wygłos_rzeczown.lisp 15.2 KB
(declaim (optimize (debug 3)))

(load "cl-strings.lisp")

;;; ============================================================================
;;;
;;; ============================================================================
(defun rdzeń-celownika (forma-celownika)
  (declare (string forma-celownika))
  (cond ((and (> (length forma-celownika) 3)
              (equalp "-om" (subseq forma-celownika (- (length forma-celownika) 3))))
         (subseq forma-celownika 0 (- (length forma-celownika) 3)))
        ((and (> (length forma-celownika) 2)
              (equalp "om" (subseq forma-celownika (- (length forma-celownika) 2))))
         (subseq forma-celownika 0 (- (length forma-celownika) 2)))
        (t forma-celownika)))

(assert (equalp (rdzeń-celownika "syfonom") "syfon"))
(assert (equalp (rdzeń-celownika "om") "om"))
(assert (equalp (rdzeń-celownika "maja") "maja"))
(assert (equalp (rdzeń-celownika "ABS-om") "ABS"))

(defun rdzeń-lematu-dopełniacza (forma-lematu-dopełniacza)
  (declare (string forma-lematu-dopełniacza))
  (if (and (> (length forma-lematu-dopełniacza) 1)
           (or (equalp "a" (subseq forma-lematu-dopełniacza
                                   (1- (length forma-lematu-dopełniacza))))
               (equalp "e" (subseq forma-lematu-dopełniacza
                                   (1- (length forma-lematu-dopełniacza))))
               (equalp "o" (subseq forma-lematu-dopełniacza
                                   (1- (length forma-lematu-dopełniacza))))))
      (subseq forma-lematu-dopełniacza 0 (1- (length forma-lematu-dopełniacza)))
      forma-lematu-dopełniacza))

(assert (equalp (rdzeń-lematu-dopełniacza "maja") "maj"))
(assert (equalp (rdzeń-lematu-dopełniacza "maje") "maj"))
(assert (equalp (rdzeń-lematu-dopełniacza "majo") "maj"))
(assert (equalp (rdzeń-lematu-dopełniacza "majom") "majom"))

;;; ============================================================================
;;;
;;; ============================================================================
(defparameter *ekwiwalencje*
  (list
   (cons "bi" "b")
   (cons "ch" "š")
   (cons "ci" "ć")
   (cons "cz" "č")
   (cons "dzi" "ʓ") ; musi być pierwsze, żeby przycieniało samo 'dz'
   (cons "dz" "ʒ")
   (cons "dź" "ʓ")
   (cons "e" "")
   (cons "ę" "ą")
   (cons "fi" "f")
   (cons "gi" "ģ")
   (cons "g" "ģ")
   (cons "ki" "ḱ")
   (cons "ks" "x")
   (cons "k" "ḱ")
   (cons "mi" "ḿ")
   (cons "m" "ḿ")
   (cons "ni" "ń")
   (cons "o" "")
   (cons "ó" "")
   (cons "pi" "ṕ")
   (cons "p" "ṕ")
   (cons "rz" "ř")
   (cons "si" "s")
   (cons "ś" "s")
   (cons "sz" "š")
   (cons "t" "ć")
   (cons "wi" "ẃ")
   (cons "w" "ẃ")
   (cons "zi" "ź")
   (cons "z" "ź")))

;;; ============================================================================
;;;
;;; ============================================================================
(defun zrównoleglenie-głosek (forma)
  "Zwróć dwie równoległe listy głosek, pierwszą ortograficzną, drugą 'fonologiczną'"
  (let ((ortograficzna) (fonologiczna)
        (ignoruj-znaki 0)) ; oznaczane jeżeli znajdziemy dłuższą ekwiwalencję
    (dotimes (znak-n (length forma))
      (if (/= ignoruj-znaki 0)
          (decf ignoruj-znaki)
          (block szukaj-głosek
            (dolist (ekwiwalencja *ekwiwalencje*)
              (let ((pozycja
                      (when (<= (+ znak-n (length (car ekwiwalencja)))
                                (length forma))
                        (search (car ekwiwalencja) forma
                                :start2 znak-n
                                :end2 (+ znak-n (length (car ekwiwalencja)))
                                :test #'equalp))))
                (when pozycja
                  (push (car ekwiwalencja) ortograficzna)
                  (push (cdr ekwiwalencja) fonologiczna)
                  (setf ignoruj-znaki (1- (length (car ekwiwalencja))))
                  (return-from szukaj-głosek))))
            ;; tylko jeżeli żadna ekwiwalencja nie została znaleziona, zachowanie
            ;; domyślne:
            (push (string (elt forma znak-n)) ortograficzna)
            (push (string (elt forma znak-n)) fonologiczna))))
    (values (reverse ortograficzna) ; push'owanie dodaje elementy na początku
            (reverse fonologiczna))))

(assert (multiple-value-bind (ort fon) (zrównoleglenie-głosek "zdarzeń")
          (and (equalp ort '("z" "d" "a" "rz" "e" "ń"))
               (equalp fon '("ź" "d" "a" "ř" "" "ń")))))
(assert (multiple-value-bind (ort fon) (zrównoleglenie-głosek "jarzębiom")
          (and (equalp ort '("j" "a" "rz" "ę" "bi" "o" "m"))
               (equalp fon '("j" "a" "ř" "ą" "b" "" "ḿ")))))
(assert (multiple-value-bind (ort fon) (zrównoleglenie-głosek "abbusi")
          (and (equalp ort '("a" "b" "b" "u" "si"))
               (equalp fon '("a" "b" "b" "u" "s")))))

;;; ============================================================================
;;;
;;; ============================================================================
(defun ustal-końcówki (forma-odmiany forma-lematu)
  "Forma odmiany i forma lematu powinny być w swojej postaci ostatecznej.
Zwrócone NIL oznacza wyjątek."
  (labels ((pierwsza-głoska (forma)
	     (multiple-value-bind (_ fono-forma)
	       (zrównoleglenie-głosek forma)
	       (declare (ignore _))
	       (first fono-forma)))
	   (wyrównaj-początek (zwracana-lista)
             (destructuring-bind (końcówka-odmiany końcówka-lematu)
                 zwracana-lista
             (do ((zwracana-końcówka-odmiany końcówka-odmiany)
                  (zwracana-końcówka-lematu końcówka-lematu))
                 ((or (equalp (pierwsza-głoska zwracana-końcówka-odmiany)
			      (pierwsza-głoska zwracana-końcówka-lematu))
                      (or (= 1 (length zwracana-końcówka-odmiany))
                          (= 1 (length zwracana-końcówka-lematu))
                          (and (find "dz" zwracana-końcówka-odmiany :test #'equalp)
                               (= 2 (length zwracana-końcówka-odmiany)))
                          (and (find "dz" zwracana-końcówka-lematu :test #'equalp)
                               (= 2 (length zwracana-końcówka-lematu)))))
                  (if (or (= 1 (length zwracana-końcówka-odmiany))
                          (= 1 (length zwracana-końcówka-lematu)))
                      ;; poddajemy się (1) albo nie (2)
                      (list końcówka-odmiany końcówka-lematu)
                      (list zwracana-końcówka-odmiany zwracana-końcówka-lematu)))
               (if (> (length zwracana-końcówka-odmiany)
                      (length zwracana-końcówka-lematu))
                   (setf zwracana-końcówka-odmiany
                         (subseq zwracana-końcówka-odmiany 1))
                   (setf zwracana-końcówka-lematu
                         (subseq zwracana-końcówka-lematu 1)))))))
    (multiple-value-bind (orto-rdzeń-odmiany fono-rdzeń-odmiany)
        (zrównoleglenie-głosek forma-odmiany)
      (multiple-value-bind (orto-rdzeń-lematu fono-rdzeń-lematu)
          (zrównoleglenie-głosek forma-lematu)
        ;; sprawdzenie, czy rdzenie się z grubsza zgadzają:
        (when (equalp (subseq (remove "" fono-rdzeń-odmiany :test #'equalp)
                              0 (max 1 (- (length (remove "" fono-rdzeń-odmiany
                                                          :test #'equalp))
                                          2)))
                      (subseq (remove "" fono-rdzeń-lematu :test #'equalp)
                              0 (max 1 (- (length (remove "" fono-rdzeń-lematu
                                                          :test #'equalp))
                                          2))))
          (let ((końcówka-lematu (last orto-rdzeń-lematu 2))
                (końcówka-odmiany (last orto-rdzeń-odmiany 2)))
            (wyrównaj-początek
             (cond ((and (or (find "ks" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                             (find "x" końcówka-odmiany :test #'equalp))
                         (or (find "ks" końcówka-lematu :test #'equalp)
                             (find "x" końcówka-lematu :test #'equalp)))
                    (list (if (find "ks" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                              "ks" "x")
                          (if (find "ks" końcówka-lematu :test #'equalp)
                              "ks" "x")))
                   ((or (< (count "e" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                           (count "e" końcówka-lematu :test #'equalp))
                        (< (count "i" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                           (count "i" końcówka-lematu :test #'equalp))
                        (< (+ (count "o" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                              (count "ó" końcówka-odmiany :test #'equalp))
                           (+ (count "o" końcówka-lematu :test #'equalp)
                              (count "ó" końcówka-lematu :test #'equalp))))
                    (list (cl-strings:join końcówka-odmiany)
                          (cl-strings:join (last orto-rdzeń-lematu 3))))
                   ((or (> (count "e" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                           (count "e" końcówka-lematu :test #'equalp))
                        (> (count "i" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                           (count "i" końcówka-lematu :test #'equalp))
                        (> (+ (count "o" końcówka-odmiany :test #'equalp)
                              (count "ó" końcówka-odmiany :test #'equalp))
                           (+ (count "o" końcówka-lematu :test #'equalp)
                              (count "ó" końcówka-lematu :test #'equalp))))
                    (list (cl-strings:join (last orto-rdzeń-odmiany 3))
                          (cl-strings:join końcówka-lematu)))
                   ((and (find #\i (cl-strings:join końcówka-odmiany))
                         (find #\i (cl-strings:join końcówka-lematu))
                         (<= 3 (length (cl-strings:join końcówka-odmiany)))
                         (<= 3 (length (cl-strings:join końcówka-lematu))))
                    (list (subseq (cl-strings:join końcówka-odmiany)
                                  (if (search "dz" (cl-strings:join końcówka-odmiany)
                                              :test #'equalp)
                                      2 1))
                          (subseq (cl-strings:join końcówka-lematu)
                                  (if (search "dz" (cl-strings:join końcówka-lematu)
                                              :test #'equalp)
                                      2 1))))
                   (t (list (cl-strings:join końcówka-odmiany)
                            (cl-strings:join końcówka-lematu)))))))))))

(assert (equalp (ustal-końcówki "żywopłotowości" "żywopłotowość")
                (list "ści" "ść")))
(assert (equalp (ustal-końcówki "żywotopisarz" "żywotopisarz")
                (list "arz" "arz")))
(assert (equalp (ustal-końcówki "Bieńk" "Bieniek")
                (list "ńk" "niek")))
;;; NOTE
;;;(assert (equalp (ustal-końcówki "Bieni" "Bień")
;;;                (list "eni" "eń")))
;;;; WYNIK ("bieni" "bień") por. pień, pnia
(assert (equalp (ustal-końcówki "blondynk" "blondynek")
                (list "nk" "nek")))
(assert (equalp (ustal-końcówki "jarzębi" "jarząb")
                (list "ębi" "ąb")))
(assert (equalp (ustal-końcówki "arapaim" "arapaim")
                (list "im" "im")))

(defun ostatnia-głoska (forma)
  (let ((głoska? (car (last (zrównoleglenie-głosek forma) 1))))
    (cond ((find głoska? (list "x" "ks") :test #'equalp) "s")
          ((find #\i głoska?) "i")
          (t głoska?))))

(defun końcówki-z-pliku (nazwa-pliku &key (warunek #'identity)
                                       (przetwórz-odmianę #'identity)
                                       (przetwórz-lemat #'identity)
                                       (wygłos-w-lemacie t))
  (with-open-file (plik nazwa-pliku)
    (do ((wiersz (read-line plik nil) ; wartość przy 1. i kolejnych
                                        ; przebiegach pętli:
                 (read-line plik nil))
         (końcówki nil))
        ((not wiersz) (reverse końcówki)) ; warunek stopu i wartość zwracana
      (destructuring-bind (odmiana lemat morfoskładnia)
          (cl-strings:split wiersz #\Tab)
        (declare (ignore morfoskładnia))
        (let ((lemat (if (not (find #\: lemat))
                         lemat
                         (subseq lemat 0 (position #\: lemat)))))
          (when (funcall warunek odmiana lemat)
            (push
             (or
              (let ((wygłos-i-środek
                      (if wygłos-w-lemacie
                          (reverse (ustal-końcówki
                                    (funcall przetwórz-odmianę odmiana)
                                    (funcall przetwórz-lemat lemat)))
                          (ustal-końcówki (funcall przetwórz-odmianę odmiana)
                                          (funcall przetwórz-lemat lemat)))))
                (append wygłos-i-środek
                        (list (ostatnia-głoska
                               (second wygłos-i-środek)))))
              (list (format nil "wyjątek: ~a ~a" odmiana lemat)))
             końcówki)))))))

(defun zapisz-plik-tab (nazwa-pliku lista)
  (with-open-file (plik nazwa-pliku :direction :output :if-exists :supersede
                                    :if-does-not-exist :create)
    (mapc (lambda (pozycja-listy)
            (format plik "~a~%" (cl-strings:join
                                 pozycja-listy
                                 :separator (string #\Tab))))
          lista)))

;;; ============================================================================
;;;
;;; ============================================================================
(zapisz-plik-tab "resources/sgjp_tmp_końcówki_dat.tab"
                 (końcówki-z-pliku "resources/sgjp_tmp_dat.tab"
                                   :warunek (lambda (odmiana lemat)
                                              (declare (ignore odmiana))
                                              (not (find (elt lemat
                                                              (- (length lemat) 1))
                                                         (list #\a #\e #\i
                                                               #\o #\u #\y))))
                                   :przetwórz-odmianę #'rdzeń-celownika))

(zapisz-plik-tab  "resources/sgjp_tmp_końcówki_gen.tab"
                  (końcówki-z-pliku "resources/sgjp_tmp_gen.tab"
                                    :warunek (lambda (odmiana lemat)
                                               (declare (ignore lemat))
                                               (not (find (elt odmiana
                                                               (- (length odmiana) 1))
                                                          (list #\a #\e #\i
                                                                #\o #\u #\y))))
                                    :przetwórz-lemat #'rdzeń-lematu-dopełniacza
                                    :wygłos-w-lemacie nil))