SJP_ann.tab
306 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
1132
1133
1134
1135
1136
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1143
1144
1145
1146
1147
1148
1149
1150
1151
1152
1153
1154
1155
1156
1157
1158
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
1187
1188
1189
1190
1191
1192
1193
1194
1195
1196
1197
1198
1199
1200
1201
1202
1203
1204
1205
1206
1207
1208
1209
1210
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
1257
1258
1259
1260
1261
1262
1263
1264
1265
1266
1267
1268
1269
1270
1271
1272
1273
1274
1275
1276
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
1285
1286
1287
1288
1289
1290
1291
1292
1293
1294
1295
1296
1297
1298
1299
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
1307
1308
1309
1310
1311
1312
1313
1314
1315
1316
1317
1318
1319
1320
1321
1322
1323
1324
1325
1326
1327
1328
1329
1330
1331
1332
1333
1334
1335
1336
1337
1338
1339
1340
1341
1342
1343
1344
1345
1346
1347
1348
1349
1350
1351
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
1361
1362
1363
1364
1365
1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
1379
1380
1381
1382
1383
1384
1385
1386
1387
1388
1389
1390
1391
1392
1393
1394
1395
1396
1397
1398
1399
1400
1401
1402
1403
1404
1405
1406
1407
1408
1409
1410
1411
1412
1413
1414
1415
1416
1417
1418
1419
1420
1421
1422
1423
1424
1425
1426
1427
1428
1429
1430
1431
1432
1433
1434
1435
1436
1437
1438
1439
1440
1441
1442
1443
1444
1445
1446
1447
1448
1449
1450
1451
1452
1453
1454
1455
1456
1457
1458
1459
1460
1461
1462
1463
1464
1465
1466
1467
1468
1469
1470
1471
1472
1473
1474
1475
1476
1477
1478
1479
1480
1481
1482
1483
1484
1485
1486
1487
1488
1489
1490
1491
1492
1493
1494
1495
1496
1497
1498
1499
1500
1501
1502
1503
1504
1505
1506
1507
1508
1509
1510
1511
1512
1513
1514
1515
1516
1517
1518
1519
1520
1521
1522
1523
1524
1525
1526
1527
1528
1529
1530
1531
1532
1533
1534
1535
1536
1537
1538
1539
1540
1541
1542
1543
1544
1545
1546
1547
1548
1549
1550
1551
1552
1553
1554
1555
1556
1557
1558
1559
1560
1561
1562
1563
1564
1565
1566
1567
1568
1569
1570
1571
1572
1573
1574
1575
1576
1577
1578
1579
1580
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
1594
1595
1596
1597
1598
1599
1600
1601
1602
1603
1604
1605
1606
1607
1608
1609
1610
1611
1612
1613
1614
1615
1616
1617
1618
1619
1620
1621
1622
1623
1624
1625
1626
1627
1628
1629
1630
1631
1632
1633
1634
1635
1636
1637
1638
1639
1640
1641
1642
1643
1644
1645
1646
1647
1648
1649
1650
1651
1652
1653
1654
1655
1656
1657
1658
1659
1660
1661
1662
1663
1664
1665
1666
1667
1668
1669
1670
1671
1672
1673
1674
1675
1676
1677
1678
1679
1680
1681
1682
1683
1684
1685
1686
1687
1688
1689
1690
1691
1692
1693
1694
1695
1696
1697
1698
1699
1700
1701
1702
1703
1704
1705
1706
1707
1708
1709
1710
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
1725
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
1781
1782
1783
1784
1785
1786
1787
1788
1789
1790
1791
1792
1793
1794
1795
1796
1797
1798
1799
1800
1801
1802
1803
1804
1805
1806
1807
1808
1809
1810
1811
1812
1813
1814
1815
1816
1817
1818
1819
1820
1821
1822
1823
1824
1825
1826
1827
1828
1829
1830
1831
1832
1833
1834
1835
1836
1837
1838
1839
1840
1841
1842
1843
1844
1845
1846
1847
1848
1849
1850
1851
1852
1853
1854
1855
1856
1857
1858
1859
1860
1861
1862
1863
1864
1865
1866
1867
1868
1869
1870
1871
1872
1873
1874
1875
1876
1877
1878
1879
1880
1881
1882
1883
1884
1885
1886
1887
1888
1889
1890
1891
1892
1893
1894
1895
1896
1897
1898
1899
1900
1901
1902
1903
1904
1905
1906
1907
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
2035
2036
2037
2038
2039
2040
2041
2042
2043
2044
2045
2046
2047
2048
2049
2050
2051
2052
2053
2054
2055
2056
2057
2058
2059
2060
2061
2062
2063
2064
2065
2066
2067
2068
2069
2070
2071
2072
2073
2074
2075
2076
2077
2078
2079
2080
2081
2082
2083
2084
2085
2086
2087
2088
2089
2090
2091
2092
2093
2094
2095
2096
2097
2098
2099
2100
2101
2102
2103
2104
2105
2106
2107
2108
2109
2110
2111
2112
2113
2114
2115
2116
2117
2118
2119
2120
2121
2122
2123
2124
2125
2126
2127
2128
2129
2130
2131
2132
2133
2134
2135
2136
2137
2138
2139
2140
2141
2142
2143
2144
2145
2146
2147
2148
2149
2150
2151
2152
2153
2154
2155
2156
2157
2158
2159
2160
2161
2162
2163
2164
2165
2166
2167
2168
2169
2170
2171
2172
2173
2174
2175
2176
2177
2178
2179
2180
2181
2182
2183
2184
2185
2186
2187
2188
2189
2190
2191
2192
2193
2194
2195
2196
2197
2198
2199
2200
2201
2202
2203
2204
2205
2206
2207
2208
2209
2210
2211
2212
2213
2214
2215
2216
2217
2218
2219
2220
2221
2222
2223
2224
2225
2226
2227
2228
2229
2230
2231
2232
2233
2234
2235
2236
2237
2238
2239
2240
2241
2242
2243
2244
2245
2246
2247
2248
2249
2250
2251
2252
2253
2254
2255
2256
2257
2258
2259
2260
2261
2262
2263
2264
2265
2266
2267
2268
2269
2270
2271
2272
2273
2274
2275
2276
2277
2278
2279
2280
2281
2282
2283
2284
2285
2286
2287
2288
2289
2290
2291
2292
2293
2294
2295
2296
2297
2298
2299
2300
2301
2302
2303
2304
2305
2306
2307
2308
2309
2310
2311
2312
2313
2314
2315
2316
2317
2318
2319
2320
2321
2322
2323
2324
2325
2326
2327
2328
2329
2330
2331
2332
2333
2334
2335
2336
2337
2338
2339
2340
2341
2342
2343
2344
2345
2346
2347
2348
2349
2350
2351
2352
2353
2354
2355
2356
2357
2358
2359
2360
2361
2362
2363
2364
2365
2366
2367
2368
2369
2370
2371
2372
2373
2374
2375
2376
2377
2378
2379
2380
2381
2382
2383
2384
2385
2386
2387
2388
2389
2390
2391
2392
2393
2394
2395
2396
2397
2398
2399
2400
2401
2402
2403
2404
2405
2406
2407
2408
2409
2410
2411
2412
2413
2414
2415
2416
2417
2418
2419
2420
2421
2422
2423
2424
2425
2426
2427
2428
2429
2430
2431
2432
2433
2434
2435
2436
2437
2438
2439
2440
2441
2442
2443
2444
2445
2446
2447
2448
2449
2450
2451
2452
2453
2454
2455
2456
2457
2458
2459
2460
2461
2462
2463
2464
2465
2466
2467
2468
2469
2470
2471
2472
2473
2474
2475
2476
2477
2478
2479
2480
2481
2482
2483
2484
2485
2486
2487
2488
2489
2490
2491
2492
2493
2494
2495
2496
2497
2498
2499
2500
2501
2502
2503
2504
2505
2506
2507
2508
2509
2510
2511
2512
2513
2514
2515
2516
2517
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
2553
2554
2555
2556
2557
2558
2559
2560
2561
2562
2563
2564
2565
2566
2567
2568
2569
2570
2571
2572
2573
2574
2575
2576
2577
2578
2579
2580
2581
2582
2583
2584
2585
2586
2587
2588
2589
2590
2591
2592
2593
2594
2595
2596
2597
2598
2599
2600
2601
2602
2603
2604
2605
2606
2607
2608
2609
2610
2611
2612
2613
2614
2615
2616
2617
2618
2619
2620
2621
2622
2623
2624
2625
2626
2627
2628
2629
2630
2631
2632
2633
2634
2635
2636
2637
2638
2639
2640
2641
2642
2643
2644
2645
2646
2647
2648
2649
2650
2651
2652
2653
2654
2655
2656
2657
2658
2659
2660
2661
2662
2663
2664
2665
2666
2667
2668
2669
2670
2671
2672
2673
2674
2675
2676
2677
2678
2679
2680
2681
2682
2683
2684
2685
2686
2687
2688
2689
2690
2691
2692
2693
2694
2695
2696
2697
2698
2699
2700
2701
2702
2703
2704
2705
2706
2707
2708
2709
2710
2711
2712
2713
2714
2715
2716
2717
2718
2719
2720
2721
2722
2723
2724
2725
2726
2727
2728
2729
2730
2731
2732
2733
2734
2735
2736
2737
2738
2739
2740
2741
2742
2743
2744
2745
2746
2747
2748
2749
2750
2751
2752
2753
2754
2755
2756
2757
2758
2759
2760
2761
2762
2763
2764
2765
2766
2767
2768
2769
2770
2771
2772
2773
2774
2775
2776
2777
2778
2779
2780
2781
2782
2783
2784
2785
2786
2787
2788
2789
2790
2791
2792
2793
2794
2795
2796
2797
2798
2799
2800
2801
2802
2803
2804
2805
2806
2807
2808
2809
2810
2811
2812
2813
2814
2815
2816
2817
2818
2819
2820
2821
2822
2823
2824
2825
2826
2827
2828
2829
2830
2831
2832
2833
2834
2835
2836
2837
2838
2839
2840
2841
2842
2843
2844
2845
2846
2847
2848
2849
2850
2851
2852
2853
2854
2855
2856
2857
2858
2859
2860
2861
2862
2863
2864
2865
2866
2867
2868
2869
2870
2871
2872
2873
2874
2875
2876
2877
2878
2879
2880
2881
2882
2883
2884
2885
2886
2887
2888
2889
2890
2891
2892
2893
2894
2895
2896
2897
2898
2899
2900
2901
2902
2903
2904
2905
2906
2907
2908
2909
2910
2911
2912
2913
2914
2915
2916
2917
2918
2919
2920
2921
2922
2923
2924
2925
2926
2927
2928
2929
2930
2931
2932
2933
2934
2935
2936
2937
2938
2939
2940
2941
2942
2943
2944
2945
2946
2947
2948
2949
2950
2951
2952
2953
2954
2955
2956
2957
2958
2959
2960
2961
2962
2963
2964
2965
2966
2967
2968
2969
2970
2971
2972
2973
2974
2975
2976
2977
2978
2979
2980
2981
2982
2983
2984
2985
2986
2987
2988
2989
2990
2991
2992
2993
2994
2995
2996
2997
2998
2999
3000
3001
3002
3003
3004
3005
3006
3007
3008
3009
3010
3011
3012
3013
3014
3015
3016
3017
3018
3019
3020
"akurat" "adv" "II" "przysłówek komunikujący, że zdarzenie odbywa się w danej chwili lub bezpośrednio przed nią"
"co" "adv" "III" 1 "przysłówek używany w połączeniach komunikujących, że niektórym przedmiotom przysługuje jakaś cecha w większym stopniu niż innym" " Wybierał co ciekawsze książki."
"co" "adv" "III" 2 "przysłówek używany w połączeniach charakteryzujących częstość, z jaką coś się powtarza" "Pytano o to co drugiego przechodnia."
"jak" "adv" "V" "przysłówek wyrażający maksymalny stopień intensywności cechy lub zdarzenia, jaki jest możliwy w danej sytuacji" "Ubierz się jak najcieplej."
"ledwie" "adv" "I" "zobacz „ledwo I” "
"ledwo" "adv" "I" 1 "przysłówek komunikujący, iż to, o czym mowa, zostało z trudem osiągnięte" "Ledwo zdał egzamin."
"ledwo" "adv" "I" 2 "przysłówek komunikujący, iż od danego zdarzenia upłynęło bardzo niewiele czasu" "Słońce ledwo zaszło."
"nareszcie" "adv" "I" "przysłówek komunikujący, że dane zdarzenie nastąpiło później, niż się tego spodziewaliśmy, i że okres czekania na nie trwał zbyt długo, a także wyrażający zadowolenie, że nastąpiło"
"nieco" "adv" "I" "przysłówek komunikujący, że stopień cechy lub zakres stanu rzeczy bądź zjawiska nie jest duży" "Spóźniłeś się nieco."
"nieopodal" "adv" "II" "zobacz „opodal II” "
"obok" "adv" "MIEJSCE" "Location" "II" "przysłówek komunikujący o małej odległości między przedmiotami" "Dziecko śpi obok."
"omal" "adv" "I" "przysłówek tworzący zwroty oznaczające bliską lokalizację czegoś, możliwość czegoś" "Omal nie stracił przytomności z bólu."
"omalże" "adv" "I" "zobacz „omal I” "
"opodal" "adv" "II" "przysłówek komunikujący, że coś znajduje się lub dzieje się w małej odległości" "Mieszkam opodal."
"pół" "adv" "III" "przysłówek lub składnik przysłówka złożonego komunikujący, że czynność została wykonana lub że cecha przysługuje przedmiotowi w pewnym stopniu" "Pół czytał, pół drzemał. Wyrzucił na pół uschnięte kwiaty."
"precz" "adv" "I" "przysłówek o charakterze ekspresywnym towarzyszący czasownikom oznaczającym usuwanie, wyrzucanie, oddalanie (się)"
"trochę" "adv" "I" "a" "przysłówek komunikujący, że stopień cechy lub zakres stanu rzeczy bądź zjawiska, o których mowa w zdaniu, nie jest duży" "Trochę go martwiła ta pogoda."
"trochę" "adv" "I" "b" "lub komunikujący, że to, o czym mowa, trwało przez krótki czas" "Musisz trochę poczekać."
"tylko" "adv" "III" 1 "przysłówek komunikujący, że do osiągnięcia pewnego celu wystarczy wykonanie czynności lub zaistnienie stanu, o których jest mowa w zdaniu, lub komunikujący, że niekorzystna sytuacja uległa lub może ulec pogorszeniu"
"tym" "adv" "przysłówek komunikujący, że stopień intensywności cechy lub stanu rzeczy, o którym mowa, jest w podanych okolicznościach jeszcze większy" "Tym lepiej, że wiesz, jak to zrobić."
"wcale" "adv" "II" 1 "przysłówek komunikujący, że dany stan rzeczy nie przysługuje obiektowi w najmniejszym stopniu" "Wcale się nie opaliłaś."
"wcale" "adv" "II" 2 "przysłówek komunikujący, że dana cecha przysługuje obiektowi w stopniu wystarczającym" "Mają wcale niezłe mieszkanie."
"więcej" "adv" 1 "stopień wyższy od „dużo” lub od „wiele”" "Więcej teraz podróżował."
"więcej" "adv" 2 "przysłówek występujący w zdaniach zaprzeczonych, wzmacniający przeczenie" "Był parę razy i nie pokazał się więcej."
"właśnie" "adv" "II" "przysłówek komunikujący, że dane zdarzenie odbywa się w chwili mówienia, odbywało się bezpośrednio przed nią lub w czasie innego zdarzenia"
"wreszcie" "adv" "I" "przysłówek komunikujący, że dane zdarzenie nastąpiło później, niż mówiący się tego spodziewał" "Drzwi otworzyły się i wreszcie mogliśmy wejść do środka."
"za" "adv" "II" "przysłówek komunikujący zbyt wielkie natężenie cechy" "za duży za ciężki"
"zaraz" "adv" "II" "przysłówek komunikujący, że między dwoma zdarzeniami lub między jakimś zdarzeniem a daną wypowiedzią upłynęło lub upłynie bardzo mało czasu" "Zaraz mi wypomnisz, że go naciągam."
"a" "conj" "II" 1 "spójnik łączący zdania lub wyrażenia o przeciwstawnej treści" "On gra, a ona tańczy. Nauka a zabawa."
"a" "conj" "II" 2 "spójnik przyłączający zdanie lub wyrażenie uzupełniające wcześniejszą informację" "Kwitły kwiaty, a nad nimi uwijały się pszczoły."
"a" "conj" "II" 3 "spójnik przyłączający zdanie wyrażające konsekwencje tego, o czym była mowa wcześniej" "Zastąpię cię w pracy, a ty odpoczniesz."
"a" "conj" "II" 4 "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie o treści niezgodnej z tym, co można wnioskować na podstawie zdania poprzedzającego" "Zjadł dużo, a ciągle był głodny."
"a" "conj" "II" 5 "spójnik łączący słowa o takiej samej postaci, powtórzone w celu podkreślenia tego, o czym mowa w zdaniu" "Takie przykłady można mnożyć a mnożyć."
"a" "conj" "II" 6 "spójnik łączący powtórzone zaimki wskazujące, użyte w tym celu, by dane wyrażenie nie miało określonego odniesienia" "Nazywał się tak a tak."
"aby" "conj" "I" 1 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne wskazujące na cel czynności" "Wyciągnął rękę, aby zerwać kwiat."
"aby" "conj" "I" 2 "spójnik łączący zdanie nadrzędne porównujące stopień, w jakim dana cecha komuś lub czemuś przysługuje, z zależnym od tej cechy rezultatem czynności, o którym mowa w zdaniu podrzędnym" "Był zbyt dumny, aby przyjąć pomoc."
"aby" "conj" "I" 3 "spójnik łączący ze zdaniem nadrzędnym takie zdanie podrzędne, które komunikuje o zdarzeniu nieoczekiwanym" "Deszcz przestał siąpić, aby po chwili rozpadać się na dobre."
"aby" "conj" "I" 4 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne, używany zwykle po czasownikach i rzeczownikach wyrażających wolę, sąd, propozycję lub konieczność" "Chcę, abyś przyszedł."
"aby" "conj" "I" 5 "spójnik przyłączający do zdania dodatkowy składnik, wyrażający życzenie lub warunek" "Napisz coś, aby na temat."
"aczkolwiek" "conj" "spójnik łączący zdania lub wyrażenia o treści przeciwstawnej, nieoczekiwanej w danym zestawieniu" "Uczył się dobrze, aczkolwiek orłem nie był."
"albo" "conj" "I" "spójnik wyrażający możliwą wymienność albo wzajemne wyłączanie się zdań lub części zdań"
"albowiem" "conj" "spójnik przyłączający zdanie wyjaśniające przekazaną wcześniej informację"
"ale" "conj" "I" "spójnik wyrażający przeciwieństwo, kontrast lub odmienne treści"
"ani" "conj" "I" "spójnik łączący zaprzeczone zdania współrzędne lub składniki współrzędne zdania zaprzeczonego" "Nie kradł ani nie oszukiwał."
"aniżeli" "conj" "I" "spójnik przyłączający zdanie lub jego składnik, które charakteryzują podstawę porównania" "Okazał się lepszy, aniżeli myślano."
"aż" "conj" "I" 1 "spójnik zestawiający zdania współrzędne z uwydatnieniem treści jednego z nich"
"aż" "conj" "I" 2 "spójnik w zdaniach wyrażających skutek albo stopień nasilenia, granicę czasową tego, o czym mowa w zdaniu poprzedzającym"
"ażeby" "conj" "I" "zobacz „aby I” "
"bądź" "conj" "I" "spójnik wyrażający możliwą wymienność części zdań lub zdań równorzędnych"
"bo" "conj" "I" "spójnik wprowadzający zdanie wyjaśniające wcześniejszą informację lub ostrzegające przed konsekwencjami niewykonania tego, o czym była mowa wcześniej"
"bodaj" "conj" "II" "spójnik wyrażający obojętność mówiącego wobec wyboru, jaki przed kimś stoi, i zarazem sugestię, jakiego wyboru można dokonać" "Odwiedź mnie kiedyś, bodaj jutro."
"bowiem" "conj" "spójnik przyłączający zdanie wyjaśniające przekazaną wcześniej informację" "Nie kupił książki, zapomniał bowiem pieniędzy."
"by" "conj" "I" 1 "zobacz „aby I” w znaczeniu 1, 2, 3, 4"
"by" "conj" "I" 2 "spójnik wprowadzający wtrącenie zawierające komentarz na temat użytego w zdaniu słowa lub wyrażenia" "Był lekkomyślny, by nie powiedzieć, głupi."
"byle" "conj" "I" 1 "spójnik wyrażający życzenie i warunek wykonania tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Kup bułki, byle świeże."
"byle" "conj" "I" 2 "spójnik wyrażający cel, którego minimalnym warunkiem osiągnięcia jest to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Zrobiłem to, byleś była zadowolona."
"byleby" "conj" "I" "zobacz „byle I” "
"chociaż" "conj" "I" "spójnik przyłączający do zdania nadrzędnego zdanie podrzędne, z którego treści można wyprowadzić sąd przeciwstawny względem tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym"
"chociażby" "conj" "I" "zobacz „choćby I” "
"choć" "conj" "I" "zobacz „chociaż I” "
"choćby" "conj" "I" 1 "spójnik komunikujący, iż nie ma możliwości przeciwdziałania temu, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym"
"choćby" "conj" "I" 2 "spójnik wyrażający obojętność wobec wyboru, jaki przed kimś stoi"
"co" "conj" "IV" 1 "spójnik komunikujący, że między faktami zachodzi związek polegający na tym, że za każdym razem, gdy ma miejsce pierwszy z nich, ma miejsce również drugi" "Co strzelił, to chybił."
"co" "conj" "IV" 2 "spójnik komunikujący, że przedmiot lub sytuacja, o których mowa, ma zrozumiałą przewagę nad innymi tego rodzaju i że tego, o czym mowa, nie należy lekceważyć" "Co głowa, to głowa."
"co" "conj" "IV" 3 "spójnik łączący dwa wyrażenia odnoszące się do tego samego typu przedmiotów lub cech" "Dziś ten sam jadłospis co wczoraj."
"czy" "conj" "II" 1 "spójnik zdań podrzędnych o charakterze pytajnym" "Nie wiem, czy to by się udało."
"czy" "conj" "II" 2 "spójnik łączący zdania równorzędne lub ich części, wyrażający wymienność lub wyłączanie się członów" "Był smutny czy też znudzony."
"czyli" "conj" "spójnik przyłączający zdanie lub wyrażenie wyjaśniające" "Ola, czyli moja siostra."
"dlatego" "conj" "spójnik wprowadzający informację, której uzasadnienie zostało podane wcześniej" "Było zimno, dlatego włożył płaszcz."
"dopóki" "conj" "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające końcowy moment czynności lub stanu, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Żyli w zgodzie, dopóki mieszkała z nimi matka. Musisz leżeć, dopóki nie wyzdrowiejesz."
"dopóty" "conj" "spójnik komunikujący, iż czas trwania czegoś jest wyznaczony przez czas trwania innej czynności lub stanu" "Dopóty stał pod drzewem, dopóki nie przestało padać."
"dotąd" "conj" "II" "spójnik komunikujący, iż czas trwania czegoś jest wyznaczony przez czas trwania innej czynności lub stanu" "Dotąd bili brawo, dopóki nie wróciła na scenę."
"gdy" "conj" "II" "spójnik rozpoczynający zdanie oznaczające warunek" "Otrzyma dyplom, gdy zda egzamin."
"gdyby" "conj" "I" "a" "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne lub jego równoważnik oznaczające możliwość" "Gdyby coś się stało, dowiesz się pierwsza."
"gdyby" "conj" "I" "b" "lub niespełniony warunek tego, o czym mowa w drugim zdaniu" "Gdyby była ciepła woda, wykąpałabym się."
"gdyż" "conj" "spójnik przyłączający zdanie wyjaśniające przekazaną wcześniej informację"
"i" "conj" "II" 1 "a" "spójnik łączący zdania lub inne wyrażenia odnoszące się do tych samych przedmiotów lub faktów" "Tańczą i śpiewają."
"i" "conj" "II" 1 "b" "albo sygnalizujące zakończenie danej wypowiedzi" "Nie wracam, i koniec."
"i" "conj" "II" 2 "spójnik komunikujący, że zdarzenie nazywane przez czasownik trwa długo lub często się powtarza" "On tylko śpi i śpi."
"i" "conj" "II" 3 "a" "spójnik łączący zdania komunikujące o zdarzeniach równoczesnych lub następujących po sobie" "Siedział i patrzył przed siebie."
"i" "conj" "II" 3 "b" "albo przyłączający zdanie, które wyraża konsekwencję tego, o czym wcześniej była mowa" "Upadła i złamała nogę."
"ilekroć" "conj" "spójnik łączący wypowiedzenia, wskazujący na zależność zachodzącą między regularnie powtarzającymi się faktami: ile razy" "Ilekroć o niej myśli, ogarnia go złość."
"inaczej" "conj" "II" 1 "spójnik przyłączający wyrażenie lub zdanie, za pomocą którego mówiący chce powiedzieć w inny sposób to, co powiedział za pomocą wyrażenia użytego przed spójnikiem"
"inaczej" "conj" "II" 2 "spójnik wprowadzający wypowiedzenie, w którym jest mowa o konsekwencjach niewykonania tego, co komunikuje wypowiedzenie poprzedzające"
"iż" "conj" "zobacz „że I” w znaczeniu 1, 2"
"jak" "conj" "I" 1 "spójnik wprowadzający wyrażenie porównawcze" "Rzucało łodzią jak łupiną orzecha."
"jak" "conj" "I" 2 "spójnik przyłączający zdania lub ich części wtrącone, dopowiedziane, objaśniające" " Jak widzę, dobrze ci się powodzi"
"jak" "conj" "I" 3 "spójnik łączący równorzędne części zdania, zwykle w połączeniach: „jak i”, „jak też”, „jak również”, „zarówno..., jak”" "Dręczyły go różne troski, jak i to, że nic nie wiedział o losie najbliższych."
"jak" "conj" "I" 4 "spójnik wprowadzający zdania podrzędne określające czas, warunek, przyczynę" "Pięć lat minęło, jak ojciec nie żyje."
"jakby" "conj" "II" 1 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające sytuację nierzeczywistą, która, biorąc pod uwagę to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym, mogłaby się urzeczywistnić" "Chichotaliśmy, jakbyśmy mieli łaskotki."
"jakby" "conj" "II" 2 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające warunki urzeczywistnienia się tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Jakbyś znalazł chwilę, wpadnij do nas jutro."
"jakkolwiek" "conj" "III" "spójnik komunikujący, że wniosek wynikający z treści zdania podrzędnego jest niezgodny z treścią zdania nadrzędnego" "Jakkolwiek sytuacja była dla niego krępująca, nie opuścił sali."
"jako" "conj" "II" 1 "spójnik przyłączający określenie roli, jaką pełni jakaś osoba w danych okolicznościach, a także określenie stosunku tej osoby do innych osób" "Zatrudniono ją jako sekretarkę dyrektora."
"jako" "conj" "II" 2 "spójnik przyłączający rzeczownik, który wskazuje na okres życia osoby, o której mowa w zdaniu" "Jako małolata wyproszono go z tej imprezy."
"jako" "conj" "II" 3 "spójnik przyłączający określenie sposobu potraktowania lub oceny danego obiektu lub stanu rzeczy" "Zaskarżyła decyzję wojewody jako krzywdzącą."
"jako" "conj" "II" 4 "spójnik przyłączający liczebnik porządkowy, który wskazuje na kolejność charakteryzowanego zdarzenia względem innych" "Jako trzeciemu na mecie przyznano mu brązowy medal."
"jakoby" "conj" "I" "spójnik przyłączający do zdania nadrzędnego zdanie podrzędne i zarazem podający w wątpliwość to, o czym jest mowa w tym zdaniu" " Twierdził, jakoby znał ją od dawna."
"jednak" "conj" "I" "spójnik przyłączający zdanie o treści niezgodnej z tym, co można wnioskować na podstawie zdania poprzedzającego"
"jednakże" "conj" "zobacz „jednak I” "
"jeśli" "conj" 1 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające warunek, od którego spełnienia zależy to, o czym jest mowa w zdaniu nadrzędnym" "Jeśli będziesz dobrze się uczył, to dostaniesz stypendium."
"jeśli" "conj" 2 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające okoliczności, w jakich zachodzi stan rzeczy, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Martwiła się bardzo, jeśli kogoś spotykało nieszczęście."
"jeśli" "conj" 3 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające założenie, przy którym jest prawdziwe lub może się spełnić to, o czym jest mowa w zdaniu nadrzędnym" "Jeśli dobrze pamiętam jego życiorys, to studiował najpierw filozofię, a potem prawo."
"jeśli" "conj" 4 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające przesłankę, na podstawie której można wywnioskować to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Jeśli nie wychodzi z domu od tygodnia, to musi być chory."
"jeśli" "conj" 5 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne uzasadniające pytanie retoryczne zawarte w zdaniu nadrzędnym" "Co mają powiedzieć inni, jeśli ty narzekasz na brak pieniędzy."
"jeśli" "conj" 6 "spójnik używany do ostrzeżenia rozmówcy przed negatywnymi konsekwencjami działania, o którym mowa w zdaniu podrzędnym" "Jeśli tu jeszcze raz przyjedziesz, to wyrzucę cię za drzwi."
"jeśli" "conj" 7 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne, w którym zakłada się możliwość zajścia pewnego zdarzenia ocenianego jako nieistotne" "Jeśli nawet będę musiał wyjechać, to zostaną inni."
"jeśli" "conj" 8 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne, którego prawdziwość nie jest wykluczona" "Jeśli czegoś tej zupie brakuje, to pieprzu."
"jeśli" "conj" 9 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne, w którym jest mowa o zdarzeniu uważanym za nieprawdopodobne do tego stopnia, co zdarzenie charakteryzowane w zdaniu nadrzędnym" "Jeśli on dotrzyma tajemnicy, to mi kaktus na dłoni wyrośnie."
"jeśli" "conj" 10 "spójnik łączący dwa zdania o treściach przeciwstawnych" "Jeśli w szkole zachowywał się skandalicznie, to w domu był wyjątkowo grzeczny."
"jeśli" "conj" 11 "spójnik wraz ze słowem „nie” przyłączający wyrażenie, które rozszerza potencjalny zakres odniesienia charakterystyki przedstawionej w zdaniu" "Przejechaliśmy już pięćset kilometrów, jeśli nie więcej."
"jeśli" "conj" 12 "spójnik wraz ze słowem „nie” łączący dwa zdania lub równorzędne składniki zdania w konstrukcję komunikującą, że ma miejsce jeden z dwóch przedstawionych w niej stanów rzeczy" "Zawsze go coś bolało, jeśli nie brzuch, to głowa."
"jeśliby" "conj" 1 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne komunikujące, że zdarzenie, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym, może nastąpić w bliższej lub dalszej przyszłości" "Jeśliby uzyskał poparcie swojej partii, to będzie ubiegał się o fotel prezydencki."
"jeśliby" "conj" 2 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne komunikujące, że zdarzenie, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym, nie mogło, nie może ani nie będzie mogło nastąpić" "Jeślibym był wiedział, że mamy zebranie, to na pewno bym przyszedł."
"jeśliby" "conj" 3 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne komunikujące, że spełnienie warunku określonego w tym zdaniu zależy od czyjejś woli" "Zrobi się tu o wiele więcej miejsca, jeśliby wyrzucić starą kanapę do piwnicy."
"jeżeli" "conj" "zobacz „jeśli” "
"jeżeliby" "conj" "zobacz „jeśliby” "
"kiedy" "conj" "II" "a" "spójnik wprowadzający zdanie czasowe" "Było późno, kiedy wrócił do domu."
"kiedy" "conj" "II" "b" "rozpoczynajacy zdanie podrzędne oznaczające przyczynę, warunek czegoś" "Kiedy jesteś taki mądry, radź sobie sam."
"kiedy" "conj" "II" "c" "lub łączący zdania o treści przeciwstawnej" "Mógłby się uczyć, cóż kiedy nie chce."
"lecz" "conj" "spójnik wyrażający przeciwieństwo, kontrast lub odmienne treści"
"ledwie" "conj" "II" "zobacz „ledwo II” "
"ledwo" "conj" "II" "spójnik międzyzdaniowy wskazujący na bezpośrednie następstwo zdarzeń" "Ledwo zabrał się do pracy, zadzwonił telefon."
"lub" "conj" "I" "spójnik wyrażający możliwą wymienność lub wzajemne wyłączanie się zdań lub ich części"
"mianowicie" "conj" "a" "spójnik, który wprowadza wyjaśniający komentarz do treści wcześniejszego komunikatu" "Pomógł mu bardzo, mianowicie znalazł mu pracę."
"mianowicie" "conj" "b" "lub poprzedza wyliczenie" "Przyszła cała rodzina, a mianowicie: rodzice, rodzeństwo, dziadkowie."
"mimo iż" "conj" "zobacz „mimo że” "
"mimo że" "conj" "spójnik wyrażający rozbieżność między tym, co się dzieje w rzeczywistości, a tym, czego się oczekiwało" "Mimo że świeciło słońce, było zimno."
"nadto" "conj" "I" "spójnik nawiązujący do poprzedzającego kontekstu i wprowadzający nową informację na omawiany już temat"
"natomiast" "conj" "spójnik przeciwstawiający treści komunikowane za pomocą połączonych zdań"
"ni" "conj" "I" "spójnik łączący składniki zdań zaprzeczonych, rzadziej całe zdania, charakteryzujące te same osoby, rzeczy lub fakty"
"niby" "conj" "II" "spójnik używany w konstrukcjach porównawczych, wyrażający relację podobieństwa" "Przeglądała się w wodzie niby w lustrze"
"niczym" "conj" "II" "spójnik przyłączający wyraz lub wyrażenie, które określają podstawę porównania" "Była to scena niczym z bajki."
"nie" "conj" "II" 1 "a" "spójnik występujący między identycznymi formami tego samego wyrazu, tworząc połączenie wyrażające niepewność mówiącego co do charakterystyki przedmiotu, stanu rzeczy lub wyrażające wahanie, jak postąpić" "Pies nie pies, wygląd ma nietypowy."
"nie" "conj" "II" 1 "b" "albo komunikujące, że niezależnie od tego, czy ten wyraz przekazuje informację prawdziwą, należy zaakceptować to, o czym mowa w bezpośrednim kontekście tego połączenia" "Strach nie strach, ale iść do dentysty musisz."
"nie" "conj" "II" 2 "spójnik występujący między dwoma rzeczownikami, komunikujący, że osoba lub rzecz należąca do zakresu drugiego rzeczownika ma wyróżniające się cechy wskazane przez pierwszy rzeczownik" "Diabeł nie dziewczyna."
"niemniej" "conj" "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie, którego treść jest niezgodna z tym, co można wywnioskować z wcześniejszego kontekstu; też w wyrażeniach: " "niemniej jednak, niemniej przeto"
"nim" "conj" "spójnik komunikujący, że zdarzenie, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym, nastąpiło wcześniej niż zdarzenie, o którym mowa w zdaniu podrzędnym"
"niźli" "conj" "I" "zobacz „niż I” "
"niż" "conj" "I" "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie określające podstawę porównania dla cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia" "Wydawała się młodsza, niż była w istocie."
"niżby" "conj" "spójnik przyłączający zdanie, które określa możliwą do wyobrażenia bądź przewidywaną podstawę porównania dla charakteryzowanej wcześniej sytuacji" "Jego misja jest trudniejsza, niżby się to wydawało."
"niżeli" "conj" "I" "zobacz „niż I” "
"oraz" "conj" "spójnik używany do łączenia zdań lub innych wyrażeń, które odnoszą się do tych samych przedmiotów, osób lub faktów"
"pomimo że" "conj" "zobacz „mimo że” "
"ponieważ" "conj" "spójnik wprowadzający zdanie, które wyjaśnia informację podaną w drugim zdaniu składowym zdania złożonego" "Odszedł, ponieważ się obraził."
"póki" "conj" "zobacz „dopóki” "
"póty" "conj" "zobacz „dopóty” "
"przeto" "conj" "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie, które przedstawia skutek tego, o czym była wcześniej mowa lub wniosek wynikający z treści poprzedniego zdania" "Był młody, przeto niedoświadczony."
"skoro" "conj" 1 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające przesłankę, na podstawie której można wywnioskować to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Musiał na coś poważnego chorować, skoro umarł tak młodo."
"skoro" "conj" 2 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające warunki umożliwiające zajście, bezpośrednio po ich powstaniu, zdarzenia, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Skoro usłyszeli głos matki, zaraz zawrócili do domu."
"tedy" "conj" "spójnik przyłączający zdanie, które przedstawia informację wynikającą ze zdania poprzedzającego"
"to" "conj" "IV" 1 "spójnik wprowadzający zdanie wyrażające konsekwencje tego, o czym była mowa" "Poszukaj, to znajdziesz."
"to" "conj" "IV" 2 "spójnik przyłączający do zdań z zaimkami względnymi lub innymi spójnikami zdania wyrażające różne relacje w zależności od sensu tych zaimków czy spójników" "Gdybyś coś chciał, to napisz."
"to" "conj" "IV" 3 "spójnik łączący dwa takie same czasowniki w tej samej formie, wyrażający obojętność nadawcy dotyczącą przedstawionej sytuacji" "No trudno, nie kocha to nie kocha."
"toteż" "conj" "spójnik przyłączający zdanie, które przedstawia informację wynikającą ze zdania poprzedzającego"
"tudzież" "conj" "spójnik używany do łączenia zdań lub innych wyrażeń, które odnoszą się do tych samych przedmiotów, osób lub faktów"
"tylko" "conj" "II" 1 "spójnik przyłączający wyrażenie, które uściśla lub ogranicza zakres tego, o czym była mowa"
"tylko" "conj" "II" 2 "spójnik przyłączający zdanie lub wyrażenie, za pomocą którego mówiący koryguje czyjąś opinię, zastępując ją nowym sądem"
"tylko" "conj" "II" 3 "spójnik, który wraz z użytym po nim słowem „że” przyłącza zdanie lub wyrażenie informujące o czymś niekorzystnym i zaprzeczające temu, co można wnioskować ze zdania poprzedzającego"
"więc" "conj" "I" 1 "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie, które przedstawia skutek tego, o czym była wcześniej mowa, lub wniosek wynikający z treści poprzedniego zdania" "Uśmiechnęła się, więc pewnie była zadowolona."
"więc" "conj" "I" 2 "spójnik, zwykle w połączeniu z poprzedzającym słowem „a”, rozpoczynający wyliczanie, podsumowanie lub charakterystykę tego, o czym była mowa" "Przyjechała cała rodzina, a więc siostry, bracia, ciotki, wujowie. Ślub jest o dwunastej, a więc za godzinę."
"wszakże" "conj" "II" "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie o treści niezgodnej z tym, co można wywnioskować z poprzedzającego kontekstu" "Gospodarz był stary, energiczny wszakże."
"wszelako" "conj" "II" "spójnik przyłączający zdanie lub inne wyrażenie, którego treść jest niezgodna z tym, co można wywnioskować z wcześniejszego kontekstu" "Rozmowy nie doprowadziły do zbliżenia stanowisk, inicjowały wszelako bezpośrednie negocjacje na wysokim szczeblu. "
"zaledwie" "conj" "II" "spójnik łączący zdania, informujący, że zdarzenie, o którym mowa w zdaniu ze spójnikiem, miało miejsce niewiele wcześniej niż zdarzenie charakteryzowane w drugim zdaniu" "Zaledwie skończyła szkołę, zaczęła pracować w banku."
"zamiast" "conj" "II" "spójnik komunikujący, że miał miejsce inny stan rzeczy niż ten, którego można było się spodziewać" "Włóż coś na siebie, zamiast się trząść z zimna."
"zanim" "conj" "spójnik komunikujący, że zdarzenie, o którym mowa w zdaniu nadrzędnym, nastąpiło wcześniej niż zdarzenie, o którym mowa w zdaniu podrzędnym"
"zaś" "conj" 1 "spójnik przeciwstawiający treści komunikowane przez połączone zdania" "Pewne fakty nabierają znaczenia, inne zaś je tracą."
"zaś" "conj" 2 "spójnik przyłączający zdanie nawiązujące do wcześniejszego kontekstu" "Chirurg włożył czyste rękawiczki, po chwili zaś pochylił się nad uśpionym chłopcem."
"zatem" "conj" "I" 1 "spójnik przyłączający zdania lub wyrażenia, które przedstawiają skutek tego, o czym była wcześniej mowa, lub wniosek wynikający z treści poprzedniego zdania" "Masz gorączkę, zatem jesteś chory."
"zatem" "conj" "I" 2 "spójnik w połączeniu „a zatem” wprowadzający inną charakterystykę tego, o czym wcześniej była mowa" "Mam spotkanie z mężem mojej córki, a zatem z moim zięciem."
"że" "conj" "I" 1 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne zależne od czasownika, określające przedmiot czyichś wypowiedzi, myśli, emocji, doznań lub spostrzeżeń" "Myślę, że nie powinieneś tego robić."
"że" "conj" "I" 2 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne określające skutek scharakteryzowanego w zdaniu nadrzędnym stanu rzeczy o wysokim stopniu intensywności" "Trząsł się tak mocno, że położyliśmy go do łóżka."
"że" "conj" "I" 3 "spójnik wprowadzający zdanie lub wyrażenie wtrącone, charakteryzujące wypowiedź główną lub jej fragment" "Nasz szef odznacza się, że nazwę to wprost, dziecięcą naiwnością."
"żeby" "conj" "I" 1 "zobacz „aby I” w znaczeniu 1, 2, 3, 4"
"żeby" "conj" "I" 2 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne zależne od zaprzeczonego czasownika, przekazującego czyjąś opinię" "Nie sądzę, żeby dla matki było to miłe."
"żeby" "conj" "I" 3 "zobacz „choćby I” w znaczeniu 1"
"żeby" "conj" "I" 4 "spójnik wprowadzający zdanie podrzędne oznaczające niespełniony warunek tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Żebym wiedział jak, to bym wam pomógł."
"a" "interj" "IV" "wykrzyknik wyrażający różne stany uczuciowe"
"ach" "interj" "wykrzyknik ujawniający spontaniczną reakcję mówiącego"
"aha" "interj" "wykrzyknik wyrażający potwierdzenie, zrozumienie, przypomnienie, ironię itp."
"aj" "interj" "wykrzyknik wyrażający spontaniczną reakcję mówiącego na nieoczekiwane doznanie"
"akurat" "interj" "III" "wykrzyknik zaprzeczający temu, co ktoś powiedział"
"ale" "interj" "III" "a" "wykrzyknik zaprzeczający temu, co ktoś powiedział" "Ale! W tym nie było żadnej ironii."
"ale" "interj" "III" "b" "lub używany wtedy, gdy mówiący przypomni sobie coś nieoczekiwanie" "Ale! Ale! Chciałem coś jeszcze powiedzieć."
"ależ" "interj" "II" "zobacz „ale III” "
"ba" "interj" "II" "wykrzyknik wyrażający niepewność lub zakłopotanie"
"bam" "interj" "wykrzyknik imitujący dźwięk spowodowany biciem zegara lub dzwonu"
"basta" "interj" "wykrzyknik wyrażający stanowczy nakaz zakończenia czegoś"
"bęc" "interj" "wykrzyknik imitujący dźwięk powstający, gdy coś lub ktoś spada i uderza w coś"
"bim" "interj" "wykrzyknik imitujący dźwięk spowodowany biciem zegara lub dzwonu"
"bravissimo" "interj" "wykrzyknik wyrażający najwyższą pochwałę"
"brawo" "interj" "II" "wykrzyknik wyrażający pochwałę, zadowolenie"
"brr" "interj" "wykrzyknik wyrażający negatywną reakcję na coś"
"bryk" "interj" "I" "wykrzyknik nazywający szybki ruch z miejsca na miejsce"
"bu" "interj" "I" "wykrzyknik nazywający niski, monotonny dźwięk"
"buch" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk spowodowany nagłym, silnym uderzeniem"
"bynajmniej" "interj" "II" "wykrzyknik będący przeczącą odpowiedzią na pytanie" "Czy to wszystko? – Bynajmniej."
"cap" "interj" "III" "wykrzyknik nazywający szybki ruch, polegający na chwyceniu czegoś lub kogoś za coś"
"chap" "interj" "wykrzyknik nazywający szybki ruch, polegający na chwyceniu czegoś, zwykle zębami, pyskiem, dziobem"
"chaps" "interj" "zobacz „chap” "
"che" "interj" "wykrzyknik naśladujący niskie dźwięki, powstające wtedy, gdy ktoś głośno się śmieje"
"chi" "interj" "I" "wykrzyknik naśladujący wysokie dźwięki powstające wtedy, gdy ktoś spontanicznie się śmieje"
"chlap" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk spowodowany uderzeniem wody o coś"
"chlast" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk spowodowany gwałtownym uderzeniem"
"chlip" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk powstający wtedy, gdy ktoś głośno coś pije lub głośno płacze"
"chlup" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk powstający wtedy, gdy coś wpada do wody lub gdy woda uderza o coś"
"ciach" "interj" "wykrzyknik nazywający szybko wykonywaną czynność"
"cip-cip" "interj" "wykrzyknik używany w celu przywołania ptactwa domowego"
"cup" "interj" "wykrzyknik nazywający szybki ruch, który polega zwykle na tym, że ktoś kucający chowa się gdzieś"
"cyk" "interj" "wykrzyknik imitujący jeden z wielu dźwięków powtarzających się miarowo, które powstają wtedy, gdy zegarek chodzi, lub imitujący dźwięk wydawany przez cykające owady"
"cym" "interj" "wykrzyknik zastępujący słowa przy śpiewaniu melodii; też: przyśpiewka w piosenkach ludowych"
"cyt" "interj" "wykrzyknik wzywający do zachowania ciszy"
"czmych" "interj" "wykrzyknik nazywający nagłą ucieczkę"
"czyżby" "interj" "II" "wykrzyknik o intonacji pytania wyrażający powątpiewanie w prawdziwość tego, co zostało powiedziane"
"dalej" "interj" "wykrzyknik wzywający do szybkiego rozpoczęcia czynności lub wskazujący na jej gwałtowny charakter"
"dalejże" "interj" "zobacz „dalej” "
"dlaboga" "interj" "wykrzyknik wyrażający różne reakcje emocjonalne, zwłaszcza lęk lub zdziwienie"
"dosyć" "interj" "II" "wykrzyknik wyrażający zakaz"
"dość" "interj" "II" "zobacz „dosyć II” "
"e" "interj" "II" "a" "wykrzyknik wyrażający różne reakcje emocjonalne" "E, nudny jesteś!"
"e" "interj" "II" "b" "lub mający na celu zwrócenie czyjejś uwagi" "E! Mały, chodź no tu."
"ech" "interj" "wykrzyknik wyrażający różne stany woli lub emocji"
"eh" "interj" "zobacz „ech” "
"ej" "interj" "wykrzyknik wzywający adresata do zwrócenia na coś uwagi"
"ejże" "interj" "wykrzyknik wyrażający przestrogę lub pogróżkę albo wątpliwość mówiącego co do prawdziwości czyjejś wypowiedzi"
"et" "interj" "wykrzyknik wyrażający różne stany, uczucia"
"fe" "interj" "wykrzyknik wyrażający reprymendę z powodu czyjegoś niewłaściwego zachowania"
"fi" "interj" "wykrzyknik wyrażający podziw, uznanie lub niedowierzanie"
"fik" "interj" "wykrzyknik nazywający szybki ruch całym ciałem, powodujący, że ktoś się przewraca"
"fiu" "interj" 1 "wykrzyknik wyrażający uznanie lub zdziwienie, niekiedy połączone z ironią"
"fiu" "interj" 2 "wykrzyknik nazywający dźwięk powstający wtedy, kiedy ktoś lub coś gwiżdże"
"fru" "interj" "wykrzyknik nazywający czynność wykonywaną energicznie"
"fu" "interj" "I" "wykrzyknik wyrażający uczucia wstrętu bądź obrzydzenia"
"fuj" "interj" "zobacz „fu I” "
"gadu-gadu" "interj" "wykrzyknik nazywający odgłosy długiej rozmowy"
"gul" "interj" "I" 1 "powtarzalny dźwięk, jaki powstaje wtedy, gdy przelewa się woda lub gdy ktoś głośno coś pije"
"gul" "interj" "I" 2 "dźwięk wydawany przez indora"
"gul" "interj" "I" 3 "wykrzyknik używany w celu przywoływania indyków"
"gwałtu" "interj" "wykrzyknik wypowiadany przez osobę wzywającą pomocy"
"ha" "interj" "I" 1 "wykrzyknik wyrażający różne uczucia zależnie od sytuacji"
"ha" "interj" "I" 2 "wykrzyknik, parokrotnie powtórzony, nazywający dźwięki, jakie powstają, gdy ktoś głośno i spontanicznie się śmieje"
"he" "interj" "II" 1 "wykrzyknik wyrażający różne uczucia zależnie od sytuacji" "He, spryciarzu, udało ci się!"
"he" "interj" "II" 2 "wykrzyknik, parokrotnie powtarzany, nazywający dźwięki, jakie powstają, gdy ktoś śmieje się głośno"
"hej" "interj" 1 "wykrzyknik używany dla zwrócenia czyjejś uwagi" "Hej, z drogi! Hej, poczekaj."
"hej" "interj" 2 "rodzaj pozdrowienia używanego przez młodych ludzi wtedy, gdy się witają lub żegnają"
"hejże" "interj" "zobacz „hej” w znaczeniu 1"
"hm" "interj" "I" "wykrzyknik wyrażający namysł mówiącego"
"ho" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, za pomocą którego mówiący reaguje na sytuację i przedmioty niepospolite"
"hoc" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, wyrażający beztroską wesołość, jaka towarzyszy podskokom w tańcu"
"hokus-pokus" "interj" "wykrzyknik używany jako czarodziejskie zaklęcie"
"hop" "interj" 1 "wykrzyknik zachęcający do skoku lub podskakiwania"
"hop" "interj" 2 "wykrzyknik, zwykle powtarzany, za pomocą którego ludzie nawołują się"
"hopla" "interj" "zobacz „hop” w znaczeniu 1"
"hops" "interj" "zobacz „hop” w znaczeniu 1"
"hosanna" "interj" "wykrzyknik będący pierwotnie wezwaniem do Boga o pomoc, potem radosną inwokacją"
"hu" "interj" 1 "wykrzyknik, zwykle powtarzany, za pomocą którego ludzie nawołują się"
"hu" "interj" 2 "wykrzyknik wyrażający spontaniczną reakcję na coś zaskakującego"
"hu" "interj" 3 "dźwięk wydawany przez puchacza lub sowę"
"hu-ha" "interj" "wykrzyknik wyrażający radość i zachęcający do zabawy"
"hura" "interj" "wykrzyknik wyrażający radość i zachęcający do wiwatowania na cześć kogoś lub z powodu osiągnięcia czegoś"
"hurra" "interj" "zobacz „hura” "
"huzia" "interj" "wykrzyknik zachęcający psa do ataku"
"hyc" "interj" "wykrzyknik nazywający szybki skok małego zwierzęcia, a także towarzyszący temu skokowi dźwięk"
"i" "interj" "IV" "wykrzyknik wyrażający różne postawy emocjonalne lub stany woli"
"jej" "interj" "wykrzyknik wyrażający spontaniczną reakcję emocjonalną"
"jejku" "interj" "zobacz „jej” "
"kic" "interj" "wykrzyknik, często powtarzany, nazywający skok zająca, królika, wiewiórki itp."
"kici" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtarzany, używany w celu przywołania kota"
"klap" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtarzany, nazywający dźwięk, jaki powstaje wtedy, gdy jeden przedmiot uderza o drugi"
"klepu-klep" "interj" "zobacz „klepu-klepu” "
"klepu-klepu" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk, jaki powstaje wtedy, kiedy ktoś kogoś klepie"
"kłap" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, naśladujący dźwięk wydawany przez zwierzęta przy nagłym zamykaniu szczęk"
"kusztyk" "interj" "II" "zobacz „kuśtyk” "
"kuśtyk" "interj" "wykrzyknik nazywający sposób chodzenia osoby, która kuleje lub podpiera się laską"
"kwita" "interj" 1 "wykrzyknik zamykający wypowiedź, podkreślający, że nadawca nie ma nic więcej do powiedzenia na dany temat lub że to, o czym była mowa, zostało zakończone"
"kwita" "interj" 2 "wykrzyknik wyrażający w sposób stanowczy wolę zakończenia czegoś"
"la" "interj" "I" "wykrzyknik, zwykle powtarzany, zastępujący słowa przy śpiewaniu melodii; też: przyśpiewka w piosenkach ludowych"
"lu" "interj" 1 "wykrzyknik naśladujący odgłos chluśnięcia wodą"
"lu" "interj" 2 "wykrzyknik określający uderzenie kogoś"
"lu" "interj" 3 "wykrzyknik zachęcający do wykonania jakiejś czynności, zwłaszcza do wypicia alkoholu"
"łubu-du" "interj" "wykrzyknik naśladujący odgłos spadania czegoś ciężkiego, uderzenia czymś ciężkim"
"łup" "interj" "II" "wykrzyknik naśladujący uderzenie, zwykle nagłe i mocne"
"mach" "interj" "II" "wykrzyknik nazywający szybko wykonaną czynność"
"nareszcie" "interj" "II" "wykrzyknik wyrażający zadowolenie mówiącego, że stało się to, na co czekał"
"naturalnie" "interj" "II" "wykrzyknik nawiązujący do wcześniejszej wypowiedzi i potwierdzający to, co ona komunikuje"
"nieprawda" "interj" "II" 1 "wykrzyknik nawiązujący do czyjejś wypowiedzi, sygnalizujący, że mówiący nie zgadza się z tym, co ktoś powiedział"
"nieprawda" "interj" "II" 2 "wykrzyknik używany z intonacją pytającą na końcu zdania, kiedy mówiący oczekuje od swojego rozmówcy aprobaty tego, co powiedział"
"nieprawdaż" "interj" "zobacz „nieprawda II” w znaczeniu 2"
"no" "interj" "II" 1 "a" "wykrzyknik wyrażający odpowiedź twierdzącą na postawione pytanie" "Zgadzasz się ze mną? - No."
"no" "interj" "II" 1 "b" "albo sygnalizujący, że adresat słucha mówiącego" "Powiem ci coś. - No?"
"no" "interj" "II" 2 "wykrzyknik używany wtedy, gdy mówiący chce zmienić tok rozmowy lub spowodować określone działanie" "Chciałbym cię o coś zapytać. - No, mów!"
"no" "interj" "II" 3 "a" "wykrzyknik stanowiący odrębną wypowiedź tego samego nadawcy, używany wtedy, gdy ten się waha, co powiedzieć, lub zapomniał, co chciał powiedzieć" "Ona jest taka trochę, no, niepoważna."
"no" "interj" "II" 3 "b" "albo gdy nadawca koryguje swoją wypowiedź" "Poszło mi to tak łatwo, no, dosyć łatwo."
"no" "interj" "II" 3 "c" "albo gdy nadawca chce zwrócić uwagę słuchacza na to, co mówi, często wyrażając zniecierpliwienie lub pośpiech" "No, ruszaj się!"
"no" "interj" "II" 3 "d" "albo gdy nadawca protestuje przeciw jakimś działaniom" "No! Dlaczego się tak rozpychasz!?"
"nuż" "interj" "wykrzyknik komunikujący, że coś się nagle, nieoczekiwanie i zarazem w sposób gwałtowny zaczyna"
"nuże" "interj" 1 "wykrzyknik komunikujący, że coś się nagle, nieoczekiwanie i zarazem w sposób gwałtowny zaczyna"
"nuże" "interj" 2 "wykrzyknik wyrażający ponaglenie do szybszego wykonywania czynności"
"o" "interj" "III" 1 "wykrzyknik wyrażający zdziwienie lub zaskoczenie" "O! Co za miła wiadomość!"
"o" "interj" "III" 2 "wykrzyknik używany w celu zwrócenia uwagi na coś" "O, tu są świeże ślady."
"o" "interj" "III" 3 "wykrzyknik poprzedzający rzeczownik w wołaczu, użyty spontanicznie w funkcji czysto ekspresywnej" "O mój Boże, co tu się dzieje?"
"och" "interj" "wykrzyknik będący spontaniczną reakcją mówiącego na nieoczekiwane odczucie lub zaskakującą informację"
"oczywiście" "interj" "II" "wykrzyknik nawiązujący do wcześniejszej wypowiedzi i potwierdzający to, co ona komunikuje" "Przywitali się z wami? – Oczywiście, że tak."
"oho" "interj" 1 "wykrzyknik wzmacniający wypowiedź, wyrażający podziw lub zdziwienie" "Urodzaj będzie, że oho!"
"oho" "interj" 2 "wykrzyknik używany w momencie zobaczenia, stwierdzenia, uświadomienia sobie czegoś" "Oho, na mnie już czas!"
"oj" "interj" 1 "wykrzyknik wyrażający spontaniczne reakcje na różne doznania"
"oj" "interj" 2 "wykrzyknik wyrażający ostrzeżenie, pogróżkę lub reprymendę"
"ojej" "interj" "zobacz „oj” w znaczeniu 1"
"ojoj" "interj" "zobacz „oj” w znaczeniu 1"
"paf" "interj" "zobacz „pif-paf” "
"pewnie" "interj" "II" "wykrzyknik potwierdzający coś lub zaprzeczający czemuś"
"pfe" "interj" "zobacz „fe” "
"pfu" "interj" "zobacz „fu I” "
"phi" "interj" "I" "wykrzyknik wyrażający lekceważenie, rozczarowanie lub niedowierzanie"
"pif" "interj" "zobacz „pif-paf” "
"pif-paf" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk spowodowany strzałem z broni palnej"
"pik" "interj" "IV" "wykrzyknik oznaczający lekkie ukłucie, uderzenie, zwykle serca, lub naśladujący głos wydawany przez niektóre ptaki"
"plask" "interj" "II" "wykrzyknik naśladujący odgłos uderzenia płaską powierzchnią czegoś lub upadku czegoś płaskiego"
"plusk" "interj" "II" "wykrzyknik naśladujący odgłos uderzającej o coś lub uderzanej czymś cieczy albo wpadnięcie do wody, błota itp."
"prask" "interj" "wykrzyknik naśladujący dźwięk, który powstaje, gdy coś nagle pęka lub uderza w coś"
"prawda" "interj" "II" 1 "wykrzyknik sygnalizujący, że mówiący zgadza się z tym, co ktoś powiedział"
"prawda" "interj" "II" 2 "wykrzyknik na końcu zdania lub otwierający pytanie, sygnalizujący, że mówiący oczekuje od swojego rozmówcy aprobaty tego, co powiedział lub powie"
"precz" "interj" "II" "wykrzyknik nakazujący komuś natychmiastowe oddalenie się skądś"
"psik" "interj" 1 "wykrzyknik używany w celu odpędzenia kota"
"psik" "interj" 2 "wykrzyknik nazywający kichnięcie"
"pstryk" "interj" "II" "wykrzyknik nazywający dźwięk wydawany przy pstryknięciu lub przy uruchamianiu jakiegoś urządzenia przy pomocy przycisku"
"puf" "interj" "II" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, naśladujący sapanie parowozu lub odgłos wystrzału"
"puk" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, naśladujący odgłos pukania, puknięcia lub wystrzału"
"pyk" "interj" "wykrzyknik naśladujący odgłos wydawany przy wypuszczaniu dymu z fajki lub podobny do niego odgłos"
"rety" "interj" "wykrzyknik wyrażający zaskoczenie lub przestrach"
"rym" "interj" "II" "wykrzyknik naśladujący odgłos nagłego, nieoczekiwanego uderzenia, upadku, strzału"
"ryms" "interj" "zobacz „rym II” "
"ryzyk-fizyk" "interj" "wykrzyknik używany w momencie podejmowania trudnej, ważnej decyzji"
"siup" "interj" "I" "wykrzyknik wyrażający zachętę do skoku lub oznaczający szybki ruch, skok"
"skąd" "interj" "II" "wykrzyknik zaprzeczający temu, co ktoś powiedział" "Powiedziałeś jej o tym? – Skąd!"
"stop" "interj" "I" 1 "wykrzyknik nakazujący komuś natychmiastowe zatrzymanie się lub przerwanie jakiejś czynności"
"stop" "interj" "I" 2 "w tekstach depesz: wyraz pełniący funkcję kropki"
"stop" "interj" "I" 3 "czerwone światło zapalające się automatycznie z tyłu pojazdu mechanicznego w momencie naciśnięcia hamulca"
"stop" "interj" "I" 4 "forma podróżowania polegająca na nieodpłatnym korzystaniu z zatrzymywanych po drodze pojazdów"
"stop" "interj" "I" 5 "samochód zabierający autostopowiczów"
"stuk" "interj" "II" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, naśladujący odgłos stukania"
"sza" "interj" "wykrzyknik, za pomocą którego mówiący chce kogoś uciszyć lub dać komuś znać, żeby o danej sprawie nikomu nie mówił"
"szast" "interj" "wykrzyknik naśladujący szybki ruch"
"szlus" "interj" "wykrzyknik wyrażający stanowczy nakaz zakończenia czegoś"
"szu" "interj" "zobacz „szur” "
"szur" "interj" "wykrzyknik naśladujący odgłos powstający przy tarciu czegoś, szuraniu o coś"
"taś" "interj" "wykrzyknik, parokrotnie powtórzony, używany w celu przywołania kaczek"
"tfu" "interj" "wykrzyknik imitujący dźwięk podczas plucia, wyrażający wstręt lub odrazę, albo wypowiadany przez kogoś, kto zauważył, że powiedział nie to, co chciał"
"tik-tak" "interj" "wykrzyknik nazywający dwa kolejne, regularnie powtarzające się dźwięki, jakie powstają wtedy, gdy zegar tyka"
"tirli" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtarzany, naśladujący dźwięki instrumentów smyczkowych"
"trach" "interj" "wykrzyknik nazywający dźwięk, jaki powstaje wtedy, kiedy coś pęka lub łamie się"
"trzask" "interj" "II" "wykrzyknik nazywający dźwięk spowodowany uderzeniem, pęknięciem, wystrzałem itp."
"ts" "interj" "wykrzyknik nakazujący milczenie, zachowanie ciszy"
"tss" "interj" "zobacz „ts” "
"tup" "interj" "wykrzyknik, zwykle powtórzony, naśladujący głośne chodzenie"
"tupu" "interj" "zobacz „tup” "
"u" "interj" "III" "wykrzyknik wyrażający spontaniczną reakcję mówiącego na to, co sprawia mu przykrość lub ból, co go dziwi bądź zaskakuje"
"uf" "interj" "wykrzyknik używany dla wyrażenia różnych stanów fizycznych i psychicznych"
"uff" "interj" "zobacz „uf” "
"uha" "interj" "wykrzyknik wyrażający różne uczucia, używany też jako przyśpiewka w piosenkach ludowych"
"uhm" "interj" "wykrzyknik będący odpowiedzią twierdzącą na postawione pytanie lub sygnalizujący, że adresat słucha mówiącego"
"wara" "interj" "wykrzyknik wyrażający kategoryczny zakaz dostępu do osoby, rzeczy lub sprawy, o której jest mowa"
"won" "interj" "I" "zobacz „precz II” "
"wynocha" "interj" "wykrzyknik nakazujący komuś natychmiastowe oddalenie się skądś"
"zaraz" "interj" "III" 1 "wykrzyknik informujący, że mówiący spełni w niedługim czasie to, o co ktoś go prosi"
"zaraz" "interj" "III" 2 "wykrzyknik używany, aby powstrzymać kogoś przed zbyt szybkim działaniem lub przerwać czyjeś zbyt szybkie działania"
"zaraz" "interj" "III" 3 "wykrzyknik sygnalizujący, że nadawca chce sobie coś przypomnieć, zanim włączy się do rozmowy"
"czterdzieści" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 40"
"czternaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 14"
"cztery" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę 4"
"czterysta" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 400"
"ćwierć" "num" "I" "liczebnik oznaczający jedną z czterech części danej całości"
"dwa" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę 2"
"dwadzieścia" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 20"
"dwanaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 12"
"dwieście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 200"
"dziesięć" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 10"
"dziewięć" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 9"
"dziewięćdziesiąt" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 90"
"dziewięćset" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 900"
"dziewiętnaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 19"
"jeden" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę jeden"
"jedenaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 11"
"osiem" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 8"
"osiemdziesiąt" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 80"
"osiemnaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 18"
"osiemset" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 800"
"pięć" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę 5"
"pięćdziesiąt" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 50"
"pięćset" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 500"
"piętnaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 15"
"półtora" "num" "liczebnik ułamkowy oznaczający jeden i pół"
"siedem" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 7"
"siedemdziesiąt" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 70"
"siedemnaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 17"
"siedemset" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 700"
"sto" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę 100"
"szesnaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 16"
"sześć" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę 6"
"sześćdziesiąt" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 60"
"sześćset" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 600"
"trzy" "num" "I" "liczebnik główny oznaczający liczbę 3"
"trzydzieści" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 30"
"trzynaście" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 13"
"trzysta" "num" "liczebnik główny oznaczający liczbę 300"
"tysiąc" "num" "I" 1 "liczebnik główny oznaczający liczbę 1000"
"tysiąc" "num" "I" 2 "tysiąc złotych, dolarów itp."
"tysiąc" "num" "I" 3 "gra w karty, w której wygrywa ten, kto pierwszy uzyska tysiąc punktów"
"aniżeli" "prep" "II" "przyimek łączący podstawę porównania z wyrażeniem, które komunikuje zwykle wyższy stopień nasilenia cechy" "Była ładniejsza aniżeli jej koleżanka."
"bez" "prep" "II" "przyimek komunikujący zwykle brak, nieobecność czegoś lub kogoś" "Las bez grzybów. Sukienka bez rękawów. Odejść bez pożegnania."
"blisko" "prep" "CZAS" "Time" "gen" "II" "b" "lub między punktami czasowymi" "Było już blisko daty wyjazdu."
"blisko" "prep" "Location" "gen" "II" "a" "przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotami" "Mieszka blisko stacji metra."
"co" "prep" "II" 1 "przyimek używany w połączeniach charakteryzujących częstość, z jaką coś się powtarza" "Przystawał co krok."
"co" "prep" "II" 2 "przyimek używany w połączeniach, komunikujących, że przedmioty pod względem danej cechy są tożsame" "Krawat tego koloru co koszula"
"dla" "prep" 1 "przyimek komunikujący o przeznaczeniu obiektu" "Film dla młodzieży."
"dla" "prep" "CZEMU" "Purpose" "gen" 2 "przyimek komunikujący cel czynności" "Tupali nogami dla rozgrzewki."
"dla" "prep" 3 "przyimek wyznaczający obiekt odniesienia komunikowanego sądu, najczęściej osobę, z punktu widzenia której sąd ten jest wydawany" "Był to dla mnie rok pełen sukcesów."
"dla" "prep" "CZEMU" "Purpose" "gen" 4 "przyimek wprowadzający przyczynę jakichś działań" "Na dziki polowano dla mięsa."
"do" "prep" "CZAS" "Time Goal/Duration" "gen" "I" 4 "przyimek określający czas zakończenia zdarzenia" "Spał do południa."
"do" "prep" "I" 1 "przyimek komunikujący o przeznaczeniu obiektu" "filiżanka do kawy"
"do" "prep" "CZEMU" "Purpose" "gen" "I" 2 "przyimek komunikujący cel czynności" "Oddał buty do naprawy."
"do" "prep" "Location Goal" "gen" "I" 3 "przyimek komunikujący kierunek ruchu" "Skoczył do wody."
"do" "prep" "I" 5 "przyimek wyznaczający górną lub dolną granicę czegoś" "Inflacja spadła do dziesięciu procent."
"do" "prep" "I" 6 "przyimek komunikujący o rezultacie procesu lub charakteryzujący stopień nasilenia tego procesu" "Blacha rozpaliła się do czerwoności."
"do" "prep" "I" 7 "przyimek wprowadzający składnik zdania rządzony przez czasownik, przymiotnik, rzeczownik lub określający je" "Przywiązał się do dziadka. Był podobny do siostry."
"do" "prep" "I" 8 "przyimek wprowadzający samodzielne wypowiedzenia nieoznajmujące, m.in. przekleństwa, formuły grzecznościowe, odezwy" "Do diabła! Do zobaczenia! Do broni!"
"do" "prep" "I" 9 "przyimek między liczebnikami oznaczający potęgowanie" "Dwa do piątej."
"dokoła" "prep" "Path" "gen" "II" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, ma miejsce ze wszystkich stron czegoś znajdującego się w środku" "Dokoła klombów posadzono tulipany."
"dokoła" "prep" "Location" "gen" "II" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, ma miejsce ze wszystkich stron czegoś znajdującego się w środku" "Dokoła klombów posadzono tulipany."
"dokoła" "prep" "II" 2 "przyimek określający główny temat tego, o czym mowa w zdaniu" "Wszystkie jego myśli krążyły dokoła rodzinnego domu."
"dookoła" "prep" "II" "zobacz „dokoła II” "
"dzięki" "prep" "CZEMU" "Condition" "dat" "I" "przyimek komunikujący o cechach, faktach lub osobach, które spowodowały, że dana sytuacja jest dla kogoś pomyślna" "Uratował się dzięki przytomności umysłu."
"jak" "prep" "II" "przyimek wprowadzający wyrażenie porównawcze" "Nos miała jak kartofelek."
"jako" "prep" "I" 1 "przyimek wprowadzający określenie roli, jaką pełni jakaś osoba w danych okolicznościach, a także określenie stosunku tej osoby do innych osób" "Jako gospodarz spotkania starał się być dla wszystkich życzliwy i miły."
"jako" "prep" "I" 2 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem wskazujący na okres życia osoby, o której mowa w zdaniu" "Jako dziecko przebyła wszystkie choroby zakaźne."
"jako" "prep" "I" 3 "przyimek wprowadzający określenie sposobu potraktowania lub oceny danego obiektu lub stanu rzeczy" "Takie stany są określane jako depresyjne."
"jako" "prep" "I" 4 "przyimek przyłączający liczebnik porządkowy, który wskazuje na kolejność charakteryzowanego zdarzenia względem innych" "Sekretarz komisji przyszedł na zebranie jako pierwszy."
"koło" "prep" "CZAS" "Time" "gen" "II" 2 "przyimek poprzedzający określenie liczby, ilości, miary lub czasu, który komunikuje, że jest ono przybliżone" "Zadzwoniła koło szóstej."
"koło" "prep" "Path" "gen" "II" 1 "przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotami" "Usiądź koło mnie."
"koło" "prep" "Location" "gen" "II" 1 "przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotami" "Usiądź koło mnie."
"koło" "prep" "II" 2 "przyimek poprzedzający określenie liczby, ilości, miary lub czasu, który komunikuje, że jest ono przybliżone" "Zadzwoniła koło szóstej."
"koło" "prep" "II" 3 "przyimek przyłączający nazwę przedmiotu będącego obiektem czynności, o której mowa w zdaniu" "Dłubał coś koło zegara."
"ku" "prep" "Location Goal" "dat" 1 "przyimek przyłączający określenie miejsca, w kierunku którego ktoś zmierza lub coś prowadzi" "Odwrócił się nagle i ruszył ku drzwiom."
"ku" "prep" "CZEMU" "Purpose" "dat" 2 "przyimek przyłączający określenie celu czynności, o której mowa w zdaniu" "Nakręcono ten film ku przestrodze młodzieży."
"ku" "prep" 3 "przyimek przyłączający określenie czyjegoś stanu wewnętrznego, który wytworzył się w następstwie zdarzenia lub zjawiska, o którym mowa w zdaniu" "Ku radości maluchów spadł śnieg."
"ku" "prep" "ARG" "Time Goal?" "dat" 4 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem komunikujący, że zbliża się dana pora roku lub dnia" "Dni są coraz dłuższe i ma się ku wiośnie."
"ku" "prep" 5 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś jest zainteresowany inną osobą pod względem erotycznym" "Nasze dzieci mają się ku sobie."
"lada" "prep" "CZAS" "Time" "nom" "III" "przyimek łączący się z nazwą jednostki czasu, komunikujący, iż coś stanie się w najbliższym czasie" "Przyjadą lada godzina."
"między" "prep" "CZAS" "Time" "inst" 3 "przyimek wprowadzający określenia granic czasowych, w których miało miejsce dane zdarzenie" "Wrócę między drugą a trzecią."
"między" "prep" "Path" "inst" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa, jest z obu stron otoczone czymś" "Ulica ciągnęła się między domami."
"między" "prep" "Location" "inst" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa, jest z obu stron otoczone czymś" "Ulica ciągnęła się między domami."
"między" "prep" "Location Goal" "acc" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa, jest z obu stron otoczone czymś" "Ulica ciągnęła się między domami."
"między" "prep" 2 "przyimek komunikujący, iż zależność, o której mowa, dotyczy wymienionych w zdaniu osób, zjawisk, przedmiotów lub faktów" "Pokrewieństwo między nimi było bardzo dalekie."
"między" "prep" 4 "przyimek wprowadzający określenie przeznaczenia tego, co stanowi rezultat dokonanego podziału" "Podzielił majątek między synów."
"między" "prep" 5 "przyimek ograniczający dwustronnie zbiór cech, które można przypisać nietypowemu obiektowi, o którym mowa" "Bluzka koloru między żółtym a brązowym."
"między" "prep" 6 "przyimek komunikujący, iż wybór, przed którym stoi dana osoba, dotyczy wymienionych przedmiotów lub osób" "Wybieraj między mną a nim."
"między" "prep" 7 "przyimek wprowadzający określenie zbioru, do którego należą lub spośród którego się wyróżniają charakteryzowane w zdaniu przedmioty lub osoby" "Słynęła z urody między rówieśnicami."
"mimo" "prep" "przyimek oznaczający rozbieżność między tym, co się dzieje, a tym, czego się należało spodziewać" "Mimo późnej pory wyszedł na spacer."
"na" "prep" "Duration" "adv" 9 "przyimek tworzący z przysłówkami oznaczającymi czas wyrażenia precyzujące ten czas" "Przyjechali na krótko."
"na" "prep" "Location" "loc" 1 "a" "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające miejsce dziania się lub znajdowania się czegoś" "Pracował na polu."
"na" "prep" "Location Goal" "acc" 1 "b" "miejsce lub kierunek, będące celem ruchu, czynności" "Pojechali na Mazury."
"na" "prep" "Duration" "acc" 2 "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające trwanie czegoś, okres, termin lub porę dziania się czegoś" "Wyjechać na weekend."
"na" "prep" 3 "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające miarę, ocenę wielkości oraz zakres ich zastosowania" "Gruby na palec."
"na" "prep" 4 "przyimek tworzący z nazwami czynności wyrażenia określające cel, skutek lub sposób odbywania się tych czynności" "Składać na pół."
"na" "prep" "CZEMU" "Purpose" "acc" 4 "przyimek tworzący z nazwami czynności wyrażenia określające cel, skutek lub sposób odbywania się tych czynności" "Składać na pół."
"na" "prep" "CZEMU" "Condition" "acc" 4 "przyimek tworzący z nazwami czynności wyrażenia określające cel, skutek lub sposób odbywania się tych czynności" "Składać na pół."
"na" "prep" 5 "a" "przyimek łączący z nadrzędnymi czasownikami rzeczowniki stanowiące ich uzupełnienie" "Liczyć na pomoc."
"na" "prep" 5 "b" "z nadrzędnymi rzeczownikami wyrazy stanowiące ich uzupełnienie" "Skrzynka na listy."
"na" "prep" 5 "c" "lub z nadrzędnymi przymiotnikami wyrazy stanowiące ich uzupełnienie" "Był chciwy na pieniądze."
"na" "prep" 6 "przyimek tworzący wraz z rzeczownikami równoważniki zdań" "Na zdrowie!"
"na" "prep" 7 "przyimek tworzący z przysłówkowymi określeniami kolorów wyrażenia precyzujące osiągnięcie koloru" "Pomalował ściany na zielono."
"na" "prep" 8 "przyimek tworzący z przysłówkami lub przymiotnikami wyrażenia oznaczające szczególne okoliczności dziania się czegoś" "Spać na stojąco."
"na" "prep" 10 "przyimek tworzący w połączeniu ze składnikami nieodmiennymi wyrażenia zleksykalizowane, oznaczające różne relacje przestrzenne" "Wyjść na zewnątrz."
"nad" "prep" "CZAS" "Time" "inst" 4 "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające bliskość czasową czegoś względem określonej pory" "Wrócili nad ranem."
"nad" "prep" "Location" "inst" 1 "przyimek tworzący wyrażenia lokalizujące coś powyżej danego miejsca lub danej przestrzeni" "Nad miastem przeszła burza."
"nad" "prep" "Location Goal" "acc" 1 "przyimek tworzący wyrażenia lokalizujące coś powyżej danego miejsca lub danej przestrzeni" "Nad miastem przeszła burza."
"nad" "prep" "Path" "inst" 1 "przyimek tworzący wyrażenia lokalizujące coś powyżej danego miejsca lub danej przestrzeni" "Nad miastem przeszła burza."
"nad" "prep" "Location" "inst" 2 "przyimek tworzący wyrażenia lokalizujące coś w miejscu położonym blisko wody" "Wyjechali nad morze. Warszawa leży nad Wisłą."
"nad" "prep" 3 "przyimek tworzący wyrażenia wskazujące na przedmiot, temat tego, co oznacza wyraz określany" "Opieka nad dziećmi. Myśleć nad sposobem ratunku."
"nad" "prep" 5 "przyimek przyłączający określenie osoby, która jest podporządkowana służbowo komuś innemu" "Nad dyrektorem departamentu stał określony wiceminister."
"nad" "prep" 6 "przyimek wprowadzający nazwę czegoś, czemu wymieniona w zdaniu cecha przysługuje w największym stopniu" "Nic ważniejszego nad zdrowie."
"nad" "prep" 7 "przyimek tworzący wyrażenia stanowiące wzmocnienie lub ograniczenie tego, co oznacza rzeczownik, z którym się łączy" "Skandal nad skandale."
"nad" "prep" 8 "przyimek przyłączający określenie podstawy porównania" "Praca nad siły."
"naokoło" "prep" "Location" "gen" "II" "przyimek komunikujący, że to, o czym jest mowa w zdaniu, ma miejsce ze wszystkich stron czegoś"
"naokoło" "prep" "Path" "gen" "II" "przyimek komunikujący, że to, o czym jest mowa w zdaniu, ma miejsce ze wszystkich stron czegoś"
"naokół" "prep" "II" "zobacz „naokoło II” "
"naprzeciw" "prep" "Location" "gen" "I" "przyimek komunikujący, że coś znajduje się lub dzieje się w miejscu, do którego dana osoba lub rzecz jest zwrócona, albo że ktoś idzie w kierunku, z którego spodziewa się nadejścia danej osoby"
"naprzeciwko" "prep" "I" "zobacz „naprzeciw I” "
"niby" "prep" "I" "przyimek używany w konstrukcjach porównawczych, wyrażający relację podobieństwa" "Drucik cienki niby igła."
"niczym" "prep" "I" "przyimek przyłączający wyraz, który określa podstawę porównania" "Wpatrywał się w mrok niczym sowa czyhająca na łup."
"niedaleko" "prep" "CZAS" "Time" "gen" "przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotami, zdarzeniami lub punktami czasowymi" "Mieszkali niedaleko parku."
"niedaleko" "prep" "Location" "gen" "przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotami, zdarzeniami lub punktami czasowymi" "Mieszkali niedaleko parku."
"nieopodal" "prep" "I" "zobacz „opodal I” "
"niźli" "prep" "II" "zobacz „niż II” "
"niż" "prep" "II" "przyimek przyłączający wyrażenie określające podstawę porównania dla cechy lub sytuacji odznaczających się zwykle większym lub mniejszym stopniem nasilenia" "Szybciej rosną wydatki niż dochody."
"niżeli" "prep" "II" "zobacz „niż II” "
"o" "prep" "CZAS" "Time" "loc" "II" 4 "przyimek wprowadzający określenie czasu zdarzenia" "Wyruszyli w góry o świcie."
"o" "prep" "II" 1 "przyimek wprowadzający nazwę lub charakterystykę przedmiotu czyjejś wypowiedzi, czyjejś prośby, czyichś starań, myśli, uczuć, czyjegoś sądu lub przekonania, a także nazwę przedmiotu sporu, walki bądź oskarżenia" "Często opowiadał o swojej rodzinie. Był przekonany o swojej racji. Drużyny walczyły o wejście do finału."
"o" "prep" "II" 2 "przyimek poprzedzający nazwę przedmiotu, z którym styka się jakaś osoba lub rzecz w wyniku ruchu lub w trakcie wykonywania jakiejś czynności" "Zaczepiła rękawem o gwóźdź. Koła stukały o szyny."
"o" "prep" "II" 3 "przyimek wprowadzający określenie różnicy między dwoma obiektami lub stanami rzeczy pod względem ilości, liczby lub stopnia" "Przerósł brata o głowę."
"o" "prep" "II" 5 "przyimek przyłączający do nazwy rzeczy lub osoby rzeczownik z przymiotnikiem lub liczebnikiem charakteryzujący właściwość tej rzeczy lub osoby" "Był człowiekiem o stalowych nerwach."
"o" "prep" "II" 6 "przyimek przyłączający nazwę narzędzia lub środka, którym posługuje się dana osoba, chcąc wykonać określoną czynność" "Poruszała się o kulach."
"obok" "prep" "MIEJSCE" "Location" "gen" "I" 1 "przyimek komunikujący, że dana rzecz lub osoba znajduje się blisko innej" "Położył łyżkę obok talerza. Usiadła obok syna."
"obok" "prep" "MIEJSCE" "Path" "gen" "I" 1 "przyimek komunikujący, że dana rzecz lub osoba znajduje się blisko innej" "Położył łyżkę obok talerza. Usiadła obok syna."
"obok" "prep" "I" 2 "przyimek komunikujący o współwystępowaniu przedmiotów lub faktów, o których jest mowa, z innymi przedmiotami i faktami" "Obok działalności politycznej uprawiał dziennikarstwo."
"od" "prep" "CZAS" "Time Source/Duration" "gen" 5 "przyimek wprowadzający określenie czasu, w którym zaczął mieć miejsce dany stan rzeczy" "Była od świtu na nogach."
"od" "prep" "Location Source" "gen" 1 "a" "przyimek wprowadzający określenie miejsca, od którego oddala się dana rzecz lub osoba" "Goście wstali od stołu."
"od" "prep" "Location Source" "gen" 1 "b" "lub z którego dochodzi dane zjawisko" "Zimny wiatr wiał od morza."
"od" "prep" 2 "przyimek wprowadzający nazwę strony lub miejsca, względem których określane jest położenie danego obiektu" "Ręczniki leżą na drugiej półce od dołu."
"od" "prep" 3 "przyimek wprowadzający nazwę obiektu, od którego dana rzecz jest oddzielana lub oddzielona" "Odklejała znaczki od kopert."
"od" "prep" 4 "przyimek wprowadzający nazwę osoby, od której pochodzi to, o czym jest mowa" "Pieniądze pożyczyła od ojca."
"od" "prep" "Location Source?" "gen" 6 "przyimek wprowadzający określenie dolnej granicy czegoś" "Mieszkanie było zastawione książkami od podłogi po sufit."
"od" "prep" "CZEMU" "Condition" "gen" 7 "przyimek wprowadzający określenie przyczyny danego zjawiska" "Buty miał mokre od rosy."
"od" "prep" 8 "przyimek poprzedzający nazwę osoby, rzeczy lub zjawiska, z którymi ktoś chce uniknąć kontaktu" "Zasłaniała twarz od słońca."
"od" "prep" 9 "a" "przyimek łączący dwa rzeczowniki, z których pierwszy nazywa część danej całości" "Wyprasuj kołnierzyk od bluzki."
"od" "prep" 9 "b" "przedmiot zabezpieczający przed danym zjawiskiem" "Weź proszek od bólu głowy."
"od" "prep" 9 "c" "lub przedmiot używany w danych sytuacjach" "Garnitur od ślubu."
"od" "prep" 10 "przyimek łączący nazwę osoby z określeniem jej specjalności" "Firma zatrudni specjalistę od komputerów."
"od" "prep" 11 "przyimek łączący dwa człony konstrukcji porównawczej dotyczącej stopnia nasilenia danej cechy" "Ta praca była trudniejsza od poprzedniej."
"od" "prep" 12 "przyimek wprowadzający określenie podstawy obliczania jakiejś wielkości" "W redakcji płacono mu od wiersza lub od arkusza."
"od" "prep" 13 "przyimek przyłączający wyrazy i wyrażenia służące wymyślaniu komuś" "Nawyzywała go od łajdaków."
"około" "prep" "CZAS" "Time" "gen" "I" "przyimek poprzedzający określenie liczby, ilości, miary lub czasu, nadający im przybliżony charakter"
"około" "prep" "I" "przyimek poprzedzający określenie liczby, ilości, miary lub czasu, nadający im przybliżony charakter"
"opodal" "prep" "Location" "gen" "I" "przyimek komunikujący o małej odległości przedmiotu lub zdarzenia od danego miejsca" "Konie pasły się opodal lasu."
"opodal" "prep" "Location Goal" "gen" "I" "przyimek komunikujący o małej odległości przedmiotu lub zdarzenia od danego miejsca" "Konie pasły się opodal lasu."
"oprócz" "prep" 1 "przyimek wyłączający z zakresu odniesienia zdania element, którego nazwa użyta jest po tym przyimku" "Zwiedzili cały pałac oprócz ostatniego piętra."
"oprócz" "prep" 2 "przyimek włączający do zakresu odniesienia zdania element, którego nazwa użyta jest po tym przyimku" "Oprócz niego byli tam i inni."
"po" "prep" "Condition/Time" "loc" 14 "przyimek wraz z użytym po nim rzeczownikiem nazywającym zdarzenie lub osobę komunikujący o przewidywanym następstwie tego zdarzenia lub działania tej osoby" "Po wizycie prezydenta miasta oczekiwano reaktywowania starej umowy."
"po" "prep" "CZAS" "Time" "loc" 2 "przyimek wprowadzający określenie czasu, wraz z którym komunikujący, że to samo zdarzenie powtarza się przez pewien czas" "Po nocach grał w karty, a w dzień się uczył."
"po" "prep" "CZAS" "Time" "loc" 6 "przyimek wprowadzający określenie stanu rzeczy lub punktu czasowego wcześniejszego w stosunku do zdarzenia, o którym mowa w zdaniu" "Po doktoracie podjęła pracę w liceum."
"po" "prep" "CZAS/SYTUACJA" "Time/Condition" "loc" 7 "przyimek wprowadzający określenie czasu dzielącego dwa zdarzenia" "Spotkali się dopiero po dwudziestu latach."
"po" "prep" "Location" "loc" 1 "a" "przyimek wraz z użytym po nim rzeczownikiem komunikujący, że to, o czym mowa, dzieje się w wielu miejscach jakiejś przestrzeni" "Echo roznosi się po lesie."
"po" "prep" "Path" "loc" 1 "a" "przyimek wraz z użytym po nim rzeczownikiem komunikujący, że to, o czym mowa, dzieje się w wielu miejscach jakiejś przestrzeni" "Echo roznosi się po lesie."
"po" "prep" "Location" "loc" 1 "b" "lub że czynność, o której mowa, jest wykonywana w różnych miejscach" "Szeptali o tym po kawiarniach."
"po" "prep" "Location" "loc" 3 "przyimek wprowadzający określenie powierzchni przedmiotu, na której lub wzdłuż której wykonuje się czynność lub ruch" "Zimą dzieci ślizgały się po zamarzniętym jeziorze."
"po" "prep" "Path" "loc" 3 "przyimek wprowadzający określenie powierzchni przedmiotu, na której lub wzdłuż której wykonuje się czynność lub ruch" "Zimą dzieci ślizgały się po zamarzniętym jeziorze."
"po" "prep" "COMPREP" 4 "a" "przyimek wprowadzający określenie strony, z której lub na której coś się dzieje lub znajduje" "Pisz tylko po jednej stronie kartki."
"po" "prep" "ARG" 4 "b" "lub części jakiejś całości, zwykle części ciała, podlegającej działaniu" "Całował babcię po rękach."
"po" "prep" "x?" "acc" 5 "przyimek poprzedzający określenie górnej granicy czegoś" "Nakryła się kołdrą po czubek nosa."
"po" "prep" 8 "przyimek wraz z użytą po nim nazwą wyznaczający osobę lub rzecz zajmującą w pewnej hierarchii miejsce wyróżnione w stosunku do innych osób lub rzeczy, o których jest mowa" "W parafii uchodził za pierwszego człowieka po proboszczu."
"po" "prep" 9 "przyimek wprowadzający nazwę rzeczy, użytą również bezpośrednio przed przyimkiem, i wraz z tymi nazwami komunikujący, że z każdą kolejną rzeczą objętą tą nazwą dzieje się to samo co z poprzednią" "Nagrywał zdanie po zdaniu."
"po" "prep" 10 "przyimek wprowadzający nazwę osoby, do której coś wcześniej należało lub która była wcześniej nosicielem danej cechy" "Talent malarski miał po matce."
"po" "prep" 11 "przyimek wprowadzający nazwę osoby, której działania wymagają innych działań charakteryzowanych w zdaniu" "Przez cały tydzień sprzątała po murarzach."
"po" "prep" 12 "przyimek wprowadzający nazwę rzeczy, którą było wcześniej wypełnione dane naczynie lub opakowanie" "Butelka po mleku."
"po" "prep" 13 "przyimek wprowadzający nazwę osoby, której odejście wywołało czyjąś rozpacz" "Przez miesiąc rozpaczała po dziadku."
"po" "prep" 15 "przyimek wraz z użytym po nim rzeczownikiem komunikujący, na jakiej podstawie rozpoznawany jest przedmiot, o którym mowa w zdaniu" "Potrafiła rozróżniać drzewa po liściach."
"po" "prep" "CZEMU" "Purpose?" "acc" 16 "przyimek wprowadzający nazwę rzeczy lub osoby, którą ktoś zamierza zabrać z miejsca, do którego się w tym celu udaje" "Poszedł do przedszkola po wnuka."
"po" "prep" "CZEMU" "Purpose" "acc" 17 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem wprowadzający określenie celu charakteryzowanej w zdaniu czynności" "Zatelefonowała do niego po radę i pomoc."
"po" "prep" 18 "przyimek wraz z użytym po nim rzeczownikiem lub połączeniem liczebnika z rzeczownikiem komunikujący, ile rzeczy, osób lub zdarzeń przypada na kogoś lub na coś" "Każde dziecko dostało po gruszce."
"po" "prep" 19 "przyimek wprowadzajacy przysłówki określające sposób lub podobieństwo" "Zachowywał się w stosunku do mnie po ojcowsku."
"pod" "prep" "Stimulus/Condition" 8 "przyimek wprowadzający określenie przyczyny lub uzasadnienia jakiegoś zdarzenia albo okoliczności, które miały na to zdarzenie wpływ" "Drzwi otworzyły się pod naporem tłumu."
"pod" "prep" "CZAS" "Time" "acc" 13 "przyimek wraz z określeniem czasu komunikujący, że coś zdarzyło się nieco wcześniej, niż w chwili, na którą to określenie wskazuje" "Pod wieczór zaczęło padać."
"pod" "prep" "Location" "inst" 1 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś znajduje się poniżej lub przedostaje się tak, żeby znaleźć się poniżej danej rzeczy" "Kot spał pod biurkiem. Woda wlewała się pod wannę."
"pod" "prep" "Location Goal" "acc" 1 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś znajduje się poniżej lub przedostaje się tak, żeby znaleźć się poniżej danej rzeczy" "Kot spał pod biurkiem. Woda wlewała się pod wannę."
"pod" "prep" "Path" "inst" 1 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś znajduje się poniżej lub przedostaje się tak, żeby znaleźć się poniżej danej rzeczy" "Kot spał pod biurkiem. Woda wlewała się pod wannę."
"pod" "prep" "Location" "inst" 2 "przyimek przyłączający nazwę rzeczy, która przykrywa coś lub kogoś" "Dziecko schowało się pod kołdrę."
"pod" "prep" "Location Goal" "acc" 2 "przyimek przyłączający nazwę rzeczy, która przykrywa coś lub kogoś" "Dziecko schowało się pod kołdrę."
"pod" "prep" "Location" "inst" 3 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś znajduje się w pobliżu lub udaje się w pobliże obiektu, który przewyższa osobę lub rzecz, o której mowa" "Spotkajmy się pod pomnikiem."
"pod" "prep" "Location Goal" "acc" 3 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś znajduje się w pobliżu lub udaje się w pobliże obiektu, który przewyższa osobę lub rzecz, o której mowa" "Spotkajmy się pod pomnikiem."
"pod" "prep" "Location" "inst" 4 "przyimek przyłączający nazwę góry lub miejscowości, w okolicach której coś się dzieje lub w okolice której ktoś się udaje" "Mieszkali pod Babią Górą. Katastrofa wydarzyła się pod Poznaniem."
"pod" "prep" "Location Goal" "acc" 4 "przyimek przyłączający nazwę góry lub miejscowości, w okolicach której coś się dzieje lub w okolice której ktoś się udaje" "Mieszkali pod Babią Górą. Katastrofa wydarzyła się pod Poznaniem."
"pod" "prep" "Location Goal" "acc" 5 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem komunikujący, że ktoś lub coś posuwa się w kierunku przeciwnym do kierunku wiatru lub prądu rzeki" "Z trudem wiosłowali pod prąd."
"pod" "prep" 6 "przyimek wprowadzający nazwę czynności lub jej obiektu, podporządkowaną nadrzędnemu składnikowi zdania" "Wniosek poddano pod głosowanie."
"pod" "prep" 7 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem komunikujący o kierowaniu czymś, sprawowaniu władzy lub opieki nad kimś lub nad czymś" "Rodzice oddali córkę pod opiekę babci."
"pod" "prep" 9 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że dana osoba lub dany obiekt mogą być rozpoznane za pomocą wymienionej nazwy" " Policja zorganizowała akcję pod kryptonimem ""Powroty""."
"pod" "prep" 10 "przyimek wraz z przyłączanym wyrażeniem określający czyjś adres lub numer telefonu" "Proszę zanieść te bagaże pod szóstkę."
"pod" "prep" 11 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że jedna rzecz jest dopasowana lub dostosowana do drugiej" "Kupiła torebkę pod kolor płaszcza."
"pod" "prep" 12 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś robi coś w sposób charakterystyczny dla danego twórcy lub odpowiadający upodobaniom danej osoby" "Jej pierwsze obrazy były malowane pod Picassa."
"pod" "prep" 14 "przyimek wraz z określeniem liczby komunikujący, że dana wielkość jest niewiele mniejsza, niż wskazuje ta liczba" "Ojciec miał już wtedy pod osiemdziesiątkę."
"pod" "prep" 15 "a" "przyimek wprowadzający nazwę zakąski, która towarzyszy piciu alkoholu" "Pili pod śledzika."
"pod" "prep" 15 "b" "lub określenie wznoszonego przez kogoś toastu" "Pod nasze spotkanie!"
"pod" "prep" 16 "przyimek przyłączający określenie osoby, której inni są podporządkowani, zwykle służbowo" "Pod wiceministrem było pięciu dyrektorów departamentu."
"pod" "prep" 17 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem określający konsekwencje, jakie grożą osobie, która nie dostosuje się do tego, o czym jest mowa w zdaniu" "Kazano mu opuścić lokal pod groźbą eksmisji."
"pod" "prep" 18 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że dana osoba za pomocą wypowiedzianych słów zobowiązała się do czegoś" "Zeznawał pod przysięgą."
"podczas" "prep" "CZAS" "Time" "gen" "przyimek komunikujący, że dane zdarzenie miało miejsce w tym samym czasie, co inne"
"pomiędzy" "prep" "zobacz „między” "
"pomimo" "prep" "zobacz „mimo” "
"ponad" "prep" "Location" "inst" "I" 1 "przyimek występujący w zdaniu, które komunikuje, że coś znajduje się lub dzieje się powyżej danego miejsca lub danej przestrzeni" "Gołębie wzbiły się ponad dachy domów."
"ponad" "prep" "Location Goal" "acc" "I" 1 "przyimek występujący w zdaniu, które komunikuje, że coś znajduje się lub dzieje się powyżej danego miejsca lub danej przestrzeni" "Gołębie wzbiły się ponad dachy domów."
"ponad" "prep" "Path" "inst" "I" 1 "przyimek występujący w zdaniu, które komunikuje, że coś znajduje się lub dzieje się powyżej danego miejsca lub danej przestrzeni" "Gołębie wzbiły się ponad dachy domów."
"ponad" "prep" "I" 2 "przyimek występujący w zdaniu, które komunikuje, że jeden z porównywanych obiektów jest bardziej ceniony niż drugi" "Bracia kochali matkę ponad wszystko."
"ponad" "prep" "I" 3 "przyimek występujący w zdaniu, które komunikuje, że ktoś lub coś wyróżnia się spośród osób, rzeczy lub zjawisk tego samego rodzaju albo że dystansuje się od nich" "Wybił się ponad swoje środowisko."
"ponad" "prep" "I" 4 "przyimek występujący w zdaniu, które komunikuje, że jakieś działanie lub jakiś stan przekracza dany poziom lub normę" "Był dojrzały ponad wiek."
"popod" "prep" "zobacz „pod” w znaczeniu 1, 3"
"poprzez" "prep" "Duration" "acc" 6 "przyimek przyłączający określenie czasu, w którym miał miejsce dany stan rzeczy"
"poprzez" "prep" "Path" "acc" 1 "przyimek komunikujący, że ktoś lub coś posuwa się po jakimś obszarze"
"poprzez" "prep" 2 "przyimek przyłączający nazwę rzeczy utrudniającej wykonywanie czynności"
"poprzez" "prep" 3 "przyimek, który wraz z przyłączanym rzeczownikiem charakteryzuje działanie, będące środkiem do osiągnięcia celu"
"poprzez" "prep" "Path" "acc" 4 "przyimek wprowadzający element zajmujący miejsce pośrednie w co najmniej trójelementowym szeregu"
"poprzez" "prep" 5 "przyimek przyłączający nazwę osoby, instytucji lub rzeczy, z której pośrednictwa ktoś korzysta"
"pośród" "prep" "zobacz „wśród” "
"poza" "prep" "Condition/Time" "inst" "II" 2 "przyimek komunikujący, że dany stan rzeczy ma miejsce w innym czasie lub środowisku, niż wskazuje na to przyłączany rzeczownik" "Widywali się poza lekcjami."
"poza" "prep" "Location" "inst" "II" 1 "przyimek komunikujący, że ktoś lub coś znajduje się na zewnątrz danego obszaru albo udaje się lub przemieszcza do miejsca położonego na zewnątrz niego" "Wieczory spędzamy poza domem."
"poza" "prep" "Location Goal" "acc" "II" 1 "przyimek komunikujący, że ktoś lub coś znajduje się na zewnątrz danego obszaru albo udaje się lub przemieszcza do miejsca położonego na zewnątrz niego" "Wieczory spędzamy poza domem."
"poza" "prep" "II" 3 "przyimek wyłączający z zakresu odniesienia zdania pewne elementy" "Nie pisał prawie nic poza felietonami do gazety."
"poza" "prep" "II" 4 "przyimek włączający do zakresu odniesienia zdania jakieś elementy" "Poza kierowcą poszkodowanych było jeszcze kilka osób."
"prócz" "prep" "zobacz „oprócz” "
"przeciw" "prep" 1 "przyimek przyłączający nazwę stanu rzeczy, na które się dana osoba nie zgadza" "Mieszkańcy gminy protestowali przeciw budowie oczyszczalni ścieków."
"przeciw" "prep" 2 "przyimek przyłączający nazwę osoby, której ktoś zamierza zrobić coś złego" "Generał poprowadził dywizjon przeciw nieprzyjacielskim czołgom."
"przeciw" "prep" 3 "przyimek przyłączający nazwę stanu rzeczy, któremu określone działania mają zapobiec lub który mają usunąć" "Łykał tabletki przeciw grypie."
"przeciw" "prep" 4 "przyimek przyłączający nazwę stanu rzeczy, której istnienie jest zagrożone" "Wykroczenia przeciw porządkowi i spokojowi publicznemu podlegają karze."
"przeciw" "prep" 5 "przyimek przyłączający nazwę osoby lub grupy osób, z którą inna osoba lub grupa osób współzawodniczy" "Dwie drużyny dziennikarzy mają walczyć przeciw sobie o puchar prezydenta miasta."
"przeciw" "prep" "Location Goal?" "dat" 6 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem komunikujący o kierunku ruchu odwrotnym do kierunku zjawiska nazywanego przez ten rzeczownik" " Łódź z trudem płynęła przeciw prądowi rzeki."
"przeciwko" "prep" "zobacz „przeciw” "
"przed" "prep" "cel/CZAS" "Purpose/Time" "inst" 3 "przyimek wraz z użytym po nim rzeczownikiem nazywający zdarzenie, względem którego stan rzeczy, o którym mowa w zdaniu, nastąpił wcześniej" "Wszystkie ptaki gromadziły się tu przed odlotem."
"przed" "prep" "CZAS" "Time" "inst" 4 "przyimek wprowadzający określenie czasu, jaki upłynął od momentu zajścia danego zdarzenia" "Statek odpłynął przed godziną."
"przed" "prep" "Location" "inst" 1 "przyimek komunikujący, że osoba lub rzecz znajduje się lub została umieszczona po tej samej stronie danego obiektu co obserwator albo bliżej przodu tego obiektu niż tyłu" "Samochód zatrzymał się przed gmachem."
"przed" "prep" "Location Goal" "acc" 1 "przyimek komunikujący, że osoba lub rzecz znajduje się lub została umieszczona po tej samej stronie danego obiektu co obserwator albo bliżej przodu tego obiektu niż tyłu" "Samochód zatrzymał się przed gmachem."
"przed" "prep" 2 "przyimek komunikujący, że osoba lub rzecz znajduje się lub została umieszczona bliżej początku czegoś albo wyżej w jakiejś hierarchii niż obiekt, o którym mowa" "Piotr stał w kolejce przed Adamem."
"przed" "prep" 5 "przyimek wprowadzający nazwę osoby, rzeczy lub zjawiska, z którymi ktoś chce uniknąć kontaktu" "Zasłoniła twarz przed wiatrem."
"przed" "prep" 6 "przyimek wprowadzający określenie adresata lub świadka czyjejś wypowiedzi" "Wyżaliła się przed babcią."
"przed" "prep" 7 "przyimek komunikujący, że dane zdarzenie ma miejsce w obecności ważnej osoby lub grupy osób" "Rozprawa odbyła się przed kolegium do spraw wykroczeń."
"przez" "prep" "Duration" "acc" 5 "przyimek wraz z przyłączanym rzeczownikiem komunikujący czas trwania zdarzenia, o którym jest mowa" "Rozmawiali przez chwilę."
"przez" "prep" "Path" "acc" 1 "przyimek występujący w zdaniu komunikującym, że ktoś lub coś przechodzi lub przedostaje się z jednej strony danego obiektu na drugą" "Do domu wracała przez park. Droga prowadziła przez most."
"przez" "prep" "Path?" "acc" 2 "przyimek przyłączający określenie grupy osób, rzeczy lub masy czegoś, które znajdują się na drodze czyjegoś ruchu i wymagają pokonania" "Brnęli przez śnieg w stronę schroniska."
"przez" "prep" "Path?" "acc" 3 "przyimek przyłączający nazwę rzeczy, która oddziela dwie sąsiadujące ze sobą części przestrzeni" "Słyszałam przez drzwi waszą rozmowę."
"przez" "prep" 4 "przyimek przyłączający określenie stanów rzeczy, w których ktoś uczestniczył lub które przeżył" "Przeszedł przez życie cicho i spokojnie."
"przez" "prep" "Path" "acc" 6 "przyimek wprowadzający element zajmujący miejsce pośrednie w szeregu złożonym z co najmniej trzech elementów" "Układ niżowy ciągnął się od Skandynawii przez Morze Północne po Wyspy Brytyjskie."
"przez" "prep" "Path" "acc" 7 "przyimek komunikujący, że cała powierzchnia jakiejś rzeczy lub części ciała ma daną cechę albo że cała podlega danej czynności" "Głęboka szrama przechodziła mu przez czoło."
"przez" "prep" "ARG" 8 "przyimek przyłączający określenie wykonawcy lub sprawcy czynności" "Omawiano poprawki zgłoszone przez posłów."
"przez" "prep" 9 "przyimek wprowadzający nazwę środka lub narzędzia czynności" "Piła sok przez słomkę."
"przez" "prep" 10 "przyimek przyłączający określenie czynności, która służy osiągnięciu komunikowanego w zdaniu celu" "Uczczono pamięć zmarłych przez powstanie."
"przez" "prep" "CZEMU" "Condition" "acc" 11 "przyimek przyłączający określenie okoliczności lub nazwę osoby, która spowodowała dany stan rzeczy, oceniany zazwyczaj jako zły" "Wpadł w furię przez zazdrość."
"przez" "prep" 12 "przyimek wprowadzający nazwę osoby, z której pomocy lub pośrednictwa ktoś korzysta" "Przekażę ci informację przez Piotra."
"przez" "prep" 13 "przyimek wprowadzający słowa, którym przypisywane jest w zdaniu określone znaczenie" "Co rozumiesz przez to pojęcie?"
"przez" "prep" 14 "przyimek wprowadzający liczbę, za pomocą której dokonuje się mnożenia lub dzielenia" "Podziel dziewięć przez trzy."
"przez" "prep" 15 "przyimek przyłączający nazwę litery, która jest używana w danej pisowni" "Wyraz ""nadzieja"" pisze się w dopełniaczu przez ""i""."
"przy" "prep" "CZAS?" "Time?" "loc" 4 "przyimek używany dla określenia czasu lub okoliczności zdarzenia, o którym mowa w zdaniu" "Grali przy pełnej sali."
"przy" "prep" "Location" "loc" 1 "przyimek komunikujący, że ktoś lub coś znajduje się blisko danej osoby, rzeczy albo danego miejsca" "Usiadła przy dziadku."
"przy" "prep" 2 "przyimek komunikujący, że zdarzenie, o którym mowa, miało miejsce w obecności danej osoby" "Umowę zawarli przy świadkach."
"przy" "prep" 3 "przyimek używany w celu porównania kontrastujących ze sobą rzeczy lub osób" "Przy rosłym bracie wydawał się niepozorny."
"przy" "prep" 4 "przyimek używany dla określenia czasu lub okoliczności zdarzenia, o którym mowa w zdaniu" "Grali przy pełnej sali."
"przy" "prep" 5 "przyimek komunikujący, że jakaś rzecz, instytucja lub osoba jest w jakiś sposób przyporządkowana innej rzeczy, instytucji lub osobie" "Poodpinał guziki przy swetrze. Zaczynał jako asystent przy profesorze."
"przy" "prep" 6 "przyimek przyłączający nazwę obiektu, z którym związane są charakteryzowane w zdaniu czynności" "Pracuje przy budowie hotelu."
"przy" "prep" 7 "przyimek określający przedmiot, który posiada lub który ma do dyspozycji charakteryzowana w zdaniu osoba" "Przy władzy są teraz partie prawicowe."
"spod" "prep" "Location Source" "gen" 1 "przyimek komunikujący o ruchu z miejsca położonego niżej lub głębiej niż obiekt nazywany przez rzeczownik" "Wyciągnęła rękawiczki spod sterty ubrań."
"spod" "prep" "Location Source" "gen" 2 "przyimek komunikujący, że ktoś lub coś przybywa lub pochodzi z miejsca położonego w pobliżu miejscowości bądź obiektu, o których mowa" "Ich rodzina pochodziła spod Lwowa."
"spod" "prep" "Location Source?" "gen" 3 "przyimek komunikujący, że ktoś spogląda pod czymś, co ma nad oczami" "Żołnierze spoglądali na nas spod ciężkich hełmów."
"spod" "prep" 4 "przyimek oznaczający wspólne podleganie jakiejś władzy lub wydobycie się z zakresu jakichś oddziaływań" "Przestępca uwolnił się spod dozoru policji."
"spod" "prep" 5 "przyimek przyłączający określenie przysługującego danej osobie znaku zodiaku" "Syn jest spod Raka, a córka spod Lwa."
"spomiędzy" "prep" "Location Source" "gen" 1 "przyimek informujący, że z miejsca położonego między jakimiś obiektami wysunęła się, wyjrzała lub wyszła rzecz lub osoba, o której mowa w zdaniu" "Spomiędzy kamieni ciekła woda."
"spomiędzy" "prep" 2 "przyimek informujący, że to, o czym mowa w zdaniu, dotyczy wyróżnionej części zbioru" "Spomiędzy setek listów wylosowano trzy."
"sponad" "prep" "Location Source" "gen" "przyimek informujący o ruchu z miejsca położonego wyżej niż obiekt lub obszar nazywany przez rzeczownik" "Sponad gór wiał wiatr."
"spośród" "prep" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, dotyczy wyróżnionej części jakiegoś zbioru" "Wybrano go spośród zebranych."
"spośród" "prep" "Location Source" "gen" 2 "przyimek komunikujący, że z miejsca położonego między jakimiś obiektami wysunęła się, wyjrzała lub wyszła rzecz lub osoba, o której mowa w zdaniu" "Spośród zarośli wyłaniała się zabytkowa wieża."
"spoza" "prep" 1 "przyimek informujący, że ktoś nie należy do grupy osób, instytucji lub organizacji, o której jest mowa" "Zabiegali o poparcie posłów spoza koalicji."
"spoza" "prep" "Location Source" "gen" 2 "przyimek informujący, że ktoś lub coś pochodzi z miejsca położonego poza danym obszarem" "Powołano recenzentów spoza Warszawy."
"spoza" "prep" "Location Source?" "gen" 3 "przyimek informujący, że obiekt, o którym mowa, przestał być zasłonięty przedmiotem nazwanym przez rzeczownik" "Słońce wyjrzało spoza chmur."
"sprzed" "prep" "CZAS" "Time" "gen" 2 "przyimek przyłączający rzeczownik, który określa, ile czasu upłynęło od danego zdarzenia do momentu mówienia" "To fotografia sprzed pięciu lat."
"sprzed" "prep" "CZAS" "Time" "gen" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, pochodzi z okresu wcześniejszego niż wydarzenie nazywane rzeczownikiem" "Pieśń ta pochodzi sprzed powstania listopadowego."
"sprzed" "prep" "Location Source" "gen" 3 "przyimek komunikujący, że dana osoba lub rzecz przestała być w miejscu znajdującym się przed obiektem nazywanym przez rzeczownik" "Samochód odjechał sprzed domu."
"śród" "prep" "zobacz „wśród” "
"u" "prep" "II" 1 "przyimek komunikujący, że coś jest częścią pewnej rzeczy lub tworzy z czymś pewną całość" "Pomalowała paznokcie u nóg."
"u" "prep" "II" 2 "a" "przyimek wprowadzający nazwę osoby, z której usług ktoś korzysta" "Zamówił buty u szewca."
"u" "prep" "II" 2 "b" "której ktoś podlega jako wykonawca danej pracy" "Praktykowała u samego mistrza."
"u" "prep" "Location?" "gen" "II" 3 "przyimek komunikujący, że ktoś lub coś znajduje się w pomieszczeniu należącym do danej osoby bądź w miejscu, w którym ona przebywa" "Będę u ciebie jutro wieczorem."
"u" "prep" "Location" "gen" "II" 4 "przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotem lub miejscem, w którym coś się dzieje, a danym miejscem lub terenem" "Wieś leżała u podnóża góry."
"u" "prep" "II" 5 "przyimek wprowadzający nazwę rzeczy lub osoby, której przysługuje dana cecha" "Miała powodzenie u mężczyzn."
"w" "prep" "Duration" "acc" "II" 16 "przyimek tworzący wraz z określeniem odcinka czasu wyrażenie informujące o długości trwania jakiegoś procesu" "W trzy lata zrobił doktorat."
"w" "prep" "Purpose" "acc" "II" 25 "przyimek łączący się z określeniem celu czynności" "Pojechał w odwiedziny do babci."
"w" "prep" "ARG" "Theme" "loc" "II" 17 "przyimek łączący się z nazwą zdarzenia, któremu towarzyszy inne, toczące się równolegle do pierwszego" "Dziadkowie zginęli w powstaniu."
"w" "prep" "CZAS" "Time" "loc/acc?" "II" 15 "przyimek łączący się z określeniem czasu zdarzenia" "W lipcu wyjechał na urlop."
"w" "prep" "Location" "loc" "II" 1 "przyimek komunikujący, że dana osoba lub rzecz zajmuje część jakiejś przestrzeni, powierzchni" "Usiadł w fotelu."
"w" "prep" "Location" "loc" "II" 2 "przyimek komunikujący, że dana osoba idzie, jedzie lub wchodzi gdzieś" "Rankiem wyruszyli w góry."
"w" "prep" "Location Goal" "acc" "II" 2 "przyimek komunikujący, że dana osoba idzie, jedzie lub wchodzi gdzieś" "Rankiem wyruszyli w góry."
"w" "prep" "COMPREP" "II" 3 "przyimek komunikujący, że dana osoba lub rzecz jest zwrócona do jakiegoś miejsca" "Dyrygent skierował wzrok w stronę orkiestry."
"w" "prep" "Location Goal?" "acc" "II" 4 "przyimek łączący się z nazwą obiektu czynności polegającej na zetknięciu się dwóch przedmiotów" "Piorun uderzył w stodołę."
"w" "prep" "Location?" "loc" "II" 5 "przyimek łączący się z nazwami rzeczy, które ludzie wkładają na siebie, a także nazwy opakowań różnych przedmiotów" "Najchętniej chodziła w dżinsach."
"w" "prep" "II" 6 "przyimek łączący się z nazwą przedmiotu, wewnątrz którego lub na powierzchni którego jest otwór" "Wypalił dziurę w spodniach."
"w" "prep" "II" 7 "przyimek występujący w zdaniach, które komunikują, że dany proces zachodzi wewnątrz ciała lub umysłu danej osoby" "Szybko zrobiła wszystkie obliczenia w pamięci."
"w" "prep" "II" 8 "przyimek łączący się z nazwą środka, za pomocą którego coś zostało przedstawione lub pokazane" "W telewizji oglądali często programy rozrywkowe."
"w" "prep" "II" 9 "przyimek łączący się z nazwą zbiorowości, która jest miejscem czyjejś pracy, nauki lub innej działalności" "Działał aktywnie w związkach zawodowych."
"w" "prep" "II" 10 "przyimek łączący się z nazwą grupy, do której ktoś lub coś należy" "Był najlepszy w klasie."
"w" "prep" "II" 11 "przyimek łączący się z nazwą dziedziny, do której coś należy" "Stale powstają nowe kierunki w nauce i w sztuce."
"w" "prep" "II" 12 "przyimek łączący się z określeniami czyjegoś stanu psychicznego lub czyjejś sytuacji materialnej" "Przyszła do szkoły w wyśmienitym nastroju."
"w" "prep" "II" 13 "przyimek wprowadzający charakterystykę okoliczności towarzyszących jakiemuś zdarzeniu" "Słuchali kazania w milczeniu."
"w" "prep" "II" 14 "przyimek łączący się z nazwą zjawiska atmosferycznego towarzyszącego jakiejś czynności" "Nie wychodź z domu w taką śnieżycę."
"w" "prep" "II" 18 "przyimek łączący się z wyrażeniem określającym formę, jaką ma dany obiekt lub jaka została mu nadana" "Stoły ustawiono w podkowę."
"w" "prep" "II" 19 "przyimek łączący się z nazwą materiału, z którego coś zostało wykonane" "Michał Anioł rzeźbił w marmurze."
"w" "prep" "II" 20 "przyimek łączący się z określeniem wzoru lub deseniu na jakimś materiale" "Kup papier w kratkę."
"w" "prep" "II" 21 "przyimek łączący się z nazwą nowego obiektu lub określeniem nowej postaci istniejącego już obiektu, który ukształtował się w wyniku jakiejś zmiany" "Pąki rozwinęły się w kwiaty."
"w" "prep" "II" 22 "przyimek łączący się z określeniem liczby i ilości" "Przygotuj to sprawozdanie w dziesięciu kopiach."
"w" "prep" "II" 23 "przyimek komunikujący, pod jakim względem przysługuje danej osobie lub rzeczy jakaś cecha" "Jabłka były cierpkie w smaku."
"w" "prep" "II" 24 "przyimek wprowadzający określenie motywu lub powodu czyjegoś działania" "Pojechała do miasta w poszukiwaniu leku."
"w" "prep" "II" 26 "przyimek łączący dwie formy tego samego rzeczownika w konstrukcję, która komunikuje, że dane zdarzenie się powtarza albo dany przedmiot jest bardzo podobny do innego, tego samego rodzaju" "Dzień w dzień zapraszała gości."
"w" "prep" "II" 27 "przyimek wprowadzający wyrażenie, za pomocą którego mówiący wzywa lub nakłania kogoś do określonego działania" "W nogi!"
"wbrew" "prep" "a" "przyimek komunikujący, że coś stało się w sposób niezgodny z tym, o czym jest mowa" "Postąpił wbrew przyjętym konwencjom."
"wbrew" "prep" "b" "lub komunikujący, że dana osoba nie chciała, by się zdarzyło to, o czym jest mowa" "Wbrew ojcu poszła do klasztoru."
"wedle" "prep" "zobacz „według” "
"według" "prep" 1 "przyimek wskazujący na zgodność czegoś z czymś" "Pociąg przyjechał według rozkładu."
"według" "prep" 2 "przyimek wskazujący na osobę, książkę lub inne źródło przytoczonej w zdaniu informacji" "Według zeznań świadków oskarżony znał ofiarę od dawna."
"wewnątrz" "prep" "Location" "gen" "I" "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, znajduje się lub odbywa w granicach zamkniętej przestrzeni lub w obrębie jakiejś grupy"
"wkoło" "prep" "I" "zobacz „wokół I” "
"wobec" "prep" 1 "przyimek przyłączający nazwę osoby, instytucji lub organizacji, do której odnosi się charakteryzowana w zdaniu postawa lub czynność" "Wobec handlarzy narkotyków stosowano surowe kary."
"wobec" "prep" 2 "przyimek przyłączający charakterystykę okoliczności, zwykle niekorzystnych, które pociągnęły za sobą konsekwencje przedstawione w zdaniu" "Wobec zagrożenia lawinowego zrezygnowali ze wspinaczki."
"wobec" "prep" 3 "przyimek wprowadzający podstawę porównania charakteryzowanego w zdaniu zjawiska lub przedmiotu" "Wysiłek był niewielki wobec oczekiwanych rezultatów."
"wobec" "prep" 4 "przyimek wraz z rzeczownikiem nazywającym osobę komunikujący o obecności danej osoby w czasie danego zdarzenia" "Przeprosiła nauczyciela wobec całej klasy."
"wokoło" "prep" "I" "zobacz „wokół I” "
"wokół" "prep" "Location" "gen" "I" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, ma miejsce ze wszystkich stron czegoś lub kogoś znajdującego się w środku" "Wielkie ćmy krążyły wokół lampy."
"wokół" "prep" "Path" "gen" "I" 1 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, ma miejsce ze wszystkich stron czegoś lub kogoś znajdującego się w środku" "Wielkie ćmy krążyły wokół lampy."
"wokół" "prep" "Location?" "gen" "I" 2 "przyimek określający centralne miejsce lub środowisko, w którym są dokonywane charakteryzowane działania" "Potrafiła skupić wokół siebie niemałą grupę uczniów."
"wokół" "prep" "I" 3 "przyimek określający główny temat tego, o czym mowa w zdaniu" "Ożywiona dyskusja toczyła się wokół lustracji."
"wokół" "prep" "I" 4 "przyimek wskazujący na przedmiot, którym się ktoś zajmuje" "Rodzice krzątali się wokół gospodarstwa."
"wskutek" "prep" "CZEMU" "Condition" "gen" "przyimek wprowadzający informację o przyczynie czegoś"
"wśród" "prep" "Location" "gen" 1 "przyimek komunikujący, że przedmiot, osoba itp., o których mowa, są otoczone innymi przedmiotami, osobami itp." "Szła miedzą wśród rozgrzanych zbóż."
"wśród" "prep" 2 "przyimek komunikujący, że przedmiot, osoba lub zjawisko, o których mowa, są jednym z elementów danego zbioru przedmiotów, osób lub zjawisk" "Wśród nagrodzonych umieszczono jego nazwisko."
"wśród" "prep" 3 "przyimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, dotyczy wymienionej grupy osób jako całości lub każdej bądź większości z nich z osobna" " Wśród licznie przybyłych gości narastała niecierpliwość."
"wśród" "prep" 4 "przyimek komunikujący o zjawiskach towarzyszących danemu zdarzeniu" "Weszły na estradę wśród dźwięków orkiestry."
"wzdłuż" "prep" "Location" "gen" "I" "przyimek komunikujący, że coś znajduje się lub odbywa równolegle do długości danego obiektu"
"wzdłuż" "prep" "Path" "gen" "I" "przyimek komunikujący, że coś znajduje się lub odbywa równolegle do długości danego obiektu"
"z" "prep" "Location Source" "gen" "II" 1 "a" "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające miejsce znajdowania się czegoś" "Gwóźdź wystający z deski."
"z" "prep" "Location Source" "gen" "II" 1 "b" "rozpoczęcia ruch lub czynności" "Wyszedł z banku."
"z" "prep" "Location Source" "gen" "II" 1 "c" "pochodzenia kogoś lub powstania czegoś" "Pamiątka z Afryki."
"z" "prep" "CZAS" "Time" "gen" "II" 3 "b" "czas powstania czegoś" "powieść z XIX w."
"z" "prep" "gen" "II" 2 "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające źródło informacji lub wiedzy" "dane z rocznika statystycznego"
"z" "prep" "gen" "II" 3 "a" "przyimek tworzący wyrażenia określające okoliczności pojawienia się jakiejś rzeczy lub osoby" "towary z importu"
"z" "prep" "gen" "II" 3 "c" "lub podstawę do wykonania czegoś" "Grał z nut."
"z" "prep" "gen" "II" 4 "a" "przyimek tworzący wyrażenia nazywające składnik całości" "wiązanka z róż"
"z" "prep" "inst" "II" 4 "b" "lub zbiór zawierający określony element" "kawa z mlekiem"
"z" "prep" "CZEMU" "Condition" "gen" "II" 5 "a" "przyimek tworzący wyrażenia określające przyczynę jakiegoś zachowania lub procesu" "Zemdlała z głodu."
"z" "prep" "gen" "II" 5 "b" "albo stan początkowy procesu" "Z dziecka wyrosła panna."
"z" "prep" "gen" "II" 6 "a" "przyimek tworzący wyrażenia charakteryzujące zakres odniesienia danej cechy" "Z oczu była podobna do matki."
"z" "prep" "gen" "II" 6 "b" "lub wysoki stopień nasilenia czynności" "Kochał ją z całego serca."
"z" "prep" "inst" "II" 7 "a" "przyimek tworzący wyrażenia nazywające rzecz, którą ktoś ma przy sobie" "pan z parasolem"
"z" "prep" "inst" "II" 7 "b" "oraz osobę towarzyszącą komuś" "Podróżowała z mężem."
"z" "prep" "inst" "II" 7 "c" "lub rozmawiającą z kimś albo zjawisko występujące razem z innym" "Padał deszcz z gradem."
"z" "prep" "inst" "II" 8 "a" "przyimek tworzący wyrażenia informujące o okolicznościach towarzyszących działaniu" "Okno zamknęło się z trzaskiem."
"z" "prep" "inst" "II" 8 "b" "oraz jego celu i skutku" "Przyszedłem do pana z prośbą o radę."
"z" "prep" "inst" "II" 9 "a" "przyimek tworzący wyrażenia oznaczające początek i koniec jakiegoś stanu" "Budziła się z pianiem koguta."
"z" "prep" "Location Source" "inst" "II" 9 "b" "lub kierunek ruchu" "Peleton jechał z wiatrem."
"z" "prep" "gen" "II" 10 "przyimek tworzący przysłówki złożone" "z cudzoziemska z chłopska"
"za" "prep" "CZAS" "Time" "acc" "I" 9 "a" "przyimek tworzący wyrażenia określające czas, po upływie którego nastąpi dane zdarzenie" "Za dziesięć minut odjeżdżamy."
"za" "prep" "CZAS" "Time" "acc" "I" 9 "b" "lub jaki pozostał do danego punktu czasowego" "Za kwadrans wybije północ."
"za" "prep" "CZAS" "Time" "acc" "I" 10 "przyimek tworzący wyrażenia określające czasy, w których nastąpiło dane zdarzenie" "Za Kazimierza Wielkiego powstała Akademia Krakowska."
"za" "prep" "Location" "inst" "I" 1 "a" "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące, że osoba lub rzecz znajduje się po przeciwnej stronie danego obiektu niż obserwator" "Za katedrą wisiał orzeł w koronie."
"za" "prep" "Location" "inst" "I" 1 "b" "albo dalej niż obiekt, z którego pozycją jest porównywana" "Stała w kolejce za starszym małżeństwem."
"za" "prep" "I" 1 "c" "lub niżej od tego obiektu w jakiejś hierarchii" "Na liście rankingowej nasza klasa zajmowała drugie miejsce tuż za klasą matematyczną."
"za" "prep" "Location" "inst" "I" 2 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące, że ktoś lub coś posuwa się z tyłu danej osoby lub danego pojazdu" "Autobus jechał za ciężarówką."
"za" "prep" "Location Goal" "acc" "I" 2 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące, że ktoś lub coś posuwa się z tyłu danej osoby lub danego pojazdu" "Autobus jechał za ciężarówką."
"za" "prep" "Location" "inst" "I" 3 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące, że ktoś lub coś znajduje się na zewnątrz danego obszaru albo przemieszcza się do miejsca położonego na zewnątrz niego" "Nasze dzieci od dawna mieszkają za miastem."
"za" "prep" "Location Goal" "acc" "I" 3 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące, że ktoś lub coś znajduje się na zewnątrz danego obszaru albo przemieszcza się do miejsca położonego na zewnątrz niego" "Nasze dzieci od dawna mieszkają za miastem."
"za" "prep" "Location Goal?" "acc" "I" 4 "przyimek przyłączający nazwę części ciała lub rzeczy, którą ktoś chwycił" "Złapał chłopca za rękę."
"za" "prep" "I" 5 "a" "przyimek przyłączający określenie przedmiotu transakcji" "Dostała niewielkie honorarium za książkę."
"za" "prep" "I" 5 "b" "albo kwoty, którą ktoś zapłacił lub przyjął z tytułu jakiejś transakcji" "Kup sobie loda za dwa złote."
"za" "prep" "I" 6 "a" "przyimek tworzący wyrażenia wskazujące przyczynę jakiegoś zachowania" "Pogniewała się na niego za spóźnienie."
"za" "prep" "I" 6 "b" "lub cel, warunki oraz sposób wykonania czynności" "Modlili się za syna."
"za" "prep" "I" 7 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące o powtarzających się okolicznościach, które pociągają za sobą charakteryzowany skutek" "Zdałem egzamin już za drugim podejściem."
"za" "prep" "I" 8 "a" "przyimek tworzący wyrażenia wskazujące osobę, która miała robić to, co robi zamiast niej ktoś inny" "Pójdź za mnie na to spotkanie."
"za" "prep" "I" 8 "b" "lub komunikujące, że ktoś robi czegoś bardzo dużo, przez wskazanie na liczbę osób, która zazwyczaj wykonuje daną czynność" "Pracował za dwóch."
"za" "prep" "inst" "I" 11 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące o następowaniu po sobie takich samych czynności, zdarzeń lub odcinków czasu" "Upływa dzień za dniem."
"za" "prep" "I" 12 "przyimek tworzący wyrażenia nazywające okres obejmujący stan rzeczy, o którym mowa" "Nie zapłaciła pani czynszu za styczeń."
"za" "prep" "I" 13 "przyimek przyłączający określenie właściwości lub roli przypisywanej osobie albo rzeczy" "Przez pomyłkę uznano go za złodzieja."
"za" "prep" "I" 14 "przyimek przyłączający nazwę przedmiotu uczuć lub upodobań" "Szalał za nią."
"zamiast" "prep" "I" "przyimek komunikujący, że miał miejsce inny stan rzeczy niż ten, którego można było się spodziewać" "Miał na sobie aksamitną kokardkę zamiast krawata."
"ze" "prep" "I" "zobacz „z II” "
"znad" "prep" "Location Source" "gen" 1 "przyimek tworzący z rzeczownikiem wyrażenie informujące, że coś porusza się nad obiektem nazywany przez rzeczownik i oddala się od niego"
"znad" "prep" "Location Source" "gen" 2 "przyimek tworzący z rzeczownikiem wyrażenie informujące, że ktoś lub coś pochodzi, przybywa lub dochodzi z miejsca położonego nad zbiornikiem wodnym nazywanym przez rzeczownik"
"zza" "prep" "Location Source" "gen" 1 "przyimek tworzący wyrażenia informujące, że coś przestało być zasłonięte przedmiotem nazywanym przez rzeczownik"
"zza" "prep" "Location Source" "gen" 2 "przyimek tworzący wyrażenia komunikujące, że coś pochodzi z miejsca położonego dalej niż obiekt nazywany przez rzeczownik"
"co" "pron" "I" 1 "zaimek używany w pytaniach lub innych wypowiedzeniach o postaci pytania" "Co to jest?"
"co" "pron" "I" 2 "zaimek wprowadzający zdanie podrzędne zawężające zakres zdania nadrzędnego" "Wciąż myślę o tym, co się stało."
"co" "pron" "I" 3 "zaimek przyłączający do zdania nadrzędnego wypowiedzenie rozwijające" "Była ubrana na czarno, co dodawało jej uroku."
"co" "pron" "I" 4 "zaimek zastępujący formy zaimków względnych „kto”, „który”, „ile”" "Znam kogoś, co to chętnie zrobi."
"co" "pron" "I" 5 "zaimek pytajny mający znaczenie: dlaczego, z jakiego powodu, w jakim celu" "Co się tak kręcisz?"
"coś" "pron" "I" "zaimek nieokreślony, zastępujący nazwę dowolnego przedmiotu lub faktu bądź takiego, którego mówiący nie chce lub nie umie określić" "Coś trzeba z tym zrobić."
"cóż" "pron" "zaimek wprowadzający pytanie o coś lub pytanie retoryczne" "Cóż on teraz robi?"
"czyjś" "pron" "zaimek przymiotny dzierżawczy: odnoszący się do kogoś, należący do innej osoby"
"dlaczego" "pron" 1 "zaimek wprowadzający pytanie, które zawiera prośbę o wyjaśnienie przedstawionej w tym pytaniu lub wynikającej z niego informacji" "Dlaczego nie byłeś w szkole?"
"dlaczego" "pron" 2 "zaimek wprowadzający pytanie zależne, za pomocą którego stwierdza się coś, co wymaga wyjaśnienia" "Nie wiadomo, dlaczego wyjechał."
"dlaczegoż" "pron" "zobacz „dlaczego” w znaczeniu 1"
"dokąd" "pron" 1 "a" "zaimek wprowadzający pytanie o miejsce, cel lub stan, do którego ktoś lub coś prowadzi albo zmierza" "Dokąd idziesz?"
"dokąd" "pron" 1 "b" "; używany też w pytaniach zależnych" "Nie wiem, dokąd mamy uciekać."
"dokąd" "pron" 2 "zaimek wprowadzający zdanie podrzędne uściślające miejsce, cel lub stan, do którego ktoś lub coś prowadzi albo zmierza" "Wybrali się tam, dokąd byli zaproszeni."
"dokąd" "pron" 3 "zaimek wprowadzający pytanie o końcowy moment trwania czegoś" "Dokąd mam na ciebie czekać?"
"dokąd" "pron" 4 "zaimek przyłączający zdanie podrzędne, w którym jest określony końcowy moment czegoś" "Czekał, dokąd nie zasnęła."
"dokądkolwiek" "pron" 1 "zaimek komunikujący dowolność lub obojętność wyboru miejsca bądź kierunku czynności" " Możesz go zaprosić dokądkolwiek."
"dokądkolwiek" "pron" 2 "zaimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym, zachodzi zawsze, bez względu na miejsce zdarzenia, o którym mowa w zdaniu podrzędnym" "Wszędzie mi dobrze, dokądkolwiek pójdę."
"dokądś" "pron" 1 "zaimek oznaczający miejsce, którego mówiący nie potrafi zindentyfikować lub nie chce wskazać" "Po pracy zawsze się dokądś śpieszył."
"dokądś" "pron" 2 "zaimek oznaczający końcowy, nieustalony przez mówiącego, moment trwania czegoś" "Dokądś wypadałoby na nich zaczekać."
"dokądże" "pron" "zobacz „dokąd” w znaczeniu 1, 3"
"dopókiż" "pron" "zaimek wprowadzający pytanie, które wyraża różne stany mówiącego, często niecierpliwość" "Dopókiż będę cię o to prosił?"
"dotąd" "pron" "I" "zaimek wyznaczający granicę przestrzenną lub czasową tego, o czym jest mowa w zdaniu" "Woda sięgała dotąd. Dotąd nie było między nami nieporozumień."
"gdy" "pron" "I" 1 "a" "zaimek wprowadzający zdanie podrzędne, które określa czas odbywania się tego, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Ściemniało się już, gdy wracali."
"gdy" "pron" "I" 1 "b" "lub okoliczności, w jakich to zachodzi" "Gdy wracali ze spaceru, zaczął padać deszcz."
"gdy" "pron" "I" 2 "zaimek wprowadzający zdanie podrzędne, rozwijające składnik zdania nadrzędnego nazywający punkt lub odcinek czasu" "Pół roku minęło od chwili, gdy wyjechała."
"gdzie" "pron" "I" 1 "a" "zaimek zastępujący określenie miejsca, w którym coś się dzieje lub znajduje, kierunku lub trasy ruchu, w zdaniach pytajnych" "Gdzie byłeś rano?"
"gdzie" "pron" "I" 1 "b" "lub w zdaniach podrzędnych będących rozwiniętym określeniem miejsca" "Kryli się, gdzie kto mógł."
"gdzie" "pron" "I" 2 "zaimek reprezentujący dowolne miejsce, do którego odnosi przedstawiona charakterystyka" "Byle gdzie robili przerwy w podróży."
"gdziekolwiek" "pron" "zaimek oznaczający miejsce dowolne lub bliżej nieokreślone"
"gdzieś" "pron" "I" "zaimek oznaczający określone miejsce, którego mówiący nie potrafi zidentyfikować lub którego nie chce wskazać"
"ile" "pron" "I" 1 "a" "zaimek wprowadzający pytanie o liczbę lub ilość" "Ile masz lat?"
"ile" "pron" "I" 1 "b" "albo przyłączający pytanie zależne dotyczące ilości, liczby lub miary" "Policz, ile osób jest na sali."
"ile" "pron" "I" 2 "zaimek przyłączający wypowiedzenie podrzędne, które określa podstawę charakterystyki ilości wskazanej przez składnik wypowiedzenia nadrzędnego" "Przeczytam tyle, ile zdążę."
"ilekolwiek" "pron" 1 "zaimek wprowadzający wypowiedzenie podrzędne, oznaczający: bez względu na to, ile"
"ilekolwiek" "pron" 2 "zaimek zastępujący liczebnik w wypowiedzeniu prostym, oznaczający: wszystko jedno ile"
"ileś" "pron" "zaimek oznaczający liczbę lub ilość, których mówiący nie potrafi lub nie chce ustalić"
"ileż" "pron" "zaimek wprowadzający pytanie o liczbę lub ilość"
"ja" "pron" "I" "zaimek odnoszący się do mówiącego"
"jak" "pron" "III" 1 "zaimek wprowadzający pytanie dotyczące różnych kwestii" "Jak wybrnąć z tej sytuacji?"
"jak" "pron" "III" 2 "zaimek wprowadzający zdanie wykrzyknikowe lub pytajne, za pomocą którego mówiący wyraża swój stosunek do ludzi i ich zachowań" "Jak pan śmiał!"
"jak" "pron" "III" 3 "zaimek wprowadzający zdanie komunikujące, iż dana cecha lub dane zdarzenie charakteryzują się bardzo dużym stopniem intensywności" "Jak tu duszno!"
"jak" "pron" "III" 4 "zaimek wprowadzający pytanie zależne i przyłączający je do zdania nadrzędnego, które dotyczy zwykle stanu umysłu jakiejś osoby" "Zastanawiał się, jak żyć."
"jakikolwiek" "pron" 1 "zaimek nieokreślony, komunikujący dowolność lub obojętność wyboru" "Poszukaj sobie jakiejkolwiek pracy."
"jakikolwiek" "pron" 2 "zaimek nieokreślony, wyrażający negatywną ocenę wartości przedmiotu" "Zrobiła sweter z jakiejkolwiek wełny i po praniu musiała go wyrzucić."
"jakikolwiek" "pron" 3 "zaimek komunikujący, że cecha danego obiektu lub stanu rzeczy jest nieistotna z punktu widzenia tego, o czym mowa w wypowiedzeniu nadrzędnym" "Jakiekolwiek masz kłopoty, skorzystaj z pomocy rodziców."
"jakiś" "pron" 1 "zaimek nieokreślony" "Jakieś dziecko płacze."
"jakiś" "pron" 2 "zaimek dodawany do określenia liczby, ilości lub miary w przybliżeniu" "Wrócę za jakąś godzinę."
"jakiś" "pron" 3 "zaimek wyrażający przypuszczenie nadawcy, że cecha komunikowana przez przymiotnik w pewnym tylko stopniu przysługuje komuś lub czemuś" "Ona była dzisiaj jakaś ponura."
"jakkolwiek" "pron" "II" "zaimek komunikujący, iż niezależnie od przebiegu zdarzeń, o których mowa w zdaniu podrzędnym, stanie się to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Jakkolwiek sprawa się zakończy, wyjedziemy stąd."
"jakoś" "pron" "I" 1 "zaimek odnoszący się do nieokreślonego sposobu wykonania czynności" "Trzeba to jakoś załatwić."
"jakoś" "pron" "I" 2 "zaimek sugerujący, że intensywność danego zjawiska jest tak niewielka, że mówiący waha się, czy w ogóle można scharakteryzować to zjawisko w podany sposób" "Czuł się jakoś niewyraźnie."
"jakoś" "pron" "I" 3 "zaimek sugerujący, że mówiący nie zna przyczyn danego zjawiska i jest nim zaskoczony" "Jakoś nie mogę w to uwierzyć."
"jakże" "pron" 1 "zaimek wprowadzający pytanie o sposób wykonywania czynności" "Jakże go do tego namówić?"
"jakże" "pron" 2 "zaimek wprowadzający zdanie wykrzyknikowe, podkreślające wysoki stopień nasilenia danego stanu rzeczy lub danej cechy" "Jakże byłam naiwna!"
"jakże" "pron" 3 "zaimek wprowadzający pytanie retoryczne, wyrażające niezadowolenie, oburzenie, wątpliwość lub kwestionujące czyjeś postępowanie" "Jakże mogłaś go puścić samego w góry?"
"jakżeby" "pron" 1 "zaimek wprowadzający pytanie retoryczne, w którym mówiący uznaje dany stan rzeczy za niemożliwy" "Jakżeby mogła taka uroczystość odbyć się bez ciebie?"
"jakżeby" "pron" 2 "zaimek wprowadzający zdanie wykrzyknikowe wyrażające życzenie" "Jakżebym chciał, żebyś przyjechała choć na parę dni!"
"każdy" "pron" "I" "zaimek komunikujący, że to, o czym jest mowa w zdaniu, odnosi się do osób, przedmiotów lub zjawisk danej grupy, i że nie ma takich, do których by się to nie odnosiło"
"kędy" "pron" "zobacz „którędy” "
"kędyś" "pron" "zobacz „gdzieś I” "
"kiedy" "pron" "I" "zaimek zastępujący określenia czasu lub nawiązujący do nich, używany w zdaniach samodzielnych o formie pytajnej lub rozpoczynający zdanie podrzędne" "Kiedy przyjdziesz? Nie zauważył, kiedy wyszłam."
"kilka" "pron" "I" "zaimek oznaczający w sposób przybliżony liczbę większą niż 2 i mniejszą niż 10"
"kilkadziesiąt" "pron" "zaimek oznaczający w sposób przybliżony liczbę większą od 20 i mniejszą od 99"
"kilkanaście" "pron" "zaimek oznaczający w sposób przybliżony liczbę w przedziale od 11 do 19"
"kilkaset" "pron" "zaimek oznaczający w sposób przybliżony liczbę większą od 200 i mniejszą od 999"
"kto" "pron" 1 "zaimek wprowadzający pytanie" "Kto tam jest?"
"kto" "pron" 2 "zaimek przyłączający pytanie zależne do wypowiedzenia nadrzędnego" "Nie wiem, kto przyszedł."
"kto" "pron" 3 "zaimek przyłączający wypowiedzenie podrzędne do składnika wypowiedzenia nadrzędnego" "Zapytaj o to kogoś, kto się na tym zna."
"kto" "pron" 4 "zaimek komunikujący o dowolności osoby należącej do pewnego zbioru o danej cesze" "Kto zda egzamin, zostanie przyjęty."
"kto" "pron" 5 "zaimek reprezentujący dowolną osobę, do której odnosi się przedstawiona charakterystyka" "Nie znosił, gdy kto zaglądał mu w karty."
"ktokolwiek" "pron" 1 "zaimek komunikujący dowolność lub obojętność wyboru osoby" "Zostaw klucze komukolwiek w bibliotece."
"ktokolwiek" "pron" 2 "zaimek wyrażający negatywną ocenę osoby z punktu widzenia tego, o czym jest mowa" "Nie nawiązuje się kontaktów z kimkolwiek."
"ktokolwiek" "pron" 3 "zaimek komunikujący o dowolności osoby należącej do pewnego zbioru o danej cesze" "Ktokolwiek do nich przychodził, był serdecznie witany."
"ktoś" "pron" "I" 1 "zaimek oznaczający określoną osobę, której mówiący nie potrafi zidentyfikować lub której nie chce wskazać" "Ktoś maczał palce w tej sprawie."
"ktoś" "pron" "I" 2 "zaimek reprezentujący dowolną osobę, do której odnosi się przedstawiona charakterystyka" "Potrzebny jest ktoś do pomocy w sklepie."
"ktoś" "pron" "I" 3 "zaimek reprezentujący pojęcie osoby" "Uważał się za kogoś lepszego od innych."
"ktoś" "pron" "I" 4 "zaimek oznaczający osobę, która wyróżnia się czymś na tle danej zbiorowości" " W tym miasteczku doktor jest kimś."
"którędy" "pron" 1 "a" "zaimek zastępujący określenie drogi lub kierunku ruchu, wprowadzający pytanie" "Którędy jedzie ten tramwaj?"
"którędy" "pron" 1 "b" "lub pytanie zależne" "Zastanawiał się, którędy by wrócić."
"którędy" "pron" 2 "zaimek przyłączający wypowiedzenie podrzędne do wypowiedzenia nadrzędnego" "Popłyniemy tędy, którędy jest najbliżej."
"którędykolwiek" "pron" "zaimek oznaczający dowolność lub obojętność wyboru drogi bądź kierunku ruchu"
"którędyż" "pron" "zaimek zastępujący określenie drogi lub kierunku ruchu, wprowadzający pytanie" "Którędyż ona tu przyszła?"
"który" "pron" 1 "a" "zaimek używany dla wyrażenia prośby o wskazanie tego, czego pytanie dotyczy, wprowadzający pytanie" "Który wagon jest ogrzewany?"
"który" "pron" 1 "b" "lub pytanie zależne" "Powiedz, który telewizor kupić."
"który" "pron" 2 "zaimek przyłączający do nadrzędnego rzeczownika lub zaimka zdanie charakteryzujące określony i już zidentyfikowany obiekt" "Przez całe życie mieszkał w mieście, w którym się urodził."
"który" "pron" 3 "zaimek nieokreślony" "Czy odprowadzi mnie który z was?"
"mój" "pron" "I" 1 "zaimek oznaczający, że to, co jest wyrażone przez rzeczownik, którego dotyczy, należy lub odnosi się do osoby mówiącej"
"mój" "pron" "I" 2 "zaimek oznaczający, że to, co wyraża rzeczownik, któremu towarzyszy, jest szczególnie lubiane przez osobę mówiącą" "Zielony to mój kolor."
"my" "pron" "I" "zaimek odnoszący się do grupy osób, do których należy mówiący"
"nasz" "pron" 1 "zaimek oznaczający, że to, co jest wyrażone przez rzeczownik, którego dotyczy, należy lub odnosi się do zespołu osób, z których jedną jest mówiący"
"nasz" "pron" 2 "zaimek oznaczający, że to, co wyraża rzeczownik, któremu towarzyszy, stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania osób mówiących" "Nasz podróżnik ruszył dalej."
"nic" "pron" "I" 1 "zaimek rzeczowny, sygnalizujący, zwykle wraz ze słowem „nie”, nieistnienie obiektu lub zdarzenia o właściwościach określonych w danym zdaniu" "Wieczorami już nic nie czytam."
"nic" "pron" "I" 2 "zaimek przysłowny, podkreślający, wraz ze słowem „nie”, że w żadnym stopniu dane zdarzenie nie miało miejsca" "Ona nic się nie śmieje."
"nieco" "pron" "II" "zaimek komunikujący o niedużej ilości rzeczy lub osób bądź o niewielkim stopniu cechy" "Dolała mu do herbaty nieco rumu."
"niejeden" "pron" "I" "zaimek sygnalizujący, że to, o czym jest mowa w zdaniu, dotyczy wielu osób, rzeczy, sytuacji itp."
"niektóry" "pron" "zaimek wskazujący na ograniczoną liczbę rzeczy, zjawisk lub na pewną część jakiejś zbiorowości" "Niektórzy ludzie nie jadają mięsa."
"nikt" "pron" "zaimek przeczący, wraz ze słowem „nie” sygnalizujący nieistnienie osoby o właściwościach określonych w danym zdaniu"
"odkąd" "pron" 1 "zaimek używany w pytaniach o czas lub miejsce rozpoczęcia czegoś" "Odkąd go znasz?"
"odkąd" "pron" 2 "zaimek wprowadzający zdanie podrzędne komunikujące o zjawisku trwającym w tym samym czasie, co zjawisko opisywane w zdaniu nadrzędnym" "Nie słyszałem o tym, odkąd żyję."
"odtąd" "pron" 1 "zaimek wskazujący na miejsce rozpoczęcia czegoś" "Przepisz ten tekst odtąd do końca strony."
"odtąd" "pron" 2 "a" "zaimek określający czas rozpoczęcia czegoś od momentu wskazanego we wcześniejszej wypowiedzi" "Wyjechała rok temu i odtąd już jej nie widziałem."
"odtąd" "pron" 2 "b" "lub od teraz" "Obiecuję, że odtąd wszystko się zmieni."
"on" "pron" "zaimek, który odnosi się do osób nieuczestniczących w rozmowie, a także do przedmiotów i zjawisk"
"oto" "pron" "I" "zaimek odsyłający do kogoś lub do czegoś, kto lub co znajduje się w zasięgu wzroku rozmówców"
"ów" "pron" 1 "a" "zaimek towarzyszący rzeczownikowi, wyróżniający kogoś lub coś spośród innych" "Oto ów znajomy."
"ów" "pron" 1 "b" "będący określeniem tego, o czym była mowa" "Dużo jak na owe czasy podróżował."
"ów" "pron" 1 "c" "lub występujący w zdaniu nadrzędnym, z którym się wiąże zdanie określające" "Od łąk wionął ów zapach, jaki wydziela skoszona trawa."
"ów" "pron" 2 "zaimek występujący w połączeniu z innymi zaimkami, stawiany zwykle na drugim miejscu" "Ten czytał, ów oglądał telewizję."
"ów" "pron" 3 "zaimek oznaczający osobę lub rzecz bliżej nieokreśloną" "Ten i ów coś powiedział."
"ów" "pron" 4 "on"
"parę" "pron" "zobacz „kilka I” "
"parędziesiąt" "pron" "zobacz „kilkadziesiąt” "
"paręnaście" "pron" "zobacz „kilkanaście” "
"paręset" "pron" "zobacz „kilkaset” "
"pewien" "pron" "I" "zaimek odnoszący się do obiektów o cechach znanych mówiącemu, ale nieokreślanych w wypowiedzi" "Pewne osoby chcą cię poznać."
"pół" "pron" "II" "zaimek oznaczający dużą liczbę lub ilość czegoś" "Pół życia stracił na poszukiwania. Na pogrzeb przyszło pół miasta."
"sam" "pron" "I" 1 "zaimek wskazujący, że dana osoba wykonuje jakąś czynność samodzielnie lub z własnej woli albo że pozostaje bez towarzystwa lub bez opieki" "Sam posprzątał. Zawsze podróżuje sam."
"sam" "pron" "I" 2 "zaimek odnoszony do osoby wykonującej pewną czynność i wskazujący, że ważne jest to, że właśnie ta osoba ją wykonuje" "Nie uwierzy, póki sam nie zobaczy."
"sam" "pron" "I" 3 "zaimek uwydatniający czyjąś szczególną rangę" "Sam generał do nas przyjechał."
"sam" "pron" "I" 4 "zaimek odnoszony do osoby lub rzeczy, o której wcześniej była mowa, zwykle przeciwstawianej komuś lub czemuś" "Sam pomysł jest dobry, ale jego realizacja budzi zastrzeżenia."
"sam" "pron" "I" 5 "zaimek podkreślający, że coś dotyczy tylko osób lub rzeczy nim oznaczonych i niczego więcej" "Spotykały ją same nieszczęścia."
"sam" "pron" "I" 6 "zaimek wskazujący, że coś się dzieje samoczynnie, bez niczyjego udziału" "Włosy same jej się kręcą."
"sam" "pron" "I" 7 "zaimek podkreślający, że coś stanowi wystarczającą przyczynę, rację czegoś" "Uszczęśliwił go sam jej widok."
"sam" "pron" "I" 8 "zaimek uściślający relacje przestrzenne lub czasowe" "Pracował do samej północy. Stanął nad samym urwiskiem."
"siak" "pron" "zaimek występujący wyłącznie z zaimkiem „tak”, odnoszący się do innych sytuacji niż „tak”"
"skąd" "pron" "abl" "I" "a" "zaimek zastępujący określenie miejsca, źródła, przyczyny czegoś, używany w funkcji pytajnej" "Skąd ci to przyszło do głowy?"
"skąd" "pron" "abl" "I" "b" "lub względnej, w zdaniu podrzędnym" "Wracaj tam, skąd przyszedłeś"
"skądciś" "pron" "abl" "zobacz „skądś” "
"skądkolwiek" "pron" "abl" "zaimek zastępujący wyrażenia: „z jakiegokolwiek miejsca” lub „bez względu na to skąd”"
"skądsiś" "pron" "abl" "zobacz „skądś” "
"skądś" "pron" "abl" "zaimek oznaczający miejsce lub źródło czegoś bliżej nieokreślone lub nieznane" "Ja chyba skądś go znam."
"sporo" "pron" "II" "zaimek informujący o dość dużej liczbie rzeczy, osób lub zjawisk"
"stamtąd" "pron" "zaimek odnoszący się do miejsca oddalonego od osoby mówiącej, z którego zaczyna się jakieś działanie" "Stamtąd łatwo trafisz do hotelu."
"stąd" "pron" 1 "zaimek wyznaczający miejsce, w którym znajduje się osoba mówiąca lub z którego zaczyna się jakieś działanie" "Zabierz stąd tego psa."
"stąd" "pron" 2 "zaimek wskazujący na źródło, przyczynę lub punkt wyjścia czegoś" "Stąd biorą się jego kłopoty."
"stąd" "pron" 3 "zaimek wprowadzający zdanie lub jego równoważnik, które określają następstwo wcześniejszego faktu" "Nie przestrzegano higieny, stąd częste choroby zakaźne."
"swój" "pron" "I" "a" "zaimek zastępujący w odpowiednich kontekstach inne zaimki dzierżawcze: mój, twój, nasz, wasz, jego, jej, ich, oznaczający, że to, co jest wyrażone przez rzeczownik, którego dotyczy, należy lub odnosi się odpowiednio: do mówiącego" "Spakowałam wszystkie swoje rzeczy."
"swój" "pron" "I" "b" "do osoby, do której zwraca się mówiący" "Zabierz stąd swoje rzeczy."
"swój" "pron" "I" "c" "do grupy osób, do której należy mówiący" "Wyłożyliśmy im swoje racje."
"swój" "pron" "I" "d" "do grupy osób, w skład której wchodzi osoba, do której zwraca się mówiący" "Dlaczego nie mówiliście o swoich problemach?"
"swój" "pron" "I" "e" "albo do innych osób lub rzeczy" "Umówił się ze swoją dziewczyną."
"szereg" "pron" "II" "zaimek komunikujący o dość dużej liczbie rzeczy, zjawisk lub osób"
"tak" "pron" "II" 1 "zaimek, który wyraża wysoki stopień nasilenia cechy lub stanu rzeczy i komunikuje, że jest on większy, niż mówiący tego oczekiwał" "Mieszkasz tak daleko od nas."
"tak" "pron" "II" 2 "zaimek, który sygnalizuje wysoki stopień nasilenia cechy lub stanu rzeczy" "Tak krzyczał, aż uszy bolały."
"tak" "pron" "II" 3 "zaimek, który sygnalizuje sposób wykonywania czynności, odsyłając do konkretnej sytuacji" "Spójrz na mnie. Tak wyglądam."
"tak" "pron" "II" 4 "zaimek, który sygnalizuje sposób wykonania czynności, odsyłając do zdania podrzędnego, określającego, na czym ten sposób polega" "Mów tak, żeby cię nikt nie usłyszał."
"tak" "pron" "II" 5 "zaimek, który odsyła do wyrażenia oznaczającego podstawę porównania" "Tak postąpiłem, jak chciałaś."
"taki" "pron" "a" "zaimek odnoszący się do cechy danych osób lub przedmiotów, o której była wcześniej mowa" "Dom jest duży, takiego potrzebujemy."
"taki" "pron" "b" "o której będzie mowa" "On jest taki jak ojciec."
"taki" "pron" "c" "o której nie mówi się, ale zakłada, że odbiorca wie, o jaką cechę chodzi" "Nie spotkasz drugiej takiej kobiety."
"taki" "pron" "d" "o której nie mówi się, oceniając ją jako nieistotną w danej sytuacji" "Kto to jest? A taki jeden."
"tam" "pron" "I" "a" "zaimek, który odnosi się do miejsca postrzeganego jako dalsze (nie tu, gdzie jest mówiący)" "Gdzie mam to położyć? Tam."
"tam" "pron" "I" "b" "lub do miejsca, o którym była mowa albo będzie mowa" "Urodził się w Szwecji i tam spędził dzieciństwo. Nie idziemy tam, dokąd myślisz."
"tamten" "pron" "a" "zaimek odnoszący się do obiektów lub okoliczności postrzeganych jako dalsze (w opozycji do „ten”), wskazanych w jakiś sposób przez mówiącego" "Podaj mi tamte okulary."
"tamten" "pron" "b" "lub w odniesieniu do obiektów, które są znane odbiorcy, bo była o nich mowa" "Nie mówmy o tamtej sprawie."
"tamten" "pron" "c" "używany przy nazwach okresów oznacza poprzedni taki okres" "Widziałam go w tamtym tygodniu."
"tamtędy" "pron" "a" "zaimek odnoszacy się do miejsca stanowiącego trasę ruchu, postrzeganego jako dalsze (w przeciwieństwie do „tędy”), wskazanego w jakiś sposób przez mówiącego" "Nie idźcie tamtędy, bo ciemno."
"tamtędy" "pron" "b" "lub wskazujący na miejsce, o którym była lub będzie mowa" "Tamtęty właśnie będziemy szli. Idźcie tamtędy, którędy szliśmy wczoraj."
"tamże" "pron" "a" "zaimek odnoszący się do miejsca, o którym była mowa" "Urodziła się w Warszawie i tamże chodziła do szkoły."
"tamże" "pron" "b" "oraz używany w przypisach do tekstów o charakterze naukowym; odnoszący się do wcześniej cytowanego utworu"
"ten" "pron" 1 "a" "zaimek odnoszący się do obiektów lub okoliczności postrzeganych jako bliskie, wyróżnionych spośród innych i wskazanych w jakiś sposób przez mówiącego" "To ten człowiek."
"ten" "pron" 1 "b" "lub uznanych przez mówiącego za znane odbiorcy" "I co z tymi pieniędzmi?"
"ten" "pron" 2 "zaimek w funkcji wyrażenia nawiązującego, odnosi się do obiektów bądź okoliczności, o których była lub będzie mowa" "Był wczoraj na jakimś filmie, film ten znał już wcześniej. To jest ta książka, o której mówiłam."
"ten" "pron" 3 "zaimek używany przy nazwach dni, wyznaczający najbliższy taki dzień w przeszłości lub w przyszłości" "Spotkamy się w tę niedzielę."
"tędy" "pron" "zaimek odnoszący się do miejsca stanowiącego trasę ruchu, wskazanego w jakiś sposób przez mówiącego, np. gestem, albo wskazujący na miejsce, o którym była lub będzie mowa"
"to" "pron" "I" 1 "a" "zaimek odnoszący się do obiektów lub okoliczności postrzeganych jako bliskie, wskazanych w jakiś sposób przez mówiącego" "Co to jest?"
"to" "pron" "I" 1 "b" "lub uznanych przez mówiącego za znane odbiorcy" "Co to ma znaczyć?"
"to" "pron" "I" 2 "zaimek odnoszący się do obiektów bądź okoliczności, o których była lub będzie mowa" "W zlewie leżą brudne naczynia. Pozmywaj to. To, co się później działo, trudno opisać."
"to" "pron" "I" 3 "zaimek odnoszący się do aktywności seksualnej człowieka"
"to" "pron" "V" "zobacz „ten” "
"trochę" "pron" "III" "a" "zaimek komunikujący o niedużej ilości rzeczy lub osób" "Odłożył trochę pieniędzy na remont."
"trochę" "pron" "III" "b" "bądź o niewielkim stopniu natężenia cechy lub stanu" "To wymaga trochę ostrożności."
"tu" "pron" "I" 1 "a" "zaimek odnoszący się do miejsca postrzeganego jako bliskie, wskazanego przez mówiącego" "Czekaj tu na mnie."
"tu" "pron" "I" 1 "b" "lub do miejsca, o którym była albo będzie mowa" "Wszedł do pokoju i dopiero tu zauważył, że zapomniał kupić masło. Stał tu, gdzie kiedyś był dom."
"tu" "pron" "I" 2 "zaimek odnoszący się do wiadomej lub wskazanej w tekście sytuacji" "Tu płacz nic nie pomoże."
"tutaj" "pron" "zobacz „tu I” "
"twój" "pron" "I" 1 "zaimek oznaczający, że to, co jest wyrażone przez rzeczownik, którego dotyczy, należy lub odnosi się do osoby, do której się mówi „ty”" "To twoje ubranie. Słyszałam twoje kroki."
"twój" "pron" "I" 2 "zaimek oznaczający, że to, co wyraża rzeczownik, któremu towarzyszy, jest szczególnie lubiane przez osobę, do której się mówi „ty”" "Czerwony to twój kolor."
"ty" "pron" "zaimek odnoszący się do osoby, do której zwraca się mówiący"
"tyle" "pron" "I" 1 "zaimek wskazujący na ilość lub liczbę rzeczy albo osób, określoną za pomocą gestu lub wymienioną w wypowiedzi poprzedzającej daną lub następującej po niej" "Możemy porozmawiać parę minut? – Tyle możemy."
"tyle" "pron" "I" 2 "zaimek komunikujący o dużej ilości lub liczbie rzeczy albo osób, pociągającej za sobą konsekwencje, o których mowa w zdaniu podrzędnym" "Przynieś tyle krzeseł, żeby wszyscy mogli usiąść."
"tyle" "pron" "I" 3 "zaimek wskazujący na taką samą liczbę, ilość lub skalę czegoś, o jakiej jest mowa w zdaniu podrzędnym" "Ma tylu zwolenników co przeciwników."
"tyle" "pron" "II" 1 "zaimek komunikujący o dużej ilości zdarzeń, która może pociągać za sobą konsekwencje, o których jest mowa" "Tyle chodziła, że aż nabawiła się odcisków."
"tyle" "pron" "II" 2 "a" "zaimek komunikujący o małej ilości, liczbie lub skali, która ogranicza się do tego, o czym jest mowa w zdaniu podrzędnym" "Tyle zrozumiała, że ktoś ją gdzieś zaprasza."
"tyle" "pron" "II" 2 "b" "lub o takiej samej liczbie, ilości lub skali czegoś, o jakiej jest mowa w zdaniu podrzędnym" "Napisał tyle, ile umiał."
"tyle" "pron" "II" 3 "zaimek, który wraz z poprzedzającym przyimkiem „na” komunikuje, że stopień lub zakres danego stanu rzeczy jest wystarczający do uzasadnienia tego, o czym mowa" "Był na tyle sprytny, że wszystko przewidział."
"tyle" "pron" "II" 4 "zaimek, który wraz z poprzedzającym przyimkiem „o” wprowadza wyrażenie charakteryzujące stopień, w jakim można urzeczywistnić lub wyjaśnić to, o czym jest mowa, albo otwiera zdanie zamykające wypowiedź na jakiś temat lub przerywające ją na jakiś czas" "Była o tyle rozsądna, że nie mówiła o tym."
"tysiąc" "pron" "II" "zaimek oznaczający bardzo dużą liczbę czegoś lub kogoś"
"wasz" "pron" 1 "zaimek oznaczający, że to, co jest wyrażone przez rzeczownik, którego dotyczy, należy lub odnosi się do grupy, w skład której wchodzi osoba, do której zwraca się mówiący"
"wasz" "pron" 2 "zaimek dotyczący osób lub przedmiotów, które ta grupa osób wybiera z pewnego zbioru, uznając je za najlepsze pod jakimś względem" "Chodźmy do tej waszej kawiarenki."
"wieleset" "pron" "zaimek oznaczający bardzo dużą liczbę osób lub rzeczy"
"wówczas" "pron" "zobacz „wtedy” "
"wszelki" "pron" "zaimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, dotyczy wszystkich rodzajów obiektów, stanów rzeczy lub sposobów działania, nazywanych przez rzeczownik" "Rozważ wszelkie możliwości."
"wszyscy" "pron" "zaimek oznaczający ogół osób"
"wszystek" "pron" "zaimek komunikujący, że to, o czym mowa w zdaniu, dotyczy całej substancji lub zbiorowości nazywanej przez określany rzeczownik"
"wszystko" "pron" "zaimek oznaczający ogół rzeczy i spraw"
"wtedy" "pron" 1 "zaimek odnoszący się do pewnego czasu w przeszłości lub przyszłości, o którym mowa w zdaniu" "Wtedy nie było jeszcze telefonów."
"wtedy" "pron" 2 "zaimek odnoszący się do sytuacji, której zajście zależy od spełnienia pewnego warunku" "Jeśli o tym porozmawiamy, wtedy pewnie wszystko się wyjaśni."
"wtenczas" "pron" "zobacz „wtedy” w znaczeniu 1"
"wy" "pron" 1 "zaimek odnoszący się do grupy osób, w skład której wchodzi osoba, do której zwraca się mówiący"
"wy" "pron" 2 "zaimek używany w niektórych środowiskach zamiast ""pan"", ""pani"""
"żaden" "pron" "I" 1 "zaimek w zdaniach przeczących, komunikujący brak kogoś lub czegoś" "Do żadnej winy się nie poczuwaj!"
"żaden" "pron" "I" 2 "zaimek w zdaniach przeczących, komunikujący, że ktoś nie zgadza się na kwalifikowanie jakiejś osoby lub rzeczy w określony sposób" "Ja nie jestem żadnym szpiegiem."
"żaden" "pron" "III" "zobacz „nikt” "
"a" "qub" "III" "partykuła nawiązująca do kontekstu lub sytuacji i zarazem wprowadzająca wypowiedzenia o różnych odcieniach intonacyjnych" "A nie mówiłam? A niech sobie śpiewa."
"aby" "qub" "II" 1 "partykuła wyrażająca życzenie mówiącego" "Aby wam się dobrze działo!"
"aby" "qub" "II" 2 "partykuła wyrażająca wątpliwość mówiącego co do prawdziwości sądu zawartego w pytaniu" "Aby nie za późno na wizytę?"
"akurat" "qub" "I" 1 " partykuła podkreślająca, że jest dokładnie tak, jak to komunikuje wyraz, do którego się ona odnosi" "Jest akurat pięć jabłek dla nas pięciorga."
"akurat" "qub" "I" 2 "partykuła wyróżniająca, ze względu na daną cechę, wskazany w kontekście obiekt i przeciwstawiająca go innym obiektom, które nie mają tej cechy" "Te akurat banderole są oryginalne."
"albo" "qub" "II" "partykuła wprowadzająca pytanie retoryczne, zaprzeczające komunikowanej w nim treści" "Albo ona to zrozumie?"
"alboż" "qub" "zobacz „albo II” "
"ale" "qub" "II" "partykuła wzmacniająca, wyrażająca zdumienie, podziw, zaskoczenie, podkreślająca kontrast sytuacji" "Ale suknia! Ale pomówmy poważnie!"
"ależ" "qub" "I" "zobacz „ale II” "
"ani" "qub" "II" "a" "partykuła przecząca poprzedzająca orzeczenie czasownikowe" "Ani pisnął."
"ani" "qub" "II" "b" "niektóre użycia rzeczownikowe" "Nie wypił ani kropli."
"ani" "qub" "II" "c" "występująca w utartych połączeniach oznaczających brak czegoś" "Ani krzty; ani odrobinę; ani razu; ani trochę."
"ano" "qub" "partykuła wzmacniająca, nawiązująca lub wykrzyknikowa" "To on nie był u dentysty? – Ano stchórzył."
"aż" "qub" "II" "a" "partykuła wyrażająca wyższy od oczekiwanego stopień intensywności" "Mieli aż czworo dzieci."
"aż" "qub" "II" "b" "albo używana przed wyrażeniami nazywającymi miejsce, punkt czasowy lub określającymi kolejność: dalej lub później niż mówiący tego oczekiwał" "Spałam aż do dziesiątej."
"ażeby" "qub" "II" "zobacz „aby II” w znaczeniu 1"
"ba" "qub" "I" "partykuła potwierdzająca wcześniej wyrażoną myśl i zapowiadająca dodatkowy sąd" "Mówił o tym z wielką kulturą, ba, z dużą delikatnością."
"bądź" "qub" "II" "partykuła występująca po zaimkach pytajnych, nadająca im znaczenie nieokreśloności, wyrażająca obojętność wyboru" "Możesz to zrobić kiedy bądź."
"bo" "qub" "II" "a" "partykuła mająca charakter wzmacniający, zwykle w zwrotach przeciwstawnych" "Ładna, bo ładna, ale głupia"
"bo" "qub" "II" "b" "lub wprowadzająca pytanie retoryczne, zaprzeczająca komunikowanej w nim treści" "Bo to prawda?, Bo ja wiem?"
"bodaj" "qub" "I" 1 "partykuła wyrażająca przypuszczenie mówiącego, że komunikowany w zdaniu sąd jest prawdziwy, a niekiedy wątpliwość co do prawdziwości powtarzanego za kimś sądu" "To bodaj ich jedyne dziecko."
"bodaj" "qub" "I" 2 "partykuła wyrażająca przekonanie mówiącego, że skoro spełnienie jego oczekiwań jest nierealne, trzeba je ograniczyć do minimum" "Pożycz bodaj sto złotych."
"bodaj" "qub" "I" 3 "partykuła wyrażająca życzenie lub przekleństwo" "Bodaj kark skręcił."
"bodajże" "qub" "zobacz „bodaj I” w znaczeniu 1"
"byle" "qub" "II" 1 "a" "partykuła nadająca komuś lub czemuś cechę dowolności" "Wyszedł pod byle pretekstem."
"byle" "qub" "II" 1 "b" "lub wyrażająca obojętność wyboru" "Przenocujemy byle gdzie."
"byle" "qub" "II" 2 "a" "partykuła wyrażająca negatywną ocenę czegoś lub kogoś" "Zadawał się z byle kim."
"byle" "qub" "II" 2 "b" "lub – w połączeniu z poprzedzającym „nie” – wyróżniająca kogoś lub coś jako zasługującego na uwagę" "Jej brat to nie byle kto."
"byle" "qub" "II" 3 "partykuła wyrażająca życzenie mówiącego" "Byle szybko."
"byleby" "qub" "II" "zobacz „byle II” w znaczeniu 3"
"bynajmniej" "qub" "I" "partykuła wzmacniająca przeczenie zawarte w wypowiedzi" "Nie twierdzę bynajmniej, że jest to jedyne rozwiązanie."
"chociaż" "qub" "II" "partykuła komunikująca o minimalnym ograniczeniu zakresu czegoś" " Posadź tam chociaż dwa drzewa."
"chociażby" "qub" "II" "zobacz „choćby II” "
"choć" "qub" "II" "zobacz „chociaż II” "
"choćby" "qub" "II" 1 "zobacz „chociaż II” "
"choćby" "qub" "II" 2 "partykuła komunikująca, że wyrażenie, do którego się odnosi, charakteryzuje jeden z możliwych przykładów tego, o czym mowa w zdaniu" "Porozmawiajmy choćby o turystyce górskiej."
"chyba" "qub" "I" "partykuła wyrażająca przypuszczenie mówiącego, że komunikowany w zdaniu sąd jest prawdziwy" "Chyba doszliśmy do porozumienia."
"co" "qub" "V" "partykuła wyrażająca sugestię mówiącego, by adresat potwierdził prawdziwość danego sądu lub zgodził się na to, co mówiący zaproponował" "Nie poznajesz mnie, co?"
"coś" "qub" "II" "partykuła charakteryzująca cechę lub zdarzenie w sposób przybliżony, często wyrażająca niepewność lub zdziwienie" "On ostatnio coś wychudł."
"czy" "qub" "I" "partykuła rozpoczynająca zdanie pytajne lub ekspresywne, mające formę zdania pytajnego" "Czy pada deszcz?"
"czyż" "qub" "I" "partykuła wprowadzająca pytanie retoryczne, zaprzeczająca komunikowanej w nim treści" "Czyż można było przyglądać się temu z obojętnością."
"czyżby" "qub" "I" "partykuła wprowadzająca pytanie retoryczne, zaprzeczająca komunikowanej w nim treści lub podająca w wątpliwość to, co zostało powiedziane" "Czyżby pani miała zamiar wyjechać?"
"dopiero" "qub" "I" 1 "partykuła komunikująca, że coś nastąpiło później, niż można było się spodziewać" "Mieszka tu dopiero od stycznia."
"dopiero" "qub" "I" 2 "partykuła komunikująca, że nikt inny nie zrobił wcześniej tego, o czym mowa" "Dopiero ojciec pożyczył jej pieniądze."
"dopiero" "qub" "I" 3 "partykuła komunikująca, że czegoś lub kogoś w danym czasie jest mniej lub że coś jest mniej intensywne, niż można było się spodziewać" "Spłacił dopiero połowę długu."
"doprawdy" "qub" 1 "partykuła, za pomocą której mówiący chce podkreślić prawdziwość tego, o czym mówi" "Doprawdy nie rozumiem, o co chodzi."
"doprawdy" "qub" 2 "partykuła wyrażająca zdziwienie lub niedowierzanie" "Zrobił furorę w Paryżu. – Doprawdy?"
"gdyby" "qub" "II" "a" "partykuła wprowadzająca wypowiedzenie wyrażające możliwość podjęcia działania, o którym mowa" "A gdybym tak zaprosił ją do kina?"
"gdyby" "qub" "II" "b" "wyrażające prośbę" "Gdybyś mogła powtórzyć swój adres."
"gdyby" "qub" "II" "c" "lub wprowadzająca wypowiedzenie wyrażające pragnienie lub życzenie" "Gdyby to mieszkanie było tańsze."
"gdybyż" "qub" "partykuła wprowadzająca wypowiedzenie wyrażające pragnienie lub życzenie" "Gdybyż to była prawda."
"gdzie" "qub" "II" "partykuła wzmacniająca, uwydatniająca kontrast, nierealność lub niemożliwość czegoś" "Gdzie mnie staremu do tańca."
"gdzieś" "qub" "II" "a" "partykuła nadająca znaczenie przybliżenia określeniom czasu i miejsca" "Zjemy coś gdzieś po drodze."
"gdzieś" "qub" "II" "b" "lub wyrażeniom określającym liczbę, ilość lub miarę" "Wrócimy gdzieś za godzinę."
"he" "qub" "I" "partykuła wzmacniająca pytanie" "Czemu milczysz, he?"
"hę" "qub" "partykuła wzmacniająca pytanie" "Jak to było, hę?"
"i" "qub" "III" 1 "a" "partykuła włączająca do danego zbioru wyróżniony przez nią element" "Trzeba i jego zaprosić."
"i" "qub" "III" 1 "b" "lub wprowadzająca w zdanie wyrażenie wtrącone" "Obrady, i tak spóźnione, odwlekały się."
"i" "qub" "III" 2 "partykuła wprowadzająca wypowiedź akceptującą czyjąś wcześniejszą wypowiedź" "Idę spać. – I słusznie."
"i" "qub" "III" 3 "a" "partykuła poprzedzająca składnik zdania, który komunikuje o jednym z możliwych zachowań w danej sytuacji" "Mogę i sama to naprawić."
"i" "qub" "III" 3 "b" "lub określający minimalny zakres niespełnionych oczekiwań mówiącego" "Wychodząc i słowa nie powiedział."
"istotnie" "qub" "partykuła potwierdzająca słuszność tego, co ktoś wcześniej powiedział"
"jak" "qub" "IV" 1 "partykuła wraz ze słowem „nie” wprowadzająca zdanie, w którym nadawca zaczyna opowiadać o czyimś spontanicznym zachowaniu" "Jak nie krzyknie, jak się nie wścieknie..."
"jak" "qub" "IV" 2 "partykuła wraz ze słowem „to” wprowadzająca pytanie, za pomocą którego mówiący wyraża swoje zaskoczenie" "Jak to, już czwarta?"
"jakby" "qub" "I" "partykuła komunikująca, że wyrażony w zdaniu sąd nie odpowiada dosłownie faktycznemu stanowi rzeczy" "Wszystko w jego żołądku zaczęło jakby pulsować."
"jakoby" "qub" "II" "partykuła komunikująca, że zawarty w zdaniu sąd nie pochodzi od mówiącego i że mówiący wątpi w prawdziwość tego sądu" " Krążą pogłoski o mających jakoby nastąpić zmianach w rządzie."
"jakoś" "qub" "II" "partykuła wskazująca na to, że podana charakterystyka dotycząca czasu lub miejsca jest przybliżona" "Umówmy się tak jakoś na początku przyszłego tygodnia."
"jednak" "qub" "II" "partykuła komunikująca, iż to, o czym mowa w zdaniu, jest niezgodne z przewidywaniami mówiącego" "Ta książka była jednak za droga."
"jedynie" "qub" 1 "partykuła ograniczająca odniesienie komunikowanego w zdaniu sądu do tych obiektów i stanów rzeczy, które są wymienione" "Czuł się dobrze jedynie w domu."
"jedynie" "qub" 2 "partykuła komunikująca, że czegoś jest bardzo mało i że mówiący spodziewał się, iż ilość, zakres lub natężenie tego, o czym mowa, będą większe" "Mam dla was jedynie po czekoladzie."
"jeszcze" "qub" 1 "partykuła komunikująca, że dany stan rzeczy trwał lub trwa dłużej, niż mówiący się tego spodziewał" "Dziecko jeszcze śpi."
"jeszcze" "qub" 2 "partykuła komunikująca, że coś stało się niedawno lub że od zajścia danego zdarzenia upłynęło niewiele czasu" "Jeszcze przed godziną było tu gwarno."
"jeszcze" "qub" 3 "partykuła uwydatniająca odległość w czasie lub przestrzeni między danym miejscem bądź momentem a początkiem lub końcem zdarzenia, o którym jest mowa" " Do wyjazdu mamy jeszcze dwa dni."
"jeszcze" "qub" 4 "partykuła włączająca do danego zbioru wyróżniony przez nią obiekt" "Dzwoniła jeszcze twoja siostra."
"jeszcze" "qub" 5 "partykuła podkreślająca, że cecha, o której mowa, przysługuje danemu obiektowi w większym stopniu niż innym wskazanym obiektom i że mówiący nie spodziewał się tego" " Dziś jest jeszcze chłodniej niż wczoraj."
"jeszcze" "qub" 6 "partykuła komunikująca, że mówiący ocenia dany przedmiot z punktu widzenia charakteryzowanej cechy jako stosunkowo niezły na tle innych przedmiotów tego samego rodzaju" "Wśród tych zwiędłych kwiatów te róże są jeszcze najładniejsze."
"jeszcze" "qub" 7 "partykuła zapewniająca adresata, który wątpi w urzeczywistnienie się faktu, o którym jest mowa, że będzie on miał miejsce w przyszłości" "Jeszcze się o tym przekonasz."
"już" "qub" 1 "a" "partykuła komunikująca, że dany stan rzeczy zaczął się lub zakończył wcześniej, niż to przewidywano" "Nie mam już pieniędzy."
"już" "qub" 1 "b" "albo że miał miejsce dawno lub trwa, będzie trwać długo" "Mecz trwa już godzinę."
"już" "qub" 2 "partykuła uwydatniająca niewielką odległość między czasem wypowiedzi a przewidywanym początkiem lub końcem danego zdarzenia" "Do wakacji już tylko miesiąc."
"już" "qub" 3 "partykuła komunikująca, że niewiele brakowało, by dany stan rzeczy nastąpił" "Już miał się z nami przywitać, ale ktoś go zawołał."
"już" "qub" 4 "partykuła komunikująca, że to, co się stało, spełnia oczekiwania mówiącego" "To już wystarczy na zaliczenie zajęć."
"już" "qub" 5 "partykuła podkreślająca niezgodność czyjegoś zachowania z przyjętą normą" "To już wielka przesada."
"już" "qub" 6 "partykuła użyta w zdaniu wykrzyknikowym lub rozkazującym: wyrażająca wolę, by zmiana danego stanu rzeczy nastąpiła w tej chwili" "Wyłącz to już!"
"już" "qub" 7 "partykuła użyta w odniesieniu do czasownika w trybie rozkazującym wprowadzająca zdanie, które ma nakłonić adresata do zmiany jego zachowania lub postępowania" "Już nie płacz."
"lada" "qub" "II" 1 "a" "partykuła nadająca komuś lub czemuś cechę dowolności" "Pod lada pretekstem przynosił do pracy alkohol."
"lada" "qub" "II" 1 "b" "wyrażająca obojętność wyboru" "Obywał się lada czym."
"lada" "qub" "II" 1 "c" "wyrażająca negatywną ocenę czegoś lub kogoś" "Nie będzie mnie lada kto obrażał."
"lada" "qub" "II" 1 "d" "wyróżniająca kogoś lub coś jako zasługującego na uwagę" "To był nie lada sukces."
"ledwie" "qub" "III" "zobacz „ledwo III” "
"ledwo" "qub" "III" "partykuła komunikująca, że ilość, zakres lub natężenie czegoś jest bardzo małe" "Herbata była ledwo ciepła."
"lub" "qub" "II" "partykuła używana między dwoma określeniami ilości lub liczby, komunikująca, że podane wielkości są przybliżone" "Spotykali się dwa lub trzy razy w tygodniu."
"może" "qub" 1 "partykuła nadająca wypowiedzi odcień przypuszczenia, wahania, osłabienia kategoryczności" "Zadzwoń do niej, może już wróciła."
"może" "qub" 2 "partykuła poprzedzająca określenie liczby lub ilości czegoś, komunikująca, że jest ono przybliżone" "Byłam w Krakowie może pięć razy w życiu."
"może" "qub" 3 "partykuła używana w zdaniach wyrażających propozycję, prośbę, radę lub polecenie, świadczy o grzeczności lub uprzejmości mówiącego w stosunku do rozmówcy" "Zaczekaj może jeszcze kilka dni."
"może" "qub" 4 "partykuła używana wówczas, gdy mówiący nie chce udzielić jednoznacznej odpowiedzi" "Zdążysz to zrobić do jutra? - Może."
"najmniej" "qub" "II" "partykuła komunikująca, że ilość, liczba lub miara czegoś jest nie mniejsza od wymienionej i że może być większa" "Konferencja potrwa najmniej trzy godziny."
"najwidoczniej" "qub" "zobacz „widocznie” "
"najwyżej" "qub" "II" "partykuła komunikująca, że wymieniona w zdaniu wielkość stanowi, według mówiącego, w danym wypadku maksimum możliwości" "Ona ma najwyżej dwadzieścia lat."
"naprawdę" "qub" 1 "partykuła, za pomocą której mówiący, chcąc przekonać kogoś o słuszności swojego sądu, potwierdza jego prawdziwość" "Naprawdę nie wiem."
"naprawdę" "qub" 2 "partykuła wyrażająca zdziwienie lub niedowierzanie" "Czy ty naprawdę myślisz, że ci uwierzyłam?"
"naturalnie" "qub" "I" "partykuła komunikująca, że to, o czym jest mowa, nie budzi żadnych wątpliwości" "Nie chciał się uczyć i naturalnie nie zdał egzaminu."
"nawet" "qub" 1 "partykuła wyrażająca zdziwienie mówiącego wywołane jakąś nietypową lub nieoczekiwaną sytuacją" "Nawet chleba nie było."
"nawet" "qub" 2 "partykuła wyrażająca obojętność mówiącego wobec czyjegoś wyboru" "Możesz polecieć nawet do Australii."
"ni" "qub" "II" "partykuła komunikująca, wraz ze słowem „nie” poprzedzającym formę czasownika, że nie ma takiej rzeczy, osoby i sytuacji, do której odnosiłoby się to, o czym jest mowa w zdaniu" "Nie dostał za tę pracę ni złotówki."
"niby" "qub" "III" 1 "a" "partykuła wyrażająca dystans mówiącego wobec sądu uważanego za nieprawdziwy" "Niby cieszyła się dobrą opinią w swoim środowisku."
"niby" "qub" "III" 1 "b" "lub wobec sądu kontrastującego z innym i dlatego tylko w pewnym zakresie kwestionowanego" "Tak go niby lubi, a robi mu przykrości."
"niby" "qub" "III" 2 "partykuła wyrażająca niedowierzanie mówiącego, a także jego zastrzeżenie lub dezaprobatę wobec czyjegoś postępowania" "Za chwilę wychodzimy. – Niby dokąd?"
"nie" "qub" "I" 1 "partykuła występująca przed głównym składnikiem zdania lub równoważnikiem zdania, zmieniająca jego treść na przeciwną" "Nie kupiliśmy tego mieszkania."
"nie" "qub" "I" 2 "partykuła poprzedzająca określony składnik zdania, wykluczając w ten sposób z zakresu treści zdania to, do czego ten składnik się odnosi" "Nie z zazdrości to zrobił."
"nie" "qub" "I" 3 "partykuła negująca wcześniejszy sąd" "Jedni lokatorzy sami remontują mieszkania, inni nie."
"nie" "qub" "I" 4 "partykuła używana w pytaniach, kiedy mówiący liczy – w zależności od znaczenia pytania, jego kontekstu – na odpowiedź twierdzącą lub przeczącą" "Nie mylisz się czasem?"
"nie" "qub" "I" 5 "partykuła używana w pytaniach wyrażających jakąś propozycję lub prośbę" "Nie poszlibyśmy do kina?"
"nie" "qub" "I" 6 "partykuła poprzedzająca czasownik w zdaniach wykrzyknikowych i pytaniach retorycznych, podkreślając, jak wielu przedmiotów lub stanów rzeczy dotyczy, to o czym mowa" "Co się nie najeździła tymi pociągami!"
"nie" "qub" "I" 7 "partykuła używana w pytaniach retorycznych dla podkreślenia, że prawdziwość tego, o czym mowa, jest oczywista" "Czyż zdrowie nie jest najważniejsze?"
"nie" "qub" "I" 8 "partykuła używana w pytaniach wyrażających zdziwienie, że nie nastąpiło to, o czym jest mowa" "Nie powiedziałeś mi o tym wcześniej?"
"nie" "qub" "I" 9 "partykuła wykluczająca zależność między przedmiotami lub stanami rzeczy wyrażoną w danym zdaniu" "Ojciec był nie wyższy od matki."
"nie" "qub" "I" 10 "partykuła podkreślająca, że dana osoba, dany obiekt lub stan rzeczy są pozbawione jakiejś cechy lub przysługuje im ona w małym stopniu" "Egzaminy zdawał nie najlepiej."
"nie" "qub" "I" 11 "partykuła używana, aby odpowiedzieć na pytanie rozstrzygnięcia" "Kupiłeś sobie garnitur? – Nie."
"nie" "qub" "I" 12 "partykuła używana, aby odrzucić sąd rozmówcy lub jego propozycję albo żeby odmówić spełnienia jego prośby lub polecenia" "Zostań u nas na kolacji! – Nie, dziś nie mogę."
"nie" "qub" "I" 13 "partykuła poprzedzająca korektę lub autokorektę tego, co zostało powiedziane wcześniej" "Wrócę w niedzielę, nie, w poniedziałek."
"nie" "qub" "I" 14 "partykuła używana z intonacją pytającą na końcu zdania twierdzącego, kiedy mówiący oczekuje aprobaty tego, co powiedział" "Cieszysz się z tego, nie?"
"nie" "qub" "I" 15 "a" "partykuła używana jako wypowiedzenie wykrzyknikowe dla wyrażenia emocji, zwykle na widok czegoś niespodziewanego" "Nie! Przecież to mój kumpel ze szkoły!"
"nie" "qub" "I" 15 "b" "lub w celu powstrzymania kogoś przed jakimś działaniem" "Nie! Zostaw ją w spokoju."
"niech" "qub" "a" "partykuła tworząca formy opisowe trybu rozkazującego, występująca na początku zdań i równoważników zdań wyrażających: prośbę, polecenie, życzenie" "Niech pani siądzie."
"niech" "qub" "b" "warunek" "Niech dostanie pieniądze, zaraz je wyda."
"niech" "qub" "c" "niemożliwość czegoś" "Niech kto tak pięknie zagra jak ona."
"niech" "qub" "d" "niechętne przyzwolenie na coś, obojętność" "Zostanę tam jeszcze ze dwa dni. – Niech ci będzie."
"niech" "qub" "e" "możliwość skutku, który nie odstrasza od powziętego zamiaru" "Niech mnie zwolnią, nie zmienię swojego zdania."
"niech" "qub" "f" "sprzeciw wobec czegoś lub pogróżkę, groźbę" "Niech ja złapię tego smarkacza."
"niechaj" "qub" "zobacz „niech” "
"niechby" "qub" "partykuła wprowadzająca zdania i równoważniki zdań wyrażające życzenie" "Niechby się wreszcie pogodzili."
"niechże" "qub" "zobacz „niech” "
"niejako" "qub" "partykuła komunikująca, że wyrażony w zdaniu sąd nie odpowiada dosłownie faktycznemu stanowi rzeczy, ale jest mu bliski" "Niejako podświadomie pozwalała mu o wszystkim decydować."
"niemal" "qub" "partykuła komunikująca, iż to, o czym mowa, nie zostało osiągnięte i że niewiele brakuje, aby się urzeczywistniło" "Skarpety były niemal w strzępach."
"niemalże" "qub" "zobacz „niemal” "
"nieomal" "qub" "zobacz „niemal” "
"niespełna" "qub" "partykuła dodawana do wyrażenia określającego ilość, liczbę, miarę, informująca, iż czegoś jest niewiele mniej, niż komunikuje to dane wyrażenie" "Miał niespełna pięćdziesiąt lat."
"niestety" "qub" "partykuła, za pomocą której mówiący wyraża żal, iż dana sytuacja ma miejsce, i zarazem pragnienie, żeby było inaczej" "Niestety, nie mogę ci pomóc."
"no" "qub" "I" 1 "a" "partykuła występująca w wypowiedzeniach wyrażających polecenie lub rozkaz" "Siedź no spokojnie."
"no" "qub" "I" 1 "b" "albo naleganie" "Porozmawiał no byś z nią!"
"no" "qub" "I" 1 "c" "albo groźbę lub ostrzeżenie" "Niech no ja go spotkam!"
"no" "qub" "I" 2 "a" "partykuła występująca na początku kolejnego wypowiedzenia, wyraźnie nawiązującego do poprzedniego" "Chciał jak najlepiej, no ale mu nie wyszło."
"no" "qub" "I" 2 "b" "albo na początku repliki w dialogu" "Wpadniesz do mnie na chwilę? - No dobrze."
"no" "qub" "I" 3 "partykuła poprzedzająca słowo wprowadzające pytanie" "No co ja mam mu odpowiedzieć?"
"no" "qub" "I" 4 "partykuła występująca na początku wypowiedzenia odnoszącego się bezpośrednio do danej sytuacji" "No czemu się tak krzywisz?"
"oby" "qub" "partykuła wyrażająca życzenie, aby spełniło się to, czego mówiący pragnie" "Obyś żył długo i szczęśliwie."
"oczywiście" "qub" "I" "partykuła komunikująca, że to, o czym jest mowa, nie budzi żadnych wątpliwości" "To było oczywiście nieporozumienie."
"około" "qub" "II" "partykuła dodawana do określenia liczby, ilości lub miary, komunikująca, że jest ono przybliżone" "Ceny papieru wzrosły około trzykrotnie."
"omal" "qub" "II" "partykuła nadająca wyrazowi, który poprzedza, odcień przybliżenia, mniejszej dokładności" "Naiwność granicząca omalże z głupotą."
"omalże" "qub" "II" "zobacz „omal II” "
"ot" "qub" "partykuła poprzedzająca składnik zdania odnoszący się do czegoś, co mówiący uważa za zwyczajne lub nieistotne" "Odwiedziłem wczoraj dziadka, ot tak sobie, żeby pogadać."
"oto" "qub" "II" 1 "partykuła wzmacniająca funkcję wskazującą sąsiadującego zaimka" "Tyle oto są warte wasze obietnice."
"oto" "qub" "II" 2 "partykuła otwierająca nową wypowiedź, która stanowi podsumowanie wcześniejszej lub komentarz do niej" "Dziesięć płyt – oto jej dorobek piosenkarski."
"oto" "qub" "II" 3 "partykuła wprowadzająca wypowiedzenie odsyłające do sytuacji i nawiązujące do poprzedzającego kontekstu" "Zbliżaliśmy się do miasta, bo oto widać już było światła."
"otóż" "qub" "partykuła wprowadzająca nową wypowiedź, która nawiązuje do wcześniejszej i jest komentarzem do niej lub wyjaśnieniem zawartych w niej informacji" "Zgadza się pan z moją oceną? – Otóż nie, sądzę, że jest niesprawiedliwa."
"owszem" "qub" 1 "a" "partykuła potwierdzająca to, co powiedział rozmówca, lub wyrażająca twierdzącą odpowiedź na pytanie" "Smakuje ci? – Owszem."
"owszem" "qub" 1 "b" "używana też jako wtrącenie" "Nikt mu nie szkodził, owszem, szli mu na rękę."
"owszem" "qub" 2 "partykuła kwestionująca sąd rozmówcy" "Ona już nie wróci. – Owszem, wróci."
"pewnie" "qub" "I" "partykuła komunikująca, że mówiący uważa coś za bardzo prawdopodobne" "Pewnie dobrze zarobię."
"ponad" "qub" "II" "partykuła komunikująca, że czegoś jest więcej, niż informuje wyraz, do którego została dodana" "Nie widzieli się ponad rok."
"ponadto" "qub" "partykuła nawiązująca do poprzedniego kontekstu i wprowadzająca nową informację na omawiany już temat" "Była zdolna i pracowita, a ponadto bardzo miła."
"poniekąd" "qub" "partykuła komunikująca, że wyrażony w zdaniu sąd nie odpowiada dosłownie faktycznemu stanowi rzeczy, ale jest mu w znacznym stopniu bliski" "Reprodukcje zastępują poniekąd oryginały."
"praktycznie" "qub" "partykuła używana jako składnik wyrażeń „praktycznie biorąc”, „praktycznie rzecz biorąc”, komunikująca, że wyrażony w zdaniu sąd jest w znacznym stopniu bliski stanowi rzeczywistemu" "Praktycznie biorąc, sprawa była dość prosta."
"prawda" "qub" "III" "partykuła używana jako wtrącenie, sygnalizująca, że mówiący zastanawia się nad dalszym ciągiem swojej wypowiedzi" "Trzeba wreszcie znaleźć, prawda, rozwiązanie, prawda, tej kwestii."
"prawie" "qub" "partykuła komunikująca, iż to, o czym mowa, nie zostało osiągnięte i że niewiele brakuje, aby się urzeczywistniło" "Była prawie mężatką."
"przecież" "qub" "partykuła wprowadzająca sąd polemiczny w stosunku do wypowiedzianego wcześniej, podkreślająca, że jego prawdziwość jest dla mówiącego oczywista" "Pana przecież obowiązuje jakaś etyka zawodowa."
"przeciwnie" "qub" "II" "partykuła wprowadzająca sąd polemiczny lub zaprzeczający w stosunku do wypowiedzianego wcześniej" "Oni nie wyjeżdżają, przeciwnie, dopiero niedawno wrócili."
"przeszło" "qub" "partykuła komunikująca, że czegoś jest więcej, niż informuje wyraz, do którego została dodana" "Rozmawiali przeszło godzinę."
"przynajmniej" "qub" "a" "partykuła wyznaczająca minimalny, możliwy do zaakceptowania przez mówiącego zakres czegoś" "Wypij przynajmniej mleko."
"przynajmniej" "qub" "b" "lub komunikująca, że ilość lub miara czegoś jest nie mniejsza od wymienionej i że może być większa" "Wyjechała przynajmniej na rok."
"raczej" "qub" 1 "partykuła wyrażająca wahanie mówiącego co do wyboru odpowiedniego sądu i zarazem skłonność, by uznać sąd komunikowany w zdaniu" "Recenzje były raczej przychylne."
"raczej" "qub" 2 "a" "partykuła wyrażająca przekonanie mówiącego, że jedna z dwóch możliwości jest bardziej prawdopodobna w porównaniu z drugą" "Szeptał raczej, niż mówił."
"raczej" "qub" 2 "b" "lub że dane zachowanie uważa on za bardziej właściwe" "Raczej trzymaj się od niej z daleka."
"raczej" "qub" 3 "partykuła używana w spontanicznych wypowiedziach mówionych w celu unieważnienia wcześniejszych słów i zastąpienia ich nowymi, charakteryzującymi lepiej dany fakt" "To jest granatowe, czarne raczej."
"również" "qub" "partykuła włączająca do większego zbioru wyróżniony przez nią element i komunikująca, że można o nim powiedzieć to samo co o pozostałych elementach tego zbioru" "Jest surowy dla wszystkich, również dla siebie."
"skądinąd" "qub" "I" "partykuła używana w wyrażeniu wtrąconym, nawiązującym do wcześniejszej wypowiedzi i uzupełniającym je nową, zwykle mniej istotną informacją" "Człowiek ten, skądinąd postępowy, był przeciwnikiem równouprawnienia kobiet."
"szczególnie" "qub" "partykuła, za pomocą której mówiący wyróżnia określony obiekt lub stan rzeczy, stwierdzając, że to, co jest powiedziane w zdaniu, w większym stopniu dotyczy tego obiektu lub stanu rzeczy niż innych" "Było zimno, szczególnie rano."
"tak" "qub" "I" 1 "partykuła wyrażająca twierdzącą odpowiedź na pytanie" "Czy lubi pani słodycze? Tak."
"tak" "qub" "I" 2 "partykuła wyrażająca aprobatę" "Wyrzucisz śmiecie? Tak."
"tak" "qub" "I" 3 "partykuła wyrażająca oczekiwanie mówiącego, że adresat potwierdzi jego przypuszczenie" "Napiłbyś się czegoś, tak?"
"tak" "qub" "I" 4 "partykuła poprzedzająca określenie ilości lub miary, rzadziej czasu" "Spotkajmy się tak o piątej."
"tam" "qub" "II" "partykuła o charakterze ekspresywnym, zwykle podkreślająca obojętność mówiącego wobec obiektów lub zdarzeń, o których mowa" "Ma tam jakieś zasługi."
"też" "qub" 1 "partykuła włączająca do większego zbioru wyróżniony przez nią element i komunikująca, że można o nim powiedzieć to samo co o pozostałych elementach" "Czy ty też o tym wiedziałeś?"
"też" "qub" 2 "partykuła występująca w zdaniu nawiązującym do poprzedniego i podkreślająca, że mowa jest o tych samych przedmiotach lub faktach, których dotyczyło wcześniejsze zdanie" "Liczyłam, że dostanie nagrodę. Tak też się stało."
"też" "qub" 3 "partykuła występująca bezpośrednio przed ostatnim członem wyliczenia, sygnalizując jego zamknięcie" "Nie wiem, czy dobrze usłyszałam, czy też nie."
"też" "qub" 4 "partykuła wprowadzająca wypowiedź wyrażającą negatywny stosunek mówiącego do osoby, przedmiotu lub faktu, których dotyczy" "Też masz zachcianki!"
"to" "qub" "III" "a" "partykuła dodawana do wyrazów, które nadawca chce w szczególny sposób wyróżnić" "Kogo to ja widzę?"
"to" "qub" "III" "b" "lub oddzielająca temat wypowiedzi od reszty zdania" "Teraz to idź spać."
"toż" "qub" "partykuła nawiązująca do jakiejś sytuacji lub do czyjejś wypowiedzi, wprowadzająca sąd polemiczny" "Sto tysięcy? Toż to majątek."
"trochę" "qub" "II" "partykuła komunikująca o niewielkim stopniu nasilenia cechy" "To trochę naiwność."
"tu" "qub" "II" 1 "partykuła używana z reguły w rozmowach telefonicznych, wprowadzająca wyrażenie, za pomocą którego mówiący przedstawia się" "Dzień dobry, tu Ania."
"tu" "qub" "II" 2 "partykula o charakterze ekspresywnym, wyrażająca najczęściej zniecierpliwienie, a nawet złość" "Ty mi tu nie płacz!"
"tuż" "qub" "a" "partykuła komunikująca o bardzo małej odległości między dwoma miejscami" "Ojciec mieszka tuż obok."
"tuż" "qub" "b" "lub komunikująca, że między dwoma zdarzeniami upłynęło bardzo mało czasu" "Zachorowała tuż po maturze."
"tylko" "qub" "I" 1 "partykuła ograniczająca odniesienie komunikowanego w zdaniu sądu do tych obiektów i stanów rzeczy, które są wymienione" "Nosi tylko dżinsy."
"tylko" "qub" "I" 2 "partykuła komunikująca, że czegoś jest bardzo mało i że mówiący spodziewał się, iż ilość, zakres lub natężenie tego, o czym mowa, będą większe" "Uczyła się angielskiego tylko rok."
"tylko" "qub" "I" 3 "partykuła komunikująca, że mówiący ogranicza swoją prośbę lub życzenie do minimum" "Oby jutro tylko nie padało."
"tylko" "qub" "I" 4 "partykuła wprowadzająca zastrzeżenie lub dodatkowy komentarz mówiącego do wyrażonej wcześniej zgody na coś" "Tylko bez żartów."
"tylko" "qub" "I" 5 "partykuła używana w zdaniach wyrażających groźbę" "Spróbuj tylko tam pójść."
"tymczasem" "qub" "I" "a" "partykuła przyłączająca zdanie o treści przeciwstawnej w stosunku do poprzedzającego kontekstu" "Zdążył wsiąść do pociągu, tymczasem kolega został na peronie."
"tymczasem" "qub" "I" "b" "lub przyłączajaca zdanie o treści niezgodnej z tym, co można wywnioskować z poprzedzającego kontekstu" "Zapowiadali słońce, tymczasem padał deszcz."
"wcale" "qub" "I" 1 "partykuła podkreślająca, że wyrażony w zdaniu sąd zaprzeczony mówiący uważa za prawdziwy, wbrew przypuszczeniom, że mogłoby być inaczej" "Nie twierdzę wcale, że on coś takiego powiedział."
"wcale" "qub" "I" 2 "partykuła, wraz ze słowem „nie”, zaprzeczająca temu, co ktoś powiedział" "Te spodnie są za szerokie. – Wcale nie, teraz się takie nosi."
"widocznie" "qub" "partykuła wprowadzająca wniosek, uważany przez mówiącego za prawdopodobny i możliwy do przyjęcia" "Nie mogę otworzyć drzwi, widocznie zaciął się zamek."
"więc" "qub" "II" "a" "partykuła wprowadzająca nawiązanie do poprzedzającego kontekstu lub do sytuacji" "Więc co masz zamiar teraz robić?"
"więc" "qub" "II" "b" "albo poprzedzająca odpowiedź na czyjeś pytanie" "Kto rozpoczął tę wojnę? – A więc po kolei, to było tak ..."
"właściwie" "qub" 1 "partykuła, za pomocą której mówiący podkreśla to, co chce powiedzieć" "Właściwie to nie mam żadnych aspiracji."
"właściwie" "qub" 2 "partykuła, za pomocą której mówiący poprawia lub uzupełnia swoją wypowiedź albo wypowiedź rozmówcy" "Z dnia na dzień, a właściwie z godziny na godzinę wszystko się zmieniło."
"właściwie" "qub" 3 "partykuła, za pomocą której mówiący przekazuje, że nie wszystko rozumie, pamięta itp." " O co ci właściwie chodzi?"
"właśnie" "qub" "I" 1 "partykuła, za pomocą której mówiący wyróżnia, ze względu na określoną cechę, dany obiekt lub stan rzeczy, przeciwstawiając go innym" "Właśnie w tej sprawie kieruję do państwa apel."
"właśnie" "qub" "I" 2 "partykuła, za pomocą której mówiący potwierdza słuszność przypuszczenia zawartego w pytaniu rozmówcy" "Czy to oznacza, że mógłbym od jutra pójść na urlop? – Właśnie."
"właśnie" "qub" "I" 3 "partykuła, za pomocą której mówiący potwierdza tożsamość sądu rozmówcy i identyfikując się z tym sądem, daje do zrozumienia, że chciał powiedzieć to samo" "To jest bardzo korzystny kontrakt. – Właśnie."
"wprost" "qub" "I" 1 "a" "partykuła komunikująca, że ktoś lub coś przemieszcza się bezpośrednio z jednego miejsca do drugiego" "Wyniki badań prześlemy z laboratorium wprost na oddział."
"wprost" "qub" "I" 1 "b" "albo kieruje się gdzieś w linii prostej" "Szedłem wprost przed siebie."
"wprost" "qub" "I" 2 "a" "partykuła komunikująca o bezpośrednim kontakcie dwóch obiektów" "Włożyła bluzkę wprost na gołe ciało."
"wprost" "qub" "I" 2 "b" "albo o bezpośrednim związku dwóch zjawisk" "Zarządzenie dotyczyło wprost aktualnej sytuacji."
"wprost" "qub" "I" 3 "partykuła podkreślająca większe od spodziewanego natężenie cechy lub zjawiska" "Wprost szalała z radości."
"wreszcie" "qub" "II" "partykuła poprzedzająca ostatni człon wyliczenia" "Ogarnęło go zdziwienie, potem niezadowolenie, wreszcie złość."
"wręcz" "qub" "I" "partykuła podkreślająca większe od spodziewanego natężenie cechy lub zjawiska" "Tempo pracy było bardzo szybkie, wręcz szaleńcze."
"wszak" "qub" "partykuła nawiązująca do jakiejś sytuacji lub do czyjejś opinii, podkreślająca oczywistość sądu wyrażonego przez mówiącego" "Poznaję ten głos, wszak to nasz sąsiad. Zaprzeczaj tym pogłoskom, wszakże to nic pewnego."
"wszakże" "qub" "I" "zobacz „wszak” "
"wszelako" "qub" "I" "partykuła komunikująca, że treść zdania jest niezgodna z tym, co można wywnioskować z wcześniejszego kontekstu" "Zebrane fakty zasługują wszelako na szerszą i głębszą interpretację."
"wyłącznie" "qub" "partykuła ograniczająca odniesienie komunikowanego w zdaniu sądu do tych obiektów i stanów rzeczy, które są wymienione" "Poświęcili się wyłącznie nauce."
"z" "qub" "III" "partykuła komunikująca, że określenie liczby, ilości lub czasu jest przybliżone" "Potrzebuję z litr mleka."
"zaledwie" "qub" "I" 1 "partykuła komunikująca, że czegoś jest bardzo mało i że mówiący liczył na większą ilość danej rzeczy lub na wyższy stopień nasilenia cechy" "Był zaledwie przeciętnym uczniem."
"zaledwie" "qub" "I" 2 "partykuła komunikująca, że do lub od danego momentu upłynęło mniej czasu, niż można się było spodziewać" "Dochodziła zaledwie siódma."
"zapewne" "qub" 1 "partykuła wyrażająca przypuszczenie mówiącego, że komunikowany w zdaniu sąd jest prawdziwy" "Ma na swoich wykładach zapewne najliczniejsze grono słuchaczy."
"zapewne" "qub" 2 "partykuła wprowadzająca przytoczenie opinii, z którą mówiący w zasadzie się zgadza, ale z pewnymi zastrzeżeniami" "Zapewne, że człowiek może wiele zdziałać, ale musi chcieć."
"zaprawdę" "qub" "partykuła podkreślająca prawdziwość sądu" "Zaprawdę, żal się z nią było rozstawać."
"zaraz" "qub" "I" 1 "partykuła informująca o bardzo małej odległości między dwoma miejscami" "Kiosk jest zaraz za rogiem ulicy."
"zaraz" "qub" "I" 2 "partykuła komunikująca, że między dwoma zdarzeniami upłynęło bardzo mało czasu" "Napisała do niego zaraz po powrocie."
"zatem" "qub" "II" "partykuła wprowadzająca w połączeniu „a zatem” nawiązanie do poprzedzającego kontekstu lub do sytuacji" "Chciałabym z wami o czymś porozmawiać. – A zatem siądźmy."
"zawsze" "qub" "II" "partykuła komunikująca, że pomimo wszystko coś jest korzystne" "Nie dostanie wiele, ale zawsze coś zarobi."
"ze" "qub" "II" "zobacz „z III” "
"zgoda" "qub" "II" "partykuła wyrażająca przyzwolenie lub aprobatę" "Spotkamy się o drugiej. – Zgoda."
"znowu" "qub" "II" 1 "partykuła podkreślająca przeciwstawienie treści danego zdania treści zdania poprzedzającego" "Tu wyszłaś trochę poważnie. Ale znowuż na innych zdjęciach wyglądasz bardzo młodo."
"znowu" "qub" "II" 2 "partykuła wyrażająca polemikę mówiącego z przywołanym sądem" "Nie taki on znowu wysoki."
"znowu" "qub" "II" 3 "partykuła wyrażająca zniecierpliwienie mówiącego"
"znowuż" "qub" "II" "zobacz „znowu II” "
"znów" "qub" "II" "zobacz „znowu II” "
"zresztą" "qub" "partykuła wprowadzająca zdanie uzupełniające wcześniejszą wypowiedź o nową informację" "Nie mam ochoty tam iść, zresztą nie mam czasu."
"zwłaszcza" "qub" "partykuła dołączana do składnika zdania, aby zaznaczyć, że część wypowiedzi dotyczy tego składnika" "Upał dokuczał nam zwłaszcza w południe."
"że" "qub" "II" 1 "partykuła wprowadzająca wypowiedź wyrażającą ubolewanie z jakiegoś powodu" "Że dałeś się przyłapać na ściąganiu!"
"że" "qub" "II" 2 "partykuła, do której przyłącza się końcówka drugiej osoby liczby pojedynczej i mnogiej lub pierwszej osoby liczby mnogiej czasownika użytego w zdaniu w formie czasu przeszłego" "Brata żeś odwiedził?"
"żeby" "qub" "II" 1 "partykuła wyrażająca życzenie lub pragnienie" "Żeby go piekło pochłonęło! "
"żeby" "qub" "II" 2 "partykuła wyrażająca ubolewanie lub politowanie" "Żeby tak ciągle zrzędzić!"
"żeby" "qub" "II" 3 "partykuła występująca w zdaniach, za pomocą których mówiący chce przekonać rozmówcę o autentyczności swoich doświadczeń" "Żebyś wiedział, co ja przeżyłam!"
"żeby" "qub" "II" 4 "partykuła występująca w poleceniach, naganach i groźbach" "Żeby mi to było ostatni raz!"
"spoko" "qub_interj" 1 "wykrzyknik nawołujący do zachowania spokoju"
"spoko" "qub_interj" 2 "partykuła wyrażająca przyzwolenie lub aprobatę; tak, w porządku, dobrze, zgoda"
"a" "I" 1 "pierwsza litera alfabetu"
"a" "I" 2 "samogłoska ustna"
"a" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: pierwszy"
"a" "I" 4 "kilkakrotnie powtórzona głoska, nucona przy usypianiu dziecka"
"a" "I" 5 "szósty dźwięk podstawowej skali diatonicznej"
"à" "po – używane przy określaniu miary lub ceny" "10 sztuk à 5 zł"
"à la" "wykonany tak, by przypominał kogoś lub coś" "cielęcina à la flaczki"
"adieu" "do widzenia"
"ahoj" "pozdrowienie używane najczęściej wśród marynarzy i żeglarzy"
"akceptacja" 1 "aprobata"
"akceptacja" 2 "formalna zgoda na coś"
"akceptacja" 3 "pogodzenie się z czymś, czego nie można zmienić"
"akceptacja" 4 "uznanie czyichś cech, czyjegoś postępowania za zgodne z oczekiwaniami"
"akceptacja" 5 "zobacz „akcept” w znaczeniu 1"
"akcja" "I" 1 "zorganizowane działanie podjęte w konkretnym celu"
"akcja" "I" 2 "działania bojowe"
"akcja" "I" 3 "ciąg następujących po sobie zdarzeń w utworze literackim lub w filmie"
"akcja" "I" 4 "atak w rozgrywkach sportowych"
"akcja" "II" "papier wartościowy"
"akt" 1 "czyn, działanie będące urzeczywistnieniem jakiegoś zamysłu lub spełnieniem jakiejś powinności albo przejawem czegoś"
"akt" 2 "czynność lub proces o charakterze psychicznym"
"akt" 3 "oficjalna uroczystość podkreślająca doniosłość jakiegoś wydarzenia"
"akt" 4 "dokument urzędowy lub prawny"
"akt" 5 "część utworu dramatycznego lub przedstawienia teatralnego"
"akt" 6 "obraz, rzeźba lub fotografia przedstawiające nagą postać"
"akt" 7 "w metafizyce klasycznej: urzeczywistnienie możliwości tkwiących w materii przez nadanie jej formy; w fenomenologii: zdarzenie świadomościowe"
"ale" "IV" 1 "słaba strona czegoś lub czyjaś"
"ale" "IV" 2 "zastrzeżenie, uwaga"
"ale" "V" "mocne jasne piwo angielskie"
"alias" 1 "inaczej (zwany)" "Janina Pietrzak alias Anna Piotrowska"
"alias" 2 "inny identyfikator użytkownika komputera, konta lub inny adres sieciowy określający ten sam obiekt"
"alleluja" "w judaizmie i chrześcijaństwie: chwalcie Pana; też: okrzyk radości i triumfu zaczynający lub kończący liczne psalmy i pieśni"
"amen" "wyraz używany na zakończenie modlitwy lub przysięgi"
"anonimowy" 1 "nieujawniający swego nazwiska lub nieznany z nazwiska"
"anonimowy" 2 "taki, którego autor lub sprawca nie jest znany"
"anonimowy" 3 "będący udziałem ludzi nieznanych lub niczym się niewyróżniających"
"argument" 1 "fakt lub twierdzenie przytaczane dla uzasadnienia lub obalenia jakichś tez lub decyzji"
"argument" 2 "krótkie streszczenie fabuły zawartej w danej części utworu, umieszczone na jej początku"
"argument" 3 "zdanie będące przesłanką dowodu"
"argument" 4 "zmienna niezależna funkcji matematycznej"
"atak" 1 "gwałtowne uderzenie wojsk na nieprzyjaciela"
"atak" 2 "gwałtowne użycie siły wobec kogoś"
"atak" 3 "ostre wystąpienie przeciwko komuś albo czemuś"
"atak" 4 "ostry i nagły przejaw emocji"
"atak" 5 "usilne staranie, domaganie się czegoś"
"atak" 6 "nagłe pojawienie się niekorzystnych warunków atmosferycznych"
"atak" 7 "nagłe, gwałtowne wystąpienie choroby"
"atak" 8 "energiczna próba uzyskania przewagi nad przeciwnikiem"
"atak" 9 "w niektórych grach zespołowych: grupa zawodników, których zadaniem jest prowadzenie akcji ofensywnych"
"au" 1 "okrzyk wyrażający spontaniczną reakcję mówiącego na ból"
"au" 2 "dźwięk wydawany przez wyjące zwierzę"
"awista" "zobacz „a vista” "
"bach" "odgłos uderzenia lub upadku"
"baj" "postać baśniowa opowiadająca bajki"
"bardzo" "w wysokim stopniu, mocno, dużo"
"be" "I" "taki, który wzbudza niechęć – określenie używane w rozmowach z małymi dziećmi"
"be" "II" "dźwięk wydawany przez owcę lub kozę"
"bez" "I" 1 "krzew lub niskie drzewo o fioletowych lub białych kwiatostanach; też: kiść kwiatów tej rośliny"
"bez" "I" 2 "krzew lub niskie drzewko o drobnych kwiatach wydzielających mdły zapach i czarnych lub czerwonych owocach"
"bieg" 1 "posuwanie się naprzód szybkimi skokami"
"bieg" 2 "przemieszczanie się lub funkcjonowanie czegoś"
"bieg" 3 "dzianie się, rozwijanie się zdarzeń, myśli"
"bieg" 4 "prąd wody"
"bieg" 5 "każda z konkurencji sportowych polegająca na pokonywaniu określonego dystansu w możliwie najkrótszym czasie"
"bieg" 6 "jedna z pozycji przekładni w mechanizmie napędowym regulująca prędkość jazdy w zależności od prędkości obrotów silnika"
"bieżąco" "w miarę zdarzania się jakichś faktów"
"bieżący" 1 "przypadający na chwilę obecną"
"bieżący" 2 "kolejny"
"bieżący" 3 "płynący, posuwający się naprzód"
"biliard" "tysiąc bilionów"
"bilion" "I" "w Polsce i w niektórych krajach: milion milionów, w innych – tysiąc milionów (miliard)"
"bilion" "II" "ogromna liczba czegoś lub kogoś"
"bliski" "I" 1 "znajdujący się w niewielkiej odległości"
"bliski" "I" 2 "mający nastąpić w niedalekiej przyszłości"
"bliski" "I" 3 "niedawno przeszły"
"bliski" "I" 4 "„bliższy” dokładny, szczegółowy, sprecyzowany"
"bliski" "I" 5 "spokrewniony z kimś bezpośrednio; też: wyrażający taki stosunek"
"bliski" "I" 6 "mający pewne cechy zbieżne z czymś"
"bliski" "I" 7 "ściśle złączony uczuciami, poglądami; też: będący wyrazem takiego złączenia"
"bliski" "II" "członek rodziny, krewny lub przyjaciel"
"blisko" "I" 1 "w małej odległości"
"blisko" "I" 2 "w krótkim czasie"
"blisko" "I" 3 "w dużym stopniu"
"blisko" "I" 4 "„bliżej” dobrze, dokładnie, wnikliwie"
"blisko" "III" "niewiele mniej niż"
"boczny" "znajdujący się na boku w stosunku do czegoś, kierujący się, skierowany w bok"
"bom" "I" 1 "zobacz „tram” w znaczeniu 3"
"bom" "I" 2 "poziome, ruchome drzewce umocowane do masztu, służące do przymocowywania dolnej krawędzi żagla"
"bom" "I" 3 "urządzenie przeładunkowe na statku"
"bom" "II" "wyraz nazywający dźwięk bicia dzwonu lub zegara"
"brak" "I" 1 "fakt nieistnienia czegoś"
"brak" "I" 2 "wada, defekt, błąd"
"brak" "I" 3 "wyrób mający usterki"
"brak" "II" "nie ma, brakuje" "Brak mi czegoś."
"brawo" "I" "oklaski wyrażające uznanie, zachwyt"
"break" "w boksie: komenda sędziego nakazująca chwilowe zaprzestanie walki"
"bryk" "II" "broszura zawierająca streszczenia lektur szkolnych, rozwiązania zadań matematycznych itp."
"brzdęk" "dźwięk spowodowany uderzeniem szklanych lub metalowych przedmiotów albo powstały w wyniku pociągnięcia za strunę"
"bu" "II" "symbol jednostki objętości materiałów sypkich „buszel”"
"budowa" 1 "budowanie domu, mostu, drogi itp.; też: miejsce, gdzie trwają takie prace"
"budowa" 2 "zespół i wzajemne powiązanie części składowych całości"
"budowa" 3 "tworzenie, organizowanie czegoś"
"bum" "zobacz „bom I” "
"bum" "I" "dźwięk wydawany przez bijący zegar albo spowodowany uderzeniem innych przedmiotów"
"bum" "II" "zobacz „bom I” w znaczeniu 1, 2"
"by" "II" "wykładnik trybu przypuszczającego, w 1. i 2. osobie liczby pojedynczej i mnogiej rozszerzony o końcówki osobowe: „bym, byś, byśmy, byście”" "Zrobiłbym to zaraz. Czyżby to już koniec?"
"były" "I" 1 "taki, który przestał pełnić jakąś funkcję"
"były" "I" 2 "o państwie: taki, który przestał istnieć lub istnieje w innych granicach"
"były" "II" "były mąż lub narzeczony"
"całkiem" 1 "całkowicie"
"całkiem" 2 "w pewnym stopniu"
"całkowity" "obejmujący całość"
"cały" 1 "obejmujący wszystkie części składowe"
"cały" 2 "jedyny, wyłączny"
"cały" 3 "duży"
"cały" 4 "nieuszkodzony"
"cały" 5 "o człowieku, zwierzęciu: taki, któremu nic się nie stało, taki, który wyszedł z opresji"
"cały" 6 "przejawiający charakterystyczne dla siebie lub kogoś cechy"
"cap" "I" 1 "baran lub kozioł"
"cap" "I" 2 "o mężczyźnie, zwłaszcza starym i nieprzyzwoitym wobec kobiet lub głupim"
"cap" "I" 3 "mężczyzna mający brodę podobną do brody koźlej"
"cap" "I" 4 "samiec kozicy"
"cap" "II" 1 "hak wyciągowy"
"cap" "II" 2 "kołek spinający dwa bale"
"centralny" 1 "znajdujący się w centrum"
"centralny" 2 "główny"
"cha" "powtarzalny wykrzyknik naśladujący dźwięki powstające wtedy, gdy ktoś głośno i spontanicznie się śmieje"
"chi" "II" "w chińskim taoizmie i tradycyjnej chińskiej medycynie: energia przenikająca cały świat i krążąca w ludzkim ciele"
"chi" "III" "nazwa litery greckiej „X”, „x”, oznaczającej głoskę „ch” („kh”)"
"cholera" 1 "ostra, epidemiczna choroba zakaźna"
"cholera" 2 "wyzwisko lub przekleństwo"
"cholewa" "część buta okrywająca łydkę"
"chyba" "II" "składnik spójników złożonych „chyba że”, „chyba żeby”, które komunikują, iż tylko w wypadku zajścia zdarzenia, o którym mowa w zdaniu podrzędnym, nie nastąpi to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym" "Naprawię to jutro, chyba żebym miał gości."
"ciao" "do widzenia"
"ciągle" 1 "bez przerwy, stale"
"ciągle" 2 "w sposób cykliczny, co jakiś czas"
"cichaczem" 1 "po cichu, niepostrzeżenie"
"cichaczem" 2 "w tajemnicy przed innymi"
"cichcem" "zobacz „cichaczem” "
"ciut" "trochę"
"cmok" "dźwięk wydawany podczas głośnego całowania"
"codzienny" 1 "zdarzający się co dzień lub używany każdego dnia"
"codzienny" 2 "zwyczajny, taki, jak każdego dnia"
"cokolwiek" "I" 1 "wszystko jedno co"
"cokolwiek" "I" 2 "byle co"
"cokolwiek" "I" 3 "niezależnie od okoliczności"
"cokolwiek" "II" "w pewnym stopniu, trochę"
"contra" "zobacz „kontra II” "
"coraz" 1 "wyraz komunikujący o stopniowym nasilaniu się czegoś"
"coraz" 2 "wyraz komunikujący o częstym powtarzaniu się czegoś w krótkich odstępach czasu"
"czego" "dlaczego, po co"
"czegoż" "dlaczego"
"czegóż" "zobacz „czegoż” "
"czemu" "dlaczego"
"czemuż" "dlaczego"
"cześć" "I" 1 "szacunek, poważanie"
"cześć" "I" 2 "honor, dobre imię"
"cześć" "I" 3 "kult, uwielbienie"
"cześć" "II" "rodzaj pozdrowienia używanego w sytuacjach nieoficjalnych"
"częstokroć" "często, niejednokrotnie"
"częsty" "zachodzący wiele razy lub obecny w wielu przypadkach"
"część" 1 "jeden z elementów, na które dzieli się jakaś całość, pewna ilość z całości"
"część" 2 "przedmiot stanowiący jakiś dający się samodzielnie wyodrębnić element większej całości"
"czołem" "oficjalne pozdrowienie używane w wojsku, a także poufale wśród osób bliżej z sobą zżytych"
"cztery" "II" "ocena dobra w szkolnym systemie ocen"
"czterykroć" "cztery razy"
"czwórka" 1 "cyfra oznaczająca liczbę 4"
"czwórka" 2 "całość składająca się z czterech części lub jednostek"
"czwórka" 3 "szereg złożony z czterech osób, samochodów itp. wchodzących w skład kolumny"
"czwórka" 4 "to, co jest oznaczone liczbą 4"
"czwórka" 5 "pomieszczenie dla czterech osób"
"czwórka" 6 "zobacz „ocena dobra” "
"czwórka" 7 "cztery punkty na kostce do gry, cztery oczka na kostce domina"
"czwórka" 8 "cztery prawidłowe skreślenia w totolotku"
"czwórka" 9 "karta oznaczona cyfrą 4"
"czwórka" 10 "zaprzęg z czterech koni"
"czwórka" 11 "łódka wiosłowa lub bobslej dla czterech zawodników; też: ci zawodnicy"
"czwórka" 12 "obsada typowego biegu sztafetowego"
"czwórka" 13 "czwarta część arkusza złożonego z szesnastu kolumn"
"czyn" "postępek, uczynek"
"czynność" 1 "wykonywanie czegoś"
"czynność" 2 "funkcjonowanie, działanie czegoś"
"czyż" "II" "zobacz „czyżyk” "
"ćwierć" "II" "ćwiartka"
"ćwir" "krótki, wysoki dźwięk wydawany przez ptaka"
"daleki" 1 "znajdujący się w dużej odległości"
"daleki" 2 "dochodzący z dużej odległości"
"daleki" 3 "przybywający z odległych miejsc"
"daleki" 4 "odległy w czasie, dotyczący odległej przeszłości"
"daleki" 5 "ciągnący się na dużą odległość; też: długo trwający"
"daleki" 6 "mający pojawić się w przyszłości, po upływie dłuższego czasu"
"daleki" 7 "niemający w danej chwili związku z rzeczywistością"
"daleki" 8 "niebudzący zainteresowania"
"daleki" 9 "niedorównujący czemuś, niezgodny z czymś"
"daleki" 10 "spokrewniony z kimś poprzez innych członków rodziny"
"daleki" 11 "„dalszy” kontynuowany, następujący po czymś"
"daleko" 1 "w znacznej odległości, w odległym miejscu"
"daleko" 2 "na znaczną odległość, w odległe miejsce"
"daleko" 3 "o dużej odległości, dalekiej drodze"
"daleko" 4 "w długim czasie od danej chwili"
"daleko" 5 "o wiele, znacznie"
"daleko" 6 "„dalej” w dalszym ciągu, później, w przyszłości"
"daleko" 7 "„najdalej” najpóźniej, nie później niż ..."
"dalibóg" "doprawdy, słowo daję"
"darmo" 1 "bezpłatnie"
"darmo" 2 "niepotrzebnie"
"darzbór" "pozdrowienie myśliwych"
"dawno" 1 "w odległych czasach"
"dawno" 2 "od dłuższego czasu"
"dawno" 3 "„dawniej” poprzednio, przedtem"
"dawny" 1 "odległy w czasie, pochodzący z odległych lat"
"dawny" 2 "taki jak poprzednio"
"dawny" 3 "trwający długo, od dawna"
"dawny" 4 "były"
"dawny" 5 "„dawniejszy” taki jak był kiedyś"
"dążenie" 1 "wysiłki zmierzające do osiągnięcia czegoś"
"dążenie" 2 "skłonność ku czemuś"
"dążność" "zobacz „dążenie” "
"dialog" 1 "rozmowa dwóch osób, zwłaszcza bohaterów powieści, sztuki lub filmu"
"dialog" 2 "utwór literacki niesceniczny, napisany w formie rozmowy"
"dialog" 3 "szereg rozmów, negocjacji i innych działań mających doprowadzić do porozumienia między stronami konfliktu"
"długość" 1 "odległość między skrajnymi punktami linii lub płaszczyzny"
"długość" 2 "czas, który mija od początku do końca jakiegoś zjawiska, procesu itp."
"długość" 3 "cecha tego, co jest długie"
"do" "II" "sylabowa nazwa dźwięku „c”"
"do szczętu" "całkiem, zupełnie"
"dobra" "I" 1 "duży majątek ziemski"
"dobra" "I" 2 "rzeczy i wartości potrzebne do życia i rozwoju człowieka"
"dobra" "II" "dobrze, zgoda"
"dobranoc" "forma pożegnania przed nocą"
"dokoła" "I" "ze wszystkich stron miejsca położonego w środku" "Dokoła panował nieład."
"dolny" 1 "znajdujący się na niskiej wysokości, u dołu"
"dolny" 2 "niżej położony"
"dolny" 3 "o rzece: bliski ujścia"
"dolny" 4 "o okresach geologicznych: starszy"
"dolny" 5 "o dźwiękach: niższy od danego o jakąś odległość muzyczną; też: zapisywany poniżej pięciolinii"
"doniesienie" 1 "komunikat przekazywany przez środki masowego przekazu"
"doniesienie" 2 "zawiadomienie władz o wykroczeniu lub przestępstwie"
"donikąd" "do żadnego określonego miejsca, bez wytkniętego celu"
"dookoła" "I" "zobacz „dokoła I” "
"dopiero" "II" "składnik wykrzykników złożonych, wyrażających reakcję na coś nieoczekiwanego" "A to dopiero pech!"
"dosyć" "I" 1 "tyle, ile trzeba"
"dosyć" "I" 2 "w pewnym stopniu, stosunkowo"
"dość" "I" "zobacz „dosyć I” "
"dotychczas" "do tej pory"
"dotychczasowy" 1 "poprzedzający chwilę obecną, trwający w niezmienionej formie dotychczas"
"dotychczasowy" 2 "żyjący gdzieś dotychczas"
"drugi" "I" 1 "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z dwóch jednostek lub jedną z dwóch części, na które można coś podzielić"
"drugi" "I" 2 "pozostający w opozycji do pierwszego"
"drugi" "I" 3 "podkreślający podobieństwo do kogoś, czegoś"
"drugi" "I" 4 "mogący zastąpić nam kogoś lub coś"
"drugi" "II" "drugi dzień miesiąca"
"drugi" "III" "ktoś inny"
"dużo" 1 "duża liczba, ilość" "Miał dużo spraw do załatwienia. Przyszło dużo ludzi."
"dużo" 2 "w dużym stopniu, zakresie" "Dużo podróżował."
"dużo" 3 "niewiele, wcale, nic" "Dużo ty o tym wiesz!"
"dwa" "II" "ocena mierna w szkolnym systemie ocen"
"dwakroć" "dwa razy"
"dwudziesty" "I" "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z dwudziestu jednostek lub jedną z dwudziestu części, na które można coś podzielić"
"dwudziesty" "II" "dwudziesty dzień miesiąca"
"dylu-dylu" "o charakterystycznym ruchu ręki wykonywanym podczas gry na instrumencie smyczkowym"
"dymisja" "zwolnienie kogoś z zajmowanego stanowiska lub ustąpienie z zajmowanego stanowiska"
"dyspozycja" 1 "polecenie wydane komuś"
"dyspozycja" 2 "czyjaś forma fizyczna lub psychiczna, zwłaszcza dobra"
"dyspozycja" 3 "wrodzona skłonność lub talent do czegoś"
"dyspozycja" 4 "układ, rozkład, plan czegoś"
"dzienny" 1 "związany z okresem od wschodu do zachodu słońca"
"dzienny" 2 "dotyczący doby jako dnia kalendarzowego"
"dzienny" 3 "dotyczący systemu nauczania przeznaczonego dla osób niepracujących, polegającego na tym, że zajęcia odbywają się w ciągu dnia"
"dzienny" 4 "studiujący lub uczący się w szkołach działających w tym systemie"
"dzieńdoberek" "dzień dobry"
"dziesiąty" "I" "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z dziesięciu jednostek lub jedną z dziesięciu części, na które można coś podzielić"
"dziesiąty" "II" "dziesiąty dzień miesiąca"
"dziewiąty" "I" "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z dziewięciu jednostek lub jedną z dziewięciu części, na które można coś podzielić"
"dziewiąty" "II" "dziewiąty dzień miesiąca"
"dzięki" "II" "podziękowania"
"dzięki" "III" "dziękuję"
"dzisiaj" "I" "zobacz „dziś I” "
"dzisiaj" "II" "zobacz „dziś II” "
"dzisiejszy" 1 "odnoszący się do dnia obecnego, taki, który zdarzył się dziś"
"dzisiejszy" 2 "współczesny, teraźniejszy"
"dziś" "I" 1 "w dniu bieżącym"
"dziś" "I" 2 "w dobie obecnej, w bieżącym okresie"
"dziś" "II" 1 "dzień obecny"
"dziś" "II" 2 "teraźniejszość"
"dzyń" "dźwięk wydawany przez dzwonek lub dzwonki"
"e" "I" 1 "litera oznaczająca samogłoskę „e”"
"e" "I" 2 "samogłoska ustna"
"e" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: piąty"
"e" "I" 4 "trzeci dźwięk podstawowej skali diatonicznej"
"écru" "I" "kolor biały z żółtawym odcieniem"
"écru" "II" "biały z żółtawym odcieniem"
"ekspedite" "biegle, doskonale"
"eksport" "sprzedaż towarów za granicę lub odpłatne świadczenie usług na rzecz kontrahenta zagranicznego"
"ekstra" "I" 1 "dodatkowy, osobny"
"ekstra" "I" 2 "bardzo dobry, atrakcyjny"
"ekstra" "II" 1 "dodatkowo, osobno"
"ekstra" "II" 2 "bardzo dobrze, atrakcyjnie"
"ergo" "a więc"
"etap" 1 "część przebywanej drogi, trasy itp. między dwoma postojami"
"etap" 2 "okres rozwoju jakiejś działalności lub procesu"
"etap" 3 "miejsce postoju w czasie podróży"
"eureka" "zobacz „heureka” "
"ewentualnie" 1 "w razie zaistnienia jakichś okoliczności"
"ewentualnie" 2 "lub, czy też"
"ewentualny" "możliwy, przypuszczalny"
"expedite" "zobacz „ekspedite” "
"extra" "I" "zobacz „ekstra I” "
"extra" "II" "zobacz „ekstra II” "
"fakt" "to, co zaszło lub zachodzi w rzeczywistości"
"faktyczny" "zgodny z faktami"
"fałszywy" 1 "podrobiony"
"fałszywy" 2 "niezgodny z prawdą"
"fałszywy" 3 "obłudny; też: świadczący o czyjejś obłudzie"
"fałszywy" 4 "podszywający się pod kogoś"
"fałszywy" 5 "nieharmoniczny"
"fest" "I" "silny, dziarski"
"fest" "II" "mocno, porządnie"
"fest" "III" "uroczystość, święto"
"fifty-fifty" "po równo"
"fiut" 1 "członek męski"
"fiut" 2 "wyzwisko używane w stosunku do mężczyzny"
"fora" "okrzyk wyrażający żądanie natychmiastowego opuszczenia przez kogoś jakiegoś miejsca"
"fragment" 1 "wyodrębniona część jakiejś całości"
"fragment" 2 "niewielki utwór literacki o formie szkicowej, urywkowej, popularny w okresie romantyzmu"
"franco" "zobacz „franko” "
"franko" "zobacz „porto-franko” w znaczeniu 2"
"frr" "dźwięk naśladujący odgłos furkotania skrzydeł ptaków podrywających się do lotu"
"fu" "II" "chiński poemat pisany prozą rytmiczną, opisujący krajobrazy lub architekturę"
"ful" "I" 1 "piwo jasne pełne"
"ful" "I" 2 "w pokerze: jeden z układów kart"
"ful" "I" 3 "w grze w kości: jeden z układów oczek"
"ful" "II" "pod dostatkiem"
"full" "I" "zobacz „ful I” "
"full" "II" "zobacz „ful II” "
"gdzieniegdzie" "w niektórych miejscach"
"gdzież" "I" "wzmocniony zaimek „gdzie”, występujący w pytaniach"
"gdzież" "II" "wzmocniona partykuła „gdzie”"
"generalnie" 1 "ogólnie, zasadniczo"
"generalnie" 2 "całkowicie, gruntownie,"
"gę" "dźwięk wydawany przez gęsi"
"głębokość" 1 "odległość od powierzchni czegoś do dna"
"głębokość" 2 "miejsce położone daleko od powierzchni, brzegu"
"głębokość" 3 "wnikliwość, dociekliwość"
"głębokość" 4 "prawdziwość uczuć, stanów psychicznych"
"głębokość" 5 "powszechność, nieodwracalność procesów, zjawisk społecznych lub psychologicznych"
"głosowanie" 1 "kolektywne podejmowanie decyzji, polegające na opowiedzeniu się za czymś lub przeciwko czemuś"
"głosowanie" 2 "zobacz „wybory” "
"głównie" "zwłaszcza, przede wszystkim, przeważnie"
"gore" "odmiana filmu grozy"
"gotowość" 1 "stan pogotowia"
"gotowość" 2 "stan należytego przygotowania do czegoś"
"gotowość" 3 "zdecydowanie się na coś"
"gratis" "I" "bezpłatnie"
"gratis" "II" "książka lub czasopismo otrzymane bezpłatnie"
"grono" 1 "grupa ludzi spokrewnionych lub zaprzyjaźnionych ze sobą"
"grono" 2 "kiść drobnych owoców"
"grono" 3 "kwiatostan składający się z kwiatów osadzonych na bocznych szypułkach odchodzących od wydłużonej osi głównej; też: owocostan o takiej budowie"
"gros" "I" "dwanaście tuzinów"
"gros" "II" "większa część"
"grupa" 1 "pewna liczba jednostek skupiona w całość"
"grupa" 2 "zbiorowość, której członkowie połączeni są jakąś więzią"
"grupa" 3 "zespół ludzi, np. spełniających określone zadanie"
"grupa" 4 "jednostka klasyfikacyjna"
"grupa" 5 "zespół pierwiastków stanowiących jedną z pionowych kolumn tablicy układu okresowego pierwiastków"
"grupa" 6 "zespół skał powstały w ciągu jednej ery"
"grupa" 7 "zbiór dowolnych elementów „a, b, c...”, w którym określone jest działanie na dwóch dowolnych elementach, dające w wyniku znów element tego zbioru"
"grupa" 8 "oddziały połączone czasowo pod wspólnym dowództwem w celu wykonania jakiegoś zadania"
"gul" "II" "u ludów muzułmańskich: demon, który pożera ludzi i zwłoki na cmentarzach"
"gwałt" 1 "zmuszenie kogoś do stosunku płciowego"
"gwałt" 2 "przemoc lub bezprawie popełnione z użyciem siły"
"gwałt" 3 "bezładny pośpiech lub zamieszanie"
"ha" "II" "symbol jednostki powierzchni „hektar”"
"hajże" "dalejże"
"halo" "I" 1 "słowo rozpoczynające rozmowę telefoniczną lub używane w celu upewnienia się, że rozmowa nie została przerwana"
"halo" "I" 2 "słowo używane w celu przywołania kogoś lub zwrócenia na siebie czyjejś uwagi"
"halo" "II" 1 "zjawisko optyczne w atmosferze wywołane odbiciem i załamaniem promieni świetlnych przez kryształki lodu w chmurach pierzastych"
"halo" "II" 2 "aureola na zdjęciu fotograficznym dookoła przedmiotów bardzo jasnych"
"harap" "bicz z krótką rękojeścią i długim plecionym rzemieniem, używany dawniej na psy myśliwskie"
"hau" "dźwięk wydawany przez szczekającego psa"
"hejt" "obraźliwy lub agresywny komentarz zamieszczony w Internecie"
"hen" "bardzo daleko"
"het" 1 "zobacz „hen” "
"het" 2 "bardzo dawno temu"
"heureka" "znalazłem – okrzyk radości po dokonaniu jakiegoś odkrycia lub znalezieniu rozwiązania problemu"
"hi" "wysoki dźwięk, parokrotnie powtórzony, jaki powstaje, gdy ktoś się śmieje"
"hm" "II" "symbol jednostki długości „hektometr”"
"holender" 1 "w jeździe na łyżwach: łuk zataczany przez łyżwiarza na jednej nodze"
"holender" 2 "urządzenie do rozdrabniania materiałów włóknistych"
"holender" 3 "zobacz „wiatrak holenderski” "
"hopsa" "zobacz „hops” "
"i" "I" 1 "litera oznaczająca samogłoskę „i” lub miękkość poprzedzającej spółgłoski"
"i" "I" 2 "samogłoska ustna"
"i" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dziewiąty"
"identyczny" 1 "ten sam"
"identyczny" 2 "taki sam, jednakowy"
"ile" "II" "składnik spójników złożonych, np. „ile razy”... („tylekroć, tyle razy, zawsze”); „o ile”..., „to”; „o ile”..., „o tyle”..."
"ilość" "wielkość tego, co może być mierzone lub ważone"
"im" "składnik spójnika złożonego „im”..., „tym”..., komunikującego taką zależność między dwiema zmianami, że jeżeli jedna zmiana zachodzi w pewnym stopniu, to druga dokonuje się również w tym samym stopniu" "Im szybciej skończysz, tym dłużej będziesz odpoczywać."
"inaczej" "I" "w inny sposób"
"incognito" "I" "zachowując anonimowość"
"incognito" "II" "zatajenie swojej tożsamości"
"indziej" "składnik przysłówków złożonych, np. „gdzie indziej”, „kiedy indziej”"
"iście" "naprawdę, niewątpliwie"
"ja" "II" "osobowość, jaźń"
"jak" "VI" "rogaty ssak o potężnym ciele porośniętym długą, brunatnoczarną sierścią, żyjący w Tybecie"
"jakkolwiek" "I" "wszystko jedno w jaki sposób"
"jeden" "II" 1 "pierwszy, rozpoczynający ciąg, serię, kolejność"
"jeden" "II" 2 "sam, jedyny"
"jeden" "II" 3 "ten sam"
"jeden" "II" 4 "tworzący całość"
"jeden" "III" "pewien, bliżej nieokreślony"
"jeden" "IV" "o działającej w pojedynkę osobie"
"jeden" "V" "kieliszek wódki"
"jedno" 1 "tylko to"
"jedno" 2 "całość"
"jedno" 3 "to samo"
"jednonóż" "jedną nogą"
"jednorącz" "jedną ręką"
"jedyny" 1 "tylko jeden"
"jedyny" 2 "niemający sobie równego"
"jedyny" 3 "najmilszy ze wszystkich"
"Jezu" "wykrzyknienie wyrażające różne stany i postawy emocjonalne"
"jutro" "I" 1 "następnego dnia po dzisiejszym"
"jutro" "I" 2 "w przyszłości"
"jutro" "II" 1 "dzień następujący po dzisiejszym"
"jutro" "II" 2 "przyszłość"
"kap" "wyraz nazywający dźwięk spowodowany odgłosem spadających kropel"
"kaput" "wyraz oznaczający koniec, klęskę lub zły stan czegoś"
"kawał" 1 "znaczna część jakiejś masy lub całości"
"kawał" 2 "znaczna część jakiejś odległości lub przestrzeni"
"kawał" 3 "duża ilość czegoś"
"kawał" 4 "wesoła historyjka z dowcipnym, zaskakującym zakończeniem"
"kawał" 5 "zażartowanie z kogoś"
"kawałek" 1 "niewielka część jakiejś masy lub całości"
"kawałek" 2 "niewielka lub niedokładnie określona część jakiejś odległości lub przestrzeni"
"kawałek" 3 "niewielki utwór muzyczny"
"każdy" "II" "każdy człowiek, każda rzecz"
"kędyż" "wzmocnione „kędy”"
"kić" "więzienie"
"kiedykolwiek" "w czasie bliżej nieokreślonym lub dowolnym"
"kiedyś" "w czasie nieokreślonym, którego mówiący nie może lub nie chce zidentyfikować"
"kiedyż" "wzmocniony zaimek „kiedy”, występujący w pytaniach"
"kieliszek" "niewielkie naczynie na nóżce, służące do picia alkoholu; też: zawartość tego naczynia"
"kikiryki" "zobacz „kukuryku I” "
"kilka" "II" "mała ryba morska, mająca wzdłuż brzucha ostry pas łusek"
"kilkakroć" "kilka razy"
"klituś-bajduś" 1 "bezsensowna paplanina lub kłamliwe opowieści"
"klituś-bajduś" 2 "ten, kto opowiada rzeczy nieprawdopodobne"
"kłamstwo" "twierdzenie niezgodne z rzeczywistością, mające wprowadzić kogoś w błąd"
"kłótnia" "gwałtowna i ostra wymiana zdań"
"kniaź" "tytuł księcia panującego dawniej na Rusi i Litwie; też: osoba, której przysługiwał ten tytuł"
"kolejność" "następstwo według ustalonego porządku"
"kolekcja" 1 "zbiór przedmiotów jednego rodzaju, gromadzonych przez kogoś ze względu na ich wartość artystyczną, naukową lub historyczną"
"kolekcja" 2 "zestaw strojów proponowany przez projektanta lub firmę na daną porę roku lub okazję"
"koło" "I" 1 "część płaszczyzny ograniczona okręgiem"
"koło" "I" 2 "linia zamykająca płaszczyznę mającą kształt koła geometrycznego; też: obwód takiego koła"
"koło" "I" 3 "okrągły element nośny pojazdów, umożliwiający im ruch przez toczenie"
"koło" "I" 4 "element występujący w różnych maszynach i urządzeniach, o okrągłym kształcie, spełniający różne funkcje związane z przenoszeniem ruchu obrotowego; też: przyrząd w kształcie koła lub urządzenie zaopatrzone w koło"
"koło" "I" 5 "przedmiot, znak, plama itp. mające kształt koła geometrycznego"
"koło" "I" 6 "określona grupa osób"
"koło" "I" 7 "stowarzyszenie pewnej liczby osób o wspólnych dążeniach lub zainteresowaniach"
"koło" "I" 8 "zabawa dziecięca, w której uczestnicy, ustawieni w kręgu, trzymają się za ręce"
"koło" "I" 9 "średniowieczne narzędzie tortur"
"koło" "I" 10 "w dawnej Polsce: zgromadzenie radnych, obradujący sejmik"
"koło" "I" 11 "taniec słowiański, w którym tancerze i tancerki trzymają się za ręce w kręgu"
"komentarz" 1 "uwaga na temat kogoś lub czegoś, najczęściej krytyczna lub złośliwa"
"komentarz" 2 "artykuł publicystyczny lub wypowiedź omawiające aktualne wydarzenia polityczne, gospodarcze, kulturalne"
"komentarz" 3 "objaśnienia lub interpretacja tekstu, obrazu, badania naukowego itp., dodawane przez autora, wystawcę, reżysera lub wydawcę"
"komentarz" 4 "dziennikarska relacja z przebiegu wydarzeń, prowadzona na bieżąco w radiu lub telewizji"
"kompleks" 1 "zespół wyobrażeń, pragnień, odczuć itp. tkwiących w podświadomości człowieka, nieakceptowanych przez niego, przejawiających się w różnego rodzaju obawach, zahamowaniach itp."
"kompleks" 2 "zespół wielu przedmiotów lub zjawisk uzupełniających się wzajemnie, tworzących pewną całość"
"kompleks" 3 "zobacz „związek koordynacyjny” "
"konkurent" 1 "osoba lub firma konkurująca z innymi"
"konkurent" 2 "mężczyzna starający się o rękę kobiety"
"kontra" "I" 1 "wypowiedź lub działanie wyrażające sprzeciw wobec wypowiedzi lub działania innej osoby"
"kontra" "I" 2 "w boksie: błyskawiczny cios odparowujący lub blokujący atak przeciwnika"
"kontra" "I" 3 "zobacz „kontratak” w znaczeniu 2"
"kontra" "I" 4 "zobowiązanie się gracza do niedopuszczenia do wzięcia przez przeciwnika deklarowanej liczby lew"
"kontra" "I" 5 "w wioślarstwie: wiosłowanie wstecz"
"kontra" "I" 6 "kreskowa klisza drukarska, dająca na odbitce odwrotny w stosunku do oryginału układ plam czarnych i białych"
"kontra" "II" "przeciw, przeciwko"
"krytyka" 1 "surowa lub negatywna ocena kogoś lub czegoś"
"krytyka" 2 "analiza i ocena książki, filmu lub czyichś dokonań"
"krytyka" 3 "tekst lub wypowiedź zawierające taką ocenę"
"krytyka" 4 "dział piśmiennictwa obejmujący oceny utworów literackich, muzycznych, dzieł sztuki itp."
"krytyka" 5 "grupa ludzi zajmująca się formułowaniem takich ocen"
"ktoś" "II" "określona osoba nieujawniona przez mówiącego lub dowolna osoba, do której odnosi się przedstawiona charakterystyka" " Nie znał dobrze tego ktosia."
"któryś" "dowolny, bliżej nieokreślony"
"kuchnia" 1 "pomieszczenie z urządzeniem do gotowania, w którym przygotowuje się potrawy"
"kuchnia" 2 "urządzenie do gotowania, smażenia, pieczenia itp. potraw"
"kuchnia" 3 "charakterystyczny dla danego kraju lub regionu zestaw potraw, napojów itp.; też: pożywienie"
"kuchnia" 4 "gotowanie i przyrządzanie posiłków"
"kuchnia" 5 "miejsce, w którym opracowuje się szczegóły jakiejś pracy nieujawniane ogółowi"
"kuchnia" 6 "instytucja zajmująca się sporządzaniem i wydawaniem posiłków"
"kuku" "I" "głos kukułki – samca; też: wyraz naśladujący ten głos"
"kuku" "II" "w języku małych dzieci: skaleczenie, ranka; też: krzywda"
"kukuryku" "I" "dźwięk wydawany przez piejącego koguta"
"kukuryku" "II" 1 "o sterczącej ozdobie na kapeluszu, kokardzie na włosach itp."
"kukuryku" "II" 2 "o sterczących włosach"
"kum" "I" 1 "ojciec chrzestny w stosunku do matki chrzestnej i do rodziców dziecka lub ojciec dziecka w stosunku do jego rodziców chrzestnych"
"kum" "I" 2 "przyjaciel, towarzysz"
"kum" "II" "dźwięk wydawany przez żabę"
"kupa" 1 "wiele rzeczy leżących na sobie"
"kupa" 2 "duża liczba jakichś osób, zwierząt razem zgromadzonych"
"kupa" 3 "wielka ilość czegoś"
"kupa" 4 "kał"
"kupno" "nabywanie czegoś na własność"
"kurczę" 1 "pisklę kury domowej od wyklucia się z jaja do wieku 3–4 miesięcy"
"kurczę" 2 "potrawa z tego ptaka"
"kurczę" 3 "o kimś małym, delikatnym, zwłaszcza o dziecku"
"kurde" "rodzaj przekleństwa"
"kurdebalans" "rodzaj przekleństwa"
"kurka" 1 "mała lub młoda kura"
"kurka" 2 "grzyb jadalny o wklęsłym, żółtawym kapeluszu"
"kurna" "rodzaj przekleństwa"
"kurwa" 1 "prostytutka; też: kobieta prowadząca rozwiązły tryb życia"
"kurwa" 2 "przekleństwo"
"kurwa" 3 "o kobiecie"
"kurwa" 4 "o kimś, kto dla osiągnięcia korzyści postępuje w sposób moralnie naganny"
"kwa" "dźwięk wydawany przez kaczkę"
"kwadrylion" "w Polsce, Anglii i Niemczech: bilion bilionów, oznaczany w piśmie jedynką z dwudziestoma czterema zerami; we Francji, w USA, krajach byłego Związku Radzieckiego i południowej Europy: tysiąc trylionów, oznaczany w piśmie jedynką z piętnastoma zerami"
"la" "II" "sylabowa nazwa dźwięku „a”"
"lada" "I" "długi blat w sklepie, za którym stoi sprzedawca"
"latoś" "tego roku, w tym roku"
"liczba" 1 "podstawowe pojęcie matematyczne, którego treścią jest wynik liczenia, wyrażane najczęściej za pomocą cyfr"
"liczba" 2 "kategoria gramatyczna określająca jednostkowość lub niejednostkowość przedmiotów, osób itp."
"liczba" 3 "stan liczebny"
"liczba" 4 "grono osób, grupa, kategoria"
"likwidacja" 1 "zniesienie, usunięcie lub rozwiązanie czegoś"
"likwidacja" 2 "zabicie kogoś na polecenie jakiejś organizacji"
"likwidacja" 3 "postępowanie zmierzające do uregulowania spraw organizacyjnych i majątkowych rozwiązywanego przedsiębiorstwa lub organizacji"
"likwidacja" 4 "w bankowości: obliczanie i spłacanie należności"
"likwidacja" 5 "policzenie sobie kosztów i wydatków z powodu jakiejś czynności; też: rachunek zawierający zestawienie kosztów"
"lila" "I" "kolor liliowy"
"lila" "II" "w kolorze liliowym"
"lilaróż" "I" "kolor lilioworóżowy"
"lilaróż" "II" "w kolorze lilioworóżowym"
"litr" 1 "jednostka objętości cieczy i ciał sypkich oraz pojemności naczyń równa jednemu decymetrowi sześciennemu; też: ilość płynu lub ciał sypkich równa tej objętości"
"litr" 2 "taka ilość wódki"
"loco" "I" "zobacz „loko” "
"loco" "II" "określenie w nutach unieważniające poprzedni znak wskazujący, że należy grać o oktawę wyżej lub niżej"
"loko" "miejsce dostarczenia i odbioru towaru"
"lulu" "w rozmowach z małymi dziećmi: spać"
"łapu-capu" "pośpiesznie, bez namysłu, nieuważnie"
"łączny" "powstały z połączenia, tworzący sumę czegoś"
"łup" "I" 1 "rzecz zdobyta na wojnie lub pochodząca z rabunku"
"łup" "I" 2 "coś, co zostało zdobyte, zwykle w nieuczciwy sposób"
"łupu-cupu" "zobacz „łup-cup ” "
"mach" "I" "jednostka prędkości równa prędkości rozchodzenia się dźwięku w powietrzu"
"maksimum" "I" "najwyższy stopień, największa możliwa ilość, wielkość lub wartość czegoś"
"maksimum" "II" "co najwyżej, maksymalnie"
"mało" 1 "mała lub za mała liczba, ilość kogoś lub czegoś" "Mam mało pieniędzy."
"mało" 2 "w małym lub za małym stopniu, zakresie" " Mało go znam."
"mało" 3 "słowo, za pomocą którego mówiący koryguje wcześniejszą wypowiedź, uznając, że użyte określenie charakteryzuje się zbyt małym stopniem intensywności" "Wtedy zaczęliśmy krzyczeć, mało krzyczeć – darliśmy się."
"mało" 4 "w połączeniu z rzeczownikami i zaimkami osobowymi wskazuje, że dana osoba nie zadowala się tym, co ma, i chce więcej" "Ciągle mu mało zaszczytów."
"maximum" "I" "zobacz „maksimum I” "
"maximum" "II" "zobacz „maksimum II” "
"me" "dźwięk wydawany przez meczącą owcę lub kozę"
"metr" "I" 1 "jednostka długości równa 100 centymetrom, odpowiadająca drodze, jaką przebywa światło w próżni w czasie 1/299 792 458 sekundy"
"metr" "I" 2 "miarka długości jednego metra"
"metr" "I" 3 "w odniesieniu do płodów rolnych: sto kilogramów"
"metr" "II" "zobacz „metrum” w znaczeniu 1"
"metr" "III" "nauczyciel tańca, rzadziej muzyki, języków"
"mi" "zobacz „my II” "
"miara" 1 "jednostka, za pomocą której mierzone są jakieś wielkości"
"miara" 2 "przedmiot lub przyrząd do mierzenia; też: odmierzona ilość czegoś"
"miara" 3 "wielkość lub rozmiar czegoś"
"miara" 4 "ilość, liczba"
"miara" 5 "umiar w czymś, dopuszczalne granice czegoś"
"miara" 6 "wartość, stopień lub poziom czegoś"
"miara" 7 "mierzenie szytego ubrania"
"miau" "wyraz naśladujący dźwięk wydawany przez kota"
"miejsce" 1 "przestrzeń, którą można czymś zająć lub zapełnić"
"miejsce" 2 "określony fragment ciała"
"miejsce" 3 "część jakiejś przestrzeni, na której ktoś przebywa, coś się znajduje lub odbywa; też: pomieszczenie służące określonym celom"
"miejsce" 4 "wycinek przestrzeni przeznaczony dla jednej osoby"
"miejsce" 5 "pozycja, ranga lub rola kogoś lub czegoś"
"miejsce" 6 "fragment tekstu, wypowiedzi lub ciągu zdarzeń"
"miejsce" 7 "stanowisko, posada"
"mig" 1 "znak porozumiewawczy wykonywany za pomocą gestów lub mimiki"
"mig" 2 "umowny ruch lub układ rąk, dłoni, palców odpowiadający poszczególnym wyrazom, literom, cyfrom w alfabecie migowym głuchoniemych"
"miliard" 1 "tysiąc milionów"
"miliard" 2 "niezliczona ilość czegoś"
"milion" 1 "tysiąc tysięcy"
"milion" 2 "niezliczona ilość czegoś"
"mimochodem" "nie przywiązując do czegoś wagi, przy okazji"
"minimalny" "bardzo mały, ograniczony do minimum"
"minimum" "I" "najmniejsza możliwa lub niezbędna ilość lub wielkość czegoś"
"minimum" "II" "najmniej, co najmniej, przynajmniej"
"minus" 1 "znak odejmowania w postaci poziomej kreski stawiany między liczbami"
"minus" 2 "znak w postaci poziomej kreski stawiany przed liczbą mniejszą od zera"
"minus" 3 "znak w postaci poziomej kreski przy ocenie szkolnej, oznaczający zmniejszenie tej oceny o pół stopnia"
"minus" 4 "wada, słaba strona"
"mniej" "stopień wyższy od „mało”"
"mniejszość" 1 "mniejsza część jakiejś całości"
"mniejszość" 2 "grupa ludności danego państwa różniąca się od większości jego mieszkańców przynależnością narodową, rasową lub wyznaniową"
"mnóstwo" "wielka ilość czegoś lub kogoś"
"moc" "I" 1 "siła psychiczna lub fizyczna"
"moc" "I" 2 "energia lub siła, którą wyzwala jakieś urządzenie lub zjawisko"
"moc" "I" 3 "zdolność oddziaływania, wywierania wpływu"
"moc" "I" 4 "praca wykonana w jednostce czasu"
"moc" "I" 5 "prawomocność, ważność jakiegoś dokumentu lub decyzji"
"moc" "I" 6 "stopień stężenia czegoś"
"moc" "I" 7 "trwałość i wytrzymałość materiału"
"moc" "I" 8 "możliwości produkcyjne zakładu"
"moc" "II" "bardzo dużo, mnóstwo"
"moment" 1 "bardzo krótki odcinek czasu"
"moment" 2 "pewien odcinek czasu wyodrębniony ze względu na ważne wydarzenia"
"moment" 3 "fragment czegoś, co ma jakiś przebieg w czasie"
"moment" 4 "wielkość stosowana w mechanice bryły"
"możliwość" "fakt, że coś jest możliwe"
"możliwy" 1 "taki, który da się urzeczywistnić"
"możliwy" 2 "będący w zasięgu czyichś możliwości"
"możliwy" 3 "taki, który może się zdarzyć"
"możliwy" 4 "dość dobry, znośny, jaki taki"
"mój" "II" "mój mąż"
"mu" "wyraz naśladujący dźwięk wydawany przez krowę"
"my" "II" "nazwa litery greckiej „M”, „μ”, oznaczającej głoskę „m”"
"myk" "wyraz oznaczający szybki ruch, szybką ucieczkę"
"myśl" 1 "wytwór pracy umysłu"
"myśl" 2 "pomysł, zamiar, chęć"
"myśl" 3 "pogląd, idea lub koncepcja"
"na przemian" "jeden po drugim lub raz jeden, raz drugi"
"nacisk" 1 "działanie jednego ciała na drugie z pewną siłą"
"nacisk" 2 "oddziaływanie na kogoś w celu skłonienia lub zmuszenia go do czegoś; też: środki tego oddziaływania"
"nacisk" 3 "zaakcentowanie głoski, wyrazu, zdania"
"nadal" "w dalszym ciągu"
"nader" "bardzo, niezwykle, niezmiernie"
"nadto" "II" "zobacz „zanadto” "
"nadzór" 1 "kontrolowanie lub pilnowanie kogoś lub czegoś"
"nadzór" 2 "komórka organizacyjna instytucji nadzorująca kogoś lub coś; też: personel nadzorujący"
"nadzwyczaj" "w sposób niezwykły"
"najmniej" "I" "stopień najwyższy od „mało”"
"najpierw" "jako pierwsze w kolejności, przed wszystkim innym"
"najprzód" "zobacz „najpierw” "
"najsampierw" "wzmocnione „najpierw”"
"najwyżej" "I" 1 "stopień najwyższy od „wysoko”"
"najwyżej" "I" 2 "w ostatecznym razie"
"nakaz" 1 "norma działania oparta na zwyczaju i moralności"
"nakaz" 2 "ustne lub pisemne polecenie, któremu należy się podporządkować"
"naokoło" "I" 1 "ze wszystkich stron miejsca położonego w środku lub na wszystkie strony"
"naokoło" "I" 2 "wzdłuż zewnętrznej krawędzi czegoś"
"naokół" "I" "zobacz „naokoło I” w znaczeniu 1"
"naonczas" "zobacz „naówczas” "
"naówczas" "w określonym czasie w przeszłości lub w przyszłości"
"napad" 1 "niespodziewane agresywne napadnięcie na kogoś lub na coś"
"napad" 2 "zbrojny atak na czyjeś terytorium"
"napad" 3 "gwałtowne wystąpienie lub działanie przeciwko komuś lub czemuś"
"napad" 4 "nagłe pojawienie się lub nasilenie się jakiejś cechy u kogoś"
"napad" 5 "gwałtowne nasilenie się jakiejś choroby lub jej objawów, występujące okresowo; też: gwałtowny przejaw silnego stanu emocjonalnego"
"napad" 6 "ofensywna część drużyny w wielu grach zespołowych"
"naprzeciw" "II" "po przeciwnej, przeciwległej stronie"
"naprzeciwko" "II" "zobacz „naprzeciw II” "
"naprzód" 1 "przed siebie, w przód"
"naprzód" 2 "na przedzie przed innymi"
"naprzód" 3 "wcześniej"
"naprzód" 4 "po pierwsze, przede wszystkim"
"naraz" 1 "szybko i nieoczekiwanie"
"naraz" 2 "jednocześnie"
"nasamprzód" "przede wszystkim"
"następca" 1 "ten, kto po kimś następuje, obejmuje jakieś stanowisko, dziedziczy coś"
"następca" 2 "rzecz, która zastępuje inną, wcześniejszą"
"następnie" "potem, później, z kolei"
"następny" "I" "następujący po innym w kolejności czasowej lub przestrzennej"
"następny" "II" "ten, kto następuje po innym"
"następujący" "taki oto"
"natenczas" "wówczas"
"natychmiast" "w tej samej chwili, bezpośrednio po czymś"
"natychmiastowy" "następujący natychmiast, bezzwłocznie po czymś"
"nawzajem" 1 "obopólnie, wzajemnie"
"nawzajem" 2 "odwzajemniając się za coś; też: tak samo, także"
"nazajutrz" "następnego dnia"
"nazbyt" "nadmiernie, przesadnie"
"nazwa" "wyraz albo połączenie wyrazowe oznaczające kogoś lub coś"
"ni" "III" "zobacz „ny” "
"nic" "II" "rzecz lub osoba bez wartości"
"niebawem" "po upływie krótkiego czasu, wkrótce"
"niebieskolila" "lila o odcieniu niebieskim"
"niechajże" "zobacz „niechaj” "
"niechcący" "mimo woli, nieświadomie"
"niechęć" 1 "brak chęci do czegoś"
"niechęć" 2 "nieprzyjazne uczucia względem kogoś"
"niedawny" 1 "taki, który zdarzył się w niedalekiej przeszłości"
"niedawny" 2 "istniejący od krótkiego czasu"
"niedawny" 3 "istniejący jeszcze nie tak dawno, prawie do chwili obecnej"
"niedużo" 1 "niewielka ilość lub liczba" "Przyszło niedużo ludzi."
"niedużo" 2 "w niewielkim stopniu, zakresie" "Niedużo podróżował."
"niegdyś" "kiedyś, dawniej"
"niejeden" "II" "więcej niż jedna osoba, wiele osób"
"niekiedy" "co pewien czas"
"niekoniecznie" 1 "bez koniecznej potrzeby; też: niewyłącznie" "To jest niekoniecznie potrzebne."
"niekoniecznie" 2 "niezupełnie, nie całkiem" "Śpiewać wesoło, niekoniecznie pięknie."
"nieliczny" 1 "niebędący licznym"
"nieliczny" 2 "zdarzający się rzadko"
"niemało" 1 "w dość dużej liczbie lub ilości" "Mają niemało pieniędzy."
"niemało" 2 "w dość dużym stopniu, zakresie" "Niemało się wczoraj nasłuchałam o twoich dzieciach."
"niemożliwy" 1 "niedający się urzeczywistnić"
"niemożliwy" 2 "będący nie do zniesienia"
"nieomalże" "zobacz „nieomal” "
"niepostrzeżenie" "w sposób nierzucający się w oczy"
"nieprawda" "I" "brak zgodności z rzeczywistością; też: to, co niezgodne z prawdą"
"nieraz" 1 "często"
"nieraz" 2 "czasem"
"niespostrzeżenie" "zobacz „niepostrzeżenie” "
"niewczas" "nieodpowiednia pora"
"niewiele" 1 "nieduża liczba lub ilość" "Z niewieloma koleżankami udało mi się porozmawiać. Mam niewiele czasu na rozmowę."
"niewiele" 2 "w niewielkim stopniu, zakresie" "On zawsze niewiele mówił o sobie. Siostra jest niewiele młodsza ode mnie."
"niezadługo" "wkrótce, niebawem"
"niezbyt" "w małym stopniu, nie bardzo"
"nigdy" "w żadnym czasie; też: pod żadnym warunkiem"
"nigdzie" 1 "w żadnym miejscu"
"nigdzie" 2 "do żadnego miejsca"
"nijak" 1 "w żaden sposób"
"nijak" 2 "niezbyt dobrze pod względem samopoczucia"
"nikogusieńko" "absolutnie nikogo"
"nikoguteńko" "zobacz „nikogusieńko” "
"niniejszy" "ten właśnie"
"niż" "III" 1 "nizina obejmująca duże obszary"
"niż" "III" 2 "bardzo niski lub najniższy poziom czegoś"
"niż" "III" 3 "obszar niskiego ciśnienia atmosferycznego, w którym ciśnienie maleje ku środkowi obszaru"
"no" "japońskie widowisko teatralno-operowe z XIV i XVII w."
"notabene" "wyraz wtrącony w tekst zdania, poprzedzający jakąś dodatkową, ale ważną informację"
"notatka" 1 "krótki tekst, spostrzeżenie zapisane w celu zapamiętania; też: kartka z takim tekstem"
"notatka" 2 "krótka informacja w prasie"
"nowo" "niedawno, dopiero co"
"nowy" "I" 1 "niedawno zrobiony, nabyty lub właśnie powstały, założony"
"nowy" "I" 2 "taki, który zajął miejsce poprzedniego"
"nowy" "I" 3 "o ludziach: spotykany po raz pierwszy, dopiero co poznany lub będący od niedawna w jakimś środowisku"
"nowy" "I" 4 "od niedawna istniejący, właśnie wynaleziony"
"nowy" "I" 5 "następny, dalszy"
"nowy" "I" 6 "zwykle o roślinach lub ich częściach: świeżo wyrosły lub świeżo dojrzały"
"nowy" "II" "człowiek właśnie przybyły, dopiero co poznany lub początkujący w jakimś zawodzie"
"o" "I" 1 "litera oznaczająca samogłoskę „o”"
"o" "I" 2 "samogłoska ustna"
"o" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: szesnasty"
"O.K." "zobacz „okej” "
"oba" "zobacz „obaj ” "
"obecnie" "teraz"
"obecny" 1 "osobiście przy czymś będący, znajdujący się gdzieś w danej chwili"
"obecny" 2 "istniejący teraz, w tym okresie lub momencie"
"obecny" 3 "funkcjonujący lub zaznaczający się w czymś"
"obiekt" 1 "przedmiot, który można zobaczyć lub dotknąć"
"obiekt" 2 "rzecz abstrakcyjna, np. cecha lub pojęcie"
"obiekt" 3 "coś, czego dotyczą czyjeś działania, zainteresowania lub uczucia"
"obiekt" 4 "budynek lub zespół budynków; też: urządzenia terenowe"
"obietnica" "zapewnienie zrobienia, załatwienia lub dania komuś czegoś"
"obręb" 1 "obszar ograniczony czymś"
"obręb" 2 "zamknięta całość o ustalonych granicach"
"obręb" 3 "zakres czyichś wpływów, działań, możliwości"
"obręb" 4 "brzeg tkaniny zagięty i przyszyty, zabezpieczający materiał przed strzępieniem"
"obsługa" "obsługiwanie ludzi lub jakichś urządzeń; też: grupa ludzi, którzy się tym zajmują"
"obunóż" "obiema nogami"
"oburącz" "obiema rękami"
"obwód" 1 "linia zamknięta, okalająca płaszczyznę lub bryłę; też: długość tej linii"
"obwód" 2 "wydzielony umownie obszar"
"obyż" "zobacz „oby ” "
"ochota" "chęć, pragnienie czegoś"
"oczekiwanie" "to, czego się pragnie i spodziewa"
"oczywisty" "niebudzący wątpliwości"
"odcinek" 1 "wyodrębniona część czegoś mająca kształt podłużny"
"odcinek" 2 "fragment utworu drukowanego w kolejnych numerach czasopisma lub prezentowanego w radiu, telewizji w regularnych odstępach czasu; też: samodzielny film lub samodzielna audycja będące częścią jakiegoś cyklu"
"odcinek" 3 "odcięta część jakiegoś dokumentu, będąca zwykle dowodem wpłaty lub wypłaty"
"odcinek" 4 "to, co zostało oderwane lub odcięte od czegoś"
"odcinek" 5 "wydzielona część jakiejś działalności"
"odcinek" 6 "część linii prostej zawarta między jej dwoma punktami wraz z tymi punktami"
"odcinek" 7 "teren wyznaczony na samodzielne działania jednostki wojskowej"
"oddziaływanie" "wpływ wywierany przez kogoś lub coś"
"odległość" 1 "przestrzeń oddzielająca od siebie dwa miejsca lub punkty"
"odległość" 2 "odcinek czasu dzielący dwa porównywalne wydarzenia"
"odległość" 3 "różnica wysokości między dwoma współbrzmiącymi lub następującymi po sobie dźwiękami"
"odmowa" "niewyrażenie zgody na coś"
"odpowiedź" 1 "ustna lub pisemna reakcja na pytanie, zwrot lub zarzut skierowany do kogoś"
"odpowiedź" 2 "mówienie lub pisanie na zadany przez sprawdzającego wiadomości temat; też: treść tego, co zostało odpowiedziane"
"odpowiedź" 3 "reakcja na coś"
"odpowiedź" 4 "rozwiązanie jakichś problemów lub wątpliwości"
"odpowiedź" 5 "w szachach, brydżu itp.: ruch jednego z grających wykonywany po ruchu przeciwnika"
"odrobina" 1 "bardzo mała ilość czegoś"
"odrobina" 2 "mały stopień intensywności czegoś"
"oferta" 1 "formalna propozycja zawarcia umowy, dokonania transakcji"
"oferta" 2 "towary i usługi proponowane klientom"
"off line" "zobacz „offline” "
"off-line" "zobacz „offline” "
"offline" "tryb pracy, podczas którego komputer lub urządzenie działa w odłączeniu od sieci, komputera głównego itp."
"ogół" 1 "zespół przedmiotów, zjawisk tworzących pewną całość"
"ogół" 2 "zespół osób mających jakąś wspólną cechę, np. zawód, narodowość, zainteresowania"
"ogół" 3 "wszyscy mieszkańcy danego kraju, okręgu, miasta itp"
"OK" "zobacz „okej” "
"okay" "zobacz „okej” "
"okej" "wszystko w porządku, dobrze, zgoda"
"okoliczny" 1 "znajdujący się w pobliżu czegoś"
"okoliczny" 2 "miejscowy, tutejszy, lokalny"
"on-line" "zobacz „online” "
"onegdaj" "dawniej, kiedyś"
"ongi" "kiedyś"
"ongiś" "zobacz „ongi” "
"online" "dokonywany za pośrednictwem sieci komputerowej, głównie Internetu"
"opis" 1 "wypowiedź lub tekst, w których są opisane jakieś osoby, przedmioty, zjawiska lub sytuacje; też: czynność opisywania czegoś"
"opis" 2 "objaśnienia i podpis do rysunku, mapy itp."
"opis" 3 "podstawowe dane dotyczące jakiejś publikacji lub urządzenia"
"opowiadanie" 1 "to, co jest opowiadane"
"opowiadanie" 2 "niewielki utwór pisany prozą, ograniczony zwykle do jednego wątku fabularnego"
"opowieść" 1 "opowiadana historia"
"opowieść" 2 "utwór na pograniczu noweli i powieści, o bogatej fabule i gawędziarskim toku narracji"
"osobny" "oddzielony od innych lub mający specjalne przeznaczenie"
"ostatecznie" 1 "w sposób ostateczny lub do samego końca, całkowicie"
"ostatecznie" 2 "wreszcie lub w ostatecznym razie"
"ostateczny" 1 "taki, który jest ostatnim etapem jakiegoś działania lub procesu i nie ulegnie już zmianie"
"ostateczny" 2 "o działaniach, decyzjach itp.: radykalny i podejmowany, gdy nie ma już wyjścia"
"ostateczny" 3 "mający związek ze śmiercią i sensem życia w wymiarze religijnym i filozoficznym"
"ostateczny" 4 "o stanach, odczuciach itp.: taki, który jest w najwyższym stopniu"
"ostatni" "I" 1 "znajdujący się na końcu lub taki, po którym nie będzie innego"
"ostatni" "I" 2 "najbliższy teraźniejszości spośród minionych"
"ostatni" "I" 3 "najmniej prawdopodobny lub najmniej odpowiedni"
"ostatni" "I" 4 "najniższy pod względem wartości, godności"
"ostatni" "II" 1 "ktoś, kto jest ostatnim i jedynym specjalistą w jakiejś dziedzinie lub ostatnim posiadającym jakieś umiejętności"
"ostatni" "II" 2 "człowiek najniżej stojący pod względem wartości moralnych"
"ostatnio" 1 "w ostatnich czasach, niedawno"
"ostatnio" 2 "ostatnim razem"
"oświadczenie" "oficjalna wypowiedź przedstawiająca czyjeś przekonania lub stanowisko; też: pismo zawierające taką wypowiedź"
"otwarcie" "I" 1 "szczerze, wprost"
"otwarcie" "I" 2 "jawnie"
"otwarcie" "II" 1 "bycie otwartym, czynnym"
"otwarcie" "II" 2 "początek partii, rozgrywki rozgrywany według określonych reguł"
"owędy" "inną drogą, tamtędy"
"ówczesny" "istniejący w czasach, o których była mowa"
"ówdzie" "w innym miejscu"
"pa" "forma pożegnania używana w sytuacjach nieoficjalnych"
"pac" "dźwięk spowodowany lekkim uderzeniem czegoś w coś lub o coś"
"pakt" "umowa międzynarodowa o charakterze politycznym lub wojskowym"
"para" "I" 1 "substancja w stanie lotnym, tworząca się w czasie podgrzewania i stygnięcia cieczy lub ciał stałych"
"para" "I" 2 "dech, tchnienie"
"para" "II" 1 "dwie jednakowe lub podobne sztuki czegoś stanowiące pewną całość"
"para" "II" 2 "dwa jednakowe i symetryczne narządy pełniące jednakową funkcję w organizmie"
"para" "II" 3 "dwoje ludzi lub zwierząt"
"para" "II" 4 "dwoje ludzi sympatyzujących ze sobą, zakochanych lub będących małżeństwem"
"para" "II" 5 "przedmiot składający się z dwóch symetrycznych, złączonych części"
"para" "II" 6 "jedna z dwóch sztuk lub istot stanowiących pewną całość"
"para" "III" 1 "drobna moneta jugosłowiańska"
"para" "III" 2 "dawna srebrna moneta turecka"
"parokroć" "parę razy"
"patataj" "okrzyk towarzyszący podrzucaniu dziecka na kolanach, mający naśladować odgłos jazdy na koniu"
"pewien" "II" "zobacz „pewny” w znaczeniu 7, 8"
"pewno" "prawdopodobnie, pewnie"
"pewny" 1 "taki, który niewątpliwie nastąpi"
"pewny" 2 "o człowieku: taki, na którym można polegać"
"pewny" 3 "niebudzący wątpliwości"
"pewny" 4 "niezawodny, skuteczny"
"pewny" 5 "świadczący o zdecydowaniu, opanowaniu"
"pewny" 6 "gwarantujący bezpieczeństwo, trwałość"
"pewny" 7 "całkowicie przekonany o czymś"
"pewny" 8 "nienarażony na niebezpieczeństwo"
"pęd" 1 "bardzo szybkie posuwanie się naprzód lub bardzo szybki ruch"
"pęd" 2 "wewnętrzna potrzeba, zamiłowanie do czegoś"
"pęd" 3 "część rośliny składająca się z łodygi i liści lub kwiatów"
"pęk" 1 "większa liczba jednorodnych przedmiotów związanych razem lub występujących razem w naturze"
"pęk" 2 "jakaś rzecz skłębiona, splątana"
"pfuj" "zobacz „pfu” "
"phi" "II" "nazwa litery greckiej „Φ, ϕ”"
"pi" "I" "wyraz naśladujący dźwięk wydawany przez pisklę"
"pi" "II" 1 "nazwa litery greckiej „Π, π”"
"pi" "II" 2 "liczba oznaczona symbolem „π”, wyrażająca stosunek długości okręgu do jego średnicy"
"piąty" "I" "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z pięciu jednostek lub jedną z pięciu części, na które można coś podzielić"
"piąty" "II" "piąty dzień miesiąca"
"pierw" "zobacz „pierwej” "
"pierwej" "wpierw"
"pierwszy" "I" 1 "znajdujący się na początku, przed wszystkimi wyliczanymi osobami, rzeczami itp."
"pierwszy" "I" 2 "znajdujący się na początku pod względem czasu"
"pierwszy" "I" 3 "odgrywający w czymś najważniejszą rolę"
"pierwszy" "I" 4 "przewyższający innych pod jakimś względem"
"pierwszy" "II" "pierwszy dzień miesiąca"
"pięciokroć" "pięć razy"
"pięć" "II" "ocena bardzo dobra w szkolnym systemie ocen"
"pięćkroć" "pięć razy"
"pik" "I" 1 "jeden z czterech kolorów w kartach, oznaczony czarnym listkiem w kształcie serca"
"pik" "I" 2 "karta w tym kolorze"
"pik" "II" "o kartach do gry: mający kolor oznaczony czarnym listkiem w kształcie serca"
"pik" "III" 1 "górny, najwyższy róg żagla gaflowego"
"pik" "III" 2 "wolny koniec rei, gafla lub bomu"
"pismo" 1 "zespół znaków graficznych będących znakami dźwięków lub pojęć; też: ogół liter składających się na dany alfabet"
"pismo" 2 "właściwy komuś sposób kreślenia liter i cyfr"
"pismo" 3 "wyrażanie myśli za pomocą znaków graficznych, umiejętność pisania"
"pismo" 4 "tekst napisany ręcznie lub maszynowo na kartce lub kartkach papieru"
"pismo" 5 "zebrane utwory literackie, publicystyczne itp."
"pismo" 6 "publikacja wydawana w stałych terminach; też: egzemplarz tej publikacji"
"plask" "I" "odgłos powstający przy uderzeniu o jakąś płaską powierzchnię"
"ple-ple" "mówienie rzeczy błahych lub bezsensownych"
"plus" 1 "znak dodawania w postaci krzyżyka stawiany między liczbami"
"plus" 2 "znak w postaci krzyżyka stawiany przed liczbą większą od zera"
"plus" 3 "znak w postaci krzyżyka przy ocenie szkolnej, oznaczający podwyższenie tej oceny o pół stopnia"
"plus" 4 "zaleta, dodatnia strona"
"plusk" "I" 1 "odgłos spowodowany uderzeniem czegoś o ciecz lub cieczy o coś"
"plusk" "I" 2 "ogon bobra"
"po ciemku" "bez światła"
"po trochu" 1 "w małej ilości"
"po trochu" 2 "niewielkimi porcjami, co jakiś czas"
"po trochu" 3 "w pewnym stopniu"
"po trosze" "zobacz „po trochu” "
"pobliski" "znajdujący się w niewielkiej odległości"
"pobyt" "znajdowanie się gdzieś"
"poczucie" "zdawanie sobie sprawy z pewnych faktów, zjawisk zachodzących w otaczającym świecie, stanów wewnętrznych itp."
"podejrzenie" 1 "posądzenie o coś"
"podejrzenie" 2 "przypuszczenie istnienia czegoś"
"podejście" 1 "przestrzeń, którą się przebywa, podchodząc pod górę; też: droga wiodąca pod górę"
"podejście" 2 "sposób traktowania kogoś lub ujmowania czegoś"
"podobno" "jak się zdaje, jak mówią"
"podobny" 1 "mający pewne cechy wspólne z czymś, z kimś"
"podobny" 2 "taki jak inny, o którym była mowa poprzednio lub który się ma na myśli"
"podówczas" "w tych czasach, o których była mowa poprzednio"
"podwójny" 1 "złożony z dwóch jednakowych części, zawierający dwukrotną ilość czegoś lub taki, który powtórzył się dwa razy"
"podwójny" 2 "zwiększony pod względem intensywności, natężenia"
"podwójny" 3 "występujący, istniejący jednocześnie w dwóch funkcjach, rolach, postaciach"
"pogląd" "sąd o czymś oparty na przeświadczeniu o prawdziwości lub fałszywości czegoś"
"pojedynczy" 1 "występujący osobno, rozpatrywany w oderwaniu od innych"
"pojedynczy" 2 "składający się z jednego tylko elementu, przeciwstawny czemuś wielokrotnemu"
"pojedynczy" 3 "przeznaczony dla jednej osoby"
"pojemność" 1 "wielkość wnętrza jakiegoś naczynia, zbiornika itp."
"pojemność" 2 "wielkość charakteryzująca zdolność ciała do gromadzenia ładunków elektrycznych"
"pojęcie" 1 "myślowe odzwierciedlenie istotnych cech przedmiotów lub zjawisk"
"pojęcie" 2 "wyobrażenie, pogląd, wiedza o czymś"
"pojutrze" "I" "następnego dnia po dniu jutrzejszym"
"pojutrze" "II" "dzień następujący po dniu jutrzejszym"
"pokrótce" "w skrócie, zwięźle"
"pole" 1 "obszar ziemi przeznaczony pod uprawę"
"pole" 2 "teren przeznaczony na coś lub pokryty czymś"
"pole" 3 "powierzchnia czegoś lub jej część wyodrębniona konturami, barwą lub w inny sposób"
"pole" 4 "dziedzina, zakres czyichś działań i zainteresowań"
"pole" 5 "możliwość, sposobność jakiegoś działania"
"pole" 6 "część boiska broniona przez zawodnika lub drużynę"
"pole" 7 "obszar, w którym każdemu punktowi przyporządkowuje się pewną wartość określonej wielkości"
"pole" 8 "nieujemna liczba rzeczywista, wyrażająca powierzchnię danej figury"
"polecenie" 1 "wypowiedź nakazująca komuś wykonanie jakiejś czynności"
"polecenie" 2 "zaprotegowanie kogoś"
"polemika" "publiczna dyskusja na ważne tematy"
"połowa" 1 "jedna z dwu równych części jakiejś całości"
"połowa" 2 "chwila, punkt, miejsce równo oddalone (w czasie lub przestrzeni) od obu krańców czegoś"
"pomału" 1 "bez pośpiechu, powoli"
"pomału" 2 "stopniowo, nie od razu"
"pomału" 3 "nie najgorzej, znośnie (w odpowiedzi na grzecznościowe pytanie o zdrowie, pracę itp.)"
"pomimo iż" "zobacz „pomimo że” "
"pomysł" "twórcza myśl zawierająca projekt działania, rozwiązania czegoś"
"poniewczasie" "zbyt późno"
"poniżej" 1 "niżej w stosunku do jakiegoś punktu odniesienia"
"poniżej" 2 "mniej niż podana wielkość"
"poniżej" 3 "w dalszej części tekstu lub wypowiedzi"
"poniżej" 4 "na niższym poziomie"
"ponowny" "wykonany, odbywający się po raz drugi"
"popojutrze" "I" "następnego dnia po dniu pojutrzejszym"
"popojutrze" "II" "dzień następujący po dniu pojutrzejszym"
"poprzedni" 1 "wcześniejszy"
"poprzedni" 2 "taki, który bezpośrednio poprzedza"
"poprzednik" 1 "ten, kto zajmował się czymś przed kimś"
"poprzednik" 2 "coś, co poprzedzało jakąś rzecz i zwykle w sposób mniej doskonały spełniało te same funkcje"
"poprzednik" 3 "część pierwsza, podrzędna, okresu warunkowego"
"poprzednik" 4 "pierwszy z członów implikacji"
"poprzednik" 5 "pierwsze z dwu zdań okresu muzycznego gromadzące napięcia, które są rozładowywane w drugim zdaniu"
"pora" 1 "okres, w którym coś się dzieje lub jest wykonywane; też: czas trwania czegoś"
"pora" 2 "czas odpowiedni na coś"
"porozumienie" 1 "zgoda na coś"
"porozumienie" 2 "wzajemne zrozumienie"
"porozumienie" 3 "umowa, układ"
"posiedzenie" "spotkanie służbowe w celu omówienia jakichś spraw"
"pospołu" "w tym samym miejscu lub czasie; też: wspólnie"
"postępowanie" 1 "określony prawem sposób działania sądu"
"postępowanie" 2 "proces sądowy"
"postulat" 1 "życzenie, dotyczące spraw politycznych, społecznych lub ekonomicznych"
"postulat" 2 "wypowiedź wyrażająca jakąś normę lub regułę, domagająca się realizacji określonych wartości"
"postulat" 3 "teza przyjmowana bez dowodu, stanowiąca punkt wyjścia i podstawę w dowodzeniu innych twierdzeń"
"postulat" 4 "okres próbny w zakonie trwający około roku, poprzedzający nowicjat"
"poszczególny" "każdy z wielu, pojedynczo rozpatrywany"
"poszukiwanie" "prace badawcze prowadzone przez naukowców w celu odkrycia nowych faktów lub czegoś nieznanego dotąd"
"pośrodku" "w środkowym punkcie czegoś"
"potąd" 1 "do danego miejsca, zwykle do wskazanej wysokości"
"potąd" 2 "do tego czasu"
"potem" "w chwili następującej po czymś, o czym była mowa"
"potrzeba" "I" 1 "silnie odczuwane pragnienie"
"potrzeba" "I" 2 "to, co jest potrzebne do normalnej egzystencji lub do właściwego funkcjonowania"
"potrzeba" "I" 3 "trudna sytuacja, zwłaszcza materialna"
"potrzeba" "II" "jest niezbędne, konieczne"
"powierzchnia" 1 "zewnętrzna, wierzchnia strona czegoś"
"powierzchnia" 2 "obszar, przestrzeń o ograniczonych rozmiarach"
"powierzchnia" 3 "górna warstwa czegoś"
"powierzchnia" 4 "w geometrii elementarnej: pewne zbiory punktów lub prostych o określonych właściwościach"
"powierzchnia" 5 "zewnętrzne, łatwo dostrzegalne, ale często mylące cechy zjawisk, spraw, wydarzeń"
"powodzenie" 1 "pomyślny obrót rzeczy, sukces, pożądany wynik"
"powodzenie" 2 "popularność, wzięcie"
"powrót" 1 "przybycie lub podróż do miejsca, w którym się przedtem było, przebywało jakiś czas"
"powrót" 2 "ponowne znalezienie się w jakimś stanie, w jakiejś sytuacji"
"powrót" 3 "wznowienie czegoś po przerwie"
"powyżej" 1 "wyżej w stosunku do jakiegoś punktu odniesienia"
"powyżej" 2 "w tekście napisanym lub w wypowiedzi: bliżej początku tekstu, wcześniej omówiony lub wymieniony"
"powyżej" 3 "ponad poziom, o którym się mówi"
"powyżej" 4 "bliżej źródła rzeki"
"powyżej" 5 "na północ od jakiegoś punktu"
"powyższy" "wcześniej omówiony, opisany lub wymieniony"
"powyższy" "to, co było wcześniej omówione, opisane lub wymienione"
"poza" "I" 1 "ułożenie ciała, postawa"
"poza" "I" 2 "przesada lub nienaturalność w zachowaniu"
"pozostały" 1 "taki, który pozostał"
"pozostały" 2 "nienależący do grupy, o której mowa, nie ten, o którym mowa"
"pozwolenie" "ustna lub pisemna zgoda na coś; też: dokument stwierdzający taką zgodę"
"pół" "I" "jedna z dwóch równych części jakiejś całości" "Zjadł pół jabłka."
"półuchem" "nieuważnie"
"późno" 1 "wieczorem lub w nocy"
"późno" 2 "pod koniec jakiegoś czasu lub okresu"
"późno" 3 "po upływie czasu dłuższego niż zwykle lub niż oczekiwano"
"późno" 4 "będąc w stosunkowo zaawansowanym wieku"
"późno" 5 "„później” po jakimś wydarzeniu, po upływie jakiegoś czasu"
"późno" 6 "„najpóźniej” najdalej, najdłużej, nie później niż..."
"późny" 1 "znajdujący się w końcowej fazie"
"późny" 2 "następujący, przybywający, pojawiający się itp. po upływie lub pod koniec właściwej czemuś pory"
"późny" 3 "pochodzący z przeszłości, dawny, ale najbardziej zbliżony do teraźniejszości"
"późny" 4 "„późniejszy” pełniący w przyszłości inną funkcję niż poprzednio"
"późny" 5 "„późniejszy” następujący po czymś, co miało miejsce wcześniej"
"późny" 6 "o roślinach: mający długi okres dojrzewania; też: siany lub sadzony po innych gatunkach"
"późny" 7 "zrealizowany przez kogoś będącego w stosunkowo zaawansowanym wieku"
"prawda" "I" 1 "zgodna z rzeczywistością treść słów, interpretacja faktów, przedstawienie czegoś zgodne z realiami"
"prawda" "I" 2 "to, co rzeczywiście jest, istnieje lub było"
"prawda" "I" 3 "zasada dowiedziona naukowo lub wynikająca z doświadczenia, uważana powszechnie za niepodważalną"
"prawda" "IV" "składnik spójnika złożonego „co prawda..., ale (jednak, lecz)...”, łączącego dwa zdania lub inne wyrażenia, komunikującego, że treść jednego z nich jest niezgodna z tym, co można wywnioskować z treści drugiego"
"prawdopodobny" 1 "taki, co do którego można przypuszczać, że jest prawdziwy"
"prawdopodobny" 2 "taki, który przypuszczalnie nastąpi"
"prawdziwy" 1 "zgodny z rzeczywistością, z prawdą"
"prawdziwy" 2 "autentyczny, niesfałszowany"
"prawdziwy" 3 "taki jak zwykle bywa, typowy; też: mający cechy osoby, stanu, przedmiotu, do których jest porównywany"
"pretensja" 1 "żal, uraza i niechęć do kogoś z jakiegoś powodu; też: słowa wyrażające to uczucie"
"pretensja" 2 "prawo, które sobie ktoś rości do czegoś"
"pretensja" 3 "przesadnie wysokie mniemanie o sobie"
"prezentacja" 1 "przedstawienie kogoś komuś w sposób oficjalny"
"prezentacja" 2 "pokaz towarów, urządzeń, filmów itp."
"prezentacja" 3 "przedstawienie swojego programu lub stanowiska w jakiejś sprawie"
"prędkość" 1 "bycie prędkim"
"prędkość" 2 "wektorowa wielkość fizyczna charakteryzująca ruch ciała; też: stosunek drogi do czasu, w którym dane ciało tę drogę przebywa"
"problematyka" "ogół zagadnień należących do jakiejś dziedziny"
"procedura" 1 "określone reguły postępowania w jakiejś sprawie, zwykle o charakterze urzędowym lub prawnym"
"procedura" 2 "w językach programowania: wydzielony fragment algorytmu"
"procent" 1 "(%) setna część danej wielkości"
"procent" 2 "bliżej nieokreślona część jakiejś wielkości"
"procent" 3 "odsetki od pożyczki lub lokaty"
"proces" 1 "przebieg następujących po sobie i powiązanych przyczynowo określonych zmian"
"proces" 2 "postępowanie prowadzone przez sąd"
"proces" 3 "kolejno następujące po sobie zmiany fizykochemiczne materii"
"produkcja" 1 "zorganizowana działalność mająca na celu wytwarzanie jakichś towarów, usług lub dóbr kultury; też: to, co zostało wytworzone"
"produkcja" 2 "wytwarzanie przez organizm żywy komórek lub jakichś substancji"
"produkcja" 3 "ogół dzieł stworzonych przez jakiegoś pisarza, muzyka itp. lub powstałych w jakimś okresie"
"produkcja" 4 "występ sceniczny lub film"
"promil" 1 "(<sup>o</sup>/<sub>oo</sub>) jedna tysięczna część jakiejś wielkości"
"promil" 2 "jednostka zawartości alkoholu we krwi osoby nietrzeźwej"
"propozycja" "to, co się komuś proponuje"
"prośba" 1 "uprzejme zwrócenie się do kogoś w celu uzyskania, wyjednania czegoś"
"prośba" 2 "życzenie wyrażone na piśmie, skierowane do jakiejś instytucji lub osoby urzędowej"
"protest" 1 "ostre wystąpienie przeciw działaniu uważanemu za niesłuszne"
"protest" 2 "urzędowe stwierdzenie odmowy zapłaty przez dłużnika sumy wymienionej na wekslu, czeku itp."
"prr" "zawołanie na konia używane wtedy, gdy powożący chce go zatrzymać"
"przebieg" 1 "rozwijanie się czegoś w czasie i sposób, w jaki coś przebiega"
"przebieg" 2 "miejsce i kierunek biegu czegoś"
"przebieg" 3 "liczba kilometrów przejechanych przez dany pojazd"
"przebieg" 4 "praca wykonana przez jakieś urządzenie, liczona w odpowiadających rodzajowi danej pracy lub rodzajowi urządzenia jednostkach, pozwalająca określić jego wydolność lub stopień zużycia"
"przebieg" 5 "zbiór następujących po sobie kolejno wartości tej samej wielkości fizycznej, np. temperatury, ciśnienia"
"przeciwnie" "I" 1 "w przeciwnym kierunku"
"przeciwnie" "I" 2 "w zupełnie inny sposób"
"przedmiot" 1 "rzecz, materialny element świata"
"przedmiot" 2 "jedna z nauk objęta programem nauczania w szkole lub na studiach wyższych"
"przedmiot" 3 "temat, treść, wątek czegoś"
"przedmiot" 4 "to, co lub ten, kto skupia na sobie czyjąś uwagę, podlega czyjemuś działaniu"
"przedmiot" 5 "obiekt poznania i działalności człowieka"
"przedtem" "w czasie poprzedzającym coś"
"przedwczoraj" "I" "w dniu poprzedzającym dzień wczorajszy"
"przedwczoraj" "II" "dzień poprzedzający dzień wczorajszy"
"przedział" 1 "niewielkie pomieszczenie wyodrębnione wskutek podzielenia na części"
"przedział" 2 "to, co dzieli lub jest wynikiem podziału, np. różnica w poglądach, sytuacji społecznej, materialnej między kimś a kimś"
"przedział" 3 "część skali jakiejś wielkości wyodrębniona w określonym celu przez wyznaczenie wartości granicznych; też: zbiór wszystkich wartości lub wszystkich elementów zawartych między dwiema wyznaczonymi w tej części skali wartościami granicznymi"
"przedział" 4 "zbiór wszystkich liczb rzeczywistych spełniających określoną nierówność, zawartych między dwiema wartościami granicznymi"
"przedział" 5 "to, co odgradza coś od czegoś; też: odstęp między czymś a czymś"
"przejście" 1 "miejsce, w którym można przejść"
"przejście" 2 "zdarzenie, doświadczenie, zwykle przykre; też: przeżycie wywołane przez to zdarzenie"
"przejście" 3 "stadium przejściowe; też: wstawka między dwiema częściami utworu, dwoma zjawiskami, okresami itp."
"przekaz" 1 "pieniądze przekazane komuś za pośrednictwem poczty lub banku; też: przekazanie komuś pieniędzy w taki sposób"
"przekaz" 2 "blankiet pocztowy lub bankowy przeznaczony do wypisania zlecenia przesyłki"
"przekaz" 3 "tekst pisany, dzieło sztuki itp., będące źródłem wiedzy o przeszłości; też: taka informacja zawarta w czymś lub przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie"
"przekaz" 4 "przekazanie czegoś"
"przekonanie" "sąd, zdanie oparte na przeświadczeniu o prawdziwości, słuszności czegoś"
"przemiana" "stanie się innym niż poprzednio"
"przenigdy" "stanowczo, absolutnie nigdy"
"przesłuchanie" 1 "sprawdzenie umiejętności osób, które startują w jakimś konkursie lub ubiegają się o coś"
"przesłuchanie" 2 "sytuacja, w której policjant, prokurator itp. zadaje komuś pytania dotyczące popełnionego przestępstwa"
"przetarg" 1 "publiczna sprzedaż ruchomości lub nieruchomości, w której nabywcą zostaje osoba oferująca najwyższą cenę"
"przetarg" 2 "konkurs ofert na wykonanie określonych robót i usług"
"przetarg" 3 "spór, targowanie się o jakieś ustępstwa"
"przeważnie" "w przeważającej części"
"przybyły" "ten, kto przybył"
"przygotowanie" "czynności, zabiegi, starania wykonywane z myślą o czymś, co ma nastąpić"
"przyjazd" "przybycie gdzieś jakimś środkiem lokomocji"
"przymusowy" "wynikający z konieczności lub narzucony przez okoliczności"
"przyszły" 1 "taki, który nastąpi lub ma nastąpić"
"przyszły" 2 "mający się stać kimś lub czymś w czasie, który nastąpi"
"przyszły" 3 "najbliższy z tych, które mają nastąpić"
"pseudo" "zobacz „pseudonim” "
"psiadusza" 1 "przekleństwo"
"psiadusza" 2 "wyzwisko"
"psiajucha" "zobacz „psiadusza” "
"psiakość" "przekleństwo"
"psiakrew" "zobacz „psiakość” "
"psiamać" "zobacz „psiakość” "
"psianoga" 1 "przekleństwo"
"psianoga" 2 "wyzwisko"
"psipsi" 1 "oddanie moczu"
"psipsi" 2 "mocz"
"pstryk" "I" "zobacz „pstryczek” w znaczeniu 1"
"psyk" "dźwięk wydawany przy psykaniu"
"psyt" "zobacz „pss” "
"puf" "I" "miękki, niski taboret obity całkowicie tkaniną lub skórą"
"puf" "II" "dom publiczny, zwłaszcza dla więźniów w obozie"
"puf" "IV" "dawna gra w kości"
"puff" "zobacz „puf II” "
"puff" "II" "zobacz „puf II” "
"pytanie" 1 "zdanie lub równoważnik zdania wypowiedziane z odpowiednią intonacją w celu dowiedzenia się czegoś, zgody na coś"
"pytanie" 2 "kwestia, zagadnienie, problem"
"pytanie" 3 "zadanie lub ćwiczenie egzaminacyjne lub konkursowe"
"racja" "I" 1 "słuszność jakiegoś poglądu, stanowiska lub postępowania"
"racja" "I" 2 "argument dowodzący słuszności czyjegoś stanowiska; też: stanowisko, którego słuszności chce się dowieść"
"racja" "I" 3 "interes państwa, społeczeństwa lub jakiejś grupy politycznej albo społecznej"
"racja" "I" 4 "uzasadniona przyczyna czegoś"
"racja" "I" 5 "zdanie, którego prawdziwość stanowi warunek wystarczający do uznania prawdziwości innego zdania"
"racja" "II" "wyznaczona porcja czegoś, zwłaszcza żywności"
"rada" 1 "to, co się komuś proponuje, aby zrobił w danej sytuacji"
"rada" 2 "zespół ludzi wybranych przez pewną grupę lub powołanych przez władzę do pełnienia określonych zadań"
"rada" 3 "posiedzenie tego zespołu"
"rada" 4 "radzenie nad jakąś sprawą"
"rano" "I" "wczesna pora dnia"
"rano" "II" "na początku dnia"
"raport" 1 "sprawozdanie z jakichś prac lub relacja o stanie czegoś"
"raport" 2 "ustne lub pisemne doniesienie o czymś zwierzchnikowi lub instytucji nadrzędnej"
"raport" 3 "pojedynczy motyw ornamentowy występujący w regularnych odstępach na jakiejś powierzchni"
"raport" 4 "w tkactwie: najmniejsza liczba nitek osnowy i wątku, po której powtarza się porządek przeplatania nitek; w dziewiarstwie: najmniejsza liczba oczek w rządkach i kolumienkach, po której powtarza się porządek łączenia oczek"
"raport" 5 "w parapsychologii: paranormalny kontakt między ludźmi"
"raptem" 1 "nagle, niespodziewanie"
"raptem" 2 "zaledwie, nie więcej niż"
"raz" "I" 1 "zwykle z liczebnikiem głównym lub z równoważnym z nim zaimkiem: wyraz oznaczający powtarzanie się jakiejś czynności, zjawiska lub zwielokrotnienie cechy, wielkości"
"raz" "I" 2 "sytuacja, okoliczność, w której coś się zdarzyło" "W razie potrzeby miał do mnie dzwonić."
"raz" "I" 3 "uderzenie, cios"
"raz" "II" "przy liczeniu: jeden, pierwszy"
"raz" "III" 1 "w pewnej chwili, kiedyś"
"raz" "III" 2 "nareszcie, w końcu"
"raz" "III" 3 "ostatecznie, definitywnie"
"razem" 1 "wspólnie z kimś innym"
"razem" 2 "wspólnie z czymś innym"
"razem" 3 "poprzedza sumę dokonanego wcześniej obliczenia"
"razem" 4 "w jednym czasie"
"razy" "wyraz używany na określenie działania mnożenia"
"reakcja" 1 "działanie lub zajęcie jakiegoś stanowiska jako odpowiedź na coś"
"reakcja" 2 "zachowanie się żywego organizmu wywołane przez jakieś bodźce"
"reakcja" 3 "przemiana jednych substancji w inne"
"reakcja" 4 "siła wywierana przez jedno ciało materialne na drugie ciało zgodnie z trzecią zasadą dynamiki"
"reakcja" 5 "polityczny i ekonomiczny opór przeciw zmianom społecznym"
"reakcja" 6 "konserwatywne ugrupowanie dążące do przywrócenia poprzedniego stanu rzeczy"
"realizacja" 1 "wprowadzenie czegoś w życie, zastosowanie w praktyce"
"realizacja" 2 "film, przedstawienie teatralne itp. powstałe jako efekt czyjejś pracy"
"realizacja" 3 "zamiana papierów wartościowych, nieruchomości lub wyprodukowanych towarów na pieniądze"
"realny" 1 "istniejący w rzeczywistości"
"realny" 2 "możliwy do wykonania lub urzeczywistnienia"
"realny" 3 "odznaczający się realizmem lub zdrowym rozsądkiem"
"refleksja" 1 "głębsze zastanowienie się nad czymś, wywołane silnym przeżyciem"
"refleksja" 2 "myśl lub wypowiedź, będąca wynikiem takiego zastanowienia się"
"refleksja" 3 "zwrócenie się podmiotu myślącego ku własnej aktywności"
"refleksja" 4 "czynnik aktu świadomości stanowiący o tym, że spełniając go, uprzytamniamy sobie jego zachodzenie"
"reguła" 1 "zasada postępowania ustalona przez kogoś lub przyjęta na mocy zwyczaju"
"reguła" 2 "formuła wyjaśniająca jakieś zjawiska"
"reguła" 3 "zbiór norm postępowania, ustalonych dla zakonników przez założyciela zakonu i potwierdzonych przez papieża lub biskupa"
"rejestracja" 1 "wpisywanie kogoś lub czegoś do rejestru"
"rejestracja" 2 "miejsce, w którym dokonuje się takich wpisów"
"rejestracja" 3 "utrwalanie czegoś za pomocą urządzeń technicznych"
"rejestracja" 4 "numer identyfikacyjny pojazdu zapisany na jego tablicach rejestracyjnych"
"rejestracja" 5 "dobieranie odpowiednich głosów w organach, klawesynie, akordeonie przez właściwe operowanie rejestrami"
"reklama" 1 "działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług"
"reklama" 2 "plakat, napis, ogłoszenie, krótki film itp. służące temu celowi"
"relacja" 1 "opowiadanie naocznego świadka o przebiegu jakiegoś zdarzenia"
"relacja" 2 "stosunek lub zależność między przedmiotami, pojęciami, wielkościami itp."
"relacja" 3 "związek zachodzący między ludźmi lub grupami społecznymi"
"relacja" 4 "trasa przejazdu pociągu od stacji początkowej do końcowej"
"reszta" 1 "to, co pozostaje z całości po oddzieleniu od niej jakiejś części"
"reszta" 2 "pieniądze wydane osobie regulującej rachunek kwotą większą, niż wynosi należność"
"reszta" 3 "to, co pozostaje z dzielenia, gdy jedna liczba nie dzieli się dokładnie przez drugą"
"rezygnacja" 1 "zrzeczenie się lub zaniechanie czegoś"
"rezygnacja" 2 "stan przygnębienia i zniechęcenia towarzyszący zgodzie na sytuację, której nie można zmienić"
"roczny" 1 "mający lub trwający jeden rok"
"roczny" 2 "obejmujący okres jednego roku"
"rodak" 1 "człowiek tej samej narodowości co i ktoś drugi"
"rodak" 2 "człowiek pochodzący z tego samego regionu co i ktoś drugi"
"rodzaj" 1 "gatunek czegoś wyróżniany ze względu na pewne cechy"
"rodzaj" 2 "jednostka w systematyce roślin i zwierząt niższa od rodziny, obejmująca blisko spokrewnione gatunki lub jeden gatunek"
"rozkaz" "I" 1 "polecenie wykonania czegoś wydane przez osobę uprawnioną do tego lub mającą nad kimś jakąś przewagę; też: tekst tego polecenia na piśmie"
"rozkaz" "I" 2 "zespół znaków w języku maszyny, które kierują nią przy wykonywaniu określonego zadania"
"rozkaz" "II" "słowo, którym podkomendny wyraża gotowość wykonania polecenia dowódcy"
"rozliczenie" "uregulowanie wzajemnych należności, zobowiązań między przedsiębiorstwem i dostawcami, dłużnikami i wierzycielami, pracodawcami i pracownikami itp."
"rozmiar" 1 "wielkość czegoś materialnego, rozpatrywanego pod względem długości, szerokości i wysokości lub głębokości"
"rozmiar" 2 "znaczenie, zakres, stopień nasilenia zjawiska, stanu itp."
"rozmiar" 3 "jedna z przyjętych w handlu wielkości odzieży lub obuwia"
"rozmowa" "wzajemna wymiana myśli za pomocą słów"
"rozporządzenie" 1 "polecenie wykonania czegoś wydane przez osobę uprawnioną"
"rozporządzenie" 2 "akt normatywny niższy rangą od ustawy, wydawany na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie"
"rozważanie" 1 "zastanawianie się nad jakimś zagadnieniem; też: wspólne omawianie jakiegoś problemu"
"rozważanie" 2 "wypowiedź ustna lub pisemna poświęcona omówieniu jakiegoś zagadnienia"
"rozwiązanie" 1 "sposób, wynik załatwienia czegoś"
"rozwiązanie" 2 "niewiadoma wielkość albo działanie odpowiadające na pytanie zawarte w zadaniu"
"rozwiązanie" 3 "poród"
"rozwiązanie" 4 "projekt i realizacja założeń architektonicznych, konstrukcyjnych, plastycznych itp."
"rozwój" 1 "proces przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych; też: stadium tego procesu"
"rozwój" 2 "sposób rozwijania się zdarzeń w czasie"
"rozwój" 3 "proces zmian zachodzących w organizmach w ciągu życia osobnika lub w kolejnych pokoleniach"
"równie" "w równej mierze, w równym stopniu, tak samo, tyle samo"
"równocześnie" 1 "w tym samym czasie"
"równocześnie" 2 "zarazem, także"
"równy" "I" 1 "tworzący linię prostą"
"równy" "I" 2 "tworzący gładką, płaską powierzchnię"
"równy" "I" 3 "równający się czemuś pod względem liczby, ilości, wielkości"
"równy" "I" 4 "jednakowy z czymś pod względem intensywności, wagi, znaczenia"
"równy" "I" 5 "niefaworyzujący nikogo"
"równy" "I" 6 "dorównujący komuś"
"równy" "I" 7 "jednostajny, miarowy, rytmiczny"
"równy" "I" 8 "spokojny, zrównoważony"
"równy" "I" 9 "stanowiący, wynoszący akurat tyle"
"równy" "I" 10 "sympatyczny, koleżeński"
"równy" "II" "człowiek zajmujący to samo miejsce w hierarchii społecznej, co ktoś inny"
"różnie" "nie tak samo, w różny sposób"
"różny" 1 "odznaczający się wielością, odmiennością pewnych cech, złożony z jednostek, elementów różniących się od siebie"
"różny" 2 "stanowiący opozycję, przeciwieństwo kogoś lub czegoś"
"ruch" 1 "zmiana położenia punktu materialnego w stosunku do innych punktów dokonująca się w czasie"
"ruch" 2 "zmiana położenia ciała ludzkiego, zwierzęcego lub jego części; też: sposób poruszania się"
"ruch" 3 "chodzenie, poruszanie się wykonywane w celu nabycia sprawności fizycznej"
"ruch" 4 "krzątanina, bieganina, ożywienie"
"ruch" 5 "zespół czynności podejmowanych w jakimś celu"
"ruch" 6 "wahania ilościowe związane z przebiegiem jakichś zjawisk"
"ruch" 7 "działanie, decyzja podjęte w rozgrywce z kimś"
"ruch" 8 "regularne przemieszczanie się ciał niebieskich, części skorupy ziemskiej lub części atmosfery otaczającej Ziemię"
"ruch" 9 "przesunięcie figury na szachownicy"
"ruch" 10 "poruszanie się przechodniów i pojazdów na drogach, ulicach, szosach itp."
"ruch" 11 "przemieszczanie się wojska w terenie"
"rum" "mocny aromatyczny napój alkoholowy"
"runda" 1 "kolejna faza, kolejny etap czegoś"
"runda" 2 "jeden z etapów współzawodnictwa w ramach konkursu, turnieju, mistrzostw itp."
"runda" 3 "jedna z części spotkania sportowego"
"runda" 4 "okrążenie toru lub bieżni"
"rym" "I" "zgodność brzmienia końcowych części wyrazów, występująca najczęściej na końcu poszczególnych wersów utworu poetyckiego"
"rywal" 1 "człowiek współzawodniczący z kimś w dążeniu do czegoś"
"rywal" 2 "mężczyzna ubiegający się jednocześnie z kimś innym o względy kobiety"
"rzadki" 1 "złożony z elementów znajdujących się w dużych odstępach od siebie"
"rzadki" 2 "o płynach i potrawach: mający płynną konsystencję"
"rzadki" 3 "o włosach, sierści: rosnący w dużych odstępach"
"rzadki" 4 "o tkaninach, splotach: mający duże oczka"
"rzadki" 5 "nieczęsto się zdarzający, spotykany"
"rzadko" 1 "w dużej odległości lub odstępach od siebie"
"rzadko" 2 "w dużych odstępach czasu lub w niewielu przypadkach"
"rzadko" 3 "wyraz towarzyszący zaimkom lub przysłówkom, ograniczający ich zastosowanie do niewielkiej liczby przedmiotów, osób, sytuacji, miejsc"
"rząd" "I" 1 "pewna liczba osób lub rzeczy stojących lub umieszczonych jeden za drugim albo jeden obok drugiego"
"rząd" "I" 2 "grupa osób lub rzeczy wybrana ze względu na jakieś kryterium"
"rząd" "I" 3 "w systematyce organizmów: jednostka obejmująca spokrewnione ze sobą rodziny"
"rząd" "I" 4 "ozdobna uprząż końska przeznaczona do jazdy wierzchem"
"rząd" "II" 1 "naczelny wykonawczy i zarządzający organ państwa, kierujący całym aparatem administracyjnym"
"rząd" "II" 2 "kierowanie czymś, zwłaszcza państwem"
"rzeczywisty" 1 "obiektywnie istniejący, taki, który się naprawdę zdarzył"
"rzeczywisty" 2 "autentyczny, prawdziwy"
"rzeczywiście" "naprawdę, faktycznie"
"sam" "II" "sklep samoobsługowy"
"samochcąc" "z własnej woli"
"samopas" 1 "bez opieki lub bez kontroli"
"samopas" 2 "w pojedynkę, oddzielnie"
"sąsiedni" "położony w pobliżu czegoś"
"scenariusz" 1 "tekst stanowiący podstawę filmu, przedstawienia lub audycji"
"scenariusz" 2 "szczegółowo przygotowany program jakiejś imprezy lub jakiegoś spotkania"
"scenariusz" 3 "zaplanowany lub przewidywany rozwój wydarzeń"
"sekcja" 1 "dział urzędu, organizacji itp."
"sekcja" 2 "badanie zwłok w celu stwierdzenia zmian chorobowych i ustalenia przyczyny zgonu"
"sekcja" 3 "część urządzenia mająca określony zakres działania"
"sekcja" 4 "część plutonu"
"sekcja" 5 "grupa żołnierzy obsługujących określony sprzęt bojowy"
"seria" 1 "szereg następujących po sobie czynności lub zdarzeń"
"seria" 2 "zbiór przedmiotów jednakowych lub stanowiących pewną całość"
"seria" 3 "szereg szybko po sobie następujących strzałów lub wybuchów"
"seria" 4 "określona liczba wyrobów przemysłowych wykonana według tej samej dokumentacji"
"seria" 5 "zespół następujących po sobie warstw skalnych o wspólnych cechach"
"seria" 6 "jednostka stratygraficzna podziału utworów geologicznych"
"seria" 7 "zestawienie 12 dźwięków o różnej wysokości i o różnym czasie trwania, różnej głośności, barwie, artykulacji itp."
"serio" "I" "w sposób świadczący o poważnym traktowaniu czegoś"
"serio" "II" 1 "mający duże znaczenie"
"serio" "II" 2 "poważny, surowy"
"setka" 1 "liczba sto"
"setka" 2 "całość składająca się ze stu części lub jednostek"
"setka" 3 "to, co jest oznaczone liczbą sto"
"setka" 4 "sto jednostek podstawowych dla danego systemu pieniężnego; też: banknot stanowiący ich równowartość"
"setka" 5 "tkanina zawierająca 100% wełny"
"setka" 6 "porcja napoju alkoholowego równa dziesiątej części litra"
"setka" 7 "dystans stu metrów; też: zawody na tym dystansie"
"sezon" 1 "pora roku"
"sezon" 2 "okres dogodny do jakichś działań"
"sezon" 3 "okres dojrzewania i zbiorów roślin lub owoców"
"siku" "zobacz „siusiu” "
"sio" "zawołanie skierowane zwykle do fruwającego stworzenia, by je przepędzić"
"siup" "II" "zaskakujący postępek, często naruszający przyjęte normy"
"siusiu" 1 "oddanie moczu"
"siusiu" 2 "mocz"
"skala" 1 "zbiór kolejnych liczb używany do mierzenia i porównywania jakichś wielkości"
"skala" 2 "podziałka na przyrządach pomiarowych i innych aparatach, służąca do odczytywania wartości mierzonej wielkości"
"skala" 3 "ustalony stosunek zmniejszania się lub zwiększania rysunku, mapy, modelu w porównaniu z rozmiarami przedmiotu rzeczywistego"
"skala" 4 "układ dźwięków uszeregowanych według wysokości, o ustalonych odległościach między poszczególnymi stopniami, właściwy muzyce jakiejś epoki lub kultury"
"skala" 5 "zakres dźwięków, którymi rozporządza jakiś instrument lub rodzaj głosu"
"skala" 6 "wielkość lub zakres jakiegoś zjawiska"
"skarga" 1 "wypowiedź, w której ktoś uskarża się na coś"
"skarga" 2 "obwinianie kogoś o coś"
"skarga" 3 "akt oskarżenia prywatnego w procesie karnym lub powództwo w sprawie cywilnej"
"skarga" 4 "środek odwoławczy przysługujący stronom i innym uczestnikom postępowania przed określonym organem, zmierzający do zmiany lub uchylenia orzeczenia tego organu"
"skądinąd" "abl" "II" "z innego miejsca lub źródła niż to, o którym była mowa, i to, które mówiący lub słuchacz miał na myśli" "Wiem to skądinąd."
"skądże" "abl" "II" "wzmocniony zaimek „skąd”, występujący w pytaniach"
"skądże" "I" "wzmocniony wykrzyknik „skąd”"
"skrajny" 1 "występujący w krańcowej postaci"
"skrajny" 2 "znajdujący się na skraju czegoś"
"służba" 1 "praca na rzecz jakiejś wspólnoty, wykonywana z poświęceniem"
"służba" 2 "instytucja użyteczności publicznej lub wojsko; też: pracownicy tej instytucji"
"służba" 3 "działalność tych instytucji"
"służba" 4 "obowiązki pełnione w określonych godzinach pracy w niektórych instytucjach"
"służba" 5 "wykonywanie pracy służącego w czyimś domu, gospodarstwie itp. za wynagrodzeniem; też: osoby wykonujące takie prace"
"smyk" "I" 1 "o dziecku, zwłaszcza o chłopcu"
"smyk" "I" 2 "zobacz „smyczek” "
"smyk" "II" "wyraz oznaczający szybki ruch, szybką ucieczkę"
"spojrzenie" 1 "wzrok w chwili patrzenia"
"spojrzenie" 2 "sposób widzenia i oceny czegoś"
"społem" "wspólnie"
"sporo" "I" "niemało, dość dużo"
"spotkanie" 1 "umówione zejście się lub zjazd w celu zobaczenia się z kimś"
"spotkanie" 2 "rozgrywka, zawody sportowe"
"spór" "spieranie się z kimś"
"sprawa" 1 "zespół okoliczności, które są przedmiotem czyjegoś zainteresowania"
"sprawa" 2 "interes, rzecz do załatwienia"
"sprawa" 3 "wielkie zadanie, wzniosły cel"
"sprawa" 4 "postępowanie toczące się przed sądem"
"sprawozdanie" "przedstawienie przebiegu jakiejś działalności, szczegółowe zdanie sprawy z czegoś"
"sprzedaż" "odstępowanie czegoś przez sprzedawcę na własność kupującemu za określoną sumę"
"stale" "przez cały czas, bez przerwy"
"stanowisko" 1 "miejsce występowania czegoś"
"stanowisko" 2 "sposób pojmowania czegoś, zapatrywania się na coś"
"stanowisko" 3 "miejsce pobytu, postoju lub wykonywania jakiejś czynności"
"stanowisko" 4 "pozycja w hierarchii zawodowej, służbowej; też: pozycja w środowisku"
"stanowisko" 5 "ufortyfikowane miejsce w terenie, zajmowane przez wojsko"
"stanowisko" 6 "miejsce występowania roślin"
"stanowisko" 7 "miejsce stałego przebywania lub lęgu zwierząt żyjących na swobodzie"
"stanowisko" 8 "miejsce, w którym myśliwy czeka na zwierzynę podczas polowania"
"staranie" "wysiłki podejmowane w celu osiągnięcia lub otrzymania czegoś"
"starcie" 1 "powierzchowne uszkodzenie skóry"
"starcie" 2 "potyczka, bitwa"
"starcie" 3 "ostra wymiana zdań"
"starcie" 4 "w niektórych sportach: jedna z części, na które dzieli się walka"
"stary" "I" 1 "mający wiele lat, istniejący od wielu lat"
"stary" "I" 2 "charakterystyczny dla kogoś, kto przeżył wiele lat"
"stary" "I" 3 "taki, który ma za sobą wieloletnie doświadczenie w jakiejś dziedzinie"
"stary" "I" 4 "istniejący od dawna, mający długą tradycję"
"stary" "I" 5 "pochodzący z dawnych czasów i mający wartość historyczną"
"stary" "I" 6 "zniszczony wskutek długiego używania"
"stary" "I" 7 "dawny, poprzedni, nieaktualny"
"stary" "I" 8 "znany, trwający od dawna, a mimo to nietracący na aktualności"
"stary" "I" 9 "o produktach żywnościowych: nieświeży"
"stary" "II" 1 "stary mężczyzna"
"stary" "II" 2 "w zwrocie do dobrego znajomego"
"stary" "II" 3 "szef, przełożony"
"stary" "II" 4 "ojciec"
"stary" "II" 5 "mąż"
"status" 1 "stan prawny jakiejś osoby, instytucji lub organizacji"
"status" 2 "pozycja społeczna i zawodowa jakiejś osoby lub grupy"
"status" 3 "funkcja, ranga lub znaczenie czegoś"
"stereo" "I" "stereofoniczny"
"stereo" "II" "stereofoniczny sprzęt grający"
"sto" "II" "mnóstwo, wiele"
"stokroć" 1 "sto razy lub bardzo wiele razy"
"stokroć" 2 "bardzo intensywnie"
"stop" "II" "substancja metaliczna wytwarzana w celu poprawienia właściwości wytrzymałościowych i technologicznych metali"
"stopień" 1 "pojedynczy element schodów; też: występ w jakimś podwyższeniu umożliwiający wchodzenie lub schodzenie"
"stopień" 2 "szczebel w klasyfikacji czegoś"
"stopień" 3 "szczebel w hierarchii urzędniczej, społecznej, wojskowej, naukowej itp."
"stopień" 4 "cyfrowa lub słowna ocena postępów ucznia"
"stopień" 5 "jednostka miary, podstawowa część różnych skal"
"stopień" 6 "poziom, intensywność czegoś"
"stopień" 7 "jednostka miary kąta równa 1/360 kąta pełnego"
"stopień" 8 "forma przymiotnika lub przysłówka określająca natężenie cechy jakiegoś przedmiotu lub czynności"
"stopień" 9 "kolejny dźwięk skali lub gamy diatonicznej, licząc od dźwięku centralnego"
"stuk" "I" "odgłos powstający przy uderzaniu twardymi przedmiotami"
"stulecie" 1 "okres stu lat"
"stulecie" 2 "setna rocznica"
"stwierdzenie" "wypowiedź stwierdzająca coś"
"stworzenie" 1 "istota żywa"
"stworzenie" 2 "wszystko, co żyje; też: cały świat"
"sugestia" 1 "czyjś wpływ na myśli, przekonania, zachowania drugiej osoby lub całej grupy"
"sugestia" 2 "czyjeś rady, pomysły lub propozycje"
"sugestia" 3 "informacja, która nie wynika wprost z czyjejś wypowiedzi lub jakiegoś tekstu, ale jest w nich zawarta np. w formie aluzji"
"suma" 1 "pewna ilość pieniędzy"
"suma" 2 "wynik dodawania liczb"
"suma" 3 "ogół rzeczy, zjawisk lub wrażeń"
"suma" 4 "w Kościele katolickim: uroczysta msza z kazaniem, odprawiana w niedziele i święta"
"swój" "II" "ktoś bliski, należący do tego samego środowiska, do rodziny"
"sytuacja" 1 "ogół warunków, w których ktoś się znajduje lub coś się dzieje"
"sytuacja" 2 "fragment akcji, zwłaszcza w sztuce lub filmie"
"sytuacja" 3 "położenie jakiejś miejscowości lub obiektu"
"szalom" "pozdrowienie żydowskie"
"szansa" "możliwość powodzenia w jakiejś sprawie lub zaistnienia jakichś pożądanych okoliczności"
"szereg" "I" 1 "ciąg osób lub rzeczy znajdujących się obok siebie, w jednej, prostej linii"
"szereg" "I" 2 "zbiór jednostek, np. faktów, uporządkowanych według określonego systemu"
"szereg" "I" 3 "wyrażenie mające postać sumy skończonej lub nieskończonej liczby składników"
"szerokość" "poprzeczny wymiar liniowy powierzchni lub bryły"
"sześć" "II" "ocena celująca w szkolnym systemie ocen"
"szklanka" 1 "szklane, walcowate naczynie o pojemności około <sup>1</sup>/<sub>4</sub> litra, przeznaczone do picia z niego napojów; też: zawartość takiego naczynia"
"szklanka" 2 "cienka warstewka lodu pokrywająca jezdnie i chodniki"
"szklanka" 3 "odmiana wiśni; też: owoc tej wiśni"
"sztuczny" 1 "o substancji, przedmiocie lub zjawisku: stworzony przez człowieka w celu zastąpienia naturalnego odpowiednika"
"sztuczny" 2 "niezgodny z naturalną koleją rzeczy"
"sztuczny" 3 "zachowujący się w sposób nienaturalny; też: świadczący o takim zachowaniu"
"szurum-burum" "II" "zamieszanie"
"szus" 1 "szybki zjazd na nartach prosto w dół"
"szus" 2 "szybki ruch w jakimś kierunku, wykonany np. w czasie zjazdu lub biegu"
"szus" 3 "wybryk"
"szybkość" 1 "cecha tego, co przebiega w większym tempie, z większą częstotliwością, krócej niż zwykle"
"szybkość" 2 "cecha tego, kto szybko porusza się, pracuje lub reaguje"
"szybkość" 3 "wartość określająca, jak szybko coś lub ktoś się porusza lub coś się dzieje"
"szybkość" 4 "fakt, że coś następuje natychmiast, niezwłocznie"
"ścichapęk" "I" "ktoś z pozoru cichy, ale zdolny do niespodziewanych zachowań"
"ścichapęk" "II" "niespodziewany, zaskakujący"
"ścichapęk" "III" "w sposób nagły i zaskakujący"
"świadectwo" 1 "dokument stwierdzający ukończenie jakiejś szkoły lub jakiegoś kursu"
"świadectwo" 2 "dokument stwierdzający pewien fakt lub prawo do czegoś"
"świadectwo" 3 "dowód istnienia czegoś"
"świadectwo" 4 "potwierdzenie czegoś przez świadka"
"świadomość" 1 "zdawanie sobie sprawy z czegoś"
"świadomość" 2 "wspólne dla określonej grupy ludzi poglądy i cele"
"świadomość" 3 "stan przytomności"
"świadomość" 4 "charakterystyczna dla człowieka zdolność poznawania i oceniania siebie i otoczenia"
"tajemnica" 1 "sekret; też: nieujawnianie czegoś"
"tajemnica" 2 "wiadomość, której poznanie lub ujawnienie jest zakazane przez prawo"
"tajemnica" 3 "rzecz, której się nie rozumie lub nie umie wyjaśnić"
"tajemnica" 4 "najlepszy lub jedyny sposób na osiągnięcie czegoś"
"takoż" "tak samo, również"
"także" "i również, też"
"tamtejszy" "znajdujący się tam (w przeciwieństwie do „tu”); też: dotyczący tamtych, już wspomnianych miejsc, osób"
"tegoroczny" "dotyczący bieżącego roku"
"tek" "drzewo o dużych liściach, rosnące w strefie wilgotnych lasów tropikalnych"
"tekst" "ciąg zapisanych słów i zdań składających się na pewną całość wyrażającą określone treści"
"temperatura" 1 "odczytywana na skali termometru wielkość fizyczna określająca stopień ogrzania czegoś"
"temperatura" 2 "stan cieplny ciała ludzi lub zwierząt"
"temperatura" 3 "gorączka"
"temperatura" 4 "emocje panujące w jakimś środowisku"
"tempo" 1 "szybkość, z jaką się wykonuje jakąś czynność lub z jaką się coś odbywa"
"tempo" 2 "rytm, według którego wykonuje się pewne ruchy"
"tempo" 3 "stopień szybkości wykonywania utworu muzycznego"
"tentego" "wyraz zastępujący określenie jakiejś czynności, sytuacji, jakiegoś faktu itp., których mówiący nie chce lub nie umie określić"
"tenże" "ten sam"
"teoria" 1 "całościowa koncepcja zawierająca opis i wyjaśnienie określonych zjawisk i zagadnień; też: czyjakolwiek koncepcja na określony temat"
"teoria" 2 "dział nauki o literaturze, kulturze, sztuce itp. zajmujący się systematyzowaniem pojęć i twierdzeń leżących u podstaw tych dziedzin"
"teoria" 3 "teza jeszcze nieudowodniona lub nieznajdująca potwierdzenia w praktyce"
"teraz" "w tej chwili, współcześnie"
"termin" 1 "czas przeznaczony na wykonanie jakiegoś zadania; też: konkretna data, kiedy ma coś nastąpić"
"termin" 2 "wyraz lub wyrażenie o specjalnym znaczeniu w jakiejś dziedzinie"
"termin" 3 "nauka rzemiosła u majstra"
"teza" 1 "założenie, które ktoś zamierza udowodnić"
"teza" 2 "w dialektyce Hegla: pierwszy etap trójfazowego rozwoju rzeczywistości"
"teza" 3 "w utworze literackim: idea, przesłanie"
"teza" 4 "założenie, twierdzenie wymagające dowodu"
"teza" 5 "część twierdzenia, której przy danych założeniach należy dowieść"
"to" "II" "a" "czasownik utożsamiający obiekty lub okoliczności" "Śmiech to zdrowie."
"to" "II" "b" "lub łączący dwa takie same wyrazy w tej samej formie" "Wojna to wojna."
"traf" "przypadek, zbieg okoliczności"
"traktat" 1 "ważna umowa międzynarodowa"
"traktat" 2 "obszerne dzieło naukowe, zawierające wykład na jakiś temat"
"trap" "I" "ruchome schodki, pomost lub kładka służące m. in. do wchodzenia z nabrzeża na statek"
"trap" "II" "zobacz „zapadnia” "
"trap" "III" "konkurencja strzelecka polegająca na strzelaniu ze strzelby śrutowej do rzutków"
"treść" 1 "to, co jest zawarte w czyjejś wypowiedzi; też: to, co przekazuje odbiorcy dzieło sztuki, w przeciwstawieniu do formy"
"treść" 2 "to, co stanowi istotę, sens czegoś"
"treść" 3 "zawartość przewodu pokarmowego, niektórych jam wewnątrz ciała lub żywych komórek"
"trójka" 1 "cyfra oznaczająca liczbę 3"
"trójka" 2 "to, co jest oznaczone liczbą 3"
"trójka" 3 "trzy osoby, troje zwierząt, rzadziej trzy przedmioty"
"trójka" 4 "zobacz „ocena dostateczna” "
"trójka" 5 "pokój, pomieszczenie dla trzech osób"
"trójka" 6 "szereg złożony z trzech osób, samolotów itp., wchodzący w skład kolumny"
"trójka" 7 "trzy punkty na kostce do gry, trzy oczka na kostce domina"
"trójka" 8 "trzy prawidłowe skreślenia w totolotku"
"trójka" 9 "zobacz „trojka” "
"trójka" 10 "karta oznaczona cyfrą 3, mająca taką wartość"
"truś" "zobacz „trusia” w znaczeniu 1"
"tryliard" "tysiąc trylionów, liczba odpowiadająca jedynce z dwudziestoma jeden zerami"
"trylion" 1 "milion bilionów, liczba zapisywana jako jedynka z osiemnastoma zerami"
"trylion" 2 "ogromna liczba czegoś"
"trzask" "I" "suchy, urywany odgłos"
"trzeci" "I" 1 "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z trzech jednostek lub jedną z trzech części, na które można coś podzielić"
"trzeci" "I" 2 "niebezpośredni"
"trzeci" "II" 1 "trzeci dzień miesiąca"
"trzeci" "II" 2 "osoba występująca po dwóch poprzednich; też: jeden z trzech"
"trzy" "II" "ocena dostateczna w szkolnym systemie ocen"
"trzydziesty" "I" "będący ostatnim elementem zbioru składającego się z trzydziestu jednostek lub jedną z trzydziestu części, na które można coś podzielić"
"trzydziesty" "II" "trzydziesty dzień miesiąca"
"trzykroć" "trzy razy, trzykrotnie"
"tur" "wymarły przodek bydła domowego"
"tura" 1 "jedna z kolejno powtarzających się czynności stanowiących fazę jakiegoś cyklu"
"tura" 2 "jedna z grup ludzi wykonujących kolejno tę samą czynność"
"tutejszy" "I" "miejscowy"
"tutejszy" "II" "stały mieszkaniec miejsca, w którym znajduje się mówiący o tej osobie"
"twój" "II" "twój mąż"
"tyk" "I" "tykanie jakiegoś mechanizmu, urządzenia, np. zegara"
"tyk" "II" "gęste, matowe, czerwone płótno używane na wsypy"
"tylekroć" "wiele razy"
"tyleż" "wzmocniony zaimek „tyle”"
"tymczasem" "II" 1 "w tym samym czasie, w którym działo się to, o czym wcześniej była mowa"
"tymczasem" "II" 2 "do tego czasu, w którym stanie się to, o czym była mowa"
"tymczasem" "III" "na razie, do zobaczenia"
"tymczasowy" "mający trwać krótko, do czasu przewidywanej zmiany"
"typ" 1 "wzór, któremu odpowiada pewna seria przedmiotów, ludzi, zjawisk itp."
"typ" 2 "osoba skupiająca w sobie charakterystyczne cechy ludzi pewnej kategorii"
"typ" 3 "osobnik, indywiduum"
"typ" 4 "sportowiec, koń, drużyna itp. przewidziane przez kogoś na zwycięzcę lub wynik czegoś"
"typ" 5 "charakterystyczna budowa, fizjonomia człowieka związana z jego rasą, przynależnością etniczną; też: osoba mająca taką budowę, fizjonomię"
"typ" 6 "postać literacka mająca cechy ponadindywidualne, właściwe jakiejś grupie ludzi lub tradycyjnie powtarzanemu wzorowi bohatera literackiego"
"typ" 7 "jednostka klasyfikacyjna w systematyce roślin i zwierząt"
"typ" 8 "jednostka klasyfikacyjna obejmująca osobniki o wyrazistych cechach psychicznych lub psychicznych i fizycznych; też: osobnik o takich cechach"
"tysiące" "ogromne sumy, kapitały"
"tysiąckroć" "mnóstwo razy"
"u" "I" 1 "litera oznaczająca samogłoskę „u”"
"u" "I" 2 "samogłoska ustna"
"u" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dwudziesty drugi"
"uderzenie" 1 "raz zadany ręką lub trzymanym przedmiotem"
"uderzenie" 2 "gwałtowne zetknięcie się dwóch rzeczy, z których przynajmniej jedna jest w ruchu; też: odgłos towarzyszący takiemu zetknięciu"
"uderzenie" 3 "nagłe i gwałtowne nasilenie się mrozu, wiatru itp."
"uderzenie" 4 "w boksie, szermierce, walce wręcz: trafienie przeciwnika"
"uderzenie" 5 "w grach sportowych, np. w piłce, tenisie, bilardzie: kopnięcie, odbicie piłki, kuli, trafienie piłką, bilą"
"uderzenie" 6 "silna dawka leku"
"uderzenie" 7 "sposób dotykania, naciskania klawiszy przez artystę grającego na instrumencie klawiszowym, głównie na fortepianie"
"uderzenie" 8 "gwałtowny, szybki ruch wojsk w kierunku nieprzyjaciela"
"ukosem" "pod kątem ostrym w stosunku do czegoś"
"umowa" "pisemne lub ustne porozumienie stron, mające na celu ustalenie wzajemnych praw i obowiązków; też: dokument, w którym są określone te prawa"
"upadek" 1 "nagła, niezamierzona zmiana czyjejś pozycji pionowej na poziomą, spadnięcie z góry na dół"
"upadek" 2 "pogorszenie się stanu czegoś, utrata znaczenia"
"upadek" 3 "chwila, w której coś się kończy, ktoś lub coś przestaje istnieć"
"upadek" 4 "czyjeś niepowodzenie, koniec czyjejś kariery itp."
"upadek" 5 "niemoralne postępowanie"
"ustalenie" 1 "to, co zostało ustalone: decyzje, wytyczne itp."
"ustalenie" 2 "to, co zostało stwierdzone po uprzednim zbadaniu"
"utrzymanie" 1 "pieniądze wydawane na życie"
"utrzymanie" 2 "wyżywienie; też: mieszkanie, nocleg"
"uwaga" "I" 1 "koncentracja świadomości na jakimś przedmiocie, fakcie lub przeżyciu psychicznym"
"uwaga" "I" 2 "spostrzeżenie, obserwacja, wypowiedź na jakiś temat"
"uwaga" "I" 3 "krytyka czyjegoś zachowania, postępowania, czyjejś pracy itp."
"uwaga" "I" 4 "nagana wpisana do dzienniczka ucznia lub do dziennika klasowego"
"uwaga" "I" 5 "przyczyna"
"uwaga" "II" 1 "okrzyk lub napis uprzedzający o niebezpieczeństwie"
"uwaga" "II" 2 "okrzyk mający zainteresować kogoś czymś"
"uzasadnienie" "zbiór argumentów, motywów, dowodów itp. uzasadniających czyjeś działanie"
"uznanie" 1 "decyzja, wola"
"uznanie" 2 "szacunek"
"vel" "albo, czyli – słowo używane przy zestawieniu określeń synonimicznych lub dwu nazwisk tej samej osoby" "Bolesław Prus vel Aleksander Głowacki "
"via" "słowo poprzedzające nazwę miejscowości, wskazujące, że jakaś trasa właśnie przez nią prowadzi"
"vis-à-vis" "I" "naprzeciwko"
"vis-à-vis" "II" "osoba znajdująca się lub mieszkająca naprzeciwko"
"vivat" "zobacz „wiwat II” "
"w" "I" 1 "litera oznaczająca spółgłoskę „w”"
"w" "I" 2 "spółgłoska wargowo-zębowa, dźwięczna, twarda"
"w" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dwudziesty czwarty"
"w zamian" "dając lub otrzymując jakąś rzecz za inną"
"wahanie" 1 "niepewność, wątpliwości, brak zdecydowania"
"wahanie" 2 "zmienność zjawisk zamykająca się w określonych granicach"
"walka" 1 "starcie uzbrojonych grup, oddziałów, zorganizowane działanie sił zbrojnych w celu pokonania przeciwnika"
"walka" 2 "zmaganie się pojedynczych przeciwników lub zespołów w sporcie; też: konkretna rozgrywka, mecz"
"walka" 3 "działanie mające na celu usunięcie czegoś"
"walka" 4 "zmaganie się ze stanem swojego ciała, ducha lub umysłu"
"walka" 5 "działanie mające na celu zdobycie, odzyskanie kogoś lub czegoś"
"walka" 6 "ścieranie się sprzecznych interesów, poglądów"
"warstwa" 1 "pewna ilość czegoś tworząca jednolitą płaszczyznę na powierzchni lub między czymś a czymś"
"warstwa" 2 "składniki jakiejś rzeczy lub jakiegoś zjawiska, stanowiące pewną całość"
"warstwa" 3 "grupa społeczna jednolita pod jakimś względem"
"warstwa" 4 "nagromadzenie osadu i skał osadowych w kształcie płaskiej płyty"
"warunek" 1 "czynnik, od którego uzależnione jest istnienie lub zajście czegoś"
"warunek" 2 "zastrzeżenie w umowie, od którego spełnienia zależy zrealizowanie czegoś"
"warunek" 3 "we wnioskowaniu implikacyjnym: stan rzeczy, który musi zajść, aby mógł zaistnieć inny stan rzeczy"
"wątpliwość" 1 "niepewność co do prawdziwości jakichś słów, słuszności rozstrzygnięć, postępowania itp."
"wątpliwość" 2 "cecha tego, co jest wątpliwe"
"wciąż" 1 "cały czas przez jakiś okres"
"wciąż" 2 "raz po raz"
"wcześnie" 1 "rano"
"wcześnie" 2 "w odpowiednim czasie"
"wcześnie" 3 "dawno temu, w początkowym okresie trwania czegoś"
"wcześnie" 4 "na początku spodziewanego okresu lub przed właściwą porą"
"wcześnie" 5 "„wcześniej” przed upływem jakiegoś określonego czasu, przed jakimś innym wydarzeniem"
"wcześnie" 6 "„wcześniej” uprzednio, poprzednio, dawniej"
"wcześnie" 7 "„najwcześniej” nie wcześniej niż ..."
"wczoraj" "I" 1 "w dniu poprzedzającym dzień dzisiejszy"
"wczoraj" "I" 2 "w niedalekiej przeszłości"
"wczoraj" "II" 1 "dzień wczorajszy"
"wczoraj" "II" 2 "niedawna przeszłość"
"wczorajszy" 1 "dotyczący dnia poprzedzającego dzień dzisiejszy"
"wczorajszy" 2 "niedawno miniony"
"wczorajszy" 3 "niedostosowany do współczesnych wymogów"
"wczorajszy" 4 "taki, który poprzedniego dnia pił alkohol i źle się czuje"
"weryfikacja" 1 "sprawdzenie prawdziwości, przydatności lub prawidłowości czegoś"
"weryfikacja" 2 "ocena pracownika i sprawdzenie jego przydatności na danym stanowisku"
"wewnątrz" "II" 1 "w granicach zamkniętej przestrzeni lub w obrębie jakiejś grupy"
"wewnątrz" "II" 2 "w psychice człowieka"
"wiadomość" "nowa informacja o czymś"
"wiara" 1 "określona religia lub wyznanie; też: przekonanie o istnieniu Boga"
"wiara" 2 "przekonanie, że coś jest słuszne, prawdziwe, wartościowe lub że coś się spełni"
"wiara" 3 "przeświadczenie, że istnieją istoty lub zjawiska nadprzyrodzone"
"wiara" 4 "grupa ludzi zżytych ze sobą"
"wiara" 5 "wierność komuś lub czemuś"
"wiedza" 1 "ogół wiadomości zdobytych dzięki badaniom, uczeniu się itp.; też: zasób informacji z jakiejś dziedziny"
"wiedza" 2 "znajomość czegoś"
"wiele" 1 "wielka liczba, ilość czegoś lub kogoś"
"wiele" 2 "w dużym stopniu, zakresie" "Wiele się u was zmieniło."
"wielekroć" "wiele razy"
"wielki" 1 "znaczny pod względem rozmiarów, liczby, ilości lub wartości"
"wielki" 2 "przewyższający inne rzeczy lub zjawiska pod względem siły, intensywności lub jakości"
"wielki" 3 "mający duże znaczenie"
"wielki" 4 "o człowieku: znacznie przewyższający swymi zdolnościami, umysłem, zasługami itp. innych ludzi"
"wielki" 5 "przydomek nadawany wybitnym władcom, wodzom"
"wielkość" 1 "długość, szerokość i wysokość lub głębokość czegoś materialnego"
"wielkość" 2 "cecha tego, co odznacza się dużymi rozmiarami lub wielkim nasileniem"
"wielkość" 3 "cechy umysłu, charakteru wznoszące kogoś ponad przeciętny poziom; też: osoba nieprzeciętna"
"wielkość" 4 "właściwość ciał fizycznych lub zjawisk, którą można mierzyć"
"wielokroć" "zobacz „wielekroć” "
"większość" "większa liczebnie część danej grupy rzeczy, zjawisk lub osób; rzadziej: większa rozmiarami część czegoś"
"wilkom" "okazały puchar z pokrywą, używany w XVI–XVIII w. do picia piwa podczas uroczystości cechowych"
"wina" 1 "czyn naruszający normy postępowania"
"wina" 2 "odpowiedzialność za zły czyn"
"wina" 3 "przyczyna, powód czegoś złego"
"wio" "zawołanie mające pobudzić zwierzę w zaprzęgu do ruszenia z miejsca lub do szybszego biegu"
"wiwat" "I" "reakcja w formie okrzyku na czyjąś cześć"
"wiwat" "II" "okrzyk wznoszony na czyjąś cześć albo na cześć czegoś"
"wizja" 1 "obraz pojawiający się w czyjejś wyobraźni pod wpływem natchnienia, szaleństwa, wysokiej gorączki lub środków odurzających"
"wizja" 2 "czyjeś wyobrażenie jakichś zdarzeń mających zajść w przyszłości, zwykle przedstawiane w książce lub w filmie"
"wizja" 3 "ogół sygnałów tworzących obraz, przesyłanych od nadajnika do odbiornika; też: obraz na ekranie telewizora"
"wkoło" "II" "zobacz „wokół II” "
"wkrótce" "niedługo"
"własny" 1 "będący przedmiotem czyjegoś wyłącznego posiadania"
"własny" 2 "taki, w którym ktoś, o kim mowa, sam brał (bierze) udział, którym się posługuje, którego jest sprawcą itp."
"własny" 3 "związany z tym, o kim mowa, więzami pokrewieństwa, przyjaźni, środowiskiem społecznym itp."
"własny" 4 "właściwy tylko temu, o kim mowa"
"właściwość" 1 "to, co jest charakterystyczne dla danej osoby lub rzeczy"
"właściwość" 2 "cecha tego, co właściwe, odpowiednie"
"właściwość" 3 "zakres spraw, które podlegają określonemu organowi państwowemu"
"wnet" "w krótkim czasie po czymś"
"wniosek" 1 "projekt przedstawiony do rozważenia i decyzji"
"wniosek" 2 "wynik rozumowania; też w logice: twierdzenie wyprowadzone ze zdań uznanych za prawdziwe"
"wniosek" 3 "prośba skierowana do odpowiednich władz dotycząca załatwienia jakiejś sprawy"
"wniwecz" "całkiem, zupełnie"
"wokoło" "II" "zobacz „wokół II” "
"wokół" "II" 1 "ze wszystkich stron miejsca lub we wszystkie strony z miejsca położonego w środku" "Wokół szalała burza."
"wokół" "II" 2 "w otoczeniu, w środowisku" "Wszystkim wokół opowiada o swoich chorobach."
"wola" 1 "zdolność psychiczna człowieka do świadomego i celowego regulowania swego postępowania"
"wola" 2 "to, czego ktoś chce, co ktoś postanowił"
"won" "II" "jednostka monetarna w Korei Południowej i Północnej"
"wpierw" 1 "w pierwszej kolejności"
"wpierw" 2 "uprzednio"
"wpis" 1 "tekst wpisany odręcznie do pamiętnika lub księgi pamiątkowej"
"wpis" 2 "opłata wnoszona przy zapisywaniu się do jakiegoś stowarzyszenia, na kurs itp."
"wpis" 3 "zarejestrowanie kogoś, czegoś w księdze urzędowej; też: notatka poświadczająca taką rejestrację"
"wpis" 4 "zobacz „post II” "
"wpław" "płynąc bezpośrednio w wodzie"
"wpół" 1 "w połowie, na połowę"
"wpół" 2 "częściowo"
"wprawdzie" "składnik spójnika złożonego „wprawdzie..., ale (jednak, lecz)...” łączącego dwa zdania lub inne wyrażenia, komunikującego, że treść jednego z nich jest niezgodna z tym, co można wywnioskować z treści drugiego"
"wprost" "II" "otwarcie, bezpośrednio"
"wprzód" "najpierw, uprzednio"
"wraz" 1 "wspólnie z kimś innym"
"wraz" 2 "wtedy, kiedy zachodzi drugie zdarzenie"
"wraz" 3 "łącznie z czymś, co należy do większej całości"
"wrażenie" 1 "stan psychiczny, reakcja psychiczna wywołane jakimś bodźcem"
"wrażenie" 2 "przeżycie, zwłaszcza silne"
"wrażenie" 3 "uświadomiona reakcja narządu zmysłowego na bodziec zewnętrzny"
"wręcz" "II" "otwarcie, bezpośrednio"
"wskazówka" 1 "część przyrządu pomiarowego, której położenie określa miarę mierzonej wielkości"
"wskazówka" 2 "zobacz „wskaźnik” w znaczeniu 2"
"wskazówka" 3 "pouczenie dotyczące postępowania"
"wskazówka" 4 "informacja o czymś"
"wskazówka" 5 "oznaka czegoś"
"wskroś" "przez całą długość, szerokość, wysokość lub czyniąc otwór z obu stron"
"wspomnienie" 1 "obraz przeszłości wywołany w pamięci; też: pamięć o tym, co było"
"wspomnienie" 2 "przedmiot, znak itp. przypominający przeszłość"
"wspomnienie" 3 "napomknięcie o czymś"
"wspomnienie" 4 "dzieło literackie, artykuł itp. dotyczące zdarzeń minionych, w których autor uczestniczył, lub osób, które znał"
"wspólnik" 1 "osoba biorąca wspólnie z kimś udział w jakimś przedsięwzięciu"
"wspólnik" 2 "osoba wnosząca swój kapitał do spółki i czerpiąca z tego zyski"
"wspólny" 1 "wykonywany lub przeżywany przez wiele osób, razem z innymi"
"wspólny" 2 "należący do wielu osób"
"wspólny" 3 "jednakowy dla wielu osób"
"wstecz" 1 "w kierunku przeciwnym do kierunku w przód, do kierunku poprzedniego lub właściwego"
"wstecz" 2 "w przeszłość"
"wstyd" 1 "przykre uczucie spowodowane świadomością niewłaściwego postępowania, niewłaściwych słów itp., zwykle połączone z lękiem przed utratą dobrej opinii"
"wstyd" 2 "uczucie onieśmielenia lub skrępowania"
"wszerz" "przez całą szerokość, prostopadle do długości"
"wszędy" "zobacz „wszędzie” "
"wszędzie" 1 "w każdym miejscu, w każdej sytuacji"
"wszędzie" 2 "do każdego miejsca, w każdym kierunku"
"wtem" "nagle, nieoczekiwanie"
"wyjaśnienie" 1 "uwagi wyjaśniające rzecz niezrozumiałą"
"wyjaśnienie" 2 "usprawiedliwienie, umotywowanie czegoś"
"wyjazd" 1 "opuszczenie jakiegoś miejsca, wyruszenie dokądś jakimś środkiem lokomocji"
"wyjazd" 2 "podróż dokądś"
"wyjazd" 3 "miejsce, przez które wyjeżdża się skądś"
"wyjątkowo" 1 "w sposób szczególny, niepowtarzalny"
"wyjątkowo" 2 "bardzo rzadko"
"wykonanie" "sposób zrobienia czegoś"
"wymaganie" "warunek lub zespół warunków, którym ktoś lub coś musi odpowiadać"
"wymóg" "warunek lub zespół warunków, którym ktoś lub coś musi odpowiadać"
"wyobrażenie" 1 "wywołany w świadomości obraz przedmiotu, osoby lub sytuacji, opierający się na uprzednio poczynionych spostrzeżeniach i fantazji"
"wyobrażenie" 2 "pogląd o czymś"
"wyobrażenie" 3 "obraz, podobizna"
"wypowiedź" "ustne lub pisemne zabranie głosu w jakiejś sprawie"
"wysokość" 1 "wymiar czegoś liczony od podstawy w górę"
"wysokość" 2 "odległość od jakiegoś punktu do punktu znajdującego się w górze; też: miejsce położone wysoko"
"wysokość" 3 "wielkość lub natężenie czegoś"
"wysokość" 4 "właściwość dźwięku zależna od częstotliwości drgań"
"wysokość" 5 "w figurach i bryłach geometrycznych: odległość podstawy od wierzchołka figury lub od przeciwległego boku wielościanu"
"wysokość" 6 "kąt między kierunkiem do ciała niebieskiego a płaszczyzną horyzontu"
"wyznanie" 1 "wypowiedź, w której ktoś coś wyznaje"
"wyznanie" 2 "religia wyznawana przez jakąś grupę ludzi"
"wzajemny" "dokonywany lub okazywany nawzajem przez obie strony"
"wzdłuż" "II" "równolegle do dłuższego boku"
"względnie" 1 "do pewnego stopnia, w jakichś przyjętych granicach"
"względnie" 2 "dość dobrze"
"wzwyż" "w górę, do góry, wyżej"
"x" 1 "litera oznaczająca spółgłoskę „x”, odpowiadającą połączeniu głosek „ks”"
"x" 2 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dwudziesty piąty"
"x" 3 "określenie osoby, której danych się nie zna lub nie chce się ujawniać, albo określenie czegoś bliżej niesprecyzowanego"
"x" 4 "znak niewiadomej lub zmiennej funkcji"
"y" 1 "litera nazywana „igrek” lub „ipsylon”, odpowiadająca samogłosce „y” lub w niektórych wyrazach obcych w nagłosie przed samogłoską – spółgłosce „j”"
"y" 2 "samogłoska ustna"
"y" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dwudziesty szósty"
"y" 4 "określenie osoby, której danych się nie zna lub nie chce się ujawniać, albo określenie czegoś bliżej niesprecyzowanego"
"y" 5 "znak niewiadomej lub zmiennej funkcji"
"z" "I" 1 "litera oznaczająca spółgłoskę „z”"
"z" "I" 2 "spółgłoska przedniojęzykowo-zębowa, dźwięczna, twarda"
"z" "I" 3 "litera oznaczająca w numeracji porządkowej: dwudziesty siódmy"
"z" "I" 4 "określenie osoby, której danych się nie zna lub nie chce się ujawniać"
"z" "I" 5 "znak niewiadomej lub zmiennej funkcji"
"z oddali" "ze znacznej odległości"
"z przeciwka" "I" "z kierunku, w którym mówiący jest zwrócony"
"z przeciwka" "II" "znajdujący się lub mieszkający naprzeciw kogoś"
"z ukosa" "zobacz „ukosem” "
"zachowanie" "sposób, w jaki zachowują się ludzie lub zwierzęta"
"zadość" "tyle, ile trzeba, by zadowolić kogoś"
"zagadka" 1 "pytanie sformułowane tak, że odpowiedzi można się domyślić z jego treści; też: rebus lub inna łamigłówka"
"zagadka" 2 "coś tajemniczego, co próbujemy wyjaśnić lub zrozumieć"
"zakaz" "zarządzenie lub polecenie zabraniające czegoś"
"zakład" 1 "przedsiębiorstwo lub jego część produkująca coś lub świadcząca jakieś usługi"
"zakład" 2 "instytucja naukowa, społeczna, kulturalna, lecznicza itp.; też: jednostka organizacyjna takiej instytucji"
"zakład" 3 "umowa zawarta między osobami mającymi odmienne zdania, określająca, co ma zrobić osoba myląca się"
"zakład" 4 "stawianie jakiejś sumy pieniędzy na przewidywany wynik meczu, gonitwy itp."
"zakład" 5 "podwinięty brzeg czegoś"
"zamiar" "to, co ktoś zamierza zrobić"
"zanadto" "bardziej lub więcej, niżby należało"
"zapytanie" "oficjalnie zadawane pytanie"
"zarazem" "jednocześnie"
"zarówno" "składnik spójnika złożonego „zarówno ..., jak (i, też) ...” komunikującego, że cechy lub stany rzeczy charakteryzowane przez dwa zdania lub składniki zdań odnoszą się do tego samego przedmiotu lub faktu" "Artysta zarówno maluje, jak i rzeźbi."
"zarzut" "to, co się komuś zarzuca"
"zasada" 1 "prawo rządzące jakimiś procesami, zjawiskami; też: formuła wyjaśniająca to prawo"
"zasada" 2 "norma postępowania"
"zasada" 3 "ustalony na mocy jakiegoś przepisu lub zwyczaju sposób postępowania w danych okolicznościach"
"zasada" 4 "podstawa funkcjonowania lub konstrukcji czegoś"
"zasada" 5 "związek chemiczny o właściwościach przeciwnych do kwasów i w reakcjach z nimi tworzący sole"
"zaświadczenie" "dokument stwierdzający coś"
"zawczasu" "wcześniej"
"zawiadomienie" "dokument lub list zawiadamiający o czymś"
"zawsze" "I" 1 "za każdym razem"
"zawsze" "I" 2 "przez cały czas, który się pamięta"
"zazwyczaj" "w większości przypadków"
"zbyt" "I" "sprzedaż lub możliwość sprzedaży"
"zbyt" "II" "w sposób przekraczający czyjeś oczekiwania lub możliwości kogoś lub czegoś"
"zdanie" 1 "myśl wyrażona słowami"
"zdanie" 2 "opinia o kimś lub czymś"
"zdanie" 3 "zespół wyrazów powiązanych zależnościami gramatycznymi i zawierający orzeczenie"
"zdanie" 4 "sensowne wyrażenie oznajmiające podlegające falsyfikacji"
"zdanie" 5 "czterotaktowa część utworu muzycznego stanowiąca logiczną całość"
"zdumienie" "stan osoby odczuwającej wielkie zdziwienie"
"zdziwienie" "stan osoby, która się zdziwiła"
"zero" 1 "liczba 0"
"zero" 2 "brak czegokolwiek"
"zero" 3 "początkowy punkt na skali, podziałce"
"zero" 4 "człowiek nieprzedstawiający sobą żadnej wartości"
"zeszły" "taki, który dopiero co minął"
"zewsząd" "abl" "ze wszystkich stron"
"zeznanie" 1 "oficjalne wyjaśnienia złożone w sądzie lub przed innymi władzami"
"zeznanie" 2 "dokument zawierający treść takiego wyjaśnienia"
"zgoda" "I" 1 "stan, w którym nie ma zatargów, kłótni, konfliktów"
"zgoda" "I" 2 "stan, w którym ludzie mają wspólne zdanie lub odczucia w jakiejś sprawie"
"zgoda" "I" 3 "pozwolenie na coś"
"zgoła" 1 "zupełnie, absolutnie"
"zgoła" 2 "o cechach: występować w stopniu większym, niż można się tego spodziewać"
"złość" "silne uczucie wzburzenia, gniewu lub wrogości często połączone z agresją"
"złudzenie" 1 "zniekształcone lub błędne wrażenie zmysłowe"
"złudzenie" 2 "nierealne marzenie lub wyobrażenie o czymś"
"znienacka" "nagle, niespodziewanie"
"znikąd" "abl" "z żadnego miejsca, z żadnej strony, od nikogo"
"znikądinąd" "z żadnego innego miejsca, od żadnej innej osoby"
"znowu" "I" "po raz kolejny"
"znowuż" "I" "zobacz „znowu I” "
"znów" "I" "zobacz „znowu I” "
"zowąd" "z owej strony"
"zrazu" "początkowo"
"zwykle" "najczęściej, przeważnie"
"żaden" "II" "niewielki, bez wartości"
"żal" 1 "uczucie smutku"
"żal" 2 "skrucha po popełnieniu czegoś złego"
"żal" 3 "pretensja do kogoś lub czegoś spowodowana rozczarowaniem"
"żądanie" "to, czego ktoś żąda"