PPC / ppc

Commit 9c5982c903edc83db473953315aafb751af99b58

Authored by Michał Rudolf
1 parent 69abb2c5
master

Convert Sejm 1965-1969 to new header format

Inline Side-by-side
Showing 46 changed files with 26581 additions and 21845 deletions

Too many changes to show.
Reload with full diff Plain diff Email patch

To preserve performance only 7 of 46 files are displayed.

1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00001-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00001-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">4</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">1</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1965-06-24</date>
... ... @@ -23,33 +23,97 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="MarszałekSeniorBolesławDrobner" role="speaker">
30   - <persName>Marszałek-Senior Bolesław Drobner</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="PosełGomułkaWładysław" role="speaker">
33   - <persName>Poseł Gomułka Władysław</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełKaliszewskiStanisław" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Kaliszewski Stanisław</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełKraśkoWincenty" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Kraśko Wincenty</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełPodedwornyBolesław" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Podedworny Bolesław</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełTejchmaJózef" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Tejchma Józef</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="WicemarszałekJanKarolWende" role="speaker">
48   - <persName>Wicemarszałek Jan Karol Wende</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
51   - <persName>Komentarz</persName>
52   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="Marszałek" role="chair">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + </persName>
  31 + </person>
  32 + <person xml:id="BolesławDrobner" role="regular">
  33 + <persName>
  34 + <roleName>Marszałek-Senior</roleName>
  35 + <forename>Bolesław</forename>
  36 + <surname>Drobner</surname>
  37 + </persName>
  38 + <sex value="M" />
  39 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Drobner</idno>
  40 + </person>
  41 + <person xml:id="WładysławGomułka" role="regular">
  42 + <persName>
  43 + <roleName>Poseł</roleName>
  44 + <forename>Władysław</forename>
  45 + <surname>Gomułka</surname>
  46 + </persName>
  47 + <sex value="M" />
  48 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Gomu%C5%82ka</idno>
  49 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  50 + </person>
  51 + <person xml:id="StanisławKaliszewski" role="regular">
  52 + <persName>
  53 + <roleName>Poseł</roleName>
  54 + <forename>Stanisław</forename>
  55 + <surname>Kaliszewski</surname>
  56 + </persName>
  57 + <sex value="M" />
  58 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Kaliszewski</idno>
  59 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  60 + </person>
  61 + <person xml:id="WincentyKraśko" role="regular">
  62 + <persName>
  63 + <roleName>Poseł</roleName>
  64 + <forename>Wincenty</forename>
  65 + <surname>Kraśko</surname>
  66 + </persName>
  67 + <sex value="M" />
  68 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wincenty_Kra%C5%9Bko</idno>
  69 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  70 + </person>
  71 + <person xml:id="BolesławPodedworny" role="regular">
  72 + <persName>
  73 + <roleName>Poseł</roleName>
  74 + <forename>Bolesław</forename>
  75 + <surname>Podedworny</surname>
  76 + </persName>
  77 + <sex value="M" />
  78 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Podedworny</idno>
  79 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  80 + </person>
  81 + <person xml:id="JózefTejchma" role="regular">
  82 + <persName>
  83 + <roleName>Poseł</roleName>
  84 + <forename>Józef</forename>
  85 + <surname>Tejchma</surname>
  86 + </persName>
  87 + <sex value="M" />
  88 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Tejchma</idno>
  89 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  90 + </person>
  91 + <person xml:id="JanKarolWende" role="regular">
  92 + <persName>
  93 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  94 + <forename>Jan</forename>
  95 + <forename>Karol</forename>
  96 + <surname>Wende</surname>
  97 + </persName>
  98 + <sex value="M" />
  99 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Karol_Wende</idno>
  100 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  101 + </person>
  102 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  103 + <persName>komentarz</persName>
  104 + </person>
  105 + </listPerson>
  106 + <listOrg>
  107 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  108 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  109 + </org>
  110 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  111 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  112 + </org>
  113 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  114 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  115 + </org>
  116 + </listOrg>
53 117 </particDesc>
54 118 </profileDesc>
55 119 -</teiHeader>
  120 +</teiHeader>
56 121 \ No newline at end of file
... ...
1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -10,58 +10,58 @@
10 10 <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek — Senior Bolesław Drobner, następnie Marszałek Sejmu Czesław Wycech)</u>
11 11 </div>
12 12 <div xml:id="div-2">
13   - <u xml:id="u-2.0" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Rada Państwa powierzyła mi już po raz trzeci z rzędu jako najstarszemu wiekiem posłowi dokonanie otwarcia pierwszego posiedzenia Sejmu. Na tej podstawie — zgodnie z art. 16 regulaminu Sejmu — otwieram pierwsze posiedzenie IV kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
14   - <u xml:id="u-2.1" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Obywatele Posłowie! W kwietniu bieżącego roku Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu przedstawił społeczeństwu naszemu wspólny program wyborczy wszystkich skupionych we Froncie Jedności Narodu organizacji politycznych i społecznych, a więc Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której mam zaszczyt być członkiem, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, związków zawodowych, związków spółdzielni pracy i organizacji chłopskich, organizacji kobiet i związków młodzieży, stowarzyszeń inteligencji, świeckich działaczy katolickich itd. Program ten zapowiadał kontynuację naszej drogi dziejowej, zapoczątkowanej przed 20 laty przez Krajową Radę Narodową, w pamiętnych dniach zwycięstwa nad hitlerowskim faszyzmem i narodzin Polski Ludowej.</u>
15   - <u xml:id="u-2.2" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Jak głosiła odezwa Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu jest to program rozwoju i rozkwitu naszego kraju, jego gospodarki i kultury, program pokoju między narodami, niepodległości i bezpieczeństwa Polski, przyjaźni i jedności bratnich narodów socjalistycznych.</u>
16   - <u xml:id="u-2.3" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">W wyborach do Sejmu i rad narodowych, które odbyły się w dniu 30 maja br., naród polski wypowiedział się bez mała jednogłośnie za programem wyborczym Frontu Jedności Narodu. Świadczą o tym następujące urzędowe dane: w wyborach do Sejmu wzięło udział 96,62% wyborców; na listy kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 98,81% ważnie oddanych głosów.</u>
17   - <u xml:id="u-2.4" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Można było w związku z tym stwierdzić, że dzień 30 maja br. przejdzie do historii Polski Ludowej jako dzień zwycięstwa idei Frontu Jedności Narodu, idei, wyrażającej zespolenie całego patriotycznie myślącego społeczeństwa wokół zadań dalszej budowy socjalizmu, rozwoju i pomyślności kraju, jego rosnącego wkładu w walce o pokój.</u>
18   - <u xml:id="u-2.5" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">To ogromne zaufanie okazane nam, posłom na Sejm, przez cały naród polski nakłada na nas szczególnie odpowiedzialne obowiązki. W ciągu 48 miesięcy trwającej III kadencji Sejm, jak to stwierdził Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu — najwyższy organ przedstawicielski w naszym państwie — rozwijał i doskonalił swoje funkcje ustawodawcze, usprawniał metody konstytucyjnej kontroli nad rządem oraz innymi organami władzy państwowej. Sejm ten odbył 32 posiedzenia i uchwalił 93 ustawy; w obradach plenarnych głos zabrało 725 posłów, w tym 93 sprawozdawców i 632 posłów zabierających głos w dyskusjach, ponadto zabrało głos 43 przedstawicieli rządu; komisje nasze odbyły łącznie 887 posiedzeń i uchwaliły 1.842 dezyderaty.</u>
19   - <u xml:id="u-2.6" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Ogromne znaczenie miały uchwalone przez ten Sejm kodeksy, jak cywilny, rodzinny i postępowania cywilnego oraz historyczna ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowania. Czterokrotnie uchwalone zostały w latach 1961–1965 roczne narodowe plany gospodarcze i budżety państwa.</u>
20   - <u xml:id="u-2.7" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Na nas, posłach na Sejm IV kadencji, ciąży teraz obowiązek kontynuowania tej słusznej, demokratycznej linii.</u>
21   - <u xml:id="u-2.8" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">IV Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i ostatnio odbyte III Plenum Komitetu Centralnego naszej partii nakreśliły drogę dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej w naszym kraju. Nakreśliły drogę dalszego, coraz skuteczniejszego wykorzystywania przez Sejm i jego organy ich konstytucyjnych uprawnień. Nakreśliły drogę dalszego ulepszania metod i form pracy Sejmu. Nakreśliły drogę dalszego zacieśniania więzi łączącej posłów z wyborcami.</u>
22   - <u xml:id="u-2.9" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Od nas samych zależy teraz, Obywatele Posłowie, na ile odpowiemy zaufaniu okazanemu nam przez wyborców. Oczekują oni od nas niemało, gdyż nam właśnie, Sejmowi IV kadencji, przypadnie — wśród innych ważnych zadań — uchwalić najbliższy narodowy plan gospodarczy na lata 1966–1970.</u>
23   - <u xml:id="u-2.10" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Pozwólcie zatem, że zanim przystąpię do dalszych punktów porządku dziennego, z tego miejsca jako najstarszy wiekiem członek tej Izby życzyć Wam będę pełnego powodzenia w zaszczytnej i odpowiedzialnej pracy na ławach najwyższego organu przedstawicielskiego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
24   - <u xml:id="u-2.11" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">I pozwólcie, że powtórzę ponownie słowa, które już z tej trybuny jako marszałek-senior w dniu 20 lutego 1957 r. wypowiedziałem. Mówiłem wówczas: „Droga nasza jest słuszna i niezawodna. Zatryumfował na naszej ziemi humanizm socjalistyczny, zatryumfowała odwaga ludzi mocnych i twardych, zatryumfowała idea socjalistyczna. Jesteśmy przekonani, że w walce o nową Polskę wytrwamy i wygramy!”</u>
  13 + <u xml:id="u-2.0" who="#BolesławDrobner">Rada Państwa powierzyła mi już po raz trzeci z rzędu jako najstarszemu wiekiem posłowi dokonanie otwarcia pierwszego posiedzenia Sejmu. Na tej podstawie — zgodnie z art. 16 regulaminu Sejmu — otwieram pierwsze posiedzenie IV kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  14 + <u xml:id="u-2.1" who="#BolesławDrobner">Obywatele Posłowie! W kwietniu bieżącego roku Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu przedstawił społeczeństwu naszemu wspólny program wyborczy wszystkich skupionych we Froncie Jedności Narodu organizacji politycznych i społecznych, a więc Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której mam zaszczyt być członkiem, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, związków zawodowych, związków spółdzielni pracy i organizacji chłopskich, organizacji kobiet i związków młodzieży, stowarzyszeń inteligencji, świeckich działaczy katolickich itd. Program ten zapowiadał kontynuację naszej drogi dziejowej, zapoczątkowanej przed 20 laty przez Krajową Radę Narodową, w pamiętnych dniach zwycięstwa nad hitlerowskim faszyzmem i narodzin Polski Ludowej.</u>
  15 + <u xml:id="u-2.2" who="#BolesławDrobner">Jak głosiła odezwa Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu jest to program rozwoju i rozkwitu naszego kraju, jego gospodarki i kultury, program pokoju między narodami, niepodległości i bezpieczeństwa Polski, przyjaźni i jedności bratnich narodów socjalistycznych.</u>
  16 + <u xml:id="u-2.3" who="#BolesławDrobner">W wyborach do Sejmu i rad narodowych, które odbyły się w dniu 30 maja br., naród polski wypowiedział się bez mała jednogłośnie za programem wyborczym Frontu Jedności Narodu. Świadczą o tym następujące urzędowe dane: w wyborach do Sejmu wzięło udział 96,62% wyborców; na listy kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 98,81% ważnie oddanych głosów.</u>
  17 + <u xml:id="u-2.4" who="#BolesławDrobner">Można było w związku z tym stwierdzić, że dzień 30 maja br. przejdzie do historii Polski Ludowej jako dzień zwycięstwa idei Frontu Jedności Narodu, idei, wyrażającej zespolenie całego patriotycznie myślącego społeczeństwa wokół zadań dalszej budowy socjalizmu, rozwoju i pomyślności kraju, jego rosnącego wkładu w walce o pokój.</u>
  18 + <u xml:id="u-2.5" who="#BolesławDrobner">To ogromne zaufanie okazane nam, posłom na Sejm, przez cały naród polski nakłada na nas szczególnie odpowiedzialne obowiązki. W ciągu 48 miesięcy trwającej III kadencji Sejm, jak to stwierdził Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu — najwyższy organ przedstawicielski w naszym państwie — rozwijał i doskonalił swoje funkcje ustawodawcze, usprawniał metody konstytucyjnej kontroli nad rządem oraz innymi organami władzy państwowej. Sejm ten odbył 32 posiedzenia i uchwalił 93 ustawy; w obradach plenarnych głos zabrało 725 posłów, w tym 93 sprawozdawców i 632 posłów zabierających głos w dyskusjach, ponadto zabrało głos 43 przedstawicieli rządu; komisje nasze odbyły łącznie 887 posiedzeń i uchwaliły 1.842 dezyderaty.</u>
  19 + <u xml:id="u-2.6" who="#BolesławDrobner">Ogromne znaczenie miały uchwalone przez ten Sejm kodeksy, jak cywilny, rodzinny i postępowania cywilnego oraz historyczna ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowania. Czterokrotnie uchwalone zostały w latach 1961–1965 roczne narodowe plany gospodarcze i budżety państwa.</u>
  20 + <u xml:id="u-2.7" who="#BolesławDrobner">Na nas, posłach na Sejm IV kadencji, ciąży teraz obowiązek kontynuowania tej słusznej, demokratycznej linii.</u>
  21 + <u xml:id="u-2.8" who="#BolesławDrobner">IV Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i ostatnio odbyte III Plenum Komitetu Centralnego naszej partii nakreśliły drogę dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej w naszym kraju. Nakreśliły drogę dalszego, coraz skuteczniejszego wykorzystywania przez Sejm i jego organy ich konstytucyjnych uprawnień. Nakreśliły drogę dalszego ulepszania metod i form pracy Sejmu. Nakreśliły drogę dalszego zacieśniania więzi łączącej posłów z wyborcami.</u>
  22 + <u xml:id="u-2.9" who="#BolesławDrobner">Od nas samych zależy teraz, Obywatele Posłowie, na ile odpowiemy zaufaniu okazanemu nam przez wyborców. Oczekują oni od nas niemało, gdyż nam właśnie, Sejmowi IV kadencji, przypadnie — wśród innych ważnych zadań — uchwalić najbliższy narodowy plan gospodarczy na lata 1966–1970.</u>
  23 + <u xml:id="u-2.10" who="#BolesławDrobner">Pozwólcie zatem, że zanim przystąpię do dalszych punktów porządku dziennego, z tego miejsca jako najstarszy wiekiem członek tej Izby życzyć Wam będę pełnego powodzenia w zaszczytnej i odpowiedzialnej pracy na ławach najwyższego organu przedstawicielskiego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  24 + <u xml:id="u-2.11" who="#BolesławDrobner">I pozwólcie, że powtórzę ponownie słowa, które już z tej trybuny jako marszałek-senior w dniu 20 lutego 1957 r. wypowiedziałem. Mówiłem wówczas: „Droga nasza jest słuszna i niezawodna. Zatryumfował na naszej ziemi humanizm socjalistyczny, zatryumfowała odwaga ludzi mocnych i twardych, zatryumfowała idea socjalistyczna. Jesteśmy przekonani, że w walce o nową Polskę wytrwamy i wygramy!”</u>
25 25 <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski).</u>
26   - <u xml:id="u-2.13" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
27   - <u xml:id="u-2.14" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
28   - <u xml:id="u-2.15" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">W myśl art. 1 ust. 3 regulaminu Sejmu ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, a następnie kolejno będzie wywoływany każdy poseł, który powstając z miejsca powtórzy słowo „ślubuję”.</u>
29   - <u xml:id="u-2.16" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jedną z najmłodszych wiekiem posłanek, obywatelkę Zofię Grzebisz.</u>
  26 + <u xml:id="u-2.13" who="#BolesławDrobner">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u>
  27 + <u xml:id="u-2.14" who="#BolesławDrobner">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  28 + <u xml:id="u-2.15" who="#BolesławDrobner">W myśl art. 1 ust. 3 regulaminu Sejmu ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, a następnie kolejno będzie wywoływany każdy poseł, który powstając z miejsca powtórzy słowo „ślubuję”.</u>
  29 + <u xml:id="u-2.16" who="#BolesławDrobner">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jedną z najmłodszych wiekiem posłanek, obywatelkę Zofię Grzebisz.</u>
30 30 <u xml:id="u-2.17" who="#komentarz">(Powołana posłanka zajmuje miejsce przy stole prezydialnym).</u>
31   - <u xml:id="u-2.18" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
  31 + <u xml:id="u-2.18" who="#BolesławDrobner">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u>
32 32 <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
33 33 <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u>
34   - <u xml:id="u-2.21" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
35   - <u xml:id="u-2.22" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Proszę Posłankę Zofię Grzebisz o odczytywanie nazwisk obywateli posłów.</u>
  34 + <u xml:id="u-2.21" who="#BolesławDrobner">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  35 + <u xml:id="u-2.22" who="#BolesławDrobner">Proszę Posłankę Zofię Grzebisz o odczytywanie nazwisk obywateli posłów.</u>
36 36 <u xml:id="u-2.23" who="#komentarz">(Następujący posłowie w kolejności odczytywanych przez posłanką Zofią Grzebisz nazwisk powtarzają „Ślubuję”: Adamiec Władysław Adamowicz Lucyna Adamuszek Witold Albrecht Jerzy Aleksiejczuk Wincenty Augustyn Maria Balicki Zdzisław Baliński Stanisław Banach Kazimierz Baran Irena Barańska Ksawera Barcikowski Kazimierz Bartosiewicz Ryszard Basza Bronisław Bednarek Bolesław Benesz Andrzej Bezler Józef Bielawski Karol Bieńczak Ryszard Bieńkowski Władysław Biernacka Krystyna Bies Franciszek Blachura Mieczysław Blat Jan Blinowski Franciszek Błajszczak Eugenia Błaszkiewicz Czesław Bodalski Mieczysław Bogus Franciszek Borkowska Teodozja Borodzik Andrzej Brudziński Leon Budzik Władysław Budzynowski Leon Bukowski Jerzy Burski Czesław Byczkowski Antoni Cabaj Władysław Ceberek Stanisław Cegłowski Zdzisław Chajn Leon Chudziński Antoni Cieślak Stanisław Ciężarek Marcin Ciupiński Józef Cwyl Grzegorz Cyrankiewicz Józef Czapski Józef Czarnecki Alojzy Czechowska Krystyna Czerniakiewicz Stefan Czeszko Bohdan Daniel Antoni Dąb-Kocioł Jan Dąbal Franciszek Dąbek Paweł Dąbrowska Maria Dąbrowski Konstanty Dąbska Helena Dechnik Józef Dejewski Stanisław Depa Franciszek Dębski Feliks Dolata Pelagia Domagała Czesław Domiński Jerzy Drewka Zdzisław Drobner Bolesław Drzewiecki Bronisław Dubiel Magdalena Dubiel Paweł Dubis Jan Duda Edward Dybaś Stanisław Dziedzic Szymon Dziemba Jan Filipowicz Zygmunt Fiutowski Feliks Franczyk Wincenty Frankowski Jan Frąszczak Józef Fronc Antoni Gajewski Mieczysław Gajewski Piotr Gałaj Dyzma Gałązka Jan Gałka Władysław Gawlik Władysław Gąsiorkiewicz Teresa Gede Tadeusz Gesing Franciszek Gębka Piotr Gierek Edward Ginter Franciszek Głowacki Kazimierz Godlewski Stefan Golińska Henryka Gołda Henryk Gomoła Zdzisław Gomułka Władysław Grad Mieczysław Graliński Edward Gregorek Bolesław Grendys Michał Grochal Eugeniusz Grochalski Franciszek Grochowski Franciszek Grudzień Zdzisław Gruszkiewicz Barbara Grzebisz Zofia Grzecznarowski Józef Grzywiński Stanisław Gucwa Stanisław Gutowski Tadeusz Gwiazda-Pietrasz Henryka Hagmajer Jerzy Hajduk Ryszard Hałas Henryk Hasiak Stanisław Hebda Mieczysław Heidner Stanisław Horodecki Julian Ignar Stefan Ilczuk Tadeusz Iwaszkiewicz Bolesław Iwaszkiewicz Jarosław Izydorczyk Jan Jabłoński Henryk Jagielski Mieczysław Jagodziński Wacław Jakszewicz Franciszek Janiszewska Irena Janiszewska Jadwiga Janiurek Włodzimierz Janczyk Tadeusz Jankowski Antoni Janus Henryk Jarosiński Witold Jaroszewicz Piotr Jaruzelski Wojciech Jaszczuk Bolesław Jaworski Marian Jeziorski Franciszek Jeżewska Emilia Jędras Stanisław Jedruch Tadeusz Jędrychowski Stefan Jędryszczak Stefan Jodłowski Stanisław Juchnicki Stanisław Juzków Bronisław Kaczmarek Roman Kaczor Jan Kaliszewski Stanisław Kałwak Bronisław Kandzierski Kazimierz Kaniuga Kazimierz Karpińska Halina Kasiak Jan Kasman Leon Kasperski Witold Kaszewski Józef Kawałek Bronisław Kądziołka Władysław Kępiński Jerzy Kiełczewski Wacław Klecha Jan Kleczaj Jan Klimaszewski Mieczysław Kliszko Zenon Knapik Józef Kociołek Stanisław Kołder Jan Konarska Jadwiaga Konkolewski Ignacy Kopecki Kazimierz Koraszewski Jacek Korczyński Grzegorz Korotyński Henryk Korzycki Antoni Kostka Stanisław Kostrzewa Roch Kościjańska Zuzanna Koślacz Tadeusz Kot Józef Kowal Eugenia Kowalski Marian Kozdra Władysław Kozioł Stanisław Kozubski Wacław Krakowski Ignacy Kraska Elżbieta Krassowska Eugenia Krasko Wincenty Krauss Stanisław Król Teresa Królasik Zenon Kruczek Władysław Kruczkowski Adam Książkiewicz Adolf Kubica Walenty Kubicki Marian Kulas Jan Kulczyński Stanisław Kulesza Józef Kuligowski Antoni Kuraś Kazimierz Kurowska Kamila Kuszyk Władysław Kuziński Stanisław Kwiatkowski Kazimierz Kwietniewski Józef Langosz Józef Lankamer Marta Lassota Witold Lechowicz Włodzimierz Leczykiewicz Sylwester Lendzion Leon Lewandowski Edmund Lewko Antoni Lipka Maria Loga-Sowiński Ignacy Lorentz Stanisław Lubecka Antonina Luty Bronisław Łaciak Józef Łastowski Józef Łaszewicz Arkadiusz Łęczycki Bolesław Łopatyński Igor Łubieński Konstanty Machalski Adolf Machejek Władysław Macichowski Józef Maciejczyk Władysław Maciejewska Bolesława Maj Franciszek Majchrzak Józef Makowski Janusz Makowski Roman Makowski Tadeusz Malawski Leopold Malcharek Marta Malewski Juliusz Malinowski Franciszek Malinowski Tomasz Małolepszy Edward Marek Władysław Marszałek-Młyńczyk Krystyna Martiszko Marian Marzec Mieczysław Matusiak Stanisław Matuszewska Łucja Matyjas Edmund Matys Władysław Mazowiecki Tadeusz Mazurek Jan Mazurek Wojciech Mędzkiewicz Anna Mielczarek Maria Krystyna Mikłaszewicz Eugenia Miotk Kazimierz Mirek Jan Miśkiewicz Marian Mitręga Jan Mlącki Stanisław Mleczko Franciszek Młyńczak Tadeusz Witold Moczar Mieczysław Mojkowski Stanisław Mońka Wacław Władysław Motyka Jan Motyka Lucjan Mrowiec Antoni Murawski Franciszek Musiałowa Alicja Nagórzański Józef Natorska Barbara Niedźwiecki Franciszek Niedźwiecki Józef Nitecki Leon Noga Józef Nowak Aleksy Nowak Roman Nowak Zenon Nowakowski Piotr Obolewicz Wiktor Ochab Edward Okwieka Hubert Oleszkiewicz Czesław Olszewski Jerzy Olszewski Leon Olszyński Józef Opałko Stanisław Orlewski Władysław Ostapczuk Bronisław Owczarek Edward Owsianik Bronisław Ozga Jan Ozga Władysław Ozga-Michalski Józef Paczkowski Mieczysław Pająk Pelagia Pałka Krystyna Papiernik Aleksander Paryżak Zofia Pastusiak Stefan Pawłowski Stanisław Piasecki Bolesław Piątkowski Władysław Pierański Florian Pilch Augustyn Piłatowski Władysław Pisula Feliks Pławski Tadeusz Poczęsny Stanisław Podedworny Bolesław Pohl Henryk Polnar Michał Polski Jan Połeć Mieczysław Poniedziałek Leon Pospieszyński Ryszard Poślednik Regina Prusiński Kazimierz Prȕfer Stanisław Pryma Jerzy Przybyciński Marian Przybyłek Edward Pstrągowska Barbara Ptasiński Jan Puch Władysław Pysz Jan Pytel Paweł Ramotowska Janina Raźny Józef Reiff Ryszard Romanowski Stanisław Roskiewicz Bernard Rozmiarek Aleksander Róg-Świostek Mieczysław Różańska Wiktoria Rudczyk Maksym Rumiński Bolesław Rusin Bartłomiej Ruszkowski Edward Rutkowski Henryk Rybak Antoni Ryznar Jan Rześniowiećki Tadeusz Sabik Jan Sadowski Czesław Sadurski Franciszek Sasak Józef Schab Bronisław Schmidt Aleksander Serwicki Stefan Siedlewski Zdzisław Sieradzki Aleksy Sierański Bernard Sitek Tadeusz Skibniewska Halina Skrobisz Henryk Sokorski Włodzimierz Soroko Anna Specjał Michał Spychalski Józef Spychalski Marian Sroczyńska Irena Stachoń Roman Stachowiak Władysław Stachura Mieczysław Starewicz Artur Starzec Feliks Stasiak Ludomir Stefaniak Tadeusz Stefańczyk Stanisław Stępień Helena Stomma Stanisław Strzelecki Ryszard Stuczyński Edmund Studziński Zdzisław Sulima Stanisław Szafrański Henryk Szajna Bronisław Szczerbal Franciszek Szindler Maria Szubar Andrzej Szukała Jerzy Szura Rudolf Szwałkiewicz Olga Szydlak Jan Szymczak Władysław Szyndlar Stanisław Szyr Eugeniusz Śliwa Jan Tatarkówna-Majkowska Michalina Tejchma Józef Toczek Tadeusz Tokarski Julian Tomal Zdzisław Tomala Władysław Tomaszewski Stanisław Tomaszewski Stefan Tomczyk Zofia Tomkowski Mieczysław Trojanowska Ewa Trojok Józef Trzaska Stanisław Trześniak Mieczysław Tuka Marian Turski Stanisław Ujma Edmund Urbaniec Marian Urbanowicz Józef Wachowicz Franciszek Walaszek Antoni Walczak Marian Walendowski Stanisław Waniołka Franciszek Wantuła Leon Warowny Bronisław Waryszak Czesław Wasążnik Franciszek Wasilkowski Jan Wąsicki Jan Wende Jan Karol Werblan Andrzej Werner Jerzy Wicenty Bolesław Wicha Władysław Wichłacz Florian Wieczorek Tadeusz Wiśniowski Władysław Witek Eugeniusz Wlekły Józef Wojas Paweł Wołosz Wiesław Wojtowicz Stanisław Wroniak Józef Wróbel Wiktor Wycech Czesław Wysocki Tadeusz Zabłocki Janusz Zarzycki Janusz Zawadecka Stanisława Zawadzki Mirosław Zawieyski Jerzy Ziętek Henryk Ziętek Jerzy Zuj Józef Zyzik Wiktor Żabiński Andrzej Żakowiecki Henryk Żebrowski Edward Żurek Mirosław)</u>
37 37 </div>
38 38 <div xml:id="div-3">
39   - <u xml:id="u-3.0" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u>
40   - <u xml:id="u-3.1" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Wobec tego, że pierwszy punkt porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia stanowi wybór Marszałka Sejmu, przystępujemy do tego punktu.</u>
41   - <u xml:id="u-3.2" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u>
  39 + <u xml:id="u-3.0" who="#BolesławDrobner">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u>
  40 + <u xml:id="u-3.1" who="#BolesławDrobner">Wobec tego, że pierwszy punkt porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia stanowi wybór Marszałka Sejmu, przystępujemy do tego punktu.</u>
  41 + <u xml:id="u-3.2" who="#BolesławDrobner">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u>
42 42 <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Podedworny: Proszę o głos.)</u>
43   - <u xml:id="u-3.4" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Głos ma poseł Bolesław Podedworny. Złożyli ślubowania posłowie: Lange Oskar, Wiensek Jan, Rapacki Adam, Żółkiewski Stefan.</u>
  43 + <u xml:id="u-3.4" who="#BolesławDrobner">Głos ma poseł Bolesław Podedworny. Złożyli ślubowania posłowie: Lange Oskar, Wiensek Jan, Rapacki Adam, Żółkiewski Stefan.</u>
44 44 </div>
45 45 <div xml:id="div-4">
46   - <u xml:id="u-4.0" who="#PosełPodedwornyBolesław">W imieniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam kandydaturę posła Czesława Wycecha na stanowisko Marszałka Sejmu.</u>
47   - <u xml:id="u-4.1" who="#PosełPodedwornyBolesław">Poseł Czesław Wycech, syn chłopski z ziemi podlaskiej, jest powszechnie znanym, długoletnim działaczem chłopskim. W okresie międzywojennym i w latach hitlerowskiego najazdu, poseł Czesław Wycech bierze czynny udział w pracy i w walce o Polskę Ludową.</u>
48   - <u xml:id="u-4.2" who="#PosełPodedwornyBolesław">W Polsce Ludowej pełni ważne funkcje polityczne, społeczne i państwowe jako członek władz naczelnych stronnictw ludowych, zastępca Przewodniczącego Rady Państwa, Marszałek Sejmu, prezes, a następnie honorowy prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego, przewodniczący Krajowego Komitetu Społecznego Funduszu Budowy Szkół Tysiąclecia, przewodniczący Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i innych organizacji i towarzystw.</u>
49   - <u xml:id="u-4.3" who="#PosełPodedwornyBolesław">Poseł Czesław Wycech posiada duży dorobek naukowy i pisarski. Jako polityk i publicysta poseł Czesław Wycech wniósł poważny wkład do ideologicznego dorobku Polski Ludowej, naszego Stronnictwa, historii chłopów, a także do rozwoju oświaty i społecznego ruchu nauczycielskiego w naszym kraju.</u>
  46 + <u xml:id="u-4.0" who="#BolesławPodedworny">W imieniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam kandydaturę posła Czesława Wycecha na stanowisko Marszałka Sejmu.</u>
  47 + <u xml:id="u-4.1" who="#BolesławPodedworny">Poseł Czesław Wycech, syn chłopski z ziemi podlaskiej, jest powszechnie znanym, długoletnim działaczem chłopskim. W okresie międzywojennym i w latach hitlerowskiego najazdu, poseł Czesław Wycech bierze czynny udział w pracy i w walce o Polskę Ludową.</u>
  48 + <u xml:id="u-4.2" who="#BolesławPodedworny">W Polsce Ludowej pełni ważne funkcje polityczne, społeczne i państwowe jako członek władz naczelnych stronnictw ludowych, zastępca Przewodniczącego Rady Państwa, Marszałek Sejmu, prezes, a następnie honorowy prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego, przewodniczący Krajowego Komitetu Społecznego Funduszu Budowy Szkół Tysiąclecia, przewodniczący Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i innych organizacji i towarzystw.</u>
  49 + <u xml:id="u-4.3" who="#BolesławPodedworny">Poseł Czesław Wycech posiada duży dorobek naukowy i pisarski. Jako polityk i publicysta poseł Czesław Wycech wniósł poważny wkład do ideologicznego dorobku Polski Ludowej, naszego Stronnictwa, historii chłopów, a także do rozwoju oświaty i społecznego ruchu nauczycielskiego w naszym kraju.</u>
50 50 <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
51 51 </div>
52 52 <div xml:id="div-5">
53   - <u xml:id="u-5.0" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Czy są jeszcze inne kandydatury?</u>
54   - <u xml:id="u-5.1" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Nie słyszę.</u>
55   - <u xml:id="u-5.2" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Stosownie do art. 18 ust. 2 regulaminu Sejm wybiera Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
56   - <u xml:id="u-5.3" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u>
57   - <u xml:id="u-5.4" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Przystępujemy do głosowania.</u>
58   - <u xml:id="u-5.5" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Czesława Wycecha na stanowisko Marszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
59   - <u xml:id="u-5.6" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Dziękuję.</u>
60   - <u xml:id="u-5.7" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
61   - <u xml:id="u-5.8" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
62   - <u xml:id="u-5.9" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie Marszałkiem Sejmu obywatela posła Czesława Wycecha.</u>
  53 + <u xml:id="u-5.0" who="#BolesławDrobner">Czy są jeszcze inne kandydatury?</u>
  54 + <u xml:id="u-5.1" who="#BolesławDrobner">Nie słyszę.</u>
  55 + <u xml:id="u-5.2" who="#BolesławDrobner">Stosownie do art. 18 ust. 2 regulaminu Sejm wybiera Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  56 + <u xml:id="u-5.3" who="#BolesławDrobner">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u>
  57 + <u xml:id="u-5.4" who="#BolesławDrobner">Przystępujemy do głosowania.</u>
  58 + <u xml:id="u-5.5" who="#BolesławDrobner">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Czesława Wycecha na stanowisko Marszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u>
  59 + <u xml:id="u-5.6" who="#BolesławDrobner">Dziękuję.</u>
  60 + <u xml:id="u-5.7" who="#BolesławDrobner">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  61 + <u xml:id="u-5.8" who="#BolesławDrobner">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  62 + <u xml:id="u-5.9" who="#BolesławDrobner">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie Marszałkiem Sejmu obywatela posła Czesława Wycecha.</u>
63 63 <u xml:id="u-5.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
64   - <u xml:id="u-5.11" who="#MarszałekSeniorBolesławDrobner">Proszę Obywatela Marszałka o objęcie przewodnictwa.</u>
  64 + <u xml:id="u-5.11" who="#BolesławDrobner">Proszę Obywatela Marszałka o objęcie przewodnictwa.</u>
65 65 <u xml:id="u-5.12" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski)</u>
66 66 <u xml:id="u-5.13" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Czesław Wycech, witany oklaskami, podchodzi do stołu prezydialnego i obejmuje przewodnictwo),</u>
67 67 </div>
... ... @@ -107,9 +107,9 @@
107 107 <u xml:id="u-6.38" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Józefowi Tejchmie.</u>
108 108 </div>
109 109 <div xml:id="div-7">
110   - <u xml:id="u-7.0" who="#PosełTejchmaJózef">Wysoki Sejmie! Pragnę w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przedstawić kandydata w osobie posła Zenona Kliszki do objęcia funkcji wicemarszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej IV kadencji.</u>
111   - <u xml:id="u-7.1" who="#PosełTejchmaJózef">Towarzysz Zenon Kliszko, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, odgrywa doniosłą rolę w życiu państwowym i społeczno-politycznym Polski Ludowej. Towarzysz Zenon Kliszko jako długoletni działacz na polu parlamentaryzmu polskiego, reprezentując politykę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jest współtwórcą wielkiej roli naszego Sejmu w rozwijaniu i utrwalaniu systemu socjalistycznej demokracji.</u>
112   - <u xml:id="u-7.2" who="#PosełTejchmaJózef">Proponuję Wysokiej Izbie wybór posła Zenona Kliszko na wicemarszałka Sejmu.</u>
  110 + <u xml:id="u-7.0" who="#JózefTejchma">Wysoki Sejmie! Pragnę w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przedstawić kandydata w osobie posła Zenona Kliszki do objęcia funkcji wicemarszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej IV kadencji.</u>
  111 + <u xml:id="u-7.1" who="#JózefTejchma">Towarzysz Zenon Kliszko, członek Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, odgrywa doniosłą rolę w życiu państwowym i społeczno-politycznym Polski Ludowej. Towarzysz Zenon Kliszko jako długoletni działacz na polu parlamentaryzmu polskiego, reprezentując politykę Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jest współtwórcą wielkiej roli naszego Sejmu w rozwijaniu i utrwalaniu systemu socjalistycznej demokracji.</u>
  112 + <u xml:id="u-7.2" who="#JózefTejchma">Proponuję Wysokiej Izbie wybór posła Zenona Kliszko na wicemarszałka Sejmu.</u>
113 113 <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
114 114 <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Kaliszewski: Proszę o głos.)</u>
115 115 </div>
... ... @@ -117,10 +117,10 @@
117 117 <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Stanisławowi Kaliszewskiemu.</u>
118 118 </div>
119 119 <div xml:id="div-9">
120   - <u xml:id="u-9.0" who="#PosełKaliszewskiStanisław">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam na stanowisko wicemarszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej kandydaturę posła Jana Karola Wendego.</u>
121   - <u xml:id="u-9.1" who="#PosełKaliszewskiStanisław">Działalność Jana Karola Wendego od wczesnej młodości jako studenta, potem literata i publicysty związana była z postępowym, demokratycznym ruchem politycznym. W okresie najazdu hitlerowskiego, przebywając na emigracji w Związku Radzieckim, Jan Karol Wende brał udział w walce z okupantem, wstępując do Wojska Polskiego. Uczestniczył w pracach Związku Patriotów Polskich, potem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako sekretarz generalny jego prezydium. Jan Karol Wende był potem kolejno wiceministrem Kultury i Sztuki, ambasadorem Polski w Jugosławii, sekretarzem generalnym Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą przy Radzie Ministrów.</u>
122   - <u xml:id="u-9.2" who="#PosełKaliszewskiStanisław">Jan Karol Wende jest współtwórcą odrodzonego Stronnictwa Demokratycznego, był wieloletnim wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu, a obecnie — od lipca 1961 r. — sekretarzem generalnym Centralnego Komitetu.</u>
123   - <u xml:id="u-9.3" who="#PosełKaliszewskiStanisław">Od zarania Polski Ludowej Jan Karol Wende brał aktywny udział w pracach naszego Sejmu, piastując w nim w ubiegłej kadencji stanowisko wicemarszałka. Kandydaturę Jana Karola Wendego na stanowisko wicemarszałka zgłaszamy z głębokim przeświadczeniem, iż wypełni on dobrze powierzone mu przez Wysoką Izbę odpowiedzialne obowiązki.</u>
  120 + <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławKaliszewski">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam na stanowisko wicemarszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej kandydaturę posła Jana Karola Wendego.</u>
  121 + <u xml:id="u-9.1" who="#StanisławKaliszewski">Działalność Jana Karola Wendego od wczesnej młodości jako studenta, potem literata i publicysty związana była z postępowym, demokratycznym ruchem politycznym. W okresie najazdu hitlerowskiego, przebywając na emigracji w Związku Radzieckim, Jan Karol Wende brał udział w walce z okupantem, wstępując do Wojska Polskiego. Uczestniczył w pracach Związku Patriotów Polskich, potem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako sekretarz generalny jego prezydium. Jan Karol Wende był potem kolejno wiceministrem Kultury i Sztuki, ambasadorem Polski w Jugosławii, sekretarzem generalnym Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą przy Radzie Ministrów.</u>
  122 + <u xml:id="u-9.2" who="#StanisławKaliszewski">Jan Karol Wende jest współtwórcą odrodzonego Stronnictwa Demokratycznego, był wieloletnim wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu, a obecnie — od lipca 1961 r. — sekretarzem generalnym Centralnego Komitetu.</u>
  123 + <u xml:id="u-9.3" who="#StanisławKaliszewski">Od zarania Polski Ludowej Jan Karol Wende brał aktywny udział w pracach naszego Sejmu, piastując w nim w ubiegłej kadencji stanowisko wicemarszałka. Kandydaturę Jana Karola Wendego na stanowisko wicemarszałka zgłaszamy z głębokim przeświadczeniem, iż wypełni on dobrze powierzone mu przez Wysoką Izbę odpowiedzialne obowiązki.</u>
124 124 <u xml:id="u-9.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
125 125 </div>
126 126 <div xml:id="div-10">
... ... @@ -147,17 +147,17 @@
147 147 <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Głos zabierze poseł Władysław Gomułka.</u>
148 148 </div>
149 149 <div xml:id="div-11">
150   - <u xml:id="u-11.0" who="#PosełGomułkaWładysław">Wysoki Sejmie! Z ramienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej trzech partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, które to partie stanowią trzon Frontu Jedności Narodu i reprezentowane są w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przez kluby poselskie PZPR, ZSL i SD — mam zaszczyt zgłosić Wysokiemu Sejmowi kandydaturę na Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w osobie posła na Sejm, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — Edwarda Ochaba.</u>
  150 + <u xml:id="u-11.0" who="#WładysławGomułka">Wysoki Sejmie! Z ramienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej trzech partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, które to partie stanowią trzon Frontu Jedności Narodu i reprezentowane są w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przez kluby poselskie PZPR, ZSL i SD — mam zaszczyt zgłosić Wysokiemu Sejmowi kandydaturę na Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w osobie posła na Sejm, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — Edwarda Ochaba.</u>
151 151 <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
152   - <u xml:id="u-11.2" who="#PosełGomułkaWładysław">Kandydatura ta znalazła również pełną aprobatę przedstawicieli bezpartyjnych kół poselskich, z którymi była konsultowana.</u>
153   - <u xml:id="u-11.3" who="#PosełGomułkaWładysław">Wysoka Izba i całe nasze społeczeństwo znają dobrze Towarzysza Edwarda Ochaba, którego Sejm poprzedniej kadencji powołał w maju 1961 r. na zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa, a od sierpnia 1964 r. wybrał na zaszczytne stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
154   - <u xml:id="u-11.4" who="#PosełGomułkaWładysław">Towarzysz Edward Ochab, jako wybitny działacz robotniczy, przez całe swoje życie ofiarnie służył narodowi polskiemu, a społeczeństwo naszego kraju wyraziło mu swe zaufanie wybierając go posłem na Sejm wszystkich kadencji. W kwietniu bieżącego roku Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu wybrał go na swego Przewodniczącego.</u>
155   - <u xml:id="u-11.5" who="#PosełGomułkaWładysław">Odpowiedzialne obowiązki wypływające z wysokich, powierzonych mu funkcji, towarzysz Edward Ochab wypełniał zawsze sumiennie i należycie — zgodnie z interesami państwa i narodu. Wnioskodawcy, których mam zaszczyt reprezentować, są przekonani, że towarzysz Edward Ochab powierzone mu wysokie stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa będzie nadal sprawował ku zadowoleniu Wysokiego Sejmu i pożytkowi Polski Ludowej.</u>
156   - <u xml:id="u-11.6" who="#PosełGomułkaWładysław">Również z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — w związku ze złożeniem przez Prezesa Rady Ministrów dymisji rządu — zgłaszam wniosek, aby Wysoki Sejm powierzył misję utworzenia nowego rządu dotychczasowemu Premierowi rządu, posłowi na Sejm, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — Józefowi Cyrankiewiczowi.</u>
  152 + <u xml:id="u-11.2" who="#WładysławGomułka">Kandydatura ta znalazła również pełną aprobatę przedstawicieli bezpartyjnych kół poselskich, z którymi była konsultowana.</u>
  153 + <u xml:id="u-11.3" who="#WładysławGomułka">Wysoka Izba i całe nasze społeczeństwo znają dobrze Towarzysza Edwarda Ochaba, którego Sejm poprzedniej kadencji powołał w maju 1961 r. na zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa, a od sierpnia 1964 r. wybrał na zaszczytne stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u>
  154 + <u xml:id="u-11.4" who="#WładysławGomułka">Towarzysz Edward Ochab, jako wybitny działacz robotniczy, przez całe swoje życie ofiarnie służył narodowi polskiemu, a społeczeństwo naszego kraju wyraziło mu swe zaufanie wybierając go posłem na Sejm wszystkich kadencji. W kwietniu bieżącego roku Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu wybrał go na swego Przewodniczącego.</u>
  155 + <u xml:id="u-11.5" who="#WładysławGomułka">Odpowiedzialne obowiązki wypływające z wysokich, powierzonych mu funkcji, towarzysz Edward Ochab wypełniał zawsze sumiennie i należycie — zgodnie z interesami państwa i narodu. Wnioskodawcy, których mam zaszczyt reprezentować, są przekonani, że towarzysz Edward Ochab powierzone mu wysokie stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa będzie nadal sprawował ku zadowoleniu Wysokiego Sejmu i pożytkowi Polski Ludowej.</u>
  156 + <u xml:id="u-11.6" who="#WładysławGomułka">Również z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — w związku ze złożeniem przez Prezesa Rady Ministrów dymisji rządu — zgłaszam wniosek, aby Wysoki Sejm powierzył misję utworzenia nowego rządu dotychczasowemu Premierowi rządu, posłowi na Sejm, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — Józefowi Cyrankiewiczowi.</u>
157 157 <u xml:id="u-11.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
158   - <u xml:id="u-11.8" who="#PosełGomułkaWładysław">Kandydatura ta była również konsultowana z przedstawicielami bezpartyjnych kół poselskich i spotkała się z ich strony z pełną aprobatą.</u>
159   - <u xml:id="u-11.9" who="#PosełGomułkaWładysław">Wysoka Izba i nasze społeczeństwo dobrze znają wieloletnią, ofiarną pracę towarzysza Józefa Cyrankiewicza dla dobra naszej ludowej ojczyzny. Reprezentowani przeze mnie wnioskodawcy są głęboko przeświadczeni, że towarzysz Józef Cyrankiewicz, który nabył duże doświadczenie w kierowaniu pracami rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — nie będzie i nadal szczędził sił i trudu, aby prace rządu były jak najbardziej owocne, aby pomnożyły socjalistyczny dorobek naszego kraju i umocniły naszą ojczyznę, Polskę Ludową.</u>
160   - <u xml:id="u-11.10" who="#PosełGomułkaWładysław">Wnoszę, aby Wysoki Sejm zatwierdził obie, zgłoszone przeze mnie, kandydatury na czołowe stanowiska w naszym państwie.</u>
  158 + <u xml:id="u-11.8" who="#WładysławGomułka">Kandydatura ta była również konsultowana z przedstawicielami bezpartyjnych kół poselskich i spotkała się z ich strony z pełną aprobatą.</u>
  159 + <u xml:id="u-11.9" who="#WładysławGomułka">Wysoka Izba i nasze społeczeństwo dobrze znają wieloletnią, ofiarną pracę towarzysza Józefa Cyrankiewicza dla dobra naszej ludowej ojczyzny. Reprezentowani przeze mnie wnioskodawcy są głęboko przeświadczeni, że towarzysz Józef Cyrankiewicz, który nabył duże doświadczenie w kierowaniu pracami rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — nie będzie i nadal szczędził sił i trudu, aby prace rządu były jak najbardziej owocne, aby pomnożyły socjalistyczny dorobek naszego kraju i umocniły naszą ojczyznę, Polskę Ludową.</u>
  160 + <u xml:id="u-11.10" who="#WładysławGomułka">Wnoszę, aby Wysoki Sejm zatwierdził obie, zgłoszone przeze mnie, kandydatury na czołowe stanowiska w naszym państwie.</u>
161 161 <u xml:id="u-11.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
162 162 </div>
163 163 <div xml:id="div-12">
... ... @@ -166,19 +166,19 @@
166 166 <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Udzielam głosu wicemarszałkowi Wendemu, w celu zgłoszenia dalszych kandydatur.</u>
167 167 </div>
168 168 <div xml:id="div-13">
169   - <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoki Sejmie! W imieniu i z upoważnienia klubów poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — mam zaszczyt zgłosić następujące kandydatury do Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u>
170   - <u xml:id="u-13.1" who="#WicemarszałekJanKarolWende">— na zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u>
171   - <u xml:id="u-13.2" who="#WicemarszałekJanKarolWende">— posła Stanisława Kulczyńskiego, profesora, Przewodniczącego Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji;</u>
172   - <u xml:id="u-13.3" who="#WicemarszałekJanKarolWende">— posła Oskara Langego, profesora, członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji;</u>
173   - <u xml:id="u-13.4" who="#WicemarszałekJanKarolWende">— posła Ignacego Logę-Sowińskiego, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji;</u>
174   - <u xml:id="u-13.5" who="#WicemarszałekJanKarolWende">— posła Bolesława Podedwornego, wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u>
175   - <u xml:id="u-13.6" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Na Sekretarza Rady Państwa — posła Juliana Horodeckiego, członka Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Sekretarza Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u>
176   - <u xml:id="u-13.7" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Na członków Rady Państwa:</u>
177   - <u xml:id="u-13.8" who="#WicemarszałekJanKarolWende">— posła Władysława Gomułkę...</u>
  169 + <u xml:id="u-13.0" who="#JanKarolWende">Wysoki Sejmie! W imieniu i z upoważnienia klubów poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — mam zaszczyt zgłosić następujące kandydatury do Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u>
  170 + <u xml:id="u-13.1" who="#JanKarolWende">— na zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u>
  171 + <u xml:id="u-13.2" who="#JanKarolWende">— posła Stanisława Kulczyńskiego, profesora, Przewodniczącego Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji;</u>
  172 + <u xml:id="u-13.3" who="#JanKarolWende">— posła Oskara Langego, profesora, członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji;</u>
  173 + <u xml:id="u-13.4" who="#JanKarolWende">— posła Ignacego Logę-Sowińskiego, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji;</u>
  174 + <u xml:id="u-13.5" who="#JanKarolWende">— posła Bolesława Podedwornego, wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u>
  175 + <u xml:id="u-13.6" who="#JanKarolWende">Na Sekretarza Rady Państwa — posła Juliana Horodeckiego, członka Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Sekretarza Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u>
  176 + <u xml:id="u-13.7" who="#JanKarolWende">Na członków Rady Państwa:</u>
  177 + <u xml:id="u-13.8" who="#JanKarolWende">— posła Władysława Gomułkę...</u>
178 178 <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(długotrwałe oklaski)</u>
179   - <u xml:id="u-13.10" who="#WicemarszałekJanKarolWende">...I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Kazimierza Banacha, sekretarza Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Franciszka Gesinga, członka Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, przewodniczącego Centralnego Związku Kółek Rolniczych, posła Mieczysława Klimaszewskiego, profesora, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, posła Eugenię Krassowską, członka Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, długoletniego podsekretarza stanu w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego, posła Romana Nowaka, członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Józefa Ozgę-Michalskiego, wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Ryszarda Strzeleckiego, członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Władysława Wichę, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, posła Jerzego Zawieyskiego, bezpartyjnego, literata, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Jerzego Ziętka, członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u>
180   - <u xml:id="u-13.11" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Obywatele Posłowie! Dotychczasowa działalność polityczna i społeczna zgłoszonych kandydatów daje rękojmię, że w toku bieżącej kadencji Sejmu będą realizować powierzone im zadania, zgodnie z interesem narodu, dla dobra naszej ludowej ojczyzny.</u>
181   - <u xml:id="u-13.12" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie tych kandydatów.</u>
  179 + <u xml:id="u-13.10" who="#JanKarolWende">...I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Kazimierza Banacha, sekretarza Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Franciszka Gesinga, członka Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, przewodniczącego Centralnego Związku Kółek Rolniczych, posła Mieczysława Klimaszewskiego, profesora, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, posła Eugenię Krassowską, członka Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, długoletniego podsekretarza stanu w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego, posła Romana Nowaka, członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Józefa Ozgę-Michalskiego, wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Ryszarda Strzeleckiego, członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Władysława Wichę, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, posła Jerzego Zawieyskiego, bezpartyjnego, literata, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji, posła Jerzego Ziętka, członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, członka Rady Państwa poprzedniej kadencji.</u>
  180 + <u xml:id="u-13.11" who="#JanKarolWende">Obywatele Posłowie! Dotychczasowa działalność polityczna i społeczna zgłoszonych kandydatów daje rękojmię, że w toku bieżącej kadencji Sejmu będą realizować powierzone im zadania, zgodnie z interesem narodu, dla dobra naszej ludowej ojczyzny.</u>
  181 + <u xml:id="u-13.12" who="#JanKarolWende">Proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie tych kandydatów.</u>
182 182 </div>
183 183 <div xml:id="div-14">
184 184 <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury?</u>
... ... @@ -282,8 +282,8 @@
282 282 <u xml:id="u-14.98" who="#Marszałek">Głos zabierze poseł Wincenty Krasko.</u>
283 283 </div>
284 284 <div xml:id="div-15">
285   - <u xml:id="u-15.0" who="#PosełKraśkoWincenty">Wysoki Sejmie! W imieniu i z upoważnienia klubów poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam następujący skład Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u>
286   - <u xml:id="u-15.1" who="#PosełKraśkoWincenty">Posłowie: Czarnecki Alojzy Dąbrowski Konstanty Grendys Michał Hajduk Ryszard Izydorczyk Jan Janiszewska Irena Jarosiński Witold Jaworski Marian Klecha Jan Kociołek Stanisław Kwiatkowski Kazimierz Nowak Roman Owsianik Bronisław Polski Jan Poniedziałek Leon Ruszkowski Edward Sabik Jan Sadurski Franciszek Skibniewska Halina Stasiak Ludomir Wroniak Józef Zawadecka Stanisława.</u>
  285 + <u xml:id="u-15.0" who="#WincentyKraśko">Wysoki Sejmie! W imieniu i z upoważnienia klubów poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego zgłaszam następujący skład Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u>
  286 + <u xml:id="u-15.1" who="#WincentyKraśko">Posłowie: Czarnecki Alojzy Dąbrowski Konstanty Grendys Michał Hajduk Ryszard Izydorczyk Jan Janiszewska Irena Jarosiński Witold Jaworski Marian Klecha Jan Kociołek Stanisław Kwiatkowski Kazimierz Nowak Roman Owsianik Bronisław Polski Jan Poniedziałek Leon Ruszkowski Edward Sabik Jan Sadurski Franciszek Skibniewska Halina Stasiak Ludomir Wroniak Józef Zawadecka Stanisława.</u>
287 287 </div>
288 288 <div xml:id="div-16">
289 289 <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Czy są inne kandydatury? Nie ma.</u>
... ... @@ -307,4 +307,4 @@
307 307 </body>
308 308 </text>
309 309 </TEI>
310 310 -</teiCorpus>
  311 +</teiCorpus>
311 312 \ No newline at end of file
... ...
1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00002-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00002-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">4</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">2</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1965-06-25</date>
... ... @@ -23,39 +23,126 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="PosełFrankowskiJan" role="speaker">
30   - <persName>Poseł Frankowski Jan</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="PosełGrendysMichał" role="speaker">
33   - <persName>Poseł Grendys Michał</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełHagmajerJerzy" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Hagmajer Jerzy</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełPodedwornyBolesław" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Podedworny Bolesław</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełStommaStanisław" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Stomma Stanisław</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz" role="speaker">
45   - <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="SekretarzposełLucynaAdamowicz" role="speaker">
48   - <persName>Sekretarz poseł Lucyna Adamowicz</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="WicemarszałekJanKarolWende" role="speaker">
51   - <persName>Wicemarszałek Jan Karol Wende</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="WicemarszałekZenonKliszko" role="speaker">
54   - <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
57   - <persName>Komentarz</persName>
58   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="Marszałek" role="chair">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + </persName>
  31 + </person>
  32 + <person xml:id="JanFrankowski" role="regular">
  33 + <persName>
  34 + <roleName>Poseł</roleName>
  35 + <forename>Jan</forename>
  36 + <surname>Frankowski</surname>
  37 + </persName>
  38 + <sex value="M" />
  39 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Frankowski</idno>
  40 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" />
  41 + </person>
  42 + <person xml:id="MichałGrendys" role="regular">
  43 + <persName>
  44 + <roleName>Poseł</roleName>
  45 + <forename>Michał</forename>
  46 + <surname>Grendys</surname>
  47 + </persName>
  48 + <sex value="M" />
  49 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Grendys</idno>
  50 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  51 + </person>
  52 + <person xml:id="JerzyHagmajer" role="regular">
  53 + <persName>
  54 + <roleName>Poseł</roleName>
  55 + <forename>Jerzy</forename>
  56 + <surname>Hagmajer</surname>
  57 + </persName>
  58 + <sex value="M" />
  59 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Hagmajer</idno>
  60 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  61 + </person>
  62 + <person xml:id="BolesławPodedworny" role="regular">
  63 + <persName>
  64 + <roleName>Poseł</roleName>
  65 + <forename>Bolesław</forename>
  66 + <surname>Podedworny</surname>
  67 + </persName>
  68 + <sex value="M" />
  69 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Podedworny</idno>
  70 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  71 + </person>
  72 + <person xml:id="StanisławStomma" role="regular">
  73 + <persName>
  74 + <roleName>Poseł</roleName>
  75 + <forename>Stanisław</forename>
  76 + <surname>Stomma</surname>
  77 + </persName>
  78 + <sex value="M" />
  79 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Stomma</idno>
  80 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówZnak" />
  81 + </person>
  82 + <person xml:id="JózefCyrankiewicz" role="regular">
  83 + <persName>
  84 + <roleName>Prezes Rady Ministrów</roleName>
  85 + <forename>Józef</forename>
  86 + <surname>Cyrankiewicz</surname>
  87 + </persName>
  88 + <sex value="M" />
  89 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Cyrankiewicz</idno>
  90 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  91 + </person>
  92 + <person xml:id="LucynaAdamowicz" role="regular">
  93 + <persName>
  94 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  95 + <forename>Lucyna</forename>
  96 + <surname>Adamowicz</surname>
  97 + </persName>
  98 + <sex value="F" />
  99 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Lucyna_Adamowicz</idno>
  100 + </person>
  101 + <person xml:id="JanKarolWende" role="regular">
  102 + <persName>
  103 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  104 + <forename>Jan</forename>
  105 + <forename>Karol</forename>
  106 + <surname>Wende</surname>
  107 + </persName>
  108 + <sex value="M" />
  109 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Karol_Wende</idno>
  110 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  111 + </person>
  112 + <person xml:id="ZenonKliszko" role="regular">
  113 + <persName>
  114 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  115 + <forename>Zenon</forename>
  116 + <surname>Kliszko</surname>
  117 + </persName>
  118 + <sex value="M" />
  119 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zenon_Kliszko</idno>
  120 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  121 + </person>
  122 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  123 + <persName>komentarz</persName>
  124 + </person>
  125 + </listPerson>
  126 + <listOrg>
  127 + <org xml:id="KołoPosłówChrześcijańskiegoStowarzyszeniaSpołecznego" role="parliamentaryGroup">
  128 + <orgName full="yes">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego</orgName>
  129 + </org>
  130 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  131 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  132 + </org>
  133 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  134 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  135 + </org>
  136 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  137 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  138 + </org>
  139 + <org xml:id="KołoPosłówZnak" role="parliamentaryGroup">
  140 + <orgName full="yes">Koło Posłów Znak</orgName>
  141 + </org>
  142 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  143 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  144 + </org>
  145 + </listOrg>
59 146 </particDesc>
60 147 </profileDesc>
61 148 -</teiHeader>
  149 +</teiHeader>
62 150 \ No newline at end of file
... ...
1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -24,35 +24,35 @@
24 24 <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Michał Grendys.</u>
25 25 </div>
26 26 <div xml:id="div-3">
27   - <u xml:id="u-3.0" who="#PosełGrendysMichał">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej pragnę poinformować, że po zapoznaniu się ze sprawozdaniem z przeprowadzonych wyborów i zbadaniu aktów wyborczych przedstawionych Komisji przez Państwową Komisję Wyborczą, a w szczególności: protokołów przyjęcia zgłoszenia list kandydatów — zgodnie z art. 42 Ordynacji wyborczej oraz protokołów głosowania okręgowych komisji wyborczych (art. 64 Ordynacji wyborczej) — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza co następuje.</u>
28   - <u xml:id="u-3.1" who="#PosełGrendysMichał">Wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 maja 1965 r. przeprowadzone zostały zgodnie z Konstytucją i przepisami Ordynacji wyborczej. Wybrani posłowie otrzymali ilość głosów wymaganych przez art. 69 Ordynacji wyborczej. Nie zachodzi żadna przyczyna, która mogłaby, stosownie do postanowień art. 73 Ordynacji wyborczej, spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Do Państwowej Komisji Wyborczej i do żadnej z okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły skargi ani zażalenia, które mogłyby podważyć praworządność aktu wyborczego w którymkolwiek okręgu lub obwodzie głosowania.</u>
29   - <u xml:id="u-3.2" who="#PosełGrendysMichał">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania wynosiła 19.645.803. W wyborach wzięło udział 18.982.316 osób,. czyli 96,62% wyborców. Głosów ważnych oddano 18.968.476. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 18.742.152 głosy, czyli 98,81% ważnie oddanych głosów.</u>
30   - <u xml:id="u-3.3" who="#PosełGrendysMichał">Do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybranych zostało 460 posłów, w tym 255 posłów jest członkami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 117 posłów — Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 39 posłów — jest członkami Stronnictwa Demokratycznego, 49 posłów jest bezpartyjnych, wśród nich wielu działaczy katolickich.</u>
31   - <u xml:id="u-3.4" who="#PosełGrendysMichał">Posłów w wieku do lat 25 jest jeden, do lat 30–11, do lat 40–81, do lat 50–169, do lat 60–153, w wieku ponad 60 lat — 45, W Sejmie zasiada 57 kobiet-posłanek.</u>
32   - <u xml:id="u-3.5" who="#PosełGrendysMichał">Pod względem podziału na grupy zawodowe najliczniej reprezentowani są w Sejmie pracownicy zatrudnieni w produkcji. Jest ich łącznie 90, w tym 58 robotników, 22 inżynierów i techników oraz 10 kierowników przedsiębiorstw państwowych i zjednoczeń. Drugą co do wielkości grupę zawodową stanowią posłowie pracujący w rolnictwie. Jest ich łącznie 75, w tej liczbie 50 rolników pracujących indywidualnie, 8 członków spółdzielni produkcyjnych, 13 specjalistów rolnych, to jest inżynierów rolnych i agronomów oraz 4 robotników rolnych.</u>
33   - <u xml:id="u-3.6" who="#PosełGrendysMichał">Spośród innych zawodów w Sejmie IV kadencji jest 17 pracowników naukowych, 10 lekarzy i pracowników służby zdrowia, 20 nauczycieli, 24 literatów, publicystów i dziennikarzy, 10 prawników oraz 8 rzemieślników.</u>
34   - <u xml:id="u-3.7" who="#PosełGrendysMichał">6 posłów — to zawodowi wojskowi.</u>
35   - <u xml:id="u-3.8" who="#PosełGrendysMichał">Mamy również w składzie posłów 3 rencistów.</u>
36   - <u xml:id="u-3.9" who="#PosełGrendysMichał">Wśród posłów obecnej kadencji mamy działaczy politycznych — 89, działaczy państwowych — 24, działaczy związków zawodowych — 22, działaczy społecznych — 21, działaczy organizacji młodzieżowych — 5, spółdzielczości i kółek rolniczych — 17, rad narodowych — 19.</u>
37   - <u xml:id="u-3.10" who="#PosełGrendysMichał">Wśród 460 posłów IV kadencji — 191 posłów posiada pełne wyższe wykształcenie, niepełne wyższe — 51, pełne średnie — 84, niepełne średnie — 42, zaś podstawowe — 92.</u>
38   - <u xml:id="u-3.11" who="#PosełGrendysMichał">30 posłów ma tytuły naukowe.</u>
39   - <u xml:id="u-3.12" who="#PosełGrendysMichał">197 posłów jest pochodzenia robotniczego, 184 — chłopskiego, 73 — inteligenckiego, a 6 posłów pochodzi z innych grup społecznych.</u>
40   - <u xml:id="u-3.13" who="#PosełGrendysMichał">Spośród obecnych 460 posłów — 38 piastowało mandat poselski w Krajowej Radzie Narodowej, 56 — w Sejmie Ustawodawczym, 71 — w Sejmie I kadencji, 117 — w Sejmie II kadencji oraz 288 — w Sejmie III kadencji, Za swe dotychczasowe osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej wielu posłów IV kadencji posiada wysokie odznaczenia państwowe, w tym: Order Budowniczych Polski Ludowej posiada 21 posłów, Order Sztandaru Pracy — 150, Order Odrodzenia Polski — 234 Krzyż Virtuti Militari — 19, Krzyż Grunwaldu — 45, Krzyż Walecznych — 28, Krzyś Partyzancki — 29, Krzyże Zasługi — 256.</u>
41   - <u xml:id="u-3.14" who="#PosełGrendysMichał">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu IV kadencji z punktu widzenia społecznego, zawodowego i wykształcenia odzwierciedla pozytywne procesy zachodzące w naszym dynamicznie rozwijającym się kraju, a zespolenie wybitnych teoretyków z doświadczonymi działaczami i praktykami stanowi gwarancję właściwego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych funkcji zarówno ustawodawczych, jak i kontrolnych.</u>
42   - <u xml:id="u-3.15" who="#PosełGrendysMichał">Obywatele Posłowie! Wyniki wyborów stały się wyrazem manifestacji politycznej naszego narodu, aprobującej osiągnięcia polityk Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i władzy ludowej na przestrzeni 20-lecia polskiego państwa oraz aprobatą programu Frontu Jedności Narodu.</u>
43   - <u xml:id="u-3.16" who="#PosełGrendysMichał">Są one także wymownym świadectwem ugruntowania świadomości obywatelskiej społeczeństwa i jego gotowości do realizacji programu działania, wynikającego z uchwał IV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz z kongresów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.</u>
44   - <u xml:id="u-3.17" who="#PosełGrendysMichał">W ocenie przebiegu kampanii wyborczej, która toczyła się wśród powszechnego zainteresowania społeczeństwa, trzeba podkreślić ofiarny i patriotyczny trud, jaki wniosły do kampanii wyborczej rzesze aktywistów wyborczych — członków partii, stronnictw politycznych i bezpartyjnych działaczy Frontu Jedności Narodu.</u>
45   - <u xml:id="u-3.18" who="#PosełGrendysMichał">W Sejmie III kadencji dominowały ustawodawcze prace o charakterze kodyfikacyjnym, regulującym i porządkującym w sposób kompleksowy i trwały podstawowe problemy systemu gospodarki, stosunków społecznych i kultury narodu, zgodnie z tendencjami rozwojowymi budownictwa socjalistycznego.</u>
46   - <u xml:id="u-3.19" who="#PosełGrendysMichał">Poza jednym dekretem wszystkie akty normatywne były uchwalane przez Sejm, stanowiący jedyny, najwyższy organ ustawodawczy w tym okresie.</u>
47   - <u xml:id="u-3.20" who="#PosełGrendysMichał">Działalność Sejmu spełniła pokładane przez społeczeństwo nadzieje na odcinku umocnienia praworządności socjalistycznej i wzrostu autorytetu władzy ludowej. Do tych osiągnięć przyczyniło się pogłębienie więzi posłów ze społeczeństwem oraz poszerzenie i pogłębienie pracy komisji sejmowych.</u>
48   - <u xml:id="u-3.21" who="#PosełGrendysMichał">Nowo wybrany Sejm podejmuje pracę w kierunku dalszego doskonalenia systemu prawnego na gruncie różnorodnych form pracy Sejmu ubiegłych kadencji i ich poważnego dorobku w dziedzinie ustawodawczej i kontrolnej.</u>
49   - <u xml:id="u-3.22" who="#PosełGrendysMichał">Jednym z pierwszoplanowych zadań Sejmu IV kadencji będzie uchwalenie 5-letniego planu gospodarczego na lata 1966–1970 oraz planu i budżetu na rok 1966, zapewniających dalszy, wszechstronny rozwój gospodarki narodowej, dalszy postęp budownictwa socjalistycznego i poprawę warunków pracy i życia ludności. Wśród wielu problemów, jakie wyłonią się przy realizacji planów alternatywnych przez zakłady i przedsiębiorstwa państwowe, będą wymagały uwzględnienia w działalności Sejmu zgłoszone przez wyborców i zasługujące na uwagę postulaty i wnioski. Przedmiotem szczególnej troski nowo wybranych posłów powinno być utrzymanie i pogłębienie więzi ze społeczeństwem, szeroko rozpowszechnionych w kampanii wyborczej.</u>
50   - <u xml:id="u-3.23" who="#PosełGrendysMichał">Trwałość kontaktów posłów z wyborcami jest niewyczerpanym źródłem siły i twórczej działalności Sejmu, najwyższego organu władzy państwowej.</u>
51   - <u xml:id="u-3.24" who="#PosełGrendysMichał">Jednoznaczne poparcie społeczeństwa uzyskane w dniu 30 maja 1965 r. zobowiązuje nas posłów do aktywnej i sumiennej pracy oraz do współdziałania Sejmu z organami władzy i administracji państwowej w celu pełnej realizacji programu Frontu Jedności Narodu.</u>
52   - <u xml:id="u-3.25" who="#PosełGrendysMichał">Wysoka Izbo! Zgodnie z wynikami swoich prac, Komisja Mandatowo-Regulaminowa przedstawia Sejmowi następujący projekt uchwały:</u>
53   - <u xml:id="u-3.26" who="#PosełGrendysMichał">„1. Sejm przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 maja 1965 roku.</u>
54   - <u xml:id="u-3.27" who="#PosełGrendysMichał">2. Na podstawie art. 74 ustawy z dnia 24 października 1956 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Dziennik Ustaw z 1960 r. nr 58, poz. 325 i z 1963 r. nr 57, poz. 307 — Sejm stwierdza ważność wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przeprowadzonych w dniu 30 maja 1965 r. we wszystkich okręgach wyborczych i obwodach głosowania.</u>
55   - <u xml:id="u-3.28" who="#PosełGrendysMichał">3. Na podstawie art. 16 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sejm stwierdza ważność wyboru wszystkich posłów w wyborach do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wymienionych w obwieszczeniu Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 1 czerwca 1965 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przeprowadzonych dnia 30 maja 1965 r. (Monitor Polski nr 29, poz. 157).</u>
  27 + <u xml:id="u-3.0" who="#MichałGrendys">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej pragnę poinformować, że po zapoznaniu się ze sprawozdaniem z przeprowadzonych wyborów i zbadaniu aktów wyborczych przedstawionych Komisji przez Państwową Komisję Wyborczą, a w szczególności: protokołów przyjęcia zgłoszenia list kandydatów — zgodnie z art. 42 Ordynacji wyborczej oraz protokołów głosowania okręgowych komisji wyborczych (art. 64 Ordynacji wyborczej) — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza co następuje.</u>
  28 + <u xml:id="u-3.1" who="#MichałGrendys">Wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 maja 1965 r. przeprowadzone zostały zgodnie z Konstytucją i przepisami Ordynacji wyborczej. Wybrani posłowie otrzymali ilość głosów wymaganych przez art. 69 Ordynacji wyborczej. Nie zachodzi żadna przyczyna, która mogłaby, stosownie do postanowień art. 73 Ordynacji wyborczej, spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Do Państwowej Komisji Wyborczej i do żadnej z okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły skargi ani zażalenia, które mogłyby podważyć praworządność aktu wyborczego w którymkolwiek okręgu lub obwodzie głosowania.</u>
  29 + <u xml:id="u-3.2" who="#MichałGrendys">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania wynosiła 19.645.803. W wyborach wzięło udział 18.982.316 osób,. czyli 96,62% wyborców. Głosów ważnych oddano 18.968.476. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 18.742.152 głosy, czyli 98,81% ważnie oddanych głosów.</u>
  30 + <u xml:id="u-3.3" who="#MichałGrendys">Do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybranych zostało 460 posłów, w tym 255 posłów jest członkami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 117 posłów — Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 39 posłów — jest członkami Stronnictwa Demokratycznego, 49 posłów jest bezpartyjnych, wśród nich wielu działaczy katolickich.</u>
  31 + <u xml:id="u-3.4" who="#MichałGrendys">Posłów w wieku do lat 25 jest jeden, do lat 30–11, do lat 40–81, do lat 50–169, do lat 60–153, w wieku ponad 60 lat — 45, W Sejmie zasiada 57 kobiet-posłanek.</u>
  32 + <u xml:id="u-3.5" who="#MichałGrendys">Pod względem podziału na grupy zawodowe najliczniej reprezentowani są w Sejmie pracownicy zatrudnieni w produkcji. Jest ich łącznie 90, w tym 58 robotników, 22 inżynierów i techników oraz 10 kierowników przedsiębiorstw państwowych i zjednoczeń. Drugą co do wielkości grupę zawodową stanowią posłowie pracujący w rolnictwie. Jest ich łącznie 75, w tej liczbie 50 rolników pracujących indywidualnie, 8 członków spółdzielni produkcyjnych, 13 specjalistów rolnych, to jest inżynierów rolnych i agronomów oraz 4 robotników rolnych.</u>
  33 + <u xml:id="u-3.6" who="#MichałGrendys">Spośród innych zawodów w Sejmie IV kadencji jest 17 pracowników naukowych, 10 lekarzy i pracowników służby zdrowia, 20 nauczycieli, 24 literatów, publicystów i dziennikarzy, 10 prawników oraz 8 rzemieślników.</u>
  34 + <u xml:id="u-3.7" who="#MichałGrendys">6 posłów — to zawodowi wojskowi.</u>
  35 + <u xml:id="u-3.8" who="#MichałGrendys">Mamy również w składzie posłów 3 rencistów.</u>
  36 + <u xml:id="u-3.9" who="#MichałGrendys">Wśród posłów obecnej kadencji mamy działaczy politycznych — 89, działaczy państwowych — 24, działaczy związków zawodowych — 22, działaczy społecznych — 21, działaczy organizacji młodzieżowych — 5, spółdzielczości i kółek rolniczych — 17, rad narodowych — 19.</u>
  37 + <u xml:id="u-3.10" who="#MichałGrendys">Wśród 460 posłów IV kadencji — 191 posłów posiada pełne wyższe wykształcenie, niepełne wyższe — 51, pełne średnie — 84, niepełne średnie — 42, zaś podstawowe — 92.</u>
  38 + <u xml:id="u-3.11" who="#MichałGrendys">30 posłów ma tytuły naukowe.</u>
  39 + <u xml:id="u-3.12" who="#MichałGrendys">197 posłów jest pochodzenia robotniczego, 184 — chłopskiego, 73 — inteligenckiego, a 6 posłów pochodzi z innych grup społecznych.</u>
  40 + <u xml:id="u-3.13" who="#MichałGrendys">Spośród obecnych 460 posłów — 38 piastowało mandat poselski w Krajowej Radzie Narodowej, 56 — w Sejmie Ustawodawczym, 71 — w Sejmie I kadencji, 117 — w Sejmie II kadencji oraz 288 — w Sejmie III kadencji, Za swe dotychczasowe osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej wielu posłów IV kadencji posiada wysokie odznaczenia państwowe, w tym: Order Budowniczych Polski Ludowej posiada 21 posłów, Order Sztandaru Pracy — 150, Order Odrodzenia Polski — 234 Krzyż Virtuti Militari — 19, Krzyż Grunwaldu — 45, Krzyż Walecznych — 28, Krzyś Partyzancki — 29, Krzyże Zasługi — 256.</u>
  41 + <u xml:id="u-3.14" who="#MichałGrendys">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu IV kadencji z punktu widzenia społecznego, zawodowego i wykształcenia odzwierciedla pozytywne procesy zachodzące w naszym dynamicznie rozwijającym się kraju, a zespolenie wybitnych teoretyków z doświadczonymi działaczami i praktykami stanowi gwarancję właściwego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych funkcji zarówno ustawodawczych, jak i kontrolnych.</u>
  42 + <u xml:id="u-3.15" who="#MichałGrendys">Obywatele Posłowie! Wyniki wyborów stały się wyrazem manifestacji politycznej naszego narodu, aprobującej osiągnięcia polityk Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i władzy ludowej na przestrzeni 20-lecia polskiego państwa oraz aprobatą programu Frontu Jedności Narodu.</u>
  43 + <u xml:id="u-3.16" who="#MichałGrendys">Są one także wymownym świadectwem ugruntowania świadomości obywatelskiej społeczeństwa i jego gotowości do realizacji programu działania, wynikającego z uchwał IV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz z kongresów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.</u>
  44 + <u xml:id="u-3.17" who="#MichałGrendys">W ocenie przebiegu kampanii wyborczej, która toczyła się wśród powszechnego zainteresowania społeczeństwa, trzeba podkreślić ofiarny i patriotyczny trud, jaki wniosły do kampanii wyborczej rzesze aktywistów wyborczych — członków partii, stronnictw politycznych i bezpartyjnych działaczy Frontu Jedności Narodu.</u>
  45 + <u xml:id="u-3.18" who="#MichałGrendys">W Sejmie III kadencji dominowały ustawodawcze prace o charakterze kodyfikacyjnym, regulującym i porządkującym w sposób kompleksowy i trwały podstawowe problemy systemu gospodarki, stosunków społecznych i kultury narodu, zgodnie z tendencjami rozwojowymi budownictwa socjalistycznego.</u>
  46 + <u xml:id="u-3.19" who="#MichałGrendys">Poza jednym dekretem wszystkie akty normatywne były uchwalane przez Sejm, stanowiący jedyny, najwyższy organ ustawodawczy w tym okresie.</u>
  47 + <u xml:id="u-3.20" who="#MichałGrendys">Działalność Sejmu spełniła pokładane przez społeczeństwo nadzieje na odcinku umocnienia praworządności socjalistycznej i wzrostu autorytetu władzy ludowej. Do tych osiągnięć przyczyniło się pogłębienie więzi posłów ze społeczeństwem oraz poszerzenie i pogłębienie pracy komisji sejmowych.</u>
  48 + <u xml:id="u-3.21" who="#MichałGrendys">Nowo wybrany Sejm podejmuje pracę w kierunku dalszego doskonalenia systemu prawnego na gruncie różnorodnych form pracy Sejmu ubiegłych kadencji i ich poważnego dorobku w dziedzinie ustawodawczej i kontrolnej.</u>
  49 + <u xml:id="u-3.22" who="#MichałGrendys">Jednym z pierwszoplanowych zadań Sejmu IV kadencji będzie uchwalenie 5-letniego planu gospodarczego na lata 1966–1970 oraz planu i budżetu na rok 1966, zapewniających dalszy, wszechstronny rozwój gospodarki narodowej, dalszy postęp budownictwa socjalistycznego i poprawę warunków pracy i życia ludności. Wśród wielu problemów, jakie wyłonią się przy realizacji planów alternatywnych przez zakłady i przedsiębiorstwa państwowe, będą wymagały uwzględnienia w działalności Sejmu zgłoszone przez wyborców i zasługujące na uwagę postulaty i wnioski. Przedmiotem szczególnej troski nowo wybranych posłów powinno być utrzymanie i pogłębienie więzi ze społeczeństwem, szeroko rozpowszechnionych w kampanii wyborczej.</u>
  50 + <u xml:id="u-3.23" who="#MichałGrendys">Trwałość kontaktów posłów z wyborcami jest niewyczerpanym źródłem siły i twórczej działalności Sejmu, najwyższego organu władzy państwowej.</u>
  51 + <u xml:id="u-3.24" who="#MichałGrendys">Jednoznaczne poparcie społeczeństwa uzyskane w dniu 30 maja 1965 r. zobowiązuje nas posłów do aktywnej i sumiennej pracy oraz do współdziałania Sejmu z organami władzy i administracji państwowej w celu pełnej realizacji programu Frontu Jedności Narodu.</u>
  52 + <u xml:id="u-3.25" who="#MichałGrendys">Wysoka Izbo! Zgodnie z wynikami swoich prac, Komisja Mandatowo-Regulaminowa przedstawia Sejmowi następujący projekt uchwały:</u>
  53 + <u xml:id="u-3.26" who="#MichałGrendys">„1. Sejm przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 maja 1965 roku.</u>
  54 + <u xml:id="u-3.27" who="#MichałGrendys">2. Na podstawie art. 74 ustawy z dnia 24 października 1956 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Dziennik Ustaw z 1960 r. nr 58, poz. 325 i z 1963 r. nr 57, poz. 307 — Sejm stwierdza ważność wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przeprowadzonych w dniu 30 maja 1965 r. we wszystkich okręgach wyborczych i obwodach głosowania.</u>
  55 + <u xml:id="u-3.28" who="#MichałGrendys">3. Na podstawie art. 16 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sejm stwierdza ważność wyboru wszystkich posłów w wyborach do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wymienionych w obwieszczeniu Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 1 czerwca 1965 r. o wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przeprowadzonych dnia 30 maja 1965 r. (Monitor Polski nr 29, poz. 157).</u>
56 56 </div>
57 57 <div xml:id="div-4">
58 58 <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
... ... @@ -67,209 +67,209 @@
67 67 <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz.</u>
68 68 </div>
69 69 <div xml:id="div-5">
70   - <u xml:id="u-5.0" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Zaszczytne zadanie przedstawienia propozycji co do składu Rady Ministrów, które wczoraj na wniosek I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Towarzysza Władysława Gomułki, wyrażone także z upoważnienia Komisji Porozumiewawczej partii i stronnictw politycznych — otrzymałem od Wysokiego Sejmu — pragnąłbym połączyć z oświetleniem niektórych wybranych zagadnień, dotyczących prac rządu i pewnych zasadniczych wytycznych działania, którymi zamierzamy się kierować przy wykonywaniu naszych obowiązków.</u>
71   - <u xml:id="u-5.1" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Zamierzamy nasze zadania wykonywać w ścisłej współpracy i pod kontrolą Sejmu, w rozwiniętej jeszcze szerszej niż dotąd współpracy z komisjami sejmowymi. Jest to nie tylko spełnienie wymogów formalnych wobec Sejmu jako najwyższego organu władzy ludowej, ale na gruncie doświadczeń i dotychczasowej praktyki jest to niezwykle nieraz cenna możliwość konfrontacji zamierzeń rządowych i praktyki rządzenia z tym odczuciem i odbiciem rzeczywistości, jakie reprezentują posłowie, przedstawiciele poszczególnych terenów, poszczególnych środowisk, jakie reprezentują składające się z tych posłów komisje sejmowe, specjalizujące się dzięki odpowiedniemu doborowi członków w określonych zagadnieniach, jakie reprezentuje wreszcie cały Sejm jako ten organ władzy ludowej, któremu wyborcy powierzyli czuwanie nad realizacją programu Frontu Jedności Narodu — tego realnego drogowskazu na najbliższą przyszłość naszego kraju.</u>
72   - <u xml:id="u-5.2" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Z kolei Sejm powierza kierowanie realizacją dużej części tego programu powołanemu przez siebie rządowi i kierowanej przez niego administracji państwowej, w tym i gospodarczej, centralnej i terenowej. Dochodzi do tego czuwanie nad realizacją programu Frontu Jedności Narodu w przekroju terenowym i kontrola jego wykonania przez rady narodowe wszystkich szczebli, do gromady włącznie.</u>
73   - <u xml:id="u-5.3" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W ten sposób realizacja programu Frontu Jedności Narodu, programu ustalającego na podstawie uchwał najwyższych organów, kierowniczej siły — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, uchwał Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — kierunki możliwie najbardziej harmonijnego rozwoju, proporcje i hierarchię zadań w dziedzinie rozbudowy kraju — ta realizacja ma na wszystkich szczeblach władzy ludowej odpowiednie organy nadrzędne kontroli działania organów wykonawczych i konfrontacji wykonawstwa z programem.</u>
74   - <u xml:id="u-5.4" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W ten sposób poprzez Sejm, poprzez rady narodowe, poprzez skład tych organów, w których zasiadają przedstawiciele Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego i innych ugrupowań Frontu Jedności Narodu wraz z bezpartyjnymi — poprzez konstytucyjne kompetencje tych organów i poprzez stworzoną już praktykę, polegającą na uchwalaniu planów wieloletnich i rocznych oraz budżetów, poprzez system uchwał i zaleceń, poprzez coraz bardziej gruntowne prace komisji — realizuje się sporą część funkcji, wynikających z kierowniczej roli naszej partii i roli sojuszniczych stronnictw, a także bezpartyjnych w naszym systemie władzy ludowej, funkcji wykonywanych przez przedstawicieli klasy robotniczej, mas chłopskich i inteligencji.</u>
75   - <u xml:id="u-5.5" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Zadaniem naszym będzie jeszcze bardziej udoskonalać i pogłębiać różnorodne formy tej pożytecznej konfrontacji programu i uchwał z wykonaniem i praktyką dla podniesienia realizacji naszych zamierzeń na wyższy poziom, dla usprawnienia naszej pracy.</u>
76   - <u xml:id="u-5.6" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">A zarówno program, jak i nasze zamierzenia realizacyjne są logiczną i konsekwentną kontynuacją procesów rozwojowych, które zaczęły się w naszym kraju w chwili wyzwolenia i wynikały z tego, co określamy mianem polskiej rewolucji socjalistycznej.</u>
77   - <u xml:id="u-5.7" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wybór drogi, którą kroczymy, dokonany został w samym zaraniu wskrzeszonej po wojnie Rzeczypospolitej w rozwinięciu zasad wysuniętych jeszcze w ogniu walki z okupantem hitlerowskim, zasad sformułowanych przez Polską Partię Robotniczą i uchwalonych przez podziemną Krajową Radę Narodową.</u>
78   - <u xml:id="u-5.8" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wybór drogi ostatecznie utrwalony został w wyborach do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 r. Oceniając znaczenie tego wyboru drogi mówił Władysław Gomułka na wiecu komitetów obywatelskich w Warszawie 25 stycznia 1947 roku:</u>
79   - <u xml:id="u-5.9" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">„W wyborach styczniowych, jak w żadnych innych wyborach w przeszłości, starły się ze sobą dwie koncepcje polityczne: koncepcja budowania trzeciej ludowej Rzeczypospolitej Polskiej z koncepcją restauracji drugiej Rzeczypospolitej. Zwyciężyła koncepcja reprezentowana przez Blok Demokratyczny, koncepcja budowania odrodzonej Polski na nowych, innych od starych, podstawach społecznych i w innych granicach państwowych”. Wtedy to właśnie naród polski przypieczętował wybór definitywny drogi: budujemy Polskę Ludową i socjalistyczną, w granicach nad Odrą, Nysą i Bałtykiem. Była to decyzja historyczna i jesteśmy jej wykonawcami. Oczywiście, dziś wykonawcami w zmienionych warunkach, albowiem decyzja ta oznaczała gruntowną przemianę tej rzeczywistości, jaką zastaliśmy w Polsce, gdy uszedł z niej hitlerowski okupant.</u>
80   - <u xml:id="u-5.10" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Żyjemy dziś już w innej Polsce, budowanej od 20 lat przez polskiego robotnika, chłopa i inteligenta własnymi mózgami, własnymi rękami, w swoim własnym interesie klasowym i narodowym. Było najważniejszą cechą dokonanej rewolucji, że interes klasowy ludu polskiego stał się identyczny z interesem narodowym kraju. Gdy znikła podstawowa sprzeczność, nękająca Polskę minionego czasu, znikło też podstawowe źródło jej słabości.</u>
81   - <u xml:id="u-5.11" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Żyjemy więc w innej Polsce. Popatrzmy jak bardzo innej. Gdy wybieraliśmy Sejm Ustawodawczy w 1947 r. spośród 24 milionów — tyle ludności liczył wtedy kraj — jedna trzecia mieszkała w miastach, a dwie trzecie na wsi. Dziś spośród ponad 31 milionów mieszkańców nieomal połowę stanowi ludność miejska.</u>
82   - <u xml:id="u-5.12" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Już to jedno zestawienie świadczy o przewrocie w kraju, który przeobraził się z rolniczego w przemysłowo-rolniczy. Przeszło 2ipółkrotnie — z 3,2 mln do 8,5 mln wzrosła liczba pracowników zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej.</u>
83   - <u xml:id="u-5.13" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nakłady inwestycyjne wtedy, w roku zebrania się Sejmu Ustawodawczego, wynosiły niespełna 20 mld zł; dziś są z górą 6-krotnie większe.</u>
84   - <u xml:id="u-5.14" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Powiększyliśmy więcej niż 6-krotnie produkcję energii elektrycznej, 5-krotnie produkcję stali, prawie 2-krotnie wydobycie węgla, wytwarzamy cztery razy z górą więcej maszyn rolniczych, stocznie nasze w 1947 r. spuściły na wodę statki morskie pojemności 200 ton, dziś ich wydajność roczna wynosi ponad 300.000 ton. Handel zagraniczny jest 7-krotnie większy. Mamy cztery razy więcej absolwentów szkół wyższych rocznie, pięć razy tyle lekarzy co w roku 1947, osiem razy tyle bibliotek publicznych.</u>
85   - <u xml:id="u-5.15" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nie zamierzam tu czynić bilansu 20-lecia. Dokonaliśmy tego niedawno przy okazji uroczystych obchodów 20-lecia Polski Ludowej, 20-lecia zwycięstwa, 20-lecia powrotu Ziem Odzyskanych. Każda z tych rocznic przypomniała nam odpowiedni aspekt przełomowych wydarzeń najnowszej historii naszego kraju.</u>
86   - <u xml:id="u-5.16" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chciałbym wszakże uwypuklić, jak bardzo inna jest Polska dnia dzisiejszego — ten kraj, który my posłowie reprezentujemy — od Polski roku 1947, gdy w tej samej sali, co i dziś, zbierał się pierwszy po wyzwoleniu Sejm.</u>
87   - <u xml:id="u-5.17" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Ale nawet najbardziej trafnie dobrane liczby i wskaźniki nie unaocznią najistotniejszej przemiany, która dokonała się w naszym kraju — przemiany postaw ludzkich. Socjalizm wniknął głęboko w świadomość naszego społeczeństwa. Dorosło już i dojrzało pokolenie wychowanków Polski Ludowej. Przekształciły się pod wpływem wielkich przemian postawy myślowe olbrzymiej większości ludzi z pokoleń starszych. Mamy dziś do czynienia z opinią publiczną, dla której ustrój socjalistyczny jest rzeczą naturalną, nikt z ludzi myślących w naszym kraju nie wyobraża sobie, by możliwe było odmienienie w kierunku wstecznym tego, co dokonało się w 20-leciu.</u>
88   - <u xml:id="u-5.18" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Albowiem proces kształtowania się socjalistycznej świadomości społeczeństwa, oznaczając cementowanie się jedności narodu na płaszczyźnie socjalizmu, oznacza równocześnie ogromny rozwój świadomości politycznej i społecznej, wyostrzenie krytycyzmu, uaktywnienie społeczne, wzrost zaangażowania milionów w pracy gospodarczej, politycznej, społecznej i kulturalnej. Dążyliśmy do rozszerzenia uprawnień organów władzy terenowej zarówno dlatego, że dyktował to nakaz usprawnienia systemu zarządzania, jak i dlatego, by stworzyć jak najszersze podstawy pod demokrację socjalistyczną w Polsce, by wciągnąć jak najszersze masy do udziału w procesie rządzenia.</u>
89   - <u xml:id="u-5.19" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Innymi słowy nie zachodzi już potrzeba, jak w pierwszych latach Polski Ludowej, przekonywania ludzi o wartości ustroju socjalistycznego — są w olbrzymiej większości przekonani o tym. Zachodzi jednak codzienna potrzeba udowadniania im praktyką, że poszczególne organy władzy należycie spełniają zadania płynące z nakazu budownictwa socjalistycznego i potrzeb społeczeństwa.</u>
90   - <u xml:id="u-5.20" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Toteż uważamy, że musi być troską zarówno rządu, jak i rad narodowych, czuwanie nad tym, żeby organy naszej władzy coraz lepiej spełniały swoje zadania. Nie jest to tylko nakaz programowy naszej socjalistycznej demokracji. Jest to równocześnie nakaz wypływający z rachunku gospodarczego. Dla usprawnienia procesu produkcyjnego istotne są nie tylko bodźce ekonomiczne, ale także odpowiadającą danemu okresowi racjonalna organizacja zarządzania.</u>
91   - <u xml:id="u-5.21" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Kadencja obecnego Sejmu obejmuje między innymi uchwalenie nowego planu 5-letniego. Zadaniem rządu będzie kierowanie realizacją tego planu. Stawia on przed nami wszystkimi i przed całym społeczeństwem trudne, a nawet w niektórych dziedzinach bardzo napięte zadania. Jest to naturalnym następstwem postępującego procesu uprzemysłowienia, że zadania stają się coraz trudniejsze, bardziej skomplikowane. Mamy przed sobą cały splot zagadnień — dziś dyskutowanych — jaki narzuca nam konieczność coraz bardziej ekonomicznego, oszczędnego gospodarowania, podnoszenia wydajności pracy, obniżki kosztów własnych, modernizacji procesów produkcyjnych, podnoszenia jakości wyrobów, usprawnienia planowania i metod zarządzania, rozszerzenia asortymentów, przejścia na produkcję bardziej uszlachetnioną, precyzyjną, opanowania nowych technologii, zwiększenia konkurencyjności na rynkach zagranicznych — słowem to wszystko, co jest następstwem przejścia na wyższy szczebel industrializacji przy jednoczesnym przezwyciężaniu wciąż jeszcze istniejących zapóźnień rozwojowych, ze względu na bardzo niski poziom naszego startu.</u>
92   - <u xml:id="u-5.22" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Już u samego progu opracowywania założeń naszego planu stanęliśmy wobec poważnego problemu zapewnienia nowych miejsc pracy dla blisko 1,5-milionowej rzeszy młodzieży wchodzącej do produkcji w tym okresie. Przy czym, jak już miałem możność mówić w Sejmie, uważamy ten duży przyrost roczników ludzi zdolnych do pracy i wykwalifikowanych za zdobycz dla gospodarki narodowej, oczywiście pod warunkiem prawidłowego wykorzystania tej kadry, a nie zatrudniania za wszelką cenę, gdyż powstaje wówczas niebezpieczeństwo nienależytego podnoszenia wydajności pracy. Była o tym mowa w dyskusji przed IV Zjazdem naszej partii i na Zjeździe. Problemy te znajdą rozwiązanie w planie, który będzie Wysokiej Izbie przedstawiony.</u>
93   - <u xml:id="u-5.23" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Zadaniem naszym będzie także wygranie wielkiej batalii eksportowej i to na kilku frontach na raz. Zwiększenie konkurencyjności naszych artykułów eksportowych oznacza wydatną poprawę ich jakości, dostosowanie do potrzeb zagranicznych rynków przy jednoczesnym utrzymaniu opłacalności. Nie jest naszym celem eksport za tak zwaną wszelką cenę, a więc kosztem dochodu narodowego, lecz eksport opłacalny, przynoszący krajowi korzyści.</u>
94   - <u xml:id="u-5.24" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Duże znaczenie dla poprawy i umocnienia równowagi naszego bilansu płatniczego ma sprawa uwolnienia kraju od ciężaru importu zbóż. To zaś stawia niemałe zadania przed naszym rolnictwem i przemysłem, pracującym dla rolnictwa, a szczególnie chemii i przemysłu maszynowego. Oczywiście, strategia gospodarcza, jak każda strategia, wymaga koncentracji sił i środków na najbardziej decydujących dla wygrania batalii kierunkach. Te kierunki zostały określone. Na pierwszym miejscu — jeśli chodzi o tempo rozwoju — znajduje się chemia. Jej produkcja ma zostać podwojona. Obok przemysłu chemicznego koncentrujemy uwagę na przemyśle maszynowym, elektrotechnicznym i metalowym. Hasłem jest tu modernizacja, uszlachetnienie wyrobów, podniesienie ich jakości. Te przemysły decydują o postępie całej gospodarki narodowej. Ale jeżeli nacelowujemy nasz wysiłek na szybszy rozwój powyższych gałęzi wytwórczości, to nie znaczy, że nie doceniamy innych; uważamy tylko, że zwiększone nakłady na wybrane dziedziny przyczynią się do szybszego dźwignięcia całej naszej ekonomiki na wyższy poziom, co ułatwi start do następnej fazy rozwoju kraju.</u>
95   - <u xml:id="u-5.25" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Do niedostatecznie zaspokojonych potrzeb ludności należą usługi. Troska o ten dział gospodarki należy przede wszystkim do rad narodowych. A ogólna polityka rządu zmierzać będzie do stworzenia pomyślnych warunków dla rozwoju usług.</u>
96   - <u xml:id="u-5.26" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nie jest moim zamierzeniem szczegółowe omawianie wszystkich dziedzin przyszłego planu gospodarki narodowej. Będzie na to czas, gdy projekt planu znajdzie się przed Wysoką Izbą. Chodziło mi tylko o wydobycie najważniejszych elementów naszego przyszłego gospodarowania, które stanowić będą o tempie postępu i kierunkach rozwoju.</u>
97   - <u xml:id="u-5.27" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nie muszę dodawać, że przedmiotem szczególnej troski nas wszystkich są sprawy oświaty i kultury. Rewolucja kulturalna, która dokonała się w Polsce, jest ważkim składnikiem wielkiej przemiany ustrojowej. Bez tej rewolucji kulturalnej nie byłoby możliwe osiągnięcie tego poziomu rozwojowego, na którym znajdujemy się obecnie, ani tego, ku któremu zmierzamy. Ona to przyczynia się do kształtowania owej świadomości socjalistycznej, o której mówiłem na początku, ona współdziałała w procesie przeobrażania naszego kraju w nowoczesne państwo przemysłowe, dodawała ludziom otuchy, ambicji, motywowała te działania. Bez bujnego rozkwitu szkolnictwa wszelkich szczebli, bez tej liczby uczelni wyższych i instytutów naukowych, bez takich nakładów finansowych na te cele, a przede wszystkim bez tej rzeszy utalentowanych i ofiarnych naukowców, wykładowców, pedagogów, nauczycieli — nie moglibyśmy marzyć o wychowaniu milionów młodzieży, wytworzeniu dobrej kadry we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u>
98   - <u xml:id="u-5.28" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Dali tu swój ważki wkład pisarze i artyści, inteligencja twórcza wszystkich kierunków, która swym talentem i wielkim wysiłkiem twórczym podniosła poziom kultury narodowej, uczyniła ją powszechnie dostępną ogółowi polskiemu, a także szeroko spopularyzowała kulturę polską poza granicami kraju. Te osiągnięcia w dziedzinie nauki i kultury stanowią dorobek równie doniosły i cenny dla przyszłości narodu, jak osiągnięcia natury materialnej. Jeżeli w codziennym kołowrocie wysiłku operujemy — i słusznie — wskaźnikami rozwoju gospodarczego, i nimi przede wszystkim odmierzamy drogi naszego rozwoju, to oczywiście nie zapominamy, że bez osiągnięć w dziedzinie nauki, oświaty, kultury owe sukcesy gospodarcze nie byłyby możliwe ani te dzisiejsze, ani — tym bardziej — jutrzejsze. Co więcej, sfera duchowa życia narodowego jest nieodłączną częścią składową rewolucji socjalistycznej, która dokonuje się w naszym kraju.</u>
99   - <u xml:id="u-5.29" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Zasadniczym ideałem, ku któremu nieodmiennie dążymy, jest światły i świadomy swych celów i obowiązków obywatel naszego socjalistycznego państwa, korzystający w pełni z dostępnych w tej chwili dóbr materialnych i kulturalnych. Tego zasadniczego celu nie spuszczamy z oka ani na chwilę.</u>
100   - <u xml:id="u-5.30" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Rząd poświęcać będzie w dalszym ciągu najwięcej uwagi, podobnie jak poprzednio, sprawom gospodarki narodowej, głównej decydującej dźwigni rozwoju kraju.</u>
101   - <u xml:id="u-5.31" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nie będę zapuszczał się w szczegóły zadań powierzonych poszczególnym resortom. Główne zadania bieżące określa aktualna sytuacja gospodarcza kraju. Warto z tych względów pokrótce scharakteryzować te cechy, które określają tę aktualną sytuację gospodarczą kraju w przededniu nowego planu 5-letniego.</u>
102   - <u xml:id="u-5.32" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Za najbardziej charakterystyczną tendencję aktualnej sytuacji gospodarczej uznać należy niewątpliwie stosunkowo wysoką dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej i inwestycji w gospodarce narodowej. W okresie pięciu miesięcy bieżącego roku globalna produkcja przemysłowa wzrosła w porównaniu z odpowiednim okresem roku 1964 o ponad 11%, to jest więcej niż założono w planie. Jest to najwyższe tempo wzrostu produkcji przemysłowej osiągnięte w ciągu realizacji bieżącego planu 5-letniego.</u>
103   - <u xml:id="u-5.33" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Oznacza to zarazem przywrócenie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji przemysłowej po okresie pewnego jej osłabienia, obserwowanego przejściowo w latach 1962–1963. Dodać trzeba, że również w 1964 roku uzyskaliśmy wzrost produkcji przemysłowej, który przekroczył 9%. Decyduje wreszcie o tych tendencjach to, że nasza gospodarka po okresie wielkiego wysiłku inwestycyjnego z lat 1960–1964, którego ciężar w zasadniczy sposób powiększyły trudności w rolnictwie w latach 1962–1963, korzysta obecnie z efektów kończenia prac inwestycyjnych w nowo wznoszonych obiektach i zakładach przemysłowych oraz uruchamiania w nich produkcji. Czyli decyduje o obecnej sytuacji fakt, że wysiłek inwestycyjny lat 1960–1964 zaczyna przynosić spodziewane owoce.</u>
104   - <u xml:id="u-5.34" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Bez żadnej przesady, bez zamykania oczu na trudności, a także błędy, możemy być dumni z wysiłku, na jaki zdobył się nasz naród w ubiegłych 5 latach w dziedzinie dalszej rozbudowy swojej gospodarki, a zwłaszcza jej bazy surowcowej, co zawsze jest jeszcze większym ciężarem. Po okresie kadencji ubiegłego Sejmu nasza gospodarka dziedziczy wielkie efekty tej rozbudowy: (licząc łącznie z przewidywanym wykonaniem planu tegorocznego) wzrost całej produkcji przemysłowej o ponad 50% w porównaniu z rokiem 1960; przezwyciężenie deficytu mocy elektrowni w stosunku do zapotrzebowania, do czego w dużym stopniu przyczyniło się zbudowanie największej w kraju elektrowni w Turoszowie; 3,5-krotny w porównaniu z 1960 r. wzrost produkcji przetworów naftowych dzięki uruchomieniu rafinerii w Płocku; ponad 2-krotny wzrost wydobycia węgla brunatnego; stworzenie dzięki budowie kombinatu w Tarnobrzegu nowego przemysłu siarkowego; ponad 2-krotny wzrost produkcji przemysłu maszynowego i chemicznego, a więc tych gałęzi, które decydują o tempie rekonstrukcji całej gospodarki.</u>
105   - <u xml:id="u-5.35" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Dane te świadczą o drodze, jaką przebył nasz naród pod kierownictwem partii i Frontu Jedności Narodu w okresie ubiegłej kadencji Sejmu.</u>
106   - <u xml:id="u-5.36" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Równocześnie z ogólnym wysokim wzrostem produkcji korzystnym objawem, charakterystycznym już częściowo dla roku 1964, a także dla bieżącego roku, jest przyśpieszenie tempa wzrostu produkcji przeznaczonej na potrzeby rynku, zwłaszcza w przemyśle lekkim i spożywczym.</u>
107   - <u xml:id="u-5.37" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Oczywiście, cieszy nas wysokie tempo rozwoju naszej produkcji przemysłowej w ciągu ostatnich dwóch lat, z drugiej strony stawia ono nowe problemy, które muszą być na bieżąco rozwiązywane.</u>
108   - <u xml:id="u-5.38" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Są to problemy — najkorzystniejszych z punktu widzenia postępu technicznego, eksportu i konsumenta krajowego — zmian w strukturze produkcji, jakości i nowoczesności. Jest to czołowy problem naszej gospodarki w nadchodzących latach.</u>
109   - <u xml:id="u-5.39" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Oznaki zwiększenia aktywności gospodarczej, wysoki rytm wzrostu cechują również naszą działalność inwestycyjną. Mamy tu do czynienia z korzystnym zjawiskiem lepszego niż w poprzednim roku przebiegu realizacji inwestycji na tak zwanych budowach priorytetowych. Zadanie sprawnego i terminowego oddawania następnych inwestycji do użytku warunkuje uzyskanie efektów gospodarczych, założonych w planie.</u>
110   - <u xml:id="u-5.40" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jednym z kluczowych problemów wzrostu naszej gospodarki i podnoszenia stopy życiowej całego narodu jest przyśpieszenie rozwoju rolnictwa. Stąd też sprawy rolnictwa będą przedmiotem szczególnej opieki rządu w jeszcze wyższym stopniu niż dotychczas.</u>
111   - <u xml:id="u-5.41" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Podstawy działania w tym zakresie stworzyły uchwały IV Zjazdu PZPR i IV Kongresu ZSL, które wytyczyły kierunki unowocześnienia bazy techniczno-produkcyjnej rolnictwa i tych gałęzi przemysłu, które umożliwią mu dostarczenie nowoczesnych środków produkcji.</u>
112   - <u xml:id="u-5.42" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W okresie najbliższym mamy w rolnictwie do rozwiązania kilka trudnych problemów. Najważniejszym z punktu widzenia całej gospodarki narodowej jest problem zbożowo-paszowy. W pierwszej fazie uprzemysłowienia, która przyniosła zasadnicze przeobrażenie struktury gospodarczej naszego kraju, musieliśmy szybko rozwijać produkcję zwierzęcą mimo zbyt powolnego wzrostu produkcji roślinnej i własnych zasobów paszowych. Prowadziło to do narastającego importu zbóż. Obecnie osiągnięty poziom przemysłu oraz planowana rozbudowa, zwłaszcza przemysłu nawozowego, umożliwiają postawienie rolnictwu nowego zadania, to jest takiego przyśpieszenia tempa wzrostu produkcji roślinnej w następnych latach, aby wyprzedzała tempo rozwoju produkcji zwierzęcej, czyli ażeby ta produkcja rozwijała się w coraz większym stopniu na krajowej bazie paszowej, oczywiście, w granicach możliwości.</u>
113   - <u xml:id="u-5.43" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Konkretne programy działania w tym kierunku opracowały resorty rolnictwa, chemii, przemysłu spożywczego i przemysłu ciężkiego. Obejmują one wielostronny zespół środków i poczynań organizacyjnych, które zapewnią dostarczenie rolnictwu do 1970 r., 2,7 raza większej niż obecnie ilości nawozów sztucznych, dwa razy więcej wapna nawozowego, dwa razy więcej ciągników i maszyn, co także łączy się z podwojeniem prac melioracyjnych. Czyli stwarzane będą coraz to korzystniejsze warunki dla przyśpieszenia wzrostu produkcji roślinnej. I wówczas poziom produkcji roślinnej będzie mógł określać tempo rozwoju produkcji zwierzęcej.</u>
114   - <u xml:id="u-5.44" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W tej dziedzinie jako główne wysuwa się zadanie szybkiego wzrostu pogłowia bydła oraz wydatnego powiększenia produkcji mleka i mięsa wołowego.</u>
115   - <u xml:id="u-5.45" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Obok wymienionych zadań wypada również podkreślić i szereg innych, jak zadanie dalszego podnoszenia plonów i zbiorów roślin przemysłowych, strączkowych, warzyw i owoców, co łączy się z należytą organizacją odbioru, przechowalnictwa i rynku.</u>
116   - <u xml:id="u-5.46" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Tak więc główny kierunek działania — to dalsza i szybsza intensyfikacja całej gospodarki rolnej, wszystkich sektorów i wszystkich rejonów naszego kraju. Mając to na uwadze zmierzać musimy do tego, żeby planowane dostawy środków produkcji, nakłady inwestycyjne i pomoc kredytowa trafiały przede wszystkim do tych gospodarstw, w których przyniosą największe i możliwie najszybsze rezultaty — przyrost produkcji. To oznacza, że formy naszej pomocy muszą być bardziej niż dotychczas zróżnicowane i dopasowane do warunków poszczególnych regionów i grup gospodarstw różnej wielkości. Czyli ma to być pomoc z rachunkiem ekonomicznym. W rejonach natomiast z dominacją drobnych gospodarstw, a więc w południowo-wschodniej i w środkowej części kraju, gdzie istnieją duże zasoby siły roboczej, główną na przykład rezerwę produkcyjną widzimy przede wszystkim w pracy rolników, którą musimy wykorzystać jeszcze lepiej niż dotychczas, rozszerzając uprawę warzyw, sadownictwo, uprawę i zbiory pracochłonnych roślin przemysłowych.</u>
117   - <u xml:id="u-5.47" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Program wzrostu produkcji całego rolnictwa opiera się również — i to w poważnym stopniu — na państwowych gospodarstwach rolnych. I one, ażeby sprostać zadaniom, które się im stawia, muszą być poważnie doinwestowane.</u>
118   - <u xml:id="u-5.48" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Bardzo ważnym ogniwem modernizacji indywidualnych gospodarstw chłopskich, bez naruszania ich społecznej struktury, stały się w ostatnich kilku latach kółka rolnicze. Mogą one już coraz bardziej efektywnie pracować, ale to jest wciąż jeszcze początek drogi — możliwość, którą będziemy przekształcać w rzeczywistość unowocześnienia technicznego wsi, w pracy ogranizatorskiej kadry mechanizatorskiej POM i ich filii — przy znacznym rozwoju zaplecza remontowego oraz rozwijaniu gospodarskiej troski samych rolników — członków kółek rolniczych. Rzecz jasna, że dochodzi do tego troska nasza o stałe podnoszenie poziomu wiedzy rolniczej i kultury technicznej rolników.</u>
119   - <u xml:id="u-5.49" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W ciągu 5-lecia, które nadchodzi, ma ukończyć wyższe szkoły rolnicze ponad 18 tys. absolwentów, a technika — ponad 42 tys. Ten poważny dopływ specjalistów oraz systematyczne, powszechne szkolenie zimowe rolników, które w ostatnich kilku latach objęło ponad milion uczestników, na pewno będą ważnymi czynnikami wzrostu kultury rolnej, a co za tym idzie — produkcji.</u>
120   - <u xml:id="u-5.50" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Polityka rolna naszego państwa, której główne kierunki pokrótce przedstawiłem, skierowana jest na stałe ulepszanie warunków trwałego rozwoju produkcji rolniczej. Do polityki tej nasi rolnicy przyzwyczaili się i wysoko ją sobie cenią. Wiedzą oni dobrze, że władza ludowa pamięta o nich tak w wypadkach gdy chodzi o stwarzanie nowych perspektyw, jak i wtedy, gdy trzeba nieść wyraźną pomoc gospodarstwom, które znalazły się na skutek klęsk żywiołowych w trudnej sytuacji. W ostatnich tygodniach klęska powodzi dotknęła 36 powiatów w dorzeczu Odry. Zalanych zostało 80 tys. hektarów użytków rolnych w 75 tys. gospodarstw. Straty w rolnictwie przekraczają 500 milionów złotych. Ogólnie dochodzą, jak wiadomo, do miliarda złotych. Poza doraźną pomocą dla dotkniętych powodzią — w postaci środków żywności, odzieży i pomocy sanitarnej — uruchomiliśmy natychmiast pomoc dla rolników w postaci dostaw środków produkcji. Dostarczono 6.700 ton nasion, przeszło 3 tys. ton sadzeniaków, 25 tys. ton pasz itd. Ponadto udziela się kredytów na pasze, nasiona, nawozy i materiały niezbędne do remontów.</u>
121   - <u xml:id="u-5.51" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Obecna bieżąca sytuacja w rolnictwie nie jest jeszcze w pełni jasna, bo w ostatecznym rezultacie o wynikach produkcji roślinnej decydować będą warunki atmosferyczne w dalszych miesiącach lata i jesieni.</u>
122   - <u xml:id="u-5.52" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W handlu zagranicznym w ciągu 5 miesięcy br. obroty wzrosły łącznie o około 9%, to jest w tempie nieco szybszym niż założono w planie. Eksport wzrósł łącznie o ponad 7%. W porównaniu z odpowiednim okresem 1964 r. eksport maszyn i urządzeń wzrósł około 24%, czyli dał przeważającą część osiągniętego przyrostu całego eksportu. Import wzrósł odpowiednio o 10%, przy czym w najszybszym tempie wzrósł import konsumpcyjnych artykułów przemysłowych, przeznaczonych na zaopatrzenie rynku krajowego.</u>
123   - <u xml:id="u-5.53" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W handlu zagranicznym problem równowagi bilansu płatniczego w obszarze wolnodewizowym pozostaje nadal jednak problemem trudnym, wymagającym stałej uwagi rządu i dalszej aktywizacji eksportu.</u>
124   - <u xml:id="u-5.54" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Charakterystyczną cechę bieżącego roku — tych miesięcy, które mamy za sobą — stanowi również wysoki wzrost zatrudnienia, a w konsekwencji szybszy niż w latach poprzednich wzrost dochodów ludności. Jak wiadomo rok bieżący charakteryzuje się znacznym zwiększeniem liczby ludności wchodzącej w wiek zdolności do pracy. Stawia to przed naszą gospodarką zadanie przygotowania większej liczby nowych miejsc pracy także dla opuszczającej szkoły i wyższe uczelnie młodzieży. Zadanie to w ciągu pierwszych miesięcy br. realizujemy z powodzeniem. W ciągu 4 miesięcy br. ogólny poziom zatrudnienia w naszej gospodarce był wyższy o 5,3% niż w odpowiednim okresie 1964 roku: oznacza to, że w ciągu tego okresu ponad 400 tys. osób uzyskało pracę, a tym samym własne źródła dochodów i możliwość poprawy swej sytuacji materialnej. Dochody ludności z tytułu płac oraz skupu przez państwo artykułów rolnych wzrosły łącznie w ciągu 5 miesięcy br. o 10% w porównaniu z odpowiednim okresem 1964 roku. Łączy się z tym wzrost obrotów w handlu, przekraczający 9% i dalszy wzrost wkładów oszczędnościowych ludności.</u>
125   - <u xml:id="u-5.55" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Przytoczone fakty pozwalają na stwierdzenie o charakterze podsumowania. Kraj nasz znajduje się na fali wysokiego tempa rozwoju gospodarczego. Trudności, jakie napotkaliśmy w latach 1962–1963 zostały w poważnej części przezwyciężone, chociaż nadal występują napięcia wynikające z nie w pełni ustabilizowanej sytuacji w rolnictwie, handlu zagranicznym i w sytuacji rynkowej — i to rząd musi mieć na uwadze.</u>
126   - <u xml:id="u-5.56" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Z aktualnej sytuacji gospodarczej wynikają nowe problemy, na których rozwiązaniu rząd będzie koncentrował swoją uwagę Pierwszy, to sprawa systematycznego polepszania sytuacji rynkowej, poprawa zaopatrzenia ludności. W wyniku znacznego wzrostu dochodów ludności w latach 1961–1964, a równocześnie niewykonania w pełni zadań planu 5-letniego w zakresie produkcji dóbr konsumpcyjnych — co łączyło się także z sytuacją rolnictwa w ciągu 2 lat — nastąpił i utrzymuje się duży nacisk na rynek wewnętrzny. Przy istnieniu globalnej równowagi rynkowej występują nadal braki zarówno ilościowe, jak i asortymentowe w dostawach szeregu artykułów, stwarzające trudności w zakupach.</u>
127   - <u xml:id="u-5.57" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Przezwyciężanie tych trudności uważamy za centralne zadanie w aktualnej sytuacji gospodarczej. W tym celu już w planie na 1965 rok zmienione zostały proporcje na korzyść poprawy sytuacji produkcji przeznaczonej na potrzeby rynku i obecnie obserwujemy w tej dziedzinie pierwsze, chociaż jeszcze niedostateczne, rezultaty. W tym samym celu jeszcze w ubiegłym roku podjęliśmy uchwałę o dodatkowej, ponadplanowanej produkcji wyrobów rynkowych w przemyśle maszynowym i drobnym. W bieżącym roku podjęliśmy decyzję zwiększenia i przyśpieszenia importu maszyn dla przemysłu włókienniczego w celu poprawy zaopatrzenia rynku w deficytowe materiały, między innymi w wyroby dziewiarskie, pończosznicze, zwłaszcza produkowane z przędzy helanko.</u>
128   - <u xml:id="u-5.58" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trzeba dodać, że coraz bardziej zwiększający się udział włókien chemicznych powinien sprzyjać uatrakcyjnieniu wyrobów przemysłu lekkiego, uzyskaniu lepszej jakości i większych walorów użytkowych, także drobna wytwórczość powinna w sposób bardziej elastyczny i szybki dostosować się do potrzeb rynku i lepiej wypełniać luki w podaży.</u>
129   - <u xml:id="u-5.59" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Odrębną uchwałą zapewniliśmy środki dla usprawnienia działalności gastronomii.</u>
130   - <u xml:id="u-5.60" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jeżeli chodzi o dostawy na rynek w następnych kwartałach, przewidujemy poważny wzrost dostaw szeregu deficytowych artykułów. Wszystkie te decyzje wymagają konsekwencji w ich wprowadzaniu i dlatego rząd będzie w br. nadal poświęcał im szczególną uwagę. Oczywiście, wysiłki nasze muszą mieścić się w granicach możliwości gospodarczych. Nie można zwłaszcza dopuścić do tego, by na rynku znajdowało się więcej środków płatniczych aniżeli towarów.</u>
131   - <u xml:id="u-5.61" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Drugi problem to sprawa dostosowania ilości i struktury asortymentowej dostaw na rynek wiejski do siły nabywczej wsi, zwiększonej w br. na skutek bardzo pozytywnego procesu zwiększonych dostaw artykułów rolnych.</u>
132   - <u xml:id="u-5.62" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rząd podjął już szereg środków dla zabezpieczenia dodatkowych dostaw towarów na rynek wiejski. Ograniczono — chociaż chyba jeszcze niedostatecznie — eksport cementu, przesuwając część dostaw na zaopatrzenie rynku wiejskiego. Dostawy cementu, które już w roku ubiegłym osiągnęły poziom 2.600 tys. ton, w bieżącym roku wzrosły o 8%. Zdajemy sobie sprawę, że jest to ilość wciąż jeszcze niedostateczna. Ci, którzy stykali się z wyborcami na wsi, chyba nie zaprzeczą temu.</u>
133   - <u xml:id="u-5.63" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rząd rozpatruje również szereg propozycji, zmierzających do zwiększenia dostaw innych towarów dla wsi. Stawia to szczególnie odpowiedzialne zadania przed zakładami produkującymi wyroby przeznaczone na rynek wiejski. I na tej sprawie rząd będzie koncentrował uwagę również w dalszych miesiącach.</u>
134   - <u xml:id="u-5.64" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Mówiłem przedtem, jak ważną sprawą jest osiągnięcie zdecydowanej poprawy jakości i nowoczesności produkcji — ważną zarówno ze względu na rynek wewnętrzny, jak i eksport. W tej dziedzinie wykonano już wiele prac przygotowawczych, dokonano szeregu ocen jakościowego poziomu produkcji. Teraz nadchodzi czas na wyciąganie wniosków oraz przedsięwzięcie szeregu dalszych kroków organizacyjnych i ekonomicznych, które umożliwiłyby osiągnięcie w najbliższych latach zasadniczej poprawy w tej sprawie. Myślę, że byłoby dobrze, gdyby komisje sejmowe poświęciły tym sprawom specjalną uwagę.</u>
135   - <u xml:id="u-5.65" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Głównym czynnikiem rozwoju naszej gospodarki narodowej, który ma zmniejszyć różnicę dzielącą nas od przodujących krajów, musi być szybkie i śmiałe wprowadzenie we wszystkich dziedzinach gospodarki postępu technicznego i technologicznego, których kuźnią jest przemysł elektromaszynowy.</u>
136   - <u xml:id="u-5.66" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Dalszym problemem, który wymaga szczególnej uwagi, jest terminowe oddawanie do użytku przewidzianych planem inwestycji. Łączy się z tym problem inwestycji na wsi, gdzie wzrost siły nabywczej ludności stworzył nowe bodźce dla zwiększenia budownictwa. Rząd niezależnie od tego postanowił dodatkowo zwiększyć kredyty inwestycyjne dla rolników o dalsze 400 mln zł, co oznacza, że otrzymują oni w tym roku prawie 5 mld zł kredytów na inwestycje, to jest o 18% więcej niż w ubiegłym roku.</u>
137   - <u xml:id="u-5.67" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wiążą się z tym zwiększone wymagania wobec przemysłu, który musi sprostać zapotrzebowaniu wsi na środki produkcji. Od tego zależy prawidłowy przebieg inwestycji, mających znaczenie dla produkcji rolnej. W tym celu już podjęliśmy decyzje w kierunku powiększenia inwestycji w przemyśle cementowym, rozszerzony został program inwestycji modernizacyjnych i kapitalnych remontów w przemyśle materiałów ściennych. I tu znowu sprawa terminowego wykonania inwestycji i remontów decydować będzie o zwiększeniu produkcji.</u>
138   - <u xml:id="u-5.68" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Odrębną sprawą, na której koncentruje się uwaga rządu w ostatnim okresie i której nadal poświęcać się będzie wiele uwagi, jest sprawa budownictwa mieszkaniowego.</u>
139   - <u xml:id="u-5.69" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jak wiadomo, budujemy z roku na rok więcej mieszkań, ale faktem jest, że rozmiary budownictwa nie pokrywają jeszcze potrzeb. W tej sytuacji stało się rzeczą wielkiej wagi maksymalne wykorzystanie możliwości budownictwa mieszkaniowego przez rozszerzenie systemu współfinansowania budownictwa mieszkaniowego przez ludność. Temu celowi służą ostatnie decyzje w sprawie nowych zasad budownictwa spółdzielczego, które wchodzą w życie i wymagać będą uwagi również w dalszych miesiącach tego roku i w następnych latach. Obywatelom Posłom znana jest ta sprawa z wielu wszechstronnych naświetleń. Mówił o niej także obszernie Towarzysz Gomułka w dniu 25 maja br.</u>
140   - <u xml:id="u-5.70" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Głównym kierunkiem rozwoju budownictwa mieszkaniowego w przyszłości będzie budownictwo spółdzielcze, jako podstawowe źródło zaspokajania potrzeb mieszkaniowych ludności — wydatnie wspomagane przez państwo w formie kredytów długoterminowych, wynoszących w najbliższym 5-leciu około 40 mld zł i w formie niezbędnych ulg.</u>
141   - <u xml:id="u-5.71" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Dalszą sprawą, która wymagać będzie aktywnej kontroli w następnych kwartałach bieżącego roku — jest sprawa właściwych proporcji między wzrostem produkcji, zatrudnienia, wydajności pracy i płac. Mówiąc o tym z tej trybuny, chciałbym zachęcić wszystkich odpowiedzialnych działaczy gospodarczych, kierowników przedsiębiorstw, pracowników administracji gospodarczej, ażeby nad tą sprawą stale czuwali. Mówiłem już, że stosunkowo wysoki wzrost zatrudnienia w bieżącym roku 5,1% wobec planowanych 3,6% — plus pewien wzrost liczby godzin nadliczbowych, ma w dużej mierze przyczyny obiektywne. W dalszych kwartałach należy zwrócić szczególną uwagę na właściwą gospodarkę przyrostem zatrudnienia i konsekwentnie dbać o realizację wytycznych rządu w tej sprawie, aby nie dopuścić do wzrostu zatrudnienia nie uzasadnionego potrzebami produkcji lub usług, nie dopuścić do przekroczenia i tak już wysokiego planu wzrostu zatrudnienia w bieżącym roku; mogłoby to utrudnić poprawę sytuacji rynkowej, na co kładziemy tak duży nacisk.</u>
142   - <u xml:id="u-5.72" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">A więc trzeba zapewnić szybszy wzrost wydajności pracy przez większy wzrost produkcji, przede wszystkim w asortymentach potrzebnych dla rynku i eksportu. W sprawach wzrostu zatrudnienia niezbędna jest ostrożność. Wszystkie ogniwa administracji gospodarczej powinny stale pilnować tego zagadnienia.</u>
143   - <u xml:id="u-5.73" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wysiłki naszego rządu w dalszych miesiącach bieżącego roku zmierzać będą, do stworzenia jeszcze lepszych warunków wyjściowych do realizacji nowego planu 5-letniego.</u>
144   - <u xml:id="u-5.74" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trzeba sobie powiedzieć, że jeżeli zapewnimy i utrzymamy wysokie tempo wzrostu wydajności pracy i należytą dyscyplinę finansową, a w rolnictwie osiągniemy przynajmniej zgodny z planem poziom produkcji, to można oczekiwać, że wyniki gospodarcze i finansowe będą lepsze niż założyliśmy i dzięki temu start do następnego planu 5-letniego będzie korzystny.</u>
145   - <u xml:id="u-5.75" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trzeba mieć pełną świadomość, że tylko pracą, należytą dyscypliną finansową, oszczędnym gospodarowaniem społeczną złotówką, rzetelnym wykonywaniem obowiązków we wszystkich ogniwach gospodarczych przez wszystkich obywateli naszego kraju — będzie można osiągnąć wolny od zakłóceń, harmonijny rozwój gospodarki narodowej.</u>
146   - <u xml:id="u-5.76" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chcę jeszcze raz przypomnieć i podkreślić, że sprawy ochrony i rozwoju rzemiosła były przedmiotem wielu poczynań rządu w ostatnim okresie. W programie na dalsze lata przewidujemy konsekwentną realizację podjętych ustaleń i ich uzupełnianie w miarę potrzeby. Na czoło dużej listy aktów prawnych, które podniosły rangę społeczną zawodu rzemieślniczego i które mają sprzyjać zwiększeniu napływu uczniów do warsztatów rzemieślniczych — wysunąć należy ustawę o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników.</u>
147   - <u xml:id="u-5.77" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wydane zostały także polecenia organom prezydiów rad, zmierzające do zwiększenia przydziałów lokali użytkowych dla rzemieślniczych zakładów usługowych i stosowania ulg czynszowych. W domach spółdzielczych będzie się również stosować zasadę przyznawania części mieszkania na warsztat pracy dla rzemieślników wykonujących prace w domach administrowanych przez organy miejskie.</u>
148   - <u xml:id="u-5.78" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Przewiduje się także budowę pawilonów usługowych.</u>
149   - <u xml:id="u-5.79" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Poważną trudność stanowią sprawy zaopatrzenia rzemiosła. W tym celu między innymi rozszerzono uprawnienia rzemieślników do dokonywania zakupów w sieci handlu detalicznego z wyjątkiem towarów bezspornie deficytowych. Anulowano też przepis stanowiący, że rachunki wydawane rzemieślnikom w sklepach nie mogą stanowić dowodów w postępowaniu podatkowym. Rozszerzono listę maszyn i urządzeń, które mogą być sprzedawane na raty, obniżono ceny na maszyny zakupywane z importu, rozszerzono zakres ulg podatkowych z tytułu poniesionych nakładów inwestycyjnych.</u>
150   - <u xml:id="u-5.80" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W przygotowaniu są dalsze ustalenia dotyczące trybu przydziału surowców i półfabrykatów dla rzemiosła, a w szczególności dla warsztatów usługowych i rzemieślników eksportujących swoje wyroby.</u>
151   - <u xml:id="u-5.81" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Przedstawiciele rzemiosła skarżą się często na zbyt uciążliwy, przewlekły tryb przedkładania kalkulacji i zatwierdzania cen. Wydane już zostały polecenia znacznego uproszczenia, uelastycznienia zasad i trybu przedkładania kalkulacji. Dotyczy to także zróżnicowania. stopy zysku i preferowania rozwoju nowych usług pracochłonnej produkcji eksportowej oraz produkcji o charakterze nowości technicznych. Uczciwe rzemiosło, rozwijające usługi dla ludności, może liczyć na opiekę i poparcie rządu.</u>
152   - <u xml:id="u-5.82" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Poruszyłem kilka razy sprawy plonu 5-letniego. W chwili obecnej trwają w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — w oparciu o materiały opracowane przez przedsiębiorstwa, zjednoczenia i ministerstwa oraz przez prezydia rad narodowych — intensywne prace nad wstępnym projektem 5-letniego planu rozwoju gospodarki.</u>
153   - <u xml:id="u-5.83" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Należy stwierdzić, że prace nad projektem przyszłego planu prowadzone są gruntowniej i w szerszym zakresie niż przy poprzednich planach wieloletnich. Rozwinięta została akcja opracowywania i dyskutowania w poszczególnych zakładach, tak zwanych planów alternatywnych, w których załogi pracownicze zawarły swoje propozycje. Plany te są oceniane na szczeblu województw, a następnie przekazywane Komisji Planowania, dla której stanowią cenny materiał do dalszych prac nad projektem planu. Plany alternatywne oprócz bardzo cennego aspektu polityczno-społecznego — chodzi o inicjatywę załóg — mają równocześnie niezaprzeczalny walor ekonomiczny, ponieważ zawierają bardzo często propozycje efektywniejszego wykorzystania rezerw, oszczędniejszego gospodarowania środkami inwestycyjnymi. To nam pozwoliło wzbogacić i skonkretyzować problematykę planu. Można powiedzieć dla ilustracji, że na przykład w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego 319 przedsiębiorstw na 486 ogółem, zasygnalizowało za pośrednictwem planów alternatywnych, możliwość powiększenia produkcji, przy czym 200 zakładów podkreślało, że może tego dokonać bez dodatkowych nakładów inwestycyjnych, a 28 zakładów przewidziało nawet pewne zmniejszenie nakładów ustalonych w wytycznych. To oczywiście trzeba jeszcze sprawdzić.</u>
154   - <u xml:id="u-5.84" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jednym z kluczowych problemów nadchodzącego 5-lecia jest prawidłowe gospodarowanie siłą roboczą i dlatego w dotychczasowych pracach nad projektem planu położono szczególny nacisk na możliwie wszechstronne oświetlenie tego problemu. W świetle terenowych bilansów siły roboczej — obok potrzeby dostarczenia nowych miejsc pracy w szeregu małych miejscowości — powstał problem ograniczenia zatrudnienia w wielkich ośrodkach miejskich, przede wszystkim w Warszawie, w górnośląskim okręgu przemysłowym i na terenie Trójmiasta — Gdańsk, Gdynia, Sopot. W tym celu zostały powołane specjalne zespoły do spraw ograniczenia wzrostu zatrudnienia, których propozycje zostaną rozpatrzone i uwzględnione w toku dalszych prac nad planem 5-letnim.</u>
155   - <u xml:id="u-5.85" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Należy też podkreślić, że opracowywany obecnie projekt planu 5-letniego oparty jest w dużym stopniu na wynikach przeprowadzonych konsultacji i uzgodnień z krajami zrzeszonymi w RWPG na temat wzajemnych dostaw surowców i gotowych wyrobów, co stanowi jeden z elementów podbudowujących realność zawartych w nim ustaleń.</u>
156   - <u xml:id="u-5.86" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Stan prac nad planem pozwala na stwierdzenie, że podstawowe kierunki rozwoju będą zgodne z ustaleniami zawartymi w wytycznych uchwalonych przez IV Zjazd PZPR — przy konieczności dokładniejszego opracowania takich zagadnień, jak sprawy zatrudnienia, inwestycji, handlu zagranicznego. Ostateczny projekt planu będzie przedłożony Sejmowi do rozpatrzenia pod koniec bieżącego roku.</u>
157   - <u xml:id="u-5.87" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chciałbym jeszcze dodać parę słów na temat zagadnień, którym partia i rząd poświęcały wiele uwagi na przestrzeni ostatnich kilku lat, a mianowicie doskonalenia metod planowania i zarządzania gospodarką narodową. Sprawom tym wiele uwagi poświęcił IV Zjazd Partii. W wyniku uchwały tego Zjazdu prowadziły prace odpowiednie zespoły partyjno-rządowe. Rezultaty tych prac będą zreferowane w najbliższym czasie Komitetowi Centralnemu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i na gruncie jego uchwał rząd dokona później dalszych posunięć, które rzutować będą na najbliższe lata.</u>
158   - <u xml:id="u-5.88" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rezultaty tych prac są także wynikiem szerokich dyskusji prowadzonych na różnych szczeblach aż do przedsiębiorstw włącznie. Trzeba powiedzieć, że ulepszanie metod planowania i zarządzania jest w naszej praktycznej działalności procesem może nieraz niewidocznym, ale ciągłym, opartym na wynikach wielu doświadczeń, badań i eksperymentów.</u>
159   - <u xml:id="u-5.89" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Uzyskane w ten sposób wyniki były i są sukcesywnie wprowadzane do praktyki gospodarczej. Można spokojnie stwierdzić, że nie jesteśmy w tej sprawie na ostatnim miejscu — wiele spraw gdzie indziej dyskutowanych wprowadzono u nas do praktyki. Nie oznacza to oczywiście, że nie mamy w tej dziedzinie jeszcze sporo do zrobienia, do nadrobienia, a przede wszystkim do zastosowania w praktyce. Jak powiedziałem, decyzje, które zostaną podjęte w najbliższym czasie, wprowadzane będą do praktyki gospodarczej na przestrzeni kilku lat.</u>
160   - <u xml:id="u-5.90" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chciałbym nieco uwagi poświęcić sprawie trybu pracy rządu i organów wykonawczych. Funkcja rządu ma charakter przede wszystkim kierowniczo-koordynacyjny. Zadaniem jego jest nadawanie kierunku prac organów administracji, gospodarki i koordynowanie tej działalności. Znaczenie tej funkcji rządu wzrasta wybitnie wraz z dokonanym w ostatnich latach rozszerzeniem kompetencji i usamodzielnieniem działalności ministerstw, prezydiów rad narodowych, zjednoczeń i przedsiębiorstw. Dzięki temu rząd może, i przede wszystkim powinien, koncentrować się w coraz większej mierze na takich sprawach, od których rozstrzygnięcia zależy zasadniczy kierunek działalności organów administracji, a przez koordynację tej działalności zapewnić jak najlepszą jej sprawność i efektywność.</u>
161   - <u xml:id="u-5.91" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Ta zasadnicza zmiana charakteru funkcji z natury rzeczy wpływa na sposób jej wykonywania. Rząd musi posiadać organ pozwalający na bieżące, systematyczne sprawowanie jego funkcji kierowniczo-koordynacyjnej. To zadanie spoczywa przede wszystkim na Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów, jako organie Rady Ministrów, przez nią wyłonionym. Działalność ta wymaga z natury rzeczy innego — szybszego rytmu pracy. Charakterystyczne są dane dotyczące liczby posiedzeń KERM-u. W ostatnich latach KERM zbierał się przeciętnie raz na dekadę, często zbiera się co tydzień, przy czym podstawowymi zagadnieniami, jakie rozpatruje, są problemy bieżącej realizacji NPG i budżetu,. wytyczne projektów NPG i budżetu, węzłowe problemy rozwoju poszczególnych dziedzin lub odcinków gospodarki narodowej. Ta dziedzina na pewno wymaga rozbudowy działalności KERM.</u>
162   - <u xml:id="u-5.92" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Dokonywanym w ostatnich latach poważnym zmianom w usytuowaniu prezydiów rad narodowych odpowiada też zmieniony stosunek rządu do ich pracy. Bezpowrotnie minął czas, gdy organa centralne mogły drobiazgowo kierować pracą prezydiów rad i ingerować w tę pracę. Dziś podstawowym instrumentem sprawowania przez rząd funkcji kierowniczo-koordynacyjnej w stosunku do prezydiów rad narodowych, zwłaszcza do prezydiów WRN, są wytyczne NPG i budżetu oraz uchwały o charakterze normatywnym, ogólnym. Rozwinęły się też poważnie różnorodne formy współpracy rządu z prezydiami rad narodowych w postaci bezpośrednich, szerokich narad rządu z przedstawicielami prezydiów (często rad powiatowych, a nawet gromadzkich), konsultowania projektów uchwał, udziału w posiedzeniach rządu i jego komisji do spraw prezydiów rad narodowych itp. Współpracy tej będziemy nadawać coraz większą planowość i systematyczność przez częstsze rozpatrywanie ogólnych sprawozdań o pracy prezydiów WRN.</u>
163   - <u xml:id="u-5.93" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Będzie to na pewno pożyteczne dla całokształtu pracy prezydium WRN. Chodzi nie tylko o nadzór rządu nad pracą danego prezydium, ale o możliwość upowszechniania zdobywanych w ten sposób doświadczeń, o zastosowanie osiągnięć poszczególnych prezydiów i ich aparatu w skali całego kraju.</u>
164   - <u xml:id="u-5.94" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nie ulega wątpliwości, że w określonym zakresie będzie się to także stosować do niektórych wielkich zjednoczeń wobec zamierzonego zwiększenia ich znaczenia, zadań, uprawnień, obowiązków.</u>
165   - <u xml:id="u-5.95" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rady narodowe w wyniku konsekwentnie przeprowadzanego procesu decentralizacji, rozszerzyły jak wiadomo znacznie swoje uprawnienia. W 1955 r. gospodarowały, jeżeli chodzi o ich budżet, 18 mld zł, dziś gospodarują 77 mld zł. Zwiększyły się dochody własne; dotacja przestała być głównym instrumentem finansowym. Ukształtowany został szczebel wojewódzki posiadający też bardzo poważne uprawnienia koordynacyjne w stosunku do organów im nie podporządkowanych.</u>
166   - <u xml:id="u-5.96" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Poważnie także zaawansowano proces uniezależnienia rad szczebla powiatowego.</u>
167   - <u xml:id="u-5.97" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W skali kraju poważnie spada udział jednostkowych budżetów województw na rzecz budżetów powiatów. Jest to poza tym dowód dalszego rozwoju decentralizacji, ale należy go wzmocnić przez przekazywanie powiatom uprawnień koordynacyjnych.</u>
168   - <u xml:id="u-5.98" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Natomiast bardzo nikły jest jeszcze wzrost budżetów rad gromadzkich i rad miejskich miast nie stanowiących powiatów — tych więc rad, które są najbliżej ludności i jej potrzeb. I to jest kierunek działania na najbliższy okres łączący się z zamierzoną, a zaniedbaną aktywizacją małych miast, która stanowi poważną rezerwę gospodarczą. Konieczne jest też umocnienie roli gromady wspartej wprowadzanym już w życie planem gospodarczym, dotyczącym przede wszystkim rozwoju produkcji rolnej.</u>
169   - <u xml:id="u-5.99" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nadal istnieje wiele hamulców na szczeblu powiatowym w przekazywaniu spraw gromadom. Będziemy wspólnie te hamulce usuwać. Ostatnio przekazaliśmy gromadom uprawnienia dotyczące wymiaru podatku. Przepisy te wejdą w życie od 1 stycznia 1966 r.</u>
170   - <u xml:id="u-5.100" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trzeba dodać, że wnioski i opinie terenu odgrywają dużą rolę w pracy naczelnych organów państwowych. Przykładem tego są choćby organizowane corocznie krajowe narady przewodniczących prezydiów wojewódzkich i powiatowych rad narodowych. Przykładem, jest sposób opracowywania wniosków, które tam padają, sposób udzielania przez ministrów odpowiedzi, załatwiania określonych spraw.</u>
171   - <u xml:id="u-5.101" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Tradycją spotkań członków Biura Politycznego i rządu z przedstawicielami rad jest rozszerzanie kręgu ich uczestników. W 1962 r. po raz pierwszy odbyła się krajowa narada przewodniczących rad gromadzkich. W jesieni br. projektuje się spotkanie z sołtysami z poszczególnych terenów. Wypowiedzi tych sołtysów mogą ukazać typowość określonych zjawisk na danym terenie. Podobne narady można potem organizować w województwach czy nawet powiatach, gdzie zachodzi potrzeba bezpośredniego instruktarzu. Zależy nam na tym, aby instytucję sołtysa, przywróconą przed 7 laty podnieść w opinii publicznej; sołtys to z jednej strony ważny działacz gospodarczy, w pewnym stopniu także funkcjonariusz państwowy, z drugiej zaś — przedstawiciel ludności.</u>
172   - <u xml:id="u-5.102" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Odbyły się już pierwsze sesje rad, inaugurujące 4-letni okres działalności nowo wybranych organów władzy. Nowo wybrane rady przejmują po radach poprzedniej kadencji znaczny dorobek, ale chyba większe jeszcze i bardziej odpowiedzialne zadania. Do zadań tych należy w szczególności:</u>
173   - <u xml:id="u-5.103" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">— Umacnianie roli i pozycji systemu przedstawicielskiego rad, a więc roli sesji, komisji rad, radnych oraz organizacji społecznych, współdziałających z radami.</u>
174   - <u xml:id="u-5.104" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">— Dalsza stabilizacja i umacnianie odpowiedzialności rad i organów im podległych; chodzi tu o gruntowne przyswojenie przyznanych im uprawnień i konsekwentne ich wykorzystywanie.</u>
175   - <u xml:id="u-5.105" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">— Działalność koordynacyjna, która powinna być wysunięta na plan pierwszy w działalności rad: na obecnym etapie podstawowym kryterium sprawności działania i dojrzałości rad jest umiejętność i skuteczność wykonywania funkcji koordynacyjnej w przekroju poziomym. Zdajemy sobie dobrze sprawę, ile to może nasuwać trudności w terenie przy partykularyzmie resortowym czy przedsiębiorstw, ale tego wysiłku musimy dokonać. Rady narodowe i prezydia otrzymają określoną pomoc ze strony rządu, ważne jest tylko, żeby same chciały te swoje uprawnienia śmiało wykorzystywać.</u>
176   - <u xml:id="u-5.106" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">— Umocnienie nadzoru w systemie rad. Jest to sprawa niezwykle istotna w procesie decentralizacji. Zwiększenie obowiązków organów niższych stopni wymaga równoczesnego nadzoru ze strony organów stopnia wyższego.</u>
177   - <u xml:id="u-5.107" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Polepszanie stosunków urząd — obywatel: podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników, troska o uczciwy i sumienny stosunek do obywatela to nie tylko zagadnienie sprawności urzędowania, ale bardzo ważne zagadnienie polityczne.</u>
178   - <u xml:id="u-5.108" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trzeba powiedzieć, że zadania, które stoją przed radami narodowymi — to wielkie, ambitne zadania, stojące przed tysiącami działaczy i pracowników terenowej administracji państwowej, zadania których wykonanie jest jednym z warunków realizacji naszych celów gospodarczych i politycznych, umocnienia jedności społeczeństwa.</u>
179   - <u xml:id="u-5.109" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Sprawą bardzo istotną jest organizacja wykonania i jego kontrola. Wszyscy wiemy, że najlepsza uchwała pozostaje tylko na papierze, jeżeli żywi ludzie nie organizują jej wykonania.</u>
180   - <u xml:id="u-5.110" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Niestety, często u nas rozumie się potrzebę organizacji wykonania uchwał rządu jako potrzebę wydawania przez wszystkie organa i na wszystkich szczeblach odpowiedniej ilości okólników i instrukcji, albowiem tzw. niższy szczebel czeka na okólnik lub instrukcje od „szczebla bezpośrednio wyższego”. Nieraz słyszy się, że w terenie — ale dotyczy to z pewnością i organów centralnych — przystępuje się do wykonywania wydanych ustaw i podejmowanych uchwał rządu dopiero wtedy, gdy odpowiedni okólnik „swojego” ministra lub odpowiedniego organu terenowego puści sprawę w ruch. Mówi się, że organa administracji stosują nie ustawy, ale okólniki... trzeba będzie zmniejszyć ilość papierkowych manipulacji, zwiększyć natomiast konkretne, szybsze, znacznie bardziej skuteczne działanie.</u>
181   - <u xml:id="u-5.111" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Z tym łączy się jeszcze jedna sprawa. Na wszystkich szczeblach kierowania trzeba dawać kierownikom, trzeba dawać aparatowi więcej samodzielności. Nie prowadzić w każdej sprawie za rączkę, nie podpowiadać wszystkiego, nie wypisywać całego regulaminu czynności, nie wymagać stałego zwracania się z wnioskami o decyzję, zwłaszcza że jest to zawsze jakąś próbą uciekania od odpowiedzialności. Kierownicy powinni sami, oczywiście w granicach swych kompetencji, podejmować szybciej i śmielej decyzje, decyzje rozważne, rzecz jasna; tam, gdzie trzeba — decyzje kolegialnie konsultowane, przebadane, opiniowane. Czyli więcej samodzielności, nie decydować za szczeble niższe, lepiej za to kontrolować i lepiej nadzorować.</u>
182   - <u xml:id="u-5.112" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wtedy wyłapie się czy skoryguje takie czy inne decyzje błędne, bo i takie mogą być, ale za to wcześniej wejdzie w życie szereg decyzji słusznych. Czyli nie kontrola wstępna przez zatwierdzanie, ale kontrola zstępna. To jest istota trybu działania decentralizacji w administracji i gospodarce.</u>
183   - <u xml:id="u-5.113" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Szereg istniejących przepisów całkowicie to ułatwia i umożliwia. Ale potrzebne jest stworzenie w naszym trybie zarządzania odpowiedniego klimatu, ażeby w coraz szerszym zakresie podejmowano odpowiedzialność. Będzie to zjawisko równoległe do rozbudzonej inicjatywy szerokich mas, wyrażającej się w tysiącach wniosków zgłoszonych w ostatnich latach, np. podczas wielkiej dyskusji przedzjazdowej.</u>
184   - <u xml:id="u-5.114" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chciałem po prostu zwrócić uwagę, że chodzi tu nie tylko o reformę przepisów, że chodzi także o stworzenie odpowiedniego klimatu. Będzie się to łączyć z zagadnieniem podniesienia na wyższy poziom kontroli, w tym także kontroli społecznej, z szerszą współpracą administracji wszystkich szczebli z nauką, z organizacjami technicznymi, a w działalności resortów — z szerszym korzystaniem z pomocy ciał doradczych, które powinny być rezerwuarem doświadczeń.</u>
185   - <u xml:id="u-5.115" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Przed administracją tak samo jak przed każdym zakładem, przedsiębiorstwem stoi także zadanie podnoszenia wydajności, gospodarności, wprowadzania postępu technicznego w dziedzinie organizacji i techniki pracy administracyjnej, biurowej. Trudno żądać poprawy organizacji pracy tylko od przedsiębiorstw przemysłowych, a nie żądać tego samego od całego aparatu państwowego. A więc i tu musimy dążyć do ulepszania organizacji pracy, uproszczenia struktury, metod działania, musimy zwiększać wydajność, stosować nowoczesne metody pracy i zawsze pamiętać o tym, że prawa Parkinsona nie należy stosować nigdzie...</u>
186   - <u xml:id="u-5.116" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chcemy też szerzej niż dotychczas stosować w organizacji aparatu administracyjnego metodę eksperymentu. Tam gdzie ją zastosowano np. przekazanie niektórym GRN wymiaru podatku gruntowego metoda ta dała dobre rezultaty.</u>
187   - <u xml:id="u-5.117" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W sumie chcemy kontynuować prace nad stałym podnoszeniem kwalifikacji fachowych i politycznych pracowników tych bardzo ważnych gałęzi aparatu państwowego. Problemy ekonomiczne, techniczne, administracyjne, społeczne, jakie w codziennej pracy stają przed każdym pracownikiem tego aparatu wraz z rozwojem gospodarki, techniki, wraz z postępem społecznym — stają się coraz bardziej złożone.</u>
188   - <u xml:id="u-5.118" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nowym problemem w nowych warunkach może sprostać tylko kadra o należytych, coraz wyższych kwalifikacjach fachowych i społeczno-politycznych.</u>
189   - <u xml:id="u-5.119" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chciałbym krótko poinformować Wysoki Sejm, że w pracach rządu poświęcono wiele uwagi sprawie uproszczenia i usprawnienia sprawozdawczości. Przyniosło to określone rezultaty, których wielkości nie zamierzam wyolbrzymiać, zwłaszcza, że sprawozdawczość mą zawsze tendencje do odradzania się; myślę o sprawozdawczości zbędnej. Oczywiście właściwa sprawozdawczość jest konieczna — jest instrumentem działania, instrumentem bilansowania, jest także instrumentem kontroli, ale w potrzebnych granicach. Nadmierna, wynikająca z reliktów centralizacji, jest nieraz zmorą. Z całą surowością będziemy tępić sprawozdawczość nielegalną. W wyniku środków podejmowanych szczególnie w 1964 r. osiągnęliśmy istotny postęp w dziedzinie uproszczenia i ograniczenia sprawozdawczości. Odsetek zlikwidowanych sprawozdań wynosi: w dziale sprawozdawczości GUS — ok. 29%, w dziale sprawozdawczości resortowej — ok. 27%.</u>
190   - <u xml:id="u-5.120" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rząd prowadzić będzie dalsze prace nad upraszczaniem i ograniczaniem sprawozdawczości do koniecznych rozmiarów.</u>
191   - <u xml:id="u-5.121" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W ostatnich latach dokonano wielkiej pracy w dziedzinie koniecznej kodyfikacji i uporządkowania całego naszego ustawodawstwa. Skodyfikowano niekiedy po raz pierwszy w Polsce całe działy, takie jak: prawo cywilne, postępowanie cywilne, prawo rodzinne i opiekuńcze, postępowanie administracyjne, prawo morskie, lotnicze, celne, wodne, drogowe, transportowe, wynalazcze, probiercze, o rybołówstwie, melioracjach, terenach budowlanych, normalizacji, statystyce, dobrach kultury, obywatelskie, cudzoziemcach, zgromadzeniach, organizacji szkolnictwa wyższego i nauki, organizacji oświaty i wychowania, o bezpieczeństwie i higienie pracy, o zwalczaniu chorób zakaźnych itd.</u>
192   - <u xml:id="u-5.122" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Prace legislacyjne będą kontynuowane, stoi bowiem jeszcze przed nami zadanie opracowania nowoczesnego kodeksu karnego oraz wiążących się z nim ustaw: o wykroczeniach, prawa penitencjarnego, kodeksu postępowania karnego.</u>
193   - <u xml:id="u-5.123" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trzeba przystąpić do pracy nad uporządkowaniem prawa pracy regulowanego najrozmaitszymi ustawami. Będzie to miało istotne znaczenie i dla pracowników i dla kierownictw zakładów pracy. W toku przygotowywania projektów zamierzamy nadal korzystać, a nawet rozwijać, różne formy dyskusji publicznej nad projektami oraz konsekwentnie stosować zasadę konsultowania projektów z organami terenowymi, związkami zawodowymi i zainteresowanymi środowiskami. Zamierzone prace legislacyjne zmierzają — rzecz jasna — do uporządkowania tego wszystkiego, co wymaga uporządkowania. Nie zamierzamy natomiast próbować unormować — nieraz przedwcześnie, a nieraz niepotrzebnie — tych dziedzin życia, które tego nie wymagają, i podejmować prac legislacyjnych dla samej radości tworzenia ustaw.</u>
194   - <u xml:id="u-5.124" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chcemy też wzmóc pracę nad uporządkowaniem aktów niższego rzędu, wykonawczych i innych, które niejednokrotnie przez różne zbędne wymogi i warunki krępują inicjatywę i utrudniają życie pracownikom gospodarki i administracji oraz obywatelom.</u>
195   - <u xml:id="u-5.125" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Cały pokojowy wysiłek naszego narodu, o którym mówią cyfry i osiągnięcia ostatnich 5 lat i ostatniego 20-lecia, pokojowy wysiłek, którego rezultatem jest dzisiejsza pozycja Polski w świecie, jest także — rzecz jasna — wspierany przez polską politykę zagraniczną.</u>
196   - <u xml:id="u-5.126" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Założenia tej polityki wynikają w sposób naturalny z istoty ustrojowej Polski Ludowej, z kierunku rozwojowego, jaki wytycza przed narodem jego siła czołowa — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Głównym celem polskiej polityki zagranicznej było, jest i pozostaje zapewnienie krajowi bezpieczeństwa, nienaruszalności granic, możliwości pokojowego, socjalistycznego rozwoju.</u>
197   - <u xml:id="u-5.127" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Realizacji tych celów służy niezawodnie nasz braterski, nierozerwalny sojusz ze Związkiem Radzieckim, nasza przynależność do wielkiej wspólnoty krajów socjalistycznych, solidarność z wszystkimi siłami postępu i wolności narodów, aktywna, wytrwała walka o pokój. Oto wytyczne działania, które przy poparciu całego narodu realizować będzie konsekwentnie rząd wyłoniony przez obecny Sejm.</u>
198   - <u xml:id="u-5.128" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Podstawowym kierunkiem działalności naszej polityki zagranicznej pozostaje nadal sprawa bezpieczeństwa europejskiego. Wynika to. rzecz prosta, z położenia geograficznego Polski, z naszych niemałych i bolesnych doświadczeń historycznych.</u>
199   - <u xml:id="u-5.129" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Są jednak i wydarzenia poza naszym kontynentem, które rzucają dziś ponury cień na sytuację światową i napawają nas wszystkich w Polsce i ludzi na całym świecie głęboką troską.</u>
200   - <u xml:id="u-5.130" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W ostatnich miesiącach nastąpiło wyraźne zaostrzenie sytuacji międzynarodowej. Stało się tak w wyniku wejścia rządu Stanów Zjednoczonych na drogę otwartych interwencji wojennych, prowokowania konfliktów, ponownego spychania świata nie tylko w odmęty zimnej wojny, lecz ku krawędzi wojny gorącej. Przedwyborcze hasła o konieczności utrzymania pokoju, dążenia do porozumień z ZSRR i innymi krajami socjalistycznymi, hasła, za którymi opowiedziała się znaczna większość społeczeństwa amerykańskiego, przekształciły się w powyborczej praktyce w bezceremonialną politykę z pozycji siły, w akty imperialistycznej agresji, kolonialnej ingerencji w wewnętrzne sprawy innych państw, w systematyczne naruszanie Karty Narodów Zjednoczonych, w gwałcenie zasad prawa między narodowego.</u>
201   - <u xml:id="u-5.131" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W kształtowaniu polityki USA zdobyły przewagę siły zimnowojenne, siły usiłujące ignorować historyczne procesy społeczne zachodzące w świecie. Koła te zaślepione antykomunizmem żywią niebezpieczne złudzenia, że stanowiący doniosłą cechę naszego okresu proces walki narodowo-wyzwoleńczej ludów dotychczas uciskanych, może być powstrzymany drogą zbrojnej interwencji.</u>
202   - <u xml:id="u-5.132" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">W niedługich odstępach czasu nastąpiła agresja amerykańska przeciwko Demokratycznej Republice Wietnamu, która jest przedłużeniem trwającej już, brutalnej, wciąż rozszerzającej się interwencji zbrojnej w Wietnamie Południowym, gdzie dzieje się to pod hasłem pomocy dla marionetkowych rządów, które w dodatku wciąż się zmieniają na tle całkowitego rozkładu reakcyjnych sił politycznych w kraju. Zmieniają się rządy, ale nie zmienia się, tylko zwiększa stale pomoc dla tych rządów, które nie panują zupełnie na swoim terytorium.</u>
203   - <u xml:id="u-5.133" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Doszła do tego inwazja na Republikę Dominikańską. Chyba bez przesady można powiedzieć, że od zakończenia drugiej wojny światowej nie było w tak krótkim okresie takiego zagęszczenia aktów agresji i interwencji imperializmu na tak rozległej arenie — od Azji Płd.-Wsch. po wybrzeża Ameryki.</u>
204   - <u xml:id="u-5.134" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Zimna wojna została reaktywowana w pełni, a przekształcając się w orężne konflikty, grozi nieobliczalnymi następstwami.</u>
205   - <u xml:id="u-5.135" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">U źródeł tej imperialistycznej polityki leżą te same obsesje i fałszywe koncepcje, które w swoim czasie stały się przyczyną rozpętania zimnej wojny w początku lat pięćdziesiątych. Wyrastają one z dążenia do zatrzymania nieodwracalnego procesu budzenia się świadomości społecznej i narodowej narodów, długo dotychczas trzymanych w jarzmie zależności kolonialnej, półkolonialnej, ekonomicznej i politycznej przez kraje imperialistyczne. Ten proces przybierający charakter żywiołowego pędu narodów uciskanych do niezależności politycznej i ekonomicznej, do szukania własnych dróg wyzwolenia i zrzucenia nienawistnego jarzma, przybiera różne formy. Doprowadził już, w wyniku nowego układu sił po drugiej wojnie światowej, do wyzwolenia olbrzymich obszarów Azji. Nastąpiła potem emancypacja licznych narodów Afryki. Trwa jeszcze walka z resztkami kolonializmu na obu tych kontynentach. Z kolei historia puka do drzwi kontynentu amerykańskiego.</u>
206   - <u xml:id="u-5.136" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Trudno się dziwić, że panika ogarnia te koła, których miliardowe fortuny i zyski płyną z eksploatacji krajów i ludów dźwigających się teraz z odwiecznej niewoli. Dopatrują się oczywiście wszędzie „wywrotowej agitacji”. Niegdyś przypisywano każdy odruch buntu ujarzmionych mas „intrygom Moskwy”. Dziś przypisuje się to raz Moskwie, raz Pekinowi, raz Hawanie — jak komu wygodniej, jaki straszak komu wydaje się bardziej wielkooki — byle był to antykomunizm. Ale sprawa staje się groźna, gdy organizatorami i wyrazicielami tej paniki i tych obsesji stają się koła rządzące w jakimś kraju, zwłaszcza gdy krajem tym jest potężne mocarstwo nuklearne.</u>
207   - <u xml:id="u-5.137" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rzecz jasna, że te akcje Stanów Zjednoczonych, o których mówiłem, są pogwałceniem wiążących układów międzynarodowych, a agresja lotnicza na DRW jest w ogóle niezwykłym w swoim cynizmie aktem wojny bez wypowiedzenia, jest gwałceniem najbardziej elementarnych praw międzynarodowych. Te źródła imperialistycznej polityki wyrastają niewątpliwie z dążenia do zatrzymania tego nieodwracalnego procesu budzenia się świadomości społecznej i narodowej. Rząd USA stał się rzecznikiem nowej doktryny międzynarodowej, według której jest on upoważniony do interwencji zbrojnej wszędzie i zawsze, jeśli tylko uzna, że to odpowiada jego interesom. Niektórzy nazywali to już doktryną Johnsona. Jest to w gruncie rzeczy doktryna znacznie starsza od kadencji obecnego prezydenta USA. Jest to stara jak świat, imperialistyczna doktryna, jeśli tak ją można nazwać — prawa dżungli i długiej pałki.</u>
208   - <u xml:id="u-5.138" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Ale z odmętów drugiej wojny światowej wyłonił się zupełnie inny świat, w którym siły imperializmu znalazły potężną przeciwwagę w postaci obozu państw socjalistycznych i licznej plejady nowych, wyzwolonych państw „Trzeciego Świata”. Imperializm po raz pierwszy natrafił na opór sił zdolnych skutecznie mu się przeciwstawić. Te siły stały się rzecznikiem polityki pokojowego współistnienia, świadome w pełni, jakie skutki mogłaby w dzisiejszych warunkach pociągnąć za sobą wojna światowa. Żyjemy w epoce broni masowej zagłady i świadomość następstw tego faktu nie powinna nas opuszczać ani na chwilę. Ci, którzy uprawiają politykę na krawędzi wojny, ci którzy uprawiają stopniowanie agresji — w rzeczywistości spychają świat ku katastrofie nuklearnej.</u>
209   - <u xml:id="u-5.139" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Kraje obozu socjalistycznego ani na chwilę nie spuszczają z oka tego podstawowego faktu. Ich polityka od początku, od pierwszej eksplozji atomowej, podyktowana była troską uratowania świata od nuklearnej pożogi. Zmierzały w tym kierunku wszystkie nasze propozycje wysuwane na forum międzynarodowym. Od wielkich radzieckich planów powszechnego rozbrojenia i całkowitego zakazu broni atomowej — po nasze polskie projekty rozwiązań częściowych w postaci dezatomizacji regionalnej w Europie Środkowej, bądź zamrożenia tu stanu zbrojeń atomowych.</u>
210   - <u xml:id="u-5.140" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Naturalnie, nie spuszczając z oka ogólnej sytuacji światowej, koncentrujemy naszą uwagę na najbliższym nam rejonie Europy. Tu bowiem znajduje się ognisko zapalne, bezpośrednio nam zagrażające. Na zachód od Łaby znajduje się ośrodek polityki zmierzającej do podważenia ustalonego po wojnie ładu europejskiego. Najwyższe czynniki NRF oficjalnie głoszą rewizjonizm terytorialny zwrócony przeciwko państwom Europy Wschodniej. Najostrzejsze ataki tych kół zwracają się przeciwko granicy na Odrze i Nysie. Raz po raz rozlegają się głosy pretensji do pogranicza Czechosłowacji. Oficjalna doktryna głosi fikcyjną tezę o „Niemczech w granicach 1937 r.”. Ta fikcja prawna ma głęboki sens polityczny. Jest wyraźnym dążeniem do przekreślenia skutków klęski Trzeciej Rzeszy i przywrócenia państwa niemieckiego w tym kształcie, w jakim istniało przed wojną. Pamiętamy dobrze, co to za państwo niemieckie istniało w tym czasie. Faktycznie chodzi o wchłonięcie drugiego pokojowego państwa niemieckiego — NRD, o zabór ziem polskich, czechosłowackich i radzieckich.</u>
211   - <u xml:id="u-5.141" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Zestawmy te dążenia rewizjonistyczne z ustawicznym pędem NRF do uzyskania dostępu do broni nuklearnej, a uprzytomnimy sobie skutki, jakie mogą być następstwem polityki Bonn. Prawda, że w obecnym układzie sił międzynarodowych w obliczu potęgi obozu socjalistycznego Republika Bońska nie ma szans powtórzenia na własną rękę roku 1939. Ale ta sama Republika Bońska, wyposażona w broń nuklearną, jest całkowicie zdolna do wywołania prowokacji międzynarodowej, która poprzez system sojuszów atlantyckich może wciągnąć w wielką awanturę międzynarodową jej sprzymierzeńców i pogrążyć świat w odmętach nowej katastrofy. Zwłaszcza, że ambicje nuklearne Bonn cieszą się poparciem Waszyngtonu.</u>
212   - <u xml:id="u-5.142" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Kraje socjalistyczne stanowczo i kategorycznie przeciwstawiają się udostępnieniu broni nuklearnej rzecznikom rewizjonizmu i odwetu. Przeciwstawiamy tym planom propozycje, których zasadniczym sensem jest dążenie do zredukowania napięcia w tym zapalnym punkcie i zwiększenie bezpieczeństwa.</u>
213   - <u xml:id="u-5.143" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Punktem wyjścia dla osiągnięcia postępu w dziedzinie odprężenia może być jedynie uznanie istniejących w Europie realiów politycznych. Nie można pogodzić dążenia w tym kierunku z próbami ignorowania faktu istnienia suwerennej Niemieckiej Republiki Demokratycznej, której rola i autorytet międzynarodowy stale rosną i umacniają się. Złączona więzami nierozerwalnej przyjaźni z Polską, Związkiem Radzieckim i wszystkimi krajami socjalistycznymi, NRD stanowi ważny czynnik pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Bezpieczeństwo NRD jest nierozdzielnie związane z bezpieczeństwem naszego kraju, z bezpieczeństwem całej wspólnoty socjalistycznej. Popieramy w pełni realistyczne i pokojowe propozycje NRD w sprawie rozładowania napięcia w Niemczech i posuwania się naprzód na drodze do pokojowego uregulowania problemu niemieckiego.</u>
214   - <u xml:id="u-5.144" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Pragniemy dobrych stosunków z całym narodem niemieckim.</u>
215   - <u xml:id="u-5.145" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jesteśmy za rozwojem i normalizacją stosunków z NRF na zasadach pokojowego współistnienia. Oświadczaliśmy to niejednokrotnie. Daliśmy temu wyraz, normalizując stosunki gospodarcze z NRF — na bazie wzajemnych korzyści. Gotowi jesteśmy je rozwijać na tej właśnie podstawie. Warunkiem jednak normalizacji politycznej jest uznanie granicy na Odrze i Nysie i wyrzeczenie się przez NRF roszczeń terytorialnych w stosunku do Polski.</u>
216   - <u xml:id="u-5.146" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Oceniając realistycznie i bez uprzedzeń sytuację w NRF nie tracimy z pola widzenia tego, że istnieją tam również siły polityczne trzeźwo patrzące na przeszłość i teraźniejszość w NRF i rozumiejące, że pokój leży w żywotnym interesie narodu niemieckiego. Jak dotychczas, nie te siły określają oblicze praktyczne NRF i politykę jej rządu.</u>
217   - <u xml:id="u-5.147" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Pragnę stwierdzić, że rząd polski w ścisłym porozumieniu ze swoimi sojusznikami będzie kontynuował i wzmacniał swe wysiłki w kierunku przygotowania i zwołania europejskiej konferencji w celu omówienia całokształtu problemów dotyczących bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u>
218   - <u xml:id="u-5.148" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Z zadowoleniem stwierdzamy, że w różnych krajach europejskich — zarówno neutralnych, jak i należących do NATO, zwłaszcza w państwach mniejszych — rośnie zainteresowanie dla naszych propozycji. Rząd polski jest zainteresowany w kontynuowaniu konstruktywnego dialogu z rządami tych państw, którego celem byłoby umocnienie bezpieczeństwa w Europie. Podobne dążenia wyrażają inne kraje socjalistyczne Europy.</u>
219   - <u xml:id="u-5.149" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jednym z elementów, na których opiera się wzrost agresywności imperializmu były rachuby na rozbicie wewnątrz obozu socjalistycznego. Jest elementarnym nakazem interesu socjalizmu i pokoju światowego umacnianie jedności naszego obozu w obliczu narastającej agresywności obozu imperialistycznego, w szczególności — niezależnie od różnic — umacnianie jedności działania.</u>
220   - <u xml:id="u-5.150" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Świadomość niebezpieczeństwa wynikającego z obecnej polityki agresywnego imperializmu nie ogranicza się do samego tylko obozu państw socjalistycznych. Liczne objawy narastającego niepokoju obserwujemy we wszystkich państwach związanych ze Stanami Zjednoczonymi. Wielokrotnie podnosił ostrzegawczy głos prezydent Francji, generał de Gaulle. Potępił interwencję w Wietnamie i Dominikanie, wypowiedział się przeciwko udostępnieniu Bonn broni nuklearnej w jakiejkolwiek formie. Opowiedział się za uznaniem granicy na Odrze i Nysie. Ostatnio zaś odrzucił koncepcję tzw. Unii Europejskiej, która w gruncie rzeczy dąży do podporządkowania narodów zachodniej Europy hegemonii Niemiec zachodnich i dyktatowi USA.</u>
221   - <u xml:id="u-5.151" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wszyscy niemal sojusznicy USA, członkowie rozmaitych paktów, jak: NATO, SEATO, CENTO są pełni niepokoju z powodu przebiegu wydarzeń w Azji południowo-wschodniej i w Dominikanie. Tylko Wielka Brytania zdaje się bez zastrzeżeń popierać tę niebezpieczną politykę, wbrew oczekiwaniom i nadziejom, jakie łączyła opinia z rządem Labour Party i wbrew przyrzeczeniom danym wyborcom.</u>
222   - <u xml:id="u-5.152" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pilnie śledzi wydarzenia na arenie międzynarodowej. Pozostaje w ścisłym kontakcie z zaprzyjaźnionymi rządami Związku Radzieckiego i innych krajów socjalizmu. Wytyczną naszego rządu jest konsekwentne dążenie do umocnienia pokoju i osłabienia napięcia. Wraz z naszymi sojusznikami uczynimy wszystko, co jest w ludzkiej mocy, by przeciwstawić się agresji, a równocześnie zachować pokój światowy. Pomoc dla znajdującego się w ciężkiej potrzebie bratniego kraju socjalistycznego — Demokratycznej Republiki Wietnamu — jest nakazem solidarności socjalistycznej. Rząd Polski dawał niejednokrotnie wyraz swej solidarności i uznania dla sprawiedliwej walki narodu wietnamskiego — i chciałbym jeszcze raz powtórzyć to z tej trybuny.</u>
223   - <u xml:id="u-5.153" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Równocześnie — niezależnie od trudności — kontynuujemy naszą działalność w ramach Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli. Zaprzestanie bombardowań Demokratycznej Republiki Wietnamu jest elementarną przesłanką wszelkich wysiłków w kierunku pokojowego uregulowania problemu wietnamskiego. Problem ten musi być uregulowany w oparciu o zasadę wycofania obcych wojsk z tego kraju i umożliwienia narodowi wietnamskiemu swobodnego decydowania o swych sprawach. Te słuszne zasady sformułowane zostały w znanym wystąpieniu premiera Pham Van Donga z dnia 8 kwietnia br. i zmierzają do zapewnienia wolności i niepodległości całemu narodowi wietnamskiemu, a zarazem do przywrócenia pokoju w tym od z górą ćwierć wieku nękanego wojną i agresją zakątku Azji.</u>
224   - <u xml:id="u-5.154" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Kanonem naszej polityki zagranicznej była od początku przyjaźń, współpraca i sojusz ze Związkiem Radzieckim. Ta podstawowa wytyczna znalazła wyraz w odnowionym niedawno na dalszych lat 20 układzie sojuszniczym polsko-radzieckim. Znalazła się w nim klauzula o nienaruszalności naszej granicy zachodniej, jako rękojmia naszego bezpieczeństwa, jako ostrzeżenie pod adresem tych, którym marzą się awanturnicze koncepcje wskrzeszenia od dawna pogrzebanych na pobojowiskach od Stalingradu po Berlin planów Drang nach Osten.</u>
225   - <u xml:id="u-5.155" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jesteśmy ogniwem wielkiego sojuszu państw socjalistycznych, które wraz z nami połączone wspólnotą interesów narodowych i socjalistycznych celów stoją wzajemnie na straży swego bezpieczeństwa i pokoju. Umacnianie tych więzi przyjaźni i sojuszu, wszechstronny rozwój stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych w kierunku jak największego zbliżenia stanowi nieodmiennie cel naszej polityki.</u>
226   - <u xml:id="u-5.156" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Prowadzimy politykę przyjaźni i współpracy z naszym południowym sąsiadem i przyjacielem — Czechosłowacją, z naszym zachodnim sąsiadem i przyjacielem — Niemiecką Republiką Demokratyczną, z wszystkimi krajami socjalistycznymi Europy, z Chińską Republiką Ludową i innymi krajami socjalistycznymi Azji. W wytrwałym umacnianiu jedności i zwartości całej wspólnoty socjalistycznej widzimy podstawową przesłankę naszej zwycięskiej walki o pokój i socjalizm. Dlatego konsekwentnie występujemy przeciwko wszystkiemu, co mogłoby pogłębić istniejące na obecnym etapie różnice i rozbieżności w naszym obozie i w międzynarodowym ruchu robotniczym. Jesteśmy za uwypukleniem podstawowych wspólnych celów, które nas łączą. Uważamy, że dzisiaj w obliczu agresywnych poczynań imperialistów amerykańskich i wzrastających wpływów militaryzmu zachodnioniemieckiego, zespolenie naszych wysiłków w walce przeciw tym siłom jest bardziej potrzebne, niż kiedykolwiek. Nie będziemy szczędzić wysiłków, by przyczynić się do umocnienia jedności działania wszystkich krajów socjalistycznych i wszystkich sił postępu w walce o pokój i wolność narodów.</u>
227   - <u xml:id="u-5.157" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Nadal rozwijać będziemy nasze przyjazne stosunki z krajami wyzwolonymi i walczącymi o umocnienie swej niepodległości, jak i z krajami walczącymi jeszcze o wyswobodzenie się z zależności kolonialnej. Wszelkie formy kolonializmu uważamy za sprzeczne z prawami obecnego rozwoju historycznego i hańbiące dla naszych czasów. Nie będziemy szczędzić wysiłków w Organizacji Narodów Zjednoczonych i na innych płaszczyznach, by przyczynić się do ostatecznej likwidacji kolonializmu i neokolonializmu. Pragniemy nadal rozwijać stosunki gospodarcze z krajami „Trzeciego Świata”, mając na uwadze sprawę ich rozwoju ekonomicznego i umocnienia ich niepodległości, a także obopólne korzyści. Pragniemy utrzymywać przyjazne stosunki ze wszystkimi krajami, niezależnie od ich ustroju społecznego i systemu politycznego, na zasadzie równości, poszanowania suwerenności, wzajemnych korzyści.</u>
228   - <u xml:id="u-5.158" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Z wielu krajami europejskimi stosunki te kształtują się pomyślnie, przy czym widzimy możliwości dalszej ich rozbudowy, zarówno w dziedzinie ekonomicznej, kulturalnej, jak i politycznej.</u>
229   - <u xml:id="u-5.159" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Należy tu wymienić także możliwość pomyślnych perspektyw rozwoju stosunków ekonomicznych z Francją po dość długim okresie zastoju.</u>
230   - <u xml:id="u-5.160" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Pomyślnie i z możliwością dalszego rozwoju układają się nasze stosunki dwustronne z Wielką Brytanią, z krajami skandynawskimi, z Włochami, Belgią, Austrią i innymi państwami.</u>
231   - <u xml:id="u-5.161" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wychodząc z założenia pokojowego współistnienia, jako podstawy rozwoju stosunków z krajami kapitalistycznymi, pragnę podkreślić, że jest ono zależne od wszystkich zainteresowanych stron.</u>
232   - <u xml:id="u-5.162" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Przed rządem Polski Ludowej, podobnie jak przed rządami innych krajów socjalistycznych, stoi więc nadal odpowiedzialne zadanie wytrwałej i umiejętnej walki o pokój, o uchronienie ludzkości przed śmiercionośnym konfliktem nuklearnym. Jest to zadanie trudne, lecz zarazem wyjątkowo doniosłe dziś, gdy siły międzynarodowej reakcji znów nawracają do zbankrutowanych, lecz groźnych dla pokoju doktryn i knują spiski przeciw narodom, przeciw bezpieczeństwu świata i pokojowi.</u>
233   - <u xml:id="u-5.163" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chcę wyrazić przeświadczenie, które jest — nie wątpię — przeświadczeniem całej Izby i całego naszego narodu, że zdecydowana wola pokoju milionów ludzi, niezłomna potęga obronna Związku Radzieckiego i całego obozu socjalistycznego, pokojowe dążenie coraz liczniejszych rządów państw „Trzeciego Świata” — jednym słowem — zjednoczony wspólny front pokoju i wolności narodów pokrzyżuje awanturnicze plany frontu agresji i niewoli.</u>
  70 + <u xml:id="u-5.0" who="#JózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Zaszczytne zadanie przedstawienia propozycji co do składu Rady Ministrów, które wczoraj na wniosek I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Towarzysza Władysława Gomułki, wyrażone także z upoważnienia Komisji Porozumiewawczej partii i stronnictw politycznych — otrzymałem od Wysokiego Sejmu — pragnąłbym połączyć z oświetleniem niektórych wybranych zagadnień, dotyczących prac rządu i pewnych zasadniczych wytycznych działania, którymi zamierzamy się kierować przy wykonywaniu naszych obowiązków.</u>
  71 + <u xml:id="u-5.1" who="#JózefCyrankiewicz">Zamierzamy nasze zadania wykonywać w ścisłej współpracy i pod kontrolą Sejmu, w rozwiniętej jeszcze szerszej niż dotąd współpracy z komisjami sejmowymi. Jest to nie tylko spełnienie wymogów formalnych wobec Sejmu jako najwyższego organu władzy ludowej, ale na gruncie doświadczeń i dotychczasowej praktyki jest to niezwykle nieraz cenna możliwość konfrontacji zamierzeń rządowych i praktyki rządzenia z tym odczuciem i odbiciem rzeczywistości, jakie reprezentują posłowie, przedstawiciele poszczególnych terenów, poszczególnych środowisk, jakie reprezentują składające się z tych posłów komisje sejmowe, specjalizujące się dzięki odpowiedniemu doborowi członków w określonych zagadnieniach, jakie reprezentuje wreszcie cały Sejm jako ten organ władzy ludowej, któremu wyborcy powierzyli czuwanie nad realizacją programu Frontu Jedności Narodu — tego realnego drogowskazu na najbliższą przyszłość naszego kraju.</u>
  72 + <u xml:id="u-5.2" who="#JózefCyrankiewicz">Z kolei Sejm powierza kierowanie realizacją dużej części tego programu powołanemu przez siebie rządowi i kierowanej przez niego administracji państwowej, w tym i gospodarczej, centralnej i terenowej. Dochodzi do tego czuwanie nad realizacją programu Frontu Jedności Narodu w przekroju terenowym i kontrola jego wykonania przez rady narodowe wszystkich szczebli, do gromady włącznie.</u>
  73 + <u xml:id="u-5.3" who="#JózefCyrankiewicz">W ten sposób realizacja programu Frontu Jedności Narodu, programu ustalającego na podstawie uchwał najwyższych organów, kierowniczej siły — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, uchwał Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — kierunki możliwie najbardziej harmonijnego rozwoju, proporcje i hierarchię zadań w dziedzinie rozbudowy kraju — ta realizacja ma na wszystkich szczeblach władzy ludowej odpowiednie organy nadrzędne kontroli działania organów wykonawczych i konfrontacji wykonawstwa z programem.</u>
  74 + <u xml:id="u-5.4" who="#JózefCyrankiewicz">W ten sposób poprzez Sejm, poprzez rady narodowe, poprzez skład tych organów, w których zasiadają przedstawiciele Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego i innych ugrupowań Frontu Jedności Narodu wraz z bezpartyjnymi — poprzez konstytucyjne kompetencje tych organów i poprzez stworzoną już praktykę, polegającą na uchwalaniu planów wieloletnich i rocznych oraz budżetów, poprzez system uchwał i zaleceń, poprzez coraz bardziej gruntowne prace komisji — realizuje się sporą część funkcji, wynikających z kierowniczej roli naszej partii i roli sojuszniczych stronnictw, a także bezpartyjnych w naszym systemie władzy ludowej, funkcji wykonywanych przez przedstawicieli klasy robotniczej, mas chłopskich i inteligencji.</u>
  75 + <u xml:id="u-5.5" who="#JózefCyrankiewicz">Zadaniem naszym będzie jeszcze bardziej udoskonalać i pogłębiać różnorodne formy tej pożytecznej konfrontacji programu i uchwał z wykonaniem i praktyką dla podniesienia realizacji naszych zamierzeń na wyższy poziom, dla usprawnienia naszej pracy.</u>
  76 + <u xml:id="u-5.6" who="#JózefCyrankiewicz">A zarówno program, jak i nasze zamierzenia realizacyjne są logiczną i konsekwentną kontynuacją procesów rozwojowych, które zaczęły się w naszym kraju w chwili wyzwolenia i wynikały z tego, co określamy mianem polskiej rewolucji socjalistycznej.</u>
  77 + <u xml:id="u-5.7" who="#JózefCyrankiewicz">Wybór drogi, którą kroczymy, dokonany został w samym zaraniu wskrzeszonej po wojnie Rzeczypospolitej w rozwinięciu zasad wysuniętych jeszcze w ogniu walki z okupantem hitlerowskim, zasad sformułowanych przez Polską Partię Robotniczą i uchwalonych przez podziemną Krajową Radę Narodową.</u>
  78 + <u xml:id="u-5.8" who="#JózefCyrankiewicz">Wybór drogi ostatecznie utrwalony został w wyborach do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 r. Oceniając znaczenie tego wyboru drogi mówił Władysław Gomułka na wiecu komitetów obywatelskich w Warszawie 25 stycznia 1947 roku:</u>
  79 + <u xml:id="u-5.9" who="#JózefCyrankiewicz">„W wyborach styczniowych, jak w żadnych innych wyborach w przeszłości, starły się ze sobą dwie koncepcje polityczne: koncepcja budowania trzeciej ludowej Rzeczypospolitej Polskiej z koncepcją restauracji drugiej Rzeczypospolitej. Zwyciężyła koncepcja reprezentowana przez Blok Demokratyczny, koncepcja budowania odrodzonej Polski na nowych, innych od starych, podstawach społecznych i w innych granicach państwowych”. Wtedy to właśnie naród polski przypieczętował wybór definitywny drogi: budujemy Polskę Ludową i socjalistyczną, w granicach nad Odrą, Nysą i Bałtykiem. Była to decyzja historyczna i jesteśmy jej wykonawcami. Oczywiście, dziś wykonawcami w zmienionych warunkach, albowiem decyzja ta oznaczała gruntowną przemianę tej rzeczywistości, jaką zastaliśmy w Polsce, gdy uszedł z niej hitlerowski okupant.</u>
  80 + <u xml:id="u-5.10" who="#JózefCyrankiewicz">Żyjemy dziś już w innej Polsce, budowanej od 20 lat przez polskiego robotnika, chłopa i inteligenta własnymi mózgami, własnymi rękami, w swoim własnym interesie klasowym i narodowym. Było najważniejszą cechą dokonanej rewolucji, że interes klasowy ludu polskiego stał się identyczny z interesem narodowym kraju. Gdy znikła podstawowa sprzeczność, nękająca Polskę minionego czasu, znikło też podstawowe źródło jej słabości.</u>
  81 + <u xml:id="u-5.11" who="#JózefCyrankiewicz">Żyjemy więc w innej Polsce. Popatrzmy jak bardzo innej. Gdy wybieraliśmy Sejm Ustawodawczy w 1947 r. spośród 24 milionów — tyle ludności liczył wtedy kraj — jedna trzecia mieszkała w miastach, a dwie trzecie na wsi. Dziś spośród ponad 31 milionów mieszkańców nieomal połowę stanowi ludność miejska.</u>
  82 + <u xml:id="u-5.12" who="#JózefCyrankiewicz">Już to jedno zestawienie świadczy o przewrocie w kraju, który przeobraził się z rolniczego w przemysłowo-rolniczy. Przeszło 2ipółkrotnie — z 3,2 mln do 8,5 mln wzrosła liczba pracowników zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej.</u>
  83 + <u xml:id="u-5.13" who="#JózefCyrankiewicz">Nakłady inwestycyjne wtedy, w roku zebrania się Sejmu Ustawodawczego, wynosiły niespełna 20 mld zł; dziś są z górą 6-krotnie większe.</u>
  84 + <u xml:id="u-5.14" who="#JózefCyrankiewicz">Powiększyliśmy więcej niż 6-krotnie produkcję energii elektrycznej, 5-krotnie produkcję stali, prawie 2-krotnie wydobycie węgla, wytwarzamy cztery razy z górą więcej maszyn rolniczych, stocznie nasze w 1947 r. spuściły na wodę statki morskie pojemności 200 ton, dziś ich wydajność roczna wynosi ponad 300.000 ton. Handel zagraniczny jest 7-krotnie większy. Mamy cztery razy więcej absolwentów szkół wyższych rocznie, pięć razy tyle lekarzy co w roku 1947, osiem razy tyle bibliotek publicznych.</u>
  85 + <u xml:id="u-5.15" who="#JózefCyrankiewicz">Nie zamierzam tu czynić bilansu 20-lecia. Dokonaliśmy tego niedawno przy okazji uroczystych obchodów 20-lecia Polski Ludowej, 20-lecia zwycięstwa, 20-lecia powrotu Ziem Odzyskanych. Każda z tych rocznic przypomniała nam odpowiedni aspekt przełomowych wydarzeń najnowszej historii naszego kraju.</u>
  86 + <u xml:id="u-5.16" who="#JózefCyrankiewicz">Chciałbym wszakże uwypuklić, jak bardzo inna jest Polska dnia dzisiejszego — ten kraj, który my posłowie reprezentujemy — od Polski roku 1947, gdy w tej samej sali, co i dziś, zbierał się pierwszy po wyzwoleniu Sejm.</u>
  87 + <u xml:id="u-5.17" who="#JózefCyrankiewicz">Ale nawet najbardziej trafnie dobrane liczby i wskaźniki nie unaocznią najistotniejszej przemiany, która dokonała się w naszym kraju — przemiany postaw ludzkich. Socjalizm wniknął głęboko w świadomość naszego społeczeństwa. Dorosło już i dojrzało pokolenie wychowanków Polski Ludowej. Przekształciły się pod wpływem wielkich przemian postawy myślowe olbrzymiej większości ludzi z pokoleń starszych. Mamy dziś do czynienia z opinią publiczną, dla której ustrój socjalistyczny jest rzeczą naturalną, nikt z ludzi myślących w naszym kraju nie wyobraża sobie, by możliwe było odmienienie w kierunku wstecznym tego, co dokonało się w 20-leciu.</u>
  88 + <u xml:id="u-5.18" who="#JózefCyrankiewicz">Albowiem proces kształtowania się socjalistycznej świadomości społeczeństwa, oznaczając cementowanie się jedności narodu na płaszczyźnie socjalizmu, oznacza równocześnie ogromny rozwój świadomości politycznej i społecznej, wyostrzenie krytycyzmu, uaktywnienie społeczne, wzrost zaangażowania milionów w pracy gospodarczej, politycznej, społecznej i kulturalnej. Dążyliśmy do rozszerzenia uprawnień organów władzy terenowej zarówno dlatego, że dyktował to nakaz usprawnienia systemu zarządzania, jak i dlatego, by stworzyć jak najszersze podstawy pod demokrację socjalistyczną w Polsce, by wciągnąć jak najszersze masy do udziału w procesie rządzenia.</u>
  89 + <u xml:id="u-5.19" who="#JózefCyrankiewicz">Innymi słowy nie zachodzi już potrzeba, jak w pierwszych latach Polski Ludowej, przekonywania ludzi o wartości ustroju socjalistycznego — są w olbrzymiej większości przekonani o tym. Zachodzi jednak codzienna potrzeba udowadniania im praktyką, że poszczególne organy władzy należycie spełniają zadania płynące z nakazu budownictwa socjalistycznego i potrzeb społeczeństwa.</u>
  90 + <u xml:id="u-5.20" who="#JózefCyrankiewicz">Toteż uważamy, że musi być troską zarówno rządu, jak i rad narodowych, czuwanie nad tym, żeby organy naszej władzy coraz lepiej spełniały swoje zadania. Nie jest to tylko nakaz programowy naszej socjalistycznej demokracji. Jest to równocześnie nakaz wypływający z rachunku gospodarczego. Dla usprawnienia procesu produkcyjnego istotne są nie tylko bodźce ekonomiczne, ale także odpowiadającą danemu okresowi racjonalna organizacja zarządzania.</u>
  91 + <u xml:id="u-5.21" who="#JózefCyrankiewicz">Kadencja obecnego Sejmu obejmuje między innymi uchwalenie nowego planu 5-letniego. Zadaniem rządu będzie kierowanie realizacją tego planu. Stawia on przed nami wszystkimi i przed całym społeczeństwem trudne, a nawet w niektórych dziedzinach bardzo napięte zadania. Jest to naturalnym następstwem postępującego procesu uprzemysłowienia, że zadania stają się coraz trudniejsze, bardziej skomplikowane. Mamy przed sobą cały splot zagadnień — dziś dyskutowanych — jaki narzuca nam konieczność coraz bardziej ekonomicznego, oszczędnego gospodarowania, podnoszenia wydajności pracy, obniżki kosztów własnych, modernizacji procesów produkcyjnych, podnoszenia jakości wyrobów, usprawnienia planowania i metod zarządzania, rozszerzenia asortymentów, przejścia na produkcję bardziej uszlachetnioną, precyzyjną, opanowania nowych technologii, zwiększenia konkurencyjności na rynkach zagranicznych — słowem to wszystko, co jest następstwem przejścia na wyższy szczebel industrializacji przy jednoczesnym przezwyciężaniu wciąż jeszcze istniejących zapóźnień rozwojowych, ze względu na bardzo niski poziom naszego startu.</u>
  92 + <u xml:id="u-5.22" who="#JózefCyrankiewicz">Już u samego progu opracowywania założeń naszego planu stanęliśmy wobec poważnego problemu zapewnienia nowych miejsc pracy dla blisko 1,5-milionowej rzeszy młodzieży wchodzącej do produkcji w tym okresie. Przy czym, jak już miałem możność mówić w Sejmie, uważamy ten duży przyrost roczników ludzi zdolnych do pracy i wykwalifikowanych za zdobycz dla gospodarki narodowej, oczywiście pod warunkiem prawidłowego wykorzystania tej kadry, a nie zatrudniania za wszelką cenę, gdyż powstaje wówczas niebezpieczeństwo nienależytego podnoszenia wydajności pracy. Była o tym mowa w dyskusji przed IV Zjazdem naszej partii i na Zjeździe. Problemy te znajdą rozwiązanie w planie, który będzie Wysokiej Izbie przedstawiony.</u>
  93 + <u xml:id="u-5.23" who="#JózefCyrankiewicz">Zadaniem naszym będzie także wygranie wielkiej batalii eksportowej i to na kilku frontach na raz. Zwiększenie konkurencyjności naszych artykułów eksportowych oznacza wydatną poprawę ich jakości, dostosowanie do potrzeb zagranicznych rynków przy jednoczesnym utrzymaniu opłacalności. Nie jest naszym celem eksport za tak zwaną wszelką cenę, a więc kosztem dochodu narodowego, lecz eksport opłacalny, przynoszący krajowi korzyści.</u>
  94 + <u xml:id="u-5.24" who="#JózefCyrankiewicz">Duże znaczenie dla poprawy i umocnienia równowagi naszego bilansu płatniczego ma sprawa uwolnienia kraju od ciężaru importu zbóż. To zaś stawia niemałe zadania przed naszym rolnictwem i przemysłem, pracującym dla rolnictwa, a szczególnie chemii i przemysłu maszynowego. Oczywiście, strategia gospodarcza, jak każda strategia, wymaga koncentracji sił i środków na najbardziej decydujących dla wygrania batalii kierunkach. Te kierunki zostały określone. Na pierwszym miejscu — jeśli chodzi o tempo rozwoju — znajduje się chemia. Jej produkcja ma zostać podwojona. Obok przemysłu chemicznego koncentrujemy uwagę na przemyśle maszynowym, elektrotechnicznym i metalowym. Hasłem jest tu modernizacja, uszlachetnienie wyrobów, podniesienie ich jakości. Te przemysły decydują o postępie całej gospodarki narodowej. Ale jeżeli nacelowujemy nasz wysiłek na szybszy rozwój powyższych gałęzi wytwórczości, to nie znaczy, że nie doceniamy innych; uważamy tylko, że zwiększone nakłady na wybrane dziedziny przyczynią się do szybszego dźwignięcia całej naszej ekonomiki na wyższy poziom, co ułatwi start do następnej fazy rozwoju kraju.</u>
  95 + <u xml:id="u-5.25" who="#JózefCyrankiewicz">Do niedostatecznie zaspokojonych potrzeb ludności należą usługi. Troska o ten dział gospodarki należy przede wszystkim do rad narodowych. A ogólna polityka rządu zmierzać będzie do stworzenia pomyślnych warunków dla rozwoju usług.</u>
  96 + <u xml:id="u-5.26" who="#JózefCyrankiewicz">Nie jest moim zamierzeniem szczegółowe omawianie wszystkich dziedzin przyszłego planu gospodarki narodowej. Będzie na to czas, gdy projekt planu znajdzie się przed Wysoką Izbą. Chodziło mi tylko o wydobycie najważniejszych elementów naszego przyszłego gospodarowania, które stanowić będą o tempie postępu i kierunkach rozwoju.</u>
  97 + <u xml:id="u-5.27" who="#JózefCyrankiewicz">Nie muszę dodawać, że przedmiotem szczególnej troski nas wszystkich są sprawy oświaty i kultury. Rewolucja kulturalna, która dokonała się w Polsce, jest ważkim składnikiem wielkiej przemiany ustrojowej. Bez tej rewolucji kulturalnej nie byłoby możliwe osiągnięcie tego poziomu rozwojowego, na którym znajdujemy się obecnie, ani tego, ku któremu zmierzamy. Ona to przyczynia się do kształtowania owej świadomości socjalistycznej, o której mówiłem na początku, ona współdziałała w procesie przeobrażania naszego kraju w nowoczesne państwo przemysłowe, dodawała ludziom otuchy, ambicji, motywowała te działania. Bez bujnego rozkwitu szkolnictwa wszelkich szczebli, bez tej liczby uczelni wyższych i instytutów naukowych, bez takich nakładów finansowych na te cele, a przede wszystkim bez tej rzeszy utalentowanych i ofiarnych naukowców, wykładowców, pedagogów, nauczycieli — nie moglibyśmy marzyć o wychowaniu milionów młodzieży, wytworzeniu dobrej kadry we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u>
  98 + <u xml:id="u-5.28" who="#JózefCyrankiewicz">Dali tu swój ważki wkład pisarze i artyści, inteligencja twórcza wszystkich kierunków, która swym talentem i wielkim wysiłkiem twórczym podniosła poziom kultury narodowej, uczyniła ją powszechnie dostępną ogółowi polskiemu, a także szeroko spopularyzowała kulturę polską poza granicami kraju. Te osiągnięcia w dziedzinie nauki i kultury stanowią dorobek równie doniosły i cenny dla przyszłości narodu, jak osiągnięcia natury materialnej. Jeżeli w codziennym kołowrocie wysiłku operujemy — i słusznie — wskaźnikami rozwoju gospodarczego, i nimi przede wszystkim odmierzamy drogi naszego rozwoju, to oczywiście nie zapominamy, że bez osiągnięć w dziedzinie nauki, oświaty, kultury owe sukcesy gospodarcze nie byłyby możliwe ani te dzisiejsze, ani — tym bardziej — jutrzejsze. Co więcej, sfera duchowa życia narodowego jest nieodłączną częścią składową rewolucji socjalistycznej, która dokonuje się w naszym kraju.</u>
  99 + <u xml:id="u-5.29" who="#JózefCyrankiewicz">Zasadniczym ideałem, ku któremu nieodmiennie dążymy, jest światły i świadomy swych celów i obowiązków obywatel naszego socjalistycznego państwa, korzystający w pełni z dostępnych w tej chwili dóbr materialnych i kulturalnych. Tego zasadniczego celu nie spuszczamy z oka ani na chwilę.</u>
  100 + <u xml:id="u-5.30" who="#JózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Rząd poświęcać będzie w dalszym ciągu najwięcej uwagi, podobnie jak poprzednio, sprawom gospodarki narodowej, głównej decydującej dźwigni rozwoju kraju.</u>
  101 + <u xml:id="u-5.31" who="#JózefCyrankiewicz">Nie będę zapuszczał się w szczegóły zadań powierzonych poszczególnym resortom. Główne zadania bieżące określa aktualna sytuacja gospodarcza kraju. Warto z tych względów pokrótce scharakteryzować te cechy, które określają tę aktualną sytuację gospodarczą kraju w przededniu nowego planu 5-letniego.</u>
  102 + <u xml:id="u-5.32" who="#JózefCyrankiewicz">Za najbardziej charakterystyczną tendencję aktualnej sytuacji gospodarczej uznać należy niewątpliwie stosunkowo wysoką dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej i inwestycji w gospodarce narodowej. W okresie pięciu miesięcy bieżącego roku globalna produkcja przemysłowa wzrosła w porównaniu z odpowiednim okresem roku 1964 o ponad 11%, to jest więcej niż założono w planie. Jest to najwyższe tempo wzrostu produkcji przemysłowej osiągnięte w ciągu realizacji bieżącego planu 5-letniego.</u>
  103 + <u xml:id="u-5.33" who="#JózefCyrankiewicz">Oznacza to zarazem przywrócenie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji przemysłowej po okresie pewnego jej osłabienia, obserwowanego przejściowo w latach 1962–1963. Dodać trzeba, że również w 1964 roku uzyskaliśmy wzrost produkcji przemysłowej, który przekroczył 9%. Decyduje wreszcie o tych tendencjach to, że nasza gospodarka po okresie wielkiego wysiłku inwestycyjnego z lat 1960–1964, którego ciężar w zasadniczy sposób powiększyły trudności w rolnictwie w latach 1962–1963, korzysta obecnie z efektów kończenia prac inwestycyjnych w nowo wznoszonych obiektach i zakładach przemysłowych oraz uruchamiania w nich produkcji. Czyli decyduje o obecnej sytuacji fakt, że wysiłek inwestycyjny lat 1960–1964 zaczyna przynosić spodziewane owoce.</u>
  104 + <u xml:id="u-5.34" who="#JózefCyrankiewicz">Bez żadnej przesady, bez zamykania oczu na trudności, a także błędy, możemy być dumni z wysiłku, na jaki zdobył się nasz naród w ubiegłych 5 latach w dziedzinie dalszej rozbudowy swojej gospodarki, a zwłaszcza jej bazy surowcowej, co zawsze jest jeszcze większym ciężarem. Po okresie kadencji ubiegłego Sejmu nasza gospodarka dziedziczy wielkie efekty tej rozbudowy: (licząc łącznie z przewidywanym wykonaniem planu tegorocznego) wzrost całej produkcji przemysłowej o ponad 50% w porównaniu z rokiem 1960; przezwyciężenie deficytu mocy elektrowni w stosunku do zapotrzebowania, do czego w dużym stopniu przyczyniło się zbudowanie największej w kraju elektrowni w Turoszowie; 3,5-krotny w porównaniu z 1960 r. wzrost produkcji przetworów naftowych dzięki uruchomieniu rafinerii w Płocku; ponad 2-krotny wzrost wydobycia węgla brunatnego; stworzenie dzięki budowie kombinatu w Tarnobrzegu nowego przemysłu siarkowego; ponad 2-krotny wzrost produkcji przemysłu maszynowego i chemicznego, a więc tych gałęzi, które decydują o tempie rekonstrukcji całej gospodarki.</u>
  105 + <u xml:id="u-5.35" who="#JózefCyrankiewicz">Dane te świadczą o drodze, jaką przebył nasz naród pod kierownictwem partii i Frontu Jedności Narodu w okresie ubiegłej kadencji Sejmu.</u>
  106 + <u xml:id="u-5.36" who="#JózefCyrankiewicz">Równocześnie z ogólnym wysokim wzrostem produkcji korzystnym objawem, charakterystycznym już częściowo dla roku 1964, a także dla bieżącego roku, jest przyśpieszenie tempa wzrostu produkcji przeznaczonej na potrzeby rynku, zwłaszcza w przemyśle lekkim i spożywczym.</u>
  107 + <u xml:id="u-5.37" who="#JózefCyrankiewicz">Oczywiście, cieszy nas wysokie tempo rozwoju naszej produkcji przemysłowej w ciągu ostatnich dwóch lat, z drugiej strony stawia ono nowe problemy, które muszą być na bieżąco rozwiązywane.</u>
  108 + <u xml:id="u-5.38" who="#JózefCyrankiewicz">Są to problemy — najkorzystniejszych z punktu widzenia postępu technicznego, eksportu i konsumenta krajowego — zmian w strukturze produkcji, jakości i nowoczesności. Jest to czołowy problem naszej gospodarki w nadchodzących latach.</u>
  109 + <u xml:id="u-5.39" who="#JózefCyrankiewicz">Oznaki zwiększenia aktywności gospodarczej, wysoki rytm wzrostu cechują również naszą działalność inwestycyjną. Mamy tu do czynienia z korzystnym zjawiskiem lepszego niż w poprzednim roku przebiegu realizacji inwestycji na tak zwanych budowach priorytetowych. Zadanie sprawnego i terminowego oddawania następnych inwestycji do użytku warunkuje uzyskanie efektów gospodarczych, założonych w planie.</u>
  110 + <u xml:id="u-5.40" who="#JózefCyrankiewicz">Jednym z kluczowych problemów wzrostu naszej gospodarki i podnoszenia stopy życiowej całego narodu jest przyśpieszenie rozwoju rolnictwa. Stąd też sprawy rolnictwa będą przedmiotem szczególnej opieki rządu w jeszcze wyższym stopniu niż dotychczas.</u>
  111 + <u xml:id="u-5.41" who="#JózefCyrankiewicz">Podstawy działania w tym zakresie stworzyły uchwały IV Zjazdu PZPR i IV Kongresu ZSL, które wytyczyły kierunki unowocześnienia bazy techniczno-produkcyjnej rolnictwa i tych gałęzi przemysłu, które umożliwią mu dostarczenie nowoczesnych środków produkcji.</u>
  112 + <u xml:id="u-5.42" who="#JózefCyrankiewicz">W okresie najbliższym mamy w rolnictwie do rozwiązania kilka trudnych problemów. Najważniejszym z punktu widzenia całej gospodarki narodowej jest problem zbożowo-paszowy. W pierwszej fazie uprzemysłowienia, która przyniosła zasadnicze przeobrażenie struktury gospodarczej naszego kraju, musieliśmy szybko rozwijać produkcję zwierzęcą mimo zbyt powolnego wzrostu produkcji roślinnej i własnych zasobów paszowych. Prowadziło to do narastającego importu zbóż. Obecnie osiągnięty poziom przemysłu oraz planowana rozbudowa, zwłaszcza przemysłu nawozowego, umożliwiają postawienie rolnictwu nowego zadania, to jest takiego przyśpieszenia tempa wzrostu produkcji roślinnej w następnych latach, aby wyprzedzała tempo rozwoju produkcji zwierzęcej, czyli ażeby ta produkcja rozwijała się w coraz większym stopniu na krajowej bazie paszowej, oczywiście, w granicach możliwości.</u>
  113 + <u xml:id="u-5.43" who="#JózefCyrankiewicz">Konkretne programy działania w tym kierunku opracowały resorty rolnictwa, chemii, przemysłu spożywczego i przemysłu ciężkiego. Obejmują one wielostronny zespół środków i poczynań organizacyjnych, które zapewnią dostarczenie rolnictwu do 1970 r., 2,7 raza większej niż obecnie ilości nawozów sztucznych, dwa razy więcej wapna nawozowego, dwa razy więcej ciągników i maszyn, co także łączy się z podwojeniem prac melioracyjnych. Czyli stwarzane będą coraz to korzystniejsze warunki dla przyśpieszenia wzrostu produkcji roślinnej. I wówczas poziom produkcji roślinnej będzie mógł określać tempo rozwoju produkcji zwierzęcej.</u>
  114 + <u xml:id="u-5.44" who="#JózefCyrankiewicz">W tej dziedzinie jako główne wysuwa się zadanie szybkiego wzrostu pogłowia bydła oraz wydatnego powiększenia produkcji mleka i mięsa wołowego.</u>
  115 + <u xml:id="u-5.45" who="#JózefCyrankiewicz">Obok wymienionych zadań wypada również podkreślić i szereg innych, jak zadanie dalszego podnoszenia plonów i zbiorów roślin przemysłowych, strączkowych, warzyw i owoców, co łączy się z należytą organizacją odbioru, przechowalnictwa i rynku.</u>
  116 + <u xml:id="u-5.46" who="#JózefCyrankiewicz">Tak więc główny kierunek działania — to dalsza i szybsza intensyfikacja całej gospodarki rolnej, wszystkich sektorów i wszystkich rejonów naszego kraju. Mając to na uwadze zmierzać musimy do tego, żeby planowane dostawy środków produkcji, nakłady inwestycyjne i pomoc kredytowa trafiały przede wszystkim do tych gospodarstw, w których przyniosą największe i możliwie najszybsze rezultaty — przyrost produkcji. To oznacza, że formy naszej pomocy muszą być bardziej niż dotychczas zróżnicowane i dopasowane do warunków poszczególnych regionów i grup gospodarstw różnej wielkości. Czyli ma to być pomoc z rachunkiem ekonomicznym. W rejonach natomiast z dominacją drobnych gospodarstw, a więc w południowo-wschodniej i w środkowej części kraju, gdzie istnieją duże zasoby siły roboczej, główną na przykład rezerwę produkcyjną widzimy przede wszystkim w pracy rolników, którą musimy wykorzystać jeszcze lepiej niż dotychczas, rozszerzając uprawę warzyw, sadownictwo, uprawę i zbiory pracochłonnych roślin przemysłowych.</u>
  117 + <u xml:id="u-5.47" who="#JózefCyrankiewicz">Program wzrostu produkcji całego rolnictwa opiera się również — i to w poważnym stopniu — na państwowych gospodarstwach rolnych. I one, ażeby sprostać zadaniom, które się im stawia, muszą być poważnie doinwestowane.</u>
  118 + <u xml:id="u-5.48" who="#JózefCyrankiewicz">Bardzo ważnym ogniwem modernizacji indywidualnych gospodarstw chłopskich, bez naruszania ich społecznej struktury, stały się w ostatnich kilku latach kółka rolnicze. Mogą one już coraz bardziej efektywnie pracować, ale to jest wciąż jeszcze początek drogi — możliwość, którą będziemy przekształcać w rzeczywistość unowocześnienia technicznego wsi, w pracy ogranizatorskiej kadry mechanizatorskiej POM i ich filii — przy znacznym rozwoju zaplecza remontowego oraz rozwijaniu gospodarskiej troski samych rolników — członków kółek rolniczych. Rzecz jasna, że dochodzi do tego troska nasza o stałe podnoszenie poziomu wiedzy rolniczej i kultury technicznej rolników.</u>
  119 + <u xml:id="u-5.49" who="#JózefCyrankiewicz">W ciągu 5-lecia, które nadchodzi, ma ukończyć wyższe szkoły rolnicze ponad 18 tys. absolwentów, a technika — ponad 42 tys. Ten poważny dopływ specjalistów oraz systematyczne, powszechne szkolenie zimowe rolników, które w ostatnich kilku latach objęło ponad milion uczestników, na pewno będą ważnymi czynnikami wzrostu kultury rolnej, a co za tym idzie — produkcji.</u>
  120 + <u xml:id="u-5.50" who="#JózefCyrankiewicz">Polityka rolna naszego państwa, której główne kierunki pokrótce przedstawiłem, skierowana jest na stałe ulepszanie warunków trwałego rozwoju produkcji rolniczej. Do polityki tej nasi rolnicy przyzwyczaili się i wysoko ją sobie cenią. Wiedzą oni dobrze, że władza ludowa pamięta o nich tak w wypadkach gdy chodzi o stwarzanie nowych perspektyw, jak i wtedy, gdy trzeba nieść wyraźną pomoc gospodarstwom, które znalazły się na skutek klęsk żywiołowych w trudnej sytuacji. W ostatnich tygodniach klęska powodzi dotknęła 36 powiatów w dorzeczu Odry. Zalanych zostało 80 tys. hektarów użytków rolnych w 75 tys. gospodarstw. Straty w rolnictwie przekraczają 500 milionów złotych. Ogólnie dochodzą, jak wiadomo, do miliarda złotych. Poza doraźną pomocą dla dotkniętych powodzią — w postaci środków żywności, odzieży i pomocy sanitarnej — uruchomiliśmy natychmiast pomoc dla rolników w postaci dostaw środków produkcji. Dostarczono 6.700 ton nasion, przeszło 3 tys. ton sadzeniaków, 25 tys. ton pasz itd. Ponadto udziela się kredytów na pasze, nasiona, nawozy i materiały niezbędne do remontów.</u>
  121 + <u xml:id="u-5.51" who="#JózefCyrankiewicz">Obecna bieżąca sytuacja w rolnictwie nie jest jeszcze w pełni jasna, bo w ostatecznym rezultacie o wynikach produkcji roślinnej decydować będą warunki atmosferyczne w dalszych miesiącach lata i jesieni.</u>
  122 + <u xml:id="u-5.52" who="#JózefCyrankiewicz">W handlu zagranicznym w ciągu 5 miesięcy br. obroty wzrosły łącznie o około 9%, to jest w tempie nieco szybszym niż założono w planie. Eksport wzrósł łącznie o ponad 7%. W porównaniu z odpowiednim okresem 1964 r. eksport maszyn i urządzeń wzrósł około 24%, czyli dał przeważającą część osiągniętego przyrostu całego eksportu. Import wzrósł odpowiednio o 10%, przy czym w najszybszym tempie wzrósł import konsumpcyjnych artykułów przemysłowych, przeznaczonych na zaopatrzenie rynku krajowego.</u>
  123 + <u xml:id="u-5.53" who="#JózefCyrankiewicz">W handlu zagranicznym problem równowagi bilansu płatniczego w obszarze wolnodewizowym pozostaje nadal jednak problemem trudnym, wymagającym stałej uwagi rządu i dalszej aktywizacji eksportu.</u>
  124 + <u xml:id="u-5.54" who="#JózefCyrankiewicz">Charakterystyczną cechę bieżącego roku — tych miesięcy, które mamy za sobą — stanowi również wysoki wzrost zatrudnienia, a w konsekwencji szybszy niż w latach poprzednich wzrost dochodów ludności. Jak wiadomo rok bieżący charakteryzuje się znacznym zwiększeniem liczby ludności wchodzącej w wiek zdolności do pracy. Stawia to przed naszą gospodarką zadanie przygotowania większej liczby nowych miejsc pracy także dla opuszczającej szkoły i wyższe uczelnie młodzieży. Zadanie to w ciągu pierwszych miesięcy br. realizujemy z powodzeniem. W ciągu 4 miesięcy br. ogólny poziom zatrudnienia w naszej gospodarce był wyższy o 5,3% niż w odpowiednim okresie 1964 roku: oznacza to, że w ciągu tego okresu ponad 400 tys. osób uzyskało pracę, a tym samym własne źródła dochodów i możliwość poprawy swej sytuacji materialnej. Dochody ludności z tytułu płac oraz skupu przez państwo artykułów rolnych wzrosły łącznie w ciągu 5 miesięcy br. o 10% w porównaniu z odpowiednim okresem 1964 roku. Łączy się z tym wzrost obrotów w handlu, przekraczający 9% i dalszy wzrost wkładów oszczędnościowych ludności.</u>
  125 + <u xml:id="u-5.55" who="#JózefCyrankiewicz">Przytoczone fakty pozwalają na stwierdzenie o charakterze podsumowania. Kraj nasz znajduje się na fali wysokiego tempa rozwoju gospodarczego. Trudności, jakie napotkaliśmy w latach 1962–1963 zostały w poważnej części przezwyciężone, chociaż nadal występują napięcia wynikające z nie w pełni ustabilizowanej sytuacji w rolnictwie, handlu zagranicznym i w sytuacji rynkowej — i to rząd musi mieć na uwadze.</u>
  126 + <u xml:id="u-5.56" who="#JózefCyrankiewicz">Z aktualnej sytuacji gospodarczej wynikają nowe problemy, na których rozwiązaniu rząd będzie koncentrował swoją uwagę Pierwszy, to sprawa systematycznego polepszania sytuacji rynkowej, poprawa zaopatrzenia ludności. W wyniku znacznego wzrostu dochodów ludności w latach 1961–1964, a równocześnie niewykonania w pełni zadań planu 5-letniego w zakresie produkcji dóbr konsumpcyjnych — co łączyło się także z sytuacją rolnictwa w ciągu 2 lat — nastąpił i utrzymuje się duży nacisk na rynek wewnętrzny. Przy istnieniu globalnej równowagi rynkowej występują nadal braki zarówno ilościowe, jak i asortymentowe w dostawach szeregu artykułów, stwarzające trudności w zakupach.</u>
  127 + <u xml:id="u-5.57" who="#JózefCyrankiewicz">Przezwyciężanie tych trudności uważamy za centralne zadanie w aktualnej sytuacji gospodarczej. W tym celu już w planie na 1965 rok zmienione zostały proporcje na korzyść poprawy sytuacji produkcji przeznaczonej na potrzeby rynku i obecnie obserwujemy w tej dziedzinie pierwsze, chociaż jeszcze niedostateczne, rezultaty. W tym samym celu jeszcze w ubiegłym roku podjęliśmy uchwałę o dodatkowej, ponadplanowanej produkcji wyrobów rynkowych w przemyśle maszynowym i drobnym. W bieżącym roku podjęliśmy decyzję zwiększenia i przyśpieszenia importu maszyn dla przemysłu włókienniczego w celu poprawy zaopatrzenia rynku w deficytowe materiały, między innymi w wyroby dziewiarskie, pończosznicze, zwłaszcza produkowane z przędzy helanko.</u>
  128 + <u xml:id="u-5.58" who="#JózefCyrankiewicz">Trzeba dodać, że coraz bardziej zwiększający się udział włókien chemicznych powinien sprzyjać uatrakcyjnieniu wyrobów przemysłu lekkiego, uzyskaniu lepszej jakości i większych walorów użytkowych, także drobna wytwórczość powinna w sposób bardziej elastyczny i szybki dostosować się do potrzeb rynku i lepiej wypełniać luki w podaży.</u>
  129 + <u xml:id="u-5.59" who="#JózefCyrankiewicz">Odrębną uchwałą zapewniliśmy środki dla usprawnienia działalności gastronomii.</u>
  130 + <u xml:id="u-5.60" who="#JózefCyrankiewicz">Jeżeli chodzi o dostawy na rynek w następnych kwartałach, przewidujemy poważny wzrost dostaw szeregu deficytowych artykułów. Wszystkie te decyzje wymagają konsekwencji w ich wprowadzaniu i dlatego rząd będzie w br. nadal poświęcał im szczególną uwagę. Oczywiście, wysiłki nasze muszą mieścić się w granicach możliwości gospodarczych. Nie można zwłaszcza dopuścić do tego, by na rynku znajdowało się więcej środków płatniczych aniżeli towarów.</u>
  131 + <u xml:id="u-5.61" who="#JózefCyrankiewicz">Drugi problem to sprawa dostosowania ilości i struktury asortymentowej dostaw na rynek wiejski do siły nabywczej wsi, zwiększonej w br. na skutek bardzo pozytywnego procesu zwiększonych dostaw artykułów rolnych.</u>
  132 + <u xml:id="u-5.62" who="#JózefCyrankiewicz">Rząd podjął już szereg środków dla zabezpieczenia dodatkowych dostaw towarów na rynek wiejski. Ograniczono — chociaż chyba jeszcze niedostatecznie — eksport cementu, przesuwając część dostaw na zaopatrzenie rynku wiejskiego. Dostawy cementu, które już w roku ubiegłym osiągnęły poziom 2.600 tys. ton, w bieżącym roku wzrosły o 8%. Zdajemy sobie sprawę, że jest to ilość wciąż jeszcze niedostateczna. Ci, którzy stykali się z wyborcami na wsi, chyba nie zaprzeczą temu.</u>
  133 + <u xml:id="u-5.63" who="#JózefCyrankiewicz">Rząd rozpatruje również szereg propozycji, zmierzających do zwiększenia dostaw innych towarów dla wsi. Stawia to szczególnie odpowiedzialne zadania przed zakładami produkującymi wyroby przeznaczone na rynek wiejski. I na tej sprawie rząd będzie koncentrował uwagę również w dalszych miesiącach.</u>
  134 + <u xml:id="u-5.64" who="#JózefCyrankiewicz">Mówiłem przedtem, jak ważną sprawą jest osiągnięcie zdecydowanej poprawy jakości i nowoczesności produkcji — ważną zarówno ze względu na rynek wewnętrzny, jak i eksport. W tej dziedzinie wykonano już wiele prac przygotowawczych, dokonano szeregu ocen jakościowego poziomu produkcji. Teraz nadchodzi czas na wyciąganie wniosków oraz przedsięwzięcie szeregu dalszych kroków organizacyjnych i ekonomicznych, które umożliwiłyby osiągnięcie w najbliższych latach zasadniczej poprawy w tej sprawie. Myślę, że byłoby dobrze, gdyby komisje sejmowe poświęciły tym sprawom specjalną uwagę.</u>
  135 + <u xml:id="u-5.65" who="#JózefCyrankiewicz">Głównym czynnikiem rozwoju naszej gospodarki narodowej, który ma zmniejszyć różnicę dzielącą nas od przodujących krajów, musi być szybkie i śmiałe wprowadzenie we wszystkich dziedzinach gospodarki postępu technicznego i technologicznego, których kuźnią jest przemysł elektromaszynowy.</u>
  136 + <u xml:id="u-5.66" who="#JózefCyrankiewicz">Dalszym problemem, który wymaga szczególnej uwagi, jest terminowe oddawanie do użytku przewidzianych planem inwestycji. Łączy się z tym problem inwestycji na wsi, gdzie wzrost siły nabywczej ludności stworzył nowe bodźce dla zwiększenia budownictwa. Rząd niezależnie od tego postanowił dodatkowo zwiększyć kredyty inwestycyjne dla rolników o dalsze 400 mln zł, co oznacza, że otrzymują oni w tym roku prawie 5 mld zł kredytów na inwestycje, to jest o 18% więcej niż w ubiegłym roku.</u>
  137 + <u xml:id="u-5.67" who="#JózefCyrankiewicz">Wiążą się z tym zwiększone wymagania wobec przemysłu, który musi sprostać zapotrzebowaniu wsi na środki produkcji. Od tego zależy prawidłowy przebieg inwestycji, mających znaczenie dla produkcji rolnej. W tym celu już podjęliśmy decyzje w kierunku powiększenia inwestycji w przemyśle cementowym, rozszerzony został program inwestycji modernizacyjnych i kapitalnych remontów w przemyśle materiałów ściennych. I tu znowu sprawa terminowego wykonania inwestycji i remontów decydować będzie o zwiększeniu produkcji.</u>
  138 + <u xml:id="u-5.68" who="#JózefCyrankiewicz">Odrębną sprawą, na której koncentruje się uwaga rządu w ostatnim okresie i której nadal poświęcać się będzie wiele uwagi, jest sprawa budownictwa mieszkaniowego.</u>
  139 + <u xml:id="u-5.69" who="#JózefCyrankiewicz">Jak wiadomo, budujemy z roku na rok więcej mieszkań, ale faktem jest, że rozmiary budownictwa nie pokrywają jeszcze potrzeb. W tej sytuacji stało się rzeczą wielkiej wagi maksymalne wykorzystanie możliwości budownictwa mieszkaniowego przez rozszerzenie systemu współfinansowania budownictwa mieszkaniowego przez ludność. Temu celowi służą ostatnie decyzje w sprawie nowych zasad budownictwa spółdzielczego, które wchodzą w życie i wymagać będą uwagi również w dalszych miesiącach tego roku i w następnych latach. Obywatelom Posłom znana jest ta sprawa z wielu wszechstronnych naświetleń. Mówił o niej także obszernie Towarzysz Gomułka w dniu 25 maja br.</u>
  140 + <u xml:id="u-5.70" who="#JózefCyrankiewicz">Głównym kierunkiem rozwoju budownictwa mieszkaniowego w przyszłości będzie budownictwo spółdzielcze, jako podstawowe źródło zaspokajania potrzeb mieszkaniowych ludności — wydatnie wspomagane przez państwo w formie kredytów długoterminowych, wynoszących w najbliższym 5-leciu około 40 mld zł i w formie niezbędnych ulg.</u>
  141 + <u xml:id="u-5.71" who="#JózefCyrankiewicz">Dalszą sprawą, która wymagać będzie aktywnej kontroli w następnych kwartałach bieżącego roku — jest sprawa właściwych proporcji między wzrostem produkcji, zatrudnienia, wydajności pracy i płac. Mówiąc o tym z tej trybuny, chciałbym zachęcić wszystkich odpowiedzialnych działaczy gospodarczych, kierowników przedsiębiorstw, pracowników administracji gospodarczej, ażeby nad tą sprawą stale czuwali. Mówiłem już, że stosunkowo wysoki wzrost zatrudnienia w bieżącym roku 5,1% wobec planowanych 3,6% — plus pewien wzrost liczby godzin nadliczbowych, ma w dużej mierze przyczyny obiektywne. W dalszych kwartałach należy zwrócić szczególną uwagę na właściwą gospodarkę przyrostem zatrudnienia i konsekwentnie dbać o realizację wytycznych rządu w tej sprawie, aby nie dopuścić do wzrostu zatrudnienia nie uzasadnionego potrzebami produkcji lub usług, nie dopuścić do przekroczenia i tak już wysokiego planu wzrostu zatrudnienia w bieżącym roku; mogłoby to utrudnić poprawę sytuacji rynkowej, na co kładziemy tak duży nacisk.</u>
  142 + <u xml:id="u-5.72" who="#JózefCyrankiewicz">A więc trzeba zapewnić szybszy wzrost wydajności pracy przez większy wzrost produkcji, przede wszystkim w asortymentach potrzebnych dla rynku i eksportu. W sprawach wzrostu zatrudnienia niezbędna jest ostrożność. Wszystkie ogniwa administracji gospodarczej powinny stale pilnować tego zagadnienia.</u>
  143 + <u xml:id="u-5.73" who="#JózefCyrankiewicz">Wysiłki naszego rządu w dalszych miesiącach bieżącego roku zmierzać będą, do stworzenia jeszcze lepszych warunków wyjściowych do realizacji nowego planu 5-letniego.</u>
  144 + <u xml:id="u-5.74" who="#JózefCyrankiewicz">Trzeba sobie powiedzieć, że jeżeli zapewnimy i utrzymamy wysokie tempo wzrostu wydajności pracy i należytą dyscyplinę finansową, a w rolnictwie osiągniemy przynajmniej zgodny z planem poziom produkcji, to można oczekiwać, że wyniki gospodarcze i finansowe będą lepsze niż założyliśmy i dzięki temu start do następnego planu 5-letniego będzie korzystny.</u>
  145 + <u xml:id="u-5.75" who="#JózefCyrankiewicz">Trzeba mieć pełną świadomość, że tylko pracą, należytą dyscypliną finansową, oszczędnym gospodarowaniem społeczną złotówką, rzetelnym wykonywaniem obowiązków we wszystkich ogniwach gospodarczych przez wszystkich obywateli naszego kraju — będzie można osiągnąć wolny od zakłóceń, harmonijny rozwój gospodarki narodowej.</u>
  146 + <u xml:id="u-5.76" who="#JózefCyrankiewicz">Chcę jeszcze raz przypomnieć i podkreślić, że sprawy ochrony i rozwoju rzemiosła były przedmiotem wielu poczynań rządu w ostatnim okresie. W programie na dalsze lata przewidujemy konsekwentną realizację podjętych ustaleń i ich uzupełnianie w miarę potrzeby. Na czoło dużej listy aktów prawnych, które podniosły rangę społeczną zawodu rzemieślniczego i które mają sprzyjać zwiększeniu napływu uczniów do warsztatów rzemieślniczych — wysunąć należy ustawę o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników.</u>
  147 + <u xml:id="u-5.77" who="#JózefCyrankiewicz">Wydane zostały także polecenia organom prezydiów rad, zmierzające do zwiększenia przydziałów lokali użytkowych dla rzemieślniczych zakładów usługowych i stosowania ulg czynszowych. W domach spółdzielczych będzie się również stosować zasadę przyznawania części mieszkania na warsztat pracy dla rzemieślników wykonujących prace w domach administrowanych przez organy miejskie.</u>
  148 + <u xml:id="u-5.78" who="#JózefCyrankiewicz">Przewiduje się także budowę pawilonów usługowych.</u>
  149 + <u xml:id="u-5.79" who="#JózefCyrankiewicz">Poważną trudność stanowią sprawy zaopatrzenia rzemiosła. W tym celu między innymi rozszerzono uprawnienia rzemieślników do dokonywania zakupów w sieci handlu detalicznego z wyjątkiem towarów bezspornie deficytowych. Anulowano też przepis stanowiący, że rachunki wydawane rzemieślnikom w sklepach nie mogą stanowić dowodów w postępowaniu podatkowym. Rozszerzono listę maszyn i urządzeń, które mogą być sprzedawane na raty, obniżono ceny na maszyny zakupywane z importu, rozszerzono zakres ulg podatkowych z tytułu poniesionych nakładów inwestycyjnych.</u>
  150 + <u xml:id="u-5.80" who="#JózefCyrankiewicz">W przygotowaniu są dalsze ustalenia dotyczące trybu przydziału surowców i półfabrykatów dla rzemiosła, a w szczególności dla warsztatów usługowych i rzemieślników eksportujących swoje wyroby.</u>
  151 + <u xml:id="u-5.81" who="#JózefCyrankiewicz">Przedstawiciele rzemiosła skarżą się często na zbyt uciążliwy, przewlekły tryb przedkładania kalkulacji i zatwierdzania cen. Wydane już zostały polecenia znacznego uproszczenia, uelastycznienia zasad i trybu przedkładania kalkulacji. Dotyczy to także zróżnicowania. stopy zysku i preferowania rozwoju nowych usług pracochłonnej produkcji eksportowej oraz produkcji o charakterze nowości technicznych. Uczciwe rzemiosło, rozwijające usługi dla ludności, może liczyć na opiekę i poparcie rządu.</u>
  152 + <u xml:id="u-5.82" who="#JózefCyrankiewicz">Poruszyłem kilka razy sprawy plonu 5-letniego. W chwili obecnej trwają w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — w oparciu o materiały opracowane przez przedsiębiorstwa, zjednoczenia i ministerstwa oraz przez prezydia rad narodowych — intensywne prace nad wstępnym projektem 5-letniego planu rozwoju gospodarki.</u>
  153 + <u xml:id="u-5.83" who="#JózefCyrankiewicz">Należy stwierdzić, że prace nad projektem przyszłego planu prowadzone są gruntowniej i w szerszym zakresie niż przy poprzednich planach wieloletnich. Rozwinięta została akcja opracowywania i dyskutowania w poszczególnych zakładach, tak zwanych planów alternatywnych, w których załogi pracownicze zawarły swoje propozycje. Plany te są oceniane na szczeblu województw, a następnie przekazywane Komisji Planowania, dla której stanowią cenny materiał do dalszych prac nad projektem planu. Plany alternatywne oprócz bardzo cennego aspektu polityczno-społecznego — chodzi o inicjatywę załóg — mają równocześnie niezaprzeczalny walor ekonomiczny, ponieważ zawierają bardzo często propozycje efektywniejszego wykorzystania rezerw, oszczędniejszego gospodarowania środkami inwestycyjnymi. To nam pozwoliło wzbogacić i skonkretyzować problematykę planu. Można powiedzieć dla ilustracji, że na przykład w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego 319 przedsiębiorstw na 486 ogółem, zasygnalizowało za pośrednictwem planów alternatywnych, możliwość powiększenia produkcji, przy czym 200 zakładów podkreślało, że może tego dokonać bez dodatkowych nakładów inwestycyjnych, a 28 zakładów przewidziało nawet pewne zmniejszenie nakładów ustalonych w wytycznych. To oczywiście trzeba jeszcze sprawdzić.</u>
  154 + <u xml:id="u-5.84" who="#JózefCyrankiewicz">Jednym z kluczowych problemów nadchodzącego 5-lecia jest prawidłowe gospodarowanie siłą roboczą i dlatego w dotychczasowych pracach nad projektem planu położono szczególny nacisk na możliwie wszechstronne oświetlenie tego problemu. W świetle terenowych bilansów siły roboczej — obok potrzeby dostarczenia nowych miejsc pracy w szeregu małych miejscowości — powstał problem ograniczenia zatrudnienia w wielkich ośrodkach miejskich, przede wszystkim w Warszawie, w górnośląskim okręgu przemysłowym i na terenie Trójmiasta — Gdańsk, Gdynia, Sopot. W tym celu zostały powołane specjalne zespoły do spraw ograniczenia wzrostu zatrudnienia, których propozycje zostaną rozpatrzone i uwzględnione w toku dalszych prac nad planem 5-letnim.</u>
  155 + <u xml:id="u-5.85" who="#JózefCyrankiewicz">Należy też podkreślić, że opracowywany obecnie projekt planu 5-letniego oparty jest w dużym stopniu na wynikach przeprowadzonych konsultacji i uzgodnień z krajami zrzeszonymi w RWPG na temat wzajemnych dostaw surowców i gotowych wyrobów, co stanowi jeden z elementów podbudowujących realność zawartych w nim ustaleń.</u>
  156 + <u xml:id="u-5.86" who="#JózefCyrankiewicz">Stan prac nad planem pozwala na stwierdzenie, że podstawowe kierunki rozwoju będą zgodne z ustaleniami zawartymi w wytycznych uchwalonych przez IV Zjazd PZPR — przy konieczności dokładniejszego opracowania takich zagadnień, jak sprawy zatrudnienia, inwestycji, handlu zagranicznego. Ostateczny projekt planu będzie przedłożony Sejmowi do rozpatrzenia pod koniec bieżącego roku.</u>
  157 + <u xml:id="u-5.87" who="#JózefCyrankiewicz">Chciałbym jeszcze dodać parę słów na temat zagadnień, którym partia i rząd poświęcały wiele uwagi na przestrzeni ostatnich kilku lat, a mianowicie doskonalenia metod planowania i zarządzania gospodarką narodową. Sprawom tym wiele uwagi poświęcił IV Zjazd Partii. W wyniku uchwały tego Zjazdu prowadziły prace odpowiednie zespoły partyjno-rządowe. Rezultaty tych prac będą zreferowane w najbliższym czasie Komitetowi Centralnemu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i na gruncie jego uchwał rząd dokona później dalszych posunięć, które rzutować będą na najbliższe lata.</u>
  158 + <u xml:id="u-5.88" who="#JózefCyrankiewicz">Rezultaty tych prac są także wynikiem szerokich dyskusji prowadzonych na różnych szczeblach aż do przedsiębiorstw włącznie. Trzeba powiedzieć, że ulepszanie metod planowania i zarządzania jest w naszej praktycznej działalności procesem może nieraz niewidocznym, ale ciągłym, opartym na wynikach wielu doświadczeń, badań i eksperymentów.</u>
  159 + <u xml:id="u-5.89" who="#JózefCyrankiewicz">Uzyskane w ten sposób wyniki były i są sukcesywnie wprowadzane do praktyki gospodarczej. Można spokojnie stwierdzić, że nie jesteśmy w tej sprawie na ostatnim miejscu — wiele spraw gdzie indziej dyskutowanych wprowadzono u nas do praktyki. Nie oznacza to oczywiście, że nie mamy w tej dziedzinie jeszcze sporo do zrobienia, do nadrobienia, a przede wszystkim do zastosowania w praktyce. Jak powiedziałem, decyzje, które zostaną podjęte w najbliższym czasie, wprowadzane będą do praktyki gospodarczej na przestrzeni kilku lat.</u>
  160 + <u xml:id="u-5.90" who="#JózefCyrankiewicz">Chciałbym nieco uwagi poświęcić sprawie trybu pracy rządu i organów wykonawczych. Funkcja rządu ma charakter przede wszystkim kierowniczo-koordynacyjny. Zadaniem jego jest nadawanie kierunku prac organów administracji, gospodarki i koordynowanie tej działalności. Znaczenie tej funkcji rządu wzrasta wybitnie wraz z dokonanym w ostatnich latach rozszerzeniem kompetencji i usamodzielnieniem działalności ministerstw, prezydiów rad narodowych, zjednoczeń i przedsiębiorstw. Dzięki temu rząd może, i przede wszystkim powinien, koncentrować się w coraz większej mierze na takich sprawach, od których rozstrzygnięcia zależy zasadniczy kierunek działalności organów administracji, a przez koordynację tej działalności zapewnić jak najlepszą jej sprawność i efektywność.</u>
  161 + <u xml:id="u-5.91" who="#JózefCyrankiewicz">Ta zasadnicza zmiana charakteru funkcji z natury rzeczy wpływa na sposób jej wykonywania. Rząd musi posiadać organ pozwalający na bieżące, systematyczne sprawowanie jego funkcji kierowniczo-koordynacyjnej. To zadanie spoczywa przede wszystkim na Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów, jako organie Rady Ministrów, przez nią wyłonionym. Działalność ta wymaga z natury rzeczy innego — szybszego rytmu pracy. Charakterystyczne są dane dotyczące liczby posiedzeń KERM-u. W ostatnich latach KERM zbierał się przeciętnie raz na dekadę, często zbiera się co tydzień, przy czym podstawowymi zagadnieniami, jakie rozpatruje, są problemy bieżącej realizacji NPG i budżetu,. wytyczne projektów NPG i budżetu, węzłowe problemy rozwoju poszczególnych dziedzin lub odcinków gospodarki narodowej. Ta dziedzina na pewno wymaga rozbudowy działalności KERM.</u>
  162 + <u xml:id="u-5.92" who="#JózefCyrankiewicz">Dokonywanym w ostatnich latach poważnym zmianom w usytuowaniu prezydiów rad narodowych odpowiada też zmieniony stosunek rządu do ich pracy. Bezpowrotnie minął czas, gdy organa centralne mogły drobiazgowo kierować pracą prezydiów rad i ingerować w tę pracę. Dziś podstawowym instrumentem sprawowania przez rząd funkcji kierowniczo-koordynacyjnej w stosunku do prezydiów rad narodowych, zwłaszcza do prezydiów WRN, są wytyczne NPG i budżetu oraz uchwały o charakterze normatywnym, ogólnym. Rozwinęły się też poważnie różnorodne formy współpracy rządu z prezydiami rad narodowych w postaci bezpośrednich, szerokich narad rządu z przedstawicielami prezydiów (często rad powiatowych, a nawet gromadzkich), konsultowania projektów uchwał, udziału w posiedzeniach rządu i jego komisji do spraw prezydiów rad narodowych itp. Współpracy tej będziemy nadawać coraz większą planowość i systematyczność przez częstsze rozpatrywanie ogólnych sprawozdań o pracy prezydiów WRN.</u>
  163 + <u xml:id="u-5.93" who="#JózefCyrankiewicz">Będzie to na pewno pożyteczne dla całokształtu pracy prezydium WRN. Chodzi nie tylko o nadzór rządu nad pracą danego prezydium, ale o możliwość upowszechniania zdobywanych w ten sposób doświadczeń, o zastosowanie osiągnięć poszczególnych prezydiów i ich aparatu w skali całego kraju.</u>
  164 + <u xml:id="u-5.94" who="#JózefCyrankiewicz">Nie ulega wątpliwości, że w określonym zakresie będzie się to także stosować do niektórych wielkich zjednoczeń wobec zamierzonego zwiększenia ich znaczenia, zadań, uprawnień, obowiązków.</u>
  165 + <u xml:id="u-5.95" who="#JózefCyrankiewicz">Rady narodowe w wyniku konsekwentnie przeprowadzanego procesu decentralizacji, rozszerzyły jak wiadomo znacznie swoje uprawnienia. W 1955 r. gospodarowały, jeżeli chodzi o ich budżet, 18 mld zł, dziś gospodarują 77 mld zł. Zwiększyły się dochody własne; dotacja przestała być głównym instrumentem finansowym. Ukształtowany został szczebel wojewódzki posiadający też bardzo poważne uprawnienia koordynacyjne w stosunku do organów im nie podporządkowanych.</u>
  166 + <u xml:id="u-5.96" who="#JózefCyrankiewicz">Poważnie także zaawansowano proces uniezależnienia rad szczebla powiatowego.</u>
  167 + <u xml:id="u-5.97" who="#JózefCyrankiewicz">W skali kraju poważnie spada udział jednostkowych budżetów województw na rzecz budżetów powiatów. Jest to poza tym dowód dalszego rozwoju decentralizacji, ale należy go wzmocnić przez przekazywanie powiatom uprawnień koordynacyjnych.</u>
  168 + <u xml:id="u-5.98" who="#JózefCyrankiewicz">Natomiast bardzo nikły jest jeszcze wzrost budżetów rad gromadzkich i rad miejskich miast nie stanowiących powiatów — tych więc rad, które są najbliżej ludności i jej potrzeb. I to jest kierunek działania na najbliższy okres łączący się z zamierzoną, a zaniedbaną aktywizacją małych miast, która stanowi poważną rezerwę gospodarczą. Konieczne jest też umocnienie roli gromady wspartej wprowadzanym już w życie planem gospodarczym, dotyczącym przede wszystkim rozwoju produkcji rolnej.</u>
  169 + <u xml:id="u-5.99" who="#JózefCyrankiewicz">Nadal istnieje wiele hamulców na szczeblu powiatowym w przekazywaniu spraw gromadom. Będziemy wspólnie te hamulce usuwać. Ostatnio przekazaliśmy gromadom uprawnienia dotyczące wymiaru podatku. Przepisy te wejdą w życie od 1 stycznia 1966 r.</u>
  170 + <u xml:id="u-5.100" who="#JózefCyrankiewicz">Trzeba dodać, że wnioski i opinie terenu odgrywają dużą rolę w pracy naczelnych organów państwowych. Przykładem tego są choćby organizowane corocznie krajowe narady przewodniczących prezydiów wojewódzkich i powiatowych rad narodowych. Przykładem, jest sposób opracowywania wniosków, które tam padają, sposób udzielania przez ministrów odpowiedzi, załatwiania określonych spraw.</u>
  171 + <u xml:id="u-5.101" who="#JózefCyrankiewicz">Tradycją spotkań członków Biura Politycznego i rządu z przedstawicielami rad jest rozszerzanie kręgu ich uczestników. W 1962 r. po raz pierwszy odbyła się krajowa narada przewodniczących rad gromadzkich. W jesieni br. projektuje się spotkanie z sołtysami z poszczególnych terenów. Wypowiedzi tych sołtysów mogą ukazać typowość określonych zjawisk na danym terenie. Podobne narady można potem organizować w województwach czy nawet powiatach, gdzie zachodzi potrzeba bezpośredniego instruktarzu. Zależy nam na tym, aby instytucję sołtysa, przywróconą przed 7 laty podnieść w opinii publicznej; sołtys to z jednej strony ważny działacz gospodarczy, w pewnym stopniu także funkcjonariusz państwowy, z drugiej zaś — przedstawiciel ludności.</u>
  172 + <u xml:id="u-5.102" who="#JózefCyrankiewicz">Odbyły się już pierwsze sesje rad, inaugurujące 4-letni okres działalności nowo wybranych organów władzy. Nowo wybrane rady przejmują po radach poprzedniej kadencji znaczny dorobek, ale chyba większe jeszcze i bardziej odpowiedzialne zadania. Do zadań tych należy w szczególności:</u>
  173 + <u xml:id="u-5.103" who="#JózefCyrankiewicz">— Umacnianie roli i pozycji systemu przedstawicielskiego rad, a więc roli sesji, komisji rad, radnych oraz organizacji społecznych, współdziałających z radami.</u>
  174 + <u xml:id="u-5.104" who="#JózefCyrankiewicz">— Dalsza stabilizacja i umacnianie odpowiedzialności rad i organów im podległych; chodzi tu o gruntowne przyswojenie przyznanych im uprawnień i konsekwentne ich wykorzystywanie.</u>
  175 + <u xml:id="u-5.105" who="#JózefCyrankiewicz">— Działalność koordynacyjna, która powinna być wysunięta na plan pierwszy w działalności rad: na obecnym etapie podstawowym kryterium sprawności działania i dojrzałości rad jest umiejętność i skuteczność wykonywania funkcji koordynacyjnej w przekroju poziomym. Zdajemy sobie dobrze sprawę, ile to może nasuwać trudności w terenie przy partykularyzmie resortowym czy przedsiębiorstw, ale tego wysiłku musimy dokonać. Rady narodowe i prezydia otrzymają określoną pomoc ze strony rządu, ważne jest tylko, żeby same chciały te swoje uprawnienia śmiało wykorzystywać.</u>
  176 + <u xml:id="u-5.106" who="#JózefCyrankiewicz">— Umocnienie nadzoru w systemie rad. Jest to sprawa niezwykle istotna w procesie decentralizacji. Zwiększenie obowiązków organów niższych stopni wymaga równoczesnego nadzoru ze strony organów stopnia wyższego.</u>
  177 + <u xml:id="u-5.107" who="#JózefCyrankiewicz">Polepszanie stosunków urząd — obywatel: podniesienie kwalifikacji zawodowych pracowników, troska o uczciwy i sumienny stosunek do obywatela to nie tylko zagadnienie sprawności urzędowania, ale bardzo ważne zagadnienie polityczne.</u>
  178 + <u xml:id="u-5.108" who="#JózefCyrankiewicz">Trzeba powiedzieć, że zadania, które stoją przed radami narodowymi — to wielkie, ambitne zadania, stojące przed tysiącami działaczy i pracowników terenowej administracji państwowej, zadania których wykonanie jest jednym z warunków realizacji naszych celów gospodarczych i politycznych, umocnienia jedności społeczeństwa.</u>
  179 + <u xml:id="u-5.109" who="#JózefCyrankiewicz">Sprawą bardzo istotną jest organizacja wykonania i jego kontrola. Wszyscy wiemy, że najlepsza uchwała pozostaje tylko na papierze, jeżeli żywi ludzie nie organizują jej wykonania.</u>
  180 + <u xml:id="u-5.110" who="#JózefCyrankiewicz">Niestety, często u nas rozumie się potrzebę organizacji wykonania uchwał rządu jako potrzebę wydawania przez wszystkie organa i na wszystkich szczeblach odpowiedniej ilości okólników i instrukcji, albowiem tzw. niższy szczebel czeka na okólnik lub instrukcje od „szczebla bezpośrednio wyższego”. Nieraz słyszy się, że w terenie — ale dotyczy to z pewnością i organów centralnych — przystępuje się do wykonywania wydanych ustaw i podejmowanych uchwał rządu dopiero wtedy, gdy odpowiedni okólnik „swojego” ministra lub odpowiedniego organu terenowego puści sprawę w ruch. Mówi się, że organa administracji stosują nie ustawy, ale okólniki... trzeba będzie zmniejszyć ilość papierkowych manipulacji, zwiększyć natomiast konkretne, szybsze, znacznie bardziej skuteczne działanie.</u>
  181 + <u xml:id="u-5.111" who="#JózefCyrankiewicz">Z tym łączy się jeszcze jedna sprawa. Na wszystkich szczeblach kierowania trzeba dawać kierownikom, trzeba dawać aparatowi więcej samodzielności. Nie prowadzić w każdej sprawie za rączkę, nie podpowiadać wszystkiego, nie wypisywać całego regulaminu czynności, nie wymagać stałego zwracania się z wnioskami o decyzję, zwłaszcza że jest to zawsze jakąś próbą uciekania od odpowiedzialności. Kierownicy powinni sami, oczywiście w granicach swych kompetencji, podejmować szybciej i śmielej decyzje, decyzje rozważne, rzecz jasna; tam, gdzie trzeba — decyzje kolegialnie konsultowane, przebadane, opiniowane. Czyli więcej samodzielności, nie decydować za szczeble niższe, lepiej za to kontrolować i lepiej nadzorować.</u>
  182 + <u xml:id="u-5.112" who="#JózefCyrankiewicz">Wtedy wyłapie się czy skoryguje takie czy inne decyzje błędne, bo i takie mogą być, ale za to wcześniej wejdzie w życie szereg decyzji słusznych. Czyli nie kontrola wstępna przez zatwierdzanie, ale kontrola zstępna. To jest istota trybu działania decentralizacji w administracji i gospodarce.</u>
  183 + <u xml:id="u-5.113" who="#JózefCyrankiewicz">Szereg istniejących przepisów całkowicie to ułatwia i umożliwia. Ale potrzebne jest stworzenie w naszym trybie zarządzania odpowiedniego klimatu, ażeby w coraz szerszym zakresie podejmowano odpowiedzialność. Będzie to zjawisko równoległe do rozbudzonej inicjatywy szerokich mas, wyrażającej się w tysiącach wniosków zgłoszonych w ostatnich latach, np. podczas wielkiej dyskusji przedzjazdowej.</u>
  184 + <u xml:id="u-5.114" who="#JózefCyrankiewicz">Chciałem po prostu zwrócić uwagę, że chodzi tu nie tylko o reformę przepisów, że chodzi także o stworzenie odpowiedniego klimatu. Będzie się to łączyć z zagadnieniem podniesienia na wyższy poziom kontroli, w tym także kontroli społecznej, z szerszą współpracą administracji wszystkich szczebli z nauką, z organizacjami technicznymi, a w działalności resortów — z szerszym korzystaniem z pomocy ciał doradczych, które powinny być rezerwuarem doświadczeń.</u>
  185 + <u xml:id="u-5.115" who="#JózefCyrankiewicz">Przed administracją tak samo jak przed każdym zakładem, przedsiębiorstwem stoi także zadanie podnoszenia wydajności, gospodarności, wprowadzania postępu technicznego w dziedzinie organizacji i techniki pracy administracyjnej, biurowej. Trudno żądać poprawy organizacji pracy tylko od przedsiębiorstw przemysłowych, a nie żądać tego samego od całego aparatu państwowego. A więc i tu musimy dążyć do ulepszania organizacji pracy, uproszczenia struktury, metod działania, musimy zwiększać wydajność, stosować nowoczesne metody pracy i zawsze pamiętać o tym, że prawa Parkinsona nie należy stosować nigdzie...</u>
  186 + <u xml:id="u-5.116" who="#JózefCyrankiewicz">Chcemy też szerzej niż dotychczas stosować w organizacji aparatu administracyjnego metodę eksperymentu. Tam gdzie ją zastosowano np. przekazanie niektórym GRN wymiaru podatku gruntowego metoda ta dała dobre rezultaty.</u>
  187 + <u xml:id="u-5.117" who="#JózefCyrankiewicz">W sumie chcemy kontynuować prace nad stałym podnoszeniem kwalifikacji fachowych i politycznych pracowników tych bardzo ważnych gałęzi aparatu państwowego. Problemy ekonomiczne, techniczne, administracyjne, społeczne, jakie w codziennej pracy stają przed każdym pracownikiem tego aparatu wraz z rozwojem gospodarki, techniki, wraz z postępem społecznym — stają się coraz bardziej złożone.</u>
  188 + <u xml:id="u-5.118" who="#JózefCyrankiewicz">Nowym problemem w nowych warunkach może sprostać tylko kadra o należytych, coraz wyższych kwalifikacjach fachowych i społeczno-politycznych.</u>
  189 + <u xml:id="u-5.119" who="#JózefCyrankiewicz">Chciałbym krótko poinformować Wysoki Sejm, że w pracach rządu poświęcono wiele uwagi sprawie uproszczenia i usprawnienia sprawozdawczości. Przyniosło to określone rezultaty, których wielkości nie zamierzam wyolbrzymiać, zwłaszcza, że sprawozdawczość mą zawsze tendencje do odradzania się; myślę o sprawozdawczości zbędnej. Oczywiście właściwa sprawozdawczość jest konieczna — jest instrumentem działania, instrumentem bilansowania, jest także instrumentem kontroli, ale w potrzebnych granicach. Nadmierna, wynikająca z reliktów centralizacji, jest nieraz zmorą. Z całą surowością będziemy tępić sprawozdawczość nielegalną. W wyniku środków podejmowanych szczególnie w 1964 r. osiągnęliśmy istotny postęp w dziedzinie uproszczenia i ograniczenia sprawozdawczości. Odsetek zlikwidowanych sprawozdań wynosi: w dziale sprawozdawczości GUS — ok. 29%, w dziale sprawozdawczości resortowej — ok. 27%.</u>
  190 + <u xml:id="u-5.120" who="#JózefCyrankiewicz">Rząd prowadzić będzie dalsze prace nad upraszczaniem i ograniczaniem sprawozdawczości do koniecznych rozmiarów.</u>
  191 + <u xml:id="u-5.121" who="#JózefCyrankiewicz">W ostatnich latach dokonano wielkiej pracy w dziedzinie koniecznej kodyfikacji i uporządkowania całego naszego ustawodawstwa. Skodyfikowano niekiedy po raz pierwszy w Polsce całe działy, takie jak: prawo cywilne, postępowanie cywilne, prawo rodzinne i opiekuńcze, postępowanie administracyjne, prawo morskie, lotnicze, celne, wodne, drogowe, transportowe, wynalazcze, probiercze, o rybołówstwie, melioracjach, terenach budowlanych, normalizacji, statystyce, dobrach kultury, obywatelskie, cudzoziemcach, zgromadzeniach, organizacji szkolnictwa wyższego i nauki, organizacji oświaty i wychowania, o bezpieczeństwie i higienie pracy, o zwalczaniu chorób zakaźnych itd.</u>
  192 + <u xml:id="u-5.122" who="#JózefCyrankiewicz">Prace legislacyjne będą kontynuowane, stoi bowiem jeszcze przed nami zadanie opracowania nowoczesnego kodeksu karnego oraz wiążących się z nim ustaw: o wykroczeniach, prawa penitencjarnego, kodeksu postępowania karnego.</u>
  193 + <u xml:id="u-5.123" who="#JózefCyrankiewicz">Trzeba przystąpić do pracy nad uporządkowaniem prawa pracy regulowanego najrozmaitszymi ustawami. Będzie to miało istotne znaczenie i dla pracowników i dla kierownictw zakładów pracy. W toku przygotowywania projektów zamierzamy nadal korzystać, a nawet rozwijać, różne formy dyskusji publicznej nad projektami oraz konsekwentnie stosować zasadę konsultowania projektów z organami terenowymi, związkami zawodowymi i zainteresowanymi środowiskami. Zamierzone prace legislacyjne zmierzają — rzecz jasna — do uporządkowania tego wszystkiego, co wymaga uporządkowania. Nie zamierzamy natomiast próbować unormować — nieraz przedwcześnie, a nieraz niepotrzebnie — tych dziedzin życia, które tego nie wymagają, i podejmować prac legislacyjnych dla samej radości tworzenia ustaw.</u>
  194 + <u xml:id="u-5.124" who="#JózefCyrankiewicz">Chcemy też wzmóc pracę nad uporządkowaniem aktów niższego rzędu, wykonawczych i innych, które niejednokrotnie przez różne zbędne wymogi i warunki krępują inicjatywę i utrudniają życie pracownikom gospodarki i administracji oraz obywatelom.</u>
  195 + <u xml:id="u-5.125" who="#JózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Cały pokojowy wysiłek naszego narodu, o którym mówią cyfry i osiągnięcia ostatnich 5 lat i ostatniego 20-lecia, pokojowy wysiłek, którego rezultatem jest dzisiejsza pozycja Polski w świecie, jest także — rzecz jasna — wspierany przez polską politykę zagraniczną.</u>
  196 + <u xml:id="u-5.126" who="#JózefCyrankiewicz">Założenia tej polityki wynikają w sposób naturalny z istoty ustrojowej Polski Ludowej, z kierunku rozwojowego, jaki wytycza przed narodem jego siła czołowa — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Głównym celem polskiej polityki zagranicznej było, jest i pozostaje zapewnienie krajowi bezpieczeństwa, nienaruszalności granic, możliwości pokojowego, socjalistycznego rozwoju.</u>
  197 + <u xml:id="u-5.127" who="#JózefCyrankiewicz">Realizacji tych celów służy niezawodnie nasz braterski, nierozerwalny sojusz ze Związkiem Radzieckim, nasza przynależność do wielkiej wspólnoty krajów socjalistycznych, solidarność z wszystkimi siłami postępu i wolności narodów, aktywna, wytrwała walka o pokój. Oto wytyczne działania, które przy poparciu całego narodu realizować będzie konsekwentnie rząd wyłoniony przez obecny Sejm.</u>
  198 + <u xml:id="u-5.128" who="#JózefCyrankiewicz">Podstawowym kierunkiem działalności naszej polityki zagranicznej pozostaje nadal sprawa bezpieczeństwa europejskiego. Wynika to. rzecz prosta, z położenia geograficznego Polski, z naszych niemałych i bolesnych doświadczeń historycznych.</u>
  199 + <u xml:id="u-5.129" who="#JózefCyrankiewicz">Są jednak i wydarzenia poza naszym kontynentem, które rzucają dziś ponury cień na sytuację światową i napawają nas wszystkich w Polsce i ludzi na całym świecie głęboką troską.</u>
  200 + <u xml:id="u-5.130" who="#JózefCyrankiewicz">W ostatnich miesiącach nastąpiło wyraźne zaostrzenie sytuacji międzynarodowej. Stało się tak w wyniku wejścia rządu Stanów Zjednoczonych na drogę otwartych interwencji wojennych, prowokowania konfliktów, ponownego spychania świata nie tylko w odmęty zimnej wojny, lecz ku krawędzi wojny gorącej. Przedwyborcze hasła o konieczności utrzymania pokoju, dążenia do porozumień z ZSRR i innymi krajami socjalistycznymi, hasła, za którymi opowiedziała się znaczna większość społeczeństwa amerykańskiego, przekształciły się w powyborczej praktyce w bezceremonialną politykę z pozycji siły, w akty imperialistycznej agresji, kolonialnej ingerencji w wewnętrzne sprawy innych państw, w systematyczne naruszanie Karty Narodów Zjednoczonych, w gwałcenie zasad prawa między narodowego.</u>
  201 + <u xml:id="u-5.131" who="#JózefCyrankiewicz">W kształtowaniu polityki USA zdobyły przewagę siły zimnowojenne, siły usiłujące ignorować historyczne procesy społeczne zachodzące w świecie. Koła te zaślepione antykomunizmem żywią niebezpieczne złudzenia, że stanowiący doniosłą cechę naszego okresu proces walki narodowo-wyzwoleńczej ludów dotychczas uciskanych, może być powstrzymany drogą zbrojnej interwencji.</u>
  202 + <u xml:id="u-5.132" who="#JózefCyrankiewicz">W niedługich odstępach czasu nastąpiła agresja amerykańska przeciwko Demokratycznej Republice Wietnamu, która jest przedłużeniem trwającej już, brutalnej, wciąż rozszerzającej się interwencji zbrojnej w Wietnamie Południowym, gdzie dzieje się to pod hasłem pomocy dla marionetkowych rządów, które w dodatku wciąż się zmieniają na tle całkowitego rozkładu reakcyjnych sił politycznych w kraju. Zmieniają się rządy, ale nie zmienia się, tylko zwiększa stale pomoc dla tych rządów, które nie panują zupełnie na swoim terytorium.</u>
  203 + <u xml:id="u-5.133" who="#JózefCyrankiewicz">Doszła do tego inwazja na Republikę Dominikańską. Chyba bez przesady można powiedzieć, że od zakończenia drugiej wojny światowej nie było w tak krótkim okresie takiego zagęszczenia aktów agresji i interwencji imperializmu na tak rozległej arenie — od Azji Płd.-Wsch. po wybrzeża Ameryki.</u>
  204 + <u xml:id="u-5.134" who="#JózefCyrankiewicz">Zimna wojna została reaktywowana w pełni, a przekształcając się w orężne konflikty, grozi nieobliczalnymi następstwami.</u>
  205 + <u xml:id="u-5.135" who="#JózefCyrankiewicz">U źródeł tej imperialistycznej polityki leżą te same obsesje i fałszywe koncepcje, które w swoim czasie stały się przyczyną rozpętania zimnej wojny w początku lat pięćdziesiątych. Wyrastają one z dążenia do zatrzymania nieodwracalnego procesu budzenia się świadomości społecznej i narodowej narodów, długo dotychczas trzymanych w jarzmie zależności kolonialnej, półkolonialnej, ekonomicznej i politycznej przez kraje imperialistyczne. Ten proces przybierający charakter żywiołowego pędu narodów uciskanych do niezależności politycznej i ekonomicznej, do szukania własnych dróg wyzwolenia i zrzucenia nienawistnego jarzma, przybiera różne formy. Doprowadził już, w wyniku nowego układu sił po drugiej wojnie światowej, do wyzwolenia olbrzymich obszarów Azji. Nastąpiła potem emancypacja licznych narodów Afryki. Trwa jeszcze walka z resztkami kolonializmu na obu tych kontynentach. Z kolei historia puka do drzwi kontynentu amerykańskiego.</u>
  206 + <u xml:id="u-5.136" who="#JózefCyrankiewicz">Trudno się dziwić, że panika ogarnia te koła, których miliardowe fortuny i zyski płyną z eksploatacji krajów i ludów dźwigających się teraz z odwiecznej niewoli. Dopatrują się oczywiście wszędzie „wywrotowej agitacji”. Niegdyś przypisywano każdy odruch buntu ujarzmionych mas „intrygom Moskwy”. Dziś przypisuje się to raz Moskwie, raz Pekinowi, raz Hawanie — jak komu wygodniej, jaki straszak komu wydaje się bardziej wielkooki — byle był to antykomunizm. Ale sprawa staje się groźna, gdy organizatorami i wyrazicielami tej paniki i tych obsesji stają się koła rządzące w jakimś kraju, zwłaszcza gdy krajem tym jest potężne mocarstwo nuklearne.</u>
  207 + <u xml:id="u-5.137" who="#JózefCyrankiewicz">Rzecz jasna, że te akcje Stanów Zjednoczonych, o których mówiłem, są pogwałceniem wiążących układów międzynarodowych, a agresja lotnicza na DRW jest w ogóle niezwykłym w swoim cynizmie aktem wojny bez wypowiedzenia, jest gwałceniem najbardziej elementarnych praw międzynarodowych. Te źródła imperialistycznej polityki wyrastają niewątpliwie z dążenia do zatrzymania tego nieodwracalnego procesu budzenia się świadomości społecznej i narodowej. Rząd USA stał się rzecznikiem nowej doktryny międzynarodowej, według której jest on upoważniony do interwencji zbrojnej wszędzie i zawsze, jeśli tylko uzna, że to odpowiada jego interesom. Niektórzy nazywali to już doktryną Johnsona. Jest to w gruncie rzeczy doktryna znacznie starsza od kadencji obecnego prezydenta USA. Jest to stara jak świat, imperialistyczna doktryna, jeśli tak ją można nazwać — prawa dżungli i długiej pałki.</u>
  208 + <u xml:id="u-5.138" who="#JózefCyrankiewicz">Ale z odmętów drugiej wojny światowej wyłonił się zupełnie inny świat, w którym siły imperializmu znalazły potężną przeciwwagę w postaci obozu państw socjalistycznych i licznej plejady nowych, wyzwolonych państw „Trzeciego Świata”. Imperializm po raz pierwszy natrafił na opór sił zdolnych skutecznie mu się przeciwstawić. Te siły stały się rzecznikiem polityki pokojowego współistnienia, świadome w pełni, jakie skutki mogłaby w dzisiejszych warunkach pociągnąć za sobą wojna światowa. Żyjemy w epoce broni masowej zagłady i świadomość następstw tego faktu nie powinna nas opuszczać ani na chwilę. Ci, którzy uprawiają politykę na krawędzi wojny, ci którzy uprawiają stopniowanie agresji — w rzeczywistości spychają świat ku katastrofie nuklearnej.</u>
  209 + <u xml:id="u-5.139" who="#JózefCyrankiewicz">Kraje obozu socjalistycznego ani na chwilę nie spuszczają z oka tego podstawowego faktu. Ich polityka od początku, od pierwszej eksplozji atomowej, podyktowana była troską uratowania świata od nuklearnej pożogi. Zmierzały w tym kierunku wszystkie nasze propozycje wysuwane na forum międzynarodowym. Od wielkich radzieckich planów powszechnego rozbrojenia i całkowitego zakazu broni atomowej — po nasze polskie projekty rozwiązań częściowych w postaci dezatomizacji regionalnej w Europie Środkowej, bądź zamrożenia tu stanu zbrojeń atomowych.</u>
  210 + <u xml:id="u-5.140" who="#JózefCyrankiewicz">Naturalnie, nie spuszczając z oka ogólnej sytuacji światowej, koncentrujemy naszą uwagę na najbliższym nam rejonie Europy. Tu bowiem znajduje się ognisko zapalne, bezpośrednio nam zagrażające. Na zachód od Łaby znajduje się ośrodek polityki zmierzającej do podważenia ustalonego po wojnie ładu europejskiego. Najwyższe czynniki NRF oficjalnie głoszą rewizjonizm terytorialny zwrócony przeciwko państwom Europy Wschodniej. Najostrzejsze ataki tych kół zwracają się przeciwko granicy na Odrze i Nysie. Raz po raz rozlegają się głosy pretensji do pogranicza Czechosłowacji. Oficjalna doktryna głosi fikcyjną tezę o „Niemczech w granicach 1937 r.”. Ta fikcja prawna ma głęboki sens polityczny. Jest wyraźnym dążeniem do przekreślenia skutków klęski Trzeciej Rzeszy i przywrócenia państwa niemieckiego w tym kształcie, w jakim istniało przed wojną. Pamiętamy dobrze, co to za państwo niemieckie istniało w tym czasie. Faktycznie chodzi o wchłonięcie drugiego pokojowego państwa niemieckiego — NRD, o zabór ziem polskich, czechosłowackich i radzieckich.</u>
  211 + <u xml:id="u-5.141" who="#JózefCyrankiewicz">Zestawmy te dążenia rewizjonistyczne z ustawicznym pędem NRF do uzyskania dostępu do broni nuklearnej, a uprzytomnimy sobie skutki, jakie mogą być następstwem polityki Bonn. Prawda, że w obecnym układzie sił międzynarodowych w obliczu potęgi obozu socjalistycznego Republika Bońska nie ma szans powtórzenia na własną rękę roku 1939. Ale ta sama Republika Bońska, wyposażona w broń nuklearną, jest całkowicie zdolna do wywołania prowokacji międzynarodowej, która poprzez system sojuszów atlantyckich może wciągnąć w wielką awanturę międzynarodową jej sprzymierzeńców i pogrążyć świat w odmętach nowej katastrofy. Zwłaszcza, że ambicje nuklearne Bonn cieszą się poparciem Waszyngtonu.</u>
  212 + <u xml:id="u-5.142" who="#JózefCyrankiewicz">Kraje socjalistyczne stanowczo i kategorycznie przeciwstawiają się udostępnieniu broni nuklearnej rzecznikom rewizjonizmu i odwetu. Przeciwstawiamy tym planom propozycje, których zasadniczym sensem jest dążenie do zredukowania napięcia w tym zapalnym punkcie i zwiększenie bezpieczeństwa.</u>
  213 + <u xml:id="u-5.143" who="#JózefCyrankiewicz">Punktem wyjścia dla osiągnięcia postępu w dziedzinie odprężenia może być jedynie uznanie istniejących w Europie realiów politycznych. Nie można pogodzić dążenia w tym kierunku z próbami ignorowania faktu istnienia suwerennej Niemieckiej Republiki Demokratycznej, której rola i autorytet międzynarodowy stale rosną i umacniają się. Złączona więzami nierozerwalnej przyjaźni z Polską, Związkiem Radzieckim i wszystkimi krajami socjalistycznymi, NRD stanowi ważny czynnik pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Bezpieczeństwo NRD jest nierozdzielnie związane z bezpieczeństwem naszego kraju, z bezpieczeństwem całej wspólnoty socjalistycznej. Popieramy w pełni realistyczne i pokojowe propozycje NRD w sprawie rozładowania napięcia w Niemczech i posuwania się naprzód na drodze do pokojowego uregulowania problemu niemieckiego.</u>
  214 + <u xml:id="u-5.144" who="#JózefCyrankiewicz">Pragniemy dobrych stosunków z całym narodem niemieckim.</u>
  215 + <u xml:id="u-5.145" who="#JózefCyrankiewicz">Jesteśmy za rozwojem i normalizacją stosunków z NRF na zasadach pokojowego współistnienia. Oświadczaliśmy to niejednokrotnie. Daliśmy temu wyraz, normalizując stosunki gospodarcze z NRF — na bazie wzajemnych korzyści. Gotowi jesteśmy je rozwijać na tej właśnie podstawie. Warunkiem jednak normalizacji politycznej jest uznanie granicy na Odrze i Nysie i wyrzeczenie się przez NRF roszczeń terytorialnych w stosunku do Polski.</u>
  216 + <u xml:id="u-5.146" who="#JózefCyrankiewicz">Oceniając realistycznie i bez uprzedzeń sytuację w NRF nie tracimy z pola widzenia tego, że istnieją tam również siły polityczne trzeźwo patrzące na przeszłość i teraźniejszość w NRF i rozumiejące, że pokój leży w żywotnym interesie narodu niemieckiego. Jak dotychczas, nie te siły określają oblicze praktyczne NRF i politykę jej rządu.</u>
  217 + <u xml:id="u-5.147" who="#JózefCyrankiewicz">Pragnę stwierdzić, że rząd polski w ścisłym porozumieniu ze swoimi sojusznikami będzie kontynuował i wzmacniał swe wysiłki w kierunku przygotowania i zwołania europejskiej konferencji w celu omówienia całokształtu problemów dotyczących bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u>
  218 + <u xml:id="u-5.148" who="#JózefCyrankiewicz">Z zadowoleniem stwierdzamy, że w różnych krajach europejskich — zarówno neutralnych, jak i należących do NATO, zwłaszcza w państwach mniejszych — rośnie zainteresowanie dla naszych propozycji. Rząd polski jest zainteresowany w kontynuowaniu konstruktywnego dialogu z rządami tych państw, którego celem byłoby umocnienie bezpieczeństwa w Europie. Podobne dążenia wyrażają inne kraje socjalistyczne Europy.</u>
  219 + <u xml:id="u-5.149" who="#JózefCyrankiewicz">Jednym z elementów, na których opiera się wzrost agresywności imperializmu były rachuby na rozbicie wewnątrz obozu socjalistycznego. Jest elementarnym nakazem interesu socjalizmu i pokoju światowego umacnianie jedności naszego obozu w obliczu narastającej agresywności obozu imperialistycznego, w szczególności — niezależnie od różnic — umacnianie jedności działania.</u>
  220 + <u xml:id="u-5.150" who="#JózefCyrankiewicz">Świadomość niebezpieczeństwa wynikającego z obecnej polityki agresywnego imperializmu nie ogranicza się do samego tylko obozu państw socjalistycznych. Liczne objawy narastającego niepokoju obserwujemy we wszystkich państwach związanych ze Stanami Zjednoczonymi. Wielokrotnie podnosił ostrzegawczy głos prezydent Francji, generał de Gaulle. Potępił interwencję w Wietnamie i Dominikanie, wypowiedział się przeciwko udostępnieniu Bonn broni nuklearnej w jakiejkolwiek formie. Opowiedział się za uznaniem granicy na Odrze i Nysie. Ostatnio zaś odrzucił koncepcję tzw. Unii Europejskiej, która w gruncie rzeczy dąży do podporządkowania narodów zachodniej Europy hegemonii Niemiec zachodnich i dyktatowi USA.</u>
  221 + <u xml:id="u-5.151" who="#JózefCyrankiewicz">Wszyscy niemal sojusznicy USA, członkowie rozmaitych paktów, jak: NATO, SEATO, CENTO są pełni niepokoju z powodu przebiegu wydarzeń w Azji południowo-wschodniej i w Dominikanie. Tylko Wielka Brytania zdaje się bez zastrzeżeń popierać tę niebezpieczną politykę, wbrew oczekiwaniom i nadziejom, jakie łączyła opinia z rządem Labour Party i wbrew przyrzeczeniom danym wyborcom.</u>
  222 + <u xml:id="u-5.152" who="#JózefCyrankiewicz">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pilnie śledzi wydarzenia na arenie międzynarodowej. Pozostaje w ścisłym kontakcie z zaprzyjaźnionymi rządami Związku Radzieckiego i innych krajów socjalizmu. Wytyczną naszego rządu jest konsekwentne dążenie do umocnienia pokoju i osłabienia napięcia. Wraz z naszymi sojusznikami uczynimy wszystko, co jest w ludzkiej mocy, by przeciwstawić się agresji, a równocześnie zachować pokój światowy. Pomoc dla znajdującego się w ciężkiej potrzebie bratniego kraju socjalistycznego — Demokratycznej Republiki Wietnamu — jest nakazem solidarności socjalistycznej. Rząd Polski dawał niejednokrotnie wyraz swej solidarności i uznania dla sprawiedliwej walki narodu wietnamskiego — i chciałbym jeszcze raz powtórzyć to z tej trybuny.</u>
  223 + <u xml:id="u-5.153" who="#JózefCyrankiewicz">Równocześnie — niezależnie od trudności — kontynuujemy naszą działalność w ramach Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli. Zaprzestanie bombardowań Demokratycznej Republiki Wietnamu jest elementarną przesłanką wszelkich wysiłków w kierunku pokojowego uregulowania problemu wietnamskiego. Problem ten musi być uregulowany w oparciu o zasadę wycofania obcych wojsk z tego kraju i umożliwienia narodowi wietnamskiemu swobodnego decydowania o swych sprawach. Te słuszne zasady sformułowane zostały w znanym wystąpieniu premiera Pham Van Donga z dnia 8 kwietnia br. i zmierzają do zapewnienia wolności i niepodległości całemu narodowi wietnamskiemu, a zarazem do przywrócenia pokoju w tym od z górą ćwierć wieku nękanego wojną i agresją zakątku Azji.</u>
  224 + <u xml:id="u-5.154" who="#JózefCyrankiewicz">Kanonem naszej polityki zagranicznej była od początku przyjaźń, współpraca i sojusz ze Związkiem Radzieckim. Ta podstawowa wytyczna znalazła wyraz w odnowionym niedawno na dalszych lat 20 układzie sojuszniczym polsko-radzieckim. Znalazła się w nim klauzula o nienaruszalności naszej granicy zachodniej, jako rękojmia naszego bezpieczeństwa, jako ostrzeżenie pod adresem tych, którym marzą się awanturnicze koncepcje wskrzeszenia od dawna pogrzebanych na pobojowiskach od Stalingradu po Berlin planów Drang nach Osten.</u>
  225 + <u xml:id="u-5.155" who="#JózefCyrankiewicz">Jesteśmy ogniwem wielkiego sojuszu państw socjalistycznych, które wraz z nami połączone wspólnotą interesów narodowych i socjalistycznych celów stoją wzajemnie na straży swego bezpieczeństwa i pokoju. Umacnianie tych więzi przyjaźni i sojuszu, wszechstronny rozwój stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych w kierunku jak największego zbliżenia stanowi nieodmiennie cel naszej polityki.</u>
  226 + <u xml:id="u-5.156" who="#JózefCyrankiewicz">Prowadzimy politykę przyjaźni i współpracy z naszym południowym sąsiadem i przyjacielem — Czechosłowacją, z naszym zachodnim sąsiadem i przyjacielem — Niemiecką Republiką Demokratyczną, z wszystkimi krajami socjalistycznymi Europy, z Chińską Republiką Ludową i innymi krajami socjalistycznymi Azji. W wytrwałym umacnianiu jedności i zwartości całej wspólnoty socjalistycznej widzimy podstawową przesłankę naszej zwycięskiej walki o pokój i socjalizm. Dlatego konsekwentnie występujemy przeciwko wszystkiemu, co mogłoby pogłębić istniejące na obecnym etapie różnice i rozbieżności w naszym obozie i w międzynarodowym ruchu robotniczym. Jesteśmy za uwypukleniem podstawowych wspólnych celów, które nas łączą. Uważamy, że dzisiaj w obliczu agresywnych poczynań imperialistów amerykańskich i wzrastających wpływów militaryzmu zachodnioniemieckiego, zespolenie naszych wysiłków w walce przeciw tym siłom jest bardziej potrzebne, niż kiedykolwiek. Nie będziemy szczędzić wysiłków, by przyczynić się do umocnienia jedności działania wszystkich krajów socjalistycznych i wszystkich sił postępu w walce o pokój i wolność narodów.</u>
  227 + <u xml:id="u-5.157" who="#JózefCyrankiewicz">Nadal rozwijać będziemy nasze przyjazne stosunki z krajami wyzwolonymi i walczącymi o umocnienie swej niepodległości, jak i z krajami walczącymi jeszcze o wyswobodzenie się z zależności kolonialnej. Wszelkie formy kolonializmu uważamy za sprzeczne z prawami obecnego rozwoju historycznego i hańbiące dla naszych czasów. Nie będziemy szczędzić wysiłków w Organizacji Narodów Zjednoczonych i na innych płaszczyznach, by przyczynić się do ostatecznej likwidacji kolonializmu i neokolonializmu. Pragniemy nadal rozwijać stosunki gospodarcze z krajami „Trzeciego Świata”, mając na uwadze sprawę ich rozwoju ekonomicznego i umocnienia ich niepodległości, a także obopólne korzyści. Pragniemy utrzymywać przyjazne stosunki ze wszystkimi krajami, niezależnie od ich ustroju społecznego i systemu politycznego, na zasadzie równości, poszanowania suwerenności, wzajemnych korzyści.</u>
  228 + <u xml:id="u-5.158" who="#JózefCyrankiewicz">Z wielu krajami europejskimi stosunki te kształtują się pomyślnie, przy czym widzimy możliwości dalszej ich rozbudowy, zarówno w dziedzinie ekonomicznej, kulturalnej, jak i politycznej.</u>
  229 + <u xml:id="u-5.159" who="#JózefCyrankiewicz">Należy tu wymienić także możliwość pomyślnych perspektyw rozwoju stosunków ekonomicznych z Francją po dość długim okresie zastoju.</u>
  230 + <u xml:id="u-5.160" who="#JózefCyrankiewicz">Pomyślnie i z możliwością dalszego rozwoju układają się nasze stosunki dwustronne z Wielką Brytanią, z krajami skandynawskimi, z Włochami, Belgią, Austrią i innymi państwami.</u>
  231 + <u xml:id="u-5.161" who="#JózefCyrankiewicz">Wychodząc z założenia pokojowego współistnienia, jako podstawy rozwoju stosunków z krajami kapitalistycznymi, pragnę podkreślić, że jest ono zależne od wszystkich zainteresowanych stron.</u>
  232 + <u xml:id="u-5.162" who="#JózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Przed rządem Polski Ludowej, podobnie jak przed rządami innych krajów socjalistycznych, stoi więc nadal odpowiedzialne zadanie wytrwałej i umiejętnej walki o pokój, o uchronienie ludzkości przed śmiercionośnym konfliktem nuklearnym. Jest to zadanie trudne, lecz zarazem wyjątkowo doniosłe dziś, gdy siły międzynarodowej reakcji znów nawracają do zbankrutowanych, lecz groźnych dla pokoju doktryn i knują spiski przeciw narodom, przeciw bezpieczeństwu świata i pokojowi.</u>
  233 + <u xml:id="u-5.163" who="#JózefCyrankiewicz">Chcę wyrazić przeświadczenie, które jest — nie wątpię — przeświadczeniem całej Izby i całego naszego narodu, że zdecydowana wola pokoju milionów ludzi, niezłomna potęga obronna Związku Radzieckiego i całego obozu socjalistycznego, pokojowe dążenie coraz liczniejszych rządów państw „Trzeciego Świata” — jednym słowem — zjednoczony wspólny front pokoju i wolności narodów pokrzyżuje awanturnicze plany frontu agresji i niewoli.</u>
234 234 <u xml:id="u-5.164" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
235   - <u xml:id="u-5.165" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Chciałem przedstawić Wysokiemu Sejmowi proponowany skład Rady Ministrów.</u>
236   - <u xml:id="u-5.166" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Stefana Ignara.</u>
237   - <u xml:id="u-5.167" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Piotra Jaroszewicza.</u>
238   - <u xml:id="u-5.168" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Zenona Nowaka.</u>
239   - <u xml:id="u-5.169" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów i Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki — Eugeniusza Szyra.</u>
240   - <u xml:id="u-5.170" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Juliana Tokarskiego.</u>
241   - <u xml:id="u-5.171" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Franciszka Waniołkę.</u>
242   - <u xml:id="u-5.172" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów proponuje się Stefana Jędrychowskiego.</u>
243   - <u xml:id="u-5.173" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Mariana Olewińskiego.</u>
244   - <u xml:id="u-5.174" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Finansów — Jerzego Albrechta.</u>
245   - <u xml:id="u-5.175" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Gospodarki Komunalnej — Stanisława Srokę.</u>
246   - <u xml:id="u-5.176" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Górnictwa i Energetyki — Jana Mitręgę.</u>
247   - <u xml:id="u-5.177" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Handlu Wewnętrznego — Mieczysława Lesza.</u>
248   - <u xml:id="u-5.178" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Handlu Zagranicznego — Witolda Trąmpczyńskiego.</u>
249   - <u xml:id="u-5.179" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Komunikacji — Piotra Lewińskiego.</u>
250   - <u xml:id="u-5.180" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Kultury i Sztuki — Lucjana Motykę.</u>
251   - <u xml:id="u-5.181" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Romana Gesinga.</u>
252   - <u xml:id="u-5.182" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Łączności — Zygmunta Moskwę.</u>
253   - <u xml:id="u-5.183" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Obrony Narodowej — Marszałka Mariana Spychalskiego.</u>
254   - <u xml:id="u-5.184" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Oświaty — Wacława Tułodzieckiego.</u>
255   - <u xml:id="u-5.185" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Chemicznego — Antoniego Radlińskiego.</u>
256   - <u xml:id="u-5.186" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Ciężkiego — Janusza Hrynkiewicza.</u>
257   - <u xml:id="u-5.187" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jest to kandydatura nowa. Inż. Janusz Hrynkiewicz — dotychczasowy podsekretarz stanu w tym resorcie, urodzony w 1924 r., ukończył Politechnikę Gdańską, uzyskał stopień magistra inżyniera łączności. Był kolejno: zast. dyr. do spraw nowej produkcji w Zakł. im. Kasprzaka, wicedyr. techniki elektromaszynowej w centrali Ministerstwa, dyr. techn. w Zjedn. Przem. Elektronicznego i Teletechnicznego, wiceministrem Przemysłu Ciężkiego. Jest współuczestnikiem państwowej nagrody zespołowej z 1953 r. Potem współpracuje nad nowymi osiągnięciami technicznymi naszego przemysłu elektronicznego. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Przewodniczy sekcji nowoczesności i jakości — jednej z sekcji przygotowujących V Kongres Techników Polskich. Jest członkiem PZPR.</u>
258   - <u xml:id="u-5.188" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Jego profil techniczny — że tak powiem — łączy się ściśle z tymi działami przemysłu ciężkiego, które w następnej 5-latce chcemy najbardziej rozwijać. O powierzeniu mu opieki nad całym resortem zdecydowały również jego walory organizatorskie.</u>
259   - <u xml:id="u-5.189" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Dotychczasowy Minister Przemysłu Ciężkiego, dobry fachowiec — maszynowiec, tow. Ostrowski zostanie w pełni wykorzystany w pracy w tych samych i organizacyjnie pokrewnych dziedzinach.</u>
260   - <u xml:id="u-5.190" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Lekkiego proponuje się Eugeniusza Stawińskiego.</u>
261   - <u xml:id="u-5.191" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Spożywczego — Feliksa Pisulę.</u>
262   - <u xml:id="u-5.192" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Rolnictwa — Mieczysława Jagielskiego.</u>
263   - <u xml:id="u-5.193" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Spraw Wewnętrznych — Mieczysława Moczara.</u>
264   - <u xml:id="u-5.194" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Spraw Zagranicznych — Adama Rapackiego.</u>
265   - <u xml:id="u-5.195" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Sprawiedliwości proponuje się Stanisława Walczaka — dotychczasowego (od 1957 r.) podsekretarza stanu w tym Ministerstwie.</u>
266   - <u xml:id="u-5.196" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Stanisław Walczak — w latach trzydziestych działacz lewicy akademickiej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W okresie okupacji był członkiem PPR. Po wojnie, niezależnie od pracy zawodowej, jest czynnym działaczem partyjnym i społecznym. W latach 1946–1947 — przewodniczący delegatury Komisji Specjalnej we Wrocławiu. Od roku 1948 do 1956 — pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego. Następnie przez pewien czas — sekretarz KW PZPR we Wrocławiu. Prof. dr Stanisław Walczak jest obecnie kierownikiem katedry prawa i polityki penitencjarnej na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Odznaczony jest Orderem Sztandaru Pracy II klasy i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Uważamy, że profesor Stanisław Walczak zapewni należyte kierownictwo tego bardzo odpowiedzialnego resortu.</u>
267   - <u xml:id="u-5.197" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Szkolnictwa Wyższego proponuje się Henryka Golańskiego.</u>
268   - <u xml:id="u-5.198" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — Jerzego Sztachelskiego.</u>
269   - <u xml:id="u-5.199" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Ministra Żeglugi — Janusza Burakiewicza.</u>
270   - <u xml:id="u-5.200" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości — Włodzimierza Lechowicza.</u>
271   - <u xml:id="u-5.201" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac — Aleksandra Burskiego.</u>
272   - <u xml:id="u-5.202" who="#PrezesRadyMinistrówJózefCyrankiewicz">Chcę prosić Wysoki Sejm o zatwierdzenie proponowanego składu Rady Ministrów. Pragnę raz jeszcze zapewnić, że wyłoniony przez Sejm rząd uczyni wszystko, aby według najlepszych sił, doświadczenia, energii, umiejętności realizować uchwały Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, sugestie i dezyderaty bezpartyjnych w ramach programu Frontu Jedności Narodu — programu dalszego rozwoju naszego kraju, programu zapewnienia narodowi coraz lepszych warunków życia i dalszego rozwoju, programu zapewnienia Polsce Ludowej należytego miejsca w świecie.</u>
  235 + <u xml:id="u-5.165" who="#JózefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Chciałem przedstawić Wysokiemu Sejmowi proponowany skład Rady Ministrów.</u>
  236 + <u xml:id="u-5.166" who="#JózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Stefana Ignara.</u>
  237 + <u xml:id="u-5.167" who="#JózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Piotra Jaroszewicza.</u>
  238 + <u xml:id="u-5.168" who="#JózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Zenona Nowaka.</u>
  239 + <u xml:id="u-5.169" who="#JózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów i Przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki — Eugeniusza Szyra.</u>
  240 + <u xml:id="u-5.170" who="#JózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Juliana Tokarskiego.</u>
  241 + <u xml:id="u-5.171" who="#JózefCyrankiewicz">Na Wiceprezesa Rady Ministrów — Franciszka Waniołkę.</u>
  242 + <u xml:id="u-5.172" who="#JózefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów proponuje się Stefana Jędrychowskiego.</u>
  243 + <u xml:id="u-5.173" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Mariana Olewińskiego.</u>
  244 + <u xml:id="u-5.174" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Finansów — Jerzego Albrechta.</u>
  245 + <u xml:id="u-5.175" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Gospodarki Komunalnej — Stanisława Srokę.</u>
  246 + <u xml:id="u-5.176" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Górnictwa i Energetyki — Jana Mitręgę.</u>
  247 + <u xml:id="u-5.177" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Handlu Wewnętrznego — Mieczysława Lesza.</u>
  248 + <u xml:id="u-5.178" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Handlu Zagranicznego — Witolda Trąmpczyńskiego.</u>
  249 + <u xml:id="u-5.179" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Komunikacji — Piotra Lewińskiego.</u>
  250 + <u xml:id="u-5.180" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Kultury i Sztuki — Lucjana Motykę.</u>
  251 + <u xml:id="u-5.181" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Romana Gesinga.</u>
  252 + <u xml:id="u-5.182" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Łączności — Zygmunta Moskwę.</u>
  253 + <u xml:id="u-5.183" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Obrony Narodowej — Marszałka Mariana Spychalskiego.</u>
  254 + <u xml:id="u-5.184" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Oświaty — Wacława Tułodzieckiego.</u>
  255 + <u xml:id="u-5.185" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Chemicznego — Antoniego Radlińskiego.</u>
  256 + <u xml:id="u-5.186" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Ciężkiego — Janusza Hrynkiewicza.</u>
  257 + <u xml:id="u-5.187" who="#JózefCyrankiewicz">Jest to kandydatura nowa. Inż. Janusz Hrynkiewicz — dotychczasowy podsekretarz stanu w tym resorcie, urodzony w 1924 r., ukończył Politechnikę Gdańską, uzyskał stopień magistra inżyniera łączności. Był kolejno: zast. dyr. do spraw nowej produkcji w Zakł. im. Kasprzaka, wicedyr. techniki elektromaszynowej w centrali Ministerstwa, dyr. techn. w Zjedn. Przem. Elektronicznego i Teletechnicznego, wiceministrem Przemysłu Ciężkiego. Jest współuczestnikiem państwowej nagrody zespołowej z 1953 r. Potem współpracuje nad nowymi osiągnięciami technicznymi naszego przemysłu elektronicznego. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Przewodniczy sekcji nowoczesności i jakości — jednej z sekcji przygotowujących V Kongres Techników Polskich. Jest członkiem PZPR.</u>
  258 + <u xml:id="u-5.188" who="#JózefCyrankiewicz">Jego profil techniczny — że tak powiem — łączy się ściśle z tymi działami przemysłu ciężkiego, które w następnej 5-latce chcemy najbardziej rozwijać. O powierzeniu mu opieki nad całym resortem zdecydowały również jego walory organizatorskie.</u>
  259 + <u xml:id="u-5.189" who="#JózefCyrankiewicz">Dotychczasowy Minister Przemysłu Ciężkiego, dobry fachowiec — maszynowiec, tow. Ostrowski zostanie w pełni wykorzystany w pracy w tych samych i organizacyjnie pokrewnych dziedzinach.</u>
  260 + <u xml:id="u-5.190" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Lekkiego proponuje się Eugeniusza Stawińskiego.</u>
  261 + <u xml:id="u-5.191" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Przemysłu Spożywczego — Feliksa Pisulę.</u>
  262 + <u xml:id="u-5.192" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Rolnictwa — Mieczysława Jagielskiego.</u>
  263 + <u xml:id="u-5.193" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Spraw Wewnętrznych — Mieczysława Moczara.</u>
  264 + <u xml:id="u-5.194" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Spraw Zagranicznych — Adama Rapackiego.</u>
  265 + <u xml:id="u-5.195" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Sprawiedliwości proponuje się Stanisława Walczaka — dotychczasowego (od 1957 r.) podsekretarza stanu w tym Ministerstwie.</u>
  266 + <u xml:id="u-5.196" who="#JózefCyrankiewicz">Stanisław Walczak — w latach trzydziestych działacz lewicy akademickiej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W okresie okupacji był członkiem PPR. Po wojnie, niezależnie od pracy zawodowej, jest czynnym działaczem partyjnym i społecznym. W latach 1946–1947 — przewodniczący delegatury Komisji Specjalnej we Wrocławiu. Od roku 1948 do 1956 — pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego. Następnie przez pewien czas — sekretarz KW PZPR we Wrocławiu. Prof. dr Stanisław Walczak jest obecnie kierownikiem katedry prawa i polityki penitencjarnej na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Odznaczony jest Orderem Sztandaru Pracy II klasy i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Uważamy, że profesor Stanisław Walczak zapewni należyte kierownictwo tego bardzo odpowiedzialnego resortu.</u>
  267 + <u xml:id="u-5.197" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Szkolnictwa Wyższego proponuje się Henryka Golańskiego.</u>
  268 + <u xml:id="u-5.198" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — Jerzego Sztachelskiego.</u>
  269 + <u xml:id="u-5.199" who="#JózefCyrankiewicz">Na Ministra Żeglugi — Janusza Burakiewicza.</u>
  270 + <u xml:id="u-5.200" who="#JózefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Drobnej Wytwórczości — Włodzimierza Lechowicza.</u>
  271 + <u xml:id="u-5.201" who="#JózefCyrankiewicz">Na Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac — Aleksandra Burskiego.</u>
  272 + <u xml:id="u-5.202" who="#JózefCyrankiewicz">Chcę prosić Wysoki Sejm o zatwierdzenie proponowanego składu Rady Ministrów. Pragnę raz jeszcze zapewnić, że wyłoniony przez Sejm rząd uczyni wszystko, aby według najlepszych sił, doświadczenia, energii, umiejętności realizować uchwały Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, sugestie i dezyderaty bezpartyjnych w ramach programu Frontu Jedności Narodu — programu dalszego rozwoju naszego kraju, programu zapewnienia narodowi coraz lepszych warunków życia i dalszego rozwoju, programu zapewnienia Polsce Ludowej należytego miejsca w świecie.</u>
273 273 <u xml:id="u-5.203" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
274 274 </div>
275 275 <div xml:id="div-6">
... ... @@ -280,486 +280,486 @@
280 280 <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Udzielam głosu wicemarszałkowi Zenonowi Kliszce.</u>
281 281 </div>
282 282 <div xml:id="div-7">
283   - <u xml:id="u-7.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Wysłuchaliśmy z uwagą exposé Prezesa Rady Ministrów. Nakreślony w nim program prac rządu odpowiada aprobowanemu przez, całe społeczeństwo w wyborach majowych programowi Frontu Jedności Narodu. W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu działania i dla składu Rady Ministrów, które przedstawił Sejmowi Premier Józef Cyrankiewicz.</u>
284   - <u xml:id="u-7.1" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wybory powszechne z 30 maja tor. stały się wielką manifestacją dojrzałości politycznej i patriotyzmu naszego społeczeństwa. Zarówno wyniki wyborów, jak i polityczna atmosfera kampanii wyborczej, świadczą o pełnym zaufaniu i poparciu ze strony naród u polskiego dla polityki naszej partii, dla programu Frontu Jedności Narodu, dla wytyczonego w tym programie kierunku rozwoju społecznego i ekonomicznego naszego kraju. To zaufanie społeczeństwa jest podstawowym źródłem siły politycznej naszego państwa.</u>
285   - <u xml:id="u-7.2" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Szczególną cechą tegorocznej kampanii wyborczej była wysoka aktywność polityczna klasy robotniczej, chłopów, inteligencji, całego naszego narodu.</u>
286   - <u xml:id="u-7.3" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Aktywność społeczna — cechująca ostatnią kampanię wyborczą i będąca wyrazem dalszego wzrostu socjalistycznej świadomości narodu polskiego — stanowi najcenniejsze osiągnięcie naszej partii i wszystkich współdziałających z nią w ramach Frontu Jedności Narodu ugrupowań politycznych i sił społecznych.</u>
287   - <u xml:id="u-7.4" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wybory były wielką manifestacją jedności naszego społeczeństwa, Jedność ta wyrosła na gruncie socjalistycznych stosunków społecznych, na gruncie likwidacji klas wyzyskujących i reakcyjnych sił politycznych, na gruncie szerokich perspektyw i możliwości, które ustrój nasz stwarza przed wszystkimi klasami i warstwami ludzi pracy. Jedność ta kształtowała się na podstawie doświadczeń dwu dziesięcioleci, które dowiodły generalnej słuszności polityki władzy ludowej. Socjalizm, zrodzony z dążeń i walk klasy robotniczej, zdobył dziś umysły i serca ogromnej większości narodu.</u>
288   - <u xml:id="u-7.5" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Kampania wyborcza i wyniki wyborów świadczą o tym, że naród nasz, wszystkie jego warstwy, niezależnie od wykształcenia, niezależnie od różnic w stosunku do religii, zajmują jednolite stanowisko polityczne wobec najważniejszych spraw Polski i świata współczesnego.</u>
289   - <u xml:id="u-7.6" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Uważamy za swój podstawowy obowiązek umacnianie jedności politycznej naszego narodu. Będziemy nadal umacniać sojusz polityczny ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym — stos pacierzowy Frontu Jedności Narodu.</u>
290   - <u xml:id="u-7.7" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Będziemy nadal rozwijać współpracę z ugrupowaniami katolickimi, które inspirację dla swego patriotycznego stanowiska politycznego i swego poparcia dla socjalizmu znajdują w światopoglądzie katolickim.</u>
291   - <u xml:id="u-7.8" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wszędzie — w Sejmie, w radach, na każdym odcinku życia społecznego, gospodarczego i politycznego będziemy zacieśniać wieź i współpracę z bezpartyjnymi, wspólnie z nimi. pracując nad rozwiązywaniem żywotnych problemów naszego państwa i naszego kraju.</u>
292   - <u xml:id="u-7.9" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W czasie spotkań przedwyborczych zgłoszone zostały wobec kandydatów do Sejmu i do rad tysiące postulatów. Wszystkie one wymagają rzetelnego rozpatrzenia. Wnioski te i postulaty poważnie wzbogacają naszą wiedzę o problemach i potrzebach nurtujących społeczeństwo, a także o możliwościach i rezerwach zawartych w naszej gospodarce, które możemy i powinniśmy wykorzystać.</u>
293   - <u xml:id="u-7.10" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Od ośmiu już lat Sejm nasz zasłużył na miano Sejmu pracującego, Sejmu rzeczywistej dyskusji, konstruktywnej krytyki. Sejmu o różnorodnych i bogatych kontaktach ze społeczeństwem. Klub Poselski PZPR będzie dokładać starań, aby w IV kadencji te dobre tradycje naszego socjalistycznego parlamentaryzmu zostały utrzymane i wzbogacone.</u>
294   - <u xml:id="u-7.11" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wysoki Sejmie! W ogólnonarodowej dyskusji w czasie kampanii wyborczej, która obejmowała zarówno sprawy wewnątrzkrajowe, jak i sprawy polityki zagranicznej, na czoło wysuwały się problemy dalszego rozwoju gospodarki narodowej.</u>
295   - <u xml:id="u-7.12" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jest to naturalne, gdyż rozwój gospodarki jest podstawą wzrostu dobrobytu społeczeństwa i jego poziomu kulturalnego, umacniania bezpieczeństwa naszej ojczyzny i jej międzynarodowej pozycji. W nowej pięciolatce chcemy utrzymać wysoką dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej. Bieżący rok jest pod tym względem pomyślny. Osiągamy najwyższy w całym pięcioleciu wzrost globalnej produkcji przemysłowej i tendencja ta powinna się utrzymać w drugiej połowie roku, co zapowiada zwiększenie produkcji przemysłowej w Obecnej pięciolatce o około 52%, a więc przekroczenie jej zadań.</u>
296   - <u xml:id="u-7.13" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W bieżącym roku notujemy poprawę szeregu wskaźników ekonomicznych w przemyśle. Lepsze są proporcje między wzrostem zatrudnienia i funduszem płac a wzrostem produkcji. Pomyślniej rozwija się nasz handel zagraniczny. Wszystko to wskazuje, że podjęte w roku ubiegłym przez rząd, na podstawie wytycznych partii, wysiłki na rzecz racjonalizacji i porządkowania naszej ekonomiki, dają pozytywne rezultaty.</u>
297   - <u xml:id="u-7.14" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Nasza gospodarka narodowa znajduje się obecnie w takiej fazie rozwoju, kiedy na czoło wszystkich zadań wysuwa się walka o wyższą jakość wyrobów, o lepsze wskaźniki ekonomiczne, o zmniejszenie kosztów materiałowych, o zwiększenie udziału żywej pracy w wartości naszych maszyn, urządzeń i wszystkich wyrobów przemysłowych.</u>
298   - <u xml:id="u-7.15" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Realizacja tych zadań wymaga długofalowego programu unowocześniania struktury produkcji, wdrażania postępu technicznego i technologicznego, rozwoju własnej myśli technicznej i zakupu licencji za granicą. Programem takim będzie plan 5-letni, który Sejm rozpatrywać będzie za kilka miesięcy.</u>
299   - <u xml:id="u-7.16" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Ale już obecnie robimy niemało w celu przygotowania pomyślnego startu do tej nowej pięciolatki. Koncentrujemy się na rozwoju najbardziej nowoczesnych gałęzi i metod produkcji, związanych z przyśpieszeniem wzrostu całej gospodarki narodowej i produkcji eksportowej. Wzmagamy nasze wysiłki w kierunku intensyfikacji rolnictwa i modernizacji jego bazy wytwórczej. Kładziemy szczególny akcent na zadaniach jakościowych, na postępie technicznym, lepszym dostosowaniu struktury produkcji do potrzeb odbiorców.</u>
300   - <u xml:id="u-7.17" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wysiłki te przynoszą konkretne rezultaty. Nastąpił w szczególności wyraźny wzrost udziału przemysłu maszynowego i chemicznego w globalnej produkcji przemysłowej, przy równoczesnym zmniejszeniu udziału paliw oraz przemysłu rolno-spożywczego. Odpiciem tych zmian jest korzystna ewolucja struktury naszego eksportu.</u>
301   - <u xml:id="u-7.18" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wykonanie nakreślonych zadań musi być wszechstronnie zabezpieczone poprzez odpowiednią politykę inwestycyjną. Jednocześnie niezbędne jest wprowadzanie dalszych zmian w systemie planowania i zarządzania gospodarką, które zapewnią najlepsze warunki dla walki o modernizację produkcji, powszechne wdrażanie rachunku ekonomicznego i prawidłowe stosowanie bodźców materialnego zainteresowania. Sprawom tym partia nasza poświęca wielką uwagę. Będą one przedmiotem obrad najbliższego Plenum Komitetu Centralnego naszej partii.</u>
302   - <u xml:id="u-7.19" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W ostatecznym rachunku pomyślne wykonanie wszystkich zadań, jakie realizujemy obecnie i jakie zakładamy na następne lata, zależy przede wszystkim od aktywności i inicjatywy załóg, od poziomu pracy kadr robotniczych, technicznych, inżynieryjnych i ekonomicznych.</u>
303   - <u xml:id="u-7.20" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Podstawowym celem naszego budownictwa socjalistycznego, dalszego dynamicznego rozwoju naszej gospodarki narodowej — przemysłu, rolnictwa, usług — jest stworzenie realnych przesłanek dla wzrostu stopy życiowej naszego społeczeństwa, umocnienie siły i bezpieczeństwa kraju.</u>
304   - <u xml:id="u-7.21" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W dziedzinie warunków bytowych newralgicznym punktem jest problem mieszkaniowy. Na nim też powinien koncentrować swą uwagę rząd, który dziś powołujemy.</u>
305   - <u xml:id="u-7.22" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jak przedstawia się sytuacja w tej dziedzinie?</u>
306   - <u xml:id="u-7.23" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W bieżącym 5-leciu według przewidywanego wykonania, oddamy do użytku w miastach 1.790 tys. nowych izb, to jest około 612 tys. mieszkań; 315 tys. rodzin zamieszkałych dotychczas w pomieszczeniach niemieszkalnych, w domach zagrożonych i lokalach nadmiernie zagęszczonych, otrzyma nowe mieszkania z budownictwa rad narodowych.</u>
307   - <u xml:id="u-7.24" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W rezultacie wskaźnik zagęszczenia na jedną izbę spodnie z 1,53 osoby w 1960 r. do 1,46 osoby w 1965 r. Mimo niewątpliwej poprawy, sytuacja mieszkaniowa daleka jest jeszcze od zadowalającej.</u>
308   - <u xml:id="u-7.25" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Na liście najpilniej potrzebujących znajduje się nadal około 380 tys. rodzin, którym należy zapewnić możliwość otrzymania mieszkań w nowej 5-latce. Mając na uwadze ten stan rzeczy, jak również uznając za konieczne zapewnienie mieszkań dla dorastającej młodzieży i młodych małżeństw, a także poprawę warunków mieszkaniowych dla licznych rodzin zamieszkujących w lokalach zbytnio zagęszczonych — partia nasza i rząd występują z wydatnie zwiększonym programem budownictwa mieszkaniowego na nowe 5-lecie.</u>
309   - <u xml:id="u-7.26" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Planujemy w ciągu następnych pięciu lat wybudować w miastach 2.190 tys., zaś na wisi ponad 700 tys. nowych izb mieszkalnych, a więc w miastach o około 400 tys. izb więcej, niż przewidywane wykonanie w bieżącej 5-latce.</u>
310   - <u xml:id="u-7.27" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wykonanie tego programu, który przyniesie poprawę warunków mieszkaniowych ludności wiąże się ściśle z rozwojem spółdzielczości mieszkaniowej. W uchwale IV Zjazdu naszej partii założyliśmy, że w roku 1970 spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe stanowić będzie 2/3 całości budownictwa, miejskiego. Spółdzielczość mieszkaniowa zbuduje w nowej 5 Jatce 434 tys. mieszkań wobec 142 tys. w obecnej 5-latce, a więc trzykrotnie więcej. Oznacza to, że potrzeby mieszkaniowe ludności będą zaspokajane w głównej mierze przez spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe. Chodzi nie tylko o większe zaangażowanie środków własnych ludności w budownictwie mieszkaniowym. Nowe zasady rozwoju spółdzielczości mieszkaniowej zakładają również zwiększony udział państwa w realizacji budownictwa spółdzielczego. Spółdzielnie otrzymają długoterminowe kredyty państwowe do wysokości 85% kosztów budowy, zaś spłata tych kredytów w wielu wypadkach rozłożona zostanie na 60 lat. Środki przeznaczone przez państwo na budownictwo mieszkaniowe bynajmniej nie maleją, lecz będą w większym niż dotychczas stopniu kierowane na rozwój budownictwa spółdzielczego.</u>
311   - <u xml:id="u-7.28" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Państwo nie rezygnuje też z kontynuacji budownictwa rad narodowych. Wybudują one ponad 300 tys. izb, które będą przeznaczane dla najmniej zarabiających, a znajdujących się w najgorszych warunkach mieszkaniowych. Jednocześnie kontynuowane będzie w rozmiarach około 267 tys. izb budownictwo resortów i zakładów pracy, przeznaczone przede wszystkim na mieszkania służbowe.</u>
312   - <u xml:id="u-7.29" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Przyjęte niedawno nowe zasady członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych przewidują jego upowszechnienie, a jednocześnie zróżnicowanie wkładów ludności, odpowiednio do możliwości różnych grup zarobkowych. Oczywiście, wysokość wkładów własnych i system pożyczek będą zróżnicowane zależnie od typu spółdzielni, standardu wyposażenia i lokalizacji mieszkań.</u>
313   - <u xml:id="u-7.30" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Rozwój budownictwa spółdzielczego powinien nie tylko przyczynić się do zwiększenia rozmiarów budownictwa, ale jednocześnie poprawić gospodarkę mieszkaniami i domami.</u>
314   - <u xml:id="u-7.31" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Przy słusznym założeniu, że rozmiary budownictwa spółdzielczego nie powinny być limitowane wielkością kredytów państwowych dla spółdzielni mieszkaniowych, lecz tylko nagromadzonymi środkami na wkładach mieszkaniowych, należy liczyć się realnie z możliwością i potrzebą przekroczenia założonych aktualnie rozmiarów budownictwa spółdzielczego na lata 1966–1970. A to oznacza, że wraz ze społecznie słusznym i niewątpliwie celowym wstąpieniem na drogę spółdzielczego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, musimy dokonać równocześnie ponownej, głębszej analizy bazy materiałowej dla całego budownictwa.</u>
315   - <u xml:id="u-7.32" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Nie wolno bowiem dopuścić do dysproporcji między środkami finansowymi przeznaczonymi na budownictwo mieszkaniowe przez państwo i przez ludność w ramach wkładów spółdzielczych a stojącą do dyspozycji ilością materiałów budowlanych.</u>
316   - <u xml:id="u-7.33" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Być może, okaże się konieczne wygospodarowanie w innych działach gospodarki środków na szybszy rozwój przemysłu materiałów budowlanych. Należy równocześnie szukać różnych sposobów powiększania rozmiarów produkcji tych materiałów w oparciu o lokalne surowce i małe zakłady ceramiczne, obecnie nieraz słabo wykorzystane. Przemysł terenowy i spółdzielczy powinien rozwijać jak najenergiczniej produkcję materiałów ściennych i kruszywa eksploatowanego z małych złóż, nieopłacalnych dla przemysłu kluczowego. Trzeba też zwrócić większą uwagę na likwidację poważnie występującego deficytu nowoczesnych materiałów wykończeniowych, zwłaszcza z, tworzyw sztucznych.</u>
317   - <u xml:id="u-7.34" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Planowany na przyszłe lata dynamiczny rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego wymaga dalszego upowszechniania oszczędnych metod budownictwa. Praktyka dowodzi, że zastosowanie oszczędnego budownictwa pozwala pokaźnie zwiększyć liczbę oddawanych mieszkań.</u>
318   - <u xml:id="u-7.35" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Walka o oszczędne i racjonalne gospodarowanie, o nowoczesność i wysoką jakość produkcji we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej, zależna jest w wielkim stopniu od aktywności kadr inżynieryjno-technicznych i ekonomicznych. Nasze kadry o wyższych kwalifikacjach są młode, dynamiczne, pełne zapału do twórczej pracy. 68% ogółu zatrudnionych z wyższym wykształceniem i 82% ze średnim wykształceniem nie przekroczyło 40 roku życia.</u>
319   - <u xml:id="u-7.36" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W najbliższej 5-latce rozpocznie pracę około 115 tys. młodych specjalistów z wyższym wykształceniem, 520 tys. ze średnim wykształceniem oraz około 800 tys. absolwentów zasadniczych szkół zawodowych.</u>
320   - <u xml:id="u-7.37" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jednocześnie przewiduje się, że spośród ludzi już pracujących, 340 tys. podwyższy swe kwalifikacje, uzyskując uprawnienia techników, zaś około 40 tys. zakończy wyższe studia. Poprawi się proporcja między inżynierami i technikami. Kraj nasz będzie miał więc kadry zdolne rozwiązywać nowe i skomplikowane zadania gospodarczo-techniczne, wynikające z obecnej fazy naszego rozwoju.</u>
321   - <u xml:id="u-7.38" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Bogatsi w doświadczenia, ulepszamy metody planowania rocznego i wieloletniego. Dzięki nowym poszukiwaniom i konfrontacjom centralnie opracowanych wytycznych planu z doświadczeniem klasy robotniczej i inteligencji technicznej powstały cenne i twórcze propozycje, wnioski i sugestie dziesiątków tysięcy ekonomistów, techników i działaczy samorządów robotniczych.</u>
322   - <u xml:id="u-7.39" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Coraz wnikliwsze i bardziej kompleksowe spojrzenie na przemysł kluczowy i terenowy, z uwzględnieniem powiązań ogólnogospodarczych i regionalnych, umożliwia bardziej racjonalne precyzowanie zadań produkcyjnych, lepszą lokację inwestycji i produkcji, oszczędniejsze wykorzystywanie surowców i siły roboczej. Coraz wyraźniej w tych warunkach następuje integracja planowania centralnego z regionalnym, planowania gospodarczego z przestrzennym, planowania ekonomicznego ze społecznym.</u>
323   - <u xml:id="u-7.40" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wysoka Izbo! Klub Poselski PZPR aprobuje ocenę sytuacji międzynarodowej i kierunki naszej polityki zagranicznej, przedstawione w exposé rządowym. Są one zgodne z wymogami bezpieczeństwa i najżywotniejszymi interesami naszej ojczyzny.</u>
324   - <u xml:id="u-7.41" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Sprawa pokoju i bezpieczeństwa naszego kraju jest nierozerwalnie związana ze sprawą socjalizmu, wolności narodów i pokoju na całym świeci e. W ścisłym współdziałaniu z bratnimi krajami socjalistycznymi dążymy do umocnienia naszej socjalistycznej wspólnoty, udzielamy poparcia ruchom narodowowyzwoleńczym, przeciwstawiamy się imperialistycznej polityce agresji i interwencji w wewnętrzne sprawy innych narodów, walczymy o pokojowe współistnienie państw o różnych ustrojach społecznych, o normalizację stosunków międzynarodowych. Interes pokoju światowego wymaga pokrzyżowania agresywnych poczynań imperializmu amerykańskiego. Bezpośrednia ingerencja militarna Stanów Zjednoczonych w Wietnamie Południowym i ich brutalna agresja przeciwko Demokratycznej Republice Wietnamu, są prowokacją przeciwko wszystkim walczącym o wolność narodom i przeciwko wszystkim krajom socjalistycznym.</u>
325   - <u xml:id="u-7.42" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jesteśmy przekonani, że imperializm amerykański nie złamie narodu wietnamskiego, który w swojej ciężkiej walce o wolność rozporządza poparciem i solidarnością narodów świata. Stany Zjednoczone poniosą tam klęskę, podobnie, jak klęską kończyły się inne, dotychczasowe próby zdławienia wolności narodów, wielokrotnie podejmowane przez siły imperialistyczne. Nie zdołały one zahamować ani rozwoju światowego systemu socjalistycznego, ani rozpadu kolonializmu. Nie zdoła osiągnąć tego również obecna ofensywa imperializmu Stanów Zjednoczonych, które — jak stwierdza te nawet prasa amerykańska — biorą na siebie „faryzeuszowską i samobójczą rolę policjanta świata”.</u>
326   - <u xml:id="u-7.43" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jednakże polityka USA zarówno w Wietnamie, jak i w Ameryce Łacińskiej i na innych kontynentach, stanowi niebezpieczne zagrożenie pokoju na świecie. Agresja w jednej strefie prowadzi dziś nieuchronnie do wzrostu napięcia na całym globie ziemskim, a każdy przypływ napięcia jest dziś bardziej niebezpieczny niż przed laty, chociażby dlatego, że beczka prochu jest pełniejsza, że żyjemy w świecie, w którym arsenały napęczniały od rakietowo-nuklearnej broni masowej zagłady. Do tego świata imperializm amerykański wnosi dzisiaj Zapaloną pochodnię agresji.</u>
327   - <u xml:id="u-7.44" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Ze wszystkich spraw obecnej sytuacji międzynarodowej najpilniejsza jest sprawa położenia kresu amerykańskiej agresji w Wietnamie.</u>
328   - <u xml:id="u-7.45" who="#WicemarszałekZenonKliszko">W czasie pobytu w Polsce delegacji partyjno-rządowej Demokratycznej Republiki Wietnamu przeprowadziliśmy z nią braterskie, szczere rozmowy w duchu socjalistycznej solidarności. Zapewniliśmy naszych braci wietnamskich o naszym poparciu moralnym i materialnym. Uważaliśmy i uważamy, że USA muszą zaprzestać pirackich nalotów na DRW, uznać jako reprezentanta ludności południowo-wietnamskiej Narodowy Front Wyzwolenia, wycofać swe wojska z Półwyspu Indochińskiego. Bez tego nie może być mowy o politycznym rozwiązaniu problemu wietnamskiego.</u>
329   - <u xml:id="u-7.46" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Powodowanych braterską solidarnością z napadniętym narodem i oburzeniem na zbrodnie popełniane na ziemi wietnamskiej, wielu obywateli naszego kraju zgłasza gotowość ochotniczej pomocy wietnamskim braciom. Demokratyczna Republika Wietnamu dotąd nie zwróciła się do innych krajów socjalistycznych o taką pomoc, jednakże jej walkę w obronie przed imperialistyczną agresją kraje socjalistyczne traktują jako sprawę własną, udzielają i udzielać jej będą wszelkiej niezbędnej pomocy. Takie jest nasze stanowisko w tej kwestii.</u>
330   - <u xml:id="u-7.47" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Ważne problemy, jak podkreślono już w exposé, nasuwa też obecna sytuacja w Europie, którą z natury rzeczy kraj nasz śledzi z największą uwagą. Rząd boński wykorzystuje wzrost napięcia międzynarodowego do forsowania swoich roszczeń terytorialnych i planów zdobycia dostępu do broni nuklearnej. Rząd NRF w szczególności próbuje różnymi środkami osłabić międzynarodową pozycję Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Wchłoniecie NRD leży w planach „zjednoczenia Niemiec”, lansowanych przez NRF. Na przekór tym usiłowaniom — NRD, której istnienie i rozwój jest niezbędnym i ważnym czynnikiem bezpieczeństwa całej Europy, umacnia nieustannie swoją pozycje, zaś granica na Łabie jest granicą światowego pokoju w Europie.</u>
331   - <u xml:id="u-7.48" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Na horyzoncie zachodniej Europy zarysowuje się coraz wyraźniej widmo nowej, szczególnie niebezpiecznej osi polityczno-militarnej, osi Bonn — Waszyngton. Wywołuje to zrozumiały niepokój w Europie zachodniej, która obawia się podwójnej hegemonii amerykańsko-zachodnioniemieckiej.</u>
332   - <u xml:id="u-7.49" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Rosnący nacisk NRF na zdobycie dostępu do broni nuklearnej czyni coraz bardziej pilną sprawę budowy ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa zbiorowego, jak to słusznie podkreślił towarzysz Premier w swym exposé.</u>
333   - <u xml:id="u-7.50" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Polska nie żywi niechęci do narodu niemieckiego. Nasza partia kieruje się zasadami proletariackiego internacjonalizmu wobec wszystkich narodów. Łączą nas braterskie i przyjazne stosunki z 19 milionami niemieckich ludzi pracy, którzy utworzyli między Odrą i Łabą swe demokratyczne, socjalistyczne państwo. Z sympatią odnosimy się również do tych sił w społeczeństwie zachodnioniemieckim, które w poczuciu realizmu i troski o przyszłość swego kraju przeciwstawiają się militarystycznej i rewizjonistycznej polityce rządu bońskiego.</u>
334   - <u xml:id="u-7.51" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Nasza polityka Wobec NRF nie jest też powodowana niepewnością lub obawą o trwałość naszej zachodniej granicy. Granica ta jest dobrze broniona. Na straży naszego bezpieczeństwa stoi siła naszego państwa, zespolona z siłą wszystkich państw uczestników Układu Warszawskiego.</u>
335   - <u xml:id="u-7.52" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Podnosimy sprawę bezpieczeństwa zbiorowego w trosce o pokój w Europie. Jesteśmy gotowi współpracować ze wszystkimi krajami, którym sprawa ta leży na sercu. Gotowi jesteśmy zacieśnić współpracę z Francją, z która mamy wiele Wspólnych interesów i z którą łączy nas tradycja wspólnych walk. Pragniemy również dalszego rozwoju wszechstronnych stosunków z krajami skandynawskimi, które wykazują dużą troskę o zabezpieczenie Europy przed rozszerzeniem zbrojeń nuklearnych, a także z Włochami i innymi krajami Europy zachodniej.</u>
336   - <u xml:id="u-7.53" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wysoka Izbo! Fundamentem naszej polityki zagranicznej, którą rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przy gorącym poparciu całego narodu będzie dalej konsekwentnie realizował, jest sojusz, przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim. Są one gwarancją nienaruszalności naszych granic, bezpieczeństwa Polski i stwarzają pomyślne warunki dla rozwoju socjalistycznego budownictwa.</u>
337   - <u xml:id="u-7.54" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Społeczeństwo nasze powitało z radością niedawne odnowienie polsko-radzieckiego Układu na następnych 20 lat. Powszechnie i gorąco aprobowało ten Układ, głosując za programem Frontu Jedności Narodu, w którym sojusz, przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim wysunięto zostały na plan pierwszy polityki zagranicznej Polski Ludowej.</u>
338   - <u xml:id="u-7.55" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Zgodnie z generalną linią naszej partii nowo powołany rząd PRL będzie nadal rozwijać wszechstronną współpracę z bratnim Związkiem Radzieckim, z Czechosłowacją, z Niemiecką Republiką Demokratyczną i innymi krajami socjalistycznymi, dążąc konsekwentnie do umocnienia jedności całej socjalistycznej wspólnoty. Według naszego głębokiego przeświadczenia podstawowym nakazem płynącym z obecnej sytuacji międzynarodowej jest zapewnienie jednolitej polityki państw socjalistycznych w walce z imperializmem, mimo istniejących różnic ideologicznych. Obóz socjalistyczny współdziałający z potężniejącym z roku na rok antyimperialistycznym frontem narodów „Trzeciego Świata” — to ogromna siła zdolna zmusić do odwrotu imperializm amerykański, narzucić mu poszanowanie suwerennych praw narodów i zasad pokojowego współistnienia, wygasić ogniska wojny i obronić pokój.</u>
339   - <u xml:id="u-7.56" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Takie jest stanowisko naszej partii wobec głównych problemów polityki międzynarodowej. Temu stanowisku odpowiada program działania rządu, nakreślony przez Premiera i Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wyraża swe całkowite poparcie dla tego programu.</u>
  283 + <u xml:id="u-7.0" who="#ZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Wysłuchaliśmy z uwagą exposé Prezesa Rady Ministrów. Nakreślony w nim program prac rządu odpowiada aprobowanemu przez, całe społeczeństwo w wyborach majowych programowi Frontu Jedności Narodu. W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu działania i dla składu Rady Ministrów, które przedstawił Sejmowi Premier Józef Cyrankiewicz.</u>
  284 + <u xml:id="u-7.1" who="#ZenonKliszko">Wybory powszechne z 30 maja tor. stały się wielką manifestacją dojrzałości politycznej i patriotyzmu naszego społeczeństwa. Zarówno wyniki wyborów, jak i polityczna atmosfera kampanii wyborczej, świadczą o pełnym zaufaniu i poparciu ze strony naród u polskiego dla polityki naszej partii, dla programu Frontu Jedności Narodu, dla wytyczonego w tym programie kierunku rozwoju społecznego i ekonomicznego naszego kraju. To zaufanie społeczeństwa jest podstawowym źródłem siły politycznej naszego państwa.</u>
  285 + <u xml:id="u-7.2" who="#ZenonKliszko">Szczególną cechą tegorocznej kampanii wyborczej była wysoka aktywność polityczna klasy robotniczej, chłopów, inteligencji, całego naszego narodu.</u>
  286 + <u xml:id="u-7.3" who="#ZenonKliszko">Aktywność społeczna — cechująca ostatnią kampanię wyborczą i będąca wyrazem dalszego wzrostu socjalistycznej świadomości narodu polskiego — stanowi najcenniejsze osiągnięcie naszej partii i wszystkich współdziałających z nią w ramach Frontu Jedności Narodu ugrupowań politycznych i sił społecznych.</u>
  287 + <u xml:id="u-7.4" who="#ZenonKliszko">Wybory były wielką manifestacją jedności naszego społeczeństwa, Jedność ta wyrosła na gruncie socjalistycznych stosunków społecznych, na gruncie likwidacji klas wyzyskujących i reakcyjnych sił politycznych, na gruncie szerokich perspektyw i możliwości, które ustrój nasz stwarza przed wszystkimi klasami i warstwami ludzi pracy. Jedność ta kształtowała się na podstawie doświadczeń dwu dziesięcioleci, które dowiodły generalnej słuszności polityki władzy ludowej. Socjalizm, zrodzony z dążeń i walk klasy robotniczej, zdobył dziś umysły i serca ogromnej większości narodu.</u>
  288 + <u xml:id="u-7.5" who="#ZenonKliszko">Kampania wyborcza i wyniki wyborów świadczą o tym, że naród nasz, wszystkie jego warstwy, niezależnie od wykształcenia, niezależnie od różnic w stosunku do religii, zajmują jednolite stanowisko polityczne wobec najważniejszych spraw Polski i świata współczesnego.</u>
  289 + <u xml:id="u-7.6" who="#ZenonKliszko">Uważamy za swój podstawowy obowiązek umacnianie jedności politycznej naszego narodu. Będziemy nadal umacniać sojusz polityczny ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym — stos pacierzowy Frontu Jedności Narodu.</u>
  290 + <u xml:id="u-7.7" who="#ZenonKliszko">Będziemy nadal rozwijać współpracę z ugrupowaniami katolickimi, które inspirację dla swego patriotycznego stanowiska politycznego i swego poparcia dla socjalizmu znajdują w światopoglądzie katolickim.</u>
  291 + <u xml:id="u-7.8" who="#ZenonKliszko">Wszędzie — w Sejmie, w radach, na każdym odcinku życia społecznego, gospodarczego i politycznego będziemy zacieśniać wieź i współpracę z bezpartyjnymi, wspólnie z nimi. pracując nad rozwiązywaniem żywotnych problemów naszego państwa i naszego kraju.</u>
  292 + <u xml:id="u-7.9" who="#ZenonKliszko">W czasie spotkań przedwyborczych zgłoszone zostały wobec kandydatów do Sejmu i do rad tysiące postulatów. Wszystkie one wymagają rzetelnego rozpatrzenia. Wnioski te i postulaty poważnie wzbogacają naszą wiedzę o problemach i potrzebach nurtujących społeczeństwo, a także o możliwościach i rezerwach zawartych w naszej gospodarce, które możemy i powinniśmy wykorzystać.</u>
  293 + <u xml:id="u-7.10" who="#ZenonKliszko">Od ośmiu już lat Sejm nasz zasłużył na miano Sejmu pracującego, Sejmu rzeczywistej dyskusji, konstruktywnej krytyki. Sejmu o różnorodnych i bogatych kontaktach ze społeczeństwem. Klub Poselski PZPR będzie dokładać starań, aby w IV kadencji te dobre tradycje naszego socjalistycznego parlamentaryzmu zostały utrzymane i wzbogacone.</u>
  294 + <u xml:id="u-7.11" who="#ZenonKliszko">Wysoki Sejmie! W ogólnonarodowej dyskusji w czasie kampanii wyborczej, która obejmowała zarówno sprawy wewnątrzkrajowe, jak i sprawy polityki zagranicznej, na czoło wysuwały się problemy dalszego rozwoju gospodarki narodowej.</u>
  295 + <u xml:id="u-7.12" who="#ZenonKliszko">Jest to naturalne, gdyż rozwój gospodarki jest podstawą wzrostu dobrobytu społeczeństwa i jego poziomu kulturalnego, umacniania bezpieczeństwa naszej ojczyzny i jej międzynarodowej pozycji. W nowej pięciolatce chcemy utrzymać wysoką dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej. Bieżący rok jest pod tym względem pomyślny. Osiągamy najwyższy w całym pięcioleciu wzrost globalnej produkcji przemysłowej i tendencja ta powinna się utrzymać w drugiej połowie roku, co zapowiada zwiększenie produkcji przemysłowej w Obecnej pięciolatce o około 52%, a więc przekroczenie jej zadań.</u>
  296 + <u xml:id="u-7.13" who="#ZenonKliszko">W bieżącym roku notujemy poprawę szeregu wskaźników ekonomicznych w przemyśle. Lepsze są proporcje między wzrostem zatrudnienia i funduszem płac a wzrostem produkcji. Pomyślniej rozwija się nasz handel zagraniczny. Wszystko to wskazuje, że podjęte w roku ubiegłym przez rząd, na podstawie wytycznych partii, wysiłki na rzecz racjonalizacji i porządkowania naszej ekonomiki, dają pozytywne rezultaty.</u>
  297 + <u xml:id="u-7.14" who="#ZenonKliszko">Nasza gospodarka narodowa znajduje się obecnie w takiej fazie rozwoju, kiedy na czoło wszystkich zadań wysuwa się walka o wyższą jakość wyrobów, o lepsze wskaźniki ekonomiczne, o zmniejszenie kosztów materiałowych, o zwiększenie udziału żywej pracy w wartości naszych maszyn, urządzeń i wszystkich wyrobów przemysłowych.</u>
  298 + <u xml:id="u-7.15" who="#ZenonKliszko">Realizacja tych zadań wymaga długofalowego programu unowocześniania struktury produkcji, wdrażania postępu technicznego i technologicznego, rozwoju własnej myśli technicznej i zakupu licencji za granicą. Programem takim będzie plan 5-letni, który Sejm rozpatrywać będzie za kilka miesięcy.</u>
  299 + <u xml:id="u-7.16" who="#ZenonKliszko">Ale już obecnie robimy niemało w celu przygotowania pomyślnego startu do tej nowej pięciolatki. Koncentrujemy się na rozwoju najbardziej nowoczesnych gałęzi i metod produkcji, związanych z przyśpieszeniem wzrostu całej gospodarki narodowej i produkcji eksportowej. Wzmagamy nasze wysiłki w kierunku intensyfikacji rolnictwa i modernizacji jego bazy wytwórczej. Kładziemy szczególny akcent na zadaniach jakościowych, na postępie technicznym, lepszym dostosowaniu struktury produkcji do potrzeb odbiorców.</u>
  300 + <u xml:id="u-7.17" who="#ZenonKliszko">Wysiłki te przynoszą konkretne rezultaty. Nastąpił w szczególności wyraźny wzrost udziału przemysłu maszynowego i chemicznego w globalnej produkcji przemysłowej, przy równoczesnym zmniejszeniu udziału paliw oraz przemysłu rolno-spożywczego. Odpiciem tych zmian jest korzystna ewolucja struktury naszego eksportu.</u>
  301 + <u xml:id="u-7.18" who="#ZenonKliszko">Wykonanie nakreślonych zadań musi być wszechstronnie zabezpieczone poprzez odpowiednią politykę inwestycyjną. Jednocześnie niezbędne jest wprowadzanie dalszych zmian w systemie planowania i zarządzania gospodarką, które zapewnią najlepsze warunki dla walki o modernizację produkcji, powszechne wdrażanie rachunku ekonomicznego i prawidłowe stosowanie bodźców materialnego zainteresowania. Sprawom tym partia nasza poświęca wielką uwagę. Będą one przedmiotem obrad najbliższego Plenum Komitetu Centralnego naszej partii.</u>
  302 + <u xml:id="u-7.19" who="#ZenonKliszko">W ostatecznym rachunku pomyślne wykonanie wszystkich zadań, jakie realizujemy obecnie i jakie zakładamy na następne lata, zależy przede wszystkim od aktywności i inicjatywy załóg, od poziomu pracy kadr robotniczych, technicznych, inżynieryjnych i ekonomicznych.</u>
  303 + <u xml:id="u-7.20" who="#ZenonKliszko">Podstawowym celem naszego budownictwa socjalistycznego, dalszego dynamicznego rozwoju naszej gospodarki narodowej — przemysłu, rolnictwa, usług — jest stworzenie realnych przesłanek dla wzrostu stopy życiowej naszego społeczeństwa, umocnienie siły i bezpieczeństwa kraju.</u>
  304 + <u xml:id="u-7.21" who="#ZenonKliszko">W dziedzinie warunków bytowych newralgicznym punktem jest problem mieszkaniowy. Na nim też powinien koncentrować swą uwagę rząd, który dziś powołujemy.</u>
  305 + <u xml:id="u-7.22" who="#ZenonKliszko">Jak przedstawia się sytuacja w tej dziedzinie?</u>
  306 + <u xml:id="u-7.23" who="#ZenonKliszko">W bieżącym 5-leciu według przewidywanego wykonania, oddamy do użytku w miastach 1.790 tys. nowych izb, to jest około 612 tys. mieszkań; 315 tys. rodzin zamieszkałych dotychczas w pomieszczeniach niemieszkalnych, w domach zagrożonych i lokalach nadmiernie zagęszczonych, otrzyma nowe mieszkania z budownictwa rad narodowych.</u>
  307 + <u xml:id="u-7.24" who="#ZenonKliszko">W rezultacie wskaźnik zagęszczenia na jedną izbę spodnie z 1,53 osoby w 1960 r. do 1,46 osoby w 1965 r. Mimo niewątpliwej poprawy, sytuacja mieszkaniowa daleka jest jeszcze od zadowalającej.</u>
  308 + <u xml:id="u-7.25" who="#ZenonKliszko">Na liście najpilniej potrzebujących znajduje się nadal około 380 tys. rodzin, którym należy zapewnić możliwość otrzymania mieszkań w nowej 5-latce. Mając na uwadze ten stan rzeczy, jak również uznając za konieczne zapewnienie mieszkań dla dorastającej młodzieży i młodych małżeństw, a także poprawę warunków mieszkaniowych dla licznych rodzin zamieszkujących w lokalach zbytnio zagęszczonych — partia nasza i rząd występują z wydatnie zwiększonym programem budownictwa mieszkaniowego na nowe 5-lecie.</u>
  309 + <u xml:id="u-7.26" who="#ZenonKliszko">Planujemy w ciągu następnych pięciu lat wybudować w miastach 2.190 tys., zaś na wisi ponad 700 tys. nowych izb mieszkalnych, a więc w miastach o około 400 tys. izb więcej, niż przewidywane wykonanie w bieżącej 5-latce.</u>
  310 + <u xml:id="u-7.27" who="#ZenonKliszko">Wykonanie tego programu, który przyniesie poprawę warunków mieszkaniowych ludności wiąże się ściśle z rozwojem spółdzielczości mieszkaniowej. W uchwale IV Zjazdu naszej partii założyliśmy, że w roku 1970 spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe stanowić będzie 2/3 całości budownictwa, miejskiego. Spółdzielczość mieszkaniowa zbuduje w nowej 5 Jatce 434 tys. mieszkań wobec 142 tys. w obecnej 5-latce, a więc trzykrotnie więcej. Oznacza to, że potrzeby mieszkaniowe ludności będą zaspokajane w głównej mierze przez spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe. Chodzi nie tylko o większe zaangażowanie środków własnych ludności w budownictwie mieszkaniowym. Nowe zasady rozwoju spółdzielczości mieszkaniowej zakładają również zwiększony udział państwa w realizacji budownictwa spółdzielczego. Spółdzielnie otrzymają długoterminowe kredyty państwowe do wysokości 85% kosztów budowy, zaś spłata tych kredytów w wielu wypadkach rozłożona zostanie na 60 lat. Środki przeznaczone przez państwo na budownictwo mieszkaniowe bynajmniej nie maleją, lecz będą w większym niż dotychczas stopniu kierowane na rozwój budownictwa spółdzielczego.</u>
  311 + <u xml:id="u-7.28" who="#ZenonKliszko">Państwo nie rezygnuje też z kontynuacji budownictwa rad narodowych. Wybudują one ponad 300 tys. izb, które będą przeznaczane dla najmniej zarabiających, a znajdujących się w najgorszych warunkach mieszkaniowych. Jednocześnie kontynuowane będzie w rozmiarach około 267 tys. izb budownictwo resortów i zakładów pracy, przeznaczone przede wszystkim na mieszkania służbowe.</u>
  312 + <u xml:id="u-7.29" who="#ZenonKliszko">Przyjęte niedawno nowe zasady członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych przewidują jego upowszechnienie, a jednocześnie zróżnicowanie wkładów ludności, odpowiednio do możliwości różnych grup zarobkowych. Oczywiście, wysokość wkładów własnych i system pożyczek będą zróżnicowane zależnie od typu spółdzielni, standardu wyposażenia i lokalizacji mieszkań.</u>
  313 + <u xml:id="u-7.30" who="#ZenonKliszko">Rozwój budownictwa spółdzielczego powinien nie tylko przyczynić się do zwiększenia rozmiarów budownictwa, ale jednocześnie poprawić gospodarkę mieszkaniami i domami.</u>
  314 + <u xml:id="u-7.31" who="#ZenonKliszko">Przy słusznym założeniu, że rozmiary budownictwa spółdzielczego nie powinny być limitowane wielkością kredytów państwowych dla spółdzielni mieszkaniowych, lecz tylko nagromadzonymi środkami na wkładach mieszkaniowych, należy liczyć się realnie z możliwością i potrzebą przekroczenia założonych aktualnie rozmiarów budownictwa spółdzielczego na lata 1966–1970. A to oznacza, że wraz ze społecznie słusznym i niewątpliwie celowym wstąpieniem na drogę spółdzielczego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, musimy dokonać równocześnie ponownej, głębszej analizy bazy materiałowej dla całego budownictwa.</u>
  315 + <u xml:id="u-7.32" who="#ZenonKliszko">Nie wolno bowiem dopuścić do dysproporcji między środkami finansowymi przeznaczonymi na budownictwo mieszkaniowe przez państwo i przez ludność w ramach wkładów spółdzielczych a stojącą do dyspozycji ilością materiałów budowlanych.</u>
  316 + <u xml:id="u-7.33" who="#ZenonKliszko">Być może, okaże się konieczne wygospodarowanie w innych działach gospodarki środków na szybszy rozwój przemysłu materiałów budowlanych. Należy równocześnie szukać różnych sposobów powiększania rozmiarów produkcji tych materiałów w oparciu o lokalne surowce i małe zakłady ceramiczne, obecnie nieraz słabo wykorzystane. Przemysł terenowy i spółdzielczy powinien rozwijać jak najenergiczniej produkcję materiałów ściennych i kruszywa eksploatowanego z małych złóż, nieopłacalnych dla przemysłu kluczowego. Trzeba też zwrócić większą uwagę na likwidację poważnie występującego deficytu nowoczesnych materiałów wykończeniowych, zwłaszcza z, tworzyw sztucznych.</u>
  317 + <u xml:id="u-7.34" who="#ZenonKliszko">Planowany na przyszłe lata dynamiczny rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego wymaga dalszego upowszechniania oszczędnych metod budownictwa. Praktyka dowodzi, że zastosowanie oszczędnego budownictwa pozwala pokaźnie zwiększyć liczbę oddawanych mieszkań.</u>
  318 + <u xml:id="u-7.35" who="#ZenonKliszko">Walka o oszczędne i racjonalne gospodarowanie, o nowoczesność i wysoką jakość produkcji we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej, zależna jest w wielkim stopniu od aktywności kadr inżynieryjno-technicznych i ekonomicznych. Nasze kadry o wyższych kwalifikacjach są młode, dynamiczne, pełne zapału do twórczej pracy. 68% ogółu zatrudnionych z wyższym wykształceniem i 82% ze średnim wykształceniem nie przekroczyło 40 roku życia.</u>
  319 + <u xml:id="u-7.36" who="#ZenonKliszko">W najbliższej 5-latce rozpocznie pracę około 115 tys. młodych specjalistów z wyższym wykształceniem, 520 tys. ze średnim wykształceniem oraz około 800 tys. absolwentów zasadniczych szkół zawodowych.</u>
  320 + <u xml:id="u-7.37" who="#ZenonKliszko">Jednocześnie przewiduje się, że spośród ludzi już pracujących, 340 tys. podwyższy swe kwalifikacje, uzyskując uprawnienia techników, zaś około 40 tys. zakończy wyższe studia. Poprawi się proporcja między inżynierami i technikami. Kraj nasz będzie miał więc kadry zdolne rozwiązywać nowe i skomplikowane zadania gospodarczo-techniczne, wynikające z obecnej fazy naszego rozwoju.</u>
  321 + <u xml:id="u-7.38" who="#ZenonKliszko">Bogatsi w doświadczenia, ulepszamy metody planowania rocznego i wieloletniego. Dzięki nowym poszukiwaniom i konfrontacjom centralnie opracowanych wytycznych planu z doświadczeniem klasy robotniczej i inteligencji technicznej powstały cenne i twórcze propozycje, wnioski i sugestie dziesiątków tysięcy ekonomistów, techników i działaczy samorządów robotniczych.</u>
  322 + <u xml:id="u-7.39" who="#ZenonKliszko">Coraz wnikliwsze i bardziej kompleksowe spojrzenie na przemysł kluczowy i terenowy, z uwzględnieniem powiązań ogólnogospodarczych i regionalnych, umożliwia bardziej racjonalne precyzowanie zadań produkcyjnych, lepszą lokację inwestycji i produkcji, oszczędniejsze wykorzystywanie surowców i siły roboczej. Coraz wyraźniej w tych warunkach następuje integracja planowania centralnego z regionalnym, planowania gospodarczego z przestrzennym, planowania ekonomicznego ze społecznym.</u>
  323 + <u xml:id="u-7.40" who="#ZenonKliszko">Wysoka Izbo! Klub Poselski PZPR aprobuje ocenę sytuacji międzynarodowej i kierunki naszej polityki zagranicznej, przedstawione w exposé rządowym. Są one zgodne z wymogami bezpieczeństwa i najżywotniejszymi interesami naszej ojczyzny.</u>
  324 + <u xml:id="u-7.41" who="#ZenonKliszko">Sprawa pokoju i bezpieczeństwa naszego kraju jest nierozerwalnie związana ze sprawą socjalizmu, wolności narodów i pokoju na całym świeci e. W ścisłym współdziałaniu z bratnimi krajami socjalistycznymi dążymy do umocnienia naszej socjalistycznej wspólnoty, udzielamy poparcia ruchom narodowowyzwoleńczym, przeciwstawiamy się imperialistycznej polityce agresji i interwencji w wewnętrzne sprawy innych narodów, walczymy o pokojowe współistnienie państw o różnych ustrojach społecznych, o normalizację stosunków międzynarodowych. Interes pokoju światowego wymaga pokrzyżowania agresywnych poczynań imperializmu amerykańskiego. Bezpośrednia ingerencja militarna Stanów Zjednoczonych w Wietnamie Południowym i ich brutalna agresja przeciwko Demokratycznej Republice Wietnamu, są prowokacją przeciwko wszystkim walczącym o wolność narodom i przeciwko wszystkim krajom socjalistycznym.</u>
  325 + <u xml:id="u-7.42" who="#ZenonKliszko">Jesteśmy przekonani, że imperializm amerykański nie złamie narodu wietnamskiego, który w swojej ciężkiej walce o wolność rozporządza poparciem i solidarnością narodów świata. Stany Zjednoczone poniosą tam klęskę, podobnie, jak klęską kończyły się inne, dotychczasowe próby zdławienia wolności narodów, wielokrotnie podejmowane przez siły imperialistyczne. Nie zdołały one zahamować ani rozwoju światowego systemu socjalistycznego, ani rozpadu kolonializmu. Nie zdoła osiągnąć tego również obecna ofensywa imperializmu Stanów Zjednoczonych, które — jak stwierdza te nawet prasa amerykańska — biorą na siebie „faryzeuszowską i samobójczą rolę policjanta świata”.</u>
  326 + <u xml:id="u-7.43" who="#ZenonKliszko">Jednakże polityka USA zarówno w Wietnamie, jak i w Ameryce Łacińskiej i na innych kontynentach, stanowi niebezpieczne zagrożenie pokoju na świecie. Agresja w jednej strefie prowadzi dziś nieuchronnie do wzrostu napięcia na całym globie ziemskim, a każdy przypływ napięcia jest dziś bardziej niebezpieczny niż przed laty, chociażby dlatego, że beczka prochu jest pełniejsza, że żyjemy w świecie, w którym arsenały napęczniały od rakietowo-nuklearnej broni masowej zagłady. Do tego świata imperializm amerykański wnosi dzisiaj Zapaloną pochodnię agresji.</u>
  327 + <u xml:id="u-7.44" who="#ZenonKliszko">Ze wszystkich spraw obecnej sytuacji międzynarodowej najpilniejsza jest sprawa położenia kresu amerykańskiej agresji w Wietnamie.</u>
  328 + <u xml:id="u-7.45" who="#ZenonKliszko">W czasie pobytu w Polsce delegacji partyjno-rządowej Demokratycznej Republiki Wietnamu przeprowadziliśmy z nią braterskie, szczere rozmowy w duchu socjalistycznej solidarności. Zapewniliśmy naszych braci wietnamskich o naszym poparciu moralnym i materialnym. Uważaliśmy i uważamy, że USA muszą zaprzestać pirackich nalotów na DRW, uznać jako reprezentanta ludności południowo-wietnamskiej Narodowy Front Wyzwolenia, wycofać swe wojska z Półwyspu Indochińskiego. Bez tego nie może być mowy o politycznym rozwiązaniu problemu wietnamskiego.</u>
  329 + <u xml:id="u-7.46" who="#ZenonKliszko">Powodowanych braterską solidarnością z napadniętym narodem i oburzeniem na zbrodnie popełniane na ziemi wietnamskiej, wielu obywateli naszego kraju zgłasza gotowość ochotniczej pomocy wietnamskim braciom. Demokratyczna Republika Wietnamu dotąd nie zwróciła się do innych krajów socjalistycznych o taką pomoc, jednakże jej walkę w obronie przed imperialistyczną agresją kraje socjalistyczne traktują jako sprawę własną, udzielają i udzielać jej będą wszelkiej niezbędnej pomocy. Takie jest nasze stanowisko w tej kwestii.</u>
  330 + <u xml:id="u-7.47" who="#ZenonKliszko">Ważne problemy, jak podkreślono już w exposé, nasuwa też obecna sytuacja w Europie, którą z natury rzeczy kraj nasz śledzi z największą uwagą. Rząd boński wykorzystuje wzrost napięcia międzynarodowego do forsowania swoich roszczeń terytorialnych i planów zdobycia dostępu do broni nuklearnej. Rząd NRF w szczególności próbuje różnymi środkami osłabić międzynarodową pozycję Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Wchłoniecie NRD leży w planach „zjednoczenia Niemiec”, lansowanych przez NRF. Na przekór tym usiłowaniom — NRD, której istnienie i rozwój jest niezbędnym i ważnym czynnikiem bezpieczeństwa całej Europy, umacnia nieustannie swoją pozycje, zaś granica na Łabie jest granicą światowego pokoju w Europie.</u>
  331 + <u xml:id="u-7.48" who="#ZenonKliszko">Na horyzoncie zachodniej Europy zarysowuje się coraz wyraźniej widmo nowej, szczególnie niebezpiecznej osi polityczno-militarnej, osi Bonn — Waszyngton. Wywołuje to zrozumiały niepokój w Europie zachodniej, która obawia się podwójnej hegemonii amerykańsko-zachodnioniemieckiej.</u>
  332 + <u xml:id="u-7.49" who="#ZenonKliszko">Rosnący nacisk NRF na zdobycie dostępu do broni nuklearnej czyni coraz bardziej pilną sprawę budowy ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa zbiorowego, jak to słusznie podkreślił towarzysz Premier w swym exposé.</u>
  333 + <u xml:id="u-7.50" who="#ZenonKliszko">Polska nie żywi niechęci do narodu niemieckiego. Nasza partia kieruje się zasadami proletariackiego internacjonalizmu wobec wszystkich narodów. Łączą nas braterskie i przyjazne stosunki z 19 milionami niemieckich ludzi pracy, którzy utworzyli między Odrą i Łabą swe demokratyczne, socjalistyczne państwo. Z sympatią odnosimy się również do tych sił w społeczeństwie zachodnioniemieckim, które w poczuciu realizmu i troski o przyszłość swego kraju przeciwstawiają się militarystycznej i rewizjonistycznej polityce rządu bońskiego.</u>
  334 + <u xml:id="u-7.51" who="#ZenonKliszko">Nasza polityka Wobec NRF nie jest też powodowana niepewnością lub obawą o trwałość naszej zachodniej granicy. Granica ta jest dobrze broniona. Na straży naszego bezpieczeństwa stoi siła naszego państwa, zespolona z siłą wszystkich państw uczestników Układu Warszawskiego.</u>
  335 + <u xml:id="u-7.52" who="#ZenonKliszko">Podnosimy sprawę bezpieczeństwa zbiorowego w trosce o pokój w Europie. Jesteśmy gotowi współpracować ze wszystkimi krajami, którym sprawa ta leży na sercu. Gotowi jesteśmy zacieśnić współpracę z Francją, z która mamy wiele Wspólnych interesów i z którą łączy nas tradycja wspólnych walk. Pragniemy również dalszego rozwoju wszechstronnych stosunków z krajami skandynawskimi, które wykazują dużą troskę o zabezpieczenie Europy przed rozszerzeniem zbrojeń nuklearnych, a także z Włochami i innymi krajami Europy zachodniej.</u>
  336 + <u xml:id="u-7.53" who="#ZenonKliszko">Wysoka Izbo! Fundamentem naszej polityki zagranicznej, którą rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przy gorącym poparciu całego narodu będzie dalej konsekwentnie realizował, jest sojusz, przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim. Są one gwarancją nienaruszalności naszych granic, bezpieczeństwa Polski i stwarzają pomyślne warunki dla rozwoju socjalistycznego budownictwa.</u>
  337 + <u xml:id="u-7.54" who="#ZenonKliszko">Społeczeństwo nasze powitało z radością niedawne odnowienie polsko-radzieckiego Układu na następnych 20 lat. Powszechnie i gorąco aprobowało ten Układ, głosując za programem Frontu Jedności Narodu, w którym sojusz, przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim wysunięto zostały na plan pierwszy polityki zagranicznej Polski Ludowej.</u>
  338 + <u xml:id="u-7.55" who="#ZenonKliszko">Zgodnie z generalną linią naszej partii nowo powołany rząd PRL będzie nadal rozwijać wszechstronną współpracę z bratnim Związkiem Radzieckim, z Czechosłowacją, z Niemiecką Republiką Demokratyczną i innymi krajami socjalistycznymi, dążąc konsekwentnie do umocnienia jedności całej socjalistycznej wspólnoty. Według naszego głębokiego przeświadczenia podstawowym nakazem płynącym z obecnej sytuacji międzynarodowej jest zapewnienie jednolitej polityki państw socjalistycznych w walce z imperializmem, mimo istniejących różnic ideologicznych. Obóz socjalistyczny współdziałający z potężniejącym z roku na rok antyimperialistycznym frontem narodów „Trzeciego Świata” — to ogromna siła zdolna zmusić do odwrotu imperializm amerykański, narzucić mu poszanowanie suwerennych praw narodów i zasad pokojowego współistnienia, wygasić ogniska wojny i obronić pokój.</u>
  339 + <u xml:id="u-7.56" who="#ZenonKliszko">Takie jest stanowisko naszej partii wobec głównych problemów polityki międzynarodowej. Temu stanowisku odpowiada program działania rządu, nakreślony przez Premiera i Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wyraża swe całkowite poparcie dla tego programu.</u>
340 340 <u xml:id="u-7.57" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
341 341 </div>
342 342 <div xml:id="div-8">
343 343 <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Bolesławowi Podedwornemu.</u>
344 344 </div>
345 345 <div xml:id="div-9">
346   - <u xml:id="u-9.0" who="#PosełPodedwornyBolesław">Wysoka Izbo! Wybory do Sejmu i do rad narodowych były wielkim wydarzeniem w życiu politycznym naszego kraju. Odbywały się One w 20 rocznicę rozgromienia hitlerowskiego faszyzmu i stały się godnym zamknięciem jubileuszowego roku 20-lecia Polski Ludowej. Powszechne, swobodne głosowanie w dniu 20 maja br. było akceptacją drogi, którą idzie Polska Ludowa, było uznaniem dla dorobku Polski Ludowej, z którego cały naród może być słusznie dumny. Było to pełne poparcie programu wyborczego Frontu Jedności Narodu, którego istotą jest umacnianie niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa naszego ludowego państwa; dalszy wszechstronny rozwój naszej gospodarki narodowej, dalsza budowa socjalizmu. Duże zainteresowanie wyborami i związane z tym ogromne ożywienie działalności politycznej w okresie kampanii wyborczej ogarnęło nie tylko bardziej ruchliwe z natury rzeczy środowiska miejskie i przemysłowe, ale również i wsie nasze, rozrzucone na rozległych połaciach naszego kraju. Trzeba przy tym pamiętać, że był to okres opóźnionych prac polowych i niesprzyjającej wiosny. Przedmiotem zainteresowania wyborców była również działalność Sejmu. Ocena jego pracy wypadła pozytywnie.</u>
347   - <u xml:id="u-9.1" who="#PosełPodedwornyBolesław">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i nadal zmierzać będzie do dalszego umacniania roli Sejmu jako najważniejszego ustawodawczego i kontrolującego organu państwowego, do poprawienia jego metod pracy, do jeszcze bliższego kontaktu posłów z wyborcami.</u>
348   - <u xml:id="u-9.2" who="#PosełPodedwornyBolesław">Uważamy również, że na porządku plenarnych posiedzeń Sejmu pojawiać się powinny częściej informacje rządu i poszczególnych ministrów o swej działalności i zamierzeniach. Uważamy również, że materiały kontrolne Najwyższej Izby Kontroli powinny być jeszcze gruntowniej przepracowywane przez komisje sejmowe, a wnioski z nich płynące powinny być lepiej egzekwowane i wprowadzane w życie.</u>
349   - <u xml:id="u-9.3" who="#PosełPodedwornyBolesław">Szeroka, wnikliwa praca Sejmu jest ważnym elementem umacniania ludowej praworządności i socjalistycznie] demokracji. Prowadzone przez rząd wysiłki zmierzające w kierunku przekazywania uprawnień centralnych organów naszej władzy radom narodowym — uważamy za słuszną drogę do pogłębienia socjalistycznej demokracji, do coraz ściślejszego wiązania szerokich mas z całością zagadnień państwowych oraz wychowywania obywateli w poczuciu odpowiedzialności za sprawy ogólne.</u>
350   - <u xml:id="u-9.4" who="#PosełPodedwornyBolesław">Szczególnie jesteśmy zainteresowani stopniowym umacnianiem pozycji powiatowych i gromadzkich rad narodowych. Poszerzanie kompetencji tych rad, zwłaszcza gromadzkich, zapewnienie im odpowiednich środków gospodarczych, finansowych i kadrowych do realizacji ich zadań — stworzy warunki do ożywienia społecznej inicjatywy oraz zachęci ludność do coraz bardziej pełnego udziału w decydowaniu i rozwiązywaniu spraw swego powiatu i gromady. Przywrócenie instytucji sołtysa uważamy za słuszną i trafną decyzję rządu. Wpływa to i wpływać będzie coraz więcej na kształtowanie i podnoszenie aktywności wsi w życiu gospodarczym i społecznym.</u>
351   - <u xml:id="u-9.5" who="#PosełPodedwornyBolesław">Od dobrej pracy rad narodowych, od aktywności radnych, komisji, prezydiów rad i ich wydziałów — w dużej mierze zależą warunki i atmosfera codziennego życia mas pracujących w miastach i na wsi, w dużej mierze zależy wykonanie programów wyborczych.</u>
352   - <u xml:id="u-9.6" who="#PosełPodedwornyBolesław">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe udzieli radom narodowym w realizacji ich zadań jak najszerszego poparcia.</u>
353   - <u xml:id="u-9.7" who="#PosełPodedwornyBolesław">Przedstawione przez Obywatela Premiera ogólne kierunki prac rządu, zmierzające do usprawnienia planowania i zarządzania gospodarką narodową, a zwłaszcza do rozszerzania i umacniania ekonomicznych podstaw planowania i zarządzania, upowszechnianie na wszystkich szczeblach planowania analizy ekonomicznej jako podstawy decyzji, lepsze stosowanie bodźców ekonomicznych, rozwój koordynacji i integracji różnych ogniw gospodarczych tak w układzie terytorialnym, jak i branżowym — Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego uważa za w pełni słuszne i życzy możliwie szybkiego ich zakończenia i możliwie szybkiego wprowadzenia w życie.</u>
354   - <u xml:id="u-9.8" who="#PosełPodedwornyBolesław">Chłopi polscy i cała wieś są żywotnie zainteresowani w dalszym wszechstronnym rozwoju przemysłu, który dostarcza rolnictwu te środki produkcji, od których w dużym stopniu zależy dalsza intensyfikacja gospodarki rolnej. Przemysł przy tym wchłania nadwyżkę ludności wiejskiej i jest źródłem dodatkowych dochodów dla wielu chłopów-robotników.</u>
355   - <u xml:id="u-9.9" who="#PosełPodedwornyBolesław">Jesteśmy również, podobnie jak cała gospodarka narodowa, żywo zainteresowani w maksymalnym rozwoju postępu technicznego w przemyśle, w uruchamianiu produkcji nowych wyrobów o najlepszych cechach użytkowych i eliminacji wyrobów przestarzałych.</u>
356   - <u xml:id="u-9.10" who="#PosełPodedwornyBolesław">W całej rozciągłości popieramy zamierzenia dotyczące wykorzystania własnej bazy surowcowej, obniżania nakładów materiałowo-surowcowych na jednostkę produkcji oraz ogólnych jej kosztów.</u>
357   - <u xml:id="u-9.11" who="#PosełPodedwornyBolesław">Z rozwojem przemysłu chemicznego wiążemy nadzieje na przekroczenie w skali kraju plonów czterech zbóż w wysokości 21 q z ha i na dalsze podniesienie poziomu produkcji zwierzęcej. Zainteresowani jesteśmy rozwojem produkcji tworzyw sztucznych, włókien chemicznych, nowych przetworów ropy naftowej.</u>
358   - <u xml:id="u-9.12" who="#PosełPodedwornyBolesław">Pod adresem przemysłu materiałów budowlanych zgłaszamy postulat o pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych, o zwiększenie wydajności pracy i o poprawę jakości wyrobów. Od tego zależy bowiem lepsze niż przewiduje plan na lata 1966–1970 zaopatrzenie rolnictwa w materiały ścienne, w prefabrykaty zastępujące stal i drewno oraz w materiały dekarskie.</u>
359   - <u xml:id="u-9.13" who="#PosełPodedwornyBolesław">Uchwały IV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jak i program wyborczy przewidują, że w latach 1966–1970 ogólna wartość inwestycji produkcyjnych w rolnictwie wyniesie 146 mld zł. Stanowić to będzie przeszło 18% wartości wszystkich inwestycji, jakie zostaną zrealizowane w następnym planie 5-letnim.</u>
360   - <u xml:id="u-9.14" who="#PosełPodedwornyBolesław">Z ogólnych wartości inwestycji przewidzianych na rolnictwo, około dwie trzecie przeznaczone zostanie na budownictwo, melioracje i urządzenia elektryfikacyjne. Na inwestycje te należy patrzeć nie tylko z punktu widzenia wzrostu produkcji w latach 1966–1970. Należy na nie patrzeć jako na rozszerzenie mocy produkcyjnych naszego rolnictwa na najbliższe kilka dziesiątków lat. Są to bowiem inwestycje perspektywiczne. Ze 146 mld zł przewidzianych na inwestycje w rolnictwie, co najmniej około 80 mld zł zostanie przeznaczone na budowę tych właśnie inwestycji. Ważny jest fakt, że w tej kwocie mieszczą się własne nakłady finansowe chłopów — łącznie ze spłatami za wykonanie melioracji — które stanowić będą co najmniej około 60 mld zł.</u>
361   - <u xml:id="u-9.15" who="#PosełPodedwornyBolesław">Planowanie tak dużego udziału środków własnych chłopów w nakładach inwestycyjnych możliwe jest dzięki właściwej polityce rolnej, dzięki pełnemu zaufaniu chłopów do polityki rolnej, ustalonej przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Właściwa realizacja tej polityki przyczyni się niewątpliwie do pełnego zrealizowania planu produkcyjnego i inwestycyjnego.</u>
362   - <u xml:id="u-9.16" who="#PosełPodedwornyBolesław">Plan na lata 1966–1970 zakłada ogromne zmiany, można powiedzieć, przełom techniczny w corocznych nakładach na bieżącą produkcję rolną. W ciągu pięciu lat, zwiększy się 2,5 krotnie ilość nawozów mineralnych, 3-krotnie ilość wapna nawozowego, co najmniej 2-krotnie wartość środków ochrony roślin, prawie o 50% wartość nasion i sadzeniaków kwalifikowanych w przeliczeniu na 1 hektar użytków rolnych. Dokonany także będzie ogromny postęp w produkcji zwierzęcej.</u>
363   - <u xml:id="u-9.17" who="#PosełPodedwornyBolesław">Ważną podstawą tej zmiany będą dostarczone rolnictwu mieszanki pasz treściwych, które powinny przyczynić się do likwidacji marnotrawstwa pasz, jakie istnieje w wyniku skarmiania pasz o niedostatecznej zawartości białka.</u>
364   - <u xml:id="u-9.18" who="#PosełPodedwornyBolesław">Planowany wzrost produkcji będzie wymagał dużego wysiłku ze strony chłopów. Wprowadzenie większej ilości środków produkcji — w tym często nowych — do przedsiębiorstwa rolnego, wymagać będzie szerszej wiedzy, nowej praktyki produkcyjnej, znajomości nowej technologii produkcji.</u>
365   - <u xml:id="u-9.19" who="#PosełPodedwornyBolesław">Trzeba więc rozszerzyć wszystkie drogi, którymi może płynąć wiedza rolnicza do chłopów, trzeba również szerzej otworzyć drzwi dla tej wiedzy w mieszkaniach rodzin chłopskich. Bez tego nie wykorzystamy należycie przeznaczonych środków i możemy ponieść nawet straty. Tak, na przykład, już w najbliższych latach stosować będziemy mocznik jako nawóz sztuczny. W świetle dotychczasowych doświadczeń, w niektórych warunkach azot zawarty w moczniku był o 8% efektywniejszy niż azot zawarty w saletrze, a na przykład, niewłaściwie stosowany na niektórych łąkach z dużą dawką wapna dawał o 22% gorszą efektywność, niż azot w saletrze. Tymczasem w postaci mocznika stosować będziemy około 25% azotu nawozowego. Warto dodać, że przykład ten jest jeszcze stosunkowo najbardziej prosty.</u>
366   - <u xml:id="u-9.20" who="#PosełPodedwornyBolesław">Mamy wiele roślin, które na wyprodukowanie 1 kilograma suchej masy potrzebują 300–500 litrów wody. Większe plony wymagają więcej wody. Melioracjami objęliśmy i obejmiemy w latach 1966–1970 tylko kilka milionów ha użytków rolnych. Tymczasem istnieje problem walki o wodę na całym obszarze, to jest na 22 mln ha użytków rolnych. Główny front walki o wodę na glebach nie meliorowanych i nie wymagających melioracji, to pogłębianie warstwy uprawnej, to orka z pogłębiaczem, podorywki, spulchnianie gleby, tworzenie gruzełkowatej struktury, między innymi przez wapnowanie czy siew roślin motylkowych.</u>
367   - <u xml:id="u-9.21" who="#PosełPodedwornyBolesław">Trzeba więc, aby 90 tys. traktorów, które dostarczone zostaną kółkom rolniczym, zostały użyte nie tylko do wyrównywania niedoborów siły roboczej. W tym wypadku kółka rolnicze powinny wziąć na siebie zadania głównej społecznej siły postępu.</u>
368   - <u xml:id="u-9.22" who="#PosełPodedwornyBolesław">Zakładane inwestycje, jak również planowany wzrost produkcji, nie dokonają się automatycznie. Będą one wymagały dużego wysiłku państwa i chłopów. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe dołoży wszystkich starań, aby wszystko to, co zależy od świadomości chłopów, od ich inicjatywy i pracy, zostało w pełni wykonane. Koła Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, działając w porozumieniu z podstawowymi organizacjami partyjnymi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, są w stanie wzmocnić i rozszerzyć istniejącą już ogromną chęć i zdolność chłopską do inicjatywy na rzecz realizacji postawionych zadań.</u>
369   - <u xml:id="u-9.23" who="#PosełPodedwornyBolesław">Nad planami dalszego wszechstronnego rozwoju naszej gospodarki, zwłaszcza nad rozwojem rolnictwa, Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego podejmie szczegółową dyskusję w Sejmie i w komisjach sejmowych w toku debaty nad rządowym projektem planu 5-letniego w końcu bieżącego roku — jak poinformował tu Obywatel Premier.</u>
370   - <u xml:id="u-9.24" who="#PosełPodedwornyBolesław">Obecnie, przy generalnej debacie nad exposé, chciałbym poruszyć i inne sprawy. Areał gruntów rolnych, zajętych pod uprawy kontraktowane, przekroczył w 1965 r. 2,7 mln ha. Oznacza to, że prawie co piąty hektar gruntów rolnych objęty jest kontraktacją. Świadczy to o poważnej działalności organizacyjnej resortu, zwłaszcza na tym odcinku.</u>
371   - <u xml:id="u-9.25" who="#PosełPodedwornyBolesław">W przyszłej pięciolatce przewiduje się dalszy znaczny wzrost produkcji towarowej rolnictwa. W tej sytuacji problem zabezpieczenia sprawnego odbioru tej ogromnej ilości produktów rolnych jest niewiele mniej istotny od problemów związanych bezpośrednio z produkcją rolną. Wyładowywanie na przykład buraków ręcznie, widłami, z wozu na wysokie pryzmy czy do wagonów, przeciąża pracę chłopa, przedłuża ją i powoduje wielogodzinne wyczekiwanie na punktach odbioru i to w okresie pilnych prac polowych.</u>
372   - <u xml:id="u-9.26" who="#PosełPodedwornyBolesław">Druga sprawa — to konieczność zwiększenia troski o należyte gospodarowanie produktami skupywanymi od chłopów. Tylko, na przykład, nieuzasadnienie przedłużający się transport trzody chlewnej i bydła od chwili skupu do uboju powoduje duże ubytki wagi zwierząt, a więc mięsa. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że skupuje się rocznie około 9 milionów sztuk żywca, to wyraźnie rysuje się tu waga tego problemu. Mam na myśli transport, który nieuzasadnienie się przedłuża i dlatego też należy dążyć do odbierania od producentów tylko taką ilość żywca, jaka może być bez zwłoki odesłana do uboju i to przyśpieszonym transportem. W tym celu należy ustalać odpowiednio częstsze terminy odbioru towaru. Poprawa w tym dziale skupu jest palącą koniecznością.</u>
373   - <u xml:id="u-9.27" who="#PosełPodedwornyBolesław">Obywatele Posłowie! Do dobrego gospodarowania ziemią, która jest skarbem naszego narodu, trzeba zmierzać nie tylko w rolnictwie, ale i w leśnictwie, a zwłaszcza w lasach chłopskich, które obejmują 1 milion 400 tys. ha ziemi i stanowią około 17% naszej powierzchni leśnej, a korzyści z nich płynące w postaci surowca drzewnego wynoszą niecałe 5% drewna pozyskiwanego w kraju. Wskazuje to wyraźnie na konieczność polepszenia gospodarki w tych lasach.</u>
374   - <u xml:id="u-9.28" who="#PosełPodedwornyBolesław">Silne rozdrobnienie tych lasów i niska na ogół jakość gleb nie sprzyja szybkiemu podniesieniu ich produktywności, ale przy wzmożonej pomocy rad narodowych i administracji lasów państwowych, przy równoczesnej trosce samych chłopów, wyrażającej się w prawidłowym wykonywaniu zalesień, pielęgnacji, jak również ochrony przed szkodami, istnieją niewątpliwie duże możliwości polepszenia stanu tych lasów.</u>
375   - <u xml:id="u-9.29" who="#PosełPodedwornyBolesław">Chciałbym również zwrócić uwagę na zagadnienie zanieczyszczania wód bieżących.</u>
376   - <u xml:id="u-9.30" who="#PosełPodedwornyBolesław">W ciągu ostatnich 16 lat powojennych zużycie wody przez przemysł i gospodarkę komunalną wzrosło 3 i pół krotnie. Dalsze uprzemysławianie kraju i wzrost liczby ludności powoduje dalszy wzrost zużycia wody. Równocześnie narasta poważne zanieczyszczenie wód. Wisła i Odra na jednej trzeciej części swego biegu, jak twierdzą fachowcy, nie nadaje się już dość często do użytku. W okręgu przemysłowym śląsko-krakowskim ponad 65% wszystkich bieżących wód zamieniło się w kanały ściekowe.</u>
377   - <u xml:id="u-9.31" who="#PosełPodedwornyBolesław">W tym świetle nałożony ustawą na wszystkie resorty obowiązek oczyszczania ścieków powinien być surowo przestrzegany i o to zwracamy się do Obywatela Premiera. Jest to sprawa nie tylko dalszego rozwoju gospodarki narodowej, lecz również sprawa zdrowia ludności, sprawa ochrony wartości nie dających się wymierzyć miernikami materialnymi.</u>
378   - <u xml:id="u-9.32" who="#PosełPodedwornyBolesław">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w pełni popiera zawarty w przemówieniu Premiera kierunek w zakresie polityki zagranicznej naszego państwa. Polityka ta, której głównym celem jest zapewnienie naszemu krajowi bezpieczeństwa i nienaruszalności granic, polityka umacniania pokoju i zasad pokojowego współistnienia i współpracy między narodami — realizowana konsekwentnie w całym okresie Polski Ludowej — przyczyniła się w poważnym stopniu do umocnienia autorytetu naszego państwa na arenie międzynarodowej.</u>
379   - <u xml:id="u-9.33" who="#PosełPodedwornyBolesław">Polityka zachowania pokoju i wytrwałej walki o pokój odpowiada najżywotniejszym interesom wszystkich narodów, a szczególnie naszemu narodowi, który swój byt i swoją przyszłość opiera na własnej pokojowej pracy, na możliwości pokojowego, socjalistycznego rozwoju.</u>
380   - <u xml:id="u-9.34" who="#PosełPodedwornyBolesław">Obecny okres w sytuacji międzynarodowej obfituje w niepokojące wydarzenia. Nieustanne bombardowanie Demokratycznej Republiki Wietnamu przez lotnictwo amerykańskie, bezpośrednie zaangażowanie się amerykańskich sił lądowych w walkach w Południowym Wietnamie przeciwko ruchowi wyzwoleńczemu, wreszcie okupacja Republiki Dominikańskiej, wszystko to są przykłady świadczące o wzmożeniu aktywności sił agresywnych w świecie. W Europie środkowej stałym ogniskiem zapalnym jest Niemiecka Republika Federalna, gdzie siły odwetowe i rewizjonistyczne podnoszą coraz otwarciej głowę i cieszą się oficjalnym poparciem rządu bońskiego. Jest to powrót do starej polityki zaborców niemieckich, do polityki siły i podboju skierowanych zwłaszcza ku ziemiom słowiańskim. Historia naszych zachodnich ziem, to ciągłe bronienie się ich przed zaborcami niemieckimi. Wolności i polskości tych ziem bronili już przed wiekami mieszkańcy Głogowa i Wrocławia, bronili chłopi na leśnych przesiekach i odrzańskich brodach. Usilne zabiegi w kierunku otrzymania dostępu do broni atomowej czynione przez rząd NRF budzą powszechną obawę i stwarzają poważne zagrożenie dla pokoju w Europie. Na tym tle jeszcze bardziej wyraźnie rysuje się historyczne znaczenie przedłużonego na dalszych 20 lat Układu Polsko-Radzieckiego o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej.</u>
381   - <u xml:id="u-9.35" who="#PosełPodedwornyBolesław">Układ ten jest fundamentem nowych stosunków między Polską a Związkiem Radzieckim, jest wyrazem najżywotniejszych interesów Polski i Związku Radzieckiego, wypływa ze wspólnych dążeń do zabezpieczenia nienaruszalności naszych granic i stanowi ważne ogniwo tak w Układzie Warszawskim, jak i w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Witamy gorąco podpisanie tego układu i deklarujemy pełne poparcie dla realizacji zawartych w nim treści. Wszechstronny rozwój gospodarczy naszego kraju i kultury wzmacnia siły naszego ludowego państwa i równocześnie daje wkład do wielkiej sprawy umacniania sił obozu socjalizmu, który potęgą swą zapewnia bezpieczeństwo i pokojowa pracę własnym narodom i zagradza drogę światowym siłom agresji, zmierzającym do wywołania nowej wojny o nieobliczalnych dla ludzkości skutkach.</u>
382   - <u xml:id="u-9.36" who="#PosełPodedwornyBolesław">Chciałbym tu zaznaczyć, że współpraca ekonomiczna krajów socjalistycznych, a zwłaszcza należących do Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, może w większym niż dotychczas stopniu wpływać na rozwój gospodarczy tych krajów i tym samym podnosić siły całego obozu socjalizmu. Dlatego wysiłki naszego rządu, zmierzające do poszerzenia i pogłębienia tej współpracy, są w pełni słuszne i powinny być nadal kontynuowane.</u>
383   - <u xml:id="u-9.37" who="#PosełPodedwornyBolesław">Gdy mówimy o sprawach zagranicznych, to zawsze pamiętamy o rodakach naszych żyjących poza granicami naszego kraju, którzy sercem i myślą są z krajem, z nami, i cieszą się z naszych osiągnięć.</u>
384   - <u xml:id="u-9.38" who="#PosełPodedwornyBolesław">Kontakty z Polonią zagraniczną należy więc nadal pogłębiać i poszerzać, ułatwiać rodakom przyjazdy na studia lub wypoczynek do kraju, poszerzać pomoc dla szkół polskich za granicą.</u>
385   - <u xml:id="u-9.39" who="#PosełPodedwornyBolesław">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przedstawionym przez Prezesa Rady Ministrów programem działania i udzieli jego realizacji pełnego poparcia. Również Klub nasz będzie głosował za przedstawionym składem osobowym rządu.</u>
  346 + <u xml:id="u-9.0" who="#BolesławPodedworny">Wysoka Izbo! Wybory do Sejmu i do rad narodowych były wielkim wydarzeniem w życiu politycznym naszego kraju. Odbywały się One w 20 rocznicę rozgromienia hitlerowskiego faszyzmu i stały się godnym zamknięciem jubileuszowego roku 20-lecia Polski Ludowej. Powszechne, swobodne głosowanie w dniu 20 maja br. było akceptacją drogi, którą idzie Polska Ludowa, było uznaniem dla dorobku Polski Ludowej, z którego cały naród może być słusznie dumny. Było to pełne poparcie programu wyborczego Frontu Jedności Narodu, którego istotą jest umacnianie niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa naszego ludowego państwa; dalszy wszechstronny rozwój naszej gospodarki narodowej, dalsza budowa socjalizmu. Duże zainteresowanie wyborami i związane z tym ogromne ożywienie działalności politycznej w okresie kampanii wyborczej ogarnęło nie tylko bardziej ruchliwe z natury rzeczy środowiska miejskie i przemysłowe, ale również i wsie nasze, rozrzucone na rozległych połaciach naszego kraju. Trzeba przy tym pamiętać, że był to okres opóźnionych prac polowych i niesprzyjającej wiosny. Przedmiotem zainteresowania wyborców była również działalność Sejmu. Ocena jego pracy wypadła pozytywnie.</u>
  347 + <u xml:id="u-9.1" who="#BolesławPodedworny">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i nadal zmierzać będzie do dalszego umacniania roli Sejmu jako najważniejszego ustawodawczego i kontrolującego organu państwowego, do poprawienia jego metod pracy, do jeszcze bliższego kontaktu posłów z wyborcami.</u>
  348 + <u xml:id="u-9.2" who="#BolesławPodedworny">Uważamy również, że na porządku plenarnych posiedzeń Sejmu pojawiać się powinny częściej informacje rządu i poszczególnych ministrów o swej działalności i zamierzeniach. Uważamy również, że materiały kontrolne Najwyższej Izby Kontroli powinny być jeszcze gruntowniej przepracowywane przez komisje sejmowe, a wnioski z nich płynące powinny być lepiej egzekwowane i wprowadzane w życie.</u>
  349 + <u xml:id="u-9.3" who="#BolesławPodedworny">Szeroka, wnikliwa praca Sejmu jest ważnym elementem umacniania ludowej praworządności i socjalistycznie] demokracji. Prowadzone przez rząd wysiłki zmierzające w kierunku przekazywania uprawnień centralnych organów naszej władzy radom narodowym — uważamy za słuszną drogę do pogłębienia socjalistycznej demokracji, do coraz ściślejszego wiązania szerokich mas z całością zagadnień państwowych oraz wychowywania obywateli w poczuciu odpowiedzialności za sprawy ogólne.</u>
  350 + <u xml:id="u-9.4" who="#BolesławPodedworny">Szczególnie jesteśmy zainteresowani stopniowym umacnianiem pozycji powiatowych i gromadzkich rad narodowych. Poszerzanie kompetencji tych rad, zwłaszcza gromadzkich, zapewnienie im odpowiednich środków gospodarczych, finansowych i kadrowych do realizacji ich zadań — stworzy warunki do ożywienia społecznej inicjatywy oraz zachęci ludność do coraz bardziej pełnego udziału w decydowaniu i rozwiązywaniu spraw swego powiatu i gromady. Przywrócenie instytucji sołtysa uważamy za słuszną i trafną decyzję rządu. Wpływa to i wpływać będzie coraz więcej na kształtowanie i podnoszenie aktywności wsi w życiu gospodarczym i społecznym.</u>
  351 + <u xml:id="u-9.5" who="#BolesławPodedworny">Od dobrej pracy rad narodowych, od aktywności radnych, komisji, prezydiów rad i ich wydziałów — w dużej mierze zależą warunki i atmosfera codziennego życia mas pracujących w miastach i na wsi, w dużej mierze zależy wykonanie programów wyborczych.</u>
  352 + <u xml:id="u-9.6" who="#BolesławPodedworny">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe udzieli radom narodowym w realizacji ich zadań jak najszerszego poparcia.</u>
  353 + <u xml:id="u-9.7" who="#BolesławPodedworny">Przedstawione przez Obywatela Premiera ogólne kierunki prac rządu, zmierzające do usprawnienia planowania i zarządzania gospodarką narodową, a zwłaszcza do rozszerzania i umacniania ekonomicznych podstaw planowania i zarządzania, upowszechnianie na wszystkich szczeblach planowania analizy ekonomicznej jako podstawy decyzji, lepsze stosowanie bodźców ekonomicznych, rozwój koordynacji i integracji różnych ogniw gospodarczych tak w układzie terytorialnym, jak i branżowym — Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego uważa za w pełni słuszne i życzy możliwie szybkiego ich zakończenia i możliwie szybkiego wprowadzenia w życie.</u>
  354 + <u xml:id="u-9.8" who="#BolesławPodedworny">Chłopi polscy i cała wieś są żywotnie zainteresowani w dalszym wszechstronnym rozwoju przemysłu, który dostarcza rolnictwu te środki produkcji, od których w dużym stopniu zależy dalsza intensyfikacja gospodarki rolnej. Przemysł przy tym wchłania nadwyżkę ludności wiejskiej i jest źródłem dodatkowych dochodów dla wielu chłopów-robotników.</u>
  355 + <u xml:id="u-9.9" who="#BolesławPodedworny">Jesteśmy również, podobnie jak cała gospodarka narodowa, żywo zainteresowani w maksymalnym rozwoju postępu technicznego w przemyśle, w uruchamianiu produkcji nowych wyrobów o najlepszych cechach użytkowych i eliminacji wyrobów przestarzałych.</u>
  356 + <u xml:id="u-9.10" who="#BolesławPodedworny">W całej rozciągłości popieramy zamierzenia dotyczące wykorzystania własnej bazy surowcowej, obniżania nakładów materiałowo-surowcowych na jednostkę produkcji oraz ogólnych jej kosztów.</u>
  357 + <u xml:id="u-9.11" who="#BolesławPodedworny">Z rozwojem przemysłu chemicznego wiążemy nadzieje na przekroczenie w skali kraju plonów czterech zbóż w wysokości 21 q z ha i na dalsze podniesienie poziomu produkcji zwierzęcej. Zainteresowani jesteśmy rozwojem produkcji tworzyw sztucznych, włókien chemicznych, nowych przetworów ropy naftowej.</u>
  358 + <u xml:id="u-9.12" who="#BolesławPodedworny">Pod adresem przemysłu materiałów budowlanych zgłaszamy postulat o pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych, o zwiększenie wydajności pracy i o poprawę jakości wyrobów. Od tego zależy bowiem lepsze niż przewiduje plan na lata 1966–1970 zaopatrzenie rolnictwa w materiały ścienne, w prefabrykaty zastępujące stal i drewno oraz w materiały dekarskie.</u>
  359 + <u xml:id="u-9.13" who="#BolesławPodedworny">Uchwały IV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jak i program wyborczy przewidują, że w latach 1966–1970 ogólna wartość inwestycji produkcyjnych w rolnictwie wyniesie 146 mld zł. Stanowić to będzie przeszło 18% wartości wszystkich inwestycji, jakie zostaną zrealizowane w następnym planie 5-letnim.</u>
  360 + <u xml:id="u-9.14" who="#BolesławPodedworny">Z ogólnych wartości inwestycji przewidzianych na rolnictwo, około dwie trzecie przeznaczone zostanie na budownictwo, melioracje i urządzenia elektryfikacyjne. Na inwestycje te należy patrzeć nie tylko z punktu widzenia wzrostu produkcji w latach 1966–1970. Należy na nie patrzeć jako na rozszerzenie mocy produkcyjnych naszego rolnictwa na najbliższe kilka dziesiątków lat. Są to bowiem inwestycje perspektywiczne. Ze 146 mld zł przewidzianych na inwestycje w rolnictwie, co najmniej około 80 mld zł zostanie przeznaczone na budowę tych właśnie inwestycji. Ważny jest fakt, że w tej kwocie mieszczą się własne nakłady finansowe chłopów — łącznie ze spłatami za wykonanie melioracji — które stanowić będą co najmniej około 60 mld zł.</u>
  361 + <u xml:id="u-9.15" who="#BolesławPodedworny">Planowanie tak dużego udziału środków własnych chłopów w nakładach inwestycyjnych możliwe jest dzięki właściwej polityce rolnej, dzięki pełnemu zaufaniu chłopów do polityki rolnej, ustalonej przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Właściwa realizacja tej polityki przyczyni się niewątpliwie do pełnego zrealizowania planu produkcyjnego i inwestycyjnego.</u>
  362 + <u xml:id="u-9.16" who="#BolesławPodedworny">Plan na lata 1966–1970 zakłada ogromne zmiany, można powiedzieć, przełom techniczny w corocznych nakładach na bieżącą produkcję rolną. W ciągu pięciu lat, zwiększy się 2,5 krotnie ilość nawozów mineralnych, 3-krotnie ilość wapna nawozowego, co najmniej 2-krotnie wartość środków ochrony roślin, prawie o 50% wartość nasion i sadzeniaków kwalifikowanych w przeliczeniu na 1 hektar użytków rolnych. Dokonany także będzie ogromny postęp w produkcji zwierzęcej.</u>
  363 + <u xml:id="u-9.17" who="#BolesławPodedworny">Ważną podstawą tej zmiany będą dostarczone rolnictwu mieszanki pasz treściwych, które powinny przyczynić się do likwidacji marnotrawstwa pasz, jakie istnieje w wyniku skarmiania pasz o niedostatecznej zawartości białka.</u>
  364 + <u xml:id="u-9.18" who="#BolesławPodedworny">Planowany wzrost produkcji będzie wymagał dużego wysiłku ze strony chłopów. Wprowadzenie większej ilości środków produkcji — w tym często nowych — do przedsiębiorstwa rolnego, wymagać będzie szerszej wiedzy, nowej praktyki produkcyjnej, znajomości nowej technologii produkcji.</u>
  365 + <u xml:id="u-9.19" who="#BolesławPodedworny">Trzeba więc rozszerzyć wszystkie drogi, którymi może płynąć wiedza rolnicza do chłopów, trzeba również szerzej otworzyć drzwi dla tej wiedzy w mieszkaniach rodzin chłopskich. Bez tego nie wykorzystamy należycie przeznaczonych środków i możemy ponieść nawet straty. Tak, na przykład, już w najbliższych latach stosować będziemy mocznik jako nawóz sztuczny. W świetle dotychczasowych doświadczeń, w niektórych warunkach azot zawarty w moczniku był o 8% efektywniejszy niż azot zawarty w saletrze, a na przykład, niewłaściwie stosowany na niektórych łąkach z dużą dawką wapna dawał o 22% gorszą efektywność, niż azot w saletrze. Tymczasem w postaci mocznika stosować będziemy około 25% azotu nawozowego. Warto dodać, że przykład ten jest jeszcze stosunkowo najbardziej prosty.</u>
  366 + <u xml:id="u-9.20" who="#BolesławPodedworny">Mamy wiele roślin, które na wyprodukowanie 1 kilograma suchej masy potrzebują 300–500 litrów wody. Większe plony wymagają więcej wody. Melioracjami objęliśmy i obejmiemy w latach 1966–1970 tylko kilka milionów ha użytków rolnych. Tymczasem istnieje problem walki o wodę na całym obszarze, to jest na 22 mln ha użytków rolnych. Główny front walki o wodę na glebach nie meliorowanych i nie wymagających melioracji, to pogłębianie warstwy uprawnej, to orka z pogłębiaczem, podorywki, spulchnianie gleby, tworzenie gruzełkowatej struktury, między innymi przez wapnowanie czy siew roślin motylkowych.</u>
  367 + <u xml:id="u-9.21" who="#BolesławPodedworny">Trzeba więc, aby 90 tys. traktorów, które dostarczone zostaną kółkom rolniczym, zostały użyte nie tylko do wyrównywania niedoborów siły roboczej. W tym wypadku kółka rolnicze powinny wziąć na siebie zadania głównej społecznej siły postępu.</u>
  368 + <u xml:id="u-9.22" who="#BolesławPodedworny">Zakładane inwestycje, jak również planowany wzrost produkcji, nie dokonają się automatycznie. Będą one wymagały dużego wysiłku państwa i chłopów. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe dołoży wszystkich starań, aby wszystko to, co zależy od świadomości chłopów, od ich inicjatywy i pracy, zostało w pełni wykonane. Koła Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, działając w porozumieniu z podstawowymi organizacjami partyjnymi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, są w stanie wzmocnić i rozszerzyć istniejącą już ogromną chęć i zdolność chłopską do inicjatywy na rzecz realizacji postawionych zadań.</u>
  369 + <u xml:id="u-9.23" who="#BolesławPodedworny">Nad planami dalszego wszechstronnego rozwoju naszej gospodarki, zwłaszcza nad rozwojem rolnictwa, Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego podejmie szczegółową dyskusję w Sejmie i w komisjach sejmowych w toku debaty nad rządowym projektem planu 5-letniego w końcu bieżącego roku — jak poinformował tu Obywatel Premier.</u>
  370 + <u xml:id="u-9.24" who="#BolesławPodedworny">Obecnie, przy generalnej debacie nad exposé, chciałbym poruszyć i inne sprawy. Areał gruntów rolnych, zajętych pod uprawy kontraktowane, przekroczył w 1965 r. 2,7 mln ha. Oznacza to, że prawie co piąty hektar gruntów rolnych objęty jest kontraktacją. Świadczy to o poważnej działalności organizacyjnej resortu, zwłaszcza na tym odcinku.</u>
  371 + <u xml:id="u-9.25" who="#BolesławPodedworny">W przyszłej pięciolatce przewiduje się dalszy znaczny wzrost produkcji towarowej rolnictwa. W tej sytuacji problem zabezpieczenia sprawnego odbioru tej ogromnej ilości produktów rolnych jest niewiele mniej istotny od problemów związanych bezpośrednio z produkcją rolną. Wyładowywanie na przykład buraków ręcznie, widłami, z wozu na wysokie pryzmy czy do wagonów, przeciąża pracę chłopa, przedłuża ją i powoduje wielogodzinne wyczekiwanie na punktach odbioru i to w okresie pilnych prac polowych.</u>
  372 + <u xml:id="u-9.26" who="#BolesławPodedworny">Druga sprawa — to konieczność zwiększenia troski o należyte gospodarowanie produktami skupywanymi od chłopów. Tylko, na przykład, nieuzasadnienie przedłużający się transport trzody chlewnej i bydła od chwili skupu do uboju powoduje duże ubytki wagi zwierząt, a więc mięsa. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że skupuje się rocznie około 9 milionów sztuk żywca, to wyraźnie rysuje się tu waga tego problemu. Mam na myśli transport, który nieuzasadnienie się przedłuża i dlatego też należy dążyć do odbierania od producentów tylko taką ilość żywca, jaka może być bez zwłoki odesłana do uboju i to przyśpieszonym transportem. W tym celu należy ustalać odpowiednio częstsze terminy odbioru towaru. Poprawa w tym dziale skupu jest palącą koniecznością.</u>
  373 + <u xml:id="u-9.27" who="#BolesławPodedworny">Obywatele Posłowie! Do dobrego gospodarowania ziemią, która jest skarbem naszego narodu, trzeba zmierzać nie tylko w rolnictwie, ale i w leśnictwie, a zwłaszcza w lasach chłopskich, które obejmują 1 milion 400 tys. ha ziemi i stanowią około 17% naszej powierzchni leśnej, a korzyści z nich płynące w postaci surowca drzewnego wynoszą niecałe 5% drewna pozyskiwanego w kraju. Wskazuje to wyraźnie na konieczność polepszenia gospodarki w tych lasach.</u>
  374 + <u xml:id="u-9.28" who="#BolesławPodedworny">Silne rozdrobnienie tych lasów i niska na ogół jakość gleb nie sprzyja szybkiemu podniesieniu ich produktywności, ale przy wzmożonej pomocy rad narodowych i administracji lasów państwowych, przy równoczesnej trosce samych chłopów, wyrażającej się w prawidłowym wykonywaniu zalesień, pielęgnacji, jak również ochrony przed szkodami, istnieją niewątpliwie duże możliwości polepszenia stanu tych lasów.</u>
  375 + <u xml:id="u-9.29" who="#BolesławPodedworny">Chciałbym również zwrócić uwagę na zagadnienie zanieczyszczania wód bieżących.</u>
  376 + <u xml:id="u-9.30" who="#BolesławPodedworny">W ciągu ostatnich 16 lat powojennych zużycie wody przez przemysł i gospodarkę komunalną wzrosło 3 i pół krotnie. Dalsze uprzemysławianie kraju i wzrost liczby ludności powoduje dalszy wzrost zużycia wody. Równocześnie narasta poważne zanieczyszczenie wód. Wisła i Odra na jednej trzeciej części swego biegu, jak twierdzą fachowcy, nie nadaje się już dość często do użytku. W okręgu przemysłowym śląsko-krakowskim ponad 65% wszystkich bieżących wód zamieniło się w kanały ściekowe.</u>
  377 + <u xml:id="u-9.31" who="#BolesławPodedworny">W tym świetle nałożony ustawą na wszystkie resorty obowiązek oczyszczania ścieków powinien być surowo przestrzegany i o to zwracamy się do Obywatela Premiera. Jest to sprawa nie tylko dalszego rozwoju gospodarki narodowej, lecz również sprawa zdrowia ludności, sprawa ochrony wartości nie dających się wymierzyć miernikami materialnymi.</u>
  378 + <u xml:id="u-9.32" who="#BolesławPodedworny">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w pełni popiera zawarty w przemówieniu Premiera kierunek w zakresie polityki zagranicznej naszego państwa. Polityka ta, której głównym celem jest zapewnienie naszemu krajowi bezpieczeństwa i nienaruszalności granic, polityka umacniania pokoju i zasad pokojowego współistnienia i współpracy między narodami — realizowana konsekwentnie w całym okresie Polski Ludowej — przyczyniła się w poważnym stopniu do umocnienia autorytetu naszego państwa na arenie międzynarodowej.</u>
  379 + <u xml:id="u-9.33" who="#BolesławPodedworny">Polityka zachowania pokoju i wytrwałej walki o pokój odpowiada najżywotniejszym interesom wszystkich narodów, a szczególnie naszemu narodowi, który swój byt i swoją przyszłość opiera na własnej pokojowej pracy, na możliwości pokojowego, socjalistycznego rozwoju.</u>
  380 + <u xml:id="u-9.34" who="#BolesławPodedworny">Obecny okres w sytuacji międzynarodowej obfituje w niepokojące wydarzenia. Nieustanne bombardowanie Demokratycznej Republiki Wietnamu przez lotnictwo amerykańskie, bezpośrednie zaangażowanie się amerykańskich sił lądowych w walkach w Południowym Wietnamie przeciwko ruchowi wyzwoleńczemu, wreszcie okupacja Republiki Dominikańskiej, wszystko to są przykłady świadczące o wzmożeniu aktywności sił agresywnych w świecie. W Europie środkowej stałym ogniskiem zapalnym jest Niemiecka Republika Federalna, gdzie siły odwetowe i rewizjonistyczne podnoszą coraz otwarciej głowę i cieszą się oficjalnym poparciem rządu bońskiego. Jest to powrót do starej polityki zaborców niemieckich, do polityki siły i podboju skierowanych zwłaszcza ku ziemiom słowiańskim. Historia naszych zachodnich ziem, to ciągłe bronienie się ich przed zaborcami niemieckimi. Wolności i polskości tych ziem bronili już przed wiekami mieszkańcy Głogowa i Wrocławia, bronili chłopi na leśnych przesiekach i odrzańskich brodach. Usilne zabiegi w kierunku otrzymania dostępu do broni atomowej czynione przez rząd NRF budzą powszechną obawę i stwarzają poważne zagrożenie dla pokoju w Europie. Na tym tle jeszcze bardziej wyraźnie rysuje się historyczne znaczenie przedłużonego na dalszych 20 lat Układu Polsko-Radzieckiego o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej.</u>
  381 + <u xml:id="u-9.35" who="#BolesławPodedworny">Układ ten jest fundamentem nowych stosunków między Polską a Związkiem Radzieckim, jest wyrazem najżywotniejszych interesów Polski i Związku Radzieckiego, wypływa ze wspólnych dążeń do zabezpieczenia nienaruszalności naszych granic i stanowi ważne ogniwo tak w Układzie Warszawskim, jak i w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Witamy gorąco podpisanie tego układu i deklarujemy pełne poparcie dla realizacji zawartych w nim treści. Wszechstronny rozwój gospodarczy naszego kraju i kultury wzmacnia siły naszego ludowego państwa i równocześnie daje wkład do wielkiej sprawy umacniania sił obozu socjalizmu, który potęgą swą zapewnia bezpieczeństwo i pokojowa pracę własnym narodom i zagradza drogę światowym siłom agresji, zmierzającym do wywołania nowej wojny o nieobliczalnych dla ludzkości skutkach.</u>
  382 + <u xml:id="u-9.36" who="#BolesławPodedworny">Chciałbym tu zaznaczyć, że współpraca ekonomiczna krajów socjalistycznych, a zwłaszcza należących do Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, może w większym niż dotychczas stopniu wpływać na rozwój gospodarczy tych krajów i tym samym podnosić siły całego obozu socjalizmu. Dlatego wysiłki naszego rządu, zmierzające do poszerzenia i pogłębienia tej współpracy, są w pełni słuszne i powinny być nadal kontynuowane.</u>
  383 + <u xml:id="u-9.37" who="#BolesławPodedworny">Gdy mówimy o sprawach zagranicznych, to zawsze pamiętamy o rodakach naszych żyjących poza granicami naszego kraju, którzy sercem i myślą są z krajem, z nami, i cieszą się z naszych osiągnięć.</u>
  384 + <u xml:id="u-9.38" who="#BolesławPodedworny">Kontakty z Polonią zagraniczną należy więc nadal pogłębiać i poszerzać, ułatwiać rodakom przyjazdy na studia lub wypoczynek do kraju, poszerzać pomoc dla szkół polskich za granicą.</u>
  385 + <u xml:id="u-9.39" who="#BolesławPodedworny">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przedstawionym przez Prezesa Rady Ministrów programem działania i udzieli jego realizacji pełnego poparcia. Również Klub nasz będzie głosował za przedstawionym składem osobowym rządu.</u>
386 386 <u xml:id="u-9.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
387 387 </div>
388 388 <div xml:id="div-10">
389 389 <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu wicemarszałkowi Janowi Karolowi Wendemu.</u>
390 390 </div>
391 391 <div xml:id="div-11">
392   - <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Obywatelu Marszałku, Obywatele Posłowie! Po zapoznaniu się z oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego deklaruje pełne poparcie dla kierunku działania rządu, nakreślonego w dzisiejszym expose Obywatela Premiera oraz dla proponowanego składu Rady Ministrów.</u>
393   - <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoki Sejmie! IV Kadencja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, otwierając kolejny okres działalności polskiego ludowego parlamentaryzmu, zbiega się z początkiem nowego, doniosłego etapu w rozwoju kraju, w życiu narodu. Dzięki 20-letniej wytężonej pracy naszego narodu, klasy robotniczej, chłopstwa, inteligencji, rzemiosła i wszystkich ludzi pracy mamy już za sobą najtrudniejszy okres odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych i 5-letniej okupacji. W znacznym stopniu przezwyciężyliśmy już także skutki wielowiekowego gospodarczego niedorozwoju Polski.</u>
394   - <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Znane w głównych zarysach z uchwał IV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej kierunki i tempo dalszego rozwoju kraju w nadchodzącym 5-leciu, o czym mówił w swym exposé Obywatel Premier i co będzie przedmiotem prac Sejmu w najbliższych miesiącach, oznaczają wejście Polski w kolejno wyższy etap rozwoju jej gospodarki narodowej, oświaty, nauki i kultury, jej urządzeń socjalnych, oznaczają usprawnienie naszego systemu zarządzania i metod planowania, oznaczają modernizację naszego rolnictwa, oznaczają dalszy rozwój stosunków międzynarodowych tak w płaszczyźnie politycznej, jak i ekonomicznej i kulturalnej. W sumie oznaczają dobrą zapowiedź dalszego awansu Polski.</u>
395   - <u xml:id="u-11.3" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Ale już dziś, dzięki dotychczasowym 20-letnim osiągnięciom, Polska Ludowa przesunęła się znacznie naprzód w tabeli państw wysoko rozwiniętych. I dlatego stać nas dziś na to, by podjąć i pomyślnie realizować wskazane ogólnie w exposé Prezesa Rady Ministrów zadania wysunięte do rangi czołowego problemu naszej gospodarki w następnych latach, po to, by rozwój nasz był jak najbardziej zrównoważony, by połączony był z najkorzystniejszymi — z punktu widzenia postępu technicznego, eksportu i potrzeb konsumenta na rynku krajowym — zmianami w strukturze produkcji, zmianami w jej jakości i nowoczesności.</u>
396   - <u xml:id="u-11.4" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Polska międzywojenna, Polska 1939 roku była kopciuszkiem wśród znaczących coś w Europie państw. Polska 1965 roku jest ważnym faktorem międzynarodowym. Polska Ludowa poważana jest jako solidny kontrahent ekonomiczny, jako cenny partner polityczny, jako ważki, twórczy ośrodek naukowo-kulturalny. Polska Ludowa przestała być przedmiotem gier politycznych, jest podmiotem własnych dziejów.</u>
397   - <u xml:id="u-11.5" who="#WicemarszałekJanKarolWende">We współczesnym świecie, kiedy państwa i narody są ze sobą związane tysiącem rozmaitych splotów: ekonomicznych, politycznych, naukowych, socjalnych itd., kiedy w związku z obiektywnie nieuniknionymi procesami integracyjnymi uwzględniony powinien być dobrze pojęty interes narodowy poszczególnych krajów — władza ludowa steruje w Polsce sprawami państwa zgodnie z potrzebami i racją stanu naszego narodu i w harmonii z prawidłowo rozumianym wspólnym interesem krajów socjalistycznych, krajów sojuszniczych i zaprzyjaźnionych. Polska dzięki powrotowi na swoje ziemie zachodnie stała się czynnikiem stabilizacji w układzie sił politycznych, gospodarczych i obronnych Europy.</u>
398   - <u xml:id="u-11.6" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Z satysfakcją i dumą stwierdzamy, iż w ciągu ubiegłego okresu społeczeństwo polskie dokonało skoku w zakresie rozwoju gospodarczego oraz znacznie wzbogaciło swój skarbiec kultury. Coraz poważniejszą rolę odgrywa w świecie polska myśl twórcza: naukowa, techniczna, ekonomiczna, architektoniczna, socjologiczna czy filozoficzna. Nasza twórczość i odtwórczość artystyczna notowana jest w świecie wysoko i posiada nieznaną dawniej rangę.</u>
399   - <u xml:id="u-11.7" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Dlatego też stwierdzenie Obywatela Premiera w dzisiejszym exposé, iż osiągnięcia Polski w dziedzinie nauki i kultury stanowią dorobek równie doniosły i cenny dla przyszłości narodu, jak osiągnięcia natury materialnej — będzie niewątpliwie bodźcem do dalszego rozwoju tych dziedzin i nowym źródłem energii dla wszystkich, którzy tym dziedzinom poświęcają swój wysiłek.</u>
400   - <u xml:id="u-11.8" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Jest rzeczywiście tak. Bez dynamicznego, ilościowego i jakościowego rozwoju nauki i kultury niemożliwe byłyby te wielkie dokonania i osiągnięcia w okresie ubiegłych 20 lat i nie można byłoby realnie myśleć o dalszym szybkim i wszechstronnym posuwaniu się naszego kraju naprzód i wyżej.</u>
401   - <u xml:id="u-11.9" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wszystkie te, tak oczywiste dziś dla każdego przemiany, osiągnięcia i dokonania widoczne we wszystkich dziedzinach życia publicznego, zawdzięczamy zwycięstwu w naszym kraju socjalistycznej koncepcji ustrojowej, socjalistycznych sił społecznych, zawdzięczamy 20-letniemu istnieniu władzy ludowej w Polsce. Zgadzamy się ze stwierdzeniem Obywatela Premiera, iż trudności, jakie napotykaliśmy w latach 1962/1963 w naszej gospodarce zostały w znacznej mierze przezwyciężone. Niemniej jednak, nasza niezupełnie zadowalająca sytuacja rynkowa, o której była mowa w expose, uzasadnia całkowicie słuszność decyzji dotyczącej planu na rok 1965, a zmieniającej proporcję na korzyść poprawy sytuacji w produkcji przeznaczonej dla rynku dla lepszego zaspokojenia potrzeb konsumenta. Operatywny plan, przewidujący poważny wzrost dostaw na rynek w trzecim kwartale bieżącego roku deficytowych artykułów, powinien tu być poważną dźwignią poprawy.</u>
402   - <u xml:id="u-11.10" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Gdy mówimy o gospodarce narodowej — przyjmujemy z zadowoleniem informację Obywatela Premiera o zaawansowaniu prac nad doskonaleniem metod planowania i systemu zarządzania. Duże znaczenie będzie miało rzeczywiste przekazanie w dół uprawnień w ręce organów i ludzi realizujących programy rozwoju kraju i w ten sposób pełne uruchomienie ich inicjatywy, a zarazem odpowiedzialności za sprawy kraju.</u>
403   - <u xml:id="u-11.11" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoki Sejmie! Wchodzimy obecnie w kolejną dekadę rozwoju kraju. To właśnie Sejmowi IV kadencji, jak wspomniano już z tej trybuny, przypadnie w udziale nadanie ostatecznego kształtu i uchwalenie planu 5-letniego na okres 1966–1970, na okres, który stać się powinien przysłowiowym słupem milowym na drodze do kolejnego, wyższego etapu wszechstronnego rozwoju naszej ojczyzny.</u>
404   - <u xml:id="u-11.12" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Nie ma chyba, Obywatele Posłowie, pośród nas nikogo, kto nie zdawałby sobie sprawy z tego, że oczekujące nas w związku z tym zadania nie są łatwe, jak niełatwy był dotychczasowy wysiłek narodu dźwignięcia w górę kraju z dna zniszczenia i upokorzenia okupacyjnego, jak niełatwa była droga od powojennych ruin, okupacyjnej nędzy i wewnętrznego rozbicia społeczeństwa do dzisiejszych wielkich fundamentalnych osiągnięć gospodarczych, kulturowych, socjalnych i politycznych, do zespolenia społeczeństwa we Froncie Jedności Narodu; od zgliszcz Warszawy do dzisiejszych rusztowań Ściany Wschodniej; od nędzy biedaszybów i niedorozwoju przemysłowego do dzisiejszych Turoszowów, Nowej Huty, tarnobrzeskiego Kombinatu Siarkowego czy potężnego kompleksu płockiej Petrochemii; od prymitywnej gospodarki i zacofania kulturalnego wsi do elektryfikacji, puławskich „Azotów” i szybkiego wzrostu kultury wsi; od żenującego procentu analfabetów, braku szkół do dzisiejszego stanu oświaty, szkolnictwa średniego i wyższego.</u>
405   - <u xml:id="u-11.13" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Nie ma zresztą potrzeby w tej Izbie i w tym gronie nakreślania raz jeszcze całego ogromu dokonanej pracy. W ciągu 2 zaledwie dziesiątków łat kraj nasz zmienił się nie do poznania i naród nasz posunął się naprzód we wszystkich dziedzinach życia krokiem olbrzyma.</u>
406   - <u xml:id="u-11.14" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Pragnąłbym, Obywatele Posłowie, poświęcić nieco uwagi sprawom, których echa wszyscy jeszcze mamy w żywej pamięci, mianowicie ostatniej kampanii wyborczej, w której wyniku społeczeństwo wyposażyło nas w mandaty, upoważniające do zabierania głosu w tej Izbie, do radzenia nad sprawami Rzeczypospolitej, do decydowania o wielu żywotnych sprawach naszego państwa.</u>
407   - <u xml:id="u-11.15" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Każdy z nas, Obywatele Posłowie, ma własne doświadczenia z kampanii wyborczej, nagromadzone podczas wielogodzinnych spotkań, rozmów i dyskusji z wyborcami i każdy ma swój własny spory zasób refleksji i wniosków. Ale wszyscy chyba, bez względu na przynależność klubową, zgodni jesteśmy co do jednego: kampania ta była jeszcze jednym poważnym egzaminem politycznej dojrzałości i obywatelskiej postawy społeczeństwa polskiego, które 30 maja br. dokonało podwójnego niejako wyboru: wyboru programu Frontu Jedności Narodu oraz wyboru posłów na Sejm i radnych, mających czuwać nad wcielaniem w życie tego programu.</u>
408   - <u xml:id="u-11.16" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Społeczeństwo naszego kraju postawą swą udowodniło, iż jego zaangażowanie jest wielkim kapitałem społecznym, źródłem obywatelskiego spojrzenia na zagadnienia i problemy naszej gospodarki, co znajdowało dobitny wyraz w wielu konstruktywnych wypowiedziach podczas zebrań przedwyborczych. Ten dorobek, odpowiednio rozwinięty na szerokiej płaszczyźnie samorządnych organizacji, będzie poważną dźwignią dalszego rozwoju aktywności naszego społeczeństwa.</u>
409   - <u xml:id="u-11.17" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wiemy, że nasze społeczeństwo lubi, tak na co dzień, ponarzekać, krytykować — często słusznie, nierzadko z przesadą. Jest to jeden, że tak powiem z narodowych rysów intelektualnych naszego społeczeństwa. Ale gdy naród nasz staje wobec podstawowej decyzji natury ogólnopaństwowej, wówczas — tak jak już wielokrotnie — wykazuje wielką dojrzałość polityczną i pełną odpowiedzialność za losy kraju. Tak było też 30 maja br.</u>
410   - <u xml:id="u-11.18" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Myśląc o przebiegu i wynikach ostatnich wyborów, analizujemy przede wszystkim ich głęboki sens ideowo-polityczny. Koncepcja polityczna szerokiego Frontu Jedności Narodu zrodziła się z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej jeszcze w czasie hitlerowskiej okupacji. Miała ona wówczas na celu mobilizację demokratycznych, patriotycznych organizacji społeczeństwa polskiego do walki z okupantem — o wyzwolenie narodowe, o niepodległą, demokratyczną Polskę.</u>
411   - <u xml:id="u-11.19" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Powołany do życia w 1956 r. Front Jedności Narodu, w warunkach istnienia niepodległej, suwerennej Rzeczypospolitej Ludowej, jest kontynuacją idei jednoczenia, zespolenia wszystkich twórczych i patriotycznych sił narodu wokół wielkiego programu budowy socjalizmu w Polsce, wokół programu dalszego, sprawniejszego i efektywniejszego rozwoju kraju, jego zasobów materialnych i duchowych.</u>
412   - <u xml:id="u-11.20" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Trzonem Frontu Jedności Narodu są, jak wiemy, trzy sojusznicze partie polityczne, czołowa partia — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne. Jest to model życia politycznego zrodzony z naszej tradycji, odpowiadający potrzebom, interesom i dobru naszego kraju.</u>
413   - <u xml:id="u-11.21" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Sojuszowi temu, w którym kierownicza rola przypada Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co determinuje i gwarantuje socjalistyczny kierunek rozwoju Polski, przy zachowaniu samodzielności i odrębności każdej partii, przyświeca jedność dążeń i jeden wspólny cel: budowa socjalizmu w naszym kraju, to znaczy stworzenie nowoczesnej Polski zasobnej i światłej, Polski silnej i sprawiedliwej, to znaczy umocnienie i utrwalenie naszej niepodległości i suwerenności narodowej, zabezpieczenie granic naszego państwa i naszej pokojowej pracy.</u>
414   - <u xml:id="u-11.22" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wokół tego trój członu politycznego skupiają się wszystkie zawodowe i społeczne organizacje masowe polskiego świata pracy; skupiają się wszyscy Polacy, którym bliskie są losy kraju, którzy myślą o sprawach własnych i ogółu, dla których dobro ojczyzny jest najwyższym prawem.</u>
415   - <u xml:id="u-11.23" who="#WicemarszałekJanKarolWende">W koncepcji Frontu Jedności Narodu zawiera się więc nie tylko sojusz trzech partii, ale zarazem sojusz partyjnych i bezpartyjnych, trwałe współdziałanie wszystkich obywateli przy wzniesieniu i upiększeniu naszego wspólnego domu — Polski Ludowej.</u>
416   - <u xml:id="u-11.24" who="#WicemarszałekJanKarolWende">We Froncie Jedności Narodu jest więc miejsce dla ludzi wszystkich klas i warstw, dla ludzi o różnym światopoglądzie, dla, wierzących i niewierzących, których wspólną dewizą, wspólnym zawołaniem jest dobro ludowej Rzeczypospolitej.</u>
417   - <u xml:id="u-11.25" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Oto, Obywatele Posłowie, gdzie tkwi najgłębszy sens polityczny wyników wyborów 30 maja far.</u>
418   - <u xml:id="u-11.26" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Przytłaczająca większość głosów, która padła w wyborach za programem Frontu Jedności Narodu i za kandydatami na posłów i radnych — była nie tylko wyrazem ogólnonarodowego poparcia dla tego programu. Był to jednocześnie kredyt polityczny i moralny udzielony przez społeczeństwo najwyższemu organowi władzy — Sejmowi PRL oraz radom narodowym.</u>
419   - <u xml:id="u-11.27" who="#WicemarszałekJanKarolWende">To powszechne poparcie społeczeństwa powinno być dla nas nakazem dalszego właściwego inicjowania i kierowania sprawami Rzeczypospolitej, czuwania nad prawidłową realizacją dalszego rozwoju kraju, a zatem — realizacją tych spraw, w imię których społeczeństwo polskie 30 maja br. szło tak masowo do urn wyborczych i głosowało na wspólne listy kandydatów Frontu Jedności Narodu, na wspólny socjalistyczny program trzech sojuszniczych partii, które mimo różnych tradycji ideowo-politycznych, mimo różnego zakresu i zasięgu działania i oddziaływania wśród społeczeństwa — stoją wspólnie na platformie socjalizmu.</u>
420   - <u xml:id="u-11.28" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne — będąc partią niemarksistowską, stojącą nieodmiennie na gruncie socjalizmu — skupia w swoich szeregach różne środowiska inteligencji pracującej, wolne zawody, rzemiosło i inne grupy miejskich warstw pośrednich. Rzesze członkowskie naszego Stronnictwa — możemy to dziś stwierdzić z całą oczywistością — stanęły na gruncie afirmacji naszego ustroju i nie tylko opowiedziały się za budownictwem socjalistycznym w Polsce, ale wspólnie z klasą robotniczą i pracującym chłopstwem ofiarnie to budownictwo realizują i umacniają. Cel podstawowy jest więc jeden — socjalizm. Osiągnięciu tego celu będziemy nadal poświęcać wszystkie swoje siły, szukając najlepszych metod, form, tempa i środków realizacji zadań, co oceniamy jako zjawisko naturalne i twórcze.</u>
421   - <u xml:id="u-11.29" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Poszukiwanie najlepszych metod, form i środków realizacji wspólnego programu, konfrontacja stanowisk i poglądów — doskonali sam program i jego wykonanie, a zarazem utrwala sojusz trzech partii i FJN jako całości, umacnia więź społeczeństwa z władzą ludową. Na takich zasadach kształtowała się i kształtować się będzie również w przyszłości międzypartyjna współpraca parlamentarna Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD oraz współpraca z bezpartyjnymi posłami, taka będzie codzienna praktyka naszego sojuszu, wspólnych celów i ideałów, sojuszu w służbie narodu i państwa.</u>
422   - <u xml:id="u-11.30" who="#WicemarszałekJanKarolWende">I w pełni zgadzamy się ze stwierdzeniem Władysława Gomułki, że sojusz i braterska współpraca trzech partii, to wielki dorobek Polski Ludowej, że jest to główne polityczne źródło naszych politycznych sukcesów. Jest to też rokująca, pomyślna zapowiedź dalszych dokonań i osiągnięć w rozkwicie naszego kraju, Wysoka Izbo! Wśród wielu oczekujących Sejm IV kadencji prac, których celem jest dalszy wszechstronny rozwój kraju — na pierwsze miejsce wysuwają się prace nad planem 5-letnim na okres 1966–1970.</u>
423   - <u xml:id="u-11.31" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Założenia tego planu i jego podstawowe wskaźniki stały w centrum dyskusji i uchwał XV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który wytyczył główne kierunki rozwoju naszej gospodarki na okres najbliższego pięciolecia; założenia te były również przedmiotem dyskusji i uchwał IV Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i VIII Kongresu Stronnictwa Demokratycznego. Program wyborczy Frontu Jedności Narodu oparty został właśnie o treść uchwał tych kongresów partyjnych,. Z faktu tego wynikają określone wnioski — obowiązki i zadania.</u>
424   - <u xml:id="u-11.32" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne — ponosząc jako partia polityczna współodpowiedzialność za całość spraw kraju, nie wypuszczając ze swego pola widzenia i zainteresowania ogólnonarodowych problemów z zakresu zadań politycznych, gospodarczych, kulturalnych, socjalnych itd. — widzi celowość poświęcenia szczególnej uwagi w swoim działaniu politycznym i organizacyjnym sprawie prawidłowego rozwoju szeroko pojmowanej sfery usług, a więc sfery aktywności, obejmującej liczne dziedziny działalności pozaprodukcyjnej — zarówno zawodów inteligenckich, jak i rzemieślniczych.</u>
425   - <u xml:id="u-11.33" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Generalnie można stwierdzić, Obywatele Posłowie, że w nowoczesnym, wysoce rozwiniętym organizmie państwowym — znaczenie ekonomiczne i społeczne szeroko pojmowanych usług w gospodarce narodowej ma tendencję wzrastającą. Tym bardziej w naszych warunkach ustrojowych sfera usług — w szerokim pojęciu tego słowa — awansuje do rangi bardzo istotnego czynnika w prawidłowym rozwoju budownictwa socjalistycznego.</u>
426   - <u xml:id="u-11.34" who="#WicemarszałekJanKarolWende">W systemie gospodarki socjalistycznej większość szeroko pojmowanych usług wpływa pośrednio na wzrost dochodu narodowego, na kształtowanie się warunków bytowych ludności, jak też na umacnianie i zwiększanie potencjału gospodarczego kraju.</u>
427   - <u xml:id="u-11.35" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Takie usługi, jak oświata, podnosząca poziom wykształcenia i świadomości społecznej człowieka, czyniąc zeń pełnowartościowego realizatora zadań w dziedzinie produkcji, zwiększają wydajność pracy, pomnażają wyniki ekonomiczne.</u>
428   - <u xml:id="u-11.36" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Takie usługi, jak na przykład ochrona zdrowia, upowszechnianie różnych gałęzi sztuki ozy porada prawna — zaspokajając potrzeby ludności, stanowią zarazem inwestycję w ten podstawowy czynnik procesu gospodarowania, jakim jest człowiek; usługi wykonywane przez administrację stanowią bardzo ważny element kształtowania się stosunków produkcji, oddziałując między innymi, na przykład, na stopień wykorzystania potencjału gospodarczego; z kolei usługi gospodarcze, naprawcze i inne, wykonywane przez zakłady uspołecznionej i nieuspołecznionej drobnej wytwórczości, decydują o stopniu wykorzystania oraz o czasie użytkowania artykułów konsumpcyjnych trwałego użytku, w tym również maszyn, narzędzi itd.</u>
429   - <u xml:id="u-11.37" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Ocena kierunków rozwoju gospodarki narodowej wykazuje, że podczas realizacji poprzednich planów gospodarczych koncentracja nakładów odbywała się poza sferą usług, a w szczególności poza sferą usług odpłatnych. Z tego też względu problem rozwijania usług wymaga stałego zainteresowania zarówno partii politycznych, jak i tych organów administracji, których zadaniem jest zabezpieczenie wzrastających potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa oraz zmienionej struktury popytu.</u>
430   - <u xml:id="u-11.38" who="#WicemarszałekJanKarolWende">U podstaw tych narastających potrzeb społeczeństwa w zakresie szeroko pojętych usług leży ogólny rozwój i osiągnięcia naszej gospodarki narodowej, które — na przykład w wyniku wzrostu mechanizacji — stwarzają w skali masowej nowe potrzeby społeczne. Toteż wzrostowi produkcji i stopnia wykorzystania współczesnych zdobyczy mechanizacji i techniki w życiu zbiorowym i indywidualnym — musi odpowiadać rozwój sieci usług gospodarczych.</u>
431   - <u xml:id="u-11.39" who="#WicemarszałekJanKarolWende">W niektórych gałęziach naszej gospodarki, jak na przykład w rolnictwie, niedostateczny rozwój działalności usługowej staje się wręcz hamulcem w dalszym rozwoju procesu elektryfikacji, chemizacji i mechanizacji produkcji rolnej oraz ogólnych zmian społecznych, cywilizacyjnych i kulturowych dokonujących się na wsi.</u>
432   - <u xml:id="u-11.40" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Znaczenie szeroko pojmowanych usług w gospodarce narodowej ma też aspekt szerszy.</u>
433   - <u xml:id="u-11.41" who="#WicemarszałekJanKarolWende">W opracowywanym planie 5-letnim ważne miejsce zajmuje problem zabezpieczenia odpowiedniej ilości miejsc pracy dla obywateli wchodzących w wiek produkcyjny, o czym była już mowa w dyskusji. I tu również usługi uwzględnione zostały słusznie jako jedna z tych dziedzin gospodarki, która stwarza pewne możliwości zatrudnienia określonej liczby młodych pracowników. Pogląd ten oparty został między innymi na analizie kosztów uruchamiania nowych miejsc pracy.</u>
434   - <u xml:id="u-11.42" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Cieszą nas ciepłe słowa wypowiedziane dziś z tej trybuny przez Obywatela Premiera pod adresem rzemiosła oraz informacja o już podjętych, znanych decyzjach, zmierzających do rozwoju i prawidłowego działania rzemiosła, jak również zapowiedź dalszych słusznych posunięć w zakresie przydziału surowców, lokali, polityki podatkowej, polityki cen, sprawy spółdzielczości mieszkaniowej itd. Nie wątpimy, że kroki te przyniosą oczekiwane rezultaty.</u>
435   - <u xml:id="u-11.43" who="#WicemarszałekJanKarolWende">W trosce o prawidłowy rozwój odpłatnych gospodarczych usług dla ludności poczyniono wiele dla rozszerzenia sieci usług i poprawy ich jakości. Od podjęcia w 1960 r. uchwały Rady Ministrów Nr 194 obserwuje się starania władz o lepsze zaspokojenie usługowych potrzeb ludności, w tym również troskę o rozwój rzemiosła, które w zakresie usług — tak w miastach, jak i na wsi — ma do spełnienia poważną rolę.</u>
436   - <u xml:id="u-11.44" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Gdy mowa o rzemiośle, z zadowoleniem odnotowaliśmy fakt, :iż przy końcu ubiegłej kadencji uchwalona została przez Sejm ustawa o ubezpieczeniu rzemieślników — o czym dziś mówił Obywatel Premier. Był to jeden z odblasków przysłowiowego „zielonego światła”, które zapalono dla rzemiosła, spełniającego pozytywną funkcję w gospodarce narodowej. Takich świateł zapaliło się ostatnio więcej, między innymi w centralnej polityce fiskalnej wobec warsztat ów usługowych oraz produkujących na eksport.</u>
437   - <u xml:id="u-11.45" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Niestety, to „zielone światło” nie wszędzie w terenie płonie wyraźnie. Nadal napływają sygnały mówiące o tym, że centralne zalecenia rozpływają się jakoś po drodze, nie docierają do celu bądź spychane bywają przez różnych nadgorliwców na boczny, ślepy tor.</u>
438   - <u xml:id="u-11.46" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Nie czas dziś, Obywatele Posłowie, na szczegółowe orna wianie problemu rzemiosła, do którego to problemu wypadnie nam jeszcze nieraz powrócić.</u>
439   - <u xml:id="u-11.47" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoki Sejmie! Jak już zaznaczyłem — mówiąc o usługach w szerokim pojęciu tego słowa — mamy na myśli zarówno tradycyjne, gospodarcze dziedziny działalności usługowej, jak i całokształt spraw, związanych z usługami w dziedzinie niematerialnej, w dziedzinie oświaty, kultury, służby zdrowia itd. — ze szczególnym uwzględnieniem mniejszych ośrodków miejskich, dla których aktywizacji mogą one być istotnym bodźcem.</u>
440   - <u xml:id="u-11.48" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Małe miasta są bowiem szczególnie predestynowanym terenem dla rozszerzania wszelkich form działalności usługowej — gospodarczej i pozagospodarczej, rozwoju drobnego przemysłu terenowego itp. Rozwój tych dziedzin umożliwiłby zwiększenie zatrudnienia w tych ośrodkach, wykorzystanie miejscowych surowców, powstanie zaplecza dla rolnictwa itd.</u>
441   - <u xml:id="u-11.49" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne, poświęcając wiele uwagi problemom małych miast, wskazywało niejednokrotnie, iż istnieją znaczne możliwości podniesienia rangi tych ośrodków, do czego przyczyniłoby się w znacznej mierze utworzenie — na wzór funduszu gromadzkiego — funduszu rozwoju małych miast. Stronnictwo Demokratyczne wskazywało swym ogniwom organizacyjnym i działaczom spośród inteligencji i rzemiosła na zadania, jakie stoją przed nimi w dziedzinie aktywizacji małych miast, poświęcając wytyczeniu tych zadań specjalne Plenum Centralnego Komitetu. Zaleciło ono między innymi zrzeszonej w naszym Stronnictwie inteligencji z małych miast, aby — w ścisłym współdziałaniu z aktywem sojuszniczych partii politycznych, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — stawała w pierwszym szeregu przy podejmowaniu i realizowaniu wszelkich inicjatyw społecznych w małych ośrodkach miejskich, aby służyła sprawie podniesienia rangi małych miast swym doświadczeniem i wiedzą fachową, mając na oku między innymi podnoszenie kultury życia codziennego mieszkańców i estetyki tych ośrodków, rozwijanie ich możliwości i zasobów w dziedzinie turystyki, regionalnej kultury, zaspokajania potrzeb oświatowo-kulturalnych, socjalnych, prawnych itp. najbliższego regionu wiejskiego.</u>
442   - <u xml:id="u-11.50" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Do małych miast — aczkolwiek problem ten występuje również i w większych ośrodkach, ale specjalnej ostrości i znaczenia nabiera właśnie w małych miastach — trwa i nasila się napływ młodej kadry fachowców, młodej inteligencji, wychowanej już w Polsce Ludowej. Uważamy za rzecz wielkiej wagi, by tę młodą kadrę związać z tymi ośrodkami poprzez wykazywanie stałej troski i starania o stworzenie jej odpowiednich warunków życia i pracy, poprzez otoczenie jej życzliwością i opieką. Z drugiej strony — od młodej tej kadry wymagać można i trzeba właściwiej, rzetelnej i sumiennej postawy przy wypełnianiu obowiązków i odpowiedzialności za wykonanie powierzonych jej prac i zadań.</u>
443   - <u xml:id="u-11.51" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Obywatele Posłowie! Program Frontu Jedności Narodu przywiązuje wielką wagę do rozwijania demokracji socjalistycznej — usprawniania pracy aparatu państwowego, walki z niedostrzeganiem przezeń ludzkich trosk i potrzeb, walki z biurokracją. Wszystkie te postulaty łączą się ściśle z doskonaleniem pracy rad narodowych, które dzięki swej strukturze i charakterowi funkcjonowania są powiązaniem elementów władzy państwowej z elementami organizacji typu społecznego.</u>
444   - <u xml:id="u-11.52" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Z działalnością rad narodowych styka się bezpośrednio na co dzień każdy obywatel naszego kraju. Ten kontakt: urząd — obywatel, podkreślony w swej wadze uchwaleniem przed pięciu laty przez Sejm Kodeksu postępowania administracyjnego, jest sprawą, która wciąż jeszcze wymaga stałej uwagi oraz troski. I mimo, iż na tym polu wiele poczynań przyniosło dobre owoce, jest często przedmiotem wielu krytycznych — częstokroć słusznych — uwag ze strony społeczeństwa.</u>
445   - <u xml:id="u-11.53" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Rosnące znaczenie organów przedstawicielskich w naszym kraju, ich rozszerzające się stale uprawnienia muszą iść w parze z doskonaleniem pracy tych organów. Stronnictwo nasze wiele uwagi poświęca działalności wszystkich komórek rad narodowych. Skupiając w swych szeregach sporą liczbę członków spośród inteligencji zatrudnionej w administracji, wpajamy im zasadę, iż dobre ułożenie stosunków między urzędem a obywatelem, respektowanie jego uzasadnionych potrzeb i postulatów, wyeliminowanie zbędnych czynności w teku załatwiania spraw, rzetelna i sprawna informacja — stanowią poważny czynnik umacniania zaufania ludzi pracy do organów władzy ludowej, zbliżenia społeczeństwa do rad narodowych, ułatwienia człowiekowi pracy rozwiązywania wielu jego życiowych spraw i problemów. Zbyteczne przy tym chyba mówić szerzej z tej trybuny, iż rady narodowe będą realizatorem programów terenowych, z którymi szliśmy do wyborów. Stąd waga sprawy i jej poważne znaczenie.</u>
446   - <u xml:id="u-11.54" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Skoro jesteśmy przy problemach rad narodowych, chciałbym z tej trybuny jeszcze raz poświęcić nieco uwagi — jak najkrócej rzecz ujmując — problemowi, o którym mieliśmy możność kilkakrotnie mówić, a który wciąż jest problemem aktualnym. Jest to sprawa środków materialnych, płynących w teren z wielu źródeł — Ministerstwa Kultury i Sztuki, wojewódzkich rad narodowych, związków zawodowych, związków spółdzielczych itp. — z przeznaczeniem na upowszechnianie kultury oraz uruchamianie najrozmaitszych urządzeń socjalnych. Te środki, aczkolwiek może nie adekwatne do narastających wciąż potrzeb, są takie, na jakie nas w bieżącej sytuacji gospodarczej stać. Zsumowane — złotówka do złotówki, milion do miliona — stanowią poważną dźwignię materialną dla podniesienia poziomu kulturalnego korzystających z nich ośrodków. Mimo iż tylko w niektórych, i to nielicznych, terenach w swoim czasie powołane zostały do życia komisje koordynacyjne — praca ich przyniosła zamierzone owoce.</u>
447   - <u xml:id="u-11.55" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Chciałbym postulować pod adresem nowo wybranych komisji kultury rad narodowych, by skierowały swe spojrzenie na problem koordynacji środków przeznaczonych na upowszechnianie kultury, a pochodzących z różnych źródeł, i odpowiednio do specyfiki swego terenu — znalazły właściwe formy realizacji tak pożytecznej w tej dziedzinie koordynacji.</u>
448   - <u xml:id="u-11.56" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Poważną rolę inspirującą ma tu do spełnienia aktyw polityczny trzech naszych partii, którego zainteresowanie się tym problemem dałoby niewątpliwie możność zwiększenia efektów i bardziej celowego społecznego wykorzystania rozproszonych dotychczas środków materialnych.</u>
449   - <u xml:id="u-11.57" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Obywatele Posłowie! Sejm ubiegłej kadencji ma za sobą duży dorobek. Rozwinęły się i umocniły zapoczątkowane w roku 1957 nowe formy pracy naszego ludowego parlamentu. Znalazło to swój wyraz nie tylko w przejęciu przez Sejm pełni funkcji ustawodawczych i kontrolnych, ale i we wzrastającej roli we wszystkich dziedzinach życia publicznego. Rozwinęły i utrwaliły się formy i metody działania tego ważnego organu Sejmu, jakim są komisje sejmowe. Bilans ich działalności jest dodatni. Zdobyte w ubiegłych latach doświadczenia trzeba będzie dalej rozwijać i wzbogacać o nowe wartości.</u>
450   - <u xml:id="u-11.58" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Na uwagę zasługuje też prawidłowa praktyka uchwalania przez komisje dezyderatów poselskich, które zdobyły sobie trwałe prawo obywatelstwa w polskiej praktyce parlamentarnej. Dezyderaty stały się jakby nową formą zbiorowej interpelacji poselskiej, wspartej autorytetem całej bądź znacznej większości komisji sejmowych — co jest ich niewątpliwą zaletą.</u>
451   - <u xml:id="u-11.59" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Łączy się z tym sprawa dalszego wzbogacania dotychczas ukształtowanych form prac Sejmu i — jeśli można, tak powiedzieć — dialogu między władzą ustawodawczo-kontrolną, a władzą wykonawczą, o czym mówił dziś Obywatel Premier — nie tylko na swoiście ekskluzywnym forum komisji sejmowej, ale i na forum szerszym, na plenarnych posiedzeniach Sejmu.</u>
452   - <u xml:id="u-11.60" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Dlatego też z zadowoleniem witaliśmy w ostatnich latach mające coraz częściej miejsce korzystanie z gościnności tej trybuny przez przedstawicieli rządu, w celu bezpośredniego informowania Wysokiej Izby o ważniejszych problemach naszego życia państwowego bądź wyjaśniania obywatelom posłom niektórych spraw bieżących.</u>
453   - <u xml:id="u-11.61" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wyrażamy nadzieję, że ten dobry obyczaj parlamentarny będzie kontynuowany z pożytkiem dla sprawy.</u>
454   - <u xml:id="u-11.62" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Chciałbym też stwierdzić, z zadowoleniem, iż w zapowiedzi zawartej w dzisiejszym exposé Prezesa Rady Ministrów, że: „rząd zadania swe wykonywać będzie w ścisłej współpracy pod kontrolą Sejmu; w rozwiniętej jeszcze szerzej niż dotąd współpracy z komisjami sejmowymi” — Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego widzi zgodność ze swymi poglądami na rolę naszego ludowego parlamentu, na jego zadania jako najwyższego organu władzy ludowej w naszym kraju i wyraziciela opinii publicznej.</u>
455   - <u xml:id="u-11.63" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoka Izbo! Jak już podkreślali moi przedmówcy, obecna sytuacja międzynarodowa musi budzić naszą troskę w związku z brutalną agresją amerykańską w różnych częściach świata.</u>
456   - <u xml:id="u-11.64" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Awanturnicze koła, imperialistyczne uparcie nie chcą wyciągać wniosków z nauki historii i wbrew interesom swych własnych narodów igrają z ogniem, balansując nad przepaścią powszechnego konfliktu zbrojnego. Co to oznacza w dobie broni nuklearnej i rakiet międzykontynentalnych — nie trzeba szeroko dowodzić. Świadomość tej grozy jest powszechna i powszechne jest też oburzenie narodów na tych, którzy Igrają z płomieniem wojny.</u>
457   - <u xml:id="u-11.65" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Społeczeństwo polskie potępia agresywną politykę Stanów Zjednoczonych w Wietnamie i Dominikanie. Polska, która po dziś dzień odczuwa skutki wojny i okupacji, naród nasz, który nigdy nie uległ najeźdźcy i z bronią w ręku walczył i wywalczył swoją wolność i niepodległość, z całą sympatią śledzi walkę narodów o wolność i niezawisłość państwową pod każdą szerokością geograficzną.</u>
458   - <u xml:id="u-11.66" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Jesteśmy sercem i myślami przy bohaterskich żołnierzach południowowietnamskiego ruchu oporu, przy obrońcach niezawisłej Demokratycznej Republiki Wietnamu, przy ofiarnej, odważnej ludności i żołnierzach legalnego rządu dominikańskiego — przy wszystkich patriotach broniących niepodległości swego kraju, swojej godności narodowej, niezawisłości politycznej i ekonomicznej swego państwa.</u>
  392 + <u xml:id="u-11.0" who="#JanKarolWende">Obywatelu Marszałku, Obywatele Posłowie! Po zapoznaniu się z oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego deklaruje pełne poparcie dla kierunku działania rządu, nakreślonego w dzisiejszym expose Obywatela Premiera oraz dla proponowanego składu Rady Ministrów.</u>
  393 + <u xml:id="u-11.1" who="#JanKarolWende">Wysoki Sejmie! IV Kadencja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, otwierając kolejny okres działalności polskiego ludowego parlamentaryzmu, zbiega się z początkiem nowego, doniosłego etapu w rozwoju kraju, w życiu narodu. Dzięki 20-letniej wytężonej pracy naszego narodu, klasy robotniczej, chłopstwa, inteligencji, rzemiosła i wszystkich ludzi pracy mamy już za sobą najtrudniejszy okres odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych i 5-letniej okupacji. W znacznym stopniu przezwyciężyliśmy już także skutki wielowiekowego gospodarczego niedorozwoju Polski.</u>
  394 + <u xml:id="u-11.2" who="#JanKarolWende">Znane w głównych zarysach z uchwał IV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej kierunki i tempo dalszego rozwoju kraju w nadchodzącym 5-leciu, o czym mówił w swym exposé Obywatel Premier i co będzie przedmiotem prac Sejmu w najbliższych miesiącach, oznaczają wejście Polski w kolejno wyższy etap rozwoju jej gospodarki narodowej, oświaty, nauki i kultury, jej urządzeń socjalnych, oznaczają usprawnienie naszego systemu zarządzania i metod planowania, oznaczają modernizację naszego rolnictwa, oznaczają dalszy rozwój stosunków międzynarodowych tak w płaszczyźnie politycznej, jak i ekonomicznej i kulturalnej. W sumie oznaczają dobrą zapowiedź dalszego awansu Polski.</u>
  395 + <u xml:id="u-11.3" who="#JanKarolWende">Ale już dziś, dzięki dotychczasowym 20-letnim osiągnięciom, Polska Ludowa przesunęła się znacznie naprzód w tabeli państw wysoko rozwiniętych. I dlatego stać nas dziś na to, by podjąć i pomyślnie realizować wskazane ogólnie w exposé Prezesa Rady Ministrów zadania wysunięte do rangi czołowego problemu naszej gospodarki w następnych latach, po to, by rozwój nasz był jak najbardziej zrównoważony, by połączony był z najkorzystniejszymi — z punktu widzenia postępu technicznego, eksportu i potrzeb konsumenta na rynku krajowym — zmianami w strukturze produkcji, zmianami w jej jakości i nowoczesności.</u>
  396 + <u xml:id="u-11.4" who="#JanKarolWende">Polska międzywojenna, Polska 1939 roku była kopciuszkiem wśród znaczących coś w Europie państw. Polska 1965 roku jest ważnym faktorem międzynarodowym. Polska Ludowa poważana jest jako solidny kontrahent ekonomiczny, jako cenny partner polityczny, jako ważki, twórczy ośrodek naukowo-kulturalny. Polska Ludowa przestała być przedmiotem gier politycznych, jest podmiotem własnych dziejów.</u>
  397 + <u xml:id="u-11.5" who="#JanKarolWende">We współczesnym świecie, kiedy państwa i narody są ze sobą związane tysiącem rozmaitych splotów: ekonomicznych, politycznych, naukowych, socjalnych itd., kiedy w związku z obiektywnie nieuniknionymi procesami integracyjnymi uwzględniony powinien być dobrze pojęty interes narodowy poszczególnych krajów — władza ludowa steruje w Polsce sprawami państwa zgodnie z potrzebami i racją stanu naszego narodu i w harmonii z prawidłowo rozumianym wspólnym interesem krajów socjalistycznych, krajów sojuszniczych i zaprzyjaźnionych. Polska dzięki powrotowi na swoje ziemie zachodnie stała się czynnikiem stabilizacji w układzie sił politycznych, gospodarczych i obronnych Europy.</u>
  398 + <u xml:id="u-11.6" who="#JanKarolWende">Z satysfakcją i dumą stwierdzamy, iż w ciągu ubiegłego okresu społeczeństwo polskie dokonało skoku w zakresie rozwoju gospodarczego oraz znacznie wzbogaciło swój skarbiec kultury. Coraz poważniejszą rolę odgrywa w świecie polska myśl twórcza: naukowa, techniczna, ekonomiczna, architektoniczna, socjologiczna czy filozoficzna. Nasza twórczość i odtwórczość artystyczna notowana jest w świecie wysoko i posiada nieznaną dawniej rangę.</u>
  399 + <u xml:id="u-11.7" who="#JanKarolWende">Dlatego też stwierdzenie Obywatela Premiera w dzisiejszym exposé, iż osiągnięcia Polski w dziedzinie nauki i kultury stanowią dorobek równie doniosły i cenny dla przyszłości narodu, jak osiągnięcia natury materialnej — będzie niewątpliwie bodźcem do dalszego rozwoju tych dziedzin i nowym źródłem energii dla wszystkich, którzy tym dziedzinom poświęcają swój wysiłek.</u>
  400 + <u xml:id="u-11.8" who="#JanKarolWende">Jest rzeczywiście tak. Bez dynamicznego, ilościowego i jakościowego rozwoju nauki i kultury niemożliwe byłyby te wielkie dokonania i osiągnięcia w okresie ubiegłych 20 lat i nie można byłoby realnie myśleć o dalszym szybkim i wszechstronnym posuwaniu się naszego kraju naprzód i wyżej.</u>
  401 + <u xml:id="u-11.9" who="#JanKarolWende">Wszystkie te, tak oczywiste dziś dla każdego przemiany, osiągnięcia i dokonania widoczne we wszystkich dziedzinach życia publicznego, zawdzięczamy zwycięstwu w naszym kraju socjalistycznej koncepcji ustrojowej, socjalistycznych sił społecznych, zawdzięczamy 20-letniemu istnieniu władzy ludowej w Polsce. Zgadzamy się ze stwierdzeniem Obywatela Premiera, iż trudności, jakie napotykaliśmy w latach 1962/1963 w naszej gospodarce zostały w znacznej mierze przezwyciężone. Niemniej jednak, nasza niezupełnie zadowalająca sytuacja rynkowa, o której była mowa w expose, uzasadnia całkowicie słuszność decyzji dotyczącej planu na rok 1965, a zmieniającej proporcję na korzyść poprawy sytuacji w produkcji przeznaczonej dla rynku dla lepszego zaspokojenia potrzeb konsumenta. Operatywny plan, przewidujący poważny wzrost dostaw na rynek w trzecim kwartale bieżącego roku deficytowych artykułów, powinien tu być poważną dźwignią poprawy.</u>
  402 + <u xml:id="u-11.10" who="#JanKarolWende">Gdy mówimy o gospodarce narodowej — przyjmujemy z zadowoleniem informację Obywatela Premiera o zaawansowaniu prac nad doskonaleniem metod planowania i systemu zarządzania. Duże znaczenie będzie miało rzeczywiste przekazanie w dół uprawnień w ręce organów i ludzi realizujących programy rozwoju kraju i w ten sposób pełne uruchomienie ich inicjatywy, a zarazem odpowiedzialności za sprawy kraju.</u>
  403 + <u xml:id="u-11.11" who="#JanKarolWende">Wysoki Sejmie! Wchodzimy obecnie w kolejną dekadę rozwoju kraju. To właśnie Sejmowi IV kadencji, jak wspomniano już z tej trybuny, przypadnie w udziale nadanie ostatecznego kształtu i uchwalenie planu 5-letniego na okres 1966–1970, na okres, który stać się powinien przysłowiowym słupem milowym na drodze do kolejnego, wyższego etapu wszechstronnego rozwoju naszej ojczyzny.</u>
  404 + <u xml:id="u-11.12" who="#JanKarolWende">Nie ma chyba, Obywatele Posłowie, pośród nas nikogo, kto nie zdawałby sobie sprawy z tego, że oczekujące nas w związku z tym zadania nie są łatwe, jak niełatwy był dotychczasowy wysiłek narodu dźwignięcia w górę kraju z dna zniszczenia i upokorzenia okupacyjnego, jak niełatwa była droga od powojennych ruin, okupacyjnej nędzy i wewnętrznego rozbicia społeczeństwa do dzisiejszych wielkich fundamentalnych osiągnięć gospodarczych, kulturowych, socjalnych i politycznych, do zespolenia społeczeństwa we Froncie Jedności Narodu; od zgliszcz Warszawy do dzisiejszych rusztowań Ściany Wschodniej; od nędzy biedaszybów i niedorozwoju przemysłowego do dzisiejszych Turoszowów, Nowej Huty, tarnobrzeskiego Kombinatu Siarkowego czy potężnego kompleksu płockiej Petrochemii; od prymitywnej gospodarki i zacofania kulturalnego wsi do elektryfikacji, puławskich „Azotów” i szybkiego wzrostu kultury wsi; od żenującego procentu analfabetów, braku szkół do dzisiejszego stanu oświaty, szkolnictwa średniego i wyższego.</u>
  405 + <u xml:id="u-11.13" who="#JanKarolWende">Nie ma zresztą potrzeby w tej Izbie i w tym gronie nakreślania raz jeszcze całego ogromu dokonanej pracy. W ciągu 2 zaledwie dziesiątków łat kraj nasz zmienił się nie do poznania i naród nasz posunął się naprzód we wszystkich dziedzinach życia krokiem olbrzyma.</u>
  406 + <u xml:id="u-11.14" who="#JanKarolWende">Pragnąłbym, Obywatele Posłowie, poświęcić nieco uwagi sprawom, których echa wszyscy jeszcze mamy w żywej pamięci, mianowicie ostatniej kampanii wyborczej, w której wyniku społeczeństwo wyposażyło nas w mandaty, upoważniające do zabierania głosu w tej Izbie, do radzenia nad sprawami Rzeczypospolitej, do decydowania o wielu żywotnych sprawach naszego państwa.</u>
  407 + <u xml:id="u-11.15" who="#JanKarolWende">Każdy z nas, Obywatele Posłowie, ma własne doświadczenia z kampanii wyborczej, nagromadzone podczas wielogodzinnych spotkań, rozmów i dyskusji z wyborcami i każdy ma swój własny spory zasób refleksji i wniosków. Ale wszyscy chyba, bez względu na przynależność klubową, zgodni jesteśmy co do jednego: kampania ta była jeszcze jednym poważnym egzaminem politycznej dojrzałości i obywatelskiej postawy społeczeństwa polskiego, które 30 maja br. dokonało podwójnego niejako wyboru: wyboru programu Frontu Jedności Narodu oraz wyboru posłów na Sejm i radnych, mających czuwać nad wcielaniem w życie tego programu.</u>
  408 + <u xml:id="u-11.16" who="#JanKarolWende">Społeczeństwo naszego kraju postawą swą udowodniło, iż jego zaangażowanie jest wielkim kapitałem społecznym, źródłem obywatelskiego spojrzenia na zagadnienia i problemy naszej gospodarki, co znajdowało dobitny wyraz w wielu konstruktywnych wypowiedziach podczas zebrań przedwyborczych. Ten dorobek, odpowiednio rozwinięty na szerokiej płaszczyźnie samorządnych organizacji, będzie poważną dźwignią dalszego rozwoju aktywności naszego społeczeństwa.</u>
  409 + <u xml:id="u-11.17" who="#JanKarolWende">Wiemy, że nasze społeczeństwo lubi, tak na co dzień, ponarzekać, krytykować — często słusznie, nierzadko z przesadą. Jest to jeden, że tak powiem z narodowych rysów intelektualnych naszego społeczeństwa. Ale gdy naród nasz staje wobec podstawowej decyzji natury ogólnopaństwowej, wówczas — tak jak już wielokrotnie — wykazuje wielką dojrzałość polityczną i pełną odpowiedzialność za losy kraju. Tak było też 30 maja br.</u>
  410 + <u xml:id="u-11.18" who="#JanKarolWende">Myśląc o przebiegu i wynikach ostatnich wyborów, analizujemy przede wszystkim ich głęboki sens ideowo-polityczny. Koncepcja polityczna szerokiego Frontu Jedności Narodu zrodziła się z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej jeszcze w czasie hitlerowskiej okupacji. Miała ona wówczas na celu mobilizację demokratycznych, patriotycznych organizacji społeczeństwa polskiego do walki z okupantem — o wyzwolenie narodowe, o niepodległą, demokratyczną Polskę.</u>
  411 + <u xml:id="u-11.19" who="#JanKarolWende">Powołany do życia w 1956 r. Front Jedności Narodu, w warunkach istnienia niepodległej, suwerennej Rzeczypospolitej Ludowej, jest kontynuacją idei jednoczenia, zespolenia wszystkich twórczych i patriotycznych sił narodu wokół wielkiego programu budowy socjalizmu w Polsce, wokół programu dalszego, sprawniejszego i efektywniejszego rozwoju kraju, jego zasobów materialnych i duchowych.</u>
  412 + <u xml:id="u-11.20" who="#JanKarolWende">Trzonem Frontu Jedności Narodu są, jak wiemy, trzy sojusznicze partie polityczne, czołowa partia — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne. Jest to model życia politycznego zrodzony z naszej tradycji, odpowiadający potrzebom, interesom i dobru naszego kraju.</u>
  413 + <u xml:id="u-11.21" who="#JanKarolWende">Sojuszowi temu, w którym kierownicza rola przypada Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co determinuje i gwarantuje socjalistyczny kierunek rozwoju Polski, przy zachowaniu samodzielności i odrębności każdej partii, przyświeca jedność dążeń i jeden wspólny cel: budowa socjalizmu w naszym kraju, to znaczy stworzenie nowoczesnej Polski zasobnej i światłej, Polski silnej i sprawiedliwej, to znaczy umocnienie i utrwalenie naszej niepodległości i suwerenności narodowej, zabezpieczenie granic naszego państwa i naszej pokojowej pracy.</u>
  414 + <u xml:id="u-11.22" who="#JanKarolWende">Wokół tego trój członu politycznego skupiają się wszystkie zawodowe i społeczne organizacje masowe polskiego świata pracy; skupiają się wszyscy Polacy, którym bliskie są losy kraju, którzy myślą o sprawach własnych i ogółu, dla których dobro ojczyzny jest najwyższym prawem.</u>
  415 + <u xml:id="u-11.23" who="#JanKarolWende">W koncepcji Frontu Jedności Narodu zawiera się więc nie tylko sojusz trzech partii, ale zarazem sojusz partyjnych i bezpartyjnych, trwałe współdziałanie wszystkich obywateli przy wzniesieniu i upiększeniu naszego wspólnego domu — Polski Ludowej.</u>
  416 + <u xml:id="u-11.24" who="#JanKarolWende">We Froncie Jedności Narodu jest więc miejsce dla ludzi wszystkich klas i warstw, dla ludzi o różnym światopoglądzie, dla, wierzących i niewierzących, których wspólną dewizą, wspólnym zawołaniem jest dobro ludowej Rzeczypospolitej.</u>
  417 + <u xml:id="u-11.25" who="#JanKarolWende">Oto, Obywatele Posłowie, gdzie tkwi najgłębszy sens polityczny wyników wyborów 30 maja far.</u>
  418 + <u xml:id="u-11.26" who="#JanKarolWende">Przytłaczająca większość głosów, która padła w wyborach za programem Frontu Jedności Narodu i za kandydatami na posłów i radnych — była nie tylko wyrazem ogólnonarodowego poparcia dla tego programu. Był to jednocześnie kredyt polityczny i moralny udzielony przez społeczeństwo najwyższemu organowi władzy — Sejmowi PRL oraz radom narodowym.</u>
  419 + <u xml:id="u-11.27" who="#JanKarolWende">To powszechne poparcie społeczeństwa powinno być dla nas nakazem dalszego właściwego inicjowania i kierowania sprawami Rzeczypospolitej, czuwania nad prawidłową realizacją dalszego rozwoju kraju, a zatem — realizacją tych spraw, w imię których społeczeństwo polskie 30 maja br. szło tak masowo do urn wyborczych i głosowało na wspólne listy kandydatów Frontu Jedności Narodu, na wspólny socjalistyczny program trzech sojuszniczych partii, które mimo różnych tradycji ideowo-politycznych, mimo różnego zakresu i zasięgu działania i oddziaływania wśród społeczeństwa — stoją wspólnie na platformie socjalizmu.</u>
  420 + <u xml:id="u-11.28" who="#JanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne — będąc partią niemarksistowską, stojącą nieodmiennie na gruncie socjalizmu — skupia w swoich szeregach różne środowiska inteligencji pracującej, wolne zawody, rzemiosło i inne grupy miejskich warstw pośrednich. Rzesze członkowskie naszego Stronnictwa — możemy to dziś stwierdzić z całą oczywistością — stanęły na gruncie afirmacji naszego ustroju i nie tylko opowiedziały się za budownictwem socjalistycznym w Polsce, ale wspólnie z klasą robotniczą i pracującym chłopstwem ofiarnie to budownictwo realizują i umacniają. Cel podstawowy jest więc jeden — socjalizm. Osiągnięciu tego celu będziemy nadal poświęcać wszystkie swoje siły, szukając najlepszych metod, form, tempa i środków realizacji zadań, co oceniamy jako zjawisko naturalne i twórcze.</u>
  421 + <u xml:id="u-11.29" who="#JanKarolWende">Poszukiwanie najlepszych metod, form i środków realizacji wspólnego programu, konfrontacja stanowisk i poglądów — doskonali sam program i jego wykonanie, a zarazem utrwala sojusz trzech partii i FJN jako całości, umacnia więź społeczeństwa z władzą ludową. Na takich zasadach kształtowała się i kształtować się będzie również w przyszłości międzypartyjna współpraca parlamentarna Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD oraz współpraca z bezpartyjnymi posłami, taka będzie codzienna praktyka naszego sojuszu, wspólnych celów i ideałów, sojuszu w służbie narodu i państwa.</u>
  422 + <u xml:id="u-11.30" who="#JanKarolWende">I w pełni zgadzamy się ze stwierdzeniem Władysława Gomułki, że sojusz i braterska współpraca trzech partii, to wielki dorobek Polski Ludowej, że jest to główne polityczne źródło naszych politycznych sukcesów. Jest to też rokująca, pomyślna zapowiedź dalszych dokonań i osiągnięć w rozkwicie naszego kraju, Wysoka Izbo! Wśród wielu oczekujących Sejm IV kadencji prac, których celem jest dalszy wszechstronny rozwój kraju — na pierwsze miejsce wysuwają się prace nad planem 5-letnim na okres 1966–1970.</u>
  423 + <u xml:id="u-11.31" who="#JanKarolWende">Założenia tego planu i jego podstawowe wskaźniki stały w centrum dyskusji i uchwał XV Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który wytyczył główne kierunki rozwoju naszej gospodarki na okres najbliższego pięciolecia; założenia te były również przedmiotem dyskusji i uchwał IV Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i VIII Kongresu Stronnictwa Demokratycznego. Program wyborczy Frontu Jedności Narodu oparty został właśnie o treść uchwał tych kongresów partyjnych,. Z faktu tego wynikają określone wnioski — obowiązki i zadania.</u>
  424 + <u xml:id="u-11.32" who="#JanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne — ponosząc jako partia polityczna współodpowiedzialność za całość spraw kraju, nie wypuszczając ze swego pola widzenia i zainteresowania ogólnonarodowych problemów z zakresu zadań politycznych, gospodarczych, kulturalnych, socjalnych itd. — widzi celowość poświęcenia szczególnej uwagi w swoim działaniu politycznym i organizacyjnym sprawie prawidłowego rozwoju szeroko pojmowanej sfery usług, a więc sfery aktywności, obejmującej liczne dziedziny działalności pozaprodukcyjnej — zarówno zawodów inteligenckich, jak i rzemieślniczych.</u>
  425 + <u xml:id="u-11.33" who="#JanKarolWende">Generalnie można stwierdzić, Obywatele Posłowie, że w nowoczesnym, wysoce rozwiniętym organizmie państwowym — znaczenie ekonomiczne i społeczne szeroko pojmowanych usług w gospodarce narodowej ma tendencję wzrastającą. Tym bardziej w naszych warunkach ustrojowych sfera usług — w szerokim pojęciu tego słowa — awansuje do rangi bardzo istotnego czynnika w prawidłowym rozwoju budownictwa socjalistycznego.</u>
  426 + <u xml:id="u-11.34" who="#JanKarolWende">W systemie gospodarki socjalistycznej większość szeroko pojmowanych usług wpływa pośrednio na wzrost dochodu narodowego, na kształtowanie się warunków bytowych ludności, jak też na umacnianie i zwiększanie potencjału gospodarczego kraju.</u>
  427 + <u xml:id="u-11.35" who="#JanKarolWende">Takie usługi, jak oświata, podnosząca poziom wykształcenia i świadomości społecznej człowieka, czyniąc zeń pełnowartościowego realizatora zadań w dziedzinie produkcji, zwiększają wydajność pracy, pomnażają wyniki ekonomiczne.</u>
  428 + <u xml:id="u-11.36" who="#JanKarolWende">Takie usługi, jak na przykład ochrona zdrowia, upowszechnianie różnych gałęzi sztuki ozy porada prawna — zaspokajając potrzeby ludności, stanowią zarazem inwestycję w ten podstawowy czynnik procesu gospodarowania, jakim jest człowiek; usługi wykonywane przez administrację stanowią bardzo ważny element kształtowania się stosunków produkcji, oddziałując między innymi, na przykład, na stopień wykorzystania potencjału gospodarczego; z kolei usługi gospodarcze, naprawcze i inne, wykonywane przez zakłady uspołecznionej i nieuspołecznionej drobnej wytwórczości, decydują o stopniu wykorzystania oraz o czasie użytkowania artykułów konsumpcyjnych trwałego użytku, w tym również maszyn, narzędzi itd.</u>
  429 + <u xml:id="u-11.37" who="#JanKarolWende">Ocena kierunków rozwoju gospodarki narodowej wykazuje, że podczas realizacji poprzednich planów gospodarczych koncentracja nakładów odbywała się poza sferą usług, a w szczególności poza sferą usług odpłatnych. Z tego też względu problem rozwijania usług wymaga stałego zainteresowania zarówno partii politycznych, jak i tych organów administracji, których zadaniem jest zabezpieczenie wzrastających potrzeb konsumpcyjnych społeczeństwa oraz zmienionej struktury popytu.</u>
  430 + <u xml:id="u-11.38" who="#JanKarolWende">U podstaw tych narastających potrzeb społeczeństwa w zakresie szeroko pojętych usług leży ogólny rozwój i osiągnięcia naszej gospodarki narodowej, które — na przykład w wyniku wzrostu mechanizacji — stwarzają w skali masowej nowe potrzeby społeczne. Toteż wzrostowi produkcji i stopnia wykorzystania współczesnych zdobyczy mechanizacji i techniki w życiu zbiorowym i indywidualnym — musi odpowiadać rozwój sieci usług gospodarczych.</u>
  431 + <u xml:id="u-11.39" who="#JanKarolWende">W niektórych gałęziach naszej gospodarki, jak na przykład w rolnictwie, niedostateczny rozwój działalności usługowej staje się wręcz hamulcem w dalszym rozwoju procesu elektryfikacji, chemizacji i mechanizacji produkcji rolnej oraz ogólnych zmian społecznych, cywilizacyjnych i kulturowych dokonujących się na wsi.</u>
  432 + <u xml:id="u-11.40" who="#JanKarolWende">Znaczenie szeroko pojmowanych usług w gospodarce narodowej ma też aspekt szerszy.</u>
  433 + <u xml:id="u-11.41" who="#JanKarolWende">W opracowywanym planie 5-letnim ważne miejsce zajmuje problem zabezpieczenia odpowiedniej ilości miejsc pracy dla obywateli wchodzących w wiek produkcyjny, o czym była już mowa w dyskusji. I tu również usługi uwzględnione zostały słusznie jako jedna z tych dziedzin gospodarki, która stwarza pewne możliwości zatrudnienia określonej liczby młodych pracowników. Pogląd ten oparty został między innymi na analizie kosztów uruchamiania nowych miejsc pracy.</u>
  434 + <u xml:id="u-11.42" who="#JanKarolWende">Cieszą nas ciepłe słowa wypowiedziane dziś z tej trybuny przez Obywatela Premiera pod adresem rzemiosła oraz informacja o już podjętych, znanych decyzjach, zmierzających do rozwoju i prawidłowego działania rzemiosła, jak również zapowiedź dalszych słusznych posunięć w zakresie przydziału surowców, lokali, polityki podatkowej, polityki cen, sprawy spółdzielczości mieszkaniowej itd. Nie wątpimy, że kroki te przyniosą oczekiwane rezultaty.</u>
  435 + <u xml:id="u-11.43" who="#JanKarolWende">W trosce o prawidłowy rozwój odpłatnych gospodarczych usług dla ludności poczyniono wiele dla rozszerzenia sieci usług i poprawy ich jakości. Od podjęcia w 1960 r. uchwały Rady Ministrów Nr 194 obserwuje się starania władz o lepsze zaspokojenie usługowych potrzeb ludności, w tym również troskę o rozwój rzemiosła, które w zakresie usług — tak w miastach, jak i na wsi — ma do spełnienia poważną rolę.</u>
  436 + <u xml:id="u-11.44" who="#JanKarolWende">Gdy mowa o rzemiośle, z zadowoleniem odnotowaliśmy fakt, :iż przy końcu ubiegłej kadencji uchwalona została przez Sejm ustawa o ubezpieczeniu rzemieślników — o czym dziś mówił Obywatel Premier. Był to jeden z odblasków przysłowiowego „zielonego światła”, które zapalono dla rzemiosła, spełniającego pozytywną funkcję w gospodarce narodowej. Takich świateł zapaliło się ostatnio więcej, między innymi w centralnej polityce fiskalnej wobec warsztat ów usługowych oraz produkujących na eksport.</u>
  437 + <u xml:id="u-11.45" who="#JanKarolWende">Niestety, to „zielone światło” nie wszędzie w terenie płonie wyraźnie. Nadal napływają sygnały mówiące o tym, że centralne zalecenia rozpływają się jakoś po drodze, nie docierają do celu bądź spychane bywają przez różnych nadgorliwców na boczny, ślepy tor.</u>
  438 + <u xml:id="u-11.46" who="#JanKarolWende">Nie czas dziś, Obywatele Posłowie, na szczegółowe orna wianie problemu rzemiosła, do którego to problemu wypadnie nam jeszcze nieraz powrócić.</u>
  439 + <u xml:id="u-11.47" who="#JanKarolWende">Wysoki Sejmie! Jak już zaznaczyłem — mówiąc o usługach w szerokim pojęciu tego słowa — mamy na myśli zarówno tradycyjne, gospodarcze dziedziny działalności usługowej, jak i całokształt spraw, związanych z usługami w dziedzinie niematerialnej, w dziedzinie oświaty, kultury, służby zdrowia itd. — ze szczególnym uwzględnieniem mniejszych ośrodków miejskich, dla których aktywizacji mogą one być istotnym bodźcem.</u>
  440 + <u xml:id="u-11.48" who="#JanKarolWende">Małe miasta są bowiem szczególnie predestynowanym terenem dla rozszerzania wszelkich form działalności usługowej — gospodarczej i pozagospodarczej, rozwoju drobnego przemysłu terenowego itp. Rozwój tych dziedzin umożliwiłby zwiększenie zatrudnienia w tych ośrodkach, wykorzystanie miejscowych surowców, powstanie zaplecza dla rolnictwa itd.</u>
  441 + <u xml:id="u-11.49" who="#JanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne, poświęcając wiele uwagi problemom małych miast, wskazywało niejednokrotnie, iż istnieją znaczne możliwości podniesienia rangi tych ośrodków, do czego przyczyniłoby się w znacznej mierze utworzenie — na wzór funduszu gromadzkiego — funduszu rozwoju małych miast. Stronnictwo Demokratyczne wskazywało swym ogniwom organizacyjnym i działaczom spośród inteligencji i rzemiosła na zadania, jakie stoją przed nimi w dziedzinie aktywizacji małych miast, poświęcając wytyczeniu tych zadań specjalne Plenum Centralnego Komitetu. Zaleciło ono między innymi zrzeszonej w naszym Stronnictwie inteligencji z małych miast, aby — w ścisłym współdziałaniu z aktywem sojuszniczych partii politycznych, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — stawała w pierwszym szeregu przy podejmowaniu i realizowaniu wszelkich inicjatyw społecznych w małych ośrodkach miejskich, aby służyła sprawie podniesienia rangi małych miast swym doświadczeniem i wiedzą fachową, mając na oku między innymi podnoszenie kultury życia codziennego mieszkańców i estetyki tych ośrodków, rozwijanie ich możliwości i zasobów w dziedzinie turystyki, regionalnej kultury, zaspokajania potrzeb oświatowo-kulturalnych, socjalnych, prawnych itp. najbliższego regionu wiejskiego.</u>
  442 + <u xml:id="u-11.50" who="#JanKarolWende">Do małych miast — aczkolwiek problem ten występuje również i w większych ośrodkach, ale specjalnej ostrości i znaczenia nabiera właśnie w małych miastach — trwa i nasila się napływ młodej kadry fachowców, młodej inteligencji, wychowanej już w Polsce Ludowej. Uważamy za rzecz wielkiej wagi, by tę młodą kadrę związać z tymi ośrodkami poprzez wykazywanie stałej troski i starania o stworzenie jej odpowiednich warunków życia i pracy, poprzez otoczenie jej życzliwością i opieką. Z drugiej strony — od młodej tej kadry wymagać można i trzeba właściwiej, rzetelnej i sumiennej postawy przy wypełnianiu obowiązków i odpowiedzialności za wykonanie powierzonych jej prac i zadań.</u>
  443 + <u xml:id="u-11.51" who="#JanKarolWende">Obywatele Posłowie! Program Frontu Jedności Narodu przywiązuje wielką wagę do rozwijania demokracji socjalistycznej — usprawniania pracy aparatu państwowego, walki z niedostrzeganiem przezeń ludzkich trosk i potrzeb, walki z biurokracją. Wszystkie te postulaty łączą się ściśle z doskonaleniem pracy rad narodowych, które dzięki swej strukturze i charakterowi funkcjonowania są powiązaniem elementów władzy państwowej z elementami organizacji typu społecznego.</u>
  444 + <u xml:id="u-11.52" who="#JanKarolWende">Z działalnością rad narodowych styka się bezpośrednio na co dzień każdy obywatel naszego kraju. Ten kontakt: urząd — obywatel, podkreślony w swej wadze uchwaleniem przed pięciu laty przez Sejm Kodeksu postępowania administracyjnego, jest sprawą, która wciąż jeszcze wymaga stałej uwagi oraz troski. I mimo, iż na tym polu wiele poczynań przyniosło dobre owoce, jest często przedmiotem wielu krytycznych — częstokroć słusznych — uwag ze strony społeczeństwa.</u>
  445 + <u xml:id="u-11.53" who="#JanKarolWende">Rosnące znaczenie organów przedstawicielskich w naszym kraju, ich rozszerzające się stale uprawnienia muszą iść w parze z doskonaleniem pracy tych organów. Stronnictwo nasze wiele uwagi poświęca działalności wszystkich komórek rad narodowych. Skupiając w swych szeregach sporą liczbę członków spośród inteligencji zatrudnionej w administracji, wpajamy im zasadę, iż dobre ułożenie stosunków między urzędem a obywatelem, respektowanie jego uzasadnionych potrzeb i postulatów, wyeliminowanie zbędnych czynności w teku załatwiania spraw, rzetelna i sprawna informacja — stanowią poważny czynnik umacniania zaufania ludzi pracy do organów władzy ludowej, zbliżenia społeczeństwa do rad narodowych, ułatwienia człowiekowi pracy rozwiązywania wielu jego życiowych spraw i problemów. Zbyteczne przy tym chyba mówić szerzej z tej trybuny, iż rady narodowe będą realizatorem programów terenowych, z którymi szliśmy do wyborów. Stąd waga sprawy i jej poważne znaczenie.</u>
  446 + <u xml:id="u-11.54" who="#JanKarolWende">Skoro jesteśmy przy problemach rad narodowych, chciałbym z tej trybuny jeszcze raz poświęcić nieco uwagi — jak najkrócej rzecz ujmując — problemowi, o którym mieliśmy możność kilkakrotnie mówić, a który wciąż jest problemem aktualnym. Jest to sprawa środków materialnych, płynących w teren z wielu źródeł — Ministerstwa Kultury i Sztuki, wojewódzkich rad narodowych, związków zawodowych, związków spółdzielczych itp. — z przeznaczeniem na upowszechnianie kultury oraz uruchamianie najrozmaitszych urządzeń socjalnych. Te środki, aczkolwiek może nie adekwatne do narastających wciąż potrzeb, są takie, na jakie nas w bieżącej sytuacji gospodarczej stać. Zsumowane — złotówka do złotówki, milion do miliona — stanowią poważną dźwignię materialną dla podniesienia poziomu kulturalnego korzystających z nich ośrodków. Mimo iż tylko w niektórych, i to nielicznych, terenach w swoim czasie powołane zostały do życia komisje koordynacyjne — praca ich przyniosła zamierzone owoce.</u>
  447 + <u xml:id="u-11.55" who="#JanKarolWende">Chciałbym postulować pod adresem nowo wybranych komisji kultury rad narodowych, by skierowały swe spojrzenie na problem koordynacji środków przeznaczonych na upowszechnianie kultury, a pochodzących z różnych źródeł, i odpowiednio do specyfiki swego terenu — znalazły właściwe formy realizacji tak pożytecznej w tej dziedzinie koordynacji.</u>
  448 + <u xml:id="u-11.56" who="#JanKarolWende">Poważną rolę inspirującą ma tu do spełnienia aktyw polityczny trzech naszych partii, którego zainteresowanie się tym problemem dałoby niewątpliwie możność zwiększenia efektów i bardziej celowego społecznego wykorzystania rozproszonych dotychczas środków materialnych.</u>
  449 + <u xml:id="u-11.57" who="#JanKarolWende">Obywatele Posłowie! Sejm ubiegłej kadencji ma za sobą duży dorobek. Rozwinęły się i umocniły zapoczątkowane w roku 1957 nowe formy pracy naszego ludowego parlamentu. Znalazło to swój wyraz nie tylko w przejęciu przez Sejm pełni funkcji ustawodawczych i kontrolnych, ale i we wzrastającej roli we wszystkich dziedzinach życia publicznego. Rozwinęły i utrwaliły się formy i metody działania tego ważnego organu Sejmu, jakim są komisje sejmowe. Bilans ich działalności jest dodatni. Zdobyte w ubiegłych latach doświadczenia trzeba będzie dalej rozwijać i wzbogacać o nowe wartości.</u>
  450 + <u xml:id="u-11.58" who="#JanKarolWende">Na uwagę zasługuje też prawidłowa praktyka uchwalania przez komisje dezyderatów poselskich, które zdobyły sobie trwałe prawo obywatelstwa w polskiej praktyce parlamentarnej. Dezyderaty stały się jakby nową formą zbiorowej interpelacji poselskiej, wspartej autorytetem całej bądź znacznej większości komisji sejmowych — co jest ich niewątpliwą zaletą.</u>
  451 + <u xml:id="u-11.59" who="#JanKarolWende">Łączy się z tym sprawa dalszego wzbogacania dotychczas ukształtowanych form prac Sejmu i — jeśli można, tak powiedzieć — dialogu między władzą ustawodawczo-kontrolną, a władzą wykonawczą, o czym mówił dziś Obywatel Premier — nie tylko na swoiście ekskluzywnym forum komisji sejmowej, ale i na forum szerszym, na plenarnych posiedzeniach Sejmu.</u>
  452 + <u xml:id="u-11.60" who="#JanKarolWende">Dlatego też z zadowoleniem witaliśmy w ostatnich latach mające coraz częściej miejsce korzystanie z gościnności tej trybuny przez przedstawicieli rządu, w celu bezpośredniego informowania Wysokiej Izby o ważniejszych problemach naszego życia państwowego bądź wyjaśniania obywatelom posłom niektórych spraw bieżących.</u>
  453 + <u xml:id="u-11.61" who="#JanKarolWende">Wyrażamy nadzieję, że ten dobry obyczaj parlamentarny będzie kontynuowany z pożytkiem dla sprawy.</u>
  454 + <u xml:id="u-11.62" who="#JanKarolWende">Chciałbym też stwierdzić, z zadowoleniem, iż w zapowiedzi zawartej w dzisiejszym exposé Prezesa Rady Ministrów, że: „rząd zadania swe wykonywać będzie w ścisłej współpracy pod kontrolą Sejmu; w rozwiniętej jeszcze szerzej niż dotąd współpracy z komisjami sejmowymi” — Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego widzi zgodność ze swymi poglądami na rolę naszego ludowego parlamentu, na jego zadania jako najwyższego organu władzy ludowej w naszym kraju i wyraziciela opinii publicznej.</u>
  455 + <u xml:id="u-11.63" who="#JanKarolWende">Wysoka Izbo! Jak już podkreślali moi przedmówcy, obecna sytuacja międzynarodowa musi budzić naszą troskę w związku z brutalną agresją amerykańską w różnych częściach świata.</u>
  456 + <u xml:id="u-11.64" who="#JanKarolWende">Awanturnicze koła, imperialistyczne uparcie nie chcą wyciągać wniosków z nauki historii i wbrew interesom swych własnych narodów igrają z ogniem, balansując nad przepaścią powszechnego konfliktu zbrojnego. Co to oznacza w dobie broni nuklearnej i rakiet międzykontynentalnych — nie trzeba szeroko dowodzić. Świadomość tej grozy jest powszechna i powszechne jest też oburzenie narodów na tych, którzy Igrają z płomieniem wojny.</u>
  457 + <u xml:id="u-11.65" who="#JanKarolWende">Społeczeństwo polskie potępia agresywną politykę Stanów Zjednoczonych w Wietnamie i Dominikanie. Polska, która po dziś dzień odczuwa skutki wojny i okupacji, naród nasz, który nigdy nie uległ najeźdźcy i z bronią w ręku walczył i wywalczył swoją wolność i niepodległość, z całą sympatią śledzi walkę narodów o wolność i niezawisłość państwową pod każdą szerokością geograficzną.</u>
  458 + <u xml:id="u-11.66" who="#JanKarolWende">Jesteśmy sercem i myślami przy bohaterskich żołnierzach południowowietnamskiego ruchu oporu, przy obrońcach niezawisłej Demokratycznej Republiki Wietnamu, przy ofiarnej, odważnej ludności i żołnierzach legalnego rządu dominikańskiego — przy wszystkich patriotach broniących niepodległości swego kraju, swojej godności narodowej, niezawisłości politycznej i ekonomicznej swego państwa.</u>
459 459 <u xml:id="u-11.67" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
460   - <u xml:id="u-11.68" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoki Sejmie! Awanturnicza polityka imperialistów w różnych częściach świata ośmiela coraz bardziej pogrobowców hitleryzmu — zachodnioniemieckich militarystów i odwetowców; coraz częściej słyszeć się dają w NRF butne głosy spadkobierców prusactwa; coraz zuchwalsze są żądania polityków i wojskowych z Bonn, którzy — po remilitaryzacji „klasycznej” — coraz głośniej domagają się już broni nuklearnej. Zdajemy sobie w pełni sprawę z groźnej dla pokoju wymowy tej polityki, połączonej z narastającą propagandą rewizjonistyczną. I dlatego maimy prawo domagać się od mocarstw zachodnich, a przede wszystkim od Stanów Zjednoczonych, aby przywołały do porządku swego zachodnioniemieckiego satelitę i aby położyły kres uprawianej przez NRF wielce niebezpiecznej polityki żądań terytorialnych i propagandy rewanżu, polityki podsycania wśród części społeczeństwa zachodnich Niemiec iluzji o możliwości odwracania tego, co jest nieodwracalne.</u>
461   - <u xml:id="u-11.69" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Polska potrzebuje i pragnie trwałego pokoju wokół własnych granic i w świecie. I taki jest niezmienny kierunek naszej polityki zagranicznej, której główne linie omówił dziś w swym exposé Obywatel Premier.</u>
462   - <u xml:id="u-11.70" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Dlatego też, wraz z całym społeczeństwem polskim, popieramy w pełni politykę zagraniczną rządu polskiego, politykę bezpieczeństwa i siły Polski, politykę opartą o trwały sojusz ze Związkiem Radzieckim — sojusz wzmocniony wznowionym dwudziestoletnim Układem na wiosnę tego roku — i o sojusze z innymi krajami socjalistycznymi; politykę jedności państw socjalistycznych, politykę zagrodzenia drogi agresji, politykę rozbrojenia i trwałego pokoju w Europie i w świecie. Popieramy tę politykę. Jest to bowiem jedynie rozsądna i słuszna polityka umacniania bezpieczeństwa, suwerenności i niepodległości naszego państwa, ponieważ jest to polityka współpracy i pokoju ze wszystkimi narodami świata, które pragną żyć w spokoju, pokoju i przyjaźni, działając razem z nami na rzecz lepszego jutra; całej ludzkości. Trzeba równocześnie raz jeszcze podkreślić, o czyim mówił Obywatel Premier, że pragniemy dobrych stosunków i współpracy z całym narodem niemieckim na zasadzie wzajemnego zrozumienia niezawisłych interesów naszych państw. Mówiąc o stosunkach polsko-niemieckich warto dziś w związku ze zbliżającą się 15 rocznicą zawarcia w Zgorzelcu historycznego układu między Polską Rzecząpospolitą Ludową i NRD o wytyczeniu granicy pokoju na Odrze i Nysie — warto podkreślić dobry rozwój stosunków między naszymi państwami, pożyteczny dla obu stron rozwój współpracy gospodarczej i kulturalnej, naszą bliską, sojuszniczą współpracę polityczną i obronną na rzecz pokoju, na rzecz sąsiedzkiej przyjaźni.</u>
463   - <u xml:id="u-11.71" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wysoki Sejmie! Kraj nasz ufny w przyszłość i w swoją pokojową pracę idzie w spokoju naprzód. Jesteśmy przeświadczeni, że czas działa na naszą korzyść, na rzecz pokoju. Dowodem tego jest też budząca podziw i uznanie odbudowa i rozkwit piastowskich ziem nad Odrą i Nysą. Odbudowaliśmy Wrocław, Gdańsk, Szczecin i dziesiątki innych miast, uczyniliśmy nasze odzyskane ziemie piękniejszymi niż były kiedykolwiek. Owocuje bogato na nich ciężki, twórczy trud Polaka — robotnika i intelektualisty, rolnika i nauczyciela, inżyniera i lekarza, rzemieślnika i urzędnika.</u>
464   - <u xml:id="u-11.72" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Odrodzenie i rozkwit polskich ziem zachodnich jest typowym przykładem, co niesie ze sobą pokój i pokojowa praca narodu.</u>
465   - <u xml:id="u-11.73" who="#WicemarszałekJanKarolWende">A pracy tej czeka nas niemało. Realizacja nakreślonych w programie wyborczym Frontu Jedności Narodu wielkich planów wymagać będzie, jak wspominaliśmy, dużego wysiłku społeczeństwa.</u>
466   - <u xml:id="u-11.74" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Gdy spojrzymy jednak z perspektywy minionego 20-lecia na osiągnięte przez kraj wyniki — stwierdzimy, że jest to wysiłek nie tylko na miarę naszych potrzeb, ale i realnych możliwości.</u>
467   - <u xml:id="u-11.75" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne, zgodnie z decyzjami swego VIII Kongresu, będzie nadal przyczyniać się do wzrostu świadomego zaangażowania skupionych w naszych szeregach środowisk inteligencji, rzemiosła i miejskich warstw pośrednich w budowę socjalizmu, aby w ten sposób wzmocnić więzy łączące te warstwy z klasą robotniczą i chłopstwem, aby jeszcze bardziej zbliżyć warstwy i środowiska związane ze Stronnictwem Demokratycznym do organów władzy ludowej, ugruntować wśród nich przekonanie, iż nasz Sejm i nasz rząd są wyrazicielami interesów wszystkich ludzi pracy w Polsce.</u>
468   - <u xml:id="u-11.76" who="#WicemarszałekJanKarolWende">W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego deklaruję pełne poparcie naszej reprezentacji parlamentarnej dla proponowanego składu nowego rządu, dla przedstawionego Wysokiej Izbie przez Obywatela Prezesa Rady Ministrów programu działania, będącego zapowiedzią realizacji zadań nakreślonych w programie Frontu Jedności Narodu, którego słuszność potwierdziły wybory w dniu 30 maja bieżącego roku.</u>
  460 + <u xml:id="u-11.68" who="#JanKarolWende">Wysoki Sejmie! Awanturnicza polityka imperialistów w różnych częściach świata ośmiela coraz bardziej pogrobowców hitleryzmu — zachodnioniemieckich militarystów i odwetowców; coraz częściej słyszeć się dają w NRF butne głosy spadkobierców prusactwa; coraz zuchwalsze są żądania polityków i wojskowych z Bonn, którzy — po remilitaryzacji „klasycznej” — coraz głośniej domagają się już broni nuklearnej. Zdajemy sobie w pełni sprawę z groźnej dla pokoju wymowy tej polityki, połączonej z narastającą propagandą rewizjonistyczną. I dlatego maimy prawo domagać się od mocarstw zachodnich, a przede wszystkim od Stanów Zjednoczonych, aby przywołały do porządku swego zachodnioniemieckiego satelitę i aby położyły kres uprawianej przez NRF wielce niebezpiecznej polityki żądań terytorialnych i propagandy rewanżu, polityki podsycania wśród części społeczeństwa zachodnich Niemiec iluzji o możliwości odwracania tego, co jest nieodwracalne.</u>
  461 + <u xml:id="u-11.69" who="#JanKarolWende">Polska potrzebuje i pragnie trwałego pokoju wokół własnych granic i w świecie. I taki jest niezmienny kierunek naszej polityki zagranicznej, której główne linie omówił dziś w swym exposé Obywatel Premier.</u>
  462 + <u xml:id="u-11.70" who="#JanKarolWende">Dlatego też, wraz z całym społeczeństwem polskim, popieramy w pełni politykę zagraniczną rządu polskiego, politykę bezpieczeństwa i siły Polski, politykę opartą o trwały sojusz ze Związkiem Radzieckim — sojusz wzmocniony wznowionym dwudziestoletnim Układem na wiosnę tego roku — i o sojusze z innymi krajami socjalistycznymi; politykę jedności państw socjalistycznych, politykę zagrodzenia drogi agresji, politykę rozbrojenia i trwałego pokoju w Europie i w świecie. Popieramy tę politykę. Jest to bowiem jedynie rozsądna i słuszna polityka umacniania bezpieczeństwa, suwerenności i niepodległości naszego państwa, ponieważ jest to polityka współpracy i pokoju ze wszystkimi narodami świata, które pragną żyć w spokoju, pokoju i przyjaźni, działając razem z nami na rzecz lepszego jutra; całej ludzkości. Trzeba równocześnie raz jeszcze podkreślić, o czyim mówił Obywatel Premier, że pragniemy dobrych stosunków i współpracy z całym narodem niemieckim na zasadzie wzajemnego zrozumienia niezawisłych interesów naszych państw. Mówiąc o stosunkach polsko-niemieckich warto dziś w związku ze zbliżającą się 15 rocznicą zawarcia w Zgorzelcu historycznego układu między Polską Rzecząpospolitą Ludową i NRD o wytyczeniu granicy pokoju na Odrze i Nysie — warto podkreślić dobry rozwój stosunków między naszymi państwami, pożyteczny dla obu stron rozwój współpracy gospodarczej i kulturalnej, naszą bliską, sojuszniczą współpracę polityczną i obronną na rzecz pokoju, na rzecz sąsiedzkiej przyjaźni.</u>
  463 + <u xml:id="u-11.71" who="#JanKarolWende">Wysoki Sejmie! Kraj nasz ufny w przyszłość i w swoją pokojową pracę idzie w spokoju naprzód. Jesteśmy przeświadczeni, że czas działa na naszą korzyść, na rzecz pokoju. Dowodem tego jest też budząca podziw i uznanie odbudowa i rozkwit piastowskich ziem nad Odrą i Nysą. Odbudowaliśmy Wrocław, Gdańsk, Szczecin i dziesiątki innych miast, uczyniliśmy nasze odzyskane ziemie piękniejszymi niż były kiedykolwiek. Owocuje bogato na nich ciężki, twórczy trud Polaka — robotnika i intelektualisty, rolnika i nauczyciela, inżyniera i lekarza, rzemieślnika i urzędnika.</u>
  464 + <u xml:id="u-11.72" who="#JanKarolWende">Odrodzenie i rozkwit polskich ziem zachodnich jest typowym przykładem, co niesie ze sobą pokój i pokojowa praca narodu.</u>
  465 + <u xml:id="u-11.73" who="#JanKarolWende">A pracy tej czeka nas niemało. Realizacja nakreślonych w programie wyborczym Frontu Jedności Narodu wielkich planów wymagać będzie, jak wspominaliśmy, dużego wysiłku społeczeństwa.</u>
  466 + <u xml:id="u-11.74" who="#JanKarolWende">Gdy spojrzymy jednak z perspektywy minionego 20-lecia na osiągnięte przez kraj wyniki — stwierdzimy, że jest to wysiłek nie tylko na miarę naszych potrzeb, ale i realnych możliwości.</u>
  467 + <u xml:id="u-11.75" who="#JanKarolWende">Stronnictwo Demokratyczne, zgodnie z decyzjami swego VIII Kongresu, będzie nadal przyczyniać się do wzrostu świadomego zaangażowania skupionych w naszych szeregach środowisk inteligencji, rzemiosła i miejskich warstw pośrednich w budowę socjalizmu, aby w ten sposób wzmocnić więzy łączące te warstwy z klasą robotniczą i chłopstwem, aby jeszcze bardziej zbliżyć warstwy i środowiska związane ze Stronnictwem Demokratycznym do organów władzy ludowej, ugruntować wśród nich przekonanie, iż nasz Sejm i nasz rząd są wyrazicielami interesów wszystkich ludzi pracy w Polsce.</u>
  468 + <u xml:id="u-11.76" who="#JanKarolWende">W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego deklaruję pełne poparcie naszej reprezentacji parlamentarnej dla proponowanego składu nowego rządu, dla przedstawionego Wysokiej Izbie przez Obywatela Prezesa Rady Ministrów programu działania, będącego zapowiedzią realizacji zadań nakreślonych w programie Frontu Jedności Narodu, którego słuszność potwierdziły wybory w dniu 30 maja bieżącego roku.</u>
469 469 <u xml:id="u-11.77" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
470 470 </div>
471 471 <div xml:id="div-12">
472 472 <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu obywatelowi posłowi Stanisławowi Stommie.</u>
473 473 </div>
474 474 <div xml:id="div-13">
475   - <u xml:id="u-13.0" who="#PosełStommaStanisław">Wysoki Sejmie! Przemawiać będę w imieniu Koła Posłów „Znak”, a raczej może ściślej jest powiedzieć, w imieniu tych posłów, którzy reaktywowali już obecnie decyzją swoją Koło Posłów i zwrócą się do Prezydium Sejmu o zatwierdzenie tego Koła.</u>
476   - <u xml:id="u-13.1" who="#PosełStommaStanisław">Posiedzenie dzisiejsze ma charakter inauguracyjny i przeto w dużej mierze uroczysty. Z uwagi na ten uroczysty charakter nie chciałbym przeciążać przemówienia wieloma szczegółowymi sprawami i wobec tego postaram się ograniczyć do kilku spraw, w naszym zrozumieniu spraw najważniejszych. Początek nowej kadencji Sejmu staje się dla nas siłą rzeczy początkiem nowego etapu w pracy politycznej w państwie. Otóż składając deklarację na początku tego nowego etapu pracy politycznej, ograniczę się właśnie do tego, co dla nas się wydaje najżywotniejsze i najistotniejsze.</u>
477   - <u xml:id="u-13.2" who="#PosełStommaStanisław">Poruszę tu kilka tylko kwestii, alby tym bardziej je uwypuklić i syntetycznie, trochę może upraszczając te kwestie poruszone, zawrzeć w formę dwóch postulatów. Pierwszy postulat dotyczyć będzie kontynuowania reform rozpoczętych w latach 1956–1957, wiążących się z symbolem października. Postulat drugi dotyczyć będzie nowego ułożenia stosunków z kościołem, nowej polityki w dziedzinie wyznaniowej.</u>
478   - <u xml:id="u-13.3" who="#PosełStommaStanisław">W ciągu ubiegłych kadencji posłowie nasi wielokrotnie przemawiali z tej trybuny i zawsze wtedy staraliśmy się zgłaszać jakieś — w naszym rozumieniu — konstruktywne propozycje, zmierzające do przyśpieszenia procesu demokratyzacji oraz od ulepszenia naszej gospodarki społecznej. Czyniliśmy to w przeświadczeniu, że obowiązkiem posła jest stałą troska o „naprawę Rzeczypospolitej”. Obowiązek zawsze taki sobie przypisywaliśmy i nadal uważamy to za swój obowiązek.</u>
479   - <u xml:id="u-13.4" who="#PosełStommaStanisław">Oczywiście, jesteśmy przekonani, że jest to obowiązek nie tylko naszej grupy posłów, ale wszystkich posłów, całego Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej!. Obowiązkiem Sejmu jest dzieło naprawy Rzeczypospolitej, jak to pięknie kiedyś w okresie naszego złotego wieku określił Andrzej Frycz-Modrzewski.</u>
480   - <u xml:id="u-13.5" who="#PosełStommaStanisław">Takie postawienie sprawy, że się domagamy permanentnego procesu reform, może budzić pewne zastrzeżenia. Można wysunąć obiekcję, że przecież reforma nie może być dziełem ciągłym. Reformy oczywiście nie są celem samym w sobie. Nie chodzi tylko o stworzenie dynamiki zmian. Bardzo słusznie zastrzeżenie to formułował dzisiaj Pan Premier Cyrankiewicz, ironizując na temat nowelizacji i niepotrzebnych zmian ustawowych wprost dla samej przyjemności nowelizacji. Oczywiście, że instytucje dobrze funkcjonujące, dobrze osadzone — że tak powiem — w rzeczywistości nie wymagają zmian. I odwrotnie, trzeba je strzec starannie przed gorączkową nieraz chęcią nowatorstwa dla nowatorstwa. Natomiast uważamy, że reformy są uzasadnione, jako proces stale odbywającej się akomodacji do warunków epoki, proces wytwarzania najlepszych struktur — struktur, które w danym układzie historycznym dają największą szansę sukcesu, umożliwiają społeczeństwom maksimum osiągnięć i najpełniejszy postęp.</u>
481   - <u xml:id="u-13.6" who="#PosełStommaStanisław">Otóż w tym sensie nurt reform powinien być procesem stałym. W społeczeństwie dynamicznym problem reform zawsze jest aktualny. W historii naszej mieliśmy wiek złoty, jest on chlubą dziejów naszego narodu. To przede wszystkim nasz wiek XVI, koniec wieku XV, czasy Zygmuntowskie, okres wielkiej świetności nie tylko ze względu na potęgę państwa, lecz wspaniały rozwój kultury, oświaty, rozkwit myśli politycznej, czasy wielkiej tolerancji itd. Otóż wie każde dziecko, wie każdy uczniak, że wiek złoty to u nas właśnie wiek reform. Przez cały wiek złoty trwała dyskusja na temat reform i nie ustają wołania o reformy. Wtedy to właśnie Andrzej Frycz-Modrzewski pisał swoje dzieło „O naprawie Rzeczypospolitej”, z którego zapożyczam tutaj to hasło. Później prąd reformatorski się urywa w miarę tego, jak słabnie poczucie odpowiedzialności za życie zbiorowe, za życie wspólne, a więc właśnie za Rzeczpospolitą. Następuje upadek myśli politycznej.</u>
482   - <u xml:id="u-13.7" who="#PosełStommaStanisław">Słuchałem z uwagą dzisiejszego exposé Pana Premiera Cyrankiewicza i w toku mowy Premiera Cyrankiewicza doszedłem do optymistycznego wniosku, że idea reform, jako pewnego permanentnego procesu, nie jest obca obecnemu naszemu rządowi. Pan Premier wyliczał przecież cały szereg problemów, które brane są obecnie na warsztat, które będą — że się tak wyrażę — atakowane pod kątem widzenia weryfikacji ich w życiu i pod kątem widzenia ewentualnych, potrzebnych zmian.</u>
483   - <u xml:id="u-13.8" who="#PosełStommaStanisław">Słyszeliśmy tutaj wyliczenie bardzo obszernego wachlarza spraw, które mają być brane na warsztat. Mówił Pan Premier o sprawie reformy planowania gospodarczego i zarządzania gospodarką społeczną. Sprawa niewątpliwie pilna, doniosła, potrzeba jest oczywista. Dobrze, że problem ten dostał się na warsztat. Chodzi o to, aby teraz nie był rozwiązany połowicznie. Słyszeliśmy ciekawe uwagi na temat planowania alternatywnego.</u>
484   - <u xml:id="u-13.9" who="#PosełStommaStanisław">Nie będę w te rzeczy wchodził, bo szczupłość czasu mi na to nie pozwala. Wiąże się z tym sprawa bodźców ekonomicznych w gospodarce społecznej.</u>
485   - <u xml:id="u-13.10" who="#PosełStommaStanisław">Słyszeliśmy dzisiaj znowu z ust wicemarszałka Kliszki, że także ten problem jest brany pod uwagę jako problem do studiów i problem do ewentualnych zmian i korektur. Oczekujemy efektywnych wyników także w tej dziedzinie.</u>
486   - <u xml:id="u-13.11" who="#PosełStommaStanisław">Ponieważ, jak słyszeliśmy, rząd gotów jest rozważać krytycznie cały szereg istniejących uregulowań pod kątem szukania jeszcze lepszych rozwiązań, bardziej odpowiadających ciągle narastającym nowym potrzebom, dlatego my, jako posłowie bezpartyjni, uważamy za swój obowiązek dalej zwracać uwagę władzy na różne inne dziedziny, które dziś wymieniane nie były, ale gdzie również, zdaniem naszym, zaznacza się potrzeba zmian i gdzie powinna wkroczyć śmiała myśl reformatorska.</u>
487   - <u xml:id="u-13.12" who="#PosełStommaStanisław">Poruszę tu zagadnienie tak ważne, tak bardzo istotne, jak sprawa sprawowanego kierownictwa politycznego przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą w Polsce. Kierownictwo to — można powiedzieć — stało się de facto elementem ustrojowym. Chodzi o to, jak ma być zrealizowane. Ze względu na szczególną rolę, jaką w naszym państwie pełni PZPR, w założeniu należy do niej inspiracja oraz kontrola życia politycznego. Ważne jest natomiast wytyczenie granic między funkcją inspiracji i kontroli a funkcją już samego administrowania. Otóż apelujemy do kierownictwa PZPR o krytyczne skontrolowanie obecnego stanu rzeczy w tej dziedzinie.</u>
488   - <u xml:id="u-13.13" who="#PosełStommaStanisław">Sytuacja społeczno-polityczna ulega wciąż zmianom. Są nowe warunki i nowe warunki narzucają też konieczność nowych metod w kierownictwie politycznym. Chyba można stwierdzić, że nie jest dziś uzasadnione założenie, że między obywatelem, który należy do jednej z partii politycznych, a obywatelem, który do żadnej partii nie należy — jest obywatelem bezpartyjnym — zachodzą jakieś bardzo istotne różnice w postawie czy w poglądach. Przynależność do jednej z partii, a pozostawanie bezpartyjnym, to już nie jest dziś linia dzieląca obywateli na społecznie i politycznie dojrzałych oraz politycznie niedojrzałych, niewyrobionych.</u>
489   - <u xml:id="u-13.14" who="#PosełStommaStanisław">Rozwój historyczny powoduje szybkie zanikanie podziałów klasowych, które w Polsce już właściwie nie istnieją, a także coraz bardziej zacierają się również różnice w poglądach politycznych. Ludzie społecznie wyrobieni i odpowiedzialni myślą dziś w Polsce na ogół bardzo podobnie, niezależnie od tego czy znajdują się w kadrach którejś partii politycznej, czy się w tych kadrach nie znajdują. Myśl jest dość podobna i stanowisko jest dość podobne. Ogólne ramy ustrojowe są czymś bezspornym, uznanym dla ogromnej większości obywateli. Zakorzeniło się przeświadczenie, że dalszy rozwój odbywać się powinien na obecnej bazie ustrojowej, a zatem w ramach ustroju socjalistycznego. Zakorzenionym pewnikiem są nasze sojusze, które przeszły próbę życia, przede wszystkim sojusz ze Związkiem Radzieckim. Te podstawowe tezy polityczne stały się dziś niewątpliwie wspólnym dobrem ogromnej większości obywateli. A jeśli tak jest, to społeczeństwo polskie nie zasługuje na nieufność polityczną.</u>
490   - <u xml:id="u-13.15" who="#PosełStommaStanisław">Proces politycznej unifikacji społeczeństwa postępuje szybko, co zresztą było dziś stwierdzane przez osoby tak bardzo miarodajne, jak Pan Premier Cyrankiewicz czy wicemarszałek Kliszko. I w związku z tym sądzimy, że rozwój powinien iść raczej w kierunku zacierania różnic pomiędzy bezpartyjnymi a ludźmi, którzy do partii należą, niż uwypuklania tych różnic. Mówię dlatego, że z pewnym niepokojem obserwowaliśmy raczej pewne tendencje do wzrostu upartyjnienia stanowisk w tym sensie, że wymóg przynależności do partii przesuwał się w ostatnich czasach raczej w kierunku stanowisk niższych. Więc mówię ze względu na zaobserwowanie tego rodzaju procesu, który naszym zdaniem nie jest uzasadniony przez sytuację obiektywną.</u>
491   - <u xml:id="u-13.16" who="#PosełStommaStanisław">Pytanie dalsze, które chcę skierować do kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczy sprawy tak zwanych podstawowych organizacji partyjnych, które mają dużą rolę do spełnienia, ale która to rola powinna być bardzo właściwie i taktownie ujęta. Pytamy, czy sprawy tej nie należy na nowo rozważyć i przemyśleć w nowych warunkach politycznych. Fakty mają swoją wymowę i fakty powinny służyć za podstawę do wyciągania wniosków.</u>
492   - <u xml:id="u-13.17" who="#PosełStommaStanisław">Mówiono tu dziś bardzo wiele o ostatnich wyborach. Prawie wszyscy mówcy dzisiejsi powoływali się na ostatnie wybory. Istotnie ewenement ten jest bardzo istotny i bardzo — naszym zdaniem — pouczający.</u>
493   - <u xml:id="u-13.18" who="#PosełStommaStanisław">Stwierdzono tu dziś wielki udział ludności w wyborach, liczny udział w spotkaniach i bardzo rozsądne stanowisko dominujące na tych spotkaniach. To wskazuje na duży stopień wyrobienia społeczeństwa, co łączy się niewątpliwie ze stabilizacją polityczną państwa.</u>
494   - <u xml:id="u-13.19" who="#PosełStommaStanisław">Otóż sądzimy, że fakty dezawuują opinię tych ludzi, którzy chronicznie starają się utrzymywać w sobie tezę o nieufności do naszego społeczeństwa. Powiedzielibyśmy im: jeżeli jest tak dobrze, to dlaczego ma być tak źle. Jeżeli jest tak dobrze z postępem wyrobienia społeczeństwa, tak dobrze z postępem stabilizacji politycznej, dlaczego miałyby być uzasadnione jakieś negatywne osądy ogólne, dotyczące kwalifikacji politycznej naszego społeczeństwa.</u>
495   - <u xml:id="u-13.20" who="#PosełStommaStanisław">Nasuwają się dalsze jeszcze pytania, które chcemy tutaj postawić w ramach tezy o permanentnej naprawie Rzeczypospolitej. Zapytujemy, czy słusznie jest dalej utrzymywać pewne instytucje nadzwyczajne, datujące się z dawnych lat, kiedy sytuacja była zgoła inna, gdy było ostre napięcie wewnętrzne, kiedy były walki wewnętrzne, kiedy jeszcze ustrój się nie utrwalił, a był dopiero in statu nascendi i kiedy ustrój dopiero walczył o utrwalenie.</u>
496   - <u xml:id="u-13.21" who="#PosełStommaStanisław">Sądzimy, że kodyfikacja Kodeksu karnego, która obecnie się toczy i która niewątpliwie dobiegnie końca jeszcze w toku tej kadencji (jeżeli chodzi o Komisję Kodyfikacyjną), że ta kodyfikacja Kodeksu karnego pozwoli także w tej dziedzinie na znaczne reformy, między innymi na przykład, na likwidację sądów doraźnych. Postulat ten był wysuwany przez obce nam środowiska, niemniej jednak sam w sobie wydaje nam się słuszny.</u>
497   - <u xml:id="u-13.22" who="#PosełStommaStanisław">Wysoki Sejmie! Wymieniłem tu niektóre zagadnienia, które wydają się nam szczególnie ważne i które obcięlibyśmy poddać pod rozwagę naszym władzom. Dorzucić tu muszę jeszcze jeden postulat, który na początku zapowiedziałem.</u>
498   - <u xml:id="u-13.23" who="#PosełStommaStanisław">W ramach dzieła naprawy Rzeczypospolitej znaleźć się powinna również sprawa poprawy i normalizacji stosunków między państwem i kościołem — zagadnienie w naszym życiu narodowym ogromnej wagi. Sprawa religii i kościoła obchodzi u nas żywo miliony ludzi, wkracza bowiem w sferę ich życia osobistego. Od początku naszej państwowości jest to sprawa trudna, nastręczająca wielokrotnie poważne komplikacje i wywołująca nieraz poważne tarcia.</u>
499   - <u xml:id="u-13.24" who="#PosełStommaStanisław">Obecny stan rzeczy w tej kwestii jest niezadowalający. Stwierdzaliśmy to wiele razy i nie ma potrzeby mówić o tym na nowo. Zatargi na tle religijnym są dla społeczeństwa szczególnie nękające i psychologicznie wyczerpujące.</u>
500   - <u xml:id="u-13.25" who="#PosełStommaStanisław">Dlatego postulat zmiany w tej dziedzinie wydaje nam się sprawą niezwykle pilną. Powtarzamy jednak za każdym razem, kiedy dotykamy tej kwestii: sprawa nie jest jednostronna, ale jest dwustronna. Nie chodzi tylko o stosunek państwa do kościoła, ale chodzi też i wzajemnie — o stosunek kościoła do państwa. Zdarzają się ze strony kościelnej enuncjacje, które musimy dezaprobować, które oceniamy krytycznie. Ale z drugiej strony musimy też przyznać, że są zarządzenia administracyjne, które dla kościoła są krzywdzące, a dla ludności drażniące. Wymienię tylko jeden, jedyny przykład. Ostatnio została tak bardzo ograniczona możność ubezpieczeń społecznych dla zakonników i zakonnic pracujących w jakichkolwiek instytucjach kościelnych, że w praktyce są one prawie zniesione. Otóż to dotyka krzywdząco tych ludzi i wywołuje mnóstwo rozgoryczenia, w naszym przekonaniu zupełnie niepotrzebnego.</u>
501   - <u xml:id="u-13.26" who="#PosełStommaStanisław">Powodem tych rozmaitych tarć jest brak uregulowania zasadniczego. W roku 1950 zawarte było porozumienie między rządem i episkopatem stanowiące swego rodzaju konkordat wewnętrzny. Odnowiono je w roku 1956. Dziś w praktyce nie gra ono swojej roli, roli praktycznego regulatora. Zresztą, zmienione warunki wymagają już i nowych sformułowań.</u>
502   - <u xml:id="u-13.27" who="#PosełStommaStanisław">Od czasu pontyfikatu wielkiego papieża Jana XXIII w stosunkach między kościołem a obozem socjalistycznym zaznacza się pewna poprawa. Następstwem tego były bezpośrednie kontakty rządów państw socjalistycznych z przedstawicielami Stolicy Apostolskiej. Jak wiadomo, doszło do podpisania formalnego układu między Stolicą Apostolską a rządem Węgierskiej Republiki Ludowej, a później, o ile nam wiadomo, toczyły się, a może się i toczą nadal, między przedstawicielami Watykanu a rządem CSRS i rządem Jugosławii.</u>
503   - <u xml:id="u-13.28" who="#PosełStommaStanisław">Mamy więc pozytywne precedensy historyczne. Pragniemy gorąco, aby doszło do rozmów bezpośrednich między naszym rządem a właściwymi organami Stolicy Apostolskiej, by doprowadziły one do układu i do wymiany jakichś wzajemnych reprezentacji dyplomatycznych. Niezależnie od tego są oczywiście pożądane kontakty bezpośrednie pomiędzy przedstawicielami rządu i episkopatu — dlatego bezustannie powtarzamy dezyderat powoływania komisji wspólnej. To nie zmienia faktu, że zasadniczego uregulowania oczekiwać należy od dwustronnego aktu między Stolicą Apostolską i rządem. Przywiązujemy do tego ogromną wagę z bardzo wielu względów. Po pierwsze — układ taki, mający walor międzynarodowy, da większą stabilizację stosunkom; po wtóre — miałoby to ogromne znaczenie psychologiczne i znaczenie symboliczne. Z tego względu byłoby to wielkim wkładem w dzieło pokoju. Mówię to z całą premedytacją i tak na te sprawy patrzymy.</u>
504   - <u xml:id="u-13.29" who="#PosełStommaStanisław">Jesteśmy przekonani, że w słowach tych nie ma przesady, że układ między rządem PRL a Stolicą Apostolską byłby ogromnie ważnym czynnikiem w dziele ofensywy pokojowej, w dziele umacniania pokoju.</u>
505   - <u xml:id="u-13.30" who="#PosełStommaStanisław">O sytuacji międzynarodowej mówiono dziś bardzo dużo i odmalowywana była w barwach nader czarnych, mówiono z niepokojem o rozwoju sytuacji międzynarodowej ze względu na konflikt ostry w Azji południowo-wschodniej, gdzie agresywna polityka amerykańska stwarza ogromne zagrożenie dla pokoju. W tych warunkach ogromnego znaczenia nabiera wszelkie współdziałanie sił broniących pokoju, sił konstruktywnych, które opowiadają się za pokojowym współistnieniem i za współdziałaniem na rzecz dobra i rozwoju całej ludzkości.</u>
506   - <u xml:id="u-13.31" who="#PosełStommaStanisław">Nie potrzebuję tłumaczyć, jak ważnym czynnikiem konstruktywnym i pokojowym stała się Stolica Apostolska od czasu dwóch ostatnich papieży — Jana XXIII i Pawła VI. Wiadomo, jaką sławę zyskał sobie pod tym względem Jan XXIII i jak bardzo jego zasługi na rzecz pokoju były wysoko cenione.</u>
507   - <u xml:id="u-13.32" who="#PosełStommaStanisław">Kontynuatorem tej linii jest w dalszym ciągu papież Paweł VI.</u>
508   - <u xml:id="u-13.33" who="#PosełStommaStanisław">Ta postawa papiestwa znajduje żywy oddźwięk w społeczeństwach chrześcijańskich na Zachodzie, i to zarówno w katolickich, jak też i w ośrodkach protestanckich.</u>
509   - <u xml:id="u-13.34" who="#PosełStommaStanisław">Mówię tu o tych licznych środowiskach i katolickich i protestanckich, które myślą w duchu soboru i — że się tak wyrażę — włączają się w soborowe dzieło reformy. To są środowiska i liczne, i aktywne. Ludzie ci stawiają sobie zadania moralne w zakresie życia publicznego. I w tym sensie można dziś mówić o nowym obozie chrześcijańskim w Europie i poza Europą.</u>
510   - <u xml:id="u-13.35" who="#PosełStommaStanisław">Nie jest to obóz polityczny, ale obóz w sensie skupienia sił moralnych dla realizacji celów o znaczeniu społecznym, a więc siłą rzeczy też i o konsekwencjach politycznych. To są siły duże.</u>
511   - <u xml:id="u-13.36" who="#PosełStommaStanisław">Znaczenie tego nowego nurtu jest duże, bo skupia on ludzi zdecydowanych i świadomych celów. Wpływa też to środowisko coraz bardziej na życie, co zwłaszcza zaznacza się w świecie katolików.</u>
512   - <u xml:id="u-13.37" who="#PosełStommaStanisław">Niestety, nie ma dotąd stałego i skutecznego kontaktu, kontaktu pozytywnego między tym nowym tworzącym się obozem chrześcijańskim a obozem komunistycznym, który przyjmuje zasadę koegzystencji. Nawiązanie takiego kontaktu jest utrudnione na skutek dużych zadrażnień na tle sprawy religijnej. No, bo przecież dla tych ludzi sprawa religijna jest alfą i omegą, jest inspiracją, jest jedyną racją bytu w ogóle.</u>
513   - <u xml:id="u-13.38" who="#PosełStommaStanisław">Otóż panujące nieufności na tle religijnym ogromnie ten kontakt utrudniają i tworzą się wskutek tego zapory trudne do przekroczenia. Utrudnia to koordynację sił pokojowych, co wykorzystują bardzo umiejętnie prawicowe ośrodki zimnowojenne. Powstają stąd szkody duże.</u>
514   - <u xml:id="u-13.39" who="#PosełStommaStanisław">Dlatego nie od dziś mówimy o potrzebie generalnej poprawy stosunków między obozem socjalistycznym i między obozem chrześcijańskim, co łączyć się musi z dezyderatem także nowej polityki w sprawach kościelnych. Polska ma pod tym względem rolę niewątpliwie ogromną do spełnienia.</u>
515   - <u xml:id="u-13.40" who="#PosełStommaStanisław">Wysoki Sejmie! Na tym kończę swoje uwagi. Jak powiedziałem, ograniczam się do kilku tylko problemów, dlatego że wydają mi się ogromnie ważne, przywiązujemy do nich jak największą wagę, wydają się nam one problemami absolutnie kluczowymi. I dlatego chcielibyśmy je jak najbardziej uwypuklić.</u>
516   - <u xml:id="u-13.41" who="#PosełStommaStanisław">I na tych dwóch uwagach zasadniczych kończę. Chcielibyśmy, aby znalazły one zrozumienie i znalazły także swoje konsekwencje w ramach reformatorskich poczynań naszego rządu.</u>
  475 + <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławStomma">Wysoki Sejmie! Przemawiać będę w imieniu Koła Posłów „Znak”, a raczej może ściślej jest powiedzieć, w imieniu tych posłów, którzy reaktywowali już obecnie decyzją swoją Koło Posłów i zwrócą się do Prezydium Sejmu o zatwierdzenie tego Koła.</u>
  476 + <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławStomma">Posiedzenie dzisiejsze ma charakter inauguracyjny i przeto w dużej mierze uroczysty. Z uwagi na ten uroczysty charakter nie chciałbym przeciążać przemówienia wieloma szczegółowymi sprawami i wobec tego postaram się ograniczyć do kilku spraw, w naszym zrozumieniu spraw najważniejszych. Początek nowej kadencji Sejmu staje się dla nas siłą rzeczy początkiem nowego etapu w pracy politycznej w państwie. Otóż składając deklarację na początku tego nowego etapu pracy politycznej, ograniczę się właśnie do tego, co dla nas się wydaje najżywotniejsze i najistotniejsze.</u>
  477 + <u xml:id="u-13.2" who="#StanisławStomma">Poruszę tu kilka tylko kwestii, alby tym bardziej je uwypuklić i syntetycznie, trochę może upraszczając te kwestie poruszone, zawrzeć w formę dwóch postulatów. Pierwszy postulat dotyczyć będzie kontynuowania reform rozpoczętych w latach 1956–1957, wiążących się z symbolem października. Postulat drugi dotyczyć będzie nowego ułożenia stosunków z kościołem, nowej polityki w dziedzinie wyznaniowej.</u>
  478 + <u xml:id="u-13.3" who="#StanisławStomma">W ciągu ubiegłych kadencji posłowie nasi wielokrotnie przemawiali z tej trybuny i zawsze wtedy staraliśmy się zgłaszać jakieś — w naszym rozumieniu — konstruktywne propozycje, zmierzające do przyśpieszenia procesu demokratyzacji oraz od ulepszenia naszej gospodarki społecznej. Czyniliśmy to w przeświadczeniu, że obowiązkiem posła jest stałą troska o „naprawę Rzeczypospolitej”. Obowiązek zawsze taki sobie przypisywaliśmy i nadal uważamy to za swój obowiązek.</u>
  479 + <u xml:id="u-13.4" who="#StanisławStomma">Oczywiście, jesteśmy przekonani, że jest to obowiązek nie tylko naszej grupy posłów, ale wszystkich posłów, całego Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej!. Obowiązkiem Sejmu jest dzieło naprawy Rzeczypospolitej, jak to pięknie kiedyś w okresie naszego złotego wieku określił Andrzej Frycz-Modrzewski.</u>
  480 + <u xml:id="u-13.5" who="#StanisławStomma">Takie postawienie sprawy, że się domagamy permanentnego procesu reform, może budzić pewne zastrzeżenia. Można wysunąć obiekcję, że przecież reforma nie może być dziełem ciągłym. Reformy oczywiście nie są celem samym w sobie. Nie chodzi tylko o stworzenie dynamiki zmian. Bardzo słusznie zastrzeżenie to formułował dzisiaj Pan Premier Cyrankiewicz, ironizując na temat nowelizacji i niepotrzebnych zmian ustawowych wprost dla samej przyjemności nowelizacji. Oczywiście, że instytucje dobrze funkcjonujące, dobrze osadzone — że tak powiem — w rzeczywistości nie wymagają zmian. I odwrotnie, trzeba je strzec starannie przed gorączkową nieraz chęcią nowatorstwa dla nowatorstwa. Natomiast uważamy, że reformy są uzasadnione, jako proces stale odbywającej się akomodacji do warunków epoki, proces wytwarzania najlepszych struktur — struktur, które w danym układzie historycznym dają największą szansę sukcesu, umożliwiają społeczeństwom maksimum osiągnięć i najpełniejszy postęp.</u>
  481 + <u xml:id="u-13.6" who="#StanisławStomma">Otóż w tym sensie nurt reform powinien być procesem stałym. W społeczeństwie dynamicznym problem reform zawsze jest aktualny. W historii naszej mieliśmy wiek złoty, jest on chlubą dziejów naszego narodu. To przede wszystkim nasz wiek XVI, koniec wieku XV, czasy Zygmuntowskie, okres wielkiej świetności nie tylko ze względu na potęgę państwa, lecz wspaniały rozwój kultury, oświaty, rozkwit myśli politycznej, czasy wielkiej tolerancji itd. Otóż wie każde dziecko, wie każdy uczniak, że wiek złoty to u nas właśnie wiek reform. Przez cały wiek złoty trwała dyskusja na temat reform i nie ustają wołania o reformy. Wtedy to właśnie Andrzej Frycz-Modrzewski pisał swoje dzieło „O naprawie Rzeczypospolitej”, z którego zapożyczam tutaj to hasło. Później prąd reformatorski się urywa w miarę tego, jak słabnie poczucie odpowiedzialności za życie zbiorowe, za życie wspólne, a więc właśnie za Rzeczpospolitą. Następuje upadek myśli politycznej.</u>
  482 + <u xml:id="u-13.7" who="#StanisławStomma">Słuchałem z uwagą dzisiejszego exposé Pana Premiera Cyrankiewicza i w toku mowy Premiera Cyrankiewicza doszedłem do optymistycznego wniosku, że idea reform, jako pewnego permanentnego procesu, nie jest obca obecnemu naszemu rządowi. Pan Premier wyliczał przecież cały szereg problemów, które brane są obecnie na warsztat, które będą — że się tak wyrażę — atakowane pod kątem widzenia weryfikacji ich w życiu i pod kątem widzenia ewentualnych, potrzebnych zmian.</u>
  483 + <u xml:id="u-13.8" who="#StanisławStomma">Słyszeliśmy tutaj wyliczenie bardzo obszernego wachlarza spraw, które mają być brane na warsztat. Mówił Pan Premier o sprawie reformy planowania gospodarczego i zarządzania gospodarką społeczną. Sprawa niewątpliwie pilna, doniosła, potrzeba jest oczywista. Dobrze, że problem ten dostał się na warsztat. Chodzi o to, aby teraz nie był rozwiązany połowicznie. Słyszeliśmy ciekawe uwagi na temat planowania alternatywnego.</u>
  484 + <u xml:id="u-13.9" who="#StanisławStomma">Nie będę w te rzeczy wchodził, bo szczupłość czasu mi na to nie pozwala. Wiąże się z tym sprawa bodźców ekonomicznych w gospodarce społecznej.</u>
  485 + <u xml:id="u-13.10" who="#StanisławStomma">Słyszeliśmy dzisiaj znowu z ust wicemarszałka Kliszki, że także ten problem jest brany pod uwagę jako problem do studiów i problem do ewentualnych zmian i korektur. Oczekujemy efektywnych wyników także w tej dziedzinie.</u>
  486 + <u xml:id="u-13.11" who="#StanisławStomma">Ponieważ, jak słyszeliśmy, rząd gotów jest rozważać krytycznie cały szereg istniejących uregulowań pod kątem szukania jeszcze lepszych rozwiązań, bardziej odpowiadających ciągle narastającym nowym potrzebom, dlatego my, jako posłowie bezpartyjni, uważamy za swój obowiązek dalej zwracać uwagę władzy na różne inne dziedziny, które dziś wymieniane nie były, ale gdzie również, zdaniem naszym, zaznacza się potrzeba zmian i gdzie powinna wkroczyć śmiała myśl reformatorska.</u>
  487 + <u xml:id="u-13.12" who="#StanisławStomma">Poruszę tu zagadnienie tak ważne, tak bardzo istotne, jak sprawa sprawowanego kierownictwa politycznego przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą w Polsce. Kierownictwo to — można powiedzieć — stało się de facto elementem ustrojowym. Chodzi o to, jak ma być zrealizowane. Ze względu na szczególną rolę, jaką w naszym państwie pełni PZPR, w założeniu należy do niej inspiracja oraz kontrola życia politycznego. Ważne jest natomiast wytyczenie granic między funkcją inspiracji i kontroli a funkcją już samego administrowania. Otóż apelujemy do kierownictwa PZPR o krytyczne skontrolowanie obecnego stanu rzeczy w tej dziedzinie.</u>
  488 + <u xml:id="u-13.13" who="#StanisławStomma">Sytuacja społeczno-polityczna ulega wciąż zmianom. Są nowe warunki i nowe warunki narzucają też konieczność nowych metod w kierownictwie politycznym. Chyba można stwierdzić, że nie jest dziś uzasadnione założenie, że między obywatelem, który należy do jednej z partii politycznych, a obywatelem, który do żadnej partii nie należy — jest obywatelem bezpartyjnym — zachodzą jakieś bardzo istotne różnice w postawie czy w poglądach. Przynależność do jednej z partii, a pozostawanie bezpartyjnym, to już nie jest dziś linia dzieląca obywateli na społecznie i politycznie dojrzałych oraz politycznie niedojrzałych, niewyrobionych.</u>
  489 + <u xml:id="u-13.14" who="#StanisławStomma">Rozwój historyczny powoduje szybkie zanikanie podziałów klasowych, które w Polsce już właściwie nie istnieją, a także coraz bardziej zacierają się również różnice w poglądach politycznych. Ludzie społecznie wyrobieni i odpowiedzialni myślą dziś w Polsce na ogół bardzo podobnie, niezależnie od tego czy znajdują się w kadrach którejś partii politycznej, czy się w tych kadrach nie znajdują. Myśl jest dość podobna i stanowisko jest dość podobne. Ogólne ramy ustrojowe są czymś bezspornym, uznanym dla ogromnej większości obywateli. Zakorzeniło się przeświadczenie, że dalszy rozwój odbywać się powinien na obecnej bazie ustrojowej, a zatem w ramach ustroju socjalistycznego. Zakorzenionym pewnikiem są nasze sojusze, które przeszły próbę życia, przede wszystkim sojusz ze Związkiem Radzieckim. Te podstawowe tezy polityczne stały się dziś niewątpliwie wspólnym dobrem ogromnej większości obywateli. A jeśli tak jest, to społeczeństwo polskie nie zasługuje na nieufność polityczną.</u>
  490 + <u xml:id="u-13.15" who="#StanisławStomma">Proces politycznej unifikacji społeczeństwa postępuje szybko, co zresztą było dziś stwierdzane przez osoby tak bardzo miarodajne, jak Pan Premier Cyrankiewicz czy wicemarszałek Kliszko. I w związku z tym sądzimy, że rozwój powinien iść raczej w kierunku zacierania różnic pomiędzy bezpartyjnymi a ludźmi, którzy do partii należą, niż uwypuklania tych różnic. Mówię dlatego, że z pewnym niepokojem obserwowaliśmy raczej pewne tendencje do wzrostu upartyjnienia stanowisk w tym sensie, że wymóg przynależności do partii przesuwał się w ostatnich czasach raczej w kierunku stanowisk niższych. Więc mówię ze względu na zaobserwowanie tego rodzaju procesu, który naszym zdaniem nie jest uzasadniony przez sytuację obiektywną.</u>
  491 + <u xml:id="u-13.16" who="#StanisławStomma">Pytanie dalsze, które chcę skierować do kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczy sprawy tak zwanych podstawowych organizacji partyjnych, które mają dużą rolę do spełnienia, ale która to rola powinna być bardzo właściwie i taktownie ujęta. Pytamy, czy sprawy tej nie należy na nowo rozważyć i przemyśleć w nowych warunkach politycznych. Fakty mają swoją wymowę i fakty powinny służyć za podstawę do wyciągania wniosków.</u>
  492 + <u xml:id="u-13.17" who="#StanisławStomma">Mówiono tu dziś bardzo wiele o ostatnich wyborach. Prawie wszyscy mówcy dzisiejsi powoływali się na ostatnie wybory. Istotnie ewenement ten jest bardzo istotny i bardzo — naszym zdaniem — pouczający.</u>
  493 + <u xml:id="u-13.18" who="#StanisławStomma">Stwierdzono tu dziś wielki udział ludności w wyborach, liczny udział w spotkaniach i bardzo rozsądne stanowisko dominujące na tych spotkaniach. To wskazuje na duży stopień wyrobienia społeczeństwa, co łączy się niewątpliwie ze stabilizacją polityczną państwa.</u>
  494 + <u xml:id="u-13.19" who="#StanisławStomma">Otóż sądzimy, że fakty dezawuują opinię tych ludzi, którzy chronicznie starają się utrzymywać w sobie tezę o nieufności do naszego społeczeństwa. Powiedzielibyśmy im: jeżeli jest tak dobrze, to dlaczego ma być tak źle. Jeżeli jest tak dobrze z postępem wyrobienia społeczeństwa, tak dobrze z postępem stabilizacji politycznej, dlaczego miałyby być uzasadnione jakieś negatywne osądy ogólne, dotyczące kwalifikacji politycznej naszego społeczeństwa.</u>
  495 + <u xml:id="u-13.20" who="#StanisławStomma">Nasuwają się dalsze jeszcze pytania, które chcemy tutaj postawić w ramach tezy o permanentnej naprawie Rzeczypospolitej. Zapytujemy, czy słusznie jest dalej utrzymywać pewne instytucje nadzwyczajne, datujące się z dawnych lat, kiedy sytuacja była zgoła inna, gdy było ostre napięcie wewnętrzne, kiedy były walki wewnętrzne, kiedy jeszcze ustrój się nie utrwalił, a był dopiero in statu nascendi i kiedy ustrój dopiero walczył o utrwalenie.</u>
  496 + <u xml:id="u-13.21" who="#StanisławStomma">Sądzimy, że kodyfikacja Kodeksu karnego, która obecnie się toczy i która niewątpliwie dobiegnie końca jeszcze w toku tej kadencji (jeżeli chodzi o Komisję Kodyfikacyjną), że ta kodyfikacja Kodeksu karnego pozwoli także w tej dziedzinie na znaczne reformy, między innymi na przykład, na likwidację sądów doraźnych. Postulat ten był wysuwany przez obce nam środowiska, niemniej jednak sam w sobie wydaje nam się słuszny.</u>
  497 + <u xml:id="u-13.22" who="#StanisławStomma">Wysoki Sejmie! Wymieniłem tu niektóre zagadnienia, które wydają się nam szczególnie ważne i które obcięlibyśmy poddać pod rozwagę naszym władzom. Dorzucić tu muszę jeszcze jeden postulat, który na początku zapowiedziałem.</u>
  498 + <u xml:id="u-13.23" who="#StanisławStomma">W ramach dzieła naprawy Rzeczypospolitej znaleźć się powinna również sprawa poprawy i normalizacji stosunków między państwem i kościołem — zagadnienie w naszym życiu narodowym ogromnej wagi. Sprawa religii i kościoła obchodzi u nas żywo miliony ludzi, wkracza bowiem w sferę ich życia osobistego. Od początku naszej państwowości jest to sprawa trudna, nastręczająca wielokrotnie poważne komplikacje i wywołująca nieraz poważne tarcia.</u>
  499 + <u xml:id="u-13.24" who="#StanisławStomma">Obecny stan rzeczy w tej kwestii jest niezadowalający. Stwierdzaliśmy to wiele razy i nie ma potrzeby mówić o tym na nowo. Zatargi na tle religijnym są dla społeczeństwa szczególnie nękające i psychologicznie wyczerpujące.</u>
  500 + <u xml:id="u-13.25" who="#StanisławStomma">Dlatego postulat zmiany w tej dziedzinie wydaje nam się sprawą niezwykle pilną. Powtarzamy jednak za każdym razem, kiedy dotykamy tej kwestii: sprawa nie jest jednostronna, ale jest dwustronna. Nie chodzi tylko o stosunek państwa do kościoła, ale chodzi też i wzajemnie — o stosunek kościoła do państwa. Zdarzają się ze strony kościelnej enuncjacje, które musimy dezaprobować, które oceniamy krytycznie. Ale z drugiej strony musimy też przyznać, że są zarządzenia administracyjne, które dla kościoła są krzywdzące, a dla ludności drażniące. Wymienię tylko jeden, jedyny przykład. Ostatnio została tak bardzo ograniczona możność ubezpieczeń społecznych dla zakonników i zakonnic pracujących w jakichkolwiek instytucjach kościelnych, że w praktyce są one prawie zniesione. Otóż to dotyka krzywdząco tych ludzi i wywołuje mnóstwo rozgoryczenia, w naszym przekonaniu zupełnie niepotrzebnego.</u>
  501 + <u xml:id="u-13.26" who="#StanisławStomma">Powodem tych rozmaitych tarć jest brak uregulowania zasadniczego. W roku 1950 zawarte było porozumienie między rządem i episkopatem stanowiące swego rodzaju konkordat wewnętrzny. Odnowiono je w roku 1956. Dziś w praktyce nie gra ono swojej roli, roli praktycznego regulatora. Zresztą, zmienione warunki wymagają już i nowych sformułowań.</u>
  502 + <u xml:id="u-13.27" who="#StanisławStomma">Od czasu pontyfikatu wielkiego papieża Jana XXIII w stosunkach między kościołem a obozem socjalistycznym zaznacza się pewna poprawa. Następstwem tego były bezpośrednie kontakty rządów państw socjalistycznych z przedstawicielami Stolicy Apostolskiej. Jak wiadomo, doszło do podpisania formalnego układu między Stolicą Apostolską a rządem Węgierskiej Republiki Ludowej, a później, o ile nam wiadomo, toczyły się, a może się i toczą nadal, między przedstawicielami Watykanu a rządem CSRS i rządem Jugosławii.</u>
  503 + <u xml:id="u-13.28" who="#StanisławStomma">Mamy więc pozytywne precedensy historyczne. Pragniemy gorąco, aby doszło do rozmów bezpośrednich między naszym rządem a właściwymi organami Stolicy Apostolskiej, by doprowadziły one do układu i do wymiany jakichś wzajemnych reprezentacji dyplomatycznych. Niezależnie od tego są oczywiście pożądane kontakty bezpośrednie pomiędzy przedstawicielami rządu i episkopatu — dlatego bezustannie powtarzamy dezyderat powoływania komisji wspólnej. To nie zmienia faktu, że zasadniczego uregulowania oczekiwać należy od dwustronnego aktu między Stolicą Apostolską i rządem. Przywiązujemy do tego ogromną wagę z bardzo wielu względów. Po pierwsze — układ taki, mający walor międzynarodowy, da większą stabilizację stosunkom; po wtóre — miałoby to ogromne znaczenie psychologiczne i znaczenie symboliczne. Z tego względu byłoby to wielkim wkładem w dzieło pokoju. Mówię to z całą premedytacją i tak na te sprawy patrzymy.</u>
  504 + <u xml:id="u-13.29" who="#StanisławStomma">Jesteśmy przekonani, że w słowach tych nie ma przesady, że układ między rządem PRL a Stolicą Apostolską byłby ogromnie ważnym czynnikiem w dziele ofensywy pokojowej, w dziele umacniania pokoju.</u>
  505 + <u xml:id="u-13.30" who="#StanisławStomma">O sytuacji międzynarodowej mówiono dziś bardzo dużo i odmalowywana była w barwach nader czarnych, mówiono z niepokojem o rozwoju sytuacji międzynarodowej ze względu na konflikt ostry w Azji południowo-wschodniej, gdzie agresywna polityka amerykańska stwarza ogromne zagrożenie dla pokoju. W tych warunkach ogromnego znaczenia nabiera wszelkie współdziałanie sił broniących pokoju, sił konstruktywnych, które opowiadają się za pokojowym współistnieniem i za współdziałaniem na rzecz dobra i rozwoju całej ludzkości.</u>
  506 + <u xml:id="u-13.31" who="#StanisławStomma">Nie potrzebuję tłumaczyć, jak ważnym czynnikiem konstruktywnym i pokojowym stała się Stolica Apostolska od czasu dwóch ostatnich papieży — Jana XXIII i Pawła VI. Wiadomo, jaką sławę zyskał sobie pod tym względem Jan XXIII i jak bardzo jego zasługi na rzecz pokoju były wysoko cenione.</u>
  507 + <u xml:id="u-13.32" who="#StanisławStomma">Kontynuatorem tej linii jest w dalszym ciągu papież Paweł VI.</u>
  508 + <u xml:id="u-13.33" who="#StanisławStomma">Ta postawa papiestwa znajduje żywy oddźwięk w społeczeństwach chrześcijańskich na Zachodzie, i to zarówno w katolickich, jak też i w ośrodkach protestanckich.</u>
  509 + <u xml:id="u-13.34" who="#StanisławStomma">Mówię tu o tych licznych środowiskach i katolickich i protestanckich, które myślą w duchu soboru i — że się tak wyrażę — włączają się w soborowe dzieło reformy. To są środowiska i liczne, i aktywne. Ludzie ci stawiają sobie zadania moralne w zakresie życia publicznego. I w tym sensie można dziś mówić o nowym obozie chrześcijańskim w Europie i poza Europą.</u>
  510 + <u xml:id="u-13.35" who="#StanisławStomma">Nie jest to obóz polityczny, ale obóz w sensie skupienia sił moralnych dla realizacji celów o znaczeniu społecznym, a więc siłą rzeczy też i o konsekwencjach politycznych. To są siły duże.</u>
  511 + <u xml:id="u-13.36" who="#StanisławStomma">Znaczenie tego nowego nurtu jest duże, bo skupia on ludzi zdecydowanych i świadomych celów. Wpływa też to środowisko coraz bardziej na życie, co zwłaszcza zaznacza się w świecie katolików.</u>
  512 + <u xml:id="u-13.37" who="#StanisławStomma">Niestety, nie ma dotąd stałego i skutecznego kontaktu, kontaktu pozytywnego między tym nowym tworzącym się obozem chrześcijańskim a obozem komunistycznym, który przyjmuje zasadę koegzystencji. Nawiązanie takiego kontaktu jest utrudnione na skutek dużych zadrażnień na tle sprawy religijnej. No, bo przecież dla tych ludzi sprawa religijna jest alfą i omegą, jest inspiracją, jest jedyną racją bytu w ogóle.</u>
  513 + <u xml:id="u-13.38" who="#StanisławStomma">Otóż panujące nieufności na tle religijnym ogromnie ten kontakt utrudniają i tworzą się wskutek tego zapory trudne do przekroczenia. Utrudnia to koordynację sił pokojowych, co wykorzystują bardzo umiejętnie prawicowe ośrodki zimnowojenne. Powstają stąd szkody duże.</u>
  514 + <u xml:id="u-13.39" who="#StanisławStomma">Dlatego nie od dziś mówimy o potrzebie generalnej poprawy stosunków między obozem socjalistycznym i między obozem chrześcijańskim, co łączyć się musi z dezyderatem także nowej polityki w sprawach kościelnych. Polska ma pod tym względem rolę niewątpliwie ogromną do spełnienia.</u>
  515 + <u xml:id="u-13.40" who="#StanisławStomma">Wysoki Sejmie! Na tym kończę swoje uwagi. Jak powiedziałem, ograniczam się do kilku tylko problemów, dlatego że wydają mi się ogromnie ważne, przywiązujemy do nich jak największą wagę, wydają się nam one problemami absolutnie kluczowymi. I dlatego chcielibyśmy je jak najbardziej uwypuklić.</u>
  516 + <u xml:id="u-13.41" who="#StanisławStomma">I na tych dwóch uwagach zasadniczych kończę. Chcielibyśmy, aby znalazły one zrozumienie i znalazły także swoje konsekwencje w ramach reformatorskich poczynań naszego rządu.</u>
517 517 <u xml:id="u-13.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
518 518 </div>
519 519 <div xml:id="div-14">
520 520 <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Jerzy Hagmajer.</u>
521 521 </div>
522 522 <div xml:id="div-15">
523   - <u xml:id="u-15.0" who="#PosełHagmajerJerzy">Wysoki Sejmie! Porównanie treści wystąpień Premiera w Sejmie z okazji powoływania poszczególnych składów rządów wykazuje trwałość i ciągłość kierunków programowych rządzenia naszym krajem. Aktualne przemówienie zawiera w tezach zasadnicze pokrewieństwo z założeniami z lutego 1957 roku i maja 1961 roku. Pokrewieństwo to dotyczy nie tylko kamieni węgielnych naszej polityki wewnętrznej i międzynarodowej. W zadaniach określanych przez rząd w poszczególnych kadencjach Sejmu powtarzają się akcenty w stosunku do takich zagadnień, jak na przykład: usprawnianie aparatu planowania i zarządzania, dalsze rozszerzanie uprawnień rad narodowych, zabezpieczanie obrotów handlu zagranicznego, efektywność inwestycji, poprawa zaopatrzenia czy też potrzeba wzrostu aktywności społecznej.</u>
524   - <u xml:id="u-15.1" who="#PosełHagmajerJerzy">Dzieje Polski od dawna wykazywały niezbędność władzy państwowej, zdolnej zapewnić linię rozwojowej kontynuacji programu raz przyjętego, a słusznego historycznie. Słomiany ogień polskich zamiarów, nużących się długotrwałością konsekwentnego wysiłku, często w przeszłości narodowej pozbawiał pracę pokoleń spodziewanych skutków. Jeśli więc w programach przedstawianych przez rząd na początku kolejnych kadencji Sejmu stwierdzamy ciągłość i rozwój — w ramach przyjętej 21 lat temu socjalistycznej i patriotycznej linii generalnej — to razem z całym świadomym społeczeństwem odczuwamy dojrzałą satysfakcję obywatelską.</u>
525   - <u xml:id="u-15.2" who="#PosełHagmajerJerzy">Zróżnicowania natomiast potrzebuje sprawa oceny powtarzania się w zamierzeniach kolejnych rządów tych samych konkretnych zadań. Trzeba tu rozróżnić cele długofalowe od planów dających się zamknąć wykonawczo w ciągu czterech lat. Jasne jest, że na przykład zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa musi w naszych warunkach stanowić program rządowy na wiele kadencji sejmowych. Natomiast, przykładowo mówiąc, cztery lata powinny wystarczyć na zaprowadzenie celowej ekonomicznie dyscypliny w sposobie inwestowania. W poszczególnych zresztą wystąpieniach programowych Premiera znajdują się fragmenty budzące sejmową i społeczną uwagę zarówno w stosunku do wytłumaczalnych obiektywnie, jak też dających się uniknąć braków wykonania programu rządu, przedstawionego w poprzedniej kadencji.</u>
526   - <u xml:id="u-15.3" who="#PosełHagmajerJerzy">Wiemy, że zakrojone na szeroką skalę starania kierownictwa partii i rządu w zakresie dalszej poprawy metod zarządzania gospodarką oraz w dziedzinie postępu technicznego, mają już niedługo znaleźć swoje zastosowanie w życiu, a przede wszystkim w praktyce konstruowania i wykonywania najbliższego planu 5-letniego. Wydaje się jednak, że rozwojowy socjalistyczny ruch umysłowy objął w naszym kraju nie tylko — zasadnicze zresztą w swej doniosłości — zadanie polepszenia metod gospodarowania i sprostania w produkcji wymogom jakościowym nowoczesności. Opinia poważnej części obywateli polskich rozważa nowe zagadnienia intelektualne i polityczne, dyktowane przez współczesność drugiej połowy XX wieku. Przykładowo absorbują obywatelskie myślenie najbardziej świadomej części społeczeństwa następujące problemy:</u>
527   - <u xml:id="u-15.4" who="#PosełHagmajerJerzy">— po pierwsze — nie tylko praktyczny, ale i teoretyczny rozwój założeń demokracji socjalistycznej w okresie przekształcania się państwa dyktatury proletariatu w państwo ogólnonarodowe;</u>
528   - <u xml:id="u-15.5" who="#PosełHagmajerJerzy">— po drugie — nie tylko osiągnięta już, a zademonstrowana masowo, łącznie z duchowieństwem, w wyborach patriotyczna jedność wierzących i niewierzących, ale także intelektualna perspektywa równoprawnego współżycia odrębnych światopoglądów w jednym socjalistycznym narodzie.</u>
529   - <u xml:id="u-15.6" who="#PosełHagmajerJerzy">Wreszcie ważny dla naszych patriotycznych interesów całokształt zagadnień związanych z trudnościami rozwoju i osiągnięciami światowej myśli socjalistycznej.</u>
530   - <u xml:id="u-15.7" who="#PosełHagmajerJerzy">Nie przypadkowo jako wyznawca światopoglądu chrześcijańskiego poruszam zagadnienie rozwijającego się również w Polsce — socjalistycznego ruchu umysłowego. Zbiega on się w czasie z awangardowym intelektualnie w chrześcijaństwie nurtem odnowy soborowej. My, obywatele Polski Ludowej, z zaangażowaniem chrześcijańskim, patriotycznym i socjalistycznym, jesteśmy żywotnie zainteresowani w dialogu sił materialistycznego i chrześcijańskiego ruchu umysłowego, wbrew wszystkim konserwatywnym postawom i siłom.</u>
531   - <u xml:id="u-15.8" who="#PosełHagmajerJerzy">W warunkach słusznej polityki pokojowego współistnienia i współzawodnictwa — każdy patriota polski prowadzi na co dzień polemikę z taką czy inną obecnością propagandy, godzącej w założenia państwa ludowego. Nie trzeba dodawać, że polemika ta jest skuteczna nie tylko jako prowadzona z pozycji osiągniętego rozwoju kraju w dziedzinie ekonomicznej i technicznej, ale zwycięża ona także całością społeczno-patriotycznej perspektywy Polski w obozie socjalizmu — miejsca Polski w święcie — oraz opiera się na etycznych i intelektualnych walorach socjalistycznego postępu. Dlatego ważny jest w exposé Premiera wyraz troski o stały rozwój świadomości obywatelskiej, towarzyszącej wykonywaniu planów narodowych.</u>
532   - <u xml:id="u-15.9" who="#PosełHagmajerJerzy">Tylko w parlamencie państwa liberalno-burżuazyjnego można by się zapytać w tym miejscu, co ma wspólnego społeczny ruch umysłowy z omawianiem programu rządu, programu — jak się tam mówi — administracji. Istotną natomiast cechą charakteru władz państwa ludowego jest przyjęcie zasady dialogu z obywatelami na temat całokształtu zagadnień ekonomicznych, kulturalnych i społeczno-politycznych, jak też przyjęcie zasady odwoływania się do opinii publicznej. Całość dzisiejszego wystąpienia Premiera można ująć jako programową platformę rządu w tym dialogu, zaleconą do wykonania z pozycji odpowiedzialności patriotycznej i socjalistycznej.</u>
533   - <u xml:id="u-15.10" who="#PosełHagmajerJerzy">Ze szczególną uwagą wysłuchaliśmy fragmentów przemówienia Premiera poświęconych sytuacji międzynarodowej. Doceniamy groźbę, którą stanowi zarówno dla Polski, jak i dla pokoju światowego — niebezpieczna zbieżność tendencji militarystycznych w polityce rządów USA i NRF. Przyjęcie przez Stany Zjednoczone tragicznej w konsekwencjach roli samozwańczego „żandarma świata” w Wietnamie i Dominikanie, zbiega się z nienotowanym dotychczas nasileniem fali rewizjonizmu i ducha odwetu w NRF. Tę sprzeczną z żywotnymi potrzebami pokoju na świecie sytuację obserwuje z powagą naród polski, będąc całkowicie zjednoczony z polityką międzynarodową swej ludowej władzy. Przy tej okazji stwierdzamy wszyscy raz jeszcze, że sojusz ze Związkiem Radzieckim i dobrosąsiedzkie stosunki z NRD i Czechosłowacją czynią rzeczywiście skutecznym wpływ Polski na właściwe rozwiązywanie problemu Niemiec w Europie i przyczynianie się polityki polskiej do pokoju na świecie.</u>
534   - <u xml:id="u-15.11" who="#PosełHagmajerJerzy">Koło Poselskie „Pax”, głosując za przedstawionym przez Premiera programem rządu, będącym wynikiem twórczej inspiracji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, stronnictw współrządzących i wszystkich świadomych sił Frontu Jedności Narodu, czynić to będzie w przekonaniu, że stanowi on zarówno kontynuację, jak i zapowiada dalszy rozwój myśli i działalności w służbie patriotyzmu i socjalizmu.</u>
  523 + <u xml:id="u-15.0" who="#JerzyHagmajer">Wysoki Sejmie! Porównanie treści wystąpień Premiera w Sejmie z okazji powoływania poszczególnych składów rządów wykazuje trwałość i ciągłość kierunków programowych rządzenia naszym krajem. Aktualne przemówienie zawiera w tezach zasadnicze pokrewieństwo z założeniami z lutego 1957 roku i maja 1961 roku. Pokrewieństwo to dotyczy nie tylko kamieni węgielnych naszej polityki wewnętrznej i międzynarodowej. W zadaniach określanych przez rząd w poszczególnych kadencjach Sejmu powtarzają się akcenty w stosunku do takich zagadnień, jak na przykład: usprawnianie aparatu planowania i zarządzania, dalsze rozszerzanie uprawnień rad narodowych, zabezpieczanie obrotów handlu zagranicznego, efektywność inwestycji, poprawa zaopatrzenia czy też potrzeba wzrostu aktywności społecznej.</u>
  524 + <u xml:id="u-15.1" who="#JerzyHagmajer">Dzieje Polski od dawna wykazywały niezbędność władzy państwowej, zdolnej zapewnić linię rozwojowej kontynuacji programu raz przyjętego, a słusznego historycznie. Słomiany ogień polskich zamiarów, nużących się długotrwałością konsekwentnego wysiłku, często w przeszłości narodowej pozbawiał pracę pokoleń spodziewanych skutków. Jeśli więc w programach przedstawianych przez rząd na początku kolejnych kadencji Sejmu stwierdzamy ciągłość i rozwój — w ramach przyjętej 21 lat temu socjalistycznej i patriotycznej linii generalnej — to razem z całym świadomym społeczeństwem odczuwamy dojrzałą satysfakcję obywatelską.</u>
  525 + <u xml:id="u-15.2" who="#JerzyHagmajer">Zróżnicowania natomiast potrzebuje sprawa oceny powtarzania się w zamierzeniach kolejnych rządów tych samych konkretnych zadań. Trzeba tu rozróżnić cele długofalowe od planów dających się zamknąć wykonawczo w ciągu czterech lat. Jasne jest, że na przykład zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa musi w naszych warunkach stanowić program rządowy na wiele kadencji sejmowych. Natomiast, przykładowo mówiąc, cztery lata powinny wystarczyć na zaprowadzenie celowej ekonomicznie dyscypliny w sposobie inwestowania. W poszczególnych zresztą wystąpieniach programowych Premiera znajdują się fragmenty budzące sejmową i społeczną uwagę zarówno w stosunku do wytłumaczalnych obiektywnie, jak też dających się uniknąć braków wykonania programu rządu, przedstawionego w poprzedniej kadencji.</u>
  526 + <u xml:id="u-15.3" who="#JerzyHagmajer">Wiemy, że zakrojone na szeroką skalę starania kierownictwa partii i rządu w zakresie dalszej poprawy metod zarządzania gospodarką oraz w dziedzinie postępu technicznego, mają już niedługo znaleźć swoje zastosowanie w życiu, a przede wszystkim w praktyce konstruowania i wykonywania najbliższego planu 5-letniego. Wydaje się jednak, że rozwojowy socjalistyczny ruch umysłowy objął w naszym kraju nie tylko — zasadnicze zresztą w swej doniosłości — zadanie polepszenia metod gospodarowania i sprostania w produkcji wymogom jakościowym nowoczesności. Opinia poważnej części obywateli polskich rozważa nowe zagadnienia intelektualne i polityczne, dyktowane przez współczesność drugiej połowy XX wieku. Przykładowo absorbują obywatelskie myślenie najbardziej świadomej części społeczeństwa następujące problemy:</u>
  527 + <u xml:id="u-15.4" who="#JerzyHagmajer">— po pierwsze — nie tylko praktyczny, ale i teoretyczny rozwój założeń demokracji socjalistycznej w okresie przekształcania się państwa dyktatury proletariatu w państwo ogólnonarodowe;</u>
  528 + <u xml:id="u-15.5" who="#JerzyHagmajer">— po drugie — nie tylko osiągnięta już, a zademonstrowana masowo, łącznie z duchowieństwem, w wyborach patriotyczna jedność wierzących i niewierzących, ale także intelektualna perspektywa równoprawnego współżycia odrębnych światopoglądów w jednym socjalistycznym narodzie.</u>
  529 + <u xml:id="u-15.6" who="#JerzyHagmajer">Wreszcie ważny dla naszych patriotycznych interesów całokształt zagadnień związanych z trudnościami rozwoju i osiągnięciami światowej myśli socjalistycznej.</u>
  530 + <u xml:id="u-15.7" who="#JerzyHagmajer">Nie przypadkowo jako wyznawca światopoglądu chrześcijańskiego poruszam zagadnienie rozwijającego się również w Polsce — socjalistycznego ruchu umysłowego. Zbiega on się w czasie z awangardowym intelektualnie w chrześcijaństwie nurtem odnowy soborowej. My, obywatele Polski Ludowej, z zaangażowaniem chrześcijańskim, patriotycznym i socjalistycznym, jesteśmy żywotnie zainteresowani w dialogu sił materialistycznego i chrześcijańskiego ruchu umysłowego, wbrew wszystkim konserwatywnym postawom i siłom.</u>
  531 + <u xml:id="u-15.8" who="#JerzyHagmajer">W warunkach słusznej polityki pokojowego współistnienia i współzawodnictwa — każdy patriota polski prowadzi na co dzień polemikę z taką czy inną obecnością propagandy, godzącej w założenia państwa ludowego. Nie trzeba dodawać, że polemika ta jest skuteczna nie tylko jako prowadzona z pozycji osiągniętego rozwoju kraju w dziedzinie ekonomicznej i technicznej, ale zwycięża ona także całością społeczno-patriotycznej perspektywy Polski w obozie socjalizmu — miejsca Polski w święcie — oraz opiera się na etycznych i intelektualnych walorach socjalistycznego postępu. Dlatego ważny jest w exposé Premiera wyraz troski o stały rozwój świadomości obywatelskiej, towarzyszącej wykonywaniu planów narodowych.</u>
  532 + <u xml:id="u-15.9" who="#JerzyHagmajer">Tylko w parlamencie państwa liberalno-burżuazyjnego można by się zapytać w tym miejscu, co ma wspólnego społeczny ruch umysłowy z omawianiem programu rządu, programu — jak się tam mówi — administracji. Istotną natomiast cechą charakteru władz państwa ludowego jest przyjęcie zasady dialogu z obywatelami na temat całokształtu zagadnień ekonomicznych, kulturalnych i społeczno-politycznych, jak też przyjęcie zasady odwoływania się do opinii publicznej. Całość dzisiejszego wystąpienia Premiera można ująć jako programową platformę rządu w tym dialogu, zaleconą do wykonania z pozycji odpowiedzialności patriotycznej i socjalistycznej.</u>
  533 + <u xml:id="u-15.10" who="#JerzyHagmajer">Ze szczególną uwagą wysłuchaliśmy fragmentów przemówienia Premiera poświęconych sytuacji międzynarodowej. Doceniamy groźbę, którą stanowi zarówno dla Polski, jak i dla pokoju światowego — niebezpieczna zbieżność tendencji militarystycznych w polityce rządów USA i NRF. Przyjęcie przez Stany Zjednoczone tragicznej w konsekwencjach roli samozwańczego „żandarma świata” w Wietnamie i Dominikanie, zbiega się z nienotowanym dotychczas nasileniem fali rewizjonizmu i ducha odwetu w NRF. Tę sprzeczną z żywotnymi potrzebami pokoju na świecie sytuację obserwuje z powagą naród polski, będąc całkowicie zjednoczony z polityką międzynarodową swej ludowej władzy. Przy tej okazji stwierdzamy wszyscy raz jeszcze, że sojusz ze Związkiem Radzieckim i dobrosąsiedzkie stosunki z NRD i Czechosłowacją czynią rzeczywiście skutecznym wpływ Polski na właściwe rozwiązywanie problemu Niemiec w Europie i przyczynianie się polityki polskiej do pokoju na świecie.</u>
  534 + <u xml:id="u-15.11" who="#JerzyHagmajer">Koło Poselskie „Pax”, głosując za przedstawionym przez Premiera programem rządu, będącym wynikiem twórczej inspiracji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, stronnictw współrządzących i wszystkich świadomych sił Frontu Jedności Narodu, czynić to będzie w przekonaniu, że stanowi on zarówno kontynuację, jak i zapowiada dalszy rozwój myśli i działalności w służbie patriotyzmu i socjalizmu.</u>
535 535 <u xml:id="u-15.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
536 536 </div>
537 537 <div xml:id="div-16">
538 538 <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu posłowi Janowi Frankowskiemu.</u>
539 539 </div>
540 540 <div xml:id="div-17">
541   - <u xml:id="u-17.0" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przemawiać z tej trybuny w imieniu posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Stowarzyszenie nasze grupuje i działa w kręgu ludzi wierzących, wyznających światopogląd chrześcijański, a więc katolików i ludzi innych wyznań chrześcijańskich. Działalność nasza dotyczy — jak sama nazwa wskazuje — przede wszystkim problemów społecznych.</u>
542   - <u xml:id="u-17.1" who="#PosełFrankowskiJan">Posłowie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, podobnie jak wszyscy inni posłowie zasiadający na tej sali, zostali wybrani ze wspólnej listy Frontu Jedności Narodu. Jest to fakt, który wyraża nasz współudział wraz z całym społeczeństwem w budowie, umacnianiu i rozwijaniu ustroju socjalistycznego w Polsce. Nasze zaangażowanie nie zostało podyktowane jedynie względem na rację stanu. Nasze zaangażowanie wynika stąd, że obecny ustrój jest wspólnym dobrem nas wszystkich, że dzięki niemu stały się udziałem naszego kraju te wielkie osiągnięcia na przestrzeni owych dwudziestu lat, jakie dzielą nas od zakończenia drugiej wojny światowej, że jedynie dzięki ustanowieniu u nas tego właśnie ustroju otworzyły się przed nami — jako narodem i państwem — wielkie, historyczne perspektywy rozwojowe. Z całą świadomością i powagą zobowiązaliśmy się wczoraj, składając poselskie ślubowanie, do pracy „dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
543   - <u xml:id="u-17.2" who="#PosełFrankowskiJan">Słusznie Premier Cyrankiewicz wskazał w swoim exposé jako na sprawę najważniejszą — na przemianę postaw społeczeństwa i kształtowanie się jego świadomości socjalistycznej. Olbrzymia większość społeczeństwa — słusznie również stwierdził Premier — widzi w ustroju socjalistycznym główną przyczynę ogromnego skoku, jaki Polska dokonała.</u>
544   - <u xml:id="u-17.3" who="#PosełFrankowskiJan">Krzepiąca i umacniająca optymizm była atmosfera panująca na przedwyborczych spotkaniach. Nie było w niej miejsca na demagogię i frazeologię. Każdy starał się mówić o tym, na czym się zna, z poczucia gospodarskiej troski o sprawy własnego regionu i całego kraju. W życiu społecznym i obywatelskim nie ma u nas podziału na wierzących i niewierzących. Sam miałem okazję obserwować, jak ludzie wprost z nabożeństwa majowego udawali się na spotkania z kandydatami na posłów i radnych. Kampania wyborcza wykazała, że proces patriotycznej integracji społeczeństwa jeszcze bardziej się umocnił, że jedność narodu jeszcze bardziej okrzepła.</u>
545   - <u xml:id="u-17.4" who="#PosełFrankowskiJan">Program Frontu Jedności Narodu spotkał się z akceptacją ze strony społeczeństwa. Słusznie mówił Przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Edward Ochab, na kwietniowym plenum Komitetu, że: „Idea zespolenia całego społeczeństwa polskiego wokół programu budowy socjalizmu, wokół wspólnych, ogólnonarodowych zadań umacniania suwerenności i bezpieczeństwa naszej ojczyzny i jej wszechstronnego rozwoju, przeniknęła głęboko w świadomość milionów Polaków i Polek”. Program Frontu Jedności Narodu społeczeństwo nasze darzy zaufaniem i poparciem właśnie dlatego, że jest to program konkretny, realny, pozbawiony pustych obietnic i beztreściowej frazeologii. Społeczeństwo ceni sobie między innymi i to, że z programem tym zeszliśmy niejako w dół, obejmując nim nie tylko sprawy ogólnokrajowe, nie tylko województwa, ale również powiaty i gromady.</u>
546   - <u xml:id="u-17.5" who="#PosełFrankowskiJan">To zaufanie społeczeństwa do programu Frontu Jedności Narodu jest niezwykle cennym kapitałem, jest wartością, której nie wolno zmarnować. Dlatego pozwalam sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby i nowego rządu na wnioski i postulaty wyborców zgłoszone w toku kampanii przedwyborczej. Były one wyrazem zarówno gospodarskiej troski, jak i patriotycznego zaangażowania. Dlatego powinny być one z całym szacunkiem i wnikliwością rozpatrzone. Wiele z nich wyrażało krytyczną ocenę działalności różnych organów administracji. Dobrze więc się stało, że Premier Cyrankiewicz w specjalnym piśmie do przewodniczących rad narodowych zobowiązał ich do zebrania i zewidencjonowania postulatów i wniosków oraz ich rozpatrzenia pod kątem ich zasadności, celowości i możliwości realizacji. Wydaje się nam, że sprawa ta nie może znaleźć się poza polem widzenia również i Sejmu. Jeżeli stawiamy społeczeństwu — i słusznie — określone wymagania, to również społeczeństwo ze swej strony bacznie śledzi, jak traktowane są jego postulaty wysuwane pod naszym adresem.</u>
547   - <u xml:id="u-17.6" who="#PosełFrankowskiJan">Chyba będzie na miejscu, gdy przypomnę tu, jakże słuszne słowa podyktowane rzetelną troską o praworządność, które na IV Zjeździe partii wypowiedział wybitny jej działacz — Ryszard Strzelecki. Oświadczył on wtedy że: „przypadki biurokratycznego załatwiania spraw obywateli budzą rozgoryczenie, a czasem załamują wiarę ludzi w skuteczność stwarzanych przez nas norm życia społecznego”.</u>
548   - <u xml:id="u-17.7" who="#PosełFrankowskiJan">Na spotkaniach z wyborcami padały głosy wytykające z pozycji gospodarskiej troski i inne również niekorzystne zjawiska odczuwane przez mieszkańców miast i wsi w ich codziennym życiu. Wskazywano więc na braki w zaopatrzeniu, wynikające jakże często z wadliwej dystrybucji, na trudności w komunikacji, na zaniedbania w dziedzinie rozwoju usług. Rolnicy skarżyli się na wadliwość dostarczanego im sprzętu. Te głosy to coś więcej niż skargi i zażalenia. To rzeczowa krytyka. I dlatego nie mogą być lekceważone. W odpowiednim czasie rząd powinien przedstawić Sejmowi wyczerpujące sprawozdanie o sposobie załatwienia wniosków i postulatów wyborców.</u>
549   - <u xml:id="u-17.8" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Początek nowej kadencji, to jednocześnie rozpoczęcie prac nad realizacją programu wyborczego Frontu Jedności Narodu, a więc uczynienie nowego kroku naprzód w budowie i umacnianiu naszego socjalistycznego ustroju, we wszechstronnym rozwoju kraju. Musimy być świadomi wielkich, poważnych i trudnych zadań z tym związanych. Zadania te stoją przed Sejmem, rządem i całym narodem. Chodzi o to, by nasza praca przy realizacji tych zadań dawała jak największe efekty, by nie było marnotrawstwa ludzkich wysiłków, energii, zapału i talentów, by nie było marnotrawstwa środków materialnych. Dlatego — uważam — Sejm powinien w większym stopniu wykorzystać swe uprawnienia i możliwości w dziedzinie kontroli, więcej dobrej i skutecznej kontroli — oto dewiza, która powinna nam przyświecać. Pod tym względem zgadzamy się w pełni ze stanowiskiem wicemarszałka Zenona Kliszki, wyrażonym swego czasu na konferencji prasowej w Klubie Sprawozdawców Parlamentarnych oraz w artykule ogłoszonym na łamach „Życia Literackiego”.</u>
550   - <u xml:id="u-17.9" who="#PosełFrankowskiJan">Zgadzamy się też całkowicie z jego poglądem, że więcej uwagi powinien Sejm poświęcić kontroli wykonania budżetu i Narodowego Planu Gospodarczego za okres ubiegły. Dlatego przedstawianie Sejmowi sprawozdania NIK z wykonania planu i budżetu za okres ubiegły, powinno być, naszym zdaniem, przedmiotem debaty odrębnej, a nie przeprowadzanej łącznie z rozpatrywaniem planu i budżetu na okres następny.</u>
551   - <u xml:id="u-17.10" who="#PosełFrankowskiJan">Za bardzo słuszną i ze wszech miar godną realizacji uważamy koncepcję, by do programu prac parlamentarnych wprowadzić debaty problemowe, niekoniecznie związane z jakimś projektem ustawy.</u>
552   - <u xml:id="u-17.11" who="#PosełFrankowskiJan">W minionej kadencji Sejm uczynił już udaną próbę w tym kierunku, przeprowadzając debatę w sprawie rolnictwa.</u>
553   - <u xml:id="u-17.12" who="#PosełFrankowskiJan">Nie chciałbym być posądzony o negliżowanie i pomniejszanie znaczenia ustawodawczych prac Sejmu. Wśród zadań naszych w nowej kadencji znajdzie się z pewnością rozpatrzenie i uchwalenie ustaw o wielkiej dla kraju doniosłości. Obok uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym i ustawy o budżecie państwa, których znaczenie zrozumiałe jest samo przez się, na porządku prac Sejmu znajdzie się projekt nowego Kodeksu karnego, a także projekt Kodeksu postępowania karnego. Posłowie z Koła Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego przywiązują wielką wagę do obu tych projektów. Zdaniem naszym byłoby dobrze, gdyby Sejm w bieżącej kadencji mógł uchwalić ustawę o pomocy społecznej. Stanowiłaby ona pewnego rodzaju małą kodyfikację, której brak daje się odczuwać. Oczekujemy przedstawienia Sejmowi obecnej kadencji projektów ustaw o prawie budżetowym i planowaniu.</u>
554   - <u xml:id="u-17.13" who="#PosełFrankowskiJan">Z zadowoleniem przyjęliśmy do wiadomości, że na warsztacie prac rządu znajduje się sprawa ulepszenia metod planowania i zarządzania. Podzielamy pogląd, że istniejące w tej dziedzinie niedomagania działają hamująco na rozwój gospodarki narodowej, że zmniejszają efekt ludzkiej pracy. Opowiadamy się za dalszą decentralizacją zarządzania gospodarką narodową przez zwiększenie uprawnień przedsiębiorstw. Uważamy również, że należy uprościć system planowania przez dalsze zmniejszenie liczby wskaźników normatywnych na rzecz rachunku ekonomicznego.</u>
555   - <u xml:id="u-17.14" who="#PosełFrankowskiJan">Nawiązując do wspomnianej przed chwilą przeze mnie sprawy problemowych posiedzeń Sejmu, poddaję również pod rozwagę Wysokiej Izby poświęcenie jednego z posiedzeń plenarnych systemowi kontroli w naszym państwie. Inne sprawy, które warto byłoby zdaniem naszym rozpatrzyć na takich problemowych posiedzeniach — to, na przykład, sprawa jakości produkcji czy też aktywizacji małych miast.</u>
556   - <u xml:id="u-17.15" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoka Izbo! Wspomniałem już poprzednio o konieczności podnoszenia efektów pracy. Chodzi mi w tej chwili o zwykłą ludzką pracę. Jej wydajność zależy nie tylko od dobrej organizacji i należytego przestrzegania dyscypliny. Ważnym elementem są także warunki, w jakich. praca ta jest wykonywana. Dziś modny jest termin „humanizacja pracy”.</u>
557   - <u xml:id="u-17.16" who="#PosełFrankowskiJan">I dobrze, że jest modny, bo to dowodzi, że sprawa jest przedmiotem zainteresowań i rozważań.</u>
558   - <u xml:id="u-17.17" who="#PosełFrankowskiJan">Z zadowoleniem pragnę stwierdzić, że humanizacja pracy jest też treścią konkretnego działania. Tak więc niedawno czytałem w „Trybunie Ludu” artykuł red. Zofii Krzyżanowskiej, z którego dowiedziałem się, że w Zakładach Lamp Elektronicznych im. Róży Luksemburg ma zostać utworzone stanowisko — przytaczam dosłownie — „zastępcy dyrektora do spraw ludzkich”. Do jego zadań będzie należało czuwanie nad realizacją postulatów dotyczących właśnie humanizacji pracy. Ten sam artykuł informuje, że w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Telekomunikacyjnych im. Komuny Paryskiej od dawna już działa komisja humanizacji. Są to fakty godne jak największego rozgłoszenia i upowszechnienia. Są to sprawy, które nam, ludziom wierzącym, leżą szczególnie mocno na sercu i deklarujemy swą współpracę w tej dziedzinie.</u>
559   - <u xml:id="u-17.18" who="#PosełFrankowskiJan">Dalsze ważne zagadnienie — to bezpieczeństwo i higiena pracy. Ustawę o bhp uchwalił Sejm poprzedniej kadencji. Stanowi ona chlubną kartę w dziedzinie naszego ustawodawstwa socjalnego. Jest jeszcze jednym wyrazem troski o humanizację pracy, jest tamą chroniącą przed pomnażaniem szeregu ludzi kalekich i chorych, jest więc czynnikiem umacniającym ludzkie szczęście osobiste i rodzinne. Postulować zatem należałoby jej pełną realizację, co uwarunkowane jest między innymi tym, abyśmy niezbyt długo czekali na wydanie przepisów wykonawczych.</u>
560   - <u xml:id="u-17.19" who="#PosełFrankowskiJan">Pozwolą, Obywatele Posłowie, że wtrącę tu dodatkową uwagę. Otóż wydaje mi się, że za wiele uchwalanych jest ustaw zawierających tak zwane delegacje upoważniające do wydawania dalszych aktów normatywnych. Pozwolę sobie przypomnieć, że na 52 artykuły ustawy o bhp przypadało aż 23 na delegacje. Sądzę, że tego rodzaju praktyka powinna być poddana rewizji.</u>
561   - <u xml:id="u-17.20" who="#PosełFrankowskiJan">Chciałbym jeszcze na chwilę zatrzymać uwagę Wysokiej Izby przy owych ludzkich sprawach. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne wielką uwagę zwraca na los ludzi starych i ich warunki życiowe. Staramy się dopomóc tym ludziom, pracując w Polskim Komitecie Pomocy Społecznej. W obecnej kadencji zamierzamy przyczyniać się w pracy poselskiej do uczynienia wszystkiego, aby ulżyć doli ludzi starych, a zwłaszcza zniedołężniałych, chorych, pozbawionych odpowiedniej opieki rodzinnej. Zabiegać będziemy o kontynuowanie przez Sejm prac nad dalszym ulepszaniem systemu ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia emerytalnego. Uważamy za szczególnie istotną sprawę podniesienie, gdy sytuacja gospodarcza kraju na to pozwoli, rent najniższych. Opowiadamy się również za przyśpieszeniem opracowania programu budowy domów opieki.</u>
562   - <u xml:id="u-17.21" who="#PosełFrankowskiJan">Postulaty te znajdują się zresztą w zaleceniach sejmowej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych poprzedniej kadencji, a jak słusznie powiedział we wczorajszym przemówieniu Marszałek Czesław Wy cech: „Sejm i jego organy korzystać będą z dorobku przekazanego przez komisje sejmowe w poprzedniej kadencji”.</u>
563   - <u xml:id="u-17.22" who="#PosełFrankowskiJan">Ale ludzkie sprawy mają jeszcze i inny aspekt. Chodzi mi o postawę moralną obywateli kraju, wyrażającą się w ich stosunku do naszej ojczyzny, do obowiązków obywatelskich, do pracy społecznej i zawodowej, o ich postawę w życiu rodzinnym, o ich rolę w wychowaniu młodego pokolenia, o ich uczciwość, obowiązkowość, poczucie odpowiedzialności w życiu prywatnym, społecznym i zawodowym. W tego rodzaju sprawach źródłem inspiracji u ludzi wierzących jest światopogląd chrześcijański. Pragnęlibyśmy, aby źródło to i jego wartość dla państwa były należycie doceniane przez ludzi o innym światopoglądzie.</u>
564   - <u xml:id="u-17.23" who="#PosełFrankowskiJan">Z wdzięcznością przyjmować będziemy każdy przejaw troski władz kościelnych o uwzględnienie w pracy duszpasterskiej tego wszystkiego, co może się przyczyniać do rozwijania w ludziach wierzących cnót cechujących dobrego patriotę i obywatela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
565   - <u xml:id="u-17.24" who="#PosełFrankowskiJan">W bieżącym roku obchodziliśmy 20 rocznicę zakończenia II wojny światowej. Obchodziliśmy też 20 rocznicę odzyskania Ziem Zachodnich i Północnych. Powrót do macierzy prastarych ziem polskich oraz ich zagospodarowanie i rozwój, to przedmiot radości i dumy całego narodu. Nie ma Polaka, dla którego granica na Odrze, Nysie i Bałtyku nie byłaby granicą trwałą i ostateczną. Słowa Władysława Gomułki, że nie istnieje problem granic, istnieje tylko problem pokoju, wyrażają stanowisko całego narodu.</u>
566   - <u xml:id="u-17.25" who="#PosełFrankowskiJan">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na żywy udział w obchodach XX-lecia odzyskania Ziem Zachodnich ludzi wierzących. Pozwolę sobie na przykład wskazać na odbyty 9 czerwca br. w Szczecinie zjazd księży zrzeszenia katolików „Caritas”. W wygłoszonym z tej okazji referacie przytoczone zostały następujące słowa zawarte w apelu nieżyjącego już kardynała Augusta Hlonda:</u>
567   - <u xml:id="u-17.26" who="#PosełFrankowskiJan">„Gdy wybiła godzina rachunku stulecia, a wy kochani bracia i siostry, ruszyliście ze wszystkich dzielnic polskich i z zagranicy, by osiedlić się na piastowskich ziemiach nadodrzańskich, na pomorskich wyżynach i wybrzeżach, Warmii zielonej, nad mazurskimi jeziorami, szedł z wami kościół. Trwajcie! Nie poddawajcie się lękom ani zniechęceniu. Bądźcie ufni, spokojni. To co tworzycie, ma się ostać na wieki. Mamy bronić praw i dobra Rzeczypospolitej także z obowiązku sumienia chrześcijańskiego. Jest naszą chrześcijańską powinnością zabezpieczyć kraj przed powtórzeniem się katastrofy ostatnich lat”.</u>
568   - <u xml:id="u-17.27" who="#PosełFrankowskiJan">Dobrze się stało, że słowa te zostały przypomniane. Są one obowiązujące dla wszystkich katolików polskich, świeckich i duchownych. Obowiązujące na dziś i na jutro. Warto przytoczyć jeszcze stwierdzenie zawarte w rezolucji uchwalonej na szczecińskim zjeździe:</u>
569   - <u xml:id="u-17.28" who="#PosełFrankowskiJan">„Jesteśmy głęboko przeświadczeni, że dotychczasowe osiągnięcia — chodzi o osiągnięcia na Ziemiach Zachodnich i Północnych — zostały umożliwione przemianami społecznymi i ustrojowymi, jakie dokonały się w naszym kraju w ciągu minionego XX-lecia”.</u>
570   - <u xml:id="u-17.29" who="#PosełFrankowskiJan">Zjazd w Szczecinie był słuszną odpowiedzią na zakusy zachodnioniemieckich rewizjonistów, którym, niestety, udzielają swego poparcia niektórzy biskupi z Niemieckiej Republiki Federalnej, kierujący się nie poczuciem sprawiedliwości i dążeniem do utrwalenia pokoju na świecie, ale hołdujący odwiecznemu pruskiemu hasłu: „Drang nach Osten”.</u>
571   - <u xml:id="u-17.30" who="#PosełFrankowskiJan">Taką odpowiedzią są również zapoczątkowane dnia 20 czerwca br. w Olsztynie obchody XX-lecia powrotu diecezji zachodnich i północnych. Nadano im charakter przede wszystkim kościelny, ale nie brak w nich akcentów patriotycznych. Pragnęlibyśmy, by te piękne i podniosłe obchody unaoczniły także ludziom wierzącym i tę niewątpliwą prawdę, że odbudowa organizacji życia kościelnego i religijnego na tych ziemiach wiąże się nierozerwalnie z ich odbudową i wszechstronnym rozwojem, z dokonaniami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z osiągnięciami mieszkańców obszarów położonych nad Odrą, Nysą i Bałtykiem. I tych wierzących i tych niewierzących. Wszystkich. I tam proces narodowej integracji rozwinął się i umocnił. Miejmy też nadzieję, że echa tych obchodów dotrą do Stolicy Apostolskiej i zabrzmią jak przypomnienie, że przecież polskie diecezje na Ziemiach Zachodnich i Północnych nie są jeszcze dotąd w pełni erygowane mimo, że od zakończenia wojny minęło już 20 lat, a wierząca ludność tych terenów, dawniej w ogromnej większości niekatolicka, w przeważającym stopniu należy dziś do wiernych kościoła katolickiego.</u>
572   - <u xml:id="u-17.31" who="#PosełFrankowskiJan">Sprawa Ziem Zachodnich i Północnych łączy w jednym patriotycznym froncie nie tylko wszystkich Polaków w kraju. Za swoją uważają ją również szerokie koła Polonii zagranicznej. Polonijne obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego dały tego liczne dowody. W przyszłym roku nastąpi zakończenie obchodów. Odbędą się również uroczystości tysiąclecia chrztu Polski. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne stoi na stanowisku, że dwoistość tych obchodów nie musi i nie powinna być okazją dla wytwarzania atmosfery, w której wysuwałyby się na czoło momenty antagonistyczne, podważające jedność polskiej społeczności. Tak jak w świeckich obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego nie należy przemilczać czy pomniejszać roli chrztu w rozwoju państwowości polskiej, tak samo w religijnych obchodach tysiąclecia chrztu nie może być nic, co sprzeczne jest z duchem chrześcijańskiej miłości i pokoju, które tak akcentował w swoich poczynaniach i wypowiedziach niezapomniany papież Jan XXIII. Słuszny i zrozumiały jest szacunek dla przeszłości narodu, dla tysiącletnich dziejów naszego państwa. Pamiętajmy jednak, że do Tysiąclecia należy również pierwsze 20-lecie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dorobek tego dwudziestolecia tak bogaty i wszechstronny, to owoc pracy współczesnego pokolenia Polaków. Dlatego też ta współczesność musi mieć należne sobie miejsce w obchodach Tysiąclecia.</u>
573   - <u xml:id="u-17.32" who="#PosełFrankowskiJan">Są, niestety, na emigracji koła — należy do nich, z goryczą to stwierdzam, część polskiego duchowieństwa pracującego w środowiskach polonijnych — które próbują wykorzystać tysiąclecie chrztu dla rozpętania kampanii politycznej przeciwko Polsce Ludowej. Mamy tu do czynienia z bezceremonialnym nadużywaniem religii dla zgoła niereligijnych celów, mamy też do czynienia z działalnością szkodzącą naszemu narodowi i krajowi. Pozwalamy sobie poddać tę sprawę pod rozwagę księdzu Prymasowi Kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu, który z tytułu misji powierzonej mu przez Stolicę Apostolską sprawuje duszpasterską opiekę nad Polonią zagraniczną.</u>
574   - <u xml:id="u-17.33" who="#PosełFrankowskiJan">Tysiąclecie Państwa Polskiego i tysiąclecie chrztu Polski powinny w naszym narodzie wyzwalać dążenia sprzyjające postępującemu procesowi patriotycznej integracji. Powinny stać się punktem wyjścia dla poczynań politycznych na dalszą metę.</u>
575   - <u xml:id="u-17.34" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Stosunki między kościołem i państwem w Polsce komplikowane są przez doraźne trudności i zadrażnienia. A przecież w interesie obu stron leży właściwe rozwiązanie istniejących trudności. Problem jest skomplikowany, ale w warunkach obopólnej dobrej woli, szacunku i tolerancji możliwy do rozwiązania. Wielką pomocą byłoby w naszym przekonaniu nawiązanie stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Watykanem. O pożyteczności takich kontaktów mówią nam doświadczenia Węgier, Jugosławii, Czechosłowacji. Zbliża się IV sesja II Soboru. Zdecyduje ona o roli kościoła we współczesnym świecie. W naszym przekonaniu powinna to być rola, o której myślał i realizował ją Jan XXIII, a więc: „...okazywać gotowość do lojalnej współpracy, do osiągnięcia wspólnymi siłami tego, co albo jest dobre z samej natury — albo też do dobrego prowadzi”. — pisał Jan XXIII pod adresem katolików. Wskazanie to kieruje się i do nas katolików polskich i do kościoła w Polsce. Dla normalizacji stosunków kościół-państwo duże znaczenie miałoby zaspokojenie i respektowanie słusznych postulatów kościoła.</u>
576   - <u xml:id="u-17.35" who="#PosełFrankowskiJan">Wspomniałem poprzednio, że w życiu społecznym i obywatelskim nie ma u nas podziału na wierzących i niewierzących. Są natomiast odrębności światopoglądowe, które ku ogólnemu pożytkowi powinny być szanowane tym bardziej, że bynajmniej nie wykluczają one dialogów. W naszym przekonaniu dialog taki będzie twórczy i konstruktywny tylko wtedy, gdy dotyczyć on będzie stałego ulepszania i pogłębiania współpracy między ludźmi wierzącymi a niewierzącymi.</u>
577   - <u xml:id="u-17.36" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Zebraliśmy się w tej sali polskiego parlamentu, gdy sytuacja międzynarodowa budzi uzasadniony niepokój. Brudna wojna, którą Stany Zjednoczone rozpoczęły w Wietnamie oraz wypadki w Dominikanie wywołują troskę o losy pokoju na świecie. Nie wolno też lekceważyć awanturniczych poczynań rządu NRF. Toteż szczególnie na czasie zbierze się niebawem w Warszawie Krajowa Konferencja Polskiego Ruchu Pokoju. Szczególnie ważnym wydarzeniem będzie Światowa Konferencja Pokoju w Helsinkach. Pragnę przy sposobności podkreślić, że Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne przywiązuje znaczenie do działalności ruchu pokoju, a jego działacze biorą w nim aktywny udział. Polska Rzeczpospolita Ludowa prowadzi konsekwentnie politykę pokojową, występuje z konkretnymi inicjatywami, wierna jest zasadzie pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach. Polska Rzeczpospolita Ludowa jest jednocześnie świadoma swej siły oraz wartości swoich sojuszów, a przede wszystkim braterskiego sojuszu ze Związkiem Radzieckim. Niedawne przedłużenie tego sojuszu o dalsze 20 lat jest wydarzeniem o wielkiej doniosłości.</u>
578   - <u xml:id="u-17.37" who="#PosełFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne uważa, że obowiązkiem całego społeczeństwa jest realizowanie programu wyborczego Frontu Jedności Narodu. Tylko własną pracą, wydajną praca, utrwalać i pomnażać będziemy te wartości, które stworzyliśmy w minionym powojennym dwudziestoleciu. Program Frontu Jedności wskazuje nam drogę działania. Tą drogą podążać będziemy wszyscy wierzący i niewierzący, zjednoczeni we wspólnym patriotycznym wysiłku — zjednoczeni w zaufaniu do kierownictwa politycznego narodu i państwa.</u>
579   - <u xml:id="u-17.38" who="#PosełFrankowskiJan">Z zaufaniem odnosimy się do przedstawionego w expose Prezesa Rady Ministrów sposobu realizacji programu wyborczego Frontu Jedności Narodu, będziemy też głosować za wyrażeniem votum zaufania przez Sejm rządowi, którego skład przedstawił nam Premier Józef Cyrankiewicz.</u>
  541 + <u xml:id="u-17.0" who="#JanFrankowski">Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przemawiać z tej trybuny w imieniu posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Stowarzyszenie nasze grupuje i działa w kręgu ludzi wierzących, wyznających światopogląd chrześcijański, a więc katolików i ludzi innych wyznań chrześcijańskich. Działalność nasza dotyczy — jak sama nazwa wskazuje — przede wszystkim problemów społecznych.</u>
  542 + <u xml:id="u-17.1" who="#JanFrankowski">Posłowie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, podobnie jak wszyscy inni posłowie zasiadający na tej sali, zostali wybrani ze wspólnej listy Frontu Jedności Narodu. Jest to fakt, który wyraża nasz współudział wraz z całym społeczeństwem w budowie, umacnianiu i rozwijaniu ustroju socjalistycznego w Polsce. Nasze zaangażowanie nie zostało podyktowane jedynie względem na rację stanu. Nasze zaangażowanie wynika stąd, że obecny ustrój jest wspólnym dobrem nas wszystkich, że dzięki niemu stały się udziałem naszego kraju te wielkie osiągnięcia na przestrzeni owych dwudziestu lat, jakie dzielą nas od zakończenia drugiej wojny światowej, że jedynie dzięki ustanowieniu u nas tego właśnie ustroju otworzyły się przed nami — jako narodem i państwem — wielkie, historyczne perspektywy rozwojowe. Z całą świadomością i powagą zobowiązaliśmy się wczoraj, składając poselskie ślubowanie, do pracy „dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  543 + <u xml:id="u-17.2" who="#JanFrankowski">Słusznie Premier Cyrankiewicz wskazał w swoim exposé jako na sprawę najważniejszą — na przemianę postaw społeczeństwa i kształtowanie się jego świadomości socjalistycznej. Olbrzymia większość społeczeństwa — słusznie również stwierdził Premier — widzi w ustroju socjalistycznym główną przyczynę ogromnego skoku, jaki Polska dokonała.</u>
  544 + <u xml:id="u-17.3" who="#JanFrankowski">Krzepiąca i umacniająca optymizm była atmosfera panująca na przedwyborczych spotkaniach. Nie było w niej miejsca na demagogię i frazeologię. Każdy starał się mówić o tym, na czym się zna, z poczucia gospodarskiej troski o sprawy własnego regionu i całego kraju. W życiu społecznym i obywatelskim nie ma u nas podziału na wierzących i niewierzących. Sam miałem okazję obserwować, jak ludzie wprost z nabożeństwa majowego udawali się na spotkania z kandydatami na posłów i radnych. Kampania wyborcza wykazała, że proces patriotycznej integracji społeczeństwa jeszcze bardziej się umocnił, że jedność narodu jeszcze bardziej okrzepła.</u>
  545 + <u xml:id="u-17.4" who="#JanFrankowski">Program Frontu Jedności Narodu spotkał się z akceptacją ze strony społeczeństwa. Słusznie mówił Przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Edward Ochab, na kwietniowym plenum Komitetu, że: „Idea zespolenia całego społeczeństwa polskiego wokół programu budowy socjalizmu, wokół wspólnych, ogólnonarodowych zadań umacniania suwerenności i bezpieczeństwa naszej ojczyzny i jej wszechstronnego rozwoju, przeniknęła głęboko w świadomość milionów Polaków i Polek”. Program Frontu Jedności Narodu społeczeństwo nasze darzy zaufaniem i poparciem właśnie dlatego, że jest to program konkretny, realny, pozbawiony pustych obietnic i beztreściowej frazeologii. Społeczeństwo ceni sobie między innymi i to, że z programem tym zeszliśmy niejako w dół, obejmując nim nie tylko sprawy ogólnokrajowe, nie tylko województwa, ale również powiaty i gromady.</u>
  546 + <u xml:id="u-17.5" who="#JanFrankowski">To zaufanie społeczeństwa do programu Frontu Jedności Narodu jest niezwykle cennym kapitałem, jest wartością, której nie wolno zmarnować. Dlatego pozwalam sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby i nowego rządu na wnioski i postulaty wyborców zgłoszone w toku kampanii przedwyborczej. Były one wyrazem zarówno gospodarskiej troski, jak i patriotycznego zaangażowania. Dlatego powinny być one z całym szacunkiem i wnikliwością rozpatrzone. Wiele z nich wyrażało krytyczną ocenę działalności różnych organów administracji. Dobrze więc się stało, że Premier Cyrankiewicz w specjalnym piśmie do przewodniczących rad narodowych zobowiązał ich do zebrania i zewidencjonowania postulatów i wniosków oraz ich rozpatrzenia pod kątem ich zasadności, celowości i możliwości realizacji. Wydaje się nam, że sprawa ta nie może znaleźć się poza polem widzenia również i Sejmu. Jeżeli stawiamy społeczeństwu — i słusznie — określone wymagania, to również społeczeństwo ze swej strony bacznie śledzi, jak traktowane są jego postulaty wysuwane pod naszym adresem.</u>
  547 + <u xml:id="u-17.6" who="#JanFrankowski">Chyba będzie na miejscu, gdy przypomnę tu, jakże słuszne słowa podyktowane rzetelną troską o praworządność, które na IV Zjeździe partii wypowiedział wybitny jej działacz — Ryszard Strzelecki. Oświadczył on wtedy że: „przypadki biurokratycznego załatwiania spraw obywateli budzą rozgoryczenie, a czasem załamują wiarę ludzi w skuteczność stwarzanych przez nas norm życia społecznego”.</u>
  548 + <u xml:id="u-17.7" who="#JanFrankowski">Na spotkaniach z wyborcami padały głosy wytykające z pozycji gospodarskiej troski i inne również niekorzystne zjawiska odczuwane przez mieszkańców miast i wsi w ich codziennym życiu. Wskazywano więc na braki w zaopatrzeniu, wynikające jakże często z wadliwej dystrybucji, na trudności w komunikacji, na zaniedbania w dziedzinie rozwoju usług. Rolnicy skarżyli się na wadliwość dostarczanego im sprzętu. Te głosy to coś więcej niż skargi i zażalenia. To rzeczowa krytyka. I dlatego nie mogą być lekceważone. W odpowiednim czasie rząd powinien przedstawić Sejmowi wyczerpujące sprawozdanie o sposobie załatwienia wniosków i postulatów wyborców.</u>
  549 + <u xml:id="u-17.8" who="#JanFrankowski">Wysoki Sejmie! Początek nowej kadencji, to jednocześnie rozpoczęcie prac nad realizacją programu wyborczego Frontu Jedności Narodu, a więc uczynienie nowego kroku naprzód w budowie i umacnianiu naszego socjalistycznego ustroju, we wszechstronnym rozwoju kraju. Musimy być świadomi wielkich, poważnych i trudnych zadań z tym związanych. Zadania te stoją przed Sejmem, rządem i całym narodem. Chodzi o to, by nasza praca przy realizacji tych zadań dawała jak największe efekty, by nie było marnotrawstwa ludzkich wysiłków, energii, zapału i talentów, by nie było marnotrawstwa środków materialnych. Dlatego — uważam — Sejm powinien w większym stopniu wykorzystać swe uprawnienia i możliwości w dziedzinie kontroli, więcej dobrej i skutecznej kontroli — oto dewiza, która powinna nam przyświecać. Pod tym względem zgadzamy się w pełni ze stanowiskiem wicemarszałka Zenona Kliszki, wyrażonym swego czasu na konferencji prasowej w Klubie Sprawozdawców Parlamentarnych oraz w artykule ogłoszonym na łamach „Życia Literackiego”.</u>
  550 + <u xml:id="u-17.9" who="#JanFrankowski">Zgadzamy się też całkowicie z jego poglądem, że więcej uwagi powinien Sejm poświęcić kontroli wykonania budżetu i Narodowego Planu Gospodarczego za okres ubiegły. Dlatego przedstawianie Sejmowi sprawozdania NIK z wykonania planu i budżetu za okres ubiegły, powinno być, naszym zdaniem, przedmiotem debaty odrębnej, a nie przeprowadzanej łącznie z rozpatrywaniem planu i budżetu na okres następny.</u>
  551 + <u xml:id="u-17.10" who="#JanFrankowski">Za bardzo słuszną i ze wszech miar godną realizacji uważamy koncepcję, by do programu prac parlamentarnych wprowadzić debaty problemowe, niekoniecznie związane z jakimś projektem ustawy.</u>
  552 + <u xml:id="u-17.11" who="#JanFrankowski">W minionej kadencji Sejm uczynił już udaną próbę w tym kierunku, przeprowadzając debatę w sprawie rolnictwa.</u>
  553 + <u xml:id="u-17.12" who="#JanFrankowski">Nie chciałbym być posądzony o negliżowanie i pomniejszanie znaczenia ustawodawczych prac Sejmu. Wśród zadań naszych w nowej kadencji znajdzie się z pewnością rozpatrzenie i uchwalenie ustaw o wielkiej dla kraju doniosłości. Obok uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym i ustawy o budżecie państwa, których znaczenie zrozumiałe jest samo przez się, na porządku prac Sejmu znajdzie się projekt nowego Kodeksu karnego, a także projekt Kodeksu postępowania karnego. Posłowie z Koła Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego przywiązują wielką wagę do obu tych projektów. Zdaniem naszym byłoby dobrze, gdyby Sejm w bieżącej kadencji mógł uchwalić ustawę o pomocy społecznej. Stanowiłaby ona pewnego rodzaju małą kodyfikację, której brak daje się odczuwać. Oczekujemy przedstawienia Sejmowi obecnej kadencji projektów ustaw o prawie budżetowym i planowaniu.</u>
  554 + <u xml:id="u-17.13" who="#JanFrankowski">Z zadowoleniem przyjęliśmy do wiadomości, że na warsztacie prac rządu znajduje się sprawa ulepszenia metod planowania i zarządzania. Podzielamy pogląd, że istniejące w tej dziedzinie niedomagania działają hamująco na rozwój gospodarki narodowej, że zmniejszają efekt ludzkiej pracy. Opowiadamy się za dalszą decentralizacją zarządzania gospodarką narodową przez zwiększenie uprawnień przedsiębiorstw. Uważamy również, że należy uprościć system planowania przez dalsze zmniejszenie liczby wskaźników normatywnych na rzecz rachunku ekonomicznego.</u>
  555 + <u xml:id="u-17.14" who="#JanFrankowski">Nawiązując do wspomnianej przed chwilą przeze mnie sprawy problemowych posiedzeń Sejmu, poddaję również pod rozwagę Wysokiej Izby poświęcenie jednego z posiedzeń plenarnych systemowi kontroli w naszym państwie. Inne sprawy, które warto byłoby zdaniem naszym rozpatrzyć na takich problemowych posiedzeniach — to, na przykład, sprawa jakości produkcji czy też aktywizacji małych miast.</u>
  556 + <u xml:id="u-17.15" who="#JanFrankowski">Wysoka Izbo! Wspomniałem już poprzednio o konieczności podnoszenia efektów pracy. Chodzi mi w tej chwili o zwykłą ludzką pracę. Jej wydajność zależy nie tylko od dobrej organizacji i należytego przestrzegania dyscypliny. Ważnym elementem są także warunki, w jakich. praca ta jest wykonywana. Dziś modny jest termin „humanizacja pracy”.</u>
  557 + <u xml:id="u-17.16" who="#JanFrankowski">I dobrze, że jest modny, bo to dowodzi, że sprawa jest przedmiotem zainteresowań i rozważań.</u>
  558 + <u xml:id="u-17.17" who="#JanFrankowski">Z zadowoleniem pragnę stwierdzić, że humanizacja pracy jest też treścią konkretnego działania. Tak więc niedawno czytałem w „Trybunie Ludu” artykuł red. Zofii Krzyżanowskiej, z którego dowiedziałem się, że w Zakładach Lamp Elektronicznych im. Róży Luksemburg ma zostać utworzone stanowisko — przytaczam dosłownie — „zastępcy dyrektora do spraw ludzkich”. Do jego zadań będzie należało czuwanie nad realizacją postulatów dotyczących właśnie humanizacji pracy. Ten sam artykuł informuje, że w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Telekomunikacyjnych im. Komuny Paryskiej od dawna już działa komisja humanizacji. Są to fakty godne jak największego rozgłoszenia i upowszechnienia. Są to sprawy, które nam, ludziom wierzącym, leżą szczególnie mocno na sercu i deklarujemy swą współpracę w tej dziedzinie.</u>
  559 + <u xml:id="u-17.18" who="#JanFrankowski">Dalsze ważne zagadnienie — to bezpieczeństwo i higiena pracy. Ustawę o bhp uchwalił Sejm poprzedniej kadencji. Stanowi ona chlubną kartę w dziedzinie naszego ustawodawstwa socjalnego. Jest jeszcze jednym wyrazem troski o humanizację pracy, jest tamą chroniącą przed pomnażaniem szeregu ludzi kalekich i chorych, jest więc czynnikiem umacniającym ludzkie szczęście osobiste i rodzinne. Postulować zatem należałoby jej pełną realizację, co uwarunkowane jest między innymi tym, abyśmy niezbyt długo czekali na wydanie przepisów wykonawczych.</u>
  560 + <u xml:id="u-17.19" who="#JanFrankowski">Pozwolą, Obywatele Posłowie, że wtrącę tu dodatkową uwagę. Otóż wydaje mi się, że za wiele uchwalanych jest ustaw zawierających tak zwane delegacje upoważniające do wydawania dalszych aktów normatywnych. Pozwolę sobie przypomnieć, że na 52 artykuły ustawy o bhp przypadało aż 23 na delegacje. Sądzę, że tego rodzaju praktyka powinna być poddana rewizji.</u>
  561 + <u xml:id="u-17.20" who="#JanFrankowski">Chciałbym jeszcze na chwilę zatrzymać uwagę Wysokiej Izby przy owych ludzkich sprawach. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne wielką uwagę zwraca na los ludzi starych i ich warunki życiowe. Staramy się dopomóc tym ludziom, pracując w Polskim Komitecie Pomocy Społecznej. W obecnej kadencji zamierzamy przyczyniać się w pracy poselskiej do uczynienia wszystkiego, aby ulżyć doli ludzi starych, a zwłaszcza zniedołężniałych, chorych, pozbawionych odpowiedniej opieki rodzinnej. Zabiegać będziemy o kontynuowanie przez Sejm prac nad dalszym ulepszaniem systemu ubezpieczeń społecznych i zaopatrzenia emerytalnego. Uważamy za szczególnie istotną sprawę podniesienie, gdy sytuacja gospodarcza kraju na to pozwoli, rent najniższych. Opowiadamy się również za przyśpieszeniem opracowania programu budowy domów opieki.</u>
  562 + <u xml:id="u-17.21" who="#JanFrankowski">Postulaty te znajdują się zresztą w zaleceniach sejmowej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych poprzedniej kadencji, a jak słusznie powiedział we wczorajszym przemówieniu Marszałek Czesław Wy cech: „Sejm i jego organy korzystać będą z dorobku przekazanego przez komisje sejmowe w poprzedniej kadencji”.</u>
  563 + <u xml:id="u-17.22" who="#JanFrankowski">Ale ludzkie sprawy mają jeszcze i inny aspekt. Chodzi mi o postawę moralną obywateli kraju, wyrażającą się w ich stosunku do naszej ojczyzny, do obowiązków obywatelskich, do pracy społecznej i zawodowej, o ich postawę w życiu rodzinnym, o ich rolę w wychowaniu młodego pokolenia, o ich uczciwość, obowiązkowość, poczucie odpowiedzialności w życiu prywatnym, społecznym i zawodowym. W tego rodzaju sprawach źródłem inspiracji u ludzi wierzących jest światopogląd chrześcijański. Pragnęlibyśmy, aby źródło to i jego wartość dla państwa były należycie doceniane przez ludzi o innym światopoglądzie.</u>
  564 + <u xml:id="u-17.23" who="#JanFrankowski">Z wdzięcznością przyjmować będziemy każdy przejaw troski władz kościelnych o uwzględnienie w pracy duszpasterskiej tego wszystkiego, co może się przyczyniać do rozwijania w ludziach wierzących cnót cechujących dobrego patriotę i obywatela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
  565 + <u xml:id="u-17.24" who="#JanFrankowski">W bieżącym roku obchodziliśmy 20 rocznicę zakończenia II wojny światowej. Obchodziliśmy też 20 rocznicę odzyskania Ziem Zachodnich i Północnych. Powrót do macierzy prastarych ziem polskich oraz ich zagospodarowanie i rozwój, to przedmiot radości i dumy całego narodu. Nie ma Polaka, dla którego granica na Odrze, Nysie i Bałtyku nie byłaby granicą trwałą i ostateczną. Słowa Władysława Gomułki, że nie istnieje problem granic, istnieje tylko problem pokoju, wyrażają stanowisko całego narodu.</u>
  566 + <u xml:id="u-17.25" who="#JanFrankowski">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na żywy udział w obchodach XX-lecia odzyskania Ziem Zachodnich ludzi wierzących. Pozwolę sobie na przykład wskazać na odbyty 9 czerwca br. w Szczecinie zjazd księży zrzeszenia katolików „Caritas”. W wygłoszonym z tej okazji referacie przytoczone zostały następujące słowa zawarte w apelu nieżyjącego już kardynała Augusta Hlonda:</u>
  567 + <u xml:id="u-17.26" who="#JanFrankowski">„Gdy wybiła godzina rachunku stulecia, a wy kochani bracia i siostry, ruszyliście ze wszystkich dzielnic polskich i z zagranicy, by osiedlić się na piastowskich ziemiach nadodrzańskich, na pomorskich wyżynach i wybrzeżach, Warmii zielonej, nad mazurskimi jeziorami, szedł z wami kościół. Trwajcie! Nie poddawajcie się lękom ani zniechęceniu. Bądźcie ufni, spokojni. To co tworzycie, ma się ostać na wieki. Mamy bronić praw i dobra Rzeczypospolitej także z obowiązku sumienia chrześcijańskiego. Jest naszą chrześcijańską powinnością zabezpieczyć kraj przed powtórzeniem się katastrofy ostatnich lat”.</u>
  568 + <u xml:id="u-17.27" who="#JanFrankowski">Dobrze się stało, że słowa te zostały przypomniane. Są one obowiązujące dla wszystkich katolików polskich, świeckich i duchownych. Obowiązujące na dziś i na jutro. Warto przytoczyć jeszcze stwierdzenie zawarte w rezolucji uchwalonej na szczecińskim zjeździe:</u>
  569 + <u xml:id="u-17.28" who="#JanFrankowski">„Jesteśmy głęboko przeświadczeni, że dotychczasowe osiągnięcia — chodzi o osiągnięcia na Ziemiach Zachodnich i Północnych — zostały umożliwione przemianami społecznymi i ustrojowymi, jakie dokonały się w naszym kraju w ciągu minionego XX-lecia”.</u>
  570 + <u xml:id="u-17.29" who="#JanFrankowski">Zjazd w Szczecinie był słuszną odpowiedzią na zakusy zachodnioniemieckich rewizjonistów, którym, niestety, udzielają swego poparcia niektórzy biskupi z Niemieckiej Republiki Federalnej, kierujący się nie poczuciem sprawiedliwości i dążeniem do utrwalenia pokoju na świecie, ale hołdujący odwiecznemu pruskiemu hasłu: „Drang nach Osten”.</u>
  571 + <u xml:id="u-17.30" who="#JanFrankowski">Taką odpowiedzią są również zapoczątkowane dnia 20 czerwca br. w Olsztynie obchody XX-lecia powrotu diecezji zachodnich i północnych. Nadano im charakter przede wszystkim kościelny, ale nie brak w nich akcentów patriotycznych. Pragnęlibyśmy, by te piękne i podniosłe obchody unaoczniły także ludziom wierzącym i tę niewątpliwą prawdę, że odbudowa organizacji życia kościelnego i religijnego na tych ziemiach wiąże się nierozerwalnie z ich odbudową i wszechstronnym rozwojem, z dokonaniami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z osiągnięciami mieszkańców obszarów położonych nad Odrą, Nysą i Bałtykiem. I tych wierzących i tych niewierzących. Wszystkich. I tam proces narodowej integracji rozwinął się i umocnił. Miejmy też nadzieję, że echa tych obchodów dotrą do Stolicy Apostolskiej i zabrzmią jak przypomnienie, że przecież polskie diecezje na Ziemiach Zachodnich i Północnych nie są jeszcze dotąd w pełni erygowane mimo, że od zakończenia wojny minęło już 20 lat, a wierząca ludność tych terenów, dawniej w ogromnej większości niekatolicka, w przeważającym stopniu należy dziś do wiernych kościoła katolickiego.</u>
  572 + <u xml:id="u-17.31" who="#JanFrankowski">Sprawa Ziem Zachodnich i Północnych łączy w jednym patriotycznym froncie nie tylko wszystkich Polaków w kraju. Za swoją uważają ją również szerokie koła Polonii zagranicznej. Polonijne obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego dały tego liczne dowody. W przyszłym roku nastąpi zakończenie obchodów. Odbędą się również uroczystości tysiąclecia chrztu Polski. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne stoi na stanowisku, że dwoistość tych obchodów nie musi i nie powinna być okazją dla wytwarzania atmosfery, w której wysuwałyby się na czoło momenty antagonistyczne, podważające jedność polskiej społeczności. Tak jak w świeckich obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego nie należy przemilczać czy pomniejszać roli chrztu w rozwoju państwowości polskiej, tak samo w religijnych obchodach tysiąclecia chrztu nie może być nic, co sprzeczne jest z duchem chrześcijańskiej miłości i pokoju, które tak akcentował w swoich poczynaniach i wypowiedziach niezapomniany papież Jan XXIII. Słuszny i zrozumiały jest szacunek dla przeszłości narodu, dla tysiącletnich dziejów naszego państwa. Pamiętajmy jednak, że do Tysiąclecia należy również pierwsze 20-lecie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dorobek tego dwudziestolecia tak bogaty i wszechstronny, to owoc pracy współczesnego pokolenia Polaków. Dlatego też ta współczesność musi mieć należne sobie miejsce w obchodach Tysiąclecia.</u>
  573 + <u xml:id="u-17.32" who="#JanFrankowski">Są, niestety, na emigracji koła — należy do nich, z goryczą to stwierdzam, część polskiego duchowieństwa pracującego w środowiskach polonijnych — które próbują wykorzystać tysiąclecie chrztu dla rozpętania kampanii politycznej przeciwko Polsce Ludowej. Mamy tu do czynienia z bezceremonialnym nadużywaniem religii dla zgoła niereligijnych celów, mamy też do czynienia z działalnością szkodzącą naszemu narodowi i krajowi. Pozwalamy sobie poddać tę sprawę pod rozwagę księdzu Prymasowi Kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu, który z tytułu misji powierzonej mu przez Stolicę Apostolską sprawuje duszpasterską opiekę nad Polonią zagraniczną.</u>
  574 + <u xml:id="u-17.33" who="#JanFrankowski">Tysiąclecie Państwa Polskiego i tysiąclecie chrztu Polski powinny w naszym narodzie wyzwalać dążenia sprzyjające postępującemu procesowi patriotycznej integracji. Powinny stać się punktem wyjścia dla poczynań politycznych na dalszą metę.</u>
  575 + <u xml:id="u-17.34" who="#JanFrankowski">Wysoki Sejmie! Stosunki między kościołem i państwem w Polsce komplikowane są przez doraźne trudności i zadrażnienia. A przecież w interesie obu stron leży właściwe rozwiązanie istniejących trudności. Problem jest skomplikowany, ale w warunkach obopólnej dobrej woli, szacunku i tolerancji możliwy do rozwiązania. Wielką pomocą byłoby w naszym przekonaniu nawiązanie stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Watykanem. O pożyteczności takich kontaktów mówią nam doświadczenia Węgier, Jugosławii, Czechosłowacji. Zbliża się IV sesja II Soboru. Zdecyduje ona o roli kościoła we współczesnym świecie. W naszym przekonaniu powinna to być rola, o której myślał i realizował ją Jan XXIII, a więc: „...okazywać gotowość do lojalnej współpracy, do osiągnięcia wspólnymi siłami tego, co albo jest dobre z samej natury — albo też do dobrego prowadzi”. — pisał Jan XXIII pod adresem katolików. Wskazanie to kieruje się i do nas katolików polskich i do kościoła w Polsce. Dla normalizacji stosunków kościół-państwo duże znaczenie miałoby zaspokojenie i respektowanie słusznych postulatów kościoła.</u>
  576 + <u xml:id="u-17.35" who="#JanFrankowski">Wspomniałem poprzednio, że w życiu społecznym i obywatelskim nie ma u nas podziału na wierzących i niewierzących. Są natomiast odrębności światopoglądowe, które ku ogólnemu pożytkowi powinny być szanowane tym bardziej, że bynajmniej nie wykluczają one dialogów. W naszym przekonaniu dialog taki będzie twórczy i konstruktywny tylko wtedy, gdy dotyczyć on będzie stałego ulepszania i pogłębiania współpracy między ludźmi wierzącymi a niewierzącymi.</u>
  577 + <u xml:id="u-17.36" who="#JanFrankowski">Wysoki Sejmie! Zebraliśmy się w tej sali polskiego parlamentu, gdy sytuacja międzynarodowa budzi uzasadniony niepokój. Brudna wojna, którą Stany Zjednoczone rozpoczęły w Wietnamie oraz wypadki w Dominikanie wywołują troskę o losy pokoju na świecie. Nie wolno też lekceważyć awanturniczych poczynań rządu NRF. Toteż szczególnie na czasie zbierze się niebawem w Warszawie Krajowa Konferencja Polskiego Ruchu Pokoju. Szczególnie ważnym wydarzeniem będzie Światowa Konferencja Pokoju w Helsinkach. Pragnę przy sposobności podkreślić, że Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne przywiązuje znaczenie do działalności ruchu pokoju, a jego działacze biorą w nim aktywny udział. Polska Rzeczpospolita Ludowa prowadzi konsekwentnie politykę pokojową, występuje z konkretnymi inicjatywami, wierna jest zasadzie pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach. Polska Rzeczpospolita Ludowa jest jednocześnie świadoma swej siły oraz wartości swoich sojuszów, a przede wszystkim braterskiego sojuszu ze Związkiem Radzieckim. Niedawne przedłużenie tego sojuszu o dalsze 20 lat jest wydarzeniem o wielkiej doniosłości.</u>
  578 + <u xml:id="u-17.37" who="#JanFrankowski">Wysoki Sejmie! Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne uważa, że obowiązkiem całego społeczeństwa jest realizowanie programu wyborczego Frontu Jedności Narodu. Tylko własną pracą, wydajną praca, utrwalać i pomnażać będziemy te wartości, które stworzyliśmy w minionym powojennym dwudziestoleciu. Program Frontu Jedności wskazuje nam drogę działania. Tą drogą podążać będziemy wszyscy wierzący i niewierzący, zjednoczeni we wspólnym patriotycznym wysiłku — zjednoczeni w zaufaniu do kierownictwa politycznego narodu i państwa.</u>
  579 + <u xml:id="u-17.38" who="#JanFrankowski">Z zaufaniem odnosimy się do przedstawionego w expose Prezesa Rady Ministrów sposobu realizacji programu wyborczego Frontu Jedności Narodu, będziemy też głosować za wyrażeniem votum zaufania przez Sejm rządowi, którego skład przedstawił nam Premier Józef Cyrankiewicz.</u>
580 580 <u xml:id="u-17.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
581   - <u xml:id="u-17.40" who="#PosełFrankowskiJan">Lista mówców została wyczerpana. Wobec ego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
582   - <u xml:id="u-17.41" who="#PosełFrankowskiJan">Art. 48 regulaminu Sejmu ustala, że Sejm powołuje rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
583   - <u xml:id="u-17.42" who="#PosełFrankowskiJan">Wnioski Prezesa Rady Ministrów głosowane są łącznie.</u>
584   - <u xml:id="u-17.43" who="#PosełFrankowskiJan">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu biorą udział prawie wszyscy posłowie.</u>
585   - <u xml:id="u-17.44" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do głosowania.</u>
586   - <u xml:id="u-17.45" who="#PosełFrankowskiJan">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu rządu — zechce podnieść rękę.</u>
587   - <u xml:id="u-17.46" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
588   - <u xml:id="u-17.47" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
589   - <u xml:id="u-17.48" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
590   - <u xml:id="u-17.49" who="#PosełFrankowskiJan">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
591   - <u xml:id="u-17.50" who="#PosełFrankowskiJan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
592   - <u xml:id="u-17.51" who="#PosełFrankowskiJan">Wiceprezes Rady Ministrów — Stefan Ignar.</u>
593   - <u xml:id="u-17.52" who="#PosełFrankowskiJan">Wiceprezes Rady Ministrów — Piotr Jaroszewicz.</u>
594   - <u xml:id="u-17.53" who="#PosełFrankowskiJan">Wiceprezes Rady Ministrów — Zenon Nowak.</u>
595   - <u xml:id="u-17.54" who="#PosełFrankowskiJan">Wiceprezes Rady Ministrów i Przewodniczący Komitetu Nauki i Techniki — Eugeniusz Szyr.</u>
596   - <u xml:id="u-17.55" who="#PosełFrankowskiJan">Wiceprezes Rady Ministrów — Julian Tokarski.</u>
597   - <u xml:id="u-17.56" who="#PosełFrankowskiJan">Wiceprezes Rady Ministrów — Franciszek Waniołka.</u>
598   - <u xml:id="u-17.57" who="#PosełFrankowskiJan">Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Stefan Jędrychowski.</u>
599   - <u xml:id="u-17.58" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Marian Olewiński.</u>
600   - <u xml:id="u-17.59" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Finansów — Jerzy Albrecht.</u>
601   - <u xml:id="u-17.60" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Gospodarki Komunalnej — Stanisław Sroka.</u>
602   - <u xml:id="u-17.61" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Górnictwa i Energetyki — Jan Mitręga.</u>
603   - <u xml:id="u-17.62" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Handlu Wewnętrznego — Mieczysław Lesz.</u>
604   - <u xml:id="u-17.63" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Handlu Zagranicznego — Witold Trąmpczyński.</u>
605   - <u xml:id="u-17.64" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Komunikacji — Piotr Lewiński.</u>
606   - <u xml:id="u-17.65" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Kultury i Sztuki — Lucjan Motyka.</u>
607   - <u xml:id="u-17.66" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Roman Gesing.</u>
608   - <u xml:id="u-17.67" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Łączności — Zygmunt Moskwa.</u>
609   - <u xml:id="u-17.68" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Obrony Narodowej — Marian Spychalski, Marszałek Polski.</u>
610   - <u xml:id="u-17.69" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Oświaty — Wacław Tułodziecki.</u>
611   - <u xml:id="u-17.70" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Przemysłu Chemicznego — Antoni Radliński.</u>
612   - <u xml:id="u-17.71" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Przemysłu Ciężkiego — Janusz Hrynkiewicz.</u>
613   - <u xml:id="u-17.72" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Przemysłu Lekkiego — Eugeniusz Stawiński.</u>
614   - <u xml:id="u-17.73" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Feliks Pisula.</u>
615   - <u xml:id="u-17.74" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Rolnictwa — Mieczysław Jagielski.</u>
616   - <u xml:id="u-17.75" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Spraw Wewnętrznych — Mieczysław Moczar.</u>
617   - <u xml:id="u-17.76" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Spraw Zagranicznych — Adam Rapacki.</u>
618   - <u xml:id="u-17.77" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Sprawiedliwości — Stanisław Walczak.</u>
619   - <u xml:id="u-17.78" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Szkolnictwa Wyższego — Henryk Golański.</u>
620   - <u xml:id="u-17.79" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Jerzy Sztachelski.</u>
621   - <u xml:id="u-17.80" who="#PosełFrankowskiJan">Minister Żeglugi — Janusz Burakiewicz.</u>
622   - <u xml:id="u-17.81" who="#PosełFrankowskiJan">Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości — Włodzimierz Lechowicz.</u>
623   - <u xml:id="u-17.82" who="#PosełFrankowskiJan">Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac — Aleksander Burski”.</u>
624   - <u xml:id="u-17.83" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
625   - <u xml:id="u-17.84" who="#PosełFrankowskiJan">W myśl art. 28 regulaminu Sejm wybiera 19 stałych komisji.</u>
626   - <u xml:id="u-17.85" who="#PosełFrankowskiJan">Wybór Komisji Mandatowo-Regulaminowej został dokonany na poprzednim posiedzeniu Sejmu.</u>
627   - <u xml:id="u-17.86" who="#PosełFrankowskiJan">Proponowane składy osobowe pozostałych 18 komisji zostały w dniu wczorajszym Obywatelom Posłom doręczone.</u>
628   - <u xml:id="u-17.87" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej.</u>
629   - <u xml:id="u-17.88" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby do składu podanego już Obywatelom Posłom dodać jeszcze nazwiska posłów: Franciszka Mleczko z ZSL i Stanisława Poczęsnego z PZPR.</u>
630   - <u xml:id="u-17.89" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi w sprawie proponowanego składu? Nie słyszę.</u>
631   - <u xml:id="u-17.90" who="#PosełFrankowskiJan">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem wymienionych we wniosku posłów z dodanym uzupełnieniem do Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — zechce podnieść rękę.</u>
632   - <u xml:id="u-17.91" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
633   - <u xml:id="u-17.92" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
634   - <u xml:id="u-17.93" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
635   - <u xml:id="u-17.94" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi.</u>
636   - <u xml:id="u-17.95" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi w sprawie kandydatów do tej Komisji? Nie słyszę.</u>
637   - <u xml:id="u-17.96" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie, proszę o podniesienie ręki.</u>
638   - <u xml:id="u-17.97" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
639   - <u xml:id="u-17.98" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
640   - <u xml:id="u-17.99" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
641   - <u xml:id="u-17.100" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Handlu Wewnętrznego.</u>
642   - <u xml:id="u-17.101" who="#PosełFrankowskiJan">Do proponowanego składu proszę dopisać jeszcze posła Wiktora Wróbla z ZSL.</u>
643   - <u xml:id="u-17.102" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi w sprawie kandydatur? Nie słyszę.</u>
644   - <u xml:id="u-17.103" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
645   - <u xml:id="u-17.104" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
646   - <u xml:id="u-17.105" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
647   - <u xml:id="u-17.106" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
648   - <u xml:id="u-17.107" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Handlu Zagranicznego.</u>
649   - <u xml:id="u-17.108" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
650   - <u xml:id="u-17.109" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie, proszę o podniesienie ręki.</u>
651   - <u xml:id="u-17.110" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
652   - <u xml:id="u-17.111" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
653   - <u xml:id="u-17.112" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
654   - <u xml:id="u-17.113" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Komunikacji i Łączności.</u>
655   - <u xml:id="u-17.114" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby dodać do proponowanej listy jeszcze posłów Stanisław Heidnera — PZPR i Czesława Waryszaka — PZPR.</u>
656   - <u xml:id="u-17.115" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi co do składu Komisji? Nie słyszę.</u>
657   - <u xml:id="u-17.116" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
658   - <u xml:id="u-17.117" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
659   - <u xml:id="u-17.118" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
660   - <u xml:id="u-17.119" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
661   - <u xml:id="u-17.120" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Kultury i Sztuki.</u>
662   - <u xml:id="u-17.121" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby dodać do proponowanej listy jeszcze posła Tadeusza Gutowskiego — PZPR.</u>
663   - <u xml:id="u-17.122" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
664   - <u xml:id="u-17.123" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
665   - <u xml:id="u-17.124" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
666   - <u xml:id="u-17.125" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
667   - <u xml:id="u-17.126" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
668   - <u xml:id="u-17.127" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego.</u>
669   - <u xml:id="u-17.128" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
670   - <u xml:id="u-17.129" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
671   - <u xml:id="u-17.130" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
672   - <u xml:id="u-17.131" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
673   - <u xml:id="u-17.132" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
674   - <u xml:id="u-17.133" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Obrony Narodowej.</u>
675   - <u xml:id="u-17.134" who="#PosełFrankowskiJan">Jest dodatkowa propozycja, aby skreślić z listy posła Grzegorza Korczyńskiego — PZPR, a dopisać jeszcze posła Stanisława Kociołka — PZPR.</u>
676   - <u xml:id="u-17.135" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
677   - <u xml:id="u-17.136" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
678   - <u xml:id="u-17.137" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
679   - <u xml:id="u-17.138" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
680   - <u xml:id="u-17.139" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
681   - <u xml:id="u-17.140" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Oświaty i Nauki. Jest jeszcze propozycja, aby dodać do proponowanej listy posła Jana Wąsickiego — PZPR.</u>
682   - <u xml:id="u-17.141" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
683   - <u xml:id="u-17.142" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
684   - <u xml:id="u-17.143" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
685   - <u xml:id="u-17.144" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
686   - <u xml:id="u-17.145" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
687   - <u xml:id="u-17.146" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
688   - <u xml:id="u-17.147" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby dodać jeszcze do proponowanej listy posłów: Władysława Kuszyka — PZPR i Michalinę Tatarkównę-Majkowską — PZPR, a skreślić z tej listy posła Michała Polnara — ZSL.</u>
689   - <u xml:id="u-17.148" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
690   - <u xml:id="u-17.149" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
691   - <u xml:id="u-17.150" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
692   - <u xml:id="u-17.151" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
693   - <u xml:id="u-17.152" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
694   - <u xml:id="u-17.153" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Pracy i Spraw Socjalnych.</u>
695   - <u xml:id="u-17.154" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby z przedstawionej Obywatelom Posłom listy skreślić posłankę Irenę Sroczyńską — PZPR, a dopisać posłankę Henrykę Golińską — PZPR.</u>
696   - <u xml:id="u-17.155" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
697   - <u xml:id="u-17.156" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem tej Komisji?</u>
698   - <u xml:id="u-17.157" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
699   - <u xml:id="u-17.158" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
700   - <u xml:id="u-17.159" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
701   - <u xml:id="u-17.160" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa.</u>
702   - <u xml:id="u-17.161" who="#PosełFrankowskiJan">Jest jeszcze propozycja, aby z listy skreślić posła Stanisława Poczęsnego — PZPR, a dopisać posła Tadeusza Młyńczaka — PZPR.</u>
703   - <u xml:id="u-17.162" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
704   - <u xml:id="u-17.163" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
705   - <u xml:id="u-17.164" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
706   - <u xml:id="u-17.165" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
707   - <u xml:id="u-17.166" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
708   - <u xml:id="u-17.167" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy.</u>
709   - <u xml:id="u-17.168" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby z listy skreślić nazwisko posła Franciszka Mleczko — ZSL, który będzie pracował w innej Komisji.</u>
710   - <u xml:id="u-17.169" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
711   - <u xml:id="u-17.170" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
712   - <u xml:id="u-17.171" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
713   - <u xml:id="u-17.172" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
714   - <u xml:id="u-17.173" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
715   - <u xml:id="u-17.174" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
716   - <u xml:id="u-17.175" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby z proponowanej listy skreślić posłów Jana Pysza — PZPR i Wiktora Wróbla — ZSL, a dopisać nazwisko posła Michała Polnara — ZSL.</u>
717   - <u xml:id="u-17.176" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie ma.</u>
718   - <u xml:id="u-17.177" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie, proszę o podniesienie ręki.</u>
719   - <u xml:id="u-17.178" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
720   - <u xml:id="u-17.179" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
721   - <u xml:id="u-17.180" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
722   - <u xml:id="u-17.181" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Wewnętrznych.</u>
723   - <u xml:id="u-17.182" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby dodać jeszcze do proponowanej listy posła Grzegorza Korczyńskiego — PZPR.</u>
724   - <u xml:id="u-17.183" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie ma.</u>
725   - <u xml:id="u-17.184" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem tej Komisji w proponowanym składzie?</u>
726   - <u xml:id="u-17.185" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
727   - <u xml:id="u-17.186" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
728   - <u xml:id="u-17.187" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
729   - <u xml:id="u-17.188" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
730   - <u xml:id="u-17.189" who="#PosełFrankowskiJan">Jest propozycja, aby dodać do proponowanej listy posła Wojciecha Jaruzelskiego — PZPR.</u>
731   - <u xml:id="u-17.190" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
732   - <u xml:id="u-17.191" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
733   - <u xml:id="u-17.192" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
734   - <u xml:id="u-17.193" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
735   - <u xml:id="u-17.194" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
736   - <u xml:id="u-17.195" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Wymiaru Sprawiedliwości.</u>
737   - <u xml:id="u-17.196" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
738   - <u xml:id="u-17.197" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
739   - <u xml:id="u-17.198" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
740   - <u xml:id="u-17.199" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
741   - <u xml:id="u-17.200" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
742   - <u xml:id="u-17.201" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do wyboru Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u>
743   - <u xml:id="u-17.202" who="#PosełFrankowskiJan">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
744   - <u xml:id="u-17.203" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
745   - <u xml:id="u-17.204" who="#PosełFrankowskiJan">Dziękuję.</u>
746   - <u xml:id="u-17.205" who="#PosełFrankowskiJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
747   - <u xml:id="u-17.206" who="#PosełFrankowskiJan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
748   - <u xml:id="u-17.207" who="#PosełFrankowskiJan">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
749   - <u xml:id="u-17.208" who="#PosełFrankowskiJan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji.</u>
750   - <u xml:id="u-17.209" who="#PosełFrankowskiJan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję przyjęcia uchwały zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 2:</u>
751   - <u xml:id="u-17.210" who="#PosełFrankowskiJan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 41 ust. 4 regulaminu postanawia zamknąć pierwszą sesję Sejmu z dniem 25 czerwca 1965 r.”. Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u>
752   - <u xml:id="u-17.211" who="#PosełFrankowskiJan">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę.</u>
753   - <u xml:id="u-17.212" who="#PosełFrankowskiJan">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
754   - <u xml:id="u-17.213" who="#PosełFrankowskiJan">Stwierdzam, że Sejm przyjął uchwałę o zamknięciu pierwszej sesji Sejmu IV kadencji.</u>
755   - <u xml:id="u-17.214" who="#PosełFrankowskiJan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
756   - <u xml:id="u-17.215" who="#PosełFrankowskiJan">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posłankę Lucynę Adamowicz o odczytanie komunikatu o posiedzeniach komisji.</u>
  581 + <u xml:id="u-17.40" who="#JanFrankowski">Lista mówców została wyczerpana. Wobec ego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u>
  582 + <u xml:id="u-17.41" who="#JanFrankowski">Art. 48 regulaminu Sejmu ustala, że Sejm powołuje rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
  583 + <u xml:id="u-17.42" who="#JanFrankowski">Wnioski Prezesa Rady Ministrów głosowane są łącznie.</u>
  584 + <u xml:id="u-17.43" who="#JanFrankowski">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu biorą udział prawie wszyscy posłowie.</u>
  585 + <u xml:id="u-17.44" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
  586 + <u xml:id="u-17.45" who="#JanFrankowski">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu rządu — zechce podnieść rękę.</u>
  587 + <u xml:id="u-17.46" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  588 + <u xml:id="u-17.47" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  589 + <u xml:id="u-17.48" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  590 + <u xml:id="u-17.49" who="#JanFrankowski">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u>
  591 + <u xml:id="u-17.50" who="#JanFrankowski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u>
  592 + <u xml:id="u-17.51" who="#JanFrankowski">Wiceprezes Rady Ministrów — Stefan Ignar.</u>
  593 + <u xml:id="u-17.52" who="#JanFrankowski">Wiceprezes Rady Ministrów — Piotr Jaroszewicz.</u>
  594 + <u xml:id="u-17.53" who="#JanFrankowski">Wiceprezes Rady Ministrów — Zenon Nowak.</u>
  595 + <u xml:id="u-17.54" who="#JanFrankowski">Wiceprezes Rady Ministrów i Przewodniczący Komitetu Nauki i Techniki — Eugeniusz Szyr.</u>
  596 + <u xml:id="u-17.55" who="#JanFrankowski">Wiceprezes Rady Ministrów — Julian Tokarski.</u>
  597 + <u xml:id="u-17.56" who="#JanFrankowski">Wiceprezes Rady Ministrów — Franciszek Waniołka.</u>
  598 + <u xml:id="u-17.57" who="#JanFrankowski">Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Stefan Jędrychowski.</u>
  599 + <u xml:id="u-17.58" who="#JanFrankowski">Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Marian Olewiński.</u>
  600 + <u xml:id="u-17.59" who="#JanFrankowski">Minister Finansów — Jerzy Albrecht.</u>
  601 + <u xml:id="u-17.60" who="#JanFrankowski">Minister Gospodarki Komunalnej — Stanisław Sroka.</u>
  602 + <u xml:id="u-17.61" who="#JanFrankowski">Minister Górnictwa i Energetyki — Jan Mitręga.</u>
  603 + <u xml:id="u-17.62" who="#JanFrankowski">Minister Handlu Wewnętrznego — Mieczysław Lesz.</u>
  604 + <u xml:id="u-17.63" who="#JanFrankowski">Minister Handlu Zagranicznego — Witold Trąmpczyński.</u>
  605 + <u xml:id="u-17.64" who="#JanFrankowski">Minister Komunikacji — Piotr Lewiński.</u>
  606 + <u xml:id="u-17.65" who="#JanFrankowski">Minister Kultury i Sztuki — Lucjan Motyka.</u>
  607 + <u xml:id="u-17.66" who="#JanFrankowski">Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Roman Gesing.</u>
  608 + <u xml:id="u-17.67" who="#JanFrankowski">Minister Łączności — Zygmunt Moskwa.</u>
  609 + <u xml:id="u-17.68" who="#JanFrankowski">Minister Obrony Narodowej — Marian Spychalski, Marszałek Polski.</u>
  610 + <u xml:id="u-17.69" who="#JanFrankowski">Minister Oświaty — Wacław Tułodziecki.</u>
  611 + <u xml:id="u-17.70" who="#JanFrankowski">Minister Przemysłu Chemicznego — Antoni Radliński.</u>
  612 + <u xml:id="u-17.71" who="#JanFrankowski">Minister Przemysłu Ciężkiego — Janusz Hrynkiewicz.</u>
  613 + <u xml:id="u-17.72" who="#JanFrankowski">Minister Przemysłu Lekkiego — Eugeniusz Stawiński.</u>
  614 + <u xml:id="u-17.73" who="#JanFrankowski">Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Feliks Pisula.</u>
  615 + <u xml:id="u-17.74" who="#JanFrankowski">Minister Rolnictwa — Mieczysław Jagielski.</u>
  616 + <u xml:id="u-17.75" who="#JanFrankowski">Minister Spraw Wewnętrznych — Mieczysław Moczar.</u>
  617 + <u xml:id="u-17.76" who="#JanFrankowski">Minister Spraw Zagranicznych — Adam Rapacki.</u>
  618 + <u xml:id="u-17.77" who="#JanFrankowski">Minister Sprawiedliwości — Stanisław Walczak.</u>
  619 + <u xml:id="u-17.78" who="#JanFrankowski">Minister Szkolnictwa Wyższego — Henryk Golański.</u>
  620 + <u xml:id="u-17.79" who="#JanFrankowski">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Jerzy Sztachelski.</u>
  621 + <u xml:id="u-17.80" who="#JanFrankowski">Minister Żeglugi — Janusz Burakiewicz.</u>
  622 + <u xml:id="u-17.81" who="#JanFrankowski">Przewodniczący Komitetu Drobnej Wytwórczości — Włodzimierz Lechowicz.</u>
  623 + <u xml:id="u-17.82" who="#JanFrankowski">Przewodniczący Komitetu Pracy i Płac — Aleksander Burski”.</u>
  624 + <u xml:id="u-17.83" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u>
  625 + <u xml:id="u-17.84" who="#JanFrankowski">W myśl art. 28 regulaminu Sejm wybiera 19 stałych komisji.</u>
  626 + <u xml:id="u-17.85" who="#JanFrankowski">Wybór Komisji Mandatowo-Regulaminowej został dokonany na poprzednim posiedzeniu Sejmu.</u>
  627 + <u xml:id="u-17.86" who="#JanFrankowski">Proponowane składy osobowe pozostałych 18 komisji zostały w dniu wczorajszym Obywatelom Posłom doręczone.</u>
  628 + <u xml:id="u-17.87" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej.</u>
  629 + <u xml:id="u-17.88" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby do składu podanego już Obywatelom Posłom dodać jeszcze nazwiska posłów: Franciszka Mleczko z ZSL i Stanisława Poczęsnego z PZPR.</u>
  630 + <u xml:id="u-17.89" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi w sprawie proponowanego składu? Nie słyszę.</u>
  631 + <u xml:id="u-17.90" who="#JanFrankowski">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem wymienionych we wniosku posłów z dodanym uzupełnieniem do Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — zechce podnieść rękę.</u>
  632 + <u xml:id="u-17.91" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  633 + <u xml:id="u-17.92" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  634 + <u xml:id="u-17.93" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  635 + <u xml:id="u-17.94" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi.</u>
  636 + <u xml:id="u-17.95" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi w sprawie kandydatów do tej Komisji? Nie słyszę.</u>
  637 + <u xml:id="u-17.96" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie, proszę o podniesienie ręki.</u>
  638 + <u xml:id="u-17.97" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  639 + <u xml:id="u-17.98" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  640 + <u xml:id="u-17.99" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  641 + <u xml:id="u-17.100" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Handlu Wewnętrznego.</u>
  642 + <u xml:id="u-17.101" who="#JanFrankowski">Do proponowanego składu proszę dopisać jeszcze posła Wiktora Wróbla z ZSL.</u>
  643 + <u xml:id="u-17.102" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi w sprawie kandydatur? Nie słyszę.</u>
  644 + <u xml:id="u-17.103" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  645 + <u xml:id="u-17.104" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  646 + <u xml:id="u-17.105" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  647 + <u xml:id="u-17.106" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  648 + <u xml:id="u-17.107" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Handlu Zagranicznego.</u>
  649 + <u xml:id="u-17.108" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  650 + <u xml:id="u-17.109" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie, proszę o podniesienie ręki.</u>
  651 + <u xml:id="u-17.110" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  652 + <u xml:id="u-17.111" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  653 + <u xml:id="u-17.112" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  654 + <u xml:id="u-17.113" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Komunikacji i Łączności.</u>
  655 + <u xml:id="u-17.114" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby dodać do proponowanej listy jeszcze posłów Stanisław Heidnera — PZPR i Czesława Waryszaka — PZPR.</u>
  656 + <u xml:id="u-17.115" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi co do składu Komisji? Nie słyszę.</u>
  657 + <u xml:id="u-17.116" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  658 + <u xml:id="u-17.117" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  659 + <u xml:id="u-17.118" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  660 + <u xml:id="u-17.119" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  661 + <u xml:id="u-17.120" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Kultury i Sztuki.</u>
  662 + <u xml:id="u-17.121" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby dodać do proponowanej listy jeszcze posła Tadeusza Gutowskiego — PZPR.</u>
  663 + <u xml:id="u-17.122" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  664 + <u xml:id="u-17.123" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  665 + <u xml:id="u-17.124" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  666 + <u xml:id="u-17.125" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  667 + <u xml:id="u-17.126" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  668 + <u xml:id="u-17.127" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego.</u>
  669 + <u xml:id="u-17.128" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  670 + <u xml:id="u-17.129" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  671 + <u xml:id="u-17.130" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  672 + <u xml:id="u-17.131" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  673 + <u xml:id="u-17.132" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  674 + <u xml:id="u-17.133" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Obrony Narodowej.</u>
  675 + <u xml:id="u-17.134" who="#JanFrankowski">Jest dodatkowa propozycja, aby skreślić z listy posła Grzegorza Korczyńskiego — PZPR, a dopisać jeszcze posła Stanisława Kociołka — PZPR.</u>
  676 + <u xml:id="u-17.135" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  677 + <u xml:id="u-17.136" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  678 + <u xml:id="u-17.137" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  679 + <u xml:id="u-17.138" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  680 + <u xml:id="u-17.139" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  681 + <u xml:id="u-17.140" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Oświaty i Nauki. Jest jeszcze propozycja, aby dodać do proponowanej listy posła Jana Wąsickiego — PZPR.</u>
  682 + <u xml:id="u-17.141" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  683 + <u xml:id="u-17.142" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  684 + <u xml:id="u-17.143" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  685 + <u xml:id="u-17.144" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  686 + <u xml:id="u-17.145" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  687 + <u xml:id="u-17.146" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
  688 + <u xml:id="u-17.147" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby dodać jeszcze do proponowanej listy posłów: Władysława Kuszyka — PZPR i Michalinę Tatarkównę-Majkowską — PZPR, a skreślić z tej listy posła Michała Polnara — ZSL.</u>
  689 + <u xml:id="u-17.148" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  690 + <u xml:id="u-17.149" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  691 + <u xml:id="u-17.150" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  692 + <u xml:id="u-17.151" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  693 + <u xml:id="u-17.152" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  694 + <u xml:id="u-17.153" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Pracy i Spraw Socjalnych.</u>
  695 + <u xml:id="u-17.154" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby z przedstawionej Obywatelom Posłom listy skreślić posłankę Irenę Sroczyńską — PZPR, a dopisać posłankę Henrykę Golińską — PZPR.</u>
  696 + <u xml:id="u-17.155" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  697 + <u xml:id="u-17.156" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem tej Komisji?</u>
  698 + <u xml:id="u-17.157" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  699 + <u xml:id="u-17.158" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  700 + <u xml:id="u-17.159" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  701 + <u xml:id="u-17.160" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa.</u>
  702 + <u xml:id="u-17.161" who="#JanFrankowski">Jest jeszcze propozycja, aby z listy skreślić posła Stanisława Poczęsnego — PZPR, a dopisać posła Tadeusza Młyńczaka — PZPR.</u>
  703 + <u xml:id="u-17.162" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  704 + <u xml:id="u-17.163" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  705 + <u xml:id="u-17.164" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  706 + <u xml:id="u-17.165" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  707 + <u xml:id="u-17.166" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  708 + <u xml:id="u-17.167" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy.</u>
  709 + <u xml:id="u-17.168" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby z listy skreślić nazwisko posła Franciszka Mleczko — ZSL, który będzie pracował w innej Komisji.</u>
  710 + <u xml:id="u-17.169" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  711 + <u xml:id="u-17.170" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  712 + <u xml:id="u-17.171" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  713 + <u xml:id="u-17.172" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  714 + <u xml:id="u-17.173" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  715 + <u xml:id="u-17.174" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u>
  716 + <u xml:id="u-17.175" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby z proponowanej listy skreślić posłów Jana Pysza — PZPR i Wiktora Wróbla — ZSL, a dopisać nazwisko posła Michała Polnara — ZSL.</u>
  717 + <u xml:id="u-17.176" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie ma.</u>
  718 + <u xml:id="u-17.177" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie, proszę o podniesienie ręki.</u>
  719 + <u xml:id="u-17.178" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  720 + <u xml:id="u-17.179" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  721 + <u xml:id="u-17.180" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  722 + <u xml:id="u-17.181" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Wewnętrznych.</u>
  723 + <u xml:id="u-17.182" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby dodać jeszcze do proponowanej listy posła Grzegorza Korczyńskiego — PZPR.</u>
  724 + <u xml:id="u-17.183" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie ma.</u>
  725 + <u xml:id="u-17.184" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem tej Komisji w proponowanym składzie?</u>
  726 + <u xml:id="u-17.185" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  727 + <u xml:id="u-17.186" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  728 + <u xml:id="u-17.187" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  729 + <u xml:id="u-17.188" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
  730 + <u xml:id="u-17.189" who="#JanFrankowski">Jest propozycja, aby dodać do proponowanej listy posła Wojciecha Jaruzelskiego — PZPR.</u>
  731 + <u xml:id="u-17.190" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  732 + <u xml:id="u-17.191" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  733 + <u xml:id="u-17.192" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  734 + <u xml:id="u-17.193" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  735 + <u xml:id="u-17.194" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  736 + <u xml:id="u-17.195" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Wymiaru Sprawiedliwości.</u>
  737 + <u xml:id="u-17.196" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  738 + <u xml:id="u-17.197" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  739 + <u xml:id="u-17.198" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  740 + <u xml:id="u-17.199" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  741 + <u xml:id="u-17.200" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  742 + <u xml:id="u-17.201" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do wyboru Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej.</u>
  743 + <u xml:id="u-17.202" who="#JanFrankowski">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u>
  744 + <u xml:id="u-17.203" who="#JanFrankowski">Kto jest za wyborem Komisji w proponowanym składzie?</u>
  745 + <u xml:id="u-17.204" who="#JanFrankowski">Dziękuję.</u>
  746 + <u xml:id="u-17.205" who="#JanFrankowski">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  747 + <u xml:id="u-17.206" who="#JanFrankowski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  748 + <u xml:id="u-17.207" who="#JanFrankowski">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u>
  749 + <u xml:id="u-17.208" who="#JanFrankowski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji.</u>
  750 + <u xml:id="u-17.209" who="#JanFrankowski">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję przyjęcia uchwały zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 2:</u>
  751 + <u xml:id="u-17.210" who="#JanFrankowski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 41 ust. 4 regulaminu postanawia zamknąć pierwszą sesję Sejmu z dniem 25 czerwca 1965 r.”. Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u>
  752 + <u xml:id="u-17.211" who="#JanFrankowski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę.</u>
  753 + <u xml:id="u-17.212" who="#JanFrankowski">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  754 + <u xml:id="u-17.213" who="#JanFrankowski">Stwierdzam, że Sejm przyjął uchwałę o zamknięciu pierwszej sesji Sejmu IV kadencji.</u>
  755 + <u xml:id="u-17.214" who="#JanFrankowski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u>
  756 + <u xml:id="u-17.215" who="#JanFrankowski">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posłankę Lucynę Adamowicz o odczytanie komunikatu o posiedzeniach komisji.</u>
757 757 </div>
758 758 <div xml:id="div-18">
759   - <u xml:id="u-18.0" who="#SekretarzposełLucynaAdamowicz">Posiedzenia komisji sejmowych odbędą się w dniu dzisiejszym, to jest 25 czerwca br. według następującego planu:</u>
760   - <u xml:id="u-18.1" who="#SekretarzposełLucynaAdamowicz">— o godz. 20 min. 15 zbiorą się Komisje: Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — w sali nr 67, Dom Poselski, Handlu Wewnętrznego — w sali nr 70, Dom Poselski, Obrony Narodowej — w sali nr 101, Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — w sali nr 118, Spraw Zagranicznych — w sali nr 102, Wymiaru Sprawiedliwości — w sali nr 121;</u>
761   - <u xml:id="u-18.2" who="#SekretarzposełLucynaAdamowicz">— o godz. 20 min. 30 zbiorą się następujące Komisje: Gospodarki Morskiej i Żeglugi — w sali nr 101, Kultury i Sztuki — w sali nr 70, Dom Poselski, Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — w sali nr 121, Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa — w sali nr 102, Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118, Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 67, Dom Poselski,</u>
762   - <u xml:id="u-18.3" who="#SekretarzposełLucynaAdamowicz">— o godz. 20 min. 45 zbiorą się następujące Komisje: Handlu Zagranicznego — w sali nr 101, Komunikacji i Łączności — w sali nr 121, Oświaty i Nauki — w sali nr 118, Pracy i Spraw Socjalnych — w sali nr 70, Dom Poselski, Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy — w sali nr 67, Dom Poselski, Spraw Wewnętrznych — w sali nr 102.</u>
  759 + <u xml:id="u-18.0" who="#LucynaAdamowicz">Posiedzenia komisji sejmowych odbędą się w dniu dzisiejszym, to jest 25 czerwca br. według następującego planu:</u>
  760 + <u xml:id="u-18.1" who="#LucynaAdamowicz">— o godz. 20 min. 15 zbiorą się Komisje: Budownictwa i Gospodarki Komunalnej — w sali nr 67, Dom Poselski, Handlu Wewnętrznego — w sali nr 70, Dom Poselski, Obrony Narodowej — w sali nr 101, Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — w sali nr 118, Spraw Zagranicznych — w sali nr 102, Wymiaru Sprawiedliwości — w sali nr 121;</u>
  761 + <u xml:id="u-18.2" who="#LucynaAdamowicz">— o godz. 20 min. 30 zbiorą się następujące Komisje: Gospodarki Morskiej i Żeglugi — w sali nr 101, Kultury i Sztuki — w sali nr 70, Dom Poselski, Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — w sali nr 121, Przemysłu Ciężkiego, Chemicznego i Górnictwa — w sali nr 102, Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118, Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 67, Dom Poselski,</u>
  762 + <u xml:id="u-18.3" who="#LucynaAdamowicz">— o godz. 20 min. 45 zbiorą się następujące Komisje: Handlu Zagranicznego — w sali nr 101, Komunikacji i Łączności — w sali nr 121, Oświaty i Nauki — w sali nr 118, Pracy i Spraw Socjalnych — w sali nr 70, Dom Poselski, Przemysłu Lekkiego, Rzemiosła i Spółdzielczości Pracy — w sali nr 67, Dom Poselski, Spraw Wewnętrznych — w sali nr 102.</u>
763 763 </div>
764 764 <div xml:id="div-19">
765 765 <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Na tym kończymy drugie posiedzenie Sejmu.</u>
... ... @@ -770,4 +770,4 @@
770 770 </body>
771 771 </text>
772 772 </TEI>
773 773 -</teiCorpus>
  774 +</teiCorpus>
774 775 \ No newline at end of file
... ...
1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00003-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00003-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">4</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">3</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1965-11-11 i 12</date>
... ... @@ -23,75 +23,243 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="MinisterFinansówJerzyAlbrecht" role="speaker">
30   - <persName>Minister Finansów Jerzy Albrecht</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="PosełBanachKazimierz" role="speaker">
33   - <persName>Poseł Banach Kazimierz</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełBiernackaKrystyna" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Biernacka Krystyna</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełBiesFranciszek" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Bies Franciszek</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełBodalskiMieczysław" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Bodalski Mieczysław</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełCieślakStanisław" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Cieślak Stanisław</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełJaszczukBolesław" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Jaszczuk Bolesław</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="PosełKrassowskaEugenia" role="speaker">
51   - <persName>Poseł Krassowska Eugenia</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="PosełLutyBronisław" role="speaker">
54   - <persName>Poseł Luty Bronisław</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="PosełRapackiAdam" role="speaker">
57   - <persName>Poseł Rapacki Adam</persName>
58   - </person>
59   - <person xml:id="PosełRudczykMaksym" role="speaker">
60   - <persName>Poseł Rudczyk Maksym</persName>
61   - </person>
62   - <person xml:id="PosełStachuraMieczysław" role="speaker">
63   - <persName>Poseł Stachura Mieczysław</persName>
64   - </person>
65   - <person xml:id="PosełWasilkowskiJan" role="speaker">
66   - <persName>Poseł Wasilkowski Jan</persName>
67   - </person>
68   - <person xml:id="PosełZawieyskiJerzy" role="speaker">
69   - <persName>Poseł Zawieyski Jerzy</persName>
70   - </person>
71   - <person xml:id="PosełŁopatyńskiIgor" role="speaker">
72   - <persName>Poseł Łopatyński Igor</persName>
73   - </person>
74   - <person xml:id="PosełŻółkiewskiStefan" role="speaker">
75   - <persName>Poseł Żółkiewski Stefan</persName>
76   - </person>
77   - <person xml:id="PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski" role="speaker">
78   - <persName>Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Stefan Jędrychowski</persName>
79   - </person>
80   - <person xml:id="SekretarzposełJózefTrojok" role="speaker">
81   - <persName>Sekretarz poseł Józef Trojok</persName>
82   - </person>
83   - <person xml:id="SekretarzposełZofiaGrzebisz" role="speaker">
84   - <persName>Sekretarz poseł Zofia Grzebisz</persName>
85   - </person>
86   - <person xml:id="WicemarszałekJanKarolWende" role="speaker">
87   - <persName>Wicemarszałek Jan Karol Wende</persName>
88   - </person>
89   - <person xml:id="WicemarszałekZenonKliszko" role="speaker">
90   - <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName>
91   - </person>
92   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
93   - <persName>Komentarz</persName>
94   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="Marszałek" role="chair">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + </persName>
  31 + </person>
  32 + <person xml:id="JerzyAlbrecht" role="regular">
  33 + <persName>
  34 + <roleName>Minister Finansów</roleName>
  35 + <forename>Jerzy</forename>
  36 + <surname>Albrecht</surname>
  37 + </persName>
  38 + <sex value="M" />
  39 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Albrecht</idno>
  40 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  41 + </person>
  42 + <person xml:id="KazimierzBanach" role="regular">
  43 + <persName>
  44 + <roleName>Poseł</roleName>
  45 + <forename>Kazimierz</forename>
  46 + <surname>Banach</surname>
  47 + </persName>
  48 + <sex value="M" />
  49 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Banach</idno>
  50 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  51 + </person>
  52 + <person xml:id="KrystynaBiernacka" role="regular">
  53 + <persName>
  54 + <roleName>Poseł</roleName>
  55 + <forename>Krystyna</forename>
  56 + <surname>Biernacka</surname>
  57 + </persName>
  58 + <sex value="F" />
  59 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Krystyna_Biernacka</idno>
  60 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  61 + </person>
  62 + <person xml:id="FranciszekBies" role="regular">
  63 + <persName>
  64 + <roleName>Poseł</roleName>
  65 + <forename>Franciszek</forename>
  66 + <surname>Bies</surname>
  67 + </persName>
  68 + <sex value="M" />
  69 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Bies</idno>
  70 + </person>
  71 + <person xml:id="MieczysławBodalski" role="regular">
  72 + <persName>
  73 + <roleName>Poseł</roleName>
  74 + <forename>Mieczysław</forename>
  75 + <surname>Bodalski</surname>
  76 + </persName>
  77 + <sex value="M" />
  78 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Bodalski</idno>
  79 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  80 + </person>
  81 + <person xml:id="StanisławCieślak" role="regular">
  82 + <persName>
  83 + <roleName>Poseł</roleName>
  84 + <forename>Stanisław</forename>
  85 + <surname>Cieślak</surname>
  86 + </persName>
  87 + <sex value="M" />
  88 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Cie%C5%9Blak</idno>
  89 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  90 + </person>
  91 + <person xml:id="BolesławJaszczuk" role="regular">
  92 + <persName>
  93 + <roleName>Poseł</roleName>
  94 + <forename>Bolesław</forename>
  95 + <surname>Jaszczuk</surname>
  96 + </persName>
  97 + <sex value="M" />
  98 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Jaszczuk</idno>
  99 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  100 + </person>
  101 + <person xml:id="EugeniaKrassowska" role="regular">
  102 + <persName>
  103 + <roleName>Poseł</roleName>
  104 + <forename>Eugenia</forename>
  105 + <surname>Krassowska</surname>
  106 + </persName>
  107 + <sex value="F" />
  108 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Eugenia_Krassowska-Jod%C5%82owska</idno>
  109 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  110 + </person>
  111 + <person xml:id="BronisławLuty" role="regular">
  112 + <persName>
  113 + <roleName>Poseł</roleName>
  114 + <forename>Bronisław</forename>
  115 + <surname>Luty</surname>
  116 + </persName>
  117 + <sex value="M" />
  118 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Luty</idno>
  119 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  120 + </person>
  121 + <person xml:id="AdamRapacki" role="regular">
  122 + <persName>
  123 + <roleName>Poseł</roleName>
  124 + <forename>Adam</forename>
  125 + <surname>Rapacki</surname>
  126 + </persName>
  127 + <sex value="M" />
  128 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Rapacki_(polityk)</idno>
  129 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  130 + </person>
  131 + <person xml:id="RudczykMaksym" role="regular">
  132 + <persName>
  133 + <roleName>Poseł</roleName>
  134 + <forename>Rudczyk</forename>
  135 + <surname>Maksym</surname>
  136 + </persName>
  137 + <sex value="M" />
  138 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Maksym_Rudczyk</idno>
  139 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  140 + </person>
  141 + <person xml:id="MieczysławStachura" role="regular">
  142 + <persName>
  143 + <roleName>Poseł</roleName>
  144 + <forename>Mieczysław</forename>
  145 + <surname>Stachura</surname>
  146 + </persName>
  147 + <sex value="M" />
  148 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Stachura</idno>
  149 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  150 + </person>
  151 + <person xml:id="JanWasilkowski" role="regular">
  152 + <persName>
  153 + <roleName>Poseł</roleName>
  154 + <forename>Jan</forename>
  155 + <surname>Wasilkowski</surname>
  156 + </persName>
  157 + <sex value="M" />
  158 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Wasilkowski</idno>
  159 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  160 + </person>
  161 + <person xml:id="JerzyZawieyski" role="regular">
  162 + <persName>
  163 + <roleName>Poseł</roleName>
  164 + <forename>Jerzy</forename>
  165 + <surname>Zawieyski</surname>
  166 + </persName>
  167 + <sex value="M" />
  168 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Zawieyski</idno>
  169 + <affiliation role="member" ref="#KołoPosłówZnak" />
  170 + </person>
  171 + <person xml:id="IgorŁopatyński" role="regular">
  172 + <persName>
  173 + <roleName>Poseł</roleName>
  174 + <forename>Igor</forename>
  175 + <surname>Łopatyński</surname>
  176 + </persName>
  177 + <sex value="M" />
  178 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Igor_%C5%81opaty%C5%84ski</idno>
  179 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  180 + </person>
  181 + <person xml:id="StefanŻółkiewski" role="regular">
  182 + <persName>
  183 + <roleName>Poseł</roleName>
  184 + <forename>Stefan</forename>
  185 + <surname>Żółkiewski</surname>
  186 + </persName>
  187 + <sex value="M" />
  188 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_%C5%BB%C3%B3%C5%82kiewski</idno>
  189 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  190 + </person>
  191 + <person xml:id="StefanJędrychowski" role="regular">
  192 + <persName>
  193 + <roleName>Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów</roleName>
  194 + <forename>Stefan</forename>
  195 + <surname>Jędrychowski</surname>
  196 + </persName>
  197 + <sex value="M" />
  198 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_J%C4%99drychowski</idno>
  199 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  200 + </person>
  201 + <person xml:id="JózefTrojok" role="regular">
  202 + <persName>
  203 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  204 + <forename>Józef</forename>
  205 + <surname>Trojok</surname>
  206 + </persName>
  207 + <sex value="M" />
  208 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Trojok_(polityk)</idno>
  209 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  210 + </person>
  211 + <person xml:id="ZofiaGrzebisz" role="regular">
  212 + <persName>
  213 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  214 + <forename>Zofia</forename>
  215 + <surname>Grzebisz</surname>
  216 + </persName>
  217 + <sex value="F" />
  218 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zofia_Grzebisz-Nowicka</idno>
  219 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  220 + </person>
  221 + <person xml:id="JanKarolWende" role="regular">
  222 + <persName>
  223 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  224 + <forename>Jan</forename>
  225 + <forename>Karol</forename>
  226 + <surname>Wende</surname>
  227 + </persName>
  228 + <sex value="M" />
  229 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Karol_Wende</idno>
  230 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  231 + </person>
  232 + <person xml:id="ZenonKliszko" role="regular">
  233 + <persName>
  234 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  235 + <forename>Zenon</forename>
  236 + <surname>Kliszko</surname>
  237 + </persName>
  238 + <sex value="M" />
  239 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zenon_Kliszko</idno>
  240 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  241 + </person>
  242 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  243 + <persName>komentarz</persName>
  244 + </person>
  245 + </listPerson>
  246 + <listOrg>
  247 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  248 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  249 + </org>
  250 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  251 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  252 + </org>
  253 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  254 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  255 + </org>
  256 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  257 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  258 + </org>
  259 + <org xml:id="KołoPosłówZnak" role="parliamentaryGroup">
  260 + <orgName full="yes">Koło Posłów Znak</orgName>
  261 + </org>
  262 + </listOrg>
95 263 </particDesc>
96 264 </profileDesc>
97 265 -</teiHeader>
  266 +</teiHeader>
98 267 \ No newline at end of file
... ...
1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 2 <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
3   - <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  3 + <xi:include href="PPC_header.xml" />
4 4 <TEI>
5   - <xi:include href="header.xml"/>
  5 + <xi:include href="header.xml" />
6 6 <text>
7 7 <body>
8 8 <div xml:id="div-1">
... ... @@ -46,223 +46,223 @@
46 46 <u xml:id="u-2.33" who="#Marszałek">Głos zabierze Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Ob. Stefan Jędrychowski.</u>
47 47 </div>
48 48 <div xml:id="div-3">
49   - <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Przed omówieniem kierunków przedstawionego Wysokiemu Sejmowi projektu Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 i podstawowych założeń planu na rok 1967 pragnę przedstawić aktualną sytuację gospodarczą kraju oraz stopień realizacji zadań planu na rok 1965.</u>
50   - <u xml:id="u-3.1" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Rozwój sytuacji gospodarczej kraju w tym roku charakteryzują następujące podstawowe cechy:</u>
51   - <u xml:id="u-3.2" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Po pierwsze — pomyślne wykonanie podstawowych zadań Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1965. W bieżącym roku z nadwyżką wykonany będzie plan wzrostu produkcji przemysłowej. Przekroczony będzie również szacunek produkcji rolnej. W rezultacie wzrost dochodu narodowego będzie wyższy niż planowano.</u>
52   - <u xml:id="u-3.3" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Po drugie — wysokie tempo rozwoju gospodarczego w tym roku. Wzrost produkcji rolniczej, Wzrost dochodu narodowego osiągnie w 1965 roku tempo najszybsze w bieżącym pięcioleciu, a wzrost produkcji przemysłowej tempo najszybsze od 1961 r.</u>
53   - <u xml:id="u-3.4" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Po trzecie — rozwój gospodarczy w roku 1965 jest bardziej zrównoważony, a w szczególności korzystniejsze niż w poprzednich latach bieżącego pięciolecia są proporcje pomiędzy wzrostem produkcji przemysłowej a wzrostem produkcji rolniczej, a w przemyśle — pomiędzy wzrostem produkcji środków wytwarzania a wzrostem produkcji wyrobów konsumpcyjnych.</u>
54   - <u xml:id="u-3.5" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Ta ogólnie pozytywna ocena wyników roku 1965 nie może przesłaniać faktu, że na niektórych odcinkach zadania planu nie zostały wykonane. W sumie jest to jednak dobry rok.</u>
55   - <u xml:id="u-3.6" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W przemyśle produkcja globalna wzrosła w ciągu 9 miesięcy bieżącego roku o 10,4% w porównaniu z odpowiednim okresem roku ubiegłego, a w ciągu całego bieżącego roku wzrośnie według obecnej oceny o 9,5% w porównaniu z 1964 r., co oznaczać będzie wykonanie zadań Narodowego Planu Gospodarczego w 102,8%.</u>
56   - <u xml:id="u-3.7" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Osiągnięcie stosunkowo wysokiego tempa wzrostu produkcji przemysłowej w 1965 r. stało się możliwe dzięki zwiększonej ilości nowych obiektów uruchamianych w wyniku zakończenia inwestycji oraz opanowaniu produkcji w obiektach oddanych do użytku w latach poprzednich, dzięki poprawie przebiegu skupu artykułów rolnych, a w rezultacie większej ilości surowców do przerobu w przemyśle spożywczym oraz dzięki wzrostowi importu surowców i materiałów pomocniczych dla przemysłu, co umożliwiła poprawa sytuacji płatniczej osiągnięta w 1964 r.</u>
57   - <u xml:id="u-3.8" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Najszybszy w 1965 r. jest wzrost produkcji w przedsiębiorstwach przemysłu chemicznego, podległych Ministerstwu Przemysłu Chemicznego, które zwiększą swą produkcję o 16,5% w porównaniu z 1964 r. oraz w przedsiębiorstwach przemysłu maszynowego, podległych Ministerstwu Przemysłu Ciężkiego, które zwiększą produkcję o 14,7%. Szybszy niż w latach poprzednich jest również wzrost produkcji w przemyśle podległym Ministerstwu Przemysłu Spożywczego i Skupu. Wyniesie on według obecnej oceny 7%. Wzrost produkcji w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego wyniesie 6,8%, a w przemyśle podległym Ministerstwu Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — 8,8%.</u>
58   - <u xml:id="u-3.9" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Korzystne rezultaty produkcyjne osiągnięto w 1965 r. również w innych gałęziach przemysłu, jak na przykład w przemyśle energetyczno-paliwowym i w planowanym terenowo drobnym przemyśle.</u>
59   - <u xml:id="u-3.10" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Charakterystyczną cechę 1965 r. stanowi prawie wyrównane tempo wzrostu produkcji środków wytwarzania (tak zwanej grupy „A”) i wyrobów konsumpcyjnych (tak zwanej grupy „B”), po kilkuletnim okresie wyraźnego nienadążania wzrostu produkcji wyrobów grupy „B” za wzrostem produkcji wyrobów grupy „A”. Szacuje się obecnie, że produkcja wyrobów grupy „A” wzrośnie w 1965 r. o 9,7% w porównaniu z 1964 r., a produkcja wyrobów grupy „B” o około 9%. Szybszy w 1965 r. wzrost produkcji wyrobów grupy „B” jest nie tylko wynikiem wzrostu dostaw surowców dla takich gałęzi przemysłu spożywczego, jak przemysł mięsny, cukrowniczy, tłuszczowy, ale również wynikiem działania środków podjętych w latach 1964–1965 dla przyśpieszenia produkcji rynkowej, a mianowicie zwiększenia importu surowców dla przemysłu lekkiego, przyśpieszenia tempa wzrostu produkcji dóbr trwałego użytkowania w przemyśle maszynowym oraz aktywizacji produkcji wyrobów rynkowych w państwowym i spółdzielczym przemyśle planowanym terenowo.</u>
60   - <u xml:id="u-3.11" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W sumie w ciągu 5 lat produkcja przemysłowa wzrośnie według obecnej oceny o około 52%, co oznaczać będzie wykonanie w 100% zadań planu 5-letniego, przy nieosiągnięciu jednak planowanego poziomu produkcji wyrobów konsumpcyjnych, a przekroczeniu planu w przemyśle produkującym środki wytwarzania.</u>
61   - <u xml:id="u-3.12" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W rolnictwie przewiduje się w bieżącym roku stosunkowo znaczny wzrost produkcji globalnej, a mianowicie o 7% w porównaniu z rokiem 1964, co oznaczać będzie przekroczenie poziomu założonego w Narodowym Planie Gospodarczym o ponad 5%. Wysokie tempo wzrostu produkcji rolniczej w 1965 r. zawdzięczać należy głównie korzystnym wynikom w produkcji roślinnej, a przede wszystkim osiągnięciu najwyższych z dotychczasowych plonów i zbiorów zboża, siana i rzepaku. Plony buraków cukrowych i ziemniaków, jakkolwiek niższe niż w 1964 r., są również stosunkowo dobre.</u>
62   - <u xml:id="u-3.13" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Produkcja zwierzęca przekroczy w 1965 r. poziom planowany i wzrośnie w porównaniu z rokiem poprzednim. Dotyczy to zwłaszcza żywca i mleka. W czerwcu 1965 r. pogłowie trzody chlewnej przekroczyło po raz pierwszy poziom z czerwca 1962 r. — najwyższy uprzednio osiągnięty poziom przed okresem spadku pogłowia w latach 1963–1964.</u>
63   - <u xml:id="u-3.14" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wzrost zbiorów i hodowli spowodował wzrost przychodów pieniężnych wsi z tytułu sprzedaży państwu produktów rolnych i jest źródłem poprawy jej sytuacji ekonomicznej, której towarzyszy ożywienie procesów inwestycyjnych na wsi.</u>
64   - <u xml:id="u-3.15" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W rezultacie wyniki roku 1965 znacznie poprawiają łączny wynik rolnictwa w bieżącym pięcioleciu. Produkcja rolnictwa wzrośnie łącznie w ciągu 5 lat o 14%. Wskutek niekorzystnych na ogół warunków atmosferycznych w latach 1962, 1963 i 1964 nie osiągnie ona jednak poziomu założonego w planie 5-letnim, w którym szacowano wzrost produkcji rolnictwa na 22%.</u>
65   - <u xml:id="u-3.16" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Nakłady inwestycyjne w bieżącym roku osiągną poziom 137 mld zł, co oznacza wykonanie planu w 100,3%. O przekroczeniu planu decydują głównie wyższe niż planowano nakłady na nielimitowane inwestycje szybko rentujące się oraz inwestycje ze środków społecznych, jak na przykład inwestycje w ramach czynów społecznych. Nakłady inwestycyjne ogółem będą w 1965 r. o około 7,6% wyższe niż w roku 1964. Pozwoliło to na znaczne zaawansowanie budowy kluczowych obiektów, z których znaczna część weszła już do produkcji w 1965 r. lub oddana zostanie do użytku w I półroczu 1966 r. Znacznie zwiększyła się liczba obiektów oddawanych do użytku. Jednakże efekty poniesionego wysiłku inwestycyjnego w tym roku zostały pomniejszone przez fakty opóźnień w oddawaniu do użytku szeregu obiektów, zwłaszcza przemysłowych, oraz nieosiągania w wyznaczonych terminach ich projektowanej zdolności produkcyjnej. Niepełne wykonanie planu oddawania do użytku obiektów z inwestycji stanowi jedną z ujemnych stron naszej działalności inwestycyjnej w tym roku, na którą musi być zwrócona szczególna uwaga w 1966 r.</u>
66   - <u xml:id="u-3.17" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Nakłady inwestycyjne w bieżącym pięcioleciu osiągną prawie 100% poziomu założonego w planie 5-letnim. Jednakże znaczne opóźnienia w oddawaniu szeregu obiektów do użytku, opóźnienia w opanowaniu pełnej zdolności projektowej nowo oddanych obiektów oraz przekraczanie planowanych lub szacowanych początkowo kosztów budowy i jako pośredni skutek tego, zmiany i przesunięcia w rzeczowych programach inwestycyjnych powodują, że w szeregu gałęzi przemysłu planowany przyrost zdolności produkcyjnej nie został w tym pięcioleciu osiągnięty.</u>
67   - <u xml:id="u-3.18" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W handlu zagranicznym eksport wzrośnie w bieżącym roku — według obecnej oceny (która może być zaniżona ze względu na możliwości przekroczenia planów operatywnych w IV kwartale) o 1,6%, przy wzroście importu o 10,8%.</u>
68   - <u xml:id="u-3.19" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Pomimo szybszego wzrostu importu niż eksportu równowaga w bilansie płatniczym państwa została zachowana ze względu na częściowe wykorzystanie należności na rachunkach bieżących w obrotach z wielu krajami socjalistycznymi i kapitalistycznymi. Natomiast niekorzystnym faktem było niepełne wykonywanie planów eksportu maszyn i urządzeń do krajów kapitalistycznych.</u>
69   - <u xml:id="u-3.20" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W sumie dzięki korzystnym wynikom osiągniętym w roku 1965 w przemyśle i rolnictwie, przewidujemy, że w bieżącym roku osiągnięty będzie wysoki wzrost dochodu narodowego do podziału, oceniany obecnie na 7,7%, co stanowić będzie najwyższy przyrost dochodu narodowego od roku 1961. Niemniej jednak w sumie wzrost dochodu narodowego w ciągu bieżącego pięciolecia — chociaż znaczny — będzie jednak niższy niż planowano.</u>
70   - <u xml:id="u-3.21" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W handlu wewnętrznym w bieżącym roku obroty wzrosną według obecnych przewidywań o około 8,6% w porównaniu z rokiem 1964. Najwyższa dynamika cechuje obroty w handlu wiejskim, które w związku ze wzrostem siły nabywczej wsi wzrosną o ponad 10% w porównaniu z rokiem 1964, przy czym w porównaniu z latami poprzednimi osiągnęliśmy znaczną poprawę zaopatrzenia tego rynku zwłaszcza w środki produkcji dla rolnictwa, materiały budowlane, opał itp.</u>
71   - <u xml:id="u-3.22" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Jednak mimo wzrostu obrotów i znacznego zwiększenia dostaw do handlu wielu podstawowych artykułów — nie uzyskaliśmy w pełni zadowalającej poprawy sytuacji rynkowej. Na wielu odcinkach istnieją jeszcze niedobory w zaspokajaniu popytu ludności. Stanowi to główną słabość aktualnej sytuacji gospodarczej. W szczególności w ciągu całego roku występowały poważne trudności w zrównoważeniu popytu i podaży mięsa i przetworów mięsnych, chociaż dostawy tych wyrobów na rynek w porównaniu z rokiem 1964 wzrosły o około 12%.</u>
72   - <u xml:id="u-3.23" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Na taki stan wpłynęło kilka przyczyn, a między innymi pogorszenie proporcji ekonomicznych w 1965 r. w stosunku do zakażeń planu, a mianowicie szybszy niż planowano i nie w pełni uzasadniony przekroczeniem planu produkcji wzrost zatrudnienia i związany z tym wzrost dochodów nowo zatrudnionych, co spowodowało wzmożenie popytu na żywność i odzież. Dodatkowo na zwiększenie popytu na mięso wpłynął w roku 1965 nieurodzaj i brak na rynku dostatecznej ilości warzyw i owoców. Nie osiągnięto również pełnego zrównoważenia popytu i podaży w dostawach całego szeregu wyrobów przemysłu lekkiego, pomimo globalnego wzrostu wartości dostaw artykułów przemysłu włókienniczego, odzieżowego i skórzano-obuwniczego o około 8%. Braki dotyczyły zwłaszcza niektórych poszukiwanych asortymentów tkanin, wyrobów dziewiarskich i pończoszniczych, a także obuwia.</u>
73   - <u xml:id="u-3.24" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wszystko to wskazuje, że sytuacja rynkowa wymaga nadal szczególnej uwagi i koncentracji wysiłków wszystkich ogniw naszej gospodarki. W sumie rok ten stanowił okres przyśpieszonego rozwoju gospodarki narodowej.</u>
74   - <u xml:id="u-3.25" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Oceniając pozytywnie wyniki dotychczasowej działalności gospodarczej, nie można jednak zapominać, że powstały jednocześnie pewne dysproporcje, związane między innymi z nadmiernym wzrostem zatrudnienia i siły nabywczej ludności, niewystarczającym zaopatrzeniem działalności inwestycyjnej w niektóre materiały budowlane oraz nie dostosowanym niejednokrotnie do potrzeb odbiorców krajowych i zagranicznych profilem produkcji bądź niewystarczającym poziomem jej jakości.</u>
75   - <u xml:id="u-3.26" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Dlatego też podstawowe zadania, jakie trzeba będzie realizować w 1966 roku, wynikają z jednej strony z potrzeby utrwalenia i umocnienia obecnych osiągnięć gospodarczych, a z drugiej — z konieczności przezwyciężenia powstałych opóźnień i dysproporcji. Oznacza to budowę takiego planu, który zapewniłby lepiej zbilansowany, bardziej harmonijny rozwój gospodarki narodowej przy jednoczesnym rozwiązaniu najbardziej dokuczliwych niedociągnięć i braków.</u>
76   - <u xml:id="u-3.27" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Przedstawiony projekt Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok przewiduje bardziej umiarkowane tempo wzrostu produkcji przy jednoczesnym zwiększeniu rezerw, podnoszących stopień realności planu i zmniejszających niebezpieczeństwo nieprzewidzianych zakłóceń równowagi gospodarczej kraju. Dochód narodowy wytworzony zwiększy się w 1966 roku zgodnie z projektem planu o około 3,7%. Jednocześnie zakłada się, że dochód narodowy do podziału wzrośnie o 3,9%.</u>
77   - <u xml:id="u-3.28" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Należy podkreślić, że wzrost ten założony jest ostrożnie, tak że istnieje duże prawdopodobieństwo przekroczenia przyjętych ustaleń w trakcie realizacji planu. Wiąże się to w szczególności z ostrożnymi przewidywaniami, dotyczącymi poziomu produkcji rolnej w 1966 roku, co stanowi specyficzną, choć trudną do liczbowego określenia, rezerwę planu. Problem ten przedstawię nieco dokładniej w dalszej części przemówienia. Z innych rezerw planu należy zwrócić uwagę na utworzenie w planie inwestycyjnym łącznych rezerw na sumę ponad 6,6 mld zł (w tym rezerwa centralna w wysokości około 2,5 mld zł) oraz rezerw towarów rynkowych, przeznaczonych na pokrycie ewentualnego przekroczenia siły nabywczej ludności.</u>
78   - <u xml:id="u-3.29" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Projekt Narodowego Planu Gospodarczego przewiduje następnie ściślejsze — niż to było w 1965 roku — dostosowanie działalności inwestycyjnej, w tym zwłaszcza budowlano-montażowej, do aktualnych możliwości zaopatrzeniowych i mocy przerobowej przedsiębiorstw.</u>
79   - <u xml:id="u-3.30" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Projekt planu na rok 1966 zakłada pewne obniżenie tempa wzrostu zatrudnienia w stosunku do roku 1965, jednak wzrost zatrudnienia jest znaczny, gdyż prawie 280 tys. osób, a udział zatrudnienia w wartości przyrostu produkcji przemysłowej i budowlanej wzrasta w porównaniu z przeciętną obecnego pięciolecia. Dlatego założone w planie liczby zatrudnienia i funduszu płac, obejmujące rezerwy na przekroczenie planu produkcji, powinny być traktowane jako górna granica.</u>
80   - <u xml:id="u-3.31" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Tego rodzaju generalne założenia projektu Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok pozwolą na lepsze zbilansowanie produkcji z możliwościami zaopatrzeniowymi oraz potrzebami odbiorców krajowych i zagranicznych, zwłaszcza pod względem struktury asortymentowej i jakości towarów. Realizacja tych założeń powinna wzmocnić równowagę gospodarczą kraju i stworzyć warunki, ułatwiające wdrożenie w codzienną praktykę nowych zasad planowania i zarządzania, co z kolei powinno przyczynić się do zwiększenia stopnia efektywności gospodarowania.</u>
81   - <u xml:id="u-3.32" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W projekcie planu na rok 1966 zakłada się obniżkę kosztów własnych w przemyśle co najmniej o 0,5%, w budownictwie o 0,1%, w transporcie o 0,5%.</u>
82   - <u xml:id="u-3.33" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W świetle przyjętych założeń działalność inwestycyjna w 1966 roku powinna przebiegać sprawniej, taniej i szybciej niż w latach ubiegłych. Wyrazem tego może być fakt, że w 1966 roku nastąpi skrócenie średniego cyklu inwestycyjnego w stosunku do roku 1965 o około 4%, a ilość obiektów inwestycyjnych oddawanych do użytku wyniesie około 6 tys., to jest o ponad 12% więcej niż w 1965 r.</u>
83   - <u xml:id="u-3.34" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">I wreszcie podstawowe założenia Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok powinny umożliwić wyraźniejsze zwiększenie eksportu, co w konsekwencji spowoduje poprawę bilansu płatniczego, oraz przez zwiększenie dostaw wielu artykułów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego, pozwoli na wzmocnienie nie tylko globalnej równowagi, lecz również i złagodzenie najbardziej dotkliwych braków na rynku wewnętrznym.</u>
84   - <u xml:id="u-3.35" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Przechodząc do szczegółowego omówienia kierunków i zadań projektu Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok, chciałbym rozpocząć od problemów spożycia. W nadchodzącym roku zamierza się rozwiązać szereg zagadnień. Szacuje się, że fundusz spożycia ogółem wzrośnie w tempie większym od dochodu narodowego i będzie wyższy w 1966 roku o 4,7% w porównaniu z przewidywanym poziomem 1965 roku, w tym fundusz spożycia indywidualnego będzie wyższy o około 4,5%, zaś tak zwane spożycie zbiorowe, obejmujące między innymi sferę ochrony zdrowia, szkolnictwa i innych placówek, zaspokajających potrzeby ludności lub pracujących na ogólne potrzeby społeczeństwa, wzrośnie o około 6,2%. Oznacza to, że wzrost spożycia indywidualnego na jednego mieszkańca wyniesie w 1966 r. około 3,4% w porównaniu z 1965 rokiem.</u>
85   - <u xml:id="u-3.36" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Te założenia znajdują pełne pokrycie w planie obrotu towarowego, przewidującym, że zakupy towarów w handlu uspołecznionym wzrosną co najmniej o 5,5%, oraz w przewidywanej sprzedaży usług w gospodarce uspołecznionej, która wzrośnie o 8,4%. Należy zaznaczyć, że przewidziane w planie dostawy towarów z produkcji i importu do sieci handlowej zapewniają — niezależnie od założonego tempa wzrostu obrotów — również wzrost stanów zapasów towarów rynkowych w sieci handlowej o ponad 7 mld zł, co powinno przyczynić się do poprawy ciągłości i rytmiczności zaopatrzenia rynkowego.</u>
86   - <u xml:id="u-3.37" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Liczby spożycia i obrotu towarowego nie obejmują dalszego wzrostu siły nabywczej i spożycia w rezultacie regulacji płac, na pokrycie których w planie, jak corocznie, została założona rezerwa towarowa.</u>
87   - <u xml:id="u-3.38" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Jak już podkreśliłem, jednym z zasadniczych zadań gospodarki narodowej w 1966 r. jest zapewnienie poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego w najbardziej poszukiwane artykuły. Cel ten zamierza się osiągnąć:</u>
88   - <u xml:id="u-3.39" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">— po pierwsze — przez pełniejsze, niż dotychczas, dostosowanie asortymentu i struktury produkcji do aktualnych potrzeb ludności;</u>
89   - <u xml:id="u-3.40" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">— po drugie — przez dążenie do poprawy jakości produkcji, zwłaszcza w zakresie artykułów przemysłowych trwałego użytku i artykułów przemysłu lekkiego;</u>
90   - <u xml:id="u-3.41" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">— po trzecie — przez dążenie do zwiększenia importu surowców służących do produkcji artykułów rynkowych oraz przez wykorzystywanie możliwości importu artykułów konsumpcyjnych;</u>
91   - <u xml:id="u-3.42" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">— po czwarte — przez ograniczenie eksportu niektórych, najbardziej poszukiwanych przez ludność artykułów, jak na przykład mięso.</u>
92   - <u xml:id="u-3.43" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W szczególności Narodowy Plan Gospodarczy zakłada znaczny wzrost sprzedaży mięsa i przetworów mięsnych ogółem, a mianowicie o około 8%.</u>
93   - <u xml:id="u-3.44" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Należy podkreślić, że łączny wzrost dostaw mięsa w latach 1965–1966 w stosunku do roku 1964 wyniesie około 20%.</u>
94   - <u xml:id="u-3.45" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wydatna poprawa zaopatrzenia rynku nastąpi w zakresie wyrobów przemysłu lekkiego, dzięki dalszemu zwiększeniu produkcji tej gałęzi przemysłu. Łączna wartość dostaw na rynek wyrobów przemysłu lekkiego, a więc tkanin, konfekcji, wyrobów dziewiarskich i pończoszniczych, obuwia, wyrobów futrzarskich i galanteryjnych, wzrośnie w 1966 roku o około 10%. Dostawy tkanin bawełnianych, licząc w metrach kwadratowych — o około 6%, wyrobów dziewiarskich — o około 12%, a obuwia z wierzchami skórzanymi, licząc w tysiącach par, o około 9%.</u>
95   - <u xml:id="u-3.46" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Nie uda się prawdopodobnie jeszcze w pełni pokryć zapotrzebowania na niektóre asortymenty tkanin bawełnianych, chociaż uczynimy wszystko, aby przynajmniej zmniejszyć istniejące braki. Natomiast istotna poprawa w zaopatrzeniu rynku nastąpi w wyrobach dziewiarskich oraz pończoszniczych, gdyż znacznie, prawie dwukrotnie, zwiększą się dostawy z przemysłu wyrobów z elastilu i w większym niż dotychczas stopniu wzrosną dostawy wyrobów dziewiarskich z anilany.</u>
96   - <u xml:id="u-3.47" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Nastąpi także poprawa zaopatrzenia rynku w meble, szkło stołowe, wyroby przemysłu porcelanowo-fajansowego i wyroby papiernicze.</u>
97   - <u xml:id="u-3.48" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Duże znaczenie dla poprawy zaopatrzenia rynku mieć będzie zwiększony import owoców cytrusowych oraz kawy. Sprzedaż owoców cytrusowych w 1966 r. wzrośnie o około 33%, a sprzedaż kawy zwiększy się o 26%.</u>
98   - <u xml:id="u-3.49" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Tempo wzrostu dostaw artykułów trwałego użytku jest niższe w roku 1966 niż osiągane w latach ubiegłych, co jest związane ze względnym nasyceniem popytu ludności na niektóre artykuły, jak na przykład pralki, maszyny do szycia, motocykle itp. Natomiast w tych dziedzinach, w których popyt ludności nie jest zaspokojony, przewiduje się dalszy wzrost dostaw, który w 1966 r. wyniesie na przykład w zakresie lodówek 22,3%, a w zakresie telewizorów — 6,5%.</u>
99   - <u xml:id="u-3.50" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Szczególnie istotnym problemem w tym zakresie jest podniesienie jakości wyrobów oraz wprowadzenie nowych, udoskonalonych i dostosowanych do potrzeb ludności modeli. Stawia to poważne zadanie przed przemysłem, a zwłaszcza przed przemysłem metalowym i elektrotechnicznym, który po początkowych sukcesach, związanych z opanowywaniem nowej w naszym kraju produkcji szeregu artykułów trwałego użytku, powinien obecnie uzyskać wydatniejsze postępy w jej doskonaleniu i urozmaiceniu.</u>
100   - <u xml:id="u-3.51" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Przewiduje się, że w 1966 r. nastąpi dalsza poprawa zaopatrzenia rynku w materiały budowlane. Ogólna wartość dostaw przeznaczonych na sprzedaż dla ludności materiałów budowlanych — mineralnych, drzewnych i hutniczych — wzrośnie o 9,3%.</u>
101   - <u xml:id="u-3.52" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wzrost dostaw cementu, przeznaczonego na sprzedaż dla ludności, wyniesie w 1966 r. — 11%, to jest do poziomu 3.160 tys. ton, zaś dostawy bardzo poszukiwanych płyt azbestowo-cementowych wzrosną w 1966 r. o 22,4%.</u>
102   - <u xml:id="u-3.53" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Dostawy na sprzedaż dla ludności wyrobów hutniczych, a więc wyrobów walcowanych, rur stalowych, blachy ocynkowanej wzrosną o 14% i osiągną 200 tys. ton, co powinno pozwolić na poważne zmniejszenie braków rynkowych tych artykułów.</u>
103   - <u xml:id="u-3.54" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Przedstawiając problemy związane ze wzrostem spożycia i dostaw rynkowych, należy również wspomnieć o polityce cen, jaką zamierzamy prowadzić w roku 1966. Podstawowym założeniem będzie tu utrzymanie Ogólnego poziomu cen na niezmienionym poziomie oraz dążenie do stabilizacji poziomu kosztów utrzymania. Założenie to dotyczy oczywiście cen tych towarów i usług, na ukształtowanie których mamy wpływ, gdyż zmiany poziomu kosztów utrzymania, związane na przykład z wahaniami urodzajów owoców i warzyw, są — choć mogą być łagodzone przez politykę interwencyjną państwa — nieuniknione. Założenie to nie oznacza również, że nie będziemy dokonywać niezbędnych zmian w proporcjach cen pomiędzy poszczególnymi asortymentami. W tych jednak wypadkach, gdy okaże się konieczne podniesienie ceny jednego artykułu — zostaną obniżone ceny innych, w rozmiarach kompensujących bądź nawet przewyższających dokonane podwyżki.</u>
104   - <u xml:id="u-3.55" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wreszcie pragnę wyjaśnić, w związku z istniejącymi pogłoskami, że nie zamierzamy podnieść cen abonamentów radiowych i telewizyjnych, przeciwnie, wprowadzimy bodźce zachęcające do zakupywania aparatów radiowych i telewizyjnych; nie przewidujemy także w najbliższej przyszłości dalszego zwiększenia opłat telefonicznych.</u>
105   - <u xml:id="u-3.56" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Projekt Narodowego Pianiu Gospodarczego na 1966 rok zakłada pokaźny przyrost zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej, gdyż wynoszący blisko 280 tys. osób, czyli 3,4%. W ramach ogólnego przyrostu przewiduje się wzrost zatrudnienia w przemyśle o 2,8%, a w budownictwie o 3,1%. Wielkość tego przyrostu odpowiada przyrostowi zasobów siły roboczej.</u>
106   - <u xml:id="u-3.57" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W projekcie planu założono wzrost wydajności pracy w przemyśle o 3,1%, a w budownictwie — o 4,8%. Wzrost ten jest niższy niż osiągany w latach bieżącego pięciolecia. Bardziej umiarkowane zadania w zakresie wzrostu wydajności pracy zostały założone w celu umożliwienia korzystnych zmian w strukturze asortymentowej produkcji w kierunku obniżenia jej materiałochłonności oraz dla umożliwienia poprawy jakości produkcji. Jednocześnie przy tych stosunkowo umiarkowanych zadaniach w zakresie wzrostu wydajności pracy, przekroczenie planów produkcji powinno się odbywać z reguły bez ponadplanowego wzrostu zatrudnienia przy wykorzystaniu istniejących rezerw Wzrostu wydajności pracy.</u>
107   - <u xml:id="u-3.58" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Narodowy Plan Gospodarczy na 1966 r., rozpoczynający nowy 5-letni etap rozwoju gospodarczego kraju, zakłada dalsze kontynuowanie intensywniej działalności inwestycyjnej. Szacuje się, że nakłady inwestycyjne w całej gospodarce narodowej osiągną poziom 145 mld zł, co w rezultacie oznacza, że obciążenie inwestycjami netto dochodu narodowego podzielonego zwiększy się w 1966 r. do 17,8%, wobec 17,2% przewidywanych w 1965 r.</u>
108   - <u xml:id="u-3.59" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Należy jednak pamiętać o tym, że założona w planie wielkość inwestycji stanowi w zasadzie ich górną granicę, podczas gdy szacunek dochodu narodowego stanowi Wielkość minimalną. Przy przekroczeniu założeń w zakresie dochodu narodowego, jego obciążenie inwestycjami netto może faktycznie ukształtować się na poziomie niższym. Potwierdza to doświadczenie lat ubiegłych. Tak na przykład w roku 1961 w planie szacowano udział inwestycji netto w dochodzie narodowym podzielonym na 18,5%, faktycznie osiągnięto 16,9%. Odpowiednie liczby dla roku 1962 wynoszą — 19,4% i 18,6%; dla 1963 r. — 19,5% i 17,4%; dla roku 1964 w Obu wypadkach — 17,3%; dla roku 1965 – 17,7% i przewidywane wykonanie 17,2%.</u>
109   - <u xml:id="u-3.60" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Największy wzrost nakładów przeznacza się w roku przyszłym na inwestycję produkcyjne, a w szczególności na rolnictwo około 10% wzrostu, na transport i łączność około 6,4% oraz na przemysł około 4,2%.</u>
110   - <u xml:id="u-3.61" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W nieco wolniejszym tempie, wynoszącym w sumie około 1,8%, wzrastają w 1966 r. inwestycje nieprodukcyjne. W zakresie inwestycji nieprodukcyjnych bardzo poważny wzrost wykazują nakłady w dziale nauki i szkolnictwa wyższego — o 16,5% oraz nakłady na budownictwo mieszkaniowe — o 7,7%.</u>
111   - <u xml:id="u-3.62" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Zgodnie z przyjętymi kierunkami polityki mieszkaniowej nakłady na spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe we wszystkich jego formach Wzrosną w 1966 r. o 76,4% w porównaniu z 1965 r., a jego udział w całości uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego wzrośnie z 21,8% do 44,8%.</u>
112   - <u xml:id="u-3.63" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wobec tego, że podane tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych nie obejmuje rezerwy centralnej, rzeczywisty wzrost nakładów na poszczególne gałęzie gospodarki narodowej, w tym zwłaszcza na przemysł, będzie nieco większy. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że niebezpieczeństwo wzrostu nakładów inwestycyjnych, ze względu na niewłaściwie zaplanowany koszt poszczególnych inwestycji, jest mniejsze niż w ubiegłym pięcioleciu. Wiąże się to z wprowadzonymi zmianami w planowaniu i realizacji inwestycji. Przykładowo możne podać, że koszt inwestycji włączonych do projektu planu na rok 1966 był weryfikowany w bieżącym roku aż trzykrotnie: w kwietniu — przez resorty, a w maju i sierpniu — przez specjalne grupy robocze, złożone z przedstawicieli Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, resortów, wykonawców i banków, finansujących inwestycje.</u>
113   - <u xml:id="u-3.64" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W 1966 roku przewiduje się skoncentrowanie nakładów na najważniejszych dla gospodarki obiektach oraz uzyskanie postępu w przyśpieszeniu terminów oddawania nowych obiektów do użytku. W szczególności zakłada się, że w 1966 roku zostanie zakończona budowa i zostanie przekazanych do eksploatacji szereg ważnych obiektów przemysłowych. Przykładowo można tu wymienić V wielki piec w hucie im. Lenina, trzy nowe ciągi syntezy amoniaku i mocznika w Zakładach Azotowych w Puławach, wytwórnię akrylonitrylu na bazie acetylenu z gazu ziemnego w Zakładach Azotowych Tarnów II, kombinat cementowo-wapienniczy w Nowinach.</u>
114   - <u xml:id="u-3.65" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Z obiektów rozpoczynanych w 1966 roku należy wymienić gazociągi magistralne Puławy — Warszawa i Tarnów — Skawina, elektrociepłownię w Bydgoszczy, walcownię — slabing w hucie im. Lenina w Krakowie, fabrykę nawozów fosforowych przy Gdańskiej Fabryce Kwasu Siarkowego, Fabrykę Przemyślu Odzieżowego w Wejherowie i skręcalnię elastilu w Łowiczu, fabrykę obuwia w Słupsku oraz szereg zakładów przemysłu materiałów budowlanych i przemysłu rolno-spożywczego. Ponadto w 1966 roku rozpocznie się rozbudową szeregu istniejących już zakładów, zwłaszcza w górnictwie, hutnictwie i przemyśle maszynowym.</u>
115   - <u xml:id="u-3.66" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Narodowy Plan Gospodarczy zakłada zwiększenie globalnej wartości produkcji przemysłowej o około 6.5%. W ramach globalnej produkcji przemysłowej najszybszy wzrost produkcji przewiduje się w przemyśle chemicznym — o 10% oraz w przemyśle maszynowym — o 9,2%, przy czym w przemyśle maszynowym Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego produkcja wzrośnie o około 10%. Również w przemyśle porcelanowo-fajansowym nastąpi wydatny wzrost produkcji o 11,6%. Stosunkowo znaczny jest również wzrost produkcji przemysłu lekkiego, mianowicie: odzieżowego — o 7,2%, włókienniczego, obejmującego również dziewiarstwo i pończosznictwo — o 5,8% i skórzano-obuwniczego o 5,6%.</u>
116   - <u xml:id="u-3.67" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Znacznie wolniej natomiast — w wyniku ostrożnego zaplanowania rozwoju bazy surowcowej w rolnictwie — zostało założone tempo wzrostu państwowego i spółdzielczego przemysłu spożywczego — o 2,7%.</u>
117   - <u xml:id="u-3.68" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Po wyeliminowaniu przemysłu spożywczego z ogólnej wartości produkcji przemysłowej, tempo wzrostu produkcji w pozostałych gałęziach przemysłu jest wyższe i wyniesie w 1966 r. 7,4%. O ile w roku 1966 sytuacja w rolnictwie będzie bardziej pomyślna, niż zakłada się w planie, to istniejące w przemyśle spożywczym rezerwy w zdolnościach produkcyjnych pozwolą przetworzyć ponadplanową podaż płodów rolnych i przyśpieszyć ogólne tempo wzrostu produkcji przemysłowej.</u>
118   - <u xml:id="u-3.69" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Mniej napięte zadania w dziedzinie wzrostu produkcji przemysłowej sprzyjać powinny wysiłkom, jakich należy dokonać w zakresie poprawy jakości produkcji, oraz lepszego dostosowania asortymentu produkcji do bieżących potrzeb gospodarki narodowej, a zwłaszcza do popytu ze strony ludności i do zamówień na eksport.</u>
119   - <u xml:id="u-3.70" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W przemyśle chemicznym, którego produkcja w 1966 r. wzrośnie o 10%, najszybszy wzrost przewidziany jest w produkcji nawozów azotowych — o 25,5%, włókien syntetycznych — o 24,8% i tworzyw sztucznych — o 31%. Rozwój produkcji nawozów azotowych oparty będzie na nowoczesnej technologii, polegającej na zastosowaniu do produkcji amoniaku najtańszego surowca, jakim jest gaz ziemny, co pozwoli wydatnie obniżyć koszty produkcji. Udział amoniaku, produkowanego z gazu ziemnego, wzrośnie w 1966 r. do 27% ogólnej produkcji amoniaku, wobec 12,6% w 1965 r. Produkcja włókien syntetycznych, której przyrost w porównaniu z 1965 r. wynosi 5.400 ton, pozwoli na ograniczenie wzrostu importu surowców włókienniczych oraz wpłynie na poprawę jakości i trwałości wyrobów przemysłu lekkiego. W zakresie produkcji włókien chemicznych przewiduje się również podjęcie niezbędnych środków, zapewniających poprawę ich jakości. Dotyczy to zwłaszcza przędzy z jedwabiu wiskozowego i przędzy z włókien syntetycznych. Zakłada się również środki zapewniające poprawę jakości ogumienia trakcyjnego.</u>
120   - <u xml:id="u-3.71" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Nie wymieniam tutaj ujętych w dokumentach planu zadań wszystkich gałęzi przemysłu, na przykład przemysłu energetycznego, węglowego, hutniczego, przemysłu materiałów budowlanych, drzewnego i celulozowo-papierniczego. Pełne wykonanie przez te gałęzie przemysłu ich zadań, opartych na ocenie istniejących zdolności produkcyjnych, ma ważne znaczenie dla zrównoważonego rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
121   - <u xml:id="u-3.72" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Tempo wzrostu produkcji przemysłu maszynowego w 1966 roku nadal będzie szybsze od tempa wzrostu całej produkcji przemysłowej. Podstawowym zadaniem, jakie stoi przed tą gałęzią produkcji, jest potrzeba uzyskania wyraźnego postępu w zakresie unowocześnienia konstrukcji szeregu wyrobów, co wiąże się z obniżeniem ich materiałochłonności i poprawą właściwości użytkowych. Powinno to umożliwić zrealizowanie postawionych zadań w zakresie eksportu, w którym wyroby przemysłu maszynowego odgrywają coraz większą rolę, oraz ułatwić poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u>
122   - <u xml:id="u-3.73" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Przy ustalaniu zadań planu na 1966 rok w zakresie rolnictwa musiał być uwzględniony fakt, że w 1965 roku warunki klimatyczne były szczególnie sprzyjające dla wszystkich upraw, z wyjątkiem ziemniaków i sadów. Planując rozwój rolnictwa na rok przyszły, nie możemy oczywiście liczyć na powtórzenie się tych szczególnie korzystnych warunków. Zgodnie z ustaloną ostatnio metodą, zakładamy plony na poziomie średniej z ostatnich czterech lat, a więc na poziomie niższym od wysokich plonów uzyskanych w roku bieżącym. W związku z tym przewiduje się, że produkcja globalna rolnictwa będzie w 1966 roku o 3% niższa niż w roku 1965, przy czym produkcja roślinna będzie w stosunku do 1965 r. niższa o 5,4%, a produkcja zwierzęca zwiększy się o 0,8%. Poziom produkcji rolniczej będzie jednak wyższy o 3,6% niż średni w ciągu ostatnich czterech lat.</u>
123   - <u xml:id="u-3.74" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Bardzo korzystne warunki paszowe roku bieżącego powinny umożliwić w przyszłym roku zwiększenie stanu pogłowia bydła o 3,5%. Nie zakładamy natomiast istotniejszego wzrostu pogłowia trzody chlewnej. Należy bowiem przewidywać, iż tegoroczny niższy poziom plonów ziemniaków będzie działał hamująco na rozwój pogłowia trzody. Przewidujemy także, iż tegoroczny znaczny przyrost zbiorów zbóż, w związku z dokonaną podwyżką cen skupu zbóż, przyczyni się głównie do wzrostu skupu zbóż i nie zostanie przeznaczony na spasanie przez trzodę. W związku z tym Narodowy Plan Gospodarczy zakłada, iż produkcja żywca w 1966 r. wzrośnie tylko o 0,6%. Wzrost pogłowia bydła, uzyskany w roku przyszłym, umożliwi przyśpieszenie wzrostu produkcji żywca wołowego w roku 1967.</u>
124   - <u xml:id="u-3.75" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Rok 1966 będzie pierwszym rokiem realizacji nakreślonego przez IV Zjazd PZPR 5-letniego programu przyśpieszenia rozwoju rolnictwa i w związku z tym Narodowy Plan Gospodarczy zakłada pokaźny wzrost zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji. W roku 1966 nastąpi dalsza poprawa zaopatrzenia rolnictwa w nawozy sztuczne. Pod zbiory roku 1966 rolnictwo otrzyma o 8,5% więcej nawozów. Natomiast w drugim półroczu roku 1966 i w pierwszym półroczu roku 1967 nastąpi znaczne przyśpieszenie tempa wzrostu dostaw nawozów sztucznych.</u>
125   - <u xml:id="u-3.76" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Pod zbiory w 1967 r. rolnictwo otrzyma o 22,8% więcej nawozów sztucznych niż w troku 1966. Znaczny wzrost dostaw nawozów umożliwi między innymi intensyfikację niedostatecznie nawożonych upraw zbożowych i znaczne powiększenie nawożenia użytków zielonych.</u>
126   - <u xml:id="u-3.77" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Jednym z najpoważniejszych zadań służby agrotechnicznej, kółek rolniczych i aparatu handlu wiejskiego jest przygotowanie się do tego bardzo szybkiego wzrostu dostaw nawozów. Dostawy wapna nawozowego wzrosną w 1966 r. o 15,9% w stosunku do roku 1965 i wyniosą, licząc w czystym składniku, 1.150 tys. ton. Dostawy chemicznych środków ochrony roślin wyniosą w 1966 r. — 88,2 tys. ton, co oznacza wzrost w porównaniu z 1965 r. o 26,4%.</u>
127   - <u xml:id="u-3.78" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W latach 1966 i 1967 będą kontynuowane wysiłki w kierunku podniesienia efektywności zużycia pasz i zmiany struktury żywienia zwierząt.</u>
128   - <u xml:id="u-3.79" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Dostawy przemysłowych mieszanek paszowych wzrosną w roku przyszłym o 10,1% i wyniosą 2.550 tys. ton. Zawartość w tych mieszankach pasz wysokobiałkowych, jak makuchy, mączki rybne i zwierzęce, drożdże pastewne itp. wyniesie w roku przyszłym 576 tys. ton, co oznacza wzrost o 24,4% w porównaniu z rokiem bieżącym.</u>
129   - <u xml:id="u-3.80" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Tak znaczny wzrost dostaw pasz wysokobiałkowych powinien przyśpieszyć proces zastępowania zbóż w żywieniu trzody chlewnej mieszankami zapewniającymi wysoką efektywność spasania.</u>
130   - <u xml:id="u-3.81" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Specjalną uchwałą Rady Ministrów zapewniono odpowiednie preferencje w dostawach pasz województwom krakowskiemu, rzeszowskiemu, opolskiemu i wrocławskiemu, w których spadek plonów ziemniaków stwarza niekiedy niekorzystne warunki dla hodowli trzody chlewnej.</u>
131   - <u xml:id="u-3.82" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wzrosną nakłady inwestycyjne na rolnictwo. Plan przewiduje między innymi dalsze zwiększenie nakładów budowlanych i maszynowych w państwowych gospodarstwach rolnych. O 12,5% wzrosną nakłady inwestycyjne na melioracje. Przewiduje się, iż bardzo wysoki wskaźnik wzrostu — 21,4% osiągną nakłady inwestycyjne kółek rolniczych, które zostaną głównie przeznaczone na zakup traktorów i maszyn. Przewiduje się dalszą poprawę zaopatrzenia indywidualnego rolnictwa w materiały budowlane, a szczególnie w cement, którego dostawy wzrosną o ponad 11%. Poprawione zostanie zaopatrzenie w materiały hutnicze, których dostawy powinny wzrosnąć o 15%.</u>
132   - <u xml:id="u-3.83" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Kończąc omawianie podstawowych kierunków i problemów Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok, należy podkreślić, że sprawy szybkiego i wszechstronnego rozwoju handlu zagranicznego nadlał będą znajdować się w centrum uwagi rządu.</u>
133   - <u xml:id="u-3.84" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Odmiennie niż w 1965 r., gdy tempo wzrostu importu przekraczało znacznie tempo wzrostu eksportu, w 1966 r. eksport powinien wzrosnąć co najmniej o 5,4%, to jest nieco szybciej niż import, który wzrośnie o 5,2%.</u>
134   - <u xml:id="u-3.85" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Projekt Narodowego Planu Gospodarczego zakłada poprawę struktury obrotów towarowych z zagranicą. Wyraża się to w dalszym wzroście udziału maszyn i urządzeń oraz przemysłowych towarów konsumpcyjnych w eksporcie, przy jednoczesnym spadku udziału w wywozie surowców i materiałów oraz artykułów rolno-spożywczych.</u>
135   - <u xml:id="u-3.86" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Założony wzrost eksportu maszyn i urządzeń (o 15,8%) oraz towarów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego (o 20,5%) stanowią niewątpliwie zadania trudne, choć w pełni realne. Zrealizowanie tego będzie wymagać odpowiedniego rozszerzenia produkcji dla potrzeb eksportu, podniesienia jej jakości, dostosowania do wymagań odbiorców oraz skrócenia terminów dostaw. Z drugiej zaś strony konieczne będzie zwracanie uwagi, by dążenie do ilościowego zwiększenia eksportu nie obniżało dewizowej efektywności transakcji, ani nie doprowadzało do uszczuplenia przewidzianego w planie zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u>
136   - <u xml:id="u-3.87" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Na jeszcze jedną sprawę chciałbym zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu. Zgodnie z przyjętymi zasadami usprawniania planowania i zarządzania przechodzimy w coraz szerszym zakresie na planowanie dwuletnie. Wyrazem tego jest między innymi uzupełnienie po raz pierwszy projektu uchwały Sejmu o Narodowym Planie Gospodarczym podstawowymi założeniami na rok następny, w konkretnym przypadku — założeniami na 1967 rok.</u>
137   - <u xml:id="u-3.88" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Założenia te stanowią wstępną wytyczną do prac nad projektem Narodowego Planu Gospodarczego na 1967 rok. Przyjęcie tego rodzaju rozwiązania stwarza warunki zwiększające stabilność planów gospodarczych, rozszerza perspektywy zadań planowych, stojących przed podmiotami planu gospodarczego i zwalnia w zasadzie od uciążliwych i mimo to niejednokrotnie opóźnionych prac, związanych z ustalaniem i uchwalaniem przez Radę Ministrów wytycznych w połowie roku poprzedzającego okres planowy.</u>
138   - <u xml:id="u-3.89" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Przedstawione Wysokiemu Sejmowi podstawowe założenia na 1967 rok przewidują dalszy, wszechstronny rozwój gospodarki narodowej. Wyraża się to w założeniu wzrostu wytworzonego dochodu narodowego o 6,4%, nakładów inwestycyjnych o 7,3%!, obrotów handlu zagranicznego o 8,1%, produkcji przemysłowej o 6,6% oraz we wzroście dostaw towarów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego o 5,6%.</u>
139   - <u xml:id="u-3.90" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Oczywiście, dane dla roku 1967 nie mogły być tak dokładne jak ustalenia dla roku 1966 i dlatego też w toku ostatecznych prac nad planem w roku przyszłym mogą ulec zmianom. Należy jednak przypuszczać, jak wskazują na to dotychczasowe ustalenia, że w większości dziedzin tempo wzrostu będzie poważniejsze, niż to zakładamy w Narodowym Planie Gospodarczym na 1966 rok. Tak więc na podstawie wyników 1966 roku, w którym zamierzamy wzmocnić równowagę gospodarczą kraju i wyrównać powstałe dysproporcje, będzie możliwe uzyskanie dalszego harmonijnego i szybkiego rozwoju gospodarki narodowej w roku 1967.</u>
140   - <u xml:id="u-3.91" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Chciałbym podkreślić, że projekt Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 i podstawowe założenia planu na rok 1967, stosownie do postanowień uchwały IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zostały już opracowane z uwzględnieniem szeregu zmian W metodach planowania i zarządzania w latach 1966 do 1970.</u>
141   - <u xml:id="u-3.92" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W dostosowaniu do nowych założeń w zakresie systemu zarządzania, zwiększających rolę zjednoczeń przemysłu, wyodrębniono w projekcie uchwały Rady Ministrów wskaźniki produkcji, zatrudnienia i płac oraz nakłady inwestycyjne dla zjednoczeń przemysłu węgla kamiennego, energetyki, hutnictwa, żelaza i stali, przemysłu okrętowego, przemysłu azotowego, włókien sztucznych, przemysłu farmaceutycznego, odzieżowego i dziewiarsko-pończoszniczego.</u>
142   - <u xml:id="u-3.93" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Poza omawianymi sprawami, stosownie do ustaleń IV Plenum KC, projekt Narodowego Planu Gospodarczego realizuje już szereg zasadniczych kierunków, które zostały wytyczone do wprowadzenia w latach 1966–1970.</u>
143   - <u xml:id="u-3.94" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W dziedzinie wydajności pracy i płac w szerszym niż dotychczas zakresie wykorzystano nowe mierniki produkcji, zbliżone do nakładów pracy, zróżnicowane w dostosowaniu do Specyfiki poszczególnych branż i zjednoczeń. Dotyczy to głównie znacznej liczby przedsiębiorstw resortu przemysłu ciężkiego, lekkiego, chemicznego, rolno-spożywczego i budownictwa.</u>
144   - <u xml:id="u-3.95" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W dziedzinie inwestycji rozszerzono kategorię tak zwanych inwestycji zjednoczeń, kosztem inwestycji centralnych. Znalazło to wyraz w Narodowym Planie Gospodarczym w odpowiednim ustaleniu nakładów na poszczególne kategorie inwestycji. Inwestycje zjednoczeń będą finansowane wyłącznie ze środków własnych i kredytów bankowych. Wzmocnienie roli kredytów znajduje również odzwierciedlenie w tym, że nowo rozpoczynane inwestycje centralne, z wyjątkiem tak zwanych inwestycji priorytetowych, będą finansowane technicznym kredytem bankowym, udzielanym na całość zadania inwestycyjnego i spłacanym z dotacji budżetowej dopiero po zakończeniu inwestycji.</u>
145   - <u xml:id="u-3.96" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Stosownie do ustaleń IV Plenum KC w Narodowym Planie Gospodarczym Wzmocniono planowanie rzeczowe inwestycji, ustalając dyrektywnie dla ważniejszych zadań inwestycyjnych: wartość kosztorysową, terminy oddawania inwestycji do użytku oraz planowany na dany rok przyrost zdolności produkcyjnych i usługowych.</u>
146   - <u xml:id="u-3.97" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W dziedzinie handlu zagranicznego, zgodnie z przyjętą przez IV Plenum KC PZPR zasadą, począwszy od 1966 r. ustalono zadania eksportowe oraz limity importowe w ujęciu wartościowym w złotych dewizowych z tym, że zadania w zakresie eksportu i importu niektórych ważniejszych surowców i materiałów nadal wyrażane są również w ilości.</u>
147   - <u xml:id="u-3.98" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Tak ustalone zadania eksportowe i importowe zostały określone dla poszczególnych resortów wraz z uprawnieniami do dokonywania w trakcie realizacji planu zmian i przesunięć w asortymencie towarowym importu i eksportu, uzasadnionych względami ekonomicznymi z tym jednak, aby wykonać zadania w eksporcie i nie przekroczyć limitów importowych.</u>
148   - <u xml:id="u-3.99" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Ma to na celu zwiększenie zainteresowania producentów w prawidłowej realizacji zadań w zakresie obrotów towarowych z zagranicą.</u>
149   - <u xml:id="u-3.100" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez IV Plenum KC PZPR w Narodowym Planie Gospodarczym nastąpiło dość istotne ograniczenie wskaźników dyrektywnych, wynikających z tego planu dla ministerstw i prezydiów wojewódzkich rad narodowych, a w konsekwencji zjednoczeń i przedsiębiorstw. Dotyczy to przede wszystkim wskaźników ilościowych w zakresie poszczególnych wyrobów przemysłowych. W tym zakresie nomenklaturę objętą Wskaźnikami dyrektywnymi zmniejszono o około 30%. W zakresie wskaźników zatrudnienia wyłączono z limitowania szereg dalszych zjednoczeń, a mianowicie przemysłu odzieżowego, dziewiarsko-pończoszniczego, skórzano-obuwniczego, Polskie Koleje Państwowe oraz niektóre zakłady eksperymentujące. W usługach dla ludności i rolnictwa uchylono dyrektywność w stosunku do wskaźników zatrudnienia i funduszu płać. To samo dotyczy państwowych ośrodków maszynowych. Uchylono również dyrektywność w stosunku do funduszu płac pracowników umysłowych, który przedsiębiorstwa ustalać będą we własnym zakresie pod kontrolą zjednoczeń. Tak więc obecnie dyrektywą dla przedsiębiorstw będzie tylko ogólny wskaźnik zatrudnienia i funduszu płac.</u>
150   - <u xml:id="u-3.101" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Projekt Narodowego Planu Gospodarczego, poza nowym systemem finansowania przedsiębiorstw i zjednoczeń oraz inwestycji, uwzględnia wprowadzenie dyrektywnego wskaźnika rentowności, zamiast dyrektywnej kwoty akumulacji finansowej.</u>
151   - <u xml:id="u-3.102" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Pomimo utrzymania w projekcie Narodowego Planu Gospodarczego jeszcze dość szerokiego zakresu wskaźników dyrektywnych zadań planowych i środków dla ich wykonania, przedsiębiorstwa w latach 1966–1967 opierać będą swą działalność gospodarczą przede wszystkim na zamówieniach i umowach o dostawę, zawartych z odbiorcami. Stąd struktura asortymentowa produkcji i usług będzie operatywnie dostosowywana do aktualnych potrzeb odbiorców, zwłaszcza rynkowych i handlu zagranicznego, a zmiany z tego tytułu wskaźników planu będą dokonywane z rezerw utworzonych na poszczególnych szczeblach organizacyjnych gospodarki narodowej.</u>
152   - <u xml:id="u-3.103" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Omawiając projekt Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok i podstawowych założeń na 1967 rok, konieczne jest uwzględnienie faktu, że dane dla tych lat stanowią pierwszy etap realizacji planu 5-letniego na okres 1966–1970.</u>
153   - <u xml:id="u-3.104" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">W związku z tym należy wyjaśnić, dlaczego nie został przedstawiony Wysokiemu Sejmowi równocześnie projekt uchwały o planie 5-letnim. Odpowiadając na to pytanie trzeba stwierdzić, że prace nad projektem planu 5-letniego, choć poważnie zaawansowane, nie doprowadziły jeszcze do takiego stopnia zbilansowania, który pozwoliłby na rozpatrywanie planu 5-letniego już w chwili obecnej. W szczególności konieczne jest jeszcze dopracowanie problemów związanych z handlem zagranicznym oraz z inwestycjami, a w tej liczbie zwłaszcza z inwestycjami eksportowymi w nadchodzącym pięcioleciu. Konieczne jest również przed ostatecznym ustaleniem zadań planu zawarcie długoletnich umów handlowych z krajami członkowskimi Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Przewidujemy, że prace z tym związane zostaną zakończone do końca tego roku, tak że projekt uchwały o planie 5-letnim na lata 1966–1970 zostanie przedstawiony Wysokiemu Sejmowi w I kwartale 1966 roku.</u>
154   - <u xml:id="u-3.105" who="#PrzewodniczącyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrówStefanJędrychowski">Proszę Wysoki Sejm w imieniu rządu o rozpatrzenie i zatwierdzenie projektu uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym na 1966 rok i podstawowych założeniach na 1967 rok.</u>
  49 + <u xml:id="u-3.0" who="#StefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Przed omówieniem kierunków przedstawionego Wysokiemu Sejmowi projektu Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 i podstawowych założeń planu na rok 1967 pragnę przedstawić aktualną sytuację gospodarczą kraju oraz stopień realizacji zadań planu na rok 1965.</u>
  50 + <u xml:id="u-3.1" who="#StefanJędrychowski">Rozwój sytuacji gospodarczej kraju w tym roku charakteryzują następujące podstawowe cechy:</u>
  51 + <u xml:id="u-3.2" who="#StefanJędrychowski">Po pierwsze — pomyślne wykonanie podstawowych zadań Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1965. W bieżącym roku z nadwyżką wykonany będzie plan wzrostu produkcji przemysłowej. Przekroczony będzie również szacunek produkcji rolnej. W rezultacie wzrost dochodu narodowego będzie wyższy niż planowano.</u>
  52 + <u xml:id="u-3.3" who="#StefanJędrychowski">Po drugie — wysokie tempo rozwoju gospodarczego w tym roku. Wzrost produkcji rolniczej, Wzrost dochodu narodowego osiągnie w 1965 roku tempo najszybsze w bieżącym pięcioleciu, a wzrost produkcji przemysłowej tempo najszybsze od 1961 r.</u>
  53 + <u xml:id="u-3.4" who="#StefanJędrychowski">Po trzecie — rozwój gospodarczy w roku 1965 jest bardziej zrównoważony, a w szczególności korzystniejsze niż w poprzednich latach bieżącego pięciolecia są proporcje pomiędzy wzrostem produkcji przemysłowej a wzrostem produkcji rolniczej, a w przemyśle — pomiędzy wzrostem produkcji środków wytwarzania a wzrostem produkcji wyrobów konsumpcyjnych.</u>
  54 + <u xml:id="u-3.5" who="#StefanJędrychowski">Ta ogólnie pozytywna ocena wyników roku 1965 nie może przesłaniać faktu, że na niektórych odcinkach zadania planu nie zostały wykonane. W sumie jest to jednak dobry rok.</u>
  55 + <u xml:id="u-3.6" who="#StefanJędrychowski">W przemyśle produkcja globalna wzrosła w ciągu 9 miesięcy bieżącego roku o 10,4% w porównaniu z odpowiednim okresem roku ubiegłego, a w ciągu całego bieżącego roku wzrośnie według obecnej oceny o 9,5% w porównaniu z 1964 r., co oznaczać będzie wykonanie zadań Narodowego Planu Gospodarczego w 102,8%.</u>
  56 + <u xml:id="u-3.7" who="#StefanJędrychowski">Osiągnięcie stosunkowo wysokiego tempa wzrostu produkcji przemysłowej w 1965 r. stało się możliwe dzięki zwiększonej ilości nowych obiektów uruchamianych w wyniku zakończenia inwestycji oraz opanowaniu produkcji w obiektach oddanych do użytku w latach poprzednich, dzięki poprawie przebiegu skupu artykułów rolnych, a w rezultacie większej ilości surowców do przerobu w przemyśle spożywczym oraz dzięki wzrostowi importu surowców i materiałów pomocniczych dla przemysłu, co umożliwiła poprawa sytuacji płatniczej osiągnięta w 1964 r.</u>
  57 + <u xml:id="u-3.8" who="#StefanJędrychowski">Najszybszy w 1965 r. jest wzrost produkcji w przedsiębiorstwach przemysłu chemicznego, podległych Ministerstwu Przemysłu Chemicznego, które zwiększą swą produkcję o 16,5% w porównaniu z 1964 r. oraz w przedsiębiorstwach przemysłu maszynowego, podległych Ministerstwu Przemysłu Ciężkiego, które zwiększą produkcję o 14,7%. Szybszy niż w latach poprzednich jest również wzrost produkcji w przemyśle podległym Ministerstwu Przemysłu Spożywczego i Skupu. Wyniesie on według obecnej oceny 7%. Wzrost produkcji w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego wyniesie 6,8%, a w przemyśle podległym Ministerstwu Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — 8,8%.</u>
  58 + <u xml:id="u-3.9" who="#StefanJędrychowski">Korzystne rezultaty produkcyjne osiągnięto w 1965 r. również w innych gałęziach przemysłu, jak na przykład w przemyśle energetyczno-paliwowym i w planowanym terenowo drobnym przemyśle.</u>
  59 + <u xml:id="u-3.10" who="#StefanJędrychowski">Charakterystyczną cechę 1965 r. stanowi prawie wyrównane tempo wzrostu produkcji środków wytwarzania (tak zwanej grupy „A”) i wyrobów konsumpcyjnych (tak zwanej grupy „B”), po kilkuletnim okresie wyraźnego nienadążania wzrostu produkcji wyrobów grupy „B” za wzrostem produkcji wyrobów grupy „A”. Szacuje się obecnie, że produkcja wyrobów grupy „A” wzrośnie w 1965 r. o 9,7% w porównaniu z 1964 r., a produkcja wyrobów grupy „B” o około 9%. Szybszy w 1965 r. wzrost produkcji wyrobów grupy „B” jest nie tylko wynikiem wzrostu dostaw surowców dla takich gałęzi przemysłu spożywczego, jak przemysł mięsny, cukrowniczy, tłuszczowy, ale również wynikiem działania środków podjętych w latach 1964–1965 dla przyśpieszenia produkcji rynkowej, a mianowicie zwiększenia importu surowców dla przemysłu lekkiego, przyśpieszenia tempa wzrostu produkcji dóbr trwałego użytkowania w przemyśle maszynowym oraz aktywizacji produkcji wyrobów rynkowych w państwowym i spółdzielczym przemyśle planowanym terenowo.</u>
  60 + <u xml:id="u-3.11" who="#StefanJędrychowski">W sumie w ciągu 5 lat produkcja przemysłowa wzrośnie według obecnej oceny o około 52%, co oznaczać będzie wykonanie w 100% zadań planu 5-letniego, przy nieosiągnięciu jednak planowanego poziomu produkcji wyrobów konsumpcyjnych, a przekroczeniu planu w przemyśle produkującym środki wytwarzania.</u>
  61 + <u xml:id="u-3.12" who="#StefanJędrychowski">W rolnictwie przewiduje się w bieżącym roku stosunkowo znaczny wzrost produkcji globalnej, a mianowicie o 7% w porównaniu z rokiem 1964, co oznaczać będzie przekroczenie poziomu założonego w Narodowym Planie Gospodarczym o ponad 5%. Wysokie tempo wzrostu produkcji rolniczej w 1965 r. zawdzięczać należy głównie korzystnym wynikom w produkcji roślinnej, a przede wszystkim osiągnięciu najwyższych z dotychczasowych plonów i zbiorów zboża, siana i rzepaku. Plony buraków cukrowych i ziemniaków, jakkolwiek niższe niż w 1964 r., są również stosunkowo dobre.</u>
  62 + <u xml:id="u-3.13" who="#StefanJędrychowski">Produkcja zwierzęca przekroczy w 1965 r. poziom planowany i wzrośnie w porównaniu z rokiem poprzednim. Dotyczy to zwłaszcza żywca i mleka. W czerwcu 1965 r. pogłowie trzody chlewnej przekroczyło po raz pierwszy poziom z czerwca 1962 r. — najwyższy uprzednio osiągnięty poziom przed okresem spadku pogłowia w latach 1963–1964.</u>
  63 + <u xml:id="u-3.14" who="#StefanJędrychowski">Wzrost zbiorów i hodowli spowodował wzrost przychodów pieniężnych wsi z tytułu sprzedaży państwu produktów rolnych i jest źródłem poprawy jej sytuacji ekonomicznej, której towarzyszy ożywienie procesów inwestycyjnych na wsi.</u>
  64 + <u xml:id="u-3.15" who="#StefanJędrychowski">W rezultacie wyniki roku 1965 znacznie poprawiają łączny wynik rolnictwa w bieżącym pięcioleciu. Produkcja rolnictwa wzrośnie łącznie w ciągu 5 lat o 14%. Wskutek niekorzystnych na ogół warunków atmosferycznych w latach 1962, 1963 i 1964 nie osiągnie ona jednak poziomu założonego w planie 5-letnim, w którym szacowano wzrost produkcji rolnictwa na 22%.</u>
  65 + <u xml:id="u-3.16" who="#StefanJędrychowski">Nakłady inwestycyjne w bieżącym roku osiągną poziom 137 mld zł, co oznacza wykonanie planu w 100,3%. O przekroczeniu planu decydują głównie wyższe niż planowano nakłady na nielimitowane inwestycje szybko rentujące się oraz inwestycje ze środków społecznych, jak na przykład inwestycje w ramach czynów społecznych. Nakłady inwestycyjne ogółem będą w 1965 r. o około 7,6% wyższe niż w roku 1964. Pozwoliło to na znaczne zaawansowanie budowy kluczowych obiektów, z których znaczna część weszła już do produkcji w 1965 r. lub oddana zostanie do użytku w I półroczu 1966 r. Znacznie zwiększyła się liczba obiektów oddawanych do użytku. Jednakże efekty poniesionego wysiłku inwestycyjnego w tym roku zostały pomniejszone przez fakty opóźnień w oddawaniu do użytku szeregu obiektów, zwłaszcza przemysłowych, oraz nieosiągania w wyznaczonych terminach ich projektowanej zdolności produkcyjnej. Niepełne wykonanie planu oddawania do użytku obiektów z inwestycji stanowi jedną z ujemnych stron naszej działalności inwestycyjnej w tym roku, na którą musi być zwrócona szczególna uwaga w 1966 r.</u>
  66 + <u xml:id="u-3.17" who="#StefanJędrychowski">Nakłady inwestycyjne w bieżącym pięcioleciu osiągną prawie 100% poziomu założonego w planie 5-letnim. Jednakże znaczne opóźnienia w oddawaniu szeregu obiektów do użytku, opóźnienia w opanowaniu pełnej zdolności projektowej nowo oddanych obiektów oraz przekraczanie planowanych lub szacowanych początkowo kosztów budowy i jako pośredni skutek tego, zmiany i przesunięcia w rzeczowych programach inwestycyjnych powodują, że w szeregu gałęzi przemysłu planowany przyrost zdolności produkcyjnej nie został w tym pięcioleciu osiągnięty.</u>
  67 + <u xml:id="u-3.18" who="#StefanJędrychowski">W handlu zagranicznym eksport wzrośnie w bieżącym roku — według obecnej oceny (która może być zaniżona ze względu na możliwości przekroczenia planów operatywnych w IV kwartale) o 1,6%, przy wzroście importu o 10,8%.</u>
  68 + <u xml:id="u-3.19" who="#StefanJędrychowski">Pomimo szybszego wzrostu importu niż eksportu równowaga w bilansie płatniczym państwa została zachowana ze względu na częściowe wykorzystanie należności na rachunkach bieżących w obrotach z wielu krajami socjalistycznymi i kapitalistycznymi. Natomiast niekorzystnym faktem było niepełne wykonywanie planów eksportu maszyn i urządzeń do krajów kapitalistycznych.</u>
  69 + <u xml:id="u-3.20" who="#StefanJędrychowski">W sumie dzięki korzystnym wynikom osiągniętym w roku 1965 w przemyśle i rolnictwie, przewidujemy, że w bieżącym roku osiągnięty będzie wysoki wzrost dochodu narodowego do podziału, oceniany obecnie na 7,7%, co stanowić będzie najwyższy przyrost dochodu narodowego od roku 1961. Niemniej jednak w sumie wzrost dochodu narodowego w ciągu bieżącego pięciolecia — chociaż znaczny — będzie jednak niższy niż planowano.</u>
  70 + <u xml:id="u-3.21" who="#StefanJędrychowski">W handlu wewnętrznym w bieżącym roku obroty wzrosną według obecnych przewidywań o około 8,6% w porównaniu z rokiem 1964. Najwyższa dynamika cechuje obroty w handlu wiejskim, które w związku ze wzrostem siły nabywczej wsi wzrosną o ponad 10% w porównaniu z rokiem 1964, przy czym w porównaniu z latami poprzednimi osiągnęliśmy znaczną poprawę zaopatrzenia tego rynku zwłaszcza w środki produkcji dla rolnictwa, materiały budowlane, opał itp.</u>
  71 + <u xml:id="u-3.22" who="#StefanJędrychowski">Jednak mimo wzrostu obrotów i znacznego zwiększenia dostaw do handlu wielu podstawowych artykułów — nie uzyskaliśmy w pełni zadowalającej poprawy sytuacji rynkowej. Na wielu odcinkach istnieją jeszcze niedobory w zaspokajaniu popytu ludności. Stanowi to główną słabość aktualnej sytuacji gospodarczej. W szczególności w ciągu całego roku występowały poważne trudności w zrównoważeniu popytu i podaży mięsa i przetworów mięsnych, chociaż dostawy tych wyrobów na rynek w porównaniu z rokiem 1964 wzrosły o około 12%.</u>
  72 + <u xml:id="u-3.23" who="#StefanJędrychowski">Na taki stan wpłynęło kilka przyczyn, a między innymi pogorszenie proporcji ekonomicznych w 1965 r. w stosunku do zakażeń planu, a mianowicie szybszy niż planowano i nie w pełni uzasadniony przekroczeniem planu produkcji wzrost zatrudnienia i związany z tym wzrost dochodów nowo zatrudnionych, co spowodowało wzmożenie popytu na żywność i odzież. Dodatkowo na zwiększenie popytu na mięso wpłynął w roku 1965 nieurodzaj i brak na rynku dostatecznej ilości warzyw i owoców. Nie osiągnięto również pełnego zrównoważenia popytu i podaży w dostawach całego szeregu wyrobów przemysłu lekkiego, pomimo globalnego wzrostu wartości dostaw artykułów przemysłu włókienniczego, odzieżowego i skórzano-obuwniczego o około 8%. Braki dotyczyły zwłaszcza niektórych poszukiwanych asortymentów tkanin, wyrobów dziewiarskich i pończoszniczych, a także obuwia.</u>
  73 + <u xml:id="u-3.24" who="#StefanJędrychowski">Wszystko to wskazuje, że sytuacja rynkowa wymaga nadal szczególnej uwagi i koncentracji wysiłków wszystkich ogniw naszej gospodarki. W sumie rok ten stanowił okres przyśpieszonego rozwoju gospodarki narodowej.</u>
  74 + <u xml:id="u-3.25" who="#StefanJędrychowski">Oceniając pozytywnie wyniki dotychczasowej działalności gospodarczej, nie można jednak zapominać, że powstały jednocześnie pewne dysproporcje, związane między innymi z nadmiernym wzrostem zatrudnienia i siły nabywczej ludności, niewystarczającym zaopatrzeniem działalności inwestycyjnej w niektóre materiały budowlane oraz nie dostosowanym niejednokrotnie do potrzeb odbiorców krajowych i zagranicznych profilem produkcji bądź niewystarczającym poziomem jej jakości.</u>
  75 + <u xml:id="u-3.26" who="#StefanJędrychowski">Dlatego też podstawowe zadania, jakie trzeba będzie realizować w 1966 roku, wynikają z jednej strony z potrzeby utrwalenia i umocnienia obecnych osiągnięć gospodarczych, a z drugiej — z konieczności przezwyciężenia powstałych opóźnień i dysproporcji. Oznacza to budowę takiego planu, który zapewniłby lepiej zbilansowany, bardziej harmonijny rozwój gospodarki narodowej przy jednoczesnym rozwiązaniu najbardziej dokuczliwych niedociągnięć i braków.</u>
  76 + <u xml:id="u-3.27" who="#StefanJędrychowski">Przedstawiony projekt Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok przewiduje bardziej umiarkowane tempo wzrostu produkcji przy jednoczesnym zwiększeniu rezerw, podnoszących stopień realności planu i zmniejszających niebezpieczeństwo nieprzewidzianych zakłóceń równowagi gospodarczej kraju. Dochód narodowy wytworzony zwiększy się w 1966 roku zgodnie z projektem planu o około 3,7%. Jednocześnie zakłada się, że dochód narodowy do podziału wzrośnie o 3,9%.</u>
  77 + <u xml:id="u-3.28" who="#StefanJędrychowski">Należy podkreślić, że wzrost ten założony jest ostrożnie, tak że istnieje duże prawdopodobieństwo przekroczenia przyjętych ustaleń w trakcie realizacji planu. Wiąże się to w szczególności z ostrożnymi przewidywaniami, dotyczącymi poziomu produkcji rolnej w 1966 roku, co stanowi specyficzną, choć trudną do liczbowego określenia, rezerwę planu. Problem ten przedstawię nieco dokładniej w dalszej części przemówienia. Z innych rezerw planu należy zwrócić uwagę na utworzenie w planie inwestycyjnym łącznych rezerw na sumę ponad 6,6 mld zł (w tym rezerwa centralna w wysokości około 2,5 mld zł) oraz rezerw towarów rynkowych, przeznaczonych na pokrycie ewentualnego przekroczenia siły nabywczej ludności.</u>
  78 + <u xml:id="u-3.29" who="#StefanJędrychowski">Projekt Narodowego Planu Gospodarczego przewiduje następnie ściślejsze — niż to było w 1965 roku — dostosowanie działalności inwestycyjnej, w tym zwłaszcza budowlano-montażowej, do aktualnych możliwości zaopatrzeniowych i mocy przerobowej przedsiębiorstw.</u>
  79 + <u xml:id="u-3.30" who="#StefanJędrychowski">Projekt planu na rok 1966 zakłada pewne obniżenie tempa wzrostu zatrudnienia w stosunku do roku 1965, jednak wzrost zatrudnienia jest znaczny, gdyż prawie 280 tys. osób, a udział zatrudnienia w wartości przyrostu produkcji przemysłowej i budowlanej wzrasta w porównaniu z przeciętną obecnego pięciolecia. Dlatego założone w planie liczby zatrudnienia i funduszu płac, obejmujące rezerwy na przekroczenie planu produkcji, powinny być traktowane jako górna granica.</u>
  80 + <u xml:id="u-3.31" who="#StefanJędrychowski">Tego rodzaju generalne założenia projektu Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok pozwolą na lepsze zbilansowanie produkcji z możliwościami zaopatrzeniowymi oraz potrzebami odbiorców krajowych i zagranicznych, zwłaszcza pod względem struktury asortymentowej i jakości towarów. Realizacja tych założeń powinna wzmocnić równowagę gospodarczą kraju i stworzyć warunki, ułatwiające wdrożenie w codzienną praktykę nowych zasad planowania i zarządzania, co z kolei powinno przyczynić się do zwiększenia stopnia efektywności gospodarowania.</u>
  81 + <u xml:id="u-3.32" who="#StefanJędrychowski">W projekcie planu na rok 1966 zakłada się obniżkę kosztów własnych w przemyśle co najmniej o 0,5%, w budownictwie o 0,1%, w transporcie o 0,5%.</u>
  82 + <u xml:id="u-3.33" who="#StefanJędrychowski">W świetle przyjętych założeń działalność inwestycyjna w 1966 roku powinna przebiegać sprawniej, taniej i szybciej niż w latach ubiegłych. Wyrazem tego może być fakt, że w 1966 roku nastąpi skrócenie średniego cyklu inwestycyjnego w stosunku do roku 1965 o około 4%, a ilość obiektów inwestycyjnych oddawanych do użytku wyniesie około 6 tys., to jest o ponad 12% więcej niż w 1965 r.</u>
  83 + <u xml:id="u-3.34" who="#StefanJędrychowski">I wreszcie podstawowe założenia Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok powinny umożliwić wyraźniejsze zwiększenie eksportu, co w konsekwencji spowoduje poprawę bilansu płatniczego, oraz przez zwiększenie dostaw wielu artykułów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego, pozwoli na wzmocnienie nie tylko globalnej równowagi, lecz również i złagodzenie najbardziej dotkliwych braków na rynku wewnętrznym.</u>
  84 + <u xml:id="u-3.35" who="#StefanJędrychowski">Przechodząc do szczegółowego omówienia kierunków i zadań projektu Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok, chciałbym rozpocząć od problemów spożycia. W nadchodzącym roku zamierza się rozwiązać szereg zagadnień. Szacuje się, że fundusz spożycia ogółem wzrośnie w tempie większym od dochodu narodowego i będzie wyższy w 1966 roku o 4,7% w porównaniu z przewidywanym poziomem 1965 roku, w tym fundusz spożycia indywidualnego będzie wyższy o około 4,5%, zaś tak zwane spożycie zbiorowe, obejmujące między innymi sferę ochrony zdrowia, szkolnictwa i innych placówek, zaspokajających potrzeby ludności lub pracujących na ogólne potrzeby społeczeństwa, wzrośnie o około 6,2%. Oznacza to, że wzrost spożycia indywidualnego na jednego mieszkańca wyniesie w 1966 r. około 3,4% w porównaniu z 1965 rokiem.</u>
  85 + <u xml:id="u-3.36" who="#StefanJędrychowski">Te założenia znajdują pełne pokrycie w planie obrotu towarowego, przewidującym, że zakupy towarów w handlu uspołecznionym wzrosną co najmniej o 5,5%, oraz w przewidywanej sprzedaży usług w gospodarce uspołecznionej, która wzrośnie o 8,4%. Należy zaznaczyć, że przewidziane w planie dostawy towarów z produkcji i importu do sieci handlowej zapewniają — niezależnie od założonego tempa wzrostu obrotów — również wzrost stanów zapasów towarów rynkowych w sieci handlowej o ponad 7 mld zł, co powinno przyczynić się do poprawy ciągłości i rytmiczności zaopatrzenia rynkowego.</u>
  86 + <u xml:id="u-3.37" who="#StefanJędrychowski">Liczby spożycia i obrotu towarowego nie obejmują dalszego wzrostu siły nabywczej i spożycia w rezultacie regulacji płac, na pokrycie których w planie, jak corocznie, została założona rezerwa towarowa.</u>
  87 + <u xml:id="u-3.38" who="#StefanJędrychowski">Jak już podkreśliłem, jednym z zasadniczych zadań gospodarki narodowej w 1966 r. jest zapewnienie poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego w najbardziej poszukiwane artykuły. Cel ten zamierza się osiągnąć:</u>
  88 + <u xml:id="u-3.39" who="#StefanJędrychowski">— po pierwsze — przez pełniejsze, niż dotychczas, dostosowanie asortymentu i struktury produkcji do aktualnych potrzeb ludności;</u>
  89 + <u xml:id="u-3.40" who="#StefanJędrychowski">— po drugie — przez dążenie do poprawy jakości produkcji, zwłaszcza w zakresie artykułów przemysłowych trwałego użytku i artykułów przemysłu lekkiego;</u>
  90 + <u xml:id="u-3.41" who="#StefanJędrychowski">— po trzecie — przez dążenie do zwiększenia importu surowców służących do produkcji artykułów rynkowych oraz przez wykorzystywanie możliwości importu artykułów konsumpcyjnych;</u>
  91 + <u xml:id="u-3.42" who="#StefanJędrychowski">— po czwarte — przez ograniczenie eksportu niektórych, najbardziej poszukiwanych przez ludność artykułów, jak na przykład mięso.</u>
  92 + <u xml:id="u-3.43" who="#StefanJędrychowski">W szczególności Narodowy Plan Gospodarczy zakłada znaczny wzrost sprzedaży mięsa i przetworów mięsnych ogółem, a mianowicie o około 8%.</u>
  93 + <u xml:id="u-3.44" who="#StefanJędrychowski">Należy podkreślić, że łączny wzrost dostaw mięsa w latach 1965–1966 w stosunku do roku 1964 wyniesie około 20%.</u>
  94 + <u xml:id="u-3.45" who="#StefanJędrychowski">Wydatna poprawa zaopatrzenia rynku nastąpi w zakresie wyrobów przemysłu lekkiego, dzięki dalszemu zwiększeniu produkcji tej gałęzi przemysłu. Łączna wartość dostaw na rynek wyrobów przemysłu lekkiego, a więc tkanin, konfekcji, wyrobów dziewiarskich i pończoszniczych, obuwia, wyrobów futrzarskich i galanteryjnych, wzrośnie w 1966 roku o około 10%. Dostawy tkanin bawełnianych, licząc w metrach kwadratowych — o około 6%, wyrobów dziewiarskich — o około 12%, a obuwia z wierzchami skórzanymi, licząc w tysiącach par, o około 9%.</u>
  95 + <u xml:id="u-3.46" who="#StefanJędrychowski">Nie uda się prawdopodobnie jeszcze w pełni pokryć zapotrzebowania na niektóre asortymenty tkanin bawełnianych, chociaż uczynimy wszystko, aby przynajmniej zmniejszyć istniejące braki. Natomiast istotna poprawa w zaopatrzeniu rynku nastąpi w wyrobach dziewiarskich oraz pończoszniczych, gdyż znacznie, prawie dwukrotnie, zwiększą się dostawy z przemysłu wyrobów z elastilu i w większym niż dotychczas stopniu wzrosną dostawy wyrobów dziewiarskich z anilany.</u>
  96 + <u xml:id="u-3.47" who="#StefanJędrychowski">Nastąpi także poprawa zaopatrzenia rynku w meble, szkło stołowe, wyroby przemysłu porcelanowo-fajansowego i wyroby papiernicze.</u>
  97 + <u xml:id="u-3.48" who="#StefanJędrychowski">Duże znaczenie dla poprawy zaopatrzenia rynku mieć będzie zwiększony import owoców cytrusowych oraz kawy. Sprzedaż owoców cytrusowych w 1966 r. wzrośnie o około 33%, a sprzedaż kawy zwiększy się o 26%.</u>
  98 + <u xml:id="u-3.49" who="#StefanJędrychowski">Tempo wzrostu dostaw artykułów trwałego użytku jest niższe w roku 1966 niż osiągane w latach ubiegłych, co jest związane ze względnym nasyceniem popytu ludności na niektóre artykuły, jak na przykład pralki, maszyny do szycia, motocykle itp. Natomiast w tych dziedzinach, w których popyt ludności nie jest zaspokojony, przewiduje się dalszy wzrost dostaw, który w 1966 r. wyniesie na przykład w zakresie lodówek 22,3%, a w zakresie telewizorów — 6,5%.</u>
  99 + <u xml:id="u-3.50" who="#StefanJędrychowski">Szczególnie istotnym problemem w tym zakresie jest podniesienie jakości wyrobów oraz wprowadzenie nowych, udoskonalonych i dostosowanych do potrzeb ludności modeli. Stawia to poważne zadanie przed przemysłem, a zwłaszcza przed przemysłem metalowym i elektrotechnicznym, który po początkowych sukcesach, związanych z opanowywaniem nowej w naszym kraju produkcji szeregu artykułów trwałego użytku, powinien obecnie uzyskać wydatniejsze postępy w jej doskonaleniu i urozmaiceniu.</u>
  100 + <u xml:id="u-3.51" who="#StefanJędrychowski">Przewiduje się, że w 1966 r. nastąpi dalsza poprawa zaopatrzenia rynku w materiały budowlane. Ogólna wartość dostaw przeznaczonych na sprzedaż dla ludności materiałów budowlanych — mineralnych, drzewnych i hutniczych — wzrośnie o 9,3%.</u>
  101 + <u xml:id="u-3.52" who="#StefanJędrychowski">Wzrost dostaw cementu, przeznaczonego na sprzedaż dla ludności, wyniesie w 1966 r. — 11%, to jest do poziomu 3.160 tys. ton, zaś dostawy bardzo poszukiwanych płyt azbestowo-cementowych wzrosną w 1966 r. o 22,4%.</u>
  102 + <u xml:id="u-3.53" who="#StefanJędrychowski">Dostawy na sprzedaż dla ludności wyrobów hutniczych, a więc wyrobów walcowanych, rur stalowych, blachy ocynkowanej wzrosną o 14% i osiągną 200 tys. ton, co powinno pozwolić na poważne zmniejszenie braków rynkowych tych artykułów.</u>
  103 + <u xml:id="u-3.54" who="#StefanJędrychowski">Przedstawiając problemy związane ze wzrostem spożycia i dostaw rynkowych, należy również wspomnieć o polityce cen, jaką zamierzamy prowadzić w roku 1966. Podstawowym założeniem będzie tu utrzymanie Ogólnego poziomu cen na niezmienionym poziomie oraz dążenie do stabilizacji poziomu kosztów utrzymania. Założenie to dotyczy oczywiście cen tych towarów i usług, na ukształtowanie których mamy wpływ, gdyż zmiany poziomu kosztów utrzymania, związane na przykład z wahaniami urodzajów owoców i warzyw, są — choć mogą być łagodzone przez politykę interwencyjną państwa — nieuniknione. Założenie to nie oznacza również, że nie będziemy dokonywać niezbędnych zmian w proporcjach cen pomiędzy poszczególnymi asortymentami. W tych jednak wypadkach, gdy okaże się konieczne podniesienie ceny jednego artykułu — zostaną obniżone ceny innych, w rozmiarach kompensujących bądź nawet przewyższających dokonane podwyżki.</u>
  104 + <u xml:id="u-3.55" who="#StefanJędrychowski">Wreszcie pragnę wyjaśnić, w związku z istniejącymi pogłoskami, że nie zamierzamy podnieść cen abonamentów radiowych i telewizyjnych, przeciwnie, wprowadzimy bodźce zachęcające do zakupywania aparatów radiowych i telewizyjnych; nie przewidujemy także w najbliższej przyszłości dalszego zwiększenia opłat telefonicznych.</u>
  105 + <u xml:id="u-3.56" who="#StefanJędrychowski">Projekt Narodowego Pianiu Gospodarczego na 1966 rok zakłada pokaźny przyrost zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej, gdyż wynoszący blisko 280 tys. osób, czyli 3,4%. W ramach ogólnego przyrostu przewiduje się wzrost zatrudnienia w przemyśle o 2,8%, a w budownictwie o 3,1%. Wielkość tego przyrostu odpowiada przyrostowi zasobów siły roboczej.</u>
  106 + <u xml:id="u-3.57" who="#StefanJędrychowski">W projekcie planu założono wzrost wydajności pracy w przemyśle o 3,1%, a w budownictwie — o 4,8%. Wzrost ten jest niższy niż osiągany w latach bieżącego pięciolecia. Bardziej umiarkowane zadania w zakresie wzrostu wydajności pracy zostały założone w celu umożliwienia korzystnych zmian w strukturze asortymentowej produkcji w kierunku obniżenia jej materiałochłonności oraz dla umożliwienia poprawy jakości produkcji. Jednocześnie przy tych stosunkowo umiarkowanych zadaniach w zakresie wzrostu wydajności pracy, przekroczenie planów produkcji powinno się odbywać z reguły bez ponadplanowego wzrostu zatrudnienia przy wykorzystaniu istniejących rezerw Wzrostu wydajności pracy.</u>
  107 + <u xml:id="u-3.58" who="#StefanJędrychowski">Narodowy Plan Gospodarczy na 1966 r., rozpoczynający nowy 5-letni etap rozwoju gospodarczego kraju, zakłada dalsze kontynuowanie intensywniej działalności inwestycyjnej. Szacuje się, że nakłady inwestycyjne w całej gospodarce narodowej osiągną poziom 145 mld zł, co w rezultacie oznacza, że obciążenie inwestycjami netto dochodu narodowego podzielonego zwiększy się w 1966 r. do 17,8%, wobec 17,2% przewidywanych w 1965 r.</u>
  108 + <u xml:id="u-3.59" who="#StefanJędrychowski">Należy jednak pamiętać o tym, że założona w planie wielkość inwestycji stanowi w zasadzie ich górną granicę, podczas gdy szacunek dochodu narodowego stanowi Wielkość minimalną. Przy przekroczeniu założeń w zakresie dochodu narodowego, jego obciążenie inwestycjami netto może faktycznie ukształtować się na poziomie niższym. Potwierdza to doświadczenie lat ubiegłych. Tak na przykład w roku 1961 w planie szacowano udział inwestycji netto w dochodzie narodowym podzielonym na 18,5%, faktycznie osiągnięto 16,9%. Odpowiednie liczby dla roku 1962 wynoszą — 19,4% i 18,6%; dla 1963 r. — 19,5% i 17,4%; dla roku 1964 w Obu wypadkach — 17,3%; dla roku 1965 – 17,7% i przewidywane wykonanie 17,2%.</u>
  109 + <u xml:id="u-3.60" who="#StefanJędrychowski">Największy wzrost nakładów przeznacza się w roku przyszłym na inwestycję produkcyjne, a w szczególności na rolnictwo około 10% wzrostu, na transport i łączność około 6,4% oraz na przemysł około 4,2%.</u>
  110 + <u xml:id="u-3.61" who="#StefanJędrychowski">W nieco wolniejszym tempie, wynoszącym w sumie około 1,8%, wzrastają w 1966 r. inwestycje nieprodukcyjne. W zakresie inwestycji nieprodukcyjnych bardzo poważny wzrost wykazują nakłady w dziale nauki i szkolnictwa wyższego — o 16,5% oraz nakłady na budownictwo mieszkaniowe — o 7,7%.</u>
  111 + <u xml:id="u-3.62" who="#StefanJędrychowski">Zgodnie z przyjętymi kierunkami polityki mieszkaniowej nakłady na spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe we wszystkich jego formach Wzrosną w 1966 r. o 76,4% w porównaniu z 1965 r., a jego udział w całości uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego wzrośnie z 21,8% do 44,8%.</u>
  112 + <u xml:id="u-3.63" who="#StefanJędrychowski">Wobec tego, że podane tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych nie obejmuje rezerwy centralnej, rzeczywisty wzrost nakładów na poszczególne gałęzie gospodarki narodowej, w tym zwłaszcza na przemysł, będzie nieco większy. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że niebezpieczeństwo wzrostu nakładów inwestycyjnych, ze względu na niewłaściwie zaplanowany koszt poszczególnych inwestycji, jest mniejsze niż w ubiegłym pięcioleciu. Wiąże się to z wprowadzonymi zmianami w planowaniu i realizacji inwestycji. Przykładowo możne podać, że koszt inwestycji włączonych do projektu planu na rok 1966 był weryfikowany w bieżącym roku aż trzykrotnie: w kwietniu — przez resorty, a w maju i sierpniu — przez specjalne grupy robocze, złożone z przedstawicieli Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, resortów, wykonawców i banków, finansujących inwestycje.</u>
  113 + <u xml:id="u-3.64" who="#StefanJędrychowski">W 1966 roku przewiduje się skoncentrowanie nakładów na najważniejszych dla gospodarki obiektach oraz uzyskanie postępu w przyśpieszeniu terminów oddawania nowych obiektów do użytku. W szczególności zakłada się, że w 1966 roku zostanie zakończona budowa i zostanie przekazanych do eksploatacji szereg ważnych obiektów przemysłowych. Przykładowo można tu wymienić V wielki piec w hucie im. Lenina, trzy nowe ciągi syntezy amoniaku i mocznika w Zakładach Azotowych w Puławach, wytwórnię akrylonitrylu na bazie acetylenu z gazu ziemnego w Zakładach Azotowych Tarnów II, kombinat cementowo-wapienniczy w Nowinach.</u>
  114 + <u xml:id="u-3.65" who="#StefanJędrychowski">Z obiektów rozpoczynanych w 1966 roku należy wymienić gazociągi magistralne Puławy — Warszawa i Tarnów — Skawina, elektrociepłownię w Bydgoszczy, walcownię — slabing w hucie im. Lenina w Krakowie, fabrykę nawozów fosforowych przy Gdańskiej Fabryce Kwasu Siarkowego, Fabrykę Przemyślu Odzieżowego w Wejherowie i skręcalnię elastilu w Łowiczu, fabrykę obuwia w Słupsku oraz szereg zakładów przemysłu materiałów budowlanych i przemysłu rolno-spożywczego. Ponadto w 1966 roku rozpocznie się rozbudową szeregu istniejących już zakładów, zwłaszcza w górnictwie, hutnictwie i przemyśle maszynowym.</u>
  115 + <u xml:id="u-3.66" who="#StefanJędrychowski">Narodowy Plan Gospodarczy zakłada zwiększenie globalnej wartości produkcji przemysłowej o około 6.5%. W ramach globalnej produkcji przemysłowej najszybszy wzrost produkcji przewiduje się w przemyśle chemicznym — o 10% oraz w przemyśle maszynowym — o 9,2%, przy czym w przemyśle maszynowym Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego produkcja wzrośnie o około 10%. Również w przemyśle porcelanowo-fajansowym nastąpi wydatny wzrost produkcji o 11,6%. Stosunkowo znaczny jest również wzrost produkcji przemysłu lekkiego, mianowicie: odzieżowego — o 7,2%, włókienniczego, obejmującego również dziewiarstwo i pończosznictwo — o 5,8% i skórzano-obuwniczego o 5,6%.</u>
  116 + <u xml:id="u-3.67" who="#StefanJędrychowski">Znacznie wolniej natomiast — w wyniku ostrożnego zaplanowania rozwoju bazy surowcowej w rolnictwie — zostało założone tempo wzrostu państwowego i spółdzielczego przemysłu spożywczego — o 2,7%.</u>
  117 + <u xml:id="u-3.68" who="#StefanJędrychowski">Po wyeliminowaniu przemysłu spożywczego z ogólnej wartości produkcji przemysłowej, tempo wzrostu produkcji w pozostałych gałęziach przemysłu jest wyższe i wyniesie w 1966 r. 7,4%. O ile w roku 1966 sytuacja w rolnictwie będzie bardziej pomyślna, niż zakłada się w planie, to istniejące w przemyśle spożywczym rezerwy w zdolnościach produkcyjnych pozwolą przetworzyć ponadplanową podaż płodów rolnych i przyśpieszyć ogólne tempo wzrostu produkcji przemysłowej.</u>
  118 + <u xml:id="u-3.69" who="#StefanJędrychowski">Mniej napięte zadania w dziedzinie wzrostu produkcji przemysłowej sprzyjać powinny wysiłkom, jakich należy dokonać w zakresie poprawy jakości produkcji, oraz lepszego dostosowania asortymentu produkcji do bieżących potrzeb gospodarki narodowej, a zwłaszcza do popytu ze strony ludności i do zamówień na eksport.</u>
  119 + <u xml:id="u-3.70" who="#StefanJędrychowski">W przemyśle chemicznym, którego produkcja w 1966 r. wzrośnie o 10%, najszybszy wzrost przewidziany jest w produkcji nawozów azotowych — o 25,5%, włókien syntetycznych — o 24,8% i tworzyw sztucznych — o 31%. Rozwój produkcji nawozów azotowych oparty będzie na nowoczesnej technologii, polegającej na zastosowaniu do produkcji amoniaku najtańszego surowca, jakim jest gaz ziemny, co pozwoli wydatnie obniżyć koszty produkcji. Udział amoniaku, produkowanego z gazu ziemnego, wzrośnie w 1966 r. do 27% ogólnej produkcji amoniaku, wobec 12,6% w 1965 r. Produkcja włókien syntetycznych, której przyrost w porównaniu z 1965 r. wynosi 5.400 ton, pozwoli na ograniczenie wzrostu importu surowców włókienniczych oraz wpłynie na poprawę jakości i trwałości wyrobów przemysłu lekkiego. W zakresie produkcji włókien chemicznych przewiduje się również podjęcie niezbędnych środków, zapewniających poprawę ich jakości. Dotyczy to zwłaszcza przędzy z jedwabiu wiskozowego i przędzy z włókien syntetycznych. Zakłada się również środki zapewniające poprawę jakości ogumienia trakcyjnego.</u>
  120 + <u xml:id="u-3.71" who="#StefanJędrychowski">Nie wymieniam tutaj ujętych w dokumentach planu zadań wszystkich gałęzi przemysłu, na przykład przemysłu energetycznego, węglowego, hutniczego, przemysłu materiałów budowlanych, drzewnego i celulozowo-papierniczego. Pełne wykonanie przez te gałęzie przemysłu ich zadań, opartych na ocenie istniejących zdolności produkcyjnych, ma ważne znaczenie dla zrównoważonego rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
  121 + <u xml:id="u-3.72" who="#StefanJędrychowski">Tempo wzrostu produkcji przemysłu maszynowego w 1966 roku nadal będzie szybsze od tempa wzrostu całej produkcji przemysłowej. Podstawowym zadaniem, jakie stoi przed tą gałęzią produkcji, jest potrzeba uzyskania wyraźnego postępu w zakresie unowocześnienia konstrukcji szeregu wyrobów, co wiąże się z obniżeniem ich materiałochłonności i poprawą właściwości użytkowych. Powinno to umożliwić zrealizowanie postawionych zadań w zakresie eksportu, w którym wyroby przemysłu maszynowego odgrywają coraz większą rolę, oraz ułatwić poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u>
  122 + <u xml:id="u-3.73" who="#StefanJędrychowski">Przy ustalaniu zadań planu na 1966 rok w zakresie rolnictwa musiał być uwzględniony fakt, że w 1965 roku warunki klimatyczne były szczególnie sprzyjające dla wszystkich upraw, z wyjątkiem ziemniaków i sadów. Planując rozwój rolnictwa na rok przyszły, nie możemy oczywiście liczyć na powtórzenie się tych szczególnie korzystnych warunków. Zgodnie z ustaloną ostatnio metodą, zakładamy plony na poziomie średniej z ostatnich czterech lat, a więc na poziomie niższym od wysokich plonów uzyskanych w roku bieżącym. W związku z tym przewiduje się, że produkcja globalna rolnictwa będzie w 1966 roku o 3% niższa niż w roku 1965, przy czym produkcja roślinna będzie w stosunku do 1965 r. niższa o 5,4%, a produkcja zwierzęca zwiększy się o 0,8%. Poziom produkcji rolniczej będzie jednak wyższy o 3,6% niż średni w ciągu ostatnich czterech lat.</u>
  123 + <u xml:id="u-3.74" who="#StefanJędrychowski">Bardzo korzystne warunki paszowe roku bieżącego powinny umożliwić w przyszłym roku zwiększenie stanu pogłowia bydła o 3,5%. Nie zakładamy natomiast istotniejszego wzrostu pogłowia trzody chlewnej. Należy bowiem przewidywać, iż tegoroczny niższy poziom plonów ziemniaków będzie działał hamująco na rozwój pogłowia trzody. Przewidujemy także, iż tegoroczny znaczny przyrost zbiorów zbóż, w związku z dokonaną podwyżką cen skupu zbóż, przyczyni się głównie do wzrostu skupu zbóż i nie zostanie przeznaczony na spasanie przez trzodę. W związku z tym Narodowy Plan Gospodarczy zakłada, iż produkcja żywca w 1966 r. wzrośnie tylko o 0,6%. Wzrost pogłowia bydła, uzyskany w roku przyszłym, umożliwi przyśpieszenie wzrostu produkcji żywca wołowego w roku 1967.</u>
  124 + <u xml:id="u-3.75" who="#StefanJędrychowski">Rok 1966 będzie pierwszym rokiem realizacji nakreślonego przez IV Zjazd PZPR 5-letniego programu przyśpieszenia rozwoju rolnictwa i w związku z tym Narodowy Plan Gospodarczy zakłada pokaźny wzrost zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji. W roku 1966 nastąpi dalsza poprawa zaopatrzenia rolnictwa w nawozy sztuczne. Pod zbiory roku 1966 rolnictwo otrzyma o 8,5% więcej nawozów. Natomiast w drugim półroczu roku 1966 i w pierwszym półroczu roku 1967 nastąpi znaczne przyśpieszenie tempa wzrostu dostaw nawozów sztucznych.</u>
  125 + <u xml:id="u-3.76" who="#StefanJędrychowski">Pod zbiory w 1967 r. rolnictwo otrzyma o 22,8% więcej nawozów sztucznych niż w troku 1966. Znaczny wzrost dostaw nawozów umożliwi między innymi intensyfikację niedostatecznie nawożonych upraw zbożowych i znaczne powiększenie nawożenia użytków zielonych.</u>
  126 + <u xml:id="u-3.77" who="#StefanJędrychowski">Jednym z najpoważniejszych zadań służby agrotechnicznej, kółek rolniczych i aparatu handlu wiejskiego jest przygotowanie się do tego bardzo szybkiego wzrostu dostaw nawozów. Dostawy wapna nawozowego wzrosną w 1966 r. o 15,9% w stosunku do roku 1965 i wyniosą, licząc w czystym składniku, 1.150 tys. ton. Dostawy chemicznych środków ochrony roślin wyniosą w 1966 r. — 88,2 tys. ton, co oznacza wzrost w porównaniu z 1965 r. o 26,4%.</u>
  127 + <u xml:id="u-3.78" who="#StefanJędrychowski">W latach 1966 i 1967 będą kontynuowane wysiłki w kierunku podniesienia efektywności zużycia pasz i zmiany struktury żywienia zwierząt.</u>
  128 + <u xml:id="u-3.79" who="#StefanJędrychowski">Dostawy przemysłowych mieszanek paszowych wzrosną w roku przyszłym o 10,1% i wyniosą 2.550 tys. ton. Zawartość w tych mieszankach pasz wysokobiałkowych, jak makuchy, mączki rybne i zwierzęce, drożdże pastewne itp. wyniesie w roku przyszłym 576 tys. ton, co oznacza wzrost o 24,4% w porównaniu z rokiem bieżącym.</u>
  129 + <u xml:id="u-3.80" who="#StefanJędrychowski">Tak znaczny wzrost dostaw pasz wysokobiałkowych powinien przyśpieszyć proces zastępowania zbóż w żywieniu trzody chlewnej mieszankami zapewniającymi wysoką efektywność spasania.</u>
  130 + <u xml:id="u-3.81" who="#StefanJędrychowski">Specjalną uchwałą Rady Ministrów zapewniono odpowiednie preferencje w dostawach pasz województwom krakowskiemu, rzeszowskiemu, opolskiemu i wrocławskiemu, w których spadek plonów ziemniaków stwarza niekiedy niekorzystne warunki dla hodowli trzody chlewnej.</u>
  131 + <u xml:id="u-3.82" who="#StefanJędrychowski">Wzrosną nakłady inwestycyjne na rolnictwo. Plan przewiduje między innymi dalsze zwiększenie nakładów budowlanych i maszynowych w państwowych gospodarstwach rolnych. O 12,5% wzrosną nakłady inwestycyjne na melioracje. Przewiduje się, iż bardzo wysoki wskaźnik wzrostu — 21,4% osiągną nakłady inwestycyjne kółek rolniczych, które zostaną głównie przeznaczone na zakup traktorów i maszyn. Przewiduje się dalszą poprawę zaopatrzenia indywidualnego rolnictwa w materiały budowlane, a szczególnie w cement, którego dostawy wzrosną o ponad 11%. Poprawione zostanie zaopatrzenie w materiały hutnicze, których dostawy powinny wzrosnąć o 15%.</u>
  132 + <u xml:id="u-3.83" who="#StefanJędrychowski">Kończąc omawianie podstawowych kierunków i problemów Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok, należy podkreślić, że sprawy szybkiego i wszechstronnego rozwoju handlu zagranicznego nadlał będą znajdować się w centrum uwagi rządu.</u>
  133 + <u xml:id="u-3.84" who="#StefanJędrychowski">Odmiennie niż w 1965 r., gdy tempo wzrostu importu przekraczało znacznie tempo wzrostu eksportu, w 1966 r. eksport powinien wzrosnąć co najmniej o 5,4%, to jest nieco szybciej niż import, który wzrośnie o 5,2%.</u>
  134 + <u xml:id="u-3.85" who="#StefanJędrychowski">Projekt Narodowego Planu Gospodarczego zakłada poprawę struktury obrotów towarowych z zagranicą. Wyraża się to w dalszym wzroście udziału maszyn i urządzeń oraz przemysłowych towarów konsumpcyjnych w eksporcie, przy jednoczesnym spadku udziału w wywozie surowców i materiałów oraz artykułów rolno-spożywczych.</u>
  135 + <u xml:id="u-3.86" who="#StefanJędrychowski">Założony wzrost eksportu maszyn i urządzeń (o 15,8%) oraz towarów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego (o 20,5%) stanowią niewątpliwie zadania trudne, choć w pełni realne. Zrealizowanie tego będzie wymagać odpowiedniego rozszerzenia produkcji dla potrzeb eksportu, podniesienia jej jakości, dostosowania do wymagań odbiorców oraz skrócenia terminów dostaw. Z drugiej zaś strony konieczne będzie zwracanie uwagi, by dążenie do ilościowego zwiększenia eksportu nie obniżało dewizowej efektywności transakcji, ani nie doprowadzało do uszczuplenia przewidzianego w planie zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u>
  136 + <u xml:id="u-3.87" who="#StefanJędrychowski">Na jeszcze jedną sprawę chciałbym zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu. Zgodnie z przyjętymi zasadami usprawniania planowania i zarządzania przechodzimy w coraz szerszym zakresie na planowanie dwuletnie. Wyrazem tego jest między innymi uzupełnienie po raz pierwszy projektu uchwały Sejmu o Narodowym Planie Gospodarczym podstawowymi założeniami na rok następny, w konkretnym przypadku — założeniami na 1967 rok.</u>
  137 + <u xml:id="u-3.88" who="#StefanJędrychowski">Założenia te stanowią wstępną wytyczną do prac nad projektem Narodowego Planu Gospodarczego na 1967 rok. Przyjęcie tego rodzaju rozwiązania stwarza warunki zwiększające stabilność planów gospodarczych, rozszerza perspektywy zadań planowych, stojących przed podmiotami planu gospodarczego i zwalnia w zasadzie od uciążliwych i mimo to niejednokrotnie opóźnionych prac, związanych z ustalaniem i uchwalaniem przez Radę Ministrów wytycznych w połowie roku poprzedzającego okres planowy.</u>
  138 + <u xml:id="u-3.89" who="#StefanJędrychowski">Przedstawione Wysokiemu Sejmowi podstawowe założenia na 1967 rok przewidują dalszy, wszechstronny rozwój gospodarki narodowej. Wyraża się to w założeniu wzrostu wytworzonego dochodu narodowego o 6,4%, nakładów inwestycyjnych o 7,3%!, obrotów handlu zagranicznego o 8,1%, produkcji przemysłowej o 6,6% oraz we wzroście dostaw towarów na zaopatrzenie rynku wewnętrznego o 5,6%.</u>
  139 + <u xml:id="u-3.90" who="#StefanJędrychowski">Oczywiście, dane dla roku 1967 nie mogły być tak dokładne jak ustalenia dla roku 1966 i dlatego też w toku ostatecznych prac nad planem w roku przyszłym mogą ulec zmianom. Należy jednak przypuszczać, jak wskazują na to dotychczasowe ustalenia, że w większości dziedzin tempo wzrostu będzie poważniejsze, niż to zakładamy w Narodowym Planie Gospodarczym na 1966 rok. Tak więc na podstawie wyników 1966 roku, w którym zamierzamy wzmocnić równowagę gospodarczą kraju i wyrównać powstałe dysproporcje, będzie możliwe uzyskanie dalszego harmonijnego i szybkiego rozwoju gospodarki narodowej w roku 1967.</u>
  140 + <u xml:id="u-3.91" who="#StefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Chciałbym podkreślić, że projekt Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 i podstawowe założenia planu na rok 1967, stosownie do postanowień uchwały IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zostały już opracowane z uwzględnieniem szeregu zmian W metodach planowania i zarządzania w latach 1966 do 1970.</u>
  141 + <u xml:id="u-3.92" who="#StefanJędrychowski">W dostosowaniu do nowych założeń w zakresie systemu zarządzania, zwiększających rolę zjednoczeń przemysłu, wyodrębniono w projekcie uchwały Rady Ministrów wskaźniki produkcji, zatrudnienia i płac oraz nakłady inwestycyjne dla zjednoczeń przemysłu węgla kamiennego, energetyki, hutnictwa, żelaza i stali, przemysłu okrętowego, przemysłu azotowego, włókien sztucznych, przemysłu farmaceutycznego, odzieżowego i dziewiarsko-pończoszniczego.</u>
  142 + <u xml:id="u-3.93" who="#StefanJędrychowski">Poza omawianymi sprawami, stosownie do ustaleń IV Plenum KC, projekt Narodowego Planu Gospodarczego realizuje już szereg zasadniczych kierunków, które zostały wytyczone do wprowadzenia w latach 1966–1970.</u>
  143 + <u xml:id="u-3.94" who="#StefanJędrychowski">W dziedzinie wydajności pracy i płac w szerszym niż dotychczas zakresie wykorzystano nowe mierniki produkcji, zbliżone do nakładów pracy, zróżnicowane w dostosowaniu do Specyfiki poszczególnych branż i zjednoczeń. Dotyczy to głównie znacznej liczby przedsiębiorstw resortu przemysłu ciężkiego, lekkiego, chemicznego, rolno-spożywczego i budownictwa.</u>
  144 + <u xml:id="u-3.95" who="#StefanJędrychowski">W dziedzinie inwestycji rozszerzono kategorię tak zwanych inwestycji zjednoczeń, kosztem inwestycji centralnych. Znalazło to wyraz w Narodowym Planie Gospodarczym w odpowiednim ustaleniu nakładów na poszczególne kategorie inwestycji. Inwestycje zjednoczeń będą finansowane wyłącznie ze środków własnych i kredytów bankowych. Wzmocnienie roli kredytów znajduje również odzwierciedlenie w tym, że nowo rozpoczynane inwestycje centralne, z wyjątkiem tak zwanych inwestycji priorytetowych, będą finansowane technicznym kredytem bankowym, udzielanym na całość zadania inwestycyjnego i spłacanym z dotacji budżetowej dopiero po zakończeniu inwestycji.</u>
  145 + <u xml:id="u-3.96" who="#StefanJędrychowski">Stosownie do ustaleń IV Plenum KC w Narodowym Planie Gospodarczym Wzmocniono planowanie rzeczowe inwestycji, ustalając dyrektywnie dla ważniejszych zadań inwestycyjnych: wartość kosztorysową, terminy oddawania inwestycji do użytku oraz planowany na dany rok przyrost zdolności produkcyjnych i usługowych.</u>
  146 + <u xml:id="u-3.97" who="#StefanJędrychowski">W dziedzinie handlu zagranicznego, zgodnie z przyjętą przez IV Plenum KC PZPR zasadą, począwszy od 1966 r. ustalono zadania eksportowe oraz limity importowe w ujęciu wartościowym w złotych dewizowych z tym, że zadania w zakresie eksportu i importu niektórych ważniejszych surowców i materiałów nadal wyrażane są również w ilości.</u>
  147 + <u xml:id="u-3.98" who="#StefanJędrychowski">Tak ustalone zadania eksportowe i importowe zostały określone dla poszczególnych resortów wraz z uprawnieniami do dokonywania w trakcie realizacji planu zmian i przesunięć w asortymencie towarowym importu i eksportu, uzasadnionych względami ekonomicznymi z tym jednak, aby wykonać zadania w eksporcie i nie przekroczyć limitów importowych.</u>
  148 + <u xml:id="u-3.99" who="#StefanJędrychowski">Ma to na celu zwiększenie zainteresowania producentów w prawidłowej realizacji zadań w zakresie obrotów towarowych z zagranicą.</u>
  149 + <u xml:id="u-3.100" who="#StefanJędrychowski">Zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez IV Plenum KC PZPR w Narodowym Planie Gospodarczym nastąpiło dość istotne ograniczenie wskaźników dyrektywnych, wynikających z tego planu dla ministerstw i prezydiów wojewódzkich rad narodowych, a w konsekwencji zjednoczeń i przedsiębiorstw. Dotyczy to przede wszystkim wskaźników ilościowych w zakresie poszczególnych wyrobów przemysłowych. W tym zakresie nomenklaturę objętą Wskaźnikami dyrektywnymi zmniejszono o około 30%. W zakresie wskaźników zatrudnienia wyłączono z limitowania szereg dalszych zjednoczeń, a mianowicie przemysłu odzieżowego, dziewiarsko-pończoszniczego, skórzano-obuwniczego, Polskie Koleje Państwowe oraz niektóre zakłady eksperymentujące. W usługach dla ludności i rolnictwa uchylono dyrektywność w stosunku do wskaźników zatrudnienia i funduszu płać. To samo dotyczy państwowych ośrodków maszynowych. Uchylono również dyrektywność w stosunku do funduszu płac pracowników umysłowych, który przedsiębiorstwa ustalać będą we własnym zakresie pod kontrolą zjednoczeń. Tak więc obecnie dyrektywą dla przedsiębiorstw będzie tylko ogólny wskaźnik zatrudnienia i funduszu płac.</u>
  150 + <u xml:id="u-3.101" who="#StefanJędrychowski">Projekt Narodowego Planu Gospodarczego, poza nowym systemem finansowania przedsiębiorstw i zjednoczeń oraz inwestycji, uwzględnia wprowadzenie dyrektywnego wskaźnika rentowności, zamiast dyrektywnej kwoty akumulacji finansowej.</u>
  151 + <u xml:id="u-3.102" who="#StefanJędrychowski">Pomimo utrzymania w projekcie Narodowego Planu Gospodarczego jeszcze dość szerokiego zakresu wskaźników dyrektywnych zadań planowych i środków dla ich wykonania, przedsiębiorstwa w latach 1966–1967 opierać będą swą działalność gospodarczą przede wszystkim na zamówieniach i umowach o dostawę, zawartych z odbiorcami. Stąd struktura asortymentowa produkcji i usług będzie operatywnie dostosowywana do aktualnych potrzeb odbiorców, zwłaszcza rynkowych i handlu zagranicznego, a zmiany z tego tytułu wskaźników planu będą dokonywane z rezerw utworzonych na poszczególnych szczeblach organizacyjnych gospodarki narodowej.</u>
  152 + <u xml:id="u-3.103" who="#StefanJędrychowski">Wysoki Sejmie! Omawiając projekt Narodowego Planu Gospodarczego na 1966 rok i podstawowych założeń na 1967 rok, konieczne jest uwzględnienie faktu, że dane dla tych lat stanowią pierwszy etap realizacji planu 5-letniego na okres 1966–1970.</u>
  153 + <u xml:id="u-3.104" who="#StefanJędrychowski">W związku z tym należy wyjaśnić, dlaczego nie został przedstawiony Wysokiemu Sejmowi równocześnie projekt uchwały o planie 5-letnim. Odpowiadając na to pytanie trzeba stwierdzić, że prace nad projektem planu 5-letniego, choć poważnie zaawansowane, nie doprowadziły jeszcze do takiego stopnia zbilansowania, który pozwoliłby na rozpatrywanie planu 5-letniego już w chwili obecnej. W szczególności konieczne jest jeszcze dopracowanie problemów związanych z handlem zagranicznym oraz z inwestycjami, a w tej liczbie zwłaszcza z inwestycjami eksportowymi w nadchodzącym pięcioleciu. Konieczne jest również przed ostatecznym ustaleniem zadań planu zawarcie długoletnich umów handlowych z krajami członkowskimi Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Przewidujemy, że prace z tym związane zostaną zakończone do końca tego roku, tak że projekt uchwały o planie 5-letnim na lata 1966–1970 zostanie przedstawiony Wysokiemu Sejmowi w I kwartale 1966 roku.</u>
  154 + <u xml:id="u-3.105" who="#StefanJędrychowski">Proszę Wysoki Sejm w imieniu rządu o rozpatrzenie i zatwierdzenie projektu uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym na 1966 rok i podstawowych założeniach na 1967 rok.</u>
155 155 <u xml:id="u-3.106" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
156 156 </div>
157 157 <div xml:id="div-4">
158 158 <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Obecnie zabierze głos Minister Finansów ob. Jerzy Albrecht.</u>
159 159 </div>
160 160 <div xml:id="div-5">
161   - <u xml:id="u-5.0" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wysoki Sejmie! Budżet państwa, który w imieniu rządu mam zaszczyt przedstawić dziś Sejmowi, jest uogólnionym wyrazem naszych dotychczasowych osiągnięć, możliwości i zamierzeń na najbliższą przyszłość. Został on ukształtowany pod wpływem trzech zwłaszcza czynników:</u>
162   - <u xml:id="u-5.1" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— rozwoju sytuacji gospodarczej i finansowej w 1965 roku,</u>
163   - <u xml:id="u-5.2" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— zmian i udoskonaleń w systemie finansowania gospodarki, których założenia wytyczyło IV Plenum Komitetu Centralnego naszej partii i wreszcie najważniejszego czynnika, to jest:</u>
164   - <u xml:id="u-5.3" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— założeń Narodowego Planu Gospodarczego, na rok 1966, które przedstawione zostały w referacie Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
165   - <u xml:id="u-5.4" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Pragnę krótko scharakteryzować te trzy przesłanki, określające projektowany poziom oraz strukturę dochodów i wydatków budżetu na rok 1966.</u>
166   - <u xml:id="u-5.5" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Jak kształtuje się sytuacja finansowa w roku 1965? Dobre wyniki osiągnięte przez podstawowe dziedziny naszej gospodarki, sprawiają, że na ogół korzystnie ukształtują się rezultaty finansowe działalności gospodarczej w bieżącym roku.</u>
167   - <u xml:id="u-5.6" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Określone w ustawię budżetowej na rok 1965 dochody w wysokości 292 mld zł będą zrealizowane z nadwyżką ponad 7 mld zł, osiągną więc blisko o 6% wyższy poziom niż w roku 1964. Pomyślnie zamykają się również budżety terenowe. Rady narodowe wygospodarują nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości około 1 mld zł.</u>
168   - <u xml:id="u-5.7" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Osiągnięcia te są przede wszystkim wynikiem przekroczenia planów akumulacji finansowej przedsiębiorstw oraz innych dochodów z gospodarki uspołecznionej. Opierają się one głównie na wysokim wzroście produkcji przemysłowej i rolnictwa. Pewne, aczkolwiek nie tak wydatne postępy można również odnotować w dziedzinie obniżki kosztów produkcji.</u>
169   - <u xml:id="u-5.8" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Poważny wpływ na dochody budżetu wywiera produkcją przemysłu ciężkiego i chemicznego, które dadzą około 1,1 mld zł ponadplanowej akumulacji, czyli około 24% ponadplanowej akumulacji całego przemysłu.</u>
170   - <u xml:id="u-5.9" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W jeszcze większym stopniu do wygospodarowania ponadplanowej akumulacji przyczynił się przemysł rolno-spożywczy. Dzięki zwiększonym dostawom produkcji roślinnej i zwierzęcej, przemysł rolno-spożywczy znacznie przekroczył plan produkcji towarowej dając około 3,3 mld zł ponadplanowej akumulacji. Jest to około 70% całej ponadplanowej akumulacji przemysłu. Lepiej niż w poprzednich latach i lepiej niż planowano ukształtowały się wyniki ekonomiczne państwowych gospodarstw rolnych.</u>
171   - <u xml:id="u-5.10" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Dobrym wynikom produkcji rolnej towarzyszą tendencje do zwiększania nakładów produkcyjnych i inwestycyjnych w indywidualnym rolnictwie. Wygospodarowane w bieżącym roku nadwyżki budżetowe pozwoliły na wsparcie tych tendencji przez szeroką akcję kredytową.</u>
172   - <u xml:id="u-5.11" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Kredyty inwestycyjne, udzielone indywidualnym gospodarstwom rolnym, wyniosą w bieżącym roku około 4,8 mld zł i będą o około 800 mln zł wyższe niż w roku ubiegłym. Kredyty obrotowe na cele związane z kontraktacją, zakupem nawozów i innymi potrzebami produkcyjnymi wsi wyniosą około 11,7 mld zł i będą o około 1,3 mld zł wyższe niż w roku ubiegłym. Sprzyja to angażowaniu rosnących dochodów wsi w rozwoju produkcji rolnej. Świadczy o tym między innymi znacznie szybszy wzrost nakładów pieniężnych wsi, przeznaczonych na produkcję bieżącą i na inwestycje produkcyjne, niż wzrost jej dochodów realnych.</u>
173   - <u xml:id="u-5.12" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Należy odnotować również stosunkowo niezłe postępy w realizacji planów inwestycyjnych w gospodarce narodowej. Nakłady inwestycyjne będą o około 8,6% wyższe niż przed rokiem, a finansowanie inwestycji w większym niż planowano stopniu opiera się na wygospodarowanych przez przedsiębiorstwa środkach własnych. W nieco mniejszym natomiast stopniu niż planowaliśmy angażowane są na ten cel środki budżetowe. Słabą stromą w realizacji tegorocznego planu inwestycji są nadal opóźnienia w oddawania obiektów do eksploatacji. Nie udało się też uniknąć pewnych napięć w robotach budowlano-montażowych.</u>
174   - <u xml:id="u-5.13" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Na podkreślenie zasługuje wreszcie osiągnięcie korzystniejszego niż w latach ubiegłych salda obrotów towarowych z krajami kapitalistycznymi. Nie oznacza to jednak, że osiągnęliśmy już dostateczne postępy w dziedzinie wzrostu eksportu do tych krajów i w poprawie jego struktury.</u>
175   - <u xml:id="u-5.14" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wymienionym w skrócie postępom produkcji rolnej i przemysłowej oraz osiągnięciom handlu zagranicznego towarzyszy znaczny wzrost globalnych dochodów pieniężnych ludności i obrotów handlu wewnętrznego. Zwiększone dostawy na rynek zabezpieczają wprawdzie ponadplanowy wzrost popytu, ale brak jest nadwyżek niektórych towarów niezbędnych dla poprawy zaopatrzenia rynku. W ten sposób odcinkowe zakłócenia dostaw na rynek są słabym ogniwem rozwoju sytuacji gospodarczej w 1965 roku.</u>
176   - <u xml:id="u-5.15" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Znaczny wzrost globalnych dochodów ludności sprawił, że wkłady oszczędnościowe wzrosną w bieżącym roku o około 9 mld zł i osiągną już poziom ponad 52 mld zł. Przewidywany natomiast stan emisji wyniesie na koniec roku około 40 mld zł.</u>
177   - <u xml:id="u-5.16" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Trzeba podkreślić, że źródłem przyrostu dochodów ludności, utrzymującej się z pracy w gospodarce uspołecznionej, w przeważającej mierze jest wysoki przyrost zatrudnienia.</u>
178   - <u xml:id="u-5.17" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wzrost dochodów z tego tytułu wyniósł ponad 7 mld zł. Wysoki przyrost zatrudnienia, nie zawszę zresztą uzasadniony potrzebami produkcji, ograniczył w pewnym stopniu możliwości regulacji płac. Jednakże dochody ludności z tytułu regulacji płac wzrosły dotąd o około 1,2 mld zł.</u>
179   - <u xml:id="u-5.18" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W sumie rok 1965, chociaż nie pozbawiony szeregu słabości, uznać należy za rok pomyślnie kończący bieżące pięciolecie.</u>
180   - <u xml:id="u-5.19" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Drugim czynnikiem poważnie wpływającym na ukształtowanie projektu budżetu państwa na 1966 rok jest nowy system finansowania gospodarki państwowej.</u>
181   - <u xml:id="u-5.20" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Podstawowym założeniem nowego systemu finansowania przedsiębiorstw i zjednoczeń jest oparcie oceny ich działalności na wynikach finansowych jako sprawdzianu najbardziej syntetycznego. Równoległym założeniem jest przyjęcie zasady, że działalność przedsiębiorstw powinna być rentowna. Na, swoje potrzeby eksploatacyjne i rozwojowe powinny one same zapracować w możliwie szerokim zakresie, obniżając koszty i zwiększając produkcję zgodnie z dobrze pojętym interesem społecznym.</u>
182   - <u xml:id="u-5.21" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Oparcie nowego systemu finansowego na takich zasadach zmienia sposób jego oddziaływania na zjednoczenia i przedsiębiorstwa. Jako podstawowy, obowiązujący przedsiębiorstwa wskaźnik, otrzymają one wskaźnik rentowności. Wskaźnik rentowności określa stosunek zysku lub w niektórych wypadkach akumulacji do kosztów sprzedanej produkcji i usług. Osiągnięty zysk będzie dzielony, na podstawie określonych co najmniej na 2 lata norm, pomiędzy przedsiębiorstwo i zjednoczenie. Zjednoczenia — na podstawie podobnych norm, część zysku zatrzymają na swoje potrzeby rozwojowe, a pozostałość wpłacą do budżetu.</u>
183   - <u xml:id="u-5.22" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W ten sposób każda wypracowana przez przedsiębiorstwo złotówka zysku lub akumulacji dzieli się na część przekazywaną do budżetu i na część zatrzymywaną na potrzeby rozwojowe przedsiębiorstw i zjednoczeń. Im więcej tych złotówek przedsiębiorstwa i zjednoczenia wypracują, tym więcej pozostanie im do dyspozycji na fundusz zakładowy i na własne potrzeby rozwojowe oraz rezerwy. Im bardziej oszczędnie i racjonalnie przedsiębiorstwa wykorzystywać będą wygospodarowane środki na finansowanie zapasów i na potrzeby eksploatacyjne, tym więcej pozostanie im na inwestycje.</u>
184   - <u xml:id="u-5.23" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Równocześnie, w zasadzie wyeliminowane zostaną dotacje budżetowe na finansowanie inwestycji zjednoczeń i przedsiębiorstw; inwestycje te finansowane będą ze środków własnych tych jednostek. Brakujące środki na inwestycje zjednoczenia i przedsiębiorstwa otrzymają w postaci kredytu bankowego, który będą musiały spłacać. Przy pomocy kredytu bankowego finansowana będzie również większość inwestycji centralnych, z wyjątkiem inwestycji priorytetowych. Zaciągnięte na ten cel kredyty zwracane będą inwestorom przez budżet po zakończeniu budowy.</u>
185   - <u xml:id="u-5.24" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wprowadza się także oprocentowanie środków trwałych przedsiębiorstw. Ma ono skłaniać jednostki gospodarujące do intensywniejszego wykorzystywania posiadanych środków trwałych oraz rozważnego angażowania się w przedsięwzięcia inwestycyjne i unikania zbyt kosztownych rozwiązań, nie dających odpowiednich efektów produkcyjnych.</u>
186   - <u xml:id="u-5.25" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Przedstawione w dużym skrócie zasady funkcjonowania nowego systemu finansowego przedsiębiorstw i finansowania inwestycji zmierzają do zwiększenia zainteresowania przedsiębiorstw wzrostem rentowności i obniżeniem kosztów inwestycji.</u>
187   - <u xml:id="u-5.26" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Zmiany systemu finansowania wywierają znaczny wpływ na ukształtowanie się dochodów i wydatków w projekcie budżetu państwa na rok 1966. W największym uproszczeniu można powiedzieć, że zmniejszy się, przynajmniej w początkowym okresie, udział budżetu państwa w zyskach przedsiębiorstw. Większa bowiem niż dotychczas ich część pozostanie w dyspozycji przedsiębiorstw i zjednoczeń. Z drugiej strony zmaleje jednak udział budżetu państwa w finansowaniu inwestycji, gdyż pokrywane będą one w większym stopniu ze środków własnych przedsiębiorstw i z kredytu bankowego, którego rola w kształtowaniu warunków i kierunków rozwoju gospodarki poważnie wzrośnie.</u>
188   - <u xml:id="u-5.27" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Syntetycznym wyrazem tych zmian jest spadek przejmowanej przez budżet państwa części akumulacji finansowej przedsiębiorstw z 83% w 1965 r. do 79% w całości akumulacji w 1966 roku. Pozwoli to na zwiększenie części akumulacji przeznaczanej na różnego typu fundusze własne przedsiębiorstw i zjednoczeń o pomad 32%. Ponadto budżety terenowe zrezygnują z przejmowanej dotychczas części amortyzacji przedsiębiorstw, która pozostanie do ich dyspozycji — na remonty kapitalne i inwestycje przedsiębiorstw.</u>
189   - <u xml:id="u-5.28" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Te przesunięcia w kształtowaniu dochodów i wydatków budżetu państwa są najbardziej chyba konkretną, bo pieniężną formą wzmocnienia odpowiedzialności przedsiębiorstw i zjednoczeń za wyniki ich działalności. Stwarza to równocześnie jakościowo nowe zadania dla systemu bankowego, zwiększa rolę planu kredytowego i wzmacnia oddziaływanie banków na gospodarkę przedsiębiorstw i zjednoczeń.</u>
190   - <u xml:id="u-5.29" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Założenia Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 są — jak mówiłem na wstępie — trzecim i to najważniejszym czynnikiem kształtującym projekt budżetu państwa. Nie muszę ich w tym miejscu charakteryzować, gdyż uczynił to w swoim wystąpieniu tow. Jędrychowski. Przypomnę jedynie, że w naszej gospodarce finanse odzwierciedlają rzeczowe procesy produkcji i dystrybucji.</u>
191   - <u xml:id="u-5.30" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Tak więc, założone tempo wzrostu produkcji i obrotów w decydujący sposób określa tempo wzrostu akumulacji przedsiębiorstw, stanowiącej główne źródło dochodu budżetu państwa. Według projektu planu gospodarczego na 1966 rok akumulacja tą wzrośnie o około 7% w porównaniu z jej przewidywanym poziomem w bieżącym roku.</u>
192   - <u xml:id="u-5.31" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wysoko Izbo! Obecnie pragnę poświęcić nieco uwagi samym założeniom budżetu na rok 1966.</u>
193   - <u xml:id="u-5.32" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Rząd przedstawia Sejmowi budżet, który na miarę istniejących możliwości zabezpiecza zadania gospodarcze i potrzeby społeczne zbliżającego się 1966 roku. Jest to budżet zrównoważony. Przewiduje dochody w wysokości około 305 mld zł, i wydatki ponad 299 mld zł, co daje ponad 5,5 mld zł nadwyżki. W porównaniu z przewidywanym wykonaniem budżetu na rok 1965 oznacza to wzrost dochodu o około 6 mld zł, to jest o około 2% i wzrost wydatków o około 13 mld zł, to jest około 4,5%.</u>
194   - <u xml:id="u-5.33" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Ponadto — stosownie do przyjętych zasad planowania rzeczowego — także i w budżecie przewidziane są niezbędne rezerwy finansowe. Jest to rezerwa Rady Ministrów w wysokości około 3,5 mld zł oraz rezerwy inwestycyjne — ogólna i resortowe — w wysokości około 4,6 mld zł. Także budżety wojewódzkich rad narodowych wyposażone są w odpowiednie kwoty rezerwy na nieprzewidziane wydatki.</u>
195   - <u xml:id="u-5.34" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wymienione przeze mnie przed chwilą dane liczbowe uwzględniają już pewne korekty projektu budżetu w stosunku do przedstawionych Obywatelom Posłom dokumentów. Korekty te w trybie autopoprawek zgłosimy w toku prac poszczególnych komisji sejmowych.</u>
196   - <u xml:id="u-5.35" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Jakie są główne źródła dochodów budżetu państwa? Pytanie to swego czasu postawiła między innymi prasa w uproszczonym sformułowaniu: „Z czego żyje państwo?” Odpowiedź na to publicystyczne pytanie jest tylko jedna:</u>
197   - <u xml:id="u-5.36" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— Źródłem dochodów budżetu — jako scentralizowanego funduszu społecznego, gromadzącego środki i finansującego potrzeby społeczeństwa, jest — jak zresztą źródłem wszelkich wartości — oczywiście praca obywateli. Inne bowiem źródła dochodów i wartości w ogóle nie istnieją. Formy zaś, w jakich te dochody budżet przejmuje, są różnorodne, dostosowane do założeń naszej polityki gospodarczej i społecznej.</u>
198   - <u xml:id="u-5.37" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Dochody budżetu państwa na rok 1966 oparte są głównie na planowanych wynikach działalności przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej. Około 71% ogółu dochodów budżetu, to wpłaty tych przedsiębiorstw w postaci podatku obrotowego i wpłat z zysku. W przyszłym roku pojawi się nową forma dochodów budżetu, a mianowicie wpływy z oprocentowania środków trwałych. Bezpośrednie natomiast podatki i opłaty od ludności i gospodarki nieuspołecznionej są źródłem zaledwie 10% dochodów budżetu państwa.</u>
199   - <u xml:id="u-5.38" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Środki odprowadzane do budżetu z tytułu podatku obrotowego od przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej wyniosą około 95 mld zł i będą o około 3 mld zł wyższe niż w roku bieżącym. Wiąże się to z przewidywanym wzrostem produkcji i sprzedaży artykułów obciążonych tym podatkiem.</u>
200   - <u xml:id="u-5.39" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wpłaty z zysku, przejmowane przez budżet, wyniosą w 1966 r. około 50 mld zł i będą o około 5 mld zł niższe niż w bieżącym roku. Obniżenie ich, o czym już poprzednio wspominałem, jest przede wszystkim wynikiem zwiększenia funduszów własnych przedsiębiorstw oraz oprocentowania środków trwałych. Dochody budżetu z tego ostatniego tytułu wyniosą około 6,6 mld zł.</u>
201   - <u xml:id="u-5.40" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Jak już wspomniałem, wpłaty części zysku przedsiębiorstw do budżetu dokonywane będą według z góry określonych norm.</u>
202   - <u xml:id="u-5.41" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Stwierdzić należy, że zadania w dziedzinie akumulacji i zysku nie są zbyt napięte. Ich wykonanie możliwe jest całkowicie przy równoczesnej poprawie jakości i asortymentu produkcji. Z pewnością też plany akumulacji przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej mogą być znacznie przekroczone. Intensywne poszukiwanie dróg obniżki kosztów własnych produkcji jest więc centralnym zagadnieniem zarówno dla pomyślnej realizacji Narodowego Planu Gospodarczego, jak i budżetu na 1966 r.</u>
203   - <u xml:id="u-5.42" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Specjalnie podkreślić przy tym należy, że chodzi tu zwłaszcza o obniżkę kosztów materiałowych. Projekt planu na 1966 r. zakłada, że wskaźnik udziału kosztów własnych w wartości produkcji towarowej wyniesie 81,7% i będzie o około 0,5% niższy niż w roku bieżącym. Wskaźnikowa jest to niewielka obniżka. W liczbach bezwzględnych odpowiada ona jednak ponad 3 mld zł dodatkowej akumulacji. Z kwoty tej ponad 1 mld zł przypada na obniżkę poziomu kosztów materiałowych, co należy uznać jako zadanie minimalne, które może i powinno być przekroczone. Również obniżenie poziomu kosztów osobowych o około 2 mld zł, wobec dotychczasowych przekroczeń planów zatrudnienia i płac, będzie ważnym zadaniem na rok 1966.</u>
204   - <u xml:id="u-5.43" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Dochody budżetu państwa wiążą się także z rezultatami finansowymi obrotów zagranicznych. W projekcie budżetu zakłada się 2,5 mld zł wpływów z tego tytułu. Zarówno dla polepszenia naszych stosunków płatniczych z zagranicą, jak i zwiększenia dochodów budżetu, dewizą działania musi być bardziej efektywny eksport i bardziej opłacalny import. Oznacza to konieczność nie tylko zwiększenia obrotów zagranicznych, ale i polepszenia jakości oraz standardu eksportowanych wyrobów i celniejszego wyboru importowanych towarów.</u>
205   - <u xml:id="u-5.44" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W związku z tym, jednym z najpilniejszych zadań jest takie dalsze usprawnienie rozrachunku gospodarczego przedsiębiorstw, ażeby coraz ściślej wiązał się on z wynikami finansowymi wymiany z zagranicą.</u>
206   - <u xml:id="u-5.45" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Drugim co do wielkości źródłem dochodów budżetu państwa są wpłaty przedsiębiorstw i instytucji na rzecz ubezpieczeń społecznych.</u>
207   - <u xml:id="u-5.46" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wpływy z ubezpieczeń społecznych wzrosną z około 32 mld zł w 1965 r. do ponad 34 mld zł w 1966 r., to jest o ponad 7%, a ich udział z 10,7% do 11,3%. Jest to wynikiem planowanego wzrostu zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej. Należy wspomnieć przy tym, że ubezpieczeniem społecznym objęto także rzemiosło indywidualne.</u>
208   - <u xml:id="u-5.47" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wpływy z podatku od wynagrodzeń i innych opłat od ludności wzrosnąć mają z około 19,5 mld zł w bieżącym roku do 20,8 mld zł w 1966 r., to jest o około 6,4%, głównie w wyniku planowanego wzrostu zatrudnienia i płac.</u>
209   - <u xml:id="u-5.48" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Następne co do wielkości źródło dochodów budżetu, to podatki i opłaty od gospodarki nieuspołecznionej. Wyniosą one 9,9 mld zł. Projekt budżetu na rok 1966 nie przewiduje ich wzrostu. W zakresie dochodów z gospodarki nieuspołecznionej zamierzamy bowiem utrzymać dotychczasowy kierunek polityki podatkowej.</u>
210   - <u xml:id="u-5.49" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Nadal będziemy starali się oddziaływać pobudzająco na rozwój produkcji rolnej przez doskonalenie zasad wymiaru podatku gruntowego i elastyczne ulgi. Podjęte zostały w tym celu między innymi badania około 280 tys. gospodarstw rolnych, zmierzające do sprawdzenia prawidłowości działania obciążeń w różnych grupach gospodarstw chłopskich.</u>
211   - <u xml:id="u-5.50" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W stosunku do rzemiosła nadal stosować będziemy dogodne, zryczałtowane formy opodatkowania, ułatwiające rozwijanie działalności rzemieślników, zwłaszcza świadczących usługi. Przedłużymy na następne pięciolecie ulgi inwestycyjne dla rzemiosła usługowego. Utrzymamy również dwuletnie zwolnienia od podatku dla nowo założonych, usługowych warsztatów rzemieślniczych w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Zamierzamy także upowszechnić w 1966 r. zryczałtowany pobór podatku obrotowego i dochodowego od zakładów, działających w ramach rzemieślniczych spółdzielni zaopatrzenia i zbytu.</u>
212   - <u xml:id="u-5.51" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W celu stworzenia dodatkowych bodźców dla wzrostu zatrudnienia w rzemiośle, zamierzamy rozszerzyć zakres stosowania niższej skali podatku dochodowego. Objęte nią zostanie rzemiosło usługowe, zatrudniające do 4 czeladników oraz średniej wielkości rzemiosło produkcyjne.</u>
213   - <u xml:id="u-5.52" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Niezależnie od już zastosowanych obniżek podatkowych dla prywatnych zakładów gastronomicznych, przyznamy im ulgi inwestycyjne i dodatkowe ulgi podatkowe dla nowo uruchamianych zakładów gastronomicznych.</u>
214   - <u xml:id="u-5.53" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Obywatele Posłowie! Przedstawiłem podstawowe zasady, jakimi kierujemy się przy gromadzeniu dochodów budżetowych. Proszę więc, abyście zechcieli poświęcić również swoją uwagę ocenie naszych zamierzeń, dotyczących ukształtowania wydatków budżetowych.</u>
215   - <u xml:id="u-5.54" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Około 53% wydatków budżetu państwa zamierzamy przeznaczyć na potrzeby gospodarki uspołecznionej. Wiadomo dobrze, że bez tych wydatków nie mogłoby być mowy o racjonalnym jej rozwoju, a tym samym i o wzroście spożycia ludności.</u>
216   - <u xml:id="u-5.55" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Około 30% wydatków budżetu, to jest prawie o 2 punkty więcej niż w bieżącym roku zamierzamy przeznaczyć w 1966 roku na finansowanie oświaty i kultury, ochrony zdrowia. opieki społecznej i kultury fizycznej oraz na ubezpieczenia społeczne. Są to wszystko wydatki w sposób bardzo bezpośredni rzutujące na warunki życia ludności.</u>
217   - <u xml:id="u-5.56" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wydatki na administrację, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo — pochłaniają natomiast niecałe 5% wydatków budżetu państwa. I wreszcie niecałe 9% wydatków budżetu przeznaczyć zamierzamy na potrzeby obrony narodowej.</u>
218   - <u xml:id="u-5.57" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Z przedstawienia struktury wydatków budżetu państwa wynika, że nadal — pomimo poważnego zwiększenia funduszów przedsiębiorstw — budżet nasz jest przede wszystkim budżetem gospodarczym, finansującym potrzeby rozwoju gospodarki i spożycia społecznego ludności.</u>
219   - <u xml:id="u-5.58" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Głównym kierunkiem świadczeń budżetu na rzecz rozwoju gospodarczego kraju jest oczywiście finansowanie inwestycji. Przewidujemy, że z budżetu pokryte będzie w 1966 r. około 47% nakładów inwestycyjnych gospodarki uspołecznionej, podczas gdy w bieżącym roku pokrywamy około 55%. Udział środków budżetu w finansowaniu inwestycji obniża się. Jest to wynikiem wspomnianych na wstępie zmian w zasadach finansowania inwestycji.</u>
220   - <u xml:id="u-5.59" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Z ogólnej sumy nakładów na inwestycje w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, transporcie i gospodarce komunalnej przypada około 98 mld zł, z czego budżet państwa powinien pokryć około 47,7 mld zł, to jest około 49%. Główną pozycją wydatków budżetowych będzie tu finansowanie inwestycji priorytetowych, które i w nowym systemie finansowym będą dotowane z budżetu.</u>
221   - <u xml:id="u-5.60" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Na inwestycje te o szczególnej wadze dla gospodarki narodowej przeznaczymy ponad 18 mld zł środków budżetowych. Finansować będziemy z budżetu budowę takich kopalń, jak „Staszic”, „Jastrzębie”, „Moszczenica”; elektrowni „Pątnów”, „Łaziska”, „Siersza II”; finansować będziemy rozbudowę huty „Lenina”, kombinatu górniczo-hutniczego w Lubinie, Zakładów Mechanicznych „Ursus”, Zakładów Azotowych w Tarnowie i w Puławach, Zakładów Celulozowych w Świeciu, elektryfikację kolei, stopień wodny na Wiśle we Włocławku, rozgłośnię radia i telewizji w Warszawie i wiele innych. Nazwy tych inwestycji znane są społeczeństwu, kryje się za nimi dalszy rozwój sił wytwórczych, wzmocnienie podstaw wzrostu poziomu ekonomicznego i kulturalnego kraju.</u>
222   - <u xml:id="u-5.61" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Ponadto, na pozostałe inwestycje centralne — kontynuowane, budżet przeznaczy w 1966 r. około 5 mld zł. Natomiast nowe inwestycje centralne finansowane będą kredytem bankowym i dopiero po ich ukończeniu inwestorzy otrzymają odpowiednie dotacje budżetowe na zwrot zaciągniętego kredytu.</u>
223   - <u xml:id="u-5.62" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Inwestycje zjednoczeń i przedsiębiorstw, jak już mówiłem, finansowane będą ze środków własnych, pochodzących z zysku i amortyzacji oraz w części — przy pomocy kredytu bankowego. Tylko w niewielu zjednoczeniach, które nie zdołały jeszcze nagromadzić własnych środków, wystąpi niezbędna dotacja budżetowa. Warto podkreślić, że nakłady inwestycyjne, finansowane z własnych środków przedsiębiorstw i zjednoczeń, a więc nakłady, które cechuje duża zależność od wielkości wygospodarowanych środków — wykazują w 1966 r. największą dynamikę.</u>
224   - <u xml:id="u-5.63" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W finansowaniu inwestycji gospodarczych następuje wyraźne ograniczenie środków budżetowych do głównych obiektów, decydujących o rozwoju całej gospodarki narodowej. Natomiast w dziedzinie inwestycji, tak zwanej sfery nieprodukcyjnej, udział budżetu w ich finansowaniu nie ulegnie zmianie, z wyjątkiem budownictwa mieszkaniowego.</u>
225   - <u xml:id="u-5.64" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Łącznie na inwestycje w dziedzinie oświaty, ochrony zdrowia i kultury budżet przeznacza 5 mld zł. Ponadto, około 4 mld zł przeznaczone zostanie na budownictwo mieszkaniowe, głównie rad narodowych. Suma ta jest niższa niż w 1965 roku. Równocześnie jednak wydatnie zwiększą się kredyty bankowe na spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe. Wyniosą one w 1966 r. około 3,8 mld zł, podczas gdy w bieżącym roku szacuje się je na 2,5 mld zł. Na indywidualne budownictwo mieszkaniowe przewiduje się około 900 mln zł kredytów bankowych, to jest około 30% więcej niż planowano w bieżącym roku. Łącznie środki państwowe na budownictwo mieszkaniowe będą wyższe niż w bieżącym roku. Zgodnie jednak z założeniami nowej polityki mieszkaniowej wyraźnie zmienia się ich struktura. Wzrastają kredyty dla spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego.</u>
226   - <u xml:id="u-5.65" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Powinniśmy dołożyć starań, aby rok 1966 stał się poważnym krokiem naprzód w dziedzinie uporządkowania i zwiększenia efektywności naszych inwestycji. Są ku temu sprzyjające warunki. Plan inwestycyjny jest stosunkowo mniej napięty niż w pierwszych latach bieżącej pięciolatki. Ma on jednak nadal odcinkowe napięcia, które powinny być pilnie obserwowane i w trakcie realizacji usuwane. Głównie chodzi tu o roboty budowlano-montażowe. Dalsze ograniczenie zapotrzebowania na te roboty, w stosunku do założeń planu, byłoby jak najbardziej pożądane. Napięcia tkwić mogą także w realizacji planu dostaw niektórych asortymentów materiałów budowlanych. Rytmiczność dostaw i oszczędne zużycie materiałów decydować będą o powodzeniu realizacji planu. Wreszcie, skoncentrowanie uwagi i sił na terminowym oddawaniu do użytku nowych obiektów jest dalszym podstawowym warunkiem pomyślnej realizacji planu inwestycyjnego w 1966 r.</u>
227   - <u xml:id="u-5.66" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Liczymy na to, że nowy system finansowania inwestycji w 1966 r. — choć będzie to pierwszy rok jego działania i stąd zakres jego stosowania jeszcze dosyć wąski — zostanie wykorzystany dla usprawnienia procesów inwestycyjnych i wzmocnienia dyscypliny realizatorów planu inwestycyjnego.</u>
228   - <u xml:id="u-5.67" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Poważną pozycję wydatkową budżetu zajmować będzie finansowanie rolnictwa. Budżet pokryje ponad 40% ogółu nakładów inwestycyjnych w rolnictwie. Wydatki budżetu na inwestycje rolne wyniosą około 12 mld zł, a więc prawie o 11% więcej niż w 1965 r. W ramach tej sumy najszybciej będą rosły wydatki na melioracje — o około 12%, i rozwój bazy mechanizacji o 11%. Nakłady inwestycyjne poważnie zasili również Fundusz Rozwoju Rolnictwa w kwocie około 4,4 mld zł, na który przelewane są środki z budżetu.</u>
229   - <u xml:id="u-5.68" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Budżet państwa, podobnie jak w latach ubiegłych, przeznacza poważne sumy nie tylko na inwestycje, ale i na bieżące potrzeby rolnictwa. Na popieranie produkcji zwierzęcej i roślinnej, konserwację urządzeń melioracyjnych, utrzymanie agronomówek, zbiorowe zaopatrywanie wsi w wodę oraz na upowszechnianie wiedzy rolniczej przewidziano w projekcie budżetu 3,3 mld zł, a więc o 13,6% więcej niż w roku 1965.</u>
230   - <u xml:id="u-5.69" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Środki budżetowe to tylko część świadczeń państwa na rzecz rozwoju rolnictwa. Podstawowym instrumentem oddziaływania na inwestycje i produkcję indywidualnej gospodarki chłopskiej pozostaje nadal polityka kredytowa.</u>
231   - <u xml:id="u-5.70" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Plan kredytowy przewiduje, że w 1966 r. udzielimy rolnikom indywidualnym i spółdzielniom produkcyjnym ponad 17 mld zł kredytów, z czego na kredyty obrotowe przypadnie około 12,5 mld zł, a na kredyty inwestycyjne — ponad 5 mld zł. Pewne wyobrażenie o roli, jaką kredyty te odgrywają w kształtowaniu rozwoju rolnictwa, może dać fakt, że ich udział w nakładach pieniężnych gospodarki chłopskiej na inwestycje przekracza 50%, a w nakładach na produkcję bieżącą kształtuje się w granicach 44%.</u>
232   - <u xml:id="u-5.71" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W celu bardziej efektywnego wykorzystania kredytów dla potrzeb rozwoju gospodarki rolnej przewidujemy między innymi:</u>
233   - <u xml:id="u-5.72" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— silniejsze skoncentrowanie ich na terenach, gdzie kierowane są większe nakłady na meliorację, mechanizację i budowę dróg itd.;</u>
234   - <u xml:id="u-5.73" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— zacieśnienie współpracy z radami narodowymi dla ustalenia najwłaściwszych na danym terenie rejonów, form i kierunków kredytowania.</u>
235   - <u xml:id="u-5.74" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Sądzę, że właściwe wykorzystanie środków, zmierzające do zapewnienia korzystnych warunków rozwoju produkcji rolnej, przyniesie pożądane rezultaty.</u>
236   - <u xml:id="u-5.75" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Scharakteryzowałem ważniejsze kierunki wydatkowania środków, jakie przeznaczamy na rozwój potencjału produkcyjnego naszej gospodarki. Stwierdzić jednak muszę, że nie mniejszą wagę przywiązujemy do postępów nauki i techniki jako bardzo istotnego czynnika rozwoju naszej gospodarki. Wyrazem tego jest między innymi projektowany wzrost wydatków bieżących budżetu na naukę o ponad 16% i wydatków inwestycyjnych o około 20% więcej niż w bieżącym roku. Są to więc najbardziej dynamiczne pozycje wydatków budżetowych. Poza wydatkami na naukę w kwocie około 3,4 mld zł, ponoszonymi przez budżet, przewidziane są jeszcze odpisy przedsiębiorstw na fundusz postępu techniczno-ekonomicznego w wysokości około 4,8 mld zł, a więc prawie o 26% więcej niż w bieżącym roku. Przeznaczając tak wiele środków na rozwój nauki i postępu technicznego, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na pełne ich wykorzystanie oraz zwiększenie ich efektywności. Powinny one wywrzeć poważny wpływ między innymi na wzrost jakości wytwarzanych wyrobów oraz dostosowanie ich do potrzeb rynku krajowego i, co szczególnie ważne, do wymagań naszych zagranicznych kontrahentów.</u>
237   - <u xml:id="u-5.76" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Jak już mówiłem, drugą co do wielkości pozycją wydatków budżetu państwa są nakłady na działalność socjalno-kulturalną. W 1966 roku wyniosą one około 52,7 mld zł i będą o około 6% wyższe niż w bieżącym roku. W ich ramach zamierzamy przeznaczyć około 26,3 mld zł na oświatę i wychowanie, to jest o 8,5% więcej niż w bieżącym roku. Powinno to zapewnić niezbędne środki na reformę szkolnictwa podstawowego, dynamiczny rozwój szkolnictwa zawodowego i odpowiednie rozszerzenie szkolnictwa wyższego. Przewidujemy również pewną poprawę norm żywienia w zakładach opiekuńczo-wychowawczych na sumę około 50 mln zł.</u>
238   - <u xml:id="u-5.77" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W dziedzinie kultury i sztuki budżet na 1966 rok przewiduje wydatki w wysokości około 3,3 mld zł, które będą o 6,5% wyższe niż w bieżącym roku. Znaczna ich część, bo prawie 2 mld zł wraca do budżetu państwa, głównie w formie opłat radiowych i telewizyjnych. Zwiększone zostaną między innymi nakłady na radio i telewizję o ponad 20%, głównie w celu uruchomienia nowych studiów telewizyjnych i punktów transmisyjnych programu telewizyjnego oraz zwiększenia zakupu filmów telewizyjnych. Poważnie wzrosną również środki na działalność przedsiębiorstw artystycznych, między innymi w związku z uruchomieniem Teatru Wielkiego w Warszawie, Opery w Łodzi i Nowego Teatru w Gdańsku.</u>
239   - <u xml:id="u-5.78" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Następną ważną dziedziną świadczeń budżetu na zaspokojenie potrzeb ludności są wydatki na ochronę zdrowia. W 1966 r. preliminuje się na ten cel ponad 20 mld zł, a zatem o 3% więcej niż w 1965 r. Pozwoli to między innymi na sfinansowanie przyrostu około 7 tys. łóżek szpitalnych oraz uruchomienie ponad 190 nowych przychodni lecznictwa otwartego w miastach i ponad 170 ośrodków zdrowia na wsi.</u>
240   - <u xml:id="u-5.79" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W celu poprawy jakości usług służby zdrowia proponujemy podwyższenie norm na leki w szpitalach i sanatoriach przeciwgruźliczych oraz norm na wydatki rzeczowo-administracyjne. W projekcie budżetu zarezerwowaliśmy na ten cel około 200 mln zł.</u>
241   - <u xml:id="u-5.80" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Preliminowane w projekcie budżetu wydatki na kulturę fizyczną i turystykę w wysokości 1,2 mld zł stanowią około 45% ogółu tych wydatków, bo są one uzupełniane ze środków związków zawodowych i z innych funduszy.</u>
242   - <u xml:id="u-5.81" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Następną bardzo poważną pozycją wydatków państwa jest finansowanie systemu ubezpieczeń społecznych. W projekcie budżetu na 1966 r. wynoszą one około 33 mld zł, z czego na renty przypada około 19 mld zł. W porównaniu z poziomem bieżącego roku wzrosną one o 5,6%, co jest głównie wynikiem wzrostu przeciętnej wysokości rent i zasiłków.</u>
243   - <u xml:id="u-5.82" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Rok 1966 powinien być okresem znacznych, korzystnych zmian w gospodarce mieszkaniowej. Przeprowadzona w bieżącym roku podwyżka czynszów, na której rekompensatę są przewidziane środki w budżecie państwa sprawi, że dochody gospodarki mieszkaniowej pokryją w pełni koszty eksploatacji i remontów bieżących. Możliwe będzie podwyższenie średnio w kraju wydatków na eksploatację i remonty bieżące budynków mieszkalnych z 25 do przeszło 36 zł na 1 m2 powierzchni użytkowej. Powinno to zapewnić znaczną poprawę stanu budynków mieszkalnych. Obok własnych środków zarządów budynków mieszkalnych, w projekcie budżetu państwa przewidziano około 1,2 mld zł na kapitalne remonty budynków. Racjonalne wykorzystanie tych środków wiąże się z konieczną poprawą zaopatrzenia i usprawnieniem pracy przedsiębiorstw i ekip remontowo-budowlanych.</u>
244   - <u xml:id="u-5.83" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Ponadto, na potrzeby gospodarki komunalnej zakłada się wydatki budżetu w wysokości 6,2 mld zł. Środki te posłużą do sfinansowania potrzeb komunikacji miejskiej, ulepszenia nawierzchni ulic, ich oświetlenia itd.</u>
245   - <u xml:id="u-5.84" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wysoki Sejmie! Scharakteryzowałem podstawowe pozycje dochodów i wydatków projektu budżetu w łącznych kwotach dla całego państwa. Na budżet ten składają się jednak również 22 budżety wojewódzkich rad narodowych i miast wydzielonych. W projekcie budżetu na 1966 r. przewidziane są w nich wydatki rzędu 77,4 mld zł, z czego około 22,4 mld zł na inwestycje. Na pokrycie tych wydatków rady narodowe będą dysponowały dochodami własnymi w wysokości około 36,7 mld zł oraz środkami wyrównawczymi w postaci dotacji i udziałów w dochodach budżetu centralnego w wysokości 40,7 mld zł.</u>
246   - <u xml:id="u-5.85" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W ukształtowaniu dochodów budżetów terenowych szczególną uwagę zwracamy obecnie na prawidłowe zrównoważenie budżetów w najniższych ogniwach administracji terenowej, to jest w gromadzkich radach narodowych. Zakres ich działalności zostanie w 1966 r. wydatnie rozszerzony w związku z zamierzonym przekazaniem do gromad ewidencji i poboru podatku gruntowego. Dzięki temu rolnicy wszystkie sprawy podatkowe będą mogli załatwiać na miejscu, w gromadzie.</u>
247   - <u xml:id="u-5.86" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W 1966 r. budżety rad narodowych obejmą około 26% ogólnej kwoty budżetu państwa. Ich udział w ogólnej kwocie budżetu państwa utrzyma się na niezmienionym poziomie, pomimo wyeliminowania z budżetów rad wpływów nadwyżek amortyzacji przedsiębiorstw oraz odpowiedniej części nakładów na inwestycje i kapitalne remonty przedsiębiorstw.</u>
248   - <u xml:id="u-5.87" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Szczególnie wysoki jest udział budżetów terenowych w finansowaniu wydatków na cele socjalno-kulturalne. Około 70 do 80% wydatków na oświatę, kulturę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną oraz kulturę fizyczną finansowane jest w ramach budżetów terenowych. Również około 85% wydatków na rolnictwo finansowane będzie z budżetów rad.</u>
249   - <u xml:id="u-5.88" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Dotychczasowe osiągnięcia rad narodowych w dziedzinie zarządzania gospodarką pozwalają wyrazić przekonanie, że poważne środki oddane do ich dyspozycji będą racjonalnie wykorzystane.</u>
250   - <u xml:id="u-5.89" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Wysoki Sejmie! Obok wysiłków zmierzających do prawidłowego ukształtowania dochodów i wydatków budżetu, przedmiotem naszej szczególnej troski w 1966 roku będzie dalsza poprawa sytuacji pieniężno-rynkowej. Ogólnie biorąc, bilans pieniężnych dochodów i wydatków ludności jest zrównoważony i zawiera niezbędne rezerwy. Przewidzieliśmy odpowiednie środki na sfinansowanie wzrostu zapasów towarów rynkowych o ponad 7 mld zł, to jest o 9,7% wyższych niż w bieżącym roku.</u>
251   - <u xml:id="u-5.90" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Dalsza poprawa sytuacji pieniężno-rynkowej zależna jest więc przede wszystkim od dwóch czynników: od prawidłowego wykonania zadań w zakresie dostaw towarów na rynek zarówno pod względem ilości, jak i ich jakości oraz asortymentu, a ponadto od tego, w jakim stopniu zdołamy utrzymać dyscyplinę zatrudnienia i płac.</u>
252   - <u xml:id="u-5.91" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Ważnym czynnikiem kształtującym równowagę pieniężno-rynkową jest także aktywna polityka kredytowa. W bieżącym pięcioleciu stała się ona elastycznym instrumentem oddziaływającym nie tylko na omówiony już rozwój produkcji rolnej i budownictwo mieszkaniowe. Kredyty wykorzystujemy również dla popierania rozwoju rzemiosła i kształtowania struktury sprzedaży w handlu detalicznym. Politykę tę zamierzamy kontynuować nadal. W 1966 r. wypłaty kredytów dla ludności wyniosą łącznie około 27,5 mld zł i będą o 6,5% wyższe niż w bieżącym roku. Po potrąceniu 22,5 mld zł spłat przyniesie to wzrost zadłużenia ludności o około 4,7 mld zł. W ramach polityki kredytowej przewidujemy między innymi zwiększenie o 200 mln zł kredytów dla rzemiosła i o 900 mln zł na zakupy ratalne ludności.</u>
253   - <u xml:id="u-5.92" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Poczesne miejsce w kształtowaniu równowagi pieniężno-rynkowej przypada ponadto organizacjom finansowym, zajmującym się gromadzeniem wkładów oszczędnościowych, zwłaszcza w PKO i SOP. Przewidujemy, że przyrost oszczędności w przyszłym roku powinien wynieść około 9,4 mld zł.</u>
254   - <u xml:id="u-5.93" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Obywatele Posłowie! Kończąc, chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na parę istotnych, jak sądzę, spraw.</u>
255   - <u xml:id="u-5.94" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Rok 1966 będzie pierwszym rokiem nowego pięciolecia. Zarówno więc od prawidłowych założeń planu i budżetu na ten okres, a tym bardziej od pomyślnego ich wykonania, zależeć będzie wiele na przyszłość. Jakie przesłanki decydują więc o tym, że po pomyślnym i charakteryzującym się wysoką dynamiką rozwoju gospodarczego roku 1965 zakładamy stosunkowo umiarkowane tempo rozwoju na rok 1966, co znajduje swoje odbicie również w budżecie państwa?</u>
256   - <u xml:id="u-5.95" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Podstawową przesłanką merytoryczną rozważnych, umiarkowanych założeń tempa rozwoju na rok 1966 jest dążenie do:</u>
257   - <u xml:id="u-5.96" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— uniknięcia niepożądanych napięć w go spodarce,</u>
258   - <u xml:id="u-5.97" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— zabezpieczenie odpowiednich rezerw oraz —</u>
259   - <u xml:id="u-5.98" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">— zwrócenie większej uwagi na problemy jakościowe, których nie powinny przesłaniać — jak to się niekiedy zdarzało — nadmiernie napięte zadania ilościowe.</u>
260   - <u xml:id="u-5.99" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Te słuszne zasady racjonalnego planowania — wyraźnie podkreślone przez IV Zjazd PZPR i IV Plenum KC Partii — znajdują swoje odbicie w założeniach metodologicznych. Planujemy, jak mówił już o tym tow. Jędrychowski, po dobrych urodzajach roku 1965, wzrost produkcji rolnej na podstawie przeciętnych plonów ostatnich czterech lat. Ma to swoje konsekwencje w ostrożnie ustawionych założeniach wzrostu produkcji rolnej, jak również i tych gałęzi produkcji przemysłowej, które bazują na surowcach rolnych. Rzutuje to w decydującym stopniu na wskaźniki planu produkcji przemysłowej, a w sumie i dochodu narodowego.</u>
261   - <u xml:id="u-5.100" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Założenia planu inwestycyjnego wskazują chyba również na mniejszy nieco stopień napięcia niż w pierwszych latach bieżącego pięciolecia. Jest to tendencja korzystna. Nasze dotychczasowe doświadczenia wyraźnie wskazują bowiem, że ilekroć mieliśmy do czynienia z nadmiernym tempem wzrostu inwestycji, było to źródłem wielu komplikacji.</u>
262   - <u xml:id="u-5.101" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Równocześnie jednak trzeba zdawać sobie w pełni sprawę z tego, że plan i budżet na 1966 r. mogą być znacznie lepiej wykonane zarówno w dziedzinie produkcji przemysłowej, a zapewne i rolnej. Stąd też ostrożne założenia planu będą jego istotnym walorem wówczas, gdy wszyscy realizatorzy planu wykorzystają istniejące możliwości przekroczenia zarówno jego wskaźników jakościowych, jak i ilościowych.</u>
263   - <u xml:id="u-5.102" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">W planie są oczywiście różne rezerwy, których wykorzystanie nie w pełni zależne jest od realizatorów planu. Myślę tu na przykład o produkcji rolnej, gdzie oprócz naszych zabiegów, wiele zależy również od warunków atmosferycznych. Są w nim jednak rezerwy, których wykorzystanie całkowicie leży w rękach ludzi, w rękach realizatorów planu. Myślę o szerszym wdrażaniu postępu technicznego i zwiększaniu wydajności pracy, obniżaniu kosztów i poprawie jakości produkcji oraz o koncentracji nakładów inwestycyjnych. Są to podstawowe kierunki działania, zapewniające lepsze jakościowe i ilościowe wykonanie zadań.</u>
264   - <u xml:id="u-5.103" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Aby postulaty te zostały pomyślnie zrealizowane, konieczne jest umiejętne posługiwanie się bodźcami i instrumentami nowego systemu finansowego. Konieczna jest jednak równocześnie koncentracja na tych właśnie zagadnieniach całej uwagi i wysiłków aktywu społecznego, samorządu robotniczego, kierownictwa zakładów i milionów ludzi pracy; tych wszystkich, którym bliska jest i droga sprawa naszego dalszego rozwoju i pomyślnej przyszłości.</u>
265   - <u xml:id="u-5.104" who="#MinisterFinansówJerzyAlbrecht">Oddając pod obrady Wysokiej Izby projekt budżetu państwa, wyrażam przekonanie, że udoskonalony w toku prac Sejmu, dobrze spełniać on będzie swą rolę — podstawowego planu finansowego naszej działalności gospodarczej i społecznej w nadchodzącym roku.</u>
  161 + <u xml:id="u-5.0" who="#JerzyAlbrecht">Wysoki Sejmie! Budżet państwa, który w imieniu rządu mam zaszczyt przedstawić dziś Sejmowi, jest uogólnionym wyrazem naszych dotychczasowych osiągnięć, możliwości i zamierzeń na najbliższą przyszłość. Został on ukształtowany pod wpływem trzech zwłaszcza czynników:</u>
  162 + <u xml:id="u-5.1" who="#JerzyAlbrecht">— rozwoju sytuacji gospodarczej i finansowej w 1965 roku,</u>
  163 + <u xml:id="u-5.2" who="#JerzyAlbrecht">— zmian i udoskonaleń w systemie finansowania gospodarki, których założenia wytyczyło IV Plenum Komitetu Centralnego naszej partii i wreszcie najważniejszego czynnika, to jest:</u>
  164 + <u xml:id="u-5.3" who="#JerzyAlbrecht">— założeń Narodowego Planu Gospodarczego, na rok 1966, które przedstawione zostały w referacie Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u>
  165 + <u xml:id="u-5.4" who="#JerzyAlbrecht">Pragnę krótko scharakteryzować te trzy przesłanki, określające projektowany poziom oraz strukturę dochodów i wydatków budżetu na rok 1966.</u>
  166 + <u xml:id="u-5.5" who="#JerzyAlbrecht">Jak kształtuje się sytuacja finansowa w roku 1965? Dobre wyniki osiągnięte przez podstawowe dziedziny naszej gospodarki, sprawiają, że na ogół korzystnie ukształtują się rezultaty finansowe działalności gospodarczej w bieżącym roku.</u>
  167 + <u xml:id="u-5.6" who="#JerzyAlbrecht">Określone w ustawię budżetowej na rok 1965 dochody w wysokości 292 mld zł będą zrealizowane z nadwyżką ponad 7 mld zł, osiągną więc blisko o 6% wyższy poziom niż w roku 1964. Pomyślnie zamykają się również budżety terenowe. Rady narodowe wygospodarują nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości około 1 mld zł.</u>
  168 + <u xml:id="u-5.7" who="#JerzyAlbrecht">Osiągnięcia te są przede wszystkim wynikiem przekroczenia planów akumulacji finansowej przedsiębiorstw oraz innych dochodów z gospodarki uspołecznionej. Opierają się one głównie na wysokim wzroście produkcji przemysłowej i rolnictwa. Pewne, aczkolwiek nie tak wydatne postępy można również odnotować w dziedzinie obniżki kosztów produkcji.</u>
  169 + <u xml:id="u-5.8" who="#JerzyAlbrecht">Poważny wpływ na dochody budżetu wywiera produkcją przemysłu ciężkiego i chemicznego, które dadzą około 1,1 mld zł ponadplanowej akumulacji, czyli około 24% ponadplanowej akumulacji całego przemysłu.</u>
  170 + <u xml:id="u-5.9" who="#JerzyAlbrecht">W jeszcze większym stopniu do wygospodarowania ponadplanowej akumulacji przyczynił się przemysł rolno-spożywczy. Dzięki zwiększonym dostawom produkcji roślinnej i zwierzęcej, przemysł rolno-spożywczy znacznie przekroczył plan produkcji towarowej dając około 3,3 mld zł ponadplanowej akumulacji. Jest to około 70% całej ponadplanowej akumulacji przemysłu. Lepiej niż w poprzednich latach i lepiej niż planowano ukształtowały się wyniki ekonomiczne państwowych gospodarstw rolnych.</u>
  171 + <u xml:id="u-5.10" who="#JerzyAlbrecht">Dobrym wynikom produkcji rolnej towarzyszą tendencje do zwiększania nakładów produkcyjnych i inwestycyjnych w indywidualnym rolnictwie. Wygospodarowane w bieżącym roku nadwyżki budżetowe pozwoliły na wsparcie tych tendencji przez szeroką akcję kredytową.</u>
  172 + <u xml:id="u-5.11" who="#JerzyAlbrecht">Kredyty inwestycyjne, udzielone indywidualnym gospodarstwom rolnym, wyniosą w bieżącym roku około 4,8 mld zł i będą o około 800 mln zł wyższe niż w roku ubiegłym. Kredyty obrotowe na cele związane z kontraktacją, zakupem nawozów i innymi potrzebami produkcyjnymi wsi wyniosą około 11,7 mld zł i będą o około 1,3 mld zł wyższe niż w roku ubiegłym. Sprzyja to angażowaniu rosnących dochodów wsi w rozwoju produkcji rolnej. Świadczy o tym między innymi znacznie szybszy wzrost nakładów pieniężnych wsi, przeznaczonych na produkcję bieżącą i na inwestycje produkcyjne, niż wzrost jej dochodów realnych.</u>
  173 + <u xml:id="u-5.12" who="#JerzyAlbrecht">Należy odnotować również stosunkowo niezłe postępy w realizacji planów inwestycyjnych w gospodarce narodowej. Nakłady inwestycyjne będą o około 8,6% wyższe niż przed rokiem, a finansowanie inwestycji w większym niż planowano stopniu opiera się na wygospodarowanych przez przedsiębiorstwa środkach własnych. W nieco mniejszym natomiast stopniu niż planowaliśmy angażowane są na ten cel środki budżetowe. Słabą stromą w realizacji tegorocznego planu inwestycji są nadal opóźnienia w oddawania obiektów do eksploatacji. Nie udało się też uniknąć pewnych napięć w robotach budowlano-montażowych.</u>
  174 + <u xml:id="u-5.13" who="#JerzyAlbrecht">Na podkreślenie zasługuje wreszcie osiągnięcie korzystniejszego niż w latach ubiegłych salda obrotów towarowych z krajami kapitalistycznymi. Nie oznacza to jednak, że osiągnęliśmy już dostateczne postępy w dziedzinie wzrostu eksportu do tych krajów i w poprawie jego struktury.</u>
  175 + <u xml:id="u-5.14" who="#JerzyAlbrecht">Wymienionym w skrócie postępom produkcji rolnej i przemysłowej oraz osiągnięciom handlu zagranicznego towarzyszy znaczny wzrost globalnych dochodów pieniężnych ludności i obrotów handlu wewnętrznego. Zwiększone dostawy na rynek zabezpieczają wprawdzie ponadplanowy wzrost popytu, ale brak jest nadwyżek niektórych towarów niezbędnych dla poprawy zaopatrzenia rynku. W ten sposób odcinkowe zakłócenia dostaw na rynek są słabym ogniwem rozwoju sytuacji gospodarczej w 1965 roku.</u>
  176 + <u xml:id="u-5.15" who="#JerzyAlbrecht">Znaczny wzrost globalnych dochodów ludności sprawił, że wkłady oszczędnościowe wzrosną w bieżącym roku o około 9 mld zł i osiągną już poziom ponad 52 mld zł. Przewidywany natomiast stan emisji wyniesie na koniec roku około 40 mld zł.</u>
  177 + <u xml:id="u-5.16" who="#JerzyAlbrecht">Trzeba podkreślić, że źródłem przyrostu dochodów ludności, utrzymującej się z pracy w gospodarce uspołecznionej, w przeważającej mierze jest wysoki przyrost zatrudnienia.</u>
  178 + <u xml:id="u-5.17" who="#JerzyAlbrecht">Wzrost dochodów z tego tytułu wyniósł ponad 7 mld zł. Wysoki przyrost zatrudnienia, nie zawszę zresztą uzasadniony potrzebami produkcji, ograniczył w pewnym stopniu możliwości regulacji płac. Jednakże dochody ludności z tytułu regulacji płac wzrosły dotąd o około 1,2 mld zł.</u>
  179 + <u xml:id="u-5.18" who="#JerzyAlbrecht">W sumie rok 1965, chociaż nie pozbawiony szeregu słabości, uznać należy za rok pomyślnie kończący bieżące pięciolecie.</u>
  180 + <u xml:id="u-5.19" who="#JerzyAlbrecht">Drugim czynnikiem poważnie wpływającym na ukształtowanie projektu budżetu państwa na 1966 rok jest nowy system finansowania gospodarki państwowej.</u>
  181 + <u xml:id="u-5.20" who="#JerzyAlbrecht">Podstawowym założeniem nowego systemu finansowania przedsiębiorstw i zjednoczeń jest oparcie oceny ich działalności na wynikach finansowych jako sprawdzianu najbardziej syntetycznego. Równoległym założeniem jest przyjęcie zasady, że działalność przedsiębiorstw powinna być rentowna. Na, swoje potrzeby eksploatacyjne i rozwojowe powinny one same zapracować w możliwie szerokim zakresie, obniżając koszty i zwiększając produkcję zgodnie z dobrze pojętym interesem społecznym.</u>
  182 + <u xml:id="u-5.21" who="#JerzyAlbrecht">Oparcie nowego systemu finansowego na takich zasadach zmienia sposób jego oddziaływania na zjednoczenia i przedsiębiorstwa. Jako podstawowy, obowiązujący przedsiębiorstwa wskaźnik, otrzymają one wskaźnik rentowności. Wskaźnik rentowności określa stosunek zysku lub w niektórych wypadkach akumulacji do kosztów sprzedanej produkcji i usług. Osiągnięty zysk będzie dzielony, na podstawie określonych co najmniej na 2 lata norm, pomiędzy przedsiębiorstwo i zjednoczenie. Zjednoczenia — na podstawie podobnych norm, część zysku zatrzymają na swoje potrzeby rozwojowe, a pozostałość wpłacą do budżetu.</u>
  183 + <u xml:id="u-5.22" who="#JerzyAlbrecht">W ten sposób każda wypracowana przez przedsiębiorstwo złotówka zysku lub akumulacji dzieli się na część przekazywaną do budżetu i na część zatrzymywaną na potrzeby rozwojowe przedsiębiorstw i zjednoczeń. Im więcej tych złotówek przedsiębiorstwa i zjednoczenia wypracują, tym więcej pozostanie im do dyspozycji na fundusz zakładowy i na własne potrzeby rozwojowe oraz rezerwy. Im bardziej oszczędnie i racjonalnie przedsiębiorstwa wykorzystywać będą wygospodarowane środki na finansowanie zapasów i na potrzeby eksploatacyjne, tym więcej pozostanie im na inwestycje.</u>
  184 + <u xml:id="u-5.23" who="#JerzyAlbrecht">Równocześnie, w zasadzie wyeliminowane zostaną dotacje budżetowe na finansowanie inwestycji zjednoczeń i przedsiębiorstw; inwestycje te finansowane będą ze środków własnych tych jednostek. Brakujące środki na inwestycje zjednoczenia i przedsiębiorstwa otrzymają w postaci kredytu bankowego, który będą musiały spłacać. Przy pomocy kredytu bankowego finansowana będzie również większość inwestycji centralnych, z wyjątkiem inwestycji priorytetowych. Zaciągnięte na ten cel kredyty zwracane będą inwestorom przez budżet po zakończeniu budowy.</u>
  185 + <u xml:id="u-5.24" who="#JerzyAlbrecht">Wprowadza się także oprocentowanie środków trwałych przedsiębiorstw. Ma ono skłaniać jednostki gospodarujące do intensywniejszego wykorzystywania posiadanych środków trwałych oraz rozważnego angażowania się w przedsięwzięcia inwestycyjne i unikania zbyt kosztownych rozwiązań, nie dających odpowiednich efektów produkcyjnych.</u>
  186 + <u xml:id="u-5.25" who="#JerzyAlbrecht">Przedstawione w dużym skrócie zasady funkcjonowania nowego systemu finansowego przedsiębiorstw i finansowania inwestycji zmierzają do zwiększenia zainteresowania przedsiębiorstw wzrostem rentowności i obniżeniem kosztów inwestycji.</u>
  187 + <u xml:id="u-5.26" who="#JerzyAlbrecht">Zmiany systemu finansowania wywierają znaczny wpływ na ukształtowanie się dochodów i wydatków w projekcie budżetu państwa na rok 1966. W największym uproszczeniu można powiedzieć, że zmniejszy się, przynajmniej w początkowym okresie, udział budżetu państwa w zyskach przedsiębiorstw. Większa bowiem niż dotychczas ich część pozostanie w dyspozycji przedsiębiorstw i zjednoczeń. Z drugiej strony zmaleje jednak udział budżetu państwa w finansowaniu inwestycji, gdyż pokrywane będą one w większym stopniu ze środków własnych przedsiębiorstw i z kredytu bankowego, którego rola w kształtowaniu warunków i kierunków rozwoju gospodarki poważnie wzrośnie.</u>
  188 + <u xml:id="u-5.27" who="#JerzyAlbrecht">Syntetycznym wyrazem tych zmian jest spadek przejmowanej przez budżet państwa części akumulacji finansowej przedsiębiorstw z 83% w 1965 r. do 79% w całości akumulacji w 1966 roku. Pozwoli to na zwiększenie części akumulacji przeznaczanej na różnego typu fundusze własne przedsiębiorstw i zjednoczeń o pomad 32%. Ponadto budżety terenowe zrezygnują z przejmowanej dotychczas części amortyzacji przedsiębiorstw, która pozostanie do ich dyspozycji — na remonty kapitalne i inwestycje przedsiębiorstw.</u>
  189 + <u xml:id="u-5.28" who="#JerzyAlbrecht">Te przesunięcia w kształtowaniu dochodów i wydatków budżetu państwa są najbardziej chyba konkretną, bo pieniężną formą wzmocnienia odpowiedzialności przedsiębiorstw i zjednoczeń za wyniki ich działalności. Stwarza to równocześnie jakościowo nowe zadania dla systemu bankowego, zwiększa rolę planu kredytowego i wzmacnia oddziaływanie banków na gospodarkę przedsiębiorstw i zjednoczeń.</u>
  190 + <u xml:id="u-5.29" who="#JerzyAlbrecht">Założenia Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 są — jak mówiłem na wstępie — trzecim i to najważniejszym czynnikiem kształtującym projekt budżetu państwa. Nie muszę ich w tym miejscu charakteryzować, gdyż uczynił to w swoim wystąpieniu tow. Jędrychowski. Przypomnę jedynie, że w naszej gospodarce finanse odzwierciedlają rzeczowe procesy produkcji i dystrybucji.</u>
  191 + <u xml:id="u-5.30" who="#JerzyAlbrecht">Tak więc, założone tempo wzrostu produkcji i obrotów w decydujący sposób określa tempo wzrostu akumulacji przedsiębiorstw, stanowiącej główne źródło dochodu budżetu państwa. Według projektu planu gospodarczego na 1966 rok akumulacja tą wzrośnie o około 7% w porównaniu z jej przewidywanym poziomem w bieżącym roku.</u>
  192 + <u xml:id="u-5.31" who="#JerzyAlbrecht">Wysoko Izbo! Obecnie pragnę poświęcić nieco uwagi samym założeniom budżetu na rok 1966.</u>
  193 + <u xml:id="u-5.32" who="#JerzyAlbrecht">Rząd przedstawia Sejmowi budżet, który na miarę istniejących możliwości zabezpiecza zadania gospodarcze i potrzeby społeczne zbliżającego się 1966 roku. Jest to budżet zrównoważony. Przewiduje dochody w wysokości około 305 mld zł, i wydatki ponad 299 mld zł, co daje ponad 5,5 mld zł nadwyżki. W porównaniu z przewidywanym wykonaniem budżetu na rok 1965 oznacza to wzrost dochodu o około 6 mld zł, to jest o około 2% i wzrost wydatków o około 13 mld zł, to jest około 4,5%.</u>
  194 + <u xml:id="u-5.33" who="#JerzyAlbrecht">Ponadto — stosownie do przyjętych zasad planowania rzeczowego — także i w budżecie przewidziane są niezbędne rezerwy finansowe. Jest to rezerwa Rady Ministrów w wysokości około 3,5 mld zł oraz rezerwy inwestycyjne — ogólna i resortowe — w wysokości około 4,6 mld zł. Także budżety wojewódzkich rad narodowych wyposażone są w odpowiednie kwoty rezerwy na nieprzewidziane wydatki.</u>
  195 + <u xml:id="u-5.34" who="#JerzyAlbrecht">Wymienione przeze mnie przed chwilą dane liczbowe uwzględniają już pewne korekty projektu budżetu w stosunku do przedstawionych Obywatelom Posłom dokumentów. Korekty te w trybie autopoprawek zgłosimy w toku prac poszczególnych komisji sejmowych.</u>
  196 + <u xml:id="u-5.35" who="#JerzyAlbrecht">Jakie są główne źródła dochodów budżetu państwa? Pytanie to swego czasu postawiła między innymi prasa w uproszczonym sformułowaniu: „Z czego żyje państwo?” Odpowiedź na to publicystyczne pytanie jest tylko jedna:</u>
  197 + <u xml:id="u-5.36" who="#JerzyAlbrecht">— Źródłem dochodów budżetu — jako scentralizowanego funduszu społecznego, gromadzącego środki i finansującego potrzeby społeczeństwa, jest — jak zresztą źródłem wszelkich wartości — oczywiście praca obywateli. Inne bowiem źródła dochodów i wartości w ogóle nie istnieją. Formy zaś, w jakich te dochody budżet przejmuje, są różnorodne, dostosowane do założeń naszej polityki gospodarczej i społecznej.</u>
  198 + <u xml:id="u-5.37" who="#JerzyAlbrecht">Dochody budżetu państwa na rok 1966 oparte są głównie na planowanych wynikach działalności przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej. Około 71% ogółu dochodów budżetu, to wpłaty tych przedsiębiorstw w postaci podatku obrotowego i wpłat z zysku. W przyszłym roku pojawi się nową forma dochodów budżetu, a mianowicie wpływy z oprocentowania środków trwałych. Bezpośrednie natomiast podatki i opłaty od ludności i gospodarki nieuspołecznionej są źródłem zaledwie 10% dochodów budżetu państwa.</u>
  199 + <u xml:id="u-5.38" who="#JerzyAlbrecht">Środki odprowadzane do budżetu z tytułu podatku obrotowego od przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej wyniosą około 95 mld zł i będą o około 3 mld zł wyższe niż w roku bieżącym. Wiąże się to z przewidywanym wzrostem produkcji i sprzedaży artykułów obciążonych tym podatkiem.</u>
  200 + <u xml:id="u-5.39" who="#JerzyAlbrecht">Wpłaty z zysku, przejmowane przez budżet, wyniosą w 1966 r. około 50 mld zł i będą o około 5 mld zł niższe niż w bieżącym roku. Obniżenie ich, o czym już poprzednio wspominałem, jest przede wszystkim wynikiem zwiększenia funduszów własnych przedsiębiorstw oraz oprocentowania środków trwałych. Dochody budżetu z tego ostatniego tytułu wyniosą około 6,6 mld zł.</u>
  201 + <u xml:id="u-5.40" who="#JerzyAlbrecht">Jak już wspomniałem, wpłaty części zysku przedsiębiorstw do budżetu dokonywane będą według z góry określonych norm.</u>
  202 + <u xml:id="u-5.41" who="#JerzyAlbrecht">Stwierdzić należy, że zadania w dziedzinie akumulacji i zysku nie są zbyt napięte. Ich wykonanie możliwe jest całkowicie przy równoczesnej poprawie jakości i asortymentu produkcji. Z pewnością też plany akumulacji przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej mogą być znacznie przekroczone. Intensywne poszukiwanie dróg obniżki kosztów własnych produkcji jest więc centralnym zagadnieniem zarówno dla pomyślnej realizacji Narodowego Planu Gospodarczego, jak i budżetu na 1966 r.</u>
  203 + <u xml:id="u-5.42" who="#JerzyAlbrecht">Specjalnie podkreślić przy tym należy, że chodzi tu zwłaszcza o obniżkę kosztów materiałowych. Projekt planu na 1966 r. zakłada, że wskaźnik udziału kosztów własnych w wartości produkcji towarowej wyniesie 81,7% i będzie o około 0,5% niższy niż w roku bieżącym. Wskaźnikowa jest to niewielka obniżka. W liczbach bezwzględnych odpowiada ona jednak ponad 3 mld zł dodatkowej akumulacji. Z kwoty tej ponad 1 mld zł przypada na obniżkę poziomu kosztów materiałowych, co należy uznać jako zadanie minimalne, które może i powinno być przekroczone. Również obniżenie poziomu kosztów osobowych o około 2 mld zł, wobec dotychczasowych przekroczeń planów zatrudnienia i płac, będzie ważnym zadaniem na rok 1966.</u>
  204 + <u xml:id="u-5.43" who="#JerzyAlbrecht">Dochody budżetu państwa wiążą się także z rezultatami finansowymi obrotów zagranicznych. W projekcie budżetu zakłada się 2,5 mld zł wpływów z tego tytułu. Zarówno dla polepszenia naszych stosunków płatniczych z zagranicą, jak i zwiększenia dochodów budżetu, dewizą działania musi być bardziej efektywny eksport i bardziej opłacalny import. Oznacza to konieczność nie tylko zwiększenia obrotów zagranicznych, ale i polepszenia jakości oraz standardu eksportowanych wyrobów i celniejszego wyboru importowanych towarów.</u>
  205 + <u xml:id="u-5.44" who="#JerzyAlbrecht">W związku z tym, jednym z najpilniejszych zadań jest takie dalsze usprawnienie rozrachunku gospodarczego przedsiębiorstw, ażeby coraz ściślej wiązał się on z wynikami finansowymi wymiany z zagranicą.</u>
  206 + <u xml:id="u-5.45" who="#JerzyAlbrecht">Drugim co do wielkości źródłem dochodów budżetu państwa są wpłaty przedsiębiorstw i instytucji na rzecz ubezpieczeń społecznych.</u>
  207 + <u xml:id="u-5.46" who="#JerzyAlbrecht">Wpływy z ubezpieczeń społecznych wzrosną z około 32 mld zł w 1965 r. do ponad 34 mld zł w 1966 r., to jest o ponad 7%, a ich udział z 10,7% do 11,3%. Jest to wynikiem planowanego wzrostu zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej. Należy wspomnieć przy tym, że ubezpieczeniem społecznym objęto także rzemiosło indywidualne.</u>
  208 + <u xml:id="u-5.47" who="#JerzyAlbrecht">Wpływy z podatku od wynagrodzeń i innych opłat od ludności wzrosnąć mają z około 19,5 mld zł w bieżącym roku do 20,8 mld zł w 1966 r., to jest o około 6,4%, głównie w wyniku planowanego wzrostu zatrudnienia i płac.</u>
  209 + <u xml:id="u-5.48" who="#JerzyAlbrecht">Następne co do wielkości źródło dochodów budżetu, to podatki i opłaty od gospodarki nieuspołecznionej. Wyniosą one 9,9 mld zł. Projekt budżetu na rok 1966 nie przewiduje ich wzrostu. W zakresie dochodów z gospodarki nieuspołecznionej zamierzamy bowiem utrzymać dotychczasowy kierunek polityki podatkowej.</u>
  210 + <u xml:id="u-5.49" who="#JerzyAlbrecht">Nadal będziemy starali się oddziaływać pobudzająco na rozwój produkcji rolnej przez doskonalenie zasad wymiaru podatku gruntowego i elastyczne ulgi. Podjęte zostały w tym celu między innymi badania około 280 tys. gospodarstw rolnych, zmierzające do sprawdzenia prawidłowości działania obciążeń w różnych grupach gospodarstw chłopskich.</u>
  211 + <u xml:id="u-5.50" who="#JerzyAlbrecht">W stosunku do rzemiosła nadal stosować będziemy dogodne, zryczałtowane formy opodatkowania, ułatwiające rozwijanie działalności rzemieślników, zwłaszcza świadczących usługi. Przedłużymy na następne pięciolecie ulgi inwestycyjne dla rzemiosła usługowego. Utrzymamy również dwuletnie zwolnienia od podatku dla nowo założonych, usługowych warsztatów rzemieślniczych w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Zamierzamy także upowszechnić w 1966 r. zryczałtowany pobór podatku obrotowego i dochodowego od zakładów, działających w ramach rzemieślniczych spółdzielni zaopatrzenia i zbytu.</u>
  212 + <u xml:id="u-5.51" who="#JerzyAlbrecht">W celu stworzenia dodatkowych bodźców dla wzrostu zatrudnienia w rzemiośle, zamierzamy rozszerzyć zakres stosowania niższej skali podatku dochodowego. Objęte nią zostanie rzemiosło usługowe, zatrudniające do 4 czeladników oraz średniej wielkości rzemiosło produkcyjne.</u>
  213 + <u xml:id="u-5.52" who="#JerzyAlbrecht">Niezależnie od już zastosowanych obniżek podatkowych dla prywatnych zakładów gastronomicznych, przyznamy im ulgi inwestycyjne i dodatkowe ulgi podatkowe dla nowo uruchamianych zakładów gastronomicznych.</u>
  214 + <u xml:id="u-5.53" who="#JerzyAlbrecht">Obywatele Posłowie! Przedstawiłem podstawowe zasady, jakimi kierujemy się przy gromadzeniu dochodów budżetowych. Proszę więc, abyście zechcieli poświęcić również swoją uwagę ocenie naszych zamierzeń, dotyczących ukształtowania wydatków budżetowych.</u>
  215 + <u xml:id="u-5.54" who="#JerzyAlbrecht">Około 53% wydatków budżetu państwa zamierzamy przeznaczyć na potrzeby gospodarki uspołecznionej. Wiadomo dobrze, że bez tych wydatków nie mogłoby być mowy o racjonalnym jej rozwoju, a tym samym i o wzroście spożycia ludności.</u>
  216 + <u xml:id="u-5.55" who="#JerzyAlbrecht">Około 30% wydatków budżetu, to jest prawie o 2 punkty więcej niż w bieżącym roku zamierzamy przeznaczyć w 1966 roku na finansowanie oświaty i kultury, ochrony zdrowia. opieki społecznej i kultury fizycznej oraz na ubezpieczenia społeczne. Są to wszystko wydatki w sposób bardzo bezpośredni rzutujące na warunki życia ludności.</u>
  217 + <u xml:id="u-5.56" who="#JerzyAlbrecht">Wydatki na administrację, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo — pochłaniają natomiast niecałe 5% wydatków budżetu państwa. I wreszcie niecałe 9% wydatków budżetu przeznaczyć zamierzamy na potrzeby obrony narodowej.</u>
  218 + <u xml:id="u-5.57" who="#JerzyAlbrecht">Z przedstawienia struktury wydatków budżetu państwa wynika, że nadal — pomimo poważnego zwiększenia funduszów przedsiębiorstw — budżet nasz jest przede wszystkim budżetem gospodarczym, finansującym potrzeby rozwoju gospodarki i spożycia społecznego ludności.</u>
  219 + <u xml:id="u-5.58" who="#JerzyAlbrecht">Głównym kierunkiem świadczeń budżetu na rzecz rozwoju gospodarczego kraju jest oczywiście finansowanie inwestycji. Przewidujemy, że z budżetu pokryte będzie w 1966 r. około 47% nakładów inwestycyjnych gospodarki uspołecznionej, podczas gdy w bieżącym roku pokrywamy około 55%. Udział środków budżetu w finansowaniu inwestycji obniża się. Jest to wynikiem wspomnianych na wstępie zmian w zasadach finansowania inwestycji.</u>
  220 + <u xml:id="u-5.59" who="#JerzyAlbrecht">Z ogólnej sumy nakładów na inwestycje w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, transporcie i gospodarce komunalnej przypada około 98 mld zł, z czego budżet państwa powinien pokryć około 47,7 mld zł, to jest około 49%. Główną pozycją wydatków budżetowych będzie tu finansowanie inwestycji priorytetowych, które i w nowym systemie finansowym będą dotowane z budżetu.</u>
  221 + <u xml:id="u-5.60" who="#JerzyAlbrecht">Na inwestycje te o szczególnej wadze dla gospodarki narodowej przeznaczymy ponad 18 mld zł środków budżetowych. Finansować będziemy z budżetu budowę takich kopalń, jak „Staszic”, „Jastrzębie”, „Moszczenica”; elektrowni „Pątnów”, „Łaziska”, „Siersza II”; finansować będziemy rozbudowę huty „Lenina”, kombinatu górniczo-hutniczego w Lubinie, Zakładów Mechanicznych „Ursus”, Zakładów Azotowych w Tarnowie i w Puławach, Zakładów Celulozowych w Świeciu, elektryfikację kolei, stopień wodny na Wiśle we Włocławku, rozgłośnię radia i telewizji w Warszawie i wiele innych. Nazwy tych inwestycji znane są społeczeństwu, kryje się za nimi dalszy rozwój sił wytwórczych, wzmocnienie podstaw wzrostu poziomu ekonomicznego i kulturalnego kraju.</u>
  222 + <u xml:id="u-5.61" who="#JerzyAlbrecht">Ponadto, na pozostałe inwestycje centralne — kontynuowane, budżet przeznaczy w 1966 r. około 5 mld zł. Natomiast nowe inwestycje centralne finansowane będą kredytem bankowym i dopiero po ich ukończeniu inwestorzy otrzymają odpowiednie dotacje budżetowe na zwrot zaciągniętego kredytu.</u>
  223 + <u xml:id="u-5.62" who="#JerzyAlbrecht">Inwestycje zjednoczeń i przedsiębiorstw, jak już mówiłem, finansowane będą ze środków własnych, pochodzących z zysku i amortyzacji oraz w części — przy pomocy kredytu bankowego. Tylko w niewielu zjednoczeniach, które nie zdołały jeszcze nagromadzić własnych środków, wystąpi niezbędna dotacja budżetowa. Warto podkreślić, że nakłady inwestycyjne, finansowane z własnych środków przedsiębiorstw i zjednoczeń, a więc nakłady, które cechuje duża zależność od wielkości wygospodarowanych środków — wykazują w 1966 r. największą dynamikę.</u>
  224 + <u xml:id="u-5.63" who="#JerzyAlbrecht">W finansowaniu inwestycji gospodarczych następuje wyraźne ograniczenie środków budżetowych do głównych obiektów, decydujących o rozwoju całej gospodarki narodowej. Natomiast w dziedzinie inwestycji, tak zwanej sfery nieprodukcyjnej, udział budżetu w ich finansowaniu nie ulegnie zmianie, z wyjątkiem budownictwa mieszkaniowego.</u>
  225 + <u xml:id="u-5.64" who="#JerzyAlbrecht">Łącznie na inwestycje w dziedzinie oświaty, ochrony zdrowia i kultury budżet przeznacza 5 mld zł. Ponadto, około 4 mld zł przeznaczone zostanie na budownictwo mieszkaniowe, głównie rad narodowych. Suma ta jest niższa niż w 1965 roku. Równocześnie jednak wydatnie zwiększą się kredyty bankowe na spółdzielcze budownictwo mieszkaniowe. Wyniosą one w 1966 r. około 3,8 mld zł, podczas gdy w bieżącym roku szacuje się je na 2,5 mld zł. Na indywidualne budownictwo mieszkaniowe przewiduje się około 900 mln zł kredytów bankowych, to jest około 30% więcej niż planowano w bieżącym roku. Łącznie środki państwowe na budownictwo mieszkaniowe będą wyższe niż w bieżącym roku. Zgodnie jednak z założeniami nowej polityki mieszkaniowej wyraźnie zmienia się ich struktura. Wzrastają kredyty dla spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego.</u>
  226 + <u xml:id="u-5.65" who="#JerzyAlbrecht">Powinniśmy dołożyć starań, aby rok 1966 stał się poważnym krokiem naprzód w dziedzinie uporządkowania i zwiększenia efektywności naszych inwestycji. Są ku temu sprzyjające warunki. Plan inwestycyjny jest stosunkowo mniej napięty niż w pierwszych latach bieżącej pięciolatki. Ma on jednak nadal odcinkowe napięcia, które powinny być pilnie obserwowane i w trakcie realizacji usuwane. Głównie chodzi tu o roboty budowlano-montażowe. Dalsze ograniczenie zapotrzebowania na te roboty, w stosunku do założeń planu, byłoby jak najbardziej pożądane. Napięcia tkwić mogą także w realizacji planu dostaw niektórych asortymentów materiałów budowlanych. Rytmiczność dostaw i oszczędne zużycie materiałów decydować będą o powodzeniu realizacji planu. Wreszcie, skoncentrowanie uwagi i sił na terminowym oddawaniu do użytku nowych obiektów jest dalszym podstawowym warunkiem pomyślnej realizacji planu inwestycyjnego w 1966 r.</u>
  227 + <u xml:id="u-5.66" who="#JerzyAlbrecht">Liczymy na to, że nowy system finansowania inwestycji w 1966 r. — choć będzie to pierwszy rok jego działania i stąd zakres jego stosowania jeszcze dosyć wąski — zostanie wykorzystany dla usprawnienia procesów inwestycyjnych i wzmocnienia dyscypliny realizatorów planu inwestycyjnego.</u>
  228 + <u xml:id="u-5.67" who="#JerzyAlbrecht">Poważną pozycję wydatkową budżetu zajmować będzie finansowanie rolnictwa. Budżet pokryje ponad 40% ogółu nakładów inwestycyjnych w rolnictwie. Wydatki budżetu na inwestycje rolne wyniosą około 12 mld zł, a więc prawie o 11% więcej niż w 1965 r. W ramach tej sumy najszybciej będą rosły wydatki na melioracje — o około 12%, i rozwój bazy mechanizacji o 11%. Nakłady inwestycyjne poważnie zasili również Fundusz Rozwoju Rolnictwa w kwocie około 4,4 mld zł, na który przelewane są środki z budżetu.</u>
  229 + <u xml:id="u-5.68" who="#JerzyAlbrecht">Budżet państwa, podobnie jak w latach ubiegłych, przeznacza poważne sumy nie tylko na inwestycje, ale i na bieżące potrzeby rolnictwa. Na popieranie produkcji zwierzęcej i roślinnej, konserwację urządzeń melioracyjnych, utrzymanie agronomówek, zbiorowe zaopatrywanie wsi w wodę oraz na upowszechnianie wiedzy rolniczej przewidziano w projekcie budżetu 3,3 mld zł, a więc o 13,6% więcej niż w roku 1965.</u>
  230 + <u xml:id="u-5.69" who="#JerzyAlbrecht">Środki budżetowe to tylko część świadczeń państwa na rzecz rozwoju rolnictwa. Podstawowym instrumentem oddziaływania na inwestycje i produkcję indywidualnej gospodarki chłopskiej pozostaje nadal polityka kredytowa.</u>
  231 + <u xml:id="u-5.70" who="#JerzyAlbrecht">Plan kredytowy przewiduje, że w 1966 r. udzielimy rolnikom indywidualnym i spółdzielniom produkcyjnym ponad 17 mld zł kredytów, z czego na kredyty obrotowe przypadnie około 12,5 mld zł, a na kredyty inwestycyjne — ponad 5 mld zł. Pewne wyobrażenie o roli, jaką kredyty te odgrywają w kształtowaniu rozwoju rolnictwa, może dać fakt, że ich udział w nakładach pieniężnych gospodarki chłopskiej na inwestycje przekracza 50%, a w nakładach na produkcję bieżącą kształtuje się w granicach 44%.</u>
  232 + <u xml:id="u-5.71" who="#JerzyAlbrecht">W celu bardziej efektywnego wykorzystania kredytów dla potrzeb rozwoju gospodarki rolnej przewidujemy między innymi:</u>
  233 + <u xml:id="u-5.72" who="#JerzyAlbrecht">— silniejsze skoncentrowanie ich na terenach, gdzie kierowane są większe nakłady na meliorację, mechanizację i budowę dróg itd.;</u>
  234 + <u xml:id="u-5.73" who="#JerzyAlbrecht">— zacieśnienie współpracy z radami narodowymi dla ustalenia najwłaściwszych na danym terenie rejonów, form i kierunków kredytowania.</u>
  235 + <u xml:id="u-5.74" who="#JerzyAlbrecht">Sądzę, że właściwe wykorzystanie środków, zmierzające do zapewnienia korzystnych warunków rozwoju produkcji rolnej, przyniesie pożądane rezultaty.</u>
  236 + <u xml:id="u-5.75" who="#JerzyAlbrecht">Scharakteryzowałem ważniejsze kierunki wydatkowania środków, jakie przeznaczamy na rozwój potencjału produkcyjnego naszej gospodarki. Stwierdzić jednak muszę, że nie mniejszą wagę przywiązujemy do postępów nauki i techniki jako bardzo istotnego czynnika rozwoju naszej gospodarki. Wyrazem tego jest między innymi projektowany wzrost wydatków bieżących budżetu na naukę o ponad 16% i wydatków inwestycyjnych o około 20% więcej niż w bieżącym roku. Są to więc najbardziej dynamiczne pozycje wydatków budżetowych. Poza wydatkami na naukę w kwocie około 3,4 mld zł, ponoszonymi przez budżet, przewidziane są jeszcze odpisy przedsiębiorstw na fundusz postępu techniczno-ekonomicznego w wysokości około 4,8 mld zł, a więc prawie o 26% więcej niż w bieżącym roku. Przeznaczając tak wiele środków na rozwój nauki i postępu technicznego, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na pełne ich wykorzystanie oraz zwiększenie ich efektywności. Powinny one wywrzeć poważny wpływ między innymi na wzrost jakości wytwarzanych wyrobów oraz dostosowanie ich do potrzeb rynku krajowego i, co szczególnie ważne, do wymagań naszych zagranicznych kontrahentów.</u>
  237 + <u xml:id="u-5.76" who="#JerzyAlbrecht">Jak już mówiłem, drugą co do wielkości pozycją wydatków budżetu państwa są nakłady na działalność socjalno-kulturalną. W 1966 roku wyniosą one około 52,7 mld zł i będą o około 6% wyższe niż w bieżącym roku. W ich ramach zamierzamy przeznaczyć około 26,3 mld zł na oświatę i wychowanie, to jest o 8,5% więcej niż w bieżącym roku. Powinno to zapewnić niezbędne środki na reformę szkolnictwa podstawowego, dynamiczny rozwój szkolnictwa zawodowego i odpowiednie rozszerzenie szkolnictwa wyższego. Przewidujemy również pewną poprawę norm żywienia w zakładach opiekuńczo-wychowawczych na sumę około 50 mln zł.</u>
  238 + <u xml:id="u-5.77" who="#JerzyAlbrecht">W dziedzinie kultury i sztuki budżet na 1966 rok przewiduje wydatki w wysokości około 3,3 mld zł, które będą o 6,5% wyższe niż w bieżącym roku. Znaczna ich część, bo prawie 2 mld zł wraca do budżetu państwa, głównie w formie opłat radiowych i telewizyjnych. Zwiększone zostaną między innymi nakłady na radio i telewizję o ponad 20%, głównie w celu uruchomienia nowych studiów telewizyjnych i punktów transmisyjnych programu telewizyjnego oraz zwiększenia zakupu filmów telewizyjnych. Poważnie wzrosną również środki na działalność przedsiębiorstw artystycznych, między innymi w związku z uruchomieniem Teatru Wielkiego w Warszawie, Opery w Łodzi i Nowego Teatru w Gdańsku.</u>
  239 + <u xml:id="u-5.78" who="#JerzyAlbrecht">Następną ważną dziedziną świadczeń budżetu na zaspokojenie potrzeb ludności są wydatki na ochronę zdrowia. W 1966 r. preliminuje się na ten cel ponad 20 mld zł, a zatem o 3% więcej niż w 1965 r. Pozwoli to między innymi na sfinansowanie przyrostu około 7 tys. łóżek szpitalnych oraz uruchomienie ponad 190 nowych przychodni lecznictwa otwartego w miastach i ponad 170 ośrodków zdrowia na wsi.</u>
  240 + <u xml:id="u-5.79" who="#JerzyAlbrecht">W celu poprawy jakości usług służby zdrowia proponujemy podwyższenie norm na leki w szpitalach i sanatoriach przeciwgruźliczych oraz norm na wydatki rzeczowo-administracyjne. W projekcie budżetu zarezerwowaliśmy na ten cel około 200 mln zł.</u>
  241 + <u xml:id="u-5.80" who="#JerzyAlbrecht">Preliminowane w projekcie budżetu wydatki na kulturę fizyczną i turystykę w wysokości 1,2 mld zł stanowią około 45% ogółu tych wydatków, bo są one uzupełniane ze środków związków zawodowych i z innych funduszy.</u>
  242 + <u xml:id="u-5.81" who="#JerzyAlbrecht">Następną bardzo poważną pozycją wydatków państwa jest finansowanie systemu ubezpieczeń społecznych. W projekcie budżetu na 1966 r. wynoszą one około 33 mld zł, z czego na renty przypada około 19 mld zł. W porównaniu z poziomem bieżącego roku wzrosną one o 5,6%, co jest głównie wynikiem wzrostu przeciętnej wysokości rent i zasiłków.</u>
  243 + <u xml:id="u-5.82" who="#JerzyAlbrecht">Rok 1966 powinien być okresem znacznych, korzystnych zmian w gospodarce mieszkaniowej. Przeprowadzona w bieżącym roku podwyżka czynszów, na której rekompensatę są przewidziane środki w budżecie państwa sprawi, że dochody gospodarki mieszkaniowej pokryją w pełni koszty eksploatacji i remontów bieżących. Możliwe będzie podwyższenie średnio w kraju wydatków na eksploatację i remonty bieżące budynków mieszkalnych z 25 do przeszło 36 zł na 1 m2 powierzchni użytkowej. Powinno to zapewnić znaczną poprawę stanu budynków mieszkalnych. Obok własnych środków zarządów budynków mieszkalnych, w projekcie budżetu państwa przewidziano około 1,2 mld zł na kapitalne remonty budynków. Racjonalne wykorzystanie tych środków wiąże się z konieczną poprawą zaopatrzenia i usprawnieniem pracy przedsiębiorstw i ekip remontowo-budowlanych.</u>
  244 + <u xml:id="u-5.83" who="#JerzyAlbrecht">Ponadto, na potrzeby gospodarki komunalnej zakłada się wydatki budżetu w wysokości 6,2 mld zł. Środki te posłużą do sfinansowania potrzeb komunikacji miejskiej, ulepszenia nawierzchni ulic, ich oświetlenia itd.</u>
  245 + <u xml:id="u-5.84" who="#JerzyAlbrecht">Wysoki Sejmie! Scharakteryzowałem podstawowe pozycje dochodów i wydatków projektu budżetu w łącznych kwotach dla całego państwa. Na budżet ten składają się jednak również 22 budżety wojewódzkich rad narodowych i miast wydzielonych. W projekcie budżetu na 1966 r. przewidziane są w nich wydatki rzędu 77,4 mld zł, z czego około 22,4 mld zł na inwestycje. Na pokrycie tych wydatków rady narodowe będą dysponowały dochodami własnymi w wysokości około 36,7 mld zł oraz środkami wyrównawczymi w postaci dotacji i udziałów w dochodach budżetu centralnego w wysokości 40,7 mld zł.</u>
  246 + <u xml:id="u-5.85" who="#JerzyAlbrecht">W ukształtowaniu dochodów budżetów terenowych szczególną uwagę zwracamy obecnie na prawidłowe zrównoważenie budżetów w najniższych ogniwach administracji terenowej, to jest w gromadzkich radach narodowych. Zakres ich działalności zostanie w 1966 r. wydatnie rozszerzony w związku z zamierzonym przekazaniem do gromad ewidencji i poboru podatku gruntowego. Dzięki temu rolnicy wszystkie sprawy podatkowe będą mogli załatwiać na miejscu, w gromadzie.</u>
  247 + <u xml:id="u-5.86" who="#JerzyAlbrecht">W 1966 r. budżety rad narodowych obejmą około 26% ogólnej kwoty budżetu państwa. Ich udział w ogólnej kwocie budżetu państwa utrzyma się na niezmienionym poziomie, pomimo wyeliminowania z budżetów rad wpływów nadwyżek amortyzacji przedsiębiorstw oraz odpowiedniej części nakładów na inwestycje i kapitalne remonty przedsiębiorstw.</u>
  248 + <u xml:id="u-5.87" who="#JerzyAlbrecht">Szczególnie wysoki jest udział budżetów terenowych w finansowaniu wydatków na cele socjalno-kulturalne. Około 70 do 80% wydatków na oświatę, kulturę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną oraz kulturę fizyczną finansowane jest w ramach budżetów terenowych. Również około 85% wydatków na rolnictwo finansowane będzie z budżetów rad.</u>
  249 + <u xml:id="u-5.88" who="#JerzyAlbrecht">Dotychczasowe osiągnięcia rad narodowych w dziedzinie zarządzania gospodarką pozwalają wyrazić przekonanie, że poważne środki oddane do ich dyspozycji będą racjonalnie wykorzystane.</u>
  250 + <u xml:id="u-5.89" who="#JerzyAlbrecht">Wysoki Sejmie! Obok wysiłków zmierzających do prawidłowego ukształtowania dochodów i wydatków budżetu, przedmiotem naszej szczególnej troski w 1966 roku będzie dalsza poprawa sytuacji pieniężno-rynkowej. Ogólnie biorąc, bilans pieniężnych dochodów i wydatków ludności jest zrównoważony i zawiera niezbędne rezerwy. Przewidzieliśmy odpowiednie środki na sfinansowanie wzrostu zapasów towarów rynkowych o ponad 7 mld zł, to jest o 9,7% wyższych niż w bieżącym roku.</u>
  251 + <u xml:id="u-5.90" who="#JerzyAlbrecht">Dalsza poprawa sytuacji pieniężno-rynkowej zależna jest więc przede wszystkim od dwóch czynników: od prawidłowego wykonania zadań w zakresie dostaw towarów na rynek zarówno pod względem ilości, jak i ich jakości oraz asortymentu, a ponadto od tego, w jakim stopniu zdołamy utrzymać dyscyplinę zatrudnienia i płac.</u>
  252 + <u xml:id="u-5.91" who="#JerzyAlbrecht">Ważnym czynnikiem kształtującym równowagę pieniężno-rynkową jest także aktywna polityka kredytowa. W bieżącym pięcioleciu stała się ona elastycznym instrumentem oddziaływającym nie tylko na omówiony już rozwój produkcji rolnej i budownictwo mieszkaniowe. Kredyty wykorzystujemy również dla popierania rozwoju rzemiosła i kształtowania struktury sprzedaży w handlu detalicznym. Politykę tę zamierzamy kontynuować nadal. W 1966 r. wypłaty kredytów dla ludności wyniosą łącznie około 27,5 mld zł i będą o 6,5% wyższe niż w bieżącym roku. Po potrąceniu 22,5 mld zł spłat przyniesie to wzrost zadłużenia ludności o około 4,7 mld zł. W ramach polityki kredytowej przewidujemy między innymi zwiększenie o 200 mln zł kredytów dla rzemiosła i o 900 mln zł na zakupy ratalne ludności.</u>
  253 + <u xml:id="u-5.92" who="#JerzyAlbrecht">Poczesne miejsce w kształtowaniu równowagi pieniężno-rynkowej przypada ponadto organizacjom finansowym, zajmującym się gromadzeniem wkładów oszczędnościowych, zwłaszcza w PKO i SOP. Przewidujemy, że przyrost oszczędności w przyszłym roku powinien wynieść około 9,4 mld zł.</u>
  254 + <u xml:id="u-5.93" who="#JerzyAlbrecht">Obywatele Posłowie! Kończąc, chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na parę istotnych, jak sądzę, spraw.</u>
  255 + <u xml:id="u-5.94" who="#JerzyAlbrecht">Rok 1966 będzie pierwszym rokiem nowego pięciolecia. Zarówno więc od prawidłowych założeń planu i budżetu na ten okres, a tym bardziej od pomyślnego ich wykonania, zależeć będzie wiele na przyszłość. Jakie przesłanki decydują więc o tym, że po pomyślnym i charakteryzującym się wysoką dynamiką rozwoju gospodarczego roku 1965 zakładamy stosunkowo umiarkowane tempo rozwoju na rok 1966, co znajduje swoje odbicie również w budżecie państwa?</u>
  256 + <u xml:id="u-5.95" who="#JerzyAlbrecht">Podstawową przesłanką merytoryczną rozważnych, umiarkowanych założeń tempa rozwoju na rok 1966 jest dążenie do:</u>
  257 + <u xml:id="u-5.96" who="#JerzyAlbrecht">— uniknięcia niepożądanych napięć w go spodarce,</u>
  258 + <u xml:id="u-5.97" who="#JerzyAlbrecht">— zabezpieczenie odpowiednich rezerw oraz —</u>
  259 + <u xml:id="u-5.98" who="#JerzyAlbrecht">— zwrócenie większej uwagi na problemy jakościowe, których nie powinny przesłaniać — jak to się niekiedy zdarzało — nadmiernie napięte zadania ilościowe.</u>
  260 + <u xml:id="u-5.99" who="#JerzyAlbrecht">Te słuszne zasady racjonalnego planowania — wyraźnie podkreślone przez IV Zjazd PZPR i IV Plenum KC Partii — znajdują swoje odbicie w założeniach metodologicznych. Planujemy, jak mówił już o tym tow. Jędrychowski, po dobrych urodzajach roku 1965, wzrost produkcji rolnej na podstawie przeciętnych plonów ostatnich czterech lat. Ma to swoje konsekwencje w ostrożnie ustawionych założeniach wzrostu produkcji rolnej, jak również i tych gałęzi produkcji przemysłowej, które bazują na surowcach rolnych. Rzutuje to w decydującym stopniu na wskaźniki planu produkcji przemysłowej, a w sumie i dochodu narodowego.</u>
  261 + <u xml:id="u-5.100" who="#JerzyAlbrecht">Założenia planu inwestycyjnego wskazują chyba również na mniejszy nieco stopień napięcia niż w pierwszych latach bieżącego pięciolecia. Jest to tendencja korzystna. Nasze dotychczasowe doświadczenia wyraźnie wskazują bowiem, że ilekroć mieliśmy do czynienia z nadmiernym tempem wzrostu inwestycji, było to źródłem wielu komplikacji.</u>
  262 + <u xml:id="u-5.101" who="#JerzyAlbrecht">Równocześnie jednak trzeba zdawać sobie w pełni sprawę z tego, że plan i budżet na 1966 r. mogą być znacznie lepiej wykonane zarówno w dziedzinie produkcji przemysłowej, a zapewne i rolnej. Stąd też ostrożne założenia planu będą jego istotnym walorem wówczas, gdy wszyscy realizatorzy planu wykorzystają istniejące możliwości przekroczenia zarówno jego wskaźników jakościowych, jak i ilościowych.</u>
  263 + <u xml:id="u-5.102" who="#JerzyAlbrecht">W planie są oczywiście różne rezerwy, których wykorzystanie nie w pełni zależne jest od realizatorów planu. Myślę tu na przykład o produkcji rolnej, gdzie oprócz naszych zabiegów, wiele zależy również od warunków atmosferycznych. Są w nim jednak rezerwy, których wykorzystanie całkowicie leży w rękach ludzi, w rękach realizatorów planu. Myślę o szerszym wdrażaniu postępu technicznego i zwiększaniu wydajności pracy, obniżaniu kosztów i poprawie jakości produkcji oraz o koncentracji nakładów inwestycyjnych. Są to podstawowe kierunki działania, zapewniające lepsze jakościowe i ilościowe wykonanie zadań.</u>
  264 + <u xml:id="u-5.103" who="#JerzyAlbrecht">Aby postulaty te zostały pomyślnie zrealizowane, konieczne jest umiejętne posługiwanie się bodźcami i instrumentami nowego systemu finansowego. Konieczna jest jednak równocześnie koncentracja na tych właśnie zagadnieniach całej uwagi i wysiłków aktywu społecznego, samorządu robotniczego, kierownictwa zakładów i milionów ludzi pracy; tych wszystkich, którym bliska jest i droga sprawa naszego dalszego rozwoju i pomyślnej przyszłości.</u>
  265 + <u xml:id="u-5.104" who="#JerzyAlbrecht">Oddając pod obrady Wysokiej Izby projekt budżetu państwa, wyrażam przekonanie, że udoskonalony w toku prac Sejmu, dobrze spełniać on będzie swą rolę — podstawowego planu finansowego naszej działalności gospodarczej i społecznej w nadchodzącym roku.</u>
266 266 <u xml:id="u-5.105" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
267 267 </div>
268 268 <div xml:id="div-6">
... ... @@ -272,472 +272,472 @@
272 272 <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 5 do godz. 18 min. 35)</u>
273 273 </div>
274 274 <div xml:id="div-7">
275   - <u xml:id="u-7.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Wznawiam posiedzenie.</u>
276   - <u xml:id="u-7.1" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych (druki nr 4 i 10).</u>
277   - <u xml:id="u-7.2" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Cieślak.</u>
  275 + <u xml:id="u-7.0" who="#JanKarolWende">Wznawiam posiedzenie.</u>
  276 + <u xml:id="u-7.1" who="#JanKarolWende">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych (druki nr 4 i 10).</u>
  277 + <u xml:id="u-7.2" who="#JanKarolWende">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Cieślak.</u>
278 278 </div>
279 279 <div xml:id="div-8">
280   - <u xml:id="u-8.0" who="#PosełCieślakStanisław">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia projekt ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych.</u>
281   - <u xml:id="u-8.1" who="#PosełCieślakStanisław">Tekst rządowego projektu tej ustawy jest znany obywatelom posłom z druku sejmowego nr 4. Pragnę przypomnieć jego główne zasady.</u>
282   - <u xml:id="u-8.2" who="#PosełCieślakStanisław">Wieś i państwo łączy i zespala rozbudowany system wzajemnych zobowiązań i należności finansowych. Rosną z roku na rok bezpośrednie świadczenia państwa na unowocześnienie i przebudowę naszego rolnictwa, na poprawę warunków życia i pracy ludności wiejskiej. Państwo udostępnia poważne sumy kredytów na cele produkcyjne, organizuje planowy skup produktów rolnych, gwarantuje rolnikom odbiór płodów rolnych po opłacalnych cenach. Zabezpiecza także zaopatrzenie w środki produkcji i organizuje pomoc fachową.</u>
283   - <u xml:id="u-8.3" who="#PosełCieślakStanisław">Z drugiej strony i wieś świadczy finansowo na potrzeby swego ludowego państwa. Rolnicy — właściciele gospodarstw — płacą podatek gruntowy. Roczny wymiar tego podatku wynosi 6 mld zł. Po odliczeniu ulg i zwolnień realizacja wynosi 5,7 mld zł wraz z opłatą leśną od właścicieli lasów prywatnych w wysokości 30 mln zł rocznie. Rolnicy, wynajmujący swe pomieszczenia na cele nierolnicze, płacą niewielki stosunkowo podatek od nieruchomości w wysokości około 20 mln zł rocznie.</u>
284   - <u xml:id="u-8.4" who="#PosełCieślakStanisław">Obok tych trzech należności o charakterze wyraźnie podatkowym istnieje na wsi rozbudowany system ubezpieczeń rzeczowych i osobowych. Składki z tego tytułu wynoszą około 2.100 mln zł rocznie.</u>
285   - <u xml:id="u-8.5" who="#PosełCieślakStanisław">Nabywcy ziemi na mocy ustaw: o reformie rolnej i osadnictwie na ziemiach odzyskanych spłacają w ratach należności za przekazane im grunty. Roczne wpłaty na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi z tego tytułu wynoszą średnio około 525 mln zł rocznie.</u>
286   - <u xml:id="u-8.6" who="#PosełCieślakStanisław">Wspólnym wysiłkiem państwa i rolników elektryfikuje się wsie, przeprowadza wielkie prace melioracyjne na gruntach ornych i użytkach zielonych. Udział finansowy rolników w tych inwestycjach rozkładany jest na raty. Roczne spłaty tych rat — jeśli chodzi o opłaty melioracyjne — to suma około 130 mln zł rocznie. Jeśli chodzi o opłaty elektryfikacyjne — około 600 mln zł rocznie.</u>
287   - <u xml:id="u-8.7" who="#PosełCieślakStanisław">Podkreślić należy dużą rzetelność i skrupulatność, z jaką wieś — poza nielicznymi wyjątkami — wywiązuje się ze swoich zobowiązań i należności pieniężnych.</u>
288   - <u xml:id="u-8.8" who="#PosełCieślakStanisław">Co roku z tytułu wymienionych siedmiu należności i zobowiązań — w łącznej sumie blisko 10 mld zł rocznie — trzeba było wysyłać z różnych instytucji i urzędów przeszło 15 milionów indywidualnych wezwań płatniczych, dokonywać co roku ponad 80 milionów księgowań. Zatrudnionych było przy tym wielu pracowników, zużywano tony papieru. W wypadku pomyłek lub nieprawidłowości w wymiarze, wymagających sprostowania, rolnik odbywać musiał wędrówki do powiatu, gdzie w dużej odległości i oderwaniu od konkretnego warsztatu rolnego koncentrował się wymiar tych należności. Różne były także terminy płatności poszczególnych zobowiązań, nie zawsze dostosowane one były do możliwości i warunków finansowych gospodarstw rolnych.</u>
289   - <u xml:id="u-8.9" who="#PosełCieślakStanisław">Od wielu więc lat chłopi postulowali scalenie wymiaru i poboru wszystkich świadczeń i należności finansowych. Proponowali wprowadzenie tak zwanych książeczek podatkowych, żądali usprawnienia trybu składania zażaleń i odwołań. Wychodząc na spotkanie tym postulatom chłopskim, pragnąc usprawnić tryb działania administracji finansowej państwa, Ministerstwo Finansów rozpoczęło jeszcze przed kilku laty prace przygotowawcze, zmierzające do gruntownego zreformowania i usprawnienia tej dziedziny pracy administracji.</u>
290   - <u xml:id="u-8.10" who="#PosełCieślakStanisław">W 1964 r. w 11 powiatach, w 1965 r. w następnych 39 powiatach, a więc razem w 50 powiatach naszego kraju wypróbowano, na zasadach eksperymentu, nowy, uproszczony znacznie system wymiaru i poboru świadczeń i zobowiązań finansowych wsi. Eksperyment polegał na objęciu jednym nakazem płatniczym kilku należności przypadających od tego samego rolnika, na ujednoliceniu terminów płatności, na prowadzeniu jednej karty kontowej na łączną sumę należności, na prowadzeniu łącznego inkasa, poboru i rachunkowości oraz polegał na uproszczeniu rozliczania się z poszczególnymi instytucjami z wpływów na poczet należności. Na podstawie dodatnich wyników tego eksperymentu, jak to na Komisji sprawdziliśmy, poprawiła się w tych 50 powiatach zarówno płatność należności, jak również zmalała liczba zażaleń i odwołań płatników. Eksperyment można uznać za udany i dlatego też rząd wystąpił do Sejmu z projektem ustawy, zmierzającym do rozciągnięcia na cały kraj tych wypróbowanych i sprawdzonych przepisów już w 50 powiatach.</u>
291   - <u xml:id="u-8.11" who="#PosełCieślakStanisław">Projekt ustawy opiera się na następujących zasadach:</u>
292   - <u xml:id="u-8.12" who="#PosełCieślakStanisław">1. Wymiar podatku gruntowego, funduszu gromadzkiego, opłat elektryfikacyjnych, składek Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, opłat melioracyjnych, opłat na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi, podatku od nieruchomości oparty jest na dotychczasowych przepisach, dotyczących poszczególnych zobowiązań. Nie ulega więc zmianie ani wysokość świadczeń, ani nie zmieniają się zasady wymiaru.</u>
293   - <u xml:id="u-8.13" who="#PosełCieślakStanisław">2. Obliczaniem należności od rolników z tytułu podatku gruntowego, funduszu gromadzkiego, opłat elektryfikacyjnych, opłat na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi, opłat melioracyjnych, podatku od nieruchomości zajmować się będą biura prezydiów gromadzkich rad narodowych pod kierownictwem sekretarza prezydium gromadzkiej rady narodowej, który jest tego biura szefem. W tym celu we wszystkich gromadach założone zostaną księgi gromadzkie, zawierające stale aktualizowane karty wszystkich gospodarstw rolnych na terenie gromady. Karty te zawierać będą najważniejsze dane o stanie prawnym i majątkowym gospodarstwa rolnego. W ten sposób wszelkie sprawy sporne, dotyczące tytułu własności, wielkości gospodarstwa, klas ziemi itp. oraz związane z nimi zasady wymiarów poszczególnych należności będą rozstrzygane odtąd na miejscu w gromadzie, a nie, jak dotychczas, w powiecie.</u>
294   - <u xml:id="u-8.14" who="#PosełCieślakStanisław">3. Wysokość należnych składek Państwowego Zakładu Ubezpieczeń ustalają powiatowe inspektoraty PZU i przekazują je wraz z gotowymi wezwaniami płatniczymi do biur prezydiów gromadzkich rad narodowych. Wezwania płatnicze PZU, mające charakter polisy ubezpieczeniowej i zawierające specyfikację poszczególnych składek, doręczane będą płatnikom razem ze scalonym jednym wezwaniem płatniczym.</u>
295   - <u xml:id="u-8.15" who="#PosełCieślakStanisław">4. Należności z tytułu wymienionych siedmiu zobowiązań finansowych wyliczone będą na tym wezwaniu płatniczym w kwocie łącznej i w kwotach odrębnych, odnoszących się do poszczególnych należności. Pozwala to płatnikowi, właścicielowi lub użytkownikowi gospodarstwa rolnego na skontrolowanie słuszności wymiaru odnośnie do całości należności i każdej należności z osobna.</u>
296   - <u xml:id="u-8.16" who="#PosełCieślakStanisław">5. Należność łączna z tytułu siedmiu zobowiązań pieniężnych rozłożona zostaje na cztery raty, równe raty, płatne 15 lutego, 15 maja, 15 września i 1 listopada. Jeśli łączna suma należności nie przekracza 150 zł — w wypadku drobnych gospodarstw — całość należności, bez rozłożenia na raty, powinna być spłacona w terminie do 15 lutego.</u>
297   - <u xml:id="u-8.17" who="#PosełCieślakStanisław">6. Inkaso należności prowadzić będą, jak dotychczas — sołtysi, wystawiając jedno pokwitowanie na łączne zobowiązania.</u>
298   - <u xml:id="u-8.18" who="#PosełCieślakStanisław">7. Upomnienia, tytuły wykonawcze i ewentualne egzekucje — rzadkie w stosunku do tych należności — na łączne zobowiązania prowadzić będą, jak dotychczas, powiatowe skarbowe urzędy komornicze.</u>
299   - <u xml:id="u-8.19" who="#PosełCieślakStanisław">W powiecie, w wydziałach finansowych, znajdować się będzie administracja dawnych zaległości sprzed 1958 r., tak zwanych „należności scalonych”.</u>
300   - <u xml:id="u-8.20" who="#PosełCieślakStanisław">8. Zgodnie z projektem ustawy, gromadzkie rady narodowe będą miały prawo:</u>
301   - <u xml:id="u-8.21" who="#PosełCieślakStanisław">a) odraczać terminy płatności poszczególnych rat, nie później jednak, jak do 15 listopada;</u>
302   - <u xml:id="u-8.22" who="#PosełCieślakStanisław">b) rozkładać spłatę zaległych, pieniężnych zobowiązań na raty na okres 1 roku, jeśli łączna suma zaległości nie przekracza 3 tys. zł;</u>
303   - <u xml:id="u-8.23" who="#PosełCieślakStanisław">c) umarzać należności do wysokości 500 zł, a w wypadku, gdy wymiar funduszu gromadzkiego w gospodarstwie rolnym przekracza tę sumę, do wysokości wymiaru funduszu gromadzkiego.</u>
304   - <u xml:id="u-8.24" who="#PosełCieślakStanisław">9. Wymiar należności odbywać się będzie w końcu roku, a obowiązek płatniczy powstaje lub wygasa w dniu 1 stycznia każdego roku, a nie w innych terminach, jak to miało miejsce dotychczas, na przykład, przy podatku gruntowym, gdy okres po żniwach był tym okresem, w którym się rodził lub zamierał obowiązek podatkowy.</u>
305   - <u xml:id="u-8.25" who="#PosełCieślakStanisław">10. Nie będzie się oddzielnie księgować wpływów z poszczególnych należności. Rozliczenie więc między budżetem państwa a Państwowym Zakładem Ubezpieczeń dokonywane będzie centralnie.</u>
306   - <u xml:id="u-8.26" who="#PosełCieślakStanisław">W związku z tym należy jeszcze wyjaśnić dwie sprawy związane ze spłatami za ziemię na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi i w związku z wypłatą odszkodowań PZU.</u>
307   - <u xml:id="u-8.27" who="#PosełCieślakStanisław">Rolnik, który spłacił całą należność w stosunku do Państwowego Funduszu Ziemi i pragnie wykreślić w księgach wieczystych wpis długu za nadaną ziemię, aby otrzymać odpowiednie zaświadczenie, czyli tak zwany popularnie „kwit mazalny”, musi wykazać, że nie ma również żadnych zaległości w spłacaniu wszystkich innych scalonych należności.</u>
308   - <u xml:id="u-8.28" who="#PosełCieślakStanisław">A jak będzie w dziedzinie ubezpieczeń? Państwowy Zakład Ubezpieczeń ma przecież prawo stosować potrącenia przy wypłacie odszkodowań w wypadku zalegania ze składkami. Obecnie — ponieważ rozliczenia wpływów ze składek PZU dokonywane będą centralnie, pomiędzy budżetem państwa a Państwowym Zakładem Ubezpieczeń, potrącenia tego typu będzie się stosować tylko wówczas — dość rzadko — gdy wpłaty rolnika z tytułu wszystkich siedmiu scalonych należności nie wyniosą tyle, ile wynosi wymiar składek PZU.</u>
309   - <u xml:id="u-8.29" who="#PosełCieślakStanisław">Ten cały uproszczony system ściągania wymiaru i poboru tych 7 scalonych należności zmniejsza o 2/3 pracochłonność czynności, związanych z wymiarem świadczeń finansowych i należności wsi.</u>
310   - <u xml:id="u-8.30" who="#PosełCieślakStanisław">Przesunięcie podstawowych czynności w tej dziedzinie do gromady wymaga 4.436 etatów pracowniczych w biurach prezydiów gromadzkich rad narodowych. Uzyskano je przez przesunięcie do biur prezydiów gromadzkich rad narodowych 2.911 etatów z pionu rachunkowo-wymiarowego wydziałów finansowych prezydiów powiatowych rad narodowych. 1.075 etatów uzyskano przez przesunięcie z innych komórek wydziałów finansowych oraz skarbowych urzędów komorniczych. Zaszła więc potrzeba przyznania tylko 446 nowych etatów. Koszt więc całej operacji, jeśli chodzi o wzrost funduszu płac, zamyka się skromną w stosunku do wielkości i znaczenia tej operacji i dla państwa i dla rolników kwotą około 11 mln zł rocznie.</u>
311   - <u xml:id="u-8.31" who="#PosełCieślakStanisław">Opracowanie takiego systemu wymagało jednak drogi ustawowej. Nie dało się załatwić tej sprawy w drodze rozporządzeń wykonawczych. Scalenie należności i łączne ich traktowanie na jednym dokumencie, wzywającym płatnika do uregulowania należności, nie byłoby bowiem możliwe bez ustalenia kilku spraw.</u>
312   - <u xml:id="u-8.32" who="#PosełCieślakStanisław">Po pierwsze — trzeba było ustalić, że płatnikiem tych wszystkich 7 scalonych należności i zobowiązań jest właściciel lub użytkownik gospodarstwa rolnego w rozumieniu prawa cywilnego, a więc faktycznie ten, kto gospodarstwo to prowadzi bez względu na to — a często jeszcze tak na wsi bywa — że poszczególne składniki majątkowe gospodarstwa rolnego, na przykład ziemia, budynki, inwentarz itp. należą nieraz do poszczególnych członków rodziny, do męża, żony lub dzieci czy osób pozostających z nimi we wspólnym gospodarstwie rolnym. Otóż wyraźnie to precyzuje art. 1 projektowanej ustawy.</u>
313   - <u xml:id="u-8.33" who="#PosełCieślakStanisław">Po drugie — opracowanie takiego systemu wymagało określenia solidarnej odpowiedzialności członków rodziny i osób pozostających z nimi we wspólnym gospodarstwie za zobowiązanie pieniężne, obciążające właściciela lub użytkownika gospodarstwa rolnego. To właśnie ustala art. 3 i 4 projektowanej ustawy.</u>
314   - <u xml:id="u-8.34" who="#PosełCieślakStanisław">Po trzecie — łączne traktowanie siedmiu różnych zobowiązań i należności finansowych wsi wymaga rozciągnięcia przepisów dekretu o zobowiązaniach podatkowych i postępowania podatkowego również na takie należności, które nie mają charakteru podatkowego, jak na przykład składki PZU czy opłaty melioracyjne. Ustala to art. 5 projektu.</u>
315   - <u xml:id="u-8.35" who="#PosełCieślakStanisław">W granicach administracyjnych miast i osiedli znajduje się wiele gospodarstw rolnych. W związku z tym Komisja uważa za słuszne, aby upoważnić w art. 8 Ministra Finansów do rozciągnięcia w drodze rozporządzenia przepisów tej ustawy także na tereny miast i osiedli w stosunku do gospodarstw rolnych i zgłasza w tym duchu poprawkę, zawartą w druku sejmowym nr 10, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
316   - <u xml:id="u-8.36" who="#PosełCieślakStanisław">Wysoki Sejmie! Projektowana ustawa poważnie rozszerza dotychczasowe uprawnienia gromadzkich rad narodowych. Ten kierunek rozwoju w świetle zadań stojących przed wsią i rolnictwem i rosnącej roli organizatorskiej gromadzkich rad narodowych — jest kierunkiem jak najbardziej słusznym i prawidłowym. Nie ma jednak praw — bez obowiązków. Powierzenie gromadzkim radom narodowym prowadzenia w skali 10 mld zł rozliczeń wsi wobec państwa nakłada na rady, na ich prezydia i komisje, na cały aparat urzędniczy, pracujący w biurach GRN, na sołtysów, ogromną społeczną odpowiedzialność. Na pewno wywiążą się z niej w sposób rzetelny, jeśli troska o sprawne funkcjonowanie nowego systemu w interesie państwa i obywateli będzie stale w centrum uwagi rad gromadzkich, powiatowych i wojewódzkich oraz aktywu politycznego i społecznego w gromadach. Potrzebna będzie również stała pomoc i instruowanie oraz kontrola ze strony powiatowych i wojewódzkich rad narodowych. Działacze rad powinni zdawać sobie w całej pełni sprawę z tego, że dalsze posunięcia w rozszerzeniu uprawi eń i zakresu działania gromadzkich rad narodowych zależeć będą od oceny, jak gromadzkie rady narodowe wywiązały się z tych zadań tak poważnych, jakie nakłada na nie obecnie omawiana ustawa.</u>
317   - <u xml:id="u-8.37" who="#PosełCieślakStanisław">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów jest przekonana, że gromadzkie rady narodowe wywiążą się z tych zadań w sposób właściwy i należyty i dlatego wnosi o przyjęcie rządowego projektu ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych — z poprawką Komisji, zawartą w druku sejmowym nr 10, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  280 + <u xml:id="u-8.0" who="#StanisławCieślak">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia projekt ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych.</u>
  281 + <u xml:id="u-8.1" who="#StanisławCieślak">Tekst rządowego projektu tej ustawy jest znany obywatelom posłom z druku sejmowego nr 4. Pragnę przypomnieć jego główne zasady.</u>
  282 + <u xml:id="u-8.2" who="#StanisławCieślak">Wieś i państwo łączy i zespala rozbudowany system wzajemnych zobowiązań i należności finansowych. Rosną z roku na rok bezpośrednie świadczenia państwa na unowocześnienie i przebudowę naszego rolnictwa, na poprawę warunków życia i pracy ludności wiejskiej. Państwo udostępnia poważne sumy kredytów na cele produkcyjne, organizuje planowy skup produktów rolnych, gwarantuje rolnikom odbiór płodów rolnych po opłacalnych cenach. Zabezpiecza także zaopatrzenie w środki produkcji i organizuje pomoc fachową.</u>
  283 + <u xml:id="u-8.3" who="#StanisławCieślak">Z drugiej strony i wieś świadczy finansowo na potrzeby swego ludowego państwa. Rolnicy — właściciele gospodarstw — płacą podatek gruntowy. Roczny wymiar tego podatku wynosi 6 mld zł. Po odliczeniu ulg i zwolnień realizacja wynosi 5,7 mld zł wraz z opłatą leśną od właścicieli lasów prywatnych w wysokości 30 mln zł rocznie. Rolnicy, wynajmujący swe pomieszczenia na cele nierolnicze, płacą niewielki stosunkowo podatek od nieruchomości w wysokości około 20 mln zł rocznie.</u>
  284 + <u xml:id="u-8.4" who="#StanisławCieślak">Obok tych trzech należności o charakterze wyraźnie podatkowym istnieje na wsi rozbudowany system ubezpieczeń rzeczowych i osobowych. Składki z tego tytułu wynoszą około 2.100 mln zł rocznie.</u>
  285 + <u xml:id="u-8.5" who="#StanisławCieślak">Nabywcy ziemi na mocy ustaw: o reformie rolnej i osadnictwie na ziemiach odzyskanych spłacają w ratach należności za przekazane im grunty. Roczne wpłaty na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi z tego tytułu wynoszą średnio około 525 mln zł rocznie.</u>
  286 + <u xml:id="u-8.6" who="#StanisławCieślak">Wspólnym wysiłkiem państwa i rolników elektryfikuje się wsie, przeprowadza wielkie prace melioracyjne na gruntach ornych i użytkach zielonych. Udział finansowy rolników w tych inwestycjach rozkładany jest na raty. Roczne spłaty tych rat — jeśli chodzi o opłaty melioracyjne — to suma około 130 mln zł rocznie. Jeśli chodzi o opłaty elektryfikacyjne — około 600 mln zł rocznie.</u>
  287 + <u xml:id="u-8.7" who="#StanisławCieślak">Podkreślić należy dużą rzetelność i skrupulatność, z jaką wieś — poza nielicznymi wyjątkami — wywiązuje się ze swoich zobowiązań i należności pieniężnych.</u>
  288 + <u xml:id="u-8.8" who="#StanisławCieślak">Co roku z tytułu wymienionych siedmiu należności i zobowiązań — w łącznej sumie blisko 10 mld zł rocznie — trzeba było wysyłać z różnych instytucji i urzędów przeszło 15 milionów indywidualnych wezwań płatniczych, dokonywać co roku ponad 80 milionów księgowań. Zatrudnionych było przy tym wielu pracowników, zużywano tony papieru. W wypadku pomyłek lub nieprawidłowości w wymiarze, wymagających sprostowania, rolnik odbywać musiał wędrówki do powiatu, gdzie w dużej odległości i oderwaniu od konkretnego warsztatu rolnego koncentrował się wymiar tych należności. Różne były także terminy płatności poszczególnych zobowiązań, nie zawsze dostosowane one były do możliwości i warunków finansowych gospodarstw rolnych.</u>
  289 + <u xml:id="u-8.9" who="#StanisławCieślak">Od wielu więc lat chłopi postulowali scalenie wymiaru i poboru wszystkich świadczeń i należności finansowych. Proponowali wprowadzenie tak zwanych książeczek podatkowych, żądali usprawnienia trybu składania zażaleń i odwołań. Wychodząc na spotkanie tym postulatom chłopskim, pragnąc usprawnić tryb działania administracji finansowej państwa, Ministerstwo Finansów rozpoczęło jeszcze przed kilku laty prace przygotowawcze, zmierzające do gruntownego zreformowania i usprawnienia tej dziedziny pracy administracji.</u>
  290 + <u xml:id="u-8.10" who="#StanisławCieślak">W 1964 r. w 11 powiatach, w 1965 r. w następnych 39 powiatach, a więc razem w 50 powiatach naszego kraju wypróbowano, na zasadach eksperymentu, nowy, uproszczony znacznie system wymiaru i poboru świadczeń i zobowiązań finansowych wsi. Eksperyment polegał na objęciu jednym nakazem płatniczym kilku należności przypadających od tego samego rolnika, na ujednoliceniu terminów płatności, na prowadzeniu jednej karty kontowej na łączną sumę należności, na prowadzeniu łącznego inkasa, poboru i rachunkowości oraz polegał na uproszczeniu rozliczania się z poszczególnymi instytucjami z wpływów na poczet należności. Na podstawie dodatnich wyników tego eksperymentu, jak to na Komisji sprawdziliśmy, poprawiła się w tych 50 powiatach zarówno płatność należności, jak również zmalała liczba zażaleń i odwołań płatników. Eksperyment można uznać za udany i dlatego też rząd wystąpił do Sejmu z projektem ustawy, zmierzającym do rozciągnięcia na cały kraj tych wypróbowanych i sprawdzonych przepisów już w 50 powiatach.</u>
  291 + <u xml:id="u-8.11" who="#StanisławCieślak">Projekt ustawy opiera się na następujących zasadach:</u>
  292 + <u xml:id="u-8.12" who="#StanisławCieślak">1. Wymiar podatku gruntowego, funduszu gromadzkiego, opłat elektryfikacyjnych, składek Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, opłat melioracyjnych, opłat na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi, podatku od nieruchomości oparty jest na dotychczasowych przepisach, dotyczących poszczególnych zobowiązań. Nie ulega więc zmianie ani wysokość świadczeń, ani nie zmieniają się zasady wymiaru.</u>
  293 + <u xml:id="u-8.13" who="#StanisławCieślak">2. Obliczaniem należności od rolników z tytułu podatku gruntowego, funduszu gromadzkiego, opłat elektryfikacyjnych, opłat na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi, opłat melioracyjnych, podatku od nieruchomości zajmować się będą biura prezydiów gromadzkich rad narodowych pod kierownictwem sekretarza prezydium gromadzkiej rady narodowej, który jest tego biura szefem. W tym celu we wszystkich gromadach założone zostaną księgi gromadzkie, zawierające stale aktualizowane karty wszystkich gospodarstw rolnych na terenie gromady. Karty te zawierać będą najważniejsze dane o stanie prawnym i majątkowym gospodarstwa rolnego. W ten sposób wszelkie sprawy sporne, dotyczące tytułu własności, wielkości gospodarstwa, klas ziemi itp. oraz związane z nimi zasady wymiarów poszczególnych należności będą rozstrzygane odtąd na miejscu w gromadzie, a nie, jak dotychczas, w powiecie.</u>
  294 + <u xml:id="u-8.14" who="#StanisławCieślak">3. Wysokość należnych składek Państwowego Zakładu Ubezpieczeń ustalają powiatowe inspektoraty PZU i przekazują je wraz z gotowymi wezwaniami płatniczymi do biur prezydiów gromadzkich rad narodowych. Wezwania płatnicze PZU, mające charakter polisy ubezpieczeniowej i zawierające specyfikację poszczególnych składek, doręczane będą płatnikom razem ze scalonym jednym wezwaniem płatniczym.</u>
  295 + <u xml:id="u-8.15" who="#StanisławCieślak">4. Należności z tytułu wymienionych siedmiu zobowiązań finansowych wyliczone będą na tym wezwaniu płatniczym w kwocie łącznej i w kwotach odrębnych, odnoszących się do poszczególnych należności. Pozwala to płatnikowi, właścicielowi lub użytkownikowi gospodarstwa rolnego na skontrolowanie słuszności wymiaru odnośnie do całości należności i każdej należności z osobna.</u>
  296 + <u xml:id="u-8.16" who="#StanisławCieślak">5. Należność łączna z tytułu siedmiu zobowiązań pieniężnych rozłożona zostaje na cztery raty, równe raty, płatne 15 lutego, 15 maja, 15 września i 1 listopada. Jeśli łączna suma należności nie przekracza 150 zł — w wypadku drobnych gospodarstw — całość należności, bez rozłożenia na raty, powinna być spłacona w terminie do 15 lutego.</u>
  297 + <u xml:id="u-8.17" who="#StanisławCieślak">6. Inkaso należności prowadzić będą, jak dotychczas — sołtysi, wystawiając jedno pokwitowanie na łączne zobowiązania.</u>
  298 + <u xml:id="u-8.18" who="#StanisławCieślak">7. Upomnienia, tytuły wykonawcze i ewentualne egzekucje — rzadkie w stosunku do tych należności — na łączne zobowiązania prowadzić będą, jak dotychczas, powiatowe skarbowe urzędy komornicze.</u>
  299 + <u xml:id="u-8.19" who="#StanisławCieślak">W powiecie, w wydziałach finansowych, znajdować się będzie administracja dawnych zaległości sprzed 1958 r., tak zwanych „należności scalonych”.</u>
  300 + <u xml:id="u-8.20" who="#StanisławCieślak">8. Zgodnie z projektem ustawy, gromadzkie rady narodowe będą miały prawo:</u>
  301 + <u xml:id="u-8.21" who="#StanisławCieślak">a) odraczać terminy płatności poszczególnych rat, nie później jednak, jak do 15 listopada;</u>
  302 + <u xml:id="u-8.22" who="#StanisławCieślak">b) rozkładać spłatę zaległych, pieniężnych zobowiązań na raty na okres 1 roku, jeśli łączna suma zaległości nie przekracza 3 tys. zł;</u>
  303 + <u xml:id="u-8.23" who="#StanisławCieślak">c) umarzać należności do wysokości 500 zł, a w wypadku, gdy wymiar funduszu gromadzkiego w gospodarstwie rolnym przekracza tę sumę, do wysokości wymiaru funduszu gromadzkiego.</u>
  304 + <u xml:id="u-8.24" who="#StanisławCieślak">9. Wymiar należności odbywać się będzie w końcu roku, a obowiązek płatniczy powstaje lub wygasa w dniu 1 stycznia każdego roku, a nie w innych terminach, jak to miało miejsce dotychczas, na przykład, przy podatku gruntowym, gdy okres po żniwach był tym okresem, w którym się rodził lub zamierał obowiązek podatkowy.</u>
  305 + <u xml:id="u-8.25" who="#StanisławCieślak">10. Nie będzie się oddzielnie księgować wpływów z poszczególnych należności. Rozliczenie więc między budżetem państwa a Państwowym Zakładem Ubezpieczeń dokonywane będzie centralnie.</u>
  306 + <u xml:id="u-8.26" who="#StanisławCieślak">W związku z tym należy jeszcze wyjaśnić dwie sprawy związane ze spłatami za ziemię na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi i w związku z wypłatą odszkodowań PZU.</u>
  307 + <u xml:id="u-8.27" who="#StanisławCieślak">Rolnik, który spłacił całą należność w stosunku do Państwowego Funduszu Ziemi i pragnie wykreślić w księgach wieczystych wpis długu za nadaną ziemię, aby otrzymać odpowiednie zaświadczenie, czyli tak zwany popularnie „kwit mazalny”, musi wykazać, że nie ma również żadnych zaległości w spłacaniu wszystkich innych scalonych należności.</u>
  308 + <u xml:id="u-8.28" who="#StanisławCieślak">A jak będzie w dziedzinie ubezpieczeń? Państwowy Zakład Ubezpieczeń ma przecież prawo stosować potrącenia przy wypłacie odszkodowań w wypadku zalegania ze składkami. Obecnie — ponieważ rozliczenia wpływów ze składek PZU dokonywane będą centralnie, pomiędzy budżetem państwa a Państwowym Zakładem Ubezpieczeń, potrącenia tego typu będzie się stosować tylko wówczas — dość rzadko — gdy wpłaty rolnika z tytułu wszystkich siedmiu scalonych należności nie wyniosą tyle, ile wynosi wymiar składek PZU.</u>
  309 + <u xml:id="u-8.29" who="#StanisławCieślak">Ten cały uproszczony system ściągania wymiaru i poboru tych 7 scalonych należności zmniejsza o 2/3 pracochłonność czynności, związanych z wymiarem świadczeń finansowych i należności wsi.</u>
  310 + <u xml:id="u-8.30" who="#StanisławCieślak">Przesunięcie podstawowych czynności w tej dziedzinie do gromady wymaga 4.436 etatów pracowniczych w biurach prezydiów gromadzkich rad narodowych. Uzyskano je przez przesunięcie do biur prezydiów gromadzkich rad narodowych 2.911 etatów z pionu rachunkowo-wymiarowego wydziałów finansowych prezydiów powiatowych rad narodowych. 1.075 etatów uzyskano przez przesunięcie z innych komórek wydziałów finansowych oraz skarbowych urzędów komorniczych. Zaszła więc potrzeba przyznania tylko 446 nowych etatów. Koszt więc całej operacji, jeśli chodzi o wzrost funduszu płac, zamyka się skromną w stosunku do wielkości i znaczenia tej operacji i dla państwa i dla rolników kwotą około 11 mln zł rocznie.</u>
  311 + <u xml:id="u-8.31" who="#StanisławCieślak">Opracowanie takiego systemu wymagało jednak drogi ustawowej. Nie dało się załatwić tej sprawy w drodze rozporządzeń wykonawczych. Scalenie należności i łączne ich traktowanie na jednym dokumencie, wzywającym płatnika do uregulowania należności, nie byłoby bowiem możliwe bez ustalenia kilku spraw.</u>
  312 + <u xml:id="u-8.32" who="#StanisławCieślak">Po pierwsze — trzeba było ustalić, że płatnikiem tych wszystkich 7 scalonych należności i zobowiązań jest właściciel lub użytkownik gospodarstwa rolnego w rozumieniu prawa cywilnego, a więc faktycznie ten, kto gospodarstwo to prowadzi bez względu na to — a często jeszcze tak na wsi bywa — że poszczególne składniki majątkowe gospodarstwa rolnego, na przykład ziemia, budynki, inwentarz itp. należą nieraz do poszczególnych członków rodziny, do męża, żony lub dzieci czy osób pozostających z nimi we wspólnym gospodarstwie rolnym. Otóż wyraźnie to precyzuje art. 1 projektowanej ustawy.</u>
  313 + <u xml:id="u-8.33" who="#StanisławCieślak">Po drugie — opracowanie takiego systemu wymagało określenia solidarnej odpowiedzialności członków rodziny i osób pozostających z nimi we wspólnym gospodarstwie za zobowiązanie pieniężne, obciążające właściciela lub użytkownika gospodarstwa rolnego. To właśnie ustala art. 3 i 4 projektowanej ustawy.</u>
  314 + <u xml:id="u-8.34" who="#StanisławCieślak">Po trzecie — łączne traktowanie siedmiu różnych zobowiązań i należności finansowych wsi wymaga rozciągnięcia przepisów dekretu o zobowiązaniach podatkowych i postępowania podatkowego również na takie należności, które nie mają charakteru podatkowego, jak na przykład składki PZU czy opłaty melioracyjne. Ustala to art. 5 projektu.</u>
  315 + <u xml:id="u-8.35" who="#StanisławCieślak">W granicach administracyjnych miast i osiedli znajduje się wiele gospodarstw rolnych. W związku z tym Komisja uważa za słuszne, aby upoważnić w art. 8 Ministra Finansów do rozciągnięcia w drodze rozporządzenia przepisów tej ustawy także na tereny miast i osiedli w stosunku do gospodarstw rolnych i zgłasza w tym duchu poprawkę, zawartą w druku sejmowym nr 10, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
  316 + <u xml:id="u-8.36" who="#StanisławCieślak">Wysoki Sejmie! Projektowana ustawa poważnie rozszerza dotychczasowe uprawnienia gromadzkich rad narodowych. Ten kierunek rozwoju w świetle zadań stojących przed wsią i rolnictwem i rosnącej roli organizatorskiej gromadzkich rad narodowych — jest kierunkiem jak najbardziej słusznym i prawidłowym. Nie ma jednak praw — bez obowiązków. Powierzenie gromadzkim radom narodowym prowadzenia w skali 10 mld zł rozliczeń wsi wobec państwa nakłada na rady, na ich prezydia i komisje, na cały aparat urzędniczy, pracujący w biurach GRN, na sołtysów, ogromną społeczną odpowiedzialność. Na pewno wywiążą się z niej w sposób rzetelny, jeśli troska o sprawne funkcjonowanie nowego systemu w interesie państwa i obywateli będzie stale w centrum uwagi rad gromadzkich, powiatowych i wojewódzkich oraz aktywu politycznego i społecznego w gromadach. Potrzebna będzie również stała pomoc i instruowanie oraz kontrola ze strony powiatowych i wojewódzkich rad narodowych. Działacze rad powinni zdawać sobie w całej pełni sprawę z tego, że dalsze posunięcia w rozszerzeniu uprawi eń i zakresu działania gromadzkich rad narodowych zależeć będą od oceny, jak gromadzkie rady narodowe wywiązały się z tych zadań tak poważnych, jakie nakłada na nie obecnie omawiana ustawa.</u>
  317 + <u xml:id="u-8.37" who="#StanisławCieślak">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów jest przekonana, że gromadzkie rady narodowe wywiążą się z tych zadań w sposób właściwy i należyty i dlatego wnosi o przyjęcie rządowego projektu ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych — z poprawką Komisji, zawartą w druku sejmowym nr 10, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u>
318 318 <u xml:id="u-8.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
319 319 </div>
320 320 <div xml:id="div-9">
321   - <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Otwieram dyskusję.</u>
322   - <u xml:id="u-9.1" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Jako pierwszy głos zabierze poseł Igor Łopatyński.</u>
  321 + <u xml:id="u-9.0" who="#JanKarolWende">Otwieram dyskusję.</u>
  322 + <u xml:id="u-9.1" who="#JanKarolWende">Jako pierwszy głos zabierze poseł Igor Łopatyński.</u>
323 323 </div>
324 324 <div xml:id="div-10">
325   - <u xml:id="u-10.0" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi projekt ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych jest wyrazem demokratycznych zasad zarządzania gospodarką narodową w dziedzinie rolnictwa — tej gałęzi produkcji, która stanowi obecnie szczególną troskę partii i rządu.</u>
326   - <u xml:id="u-10.1" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Wynika ona z zadań w zakresie wszechstronnego rozwoju rolnictwa, jakie zostały nakreślone w uchwałach IV Zjazdu Partii oraz IV Kongresu ZSL na okres najbliższej pięciolatki.</u>
327   - <u xml:id="u-10.2" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Dla realizacji tych zadań państwo udziela daleko idącej pomocy w postaci poważnych nakładów finansowych na meliorację, mechanizację, elektryfikację wsi, na budownictwo gospodarcze i na rozwój systemu oświaty rolniczej.</u>
328   - <u xml:id="u-10.3" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Administracja naszego państwa nie szczędzi środków niezbędnych dla szybszego zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, jak nawozy sztuczne, pasze treściwe, nasiona kwalifikowane, właściwy materiał zarodowy w hodowli oraz na rozwój usług dla rolnictwa i ludności wiejskiej.</u>
329   - <u xml:id="u-10.4" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Wydaje mi się, że wskazane jest zaakcentować tę wielokierunkową działalność państwa, która w powiązaniu z rosnącą aktywnością samej wsi, wsparta miliardowymi kwotami, staje się realną pomocą dla naszego rolnictwa i stanowi o korzyściach coraz bardziej odczuwalnych przez całą polską wieś i całą naszą gospodarkę narodową.</u>
330   - <u xml:id="u-10.5" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Na tym tle pragnę wyeksponować proponowane w przedstawionym pod obrady Wysokiemu Sejmowi projekcie ustawy wszystkie ułatwienia w praktycznym zarządzaniu gospodarką rolną na szczeblu najniższym, których wartość można wyważyć miarą ekonomiczną. Na tej tylko płaszczyźnie rozpatrywane ułatwienia okazują się jako niezmiernie doniosłe. Jednakże w ustawodawstwie naszym zawarty jest również głęboki sens humanistyczny.</u>
331   - <u xml:id="u-10.6" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Moim zdaniem przedstawiony projekt ustawy łączy w sobie w równej mierze dwie doniosłe i niezwykle ważne wartości: ludzki sens i bezpośrednią korzyść ekonomiczną. Ludzki dlatego, że rolnik będzie mógł niemal wszystkie swoje sprawy, wiążące się z podatkiem gruntowym i szeregiem innych należności, załatwić w swojej najbliższej gromadzie. W związku z tym skończy się dla niego długie, męczące pasmo mitręgi biurokratyczno-administracyjnej, pochłaniającej wiele energii i czasu.</u>
332   - <u xml:id="u-10.7" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Każdy rolnik będzie mógł w swoim biurze gromadzkim uzyskać wyczerpujące informacje o wysokości ustalonych zobowiązań, ciążącym na nim zadłużeniu, dowie się także o możliwościach uzyskania ewentualnych ulg w postaci umorzeń, odroczeń czy też o rozłożeniu należności na raty. Zmniejszy się także ilość skarg i zażaleń ze strony podatników na działalność aparatu finansowego. Świadczą o tym konkretne przykłady z tych powiatów, w których przeprowadzono eksperyment.</u>
333   - <u xml:id="u-10.8" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Na przykład w powiecie oleśnickim w 1961 r. do Wydziału Finansowego wniesiono 57 odwołań i 757 podań, a po wprowadzeniu wspomnianego eksperymentu, to jest po przekazaniu agend do gromad — już w 1962 r. wniesiono do wszystkich biur gromadzkich tylko 12 odwołań i 32 podania.</u>
334   - <u xml:id="u-10.9" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Na tym nie wyczerpuje się oczywiście lista zalet. Pamiętać trzeba i o tym, że przeprowadzone eksperymenty dowiodły przekonywająco, że wzrósł znacznie autorytet władz gromadzkich wśród ludności oraz poczucie odpowiedzialności pracowników gromadzkich biur.</u>
335   - <u xml:id="u-10.10" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Z obliczeń wynika, że proponowane ułatwienia zmniejszą trzykrotnie pracochłonność czynności związanych z ewidencją, księgowością i inkasem zobowiązań.</u>
336   - <u xml:id="u-10.11" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Nie bez znaczenia jest i ta innowacja, która przewiduje, że przedmiotem obciążenia ma być całe gospodarstwo, a nie poszczególne składniki majątkowe, należące do różnych członków rodziny. Konsekwencją tej zasady będzie koncentracja w jednym nakazie płatniczym wszystkich składników majątkowych prowadzonego wspólnie gospodarstwa rolnego i traktowanie tych składników jako jednego przedmiotu podlegającego łączeniu zobowiązań, a także koncentracja w tym samym nakazie płatniczym należności z Państwowego Funduszu Ziemi i Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, przypadających z różnych tytułów od osób, prowadzących wspólną gospodarkę lub pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.</u>
337   - <u xml:id="u-10.12" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Tylko takie jasne, a jednocześnie sprawiedliwe i zrozumiałe w środowisku wiejskim zasady pozwolą z jednej strony na praworządne wykonywanie uprawnień podatkowych przez gromady, z drugiej zaś — staną się podstawą do rzeczywistego usprawnienia. Są to — moim zdaniem — doniosłe, ważne i istotne aspekty dyskutowanego projektu ustawy, akcentującej równocześnie praworządność socjalistyczną, wybijającej na czoło demokratyczną i samodzielną rolę gromadzkiej rady narodowej w podejmowaniu ważkich decyzji, dotyczących ludzi danego terenu.</u>
338   - <u xml:id="u-10.13" who="#PosełŁopatyńskiIgor">O ekonomicznych korzyściach proponowanych ułatwień świadczą przeprowadzone eksperymenty, których podstawowy cel sprowadzał się do zebrania możliwie obiektywnego i bogatego materiału doświadczalnego, będącego praktyczną ilustracją sugestii projektu ustawy.</u>
339   - <u xml:id="u-10.14" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Przeprowadzony w 1964 r. eksperyment skumulowania należności finansowych wsi w 11 powiatach, oceniony został zadowalająco przez gromadzkie rady narodowe i co najważniejsze — przez samych rolników. Ta pozytywna ocena wyraża się w konkretnych efektach płatniczych. W 9 powiatach na 11 eksperymentujących, uzyskano o wiele lepsze wyniki finansowe niż w roku 1963. Wyniki te są tym bardziej godne podkreślenia, że rozpatrywane były na tle ogólnego wzrostu wymiaru należności skumulowanych w stosunku do roku 1963, uwarunkowanego porządkowaniem ewidencji gruntów.</u>
340   - <u xml:id="u-10.15" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Ta pomyślna realizacja należności finansowych w powiatach eksperymentujących, przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum czynności egzekucyjnych, jest w dużym stopniu wynikiem lepszego i bardziej prawidłowego oddziaływania pracowników gromadzkich rad narodowych i sołtysów, którzy powodują dobrowolne regulowanie zobowiązań rolników wobec państwa.</u>
341   - <u xml:id="u-10.16" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Jak z tego wynika, dysponujemy wystarczająco przekonywającą argumentacją, podbudowaną praktycznym doświadczeniem, by omawiane zmiany weszły w życie w formie obowiązującej ustawy z dniem 1 stycznia 1966 r. w całym kraju.</u>
342   - <u xml:id="u-10.17" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Szczególnie doniosłym zagadnieniem, którego nie sposób pominąć, gdy analizuje się praktyczne skutki proponowanych zmian, są kadry.</u>
343   - <u xml:id="u-10.18" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Wiadomo powszechnie, że zapewnienie odpowiedniej ilości wyszkolonych, rozumnie działających pracowników, uwzględniających subtelne niuanse rozmaitych sytuacji życiowych — których w wielu wypadkach nie może rozstrzygać żaden paragraf — jest zadaniem pierwszoplanowym, które musi stać się przedmiotem najwyższej troski rad narodowych szczebla wojewódzkiego i powiatowego.</u>
344   - <u xml:id="u-10.19" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Można wyrazić przekonanie, że im odpowiedzialniejsze uprawnienia przekazujemy gromadzkim radom narodowym, tym większa odpowiedzialność moralna i specjalistyczna spada na tych wszystkich pracowników wojewódzkich i powiatowych rad narodowych, którzy z racji swych obowiązków i funkcji są powołani do zapewnienia takich warunków, by praktyczna realizacja wskazań finansowych i organizacyjnych projektowanej ustawy przebiegała prawidłowo, bez zakłóceń i zniekształceń.</u>
345   - <u xml:id="u-10.20" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Warunki te można osiągnąć przez dobrą organizację szkolenia tych wszystkich pracowników, którym zawierzymy nadanie ustawie jej praktycznego kształtu.</u>
346   - <u xml:id="u-10.21" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Wiele momentów pozwala przypuszczać, że będziemy w stanie problemy doboru i przeszkolenia kadr rozwiązać pomyślnie. Obecnie trwa już angażowanie z zewnątrz 3,5-tysięcznej rzeszy nowych pracowników finansowych gromad.</u>
347   - <u xml:id="u-10.22" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Do gromadzkiej służby podatkowej zdeklarowało się przejść dotychczas około 25% pracowników powiatowych wydziałów finansowych. Rozpoczęto już masowe szkolenie, którym obejmie się 1.500 pracowników w powiatach, prawie 6 tys. w gromadach i w węższym co prawda zakresie, wszystkich sekretarzy biur gromadzkich i sołtysów. Dobór dużej liczby odpowiednich referentów finansowych w skali kraju jest na pewno dziś jeszcze trudnym problemem. Jego rozwiązanie ułatwiają jednak stosunkowo wysokie płace — 1.200 zł, oraz fundusze nagród dla pracowników podatkowych w gromadach.</u>
348   - <u xml:id="u-10.23" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Nadanie realnego i praktycznego kształtu proponowanej ustawie zależeć będzie także od solidnego przygotowania do końca listopada podstawowej dokumentacji do wymiaru należności finansowych, to jest założenia kart gospodarstw rolnych w tak zwanych księgach gromadzkich.</u>
349   - <u xml:id="u-10.24" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Księgi gromadzkie, stanowiące podstawę do wymiaru podatku gruntowego, funduszu gromadzkiego i opłaty elektryfikacyjnej muszą charakteryzować się porządkiem i aktualnością. Jeśli spełnią te wymagania, pomogą w likwidowaniu sporów z rolnikami i stanowić będą nieocenioną pomoc dla władz gromadzkich w ich pracy w dziedzinie planowania i rozpatrywania codziennych indywidualnych spraw.</u>
350   - <u xml:id="u-10.25" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Skuteczną realizację wskazań projektowanej ustawy warunkować będzie sprężystość samej struktury organizacyjnej biura gromadzkiego, właściwy rozdział czynności i pełne wykorzystanie wszystkich jego pracowników oraz harmonijne zespolenie wysiłków i poczynań aparatu finansowego szczebla powiatowego z pracownikami gromadzkimi. Trzeba pamiętać i o tym, że realizacja ustawy stanowić będzie dla rad narodowych wszystkich szczebli trudny egzamin, zwłaszcza w pierwszym okresie wprowadzenia jej w życie.</u>
351   - <u xml:id="u-10.26" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Chciałbym na marginesie omawianej dziś ustawy poruszyć dwie jeszcze sprawy do ewentualnego rozpatrzenia nieco później, to jest w toku jej realizacji. Mam po pierwsze na myśli proponowane ustalenie kompetencji gromadzkich rad narodowych w sprawie umorzeń należności płatniczych do wysokości 500 zł. W sensie procentowym w stosunku do zróżnicowanej średniej obciążenia gospodarstw w różnych powiatach i gromadach, stanowi to faktycznie różny jakby zakres kompetencji dla gromadzkich rad narodowych. Warto zatem w okresie realizacji ustawy przyjrzeć się bliżej temu problemowi i w miarę pełniejszego rozeznania ujednolicić ten zakres kompetencji bądź drogą zastosowania jednolitego wskaźnika procentowego.</u>
352   - <u xml:id="u-10.27" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Drugą sprawą, którą pragnę zasygnalizować, jest duże zróżnicowanie ilości płatników w poszczególnych gromadach i wynikające stąd nierówne obciążenie pracowników podatkowych. Ministerstwo Finansów proponuje przydzielić po jednym pracowniku każdej z gromad w kraju, bez względu na jej wielkość. Proszę jednak zważyć, że na przykład w powiecie płockim istnieją takie gromady, jak Drobin i Starożreby, które liczą po około 1.700 płatników, a obok nich, na niejako przeciwnym biegunie — gromady, liczące zaledwie po 300–400 płatników. Rozpiętość jest dość znaczna i powinna być w toku realizacji uregulowana bardziej elastycznie.</u>
353   - <u xml:id="u-10.28" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Wysoki Sejmie! Od podjęcia uchwał VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nieprzerwanie poświęcamy dużo uwagi sprawom związanym z racjonalną decentralizacją administracji państwowej.</u>
354   - <u xml:id="u-10.29" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Realizując uchwały VIII Plenum KC partii, zrobiono dotychczas dużo w kraju w zakresie zwiększenia uprawnień w kierowaniu całokształtem terenu przez rady wojewódzkie i powiatowe. Obecnie, w wyniku osiągniętego już umocnienia gromadzkich rad narodowych, przekazujemy kolejne i mam nadzieję, że nie ostatnie — ważne, odpowiedzialne uprawnienia gromadzkim radom narodowym, decydującemu ogniwu w naszej produkcyjnej działalności w rolnictwie.</u>
355   - <u xml:id="u-10.30" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Nasze ludowe państwo otacza dziś rolnictwo wszechstronną troską, pomocą finansową i inwestycyjną. W latach nadchodzącej pięciolatki rolnictwo otrzyma prawie 1/4 część wszystkich środków przeznaczonych na inwestycje, nie licząc wzrastających z roku na rok finansowych świadczeń na inne cele w gospodarce rolnej.</u>
356   - <u xml:id="u-10.31" who="#PosełŁopatyńskiIgor">Mamy prawo liczyć, że wszechstronna pomoc, jaką okazuje państwo wsi, będzie rekompensowana coraz większym poczuciem odpowiedzialności rolników wobec państwa w postaci pełnej realizacji zobowiązań finansowych na rzecz skarbu państwa.</u>
357   - <u xml:id="u-10.32" who="#PosełŁopatyńskiIgor">W zagwarantowaniu tej ekonomicznej i obywatelskiej rekompensaty pomoże niewątpliwie realizacja „ducha i litery” proponowanej ustawy.</u>
358   - <u xml:id="u-10.33" who="#PosełŁopatyńskiIgor">W tym przekonaniu, w imieniu Klubu Poselskiego PZPR, zgłaszam pełne poparcie dla projektu ustawy — za uchwaleniem której wraz z wniesioną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawką będziemy głosować.</u>
  325 + <u xml:id="u-10.0" who="#IgorŁopatyński">Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi projekt ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych jest wyrazem demokratycznych zasad zarządzania gospodarką narodową w dziedzinie rolnictwa — tej gałęzi produkcji, która stanowi obecnie szczególną troskę partii i rządu.</u>
  326 + <u xml:id="u-10.1" who="#IgorŁopatyński">Wynika ona z zadań w zakresie wszechstronnego rozwoju rolnictwa, jakie zostały nakreślone w uchwałach IV Zjazdu Partii oraz IV Kongresu ZSL na okres najbliższej pięciolatki.</u>
  327 + <u xml:id="u-10.2" who="#IgorŁopatyński">Dla realizacji tych zadań państwo udziela daleko idącej pomocy w postaci poważnych nakładów finansowych na meliorację, mechanizację, elektryfikację wsi, na budownictwo gospodarcze i na rozwój systemu oświaty rolniczej.</u>
  328 + <u xml:id="u-10.3" who="#IgorŁopatyński">Administracja naszego państwa nie szczędzi środków niezbędnych dla szybszego zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, jak nawozy sztuczne, pasze treściwe, nasiona kwalifikowane, właściwy materiał zarodowy w hodowli oraz na rozwój usług dla rolnictwa i ludności wiejskiej.</u>
  329 + <u xml:id="u-10.4" who="#IgorŁopatyński">Wydaje mi się, że wskazane jest zaakcentować tę wielokierunkową działalność państwa, która w powiązaniu z rosnącą aktywnością samej wsi, wsparta miliardowymi kwotami, staje się realną pomocą dla naszego rolnictwa i stanowi o korzyściach coraz bardziej odczuwalnych przez całą polską wieś i całą naszą gospodarkę narodową.</u>
  330 + <u xml:id="u-10.5" who="#IgorŁopatyński">Na tym tle pragnę wyeksponować proponowane w przedstawionym pod obrady Wysokiemu Sejmowi projekcie ustawy wszystkie ułatwienia w praktycznym zarządzaniu gospodarką rolną na szczeblu najniższym, których wartość można wyważyć miarą ekonomiczną. Na tej tylko płaszczyźnie rozpatrywane ułatwienia okazują się jako niezmiernie doniosłe. Jednakże w ustawodawstwie naszym zawarty jest również głęboki sens humanistyczny.</u>
  331 + <u xml:id="u-10.6" who="#IgorŁopatyński">Moim zdaniem przedstawiony projekt ustawy łączy w sobie w równej mierze dwie doniosłe i niezwykle ważne wartości: ludzki sens i bezpośrednią korzyść ekonomiczną. Ludzki dlatego, że rolnik będzie mógł niemal wszystkie swoje sprawy, wiążące się z podatkiem gruntowym i szeregiem innych należności, załatwić w swojej najbliższej gromadzie. W związku z tym skończy się dla niego długie, męczące pasmo mitręgi biurokratyczno-administracyjnej, pochłaniającej wiele energii i czasu.</u>
  332 + <u xml:id="u-10.7" who="#IgorŁopatyński">Każdy rolnik będzie mógł w swoim biurze gromadzkim uzyskać wyczerpujące informacje o wysokości ustalonych zobowiązań, ciążącym na nim zadłużeniu, dowie się także o możliwościach uzyskania ewentualnych ulg w postaci umorzeń, odroczeń czy też o rozłożeniu należności na raty. Zmniejszy się także ilość skarg i zażaleń ze strony podatników na działalność aparatu finansowego. Świadczą o tym konkretne przykłady z tych powiatów, w których przeprowadzono eksperyment.</u>
  333 + <u xml:id="u-10.8" who="#IgorŁopatyński">Na przykład w powiecie oleśnickim w 1961 r. do Wydziału Finansowego wniesiono 57 odwołań i 757 podań, a po wprowadzeniu wspomnianego eksperymentu, to jest po przekazaniu agend do gromad — już w 1962 r. wniesiono do wszystkich biur gromadzkich tylko 12 odwołań i 32 podania.</u>
  334 + <u xml:id="u-10.9" who="#IgorŁopatyński">Na tym nie wyczerpuje się oczywiście lista zalet. Pamiętać trzeba i o tym, że przeprowadzone eksperymenty dowiodły przekonywająco, że wzrósł znacznie autorytet władz gromadzkich wśród ludności oraz poczucie odpowiedzialności pracowników gromadzkich biur.</u>
  335 + <u xml:id="u-10.10" who="#IgorŁopatyński">Z obliczeń wynika, że proponowane ułatwienia zmniejszą trzykrotnie pracochłonność czynności związanych z ewidencją, księgowością i inkasem zobowiązań.</u>
  336 + <u xml:id="u-10.11" who="#IgorŁopatyński">Nie bez znaczenia jest i ta innowacja, która przewiduje, że przedmiotem obciążenia ma być całe gospodarstwo, a nie poszczególne składniki majątkowe, należące do różnych członków rodziny. Konsekwencją tej zasady będzie koncentracja w jednym nakazie płatniczym wszystkich składników majątkowych prowadzonego wspólnie gospodarstwa rolnego i traktowanie tych składników jako jednego przedmiotu podlegającego łączeniu zobowiązań, a także koncentracja w tym samym nakazie płatniczym należności z Państwowego Funduszu Ziemi i Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, przypadających z różnych tytułów od osób, prowadzących wspólną gospodarkę lub pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.</u>
  337 + <u xml:id="u-10.12" who="#IgorŁopatyński">Tylko takie jasne, a jednocześnie sprawiedliwe i zrozumiałe w środowisku wiejskim zasady pozwolą z jednej strony na praworządne wykonywanie uprawnień podatkowych przez gromady, z drugiej zaś — staną się podstawą do rzeczywistego usprawnienia. Są to — moim zdaniem — doniosłe, ważne i istotne aspekty dyskutowanego projektu ustawy, akcentującej równocześnie praworządność socjalistyczną, wybijającej na czoło demokratyczną i samodzielną rolę gromadzkiej rady narodowej w podejmowaniu ważkich decyzji, dotyczących ludzi danego terenu.</u>
  338 + <u xml:id="u-10.13" who="#IgorŁopatyński">O ekonomicznych korzyściach proponowanych ułatwień świadczą przeprowadzone eksperymenty, których podstawowy cel sprowadzał się do zebrania możliwie obiektywnego i bogatego materiału doświadczalnego, będącego praktyczną ilustracją sugestii projektu ustawy.</u>
  339 + <u xml:id="u-10.14" who="#IgorŁopatyński">Przeprowadzony w 1964 r. eksperyment skumulowania należności finansowych wsi w 11 powiatach, oceniony został zadowalająco przez gromadzkie rady narodowe i co najważniejsze — przez samych rolników. Ta pozytywna ocena wyraża się w konkretnych efektach płatniczych. W 9 powiatach na 11 eksperymentujących, uzyskano o wiele lepsze wyniki finansowe niż w roku 1963. Wyniki te są tym bardziej godne podkreślenia, że rozpatrywane były na tle ogólnego wzrostu wymiaru należności skumulowanych w stosunku do roku 1963, uwarunkowanego porządkowaniem ewidencji gruntów.</u>
  340 + <u xml:id="u-10.15" who="#IgorŁopatyński">Ta pomyślna realizacja należności finansowych w powiatach eksperymentujących, przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum czynności egzekucyjnych, jest w dużym stopniu wynikiem lepszego i bardziej prawidłowego oddziaływania pracowników gromadzkich rad narodowych i sołtysów, którzy powodują dobrowolne regulowanie zobowiązań rolników wobec państwa.</u>
  341 + <u xml:id="u-10.16" who="#IgorŁopatyński">Jak z tego wynika, dysponujemy wystarczająco przekonywającą argumentacją, podbudowaną praktycznym doświadczeniem, by omawiane zmiany weszły w życie w formie obowiązującej ustawy z dniem 1 stycznia 1966 r. w całym kraju.</u>
  342 + <u xml:id="u-10.17" who="#IgorŁopatyński">Szczególnie doniosłym zagadnieniem, którego nie sposób pominąć, gdy analizuje się praktyczne skutki proponowanych zmian, są kadry.</u>
  343 + <u xml:id="u-10.18" who="#IgorŁopatyński">Wiadomo powszechnie, że zapewnienie odpowiedniej ilości wyszkolonych, rozumnie działających pracowników, uwzględniających subtelne niuanse rozmaitych sytuacji życiowych — których w wielu wypadkach nie może rozstrzygać żaden paragraf — jest zadaniem pierwszoplanowym, które musi stać się przedmiotem najwyższej troski rad narodowych szczebla wojewódzkiego i powiatowego.</u>
  344 + <u xml:id="u-10.19" who="#IgorŁopatyński">Można wyrazić przekonanie, że im odpowiedzialniejsze uprawnienia przekazujemy gromadzkim radom narodowym, tym większa odpowiedzialność moralna i specjalistyczna spada na tych wszystkich pracowników wojewódzkich i powiatowych rad narodowych, którzy z racji swych obowiązków i funkcji są powołani do zapewnienia takich warunków, by praktyczna realizacja wskazań finansowych i organizacyjnych projektowanej ustawy przebiegała prawidłowo, bez zakłóceń i zniekształceń.</u>
  345 + <u xml:id="u-10.20" who="#IgorŁopatyński">Warunki te można osiągnąć przez dobrą organizację szkolenia tych wszystkich pracowników, którym zawierzymy nadanie ustawie jej praktycznego kształtu.</u>
  346 + <u xml:id="u-10.21" who="#IgorŁopatyński">Wiele momentów pozwala przypuszczać, że będziemy w stanie problemy doboru i przeszkolenia kadr rozwiązać pomyślnie. Obecnie trwa już angażowanie z zewnątrz 3,5-tysięcznej rzeszy nowych pracowników finansowych gromad.</u>
  347 + <u xml:id="u-10.22" who="#IgorŁopatyński">Do gromadzkiej służby podatkowej zdeklarowało się przejść dotychczas około 25% pracowników powiatowych wydziałów finansowych. Rozpoczęto już masowe szkolenie, którym obejmie się 1.500 pracowników w powiatach, prawie 6 tys. w gromadach i w węższym co prawda zakresie, wszystkich sekretarzy biur gromadzkich i sołtysów. Dobór dużej liczby odpowiednich referentów finansowych w skali kraju jest na pewno dziś jeszcze trudnym problemem. Jego rozwiązanie ułatwiają jednak stosunkowo wysokie płace — 1.200 zł, oraz fundusze nagród dla pracowników podatkowych w gromadach.</u>
  348 + <u xml:id="u-10.23" who="#IgorŁopatyński">Nadanie realnego i praktycznego kształtu proponowanej ustawie zależeć będzie także od solidnego przygotowania do końca listopada podstawowej dokumentacji do wymiaru należności finansowych, to jest założenia kart gospodarstw rolnych w tak zwanych księgach gromadzkich.</u>
  349 + <u xml:id="u-10.24" who="#IgorŁopatyński">Księgi gromadzkie, stanowiące podstawę do wymiaru podatku gruntowego, funduszu gromadzkiego i opłaty elektryfikacyjnej muszą charakteryzować się porządkiem i aktualnością. Jeśli spełnią te wymagania, pomogą w likwidowaniu sporów z rolnikami i stanowić będą nieocenioną pomoc dla władz gromadzkich w ich pracy w dziedzinie planowania i rozpatrywania codziennych indywidualnych spraw.</u>
  350 + <u xml:id="u-10.25" who="#IgorŁopatyński">Skuteczną realizację wskazań projektowanej ustawy warunkować będzie sprężystość samej struktury organizacyjnej biura gromadzkiego, właściwy rozdział czynności i pełne wykorzystanie wszystkich jego pracowników oraz harmonijne zespolenie wysiłków i poczynań aparatu finansowego szczebla powiatowego z pracownikami gromadzkimi. Trzeba pamiętać i o tym, że realizacja ustawy stanowić będzie dla rad narodowych wszystkich szczebli trudny egzamin, zwłaszcza w pierwszym okresie wprowadzenia jej w życie.</u>
  351 + <u xml:id="u-10.26" who="#IgorŁopatyński">Chciałbym na marginesie omawianej dziś ustawy poruszyć dwie jeszcze sprawy do ewentualnego rozpatrzenia nieco później, to jest w toku jej realizacji. Mam po pierwsze na myśli proponowane ustalenie kompetencji gromadzkich rad narodowych w sprawie umorzeń należności płatniczych do wysokości 500 zł. W sensie procentowym w stosunku do zróżnicowanej średniej obciążenia gospodarstw w różnych powiatach i gromadach, stanowi to faktycznie różny jakby zakres kompetencji dla gromadzkich rad narodowych. Warto zatem w okresie realizacji ustawy przyjrzeć się bliżej temu problemowi i w miarę pełniejszego rozeznania ujednolicić ten zakres kompetencji bądź drogą zastosowania jednolitego wskaźnika procentowego.</u>
  352 + <u xml:id="u-10.27" who="#IgorŁopatyński">Drugą sprawą, którą pragnę zasygnalizować, jest duże zróżnicowanie ilości płatników w poszczególnych gromadach i wynikające stąd nierówne obciążenie pracowników podatkowych. Ministerstwo Finansów proponuje przydzielić po jednym pracowniku każdej z gromad w kraju, bez względu na jej wielkość. Proszę jednak zważyć, że na przykład w powiecie płockim istnieją takie gromady, jak Drobin i Starożreby, które liczą po około 1.700 płatników, a obok nich, na niejako przeciwnym biegunie — gromady, liczące zaledwie po 300–400 płatników. Rozpiętość jest dość znaczna i powinna być w toku realizacji uregulowana bardziej elastycznie.</u>
  353 + <u xml:id="u-10.28" who="#IgorŁopatyński">Wysoki Sejmie! Od podjęcia uchwał VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nieprzerwanie poświęcamy dużo uwagi sprawom związanym z racjonalną decentralizacją administracji państwowej.</u>
  354 + <u xml:id="u-10.29" who="#IgorŁopatyński">Realizując uchwały VIII Plenum KC partii, zrobiono dotychczas dużo w kraju w zakresie zwiększenia uprawnień w kierowaniu całokształtem terenu przez rady wojewódzkie i powiatowe. Obecnie, w wyniku osiągniętego już umocnienia gromadzkich rad narodowych, przekazujemy kolejne i mam nadzieję, że nie ostatnie — ważne, odpowiedzialne uprawnienia gromadzkim radom narodowym, decydującemu ogniwu w naszej produkcyjnej działalności w rolnictwie.</u>
  355 + <u xml:id="u-10.30" who="#IgorŁopatyński">Nasze ludowe państwo otacza dziś rolnictwo wszechstronną troską, pomocą finansową i inwestycyjną. W latach nadchodzącej pięciolatki rolnictwo otrzyma prawie 1/4 część wszystkich środków przeznaczonych na inwestycje, nie licząc wzrastających z roku na rok finansowych świadczeń na inne cele w gospodarce rolnej.</u>
  356 + <u xml:id="u-10.31" who="#IgorŁopatyński">Mamy prawo liczyć, że wszechstronna pomoc, jaką okazuje państwo wsi, będzie rekompensowana coraz większym poczuciem odpowiedzialności rolników wobec państwa w postaci pełnej realizacji zobowiązań finansowych na rzecz skarbu państwa.</u>
  357 + <u xml:id="u-10.32" who="#IgorŁopatyński">W zagwarantowaniu tej ekonomicznej i obywatelskiej rekompensaty pomoże niewątpliwie realizacja „ducha i litery” proponowanej ustawy.</u>
  358 + <u xml:id="u-10.33" who="#IgorŁopatyński">W tym przekonaniu, w imieniu Klubu Poselskiego PZPR, zgłaszam pełne poparcie dla projektu ustawy — za uchwaleniem której wraz z wniesioną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawką będziemy głosować.</u>
359 359 <u xml:id="u-10.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
360 360 </div>
361 361 <div xml:id="div-11">
362   - <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Głos ma poseł Franciszek Bies.</u>
  362 + <u xml:id="u-11.0" who="#JanKarolWende">Głos ma poseł Franciszek Bies.</u>
363 363 </div>
364 364 <div xml:id="div-12">
365   - <u xml:id="u-12.0" who="#PosełBiesFranciszek">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę zabrać głos w związku ze zreferowanym projektem ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych.</u>
366   - <u xml:id="u-12.1" who="#PosełBiesFranciszek">Projekt powyższej ustawy dotyczy najbardziej życiowych spraw chłopów na szerokiej płaszczyźnie ich styku z władzą ludową i jej organami wykonawczymi w zakresie świadczeń należności podatkowych i innych należności pieniężnych na rzecz państwa.</u>
367   - <u xml:id="u-12.2" who="#PosełBiesFranciszek">Sprawa dogodnego, jasnego i prostego unormowania tego zagadnienia była od wielu lat sprawą palącą, dyskutowaną, przez chłopów postulowaną i ostatnio od szeregu lat przez resort finansów w niektórych powiatach i gromadach eksperymentowaną.</u>
368   - <u xml:id="u-12.3" who="#PosełBiesFranciszek">Co się tyczy rozszerzenia uprawnień gromadzkich rad narodowych na odcinku podatkowym — sprawa jest prosta i nie nasuwa wątpliwości.</u>
369   - <u xml:id="u-12.4" who="#PosełBiesFranciszek">Właściciele gospodarstw rolnych obciążeni są na rzecz państwa następującymi należnościami podatkowymi i innymi należnościami pieniężnymi:</u>
370   - <u xml:id="u-12.5" who="#PosełBiesFranciszek">1) podatkiem gruntowym, 2) należnościami Państwowego Funduszu Ziemi, gdy gospodarstwo powstało bądź uzupełnione zostało obszarowo z nadziału ziemi w drodze reformy rolnej, 3) funduszem gromadzkim, 4) opłatą elektryfikacyjną, 5) opłatą melioracyjną, 6) obowiązkowymi składkami na rzecz Państwowego Zakładu Ubezpieczeń za ubezpieczenie budynków, ziemiopłodów i mienia ruchomego, 7) podatkiem od nieruchomości, gdy właściciel gospodarstwa rolnego prócz budynków związanych z gospodarstwem rolnym posiada na terenie gromady budynki z gospodarstwem rolnym nie związane.</u>
371   - <u xml:id="u-12.6" who="#PosełBiesFranciszek">Obecnie gromady administrują tylko dwiema należnościami, to jest funduszem gromadzkim i opłatą melioracyjną; natomiast reszta należności jest wymierzana i pobierana przez powiatowe rady narodowe lub, gdy chodzi o obowiązkową składkę ubezpieczeń, przez powiatowe inspektoraty PZU.</u>
372   - <u xml:id="u-12.7" who="#PosełBiesFranciszek">Rozszerzenie uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oznacza, że obok funduszu gromadzkiego i opłaty melioracyjnej, gromady — stosownie do zasad wyrażonych w projekcie ustawy — będą organami wymiarowymi i poborowymi również reszty wspomnianych należności, a więc będą administrowały siedmioma tytułami zobowiązań finansowych wsi wobec państwa.</u>
373   - <u xml:id="u-12.8" who="#PosełBiesFranciszek">Gromadzkie rady staną się więc — jak z tego wynika — władzą podatkową wsi w pełnym tego słowa znaczeniu, gdyż z wymiarem i poborem należności będą się wiązały kompetencje gromad: do udzielania odroczeń i rozkładania rat w spłacie wymierzonych należności, do decydowania, które sprawy i kiedy należy kierować do egzekucji oraz do samodzielnego umarzania zobowiązań w określonych granicach kwotowych. Są to więc uprawnienia pozwalające gromadom na załatwienie wielu pilnych i niejednokrotnie bardzo życiowych spraw ich mieszkańców.</u>
374   - <u xml:id="u-12.9" who="#PosełBiesFranciszek">Poważnie więc zwiększą się uprawnienia gromad w sprawach finansowych, a ich rola i autorytet ulegną dalszemu wzmocnieniu, gdyż z organu „opiniodawczego”, w sprawach podatkowych i innych należności mieszkańców wisi, staną się one w większości spraw organami decydującymi.</u>
375   - <u xml:id="u-12.10" who="#PosełBiesFranciszek">Dla rolników zaś rozszerzenie uprawnień gromad będzie oznaczało kres wędrówek do powiatu w sprawach wszelkich obciążeń finansowych wsi, gdyż każdy będzie mógł niemal wszystkie swoje finansowe sprawy załatwić w gromadzie, a tylko w bardzo nielicznych sprawach pojedzie do powiatu.</u>
376   - <u xml:id="u-12.11" who="#PosełBiesFranciszek">Ustaną więc słuszne narzekania chłopów na stratę czasu i ponoszenie kosztów związanych z koniecznością docierania do powiatu w błahych często sprawach, gdyż wiele, i to ważnych nieraz spraw na miejscu, w gromadzkiej radzie będzie można z powodzeniem załatwić.</u>
377   - <u xml:id="u-12.12" who="#PosełBiesFranciszek">Obliczenia kwot poszczególnych należności, z wyjątkiem składki Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, dokonywać będą biura gromadzkie na podstawie danych zawartych w kartach gospodarstw, określających obszar, rodzaje użytków rolnych i klas glebowych indywidualnych gospodarstw rolnych, zgodnie z ewidencją gruntów, prowadzoną przez komórki geodezji powiatowych wydziałów rolnictwa. Karty gospodarstw będą więc niejako gromadzkim katastrem gruntowym i w tym zakresie zamiast powiatowych wydziałów finansowych partnerem komórek geodezji powiatowych wydziałów rolnictwa staną się gromadzkie rady narodowe. One będą na podstawie decyzji organów rolnych aktualizowały zapisy w kartach gospodarstw i na zapisach tych będą opierały wymiar podatku gruntowego i innych należności.</u>
378   - <u xml:id="u-12.13" who="#PosełBiesFranciszek">Jest tajemnicą publiczną, że wiele błędów na odcinku obciążeń podatkiem gruntowym gospodarstw rolnych było wynikiem nie zawsze należytej pracy geodezji. Aby to się nie powtórzyło, gdy organem wymiarowym należności od gospodarstw rolnych będą gromady, praca geodezji musi być sprawniejsza i z większym poczuciem odpowiedzialności wykonywana. Dlatego z tego miejsca pragnę zaapelować do wydziałów rolnictwa prezydiów wojewódzkich rad narodowych i do resortu rolnictwa.</u>
379   - <u xml:id="u-12.14" who="#PosełBiesFranciszek">Aby to wszystko zostało osiągnięte potrzebni są ludzie, którzy będą zasady tej ustawy prawidłowo realizować. W związku z przekazaniem agend podatkowych do gromad — odmiennie od dotychczasowych zwyczajów — wzmacnia się obsadę personalną biur gromadzkich głównie etatami obecnych pracowników wydziałów finansowych, zatrudnionych przy wymiarze i rachunkowości podatków i innych należności schodzących do gromad, oraz etatami pracowników skarbowych urzędów komorniczych, gdyż przewiduje się, iż omawiane usprawnienia zmniejszą w znacznym stopniu rozmiary pracy egzekucji. Etaty powyższe w miarę potrzeby uzupełni się nowymi, z puli centralnej.</u>
380   - <u xml:id="u-12.15" who="#PosełBiesFranciszek">Dobrze będzie, jeżeli pracownicy wydziałów finansowych przejdą do biur gromadzkich. Nie wszystkim jednak sytuacja na to pozwoli i wówczas na ich miejsce będą musiały gromady zaangażować nowych pracowników, a więc ludzi nie przygotowanych, których będzie trzeba dopiero nauczyć pracy w zakresie nowych agend rad gromadzkich. W związku z tym sądzimy, że sprawy płacowe pracowników gromadzkich rad narodowych należy przemyśleć, aby je poprawić.</u>
381   - <u xml:id="u-12.16" who="#PosełBiesFranciszek">Druga sprawa, mająca również duży wpływ na sprawność wykonania nowych zadań przez gromadzkie rady narodowe — to polepszenie ich warunków pracy na odcinku materiałowo-technicznym. Mam tu szczególnie na myśli maszyny do liczenia, których w biurach gromadzkich odczuwa się ogólny brak. Mówi się wprawdzie o tym, że na razie nie można od razu tych braków uzupełnić, lecz sukcesywnie będą gromady w sprzęt ten wyposażone. Zaopatrzenie gromad w maszyny do liczenia potrwa jednak co najmniej trzy lata, Nie jest to pocieszające, bo trzy lata, to okres długi, a praca będzie wykonywana od razu, od zaraz. Od dobrego startu tej pracy wszystko zależy. Jeżeli będzie on wadliwy, odbije się to ujemnie na dalszej sprawności działania aparatu gromadzkiego w zakresie agend podatkowych, do czego, mając w pamięci niesławną na tym odcinku pracę dawnych gmin, dopuścić nie można. Dlatego wydaje się rzeczą konieczną rychlejsze zaopatrzenie gromad we wspomniane urządzenia.</u>
382   - <u xml:id="u-12.17" who="#PosełBiesFranciszek">Wysoki Sejmie! Jako rolnik powiatu oświęcimskiego, w którym to powiecie od roku 1963 zasady wyrażone w projekcie omawianej ustawy są realizowane eksperymentalnie, przekonałem się o dobrodziejstwach, jakie płyną dla rolników z decentralizacji agend podatkowych oraz z usprawnienia w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności od rolników, dlatego proszę Wysoki Sejm o uchwalenie ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
  365 + <u xml:id="u-12.0" who="#FranciszekBies">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę zabrać głos w związku ze zreferowanym projektem ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych.</u>
  366 + <u xml:id="u-12.1" who="#FranciszekBies">Projekt powyższej ustawy dotyczy najbardziej życiowych spraw chłopów na szerokiej płaszczyźnie ich styku z władzą ludową i jej organami wykonawczymi w zakresie świadczeń należności podatkowych i innych należności pieniężnych na rzecz państwa.</u>
  367 + <u xml:id="u-12.2" who="#FranciszekBies">Sprawa dogodnego, jasnego i prostego unormowania tego zagadnienia była od wielu lat sprawą palącą, dyskutowaną, przez chłopów postulowaną i ostatnio od szeregu lat przez resort finansów w niektórych powiatach i gromadach eksperymentowaną.</u>
  368 + <u xml:id="u-12.3" who="#FranciszekBies">Co się tyczy rozszerzenia uprawnień gromadzkich rad narodowych na odcinku podatkowym — sprawa jest prosta i nie nasuwa wątpliwości.</u>
  369 + <u xml:id="u-12.4" who="#FranciszekBies">Właściciele gospodarstw rolnych obciążeni są na rzecz państwa następującymi należnościami podatkowymi i innymi należnościami pieniężnymi:</u>
  370 + <u xml:id="u-12.5" who="#FranciszekBies">1) podatkiem gruntowym, 2) należnościami Państwowego Funduszu Ziemi, gdy gospodarstwo powstało bądź uzupełnione zostało obszarowo z nadziału ziemi w drodze reformy rolnej, 3) funduszem gromadzkim, 4) opłatą elektryfikacyjną, 5) opłatą melioracyjną, 6) obowiązkowymi składkami na rzecz Państwowego Zakładu Ubezpieczeń za ubezpieczenie budynków, ziemiopłodów i mienia ruchomego, 7) podatkiem od nieruchomości, gdy właściciel gospodarstwa rolnego prócz budynków związanych z gospodarstwem rolnym posiada na terenie gromady budynki z gospodarstwem rolnym nie związane.</u>
  371 + <u xml:id="u-12.6" who="#FranciszekBies">Obecnie gromady administrują tylko dwiema należnościami, to jest funduszem gromadzkim i opłatą melioracyjną; natomiast reszta należności jest wymierzana i pobierana przez powiatowe rady narodowe lub, gdy chodzi o obowiązkową składkę ubezpieczeń, przez powiatowe inspektoraty PZU.</u>
  372 + <u xml:id="u-12.7" who="#FranciszekBies">Rozszerzenie uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oznacza, że obok funduszu gromadzkiego i opłaty melioracyjnej, gromady — stosownie do zasad wyrażonych w projekcie ustawy — będą organami wymiarowymi i poborowymi również reszty wspomnianych należności, a więc będą administrowały siedmioma tytułami zobowiązań finansowych wsi wobec państwa.</u>
  373 + <u xml:id="u-12.8" who="#FranciszekBies">Gromadzkie rady staną się więc — jak z tego wynika — władzą podatkową wsi w pełnym tego słowa znaczeniu, gdyż z wymiarem i poborem należności będą się wiązały kompetencje gromad: do udzielania odroczeń i rozkładania rat w spłacie wymierzonych należności, do decydowania, które sprawy i kiedy należy kierować do egzekucji oraz do samodzielnego umarzania zobowiązań w określonych granicach kwotowych. Są to więc uprawnienia pozwalające gromadom na załatwienie wielu pilnych i niejednokrotnie bardzo życiowych spraw ich mieszkańców.</u>
  374 + <u xml:id="u-12.9" who="#FranciszekBies">Poważnie więc zwiększą się uprawnienia gromad w sprawach finansowych, a ich rola i autorytet ulegną dalszemu wzmocnieniu, gdyż z organu „opiniodawczego”, w sprawach podatkowych i innych należności mieszkańców wisi, staną się one w większości spraw organami decydującymi.</u>
  375 + <u xml:id="u-12.10" who="#FranciszekBies">Dla rolników zaś rozszerzenie uprawnień gromad będzie oznaczało kres wędrówek do powiatu w sprawach wszelkich obciążeń finansowych wsi, gdyż każdy będzie mógł niemal wszystkie swoje finansowe sprawy załatwić w gromadzie, a tylko w bardzo nielicznych sprawach pojedzie do powiatu.</u>
  376 + <u xml:id="u-12.11" who="#FranciszekBies">Ustaną więc słuszne narzekania chłopów na stratę czasu i ponoszenie kosztów związanych z koniecznością docierania do powiatu w błahych często sprawach, gdyż wiele, i to ważnych nieraz spraw na miejscu, w gromadzkiej radzie będzie można z powodzeniem załatwić.</u>
  377 + <u xml:id="u-12.12" who="#FranciszekBies">Obliczenia kwot poszczególnych należności, z wyjątkiem składki Państwowego Zakładu Ubezpieczeń, dokonywać będą biura gromadzkie na podstawie danych zawartych w kartach gospodarstw, określających obszar, rodzaje użytków rolnych i klas glebowych indywidualnych gospodarstw rolnych, zgodnie z ewidencją gruntów, prowadzoną przez komórki geodezji powiatowych wydziałów rolnictwa. Karty gospodarstw będą więc niejako gromadzkim katastrem gruntowym i w tym zakresie zamiast powiatowych wydziałów finansowych partnerem komórek geodezji powiatowych wydziałów rolnictwa staną się gromadzkie rady narodowe. One będą na podstawie decyzji organów rolnych aktualizowały zapisy w kartach gospodarstw i na zapisach tych będą opierały wymiar podatku gruntowego i innych należności.</u>
  378 + <u xml:id="u-12.13" who="#FranciszekBies">Jest tajemnicą publiczną, że wiele błędów na odcinku obciążeń podatkiem gruntowym gospodarstw rolnych było wynikiem nie zawsze należytej pracy geodezji. Aby to się nie powtórzyło, gdy organem wymiarowym należności od gospodarstw rolnych będą gromady, praca geodezji musi być sprawniejsza i z większym poczuciem odpowiedzialności wykonywana. Dlatego z tego miejsca pragnę zaapelować do wydziałów rolnictwa prezydiów wojewódzkich rad narodowych i do resortu rolnictwa.</u>
  379 + <u xml:id="u-12.14" who="#FranciszekBies">Aby to wszystko zostało osiągnięte potrzebni są ludzie, którzy będą zasady tej ustawy prawidłowo realizować. W związku z przekazaniem agend podatkowych do gromad — odmiennie od dotychczasowych zwyczajów — wzmacnia się obsadę personalną biur gromadzkich głównie etatami obecnych pracowników wydziałów finansowych, zatrudnionych przy wymiarze i rachunkowości podatków i innych należności schodzących do gromad, oraz etatami pracowników skarbowych urzędów komorniczych, gdyż przewiduje się, iż omawiane usprawnienia zmniejszą w znacznym stopniu rozmiary pracy egzekucji. Etaty powyższe w miarę potrzeby uzupełni się nowymi, z puli centralnej.</u>
  380 + <u xml:id="u-12.15" who="#FranciszekBies">Dobrze będzie, jeżeli pracownicy wydziałów finansowych przejdą do biur gromadzkich. Nie wszystkim jednak sytuacja na to pozwoli i wówczas na ich miejsce będą musiały gromady zaangażować nowych pracowników, a więc ludzi nie przygotowanych, których będzie trzeba dopiero nauczyć pracy w zakresie nowych agend rad gromadzkich. W związku z tym sądzimy, że sprawy płacowe pracowników gromadzkich rad narodowych należy przemyśleć, aby je poprawić.</u>
  381 + <u xml:id="u-12.16" who="#FranciszekBies">Druga sprawa, mająca również duży wpływ na sprawność wykonania nowych zadań przez gromadzkie rady narodowe — to polepszenie ich warunków pracy na odcinku materiałowo-technicznym. Mam tu szczególnie na myśli maszyny do liczenia, których w biurach gromadzkich odczuwa się ogólny brak. Mówi się wprawdzie o tym, że na razie nie można od razu tych braków uzupełnić, lecz sukcesywnie będą gromady w sprzęt ten wyposażone. Zaopatrzenie gromad w maszyny do liczenia potrwa jednak co najmniej trzy lata, Nie jest to pocieszające, bo trzy lata, to okres długi, a praca będzie wykonywana od razu, od zaraz. Od dobrego startu tej pracy wszystko zależy. Jeżeli będzie on wadliwy, odbije się to ujemnie na dalszej sprawności działania aparatu gromadzkiego w zakresie agend podatkowych, do czego, mając w pamięci niesławną na tym odcinku pracę dawnych gmin, dopuścić nie można. Dlatego wydaje się rzeczą konieczną rychlejsze zaopatrzenie gromad we wspomniane urządzenia.</u>
  382 + <u xml:id="u-12.17" who="#FranciszekBies">Wysoki Sejmie! Jako rolnik powiatu oświęcimskiego, w którym to powiecie od roku 1963 zasady wyrażone w projekcie omawianej ustawy są realizowane eksperymentalnie, przekonałem się o dobrodziejstwach, jakie płyną dla rolników z decentralizacji agend podatkowych oraz z usprawnienia w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności od rolników, dlatego proszę Wysoki Sejm o uchwalenie ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
383 383 <u xml:id="u-12.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
384 384 </div>
385 385 <div xml:id="div-13">
386   - <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Głos ma posłanka Krystyna Biernacka.</u>
  386 + <u xml:id="u-13.0" who="#JanKarolWende">Głos ma posłanka Krystyna Biernacka.</u>
387 387 </div>
388 388 <div xml:id="div-14">
389   - <u xml:id="u-14.0" who="#PosełBiernackaKrystyna">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, nad którym Wysoki Sejm obraduje, ma istotne znaczenie w postępującym procesie decentralizacji. Dzięki jej przepisom decentralizacja dotrze do najniższego ogniwa, którym są gromadzkie rady narodowe. Pozwoli to gromadzkim radom stać się w pełni gospodarzem terenu, wzmocni ich znaczenie, a następnie przyniesie bezsporne korzyści rolnikowi.</u>
390   - <u xml:id="u-14.1" who="#PosełBiernackaKrystyna">Korzyści te są różnorodne. Zamiast wielu nakazów płatniczych — jeden, uwzględniający wszystkie tytuły należności. Zamiast wielu terminów — cztery równe raty. Zamiast wielokrotnie przemierzanej drogi do siedziby powiatu — znacznie krótsza droga do biura gromadzkiej rady narodowej. Krótsza droga, to znaczna oszczędność czasu. Czasu, którego w pewnych okresach roku rolnik nie ma zbyt wiele.</u>
391   - <u xml:id="u-14.2" who="#PosełBiernackaKrystyna">Uprawnienia gromadzkich rad narodowych, wynikające z decentralizacji podatkowej, stwarzają również lepsze niż dotychczas warunki do stosowania właściwej polityki podatkowej w dziedzinie przyznawania rolnikom ulg, odroczeń i umorzeń. Gromadzkie rady narodowe będą miały lepsze rozeznanie niż powiaty w zakresie podstaw wymiaru oraz możliwości wykorzystania tego rozeznania nie tylko w polityce podatkowej, lecz również i ubezpieczeniowej. Ułatwiona będzie prawidłowa ocena stopnia obciążeń poszczególnych grup gospodarstw rolnych. Jest to z korzyścią i dla aparatu administracyjnego.</u>
392   - <u xml:id="u-14.3" who="#PosełBiernackaKrystyna">Dalszym udogodnieniem jest uproszczone, bo łączne inkaso, łączne tytuły egzekucyjne na wszystkie zaległości. Nie bez znaczenia jest możliwość bardziej rytmicznego zaopatrywania budżetów gromadzkich w środki pieniężne w okresie całego roku, nie wyłączając pierwszego kwartału. Gromadzkie rady narodowe od dawna domagały się przekazania im spraw podatkowych, obecnie będą miały wiec pełne możliwości wykazania swej aktywności i gospodarności.</u>
393   - <u xml:id="u-14.4" who="#PosełBiernackaKrystyna">Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że przejęcie wymiaru i rachunkowości podatków wiejskich to nie tylko przejecie określonych czynności i uprawnień, ale także pełna odpowiedzialność za sprawną i właściwą realizację tych zadań. Ministerstwo Finansów dla prawidłowego wykonania zwiększonych zadań zapewniło gromadzkim radom narodowym odpowiednia ilość etatów i fundusz płac, a prezydia wojewódzkich i powiatowych rad narodowych zobowiązano do przeszkolenia personelu pracowniczego gromad oraz do stałego nad nimi nadzoru.</u>
394   - <u xml:id="u-14.5" who="#PosełBiernackaKrystyna">Chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na trudności, które mogą jednak wystąpić na przełomie lat 1965–1966. Faktem jest bowiem, że niewielka ilość pracowników wydziałów finansowych prezydiów powiatowych rad narodowych wyraziła chęć przejścia do pracy w gromadach. Złożyło się na to wiele czynników; sprawy wynagrodzenia były jednym z istotniejszych.</u>
395   - <u xml:id="u-14.6" who="#PosełBiernackaKrystyna">W związku z tym w powiatach obejmujących większą ilość gromad pracownicy zatrudnieni w charakterze samodzielnych referentów finansowych i pracownicy księgowości w tych gromadach będą mieli tylko przeszkolenie, lecz nie będą mieli praktyki w zakresie tego rodzaju pracy. Dlatego też na ten odcinek pracy, to jest właściwe przeszkolenie pracowników gromadzkiego aparatu finansowego, należałoby obecnie położyć duży nacisk. Przy tym szkolenie to nie może być tylko jednostronne. Obok wyszkolenia fachowego odpowiednie przygotowanie tej kadry, które można by nazwać przygotowaniem obywatelskim, ma bardzo istotne znaczenie. Na szczeblu gromadzkiej rady narodowej następuje bowiem najpowszechniejsza, najczęstsza styczność administracji z obywatelem.</u>
396   - <u xml:id="u-14.7" who="#PosełBiernackaKrystyna">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych — poprzedziły odpowiednie przygotowania i prowadzone w tym zakresie eksperymenty w kilkudziesięciu powiatach naszego kraju. Eksperymenty przyniosły pozytywne wyniki. Wymiar podatków i świadczeń pieniężnych w tych gromadach przebiegał prawidłowo i zakończony był w obowiązujących terminach. Ilość odwołań od wymiaru zmniejszyła się, a wpływy były większe.</u>
397   - <u xml:id="u-14.8" who="#PosełBiernackaKrystyna">Całokształt spraw związanych z rozszerzeniem uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym omawiany był i dyskutowany na licznych zebraniach gromadzkich i wiejskich, a także na spotkaniach posłów z wyborcami. Ocena była powszechnie pozytywna.</u>
398   - <u xml:id="u-14.9" who="#PosełBiernackaKrystyna">Reasumując, bez obawy można powiedzieć, że wprowadzenie w życie przepisów omawianego projektu ustawy przyniesie korzyści ludności rolniczej, gospodarce terenowej i usprawni administrację.</u>
399   - <u xml:id="u-14.10" who="#PosełBiernackaKrystyna">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego — w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać — będzie głosować za projektem ustawy w brzmieniu przedstawionym przez rząd z poprawką zgłoszoną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
  389 + <u xml:id="u-14.0" who="#KrystynaBiernacka">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, nad którym Wysoki Sejm obraduje, ma istotne znaczenie w postępującym procesie decentralizacji. Dzięki jej przepisom decentralizacja dotrze do najniższego ogniwa, którym są gromadzkie rady narodowe. Pozwoli to gromadzkim radom stać się w pełni gospodarzem terenu, wzmocni ich znaczenie, a następnie przyniesie bezsporne korzyści rolnikowi.</u>
  390 + <u xml:id="u-14.1" who="#KrystynaBiernacka">Korzyści te są różnorodne. Zamiast wielu nakazów płatniczych — jeden, uwzględniający wszystkie tytuły należności. Zamiast wielu terminów — cztery równe raty. Zamiast wielokrotnie przemierzanej drogi do siedziby powiatu — znacznie krótsza droga do biura gromadzkiej rady narodowej. Krótsza droga, to znaczna oszczędność czasu. Czasu, którego w pewnych okresach roku rolnik nie ma zbyt wiele.</u>
  391 + <u xml:id="u-14.2" who="#KrystynaBiernacka">Uprawnienia gromadzkich rad narodowych, wynikające z decentralizacji podatkowej, stwarzają również lepsze niż dotychczas warunki do stosowania właściwej polityki podatkowej w dziedzinie przyznawania rolnikom ulg, odroczeń i umorzeń. Gromadzkie rady narodowe będą miały lepsze rozeznanie niż powiaty w zakresie podstaw wymiaru oraz możliwości wykorzystania tego rozeznania nie tylko w polityce podatkowej, lecz również i ubezpieczeniowej. Ułatwiona będzie prawidłowa ocena stopnia obciążeń poszczególnych grup gospodarstw rolnych. Jest to z korzyścią i dla aparatu administracyjnego.</u>
  392 + <u xml:id="u-14.3" who="#KrystynaBiernacka">Dalszym udogodnieniem jest uproszczone, bo łączne inkaso, łączne tytuły egzekucyjne na wszystkie zaległości. Nie bez znaczenia jest możliwość bardziej rytmicznego zaopatrywania budżetów gromadzkich w środki pieniężne w okresie całego roku, nie wyłączając pierwszego kwartału. Gromadzkie rady narodowe od dawna domagały się przekazania im spraw podatkowych, obecnie będą miały wiec pełne możliwości wykazania swej aktywności i gospodarności.</u>
  393 + <u xml:id="u-14.4" who="#KrystynaBiernacka">Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że przejęcie wymiaru i rachunkowości podatków wiejskich to nie tylko przejecie określonych czynności i uprawnień, ale także pełna odpowiedzialność za sprawną i właściwą realizację tych zadań. Ministerstwo Finansów dla prawidłowego wykonania zwiększonych zadań zapewniło gromadzkim radom narodowym odpowiednia ilość etatów i fundusz płac, a prezydia wojewódzkich i powiatowych rad narodowych zobowiązano do przeszkolenia personelu pracowniczego gromad oraz do stałego nad nimi nadzoru.</u>
  394 + <u xml:id="u-14.5" who="#KrystynaBiernacka">Chciałabym zwrócić uwagę Wysokiej Izby na trudności, które mogą jednak wystąpić na przełomie lat 1965–1966. Faktem jest bowiem, że niewielka ilość pracowników wydziałów finansowych prezydiów powiatowych rad narodowych wyraziła chęć przejścia do pracy w gromadach. Złożyło się na to wiele czynników; sprawy wynagrodzenia były jednym z istotniejszych.</u>
  395 + <u xml:id="u-14.6" who="#KrystynaBiernacka">W związku z tym w powiatach obejmujących większą ilość gromad pracownicy zatrudnieni w charakterze samodzielnych referentów finansowych i pracownicy księgowości w tych gromadach będą mieli tylko przeszkolenie, lecz nie będą mieli praktyki w zakresie tego rodzaju pracy. Dlatego też na ten odcinek pracy, to jest właściwe przeszkolenie pracowników gromadzkiego aparatu finansowego, należałoby obecnie położyć duży nacisk. Przy tym szkolenie to nie może być tylko jednostronne. Obok wyszkolenia fachowego odpowiednie przygotowanie tej kadry, które można by nazwać przygotowaniem obywatelskim, ma bardzo istotne znaczenie. Na szczeblu gromadzkiej rady narodowej następuje bowiem najpowszechniejsza, najczęstsza styczność administracji z obywatelem.</u>
  396 + <u xml:id="u-14.7" who="#KrystynaBiernacka">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych — poprzedziły odpowiednie przygotowania i prowadzone w tym zakresie eksperymenty w kilkudziesięciu powiatach naszego kraju. Eksperymenty przyniosły pozytywne wyniki. Wymiar podatków i świadczeń pieniężnych w tych gromadach przebiegał prawidłowo i zakończony był w obowiązujących terminach. Ilość odwołań od wymiaru zmniejszyła się, a wpływy były większe.</u>
  397 + <u xml:id="u-14.8" who="#KrystynaBiernacka">Całokształt spraw związanych z rozszerzeniem uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym omawiany był i dyskutowany na licznych zebraniach gromadzkich i wiejskich, a także na spotkaniach posłów z wyborcami. Ocena była powszechnie pozytywna.</u>
  398 + <u xml:id="u-14.9" who="#KrystynaBiernacka">Reasumując, bez obawy można powiedzieć, że wprowadzenie w życie przepisów omawianego projektu ustawy przyniesie korzyści ludności rolniczej, gospodarce terenowej i usprawni administrację.</u>
  399 + <u xml:id="u-14.10" who="#KrystynaBiernacka">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego — w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać — będzie głosować za projektem ustawy w brzmieniu przedstawionym przez rząd z poprawką zgłoszoną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
400 400 <u xml:id="u-14.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
401 401 </div>
402 402 <div xml:id="div-15">
403   - <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Udzielam głosu posłowi Mieczysławowi Stachurze.</u>
  403 + <u xml:id="u-15.0" who="#JanKarolWende">Udzielam głosu posłowi Mieczysławowi Stachurze.</u>
404 404 </div>
405 405 <div xml:id="div-16">
406   - <u xml:id="u-16.0" who="#PosełStachuraMieczysław">Wysoki Sejmie! Spotkania posłów ze swymi wyborcami mają wagę ogromną, gdy z przeciwległej strony prezydialnego stołu zapanuje w wypowiedziach szczerość. Wypowiedzi te można wówczas uznać za reprezentatywny głos opinii publicznej. Z wielu z nich skorzystałem również w odniesieniu i do tego aktu ustawodawczego, który mamy za chwilę uchwalić.</u>
407   - <u xml:id="u-16.1" who="#PosełStachuraMieczysław">Na jednym ze spotkań z mieszkańcami wsi, którzy czynem społecznym mieli zamiar rozbudować szkołę, mówiłem o awansie wsi przez dokonanie imponującego skoku w dziedzinie oświaty i kultury. Aby chętnych do czynu poprzeć, a nie przekonanych przekonać — starałem się ukazać wizję przyszłości — kiedy to znaczącą pozycję społeczną, ekonomiczną, polityczną we własnym środowisku, w narodzie, w świecie — będą mieć przede wszystkim ludzie wykształceni; gdy największym bogactwem człowieka stanie się wiedza; gdy biada będzie tym, co zostaną zdystansowani w dziedzinie nauki i oświaty przez innych ludzi, przez inne społeczeństwa, gdy zostaną zepchnięci do grona „proletariatu wiedzy”.</u>
408   - <u xml:id="u-16.2" who="#PosełStachuraMieczysław">W dyskusji zabrał między innymi głos 70-letni rolnik. Powiedział tak: „Mój ojciec był wójtem, choć nie znał sztuki pisania i czytania. Miał natomiast piśmiennego sekretarza, który prowadził księgę podatków. Kwitów nie dawał, myśmy podatki płacili tylko raz. Teraz nie ma w naszej gromadzie analfabety. Co więcej — w roku szkolnym 1964–1965 nie było u nas ani jednego absolwenta VII klasy, który nie chciałby się uczyć dalej. Tego moja pamięć — mówił dalej — obciążona wieloma dziwnymi sprawami, jeszcze nie zanotowała.</u>
409   - <u xml:id="u-16.3" who="#PosełStachuraMieczysław">I to jest rzeczywistym osiągnięciem socjalizmu, że rozbudził w Polakach pęd do nauki, do poznania świata i jego spraw. Ale z drugiej strony trudno jest zrozumieć, dlaczego ci ludzie piśmienni, wykształceni, każą nam — bo zdarza się I tak — po raz drugi płacić należności, choć jesteśmy w posiadaniu dokumentu zapłaty przez nich wystawionego. I to nie jednego dokumentu, ale kilkunastu w ciągu roku. Czy naprawdę — pyta — nie można już tego nonsensu usunąć?” — zakończył pytaniem przy aplauzie wszystkich obecnych na sali osób.</u>
410   - <u xml:id="u-16.4" who="#PosełStachuraMieczysław">Okazuje się, że można, i że trzeba, jeśli konsekwentnie będzie się szło w kierunku rozwoju demokracji socjalistycznej oraz w kierunku decentralizacji zadań i uprawnień, będących częścią tego rozwojowego kierunku.</u>
411   - <u xml:id="u-16.5" who="#PosełStachuraMieczysław">Dzięki dostępowi do oświaty, do nauki — nastąpił burzliwy proces wznoszący poziom intelektualny i ekonomiczny wsi. Zmienił świadomość chłopskich mas, rozbudził w nich i przygotował je do szerszego udziału we współrządzeniu krajem. Spowodował, że masy te stały się podmiotem historii własnego narodu.</u>
412   - <u xml:id="u-16.6" who="#PosełStachuraMieczysław">Obecny stan charakteryzuje się faktycznie rozwiniętą świadomością ideowo-polityczną tych mas. Ma ona swe źródło również i w posiadaniu coraz wyższego stopnia wiedzy ogólnej i fachowej. Ze ścisłością można powiedzieć, że proces ten będzie postępował dalej.</u>
413   - <u xml:id="u-16.7" who="#PosełStachuraMieczysław">Cóż to za proces? Otóż naszym zdaniem Polska, jak zresztą każdy rozwijający się kraj, nie może uniknąć takiej sytuacji — to jest naturalne — w której będzie nadal następował odpływ ludności wiejskiej z produkcji rolnej. Trzeba malejący do właściwych granic procent zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolnej uznać za miarę ewidencjonującą awans gospodarczy kraju. Im więcej będzie zatrudnionych rąk poza rolnictwem, i im większa produkcja rolna przypadnie na jednego pracującego w rolnictwie, tym większy będzie poziom cywilizacyjny kraju, a więc i szybszy krok do nowoczesnej gospodarczo i kulturalnie wsi polskiej.</u>
414   - <u xml:id="u-16.8" who="#PosełStachuraMieczysław">Jasną jest jednak rzeczą, że odpływ ludności ze wsi do miast nie może być żywiołowy, ale musi być świadomie regulowany. Prawidłowość zmniejszania się liczby zatrudnionych W rolnictwie wymaga: — po pierwsze — mechanizacji faktycznie wprowadzonej, zmniejszającej potrzebę ludzkiej pracy w bezpośredniej produkcji rolnej, po drugie — rozwoju miast, aby można w nich po opuszczeniu wsi znaleźć zatrudnienie.</u>
415   - <u xml:id="u-16.9" who="#PosełStachuraMieczysław">Jednym z elementów regulowania odpływu ludności ze wsi jest podnoszenie atrakcyjności jej życia społecznego i państwowego w miejscu zamieszkania. Omawiana przez nas ustawa, choć fragmentarycznie, wychodzi naprzeciw temu problemowi.</u>
416   - <u xml:id="u-16.10" who="#PosełStachuraMieczysław">Mamy ponad 5.200 gromadzkich rad narodowych, mamy ponad 120 tys. radnych tych rad. Trudno sobie wyobrazić, by tak ogromna rzesza ludzi miała teatralizować, a nie oddziaływać na rozwój socjalistycznej rzeczywistości. Jest zatem sprawą odpowiedzialności państwowej, aby liczny przedstawicielski organ władzy ludowej, mający bezpośredni styk z liczbą około 16 milionów obywateli, wziął większą odpowiedzialność za wartość działalności społecznej i gospodarczej w gromadzie.</u>
417   - <u xml:id="u-16.11" who="#PosełStachuraMieczysław">Dlaczego to na przykład wieś nasza nie mogłaby prócz wytwarzania i zbywania surowców zbywać poprzez związki producentów pewne półfabrykaty i przetwory? Koncentrowanie produkcji tylko w wielkich kombinatach, poza wsią, jest nieuzasadnione ekonomicznie i społecznie.</u>
418   - <u xml:id="u-16.12" who="#PosełStachuraMieczysław">Dlaczego to na przykład kółka rolnicze i inne związki producentów w oparciu o tradycję organizacyjnych form samorządu chłopskiego nie miałyby doprowadzić do skuteczniejszego uzupełnienia przez przedsiębiorstwa usługowe — jak rzemiosło, handel i inne — działalności przemysłu i usprawnienia pośrednictwa między rolnictwem a innymi działami gospodarki narodowej? Można te sprawy przeprowadzić, jeśli wyjdą potrzebom naprzeciw podobne jak dziś akty prawne. Można je realizować na podstawie autorytetu terenowej władzy państwowej.</u>
419   - <u xml:id="u-16.13" who="#PosełStachuraMieczysław">Na marginesie poruszonych spraw pragnę zasygnalizować Wysokiej Izbie wcale nie marginesowy problem. Istnieje w Polsce zbliżona do liczby gromadzkich rad narodowych liczba katolickich parafii wiejskich. Warto podzielić się z tej wysokiej trybuny obserwacją wynikającą z socjologicznych badań, że ludność wiejska, podnosząc swój poziom ogólny i poziom życia, tworząc społeczne, kulturalne i gospodarcze wartości socjalizmu i korzystając z nich — co jest oczywiste — pozostaje w swej masie wierząca. Społeczna inspiracja katolicka towarzyszy, lub może twórczo towarzyszyć, dalszym przeobrażeniom na wsi polskiej. Dysponuje ona bowiem służebnymi możliwościami w zakresie podnoszenia moralności, etyki, doskonalenia człowieka.</u>
420   - <u xml:id="u-16.14" who="#PosełStachuraMieczysław">Istnieje w aktualnych naszych warunkach obiektywne zapotrzebowanie patriotyczne na wiązanie funkcji społecznej parafii z postępem społeczno-gospodarczym wsi. Obok tego należy również stwierdzić brak powodów, aby terenowe organy władzy nie miały docenić walorów pracy duszpasterskiej duchowieństwa w zakresie wychowania moralnego i społecznego.</u>
421   - <u xml:id="u-16.15" who="#PosełStachuraMieczysław">Dzięki ustawie — przez biura gromadzkich rad narodowych przepłynie strumień ponad 10 mld zł. Uprawnienia prezydiów gromadzkich rad narodowych pozwalają też na umarzanie zobowiązań w granicach 500 złotych. Są to przykładowo podane sprawy, które mają aspekt nie tylko finansowy, ale również i moralny.</u>
422   - <u xml:id="u-16.16" who="#PosełStachuraMieczysław">Ustawa, którą mamy podjąć, została poprzedzona eksperymentem. Wydaje się być przekonywającym kierunek, aby większość nowych ustaw lub nowelizacja już istniejących, następowała w drodze eksperymentu. Doświadczenie jest tu najlepszym rzecznikiem.</u>
423   - <u xml:id="u-16.17" who="#PosełStachuraMieczysław">Głos publicznej opinii wyrażany na spotkaniach z posłami przedstawia jednak dalsze problemy związane z treścią dyskutowanego projektu do zanotowania i rozpatrzenia w najbliższej przyszłości. A toto kilka najważniejszych naszym zdaniem spraw:</u>
424   - <u xml:id="u-16.18" who="#PosełStachuraMieczysław">— Realizacja ustawy będzie napotykała na trudności w wydziałach rolnictwa i w referatach geodezji, do których należy aktualizacja ewidencji gruntów. Trudności te tłumaczy się brakiem potrzebnej ilości etatów niezbędnych do bieżącego prowadzenia. zmian i kontrolowani a gromad na tym odcinku.</u>
425   - <u xml:id="u-16.19" who="#PosełStachuraMieczysław">— Wśród istniejącej liczby rad gromadzkich jest jeszcze pewien procent gromad bardzo słabych ekonomicznie i kadrowo. Słuszne byłoby dążenie do takiego stanu, w którym istnienie gromady znajduje sens społeczny i ekonomiczny.</u>
426   - <u xml:id="u-16.20" who="#PosełStachuraMieczysław">— Istnieje obawa wśród aktywu rad narodowych, że wynagrodzenia pracowników, którzy przejdą z wydziałów finansowych do gromadzkich rad narodowych, będą w niejednym wypadku wyższe od wynagrodzenia sekretarza prezydium gromadzkiej rady narodowej, co może spowodować niewłaściwą dla ustawy atmosferę wśród pracowników biur gromadzkich.</u>
427   - <u xml:id="u-16.21" who="#PosełStachuraMieczysław">— Radni powiatowi i gromadzcy wspólnie z organizacjami społecznymi powinni przeprowadzić w gromadach pracę wyjaśniającą i mobilizującą do solidarnego uiszczania należności na rzecz skarbu państwa, objętych obecnie jednym nakazem płatniczym — dotyczy to zwłaszcza należności ciążących na kilku osobach współgospodarujących.</u>
428   - <u xml:id="u-16.22" who="#PosełStachuraMieczysław">— Wreszcie ostatnia sprawa od dawna już postulowana, to wprowadzenie książek podatkowych. Skoro w uzasadnieniu ustawy mówi się, że rolnik płacić będzie to co poprzednio, że zamiast kilkunastu kwitów będzie otrzymywał kilka — to dalszy postęp i usprawnienia administracyjne należy widzieć w wydaniu takich książek. Za obecnym posunięciem ustawodawczym kryje się ogromna oszczędność pracy związanej z ewidencją, księgowością, inkasem, kryje się ogromna oszczędność papieru. 10 milionów wezwań rocznie mniej, 50 milionów mniej pozycji do księgowania. A o ile mniejsza będzie liczba wystawionych pokwitowań, upomnień. Jest to jednocześnie mniej wyciętych lasów, a więcej papieru na książki. Wprowadzenie książek podatkowych skróciłoby jeszcze o połowę czas pracy i przyniosłoby jeszcze większe oszczędności papieru, przekreślając raz na zawsze mający w jakimś sensie uzasadnienie dowcip, że w ramach walki z biurokratyzmem wszystkie dokumenty należy spalić, ale przedtem odpisy zrobić w pięciu egzemplarzach.</u>
429   - <u xml:id="u-16.23" who="#PosełStachuraMieczysław">Uogólniając to, co dotąd powiedziałem, pragnę wyrazić w imieniu Koła Poselskiego „Pax” zadowolenie, że dyskutowana ustawa spowoduje dalsze narastanie podmiotowości środowisk wiejskich. Nie tylko przez awans ich mieszkańców, którzy przeszli do miasta, ale również przez awans tych, którzy zostali na miejscu. I dlatego będziemy głosować za przyjęciem ustawy w brzmieniu przedstawionym przez rząd Sejmowi ze zgłoszoną przez Komisję poprawką.</u>
  406 + <u xml:id="u-16.0" who="#MieczysławStachura">Wysoki Sejmie! Spotkania posłów ze swymi wyborcami mają wagę ogromną, gdy z przeciwległej strony prezydialnego stołu zapanuje w wypowiedziach szczerość. Wypowiedzi te można wówczas uznać za reprezentatywny głos opinii publicznej. Z wielu z nich skorzystałem również w odniesieniu i do tego aktu ustawodawczego, który mamy za chwilę uchwalić.</u>
  407 + <u xml:id="u-16.1" who="#MieczysławStachura">Na jednym ze spotkań z mieszkańcami wsi, którzy czynem społecznym mieli zamiar rozbudować szkołę, mówiłem o awansie wsi przez dokonanie imponującego skoku w dziedzinie oświaty i kultury. Aby chętnych do czynu poprzeć, a nie przekonanych przekonać — starałem się ukazać wizję przyszłości — kiedy to znaczącą pozycję społeczną, ekonomiczną, polityczną we własnym środowisku, w narodzie, w świecie — będą mieć przede wszystkim ludzie wykształceni; gdy największym bogactwem człowieka stanie się wiedza; gdy biada będzie tym, co zostaną zdystansowani w dziedzinie nauki i oświaty przez innych ludzi, przez inne społeczeństwa, gdy zostaną zepchnięci do grona „proletariatu wiedzy”.</u>
  408 + <u xml:id="u-16.2" who="#MieczysławStachura">W dyskusji zabrał między innymi głos 70-letni rolnik. Powiedział tak: „Mój ojciec był wójtem, choć nie znał sztuki pisania i czytania. Miał natomiast piśmiennego sekretarza, który prowadził księgę podatków. Kwitów nie dawał, myśmy podatki płacili tylko raz. Teraz nie ma w naszej gromadzie analfabety. Co więcej — w roku szkolnym 1964–1965 nie było u nas ani jednego absolwenta VII klasy, który nie chciałby się uczyć dalej. Tego moja pamięć — mówił dalej — obciążona wieloma dziwnymi sprawami, jeszcze nie zanotowała.</u>
  409 + <u xml:id="u-16.3" who="#MieczysławStachura">I to jest rzeczywistym osiągnięciem socjalizmu, że rozbudził w Polakach pęd do nauki, do poznania świata i jego spraw. Ale z drugiej strony trudno jest zrozumieć, dlaczego ci ludzie piśmienni, wykształceni, każą nam — bo zdarza się I tak — po raz drugi płacić należności, choć jesteśmy w posiadaniu dokumentu zapłaty przez nich wystawionego. I to nie jednego dokumentu, ale kilkunastu w ciągu roku. Czy naprawdę — pyta — nie można już tego nonsensu usunąć?” — zakończył pytaniem przy aplauzie wszystkich obecnych na sali osób.</u>
  410 + <u xml:id="u-16.4" who="#MieczysławStachura">Okazuje się, że można, i że trzeba, jeśli konsekwentnie będzie się szło w kierunku rozwoju demokracji socjalistycznej oraz w kierunku decentralizacji zadań i uprawnień, będących częścią tego rozwojowego kierunku.</u>
  411 + <u xml:id="u-16.5" who="#MieczysławStachura">Dzięki dostępowi do oświaty, do nauki — nastąpił burzliwy proces wznoszący poziom intelektualny i ekonomiczny wsi. Zmienił świadomość chłopskich mas, rozbudził w nich i przygotował je do szerszego udziału we współrządzeniu krajem. Spowodował, że masy te stały się podmiotem historii własnego narodu.</u>
  412 + <u xml:id="u-16.6" who="#MieczysławStachura">Obecny stan charakteryzuje się faktycznie rozwiniętą świadomością ideowo-polityczną tych mas. Ma ona swe źródło również i w posiadaniu coraz wyższego stopnia wiedzy ogólnej i fachowej. Ze ścisłością można powiedzieć, że proces ten będzie postępował dalej.</u>
  413 + <u xml:id="u-16.7" who="#MieczysławStachura">Cóż to za proces? Otóż naszym zdaniem Polska, jak zresztą każdy rozwijający się kraj, nie może uniknąć takiej sytuacji — to jest naturalne — w której będzie nadal następował odpływ ludności wiejskiej z produkcji rolnej. Trzeba malejący do właściwych granic procent zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolnej uznać za miarę ewidencjonującą awans gospodarczy kraju. Im więcej będzie zatrudnionych rąk poza rolnictwem, i im większa produkcja rolna przypadnie na jednego pracującego w rolnictwie, tym większy będzie poziom cywilizacyjny kraju, a więc i szybszy krok do nowoczesnej gospodarczo i kulturalnie wsi polskiej.</u>
  414 + <u xml:id="u-16.8" who="#MieczysławStachura">Jasną jest jednak rzeczą, że odpływ ludności ze wsi do miast nie może być żywiołowy, ale musi być świadomie regulowany. Prawidłowość zmniejszania się liczby zatrudnionych W rolnictwie wymaga: — po pierwsze — mechanizacji faktycznie wprowadzonej, zmniejszającej potrzebę ludzkiej pracy w bezpośredniej produkcji rolnej, po drugie — rozwoju miast, aby można w nich po opuszczeniu wsi znaleźć zatrudnienie.</u>
  415 + <u xml:id="u-16.9" who="#MieczysławStachura">Jednym z elementów regulowania odpływu ludności ze wsi jest podnoszenie atrakcyjności jej życia społecznego i państwowego w miejscu zamieszkania. Omawiana przez nas ustawa, choć fragmentarycznie, wychodzi naprzeciw temu problemowi.</u>
  416 + <u xml:id="u-16.10" who="#MieczysławStachura">Mamy ponad 5.200 gromadzkich rad narodowych, mamy ponad 120 tys. radnych tych rad. Trudno sobie wyobrazić, by tak ogromna rzesza ludzi miała teatralizować, a nie oddziaływać na rozwój socjalistycznej rzeczywistości. Jest zatem sprawą odpowiedzialności państwowej, aby liczny przedstawicielski organ władzy ludowej, mający bezpośredni styk z liczbą około 16 milionów obywateli, wziął większą odpowiedzialność za wartość działalności społecznej i gospodarczej w gromadzie.</u>
  417 + <u xml:id="u-16.11" who="#MieczysławStachura">Dlaczego to na przykład wieś nasza nie mogłaby prócz wytwarzania i zbywania surowców zbywać poprzez związki producentów pewne półfabrykaty i przetwory? Koncentrowanie produkcji tylko w wielkich kombinatach, poza wsią, jest nieuzasadnione ekonomicznie i społecznie.</u>
  418 + <u xml:id="u-16.12" who="#MieczysławStachura">Dlaczego to na przykład kółka rolnicze i inne związki producentów w oparciu o tradycję organizacyjnych form samorządu chłopskiego nie miałyby doprowadzić do skuteczniejszego uzupełnienia przez przedsiębiorstwa usługowe — jak rzemiosło, handel i inne — działalności przemysłu i usprawnienia pośrednictwa między rolnictwem a innymi działami gospodarki narodowej? Można te sprawy przeprowadzić, jeśli wyjdą potrzebom naprzeciw podobne jak dziś akty prawne. Można je realizować na podstawie autorytetu terenowej władzy państwowej.</u>
  419 + <u xml:id="u-16.13" who="#MieczysławStachura">Na marginesie poruszonych spraw pragnę zasygnalizować Wysokiej Izbie wcale nie marginesowy problem. Istnieje w Polsce zbliżona do liczby gromadzkich rad narodowych liczba katolickich parafii wiejskich. Warto podzielić się z tej wysokiej trybuny obserwacją wynikającą z socjologicznych badań, że ludność wiejska, podnosząc swój poziom ogólny i poziom życia, tworząc społeczne, kulturalne i gospodarcze wartości socjalizmu i korzystając z nich — co jest oczywiste — pozostaje w swej masie wierząca. Społeczna inspiracja katolicka towarzyszy, lub może twórczo towarzyszyć, dalszym przeobrażeniom na wsi polskiej. Dysponuje ona bowiem służebnymi możliwościami w zakresie podnoszenia moralności, etyki, doskonalenia człowieka.</u>
  420 + <u xml:id="u-16.14" who="#MieczysławStachura">Istnieje w aktualnych naszych warunkach obiektywne zapotrzebowanie patriotyczne na wiązanie funkcji społecznej parafii z postępem społeczno-gospodarczym wsi. Obok tego należy również stwierdzić brak powodów, aby terenowe organy władzy nie miały docenić walorów pracy duszpasterskiej duchowieństwa w zakresie wychowania moralnego i społecznego.</u>
  421 + <u xml:id="u-16.15" who="#MieczysławStachura">Dzięki ustawie — przez biura gromadzkich rad narodowych przepłynie strumień ponad 10 mld zł. Uprawnienia prezydiów gromadzkich rad narodowych pozwalają też na umarzanie zobowiązań w granicach 500 złotych. Są to przykładowo podane sprawy, które mają aspekt nie tylko finansowy, ale również i moralny.</u>
  422 + <u xml:id="u-16.16" who="#MieczysławStachura">Ustawa, którą mamy podjąć, została poprzedzona eksperymentem. Wydaje się być przekonywającym kierunek, aby większość nowych ustaw lub nowelizacja już istniejących, następowała w drodze eksperymentu. Doświadczenie jest tu najlepszym rzecznikiem.</u>
  423 + <u xml:id="u-16.17" who="#MieczysławStachura">Głos publicznej opinii wyrażany na spotkaniach z posłami przedstawia jednak dalsze problemy związane z treścią dyskutowanego projektu do zanotowania i rozpatrzenia w najbliższej przyszłości. A toto kilka najważniejszych naszym zdaniem spraw:</u>
  424 + <u xml:id="u-16.18" who="#MieczysławStachura">— Realizacja ustawy będzie napotykała na trudności w wydziałach rolnictwa i w referatach geodezji, do których należy aktualizacja ewidencji gruntów. Trudności te tłumaczy się brakiem potrzebnej ilości etatów niezbędnych do bieżącego prowadzenia. zmian i kontrolowani a gromad na tym odcinku.</u>
  425 + <u xml:id="u-16.19" who="#MieczysławStachura">— Wśród istniejącej liczby rad gromadzkich jest jeszcze pewien procent gromad bardzo słabych ekonomicznie i kadrowo. Słuszne byłoby dążenie do takiego stanu, w którym istnienie gromady znajduje sens społeczny i ekonomiczny.</u>
  426 + <u xml:id="u-16.20" who="#MieczysławStachura">— Istnieje obawa wśród aktywu rad narodowych, że wynagrodzenia pracowników, którzy przejdą z wydziałów finansowych do gromadzkich rad narodowych, będą w niejednym wypadku wyższe od wynagrodzenia sekretarza prezydium gromadzkiej rady narodowej, co może spowodować niewłaściwą dla ustawy atmosferę wśród pracowników biur gromadzkich.</u>
  427 + <u xml:id="u-16.21" who="#MieczysławStachura">— Radni powiatowi i gromadzcy wspólnie z organizacjami społecznymi powinni przeprowadzić w gromadach pracę wyjaśniającą i mobilizującą do solidarnego uiszczania należności na rzecz skarbu państwa, objętych obecnie jednym nakazem płatniczym — dotyczy to zwłaszcza należności ciążących na kilku osobach współgospodarujących.</u>
  428 + <u xml:id="u-16.22" who="#MieczysławStachura">— Wreszcie ostatnia sprawa od dawna już postulowana, to wprowadzenie książek podatkowych. Skoro w uzasadnieniu ustawy mówi się, że rolnik płacić będzie to co poprzednio, że zamiast kilkunastu kwitów będzie otrzymywał kilka — to dalszy postęp i usprawnienia administracyjne należy widzieć w wydaniu takich książek. Za obecnym posunięciem ustawodawczym kryje się ogromna oszczędność pracy związanej z ewidencją, księgowością, inkasem, kryje się ogromna oszczędność papieru. 10 milionów wezwań rocznie mniej, 50 milionów mniej pozycji do księgowania. A o ile mniejsza będzie liczba wystawionych pokwitowań, upomnień. Jest to jednocześnie mniej wyciętych lasów, a więcej papieru na książki. Wprowadzenie książek podatkowych skróciłoby jeszcze o połowę czas pracy i przyniosłoby jeszcze większe oszczędności papieru, przekreślając raz na zawsze mający w jakimś sensie uzasadnienie dowcip, że w ramach walki z biurokratyzmem wszystkie dokumenty należy spalić, ale przedtem odpisy zrobić w pięciu egzemplarzach.</u>
  429 + <u xml:id="u-16.23" who="#MieczysławStachura">Uogólniając to, co dotąd powiedziałem, pragnę wyrazić w imieniu Koła Poselskiego „Pax” zadowolenie, że dyskutowana ustawa spowoduje dalsze narastanie podmiotowości środowisk wiejskich. Nie tylko przez awans ich mieszkańców, którzy przeszli do miasta, ale również przez awans tych, którzy zostali na miejscu. I dlatego będziemy głosować za przyjęciem ustawy w brzmieniu przedstawionym przez rząd Sejmowi ze zgłoszoną przez Komisję poprawką.</u>
430 430 <u xml:id="u-16.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
431 431 </div>
432 432 <div xml:id="div-17">
433   - <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Na liście mówców więcej zgłoszeń nie ma.</u>
434   - <u xml:id="u-17.1" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos w dyskusji?</u>
435   - <u xml:id="u-17.2" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Nie słyszę.</u>
436   - <u xml:id="u-17.3" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Zamykam dyskusję.</u>
437   - <u xml:id="u-17.4" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Przystępujemy do głosowania.</u>
438   - <u xml:id="u-17.5" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
439   - <u xml:id="u-17.6" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Dziękuję.</u>
440   - <u xml:id="u-17.7" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
441   - <u xml:id="u-17.8" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
442   - <u xml:id="u-17.9" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych.</u>
443   - <u xml:id="u-17.10" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Na tym kończymy obrady Sejmu w dniu dzisiejszym.</u>
444   - <u xml:id="u-17.11" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Proszę Posła Sekretarza Zofię Grzebisz o odczytanie komunikatu.</u>
  433 + <u xml:id="u-17.0" who="#JanKarolWende">Na liście mówców więcej zgłoszeń nie ma.</u>
  434 + <u xml:id="u-17.1" who="#JanKarolWende">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos w dyskusji?</u>
  435 + <u xml:id="u-17.2" who="#JanKarolWende">Nie słyszę.</u>
  436 + <u xml:id="u-17.3" who="#JanKarolWende">Zamykam dyskusję.</u>
  437 + <u xml:id="u-17.4" who="#JanKarolWende">Przystępujemy do głosowania.</u>
  438 + <u xml:id="u-17.5" who="#JanKarolWende">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u>
  439 + <u xml:id="u-17.6" who="#JanKarolWende">Dziękuję.</u>
  440 + <u xml:id="u-17.7" who="#JanKarolWende">Kto jest przeciw? Nikt.</u>
  441 + <u xml:id="u-17.8" who="#JanKarolWende">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u>
  442 + <u xml:id="u-17.9" who="#JanKarolWende">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o rozszerzeniu uprawnień gromadzkich rad narodowych w zakresie podatkowym oraz o usprawnieniu w gromadach wymiaru i poboru podatków i innych należności pieniężnych.</u>
  443 + <u xml:id="u-17.10" who="#JanKarolWende">Na tym kończymy obrady Sejmu w dniu dzisiejszym.</u>
  444 + <u xml:id="u-17.11" who="#JanKarolWende">Proszę Posła Sekretarza Zofię Grzebisz o odczytanie komunikatu.</u>
445 445 </div>
446 446 <div xml:id="div-18">
447   - <u xml:id="u-18.0" who="#SekretarzposełZofiaGrzebisz">Jutro, to jest w dniu 12 listopada tar. o godz. 9.30 odbędą się posiedzenia:</u>
448   - <u xml:id="u-18.1" who="#SekretarzposełZofiaGrzebisz">— Grupy Parlamentarnej Polsko-Brytyjskiej w sali nr 101, — Grupy Parlamentarnej Polsko-Belgijskiej w sali nr 70, Dorn Poselski, — Grupy Parlamentarnej Polsko-Indyjskiej nie w sali nr 67 — jak było zapowiedziane — a w sali klubowej.</u>
449   - <u xml:id="u-18.2" who="#SekretarzposełZofiaGrzebisz">Również w dniu jutrzejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się posiedzenie Grupy Parlamentarnej Polsko-Francuskiej w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
  447 + <u xml:id="u-18.0" who="#ZofiaGrzebisz">Jutro, to jest w dniu 12 listopada tar. o godz. 9.30 odbędą się posiedzenia:</u>
  448 + <u xml:id="u-18.1" who="#ZofiaGrzebisz">— Grupy Parlamentarnej Polsko-Brytyjskiej w sali nr 101, — Grupy Parlamentarnej Polsko-Belgijskiej w sali nr 70, Dorn Poselski, — Grupy Parlamentarnej Polsko-Indyjskiej nie w sali nr 67 — jak było zapowiedziane — a w sali klubowej.</u>
  449 + <u xml:id="u-18.2" who="#ZofiaGrzebisz">Również w dniu jutrzejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się posiedzenie Grupy Parlamentarnej Polsko-Francuskiej w sali nr 72, Dom Poselski.</u>
450 450 </div>
451 451 <div xml:id="div-19">
452   - <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszałekJanKarolWende">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, dnia 12 listopada do godz. 10 rano.</u>
  452 + <u xml:id="u-19.0" who="#JanKarolWende">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, dnia 12 listopada do godz. 10 rano.</u>
453 453 <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min. 45)</u>
454 454 <u xml:id="u-19.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min. 45)</u>
455 455 <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5)</u>
456 456 <u xml:id="u-19.4" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Czesław Wycech oraz wicemarszałek Zenon Kliszko)</u>
457 457 </div>
458 458 <div xml:id="div-20">
459   - <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Wznawiam posiedzenie.</u>
460   - <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Barbarę Pstrągowską i Józefa Trojoka.</u>
461   - <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Barbara Pstrągowską.</u>
462   - <u xml:id="u-20.3" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
463   - <u xml:id="u-20.4" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu byli nieobecni posłowie Adam Rapacki i Stefan Żółkiewski. Z tego powodu nie złożyli ślubowania.</u>
464   - <u xml:id="u-20.5" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Proszę wymienionych Obywateli Posłów zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
465   - <u xml:id="u-20.6" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Proszę wszystkich Obywateli Posłów o powstanie.</u>
  459 + <u xml:id="u-20.0" who="#ZenonKliszko">Wznawiam posiedzenie.</u>
  460 + <u xml:id="u-20.1" who="#ZenonKliszko">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Barbarę Pstrągowską i Józefa Trojoka.</u>
  461 + <u xml:id="u-20.2" who="#ZenonKliszko">Protokół i listę mówców prowadzi poseł Barbara Pstrągowską.</u>
  462 + <u xml:id="u-20.3" who="#ZenonKliszko">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
  463 + <u xml:id="u-20.4" who="#ZenonKliszko">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu byli nieobecni posłowie Adam Rapacki i Stefan Żółkiewski. Z tego powodu nie złożyli ślubowania.</u>
  464 + <u xml:id="u-20.5" who="#ZenonKliszko">Proszę wymienionych Obywateli Posłów zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u>
  465 + <u xml:id="u-20.6" who="#ZenonKliszko">Proszę wszystkich Obywateli Posłów o powstanie.</u>
466 466 <u xml:id="u-20.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u>
467 467 <u xml:id="u-20.8" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u>
468   - <u xml:id="u-20.9" who="#WicemarszałekZenonKliszko">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
  468 + <u xml:id="u-20.9" who="#ZenonKliszko">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u>
469 469 </div>
470 470 <div xml:id="div-21">
471   - <u xml:id="u-21.0" who="#PosełRapackiAdam">Ślubuję.</u>
  471 + <u xml:id="u-21.0" who="#AdamRapacki">Ślubuję.</u>
472 472 </div>
473 473 <div xml:id="div-22">
474   - <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Poseł Stefan Żółkiewski.</u>
  474 + <u xml:id="u-22.0" who="#ZenonKliszko">Poseł Stefan Żółkiewski.</u>
475 475 </div>
476 476 <div xml:id="div-23">
477   - <u xml:id="u-23.0" who="#PosełŻółkiewskiStefan">Ślubuję.</u>
  477 + <u xml:id="u-23.0" who="#StefanŻółkiewski">Ślubuję.</u>
478 478 </div>
479 479 <div xml:id="div-24">
480   - <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Stwierdzam, że posłowie Adam Rapacki i Stefan Żółkiewski złożyli ślubowanie poselskie.</u>
481   - <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Przystępujemy ido dalszego ciągu punktu 1 porządku dziennego:</u>
482   - <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Pierwsze czytanie:</u>
483   - <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszałekZenonKliszko">a) projektu uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym na 1966 rok i podstawowych założeniach na 1967 rok (druk nr 19), b) projektu ustawy budżetowej na rok 1966 (druk nr 20).</u>
484   - <u xml:id="u-24.4" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Otwieram dyskusję.</u>
485   - <u xml:id="u-24.5" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Głos ma poseł Bolesław Jaszczuk.</u>
  480 + <u xml:id="u-24.0" who="#ZenonKliszko">Stwierdzam, że posłowie Adam Rapacki i Stefan Żółkiewski złożyli ślubowanie poselskie.</u>
  481 + <u xml:id="u-24.1" who="#ZenonKliszko">Przystępujemy ido dalszego ciągu punktu 1 porządku dziennego:</u>
  482 + <u xml:id="u-24.2" who="#ZenonKliszko">Pierwsze czytanie:</u>
  483 + <u xml:id="u-24.3" who="#ZenonKliszko">a) projektu uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym na 1966 rok i podstawowych założeniach na 1967 rok (druk nr 19), b) projektu ustawy budżetowej na rok 1966 (druk nr 20).</u>
  484 + <u xml:id="u-24.4" who="#ZenonKliszko">Otwieram dyskusję.</u>
  485 + <u xml:id="u-24.5" who="#ZenonKliszko">Głos ma poseł Bolesław Jaszczuk.</u>
486 486 </div>
487 487 <div xml:id="div-25">
488   - <u xml:id="u-25.0" who="#PosełJaszczukBolesław">Wysoki Sejmie! Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów oraz Minister Finansów omówili węzłowe problemy projektów Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu na 1966 rok. Przedstawione przez rząd projekty zawierają wytyczne działalności gospodarczej i rozwoju sił wytwórczych i na tle przyjętych wyników określają tempo rozwoju naszego kraju w pierwszym roku trzeciej pięciolatki.</u>
489   - <u xml:id="u-25.1" who="#PosełJaszczukBolesław">Planowe zadania roku przyszłego należy rozpatrywać, uwzględniając przewidywane efekty, jakie osiągnie nasza gospodarka w bieżącym roku. Dzięki wysokiemu przekroczeniu przez przemysł i rolnictwo planów produkcji, gospodarka narodowa uzyskuje wysoki w stosunku do całego pięciolecia przyrost dochodu narodowego i poważny wzrost zapasów, zwłaszcza w rolnictwie indywidualnym.</u>
490   - <u xml:id="u-25.2" who="#PosełJaszczukBolesław">Gdy w 1963 r. ogólny przyrost rezerw w kraju wyniósł 34 mld zł — w cenach bieżących — a w roku ubiegłym już 36 mld zł, to w roku bieżącym szacuje się go na ponad 45 mld zł. Z tego około 5,5 mld zł przypada na wzrost zapasów w gospodarce chłopskiej. Dzięki więc pomyślnym tegorocznym wynikom produkcyjnym zostały nagromadzone w gospodarce narodowej poważne rezerwy, które mogą być w pewnej mierze wykorzystane także w ciągu przyszłego roku.</u>
491   - <u xml:id="u-25.3" who="#PosełJaszczukBolesław">Umożliwia to przyjęcie wyrównanie go w ciągu 2 lat ogólnego trendu rozwojowego w sferze spożycia. Ten moment wart jest podkreślenia, gdyż inaczej budziłyby wątpliwości przyjęte w planie proporcje, przewidujące szybszy w roku przyszłym wzrost funduszu spożycia niż wzrost dochodu narodowego, przeznaczonego do podziału, o ile bowiem dochód narodowy przeznaczony do podziału ma wzrosnąć w przyszłym roku według planu o 3,9%, to wzrost funduszu spożycia planuje się, uwzględniając również rezerwę artykułów rynkowych, o ponad 5,2%. Przyjęte założenie opiera się na mniejszym przyroście zapasów, który ma wynieść około 32 mld zł. Jest on więc o około 13 mld zł mniejszy niż przyrost tegoroczny, a uzyskana różnica pozwala odpowiednio zwiększyć zarówno fundusz spożycia, jak też i nakłady na inwestycje. Dzięki temu przy planowanym wzroście dochodu narodowego przeznaczonego do podziału o około 20 mld zł, fundusz spożycia może wzrosnąć, licząc łącznie z rezerwą planu, o ponad 21 mld zł.</u>
492   - <u xml:id="u-25.4" who="#PosełJaszczukBolesław">Jak wynika z tego, podstawową i najbardziej rzucającą się w oczy cechą planu gospodarczego jest dążność do utrzymania wzrostu funduszu spożycia w kraju w terapie niewiele tylko niższym, niż uzyskane w pomyślnym pod tym względem roku bieżącym, w którym fundusz spożycia wzrośnie — według dotychczasowych przewidywań — o około 6%.</u>
493   - <u xml:id="u-25.5" who="#PosełJaszczukBolesław">Warto równocześnie zaznaczyć, że wzrost funduszu spożycia w roku przyszłym utrzyma się na poziomie średniorocznego wzrostu w obecnym pięcioleciu.</u>
494   - <u xml:id="u-25.6" who="#PosełJaszczukBolesław">Problem następny dotyczy tempa wzrostu całej gospodarki, jak też produkcji przemysłowej.</u>
495   - <u xml:id="u-25.7" who="#PosełJaszczukBolesław">Plan zakłada pewne obniżenie tempa szczególnie w produkcji przemysłu maszynowego i chemicznego oraz na bazie ostrożnego planowania wyników w rolnictwie — umiarkowany wzrost produkcji przemysłu rolno-spożywczego. Częściowo mamy tu do czynienia z proporcjami wynikającymi ze wskaźników statystycznych. Dobre wyniki tegoroczne podniosły wysoko, wyżej niż przewidywano jeszcze kilka miesięcy temu, bazę wyjściową do następnej pięciolatki. Jest to zjawisko ze wszech miar pozytywne. Powoduje ono jednak, że absolutny poziom produkcji wyznaczony pierwotnie dla 1966 roku — mimo że został jeszcze zwiększony — wykazuje, biorąc procentowo, niższy wskaźnik wzrostu niż miałoby to miejsce, gdyby plan produkcji w roku bieżącym został przekroczony w mniejszym stopniu.</u>
496   - <u xml:id="u-25.8" who="#PosełJaszczukBolesław">Z tego względu, gdy mowa o wskaźniku rozwoju produkcji przemysłowej na rok przyszły, celowe jest także porównanie go z planowanym na rok bieżący.</u>
497   - <u xml:id="u-25.9" who="#PosełJaszczukBolesław">Zestawiając planowany na rok bieżący wzrost produkcji przemysłowej w wysokości 7,8% z założonym na rok przyszły 6,5% widać, że plan zakłada istotnie pewne osłabienie tempa, jednak różnica nie jest tak znaczna. Jeśli sięgnąć do absolutnych liczb, charakteryzujących przyrost, to okaże się, że zarówno założenia roku bieżącego, jak też planu na rok następny, wyrażają się tą samą kwotą 43 mld zł.</u>
498   - <u xml:id="u-25.10" who="#PosełJaszczukBolesław">Przyjęta do planu różnica tempa wzrostu produkcji przemysłowej wynika głównie z założonego wskaźnika wzrostu dla dwóch przemysłów: maszynowego i chemicznego. Przemysł. maszynowy miał założony w planie tegorocznym wskaźnik wzrostu o ponad 11%, a na rok następny planuje się wzrost o 9,2%. Podobną różnicę około 2 punktów wykazuje również przemysł chemiczny. Każda z tych różnic ma jednak odmienne przyczyny: w przemyśle maszynowym występują głównie trudności zaopatrzeniowe, zaś w przemyśle chemicznym — mniejszy stosunkowo przyrost mocy produkcyjnych, licząc według wartości produkcji.</u>
499   - <u xml:id="u-25.11" who="#PosełJaszczukBolesław">Wypada tu jednak z całym naciskiem stwierdzić, że plan nie zakłada pełnego wykorzystania mocy produkcyjnych ani w przemyśle chemicznym, ani w przemyśle maszynowym.</u>
500   - <u xml:id="u-25.12" who="#PosełJaszczukBolesław">Zadanie przekroczenia planu powinno być zgłoszone z trybuny sejmowej zarówno pod adresem pracowników przemysłu chemicznego, jak też i przemysłu maszynowego. Gospodarka narodowa wymaga bowiem od obu tych przemysłów wyższego poziomu produkcji zarówno na potrzeby kraju, jak też na eksport.</u>
501   - <u xml:id="u-25.13" who="#PosełJaszczukBolesław">Przewodniczący Komisji Planowania wskazał na szereg niewątpliwych rezerw istniejących w planie, które pozwalają spodziewać się w rzeczywistości wyższego Od założeń poziomu produkcji zarówno przemysłowej, jak i rolnej. Pragnąłbym jednak wskazać na jeszcze jedną rezerwę wzrostu produkcji i dochodu narodowego. Jest nią technicznie i ekonomicznie uzasadnione gospodarowanie materiałami i surowcami, zmniejszanie braków i odpadów czy wreszcie zastępowanie w jak najszerszym zakresie — zgodnie z zasadniczą dyrektywą partii — produkcji materiałochłonnej przez pracochłonną. W efekcie końcowym powinno to zwiększyć tempo wzrostu dochodu narodowego. Plan założył spadek udziału kosztów materiałowych i kosztów produkcji dla przemysłu o 0,5% i dla budownictwa o 0,1%.</u>
502   - <u xml:id="u-25.14" who="#PosełJaszczukBolesław">Nie są to zadania szczególnie napięte, jeśli uwzględnimy, że w latach obecnej pięciolatki osiągaliśmy większe obniżenie udziału kosztów. Rok ubiegły zamknęliśmy obniżką 1,1% w stosunku do 1963 r., zaś bieżący rok charakteryzuje się obniżką wynoszącą 0,7%.</u>
503   - <u xml:id="u-25.15" who="#PosełJaszczukBolesław">Podnoszę ten moment dlatego, że przy kosztach produkcji przemysłowej, wynoszących około 673 mld zł każde ich obniżenie, chociażby o 1 promil, przynosi gospodarce narodowej dodatkową akumulację w wysokości około 670 mln zł, zwiększając odpowiednio możliwości wzrostu gospodarczego. Zadaniu obniżenia kosztów materiałowych, które w strukturze kosztów produkcji odgrywają decydującą rolę, sprzyjać powinno również wprowadzanie do przemysłu wskaźnika rentowności.</u>
504   - <u xml:id="u-25.16" who="#PosełJaszczukBolesław">Zastąpienie obowiązującej dotychczas w przedsiębiorstwach dyrektywy finansowej w postaci ogólnej kwoty akumulacji przez dyrektywny wskaźnik rentowności powinno zwiększyć zainteresowanie przedsiębiorstw obniżką kosztów. Wiadomo bowiem, że obniżka kosztów wpływa podwójnie na poprawę wskaźnika — z jednej strony zwiększając sumę zysków, a z drugiej — zmniejszając nakłady ogólne. Aktyw gospodarczy zakładów pracy powinien sobie zdawać sprawę z tego, że od wielkości osiągniętego wskaźnika rentowności zależeć będą korzyści materialne w postaci wyższego niż się planuje funduszu zakładowego.</u>
505   - <u xml:id="u-25.17" who="#PosełJaszczukBolesław">Względnie wolniejsze tempo rozwoju przemysłu w założeniach planu na rok następny, mimo że w praktycznej realizacji będzie na pewno złagodzone, jest zjawiskiem, które wymaga głębszej analizy.</u>
506   - <u xml:id="u-25.18" who="#PosełJaszczukBolesław">Mimo pewnej poprawy w procesie inwestowania, występują nadal opóźnienia w realizacji ustalonych cykli inwestycyjnych. W nie mniejszym stopniu na tempo wzrostu produkcji rzutuję zbyt długi okres w osiąganiu przez uruchamiane zakłady projektowanych zdolności produkcyjnych. Ma to istotne znaczenie w przemyśle surowcowym oraz wytwarzającym półfabrykaty. Na sprawy te musimy więc wszyscy wyostrzyć swoją uwagę, w coraz bowiem większym stopniu ogólne tempo rozwoju naszego przemysłu będzie uzależnione od przyrostu nowych zdolności produkcyjnych, szczególnie w chemii, na którą przede wszystkim stawiamy w naszej perspektywie rozwojowej.</u>
507   - <u xml:id="u-25.19" who="#PosełJaszczukBolesław">Stworzenie warunków dla osiągania szybkiej i efektywnej rozbudowy zdolności produkcyjnych legło u podstaw decyzji IV Plenum KC rozszerzającej zakres samodzielności przedsiębiorstw i zjednoczeń przemysłowych także i w dziedzinie inwestycji.</u>
508   - <u xml:id="u-25.20" who="#PosełJaszczukBolesław">Plan na 1966 r. zakłada poważny, bo 26% wzrost inwestycji przedsiębiorstw i zjednoczeń w stosunku do staniu obecnego. Ich udział w ogólnych nakładach inwestycyjnych resortów przemysłowych i budownictwa wzrośnie do 41,5%.</u>
509   - <u xml:id="u-25.21" who="#PosełJaszczukBolesław">Na tle tego pozytywnego i pożądanego procesu wymaga jednak analizy zbyt wysoki udział robót budowlano-montażowych, a tym samym zbyt niski udział maszyn i urządzeń w całości nakładów na tego rodzaju inwestycje, zwłaszcza realizowane przez zjednoczenia.</u>
510   - <u xml:id="u-25.22" who="#PosełJaszczukBolesław">Jeżeli zamierzamy skierować uwagę przedsiębiorstw, zjednoczeń na inwestycje, mające na celu modernizację i unowocześnienie parku maszynowego, jeżeli chcemy wprowadzać nowe procesy technologiczne, musimy zapewnić odpowiednio wysoki udział maszyn i urządzeń w ogólnych nakładach inwestycyjnych, kosztem ograniczenia do niezbędnego poziomu nakładów na obudowę i inne roboty budowlane.</u>
511   - <u xml:id="u-25.23" who="#PosełJaszczukBolesław">Polityka kredytowa państwa, realizowana przez właściwe banki, powinna więc preferować zakup maszyn i urządzeń pozwalających na wprowadzenie nowoczesnych technologii, a dzięki temu na wytwarzanie nowoczesnych wyrobów. Inwestycje takie powinny mieć pierwszeństwo przed zakupami tradycyjnych maszyn, a tym bardziej przed robotami budowlanymi.</u>
512   - <u xml:id="u-25.24" who="#PosełJaszczukBolesław">W 1966 r. szczególną uwagę należy zwrócić na problem unowocześnienia produkcji. Stosunkowo mniejsze tempo wzrostu produkcji globalnej w 1966 roku, w porównaniu z poprzednimi latami, powinno sprzyjać koncentracji wysiłków zarówno zaplecza technicznego, jak też zakładów produkcyjnych, na problematyce unowocześnienia wyrobów.</u>
513   - <u xml:id="u-25.25" who="#PosełJaszczukBolesław">W roku przyszłym należy uruchomić produkcję co najmniej 400 nowych lub zmodernizowanych maszyn i urządzeń. Szczególnie zależy mam na zwiększeniu produkcji nowoczesnych maszyn i urządzeń w tych branżach, które powinny odegrać większą niż dotychczas rolę w eksporcie. Odnosi się to głównie do obrabiarek, maszyn włókienniczych i maszyn rolniczych, do elektroniki i elektrotechniki.</u>
514   - <u xml:id="u-25.26" who="#PosełJaszczukBolesław">Ze stanem nowoczesności wyrobów wiążemy poziom jakości ich wykonania i trwałości działania. Trzeba podkreślić, że obserwuje się tu stałą poprawę, a wiele asortymentów produkowanych jest bez usterek i posiada dobrą markę zarówno u odbiorcy krajowego, jak też zagranicznego. Jednak tempo poprawy jakości trudno uważać za wystarczające wobec coraz to wyższych wymagań, szczególnie w eksporcie.</u>
515   - <u xml:id="u-25.27" who="#PosełJaszczukBolesław">Zachodzi potrzeba podjęcia niezbędnych kroków i opracowania programu poprawy jakości w zakładach produkcyjnych. Trzeba, aby związek, jaki przez właściwą cenę fabryczną istnieje między poziomem jakości i nowoczesności wyrobów a uzyskiwaną przez zakład rentownością, był znany załogom przedsiębiorstw i stał się jeszcze jednym czynnikiem mobilizacji do uzyskiwania stałej poprawy technicznych i użytkowych walorów wytwarzanych produktów.</u>
516   - <u xml:id="u-25.28" who="#PosełJaszczukBolesław">Jakość stanowi problem nie tylko dla przemysłu maszynowego, chociaż najwięcej o nim się mówi ze względu na wagę, jaką odgrywa w rozwoju naszej gospodarki. Także dla przemysłu chemicznego — nie mniej decydującego, jak maszynowy — słabe tempo poprawy jakości staje się często przyczyną niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych i przekraczania zużycia materiałów wsadowych.</u>
517   - <u xml:id="u-25.29" who="#PosełJaszczukBolesław">Wysoki Sejmie! Wymiana handlowa z zagranicą nabiera coraz większego znaczenia w rozwoju gospodarczym naszego kraju.</u>
518   - <u xml:id="u-25.30" who="#PosełJaszczukBolesław">Mimo bogatych i dość różnorodnych zasobów naturalnych nie dysponujemy wszystkimi niezbędnymi surowcami. Wiele z nich, i to o podstawowym znaczeniu, musimy sprowadzać z innych krajów, przy czym w miarę jak gospodarka nasza przechodzi do wyższych warstw przetwórstwa, zapotrzebowanie to poważnie się zwiększa.</u>
519   - <u xml:id="u-25.31" who="#PosełJaszczukBolesław">Rozwój sił produkcyjnych kraju, zabezpieczenie odpowiedniego postępu technicznego, a więc i unowocześnienia produkowanych przez nas wyrobów wymaga zwiększonego importu maszyn i urządzeń, dokumentacji oraz licencji. Jest to prawidłowość rozwoju gospodarczego współczesnej doby, szczególnie w krajach średnio rozwiniętych, których zasoby i możliwości nie pozwalają na równoległy i samodzielny rozwój wszystkich dziedzin techniki i produkcji.</u>
520   - <u xml:id="u-25.32" who="#PosełJaszczukBolesław">Wzrost importu wynika wreszcie bezpośrednio ze zwiększających się i różnicujących potrzeb ludności, których możliwie wszechstronne zaspokojenie wymaga wzrastających dostaw wielu produktów rolno-spożywczych, których nie posiadamy, ze względu na nasze warunki glebowo-klimatyczne oraz wielu przemysłowych artykułów konsumpcyjnych, które wzbogacają poważnie zaopatrzenie rynku wewnętrznego.</u>
521   - <u xml:id="u-25.33" who="#PosełJaszczukBolesław">W ostatecznym rachunku źródłem pokrycia wszystkich tych potrzeb są wpływy dewizowe uzyskane z naszego eksportu. Stąd właśnie wynika znaczenie, jakie przypisujemy jego wzrostowi. Funkcją eksportu jest więc zarówno uzyskanie niezbędnych towarów, które nie są lub nie mogą być u nas w ogóle wytwarzane, jak również uzyskanie i takich, które zawierają mniejsze nakłady pracy społecznej, a więc są tańsze, niż gdybyśmy sami uruchamiali ich produkcję.</u>
522   - <u xml:id="u-25.34" who="#PosełJaszczukBolesław">W przedstawionym Wysokiemu Sejmowi projekcie planu na rok 1966 i wytycznych na rok 1967 zadania w dziedzinie handlu zagranicznego odgrywają zasadnicze znaczenie. Plan zakłada, że w roku 1966 obroty handlu zagranicznego wzrosną o 5,3% w stosunku do roku bieżącego, a więc mniej więcej w takim samym tempie, co w roku bieżącym. Tempo wzrostu eksportu będzie nieco większe niż importu.</u>
523   - <u xml:id="u-25.35" who="#PosełJaszczukBolesław">Najsilniejszą dynamikę w imporcie wykazują maszyny i urządzenia, których przywóz zwiększony zostanie prawie o 15%. Wzrost ten wynika z potrzeb rekonstrukcji technicznej naszej gospodarki, którą zamierzamy zrealizować w przyszłym pięcioleciu i której podwaliny chcemy i powinniśmy budować już w pierwszym roku nowego 5-letniego okresu rozwoju gospodarczego kraju.</u>
524   - <u xml:id="u-25.36" who="#PosełJaszczukBolesław">Import surowców, materiałów do produkcji i paliw zwiększony zostanie w roku przyszłym o 4,6% w stosunku do 1965 roku. W tym samym tempie zwiększy się przywóz przemysłowych artykułów konsumpcyjnych. Import artykułów rolno-spożywczych będzie natomiast nieco niższy niż w roku bieżącym, co związane jest z dobrym urodzajem, a co za tym idzie niższym importem zbóż. Warto tu jednak podkreślić, że import towarów ważnych z punktu widzenia zaopatrzenia ludności wykazuje bardzo poważny wzrost.</u>
525   - <u xml:id="u-25.37" who="#PosełJaszczukBolesław">Wzrost potrzeb importowych pokryty będzie zwiększonym wywozem maszyn i urządzeń, paliw, surowców i materiałów do produkcji oraz artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego. Jedynie w grupie artykułów rolno-spożywczych eksport ukształtuje się poniżej poziomu roku bieżącego, co związane jest z decyzją o ograniczeniu eksportu mięsa w celu poprawy zaopatrzenia rynku w tej dziedzinie. Na tym tle szczególnej wagi w dziedzinie zabezpieczenia wzrostu eksportu nabierają zadania wywozowe, dotyczące maszyn i urządzeń oraz artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego. Wymagają one od przemysłu wyprodukowania i postawienia na eksport towarów odpowiadających pod względem wymagań użytkowych oraz jakościowych odbiorcom zagranicznym, zaś przed handlem zagranicznym — sprzedania tych towarów na możliwie jak najlepszych warunkach.</u>
526   - <u xml:id="u-25.38" who="#PosełJaszczukBolesław">Założenia towarowe projektu planu na rok 1966 i wytyczne na 1967 r. mają istotny wpływ na kierunki geograficzne dalszego rozwoju naszych obrotów handlowych z zagranicą.</u>
527   - <u xml:id="u-25.39" who="#PosełJaszczukBolesław">Podstawowym kierunkiem naszej wymiany handlowej będą obroty z państwami socjalistycznymi, a wśród nich wymiana handlowa z największym naszym partnerem — ze Związkiem Radzieckim. W obrotach handlowych, jakie Polska prowadzi ze 145 krajami świata, Związek Radziecki partycypuje w 33,4%.</u>
528   - <u xml:id="u-25.40" who="#PosełJaszczukBolesław">Znaczenie obrotów z naszym wschodnim sąsiadem najkrócej, ale też chyba najbardziej plastycznie, scharakteryzować można przy pomocy paru liczb. W roku 1965 dostawy ze Związku Radzieckiego pokryją przeszło 35% zapotrzebowania Polski na import paliw, surowców i materiałów do produkcji oraz 34% naszego importu maszyn i urządzeń. W zakresie tak podstawowych surowców i materiałów do produkcji, jak ropa naftowa i produkty naftowe, ruda żelazna, manganowa i chromowa, wyroby hutnicze, bawełna, tarcica i inne — pokrycie to wynosi od 50% do 100%. Na liście dostaw maszyn ze Związku Radzieckiego znajdują się ważne dla rozwoju naszej gospodarki narodowej kompletne obiekty przemysłowe, nowoczesne urządzenia hutnicze, ciężki sprzęt transportowy, maszyny, urządzenia chemiczne i wiele innych.</u>
529   - <u xml:id="u-25.41" who="#PosełJaszczukBolesław">Dostawy te pokrywamy eksportem naszych towarów, w których maszyny, urządzenia i środki transportu uczestniczą prawie w 53%, a artykuły konsumpcyjne pochodzenia przemysłowego sięgają blisko 18%. Jest to więc bardzo korzystna struktura obrotów handlowych, która odpowiada aktualnym oraz przyszłym potrzebom i możliwościom naszej gospodarki. Dlatego wszechstronny rozwój wymiany handlowej i stosunków ekonomicznych ze Związkiem Radzieckim leży w jak najbardziej żywotnym interesie naszego państwa.</u>
530   - <u xml:id="u-25.42" who="#PosełJaszczukBolesław">Udział krajów socjalistycznych w obrotach handlowych Polski wyniesie w roku 1966 około 64% obrotów naszej wymiany w handlu zagranicznym. Kraje te pokrywają w 80% zapotrzebowanie naszej gospodarki na maszyny i urządzenia oraz w 65% potrzeby importowe na paliwa, surowce i materiały do produkcji. W imporcie z krajów socjalistycznych maszyny i urządzenia stanowić będą w przyszłym roku ponad 44%, zaś paliwa, surowce prawie 42%. Resztę stanowi udział artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego i rolno-spożywczego.</u>
531   - <u xml:id="u-25.43" who="#PosełJaszczukBolesław">W naszym eksporcie do krajów socjalistycznych, którym pokrywamy te zakupy — gotowe wyroby przemysłowe Stanowią prawie 70%, na surowce przypada niecałe 30%. Struktura towarowa obrotów z krajami socjalistycznymi odpowiada więc potrzebom i poziomowi rozwoju naszej gospodarki. Jeśli dodać do tego, że wymiana ta wolna jest od przejawów dyskryminacji, że rozwija się na bazie wieloletnich umów handlowych i przy stosunkowo niskich kosztach transportu, podstawowe znaczenie obrotów handlowych z krajami socjalistycznymi staje przed nami w całej rozciągłości.</u>
532   - <u xml:id="u-25.44" who="#PosełJaszczukBolesław">Od właściwego dostosowania się do potrzeb tych krajów w zakresie asortymentowym, od jakości i nowoczesności naszych wyrobów oraz terminowości dostaw uzależniony jest bowiem stopień, w jakim zdołamy intensyfikować naszą wymianę na tym podstawowym odcinku obrotów handlowych z zagranicą. Warunkuje to również możliwości szerszego pokrycia potrzeb gospodarki narodowej w imporcie i, co za tym idzie, przyśpieszenia naszego rozwoju gospodarczego.</u>
533   - <u xml:id="u-25.45" who="#PosełJaszczukBolesław">Ważny odcinek naszej wymiany handlowej z zagranicą stanowią rozwinięte kraje kapitalistyczne. W krajach tych kupujemy cenne dla naszego przemysłu maszyny, urządzenia, licencje oraz surowce. Z krajów tych sprowadzamy również znaczne ilości zbóż. Struktura naszego eksportu do rozwiniętych krajów kapitalistycznych ma nadal jednak charakter surowcowo-rolny. Udział gotowych wyrobów przemysłowych w eksporcie do tych krajów wynosił w roku ubiegłym nieco więcej niż 12%. Nie odpowiada to przemianom, jakie dokonały się w naszej gospodarce, a biorąc pod uwagę stałą tendencję obniżania się cen na artykuły rolno-spożywcze, niekorzystnie wpływa na efektywność obrotów z tą grupą krajów.</u>
534   - <u xml:id="u-25.46" who="#PosełJaszczukBolesław">Poważne przeobrażenia, jakie dokonały się w naszym eksporcie, a które znajdują wyraz w tym, że w roku ubiegłym udział gotowych wyrobów przemysłowych wynosił 45,8% są rezultatem przede wszystkim rozwoju wymiany handlowej z krajami socjalistycznymi.</u>
535   - <u xml:id="u-25.47" who="#PosełJaszczukBolesław">Ujemnym zjawiskiem w Obrotach z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi jest często ich niestabilność oraz rozliczne, choć może trudne do uchwycenia na pierwszy rzut oka przejawy dyskryminacji, które ograniczają rozwój obustronnie korzystnej wymiany handlowej z wieloma z tych krajów.</u>
536   - <u xml:id="u-25.48" who="#PosełJaszczukBolesław">Nasza polityka handlowa w stosunku do tych państw, zróżnicowana zresztą w zależności od polityki stosowanej przez poszczególne z tych krajów w stosunku do Polski, zmierzać będzie do zmiany niekorzystnego dla nas podziału pracy poprzez dążenie do usuwania z wzajemnych stosunków handlowych różnego rodzaju barier i ograniczeń, które zostały nam narzucone, a także przez aktywizację eksportu w dziedzinie gotowych wyrobów przemysłowych, między innymi i na drodze porozumień typu kooperacyjnego. Obok wieloletnich umów handlowych ma to istotne znaczenie dla zwiększenia wzajemnie korzystnej dla obu stron wymiany handlowej. O tym, że istnieją możliwości rozwijania wymiany handlowej z wysoko rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi, świadczy pomyślny w ostatnich latach rozwój obrotów z Wielką Brytanią, Francją, Włochami czy też Danią.</u>
537   - <u xml:id="u-25.49" who="#PosełJaszczukBolesław">Nasza wymiana z rozwijającymi się krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej stanowi wprawdzie najmniejszy udział w obrotach handlowych Polski, ale też wykazuje w ciągu ostatnich lat najszybszą dynamikę wzrostu. W dążeniu do dalszego rozwoju wymiany handlowej z rozwijającymi się krajami będziemy zmierzać do zawierania umów o odcinkowym podziale pracy, które uważamy za ważny czynnik w jej aktywizacji, szczególnie na odcinku gotowych wyrobów przemysłowych.</u>
538   - <u xml:id="u-25.50" who="#PosełJaszczukBolesław">Wzrastające znaczenie handlu zagranicznego w naszej gospodarce powoduje, że sposób pokrycia zwiększających się potrzeb importowych, a więc struktura towarowa i asortymentowa naszego eksportu oraz jego opłacalność dewizowa urasta do jednego z węzłowych problemów nie tylko na rok przyszły.</u>
539   - <u xml:id="u-25.51" who="#PosełJaszczukBolesław">Jest to problem, którym będziemy się zajmować w całym zbliżającym się pięcioleciu. Na efektywność eksportu poważny wpływ ma praca naszego przemysłu. Ona bowiem decyduje o doborze asortymentowym eksportowanych przez nas towarów, który powinien zapewnić możliwość uzyskania najwyższej opłacalności dewizowej. Ona decyduje o poziomie jakości i techniczno-użytkowych walorach towarów stawianych na eksport. Ona wreszcie decyduje o tempie obniżki kosztów produkcji. O wynikach, jakie uzyskamy w zakresie efektywności dewizowej naszego eksportu, decyduje również jakość pracy aparatu handlu zagranicznego, jego znajomość sytuacji rynkowej i rozwoju koniunktury, jego umiejętność w zakresie akwizycji, sprzedaży i negocjacji cenowych.</u>
540   - <u xml:id="u-25.52" who="#PosełJaszczukBolesław">Dlatego Klub Poselski PZPR deklaruje gotowość poświęcenia problemowi efektywności w handlu zagranicznym wiele uwagi w pracach komisji sejmowych zarówno w trakcie rozpatrywania projektu planu, jak też kontroli jego realizacji.</u>
541   - <u xml:id="u-25.53" who="#PosełJaszczukBolesław">Wysoki Sejmie! Kontynuując pracę nad ekonomicznym rozwojem kraju partia nasza i rząd polski dążą równocześnie, zgodnie z podstawowymi założeniami swej polityki zagranicznej, do zapewnienia najlepszych warunków zewnętrznych dla realizacji socjalistycznego budownictwa, utrwalenia bezpieczeństwa i pozycji Polski.</u>
542   - <u xml:id="u-25.54" who="#PosełJaszczukBolesław">Jest to związane bezpośrednio przede wszystkim z dalszym umacnianiem przyjaźni, sojuszu i wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi bratnimi krajami socjalistycznymi, wzmacnianiem siły obronnej Układu Warszawskiego i doskonaleniem współpracy gospodarczej w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Te i inne sprawy rozwoju stosunków dwustronnych, umacniania socjalistycznej wspólnoty i całokształt sytuacji międzynarodowej, były przedmiotem niedawnych rozmów przywódców naszego kraju z przywódcami radzieckimi. Potwierdziły one raz jeszcze jedność naszych stanowisk w kwestiach politycznych i służyć będą dalszemu rozszerzaniu dwustronnej współpracy.</u>
543   - <u xml:id="u-25.55" who="#PosełJaszczukBolesław">Zacieśniają się również nieustannie nasze więzy z Czechosłowacją, Niemiecką Republiką Demokratyczną i innymi krajami socjalistycznymi. W najbliższych dniach polska delegacja partyjno-rządowa udaje się do Jugosławii. Wizyta ta będzie mieć z pewnością dużą wagę dla dalszego pogłębienia przyjaźni i współpracy między naszymi bratnimi, socjalistycznymi krajami.</u>
544   - <u xml:id="u-25.56" who="#PosełJaszczukBolesław">W ostatnim okresie, realizując aktywnie swą politykę rozwijania pokojowych stosunków międzynarodowych na zasadzie poszanowania, suwerenności, równości i wzajemnych korzyści, rząd nasz przeprowadził owocne rozmowy z szefami państw i rządów Finlandii, Francji, Austrii i Włoch, a także z ministrami spraw zagranicznych Danii i Wielkiej Brytanii. Rozmowy te pozwoliły na pożyteczną wymianę poglądów, wykazały istnienie punktów zbieżnych w tych czy innych kwestiach bezpieczeństwa Europy i pokoju na świecie. Nade wszystko powinny one ułatwić dalszy rozwój stosunków dwustronnych, w szczególności zaś współpracy gospodarczej, do której przywiązujemy doniosłe znaczenie, gdyż szeroka współpraca ekonomiczna stanowi solidną podstawę również do kontaktów w innych dziedzinach.</u>
545   - <u xml:id="u-25.57" who="#PosełJaszczukBolesław">Nie ulega wątpliwości, że rozwój stosunków wzajemnych między krajami Europy wschodniej i zachodniej, pokojowa stabilizacja w Europie leżą w interesie wszystkich narodów naszego kontynentu. Potwierdziła to zwłaszcza wizyta Premiera Cyrankiewicza w Paryżu i jego rozmowy z Prezydentem de Gaulle'em, świadczące o odnowieniu tradycyjnej przyjaźni między naszymi narodami w nowych warunkach współczesności.</u>
546   - <u xml:id="u-25.58" who="#PosełJaszczukBolesław">Podkreślamy od dawna, że w interesie wszystkich krajów Europy, a także świata, leży zapewnienie bezpieczeństwa opartego na realnych przesłankach powojennej mapy Europy. Dziś głównym warunkiem zachowania i umacniania bezpieczeństwa europejskiego jest zagrodzenie Niemcom zachodnim drogi do broni nuklearnej, odrzucenie planów wielostronnej czy atlantyckiej siły nuklearnej, wszystkich koncepcji, które taką drogę miałyby otworzyć. Szantaż podjęciem własnej produkcji broni nuklearnej, a równocześnie wzmożona przy okazji niedawnych wyborów w NRF licytacja w lansowaniu haseł nacjonalistycznych i rewizjonistycznych dowodzą jeszcze raz, że umożliwienie Niemieckiej Republice Federalnej dostępu do brom nuklearnej byłoby posunięciem o nieobliczalnych konsekwencjach. Przede wszystkim o te plany rozbijają się obecnie również wysiłki, zmierzające do zawarcia układu o nierozpowszechnianiu broni nuklearnej, którego nieodzowność podkreśla większość państw świata.</u>
547   - <u xml:id="u-25.59" who="#PosełJaszczukBolesław">Rząd Polski Ludowej nie szczędzi wysiłków na rzecz bezpieczeństwa w Europie. Kraj nasz złożył w tej kwestii szereg konstruktywnych propozycji, które nadal są aktualne — zaproponował odbycie konferencji zainteresowanych rządów. Konferencja taka, poświęcona sprawie bezpieczeństwa europejskiego, mogłaby również służyć omówieniu ważniejszych problemów współpracy gospodarczej.</u>
548   - <u xml:id="u-25.60" who="#PosełJaszczukBolesław">Zwracając uwagę na sprawy Europy, Polska Ludowa współdziała też w dążeniach do rozładowania napięcia w całej sytuacji międzynarodowej. Głównym jego źródłem, a jednocześnie główną przeszkodą w procesie odprężenia, jest trwająca nadal brutalna agresja Stanów Zjednoczonych w Wietnamie. Rząd USA zaangażował już w Wietnamie południowym 150 tysięcy swoich żołnierzy, kontynuuje barbarzyńskie, naloty na Demokratyczną Republikę Wietnamu i krok za krokiem zwiększa skalę tej napastniczej wojny. Jednocześnie sam traci złudzenia, że może wygrać ją przeciwko narodowi, który nie zrezygnuje z wolności i swych suwerennych praw, który cieszy się sympatią i poparciem większości narodów świata. W interesie pokoju na świecie konieczne jest jak najszybsze położenie kresu tej wojnie, a więc przede wszystkim przerwanie agresji wobec DRW, wycofanie amerykańskich sił interwencyjnych z Wietnamu południowego i ścisła realizacja porozumień genewskich z 1954 roku.</u>
549   - <u xml:id="u-25.61" who="#PosełJaszczukBolesław">Rozwój sytuacji międzynarodowej w ostatnim okresie potwierdza ze wszech miar konieczność przywrócenia i umocnienia jedności państw socjalistycznych i międzynarodowego ruchu komunistycznego. Jedność ta jest zasadniczym warunkiem paraliżowania imperialistycznej agresji, skutecznego działania na rzecz wolności narodów i pokoju na świecie. Podobnie jak dotychczas, nasza partia będzie nadal czynić wszystko w tym kierunku, prowadząc nadal aktywną politykę, służącą interesom naszego kraju, sprawie socjalizmu i pokoju.</u>
  488 + <u xml:id="u-25.0" who="#BolesławJaszczuk">Wysoki Sejmie! Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów oraz Minister Finansów omówili węzłowe problemy projektów Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu na 1966 rok. Przedstawione przez rząd projekty zawierają wytyczne działalności gospodarczej i rozwoju sił wytwórczych i na tle przyjętych wyników określają tempo rozwoju naszego kraju w pierwszym roku trzeciej pięciolatki.</u>
  489 + <u xml:id="u-25.1" who="#BolesławJaszczuk">Planowe zadania roku przyszłego należy rozpatrywać, uwzględniając przewidywane efekty, jakie osiągnie nasza gospodarka w bieżącym roku. Dzięki wysokiemu przekroczeniu przez przemysł i rolnictwo planów produkcji, gospodarka narodowa uzyskuje wysoki w stosunku do całego pięciolecia przyrost dochodu narodowego i poważny wzrost zapasów, zwłaszcza w rolnictwie indywidualnym.</u>
  490 + <u xml:id="u-25.2" who="#BolesławJaszczuk">Gdy w 1963 r. ogólny przyrost rezerw w kraju wyniósł 34 mld zł — w cenach bieżących — a w roku ubiegłym już 36 mld zł, to w roku bieżącym szacuje się go na ponad 45 mld zł. Z tego około 5,5 mld zł przypada na wzrost zapasów w gospodarce chłopskiej. Dzięki więc pomyślnym tegorocznym wynikom produkcyjnym zostały nagromadzone w gospodarce narodowej poważne rezerwy, które mogą być w pewnej mierze wykorzystane także w ciągu przyszłego roku.</u>
  491 + <u xml:id="u-25.3" who="#BolesławJaszczuk">Umożliwia to przyjęcie wyrównanie go w ciągu 2 lat ogólnego trendu rozwojowego w sferze spożycia. Ten moment wart jest podkreślenia, gdyż inaczej budziłyby wątpliwości przyjęte w planie proporcje, przewidujące szybszy w roku przyszłym wzrost funduszu spożycia niż wzrost dochodu narodowego, przeznaczonego do podziału, o ile bowiem dochód narodowy przeznaczony do podziału ma wzrosnąć w przyszłym roku według planu o 3,9%, to wzrost funduszu spożycia planuje się, uwzględniając również rezerwę artykułów rynkowych, o ponad 5,2%. Przyjęte założenie opiera się na mniejszym przyroście zapasów, który ma wynieść około 32 mld zł. Jest on więc o około 13 mld zł mniejszy niż przyrost tegoroczny, a uzyskana różnica pozwala odpowiednio zwiększyć zarówno fundusz spożycia, jak też i nakłady na inwestycje. Dzięki temu przy planowanym wzroście dochodu narodowego przeznaczonego do podziału o około 20 mld zł, fundusz spożycia może wzrosnąć, licząc łącznie z rezerwą planu, o ponad 21 mld zł.</u>
  492 + <u xml:id="u-25.4" who="#BolesławJaszczuk">Jak wynika z tego, podstawową i najbardziej rzucającą się w oczy cechą planu gospodarczego jest dążność do utrzymania wzrostu funduszu spożycia w kraju w terapie niewiele tylko niższym, niż uzyskane w pomyślnym pod tym względem roku bieżącym, w którym fundusz spożycia wzrośnie — według dotychczasowych przewidywań — o około 6%.</u>
  493 + <u xml:id="u-25.5" who="#BolesławJaszczuk">Warto równocześnie zaznaczyć, że wzrost funduszu spożycia w roku przyszłym utrzyma się na poziomie średniorocznego wzrostu w obecnym pięcioleciu.</u>
  494 + <u xml:id="u-25.6" who="#BolesławJaszczuk">Problem następny dotyczy tempa wzrostu całej gospodarki, jak też produkcji przemysłowej.</u>
  495 + <u xml:id="u-25.7" who="#BolesławJaszczuk">Plan zakłada pewne obniżenie tempa szczególnie w produkcji przemysłu maszynowego i chemicznego oraz na bazie ostrożnego planowania wyników w rolnictwie — umiarkowany wzrost produkcji przemysłu rolno-spożywczego. Częściowo mamy tu do czynienia z proporcjami wynikającymi ze wskaźników statystycznych. Dobre wyniki tegoroczne podniosły wysoko, wyżej niż przewidywano jeszcze kilka miesięcy temu, bazę wyjściową do następnej pięciolatki. Jest to zjawisko ze wszech miar pozytywne. Powoduje ono jednak, że absolutny poziom produkcji wyznaczony pierwotnie dla 1966 roku — mimo że został jeszcze zwiększony — wykazuje, biorąc procentowo, niższy wskaźnik wzrostu niż miałoby to miejsce, gdyby plan produkcji w roku bieżącym został przekroczony w mniejszym stopniu.</u>
  496 + <u xml:id="u-25.8" who="#BolesławJaszczuk">Z tego względu, gdy mowa o wskaźniku rozwoju produkcji przemysłowej na rok przyszły, celowe jest także porównanie go z planowanym na rok bieżący.</u>
  497 + <u xml:id="u-25.9" who="#BolesławJaszczuk">Zestawiając planowany na rok bieżący wzrost produkcji przemysłowej w wysokości 7,8% z założonym na rok przyszły 6,5% widać, że plan zakłada istotnie pewne osłabienie tempa, jednak różnica nie jest tak znaczna. Jeśli sięgnąć do absolutnych liczb, charakteryzujących przyrost, to okaże się, że zarówno założenia roku bieżącego, jak też planu na rok następny, wyrażają się tą samą kwotą 43 mld zł.</u>
  498 + <u xml:id="u-25.10" who="#BolesławJaszczuk">Przyjęta do planu różnica tempa wzrostu produkcji przemysłowej wynika głównie z założonego wskaźnika wzrostu dla dwóch przemysłów: maszynowego i chemicznego. Przemysł. maszynowy miał założony w planie tegorocznym wskaźnik wzrostu o ponad 11%, a na rok następny planuje się wzrost o 9,2%. Podobną różnicę około 2 punktów wykazuje również przemysł chemiczny. Każda z tych różnic ma jednak odmienne przyczyny: w przemyśle maszynowym występują głównie trudności zaopatrzeniowe, zaś w przemyśle chemicznym — mniejszy stosunkowo przyrost mocy produkcyjnych, licząc według wartości produkcji.</u>
  499 + <u xml:id="u-25.11" who="#BolesławJaszczuk">Wypada tu jednak z całym naciskiem stwierdzić, że plan nie zakłada pełnego wykorzystania mocy produkcyjnych ani w przemyśle chemicznym, ani w przemyśle maszynowym.</u>
  500 + <u xml:id="u-25.12" who="#BolesławJaszczuk">Zadanie przekroczenia planu powinno być zgłoszone z trybuny sejmowej zarówno pod adresem pracowników przemysłu chemicznego, jak też i przemysłu maszynowego. Gospodarka narodowa wymaga bowiem od obu tych przemysłów wyższego poziomu produkcji zarówno na potrzeby kraju, jak też na eksport.</u>
  501 + <u xml:id="u-25.13" who="#BolesławJaszczuk">Przewodniczący Komisji Planowania wskazał na szereg niewątpliwych rezerw istniejących w planie, które pozwalają spodziewać się w rzeczywistości wyższego Od założeń poziomu produkcji zarówno przemysłowej, jak i rolnej. Pragnąłbym jednak wskazać na jeszcze jedną rezerwę wzrostu produkcji i dochodu narodowego. Jest nią technicznie i ekonomicznie uzasadnione gospodarowanie materiałami i surowcami, zmniejszanie braków i odpadów czy wreszcie zastępowanie w jak najszerszym zakresie — zgodnie z zasadniczą dyrektywą partii — produkcji materiałochłonnej przez pracochłonną. W efekcie końcowym powinno to zwiększyć tempo wzrostu dochodu narodowego. Plan założył spadek udziału kosztów materiałowych i kosztów produkcji dla przemysłu o 0,5% i dla budownictwa o 0,1%.</u>
  502 + <u xml:id="u-25.14" who="#BolesławJaszczuk">Nie są to zadania szczególnie napięte, jeśli uwzględnimy, że w latach obecnej pięciolatki osiągaliśmy większe obniżenie udziału kosztów. Rok ubiegły zamknęliśmy obniżką 1,1% w stosunku do 1963 r., zaś bieżący rok charakteryzuje się obniżką wynoszącą 0,7%.</u>
  503 + <u xml:id="u-25.15" who="#BolesławJaszczuk">Podnoszę ten moment dlatego, że przy kosztach produkcji przemysłowej, wynoszących około 673 mld zł każde ich obniżenie, chociażby o 1 promil, przynosi gospodarce narodowej dodatkową akumulację w wysokości około 670 mln zł, zwiększając odpowiednio możliwości wzrostu gospodarczego. Zadaniu obniżenia kosztów materiałowych, które w strukturze kosztów produkcji odgrywają decydującą rolę, sprzyjać powinno również wprowadzanie do przemysłu wskaźnika rentowności.</u>
  504 + <u xml:id="u-25.16" who="#BolesławJaszczuk">Zastąpienie obowiązującej dotychczas w przedsiębiorstwach dyrektywy finansowej w postaci ogólnej kwoty akumulacji przez dyrektywny wskaźnik rentowności powinno zwiększyć zainteresowanie przedsiębiorstw obniżką kosztów. Wiadomo bowiem, że obniżka kosztów wpływa podwójnie na poprawę wskaźnika — z jednej strony zwiększając sumę zysków, a z drugiej — zmniejszając nakłady ogólne. Aktyw gospodarczy zakładów pracy powinien sobie zdawać sprawę z tego, że od wielkości osiągniętego wskaźnika rentowności zależeć będą korzyści materialne w postaci wyższego niż się planuje funduszu zakładowego.</u>
  505 + <u xml:id="u-25.17" who="#BolesławJaszczuk">Względnie wolniejsze tempo rozwoju przemysłu w założeniach planu na rok następny, mimo że w praktycznej realizacji będzie na pewno złagodzone, jest zjawiskiem, które wymaga głębszej analizy.</u>
  506 + <u xml:id="u-25.18" who="#BolesławJaszczuk">Mimo pewnej poprawy w procesie inwestowania, występują nadal opóźnienia w realizacji ustalonych cykli inwestycyjnych. W nie mniejszym stopniu na tempo wzrostu produkcji rzutuję zbyt długi okres w osiąganiu przez uruchamiane zakłady projektowanych zdolności produkcyjnych. Ma to istotne znaczenie w przemyśle surowcowym oraz wytwarzającym półfabrykaty. Na sprawy te musimy więc wszyscy wyostrzyć swoją uwagę, w coraz bowiem większym stopniu ogólne tempo rozwoju naszego przemysłu będzie uzależnione od przyrostu nowych zdolności produkcyjnych, szczególnie w chemii, na którą przede wszystkim stawiamy w naszej perspektywie rozwojowej.</u>
  507 + <u xml:id="u-25.19" who="#BolesławJaszczuk">Stworzenie warunków dla osiągania szybkiej i efektywnej rozbudowy zdolności produkcyjnych legło u podstaw decyzji IV Plenum KC rozszerzającej zakres samodzielności przedsiębiorstw i zjednoczeń przemysłowych także i w dziedzinie inwestycji.</u>
  508 + <u xml:id="u-25.20" who="#BolesławJaszczuk">Plan na 1966 r. zakłada poważny, bo 26% wzrost inwestycji przedsiębiorstw i zjednoczeń w stosunku do staniu obecnego. Ich udział w ogólnych nakładach inwestycyjnych resortów przemysłowych i budownictwa wzrośnie do 41,5%.</u>
  509 + <u xml:id="u-25.21" who="#BolesławJaszczuk">Na tle tego pozytywnego i pożądanego procesu wymaga jednak analizy zbyt wysoki udział robót budowlano-montażowych, a tym samym zbyt niski udział maszyn i urządzeń w całości nakładów na tego rodzaju inwestycje, zwłaszcza realizowane przez zjednoczenia.</u>
  510 + <u xml:id="u-25.22" who="#BolesławJaszczuk">Jeżeli zamierzamy skierować uwagę przedsiębiorstw, zjednoczeń na inwestycje, mające na celu modernizację i unowocześnienie parku maszynowego, jeżeli chcemy wprowadzać nowe procesy technologiczne, musimy zapewnić odpowiednio wysoki udział maszyn i urządzeń w ogólnych nakładach inwestycyjnych, kosztem ograniczenia do niezbędnego poziomu nakładów na obudowę i inne roboty budowlane.</u>
  511 + <u xml:id="u-25.23" who="#BolesławJaszczuk">Polityka kredytowa państwa, realizowana przez właściwe banki, powinna więc preferować zakup maszyn i urządzeń pozwalających na wprowadzenie nowoczesnych technologii, a dzięki temu na wytwarzanie nowoczesnych wyrobów. Inwestycje takie powinny mieć pierwszeństwo przed zakupami tradycyjnych maszyn, a tym bardziej przed robotami budowlanymi.</u>
  512 + <u xml:id="u-25.24" who="#BolesławJaszczuk">W 1966 r. szczególną uwagę należy zwrócić na problem unowocześnienia produkcji. Stosunkowo mniejsze tempo wzrostu produkcji globalnej w 1966 roku, w porównaniu z poprzednimi latami, powinno sprzyjać koncentracji wysiłków zarówno zaplecza technicznego, jak też zakładów produkcyjnych, na problematyce unowocześnienia wyrobów.</u>
  513 + <u xml:id="u-25.25" who="#BolesławJaszczuk">W roku przyszłym należy uruchomić produkcję co najmniej 400 nowych lub zmodernizowanych maszyn i urządzeń. Szczególnie zależy mam na zwiększeniu produkcji nowoczesnych maszyn i urządzeń w tych branżach, które powinny odegrać większą niż dotychczas rolę w eksporcie. Odnosi się to głównie do obrabiarek, maszyn włókienniczych i maszyn rolniczych, do elektroniki i elektrotechniki.</u>
  514 + <u xml:id="u-25.26" who="#BolesławJaszczuk">Ze stanem nowoczesności wyrobów wiążemy poziom jakości ich wykonania i trwałości działania. Trzeba podkreślić, że obserwuje się tu stałą poprawę, a wiele asortymentów produkowanych jest bez usterek i posiada dobrą markę zarówno u odbiorcy krajowego, jak też zagranicznego. Jednak tempo poprawy jakości trudno uważać za wystarczające wobec coraz to wyższych wymagań, szczególnie w eksporcie.</u>
  515 + <u xml:id="u-25.27" who="#BolesławJaszczuk">Zachodzi potrzeba podjęcia niezbędnych kroków i opracowania programu poprawy jakości w zakładach produkcyjnych. Trzeba, aby związek, jaki przez właściwą cenę fabryczną istnieje między poziomem jakości i nowoczesności wyrobów a uzyskiwaną przez zakład rentownością, był znany załogom przedsiębiorstw i stał się jeszcze jednym czynnikiem mobilizacji do uzyskiwania stałej poprawy technicznych i użytkowych walorów wytwarzanych produktów.</u>
  516 + <u xml:id="u-25.28" who="#BolesławJaszczuk">Jakość stanowi problem nie tylko dla przemysłu maszynowego, chociaż najwięcej o nim się mówi ze względu na wagę, jaką odgrywa w rozwoju naszej gospodarki. Także dla przemysłu chemicznego — nie mniej decydującego, jak maszynowy — słabe tempo poprawy jakości staje się często przyczyną niepełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych i przekraczania zużycia materiałów wsadowych.</u>
  517 + <u xml:id="u-25.29" who="#BolesławJaszczuk">Wysoki Sejmie! Wymiana handlowa z zagranicą nabiera coraz większego znaczenia w rozwoju gospodarczym naszego kraju.</u>
  518 + <u xml:id="u-25.30" who="#BolesławJaszczuk">Mimo bogatych i dość różnorodnych zasobów naturalnych nie dysponujemy wszystkimi niezbędnymi surowcami. Wiele z nich, i to o podstawowym znaczeniu, musimy sprowadzać z innych krajów, przy czym w miarę jak gospodarka nasza przechodzi do wyższych warstw przetwórstwa, zapotrzebowanie to poważnie się zwiększa.</u>
  519 + <u xml:id="u-25.31" who="#BolesławJaszczuk">Rozwój sił produkcyjnych kraju, zabezpieczenie odpowiedniego postępu technicznego, a więc i unowocześnienia produkowanych przez nas wyrobów wymaga zwiększonego importu maszyn i urządzeń, dokumentacji oraz licencji. Jest to prawidłowość rozwoju gospodarczego współczesnej doby, szczególnie w krajach średnio rozwiniętych, których zasoby i możliwości nie pozwalają na równoległy i samodzielny rozwój wszystkich dziedzin techniki i produkcji.</u>
  520 + <u xml:id="u-25.32" who="#BolesławJaszczuk">Wzrost importu wynika wreszcie bezpośrednio ze zwiększających się i różnicujących potrzeb ludności, których możliwie wszechstronne zaspokojenie wymaga wzrastających dostaw wielu produktów rolno-spożywczych, których nie posiadamy, ze względu na nasze warunki glebowo-klimatyczne oraz wielu przemysłowych artykułów konsumpcyjnych, które wzbogacają poważnie zaopatrzenie rynku wewnętrznego.</u>
  521 + <u xml:id="u-25.33" who="#BolesławJaszczuk">W ostatecznym rachunku źródłem pokrycia wszystkich tych potrzeb są wpływy dewizowe uzyskane z naszego eksportu. Stąd właśnie wynika znaczenie, jakie przypisujemy jego wzrostowi. Funkcją eksportu jest więc zarówno uzyskanie niezbędnych towarów, które nie są lub nie mogą być u nas w ogóle wytwarzane, jak również uzyskanie i takich, które zawierają mniejsze nakłady pracy społecznej, a więc są tańsze, niż gdybyśmy sami uruchamiali ich produkcję.</u>
  522 + <u xml:id="u-25.34" who="#BolesławJaszczuk">W przedstawionym Wysokiemu Sejmowi projekcie planu na rok 1966 i wytycznych na rok 1967 zadania w dziedzinie handlu zagranicznego odgrywają zasadnicze znaczenie. Plan zakłada, że w roku 1966 obroty handlu zagranicznego wzrosną o 5,3% w stosunku do roku bieżącego, a więc mniej więcej w takim samym tempie, co w roku bieżącym. Tempo wzrostu eksportu będzie nieco większe niż importu.</u>
  523 + <u xml:id="u-25.35" who="#BolesławJaszczuk">Najsilniejszą dynamikę w imporcie wykazują maszyny i urządzenia, których przywóz zwiększony zostanie prawie o 15%. Wzrost ten wynika z potrzeb rekonstrukcji technicznej naszej gospodarki, którą zamierzamy zrealizować w przyszłym pięcioleciu i której podwaliny chcemy i powinniśmy budować już w pierwszym roku nowego 5-letniego okresu rozwoju gospodarczego kraju.</u>
  524 + <u xml:id="u-25.36" who="#BolesławJaszczuk">Import surowców, materiałów do produkcji i paliw zwiększony zostanie w roku przyszłym o 4,6% w stosunku do 1965 roku. W tym samym tempie zwiększy się przywóz przemysłowych artykułów konsumpcyjnych. Import artykułów rolno-spożywczych będzie natomiast nieco niższy niż w roku bieżącym, co związane jest z dobrym urodzajem, a co za tym idzie niższym importem zbóż. Warto tu jednak podkreślić, że import towarów ważnych z punktu widzenia zaopatrzenia ludności wykazuje bardzo poważny wzrost.</u>
  525 + <u xml:id="u-25.37" who="#BolesławJaszczuk">Wzrost potrzeb importowych pokryty będzie zwiększonym wywozem maszyn i urządzeń, paliw, surowców i materiałów do produkcji oraz artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego. Jedynie w grupie artykułów rolno-spożywczych eksport ukształtuje się poniżej poziomu roku bieżącego, co związane jest z decyzją o ograniczeniu eksportu mięsa w celu poprawy zaopatrzenia rynku w tej dziedzinie. Na tym tle szczególnej wagi w dziedzinie zabezpieczenia wzrostu eksportu nabierają zadania wywozowe, dotyczące maszyn i urządzeń oraz artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego. Wymagają one od przemysłu wyprodukowania i postawienia na eksport towarów odpowiadających pod względem wymagań użytkowych oraz jakościowych odbiorcom zagranicznym, zaś przed handlem zagranicznym — sprzedania tych towarów na możliwie jak najlepszych warunkach.</u>
  526 + <u xml:id="u-25.38" who="#BolesławJaszczuk">Założenia towarowe projektu planu na rok 1966 i wytyczne na 1967 r. mają istotny wpływ na kierunki geograficzne dalszego rozwoju naszych obrotów handlowych z zagranicą.</u>
  527 + <u xml:id="u-25.39" who="#BolesławJaszczuk">Podstawowym kierunkiem naszej wymiany handlowej będą obroty z państwami socjalistycznymi, a wśród nich wymiana handlowa z największym naszym partnerem — ze Związkiem Radzieckim. W obrotach handlowych, jakie Polska prowadzi ze 145 krajami świata, Związek Radziecki partycypuje w 33,4%.</u>
  528 + <u xml:id="u-25.40" who="#BolesławJaszczuk">Znaczenie obrotów z naszym wschodnim sąsiadem najkrócej, ale też chyba najbardziej plastycznie, scharakteryzować można przy pomocy paru liczb. W roku 1965 dostawy ze Związku Radzieckiego pokryją przeszło 35% zapotrzebowania Polski na import paliw, surowców i materiałów do produkcji oraz 34% naszego importu maszyn i urządzeń. W zakresie tak podstawowych surowców i materiałów do produkcji, jak ropa naftowa i produkty naftowe, ruda żelazna, manganowa i chromowa, wyroby hutnicze, bawełna, tarcica i inne — pokrycie to wynosi od 50% do 100%. Na liście dostaw maszyn ze Związku Radzieckiego znajdują się ważne dla rozwoju naszej gospodarki narodowej kompletne obiekty przemysłowe, nowoczesne urządzenia hutnicze, ciężki sprzęt transportowy, maszyny, urządzenia chemiczne i wiele innych.</u>
  529 + <u xml:id="u-25.41" who="#BolesławJaszczuk">Dostawy te pokrywamy eksportem naszych towarów, w których maszyny, urządzenia i środki transportu uczestniczą prawie w 53%, a artykuły konsumpcyjne pochodzenia przemysłowego sięgają blisko 18%. Jest to więc bardzo korzystna struktura obrotów handlowych, która odpowiada aktualnym oraz przyszłym potrzebom i możliwościom naszej gospodarki. Dlatego wszechstronny rozwój wymiany handlowej i stosunków ekonomicznych ze Związkiem Radzieckim leży w jak najbardziej żywotnym interesie naszego państwa.</u>
  530 + <u xml:id="u-25.42" who="#BolesławJaszczuk">Udział krajów socjalistycznych w obrotach handlowych Polski wyniesie w roku 1966 około 64% obrotów naszej wymiany w handlu zagranicznym. Kraje te pokrywają w 80% zapotrzebowanie naszej gospodarki na maszyny i urządzenia oraz w 65% potrzeby importowe na paliwa, surowce i materiały do produkcji. W imporcie z krajów socjalistycznych maszyny i urządzenia stanowić będą w przyszłym roku ponad 44%, zaś paliwa, surowce prawie 42%. Resztę stanowi udział artykułów konsumpcyjnych pochodzenia przemysłowego i rolno-spożywczego.</u>
  531 + <u xml:id="u-25.43" who="#BolesławJaszczuk">W naszym eksporcie do krajów socjalistycznych, którym pokrywamy te zakupy — gotowe wyroby przemysłowe Stanowią prawie 70%, na surowce przypada niecałe 30%. Struktura towarowa obrotów z krajami socjalistycznymi odpowiada więc potrzebom i poziomowi rozwoju naszej gospodarki. Jeśli dodać do tego, że wymiana ta wolna jest od przejawów dyskryminacji, że rozwija się na bazie wieloletnich umów handlowych i przy stosunkowo niskich kosztach transportu, podstawowe znaczenie obrotów handlowych z krajami socjalistycznymi staje przed nami w całej rozciągłości.</u>
  532 + <u xml:id="u-25.44" who="#BolesławJaszczuk">Od właściwego dostosowania się do potrzeb tych krajów w zakresie asortymentowym, od jakości i nowoczesności naszych wyrobów oraz terminowości dostaw uzależniony jest bowiem stopień, w jakim zdołamy intensyfikować naszą wymianę na tym podstawowym odcinku obrotów handlowych z zagranicą. Warunkuje to również możliwości szerszego pokrycia potrzeb gospodarki narodowej w imporcie i, co za tym idzie, przyśpieszenia naszego rozwoju gospodarczego.</u>
  533 + <u xml:id="u-25.45" who="#BolesławJaszczuk">Ważny odcinek naszej wymiany handlowej z zagranicą stanowią rozwinięte kraje kapitalistyczne. W krajach tych kupujemy cenne dla naszego przemysłu maszyny, urządzenia, licencje oraz surowce. Z krajów tych sprowadzamy również znaczne ilości zbóż. Struktura naszego eksportu do rozwiniętych krajów kapitalistycznych ma nadal jednak charakter surowcowo-rolny. Udział gotowych wyrobów przemysłowych w eksporcie do tych krajów wynosił w roku ubiegłym nieco więcej niż 12%. Nie odpowiada to przemianom, jakie dokonały się w naszej gospodarce, a biorąc pod uwagę stałą tendencję obniżania się cen na artykuły rolno-spożywcze, niekorzystnie wpływa na efektywność obrotów z tą grupą krajów.</u>
  534 + <u xml:id="u-25.46" who="#BolesławJaszczuk">Poważne przeobrażenia, jakie dokonały się w naszym eksporcie, a które znajdują wyraz w tym, że w roku ubiegłym udział gotowych wyrobów przemysłowych wynosił 45,8% są rezultatem przede wszystkim rozwoju wymiany handlowej z krajami socjalistycznymi.</u>
  535 + <u xml:id="u-25.47" who="#BolesławJaszczuk">Ujemnym zjawiskiem w Obrotach z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi jest często ich niestabilność oraz rozliczne, choć może trudne do uchwycenia na pierwszy rzut oka przejawy dyskryminacji, które ograniczają rozwój obustronnie korzystnej wymiany handlowej z wieloma z tych krajów.</u>
  536 + <u xml:id="u-25.48" who="#BolesławJaszczuk">Nasza polityka handlowa w stosunku do tych państw, zróżnicowana zresztą w zależności od polityki stosowanej przez poszczególne z tych krajów w stosunku do Polski, zmierzać będzie do zmiany niekorzystnego dla nas podziału pracy poprzez dążenie do usuwania z wzajemnych stosunków handlowych różnego rodzaju barier i ograniczeń, które zostały nam narzucone, a także przez aktywizację eksportu w dziedzinie gotowych wyrobów przemysłowych, między innymi i na drodze porozumień typu kooperacyjnego. Obok wieloletnich umów handlowych ma to istotne znaczenie dla zwiększenia wzajemnie korzystnej dla obu stron wymiany handlowej. O tym, że istnieją możliwości rozwijania wymiany handlowej z wysoko rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi, świadczy pomyślny w ostatnich latach rozwój obrotów z Wielką Brytanią, Francją, Włochami czy też Danią.</u>
  537 + <u xml:id="u-25.49" who="#BolesławJaszczuk">Nasza wymiana z rozwijającymi się krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej stanowi wprawdzie najmniejszy udział w obrotach handlowych Polski, ale też wykazuje w ciągu ostatnich lat najszybszą dynamikę wzrostu. W dążeniu do dalszego rozwoju wymiany handlowej z rozwijającymi się krajami będziemy zmierzać do zawierania umów o odcinkowym podziale pracy, które uważamy za ważny czynnik w jej aktywizacji, szczególnie na odcinku gotowych wyrobów przemysłowych.</u>
  538 + <u xml:id="u-25.50" who="#BolesławJaszczuk">Wzrastające znaczenie handlu zagranicznego w naszej gospodarce powoduje, że sposób pokrycia zwiększających się potrzeb importowych, a więc struktura towarowa i asortymentowa naszego eksportu oraz jego opłacalność dewizowa urasta do jednego z węzłowych problemów nie tylko na rok przyszły.</u>
  539 + <u xml:id="u-25.51" who="#BolesławJaszczuk">Jest to problem, którym będziemy się zajmować w całym zbliżającym się pięcioleciu. Na efektywność eksportu poważny wpływ ma praca naszego przemysłu. Ona bowiem decyduje o doborze asortymentowym eksportowanych przez nas towarów, który powinien zapewnić możliwość uzyskania najwyższej opłacalności dewizowej. Ona decyduje o poziomie jakości i techniczno-użytkowych walorach towarów stawianych na eksport. Ona wreszcie decyduje o tempie obniżki kosztów produkcji. O wynikach, jakie uzyskamy w zakresie efektywności dewizowej naszego eksportu, decyduje również jakość pracy aparatu handlu zagranicznego, jego znajomość sytuacji rynkowej i rozwoju koniunktury, jego umiejętność w zakresie akwizycji, sprzedaży i negocjacji cenowych.</u>
  540 + <u xml:id="u-25.52" who="#BolesławJaszczuk">Dlatego Klub Poselski PZPR deklaruje gotowość poświęcenia problemowi efektywności w handlu zagranicznym wiele uwagi w pracach komisji sejmowych zarówno w trakcie rozpatrywania projektu planu, jak też kontroli jego realizacji.</u>
  541 + <u xml:id="u-25.53" who="#BolesławJaszczuk">Wysoki Sejmie! Kontynuując pracę nad ekonomicznym rozwojem kraju partia nasza i rząd polski dążą równocześnie, zgodnie z podstawowymi założeniami swej polityki zagranicznej, do zapewnienia najlepszych warunków zewnętrznych dla realizacji socjalistycznego budownictwa, utrwalenia bezpieczeństwa i pozycji Polski.</u>
  542 + <u xml:id="u-25.54" who="#BolesławJaszczuk">Jest to związane bezpośrednio przede wszystkim z dalszym umacnianiem przyjaźni, sojuszu i wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi bratnimi krajami socjalistycznymi, wzmacnianiem siły obronnej Układu Warszawskiego i doskonaleniem współpracy gospodarczej w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Te i inne sprawy rozwoju stosunków dwustronnych, umacniania socjalistycznej wspólnoty i całokształt sytuacji międzynarodowej, były przedmiotem niedawnych rozmów przywódców naszego kraju z przywódcami radzieckimi. Potwierdziły one raz jeszcze jedność naszych stanowisk w kwestiach politycznych i służyć będą dalszemu rozszerzaniu dwustronnej współpracy.</u>
  543 + <u xml:id="u-25.55" who="#BolesławJaszczuk">Zacieśniają się również nieustannie nasze więzy z Czechosłowacją, Niemiecką Republiką Demokratyczną i innymi krajami socjalistycznymi. W najbliższych dniach polska delegacja partyjno-rządowa udaje się do Jugosławii. Wizyta ta będzie mieć z pewnością dużą wagę dla dalszego pogłębienia przyjaźni i współpracy między naszymi bratnimi, socjalistycznymi krajami.</u>
  544 + <u xml:id="u-25.56" who="#BolesławJaszczuk">W ostatnim okresie, realizując aktywnie swą politykę rozwijania pokojowych stosunków międzynarodowych na zasadzie poszanowania, suwerenności, równości i wzajemnych korzyści, rząd nasz przeprowadził owocne rozmowy z szefami państw i rządów Finlandii, Francji, Austrii i Włoch, a także z ministrami spraw zagranicznych Danii i Wielkiej Brytanii. Rozmowy te pozwoliły na pożyteczną wymianę poglądów, wykazały istnienie punktów zbieżnych w tych czy innych kwestiach bezpieczeństwa Europy i pokoju na świecie. Nade wszystko powinny one ułatwić dalszy rozwój stosunków dwustronnych, w szczególności zaś współpracy gospodarczej, do której przywiązujemy doniosłe znaczenie, gdyż szeroka współpraca ekonomiczna stanowi solidną podstawę również do kontaktów w innych dziedzinach.</u>
  545 + <u xml:id="u-25.57" who="#BolesławJaszczuk">Nie ulega wątpliwości, że rozwój stosunków wzajemnych między krajami Europy wschodniej i zachodniej, pokojowa stabilizacja w Europie leżą w interesie wszystkich narodów naszego kontynentu. Potwierdziła to zwłaszcza wizyta Premiera Cyrankiewicza w Paryżu i jego rozmowy z Prezydentem de Gaulle'em, świadczące o odnowieniu tradycyjnej przyjaźni między naszymi narodami w nowych warunkach współczesności.</u>
  546 + <u xml:id="u-25.58" who="#BolesławJaszczuk">Podkreślamy od dawna, że w interesie wszystkich krajów Europy, a także świata, leży zapewnienie bezpieczeństwa opartego na realnych przesłankach powojennej mapy Europy. Dziś głównym warunkiem zachowania i umacniania bezpieczeństwa europejskiego jest zagrodzenie Niemcom zachodnim drogi do broni nuklearnej, odrzucenie planów wielostronnej czy atlantyckiej siły nuklearnej, wszystkich koncepcji, które taką drogę miałyby otworzyć. Szantaż podjęciem własnej produkcji broni nuklearnej, a równocześnie wzmożona przy okazji niedawnych wyborów w NRF licytacja w lansowaniu haseł nacjonalistycznych i rewizjonistycznych dowodzą jeszcze raz, że umożliwienie Niemieckiej Republice Federalnej dostępu do brom nuklearnej byłoby posunięciem o nieobliczalnych konsekwencjach. Przede wszystkim o te plany rozbijają się obecnie również wysiłki, zmierzające do zawarcia układu o nierozpowszechnianiu broni nuklearnej, którego nieodzowność podkreśla większość państw świata.</u>
  547 + <u xml:id="u-25.59" who="#BolesławJaszczuk">Rząd Polski Ludowej nie szczędzi wysiłków na rzecz bezpieczeństwa w Europie. Kraj nasz złożył w tej kwestii szereg konstruktywnych propozycji, które nadal są aktualne — zaproponował odbycie konferencji zainteresowanych rządów. Konferencja taka, poświęcona sprawie bezpieczeństwa europejskiego, mogłaby również służyć omówieniu ważniejszych problemów współpracy gospodarczej.</u>
  548 + <u xml:id="u-25.60" who="#BolesławJaszczuk">Zwracając uwagę na sprawy Europy, Polska Ludowa współdziała też w dążeniach do rozładowania napięcia w całej sytuacji międzynarodowej. Głównym jego źródłem, a jednocześnie główną przeszkodą w procesie odprężenia, jest trwająca nadal brutalna agresja Stanów Zjednoczonych w Wietnamie. Rząd USA zaangażował już w Wietnamie południowym 150 tysięcy swoich żołnierzy, kontynuuje barbarzyńskie, naloty na Demokratyczną Republikę Wietnamu i krok za krokiem zwiększa skalę tej napastniczej wojny. Jednocześnie sam traci złudzenia, że może wygrać ją przeciwko narodowi, który nie zrezygnuje z wolności i swych suwerennych praw, który cieszy się sympatią i poparciem większości narodów świata. W interesie pokoju na świecie konieczne jest jak najszybsze położenie kresu tej wojnie, a więc przede wszystkim przerwanie agresji wobec DRW, wycofanie amerykańskich sił interwencyjnych z Wietnamu południowego i ścisła realizacja porozumień genewskich z 1954 roku.</u>
  549 + <u xml:id="u-25.61" who="#BolesławJaszczuk">Rozwój sytuacji międzynarodowej w ostatnim okresie potwierdza ze wszech miar konieczność przywrócenia i umocnienia jedności państw socjalistycznych i międzynarodowego ruchu komunistycznego. Jedność ta jest zasadniczym warunkiem paraliżowania imperialistycznej agresji, skutecznego działania na rzecz wolności narodów i pokoju na świecie. Podobnie jak dotychczas, nasza partia będzie nadal czynić wszystko w tym kierunku, prowadząc nadal aktywną politykę, służącą interesom naszego kraju, sprawie socjalizmu i pokoju.</u>
550 550 <u xml:id="u-25.62" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
551 551 </div>
552 552 <div xml:id="div-26">
553   - <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Głos ma poseł Kazimierz Banach.</u>
  553 + <u xml:id="u-26.0" who="#ZenonKliszko">Głos ma poseł Kazimierz Banach.</u>
554 554 </div>
555 555 <div xml:id="div-27">
556   - <u xml:id="u-27.0" who="#PosełBanachKazimierz">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Przewodniczącego Komisji Planowania i Ministra Finansów obraz sytuacji naszego kraju w bieżącym roku, a zarazem w ostatnim roku obecnego planu 5-letniego, słusznie akcentuje duże osiągnięcia gospodarcze, kulturalne i społeczno-polityczne Polski Ludowej, nie pomijając niedomagań i trudności, jakie ujawniły się w tym okresie. Klub Poselski ZSL wyraża poparcie dla głównych kierunków projektu Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 oraz założeń na rok 1967 i ustawy budżetowej na rok 1966. Aktualna sytuacja gospodarcza i polityczna stwarza przesłanki dla pomyślnego wykonania tych realistycznych zadań planowych.</u>
557   - <u xml:id="u-27.1" who="#PosełBanachKazimierz">Nasz optymizm opieramy przede wszystkim na pomyślnej realizacji założeń obecnego Narodowego Planu Gospodarczego, na uzyskaniu w roku 1965 wysokiej dynamiki rozwoju gospodarczego, na dalszym umacnianiu osiągniętej w roku ubiegłym poprawy równowagi gospodarczej kraju, jak również bardziej wyrównanym, aniżeli to miało miejsce w latach poprzednich, tempie wzrostu produkcji w poszczególnych działach i gałęziach gospodarki narodowej.</u>
558   - <u xml:id="u-27.2" who="#PosełBanachKazimierz">Rok 1965, jak i poprzednie lata bieżącego planu 5-letniego, przyniosły dalsze wydatne wzmożenie potencjału ekonomicznego naszego kraju.</u>
559   - <u xml:id="u-27.3" who="#PosełBanachKazimierz">Jak wiadomo, według wstępnych obliczeń przewiduje się, że produkcja przemysłowa wzrośnie w bieżącym roku w porównaniu do roku minionego o 9,5% i przekroczy plan o blisko 3%.</u>
560   - <u xml:id="u-27.4" who="#PosełBanachKazimierz">Jest to więc tempo wzrostu dużo szybsze niż w trzech poprzednich latach. Planowane zadania bieżącego roku zostaną — jak się przewiduje — przekroczone między innymi w przemyśle chemicznym, maszynowym, a również w przemyśle wytwarzającym środki spożycia, głównie zaś w przemyśle rolno-spożywczym, z uwagi na dobre efekty uzyskane w produkcji rolnej.</u>
561   - <u xml:id="u-27.5" who="#PosełBanachKazimierz">Rolnictwo osiągnęło w bieżącym roku pomyślne rezultaty. Rok ten był najlepszym rokiem w okresie naszego całego dwudziestolecia.</u>
562   - <u xml:id="u-27.6" who="#PosełBanachKazimierz">Ocenia się, że globalna produkcja rolnictwa wzrośnie o około 7% w porównaniu z rokiem 1964, przy szybszym tempie wzrostu produkcji roślinnej, wynoszącym 7,2% aniżeli produkcji zwierzęcej, kształtującej się na wysokości 6,5%. W ten sposób plan produkcji roślinnej zostanie przekroczony o 6,9%, a zwierzęcej o 3,6%. Stwarza to niewątpliwie korzystniejszą sytuację dla hodowli, której rozwój był dotychczas hamowany przez niedostateczną produkcję roślinną, zwłaszcza zaś przez trudności paszowe.</u>
563   - <u xml:id="u-27.7" who="#PosełBanachKazimierz">Osiągnięte w bieżącym roku dobre plony zbóż i roślin oleistych oraz siana, jak również ogólna poprawa bilansu paszowego, zwłaszcza w zakresie hodowli bydła, stwarzają korzystne tendencje w kształtowaniu się pogłowia krów. Co prawda pogłowie bydła utrzymało się na poziomie roku ubiegłego przy spadku krów o 1,5%, to jednak po raz pierwszy od kilku lat obserwujemy w drugiej połowie roku zahamowanie spadkowej tendencji pogłowia krów, a nawet jego lekki wzrost. Pogłowie trzody chlewnej osiągnęło w bieżącym roku 13,8 mln sztuk i wzrosło o 6,7% w porównaniu do roku ubiegłego. Rok obecny, jak zresztą słyszeliśmy, charakteryzuje się wzrostem skupu żywca i mleka.</u>
564   - <u xml:id="u-27.8" who="#PosełBanachKazimierz">Rok 1966 rozpoczyna okres nowego planu 5-letniego, w którym przewiduje się duży wzrost zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji pochodzenia przemysłowego, zwłaszcza zaś nawozy sztuczne, wapno nawozowe, środki ochrony roślin i inne, które pozwolą na wydatny wzrost produkcji roślinnej, przede wszystkim zaś zbożowej. Powinno to stworzyć sprzyjające warunki do ograniczenia, a w perspektywie do likwidacji importu zbóż.</u>
565   - <u xml:id="u-27.9" who="#PosełBanachKazimierz">W wyniku wspólnych decyzji politycznych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zostały w bieżącym roku stworzone dodatkowe bodźce dla rozwoju produkcji zbożowej w postaci podwyżki cen zbóż i rozszerzenia ich kontraktacji na dogodnych warunkach. Temu celowi służy też w dużej mierze wspólna uchwała Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawie koncentracji usług mechanizacyjnych na wsi, stwarzająca warunki do objęcia procesami koncentracji rejonów o przewadze gospodarstw większych. Te decyzje powinny zintensyfikować produkcję zbóż, zwłaszcza w gospodarstwach, które wykazują ujemny bilans siły roboczej.</u>
566   - <u xml:id="u-27.10" who="#PosełBanachKazimierz">Osiągnięte rezultaty produkcyjne w rolnictwie są niewątpliwie wynikiem konsekwentnej od 9 lat realizacji zasad polityki rolnej, opracowanych wspólnie przez PZPR i ZSL. Opierają się one na rosnącym zaopatrzeniu rolnictwa w przemysłowe środki produkcji, na wzroście nakładów inwestycyjnych na rolnictwo i gałęzie z nim związane oraz na aktywizacji społeczno-gospodarczej chłopów i ich organizacji. Stwarza to sprzyjające warunki dla procesów modernizacji i racjonalizacji gospodarki chłopskiej.</u>
567   - <u xml:id="u-27.11" who="#PosełBanachKazimierz">Wzrost nakładów inwestycyjnych na meliorację, budownictwo, mechanizację, chemizację, rozwój obiektów usługowych dla rolnictwa oraz wzrost zaopatrzenia w środki produkcji pochodzenia przemysłowego, zwłaszcza w bieżącym planie 5-letnim, pozwolił również na ograniczenie ujemnych skutków nie sprzyjających warunków atmosferycznych w ciągu trzech lat obecnego pięciolecia.</u>
568   - <u xml:id="u-27.12" who="#PosełBanachKazimierz">Chciałbym równocześnie podkreślić fakt, że o poziomie wyników w rolnictwie decydował, obok wydatnej pomocy państwa dla rolnictwa, duży wysiłek i gospodarska troska oraz aktywność produkcyjna i społeczna rolników zrzeszonych w kółkach rolniczych, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, pracowników PGR, pracowników i działaczy spółdzielczości wiejskiej, jak zaopatrzenia i zbytu, mleczarskiej, ogrodniczej, oszczędnościowo-pożyczkowej, wysiłek pracowników POM i instytucji obsługujących rolnictwo, służby agro-i zootechnicznej oraz wielu innych specjalności. W parze z tym szedł wzmożony wysiłek załóg robotniczych przedsiębiorstw przemysłowych pracujących na potrzeby rolnictwa. W pracy ich, w intensywnej pracy chłopów i klasy robotniczej, manifestuje się codzienna praktyka sojuszu robotniczo-chłopskiego — fundamentu władzy ludowej.</u>
569   - <u xml:id="u-27.13" who="#PosełBanachKazimierz">Na zaakcentowanie zasługuje wysiłek inwestycyjny chłopów indywidualnych w zakresie inwestycji produkcyjnych, który odbywał się niejednokrotnie kosztem ograniczenia wzrostu konsumpcji. Wysiłek ten mógłby być jeszcze większy, gdyby istniały możliwości lepszego pokrycia potrzeb produkcyjnych wsi, zwłaszcza w zakresie materiałów budowlanych.</u>
570   - <u xml:id="u-27.14" who="#PosełBanachKazimierz">Według szacunków nakłady pieniężne w gospodarce chłopskiej na inwestycje produkcyjne wzrosły w 1965 roku, w porównaniu do roku 1960, o 34%, a na konsumpcję, łącznie z inwestycjami nieprodukcyjnymi, o około 11%. Wskazuje to na poważny wzrost własnych nakładów rolników na inwestycje, jeśli się uwzględni, że dochody realne wsi zwiększyły się w tym okresie o około 15%. Jest to jeden z ważkich elementów, świadczących o czynnej akceptacji przez ogół rolników polityki rolnej realizowanej przez rząd i wyraz dużego do niej zaufania.</u>
571   - <u xml:id="u-27.15" who="#PosełBanachKazimierz">Rośnie też systematycznie aktywność społeczna środowiska wiejskiego, wyrażająca się w różnorodnych czynach społecznych, a zwłaszcza przy budowie dróg i obiektów socjalno-kulturalnych na wsi. Poprzez udział w kółkach rolniczych, spółdzielniach wiejskich, radach narodowych — chłopi uczestniczą we współrządzeniu w procesie poprawy warunków ich życia i pracy oraz w ogólnym rozwoju cywilizacyjnym wsi. Rozwijający się proces przekazywania uprawnień gromadzkim radom narodowym niewątpliwie będzie sprzyjał pogłębianiu samorządności, usprawnianiu i polepszaniu stosunków między rolnikiem a urzędem i polepszaniu ogólnych warunków gospodarowania na wsi.</u>
572   - <u xml:id="u-27.16" who="#PosełBanachKazimierz">W rozwoju rolnictwa duży udział przypada i będzie przypadał organizacjom rolniczym, zwłaszcza kółkom rolniczym i spółdzielczości wiejskiej.</u>
573   - <u xml:id="u-27.17" who="#PosełBanachKazimierz">Kółka rolnicze stały się masowym, powszechnym ruchem społeczno-gospodarczym rolników, niezmiernie ważnym ogniwem postępu w rolnictwie. Rozwija się ich działalność mechanizacyjna, a także w zakresie zagospodarowania Państwowego Funduszu Ziemi, rozwoju różnorodnych usług oraz oświaty i kultury na wsi. Ich autonomiczne organizacje, związki i zrzeszenia branżowe mają duży dorobek w specjalizacji produkcji, w poprawie jej jakości oraz rozwoju bazy surowcowej dla potrzeb przemysłu rolno-spożywczego.</u>
574   - <u xml:id="u-27.18" who="#PosełBanachKazimierz">Wzrasta też coraz bardziej rola spółdzielczości w polepszaniu warunków rozwoju wsi i rolnictwa. Rosnące zaopatrzenie, sprawny odbiór płodów rolnych, rozbudowa usług nabierają coraz większego znaczenia w kształtowaniu nowoczesnego wysoko wydajnego rolnictwa.</u>
575   - <u xml:id="u-27.19" who="#PosełBanachKazimierz">Wysoki Sejmie! Oceniając wstępnie projekt Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 i założenia na rok 1967 należy stwierdzić, że są one zaplanowane z umiarem i gospodarską rozwagą. Wskaźniki wzrostu produkcji przemysłowej oraz produkcji rolnej są planowane na poziomic niższym niż osiągnięty w 1965 roku. Może wywołać to wrażenie zaniżania zadań planowanych. Należy jednak brać pod uwagę to, że w przypadku rolnictwa dobre urodzaje bieżącego roku nie mogą być jedyną podstawą wyjściową dla planu na rok przyszły. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń przyjęliśmy słuszną koncepcję konstruowania planu rozwoju produkcji rolnej na podstawie przeciętnego jej wyniku z ostatnich 4 lat z przewidywaniem pewnej rezerwy produkcyjnej, dającej poczucie stabilności oraz zabezpieczającej warunki harmonijnego rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
576   - <u xml:id="u-27.20" who="#PosełBanachKazimierz">Planowane wskaźniki rozwoju produkcji rolnej w roku 1966, chociaż są niższe niż osiągnięte w dobrym roku 1965, ale są jednak wyższe, aniżeli średnie wyniki za ostatnie cztery lata.</u>
577   - <u xml:id="u-27.21" who="#PosełBanachKazimierz">W projekcie planu rolnictwa na rok 1966 wyrażona jest główna tendencja, którą Klub Poselski ZSL w pełni popiera, zmierzająca do polepszenia proporcji między produkcją roślinną i zwierzęcą oraz do umiarkowanego wzrostu produkcji rolnej przy pełniejszym jednocześnie zaopatrzeniu w środki produkcji, zwłaszcza zaś w paszę, nawozy, środki ochrony roślin i maszyny rolnicze. Utrzymane są również wstępne założenia planu 5-letniego na lata 1966–1970 w zakresie wysokiego poziomu inwestycji w rolnictwie, założenia określone przez IV Zjazd PZPR i IV Kongres ZSL. Zwiększony poziom inwestycji i nakładów na produkcję bieżącą wsparty będzie — jak wynika z założeń — znacznymi kredytami obrotowymi i inwestycyjnymi, co będzie stwarzało dogodne warunki do pogłębienia dotychczasowych procesów inwestycyjnych na wsi.</u>
578   - <u xml:id="u-27.22" who="#PosełBanachKazimierz">Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, rozwój rolnictwa i wsi jest sprzęgnięty z rozwojem całej gospodarki narodowej. Tempo rozwoju rolnictwa w sposób istotny determinuje tempo wzrostu innych działów gospodarki narodowej, i odwrotnie, od ich rozwoju w sposób bezpośredni zależy rozwój rolnictwa.</u>
579   - <u xml:id="u-27.23" who="#PosełBanachKazimierz">Chciałbym zwrócić uwagę na niektóre elementy, które są obecnie i będą w przyszłości podstawą postępu w rolnictwie, jego ogniwami wiodącymi.</u>
580   - <u xml:id="u-27.24" who="#PosełBanachKazimierz">W praktyce rolnictwo często przy konkurencji innych potrzeb nie otrzymuje tego, co jest zaplanowane jako niezbędne do osiągnięcia określonego w planach rozwoju produkcji rolnej. Przemysł nie zawsze w zaplanowanych wielkościach, terminach, asortymencie i odpowiedniej jakości dostarcza środki produkcyjne dla rolnictwa.</u>
581   - <u xml:id="u-27.25" who="#PosełBanachKazimierz">Także poniżej założeń planowanych są realizowane w wielu wypadkach inwestycje w rolnictwie. Przykładowo można wymienić, że tegoroczny plan budowy agronomówek i POM za osiem miesięcy bieżącego roku został wykonany tylko w 46%. Nie zawsze jest też właściwa dbałość o jakość wykonawstwa. Opóźnienie w realizacji inwestycji, jakość wykonawstwa obniża efekty naszych wysiłków inwestycyjnych, na co zresztą zwrócił we wczorajszym wystąpieniu uwagę Przewodniczący Komisji Planowania ob. Stefan Jędrychowski. Stąd też wzmożenie dyscypliny w tym zakresie jest rzeczą ważną, umożliwia bowiem uruchomienie znacznych rezerw produkcyjnych i inwestycyjnych.</u>
582   - <u xml:id="u-27.26" who="#PosełBanachKazimierz">Zdajemy sobie w pełni sprawę z faktu, że wysokość inwestycji na rolnictwo jest ograniczona możliwościami naszej gospodarki, która podejmuje wielki wysiłek, przeznaczając środki inwestycyjne na rozwój rolnictwa w planowanych wysokościach. Nie możemy zatem pozwolić, aby realizacja tych inwestycji, jak również ich wykorzystanie zarówno przez rolnictwo, jak i przemysł oraz przedsiębiorstwa obsługujące rolnictwo, było mało efektywne. Przykładowo możemy tu wymienić melioracje.</u>
583   - <u xml:id="u-27.27" who="#PosełBanachKazimierz">Rolnicy nie zawsze w dostateczny sposób dbają o właściwe zagospodarowanie pomelioracyjne i konserwację urządzeń wodno-melioracyjnych. Aktywizacja w tej dziedzinie kółek rolniczych i spółek wodnych może poprawić wydatnie efekty przeprowadzonych melioracji. Od rad narodowych powinniśmy oczekiwać większego niż dotychczas wykorzystywania ich uprawnień koordynacyjnych w zakresie realizacji programu inwestycyjnego w rolnictwie, bardziej celowego rozmieszczania w układzie przestrzennym oraz wykorzystania inwestycji poszczególnych organizacji i instytucji obsługujących rolnictwo.</u>
584   - <u xml:id="u-27.28" who="#PosełBanachKazimierz">Sprawom racjonalnego wykorzystania środków inwestycyjnych dla rozwoju wsi i rolnictwa chcemy poświęcić najbliższe plenum Naczelnego Komitetu ZSL.</u>
585   - <u xml:id="u-27.29" who="#PosełBanachKazimierz">Niezwykle ważną rzeczą dla wsi i rozwoju produkcji rolnej jest zaopatrzenie w materiały budowlane. Plany zaopatrzenia gospodarki chłopskiej w materiały budowlane w bieżącym pięcioleciu zostały wykonane: w cemencie w 96,6%, w wapnie budowlanym w 78,4%, w materiałach ściennych w 72,4% oraz w drewnie w 93%.</u>
586   - <u xml:id="u-27.30" who="#PosełBanachKazimierz">Każde zwiększenie dostaw materiałów budowlanych wiąże znaczną część dochodów wsi na rzecz inwestycji produkcyjnych, a tym samym wzmaga towarowość produkcji rolnej. Potrzeby w tym zakresie są duże. Istnieje konieczność postulowania pod adresem komisji sejmowych, Kolegów Posłów, aby analizując program dostaw materiałów budowlanych szczególną uwagę zwracali na wyszukiwanie rezerw zarówno w planie centralnym, jak i w planach terenowych, jak również szczegółowiej rozpatrzyli możliwości zwiększenia produkcji materiałów budowlanych przez zespoły chłopskie i spółdzielczość wiejską. Plan zobowiązuje Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych do opracowania określonego programu produkcji materiałów w zespołach chłopskich i kółkach rolniczych. Program ten musi być odpowiednio atrakcyjny, aby mogły powstawać chłopskie zespoły budowlane i skutecznie podejmować produkcję. W parze ze wzrostem zaopatrzenia w materiały budowlane powinno iść usprawnienie systemu wydawania zezwoleń budowlanych, zwiększenie możliwości uzyskiwania porad i pomocy fachowej w zakresie budownictwa wiejskiego oraz rozwijanie usług rzemieślniczo-budowlanych, zwłaszcza na Ziemiach Zachodnich.</u>
587   - <u xml:id="u-27.31" who="#PosełBanachKazimierz">Innym istotnym elementem rozwoju rolnictwa jest jego zaplecze w postaci przemysłu rolno-spożywczego i sprawnie funkcjonującego rynku zbytu. Jak wiemy, w bieżącym roku skupimy znacznie więcej surowców rolnych aniżeli w latach poprzednich. Wzrost skupu zbóż, buraków cukrowych, ziemniaków, oleistych, żywca zwierzęcego i mleka ujawnił słabe strony organizacji naszego handlu. Liczne fakty oraz wypowiedzi rolników, między innymi na zjazdach powiatowych ZSL wskazują, że mamy trudności w skupie i przerobie mleka, w odbiorze i dosuszaniu rzepaku, w skupie i w magazynowaniu zboża, odbiorze i przerabianiu truskawek. Tym zjawiskom towarzyszy marnotrawstwo i pogarszanie jakości surowca rolnego, zmarnowanie cennego czasu rolników, co niekiedy powoduje zniechęcenie ich do wydatnego rozwijania określonych kierunków produkcji.</u>
588   - <u xml:id="u-27.32" who="#PosełBanachKazimierz">Źródłem tych trudności jest niedostateczne wyposażenie punktów skupu pod względem technicznym, brak dostatecznej powierzchni magazynowej, deficyt urządzeń chłodniczych, braki w transporcie, jak również niski poziom zatrudnionych tam kadr. Plan na rok 1966 zobowiązuje Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu do usprawnienia odbioru surowców rolnych i poprawy wyposażenia technicznego punktów skupu oraz do rozszerzenia produkcji urządzeń chłodniczych, do usprawnienia magazynowania i transportu, a także maksymalnego wykorzystania odpadów przemysłowych na paszę. Trzeba, by zajęły się tym wszystkie instytucje biorące udział w skupie — a w tym szczególnie cała spółdzielczość wiejska.</u>
589   - <u xml:id="u-27.33" who="#PosełBanachKazimierz">Ze względu na wagę modernizacji obrotu rolnego i przemysłu rolno-spożywczego dla rozwoju produkcji rolnej, jak również dla zaopatrzenia rynku wewnętrznego w artykuły spożywcze, należy traktować inwestycje w tych gałęziach na równi z inwestycjami bezpośrednio produkcyjnymi. Od spółdzielczości wiejskiej możemy i powinniśmy wymagać większych wysiłków w zakresie organizacyjnego usprawnienia odbioru płodów rolnych i działania w kierunku zmniejszenia sezonowości skupu.</u>
590   - <u xml:id="u-27.34" who="#PosełBanachKazimierz">Ostatnio — o tym już mówiłem — Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium NK ZSL oceniając dotychczasowe osiągnięcia kółek rolniczych w zakresie mechanizacji, podjęły wspólną uchwałę w sprawie koncentracji usług mechanizacyjnych na wisi. Uchwała przewiduje objęcie planami koncentracji sprzętu przede wszystkim tych rejonów, w których występuje niedostateczne wykorzystanie ziem oraz tam, gdzie istnieją gospodarstwa większe i gdzie przyjście z pomocą w zakresie usług mechanizacyjnych może wyrównać niedobór siły roboczej i pociągowej, a tym samym może przyczynić się do lepszego zagospodarowania i wykorzystania ziemi oraz uruchomienia innych rezerw produkcyjnych. Uchwała przewiduje zwiększenie pomocy ze strony POM i ich filii w rozwoju mechanizacji, jak również podejmowanie przez filie POM w imieniu kółek rolniczych działalności mechanizacyjnej tam, gdzie nie ma warunków na jej rozwój w samym kółku czy bazie międzykółkowej. To wszystko Stawia odpowiedzialne zadania przed POM.</u>
591   - <u xml:id="u-27.35" who="#PosełBanachKazimierz">Dalszy zatem rozwój działalności mechanizacyjnej powinien prowadzić: do zagwarantowania odpowiedniego nadzoru oraz odpowiedzialności POM za stan techniczno-eksploatacyjny sprzętu maszynowego kółek; do wzrostu udziału fachowców w działalności mechanizacyjnej; do zwiększania funkcji zarządzania oraz kontroli społecznej ze strony organów samorządu kółek nad tą działalnością; do realizacji programu pozamechanizacyjnego kółek, a także do dalszego rozwoju ogólnej aktywności gospodarczo-społecznej producentów rolnych.</u>
592   - <u xml:id="u-27.36" who="#PosełBanachKazimierz">Jedną z ważnych cech gospodarki rolnej w naszym kraju jest znaczne jej terytorialne zróżnicowanie. Wykorzystanie specyficznych warunków w rozwoju produkcji rolnej może przynieść w niektórych rejonach znaczne przyśpieszenie tempa wzrostu i aktywizacji społeczno-gospodarczej. Należy między innymi wykorzystać szanse rozwoju małych miast i osiedli pod kątem potrzeb gospodarki rolnej, co niewątpliwie wpłynie na ich wzajemną aktywizację.</u>
593   - <u xml:id="u-27.37" who="#PosełBanachKazimierz">Jak wiemy, w najbliższych latach z rolnictwa będzie w zasadzie zdejmowany jedynie przyrost siły roboczej, natomiast nie przewiduje się jej zmniejszenia. Wynika to między innymi z określonych możliwości zatrudnienia w pozarolniczych gałęziach gospodarki narodowej.</u>
594   - <u xml:id="u-27.38" who="#PosełBanachKazimierz">Ale mamy województwa, które charakteryzują się znacznymi nadwyżkami ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym, inne zaś wykazują deficyt, który stanowi poważny hamulec w rozwoju usług produkcyjnych w rolnictwie, w rozwoju produkcji rolnej i ogólnej aktywizacji społeczno-gospodarczej. Trzeba, aby odpowiednie resorty podjęły bardziej planową działalność w zakresie przemieszczania młodzieży do rejonów deficytowych i przygotowania jej do określonych zawodów, jak również odpowiedniego przemieszczania siły roboczej.</u>
595   - <u xml:id="u-27.39" who="#PosełBanachKazimierz">Natomiast kółka rolnicze i spółdzielczość wiejska powinny w swoich programach w większym stopniu uwzględnić wykorzystanie miejscowych nadwyżek siły roboczej w ramach chłopskich gospodarstw rolnych przez pomoc w rozwoju pracochłonnych kierunków produkcji bądź przez zatrudnienie ich w usługach dla rolnictwa.</u>
596   - <u xml:id="u-27.40" who="#PosełBanachKazimierz">W miarę wzrostu przemysłowych środków produkcji, postępujących procesów technizacji rolnictwa wzrasta ranga kwalifikacji i umiejętności gospodarowania. Dziś już nie można gospodarować jak się chce, lecz zgodnie z wymaganiami nowoczesnej agro-i zootechniki oraz nowoczesnej organizacji pracy. W warunkach wzrastających procesów uprzemysławiania produkcji rolnej kwalifikacje fachowe są umiejętnościami wysoko rentującymi się w gospodarce chłopskiej, a praca w rolnictwie staje się zawodem wymagającym coraz większych kwalifikacji.</u>
597   - <u xml:id="u-27.41" who="#PosełBanachKazimierz">Trzeba z zadowoleniem podkreślić dużą dynamikę w rozwoju oświaty rolniczej.</u>
598   - <u xml:id="u-27.42" who="#PosełBanachKazimierz">Systematycznie rozwija się masowo szkolenie rolnicze, zespoły i szkoły przysposobienia rolniczego, niższe i średnie szkoły rolnicze. O ile w roku szkolnym 1958/59 mieliśmy 1.014 szkół przysposobienia rolniczego, do których uczęszczało ponad 29 tys. uczniów, to w roku 1964/65 mieliśmy tych szkół 3.128 z liczbą prawie 117 tys. uczestników. Trzeba przy tym podkreślić, że 70% absolwentów SPR zostaje na wsi, podejmując pracę w produkcji rolnej lub usługach. Na uznanie zasługuje ożywiona działalność organizacyjna, inicjatywa oraz pomoc Związku Młodzieży Wiejskiej w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych i umiejętności gospodarowania młodych rolników. Wielu członków Związku Młodzieży Wiejskiej prowadzi dziś wzorowe, wysoko towarowe gospodarstwa, będące dobrym, przykładem dla całej wsi.</u>
599   - <u xml:id="u-27.43" who="#PosełBanachKazimierz">Wysiłek odpowiedzialnych resortów oraz organizacji społecznych, jak i samej wsi w przygotowaniu producentów do zawodu, rolniczego, obok masowego szkolenia rolniczego, należy skierować przede wszystkim na szkolenie młodzieży wiejskiej poprzez przysposobienie rolnicze i szkoły przysposobienia rolniczego, niższe i średnie szkoły rolnicze. W związku z tym potrzebna jest większa pomoc w zakresie zabezpieczenia odpowiednich warunków pracy, zwłaszcza dla szkół przysposobienia rolniczego, w zakresie kadr, pomieszczeń, organizacji i wyposażenia pracowni oraz nadzoru pedagogicznego. System powszechnej oświaty rolniczej należy tak rozbudować, aby umożliwiał on przygotowanie w pełni ludzi, którzy każdego roku przychodzić będą do pracy w gospodarce rolnej.</u>
600   - <u xml:id="u-27.44" who="#PosełBanachKazimierz">Oto niektóre sprawy związane z rozwojem produkcji rolnej. W ścisłym związku z rozwojem wsi i rolnictwa pozostają wielkie zadania w dziedzinie oświaty, kultury i zdrowia. Duży wysiłek państwa w tych dziedzinach spotyka się i będzie się spotykał z rosnącą aktywizacją i wysiłkiem samej wsi.</u>
601   - <u xml:id="u-27.45" who="#PosełBanachKazimierz">Wysoki Sejmie! Mówiąc o sytuacji ekonomicznej kraju, o sytuacji na wsi, trzeba powiedzieć, że wieś polska żywo interesuje się wydarzeniami na arenie międzynarodowej. Wydarzenia międzynarodowe są przedmiotem dyskusji na wszystkich prawie zebraniach, między innymi na zjazdach — ostatnio powiatowych — ZSL oraz na spotkaniach poselskich. Ze szczególnym zadowoleniem chłopi witają aktywną działalność naszego rządu w tej dziedzinie.</u>
602   - <u xml:id="u-27.46" who="#PosełBanachKazimierz">Ożywione ostatnio kontakty Polski z Francją, Włochami, Anglią, Danią, Finlandią, szeroki rozwój stosunków gospodarczych i kulturalnych, wyrażający się w podpisaniu wielu umów międzypaństwowych, handlowych czy kulturalnych wskazuje — w opinii chłopów i w opinii całego narodu — na oczywisty fakt, że wzrasta autorytet Polski Ludowej w święcie, że liczy się nasze zdanie w rozwiązywaniu trudnych problemów współczesnego świata, zwłaszcza współczesnej Europy. Pomyślny i bardzo szybki rozwój naszej gospodarki narodowej, atrakcyjność naszej nauki, kultury i sztuki, tworzą z Polski Ludowej pożądanego kontrahenta w handlu zagranicznym, we współpracy naukowej, technicznej, kulturalnej. Są to dziedziny, które najłatwiej przyczyniają się do wzrostu wzajemnego szacunku i zaufania, do utrwalenia pokojowego współistnienia. Właściwy, wzajemnie korzystny rozwój stosunków gospodarczych odgrywa istotną rolę w osłabieniu napięcia międzynarodowego.</u>
603   - <u xml:id="u-27.47" who="#PosełBanachKazimierz">Jesteśmy członkami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Członkostwo to przynosi nam bardzo istotne korzyści, a rozwój naszej aktywności ekonomicznej w wielostronnych i dwustronnych kontaktach krajów członkowskich tej Rady przyczynia się w podstawowy sposób do dalszej wszechstronnej rozbudowy naszej gospodarki narodowej.</u>
604   - <u xml:id="u-27.48" who="#PosełBanachKazimierz">Wieś polska — na równi z całym narodem — szczególnie wysoko ceni naszą wymianę towarową, techniczną, naukową i kulturalną ze Związkiem Radzieckim. Z uznaniem witają chłopi obustronnie korzystny dalszy rozwój współpracy ze wszystkimi krajami socjalistycznymi jako trzon naszej wymiany z zagranicą.</u>
605   - <u xml:id="u-27.49" who="#PosełBanachKazimierz">Jako kraj pokojowej pracy jesteśmy także żywo zainteresowani w rozwoju współpracy ekonomicznej oraz techniczno-naukowej i kulturalnej z państwami kapitalistycznymi oraz nowo wyzwolonymi krajami Afryki i Azji. Dążymy do tego, aby handel światowy rozwijał się bez dyskryminacyjnych ograniczeń i warunków politycznych. Widzimy w tym poważny element rozwoju i naszego kraju.</u>
606   - <u xml:id="u-27.50" who="#PosełBanachKazimierz">Wysoki Sejmie! W zakończeniu swej wypowiedzi pragnę ponowić zadeklarowane na wstępie poparcie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego dla podstawowych założeń Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu państwa na rok 1966. Jesteśmy przekonani, że ostateczny kształt tego planu i budżetu, po uwzględnieniu uwag i wniosków komisji sejmowych, po szczegółowej debacie na plenarnych posiedzeniach Sejmu będzie odpowiadał najżywotniejszym interesom narodu i jako taki będzie czynnikiem aktywizującym działalność społeczną i gospodarczą ludzi pracy miast i wsi.</u>
607   - <u xml:id="u-27.51" who="#PosełBanachKazimierz">Wszystkie siły musimy skierować na rzecz jak najbardziej gospodarskiego, oszczędnego wykorzystywania stojących do dyspozycji środków przewidzianych w przedstawionym projekcie planu i budżetu, jak również innych środków finansowych i materiałowych, które znajdują się w dyspozycji rad narodowych i społeczeństwa.</u>
608   - <u xml:id="u-27.52" who="#PosełBanachKazimierz">W aktywności gospodarczo-społecznej ludzi pracy miast i wsi, w niespożytych zasobach ich pracowitości, w doświadczeniu i energii widzimy ogromne rezerwy, które powinny być uruchomione jako dźwignia postępu technicznego i kulturalnego, jako twórczy czynnik wzrostu dochodu narodowego i systematycznego podnoszenia stopy życiowej wszystkich obywateli.</u>
609   - <u xml:id="u-27.53" who="#PosełBanachKazimierz">Wyrażamy głębokie przekonanie, że wieś polska, jak zawsze pracowita i ofiarna, wyjdzie również w przyszłym roku na spotkanie wzmożonej pomocy państwa dalszym rozwojem swojej aktywności gospodarczej i społecznej.</u>
610   - <u xml:id="u-27.54" who="#PosełBanachKazimierz">W codziennej pracy nad rozwojem naszego gospodarstwa narodowego, nad podnoszeniem poziomu oświaty i kultury, nad kształtowaniem właściwych stosunków międzyludzkich budować będziemy lepsze życie i wzmacniać swoje siły i znaczenie Polski Ludowej.</u>
  556 + <u xml:id="u-27.0" who="#KazimierzBanach">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Przewodniczącego Komisji Planowania i Ministra Finansów obraz sytuacji naszego kraju w bieżącym roku, a zarazem w ostatnim roku obecnego planu 5-letniego, słusznie akcentuje duże osiągnięcia gospodarcze, kulturalne i społeczno-polityczne Polski Ludowej, nie pomijając niedomagań i trudności, jakie ujawniły się w tym okresie. Klub Poselski ZSL wyraża poparcie dla głównych kierunków projektu Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 oraz założeń na rok 1967 i ustawy budżetowej na rok 1966. Aktualna sytuacja gospodarcza i polityczna stwarza przesłanki dla pomyślnego wykonania tych realistycznych zadań planowych.</u>
  557 + <u xml:id="u-27.1" who="#KazimierzBanach">Nasz optymizm opieramy przede wszystkim na pomyślnej realizacji założeń obecnego Narodowego Planu Gospodarczego, na uzyskaniu w roku 1965 wysokiej dynamiki rozwoju gospodarczego, na dalszym umacnianiu osiągniętej w roku ubiegłym poprawy równowagi gospodarczej kraju, jak również bardziej wyrównanym, aniżeli to miało miejsce w latach poprzednich, tempie wzrostu produkcji w poszczególnych działach i gałęziach gospodarki narodowej.</u>
  558 + <u xml:id="u-27.2" who="#KazimierzBanach">Rok 1965, jak i poprzednie lata bieżącego planu 5-letniego, przyniosły dalsze wydatne wzmożenie potencjału ekonomicznego naszego kraju.</u>
  559 + <u xml:id="u-27.3" who="#KazimierzBanach">Jak wiadomo, według wstępnych obliczeń przewiduje się, że produkcja przemysłowa wzrośnie w bieżącym roku w porównaniu do roku minionego o 9,5% i przekroczy plan o blisko 3%.</u>
  560 + <u xml:id="u-27.4" who="#KazimierzBanach">Jest to więc tempo wzrostu dużo szybsze niż w trzech poprzednich latach. Planowane zadania bieżącego roku zostaną — jak się przewiduje — przekroczone między innymi w przemyśle chemicznym, maszynowym, a również w przemyśle wytwarzającym środki spożycia, głównie zaś w przemyśle rolno-spożywczym, z uwagi na dobre efekty uzyskane w produkcji rolnej.</u>
  561 + <u xml:id="u-27.5" who="#KazimierzBanach">Rolnictwo osiągnęło w bieżącym roku pomyślne rezultaty. Rok ten był najlepszym rokiem w okresie naszego całego dwudziestolecia.</u>
  562 + <u xml:id="u-27.6" who="#KazimierzBanach">Ocenia się, że globalna produkcja rolnictwa wzrośnie o około 7% w porównaniu z rokiem 1964, przy szybszym tempie wzrostu produkcji roślinnej, wynoszącym 7,2% aniżeli produkcji zwierzęcej, kształtującej się na wysokości 6,5%. W ten sposób plan produkcji roślinnej zostanie przekroczony o 6,9%, a zwierzęcej o 3,6%. Stwarza to niewątpliwie korzystniejszą sytuację dla hodowli, której rozwój był dotychczas hamowany przez niedostateczną produkcję roślinną, zwłaszcza zaś przez trudności paszowe.</u>
  563 + <u xml:id="u-27.7" who="#KazimierzBanach">Osiągnięte w bieżącym roku dobre plony zbóż i roślin oleistych oraz siana, jak również ogólna poprawa bilansu paszowego, zwłaszcza w zakresie hodowli bydła, stwarzają korzystne tendencje w kształtowaniu się pogłowia krów. Co prawda pogłowie bydła utrzymało się na poziomie roku ubiegłego przy spadku krów o 1,5%, to jednak po raz pierwszy od kilku lat obserwujemy w drugiej połowie roku zahamowanie spadkowej tendencji pogłowia krów, a nawet jego lekki wzrost. Pogłowie trzody chlewnej osiągnęło w bieżącym roku 13,8 mln sztuk i wzrosło o 6,7% w porównaniu do roku ubiegłego. Rok obecny, jak zresztą słyszeliśmy, charakteryzuje się wzrostem skupu żywca i mleka.</u>
  564 + <u xml:id="u-27.8" who="#KazimierzBanach">Rok 1966 rozpoczyna okres nowego planu 5-letniego, w którym przewiduje się duży wzrost zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji pochodzenia przemysłowego, zwłaszcza zaś nawozy sztuczne, wapno nawozowe, środki ochrony roślin i inne, które pozwolą na wydatny wzrost produkcji roślinnej, przede wszystkim zaś zbożowej. Powinno to stworzyć sprzyjające warunki do ograniczenia, a w perspektywie do likwidacji importu zbóż.</u>
  565 + <u xml:id="u-27.9" who="#KazimierzBanach">W wyniku wspólnych decyzji politycznych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zostały w bieżącym roku stworzone dodatkowe bodźce dla rozwoju produkcji zbożowej w postaci podwyżki cen zbóż i rozszerzenia ich kontraktacji na dogodnych warunkach. Temu celowi służy też w dużej mierze wspólna uchwała Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawie koncentracji usług mechanizacyjnych na wsi, stwarzająca warunki do objęcia procesami koncentracji rejonów o przewadze gospodarstw większych. Te decyzje powinny zintensyfikować produkcję zbóż, zwłaszcza w gospodarstwach, które wykazują ujemny bilans siły roboczej.</u>
  566 + <u xml:id="u-27.10" who="#KazimierzBanach">Osiągnięte rezultaty produkcyjne w rolnictwie są niewątpliwie wynikiem konsekwentnej od 9 lat realizacji zasad polityki rolnej, opracowanych wspólnie przez PZPR i ZSL. Opierają się one na rosnącym zaopatrzeniu rolnictwa w przemysłowe środki produkcji, na wzroście nakładów inwestycyjnych na rolnictwo i gałęzie z nim związane oraz na aktywizacji społeczno-gospodarczej chłopów i ich organizacji. Stwarza to sprzyjające warunki dla procesów modernizacji i racjonalizacji gospodarki chłopskiej.</u>
  567 + <u xml:id="u-27.11" who="#KazimierzBanach">Wzrost nakładów inwestycyjnych na meliorację, budownictwo, mechanizację, chemizację, rozwój obiektów usługowych dla rolnictwa oraz wzrost zaopatrzenia w środki produkcji pochodzenia przemysłowego, zwłaszcza w bieżącym planie 5-letnim, pozwolił również na ograniczenie ujemnych skutków nie sprzyjających warunków atmosferycznych w ciągu trzech lat obecnego pięciolecia.</u>
  568 + <u xml:id="u-27.12" who="#KazimierzBanach">Chciałbym równocześnie podkreślić fakt, że o poziomie wyników w rolnictwie decydował, obok wydatnej pomocy państwa dla rolnictwa, duży wysiłek i gospodarska troska oraz aktywność produkcyjna i społeczna rolników zrzeszonych w kółkach rolniczych, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, pracowników PGR, pracowników i działaczy spółdzielczości wiejskiej, jak zaopatrzenia i zbytu, mleczarskiej, ogrodniczej, oszczędnościowo-pożyczkowej, wysiłek pracowników POM i instytucji obsługujących rolnictwo, służby agro-i zootechnicznej oraz wielu innych specjalności. W parze z tym szedł wzmożony wysiłek załóg robotniczych przedsiębiorstw przemysłowych pracujących na potrzeby rolnictwa. W pracy ich, w intensywnej pracy chłopów i klasy robotniczej, manifestuje się codzienna praktyka sojuszu robotniczo-chłopskiego — fundamentu władzy ludowej.</u>
  569 + <u xml:id="u-27.13" who="#KazimierzBanach">Na zaakcentowanie zasługuje wysiłek inwestycyjny chłopów indywidualnych w zakresie inwestycji produkcyjnych, który odbywał się niejednokrotnie kosztem ograniczenia wzrostu konsumpcji. Wysiłek ten mógłby być jeszcze większy, gdyby istniały możliwości lepszego pokrycia potrzeb produkcyjnych wsi, zwłaszcza w zakresie materiałów budowlanych.</u>
  570 + <u xml:id="u-27.14" who="#KazimierzBanach">Według szacunków nakłady pieniężne w gospodarce chłopskiej na inwestycje produkcyjne wzrosły w 1965 roku, w porównaniu do roku 1960, o 34%, a na konsumpcję, łącznie z inwestycjami nieprodukcyjnymi, o około 11%. Wskazuje to na poważny wzrost własnych nakładów rolników na inwestycje, jeśli się uwzględni, że dochody realne wsi zwiększyły się w tym okresie o około 15%. Jest to jeden z ważkich elementów, świadczących o czynnej akceptacji przez ogół rolników polityki rolnej realizowanej przez rząd i wyraz dużego do niej zaufania.</u>
  571 + <u xml:id="u-27.15" who="#KazimierzBanach">Rośnie też systematycznie aktywność społeczna środowiska wiejskiego, wyrażająca się w różnorodnych czynach społecznych, a zwłaszcza przy budowie dróg i obiektów socjalno-kulturalnych na wsi. Poprzez udział w kółkach rolniczych, spółdzielniach wiejskich, radach narodowych — chłopi uczestniczą we współrządzeniu w procesie poprawy warunków ich życia i pracy oraz w ogólnym rozwoju cywilizacyjnym wsi. Rozwijający się proces przekazywania uprawnień gromadzkim radom narodowym niewątpliwie będzie sprzyjał pogłębianiu samorządności, usprawnianiu i polepszaniu stosunków między rolnikiem a urzędem i polepszaniu ogólnych warunków gospodarowania na wsi.</u>
  572 + <u xml:id="u-27.16" who="#KazimierzBanach">W rozwoju rolnictwa duży udział przypada i będzie przypadał organizacjom rolniczym, zwłaszcza kółkom rolniczym i spółdzielczości wiejskiej.</u>
  573 + <u xml:id="u-27.17" who="#KazimierzBanach">Kółka rolnicze stały się masowym, powszechnym ruchem społeczno-gospodarczym rolników, niezmiernie ważnym ogniwem postępu w rolnictwie. Rozwija się ich działalność mechanizacyjna, a także w zakresie zagospodarowania Państwowego Funduszu Ziemi, rozwoju różnorodnych usług oraz oświaty i kultury na wsi. Ich autonomiczne organizacje, związki i zrzeszenia branżowe mają duży dorobek w specjalizacji produkcji, w poprawie jej jakości oraz rozwoju bazy surowcowej dla potrzeb przemysłu rolno-spożywczego.</u>
  574 + <u xml:id="u-27.18" who="#KazimierzBanach">Wzrasta też coraz bardziej rola spółdzielczości w polepszaniu warunków rozwoju wsi i rolnictwa. Rosnące zaopatrzenie, sprawny odbiór płodów rolnych, rozbudowa usług nabierają coraz większego znaczenia w kształtowaniu nowoczesnego wysoko wydajnego rolnictwa.</u>
  575 + <u xml:id="u-27.19" who="#KazimierzBanach">Wysoki Sejmie! Oceniając wstępnie projekt Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1966 i założenia na rok 1967 należy stwierdzić, że są one zaplanowane z umiarem i gospodarską rozwagą. Wskaźniki wzrostu produkcji przemysłowej oraz produkcji rolnej są planowane na poziomic niższym niż osiągnięty w 1965 roku. Może wywołać to wrażenie zaniżania zadań planowanych. Należy jednak brać pod uwagę to, że w przypadku rolnictwa dobre urodzaje bieżącego roku nie mogą być jedyną podstawą wyjściową dla planu na rok przyszły. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń przyjęliśmy słuszną koncepcję konstruowania planu rozwoju produkcji rolnej na podstawie przeciętnego jej wyniku z ostatnich 4 lat z przewidywaniem pewnej rezerwy produkcyjnej, dającej poczucie stabilności oraz zabezpieczającej warunki harmonijnego rozwoju całej gospodarki narodowej.</u>
  576 + <u xml:id="u-27.20" who="#KazimierzBanach">Planowane wskaźniki rozwoju produkcji rolnej w roku 1966, chociaż są niższe niż osiągnięte w dobrym roku 1965, ale są jednak wyższe, aniżeli średnie wyniki za ostatnie cztery lata.</u>
  577 + <u xml:id="u-27.21" who="#KazimierzBanach">W projekcie planu rolnictwa na rok 1966 wyrażona jest główna tendencja, którą Klub Poselski ZSL w pełni popiera, zmierzająca do polepszenia proporcji między produkcją roślinną i zwierzęcą oraz do umiarkowanego wzrostu produkcji rolnej przy pełniejszym jednocześnie zaopatrzeniu w środki produkcji, zwłaszcza zaś w paszę, nawozy, środki ochrony roślin i maszyny rolnicze. Utrzymane są również wstępne założenia planu 5-letniego na lata 1966–1970 w zakresie wysokiego poziomu inwestycji w rolnictwie, założenia określone przez IV Zjazd PZPR i IV Kongres ZSL. Zwiększony poziom inwestycji i nakładów na produkcję bieżącą wsparty będzie — jak wynika z założeń — znacznymi kredytami obrotowymi i inwestycyjnymi, co będzie stwarzało dogodne warunki do pogłębienia dotychczasowych procesów inwestycyjnych na wsi.</u>
  578 + <u xml:id="u-27.22" who="#KazimierzBanach">Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, rozwój rolnictwa i wsi jest sprzęgnięty z rozwojem całej gospodarki narodowej. Tempo rozwoju rolnictwa w sposób istotny determinuje tempo wzrostu innych działów gospodarki narodowej, i odwrotnie, od ich rozwoju w sposób bezpośredni zależy rozwój rolnictwa.</u>
  579 + <u xml:id="u-27.23" who="#KazimierzBanach">Chciałbym zwrócić uwagę na niektóre elementy, które są obecnie i będą w przyszłości podstawą postępu w rolnictwie, jego ogniwami wiodącymi.</u>
  580 + <u xml:id="u-27.24" who="#KazimierzBanach">W praktyce rolnictwo często przy konkurencji innych potrzeb nie otrzymuje tego, co jest zaplanowane jako niezbędne do osiągnięcia określonego w planach rozwoju produkcji rolnej. Przemysł nie zawsze w zaplanowanych wielkościach, terminach, asortymencie i odpowiedniej jakości dostarcza środki produkcyjne dla rolnictwa.</u>
  581 + <u xml:id="u-27.25" who="#KazimierzBanach">Także poniżej założeń planowanych są realizowane w wielu wypadkach inwestycje w rolnictwie. Przykładowo można wymienić, że tegoroczny plan budowy agronomówek i POM za osiem miesięcy bieżącego roku został wykonany tylko w 46%. Nie zawsze jest też właściwa dbałość o jakość wykonawstwa. Opóźnienie w realizacji inwestycji, jakość wykonawstwa obniża efekty naszych wysiłków inwestycyjnych, na co zresztą zwrócił we wczorajszym wystąpieniu uwagę Przewodniczący Komisji Planowania ob. Stefan Jędrychowski. Stąd też wzmożenie dyscypliny w tym zakresie jest rzeczą ważną, umożliwia bowiem uruchomienie znacznych rezerw produkcyjnych i inwestycyjnych.</u>
  582 + <u xml:id="u-27.26" who="#KazimierzBanach">Zdajemy sobie w pełni sprawę z faktu, że wysokość inwestycji na rolnictwo jest ograniczona możliwościami naszej gospodarki, która podejmuje wielki wysiłek, przeznaczając środki inwestycyjne na rozwój rolnictwa w planowanych wysokościach. Nie możemy zatem pozwolić, aby realizacja tych inwestycji, jak również ich wykorzystanie zarówno przez rolnictwo, jak i przemysł oraz przedsiębiorstwa obsługujące rolnictwo, było mało efektywne. Przykładowo możemy tu wymienić melioracje.</u>
  583 + <u xml:id="u-27.27" who="#KazimierzBanach">Rolnicy nie zawsze w dostateczny sposób dbają o właściwe zagospodarowanie pomelioracyjne i konserwację urządzeń wodno-melioracyjnych. Aktywizacja w tej dziedzinie kółek rolniczych i spółek wodnych może poprawić wydatnie efekty przeprowadzonych melioracji. Od rad narodowych powinniśmy oczekiwać większego niż dotychczas wykorzystywania ich uprawnień koordynacyjnych w zakresie realizacji programu inwestycyjnego w rolnictwie, bardziej celowego rozmieszczania w układzie przestrzennym oraz wykorzystania inwestycji poszczególnych organizacji i instytucji obsługujących rolnictwo.</u>
  584 + <u xml:id="u-27.28" who="#KazimierzBanach">Sprawom racjonalnego wykorzystania środków inwestycyjnych dla rozwoju wsi i rolnictwa chcemy poświęcić najbliższe plenum Naczelnego Komitetu ZSL.</u>
  585 + <u xml:id="u-27.29" who="#KazimierzBanach">Niezwykle ważną rzeczą dla wsi i rozwoju produkcji rolnej jest zaopatrzenie w materiały budowlane. Plany zaopatrzenia gospodarki chłopskiej w materiały budowlane w bieżącym pięcioleciu zostały wykonane: w cemencie w 96,6%, w wapnie budowlanym w 78,4%, w materiałach ściennych w 72,4% oraz w drewnie w 93%.</u>
  586 + <u xml:id="u-27.30" who="#KazimierzBanach">Każde zwiększenie dostaw materiałów budowlanych wiąże znaczną część dochodów wsi na rzecz inwestycji produkcyjnych, a tym samym wzmaga towarowość produkcji rolnej. Potrzeby w tym zakresie są duże. Istnieje konieczność postulowania pod adresem komisji sejmowych, Kolegów Posłów, aby analizując program dostaw materiałów budowlanych szczególną uwagę zwracali na wyszukiwanie rezerw zarówno w planie centralnym, jak i w planach terenowych, jak również szczegółowiej rozpatrzyli możliwości zwiększenia produkcji materiałów budowlanych przez zespoły chłopskie i spółdzielczość wiejską. Plan zobowiązuje Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych do opracowania określonego programu produkcji materiałów w zespołach chłopskich i kółkach rolniczych. Program ten musi być odpowiednio atrakcyjny, aby mogły powstawać chłopskie zespoły budowlane i skutecznie podejmować produkcję. W parze ze wzrostem zaopatrzenia w materiały budowlane powinno iść usprawnienie systemu wydawania zezwoleń budowlanych, zwiększenie możliwości uzyskiwania porad i pomocy fachowej w zakresie budownictwa wiejskiego oraz rozwijanie usług rzemieślniczo-budowlanych, zwłaszcza na Ziemiach Zachodnich.</u>
  587 + <u xml:id="u-27.31" who="#KazimierzBanach">Innym istotnym elementem rozwoju rolnictwa jest jego zaplecze w postaci przemysłu rolno-spożywczego i sprawnie funkcjonującego rynku zbytu. Jak wiemy, w bieżącym roku skupimy znacznie więcej surowców rolnych aniżeli w latach poprzednich. Wzrost skupu zbóż, buraków cukrowych, ziemniaków, oleistych, żywca zwierzęcego i mleka ujawnił słabe strony organizacji naszego handlu. Liczne fakty oraz wypowiedzi rolników, między innymi na zjazdach powiatowych ZSL wskazują, że mamy trudności w skupie i przerobie mleka, w odbiorze i dosuszaniu rzepaku, w skupie i w magazynowaniu zboża, odbiorze i przerabianiu truskawek. Tym zjawiskom towarzyszy marnotrawstwo i pogarszanie jakości surowca rolnego, zmarnowanie cennego czasu rolników, co niekiedy powoduje zniechęcenie ich do wydatnego rozwijania określonych kierunków produkcji.</u>
  588 + <u xml:id="u-27.32" who="#KazimierzBanach">Źródłem tych trudności jest niedostateczne wyposażenie punktów skupu pod względem technicznym, brak dostatecznej powierzchni magazynowej, deficyt urządzeń chłodniczych, braki w transporcie, jak również niski poziom zatrudnionych tam kadr. Plan na rok 1966 zobowiązuje Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu do usprawnienia odbioru surowców rolnych i poprawy wyposażenia technicznego punktów skupu oraz do rozszerzenia produkcji urządzeń chłodniczych, do usprawnienia magazynowania i transportu, a także maksymalnego wykorzystania odpadów przemysłowych na paszę. Trzeba, by zajęły się tym wszystkie instytucje biorące udział w skupie — a w tym szczególnie cała spółdzielczość wiejska.</u>
  589 + <u xml:id="u-27.33" who="#KazimierzBanach">Ze względu na wagę modernizacji obrotu rolnego i przemysłu rolno-spożywczego dla rozwoju produkcji rolnej, jak również dla zaopatrzenia rynku wewnętrznego w artykuły spożywcze, należy traktować inwestycje w tych gałęziach na równi z inwestycjami bezpośrednio produkcyjnymi. Od spółdzielczości wiejskiej możemy i powinniśmy wymagać większych wysiłków w zakresie organizacyjnego usprawnienia odbioru płodów rolnych i działania w kierunku zmniejszenia sezonowości skupu.</u>
  590 + <u xml:id="u-27.34" who="#KazimierzBanach">Ostatnio — o tym już mówiłem — Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium NK ZSL oceniając dotychczasowe osiągnięcia kółek rolniczych w zakresie mechanizacji, podjęły wspólną uchwałę w sprawie koncentracji usług mechanizacyjnych na wisi. Uchwała przewiduje objęcie planami koncentracji sprzętu przede wszystkim tych rejonów, w których występuje niedostateczne wykorzystanie ziem oraz tam, gdzie istnieją gospodarstwa większe i gdzie przyjście z pomocą w zakresie usług mechanizacyjnych może wyrównać niedobór siły roboczej i pociągowej, a tym samym może przyczynić się do lepszego zagospodarowania i wykorzystania ziemi oraz uruchomienia innych rezerw produkcyjnych. Uchwała przewiduje zwiększenie pomocy ze strony POM i ich filii w rozwoju mechanizacji, jak również podejmowanie przez filie POM w imieniu kółek rolniczych działalności mechanizacyjnej tam, gdzie nie ma warunków na jej rozwój w samym kółku czy bazie międzykółkowej. To wszystko Stawia odpowiedzialne zadania przed POM.</u>
  591 + <u xml:id="u-27.35" who="#KazimierzBanach">Dalszy zatem rozwój działalności mechanizacyjnej powinien prowadzić: do zagwarantowania odpowiedniego nadzoru oraz odpowiedzialności POM za stan techniczno-eksploatacyjny sprzętu maszynowego kółek; do wzrostu udziału fachowców w działalności mechanizacyjnej; do zwiększania funkcji zarządzania oraz kontroli społecznej ze strony organów samorządu kółek nad tą działalnością; do realizacji programu pozamechanizacyjnego kółek, a także do dalszego rozwoju ogólnej aktywności gospodarczo-społecznej producentów rolnych.</u>
  592 + <u xml:id="u-27.36" who="#KazimierzBanach">Jedną z ważnych cech gospodarki rolnej w naszym kraju jest znaczne jej terytorialne zróżnicowanie. Wykorzystanie specyficznych warunków w rozwoju produkcji rolnej może przynieść w niektórych rejonach znaczne przyśpieszenie tempa wzrostu i aktywizacji społeczno-gospodarczej. Należy między innymi wykorzystać szanse rozwoju małych miast i osiedli pod kątem potrzeb gospodarki rolnej, co niewątpliwie wpłynie na ich wzajemną aktywizację.</u>
  593 + <u xml:id="u-27.37" who="#KazimierzBanach">Jak wiemy, w najbliższych latach z rolnictwa będzie w zasadzie zdejmowany jedynie przyrost siły roboczej, natomiast nie przewiduje się jej zmniejszenia. Wynika to między innymi z określonych możliwości zatrudnienia w pozarolniczych gałęziach gospodarki narodowej.</u>
  594 + <u xml:id="u-27.38" who="#KazimierzBanach">Ale mamy województwa, które charakteryzują się znacznymi nadwyżkami ludności wiejskiej w wieku produkcyjnym, inne zaś wykazują deficyt, który stanowi poważny hamulec w rozwoju usług produkcyjnych w rolnictwie, w rozwoju produkcji rolnej i ogólnej aktywizacji społeczno-gospodarczej. Trzeba, aby odpowiednie resorty podjęły bardziej planową działalność w zakresie przemieszczania młodzieży do rejonów deficytowych i przygotowania jej do określonych zawodów, jak również odpowiedniego przemieszczania siły roboczej.</u>
  595 + <u xml:id="u-27.39" who="#KazimierzBanach">Natomiast kółka rolnicze i spółdzielczość wiejska powinny w swoich programach w większym stopniu uwzględnić wykorzystanie miejscowych nadwyżek siły roboczej w ramach chłopskich gospodarstw rolnych przez pomoc w rozwoju pracochłonnych kierunków produkcji bądź przez zatrudnienie ich w usługach dla rolnictwa.</u>
  596 + <u xml:id="u-27.40" who="#KazimierzBanach">W miarę wzrostu przemysłowych środków produkcji, postępujących procesów technizacji rolnictwa wzrasta ranga kwalifikacji i umiejętności gospodarowania. Dziś już nie można gospodarować jak się chce, lecz zgodnie z wymaganiami nowoczesnej agro-i zootechniki oraz nowoczesnej organizacji pracy. W warunkach wzrastających procesów uprzemysławiania produkcji rolnej kwalifikacje fachowe są umiejętnościami wysoko rentującymi się w gospodarce chłopskiej, a praca w rolnictwie staje się zawodem wymagającym coraz większych kwalifikacji.</u>
  597 + <u xml:id="u-27.41" who="#KazimierzBanach">Trzeba z zadowoleniem podkreślić dużą dynamikę w rozwoju oświaty rolniczej.</u>
  598 + <u xml:id="u-27.42" who="#KazimierzBanach">Systematycznie rozwija się masowo szkolenie rolnicze, zespoły i szkoły przysposobienia rolniczego, niższe i średnie szkoły rolnicze. O ile w roku szkolnym 1958/59 mieliśmy 1.014 szkół przysposobienia rolniczego, do których uczęszczało ponad 29 tys. uczniów, to w roku 1964/65 mieliśmy tych szkół 3.128 z liczbą prawie 117 tys. uczestników. Trzeba przy tym podkreślić, że 70% absolwentów SPR zostaje na wsi, podejmując pracę w produkcji rolnej lub usługach. Na uznanie zasługuje ożywiona działalność organizacyjna, inicjatywa oraz pomoc Związku Młodzieży Wiejskiej w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych i umiejętności gospodarowania młodych rolników. Wielu członków Związku Młodzieży Wiejskiej prowadzi dziś wzorowe, wysoko towarowe gospodarstwa, będące dobrym, przykładem dla całej wsi.</u>
  599 + <u xml:id="u-27.43" who="#KazimierzBanach">Wysiłek odpowiedzialnych resortów oraz organizacji społecznych, jak i samej wsi w przygotowaniu producentów do zawodu, rolniczego, obok masowego szkolenia rolniczego, należy skierować przede wszystkim na szkolenie młodzieży wiejskiej poprzez przysposobienie rolnicze i szkoły przysposobienia rolniczego, niższe i średnie szkoły rolnicze. W związku z tym potrzebna jest większa pomoc w zakresie zabezpieczenia odpowiednich warunków pracy, zwłaszcza dla szkół przysposobienia rolniczego, w zakresie kadr, pomieszczeń, organizacji i wyposażenia pracowni oraz nadzoru pedagogicznego. System powszechnej oświaty rolniczej należy tak rozbudować, aby umożliwiał on przygotowanie w pełni ludzi, którzy każdego roku przychodzić będą do pracy w gospodarce rolnej.</u>
  600 + <u xml:id="u-27.44" who="#KazimierzBanach">Oto niektóre sprawy związane z rozwojem produkcji rolnej. W ścisłym związku z rozwojem wsi i rolnictwa pozostają wielkie zadania w dziedzinie oświaty, kultury i zdrowia. Duży wysiłek państwa w tych dziedzinach spotyka się i będzie się spotykał z rosnącą aktywizacją i wysiłkiem samej wsi.</u>
  601 + <u xml:id="u-27.45" who="#KazimierzBanach">Wysoki Sejmie! Mówiąc o sytuacji ekonomicznej kraju, o sytuacji na wsi, trzeba powiedzieć, że wieś polska żywo interesuje się wydarzeniami na arenie międzynarodowej. Wydarzenia międzynarodowe są przedmiotem dyskusji na wszystkich prawie zebraniach, między innymi na zjazdach — ostatnio powiatowych — ZSL oraz na spotkaniach poselskich. Ze szczególnym zadowoleniem chłopi witają aktywną działalność naszego rządu w tej dziedzinie.</u>
  602 + <u xml:id="u-27.46" who="#KazimierzBanach">Ożywione ostatnio kontakty Polski z Francją, Włochami, Anglią, Danią, Finlandią, szeroki rozwój stosunków gospodarczych i kulturalnych, wyrażający się w podpisaniu wielu umów międzypaństwowych, handlowych czy kulturalnych wskazuje — w opinii chłopów i w opinii całego narodu — na oczywisty fakt, że wzrasta autorytet Polski Ludowej w święcie, że liczy się nasze zdanie w rozwiązywaniu trudnych problemów współczesnego świata, zwłaszcza współczesnej Europy. Pomyślny i bardzo szybki rozwój naszej gospodarki narodowej, atrakcyjność naszej nauki, kultury i sztuki, tworzą z Polski Ludowej pożądanego kontrahenta w handlu zagranicznym, we współpracy naukowej, technicznej, kulturalnej. Są to dziedziny, które najłatwiej przyczyniają się do wzrostu wzajemnego szacunku i zaufania, do utrwalenia pokojowego współistnienia. Właściwy, wzajemnie korzystny rozwój stosunków gospodarczych odgrywa istotną rolę w osłabieniu napięcia międzynarodowego.</u>
  603 + <u xml:id="u-27.47" who="#KazimierzBanach">Jesteśmy członkami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Członkostwo to przynosi nam bardzo istotne korzyści, a rozwój naszej aktywności ekonomicznej w wielostronnych i dwustronnych kontaktach krajów członkowskich tej Rady przyczynia się w podstawowy sposób do dalszej wszechstronnej rozbudowy naszej gospodarki narodowej.</u>
  604 + <u xml:id="u-27.48" who="#KazimierzBanach">Wieś polska — na równi z całym narodem — szczególnie wysoko ceni naszą wymianę towarową, techniczną, naukową i kulturalną ze Związkiem Radzieckim. Z uznaniem witają chłopi obustronnie korzystny dalszy rozwój współpracy ze wszystkimi krajami socjalistycznymi jako trzon naszej wymiany z zagranicą.</u>
  605 + <u xml:id="u-27.49" who="#KazimierzBanach">Jako kraj pokojowej pracy jesteśmy także żywo zainteresowani w rozwoju współpracy ekonomicznej oraz techniczno-naukowej i kulturalnej z państwami kapitalistycznymi oraz nowo wyzwolonymi krajami Afryki i Azji. Dążymy do tego, aby handel światowy rozwijał się bez dyskryminacyjnych ograniczeń i warunków politycznych. Widzimy w tym poważny element rozwoju i naszego kraju.</u>
  606 + <u xml:id="u-27.50" who="#KazimierzBanach">Wysoki Sejmie! W zakończeniu swej wypowiedzi pragnę ponowić zadeklarowane na wstępie poparcie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego dla podstawowych założeń Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu państwa na rok 1966. Jesteśmy przekonani, że ostateczny kształt tego planu i budżetu, po uwzględnieniu uwag i wniosków komisji sejmowych, po szczegółowej debacie na plenarnych posiedzeniach Sejmu będzie odpowiadał najżywotniejszym interesom narodu i jako taki będzie czynnikiem aktywizującym działalność społeczną i gospodarczą ludzi pracy miast i wsi.</u>
  607 + <u xml:id="u-27.51" who="#KazimierzBanach">Wszystkie siły musimy skierować na rzecz jak najbardziej gospodarskiego, oszczędnego wykorzystywania stojących do dyspozycji środków przewidzianych w przedstawionym projekcie planu i budżetu, jak również innych środków finansowych i materiałowych, które znajdują się w dyspozycji rad narodowych i społeczeństwa.</u>
  608 + <u xml:id="u-27.52" who="#KazimierzBanach">W aktywności gospodarczo-społecznej ludzi pracy miast i wsi, w niespożytych zasobach ich pracowitości, w doświadczeniu i energii widzimy ogromne rezerwy, które powinny być uruchomione jako dźwignia postępu technicznego i kulturalnego, jako twórczy czynnik wzrostu dochodu narodowego i systematycznego podnoszenia stopy życiowej wszystkich obywateli.</u>
  609 + <u xml:id="u-27.53" who="#KazimierzBanach">Wyrażamy głębokie przekonanie, że wieś polska, jak zawsze pracowita i ofiarna, wyjdzie również w przyszłym roku na spotkanie wzmożonej pomocy państwa dalszym rozwojem swojej aktywności gospodarczej i społecznej.</u>
  610 + <u xml:id="u-27.54" who="#KazimierzBanach">W codziennej pracy nad rozwojem naszego gospodarstwa narodowego, nad podnoszeniem poziomu oświaty i kultury, nad kształtowaniem właściwych stosunków międzyludzkich budować będziemy lepsze życie i wzmacniać swoje siły i znaczenie Polski Ludowej.</u>
611 611 <u xml:id="u-27.55" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
612 612 </div>
613 613 <div xml:id="div-28">
614   - <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Przed chwilą przybyła na posiedzenie naszego Sejmu delegacja Kongresu Narodowego Chile z Przewodniczącym Izby Deputowanych panem Eugenio Ballesteros na czele.</u>
615   - <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Pozwolę sobie w imieniu Wysokiej Izby i w imieniu własnym serdecznie powitać naszych chilijskich kolegów.</u>
  614 + <u xml:id="u-28.0" who="#ZenonKliszko">Obywatele Posłowie! Przed chwilą przybyła na posiedzenie naszego Sejmu delegacja Kongresu Narodowego Chile z Przewodniczącym Izby Deputowanych panem Eugenio Ballesteros na czele.</u>
  615 + <u xml:id="u-28.1" who="#ZenonKliszko">Pozwolę sobie w imieniu Wysokiej Izby i w imieniu własnym serdecznie powitać naszych chilijskich kolegów.</u>
616 616 <u xml:id="u-28.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
617   - <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Kontakty między Sejmem, a parlamentem Chile nawiązane zostały w 1960 r., kiedy delegacja naszego Sejmu odwiedziła Chile. Delegacja nasza była bardzo serdecznie przyjmowana i przeprowadziła wówczas ciekawe i pożyteczne rozmowy. Kontakty międzypaństwowe między Chile a Polską Odbywały się wówczas na szczeblu parlamentu. Nie było jeszcze normalnych stosunków dyplomatycznych. W tym roku, jak wiedzą Obywatele Posłowie, zostały nawiązane normalne stosunki dyplomatyczne między Polską a Chile i wkrótce nastąpi wymiana ambasadorów.</u>
618   - <u xml:id="u-28.4" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Również stosunki handlowe, korzystne dla obu stron, rozwijają się coraz lepiej.</u>
619   - <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Korzystając z obecności Kolegów chilijskich na naszym dzisiejszym posiedzeniu, pragnę w imieniu całej Izby wyrazić przekonanie, że pogłębiające się stosunki między naszymi parlamentami przyczynią się do zacieśnienia przyjacielskich stosunków między obu naszymi krajami.</u>
620   - <u xml:id="u-28.6" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Życzymy naszym Kolegom z Chile pomyślnego rozwoju ich kraju, którego rozkwit jako niezależnego państwa, zależy od realizacji wspólnego dla nas wszystkich celu, jakim jest pokój i rozwój przyjaznych stosunków między narodami, niezależnie od ich ustroju społeczno-gospodarczego.</u>
621   - <u xml:id="u-28.7" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jestem więc głęboko przekonany, że pobyt delegacji parlamentu Chile w naszym kraju nie tylko przyczyni się do zbliżenia naszych narodów, ale będzie naszym wspólnym wkładem w dzieło pokoju.</u>
  617 + <u xml:id="u-28.3" who="#ZenonKliszko">Kontakty między Sejmem, a parlamentem Chile nawiązane zostały w 1960 r., kiedy delegacja naszego Sejmu odwiedziła Chile. Delegacja nasza była bardzo serdecznie przyjmowana i przeprowadziła wówczas ciekawe i pożyteczne rozmowy. Kontakty międzypaństwowe między Chile a Polską Odbywały się wówczas na szczeblu parlamentu. Nie było jeszcze normalnych stosunków dyplomatycznych. W tym roku, jak wiedzą Obywatele Posłowie, zostały nawiązane normalne stosunki dyplomatyczne między Polską a Chile i wkrótce nastąpi wymiana ambasadorów.</u>
  618 + <u xml:id="u-28.4" who="#ZenonKliszko">Również stosunki handlowe, korzystne dla obu stron, rozwijają się coraz lepiej.</u>
  619 + <u xml:id="u-28.5" who="#ZenonKliszko">Korzystając z obecności Kolegów chilijskich na naszym dzisiejszym posiedzeniu, pragnę w imieniu całej Izby wyrazić przekonanie, że pogłębiające się stosunki między naszymi parlamentami przyczynią się do zacieśnienia przyjacielskich stosunków między obu naszymi krajami.</u>
  620 + <u xml:id="u-28.6" who="#ZenonKliszko">Życzymy naszym Kolegom z Chile pomyślnego rozwoju ich kraju, którego rozkwit jako niezależnego państwa, zależy od realizacji wspólnego dla nas wszystkich celu, jakim jest pokój i rozwój przyjaznych stosunków między narodami, niezależnie od ich ustroju społeczno-gospodarczego.</u>
  621 + <u xml:id="u-28.7" who="#ZenonKliszko">Jestem więc głęboko przekonany, że pobyt delegacji parlamentu Chile w naszym kraju nie tylko przyczyni się do zbliżenia naszych narodów, ale będzie naszym wspólnym wkładem w dzieło pokoju.</u>
622 622 <u xml:id="u-28.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
623   - <u xml:id="u-28.9" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Z kolei udzielam głosu posłance Eugenii Krassowskiej.</u>
  623 + <u xml:id="u-28.9" who="#ZenonKliszko">Z kolei udzielam głosu posłance Eugenii Krassowskiej.</u>
624 624 </div>
625 625 <div xml:id="div-29">
626   - <u xml:id="u-29.0" who="#PosełKrassowskaEugenia">Obywatelu Marszałku, Obywatele Posłowie! Tegoroczna debata nad Narodowym Planem Gospodarczym i budżetem państwa ma znaczenie szczególne. Rok 1966 otwiera bowiem nowy okres rozwoju naszego kraju, jest pierwszym rokiem nowego planu 5-letniego.</u>
627   - <u xml:id="u-29.1" who="#PosełKrassowskaEugenia">Co prawda projekt uchwały o 5-letnim planie zostanie przedstawiony Sejmowi — jak informował Przewodniczący Komisji Planowania ob. Stefan Jędrychowski — w pierwszym kwartale 1966 r. Należy jednak z uznaniem stwierdzić fakt, że równocześnie z przedstawionymi założeniami planu na rok 1966 zostały przedstawione podstawowe kierunki rozwoju gospodarki na rok 1967.</u>
628   - <u xml:id="u-29.2" who="#PosełKrassowskaEugenia">Przyjęcie systemu planowania dwuletniego świadczy o stałym postępie w metodologii planowania dotyczącego rozwoju naszego kraju. System bowiem planowania dwuletniego pozwala na głębszą ocenę kierunków rozwojowych, na bardziej wszechstronną analizę i wyciągnięcie słusznych wniosków, na wcześniejszą konkretyzację i uszczegółowienie założeń drugiego roku.</u>
629   - <u xml:id="u-29.3" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wziąć też trzeba pod uwagę, że podstawowe założenia nowej pięciolatki są znane. Zostały one sformułowane na IV Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wiele uwagi poświęcały im ostatnie kongresy partii sojuszniczych: IV Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i VIII Kongres naszego Stronnictwa. O podstawowych kierunkach, związanych z uchwaleniem i realizacją nowego planu, mówił Obywatel Premier w swoim exposé podczas pierwszej sesji nowej kadencji naszego Sejmu.</u>
630   - <u xml:id="u-29.4" who="#PosełKrassowskaEugenia">Spodziewać się należy, że dyskusja szczególną uwagę poświęci tym problemom, których prawidłowe rozwiązanie powinno stworzyć pomyślny start dla całego planu 5-letniego, stworzyć pomyślne przesłanki dla jego realizacji.</u>
631   - <u xml:id="u-29.5" who="#PosełKrassowskaEugenia">Analiza podstawowych dziedzin naszej gospodarki i wyników finansowych działalności gospodarczej za rok 1965, przedstawiona w obu wczorajszych referatach — opartych na wszechstronnych danych, których nie zamierzam powtarzać — pozwala w pełni zgodzić się z wyrażoną w nich opinią, że rok 1965, nie wolny od słabości i dysproporcji, pomyślnie kończy bieżące pięciolecie. W sumie stwierdzić można, że startujemy pomyślnie, że odzyskaliśmy zachwianą w okresie ostatnich lat szybką dynamikę wzrostu, uzyskaliśmy większe zrównoważenie naszego rozwoju gospodarczego.</u>
632   - <u xml:id="u-29.6" who="#PosełKrassowskaEugenia">Podstawowe zadania i kierunki planu zmierzają z jednej strony do utrwalenia i umocnienia obecnych osiągnięć, z drogiej zaś — zakładają konieczność przezwyciężenia powstałych opóźnień i dysproporcji.</u>
633   - <u xml:id="u-29.7" who="#PosełKrassowskaEugenia">Obywatele Posłowie! Ze względu na to, że jest to pierwsze czytanie przedstawionych projektów uchwał rządowych o Narodowym Planie Gospodarczym i budżecie państwa nie podejmuję szczegółowej analizy kierunków i zadań w nich zawartych. Należy spodziewać się, że zgodnie z naszą tradycją sejmową staną się one przedmiotem ożywionej dyskusji zarówno w komisjach, jak też podczas debaty plenarnej. W dyskusji tej, w ramach swych możliwości wezmą jak najaktywniejszy udział również posłowie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
634   - <u xml:id="u-29.8" who="#PosełKrassowskaEugenia">Pragnę ograniczyć się do kilku elementów, które mają szczególne znaczenie, jak się wydaje, dla dalszego harmonijnego rozwoju naszej gospodarki, gdyż pozwolą wyeliminować lub co najmniej złagodzić zakłócenia, które w tej gospodarce występowały. Chcę również zasygnalizować te problemy nowego planu, na których Stronnictwo nasze pragnie skupić uwagę, zgodnie z programowymi założeniami swej działalności.</u>
635   - <u xml:id="u-29.9" who="#PosełKrassowskaEugenia">Za jak najbardziej słuszną należy uznać podstawową zasadę konstrukcji obecnego planu. Ma on zapewnić w pełni zbilansowany, harmonijny rozwój gospodarki narodowej przy równoczesnym rozwiązywaniu najbardziej dokuczliwych niedociągnięć i braków oraz stworzyć podstawy do dalszego, szybszego, harmonijnego rozwoju ekonomicznego naszego kraju w okresie pięciolecia 1966–1970. Zasada ta odpowiada szerokiemu zapotrzebowaniu społecznemu.</u>
636   - <u xml:id="u-29.10" who="#PosełKrassowskaEugenia">Z zadowoleniem przyjąć trzeba również fakt, że budżet na miarę możliwości zabezpiecza zadania gospodarcze i niezbędne potrzeby społeczne zbliżającego się roku 1966, że jest budżetem — jak stwierdził wczoraj Minister Albrecht — zrównoważonym. Plan gospodarczy i budżet zakładają dalsze, ale stosunkowo umiarkowane tempo rozwoju na rok 1966, co niewątpliwie świadczy o wzrastającej realności naszego planowania. Plan zakłada niższe niż w ubiegłym roku tempo wzrostu produkcji przemysłowej, ostrożnie planuje wzrost produkcji rolnej, bardziej realnie zakłada wzrost wydajności pracy. Przewiduje nieco niższe tempo wzrostu dochodu narodowego, który w naszym średnio rozwiniętym kraju w sposób istotny zależy od wyników produkcji rolnej, na co wpływają również i czynniki niewymierne, jak warunki atmosferyczne. Na tle wyników pomyślnego i odznaczającego się wysoką dynamiką rozwoju gospodarczego roku 1965 rodzi się pytanie, czy słusznie plan na 1966 r. zakłada bardziej umiarkowane tempo rozwoju gospodarczego. Trzeba odpowiedzieć na to pytanie jak najbardziej twierdząco.</u>
637   - <u xml:id="u-29.11" who="#PosełKrassowskaEugenia">Bardziej umiarkowane tempo wzrostu rozwoju gospodarki narodowej umożliwia — jak już podkreślali moi przedmówcy — stworzenie odpowiednich rezerw rynkowych, inwestycyjnych i finansowych, pozwala uniknąć niepożądanych zakłóceń, które od czasu do czasu nękały naszą gospodarkę.</u>
638   - <u xml:id="u-29.12" who="#PosełKrassowskaEugenia">Mniejsze napięcie zadań wpłynie dobroczynnie na podniesienie jakości produkcji, zgodnie z rosnącymi wymaganiami ludności i związanego z nami umowami handlowymi odbiorcy zagranicznego, umożliwi wzbogacenie jej asortymentu oraz dokonywanie zmian asortymentów zgodnie z aktualnymi potrzebami. Pozwala wreszcie skoncentrować większą uwagę, zgodnie z założeniami planu, na powszechnym wprowadzaniu postępu technicznego i organizacyjnego w zakładach pracy. Jednym słowem lepiej odpowiada potrzebom unowocześnienia naszej produkcji, przyczyni się do produkowania coraz większej ilości towarów odpowiadających standardom światowym. Rozwaga i realność planowania zapewniają maksymalną gwarancję wykonania planu, a poprzez właściwe wykorzystanie rezerw dają możliwość uzyskiwania wyższych wyników. Stworzenie warunków stabilności i zrównoważenia gospodarki narodowej ma nie dające się ująć w wymiernych kategoriach efekty społeczne, wyrażające się w poczuciu stabilności sytuacji życiowej ludzi pracy.</u>
639   - <u xml:id="u-29.13" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wychodząc z tych ogólnych uwag, dotyczących planu, pragnę poruszyć trzy istotne problemy omawianych przedłożeń rządowych. Jednym z węzłowych zadań planu na rok 1966 jest poprawa sytuacji na rynku wewnętrznym. Chodzi o poprawę zaopatrzenia ludności w niezbędne artykuły, poprawę ciągłości i rytmiczności tego zaopatrzenia. Mimo poważnego tempa wzrostu wyrobów konsumpcyjnych, mimo poważnego wzrostu podaży tych wyrobów oraz artykułów trwałego użytku, w roku 1965 utrzymywały się na rynku wewnętrznym nadal poważne trudności. Podaż towarów nie zaspokajała w pełni wzrastającego popytu na niektóre artykuły, na przykład mięso, na bardziej atrakcyjne asortymenty towarów. Nie zaspokajała zmian w strukturze spożycia, zmian związanych między innymi z nowymi potrzebami młodszych roczników naszego społeczeństwa.</u>
640   - <u xml:id="u-29.14" who="#PosełKrassowskaEugenia">Przyczyny tych trudności były wielokrotnie analizowane i wyjaśniane. Przedstawiony Sejmowi Narodowy Plan Gospodarczy zawiera szeroki, realny plan działania w zakresie poprawienia sytuacji rynkowej. Chociaż była już o tym mowa, trzeba w pełni zaaprobować takie zamierzenia jak:</u>
641   - <u xml:id="u-29.15" who="#PosełKrassowskaEugenia">— pełniejsze niż dotychczas dostosowanie asortymentów produkcji artykułów do aktualnych potrzeb ludności, co praktycznie staje się bardziej wykonalne między innymi przez stworzenie warunków zapewniających elastyczne dostosowywanie w planach operatywnych asortymentów produkcji do aktualnych, rodzących się nowych potrzeb, — dążenie do zwiększenia importu surowców niezbędnych do produkcji rynkowej, — poważny wzrost produkcji tworzyw sztucznych — rozszerzającej krajową bazę produkcyjną przemysłu lekkiego, — ograniczenie eksportu niektórych poszukiwanych na rynku towarów, w tym mięsa i wzrost jego podaży, — dążenie do poprawy jakości i modeli wyrobów trwałego użytku, — ustalenie rezerwy artykułów konsumpcyjnych przeznaczonych na regulację płac i zwiększenie siły nabywczej ludności z innych tytułów, co pozwoli na wyeliminowanie występujących zakłóceń rynkowych, — stabilizacja cen na obecnym poziomie, a w wypadku podniesienia cen na pewne artykuły, szczególnie w związku ze zmianą asortymentu lub jakości, obniżanie cen innych towarów.</u>
642   - <u xml:id="u-29.16" who="#PosełKrassowskaEugenia">Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na konieczność energicznego przeciwdziałania ukrytym, wciąż jeszcze występującym, podwyżkom cen na artykuły przy częstokroć tylko pozornej poprawie ich jakości.</u>
643   - <u xml:id="u-29.17" who="#PosełKrassowskaEugenia">Drugi problem — to sprawa uporządkowania i wzrostu efektywności naszych nakładów inwestycyjnych. W roku ubiegłym, mimo pewnego przekroczenia nakładów inwestycyjnych, mimo zwiększenia liczby obiektów oddawanych do użytku i lepszego wykorzystania produkcyjnego ich użytkowania, piętą achillesową naszej gospodarki było, a zresztą jest do dzisiaj, przekraczanie planowanych lub szacowanych kosztów inwestycji, nieterminowe ich wykonanie, nieosiąganie w ustalonych terminach projektowanej zdolności produkcyjnej zakładów przemysłowych.</u>
644   - <u xml:id="u-29.18" who="#PosełKrassowskaEugenia">Ciąży na planowaniu naszych inwestycji mimo niewątpliwie poważnej poprawy, niedostosowanie planów inwestycyjnych do możliwości wykonawczych. Skutki tych dysproporcji odczuwa dotkliwie przemysł, ale także i inne dziedziny naszego życia, na przykład szkolnictwo wyższe, oświata, gdzie na przykład w roku ubiegłym, mimo wielkich trudności lokalowych i wzrastających potrzeb związanych z wprowadzeniem reformy szkoły podstawowej i szybkim rozwojem szkolnictwa zawodowego z tych właśnie powodów, o których mówiłam, środki na inwestycje nie zostały w pełni wykorzystane.</u>
645   - <u xml:id="u-29.19" who="#PosełKrassowskaEugenia">Zgodzić się trzeba z obywatelem Ministrem Albrechtem, że w roku 1966 istnieją sprzyjające warunki do przezwyciężania tych braków.</u>
646   - <u xml:id="u-29.20" who="#PosełKrassowskaEugenia">Sprzyja temu przede wszystkim mniejsze napięcie planu inwestycyjnego, przyjęcie zasady pełnego zbilansowania zamierzeń inwestycyjnych z możliwościami wykonawstwa (warto sądzę zasugerować, aby w dyskusjach na komisjach sejmowych posłowie zwrócili uwagę na realizację tej zasady w planach poszczególnych resortów); nowe zasady bankowego finansowania inwestycji oraz stosowanie odpowiednich środków dla urealnienia kosztorysów. Przestrzeganie tych zasad w toku wykonania planu powinno stać się przedmiotem szczególnej troski.</u>
647   - <u xml:id="u-29.21" who="#PosełKrassowskaEugenia">Skoro mowa o inwestycjach, z zadowoleniem należy podkreślić wysoki wzrost nakładów inwestycyjnych i budżetowych na naukę, której rosnące znaczenie dla unowocześnienia naszej gospodarki, podnoszenia ogólnego poziomu kultury narodowej, kształtowania świadomości społecznej i umacniania naszej pozycji w świecie trudno przecenić.</u>
648   - <u xml:id="u-29.22" who="#PosełKrassowskaEugenia">Środki przewidziane w planie i budżecie posuwają naprzód sprawę budownictwa mieszkaniowego i stworzą praktyczne warunki dla budownictwa spółdzielczego, którego udział w całości budownictwa mieszkaniowego wzrośnie do 44,8%.</u>
649   - <u xml:id="u-29.23" who="#PosełKrassowskaEugenia">Nie rosną natomiast nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną, na oświatę, zdrowie i kulturę fizyczną.</u>
650   - <u xml:id="u-29.24" who="#PosełKrassowskaEugenia">Trzeba jeszcze raz podkreślić olbrzymie osiągnięcia w tej dziedzinie i olbrzymie wydatki ponoszone dotychczas na te dziedziny naszego życia narodowego. Należy jednak równocześnie wyrazić nadzieję, że jest to stan przejściowy i że dalszy rozwój gospodarki narodowej w latach następnych pozwoli w większym stopniu zaspokoić potrzeby inwestycyjne tych tak ważnych dziedzin naszego życia. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera jak najbardziej racjonalne i pełne wykorzystanie przewidzianych nakładów i jak najbardziej gospodarne dysponowanie wzrostem środków budżetowych. Ciąży ten obowiązek w bardzo poważnym stopniu na radach narodowych.</u>
651   - <u xml:id="u-29.25" who="#PosełKrassowskaEugenia">I problem trzeci. Realizacja założonych zadań planu w zakresie wzrostu produkcji i stopy życiowej ludności uzależniona jest w poważnym stopniu od utrzymania zatrudnienia w granicach zakreślonych planem, zresztą dosyć wysokiego. Z problemem tym borykamy się nie od dziś. Od tego, w jakim stopniu utrzyma się dyscyplinę zatrudnienia i płac, zależy w poważnym stopniu poprawa sytuacji rynkowej, a więc spożycia.</u>
652   - <u xml:id="u-29.26" who="#PosełKrassowskaEugenia">Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że również względy efektywności ekonomicznej nakazują ograniczanie tendencji uzyskiwania większej wydajności płynącej ze wzrostu stanu zatrudnienia przy jednoczesnym niedostatecznym jeszcze wykorzystaniu postępu technicznego i usprawnieniu organizacji produkcji. Ponadplanowy wzrost zatrudnienia, jak już wielokrotnie podkreślano w dyskusjach sejmowych, zwiększa płynność kadr, dezorganizuje pracę, uniemożliwia podniesienie płac pracownikom o wysokich kwalifikacjach, „rozpylając” fundusz płac na dodatkowe zatrudnienie pracowników, z reguły gorzej kwalifikowanych.</u>
653   - <u xml:id="u-29.27" who="#PosełKrassowskaEugenia">Założony w planie wzrost zatrudnienia odpowiada w zasadzie stosunkom demograficznym, a utrzymanie jego poziomu będzie wpływać również hamująco na ucieczkę z rolnictwa, którego rozwój i unowocześnienie słusznie stanowią kluczową pozycję planu narodowego na 1966 r.</u>
654   - <u xml:id="u-29.28" who="#PosełKrassowskaEugenia">Obywatele Posłowie! Należy z zadowoleniem stwierdzić na podstawie wczorajszego referatu Przewodniczącego Komisji Planowania Ob. Stefana Jędrychowskiego, że zaczynamy wyciągać praktyczne wnioski z dyskusji, badań oraz ustaleń IV Plenum KC PZPR w dziedzinie usprawniania metod planowania i zarządzania. Zmierzamy w kierunku realizacji zasady dalszej decentralizacji właśnie w tych dziedzinach.</u>
655   - <u xml:id="u-29.29" who="#PosełKrassowskaEugenia">Mamy na myśli stosowanie takich metod, jak zwiększanie uprawnień i odpowiedzialności zjednoczeń, które przestaną być „skrzynką pocztową” między resortem a przedsiębiorstwem; opieranie planów produkcji i asortymentów na umowie między centralami handlowymi a producentem, stosowanie dodatkowych bodźców ekonomicznych przy przekraczaniu zaplanowanej ilości wyrobów zaklasyfikowanych do przemysłowych wyrobów grupy „A”, legitymującej się standardem światowym i bodźców ujemnych przy przekraczaniu produkcji wyrobów typu przestarzałego, zaliczanych w klasyfikacji przemysłowej do grupy „C”.</u>
656   - <u xml:id="u-29.30" who="#PosełKrassowskaEugenia">Dalej warto podkreślić zmniejszenie ilości centralnych wskaźników dla coraz większej grupy przedsiębiorstw, rozszerzanie zakresu eksperymentów planistycznych.</u>
657   - <u xml:id="u-29.31" who="#PosełKrassowskaEugenia">Obywatel Minister Albrecht omówił wczoraj wyczerpująco nowy system finansowania gospodarki narodowej. Nie wchodząc w szczegóły tego problemu, wypada podkreślić istotne znaczenie ekonomiczne takich zasad, jak oparcie oceny działalności przedsiębiorstw i zjednoczeń na wynikach finansowych, przyjęcie zasady rentowności i korzystania przez przedsiębiorstwo z osiągniętego zysku.</u>
658   - <u xml:id="u-29.32" who="#PosełKrassowskaEugenia">Przedstawiciele naszego Stronnictwa nie raz podnosili z tej trybuny potrzebę zmian w metodach planowania i zarządzania.</u>
659   - <u xml:id="u-29.33" who="#PosełKrassowskaEugenia">Pragniemy wyrazić przekonanie, że wnioski z przeprowadzanych eksperymentów pozwoli na dalsze usprawnienia w tej dziedzinie, odpowiadające potrzebom ekonomicznym naszego kraju i zgodnie z interesem społecznym.</u>
660   - <u xml:id="u-29.34" who="#PosełKrassowskaEugenia">Pragniemy podkreślić, że w dalszej decentralizacji metod planowania i zarządzania widzimy poważne dźwignie zwiększania energii i odpowiedzialności społecznej, bliższe zaangażowanie świata pracy w procesie zarządzania, podnoszenia świadomości społecznej.</u>
661   - <u xml:id="u-29.35" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wydaje się również, że jest potrzeba przygotowania i podjęcia właściwych decyzji w sprawie planowania drobnej wytwórczości, jak się wydaje niedostatecznie jeszcze zaawansowanych. Istnieją dysproporcje między zdecentralizowanym systemem zarządzania drobnej wytwórczości a zasadami jej planowania, które nie wpływają korzystnie na strukturę produkcji drobnej wytwórczości, lecz wytwarzają warunki bardziej korzystne dla materiałochłonnej produkcji zaopatrzeniowej, niż pracochłonnej i rynkowej.</u>
662   - <u xml:id="u-29.36" who="#PosełKrassowskaEugenia">Nie wchodząc bliżej w meritum sprawy, pragnę zasygnalizować, że Stronnictwo nasze — na podstawie postulatów Komitetu Drobnej Wytwórczości, prac komisji powołanej w ubiegłym roku przez Przewodniczącego Komisji Planowania oraz eksperymentu planistycznego w drobnej wytwórczości wprowadzonego w lipcu bieżącego roku w 4 województwach — zajmie się głębszą analizą tego zagadnienia i opracowaniem odpowiednich propozycji.</u>
663   - <u xml:id="u-29.37" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wysoka Izbo! W miarę rozwoju gospodarczego naszego kraju coraz poważniejszą rolę w podnoszeniu jego poziomu odgrywają kwalifikacje kadr. Coraz też większą rolę mają do spełnienia szeroko pojęte usługi w dziedzinie ochrony zdrowia, oświaty, kultury, turystyki, nie pozostające bez wpływu na wyniki produkcyjne.</u>
664   - <u xml:id="u-29.38" who="#PosełKrassowskaEugenia">Rolą szeroko pojętych usług zajmowało się III plenum naszego Stronnictwa i ten problem omawialiśmy obszernie między innymi z trybuny sejmowej. Nie zamierzam więc rozwijać i uzasadniać naszego stanowiska. Pragnę zasygnalizować potrzebę bliższej analizy ekonomicznej tego problemu.</u>
665   - <u xml:id="u-29.39" who="#PosełKrassowskaEugenia">Badaniem ekonomicznych efektów szeroko pojętych usług, szczególnie oświaty, ostatnio coraz intensywniej zajmuje się nauka wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Również uczeni Związku Radzieckiego podjęli próby obliczenia ekonomicznych skutków wzrostu wykształcenia kadr, szczególnie jego wpływu na wydajność pracy. Problem jest niezmiernie skomplikowany. Wyda je się pożądane, by zachęcić naszych ekonomistów do głębszego zbadania wpływu sfery tak zwanej działalności nieprodukcyjnej na kształtowanie się dochodu narodowego, nad ustaleniem prawidłowego udziału zatrudnienia w dziedzinie szeroko pojętych usług wśród ogółu zatrudnionych. Na marginesie znowu warto podkreślić, że w Polsce dopiero w 1980 r. zatrudnienie w szeroko pojętych usługach osiągnie poziom Związku Radzieckiego z roku 1939.</u>
666   - <u xml:id="u-29.40" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wyniki badań w tej dziedzinie mogą stworzyć naukowe przesłanki do właściwego ukształtowania udziału sfery działalności nieprodukcyjnej w dochodzie narodowym.</u>
667   - <u xml:id="u-29.41" who="#PosełKrassowskaEugenia">Chciałabym zatrzymać się także nad zagadnieniem rozwoju usług rynkowo-materiałowych, a w szczególności usług remontowo-naprawczych, wykonywanych przez uspołecznione i nieuspołecznione zakłady drobnej wytwórczości, obrotu towarowego i gospodarki komunalnej. Usługi tego typu mają istotne znaczenie dla harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej i dla zaspokojenia rosnących potrzeb ludności.</u>
668   - <u xml:id="u-29.42" who="#PosełKrassowskaEugenia">Zgodnie z założeniami planu na rok 1966 i wytycznymi ogólnymi na rok 1967, gospodarkę naszą będzie przecież cechować stały postęp w dziedzinie wyposażenia aparatu wytwórczego w coraz liczniejsze, nowoczesne urządzenia do mechanizacji procesów produkcyjnych, jak też zachodzić będzie poważny postęp w dziedzinie elektryfikacji kraju, w dziedzinie rozwoju motoryzacji, usprzętowienia i uprzemysłowienia gospodarstw rolnych oraz kółek rolniczych.</u>
669   - <u xml:id="u-29.43" who="#PosełKrassowskaEugenia">Konsekwencją dalszego rozwoju gospodarczego kraju i poprawy stopy życiowej ludności będzie stały wzrost popytu ludności i gospodarki uspołecznionej na różnorakie usługi, które zapobiegają między innymi pomniejszaniu oraz zbyt szybkiemu zużywaniu majątku trwałego.</u>
670   - <u xml:id="u-29.44" who="#PosełKrassowskaEugenia">Szczególne znaczenie ma rozwój usług, zwłaszcza konserwacyjno-remontowych, przy przechodzeniu od ekstensywnych do intensywnych form gospodarowania, opartych na wysokim wykorzystaniu istniejącego potencjału wytwórczego. W niektórych dziedzinach naszej gospodarki, na przykład w rolnictwie, niedostateczny rozwój sieci placówek usługowych stawał się wręcz hamulcem w rozwoju produkcji rolnej. Przez wiele lat w naszej gospodarce narodowej problem rozwoju sieci usług remontowo-konserwacyjnych nie był w pełni doceniany, a nakłady inwestycyjne na zakupy nowych maszyn i urządzeń dla nowo wznoszonych zakładów produkcyjnych — nie w pełni skorelowane z rozwojem sieci placówek usługowo-konserwacyjnych.</u>
671   - <u xml:id="u-29.45" who="#PosełKrassowskaEugenia">Pragnę podkreślić dwa nowe elementy, które wymagają zwrócenia szczególnej uwagi na rozwój usług remontowo-naprawczych. Są to:</u>
672   - <u xml:id="u-29.46" who="#PosełKrassowskaEugenia">— wzrost dochodów ludności wiejskiej, który znajduje coraz większe ujście w działalności inwestycyjnej, która będzie powodować wzrost zapotrzebowania na usługi remontowo-naprawcze, — skutki nowej polityki czynszowej. Podwyżka czynszów przeprowadzona w bieżącym roku umożliwia podwyższenie średnio w kraju wydatków na eksploatację i remonty bieżące budynków mieszkalnych z 25 do przeszło 36 zł na jeden metr kwadratowy. Bez właściwej bazy remontowo-naprawczej realizacja tego zadania nie będzie możliwa.</u>
673   - <u xml:id="u-29.47" who="#PosełKrassowskaEugenia">Mimo wyraźnej poprawy, w ostatnich latach ciągle niedostatecznie przedstawia się sprawa przygotowania nowych kadr do placówek usługowych omawianego typu. Programy szkolenia zawodowego, mimo poważnej ostatnio poprawy, nie są w pełni dostosowane do wymagań gospodarki narodowej i poszczególnych terenów. Problemy te muszą znajdować się w polu widzenia naszych zamierzeń także na 1966 rok, a rozwój usług powinien być rozpatrywany w sposób bardziej kompleksowy, w ścisłym powiązaniu z produkcją.</u>
674   - <u xml:id="u-29.48" who="#PosełKrassowskaEugenia">Przyśpieszenie rozwoju usług należy uznać za problem wielkiej wagi, mający istotne znaczenie — jak podkreślałam — dla poprawy sytuacji rynkowej.</u>
675   - <u xml:id="u-29.49" who="#PosełKrassowskaEugenia">Cieszy nas troska o rozwój rzemiosła zaprezentowana w projekcie budżetu państwa. A więc nadal mają być stosowane dogodne, zryczałtowane formy opodatkowania, ułatwiające rozwijanie działalności rzemieślników, zwłaszcza świadczących usługi; utrzymane zostaną dwuletnie zwolnienia od podatku dla nowo założonych usługowych warsztatów rzemieślniczych w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Zamierza się rozszerzyć zakres stosowania niższej skali podatku dochodowego na rzemiosło usługowe, zatrudniające do 4 czeladników oraz średniej wielkości rzemiosło produkcyjne, co odpowiada powszechnie wysuwanym postulatom rzemiosła. Zamierza się upowszechnić zryczałtowany wymiar podatku obrotowego i dochodowego od zakładów działających w ramach rzemieślniczych spółdzielni zaopatrzenia i zbytu.</u>
676   - <u xml:id="u-29.50" who="#PosełKrassowskaEugenia">Jest to jeszcze jedno centralne zielone światło dla stabilizacji zawodowej i rozwoju rzemiosła. Niestety, napływają sygnały, że centralne zalecenia nie zawsze są realizowane w terenie. Trzeba większej energii i troski rad narodowych, aby słuszna polityka rządu nie natrafiała na sprzeczne z interesem społecznym hamulce.</u>
677   - <u xml:id="u-29.51" who="#PosełKrassowskaEugenia">W dalszej dyskusji rozwiniemy problematykę rzemiosła, a szczególnie problemy związane z jego przechodzeniem do wyższych form organizacyjnych na tle współpracy samorządu rzemieślniczego z rzemieślniczą spółdzielczością zaopatrzenia i zbytu.</u>
678   - <u xml:id="u-29.52" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wysoki Sejmie! Akcentując znaczenie szeroko pojętych usług, mam na myśli sfery działalności pozaprodukcyjnej zarówno zawodów inteligenckich, jak i rzemieślniczych, szczególną wagę przywiązywaliśmy i przywiązujemy do rozwoju tych usług w małych miastach. W nich właśnie aktywizacja i rozwój usług mogą odegrać istotną rolę.</u>
679   - <u xml:id="u-29.53" who="#PosełKrassowskaEugenia">Działacze Stronnictwa Demokratycznego zarówno pracownicy umysłowi, jak i rzemieślnicy, podjęli w małych miastach liczne konkretne inicjatywy, zmierzające do rozwoju drobnej wytwórczości i rzemiosła. Mają one na celu wykorzystanie miejscowych surowców, tworzenie zaplecza usługowego dla wsi. Podejmują również wiele inicjatyw w zakresie rozwoju turystyki i kultury regionalnej.</u>
680   - <u xml:id="u-29.54" who="#PosełKrassowskaEugenia">We współdziałaniu z aktywem sojuszniczych partii rozwija nasz aktyw swą działalność przede wszystkim w ramach czynów społecznych. Trzeba stwierdzić, że w radach narodowych istnieje głębokie zrozumienie dla problemu małych miast. Wiadomo, że została stworzona rezerwa w wysokości 1,5-miliardowego funduszu na rozwój małych miast. Te niebagatelne środki państwowe wesprą poważnie społeczny wysiłek małych miast. Powstaje więc większa szansa uzyskania w aktywizacji małych miast poważniejszych rezultatów. Stronnictwo nasze w dalszym ciągu będzie wiele uwagi poświęcać ternu zagadnieniu.</u>
681   - <u xml:id="u-29.55" who="#PosełKrassowskaEugenia">Wysoki Sejmie! Zadania ilościowe planu na rok 1966 zostały ustalone realnie i rozważnie, przy czym zawarte są w planie rezerwy, umożliwiające uzyskanie wyższych rezultatów.</u>
682   - <u xml:id="u-29.56" who="#PosełKrassowskaEugenia">Zawiera on szereg instrumentów pozwalających rezerwy te właściwie wykorzystać. Mówili o nich moi przedmówcy. Równocześnie plan stawia znacznie wyższe wymagania jakościowe, wymaga coraz wyższych kwalifikacji fachowych od kadr, umiejętności organizatorskich, zerwania z rutyną, wymaga umiejętności wykrywania tych rezerw we własnym zakładzie pracy, umiejętności wyboru najlepszych rozwiązań, wymaga odwagi w decyzjach i samodzielności.</u>
683   - <u xml:id="u-29.57" who="#PosełKrassowskaEugenia">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, w pełni popiera założenia przedstawione w projektach uchwal rządowych Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu państwa stwierdzając, że stanowią one istotną podstawę do tego, aby po wszechstronnej dyskusji przybrać kształt odpowiadający żywotnym interesom i potrzebom naszego kraju.</u>
  626 + <u xml:id="u-29.0" who="#EugeniaKrassowska">Obywatelu Marszałku, Obywatele Posłowie! Tegoroczna debata nad Narodowym Planem Gospodarczym i budżetem państwa ma znaczenie szczególne. Rok 1966 otwiera bowiem nowy okres rozwoju naszego kraju, jest pierwszym rokiem nowego planu 5-letniego.</u>
  627 + <u xml:id="u-29.1" who="#EugeniaKrassowska">Co prawda projekt uchwały o 5-letnim planie zostanie przedstawiony Sejmowi — jak informował Przewodniczący Komisji Planowania ob. Stefan Jędrychowski — w pierwszym kwartale 1966 r. Należy jednak z uznaniem stwierdzić fakt, że równocześnie z przedstawionymi założeniami planu na rok 1966 zostały przedstawione podstawowe kierunki rozwoju gospodarki na rok 1967.</u>
  628 + <u xml:id="u-29.2" who="#EugeniaKrassowska">Przyjęcie systemu planowania dwuletniego świadczy o stałym postępie w metodologii planowania dotyczącego rozwoju naszego kraju. System bowiem planowania dwuletniego pozwala na głębszą ocenę kierunków rozwojowych, na bardziej wszechstronną analizę i wyciągnięcie słusznych wniosków, na wcześniejszą konkretyzację i uszczegółowienie założeń drugiego roku.</u>
  629 + <u xml:id="u-29.3" who="#EugeniaKrassowska">Wziąć też trzeba pod uwagę, że podstawowe założenia nowej pięciolatki są znane. Zostały one sformułowane na IV Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wiele uwagi poświęcały im ostatnie kongresy partii sojuszniczych: IV Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i VIII Kongres naszego Stronnictwa. O podstawowych kierunkach, związanych z uchwaleniem i realizacją nowego planu, mówił Obywatel Premier w swoim exposé podczas pierwszej sesji nowej kadencji naszego Sejmu.</u>
  630 + <u xml:id="u-29.4" who="#EugeniaKrassowska">Spodziewać się należy, że dyskusja szczególną uwagę poświęci tym problemom, których prawidłowe rozwiązanie powinno stworzyć pomyślny start dla całego planu 5-letniego, stworzyć pomyślne przesłanki dla jego realizacji.</u>
  631 + <u xml:id="u-29.5" who="#EugeniaKrassowska">Analiza podstawowych dziedzin naszej gospodarki i wyników finansowych działalności gospodarczej za rok 1965, przedstawiona w obu wczorajszych referatach — opartych na wszechstronnych danych, których nie zamierzam powtarzać — pozwala w pełni zgodzić się z wyrażoną w nich opinią, że rok 1965, nie wolny od słabości i dysproporcji, pomyślnie kończy bieżące pięciolecie. W sumie stwierdzić można, że startujemy pomyślnie, że odzyskaliśmy zachwianą w okresie ostatnich lat szybką dynamikę wzrostu, uzyskaliśmy większe zrównoważenie naszego rozwoju gospodarczego.</u>
  632 + <u xml:id="u-29.6" who="#EugeniaKrassowska">Podstawowe zadania i kierunki planu zmierzają z jednej strony do utrwalenia i umocnienia obecnych osiągnięć, z drogiej zaś — zakładają konieczność przezwyciężenia powstałych opóźnień i dysproporcji.</u>
  633 + <u xml:id="u-29.7" who="#EugeniaKrassowska">Obywatele Posłowie! Ze względu na to, że jest to pierwsze czytanie przedstawionych projektów uchwał rządowych o Narodowym Planie Gospodarczym i budżecie państwa nie podejmuję szczegółowej analizy kierunków i zadań w nich zawartych. Należy spodziewać się, że zgodnie z naszą tradycją sejmową staną się one przedmiotem ożywionej dyskusji zarówno w komisjach, jak też podczas debaty plenarnej. W dyskusji tej, w ramach swych możliwości wezmą jak najaktywniejszy udział również posłowie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego.</u>
  634 + <u xml:id="u-29.8" who="#EugeniaKrassowska">Pragnę ograniczyć się do kilku elementów, które mają szczególne znaczenie, jak się wydaje, dla dalszego harmonijnego rozwoju naszej gospodarki, gdyż pozwolą wyeliminować lub co najmniej złagodzić zakłócenia, które w tej gospodarce występowały. Chcę również zasygnalizować te problemy nowego planu, na których Stronnictwo nasze pragnie skupić uwagę, zgodnie z programowymi założeniami swej działalności.</u>
  635 + <u xml:id="u-29.9" who="#EugeniaKrassowska">Za jak najbardziej słuszną należy uznać podstawową zasadę konstrukcji obecnego planu. Ma on zapewnić w pełni zbilansowany, harmonijny rozwój gospodarki narodowej przy równoczesnym rozwiązywaniu najbardziej dokuczliwych niedociągnięć i braków oraz stworzyć podstawy do dalszego, szybszego, harmonijnego rozwoju ekonomicznego naszego kraju w okresie pięciolecia 1966–1970. Zasada ta odpowiada szerokiemu zapotrzebowaniu społecznemu.</u>
  636 + <u xml:id="u-29.10" who="#EugeniaKrassowska">Z zadowoleniem przyjąć trzeba również fakt, że budżet na miarę możliwości zabezpiecza zadania gospodarcze i niezbędne potrzeby społeczne zbliżającego się roku 1966, że jest budżetem — jak stwierdził wczoraj Minister Albrecht — zrównoważonym. Plan gospodarczy i budżet zakładają dalsze, ale stosunkowo umiarkowane tempo rozwoju na rok 1966, co niewątpliwie świadczy o wzrastającej realności naszego planowania. Plan zakłada niższe niż w ubiegłym roku tempo wzrostu produkcji przemysłowej, ostrożnie planuje wzrost produkcji rolnej, bardziej realnie zakłada wzrost wydajności pracy. Przewiduje nieco niższe tempo wzrostu dochodu narodowego, który w naszym średnio rozwiniętym kraju w sposób istotny zależy od wyników produkcji rolnej, na co wpływają również i czynniki niewymierne, jak warunki atmosferyczne. Na tle wyników pomyślnego i odznaczającego się wysoką dynamiką rozwoju gospodarczego roku 1965 rodzi się pytanie, czy słusznie plan na 1966 r. zakłada bardziej umiarkowane tempo rozwoju gospodarczego. Trzeba odpowiedzieć na to pytanie jak najbardziej twierdząco.</u>
  637 + <u xml:id="u-29.11" who="#EugeniaKrassowska">Bardziej umiarkowane tempo wzrostu rozwoju gospodarki narodowej umożliwia — jak już podkreślali moi przedmówcy — stworzenie odpowiednich rezerw rynkowych, inwestycyjnych i finansowych, pozwala uniknąć niepożądanych zakłóceń, które od czasu do czasu nękały naszą gospodarkę.</u>
  638 + <u xml:id="u-29.12" who="#EugeniaKrassowska">Mniejsze napięcie zadań wpłynie dobroczynnie na podniesienie jakości produkcji, zgodnie z rosnącymi wymaganiami ludności i związanego z nami umowami handlowymi odbiorcy zagranicznego, umożliwi wzbogacenie jej asortymentu oraz dokonywanie zmian asortymentów zgodnie z aktualnymi potrzebami. Pozwala wreszcie skoncentrować większą uwagę, zgodnie z założeniami planu, na powszechnym wprowadzaniu postępu technicznego i organizacyjnego w zakładach pracy. Jednym słowem lepiej odpowiada potrzebom unowocześnienia naszej produkcji, przyczyni się do produkowania coraz większej ilości towarów odpowiadających standardom światowym. Rozwaga i realność planowania zapewniają maksymalną gwarancję wykonania planu, a poprzez właściwe wykorzystanie rezerw dają możliwość uzyskiwania wyższych wyników. Stworzenie warunków stabilności i zrównoważenia gospodarki narodowej ma nie dające się ująć w wymiernych kategoriach efekty społeczne, wyrażające się w poczuciu stabilności sytuacji życiowej ludzi pracy.</u>
  639 + <u xml:id="u-29.13" who="#EugeniaKrassowska">Wychodząc z tych ogólnych uwag, dotyczących planu, pragnę poruszyć trzy istotne problemy omawianych przedłożeń rządowych. Jednym z węzłowych zadań planu na rok 1966 jest poprawa sytuacji na rynku wewnętrznym. Chodzi o poprawę zaopatrzenia ludności w niezbędne artykuły, poprawę ciągłości i rytmiczności tego zaopatrzenia. Mimo poważnego tempa wzrostu wyrobów konsumpcyjnych, mimo poważnego wzrostu podaży tych wyrobów oraz artykułów trwałego użytku, w roku 1965 utrzymywały się na rynku wewnętrznym nadal poważne trudności. Podaż towarów nie zaspokajała w pełni wzrastającego popytu na niektóre artykuły, na przykład mięso, na bardziej atrakcyjne asortymenty towarów. Nie zaspokajała zmian w strukturze spożycia, zmian związanych między innymi z nowymi potrzebami młodszych roczników naszego społeczeństwa.</u>
  640 + <u xml:id="u-29.14" who="#EugeniaKrassowska">Przyczyny tych trudności były wielokrotnie analizowane i wyjaśniane. Przedstawiony Sejmowi Narodowy Plan Gospodarczy zawiera szeroki, realny plan działania w zakresie poprawienia sytuacji rynkowej. Chociaż była już o tym mowa, trzeba w pełni zaaprobować takie zamierzenia jak:</u>
  641 + <u xml:id="u-29.15" who="#EugeniaKrassowska">— pełniejsze niż dotychczas dostosowanie asortymentów produkcji artykułów do aktualnych potrzeb ludności, co praktycznie staje się bardziej wykonalne między innymi przez stworzenie warunków zapewniających elastyczne dostosowywanie w planach operatywnych asortymentów produkcji do aktualnych, rodzących się nowych potrzeb, — dążenie do zwiększenia importu surowców niezbędnych do produkcji rynkowej, — poważny wzrost produkcji tworzyw sztucznych — rozszerzającej krajową bazę produkcyjną przemysłu lekkiego, — ograniczenie eksportu niektórych poszukiwanych na rynku towarów, w tym mięsa i wzrost jego podaży, — dążenie do poprawy jakości i modeli wyrobów trwałego użytku, — ustalenie rezerwy artykułów konsumpcyjnych przeznaczonych na regulację płac i zwiększenie siły nabywczej ludności z innych tytułów, co pozwoli na wyeliminowanie występujących zakłóceń rynkowych, — stabilizacja cen na obecnym poziomie, a w wypadku podniesienia cen na pewne artykuły, szczególnie w związku ze zmianą asortymentu lub jakości, obniżanie cen innych towarów.</u>
  642 + <u xml:id="u-29.16" who="#EugeniaKrassowska">Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na konieczność energicznego przeciwdziałania ukrytym, wciąż jeszcze występującym, podwyżkom cen na artykuły przy częstokroć tylko pozornej poprawie ich jakości.</u>
  643 + <u xml:id="u-29.17" who="#EugeniaKrassowska">Drugi problem — to sprawa uporządkowania i wzrostu efektywności naszych nakładów inwestycyjnych. W roku ubiegłym, mimo pewnego przekroczenia nakładów inwestycyjnych, mimo zwiększenia liczby obiektów oddawanych do użytku i lepszego wykorzystania produkcyjnego ich użytkowania, piętą achillesową naszej gospodarki było, a zresztą jest do dzisiaj, przekraczanie planowanych lub szacowanych kosztów inwestycji, nieterminowe ich wykonanie, nieosiąganie w ustalonych terminach projektowanej zdolności produkcyjnej zakładów przemysłowych.</u>
  644 + <u xml:id="u-29.18" who="#EugeniaKrassowska">Ciąży na planowaniu naszych inwestycji mimo niewątpliwie poważnej poprawy, niedostosowanie planów inwestycyjnych do możliwości wykonawczych. Skutki tych dysproporcji odczuwa dotkliwie przemysł, ale także i inne dziedziny naszego życia, na przykład szkolnictwo wyższe, oświata, gdzie na przykład w roku ubiegłym, mimo wielkich trudności lokalowych i wzrastających potrzeb związanych z wprowadzeniem reformy szkoły podstawowej i szybkim rozwojem szkolnictwa zawodowego z tych właśnie powodów, o których mówiłam, środki na inwestycje nie zostały w pełni wykorzystane.</u>
  645 + <u xml:id="u-29.19" who="#EugeniaKrassowska">Zgodzić się trzeba z obywatelem Ministrem Albrechtem, że w roku 1966 istnieją sprzyjające warunki do przezwyciężania tych braków.</u>
  646 + <u xml:id="u-29.20" who="#EugeniaKrassowska">Sprzyja temu przede wszystkim mniejsze napięcie planu inwestycyjnego, przyjęcie zasady pełnego zbilansowania zamierzeń inwestycyjnych z możliwościami wykonawstwa (warto sądzę zasugerować, aby w dyskusjach na komisjach sejmowych posłowie zwrócili uwagę na realizację tej zasady w planach poszczególnych resortów); nowe zasady bankowego finansowania inwestycji oraz stosowanie odpowiednich środków dla urealnienia kosztorysów. Przestrzeganie tych zasad w toku wykonania planu powinno stać się przedmiotem szczególnej troski.</u>
  647 + <u xml:id="u-29.21" who="#EugeniaKrassowska">Skoro mowa o inwestycjach, z zadowoleniem należy podkreślić wysoki wzrost nakładów inwestycyjnych i budżetowych na naukę, której rosnące znaczenie dla unowocześnienia naszej gospodarki, podnoszenia ogólnego poziomu kultury narodowej, kształtowania świadomości społecznej i umacniania naszej pozycji w świecie trudno przecenić.</u>
  648 + <u xml:id="u-29.22" who="#EugeniaKrassowska">Środki przewidziane w planie i budżecie posuwają naprzód sprawę budownictwa mieszkaniowego i stworzą praktyczne warunki dla budownictwa spółdzielczego, którego udział w całości budownictwa mieszkaniowego wzrośnie do 44,8%.</u>
  649 + <u xml:id="u-29.23" who="#EugeniaKrassowska">Nie rosną natomiast nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną, na oświatę, zdrowie i kulturę fizyczną.</u>
  650 + <u xml:id="u-29.24" who="#EugeniaKrassowska">Trzeba jeszcze raz podkreślić olbrzymie osiągnięcia w tej dziedzinie i olbrzymie wydatki ponoszone dotychczas na te dziedziny naszego życia narodowego. Należy jednak równocześnie wyrazić nadzieję, że jest to stan przejściowy i że dalszy rozwój gospodarki narodowej w latach następnych pozwoli w większym stopniu zaspokoić potrzeby inwestycyjne tych tak ważnych dziedzin naszego życia. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera jak najbardziej racjonalne i pełne wykorzystanie przewidzianych nakładów i jak najbardziej gospodarne dysponowanie wzrostem środków budżetowych. Ciąży ten obowiązek w bardzo poważnym stopniu na radach narodowych.</u>
  651 + <u xml:id="u-29.25" who="#EugeniaKrassowska">I problem trzeci. Realizacja założonych zadań planu w zakresie wzrostu produkcji i stopy życiowej ludności uzależniona jest w poważnym stopniu od utrzymania zatrudnienia w granicach zakreślonych planem, zresztą dosyć wysokiego. Z problemem tym borykamy się nie od dziś. Od tego, w jakim stopniu utrzyma się dyscyplinę zatrudnienia i płac, zależy w poważnym stopniu poprawa sytuacji rynkowej, a więc spożycia.</u>
  652 + <u xml:id="u-29.26" who="#EugeniaKrassowska">Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że również względy efektywności ekonomicznej nakazują ograniczanie tendencji uzyskiwania większej wydajności płynącej ze wzrostu stanu zatrudnienia przy jednoczesnym niedostatecznym jeszcze wykorzystaniu postępu technicznego i usprawnieniu organizacji produkcji. Ponadplanowy wzrost zatrudnienia, jak już wielokrotnie podkreślano w dyskusjach sejmowych, zwiększa płynność kadr, dezorganizuje pracę, uniemożliwia podniesienie płac pracownikom o wysokich kwalifikacjach, „rozpylając” fundusz płac na dodatkowe zatrudnienie pracowników, z reguły gorzej kwalifikowanych.</u>
  653 + <u xml:id="u-29.27" who="#EugeniaKrassowska">Założony w planie wzrost zatrudnienia odpowiada w zasadzie stosunkom demograficznym, a utrzymanie jego poziomu będzie wpływać również hamująco na ucieczkę z rolnictwa, którego rozwój i unowocześnienie słusznie stanowią kluczową pozycję planu narodowego na 1966 r.</u>
  654 + <u xml:id="u-29.28" who="#EugeniaKrassowska">Obywatele Posłowie! Należy z zadowoleniem stwierdzić na podstawie wczorajszego referatu Przewodniczącego Komisji Planowania Ob. Stefana Jędrychowskiego, że zaczynamy wyciągać praktyczne wnioski z dyskusji, badań oraz ustaleń IV Plenum KC PZPR w dziedzinie usprawniania metod planowania i zarządzania. Zmierzamy w kierunku realizacji zasady dalszej decentralizacji właśnie w tych dziedzinach.</u>
  655 + <u xml:id="u-29.29" who="#EugeniaKrassowska">Mamy na myśli stosowanie takich metod, jak zwiększanie uprawnień i odpowiedzialności zjednoczeń, które przestaną być „skrzynką pocztową” między resortem a przedsiębiorstwem; opieranie planów produkcji i asortymentów na umowie między centralami handlowymi a producentem, stosowanie dodatkowych bodźców ekonomicznych przy przekraczaniu zaplanowanej ilości wyrobów zaklasyfikowanych do przemysłowych wyrobów grupy „A”, legitymującej się standardem światowym i bodźców ujemnych przy przekraczaniu produkcji wyrobów typu przestarzałego, zaliczanych w klasyfikacji przemysłowej do grupy „C”.</u>
  656 + <u xml:id="u-29.30" who="#EugeniaKrassowska">Dalej warto podkreślić zmniejszenie ilości centralnych wskaźników dla coraz większej grupy przedsiębiorstw, rozszerzanie zakresu eksperymentów planistycznych.</u>
  657 + <u xml:id="u-29.31" who="#EugeniaKrassowska">Obywatel Minister Albrecht omówił wczoraj wyczerpująco nowy system finansowania gospodarki narodowej. Nie wchodząc w szczegóły tego problemu, wypada podkreślić istotne znaczenie ekonomiczne takich zasad, jak oparcie oceny działalności przedsiębiorstw i zjednoczeń na wynikach finansowych, przyjęcie zasady rentowności i korzystania przez przedsiębiorstwo z osiągniętego zysku.</u>
  658 + <u xml:id="u-29.32" who="#EugeniaKrassowska">Przedstawiciele naszego Stronnictwa nie raz podnosili z tej trybuny potrzebę zmian w metodach planowania i zarządzania.</u>
  659 + <u xml:id="u-29.33" who="#EugeniaKrassowska">Pragniemy wyrazić przekonanie, że wnioski z przeprowadzanych eksperymentów pozwoli na dalsze usprawnienia w tej dziedzinie, odpowiadające potrzebom ekonomicznym naszego kraju i zgodnie z interesem społecznym.</u>
  660 + <u xml:id="u-29.34" who="#EugeniaKrassowska">Pragniemy podkreślić, że w dalszej decentralizacji metod planowania i zarządzania widzimy poważne dźwignie zwiększania energii i odpowiedzialności społecznej, bliższe zaangażowanie świata pracy w procesie zarządzania, podnoszenia świadomości społecznej.</u>
  661 + <u xml:id="u-29.35" who="#EugeniaKrassowska">Wydaje się również, że jest potrzeba przygotowania i podjęcia właściwych decyzji w sprawie planowania drobnej wytwórczości, jak się wydaje niedostatecznie jeszcze zaawansowanych. Istnieją dysproporcje między zdecentralizowanym systemem zarządzania drobnej wytwórczości a zasadami jej planowania, które nie wpływają korzystnie na strukturę produkcji drobnej wytwórczości, lecz wytwarzają warunki bardziej korzystne dla materiałochłonnej produkcji zaopatrzeniowej, niż pracochłonnej i rynkowej.</u>
  662 + <u xml:id="u-29.36" who="#EugeniaKrassowska">Nie wchodząc bliżej w meritum sprawy, pragnę zasygnalizować, że Stronnictwo nasze — na podstawie postulatów Komitetu Drobnej Wytwórczości, prac komisji powołanej w ubiegłym roku przez Przewodniczącego Komisji Planowania oraz eksperymentu planistycznego w drobnej wytwórczości wprowadzonego w lipcu bieżącego roku w 4 województwach — zajmie się głębszą analizą tego zagadnienia i opracowaniem odpowiednich propozycji.</u>
  663 + <u xml:id="u-29.37" who="#EugeniaKrassowska">Wysoka Izbo! W miarę rozwoju gospodarczego naszego kraju coraz poważniejszą rolę w podnoszeniu jego poziomu odgrywają kwalifikacje kadr. Coraz też większą rolę mają do spełnienia szeroko pojęte usługi w dziedzinie ochrony zdrowia, oświaty, kultury, turystyki, nie pozostające bez wpływu na wyniki produkcyjne.</u>
  664 + <u xml:id="u-29.38" who="#EugeniaKrassowska">Rolą szeroko pojętych usług zajmowało się III plenum naszego Stronnictwa i ten problem omawialiśmy obszernie między innymi z trybuny sejmowej. Nie zamierzam więc rozwijać i uzasadniać naszego stanowiska. Pragnę zasygnalizować potrzebę bliższej analizy ekonomicznej tego problemu.</u>
  665 + <u xml:id="u-29.39" who="#EugeniaKrassowska">Badaniem ekonomicznych efektów szeroko pojętych usług, szczególnie oświaty, ostatnio coraz intensywniej zajmuje się nauka wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Również uczeni Związku Radzieckiego podjęli próby obliczenia ekonomicznych skutków wzrostu wykształcenia kadr, szczególnie jego wpływu na wydajność pracy. Problem jest niezmiernie skomplikowany. Wyda je się pożądane, by zachęcić naszych ekonomistów do głębszego zbadania wpływu sfery tak zwanej działalności nieprodukcyjnej na kształtowanie się dochodu narodowego, nad ustaleniem prawidłowego udziału zatrudnienia w dziedzinie szeroko pojętych usług wśród ogółu zatrudnionych. Na marginesie znowu warto podkreślić, że w Polsce dopiero w 1980 r. zatrudnienie w szeroko pojętych usługach osiągnie poziom Związku Radzieckiego z roku 1939.</u>
  666 + <u xml:id="u-29.40" who="#EugeniaKrassowska">Wyniki badań w tej dziedzinie mogą stworzyć naukowe przesłanki do właściwego ukształtowania udziału sfery działalności nieprodukcyjnej w dochodzie narodowym.</u>
  667 + <u xml:id="u-29.41" who="#EugeniaKrassowska">Chciałabym zatrzymać się także nad zagadnieniem rozwoju usług rynkowo-materiałowych, a w szczególności usług remontowo-naprawczych, wykonywanych przez uspołecznione i nieuspołecznione zakłady drobnej wytwórczości, obrotu towarowego i gospodarki komunalnej. Usługi tego typu mają istotne znaczenie dla harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej i dla zaspokojenia rosnących potrzeb ludności.</u>
  668 + <u xml:id="u-29.42" who="#EugeniaKrassowska">Zgodnie z założeniami planu na rok 1966 i wytycznymi ogólnymi na rok 1967, gospodarkę naszą będzie przecież cechować stały postęp w dziedzinie wyposażenia aparatu wytwórczego w coraz liczniejsze, nowoczesne urządzenia do mechanizacji procesów produkcyjnych, jak też zachodzić będzie poważny postęp w dziedzinie elektryfikacji kraju, w dziedzinie rozwoju motoryzacji, usprzętowienia i uprzemysłowienia gospodarstw rolnych oraz kółek rolniczych.</u>
  669 + <u xml:id="u-29.43" who="#EugeniaKrassowska">Konsekwencją dalszego rozwoju gospodarczego kraju i poprawy stopy życiowej ludności będzie stały wzrost popytu ludności i gospodarki uspołecznionej na różnorakie usługi, które zapobiegają między innymi pomniejszaniu oraz zbyt szybkiemu zużywaniu majątku trwałego.</u>
  670 + <u xml:id="u-29.44" who="#EugeniaKrassowska">Szczególne znaczenie ma rozwój usług, zwłaszcza konserwacyjno-remontowych, przy przechodzeniu od ekstensywnych do intensywnych form gospodarowania, opartych na wysokim wykorzystaniu istniejącego potencjału wytwórczego. W niektórych dziedzinach naszej gospodarki, na przykład w rolnictwie, niedostateczny rozwój sieci placówek usługowych stawał się wręcz hamulcem w rozwoju produkcji rolnej. Przez wiele lat w naszej gospodarce narodowej problem rozwoju sieci usług remontowo-konserwacyjnych nie był w pełni doceniany, a nakłady inwestycyjne na zakupy nowych maszyn i urządzeń dla nowo wznoszonych zakładów produkcyjnych — nie w pełni skorelowane z rozwojem sieci placówek usługowo-konserwacyjnych.</u>
  671 + <u xml:id="u-29.45" who="#EugeniaKrassowska">Pragnę podkreślić dwa nowe elementy, które wymagają zwrócenia szczególnej uwagi na rozwój usług remontowo-naprawczych. Są to:</u>
  672 + <u xml:id="u-29.46" who="#EugeniaKrassowska">— wzrost dochodów ludności wiejskiej, który znajduje coraz większe ujście w działalności inwestycyjnej, która będzie powodować wzrost zapotrzebowania na usługi remontowo-naprawcze, — skutki nowej polityki czynszowej. Podwyżka czynszów przeprowadzona w bieżącym roku umożliwia podwyższenie średnio w kraju wydatków na eksploatację i remonty bieżące budynków mieszkalnych z 25 do przeszło 36 zł na jeden metr kwadratowy. Bez właściwej bazy remontowo-naprawczej realizacja tego zadania nie będzie możliwa.</u>
  673 + <u xml:id="u-29.47" who="#EugeniaKrassowska">Mimo wyraźnej poprawy, w ostatnich latach ciągle niedostatecznie przedstawia się sprawa przygotowania nowych kadr do placówek usługowych omawianego typu. Programy szkolenia zawodowego, mimo poważnej ostatnio poprawy, nie są w pełni dostosowane do wymagań gospodarki narodowej i poszczególnych terenów. Problemy te muszą znajdować się w polu widzenia naszych zamierzeń także na 1966 rok, a rozwój usług powinien być rozpatrywany w sposób bardziej kompleksowy, w ścisłym powiązaniu z produkcją.</u>
  674 + <u xml:id="u-29.48" who="#EugeniaKrassowska">Przyśpieszenie rozwoju usług należy uznać za problem wielkiej wagi, mający istotne znaczenie — jak podkreślałam — dla poprawy sytuacji rynkowej.</u>
  675 + <u xml:id="u-29.49" who="#EugeniaKrassowska">Cieszy nas troska o rozwój rzemiosła zaprezentowana w projekcie budżetu państwa. A więc nadal mają być stosowane dogodne, zryczałtowane formy opodatkowania, ułatwiające rozwijanie działalności rzemieślników, zwłaszcza świadczących usługi; utrzymane zostaną dwuletnie zwolnienia od podatku dla nowo założonych usługowych warsztatów rzemieślniczych w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców. Zamierza się rozszerzyć zakres stosowania niższej skali podatku dochodowego na rzemiosło usługowe, zatrudniające do 4 czeladników oraz średniej wielkości rzemiosło produkcyjne, co odpowiada powszechnie wysuwanym postulatom rzemiosła. Zamierza się upowszechnić zryczałtowany wymiar podatku obrotowego i dochodowego od zakładów działających w ramach rzemieślniczych spółdzielni zaopatrzenia i zbytu.</u>
  676 + <u xml:id="u-29.50" who="#EugeniaKrassowska">Jest to jeszcze jedno centralne zielone światło dla stabilizacji zawodowej i rozwoju rzemiosła. Niestety, napływają sygnały, że centralne zalecenia nie zawsze są realizowane w terenie. Trzeba większej energii i troski rad narodowych, aby słuszna polityka rządu nie natrafiała na sprzeczne z interesem społecznym hamulce.</u>
  677 + <u xml:id="u-29.51" who="#EugeniaKrassowska">W dalszej dyskusji rozwiniemy problematykę rzemiosła, a szczególnie problemy związane z jego przechodzeniem do wyższych form organizacyjnych na tle współpracy samorządu rzemieślniczego z rzemieślniczą spółdzielczością zaopatrzenia i zbytu.</u>
  678 + <u xml:id="u-29.52" who="#EugeniaKrassowska">Wysoki Sejmie! Akcentując znaczenie szeroko pojętych usług, mam na myśli sfery działalności pozaprodukcyjnej zarówno zawodów inteligenckich, jak i rzemieślniczych, szczególną wagę przywiązywaliśmy i przywiązujemy do rozwoju tych usług w małych miastach. W nich właśnie aktywizacja i rozwój usług mogą odegrać istotną rolę.</u>
  679 + <u xml:id="u-29.53" who="#EugeniaKrassowska">Działacze Stronnictwa Demokratycznego zarówno pracownicy umysłowi, jak i rzemieślnicy, podjęli w małych miastach liczne konkretne inicjatywy, zmierzające do rozwoju drobnej wytwórczości i rzemiosła. Mają one na celu wykorzystanie miejscowych surowców, tworzenie zaplecza usługowego dla wsi. Podejmują również wiele inicjatyw w zakresie rozwoju turystyki i kultury regionalnej.</u>
  680 + <u xml:id="u-29.54" who="#EugeniaKrassowska">We współdziałaniu z aktywem sojuszniczych partii rozwija nasz aktyw swą działalność przede wszystkim w ramach czynów społecznych. Trzeba stwierdzić, że w radach narodowych istnieje głębokie zrozumienie dla problemu małych miast. Wiadomo, że została stworzona rezerwa w wysokości 1,5-miliardowego funduszu na rozwój małych miast. Te niebagatelne środki państwowe wesprą poważnie społeczny wysiłek małych miast. Powstaje więc większa szansa uzyskania w aktywizacji małych miast poważniejszych rezultatów. Stronnictwo nasze w dalszym ciągu będzie wiele uwagi poświęcać ternu zagadnieniu.</u>
  681 + <u xml:id="u-29.55" who="#EugeniaKrassowska">Wysoki Sejmie! Zadania ilościowe planu na rok 1966 zostały ustalone realnie i rozważnie, przy czym zawarte są w planie rezerwy, umożliwiające uzyskanie wyższych rezultatów.</u>
  682 + <u xml:id="u-29.56" who="#EugeniaKrassowska">Zawiera on szereg instrumentów pozwalających rezerwy te właściwie wykorzystać. Mówili o nich moi przedmówcy. Równocześnie plan stawia znacznie wyższe wymagania jakościowe, wymaga coraz wyższych kwalifikacji fachowych od kadr, umiejętności organizatorskich, zerwania z rutyną, wymaga umiejętności wykrywania tych rezerw we własnym zakładzie pracy, umiejętności wyboru najlepszych rozwiązań, wymaga odwagi w decyzjach i samodzielności.</u>
  683 + <u xml:id="u-29.57" who="#EugeniaKrassowska">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, w pełni popiera założenia przedstawione w projektach uchwal rządowych Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu państwa stwierdzając, że stanowią one istotną podstawę do tego, aby po wszechstronnej dyskusji przybrać kształt odpowiadający żywotnym interesom i potrzebom naszego kraju.</u>
684 684 <u xml:id="u-29.58" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
685 685 </div>
686 686 <div xml:id="div-30">
687   - <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Głos ma poseł Jerzy Zawieyski.</u>
  687 + <u xml:id="u-30.0" who="#ZenonKliszko">Głos ma poseł Jerzy Zawieyski.</u>
688 688 </div>
689 689 <div xml:id="div-31">
690   - <u xml:id="u-31.0" who="#PosełZawieyskiJerzy">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu Koła Poselskiego „Znak” w naszej debacie sejmowej na tematy gospodarcze, pragnę na początku wypowiedzieć kilka myśli ogólnych, które tylko pozornie mogą się wydawać, iż odbiegają od tematu.</u>
691   - <u xml:id="u-31.1" who="#PosełZawieyskiJerzy">Pierwsza refleksja, jaka mnie ogarnia to ta, że obradujemy w momencie nie ustępujących napięć w sytuacji międzynarodowej. Przedstawiony plan gospodarczy jest planem pierwszego roku nowego planu 5-letniego. Mówi on o liniach generalnych budownictwa socjalistycznego naszego kraju. A ten kto coś buduje, musi budować z wiarą w trwałość swoich zamierzeń, które mają przynieść narodowi i pokoleniom przyszłym lepsze warunki życia.</u>
692   - <u xml:id="u-31.2" who="#PosełZawieyskiJerzy">Debata nasza jest debatą pokojową, a przedstawiony plan — planem pokoju. Tymczasem w świecie dzieją się rzeczy przeciwne tendencjom naszych obrad. Sprawa Wietnamu i interwencja amerykańska w tym kraju, bombardowanie ludności z użyciem środków masowej zagłady wywołuje oburzenie i protest moralny na całym świecie. Ogniska zapalne mniej lub bardziej groźne istnieją w wielu punktach naszego globu. Ożyła znów atmosfera zimnej wojny, której towarzyszy wojna gorąca. Zbrojenia i propaganda rewizjonizmu Niemiec zachodnich w szczególny sposób niepokoi naród polski. To jest ten punkt Europy, gdzie łatwo o spowodowanie katastrofy światowej.</u>
693   - <u xml:id="u-31.3" who="#PosełZawieyskiJerzy">Na tym tle szczególną wymowę miała w ostatnich miesiącach ożywiona działalność polityczna i dyplomatyczna naszego rządu. Przewodniczący Rady Państwa, Edward Ochab wraz z członkami delegacji wyjeżdżał do Finlandii z rewizytą do Prezydenta Kekkonena, który wielokrotnie dawał wyraz, że polityka jego kraju jest polityką pokoju, a on sam podejmuje inicjatywy organizujące kraje skandynawskie na rzecz rozładowania napięcia międzynarodowego. We wrześniu odbyła się wizyta Premiera Cyrankiewicza i towarzyszących mu osób we Francji i w Austrii. Naród polski obserwował z uwagą, zaciekawieniem i sympatią podróż naszego Premiera, jego rozmowy z Prezydentem generałem de Gaulle'em i kontakty z innymi osobistościami. Dla Francji wszyscy mamy wiele serca, a oprócz uczuć mamy szczególne powiązania polityczne, długie okresy wspólnych walk i chlubną tradycję wspólnoty kulturalnej. Osoba obecnego Prezydenta de Gaulle'a jest dobrze pamiętana z czasów okupacji, jako wodza ruchu oporu. Gościliśmy niedawno w Polsce Prezydenta Włoch, pana Giuseppe Saragata. Nie zapomnimy tej wizyty, zwłaszcza przemówienia Prezydenta w Oświęcimiu, nacechowanego głębokim i szlachetnym humanitaryzmem. Włochy, jak i Francja, to także kraj, z którym łączą się tradycje wspólnych walk. To wszakże we Włoszech tworzył swój legion Henryk Dąbrowski, a po nim Adam Mickiewicz w ścisłej łączności z Garibaldim i Manzinim. Legiony polskie miały dewizę: per la nostra e la vostra liberta.</u>
694   - <u xml:id="u-31.4" who="#PosełZawieyskiJerzy">Zapowiedziany wyjazd delegacji partyjno-rządowej do Jugosławii, na czele z Władysławem Gomułką, będzie miał duże znaczenie dla pokoju w Europie i pogłębienia pomyślnie rozwijających się stosunków pomiędzy obu krajami. Wizyta Przewodniczącego Rady Państwa do Egiptu i Etiopii przyczyni się niewątpliwie do wspólnego zrozumienia zadań dla pokoju świata pomiędzy Polską a tamtymi państwami.</u>
695   - <u xml:id="u-31.5" who="#PosełZawieyskiJerzy">Doceniamy też w pełni wagę polityczną wizyt ministrów z krajów zachodnioeuropejskich, wizytę Ministra Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii Stewarta, Ministra Finansów Republiki Francuskiej Giscard d'Estaing i Ministra Spraw Zagranicznych Danii Per Heakkerupa.</u>
696   - <u xml:id="u-31.6" who="#PosełZawieyskiJerzy">W październiku odbywał się na tej sali międzynarodowy Kongres Światowej Federacji Związków Zawodowych, gdzie jednym z tematów obrad była sprawa pokoju i odprężenia międzynarodowego.</u>
697   - <u xml:id="u-31.7" who="#PosełZawieyskiJerzy">Są to pozytywne działania, o których trzeba pamiętać i ich znaczenie z uznaniem podkreślać, zwłaszcza na tle międzynarodowej rzeczywistości, pełnej napięcia i grozy.</u>
698   - <u xml:id="u-31.8" who="#PosełZawieyskiJerzy">Nieustanne wysiłki Związku Radzieckiego i krajów socjalistycznych, zmierzające do realizacji zasady współistnienia i obrony pokoju, przeciwdziałają polityce agresji amerykańskiej na drugiej półkuli i polityce rewizjonistycznej Niemiec zachodnich.</u>
699   - <u xml:id="u-31.9" who="#PosełZawieyskiJerzy">Jeżeli mówię o głosach broniących pokoju, nie mogę pominąć ważnego, historycznego faktu, jakiego byliśmy niedawno świadkami. Mam na myśli podróż Papieża Pawła VI do Nowego Jorku na uroczystą sesję Organizacji Narodów Zjednoczonych. Paweł VI, który uważany jest za papieża turystę, chętnie odwiedzający kraje nawet bardzo dalekie, wypowiedział w poczuciu swej misji religijnej pamiętne słowa: „Posłuchajcie trzeźwych słów wielkiego zmarłego Johna Kennedy'ego, który cztery lata temu mówił: „Ludzkość musi położyć kres wojnie, jeżeli wojna nie ma położyć kresu ludzkości”. Wystarczy przypomnienie — mówił Papież — że krew milionów ludzi, że niesłychane i niezliczone cierpienia, że niepotrzebne masakry i straszliwe ruiny uprawomocniają łączący was pakt i czynią z niego przysięgę, która powinna odmienić przyszłą historię świata: nigdy wojny, już nigdy wojny. To pokój, pokój ma rządzić losem ludów i całej ludzkości”.</u>
700   - <u xml:id="u-31.10" who="#PosełZawieyskiJerzy">Wysoka Izbo! W dniach 31 sierpnia i 1 września bieżącego roku odbyły się we Wrocławiu uroczystości z okazji dwudziestolecia wprowadzenia polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich. Episkopat polski nadał tym uroczystościom charakter religijny i narodowy. „Po dwudziestu latach pracy polskich serc, mózgów i dłoni — czytaliśmy w liście pasterskim biskupów polskich — dzięki walnej pomocy kościoła, na ziemiach tych istnieje społeczeństwo scalone i zjednoczone nierozerwalnym związkiem z macierzą... Stoimy tu dzisiaj, zachowując jednolite stanowisko wszystkich dzieci narodu polskiego, które bez względu na swe orientacje polityczne czy światopoglądowe uważają, że Ziemie Zachodnie, w myśl przyrodzonej sprawiedliwości, są nieodłącznie związane z macierzą. Tak myślimy i to wyznajemy”.</u>
701   - <u xml:id="u-31.11" who="#PosełZawieyskiJerzy">W czasie uroczystości prymas polski ks. kardynał Wyszyński powiedział, że „Kościół na tych ziemiach to nie rywal, to sprzymierzeniec”.</u>
702   - <u xml:id="u-31.12" who="#PosełZawieyskiJerzy">Stanowisko episkopatu jest zgodne ze stanowiskiem całego narodu, który granicę na Odrze i Nysie uważa za granicę nienaruszalną, granicę pokoju. Jednolitość hierarchii kościelnej i całego narodu została w pełni doceniona przez opinię świata. Z wyjątkiem jednak Niemiec zachodnich, gdzie posypały się negatywne artykuły i oświadczenia z licznych środowisk rewizjonistycznych. Niechęć spojrzenia prawdzie w oczy popchnęła różnorodne ośrodki i kierownicze koła polityczne NRF do gwałtownej reakcji na obchody kościelne, jakie odbyły się we Wrocławiu. W oświadczeniu Koła Poselskiego „Znak” pisaliśmy na ten temat: „Wspomniana tu kampania prasowa odzwierciedla nie tylko brak moralnej i politycznej odwagi mówienia prawdy narodowi niemieckiemu, lecz i godzi w perspektywę normalizacji stosunków między naszymi narodami. Polskie społeczeństwo katolickie jest zjednoczone z episkopatem w stanowisku, które wyraził on we Wrocławiu. Polska opinia publiczna uczyni wszystko, aby stanowisko to było jasno widziane w Stolicy Apostolskiej i wszędzie, na całym świecie. Ziemie Zachodnie są sprawą całego narodu, warunkiem jego egzystencji i rozwoju”.</u>
703   - <u xml:id="u-31.13" who="#PosełZawieyskiJerzy">Odpowiednie negatywne stanowisko wobec kampanii propagandowo-rewizjonistycznej zajęła cała prasa polska, w tym także katolicka ze środowisk reprezentowanych także tutaj w Sejmie.</u>
704   - <u xml:id="u-31.14" who="#PosełZawieyskiJerzy">Obywatele Posłowie! W dziedzinie odprężenia międzynarodowego na rzecz pokoju Polska Rzeczpospolita Ludowa ma swój indywidualny wkład przez wysunięcie odpowiednich propozycji, że wymienię tu plan Rapackiego i projekt Władysława Gomułki dotyczący zamrożenia zbrojeń atomowych.</u>
705   - <u xml:id="u-31.15" who="#PosełZawieyskiJerzy">Jesienne wizyty mężów stanu państw zachodnich i rewizyty polskich mężów stanu stwarzają atmosferę dla umocnienia pokoju. W tej dziedzinie Polska Ludowa ma do odegrania swoją poważną rolę, przede wszystkim jako państwo, które musi się liczyć z blisko istniejącym punktem zapalnym, podsycanym przez liczne grupy rewizjonistów w Niemieckiej Republice Federalnej. Rolę tę rząd polski wypełnia przy poparciu całej naszej opinii publicznej. Przeciwdziałając sztywnej i nie liczącej się z faktami polityce Niemieckiej Republiki Federalnej, a zwłaszcza popieraniu kół rewizjonistycznych, nie tracimy z pola widzenia wszelkich przejawów odmiennego stanowiska, jakie występują w społeczeństwie zachodnioniemieckim.</u>
706   - <u xml:id="u-31.16" who="#PosełZawieyskiJerzy">Z uznaniem należy tu podkreślić głośne memorandum kościoła ewangelickiego, którego autorzy z odwagą i dalekowzrocznością podejmują problematykę uznawaną dotąd za swego rodzaju „tabu”, i pragną dokonać istotnego postępu w spojrzeniu na granicę na Odrze i Nysie oraz ma stosunki między narodem polskim i niemieckim. Chcielibyśmy żywić nadzieję, że i w odpowiedzialnych kręgach katolickich Niemiec zachodnich znajdzie wreszcie prawo obywatelstwa podobna dalekowzroczność, odwaga i realizm myślenia.</u>
707   - <u xml:id="u-31.17" who="#PosełZawieyskiJerzy">Wysoka Izbo! Podkreśliłem przed chwilą sprawy łączące wszystkich Polaków w trosce o odprężenie w Europie oraz o bezpieczeństwo naszej ojczyzny. Są to sprawy nadrzędnie. Również w dziedzinie życia wewnętrznego naszego kraju powinna dominować troska o sprawy, które nas łączą.</u>
708   - <u xml:id="u-31.18" who="#PosełZawieyskiJerzy">Pozwolę też sobie wyrazić opinię, w najgłębszym przekonaniu wielokrotnie tu przez nas przedstawioną, że dla konsolidacji narodu, jego jedności i atmosfery twórczej w dziedzinie realizacji najpilniejszych zadań państwowych jest konieczne także odprężenie w dziedzinie stosunków pomiędzy kościołem i państwem. Wiem że jest to zagadnienie dwustronne. Chodzi także o to, aby z życzliwością i powagą doceniać wielkie przemiany, jakie zachodzą w poglądach kościoła na jego stosunek do współczesnego świata, czemu daje wyraz działalność apostolsko-podróżnicza Pawła VI i obrady drugiego Soboru watykańskiego.</u>
709   - <u xml:id="u-31.19" who="#PosełZawieyskiJerzy">Wysoka Izbo! Chcę także wypowiedzieć kilka myśli o sprawach gospodarczych w nawiązaniu do tego tła, jakie stworzyły wczorajsze wypowiedzi Przewodniczącego Komisji Planowania — Stefana Jędrychowskiego i Ministra Jerzego Albrechta. Ale o tych sprawach będę mówił trochę innym językiem niż mówią specjaliści od ekonomii, będę mówił jako humanista.</u>
710   - <u xml:id="u-31.20" who="#PosełZawieyskiJerzy">Rok bieżący jest ostatnim rokiem obecnego planu 5-letniego. Wraz z następnym rokiem wejdziemy w nowy plan wieloletni. Naturalne więc jest, że w tym roku podsumowujemy nasze osiągnięcia i analizujemy trudności, a jednocześnie rozważamy, z jakich pozycji będziemy startować do następnego okresu.</u>
711   - <u xml:id="u-31.21" who="#PosełZawieyskiJerzy">Rok bieżący, jakkolwiek nie szczędził nam swych trudności gospodarczych, pozwolił jednak jednocześnie na zanotowanie kilku bardzo pozytywnych zjawisk. Do takich zaliczyłbym:</u>
712   - <u xml:id="u-31.22" who="#PosełZawieyskiJerzy">— po pierwsze — wysoką dynamikę produkcji przemysłowej, co udowodniło, że gospodarka nasza po okresie wolniejszego rozwoju w latach 1963–1964 odzyskuje znów swoją dawną prężność;</u>
713   - <u xml:id="u-31.23" who="#PosełZawieyskiJerzy">— po drugie — zaliczyłbym poważne osiągnięcia w rolnictwie, zwłaszcza najwyższy w całym dwudziestoleciu urodzaj zbóż;</u>
714   - <u xml:id="u-31.24" who="#PosełZawieyskiJerzy">— po trzecie — do takich pozytywów zaliczyłbym opracowanie programu reform gospodarczych, zawartego w uchwale IV plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
715   - <u xml:id="u-31.25" who="#PosełZawieyskiJerzy">I chociaż nasze wejście do nowej pięciolatki zależy od poziomu osiągniętego w przemyśle i rolnictwie, to jednak — moim zdaniem — jeszcze bardziej zależy od tego, w jaki sposób, w jakim tempie i zakresie będziemy te właśnie reformy realizować.</u>
716   - <u xml:id="u-31.26" who="#PosełZawieyskiJerzy">Zaproponowane reformy gospodarcze polegają na zmianach zasadniczych, które mogą być dokonane przy szerokiej mobilizacji tysięcy i setek ludzi, przy mobilizacji mas. Dla takiego ruchu mas trzeba stworzyć nie tylko odpowiednie warunki materialne i gospodarcze, ale także warunki duchowe i społeczne. Nad tymi psychologiczno-społecznymi warunkami i nad pewnymi głębszymi przyczynami reform gospodarczych pragnę się chwilę zatrzymać.</u>
717   - <u xml:id="u-31.27" who="#PosełZawieyskiJerzy">Rok bieżący kończy nie tylko pięciolecie, kończy okres znacznie dłuższy, okres dwudziestolecia Polski Ludowej. A 20 lat to — prócz nowych hut, fabryk i miast — także nowe pokolenie. Można powiedzieć, że właśnie dzisiaj jesteśmy świadkami tego, jak to nowe pokolenie wyrosłe i dojrzałe w nowych warunkach przejmuje od nas starszych ster na wielu odcinkach. Nie o walkę pokoleń tu chodzi, lecz o normalne następstwo. By jednak nowe pokolenie mogło objąć nasze posterunki, muszą być przygotowane warunki właściwego wykorzystania tych młodych ludzi z nadchodzącego wyżu demograficznego, aby mogli oni znaleźć ujście dla swej energii i wykształcenia.</u>
718   - <u xml:id="u-31.28" who="#PosełZawieyskiJerzy">Nie zapominajmy bowiem, że nowe nadchodzące roczniki to są ludzie wykształceni, to są fachowcy, ludzie z konkretną praktyczną umiejętnością i wiedzą, którą będą chcieli zastosować w swej pracy. Jest rzeczą oczywistą, że ci ludzie dziś 20- i 25-letni będą, mogli wydajnie pracować i rozwijać naszą gospodarkę i kulturę tylko w warunkach instytucjonalnych i organizacyjnych, dostosowanych do osiągniętego już poziomu rozwoju naszego kraju. Można bowiem odwrócić znane przysłowie i powiedzieć, że zmieniają się ludzie, a wraz z nimi zmieniać się powinny czasy i instytucje.</u>
719   - <u xml:id="u-31.29" who="#PosełZawieyskiJerzy">Zaproponowane reformy gospodarcze mają wyzwolić nową wielką energię i inicjatywę mas. Pamiętamy ten zapał z początkowych lat odbudowy po zniszczeniach wojennych i z lat pionierskiego marszu ku zachodnim i północnym granicom na ziemiach odzyskanych. Obecne reformy gospodarcze powinny i mogą, mają szansę otworzyć drogę nowym granicom idącym ku wzrostowi gospodarki i kultury wzwyż i w głąb, tak jak poprzednio wzrastały one wszerz. To wszystko jednak wymaga nowego klimatu, nowych warunków psychologiczno-społecznych, Warunki te, to przede wszystkim umocnienie zaufania do rzetelności i konsekwencji zamierzeń reformatorskich ze strony rządu i partii. Następnie, to odzyskanie przez tysiące ludzi działających w gospodarce poczucia samodzielności, wiary we własne siły i wiary, że zwiększony wysiłek jest ceniony i że się opłaca. Warunki te wreszcie, to zwiększenie poczucia odpowiedzialności u tych, którzy będą samodzielnie działać. Nie mniej ważnym elementem tych warunków jest również stworzenie bodźców zachęcających ludzi do wydatkowania energii, do wykazania inicjatywy, do błyśnięcia pomysłowością i usuwania przeszkód nie tylko materialnych, ale i moralno-psychologicznych, które często sprawiały, że energia, inicjatywa, pomysłowość nie znajdowały należytego zrozumienia.</u>
720   - <u xml:id="u-31.30" who="#PosełZawieyskiJerzy">Wydaje mi się też, że nie wszystko w gospodarce musi być z góry jak najdokładniej zaplanowane, zbilansowane i przydzielone, że trzeba też zostawić większe rezerwy na owe czyny społeczne w szerokim rozumieniu tego wyrazu. Trzeba jeszcze coś zostawić inicjatywie i twórczym: pomysłom ludzi na niższych szczeblach. Wtedy mają lepsze samopoczucie, wydajniej pracują, bo widzą, że ich uzdolnienia znajdują społeczne potwierdzenie. System, w którym by jedna doskonała supermaszyna cybernetyczna wszystko z góry idealnie policzyła i zaplanowała, pozostawiając ludziom jedynie rolę wykonawców i konsumentów produkcji, byłby systemem niehumanistycznym, a więc i niesocjalistycznym. Wiem, że takich tendencji u nas nie ma.</u>
721   - <u xml:id="u-31.31" who="#PosełZawieyskiJerzy">Wszyscy się dziś godzą, że trzeba przedsiębiorstwom i innym dołowym ogniwom gospodarki dać więcej samodzielności i pozostawić troskę o to, by lepiej gospodarowały, gospodarniej produkowały i ekonomiczniej kalkulowały. Będzie to nie tylko bardziej humanistyczne, ale i bardziej — jak się to teraz mówi — efektywne.</u>
722   - <u xml:id="u-31.32" who="#PosełZawieyskiJerzy">Ale w takim razie usamodzielnione przedsiębiorstwo musi uzyskać swoją indywidualność i poczucie własnego interesu. A to wymaga aktywnego udziału załogi, rozwoju samorządu robotniczego oraz właściwego typu kierowników.</u>
723   - <u xml:id="u-31.33" who="#PosełZawieyskiJerzy">Reforma gospodarcza musi dotrzeć również i do rad narodowych. A samorządna rada narodowa wymaga takiego typu działaczy, którzy by łączyli rozumną inicjatywę ze społecznym zaangażowaniem i nie czekali wyłącznie na odgórne polecenia. Jeżeli dobrze pamiętam, mówił o tej sprawie Premier Cyrankiewicz w swoim exposé na pierwszym posiedzeniu Sejmu nowej kadencji.</u>
724   - <u xml:id="u-31.34" who="#PosełZawieyskiJerzy">Wiele innych instytucji gospodarczych wymaga nowych form organizacji i kontroli, w których wzięłaby czynny udział opinia publiczna. Także na odcinku „urząd — obywatel” trzeba stworzyć nowe stosunki i nowy klimat, zwłaszcza, gdy tym urzędem jest wydział finansowy, mieszkaniowy, zatrudnienia czy wydział przemysłu i handlu rady narodowej. Obywatel musi mieć możność skutecznego odwołania się od decyzji urzędu, którą uzna za krzywdzącą. Powtórzę jeszcze raz, o czym kiedyś z tej trybuny mówiłem, że pojęcie władzy ludowej oznacza służebność wobec obywateli.</u>
725   - <u xml:id="u-31.35" who="#PosełZawieyskiJerzy">Nowy klimat, umożliwiający realizację reform, wymaga również coraz bardziej skutecznej kontroli organów planujących przez Sejm i rady narodowe, co wiąże się z formą konkretnej odpowiedzialności organów planujących i przyjęciem takiego trybu prac nad planem, aby w, większym stopniu niż dotąd umożliwiał on posłom, jako reprezentantom społeczeństwa, merytoryczne ustosunkowanie się do projektu planu.</u>
726   - <u xml:id="u-31.36" who="#PosełZawieyskiJerzy">Jeszcze na jedno pragnę zwrócić uwagę. Życie społeczeństw jest całością i nie można izolować jednej jego strony od innych, na przykład gospodarki od tak zwanego życia kulturalnego i innych spraw społecznych. Chciałbym właśnie podkreślić ten głęboki związek między różnymi dziedzinami życia społecznego i konieczność wszechstronnego rozwoju.</u>
727   - <u xml:id="u-31.37" who="#PosełZawieyskiJerzy">W najbliższych pięciu latach ponad 3 umilony młodych ludzi rozpocznie życie zawodowe. Wraz z 4 milionami młodzieży, która zaczęła pracować w ostatnich latach, ta młoda fala, wychowana już w Polsce Ludowej, stanowić będzie połowę ludzi zawodowo aktywnych w naszym kraju. Młodzież ta żyje na ogół w wielokrotnie lepszych warunkach materialnych niż jej rodzice oraz otrzymała w przeważającej części wykształcenie ogólne i zawodowe. Dynamizm kulturowy tego pokolenia mógłby i powinien być o wiele większy, niż naszego pokolenia sprzed wojny lub lat bezpośrednio powojennych. Nie często tak jednak jest. Niejednokrotnie obserwujemy mniejsze zaangażowanie młodych i starszych w życie społeczne niż dawniej, mniej entuzjazmu i inicjatywy w działalności samorządowej, kulturalnej, samokształceniowej. Charakterystyczne przykłady dają w tym zakresie ukazujące się ostatnio tomy pamiętników młodego pokolenia. Nie chcę tej sprawy uogólniać, bo wiem, że na przykład badania czytelnictwa w województwie lubelskim świadczą o tym, że hasło „Polska krajem ludzi uczących się” nie jest pustym frazesem. Sygnalizuję tylko pewne ujemne zjawiska, występujące w naszym kraju, aby im zapobiec. Tym czynnikiem zapobiegawczym, według mojej skromnej opinii, byłby rozwój oddolnych inicjatyw społecznych na wszystkich polach, co jest także rzeczą nieodzowną dla ogólnego rozwoju kraju. Bez niego szybki rozwój gospodarczy oraz rozwój socjalistycznej struktury społecznej będzie napotykał na trudności. Osiągnęliśmy wysoki poziom rozwoju gospodarczego i kulturalnego, musimy wypracować formy aktywności społecznej, które w nowych warunkach umożliwią uruchamianie energii społecznej.</u>
728   - <u xml:id="u-31.38" who="#PosełZawieyskiJerzy">Warunkiem rozwoju tych nowych form jest między innymi także rozwój twórczości artystycznej, o której powiedział Norwid, że organizuje ona wyobraźnię narodową. Twórczość w tej dziedzinie wzmaga zainteresowanie dla spraw ogólnonarodowych i ogólnoludzkich. Opieka i pomoc państwa w tym zakresie, rozszerzenie możliwości dla pracy twórczej, jest czymś niezbędnym. Chcę z uznaniem podkreślić, że jak to wynika z referatu Ministra Albrechta, rząd na sprawy kultury i sztuki przeznacza sumy bardzo poważne.</u>
729   - <u xml:id="u-31.39" who="#PosełZawieyskiJerzy">Każdy plan rozwoju gospodarczego powinien z równą uwagą uwzględniać z jednej strony sprawy materialne, sprawy zatrudnienia, coraz lepszą organizację pracy i życia społecznego, oraz z drugiej — inwestycje w człowieka, czyli wychowanie, oświata, kultura oraz rozwój twórczości ludzkiej i rozwój wszelkich form aktywności społecznej. Ta dziedzina ludzkich potrzeb jest równie ważna, jak praca i chleb.</u>
730   - <u xml:id="u-31.40" who="#PosełZawieyskiJerzy">Kończę te uwagi w przekonaniu, że władze polityczne i gospodarcze doceniają problemy, które tutaj w skrócie poruszyłem i wyrażam nadzieję, że będą one stanowić przedmiot troski rządu w toku realizacji planu gospodarczego.</u>
731   - <u xml:id="u-31.41" who="#PosełZawieyskiJerzy">W imieniu Koła Poselskiego „Znak” oświadczam, że będziemy głosować za przedstawionym Narodowym Planem Gospodarczym i budżetem państwa na rok następny.</u>
  690 + <u xml:id="u-31.0" who="#JerzyZawieyski">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu Koła Poselskiego „Znak” w naszej debacie sejmowej na tematy gospodarcze, pragnę na początku wypowiedzieć kilka myśli ogólnych, które tylko pozornie mogą się wydawać, iż odbiegają od tematu.</u>
  691 + <u xml:id="u-31.1" who="#JerzyZawieyski">Pierwsza refleksja, jaka mnie ogarnia to ta, że obradujemy w momencie nie ustępujących napięć w sytuacji międzynarodowej. Przedstawiony plan gospodarczy jest planem pierwszego roku nowego planu 5-letniego. Mówi on o liniach generalnych budownictwa socjalistycznego naszego kraju. A ten kto coś buduje, musi budować z wiarą w trwałość swoich zamierzeń, które mają przynieść narodowi i pokoleniom przyszłym lepsze warunki życia.</u>
  692 + <u xml:id="u-31.2" who="#JerzyZawieyski">Debata nasza jest debatą pokojową, a przedstawiony plan — planem pokoju. Tymczasem w świecie dzieją się rzeczy przeciwne tendencjom naszych obrad. Sprawa Wietnamu i interwencja amerykańska w tym kraju, bombardowanie ludności z użyciem środków masowej zagłady wywołuje oburzenie i protest moralny na całym świecie. Ogniska zapalne mniej lub bardziej groźne istnieją w wielu punktach naszego globu. Ożyła znów atmosfera zimnej wojny, której towarzyszy wojna gorąca. Zbrojenia i propaganda rewizjonizmu Niemiec zachodnich w szczególny sposób niepokoi naród polski. To jest ten punkt Europy, gdzie łatwo o spowodowanie katastrofy światowej.</u>
  693 + <u xml:id="u-31.3" who="#JerzyZawieyski">Na tym tle szczególną wymowę miała w ostatnich miesiącach ożywiona działalność polityczna i dyplomatyczna naszego rządu. Przewodniczący Rady Państwa, Edward Ochab wraz z członkami delegacji wyjeżdżał do Finlandii z rewizytą do Prezydenta Kekkonena, który wielokrotnie dawał wyraz, że polityka jego kraju jest polityką pokoju, a on sam podejmuje inicjatywy organizujące kraje skandynawskie na rzecz rozładowania napięcia międzynarodowego. We wrześniu odbyła się wizyta Premiera Cyrankiewicza i towarzyszących mu osób we Francji i w Austrii. Naród polski obserwował z uwagą, zaciekawieniem i sympatią podróż naszego Premiera, jego rozmowy z Prezydentem generałem de Gaulle'em i kontakty z innymi osobistościami. Dla Francji wszyscy mamy wiele serca, a oprócz uczuć mamy szczególne powiązania polityczne, długie okresy wspólnych walk i chlubną tradycję wspólnoty kulturalnej. Osoba obecnego Prezydenta de Gaulle'a jest dobrze pamiętana z czasów okupacji, jako wodza ruchu oporu. Gościliśmy niedawno w Polsce Prezydenta Włoch, pana Giuseppe Saragata. Nie zapomnimy tej wizyty, zwłaszcza przemówienia Prezydenta w Oświęcimiu, nacechowanego głębokim i szlachetnym humanitaryzmem. Włochy, jak i Francja, to także kraj, z którym łączą się tradycje wspólnych walk. To wszakże we Włoszech tworzył swój legion Henryk Dąbrowski, a po nim Adam Mickiewicz w ścisłej łączności z Garibaldim i Manzinim. Legiony polskie miały dewizę: per la nostra e la vostra liberta.</u>
  694 + <u xml:id="u-31.4" who="#JerzyZawieyski">Zapowiedziany wyjazd delegacji partyjno-rządowej do Jugosławii, na czele z Władysławem Gomułką, będzie miał duże znaczenie dla pokoju w Europie i pogłębienia pomyślnie rozwijających się stosunków pomiędzy obu krajami. Wizyta Przewodniczącego Rady Państwa do Egiptu i Etiopii przyczyni się niewątpliwie do wspólnego zrozumienia zadań dla pokoju świata pomiędzy Polską a tamtymi państwami.</u>
  695 + <u xml:id="u-31.5" who="#JerzyZawieyski">Doceniamy też w pełni wagę polityczną wizyt ministrów z krajów zachodnioeuropejskich, wizytę Ministra Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii Stewarta, Ministra Finansów Republiki Francuskiej Giscard d'Estaing i Ministra Spraw Zagranicznych Danii Per Heakkerupa.</u>
  696 + <u xml:id="u-31.6" who="#JerzyZawieyski">W październiku odbywał się na tej sali międzynarodowy Kongres Światowej Federacji Związków Zawodowych, gdzie jednym z tematów obrad była sprawa pokoju i odprężenia międzynarodowego.</u>
  697 + <u xml:id="u-31.7" who="#JerzyZawieyski">Są to pozytywne działania, o których trzeba pamiętać i ich znaczenie z uznaniem podkreślać, zwłaszcza na tle międzynarodowej rzeczywistości, pełnej napięcia i grozy.</u>
  698 + <u xml:id="u-31.8" who="#JerzyZawieyski">Nieustanne wysiłki Związku Radzieckiego i krajów socjalistycznych, zmierzające do realizacji zasady współistnienia i obrony pokoju, przeciwdziałają polityce agresji amerykańskiej na drugiej półkuli i polityce rewizjonistycznej Niemiec zachodnich.</u>
  699 + <u xml:id="u-31.9" who="#JerzyZawieyski">Jeżeli mówię o głosach broniących pokoju, nie mogę pominąć ważnego, historycznego faktu, jakiego byliśmy niedawno świadkami. Mam na myśli podróż Papieża Pawła VI do Nowego Jorku na uroczystą sesję Organizacji Narodów Zjednoczonych. Paweł VI, który uważany jest za papieża turystę, chętnie odwiedzający kraje nawet bardzo dalekie, wypowiedział w poczuciu swej misji religijnej pamiętne słowa: „Posłuchajcie trzeźwych słów wielkiego zmarłego Johna Kennedy'ego, który cztery lata temu mówił: „Ludzkość musi położyć kres wojnie, jeżeli wojna nie ma położyć kresu ludzkości”. Wystarczy przypomnienie — mówił Papież — że krew milionów ludzi, że niesłychane i niezliczone cierpienia, że niepotrzebne masakry i straszliwe ruiny uprawomocniają łączący was pakt i czynią z niego przysięgę, która powinna odmienić przyszłą historię świata: nigdy wojny, już nigdy wojny. To pokój, pokój ma rządzić losem ludów i całej ludzkości”.</u>
  700 + <u xml:id="u-31.10" who="#JerzyZawieyski">Wysoka Izbo! W dniach 31 sierpnia i 1 września bieżącego roku odbyły się we Wrocławiu uroczystości z okazji dwudziestolecia wprowadzenia polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich. Episkopat polski nadał tym uroczystościom charakter religijny i narodowy. „Po dwudziestu latach pracy polskich serc, mózgów i dłoni — czytaliśmy w liście pasterskim biskupów polskich — dzięki walnej pomocy kościoła, na ziemiach tych istnieje społeczeństwo scalone i zjednoczone nierozerwalnym związkiem z macierzą... Stoimy tu dzisiaj, zachowując jednolite stanowisko wszystkich dzieci narodu polskiego, które bez względu na swe orientacje polityczne czy światopoglądowe uważają, że Ziemie Zachodnie, w myśl przyrodzonej sprawiedliwości, są nieodłącznie związane z macierzą. Tak myślimy i to wyznajemy”.</u>
  701 + <u xml:id="u-31.11" who="#JerzyZawieyski">W czasie uroczystości prymas polski ks. kardynał Wyszyński powiedział, że „Kościół na tych ziemiach to nie rywal, to sprzymierzeniec”.</u>
  702 + <u xml:id="u-31.12" who="#JerzyZawieyski">Stanowisko episkopatu jest zgodne ze stanowiskiem całego narodu, który granicę na Odrze i Nysie uważa za granicę nienaruszalną, granicę pokoju. Jednolitość hierarchii kościelnej i całego narodu została w pełni doceniona przez opinię świata. Z wyjątkiem jednak Niemiec zachodnich, gdzie posypały się negatywne artykuły i oświadczenia z licznych środowisk rewizjonistycznych. Niechęć spojrzenia prawdzie w oczy popchnęła różnorodne ośrodki i kierownicze koła polityczne NRF do gwałtownej reakcji na obchody kościelne, jakie odbyły się we Wrocławiu. W oświadczeniu Koła Poselskiego „Znak” pisaliśmy na ten temat: „Wspomniana tu kampania prasowa odzwierciedla nie tylko brak moralnej i politycznej odwagi mówienia prawdy narodowi niemieckiemu, lecz i godzi w perspektywę normalizacji stosunków między naszymi narodami. Polskie społeczeństwo katolickie jest zjednoczone z episkopatem w stanowisku, które wyraził on we Wrocławiu. Polska opinia publiczna uczyni wszystko, aby stanowisko to było jasno widziane w Stolicy Apostolskiej i wszędzie, na całym świecie. Ziemie Zachodnie są sprawą całego narodu, warunkiem jego egzystencji i rozwoju”.</u>
  703 + <u xml:id="u-31.13" who="#JerzyZawieyski">Odpowiednie negatywne stanowisko wobec kampanii propagandowo-rewizjonistycznej zajęła cała prasa polska, w tym także katolicka ze środowisk reprezentowanych także tutaj w Sejmie.</u>
  704 + <u xml:id="u-31.14" who="#JerzyZawieyski">Obywatele Posłowie! W dziedzinie odprężenia międzynarodowego na rzecz pokoju Polska Rzeczpospolita Ludowa ma swój indywidualny wkład przez wysunięcie odpowiednich propozycji, że wymienię tu plan Rapackiego i projekt Władysława Gomułki dotyczący zamrożenia zbrojeń atomowych.</u>
  705 + <u xml:id="u-31.15" who="#JerzyZawieyski">Jesienne wizyty mężów stanu państw zachodnich i rewizyty polskich mężów stanu stwarzają atmosferę dla umocnienia pokoju. W tej dziedzinie Polska Ludowa ma do odegrania swoją poważną rolę, przede wszystkim jako państwo, które musi się liczyć z blisko istniejącym punktem zapalnym, podsycanym przez liczne grupy rewizjonistów w Niemieckiej Republice Federalnej. Rolę tę rząd polski wypełnia przy poparciu całej naszej opinii publicznej. Przeciwdziałając sztywnej i nie liczącej się z faktami polityce Niemieckiej Republiki Federalnej, a zwłaszcza popieraniu kół rewizjonistycznych, nie tracimy z pola widzenia wszelkich przejawów odmiennego stanowiska, jakie występują w społeczeństwie zachodnioniemieckim.</u>
  706 + <u xml:id="u-31.16" who="#JerzyZawieyski">Z uznaniem należy tu podkreślić głośne memorandum kościoła ewangelickiego, którego autorzy z odwagą i dalekowzrocznością podejmują problematykę uznawaną dotąd za swego rodzaju „tabu”, i pragną dokonać istotnego postępu w spojrzeniu na granicę na Odrze i Nysie oraz ma stosunki między narodem polskim i niemieckim. Chcielibyśmy żywić nadzieję, że i w odpowiedzialnych kręgach katolickich Niemiec zachodnich znajdzie wreszcie prawo obywatelstwa podobna dalekowzroczność, odwaga i realizm myślenia.</u>
  707 + <u xml:id="u-31.17" who="#JerzyZawieyski">Wysoka Izbo! Podkreśliłem przed chwilą sprawy łączące wszystkich Polaków w trosce o odprężenie w Europie oraz o bezpieczeństwo naszej ojczyzny. Są to sprawy nadrzędnie. Również w dziedzinie życia wewnętrznego naszego kraju powinna dominować troska o sprawy, które nas łączą.</u>
  708 + <u xml:id="u-31.18" who="#JerzyZawieyski">Pozwolę też sobie wyrazić opinię, w najgłębszym przekonaniu wielokrotnie tu przez nas przedstawioną, że dla konsolidacji narodu, jego jedności i atmosfery twórczej w dziedzinie realizacji najpilniejszych zadań państwowych jest konieczne także odprężenie w dziedzinie stosunków pomiędzy kościołem i państwem. Wiem że jest to zagadnienie dwustronne. Chodzi także o to, aby z życzliwością i powagą doceniać wielkie przemiany, jakie zachodzą w poglądach kościoła na jego stosunek do współczesnego świata, czemu daje wyraz działalność apostolsko-podróżnicza Pawła VI i obrady drugiego Soboru watykańskiego.</u>
  709 + <u xml:id="u-31.19" who="#JerzyZawieyski">Wysoka Izbo! Chcę także wypowiedzieć kilka myśli o sprawach gospodarczych w nawiązaniu do tego tła, jakie stworzyły wczorajsze wypowiedzi Przewodniczącego Komisji Planowania — Stefana Jędrychowskiego i Ministra Jerzego Albrechta. Ale o tych sprawach będę mówił trochę innym językiem niż mówią specjaliści od ekonomii, będę mówił jako humanista.</u>
  710 + <u xml:id="u-31.20" who="#JerzyZawieyski">Rok bieżący jest ostatnim rokiem obecnego planu 5-letniego. Wraz z następnym rokiem wejdziemy w nowy plan wieloletni. Naturalne więc jest, że w tym roku podsumowujemy nasze osiągnięcia i analizujemy trudności, a jednocześnie rozważamy, z jakich pozycji będziemy startować do następnego okresu.</u>
  711 + <u xml:id="u-31.21" who="#JerzyZawieyski">Rok bieżący, jakkolwiek nie szczędził nam swych trudności gospodarczych, pozwolił jednak jednocześnie na zanotowanie kilku bardzo pozytywnych zjawisk. Do takich zaliczyłbym:</u>
  712 + <u xml:id="u-31.22" who="#JerzyZawieyski">— po pierwsze — wysoką dynamikę produkcji przemysłowej, co udowodniło, że gospodarka nasza po okresie wolniejszego rozwoju w latach 1963–1964 odzyskuje znów swoją dawną prężność;</u>
  713 + <u xml:id="u-31.23" who="#JerzyZawieyski">— po drugie — zaliczyłbym poważne osiągnięcia w rolnictwie, zwłaszcza najwyższy w całym dwudziestoleciu urodzaj zbóż;</u>
  714 + <u xml:id="u-31.24" who="#JerzyZawieyski">— po trzecie — do takich pozytywów zaliczyłbym opracowanie programu reform gospodarczych, zawartego w uchwale IV plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
  715 + <u xml:id="u-31.25" who="#JerzyZawieyski">I chociaż nasze wejście do nowej pięciolatki zależy od poziomu osiągniętego w przemyśle i rolnictwie, to jednak — moim zdaniem — jeszcze bardziej zależy od tego, w jaki sposób, w jakim tempie i zakresie będziemy te właśnie reformy realizować.</u>
  716 + <u xml:id="u-31.26" who="#JerzyZawieyski">Zaproponowane reformy gospodarcze polegają na zmianach zasadniczych, które mogą być dokonane przy szerokiej mobilizacji tysięcy i setek ludzi, przy mobilizacji mas. Dla takiego ruchu mas trzeba stworzyć nie tylko odpowiednie warunki materialne i gospodarcze, ale także warunki duchowe i społeczne. Nad tymi psychologiczno-społecznymi warunkami i nad pewnymi głębszymi przyczynami reform gospodarczych pragnę się chwilę zatrzymać.</u>
  717 + <u xml:id="u-31.27" who="#JerzyZawieyski">Rok bieżący kończy nie tylko pięciolecie, kończy okres znacznie dłuższy, okres dwudziestolecia Polski Ludowej. A 20 lat to — prócz nowych hut, fabryk i miast — także nowe pokolenie. Można powiedzieć, że właśnie dzisiaj jesteśmy świadkami tego, jak to nowe pokolenie wyrosłe i dojrzałe w nowych warunkach przejmuje od nas starszych ster na wielu odcinkach. Nie o walkę pokoleń tu chodzi, lecz o normalne następstwo. By jednak nowe pokolenie mogło objąć nasze posterunki, muszą być przygotowane warunki właściwego wykorzystania tych młodych ludzi z nadchodzącego wyżu demograficznego, aby mogli oni znaleźć ujście dla swej energii i wykształcenia.</u>
  718 + <u xml:id="u-31.28" who="#JerzyZawieyski">Nie zapominajmy bowiem, że nowe nadchodzące roczniki to są ludzie wykształceni, to są fachowcy, ludzie z konkretną praktyczną umiejętnością i wiedzą, którą będą chcieli zastosować w swej pracy. Jest rzeczą oczywistą, że ci ludzie dziś 20- i 25-letni będą, mogli wydajnie pracować i rozwijać naszą gospodarkę i kulturę tylko w warunkach instytucjonalnych i organizacyjnych, dostosowanych do osiągniętego już poziomu rozwoju naszego kraju. Można bowiem odwrócić znane przysłowie i powiedzieć, że zmieniają się ludzie, a wraz z nimi zmieniać się powinny czasy i instytucje.</u>
  719 + <u xml:id="u-31.29" who="#JerzyZawieyski">Zaproponowane reformy gospodarcze mają wyzwolić nową wielką energię i inicjatywę mas. Pamiętamy ten zapał z początkowych lat odbudowy po zniszczeniach wojennych i z lat pionierskiego marszu ku zachodnim i północnym granicom na ziemiach odzyskanych. Obecne reformy gospodarcze powinny i mogą, mają szansę otworzyć drogę nowym granicom idącym ku wzrostowi gospodarki i kultury wzwyż i w głąb, tak jak poprzednio wzrastały one wszerz. To wszystko jednak wymaga nowego klimatu, nowych warunków psychologiczno-społecznych, Warunki te, to przede wszystkim umocnienie zaufania do rzetelności i konsekwencji zamierzeń reformatorskich ze strony rządu i partii. Następnie, to odzyskanie przez tysiące ludzi działających w gospodarce poczucia samodzielności, wiary we własne siły i wiary, że zwiększony wysiłek jest ceniony i że się opłaca. Warunki te wreszcie, to zwiększenie poczucia odpowiedzialności u tych, którzy będą samodzielnie działać. Nie mniej ważnym elementem tych warunków jest również stworzenie bodźców zachęcających ludzi do wydatkowania energii, do wykazania inicjatywy, do błyśnięcia pomysłowością i usuwania przeszkód nie tylko materialnych, ale i moralno-psychologicznych, które często sprawiały, że energia, inicjatywa, pomysłowość nie znajdowały należytego zrozumienia.</u>
  720 + <u xml:id="u-31.30" who="#JerzyZawieyski">Wydaje mi się też, że nie wszystko w gospodarce musi być z góry jak najdokładniej zaplanowane, zbilansowane i przydzielone, że trzeba też zostawić większe rezerwy na owe czyny społeczne w szerokim rozumieniu tego wyrazu. Trzeba jeszcze coś zostawić inicjatywie i twórczym: pomysłom ludzi na niższych szczeblach. Wtedy mają lepsze samopoczucie, wydajniej pracują, bo widzą, że ich uzdolnienia znajdują społeczne potwierdzenie. System, w którym by jedna doskonała supermaszyna cybernetyczna wszystko z góry idealnie policzyła i zaplanowała, pozostawiając ludziom jedynie rolę wykonawców i konsumentów produkcji, byłby systemem niehumanistycznym, a więc i niesocjalistycznym. Wiem, że takich tendencji u nas nie ma.</u>
  721 + <u xml:id="u-31.31" who="#JerzyZawieyski">Wszyscy się dziś godzą, że trzeba przedsiębiorstwom i innym dołowym ogniwom gospodarki dać więcej samodzielności i pozostawić troskę o to, by lepiej gospodarowały, gospodarniej produkowały i ekonomiczniej kalkulowały. Będzie to nie tylko bardziej humanistyczne, ale i bardziej — jak się to teraz mówi — efektywne.</u>
  722 + <u xml:id="u-31.32" who="#JerzyZawieyski">Ale w takim razie usamodzielnione przedsiębiorstwo musi uzyskać swoją indywidualność i poczucie własnego interesu. A to wymaga aktywnego udziału załogi, rozwoju samorządu robotniczego oraz właściwego typu kierowników.</u>
  723 + <u xml:id="u-31.33" who="#JerzyZawieyski">Reforma gospodarcza musi dotrzeć również i do rad narodowych. A samorządna rada narodowa wymaga takiego typu działaczy, którzy by łączyli rozumną inicjatywę ze społecznym zaangażowaniem i nie czekali wyłącznie na odgórne polecenia. Jeżeli dobrze pamiętam, mówił o tej sprawie Premier Cyrankiewicz w swoim exposé na pierwszym posiedzeniu Sejmu nowej kadencji.</u>
  724 + <u xml:id="u-31.34" who="#JerzyZawieyski">Wiele innych instytucji gospodarczych wymaga nowych form organizacji i kontroli, w których wzięłaby czynny udział opinia publiczna. Także na odcinku „urząd — obywatel” trzeba stworzyć nowe stosunki i nowy klimat, zwłaszcza, gdy tym urzędem jest wydział finansowy, mieszkaniowy, zatrudnienia czy wydział przemysłu i handlu rady narodowej. Obywatel musi mieć możność skutecznego odwołania się od decyzji urzędu, którą uzna za krzywdzącą. Powtórzę jeszcze raz, o czym kiedyś z tej trybuny mówiłem, że pojęcie władzy ludowej oznacza służebność wobec obywateli.</u>
  725 + <u xml:id="u-31.35" who="#JerzyZawieyski">Nowy klimat, umożliwiający realizację reform, wymaga również coraz bardziej skutecznej kontroli organów planujących przez Sejm i rady narodowe, co wiąże się z formą konkretnej odpowiedzialności organów planujących i przyjęciem takiego trybu prac nad planem, aby w, większym stopniu niż dotąd umożliwiał on posłom, jako reprezentantom społeczeństwa, merytoryczne ustosunkowanie się do projektu planu.</u>
  726 + <u xml:id="u-31.36" who="#JerzyZawieyski">Jeszcze na jedno pragnę zwrócić uwagę. Życie społeczeństw jest całością i nie można izolować jednej jego strony od innych, na przykład gospodarki od tak zwanego życia kulturalnego i innych spraw społecznych. Chciałbym właśnie podkreślić ten głęboki związek między różnymi dziedzinami życia społecznego i konieczność wszechstronnego rozwoju.</u>
  727 + <u xml:id="u-31.37" who="#JerzyZawieyski">W najbliższych pięciu latach ponad 3 umilony młodych ludzi rozpocznie życie zawodowe. Wraz z 4 milionami młodzieży, która zaczęła pracować w ostatnich latach, ta młoda fala, wychowana już w Polsce Ludowej, stanowić będzie połowę ludzi zawodowo aktywnych w naszym kraju. Młodzież ta żyje na ogół w wielokrotnie lepszych warunkach materialnych niż jej rodzice oraz otrzymała w przeważającej części wykształcenie ogólne i zawodowe. Dynamizm kulturowy tego pokolenia mógłby i powinien być o wiele większy, niż naszego pokolenia sprzed wojny lub lat bezpośrednio powojennych. Nie często tak jednak jest. Niejednokrotnie obserwujemy mniejsze zaangażowanie młodych i starszych w życie społeczne niż dawniej, mniej entuzjazmu i inicjatywy w działalności samorządowej, kulturalnej, samokształceniowej. Charakterystyczne przykłady dają w tym zakresie ukazujące się ostatnio tomy pamiętników młodego pokolenia. Nie chcę tej sprawy uogólniać, bo wiem, że na przykład badania czytelnictwa w województwie lubelskim świadczą o tym, że hasło „Polska krajem ludzi uczących się” nie jest pustym frazesem. Sygnalizuję tylko pewne ujemne zjawiska, występujące w naszym kraju, aby im zapobiec. Tym czynnikiem zapobiegawczym, według mojej skromnej opinii, byłby rozwój oddolnych inicjatyw społecznych na wszystkich polach, co jest także rzeczą nieodzowną dla ogólnego rozwoju kraju. Bez niego szybki rozwój gospodarczy oraz rozwój socjalistycznej struktury społecznej będzie napotykał na trudności. Osiągnęliśmy wysoki poziom rozwoju gospodarczego i kulturalnego, musimy wypracować formy aktywności społecznej, które w nowych warunkach umożliwią uruchamianie energii społecznej.</u>
  728 + <u xml:id="u-31.38" who="#JerzyZawieyski">Warunkiem rozwoju tych nowych form jest między innymi także rozwój twórczości artystycznej, o której powiedział Norwid, że organizuje ona wyobraźnię narodową. Twórczość w tej dziedzinie wzmaga zainteresowanie dla spraw ogólnonarodowych i ogólnoludzkich. Opieka i pomoc państwa w tym zakresie, rozszerzenie możliwości dla pracy twórczej, jest czymś niezbędnym. Chcę z uznaniem podkreślić, że jak to wynika z referatu Ministra Albrechta, rząd na sprawy kultury i sztuki przeznacza sumy bardzo poważne.</u>
  729 + <u xml:id="u-31.39" who="#JerzyZawieyski">Każdy plan rozwoju gospodarczego powinien z równą uwagą uwzględniać z jednej strony sprawy materialne, sprawy zatrudnienia, coraz lepszą organizację pracy i życia społecznego, oraz z drugiej — inwestycje w człowieka, czyli wychowanie, oświata, kultura oraz rozwój twórczości ludzkiej i rozwój wszelkich form aktywności społecznej. Ta dziedzina ludzkich potrzeb jest równie ważna, jak praca i chleb.</u>
  730 + <u xml:id="u-31.40" who="#JerzyZawieyski">Kończę te uwagi w przekonaniu, że władze polityczne i gospodarcze doceniają problemy, które tutaj w skrócie poruszyłem i wyrażam nadzieję, że będą one stanowić przedmiot troski rządu w toku realizacji planu gospodarczego.</u>
  731 + <u xml:id="u-31.41" who="#JerzyZawieyski">W imieniu Koła Poselskiego „Znak” oświadczam, że będziemy głosować za przedstawionym Narodowym Planem Gospodarczym i budżetem państwa na rok następny.</u>
732 732 <u xml:id="u-31.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
733 733 </div>
734 734 <div xml:id="div-32">
735   - <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Lista mówców została wyczerpana.</u>
736   - <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Zamykam dyskusję.</u>
737   - <u xml:id="u-32.2" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Prezydium Sejmu proponuje, aby przedstawione projekty uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1966 i podstawowych założeniach na 1967 rok oraz ustawy budżetowej na rok 1966 — Sejm odesłał do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Prezydium Sejmu proponuje również, aby jak corocznie, odpowiednie komisje rozpatrzyły poszczególne części planu i budżetu — zgodnie z art. 37 regulaminu Sejmu.</u>
738   - <u xml:id="u-32.3" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawioną propozycję.</u>
739   - <u xml:id="u-32.4" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
740   - <u xml:id="u-32.5" who="#WicemarszałekZenonKliszko">Zarządzam 20-minutową przerwę w obradach.</u>
  735 + <u xml:id="u-32.0" who="#ZenonKliszko">Lista mówców została wyczerpana.</u>
  736 + <u xml:id="u-32.1" who="#ZenonKliszko">Zamykam dyskusję.</u>
  737 + <u xml:id="u-32.2" who="#ZenonKliszko">Prezydium Sejmu proponuje, aby przedstawione projekty uchwały o Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1966 i podstawowych założeniach na 1967 rok oraz ustawy budżetowej na rok 1966 — Sejm odesłał do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Prezydium Sejmu proponuje również, aby jak corocznie, odpowiednie komisje rozpatrzyły poszczególne części planu i budżetu — zgodnie z art. 37 regulaminu Sejmu.</u>
  738 + <u xml:id="u-32.3" who="#ZenonKliszko">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawioną propozycję.</u>
  739 + <u xml:id="u-32.4" who="#ZenonKliszko">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
  740 + <u xml:id="u-32.5" who="#ZenonKliszko">Zarządzam 20-minutową przerwę w obradach.</u>
741 741 <u xml:id="u-32.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 45)</u>
742 742 </div>
743 743 <div xml:id="div-33">
... ... @@ -746,115 +746,115 @@
746 746 <u xml:id="u-33.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Mieczysław Bodalski.</u>
747 747 </div>
748 748 <div xml:id="div-34">
749   - <u xml:id="u-34.0" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wysoki Sejmie! Ustawa z dnia 28 czerwca 1962 r. o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników, obejmująca swym działaniem spółdzielnie wyższego typu, przyniosła spółdzielcom i spółdzielniom poważne korzyści.</u>
750   - <u xml:id="u-34.1" who="#PosełBodalskiMieczysław">W roku 1964 z rent starczych oraz z rent inwalidzkich i rent rodzinnych-wypadkowych skorzystało około 2 tys. spółdzielców. Łączna suma wypłaconych rent wyniosła około 14.500 tys. zł, czyli wyniosła 7.250 zł na osobę.</u>
751   - <u xml:id="u-34.2" who="#PosełBodalskiMieczysław">Zaopatrzenie emerytalne, oprócz bezpośrednich korzyści materialnych dla uprawnionych członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, przyczyniło się także między innymi do znacznych osiągnięć tych spółdzielni — osiągnięć o niemałym znaczeniu dla naszej gospodarki narodowej.</u>
752   - <u xml:id="u-34.3" who="#PosełBodalskiMieczysław">Ilość spółdzielni wyższego typu, to jest spółdzielni prowadzących zespołową uprawę gruntów oraz zespołową produkcję zwierzęcą, wzrosła od 1961 r. o 50 nowych gospodarstw socjalistycznych, ą powierzchnia użytków rolnych w spółdzielniach zwiększyła się o ponad 27 tys. ha. Nowych członków przybyło ponad 6.600 osób Ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym spotkała się ze szczególnym zainteresowaniem kobiet. W ciągu ostatnich trzech lat do spółdzielni produkcyjnych przybyło ponad 4.200 nowych członkiń. Członkinie spółdzielni korzystają bowiem nie tylko z prawa niższej o 5 lat granicy wieku emerytalnego, ale korzystają one również z uprawnienia do wypracowania o 140 do 350 dniówek mniej od mężczyzn.</u>
753   - <u xml:id="u-34.4" who="#PosełBodalskiMieczysław">Uprawnienia te stały się poważnym bodźcem zachęcającym kobiety do wstępowania w szeregi spółdzielń oraz do wydajnej pracy w tych spółdzielniach.</u>
754   - <u xml:id="u-34.5" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wzrost członków, a szczególnie napływ kobiet do spółdzielni produkcyjnych, przyczynił się do poważnego wzrostu produkcji w gospodarstwach zespołowych.</u>
755   - <u xml:id="u-34.6" who="#PosełBodalskiMieczysław">Pragnę podkreślić, że w tak ważnej dla nas produkcji zbożowej spółdzielcy uzyskali w bieżącym roku plony na poziomie około 22 q z ha, czyli o ponad 2 q wyższej, niż w urodzajnym 1961 roku. Sporą część tego zboża stanowią kwalifikowane nasiona dla gospodarstw indywidualnych. Rozwijają też spółdzielcy produkcję innych nasion na potrzeby całego rolnictwa.</u>
756   - <u xml:id="u-34.7" who="#PosełBodalskiMieczysław">W produkcji zwierzęcej nasz sektor spółdzielczy nie ma jeszcze dobrych wyników brak mu bowiem odpowiednich pomieszczeń inwentarskich.</u>
757   - <u xml:id="u-34.8" who="#PosełBodalskiMieczysław">Tym niemniej jednak tegoroczny czerwcowy spis rolny wykazał, że pogłowie bydła w spółdzielniach wzrosło o dalsze 14,3% w stosunku. do roku ubiegłego, a o 11,3% wzrosło pogłowie trzody chlewnej.</u>
758   - <u xml:id="u-34.9" who="#PosełBodalskiMieczysław">Uwzględniając okoliczność, że indywidualne gospodarstwa chłopskie mają budynki inwentarskie o średniej wartości około 15 tys. zł na hektar, a majątek spółdzielczy w tej pozycji wyraża się skromniejszą znacznie liczbą, bo zaledwie 6,5 tys. zł na hektar, rząd podjął niedawno decyzję o pomocy finansowej, która przyśpieszy proces zainwestowania spółdzielni i przyśpieszy tempo wzrostu pogłowia bydła, trzody i drobiu w spółdzielniach produkcyjnych. Zwiększone nakłady inwestycyjne pozwolą zmodernizować gospodarkę spółdzielczą, pozwolą znacznie podnieść jej wydajność, a przy tym poważnie zmienić i poprawić warunki pracy i życia członków spółdzielni oraz ich rodzin. Te procesy są w naszych spółdzielniach zaledwie w początkowej fazie i sporo jeszcze czasu upłynie, zanim wszystkie zespołowe gospodarstwa staną się w pełni nowoczesnymi przedsiębiorstwami rolnymi.</u>
759   - <u xml:id="u-34.10" who="#PosełBodalskiMieczysław">Aby przyśpieszyć proces modernizacji i rozbudowy zespołowych gospodarstw, alby przeobrażenia te zachodziły dostatecznie szybko, aby praca spółdzielców mogła być jak najbardziej efektywna i wydajna, w ciągu ostatnich czterech lat nakłady inwestycyjne, spółdzielni zostały podwojone. Zgodnie ze statutem, spółdzielnie powinny przeznaczać rocznie co najmniej 10% ogólnego dochodu na niepodzielny fundusz zasobowy. Odpisy na ten cel wyniosły za ubiegły srok 15,1% dochodu i przewyższyły o 35 mln zł wyznaczone minimum. Sam tylko zeszłoroczny nakład inwestycyjny wynosi w spółdzielniach 2,5 tys. zł na 1 ha.</u>
760   - <u xml:id="u-34.11" who="#PosełBodalskiMieczysław">W 1964 r. inwestycyjny wydatek rolniczych spółdzielni produkcyjnych ze środków własnych, w przeliczeniu na jedną rodzinę zrzeszoną w spółdzielni, wyniósł około 6 tys. zł. Do tej kwoty wypada doliczyć jeszcze znaczne sumy w postaci nakładów na powiększenie innych wspólnych funduszy i wydatków zwiększających wartość produkcji w toku.</u>
761   - <u xml:id="u-34.12" who="#PosełBodalskiMieczysław">Warto też wspomnieć o wydatkach spółdzielni na cele socjalne. Wiele spółdzielni dzięki własnej samorządnej inicjatywie wprowadziło szczególny rodzaj ubezpieczenia chorobowego z własnych środków, polegający na tym, że członkom spółdzielni płaci się od 50 do 100% dniówki obrachunkowej za dzień nieobecności w pracy z powodu choroby oraz pomaga im się w zakupie lekarstw. W wielu spółdzielniach wprowadzono płatne urlopy macierzyńskie i płatne urlopy wypoczynkowe dla spółdzielców. W kilkuset spółdzielniach młodzież otrzymuje stypendia na kształcenie się w średnich i wyższych uczelniach rolniczych. W niektórych zamożniejszych spółdzielniach młode małżeństwa otrzymują od spółdzielni pomoc — posag — w postaci określonego procentu od wartości dotąd wypracowanych dniówek obrachunkowych oraz uzyskują pomoc w budowie mieszkania.</u>
762   - <u xml:id="u-34.13" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wydzielane w stosunkowo wysokim procencie kwoty na fundusz socjalno-kulturalny pozwalają spółdzielniom rozwiązywać wiele ważnych i istotnych spraw. Wzrasta ilość domów kultury, świetlic, dziecińców i przedszkoli.</u>
763   - <u xml:id="u-34.14" who="#PosełBodalskiMieczysław">Spółdzielnie produkcyjne rozwiązują poważną część przedsięwzięć społecznych i gospodarczych razem z kółkami rolniczymi, wspólnie z gospodarstwami indywidualnymi pod hasłem: „Spółdzielnia rolnikom — rolnicy spółdzielni”.</u>
764   - <u xml:id="u-34.15" who="#PosełBodalskiMieczysław">W ramach tych porozumień ponad 400 wsi połączyło swoje środki Funduszu Rozwoju Rolnictwa ze środkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, aby tą drogą uzyskać możliwie najsprawniejsze świadczenia wzajemnych usług i najlepsze efekty ekonomiczne tych usług.</u>
765   - <u xml:id="u-34.16" who="#PosełBodalskiMieczysław">Takie są z grubsza wyniki gospodarki spółdzielni produkcyjnych wyższego typu, wyniki gospodarności i pracowitości ponad 30-tysięcznej rzeszy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u>
766   - <u xml:id="u-34.17" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wyniki te spółdzielnie produkcyjne zawdzięczają również w dużej mierze pomocy fachowej udzielanej przez kilkuset agronomów i zootechników — kierowników produkcji w pracujących spółdzielniach. Coraz większej pomocy udzielają spółdzielniom agronomowie gromadzcy.</u>
767   - <u xml:id="u-34.18" who="#PosełBodalskiMieczysław">Trzeba podkreślić, że bardzo dużą pomoc w uzyskaniu tych wyników dała ustawa z dnia 28 czerwca 1962 roku o zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
768   - <u xml:id="u-34.19" who="#PosełBodalskiMieczysław">Ustawa o rentach zapewniła opiekę ze strony państwa ludziom starym, którzy przez wiele niełatwych — jak wiadomo — lat pracowali nad budową zrębów społecznej gospodarki w rolnictwie. Ustawa wreszcie utwierdziła członków spółdzielni w przekonaniu, że ich wkład w umacnianie zespołowego gospodarstwa może być zabezpieczeniem osobistych interesów członków spółdzielni i ich rodzin zarówno dzisiaj, jak i na przyszłość. Przyśpieszony w ostatnich latach rozwój spółdzielczej gospodarki był oczekiwaną, pozytywną odpowiedzią spółdzielców na tę ustawę.</u>
769   - <u xml:id="u-34.20" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wypada obecnie uznać, że motywy, dla których w swoim czasie ograniczono zaopatrzenie emerytalne tylko do spółdzielni wyższego typu, nie były w pełni słuszne. Liczono bowiem na to, że członkowie spółdzielni niższego typu, prowadząc w dowolnych rozmiarach produkcję zwierzęcą w swych przyzagrodowych gospodarstwach, mogą osiągać z niej o wiele większe dochody, niż przynosi działka przyzagrodowa w spółdzielniach wyższego typu. Na podstawie tych zwiększonych dochodów mieliby zapewnić sobie zabezpieczenie na starość. Za ważniejsze jednak i podstawowe w tej sprawie należało uznać inne względy, a mianowicie, że w naszych warunkach koncepcja socjalistycznej przebudowy rolnictwa postuluje nierozerwalność dwóch zasad:</u>
770   - <u xml:id="u-34.21" who="#PosełBodalskiMieczysław">1) stałego powiększania produkcji rolniczej, 2) stałego rozwoju społecznych form gospodarowania w rolnictwie.</u>
771   - <u xml:id="u-34.22" who="#PosełBodalskiMieczysław">Aby te dwa nieodłączne od siebie cele móc zrealizować, należy w pełni wykorzystać i stale powiększać możliwości wytwórcze, które tkwią w dotychczasowej bazie produkcyjnej całego naszego rolnictwa. Jeszcze długo bowiem uspołeczniony sektor rolny nie będzie w stanie w pełni pokrywać naszych rosnących potrzeb.</u>
772   - <u xml:id="u-34.23" who="#PosełBodalskiMieczysław">Oczywiście, nowo powstająca spółdzielnia produkcyjna nie może również od razu rozporządzać takim warsztatem wytwórczym, który by w pełni zastąpił potencjał produkcyjny zrzeszonych w niej drobnych gospodarstw. Gospodarstwo zespołowe będzie powstawać i rozwijać się w ciągu wielu lat. Nie leży też w interesie ani państwa, ani chłopa pozostawienie bez wykorzystania budynków inwentarskich, będących własnością zrzeszonych w spółdzielni gospodarstw, budynków często zamortyzowanych w niewielkim jeszcze stopniu, Uwzględnić też musimy, że umiejętności zespołowego gospodarowania narastają u chłopów stopniowo, nie każdą więc spółdzielnię należy od razu wyposażać w bogaty zestaw środków dla zespołowej produkcji.</u>
773   - <u xml:id="u-34.24" who="#PosełBodalskiMieczysław">Powinniśmy więc bardziej niż dotąd popierać rozwój spółdzielni niższego typu. Przedstawiony obecnie pod obrady Sejmu rządowy projekt ustawy właśnie W tyto kierunku zmierza.</u>
774   - <u xml:id="u-34.25" who="#PosełBodalskiMieczysław">Sejmowa Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, przy udziale przedstawicieli sejmowej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, jednomyślnie przyjęła projekt w brzmieniu proponowanym przez Radę Ministrów. Dezyderaty zgłoszone w czasie dyskusji nad projektem, mogą być zrealizowane w trybie decyzji rządu i nie wymagają one zmian w tekście proponowanej ustawy.</u>
775   - <u xml:id="u-34.26" who="#PosełBodalskiMieczysław">Główną treścią wnoszonego obecnie projektu ustawy jest rozszerzenie świadczeń emerytalnych, a mianowicie przyznanie członkom spółdzielni niższego typu rent starczych, rent inwalidzkich z innych przyczyn niż wypadek w pracy oraz rent rodzinnych. Proponuje się ustalenie wysokości tych rent na poziomie o 30% niższym niż dla spółdzielni wyższego typu, właśnie ze względu na możliwości uzyskania większych dochodów z przyzagrodowej, nieograniczonej hodowli.</u>
776   - <u xml:id="u-34.27" who="#PosełBodalskiMieczysław">Jedynie wypadkowe renty inwalidzkie — rodzinne, zgodnie z projektem ustawy, nie ulegną obniżce. Poczucie bowiem krzywdy wywołanej kalectwem nie zależy od typu spółdzielni, samo zaś kalectwo, jak wiadomo, ogranicza możliwość osiągania dochodu w podobnej mierze w obu typach spółdzielni.</u>
777   - <u xml:id="u-34.28" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wysoki Sejmie! Przedstawiając projekt zmian ustawy do zatwierdzenia, pragnę podkreślić, że zaopatrzenie emerytalne członków spółdzielni zarówno w wyższym, jak i niższym typie spółdzielni produkcyjnych, dokonuje się na koszt państwa ze środków na ten cel przeznaczanych i wygospodarowanych ze zwiększonego dla rolniczych spółdzielni produkcyjnych wymiaru podatku gruntowego.</u>
778   - <u xml:id="u-34.29" who="#PosełBodalskiMieczysław">Dodatkowe korzystne warunki zaopatrzenia emerytalnego dla rolników-spółdzielców są następujące:</u>
779   - <u xml:id="u-34.30" who="#PosełBodalskiMieczysław">— po pierwsze — krótki, bo zaledwie od 2–5 lat niezbędny okres pracy członków, aby uzyskać prawo do korzystania z renty starczej, a 5 lat — do renty inwalidzkiej z innych przyczyn;</u>
780   - <u xml:id="u-34.31" who="#PosełBodalskiMieczysław">— po drugie — w rolniczej spółdzielni produkcyjnej można otrzymywać rentę starczą, bądź rodzinną, a jednocześnie, jeżeli renciście zdrowie pozwala może on pracować i ma prawo do korzystania z normalnej, nie obniżonej dniówki obrachunkowej;</u>
781   - <u xml:id="u-34.32" who="#PosełBodalskiMieczysław">— po trzecie — jeżeli rolnik wniósł do spółdzielni wkład gruntowy może on — poza rentą starczą także korzystać z renty gruntowej (mówi o tym ustawa o spółdzielniach i ich związkach oraz statut spółdzielni).</u>
782   - <u xml:id="u-34.33" who="#PosełBodalskiMieczysław">Natomiast w wypadku rozwiązania spółdzielni — renciści z tej spółdzielni tracą prawo do pobieranej renty. Tracą to prawo, ponieważ wycofują oni ziemię ze spółdzielni.</u>
783   - <u xml:id="u-34.34" who="#PosełBodalskiMieczysław">Jeżeli grunty członka spółdzielni po rozwiązaniu spółdzielni przejmie państwo, wówczas renciście będzie przysługiwać renta na podstawie innej ustawy, a mianowicie ustawy z dnia 29 czerwca 1962 r. o przejmowaniu na własność państwa gruntów w zamian za rentę emerytalną.</u>
784   - <u xml:id="u-34.35" who="#PosełBodalskiMieczysław">W ślad za poprzednio przyjętymi ustawami nowy projekt ustawy zakłada dalsze powiększenie liczby rolników, którzy mogą liczyć na zaopatrzenie rentalne. Obok liczącej setki tysięcy osób grupy drobnych rolników, zarobkujących w uspołecznionych przedsiębiorstwach, obok chłopów, którzy przekazali ziemię państwu i obok członków spółdzielni wyższego typu — uzyskują prawo do rent członkowie pozostałych spółdzielni.</u>
785   - <u xml:id="u-34.36" who="#PosełBodalskiMieczysław">Wysoki Sejmie! Projektowane obecnie zmiany ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników rozszerzają prawa do pewnej i spokojnej starości dla członków wszystkich typów spółdzielni produkcyjnych.</u>
786   - <u xml:id="u-34.37" who="#PosełBodalskiMieczysław">Zwiększają one tym Samym obiektywne możliwości do szerszego korzystania z dobrodziejstwa nowej ustawy dla wszystkich chłopskich rodzin, oczywiście, pod warunkiem spełnienia obowiązków przewidzianych w ustawie.</u>
787   - <u xml:id="u-34.38" who="#PosełBodalskiMieczysław">Z wprowadzenia ubezpieczenia emerytalnego uzyskuje korzyści także młodzież pracująca w spółdzielniach produkcyjnych.</u>
788   - <u xml:id="u-34.39" who="#PosełBodalskiMieczysław">Jakie to są korzyści? Jeżeli ustawa zapewnia rentę starczą — starym, niezdolnym do pracy rodzicom, to tym samym zwiększa ona realne dochody ich dzieci, a więc zwiększa te dochody młodzieży pracującej w spółdzielni. Przyczynia się więc ona do poważnego złagodzenia kłótni rodzinnych i nierzadko gorszących nieporozumień między rodzicami a dziećmi na wsi, nieporozumień, jak wiadomo, powstających na tle obowiązków alimentacyjnych.</u>
789   - <u xml:id="u-34.40" who="#PosełBodalskiMieczysław">Nie znaczy to jednak, że ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym na starość zdejmuje czy osłabia odpowiedzialność materialną, prawną i moralną dzieci wobec swoich rodziców. Pragnę podkreślić, że ustawa tę odpowiedzialność obiektywnie wzmacnia. Państwo, społeczeństwo nasze za pośrednictwem ustawy wyraża swój pełen szacunku stosunek do ludzi starych.</u>
790   - <u xml:id="u-34.41" who="#PosełBodalskiMieczysław">Stosunek państwa do starców jest nie tylko przykładem dla dzieci, a jest on dla nich moralnym i prawnym zobowiązaniem, aby swych rodziców-starców, wczorajszych żywicieli i wczorajszych nauczycieli otoczyć należną opieką, pomocą i należnym szacunkiem.</u>
791   - <u xml:id="u-34.42" who="#PosełBodalskiMieczysław">Przedstawiając w imieniu sejmowej Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego rządowy projekt ustawy wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 18, wnoszę o jego uchwalenie.</u>
  749 + <u xml:id="u-34.0" who="#MieczysławBodalski">Wysoki Sejmie! Ustawa z dnia 28 czerwca 1962 r. o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników, obejmująca swym działaniem spółdzielnie wyższego typu, przyniosła spółdzielcom i spółdzielniom poważne korzyści.</u>
  750 + <u xml:id="u-34.1" who="#MieczysławBodalski">W roku 1964 z rent starczych oraz z rent inwalidzkich i rent rodzinnych-wypadkowych skorzystało około 2 tys. spółdzielców. Łączna suma wypłaconych rent wyniosła około 14.500 tys. zł, czyli wyniosła 7.250 zł na osobę.</u>
  751 + <u xml:id="u-34.2" who="#MieczysławBodalski">Zaopatrzenie emerytalne, oprócz bezpośrednich korzyści materialnych dla uprawnionych członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, przyczyniło się także między innymi do znacznych osiągnięć tych spółdzielni — osiągnięć o niemałym znaczeniu dla naszej gospodarki narodowej.</u>
  752 + <u xml:id="u-34.3" who="#MieczysławBodalski">Ilość spółdzielni wyższego typu, to jest spółdzielni prowadzących zespołową uprawę gruntów oraz zespołową produkcję zwierzęcą, wzrosła od 1961 r. o 50 nowych gospodarstw socjalistycznych, ą powierzchnia użytków rolnych w spółdzielniach zwiększyła się o ponad 27 tys. ha. Nowych członków przybyło ponad 6.600 osób Ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym spotkała się ze szczególnym zainteresowaniem kobiet. W ciągu ostatnich trzech lat do spółdzielni produkcyjnych przybyło ponad 4.200 nowych członkiń. Członkinie spółdzielni korzystają bowiem nie tylko z prawa niższej o 5 lat granicy wieku emerytalnego, ale korzystają one również z uprawnienia do wypracowania o 140 do 350 dniówek mniej od mężczyzn.</u>
  753 + <u xml:id="u-34.4" who="#MieczysławBodalski">Uprawnienia te stały się poważnym bodźcem zachęcającym kobiety do wstępowania w szeregi spółdzielń oraz do wydajnej pracy w tych spółdzielniach.</u>
  754 + <u xml:id="u-34.5" who="#MieczysławBodalski">Wzrost członków, a szczególnie napływ kobiet do spółdzielni produkcyjnych, przyczynił się do poważnego wzrostu produkcji w gospodarstwach zespołowych.</u>
  755 + <u xml:id="u-34.6" who="#MieczysławBodalski">Pragnę podkreślić, że w tak ważnej dla nas produkcji zbożowej spółdzielcy uzyskali w bieżącym roku plony na poziomie około 22 q z ha, czyli o ponad 2 q wyższej, niż w urodzajnym 1961 roku. Sporą część tego zboża stanowią kwalifikowane nasiona dla gospodarstw indywidualnych. Rozwijają też spółdzielcy produkcję innych nasion na potrzeby całego rolnictwa.</u>
  756 + <u xml:id="u-34.7" who="#MieczysławBodalski">W produkcji zwierzęcej nasz sektor spółdzielczy nie ma jeszcze dobrych wyników brak mu bowiem odpowiednich pomieszczeń inwentarskich.</u>
  757 + <u xml:id="u-34.8" who="#MieczysławBodalski">Tym niemniej jednak tegoroczny czerwcowy spis rolny wykazał, że pogłowie bydła w spółdzielniach wzrosło o dalsze 14,3% w stosunku. do roku ubiegłego, a o 11,3% wzrosło pogłowie trzody chlewnej.</u>
  758 + <u xml:id="u-34.9" who="#MieczysławBodalski">Uwzględniając okoliczność, że indywidualne gospodarstwa chłopskie mają budynki inwentarskie o średniej wartości około 15 tys. zł na hektar, a majątek spółdzielczy w tej pozycji wyraża się skromniejszą znacznie liczbą, bo zaledwie 6,5 tys. zł na hektar, rząd podjął niedawno decyzję o pomocy finansowej, która przyśpieszy proces zainwestowania spółdzielni i przyśpieszy tempo wzrostu pogłowia bydła, trzody i drobiu w spółdzielniach produkcyjnych. Zwiększone nakłady inwestycyjne pozwolą zmodernizować gospodarkę spółdzielczą, pozwolą znacznie podnieść jej wydajność, a przy tym poważnie zmienić i poprawić warunki pracy i życia członków spółdzielni oraz ich rodzin. Te procesy są w naszych spółdzielniach zaledwie w początkowej fazie i sporo jeszcze czasu upłynie, zanim wszystkie zespołowe gospodarstwa staną się w pełni nowoczesnymi przedsiębiorstwami rolnymi.</u>
  759 + <u xml:id="u-34.10" who="#MieczysławBodalski">Aby przyśpieszyć proces modernizacji i rozbudowy zespołowych gospodarstw, alby przeobrażenia te zachodziły dostatecznie szybko, aby praca spółdzielców mogła być jak najbardziej efektywna i wydajna, w ciągu ostatnich czterech lat nakłady inwestycyjne, spółdzielni zostały podwojone. Zgodnie ze statutem, spółdzielnie powinny przeznaczać rocznie co najmniej 10% ogólnego dochodu na niepodzielny fundusz zasobowy. Odpisy na ten cel wyniosły za ubiegły srok 15,1% dochodu i przewyższyły o 35 mln zł wyznaczone minimum. Sam tylko zeszłoroczny nakład inwestycyjny wynosi w spółdzielniach 2,5 tys. zł na 1 ha.</u>
  760 + <u xml:id="u-34.11" who="#MieczysławBodalski">W 1964 r. inwestycyjny wydatek rolniczych spółdzielni produkcyjnych ze środków własnych, w przeliczeniu na jedną rodzinę zrzeszoną w spółdzielni, wyniósł około 6 tys. zł. Do tej kwoty wypada doliczyć jeszcze znaczne sumy w postaci nakładów na powiększenie innych wspólnych funduszy i wydatków zwiększających wartość produkcji w toku.</u>
  761 + <u xml:id="u-34.12" who="#MieczysławBodalski">Warto też wspomnieć o wydatkach spółdzielni na cele socjalne. Wiele spółdzielni dzięki własnej samorządnej inicjatywie wprowadziło szczególny rodzaj ubezpieczenia chorobowego z własnych środków, polegający na tym, że członkom spółdzielni płaci się od 50 do 100% dniówki obrachunkowej za dzień nieobecności w pracy z powodu choroby oraz pomaga im się w zakupie lekarstw. W wielu spółdzielniach wprowadzono płatne urlopy macierzyńskie i płatne urlopy wypoczynkowe dla spółdzielców. W kilkuset spółdzielniach młodzież otrzymuje stypendia na kształcenie się w średnich i wyższych uczelniach rolniczych. W niektórych zamożniejszych spółdzielniach młode małżeństwa otrzymują od spółdzielni pomoc — posag — w postaci określonego procentu od wartości dotąd wypracowanych dniówek obrachunkowych oraz uzyskują pomoc w budowie mieszkania.</u>
  762 + <u xml:id="u-34.13" who="#MieczysławBodalski">Wydzielane w stosunkowo wysokim procencie kwoty na fundusz socjalno-kulturalny pozwalają spółdzielniom rozwiązywać wiele ważnych i istotnych spraw. Wzrasta ilość domów kultury, świetlic, dziecińców i przedszkoli.</u>
  763 + <u xml:id="u-34.14" who="#MieczysławBodalski">Spółdzielnie produkcyjne rozwiązują poważną część przedsięwzięć społecznych i gospodarczych razem z kółkami rolniczymi, wspólnie z gospodarstwami indywidualnymi pod hasłem: „Spółdzielnia rolnikom — rolnicy spółdzielni”.</u>
  764 + <u xml:id="u-34.15" who="#MieczysławBodalski">W ramach tych porozumień ponad 400 wsi połączyło swoje środki Funduszu Rozwoju Rolnictwa ze środkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, aby tą drogą uzyskać możliwie najsprawniejsze świadczenia wzajemnych usług i najlepsze efekty ekonomiczne tych usług.</u>
  765 + <u xml:id="u-34.16" who="#MieczysławBodalski">Takie są z grubsza wyniki gospodarki spółdzielni produkcyjnych wyższego typu, wyniki gospodarności i pracowitości ponad 30-tysięcznej rzeszy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u>
  766 + <u xml:id="u-34.17" who="#MieczysławBodalski">Wyniki te spółdzielnie produkcyjne zawdzięczają również w dużej mierze pomocy fachowej udzielanej przez kilkuset agronomów i zootechników — kierowników produkcji w pracujących spółdzielniach. Coraz większej pomocy udzielają spółdzielniom agronomowie gromadzcy.</u>
  767 + <u xml:id="u-34.18" who="#MieczysławBodalski">Trzeba podkreślić, że bardzo dużą pomoc w uzyskaniu tych wyników dała ustawa z dnia 28 czerwca 1962 roku o zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
  768 + <u xml:id="u-34.19" who="#MieczysławBodalski">Ustawa o rentach zapewniła opiekę ze strony państwa ludziom starym, którzy przez wiele niełatwych — jak wiadomo — lat pracowali nad budową zrębów społecznej gospodarki w rolnictwie. Ustawa wreszcie utwierdziła członków spółdzielni w przekonaniu, że ich wkład w umacnianie zespołowego gospodarstwa może być zabezpieczeniem osobistych interesów członków spółdzielni i ich rodzin zarówno dzisiaj, jak i na przyszłość. Przyśpieszony w ostatnich latach rozwój spółdzielczej gospodarki był oczekiwaną, pozytywną odpowiedzią spółdzielców na tę ustawę.</u>
  769 + <u xml:id="u-34.20" who="#MieczysławBodalski">Wypada obecnie uznać, że motywy, dla których w swoim czasie ograniczono zaopatrzenie emerytalne tylko do spółdzielni wyższego typu, nie były w pełni słuszne. Liczono bowiem na to, że członkowie spółdzielni niższego typu, prowadząc w dowolnych rozmiarach produkcję zwierzęcą w swych przyzagrodowych gospodarstwach, mogą osiągać z niej o wiele większe dochody, niż przynosi działka przyzagrodowa w spółdzielniach wyższego typu. Na podstawie tych zwiększonych dochodów mieliby zapewnić sobie zabezpieczenie na starość. Za ważniejsze jednak i podstawowe w tej sprawie należało uznać inne względy, a mianowicie, że w naszych warunkach koncepcja socjalistycznej przebudowy rolnictwa postuluje nierozerwalność dwóch zasad:</u>
  770 + <u xml:id="u-34.21" who="#MieczysławBodalski">1) stałego powiększania produkcji rolniczej, 2) stałego rozwoju społecznych form gospodarowania w rolnictwie.</u>
  771 + <u xml:id="u-34.22" who="#MieczysławBodalski">Aby te dwa nieodłączne od siebie cele móc zrealizować, należy w pełni wykorzystać i stale powiększać możliwości wytwórcze, które tkwią w dotychczasowej bazie produkcyjnej całego naszego rolnictwa. Jeszcze długo bowiem uspołeczniony sektor rolny nie będzie w stanie w pełni pokrywać naszych rosnących potrzeb.</u>
  772 + <u xml:id="u-34.23" who="#MieczysławBodalski">Oczywiście, nowo powstająca spółdzielnia produkcyjna nie może również od razu rozporządzać takim warsztatem wytwórczym, który by w pełni zastąpił potencjał produkcyjny zrzeszonych w niej drobnych gospodarstw. Gospodarstwo zespołowe będzie powstawać i rozwijać się w ciągu wielu lat. Nie leży też w interesie ani państwa, ani chłopa pozostawienie bez wykorzystania budynków inwentarskich, będących własnością zrzeszonych w spółdzielni gospodarstw, budynków często zamortyzowanych w niewielkim jeszcze stopniu, Uwzględnić też musimy, że umiejętności zespołowego gospodarowania narastają u chłopów stopniowo, nie każdą więc spółdzielnię należy od razu wyposażać w bogaty zestaw środków dla zespołowej produkcji.</u>
  773 + <u xml:id="u-34.24" who="#MieczysławBodalski">Powinniśmy więc bardziej niż dotąd popierać rozwój spółdzielni niższego typu. Przedstawiony obecnie pod obrady Sejmu rządowy projekt ustawy właśnie W tyto kierunku zmierza.</u>
  774 + <u xml:id="u-34.25" who="#MieczysławBodalski">Sejmowa Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, przy udziale przedstawicieli sejmowej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, jednomyślnie przyjęła projekt w brzmieniu proponowanym przez Radę Ministrów. Dezyderaty zgłoszone w czasie dyskusji nad projektem, mogą być zrealizowane w trybie decyzji rządu i nie wymagają one zmian w tekście proponowanej ustawy.</u>
  775 + <u xml:id="u-34.26" who="#MieczysławBodalski">Główną treścią wnoszonego obecnie projektu ustawy jest rozszerzenie świadczeń emerytalnych, a mianowicie przyznanie członkom spółdzielni niższego typu rent starczych, rent inwalidzkich z innych przyczyn niż wypadek w pracy oraz rent rodzinnych. Proponuje się ustalenie wysokości tych rent na poziomie o 30% niższym niż dla spółdzielni wyższego typu, właśnie ze względu na możliwości uzyskania większych dochodów z przyzagrodowej, nieograniczonej hodowli.</u>
  776 + <u xml:id="u-34.27" who="#MieczysławBodalski">Jedynie wypadkowe renty inwalidzkie — rodzinne, zgodnie z projektem ustawy, nie ulegną obniżce. Poczucie bowiem krzywdy wywołanej kalectwem nie zależy od typu spółdzielni, samo zaś kalectwo, jak wiadomo, ogranicza możliwość osiągania dochodu w podobnej mierze w obu typach spółdzielni.</u>
  777 + <u xml:id="u-34.28" who="#MieczysławBodalski">Wysoki Sejmie! Przedstawiając projekt zmian ustawy do zatwierdzenia, pragnę podkreślić, że zaopatrzenie emerytalne członków spółdzielni zarówno w wyższym, jak i niższym typie spółdzielni produkcyjnych, dokonuje się na koszt państwa ze środków na ten cel przeznaczanych i wygospodarowanych ze zwiększonego dla rolniczych spółdzielni produkcyjnych wymiaru podatku gruntowego.</u>
  778 + <u xml:id="u-34.29" who="#MieczysławBodalski">Dodatkowe korzystne warunki zaopatrzenia emerytalnego dla rolników-spółdzielców są następujące:</u>
  779 + <u xml:id="u-34.30" who="#MieczysławBodalski">— po pierwsze — krótki, bo zaledwie od 2–5 lat niezbędny okres pracy członków, aby uzyskać prawo do korzystania z renty starczej, a 5 lat — do renty inwalidzkiej z innych przyczyn;</u>
  780 + <u xml:id="u-34.31" who="#MieczysławBodalski">— po drugie — w rolniczej spółdzielni produkcyjnej można otrzymywać rentę starczą, bądź rodzinną, a jednocześnie, jeżeli renciście zdrowie pozwala może on pracować i ma prawo do korzystania z normalnej, nie obniżonej dniówki obrachunkowej;</u>
  781 + <u xml:id="u-34.32" who="#MieczysławBodalski">— po trzecie — jeżeli rolnik wniósł do spółdzielni wkład gruntowy może on — poza rentą starczą także korzystać z renty gruntowej (mówi o tym ustawa o spółdzielniach i ich związkach oraz statut spółdzielni).</u>
  782 + <u xml:id="u-34.33" who="#MieczysławBodalski">Natomiast w wypadku rozwiązania spółdzielni — renciści z tej spółdzielni tracą prawo do pobieranej renty. Tracą to prawo, ponieważ wycofują oni ziemię ze spółdzielni.</u>
  783 + <u xml:id="u-34.34" who="#MieczysławBodalski">Jeżeli grunty członka spółdzielni po rozwiązaniu spółdzielni przejmie państwo, wówczas renciście będzie przysługiwać renta na podstawie innej ustawy, a mianowicie ustawy z dnia 29 czerwca 1962 r. o przejmowaniu na własność państwa gruntów w zamian za rentę emerytalną.</u>
  784 + <u xml:id="u-34.35" who="#MieczysławBodalski">W ślad za poprzednio przyjętymi ustawami nowy projekt ustawy zakłada dalsze powiększenie liczby rolników, którzy mogą liczyć na zaopatrzenie rentalne. Obok liczącej setki tysięcy osób grupy drobnych rolników, zarobkujących w uspołecznionych przedsiębiorstwach, obok chłopów, którzy przekazali ziemię państwu i obok członków spółdzielni wyższego typu — uzyskują prawo do rent członkowie pozostałych spółdzielni.</u>
  785 + <u xml:id="u-34.36" who="#MieczysławBodalski">Wysoki Sejmie! Projektowane obecnie zmiany ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników rozszerzają prawa do pewnej i spokojnej starości dla członków wszystkich typów spółdzielni produkcyjnych.</u>
  786 + <u xml:id="u-34.37" who="#MieczysławBodalski">Zwiększają one tym Samym obiektywne możliwości do szerszego korzystania z dobrodziejstwa nowej ustawy dla wszystkich chłopskich rodzin, oczywiście, pod warunkiem spełnienia obowiązków przewidzianych w ustawie.</u>
  787 + <u xml:id="u-34.38" who="#MieczysławBodalski">Z wprowadzenia ubezpieczenia emerytalnego uzyskuje korzyści także młodzież pracująca w spółdzielniach produkcyjnych.</u>
  788 + <u xml:id="u-34.39" who="#MieczysławBodalski">Jakie to są korzyści? Jeżeli ustawa zapewnia rentę starczą — starym, niezdolnym do pracy rodzicom, to tym samym zwiększa ona realne dochody ich dzieci, a więc zwiększa te dochody młodzieży pracującej w spółdzielni. Przyczynia się więc ona do poważnego złagodzenia kłótni rodzinnych i nierzadko gorszących nieporozumień między rodzicami a dziećmi na wsi, nieporozumień, jak wiadomo, powstających na tle obowiązków alimentacyjnych.</u>
  789 + <u xml:id="u-34.40" who="#MieczysławBodalski">Nie znaczy to jednak, że ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym na starość zdejmuje czy osłabia odpowiedzialność materialną, prawną i moralną dzieci wobec swoich rodziców. Pragnę podkreślić, że ustawa tę odpowiedzialność obiektywnie wzmacnia. Państwo, społeczeństwo nasze za pośrednictwem ustawy wyraża swój pełen szacunku stosunek do ludzi starych.</u>
  790 + <u xml:id="u-34.41" who="#MieczysławBodalski">Stosunek państwa do starców jest nie tylko przykładem dla dzieci, a jest on dla nich moralnym i prawnym zobowiązaniem, aby swych rodziców-starców, wczorajszych żywicieli i wczorajszych nauczycieli otoczyć należną opieką, pomocą i należnym szacunkiem.</u>
  791 + <u xml:id="u-34.42" who="#MieczysławBodalski">Przedstawiając w imieniu sejmowej Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego rządowy projekt ustawy wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 18, wnoszę o jego uchwalenie.</u>
792 792 <u xml:id="u-34.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
793 793 </div>
794 794 <div xml:id="div-35">
795 795 <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Maksym Rudczyk.</u>
796 796 </div>
797 797 <div xml:id="div-36">
798   - <u xml:id="u-36.0" who="#PosełRudczykMaksym">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji jako wieloletni spółdzielca, pragnę jeszcze raz podkreślić doniosłość wydarzenia, jakim było wprowadzenie w roku 1962 zaopatrzenia emerytalnego dla spółdzielców. Ustawa o rentach rozwiązała bowiem najtrudniejszy problem społeczny, jakim jest zapewnienie wysłużonym członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych spokojnej starości. Ustawa ta bardzo korzystnie wpłynęła na rozwój gospodarczy i społeczny zespołowych gospodarstw. Wytworzyła ona u członków poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, związała ich na trwałe ze spółdzielniami. Mówił o tym szeroko tow. poseł Bodalski.</u>
799   - <u xml:id="u-36.1" who="#PosełRudczykMaksym">Ustawa z 1962 r. rozwiązała jednak problem zaopatrzenia emerytalnego w zespołowych gospodarstwach wysoko zorganizowanych. Duże znaczenie dokonywanej nowelizacji ustawy polega na tym, że obecnie mają być objęci pełnym zaopatrzeniem emerytalnym również członkowie spółdzielni produkcyjnych, prowadzący zespołowo tylko produkcję roślinną. Hodowla w tych spółdzielniach pozostaje we władaniu członków — na działce przyzagrodowej. A więc mamy zabezpieczyć starość i niezdolność do pracy chłopom — że się tak wyrażę — półspółdzielcom, pół jeszcze indywidualnym. Akt ten ma więc duże znaczenie dla dalszego rozwoju ruchu spółdzielczości produkcyjnej.</u>
800   - <u xml:id="u-36.2" who="#PosełRudczykMaksym">Pytanie, co będzie ze mną na starość, kiedy nie będę mógł pracować — jest przecież stale aktualnym tematem rozmyślań i rozmów wszystkich chłopów i działaczy chłopskich. Z bojaźni przed złym losem na starość rodzi się niechęć do przekazywania gospodarstwa dorastającym dzieciom.</u>
801   - <u xml:id="u-36.3" who="#PosełRudczykMaksym">Tereny województwa białostockiego należały przed wojną do szczególnie zaniedbanych gospodarcze i społecznie. Słabe uprzemysłowienie nie pozwalało na odpływ ludności wiejskiej do przemysłu. Powodowało to rozdrabnianie i tak już małych i karłowatych gospodarstw chłopskich, które nie mogły zaspokoić najniezbędniejszych potrzeb ich właścicieli i bardzo licznych rodzin. Trzeba tu dodać wyjątkowo niski poziom rozwoju społecznego i wiedzy rolniczej — i co za tym idzie — niskie plony, które nie wyżywiały chłopów. Szukali więc chłopi białostoccy zarobków na obcej ziemi, byli wyzyskiwani i poniewierani.</u>
802   - <u xml:id="u-36.4" who="#PosełRudczykMaksym">Los ludzi starych nie był i jeszcze obecnie nie jest wszędzie do pozazdroszczenia. Znana to bowiem prawda, że tam, gdzie jest niska produkcja i niedostatek chleba dla ludzi w pełni sił i dla ich dzieci, tam idzie ostra walka o dożywocie dla starych ludzi. Starzy, niezdolni do pracy, są bowiem ciężarem dla rodziny chłopskiej.</u>
803   - <u xml:id="u-36.5" who="#PosełRudczykMaksym">Władza ludowa stworzyła dla wsi białostockiej nowe perspektywy. W okresie dwudziestolecia zaszły ogromne przemiany społeczno-gospodarcze. Ale wielowiekowych zaniedbań nie da się w krótkim czasie odrobić. Na to są potrzebne nie tylko środki, lecz także szybsze dojrzewanie ludzi do nowych stosunków produkcyjnych.</u>
804   - <u xml:id="u-36.6" who="#PosełRudczykMaksym">Członkowie spółdzielni produkcyjnych województwa białostockiego Zdają sobie z tego sprawę, że mają bardzo dużo do zrobienia, chcąc pokonać poprzednie zaniedbania i wejść równocześnie na drogę wszechstronnego postępu w rolnictwie.</u>
805   - <u xml:id="u-36.7" who="#PosełRudczykMaksym">Wysoki Sejmie! Chciałbym — pokazać, w jaki sposób spółdzielnie produkcyjne w Białostockiem rozpoczęły wielką ofensywę unowocześnienia swoich gospodarstw i poprawy warunków bytowych i socjalnych zrzeszonych w nich rodzin.</u>
806   - <u xml:id="u-36.8" who="#PosełRudczykMaksym">Spółdzielni mamy obecnie 16. Zrzeszają one 251 rodzin gospodarujących na 3.300 ha, w tym użytków rolnych tylko 2.495 ha. Wszystkie gospodarstwa, z wyjątkiem jednej spółdzielni, prowadzą zespołową hodowlę bydła, trzody chlewnej, owiec i drobiu.</u>
807   - <u xml:id="u-36.9" who="#PosełRudczykMaksym">Mamy opracowany dla wszystkich gospodarstw wieloletni plan rozwoju produkcji roślinnej i hodowlanej oraz piany rozwoju socjalno-kulturalnego. Dopilnowanie ich wykonania, zwłaszcza na odcinku produkcji zbożowo-paszowej i hodowlanej sprawi, że już wkrótce spółdzielnie województwa białostockiego osiągną wysoką produkcyjność. Liczymy na zwiększenie obsady bydła do 62 sztuk na 100 ha. Specjalizujemy się w hodowli trzody chlewnej. Poza ilościowym podniesieniem obsady bydła i trzody chlewnej — program nasz zakłada wymianę stad podstawowych w celu podniesienia rentowności produkcji zwierzęcej — szczególnie produkcji mięsa i mleka.</u>
808   - <u xml:id="u-36.10" who="#PosełRudczykMaksym">Podnosząc stale rolę samorządu w spółdzielniach — dążymy równocześnie do sprężystej organizacji i kierownictwa produkcją oraz do podniesienia kwalifikacji fachowych członków spółdzielni. Muszę podkreślić, że dokonuje się to równocześnie z przejmowaniem znacznych obszarów Państwowego Funduszu Ziemi i wyeksploatowanych gruntów chłopskich.</u>
809   - <u xml:id="u-36.11" who="#PosełRudczykMaksym">W bieżącym roku spółdzielnie województwa białostockiego zwiększyły swój areał, przejmując 273 ha z Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
810   - <u xml:id="u-36.12" who="#PosełRudczykMaksym">Przejęcie dalszych gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi o obszarze 405 ha jest w toku załatwiania formalnego, a spółdzielnie już je częściowo zagospodarowują. Łącznie zwiększą więc spółdzielnie swój areał w bieżącym roku o prawie 700 ha. Na każdą rodzinę przypadnie dodatkowo do zagospodarowania prawie 3 ha. Większa część gruntów spółdzielczych — to klasa V i VI. Istnieje więc mniejsza możliwość zwiększenia produkcji pól. Nastawiamy się na zwiększenie areału kontraktacji upraw ziemniaka i łubinu jako roślin najbardziej udających się na naszych glebach.</u>
811   - <u xml:id="u-36.13" who="#PosełRudczykMaksym">Lecz nie tylko na tym polega gospodarcze rozbudzenie spółdzielni. Począwszy od roku 1964, spółdzielcy i działacze naszego związku przy pomocy władz, a przede wszystkim nadkładem własnej pracy, rozpoczęli wielką akcję zagospodarowywania stojących pustką i niszczejących budynków po dawnych spółdzielniach; budynków — często oddalonych od baz spółdzielczych o kilka, a nawet kilkanaście kilometrów.</u>
812   - <u xml:id="u-36.14" who="#PosełRudczykMaksym">Dotychczas spółdzielnie przejęły 13 ośrodków z 23 budynkami. W toku załatwienia jest przejęcie dalszych trzech ośrodków z 6 budynkami. Razem więc — 16 ośrodków z 29 budynkami o łącznej kubaturze prawie 28 tys. metrów kwadratowych. Wartość rzeczywista tych budynków wynosi około 18 mln zł. Wartość ta znacznie wzrośnie po dokonanych remontach i adaptacjach.</u>
813   - <u xml:id="u-36.15" who="#PosełRudczykMaksym">Do jakich celów potrzebne są spółdzielcom te ośrodki, z których remontami, przygotowaniem do produkcji i jej uruchomieniem jest nieprawdopodobnie wiele kłopotów, wymaga to wysiłków, zabiegów i osobistej pracy fizycznej działaczy spółdzielczych i związkowych?</u>
814   - <u xml:id="u-36.16" who="#PosełRudczykMaksym">Otóż, spółdzielnie białostockie chcą w krótkim czasie osiągnąć wysoką produkcję towarową mięsa, nastawiły się na chów drobiu — kurcząt i kaczek typu brojler. Dzieje się to głównie w adaptowanych budynkach.</u>
815   - <u xml:id="u-36.17" who="#PosełRudczykMaksym">Nie tak łatwo było początkowo przekonać spółdzielców do przemysłowej produkcji drobiu. Pierwsze dobre wyniki tuczu oraz wyniki finansowe spółdzielni Krzywiec i Zubry — jeszcze na początku roku 1964 zachęciły dalsze spółdzielnie do podjęcia tej produkcji.</u>
816   - <u xml:id="u-36.18" who="#PosełRudczykMaksym">I dla tych celów przejęto i przejmuje się dalej stojące nieprodukcyjnie i ziejące pustką obiekty. Adaptację budynków rozpoczęto na szerszą skalę w IV kwartale 1964 r. Dotychczasowy dorobek jest już bardzo znaczny.</u>
817   - <u xml:id="u-36.19" who="#PosełRudczykMaksym">Plan produkcji na rok bieżący przewiduje wychów 480 tys. szt. brojlerów. Z tej liczby do końca września wyprodukowano już 386 tys. szt.</u>
818   - <u xml:id="u-36.20" who="#PosełRudczykMaksym">Mówił tu towarzysz poseł Bodalski, że przeciętnie w kraju na jedną rodzinę spółdzielczą przypada 250 szt. brojlerów. U nas wypada prawie 2 tys. szt. na jedną rodzinę, a licząc przeciętnie po 1,40 kg na sztukę — to każda rodzina spółdzielcza w białostockiem daje produkcję mięsa na rynek około 2.800 kg rocznie. Całość, czyli 672 tys. kg wyprodukowanego mięsa drobiowego daje produkcję wartości 17,5 mln zł.</u>
819   - <u xml:id="u-36.21" who="#PosełRudczykMaksym">Lecz to jest tylko jedna strona — ekonomiczna. Druga — jest daleko cenniejsza z gospodarczego i społecznego punktu widzenia. Jeśli chciałoby się wybudować 29 budynków — to kosztowałoby to co najmniej 20 mln zł, nie mówiąc o zużyciu potrzebnych materiałów budowlanych.</u>
820   - <u xml:id="u-36.22" who="#PosełRudczykMaksym">Koszt adaptacji martwych dotychczas obiektów wyniósł około 2 mln zł. Każda więc ulokowana złotówka dała w tym samym jeszcze roku produkcję wartości 10 złotych.</u>
821   - <u xml:id="u-36.23" who="#PosełRudczykMaksym">Spółdzielnie — dla uruchomienia produkcji i stałej jej obsługi — musiały przygotować ludzi. Znalazły ich wśród chłopów i chłopek indywidualnych, mieszkających w pobliżu ośrodków.</u>
822   - <u xml:id="u-36.24" who="#PosełRudczykMaksym">Członkowie spółdzielni doszli do porozumienia z chłopskimi rodzinami, a głównie z młodzieżą. 64 osoby — w tym 48 kobiet i dziewcząt w wieku od 18 lat uczęszczało na kurs i przystąpiło do egzaminu. Ubiegało się o to znacznie więcej chłopek i chłopów. Dla wsi białostockiej — taki wyjazd na kurs dziewczyny czy żony, a nierzadko matki — to duży przełom w dotychczasowej atmosferze i stosunkach. Wyjechały przecież, aby pracować w spółdzielni produkcyjnej. To także nowe zjawisko. To każę spojrzeć chłopom i chłopkom białostockim innymi oczami na gospodarkę społeczną i na nowoczesną produkcję.</u>
823   - <u xml:id="u-36.25" who="#PosełRudczykMaksym">Nie jest chyba przypadkiem, że spośród chłopów, sąsiadujących z ośrodkami zagospodarowanymi przez spółdzielnie, wpływają podania o przyjęcie ich na członków. Do baz produkcyjnych zaglądają młodzi, aby zobaczyć, jak to taka produkcja brojlerów odbywa się. Młodzi interesują się możliwością założenia spółdzielni.</u>
824   - <u xml:id="u-36.26" who="#PosełRudczykMaksym">Dla ruchu spółdzielczości produkcyjnej w naszym województwie — to także wielkie osiągnięcie społeczne.</u>
825   - <u xml:id="u-36.27" who="#PosełRudczykMaksym">Już nie 16 punktów spółdzielczych istnieje, bo faktycznie jest ich 45; wokół ośrodków gromadzą się nowi ludzie — w przyszłości spółdzielcy.</u>
826   - <u xml:id="u-36.28" who="#PosełRudczykMaksym">Muszę tu jeszcze dodać, że dochód wypracowany na chowie drobiu idzie tylko w niewielkim procencie do kieszeni spółdzielców. Spółdzielcy z tego dochodu większą część świadomie odkładają na dalsze inwestycje — na rozwój hodowli bydła, modernizację baz spółdzielczych, na zagospodarowanie przejmowanych gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
827   - <u xml:id="u-36.29" who="#PosełRudczykMaksym">Wysoki Sejmie! Pozwoliłem sobie na nakreślenie niektórych kierunków działalności spółdzielców białostockich, spółdzielców, którzy wypracowują nowe wartości w gospodarce rolnej naszego kraju i niepodzielny społeczny majątek. Uważam, że ustawa, rozszerzająca dotychczasowy zakres świadczeń emerytalnych dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych również na spółdzielnie niżej zespołowo zorganizowane, będzie zachętą dla chłopów do przystąpienia do naszego ruchu spółdzielczego.</u>
828   - <u xml:id="u-36.30" who="#PosełRudczykMaksym">Jako poseł ziemi białostockiej szczególnie popieram ten projekt. Wnoszę w imieniu Klubu Poselskiego PZPR o jego uchwalenie. Uważam, że rozbudowa spółdzielni produkcyjnych — zwłaszcza spółdzielni niższego typu — mogących dać chłopom dochody, a na starość wysłużoną rentę — może przyczynić się w województwie białostockim do szybszego pokonania trudności związanych z dalszą przebudową gospodarki rolnej.</u>
  798 + <u xml:id="u-36.0" who="#RudczykMaksym">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji jako wieloletni spółdzielca, pragnę jeszcze raz podkreślić doniosłość wydarzenia, jakim było wprowadzenie w roku 1962 zaopatrzenia emerytalnego dla spółdzielców. Ustawa o rentach rozwiązała bowiem najtrudniejszy problem społeczny, jakim jest zapewnienie wysłużonym członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych spokojnej starości. Ustawa ta bardzo korzystnie wpłynęła na rozwój gospodarczy i społeczny zespołowych gospodarstw. Wytworzyła ona u członków poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, związała ich na trwałe ze spółdzielniami. Mówił o tym szeroko tow. poseł Bodalski.</u>
  799 + <u xml:id="u-36.1" who="#RudczykMaksym">Ustawa z 1962 r. rozwiązała jednak problem zaopatrzenia emerytalnego w zespołowych gospodarstwach wysoko zorganizowanych. Duże znaczenie dokonywanej nowelizacji ustawy polega na tym, że obecnie mają być objęci pełnym zaopatrzeniem emerytalnym również członkowie spółdzielni produkcyjnych, prowadzący zespołowo tylko produkcję roślinną. Hodowla w tych spółdzielniach pozostaje we władaniu członków — na działce przyzagrodowej. A więc mamy zabezpieczyć starość i niezdolność do pracy chłopom — że się tak wyrażę — półspółdzielcom, pół jeszcze indywidualnym. Akt ten ma więc duże znaczenie dla dalszego rozwoju ruchu spółdzielczości produkcyjnej.</u>
  800 + <u xml:id="u-36.2" who="#RudczykMaksym">Pytanie, co będzie ze mną na starość, kiedy nie będę mógł pracować — jest przecież stale aktualnym tematem rozmyślań i rozmów wszystkich chłopów i działaczy chłopskich. Z bojaźni przed złym losem na starość rodzi się niechęć do przekazywania gospodarstwa dorastającym dzieciom.</u>
  801 + <u xml:id="u-36.3" who="#RudczykMaksym">Tereny województwa białostockiego należały przed wojną do szczególnie zaniedbanych gospodarcze i społecznie. Słabe uprzemysłowienie nie pozwalało na odpływ ludności wiejskiej do przemysłu. Powodowało to rozdrabnianie i tak już małych i karłowatych gospodarstw chłopskich, które nie mogły zaspokoić najniezbędniejszych potrzeb ich właścicieli i bardzo licznych rodzin. Trzeba tu dodać wyjątkowo niski poziom rozwoju społecznego i wiedzy rolniczej — i co za tym idzie — niskie plony, które nie wyżywiały chłopów. Szukali więc chłopi białostoccy zarobków na obcej ziemi, byli wyzyskiwani i poniewierani.</u>
  802 + <u xml:id="u-36.4" who="#RudczykMaksym">Los ludzi starych nie był i jeszcze obecnie nie jest wszędzie do pozazdroszczenia. Znana to bowiem prawda, że tam, gdzie jest niska produkcja i niedostatek chleba dla ludzi w pełni sił i dla ich dzieci, tam idzie ostra walka o dożywocie dla starych ludzi. Starzy, niezdolni do pracy, są bowiem ciężarem dla rodziny chłopskiej.</u>
  803 + <u xml:id="u-36.5" who="#RudczykMaksym">Władza ludowa stworzyła dla wsi białostockiej nowe perspektywy. W okresie dwudziestolecia zaszły ogromne przemiany społeczno-gospodarcze. Ale wielowiekowych zaniedbań nie da się w krótkim czasie odrobić. Na to są potrzebne nie tylko środki, lecz także szybsze dojrzewanie ludzi do nowych stosunków produkcyjnych.</u>
  804 + <u xml:id="u-36.6" who="#RudczykMaksym">Członkowie spółdzielni produkcyjnych województwa białostockiego Zdają sobie z tego sprawę, że mają bardzo dużo do zrobienia, chcąc pokonać poprzednie zaniedbania i wejść równocześnie na drogę wszechstronnego postępu w rolnictwie.</u>
  805 + <u xml:id="u-36.7" who="#RudczykMaksym">Wysoki Sejmie! Chciałbym — pokazać, w jaki sposób spółdzielnie produkcyjne w Białostockiem rozpoczęły wielką ofensywę unowocześnienia swoich gospodarstw i poprawy warunków bytowych i socjalnych zrzeszonych w nich rodzin.</u>
  806 + <u xml:id="u-36.8" who="#RudczykMaksym">Spółdzielni mamy obecnie 16. Zrzeszają one 251 rodzin gospodarujących na 3.300 ha, w tym użytków rolnych tylko 2.495 ha. Wszystkie gospodarstwa, z wyjątkiem jednej spółdzielni, prowadzą zespołową hodowlę bydła, trzody chlewnej, owiec i drobiu.</u>
  807 + <u xml:id="u-36.9" who="#RudczykMaksym">Mamy opracowany dla wszystkich gospodarstw wieloletni plan rozwoju produkcji roślinnej i hodowlanej oraz piany rozwoju socjalno-kulturalnego. Dopilnowanie ich wykonania, zwłaszcza na odcinku produkcji zbożowo-paszowej i hodowlanej sprawi, że już wkrótce spółdzielnie województwa białostockiego osiągną wysoką produkcyjność. Liczymy na zwiększenie obsady bydła do 62 sztuk na 100 ha. Specjalizujemy się w hodowli trzody chlewnej. Poza ilościowym podniesieniem obsady bydła i trzody chlewnej — program nasz zakłada wymianę stad podstawowych w celu podniesienia rentowności produkcji zwierzęcej — szczególnie produkcji mięsa i mleka.</u>
  808 + <u xml:id="u-36.10" who="#RudczykMaksym">Podnosząc stale rolę samorządu w spółdzielniach — dążymy równocześnie do sprężystej organizacji i kierownictwa produkcją oraz do podniesienia kwalifikacji fachowych członków spółdzielni. Muszę podkreślić, że dokonuje się to równocześnie z przejmowaniem znacznych obszarów Państwowego Funduszu Ziemi i wyeksploatowanych gruntów chłopskich.</u>
  809 + <u xml:id="u-36.11" who="#RudczykMaksym">W bieżącym roku spółdzielnie województwa białostockiego zwiększyły swój areał, przejmując 273 ha z Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
  810 + <u xml:id="u-36.12" who="#RudczykMaksym">Przejęcie dalszych gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi o obszarze 405 ha jest w toku załatwiania formalnego, a spółdzielnie już je częściowo zagospodarowują. Łącznie zwiększą więc spółdzielnie swój areał w bieżącym roku o prawie 700 ha. Na każdą rodzinę przypadnie dodatkowo do zagospodarowania prawie 3 ha. Większa część gruntów spółdzielczych — to klasa V i VI. Istnieje więc mniejsza możliwość zwiększenia produkcji pól. Nastawiamy się na zwiększenie areału kontraktacji upraw ziemniaka i łubinu jako roślin najbardziej udających się na naszych glebach.</u>
  811 + <u xml:id="u-36.13" who="#RudczykMaksym">Lecz nie tylko na tym polega gospodarcze rozbudzenie spółdzielni. Począwszy od roku 1964, spółdzielcy i działacze naszego związku przy pomocy władz, a przede wszystkim nadkładem własnej pracy, rozpoczęli wielką akcję zagospodarowywania stojących pustką i niszczejących budynków po dawnych spółdzielniach; budynków — często oddalonych od baz spółdzielczych o kilka, a nawet kilkanaście kilometrów.</u>
  812 + <u xml:id="u-36.14" who="#RudczykMaksym">Dotychczas spółdzielnie przejęły 13 ośrodków z 23 budynkami. W toku załatwienia jest przejęcie dalszych trzech ośrodków z 6 budynkami. Razem więc — 16 ośrodków z 29 budynkami o łącznej kubaturze prawie 28 tys. metrów kwadratowych. Wartość rzeczywista tych budynków wynosi około 18 mln zł. Wartość ta znacznie wzrośnie po dokonanych remontach i adaptacjach.</u>
  813 + <u xml:id="u-36.15" who="#RudczykMaksym">Do jakich celów potrzebne są spółdzielcom te ośrodki, z których remontami, przygotowaniem do produkcji i jej uruchomieniem jest nieprawdopodobnie wiele kłopotów, wymaga to wysiłków, zabiegów i osobistej pracy fizycznej działaczy spółdzielczych i związkowych?</u>
  814 + <u xml:id="u-36.16" who="#RudczykMaksym">Otóż, spółdzielnie białostockie chcą w krótkim czasie osiągnąć wysoką produkcję towarową mięsa, nastawiły się na chów drobiu — kurcząt i kaczek typu brojler. Dzieje się to głównie w adaptowanych budynkach.</u>
  815 + <u xml:id="u-36.17" who="#RudczykMaksym">Nie tak łatwo było początkowo przekonać spółdzielców do przemysłowej produkcji drobiu. Pierwsze dobre wyniki tuczu oraz wyniki finansowe spółdzielni Krzywiec i Zubry — jeszcze na początku roku 1964 zachęciły dalsze spółdzielnie do podjęcia tej produkcji.</u>
  816 + <u xml:id="u-36.18" who="#RudczykMaksym">I dla tych celów przejęto i przejmuje się dalej stojące nieprodukcyjnie i ziejące pustką obiekty. Adaptację budynków rozpoczęto na szerszą skalę w IV kwartale 1964 r. Dotychczasowy dorobek jest już bardzo znaczny.</u>
  817 + <u xml:id="u-36.19" who="#RudczykMaksym">Plan produkcji na rok bieżący przewiduje wychów 480 tys. szt. brojlerów. Z tej liczby do końca września wyprodukowano już 386 tys. szt.</u>
  818 + <u xml:id="u-36.20" who="#RudczykMaksym">Mówił tu towarzysz poseł Bodalski, że przeciętnie w kraju na jedną rodzinę spółdzielczą przypada 250 szt. brojlerów. U nas wypada prawie 2 tys. szt. na jedną rodzinę, a licząc przeciętnie po 1,40 kg na sztukę — to każda rodzina spółdzielcza w białostockiem daje produkcję mięsa na rynek około 2.800 kg rocznie. Całość, czyli 672 tys. kg wyprodukowanego mięsa drobiowego daje produkcję wartości 17,5 mln zł.</u>
  819 + <u xml:id="u-36.21" who="#RudczykMaksym">Lecz to jest tylko jedna strona — ekonomiczna. Druga — jest daleko cenniejsza z gospodarczego i społecznego punktu widzenia. Jeśli chciałoby się wybudować 29 budynków — to kosztowałoby to co najmniej 20 mln zł, nie mówiąc o zużyciu potrzebnych materiałów budowlanych.</u>
  820 + <u xml:id="u-36.22" who="#RudczykMaksym">Koszt adaptacji martwych dotychczas obiektów wyniósł około 2 mln zł. Każda więc ulokowana złotówka dała w tym samym jeszcze roku produkcję wartości 10 złotych.</u>
  821 + <u xml:id="u-36.23" who="#RudczykMaksym">Spółdzielnie — dla uruchomienia produkcji i stałej jej obsługi — musiały przygotować ludzi. Znalazły ich wśród chłopów i chłopek indywidualnych, mieszkających w pobliżu ośrodków.</u>
  822 + <u xml:id="u-36.24" who="#RudczykMaksym">Członkowie spółdzielni doszli do porozumienia z chłopskimi rodzinami, a głównie z młodzieżą. 64 osoby — w tym 48 kobiet i dziewcząt w wieku od 18 lat uczęszczało na kurs i przystąpiło do egzaminu. Ubiegało się o to znacznie więcej chłopek i chłopów. Dla wsi białostockiej — taki wyjazd na kurs dziewczyny czy żony, a nierzadko matki — to duży przełom w dotychczasowej atmosferze i stosunkach. Wyjechały przecież, aby pracować w spółdzielni produkcyjnej. To także nowe zjawisko. To każę spojrzeć chłopom i chłopkom białostockim innymi oczami na gospodarkę społeczną i na nowoczesną produkcję.</u>
  823 + <u xml:id="u-36.25" who="#RudczykMaksym">Nie jest chyba przypadkiem, że spośród chłopów, sąsiadujących z ośrodkami zagospodarowanymi przez spółdzielnie, wpływają podania o przyjęcie ich na członków. Do baz produkcyjnych zaglądają młodzi, aby zobaczyć, jak to taka produkcja brojlerów odbywa się. Młodzi interesują się możliwością założenia spółdzielni.</u>
  824 + <u xml:id="u-36.26" who="#RudczykMaksym">Dla ruchu spółdzielczości produkcyjnej w naszym województwie — to także wielkie osiągnięcie społeczne.</u>
  825 + <u xml:id="u-36.27" who="#RudczykMaksym">Już nie 16 punktów spółdzielczych istnieje, bo faktycznie jest ich 45; wokół ośrodków gromadzą się nowi ludzie — w przyszłości spółdzielcy.</u>
  826 + <u xml:id="u-36.28" who="#RudczykMaksym">Muszę tu jeszcze dodać, że dochód wypracowany na chowie drobiu idzie tylko w niewielkim procencie do kieszeni spółdzielców. Spółdzielcy z tego dochodu większą część świadomie odkładają na dalsze inwestycje — na rozwój hodowli bydła, modernizację baz spółdzielczych, na zagospodarowanie przejmowanych gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi.</u>
  827 + <u xml:id="u-36.29" who="#RudczykMaksym">Wysoki Sejmie! Pozwoliłem sobie na nakreślenie niektórych kierunków działalności spółdzielców białostockich, spółdzielców, którzy wypracowują nowe wartości w gospodarce rolnej naszego kraju i niepodzielny społeczny majątek. Uważam, że ustawa, rozszerzająca dotychczasowy zakres świadczeń emerytalnych dla członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych również na spółdzielnie niżej zespołowo zorganizowane, będzie zachętą dla chłopów do przystąpienia do naszego ruchu spółdzielczego.</u>
  828 + <u xml:id="u-36.30" who="#RudczykMaksym">Jako poseł ziemi białostockiej szczególnie popieram ten projekt. Wnoszę w imieniu Klubu Poselskiego PZPR o jego uchwalenie. Uważam, że rozbudowa spółdzielni produkcyjnych — zwłaszcza spółdzielni niższego typu — mogących dać chłopom dochody, a na starość wysłużoną rentę — może przyczynić się w województwie białostockim do szybszego pokonania trudności związanych z dalszą przebudową gospodarki rolnej.</u>
829 829 <u xml:id="u-36.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
830 830 </div>
831 831 <div xml:id="div-37">
832 832 <u xml:id="u-37.0" who="#Marszałek">Głos ma poseł Bronisław Luty.</u>
833 833 </div>
834 834 <div xml:id="div-38">
835   - <u xml:id="u-38.0" who="#PosełLutyBronisław">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt zabrać głos w dyskusji. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników jest faktem o dużej doniosłości społeczno-politycznej nie tylko dla ruchu spółdzielczości produkcyjnej.</u>
836   - <u xml:id="u-38.1" who="#PosełLutyBronisław">Rozszerzenie bowiem zaopatrzenia emerytalnego na starość w przypadku niezdolności do pracy, jak też zaopatrzenia rodzinnego chłopów zrzeszonych w spółdzielniach mniej zespołowo zorganizowanych, wpłynie bardzo korzystnie na rozwój gospodarczy i umocnienie istniejących spółdzielni niższego typu, a w przyszłości doprowadzi do powstawania nowych spółdzielni produkcyjnych.</u>
837   - <u xml:id="u-38.2" who="#PosełLutyBronisław">Dobre spółdzielnie, prowadzące tylko zespołową produkcję roślinną, będą mogły rozwiązać niejeden trudny problem społeczny, problem intensyfikacji produkcji roślinnej, a dla chłopa należącego do spółdzielni produkcyjnej stanowi to osobiście niejedno trudne zagadnienie. Problem zapewnienia sobie spokojnej starości i bytu w razie niezdolności do pracy, od dawna bowiem nurtuje chłopów, właścicieli gospodarstw rolnych.</u>
838   - <u xml:id="u-38.3" who="#PosełLutyBronisław">Sprawa ta jest także przyczyną wielu trudnych sytuacji i konfliktów w rodzinach chłopskich — niekorzystnych dla rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki rolnej. Starzy gospodarze, nie mając pewności co do swego losu na starość, bronią się przed zbyt wczesnym, prawnym przekazywaniem gospodarstw dzieciom. Młodzi natomiast chcą być jak najprędzej na swoim, chcą prowadzić gospodarstwo po swojemu, nowocześniej, zgodnie ze zdobytą w szkołach wiedzą rolniczą oraz ich umiejętnym wysiłkiem. Mając jednak nie uregulowany stosunek prawny do gospodarstwa, uciekają do miast, pozostawiając bardzo często starzejących się rodziców bez pomocy.</u>
839   - <u xml:id="u-38.4" who="#PosełLutyBronisław">Pewna część chłopów-gospodarzy weszłaby do spółdzielni, lecz do spółdzielni bardziej dostosowanych do ich dotychczasowych przyzwyczajeń i nawyków, do spółdzielni ułatwiających dotychczasową ciężką pracę w produkcji roślinnej — spółdzielni pozostawiających hodowlę zwierząt przy gospodarstwie przyzagrodowym. Zbyt trudno bowiem jest chłopu pozbyć się bezpośredniego prowadzenia całości gospodarstwa.</u>
840   - <u xml:id="u-38.5" who="#PosełLutyBronisław">Przynależność do takich spółdzielni dotychczas nie dawała większych przywilejów i nie uprawniała do renty na starość oraz nie zabezpieczała bytu jej członków i ich rodzin w razie niezdolności do pracy. Przeciwnie, nawet przynależność do spółdzielni niższego typu komplikowała sprawę zabezpieczenia na starość, ponieważ ustalone dla gospodarstw indywidualnych prawne formy zabezpieczenia starości, jak dożywocie, użytkowanie, jak się mówi w Poznańskiem „wycug” lub „chlebówka” stały się nieprzydatne po włączeniu gruntów i przekazaniu użytkowania gospodarstwa spółdzielni jako osobie prawnej.</u>
841   - <u xml:id="u-38.6" who="#PosełLutyBronisław">Przystąpienie chłopa do spółdzielni pociąga za sobą szereg zasadniczych i dość różnorodnych zmian w jego sytuacji majątkowej, roli w procesie produkcji, jak też w jego stosunkach rodzinnych, a mianowicie chłop wnosi do spółdzielni wszystkie grunty, na których poprzednio gospodarzył — posiadane konie, ciągniki i maszyny rolnicze.</u>
842   - <u xml:id="u-38.7" who="#PosełLutyBronisław">Mimo zachowania praw własności, nie może on rozporządzać dowolnie i w dowolnym czasie gruntami i wkładami wniesionymi do spółdzielni, ponieważ dezorganizowałoby to gospodarkę spółdzielczą i przez ogół członków byłoby traktowane jako działanie na szkodę spółdzielni.</u>
843   - <u xml:id="u-38.8" who="#PosełLutyBronisław">Członek spółdzielni jest zobowiązany pracować w gospodarstwie spółdzielni w zakresie ustalonym przez walne zgromadzenie, podporządkować się przyjętej organizacji pracy oraz regulaminom wewnętrznym.</u>
844   - <u xml:id="u-38.9" who="#PosełLutyBronisław">Praca w zespołowym gospodarstwie stanowi też główne źródło utrzymania członków i ich rodzin.</u>
845   - <u xml:id="u-38.10" who="#PosełLutyBronisław">Dalszą bardzo istotną zmianą w sytuacji gospodarczej spółdzielni, w porównaniu z jego poprzednią sytuacją gospodarza indywidualnego jest to, że w czasie należenia do spółdzielni nie pomnażają się posiadane przez niego środki produkcji.</u>
846   - <u xml:id="u-38.11" who="#PosełLutyBronisław">Akumulacja w spółdzielni odbywa się bowiem zespołowo w drodze corocznych odpisów na fundusz zespołowy. Nagromadzony w ten sposób majątek stanowi własność spółdzielni i własność społeczną. Majątek ten nie podlega podziałowi pomiędzy członków zarówno w czasie istnienia spółdzielni, jak też w razie likwidacji spółdzielni.</u>
847   - <u xml:id="u-38.12" who="#PosełLutyBronisław">W sytuacji, jaką nakreśliłem, dotychczasowy system emerytalny, przyznający członkom spółdzielni niższych typów jedynie renty inwalidzkie w razie wypadku przy pracy w spółdzielni lub choroby zawodowej, nie rozwiązywał w spółdzielniach niższego typu podstawowego problemu, jakim jest zaopatrzenie na starość i w razie niezdolności do pracy. Członkowie tych spółdzielni musieli te problemy rozwiązywać w ramach funduszu społecznego — zwykle niezbyt wielkiego w tego typu spółdzielniach.</u>
848   - <u xml:id="u-38.13" who="#PosełLutyBronisław">Rozwiązanie się spółdzielni niższego typu oraz nieuzasadnione posiadanymi warunkami gospodarczymi przyjmowanie przez te spółdzielnie statutów wyższego typu, było między innymi wynikiem nieobjęcia członków tych spółdzielni systemem pełnego zaopatrzenia emerytalnego.</u>
849   - <u xml:id="u-38.14" who="#PosełLutyBronisław">A przecież tylko na dobrych i mających perspektywy dalszego rozwoju spółdzielniach, prowadzących tylko zespołową gospodarkę roślinną, zależy zarówno państwu, jak i ruchowi spółdzielczości produkcyjnej.</u>
850   - <u xml:id="u-38.15" who="#PosełLutyBronisław">Niższe, wstępne formy zespołowego gospodarowania są bardzo pożyteczne. Wykorzystać bowiem można jeszcze przez wiele lat budynki gospodarcze połączonych gospodarstw na intensywną hodowlę przyzagrodową, zwłaszcza że dobrze prowadzone zespołowe gospodarstwo może dostarczać pasz w nieograniczonym zakresie.</u>
851   - <u xml:id="u-38.16" who="#PosełLutyBronisław">Dopiero stopniowo, po okrzepnięciu gospodarczym i nabyciu doświadczeń przez chłopów w zarządzaniu zespołową własnością, po wzajemnym przystosowaniu się do zorganizowanej pracy, można przechodzić na wyższe formy wspólnej gospodarki rolnej, obejmującej również zespołową hodowlę. Zespołowa hodowla wymaga bowiem zazwyczaj wielu kosztownych inwestycji budowlanych, wymaga też nowoczesnej organizacji pracy i wyższej wiedzy zootechnicznej.</u>
852   - <u xml:id="u-38.17" who="#PosełLutyBronisław">Wracając do zagadnienia zaopatrzenia emerytalnego pragnę zaznaczyć, że ustawa z dnia 28 czerwca 1962 r. rozwiązała w zasadzie problem starości i trwałej niezdolności do pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin w spółdzielniach już utrwalonych, prowadzących wysoko zorganizowaną gospodarkę zespołową, ponieważ uzależniała ona zakres świadczeń od stopnia uspołecznienia środków produkcji.</u>
853   - <u xml:id="u-38.18" who="#PosełLutyBronisław">Zastosowane w tej ustawie bodźce bardzo pomogły w uporządkowaniu organizacyjnym spółdzielni i w ich rozwoju gospodarczym, w organizacji pracy, we wzroście produkcji towarowej.</u>
854   - <u xml:id="u-38.19" who="#PosełLutyBronisław">Jestem przekonany, że obecny rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników ma jeszcze donioślejsze znaczenie.</u>
855   - <u xml:id="u-38.20" who="#PosełLutyBronisław">Rozszerzenie na spółdzielnie niższego typu pełnego zakresu świadczeń, jakie przysługiwały dotychczas tylko członkom spółdzielni wyższego typu, pomoże zorganizować ruchowi spółdzielczości produkcyjnej spółdzielnie niższego typu w taki sposób, aby stały się one przykładem wzorowej gospodarki dla chłopów wahających się dotychczas w decyzji przystąpienia do takiej spółdzielni lub jej. założenia.</u>
856   - <u xml:id="u-38.21" who="#PosełLutyBronisław">Tak więc projekt omawianej ustawy jest aktem bardzo doniosłym i ważnym dla całej wsi. Otwiera on bowiem wrota dla chłopów — właścicieli gospodarstw, dla których problem dalszego, rentownego prowadzenia gospodarstwa, a później zapewnienia sobie spokojnej starości, był nieraz troską odbierającą im sen, zwłaszcza jeśli dzieci ich poszły w świat.</u>
857   - <u xml:id="u-38.22" who="#PosełLutyBronisław">W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i osobiście jako poseł chłopski, jako kilkunastoletni członek spółdzielni i przewodniczący Rady Centralnego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, wnoszę o przyjęcie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników w brzmieniu projektu przedstawionego przez kolegę posła Bodalskiego.</u>
  835 + <u xml:id="u-38.0" who="#BronisławLuty">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt zabrać głos w dyskusji. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników jest faktem o dużej doniosłości społeczno-politycznej nie tylko dla ruchu spółdzielczości produkcyjnej.</u>
  836 + <u xml:id="u-38.1" who="#BronisławLuty">Rozszerzenie bowiem zaopatrzenia emerytalnego na starość w przypadku niezdolności do pracy, jak też zaopatrzenia rodzinnego chłopów zrzeszonych w spółdzielniach mniej zespołowo zorganizowanych, wpłynie bardzo korzystnie na rozwój gospodarczy i umocnienie istniejących spółdzielni niższego typu, a w przyszłości doprowadzi do powstawania nowych spółdzielni produkcyjnych.</u>
  837 + <u xml:id="u-38.2" who="#BronisławLuty">Dobre spółdzielnie, prowadzące tylko zespołową produkcję roślinną, będą mogły rozwiązać niejeden trudny problem społeczny, problem intensyfikacji produkcji roślinnej, a dla chłopa należącego do spółdzielni produkcyjnej stanowi to osobiście niejedno trudne zagadnienie. Problem zapewnienia sobie spokojnej starości i bytu w razie niezdolności do pracy, od dawna bowiem nurtuje chłopów, właścicieli gospodarstw rolnych.</u>
  838 + <u xml:id="u-38.3" who="#BronisławLuty">Sprawa ta jest także przyczyną wielu trudnych sytuacji i konfliktów w rodzinach chłopskich — niekorzystnych dla rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki rolnej. Starzy gospodarze, nie mając pewności co do swego losu na starość, bronią się przed zbyt wczesnym, prawnym przekazywaniem gospodarstw dzieciom. Młodzi natomiast chcą być jak najprędzej na swoim, chcą prowadzić gospodarstwo po swojemu, nowocześniej, zgodnie ze zdobytą w szkołach wiedzą rolniczą oraz ich umiejętnym wysiłkiem. Mając jednak nie uregulowany stosunek prawny do gospodarstwa, uciekają do miast, pozostawiając bardzo często starzejących się rodziców bez pomocy.</u>
  839 + <u xml:id="u-38.4" who="#BronisławLuty">Pewna część chłopów-gospodarzy weszłaby do spółdzielni, lecz do spółdzielni bardziej dostosowanych do ich dotychczasowych przyzwyczajeń i nawyków, do spółdzielni ułatwiających dotychczasową ciężką pracę w produkcji roślinnej — spółdzielni pozostawiających hodowlę zwierząt przy gospodarstwie przyzagrodowym. Zbyt trudno bowiem jest chłopu pozbyć się bezpośredniego prowadzenia całości gospodarstwa.</u>
  840 + <u xml:id="u-38.5" who="#BronisławLuty">Przynależność do takich spółdzielni dotychczas nie dawała większych przywilejów i nie uprawniała do renty na starość oraz nie zabezpieczała bytu jej członków i ich rodzin w razie niezdolności do pracy. Przeciwnie, nawet przynależność do spółdzielni niższego typu komplikowała sprawę zabezpieczenia na starość, ponieważ ustalone dla gospodarstw indywidualnych prawne formy zabezpieczenia starości, jak dożywocie, użytkowanie, jak się mówi w Poznańskiem „wycug” lub „chlebówka” stały się nieprzydatne po włączeniu gruntów i przekazaniu użytkowania gospodarstwa spółdzielni jako osobie prawnej.</u>
  841 + <u xml:id="u-38.6" who="#BronisławLuty">Przystąpienie chłopa do spółdzielni pociąga za sobą szereg zasadniczych i dość różnorodnych zmian w jego sytuacji majątkowej, roli w procesie produkcji, jak też w jego stosunkach rodzinnych, a mianowicie chłop wnosi do spółdzielni wszystkie grunty, na których poprzednio gospodarzył — posiadane konie, ciągniki i maszyny rolnicze.</u>
  842 + <u xml:id="u-38.7" who="#BronisławLuty">Mimo zachowania praw własności, nie może on rozporządzać dowolnie i w dowolnym czasie gruntami i wkładami wniesionymi do spółdzielni, ponieważ dezorganizowałoby to gospodarkę spółdzielczą i przez ogół członków byłoby traktowane jako działanie na szkodę spółdzielni.</u>
  843 + <u xml:id="u-38.8" who="#BronisławLuty">Członek spółdzielni jest zobowiązany pracować w gospodarstwie spółdzielni w zakresie ustalonym przez walne zgromadzenie, podporządkować się przyjętej organizacji pracy oraz regulaminom wewnętrznym.</u>
  844 + <u xml:id="u-38.9" who="#BronisławLuty">Praca w zespołowym gospodarstwie stanowi też główne źródło utrzymania członków i ich rodzin.</u>
  845 + <u xml:id="u-38.10" who="#BronisławLuty">Dalszą bardzo istotną zmianą w sytuacji gospodarczej spółdzielni, w porównaniu z jego poprzednią sytuacją gospodarza indywidualnego jest to, że w czasie należenia do spółdzielni nie pomnażają się posiadane przez niego środki produkcji.</u>
  846 + <u xml:id="u-38.11" who="#BronisławLuty">Akumulacja w spółdzielni odbywa się bowiem zespołowo w drodze corocznych odpisów na fundusz zespołowy. Nagromadzony w ten sposób majątek stanowi własność spółdzielni i własność społeczną. Majątek ten nie podlega podziałowi pomiędzy członków zarówno w czasie istnienia spółdzielni, jak też w razie likwidacji spółdzielni.</u>
  847 + <u xml:id="u-38.12" who="#BronisławLuty">W sytuacji, jaką nakreśliłem, dotychczasowy system emerytalny, przyznający członkom spółdzielni niższych typów jedynie renty inwalidzkie w razie wypadku przy pracy w spółdzielni lub choroby zawodowej, nie rozwiązywał w spółdzielniach niższego typu podstawowego problemu, jakim jest zaopatrzenie na starość i w razie niezdolności do pracy. Członkowie tych spółdzielni musieli te problemy rozwiązywać w ramach funduszu społecznego — zwykle niezbyt wielkiego w tego typu spółdzielniach.</u>
  848 + <u xml:id="u-38.13" who="#BronisławLuty">Rozwiązanie się spółdzielni niższego typu oraz nieuzasadnione posiadanymi warunkami gospodarczymi przyjmowanie przez te spółdzielnie statutów wyższego typu, było między innymi wynikiem nieobjęcia członków tych spółdzielni systemem pełnego zaopatrzenia emerytalnego.</u>
  849 + <u xml:id="u-38.14" who="#BronisławLuty">A przecież tylko na dobrych i mających perspektywy dalszego rozwoju spółdzielniach, prowadzących tylko zespołową gospodarkę roślinną, zależy zarówno państwu, jak i ruchowi spółdzielczości produkcyjnej.</u>
  850 + <u xml:id="u-38.15" who="#BronisławLuty">Niższe, wstępne formy zespołowego gospodarowania są bardzo pożyteczne. Wykorzystać bowiem można jeszcze przez wiele lat budynki gospodarcze połączonych gospodarstw na intensywną hodowlę przyzagrodową, zwłaszcza że dobrze prowadzone zespołowe gospodarstwo może dostarczać pasz w nieograniczonym zakresie.</u>
  851 + <u xml:id="u-38.16" who="#BronisławLuty">Dopiero stopniowo, po okrzepnięciu gospodarczym i nabyciu doświadczeń przez chłopów w zarządzaniu zespołową własnością, po wzajemnym przystosowaniu się do zorganizowanej pracy, można przechodzić na wyższe formy wspólnej gospodarki rolnej, obejmującej również zespołową hodowlę. Zespołowa hodowla wymaga bowiem zazwyczaj wielu kosztownych inwestycji budowlanych, wymaga też nowoczesnej organizacji pracy i wyższej wiedzy zootechnicznej.</u>
  852 + <u xml:id="u-38.17" who="#BronisławLuty">Wracając do zagadnienia zaopatrzenia emerytalnego pragnę zaznaczyć, że ustawa z dnia 28 czerwca 1962 r. rozwiązała w zasadzie problem starości i trwałej niezdolności do pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin w spółdzielniach już utrwalonych, prowadzących wysoko zorganizowaną gospodarkę zespołową, ponieważ uzależniała ona zakres świadczeń od stopnia uspołecznienia środków produkcji.</u>
  853 + <u xml:id="u-38.18" who="#BronisławLuty">Zastosowane w tej ustawie bodźce bardzo pomogły w uporządkowaniu organizacyjnym spółdzielni i w ich rozwoju gospodarczym, w organizacji pracy, we wzroście produkcji towarowej.</u>
  854 + <u xml:id="u-38.19" who="#BronisławLuty">Jestem przekonany, że obecny rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników ma jeszcze donioślejsze znaczenie.</u>
  855 + <u xml:id="u-38.20" who="#BronisławLuty">Rozszerzenie na spółdzielnie niższego typu pełnego zakresu świadczeń, jakie przysługiwały dotychczas tylko członkom spółdzielni wyższego typu, pomoże zorganizować ruchowi spółdzielczości produkcyjnej spółdzielnie niższego typu w taki sposób, aby stały się one przykładem wzorowej gospodarki dla chłopów wahających się dotychczas w decyzji przystąpienia do takiej spółdzielni lub jej. założenia.</u>
  856 + <u xml:id="u-38.21" who="#BronisławLuty">Tak więc projekt omawianej ustawy jest aktem bardzo doniosłym i ważnym dla całej wsi. Otwiera on bowiem wrota dla chłopów — właścicieli gospodarstw, dla których problem dalszego, rentownego prowadzenia gospodarstwa, a później zapewnienia sobie spokojnej starości, był nieraz troską odbierającą im sen, zwłaszcza jeśli dzieci ich poszły w świat.</u>
  857 + <u xml:id="u-38.22" who="#BronisławLuty">W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i osobiście jako poseł chłopski, jako kilkunastoletni członek spółdzielni i przewodniczący Rady Centralnego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, wnoszę o przyjęcie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich rodzin i domowników w brzmieniu projektu przedstawionego przez kolegę posła Bodalskiego.</u>
858 858 <u xml:id="u-38.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
859 859 </div>
860 860 <div xml:id="div-39">
... ... @@ -870,63 +870,63 @@
870 870 <u xml:id="u-39.9" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Wasilkowski.</u>
871 871 </div>
872 872 <div xml:id="div-40">
873   - <u xml:id="u-40.0" who="#PosełWasilkowskiJan">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przedstawiony Sejmowi przez rząd projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym zamyka w zasadzie długotrwałe prace nad przebudową naszego ustawodawstwa z dziedziny prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego oraz postępowania cywilnego. W razie uchwalenia projektu przez Sejm pozostaną poza zakresem dokonanej reformy tylko pewne fragmenty tego ustawodawstwa, pominięte w uchwalonych w ciągu trzeciej kadencji Sejmu kodeksach cywilnym i postępowania cywilnego. Dotyczy to w szczególności przepisów o kredycie hipotecznym, przepisów o księgach wieczystych i przepisów o prawie upadłościowym.</u>
874   - <u xml:id="u-40.1" who="#PosełWasilkowskiJan">Chciałbym nadmienić, że rozpatrywany obecnie projekt tak samo jak rządowe projekty trzech kodeksów uchwalonych w roku ubiegłym, mianowicie Kodeksu cywilnego, Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego jest oparty na propozycjach opracowanych przez Komisję Kodyfikacyjną, utworzoną na podstawie zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 1956 r. Można więc stwierdzić, że cywilistyczny pion Komisji Kodyfikacyjnej wyczerpał powierzone mu zadania.</u>
875   - <u xml:id="u-40.2" who="#PosełWasilkowskiJan">Przedmiotem Omawianego projektu są przepisy kolizyjne, dotyczące międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych z dziedziny prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy. Mianowicie przepisy te określają, jakie prawo — polskie czy obce, a jeżeli obce, to które jest w Polsce właściwe dla stosunków należących do wymienionych dziedzin prawa, jeżeli stosunki te zawierają elementy obce (pozakrajowe, międzynarodowe). Więc na przykład, jeżeli stroną w jednym z tych stosunków jest cudzoziemiec, albo jeżeli stosunek powstał za granicą, to według jakiego prawa ocenia się jego skutki w Polsce.</u>
876   - <u xml:id="u-40.3" who="#PosełWasilkowskiJan">Projekt — w razie jego uchwalenia — zastąpi obowiązującą dotychczas ustawę z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prywatnych międzynarodowych. Ustawa ta stanowiła poważne osiągnięcie polskiej myśli prawniczej i spotkała się z pozytywną na ogół oceną specjalistów zarówno polskich, jak i zagranicznych. Jest jednak oczywiste, że jako akt ustawodawczy, który odzwierciedlał koncepcje prawno-polityczne Polski burżuazyjno-obszarniczej, ustawa ta nie może odpowiadać potrzebom państwa ludowego. Wiele jej przepisów pozostaje w sprzeczności z zasadami naszego obecnego porządku prawnego. Spośród przepisów tej kategorii można przykładowo wymienić:</u>
877   - <u xml:id="u-40.4" who="#PosełWasilkowskiJan">1. Przepis, który — wbrew zasadzie rozdziału kościoła od państwa — sankcjonuje w pewnym zakresie zakaz zawierania małżeństwa przez cudzoziemców w Polsce z powodu tak z walnych przeszkód o charakterze wyznaniowym — różnica religii, wyższe święcenia kapłańskie, uroczyste śluby zakonne (art. 12 ustawy). Przepis ten stał się już dawno martwą literą, ponieważ nasze prawo małżeńskie jest od roku 1945 prawem czysto świeckim.</u>
878   - <u xml:id="u-40.5" who="#PosełWasilkowskiJan">2. Przepisy, które — wbrew zasadzie równouprawnienia kobiet — sankcjonują przewagę ojczystego prawa męża nad prawem ojczystym żony (art. 15, art. 14 ust. 3, art. 19 ust, 4 ustawy).</u>
879   - <u xml:id="u-40.6" who="#PosełWasilkowskiJan">3. Przepisy, które — wbrew zasadzie równego traktowania dzieci — zasadzie przyjętej w naszym ustawodawstwie od 1950 roku przewidują odrębny status tak zwanych dzieci nieślubnych (art. 20–22 ustawy).</u>
880   - <u xml:id="u-40.7" who="#PosełWasilkowskiJan">4. Przepis, który — wbrew przyjętej u nas od dawna zasadzie, że prawo pracy stanowi odrębną gałąź ustawodawstwa — zalicza stosunki pracy do kategorii stosunków o charakterze cywilno-prawnym, mianowicie do zobowiązań majątkowych (art. 8 pkt 7).</u>
881   - <u xml:id="u-40.8" who="#PosełWasilkowskiJan">Niektóre postanowienia ustawy z 1926 roku stały się bezprzedmiotowe wskutek zmian naszego prawa rodzinnego i cywilnego. Dotyczy to na przykład przepisów o rozdziale od stołu i łoża (separacji — art. 17 ustawy) lub przepisów o spadkach bezdziedzicznych, których to spadków bezdziedzicznych nasze ustawodawstwo obecne nie zna (art. 31 ustawy).</u>
882   - <u xml:id="u-40.9" who="#PosełWasilkowskiJan">Szereg przepisów ustawy z 1926 roku wymaga istotnych zmian ze względu na zmienione potrzeby społeczno-gospodarcze. Dotyczy to przede wszystkim przepisów o prawie właściwym dla międzynarodowych zobowiązań umownych, a więc dla przepisów, mających zastosowanie zwłaszcza w dziedzinie handlu zagranicznego (art. 7–10 ustawy). Przepisy te ograniczają nadmiernie swobodę stron w zakresie wyboru prawa, któremu zobowiązanie ma podlegać, a na wypadek niedokonania wyboru przez strony regulują właściwość prawa w sposób niedostatecznie zróżnicowany. Jest to niekorzystne, zwłaszcza dla stosunków handlu zagranicznego.</u>
883   - <u xml:id="u-40.10" who="#PosełWasilkowskiJan">Trzeba wreszcie nadmienić, że niektóre rozwiązania przyjęte w ustawie z 1926 roku okazały się w praktyce nieodpowiednie, a niekiedy nawet szkodliwe.</u>
884   - <u xml:id="u-40.11" who="#PosełWasilkowskiJan">Projekt zawiera normy kolizyjne, dotyczące stosunków regulowanych przez materialne prawo cywilne, rodzinne i opiekuńcze oraz prawo pracy. W odróżnieniu od ustawy z 1926 roku projekt nie zawiera przepisów z dziedziny międzynarodowego postępowania cywilnego. Postępowanie to zostało uregulowane w sposób w pełni dostateczny przez przepisy księgi trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego, uchwalonego przez Sejm w roku ubiegłym.</u>
885   - <u xml:id="u-40.12" who="#PosełWasilkowskiJan">Projekt nie dotyka zagadnień specjalnych, uregulowanych w ustawach szczególnych, jak na przykład: prawo morskie, prawo lotnicze, prawo kolejowe, prawo wekslowe, prawo czekowe. Projekt normuje więc tylko problematykę powszechnego międzynarodowego prawa prywatnego.</u>
886   - <u xml:id="u-40.13" who="#PosełWasilkowskiJan">Jak wiadomo, normy naszego międzynarodowego prawa prywatnego mają swe źródło nie tylko w naszym ustawodawstwie wewnętrznym, lecz także w wielu obowiązujących Polskę umowach międzynarodowych. Znaczenie tego drugiego źródła, to znaczy umów i konwencji międzynarodowych, stale wzrasta także w dziedzinie międzynarodowego prawa prywatnego. Tytułem przykładu wymienię szereg umów o pomocy prawnej, zawartych przez Polskę z państwami socjalistycznymi. Są to umowy:</u>
887   - <u xml:id="u-40.14" who="#PosełWasilkowskiJan">— między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych. (Dz. U. z 1958 r. Nr 32, poz. 147);</u>
888   - <u xml:id="u-40.15" who="#PosełWasilkowskiJan">— między PRL a Niemiecką Republiką Demokratyczną o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1958 r. Nr 27, poz. 114);</u>
889   - <u xml:id="u-40.16" who="#PosełWasilkowskiJan">— między PRL a Węgierską Republiką Ludową o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1960 r. Nr 8, poz. 54);</u>
890   - <u xml:id="u-40.17" who="#PosełWasilkowskiJan">— między PRL a Rumuńską Republiką Ludową o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. Nr 63, poz. 301);</u>
891   - <u xml:id="u-40.18" who="#PosełWasilkowskiJan">— między PRL a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o uregulowaniu obrotu prawnego w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1962 r. Nr 23, poz. 103);</u>
892   - <u xml:id="u-40.19" who="#PosełWasilkowskiJan">— między PRL a Ludową Republiką Bułgarii o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1963 r. Nr 17, poz. 88);</u>
893   - <u xml:id="u-40.20" who="#PosełWasilkowskiJan">— między PRL a Federacyjną Ludową Republiką Jugosławii o obrocie prawnym w sprawach cywilnych i karnych (Dz. U. z 1963 r. Nr 27, poz. 162).</u>
894   - <u xml:id="u-40.21" who="#PosełWasilkowskiJan">Umowy z niektórymi innymi krajami są w stadium przygotowania.</u>
895   - <u xml:id="u-40.22" who="#PosełWasilkowskiJan">W razie niezgodności między przepisami naszego ustawodawstwa wewnętrznego, a postanowieniami obowiązującej Polskę umowy międzynarodowej, postanowienia umowy międzynarodowej mają pierwszeństwo przed przepisami wewnętrznymi. Projekt wyraża tę zasadę w art. 9. Przepis ten brzmi: „Przepisów ustawy niniejszej nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Polska Rzeczpospolita jest stroną, postanawia inaczej”. Komisja Wymiaru Sprawiedliwości proponuje, ażeby przytoczony przepis przenieść do art. 1, który określa przedmiot i zakres projektu, ponieważ dopiero zestawienie obecnego art. 1 z art. 9 pozwala prawidłowo określić zakres proponowanej ustawy.</u>
896   - <u xml:id="u-40.23" who="#PosełWasilkowskiJan">Projekt charakteryzuje się zwięzłością i dążeniem do syntetycznych sformułowań. To stanowisko redaktorów projektu wydaj e się w pełni uzasadnione. Przepisy międzynarodowego prawa prywatnego należą do tej kategorii aktów normatywnych, dla których szczegółowość przepisów okazuje się raczej szkodliwa. Nie mówiąc już o prawie anglosaskim, w którym ustawa jest uważana za drugorzędne źródło prawa, trzeba stwierdzić, że również w klasycznych krajach kodyfikacji, jak na przykład Francja, ustawowe przepisy z dziedziny międzynarodowego prawa prywatnego są na ogół bardzo nieliczne, a rozwój tej dziedziny prawa opiera się głównie na praktyce organów państwowych i na doktrynie. Według przeważającej opinii tendencja do nadmiernej szczegółowości stanowiła jedną ze słabych stron polskiej ustawy z 1926 roku.</u>
897   - <u xml:id="u-40.24" who="#PosełWasilkowskiJan">Projekt zawiera normy kolizyjne, które dotyczą: prawa osobowego, formy czynności prawnych, przedawnienia roszczeń, małżeństwa, pokrewieństwa, opieki i kurateli, prawa własności i innych praw rzeczowych, zobowiązań, stosunków pracy, prawa spadkowego. Nadto projekt formułuje kilka zasad ogólnych, które dotyczą całokształtu regulowanych materii.</u>
898   - <u xml:id="u-40.25" who="#PosełWasilkowskiJan">Z tej obszernej i zawiłej problematyki, chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie kilka zagadnień mających szczególną doniosłość społeczno-polityczną lub społeczno-gospodarczą.</u>
899   - <u xml:id="u-40.26" who="#PosełWasilkowskiJan">W sferze międzynarodowego prawa prywatnego zasadnicze znaczenie dla stosunków osobistych i rodzinnych oraz dla niektórych stosunków majątkowych ma według projektu tak zwane prawo ojczyste. Prawem ojczystym jest z reguły prawo państwa, którego dana osoba jest obywatelem. Wobec tego, że niektóre prawodawstwa obce — w przeciwieństwie do ustawodawstwa polskiego — dopuszczają podwójne, a nawet potrójne obywatelstwo, projekt reguluje wypadki, kiedy takie podwójne obywatelstwo mogłoby wywierać wpływ na właściwość prawa, któremu dany stosunek prawny miałby w Polsce podlegać. Mianowicie projekt postanawia — zgodnie z koncepcją naszego ustawodawstwa o obywatelstwie:</u>
900   - <u xml:id="u-40.27" who="#PosełWasilkowskiJan">— po pierwsze — że obywatel polski podlega prawu polskiemu, chociażby inne państwo uznawało go za swego obywatela,</u>
901   - <u xml:id="u-40.28" who="#PosełWasilkowskiJan">— po drugie — że cudzoziemiec będący obywatelem dwóch lub więcej państw podlega w Polsce, jako prawu ojczystemu prawu tego z tych państw, z którym jest najściślej związany (art. 2 projektu).</u>
902   - <u xml:id="u-40.29" who="#PosełWasilkowskiJan">Wynika stąd, że zarówno w stosunku do naszych obywateli, jak i w stosunku do cudzoziemców respektujemy tylko jedno obywatelstwo.</u>
903   - <u xml:id="u-40.30" who="#PosełWasilkowskiJan">Jeżeli nie można ustalić obywatelstwa danej osoby albo jeżeli osoba ta nie ma w ogóle obywatelstwa żadnego państwa, należy w Polsce stosować jako prawo ojczyste tej osoby prawo państwami, w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania (art. 3, art. 18 § 3, art. 19 projektu).</u>
904   - <u xml:id="u-40.31" who="#PosełWasilkowskiJan">Według projektu prawo ojczyste jest w szczególności właściwe: dla oceny zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej (art. 10), dla uznania osoby zaginionej za zmarłą albo dla stwierdzenia zgonu (art. 12), dla rozstrzygnięcia o możności zawarcia małżeństwa (art. 15).</u>
905   - <u xml:id="u-40.32" who="#PosełWasilkowskiJan">Prawo ojczyste stosuje się do unieważnienia małżeństwa z braku jego prawno-materialnych przesłanek. Stosuje się ono również w sprawie o rozwód (art. 17 i art. 19). Rozstrzyga ono o treści stosunków prawnych, osobistych i majątkowych między małżonkami (art. 18), o stosunkach prawnych między rodzicami a dziećmi, (rozstrzyga w tym wypadku prawo ojczyste dziecka) (art. 20), rozstrzyga ono o możności i trybie ustalenia i zaprzeczenia ojcostwa lub macierzyństwa. Stosuje się ono do roszczeń alimentacyjnych między krewnymi lub powinowatymi itd. itd. Rozstrzyga ono o dopuszczalności rozporządzeń na wypadek śmierci (testamentu i innych czynności na wypadek śmierci). Prawu ojczystemu z chwili śmierci spadkodawcy podlegają sprawy spadkowe (art. 36).</u>
906   - <u xml:id="u-40.33" who="#PosełWasilkowskiJan">Forma czynności prawnych podlega zasadniczo prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana (art. 13).</u>
907   - <u xml:id="u-40.34" who="#PosełWasilkowskiJan">Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu państwa, w którym jest ono zawierane (art. 16). Były w toku prac nad projektem propozycje, ażeby przepis ten ograniczyć w odniesieniu do obywateli polskich przez przyjęcie zasady, że obywatel polski także za granicą może zawrzeć tylko ślub cywilny. Ze względu na trudności, do których by zasada taka prowadziła, zwłaszcza w stosunku do licznych Polaków zamieszkujących za granicą, lecz mających obywatelstwo polskie, uznano jednak, że omawiana propozycja, odbiegająca od powszechnie przyjętych zasad, nie byłaby celowa.</u>
908   - <u xml:id="u-40.35" who="#PosełWasilkowskiJan">Obciąłbym nadmienić, że w odróżnieniu od obowiązującej obecnie ustawy z 1926 roku o międzynarodowym prawie prywatnym, projekt nie wymaga dla rozporządzeń nieruchomościami położonymi w Polsce zachowania formy przewidzianej przez prawo polskie, jeżeli rozporządzenie jest dokonane za granicą. U nas, jak wiadomo, zbycie lub obciążenie nieruchomości musi mieć formę notarialną. Przeważył pogląd, że nie należy utrudniać rozporządzeń nieruchomościami położonymi w Polsce przez obywateli polskich zamieszkałych za granicą lub przez obywateli obcych pochodzenia polskiego, zwłaszcza że w praktyce rozporządzenia te są dokonywane na rzecz naszych obywateli, zamieszkałych w Polsce. Projektowana zmiana obecnego stanu prawnego jest istotna, zwłaszcza ze względu na to, że w największych skupiskach naszej dawnej emigracji zarobkowej, przede wszystkim w Ameryce północnej, zachowanie formy notarialnej, odpowiadającej przepisom prawa polskiego, napotyka trudności i pociąga za sobą znaczne koszty.</u>
909   - <u xml:id="u-40.36" who="#PosełWasilkowskiJan">Własność i inne prawa rzeczowe podlegają w myśl projektu prawu państwa, na którego obszarze znajduje się przedmiot tych praw. Prawo obowiązujące w miejscu położenia nieruchomości stosuje się także do stosunków zobowiązaniowych, które tej nieruchomości dotyczą (art. 26 § 2, art. 27 zdanie drugie).</u>
910   - <u xml:id="u-40.37" who="#PosełWasilkowskiJan">Zobowiązania umowne, przede wszystkim zobowiązania w zakresie handlu zagranicznego, z wyjątkiem zobowiązań dotyczących nieruchomości mogą być poddane przez strony jakiemukolwiek prawu, które pozostaje w związku z zobowiązaniem. Autonomia stron w zakresie wyboru prawa, które ma regulować ich zobowiązania umowne, jest więc bardzo szeroka. W toku prac nad projektem była rozważana kwestia, czy nie należałoby posunąć się dalej i zrezygnować z wszelkich ograniczeń wyboru prawa, któremu strony chcą poddać swój stosunek zobowiązaniowy. Przeważył jednak pogląd, że tak szeroka autonomia stron nie odpowiada naszym realnym potrzebom.</u>
911   - <u xml:id="u-40.38" who="#PosełWasilkowskiJan">Jeżeli strony zawierające umowę, która ma elementy międzynarodowe, nie dokonały wyboru prawa — zobowiązanie umowne podlega prawu państwa, w którym strony w chwili zawarcia umowy mają siedzibę albo miejsce zamieszkania.</u>
912   - <u xml:id="u-40.39" who="#PosełWasilkowskiJan">Na wypadek, gdy strony nie imające siedziby albo miejsca zamieszkania w tym samym państwie nie dokonały wyboru prawa, projekt przewiduje szereg rozwiązań dostosowanych do poszczególnych rodzajów najważniejszych umów, jak sprzedaż rzeczy ruchomych, umowa o dostawę, umowa o dzieło, umowa zlecenia, umowa agencyjna, umowa przewozu, umowa spedycji, umowa przechowania, umowa składu, umowa ubezpieczenia itd. (art. 28, 29, 30). Ten przepis jest jedynym przepisem w projekcie, który z formalnego punktu widzenia razi ujęciem kazuistycznym, jednakże te różne umowy wymagają odmiennego uregulowania i potrzeby praktyczne musiały przeważyć nad zamiłowaniem do syntetycznej redakcji.</u>
913   - <u xml:id="u-40.40" who="#PosełWasilkowskiJan">Stosunek pracy może być według projektu poddany prawu wybranemu przez strony, jeżeli to prawo pozostaje w związku z danym stosunkiem pracy. Jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa, stosunek pracy podlega prawu państwa, w którym strony w chwali powstawania tego stosunku mają miejsce zamieszkania albo siedzibę (art. 33 i 34).</u>
914   - <u xml:id="u-40.41" who="#PosełWasilkowskiJan">Według projektu, podobnie jak według ustawy z 1926 roku, stosowanie obcego prawa w Polsce ulega pewnym ograniczeniom. Projekt — podobnie jak inne akty ustawodawcze regulujące zagadnienia międzynarodowego prawa prywatnego — przyjmuje tak zwaną klauzulę porządku publicznego. Mianowicie, nie można w Polsce stosować prawa obcego, jeżeli jego zastosowanie miałoby w danym wypadku skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego PRL (art. 6). Zastrzeżenie to dotyczy wszelkich wypadków, gdy w myśl przepisów projektu miałoby być w Polsce stosowane prawo innego państwa. Na przykład cudzoziemiec przebywający w Polsce chce zawrzeć małżeństwo jakkolwiek pozostaje w związku małżeńskim zawartym w swoim kraju, a prawo tego kraju dopuszcza wielożeństwo. Jest oczywiste, że jakkolwiek możność zawarcia małżeństwa przez cudzoziemca ocenia się według jego prawa ojczystego, to jednak w tym wypadku zasady tego prawa ojczystego są sprzeczne z naszym porządkiem prawnym i w Polsce stasowane być nie mogą.</u>
915   - <u xml:id="u-40.42" who="#PosełWasilkowskiJan">Inny przykład — w jakimś kraju, nie można dochodzić ojcostwa pozamałżeńskiego. Są takie prawodawstwa, które zabraniają dochodzenia ojcostwa. Jeżeli sprawa miałaby się toczyć w Polsce, trzeba by ją ocenić także ze stanowiska klauzuli porządku publicznego.</u>
916   - <u xml:id="u-40.43" who="#PosełWasilkowskiJan">Klauzula porządku publicznego jest powszechnie przyjęta w międzynarodowym prawie prywatnym państw współczesnych, jednakże jej treść nie jest we wszystkich prawodawstwach jednakowa. Klauzula ta wiąże się bowiem jak najściślej z ustrojem społeczno-politycznym i społeczno-gospodarczym danego kraju.</u>
917   - <u xml:id="u-40.44" who="#PosełWasilkowskiJan">Zdarza się, że nie można ustalić okoliczności, od których zależy właściwość określonego prawa obcego. Na przykład wiadomo, że dania osoba nie jest obywatelem polskim, ale nie można ustalić, jakiego państwa jest obywatelem. Zdarza się również, że można ustalić, jakie prawo dla obywatela obcego jest właściwe, ale nie możną ustalić treści tego prawa. Ustalenie treści prawa obcego bywa często trudne i w niektórych wypadkach może być praktycznie niewykonalne. W obu wymienionych wypadkach stosuje się według projektu prawo polskie (art. 7).</u>
918   - <u xml:id="u-40.45" who="#PosełWasilkowskiJan">Jak zaznaczyłem, przedmiotem projektu są w zasadzie tylko normy kolizyjne, to jest normy określające, jakie prawo jest właściwe dla stosunku prawnego, mającego cechę obcą. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest przepis dotyczący zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych cudzoziemców w Polsce (art. 8). Według tego przepisu cudzoziemcy mogą mieć w Polsce prawa i obowiązki na równi z obywatelami polskimi, chyba że ustawa przewiduje wyjątki. Prawa i obowiązki, o których mową w tym przepisie, należą oczywiście do kategorii praw i obowiązków objętych zakresem projektu, to znaczy, są to stosunki z dziedziny prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy.</u>
919   - <u xml:id="u-40.46" who="#PosełWasilkowskiJan">Cytowany przepis realizuje w sferze międzynarodowego prawa prywatnego zasadę pokojowego współistnienia. W stosunku do ogromnej większości państw socjalistycznych jest on nam niepotrzebny, ponieważ problematyka ta jest już uregulowana przez umowy międzynarodowe.</u>
920   - <u xml:id="u-40.47" who="#PosełWasilkowskiJan">Z przepisu tego wynika, po pierwsze, że nasze państwo stoi na gruncie równości własnych obywateli i cudzoziemców w zakresie stosunków cywilno-prawnych, rodzinnoprawnych oraz stosunku pracy, oraz po drugie, że wyjątki od zasady równości są dopuszczalne tylko na mocy ustawy. Należy zauważyć, że wyjątki tego rodzaju są nieliczne (na przykład nabycie nieruchomości), a dopuszczalność wyjątków od zasady równości jest w prawach współczesnych powszechnie uznawana.</u>
921   - <u xml:id="u-40.48" who="#PosełWasilkowskiJan">Na zakończenie obciąłbym przedstawić Wysokiej Izbie ważniejsze poprawki proponowane przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości. Pomijam poprawki o charakterze formalno-redakcyjnym, które stanowią większość.</u>
922   - <u xml:id="u-40.49" who="#PosełWasilkowskiJan">Pierwsza poprawka dotyczy tytułu ustawy. Projekt rządowy ma nagłówek: „Ustawa o prawie właściwym dla międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych (Międzynarodowe prawo prywatne)”. Komisja Wymiaru Sprawiedliwości proponuje nagłówek: „Prawo prywatne międzynarodowe”. Uzasadnieniem poprawki jest wzgląd na to, że nagłówek projektu rządowego nie wydaje się dostatecznie ścisły. Dla osiągnięcia ścisłości należałoby w nim powtórzyć całą treść art. 1 projektu, który właśnie mówi, jakie stosunki majątkowe i osobiste są regulowane przez projektowaną ustawę. Oczywiście, taki długi nagłówek nie byłby praktyczny. Komisja jest zdania, że nagłówek „Prawo prywatne międzynarodowe” — powszechnie zrozumiały zarówno w krajach socjalistycznych, jak i w krajach kapitalistycznych, nie powinien nasuwać zastrzeżeń i jakkolwiek termin: „Prawo prywatne międzynarodowe” jest oczywiście terminem umownym, konwencyjnym.</u>
923   - <u xml:id="u-40.50" who="#PosełWasilkowskiJan">Wniosek o włączenie treści ant. 9 projektu, który dotyczy umów międzynarodowych, był już omówiony na innym miejscu.</u>
924   - <u xml:id="u-40.51" who="#PosełWasilkowskiJan">Według wniosków Komisji art. 11 projektu powinien otrzymać nieco inne brzmienie, ponieważ jego obecne sformułowanie mogłoby wywoływać wątpliwości. Dotyczy to zwłaszcza użytego w tym sformułowaniu pojęcia prawa rzeczowego, którego zakres w różnych ustawodawstwach nie jest bynajmniej jednakowy (poprawka nr 6). Z punktu widzenia naszego ustawodawstwa sformułowanie „Prawo rzeczowe” jest w danym wypadku zbyt wąskie, nie obejmuje bowiem rozporządzeń, których przedmiotem są dobra majątkowe niematerialne. Nie obejmuje na przykład takich umów, jak zbycie patentu lub ustanowienie licencji patentowej. Wydawało się, że byłaby to dość istotna luka.</u>
925   - <u xml:id="u-40.52" who="#PosełWasilkowskiJan">Komisja uznała, że sformułowanie § 2 art. 18 nie wyraża należycie myśli, o którą w danym wypadku chodzi. Proponuje ona następujące brzmienie: „Stosunki majątkowe wynikające z majątkowej umowy małżeńskiej podlegają wspólnemu prawu ojczystemu stron z chwili jej zawarcia” (poprawka nr 11).</u>
926   - <u xml:id="u-40.53" who="#PosełWasilkowskiJan">Dalsza poprawka merytoryczna dotyczy art. 22 projektu. Przepis ten ma sformułowanie zbyt szerokie, ponieważ mówi ogólnie o roszczeniach matki przeciwko ojcu dziecka pozamałżeńskiego. Nie chodzi tu jednak o wszelkie roszczenia, lecz tylko o roszczenia związane z poczęciem i urodzeniem się dziecka. I to właśnie wyraża proponowana poprawka nr 13.</u>
927   - <u xml:id="u-40.54" who="#PosełWasilkowskiJan">Według projektu rządowego ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym miałaby wejść w życie z dniem 1 stycznia 1966 r. (art. 39 projektu). Komisja proponuje, ażeby terminem wejścia ustawy w życie był dzień 1 lipca 1966 r. (poprawka nr 21). Jest więc propozycja odroczenia terminu wejścia ustawy w życie o pół roku. Uzasadnieniem poprawki jest wzgląd na to, że zarówno sądy, jak i niektóre inne organy w kraju oraz nasze placówki zagraniczne powinny mieć możność dokładnego zapoznania się z treścią ustawy, która dotyczy bardzo skomplikowanych problemów. Dla naszych placówek zagranicznych konieczne jest poza tym dokonanie przekładu ustawy na niektóre języki obce.</u>
928   - <u xml:id="u-40.55" who="#PosełWasilkowskiJan">Kończąc omówienie poprawek nadmieniłam jeszcze, że w tekście projektu (druk nr 8) należy sprostować dwie usterki. Są one tak drobne, że wśród poprawek nie są wymienione. Mianowicie w art. 13 zdanie drugie zamiast wyrazu „została” powinien być wyraz „zostaje”. Identyczna poprawka w zdaniu drugim w art. 36.</u>
929   - <u xml:id="u-40.56" who="#PosełWasilkowskiJan">W imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości, która rozpatrzyła projekt z udziałem przedstawicieli Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Handlu Zagranicznego oraz z udziałem rzeczoznawców z Komisji Kodyfikacyjnej — wnoszę, ażeby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym wraz z przedstawionymi poprawkami.</u>
  873 + <u xml:id="u-40.0" who="#JanWasilkowski">Obywatelu Marszałku, Wysoka Izbo! Przedstawiony Sejmowi przez rząd projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym zamyka w zasadzie długotrwałe prace nad przebudową naszego ustawodawstwa z dziedziny prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego oraz postępowania cywilnego. W razie uchwalenia projektu przez Sejm pozostaną poza zakresem dokonanej reformy tylko pewne fragmenty tego ustawodawstwa, pominięte w uchwalonych w ciągu trzeciej kadencji Sejmu kodeksach cywilnym i postępowania cywilnego. Dotyczy to w szczególności przepisów o kredycie hipotecznym, przepisów o księgach wieczystych i przepisów o prawie upadłościowym.</u>
  874 + <u xml:id="u-40.1" who="#JanWasilkowski">Chciałbym nadmienić, że rozpatrywany obecnie projekt tak samo jak rządowe projekty trzech kodeksów uchwalonych w roku ubiegłym, mianowicie Kodeksu cywilnego, Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego jest oparty na propozycjach opracowanych przez Komisję Kodyfikacyjną, utworzoną na podstawie zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 1956 r. Można więc stwierdzić, że cywilistyczny pion Komisji Kodyfikacyjnej wyczerpał powierzone mu zadania.</u>
  875 + <u xml:id="u-40.2" who="#JanWasilkowski">Przedmiotem Omawianego projektu są przepisy kolizyjne, dotyczące międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych z dziedziny prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy. Mianowicie przepisy te określają, jakie prawo — polskie czy obce, a jeżeli obce, to które jest w Polsce właściwe dla stosunków należących do wymienionych dziedzin prawa, jeżeli stosunki te zawierają elementy obce (pozakrajowe, międzynarodowe). Więc na przykład, jeżeli stroną w jednym z tych stosunków jest cudzoziemiec, albo jeżeli stosunek powstał za granicą, to według jakiego prawa ocenia się jego skutki w Polsce.</u>
  876 + <u xml:id="u-40.3" who="#JanWasilkowski">Projekt — w razie jego uchwalenia — zastąpi obowiązującą dotychczas ustawę z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prywatnych międzynarodowych. Ustawa ta stanowiła poważne osiągnięcie polskiej myśli prawniczej i spotkała się z pozytywną na ogół oceną specjalistów zarówno polskich, jak i zagranicznych. Jest jednak oczywiste, że jako akt ustawodawczy, który odzwierciedlał koncepcje prawno-polityczne Polski burżuazyjno-obszarniczej, ustawa ta nie może odpowiadać potrzebom państwa ludowego. Wiele jej przepisów pozostaje w sprzeczności z zasadami naszego obecnego porządku prawnego. Spośród przepisów tej kategorii można przykładowo wymienić:</u>
  877 + <u xml:id="u-40.4" who="#JanWasilkowski">1. Przepis, który — wbrew zasadzie rozdziału kościoła od państwa — sankcjonuje w pewnym zakresie zakaz zawierania małżeństwa przez cudzoziemców w Polsce z powodu tak z walnych przeszkód o charakterze wyznaniowym — różnica religii, wyższe święcenia kapłańskie, uroczyste śluby zakonne (art. 12 ustawy). Przepis ten stał się już dawno martwą literą, ponieważ nasze prawo małżeńskie jest od roku 1945 prawem czysto świeckim.</u>
  878 + <u xml:id="u-40.5" who="#JanWasilkowski">2. Przepisy, które — wbrew zasadzie równouprawnienia kobiet — sankcjonują przewagę ojczystego prawa męża nad prawem ojczystym żony (art. 15, art. 14 ust. 3, art. 19 ust, 4 ustawy).</u>
  879 + <u xml:id="u-40.6" who="#JanWasilkowski">3. Przepisy, które — wbrew zasadzie równego traktowania dzieci — zasadzie przyjętej w naszym ustawodawstwie od 1950 roku przewidują odrębny status tak zwanych dzieci nieślubnych (art. 20–22 ustawy).</u>
  880 + <u xml:id="u-40.7" who="#JanWasilkowski">4. Przepis, który — wbrew przyjętej u nas od dawna zasadzie, że prawo pracy stanowi odrębną gałąź ustawodawstwa — zalicza stosunki pracy do kategorii stosunków o charakterze cywilno-prawnym, mianowicie do zobowiązań majątkowych (art. 8 pkt 7).</u>
  881 + <u xml:id="u-40.8" who="#JanWasilkowski">Niektóre postanowienia ustawy z 1926 roku stały się bezprzedmiotowe wskutek zmian naszego prawa rodzinnego i cywilnego. Dotyczy to na przykład przepisów o rozdziale od stołu i łoża (separacji — art. 17 ustawy) lub przepisów o spadkach bezdziedzicznych, których to spadków bezdziedzicznych nasze ustawodawstwo obecne nie zna (art. 31 ustawy).</u>
  882 + <u xml:id="u-40.9" who="#JanWasilkowski">Szereg przepisów ustawy z 1926 roku wymaga istotnych zmian ze względu na zmienione potrzeby społeczno-gospodarcze. Dotyczy to przede wszystkim przepisów o prawie właściwym dla międzynarodowych zobowiązań umownych, a więc dla przepisów, mających zastosowanie zwłaszcza w dziedzinie handlu zagranicznego (art. 7–10 ustawy). Przepisy te ograniczają nadmiernie swobodę stron w zakresie wyboru prawa, któremu zobowiązanie ma podlegać, a na wypadek niedokonania wyboru przez strony regulują właściwość prawa w sposób niedostatecznie zróżnicowany. Jest to niekorzystne, zwłaszcza dla stosunków handlu zagranicznego.</u>
  883 + <u xml:id="u-40.10" who="#JanWasilkowski">Trzeba wreszcie nadmienić, że niektóre rozwiązania przyjęte w ustawie z 1926 roku okazały się w praktyce nieodpowiednie, a niekiedy nawet szkodliwe.</u>
  884 + <u xml:id="u-40.11" who="#JanWasilkowski">Projekt zawiera normy kolizyjne, dotyczące stosunków regulowanych przez materialne prawo cywilne, rodzinne i opiekuńcze oraz prawo pracy. W odróżnieniu od ustawy z 1926 roku projekt nie zawiera przepisów z dziedziny międzynarodowego postępowania cywilnego. Postępowanie to zostało uregulowane w sposób w pełni dostateczny przez przepisy księgi trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego, uchwalonego przez Sejm w roku ubiegłym.</u>
  885 + <u xml:id="u-40.12" who="#JanWasilkowski">Projekt nie dotyka zagadnień specjalnych, uregulowanych w ustawach szczególnych, jak na przykład: prawo morskie, prawo lotnicze, prawo kolejowe, prawo wekslowe, prawo czekowe. Projekt normuje więc tylko problematykę powszechnego międzynarodowego prawa prywatnego.</u>
  886 + <u xml:id="u-40.13" who="#JanWasilkowski">Jak wiadomo, normy naszego międzynarodowego prawa prywatnego mają swe źródło nie tylko w naszym ustawodawstwie wewnętrznym, lecz także w wielu obowiązujących Polskę umowach międzynarodowych. Znaczenie tego drugiego źródła, to znaczy umów i konwencji międzynarodowych, stale wzrasta także w dziedzinie międzynarodowego prawa prywatnego. Tytułem przykładu wymienię szereg umów o pomocy prawnej, zawartych przez Polskę z państwami socjalistycznymi. Są to umowy:</u>
  887 + <u xml:id="u-40.14" who="#JanWasilkowski">— między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych. (Dz. U. z 1958 r. Nr 32, poz. 147);</u>
  888 + <u xml:id="u-40.15" who="#JanWasilkowski">— między PRL a Niemiecką Republiką Demokratyczną o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1958 r. Nr 27, poz. 114);</u>
  889 + <u xml:id="u-40.16" who="#JanWasilkowski">— między PRL a Węgierską Republiką Ludową o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1960 r. Nr 8, poz. 54);</u>
  890 + <u xml:id="u-40.17" who="#JanWasilkowski">— między PRL a Rumuńską Republiką Ludową o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. Nr 63, poz. 301);</u>
  891 + <u xml:id="u-40.18" who="#JanWasilkowski">— między PRL a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o uregulowaniu obrotu prawnego w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1962 r. Nr 23, poz. 103);</u>
  892 + <u xml:id="u-40.19" who="#JanWasilkowski">— między PRL a Ludową Republiką Bułgarii o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (Dz. U. z 1963 r. Nr 17, poz. 88);</u>
  893 + <u xml:id="u-40.20" who="#JanWasilkowski">— między PRL a Federacyjną Ludową Republiką Jugosławii o obrocie prawnym w sprawach cywilnych i karnych (Dz. U. z 1963 r. Nr 27, poz. 162).</u>
  894 + <u xml:id="u-40.21" who="#JanWasilkowski">Umowy z niektórymi innymi krajami są w stadium przygotowania.</u>
  895 + <u xml:id="u-40.22" who="#JanWasilkowski">W razie niezgodności między przepisami naszego ustawodawstwa wewnętrznego, a postanowieniami obowiązującej Polskę umowy międzynarodowej, postanowienia umowy międzynarodowej mają pierwszeństwo przed przepisami wewnętrznymi. Projekt wyraża tę zasadę w art. 9. Przepis ten brzmi: „Przepisów ustawy niniejszej nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Polska Rzeczpospolita jest stroną, postanawia inaczej”. Komisja Wymiaru Sprawiedliwości proponuje, ażeby przytoczony przepis przenieść do art. 1, który określa przedmiot i zakres projektu, ponieważ dopiero zestawienie obecnego art. 1 z art. 9 pozwala prawidłowo określić zakres proponowanej ustawy.</u>
  896 + <u xml:id="u-40.23" who="#JanWasilkowski">Projekt charakteryzuje się zwięzłością i dążeniem do syntetycznych sformułowań. To stanowisko redaktorów projektu wydaj e się w pełni uzasadnione. Przepisy międzynarodowego prawa prywatnego należą do tej kategorii aktów normatywnych, dla których szczegółowość przepisów okazuje się raczej szkodliwa. Nie mówiąc już o prawie anglosaskim, w którym ustawa jest uważana za drugorzędne źródło prawa, trzeba stwierdzić, że również w klasycznych krajach kodyfikacji, jak na przykład Francja, ustawowe przepisy z dziedziny międzynarodowego prawa prywatnego są na ogół bardzo nieliczne, a rozwój tej dziedziny prawa opiera się głównie na praktyce organów państwowych i na doktrynie. Według przeważającej opinii tendencja do nadmiernej szczegółowości stanowiła jedną ze słabych stron polskiej ustawy z 1926 roku.</u>
  897 + <u xml:id="u-40.24" who="#JanWasilkowski">Projekt zawiera normy kolizyjne, które dotyczą: prawa osobowego, formy czynności prawnych, przedawnienia roszczeń, małżeństwa, pokrewieństwa, opieki i kurateli, prawa własności i innych praw rzeczowych, zobowiązań, stosunków pracy, prawa spadkowego. Nadto projekt formułuje kilka zasad ogólnych, które dotyczą całokształtu regulowanych materii.</u>
  898 + <u xml:id="u-40.25" who="#JanWasilkowski">Z tej obszernej i zawiłej problematyki, chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie kilka zagadnień mających szczególną doniosłość społeczno-polityczną lub społeczno-gospodarczą.</u>
  899 + <u xml:id="u-40.26" who="#JanWasilkowski">W sferze międzynarodowego prawa prywatnego zasadnicze znaczenie dla stosunków osobistych i rodzinnych oraz dla niektórych stosunków majątkowych ma według projektu tak zwane prawo ojczyste. Prawem ojczystym jest z reguły prawo państwa, którego dana osoba jest obywatelem. Wobec tego, że niektóre prawodawstwa obce — w przeciwieństwie do ustawodawstwa polskiego — dopuszczają podwójne, a nawet potrójne obywatelstwo, projekt reguluje wypadki, kiedy takie podwójne obywatelstwo mogłoby wywierać wpływ na właściwość prawa, któremu dany stosunek prawny miałby w Polsce podlegać. Mianowicie projekt postanawia — zgodnie z koncepcją naszego ustawodawstwa o obywatelstwie:</u>
  900 + <u xml:id="u-40.27" who="#JanWasilkowski">— po pierwsze — że obywatel polski podlega prawu polskiemu, chociażby inne państwo uznawało go za swego obywatela,</u>
  901 + <u xml:id="u-40.28" who="#JanWasilkowski">— po drugie — że cudzoziemiec będący obywatelem dwóch lub więcej państw podlega w Polsce, jako prawu ojczystemu prawu tego z tych państw, z którym jest najściślej związany (art. 2 projektu).</u>
  902 + <u xml:id="u-40.29" who="#JanWasilkowski">Wynika stąd, że zarówno w stosunku do naszych obywateli, jak i w stosunku do cudzoziemców respektujemy tylko jedno obywatelstwo.</u>
  903 + <u xml:id="u-40.30" who="#JanWasilkowski">Jeżeli nie można ustalić obywatelstwa danej osoby albo jeżeli osoba ta nie ma w ogóle obywatelstwa żadnego państwa, należy w Polsce stosować jako prawo ojczyste tej osoby prawo państwami, w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania (art. 3, art. 18 § 3, art. 19 projektu).</u>
  904 + <u xml:id="u-40.31" who="#JanWasilkowski">Według projektu prawo ojczyste jest w szczególności właściwe: dla oceny zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej (art. 10), dla uznania osoby zaginionej za zmarłą albo dla stwierdzenia zgonu (art. 12), dla rozstrzygnięcia o możności zawarcia małżeństwa (art. 15).</u>
  905 + <u xml:id="u-40.32" who="#JanWasilkowski">Prawo ojczyste stosuje się do unieważnienia małżeństwa z braku jego prawno-materialnych przesłanek. Stosuje się ono również w sprawie o rozwód (art. 17 i art. 19). Rozstrzyga ono o treści stosunków prawnych, osobistych i majątkowych między małżonkami (art. 18), o stosunkach prawnych między rodzicami a dziećmi, (rozstrzyga w tym wypadku prawo ojczyste dziecka) (art. 20), rozstrzyga ono o możności i trybie ustalenia i zaprzeczenia ojcostwa lub macierzyństwa. Stosuje się ono do roszczeń alimentacyjnych między krewnymi lub powinowatymi itd. itd. Rozstrzyga ono o dopuszczalności rozporządzeń na wypadek śmierci (testamentu i innych czynności na wypadek śmierci). Prawu ojczystemu z chwili śmierci spadkodawcy podlegają sprawy spadkowe (art. 36).</u>
  906 + <u xml:id="u-40.33" who="#JanWasilkowski">Forma czynności prawnych podlega zasadniczo prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana (art. 13).</u>
  907 + <u xml:id="u-40.34" who="#JanWasilkowski">Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu państwa, w którym jest ono zawierane (art. 16). Były w toku prac nad projektem propozycje, ażeby przepis ten ograniczyć w odniesieniu do obywateli polskich przez przyjęcie zasady, że obywatel polski także za granicą może zawrzeć tylko ślub cywilny. Ze względu na trudności, do których by zasada taka prowadziła, zwłaszcza w stosunku do licznych Polaków zamieszkujących za granicą, lecz mających obywatelstwo polskie, uznano jednak, że omawiana propozycja, odbiegająca od powszechnie przyjętych zasad, nie byłaby celowa.</u>
  908 + <u xml:id="u-40.35" who="#JanWasilkowski">Obciąłbym nadmienić, że w odróżnieniu od obowiązującej obecnie ustawy z 1926 roku o międzynarodowym prawie prywatnym, projekt nie wymaga dla rozporządzeń nieruchomościami położonymi w Polsce zachowania formy przewidzianej przez prawo polskie, jeżeli rozporządzenie jest dokonane za granicą. U nas, jak wiadomo, zbycie lub obciążenie nieruchomości musi mieć formę notarialną. Przeważył pogląd, że nie należy utrudniać rozporządzeń nieruchomościami położonymi w Polsce przez obywateli polskich zamieszkałych za granicą lub przez obywateli obcych pochodzenia polskiego, zwłaszcza że w praktyce rozporządzenia te są dokonywane na rzecz naszych obywateli, zamieszkałych w Polsce. Projektowana zmiana obecnego stanu prawnego jest istotna, zwłaszcza ze względu na to, że w największych skupiskach naszej dawnej emigracji zarobkowej, przede wszystkim w Ameryce północnej, zachowanie formy notarialnej, odpowiadającej przepisom prawa polskiego, napotyka trudności i pociąga za sobą znaczne koszty.</u>
  909 + <u xml:id="u-40.36" who="#JanWasilkowski">Własność i inne prawa rzeczowe podlegają w myśl projektu prawu państwa, na którego obszarze znajduje się przedmiot tych praw. Prawo obowiązujące w miejscu położenia nieruchomości stosuje się także do stosunków zobowiązaniowych, które tej nieruchomości dotyczą (art. 26 § 2, art. 27 zdanie drugie).</u>
  910 + <u xml:id="u-40.37" who="#JanWasilkowski">Zobowiązania umowne, przede wszystkim zobowiązania w zakresie handlu zagranicznego, z wyjątkiem zobowiązań dotyczących nieruchomości mogą być poddane przez strony jakiemukolwiek prawu, które pozostaje w związku z zobowiązaniem. Autonomia stron w zakresie wyboru prawa, które ma regulować ich zobowiązania umowne, jest więc bardzo szeroka. W toku prac nad projektem była rozważana kwestia, czy nie należałoby posunąć się dalej i zrezygnować z wszelkich ograniczeń wyboru prawa, któremu strony chcą poddać swój stosunek zobowiązaniowy. Przeważył jednak pogląd, że tak szeroka autonomia stron nie odpowiada naszym realnym potrzebom.</u>
  911 + <u xml:id="u-40.38" who="#JanWasilkowski">Jeżeli strony zawierające umowę, która ma elementy międzynarodowe, nie dokonały wyboru prawa — zobowiązanie umowne podlega prawu państwa, w którym strony w chwili zawarcia umowy mają siedzibę albo miejsce zamieszkania.</u>
  912 + <u xml:id="u-40.39" who="#JanWasilkowski">Na wypadek, gdy strony nie imające siedziby albo miejsca zamieszkania w tym samym państwie nie dokonały wyboru prawa, projekt przewiduje szereg rozwiązań dostosowanych do poszczególnych rodzajów najważniejszych umów, jak sprzedaż rzeczy ruchomych, umowa o dostawę, umowa o dzieło, umowa zlecenia, umowa agencyjna, umowa przewozu, umowa spedycji, umowa przechowania, umowa składu, umowa ubezpieczenia itd. (art. 28, 29, 30). Ten przepis jest jedynym przepisem w projekcie, który z formalnego punktu widzenia razi ujęciem kazuistycznym, jednakże te różne umowy wymagają odmiennego uregulowania i potrzeby praktyczne musiały przeważyć nad zamiłowaniem do syntetycznej redakcji.</u>
  913 + <u xml:id="u-40.40" who="#JanWasilkowski">Stosunek pracy może być według projektu poddany prawu wybranemu przez strony, jeżeli to prawo pozostaje w związku z danym stosunkiem pracy. Jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa, stosunek pracy podlega prawu państwa, w którym strony w chwali powstawania tego stosunku mają miejsce zamieszkania albo siedzibę (art. 33 i 34).</u>
  914 + <u xml:id="u-40.41" who="#JanWasilkowski">Według projektu, podobnie jak według ustawy z 1926 roku, stosowanie obcego prawa w Polsce ulega pewnym ograniczeniom. Projekt — podobnie jak inne akty ustawodawcze regulujące zagadnienia międzynarodowego prawa prywatnego — przyjmuje tak zwaną klauzulę porządku publicznego. Mianowicie, nie można w Polsce stosować prawa obcego, jeżeli jego zastosowanie miałoby w danym wypadku skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego PRL (art. 6). Zastrzeżenie to dotyczy wszelkich wypadków, gdy w myśl przepisów projektu miałoby być w Polsce stosowane prawo innego państwa. Na przykład cudzoziemiec przebywający w Polsce chce zawrzeć małżeństwo jakkolwiek pozostaje w związku małżeńskim zawartym w swoim kraju, a prawo tego kraju dopuszcza wielożeństwo. Jest oczywiste, że jakkolwiek możność zawarcia małżeństwa przez cudzoziemca ocenia się według jego prawa ojczystego, to jednak w tym wypadku zasady tego prawa ojczystego są sprzeczne z naszym porządkiem prawnym i w Polsce stasowane być nie mogą.</u>
  915 + <u xml:id="u-40.42" who="#JanWasilkowski">Inny przykład — w jakimś kraju, nie można dochodzić ojcostwa pozamałżeńskiego. Są takie prawodawstwa, które zabraniają dochodzenia ojcostwa. Jeżeli sprawa miałaby się toczyć w Polsce, trzeba by ją ocenić także ze stanowiska klauzuli porządku publicznego.</u>
  916 + <u xml:id="u-40.43" who="#JanWasilkowski">Klauzula porządku publicznego jest powszechnie przyjęta w międzynarodowym prawie prywatnym państw współczesnych, jednakże jej treść nie jest we wszystkich prawodawstwach jednakowa. Klauzula ta wiąże się bowiem jak najściślej z ustrojem społeczno-politycznym i społeczno-gospodarczym danego kraju.</u>
  917 + <u xml:id="u-40.44" who="#JanWasilkowski">Zdarza się, że nie można ustalić okoliczności, od których zależy właściwość określonego prawa obcego. Na przykład wiadomo, że dania osoba nie jest obywatelem polskim, ale nie można ustalić, jakiego państwa jest obywatelem. Zdarza się również, że można ustalić, jakie prawo dla obywatela obcego jest właściwe, ale nie możną ustalić treści tego prawa. Ustalenie treści prawa obcego bywa często trudne i w niektórych wypadkach może być praktycznie niewykonalne. W obu wymienionych wypadkach stosuje się według projektu prawo polskie (art. 7).</u>
  918 + <u xml:id="u-40.45" who="#JanWasilkowski">Jak zaznaczyłem, przedmiotem projektu są w zasadzie tylko normy kolizyjne, to jest normy określające, jakie prawo jest właściwe dla stosunku prawnego, mającego cechę obcą. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest przepis dotyczący zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych cudzoziemców w Polsce (art. 8). Według tego przepisu cudzoziemcy mogą mieć w Polsce prawa i obowiązki na równi z obywatelami polskimi, chyba że ustawa przewiduje wyjątki. Prawa i obowiązki, o których mową w tym przepisie, należą oczywiście do kategorii praw i obowiązków objętych zakresem projektu, to znaczy, są to stosunki z dziedziny prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy.</u>
  919 + <u xml:id="u-40.46" who="#JanWasilkowski">Cytowany przepis realizuje w sferze międzynarodowego prawa prywatnego zasadę pokojowego współistnienia. W stosunku do ogromnej większości państw socjalistycznych jest on nam niepotrzebny, ponieważ problematyka ta jest już uregulowana przez umowy międzynarodowe.</u>
  920 + <u xml:id="u-40.47" who="#JanWasilkowski">Z przepisu tego wynika, po pierwsze, że nasze państwo stoi na gruncie równości własnych obywateli i cudzoziemców w zakresie stosunków cywilno-prawnych, rodzinnoprawnych oraz stosunku pracy, oraz po drugie, że wyjątki od zasady równości są dopuszczalne tylko na mocy ustawy. Należy zauważyć, że wyjątki tego rodzaju są nieliczne (na przykład nabycie nieruchomości), a dopuszczalność wyjątków od zasady równości jest w prawach współczesnych powszechnie uznawana.</u>
  921 + <u xml:id="u-40.48" who="#JanWasilkowski">Na zakończenie obciąłbym przedstawić Wysokiej Izbie ważniejsze poprawki proponowane przez Komisję Wymiaru Sprawiedliwości. Pomijam poprawki o charakterze formalno-redakcyjnym, które stanowią większość.</u>
  922 + <u xml:id="u-40.49" who="#JanWasilkowski">Pierwsza poprawka dotyczy tytułu ustawy. Projekt rządowy ma nagłówek: „Ustawa o prawie właściwym dla międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych (Międzynarodowe prawo prywatne)”. Komisja Wymiaru Sprawiedliwości proponuje nagłówek: „Prawo prywatne międzynarodowe”. Uzasadnieniem poprawki jest wzgląd na to, że nagłówek projektu rządowego nie wydaje się dostatecznie ścisły. Dla osiągnięcia ścisłości należałoby w nim powtórzyć całą treść art. 1 projektu, który właśnie mówi, jakie stosunki majątkowe i osobiste są regulowane przez projektowaną ustawę. Oczywiście, taki długi nagłówek nie byłby praktyczny. Komisja jest zdania, że nagłówek „Prawo prywatne międzynarodowe” — powszechnie zrozumiały zarówno w krajach socjalistycznych, jak i w krajach kapitalistycznych, nie powinien nasuwać zastrzeżeń i jakkolwiek termin: „Prawo prywatne międzynarodowe” jest oczywiście terminem umownym, konwencyjnym.</u>
  923 + <u xml:id="u-40.50" who="#JanWasilkowski">Wniosek o włączenie treści ant. 9 projektu, który dotyczy umów międzynarodowych, był już omówiony na innym miejscu.</u>
  924 + <u xml:id="u-40.51" who="#JanWasilkowski">Według wniosków Komisji art. 11 projektu powinien otrzymać nieco inne brzmienie, ponieważ jego obecne sformułowanie mogłoby wywoływać wątpliwości. Dotyczy to zwłaszcza użytego w tym sformułowaniu pojęcia prawa rzeczowego, którego zakres w różnych ustawodawstwach nie jest bynajmniej jednakowy (poprawka nr 6). Z punktu widzenia naszego ustawodawstwa sformułowanie „Prawo rzeczowe” jest w danym wypadku zbyt wąskie, nie obejmuje bowiem rozporządzeń, których przedmiotem są dobra majątkowe niematerialne. Nie obejmuje na przykład takich umów, jak zbycie patentu lub ustanowienie licencji patentowej. Wydawało się, że byłaby to dość istotna luka.</u>
  925 + <u xml:id="u-40.52" who="#JanWasilkowski">Komisja uznała, że sformułowanie § 2 art. 18 nie wyraża należycie myśli, o którą w danym wypadku chodzi. Proponuje ona następujące brzmienie: „Stosunki majątkowe wynikające z majątkowej umowy małżeńskiej podlegają wspólnemu prawu ojczystemu stron z chwili jej zawarcia” (poprawka nr 11).</u>
  926 + <u xml:id="u-40.53" who="#JanWasilkowski">Dalsza poprawka merytoryczna dotyczy art. 22 projektu. Przepis ten ma sformułowanie zbyt szerokie, ponieważ mówi ogólnie o roszczeniach matki przeciwko ojcu dziecka pozamałżeńskiego. Nie chodzi tu jednak o wszelkie roszczenia, lecz tylko o roszczenia związane z poczęciem i urodzeniem się dziecka. I to właśnie wyraża proponowana poprawka nr 13.</u>
  927 + <u xml:id="u-40.54" who="#JanWasilkowski">Według projektu rządowego ustawa o prawie prywatnym międzynarodowym miałaby wejść w życie z dniem 1 stycznia 1966 r. (art. 39 projektu). Komisja proponuje, ażeby terminem wejścia ustawy w życie był dzień 1 lipca 1966 r. (poprawka nr 21). Jest więc propozycja odroczenia terminu wejścia ustawy w życie o pół roku. Uzasadnieniem poprawki jest wzgląd na to, że zarówno sądy, jak i niektóre inne organy w kraju oraz nasze placówki zagraniczne powinny mieć możność dokładnego zapoznania się z treścią ustawy, która dotyczy bardzo skomplikowanych problemów. Dla naszych placówek zagranicznych konieczne jest poza tym dokonanie przekładu ustawy na niektóre języki obce.</u>
  928 + <u xml:id="u-40.55" who="#JanWasilkowski">Kończąc omówienie poprawek nadmieniłam jeszcze, że w tekście projektu (druk nr 8) należy sprostować dwie usterki. Są one tak drobne, że wśród poprawek nie są wymienione. Mianowicie w art. 13 zdanie drugie zamiast wyrazu „została” powinien być wyraz „zostaje”. Identyczna poprawka w zdaniu drugim w art. 36.</u>
  929 + <u xml:id="u-40.56" who="#JanWasilkowski">W imieniu Komisji Wymiaru Sprawiedliwości, która rozpatrzyła projekt z udziałem przedstawicieli Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Handlu Zagranicznego oraz z udziałem rzeczoznawców z Komisji Kodyfikacyjnej — wnoszę, ażeby Wysoki Sejm raczył uchwalić projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym wraz z przedstawionymi poprawkami.</u>
930 930 <u xml:id="u-40.57" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
931 931 </div>
932 932 <div xml:id="div-41">
... ... @@ -942,7 +942,7 @@
942 942 <u xml:id="u-41.9" who="#Marszałek">Proszę Obywatela Posła Józefa Trojaka o odczytanie komunikatu.</u>
943 943 </div>
944 944 <div xml:id="div-42">
945   - <u xml:id="u-42.0" who="#SekretarzposełJózefTrojok">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się w sali nr 118 spotkanie prezydium Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z przewodniczącymi lub zastępcami przewodniczących wszystkich komisji sejmowych oraz przewodniczącymi zespołów problemowych Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
  945 + <u xml:id="u-42.0" who="#JózefTrojok">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędzie się w sali nr 118 spotkanie prezydium Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z przewodniczącymi lub zastępcami przewodniczących wszystkich komisji sejmowych oraz przewodniczącymi zespołów problemowych Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u>
946 946 </div>
947 947 <div xml:id="div-43">
948 948 <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u>
... ... @@ -954,4 +954,4 @@
954 954 </body>
955 955 </text>
956 956 </TEI>
957 957 -</teiCorpus>
  958 +</teiCorpus>
958 959 \ No newline at end of file
... ...
1965-1969/sejm/posiedzenia/pp/196569-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml
  View file @9c5982c
1   -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
2   -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00004-01">
  1 +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
  2 +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-196569-sjm-ppxxx-00004-01">
3 3 <fileDesc>
4 4 <titleStmt>
5 5 <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title>
... ... @@ -14,7 +14,7 @@
14 14 <note type="system">PRL</note>
15 15 <note type="house">Sejm</note>
16 16 <note type="termNo">4</note>
17   - <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note>
  17 + <note type="type">Posiedzenie plenarne</note>
18 18 <note type="sessionNo">4</note>
19 19 <note type="dayNo">1</note>
20 20 <date>1965-12-09 i 10</date>
... ... @@ -23,165 +23,532 @@
23 23 </fileDesc>
24 24 <profileDesc>
25 25 <particDesc>
26   - <person xml:id="Marszałek" role="speaker">
27   - <persName>Marszałek</persName>
28   - </person>
29   - <person xml:id="MinisterHandluWewnętrznegoMieczysławLesz" role="speaker">
30   - <persName>Minister Handlu Wewnętrznego Mieczysław Lesz</persName>
31   - </person>
32   - <person xml:id="MinisterPrzemysłuCiężkiegoJanuszHrynkiewicz" role="speaker">
33   - <persName>Minister Przemysłu Ciężkiego Janusz Hrynkiewicz</persName>
34   - </person>
35   - <person xml:id="PosełAugustynMaria" role="speaker">
36   - <persName>Poseł Augustyn Maria</persName>
37   - </person>
38   - <person xml:id="PosełBalickiZdzisław" role="speaker">
39   - <persName>Poseł Balicki Zdzisław</persName>
40   - </person>
41   - <person xml:id="PosełBarańskaKsawera" role="speaker">
42   - <persName>Poseł Barańska Ksawera</persName>
43   - </person>
44   - <person xml:id="PosełBarcikowskiKazimierz" role="speaker">
45   - <persName>Poseł Barcikowski Kazimierz</persName>
46   - </person>
47   - <person xml:id="PosełBeneszAndrzej" role="speaker">
48   - <persName>Poseł Benesz Andrzej</persName>
49   - </person>
50   - <person xml:id="PosełBlinowskiFranciszek" role="speaker">
51   - <persName>Poseł Blinowski Franciszek</persName>
52   - </person>
53   - <person xml:id="PosełBukowskiJerzy" role="speaker">
54   - <persName>Poseł Bukowski Jerzy</persName>
55   - </person>
56   - <person xml:id="PosełCeberekStanisław" role="speaker">
57   - <persName>Poseł Ceberek Stanisław</persName>
58   - </person>
59   - <person xml:id="PosełCwylGrzegorz" role="speaker">
60   - <persName>Poseł Cwyl Grzegorz</persName>
61   - </person>
62   - <person xml:id="PosełCzapskiJózef" role="speaker">
63   - <persName>Poseł Czapski Józef</persName>
64   - </person>
65   - <person xml:id="PosełCzechowskaKrystyna" role="speaker">
66   - <persName>Poseł Czechowska Krystyna</persName>
67   - </person>
68   - <person xml:id="PosełDolataPelagia" role="speaker">
69   - <persName>Poseł Dolata Pelagia</persName>
70   - </person>
71   - <person xml:id="PosełDąbalFranciszek" role="speaker">
72   - <persName>Poseł Dąbal Franciszek</persName>
73   - </person>
74   - <person xml:id="PosełGierekEdward" role="speaker">
75   - <persName>Poseł Gierek Edward</persName>
76   - </person>
77   - <person xml:id="PosełHałasHenryk" role="speaker">
78   - <persName>Poseł Hałas Henryk</persName>
79   - </person>
80   - <person xml:id="PosełJanczykTadeusz" role="speaker">
81   - <persName>Poseł Janczyk Tadeusz</persName>
82   - </person>
83   - <person xml:id="PosełJankowskiAntoni" role="speaker">
84   - <persName>Poseł Jankowski Antoni</persName>
85   - </person>
86   - <person xml:id="PosełJeziorskiFranciszek" role="speaker">
87   - <persName>Poseł Jeziorski Franciszek</persName>
88   - </person>
89   - <person xml:id="PosełJuchnickiStanisław" role="speaker">
90   - <persName>Poseł Juchnicki Stanisław</persName>
91   - </person>
92   - <person xml:id="PosełJuźkówBronisław" role="speaker">
93   - <persName>Poseł Juźków Bronisław</persName>
94   - </person>
95   - <person xml:id="PosełKałwakBronisław" role="speaker">
96   - <persName>Poseł Kałwak Bronisław</persName>
97   - </person>
98   - <person xml:id="PosełKlechaJan" role="speaker">
99   - <persName>Poseł Klecha Jan</persName>
100   - </person>
101   - <person xml:id="PosełKnapikJózef" role="speaker">
102   - <persName>Poseł Knapik Józef</persName>
103   - </person>
104   - <person xml:id="PosełKopeckiKazimierz" role="speaker">
105   - <persName>Poseł Kopecki Kazimierz</persName>
106   - </person>
107   - <person xml:id="PosełKraussStanisław" role="speaker">
108   - <persName>Poseł Krauss Stanisław</persName>
109   - </person>
110   - <person xml:id="PosełKsiążkiewiczAdolf" role="speaker">
111   - <persName>Poseł Książkiewicz Adolf</persName>
112   - </person>
113   - <person xml:id="PosełKuraśKazimierz" role="speaker">
114   - <persName>Poseł Kuraś Kazimierz</persName>
115   - </person>
116   - <person xml:id="PosełKuszykWładysław" role="speaker">
117   - <persName>Poseł Kuszyk Władysław</persName>
118   - </person>
119   - <person xml:id="PosełMajFranciszek" role="speaker">
120   - <persName>Poseł Maj Franciszek</persName>
121   - </person>
122   - <person xml:id="PosełMatusiakStanisław" role="speaker">
123   - <persName>Poseł Matusiak Stanisław</persName>
124   - </person>
125   - <person xml:id="PosełMazurekJan" role="speaker">
126   - <persName>Poseł Mazurek Jan</persName>
127   - </person>
128   - <person xml:id="PosełMikłaszewiczEugenia" role="speaker">
129   - <persName>Poseł Mikłaszewicz Eugenia</persName>
130   - </person>
131   - <person xml:id="PosełOzgaMichalskiJózef" role="speaker">
132   - <persName>Poseł Ozga-Michalski Józef</persName>
133   - </person>
134   - <person xml:id="PosełPawłowskiStanisław" role="speaker">
135   - <persName>Poseł Pawłowski Stanisław</persName>
136   - </person>
137   - <person xml:id="PosełPierańskiFlorian" role="speaker">
138   - <persName>Poseł Pierański Florian</persName>
139   - </person>
140   - <person xml:id="PosełPrüferStanisław" role="speaker">
141   - <persName>Poseł Prüfer Stanisław</persName>
142   - </person>
143   - <person xml:id="PosełRaźnyJózef" role="speaker">
144   - <persName>Poseł Raźny Józef</persName>
145   - </person>
146   - <person xml:id="PosełReiffRyszard" role="speaker">
147   - <persName>Poseł Reiff Ryszard</persName>
148   - </person>
149   - <person xml:id="PosełRuszkowskiEdward" role="speaker">
150   - <persName>Poseł Ruszkowski Edward</persName>
151   - </person>
152   - <person xml:id="PosełSiedlewskiZdzisław" role="speaker">
153   - <persName>Poseł Siedlewski Zdzisław</persName>
154   - </person>
155   - <person xml:id="PosełSpecjałMichał" role="speaker">
156   - <persName>Poseł Specjał Michał</persName>
157   - </person>
158   - <person xml:id="PosełStarzecFeliks" role="speaker">
159   - <persName>Poseł Starzec Feliks</persName>
160   - </person>
161   - <person xml:id="PosełStefańczykStanisław" role="speaker">
162   - <persName>Poseł Stefańczyk Stanisław</persName>
163   - </person>
164   - <person xml:id="PosełWalendowskiStanisław" role="speaker">
165   - <persName>Poseł Walendowski Stanisław</persName>
166   - </person>
167   - <person xml:id="PrezesNajwyższejIzbyKontroliKonstantyDąbrowski" role="speaker">
168   - <persName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli Konstanty Dąbrowski</persName>
169   - </person>
170   - <person xml:id="SekretarzposełAndrzejŻabiński" role="speaker">
171   - <persName>Sekretarz poseł Andrzej Żabiński</persName>
172   - </person>
173   - <person xml:id="SekretarzposełMariaMielczarek" role="speaker">
174   - <persName>Sekretarz poseł Maria Mielczarek</persName>
175   - </person>
176   - <person xml:id="WicemarszałekJanKarolWende" role="speaker">
177   - <persName>Wicemarszałek Jan Karol Wende</persName>
178   - </person>
179   - <person xml:id="WicemarszałekZenonKliszko" role="speaker">
180   - <persName>Wicemarszałek Zenon Kliszko</persName>
181   - </person>
182   - <person xml:id="komentarz" role="commentator">
183   - <persName>Komentarz</persName>
184   - </person>
  26 + <listPerson>
  27 + <person xml:id="Marszałek" role="chair">
  28 + <persName>
  29 + <roleName>Marszałek</roleName>
  30 + </persName>
  31 + </person>
  32 + <person xml:id="MieczysławLesz" role="guest">
  33 + <persName>
  34 + <roleName>Minister Handlu Wewnętrznego</roleName>
  35 + <forename>Mieczysław</forename>
  36 + <surname>Lesz</surname>
  37 + </persName>
  38 + <sex value="M" />
  39 + </person>
  40 + <person xml:id="JanuszHrynkiewicz" role="guest">
  41 + <persName>
  42 + <roleName>Minister Przemysłu Ciężkiego</roleName>
  43 + <forename>Janusz</forename>
  44 + <surname>Hrynkiewicz</surname>
  45 + </persName>
  46 + <sex value="M" />
  47 + </person>
  48 + <person xml:id="MariaAugustyn" role="regular">
  49 + <persName>
  50 + <roleName>Poseł</roleName>
  51 + <forename>Maria</forename>
  52 + <surname>Augustyn</surname>
  53 + </persName>
  54 + <sex value="F" />
  55 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Augustyn</idno>
  56 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  57 + </person>
  58 + <person xml:id="ZdzisławBalicki" role="regular">
  59 + <persName>
  60 + <roleName>Poseł</roleName>
  61 + <forename>Zdzisław</forename>
  62 + <surname>Balicki</surname>
  63 + </persName>
  64 + <sex value="M" />
  65 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Balicki</idno>
  66 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  67 + </person>
  68 + <person xml:id="BarańskaKsawera" role="regular">
  69 + <persName>
  70 + <roleName>Poseł</roleName>
  71 + <forename>Barańska</forename>
  72 + <surname>Ksawera</surname>
  73 + </persName>
  74 + <sex value="F" />
  75 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ksawera_Bara%C5%84ska</idno>
  76 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  77 + </person>
  78 + <person xml:id="KazimierzBarcikowski" role="regular">
  79 + <persName>
  80 + <roleName>Poseł</roleName>
  81 + <forename>Kazimierz</forename>
  82 + <surname>Barcikowski</surname>
  83 + </persName>
  84 + <sex value="M" />
  85 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Barcikowski</idno>
  86 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  87 + </person>
  88 + <person xml:id="AndrzejBenesz" role="regular">
  89 + <persName>
  90 + <roleName>Poseł</roleName>
  91 + <forename>Andrzej</forename>
  92 + <surname>Benesz</surname>
  93 + </persName>
  94 + <sex value="M" />
  95 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Benesz</idno>
  96 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  97 + </person>
  98 + <person xml:id="FranciszekBlinowski" role="regular">
  99 + <persName>
  100 + <roleName>Poseł</roleName>
  101 + <forename>Franciszek</forename>
  102 + <surname>Blinowski</surname>
  103 + </persName>
  104 + <sex value="M" />
  105 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Blinowski</idno>
  106 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  107 + </person>
  108 + <person xml:id="JerzyBukowski" role="regular">
  109 + <persName>
  110 + <roleName>Poseł</roleName>
  111 + <forename>Jerzy</forename>
  112 + <surname>Bukowski</surname>
  113 + </persName>
  114 + <sex value="M" />
  115 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Bukowski_(profesor)</idno>
  116 + </person>
  117 + <person xml:id="StanisławCeberek" role="regular">
  118 + <persName>
  119 + <roleName>Poseł</roleName>
  120 + <forename>Stanisław</forename>
  121 + <surname>Ceberek</surname>
  122 + </persName>
  123 + <sex value="M" />
  124 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Ceberek</idno>
  125 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  126 + </person>
  127 + <person xml:id="GrzegorzCwyl" role="regular">
  128 + <persName>
  129 + <roleName>Poseł</roleName>
  130 + <forename>Grzegorz</forename>
  131 + <surname>Cwyl</surname>
  132 + </persName>
  133 + <sex value="M" />
  134 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Grzegorz_Cwyl</idno>
  135 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  136 + </person>
  137 + <person xml:id="JózefCzapski" role="regular">
  138 + <persName>
  139 + <roleName>Poseł</roleName>
  140 + <forename>Józef</forename>
  141 + <surname>Czapski</surname>
  142 + </persName>
  143 + <sex value="M" />
  144 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Czapski_(1907%E2%80%931987)</idno>
  145 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  146 + </person>
  147 + <person xml:id="KrystynaCzechowska" role="regular">
  148 + <persName>
  149 + <roleName>Poseł</roleName>
  150 + <forename>Krystyna</forename>
  151 + <surname>Czechowska</surname>
  152 + </persName>
  153 + <sex value="F" />
  154 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Krystyna_Czechowska</idno>
  155 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  156 + </person>
  157 + <person xml:id="PelagiaDolata" role="regular">
  158 + <persName>
  159 + <roleName>Poseł</roleName>
  160 + <forename>Pelagia</forename>
  161 + <surname>Dolata</surname>
  162 + </persName>
  163 + <sex value="F" />
  164 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Pelagia_Dolata</idno>
  165 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  166 + </person>
  167 + <person xml:id="FranciszekDąbal" role="regular">
  168 + <persName>
  169 + <roleName>Poseł</roleName>
  170 + <forename>Franciszek</forename>
  171 + <surname>Dąbal</surname>
  172 + </persName>
  173 + <sex value="M" />
  174 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_D%C4%85bal</idno>
  175 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  176 + </person>
  177 + <person xml:id="EdwardGierek" role="regular">
  178 + <persName>
  179 + <roleName>Poseł</roleName>
  180 + <forename>Edward</forename>
  181 + <surname>Gierek</surname>
  182 + </persName>
  183 + <sex value="M" />
  184 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Gierek</idno>
  185 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  186 + </person>
  187 + <person xml:id="HenrykHałas" role="regular">
  188 + <persName>
  189 + <roleName>Poseł</roleName>
  190 + <forename>Henryk</forename>
  191 + <surname>Hałas</surname>
  192 + </persName>
  193 + <sex value="M" />
  194 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Ha%C5%82as</idno>
  195 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  196 + </person>
  197 + <person xml:id="TadeuszJanczyk" role="regular">
  198 + <persName>
  199 + <roleName>Poseł</roleName>
  200 + <forename>Tadeusz</forename>
  201 + <surname>Janczyk</surname>
  202 + </persName>
  203 + <sex value="M" />
  204 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Janczyk</idno>
  205 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  206 + </person>
  207 + <person xml:id="AntoniJankowski" role="regular">
  208 + <persName>
  209 + <roleName>Poseł</roleName>
  210 + <forename>Antoni</forename>
  211 + <surname>Jankowski</surname>
  212 + </persName>
  213 + <sex value="M" />
  214 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni_Jankowski_(polityk)</idno>
  215 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  216 + </person>
  217 + <person xml:id="FranciszekJeziorski" role="regular">
  218 + <persName>
  219 + <roleName>Poseł</roleName>
  220 + <forename>Franciszek</forename>
  221 + <surname>Jeziorski</surname>
  222 + </persName>
  223 + <sex value="M" />
  224 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Jeziorski</idno>
  225 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  226 + </person>
  227 + <person xml:id="StanisławJuchnicki" role="regular">
  228 + <persName>
  229 + <roleName>Poseł</roleName>
  230 + <forename>Stanisław</forename>
  231 + <surname>Juchnicki</surname>
  232 + </persName>
  233 + <sex value="M" />
  234 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Juchnicki</idno>
  235 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  236 + </person>
  237 + <person xml:id="BronisławJuźków" role="regular">
  238 + <persName>
  239 + <roleName>Poseł</roleName>
  240 + <forename>Bronisław</forename>
  241 + <surname>Juźków</surname>
  242 + </persName>
  243 + <sex value="M" />
  244 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Ju%C5%BAk%C3%B3w</idno>
  245 + </person>
  246 + <person xml:id="BronisławKałwak" role="regular">
  247 + <persName>
  248 + <roleName>Poseł</roleName>
  249 + <forename>Bronisław</forename>
  250 + <surname>Kałwak</surname>
  251 + </persName>
  252 + <sex value="M" />
  253 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Ka%C5%82wak</idno>
  254 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  255 + </person>
  256 + <person xml:id="JanKlecha" role="regular">
  257 + <persName>
  258 + <roleName>Poseł</roleName>
  259 + <forename>Jan</forename>
  260 + <surname>Klecha</surname>
  261 + </persName>
  262 + <sex value="M" />
  263 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Klecha</idno>
  264 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  265 + </person>
  266 + <person xml:id="JózefKnapik" role="regular">
  267 + <persName>
  268 + <roleName>Poseł</roleName>
  269 + <forename>Józef</forename>
  270 + <surname>Knapik</surname>
  271 + </persName>
  272 + <sex value="M" />
  273 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Knapik</idno>
  274 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  275 + </person>
  276 + <person xml:id="KazimierzKopecki" role="regular">
  277 + <persName>
  278 + <roleName>Poseł</roleName>
  279 + <forename>Kazimierz</forename>
  280 + <surname>Kopecki</surname>
  281 + </persName>
  282 + <sex value="M" />
  283 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Kopecki</idno>
  284 + </person>
  285 + <person xml:id="StanisławKrauss" role="regular">
  286 + <persName>
  287 + <roleName>Poseł</roleName>
  288 + <forename>Stanisław</forename>
  289 + <surname>Krauss</surname>
  290 + </persName>
  291 + <sex value="M" />
  292 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Krauss</idno>
  293 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  294 + </person>
  295 + <person xml:id="KsiążkiewiczAdolf" role="regular">
  296 + <persName>
  297 + <roleName>Poseł</roleName>
  298 + <forename>Książkiewicz</forename>
  299 + <surname>Adolf</surname>
  300 + </persName>
  301 + <sex value="M" />
  302 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Ksi%C4%85%C5%BCkiewicz</idno>
  303 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  304 + </person>
  305 + <person xml:id="KazimierzKuraś" role="regular">
  306 + <persName>
  307 + <roleName>Poseł</roleName>
  308 + <forename>Kazimierz</forename>
  309 + <surname>Kuraś</surname>
  310 + </persName>
  311 + <sex value="M" />
  312 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Kura%C5%9B</idno>
  313 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  314 + </person>
  315 + <person xml:id="WładysławKuszyk" role="regular">
  316 + <persName>
  317 + <roleName>Poseł</roleName>
  318 + <forename>Władysław</forename>
  319 + <surname>Kuszyk</surname>
  320 + </persName>
  321 + <sex value="M" />
  322 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Kuszyk</idno>
  323 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  324 + </person>
  325 + <person xml:id="FranciszekMaj" role="regular">
  326 + <persName>
  327 + <roleName>Poseł</roleName>
  328 + <forename>Franciszek</forename>
  329 + <surname>Maj</surname>
  330 + </persName>
  331 + <sex value="M" />
  332 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Maj</idno>
  333 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  334 + </person>
  335 + <person xml:id="StanisławMatusiak" role="regular">
  336 + <persName>
  337 + <roleName>Poseł</roleName>
  338 + <forename>Stanisław</forename>
  339 + <surname>Matusiak</surname>
  340 + </persName>
  341 + <sex value="M" />
  342 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Matusiak</idno>
  343 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  344 + </person>
  345 + <person xml:id="JanMazurek" role="regular">
  346 + <persName>
  347 + <roleName>Poseł</roleName>
  348 + <forename>Jan</forename>
  349 + <surname>Mazurek</surname>
  350 + </persName>
  351 + <sex value="M" />
  352 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Mazurek</idno>
  353 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  354 + </person>
  355 + <person xml:id="EugeniaMikłaszewicz" role="regular">
  356 + <persName>
  357 + <roleName>Poseł</roleName>
  358 + <forename>Eugenia</forename>
  359 + <surname>Mikłaszewicz</surname>
  360 + </persName>
  361 + <sex value="F" />
  362 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Eugenia_Mik%C5%82aszewicz</idno>
  363 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  364 + </person>
  365 + <person xml:id="JózefOzgaMichalski" role="regular">
  366 + <persName>
  367 + <roleName>Poseł</roleName>
  368 + <forename>Józef</forename>
  369 + <surname>Ozga-Michalski</surname>
  370 + </persName>
  371 + <sex value="M" />
  372 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Ozga-Michalski</idno>
  373 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  374 + </person>
  375 + <person xml:id="StanisławPawłowski" role="regular">
  376 + <persName>
  377 + <roleName>Poseł</roleName>
  378 + <forename>Stanisław</forename>
  379 + <surname>Pawłowski</surname>
  380 + </persName>
  381 + <sex value="M" />
  382 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Paw%C5%82owski_(geolog)</idno>
  383 + </person>
  384 + <person xml:id="FlorianPierański" role="regular">
  385 + <persName>
  386 + <roleName>Poseł</roleName>
  387 + <forename>Florian</forename>
  388 + <surname>Pierański</surname>
  389 + </persName>
  390 + <sex value="M" />
  391 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Florian_Piera%C5%84ski</idno>
  392 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  393 + </person>
  394 + <person xml:id="StanisławPrüfer" role="regular">
  395 + <persName>
  396 + <roleName>Poseł</roleName>
  397 + <forename>Stanisław</forename>
  398 + <surname>Prüfer</surname>
  399 + </persName>
  400 + <sex value="M" />
  401 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Pr%C3%BCfer</idno>
  402 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  403 + </person>
  404 + <person xml:id="JózefRaźny" role="regular">
  405 + <persName>
  406 + <roleName>Poseł</roleName>
  407 + <forename>Józef</forename>
  408 + <surname>Raźny</surname>
  409 + </persName>
  410 + <sex value="M" />
  411 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Ra%C5%BAny</idno>
  412 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  413 + </person>
  414 + <person xml:id="RyszardReiff" role="regular">
  415 + <persName>
  416 + <roleName>Poseł</roleName>
  417 + <forename>Ryszard</forename>
  418 + <surname>Reiff</surname>
  419 + </persName>
  420 + <sex value="M" />
  421 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryszard_Reiff</idno>
  422 + <affiliation role="member" ref="#KołoPoselskiePAX" />
  423 + </person>
  424 + <person xml:id="EdwardRuszkowski" role="regular">
  425 + <persName>
  426 + <roleName>Poseł</roleName>
  427 + <forename>Edward</forename>
  428 + <surname>Ruszkowski</surname>
  429 + </persName>
  430 + <sex value="M" />
  431 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Ruszkowski</idno>
  432 + </person>
  433 + <person xml:id="ZdzisławSiedlewski" role="regular">
  434 + <persName>
  435 + <roleName>Poseł</roleName>
  436 + <forename>Zdzisław</forename>
  437 + <surname>Siedlewski</surname>
  438 + </persName>
  439 + <sex value="M" />
  440 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Siedlewski</idno>
  441 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  442 + </person>
  443 + <person xml:id="MichałSpecjał" role="regular">
  444 + <persName>
  445 + <roleName>Poseł</roleName>
  446 + <forename>Michał</forename>
  447 + <surname>Specjał</surname>
  448 + </persName>
  449 + <sex value="M" />
  450 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Specja%C5%82</idno>
  451 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  452 + </person>
  453 + <person xml:id="FeliksStarzec" role="regular">
  454 + <persName>
  455 + <roleName>Poseł</roleName>
  456 + <forename>Feliks</forename>
  457 + <surname>Starzec</surname>
  458 + </persName>
  459 + <sex value="M" />
  460 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Feliks_Starzec</idno>
  461 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  462 + </person>
  463 + <person xml:id="StanisławStefańczyk" role="regular">
  464 + <persName>
  465 + <roleName>Poseł</roleName>
  466 + <forename>Stanisław</forename>
  467 + <surname>Stefańczyk</surname>
  468 + </persName>
  469 + <sex value="M" />
  470 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Stefa%C5%84czyk</idno>
  471 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" />
  472 + </person>
  473 + <person xml:id="StanisławWalendowski" role="regular">
  474 + <persName>
  475 + <roleName>Poseł</roleName>
  476 + <forename>Stanisław</forename>
  477 + <surname>Walendowski</surname>
  478 + </persName>
  479 + <sex value="M" />
  480 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Walendowski</idno>
  481 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  482 + </person>
  483 + <person xml:id="KonstantyDąbrowski" role="regular">
  484 + <persName>
  485 + <roleName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli</roleName>
  486 + <forename>Konstanty</forename>
  487 + <surname>Dąbrowski</surname>
  488 + </persName>
  489 + <sex value="M" />
  490 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstanty_D%C4%85browski</idno>
  491 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  492 + </person>
  493 + <person xml:id="AndrzejŻabiński" role="regular">
  494 + <persName>
  495 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  496 + <forename>Andrzej</forename>
  497 + <surname>Żabiński</surname>
  498 + </persName>
  499 + <sex value="M" />
  500 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_%C5%BBabi%C5%84ski</idno>
  501 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  502 + </person>
  503 + <person xml:id="MariaMielczarek" role="regular">
  504 + <persName>
  505 + <roleName>Sekretarz poseł</roleName>
  506 + <forename>Maria</forename>
  507 + <surname>Mielczarek</surname>
  508 + </persName>
  509 + <sex value="F" />
  510 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Mielczarek</idno>
  511 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  512 + </person>
  513 + <person xml:id="JanKarolWende" role="regular">
  514 + <persName>
  515 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  516 + <forename>Jan</forename>
  517 + <forename>Karol</forename>
  518 + <surname>Wende</surname>
  519 + </persName>
  520 + <sex value="M" />
  521 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Karol_Wende</idno>
  522 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" />
  523 + </person>
  524 + <person xml:id="ZenonKliszko" role="regular">
  525 + <persName>
  526 + <roleName>Wicemarszałek</roleName>
  527 + <forename>Zenon</forename>
  528 + <surname>Kliszko</surname>
  529 + </persName>
  530 + <sex value="M" />
  531 + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zenon_Kliszko</idno>
  532 + <affiliation role="member" ref="#KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" />
  533 + </person>
  534 + <person xml:id="komentarz" role="commentator">
  535 + <persName>komentarz</persName>
  536 + </person>
  537 + </listPerson>
  538 + <listOrg>
  539 + <org xml:id="KlubPoselskiPolskiejZjednoczonejPartiiRobotniczej" role="parliamentaryGroup">
  540 + <orgName full="yes">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</orgName>
  541 + </org>
  542 + <org xml:id="KlubPoselskiZjednoczonegoStronnictwaLudowego" role="parliamentaryGroup">
  543 + <orgName full="yes">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</orgName>
  544 + </org>
  545 + <org xml:id="KlubPoselskiStronnictwaDemokratycznego" role="parliamentaryGroup">
  546 + <orgName full="yes">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego</orgName>
  547 + </org>
  548 + <org xml:id="KołoPoselskiePAX" role="parliamentaryGroup">
  549 + <orgName full="yes">Koło Poselskie PAX</orgName>
  550 + </org>
  551 + </listOrg>
185 552 </particDesc>
186 553 </profileDesc>
187 554 -</teiHeader>
  555 +</teiHeader>
188 556 \ No newline at end of file
... ...