Commit 4d38f4871ded957e2ffa139598f31a43c94ddb23
1 parent
ab685fb6
Use new header format in senat 1935-1938
Showing
106 changed files
with
26458 additions
and
18470 deletions
Too many changes to show.
To preserve performance only 13 of 106 files are displayed.
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00002-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00002-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00002-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 2)</title> |
| ... | ... | @@ -24,60 +24,184 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="PrezesNajwyższejIzbyKontroli" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="SKleszczyński" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>S. Kleszczyński</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SKornke" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Kornke</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SLechnicki" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Lechnicki</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="SMacieszyna" role="speaker"> | |
| 43 | - <persName>S. Macieszyna</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 45 | - <person xml:id="SMaleszewski" role="speaker"> | |
| 46 | - <persName>S. Maleszewski</persName> | |
| 47 | - </person> | |
| 48 | - <person xml:id="SOsiński" role="speaker"> | |
| 49 | - <persName>S. Osiński</persName> | |
| 50 | - </person> | |
| 51 | - <person xml:id="SPetrażycki" role="speaker"> | |
| 52 | - <persName>S. Petrażycki</persName> | |
| 53 | - </person> | |
| 54 | - <person xml:id="SPopowicz" role="speaker"> | |
| 55 | - <persName>S. Popowicz</persName> | |
| 56 | - </person> | |
| 57 | - <person xml:id="SRadziwiłł" role="speaker"> | |
| 58 | - <persName>S. Radziwiłł</persName> | |
| 59 | - </person> | |
| 60 | - <person xml:id="SRóg" role="speaker"> | |
| 61 | - <persName>S. Róg</persName> | |
| 62 | - </person> | |
| 63 | - <person xml:id="SZbierski" role="speaker"> | |
| 64 | - <persName>S. Zbierski</persName> | |
| 65 | - </person> | |
| 66 | - <person xml:id="SŚwitalski" role="speaker"> | |
| 67 | - <persName>S. Świtalski</persName> | |
| 68 | - </person> | |
| 69 | - <person xml:id="SekretarkapJaroszewiczowa" role="speaker"> | |
| 70 | - <persName>Sekretarka p. Jaroszewiczowa</persName> | |
| 71 | - </person> | |
| 72 | - <person xml:id="SekretarkasJaroszewiczowa" role="speaker"> | |
| 73 | - <persName>Sekretarka s. Jaroszewiczowa</persName> | |
| 74 | - </person> | |
| 75 | - <person xml:id="SekretarzsDąbkowski" role="speaker"> | |
| 76 | - <persName>Sekretarz s. Dąbkowski</persName> | |
| 77 | - </person> | |
| 78 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 79 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 80 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="PrezesNajwyższejIzbyKontroli" role="guest"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli</roleName> | |
| 41 | + </persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="EdwardKleszczyński" role="regular"> | |
| 44 | + <persName> | |
| 45 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 46 | + <forename>Edward</forename> | |
| 47 | + <surname>Kleszczyński</surname> | |
| 48 | + </persName> | |
| 49 | + <sex value="M" /> | |
| 50 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Edward_Kleszczy%C5%84ski</idno> | |
| 51 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 52 | + </person> | |
| 53 | + <person xml:id="RudolfKornke" role="regular"> | |
| 54 | + <persName> | |
| 55 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 56 | + <forename>Rudolf</forename> | |
| 57 | + <surname>Kornke</surname> | |
| 58 | + </persName> | |
| 59 | + <sex value="M" /> | |
| 60 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Kornke</idno> | |
| 61 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 62 | + </person> | |
| 63 | + <person xml:id="FelicjanKajetanLechnicki" role="regular"> | |
| 64 | + <persName> | |
| 65 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 66 | + <forename>Felicjan</forename> | |
| 67 | + <forename>Kajetan</forename> | |
| 68 | + <surname>Lechnicki</surname> | |
| 69 | + </persName> | |
| 70 | + <sex value="M" /> | |
| 71 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Felicjan_Lechnicki</idno> | |
| 72 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 73 | + </person> | |
| 74 | + <person xml:id="WładysławaMaciesza" role="regular"> | |
| 75 | + <persName> | |
| 76 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 77 | + <forename>Władysława</forename> | |
| 78 | + <surname>Maciesza</surname> | |
| 79 | + </persName> | |
| 80 | + <sex value="F" /> | |
| 81 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82awa_Maciesza</idno> | |
| 82 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 83 | + </person> | |
| 84 | + <person xml:id="JanuszJagrymMaleszewski" role="regular"> | |
| 85 | + <persName> | |
| 86 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 87 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 88 | + <surname>Jagrym-Maleszewski</surname> | |
| 89 | + </persName> | |
| 90 | + <sex value="M" /> | |
| 91 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Jagrym-Maleszewski</idno> | |
| 92 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 93 | + </person> | |
| 94 | + <person xml:id="AleksanderOsiński" role="regular"> | |
| 95 | + <persName> | |
| 96 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 97 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 98 | + <surname>Osiński</surname> | |
| 99 | + </persName> | |
| 100 | + <sex value="M" /> | |
| 101 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Osi%C5%84ski</idno> | |
| 102 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 103 | + </person> | |
| 104 | + <person xml:id="TadeuszPetrażycki" role="regular"> | |
| 105 | + <persName> | |
| 106 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 107 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 108 | + <surname>Petrażycki</surname> | |
| 109 | + </persName> | |
| 110 | + <sex value="M" /> | |
| 111 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Petra%C5%BCycki</idno> | |
| 112 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 113 | + </person> | |
| 114 | + <person xml:id="BolesławPopowicz" role="regular"> | |
| 115 | + <persName> | |
| 116 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 117 | + <forename>Bolesław</forename> | |
| 118 | + <surname>Popowicz</surname> | |
| 119 | + </persName> | |
| 120 | + <sex value="M" /> | |
| 121 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Popowicz</idno> | |
| 122 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 123 | + </person> | |
| 124 | + <person xml:id="JanuszFranciszekRadziwiłł" role="regular"> | |
| 125 | + <persName> | |
| 126 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 127 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 128 | + <forename>Franciszek</forename> | |
| 129 | + <surname>Radziwiłł</surname> | |
| 130 | + </persName> | |
| 131 | + <sex value="M" /> | |
| 132 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Franciszek_Radziwi%C5%82%C5%82</idno> | |
| 133 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 134 | + </person> | |
| 135 | + <person xml:id="MichałRóg" role="regular"> | |
| 136 | + <persName> | |
| 137 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 138 | + <forename>Michał</forename> | |
| 139 | + <surname>Róg</surname> | |
| 140 | + </persName> | |
| 141 | + <sex value="M" /> | |
| 142 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_R%C3%B3g</idno> | |
| 143 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 144 | + </person> | |
| 145 | + <person xml:id="DominikZbierski" role="regular"> | |
| 146 | + <persName> | |
| 147 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 148 | + <forename>Dominik</forename> | |
| 149 | + <surname>Zbierski</surname> | |
| 150 | + </persName> | |
| 151 | + <sex value="M" /> | |
| 152 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Dominik_Zbierski</idno> | |
| 153 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 154 | + </person> | |
| 155 | + <person xml:id="KazimierzŚwitalski" role="regular"> | |
| 156 | + <persName> | |
| 157 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 158 | + <forename>Kazimierz</forename> | |
| 159 | + <surname>Świtalski</surname> | |
| 160 | + </persName> | |
| 161 | + <sex value="M" /> | |
| 162 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski</idno> | |
| 163 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 164 | + </person> | |
| 165 | + <person xml:id="SekretarkapJaroszewiczowa" role="guest"> | |
| 166 | + <persName> | |
| 167 | + <roleName>Sekretarka p.</roleName> | |
| 168 | + <surname>Jaroszewiczowa</surname> | |
| 169 | + </persName> | |
| 170 | + </person> | |
| 171 | + <person xml:id="SekretarkasJaroszewiczowa" role="guest"> | |
| 172 | + <persName> | |
| 173 | + <roleName>Sekretarka s.</roleName> | |
| 174 | + <surname>Jaroszewiczowa</surname> | |
| 175 | + </persName> | |
| 176 | + </person> | |
| 177 | + <person xml:id="StefanDąbkowski" role="regular"> | |
| 178 | + <persName> | |
| 179 | + <roleName>Sekretarz s.</roleName> | |
| 180 | + <forename>Stefan</forename> | |
| 181 | + <surname>Dąbkowski</surname> | |
| 182 | + </persName> | |
| 183 | + <sex value="M" /> | |
| 184 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_D%C4%85bkowski</idno> | |
| 185 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 186 | + </person> | |
| 187 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 188 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 189 | + </person> | |
| 190 | + </listPerson> | |
| 191 | + <listOrg> | |
| 192 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 193 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 194 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 195 | + </org> | |
| 196 | + <org xml:id="PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" role="parliamentaryGroup"> | |
| 197 | + <orgName full="yes">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej</orgName> | |
| 198 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Prezydent_Rzeczypospolitej_Polskiej</idno> | |
| 199 | + </org> | |
| 200 | + <org xml:id="Centrolew" role="parliamentaryGroup"> | |
| 201 | + <orgName full="yes">Centrolew</orgName> | |
| 202 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Centrolew</idno> | |
| 203 | + </org> | |
| 204 | + </listOrg> | |
| 81 | 205 | </particDesc> |
| 82 | 206 | </profileDesc> |
| 83 | 207 | -</teiHeader> |
| 208 | +</teiHeader> | |
| 84 | 209 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00002-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | 2 | <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> |
| 3 | - <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml" /> | |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | - <xi:include href="header.xml"/> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml" /> | |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| ... | ... | @@ -10,23 +10,23 @@ |
| 10 | 10 | <u xml:id="u-1.1" who="#PrezesNajwyższejIzbyKontroli">Przewodniczący Marszałek Senatu Aleksander Prystor.</u> |
| 11 | 11 | </div> |
| 12 | 12 | <div xml:id="div-2"> |
| 13 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Pan Prezes Rady Ministrów przy piśmie z dnia 18 października r. b. przesiał mi następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej:</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o otwarciu sesji nadzwyczajnej Senatu.</u> | |
| 15 | - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na podstawie art. 12 pkt. c) ustawy konstytucyjnej otwieram z dniem dzisiejszym sesję nadzwyczajną Senatu dla załatwienia projektu ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów.</u> | |
| 16 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Spała, dnia 18 października 1935 r.</u> | |
| 17 | - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Prezydent Rzeczypospolitej (-) I. MOŚCICKI.</u> | |
| 18 | - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Prezes Rady Ministrów (-) M. KOŚCIAŁKOWSKI”.</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Na podstawie odczytanego zarządzenia Pana Prezydenta Rzeczypospolitej zwołałem dzisiejsze posiedzenie z porządkiem dziennym, który został Panom Senatorom doręczony.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Protokół 1 posiedzenia jest do przejrzenia w Biurze Senatu. Jako sekretarzy zapraszam pp. senatorów Jaroszewiczowa i Dąbkowskiego. Protokół prowadzi p. senatorka Jaroszewiczowa.</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Od Pana Marszałka Sejmu otrzymałem dnia 5 października r. b. pismo z zawiadomieniem o dokonanym w dniach 4 i 5 października r. b. wyborze Prezydjum Sejmu w składzie następującym: Marszałek Car Stanisław; Wicemarszałkowie: Burka Władysław, Miedziński Bogusław, Mudryj Wasyl, Podoski Bohdan, Schaetzel Tadeusz; Sekretarze: Długosz Wacław, Dudziński Juljusz, Hoppe Jan, Kopeć Tadeusz, Skrypnyk Stefan, Sosiński Wojciech, Tarnowski Artur, Wadowski Marjan.</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Od Pana Prezesa Najwyższej Izby Kontroli otrzymałem dnia 10 października r. b. „Sprawozdanie Kontroli Państwowej z działalności za okres budżetowy 1934/35”. Sprawozdanie to jest wyłożone do przejrzenia Panów Senatorów w Biurze Senatu.</u> | |
| 23 | - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Od Pana Prezesa Rady Ministrów Walerego Sławka otrzymałem dnia 14 października r. 5. pismo z zawiadomieniem o zwolnieniu go na jego prośbę wraz z całym gabinetem z piastowanych urzędów.</u> | |
| 24 | - <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Od Pana Prezesa Rady Ministrów Marjana Zyndram-Kościalkowskiego otrzymałem tegoż dnia pismo z zawiadomieniem o mianowaniu go postanowieniem Pana Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 października r. b. Prezesem Rady Ministrów, a na jego wniosek panów: Władysława Raczkiewicza — Ministrem Spraw Wewnętrznych, Józefa Becka, pułkownika dyplomowanego — Ministrem Spraw Zagranicznych, Tadeusza Zbigniewa Kasprzyckiego, generała brygady — Ministrem Spraw Wojskowych, inż. Eugenjusza Kwiatkowskiego — Ministrem Skarbu, Czesława Michałowskiego — Ministrem Sprawiedliwości, Juljusza Poniatowskiego — Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych, dr. Romana Góreckiego, generała brygady — Ministrem Przemysłu i Handlu, inż. Michała Butkiewicza — Ministrem Komunikacji, Władysława Jaszczołta — Ministrem Opieki Społecznej, inż. Emila Kalińskiego, podpułkownika — Ministrem Poczt i Telegrafów.</u> | |
| 25 | - <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Równocześnie Pan Prezydent Rzeczpospolitej poruczył p. prof. Konstantemu Chylińskiemu kierownictwo Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.</u> | |
| 26 | - <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu na dzisiejsze posiedzenie: ss. Jastrzębowskiemu i Lubomirskiemu.</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Zawiadamiam Wysoką Izbę, że od p. sen. Maruszewskiego otrzymałem pismo z dnia 30 października r. b. z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu, co podaję Izbie do wiadomości zgodnie z art. 29 regulaminu.</u> | |
| 28 | - <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">Do ślubowania zgłosili się senatorowie: Kleszczyński Edward, Macieszyna Władysława, Osiński Aleksander i Popowicz Bolesław.</u> | |
| 29 | - <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarkę o odczytanie roty ślubowania.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#AleksanderPrystor">Otwieram posiedzenie. Pan Prezes Rady Ministrów przy piśmie z dnia 18 października r. b. przesiał mi następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej:</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#AleksanderPrystor">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o otwarciu sesji nadzwyczajnej Senatu.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#AleksanderPrystor">Na podstawie art. 12 pkt. c) ustawy konstytucyjnej otwieram z dniem dzisiejszym sesję nadzwyczajną Senatu dla załatwienia projektu ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#AleksanderPrystor">Spała, dnia 18 października 1935 r.</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-2.4" who="#AleksanderPrystor">Prezydent Rzeczypospolitej (-) I. MOŚCICKI.</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-2.5" who="#AleksanderPrystor">Prezes Rady Ministrów (-) M. KOŚCIAŁKOWSKI”.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-2.6" who="#AleksanderPrystor">Na podstawie odczytanego zarządzenia Pana Prezydenta Rzeczypospolitej zwołałem dzisiejsze posiedzenie z porządkiem dziennym, który został Panom Senatorom doręczony.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-2.7" who="#AleksanderPrystor">Protokół 1 posiedzenia jest do przejrzenia w Biurze Senatu. Jako sekretarzy zapraszam pp. senatorów Jaroszewiczowa i Dąbkowskiego. Protokół prowadzi p. senatorka Jaroszewiczowa.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-2.8" who="#AleksanderPrystor">Od Pana Marszałka Sejmu otrzymałem dnia 5 października r. b. pismo z zawiadomieniem o dokonanym w dniach 4 i 5 października r. b. wyborze Prezydjum Sejmu w składzie następującym: Marszałek Car Stanisław; Wicemarszałkowie: Burka Władysław, Miedziński Bogusław, Mudryj Wasyl, Podoski Bohdan, Schaetzel Tadeusz; Sekretarze: Długosz Wacław, Dudziński Juljusz, Hoppe Jan, Kopeć Tadeusz, Skrypnyk Stefan, Sosiński Wojciech, Tarnowski Artur, Wadowski Marjan.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-2.9" who="#AleksanderPrystor">Od Pana Prezesa Najwyższej Izby Kontroli otrzymałem dnia 10 października r. b. „Sprawozdanie Kontroli Państwowej z działalności za okres budżetowy 1934/35”. Sprawozdanie to jest wyłożone do przejrzenia Panów Senatorów w Biurze Senatu.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-2.10" who="#AleksanderPrystor">Od Pana Prezesa Rady Ministrów Walerego Sławka otrzymałem dnia 14 października r. 5. pismo z zawiadomieniem o zwolnieniu go na jego prośbę wraz z całym gabinetem z piastowanych urzędów.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-2.11" who="#AleksanderPrystor">Od Pana Prezesa Rady Ministrów Marjana Zyndram-Kościalkowskiego otrzymałem tegoż dnia pismo z zawiadomieniem o mianowaniu go postanowieniem Pana Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 października r. b. Prezesem Rady Ministrów, a na jego wniosek panów: Władysława Raczkiewicza — Ministrem Spraw Wewnętrznych, Józefa Becka, pułkownika dyplomowanego — Ministrem Spraw Zagranicznych, Tadeusza Zbigniewa Kasprzyckiego, generała brygady — Ministrem Spraw Wojskowych, inż. Eugenjusza Kwiatkowskiego — Ministrem Skarbu, Czesława Michałowskiego — Ministrem Sprawiedliwości, Juljusza Poniatowskiego — Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych, dr. Romana Góreckiego, generała brygady — Ministrem Przemysłu i Handlu, inż. Michała Butkiewicza — Ministrem Komunikacji, Władysława Jaszczołta — Ministrem Opieki Społecznej, inż. Emila Kalińskiego, podpułkownika — Ministrem Poczt i Telegrafów.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-2.12" who="#AleksanderPrystor">Równocześnie Pan Prezydent Rzeczpospolitej poruczył p. prof. Konstantemu Chylińskiemu kierownictwo Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-2.13" who="#AleksanderPrystor">Udzieliłem urlopu na dzisiejsze posiedzenie: ss. Jastrzębowskiemu i Lubomirskiemu.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-2.14" who="#AleksanderPrystor">Zawiadamiam Wysoką Izbę, że od p. sen. Maruszewskiego otrzymałem pismo z dnia 30 października r. b. z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu, co podaję Izbie do wiadomości zgodnie z art. 29 regulaminu.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-2.15" who="#AleksanderPrystor">Do ślubowania zgłosili się senatorowie: Kleszczyński Edward, Macieszyna Władysława, Osiński Aleksander i Popowicz Bolesław.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-2.16" who="#AleksanderPrystor">Proszę p. Sekretarkę o odczytanie roty ślubowania.</u> | |
| 30 | 30 | <u xml:id="u-2.17" who="#komentarz">(Senatorowie wstają.)</u> |
| 31 | 31 | </div> |
| 32 | 32 | <div xml:id="div-3"> |
| ... | ... | @@ -34,66 +34,66 @@ |
| 34 | 34 | <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarkapJaroszewiczowa">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem jako senator Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie?” Marszałek: Proszę p. Sekretarza o wywoływanie nazwisk, a Panów Senatorów o wypowiadanie słowa „ślubuję”.</u> |
| 35 | 35 | </div> |
| 36 | 36 | <div xml:id="div-4"> |
| 37 | - <u xml:id="u-4.0" who="#SekretarzsDąbkowski">P. Edward Kleszczyński.</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-4.0" who="#StefanDąbkowski">P. Edward Kleszczyński.</u> | |
| 38 | 38 | </div> |
| 39 | 39 | <div xml:id="div-5"> |
| 40 | - <u xml:id="u-5.0" who="#SKleszczyński">Ślubuję.</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-5.0" who="#EdwardKleszczyński">Ślubuję.</u> | |
| 41 | 41 | </div> |
| 42 | 42 | <div xml:id="div-6"> |
| 43 | - <u xml:id="u-6.0" who="#SekretarzsDąbkowski">P. Władysława Macieszyna.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-6.0" who="#StefanDąbkowski">P. Władysława Macieszyna.</u> | |
| 44 | 44 | </div> |
| 45 | 45 | <div xml:id="div-7"> |
| 46 | - <u xml:id="u-7.0" who="#SMacieszyna">Ślubuję.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-7.0" who="#WładysławaMaciesza">Ślubuję.</u> | |
| 47 | 47 | </div> |
| 48 | 48 | <div xml:id="div-8"> |
| 49 | - <u xml:id="u-8.0" who="#SekretarzsDąbkowski">P. gen. Aleksander Osiński.</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-8.0" who="#StefanDąbkowski">P. gen. Aleksander Osiński.</u> | |
| 50 | 50 | </div> |
| 51 | 51 | <div xml:id="div-9"> |
| 52 | - <u xml:id="u-9.0" who="#SOsiński">Ślubuję.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-9.0" who="#AleksanderOsiński">Ślubuję.</u> | |
| 53 | 53 | </div> |
| 54 | 54 | <div xml:id="div-10"> |
| 55 | - <u xml:id="u-10.0" who="#SekretarzsDąbkowski">P. gen. Bolesław Popowicz.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-10.0" who="#StefanDąbkowski">P. gen. Bolesław Popowicz.</u> | |
| 56 | 56 | </div> |
| 57 | 57 | <div xml:id="div-11"> |
| 58 | - <u xml:id="u-11.0" who="#SPopowicz">Ślubuję.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-11.0" who="#BolesławPopowicz">Ślubuję.</u> | |
| 59 | 59 | </div> |
| 60 | 60 | <div xml:id="div-12"> |
| 61 | - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Proszę Panów Senatorów o zajęcie miejsc w ławach senatorskich.</u> | |
| 62 | - <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> | |
| 63 | - <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia mamy wybór komisji dla rozpatrzenia projektu ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów.</u> | |
| 64 | - <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Musimy najpierw ustalić liczbę członków tej komisji. Proponuję, ażeby komisja składała się z 15 członków. Czy są jakieś inne propozycje? Wobec tego, że innych propozycyj niema uważam, że liczba członków komisji została ustalona na 15.</u> | |
| 65 | - <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do ustalenia składu komisji. Proponuję, ażeby do komisji weszli pp. senatorowie: Bniński, Bobrowski, Cholewicki, Decykiewicz, Evert, Fudakowski, Kozłowski, Kwaśniewski, Lechnicki, Makowski, Malinowski Marjan, Radziwiłł, Róg, Wróblewski i Zarzycki. Czy są inne kandydatury?</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-12.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Senatorów o zajęcie miejsc w ławach senatorskich.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-12.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-12.2" who="#AleksanderPrystor">Na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia mamy wybór komisji dla rozpatrzenia projektu ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-12.3" who="#AleksanderPrystor">Musimy najpierw ustalić liczbę członków tej komisji. Proponuję, ażeby komisja składała się z 15 członków. Czy są jakieś inne propozycje? Wobec tego, że innych propozycyj niema uważam, że liczba członków komisji została ustalona na 15.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-12.4" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do ustalenia składu komisji. Proponuję, ażeby do komisji weszli pp. senatorowie: Bniński, Bobrowski, Cholewicki, Decykiewicz, Evert, Fudakowski, Kozłowski, Kwaśniewski, Lechnicki, Makowski, Malinowski Marjan, Radziwiłł, Róg, Wróblewski i Zarzycki. Czy są inne kandydatury?</u> | |
| 66 | 66 | </div> |
| 67 | 67 | <div xml:id="div-13"> |
| 68 | - <u xml:id="u-13.0" who="#SZbierski">Proponuję p. senatorkę Fleszarową.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-13.0" who="#DominikZbierski">Proponuję p. senatorkę Fleszarową.</u> | |
| 69 | 69 | </div> |
| 70 | 70 | <div xml:id="div-14"> |
| 71 | - <u xml:id="u-14.0" who="#SLechnicki">Proponuję ss. Jeszkego, Malskiego i Łuckiego Ostapa.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-14.0" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Proponuję ss. Jeszkego, Malskiego i Łuckiego Ostapa.</u> | |
| 72 | 72 | </div> |
| 73 | 73 | <div xml:id="div-15"> |
| 74 | - <u xml:id="u-15.0" who="#SPetrażycki">Proponuję s. Barańskiego.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-15.0" who="#TadeuszPetrażycki">Proponuję s. Barańskiego.</u> | |
| 75 | 75 | </div> |
| 76 | 76 | <div xml:id="div-16"> |
| 77 | - <u xml:id="u-16.0" who="#SRadziwiłł">Prosiłbym, aby mnie do komisji nie wybierać.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-16.0" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Prosiłbym, aby mnie do komisji nie wybierać.</u> | |
| 78 | 78 | </div> |
| 79 | 79 | <div xml:id="div-17"> |
| 80 | - <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Panie Senatorze, proszę pamiętać o art. 24 regulaminu.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-17.0" who="#AleksanderPrystor">Panie Senatorze, proszę pamiętać o art. 24 regulaminu.</u> | |
| 81 | 81 | </div> |
| 82 | 82 | <div xml:id="div-18"> |
| 83 | - <u xml:id="u-18.0" who="#SKornke">Proponuję do komisji s. Grajka, ponieważ wśród kandydatów niema nikogo z ziem zachodnich.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-18.0" who="#RudolfKornke">Proponuję do komisji s. Grajka, ponieważ wśród kandydatów niema nikogo z ziem zachodnich.</u> | |
| 84 | 84 | </div> |
| 85 | 85 | <div xml:id="div-19"> |
| 86 | - <u xml:id="u-19.0" who="#SRóg">Proponuję zamiast siebie p. s. Maksymiljana Malinowskiego.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-19.0" who="#MichałRóg">Proponuję zamiast siebie p. s. Maksymiljana Malinowskiego.</u> | |
| 87 | 87 | </div> |
| 88 | 88 | <div xml:id="div-20"> |
| 89 | - <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Panie Senatorze, proszę pamiętać o art. 24 regulaminu, który niedawno uchwaliliśmy.</u> | |
| 90 | - <u xml:id="u-20.1" who="#Marszałek">Czy są jeszcze jakieś propozycje? Ponieważ innych kandydatur nie słyszę, przystępujemy do wyboru komisji. Dla ułatwienia wyboru Panowie otrzymają karty z nazwiskami, które ja proponuję; jeżeli kto w tych kartach chce wprowadzić jakieś zmiany, proszę wykreślić odpowiednie nazwiska i wpisać inne z pośród tych nazwisk, które zostały tu w propozycjach pp. senatorów zgłoszone. Umieszczenie większej ilości nazwisk spowoduje nieważność karty do głosowania.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-20.0" who="#AleksanderPrystor">Panie Senatorze, proszę pamiętać o art. 24 regulaminu, który niedawno uchwaliliśmy.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-20.1" who="#AleksanderPrystor">Czy są jeszcze jakieś propozycje? Ponieważ innych kandydatur nie słyszę, przystępujemy do wyboru komisji. Dla ułatwienia wyboru Panowie otrzymają karty z nazwiskami, które ja proponuję; jeżeli kto w tych kartach chce wprowadzić jakieś zmiany, proszę wykreślić odpowiednie nazwiska i wpisać inne z pośród tych nazwisk, które zostały tu w propozycjach pp. senatorów zgłoszone. Umieszczenie większej ilości nazwisk spowoduje nieważność karty do głosowania.</u> | |
| 91 | 91 | </div> |
| 92 | 92 | <div xml:id="div-21"> |
| 93 | - <u xml:id="u-21.0" who="#SMaleszewski">Proszę o odczytanie listy kandydatów.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-21.0" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Proszę o odczytanie listy kandydatów.</u> | |
| 94 | 94 | </div> |
| 95 | 95 | <div xml:id="div-22"> |
| 96 | - <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Nazwiska zostaną odczytane po rozdaniu kart do głosowania. Czy wszyscy Panowie Senatorowie dostali karty do głosowania? Nikt się nie zgłasza, oroszę p. Sekretarkę o odczytanie nazwisk kandydatów.</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-22.0" who="#AleksanderPrystor">Nazwiska zostaną odczytane po rozdaniu kart do głosowania. Czy wszyscy Panowie Senatorowie dostali karty do głosowania? Nikt się nie zgłasza, oroszę p. Sekretarkę o odczytanie nazwisk kandydatów.</u> | |
| 97 | 97 | </div> |
| 98 | 98 | <div xml:id="div-23"> |
| 99 | 99 | <u xml:id="u-23.0" who="#komentarz">(czyta:)</u> |
| ... | ... | @@ -110,20 +110,20 @@ |
| 110 | 110 | <u xml:id="u-23.11" who="#SekretarkasJaroszewiczowa">Panowie otrzymają karty do głosowania, na których proszę wypisać tylko dwa nazwiska.</u> |
| 111 | 111 | </div> |
| 112 | 112 | <div xml:id="div-24"> |
| 113 | - <u xml:id="u-24.0" who="#SŚwitalski">Panie Marszałku, tylko jedno nazwisko, bo ściślejsze głosowanie odbywa się tylko między dwoma kandydatami.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-24.0" who="#KazimierzŚwitalski">Panie Marszałku, tylko jedno nazwisko, bo ściślejsze głosowanie odbywa się tylko między dwoma kandydatami.</u> | |
| 114 | 114 | </div> |
| 115 | 115 | <div xml:id="div-25"> |
| 116 | - <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Tak jest, ściślejsze głosowanie odbywa się pomiędzy dwoma kandydatami, którzy otrzymali największą ilość głosów, to jest pomiędzy p. Fleszarowa i p. Radziwiłłem.</u> | |
| 117 | - <u xml:id="u-25.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o rozdanie kart do głosowania.</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-25.0" who="#AleksanderPrystor">Tak jest, ściślejsze głosowanie odbywa się pomiędzy dwoma kandydatami, którzy otrzymali największą ilość głosów, to jest pomiędzy p. Fleszarowa i p. Radziwiłłem.</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-25.1" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Sekretarzy o rozdanie kart do głosowania.</u> | |
| 118 | 118 | <u xml:id="u-25.2" who="#komentarz">(Po zebraniu kart do głosowania.)</u> |
| 119 | - <u xml:id="u-25.3" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę 5 minutową dla obliczenia wyników głosowania.</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-25.3" who="#AleksanderPrystor">Zarządzam przerwę 5 minutową dla obliczenia wyników głosowania.</u> | |
| 120 | 120 | <u xml:id="u-25.4" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 13 min. 45 do godz. 13. min. 50.)</u> |
| 121 | - <u xml:id="u-25.5" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie. Wynik głosowania jest następujący. Głosowało 88 senatorów, 1 karta nieważna, ważnych 87. S. Fleszarowa otrzymała 70 głosów, s. Radziwiłł 17 głosów. Przeto na 15-go członka komisji została wybrana p. s. Fleszarowa.</u> | |
| 122 | - <u xml:id="u-25.6" who="#Marszałek">Komisja zbierze się natychmiast w pokoju obok mojego gabinetu.</u> | |
| 123 | - <u xml:id="u-25.7" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-25.5" who="#AleksanderPrystor">Wznawiam posiedzenie. Wynik głosowania jest następujący. Głosowało 88 senatorów, 1 karta nieważna, ważnych 87. S. Fleszarowa otrzymała 70 głosów, s. Radziwiłł 17 głosów. Przeto na 15-go członka komisji została wybrana p. s. Fleszarowa.</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-25.6" who="#AleksanderPrystor">Komisja zbierze się natychmiast w pokoju obok mojego gabinetu.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-25.7" who="#AleksanderPrystor">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 124 | 124 | <u xml:id="u-25.8" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 50.)</u> |
| 125 | 125 | </div> |
| 126 | 126 | </body> |
| 127 | 127 | </text> |
| 128 | 128 | </TEI> |
| 129 | 129 | -</teiCorpus> |
| 130 | +</teiCorpus> | |
| 130 | 131 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00003-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00003-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00003-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 3)</title> |
| ... | ... | @@ -24,78 +24,235 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="PrezesRadyMinistrówKościałkowski" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>Prezes Rady Ministrów Kościałkowski</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="PrezesRadyMinistrówpZyndramKościałkowski" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>Prezes Rady Ministrów p. Zyndram-Kościałkowski</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SEvert" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Evert</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SHeimanJarecki" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Heiman-Jarecki</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="SJagrymMaleszewski" role="speaker"> | |
| 43 | - <persName>S. Jagrym-Maleszewski</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 45 | - <person xml:id="SJeszke" role="speaker"> | |
| 46 | - <persName>S. Jeszke</persName> | |
| 47 | - </person> | |
| 48 | - <person xml:id="SKozłowski" role="speaker"> | |
| 49 | - <persName>S. Kozłowski</persName> | |
| 50 | - </person> | |
| 51 | - <person xml:id="SLechnicki" role="speaker"> | |
| 52 | - <persName>S. Lechnicki</persName> | |
| 53 | - </person> | |
| 54 | - <person xml:id="SMalski" role="speaker"> | |
| 55 | - <persName>S. Malski</persName> | |
| 56 | - </person> | |
| 57 | - <person xml:id="SMasłow" role="speaker"> | |
| 58 | - <persName>S. Masłow</persName> | |
| 59 | - </person> | |
| 60 | - <person xml:id="SPawelec" role="speaker"> | |
| 61 | - <persName>S. Pawelec</persName> | |
| 62 | - </person> | |
| 63 | - <person xml:id="SPawlikowski" role="speaker"> | |
| 64 | - <persName>S. Pawlikowski</persName> | |
| 65 | - </person> | |
| 66 | - <person xml:id="SPetrażycki" role="speaker"> | |
| 67 | - <persName>S. Petrażycki</persName> | |
| 68 | - </person> | |
| 69 | - <person xml:id="SRadziwiłł" role="speaker"> | |
| 70 | - <persName>S. Radziwiłł</persName> | |
| 71 | - </person> | |
| 72 | - <person xml:id="SSchorr" role="speaker"> | |
| 73 | - <persName>S. Schorr</persName> | |
| 74 | - </person> | |
| 75 | - <person xml:id="STrockenheim" role="speaker"> | |
| 76 | - <persName>S. Trockenheim</persName> | |
| 77 | - </person> | |
| 78 | - <person xml:id="SZbierski" role="speaker"> | |
| 79 | - <persName>S. Zbierski</persName> | |
| 80 | - </person> | |
| 81 | - <person xml:id="SŚliwiński" role="speaker"> | |
| 82 | - <persName>S. Śliwiński</persName> | |
| 83 | - </person> | |
| 84 | - <person xml:id="SŚwitalski" role="speaker"> | |
| 85 | - <persName>S. Świtalski</persName> | |
| 86 | - </person> | |
| 87 | - <person xml:id="SŚwiętosławski" role="speaker"> | |
| 88 | - <persName>S. Świętosławski</persName> | |
| 89 | - </person> | |
| 90 | - <person xml:id="WicemarszałekMakowski" role="speaker"> | |
| 91 | - <persName>Wicemarszałek Makowski</persName> | |
| 92 | - </person> | |
| 93 | - <person xml:id="WicemarszałekSwitalski" role="speaker"> | |
| 94 | - <persName>Wicemarszałek Switalski</persName> | |
| 95 | - </person> | |
| 96 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 97 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 98 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrówKościałkowski" role="guest"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>Prezes Rady Ministrów</roleName> | |
| 41 | + <surname>Kościałkowski</surname> | |
| 42 | + </persName> | |
| 43 | + </person> | |
| 44 | + <person xml:id="PrezesRadyMinistrówpZyndramKościałkowski" role="guest"> | |
| 45 | + <persName> | |
| 46 | + <roleName>Prezes Rady Ministrów p.</roleName> | |
| 47 | + <surname>Zyndram-Kościałkowski</surname> | |
| 48 | + </persName> | |
| 49 | + </person> | |
| 50 | + <person xml:id="LudwikJózefEvert" role="regular"> | |
| 51 | + <persName> | |
| 52 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 53 | + <forename>Ludwik</forename> | |
| 54 | + <forename>Józef</forename> | |
| 55 | + <surname>Evert</surname> | |
| 56 | + </persName> | |
| 57 | + <sex value="M" /> | |
| 58 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Evert</idno> | |
| 59 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 60 | + </person> | |
| 61 | + <person xml:id="AleksanderHeimanJarecki" role="regular"> | |
| 62 | + <persName> | |
| 63 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 64 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 65 | + <surname>Heiman-Jarecki</surname> | |
| 66 | + </persName> | |
| 67 | + <sex value="M" /> | |
| 68 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Heiman-Jarecki</idno> | |
| 69 | + <affiliation role="member" ref="#MniejszościNarodowe" /> | |
| 70 | + </person> | |
| 71 | + <person xml:id="JanuszJagrymMaleszewski" role="regular"> | |
| 72 | + <persName> | |
| 73 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 74 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 75 | + <surname>Jagrym-Maleszewski</surname> | |
| 76 | + </persName> | |
| 77 | + <sex value="M" /> | |
| 78 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Jagrym-Maleszewski</idno> | |
| 79 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 80 | + </person> | |
| 81 | + <person xml:id="WitoldJeszke" role="regular"> | |
| 82 | + <persName> | |
| 83 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 84 | + <forename>Witold</forename> | |
| 85 | + <surname>Jeszke</surname> | |
| 86 | + </persName> | |
| 87 | + <sex value="M" /> | |
| 88 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Jeszke</idno> | |
| 89 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 90 | + </person> | |
| 91 | + <person xml:id="LeonKozłowski" role="regular"> | |
| 92 | + <persName> | |
| 93 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 94 | + <forename>Leon</forename> | |
| 95 | + <surname>Kozłowski</surname> | |
| 96 | + </persName> | |
| 97 | + <sex value="M" /> | |
| 98 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_Koz%C5%82owski</idno> | |
| 99 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 100 | + </person> | |
| 101 | + <person xml:id="FelicjanKajetanLechnicki" role="regular"> | |
| 102 | + <persName> | |
| 103 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 104 | + <forename>Felicjan</forename> | |
| 105 | + <forename>Kajetan</forename> | |
| 106 | + <surname>Lechnicki</surname> | |
| 107 | + </persName> | |
| 108 | + <sex value="M" /> | |
| 109 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Felicjan_Lechnicki</idno> | |
| 110 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 111 | + </person> | |
| 112 | + <person xml:id="SMalski" role="guest"> | |
| 113 | + <persName> | |
| 114 | + <roleName>S.</roleName> | |
| 115 | + <surname>Malski</surname> | |
| 116 | + </persName> | |
| 117 | + </person> | |
| 118 | + <person xml:id="MykołaMasłow" role="regular"> | |
| 119 | + <persName> | |
| 120 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 121 | + <forename>Mykoła</forename> | |
| 122 | + <surname>Masłow</surname> | |
| 123 | + </persName> | |
| 124 | + <sex value="M" /> | |
| 125 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Myko%C5%82a_Mas%C5%82ow</idno> | |
| 126 | + <affiliation role="member" ref="#MniejszościNarodowe" /> | |
| 127 | + </person> | |
| 128 | + <person xml:id="AlojzyPawelec" role="regular"> | |
| 129 | + <persName> | |
| 130 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 131 | + <forename>Alojzy</forename> | |
| 132 | + <surname>Pawelec</surname> | |
| 133 | + </persName> | |
| 134 | + <sex value="M" /> | |
| 135 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Alojzy_Pawelec</idno> | |
| 136 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 137 | + </person> | |
| 138 | + <person xml:id="JulianPawlikowski" role="regular"> | |
| 139 | + <persName> | |
| 140 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 141 | + <forename>Julian</forename> | |
| 142 | + <surname>Pawlikowski</surname> | |
| 143 | + </persName> | |
| 144 | + <sex value="M" /> | |
| 145 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Julijan_Paw%C5%82ykow%C5%9Bkyj</idno> | |
| 146 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 147 | + </person> | |
| 148 | + <person xml:id="TadeuszPetrażycki" role="regular"> | |
| 149 | + <persName> | |
| 150 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 151 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 152 | + <surname>Petrażycki</surname> | |
| 153 | + </persName> | |
| 154 | + <sex value="M" /> | |
| 155 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Petra%C5%BCycki</idno> | |
| 156 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 157 | + </person> | |
| 158 | + <person xml:id="JanuszFranciszekRadziwiłł" role="regular"> | |
| 159 | + <persName> | |
| 160 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 161 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 162 | + <forename>Franciszek</forename> | |
| 163 | + <surname>Radziwiłł</surname> | |
| 164 | + </persName> | |
| 165 | + <sex value="M" /> | |
| 166 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Franciszek_Radziwi%C5%82%C5%82</idno> | |
| 167 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 168 | + </person> | |
| 169 | + <person xml:id="MojżeszSchorr" role="regular"> | |
| 170 | + <persName> | |
| 171 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 172 | + <forename>Mojżesz</forename> | |
| 173 | + <surname>Schorr</surname> | |
| 174 | + </persName> | |
| 175 | + <sex value="M" /> | |
| 176 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Moj%C5%BCesz_Schorr</idno> | |
| 177 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 178 | + </person> | |
| 179 | + <person xml:id="JankielTrockenheim" role="regular"> | |
| 180 | + <persName> | |
| 181 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 182 | + <forename>Jankiel</forename> | |
| 183 | + <surname>Trockenheim</surname> | |
| 184 | + </persName> | |
| 185 | + <sex value="M" /> | |
| 186 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Trockenheim</idno> | |
| 187 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 188 | + </person> | |
| 189 | + <person xml:id="DominikZbierski" role="regular"> | |
| 190 | + <persName> | |
| 191 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 192 | + <forename>Dominik</forename> | |
| 193 | + <surname>Zbierski</surname> | |
| 194 | + </persName> | |
| 195 | + <sex value="M" /> | |
| 196 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Dominik_Zbierski</idno> | |
| 197 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 198 | + </person> | |
| 199 | + <person xml:id="ArturŚliwiński" role="regular"> | |
| 200 | + <persName> | |
| 201 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 202 | + <forename>Artur</forename> | |
| 203 | + <surname>Śliwiński</surname> | |
| 204 | + </persName> | |
| 205 | + <sex value="M" /> | |
| 206 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Artur_%C5%9Aliwi%C5%84ski</idno> | |
| 207 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 208 | + </person> | |
| 209 | + <person xml:id="KazimierzŚwitalski" role="regular"> | |
| 210 | + <persName> | |
| 211 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 212 | + <forename>Kazimierz</forename> | |
| 213 | + <surname>Świtalski</surname> | |
| 214 | + </persName> | |
| 215 | + <sex value="M" /> | |
| 216 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski</idno> | |
| 217 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 218 | + </person> | |
| 219 | + <person xml:id="WojciechŚwiętosławski" role="regular"> | |
| 220 | + <persName> | |
| 221 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 222 | + <forename>Wojciech</forename> | |
| 223 | + <surname>Świętosławski</surname> | |
| 224 | + </persName> | |
| 225 | + <sex value="M" /> | |
| 226 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_%C5%9Awi%C4%99tos%C5%82awski_(minister)</idno> | |
| 227 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 228 | + </person> | |
| 229 | + <person xml:id="WacławMakowski" role="regular"> | |
| 230 | + <persName> | |
| 231 | + <roleName>Wicemarszałek</roleName> | |
| 232 | + <forename>Wacław</forename> | |
| 233 | + <surname>Makowski</surname> | |
| 234 | + </persName> | |
| 235 | + <sex value="M" /> | |
| 236 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Makowski</idno> | |
| 237 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 238 | + </person> | |
| 239 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 240 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 241 | + </person> | |
| 242 | + </listPerson> | |
| 243 | + <listOrg> | |
| 244 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 245 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 246 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 247 | + </org> | |
| 248 | + <org xml:id="MniejszościNarodowe" role="parliamentaryGroup"> | |
| 249 | + <orgName full="yes">Mniejszości Narodowe</orgName> | |
| 250 | + </org> | |
| 251 | + <org xml:id="PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" role="parliamentaryGroup"> | |
| 252 | + <orgName full="yes">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej</orgName> | |
| 253 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Prezydent_Rzeczypospolitej_Polskiej</idno> | |
| 254 | + </org> | |
| 255 | + </listOrg> | |
| 99 | 256 | </particDesc> |
| 100 | 257 | </profileDesc> |
| 101 | 258 | -</teiHeader> |
| 259 | +</teiHeader> | |
| 102 | 260 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00003-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | 2 | <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> |
| 3 | - <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml" /> | |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | - <xi:include href="header.xml"/> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml" /> | |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| ... | ... | @@ -10,35 +10,35 @@ |
| 10 | 10 | <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Marszałek Senatu Aleksander Prystor.)</u> |
| 11 | 11 | </div> |
| 12 | 12 | <div xml:id="div-2"> |
| 13 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Protokół 1 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 2 posiedzenia jest w Biurze Senatu do przejrzenia. Na sekretarzy zapraszam pp. senatorów Masłowa i Olewińskiego. Listę mówców prowadzi s. Olewiński, a protokół s. Masłow.</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia mamy sprawozdanie komisji o projekcie ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów (druk sejmowy nr 3 i druk senacki nr 3).</u> | |
| 15 | - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Ponieważ projekt ustawy jest Panom dobrze znany, a w komisji nie wniesiono do niego żadnych zmian, proponuję, chociaż nie upłynął termin 24 godzin od rozdania sprawozdania komisji, w myśl art. 64 regulaminu skrócić postępowanie i sprawę zaraz rozpatrzyć. Nie słyszę sprzeciwu, uważam propozycję moją za przyjętą.</u> | |
| 16 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Udzielam głosu sprawozdawcy s. Evertowi.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#AleksanderPrystor">Otwieram posiedzenie. Protokół 1 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 2 posiedzenia jest w Biurze Senatu do przejrzenia. Na sekretarzy zapraszam pp. senatorów Masłowa i Olewińskiego. Listę mówców prowadzi s. Olewiński, a protokół s. Masłow.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#AleksanderPrystor">Na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia mamy sprawozdanie komisji o projekcie ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów (druk sejmowy nr 3 i druk senacki nr 3).</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#AleksanderPrystor">Ponieważ projekt ustawy jest Panom dobrze znany, a w komisji nie wniesiono do niego żadnych zmian, proponuję, chociaż nie upłynął termin 24 godzin od rozdania sprawozdania komisji, w myśl art. 64 regulaminu skrócić postępowanie i sprawę zaraz rozpatrzyć. Nie słyszę sprzeciwu, uważam propozycję moją za przyjętą.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#AleksanderPrystor">Udzielam głosu sprawozdawcy s. Evertowi.</u> | |
| 17 | 17 | </div> |
| 18 | 18 | <div xml:id="div-3"> |
| 19 | - <u xml:id="u-3.0" who="#SEvert">Wysoki Senacie! Mamy się zastanowić nad wnioskiem rządowym, który ujęty jest zwięźle i krótko w 5 artykułach. Najważniejszy art. 1, brzmi: „Upoważnia się Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów do dnia 15 stycznia 1936 r. w zakresie spraw gospodarczych i finansowych z wyjątkiem zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 października 1927 r. o stabilizacji złotego”. Sejm zawotował ten wniosek rządowy po uprzedniem wysłuchaniu obszernego expose p. Premjera, po przemówieniu p. Ministra Skarbu, w którem p. Minister szczerze i z męską odwagą odmalował „rzeczywistą rzeczywistość” finansowo-budżetową i sytuację gospodarczą. Proszę Panów, jeżeli nie wszystkim z Was, to wielu z nas znane są bolączki naszego życia. Tkwią one i w zawiłym, skomplikowanym systemie podatkowym i w systemie ściągania podatków i należności państwowych. Znamy bolączki w dziedzinie ubezpieczeń socjalnych, gdzie koszta administracji pożerają circa 30% składek, — wreszcie znamy przerosty etatystyczne, które doprowadziły do nadmiaru ingerencji Państwa w charakterze przedsiębiorcy.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-3.1" who="#SEvert">Stoję osobiście zasadniczo na stanowisku pozostawienia inicjatywy i przedsiębiorczości prywatnej szerokiego pola pracy, rozumiem jednak, że w dzisiejszych czasach i warunkach musi ta inicjatywa doznawać ograniczenia. Powtarzam — w dziedzinie przerostów etatystycznych, które doprowadziły do tego, że dziś już nie wiemy ściśle, ile jest przedsiębiorstw państwowych, nie wiemy dokładnie, jaki kapitał narodowy jest w tych przedsiębiorstwach zaangażowany. Wiemy tylko, że ostateczny efekt dochodu, to jest rentowność tych przedsiębiorstw wyraża się cyfrą 0,75%.</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-3.2" who="#SEvert">Nie można nadal jątrzących się ran pudrować pachnącym pudrem. Należy do nich podejść ze środkami leczniczemi zasadniczemi. Zdaje mi się jednak, że mówienie przy sposobności tej ustawy de omnibus rebus nie jest ani wskazane, ani pożyteczne. Będę się trzymał wyłącznie w ramach zagadnienia, bo gdybym chciał przy tej sposobności poruszyć szerzej wszystkie bolączki naszego życia, to moje przemówienie, przelane na papier, byłoby objętością nie mniejsze, niż te, które mam przed oczyma i musiałbym zająć uwagę Panów przez parę godzin. Uważam, że o tych rzeczach będziemy mieli sposobność a nawet konieczność mówić w innym czasie, nawet już bliskim, a więc w ogólnej dyskusji nad budżetem Państwa, oraz w dyskusjach nad budżetami poszczególnych ministerstw. Nie będę dziś o tych rzeczach mówił szerzej, nie dlatego, żebym uważał, że Senat ma być ciałem milczącem i potakującem, że nie ma on śmiało i odważnie wypowiadać swej krytyki o szeregu przejawów życia i posunięć rządowych, lecz dlatego, że jak wspomniałem, będzie do tego inna okazja i inna chwila. Chcę się trzymać i będę się trzymał ściśle konkretnego zagadnienia.</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-3.3" who="#SEvert">W tem zagadnieniu, które jest przedmiotem naszej debaty, postawiłem sobie trzy pytania: pierwsze, czy obraz naszej sytuacji gospodarczej i finansowej, przedstawiony nam przez p. Ministra Skarbu, odpowiada rzeczywistości? Sądzę, że pod tym względem nie mamy żadnej wątpliwości. Drugie pytanie: dlaczego Rząd chce otrzymać pełnomocnictwa? I trzecie — czy powinniśmy temu Rządowi dać pełnomocnictwa?</u> | |
| 23 | - <u xml:id="u-3.4" who="#SEvert">Proszę Panów! Kuracja naszego życia gospodarczego wymaga szeregu posunięć, z których niektóre mogą być dokonane w ramach obowiązującego obecnie ustawodawstwa, ale bez wątpienia musi nastąpić szereg środków, które będą wymagały stworzenia nowych podstaw i nowych norm prawnych. Technika ustawodawstwa w parlamencie jest tego rodzaju, że wprowadzenie nawet drobnego środka wymaga dłuższych debat i dłuższego czasu; nie może być otoczone dyskrecją, a gdy w tym wypadku za? leży nam, by środek spadł i zaczął działać prędko, ażeby nie mogły być przedsięwzięte przez strony zainteresowane posunięcia, któreby paraliżowały lub pomniejszały skuteczność zastosowanego środka, to kwestja czasu, w jakim środek zostosowany zostanie, gra rolę decydującą. Szczególną wagę ma szybkość tych posunięć w społeczeństwie, gdzie przemysł, handel i finanse są w rękach nerwowych, albo też panicznie usposobionych.</u> | |
| 24 | - <u xml:id="u-3.5" who="#SEvert">Otóż odpowiadając na drugie pytanie, twierdzę, że środki, jakie musi przedsięwziąć Rząd, wymagają szybkiej decyzji i szybkiego zastosowania. Oba te warunki wykluczają ustawodawstwo parlamentu. Wyjątkowe okoliczności wymagają wyjątkowych środków; ten sam zresztą przykład mamy w Belgji, parlamentarnej Belgji, która jak rok długi ma pełnomocnictwa dla rządu.</u> | |
| 25 | - <u xml:id="u-3.6" who="#SEvert">Pytanie trzecie, jakie sobie zadałem, było: czy dać pełnomocnictwa temu Rządowi? Proszę Panów, ten Rząd to nie są jacyś homines novi, to jest Rząd stworzony z ludzi obozu Marszałka Piłsudskiego. To jest Rząd, w którego skład wchodzą ludzie o pięknie zapisanych kartach pracy politycznej, społecznej i gospodarczej. Coprawda, zagadnienie odpowiedniego ujęcia pracy tkwi nie w samym ministrze, ale w dużej mierze w tych panach, którzy otaczają danego ministra na stanowiskach odpowiedzialnych, bo bardzo często doły administracji czynią wprost co innego — niż było w intencjach ministra. Chciałbym, aby nad tą bezsporną prawdą pp. Ministrowie nowego Rządu się zastanowili.</u> | |
| 26 | - <u xml:id="u-3.7" who="#SEvert">Zapowiedź p. Premjera o współpracy ze społeczeństwem przyjmuję nie jako zapowiedź, podyktowaną koniecznością, lecz jako szczerą decyzję wciągnięcia społeczeństwa do współpracy nad umacnianiem podwalin naszego Państwa. Słyszę w tem jakby echo wiekopomnych słów Marszałka, „jedynie z umiejętności podawania do wspólnej pracy dłoni wszystkim wypływa moc wielka w chwilach trudnych i w chwilach kryzysów państwowych”. Mam pełne zaufanie do tego Rządu i nie przypuszczam, żeby Panowie mieli powody do innych uczuć.</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-3.8" who="#SEvert">Wśród środków leczniczych, jakie mają być zastosowane, usłyszeliśmy z ust p. Ministra Kwiatkowskiego zapowiedź obciążenia pracowników specjalnym dodatkiem do podatku dochodowego i podatkiem od uposażeń urzędniczych. Proszę Panów, gdziekolwiekbądź i kiedykolwiekbądź rząd przychodzi do społeczeństwa z żądaniem ofiar, trudno się dziwić, że spotyka się z niechęcią i z opozycją tego społeczeństwa. Szczególnie sprawa obciążeń pensyj urzędniczych, według mego zdania, jest bolesna i niezmiernie przykra. Wszyscy żyjemy na niskiem niveau życia, wszyscy zaspakajamy swoje potrzeby w bardzo wąskich ramach, a już szczególnie armja pracowników państwowych, zresztą i prywatnych. Wogóle świat pracy żyje w warunkach, nie dających się porównać z warunkami zachodnio-europejskiemi. Chorujemy nie na przesyt, a na niedosyt, ale przecież niekoniecznie musimy żyć w nędzy, ażeby utrzymać złotego, wojsko i administrację w rozsądnych ramach. Nie takie czy inne niveau cen wyrobów przemysłowych gra rolę. Z cen zrobiliśmy zagadnienie zasadnicze, gdy tymczasem zasadnicze znaczenie ma podniesienie warsztatów pracy i ich dochodowości i te zagadnienia muszą być przedmiotem największej naszej troski. Dopóki 22 miljony ludzi sfery włościańskiej jest poza sferą konsumentów z powodu niezmiernie niskich cen płodów rolnych, dopóki jednocześnie ludzie świata pracy nie dojadają i nie konsumują płodów rolnych, aczkolwiek po bardzo niskich cenach dziś sprzedawanych, dopóty nie wyjdziemy z sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy. A więc podniesienie cen płodów rolniczych, wciągnięcie tych miljonów ludzi w szeregi konsumentów, oto zadanie, które góruje ponad zagadnieniem, czy taki lub inny artykuł przemysłowy ma za wysoką o parę procent cenę. Musimy dążyć do wyższego poziomu życia — to jest naturalne i zdrowe dążenie.</u> | |
| 28 | - <u xml:id="u-3.9" who="#SEvert">Równowaga budżetowa, zachwiana w pierwszem półroczu, wymaga jednak ofiar, które są bolesne i przykre, które jednak muszą być zastosowane bezzwłocznie, zanim szereg innych posunięć wpłynie na zmianę sytuacji. Nie ulega wątpliwości, że nowe obciążenia, czy nazwiemy je zwiększeniem dochodu, czy też zmniejszeniem strony wydatków — myślę tu o opodatkowaniu poborów urzędniczych — muszą się odbić na konsumcji. To też oby to posunięcie było tylko czasowe.</u> | |
| 29 | - <u xml:id="u-3.10" who="#SEvert">Kierownik dzisiejszego Rządu p. Premjer Kościałkowski jest zbyt dobrze i powszechnie znany w Parlamencie Polski ze swej działalności i ze swych przekonań w stosunku do zagadnień i obrony najżywotniejszych interesów człowieka pracy, — abyśmy nie mogli z całym spokojem i ufnością zawierzyć Rządowi, że szczerze pragnie tych interesów na szwank nie narażać i że ofiary, wymagane przez Rząd od świata pracy, są tylko przejściowe. Świat urzędniczy Polski niepodległej dał dużo dowodów ofiarności, przyjmie więc i konieczność tej — z kolei trzeciej ofiary z wiarą, że będzie ona skuteczna. Chcę jednak podkreślić, że ofiara ta winna być stosowana sprawiedliwie i nie dotykać najniższych uposażeń, które stanowią to, co jest znane pod określeniem minimum egzystencji. Chcę podkreślić, że proporcja opodatkowania winna być ostrożna, natomiast powinno się zerwać z zasadą kumulacji posad; rozumiem przez nią wszelkie płatne stanowiska, złączone w jednych rękach, nie wyłączając emerytur państwowych.</u> | |
| 30 | - <u xml:id="u-3.11" who="#SEvert">Darząc Rząd całkowitem zaufaniem, wierzymy szczerze, że program integralnej deflacji, do którego Rząd uciekł się w warunkach najwyższej konieczności, będzie tylko programem przejściowym i oczekujemy jaknajszybszego opracowania i podania do publicznej wiadomości i ile możności niezwłocznej realizacji organicznej części programu gospodarczego. Wierzymy, że ustawodawstwo będzie oparte na zasadach prawnych i stanie się regulatorem życia przyszłego, a nie ubiegłego. Wierzymy, że ustawy będą stosowane zgodnie z intencją ustawodawcy. Wierzymy, że interesy świata pracy, który dotychczas stale był powoływany do najdalej idących ofiar i który niósł je z całkowitą godnością, znajdą należyte zrozumienie i realizację w pozytywnej części programu. Wierzymy również, że zapowiedziana przez Rząd współpraca ze społeczeństwem znajdzie swój konkretny wyraz w szczególności na odcinku samorządu terytorjalnego, samorządu gospodarczego i samorządu pracy, którego powołanie do życia jest nieodzowną i pilną potrzebą.</u> | |
| 31 | - <u xml:id="u-3.12" who="#SEvert">Wysoki Senacie! W imieniu Komisji wnoszę: Wysoki Senat uchwalić raczy wniosek Rządu w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm, bez zmian.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-3.0" who="#LudwikJózefEvert">Wysoki Senacie! Mamy się zastanowić nad wnioskiem rządowym, który ujęty jest zwięźle i krótko w 5 artykułach. Najważniejszy art. 1, brzmi: „Upoważnia się Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów do dnia 15 stycznia 1936 r. w zakresie spraw gospodarczych i finansowych z wyjątkiem zmiany rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 października 1927 r. o stabilizacji złotego”. Sejm zawotował ten wniosek rządowy po uprzedniem wysłuchaniu obszernego expose p. Premjera, po przemówieniu p. Ministra Skarbu, w którem p. Minister szczerze i z męską odwagą odmalował „rzeczywistą rzeczywistość” finansowo-budżetową i sytuację gospodarczą. Proszę Panów, jeżeli nie wszystkim z Was, to wielu z nas znane są bolączki naszego życia. Tkwią one i w zawiłym, skomplikowanym systemie podatkowym i w systemie ściągania podatków i należności państwowych. Znamy bolączki w dziedzinie ubezpieczeń socjalnych, gdzie koszta administracji pożerają circa 30% składek, — wreszcie znamy przerosty etatystyczne, które doprowadziły do nadmiaru ingerencji Państwa w charakterze przedsiębiorcy.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-3.1" who="#LudwikJózefEvert">Stoję osobiście zasadniczo na stanowisku pozostawienia inicjatywy i przedsiębiorczości prywatnej szerokiego pola pracy, rozumiem jednak, że w dzisiejszych czasach i warunkach musi ta inicjatywa doznawać ograniczenia. Powtarzam — w dziedzinie przerostów etatystycznych, które doprowadziły do tego, że dziś już nie wiemy ściśle, ile jest przedsiębiorstw państwowych, nie wiemy dokładnie, jaki kapitał narodowy jest w tych przedsiębiorstwach zaangażowany. Wiemy tylko, że ostateczny efekt dochodu, to jest rentowność tych przedsiębiorstw wyraża się cyfrą 0,75%.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-3.2" who="#LudwikJózefEvert">Nie można nadal jątrzących się ran pudrować pachnącym pudrem. Należy do nich podejść ze środkami leczniczemi zasadniczemi. Zdaje mi się jednak, że mówienie przy sposobności tej ustawy de omnibus rebus nie jest ani wskazane, ani pożyteczne. Będę się trzymał wyłącznie w ramach zagadnienia, bo gdybym chciał przy tej sposobności poruszyć szerzej wszystkie bolączki naszego życia, to moje przemówienie, przelane na papier, byłoby objętością nie mniejsze, niż te, które mam przed oczyma i musiałbym zająć uwagę Panów przez parę godzin. Uważam, że o tych rzeczach będziemy mieli sposobność a nawet konieczność mówić w innym czasie, nawet już bliskim, a więc w ogólnej dyskusji nad budżetem Państwa, oraz w dyskusjach nad budżetami poszczególnych ministerstw. Nie będę dziś o tych rzeczach mówił szerzej, nie dlatego, żebym uważał, że Senat ma być ciałem milczącem i potakującem, że nie ma on śmiało i odważnie wypowiadać swej krytyki o szeregu przejawów życia i posunięć rządowych, lecz dlatego, że jak wspomniałem, będzie do tego inna okazja i inna chwila. Chcę się trzymać i będę się trzymał ściśle konkretnego zagadnienia.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-3.3" who="#LudwikJózefEvert">W tem zagadnieniu, które jest przedmiotem naszej debaty, postawiłem sobie trzy pytania: pierwsze, czy obraz naszej sytuacji gospodarczej i finansowej, przedstawiony nam przez p. Ministra Skarbu, odpowiada rzeczywistości? Sądzę, że pod tym względem nie mamy żadnej wątpliwości. Drugie pytanie: dlaczego Rząd chce otrzymać pełnomocnictwa? I trzecie — czy powinniśmy temu Rządowi dać pełnomocnictwa?</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-3.4" who="#LudwikJózefEvert">Proszę Panów! Kuracja naszego życia gospodarczego wymaga szeregu posunięć, z których niektóre mogą być dokonane w ramach obowiązującego obecnie ustawodawstwa, ale bez wątpienia musi nastąpić szereg środków, które będą wymagały stworzenia nowych podstaw i nowych norm prawnych. Technika ustawodawstwa w parlamencie jest tego rodzaju, że wprowadzenie nawet drobnego środka wymaga dłuższych debat i dłuższego czasu; nie może być otoczone dyskrecją, a gdy w tym wypadku za? leży nam, by środek spadł i zaczął działać prędko, ażeby nie mogły być przedsięwzięte przez strony zainteresowane posunięcia, któreby paraliżowały lub pomniejszały skuteczność zastosowanego środka, to kwestja czasu, w jakim środek zostosowany zostanie, gra rolę decydującą. Szczególną wagę ma szybkość tych posunięć w społeczeństwie, gdzie przemysł, handel i finanse są w rękach nerwowych, albo też panicznie usposobionych.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-3.5" who="#LudwikJózefEvert">Otóż odpowiadając na drugie pytanie, twierdzę, że środki, jakie musi przedsięwziąć Rząd, wymagają szybkiej decyzji i szybkiego zastosowania. Oba te warunki wykluczają ustawodawstwo parlamentu. Wyjątkowe okoliczności wymagają wyjątkowych środków; ten sam zresztą przykład mamy w Belgji, parlamentarnej Belgji, która jak rok długi ma pełnomocnictwa dla rządu.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-3.6" who="#LudwikJózefEvert">Pytanie trzecie, jakie sobie zadałem, było: czy dać pełnomocnictwa temu Rządowi? Proszę Panów, ten Rząd to nie są jacyś homines novi, to jest Rząd stworzony z ludzi obozu Marszałka Piłsudskiego. To jest Rząd, w którego skład wchodzą ludzie o pięknie zapisanych kartach pracy politycznej, społecznej i gospodarczej. Coprawda, zagadnienie odpowiedniego ujęcia pracy tkwi nie w samym ministrze, ale w dużej mierze w tych panach, którzy otaczają danego ministra na stanowiskach odpowiedzialnych, bo bardzo często doły administracji czynią wprost co innego — niż było w intencjach ministra. Chciałbym, aby nad tą bezsporną prawdą pp. Ministrowie nowego Rządu się zastanowili.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-3.7" who="#LudwikJózefEvert">Zapowiedź p. Premjera o współpracy ze społeczeństwem przyjmuję nie jako zapowiedź, podyktowaną koniecznością, lecz jako szczerą decyzję wciągnięcia społeczeństwa do współpracy nad umacnianiem podwalin naszego Państwa. Słyszę w tem jakby echo wiekopomnych słów Marszałka, „jedynie z umiejętności podawania do wspólnej pracy dłoni wszystkim wypływa moc wielka w chwilach trudnych i w chwilach kryzysów państwowych”. Mam pełne zaufanie do tego Rządu i nie przypuszczam, żeby Panowie mieli powody do innych uczuć.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-3.8" who="#LudwikJózefEvert">Wśród środków leczniczych, jakie mają być zastosowane, usłyszeliśmy z ust p. Ministra Kwiatkowskiego zapowiedź obciążenia pracowników specjalnym dodatkiem do podatku dochodowego i podatkiem od uposażeń urzędniczych. Proszę Panów, gdziekolwiekbądź i kiedykolwiekbądź rząd przychodzi do społeczeństwa z żądaniem ofiar, trudno się dziwić, że spotyka się z niechęcią i z opozycją tego społeczeństwa. Szczególnie sprawa obciążeń pensyj urzędniczych, według mego zdania, jest bolesna i niezmiernie przykra. Wszyscy żyjemy na niskiem niveau życia, wszyscy zaspakajamy swoje potrzeby w bardzo wąskich ramach, a już szczególnie armja pracowników państwowych, zresztą i prywatnych. Wogóle świat pracy żyje w warunkach, nie dających się porównać z warunkami zachodnio-europejskiemi. Chorujemy nie na przesyt, a na niedosyt, ale przecież niekoniecznie musimy żyć w nędzy, ażeby utrzymać złotego, wojsko i administrację w rozsądnych ramach. Nie takie czy inne niveau cen wyrobów przemysłowych gra rolę. Z cen zrobiliśmy zagadnienie zasadnicze, gdy tymczasem zasadnicze znaczenie ma podniesienie warsztatów pracy i ich dochodowości i te zagadnienia muszą być przedmiotem największej naszej troski. Dopóki 22 miljony ludzi sfery włościańskiej jest poza sferą konsumentów z powodu niezmiernie niskich cen płodów rolnych, dopóki jednocześnie ludzie świata pracy nie dojadają i nie konsumują płodów rolnych, aczkolwiek po bardzo niskich cenach dziś sprzedawanych, dopóty nie wyjdziemy z sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy. A więc podniesienie cen płodów rolniczych, wciągnięcie tych miljonów ludzi w szeregi konsumentów, oto zadanie, które góruje ponad zagadnieniem, czy taki lub inny artykuł przemysłowy ma za wysoką o parę procent cenę. Musimy dążyć do wyższego poziomu życia — to jest naturalne i zdrowe dążenie.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-3.9" who="#LudwikJózefEvert">Równowaga budżetowa, zachwiana w pierwszem półroczu, wymaga jednak ofiar, które są bolesne i przykre, które jednak muszą być zastosowane bezzwłocznie, zanim szereg innych posunięć wpłynie na zmianę sytuacji. Nie ulega wątpliwości, że nowe obciążenia, czy nazwiemy je zwiększeniem dochodu, czy też zmniejszeniem strony wydatków — myślę tu o opodatkowaniu poborów urzędniczych — muszą się odbić na konsumcji. To też oby to posunięcie było tylko czasowe.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.10" who="#LudwikJózefEvert">Kierownik dzisiejszego Rządu p. Premjer Kościałkowski jest zbyt dobrze i powszechnie znany w Parlamencie Polski ze swej działalności i ze swych przekonań w stosunku do zagadnień i obrony najżywotniejszych interesów człowieka pracy, — abyśmy nie mogli z całym spokojem i ufnością zawierzyć Rządowi, że szczerze pragnie tych interesów na szwank nie narażać i że ofiary, wymagane przez Rząd od świata pracy, są tylko przejściowe. Świat urzędniczy Polski niepodległej dał dużo dowodów ofiarności, przyjmie więc i konieczność tej — z kolei trzeciej ofiary z wiarą, że będzie ona skuteczna. Chcę jednak podkreślić, że ofiara ta winna być stosowana sprawiedliwie i nie dotykać najniższych uposażeń, które stanowią to, co jest znane pod określeniem minimum egzystencji. Chcę podkreślić, że proporcja opodatkowania winna być ostrożna, natomiast powinno się zerwać z zasadą kumulacji posad; rozumiem przez nią wszelkie płatne stanowiska, złączone w jednych rękach, nie wyłączając emerytur państwowych.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-3.11" who="#LudwikJózefEvert">Darząc Rząd całkowitem zaufaniem, wierzymy szczerze, że program integralnej deflacji, do którego Rząd uciekł się w warunkach najwyższej konieczności, będzie tylko programem przejściowym i oczekujemy jaknajszybszego opracowania i podania do publicznej wiadomości i ile możności niezwłocznej realizacji organicznej części programu gospodarczego. Wierzymy, że ustawodawstwo będzie oparte na zasadach prawnych i stanie się regulatorem życia przyszłego, a nie ubiegłego. Wierzymy, że ustawy będą stosowane zgodnie z intencją ustawodawcy. Wierzymy, że interesy świata pracy, który dotychczas stale był powoływany do najdalej idących ofiar i który niósł je z całkowitą godnością, znajdą należyte zrozumienie i realizację w pozytywnej części programu. Wierzymy również, że zapowiedziana przez Rząd współpraca ze społeczeństwem znajdzie swój konkretny wyraz w szczególności na odcinku samorządu terytorjalnego, samorządu gospodarczego i samorządu pracy, którego powołanie do życia jest nieodzowną i pilną potrzebą.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.12" who="#LudwikJózefEvert">Wysoki Senacie! W imieniu Komisji wnoszę: Wysoki Senat uchwalić raczy wniosek Rządu w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm, bez zmian.</u> | |
| 32 | 32 | </div> |
| 33 | 33 | <div xml:id="div-4"> |
| 34 | - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Kto z Panów Senatorów ma jakieś zapytanie z miejsca do p. sprawozdawcy? Nikt głosu nie żąda.</u> | |
| 35 | - <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Otwieram rozprawę.</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-4.0" who="#AleksanderPrystor">Kto z Panów Senatorów ma jakieś zapytanie z miejsca do p. sprawozdawcy? Nikt głosu nie żąda.</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-4.1" who="#AleksanderPrystor">Otwieram rozprawę.</u> | |
| 36 | 36 | </div> |
| 37 | 37 | <div xml:id="div-5"> |
| 38 | 38 | <u xml:id="u-5.0" who="#PrezesRadyMinistrówKościałkowski">Panie Marszałku, proszę o głos.</u> |
| 39 | 39 | </div> |
| 40 | 40 | <div xml:id="div-6"> |
| 41 | - <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Premjer Kościałkowski.</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-6.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma p. Premjer Kościałkowski.</u> | |
| 42 | 42 | </div> |
| 43 | 43 | <div xml:id="div-7"> |
| 44 | 44 | <u xml:id="u-7.0" who="#PrezesRadyMinistrówpZyndramKościałkowski">Wysoki Senacie. Na podstawie wzajemnego zrozumienia, podyktowanego poczuciem obowiązku wobec Państwa, pragnę budować nadal współpracę moją i mojego gabinetu z Senatem i Sejmem Rzeczypospolitej.</u> |
| ... | ... | @@ -64,256 +64,256 @@ |
| 64 | 64 | <u xml:id="u-7.20" who="#PrezesRadyMinistrówpZyndramKościałkowski">Głos ma p. Wicemarszałek Świtalski.</u> |
| 65 | 65 | </div> |
| 66 | 66 | <div xml:id="div-8"> |
| 67 | - <u xml:id="u-8.0" who="#SŚwitalski">Wysoki Senacie! Pierwsze to dziś posiedzenie Senatu, poświęcone pracy ustawodawczej. Pierwszą swą ustawę ma uchwalić Senat, utworzony na podstawie nowej Konstytucji, a ustawa ta, wprawdzie nie z literą prawa, ale niewątpliwie z duchem tej Konstytucji jest trochę na bakier.</u> | |
| 68 | - <u xml:id="u-8.1" who="#SŚwitalski">Byłem zawsze zwolennikiem, by Rząd po skończeniu sesji budżetowej miał prawo wydawania dekretów. W okresie kilku miesięcy letnich zawsze może mieć Rząd trochę spraw koniecznych do załatwienia pod względem prawnym. Zwoływanie dla nich raz po raz sesji nadzwyczajnej mogłoby być kłopotliwe, zwłaszcza, że sprawy, wymagające ustaw, mogą nie mieć znaczenia ogólnego. Zgoła inaczej rzecz się ma, gdy w okresie, w którym według Konstytucji parlament może normalnie obradować, praca ustawodawcza ma przejść na Rząd, a jego dekrety mają normować najważniejsze i najbardziej podstawowe zagadnienia państwowe.</u> | |
| 69 | - <u xml:id="u-8.2" who="#SŚwitalski">Jest w fakcie, że na pierwszem swem merytorycznem posiedzeniu obradujemy nad ustawą o pełnomocnictwach, — coś z ironji. Los niestety pokpiwa sobie z nas wszystkich i stroi złośliwe grymasy. Paradoksy życia mogą je nieraz umilać. Gdy paradoks zawielki, lub gdy paradoksów zadużo — urok znika, a rodzi się obawa przed nieznośnem poczuciem nieporządku. Temu nieporządkowi, który zakradł się do kołyski nowej Konstytucji, trzeba się przypatrzeć, nie z namiętności dla teoretyczno-kazuistycznych dociekań, a z troski i z chęci przeciwdziałania, by w przyszłości podobne paradoksy nie wyskakiwały.</u> | |
| 70 | - <u xml:id="u-8.3" who="#SŚwitalski">Zagadnienie streszcza się w dość prostem pytaniu, czy ustawa o pełnomocnictwach, którą mamy dziś uchwalić, jest koniecznością. Ponieważ obrana przez Rząd taktyka ma w sobie coś z zepchnięcia ze swej drogi podstawowych założeń Konstytucji — pytanie to nabiera wagi.</u> | |
| 71 | - <u xml:id="u-8.4" who="#SŚwitalski">Do pełnomocnictw zamierzał uciec się i Rząd poprzedni. Będzie więc, jak mi się zdaje, rzeczą trudną na moje krytyczne stanowisko nakleić jakiekolwiek szlify. Można mnie oczywiście posądzać, że jako świeżo upieczony senator w ciągu kilkunastu dni porosłem w pierze. Nastawiam pierś w zazdrosnej obronie swych kompetencyj jako członek tej Wysokiej Izby. Wybieram sobie rolę defensora konstytucyjnej dzieciny, kwilącego nad jej krzywdą. Mówię tylko we własnem imieniu. Wolno mi więc powoływać się na to, jakie żywiłem osobiście przekonanie o zadaniach parlamentu. Jako Marszałek poprzedniego Sejmu współpracowałem w umniejszeniu jego roli, uważałem bowiem, że do roku 1930 postawa tego ciała była zanadto napuszona. Muszę jednak przyznać, że przy końcu mego urzędowania chwytały mnie od czasu do czasu dreszczyki wyrzutów sumienia, że w tej robocie krztynkę przesadziłem. Ale napewno nie te wyrzuty sumienia, należące do czasów życia naszego w złem prawie, popchnęły mnie dziś na trybunę.</u> | |
| 72 | - <u xml:id="u-8.5" who="#SŚwitalski">Gdy Senat pierwsza swą ustawę uchwala, jesteśmy w tej sali na inauguracji nowej Konstytucji. Ona postanawia: Rząd kieruje sprawami Państwa, a parlament sprawuje funkcje ustawodawcze. Zmieszać kompetencje obu tych organów bez nieodzownej i nieuchronnej konieczności, to znaczy lekce sobie ważyć prawo najważniejsze, Prawo normujące ustrój Państwa, Prawo, które sami za dobre uznaliśmy.</u> | |
| 73 | - <u xml:id="u-8.6" who="#SŚwitalski">Gdy Polska tego roku w jednym dniu majowym poczuła się sierotą, oczom, rozbieganym w poszukiwaniu Rząd postawił drogowskaz z napisem „Prawo”. Nie wiem, czy to słowo jest wszystkiem. Mocne jest ono nieraz, gdy odpowiada na pytanie: co jest? Milczy często bezradnie, gdy mu się pytanie: do czego dąży — postawi.</u> | |
| 74 | - <u xml:id="u-8.7" who="#SŚwitalski">Jeżeli jednak wyraz „prawo” tylko na to pytanie zadawalająco odpowiadać umie: jaki jest rzeczy porządek — to to jedno już kwalifikuje je na wielką silę dla Państwa. Dlatego wymijać się z tym duchem prawa nie jest dobrze.</u> | |
| 75 | - <u xml:id="u-8.8" who="#SŚwitalski">Wielką część zwolenników ustawy o pełnomocnictwach przekonywa następujący argument: Jest źle, działać trzeba szybko. Prędszem tempem pójdą konieczne ustawy, gdy je sam Rząd będzie tworzył — wolniej gdy ciała ustawodawcze zaczną je uchwalać. Niech sobie trochę stękają paragrafy, choć nawet Konstytucji, byleśmy my tylko przestali w codziennem życiu jęczeć.</u> | |
| 76 | - <u xml:id="u-8.9" who="#SŚwitalski">Argument ten, proszę Panów, jest bardzo rozciągliwy. Obawiam się, że jeszcze może długo łatwiej będzie powiedzieć w Polsce „jest źle”, niż, że „jest dobrze”. A po wszystkie czasy dekrety zawsze będą bardziej chyże, niż ustawy, normalną drogą uchwalane. Jeżeli więc tego argumentu na mundsztuk nie weźmiemy, to poniesie nas on aż tam, gdzie zarówno ta sala, jak i sala posiedzeń sejmowych, staną się scenkami, na których odgrywać się będą niepotrzebne komedie. A wtedy ustrój Państwa, drogą faktów stanie się zupełnie inny, niż ten, któryśmy w Konstytucji uchwalali.</u> | |
| 77 | - <u xml:id="u-8.10" who="#SŚwitalski">Wiedziony temi obawami natury politycznej, muszę z tej trybuny postawić pytanie: Czy ustawa o pełnomocnictwach jest koniecznością, której uniknąć w żaden sposób nie było można? Rząd, zwołując sesję nadzwyczajną, mógł oczywiście rozszerzyć tak przedmiot obrad Parlamentu, że wszystkie sprawy, które Rząd zamierza dziś unormować drogą dekretów, mogłyby być przeprowadzone w normalnym trybie ustawodawczym. Rząd nie miał również żadnych konstytucyjnych przeszkód, by już w październiku zwołać sesje zwyczajną, na której wszystko można uchwalać. Tych więc objekcyj być nie mogło. Argumentem, przemawiającym za pełnomocnictwami, mogła być obawa, że Parlament nie zdąży na czas uchwalić nieodzownych w tej chwili ustaw.</u> | |
| 78 | - <u xml:id="u-8.11" who="#SŚwitalski">Nie wiem, jaka będzie ilość dekretów i jaka będzie ich treść. Muszę więc najbliższej przyszłości pozostawić odpowiedź na pytanie, czy taka obawa była słuszna. Z planu swego działania, jaki Rząd rozwinął w Sejmie i jego komisji, możnaby wnosić, że podstawowe ustawy, które zdążają do zrównoważenia budżetu, mogłyby być przy intensywnej pracy obu Izb załatwione przed tym terminem, w którym wogóle te zarządzenia mogą być wprowadzone w życie. Jeżeli Rządowi chodziło o to, żeby w pewnej, czy kolejności czy jednoczesności wniesione ustawy wchodziły w życie, to na podstawie mego dotychczasowego doświadczenia parlamentarnego mógłbym powiedzieć, że przy odpowiedniem nakręceniu maszyny ustawodawczej ustawy mogłyby z niej wychodzić w terminach, uzgodnionych z Rządem.</u> | |
| 79 | - <u xml:id="u-8.12" who="#SŚwitalski">Mógł być argument inny, że Rząd jest zmuszony sytuacją do tak radykalnych cięć, że stołu operacyjnego lepiej nie wnosić do Izb Ustawodawczych; operacja się przedłuży, a nieodzowne cięcia mogą być w połowie zatrzymane. Nie podzielałbym tych obaw. Im cięższe ustawy, im większych wymagają one ofiar od społeczeństwa, im bardziej drastyczne są i bolące, tem bardziej nie droga dekretowania, ale droga przeprowadzenia ich przez ciała ustawodawcze jest dla nich właściwsza.</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-8.0" who="#KazimierzŚwitalski">Wysoki Senacie! Pierwsze to dziś posiedzenie Senatu, poświęcone pracy ustawodawczej. Pierwszą swą ustawę ma uchwalić Senat, utworzony na podstawie nowej Konstytucji, a ustawa ta, wprawdzie nie z literą prawa, ale niewątpliwie z duchem tej Konstytucji jest trochę na bakier.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-8.1" who="#KazimierzŚwitalski">Byłem zawsze zwolennikiem, by Rząd po skończeniu sesji budżetowej miał prawo wydawania dekretów. W okresie kilku miesięcy letnich zawsze może mieć Rząd trochę spraw koniecznych do załatwienia pod względem prawnym. Zwoływanie dla nich raz po raz sesji nadzwyczajnej mogłoby być kłopotliwe, zwłaszcza, że sprawy, wymagające ustaw, mogą nie mieć znaczenia ogólnego. Zgoła inaczej rzecz się ma, gdy w okresie, w którym według Konstytucji parlament może normalnie obradować, praca ustawodawcza ma przejść na Rząd, a jego dekrety mają normować najważniejsze i najbardziej podstawowe zagadnienia państwowe.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-8.2" who="#KazimierzŚwitalski">Jest w fakcie, że na pierwszem swem merytorycznem posiedzeniu obradujemy nad ustawą o pełnomocnictwach, — coś z ironji. Los niestety pokpiwa sobie z nas wszystkich i stroi złośliwe grymasy. Paradoksy życia mogą je nieraz umilać. Gdy paradoks zawielki, lub gdy paradoksów zadużo — urok znika, a rodzi się obawa przed nieznośnem poczuciem nieporządku. Temu nieporządkowi, który zakradł się do kołyski nowej Konstytucji, trzeba się przypatrzeć, nie z namiętności dla teoretyczno-kazuistycznych dociekań, a z troski i z chęci przeciwdziałania, by w przyszłości podobne paradoksy nie wyskakiwały.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-8.3" who="#KazimierzŚwitalski">Zagadnienie streszcza się w dość prostem pytaniu, czy ustawa o pełnomocnictwach, którą mamy dziś uchwalić, jest koniecznością. Ponieważ obrana przez Rząd taktyka ma w sobie coś z zepchnięcia ze swej drogi podstawowych założeń Konstytucji — pytanie to nabiera wagi.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-8.4" who="#KazimierzŚwitalski">Do pełnomocnictw zamierzał uciec się i Rząd poprzedni. Będzie więc, jak mi się zdaje, rzeczą trudną na moje krytyczne stanowisko nakleić jakiekolwiek szlify. Można mnie oczywiście posądzać, że jako świeżo upieczony senator w ciągu kilkunastu dni porosłem w pierze. Nastawiam pierś w zazdrosnej obronie swych kompetencyj jako członek tej Wysokiej Izby. Wybieram sobie rolę defensora konstytucyjnej dzieciny, kwilącego nad jej krzywdą. Mówię tylko we własnem imieniu. Wolno mi więc powoływać się na to, jakie żywiłem osobiście przekonanie o zadaniach parlamentu. Jako Marszałek poprzedniego Sejmu współpracowałem w umniejszeniu jego roli, uważałem bowiem, że do roku 1930 postawa tego ciała była zanadto napuszona. Muszę jednak przyznać, że przy końcu mego urzędowania chwytały mnie od czasu do czasu dreszczyki wyrzutów sumienia, że w tej robocie krztynkę przesadziłem. Ale napewno nie te wyrzuty sumienia, należące do czasów życia naszego w złem prawie, popchnęły mnie dziś na trybunę.</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-8.5" who="#KazimierzŚwitalski">Gdy Senat pierwsza swą ustawę uchwala, jesteśmy w tej sali na inauguracji nowej Konstytucji. Ona postanawia: Rząd kieruje sprawami Państwa, a parlament sprawuje funkcje ustawodawcze. Zmieszać kompetencje obu tych organów bez nieodzownej i nieuchronnej konieczności, to znaczy lekce sobie ważyć prawo najważniejsze, Prawo normujące ustrój Państwa, Prawo, które sami za dobre uznaliśmy.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-8.6" who="#KazimierzŚwitalski">Gdy Polska tego roku w jednym dniu majowym poczuła się sierotą, oczom, rozbieganym w poszukiwaniu Rząd postawił drogowskaz z napisem „Prawo”. Nie wiem, czy to słowo jest wszystkiem. Mocne jest ono nieraz, gdy odpowiada na pytanie: co jest? Milczy często bezradnie, gdy mu się pytanie: do czego dąży — postawi.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-8.7" who="#KazimierzŚwitalski">Jeżeli jednak wyraz „prawo” tylko na to pytanie zadawalająco odpowiadać umie: jaki jest rzeczy porządek — to to jedno już kwalifikuje je na wielką silę dla Państwa. Dlatego wymijać się z tym duchem prawa nie jest dobrze.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-8.8" who="#KazimierzŚwitalski">Wielką część zwolenników ustawy o pełnomocnictwach przekonywa następujący argument: Jest źle, działać trzeba szybko. Prędszem tempem pójdą konieczne ustawy, gdy je sam Rząd będzie tworzył — wolniej gdy ciała ustawodawcze zaczną je uchwalać. Niech sobie trochę stękają paragrafy, choć nawet Konstytucji, byleśmy my tylko przestali w codziennem życiu jęczeć.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-8.9" who="#KazimierzŚwitalski">Argument ten, proszę Panów, jest bardzo rozciągliwy. Obawiam się, że jeszcze może długo łatwiej będzie powiedzieć w Polsce „jest źle”, niż, że „jest dobrze”. A po wszystkie czasy dekrety zawsze będą bardziej chyże, niż ustawy, normalną drogą uchwalane. Jeżeli więc tego argumentu na mundsztuk nie weźmiemy, to poniesie nas on aż tam, gdzie zarówno ta sala, jak i sala posiedzeń sejmowych, staną się scenkami, na których odgrywać się będą niepotrzebne komedie. A wtedy ustrój Państwa, drogą faktów stanie się zupełnie inny, niż ten, któryśmy w Konstytucji uchwalali.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-8.10" who="#KazimierzŚwitalski">Wiedziony temi obawami natury politycznej, muszę z tej trybuny postawić pytanie: Czy ustawa o pełnomocnictwach jest koniecznością, której uniknąć w żaden sposób nie było można? Rząd, zwołując sesję nadzwyczajną, mógł oczywiście rozszerzyć tak przedmiot obrad Parlamentu, że wszystkie sprawy, które Rząd zamierza dziś unormować drogą dekretów, mogłyby być przeprowadzone w normalnym trybie ustawodawczym. Rząd nie miał również żadnych konstytucyjnych przeszkód, by już w październiku zwołać sesje zwyczajną, na której wszystko można uchwalać. Tych więc objekcyj być nie mogło. Argumentem, przemawiającym za pełnomocnictwami, mogła być obawa, że Parlament nie zdąży na czas uchwalić nieodzownych w tej chwili ustaw.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-8.11" who="#KazimierzŚwitalski">Nie wiem, jaka będzie ilość dekretów i jaka będzie ich treść. Muszę więc najbliższej przyszłości pozostawić odpowiedź na pytanie, czy taka obawa była słuszna. Z planu swego działania, jaki Rząd rozwinął w Sejmie i jego komisji, możnaby wnosić, że podstawowe ustawy, które zdążają do zrównoważenia budżetu, mogłyby być przy intensywnej pracy obu Izb załatwione przed tym terminem, w którym wogóle te zarządzenia mogą być wprowadzone w życie. Jeżeli Rządowi chodziło o to, żeby w pewnej, czy kolejności czy jednoczesności wniesione ustawy wchodziły w życie, to na podstawie mego dotychczasowego doświadczenia parlamentarnego mógłbym powiedzieć, że przy odpowiedniem nakręceniu maszyny ustawodawczej ustawy mogłyby z niej wychodzić w terminach, uzgodnionych z Rządem.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-8.12" who="#KazimierzŚwitalski">Mógł być argument inny, że Rząd jest zmuszony sytuacją do tak radykalnych cięć, że stołu operacyjnego lepiej nie wnosić do Izb Ustawodawczych; operacja się przedłuży, a nieodzowne cięcia mogą być w połowie zatrzymane. Nie podzielałbym tych obaw. Im cięższe ustawy, im większych wymagają one ofiar od społeczeństwa, im bardziej drastyczne są i bolące, tem bardziej nie droga dekretowania, ale droga przeprowadzenia ich przez ciała ustawodawcze jest dla nich właściwsza.</u> | |
| 80 | 80 | <u xml:id="u-8.13" who="#komentarz">(Głos: Słusznie.)</u> |
| 81 | - <u xml:id="u-8.14" who="#SŚwitalski">Obciąć pobory urzędnikom, nałożyć nowe ciężary na tę czy inną część społeczeństwa, nałożyć dlatego, ponieważ interes Państwa tego wymaga — to jest ta szkoła, którą powinny ciała ustawodawcze przebyć. I dobrzeby było, gdyby ją były w zaraniu swego życia przeszły. Nic tak ciał ustawodawczych demoralizować nie może, jak przekonanie, że we wszystkich rzeczach ciężkich Rząd je może wyręczyć. Nic niema nienaturalniejszego jak ta dwutorowość w pracy ustawodawczej, która trwać będzie od grudnia do połowy stycznia. Niewiadomo będzie wtedy, jakie materje będą załatwiane przez ciała ustawodawcze, a jakie prawa będzie Rząd sam stanowił. Testem głęboko przekonany, że te ciężkie bardzo ustawy przeszłyby w ciałach ustawodawczych bez większych perypetyj. Przeszliśmy bowiem w poprzednich latach duży trening w rezygnowaniu z interesów tej lub innej warstwy w imię dobra ogólnego. Będzie to napewno policzone kiedyś jako wielka zasługa, że większość poprzednich ciał ustawodawczych potrafiła zasadę, zresztą bardzo starą, salus rei publicae suprema lex esto — uczynić nie frazesem, nie przysłowiem. nie pobożnem westchnieniem, a realnem życiem w dniach ustawodawczych. Nowy Sejm i nowy Senat trzeba było, według mego przekonania, przepuścić przez ten egzamin, przez który przeszła zwycięsko większość poprzednich ciał ustawodawczych; sądzę, że nowe Izby zdałyby egzamin zadawalająco. Muszę powiedzieć więcej. Nawet wtedy, gdyby przeczuwało się wielkie trudności i opory, należało iść zawsze na ich łamanie, a nie na szukanie sposobów wyminięcia się z nimi. Poszło się w ostatnich czasach w dziedzinie politycznej na moszczenię sobie dróg zbyt wygodnych, a to się, proszę Panów, zwykle mści w bardzo krótkim czasie.</u> | |
| 82 | - <u xml:id="u-8.15" who="#SŚwitalski">Przechodzę teraz do tych argumentów, które decydują o tem, że będę głosował za pełnomocnictwami. Pan Minister Kwiatkowski, który niedawno objął urzędowanie i na którego barki cały nieledwie ciężar pracy teraz się wali, może rzucić jeden argument osobisty, a nie mniej przekonywujący: Czas następuje mi na pięty. Nie mogę w najbliższych dniach obmyślać nowych ustaw i kodyfikować ich, a równocześnie współpracować z Izbami nad ustawami, już przeze mnie zredagowanemi. Nie mogę wycisnąć z doby więcej, niż 24 godziny. Nie mieszczę się w czasie. Nie mogę, jak Jozue, wstrzymać słońca, by mieć dość czasu na pracę ustawodawczą. Nawiasem mówiąc, gdyby Pan Minister Skarbu posiadł nawet na chwilę tę władzę Jozuego, nie radziłbym mu jej ujawniać. Ludność Państwa naszego zupełnie słusznie jest dostatecznie przerażona wielką ilością ustaw i dekretów, jakąśmy ją w swej szczodrobliwości obdarzyli. Gdyby ta ludność odpowiednio wystraszona już samym fenomenem zatrzymania słońca dowiedziała się nadto, że ono stoi w miejscu dlatego, by można więcej ustaw dla niej wydać, to, jak mi się zdaje, popadłaby w koszmarną panikę.</u> | |
| 83 | - <u xml:id="u-8.16" who="#SŚwitalski">Argument, powołujący się na technikę prac Rządu jest przekonywujący. Jest ona częścią tej realite des choses qui commande. Nie chciałbym, by ciała ustawodawcze wpadły w ten sam błąd, który jest udziałem wielu parlamentów. Nie uwzględniają one dostatecznie, nieraz w imię najsłuszniejszych swych pryncypjów, nakazów i konieczności, wynikających z samej techniki prac państwowych.</u> | |
| 84 | - <u xml:id="u-8.17" who="#SŚwitalski">Drastyczność mijania się z naszą Konstytucją jest niewątpliwie stuszowana jedną okolicznością. Rząd dość wyraźnie określił, w jakim kierunku przy pisaniu swych dekretów pójdzie.</u> | |
| 85 | - <u xml:id="u-8.18" who="#SŚwitalski">Gdy dziś więc uchwalimy ustawę o pełnomocnictwach, to tem samem zaakceptujemy ogólne tezy, wysunięte przez Rząd. Druk nr. 3 wraz ze stenogramami oświadczeń rządowych stanowi całość. Akty te z sobą związane stanowią, mówiąc żargonem prawniczym, jakąś ustawę ramową. Ramy są olbrzymie a obraz na nich rozpięty jest naszkicowany tylko kilkoma grubemi krechami. Ale jakiś ten rysunek jest i my go znamy.</u> | |
| 86 | - <u xml:id="u-8.19" who="#SŚwitalski">Ograniczyć pragnę swoje przemówienie wyłącznie do politycznej oceny ustawy o pełnomocnictwach. Wstrzymuję się od oceny planów rządowych w dziedzinie gospodarczej. Wolę wymigać się od tego zadania, które podejmą pewnie inni koledzy, bardziej kompetentni — anegdotką: Pasażer okrętu jest djabelnie znużony długą morska podróżą. W pewnej chwili gdy stał na przednim pokładzie zamajaczyło mu coś w oddali. Wtedy między nim, a kapitanem okrętu rozwinął się taki djalog: Pasażer: „Czy to ląd?”. Kapitan: „Nie, to horyzont”. Pasażer: „Dobre i to”.</u> | |
| 87 | - <u xml:id="u-8.20" who="#SŚwitalski">Pewne horyzonty zostały w oświadczeniach Rządu otwarte. Do lądu, wiemy to wszyscy, mamy jeszcze daleko. Pociecha może być to, że takich pasażerów, tęskniących do twardego lądu dla życia gospodarczego, jest prócz Polski bardzo wielu. Życzę oczywiście Rządowi, by nie horyzont, a ląd zobaczyć mógł jak najrychlej i by nie potrzebował płynąć po wzburzonych falach. Jestem przekonany, że fale w Polsce nie spiętrzą się pod jednym jednak warunkiem: społeczeństwo musi nabrać przekonania, że żąda się ofiar według jakiej takiej równości, że choć trochę jednakowo silne ciosy spadną na karki wszystkich i że ciężar został choć częściowo sprawiedliwie rozłożony na wszystkie plecy.</u> | |
| 88 | - <u xml:id="u-8.21" who="#SŚwitalski">Gdy przyszły pierwsze wiadomości o opodatkowaniu pensyj urzędników, wtedy rubryką w gazetach najbardziej skwapliwie czytaną były wiadomości, mówiące jaki to procent podatku trzeba będzie płacić od 100, czy więcej złotych swojej pensji. W tysiącach i tysiącach domów ktoś pochylał się wtedy nad stołem i z ołówkiem trzymanym w drżących rękach namyślał się głęboko, co z dotychczasowego budżetu, nieraz tak skromnego, trzeba wykreślić na stałe, by koniec z końcem związać. Trzeba, proszę Panów, ten ból uszanować, a uszanować go można tylko sprawiedliwością.</u> | |
| 89 | - <u xml:id="u-8.22" who="#SŚwitalski">Powracając do politycznej strony ustawy o pełnomocnictwach i do morskich porównań, sytuacja dzisiejsza wygląda mi na następujący obraz: Płynie świeżo z doków wypuszczony okręt, niosący na swym dziobie szacowny napis „Konstytucja”. I płynie drugi okręt, na którego pokładzie znalazł się zarówno Rząd, jak i Izby Ustawodawcze. Obowiązują nas niedawne śluby, że oba okręty miały płynąć zawsze jednym szlakiem. A tak się złożyło, że dziś mijają się one i to na dość znacznej odległości.</u> | |
| 90 | - <u xml:id="u-8.23" who="#SŚwitalski">Dobrze, że z ubolewaniem zdajemy sobie sprawę z tego faktu. Dobrze, że okoliczności ciężkie i wyjątkowe, że los ślepy oskarżamy o to, że mijamy się na początku podróży, którą mieliśmy odbyć razem. Dobrze, że stanęliśmy w jednym szeregu na pokładzie, podaliśmy sobie ręce i w ten sposób, jak każe stary i piękny marynarski obyczaj składamy salut okrętowi. Jest w tem pewna pociecha. Powiedziałem „pewna”, bo w życiu politycznem fakty zawsze mają większą wymowę, niż towarzyszące tym faktom oświadczenia, choćby z najszczerszego serca płynące. W myśl tego faktu uchwalenie ustawy o pełnomocnictwach będzie miało większą wagę, niż słowa nasze, które przy tej sposobności padną.</u> | |
| 91 | - <u xml:id="u-8.24" who="#SŚwitalski">Będę za ustawą głosował, gdyż Wielki Nauczyciel, który tylu z nas nieudolnych uczył, poczytywał za grzech nieuwzględnianie przez ciała ustawodawcze konieczności, wynikających z techniki pracy państwowej. I to jest jedyny argument mnie przekonywujący.</u> | |
| 92 | - <u xml:id="u-8.25" who="#SŚwitalski">Jest dziś w tych nowych izbach trochę chaosu. Ale chaos będzie według mego przekonania większy w słowach, zwłaszcza w koluarach rzucanych, niż w czynach.</u> | |
| 93 | - <u xml:id="u-8.26" who="#SŚwitalski">Będziemy kontynuowali swój marsz po polskich drogach. Będziemy musieli człapać po błocie, potykać się na wybojach, ocierać nogi o grudę. Przez długie lata mogliśmy iść po tych samych drogach — bardziej od dzisiejszych grząskich — milczkiem. Szedł przecież na czele naszej kolumny Człowiek, Któremu wierzyliśmy, że zna drogę. Gdy Cień ten znikł, rozumiem, że ktoś zwikła krok i że niejeden od kolumny odpadnie i że wielu będzie upominać się o melodję, któraby równy takt marszu mogła utrzymać.</u> | |
| 94 | - <u xml:id="u-8.27" who="#SŚwitalski">Rozumiem tę tęsknotę i wiem, że należy ją zaspokoić. Lecz boję się przesady. Wołałbym, byśmy nie dopingowali się w marszu okrzykiem, że ziemia już pali się pod stopami, nie śpiewali piosenek, jak to wkrótce będzie ładnie, nie grali marszów żałobnych nad tem, co było, nie uderzali w fanfary, bo to krzykliwe instrumenty i płuca wnet zrywające.</u> | |
| 95 | - <u xml:id="u-8.28" who="#SŚwitalski">Długo wystarczał nam rytm własnych kroków i własnych serc. Ten trening jest cenny. Jest on wartością trwalszą, pewniejszą, mniej zawodną, niż najpiękniejsze chociażby hejnały, piejące o różanych jutrzenkach.</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-8.14" who="#KazimierzŚwitalski">Obciąć pobory urzędnikom, nałożyć nowe ciężary na tę czy inną część społeczeństwa, nałożyć dlatego, ponieważ interes Państwa tego wymaga — to jest ta szkoła, którą powinny ciała ustawodawcze przebyć. I dobrzeby było, gdyby ją były w zaraniu swego życia przeszły. Nic tak ciał ustawodawczych demoralizować nie może, jak przekonanie, że we wszystkich rzeczach ciężkich Rząd je może wyręczyć. Nic niema nienaturalniejszego jak ta dwutorowość w pracy ustawodawczej, która trwać będzie od grudnia do połowy stycznia. Niewiadomo będzie wtedy, jakie materje będą załatwiane przez ciała ustawodawcze, a jakie prawa będzie Rząd sam stanowił. Testem głęboko przekonany, że te ciężkie bardzo ustawy przeszłyby w ciałach ustawodawczych bez większych perypetyj. Przeszliśmy bowiem w poprzednich latach duży trening w rezygnowaniu z interesów tej lub innej warstwy w imię dobra ogólnego. Będzie to napewno policzone kiedyś jako wielka zasługa, że większość poprzednich ciał ustawodawczych potrafiła zasadę, zresztą bardzo starą, salus rei publicae suprema lex esto — uczynić nie frazesem, nie przysłowiem. nie pobożnem westchnieniem, a realnem życiem w dniach ustawodawczych. Nowy Sejm i nowy Senat trzeba było, według mego przekonania, przepuścić przez ten egzamin, przez który przeszła zwycięsko większość poprzednich ciał ustawodawczych; sądzę, że nowe Izby zdałyby egzamin zadawalająco. Muszę powiedzieć więcej. Nawet wtedy, gdyby przeczuwało się wielkie trudności i opory, należało iść zawsze na ich łamanie, a nie na szukanie sposobów wyminięcia się z nimi. Poszło się w ostatnich czasach w dziedzinie politycznej na moszczenię sobie dróg zbyt wygodnych, a to się, proszę Panów, zwykle mści w bardzo krótkim czasie.</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-8.15" who="#KazimierzŚwitalski">Przechodzę teraz do tych argumentów, które decydują o tem, że będę głosował za pełnomocnictwami. Pan Minister Kwiatkowski, który niedawno objął urzędowanie i na którego barki cały nieledwie ciężar pracy teraz się wali, może rzucić jeden argument osobisty, a nie mniej przekonywujący: Czas następuje mi na pięty. Nie mogę w najbliższych dniach obmyślać nowych ustaw i kodyfikować ich, a równocześnie współpracować z Izbami nad ustawami, już przeze mnie zredagowanemi. Nie mogę wycisnąć z doby więcej, niż 24 godziny. Nie mieszczę się w czasie. Nie mogę, jak Jozue, wstrzymać słońca, by mieć dość czasu na pracę ustawodawczą. Nawiasem mówiąc, gdyby Pan Minister Skarbu posiadł nawet na chwilę tę władzę Jozuego, nie radziłbym mu jej ujawniać. Ludność Państwa naszego zupełnie słusznie jest dostatecznie przerażona wielką ilością ustaw i dekretów, jakąśmy ją w swej szczodrobliwości obdarzyli. Gdyby ta ludność odpowiednio wystraszona już samym fenomenem zatrzymania słońca dowiedziała się nadto, że ono stoi w miejscu dlatego, by można więcej ustaw dla niej wydać, to, jak mi się zdaje, popadłaby w koszmarną panikę.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-8.16" who="#KazimierzŚwitalski">Argument, powołujący się na technikę prac Rządu jest przekonywujący. Jest ona częścią tej realite des choses qui commande. Nie chciałbym, by ciała ustawodawcze wpadły w ten sam błąd, który jest udziałem wielu parlamentów. Nie uwzględniają one dostatecznie, nieraz w imię najsłuszniejszych swych pryncypjów, nakazów i konieczności, wynikających z samej techniki prac państwowych.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-8.17" who="#KazimierzŚwitalski">Drastyczność mijania się z naszą Konstytucją jest niewątpliwie stuszowana jedną okolicznością. Rząd dość wyraźnie określił, w jakim kierunku przy pisaniu swych dekretów pójdzie.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-8.18" who="#KazimierzŚwitalski">Gdy dziś więc uchwalimy ustawę o pełnomocnictwach, to tem samem zaakceptujemy ogólne tezy, wysunięte przez Rząd. Druk nr. 3 wraz ze stenogramami oświadczeń rządowych stanowi całość. Akty te z sobą związane stanowią, mówiąc żargonem prawniczym, jakąś ustawę ramową. Ramy są olbrzymie a obraz na nich rozpięty jest naszkicowany tylko kilkoma grubemi krechami. Ale jakiś ten rysunek jest i my go znamy.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-8.19" who="#KazimierzŚwitalski">Ograniczyć pragnę swoje przemówienie wyłącznie do politycznej oceny ustawy o pełnomocnictwach. Wstrzymuję się od oceny planów rządowych w dziedzinie gospodarczej. Wolę wymigać się od tego zadania, które podejmą pewnie inni koledzy, bardziej kompetentni — anegdotką: Pasażer okrętu jest djabelnie znużony długą morska podróżą. W pewnej chwili gdy stał na przednim pokładzie zamajaczyło mu coś w oddali. Wtedy między nim, a kapitanem okrętu rozwinął się taki djalog: Pasażer: „Czy to ląd?”. Kapitan: „Nie, to horyzont”. Pasażer: „Dobre i to”.</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-8.20" who="#KazimierzŚwitalski">Pewne horyzonty zostały w oświadczeniach Rządu otwarte. Do lądu, wiemy to wszyscy, mamy jeszcze daleko. Pociecha może być to, że takich pasażerów, tęskniących do twardego lądu dla życia gospodarczego, jest prócz Polski bardzo wielu. Życzę oczywiście Rządowi, by nie horyzont, a ląd zobaczyć mógł jak najrychlej i by nie potrzebował płynąć po wzburzonych falach. Jestem przekonany, że fale w Polsce nie spiętrzą się pod jednym jednak warunkiem: społeczeństwo musi nabrać przekonania, że żąda się ofiar według jakiej takiej równości, że choć trochę jednakowo silne ciosy spadną na karki wszystkich i że ciężar został choć częściowo sprawiedliwie rozłożony na wszystkie plecy.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-8.21" who="#KazimierzŚwitalski">Gdy przyszły pierwsze wiadomości o opodatkowaniu pensyj urzędników, wtedy rubryką w gazetach najbardziej skwapliwie czytaną były wiadomości, mówiące jaki to procent podatku trzeba będzie płacić od 100, czy więcej złotych swojej pensji. W tysiącach i tysiącach domów ktoś pochylał się wtedy nad stołem i z ołówkiem trzymanym w drżących rękach namyślał się głęboko, co z dotychczasowego budżetu, nieraz tak skromnego, trzeba wykreślić na stałe, by koniec z końcem związać. Trzeba, proszę Panów, ten ból uszanować, a uszanować go można tylko sprawiedliwością.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-8.22" who="#KazimierzŚwitalski">Powracając do politycznej strony ustawy o pełnomocnictwach i do morskich porównań, sytuacja dzisiejsza wygląda mi na następujący obraz: Płynie świeżo z doków wypuszczony okręt, niosący na swym dziobie szacowny napis „Konstytucja”. I płynie drugi okręt, na którego pokładzie znalazł się zarówno Rząd, jak i Izby Ustawodawcze. Obowiązują nas niedawne śluby, że oba okręty miały płynąć zawsze jednym szlakiem. A tak się złożyło, że dziś mijają się one i to na dość znacznej odległości.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-8.23" who="#KazimierzŚwitalski">Dobrze, że z ubolewaniem zdajemy sobie sprawę z tego faktu. Dobrze, że okoliczności ciężkie i wyjątkowe, że los ślepy oskarżamy o to, że mijamy się na początku podróży, którą mieliśmy odbyć razem. Dobrze, że stanęliśmy w jednym szeregu na pokładzie, podaliśmy sobie ręce i w ten sposób, jak każe stary i piękny marynarski obyczaj składamy salut okrętowi. Jest w tem pewna pociecha. Powiedziałem „pewna”, bo w życiu politycznem fakty zawsze mają większą wymowę, niż towarzyszące tym faktom oświadczenia, choćby z najszczerszego serca płynące. W myśl tego faktu uchwalenie ustawy o pełnomocnictwach będzie miało większą wagę, niż słowa nasze, które przy tej sposobności padną.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-8.24" who="#KazimierzŚwitalski">Będę za ustawą głosował, gdyż Wielki Nauczyciel, który tylu z nas nieudolnych uczył, poczytywał za grzech nieuwzględnianie przez ciała ustawodawcze konieczności, wynikających z techniki pracy państwowej. I to jest jedyny argument mnie przekonywujący.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-8.25" who="#KazimierzŚwitalski">Jest dziś w tych nowych izbach trochę chaosu. Ale chaos będzie według mego przekonania większy w słowach, zwłaszcza w koluarach rzucanych, niż w czynach.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-8.26" who="#KazimierzŚwitalski">Będziemy kontynuowali swój marsz po polskich drogach. Będziemy musieli człapać po błocie, potykać się na wybojach, ocierać nogi o grudę. Przez długie lata mogliśmy iść po tych samych drogach — bardziej od dzisiejszych grząskich — milczkiem. Szedł przecież na czele naszej kolumny Człowiek, Któremu wierzyliśmy, że zna drogę. Gdy Cień ten znikł, rozumiem, że ktoś zwikła krok i że niejeden od kolumny odpadnie i że wielu będzie upominać się o melodję, któraby równy takt marszu mogła utrzymać.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-8.27" who="#KazimierzŚwitalski">Rozumiem tę tęsknotę i wiem, że należy ją zaspokoić. Lecz boję się przesady. Wołałbym, byśmy nie dopingowali się w marszu okrzykiem, że ziemia już pali się pod stopami, nie śpiewali piosenek, jak to wkrótce będzie ładnie, nie grali marszów żałobnych nad tem, co było, nie uderzali w fanfary, bo to krzykliwe instrumenty i płuca wnet zrywające.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-8.28" who="#KazimierzŚwitalski">Długo wystarczał nam rytm własnych kroków i własnych serc. Ten trening jest cenny. Jest on wartością trwalszą, pewniejszą, mniej zawodną, niż najpiękniejsze chociażby hejnały, piejące o różanych jutrzenkach.</u> | |
| 96 | 96 | <u xml:id="u-8.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 97 | 97 | </div> |
| 98 | 98 | <div xml:id="div-9"> |
| 99 | - <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Kozłowski.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-9.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Kozłowski.</u> | |
| 100 | 100 | </div> |
| 101 | 101 | <div xml:id="div-10"> |
| 102 | - <u xml:id="u-10.0" who="#SKozłowski">Wysoki Senacie! Przedłożony Izbom ustawodawczym plan działania Rządu na najbliższy okres jest słuszny. Jego słuszność jest oparta przedewszystkiem na tem, że nie jest on nowy. Plan ten jest planem starym, wykonywanym przez kolejne rządy w Polsce, a obecnie z minimalnemi zmianami szczegółów przejęty przez Rząd p. Premjera Kościałkowskiego od Rządu p. Premjera Sławka. Metoda walki z kryzysem i droga postępowania zostały wytknięte jeszcze w r. 1930 przez ówczesnego Ministra Skarbu Ignacego Matuszewskiego w Rządzie p. Sławka. Została wówczas ustalona zasada, że równowagi gospodarczej, budżetowej szukać należy na niższym poziomie, że powrót do okresu konjunktury lat 1928–1929 jest nieprawdopodobny, oraz że wszelkie sposoby nakręcania konjunktury prowadzić muszą do poderwania stałości waluty, a więc pośrednio kapitalizacji wewnętrznej i obronności Państwa. Ta prosta zasada, nazwana w publicystyce polskiej integralną deflacją, stała się zasadą wszystkich kolejnych rządów Marszałka Piłsudskiego. Rząd Aleksandra Prystora, któremu wypadło pracować w najcięższych warunkach gwałtownego spadku wpływów skarbowych, oraz kurczenia się obrotów gospodarczych, umiał z żelazną konsekwencją prowadzić przez 2 lata procesy przystosowawcze, obniżając budżet i zwierając nożyce cen produktów przemysłu i rolnictwa. Ten sam plan podjął także Rząd roku 1934/35. Konieczności życiowe zażądały wówczas dalszego dostosowania się do warunków pogłębiającej się depresji. Prace dla osiągnięcia równowagi budżetowej, zmniejszenie świadczeń na rzecz samorządu i jego przebudowa, reforma ubezpieczeń społecznych, obniżka taryf kolejowych, zmniejszenie rozpiętości cen przemysłowych i rolniczych, ulgi dla rolnictwa były głównemi zadaniami tego Rządu. Z przyczyn od tego Rządu niezależnych tylko część tego planu mogła być wykonana. Szereg gotowych już projektów został przekazany Rządowi premjera Sławka.</u> | |
| 103 | - <u xml:id="u-10.1" who="#SKozłowski">Rząd obecny czyni słusznie, stając się kontynuatorem i wykonawcą tych prac, a w pogorszonej sytuacji skarbowej plan poprzednich Rządów uzupełnia jeszcze przygotowanemi już przez Rząd premjera Sławka doraźnemi zarządzeniami o opodatkowania stałych dochodów. W ten sposób ten pierwszy Rząd, w którym już nie zasiada marszałek Piłsudski, jest w dziedzinie gospodarczej wiernym kontynuatorem tego samego planu, który był planem wszystkich Rządów Józefa Piłsudskiego w okresie kryzysu. Plan ten wytrzymał już próbę życia. W najcięższych warunkach Polska oparła się eksperymentom walutowym, zachowując zdrowe podstawy dalszego zdrowego rozwoju. Społeczeństwo wzywane tylokrotnie do ofiar, zawsze gotowe było je ponieść w świadomości, że buduje w ten sposób trwałe podstawy swego niepodległego bytu, płacąc za nie coraz niższym standartem życiowym. Zimny zaś rachunek i rozsądek uczą, że lepsze są ofiary określone i planowo rozkładane, niż niewiadome walutowe eksperymenty i idąca za niemi powszechna jeszcze większa nędza.</u> | |
| 104 | - <u xml:id="u-10.2" who="#SKozłowski">Sytuacja, w której się znajduje Rząd obecny, jest może i lepsza, a może i gorsza od sytuacji rządów poprzednich. Wyraźną poprawę obserwujemy w dziedzinie gospodarstwa społecznego. Obroty wewnętrzne i zatrudnienie wzrastają. Mimo braku interwencji zbożowej ceny zbóż spadły nieznacznie, ceny zaś innych produktów rolniczych uległy wyraźnej poprawie. A szereg innych wskaźników, zwłaszcza ceny światowe, których lekką poprawę stwierdziłem w lutym w tej Wysokiej Izbie, wskazują wyraźną tendencję zwyżkową. Wpływy skarbowe nie spadają, lecz również, wprawdzie bardzo lekko, ale przecież wykazują poprawę.</u> | |
| 105 | - <u xml:id="u-10.3" who="#SKozłowski">Pogorszeniu i to bardzo znacznemu uległa sytuacja skarbowa, deficyt budżetowy wzrósł. Słusznie więc czyni Rząd, że podejmuje pracę nad zmniejszeniem wydatków. Jest koniecznością w obecnych warunkach sięgnąć do uposażeń z pełną świadomością, że jest to pociągnięcie najbardziej niepopularne, na jakie Rząd zdobyć się musi, by tą drogą zmniejszyć wydatki. Ale jest tak samo koniecznością zmniejszyć je także w sposób organiczny, przeprowadzić oszczędności i to nietylko w budżecie, ale w tak zwanych sumach pozabudżetowych. Ale także, zmniejszając uposażenia, konieczne jest zmniejszyć rozpiętość cen i w sposób bezwzględny obniżyć sztywne ceny kartelowe. Jest koniecznością zniżyć wydatnie taryfy kolejowe. Oszczędności szukać trzeba w wielkim budżecie Państwa i ochronić kieszeń płatnika od wydatków niekoniecznych. Konieczna jest reforma, już przygotowana zresztą, ubezpieczeń społecznych i samorządu. Wszystkie te sprawy objęte są planem przedłożonym nam przez Rząd, a my, godząc się całkowicie z tym planem, domagać się będziemy działania. Od słów trzeba przejść do czynów. Rząd żąda od nas pełnomocnictw, pełnomocnictwa, sądzę, otrzyma, a Izby i kraj czekać będą w spokoju na wykonanie przedłożonego nam planu.</u> | |
| 106 | - <u xml:id="u-10.4" who="#SKozłowski">Dużem niebezpieczeństwem jest kryzys całkowicie inny. Został on wywołany wiadomościami prasy, oraz wszechpotężną, stugębną plotką, że ma przyjść zmiana, że ma przyjść inny, nieznany bliżej nieokreślony program gospodarczy, sztuczne zwiększenie obrotów i nakręcanie konjunktury, że stary plan walki z kryzysem został porzucony. Te wieści i opowieści robią swoje, wywołują nastroje niepożądane w życiu gospodarczem Państwa i stało się dobrze, że Rząd w zetknięciu się z Izbami Ustawodawczemi odrazu tym wieściom w sposób stanowczy zaprzeczył i przedłożył stary, wypróbowany plan. Zdecydowane, śmiałe i konsekwentne działanie Rządu nietylko wróci nam zachwianą równowagę finansową, ale stwarzać będzie przedewszystkiem coraz większy kapitał zaufania, tego zaufania, które miały wszystkie rządy, idące w myśl wskazań Wodza Narodu.</u> | |
| 102 | + <u xml:id="u-10.0" who="#LeonKozłowski">Wysoki Senacie! Przedłożony Izbom ustawodawczym plan działania Rządu na najbliższy okres jest słuszny. Jego słuszność jest oparta przedewszystkiem na tem, że nie jest on nowy. Plan ten jest planem starym, wykonywanym przez kolejne rządy w Polsce, a obecnie z minimalnemi zmianami szczegółów przejęty przez Rząd p. Premjera Kościałkowskiego od Rządu p. Premjera Sławka. Metoda walki z kryzysem i droga postępowania zostały wytknięte jeszcze w r. 1930 przez ówczesnego Ministra Skarbu Ignacego Matuszewskiego w Rządzie p. Sławka. Została wówczas ustalona zasada, że równowagi gospodarczej, budżetowej szukać należy na niższym poziomie, że powrót do okresu konjunktury lat 1928–1929 jest nieprawdopodobny, oraz że wszelkie sposoby nakręcania konjunktury prowadzić muszą do poderwania stałości waluty, a więc pośrednio kapitalizacji wewnętrznej i obronności Państwa. Ta prosta zasada, nazwana w publicystyce polskiej integralną deflacją, stała się zasadą wszystkich kolejnych rządów Marszałka Piłsudskiego. Rząd Aleksandra Prystora, któremu wypadło pracować w najcięższych warunkach gwałtownego spadku wpływów skarbowych, oraz kurczenia się obrotów gospodarczych, umiał z żelazną konsekwencją prowadzić przez 2 lata procesy przystosowawcze, obniżając budżet i zwierając nożyce cen produktów przemysłu i rolnictwa. Ten sam plan podjął także Rząd roku 1934/35. Konieczności życiowe zażądały wówczas dalszego dostosowania się do warunków pogłębiającej się depresji. Prace dla osiągnięcia równowagi budżetowej, zmniejszenie świadczeń na rzecz samorządu i jego przebudowa, reforma ubezpieczeń społecznych, obniżka taryf kolejowych, zmniejszenie rozpiętości cen przemysłowych i rolniczych, ulgi dla rolnictwa były głównemi zadaniami tego Rządu. Z przyczyn od tego Rządu niezależnych tylko część tego planu mogła być wykonana. Szereg gotowych już projektów został przekazany Rządowi premjera Sławka.</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-10.1" who="#LeonKozłowski">Rząd obecny czyni słusznie, stając się kontynuatorem i wykonawcą tych prac, a w pogorszonej sytuacji skarbowej plan poprzednich Rządów uzupełnia jeszcze przygotowanemi już przez Rząd premjera Sławka doraźnemi zarządzeniami o opodatkowania stałych dochodów. W ten sposób ten pierwszy Rząd, w którym już nie zasiada marszałek Piłsudski, jest w dziedzinie gospodarczej wiernym kontynuatorem tego samego planu, który był planem wszystkich Rządów Józefa Piłsudskiego w okresie kryzysu. Plan ten wytrzymał już próbę życia. W najcięższych warunkach Polska oparła się eksperymentom walutowym, zachowując zdrowe podstawy dalszego zdrowego rozwoju. Społeczeństwo wzywane tylokrotnie do ofiar, zawsze gotowe było je ponieść w świadomości, że buduje w ten sposób trwałe podstawy swego niepodległego bytu, płacąc za nie coraz niższym standartem życiowym. Zimny zaś rachunek i rozsądek uczą, że lepsze są ofiary określone i planowo rozkładane, niż niewiadome walutowe eksperymenty i idąca za niemi powszechna jeszcze większa nędza.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-10.2" who="#LeonKozłowski">Sytuacja, w której się znajduje Rząd obecny, jest może i lepsza, a może i gorsza od sytuacji rządów poprzednich. Wyraźną poprawę obserwujemy w dziedzinie gospodarstwa społecznego. Obroty wewnętrzne i zatrudnienie wzrastają. Mimo braku interwencji zbożowej ceny zbóż spadły nieznacznie, ceny zaś innych produktów rolniczych uległy wyraźnej poprawie. A szereg innych wskaźników, zwłaszcza ceny światowe, których lekką poprawę stwierdziłem w lutym w tej Wysokiej Izbie, wskazują wyraźną tendencję zwyżkową. Wpływy skarbowe nie spadają, lecz również, wprawdzie bardzo lekko, ale przecież wykazują poprawę.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-10.3" who="#LeonKozłowski">Pogorszeniu i to bardzo znacznemu uległa sytuacja skarbowa, deficyt budżetowy wzrósł. Słusznie więc czyni Rząd, że podejmuje pracę nad zmniejszeniem wydatków. Jest koniecznością w obecnych warunkach sięgnąć do uposażeń z pełną świadomością, że jest to pociągnięcie najbardziej niepopularne, na jakie Rząd zdobyć się musi, by tą drogą zmniejszyć wydatki. Ale jest tak samo koniecznością zmniejszyć je także w sposób organiczny, przeprowadzić oszczędności i to nietylko w budżecie, ale w tak zwanych sumach pozabudżetowych. Ale także, zmniejszając uposażenia, konieczne jest zmniejszyć rozpiętość cen i w sposób bezwzględny obniżyć sztywne ceny kartelowe. Jest koniecznością zniżyć wydatnie taryfy kolejowe. Oszczędności szukać trzeba w wielkim budżecie Państwa i ochronić kieszeń płatnika od wydatków niekoniecznych. Konieczna jest reforma, już przygotowana zresztą, ubezpieczeń społecznych i samorządu. Wszystkie te sprawy objęte są planem przedłożonym nam przez Rząd, a my, godząc się całkowicie z tym planem, domagać się będziemy działania. Od słów trzeba przejść do czynów. Rząd żąda od nas pełnomocnictw, pełnomocnictwa, sądzę, otrzyma, a Izby i kraj czekać będą w spokoju na wykonanie przedłożonego nam planu.</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-10.4" who="#LeonKozłowski">Dużem niebezpieczeństwem jest kryzys całkowicie inny. Został on wywołany wiadomościami prasy, oraz wszechpotężną, stugębną plotką, że ma przyjść zmiana, że ma przyjść inny, nieznany bliżej nieokreślony program gospodarczy, sztuczne zwiększenie obrotów i nakręcanie konjunktury, że stary plan walki z kryzysem został porzucony. Te wieści i opowieści robią swoje, wywołują nastroje niepożądane w życiu gospodarczem Państwa i stało się dobrze, że Rząd w zetknięciu się z Izbami Ustawodawczemi odrazu tym wieściom w sposób stanowczy zaprzeczył i przedłożył stary, wypróbowany plan. Zdecydowane, śmiałe i konsekwentne działanie Rządu nietylko wróci nam zachwianą równowagę finansową, ale stwarzać będzie przedewszystkiem coraz większy kapitał zaufania, tego zaufania, które miały wszystkie rządy, idące w myśl wskazań Wodza Narodu.</u> | |
| 107 | 107 | </div> |
| 108 | 108 | <div xml:id="div-11"> |
| 109 | - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Śliwiński.</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-11.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Śliwiński.</u> | |
| 110 | 110 | </div> |
| 111 | 111 | <div xml:id="div-12"> |
| 112 | - <u xml:id="u-12.0" who="#SŚliwiński">Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o pełnomocnictwach wkracza jednocześnie w dwie ważne, acz różnorodne dziedziny życia państwowego. Projekt ten, zmierzając bezpośrednio do zrównoważenia budżetu, pośrednio stawia na porządku dziennym sprawę wzajemnego stosunku między Izbami a Rządem. W obu tych różnych dziedzinach podejmuje Rząd inicjatywę wielkiej doniosłości.</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-12.0" who="#ArturŚliwiński">Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o pełnomocnictwach wkracza jednocześnie w dwie ważne, acz różnorodne dziedziny życia państwowego. Projekt ten, zmierzając bezpośrednio do zrównoważenia budżetu, pośrednio stawia na porządku dziennym sprawę wzajemnego stosunku między Izbami a Rządem. W obu tych różnych dziedzinach podejmuje Rząd inicjatywę wielkiej doniosłości.</u> | |
| 113 | 113 | <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Makowski.)</u> |
| 114 | - <u xml:id="u-12.2" who="#SŚliwiński">Inicjatywa ma wagę tem większą, że znajdujemy się dopiero na progu nowego w życiu państwowem okresu i że pierwsze poczynania Izb i Rządu mogą mieć, jak to już słusznie zauważył p. senator Świtalski, decydujące znaczenie dla wzajemnego stosunku w przyszłości. Jeśli Izby nasze mają spełnić zadanie, do którego w myśl Konstytucji zostały powołane, muszą stać na straży swych uprawnień i bronić się przed ich uszczuplaniem. Bo, proszę Panów, nietylko parlament, który praw swoich nadużywa, ale także parlament, który praw swych używać nie umie, nie będzie spełniał należycie swych obowiązków. To też nic dziwnego, że wśród wielu posłów i senatorów projekt rządowy wywołał odrazu pewien odruch niezadowolenia. To niezadowolenie ma swoje głębsze przyczyny. Smutne doświadczenia niedawnej przeszłości wymownie nas pouczają, że pod grozą niebezpiecznych dla Państwa następstw ustalony przez Konstytucję podział kompetencyj między Rządem a Izbami powinien być jaknajściślej przestrzegany. Toż właśnie w tej niedawnej przeszłości nieustanne zacieranie linji demarkacyjnej między tem, co należało do Izby, a co było kompetencją Rządu, wywołało tak fatalne następstwa, że trzeba było długiej i ciężkiej walki, ażeby te rezultaty odrobić. Jeżeli zaś wyjdziemy z założenia, że Konstytucja kwietniowa kończy definitywnie okres tej walki, to z tego założenia wypływają poważne na przyszłość konsekwencje.</u> | |
| 115 | - <u xml:id="u-12.3" who="#SŚliwiński">Myśl swoją pozwolę sobie zilustrować jednym, powszechnie znanym, przykładem. Pełnomocnictwa w Polsce, wbrew temu, co się nieraz mówi i pisze, nie są bynajmniej wynalazkiem rządów pomajowych. Już przed majem 1926 r. był rząd, który pełnomocnictwa od parlamentu otrzymał i podjął pracę ustawodawczą. Ale jednocześnie parlament tak mocno usadowiony był podówczas na pozycjach rządowych, że na wiele czynności, należących całkowicie do kompetencyj rządu, wywierał wpływ decydujący. To też można powiedzieć, że mieliśmy w Polsce taki paradoksalny okres, w którym działał rząd ustawodawczy i parlament rządzący. A wszyscy pamiętajmy, w jak wielkiej, niemal niewolniczej od Izb Ustawodawczych zależności musiały żyć i pracować rządy przedmajowe.</u> | |
| 116 | - <u xml:id="u-12.4" who="#SŚliwiński">Należy mieć nadzieję, że w historji Polski ten smutny rozdział jest nazawsze zamknięty.</u> | |
| 117 | - <u xml:id="u-12.5" who="#SŚliwiński">Dzisiejsza sytuacja jest zgoła odmienna. Dzisiaj Rząd, któryby pozwolił posłom czy senatorom wkraczać w swoje kompetencje, napewno w obu Izbach nie cieszyłby się uznaniem. I to jest wielka zdobycz, jaką wynieśliśmy z od mętu walk wewnętrznych, głęboko wstrząsających życiem odrodzonej Polski. Ale ta zdobycz przestanie być zdobyczą, jeżeli zastosujemy do niej wykładnię jednostronną. Utrzymywać bowiem, że działo się źle, gdy Izby miały niepomierną nad rządem przewagę, a jednocześnie przypuszczać, że dziać się będzie dobrze, jeśli Rząd weźmie górę nad Izbami, byłoby nietylko naciąganiem praw logicznego myślenia, ale byłoby jeszcze niezrozumieniem istoty niebezpieczeństw, jakie tkwią we wszelkich krańcowych sprzecznościach. Sprawne funkcjonowanie każdego skomplikowanego mechanizmu, a do takich mechanizmów należy państwo, uwarunkowane jest równowagą składowych elementów, które ów mechanizm tworzą. Z tej prawdy, zresztą prawdy bardzo banalnej, nieodparcie wynika, że między rządem a Izbami musi istnieć całkowita wzajemność w poszanowaniu swoich praw i uprawnień, jeśli w organizmie państwowym chcemy utrzymać niezbędną dla jego zdrowia równowagę. Z tego też powodu jest rzeczą wysoce niepożądaną, zwłaszcza, gdy to, jak już wspomniałem, dzieje się na wstępie nowego w życiu państwowem okresu, ażeby Rząd wkraczał w kompetencje parlamentu i wyręczał parlament w jego prawach i obowiązkach. I to jest, proszę Panów, jedna strona pełnomocnictw. Ale jest i druga.</u> | |
| 118 | - <u xml:id="u-12.6" who="#SŚliwiński">P. Premjera Kościalkowski oświadczył przed Sejmem, a potwierdził to i w dzisiejszem przemówieniu, że Rząd jego nie jest zwolennikiem nadzwyczajnych pełnomocnictw, że zgoła wyjątkowe okoliczności skłoniły go do tego wystąpienia. Należałoby więc zastanowić się, czy istotnie okoliczności są tak wyjątkowe, że tylko w pancerzu pełnomocnictw można stawiać czoło piętrzącym się trudnościom?</u> | |
| 119 | - <u xml:id="u-12.7" who="#SŚliwiński">Wydaje mi się, że chcąc sumiennie odpowiedzieć na to pytanie, należy się wstawić w położenie Rządu. Zdaje mi się, że każdy inny rząd, któryby powstał w dzisiejszej sytuacji, a postawił sobie za zadanie zrównoważyć budżet bez względu na drogi, któremiby kroczył, musiałby uciec się do tego samego środka, jaki wybrał Rząd p. Premjera Kościałkowskiego. Dlatego też w tym pierwszym, wysoce niepożądanym dla Izb Ustawodawczych kroku, jaki Rząd czyni, nie widzę nieufności, okazanej Izbom, jedynie przeświadczenie Rządu, że innej drogi dziś niema.</u> | |
| 120 | - <u xml:id="u-12.8" who="#SŚliwiński">Jeżeli tedy, zważywszy ciężką sytuację finansową i gospodarczą Państwa, a zarazem niezwykłą, wyjątkowo ciężką sytuację, w jakiej się nowy Rząd znalazł, ustosunkowujemy się do jego przedłożenia pozytywnie, to jednocześnie z największym naciskiem winniśmy podkreślić, że fakt ten w żadnym razie nie może się stać precedensem na przyszłość.</u> | |
| 121 | - <u xml:id="u-12.9" who="#SŚliwiński">Zarazem należałoby sobie życzyć, ażeby Rząd, otrzymawszy pełnomocnictwa, powstrzymał zapędy ustawodawcze, cechujące bardzo wybitnie niektóre części naszego aparatu urzędniczego, sam zaś ograniczył się do najniezbędniejszych zarządzeń, a wszystkie ważne sprawy, nienależące do najpilniejszych, przedstawił Izbom i za ich rozstrzygnięcie z Izbami zechciał podzielić się odpowiedzialnością. Życzenie to wypowiadam dlatego, iż osobiście głęboko jestem przekonany, że nietylko Rząd, zgłaszając projekt pełnomocnictw, ale i obie Izby, uchwalając pełnomocnictwa, rzucają bardzo wysoką stawkę na szalę życia dzisiejszego Polski. Stawka ta nie może zawieść. Gdyby się bowiem tak stało, znaleźlibyśmy się niebawem w sytuacji bez porównania cięższej, niż dzisiaj, a środków zaradczych, środków obronnych mielibyśmy niepomiernie mniej, niż mamy obecnie.</u> | |
| 122 | - <u xml:id="u-12.10" who="#SŚliwiński">To też w poczuciu olbrzymiej odpowiedzialności, jaka spada nietylko na Rząd, ale i na nas wszystkich, którzy będziemy głosowali za projektem rządowym, wyraziłem życzenie, aby pełnomocnictwa wykorzystywał Rząd z największą oględnością.</u> | |
| 123 | - <u xml:id="u-12.11" who="#SŚliwiński">Ta oględność jest tem bardziej wskazaną, że pewne zamierzenia Rządu nasuwają wątpliwości. Z tego, co mówił p. Wicepremjer i Minister Skarbu Kwiatkowski, wynika, że Rząd przynajmniej w pierwszej fazie swej działalności zamierza dla zasilenia Skarbu wyciągnąć rękę po te środki, które zdobyć najłatwiej, bo spoczywają niejako na powierzchni, bo znajdują się w rękach bezbronnych i zarazem najofiarniejszych. Postawa Rządu wobec tych środków jest mocna i zdecydowana. Lecz postawa ta staje się mniej pewną wobec karteli, mniej jasną, gdy chodzi o inne źródła dochodu. Przedewszystkiem jednak z tego, co mówił p. Minister Skarbu, widać, że niemal całkowicie skierował on swoją uwagę na tę stronę budżetu, po której zapisuje się dochody. Wiemy, co w tej mierze Rząd zamierza przedsięwziąć. Natomiast wiemy znacznie mniej, jakie są plany Rządu, gdy chodzi o przeciwległą do dochodów stronę i jakiemi drogami dążyć będzie do zmniejszenia wydatków. A przecież jest to sprawa wagi conajmniej równorzędnej. I może dlatego, ze ta druga strona w przemówieniu p. Ministra została mniej uwypuklona, zamierzenia Rządu sprawiają wrażenie pewnej niewspółmierności w stosunku do tak wielkiego zadania, jakiem w dzisiejszych czasach jest zrównoważenie budżetu. Z wyliczeń p. Ministra Skarbu wynika, że zrównoważenie budżetu wymagać będzie 300 miljonów zł. O tę sumę należy powiększyć dochody, lub też zmniejszyć wydatki. Z podatku od uposażeń, a następnie z podwyższenia podatku dochodowego ma wpłynąć około 230 miljonów zł. Jest to suma olbrzymia, a lwią jej część mają wpłacić warstwy pracownicze. Nasuwa się pytanie, czy niema żadnych innych nowych źródeł, któreby mogły zasilić Skarb Państwa? Prawda, że wszystkie źródła dziś wysychają, ale i świat pracy jest źródłem tak wyczerpanem, że narówni z wszystkiemi innemi zasługuje na względy. I to jest jedna nierównomierność. Ale jest i druga i w niej tkwi sedno zagadnienia budżetowego. Proszę Panów, dziś chyba truizmem stało się twierdzenie, że równowaga budżetu w ogromnej mierze zawisła od tego, czy budżet przystosowany jest do faktycznych możliwości i faktycznych zasobów materjalnych, jakiemi dysponuje społeczeństwo. Jeżeli te zasoby się kurczą, i budżet kurczyć się musi. Tą drogą szły rządy poprzednie. Okazuje się jednak, że tempo zmniejszania wydatków nie podążało za tempem kurczenia się możliwości płatniczych społeczeństwa. Z tego wynika, że w szybszem niż dotychczas tempie należy zmniejszać wydatki.</u> | |
| 124 | - <u xml:id="u-12.12" who="#SŚliwiński">Jedna jedyna droga prowadzi do celu. Jest to droga najdalej idących oszczędności. Jakoż we wszystkich resortach ministerjalnych, z wyjątkiem wojska i oświaty, we wszystkich przedsiębiorstwach, monopolach, instytucjach, związkach, funduszach, spółkach, w których Rząd bezpośrednio, czy pośrednio uczestniczy, należy uczynić jaknajwiększy wysiłek, aby skasować to wszystko, co nie jest niezbędne, bez czego można się obyć, a co żyje na koszt publiczny. Wiele jest jeszcze w tej dziedzinie do zrobienia w Polsce.</u> | |
| 125 | - <u xml:id="u-12.13" who="#SŚliwiński">Zmniejszenie wydatków jest tem bardziej konieczne, że stoimy wobec niewiadomej przyszłości. Pogląd, że osiągnęliśmy t. zw. dno kryzysu, nie ma dostatecznego uzasadnienia. Pewne objawy, świadczące o poprawie na tym czy innym odcinku naszego życia, nie upoważniają jeszcze do wniosku, że zaczynamy dźwigać się do góry. Wobec doświadczeń lat ostatnich trzeba być niezmiernie ostrożnym w nastawianiu się na dzień jutrzejszy. Wielkie zmiany, zachodzące w całym świecie, we wszystkich dziedzinach życia ludzkości, niewiadomemi drogami w niewiadomą prowadzą nas przyszłość. Dziś stwierdzić możemy tylko, że kruszą się kanony, które ludzkość przez długie lata uważała za niewzruszalne pewniki. Nawet w dziedzinie nauk ścisłych, a więc w dziedzinie uważanej doniedawna jeszcze za najbardziej zabezpieczoną przed tego rodzaju niespodziankami, odbywają się kolosalne wstrząśnienia i przewroty. A w szalonym wirze nieprawdopodobnych kontrastów i sprzeczności dzisiejszego życia, w zawrotnem tempie zmian, które w oczach naszych przekształcają postać świata, nie widać jeszcze stałych punktów oparcia, na których możnaby budować pewniki. To też w czasach takich, jak dzisiejsze, wskazana jest jaknajwiększa ostrożność i czujność, bo któż może powiedzieć, jakie jeszcze czekają nas przeżycia?!</u> | |
| 126 | - <u xml:id="u-12.14" who="#SŚliwiński">Proszę Panów, nie przemawia przeze mnie pesymizm. Pesymista załamuje ręce. Ja zaś twierdzę tylko, że należy wyzbyć się złudzeń, że trzeba zabezpieczyć się i zbroić we wszelkie dostępne nam środki, przygotowywać się nietylko na pomyślne, ale i niepomyślne ewentualności, przedewszystkiem zaś na wypadek, gdyby zawiodła nadzieja, że polepszy się konjunktura gospodarcza.</u> | |
| 127 | - <u xml:id="u-12.15" who="#SŚliwiński">Tem bardziej więc, jeżeli chodzi o zrównoważenie budżetu, trzeba zwracać uwagę na obie jego strony i dążyć nieustannie do zmniejszania wydatków. P. Wicepremjer i Minister Skarbu zapowiedział już skasowanie różnych urzędów. Nic słuszniejszego. Ale w takim razie należałoby powstrzymać się od powoływania do życia nowych instytucyj, choćby tak sympatycznych jak Bank Inwestycyjny, bo wielotorowość w podejmowaniu jednych i tych samych zadań często utrudnia te zadania, a zazwyczaj jest kosztowna. Inwestycjami zajmują się dzisiaj Bank Gospodarstwa Krajowego i Fundusz Pracy.</u> | |
| 128 | - <u xml:id="u-12.16" who="#SŚliwiński">Streszczam wszystkie swoje dezyderaty w sprawie zrównoważenia budżetu. Dadzą się one zamknąć w kilku słowach: kasować, redukować, oszczędzać. Z przemówienia p. Wicepremjera wiemy, że akcję oszczędnościową umieszcza on w drugiej fazie prac swoich. Otóż byłoby rzeczą pożądaną, aby ten problemat wybił się na czołowe miejsce w zamierzeniach Rządu. Akcja oszczędnościowa, prowadzona z energją, z rozmachem, nawet z pasją, napewno wyda poważne i owocne rezultaty. Może te rezultaty pozwolą zmniejszyć wielkie ciężary, jakie w myśl zamierzeń Rządu mają ponieść warstwy pracownicze, a przedewszystkiem bardzo już wycieńczony ogół pracowników umysłowych.</u> | |
| 129 | - <u xml:id="u-12.17" who="#SŚliwiński">Kończąc swoje przemówienie, wypowiadam się za uchwaleniem pełnomocnictw, wypowiadam się w tem przedświadczeniu, że z tych pełnomocnictw Rząd będzie korzystał jaknajoględniej, że uchwała nasza nie będzie stanowiła precedensu na przyszłość, że w tej przyszłości ministrowie nie będą wyręczali posłów i senatorów, lecz że przeciwnie, zarówno Sejm i Senat, jak Rząd ściśle spełniać będą swoje zadania w ustalonym przez Konstytucję zakresie.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-12.2" who="#ArturŚliwiński">Inicjatywa ma wagę tem większą, że znajdujemy się dopiero na progu nowego w życiu państwowem okresu i że pierwsze poczynania Izb i Rządu mogą mieć, jak to już słusznie zauważył p. senator Świtalski, decydujące znaczenie dla wzajemnego stosunku w przyszłości. Jeśli Izby nasze mają spełnić zadanie, do którego w myśl Konstytucji zostały powołane, muszą stać na straży swych uprawnień i bronić się przed ich uszczuplaniem. Bo, proszę Panów, nietylko parlament, który praw swoich nadużywa, ale także parlament, który praw swych używać nie umie, nie będzie spełniał należycie swych obowiązków. To też nic dziwnego, że wśród wielu posłów i senatorów projekt rządowy wywołał odrazu pewien odruch niezadowolenia. To niezadowolenie ma swoje głębsze przyczyny. Smutne doświadczenia niedawnej przeszłości wymownie nas pouczają, że pod grozą niebezpiecznych dla Państwa następstw ustalony przez Konstytucję podział kompetencyj między Rządem a Izbami powinien być jaknajściślej przestrzegany. Toż właśnie w tej niedawnej przeszłości nieustanne zacieranie linji demarkacyjnej między tem, co należało do Izby, a co było kompetencją Rządu, wywołało tak fatalne następstwa, że trzeba było długiej i ciężkiej walki, ażeby te rezultaty odrobić. Jeżeli zaś wyjdziemy z założenia, że Konstytucja kwietniowa kończy definitywnie okres tej walki, to z tego założenia wypływają poważne na przyszłość konsekwencje.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-12.3" who="#ArturŚliwiński">Myśl swoją pozwolę sobie zilustrować jednym, powszechnie znanym, przykładem. Pełnomocnictwa w Polsce, wbrew temu, co się nieraz mówi i pisze, nie są bynajmniej wynalazkiem rządów pomajowych. Już przed majem 1926 r. był rząd, który pełnomocnictwa od parlamentu otrzymał i podjął pracę ustawodawczą. Ale jednocześnie parlament tak mocno usadowiony był podówczas na pozycjach rządowych, że na wiele czynności, należących całkowicie do kompetencyj rządu, wywierał wpływ decydujący. To też można powiedzieć, że mieliśmy w Polsce taki paradoksalny okres, w którym działał rząd ustawodawczy i parlament rządzący. A wszyscy pamiętajmy, w jak wielkiej, niemal niewolniczej od Izb Ustawodawczych zależności musiały żyć i pracować rządy przedmajowe.</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-12.4" who="#ArturŚliwiński">Należy mieć nadzieję, że w historji Polski ten smutny rozdział jest nazawsze zamknięty.</u> | |
| 117 | + <u xml:id="u-12.5" who="#ArturŚliwiński">Dzisiejsza sytuacja jest zgoła odmienna. Dzisiaj Rząd, któryby pozwolił posłom czy senatorom wkraczać w swoje kompetencje, napewno w obu Izbach nie cieszyłby się uznaniem. I to jest wielka zdobycz, jaką wynieśliśmy z od mętu walk wewnętrznych, głęboko wstrząsających życiem odrodzonej Polski. Ale ta zdobycz przestanie być zdobyczą, jeżeli zastosujemy do niej wykładnię jednostronną. Utrzymywać bowiem, że działo się źle, gdy Izby miały niepomierną nad rządem przewagę, a jednocześnie przypuszczać, że dziać się będzie dobrze, jeśli Rząd weźmie górę nad Izbami, byłoby nietylko naciąganiem praw logicznego myślenia, ale byłoby jeszcze niezrozumieniem istoty niebezpieczeństw, jakie tkwią we wszelkich krańcowych sprzecznościach. Sprawne funkcjonowanie każdego skomplikowanego mechanizmu, a do takich mechanizmów należy państwo, uwarunkowane jest równowagą składowych elementów, które ów mechanizm tworzą. Z tej prawdy, zresztą prawdy bardzo banalnej, nieodparcie wynika, że między rządem a Izbami musi istnieć całkowita wzajemność w poszanowaniu swoich praw i uprawnień, jeśli w organizmie państwowym chcemy utrzymać niezbędną dla jego zdrowia równowagę. Z tego też powodu jest rzeczą wysoce niepożądaną, zwłaszcza, gdy to, jak już wspomniałem, dzieje się na wstępie nowego w życiu państwowem okresu, ażeby Rząd wkraczał w kompetencje parlamentu i wyręczał parlament w jego prawach i obowiązkach. I to jest, proszę Panów, jedna strona pełnomocnictw. Ale jest i druga.</u> | |
| 118 | + <u xml:id="u-12.6" who="#ArturŚliwiński">P. Premjera Kościalkowski oświadczył przed Sejmem, a potwierdził to i w dzisiejszem przemówieniu, że Rząd jego nie jest zwolennikiem nadzwyczajnych pełnomocnictw, że zgoła wyjątkowe okoliczności skłoniły go do tego wystąpienia. Należałoby więc zastanowić się, czy istotnie okoliczności są tak wyjątkowe, że tylko w pancerzu pełnomocnictw można stawiać czoło piętrzącym się trudnościom?</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-12.7" who="#ArturŚliwiński">Wydaje mi się, że chcąc sumiennie odpowiedzieć na to pytanie, należy się wstawić w położenie Rządu. Zdaje mi się, że każdy inny rząd, któryby powstał w dzisiejszej sytuacji, a postawił sobie za zadanie zrównoważyć budżet bez względu na drogi, któremiby kroczył, musiałby uciec się do tego samego środka, jaki wybrał Rząd p. Premjera Kościałkowskiego. Dlatego też w tym pierwszym, wysoce niepożądanym dla Izb Ustawodawczych kroku, jaki Rząd czyni, nie widzę nieufności, okazanej Izbom, jedynie przeświadczenie Rządu, że innej drogi dziś niema.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-12.8" who="#ArturŚliwiński">Jeżeli tedy, zważywszy ciężką sytuację finansową i gospodarczą Państwa, a zarazem niezwykłą, wyjątkowo ciężką sytuację, w jakiej się nowy Rząd znalazł, ustosunkowujemy się do jego przedłożenia pozytywnie, to jednocześnie z największym naciskiem winniśmy podkreślić, że fakt ten w żadnym razie nie może się stać precedensem na przyszłość.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-12.9" who="#ArturŚliwiński">Zarazem należałoby sobie życzyć, ażeby Rząd, otrzymawszy pełnomocnictwa, powstrzymał zapędy ustawodawcze, cechujące bardzo wybitnie niektóre części naszego aparatu urzędniczego, sam zaś ograniczył się do najniezbędniejszych zarządzeń, a wszystkie ważne sprawy, nienależące do najpilniejszych, przedstawił Izbom i za ich rozstrzygnięcie z Izbami zechciał podzielić się odpowiedzialnością. Życzenie to wypowiadam dlatego, iż osobiście głęboko jestem przekonany, że nietylko Rząd, zgłaszając projekt pełnomocnictw, ale i obie Izby, uchwalając pełnomocnictwa, rzucają bardzo wysoką stawkę na szalę życia dzisiejszego Polski. Stawka ta nie może zawieść. Gdyby się bowiem tak stało, znaleźlibyśmy się niebawem w sytuacji bez porównania cięższej, niż dzisiaj, a środków zaradczych, środków obronnych mielibyśmy niepomiernie mniej, niż mamy obecnie.</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-12.10" who="#ArturŚliwiński">To też w poczuciu olbrzymiej odpowiedzialności, jaka spada nietylko na Rząd, ale i na nas wszystkich, którzy będziemy głosowali za projektem rządowym, wyraziłem życzenie, aby pełnomocnictwa wykorzystywał Rząd z największą oględnością.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-12.11" who="#ArturŚliwiński">Ta oględność jest tem bardziej wskazaną, że pewne zamierzenia Rządu nasuwają wątpliwości. Z tego, co mówił p. Wicepremjer i Minister Skarbu Kwiatkowski, wynika, że Rząd przynajmniej w pierwszej fazie swej działalności zamierza dla zasilenia Skarbu wyciągnąć rękę po te środki, które zdobyć najłatwiej, bo spoczywają niejako na powierzchni, bo znajdują się w rękach bezbronnych i zarazem najofiarniejszych. Postawa Rządu wobec tych środków jest mocna i zdecydowana. Lecz postawa ta staje się mniej pewną wobec karteli, mniej jasną, gdy chodzi o inne źródła dochodu. Przedewszystkiem jednak z tego, co mówił p. Minister Skarbu, widać, że niemal całkowicie skierował on swoją uwagę na tę stronę budżetu, po której zapisuje się dochody. Wiemy, co w tej mierze Rząd zamierza przedsięwziąć. Natomiast wiemy znacznie mniej, jakie są plany Rządu, gdy chodzi o przeciwległą do dochodów stronę i jakiemi drogami dążyć będzie do zmniejszenia wydatków. A przecież jest to sprawa wagi conajmniej równorzędnej. I może dlatego, ze ta druga strona w przemówieniu p. Ministra została mniej uwypuklona, zamierzenia Rządu sprawiają wrażenie pewnej niewspółmierności w stosunku do tak wielkiego zadania, jakiem w dzisiejszych czasach jest zrównoważenie budżetu. Z wyliczeń p. Ministra Skarbu wynika, że zrównoważenie budżetu wymagać będzie 300 miljonów zł. O tę sumę należy powiększyć dochody, lub też zmniejszyć wydatki. Z podatku od uposażeń, a następnie z podwyższenia podatku dochodowego ma wpłynąć około 230 miljonów zł. Jest to suma olbrzymia, a lwią jej część mają wpłacić warstwy pracownicze. Nasuwa się pytanie, czy niema żadnych innych nowych źródeł, któreby mogły zasilić Skarb Państwa? Prawda, że wszystkie źródła dziś wysychają, ale i świat pracy jest źródłem tak wyczerpanem, że narówni z wszystkiemi innemi zasługuje na względy. I to jest jedna nierównomierność. Ale jest i druga i w niej tkwi sedno zagadnienia budżetowego. Proszę Panów, dziś chyba truizmem stało się twierdzenie, że równowaga budżetu w ogromnej mierze zawisła od tego, czy budżet przystosowany jest do faktycznych możliwości i faktycznych zasobów materjalnych, jakiemi dysponuje społeczeństwo. Jeżeli te zasoby się kurczą, i budżet kurczyć się musi. Tą drogą szły rządy poprzednie. Okazuje się jednak, że tempo zmniejszania wydatków nie podążało za tempem kurczenia się możliwości płatniczych społeczeństwa. Z tego wynika, że w szybszem niż dotychczas tempie należy zmniejszać wydatki.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-12.12" who="#ArturŚliwiński">Jedna jedyna droga prowadzi do celu. Jest to droga najdalej idących oszczędności. Jakoż we wszystkich resortach ministerjalnych, z wyjątkiem wojska i oświaty, we wszystkich przedsiębiorstwach, monopolach, instytucjach, związkach, funduszach, spółkach, w których Rząd bezpośrednio, czy pośrednio uczestniczy, należy uczynić jaknajwiększy wysiłek, aby skasować to wszystko, co nie jest niezbędne, bez czego można się obyć, a co żyje na koszt publiczny. Wiele jest jeszcze w tej dziedzinie do zrobienia w Polsce.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-12.13" who="#ArturŚliwiński">Zmniejszenie wydatków jest tem bardziej konieczne, że stoimy wobec niewiadomej przyszłości. Pogląd, że osiągnęliśmy t. zw. dno kryzysu, nie ma dostatecznego uzasadnienia. Pewne objawy, świadczące o poprawie na tym czy innym odcinku naszego życia, nie upoważniają jeszcze do wniosku, że zaczynamy dźwigać się do góry. Wobec doświadczeń lat ostatnich trzeba być niezmiernie ostrożnym w nastawianiu się na dzień jutrzejszy. Wielkie zmiany, zachodzące w całym świecie, we wszystkich dziedzinach życia ludzkości, niewiadomemi drogami w niewiadomą prowadzą nas przyszłość. Dziś stwierdzić możemy tylko, że kruszą się kanony, które ludzkość przez długie lata uważała za niewzruszalne pewniki. Nawet w dziedzinie nauk ścisłych, a więc w dziedzinie uważanej doniedawna jeszcze za najbardziej zabezpieczoną przed tego rodzaju niespodziankami, odbywają się kolosalne wstrząśnienia i przewroty. A w szalonym wirze nieprawdopodobnych kontrastów i sprzeczności dzisiejszego życia, w zawrotnem tempie zmian, które w oczach naszych przekształcają postać świata, nie widać jeszcze stałych punktów oparcia, na których możnaby budować pewniki. To też w czasach takich, jak dzisiejsze, wskazana jest jaknajwiększa ostrożność i czujność, bo któż może powiedzieć, jakie jeszcze czekają nas przeżycia?!</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-12.14" who="#ArturŚliwiński">Proszę Panów, nie przemawia przeze mnie pesymizm. Pesymista załamuje ręce. Ja zaś twierdzę tylko, że należy wyzbyć się złudzeń, że trzeba zabezpieczyć się i zbroić we wszelkie dostępne nam środki, przygotowywać się nietylko na pomyślne, ale i niepomyślne ewentualności, przedewszystkiem zaś na wypadek, gdyby zawiodła nadzieja, że polepszy się konjunktura gospodarcza.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-12.15" who="#ArturŚliwiński">Tem bardziej więc, jeżeli chodzi o zrównoważenie budżetu, trzeba zwracać uwagę na obie jego strony i dążyć nieustannie do zmniejszania wydatków. P. Wicepremjer i Minister Skarbu zapowiedział już skasowanie różnych urzędów. Nic słuszniejszego. Ale w takim razie należałoby powstrzymać się od powoływania do życia nowych instytucyj, choćby tak sympatycznych jak Bank Inwestycyjny, bo wielotorowość w podejmowaniu jednych i tych samych zadań często utrudnia te zadania, a zazwyczaj jest kosztowna. Inwestycjami zajmują się dzisiaj Bank Gospodarstwa Krajowego i Fundusz Pracy.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-12.16" who="#ArturŚliwiński">Streszczam wszystkie swoje dezyderaty w sprawie zrównoważenia budżetu. Dadzą się one zamknąć w kilku słowach: kasować, redukować, oszczędzać. Z przemówienia p. Wicepremjera wiemy, że akcję oszczędnościową umieszcza on w drugiej fazie prac swoich. Otóż byłoby rzeczą pożądaną, aby ten problemat wybił się na czołowe miejsce w zamierzeniach Rządu. Akcja oszczędnościowa, prowadzona z energją, z rozmachem, nawet z pasją, napewno wyda poważne i owocne rezultaty. Może te rezultaty pozwolą zmniejszyć wielkie ciężary, jakie w myśl zamierzeń Rządu mają ponieść warstwy pracownicze, a przedewszystkiem bardzo już wycieńczony ogół pracowników umysłowych.</u> | |
| 129 | + <u xml:id="u-12.17" who="#ArturŚliwiński">Kończąc swoje przemówienie, wypowiadam się za uchwaleniem pełnomocnictw, wypowiadam się w tem przedświadczeniu, że z tych pełnomocnictw Rząd będzie korzystał jaknajoględniej, że uchwała nasza nie będzie stanowiła precedensu na przyszłość, że w tej przyszłości ministrowie nie będą wyręczali posłów i senatorów, lecz że przeciwnie, zarówno Sejm i Senat, jak Rząd ściśle spełniać będą swoje zadania w ustalonym przez Konstytucję zakresie.</u> | |
| 130 | 130 | <u xml:id="u-12.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 131 | 131 | </div> |
| 132 | 132 | <div xml:id="div-13"> |
| 133 | - <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Świętosławski.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-13.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Świętosławski.</u> | |
| 134 | 134 | </div> |
| 135 | 135 | <div xml:id="div-14"> |
| 136 | - <u xml:id="u-14.0" who="#SŚwiętosławski">Wysoka Izbo! Popierając całkowicie Rząd w jego zamierzeniach, mających na celu zrównoważenie budżetu państwowego, zmuszony jestem zwrócić uwagę, jakie obcięcia i redukcje mogą się stać niebezpieczne dla dalszego pomyślnego rozwoju naszego Państwa. Myślę, że znajdę tu poparcie również swych kolegów.</u> | |
| 137 | - <u xml:id="u-14.1" who="#SŚwiętosławski">Kiedy mowa o znacznem obniżeniu skali wydatków, zarówno budżety poszczególnych rodzin, jak i budżet państwowy układane są pod kątem widzenia zachowania niezbędnego minimum, potrzebnego do utrzymania przy życiu danego organizmu, a więc rodziny lub też całego Państwa. Wówczas to bezlitośnie obcina się takie wydatki, bez których w dniu dzisiejszym obejść się można, choć są niezbędne dla normalnego przyszłego rozwoju. Tak więc ojciec rodziny rezygnuje z kształcenia dzieci, rodzina wyrzeka się wszystkiego, co jest potrzebne do jej normalnego rozwoju kulturalnego. Państwo czyni zwykle to samo, rozwiązując w podobny sposób swe trudności budżetowe. Obcinane i redukowane są bezlitośnie kredyty, niezbędne do podtrzymania i rozwoju wszystkich tych ośrodków życia naukowego i kulturalnego, z które mi związane są nierozłącznie rozwój kultury, życie gospodarcze i przemysłowe, oraz siły obronne kraju.</u> | |
| 138 | - <u xml:id="u-14.2" who="#SŚwiętosławski">Od chwili odrodzenia Polski walczymy z brakiem środków. To też byliśmy stale świadkami redukowania i zmniejszania kredytów na wszystkie te cele, które są związane z pielęgnowaniem, ochroną i rozwojem istotnych twórczych sił narodu.</u> | |
| 139 | - <u xml:id="u-14.3" who="#SŚwiętosławski">Nieustanna troska o zapewnienie wszechstronnego rozwoju Państwa Polskiego skłoniła wielkiego Wskrzesiciela Polski Józefa Piłsudskiego do utworzenia specjalnego funduszu Kultury Narodowej. Znamienne jest, że suma 5 miljonów zł, przeznaczona na fundusz Kultury Narodowej, została wówczas wyasygnowana z Funduszu Inwestycyjnego. W ten sposób fundusze, łożone na popieranie pracy twórczej i wynalazczej, uznane zostały za fundusze inwestycyjne. Dalsze losy tego funduszu, jak zresztą i wszystkich innych sum, przeznaczonych na pracę nad rozwojem kultury narodowej, były opłakane, topniały stale i doszły już obecnie do zastraszającego minimum.</u> | |
| 140 | - <u xml:id="u-14.4" who="#SŚwiętosławski">Pamiętać jednak musimy, że geograficznie wciśnięci jesteśmy między dwa kraje, które — nie waham się tego twierdzić — całą swą przyszłość oparły na tak intensywnem popieraniu pracy twórczej dla dobra państwa, jakiego chyba nie znajdziemy w dziejach ludzkości. Państwa te oparły się na innym systemie walki z kryzysem. Nie wiem, czy obrany przez nie system da się pomyślnie wykonać, faktem jest jednak niezaprzeczalnym, że olbrzymie sumy, łożone na popieranie nauki i prac badawczych, dają wyniki pozytywne i wysiłki te planowo zmierzają do daleko idącego uniezależnienia się od importu i wielokrotnego wzmożenia sił obronnych państwa. Faktów tych lekceważyć, ani też niedoceniać nie wolno. Dysproporcje, jakie na tem tle powstać mogą między nami a naszymi sąsiadami, okazać się mogą zbyt poważne, mogą się stać wręcz niebezpieczne.</u> | |
| 141 | - <u xml:id="u-14.5" who="#SŚwiętosławski">Uchwalając pełnomocnictwa, mamy całą świadomość trudności, na jakie Rząd napotka na swej drodze. Wielki wysiłek musi być uczyniony, ażeby zapewnić utrzymanie przy życiu placówek badawczych i ośrodków pracy naukowej i wynalazczej. Gdyby bowiem miało być inaczej, doprowadzilibyśmy do zubożenia kultury u podstaw jej rozwoju, co mogłoby grozić w następstwie nieobliczalnemi konsekwencjami.</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-14.0" who="#WojciechŚwiętosławski">Wysoka Izbo! Popierając całkowicie Rząd w jego zamierzeniach, mających na celu zrównoważenie budżetu państwowego, zmuszony jestem zwrócić uwagę, jakie obcięcia i redukcje mogą się stać niebezpieczne dla dalszego pomyślnego rozwoju naszego Państwa. Myślę, że znajdę tu poparcie również swych kolegów.</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-14.1" who="#WojciechŚwiętosławski">Kiedy mowa o znacznem obniżeniu skali wydatków, zarówno budżety poszczególnych rodzin, jak i budżet państwowy układane są pod kątem widzenia zachowania niezbędnego minimum, potrzebnego do utrzymania przy życiu danego organizmu, a więc rodziny lub też całego Państwa. Wówczas to bezlitośnie obcina się takie wydatki, bez których w dniu dzisiejszym obejść się można, choć są niezbędne dla normalnego przyszłego rozwoju. Tak więc ojciec rodziny rezygnuje z kształcenia dzieci, rodzina wyrzeka się wszystkiego, co jest potrzebne do jej normalnego rozwoju kulturalnego. Państwo czyni zwykle to samo, rozwiązując w podobny sposób swe trudności budżetowe. Obcinane i redukowane są bezlitośnie kredyty, niezbędne do podtrzymania i rozwoju wszystkich tych ośrodków życia naukowego i kulturalnego, z które mi związane są nierozłącznie rozwój kultury, życie gospodarcze i przemysłowe, oraz siły obronne kraju.</u> | |
| 138 | + <u xml:id="u-14.2" who="#WojciechŚwiętosławski">Od chwili odrodzenia Polski walczymy z brakiem środków. To też byliśmy stale świadkami redukowania i zmniejszania kredytów na wszystkie te cele, które są związane z pielęgnowaniem, ochroną i rozwojem istotnych twórczych sił narodu.</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-14.3" who="#WojciechŚwiętosławski">Nieustanna troska o zapewnienie wszechstronnego rozwoju Państwa Polskiego skłoniła wielkiego Wskrzesiciela Polski Józefa Piłsudskiego do utworzenia specjalnego funduszu Kultury Narodowej. Znamienne jest, że suma 5 miljonów zł, przeznaczona na fundusz Kultury Narodowej, została wówczas wyasygnowana z Funduszu Inwestycyjnego. W ten sposób fundusze, łożone na popieranie pracy twórczej i wynalazczej, uznane zostały za fundusze inwestycyjne. Dalsze losy tego funduszu, jak zresztą i wszystkich innych sum, przeznaczonych na pracę nad rozwojem kultury narodowej, były opłakane, topniały stale i doszły już obecnie do zastraszającego minimum.</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-14.4" who="#WojciechŚwiętosławski">Pamiętać jednak musimy, że geograficznie wciśnięci jesteśmy między dwa kraje, które — nie waham się tego twierdzić — całą swą przyszłość oparły na tak intensywnem popieraniu pracy twórczej dla dobra państwa, jakiego chyba nie znajdziemy w dziejach ludzkości. Państwa te oparły się na innym systemie walki z kryzysem. Nie wiem, czy obrany przez nie system da się pomyślnie wykonać, faktem jest jednak niezaprzeczalnym, że olbrzymie sumy, łożone na popieranie nauki i prac badawczych, dają wyniki pozytywne i wysiłki te planowo zmierzają do daleko idącego uniezależnienia się od importu i wielokrotnego wzmożenia sił obronnych państwa. Faktów tych lekceważyć, ani też niedoceniać nie wolno. Dysproporcje, jakie na tem tle powstać mogą między nami a naszymi sąsiadami, okazać się mogą zbyt poważne, mogą się stać wręcz niebezpieczne.</u> | |
| 141 | + <u xml:id="u-14.5" who="#WojciechŚwiętosławski">Uchwalając pełnomocnictwa, mamy całą świadomość trudności, na jakie Rząd napotka na swej drodze. Wielki wysiłek musi być uczyniony, ażeby zapewnić utrzymanie przy życiu placówek badawczych i ośrodków pracy naukowej i wynalazczej. Gdyby bowiem miało być inaczej, doprowadzilibyśmy do zubożenia kultury u podstaw jej rozwoju, co mogłoby grozić w następstwie nieobliczalnemi konsekwencjami.</u> | |
| 142 | 142 | </div> |
| 143 | 143 | <div xml:id="div-15"> |
| 144 | - <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Radziwiłł.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-15.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Radziwiłł.</u> | |
| 145 | 145 | </div> |
| 146 | 146 | <div xml:id="div-16"> |
| 147 | - <u xml:id="u-16.0" who="#SRadziwiłł">Wysoka Izbo! Chciałbym zaraz na wstępie oświadczyć, że głosować będę za projektem stawy, nad którym obecnie debatujemy, ale chciałbym równocześnie zaznaczyć, że i mnie ta decyzja nie przyszła łatwo, z nieco może innych powodów i z innych względów jak te, o których mówili tu moi przedmówcy. Nie podzielam przedewszystkiem zapatrywania, któremu dał tu wyraz b. premjer i b. marszałek Sejmu p. Świtalski, jakoby ten akt, którego mamy dziś dokonać, był sprzeczny z Konstytucją, gdybym bowiem miał to przekonanie, nie mógłbym się zadowolić tem, co on obrazowo nazwał salutem przed przejeżdżającym okrętem Konstytucji.</u> | |
| 148 | - <u xml:id="u-16.1" who="#SRadziwiłł">Były chwile, gdy wielu z nas miało wątpliwości natury konstytucyjnej. Dziś, przyznam się, ich nie mamy. Decyzja była dla mnie ciężką także nie wyłącznie z powodu pewnej abdykacji, jakiej Rząd od nas wymaga, niewątpliwie ciężkiej, ale zdaję sobie sprawę, że ta ofiara, ten podarunek, który Rządowi dajemy, jest również bardzo ciężki i dla Rządu. Musimy sobie bowiem dziś jasno powiedzieć, że mamy do czynienia nietylko z parlamentem, na nowych konstytucyjnych zasadach złożonym, ale mamy do czynienia także, i to po raz pierwszy, z Rządem o odmiennym nieco charakterze, niż wszystkie dotychczasowe rządy i to się wiąże ściśle z Konstytucją. Jest to przedewszystkiem pierwszy Rząd, którego członkiem nie może być Wielki Marszałek. Ale jest to także Rząd, któryby mógł nosić zupełnie specjalną nazwę. W państwach o ustroju monarchicznym po dziś dzień istnieje zwyczaj, że Rząd nazywa się rządem jego królewskiej czy cesarskiej mości. Tam jest ten zwyczaj, u nas tego zwyczaju niema, ale gdybyśmy nazwali Rząd obecny Rządem P. Prezydenta Rzeczypospolitej, byłoby to określenie bardzo ścisłe, wiążące się ściśle z istniejącą, a uchwaloną przez nas Konstytucją. Jestem pewny, że i p. Premjer i członkowie jego Rządu zdają sobie bardzo dokładnie sprawę, że nie leży w ich interesie, aby zacieśniać krąg odpowiedzialności. I to jest dla mnie momentem najważniejszym, dla którego ta decyzja głosowania dziś za udzieleniem pełnomocnictw jest bardzo ciężka.</u> | |
| 149 | - <u xml:id="u-16.2" who="#SRadziwiłł">Te pełnomocnictwa mają być ograniczone w czasie i to jest dobrze. Formalnie będą bardzo szerokie, prawie nieograniczone w treści. Ale z przemówień i p. Premjera i p. Ministra Finansów wiemy, że Panowie mają zamiar je także co do treści, co do meritum ograniczyć. Panowie i w Sejmie i na komisji senackiej i dzisiaj na posiedzeniu Senatu bardzo jasno powiedzieli, w jakim kierunku iść zamierzają.</u> | |
| 150 | - <u xml:id="u-16.3" who="#SRadziwiłł">A więc przedewszystkiem rzecz może najłatwiejsza, jeśli chodzi o technikę, może niewątpliwie najprzykrzejsza, to faktyczne obniżenie pensyj urzędników państwowych i urzędników samorządowych. Nie mam prawa przemawiać przeciw temu zarządzeniu, bo byłem jednym z tych, którzy już dawno, już rok temu i dawniej zwracali uwagę, że będzie to niestety nieunikniona konieczność. Ale zarazem mówiłem dawniej i chciałbym to powtórzyć dziś, że uważam to za konieczność najprzykrzejszą nietylko z powodów natury czysto materjalnej, ale przedewszystkiem dlatego, że kryje się pod tem bardzo ciężkie zagadnienie natury moralnej.</u> | |
| 151 | - <u xml:id="u-16.4" who="#SRadziwiłł">Cóż bowiem robimy? Robimy to, czego ludziom zasadniczo robić nie wolno. Wprowadzamy bowiem ludzi na pokuszenie, nie mając tej nadprzyrodzonej możliwości dać tym ludziom moralną siłę, by się tej pokusie przeciwstawili. Możemy zrobić tylko jedno, możemy grozić karami. I tu, proszę Panów, musimy się zastanowić, czy mamy i czy będziemy mieli to moralne prawo spokojnie, surowo, bez miłosierdzia i bez serca karać tych, którzy niewątpliwie często staną w bardzo krytycznej, ciężkiej sytuacji. Nie mogę sam sobie na to pytanie odpowiedzieć, ale wiem tylko jedno, i mam to zaufanie do p. Premjera i do p. Ministra Finansów, że w Polsce nie powtórzy się to, czego świadkami byliśmy od wieków i jesteśmy i dziś w wielu innych państwach, że karani bezwzględnie będą najbiedniejsi, a oszczędzani możniejsi. To zaufanie do Panów mamy i tego bezwzględnie od Panów żądać będziemy.</u> | |
| 152 | - <u xml:id="u-16.5" who="#SRadziwiłł">Nie jest to po raz pierwszy, że sięgamy do tego środka, który Panowie nam dzisiaj proponują, do redukcji płac urzędników. Już moi przedmówcy na tej trybunie zwracali uwagę, że najmniejsze pensje muszą być albo zupełnie oszczędzone, albo najmniej redukowane, a redukcje muszą mieć bardzo znaczną progresję. I ja jestem tego zdania, jestem tego zdania tem bardziej, że po dziś dzień nie mogę zapomnieć, że z ostatnią redukcją pensyj urzędniczych fatalnie się zbiegło podwyższenie pensyj urzędników, pozostających na wyższych stanowiskach. Sądzę, że mamy prawo prosić i wymagać od Panów, żeby nietylko ten błąd się nie powtórzył, co jest wykluczone, ale żeby ten błąd, który już wtenczas podkreślaliśmy, był w miarę możności naprawiony.</u> | |
| 153 | - <u xml:id="u-16.6" who="#SRadziwiłł">Druga sprawa, o której miałem i mam zamiar parę słów powiedzieć, to sprawa niezmiernie dziś w Polsce popularna: kwestja walki z kartelami, walki ze sztywnemi cenami przemysłowemi. Jest to rzecz, którą powtarzają dziś w Polsce wszyscy. Powtarzają to publicyści na łamach pism opozycyjnych, mówią to publicyści na łamach pism prorządowych, powtarzają to rolnicy mali i wielcy i dlatego uważam, że jest potrzebne, żeby pewne rzeczy tu sprecyzować. Mam bowiem wrażenie, że niektórzy ludzie w Polsce rzucają to hasło tak bardzo popularne nieświadomie, inni może używają go z zupełną świadomością. Już p. referent w Sejmie wprowadził w to ogólne hasło walki z kartelami pewną rektyfikację, powiedział bowiem p. poseł Miedziński, że kartele jako organizacja przemysłowa mogą być potrzebne, nawet pożądane, ale że chodzi o walkę z cenami kartelowemi. Z tym poglądem można się zgodzić, ale i on, mojem zdaniem, jest niezupełnie ścisły i dlatego pragnę tu dziś przypomnieć, że ceny przemysłowe najważniejszych produktów nie są dziś dyktowane przez sam przemysł, lecz są, były i będą ustalane nietylko w porozumieniu z czynnikami rządowemi, ale pod zupełnie zdecydowanym wpływem Rządu. Jest to rzecz, która się mija z tem, co p. premjer Bartel kiedyś określił rzeczywistą rzeczywistością, jeżeli ktoś w tym kraju myśli, że byłe rządy nie są odpowiedzialne za ceny całego szeregu produktów przemysłowych. P. Minister Skarbu zapowiedział, że sprawy te będą ustalone w dalszym ciągu w porozumieniu z zainteresowanemi przemysłami.</u> | |
| 154 | - <u xml:id="u-16.7" who="#SRadziwiłł">Pragnąłbym, żeby i inne sprawy były załatwione również w porozumieniu z zainteresowanymi ludźmi. Chcę mianowicie mówić o obniżce opłat za mieszkania. Mówi się, że mają być obniżone świadczenia na komorne za najmniejsze mieszkania, w których mieszka najbiedniejsza ludność. I na pozór nic słuszniejszego, jak takie postawienie kwestji. Ale jak wszystkie kwestję natury ekonomicznej i gospodarczej, tak i ta kwestja jest niezmiernie skomplikowana. Najmniejsze bowiem mieszkania znajdują się w domach najmniejszych i należących do również ubogiej warstwy ludności. I tak proste załatwienie kwestji miałoby w rezultacie tę tylko jedną konsekwencję, że oszczędziłoby tych, których się nazywa w Polsce mianem bogatych kamieniczników, a którzy są właścicielami wielkich domów o wielkich luksusowych mieszkaniach. Ci ludzie wcale nie byliby pociągnięci do świadczeń, a naodwrót tak przeprowadzona ingerencja Państwa trafiłaby tylko w ludzi, którzy są sami zrujnowani, których domy się walą, którzy nie mają wystarczających środków na remont tych domów. A więc mielibyśmy znowu raz jeszcze w życiu do czynienia z pewną ustawą, z pewnym dekretem, któryby był tylko wielką niesprawiedliwością.</u> | |
| 155 | - <u xml:id="u-16.8" who="#SRadziwiłł">Mam, jak i Panowie wszyscy, zaufanie i do p. Premjera, i do p. Ministra Skarbu i do wszystkich ich kolegów, że te i podobne sprawy, których poruszenie z tej trybuny zaprowadziłoby mię może zbyt daleko, będą wzięte z wielką sumiennością i z wielką troskliwością pod uwagę.</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-16.0" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Wysoka Izbo! Chciałbym zaraz na wstępie oświadczyć, że głosować będę za projektem stawy, nad którym obecnie debatujemy, ale chciałbym równocześnie zaznaczyć, że i mnie ta decyzja nie przyszła łatwo, z nieco może innych powodów i z innych względów jak te, o których mówili tu moi przedmówcy. Nie podzielam przedewszystkiem zapatrywania, któremu dał tu wyraz b. premjer i b. marszałek Sejmu p. Świtalski, jakoby ten akt, którego mamy dziś dokonać, był sprzeczny z Konstytucją, gdybym bowiem miał to przekonanie, nie mógłbym się zadowolić tem, co on obrazowo nazwał salutem przed przejeżdżającym okrętem Konstytucji.</u> | |
| 148 | + <u xml:id="u-16.1" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Były chwile, gdy wielu z nas miało wątpliwości natury konstytucyjnej. Dziś, przyznam się, ich nie mamy. Decyzja była dla mnie ciężką także nie wyłącznie z powodu pewnej abdykacji, jakiej Rząd od nas wymaga, niewątpliwie ciężkiej, ale zdaję sobie sprawę, że ta ofiara, ten podarunek, który Rządowi dajemy, jest również bardzo ciężki i dla Rządu. Musimy sobie bowiem dziś jasno powiedzieć, że mamy do czynienia nietylko z parlamentem, na nowych konstytucyjnych zasadach złożonym, ale mamy do czynienia także, i to po raz pierwszy, z Rządem o odmiennym nieco charakterze, niż wszystkie dotychczasowe rządy i to się wiąże ściśle z Konstytucją. Jest to przedewszystkiem pierwszy Rząd, którego członkiem nie może być Wielki Marszałek. Ale jest to także Rząd, któryby mógł nosić zupełnie specjalną nazwę. W państwach o ustroju monarchicznym po dziś dzień istnieje zwyczaj, że Rząd nazywa się rządem jego królewskiej czy cesarskiej mości. Tam jest ten zwyczaj, u nas tego zwyczaju niema, ale gdybyśmy nazwali Rząd obecny Rządem P. Prezydenta Rzeczypospolitej, byłoby to określenie bardzo ścisłe, wiążące się ściśle z istniejącą, a uchwaloną przez nas Konstytucją. Jestem pewny, że i p. Premjer i członkowie jego Rządu zdają sobie bardzo dokładnie sprawę, że nie leży w ich interesie, aby zacieśniać krąg odpowiedzialności. I to jest dla mnie momentem najważniejszym, dla którego ta decyzja głosowania dziś za udzieleniem pełnomocnictw jest bardzo ciężka.</u> | |
| 149 | + <u xml:id="u-16.2" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Te pełnomocnictwa mają być ograniczone w czasie i to jest dobrze. Formalnie będą bardzo szerokie, prawie nieograniczone w treści. Ale z przemówień i p. Premjera i p. Ministra Finansów wiemy, że Panowie mają zamiar je także co do treści, co do meritum ograniczyć. Panowie i w Sejmie i na komisji senackiej i dzisiaj na posiedzeniu Senatu bardzo jasno powiedzieli, w jakim kierunku iść zamierzają.</u> | |
| 150 | + <u xml:id="u-16.3" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">A więc przedewszystkiem rzecz może najłatwiejsza, jeśli chodzi o technikę, może niewątpliwie najprzykrzejsza, to faktyczne obniżenie pensyj urzędników państwowych i urzędników samorządowych. Nie mam prawa przemawiać przeciw temu zarządzeniu, bo byłem jednym z tych, którzy już dawno, już rok temu i dawniej zwracali uwagę, że będzie to niestety nieunikniona konieczność. Ale zarazem mówiłem dawniej i chciałbym to powtórzyć dziś, że uważam to za konieczność najprzykrzejszą nietylko z powodów natury czysto materjalnej, ale przedewszystkiem dlatego, że kryje się pod tem bardzo ciężkie zagadnienie natury moralnej.</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-16.4" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Cóż bowiem robimy? Robimy to, czego ludziom zasadniczo robić nie wolno. Wprowadzamy bowiem ludzi na pokuszenie, nie mając tej nadprzyrodzonej możliwości dać tym ludziom moralną siłę, by się tej pokusie przeciwstawili. Możemy zrobić tylko jedno, możemy grozić karami. I tu, proszę Panów, musimy się zastanowić, czy mamy i czy będziemy mieli to moralne prawo spokojnie, surowo, bez miłosierdzia i bez serca karać tych, którzy niewątpliwie często staną w bardzo krytycznej, ciężkiej sytuacji. Nie mogę sam sobie na to pytanie odpowiedzieć, ale wiem tylko jedno, i mam to zaufanie do p. Premjera i do p. Ministra Finansów, że w Polsce nie powtórzy się to, czego świadkami byliśmy od wieków i jesteśmy i dziś w wielu innych państwach, że karani bezwzględnie będą najbiedniejsi, a oszczędzani możniejsi. To zaufanie do Panów mamy i tego bezwzględnie od Panów żądać będziemy.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-16.5" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Nie jest to po raz pierwszy, że sięgamy do tego środka, który Panowie nam dzisiaj proponują, do redukcji płac urzędników. Już moi przedmówcy na tej trybunie zwracali uwagę, że najmniejsze pensje muszą być albo zupełnie oszczędzone, albo najmniej redukowane, a redukcje muszą mieć bardzo znaczną progresję. I ja jestem tego zdania, jestem tego zdania tem bardziej, że po dziś dzień nie mogę zapomnieć, że z ostatnią redukcją pensyj urzędniczych fatalnie się zbiegło podwyższenie pensyj urzędników, pozostających na wyższych stanowiskach. Sądzę, że mamy prawo prosić i wymagać od Panów, żeby nietylko ten błąd się nie powtórzył, co jest wykluczone, ale żeby ten błąd, który już wtenczas podkreślaliśmy, był w miarę możności naprawiony.</u> | |
| 153 | + <u xml:id="u-16.6" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Druga sprawa, o której miałem i mam zamiar parę słów powiedzieć, to sprawa niezmiernie dziś w Polsce popularna: kwestja walki z kartelami, walki ze sztywnemi cenami przemysłowemi. Jest to rzecz, którą powtarzają dziś w Polsce wszyscy. Powtarzają to publicyści na łamach pism opozycyjnych, mówią to publicyści na łamach pism prorządowych, powtarzają to rolnicy mali i wielcy i dlatego uważam, że jest potrzebne, żeby pewne rzeczy tu sprecyzować. Mam bowiem wrażenie, że niektórzy ludzie w Polsce rzucają to hasło tak bardzo popularne nieświadomie, inni może używają go z zupełną świadomością. Już p. referent w Sejmie wprowadził w to ogólne hasło walki z kartelami pewną rektyfikację, powiedział bowiem p. poseł Miedziński, że kartele jako organizacja przemysłowa mogą być potrzebne, nawet pożądane, ale że chodzi o walkę z cenami kartelowemi. Z tym poglądem można się zgodzić, ale i on, mojem zdaniem, jest niezupełnie ścisły i dlatego pragnę tu dziś przypomnieć, że ceny przemysłowe najważniejszych produktów nie są dziś dyktowane przez sam przemysł, lecz są, były i będą ustalane nietylko w porozumieniu z czynnikami rządowemi, ale pod zupełnie zdecydowanym wpływem Rządu. Jest to rzecz, która się mija z tem, co p. premjer Bartel kiedyś określił rzeczywistą rzeczywistością, jeżeli ktoś w tym kraju myśli, że byłe rządy nie są odpowiedzialne za ceny całego szeregu produktów przemysłowych. P. Minister Skarbu zapowiedział, że sprawy te będą ustalone w dalszym ciągu w porozumieniu z zainteresowanemi przemysłami.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-16.7" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Pragnąłbym, żeby i inne sprawy były załatwione również w porozumieniu z zainteresowanymi ludźmi. Chcę mianowicie mówić o obniżce opłat za mieszkania. Mówi się, że mają być obniżone świadczenia na komorne za najmniejsze mieszkania, w których mieszka najbiedniejsza ludność. I na pozór nic słuszniejszego, jak takie postawienie kwestji. Ale jak wszystkie kwestję natury ekonomicznej i gospodarczej, tak i ta kwestja jest niezmiernie skomplikowana. Najmniejsze bowiem mieszkania znajdują się w domach najmniejszych i należących do również ubogiej warstwy ludności. I tak proste załatwienie kwestji miałoby w rezultacie tę tylko jedną konsekwencję, że oszczędziłoby tych, których się nazywa w Polsce mianem bogatych kamieniczników, a którzy są właścicielami wielkich domów o wielkich luksusowych mieszkaniach. Ci ludzie wcale nie byliby pociągnięci do świadczeń, a naodwrót tak przeprowadzona ingerencja Państwa trafiłaby tylko w ludzi, którzy są sami zrujnowani, których domy się walą, którzy nie mają wystarczających środków na remont tych domów. A więc mielibyśmy znowu raz jeszcze w życiu do czynienia z pewną ustawą, z pewnym dekretem, któryby był tylko wielką niesprawiedliwością.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-16.8" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Mam, jak i Panowie wszyscy, zaufanie i do p. Premjera, i do p. Ministra Skarbu i do wszystkich ich kolegów, że te i podobne sprawy, których poruszenie z tej trybuny zaprowadziłoby mię może zbyt daleko, będą wzięte z wielką sumiennością i z wielką troskliwością pod uwagę.</u> | |
| 156 | 156 | <u xml:id="u-16.9" who="#komentarz">(Oklaski,)</u> |
| 157 | 157 | </div> |
| 158 | 158 | <div xml:id="div-17"> |
| 159 | - <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Zbierski.</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-17.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Zbierski.</u> | |
| 160 | 160 | </div> |
| 161 | 161 | <div xml:id="div-18"> |
| 162 | - <u xml:id="u-18.0" who="#SZbierski">Wysoki Senacie! P. Premjer Kościałkowski w swem przemówieniu na komisji sejmowej w dniu 25 października zaznaczył, że właściwie Rząd i Izby Ustawodawcze nie są dwiema stronami, lecz stanowią jedną całość, która ma jedno zadanie do spełnienia, chociaż na innych odcinkach. I zdaje mi się, że dzisiejsza rozprawa nad projektem ustawy o pełnomocnictwach w tem nastawieniu i w tem świetle powinna się potoczyć, bo stoję na tem stanowisku, że zarówno Rząd, jak i parlament stanowią w tej chwili jedną zwartą szturmową grupę, która stoi na froncie walki z deficytem, która walczy o aktywizację życia gospodarczego, która walczy z biernością społeczeństwa. I to byłoby jedno kryterjum, które chciałbym przeprowadzić w swoich wywodach, a drugie kryterjum, jakie mi przyświeca, to będzie to, że przecież jedyną podstawą, na której możemy rozważać wszelkie projekty ustaw, a więc i ustawę o pełnomocnictwach, jest racja stanu, dobro i honor Państwa naszego.</u> | |
| 163 | - <u xml:id="u-18.1" who="#SZbierski">Oświadczenie p. Premjera Kościałkowskiego z dnia 14 października, w którem mówił wyraźnie o współpracy ze społeczeństwem, o harmonji między społeczeństwem a Rządem, o równowadze budżetu i aktywizacji życia gospodarczego, o otwarciu dróg nowych dla młodego pokolenia, które się dusi wskutek zamknięcia wszelkich dróg do pracy, expose p. Premjera, złożone na plenum Sejmu w dniu 24 października i przemówienie p. Wicepremjera Kwiatkowskiego z dnia 25 października na komisji sejmowej, to wszystko razem wytworzyło w społeczeństwie szczególne nastawienie, szczególny nastrój oczekiwania, a równocześnie ożywienie tej myśli, że Rząd swoje zapowiedzi zrealizuje konsekwentnie do końca. Ożywiony nadzieją, pomimo ciemnych chmur jesiennych, horyzont życia polskiego rozjaśnił się, a bezpośrednia łączność ze społeczeństwem wykazuje, że posiada ono nietylko zaufanie do p. Premjera i wszystkich członków Rządu, lecz także głęboką wiarę, i to stanowi wielki kapitał moralny. Wyrażam przekonanie, że Rząd kapitał ten zużytkuje w należyty sposób, że go powiększy, że społeczeństwa nie zawiedzie, bo społeczeństwo gotowe jest poprzeć wszelkie usiłowania Rządu, które pójdą po drodze aktywizacji życia gospodarczego i usunięcia deficytu.</u> | |
| 164 | - <u xml:id="u-18.2" who="#SZbierski">Zaledwie Izby parlamentarne zebrały się po nowych wyborach, Rząd przyszedł z projektem ustawy o wydawaniu dekretów. Art. 55 ustawy konstytucyjnej w punkcie 2 głosi, że Prezydent Rzeczypospolitej ma prawo w czasie, gdy Sejm, a więc i Senat są rozwiązane, wydawać w razie konieczności państwowej dekrety w zakresie ustawodawstwa państwowego, z wyjątkiem, jak mówi punkt d), nakładania podatków. Dzisiaj sytuację mamy taką, że Izby Ustawodawcze nie są rozwiązane, więc nakładanie podatków należy do uprawnień Izb Ustawodawczych. Nowa Konstytucja obowiązująca wyraźnie mówi o rozgraniczeniu kompetencji Rządu i Izb Ustawodawczych, Konstytucja, która była tworzona pod auspicjami naszego Wielkiego Wodza, który wypowiedział się wyraźnie o podziale pracy równoważnych organów państwowych, Prezydenta, Rządu i Izb Ustawodawczych, w sposób następujący: „jeśli więc chodzi o naprawę Konstytucji, to uderzyć należy nie gdzieindziej, jak w wyszukanie klucza podziału pracy tak, aby każda z tych sprężyn mogła swobodnie działać do przeznaczonej jej dziedziny”. Trudno dzisiaj odpowiedzieć na to pytanie, czy Konstytucja spełnia to wymaganie, z tego względu, że Konstytucja, jako nowa ustawa, nie ma jeszcze próby życia, nie przeszła jeszcze przez ogień faktów, a przecież prawo tworzy się przez tradycję, artykuły mają odbicie swoje w faktach, wytwarzających prawo.</u> | |
| 165 | - <u xml:id="u-18.3" who="#SZbierski">Co oznaczają pełnomocnictwa? Pełnomocnictwa oznaczają nietylko zrzeczenie się praw, ale co jest ważniejsze, również zrzeczenie się obowiązków na rzecz czynnika rządowego przez Izby Ustawodawcze. Jeżeli Rząd, do którego i społeczeństwo i Izby parlamentarne niewątpliwie mają pełne zaufanie, przychodzi z projektem ustawy o pełnomocnictwach, to musiały zaistnieć wyjątkowe okoliczności. P. Premjer w przemówieniu z 24 października i p. Wicepremjer w przemówieniu z 25 października określili potrzebę pełnomocnictw jako konieczność państwową. Do konieczności państwowych zwykliśmy zaliczać dwie rzeczy: obronę kraju i prestiż Państwa nazewnątrz, na forum międzynarodowem, niewątpliwie także obecna sytuacja finansowa i gospodarcza naszego Państwa stanowi laką konieczność i są podstawy do tego, żeby konieczność ta zajęła miejsce obok tych dwóch konieczności, które nie podlegają dyskusji. P.</u> | |
| 166 | - <u xml:id="u-18.4" who="#SZbierski">Wicepremjer określił sytuację gospodarczą jako najcięższą od chwili zorganizowania zrębów administracji państwowej. W swojem przemowieniu przez radjo zaznaczył, że posiadamy poważne pasywa nietylko w dziedzinie gospodarczej i finansowej, ale również i w dziedzinie oświaty i stanu moralnego społeczeństwa. O katastrofalnym stanie szkolnictwa będziemy mówili przy innej okazji na sesji zwyczajnej budżetowej. Niewątpliwie wszyscy, którzy mają ścisłą łączność z terenem, wiedzą o tem dobrze, że Polska na polu gospodarczem i nietylko na polu gospodarczem, ale i kulturalnem cofa się w szybkiem tempie, a deficyt za pierwsze 6 miesięcy, wynoszący 168 miljonów zł, stanowi poważne niebezpieczeństwo dla całej naszej gospodarki nietylko państwowej, ale i publicznej i prywatnej. I nasuwa się pytanie, jakie należy zastosować środki, żeby istotnie nietylko zrównoważyć budżet, ale uaktywnić życie gospodarcze.</u> | |
| 167 | - <u xml:id="u-18.5" who="#SZbierski">Rozumiem dobrze, że Rząd w swym programie wysuwa cięcie tego rodzaju, jak obniżenie uposażeń pracowników od 7 do 20% w postaci podatku nadzwyczajnego. Świat pracy niejednokrotnie składał dowody swej ofiarności, rozumiał doskonale potrzeby Państwa i cenił zawsze wysoko dobro i interes Polski, gotów jest ponieść i tę ofiarę, bo tego wymaga chwila, tem bardziej, że sytuacja dzisiejsza jest taka, iż wyboru środków niema. I nasuwa się tylko pytanie, czy istotnie najpierw należy zaczynać od obniżenia uposażeń, czy nie odwrotnie należałoby może najpierw obniżyć koszta utrzymania, a później wprowadzić podatek. Jeżeli Rząd przychodzi z tem cięciem obniżenia uposażeń pracowników, to rozumiem to w ten sposób, że jest, że tak powiem, pięć minut przed dwunastą i gwałtownie musi być w tempie niezwykle szybkiem jeżeli nie całkowicie zrównoważony budżet, to przynajmniej w 9/10, tem bardziej, że wprowadzenie podatku nadzwyczajnego, równającego się w praktyce obniżeniu zarobków, zmniejszy konsumcję przedewszystkiem artykułów masowego spożycia.</u> | |
| 168 | - <u xml:id="u-18.6" who="#SZbierski">Od dnia 1 lutego 1934 r. pracownicy państwowi nie płacą podatku dochodowego, ponieważ podatek ten zawiera się już w obniżonej sumie efektywnej. Z punktu widzenia moralnego stosunku obywatela do państwa wygląda to dziwnie, że obywatel nie płaci podatku od dochodu. Przecież nie ulega wątpliwości, że niezależnie od pobieranego dochodu, czy w gotówce, czy in natura, każdy obywatel powinien podatek płacić. Zdaje mi się, że najmniejszy nawet dochód, niezależnie od stopnia swej wysokości, powinien być obłożony podatkiem, takim, któryby był możliwy do zapłacenia. I przypuszczam, że w sesji zwyczajnej będzie można poruszyć sprawę obłożenia podatkiem wszelkich dochodów, nawet najmniejszych tak, aby obywatela związać z Państwem w postaci tego obowiązku, iżby ta wkładka obywatela w kasie państwowej była, choćby się ona równała paru złotym rocznie.</u> | |
| 169 | - <u xml:id="u-18.7" who="#SZbierski">Podatek powinni płacić wszyscy obywatele, nawet służba domowa w postaci paru złotych. Chodzi tylko o to, ażeby móc płacić ten podatek. I tu zasadniczem zagadnieniem są koszta utrzymania, obniżenie kosztów utrzymania. A więc nasuwa się zagadnienie opanowania cen. Przecież gdy niedawno lekko drgnęły zwyżkowo ceny hurtowe płodów rolnych, to koszta utrzymania podskoczyły natychmiast o 7%. Jest to sygnał i przestroga poważna z tego względu, że zwyżka płodów rolnych bardzo często nie idzie do kieszeni rolnika, lecz do kieszeni pośrednictwa we wszelkiej postaci. Przecież wskaźnik cen hurtowych produktów rolnych, który w roku 1928 wynosił 100, spadł w r. 1935 do 35, gdy wskaźnik cen żywności które płaci konsument, spadł tylko do 48. Widzimy, że wszelkie straty rolników są równocześnie zyskami pośrednictwa. Zachodzi więc wielka rozpiętość między cenami jakie otrzymuje rolnik, a jakie płaci konsument. Tutaj niewątpliwie nasuwa się zagadnienie opanowania przez odpowiedni aparat pośrednictwa tak, ażeby przy podniesieniu cen płodów rolnych, które są jeszcze niewystarczające do opłacalności gospodarstw, ten aparat pośrednictwo to opanował i skierował podniesienie cen płodów rolnych na drogę zdrową.</u> | |
| 170 | - <u xml:id="u-18.8" who="#SZbierski">Pan Wicepremjer Kwiatkowski słusznie powiedział w swem przemówieniu na komisji sejmowej, że każda inicjatywa prywatna, każde przedsiębiorstwo powinno mieć godziwy zysk. Dziś rolnicy gospodarują z deficytem, ze strata mi, to co się określa, że gospodarstwo rolne nie ma opłacalności. Wobec tej wielkiej rozpiętości między cenami produktów rolnych a temi cenami, jakie płaci konsument, ta wielka rozpiętość niewątpliwie pozwoli na podniesienie cen pro duktów rolnych bez podniesienia cen żywności w miastach. To podniesienie cen byłoby niewątpliwie poważnym środkiem podniesienia konsumcji wsi, a przez to wzmożenia wszelkiej innej produkcji przemysłowej i silnym środkiem zwalczania kryzysu i bezrobocia, jakie się objawia nietylko w miastach, ale i po wsiach.</u> | |
| 171 | - <u xml:id="u-18.9" who="#SZbierski">Jak jedną z zapór jest pośrednictwo, tak drugą wielką zaporą w naszem życiu gospodarczem będą kartele. Przecież w Państwie naszem niemal wszystkie dziedziny przemysłu są skartelizowane. Ceny kartelowe sztywne, nienaruszalne stanowią poważny hamulec dla całej ludności, i dla rolnictwa i dla całej ludności miejskiej, i są objawem niezwykle ujemnym w naszem życiu gospodarczem. Zdaje mi się, że Rząd ma wszelkie podstawy do tego, aby przy ostrożnem postępowaniu silnie uderzyć w kartele przez ich rozwiązanie, bo przykład rozwiązania kartelu cementowego jest najlepszym dowodem dodatnich skutków, które się objawiały w życiu gospodarczem. Przecież wtedy po rozwiązaniu kartelu cementowego w październiku 1933 roku cena tego produktu spadła do 1/3, produkcja wzrosła dwukrotnie, bezrobocie w tym przemyśle zmalało, a równocześnie konsumcja cementu wzrosła, szczególniej na wsi. Przykład ten świadczy o tem, ze rozwiązanie karteli byłoby poprostu dodatnim przewrotem w naszem życiu gospodarczem, ze to wzmogłoby konsumcję wsi i uaktywniło nasze życie gospodarcze. Niektórzy mówią, że kartele to wykwit produkcji przemysłowej, ustroju przemysłowego, organizacji. Mnie się zdaje, że kartele są tym kwiatem, którego zapach i barwa jest zabójcza dla społeczeństwa i całego życia. I całe społeczeńswo oczekuje decyzji Rządu, oczekuje rozwiązania karteli.</u> | |
| 172 | - <u xml:id="u-18.10" who="#SZbierski">Występuje inna jeszcze zapora w przeprowadzeniu programu rządowego, mianowicie sprawa obniżki czynszu mieszkaniowego. Wysokość czynszu, to duża pozycja w budżecie pracownika miejskiego, prywatnego i państwowego, czynsz stanowi jakie 25%, 30% nieraz i więcej całego budżetu. Zdaje mi się, że sprawę obniżenia czynszu należałoby przeprowadzić szybko i powszechnie, tem bardziej, że zjazd właścicieli nieruchomości, który się odbył dnia 3 listopada, zajął wyraźne stanowisko przeciw obniżce czynszów i wystąpił jako zorganizowana zapora na drodze realizacji programu rządowego.</u> | |
| 173 | - <u xml:id="u-18.11" who="#SZbierski">Sądzę, że pod względem umocnienia psychicznego dla szerokich mas pracowniczych byłoby rzeczą niezmiernie dodatnią, gdyby Rząd skreślił, czy zredukował nadmierne fundusze dyspozycyjne, dodatki funkcyjne zbyt wysokie i obniżył uposażenie od czwartej grupy wzwyż.</u> | |
| 174 | - <u xml:id="u-18.12" who="#SZbierski">W tej trudnej sytuacji, w jakiej znalazło się społeczeństwo, niewątpliwie najważniejszą rzeczą będzie to, jak się będzie kształtował stosunek obywatela do Państwa. Te nadzieje, ta wiara, jaka wyraźnie występuje w społeczeństwie do Rządu, do jego programów, stanowią poważny kapitał. Ale równocześnie niejednokrotnie słyszy się pytanie, czy aby te zapowiedzi zostaną zrealizowane, czy program ten zostanie przeprowadzony całkowicie i szybko. Chodzi o to, aby nie dopuścić do apatji, jaka niejednokrotnie wkrada się w takich chwilach, kiedy ten czy inny obywatel mówi: Niech się dzieje co chce, i biernie będzie oczekiwał dalszych wypadków. Zdaje mi się, że to byłoby największem niebezpieczeństwem dla całej naszej przyszłości, gdyby obywatel nie chciał być czynny, nie chciał brać udziału w pracy państwowej i usuwał się całkowicie od odpowiedzialności, jaka na każdego obywatela spada. Dlatego program Rządu musi być przeprowadzony bez kompromisu, z całą bezwzględnością; wtedy ta wiara w społeczeństwie zostanie umocniona, wtedy ten obywatel zostanie niewątpliwie ściśle z Państwem związany. Zadaniem tych wszystkich, którzy przebywają w społeczeństwie, którzy bezpośrednio z niem się stykają, w tej trudnej sytuacji będzie, ażeby społeczeństwo bez sarkań, w ciszy i skupieniu niosło ofiary, jakie są konieczne dla uzdrowienia naszego życia gospodarczego i usunięcia deficytu.</u> | |
| 175 | - <u xml:id="u-18.13" who="#SZbierski">Przecież mamy podstawy do tego, aby tę wiarę budować na tem, że Rząd, który wystąpił z programem twardym i jasnym, równocześnie reprezentuje samodzielną polską politykę finansową, opartą o własne siły i stoi czujnie na straży nienaruszalności waluty, która u nas trzyma się mocno, choć w innych państwach się załamywała. Przecież społeczeństwo realizowało pożyczki wewnętrzne. W społeczeństwie wytworzyła się ta wiara, że sami możemy sobie pomóc i że pomóc sobie musimy i poradzimy. I tego nauczył społeczeństwo nasz Komendant: wiary we własne siły. I choć dzisiaj jesteśmy w odwrocie, jednak mamy pójść do ofenzywy i zwycięstwa, a wierząc obecnemu Rządowi i głęboko mu ufając, wierzę w to zwycięstwo na polu naszego życia gospodarczego i finansowego. Z całą świadomością i w głębokiem przekonaniu, że spełniam swój obowiązek państwowy i obywatelski, będę głosował za pełnomocnictwami.</u> | |
| 162 | + <u xml:id="u-18.0" who="#DominikZbierski">Wysoki Senacie! P. Premjer Kościałkowski w swem przemówieniu na komisji sejmowej w dniu 25 października zaznaczył, że właściwie Rząd i Izby Ustawodawcze nie są dwiema stronami, lecz stanowią jedną całość, która ma jedno zadanie do spełnienia, chociaż na innych odcinkach. I zdaje mi się, że dzisiejsza rozprawa nad projektem ustawy o pełnomocnictwach w tem nastawieniu i w tem świetle powinna się potoczyć, bo stoję na tem stanowisku, że zarówno Rząd, jak i parlament stanowią w tej chwili jedną zwartą szturmową grupę, która stoi na froncie walki z deficytem, która walczy o aktywizację życia gospodarczego, która walczy z biernością społeczeństwa. I to byłoby jedno kryterjum, które chciałbym przeprowadzić w swoich wywodach, a drugie kryterjum, jakie mi przyświeca, to będzie to, że przecież jedyną podstawą, na której możemy rozważać wszelkie projekty ustaw, a więc i ustawę o pełnomocnictwach, jest racja stanu, dobro i honor Państwa naszego.</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-18.1" who="#DominikZbierski">Oświadczenie p. Premjera Kościałkowskiego z dnia 14 października, w którem mówił wyraźnie o współpracy ze społeczeństwem, o harmonji między społeczeństwem a Rządem, o równowadze budżetu i aktywizacji życia gospodarczego, o otwarciu dróg nowych dla młodego pokolenia, które się dusi wskutek zamknięcia wszelkich dróg do pracy, expose p. Premjera, złożone na plenum Sejmu w dniu 24 października i przemówienie p. Wicepremjera Kwiatkowskiego z dnia 25 października na komisji sejmowej, to wszystko razem wytworzyło w społeczeństwie szczególne nastawienie, szczególny nastrój oczekiwania, a równocześnie ożywienie tej myśli, że Rząd swoje zapowiedzi zrealizuje konsekwentnie do końca. Ożywiony nadzieją, pomimo ciemnych chmur jesiennych, horyzont życia polskiego rozjaśnił się, a bezpośrednia łączność ze społeczeństwem wykazuje, że posiada ono nietylko zaufanie do p. Premjera i wszystkich członków Rządu, lecz także głęboką wiarę, i to stanowi wielki kapitał moralny. Wyrażam przekonanie, że Rząd kapitał ten zużytkuje w należyty sposób, że go powiększy, że społeczeństwa nie zawiedzie, bo społeczeństwo gotowe jest poprzeć wszelkie usiłowania Rządu, które pójdą po drodze aktywizacji życia gospodarczego i usunięcia deficytu.</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-18.2" who="#DominikZbierski">Zaledwie Izby parlamentarne zebrały się po nowych wyborach, Rząd przyszedł z projektem ustawy o wydawaniu dekretów. Art. 55 ustawy konstytucyjnej w punkcie 2 głosi, że Prezydent Rzeczypospolitej ma prawo w czasie, gdy Sejm, a więc i Senat są rozwiązane, wydawać w razie konieczności państwowej dekrety w zakresie ustawodawstwa państwowego, z wyjątkiem, jak mówi punkt d), nakładania podatków. Dzisiaj sytuację mamy taką, że Izby Ustawodawcze nie są rozwiązane, więc nakładanie podatków należy do uprawnień Izb Ustawodawczych. Nowa Konstytucja obowiązująca wyraźnie mówi o rozgraniczeniu kompetencji Rządu i Izb Ustawodawczych, Konstytucja, która była tworzona pod auspicjami naszego Wielkiego Wodza, który wypowiedział się wyraźnie o podziale pracy równoważnych organów państwowych, Prezydenta, Rządu i Izb Ustawodawczych, w sposób następujący: „jeśli więc chodzi o naprawę Konstytucji, to uderzyć należy nie gdzieindziej, jak w wyszukanie klucza podziału pracy tak, aby każda z tych sprężyn mogła swobodnie działać do przeznaczonej jej dziedziny”. Trudno dzisiaj odpowiedzieć na to pytanie, czy Konstytucja spełnia to wymaganie, z tego względu, że Konstytucja, jako nowa ustawa, nie ma jeszcze próby życia, nie przeszła jeszcze przez ogień faktów, a przecież prawo tworzy się przez tradycję, artykuły mają odbicie swoje w faktach, wytwarzających prawo.</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-18.3" who="#DominikZbierski">Co oznaczają pełnomocnictwa? Pełnomocnictwa oznaczają nietylko zrzeczenie się praw, ale co jest ważniejsze, również zrzeczenie się obowiązków na rzecz czynnika rządowego przez Izby Ustawodawcze. Jeżeli Rząd, do którego i społeczeństwo i Izby parlamentarne niewątpliwie mają pełne zaufanie, przychodzi z projektem ustawy o pełnomocnictwach, to musiały zaistnieć wyjątkowe okoliczności. P. Premjer w przemówieniu z 24 października i p. Wicepremjer w przemówieniu z 25 października określili potrzebę pełnomocnictw jako konieczność państwową. Do konieczności państwowych zwykliśmy zaliczać dwie rzeczy: obronę kraju i prestiż Państwa nazewnątrz, na forum międzynarodowem, niewątpliwie także obecna sytuacja finansowa i gospodarcza naszego Państwa stanowi laką konieczność i są podstawy do tego, żeby konieczność ta zajęła miejsce obok tych dwóch konieczności, które nie podlegają dyskusji. P.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-18.4" who="#DominikZbierski">Wicepremjer określił sytuację gospodarczą jako najcięższą od chwili zorganizowania zrębów administracji państwowej. W swojem przemowieniu przez radjo zaznaczył, że posiadamy poważne pasywa nietylko w dziedzinie gospodarczej i finansowej, ale również i w dziedzinie oświaty i stanu moralnego społeczeństwa. O katastrofalnym stanie szkolnictwa będziemy mówili przy innej okazji na sesji zwyczajnej budżetowej. Niewątpliwie wszyscy, którzy mają ścisłą łączność z terenem, wiedzą o tem dobrze, że Polska na polu gospodarczem i nietylko na polu gospodarczem, ale i kulturalnem cofa się w szybkiem tempie, a deficyt za pierwsze 6 miesięcy, wynoszący 168 miljonów zł, stanowi poważne niebezpieczeństwo dla całej naszej gospodarki nietylko państwowej, ale i publicznej i prywatnej. I nasuwa się pytanie, jakie należy zastosować środki, żeby istotnie nietylko zrównoważyć budżet, ale uaktywnić życie gospodarcze.</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-18.5" who="#DominikZbierski">Rozumiem dobrze, że Rząd w swym programie wysuwa cięcie tego rodzaju, jak obniżenie uposażeń pracowników od 7 do 20% w postaci podatku nadzwyczajnego. Świat pracy niejednokrotnie składał dowody swej ofiarności, rozumiał doskonale potrzeby Państwa i cenił zawsze wysoko dobro i interes Polski, gotów jest ponieść i tę ofiarę, bo tego wymaga chwila, tem bardziej, że sytuacja dzisiejsza jest taka, iż wyboru środków niema. I nasuwa się tylko pytanie, czy istotnie najpierw należy zaczynać od obniżenia uposażeń, czy nie odwrotnie należałoby może najpierw obniżyć koszta utrzymania, a później wprowadzić podatek. Jeżeli Rząd przychodzi z tem cięciem obniżenia uposażeń pracowników, to rozumiem to w ten sposób, że jest, że tak powiem, pięć minut przed dwunastą i gwałtownie musi być w tempie niezwykle szybkiem jeżeli nie całkowicie zrównoważony budżet, to przynajmniej w 9/10, tem bardziej, że wprowadzenie podatku nadzwyczajnego, równającego się w praktyce obniżeniu zarobków, zmniejszy konsumcję przedewszystkiem artykułów masowego spożycia.</u> | |
| 168 | + <u xml:id="u-18.6" who="#DominikZbierski">Od dnia 1 lutego 1934 r. pracownicy państwowi nie płacą podatku dochodowego, ponieważ podatek ten zawiera się już w obniżonej sumie efektywnej. Z punktu widzenia moralnego stosunku obywatela do państwa wygląda to dziwnie, że obywatel nie płaci podatku od dochodu. Przecież nie ulega wątpliwości, że niezależnie od pobieranego dochodu, czy w gotówce, czy in natura, każdy obywatel powinien podatek płacić. Zdaje mi się, że najmniejszy nawet dochód, niezależnie od stopnia swej wysokości, powinien być obłożony podatkiem, takim, któryby był możliwy do zapłacenia. I przypuszczam, że w sesji zwyczajnej będzie można poruszyć sprawę obłożenia podatkiem wszelkich dochodów, nawet najmniejszych tak, aby obywatela związać z Państwem w postaci tego obowiązku, iżby ta wkładka obywatela w kasie państwowej była, choćby się ona równała paru złotym rocznie.</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-18.7" who="#DominikZbierski">Podatek powinni płacić wszyscy obywatele, nawet służba domowa w postaci paru złotych. Chodzi tylko o to, ażeby móc płacić ten podatek. I tu zasadniczem zagadnieniem są koszta utrzymania, obniżenie kosztów utrzymania. A więc nasuwa się zagadnienie opanowania cen. Przecież gdy niedawno lekko drgnęły zwyżkowo ceny hurtowe płodów rolnych, to koszta utrzymania podskoczyły natychmiast o 7%. Jest to sygnał i przestroga poważna z tego względu, że zwyżka płodów rolnych bardzo często nie idzie do kieszeni rolnika, lecz do kieszeni pośrednictwa we wszelkiej postaci. Przecież wskaźnik cen hurtowych produktów rolnych, który w roku 1928 wynosił 100, spadł w r. 1935 do 35, gdy wskaźnik cen żywności które płaci konsument, spadł tylko do 48. Widzimy, że wszelkie straty rolników są równocześnie zyskami pośrednictwa. Zachodzi więc wielka rozpiętość między cenami jakie otrzymuje rolnik, a jakie płaci konsument. Tutaj niewątpliwie nasuwa się zagadnienie opanowania przez odpowiedni aparat pośrednictwa tak, ażeby przy podniesieniu cen płodów rolnych, które są jeszcze niewystarczające do opłacalności gospodarstw, ten aparat pośrednictwo to opanował i skierował podniesienie cen płodów rolnych na drogę zdrową.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-18.8" who="#DominikZbierski">Pan Wicepremjer Kwiatkowski słusznie powiedział w swem przemówieniu na komisji sejmowej, że każda inicjatywa prywatna, każde przedsiębiorstwo powinno mieć godziwy zysk. Dziś rolnicy gospodarują z deficytem, ze strata mi, to co się określa, że gospodarstwo rolne nie ma opłacalności. Wobec tej wielkiej rozpiętości między cenami produktów rolnych a temi cenami, jakie płaci konsument, ta wielka rozpiętość niewątpliwie pozwoli na podniesienie cen pro duktów rolnych bez podniesienia cen żywności w miastach. To podniesienie cen byłoby niewątpliwie poważnym środkiem podniesienia konsumcji wsi, a przez to wzmożenia wszelkiej innej produkcji przemysłowej i silnym środkiem zwalczania kryzysu i bezrobocia, jakie się objawia nietylko w miastach, ale i po wsiach.</u> | |
| 171 | + <u xml:id="u-18.9" who="#DominikZbierski">Jak jedną z zapór jest pośrednictwo, tak drugą wielką zaporą w naszem życiu gospodarczem będą kartele. Przecież w Państwie naszem niemal wszystkie dziedziny przemysłu są skartelizowane. Ceny kartelowe sztywne, nienaruszalne stanowią poważny hamulec dla całej ludności, i dla rolnictwa i dla całej ludności miejskiej, i są objawem niezwykle ujemnym w naszem życiu gospodarczem. Zdaje mi się, że Rząd ma wszelkie podstawy do tego, aby przy ostrożnem postępowaniu silnie uderzyć w kartele przez ich rozwiązanie, bo przykład rozwiązania kartelu cementowego jest najlepszym dowodem dodatnich skutków, które się objawiały w życiu gospodarczem. Przecież wtedy po rozwiązaniu kartelu cementowego w październiku 1933 roku cena tego produktu spadła do 1/3, produkcja wzrosła dwukrotnie, bezrobocie w tym przemyśle zmalało, a równocześnie konsumcja cementu wzrosła, szczególniej na wsi. Przykład ten świadczy o tem, ze rozwiązanie karteli byłoby poprostu dodatnim przewrotem w naszem życiu gospodarczem, ze to wzmogłoby konsumcję wsi i uaktywniło nasze życie gospodarcze. Niektórzy mówią, że kartele to wykwit produkcji przemysłowej, ustroju przemysłowego, organizacji. Mnie się zdaje, że kartele są tym kwiatem, którego zapach i barwa jest zabójcza dla społeczeństwa i całego życia. I całe społeczeńswo oczekuje decyzji Rządu, oczekuje rozwiązania karteli.</u> | |
| 172 | + <u xml:id="u-18.10" who="#DominikZbierski">Występuje inna jeszcze zapora w przeprowadzeniu programu rządowego, mianowicie sprawa obniżki czynszu mieszkaniowego. Wysokość czynszu, to duża pozycja w budżecie pracownika miejskiego, prywatnego i państwowego, czynsz stanowi jakie 25%, 30% nieraz i więcej całego budżetu. Zdaje mi się, że sprawę obniżenia czynszu należałoby przeprowadzić szybko i powszechnie, tem bardziej, że zjazd właścicieli nieruchomości, który się odbył dnia 3 listopada, zajął wyraźne stanowisko przeciw obniżce czynszów i wystąpił jako zorganizowana zapora na drodze realizacji programu rządowego.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-18.11" who="#DominikZbierski">Sądzę, że pod względem umocnienia psychicznego dla szerokich mas pracowniczych byłoby rzeczą niezmiernie dodatnią, gdyby Rząd skreślił, czy zredukował nadmierne fundusze dyspozycyjne, dodatki funkcyjne zbyt wysokie i obniżył uposażenie od czwartej grupy wzwyż.</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-18.12" who="#DominikZbierski">W tej trudnej sytuacji, w jakiej znalazło się społeczeństwo, niewątpliwie najważniejszą rzeczą będzie to, jak się będzie kształtował stosunek obywatela do Państwa. Te nadzieje, ta wiara, jaka wyraźnie występuje w społeczeństwie do Rządu, do jego programów, stanowią poważny kapitał. Ale równocześnie niejednokrotnie słyszy się pytanie, czy aby te zapowiedzi zostaną zrealizowane, czy program ten zostanie przeprowadzony całkowicie i szybko. Chodzi o to, aby nie dopuścić do apatji, jaka niejednokrotnie wkrada się w takich chwilach, kiedy ten czy inny obywatel mówi: Niech się dzieje co chce, i biernie będzie oczekiwał dalszych wypadków. Zdaje mi się, że to byłoby największem niebezpieczeństwem dla całej naszej przyszłości, gdyby obywatel nie chciał być czynny, nie chciał brać udziału w pracy państwowej i usuwał się całkowicie od odpowiedzialności, jaka na każdego obywatela spada. Dlatego program Rządu musi być przeprowadzony bez kompromisu, z całą bezwzględnością; wtedy ta wiara w społeczeństwie zostanie umocniona, wtedy ten obywatel zostanie niewątpliwie ściśle z Państwem związany. Zadaniem tych wszystkich, którzy przebywają w społeczeństwie, którzy bezpośrednio z niem się stykają, w tej trudnej sytuacji będzie, ażeby społeczeństwo bez sarkań, w ciszy i skupieniu niosło ofiary, jakie są konieczne dla uzdrowienia naszego życia gospodarczego i usunięcia deficytu.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-18.13" who="#DominikZbierski">Przecież mamy podstawy do tego, aby tę wiarę budować na tem, że Rząd, który wystąpił z programem twardym i jasnym, równocześnie reprezentuje samodzielną polską politykę finansową, opartą o własne siły i stoi czujnie na straży nienaruszalności waluty, która u nas trzyma się mocno, choć w innych państwach się załamywała. Przecież społeczeństwo realizowało pożyczki wewnętrzne. W społeczeństwie wytworzyła się ta wiara, że sami możemy sobie pomóc i że pomóc sobie musimy i poradzimy. I tego nauczył społeczeństwo nasz Komendant: wiary we własne siły. I choć dzisiaj jesteśmy w odwrocie, jednak mamy pójść do ofenzywy i zwycięstwa, a wierząc obecnemu Rządowi i głęboko mu ufając, wierzę w to zwycięstwo na polu naszego życia gospodarczego i finansowego. Z całą świadomością i w głębokiem przekonaniu, że spełniam swój obowiązek państwowy i obywatelski, będę głosował za pełnomocnictwami.</u> | |
| 176 | 176 | </div> |
| 177 | 177 | <div xml:id="div-19"> |
| 178 | - <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Schorr.</u> | |
| 178 | + <u xml:id="u-19.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Schorr.</u> | |
| 179 | 179 | </div> |
| 180 | 180 | <div xml:id="div-20"> |
| 181 | - <u xml:id="u-20.0" who="#SSchorr">Wysoka Izbo! Rząd zwraca się do ciał ustawodawczych z żądaniem pełnomocnictw, mających na celu zrównoważenie budżetu państwowego, oraz wzmocnienie zrębów gospodarki społecznej. Sytuacja finansowa, jak i ekonomiczna jest zdaniem Rządu taka, że wymaga natychmiastowych, doraźnych środków działania wobec groźnego nasilenia kryzysu gospodarczego, a co zatem idzie, także i zachwiania równowagi budżetowej.</u> | |
| 182 | - <u xml:id="u-20.1" who="#SSchorr">Ufając w dobrą wolę Rządu i podzielając jego ocenę sytuacji gospodarczej kraju, nie możemy odmówić Rządowi pełnomocnictw dekretowych, musimy mu dać możność ratowania zagrożonego bytu ludności i zachwianej pozycji finansowej Państwa. Stoimy bowiem jakby w obliczu konieczności państwowych.</u> | |
| 183 | - <u xml:id="u-20.2" who="#SSchorr">Ze stanowiska potrzeb ludności żydowskiej chcielibyśmy jedynie wysunąć pewne wskazania zasadnicze co do sposobu wykorzystania tych pełnomocnictw, przez Rząd projektowanych.</u> | |
| 184 | - <u xml:id="u-20.3" who="#SSchorr">Najprzód więc uwaga ogólna. My Żydzi, jak zawsze, gotowi jesteśmy do ponoszenia wszelkich ofiar dla Państwa narówni z wszystkimi obywatelami, ale i z drugiej strony chcemy być narówni z nimi traktowani, kiedy chodzi o nasze prawa obywatelskie i osobiste. Nikt nie może zakwestjonować tej oczywistej prawdy, że tam, gdzie chodzi o obowiązki wobec Państwa, nie pozostawaliśmy w niczem nigdy ani o jeden krok za innemi warstwami ludności. Ale też i nikt nie może zaprzeczyć drugiej oczywistej prawdzie, że równość praw ludności żydowskiej, na blankiecie uznana i zagwarantowana, jest w rzeczywistości naszej, powiedzmy powściągliwie, daleka od rzeczywistości. Pragnę na tę stronę naszej sytuacji zwrócić specjalnie uwagę Rządu właśnie w chwili obecnej, gdy nie chodzi o nasze prawa, lecz o nasze obowiązki, o ciężkie obowiązki. Chcę przez to jaknajdobitniej podkreślić nietylko prawny, ale i moralny obowiązek Rządu zwrócenia uwagi na naszą sytuację w Państwie. Bo gdy nie czyni się różnic stanu, gdy chodzi o wysiłek, o obowiązki, o ofiarę, nie wolno też różnie traktować obywateli wówczas, gdy chodzi o ich prawa i o ich byt.</u> | |
| 185 | - <u xml:id="u-20.4" who="#SSchorr">Sytuacja gospodarcza przeszło trzymiljonowej ludności żydowskiej w Polsce przedstawia dziś obraz upadku i ruiny. A ten stan jest wynikiem ogólnej polityki gospodarczej ostatnich lat, która nieraz godziła wprost w najżywotniejsze interesy gospodarcze ludności żydowskiej, zacieśniając coraz bardziej krąg jej swobodnego działania gospodarczego na różnych odcinkach życia. Gdy dodamy do tego fakt, że wrota do stanowisk publicznych pozostają dla nas zamknięte, to mamy całkowity w skrócie obraz sytuacji ludności żydowskiej w obecnej chwili, obraz nader smutny, bo zawarty między Scyllą nadmiernego etatyzmu a Charybdą ekskluzywności urzędowej.</u> | |
| 186 | - <u xml:id="u-20.5" who="#SSchorr">W tym stanie rzeczy pierwszem naszem żądaniem jest uznanie naszych praw do pracy. Chcę stwierdzić wyraźnie i otwarcie, że z zapowiedziami Rządu przyciągnięcia młodzieży do pracy w służbę państwowej łączymy również nadzieję uwzględnienia także w tym zakresie i młodzieży żydowskiej. Jest tej młodzieży wiele, młodzieży zdolnej, młodzieży, która opuszcza wrota wyższych szkół i nie ma wstępu do służby państwowej. Stanie ta młodzież ochoczo do pracy, wniesie do niej poczucie obowiązku, zapał i entuzjazm, ale nie wolno tej młodzieży pomijać, nie wolno jej odmawiać prawa do pracy w tym samym czasie, kiedy od jej rodziców wymaga się spełniania obowiązków i żąda się ponoszenia ofiar. Chciałbym z całą szczerością podkreślić, że spodziewamy się równego traktowania nas przy ustalaniu źródeł ożywienia życia gospodarczego kraju. Z całą lojalnością podporządkujemy się dyrektywom Rządu, zmierzającym do osiągnięcia tego celu, w nadziei jednak, że wśród tych poczynań państwowych nie znajdą się środki, zmierzające do poprawy położenia gospodarczego jednej warstwy społecznej kosztem drugiej. Nie chcemy żadnych przywilejów, ale wolno nam też oczekiwać, że nie doznamy żadnych ograniczeń. Jeżeli Rząd ma naprawdę zamiar wzmocnić zręby życia gospodarczego, to może ten cel osiągnąć przez odetatyzowanie gospodarki narodowej i przez otworzenie możliwości swobodnego współzawodnictwa wszystkim, którzy w rozbudowie tego życia gospodarczego chętnie i ofiarnie chcą uczestniczyć.</u> | |
| 187 | - <u xml:id="u-20.6" who="#SSchorr">Żywimy nadzieję, że Rząd, nie czyniąc w tym względzie różnic między obywatelami jednego kraju, poprze twórczą inicjatywę prywatną, otworzy kredyt dla zdrowych poczynań gospodarczych w dziedzinie handlu, przemysłu, rzemiosła i ułatwi działalność gospodarczą społeczeństwa, obniżając stopę procentową.</u> | |
| 188 | - <u xml:id="u-20.7" who="#SSchorr">Wysoka Izbo! Z ust miarodajnych członków Rządu dowiedzieliśmy się o zamiarze zrównoważenia budżetu Państwa przez obniżenie poborów z kas publicznych i podniesienie podatku dochodowego. Jest rzeczą naturalną i oczywistą, że wprowadzenie tych reform musi pociągnąć za sobą dalsze obniżenie stopy życiowej i zarazem skurczenie się rynku konsumcyjnego. Ażeby tym objawom niepożądanym zapobiec, należałoby równocześnie z obniżeniem płac przeprowadzić obniżkę cen. Akcję jednak tego obniżenia cen rozpocząć należy przedewszystkiem od monopolów i przedsiębiorstw państwowych, aby dalej poprzez związki kartelowe i zakłady użyteczności publicznej akcja ta dotarła wkońcu do indywidualnych warsztatów produkcji przemysłowej. Sądzę też, że projektowa ne reformy oszczędnościowe nie powinny w żadnym razie wkraczać w sferę praw nabytych. Prawa nabyte powinny być w zasadzie uszanowane, bo naruszenie tych praw nietylko krzywdzi jednostki, ale zarazem podważa zaufanie i wiarę w stałość porządku prawnego i jego pewność, jeżeli oszczędności budżetowe wymagają i zmuszają Rząd do sięgnięcia także i w tę dziedzinę, to należy to uczynić raczej w postaci pociągnięcia do nadzwyczajnych ofiar czasowych bez naruszenia jednak zasady praw dobrze nabytych. Można i należy żądać ofiar dla dobra ogółu, ale nie wolno nawet w imię tego dobra wywoływać krzywd. Prawo musi pozostać prawem. Należy baczyć zawsze na to, aby pozostawało ono w zgodzie z wymogami moralności.</u> | |
| 189 | - <u xml:id="u-20.8" who="#SSchorr">Wysoka Izbo! Niech mi też wolno będzie poświęcić kilka słów zagadnieniu administracji państwowej. Słyszeliśmy z ust p. Premjera, że administracja przepojona musi być zasadą sprawiedliwości i równego traktowania wszystkich warstw i obywateli. Byłbym szczęśliwy, gdyby te słowa wsiąknęły przedewszystkiem w umysły niższych stopni administracji państwowej, tych urzędników różnych resortów, z któremi społeczeństwo dzień w dzień styka się twarzą w twarz. Ale z bólem muszę stwierdzić, że w ostatnich tygodniach mnożą się zwłaszcza na prowincji, w małych miasteczkach objawy, zagrażające wprost bezpieczeństwu życia ludności żydowskiej, a organa administracyjne wobec tych potępienia godnych wypadków nie okazują należytej i dostatecznej gorliwości w ich tłumieniu. Oczekujemy tedy ód Rządu energiczne go i stanowczego wkroczenia, ażeby w przyszłości hamować popędy pewnych czynników nieodpowiedzialnych, które na naszych grzbietach pragną, w gruncie rzeczy przeprowadzać rozgrywkę z kimś innym zgoła. Bezpieczeństwo wewnętrzne Państwa wymaga zabezpieczenia wszystkich bez różnicy warstw ludności. Jeżeli ta pewność i nam nie będzie zagwarantowana, nie będzie jej w kraju całym, a bez bezpieczeństwa ludności normalna działalność gospodarcza jest nie do pomyślenia.</u> | |
| 190 | - <u xml:id="u-20.9" who="#SSchorr">Wysoki Senacie! Z zadowoleniem powitać należy tendencję Rządu do zbliżenia się i współpracy ze społeczeństwem. Stara to prawda, że skuteczność rządzenia jest w stopniu o wiele wyższym zależna od poparcia społeczeństwa, aniżeli od najszerszych chociażby prerogatyw władzy wykonawczej. Ścisłe związanie władzy ze społeczeństwem jest rękojmią zarówno dobrych rządów, jak i solidarności samego społeczeństwa. Dlatego obecny apel Rządu do społeczeństwa nie powinien mieć charakteru przemijającego, nie powinien być tylko chwilowem szukaniem poparcia ogółu w ciężkiej chwili, w której zachodzi potrzeba złożenia ofiar przez wszystkich na rzecz Państwa. Łączność Państwa ze społeczeństwem powinna być trwała, zawsze jednaka zarówno w smutku, jak i w radości, tak samo w chwilach ciężkich, jak i w okresie rozkwitu i stanu normalnego. Apel Rządu do społeczeństwa będzie niewątpliwie wysłuchany o tyle, o ile znajdzie też echo wołanie społeczeństwa do Rządu. Wśród tych głosów społeczeństwa niechaj nie będzie też pominięty głos 3-miljonowej znękanej ludności żydowskiej.</u> | |
| 191 | - <u xml:id="u-20.10" who="#SSchorr">Z tego, co powiedziałem, wynika, że zawierzając dobrej woli Rządu, nie odnosimy się negatywnie do udzielenia mu pełnomocnictw, których się domaga, sądzimy jednak, że tym pełnomocnictwom winna towarzyszyć również wola Izb Ustawodawczych, wyrażająca kierunek, w jakim pełnomocnictwa te mają być wykorzystane.</u> | |
| 192 | - <u xml:id="u-20.11" who="#SSchorr">W konkluzji swego przemówienia, zgodnie zresztą z tenorem przemówienia p. referenta, pozwalam sobie zwrócić się do Rządu z gorącym apelem o przestrzeganie w mających się wydać dekretach finansowych i gospodarczych w całej pełni następujących zasad: 1) zasady równości wszystkich obywateli w obliczu prawa, 2) zasady równomiernego rozłożenia ciężarów na wszystkie warstwy społeczne stosownie do ich położenia gospodarczego i siły gospodarczej i wreszcie 3) zasady uszanowania praw dobrze nabytych.</u> | |
| 181 | + <u xml:id="u-20.0" who="#MojżeszSchorr">Wysoka Izbo! Rząd zwraca się do ciał ustawodawczych z żądaniem pełnomocnictw, mających na celu zrównoważenie budżetu państwowego, oraz wzmocnienie zrębów gospodarki społecznej. Sytuacja finansowa, jak i ekonomiczna jest zdaniem Rządu taka, że wymaga natychmiastowych, doraźnych środków działania wobec groźnego nasilenia kryzysu gospodarczego, a co zatem idzie, także i zachwiania równowagi budżetowej.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-20.1" who="#MojżeszSchorr">Ufając w dobrą wolę Rządu i podzielając jego ocenę sytuacji gospodarczej kraju, nie możemy odmówić Rządowi pełnomocnictw dekretowych, musimy mu dać możność ratowania zagrożonego bytu ludności i zachwianej pozycji finansowej Państwa. Stoimy bowiem jakby w obliczu konieczności państwowych.</u> | |
| 183 | + <u xml:id="u-20.2" who="#MojżeszSchorr">Ze stanowiska potrzeb ludności żydowskiej chcielibyśmy jedynie wysunąć pewne wskazania zasadnicze co do sposobu wykorzystania tych pełnomocnictw, przez Rząd projektowanych.</u> | |
| 184 | + <u xml:id="u-20.3" who="#MojżeszSchorr">Najprzód więc uwaga ogólna. My Żydzi, jak zawsze, gotowi jesteśmy do ponoszenia wszelkich ofiar dla Państwa narówni z wszystkimi obywatelami, ale i z drugiej strony chcemy być narówni z nimi traktowani, kiedy chodzi o nasze prawa obywatelskie i osobiste. Nikt nie może zakwestjonować tej oczywistej prawdy, że tam, gdzie chodzi o obowiązki wobec Państwa, nie pozostawaliśmy w niczem nigdy ani o jeden krok za innemi warstwami ludności. Ale też i nikt nie może zaprzeczyć drugiej oczywistej prawdzie, że równość praw ludności żydowskiej, na blankiecie uznana i zagwarantowana, jest w rzeczywistości naszej, powiedzmy powściągliwie, daleka od rzeczywistości. Pragnę na tę stronę naszej sytuacji zwrócić specjalnie uwagę Rządu właśnie w chwili obecnej, gdy nie chodzi o nasze prawa, lecz o nasze obowiązki, o ciężkie obowiązki. Chcę przez to jaknajdobitniej podkreślić nietylko prawny, ale i moralny obowiązek Rządu zwrócenia uwagi na naszą sytuację w Państwie. Bo gdy nie czyni się różnic stanu, gdy chodzi o wysiłek, o obowiązki, o ofiarę, nie wolno też różnie traktować obywateli wówczas, gdy chodzi o ich prawa i o ich byt.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-20.4" who="#MojżeszSchorr">Sytuacja gospodarcza przeszło trzymiljonowej ludności żydowskiej w Polsce przedstawia dziś obraz upadku i ruiny. A ten stan jest wynikiem ogólnej polityki gospodarczej ostatnich lat, która nieraz godziła wprost w najżywotniejsze interesy gospodarcze ludności żydowskiej, zacieśniając coraz bardziej krąg jej swobodnego działania gospodarczego na różnych odcinkach życia. Gdy dodamy do tego fakt, że wrota do stanowisk publicznych pozostają dla nas zamknięte, to mamy całkowity w skrócie obraz sytuacji ludności żydowskiej w obecnej chwili, obraz nader smutny, bo zawarty między Scyllą nadmiernego etatyzmu a Charybdą ekskluzywności urzędowej.</u> | |
| 186 | + <u xml:id="u-20.5" who="#MojżeszSchorr">W tym stanie rzeczy pierwszem naszem żądaniem jest uznanie naszych praw do pracy. Chcę stwierdzić wyraźnie i otwarcie, że z zapowiedziami Rządu przyciągnięcia młodzieży do pracy w służbę państwowej łączymy również nadzieję uwzględnienia także w tym zakresie i młodzieży żydowskiej. Jest tej młodzieży wiele, młodzieży zdolnej, młodzieży, która opuszcza wrota wyższych szkół i nie ma wstępu do służby państwowej. Stanie ta młodzież ochoczo do pracy, wniesie do niej poczucie obowiązku, zapał i entuzjazm, ale nie wolno tej młodzieży pomijać, nie wolno jej odmawiać prawa do pracy w tym samym czasie, kiedy od jej rodziców wymaga się spełniania obowiązków i żąda się ponoszenia ofiar. Chciałbym z całą szczerością podkreślić, że spodziewamy się równego traktowania nas przy ustalaniu źródeł ożywienia życia gospodarczego kraju. Z całą lojalnością podporządkujemy się dyrektywom Rządu, zmierzającym do osiągnięcia tego celu, w nadziei jednak, że wśród tych poczynań państwowych nie znajdą się środki, zmierzające do poprawy położenia gospodarczego jednej warstwy społecznej kosztem drugiej. Nie chcemy żadnych przywilejów, ale wolno nam też oczekiwać, że nie doznamy żadnych ograniczeń. Jeżeli Rząd ma naprawdę zamiar wzmocnić zręby życia gospodarczego, to może ten cel osiągnąć przez odetatyzowanie gospodarki narodowej i przez otworzenie możliwości swobodnego współzawodnictwa wszystkim, którzy w rozbudowie tego życia gospodarczego chętnie i ofiarnie chcą uczestniczyć.</u> | |
| 187 | + <u xml:id="u-20.6" who="#MojżeszSchorr">Żywimy nadzieję, że Rząd, nie czyniąc w tym względzie różnic między obywatelami jednego kraju, poprze twórczą inicjatywę prywatną, otworzy kredyt dla zdrowych poczynań gospodarczych w dziedzinie handlu, przemysłu, rzemiosła i ułatwi działalność gospodarczą społeczeństwa, obniżając stopę procentową.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-20.7" who="#MojżeszSchorr">Wysoka Izbo! Z ust miarodajnych członków Rządu dowiedzieliśmy się o zamiarze zrównoważenia budżetu Państwa przez obniżenie poborów z kas publicznych i podniesienie podatku dochodowego. Jest rzeczą naturalną i oczywistą, że wprowadzenie tych reform musi pociągnąć za sobą dalsze obniżenie stopy życiowej i zarazem skurczenie się rynku konsumcyjnego. Ażeby tym objawom niepożądanym zapobiec, należałoby równocześnie z obniżeniem płac przeprowadzić obniżkę cen. Akcję jednak tego obniżenia cen rozpocząć należy przedewszystkiem od monopolów i przedsiębiorstw państwowych, aby dalej poprzez związki kartelowe i zakłady użyteczności publicznej akcja ta dotarła wkońcu do indywidualnych warsztatów produkcji przemysłowej. Sądzę też, że projektowa ne reformy oszczędnościowe nie powinny w żadnym razie wkraczać w sferę praw nabytych. Prawa nabyte powinny być w zasadzie uszanowane, bo naruszenie tych praw nietylko krzywdzi jednostki, ale zarazem podważa zaufanie i wiarę w stałość porządku prawnego i jego pewność, jeżeli oszczędności budżetowe wymagają i zmuszają Rząd do sięgnięcia także i w tę dziedzinę, to należy to uczynić raczej w postaci pociągnięcia do nadzwyczajnych ofiar czasowych bez naruszenia jednak zasady praw dobrze nabytych. Można i należy żądać ofiar dla dobra ogółu, ale nie wolno nawet w imię tego dobra wywoływać krzywd. Prawo musi pozostać prawem. Należy baczyć zawsze na to, aby pozostawało ono w zgodzie z wymogami moralności.</u> | |
| 189 | + <u xml:id="u-20.8" who="#MojżeszSchorr">Wysoka Izbo! Niech mi też wolno będzie poświęcić kilka słów zagadnieniu administracji państwowej. Słyszeliśmy z ust p. Premjera, że administracja przepojona musi być zasadą sprawiedliwości i równego traktowania wszystkich warstw i obywateli. Byłbym szczęśliwy, gdyby te słowa wsiąknęły przedewszystkiem w umysły niższych stopni administracji państwowej, tych urzędników różnych resortów, z któremi społeczeństwo dzień w dzień styka się twarzą w twarz. Ale z bólem muszę stwierdzić, że w ostatnich tygodniach mnożą się zwłaszcza na prowincji, w małych miasteczkach objawy, zagrażające wprost bezpieczeństwu życia ludności żydowskiej, a organa administracyjne wobec tych potępienia godnych wypadków nie okazują należytej i dostatecznej gorliwości w ich tłumieniu. Oczekujemy tedy ód Rządu energiczne go i stanowczego wkroczenia, ażeby w przyszłości hamować popędy pewnych czynników nieodpowiedzialnych, które na naszych grzbietach pragną, w gruncie rzeczy przeprowadzać rozgrywkę z kimś innym zgoła. Bezpieczeństwo wewnętrzne Państwa wymaga zabezpieczenia wszystkich bez różnicy warstw ludności. Jeżeli ta pewność i nam nie będzie zagwarantowana, nie będzie jej w kraju całym, a bez bezpieczeństwa ludności normalna działalność gospodarcza jest nie do pomyślenia.</u> | |
| 190 | + <u xml:id="u-20.9" who="#MojżeszSchorr">Wysoki Senacie! Z zadowoleniem powitać należy tendencję Rządu do zbliżenia się i współpracy ze społeczeństwem. Stara to prawda, że skuteczność rządzenia jest w stopniu o wiele wyższym zależna od poparcia społeczeństwa, aniżeli od najszerszych chociażby prerogatyw władzy wykonawczej. Ścisłe związanie władzy ze społeczeństwem jest rękojmią zarówno dobrych rządów, jak i solidarności samego społeczeństwa. Dlatego obecny apel Rządu do społeczeństwa nie powinien mieć charakteru przemijającego, nie powinien być tylko chwilowem szukaniem poparcia ogółu w ciężkiej chwili, w której zachodzi potrzeba złożenia ofiar przez wszystkich na rzecz Państwa. Łączność Państwa ze społeczeństwem powinna być trwała, zawsze jednaka zarówno w smutku, jak i w radości, tak samo w chwilach ciężkich, jak i w okresie rozkwitu i stanu normalnego. Apel Rządu do społeczeństwa będzie niewątpliwie wysłuchany o tyle, o ile znajdzie też echo wołanie społeczeństwa do Rządu. Wśród tych głosów społeczeństwa niechaj nie będzie też pominięty głos 3-miljonowej znękanej ludności żydowskiej.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-20.10" who="#MojżeszSchorr">Z tego, co powiedziałem, wynika, że zawierzając dobrej woli Rządu, nie odnosimy się negatywnie do udzielenia mu pełnomocnictw, których się domaga, sądzimy jednak, że tym pełnomocnictwom winna towarzyszyć również wola Izb Ustawodawczych, wyrażająca kierunek, w jakim pełnomocnictwa te mają być wykorzystane.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-20.11" who="#MojżeszSchorr">W konkluzji swego przemówienia, zgodnie zresztą z tenorem przemówienia p. referenta, pozwalam sobie zwrócić się do Rządu z gorącym apelem o przestrzeganie w mających się wydać dekretach finansowych i gospodarczych w całej pełni następujących zasad: 1) zasady równości wszystkich obywateli w obliczu prawa, 2) zasady równomiernego rozłożenia ciężarów na wszystkie warstwy społeczne stosownie do ich położenia gospodarczego i siły gospodarczej i wreszcie 3) zasady uszanowania praw dobrze nabytych.</u> | |
| 193 | 193 | </div> |
| 194 | 194 | <div xml:id="div-21"> |
| 195 | - <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Jagrym-Maleszewski.</u> | |
| 195 | + <u xml:id="u-21.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Jagrym-Maleszewski.</u> | |
| 196 | 196 | </div> |
| 197 | 197 | <div xml:id="div-22"> |
| 198 | - <u xml:id="u-22.0" who="#SJagrymMaleszewski">Wysoki Senacie! W odróżnieniu od konstytucji dawnej, która przez niektóre swoje postanowienia, a jeszcze więcej przez specyficzną interpretację niektórych postanowień umożliwiała Sejmowi arogowanie sobie pewnej roli nadrzędnej, nowa Konstytucja uprawnienia Izb Ustawodawczych określa zupełnie wyraźnie. Tak samo jak o Rządzie powiada, że Rząd powołany jest do kierowania Państwem, tak o Izbach Ustawodawczych mówi, że sprawują one funkcje ustawodawcze.</u> | |
| 199 | - <u xml:id="u-22.1" who="#SJagrymMaleszewski">Na podstawie nowej Konstytucji nowy Rząd stanął przed nowemi Izbami i zarządał od nich pełnomocnictw. W tym stanie, w jakim Państwo nasze się znajduje, zrozumiałem i jasnem jest, że chcąc dalej tę nawę, nieco skołataną, poprowadzić pomyślnie, trzeba mieć środki.</u> | |
| 200 | - <u xml:id="u-22.2" who="#SJagrymMaleszewski">Z tego punktu widzenia jest jasne, że Rząd szuka tych środków i udał się z tą sprawą do Izb Ustawodawczych. Czy jednakże ta forma w tym okresie była wskazana, nasuwa to mnóstwo wątpliwości. Na to znaleźliśmy już odpowiedź w szeregu przemówień, które naogół dźwięczały wszystkie nutą właściwie wobec pełnomocnictw negatywną. Jeżeli poszczególni panowie senatorowie zgadzają się na udzielenie tych pełnomocnictw, to jedynie dlatego, że widzą tu bezwzględną konieczność dania Rządowi możności rozpoczęcia, że tak powiem, gospodarki.</u> | |
| 201 | - <u xml:id="u-22.3" who="#SJagrymMaleszewski">Jabym powiedział, że Rząd, domagając się tych pełnomocnictw, nie wziął pod uwagę dwóch rzeczy, a mianowicie: w jego wniosku o pełnomocnictwa mieszczą się dwie pozycje, którebym nazwał: „ma” i „winien”. Pod pozycję „ma” podciągnąłbym te projekty dekretów, które Rząd zamierza wydać, projekty dekretów, mających na celu odciążenie obywateli pod pewnemi względami od niektórych ciężarów i zaprowadzenie daleko idących oszczędności; pod pozycję „winien” podciągnąłbym może te dekrety, które Rząd zamierza wydać w kierunku nowych obciążeń. Do tych obciążeń należy projekt nowego podatku dochodowego i projekt zniżki uposażeń urzędników państwowych.</u> | |
| 202 | - <u xml:id="u-22.4" who="#SJagrymMaleszewski">Otóż, jeżeli chodzi o moje zdanie w tej kwestji, to co do pierwszej sprawy, to jest tej pozycji, którą ja nazywam „ma”, nie wahałbym się udzielić pełnomocnictw jaknajdalej idących, pełnomocnictw, mających na celu nowe jaknajdalej idące oszczędności, a również mających na celu odciążenie ludności. Również co do projektu dekretu, znajdującego się w pozycji, którą określam nazwą „winien”, mianowicie powiększenia podatku dochodowego, nie widziałbym tutaj przeszkód udzielenia pełnomocnictw. Natomiast kwestja obcięcia uposażeń urzędniczych, jest kwestją tego znaczenia dla Państwa, kwestją, która niewątpliwie wywoła i już wywołuje wstrząsy moralne, kwestją tak dalece sięgającą w całokształt życia państwowego, że Wydaje mi się, iż w interesie Rządu leży oddanie tej specjalnie ustawy pod rozpatrzenie Izb. Jak sobie przypominamy, wszystkie dotąd obniżki pensyj urzędniczych, których było kilka, jeżeli weźmiemy pod uwagę zniżki emerytur, odjęcie pewnych praw, jak zwrot opłat przez Skarb za dzieci, uczęszczające do szkół, były naogół załatwiane drogą dekretów, i słusznie, dlatego, że przy dawnym stosunku Sejmu do Rządu zachodziła zawsze obawa, że przy rozpatrywaniu tej lub innej sprawy wyniknie kwestja, niemająca nic z daną sprawą wspólnego, że dana sprawa może być odskocznią poprostu dla pewnych przykrości, czynionych Rządowi, dla szpilek. Obecnie te obawy, zdaje się, nie zachodzą. Wszyscy, którzy weszli do Sejmu i Senatu, weszli pod hasłem współpracy i to najściślejszej z Rządem i dobra wola pod tym względem, sądzę, wszystkich nas niczem nie może być kwestjonowana. Każdy z nas pragnie w miarę sił i możności do dobra sprawy się przyczynić. Otóż załatwienie w dzisiejszych warunkach przez dekrety, jak było dotychczas, sprawy uposażeń, ma dużo stron ujemnych. Nie będę zastanawiał się nad wszystkiemi, wymienię między innemi choćby taką rzecz, że dotyczy to jednakże może dwudziestej części, może piętnastej części całej ludności — o ile się nie mylę, liczba urzędników państwowych w Polsce przekracza 400.000 osób, licząc z rodziną choćby trzy osobową przeciętnie, mamy już sumę poważną, czyniącą ze sfery urzędniczej blisko dwudziestą część ludności całego Państwa. Tutaj nie chodzi tylko o ilość, ale chodzi także o jakość. Kim są ci ludzie? To są ludzie, na których właściwie spoczywa dobrobyt i sprawne funkcjonowanie całej machiny państwowej. Otóż chodziłoby o to, aby ci ludzie, składając tę ofiarę, — a niewątpliwie, że każdy z urzędników rozumie konieczność ponoszenia tej ofiary — pragnęliby mieć zupełną pewność, że ofiara ta nie pójdzie na marne — co do czego, sądzę, nie mamy podstaw przypuszczać, aby poszła na marne — ale chcieliby, aby tę ich sprawę załatwiono nie krótkim sposobem dekretu, który opracowuje się według pewnych wskazań, kilku czy kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu, nawet najlepszemi chęciami ożywionych urzędników, ale chcieliby żeby ta sprawa dla ich bytu ważna, zasadnicza i podstawowa, była rozpatrywana właśnie przez te ciała, które do stanowienia ustaw są powołane.</u> | |
| 203 | - <u xml:id="u-22.5" who="#SJagrymMaleszewski">I, proszę Panów, ponieważ te rzeczy, jak wspomniałem, dzieją się i mają dziać w ciszy gabinetów, pojawiają się pogłoski i notatki prasowe, nie wiem w jakim stopniu oparte na rzeczywistości, ale zdaje się mające znaczenie, i na ich tle powstają nawet duże żale, pretensje nieuwzględnienia tej kategorji z korzyścią dla innej i naodwrót. Natomiast uniknęłoby się różnych pogłosek niepotrzebnych, gdyby te rzeczy działy się publicznie w Izbach bo przecież te sprawy do nich należą, bez jakichkolwiek przemilczeń — bo w danym wypadku nie widzę potrzeby jakiejkolwiek dyskrecji i sadzę, że Rząd nie ma niewątpliwie nic do ukrywania — gdyby te sprawy wszechstronnie były rozważone, bo przecież wśród posłów i senatorów jest dużo ludzi, którzy bardzo blisko z temi rzeczami się stykają i blisko je znają. A nie jest drobną rzeczą, czy obniżka w klasie x, czy kategorji y, wyniesie 5, 7 czy 10%; to jest rzecz bardzo dużej wagi, czasem 2 zł różnicy, szczególniej dla niższych uposażeń, 2 zł odjęte mogą tę rodzinę pozbawić zaspokojenia najkonieczniejszych potrzeb.</u> | |
| 204 | - <u xml:id="u-22.6" who="#SJagrymMaleszewski">Padły tu słowa, że strona techniczna sprawy wymagała załatwienia tego problemu w ten, a nie w inny sposób. Otóż mam wrażenie, że sprawy te troszkę znam. O ile mi wiadomo, Rządowi zależało na wprowadzeniu obniżki uposażeń z dniem 1 grudnia. Rząd obecny urzęduje już blisko trzy tygodnie. Dzisiaj mamy 5 listopada. Rząd, obejmując władzę w kraju, niewątpliwie wiedział o sprawie, z którą będzie musiał wystąpić i czego będzie musiał zażądać. Otóż, mając wszystkie dane — a te dane o ilości urzędników, wysokości poborów, jakie otrzymują w różnych kategorjach i t. d., to są rzeczy, które w przeciągu paru dni na żądanie odnośnego ministra mogą być dostarczone natychmiast — Rząd rozporządzał okresem czasu wystarczającym, dla zaprojektowania tej właśnie — podkreślam specjalnie — jednej ustawy, którą już dzisiaj mógłby mieć Sejm na warsztacie. Do sesji budżetowej pozostaje nam kilka tygodni. Tak, jak powiedziałem już przed chwilą, zadaniem Sejmu i Senatu nie jest przecież robienie złośliwości Rządowi i nie byłoby tych złośliwości przy rozpatrywaniu sprawy zmniejszenia uposażenia, tak, że mojem zdaniem te sprawy nawet na długo przed owym 1 grudnia mogłyby być doprowadzone do pomyślnego rezultatu. Tego rodzaju publiczne rozpatrywanie sprawy niewątpliwie uspokoiło; by urzędnika, dałoby niejednemu możność zrozumienia całego zagadnienia, zrozumienia dla; czego w tej kategorji musi oddać tyle, w innej mniej, względnie więcej — jednem słowem był by to moment, że tak powiem, poniekąd pedagogiczno-wychowawczy jednocześnie, któryby, stwarzając w urzędniku przekonanie, że jego losem jednakże interesują się Izby, że sprawa jest normalną drogą prowadzona, jak to do tej pory nie miało miejsca, może ułatwiłby mu przełknięcie goryczy sytuacji.</u> | |
| 198 | + <u xml:id="u-22.0" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Wysoki Senacie! W odróżnieniu od konstytucji dawnej, która przez niektóre swoje postanowienia, a jeszcze więcej przez specyficzną interpretację niektórych postanowień umożliwiała Sejmowi arogowanie sobie pewnej roli nadrzędnej, nowa Konstytucja uprawnienia Izb Ustawodawczych określa zupełnie wyraźnie. Tak samo jak o Rządzie powiada, że Rząd powołany jest do kierowania Państwem, tak o Izbach Ustawodawczych mówi, że sprawują one funkcje ustawodawcze.</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-22.1" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Na podstawie nowej Konstytucji nowy Rząd stanął przed nowemi Izbami i zarządał od nich pełnomocnictw. W tym stanie, w jakim Państwo nasze się znajduje, zrozumiałem i jasnem jest, że chcąc dalej tę nawę, nieco skołataną, poprowadzić pomyślnie, trzeba mieć środki.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-22.2" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Z tego punktu widzenia jest jasne, że Rząd szuka tych środków i udał się z tą sprawą do Izb Ustawodawczych. Czy jednakże ta forma w tym okresie była wskazana, nasuwa to mnóstwo wątpliwości. Na to znaleźliśmy już odpowiedź w szeregu przemówień, które naogół dźwięczały wszystkie nutą właściwie wobec pełnomocnictw negatywną. Jeżeli poszczególni panowie senatorowie zgadzają się na udzielenie tych pełnomocnictw, to jedynie dlatego, że widzą tu bezwzględną konieczność dania Rządowi możności rozpoczęcia, że tak powiem, gospodarki.</u> | |
| 201 | + <u xml:id="u-22.3" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Jabym powiedział, że Rząd, domagając się tych pełnomocnictw, nie wziął pod uwagę dwóch rzeczy, a mianowicie: w jego wniosku o pełnomocnictwa mieszczą się dwie pozycje, którebym nazwał: „ma” i „winien”. Pod pozycję „ma” podciągnąłbym te projekty dekretów, które Rząd zamierza wydać, projekty dekretów, mających na celu odciążenie obywateli pod pewnemi względami od niektórych ciężarów i zaprowadzenie daleko idących oszczędności; pod pozycję „winien” podciągnąłbym może te dekrety, które Rząd zamierza wydać w kierunku nowych obciążeń. Do tych obciążeń należy projekt nowego podatku dochodowego i projekt zniżki uposażeń urzędników państwowych.</u> | |
| 202 | + <u xml:id="u-22.4" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Otóż, jeżeli chodzi o moje zdanie w tej kwestji, to co do pierwszej sprawy, to jest tej pozycji, którą ja nazywam „ma”, nie wahałbym się udzielić pełnomocnictw jaknajdalej idących, pełnomocnictw, mających na celu nowe jaknajdalej idące oszczędności, a również mających na celu odciążenie ludności. Również co do projektu dekretu, znajdującego się w pozycji, którą określam nazwą „winien”, mianowicie powiększenia podatku dochodowego, nie widziałbym tutaj przeszkód udzielenia pełnomocnictw. Natomiast kwestja obcięcia uposażeń urzędniczych, jest kwestją tego znaczenia dla Państwa, kwestją, która niewątpliwie wywoła i już wywołuje wstrząsy moralne, kwestją tak dalece sięgającą w całokształt życia państwowego, że Wydaje mi się, iż w interesie Rządu leży oddanie tej specjalnie ustawy pod rozpatrzenie Izb. Jak sobie przypominamy, wszystkie dotąd obniżki pensyj urzędniczych, których było kilka, jeżeli weźmiemy pod uwagę zniżki emerytur, odjęcie pewnych praw, jak zwrot opłat przez Skarb za dzieci, uczęszczające do szkół, były naogół załatwiane drogą dekretów, i słusznie, dlatego, że przy dawnym stosunku Sejmu do Rządu zachodziła zawsze obawa, że przy rozpatrywaniu tej lub innej sprawy wyniknie kwestja, niemająca nic z daną sprawą wspólnego, że dana sprawa może być odskocznią poprostu dla pewnych przykrości, czynionych Rządowi, dla szpilek. Obecnie te obawy, zdaje się, nie zachodzą. Wszyscy, którzy weszli do Sejmu i Senatu, weszli pod hasłem współpracy i to najściślejszej z Rządem i dobra wola pod tym względem, sądzę, wszystkich nas niczem nie może być kwestjonowana. Każdy z nas pragnie w miarę sił i możności do dobra sprawy się przyczynić. Otóż załatwienie w dzisiejszych warunkach przez dekrety, jak było dotychczas, sprawy uposażeń, ma dużo stron ujemnych. Nie będę zastanawiał się nad wszystkiemi, wymienię między innemi choćby taką rzecz, że dotyczy to jednakże może dwudziestej części, może piętnastej części całej ludności — o ile się nie mylę, liczba urzędników państwowych w Polsce przekracza 400.000 osób, licząc z rodziną choćby trzy osobową przeciętnie, mamy już sumę poważną, czyniącą ze sfery urzędniczej blisko dwudziestą część ludności całego Państwa. Tutaj nie chodzi tylko o ilość, ale chodzi także o jakość. Kim są ci ludzie? To są ludzie, na których właściwie spoczywa dobrobyt i sprawne funkcjonowanie całej machiny państwowej. Otóż chodziłoby o to, aby ci ludzie, składając tę ofiarę, — a niewątpliwie, że każdy z urzędników rozumie konieczność ponoszenia tej ofiary — pragnęliby mieć zupełną pewność, że ofiara ta nie pójdzie na marne — co do czego, sądzę, nie mamy podstaw przypuszczać, aby poszła na marne — ale chcieliby, aby tę ich sprawę załatwiono nie krótkim sposobem dekretu, który opracowuje się według pewnych wskazań, kilku czy kilkunastu, czy nawet kilkudziesięciu, nawet najlepszemi chęciami ożywionych urzędników, ale chcieliby żeby ta sprawa dla ich bytu ważna, zasadnicza i podstawowa, była rozpatrywana właśnie przez te ciała, które do stanowienia ustaw są powołane.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-22.5" who="#JanuszJagrymMaleszewski">I, proszę Panów, ponieważ te rzeczy, jak wspomniałem, dzieją się i mają dziać w ciszy gabinetów, pojawiają się pogłoski i notatki prasowe, nie wiem w jakim stopniu oparte na rzeczywistości, ale zdaje się mające znaczenie, i na ich tle powstają nawet duże żale, pretensje nieuwzględnienia tej kategorji z korzyścią dla innej i naodwrót. Natomiast uniknęłoby się różnych pogłosek niepotrzebnych, gdyby te rzeczy działy się publicznie w Izbach bo przecież te sprawy do nich należą, bez jakichkolwiek przemilczeń — bo w danym wypadku nie widzę potrzeby jakiejkolwiek dyskrecji i sadzę, że Rząd nie ma niewątpliwie nic do ukrywania — gdyby te sprawy wszechstronnie były rozważone, bo przecież wśród posłów i senatorów jest dużo ludzi, którzy bardzo blisko z temi rzeczami się stykają i blisko je znają. A nie jest drobną rzeczą, czy obniżka w klasie x, czy kategorji y, wyniesie 5, 7 czy 10%; to jest rzecz bardzo dużej wagi, czasem 2 zł różnicy, szczególniej dla niższych uposażeń, 2 zł odjęte mogą tę rodzinę pozbawić zaspokojenia najkonieczniejszych potrzeb.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-22.6" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Padły tu słowa, że strona techniczna sprawy wymagała załatwienia tego problemu w ten, a nie w inny sposób. Otóż mam wrażenie, że sprawy te troszkę znam. O ile mi wiadomo, Rządowi zależało na wprowadzeniu obniżki uposażeń z dniem 1 grudnia. Rząd obecny urzęduje już blisko trzy tygodnie. Dzisiaj mamy 5 listopada. Rząd, obejmując władzę w kraju, niewątpliwie wiedział o sprawie, z którą będzie musiał wystąpić i czego będzie musiał zażądać. Otóż, mając wszystkie dane — a te dane o ilości urzędników, wysokości poborów, jakie otrzymują w różnych kategorjach i t. d., to są rzeczy, które w przeciągu paru dni na żądanie odnośnego ministra mogą być dostarczone natychmiast — Rząd rozporządzał okresem czasu wystarczającym, dla zaprojektowania tej właśnie — podkreślam specjalnie — jednej ustawy, którą już dzisiaj mógłby mieć Sejm na warsztacie. Do sesji budżetowej pozostaje nam kilka tygodni. Tak, jak powiedziałem już przed chwilą, zadaniem Sejmu i Senatu nie jest przecież robienie złośliwości Rządowi i nie byłoby tych złośliwości przy rozpatrywaniu sprawy zmniejszenia uposażenia, tak, że mojem zdaniem te sprawy nawet na długo przed owym 1 grudnia mogłyby być doprowadzone do pomyślnego rezultatu. Tego rodzaju publiczne rozpatrywanie sprawy niewątpliwie uspokoiło; by urzędnika, dałoby niejednemu możność zrozumienia całego zagadnienia, zrozumienia dla; czego w tej kategorji musi oddać tyle, w innej mniej, względnie więcej — jednem słowem był by to moment, że tak powiem, poniekąd pedagogiczno-wychowawczy jednocześnie, któryby, stwarzając w urzędniku przekonanie, że jego losem jednakże interesują się Izby, że sprawa jest normalną drogą prowadzona, jak to do tej pory nie miało miejsca, może ułatwiłby mu przełknięcie goryczy sytuacji.</u> | |
| 205 | 205 | <u xml:id="u-22.7" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Marszałek.)</u> |
| 206 | - <u xml:id="u-22.8" who="#SJagrymMaleszewski">Dlatego, jeśli chodzi o moją osobę, przeciw pełnomocnictwom nie mam zamiaru ani pod; staw głosować, dlatego, że nie może być mowy o jakiejś chęci wyrażenia w ten sposób nieufności czy czegoś podobnego — to zupełnie odpada. Natomiast nie jestem rzeczywiście przekonany, jak powiedziałem, specjalnie co do tej ustawy, ażeby Rząd ze względów technicznych nie mógł był sprawy Izbom Ustawodawczym przekazać do załatwienia, ponieważ — podkreślam jeszcze raz — przy dobrej woli zarówno z jednej strony, jak i z drugiej strony sprawa nietylko mogłaby, ale byłaby w szybkiem tempie załatwiona, a jakieś uboczne wpływy, jak ktoś z przedmówców wspomniał, nie powinnyby odegrać najmniejszej roli, jeżeli Rząd i Izby Ustawodawcze są jednakowego zdania. Nie rozumiem niemożliwości technicznej przedłożenia tej specjalnie sprawy Izbie do rozpatrzenia i dlatego, chociaż przeciw ustawie głosować nie chcę, to również za ustawą nie mogę głosować.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-22.8" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Dlatego, jeśli chodzi o moją osobę, przeciw pełnomocnictwom nie mam zamiaru ani pod; staw głosować, dlatego, że nie może być mowy o jakiejś chęci wyrażenia w ten sposób nieufności czy czegoś podobnego — to zupełnie odpada. Natomiast nie jestem rzeczywiście przekonany, jak powiedziałem, specjalnie co do tej ustawy, ażeby Rząd ze względów technicznych nie mógł był sprawy Izbom Ustawodawczym przekazać do załatwienia, ponieważ — podkreślam jeszcze raz — przy dobrej woli zarówno z jednej strony, jak i z drugiej strony sprawa nietylko mogłaby, ale byłaby w szybkiem tempie załatwiona, a jakieś uboczne wpływy, jak ktoś z przedmówców wspomniał, nie powinnyby odegrać najmniejszej roli, jeżeli Rząd i Izby Ustawodawcze są jednakowego zdania. Nie rozumiem niemożliwości technicznej przedłożenia tej specjalnie sprawy Izbie do rozpatrzenia i dlatego, chociaż przeciw ustawie głosować nie chcę, to również za ustawą nie mogę głosować.</u> | |
| 207 | 207 | </div> |
| 208 | 208 | <div xml:id="div-23"> |
| 209 | - <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Pawlikowski.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-23.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Pawlikowski.</u> | |
| 210 | 210 | </div> |
| 211 | 211 | <div xml:id="div-24"> |
| 212 | - <u xml:id="u-24.0" who="#SPawlikowski">Wysoka Izbo! Wstępując w progi parlamentu w nowej jego kadencji, posłowie i senatorowie ukraińscy wybrani wprawdzie tylko z części narodowego terytorjum — dzięki specjalnym ordynacjom wyborczym do Sejmu i Senatu — utworzyli razem z senatorami, powołanymi przez Pana Prezydenta Rzplitej, jednolitą organizacje parlamentarną, która jednoczy w osobie ogół niezależnego ukraińskiego przedstawicielstwa narodowego. Organizacja ta pod mianem Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej tworzy legitymowane przedstawicielstwo narodu ukraińskiego w granicach Rzplitej.</u> | |
| 213 | - <u xml:id="u-24.1" who="#SPawlikowski">Korzystając ze swych praw naturalnych, Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna w po; czuciu swych obowiązków i odpowiedzialności przed własnym narodem wzięła na siebie ciężki i odpowiedzialny obowiązek obrony pełni praw narodu ukraińskiego jako jednostki zbiorowej, żyjącej własnem życiem narodowem, mającej własne ambitne cele i dążenia oraz specjalne za; dania wśród narodów świata, mającej stosów; nie do celów tych i dążeń własne konieczności i potrzeby, których realizacja nie musi stać w rozbieżności z polską racją stanu.</u> | |
| 214 | - <u xml:id="u-24.2" who="#SPawlikowski">Do przedłożenia Rządu p. Premjera Kościałkowskiego, w sprawie pełnomocnictw Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna miała możność zająć zasadnicze stanowisko w Sejmie dnia 29 października. Uważałbym za rzecz zbędną, mając na oku charakter organizacji Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej, po raz wtóry jej stanowisko w tej Wysokiej Izbie szczegółowo precyzować, poczuwam się jednak do obowiązku stwierdzić, że Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna, reprezentowana w tej Wysokiej Izbie, przyłącza się do zasadniczego stanowiska Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej, zajętego w Izbie poselskiej, i z tem stanowiskiem się solidaryzuje.</u> | |
| 215 | - <u xml:id="u-24.3" who="#SPawlikowski">We wstępnych uwagach do swego expose, wygłoszonego w Sejmie z racji omówienia projektu ustawy o pełnomocnictwach, ograniczone; go co do zakresu i czasu, p. Premjer Kościałkowski był łaskaw zaznaczyć, że Rząd nie jest bynajmniej zwolennikiem nadzwyczajnych dla siebie uprawnień, a sięgając po pełnomocnictwa, czyni to z konieczności w wyjątkowej sytuacji gospodarczej, społecznej i finansowej Państwa. W tem oświadczeniu p. Premjera tkwi wyraźna zapowiedź, że rola parlamentu w przyszłości nie będzie sprowadzana do poziomu, który nie odpowiada prawom i obowiązkom parlamentu, prawom, które wynikają ze stanowiska parlamentu w ustroju Państwa. Przyczyną żądania prawa do swobodnej i szybkiej decyzji Rządu w niektórych dziedzinach gospodarstwa społecznego jest notoryczny fakt chronicznej deficytowości budżetów państwowych. Deficyty budżetowe, które są wprawdzie wynikiem depresji gospodarczej, są jednak i stałem źródłem tejże samej depresji, oprócz tego też i zarzewiem perturbacyj społecznych w Państwie.</u> | |
| 216 | - <u xml:id="u-24.4" who="#SPawlikowski">W przemówieniach swych zarówno p. Premjer, jakoteż i p. Wicepremjer Minister Skarbu bardzo wyraziście przedstawili główne cechy o podstawową gałąź gospodarstwa społecznego, w Państwie. Przemówienia te, jeśli chodzi o podstawową gałęź gospodarstwa społecznego, o rolnictwo, organicznie powiązać trzeba z przemówieniem członka obecnego gabinetu p. Ministra Juljusza Poniatowskiego, który w minionej kadencji parlamentarnej bardzo plastycznie i bez osłonek przedstawił katastrofalne położenie reprezentowanej przez siebie wielkiej gałęzi gospodarstwa społecznego. Od radykalnej zmiany położenia gospodarczego wsi oczekuje Rząd sanacji gospodarstwa społecznego jako organicznej całości. I słusznie. Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna, będąc w dużym stopniu orędowniczką spraw rolnictwa, a nie z ciasnego egoizmu, któryby mógł być usprawiedliwionym strukturą społeczną narodu ukraińskiego, już od szeregu lat zajmowała i dziś zajmuje to racjonalne stanowisko. Potrzebę sanacji stosunków rolniczych zaczęły rozumieć już -i warstwy nierolnicze. Wprawdzie dzieje się to z pewnem ociąganiem, z pewnem sarkaniem, bo i dziś słyszymy przemówienia reprezentantów miast, którzy nie chcą rozumieć właściwej organicznej więzi między rolnictwem a innemi gałęziami gospodarstwa społecznego. Słyszy się też i sarkania kół przemysłowych, jednak mam nadzieję, że stanowisko ich ulegnie zasadniczej zmianie, skoro przedstawiciel „Lewjatana” w Izbie poselskiej zmienił dotychczasowe swoje zapatrywania w tej sprawie i pozytywnie ustosunkował się do potrzeb sanacji w rolnictwie. Stwierdzam, iż dobrze jest, że przynajmniej dzisiaj ustalony jest już pogląd, że rozwój rolnictwa, a zwłaszcza przywrócenie dochodowości warsztatów rolnych jest nieodzownym warunkiem skutecznej walki z kryzysem gospodarczym ogólnym, jest koniecznością naprawy finansów Państwa.</u> | |
| 217 | - <u xml:id="u-24.5" who="#SPawlikowski">W pracy naszej wśród i dla narodu ukraińskiego wyznajemy od lat program organiczny, kierując się zasadą ewolucji w organizowaniu przeobrażeń gospodarczych. Budząc energję społeczną w masach, wprzęgamy ją do skoordynowanej pracy w warsztatach indywidualnych i uspołecznionych, mając na oku zawsze i wszędzie dobro powszechne.</u> | |
| 218 | - <u xml:id="u-24.6" who="#SPawlikowski">Kiedy słyszeliśmy dziś z ust p. Wicepremjera, że Rząd zamierza realizować program gospodarczy na zasadach mutatis mutandis, podobnych do zasad naszych, zdaję sobie lepiej może niż kto inny sprawę z trudności, które będą wynikały przy realizacji tego programu, przy zlikwidowaniu przerostów lub przeżytków odstałych doktryn gospodarczych, zdaję sobie sprawę z trudności harmonijnego w treści i czasie rozwiązywania zagadnień gospodarczych i społecznych.</u> | |
| 219 | - <u xml:id="u-24.7" who="#SPawlikowski">Trudności te będą o tyle większe, że i problem rozwiązywany przez Rząd jest większy.</u> | |
| 220 | - <u xml:id="u-24.8" who="#SPawlikowski">Przytem stan materjalny w poszczególnych gałęziach gospodarczych, stoczonych chorobą kryzysu i skutkami błędów polityki gospodarczej, jest zły i co gorsze, społecznie twórcze dążenie akcji sanacyjnej hamowane będzie niewiarą szarego człowieka, a zwłaszcza przebiegłą chytrością antyspołeczników, w których ręce wadliwa polityka gospodarcza włożyła ster poważnej części gospodarki społecznej w kraju.</u> | |
| 221 | - <u xml:id="u-24.9" who="#SPawlikowski">A przecież czas największy, ażeby czynniki gospodarcze, a wśród nich i Państwo, zrozumiały, że nietylko kryzys ogólno-światowy, nietylko zaniedbania w zwalczaniu istniejącego pozatem i stale pogłębiającego się kryzysu rodzimego w Państwie, zwłaszcza kryzysu agrarnego na ziemiach południowo-wschodnich i wschodnich, ale też i błędy Rządu w polityce gospodarczej i finansowej, egoizm czy też egocentryzm poszczególnych gałęzi gospodarstwa społecznego i polityka etatyzmu, oraz chwiejna polityka gospodarcza raz prokonsumencka raz filoprzemysłowa, wyradzająca się aż w spiskach chciwości — bo trudno inaczej scharakteryzować działalność karteli — w lwiej części spowodowały pogłębienie kryzysu gospodarczego w Państwie.</u> | |
| 222 | - <u xml:id="u-24.10" who="#SPawlikowski">Podzielamy zdanie p. Wicepremjera Kwiatkowskiego, że „stan obecny depresji gospodarczej nie jest koniecznością dziejową.</u> | |
| 223 | - <u xml:id="u-24.11" who="#SPawlikowski">Chociaż w sytuacji obecnej niema, jak mówi p. Wicepremjer nagłego i szczęśliwego odwrotu na drugi kraniec konjunktury, to pomimo to w rękach społeczeństwa przy wysiłku jedno czesnym Rządu leżą poważne możliwości odwrotu z błędnej drogi, która prowadzi niechybnie do katastrofy gospodarczej i społecznej, odwrotu metodycznego, stopniowego z celowem zachowaniem hierachji celów i środków.</u> | |
| 224 | - <u xml:id="u-24.12" who="#SPawlikowski">P. Premjer w przemówieniu swem był łaskaw zaznaczyć, że widzi „potrzebę dać pole działania energji społecznej”, ażeby „wybrnąć z trudnego położenia i stworzyć rękojmię przebicia się ku lepszym warunkom życia”. W praktyce takie stanowisko Rządu powinno doprowadzić do celowego zlikwidowania systemu gospodarki etatystycznej, ograniczając ją do gałęzi gospodarczych, stanowiących konieczności państwowe, powinno doprowadzić do zlikwidowania nazbyt bujnej dzisiaj ingerencji władz w sprawach prywatno-gospodarczych. Wszystkie poczynania tak w produkcji, jak i wymianie dóbr powinny być pozostawione inicjatywie prywatnej, czy to jednostkowej, czy zbiorowej, formowanej w dobrowolnych zrzeszeniach gospodarczych. Swoboda decyzyj i dyspozycyj gospodarczych, pozostawiona tym czynnikom, uzdrowi chwiejące się dzisiaj warsztaty pracy i zabezpieczy rozwój zdrowego gospodarstwa społecznego.</u> | |
| 225 | - <u xml:id="u-24.13" who="#SPawlikowski">W tem miejscu niechaj mi będzie wolno przypomnieć jak ostre, a zarazem zbędne, a co więcej błędne i szkodliwe poczyniono pociągnięcia roku zeszłego w najzdrowszym przejawie energji społecznej — w ruchu spółdzielczym, specjalnie w ruchu spółdzielczym narodu ukraińskiego, który przy reformie spółdzielczości został najwięcej poszkodowany, pokrajany fachowo i rozszarpany terytorjalnie.</u> | |
| 226 | - <u xml:id="u-24.14" who="#SPawlikowski">Na warsztacie rządowym czai się juz nie nowy miecz, ale potężna kolczuga, którą uśmiercić można zdrowe poczynania spółdzielczości rolniczej na mleczarskim jej odcinku. Czy to potrzebne? Czy energja społeczna świata rolniczego nie zasługuje na pochwałę i czy dla celów politycznych ma się złożyć słabym organizacjom dar w postaci porządkowania spraw mleczarskich nietylko na przyszłość, ale i wstecz przez stworzenie ustawowej preponderancji organizacyj cierpiących na niedorozwój nad organizacjami, które zdały egzamin życia?</u> | |
| 227 | - <u xml:id="u-24.15" who="#SPawlikowski">Mamy prawo mniemać, że stanowisko Szefa Rządu, rozwinięte szczegółowo w przemowieniu p. Wicepremjera, który mówił o spółdzielczości, zadecyduje o pozostawieniu swobody zdrowej inicjatywie zbiorowej, wyswobadzającej i cementującej rozproszkowaną energję społeczną szarego człowieka w zdrowym ruchu spółdzielczym. Wśród tego zdrowego ruchu stoi ukraiński ruch spółdzielczy nie na szarym końcu.</u> | |
| 228 | - <u xml:id="u-24.16" who="#SPawlikowski">Słusznie był łaskaw p. Wicepremjer zaznaczyć, że w ruchu spółdzielczym „kryje się wielka dynamika przyszłego rozwoju”. To też chcemy wierzyć, że Rząd, zgodnie z zapowiedzią p. Wicepremjera, powróci jeszcze do spółdzielczości i skoryguje te wszystkie błędy i niedociągnięcia, które w zmaganiu z objawami kryzysu wynikły, chociaż gospodarczo nie były usprawiedliwione. Spółdzielczość to zawsze żywy i żywotny rezerwuar ludzi, przenikniętych wiarą we własne siły, umiejących wysiłek własny podporządkować dobru ogólnemu! A ludzi takich bez względu na wiarę i narodowość szuka p. Premjer, uważając słusznie, że tylko przy ich pomocy da się zwalczyć kryzys nietylko gospodarczy, ale co więcej, daleko groźniejszy kryzys psychiczny.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-24.0" who="#JulianPawlikowski">Wysoka Izbo! Wstępując w progi parlamentu w nowej jego kadencji, posłowie i senatorowie ukraińscy wybrani wprawdzie tylko z części narodowego terytorjum — dzięki specjalnym ordynacjom wyborczym do Sejmu i Senatu — utworzyli razem z senatorami, powołanymi przez Pana Prezydenta Rzplitej, jednolitą organizacje parlamentarną, która jednoczy w osobie ogół niezależnego ukraińskiego przedstawicielstwa narodowego. Organizacja ta pod mianem Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej tworzy legitymowane przedstawicielstwo narodu ukraińskiego w granicach Rzplitej.</u> | |
| 213 | + <u xml:id="u-24.1" who="#JulianPawlikowski">Korzystając ze swych praw naturalnych, Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna w po; czuciu swych obowiązków i odpowiedzialności przed własnym narodem wzięła na siebie ciężki i odpowiedzialny obowiązek obrony pełni praw narodu ukraińskiego jako jednostki zbiorowej, żyjącej własnem życiem narodowem, mającej własne ambitne cele i dążenia oraz specjalne za; dania wśród narodów świata, mającej stosów; nie do celów tych i dążeń własne konieczności i potrzeby, których realizacja nie musi stać w rozbieżności z polską racją stanu.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-24.2" who="#JulianPawlikowski">Do przedłożenia Rządu p. Premjera Kościałkowskiego, w sprawie pełnomocnictw Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna miała możność zająć zasadnicze stanowisko w Sejmie dnia 29 października. Uważałbym za rzecz zbędną, mając na oku charakter organizacji Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej, po raz wtóry jej stanowisko w tej Wysokiej Izbie szczegółowo precyzować, poczuwam się jednak do obowiązku stwierdzić, że Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna, reprezentowana w tej Wysokiej Izbie, przyłącza się do zasadniczego stanowiska Ukraińskiej Reprezentacji Parlamentarnej, zajętego w Izbie poselskiej, i z tem stanowiskiem się solidaryzuje.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-24.3" who="#JulianPawlikowski">We wstępnych uwagach do swego expose, wygłoszonego w Sejmie z racji omówienia projektu ustawy o pełnomocnictwach, ograniczone; go co do zakresu i czasu, p. Premjer Kościałkowski był łaskaw zaznaczyć, że Rząd nie jest bynajmniej zwolennikiem nadzwyczajnych dla siebie uprawnień, a sięgając po pełnomocnictwa, czyni to z konieczności w wyjątkowej sytuacji gospodarczej, społecznej i finansowej Państwa. W tem oświadczeniu p. Premjera tkwi wyraźna zapowiedź, że rola parlamentu w przyszłości nie będzie sprowadzana do poziomu, który nie odpowiada prawom i obowiązkom parlamentu, prawom, które wynikają ze stanowiska parlamentu w ustroju Państwa. Przyczyną żądania prawa do swobodnej i szybkiej decyzji Rządu w niektórych dziedzinach gospodarstwa społecznego jest notoryczny fakt chronicznej deficytowości budżetów państwowych. Deficyty budżetowe, które są wprawdzie wynikiem depresji gospodarczej, są jednak i stałem źródłem tejże samej depresji, oprócz tego też i zarzewiem perturbacyj społecznych w Państwie.</u> | |
| 216 | + <u xml:id="u-24.4" who="#JulianPawlikowski">W przemówieniach swych zarówno p. Premjer, jakoteż i p. Wicepremjer Minister Skarbu bardzo wyraziście przedstawili główne cechy o podstawową gałąź gospodarstwa społecznego, w Państwie. Przemówienia te, jeśli chodzi o podstawową gałęź gospodarstwa społecznego, o rolnictwo, organicznie powiązać trzeba z przemówieniem członka obecnego gabinetu p. Ministra Juljusza Poniatowskiego, który w minionej kadencji parlamentarnej bardzo plastycznie i bez osłonek przedstawił katastrofalne położenie reprezentowanej przez siebie wielkiej gałęzi gospodarstwa społecznego. Od radykalnej zmiany położenia gospodarczego wsi oczekuje Rząd sanacji gospodarstwa społecznego jako organicznej całości. I słusznie. Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna, będąc w dużym stopniu orędowniczką spraw rolnictwa, a nie z ciasnego egoizmu, któryby mógł być usprawiedliwionym strukturą społeczną narodu ukraińskiego, już od szeregu lat zajmowała i dziś zajmuje to racjonalne stanowisko. Potrzebę sanacji stosunków rolniczych zaczęły rozumieć już -i warstwy nierolnicze. Wprawdzie dzieje się to z pewnem ociąganiem, z pewnem sarkaniem, bo i dziś słyszymy przemówienia reprezentantów miast, którzy nie chcą rozumieć właściwej organicznej więzi między rolnictwem a innemi gałęziami gospodarstwa społecznego. Słyszy się też i sarkania kół przemysłowych, jednak mam nadzieję, że stanowisko ich ulegnie zasadniczej zmianie, skoro przedstawiciel „Lewjatana” w Izbie poselskiej zmienił dotychczasowe swoje zapatrywania w tej sprawie i pozytywnie ustosunkował się do potrzeb sanacji w rolnictwie. Stwierdzam, iż dobrze jest, że przynajmniej dzisiaj ustalony jest już pogląd, że rozwój rolnictwa, a zwłaszcza przywrócenie dochodowości warsztatów rolnych jest nieodzownym warunkiem skutecznej walki z kryzysem gospodarczym ogólnym, jest koniecznością naprawy finansów Państwa.</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-24.5" who="#JulianPawlikowski">W pracy naszej wśród i dla narodu ukraińskiego wyznajemy od lat program organiczny, kierując się zasadą ewolucji w organizowaniu przeobrażeń gospodarczych. Budząc energję społeczną w masach, wprzęgamy ją do skoordynowanej pracy w warsztatach indywidualnych i uspołecznionych, mając na oku zawsze i wszędzie dobro powszechne.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-24.6" who="#JulianPawlikowski">Kiedy słyszeliśmy dziś z ust p. Wicepremjera, że Rząd zamierza realizować program gospodarczy na zasadach mutatis mutandis, podobnych do zasad naszych, zdaję sobie lepiej może niż kto inny sprawę z trudności, które będą wynikały przy realizacji tego programu, przy zlikwidowaniu przerostów lub przeżytków odstałych doktryn gospodarczych, zdaję sobie sprawę z trudności harmonijnego w treści i czasie rozwiązywania zagadnień gospodarczych i społecznych.</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-24.7" who="#JulianPawlikowski">Trudności te będą o tyle większe, że i problem rozwiązywany przez Rząd jest większy.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-24.8" who="#JulianPawlikowski">Przytem stan materjalny w poszczególnych gałęziach gospodarczych, stoczonych chorobą kryzysu i skutkami błędów polityki gospodarczej, jest zły i co gorsze, społecznie twórcze dążenie akcji sanacyjnej hamowane będzie niewiarą szarego człowieka, a zwłaszcza przebiegłą chytrością antyspołeczników, w których ręce wadliwa polityka gospodarcza włożyła ster poważnej części gospodarki społecznej w kraju.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-24.9" who="#JulianPawlikowski">A przecież czas największy, ażeby czynniki gospodarcze, a wśród nich i Państwo, zrozumiały, że nietylko kryzys ogólno-światowy, nietylko zaniedbania w zwalczaniu istniejącego pozatem i stale pogłębiającego się kryzysu rodzimego w Państwie, zwłaszcza kryzysu agrarnego na ziemiach południowo-wschodnich i wschodnich, ale też i błędy Rządu w polityce gospodarczej i finansowej, egoizm czy też egocentryzm poszczególnych gałęzi gospodarstwa społecznego i polityka etatyzmu, oraz chwiejna polityka gospodarcza raz prokonsumencka raz filoprzemysłowa, wyradzająca się aż w spiskach chciwości — bo trudno inaczej scharakteryzować działalność karteli — w lwiej części spowodowały pogłębienie kryzysu gospodarczego w Państwie.</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-24.10" who="#JulianPawlikowski">Podzielamy zdanie p. Wicepremjera Kwiatkowskiego, że „stan obecny depresji gospodarczej nie jest koniecznością dziejową.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-24.11" who="#JulianPawlikowski">Chociaż w sytuacji obecnej niema, jak mówi p. Wicepremjer nagłego i szczęśliwego odwrotu na drugi kraniec konjunktury, to pomimo to w rękach społeczeństwa przy wysiłku jedno czesnym Rządu leżą poważne możliwości odwrotu z błędnej drogi, która prowadzi niechybnie do katastrofy gospodarczej i społecznej, odwrotu metodycznego, stopniowego z celowem zachowaniem hierachji celów i środków.</u> | |
| 224 | + <u xml:id="u-24.12" who="#JulianPawlikowski">P. Premjer w przemówieniu swem był łaskaw zaznaczyć, że widzi „potrzebę dać pole działania energji społecznej”, ażeby „wybrnąć z trudnego położenia i stworzyć rękojmię przebicia się ku lepszym warunkom życia”. W praktyce takie stanowisko Rządu powinno doprowadzić do celowego zlikwidowania systemu gospodarki etatystycznej, ograniczając ją do gałęzi gospodarczych, stanowiących konieczności państwowe, powinno doprowadzić do zlikwidowania nazbyt bujnej dzisiaj ingerencji władz w sprawach prywatno-gospodarczych. Wszystkie poczynania tak w produkcji, jak i wymianie dóbr powinny być pozostawione inicjatywie prywatnej, czy to jednostkowej, czy zbiorowej, formowanej w dobrowolnych zrzeszeniach gospodarczych. Swoboda decyzyj i dyspozycyj gospodarczych, pozostawiona tym czynnikom, uzdrowi chwiejące się dzisiaj warsztaty pracy i zabezpieczy rozwój zdrowego gospodarstwa społecznego.</u> | |
| 225 | + <u xml:id="u-24.13" who="#JulianPawlikowski">W tem miejscu niechaj mi będzie wolno przypomnieć jak ostre, a zarazem zbędne, a co więcej błędne i szkodliwe poczyniono pociągnięcia roku zeszłego w najzdrowszym przejawie energji społecznej — w ruchu spółdzielczym, specjalnie w ruchu spółdzielczym narodu ukraińskiego, który przy reformie spółdzielczości został najwięcej poszkodowany, pokrajany fachowo i rozszarpany terytorjalnie.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-24.14" who="#JulianPawlikowski">Na warsztacie rządowym czai się juz nie nowy miecz, ale potężna kolczuga, którą uśmiercić można zdrowe poczynania spółdzielczości rolniczej na mleczarskim jej odcinku. Czy to potrzebne? Czy energja społeczna świata rolniczego nie zasługuje na pochwałę i czy dla celów politycznych ma się złożyć słabym organizacjom dar w postaci porządkowania spraw mleczarskich nietylko na przyszłość, ale i wstecz przez stworzenie ustawowej preponderancji organizacyj cierpiących na niedorozwój nad organizacjami, które zdały egzamin życia?</u> | |
| 227 | + <u xml:id="u-24.15" who="#JulianPawlikowski">Mamy prawo mniemać, że stanowisko Szefa Rządu, rozwinięte szczegółowo w przemowieniu p. Wicepremjera, który mówił o spółdzielczości, zadecyduje o pozostawieniu swobody zdrowej inicjatywie zbiorowej, wyswobadzającej i cementującej rozproszkowaną energję społeczną szarego człowieka w zdrowym ruchu spółdzielczym. Wśród tego zdrowego ruchu stoi ukraiński ruch spółdzielczy nie na szarym końcu.</u> | |
| 228 | + <u xml:id="u-24.16" who="#JulianPawlikowski">Słusznie był łaskaw p. Wicepremjer zaznaczyć, że w ruchu spółdzielczym „kryje się wielka dynamika przyszłego rozwoju”. To też chcemy wierzyć, że Rząd, zgodnie z zapowiedzią p. Wicepremjera, powróci jeszcze do spółdzielczości i skoryguje te wszystkie błędy i niedociągnięcia, które w zmaganiu z objawami kryzysu wynikły, chociaż gospodarczo nie były usprawiedliwione. Spółdzielczość to zawsze żywy i żywotny rezerwuar ludzi, przenikniętych wiarą we własne siły, umiejących wysiłek własny podporządkować dobru ogólnemu! A ludzi takich bez względu na wiarę i narodowość szuka p. Premjer, uważając słusznie, że tylko przy ich pomocy da się zwalczyć kryzys nietylko gospodarczy, ale co więcej, daleko groźniejszy kryzys psychiczny.</u> | |
| 229 | 229 | <u xml:id="u-24.17" who="#komentarz">(Głos: Słusznie.)</u> |
| 230 | - <u xml:id="u-24.18" who="#SPawlikowski">Świadectwo wiary we własne siły, świadectwo tężyzny moralnej składa ukraińska spółdzielczość mimo ciosów, które uderzają w nią bezustannie, nietylko ze strony kryzysu gospodarczego, ale też i organów, stanowiących o prawach i co boleśniejsze, prawa te w praktyce swoiście do niej stosujących.</u> | |
| 231 | - <u xml:id="u-24.19" who="#SPawlikowski">Ukraińska spółdzielczość, nieustająca w wytrwałym wysiłku mimo utrudnień, jakie napotyka w pracy codziennej, wpatrzona w swój ideał, nie kolidujący ani na jotę z obowiązującem pojęciem dobra ogólnego, nie może być na dal przedmiotem coraz to nowych eksperymentów dyktowanych krótkowzroczną polityką.</u> | |
| 232 | - <u xml:id="u-24.20" who="#SPawlikowski">Przechodząc do ważnego tematu zlikwidowania etatyzmu, zaryzykuję może napozór paradoksalne twierdzenie: w likwidowaniu etatyzmu powinna być zainteresowana i wielka rzesza pracowników państwowych, czego najlepszym dowodem, że nadmiar ludzi żyjących ze Skarbu Państwa pociągnął za sobą konieczność użycia radykalnego środka w postaci redukcji poborów i redukcji personalnej. Trzeba z całym naciskiem stwierdzić, że boląca ta operacja, którą Rząd zamierza przeprowadzić, jest nieodzowną konsekwencją nadmiernej w Państwie rozbudowy aparatu urzędniczego, zbiurokratyzowania społeczeństwa, które widzi materjalną podstawę swego istnienia tylko w płacy asygnowanej z funduszów publicznych.</u> | |
| 230 | + <u xml:id="u-24.18" who="#JulianPawlikowski">Świadectwo wiary we własne siły, świadectwo tężyzny moralnej składa ukraińska spółdzielczość mimo ciosów, które uderzają w nią bezustannie, nietylko ze strony kryzysu gospodarczego, ale też i organów, stanowiących o prawach i co boleśniejsze, prawa te w praktyce swoiście do niej stosujących.</u> | |
| 231 | + <u xml:id="u-24.19" who="#JulianPawlikowski">Ukraińska spółdzielczość, nieustająca w wytrwałym wysiłku mimo utrudnień, jakie napotyka w pracy codziennej, wpatrzona w swój ideał, nie kolidujący ani na jotę z obowiązującem pojęciem dobra ogólnego, nie może być na dal przedmiotem coraz to nowych eksperymentów dyktowanych krótkowzroczną polityką.</u> | |
| 232 | + <u xml:id="u-24.20" who="#JulianPawlikowski">Przechodząc do ważnego tematu zlikwidowania etatyzmu, zaryzykuję może napozór paradoksalne twierdzenie: w likwidowaniu etatyzmu powinna być zainteresowana i wielka rzesza pracowników państwowych, czego najlepszym dowodem, że nadmiar ludzi żyjących ze Skarbu Państwa pociągnął za sobą konieczność użycia radykalnego środka w postaci redukcji poborów i redukcji personalnej. Trzeba z całym naciskiem stwierdzić, że boląca ta operacja, którą Rząd zamierza przeprowadzić, jest nieodzowną konsekwencją nadmiernej w Państwie rozbudowy aparatu urzędniczego, zbiurokratyzowania społeczeństwa, które widzi materjalną podstawę swego istnienia tylko w płacy asygnowanej z funduszów publicznych.</u> | |
| 233 | 233 | <u xml:id="u-24.21" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Świtalski.)</u> |
| 234 | - <u xml:id="u-24.22" who="#SPawlikowski">Druga zasada, o której mówił p. Premjer, zasada sprawiedliwego postępowania administracji państwowej wobec wszystkich warstw i obywateli bez względu na ich wiarę i narodowość jest nieodzowna, ażeby zrealizować postulat p. Premjera, postulat wciągnięcia szarego człowieka do walki z kryzysem gospodarczym zapomocą wyników owocnej pracy własnych jego sił na polu społecznem i polu gospodarczem. Byłoby źle, gdyby administracja państwowa, niepomna słów p. Premjera Kościałkowskiego, chciała nadal zajmować stanowisko nadrzędne nad społeczeństwem. Administracja państwowa, wykonując prawo, stoi na usługach społeczeństwa i państwa. Nawet papież uważa siebie wobec wiernych za „servus servorum Dei”…</u> | |
| 235 | - <u xml:id="u-24.23" who="#SPawlikowski">Przechodząc zkolei do gospodarki społecznej, skutej w dobie obecnej w lwiej części egoizmem grupowym czy też egocentryzmem branżowym, nie mogę przemilczeć kardynalnego zagadnienia rozdziału dochodu społecznego, które to zagadnienie wybitnie podkreślił p. Premjer.</u> | |
| 236 | - <u xml:id="u-24.24" who="#SPawlikowski">Stosunków społecznych to nie poprawia, gospodarki społecznej nie rozwija, ani też Skarbu Państwa nie napełnia, skoro w Państwie przy czynnej pomocy czynnika odpowiedzialnego tworzy się łańcuch prywatnych monopoli, przy pomocy których nieliczna z natury rzeczy grupa obywateli zgarnia i skupia w swojem ręku lwią część dochodu społecznego, korzystając na swój sposób z przywileju uzurpowanego i przez Państwo poniekąd usankcjonowanego.</u> | |
| 237 | - <u xml:id="u-24.25" who="#SPawlikowski">Nie mówię tu o grupie rodowo uprzywilejowanych właścicieli większych posiadłości ziemskich. Ich położenie jest ogólnie znane. Gotowi oni są oddać w ręce naturalnego dziedzica swe włości, ale i on — ten drobny rolnik — nie rozporządza dziś środkami nabycia ziemi i sam z przyczyny niezdrowych stosunków agrarnych, bity kryzysem, zamiera na swym zagonie.</u> | |
| 238 | - <u xml:id="u-24.26" who="#SPawlikowski">Podzielam zdanie o. Premjera, że demokratyzacja ziem musi być w ogólnym interesie przyśpieszona. Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna stoi na stanowisku, że akcia parcelacyina nie może być orężem jakiejkolwiekbądź polityki, ale tylko środkiem naprawy niezdrowych stosunków agrarnych. Na ziemiach naszych racjonalną parcelacją gospodarczo usprawiedliwioną może być jedynie parcelacja sąsiedzka, mająca na celu upełnorolnienie rozproszkowanych warsztatów rolnych autochtonicznej ludności bez względu na wiarę i narodowość.</u> | |
| 239 | - <u xml:id="u-24.27" who="#SPawlikowski">Gdyby przy operacjach agrarnych, a specjalnie przy parcelacji miała być zastosowana inna zasada, a nie zasada gospodarcza, to ta zasada przyczyni się nie do rozwiązania kwestji agrarnej, ale do zaognienia kwestji społecznej, narodowościowej i gospodarczej do białości.</u> | |
| 240 | - <u xml:id="u-24.28" who="#SPawlikowski">Wracając do zagadnienia rozdziału dochodu społecznego nie uważam, żeby stanowisko zawodowe, dające pewien przywilej, stanowisko lekarza, prawnika czy inżyniera było dzisiaj źródłem niezdrowego skupiania dochodu społecznego. Jeżeli mówię o niezdrowym skupianiu dochodu społecznego, o gromadzeniu bogactw bez zasługi przez nieliczną warstwę obywateli, to myślę tutaj o tej kategorji, która korzysta z prywatnych monopoli, któremi są kartele i syndykaty eksportowe i importowe, albo która wykorzystuje uprzywilejowane stanowisko branżowe. Do niej należy n. p. branża mięsna, chlebowa i inne. W ostatnich czasach notują czasopisma także powstanie lokalnych karteli kupców. Zaliczam do tej grupy i takich kupców, którzy nie liczą się z rynkiem, tylko na podstawie zmów gospodarczych dyktują i śrubują ceny. Najgorzej przedstawia się sprawa jednostronnego gromadzenia bogactw pod tym względem, że jednocześnie odbywa się ona przy zupełnej deficytowości najpoważniejszej gałęzi gospodarstwa społecznego, o której już mówiłem, deficytowości rolnictwa. I znów ten rolnik, który otrzymuje jedną trzecią wartości za swoje płody rolne, w dobie obecnej dostarcza płodów rolnych pośrednikowi, czy przetwórcy, a ci zanim dostarczą towar do konsumenta, przecież umieją wydębić dla siebie bardzo poważny i niczem nieuzasadniony dochód.</u> | |
| 241 | - <u xml:id="u-24.29" who="#SPawlikowski">Walka w akcji bezpośredniej z kartelami, do których jeszcze powrócę i walka pośrednia, któraby doprowadziła do zbliżenia mas konsumcyjnych do producenta rolnego, głównie producenta środków wyżywienia mas ludności — są drogami, na których można przy pomocy i przy dobrem nastawieniu Rządu skorygować niezdrowe stosunki na rynku wewnętrznym i doprowadzić do podniesienia dochodowości gospodarstw rolnych.</u> | |
| 242 | - <u xml:id="u-24.30" who="#SPawlikowski">Z uznaniem witamy zapowiedzianą przez p. Premjera walkę z niezdrowemi stosunkami w produkcji i wymianie w ogólności, a zwłaszcza na jej odcinku rolniczym. Stoimy na stanowisku, że w akcji tej naturalnym sprzymierzeńcem Rządu będzie zdrowy ruch spółdzielczy przy pozostawieniu mu swobody organizacji i pracy w dziedzinie rolniczej.</u> | |
| 243 | - <u xml:id="u-24.31" who="#SPawlikowski">Żywimy nadzieję, że Rząd, obeznany dokładnie ze stanowiskiem kartelu cukrowego, zechce w tej dziedzinie zainaugurować przełamanie przywilejów i uwzględni postulaty rolnicze, przedstawione przez lwowską Izbę Rolniczą, jako samorząd gospodarczy i przez koła gospodarcze Małopolski.</u> | |
| 244 | - <u xml:id="u-24.32" who="#SPawlikowski">Mam na myśli uporządkowanie spraw cukrowniczych przez projektowaną nową ustawę cukrową, która ma być w drodze parlamentarnej uchwalona.</u> | |
| 245 | - <u xml:id="u-24.33" who="#SPawlikowski">Wracam do karteli. Uważam, że usunięcie niepotrzebnych i społecznie szkodliwych organizacyj gospodarczych, których egoistyczną gospodarkę już tak wszechstronnie wielu znawców gospodarstwa społecznego w obu Wysokich Izbach omówiło, powinno zamknąć kartę niechlubnej ich historji i jednocześnie kartę pomyłek rządowych, wyraźnie zauważonych i należycie skwalifikowanych zarówno przez p. Premjera jak też i przez p. Wicepremjera.</u> | |
| 246 | - <u xml:id="u-24.34" who="#SPawlikowski">Wyłoniona przez Rząd komisja ankietowa, oby rychło dostarczyła Rządowi materjałów potrzebnych do metodycznej likwidacji przerostów egoizmu gospodarczego, kryjących się w niezdrowych społecznie organizacjach karteli.</u> | |
| 247 | - <u xml:id="u-24.35" who="#SPawlikowski">Pewni jesteśmy, że komisja ankietowa pod przewodnictwem p. Ministra Lechnickiego, analizując dokładnie kalkulację karteli, da nam w ręce dowody, które będą świadectwem tego, że mimo pozornej zniżki cen artykułów kartelowych, kartele zgarniały przecież w ostatnich latach daleko większe zyski netto niż przed zniżką. Wiemy, bowiem, że cena robocizny spadła katastrofalnie o 50%, o 17–21% spadły ceny surowców, a ceny kartelowe drgnęły tylko na 12% wdół w porównaniu z cenami z roku 1928.</u> | |
| 248 | - <u xml:id="u-24.36" who="#SPawlikowski">Kończąc omówienie działu zamierzeń Rządu w dziedzinie gospodarczej, przyznając konieczność fundamentalną utrzymania waluty, przyznając konieczność zniżek towarowych taryf kolejowych, radykalnej zmiany instytucji ubezpieczeń społecznych, specjalnych ulg dla rolników, chciałbym stwierdzić, że na błędnem stanowisku stoją te sfery, które mniemają, że celem rolnictwa jest walka o zrównanie cen artykułów przemyślowych z poziomem obecnych cen płodów rolnych. Nic podobnego. Rolnicy, będąc w ruinie, rozumieją doskonale absurdalność takiego rozumowania, ale jednocześnie rozumieją też i celowość rozsiewania takich wieści i plotek. Stwierdzam, że rolnictwu chodzi o przywrócenie opłacalności gospodarstw rolnych, a stanowisko rolników pod tym względem jest stanowiskiem społecznie i gospodarczo usprawiedliwionem, zaś osiągnięcie postulatów rolnictwa, osiągnięcie rentowności gospodarstw rolnych będzie jedyną zdrową podstawą dla sanacji stosunków gospodarczych kraju, jedyną zdrową podstawą dla sanacji stosunków Skarbu Państwa. Ale natomiast podkreślam, że na tej linji zdrowej gospodarczo i społecznie usprawiedliwionej, nie leży uparte trwanie przy zasadzie etatyzmu, przy zasadzie kartelowej gospodarki, czy też prywatnych monopolów, bo zasady te prowadzą tylko do egoizmu gospodarczego, tylko do niebezpiecznego gromadzenia bogactw bez własnej zasługi.</u> | |
| 249 | - <u xml:id="u-24.37" who="#SPawlikowski">Obecnie powinienem przejść do szczegółowego rozpatrzenia planu gospodarczego, rozwiniętego przed nami przez Rząd w związku z jego przedłożeniem o pełnomocnictwach. Jednak trafnie przedstawiona diagnoza kryzysu gospodarczego, mówiąca nietylko o jego zewnętrznych przejawach, ale też i o jego źródłach i przyczynach, jasne wskazanie metod działania, które mają na celu nietylko mechaniczne usunięcie deficytu budżetowego, ale i uzdrowienie organizmu gospodarczego jako całości, ustalenie metod terapeutycznych i chirurgicznych, a tych najwięcej potrzeba, oraz omówienie szczegółom we planu w obu Wysokich Izbach, a także omówienie jego przez Ukraińską Reprezentację Parlamentarną zwalnia mnie od powrotu do rej sprawy.</u> | |
| 250 | - <u xml:id="u-24.38" who="#SPawlikowski">Zaznaczyć jednak muszę, że trafnem będzie posunięcie Rządu zapowiedziane przez p. wicepremjera, mianowicie zniesienie ingerencji Państwa w tych dziedzinach gospodarstwa społecznego, w których Pan Premjer, mówiąc jego słowy, chce widzieć wysiłek inicjatywy prywatnej, opartej o żywą energję społeczną ludzi wierzących we własne siły.</u> | |
| 251 | - <u xml:id="u-24.39" who="#SPawlikowski">Przed zakończeniem niechaj mi będzie wolno powrócić do zasadniczych myśli expose p. Premjera. P. Premjer, zgodnie z przewodnią myślą swego przemówienia, kończąc odwołał się do aktywności „33 miljonów istot żywych z ich potrzebami materjalnemi i duchowemi, z ich wiarą w lepsze jutro”. Tak, na społeczność państwową składają się owe 33 miljony istot żywych. Z liczby tej, która jest tylko znakiem arytmetycznym, wykrystalizowały się jednak jednostki zbiorowe, narody o jasnem indywidualnem obliczu, o własnem życiu duchowem, o własnych potrzebach i koniecznościach w sferze zmagań kulturalnych i gospodarczych, narody żywe z wiarą w lepsze jutro. Do nich należy też prawie 7-miljonowy naród ukraiński, rwący się do życia, które chce rozwijania na tle bogatych swoich tradycyj historycznych i starej swojej kultury. Nie można więc wobec narodów, ich życia i dążeń przechodzić z zamkniętemi oczyma. Wprzęgnięcie li tylko jednostek do walki ze złem dnia dzisiejszego, bez rozwiązania pozytywnego życiowych interesów narodów jako jednostek zbiorowych, rozwiązania z wyższej perspektywy historycznej i perspektywy przyszłości, nie da trwałych wyników.</u> | |
| 252 | - <u xml:id="u-24.40" who="#SPawlikowski">Myślę, że p. Premjer Kościałkowski, który już jako Minister Spraw Wewnętrznych przyznał poniekąd konieczność pozytywnego rozwiązania życiowych interesów narodu ukraińskiego, jako Szef Rządu z raz obranej drogi nie zboczy, pamiętając o niej i przy dekretalnem podporządkowaniu spraw gospodarczych i społecznych.</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-24.22" who="#JulianPawlikowski">Druga zasada, o której mówił p. Premjer, zasada sprawiedliwego postępowania administracji państwowej wobec wszystkich warstw i obywateli bez względu na ich wiarę i narodowość jest nieodzowna, ażeby zrealizować postulat p. Premjera, postulat wciągnięcia szarego człowieka do walki z kryzysem gospodarczym zapomocą wyników owocnej pracy własnych jego sił na polu społecznem i polu gospodarczem. Byłoby źle, gdyby administracja państwowa, niepomna słów p. Premjera Kościałkowskiego, chciała nadal zajmować stanowisko nadrzędne nad społeczeństwem. Administracja państwowa, wykonując prawo, stoi na usługach społeczeństwa i państwa. Nawet papież uważa siebie wobec wiernych za „servus servorum Dei”…</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-24.23" who="#JulianPawlikowski">Przechodząc zkolei do gospodarki społecznej, skutej w dobie obecnej w lwiej części egoizmem grupowym czy też egocentryzmem branżowym, nie mogę przemilczeć kardynalnego zagadnienia rozdziału dochodu społecznego, które to zagadnienie wybitnie podkreślił p. Premjer.</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-24.24" who="#JulianPawlikowski">Stosunków społecznych to nie poprawia, gospodarki społecznej nie rozwija, ani też Skarbu Państwa nie napełnia, skoro w Państwie przy czynnej pomocy czynnika odpowiedzialnego tworzy się łańcuch prywatnych monopoli, przy pomocy których nieliczna z natury rzeczy grupa obywateli zgarnia i skupia w swojem ręku lwią część dochodu społecznego, korzystając na swój sposób z przywileju uzurpowanego i przez Państwo poniekąd usankcjonowanego.</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-24.25" who="#JulianPawlikowski">Nie mówię tu o grupie rodowo uprzywilejowanych właścicieli większych posiadłości ziemskich. Ich położenie jest ogólnie znane. Gotowi oni są oddać w ręce naturalnego dziedzica swe włości, ale i on — ten drobny rolnik — nie rozporządza dziś środkami nabycia ziemi i sam z przyczyny niezdrowych stosunków agrarnych, bity kryzysem, zamiera na swym zagonie.</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-24.26" who="#JulianPawlikowski">Podzielam zdanie o. Premjera, że demokratyzacja ziem musi być w ogólnym interesie przyśpieszona. Ukraińska Reprezentacja Parlamentarna stoi na stanowisku, że akcia parcelacyina nie może być orężem jakiejkolwiekbądź polityki, ale tylko środkiem naprawy niezdrowych stosunków agrarnych. Na ziemiach naszych racjonalną parcelacją gospodarczo usprawiedliwioną może być jedynie parcelacja sąsiedzka, mająca na celu upełnorolnienie rozproszkowanych warsztatów rolnych autochtonicznej ludności bez względu na wiarę i narodowość.</u> | |
| 239 | + <u xml:id="u-24.27" who="#JulianPawlikowski">Gdyby przy operacjach agrarnych, a specjalnie przy parcelacji miała być zastosowana inna zasada, a nie zasada gospodarcza, to ta zasada przyczyni się nie do rozwiązania kwestji agrarnej, ale do zaognienia kwestji społecznej, narodowościowej i gospodarczej do białości.</u> | |
| 240 | + <u xml:id="u-24.28" who="#JulianPawlikowski">Wracając do zagadnienia rozdziału dochodu społecznego nie uważam, żeby stanowisko zawodowe, dające pewien przywilej, stanowisko lekarza, prawnika czy inżyniera było dzisiaj źródłem niezdrowego skupiania dochodu społecznego. Jeżeli mówię o niezdrowym skupianiu dochodu społecznego, o gromadzeniu bogactw bez zasługi przez nieliczną warstwę obywateli, to myślę tutaj o tej kategorji, która korzysta z prywatnych monopoli, któremi są kartele i syndykaty eksportowe i importowe, albo która wykorzystuje uprzywilejowane stanowisko branżowe. Do niej należy n. p. branża mięsna, chlebowa i inne. W ostatnich czasach notują czasopisma także powstanie lokalnych karteli kupców. Zaliczam do tej grupy i takich kupców, którzy nie liczą się z rynkiem, tylko na podstawie zmów gospodarczych dyktują i śrubują ceny. Najgorzej przedstawia się sprawa jednostronnego gromadzenia bogactw pod tym względem, że jednocześnie odbywa się ona przy zupełnej deficytowości najpoważniejszej gałęzi gospodarstwa społecznego, o której już mówiłem, deficytowości rolnictwa. I znów ten rolnik, który otrzymuje jedną trzecią wartości za swoje płody rolne, w dobie obecnej dostarcza płodów rolnych pośrednikowi, czy przetwórcy, a ci zanim dostarczą towar do konsumenta, przecież umieją wydębić dla siebie bardzo poważny i niczem nieuzasadniony dochód.</u> | |
| 241 | + <u xml:id="u-24.29" who="#JulianPawlikowski">Walka w akcji bezpośredniej z kartelami, do których jeszcze powrócę i walka pośrednia, któraby doprowadziła do zbliżenia mas konsumcyjnych do producenta rolnego, głównie producenta środków wyżywienia mas ludności — są drogami, na których można przy pomocy i przy dobrem nastawieniu Rządu skorygować niezdrowe stosunki na rynku wewnętrznym i doprowadzić do podniesienia dochodowości gospodarstw rolnych.</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-24.30" who="#JulianPawlikowski">Z uznaniem witamy zapowiedzianą przez p. Premjera walkę z niezdrowemi stosunkami w produkcji i wymianie w ogólności, a zwłaszcza na jej odcinku rolniczym. Stoimy na stanowisku, że w akcji tej naturalnym sprzymierzeńcem Rządu będzie zdrowy ruch spółdzielczy przy pozostawieniu mu swobody organizacji i pracy w dziedzinie rolniczej.</u> | |
| 243 | + <u xml:id="u-24.31" who="#JulianPawlikowski">Żywimy nadzieję, że Rząd, obeznany dokładnie ze stanowiskiem kartelu cukrowego, zechce w tej dziedzinie zainaugurować przełamanie przywilejów i uwzględni postulaty rolnicze, przedstawione przez lwowską Izbę Rolniczą, jako samorząd gospodarczy i przez koła gospodarcze Małopolski.</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-24.32" who="#JulianPawlikowski">Mam na myśli uporządkowanie spraw cukrowniczych przez projektowaną nową ustawę cukrową, która ma być w drodze parlamentarnej uchwalona.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-24.33" who="#JulianPawlikowski">Wracam do karteli. Uważam, że usunięcie niepotrzebnych i społecznie szkodliwych organizacyj gospodarczych, których egoistyczną gospodarkę już tak wszechstronnie wielu znawców gospodarstwa społecznego w obu Wysokich Izbach omówiło, powinno zamknąć kartę niechlubnej ich historji i jednocześnie kartę pomyłek rządowych, wyraźnie zauważonych i należycie skwalifikowanych zarówno przez p. Premjera jak też i przez p. Wicepremjera.</u> | |
| 246 | + <u xml:id="u-24.34" who="#JulianPawlikowski">Wyłoniona przez Rząd komisja ankietowa, oby rychło dostarczyła Rządowi materjałów potrzebnych do metodycznej likwidacji przerostów egoizmu gospodarczego, kryjących się w niezdrowych społecznie organizacjach karteli.</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-24.35" who="#JulianPawlikowski">Pewni jesteśmy, że komisja ankietowa pod przewodnictwem p. Ministra Lechnickiego, analizując dokładnie kalkulację karteli, da nam w ręce dowody, które będą świadectwem tego, że mimo pozornej zniżki cen artykułów kartelowych, kartele zgarniały przecież w ostatnich latach daleko większe zyski netto niż przed zniżką. Wiemy, bowiem, że cena robocizny spadła katastrofalnie o 50%, o 17–21% spadły ceny surowców, a ceny kartelowe drgnęły tylko na 12% wdół w porównaniu z cenami z roku 1928.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-24.36" who="#JulianPawlikowski">Kończąc omówienie działu zamierzeń Rządu w dziedzinie gospodarczej, przyznając konieczność fundamentalną utrzymania waluty, przyznając konieczność zniżek towarowych taryf kolejowych, radykalnej zmiany instytucji ubezpieczeń społecznych, specjalnych ulg dla rolników, chciałbym stwierdzić, że na błędnem stanowisku stoją te sfery, które mniemają, że celem rolnictwa jest walka o zrównanie cen artykułów przemyślowych z poziomem obecnych cen płodów rolnych. Nic podobnego. Rolnicy, będąc w ruinie, rozumieją doskonale absurdalność takiego rozumowania, ale jednocześnie rozumieją też i celowość rozsiewania takich wieści i plotek. Stwierdzam, że rolnictwu chodzi o przywrócenie opłacalności gospodarstw rolnych, a stanowisko rolników pod tym względem jest stanowiskiem społecznie i gospodarczo usprawiedliwionem, zaś osiągnięcie postulatów rolnictwa, osiągnięcie rentowności gospodarstw rolnych będzie jedyną zdrową podstawą dla sanacji stosunków gospodarczych kraju, jedyną zdrową podstawą dla sanacji stosunków Skarbu Państwa. Ale natomiast podkreślam, że na tej linji zdrowej gospodarczo i społecznie usprawiedliwionej, nie leży uparte trwanie przy zasadzie etatyzmu, przy zasadzie kartelowej gospodarki, czy też prywatnych monopolów, bo zasady te prowadzą tylko do egoizmu gospodarczego, tylko do niebezpiecznego gromadzenia bogactw bez własnej zasługi.</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-24.37" who="#JulianPawlikowski">Obecnie powinienem przejść do szczegółowego rozpatrzenia planu gospodarczego, rozwiniętego przed nami przez Rząd w związku z jego przedłożeniem o pełnomocnictwach. Jednak trafnie przedstawiona diagnoza kryzysu gospodarczego, mówiąca nietylko o jego zewnętrznych przejawach, ale też i o jego źródłach i przyczynach, jasne wskazanie metod działania, które mają na celu nietylko mechaniczne usunięcie deficytu budżetowego, ale i uzdrowienie organizmu gospodarczego jako całości, ustalenie metod terapeutycznych i chirurgicznych, a tych najwięcej potrzeba, oraz omówienie szczegółom we planu w obu Wysokich Izbach, a także omówienie jego przez Ukraińską Reprezentację Parlamentarną zwalnia mnie od powrotu do rej sprawy.</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-24.38" who="#JulianPawlikowski">Zaznaczyć jednak muszę, że trafnem będzie posunięcie Rządu zapowiedziane przez p. wicepremjera, mianowicie zniesienie ingerencji Państwa w tych dziedzinach gospodarstwa społecznego, w których Pan Premjer, mówiąc jego słowy, chce widzieć wysiłek inicjatywy prywatnej, opartej o żywą energję społeczną ludzi wierzących we własne siły.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-24.39" who="#JulianPawlikowski">Przed zakończeniem niechaj mi będzie wolno powrócić do zasadniczych myśli expose p. Premjera. P. Premjer, zgodnie z przewodnią myślą swego przemówienia, kończąc odwołał się do aktywności „33 miljonów istot żywych z ich potrzebami materjalnemi i duchowemi, z ich wiarą w lepsze jutro”. Tak, na społeczność państwową składają się owe 33 miljony istot żywych. Z liczby tej, która jest tylko znakiem arytmetycznym, wykrystalizowały się jednak jednostki zbiorowe, narody o jasnem indywidualnem obliczu, o własnem życiu duchowem, o własnych potrzebach i koniecznościach w sferze zmagań kulturalnych i gospodarczych, narody żywe z wiarą w lepsze jutro. Do nich należy też prawie 7-miljonowy naród ukraiński, rwący się do życia, które chce rozwijania na tle bogatych swoich tradycyj historycznych i starej swojej kultury. Nie można więc wobec narodów, ich życia i dążeń przechodzić z zamkniętemi oczyma. Wprzęgnięcie li tylko jednostek do walki ze złem dnia dzisiejszego, bez rozwiązania pozytywnego życiowych interesów narodów jako jednostek zbiorowych, rozwiązania z wyższej perspektywy historycznej i perspektywy przyszłości, nie da trwałych wyników.</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-24.40" who="#JulianPawlikowski">Myślę, że p. Premjer Kościałkowski, który już jako Minister Spraw Wewnętrznych przyznał poniekąd konieczność pozytywnego rozwiązania życiowych interesów narodu ukraińskiego, jako Szef Rządu z raz obranej drogi nie zboczy, pamiętając o niej i przy dekretalnem podporządkowaniu spraw gospodarczych i społecznych.</u> | |
| 253 | 253 | </div> |
| 254 | 254 | <div xml:id="div-25"> |
| 255 | - <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszałekSwitalski">Głos ma s. Heiman-Jarecki.</u> | |
| 255 | + <u xml:id="u-25.0" who="#KazimierzŚwitalski">Głos ma s. Heiman-Jarecki.</u> | |
| 256 | 256 | </div> |
| 257 | 257 | <div xml:id="div-26"> |
| 258 | - <u xml:id="u-26.0" who="#SHeimanJarecki">Mam zamiar poruszyć dziś wąski odcinek olbrzymiego frontu zagadnień, objętych programem Rządu, a mianowicie sprawy kartelowe.</u> | |
| 259 | - <u xml:id="u-26.1" who="#SHeimanJarecki">P. Minister Skarbu zapowiedział w swem przemówieniu zbadanie sześciu odłamów przemysłu. W mojem mniemaniu zadanie, w ten sposób postawione, jest zbyt wąsko ujęte. Należy objąć całą dziedzinę sztywnych cen i organizacyj monopolistycznych w gospodarce prywatnej. Przecież istnieją liczne monopole faktyczne bez kartelu. Jako przykłady mogę przytoczyć sodę, sztuczny jedwab, taryfy elektryczne.</u> | |
| 260 | - <u xml:id="u-26.2" who="#SHeimanJarecki">Produkcja jedwabiu sztucznego, od której zależy przyszłość polskiej gospodarki włókienniczej, nie jest bynajmniej skartelizowana, ale fakt, że istnieją w kraju tylko trzy, a raczej może dwie wytwórnie jedwabiu sztucznego, zapewnia im przy prohibicyjnym poziomie ochrony celnej stanowisko bezwzględnego monopolisty.</u> | |
| 261 | - <u xml:id="u-26.3" who="#SHeimanJarecki">Także zakłady, wytwarzające energję, nie są bynajmniej skartelizowane, a jednak dzięki uzyskanym koncesjom z całą bezwzględnością gniotą przemysł, dyktują ceny i znam wypadki, gdy pobierają za oświetlenie objektów fabrycznych do 70 groszy za 1 kwh, mimo że koszt własny produkcji waha się w granicach od 4 do 10 gr.</u> | |
| 262 | - <u xml:id="u-26.4" who="#SHeimanJarecki">I odwrotnie: istnieją w przemyśle zarejestrowane urzędowo umowy i konwencje o charakterze karteli, które postawiły sobie za cel nieprzyjmowanie zbyt długich weksli i przeciwdziałanie w ten sposób inflacji kredytowej, albo niesprzedawanie swych produktów firmom handlowym, które nie prowadzą ksiąg, co oznacza i ze stanowiska ogólno-państwowego i ze stanowiska ściśle gospodarczego racjonalnie ujętą walkę z anonimowością gospodarczą, żerującą na niezapłaconych podatkach i świadczeniach socjalnych, na niedotrzymywaniu zawieranych przez jawny przemysł umów o płace robotnicze. Takie organizacje, mimo że noszą nazwę kartelu, nie mają stanowiska monopolistycznego, nie dyktują, ani nawet nie uzgadniają cen. Przecież umowa zbiorowa o płace jest niczem innem jak umową kartelową członków związku zawodowego, dzięki której utrzymują ceny robocizny na poziomie znacznie wyższym od cen wolnego rynku, od ceny, jaką pobierają outsiderzy związku zawodowego za swoją pracę. A jednak z przyczyn socjalnych z takim kartelem walki się nie uprawia. Walczyć trzeba nie z formą, a z treścią.</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-26.0" who="#AleksanderHeimanJarecki">Mam zamiar poruszyć dziś wąski odcinek olbrzymiego frontu zagadnień, objętych programem Rządu, a mianowicie sprawy kartelowe.</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-26.1" who="#AleksanderHeimanJarecki">P. Minister Skarbu zapowiedział w swem przemówieniu zbadanie sześciu odłamów przemysłu. W mojem mniemaniu zadanie, w ten sposób postawione, jest zbyt wąsko ujęte. Należy objąć całą dziedzinę sztywnych cen i organizacyj monopolistycznych w gospodarce prywatnej. Przecież istnieją liczne monopole faktyczne bez kartelu. Jako przykłady mogę przytoczyć sodę, sztuczny jedwab, taryfy elektryczne.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-26.2" who="#AleksanderHeimanJarecki">Produkcja jedwabiu sztucznego, od której zależy przyszłość polskiej gospodarki włókienniczej, nie jest bynajmniej skartelizowana, ale fakt, że istnieją w kraju tylko trzy, a raczej może dwie wytwórnie jedwabiu sztucznego, zapewnia im przy prohibicyjnym poziomie ochrony celnej stanowisko bezwzględnego monopolisty.</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-26.3" who="#AleksanderHeimanJarecki">Także zakłady, wytwarzające energję, nie są bynajmniej skartelizowane, a jednak dzięki uzyskanym koncesjom z całą bezwzględnością gniotą przemysł, dyktują ceny i znam wypadki, gdy pobierają za oświetlenie objektów fabrycznych do 70 groszy za 1 kwh, mimo że koszt własny produkcji waha się w granicach od 4 do 10 gr.</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-26.4" who="#AleksanderHeimanJarecki">I odwrotnie: istnieją w przemyśle zarejestrowane urzędowo umowy i konwencje o charakterze karteli, które postawiły sobie za cel nieprzyjmowanie zbyt długich weksli i przeciwdziałanie w ten sposób inflacji kredytowej, albo niesprzedawanie swych produktów firmom handlowym, które nie prowadzą ksiąg, co oznacza i ze stanowiska ogólno-państwowego i ze stanowiska ściśle gospodarczego racjonalnie ujętą walkę z anonimowością gospodarczą, żerującą na niezapłaconych podatkach i świadczeniach socjalnych, na niedotrzymywaniu zawieranych przez jawny przemysł umów o płace robotnicze. Takie organizacje, mimo że noszą nazwę kartelu, nie mają stanowiska monopolistycznego, nie dyktują, ani nawet nie uzgadniają cen. Przecież umowa zbiorowa o płace jest niczem innem jak umową kartelową członków związku zawodowego, dzięki której utrzymują ceny robocizny na poziomie znacznie wyższym od cen wolnego rynku, od ceny, jaką pobierają outsiderzy związku zawodowego za swoją pracę. A jednak z przyczyn socjalnych z takim kartelem walki się nie uprawia. Walczyć trzeba nie z formą, a z treścią.</u> | |
| 263 | 263 | <u xml:id="u-26.5" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Makowski.)</u> |
| 264 | - <u xml:id="u-26.6" who="#SHeimanJarecki">Zjawiska monopolu faktycznego obserwujemy w coraz większych rozmiarach w handlu. Różne ograniczenia clearingowe, kompensacyjne, kontygentowe, koncesyjne etc. etc. skutecznie ograniczają, raczej uniemożliwiają swobodę handlu i konkurencję i stwarzają stanowiska monopolistyczne. W tych warunkach muszą następować zwyżki cen. Ludzie nie byliby ludźmi, gdyby nie korzystali z takiej gratki, jak monopol. Chodzi zatem nietyle o kartele, co o skutki wynikające z uprzywilejowanego stanowiska monopolisty.</u> | |
| 265 | - <u xml:id="u-26.7" who="#SHeimanJarecki">Nie Wydaje mi się możliwem, aby drogą ankiet i badań udało się osiągnąć jakieś pozytywne rezultaty. Po pierwsze dlatego, że ankieta może dać tylko obraz i stan chwilowy. Zaraz po zamknięciu ankiety stosunki zaczną się zmieniać, cyfry uzyskane nie będą już odpowiadać rzeczywistości.</u> | |
| 266 | - <u xml:id="u-26.8" who="#SHeimanJarecki">Niewiele jest dziś przedsiębiorstw, pracujących przy pełnem zatrudnieniu, a wiadomo, że koszty własne w tych warunkach rosną. Jaka może być z tego korzyść, jeśli ankieta ten znany fakt jeszcze raz skonstatuje? Kalkulacje, nawet najlepiej od wewnątrz robione, są rzeczą trudną i często zawodną. Wnioski wyciągnięte z badań komisyjnych nie będą i nie mogą być ścisłe. Można postanowić zniżkę zbyt małą, nie odzwierciadlającą poziomu ceny, któryby wynikł samorzutnie i odwrotnie. Można ustalić cenę zbyt niską, której przemysł nie wytrzyma. Droga dociekań nie jest sposobem ustalenia t. zw. ceny sprawiedliwej. Pozatem polityka syndykatów, polityka rozlicznych rabatów, bonusów, kwot, klucza podziału hurtowego, zmieniać się może z godziny na godzinę. Musiałby chyba powstać jakiś nowy wielogłowy twór biurokratyczny, któryby sprawował nad przemysłem iście inkwizycyjny nadzór z mizernym wynikiem praktycznym.</u> | |
| 267 | - <u xml:id="u-26.9" who="#SHeimanJarecki">Ankieta to najprostszy sposób utopienia całego zagadnienia w powodzi papierów. Istnieje natomiast sposób skuteczny i prosty dla rozwiązania zagadnienia. Sprowadza się on do zaniechania okazywanej dotychczas przez Państwo pomocy niektórym odcinkom handlu i przemysłu skartelizowanego, czy też nieskartelizowanego w osiąganiu przewagi monopolistycznej. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że żaden zakład przemysłowy, ani grupa warsztatów nie zdobyłaby sobie w Polsce stanowiska umożliwiającego utrzymanie sztywnych cen, gdyby nie świadoma, czy też nieświadoma opieka czynników oficjalnych. Z jednej strony tworzy się związki przymusowe dla t. zw. „organizowania rynku”, a z drugiej strony bada kalkulację takich związków. Przecież nie dlaczegoś innego zmusza się pewne gałęzie przemysłu do organizowania i porządkowania rynku, jak dla podniesienia cen, dla stępienia konkurencji. Nazywa się tę konkurencję rujnującą czy bezpłodną, a potem ze zdziwieniem konstatuje się, że towary i usługi drożeją. Jest to już nie interwencjonizm, a jakiś superinterwencjonizm. Tu tkwi główne źródło zła, z tem nastawieniem musimy zerwać. Bez zamknięcia kręgu dostawców przez zakazy, kontyngenty i prohibicyjne cła, nie mogliby powstać monopoliści. I dlatego słusznie powiedział kiedyś profesor Heydel, że walka państwa z kartelami to straszenie djabła Belzebubem.</u> | |
| 268 | - <u xml:id="u-26.10" who="#SHeimanJarecki">Siły żywotne automatyzmu kapitalistycznego umiałyby sobie poradzić z najbardziej wyrafinowaną umową kartelową czy trustową, boć na straży wolności rynkowej stoi jako odwieczny promotor postępu gospodarczego i wolności gospodarczej — przyszły konkurent. Obojętne, czy tym przyszłym konkurentem będzie outsider, czy nim będzie zagraniczny producent tego samego towaru, czy wreszcie krajowy producent produktu zastępczego. Ideałem wszelkich monopoli faktycznych, czy mają formę kartelową czy nie, jest zawsze hermetyczne zamknięcie kręgu dostawców. Istnieją u nas 99%-owe syndykaty, a niewielkie kontyngenty przywozowe na towary przez nie wyrabiane przydziela Rząd tymże syndykatom.</u> | |
| 269 | - <u xml:id="u-26.11" who="#SHeimanJarecki">Zaniechajmy bezpłodnych ankiet, a natomiast bez zwłoki znieśmy przymus kartelowy tam, gdzie on istnieje. Powtóre trzeba przestać odgradzać się od świata zewnętrznego i należy dopuścić konkurencję zagraniczną. Zagadnienie sztywnych cen odrazu straci na ostrości. Ceny wtedy „organicznie”, żeby użyć wyrażenia p. Wicepremjera, przystosują się do nowych okoliczności, a przemysłowi przywróci się zdrową podnietę konkurencji. Jako trzeci postulat wysuwam zniesienie ograniczeń przy przywozie surowców. Rozliczne kontyngenty, zakazy, koncesje i t. d. działają na ceny identycznie jak kartele.</u> | |
| 270 | - <u xml:id="u-26.12" who="#SHeimanJarecki">Operując materjałem z dziedziny należycie mi znanej, przytoczę przykład konwencji przędzalń czesankowych. Organizacja ta ustanawia wprawdzie warunki sprzedaży, zupełnie jednakże nie ingeruje w dziedzinie cen. O ile jakaś zwyżka cen przędzy czesankowej wełnianej miała ostatnio miejsce, to jedynie z powodu kontyngentowania i ograniczania przywozu surowej wełny przez Rząd. Przędzalnie przeciwstawiały się, w miarę sił zwalczały te posunięcia, jednakże bezskutecznie.</u> | |
| 271 | - <u xml:id="u-26.13" who="#SHeimanJarecki">Może mi ktoś zrobić zarzut, że w ten sposób zepsuje się bilans handlowy. Zarzut taki byłby nieistotny. Zrobiliśmy bowiem z bilansu handlowego fetysza i przejmujemy się niepotrzebnie drobnem, ujemnem czy dodatniem saldem. Nawet znaczny deficyt w bilansie handlowym nie powinien nas przerażać. Stałość waluty gwarantuje nie takie czy inne saldo bilansu handlowego, a zrównoważony budżet i dobra polityka Banku Polskiego. Przy tych dwóch założeniach bilans handlowy przystosuje się automatycznie do naszych potrzeb i możliwości. Obrona bilansu zapomocą ograniczeń i kontyngentów stanie się wtedy zbędną, taksamo zbędnym będzie cały ciężki i skomplikowany aparat biurokratyczny, regulujący przywóz. Aparat ten kosztuje drogo, a te oszczędności możnaby zrobić, gdyż oszczędności są teraz na porządku dziennym.</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-26.6" who="#AleksanderHeimanJarecki">Zjawiska monopolu faktycznego obserwujemy w coraz większych rozmiarach w handlu. Różne ograniczenia clearingowe, kompensacyjne, kontygentowe, koncesyjne etc. etc. skutecznie ograniczają, raczej uniemożliwiają swobodę handlu i konkurencję i stwarzają stanowiska monopolistyczne. W tych warunkach muszą następować zwyżki cen. Ludzie nie byliby ludźmi, gdyby nie korzystali z takiej gratki, jak monopol. Chodzi zatem nietyle o kartele, co o skutki wynikające z uprzywilejowanego stanowiska monopolisty.</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-26.7" who="#AleksanderHeimanJarecki">Nie Wydaje mi się możliwem, aby drogą ankiet i badań udało się osiągnąć jakieś pozytywne rezultaty. Po pierwsze dlatego, że ankieta może dać tylko obraz i stan chwilowy. Zaraz po zamknięciu ankiety stosunki zaczną się zmieniać, cyfry uzyskane nie będą już odpowiadać rzeczywistości.</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-26.8" who="#AleksanderHeimanJarecki">Niewiele jest dziś przedsiębiorstw, pracujących przy pełnem zatrudnieniu, a wiadomo, że koszty własne w tych warunkach rosną. Jaka może być z tego korzyść, jeśli ankieta ten znany fakt jeszcze raz skonstatuje? Kalkulacje, nawet najlepiej od wewnątrz robione, są rzeczą trudną i często zawodną. Wnioski wyciągnięte z badań komisyjnych nie będą i nie mogą być ścisłe. Można postanowić zniżkę zbyt małą, nie odzwierciadlającą poziomu ceny, któryby wynikł samorzutnie i odwrotnie. Można ustalić cenę zbyt niską, której przemysł nie wytrzyma. Droga dociekań nie jest sposobem ustalenia t. zw. ceny sprawiedliwej. Pozatem polityka syndykatów, polityka rozlicznych rabatów, bonusów, kwot, klucza podziału hurtowego, zmieniać się może z godziny na godzinę. Musiałby chyba powstać jakiś nowy wielogłowy twór biurokratyczny, któryby sprawował nad przemysłem iście inkwizycyjny nadzór z mizernym wynikiem praktycznym.</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-26.9" who="#AleksanderHeimanJarecki">Ankieta to najprostszy sposób utopienia całego zagadnienia w powodzi papierów. Istnieje natomiast sposób skuteczny i prosty dla rozwiązania zagadnienia. Sprowadza się on do zaniechania okazywanej dotychczas przez Państwo pomocy niektórym odcinkom handlu i przemysłu skartelizowanego, czy też nieskartelizowanego w osiąganiu przewagi monopolistycznej. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że żaden zakład przemysłowy, ani grupa warsztatów nie zdobyłaby sobie w Polsce stanowiska umożliwiającego utrzymanie sztywnych cen, gdyby nie świadoma, czy też nieświadoma opieka czynników oficjalnych. Z jednej strony tworzy się związki przymusowe dla t. zw. „organizowania rynku”, a z drugiej strony bada kalkulację takich związków. Przecież nie dlaczegoś innego zmusza się pewne gałęzie przemysłu do organizowania i porządkowania rynku, jak dla podniesienia cen, dla stępienia konkurencji. Nazywa się tę konkurencję rujnującą czy bezpłodną, a potem ze zdziwieniem konstatuje się, że towary i usługi drożeją. Jest to już nie interwencjonizm, a jakiś superinterwencjonizm. Tu tkwi główne źródło zła, z tem nastawieniem musimy zerwać. Bez zamknięcia kręgu dostawców przez zakazy, kontyngenty i prohibicyjne cła, nie mogliby powstać monopoliści. I dlatego słusznie powiedział kiedyś profesor Heydel, że walka państwa z kartelami to straszenie djabła Belzebubem.</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-26.10" who="#AleksanderHeimanJarecki">Siły żywotne automatyzmu kapitalistycznego umiałyby sobie poradzić z najbardziej wyrafinowaną umową kartelową czy trustową, boć na straży wolności rynkowej stoi jako odwieczny promotor postępu gospodarczego i wolności gospodarczej — przyszły konkurent. Obojętne, czy tym przyszłym konkurentem będzie outsider, czy nim będzie zagraniczny producent tego samego towaru, czy wreszcie krajowy producent produktu zastępczego. Ideałem wszelkich monopoli faktycznych, czy mają formę kartelową czy nie, jest zawsze hermetyczne zamknięcie kręgu dostawców. Istnieją u nas 99%-owe syndykaty, a niewielkie kontyngenty przywozowe na towary przez nie wyrabiane przydziela Rząd tymże syndykatom.</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-26.11" who="#AleksanderHeimanJarecki">Zaniechajmy bezpłodnych ankiet, a natomiast bez zwłoki znieśmy przymus kartelowy tam, gdzie on istnieje. Powtóre trzeba przestać odgradzać się od świata zewnętrznego i należy dopuścić konkurencję zagraniczną. Zagadnienie sztywnych cen odrazu straci na ostrości. Ceny wtedy „organicznie”, żeby użyć wyrażenia p. Wicepremjera, przystosują się do nowych okoliczności, a przemysłowi przywróci się zdrową podnietę konkurencji. Jako trzeci postulat wysuwam zniesienie ograniczeń przy przywozie surowców. Rozliczne kontyngenty, zakazy, koncesje i t. d. działają na ceny identycznie jak kartele.</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-26.12" who="#AleksanderHeimanJarecki">Operując materjałem z dziedziny należycie mi znanej, przytoczę przykład konwencji przędzalń czesankowych. Organizacja ta ustanawia wprawdzie warunki sprzedaży, zupełnie jednakże nie ingeruje w dziedzinie cen. O ile jakaś zwyżka cen przędzy czesankowej wełnianej miała ostatnio miejsce, to jedynie z powodu kontyngentowania i ograniczania przywozu surowej wełny przez Rząd. Przędzalnie przeciwstawiały się, w miarę sił zwalczały te posunięcia, jednakże bezskutecznie.</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-26.13" who="#AleksanderHeimanJarecki">Może mi ktoś zrobić zarzut, że w ten sposób zepsuje się bilans handlowy. Zarzut taki byłby nieistotny. Zrobiliśmy bowiem z bilansu handlowego fetysza i przejmujemy się niepotrzebnie drobnem, ujemnem czy dodatniem saldem. Nawet znaczny deficyt w bilansie handlowym nie powinien nas przerażać. Stałość waluty gwarantuje nie takie czy inne saldo bilansu handlowego, a zrównoważony budżet i dobra polityka Banku Polskiego. Przy tych dwóch założeniach bilans handlowy przystosuje się automatycznie do naszych potrzeb i możliwości. Obrona bilansu zapomocą ograniczeń i kontyngentów stanie się wtedy zbędną, taksamo zbędnym będzie cały ciężki i skomplikowany aparat biurokratyczny, regulujący przywóz. Aparat ten kosztuje drogo, a te oszczędności możnaby zrobić, gdyż oszczędności są teraz na porządku dziennym.</u> | |
| 272 | 272 | </div> |
| 273 | 273 | <div xml:id="div-27"> |
| 274 | - <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Trockenheim.</u> | |
| 274 | + <u xml:id="u-27.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Trockenheim.</u> | |
| 275 | 275 | </div> |
| 276 | 276 | <div xml:id="div-28"> |
| 277 | - <u xml:id="u-28.0" who="#STrockenheim">Wysoki Senacie! Rząd przedstawił nam projekt ustawy o upoważnieniu Pana Prezydenta do wydawania dekretów, formułując jednocześnie swoje zamierzenia w dziedzinie ożywienia życia gospodarczego kraju, wymagające stanowczych i szybkich postanowień.</u> | |
| 278 | - <u xml:id="u-28.1" who="#STrockenheim">Uważam za właściwe podnieść z tej trybuny niektóre bolączki i obawy, które nurtują sfery kupieckie społeczeństwa żydowskiego, odsuwając poruszenie szeregu spraw, związanych z całokształtem zagadnienia życia żydowskiego do czasu rozprawy budżetowej. Chcę ograniczyć się tylko do spraw poruszonych przez p. Premjera w jego przemówieniu.</u> | |
| 279 | - <u xml:id="u-28.2" who="#STrockenheim">Otóż przewiduje się podwyższenie normy podatku dochodowego. Sprawa tego podwyższenia wymaga szczególnej ostrożności i oględności. Dotychczasowa praktyka wymiaru tego podatku, stosowana w szeregu wypadków przez niższy aparat skarbowy, doprowadziła do upadku wiele placówek handlowych i warsztatów produkcyjnych. Wymiary te w wielu wypadkach odbiegały od rzeczywistych dochodów płatników. Celowość zamierzonej podwyżki zależy przedewszystkiem od tego, aby wymiary były dokonywane po gruntownem zbadaniu stanu materjalnego płatnika z pominięciem wszelkich omyłek w tej dziedzinie. Sprawa ta przedewszystkiem dotyczy drobnych kupców i rzemieślników żydowskich, których nie stać na prowadzenie ksiąg handlowych i dla których wymiar podatku odbywa się sposobem szacunku, niezawsze opartego na ścisłych miernikach.</u> | |
| 280 | - <u xml:id="u-28.3" who="#STrockenheim">Projektowane przez Rząd oddłużenie sfer urzędniczych może być również dotkliwym ciosem dla warstw kupieckich i handlowych. Rozumiem, że Rząd chce przyjść z pomocą urzędnikom w ich ciężkiej sytuacji, nie powinno się to jednak odbyć kosztem kupca, który już raz poniósł dotkliwe ofiary wskutek oddłużenia sfer rolniczych. W wyniku takiego posunięcia nastąpiłoby zlikwidowanie handlu ratalnego nietylko z uszczerbkiem dla handlu, ale przedewszystkiem dla urzędników, z uszczerbkiem dla konsumcji wewnętrznej, a więc i dla Skarbu Państwa, czerpiącego z tego handlu poważne dochody.</u> | |
| 281 | - <u xml:id="u-28.4" who="#STrockenheim">Żądając ofiar od społeczeństwa, a przedewszystkiem od sfer kupieckich i rzemieślniczych, należy jednocześnie pamiętać, że pewne przemiany w dziedzinie wytwórczości aktualne na zachodzie u nas muszą odbywać się w sposób szczególnie ostrożny i ewolucyjny, aby nie podważać tych właśnie sfer, do których Rząd apeluje. Mam tu na myśli między innemi aktualną obecnie sprawę mechanizacji piekarń, której zrealizowanie w obecnej chwili ciężkiego kryzysu spowodowałoby likwidację szeregu warsztatów pracy i odebrałoby możność egzystencji tysiącom rodzin żydowskich.</u> | |
| 282 | - <u xml:id="u-28.5" who="#STrockenheim">P. Premjer wspominał o konieczności wzrastania poczucia obowiązku wobec Państwa, co pociągnęłoby za sobą zmniejszenie się potrzeby ostrej egzekucji. Warunkiem tego, według mego zdania, jest skreślenie miljardowych zaległości podatkowych figurujących w księgach urzędów skarbowych, a w rzeczywistości nierealnych i nieściągalnych. Utrudniają one jedynie płatnikom punktualne wywiązywanie się z bieżących podatków.</u> | |
| 283 | - <u xml:id="u-28.6" who="#STrockenheim">Wczoraj na posiedzeniu komisji senackiej słyszeliśmy z ust zdaje się p. s. Malinowskiego szereg przykładów o pomyłkach i błędach, istniejących w wielu urzędach skarbowych. P. Wicepremjer Kwiatkowski odpowiadał, że mógłby przytoczyć znacznie więcej takich przykładów, bo tylko w jednej wsi naliczył 170 nakazów płatniczych nieusprawiedliwionych, nieopartych na należytym wymiarze. W takim razie możemy w zupełności przypuścić, że jeżeli są zaległości skarbowe datujące się od pięciu lat, które nie były ściągnięte dotychczas, to prawdopodobnie polega to na tem, że ten wymiar odrazu był błędnie dokonany. I jeżeli się teraz żąda od sfer kupieckich i rzemieślniczych punktualnego wywiązywania się z płacenia podatków, to przedewszystkiem należy zdjąć z nich ciężar, który ciąży na nich w postaci nierealnych i nieściągalnych podatków.</u> | |
| 284 | - <u xml:id="u-28.7" who="#STrockenheim">P. Premjer apeluje do wszystkich obywateli bez różnicy wyznania i narodowości, wzywając ich do współpracy dla dobra Państwa. Społeczeństwo żydowskie, które już tylokrotnie dało dowód swojej ofiarności i tym razem odezwie się na apel Rządu w przeświadczeniu, że Rząd zrozumie specyficzną sytuację i specyficzne potrzeby tego odłamu społeczeństwa.</u> | |
| 285 | - <u xml:id="u-28.8" who="#STrockenheim">W tem przekonaniu będę głosować za pełnomocnictwami.</u> | |
| 277 | + <u xml:id="u-28.0" who="#JankielTrockenheim">Wysoki Senacie! Rząd przedstawił nam projekt ustawy o upoważnieniu Pana Prezydenta do wydawania dekretów, formułując jednocześnie swoje zamierzenia w dziedzinie ożywienia życia gospodarczego kraju, wymagające stanowczych i szybkich postanowień.</u> | |
| 278 | + <u xml:id="u-28.1" who="#JankielTrockenheim">Uważam za właściwe podnieść z tej trybuny niektóre bolączki i obawy, które nurtują sfery kupieckie społeczeństwa żydowskiego, odsuwając poruszenie szeregu spraw, związanych z całokształtem zagadnienia życia żydowskiego do czasu rozprawy budżetowej. Chcę ograniczyć się tylko do spraw poruszonych przez p. Premjera w jego przemówieniu.</u> | |
| 279 | + <u xml:id="u-28.2" who="#JankielTrockenheim">Otóż przewiduje się podwyższenie normy podatku dochodowego. Sprawa tego podwyższenia wymaga szczególnej ostrożności i oględności. Dotychczasowa praktyka wymiaru tego podatku, stosowana w szeregu wypadków przez niższy aparat skarbowy, doprowadziła do upadku wiele placówek handlowych i warsztatów produkcyjnych. Wymiary te w wielu wypadkach odbiegały od rzeczywistych dochodów płatników. Celowość zamierzonej podwyżki zależy przedewszystkiem od tego, aby wymiary były dokonywane po gruntownem zbadaniu stanu materjalnego płatnika z pominięciem wszelkich omyłek w tej dziedzinie. Sprawa ta przedewszystkiem dotyczy drobnych kupców i rzemieślników żydowskich, których nie stać na prowadzenie ksiąg handlowych i dla których wymiar podatku odbywa się sposobem szacunku, niezawsze opartego na ścisłych miernikach.</u> | |
| 280 | + <u xml:id="u-28.3" who="#JankielTrockenheim">Projektowane przez Rząd oddłużenie sfer urzędniczych może być również dotkliwym ciosem dla warstw kupieckich i handlowych. Rozumiem, że Rząd chce przyjść z pomocą urzędnikom w ich ciężkiej sytuacji, nie powinno się to jednak odbyć kosztem kupca, który już raz poniósł dotkliwe ofiary wskutek oddłużenia sfer rolniczych. W wyniku takiego posunięcia nastąpiłoby zlikwidowanie handlu ratalnego nietylko z uszczerbkiem dla handlu, ale przedewszystkiem dla urzędników, z uszczerbkiem dla konsumcji wewnętrznej, a więc i dla Skarbu Państwa, czerpiącego z tego handlu poważne dochody.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-28.4" who="#JankielTrockenheim">Żądając ofiar od społeczeństwa, a przedewszystkiem od sfer kupieckich i rzemieślniczych, należy jednocześnie pamiętać, że pewne przemiany w dziedzinie wytwórczości aktualne na zachodzie u nas muszą odbywać się w sposób szczególnie ostrożny i ewolucyjny, aby nie podważać tych właśnie sfer, do których Rząd apeluje. Mam tu na myśli między innemi aktualną obecnie sprawę mechanizacji piekarń, której zrealizowanie w obecnej chwili ciężkiego kryzysu spowodowałoby likwidację szeregu warsztatów pracy i odebrałoby możność egzystencji tysiącom rodzin żydowskich.</u> | |
| 282 | + <u xml:id="u-28.5" who="#JankielTrockenheim">P. Premjer wspominał o konieczności wzrastania poczucia obowiązku wobec Państwa, co pociągnęłoby za sobą zmniejszenie się potrzeby ostrej egzekucji. Warunkiem tego, według mego zdania, jest skreślenie miljardowych zaległości podatkowych figurujących w księgach urzędów skarbowych, a w rzeczywistości nierealnych i nieściągalnych. Utrudniają one jedynie płatnikom punktualne wywiązywanie się z bieżących podatków.</u> | |
| 283 | + <u xml:id="u-28.6" who="#JankielTrockenheim">Wczoraj na posiedzeniu komisji senackiej słyszeliśmy z ust zdaje się p. s. Malinowskiego szereg przykładów o pomyłkach i błędach, istniejących w wielu urzędach skarbowych. P. Wicepremjer Kwiatkowski odpowiadał, że mógłby przytoczyć znacznie więcej takich przykładów, bo tylko w jednej wsi naliczył 170 nakazów płatniczych nieusprawiedliwionych, nieopartych na należytym wymiarze. W takim razie możemy w zupełności przypuścić, że jeżeli są zaległości skarbowe datujące się od pięciu lat, które nie były ściągnięte dotychczas, to prawdopodobnie polega to na tem, że ten wymiar odrazu był błędnie dokonany. I jeżeli się teraz żąda od sfer kupieckich i rzemieślniczych punktualnego wywiązywania się z płacenia podatków, to przedewszystkiem należy zdjąć z nich ciężar, który ciąży na nich w postaci nierealnych i nieściągalnych podatków.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-28.7" who="#JankielTrockenheim">P. Premjer apeluje do wszystkich obywateli bez różnicy wyznania i narodowości, wzywając ich do współpracy dla dobra Państwa. Społeczeństwo żydowskie, które już tylokrotnie dało dowód swojej ofiarności i tym razem odezwie się na apel Rządu w przeświadczeniu, że Rząd zrozumie specyficzną sytuację i specyficzne potrzeby tego odłamu społeczeństwa.</u> | |
| 285 | + <u xml:id="u-28.8" who="#JankielTrockenheim">W tem przekonaniu będę głosować za pełnomocnictwami.</u> | |
| 286 | 286 | </div> |
| 287 | 287 | <div xml:id="div-29"> |
| 288 | - <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Petrażycki.</u> | |
| 288 | + <u xml:id="u-29.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Petrażycki.</u> | |
| 289 | 289 | </div> |
| 290 | 290 | <div xml:id="div-30"> |
| 291 | - <u xml:id="u-30.0" who="#SPetrażycki">Wysoki Senacie! Z dużem zdziwieniem wysłuchałem przemówienia p. Wicemarszałka Świtalskiego, który wielokrotnie podkreślał, że uchwalenie projektu ustawy o pełnomocnictwach przez Izby mija się z duchem Konstytucji, mija się z treścią Konstytucji, jest na bakier z Konstytucją. Pomijam już tę okoliczność, że taki pogląd na projekt ustawy o pełnomocnictwach w związku z Konstytucją zawiera ostrą krytykę świeżo uchwalonej Konstytucji, albowiem byłby świadectwem, że Konstytucja, która zaledwie weszła w życie, przy pierwszem zetknięciu się z życiem nie zdała egzaminu. Lecz stwierdzam, a muszę to uczynić jaknajkategoryczniej, albowiem kwestja ta ma bardzo zasadnicze znaczenie, że uchwalenie pełnomocnictw przez Izby Ustawodawcze jest zgodne z literą Konstytucji i z duchem Konstytucji. To stwierdzenie ma zasadnicze znaczenie, albowiem, gdyby p. Wicemarszałek Świtalski miał rację, gdyby uchwalenie pełnomocnictw było sprzeczne z duchem Konstytucji, mijało się z Konstytucją, elementarnym naszym obowiązkiem byłoby nieuchwalanie pełnomocnictw, głosowanie przeciw pełnomocnictwom, bowiem, proszę Wysokiej Izby, podrywanie ustaw, w szczególności ustawy konstytucyjnej byłoby podcinaniem korzeni bytu Państwa, byłoby sianiem anarchji. Dlatego też pozwolę sobie, Wysoka Izbo, odczytać art. 55 pkt. 1-szy Konstytucji, z którego przekona się Wysoka Izba, że mam 100%-ową rację. Mianowicie art. 55 głosi: Ustawa może upoważnić Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów w czasie i w zakresie przez nią oznaczonym. Upoważnieniem tem nie może być tylko objęta zmiana Konstytucji. Wynika z tego oczywiście, że uchwalając pełnomocnictwa, jesteśmy w całkowitej zgodzie z Konstytucją.</u> | |
| 292 | - <u xml:id="u-30.1" who="#SPetrażycki">Uchwalając pełnomocnictwa, zdaniem mojem, jednak Izby rezygnują częściowo ze swych uprawnień ustawodawczych. Lecz ponieważ ta rezygnacja uzasadniona jest nad wyraz ciężką sytuacją Państwa, której najbardziej wymowną ilustracją są deficyty budżetowe, ponieważ sytuacja Państwa wymaga nietylko energicznej, ale bardzo szybkiej akcji ze strony Rządu i ponieważ ustawa ta jest zgodna z Konstytucją i ponieważ dotychczas nie słyszano i sam nie znalazłem żadnych argumentów, które mogłyby przekonać, że Rząd może się obejść bez pełnomocnictw, przeto uważam, że uzasadnione jest żądanie Rządu i że powinniśmy głosować za pełnomocnictwami.</u> | |
| 293 | - <u xml:id="u-30.2" who="#SPetrażycki">Nie będę dawać Rządowi rady i wskazówek, co ma uczynić, a czego nie czynić, albowiem obawiałbym się, iż byłoby to może z jednego gmachu planu reform finansowych wyjmowaniem poszczególnych cegiełek, względnie stwarzaniem dobudówek, któreby zrujnowały strukturę samego gmachu. Rezygnując częściowo z naszych uprawnień ustawodawczych, nie możemy jednak oczywiście rezygnować z prawa naszej kontroli nad działalnością Rządu.</u> | |
| 294 | - <u xml:id="u-30.3" who="#SPetrażycki">Jaknajrychlejsze umożliwienie Izbom Ustawodawczym kontroli nad działalnością Rządu leży w interesie Rządu, społeczeństwa i Izb, albowiem Rząd, jeśli osiągnie sukcesy dodatnie, przekona społeczeństwo, że jego ciężkie ofiary nie poszły na marne. A jeśli nawet Rząd popełni błędy, bo przecież errare humanum est, i z męską odwagą przyzna się do popełnionych błędów, to i wówczas może wzmóc swój autorytet w opinji społecznej, albowiem dałby wówczas dowody wielkich walorów samokrytycyzmu, a te walory są gwarancją, że nie będzie się kroczyć po błędnej drodze.</u> | |
| 295 | - <u xml:id="u-30.4" who="#SPetrażycki">Wychodząc z tych założeń, zwracam się z zapytaniem do Pana Premjera, kiedy Rząd umożliwi Izbom przeprowadzenie kontroli. Rozumiem to w ten sposób: kiedy Rząd złoży sprawozdanie o sposobie wykorzystania pełnomocnictw, względnie o osiągniętych ewentualnie rezultatach, rozumiem bowiem, iż w okresie najbliższym Rząd nie będzie mógł dać całego obrazu osiągniętych rezultatów.</u> | |
| 296 | - <u xml:id="u-30.5" who="#SPetrażycki">Na zakończenie jeszcze pozwolę sobie tylko parę słów wypowiedzieć pod adresem s. Schorra. Z przemówienia s. Schorra wynika, że p. Senator wielokrotnie z wielkim naciskiem apelował do Rządu, by Żydzi byli równouprawnieni. Z tego nacisku, z tego apelu można wyciągnąć wniosek, że Żydzi w Polsce nie są równouprawnieni. Przeczy temu statystyka ilości Żydów w wyższych zakładach naukowych, statystyka ilości Żydów w różnych działach wymiaru sprawiedliwości i w innych dziedzinach życia państwowego. Muszę ponadto stwierdzić, że jest dziedzina życia, i to dziedzina ważna w dobie kryzysu ekonomicznego, gdzie Żydzi są uprzywilejowani w stosunku do Polaków, jak również Ukraińców, Białorusinów i innych mniejszości narodowych, mianowicie Żydzi posiadają tak ważną instytucję jak bezprocentowe kasy pożyczkowe, których, ani Polacy, ani inne mniejszości narodowe nie posiadają.</u> | |
| 297 | - <u xml:id="u-30.6" who="#SPetrażycki">W mojem głębokiem przekonaniu ciągłe narzekania ze strony Żydów, czy to wyrażone w formie pośredniej czy to wyrażone ubocznie, z których wynika, że źle im się dzieje w Polsce, przynoszą Żydom więcej szkody, aniżeli korzyści.</u> | |
| 291 | + <u xml:id="u-30.0" who="#TadeuszPetrażycki">Wysoki Senacie! Z dużem zdziwieniem wysłuchałem przemówienia p. Wicemarszałka Świtalskiego, który wielokrotnie podkreślał, że uchwalenie projektu ustawy o pełnomocnictwach przez Izby mija się z duchem Konstytucji, mija się z treścią Konstytucji, jest na bakier z Konstytucją. Pomijam już tę okoliczność, że taki pogląd na projekt ustawy o pełnomocnictwach w związku z Konstytucją zawiera ostrą krytykę świeżo uchwalonej Konstytucji, albowiem byłby świadectwem, że Konstytucja, która zaledwie weszła w życie, przy pierwszem zetknięciu się z życiem nie zdała egzaminu. Lecz stwierdzam, a muszę to uczynić jaknajkategoryczniej, albowiem kwestja ta ma bardzo zasadnicze znaczenie, że uchwalenie pełnomocnictw przez Izby Ustawodawcze jest zgodne z literą Konstytucji i z duchem Konstytucji. To stwierdzenie ma zasadnicze znaczenie, albowiem, gdyby p. Wicemarszałek Świtalski miał rację, gdyby uchwalenie pełnomocnictw było sprzeczne z duchem Konstytucji, mijało się z Konstytucją, elementarnym naszym obowiązkiem byłoby nieuchwalanie pełnomocnictw, głosowanie przeciw pełnomocnictwom, bowiem, proszę Wysokiej Izby, podrywanie ustaw, w szczególności ustawy konstytucyjnej byłoby podcinaniem korzeni bytu Państwa, byłoby sianiem anarchji. Dlatego też pozwolę sobie, Wysoka Izbo, odczytać art. 55 pkt. 1-szy Konstytucji, z którego przekona się Wysoka Izba, że mam 100%-ową rację. Mianowicie art. 55 głosi: Ustawa może upoważnić Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów w czasie i w zakresie przez nią oznaczonym. Upoważnieniem tem nie może być tylko objęta zmiana Konstytucji. Wynika z tego oczywiście, że uchwalając pełnomocnictwa, jesteśmy w całkowitej zgodzie z Konstytucją.</u> | |
| 292 | + <u xml:id="u-30.1" who="#TadeuszPetrażycki">Uchwalając pełnomocnictwa, zdaniem mojem, jednak Izby rezygnują częściowo ze swych uprawnień ustawodawczych. Lecz ponieważ ta rezygnacja uzasadniona jest nad wyraz ciężką sytuacją Państwa, której najbardziej wymowną ilustracją są deficyty budżetowe, ponieważ sytuacja Państwa wymaga nietylko energicznej, ale bardzo szybkiej akcji ze strony Rządu i ponieważ ustawa ta jest zgodna z Konstytucją i ponieważ dotychczas nie słyszano i sam nie znalazłem żadnych argumentów, które mogłyby przekonać, że Rząd może się obejść bez pełnomocnictw, przeto uważam, że uzasadnione jest żądanie Rządu i że powinniśmy głosować za pełnomocnictwami.</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-30.2" who="#TadeuszPetrażycki">Nie będę dawać Rządowi rady i wskazówek, co ma uczynić, a czego nie czynić, albowiem obawiałbym się, iż byłoby to może z jednego gmachu planu reform finansowych wyjmowaniem poszczególnych cegiełek, względnie stwarzaniem dobudówek, któreby zrujnowały strukturę samego gmachu. Rezygnując częściowo z naszych uprawnień ustawodawczych, nie możemy jednak oczywiście rezygnować z prawa naszej kontroli nad działalnością Rządu.</u> | |
| 294 | + <u xml:id="u-30.3" who="#TadeuszPetrażycki">Jaknajrychlejsze umożliwienie Izbom Ustawodawczym kontroli nad działalnością Rządu leży w interesie Rządu, społeczeństwa i Izb, albowiem Rząd, jeśli osiągnie sukcesy dodatnie, przekona społeczeństwo, że jego ciężkie ofiary nie poszły na marne. A jeśli nawet Rząd popełni błędy, bo przecież errare humanum est, i z męską odwagą przyzna się do popełnionych błędów, to i wówczas może wzmóc swój autorytet w opinji społecznej, albowiem dałby wówczas dowody wielkich walorów samokrytycyzmu, a te walory są gwarancją, że nie będzie się kroczyć po błędnej drodze.</u> | |
| 295 | + <u xml:id="u-30.4" who="#TadeuszPetrażycki">Wychodząc z tych założeń, zwracam się z zapytaniem do Pana Premjera, kiedy Rząd umożliwi Izbom przeprowadzenie kontroli. Rozumiem to w ten sposób: kiedy Rząd złoży sprawozdanie o sposobie wykorzystania pełnomocnictw, względnie o osiągniętych ewentualnie rezultatach, rozumiem bowiem, iż w okresie najbliższym Rząd nie będzie mógł dać całego obrazu osiągniętych rezultatów.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-30.5" who="#TadeuszPetrażycki">Na zakończenie jeszcze pozwolę sobie tylko parę słów wypowiedzieć pod adresem s. Schorra. Z przemówienia s. Schorra wynika, że p. Senator wielokrotnie z wielkim naciskiem apelował do Rządu, by Żydzi byli równouprawnieni. Z tego nacisku, z tego apelu można wyciągnąć wniosek, że Żydzi w Polsce nie są równouprawnieni. Przeczy temu statystyka ilości Żydów w wyższych zakładach naukowych, statystyka ilości Żydów w różnych działach wymiaru sprawiedliwości i w innych dziedzinach życia państwowego. Muszę ponadto stwierdzić, że jest dziedzina życia, i to dziedzina ważna w dobie kryzysu ekonomicznego, gdzie Żydzi są uprzywilejowani w stosunku do Polaków, jak również Ukraińców, Białorusinów i innych mniejszości narodowych, mianowicie Żydzi posiadają tak ważną instytucję jak bezprocentowe kasy pożyczkowe, których, ani Polacy, ani inne mniejszości narodowe nie posiadają.</u> | |
| 297 | + <u xml:id="u-30.6" who="#TadeuszPetrażycki">W mojem głębokiem przekonaniu ciągłe narzekania ze strony Żydów, czy to wyrażone w formie pośredniej czy to wyrażone ubocznie, z których wynika, że źle im się dzieje w Polsce, przynoszą Żydom więcej szkody, aniżeli korzyści.</u> | |
| 298 | 298 | </div> |
| 299 | 299 | <div xml:id="div-31"> |
| 300 | - <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszałekMakowski">Głos ma s. Masłow.</u> | |
| 300 | + <u xml:id="u-31.0" who="#WacławMakowski">Głos ma s. Masłow.</u> | |
| 301 | 301 | </div> |
| 302 | 302 | <div xml:id="div-32"> |
| 303 | - <u xml:id="u-32.0" who="#SMasłow">Wysoki Senacie! Jestem świadomy tego, iż każdy poseł i senator jest wyrazicielem myśli i woli narodu całego Państwa. Każdy z nich jednak równocześnie reprezentuje i pewne lokalne interesy, reprezentuje myśl tego lub innego społeczeństwa, tej lub innej ludności.</u> | |
| 304 | - <u xml:id="u-32.1" who="#SMasłow">Otóż dziś nie byłby przedstawiony należycie głos całego narodu, jeżeliby nie została wypowiedziana myśl przedstawicielstwa ukraińskiej ludności Wołynia, albowiem tej myśli nie wyraża wspomniana tu Ukraińska Parlamentarna Reprezentacja. Dlatego też pozwolę sobie wyrazić te myśli, które w świadomości swych obowiązków przed historją oraz swym narodem podziela grupa, do której mam zaszczyt należeć, oraz które odpowiadają nastrojom całej ludności ukraińskiej Wołynia.</u> | |
| 305 | - <u xml:id="u-32.2" who="#SMasłow">Najpierw muszę stwierdzić, że my, Ukraińcy Wołynia, jesteśmy świadomi tego, że właśnie Polska jest tem państwem, które rokuje nam dobrobyt, rozwój duchowy, swobody polityczne. Jesteśmy świadomi tego, że właśnie Polska jest wspólnem dobrem zarówno polskiej jak i ukraińskiej ludności. A Polska teraz wzywa Wołyń, który stanowi integralną część Państwa Polskiego, również wzywa nas Ukraińców, którzy jesteśmy wiernymi jej synami, do spełnienia swych obywatelskich obowiązków, do ponoszenia wraz z narodem polskim koniecznych dla Państwa ofiar.</u> | |
| 306 | - <u xml:id="u-32.3" who="#SMasłow">W świadomości tego, jak również, widząc szereg zamiarów Rządu doprowadzenia finansów oraz gospodarki Państwa, a więc zarazem i jego politycznego znaczenia i siły, do jaknajlepszego stanu, doceniamy w zupełności wysiłki Rządu w tym kierunku i wierzymy, że otrzymane pełnomocnictwa wykorzysta Rząd w jaknajlepszy sposób, z jaknajwiększą korzyścią dla Państwa, dla osiągnięcia możliwie największego dobrobytu całego narodu, a w tej liczbie ukraińskiej ludności Wołynia.</u> | |
| 307 | - <u xml:id="u-32.4" who="#SMasłow">Wysoki Senacie! Muszę wspomnieć raz jeszcze, iż polityka polskich rządów pomajowych w kierunku naprawienia gospodarczego i kulturalnego stanu Wołynia podniosła już Wołyń na znacznie wyższy poziom.</u> | |
| 303 | + <u xml:id="u-32.0" who="#MykołaMasłow">Wysoki Senacie! Jestem świadomy tego, iż każdy poseł i senator jest wyrazicielem myśli i woli narodu całego Państwa. Każdy z nich jednak równocześnie reprezentuje i pewne lokalne interesy, reprezentuje myśl tego lub innego społeczeństwa, tej lub innej ludności.</u> | |
| 304 | + <u xml:id="u-32.1" who="#MykołaMasłow">Otóż dziś nie byłby przedstawiony należycie głos całego narodu, jeżeliby nie została wypowiedziana myśl przedstawicielstwa ukraińskiej ludności Wołynia, albowiem tej myśli nie wyraża wspomniana tu Ukraińska Parlamentarna Reprezentacja. Dlatego też pozwolę sobie wyrazić te myśli, które w świadomości swych obowiązków przed historją oraz swym narodem podziela grupa, do której mam zaszczyt należeć, oraz które odpowiadają nastrojom całej ludności ukraińskiej Wołynia.</u> | |
| 305 | + <u xml:id="u-32.2" who="#MykołaMasłow">Najpierw muszę stwierdzić, że my, Ukraińcy Wołynia, jesteśmy świadomi tego, że właśnie Polska jest tem państwem, które rokuje nam dobrobyt, rozwój duchowy, swobody polityczne. Jesteśmy świadomi tego, że właśnie Polska jest wspólnem dobrem zarówno polskiej jak i ukraińskiej ludności. A Polska teraz wzywa Wołyń, który stanowi integralną część Państwa Polskiego, również wzywa nas Ukraińców, którzy jesteśmy wiernymi jej synami, do spełnienia swych obywatelskich obowiązków, do ponoszenia wraz z narodem polskim koniecznych dla Państwa ofiar.</u> | |
| 306 | + <u xml:id="u-32.3" who="#MykołaMasłow">W świadomości tego, jak również, widząc szereg zamiarów Rządu doprowadzenia finansów oraz gospodarki Państwa, a więc zarazem i jego politycznego znaczenia i siły, do jaknajlepszego stanu, doceniamy w zupełności wysiłki Rządu w tym kierunku i wierzymy, że otrzymane pełnomocnictwa wykorzysta Rząd w jaknajlepszy sposób, z jaknajwiększą korzyścią dla Państwa, dla osiągnięcia możliwie największego dobrobytu całego narodu, a w tej liczbie ukraińskiej ludności Wołynia.</u> | |
| 307 | + <u xml:id="u-32.4" who="#MykołaMasłow">Wysoki Senacie! Muszę wspomnieć raz jeszcze, iż polityka polskich rządów pomajowych w kierunku naprawienia gospodarczego i kulturalnego stanu Wołynia podniosła już Wołyń na znacznie wyższy poziom.</u> | |
| 308 | 308 | <u xml:id="u-32.5" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Marszałek.)</u> |
| 309 | - <u xml:id="u-32.6" who="#SMasłow">Jednakże pozostaje jeszcze dużo momentów, na które powinna być zwrócona uwaga Rządu, w których muszą być jeszcze załatwione pewne potrzeby ukraińskiej ludności, zaspokojone pewne jej postulaty. Będziem jeszcze o tem mówili dokładnie podczas dyskusji nad budżetem. Tu zaś, oddając w ręce Rządu pełnomocnictwa, chcę zwrócić uwagę przedstawicieli Rządu, chociażby tylko ogólnikowo, na najkonieczniejsze i nie dające się odwlec potrzeby ukraińskiej ludności Wołynia. Ludność ta potrzebuje zaraz przedłożenia reform rolnych, które już teraz tak dobrze wpłynęły na dobrobyt i stan kulturalny wsi, gdzie te reformy już przeprowadzono. W dzisiejszym stanie wsie wołyńskie wymagają systematycznego i energicznego przeprowadzenia u siebie takich spraw, jak komasacja wraz z upełnorolnieniem, jak meljoracja, likwidacja serwitutów; wymagają rozwinięcia ustawodawstwa oddłużeniowego, udzielenia kredytów, organizacji zbytu artykułów wiejskich, uporządkowania spraw podatkowych, taryfowych i innych.</u> | |
| 310 | - <u xml:id="u-32.7" who="#SMasłow">Oprócz tego nadzwyczaj poważną sprawą zarówno dla ukraińskiej ludności Wołynia jak i dla Państwa jest sprawa szkolnictwa, i ta kwestja musi być załatwiona z uwzględnieniem narodowych odrębności ludności wołyńskiej.</u> | |
| 311 | - <u xml:id="u-32.8" who="#SMasłow">Nawiązując do zapewnień p. Premjera o powołaniu do pracy młodych sił, witamy tę inicjatywę, która, jak uważamy, będzie mieć szczególne znaczenie dla Wołynia, gdzie młodzież dotąd znajdowała się w nadzwyczaj ciężkich warunkach i gdzie szczególnie konieczne jest przyjście z pomocą młodzieży i danie jej możliwości wykorzystania świeżej energji życiowej i nowej wiedzy.</u> | |
| 312 | - <u xml:id="u-32.9" who="#SMasłow">Wysoki Senacie! Wierzymy, że Rząd zwraca się do nas o pełnomocnictwa wyłącznie w pełnej świadomości powagi chwili, mając na celu stanowczy zamiar wyprowadzenia Polski na drogę lepszej przyszłości.</u> | |
| 313 | - <u xml:id="u-32.10" who="#SMasłow">W tej wierze i w świadomości swoich obowiązków obywatelskich i odpowiedzialności przed swoim narodem głosujemy za ustawą o pełnomocnictwach.</u> | |
| 309 | + <u xml:id="u-32.6" who="#MykołaMasłow">Jednakże pozostaje jeszcze dużo momentów, na które powinna być zwrócona uwaga Rządu, w których muszą być jeszcze załatwione pewne potrzeby ukraińskiej ludności, zaspokojone pewne jej postulaty. Będziem jeszcze o tem mówili dokładnie podczas dyskusji nad budżetem. Tu zaś, oddając w ręce Rządu pełnomocnictwa, chcę zwrócić uwagę przedstawicieli Rządu, chociażby tylko ogólnikowo, na najkonieczniejsze i nie dające się odwlec potrzeby ukraińskiej ludności Wołynia. Ludność ta potrzebuje zaraz przedłożenia reform rolnych, które już teraz tak dobrze wpłynęły na dobrobyt i stan kulturalny wsi, gdzie te reformy już przeprowadzono. W dzisiejszym stanie wsie wołyńskie wymagają systematycznego i energicznego przeprowadzenia u siebie takich spraw, jak komasacja wraz z upełnorolnieniem, jak meljoracja, likwidacja serwitutów; wymagają rozwinięcia ustawodawstwa oddłużeniowego, udzielenia kredytów, organizacji zbytu artykułów wiejskich, uporządkowania spraw podatkowych, taryfowych i innych.</u> | |
| 310 | + <u xml:id="u-32.7" who="#MykołaMasłow">Oprócz tego nadzwyczaj poważną sprawą zarówno dla ukraińskiej ludności Wołynia jak i dla Państwa jest sprawa szkolnictwa, i ta kwestja musi być załatwiona z uwzględnieniem narodowych odrębności ludności wołyńskiej.</u> | |
| 311 | + <u xml:id="u-32.8" who="#MykołaMasłow">Nawiązując do zapewnień p. Premjera o powołaniu do pracy młodych sił, witamy tę inicjatywę, która, jak uważamy, będzie mieć szczególne znaczenie dla Wołynia, gdzie młodzież dotąd znajdowała się w nadzwyczaj ciężkich warunkach i gdzie szczególnie konieczne jest przyjście z pomocą młodzieży i danie jej możliwości wykorzystania świeżej energji życiowej i nowej wiedzy.</u> | |
| 312 | + <u xml:id="u-32.9" who="#MykołaMasłow">Wysoki Senacie! Wierzymy, że Rząd zwraca się do nas o pełnomocnictwa wyłącznie w pełnej świadomości powagi chwili, mając na celu stanowczy zamiar wyprowadzenia Polski na drogę lepszej przyszłości.</u> | |
| 313 | + <u xml:id="u-32.10" who="#MykołaMasłow">W tej wierze i w świadomości swoich obowiązków obywatelskich i odpowiedzialności przed swoim narodem głosujemy za ustawą o pełnomocnictwach.</u> | |
| 314 | 314 | </div> |
| 315 | 315 | <div xml:id="div-33"> |
| 316 | - <u xml:id="u-33.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Malski.</u> | |
| 316 | + <u xml:id="u-33.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Malski.</u> | |
| 317 | 317 | </div> |
| 318 | 318 | <div xml:id="div-34"> |
| 319 | 319 | <u xml:id="u-34.0" who="#SMalski">Wysoki Senacie! Na wstępie p. Premjer Kościałkowski i pierwszy mówca p. Wicemarszałek Świtalski odwoływali się do Cieniów Marszałka. I słusznie, nikt inny, jak każdy z nas, który brał udział w walce o niepodległość, nie może mieć bardziej czujnego sumienia i nie może być bardziej ostrożnym w ocenianiu wszelkich zjawisk życia. I dzisiaj przedemną, jak ja osobiście widzę, stoi nietylko zagadnienie zrównoważenia budżetu i naprawa gospodarki wewnątrz Państwa, ale stoi u wrót groźba utraty dorobku, który zostawił Komendant, — słowa dźwięczą w uszach z orędzia Prezydenta, — dorobku samodzielnego polityki zagranicznej i niezależności gospodarczej wewnętrznej. Już te zjawiska nakazują nam jaknajpoważniej, bez takich czy innych ubocznych podejść, ocenić samą istotę sprawy.</u> |
| ... | ... | @@ -322,61 +322,61 @@ |
| 322 | 322 | <u xml:id="u-34.3" who="#SMalski">To samo pytanie wystosujemy do każdego dygnitarza państwowego, do każdego, który stoi na posterunku pracy publicznej państwowej czy prywatnej. Gdzie się podział dekret Pana Prezydenta Rzeczypospolitej o ograniczeniu wygórowanych poborów w przemyśle? Znikł, nikt go nie pilnował, nigdzie się nie znajduje. To samo dzieje się na innych polach naszego życia gospodarczego i społecznego. Nie będę wchodził w takie czy inne deliberacje osobiste, jak to zrobił p. Wicemarszałek Świtalski czy pułkownik Maleszewski, czy Konstytucja nasza jest honorowana czy nie jest honorowana. Ja nie jestem marynarzem, nie jestem nawet członkiem YachtKlubu, ale zdaje mi się, że wszyscy — cała Polska powinna jechać na jednym okręcie z napisem — Rzeczpospolita, albo Rzeczpospolita mała albo Rzeczpospolita duża; okręt obciążony jest bardzo i teraz jest ta chwila dla okrętu i jego kursu, ażeby Rząd — załoga i całe społeczeństwo było jednem. Tu niema dwóch kursów, to jest jeden kurs. Ja tak rozumiem i te pełnomocnictwa i działalność Rządu. Testem przekonany, że jeśli nie popełnimy niezdrowego kompromisu na samym wstępie poczynań Rządu, kompromisu, który hamuje pęd i ruch i zaciemnia cele, to napewno swój etap Rząd wykona należycie.</u> |
| 323 | 323 | </div> |
| 324 | 324 | <div xml:id="div-35"> |
| 325 | - <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Lechnicki.</u> | |
| 325 | + <u xml:id="u-35.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Lechnicki.</u> | |
| 326 | 326 | </div> |
| 327 | 327 | <div xml:id="div-36"> |
| 328 | - <u xml:id="u-36.0" who="#SLechnicki">Wysoka Izbo! Od dni jedenastu jesteśmy w pełni dyskusji w Izbach Ustawodawczych, a za pośrednictwem prasy i w całem społeczeństwie na temat sytuacji gospodarczej i społecznej w naszym kraju. Wydaje mi się, że w tej sprawie wszystkie argumenty zostały już rzucone, wszystkie zapytania i wątpliwości zostały zgłoszone i ze strony autorytatywnej wyjaśnione; dano odpowiedzi, przyjęto słuszne uwagi. Dlatego też nie będę tutaj mówił, czy ten temat należy do zagadnień gospodarczych czy do zagadnień społecznych, bo pod tym względem Wydaje mi się, że tendencje Rządu tutaj zgłoszone zarówno dziś, jak i w Sejmie, są dla nas już zupełnie jasne i wyraźne. Nie będę o tem mówił dlatego jeszcze, że aczkolwiek w całej pełni rozumiem ciężką sytuację socjalną w naszym kraju i zdaję sobie sprawę ze znaczenia bezrobocia, z ciężkiej sytuacji wsi naszej, to jednak twierdzę, że nie zagadnienia socjalne wysuwają się dziś na terenie Rzeczypospolitej na plan pierwszy. I pomimo tej trudnej sytuacji finansowej i gospodarczej, w jakiej się znajdujemy, pomimo, że pod tym względem nikt z nas nie życzy sobie stabilizacji tego, co jest, pozwolę sobie również stwierdzić, że nie zagadnienia gospodarcze wysuwają się dziś na plan pierwszy. Wydaje mi się, że ten moment, który my przeżywamy, jest istotnie chwilą osobliwa, i pod tym względem ta dyskusja, która miała miejsce zarówno w Sejmie jak i dziś w Senacie, nasuwa nam szereg uwag i szereg wniosków z tego, co zostało powiedziane.</u> | |
| 329 | - <u xml:id="u-36.1" who="#SLechnicki">Wydaje mi się, że są dwie zupełnie wyraźne tendencje, dwa zupełnie zasadnicze stanowiska do określenia dnia dzisiejszego. Jeden, który określiłbym w paru słowach, że w Polsce nic się nie zmienia, że w Polsce dzień dzisiejszy jest wyraźnie dalszym ciągiem tego, co było wczoraj, że w Polsce nic zmieniać nie należy, że w Polsce należy tylko moment pewnej stabilizacji politycznej utrzymać.</u> | |
| 330 | - <u xml:id="u-36.2" who="#SLechnicki">I drugie stanowisko przeciwne: przeżyliśmy tragiczne dni majowe; w dniach tych odwróciła się karta Rzeczypospolitej. Aczkolwiek na tej nowej karcie chcemy utrzymać cały istotny twórczy dorobek okresu pomajowego, ale na tej karcie nowej należy pisać nowe zawołanie i nowe tendencje. I Wydaje mi się, że wszystko to, co tutaj słyszeliśmy i w Sejmie i na komisjach od Rządu, to w pewnym stopniu nazwałbym pierwsza inicjatywą, tem słusznem wystąpieniem Rządu do zapisywania nowego stanowiska i nowych tendencyj w życiu naszego kraju. Punktem wyjścia — uważam — są słowa p. Premiera Kościałkowskiego. wypowiedziane w pierwszej mowie, w której zaznacza, że nieustannym jego wysiłkiem będzie budować stosunek zaufania i bliskość społeczeństwa do władz państwowych. Ale gdyby tylko to było, gdyby tylko były te słowa wypowiedziane, to ja nie wahałbym się postawić pytania: Panie Premierze i Panie Wicepremierze, to są dotychczas słowa. Zaufanie to jest sprawa obustronna. Kto żąda dla siebie zaufania, musi mieć zaufanie i do społeczeństwa. Kto żąda wiary dla siebie, kto żąda wiary dla swojego programu, musi mieć i te wiarę, że program ten w stosunku do społeczeństwa będzie przez społeczeństwo uznany i przyjęty. I wydaje mi się, że na tak proste pytania Rząd obecny dał nam dwie odpowiedzi: pierwsza odpowiedź — to było narysowanie bez żadnych ogródek, bez żadnego przemilczenia tej ciężkiej sytuacji, w jakiej się znajdujemy.</u> | |
| 331 | - <u xml:id="u-36.3" who="#SLechnicki">Można ją dwojako określić. Można powiedzieć, że to jest alarm, jest głoszenie urbi et orbi, że nam się pali ziemia pod nogami, ale można powiedzieć, że wszystkie jasne i niedwuznaczne określenia są dowodem zaufania do Izb Ustawodawczych i do społeczeństwa, że takie jasne postawienie nie będzie przez społeczeństwo traktowane jako liczman do przetargu, ale jako hasło do ofiar, że to zaufanie będzie przyjęte przez społeczeństwo, jako moment istotnie trudnej sytuacji, w której skupić się należy koło czegoś i do wspólnych wysiłków iść dalej. I w ten sposób określają to wszyscy.</u> | |
| 332 | - <u xml:id="u-36.4" who="#SLechnicki">Charakterystyką trudnej sytuacji, w jakiej się znajdujemy, o której Rząd miał możność powiedzieć i w Sejmie i w Senacie, są dwa momenty jeszcze. Niejednokrotnie była podnoszona w życiu naszem konieczność zatarcia różnic, zatarcia linji demarkacyjnej pomiędzy pewnemi zasadniczemi elementami administracji państwowej, jaką jest władza administracyjna i samorząd terytorjalny i gospodarczy. Na tym punkcie wydaje mi się, że Rząd dzisiejszy wystąpił z inicjatywą do wyraźnego określenia, do przebudowy samorządu gospodarczego. Mam tu na myśli międzyministerjalną komisję, która objeżdża nasz kraj, objechała większą ilość województw. Ja, jako prezes Izby Rolniczej w Lublinie, miałem możność wziąć udział w zebraniu, na którem była obecna ta komisja.</u> | |
| 333 | - <u xml:id="u-36.5" who="#SLechnicki">Muszę powiedzieć, że na to zaufanie, które Rząd okazał społeczeństwu, społeczeństwo, w tym wypadku samorząd gospodarczy odpowiedział zaufaniem w stosunku do Rządu, nam nadzieję, nietylko w Lublinie, ale i gdzieindziej. I to są te dwa momenty, w których nietylko przez słowa, ale i przez czyny, nietylko przez hasła, ale i przez wprowadzenie ich w życie Rząd obecny przystąpił z całą otwartością do utworzenia szerokiej platformy w życiu politycznem naszego kraju. I zdaje mi się, że tak, jak to wszystko, co było mówione w sprawie budżetu, czy o zagadnieniach innych i zostało określone przez większość mówców, jako jedyna droga, tak samo wydaje mi się, że innej drogi jak rozszerzenie szerokiej platformy politycznej w naszym kraju, zainicjowanej szczęśliwie przez Rząd, innej drogi dla tej sytuacji politycznej, w jakiej się znajdujemy, również nie ma. To, co się dzieje na łamach niektórych organów prasy, mojem zdaniem, jest przewartościowaniem niektórych, istotnie głęboko sięgających, wartości okresu pomajowego.</u> | |
| 334 | - <u xml:id="u-36.6" who="#SLechnicki">Można przystąpić do ochrony tego dorobku dwojakiemi drogami. Można systemem prewencyjnym zwrócić się w kierunku ukrócania i zahamowania pewnych wystąpień, można rozszerzaniem platformy politycznej w naszym kraju samo zagadnienie jako takie unicestwić i tem samem najlepiej ochronić dorobek tego, co uważamy za słuszne, za istotne i za warte, żeby się stał na stałe dorobkiem Rzeczypospolitej.</u> | |
| 335 | - <u xml:id="u-36.7" who="#SLechnicki">Wniosków i zgłoszeń gospodarczych pod adresem Rządu nie mam. Wydaje mi się, że ogromna większość tego, co tutaj było i w Sejmie mówione, raczej nadaję się do generalnej debaty budżetowej, że to raczej będzie moment, w którym należy te wszystkie sprawy poruszyć. Ale, mówiąc o sytuacji politycznej, zwrócę się pod adresem czynników miarodajnych o usunięcie jednej zapory, o usunięcie jednej trudności, która do dnia dzisiejszego stoi pod znakiem zapytania. Jest to rzecz, która była nieraz omawiana. Mam na myśli obóz koncentracyjny w Berezie. Zdaję sobie sprawę, że w okresie rozprawy sądowej o zabójstwo ś. p. ministra Pierackiego nie jest to może moment dla definitywnego likwidowania obozu koncentracyjnego, zdaję sobie sprawę, że raczej stopniowe likwidowanie byłoby właściwem postępowaniem. Wydaje mi się jednak, że prędzej czy później usunięcia tej zapory wymagać będzie życie polityczne w Polsce.</u> | |
| 328 | + <u xml:id="u-36.0" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Wysoka Izbo! Od dni jedenastu jesteśmy w pełni dyskusji w Izbach Ustawodawczych, a za pośrednictwem prasy i w całem społeczeństwie na temat sytuacji gospodarczej i społecznej w naszym kraju. Wydaje mi się, że w tej sprawie wszystkie argumenty zostały już rzucone, wszystkie zapytania i wątpliwości zostały zgłoszone i ze strony autorytatywnej wyjaśnione; dano odpowiedzi, przyjęto słuszne uwagi. Dlatego też nie będę tutaj mówił, czy ten temat należy do zagadnień gospodarczych czy do zagadnień społecznych, bo pod tym względem Wydaje mi się, że tendencje Rządu tutaj zgłoszone zarówno dziś, jak i w Sejmie, są dla nas już zupełnie jasne i wyraźne. Nie będę o tem mówił dlatego jeszcze, że aczkolwiek w całej pełni rozumiem ciężką sytuację socjalną w naszym kraju i zdaję sobie sprawę ze znaczenia bezrobocia, z ciężkiej sytuacji wsi naszej, to jednak twierdzę, że nie zagadnienia socjalne wysuwają się dziś na terenie Rzeczypospolitej na plan pierwszy. I pomimo tej trudnej sytuacji finansowej i gospodarczej, w jakiej się znajdujemy, pomimo, że pod tym względem nikt z nas nie życzy sobie stabilizacji tego, co jest, pozwolę sobie również stwierdzić, że nie zagadnienia gospodarcze wysuwają się dziś na plan pierwszy. Wydaje mi się, że ten moment, który my przeżywamy, jest istotnie chwilą osobliwa, i pod tym względem ta dyskusja, która miała miejsce zarówno w Sejmie jak i dziś w Senacie, nasuwa nam szereg uwag i szereg wniosków z tego, co zostało powiedziane.</u> | |
| 329 | + <u xml:id="u-36.1" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Wydaje mi się, że są dwie zupełnie wyraźne tendencje, dwa zupełnie zasadnicze stanowiska do określenia dnia dzisiejszego. Jeden, który określiłbym w paru słowach, że w Polsce nic się nie zmienia, że w Polsce dzień dzisiejszy jest wyraźnie dalszym ciągiem tego, co było wczoraj, że w Polsce nic zmieniać nie należy, że w Polsce należy tylko moment pewnej stabilizacji politycznej utrzymać.</u> | |
| 330 | + <u xml:id="u-36.2" who="#FelicjanKajetanLechnicki">I drugie stanowisko przeciwne: przeżyliśmy tragiczne dni majowe; w dniach tych odwróciła się karta Rzeczypospolitej. Aczkolwiek na tej nowej karcie chcemy utrzymać cały istotny twórczy dorobek okresu pomajowego, ale na tej karcie nowej należy pisać nowe zawołanie i nowe tendencje. I Wydaje mi się, że wszystko to, co tutaj słyszeliśmy i w Sejmie i na komisjach od Rządu, to w pewnym stopniu nazwałbym pierwsza inicjatywą, tem słusznem wystąpieniem Rządu do zapisywania nowego stanowiska i nowych tendencyj w życiu naszego kraju. Punktem wyjścia — uważam — są słowa p. Premiera Kościałkowskiego. wypowiedziane w pierwszej mowie, w której zaznacza, że nieustannym jego wysiłkiem będzie budować stosunek zaufania i bliskość społeczeństwa do władz państwowych. Ale gdyby tylko to było, gdyby tylko były te słowa wypowiedziane, to ja nie wahałbym się postawić pytania: Panie Premierze i Panie Wicepremierze, to są dotychczas słowa. Zaufanie to jest sprawa obustronna. Kto żąda dla siebie zaufania, musi mieć zaufanie i do społeczeństwa. Kto żąda wiary dla siebie, kto żąda wiary dla swojego programu, musi mieć i te wiarę, że program ten w stosunku do społeczeństwa będzie przez społeczeństwo uznany i przyjęty. I wydaje mi się, że na tak proste pytania Rząd obecny dał nam dwie odpowiedzi: pierwsza odpowiedź — to było narysowanie bez żadnych ogródek, bez żadnego przemilczenia tej ciężkiej sytuacji, w jakiej się znajdujemy.</u> | |
| 331 | + <u xml:id="u-36.3" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Można ją dwojako określić. Można powiedzieć, że to jest alarm, jest głoszenie urbi et orbi, że nam się pali ziemia pod nogami, ale można powiedzieć, że wszystkie jasne i niedwuznaczne określenia są dowodem zaufania do Izb Ustawodawczych i do społeczeństwa, że takie jasne postawienie nie będzie przez społeczeństwo traktowane jako liczman do przetargu, ale jako hasło do ofiar, że to zaufanie będzie przyjęte przez społeczeństwo, jako moment istotnie trudnej sytuacji, w której skupić się należy koło czegoś i do wspólnych wysiłków iść dalej. I w ten sposób określają to wszyscy.</u> | |
| 332 | + <u xml:id="u-36.4" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Charakterystyką trudnej sytuacji, w jakiej się znajdujemy, o której Rząd miał możność powiedzieć i w Sejmie i w Senacie, są dwa momenty jeszcze. Niejednokrotnie była podnoszona w życiu naszem konieczność zatarcia różnic, zatarcia linji demarkacyjnej pomiędzy pewnemi zasadniczemi elementami administracji państwowej, jaką jest władza administracyjna i samorząd terytorjalny i gospodarczy. Na tym punkcie wydaje mi się, że Rząd dzisiejszy wystąpił z inicjatywą do wyraźnego określenia, do przebudowy samorządu gospodarczego. Mam tu na myśli międzyministerjalną komisję, która objeżdża nasz kraj, objechała większą ilość województw. Ja, jako prezes Izby Rolniczej w Lublinie, miałem możność wziąć udział w zebraniu, na którem była obecna ta komisja.</u> | |
| 333 | + <u xml:id="u-36.5" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Muszę powiedzieć, że na to zaufanie, które Rząd okazał społeczeństwu, społeczeństwo, w tym wypadku samorząd gospodarczy odpowiedział zaufaniem w stosunku do Rządu, nam nadzieję, nietylko w Lublinie, ale i gdzieindziej. I to są te dwa momenty, w których nietylko przez słowa, ale i przez czyny, nietylko przez hasła, ale i przez wprowadzenie ich w życie Rząd obecny przystąpił z całą otwartością do utworzenia szerokiej platformy w życiu politycznem naszego kraju. I zdaje mi się, że tak, jak to wszystko, co było mówione w sprawie budżetu, czy o zagadnieniach innych i zostało określone przez większość mówców, jako jedyna droga, tak samo wydaje mi się, że innej drogi jak rozszerzenie szerokiej platformy politycznej w naszym kraju, zainicjowanej szczęśliwie przez Rząd, innej drogi dla tej sytuacji politycznej, w jakiej się znajdujemy, również nie ma. To, co się dzieje na łamach niektórych organów prasy, mojem zdaniem, jest przewartościowaniem niektórych, istotnie głęboko sięgających, wartości okresu pomajowego.</u> | |
| 334 | + <u xml:id="u-36.6" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Można przystąpić do ochrony tego dorobku dwojakiemi drogami. Można systemem prewencyjnym zwrócić się w kierunku ukrócania i zahamowania pewnych wystąpień, można rozszerzaniem platformy politycznej w naszym kraju samo zagadnienie jako takie unicestwić i tem samem najlepiej ochronić dorobek tego, co uważamy za słuszne, za istotne i za warte, żeby się stał na stałe dorobkiem Rzeczypospolitej.</u> | |
| 335 | + <u xml:id="u-36.7" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Wniosków i zgłoszeń gospodarczych pod adresem Rządu nie mam. Wydaje mi się, że ogromna większość tego, co tutaj było i w Sejmie mówione, raczej nadaję się do generalnej debaty budżetowej, że to raczej będzie moment, w którym należy te wszystkie sprawy poruszyć. Ale, mówiąc o sytuacji politycznej, zwrócę się pod adresem czynników miarodajnych o usunięcie jednej zapory, o usunięcie jednej trudności, która do dnia dzisiejszego stoi pod znakiem zapytania. Jest to rzecz, która była nieraz omawiana. Mam na myśli obóz koncentracyjny w Berezie. Zdaję sobie sprawę, że w okresie rozprawy sądowej o zabójstwo ś. p. ministra Pierackiego nie jest to może moment dla definitywnego likwidowania obozu koncentracyjnego, zdaję sobie sprawę, że raczej stopniowe likwidowanie byłoby właściwem postępowaniem. Wydaje mi się jednak, że prędzej czy później usunięcia tej zapory wymagać będzie życie polityczne w Polsce.</u> | |
| 336 | 336 | </div> |
| 337 | 337 | <div xml:id="div-37"> |
| 338 | - <u xml:id="u-37.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Jeszke.</u> | |
| 338 | + <u xml:id="u-37.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Jeszke.</u> | |
| 339 | 339 | </div> |
| 340 | 340 | <div xml:id="div-38"> |
| 341 | - <u xml:id="u-38.0" who="#SJeszke">Wysoki Senacie! Chciałem mówić właściwie o sprawie obniżenia pensyj urzędników i ustosunkowania się lokatorów do właścicieli kamienic. Ponieważ ten temat został już wyczerpany przez mówców poprzednich, ograniczę się do innego zagadnienia. Powiem o tem, co p. Premjer poruszył w poprzedniem przemówieniu jak i w dzisiejszem przemówieniu, czy większość społeczeństwa odpowie pozytywnie na rzucony apel ze strony Rządu i czy poprze z przekonaniem program nowego Rządu.</u> | |
| 342 | - <u xml:id="u-38.1" who="#SJeszke">Program nowego Rządu jest więcej niż program mem zrównoważenia budżetu, jest więcej niż programem gospodarczym. Tkwi w nim siła dynamiczna o zasięgu totalnym, obejmującym wszystkie aktualne przejawy naszego życia zbiorowego. Słusznie też zrozumiano program ten nietylko jako apel do kies społeczeństwa, ale jako apel do sumienia, jako apel do instynktu samozachowawczego, apel do honoru każdego Polaka i każdego obywatela Rzeczypospolitej, myślącego kategorjami Państwa Polskiego.</u> | |
| 343 | - <u xml:id="u-38.2" who="#SJeszke">Przyznać trzeba, że takiego apelu oczekiwało społeczeństwo, szczególnie od chwili, kiedy zabrakło nam Tego, Który za wszystkich myślał, za wszystkich działał, za wszystkich ponosił odpowiedzialność.</u> | |
| 344 | - <u xml:id="u-38.3" who="#SJeszke">A odpowiedzią na ten apel jest nie entuzjazm, przyznam, że entuzjazm w obecnej chwili napewnoby raził — ale jest głęboka refleksja nad bytem i drogami rozwoju Państwa. Ta refleksja rodzi — jak jesteśmy tego świadkami — świadomą chęć we wszystkich warstwach społeczeństwa współdziałania w realizowaniu tego programu.</u> | |
| 345 | - <u xml:id="u-38.4" who="#SJeszke">Mówiąc o społeczeństwie — a o zaufanie tego społeczeństwa przecież chodzi, — uświadamiam sobie znakomicie, jak trudno realnie zdefinjować istotę polskiego społeczeństwa. Czy oceniać społeczeństwo polskie podług mentalności elity umysłowej i kulturalnej, czy podług mentalności tej tak zwanej szarej masy, czy podług mentalności warstw posiadających, czy proletarjatu, czy podług mentalności tak zwanych prorządowców, czy opozycji, czy podług mentalności panów z Krzyżem Niepodległości, czy młodego pokolenia, które zrodzone w wolnej Polsce dojrzewa do życia obywatelskiego? Rozumiem doskonale, że dysproporcje w strukturze naszego społeczeństwa są olbrzymie. Gdzie jest wspólny mianownik — pytam się. Z tych dysproporcyj bierze początek rozbieżność w ocenie istoty społeczeństwa. Mówiąc o społeczeństwie, każdy ma na myśli pewien tylko odcinek. Zależnie od tego kierunku obserwacji dochodzi się do sprzecznych zupełnie poglądów na wartość sił moralnych i dojrzałość społeczeństwa. Jedni wciąż jeszcze uważają społeczeństwo za niedojrzałe, za niemowlę, które trzeba prowadzić za rękę przez starostę, czy przez posterunkowego — inni uważają, że społeczeństwo już dorosło i rzucają hasło rządów proletarjatu, czy nawet pajdokracji.</u> | |
| 346 | - <u xml:id="u-38.5" who="#SJeszke">Jeżeli mimo tego stanu rzeczy odważyłem się powiedzieć, że społeczeństwo jako całość ujawniło odruch w kierunku świadomego i aktywnego ustosunkowania się do programu naprawy naszego życia gospodarczego i wogóle naprawy życia zbiorowego, to mam przed oczyma społeczeństwo jako realna wielkość, której reprezentantami są ludzie dobrej woli wobec narodu i Państwa, zarówno z elity umysłowej i kulturalnej jak i z szarego tłumu, zarówno z sfer posiadających jak proletarjatu, zarówno prorządowych jak i opozycyjnych, panów z Krzyżami Niepodległości jak i młodego pokolenia, które dopiero idzie ku Polsce. U nich wszystkich nastąpił na apel Rządu głęboki wstrząs, zrodziła się głęboka refleksja nad bytem i drogami rozwoju Państwa Polskiego.</u> | |
| 347 | - <u xml:id="u-38.6" who="#SJeszke">Oceniając moralną stronę społeczeństwa i jego czynników składowych, błędem jest stosować metodę równania na najniższy poziom. Trzeba dążyć w tej dziedzinie przy ocenie moralnej wartości społeczeństwa do równania na poziom najwyższy, chodzi bowiem o wydobycie ze społeczeństwa pozytywnych, twórczych wartości. Ocenianie społeczeństwa podług zasady równania wdół może doprowadzić tylko do rezultatów pesymistycznych i do stosowania metody rządzenia, która — jak to często obserwowaliśmy — odsuwa społeczeństwo od aktywnej współpracy w dźwiganiu poziomu życia zbiorowego.</u> | |
| 348 | - <u xml:id="u-38.7" who="#SJeszke">Opowiadał mi niedawno bystry obserwator życia, pewien polski podróżnik, że kiedy był w Moskwę i jechał tramwajem przepełnionym, robotnicy, cisnący się i wieszający się na stopniach wozu, opowiadali wszystkim o tem, że „my” zbudujemy niebawem metro w Moskwie. Ten sam podróżnik był niedawno w Niemczech i opowiadał, że o szosach i autostradach, które się w tej chwili buduje, Niemcy się inaczej nie wyrażają, tylko „my” budujemy. A u nas magistrat ma wybudować nową linję tramwajową, Rząd ma budować koleje i szosy. To nastawienie społeczeństwa do własnej gospodarki krajowej u nas w porównaniu z tą świadomością i poczuciem odpowiedzialności w Rosji i w Niemczech doprawdy razi. To jest ta mentalność społeczeństwa, wytworzona albo utwierdzona pesymistycznemu metodami oceny społeczeństwa, którą chcemy przezwyciężyć, którą chce przezwyciężyć społeczeństwo samo, którą chce przezwyciężyć nareszcie i Rząd.</u> | |
| 349 | - <u xml:id="u-38.8" who="#SJeszke">Zgadzając się na danie P. Prezydentowi Rzeczypospolitej i Rządowi dyktatorskich uprawnień w dziedzinie gospodarczej i finansowej, społeczeństwo ma jedną obawę. Gotowe jest dać wszystko z siebie, ale obawia się jednej jedynej rzeczy, aby wysiłek ten nie poszedł na marne. Chce, żeby budżet istotnie i trwale został zrównoważony, żeby następstwa tego zrównoważenia ujawniły się w zrównoważeniu całego naszego życia zbiorowego. Żeby to zrównoważenie przyczyniło się przedewszystkiem do umocnienia siły Państwa we wszystkich jego resortach i poprawy bytu tych warstw, które wciąż czekają na swoje wyzwolenie i uobywatelnienie i czekają cierpliwie.</u> | |
| 350 | - <u xml:id="u-38.9" who="#SJeszke">Obserwując dzisiejszą fizjognomję polityczną społeczeństwa, widzimy jako novum albo zupełne rozbicie, albo daleko idące osłabienie dotychczasowych form organizacyj politycznych. Partje są rozbite — mówią optymiści i entuzjaści — ale nie o to chodzi, nie o formę, a tylko o treść. Wprowadzenie nowego ustroju, dokonywująca się gruntowna przebudowa życia parlamentarnego wyważyły z posad wszystkie dotychczasowe organizacje polityczne, nie wyłączając Bezpartyjnego Bloku. Im dłużej łudzić się, że nic w ich wewnętrznej strukturze się nie zmieniło, tem gwałtowniejszy będzie ich rozkład. Przecież nie przeczy nawet Stronnictwo Narodowe, że musiało przyjąć, jako część składową swego może niepisanego programu, gros nowości konstytucyjnych obozu prorządowego i za konieczne i zbawienne dla Państwa je uznało. Niedawno temu wybitny przedstawiciel tego obozu, mówiąc ze mną na ten temat, przyznał, że tak jest i powiedział: Wy — obóz prorządowy — 60% naszego programu nietylko przyjęliście, ale wprowadziliście w życie. Odpowiedziałem: Czy myśmy od Was przyjęli coś czy nie — w to nie wnikam, ale jeżeli z Waszego programu 60% obecny reżim wprowadził w życie, sam Pan przyznasz, że w 60% jesteście już niepotrzebni, że zostaliście jako 40%. Otóż te głębokie przemiany naszego ustroju konstytucyjnego spowodowały, że treść partyj politycznych uległa rozbiciu, a nietylko, co jest mniej ważne, ich forma.</u> | |
| 351 | - <u xml:id="u-38.10" who="#SJeszke">P. Premjer się pyta, czy społeczeństwo pójdzie za tym programem. Nasuwa się w tej chwili kwestja, jakie będą hamulce, jakie będą przeszkody, do jakiego stopnia istniejące partje albo ich szczątki mogą wejść między Rząd a społeczeństwo. Uświadomienie sobie, że treść dotychczasowych organizacyj politycznych jest wyważona z podstaw, tłumaczy nam to głębokie przekonanie, że społeczeństwo szuka nowej treści w swojem myśleniu politycznem, domaga się pozytywnego ustosunkowania do tych rzeczy, które stanowić będą o przyszłości rozwoju Państwa i nie da sobie przeszkadzać partjom, które dzisiaj są tylko formą. I dlatego mam nadzieję i głębokie przekonanie, że większość społeczeństwa, tak, jak się Pan Premjer spodziewa, za tym programem pójdzie.</u> | |
| 352 | - <u xml:id="u-38.11" who="#SJeszke">Mam wrażenie, że ten zew, ten apel Rządu do społeczeństwa poszedł tak głęboko, że wywołał wprost psychologiczną albo biologiczną tęsknotę za normalnym ustosunkowaniem się obywatela do Państwa.</u> | |
| 353 | - <u xml:id="u-38.12" who="#SJeszke">Pozwolę sobie krótko, ponieważ już tu dzisiaj operowano przykładami, przytoczyć dla zilustrowania tego procesu, który się w społeczeństwie odbywa, nie opowiadanie, ale pewne faktyczne zdarzenie. Otóż 12-letni chłopiec, syn zamożnych rodziców, był otaczany wszelkim komfortem w domu, ale, dziwnym zbiegiem okoliczności do 12 roku życia nie otrzymał konika na biegunach. Tak się jakoś złożyło, że podczas, gdy każdy inny chłopiec w czwartym lub piątym roku swego życia ma konika na biegunach, ten do dwunastego roku życia konika na biegunach nie miał. I kiedy koniecznie domagał się od matki tego konika na biegunach, matka odpowiada mu: Jesteś na to za stary. A, na to mówią znajomi: W tym chłopcu będzie niezaspokojona tęsknota do tego, co mu się normalnie należy, kup mu konika, choć ma 12 lat. Tak też się stało.</u> | |
| 354 | - <u xml:id="u-38.13" who="#SJeszke">Ten sam objaw widzimy w społeczeństwie, które było przez długie lata odciągane od normalnej rzeczowej współpracy z Rządem. Sądzę, że to społeczeństwo późno, podobnie jak ten chłopiec, który domagał się konia na biegunach, domaga się aktywnego ustosunkowania się do spraw państwowych. To jest pęd biologiczny. Sądzę, że społeczeństwo w swej większości da poparcie Rządowi i domaga się tylko, żeby te wysiłki nie poszły na marne.</u> | |
| 355 | - <u xml:id="u-38.14" who="#SJeszke">Wiemy z doświadczenia, aż za dobrze, jak długi jest przewód od ministerstwa do województwa, do izby skarbowej, czy do starosty i wójta. Ten przewód nietylko jest długi, ale ma tę dziwną właściwość, że coś po drodze gubi i zniekształca. Usprawnienie naszej administracji wymaga, żeby ten przewód był krótszy, i żeby niczego po drodze nie gubił i nie zniekształcał. Co nam po najszybciej nadanej depeszy, jeżeli adresat otrzymuje ją zniekształconą, albo z opuszczeniem najistotniejszych słów.</u> | |
| 356 | - <u xml:id="u-38.15" who="#SJeszke">Panie Premjerze! Pragnęlibyśmy, aby Twoje ostatnie przemówienie, jak i przemówienie p. Wicepremjera doszły do wszystkich urzędów, do najniższych nawet komórek administracyjnych bez skrótów, bez zniekształceń i były przez te organa zrozumiane i wykonywane zgodnie z Twoją intencją. To będzie skuteczna droga, która nietylko pomoże do zdobycia zaufania, o które chodzi, ale przedewszystkiem, co jest jeszcze ważniejsze, do utrwalenia tego za ufania, którego tak społeczeństwo jak i Rząd w tej chwili sobie życzy.</u> | |
| 341 | + <u xml:id="u-38.0" who="#WitoldJeszke">Wysoki Senacie! Chciałem mówić właściwie o sprawie obniżenia pensyj urzędników i ustosunkowania się lokatorów do właścicieli kamienic. Ponieważ ten temat został już wyczerpany przez mówców poprzednich, ograniczę się do innego zagadnienia. Powiem o tem, co p. Premjer poruszył w poprzedniem przemówieniu jak i w dzisiejszem przemówieniu, czy większość społeczeństwa odpowie pozytywnie na rzucony apel ze strony Rządu i czy poprze z przekonaniem program nowego Rządu.</u> | |
| 342 | + <u xml:id="u-38.1" who="#WitoldJeszke">Program nowego Rządu jest więcej niż program mem zrównoważenia budżetu, jest więcej niż programem gospodarczym. Tkwi w nim siła dynamiczna o zasięgu totalnym, obejmującym wszystkie aktualne przejawy naszego życia zbiorowego. Słusznie też zrozumiano program ten nietylko jako apel do kies społeczeństwa, ale jako apel do sumienia, jako apel do instynktu samozachowawczego, apel do honoru każdego Polaka i każdego obywatela Rzeczypospolitej, myślącego kategorjami Państwa Polskiego.</u> | |
| 343 | + <u xml:id="u-38.2" who="#WitoldJeszke">Przyznać trzeba, że takiego apelu oczekiwało społeczeństwo, szczególnie od chwili, kiedy zabrakło nam Tego, Który za wszystkich myślał, za wszystkich działał, za wszystkich ponosił odpowiedzialność.</u> | |
| 344 | + <u xml:id="u-38.3" who="#WitoldJeszke">A odpowiedzią na ten apel jest nie entuzjazm, przyznam, że entuzjazm w obecnej chwili napewnoby raził — ale jest głęboka refleksja nad bytem i drogami rozwoju Państwa. Ta refleksja rodzi — jak jesteśmy tego świadkami — świadomą chęć we wszystkich warstwach społeczeństwa współdziałania w realizowaniu tego programu.</u> | |
| 345 | + <u xml:id="u-38.4" who="#WitoldJeszke">Mówiąc o społeczeństwie — a o zaufanie tego społeczeństwa przecież chodzi, — uświadamiam sobie znakomicie, jak trudno realnie zdefinjować istotę polskiego społeczeństwa. Czy oceniać społeczeństwo polskie podług mentalności elity umysłowej i kulturalnej, czy podług mentalności tej tak zwanej szarej masy, czy podług mentalności warstw posiadających, czy proletarjatu, czy podług mentalności tak zwanych prorządowców, czy opozycji, czy podług mentalności panów z Krzyżem Niepodległości, czy młodego pokolenia, które zrodzone w wolnej Polsce dojrzewa do życia obywatelskiego? Rozumiem doskonale, że dysproporcje w strukturze naszego społeczeństwa są olbrzymie. Gdzie jest wspólny mianownik — pytam się. Z tych dysproporcyj bierze początek rozbieżność w ocenie istoty społeczeństwa. Mówiąc o społeczeństwie, każdy ma na myśli pewien tylko odcinek. Zależnie od tego kierunku obserwacji dochodzi się do sprzecznych zupełnie poglądów na wartość sił moralnych i dojrzałość społeczeństwa. Jedni wciąż jeszcze uważają społeczeństwo za niedojrzałe, za niemowlę, które trzeba prowadzić za rękę przez starostę, czy przez posterunkowego — inni uważają, że społeczeństwo już dorosło i rzucają hasło rządów proletarjatu, czy nawet pajdokracji.</u> | |
| 346 | + <u xml:id="u-38.5" who="#WitoldJeszke">Jeżeli mimo tego stanu rzeczy odważyłem się powiedzieć, że społeczeństwo jako całość ujawniło odruch w kierunku świadomego i aktywnego ustosunkowania się do programu naprawy naszego życia gospodarczego i wogóle naprawy życia zbiorowego, to mam przed oczyma społeczeństwo jako realna wielkość, której reprezentantami są ludzie dobrej woli wobec narodu i Państwa, zarówno z elity umysłowej i kulturalnej jak i z szarego tłumu, zarówno z sfer posiadających jak proletarjatu, zarówno prorządowych jak i opozycyjnych, panów z Krzyżami Niepodległości jak i młodego pokolenia, które dopiero idzie ku Polsce. U nich wszystkich nastąpił na apel Rządu głęboki wstrząs, zrodziła się głęboka refleksja nad bytem i drogami rozwoju Państwa Polskiego.</u> | |
| 347 | + <u xml:id="u-38.6" who="#WitoldJeszke">Oceniając moralną stronę społeczeństwa i jego czynników składowych, błędem jest stosować metodę równania na najniższy poziom. Trzeba dążyć w tej dziedzinie przy ocenie moralnej wartości społeczeństwa do równania na poziom najwyższy, chodzi bowiem o wydobycie ze społeczeństwa pozytywnych, twórczych wartości. Ocenianie społeczeństwa podług zasady równania wdół może doprowadzić tylko do rezultatów pesymistycznych i do stosowania metody rządzenia, która — jak to często obserwowaliśmy — odsuwa społeczeństwo od aktywnej współpracy w dźwiganiu poziomu życia zbiorowego.</u> | |
| 348 | + <u xml:id="u-38.7" who="#WitoldJeszke">Opowiadał mi niedawno bystry obserwator życia, pewien polski podróżnik, że kiedy był w Moskwę i jechał tramwajem przepełnionym, robotnicy, cisnący się i wieszający się na stopniach wozu, opowiadali wszystkim o tem, że „my” zbudujemy niebawem metro w Moskwie. Ten sam podróżnik był niedawno w Niemczech i opowiadał, że o szosach i autostradach, które się w tej chwili buduje, Niemcy się inaczej nie wyrażają, tylko „my” budujemy. A u nas magistrat ma wybudować nową linję tramwajową, Rząd ma budować koleje i szosy. To nastawienie społeczeństwa do własnej gospodarki krajowej u nas w porównaniu z tą świadomością i poczuciem odpowiedzialności w Rosji i w Niemczech doprawdy razi. To jest ta mentalność społeczeństwa, wytworzona albo utwierdzona pesymistycznemu metodami oceny społeczeństwa, którą chcemy przezwyciężyć, którą chce przezwyciężyć społeczeństwo samo, którą chce przezwyciężyć nareszcie i Rząd.</u> | |
| 349 | + <u xml:id="u-38.8" who="#WitoldJeszke">Zgadzając się na danie P. Prezydentowi Rzeczypospolitej i Rządowi dyktatorskich uprawnień w dziedzinie gospodarczej i finansowej, społeczeństwo ma jedną obawę. Gotowe jest dać wszystko z siebie, ale obawia się jednej jedynej rzeczy, aby wysiłek ten nie poszedł na marne. Chce, żeby budżet istotnie i trwale został zrównoważony, żeby następstwa tego zrównoważenia ujawniły się w zrównoważeniu całego naszego życia zbiorowego. Żeby to zrównoważenie przyczyniło się przedewszystkiem do umocnienia siły Państwa we wszystkich jego resortach i poprawy bytu tych warstw, które wciąż czekają na swoje wyzwolenie i uobywatelnienie i czekają cierpliwie.</u> | |
| 350 | + <u xml:id="u-38.9" who="#WitoldJeszke">Obserwując dzisiejszą fizjognomję polityczną społeczeństwa, widzimy jako novum albo zupełne rozbicie, albo daleko idące osłabienie dotychczasowych form organizacyj politycznych. Partje są rozbite — mówią optymiści i entuzjaści — ale nie o to chodzi, nie o formę, a tylko o treść. Wprowadzenie nowego ustroju, dokonywująca się gruntowna przebudowa życia parlamentarnego wyważyły z posad wszystkie dotychczasowe organizacje polityczne, nie wyłączając Bezpartyjnego Bloku. Im dłużej łudzić się, że nic w ich wewnętrznej strukturze się nie zmieniło, tem gwałtowniejszy będzie ich rozkład. Przecież nie przeczy nawet Stronnictwo Narodowe, że musiało przyjąć, jako część składową swego może niepisanego programu, gros nowości konstytucyjnych obozu prorządowego i za konieczne i zbawienne dla Państwa je uznało. Niedawno temu wybitny przedstawiciel tego obozu, mówiąc ze mną na ten temat, przyznał, że tak jest i powiedział: Wy — obóz prorządowy — 60% naszego programu nietylko przyjęliście, ale wprowadziliście w życie. Odpowiedziałem: Czy myśmy od Was przyjęli coś czy nie — w to nie wnikam, ale jeżeli z Waszego programu 60% obecny reżim wprowadził w życie, sam Pan przyznasz, że w 60% jesteście już niepotrzebni, że zostaliście jako 40%. Otóż te głębokie przemiany naszego ustroju konstytucyjnego spowodowały, że treść partyj politycznych uległa rozbiciu, a nietylko, co jest mniej ważne, ich forma.</u> | |
| 351 | + <u xml:id="u-38.10" who="#WitoldJeszke">P. Premjer się pyta, czy społeczeństwo pójdzie za tym programem. Nasuwa się w tej chwili kwestja, jakie będą hamulce, jakie będą przeszkody, do jakiego stopnia istniejące partje albo ich szczątki mogą wejść między Rząd a społeczeństwo. Uświadomienie sobie, że treść dotychczasowych organizacyj politycznych jest wyważona z podstaw, tłumaczy nam to głębokie przekonanie, że społeczeństwo szuka nowej treści w swojem myśleniu politycznem, domaga się pozytywnego ustosunkowania do tych rzeczy, które stanowić będą o przyszłości rozwoju Państwa i nie da sobie przeszkadzać partjom, które dzisiaj są tylko formą. I dlatego mam nadzieję i głębokie przekonanie, że większość społeczeństwa, tak, jak się Pan Premjer spodziewa, za tym programem pójdzie.</u> | |
| 352 | + <u xml:id="u-38.11" who="#WitoldJeszke">Mam wrażenie, że ten zew, ten apel Rządu do społeczeństwa poszedł tak głęboko, że wywołał wprost psychologiczną albo biologiczną tęsknotę za normalnym ustosunkowaniem się obywatela do Państwa.</u> | |
| 353 | + <u xml:id="u-38.12" who="#WitoldJeszke">Pozwolę sobie krótko, ponieważ już tu dzisiaj operowano przykładami, przytoczyć dla zilustrowania tego procesu, który się w społeczeństwie odbywa, nie opowiadanie, ale pewne faktyczne zdarzenie. Otóż 12-letni chłopiec, syn zamożnych rodziców, był otaczany wszelkim komfortem w domu, ale, dziwnym zbiegiem okoliczności do 12 roku życia nie otrzymał konika na biegunach. Tak się jakoś złożyło, że podczas, gdy każdy inny chłopiec w czwartym lub piątym roku swego życia ma konika na biegunach, ten do dwunastego roku życia konika na biegunach nie miał. I kiedy koniecznie domagał się od matki tego konika na biegunach, matka odpowiada mu: Jesteś na to za stary. A, na to mówią znajomi: W tym chłopcu będzie niezaspokojona tęsknota do tego, co mu się normalnie należy, kup mu konika, choć ma 12 lat. Tak też się stało.</u> | |
| 354 | + <u xml:id="u-38.13" who="#WitoldJeszke">Ten sam objaw widzimy w społeczeństwie, które było przez długie lata odciągane od normalnej rzeczowej współpracy z Rządem. Sądzę, że to społeczeństwo późno, podobnie jak ten chłopiec, który domagał się konia na biegunach, domaga się aktywnego ustosunkowania się do spraw państwowych. To jest pęd biologiczny. Sądzę, że społeczeństwo w swej większości da poparcie Rządowi i domaga się tylko, żeby te wysiłki nie poszły na marne.</u> | |
| 355 | + <u xml:id="u-38.14" who="#WitoldJeszke">Wiemy z doświadczenia, aż za dobrze, jak długi jest przewód od ministerstwa do województwa, do izby skarbowej, czy do starosty i wójta. Ten przewód nietylko jest długi, ale ma tę dziwną właściwość, że coś po drodze gubi i zniekształca. Usprawnienie naszej administracji wymaga, żeby ten przewód był krótszy, i żeby niczego po drodze nie gubił i nie zniekształcał. Co nam po najszybciej nadanej depeszy, jeżeli adresat otrzymuje ją zniekształconą, albo z opuszczeniem najistotniejszych słów.</u> | |
| 356 | + <u xml:id="u-38.15" who="#WitoldJeszke">Panie Premjerze! Pragnęlibyśmy, aby Twoje ostatnie przemówienie, jak i przemówienie p. Wicepremjera doszły do wszystkich urzędów, do najniższych nawet komórek administracyjnych bez skrótów, bez zniekształceń i były przez te organa zrozumiane i wykonywane zgodnie z Twoją intencją. To będzie skuteczna droga, która nietylko pomoże do zdobycia zaufania, o które chodzi, ale przedewszystkiem, co jest jeszcze ważniejsze, do utrwalenia tego za ufania, którego tak społeczeństwo jak i Rząd w tej chwili sobie życzy.</u> | |
| 357 | 357 | <u xml:id="u-38.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 358 | 358 | </div> |
| 359 | 359 | <div xml:id="div-39"> |
| 360 | - <u xml:id="u-39.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Pawelec.</u> | |
| 360 | + <u xml:id="u-39.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Pawelec.</u> | |
| 361 | 361 | </div> |
| 362 | 362 | <div xml:id="div-40"> |
| 363 | - <u xml:id="u-40.0" who="#SPawelec">Wysoki Senacie! Mamy przed sobą przedłożenie rządowe, w którem Rząd domaga się od nas pełnomocnictw na czas określony w dziedzinie gospodarczej i finansowej. Przedłożenie swoje Rząd motywuje w pierwszej linji koniecznością zaprowadzenia równowagi budżetowej, usunięcia deficytów budżetu państwowego. O ile chodzi o hasło i o cel, to niewątpliwie sprawa ta stoi ponad wszelką dyskusję. Każdy gospodarczo myślący obywatel naszego Państwa uzna konieczność równowagi budżetu. Rząd w swych deklaracjach, jak również i w przedłożonej ustawie, zagwarantował stałość naszego pieniądza. Uważam, że ten punkt programu rządowego znajdzie w calem społeczeństwie uznanie.</u> | |
| 364 | - <u xml:id="u-40.1" who="#SPawelec">Społeczeństwo stałość swego pieniądza okupiło wielkiemi ofiarami. Dzisiaj społeczeństwo na stałość pieniądza nastawiło się psychicznie i gospodarczo — ma zaufanie do stałości waluty. To nastawienie psychiczne i gospodarcze na stałość pieniądza jest wielkim walorem, którego bez vis maior, bez największej konieczności marnować nam nie wolno.</u> | |
| 365 | - <u xml:id="u-40.2" who="#SPawelec">Społeczeństwo również wie i zdaje sobie z tego sprawę, że drugi postulat gospodarczy, a mianowicie trwała równowaga budżetu musi być okupiona nowemi ofiarami. W świadomości społeczeństwa jednakowoż tkwi, że ofiary, ponoszone celem osiągnięcia równowagi budżetowej, muszą być ogólnej natury, że wreszcie osiągnięcie równowagi budżetowej to zdobycz gospodarczą, służąca nietylko pewnym sferom naszego społeczeństwa, ale całej gospodarce publicznej i prywatnej.</u> | |
| 366 | - <u xml:id="u-40.3" who="#SPawelec">Rząd obecnie chce osiągnąć równowagę gospodarczą przez nałożenie nowych ciężarów publicznych, nowych podatków, przez rozszerzenie istniejących podatków. Jeżeli się pytamy w kogo te podatki przedewszystkiem uderzą, to musimy stwierdzić, że one dotykają nie więcej jak 30% naszego społeczeństwa, że one dotykają przedewszystkiem urzędników prywatnych i państwowych, ze dotykają przemysł, że dotykają świat pracy, że dotykają przedewszystkiem miasta. To są, Wysoka Izbo, te sfery, które już kilkakrotnie w tym samym celu osiągnięcia równowagi budżetowej zostały powołane do ofiar. I jeżeli weźmiemy pożyczkę narodową, a przedewszystkiem pożyczkę inwestycyjną, to tu największe ofiary w podpisaniu pożyczek poniosły również te same sfery, w które obecnie znowu nowe projekty podatkowe uderzają. Nie mam żadnego szczególnego tytułu do przemawiania w obronie urzędników, czy świata urzędniczego, ale jednak obawiam się, żeby te nowe podatki, które zostaną wprowadzone, nie doprowadziły do przykrych gospodarczych i moralnych następstw. Przecież już dziś zarysowuje się konieczność oddłużenia urzędników. Przy dzisiejszym stanie rzeczy, jeżeli nałożymy na urzędników i na świat pracy nowe ciężary i jeżeli jeszcze do tego dochodzi to, że będzie bardzo trudno obniżyć koszty utrzymania dlatego, ponieważ właśnie dzisiaj ceny za produkty pierwszej potrzeby, o ile nabywa się je w handlu, idą wgórę, co uderza znowu w urzędników, to te nowe obciążenia publiczne pociągną za sobą bardzo przykre następstwa gospodarcze. Bo te ciężary dla urzędników jednak kumulują się. Ma być usunięta kumulacja urzędów. Dziś niektórzy urzędnicy pomagają sobie tem, że mają dodatkową pracę, albo, że żony ich pracują. Jeżeli to wszystko ma być usunięte, to oczywiście budżety urzędników będą wyglądały bardzo przykro.</u> | |
| 367 | - <u xml:id="u-40.4" who="#SPawelec">To wszystko, proszę Wysokiej Izby, nasuwa pytanie, czy nie możnaby osiągnąć równowagi budżetowej w inny sposób. Rząd dał przedewszystkiem program finansowy, ponieważ to, co Rząd przedłożył, jest przedewszystkiem programem finansowym. Ale zarysowuje się i program gospodarczy w jego zapowiedziach. Jako jeden punkt swego programu gospodarczego wysunął Rząd oszczędności budżetowe i pozabudżetowe. Uważam, że należałoby jednakowoż ten punkt potraktować równolegle, albo postawić na pierwszem miejscu. Ja mam wrażenie osobiście — a przemawiam tylko we własnem imieniu — że są możliwości inne robienia oszczędności budżetowych i pozabudżetowych. Oczywiście trzeba wziąć budżety wszystkich naszych obciążeń publicznych, nietylko budżet Państwa, bo budżet Państwa jest skromny, ale poza państwowym budżetem mamy szereg innych budżetów: jest kolej, są fundusze, są ubezpieczenia społeczne, samorządy, monopole i najróżniejsze przedsiębiorstwa państwowe; ocenia się, że te budżety publiczne wynoszą około 5 miljardów złotych rocznie. Sądzę, że kiedy udzielamy pełnomocnictw Rządowi nieomal nieograniczonych, gdzie Rząd może objąć pełnomocnictwami wszystkie działy gospodarki publicznej i, nietylko z budżetu państwowego, ale z 5 miljardów złotych dałoby się przy należytem zespoleniu wszystkich środków wyciągnąć takie oszczędności, któreby do pewnego stopnia zaoszczędziły nam tych przykrych cięć, które obecnie Rząd wysuwa na plan pierwszy.</u> | |
| 368 | - <u xml:id="u-40.5" who="#SPawelec">O ile chodzi o budżet państwowy, to niewątpliwie i tam są pewne możliwości. Mamy dzisiaj najbardziej młodą administrację. Odmładzaliśmy ją już szereg lat. Uważam, że wszelkie przenoszenia na emerytury powinny być ograniczone do minimum, względnie wogóle na pewien czas zawieszone. Przenoszenie urzędników z jednej miejscowości do drugiej powinno być również ograniczone do minimum i tu dadzą się pewne oszczędności osiągnąć. Uważam, że fundusze dyspozycyjne i inne wydatki reprezentacyjne powinny być przystosowane do naszych możliwości gospodarczych. Uważam, że inwestycje, które czynimy z funduszów publicznych, powinny być dostosowane do naszych możliwości gospodarczych, ponieważ w tej dziedzinie są robione rzeczy, które z naszym budżetem absolutnie nie dadzą się zharmonizować.</u> | |
| 369 | - <u xml:id="u-40.6" who="#SPawelec">Proszę Państwa. Mamy jednak jeszcze jedną wielką rzecz: to są zaległości podatkowe. Te zaległości podatkowe wynoszą, jak się mówi, przeszło miljard złotych. Wiemy, że te zaległości podatkowe nie są natychmiast ściągalne. Są już przecież ustawy, które tę sprawę regulują. Ale uważam, że gdyby naprzykład przeprowadzono reformę ubezpieczeń społecznych, któraby przemysł i podatników oszczędzała, gdyby się przeprowadziło równocześnie reformę samorządów, to z tych zaległości podatkowych dałoby się pewną część natychmiast ściągnąć. Musiałyby nastąpić tutaj radykalne cięcia. Byłoby lepiej, żeby ta część, o której Rząd sądzi, że nie może być ściągnięta, żeby była poprostu wogóle wyeliminowana z obliczeń. Sądzę jednak, że z tego miljarda, czy półtora miljarda zaległości dwieście lub trzysta tysięcy możnaby ściągnąć w krótkim czasie. Uważam, że mogłoby to nastąpić oczywiście przy dalszem sharmonizowaniu innych wydatków z naszemi możliwościami finansowemi.</u> | |
| 370 | - <u xml:id="u-40.7" who="#SPawelec">Proszę Panów. My mamy przecież wielka obsługę pożyczek wewnętrznych i zagranicznych. Osobiście głosowałbym raczej znacznie chętniej za konwersją naszych pożyczek, za obniżeniem odsetek od tych pożyczek, ewentualnie za zawieszeniem płatności odsetek na pewien ograniczony czas włącznie z pożyczką inwestycyjną i narodową. Uważam, że takie pociągnięcia bybyby sprawiedliwsze, w mojem przynajmniej przekonaniu i dałyby taki efekt, który, proszę Wysokiej Izby, mógłby zamierzenia Rządu do pewnego stopnia złagodzić, chociaż może nie całkowicie usunąć. Jest jeszcze przecież i dziedzina obsługi zadłużeń zagranicznych. Proszę Wysokiej Izby, przecież są państwa znacznie zasobniejsze i starsze, jak np. Niemcy, które powiadają: My będziemy płacić odsetki od pożyczek zagranicznych wtenczas, kiedy będziemy gospodarczo do tego zdolni. Ja nie wiem, czy dla nas ta droga byłaby możliwa, ale jednak należałoby i tę sprawę wziąć jeszcze pod uwagę. W każdym razie, i z tego budżetu, i z dalszych budżetów, które stanowią nasz wielki publiczny budżet, pewne oszczędności dadzą się robić.</u> | |
| 371 | - <u xml:id="u-40.8" who="#SPawelec">Proszę Wysokiej Izby. Osobiście pragnąłbym, żeby ten program oszczędności był postawiony na pierwszem miejscu. Jeżeli to, proszę Wysokiej Izby, nie nastąpi, to jednak społeczeństwo ma pełne prawo zapytać, czy te ciężary, które obecnie ponosi, będą już definitywne, czy będą ostateczne.</u> | |
| 372 | - <u xml:id="u-40.9" who="#SPawelec">Proszę Wysokiej Izby, jeszcze jedna sprawa została tutaj poruszona, mianowicie sprawa praw nabytych. Musimy jednak domagać się od Rządu, żeby te rzeczy, które uważa za ciężary nadzwyczajne, których obecna chwila wymaga, jako takie zostały oznaczone i ażeby czas ich trwania w dekrecie p. Prezydenta został również ustalony. Bo, proszę Wysokiej Izby, życie może być mocniejsze niż wszelkie zamierzenia Rządu. A myśmy już mieli takie wypadki, że pewne nadzwyczajne podatki miały być czasowo nałożone, a potem jednak na stałe pozostały. Jeśli, proszę Wysokiej Izby, społeczeństwo z temi nadzwyczajnemi cięciami ma się pogodzić, to równocześnie musi mieć przeświadczenie, że ten program finansowy jest tylko pierwszym etapem jednego wielkiego programu gospodarczego, który dąży do usunięcia wszystkich anomalij z naszego życia gospodarczego i publicznego. Na marginesie właśnie obecnego nowego obciążenia społeczeństwa nasuwa mi się takie porównanie: pracownik lub urzędnik, który zarabia 100 lub 120 zł. miesięcznie i ma wielką rodzinę, zostanie do tych ciężarów pociągnięć ty, a naprzykład właściciel ziemski, który siedzi na 5 czy 6 tysiącach hektarów, mieszka w pięknym pałacu, nie będzie pociągnięty do nowych ciężarów, przeciwnie może spodziewać się dalszych ulg. Wierzę, że to nie wynika z żadnego wrogiego nastawienia Rządu do urzędników, ani że ta sytuacja paradoksalna nie wynika z nieudolności lub złej woli właściciela ziemskiego, tylko że to są takie paradoksy w naszem życiu gospodarczem, których spotyka się bardzo dużo, a które muszą być usunięte, jeśli ten program rządowy ma w konsekwencji sprowadzić w życiu prywatnem i publicznem potem takie skutki, jakich my się spodziewać możemy.</u> | |
| 373 | - <u xml:id="u-40.10" who="#SPawelec">Proszę Wysokiej Izby! Bardzo często w tej Izbie były wysuwane hasła: Frontem do wsi, i hasła przemysłowe i bardzo często wytwarzał się pewien antagonizm pomiędzy wsią a przemysłem. Uważam, że takiego antagonizmu w rzeczywistości niema. Jestem przekonany, że ostatecznym celem całej naszej gospodarki publicznej musi być uprzemysłowienie i urbanizacja naszego kraju, bo wszyscy jesteśmy przekonani o tem, że przecież wieś nie może dać chleba i zatrudnienia przyrostowi ludności, a jednak ten przyrost ludności jest dzisiaj naszym największym skarbem, jest on właściwie najsolidniejszym fundamentem naszego mocarstwowego stanowiska. Jeżeli, proszę Państwa, ten przyrost ludności nie może być zatrudniony na wsi i nie może tam znaleźć pracy i chleba, to jedynem rozwiązaniem jest jego odpływ do miast i przemysłu. Tylko w taki sposób, czy to w Niemczech czy w innych państwach ten nadmierny przyrost ludności mógł znaleść zatrudnienie i pracę. Jeżeli jednak przemysł i miasta mają być tą naszą rezerwą, to oczywiście tylko wtenczas, jeżeli będzie sfera, która konsumuje; i tą sferą jest wieś, ale tylko masy chłopskie. Dlatego też hasło: frontem do wsi, ja rozumiem jako hasło: frontem do chłopa, bo tu chodzi o te wielkie masy konsumentów. Polepszyć byt gospodarczy można jedynie przez stworzenie ze wsi wielkiego rezerwuaru konsumentów, który może doprowadzić do rozkwitu i miast i przemysłu. Dlatego w gruncie rzeczy pomiędzy temi dwoma hasłami niema żadnych antagonizmów gospodarczych. Musimy uzdrowienie wsi uważać jako przejściowy etap do dalszego celu naszych dążeń gospodarczych.</u> | |
| 374 | - <u xml:id="u-40.11" who="#SPawelec">Przy tej sposobności mamy do Rządu jedną prośbę łącznie z zamierzeniem obniżenia komornego: mianowicie, aby Rząd przy tem pociągnięciu uwzględniał interesy rodzin, które są obarczone wielką liczbą dzieci. My bardzo często w naszych pociągnięciach zapominamy i bardzo często uchwalamy takie ustawy, które poprostu biją szczególnie w rodziny, obarczone wielką ilością dzieci. Jeżeli ktoś ma większe mieszkanie, to to może być luksus, ale może również wynikać z tego, że rodzina ma dużo dzieci i musi mieć większe mieszkanie. Weźmy tylko pierwszy z brzegu przykład: krawiec ma 5 pokoi, z tego dwa użyte na warsztat pracy, a pozatem ma sześcioro albo więcej dzieci i dlatego musi mieć większe mieszkanie; jeżeli wszystkie większe mieszkania nie będą podlegały ochronie, to oczywiście taka rodzina, albo musi płacić wyższe komorne, albo może znaleźć się na bruku.</u> | |
| 375 | - <u xml:id="u-40.12" who="#SPawelec">Ja z tych wywodów, które wypowiedziałem, i które wykazują bardzo duże dysproporcje w naszem życiu gospodarczem, wyciągam tylko jeden wniosek, iż danie pełnomocnictw Rządowi jest absolutną koniecznością, bo wszystkie te niedociągnięcia mogą i muszą być równocześnie i bardzo szybko usunięte. A to jest możliwe tylko przy udzieleniu Rządowi pełnomocnictw. Dlatego za pełnomocnictwami głosować będziemy.</u> | |
| 363 | + <u xml:id="u-40.0" who="#AlojzyPawelec">Wysoki Senacie! Mamy przed sobą przedłożenie rządowe, w którem Rząd domaga się od nas pełnomocnictw na czas określony w dziedzinie gospodarczej i finansowej. Przedłożenie swoje Rząd motywuje w pierwszej linji koniecznością zaprowadzenia równowagi budżetowej, usunięcia deficytów budżetu państwowego. O ile chodzi o hasło i o cel, to niewątpliwie sprawa ta stoi ponad wszelką dyskusję. Każdy gospodarczo myślący obywatel naszego Państwa uzna konieczność równowagi budżetu. Rząd w swych deklaracjach, jak również i w przedłożonej ustawie, zagwarantował stałość naszego pieniądza. Uważam, że ten punkt programu rządowego znajdzie w calem społeczeństwie uznanie.</u> | |
| 364 | + <u xml:id="u-40.1" who="#AlojzyPawelec">Społeczeństwo stałość swego pieniądza okupiło wielkiemi ofiarami. Dzisiaj społeczeństwo na stałość pieniądza nastawiło się psychicznie i gospodarczo — ma zaufanie do stałości waluty. To nastawienie psychiczne i gospodarcze na stałość pieniądza jest wielkim walorem, którego bez vis maior, bez największej konieczności marnować nam nie wolno.</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-40.2" who="#AlojzyPawelec">Społeczeństwo również wie i zdaje sobie z tego sprawę, że drugi postulat gospodarczy, a mianowicie trwała równowaga budżetu musi być okupiona nowemi ofiarami. W świadomości społeczeństwa jednakowoż tkwi, że ofiary, ponoszone celem osiągnięcia równowagi budżetowej, muszą być ogólnej natury, że wreszcie osiągnięcie równowagi budżetowej to zdobycz gospodarczą, służąca nietylko pewnym sferom naszego społeczeństwa, ale całej gospodarce publicznej i prywatnej.</u> | |
| 366 | + <u xml:id="u-40.3" who="#AlojzyPawelec">Rząd obecnie chce osiągnąć równowagę gospodarczą przez nałożenie nowych ciężarów publicznych, nowych podatków, przez rozszerzenie istniejących podatków. Jeżeli się pytamy w kogo te podatki przedewszystkiem uderzą, to musimy stwierdzić, że one dotykają nie więcej jak 30% naszego społeczeństwa, że one dotykają przedewszystkiem urzędników prywatnych i państwowych, ze dotykają przemysł, że dotykają świat pracy, że dotykają przedewszystkiem miasta. To są, Wysoka Izbo, te sfery, które już kilkakrotnie w tym samym celu osiągnięcia równowagi budżetowej zostały powołane do ofiar. I jeżeli weźmiemy pożyczkę narodową, a przedewszystkiem pożyczkę inwestycyjną, to tu największe ofiary w podpisaniu pożyczek poniosły również te same sfery, w które obecnie znowu nowe projekty podatkowe uderzają. Nie mam żadnego szczególnego tytułu do przemawiania w obronie urzędników, czy świata urzędniczego, ale jednak obawiam się, żeby te nowe podatki, które zostaną wprowadzone, nie doprowadziły do przykrych gospodarczych i moralnych następstw. Przecież już dziś zarysowuje się konieczność oddłużenia urzędników. Przy dzisiejszym stanie rzeczy, jeżeli nałożymy na urzędników i na świat pracy nowe ciężary i jeżeli jeszcze do tego dochodzi to, że będzie bardzo trudno obniżyć koszty utrzymania dlatego, ponieważ właśnie dzisiaj ceny za produkty pierwszej potrzeby, o ile nabywa się je w handlu, idą wgórę, co uderza znowu w urzędników, to te nowe obciążenia publiczne pociągną za sobą bardzo przykre następstwa gospodarcze. Bo te ciężary dla urzędników jednak kumulują się. Ma być usunięta kumulacja urzędów. Dziś niektórzy urzędnicy pomagają sobie tem, że mają dodatkową pracę, albo, że żony ich pracują. Jeżeli to wszystko ma być usunięte, to oczywiście budżety urzędników będą wyglądały bardzo przykro.</u> | |
| 367 | + <u xml:id="u-40.4" who="#AlojzyPawelec">To wszystko, proszę Wysokiej Izby, nasuwa pytanie, czy nie możnaby osiągnąć równowagi budżetowej w inny sposób. Rząd dał przedewszystkiem program finansowy, ponieważ to, co Rząd przedłożył, jest przedewszystkiem programem finansowym. Ale zarysowuje się i program gospodarczy w jego zapowiedziach. Jako jeden punkt swego programu gospodarczego wysunął Rząd oszczędności budżetowe i pozabudżetowe. Uważam, że należałoby jednakowoż ten punkt potraktować równolegle, albo postawić na pierwszem miejscu. Ja mam wrażenie osobiście — a przemawiam tylko we własnem imieniu — że są możliwości inne robienia oszczędności budżetowych i pozabudżetowych. Oczywiście trzeba wziąć budżety wszystkich naszych obciążeń publicznych, nietylko budżet Państwa, bo budżet Państwa jest skromny, ale poza państwowym budżetem mamy szereg innych budżetów: jest kolej, są fundusze, są ubezpieczenia społeczne, samorządy, monopole i najróżniejsze przedsiębiorstwa państwowe; ocenia się, że te budżety publiczne wynoszą około 5 miljardów złotych rocznie. Sądzę, że kiedy udzielamy pełnomocnictw Rządowi nieomal nieograniczonych, gdzie Rząd może objąć pełnomocnictwami wszystkie działy gospodarki publicznej i, nietylko z budżetu państwowego, ale z 5 miljardów złotych dałoby się przy należytem zespoleniu wszystkich środków wyciągnąć takie oszczędności, któreby do pewnego stopnia zaoszczędziły nam tych przykrych cięć, które obecnie Rząd wysuwa na plan pierwszy.</u> | |
| 368 | + <u xml:id="u-40.5" who="#AlojzyPawelec">O ile chodzi o budżet państwowy, to niewątpliwie i tam są pewne możliwości. Mamy dzisiaj najbardziej młodą administrację. Odmładzaliśmy ją już szereg lat. Uważam, że wszelkie przenoszenia na emerytury powinny być ograniczone do minimum, względnie wogóle na pewien czas zawieszone. Przenoszenie urzędników z jednej miejscowości do drugiej powinno być również ograniczone do minimum i tu dadzą się pewne oszczędności osiągnąć. Uważam, że fundusze dyspozycyjne i inne wydatki reprezentacyjne powinny być przystosowane do naszych możliwości gospodarczych. Uważam, że inwestycje, które czynimy z funduszów publicznych, powinny być dostosowane do naszych możliwości gospodarczych, ponieważ w tej dziedzinie są robione rzeczy, które z naszym budżetem absolutnie nie dadzą się zharmonizować.</u> | |
| 369 | + <u xml:id="u-40.6" who="#AlojzyPawelec">Proszę Państwa. Mamy jednak jeszcze jedną wielką rzecz: to są zaległości podatkowe. Te zaległości podatkowe wynoszą, jak się mówi, przeszło miljard złotych. Wiemy, że te zaległości podatkowe nie są natychmiast ściągalne. Są już przecież ustawy, które tę sprawę regulują. Ale uważam, że gdyby naprzykład przeprowadzono reformę ubezpieczeń społecznych, któraby przemysł i podatników oszczędzała, gdyby się przeprowadziło równocześnie reformę samorządów, to z tych zaległości podatkowych dałoby się pewną część natychmiast ściągnąć. Musiałyby nastąpić tutaj radykalne cięcia. Byłoby lepiej, żeby ta część, o której Rząd sądzi, że nie może być ściągnięta, żeby była poprostu wogóle wyeliminowana z obliczeń. Sądzę jednak, że z tego miljarda, czy półtora miljarda zaległości dwieście lub trzysta tysięcy możnaby ściągnąć w krótkim czasie. Uważam, że mogłoby to nastąpić oczywiście przy dalszem sharmonizowaniu innych wydatków z naszemi możliwościami finansowemi.</u> | |
| 370 | + <u xml:id="u-40.7" who="#AlojzyPawelec">Proszę Panów. My mamy przecież wielka obsługę pożyczek wewnętrznych i zagranicznych. Osobiście głosowałbym raczej znacznie chętniej za konwersją naszych pożyczek, za obniżeniem odsetek od tych pożyczek, ewentualnie za zawieszeniem płatności odsetek na pewien ograniczony czas włącznie z pożyczką inwestycyjną i narodową. Uważam, że takie pociągnięcia bybyby sprawiedliwsze, w mojem przynajmniej przekonaniu i dałyby taki efekt, który, proszę Wysokiej Izby, mógłby zamierzenia Rządu do pewnego stopnia złagodzić, chociaż może nie całkowicie usunąć. Jest jeszcze przecież i dziedzina obsługi zadłużeń zagranicznych. Proszę Wysokiej Izby, przecież są państwa znacznie zasobniejsze i starsze, jak np. Niemcy, które powiadają: My będziemy płacić odsetki od pożyczek zagranicznych wtenczas, kiedy będziemy gospodarczo do tego zdolni. Ja nie wiem, czy dla nas ta droga byłaby możliwa, ale jednak należałoby i tę sprawę wziąć jeszcze pod uwagę. W każdym razie, i z tego budżetu, i z dalszych budżetów, które stanowią nasz wielki publiczny budżet, pewne oszczędności dadzą się robić.</u> | |
| 371 | + <u xml:id="u-40.8" who="#AlojzyPawelec">Proszę Wysokiej Izby. Osobiście pragnąłbym, żeby ten program oszczędności był postawiony na pierwszem miejscu. Jeżeli to, proszę Wysokiej Izby, nie nastąpi, to jednak społeczeństwo ma pełne prawo zapytać, czy te ciężary, które obecnie ponosi, będą już definitywne, czy będą ostateczne.</u> | |
| 372 | + <u xml:id="u-40.9" who="#AlojzyPawelec">Proszę Wysokiej Izby, jeszcze jedna sprawa została tutaj poruszona, mianowicie sprawa praw nabytych. Musimy jednak domagać się od Rządu, żeby te rzeczy, które uważa za ciężary nadzwyczajne, których obecna chwila wymaga, jako takie zostały oznaczone i ażeby czas ich trwania w dekrecie p. Prezydenta został również ustalony. Bo, proszę Wysokiej Izby, życie może być mocniejsze niż wszelkie zamierzenia Rządu. A myśmy już mieli takie wypadki, że pewne nadzwyczajne podatki miały być czasowo nałożone, a potem jednak na stałe pozostały. Jeśli, proszę Wysokiej Izby, społeczeństwo z temi nadzwyczajnemi cięciami ma się pogodzić, to równocześnie musi mieć przeświadczenie, że ten program finansowy jest tylko pierwszym etapem jednego wielkiego programu gospodarczego, który dąży do usunięcia wszystkich anomalij z naszego życia gospodarczego i publicznego. Na marginesie właśnie obecnego nowego obciążenia społeczeństwa nasuwa mi się takie porównanie: pracownik lub urzędnik, który zarabia 100 lub 120 zł. miesięcznie i ma wielką rodzinę, zostanie do tych ciężarów pociągnięć ty, a naprzykład właściciel ziemski, który siedzi na 5 czy 6 tysiącach hektarów, mieszka w pięknym pałacu, nie będzie pociągnięty do nowych ciężarów, przeciwnie może spodziewać się dalszych ulg. Wierzę, że to nie wynika z żadnego wrogiego nastawienia Rządu do urzędników, ani że ta sytuacja paradoksalna nie wynika z nieudolności lub złej woli właściciela ziemskiego, tylko że to są takie paradoksy w naszem życiu gospodarczem, których spotyka się bardzo dużo, a które muszą być usunięte, jeśli ten program rządowy ma w konsekwencji sprowadzić w życiu prywatnem i publicznem potem takie skutki, jakich my się spodziewać możemy.</u> | |
| 373 | + <u xml:id="u-40.10" who="#AlojzyPawelec">Proszę Wysokiej Izby! Bardzo często w tej Izbie były wysuwane hasła: Frontem do wsi, i hasła przemysłowe i bardzo często wytwarzał się pewien antagonizm pomiędzy wsią a przemysłem. Uważam, że takiego antagonizmu w rzeczywistości niema. Jestem przekonany, że ostatecznym celem całej naszej gospodarki publicznej musi być uprzemysłowienie i urbanizacja naszego kraju, bo wszyscy jesteśmy przekonani o tem, że przecież wieś nie może dać chleba i zatrudnienia przyrostowi ludności, a jednak ten przyrost ludności jest dzisiaj naszym największym skarbem, jest on właściwie najsolidniejszym fundamentem naszego mocarstwowego stanowiska. Jeżeli, proszę Państwa, ten przyrost ludności nie może być zatrudniony na wsi i nie może tam znaleźć pracy i chleba, to jedynem rozwiązaniem jest jego odpływ do miast i przemysłu. Tylko w taki sposób, czy to w Niemczech czy w innych państwach ten nadmierny przyrost ludności mógł znaleść zatrudnienie i pracę. Jeżeli jednak przemysł i miasta mają być tą naszą rezerwą, to oczywiście tylko wtenczas, jeżeli będzie sfera, która konsumuje; i tą sferą jest wieś, ale tylko masy chłopskie. Dlatego też hasło: frontem do wsi, ja rozumiem jako hasło: frontem do chłopa, bo tu chodzi o te wielkie masy konsumentów. Polepszyć byt gospodarczy można jedynie przez stworzenie ze wsi wielkiego rezerwuaru konsumentów, który może doprowadzić do rozkwitu i miast i przemysłu. Dlatego w gruncie rzeczy pomiędzy temi dwoma hasłami niema żadnych antagonizmów gospodarczych. Musimy uzdrowienie wsi uważać jako przejściowy etap do dalszego celu naszych dążeń gospodarczych.</u> | |
| 374 | + <u xml:id="u-40.11" who="#AlojzyPawelec">Przy tej sposobności mamy do Rządu jedną prośbę łącznie z zamierzeniem obniżenia komornego: mianowicie, aby Rząd przy tem pociągnięciu uwzględniał interesy rodzin, które są obarczone wielką liczbą dzieci. My bardzo często w naszych pociągnięciach zapominamy i bardzo często uchwalamy takie ustawy, które poprostu biją szczególnie w rodziny, obarczone wielką ilością dzieci. Jeżeli ktoś ma większe mieszkanie, to to może być luksus, ale może również wynikać z tego, że rodzina ma dużo dzieci i musi mieć większe mieszkanie. Weźmy tylko pierwszy z brzegu przykład: krawiec ma 5 pokoi, z tego dwa użyte na warsztat pracy, a pozatem ma sześcioro albo więcej dzieci i dlatego musi mieć większe mieszkanie; jeżeli wszystkie większe mieszkania nie będą podlegały ochronie, to oczywiście taka rodzina, albo musi płacić wyższe komorne, albo może znaleźć się na bruku.</u> | |
| 375 | + <u xml:id="u-40.12" who="#AlojzyPawelec">Ja z tych wywodów, które wypowiedziałem, i które wykazują bardzo duże dysproporcje w naszem życiu gospodarczem, wyciągam tylko jeden wniosek, iż danie pełnomocnictw Rządowi jest absolutną koniecznością, bo wszystkie te niedociągnięcia mogą i muszą być równocześnie i bardzo szybko usunięte. A to jest możliwe tylko przy udzieleniu Rządowi pełnomocnictw. Dlatego za pełnomocnictwami głosować będziemy.</u> | |
| 376 | 376 | <u xml:id="u-40.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 377 | 377 | </div> |
| 378 | 378 | <div xml:id="div-41"> |
| 379 | - <u xml:id="u-41.0" who="#Marszałek">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u> | |
| 379 | + <u xml:id="u-41.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma p. Prezes Rady Ministrów.</u> | |
| 380 | 380 | </div> |
| 381 | 381 | <div xml:id="div-42"> |
| 382 | 382 | <u xml:id="u-42.0" who="#PrezesRadyMinistrówpZyndramKościałkowski">Wysoka Izba pozwoli, że ograniczę się do krótkiej odpowiedzi na wywody s. Świtalskiego w sprawie wykonywania naszej nowej Konstytucji. Przemówienie p. Marszałka Świtalskiego, jednego z twórców Konstytucji, było nacechowane troską, a nawet ubolewaniem, jakoby Rząd mój, jak również Rząd pułk. Sławka przez inicjatywę w sprawie pełnomocnictw naruszył uprawnienia konstytucyjne ciał ustawodawczych, a nawet przez to i samą Konstytucję. Sądzę, że zachodzi tu jakieś duże nieporozumienie. Z art. 55 Konstytucji wynika prawo udzielenia Rządowi na jego wniosek przez Izby ustawodawcze pełnomocnictw. Rząd, występując z wnioskiem w myśl artykułu tego, działał zgodnie z literą i duchem Konstytucji, co zawsze czynił i zamierza czynić. Jest rzeczą ciał ustawodawczych, zależnie od stopnia zaufania do każdoczesnego Rządu, udzielić lub odmówić tych pełnomocnictw. O to tylko Wysoką Izbę prosimy.</u> |
| ... | ... | @@ -384,21 +384,21 @@ |
| 384 | 384 | <u xml:id="u-42.2" who="#komentarz">(S. Evert: Nie.)</u> |
| 385 | 385 | </div> |
| 386 | 386 | <div xml:id="div-43"> |
| 387 | - <u xml:id="u-43.0" who="#SŚwitalski">Panie Marszałku, proszę o głos dla oświadczenia osobistego.</u> | |
| 387 | + <u xml:id="u-43.0" who="#KazimierzŚwitalski">Panie Marszałku, proszę o głos dla oświadczenia osobistego.</u> | |
| 388 | 388 | </div> |
| 389 | 389 | <div xml:id="div-44"> |
| 390 | - <u xml:id="u-44.0" who="#Marszałek">Proszę.</u> | |
| 390 | + <u xml:id="u-44.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę.</u> | |
| 391 | 391 | </div> |
| 392 | 392 | <div xml:id="div-45"> |
| 393 | - <u xml:id="u-45.0" who="#SŚwitalski">Zapisałem się do głosu w celu złożenia osobistego oświadczenia, ponieważ niewątpliwie moje słowa zostały przez p. Premjera źle zrozumiane. Nie użyłem wyrażenia: „naruszył Konstytucję”, użyłem rozmyślnie: „mijanie się z duchem Konstytucji”. Powtarzam: Rząd jest do rządzenia, parlament do uchwalania ustaw. Można tę zasadę zmienić przy koniecznościach, które są nieuchronne. Uznałem, że istnieją dla Rządu te nieuchronne konieczności, wynikające z techniki prac. Oto jest wszystko, Panie Premjerze.</u> | |
| 393 | + <u xml:id="u-45.0" who="#KazimierzŚwitalski">Zapisałem się do głosu w celu złożenia osobistego oświadczenia, ponieważ niewątpliwie moje słowa zostały przez p. Premjera źle zrozumiane. Nie użyłem wyrażenia: „naruszył Konstytucję”, użyłem rozmyślnie: „mijanie się z duchem Konstytucji”. Powtarzam: Rząd jest do rządzenia, parlament do uchwalania ustaw. Można tę zasadę zmienić przy koniecznościach, które są nieuchronne. Uznałem, że istnieją dla Rządu te nieuchronne konieczności, wynikające z techniki prac. Oto jest wszystko, Panie Premjerze.</u> | |
| 394 | 394 | <u xml:id="u-45.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 395 | 395 | </div> |
| 396 | 396 | <div xml:id="div-46"> |
| 397 | - <u xml:id="u-46.0" who="#Marszałek">Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania. Mamy wniosek komisji o przyjęcie projektu ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów, w brzmieniu uchwalonem przez Sejm. Innych wniosków nie zgłoszono. Poddaję wniosek komisji pod głosowanie. Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce wstać. Znaczna większość. Stwierdzam, że projekt ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów został przez Senat uchwalony w brzmieniu przyjętem przez Sejm.</u> | |
| 398 | - <u xml:id="u-46.1" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 397 | + <u xml:id="u-46.0" who="#AleksanderPrystor">Zamykam rozprawę. Przystępujemy do głosowania. Mamy wniosek komisji o przyjęcie projektu ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów, w brzmieniu uchwalonem przez Sejm. Innych wniosków nie zgłoszono. Poddaję wniosek komisji pod głosowanie. Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce wstać. Znaczna większość. Stwierdzam, że projekt ustawy o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania dekretów został przez Senat uchwalony w brzmieniu przyjętem przez Sejm.</u> | |
| 398 | + <u xml:id="u-46.1" who="#AleksanderPrystor">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 399 | 399 | <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min. 4.)</u> |
| 400 | 400 | </div> |
| 401 | 401 | </body> |
| 402 | 402 | </text> |
| 403 | 403 | </TEI> |
| 404 | 404 | -</teiCorpus> |
| 405 | +</teiCorpus> | |
| 405 | 406 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00004-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00004-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00004-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 4)</title> |
| ... | ... | @@ -24,87 +24,286 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="SBarański" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>S. Barański</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="SGrajek" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>S. Grajek</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SGłowacki" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Głowacki</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SJaroszewiczowa" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Jaroszewiczowa</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="SKratowska" role="speaker"> | |
| 43 | - <persName>S. Kratowska</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 45 | - <person xml:id="SKudelska" role="speaker"> | |
| 46 | - <persName>S. Kudelska</persName> | |
| 47 | - </person> | |
| 48 | - <person xml:id="SLechnicki" role="speaker"> | |
| 49 | - <persName>S. Lechnicki</persName> | |
| 50 | - </person> | |
| 51 | - <person xml:id="SLewandowski" role="speaker"> | |
| 52 | - <persName>S. Lewandowski</persName> | |
| 53 | - </person> | |
| 54 | - <person xml:id="SMaciejewski" role="speaker"> | |
| 55 | - <persName>S. Maciejewski</persName> | |
| 56 | - </person> | |
| 57 | - <person xml:id="SMalski" role="speaker"> | |
| 58 | - <persName>S. Malski</persName> | |
| 59 | - </person> | |
| 60 | - <person xml:id="SMasłow" role="speaker"> | |
| 61 | - <persName>S. Masłow</persName> | |
| 62 | - </person> | |
| 63 | - <person xml:id="SOlewiński" role="speaker"> | |
| 64 | - <persName>S. Olewiński</persName> | |
| 65 | - </person> | |
| 66 | - <person xml:id="SOsiński" role="speaker"> | |
| 67 | - <persName>S. Osiński</persName> | |
| 68 | - </person> | |
| 69 | - <person xml:id="SPawlikowski" role="speaker"> | |
| 70 | - <persName>S. Pawlikowski</persName> | |
| 71 | - </person> | |
| 72 | - <person xml:id="SPetrażycki" role="speaker"> | |
| 73 | - <persName>S. Petrażycki</persName> | |
| 74 | - </person> | |
| 75 | - <person xml:id="SRadziwiłł" role="speaker"> | |
| 76 | - <persName>S. Radziwiłł</persName> | |
| 77 | - </person> | |
| 78 | - <person xml:id="SRóg" role="speaker"> | |
| 79 | - <persName>S. Róg</persName> | |
| 80 | - </person> | |
| 81 | - <person xml:id="SSchorr" role="speaker"> | |
| 82 | - <persName>S. Schorr</persName> | |
| 83 | - </person> | |
| 84 | - <person xml:id="SSiedlecki" role="speaker"> | |
| 85 | - <persName>S. Siedlecki</persName> | |
| 86 | - </person> | |
| 87 | - <person xml:id="SSieroszewski" role="speaker"> | |
| 88 | - <persName>S. Sieroszewski</persName> | |
| 89 | - </person> | |
| 90 | - <person xml:id="STadeuszSejb" role="speaker"> | |
| 91 | - <persName>S. Tadeusz Sejb</persName> | |
| 92 | - </person> | |
| 93 | - <person xml:id="STrockenheim" role="speaker"> | |
| 94 | - <persName>S. Trockenheim</persName> | |
| 95 | - </person> | |
| 96 | - <person xml:id="SksWalentyPuchała" role="speaker"> | |
| 97 | - <persName>S. ks. Walenty Puchała</persName> | |
| 98 | - </person> | |
| 99 | - <person xml:id="SŚliwiński" role="speaker"> | |
| 100 | - <persName>S. Śliwiński</persName> | |
| 101 | - </person> | |
| 102 | - <person xml:id="SekretarzsTerlikowski" role="speaker"> | |
| 103 | - <persName>Sekretarz s. Terlikowski</persName> | |
| 104 | - </person> | |
| 105 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 106 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 107 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="JerzyBarański" role="regular"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 41 | + <forename>Jerzy</forename> | |
| 42 | + <surname>Barański</surname> | |
| 43 | + </persName> | |
| 44 | + <sex value="M" /> | |
| 45 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Bara%C5%84ski</idno> | |
| 46 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 47 | + </person> | |
| 48 | + <person xml:id="MichałGrajek" role="regular"> | |
| 49 | + <persName> | |
| 50 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 51 | + <forename>Michał</forename> | |
| 52 | + <surname>Grajek</surname> | |
| 53 | + </persName> | |
| 54 | + <sex value="M" /> | |
| 55 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Grajek</idno> | |
| 56 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 57 | + </person> | |
| 58 | + <person xml:id="ZygmuntGłowacki" role="regular"> | |
| 59 | + <persName> | |
| 60 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 61 | + <forename>Zygmunt</forename> | |
| 62 | + <surname>Głowacki</surname> | |
| 63 | + </persName> | |
| 64 | + <sex value="M" /> | |
| 65 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_G%C5%82owacki</idno> | |
| 66 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 67 | + </person> | |
| 68 | + <person xml:id="HalinaJaroszewiczowa" role="regular"> | |
| 69 | + <persName> | |
| 70 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 71 | + <forename>Halina</forename> | |
| 72 | + <surname>Jaroszewiczowa</surname> | |
| 73 | + </persName> | |
| 74 | + <sex value="F" /> | |
| 75 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Halina_Jaroszewiczowa</idno> | |
| 76 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 77 | + </person> | |
| 78 | + <person xml:id="JuliaKratowska" role="regular"> | |
| 79 | + <persName> | |
| 80 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 81 | + <forename>Julia</forename> | |
| 82 | + <surname>Kratowska</surname> | |
| 83 | + </persName> | |
| 84 | + <sex value="F" /> | |
| 85 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Julia_Kratowska</idno> | |
| 86 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 87 | + </person> | |
| 88 | + <person xml:id="StefaniaKudelska" role="regular"> | |
| 89 | + <persName> | |
| 90 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 91 | + <forename>Stefania</forename> | |
| 92 | + <surname>Kudelska</surname> | |
| 93 | + </persName> | |
| 94 | + <sex value="F" /> | |
| 95 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefania_Kudelska</idno> | |
| 96 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 97 | + </person> | |
| 98 | + <person xml:id="FelicjanKajetanLechnicki" role="regular"> | |
| 99 | + <persName> | |
| 100 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 101 | + <forename>Felicjan</forename> | |
| 102 | + <forename>Kajetan</forename> | |
| 103 | + <surname>Lechnicki</surname> | |
| 104 | + </persName> | |
| 105 | + <sex value="M" /> | |
| 106 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Felicjan_Lechnicki</idno> | |
| 107 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 108 | + </person> | |
| 109 | + <person xml:id="JanLewandowski" role="regular"> | |
| 110 | + <persName> | |
| 111 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 112 | + <forename>Jan</forename> | |
| 113 | + <surname>Lewandowski</surname> | |
| 114 | + </persName> | |
| 115 | + <sex value="M" /> | |
| 116 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Lewandowski_(senator)</idno> | |
| 117 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 118 | + </person> | |
| 119 | + <person xml:id="LudwikMaciejewski" role="regular"> | |
| 120 | + <persName> | |
| 121 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 122 | + <forename>Ludwik</forename> | |
| 123 | + <surname>Maciejewski</surname> | |
| 124 | + </persName> | |
| 125 | + <sex value="M" /> | |
| 126 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Maciejewski</idno> | |
| 127 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 128 | + </person> | |
| 129 | + <person xml:id="SMalski" role="guest"> | |
| 130 | + <persName> | |
| 131 | + <roleName>S.</roleName> | |
| 132 | + <surname>Malski</surname> | |
| 133 | + </persName> | |
| 134 | + </person> | |
| 135 | + <person xml:id="MykołaMasłow" role="regular"> | |
| 136 | + <persName> | |
| 137 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 138 | + <forename>Mykoła</forename> | |
| 139 | + <surname>Masłow</surname> | |
| 140 | + </persName> | |
| 141 | + <sex value="M" /> | |
| 142 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Myko%C5%82a_Mas%C5%82ow</idno> | |
| 143 | + <affiliation role="member" ref="#MniejszościNarodowe" /> | |
| 144 | + </person> | |
| 145 | + <person xml:id="PiotrOlewiński" role="regular"> | |
| 146 | + <persName> | |
| 147 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 148 | + <forename>Piotr</forename> | |
| 149 | + <surname>Olewiński</surname> | |
| 150 | + </persName> | |
| 151 | + <sex value="M" /> | |
| 152 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Olewi%C5%84ski</idno> | |
| 153 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 154 | + </person> | |
| 155 | + <person xml:id="AleksanderOsiński" role="regular"> | |
| 156 | + <persName> | |
| 157 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 158 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 159 | + <surname>Osiński</surname> | |
| 160 | + </persName> | |
| 161 | + <sex value="M" /> | |
| 162 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Osi%C5%84ski</idno> | |
| 163 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 164 | + </person> | |
| 165 | + <person xml:id="JulianPawlikowski" role="regular"> | |
| 166 | + <persName> | |
| 167 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 168 | + <forename>Julian</forename> | |
| 169 | + <surname>Pawlikowski</surname> | |
| 170 | + </persName> | |
| 171 | + <sex value="M" /> | |
| 172 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Julijan_Paw%C5%82ykow%C5%9Bkyj</idno> | |
| 173 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 174 | + </person> | |
| 175 | + <person xml:id="TadeuszPetrażycki" role="regular"> | |
| 176 | + <persName> | |
| 177 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 178 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 179 | + <surname>Petrażycki</surname> | |
| 180 | + </persName> | |
| 181 | + <sex value="M" /> | |
| 182 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Petra%C5%BCycki</idno> | |
| 183 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 184 | + </person> | |
| 185 | + <person xml:id="JanuszFranciszekRadziwiłł" role="regular"> | |
| 186 | + <persName> | |
| 187 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 188 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 189 | + <forename>Franciszek</forename> | |
| 190 | + <surname>Radziwiłł</surname> | |
| 191 | + </persName> | |
| 192 | + <sex value="M" /> | |
| 193 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Franciszek_Radziwi%C5%82%C5%82</idno> | |
| 194 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 195 | + </person> | |
| 196 | + <person xml:id="MichałRóg" role="regular"> | |
| 197 | + <persName> | |
| 198 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 199 | + <forename>Michał</forename> | |
| 200 | + <surname>Róg</surname> | |
| 201 | + </persName> | |
| 202 | + <sex value="M" /> | |
| 203 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_R%C3%B3g</idno> | |
| 204 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 205 | + </person> | |
| 206 | + <person xml:id="MojżeszSchorr" role="regular"> | |
| 207 | + <persName> | |
| 208 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 209 | + <forename>Mojżesz</forename> | |
| 210 | + <surname>Schorr</surname> | |
| 211 | + </persName> | |
| 212 | + <sex value="M" /> | |
| 213 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Moj%C5%BCesz_Schorr</idno> | |
| 214 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 215 | + </person> | |
| 216 | + <person xml:id="StanisławSiedlecki" role="regular"> | |
| 217 | + <persName> | |
| 218 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 219 | + <forename>Stanisław</forename> | |
| 220 | + <surname>Siedlecki</surname> | |
| 221 | + </persName> | |
| 222 | + <sex value="M" /> | |
| 223 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Siedlecki_(polityk)</idno> | |
| 224 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 225 | + </person> | |
| 226 | + <person xml:id="WacławSieroszewski" role="regular"> | |
| 227 | + <persName> | |
| 228 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 229 | + <forename>Wacław</forename> | |
| 230 | + <surname>Sieroszewski</surname> | |
| 231 | + </persName> | |
| 232 | + <sex value="M" /> | |
| 233 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Sieroszewski</idno> | |
| 234 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 235 | + </person> | |
| 236 | + <person xml:id="TadeuszSeib" role="regular"> | |
| 237 | + <persName> | |
| 238 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 239 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 240 | + <surname>Seib</surname> | |
| 241 | + </persName> | |
| 242 | + <sex value="M" /> | |
| 243 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Seib</idno> | |
| 244 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 245 | + </person> | |
| 246 | + <person xml:id="JankielTrockenheim" role="regular"> | |
| 247 | + <persName> | |
| 248 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 249 | + <forename>Jankiel</forename> | |
| 250 | + <surname>Trockenheim</surname> | |
| 251 | + </persName> | |
| 252 | + <sex value="M" /> | |
| 253 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Trockenheim</idno> | |
| 254 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 255 | + </person> | |
| 256 | + <person xml:id="WalentyPuchała" role="regular"> | |
| 257 | + <persName> | |
| 258 | + <roleName>S. ks.</roleName> | |
| 259 | + <forename>Walenty</forename> | |
| 260 | + <surname>Puchała</surname> | |
| 261 | + </persName> | |
| 262 | + <sex value="M" /> | |
| 263 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Walenty_Pucha%C5%82a</idno> | |
| 264 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 265 | + </person> | |
| 266 | + <person xml:id="ArturŚliwiński" role="regular"> | |
| 267 | + <persName> | |
| 268 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 269 | + <forename>Artur</forename> | |
| 270 | + <surname>Śliwiński</surname> | |
| 271 | + </persName> | |
| 272 | + <sex value="M" /> | |
| 273 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Artur_%C5%9Aliwi%C5%84ski</idno> | |
| 274 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 275 | + </person> | |
| 276 | + <person xml:id="KonstantyTerlikowski" role="regular"> | |
| 277 | + <persName> | |
| 278 | + <roleName>Sekretarz s.</roleName> | |
| 279 | + <forename>Konstanty</forename> | |
| 280 | + <surname>Terlikowski</surname> | |
| 281 | + </persName> | |
| 282 | + <sex value="M" /> | |
| 283 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstanty_Terlikowski</idno> | |
| 284 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 285 | + </person> | |
| 286 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 287 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 288 | + </person> | |
| 289 | + </listPerson> | |
| 290 | + <listOrg> | |
| 291 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 292 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 293 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 294 | + </org> | |
| 295 | + <org xml:id="Centrolew" role="parliamentaryGroup"> | |
| 296 | + <orgName full="yes">Centrolew</orgName> | |
| 297 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Centrolew</idno> | |
| 298 | + </org> | |
| 299 | + <org xml:id="PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" role="parliamentaryGroup"> | |
| 300 | + <orgName full="yes">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej</orgName> | |
| 301 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Prezydent_Rzeczypospolitej_Polskiej</idno> | |
| 302 | + </org> | |
| 303 | + <org xml:id="MniejszościNarodowe" role="parliamentaryGroup"> | |
| 304 | + <orgName full="yes">Mniejszości Narodowe</orgName> | |
| 305 | + </org> | |
| 306 | + </listOrg> | |
| 108 | 307 | </particDesc> |
| 109 | 308 | </profileDesc> |
| 110 | 309 | -</teiHeader> |
| 310 | +</teiHeader> | |
| 111 | 311 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00004-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | 2 | <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> |
| 3 | - <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml" /> | |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | - <xi:include href="header.xml"/> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml" /> | |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| ... | ... | @@ -10,295 +10,295 @@ |
| 10 | 10 | <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Marszałek Senatu Aleksander Prystor.)</u> |
| 11 | 11 | </div> |
| 12 | 12 | <div xml:id="div-2"> |
| 13 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Od pana Prezesa Rady Ministrów otrzymałem dnia 29 listopada r. b. następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej:</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o otwarciu sesji zwyczajnej Senatu.</u> | |
| 15 | - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na podstawie art. 12 pkt. c) ustawy konstytucyjnej otwieram z dniem dzisiejszym sesję zwyczajną Senatu.</u> | |
| 16 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Warszawa, dnia 29 listopada 1935 r.</u> | |
| 17 | - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Prezydent Rzeczypospolitej (—) I. Mościcki.</u> | |
| 18 | - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Prezes Rady Ministrów (—) M. Kościałkowski”.</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Na podstawie powyższego zarządzenia zwołałem dzisiejsze posiedzenie Senatu z porządkiem dziennym, który został Panom Senatorom doręczony.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Jako sekretarzy zapraszam pp. senatorów: Plocka i Terlikowskiego. Protokół prowadzi s. Terlikowski.</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Protokół 2 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 3 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Od p. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem dnia 5 grudnia r. b. pismo z zawiadomieniem o zwolnieniu p. prof. Konstantego Chylińskiego z kierownictwa Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i mianowaniu senatora prof. Wojciecha Świętosławskiego Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.</u> | |
| 23 | - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Od p. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli otrzymałem dnia 6 grudnia r. b. „Uwagi Kontroli Państwowej o zamknięciach rachunków Państwa i wykonaniu budżetu za 1933/34 r.”. Uwagi te są do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 24 | - <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Dnia 12 listopada r. b. otrzymałem od s. Stanisława Tora pismo z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu senatorskiego, zaś dnia 3 grudnia r. b. otrzymałem takież pismo od wicemarszałka Kazimierza Świtalskiego.</u> | |
| 25 | - <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Na tej podstawie zgodnie z art. 29 Tymczasowego Regulaminu Senatu stwierdziłem wygaśnięcie mandatów senatorskich pp. Tora i Świtalskiego, o czem podaję Izbie do wiadomości.</u> | |
| 26 | - <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Do ślubowania zgłosili się: senator ks. Walenty Puchała, który wchodzi do Senatu z wyboru Wojewódzkiego Kolegjum Wyborczego w Tarnopolu na miejsce p. Artura Maruszewskiego, oraz senator Tadeusz Sejb, który wchodzi do Senatu z wyboru Wojewódzkiego Kolegjum Wyborczego w Toruniu na miejsce p. Stanisława Tora.</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie roty ślubowania.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#AleksanderPrystor">Otwieram posiedzenie. Od pana Prezesa Rady Ministrów otrzymałem dnia 29 listopada r. b. następujące zarządzenie Pana Prezydenta Rzeczypospolitej:</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#AleksanderPrystor">„Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o otwarciu sesji zwyczajnej Senatu.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#AleksanderPrystor">Na podstawie art. 12 pkt. c) ustawy konstytucyjnej otwieram z dniem dzisiejszym sesję zwyczajną Senatu.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#AleksanderPrystor">Warszawa, dnia 29 listopada 1935 r.</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-2.4" who="#AleksanderPrystor">Prezydent Rzeczypospolitej (—) I. Mościcki.</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-2.5" who="#AleksanderPrystor">Prezes Rady Ministrów (—) M. Kościałkowski”.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-2.6" who="#AleksanderPrystor">Na podstawie powyższego zarządzenia zwołałem dzisiejsze posiedzenie Senatu z porządkiem dziennym, który został Panom Senatorom doręczony.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-2.7" who="#AleksanderPrystor">Jako sekretarzy zapraszam pp. senatorów: Plocka i Terlikowskiego. Protokół prowadzi s. Terlikowski.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-2.8" who="#AleksanderPrystor">Protokół 2 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 3 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-2.9" who="#AleksanderPrystor">Od p. Prezesa Rady Ministrów otrzymałem dnia 5 grudnia r. b. pismo z zawiadomieniem o zwolnieniu p. prof. Konstantego Chylińskiego z kierownictwa Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i mianowaniu senatora prof. Wojciecha Świętosławskiego Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-2.10" who="#AleksanderPrystor">Od p. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli otrzymałem dnia 6 grudnia r. b. „Uwagi Kontroli Państwowej o zamknięciach rachunków Państwa i wykonaniu budżetu za 1933/34 r.”. Uwagi te są do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-2.11" who="#AleksanderPrystor">Dnia 12 listopada r. b. otrzymałem od s. Stanisława Tora pismo z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu senatorskiego, zaś dnia 3 grudnia r. b. otrzymałem takież pismo od wicemarszałka Kazimierza Świtalskiego.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-2.12" who="#AleksanderPrystor">Na tej podstawie zgodnie z art. 29 Tymczasowego Regulaminu Senatu stwierdziłem wygaśnięcie mandatów senatorskich pp. Tora i Świtalskiego, o czem podaję Izbie do wiadomości.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-2.13" who="#AleksanderPrystor">Do ślubowania zgłosili się: senator ks. Walenty Puchała, który wchodzi do Senatu z wyboru Wojewódzkiego Kolegjum Wyborczego w Tarnopolu na miejsce p. Artura Maruszewskiego, oraz senator Tadeusz Sejb, który wchodzi do Senatu z wyboru Wojewódzkiego Kolegjum Wyborczego w Toruniu na miejsce p. Stanisława Tora.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-2.14" who="#AleksanderPrystor">Proszę Pana Sekretarza o odczytanie roty ślubowania.</u> | |
| 28 | 28 | </div> |
| 29 | 29 | <div xml:id="div-3"> |
| 30 | 30 | <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(czyta:)</u> |
| 31 | - <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzsTerlikowski">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako senator Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie”.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.1" who="#KonstantyTerlikowski">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako senator Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie”.</u> | |
| 32 | 32 | </div> |
| 33 | 33 | <div xml:id="div-4"> |
| 34 | - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Proszę Panów Senatorów powtórzyć słowo „ślubuję”.</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-4.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Senatorów powtórzyć słowo „ślubuję”.</u> | |
| 35 | 35 | </div> |
| 36 | 36 | <div xml:id="div-5"> |
| 37 | - <u xml:id="u-5.0" who="#SksWalentyPuchała">Ślubuję.</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-5.0" who="#WalentyPuchała">Ślubuję.</u> | |
| 38 | 38 | </div> |
| 39 | 39 | <div xml:id="div-6"> |
| 40 | - <u xml:id="u-6.0" who="#STadeuszSejb">Ślubuję.</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-6.0" who="#TadeuszSeib">Ślubuję.</u> | |
| 41 | 41 | </div> |
| 42 | 42 | <div xml:id="div-7"> |
| 43 | - <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Proszę Panów Senatorów o zajęcie miejsc w ławach senatorskich.</u> | |
| 44 | - <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Usprawiedliwiają swoją nieobecność w Senacie na 3 posiedzeniu senatorowie Galica i Popowicz.</u> | |
| 45 | - <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu na 2 dni senatorom: Maleszewskiemu, Jeszkemu, Pulnarowiczowi i Piłsudskiemu.</u> | |
| 46 | - <u xml:id="u-7.3" who="#Marszałek">Na porządku dziennym mamy wybór wicemarszałka na miejsce wicemarszałka Świtalskiego, który zrzekł się mandatu. Zgodnie z art. 16 regulaminu głosować będziemy na zgłoszonych kandydatów. Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-7.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Senatorów o zajęcie miejsc w ławach senatorskich.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-7.1" who="#AleksanderPrystor">Usprawiedliwiają swoją nieobecność w Senacie na 3 posiedzeniu senatorowie Galica i Popowicz.</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-7.2" who="#AleksanderPrystor">Udzieliłem urlopu na 2 dni senatorom: Maleszewskiemu, Jeszkemu, Pulnarowiczowi i Piłsudskiemu.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-7.3" who="#AleksanderPrystor">Na porządku dziennym mamy wybór wicemarszałka na miejsce wicemarszałka Świtalskiego, który zrzekł się mandatu. Zgodnie z art. 16 regulaminu głosować będziemy na zgłoszonych kandydatów. Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u> | |
| 47 | 47 | </div> |
| 48 | 48 | <div xml:id="div-8"> |
| 49 | - <u xml:id="u-8.0" who="#SPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Barańskiego.</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-8.0" who="#TadeuszPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Barańskiego.</u> | |
| 50 | 50 | </div> |
| 51 | 51 | <div xml:id="div-9"> |
| 52 | - <u xml:id="u-9.0" who="#SSieroszewski">S. Bobrowskiego.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-9.0" who="#WacławSieroszewski">S. Bobrowskiego.</u> | |
| 53 | 53 | </div> |
| 54 | 54 | <div xml:id="div-10"> |
| 55 | - <u xml:id="u-10.0" who="#SGłowacki">S. Bnińskiego.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-10.0" who="#ZygmuntGłowacki">S. Bnińskiego.</u> | |
| 56 | 56 | </div> |
| 57 | 57 | <div xml:id="div-11"> |
| 58 | - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Czy są jeszcze jakieś inne kandydatury? Nikt innych kandydatur nie zgłasza. Wobec tego przystępujemy do głosowania. Proszę Panów Senatorów o wypisanie na kartach do głosowania jednego z trzech nazwisk zgłoszonych kandydatów. Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kart do głosowania.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-11.0" who="#AleksanderPrystor">Czy są jeszcze jakieś inne kandydatury? Nikt innych kandydatur nie zgłasza. Wobec tego przystępujemy do głosowania. Proszę Panów Senatorów o wypisanie na kartach do głosowania jednego z trzech nazwisk zgłoszonych kandydatów. Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kart do głosowania.</u> | |
| 59 | 59 | <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Po zebraniu kart do głosowania.)</u> |
| 60 | - <u xml:id="u-11.2" who="#Marszałek">Czy wszyscy Panowie Senatorowie oddali swe głosy? Nikt więcej się nie zgłasza. Zarządzam 10-minutową przerwę dla obliczenia głosów.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-11.2" who="#AleksanderPrystor">Czy wszyscy Panowie Senatorowie oddali swe głosy? Nikt więcej się nie zgłasza. Zarządzam 10-minutową przerwę dla obliczenia głosów.</u> | |
| 61 | 61 | <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 25.)</u> |
| 62 | - <u xml:id="u-11.4" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie. Ogłaszam wynik głosowania. Głosowało senatorów 87. Oddano ważnych głosów 81. Większość absolutna wynosi 41. S. Bobrowski otrzymał 33 głosy, s. Barański 26 głosów, s. Bniński 22 głosy. Wobec takiego wyniku wyborów, zgodnie z art. 16 regulaminu, przystępujemy do ściślejszego głosowania, skreślając z listy kandydatów nazwisko kandydata, który otrzymał najmniejszą ilość głosów. Skreślamy więc nazwisko s. Bnińskiego i będziemy głosować na pozostałych kandydatów, to znaczy na ss. Bobrowskiego i Barańskiego.</u> | |
| 63 | - <u xml:id="u-11.5" who="#Marszałek">Proszę Pana Sekretarza o zebranie kart do głosowania.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-11.4" who="#AleksanderPrystor">Wznawiam posiedzenie. Ogłaszam wynik głosowania. Głosowało senatorów 87. Oddano ważnych głosów 81. Większość absolutna wynosi 41. S. Bobrowski otrzymał 33 głosy, s. Barański 26 głosów, s. Bniński 22 głosy. Wobec takiego wyniku wyborów, zgodnie z art. 16 regulaminu, przystępujemy do ściślejszego głosowania, skreślając z listy kandydatów nazwisko kandydata, który otrzymał najmniejszą ilość głosów. Skreślamy więc nazwisko s. Bnińskiego i będziemy głosować na pozostałych kandydatów, to znaczy na ss. Bobrowskiego i Barańskiego.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-11.5" who="#AleksanderPrystor">Proszę Pana Sekretarza o zebranie kart do głosowania.</u> | |
| 64 | 64 | <u xml:id="u-11.6" who="#komentarz">(Po zebraniu kart do głosowania.)</u> |
| 65 | - <u xml:id="u-11.7" who="#Marszałek">Czy wszyscy Pp. Senatorowie oddali głosy? Nikt więcej się nie zgłasza. Zarządzam przerwę 5 minutową dla obliczenia głosów.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-11.7" who="#AleksanderPrystor">Czy wszyscy Pp. Senatorowie oddali głosy? Nikt więcej się nie zgłasza. Zarządzam przerwę 5 minutową dla obliczenia głosów.</u> | |
| 66 | 66 | <u xml:id="u-11.8" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min. 32 do godz. 12 min. 38.)</u> |
| 67 | - <u xml:id="u-11.9" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie. Ogłaszam wynik głosowania: Głosowało 88 senatorów, ważnych głosów oddano 83, większość absolutna wynosi 42. S. Barański otrzymał 46 głosów, s. Bobrowski 37 głosów. Wobec takiego wyniku głosowania stwierdzam, że został wybrany na wicemarszałka s. Barański. Czy Pan Senator przyjmuje wybór?</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-11.9" who="#AleksanderPrystor">Wznawiam posiedzenie. Ogłaszam wynik głosowania: Głosowało 88 senatorów, ważnych głosów oddano 83, większość absolutna wynosi 42. S. Barański otrzymał 46 głosów, s. Bobrowski 37 głosów. Wobec takiego wyniku głosowania stwierdzam, że został wybrany na wicemarszałka s. Barański. Czy Pan Senator przyjmuje wybór?</u> | |
| 68 | 68 | </div> |
| 69 | 69 | <div xml:id="div-12"> |
| 70 | - <u xml:id="u-12.0" who="#SBarański">Przyjmuję.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-12.0" who="#JerzyBarański">Przyjmuję.</u> | |
| 71 | 71 | </div> |
| 72 | 72 | <div xml:id="div-13"> |
| 73 | - <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego, t. j. do wyboru komisyj.</u> | |
| 74 | - <u xml:id="u-13.1" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 18 regulaminu proponuje Wysokiej Izbie wyłonienie komisyj na okres bieżącej sesji. Proponuję dziś wybrać 10 komisyj tak, by nie było potrzeba, w miarę napływającego materjału ustawodawczego, zwoływać posiedzeń plenarnych wyłącznie dla wyboru poszczególnych komisyj. Wybranie tych komisyj nie wyklucza jednak możliwości wyłaniania innych komisyj, jeżeliby zachodziła tego potrzeba. Dziś proponuję wybrać komisje, których tytuły, liczbę członków i zasadnicze dziedziny pracy odczytam Panom. Zaznaczam przytem, że możliwe jest, iż niektóre ustawy przekazywać będę do wspólnego rozpatrywania dwu komisjom. Liczbę członków, proponowaną do poszczególnych komisyj, oparłem zarówno na przewidywaniu przedmiotu prac ustawodawczych, jak i na rozważeniu zainteresowań i specjalności poszczególnych panów senatorów.</u> | |
| 75 | - <u xml:id="u-13.2" who="#Marszałek">Wybór komisyj proponuję na okres tylko tej sesji. Dlatego też podziału pracy, jakiego dziś dokonamy, nie należy traktować jako przesądzenie na stałe przedmiotu głównych prac w Izbie każdego z panów senatorów. Po odbyciu tej sesji będziemy mogli na podstawie pewnego doświadczenia dokonać nowego przegrupowania. Uważam nawet zmiany w składzie poszczególnych komisyj w przyszłości za wskazane, by członkowie komisji nie stawali się wyłącznymi znawcami w Izbie danych dziedzin ustawodawstwa.</u> | |
| 76 | - <u xml:id="u-13.3" who="#Marszałek">Proponuję wybrać następujące komisje:</u> | |
| 77 | - <u xml:id="u-13.4" who="#Marszałek">Komisję Budżetową dla budżetu na okres 1936/37, ustaw o kredytach dodatkowych i spraw, dotyczących kredytu i majątku państwowego, złożoną z 25 członków.</u> | |
| 78 | - <u xml:id="u-13.5" who="#Marszałek">Komisję Administracyjną dla spraw administracji rządowej i samorządu terytorjalnego i gospodarczego, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 79 | - <u xml:id="u-13.6" who="#Marszałek">Komisję Spraw Zagranicznych dla spraw, dotyczących stosunków Polski z innemi państwami, złożoną z 15 członków.</u> | |
| 80 | - <u xml:id="u-13.7" who="#Marszałek">Komisję Wojskową dla spraw, dotyczących wojska i przygotowania do obrony kraju, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 81 | - <u xml:id="u-13.8" who="#Marszałek">Komisję Prawniczą dla spraw, dotyczących wymiaru sprawiedliwości, prawa cywilnego, karnego, handlowego, postępowania sądowego, oraz spraw ustrojowych, których uregulowania wymaga Konstytucja, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 82 | - <u xml:id="u-13.9" who="#Marszałek">Komisję Gospodarczo-Skarbową dla spraw skarbowych, finansowych, gospodarczych i spółdzielczych, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 83 | - <u xml:id="u-13.10" who="#Marszałek">Komisję Komunikacyjną dla spraw, dotyczących kolei, dróg kołowych, wodnych i lotnictwa cywilnego, oraz poczt i telegrafów, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 84 | - <u xml:id="u-13.11" who="#Marszałek">Komisję Oświatową dla spraw nauki i nauczania, kultury i sztuki, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 85 | - <u xml:id="u-13.12" who="#Marszałek">Komisję Opieki Społecznej dla spraw, dotyczących opieki społecznej, ubezpieczeń społecznych, ochrony pracy i zdrowia, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 86 | - <u xml:id="u-13.13" who="#Marszałek">Komisję Regulaminową dla spraw, przewidzianych w art. 41, 42 i 44 Konstytucji, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 87 | - <u xml:id="u-13.14" who="#Marszałek">Zaznaczam, że zakres działania poszczególnych komisyj, który Panom przedstawiłem, ma charakter ramowy, a nie ma na celu pełnego i szczegółowego ujęcia.</u> | |
| 88 | - <u xml:id="u-13.15" who="#Marszałek">Musimy ustalić najpierw liczbę członków w poszczególnych komisjach. Czy są w tej sprawie jakieś inne wnioski?</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-13.0" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego, t. j. do wyboru komisyj.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-13.1" who="#AleksanderPrystor">Zgodnie z art. 18 regulaminu proponuje Wysokiej Izbie wyłonienie komisyj na okres bieżącej sesji. Proponuję dziś wybrać 10 komisyj tak, by nie było potrzeba, w miarę napływającego materjału ustawodawczego, zwoływać posiedzeń plenarnych wyłącznie dla wyboru poszczególnych komisyj. Wybranie tych komisyj nie wyklucza jednak możliwości wyłaniania innych komisyj, jeżeliby zachodziła tego potrzeba. Dziś proponuję wybrać komisje, których tytuły, liczbę członków i zasadnicze dziedziny pracy odczytam Panom. Zaznaczam przytem, że możliwe jest, iż niektóre ustawy przekazywać będę do wspólnego rozpatrywania dwu komisjom. Liczbę członków, proponowaną do poszczególnych komisyj, oparłem zarówno na przewidywaniu przedmiotu prac ustawodawczych, jak i na rozważeniu zainteresowań i specjalności poszczególnych panów senatorów.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-13.2" who="#AleksanderPrystor">Wybór komisyj proponuję na okres tylko tej sesji. Dlatego też podziału pracy, jakiego dziś dokonamy, nie należy traktować jako przesądzenie na stałe przedmiotu głównych prac w Izbie każdego z panów senatorów. Po odbyciu tej sesji będziemy mogli na podstawie pewnego doświadczenia dokonać nowego przegrupowania. Uważam nawet zmiany w składzie poszczególnych komisyj w przyszłości za wskazane, by członkowie komisji nie stawali się wyłącznymi znawcami w Izbie danych dziedzin ustawodawstwa.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-13.3" who="#AleksanderPrystor">Proponuję wybrać następujące komisje:</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-13.4" who="#AleksanderPrystor">Komisję Budżetową dla budżetu na okres 1936/37, ustaw o kredytach dodatkowych i spraw, dotyczących kredytu i majątku państwowego, złożoną z 25 członków.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-13.5" who="#AleksanderPrystor">Komisję Administracyjną dla spraw administracji rządowej i samorządu terytorjalnego i gospodarczego, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-13.6" who="#AleksanderPrystor">Komisję Spraw Zagranicznych dla spraw, dotyczących stosunków Polski z innemi państwami, złożoną z 15 członków.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-13.7" who="#AleksanderPrystor">Komisję Wojskową dla spraw, dotyczących wojska i przygotowania do obrony kraju, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-13.8" who="#AleksanderPrystor">Komisję Prawniczą dla spraw, dotyczących wymiaru sprawiedliwości, prawa cywilnego, karnego, handlowego, postępowania sądowego, oraz spraw ustrojowych, których uregulowania wymaga Konstytucja, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-13.9" who="#AleksanderPrystor">Komisję Gospodarczo-Skarbową dla spraw skarbowych, finansowych, gospodarczych i spółdzielczych, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-13.10" who="#AleksanderPrystor">Komisję Komunikacyjną dla spraw, dotyczących kolei, dróg kołowych, wodnych i lotnictwa cywilnego, oraz poczt i telegrafów, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-13.11" who="#AleksanderPrystor">Komisję Oświatową dla spraw nauki i nauczania, kultury i sztuki, złożoną z 20 członków.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-13.12" who="#AleksanderPrystor">Komisję Opieki Społecznej dla spraw, dotyczących opieki społecznej, ubezpieczeń społecznych, ochrony pracy i zdrowia, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-13.13" who="#AleksanderPrystor">Komisję Regulaminową dla spraw, przewidzianych w art. 41, 42 i 44 Konstytucji, złożoną z 10 członków.</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-13.14" who="#AleksanderPrystor">Zaznaczam, że zakres działania poszczególnych komisyj, który Panom przedstawiłem, ma charakter ramowy, a nie ma na celu pełnego i szczegółowego ujęcia.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-13.15" who="#AleksanderPrystor">Musimy ustalić najpierw liczbę członków w poszczególnych komisjach. Czy są w tej sprawie jakieś inne wnioski?</u> | |
| 89 | 89 | <u xml:id="u-13.16" who="#komentarz">(S. Olewiński: Proponuję, ażeby wybrać do Komisji Budżetowej zastępców.)</u> |
| 90 | - <u xml:id="u-13.17" who="#Marszałek">Teraz mówimy o ilości członków komisyj. Czy jest jakiś inny wniosek, dotyczący liczby członków komisyj? Wniosków nie słyszę, wobec tego uważam, że Wysoki Senat przyjął proponowaną przeze mnie liczbę członków każdej komisji.</u> | |
| 91 | - <u xml:id="u-13.18" who="#Marszałek">Przystąpimy teraz do wyboru członków komisyj.</u> | |
| 92 | - <u xml:id="u-13.19" who="#Marszałek">Aby ułatwić Panom zorjentowanie się w głosowaniu, zarządzę wybór jednoczesny do wszystkich komisyj tak, by Panowie dobierając nazwiska, mogli mieć na oku całość.</u> | |
| 93 | - <u xml:id="u-13.20" who="#Marszałek">Moją propozycję, co do podziału na komisje mają Panowie w rozdanych odbitkach. Ze względu na ilość komisyj i kwalifikacje poszczególnych panów senatorów, zmuszony jestem proponować niektórych panów aż do trzech komisyj. Z reguły jednak proponuję dla każdego z panów jedną, najwyżej dwie komisję, licząc się z tem, że praca w komisji wymaga gruntownego przygotowania, a zadania, związane z piastowaniem mandatów nie ograniczają się do pracy ustawodawczej.</u> | |
| 94 | - <u xml:id="u-13.21" who="#Marszałek">Propozycję, którą Panom przedkładam, oparłem, o ile to było możliwe, na uwzględnieniu zainteresowań i znajomości spraw poszczególnych panów senatorów oraz kierowałem się zasadą sprawiedliwości i dążności do współpracy całego Senatu. Propozycję moją zechcą Panowie Senatorowie rozpatrzeć, biorąc pod uwagę tę właśnie zasadę. Z tem zastrzeżeniem nie mam nic przeciw takim lub innym przesunięciom z jednej komisji do drugiej.</u> | |
| 95 | - <u xml:id="u-13.22" who="#Marszałek">Głosować proszę w ten sposób, jak głosowaliśmy już poprzednio przy wyborze komisji, mianowicie każdy z Panów skreśla i dopisuje według swego uznania nazwiska na kartce, zawierającej moją propozycję. Przypominam jednak, że ilość ogólna nazwisk nie może przekraczać liczby osób, przewidywanych do każdej komisji, bo inaczej oddana kartka będzie uznana za nieważną. Proszę Panów oddać jednocześnie kartki do wszystkich komisyj. Po głosowaniu zarządzę dłuższą przerwę dla obliczenia głosów. Po przerwie przedstawię wyniki głosowania i przystąpimy do ewentualnych wyborów uzupełniających. Przy tych wyborach będziemy znów głosować nad kandydatami do wszystkich komisyj tak, by nie tracić przy głosowaniu obrazu całości.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-13.17" who="#AleksanderPrystor">Teraz mówimy o ilości członków komisyj. Czy jest jakiś inny wniosek, dotyczący liczby członków komisyj? Wniosków nie słyszę, wobec tego uważam, że Wysoki Senat przyjął proponowaną przeze mnie liczbę członków każdej komisji.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-13.18" who="#AleksanderPrystor">Przystąpimy teraz do wyboru członków komisyj.</u> | |
| 92 | + <u xml:id="u-13.19" who="#AleksanderPrystor">Aby ułatwić Panom zorjentowanie się w głosowaniu, zarządzę wybór jednoczesny do wszystkich komisyj tak, by Panowie dobierając nazwiska, mogli mieć na oku całość.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-13.20" who="#AleksanderPrystor">Moją propozycję, co do podziału na komisje mają Panowie w rozdanych odbitkach. Ze względu na ilość komisyj i kwalifikacje poszczególnych panów senatorów, zmuszony jestem proponować niektórych panów aż do trzech komisyj. Z reguły jednak proponuję dla każdego z panów jedną, najwyżej dwie komisję, licząc się z tem, że praca w komisji wymaga gruntownego przygotowania, a zadania, związane z piastowaniem mandatów nie ograniczają się do pracy ustawodawczej.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-13.21" who="#AleksanderPrystor">Propozycję, którą Panom przedkładam, oparłem, o ile to było możliwe, na uwzględnieniu zainteresowań i znajomości spraw poszczególnych panów senatorów oraz kierowałem się zasadą sprawiedliwości i dążności do współpracy całego Senatu. Propozycję moją zechcą Panowie Senatorowie rozpatrzeć, biorąc pod uwagę tę właśnie zasadę. Z tem zastrzeżeniem nie mam nic przeciw takim lub innym przesunięciom z jednej komisji do drugiej.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-13.22" who="#AleksanderPrystor">Głosować proszę w ten sposób, jak głosowaliśmy już poprzednio przy wyborze komisji, mianowicie każdy z Panów skreśla i dopisuje według swego uznania nazwiska na kartce, zawierającej moją propozycję. Przypominam jednak, że ilość ogólna nazwisk nie może przekraczać liczby osób, przewidywanych do każdej komisji, bo inaczej oddana kartka będzie uznana za nieważną. Proszę Panów oddać jednocześnie kartki do wszystkich komisyj. Po głosowaniu zarządzę dłuższą przerwę dla obliczenia głosów. Po przerwie przedstawię wyniki głosowania i przystąpimy do ewentualnych wyborów uzupełniających. Przy tych wyborach będziemy znów głosować nad kandydatami do wszystkich komisyj tak, by nie tracić przy głosowaniu obrazu całości.</u> | |
| 96 | 96 | <u xml:id="u-13.23" who="#komentarz">(S. Malski: Stawiam wniosek o zarządzenie 10-minutowej przerwy, celem porozumienia się co do przesunięć z jednej komisji do drugiej.)</u> |
| 97 | - <u xml:id="u-13.24" who="#Marszałek">Zarządzam więc 10-minutową przerwę.</u> | |
| 97 | + <u xml:id="u-13.24" who="#AleksanderPrystor">Zarządzam więc 10-minutową przerwę.</u> | |
| 98 | 98 | <u xml:id="u-13.25" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 12 min 48 do godz. 12 min. 58.)</u> |
| 99 | - <u xml:id="u-13.26" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie. Przystępujemy do ustalania kandydatur. Czy są kandydatury do Komisji Budżetowej?</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-13.26" who="#AleksanderPrystor">Wznawiam posiedzenie. Przystępujemy do ustalania kandydatur. Czy są kandydatury do Komisji Budżetowej?</u> | |
| 100 | 100 | </div> |
| 101 | 101 | <div xml:id="div-14"> |
| 102 | 102 | <u xml:id="u-14.0" who="#SMalski">Zgłaszam dodatkowych kandydatów senatorów: Ehrenkreutza Stefana, Jeszkego Witolda, Lechnickiego Felicjana, Lewandowskiego Jana, Olewińskiego Piotra i Śliwińskiego Artura.</u> |
| 103 | 103 | </div> |
| 104 | 104 | <div xml:id="div-15"> |
| 105 | - <u xml:id="u-15.0" who="#SŚliwiński">Ja jestem w innej komisji.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-15.0" who="#ArturŚliwiński">Ja jestem w innej komisji.</u> | |
| 106 | 106 | </div> |
| 107 | 107 | <div xml:id="div-16"> |
| 108 | - <u xml:id="u-16.0" who="#STrockenheim">Zgłaszam kandydaturę s. Schorra.</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-16.0" who="#JankielTrockenheim">Zgłaszam kandydaturę s. Schorra.</u> | |
| 109 | 109 | </div> |
| 110 | 110 | <div xml:id="div-17"> |
| 111 | - <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Więcej kandydatów do Komisji Budżetowej niema. Przystępujemy do następnej komisji — Administracyjnej. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji? Nikt kandydatur nie zgłasza.</u> | |
| 112 | - <u xml:id="u-17.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do następnej komisji — Spraw Zagranicznych. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji?</u> | |
| 111 | + <u xml:id="u-17.0" who="#AleksanderPrystor">Więcej kandydatów do Komisji Budżetowej niema. Przystępujemy do następnej komisji — Administracyjnej. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji? Nikt kandydatur nie zgłasza.</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-17.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do następnej komisji — Spraw Zagranicznych. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji?</u> | |
| 113 | 113 | </div> |
| 114 | 114 | <div xml:id="div-18"> |
| 115 | - <u xml:id="u-18.0" who="#SOlewiński">Zgłaszam kandydatury senatorów: Chrzanowskiego, Jeszkego i Kornkego.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-18.0" who="#PiotrOlewiński">Zgłaszam kandydatury senatorów: Chrzanowskiego, Jeszkego i Kornkego.</u> | |
| 116 | 116 | </div> |
| 117 | 117 | <div xml:id="div-19"> |
| 118 | - <u xml:id="u-19.0" who="#SJaroszewiczowa">Zgłaszam kandydaturę s. Beczkowicza.</u> | |
| 118 | + <u xml:id="u-19.0" who="#HalinaJaroszewiczowa">Zgłaszam kandydaturę s. Beczkowicza.</u> | |
| 119 | 119 | </div> |
| 120 | 120 | <div xml:id="div-20"> |
| 121 | - <u xml:id="u-20.0" who="#SPawlikowski">Zgłaszam kandydaturę s. Łuckiego.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-20.0" who="#JulianPawlikowski">Zgłaszam kandydaturę s. Łuckiego.</u> | |
| 122 | 122 | </div> |
| 123 | 123 | <div xml:id="div-21"> |
| 124 | - <u xml:id="u-21.0" who="#SPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Osińskiego.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-21.0" who="#TadeuszPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Osińskiego.</u> | |
| 125 | 125 | </div> |
| 126 | 126 | <div xml:id="div-22"> |
| 127 | - <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">S. Osiński już jest na liście.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-22.0" who="#AleksanderPrystor">S. Osiński już jest na liście.</u> | |
| 128 | 128 | </div> |
| 129 | 129 | <div xml:id="div-23"> |
| 130 | - <u xml:id="u-23.0" who="#SPetrażycki">W takim razie zgłaszam kandydaturę s. Popowicza.</u> | |
| 130 | + <u xml:id="u-23.0" who="#TadeuszPetrażycki">W takim razie zgłaszam kandydaturę s. Popowicza.</u> | |
| 131 | 131 | </div> |
| 132 | 132 | <div xml:id="div-24"> |
| 133 | - <u xml:id="u-24.0" who="#SKratowska">Zgłaszam kandydaturę s. Siedleckiego.</u> | |
| 133 | + <u xml:id="u-24.0" who="#JuliaKratowska">Zgłaszam kandydaturę s. Siedleckiego.</u> | |
| 134 | 134 | </div> |
| 135 | 135 | <div xml:id="div-25"> |
| 136 | - <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Więcej kandydatur do tej komisji niema. Przystępujemy wobec tego do Komisji Spraw Wojskowych. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji?</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-25.0" who="#AleksanderPrystor">Więcej kandydatur do tej komisji niema. Przystępujemy wobec tego do Komisji Spraw Wojskowych. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji?</u> | |
| 137 | 137 | </div> |
| 138 | 138 | <div xml:id="div-26"> |
| 139 | - <u xml:id="u-26.0" who="#SPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Macieszyny.</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-26.0" who="#TadeuszPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Macieszyny.</u> | |
| 140 | 140 | </div> |
| 141 | 141 | <div xml:id="div-27"> |
| 142 | - <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Więcej kandydatur do tej komisji niema. Przystępujemy do następnej komisji — Prawniczej. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji? Niema żadnych. Przystępujemy wobec tego do Komisji Gospodarczo-Skarbowej. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji?</u> | |
| 142 | + <u xml:id="u-27.0" who="#AleksanderPrystor">Więcej kandydatur do tej komisji niema. Przystępujemy do następnej komisji — Prawniczej. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji? Niema żadnych. Przystępujemy wobec tego do Komisji Gospodarczo-Skarbowej. Kto ma jakie kandydatury do tej komisji?</u> | |
| 143 | 143 | </div> |
| 144 | 144 | <div xml:id="div-28"> |
| 145 | - <u xml:id="u-28.0" who="#SPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Wróblewskiego.</u> | |
| 145 | + <u xml:id="u-28.0" who="#TadeuszPetrażycki">Zgłaszam kandydaturę s. Wróblewskiego.</u> | |
| 146 | 146 | </div> |
| 147 | 147 | <div xml:id="div-29"> |
| 148 | - <u xml:id="u-29.0" who="#SLechnicki">Zgłaszam kandydaturę s. Olewińskiego i s. Siudowskiego.</u> | |
| 148 | + <u xml:id="u-29.0" who="#FelicjanKajetanLechnicki">Zgłaszam kandydaturę s. Olewińskiego i s. Siudowskiego.</u> | |
| 149 | 149 | </div> |
| 150 | 150 | <div xml:id="div-30"> |
| 151 | - <u xml:id="u-30.0" who="#SMaciejewski">Zgłaszam kandydaturę s. Głowackiego.</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-30.0" who="#LudwikMaciejewski">Zgłaszam kandydaturę s. Głowackiego.</u> | |
| 152 | 152 | </div> |
| 153 | 153 | <div xml:id="div-31"> |
| 154 | - <u xml:id="u-31.0" who="#SMasłow">Zgłaszam kandydaturę s. Wołoszynowskiego.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-31.0" who="#MykołaMasłow">Zgłaszam kandydaturę s. Wołoszynowskiego.</u> | |
| 155 | 155 | </div> |
| 156 | 156 | <div xml:id="div-32"> |
| 157 | - <u xml:id="u-32.0" who="#Marszałek">Jakie są kandydatury do Komisji Oświatowej?</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-32.0" who="#AleksanderPrystor">Jakie są kandydatury do Komisji Oświatowej?</u> | |
| 158 | 158 | </div> |
| 159 | 159 | <div xml:id="div-33"> |
| 160 | - <u xml:id="u-33.0" who="#SRadziwiłł">Zgłaszam kandydaturę ss. Maciejewskiego i Rostworowskiego.</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-33.0" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Zgłaszam kandydaturę ss. Maciejewskiego i Rostworowskiego.</u> | |
| 161 | 161 | </div> |
| 162 | 162 | <div xml:id="div-34"> |
| 163 | - <u xml:id="u-34.0" who="#SRóg">S. Petrażyckiego.</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-34.0" who="#MichałRóg">S. Petrażyckiego.</u> | |
| 164 | 164 | </div> |
| 165 | 165 | <div xml:id="div-35"> |
| 166 | - <u xml:id="u-35.0" who="#SPetrażycki">S. Osińskiego.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-35.0" who="#TadeuszPetrażycki">S. Osińskiego.</u> | |
| 167 | 167 | </div> |
| 168 | 168 | <div xml:id="div-36"> |
| 169 | - <u xml:id="u-36.0" who="#Marszałek">Jakie są kandydatury do Komisji Komunikacyjnej. Nikt kandydatur nie zgłasza.</u> | |
| 170 | - <u xml:id="u-36.1" who="#Marszałek">Do Komisji Opieki Społecznej?</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-36.0" who="#AleksanderPrystor">Jakie są kandydatury do Komisji Komunikacyjnej. Nikt kandydatur nie zgłasza.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-36.1" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Opieki Społecznej?</u> | |
| 171 | 171 | </div> |
| 172 | 172 | <div xml:id="div-37"> |
| 173 | - <u xml:id="u-37.0" who="#SGrajek">S. Maciejewskiego.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-37.0" who="#MichałGrajek">S. Maciejewskiego.</u> | |
| 174 | 174 | </div> |
| 175 | 175 | <div xml:id="div-38"> |
| 176 | - <u xml:id="u-38.0" who="#SSchorr">S. Trockenheima.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-38.0" who="#MojżeszSchorr">S. Trockenheima.</u> | |
| 177 | 177 | </div> |
| 178 | 178 | <div xml:id="div-39"> |
| 179 | - <u xml:id="u-39.0" who="#SPetrażycki">S. Bnińskiego.</u> | |
| 179 | + <u xml:id="u-39.0" who="#TadeuszPetrażycki">S. Bnińskiego.</u> | |
| 180 | 180 | </div> |
| 181 | 181 | <div xml:id="div-40"> |
| 182 | - <u xml:id="u-40.0" who="#SPawlikowski">S. ks. Łobodycza.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-40.0" who="#JulianPawlikowski">S. ks. Łobodycza.</u> | |
| 183 | 183 | </div> |
| 184 | 184 | <div xml:id="div-41"> |
| 185 | - <u xml:id="u-41.0" who="#SSiedlecki">S. Kratowskiej.</u> | |
| 185 | + <u xml:id="u-41.0" who="#StanisławSiedlecki">S. Kratowskiej.</u> | |
| 186 | 186 | </div> |
| 187 | 187 | <div xml:id="div-42"> |
| 188 | - <u xml:id="u-42.0" who="#SKudelska">S. Zbierskiego.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-42.0" who="#StefaniaKudelska">S. Zbierskiego.</u> | |
| 189 | 189 | </div> |
| 190 | 190 | <div xml:id="div-43"> |
| 191 | - <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Czy do Komisji Regulaminowej zgłaszają pp. Senatorowie jakieś kandydatury? Nikt kandydatur nie zgłasza.</u> | |
| 192 | - <u xml:id="u-43.1" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie kandydatur zgłoszonych do poszczególnych komisyj.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-43.0" who="#AleksanderPrystor">Czy do Komisji Regulaminowej zgłaszają pp. Senatorowie jakieś kandydatury? Nikt kandydatur nie zgłasza.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-43.1" who="#AleksanderPrystor">Proszę p. Sekretarza o odczytanie kandydatur zgłoszonych do poszczególnych komisyj.</u> | |
| 193 | 193 | </div> |
| 194 | 194 | <div xml:id="div-44"> |
| 195 | 195 | <u xml:id="u-44.0" who="#komentarz">(czyta;)</u> |
| 196 | - <u xml:id="u-44.1" who="#SekretarzsTerlikowski">Do Komisji Budżetowej — ss. Ehrenkreutza, Jeszkego, Lechnickiego, Lewandowskiego, Olewińskiego, Śliwińskiego i Schorra.</u> | |
| 197 | - <u xml:id="u-44.2" who="#SekretarzsTerlikowski">Do Komisji Spraw Zagranicznych — ss. Jeszkego, Komkego, Beczkowicza, Łuckiego, Popowicza, Siedleckiego...</u> | |
| 196 | + <u xml:id="u-44.1" who="#KonstantyTerlikowski">Do Komisji Budżetowej — ss. Ehrenkreutza, Jeszkego, Lechnickiego, Lewandowskiego, Olewińskiego, Śliwińskiego i Schorra.</u> | |
| 197 | + <u xml:id="u-44.2" who="#KonstantyTerlikowski">Do Komisji Spraw Zagranicznych — ss. Jeszkego, Komkego, Beczkowicza, Łuckiego, Popowicza, Siedleckiego...</u> | |
| 198 | 198 | <u xml:id="u-44.3" who="#komentarz">(S. Olewiński: I s. Chrzanowskiego.)</u> |
| 199 | - <u xml:id="u-44.4" who="#SekretarzsTerlikowski">... i s. Chrzanowskiego.</u> | |
| 200 | - <u xml:id="u-44.5" who="#SekretarzsTerlikowski">Do Komisji Wojskowej — s. Macieszyny.</u> | |
| 201 | - <u xml:id="u-44.6" who="#SekretarzsTerlikowski">Do Komisji Gospodarczo-Skarbowej — ss. Wróblewskiego, Olewińskiego, Siudowskiego, Głowackiego...</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-44.4" who="#KonstantyTerlikowski">... i s. Chrzanowskiego.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-44.5" who="#KonstantyTerlikowski">Do Komisji Wojskowej — s. Macieszyny.</u> | |
| 201 | + <u xml:id="u-44.6" who="#KonstantyTerlikowski">Do Komisji Gospodarczo-Skarbowej — ss. Wróblewskiego, Olewińskiego, Siudowskiego, Głowackiego...</u> | |
| 202 | 202 | <u xml:id="u-44.7" who="#komentarz">(S. Masłow: Proponowałem s. Wołoszynowskiego.)</u> |
| 203 | - <u xml:id="u-44.8" who="#SekretarzsTerlikowski">... i s. Wołoszynowskiego.</u> | |
| 204 | - <u xml:id="u-44.9" who="#SekretarzsTerlikowski">Do Komisji Oświatowej — ss. Maciejewskiego, Rostworowskiego, Petrażyckiego i Osińskiego.</u> | |
| 205 | - <u xml:id="u-44.10" who="#SekretarzsTerlikowski">Do Komisji Opieki Społecznej — ss. Trockenheima, Maciejewskiego, Bnińskiego, ks. Łobodycza, Kratowskiej i Zbierskiego.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-44.8" who="#KonstantyTerlikowski">... i s. Wołoszynowskiego.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-44.9" who="#KonstantyTerlikowski">Do Komisji Oświatowej — ss. Maciejewskiego, Rostworowskiego, Petrażyckiego i Osińskiego.</u> | |
| 205 | + <u xml:id="u-44.10" who="#KonstantyTerlikowski">Do Komisji Opieki Społecznej — ss. Trockenheima, Maciejewskiego, Bnińskiego, ks. Łobodycza, Kratowskiej i Zbierskiego.</u> | |
| 206 | 206 | </div> |
| 207 | 207 | <div xml:id="div-45"> |
| 208 | - <u xml:id="u-45.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Nie będziemy głosować nad komisjami, do których nie zostały zgłoszone dodatkowe kandydatury, a mianowicie: do Komisji Regulaminowej, Komunikacyjnej, Prawniczej i Administracyjnej.</u> | |
| 209 | - <u xml:id="u-45.1" who="#Marszałek">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kart do głosowania.</u> | |
| 208 | + <u xml:id="u-45.0" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do głosowania. Nie będziemy głosować nad komisjami, do których nie zostały zgłoszone dodatkowe kandydatury, a mianowicie: do Komisji Regulaminowej, Komunikacyjnej, Prawniczej i Administracyjnej.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-45.1" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Sekretarzy o zebranie kart do głosowania.</u> | |
| 210 | 210 | <u xml:id="u-45.2" who="#komentarz">(Po zebraniu kart do głosowania.)</u> |
| 211 | - <u xml:id="u-45.3" who="#Marszałek">Czy wszyscy Panowie oddali głosy? Proszę Panów Sekretarzy: Dąbkowskiego, Jaroszewiczową, Masłowa, Olewińskiego, a oprócz tego s. Bispinga i s. Lewandowskiego o pomoc w prezydjum przy obliczaniu głosów.</u> | |
| 212 | - <u xml:id="u-45.4" who="#Marszałek">Proszę pp. Sekretarzy natychmiast po zarządzeniu przerwy do sali Komisji Budżetowej.</u> | |
| 211 | + <u xml:id="u-45.3" who="#AleksanderPrystor">Czy wszyscy Panowie oddali głosy? Proszę Panów Sekretarzy: Dąbkowskiego, Jaroszewiczową, Masłowa, Olewińskiego, a oprócz tego s. Bispinga i s. Lewandowskiego o pomoc w prezydjum przy obliczaniu głosów.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-45.4" who="#AleksanderPrystor">Proszę pp. Sekretarzy natychmiast po zarządzeniu przerwy do sali Komisji Budżetowej.</u> | |
| 213 | 213 | <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(S. Osiński: Poruszona była kwestja zastępców.)</u> |
| 214 | - <u xml:id="u-45.6" who="#Marszałek">Głos ma s. Osiński.</u> | |
| 214 | + <u xml:id="u-45.6" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Osiński.</u> | |
| 215 | 215 | </div> |
| 216 | 216 | <div xml:id="div-46"> |
| 217 | - <u xml:id="u-46.0" who="#SOsiński">Może być wypadek taki, że z komisji ubędzie jakiś senator, a kwestja obsadzenia miejsc wakujących nie jest rozwiązana. Czy nie możnaby jej rozwiązać w ten sposób, ażeby wakujące miejsce było obsadzane przez p. Marszałka, naturalnie po porozumieniu się z senatorem kandydatem, ażeby nie było pustki.</u> | |
| 217 | + <u xml:id="u-46.0" who="#AleksanderOsiński">Może być wypadek taki, że z komisji ubędzie jakiś senator, a kwestja obsadzenia miejsc wakujących nie jest rozwiązana. Czy nie możnaby jej rozwiązać w ten sposób, ażeby wakujące miejsce było obsadzane przez p. Marszałka, naturalnie po porozumieniu się z senatorem kandydatem, ażeby nie było pustki.</u> | |
| 218 | 218 | </div> |
| 219 | 219 | <div xml:id="div-47"> |
| 220 | - <u xml:id="u-47.0" who="#Marszałek">Pan Senator stawia taki wniosek, że w razie gdyby senator, wybrany do komisji dla jakiegoś powodu nie mógł spełniać swoich obowiązków, gdyby się np. zrzekł mandatu lub obłożnie zachorował, to wówczas, aby Marszałek wyznaczał na jego miejsce innego senatora po porozumieniu się z danym kandydatem, a to w celu zachowania ciągłości pracy.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-47.0" who="#AleksanderPrystor">Pan Senator stawia taki wniosek, że w razie gdyby senator, wybrany do komisji dla jakiegoś powodu nie mógł spełniać swoich obowiązków, gdyby się np. zrzekł mandatu lub obłożnie zachorował, to wówczas, aby Marszałek wyznaczał na jego miejsce innego senatora po porozumieniu się z danym kandydatem, a to w celu zachowania ciągłości pracy.</u> | |
| 221 | 221 | </div> |
| 222 | 222 | <div xml:id="div-48"> |
| 223 | - <u xml:id="u-48.0" who="#SPetrażycki">Mam wątpliwości, czy to byłoby zgodne z regulaminem. Według regulaminu członek komisji musi być wybierany, a nie może być naznaczany.</u> | |
| 223 | + <u xml:id="u-48.0" who="#TadeuszPetrażycki">Mam wątpliwości, czy to byłoby zgodne z regulaminem. Według regulaminu członek komisji musi być wybierany, a nie może być naznaczany.</u> | |
| 224 | 224 | </div> |
| 225 | 225 | <div xml:id="div-49"> |
| 226 | - <u xml:id="u-49.0" who="#Marszałek">Rozumiem wniosek p. s. Osińskiego w ten sposób, że ażeby nie zwoływać posiedzenia Senatu dla wyboru jednego członka komisji. Marszałek na czas do najbliższego plenarnego posiedzenia Senatu wyznaczy prowizorycznie nowego członka komisji aż do zatwierdzenia go lub ewentualnej zmiany przez Senat na plenum.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-49.0" who="#AleksanderPrystor">Rozumiem wniosek p. s. Osińskiego w ten sposób, że ażeby nie zwoływać posiedzenia Senatu dla wyboru jednego członka komisji. Marszałek na czas do najbliższego plenarnego posiedzenia Senatu wyznaczy prowizorycznie nowego członka komisji aż do zatwierdzenia go lub ewentualnej zmiany przez Senat na plenum.</u> | |
| 227 | 227 | </div> |
| 228 | 228 | <div xml:id="div-50"> |
| 229 | - <u xml:id="u-50.0" who="#SLewandowski">Poprawka do wniosku: Marszałek wyznacza następnego z kandydatów, który ma największą ilość głosów, otrzymanych przy tych wyborach.</u> | |
| 229 | + <u xml:id="u-50.0" who="#JanLewandowski">Poprawka do wniosku: Marszałek wyznacza następnego z kandydatów, który ma największą ilość głosów, otrzymanych przy tych wyborach.</u> | |
| 230 | 230 | </div> |
| 231 | 231 | <div xml:id="div-51"> |
| 232 | - <u xml:id="u-51.0" who="#Marszałek">Pan Senator Petrażycki obstaje przy swoich wątpliwościach?</u> | |
| 232 | + <u xml:id="u-51.0" who="#AleksanderPrystor">Pan Senator Petrażycki obstaje przy swoich wątpliwościach?</u> | |
| 233 | 233 | <u xml:id="u-51.1" who="#komentarz">(S. Petrażycki: Tak.)</u> |
| 234 | - <u xml:id="u-51.2" who="#Marszałek">Podczas przerwy zastanowię się tak nad samym wnioskiem, jak i nad wątpliwościami, jakie wzbudził i po przerwie ogłoszę decyzję.</u> | |
| 235 | - <u xml:id="u-51.3" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę do godz. 16.</u> | |
| 234 | + <u xml:id="u-51.2" who="#AleksanderPrystor">Podczas przerwy zastanowię się tak nad samym wnioskiem, jak i nad wątpliwościami, jakie wzbudził i po przerwie ogłoszę decyzję.</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-51.3" who="#AleksanderPrystor">Zarządzam przerwę do godz. 16.</u> | |
| 236 | 236 | <u xml:id="u-51.4" who="#komentarz">(Przerwa od godz. 13 min. 18 do godz. 16 min. 10.)</u> |
| 237 | - <u xml:id="u-51.5" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie. Ogłaszam wyniki głosowania.</u> | |
| 238 | - <u xml:id="u-51.6" who="#Marszałek">Do Komisji Budżetowej, głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 86. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: Barański 86 głosów, Beczkowicz 86, Bisping 78, Bobrowski 86, Dąbkowski 86, Evert 86, Fudakowski 76, Gwiżdż 84, Heiman-Jarecki 78, Karszo-Siedlewski 76, Kleszczyński 83, Kozłowski 65, Lipiński 82, Łucki 85, Macieszyna 85, Malinowski Marjan 86, Malski 79, Pawelec 84, Radziwiłł 75, Rdutowski 82, Rostworowski 81, Rudowski 86, Terlikowski 86, Wróblewski 84, Zarzycki 86, Olewiński 10, Śliwiński 4, Ehrenkreutz 6, Lechnicki 13, Jeszke 11, Lewandowski 8, Schorr 8.</u> | |
| 239 | - <u xml:id="u-51.7" who="#Marszałek">Bezwzględną większość otrzymało pierwszych 25 senatorów, których przeczytałem, a zatem do komisji w tem głosowaniu zostali wybrani senatorowie: Barański, Beczkowicz, Bisping, Bobrowski, Dąbkowski, Evert, Fudakowski, Gwiżdż, Heiman-Jarecki, Karszo-Siedlewski, Kleszczyński, Kozłowski, Lipiński, Łucki, Macieszyna, Malinowski Marjan, Malski, Pawelec, Radziwiłł, Rdułtowski, Rostworowski, Rudowski, Terlikowski, Wróblewski i Zarzycki.</u> | |
| 240 | - <u xml:id="u-51.8" who="#Marszałek">Do Komisji Administracyjnej wybrani zostali bez głosowania zgodnie z art. 21 ust. 6 regulaminu Senatorowie przeze mnie proponowani.</u> | |
| 241 | - <u xml:id="u-51.9" who="#Marszałek">Wynik głosowania do Komisji Spraw Zagranicznych. Głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 86. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: s. Bisping głosów 74, s. Fudakowski — 77, s. Jaroszewiczowa — 86, s. Jędrzejewicz — 82, s. Kwaśniewski — 80, s. Lubomirski — 80, s. Makowski — 82, s. Malski — 81, s. Osiński — 85, s. dr. Pawelec — 86, s. Radziwiłł — 78, s. Rostworowski — 82, s. Róg — 85, s. Sieroszewski — 86, s. Wołoszynowski — 86, s. Jeszke — 14, s. Beczkowicz — 14, s. Kornke — 8, s. Łucki — 7, s. Siedlecki — 5, s. Chrzanowski — 2, s. Popowicz — 1, s. Ehrenkreutz — 1. Wybrani zostali do komisji ci senatorowie, którzy otrzymali bezwzględną większość, a więc pierwszych i 5.</u> | |
| 242 | - <u xml:id="u-51.10" who="#Marszałek">Wynik głosowania do Komisji Wojskowej. Głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 87. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: s. dr. Bobrowski głosów 87, s. Galica — 87, s. Kudelska — 85, s. Maleszewski — 82, s. Osiński — 87, s. Petrażycki — 83, s. Popowicz — 87, s. Ryszka — 87, s. Taube — 86, s. dr. Zarzycki — 87, s. Macieszyna — 10.</u> | |
| 243 | - <u xml:id="u-51.11" who="#Marszałek">Do Komisji Prawniczej zgodnie z art. 21 ust. 6 regulaminu zostali wybrani bez głosowania senatorowie przeze mnie proponowani.</u> | |
| 244 | - <u xml:id="u-51.12" who="#Marszałek">Do Komisji Gospodarczo-Skarbowej — głosowało 87 senatorów, ważnych głosów oddano 87, bezwzględna większość wynosi 44.</u> | |
| 245 | - <u xml:id="u-51.13" who="#Marszałek">Poszczególni senatorowie otrzymali: s. Algajer — głosów 87, s. Bniński — 82, s. Fudakowski 82, s. Grajek — 87, s. Hasbach — 82, s. Karszo-Siedlewski — 83, s. Kleszczyński — 85, s. Kornke — 87, s. dr. Kozłowski — 74, s. Lechnicki 86, s. Leszczyński — 84, s. Lewandowski — 87, s. Maciejewski — 87, s. Malinowski Maks. — 86, s. Pawlikowski — 87, s. Plocek — 87, s. Serożyński — 87, s. Siemiątkowski — 86, s. Trockenheim — 80, s. dr. Zarzycki — 87, s. dr. Wróblewski — 6, s. Olewiński — 8, Siudowski — 10, s. Głowacki — 7 i s. Wołoszynowski — 3.</u> | |
| 246 | - <u xml:id="u-51.14" who="#Marszałek">Dwudziestu pierwszych senatorów zostało wybranych do Komisji Gospodarczo-Skarbowej bezwzględną większością głosów.</u> | |
| 247 | - <u xml:id="u-51.15" who="#Marszałek">Do Komisji Oświatowej głosowało 86 senatorów, ważnych głosów oddano 85, bezwzględna większość wynosi 43.</u> | |
| 248 | - <u xml:id="u-51.16" who="#Marszałek">Poszczególni senatorowie otrzymali: s. Bniński — głosów 79, s. Chrzanowski — 85, s. dr. Domaszewicz — 85, s. dr. Ehrenkreutz — 83, s. dr. Fleszarowa — 73, s. Jastrzębowski — 85, s. Jędrzejewicz — 73, s. Kratowska — 85, s. Kudelska — 84, s. ks. Łobodycz — 85, s. dr. Michałowicz — 85, s. dr. Miklaszewski — 85, s. Młodkowski — 84, s. Rydel — 84, s. dr. Schorr — 61, s. Sejb — 84, s. Sieroszewski — 82, s. Wiesner — 82, s. dr. Wróblewski — 85, s. Zbierski — 84, s. Maciejewski — 19, s. Rostworowski — 20, s. Petrażycki — 14, s. Osiński — 7.</u> | |
| 249 | - <u xml:id="u-51.17" who="#Marszałek">Dwudziestu pierwszych senatorów zostało wybranych do Komisji Oświatowej bezwzględną większością głosów.</u> | |
| 250 | - <u xml:id="u-51.18" who="#Marszałek">Do Komisji Komunikacyjnej wybrani zostali bez głosowania zgodnie z art. 21 ust. 6 regulaminu senatorowie, przeze mnie proponowani.</u> | |
| 251 | - <u xml:id="u-51.19" who="#Marszałek">Do Komisji Opieki Społecznej głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 87. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: s. dr. Bobrowski — S2 głosy, s. Cholewicki — 81, s. dr. Domaszewicz — 86, s. Dworakowski — 74, s. Jaroszewiczowa — 87, s. dr. Jeszke — 78, s. Łakiński — 84, s. dr. Michałowicz — 87, s. dr. Modrzewski — 85, s. Pulnarowicz — 83, s. Zbierski — 9, s. Kratowska — 8, s. Bniński — 8, s. Maciejewski — 8, s. ks. Łobodycz — 6, s. Trockenheim — 3.</u> | |
| 252 | - <u xml:id="u-51.20" who="#Marszałek">Bezwzględną większość otrzymało 10 pierwszych senatorów.</u> | |
| 253 | - <u xml:id="u-51.21" who="#Marszałek">Do Komisji Regulaminowej zostali wybrani bez głosowania, zgodnie z art. 21 ust. 6 Regulaminu, zaproponowani przeze mnie Senatorowie.</u> | |
| 254 | - <u xml:id="u-51.22" who="#Marszałek">W sprawie wniosku s. gen. Osińskiego, by Marszałek Senatu, w razie wakansu w komisji, wyznaczał zastępczo senatorów do czasu zebrania się Izby, komunikuję, że nie podzielam wysuniętych wątpliwości. Sprawa zastępstw rzeczywiście w Regulaminie wogóle nie jest przewidziana. Generał Osiński proponował załatwienie życiowe, które w sprzeczności z Regulaminem nie stoi. Nie chcę jednak tej sprawy przesądzać przez głosowanie, lecz zwrócę się do Komisji Regulaminowej o opinję, w jaki sposób sprawę załatwić.</u> | |
| 255 | - <u xml:id="u-51.23" who="#Marszałek">Na dzień jutrzejszy zwołuję posiedzenie wybranych dziś komisyj w celu ukonstytuowania się.</u> | |
| 256 | - <u xml:id="u-51.24" who="#Marszałek">W myśl art. 20 Tymczasowego Regulaminu każda komisja wybiera przewodniczącego, jego zastępcę i sekretarza.</u> | |
| 257 | - <u xml:id="u-51.25" who="#Marszałek">Posiedzenia komisyj odbędą się:</u> | |
| 258 | - <u xml:id="u-51.26" who="#Marszałek">Komisji Budżetowej o godz. 9 min. 30 w sali B.</u> | |
| 259 | - <u xml:id="u-51.27" who="#Marszałek">Komisji Regulaminowej o godz. 10 min. 15 w sali E.</u> | |
| 260 | - <u xml:id="u-51.28" who="#Marszałek">Komisji Oświatowej o godz. 10 min. 30 w sali C.</u> | |
| 261 | - <u xml:id="u-51.29" who="#Marszałek">Komisji Wojskowej o godz. 10 min. 45 w sali E.</u> | |
| 262 | - <u xml:id="u-51.30" who="#Marszałek">Komisji Administracyjnej o godz. 11 w sali D.</u> | |
| 263 | - <u xml:id="u-51.31" who="#Marszałek">Komisji Spraw Zagranicznych o godz. 11 min. 15 w sali C.</u> | |
| 264 | - <u xml:id="u-51.32" who="#Marszałek">Komisji Opieki Społecznej o godz. 11 min. 30 w sali E.</u> | |
| 265 | - <u xml:id="u-51.33" who="#Marszałek">Komisji Prawniczej o godz. 11 min. 45 w sali D.</u> | |
| 266 | - <u xml:id="u-51.34" who="#Marszałek">Komisji Komunikacyjnej o godz. 12 w sali C.</u> | |
| 267 | - <u xml:id="u-51.35" who="#Marszałek">Komisji Gospodarczo-Skarbowej o godz. 12 min. 15 w sali B.</u> | |
| 268 | - <u xml:id="u-51.36" who="#Marszałek">Proszę Panów!</u> | |
| 269 | - <u xml:id="u-51.37" who="#Marszałek">Z podziału kompetencji władz naczelnych w Państwie wynika ogólnie obowiązująca zasada, by parlamentarzyści nie ingerowali w sprawy, należące do zakresu działania administracji. Pragnę podkreślić, że przestrzeganie tej zasady uważam za bezwzględny obowiązek wszystkich Panów Senatorów. Dbałość już nietylko o poszanowanie prawa, ale o wysoki poziom obyczajów w życiu państwowem musi być wspólnym celem nas wszystkich.</u> | |
| 270 | - <u xml:id="u-51.38" who="#Marszałek">Z drugiej strony zadaniem Panów Senatorów jest troska o to, by organa państwowe do najniższych szczebli włącznie działały rozumnie i sprawiedliwie, by możliwie usuwać zjawisko krzywdy. Parlament jest trybuną kontroli i dlatego musi znajdywać odpowiednie formy, by bez szkody dla całości interesu państwowego przeprowadzać właściwą krytykę.</u> | |
| 271 | - <u xml:id="u-51.39" who="#Marszałek">Formą dostępną dla każdego z Panów Senatorów są: przemówienia z trybuny, w szczególności przy debacie budżetowej, interpelacje oraz bezpośrednie podawanie do wiadomości czynników rządowych dostrzeganych braków, błędów, czy nadużyć.</u> | |
| 272 | - <u xml:id="u-51.40" who="#Marszałek">Aby ułatwić Panom Senatorom tę ostatnią formę, a uchronić ich od ewentualnych kolizyj z art. 27 Regulaminu, będziemy w Prezydjum Senatu bezpośrednio załatwiali tego rodzaju sprawy. Porozumiałem się co do tego z Panem Premjerem i w razie potrzeby proszę Panów Senatorów zwracać się do Prezydjum Senatu.</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-51.5" who="#AleksanderPrystor">Wznawiam posiedzenie. Ogłaszam wyniki głosowania.</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-51.6" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Budżetowej, głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 86. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: Barański 86 głosów, Beczkowicz 86, Bisping 78, Bobrowski 86, Dąbkowski 86, Evert 86, Fudakowski 76, Gwiżdż 84, Heiman-Jarecki 78, Karszo-Siedlewski 76, Kleszczyński 83, Kozłowski 65, Lipiński 82, Łucki 85, Macieszyna 85, Malinowski Marjan 86, Malski 79, Pawelec 84, Radziwiłł 75, Rdutowski 82, Rostworowski 81, Rudowski 86, Terlikowski 86, Wróblewski 84, Zarzycki 86, Olewiński 10, Śliwiński 4, Ehrenkreutz 6, Lechnicki 13, Jeszke 11, Lewandowski 8, Schorr 8.</u> | |
| 239 | + <u xml:id="u-51.7" who="#AleksanderPrystor">Bezwzględną większość otrzymało pierwszych 25 senatorów, których przeczytałem, a zatem do komisji w tem głosowaniu zostali wybrani senatorowie: Barański, Beczkowicz, Bisping, Bobrowski, Dąbkowski, Evert, Fudakowski, Gwiżdż, Heiman-Jarecki, Karszo-Siedlewski, Kleszczyński, Kozłowski, Lipiński, Łucki, Macieszyna, Malinowski Marjan, Malski, Pawelec, Radziwiłł, Rdułtowski, Rostworowski, Rudowski, Terlikowski, Wróblewski i Zarzycki.</u> | |
| 240 | + <u xml:id="u-51.8" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Administracyjnej wybrani zostali bez głosowania zgodnie z art. 21 ust. 6 regulaminu Senatorowie przeze mnie proponowani.</u> | |
| 241 | + <u xml:id="u-51.9" who="#AleksanderPrystor">Wynik głosowania do Komisji Spraw Zagranicznych. Głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 86. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: s. Bisping głosów 74, s. Fudakowski — 77, s. Jaroszewiczowa — 86, s. Jędrzejewicz — 82, s. Kwaśniewski — 80, s. Lubomirski — 80, s. Makowski — 82, s. Malski — 81, s. Osiński — 85, s. dr. Pawelec — 86, s. Radziwiłł — 78, s. Rostworowski — 82, s. Róg — 85, s. Sieroszewski — 86, s. Wołoszynowski — 86, s. Jeszke — 14, s. Beczkowicz — 14, s. Kornke — 8, s. Łucki — 7, s. Siedlecki — 5, s. Chrzanowski — 2, s. Popowicz — 1, s. Ehrenkreutz — 1. Wybrani zostali do komisji ci senatorowie, którzy otrzymali bezwzględną większość, a więc pierwszych i 5.</u> | |
| 242 | + <u xml:id="u-51.10" who="#AleksanderPrystor">Wynik głosowania do Komisji Wojskowej. Głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 87. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: s. dr. Bobrowski głosów 87, s. Galica — 87, s. Kudelska — 85, s. Maleszewski — 82, s. Osiński — 87, s. Petrażycki — 83, s. Popowicz — 87, s. Ryszka — 87, s. Taube — 86, s. dr. Zarzycki — 87, s. Macieszyna — 10.</u> | |
| 243 | + <u xml:id="u-51.11" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Prawniczej zgodnie z art. 21 ust. 6 regulaminu zostali wybrani bez głosowania senatorowie przeze mnie proponowani.</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-51.12" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Gospodarczo-Skarbowej — głosowało 87 senatorów, ważnych głosów oddano 87, bezwzględna większość wynosi 44.</u> | |
| 245 | + <u xml:id="u-51.13" who="#AleksanderPrystor">Poszczególni senatorowie otrzymali: s. Algajer — głosów 87, s. Bniński — 82, s. Fudakowski 82, s. Grajek — 87, s. Hasbach — 82, s. Karszo-Siedlewski — 83, s. Kleszczyński — 85, s. Kornke — 87, s. dr. Kozłowski — 74, s. Lechnicki 86, s. Leszczyński — 84, s. Lewandowski — 87, s. Maciejewski — 87, s. Malinowski Maks. — 86, s. Pawlikowski — 87, s. Plocek — 87, s. Serożyński — 87, s. Siemiątkowski — 86, s. Trockenheim — 80, s. dr. Zarzycki — 87, s. dr. Wróblewski — 6, s. Olewiński — 8, Siudowski — 10, s. Głowacki — 7 i s. Wołoszynowski — 3.</u> | |
| 246 | + <u xml:id="u-51.14" who="#AleksanderPrystor">Dwudziestu pierwszych senatorów zostało wybranych do Komisji Gospodarczo-Skarbowej bezwzględną większością głosów.</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-51.15" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Oświatowej głosowało 86 senatorów, ważnych głosów oddano 85, bezwzględna większość wynosi 43.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-51.16" who="#AleksanderPrystor">Poszczególni senatorowie otrzymali: s. Bniński — głosów 79, s. Chrzanowski — 85, s. dr. Domaszewicz — 85, s. dr. Ehrenkreutz — 83, s. dr. Fleszarowa — 73, s. Jastrzębowski — 85, s. Jędrzejewicz — 73, s. Kratowska — 85, s. Kudelska — 84, s. ks. Łobodycz — 85, s. dr. Michałowicz — 85, s. dr. Miklaszewski — 85, s. Młodkowski — 84, s. Rydel — 84, s. dr. Schorr — 61, s. Sejb — 84, s. Sieroszewski — 82, s. Wiesner — 82, s. dr. Wróblewski — 85, s. Zbierski — 84, s. Maciejewski — 19, s. Rostworowski — 20, s. Petrażycki — 14, s. Osiński — 7.</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-51.17" who="#AleksanderPrystor">Dwudziestu pierwszych senatorów zostało wybranych do Komisji Oświatowej bezwzględną większością głosów.</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-51.18" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Komunikacyjnej wybrani zostali bez głosowania zgodnie z art. 21 ust. 6 regulaminu senatorowie, przeze mnie proponowani.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-51.19" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Opieki Społecznej głosowało 87 senatorów. Ważnych głosów oddano 87. Bezwzględna większość wynosi 44. Poszczególni senatorowie otrzymali: s. dr. Bobrowski — S2 głosy, s. Cholewicki — 81, s. dr. Domaszewicz — 86, s. Dworakowski — 74, s. Jaroszewiczowa — 87, s. dr. Jeszke — 78, s. Łakiński — 84, s. dr. Michałowicz — 87, s. dr. Modrzewski — 85, s. Pulnarowicz — 83, s. Zbierski — 9, s. Kratowska — 8, s. Bniński — 8, s. Maciejewski — 8, s. ks. Łobodycz — 6, s. Trockenheim — 3.</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-51.20" who="#AleksanderPrystor">Bezwzględną większość otrzymało 10 pierwszych senatorów.</u> | |
| 253 | + <u xml:id="u-51.21" who="#AleksanderPrystor">Do Komisji Regulaminowej zostali wybrani bez głosowania, zgodnie z art. 21 ust. 6 Regulaminu, zaproponowani przeze mnie Senatorowie.</u> | |
| 254 | + <u xml:id="u-51.22" who="#AleksanderPrystor">W sprawie wniosku s. gen. Osińskiego, by Marszałek Senatu, w razie wakansu w komisji, wyznaczał zastępczo senatorów do czasu zebrania się Izby, komunikuję, że nie podzielam wysuniętych wątpliwości. Sprawa zastępstw rzeczywiście w Regulaminie wogóle nie jest przewidziana. Generał Osiński proponował załatwienie życiowe, które w sprzeczności z Regulaminem nie stoi. Nie chcę jednak tej sprawy przesądzać przez głosowanie, lecz zwrócę się do Komisji Regulaminowej o opinję, w jaki sposób sprawę załatwić.</u> | |
| 255 | + <u xml:id="u-51.23" who="#AleksanderPrystor">Na dzień jutrzejszy zwołuję posiedzenie wybranych dziś komisyj w celu ukonstytuowania się.</u> | |
| 256 | + <u xml:id="u-51.24" who="#AleksanderPrystor">W myśl art. 20 Tymczasowego Regulaminu każda komisja wybiera przewodniczącego, jego zastępcę i sekretarza.</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-51.25" who="#AleksanderPrystor">Posiedzenia komisyj odbędą się:</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-51.26" who="#AleksanderPrystor">Komisji Budżetowej o godz. 9 min. 30 w sali B.</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-51.27" who="#AleksanderPrystor">Komisji Regulaminowej o godz. 10 min. 15 w sali E.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-51.28" who="#AleksanderPrystor">Komisji Oświatowej o godz. 10 min. 30 w sali C.</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-51.29" who="#AleksanderPrystor">Komisji Wojskowej o godz. 10 min. 45 w sali E.</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-51.30" who="#AleksanderPrystor">Komisji Administracyjnej o godz. 11 w sali D.</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-51.31" who="#AleksanderPrystor">Komisji Spraw Zagranicznych o godz. 11 min. 15 w sali C.</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-51.32" who="#AleksanderPrystor">Komisji Opieki Społecznej o godz. 11 min. 30 w sali E.</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-51.33" who="#AleksanderPrystor">Komisji Prawniczej o godz. 11 min. 45 w sali D.</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-51.34" who="#AleksanderPrystor">Komisji Komunikacyjnej o godz. 12 w sali C.</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-51.35" who="#AleksanderPrystor">Komisji Gospodarczo-Skarbowej o godz. 12 min. 15 w sali B.</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-51.36" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów!</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-51.37" who="#AleksanderPrystor">Z podziału kompetencji władz naczelnych w Państwie wynika ogólnie obowiązująca zasada, by parlamentarzyści nie ingerowali w sprawy, należące do zakresu działania administracji. Pragnę podkreślić, że przestrzeganie tej zasady uważam za bezwzględny obowiązek wszystkich Panów Senatorów. Dbałość już nietylko o poszanowanie prawa, ale o wysoki poziom obyczajów w życiu państwowem musi być wspólnym celem nas wszystkich.</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-51.38" who="#AleksanderPrystor">Z drugiej strony zadaniem Panów Senatorów jest troska o to, by organa państwowe do najniższych szczebli włącznie działały rozumnie i sprawiedliwie, by możliwie usuwać zjawisko krzywdy. Parlament jest trybuną kontroli i dlatego musi znajdywać odpowiednie formy, by bez szkody dla całości interesu państwowego przeprowadzać właściwą krytykę.</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-51.39" who="#AleksanderPrystor">Formą dostępną dla każdego z Panów Senatorów są: przemówienia z trybuny, w szczególności przy debacie budżetowej, interpelacje oraz bezpośrednie podawanie do wiadomości czynników rządowych dostrzeganych braków, błędów, czy nadużyć.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-51.40" who="#AleksanderPrystor">Aby ułatwić Panom Senatorom tę ostatnią formę, a uchronić ich od ewentualnych kolizyj z art. 27 Regulaminu, będziemy w Prezydjum Senatu bezpośrednio załatwiali tego rodzaju sprawy. Porozumiałem się co do tego z Panem Premjerem i w razie potrzeby proszę Panów Senatorów zwracać się do Prezydjum Senatu.</u> | |
| 273 | 273 | </div> |
| 274 | 274 | <div xml:id="div-52"> |
| 275 | 275 | <u xml:id="u-52.0" who="#SMalski">Panie Marszałku, proszę o głos.</u> |
| 276 | 276 | </div> |
| 277 | 277 | <div xml:id="div-53"> |
| 278 | - <u xml:id="u-53.0" who="#Marszałek">W jakiej sprawie?</u> | |
| 278 | + <u xml:id="u-53.0" who="#AleksanderPrystor">W jakiej sprawie?</u> | |
| 279 | 279 | </div> |
| 280 | 280 | <div xml:id="div-54"> |
| 281 | 281 | <u xml:id="u-54.0" who="#SMalski">W sprawie wniosku, złożonego na przedpołudniowem posiedzeniu przez p. Olewińskiego. Wniosek ten tyczy się wybrania zastępców do Komisji Budżetowej. Uważam, że wniosek ten należałoby poddać pod głosowanie.</u> |
| 282 | 282 | </div> |
| 283 | 283 | <div xml:id="div-55"> |
| 284 | - <u xml:id="u-55.0" who="#Marszałek">To nie jest przewidziane w Regulaminie i wywołało tutaj wątpliwości, wobec tego poddać tego wniosku pod głosowanie nie mogę.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-55.0" who="#AleksanderPrystor">To nie jest przewidziane w Regulaminie i wywołało tutaj wątpliwości, wobec tego poddać tego wniosku pod głosowanie nie mogę.</u> | |
| 285 | 285 | </div> |
| 286 | 286 | <div xml:id="div-56"> |
| 287 | 287 | <u xml:id="u-56.0" who="#SMalski">Sejm nie miał zastrzeżeń.</u> |
| 288 | 288 | </div> |
| 289 | 289 | <div xml:id="div-57"> |
| 290 | - <u xml:id="u-57.0" who="#Marszałek">Regulamin o tem nic nie mówi. Istnieją wątpliwości co do tego i dlatego nie mogę poddać tego wniosku pod głosowanie.</u> | |
| 290 | + <u xml:id="u-57.0" who="#AleksanderPrystor">Regulamin o tem nic nie mówi. Istnieją wątpliwości co do tego i dlatego nie mogę poddać tego wniosku pod głosowanie.</u> | |
| 291 | 291 | </div> |
| 292 | 292 | <div xml:id="div-58"> |
| 293 | 293 | <u xml:id="u-58.0" who="#SMalski">Panie Marszałku, dlatego proszę o skierowanie tego wniosku również do Ko misji Regulaminowej.</u> |
| 294 | 294 | </div> |
| 295 | 295 | <div xml:id="div-59"> |
| 296 | - <u xml:id="u-59.0" who="#Marszałek">To jest inna sprawa.</u> | |
| 297 | - <u xml:id="u-59.1" who="#Marszałek">Najbliższe posiedzenie plenarne odbędzie się w piątek dnia 20 grudnia. Porządek dzienny będzie Panom Senatorom doręczony pod adresami warszawskiemi.</u> | |
| 298 | - <u xml:id="u-59.2" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-59.0" who="#AleksanderPrystor">To jest inna sprawa.</u> | |
| 297 | + <u xml:id="u-59.1" who="#AleksanderPrystor">Najbliższe posiedzenie plenarne odbędzie się w piątek dnia 20 grudnia. Porządek dzienny będzie Panom Senatorom doręczony pod adresami warszawskiemi.</u> | |
| 298 | + <u xml:id="u-59.2" who="#AleksanderPrystor">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 299 | 299 | <u xml:id="u-59.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 16 min. 23.)</u> |
| 300 | 300 | </div> |
| 301 | 301 | </body> |
| 302 | 302 | </text> |
| 303 | 303 | </TEI> |
| 304 | 304 | -</teiCorpus> |
| 305 | +</teiCorpus> | |
| 305 | 306 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00005-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00005-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00005-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 5)</title> |
| ... | ... | @@ -24,81 +24,245 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="MinisterSprawiedliwościMichałowski" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>Minister Sprawiedliwości Michałowski</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="SBisping" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>S. Bisping</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SFudakowski" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Fudakowski</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SGołuchowski" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Gołuchowski</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="SHorbaczewski" role="speaker"> | |
| 43 | - <persName>S. Horbaczewski</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 45 | - <person xml:id="SJastrzębowski" role="speaker"> | |
| 46 | - <persName>S. Jastrzębowski</persName> | |
| 47 | - </person> | |
| 48 | - <person xml:id="SJeszke" role="speaker"> | |
| 49 | - <persName>S. Jeszke</persName> | |
| 50 | - </person> | |
| 51 | - <person xml:id="SJędrzejewicz" role="speaker"> | |
| 52 | - <persName>S. Jędrzejewicz</persName> | |
| 53 | - </person> | |
| 54 | - <person xml:id="SKwaśniewski" role="speaker"> | |
| 55 | - <persName>S. Kwaśniewski</persName> | |
| 56 | - </person> | |
| 57 | - <person xml:id="SMakowski" role="speaker"> | |
| 58 | - <persName>S. Makowski</persName> | |
| 59 | - </person> | |
| 60 | - <person xml:id="SMalski" role="speaker"> | |
| 61 | - <persName>S. Malski</persName> | |
| 62 | - </person> | |
| 63 | - <person xml:id="SMarjanMalinowski" role="speaker"> | |
| 64 | - <persName>S. Marjan Malinowski</persName> | |
| 65 | - </person> | |
| 66 | - <person xml:id="SPetrażycki" role="speaker"> | |
| 67 | - <persName>S. Petrażycki</persName> | |
| 68 | - </person> | |
| 69 | - <person xml:id="SRadziwiłł" role="speaker"> | |
| 70 | - <persName>S. Radziwiłł</persName> | |
| 71 | - </person> | |
| 72 | - <person xml:id="SRostworowski" role="speaker"> | |
| 73 | - <persName>S. Rostworowski</persName> | |
| 74 | - </person> | |
| 75 | - <person xml:id="SRóg" role="speaker"> | |
| 76 | - <persName>S. Róg</persName> | |
| 77 | - </person> | |
| 78 | - <person xml:id="SSchorr" role="speaker"> | |
| 79 | - <persName>S. Schorr</persName> | |
| 80 | - </person> | |
| 81 | - <person xml:id="SSiemiątkowski" role="speaker"> | |
| 82 | - <persName>S. Siemiątkowski</persName> | |
| 83 | - </person> | |
| 84 | - <person xml:id="SSieroszewski" role="speaker"> | |
| 85 | - <persName>S. Sieroszewski</persName> | |
| 86 | - </person> | |
| 87 | - <person xml:id="STrockenheim" role="speaker"> | |
| 88 | - <persName>S. Trockenheim</persName> | |
| 89 | - </person> | |
| 90 | - <person xml:id="SksŁobodycz" role="speaker"> | |
| 91 | - <persName>S. ks. Łobodycz</persName> | |
| 92 | - </person> | |
| 93 | - <person xml:id="WicemarszałekKwaśniewski" role="speaker"> | |
| 94 | - <persName>Wicemarszałek Kwaśniewski</persName> | |
| 95 | - </person> | |
| 96 | - <person xml:id="WicemarszałekMakowski" role="speaker"> | |
| 97 | - <persName>Wicemarszałek Makowski</persName> | |
| 98 | - </person> | |
| 99 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 100 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 101 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="MinisterSprawiedliwościMichałowski" role="guest"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>Minister Sprawiedliwości</roleName> | |
| 41 | + <surname>Michałowski</surname> | |
| 42 | + </persName> | |
| 43 | + </person> | |
| 44 | + <person xml:id="KazimierzBisping" role="regular"> | |
| 45 | + <persName> | |
| 46 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 47 | + <forename>Kazimierz</forename> | |
| 48 | + <surname>Bisping</surname> | |
| 49 | + </persName> | |
| 50 | + <sex value="M" /> | |
| 51 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Bisping</idno> | |
| 52 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 53 | + </person> | |
| 54 | + <person xml:id="KazimierzFudakowski" role="regular"> | |
| 55 | + <persName> | |
| 56 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 57 | + <forename>Kazimierz</forename> | |
| 58 | + <surname>Fudakowski</surname> | |
| 59 | + </persName> | |
| 60 | + <sex value="M" /> | |
| 61 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Fudakowski</idno> | |
| 62 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 63 | + </person> | |
| 64 | + <person xml:id="WojciechAgenorGołuchowski" role="regular"> | |
| 65 | + <persName> | |
| 66 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 67 | + <forename>Wojciech</forename> | |
| 68 | + <forename>Agenor</forename> | |
| 69 | + <surname>Gołuchowski</surname> | |
| 70 | + </persName> | |
| 71 | + <sex value="M" /> | |
| 72 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Agenor_Go%C5%82uchowski</idno> | |
| 73 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 74 | + </person> | |
| 75 | + <person xml:id="AntinHorbaczewski" role="regular"> | |
| 76 | + <persName> | |
| 77 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 78 | + <forename>Antin</forename> | |
| 79 | + <surname>Horbaczewski</surname> | |
| 80 | + </persName> | |
| 81 | + <sex value="M" /> | |
| 82 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Antin_Horbaczewski</idno> | |
| 83 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 84 | + </person> | |
| 85 | + <person xml:id="WojciechJastrzębowski" role="regular"> | |
| 86 | + <persName> | |
| 87 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 88 | + <forename>Wojciech</forename> | |
| 89 | + <surname>Jastrzębowski</surname> | |
| 90 | + </persName> | |
| 91 | + <sex value="M" /> | |
| 92 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Jastrz%C4%99bowski_(artysta)</idno> | |
| 93 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 94 | + </person> | |
| 95 | + <person xml:id="WitoldJeszke" role="regular"> | |
| 96 | + <persName> | |
| 97 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 98 | + <forename>Witold</forename> | |
| 99 | + <surname>Jeszke</surname> | |
| 100 | + </persName> | |
| 101 | + <sex value="M" /> | |
| 102 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Jeszke</idno> | |
| 103 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 104 | + </person> | |
| 105 | + <person xml:id="JanuszJędrzejewicz" role="regular"> | |
| 106 | + <persName> | |
| 107 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 108 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 109 | + <surname>Jędrzejewicz</surname> | |
| 110 | + </persName> | |
| 111 | + <sex value="M" /> | |
| 112 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_J%C4%99drzejewicz</idno> | |
| 113 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 114 | + </person> | |
| 115 | + <person xml:id="SKwaśniewski" role="guest"> | |
| 116 | + <persName> | |
| 117 | + <roleName>S.</roleName> | |
| 118 | + <surname>Kwaśniewski</surname> | |
| 119 | + </persName> | |
| 120 | + </person> | |
| 121 | + <person xml:id="WacławMakowski" role="regular"> | |
| 122 | + <persName> | |
| 123 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 124 | + <forename>Wacław</forename> | |
| 125 | + <surname>Makowski</surname> | |
| 126 | + </persName> | |
| 127 | + <sex value="M" /> | |
| 128 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Makowski</idno> | |
| 129 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 130 | + </person> | |
| 131 | + <person xml:id="SMalski" role="guest"> | |
| 132 | + <persName> | |
| 133 | + <roleName>S.</roleName> | |
| 134 | + <surname>Malski</surname> | |
| 135 | + </persName> | |
| 136 | + </person> | |
| 137 | + <person xml:id="MaksymilianMalinowski" role="regular"> | |
| 138 | + <persName> | |
| 139 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 140 | + <forename>Maksymilian</forename> | |
| 141 | + <surname>Malinowski</surname> | |
| 142 | + </persName> | |
| 143 | + <sex value="M" /> | |
| 144 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Maksymilian_Malinowski</idno> | |
| 145 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 146 | + </person> | |
| 147 | + <person xml:id="TadeuszPetrażycki" role="regular"> | |
| 148 | + <persName> | |
| 149 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 150 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 151 | + <surname>Petrażycki</surname> | |
| 152 | + </persName> | |
| 153 | + <sex value="M" /> | |
| 154 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Petra%C5%BCycki</idno> | |
| 155 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 156 | + </person> | |
| 157 | + <person xml:id="JanuszFranciszekRadziwiłł" role="regular"> | |
| 158 | + <persName> | |
| 159 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 160 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 161 | + <forename>Franciszek</forename> | |
| 162 | + <surname>Radziwiłł</surname> | |
| 163 | + </persName> | |
| 164 | + <sex value="M" /> | |
| 165 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Franciszek_Radziwi%C5%82%C5%82</idno> | |
| 166 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 167 | + </person> | |
| 168 | + <person xml:id="WojciechRostworowski" role="regular"> | |
| 169 | + <persName> | |
| 170 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 171 | + <forename>Wojciech</forename> | |
| 172 | + <surname>Rostworowski</surname> | |
| 173 | + </persName> | |
| 174 | + <sex value="M" /> | |
| 175 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Rostworowski</idno> | |
| 176 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 177 | + </person> | |
| 178 | + <person xml:id="MichałRóg" role="regular"> | |
| 179 | + <persName> | |
| 180 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 181 | + <forename>Michał</forename> | |
| 182 | + <surname>Róg</surname> | |
| 183 | + </persName> | |
| 184 | + <sex value="M" /> | |
| 185 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_R%C3%B3g</idno> | |
| 186 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 187 | + </person> | |
| 188 | + <person xml:id="MojżeszSchorr" role="regular"> | |
| 189 | + <persName> | |
| 190 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 191 | + <forename>Mojżesz</forename> | |
| 192 | + <surname>Schorr</surname> | |
| 193 | + </persName> | |
| 194 | + <sex value="M" /> | |
| 195 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Moj%C5%BCesz_Schorr</idno> | |
| 196 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 197 | + </person> | |
| 198 | + <person xml:id="JerzyFelicjanSiemiątkowski" role="regular"> | |
| 199 | + <persName> | |
| 200 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 201 | + <forename>Jerzy</forename> | |
| 202 | + <forename>Felicjan</forename> | |
| 203 | + <surname>Siemiątkowski</surname> | |
| 204 | + </persName> | |
| 205 | + <sex value="M" /> | |
| 206 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Siemi%C4%85tkowski</idno> | |
| 207 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 208 | + </person> | |
| 209 | + <person xml:id="WacławSieroszewski" role="regular"> | |
| 210 | + <persName> | |
| 211 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 212 | + <forename>Wacław</forename> | |
| 213 | + <surname>Sieroszewski</surname> | |
| 214 | + </persName> | |
| 215 | + <sex value="M" /> | |
| 216 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Sieroszewski</idno> | |
| 217 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 218 | + </person> | |
| 219 | + <person xml:id="JankielTrockenheim" role="regular"> | |
| 220 | + <persName> | |
| 221 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 222 | + <forename>Jankiel</forename> | |
| 223 | + <surname>Trockenheim</surname> | |
| 224 | + </persName> | |
| 225 | + <sex value="M" /> | |
| 226 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Trockenheim</idno> | |
| 227 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 228 | + </person> | |
| 229 | + <person xml:id="RomanŁobodycz" role="regular"> | |
| 230 | + <persName> | |
| 231 | + <roleName>S. ks.</roleName> | |
| 232 | + <forename>Roman</forename> | |
| 233 | + <surname>Łobodycz</surname> | |
| 234 | + </persName> | |
| 235 | + <sex value="M" /> | |
| 236 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_%C5%81obodycz</idno> | |
| 237 | + <affiliation role="member" ref="#MniejszościNarodowe" /> | |
| 238 | + </person> | |
| 239 | + <person xml:id="WicemarszałekKwaśniewski" role="chair"> | |
| 240 | + <persName> | |
| 241 | + <roleName>Wicemarszałek</roleName> | |
| 242 | + <surname>Kwaśniewski</surname> | |
| 243 | + </persName> | |
| 244 | + </person> | |
| 245 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 246 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 247 | + </person> | |
| 248 | + </listPerson> | |
| 249 | + <listOrg> | |
| 250 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 251 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 252 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 253 | + </org> | |
| 254 | + <org xml:id="PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" role="parliamentaryGroup"> | |
| 255 | + <orgName full="yes">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej</orgName> | |
| 256 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Prezydent_Rzeczypospolitej_Polskiej</idno> | |
| 257 | + </org> | |
| 258 | + <org xml:id="Centrolew" role="parliamentaryGroup"> | |
| 259 | + <orgName full="yes">Centrolew</orgName> | |
| 260 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Centrolew</idno> | |
| 261 | + </org> | |
| 262 | + <org xml:id="MniejszościNarodowe" role="parliamentaryGroup"> | |
| 263 | + <orgName full="yes">Mniejszości Narodowe</orgName> | |
| 264 | + </org> | |
| 265 | + </listOrg> | |
| 102 | 266 | </particDesc> |
| 103 | 267 | </profileDesc> |
| 104 | 268 | -</teiHeader> |
| 269 | +</teiHeader> | |
| 105 | 270 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00005-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | 2 | <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> |
| 3 | - <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml" /> | |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | - <xi:include href="header.xml"/> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml" /> | |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| ... | ... | @@ -10,77 +10,77 @@ |
| 10 | 10 | <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Marszałek Senatu Aleksander Prystor.)</u> |
| 11 | 11 | </div> |
| 12 | 12 | <div xml:id="div-2"> |
| 13 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Jako sekretarzy zapraszam pp. senatorów: Dąbkowskiego i Masłowa. Protokół i listę mówców prowadzi sekretarz s. Dąbkowski.</u> | |
| 15 | - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Protokół 3 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 4 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 16 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Wysoki Senacie! Izba nasza okryła się żałobą.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#AleksanderPrystor">Otwieram posiedzenie.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#AleksanderPrystor">Jako sekretarzy zapraszam pp. senatorów: Dąbkowskiego i Masłowa. Protokół i listę mówców prowadzi sekretarz s. Dąbkowski.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#AleksanderPrystor">Protokół 3 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 4 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#AleksanderPrystor">Wysoki Senacie! Izba nasza okryła się żałobą.</u> | |
| 17 | 17 | <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">(Senatorowie wstają.)</u> |
| 18 | - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">W dniu 16 b. m. zmarł w Warszawie ś. p. senator Adam Piłsudski. Prochy Zmarłego odprowadziliśmy na dworzec kolejowy, by podążyły na wieczny spoczynek na cmentarz wileński na Rossie.</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Zmarły urodził się w r. 1869 w Zułowie — był młodszym bratem Wielkiego Marszałka Polski. Lata szkolne spędził w Wilnie, gdzie jednak prześladowania rusyfikatorskie przerwały mu normalny tok studjów. Dopiero w r. 1900 powraca do Wilna i rozpoczyna pracę w dziale finansów miejskich, której to pracy poświęca się do ostatnich czasów. Z przerwą wojenną pracował w tej dziedzinie na różnych szczeblach, zaczął przed wojną od buchaltera, po powstaniu Państwa Polskiego zostaje głównym buchalterem miasta, piastuje jakiś czas stanowisko delegata Ministra Skarbu przy Zarządzie Miejskim, na którem to stanowisku kładzie szczególnie niezapomniane zasługi, wykazując wielką znajomość finansów miejskich i umiejętność ich prowadzenia. W r. 1934 zostaje radnym miejskim, a później wiceprezydentem miasta. W roku bieżącym Wilno wybiera Go na swego senatora.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Krótko zasiadał wśród nas. Na ostatniem posiedzeniu został wybrany do Komisji Administracyjnej, lecz nie danem Mu już było wnieść do naszej pracy swej wiedzy i doświadczenia w dziedzinie samorządu. Pozostanie jednak w naszej pamięci sylwetka Adama Piłsudskiego, jako symbol wielkich obywatelskich wartości. Był człowiekiem do głębi prawym, prostym i nad wyraz skromnym, nietylko nie szukał, ale unikał wszelkich zaszczytów i stanowisk — żył całkowicie pochłonięty pracą, a pracował nad tem, co najbardziej ukochał. Dlatego przetrwał przy wybranym za miodu warsztacie, kładąc całą swą duszę, szczególnie z chwilą odrodzenia Polski, w pracę dla rozwoju swego rodzinnego miasta i jego znaczenia w służbie Rzeczypospolitej.</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Tam też w Wilnie spoczął na wieki w pobliżu serca Swego Wielkiego Brata.</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Zmarły odznaczony był Orderem Odrodzenia Polski.</u> | |
| 23 | - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Cześć Jego pamięci.</u> | |
| 24 | - <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Senat Rzeczypospolitej uczcił pamięć ś. p. senatora Adama Piłsudskiego.</u> | |
| 25 | - <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Otrzymałem dla Senatu Rzeczypospolitej liczne kondolencje.</u> | |
| 26 | - <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Nadesłali depesze z wyrazami żalu i współczucia: p. Prezes Rady Ministrów Marjan Zyndram-Kościałkowski, p. Minister Spraw Wewnętrznych Władysław Raczkiewicz, p. Minister Spraw Wojskowych gen. Kasprzycki, p. Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego prof. Świętosławski, p. Prezydent m. st. Warszawy i wielu innych.</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Te dowody złączenia się z żałobą Senatu Senat Rzeczypospolitej zachowa we wdzięcznej pamięci.</u> | |
| 28 | - <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">W myśl art. 29 tymczasowego regulaminu Senatu stwierdzam wygaśnięcie mandatu senatorskiego ś. p. senatora Adama Piłsudskiego, o czem podaję Izbie do wiadomości.</u> | |
| 29 | - <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu na jeden dzień ss. Jaroszewiczowej, Maleszewskiemu, Mańkowskiemu, Popowiczowi i Lubomirskiemu.</u> | |
| 30 | - <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">Prosi Izbę o udzielenie urlopu z powodu choroby s. Chrzanowski na 10 ani.</u> | |
| 31 | - <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Ponieważ nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie tego urlopu.</u> | |
| 32 | - <u xml:id="u-2.19" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświatowej o projekcie ustawy o utworzeniu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze (druk sejmowy nr 27 i druk senacki nr 5).</u> | |
| 33 | - <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Jastrzębowski.</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-2.5" who="#AleksanderPrystor">W dniu 16 b. m. zmarł w Warszawie ś. p. senator Adam Piłsudski. Prochy Zmarłego odprowadziliśmy na dworzec kolejowy, by podążyły na wieczny spoczynek na cmentarz wileński na Rossie.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-2.6" who="#AleksanderPrystor">Zmarły urodził się w r. 1869 w Zułowie — był młodszym bratem Wielkiego Marszałka Polski. Lata szkolne spędził w Wilnie, gdzie jednak prześladowania rusyfikatorskie przerwały mu normalny tok studjów. Dopiero w r. 1900 powraca do Wilna i rozpoczyna pracę w dziale finansów miejskich, której to pracy poświęca się do ostatnich czasów. Z przerwą wojenną pracował w tej dziedzinie na różnych szczeblach, zaczął przed wojną od buchaltera, po powstaniu Państwa Polskiego zostaje głównym buchalterem miasta, piastuje jakiś czas stanowisko delegata Ministra Skarbu przy Zarządzie Miejskim, na którem to stanowisku kładzie szczególnie niezapomniane zasługi, wykazując wielką znajomość finansów miejskich i umiejętność ich prowadzenia. W r. 1934 zostaje radnym miejskim, a później wiceprezydentem miasta. W roku bieżącym Wilno wybiera Go na swego senatora.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-2.7" who="#AleksanderPrystor">Krótko zasiadał wśród nas. Na ostatniem posiedzeniu został wybrany do Komisji Administracyjnej, lecz nie danem Mu już było wnieść do naszej pracy swej wiedzy i doświadczenia w dziedzinie samorządu. Pozostanie jednak w naszej pamięci sylwetka Adama Piłsudskiego, jako symbol wielkich obywatelskich wartości. Był człowiekiem do głębi prawym, prostym i nad wyraz skromnym, nietylko nie szukał, ale unikał wszelkich zaszczytów i stanowisk — żył całkowicie pochłonięty pracą, a pracował nad tem, co najbardziej ukochał. Dlatego przetrwał przy wybranym za miodu warsztacie, kładąc całą swą duszę, szczególnie z chwilą odrodzenia Polski, w pracę dla rozwoju swego rodzinnego miasta i jego znaczenia w służbie Rzeczypospolitej.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-2.8" who="#AleksanderPrystor">Tam też w Wilnie spoczął na wieki w pobliżu serca Swego Wielkiego Brata.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-2.9" who="#AleksanderPrystor">Zmarły odznaczony był Orderem Odrodzenia Polski.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-2.10" who="#AleksanderPrystor">Cześć Jego pamięci.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-2.11" who="#AleksanderPrystor">Stwierdzam, że Senat Rzeczypospolitej uczcił pamięć ś. p. senatora Adama Piłsudskiego.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-2.12" who="#AleksanderPrystor">Otrzymałem dla Senatu Rzeczypospolitej liczne kondolencje.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-2.13" who="#AleksanderPrystor">Nadesłali depesze z wyrazami żalu i współczucia: p. Prezes Rady Ministrów Marjan Zyndram-Kościałkowski, p. Minister Spraw Wewnętrznych Władysław Raczkiewicz, p. Minister Spraw Wojskowych gen. Kasprzycki, p. Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego prof. Świętosławski, p. Prezydent m. st. Warszawy i wielu innych.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-2.14" who="#AleksanderPrystor">Te dowody złączenia się z żałobą Senatu Senat Rzeczypospolitej zachowa we wdzięcznej pamięci.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-2.15" who="#AleksanderPrystor">W myśl art. 29 tymczasowego regulaminu Senatu stwierdzam wygaśnięcie mandatu senatorskiego ś. p. senatora Adama Piłsudskiego, o czem podaję Izbie do wiadomości.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-2.16" who="#AleksanderPrystor">Udzieliłem urlopu na jeden dzień ss. Jaroszewiczowej, Maleszewskiemu, Mańkowskiemu, Popowiczowi i Lubomirskiemu.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-2.17" who="#AleksanderPrystor">Prosi Izbę o udzielenie urlopu z powodu choroby s. Chrzanowski na 10 ani.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-2.18" who="#AleksanderPrystor">Ponieważ nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Izba zgodziła się na udzielenie tego urlopu.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-2.19" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświatowej o projekcie ustawy o utworzeniu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze (druk sejmowy nr 27 i druk senacki nr 5).</u> | |
| 33 | + <u xml:id="u-2.20" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Jastrzębowski.</u> | |
| 34 | 34 | </div> |
| 35 | 35 | <div xml:id="div-3"> |
| 36 | - <u xml:id="u-3.0" who="#SJastrzębowski">Wysoka Izbo!</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.0" who="#WojciechJastrzębowski">Wysoka Izbo!</u> | |
| 37 | 37 | <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Senatorom wie wstają.)</u> |
| 38 | - <u xml:id="u-3.2" who="#SJastrzębowski">Komisja Oświatowa na posiedzeniu w dniu 18 grudnia b. r. przyjęła jednomyślnie i bez zmian rządowy projekt ustawy o utworzeniu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze. Ustawa ta tworzy nietylko przybytek kultu Osoby i historji Wielkiego Wodza Narodu, lecz również tworzy po wieczne czasy żywe źródło poczucia siły ducha, miłości Ojczyzny i godności Narodu.</u> | |
| 39 | - <u xml:id="u-3.3" who="#SJastrzębowski">Komisja wnosi: Wysoki Senat uchwalić raczy projekt ustawy w brzmieniu uchwalonem przez Sejm — bez zmian.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.2" who="#WojciechJastrzębowski">Komisja Oświatowa na posiedzeniu w dniu 18 grudnia b. r. przyjęła jednomyślnie i bez zmian rządowy projekt ustawy o utworzeniu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze. Ustawa ta tworzy nietylko przybytek kultu Osoby i historji Wielkiego Wodza Narodu, lecz również tworzy po wieczne czasy żywe źródło poczucia siły ducha, miłości Ojczyzny i godności Narodu.</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-3.3" who="#WojciechJastrzębowski">Komisja wnosi: Wysoki Senat uchwalić raczy projekt ustawy w brzmieniu uchwalonem przez Sejm — bez zmian.</u> | |
| 40 | 40 | </div> |
| 41 | 41 | <div xml:id="div-4"> |
| 42 | - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Czy kto w tej sprawie zabiera głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce powstać. Stwierdzam, że Izba przyjęła wniosek komisji jednogłośnie.</u> | |
| 43 | - <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o amnestji (druki senackie nr 4 i 8).</u> | |
| 44 | - <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Jako sprawozdawca ma głos s. Makowski.</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-4.0" who="#AleksanderPrystor">Czy kto w tej sprawie zabiera głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce powstać. Stwierdzam, że Izba przyjęła wniosek komisji jednogłośnie.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-4.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o amnestji (druki senackie nr 4 i 8).</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-4.2" who="#AleksanderPrystor">Jako sprawozdawca ma głos s. Makowski.</u> | |
| 45 | 45 | </div> |
| 46 | 46 | <div xml:id="div-5"> |
| 47 | - <u xml:id="u-5.0" who="#SMakowski">Wysoki Senacie! W imieniu Komisji Prawniczej Senatu będę wnosił o uchwalenie projektu ustawy amnestyjnej w tem brzmieniu, w jakiem została ona uchwalona przez Sejm.</u> | |
| 48 | - <u xml:id="u-5.1" who="#SMakowski">Amnestja jest to jeden z przeżytków, z przeżytków, które są w swojem założeniu bałamutne, i stąd dokoła amnestji wogóle i dokoła tej amnestji, którą obecnie uchwalać mamy, wywiązuje się dyskusja, która częstokroć schodzi na nieoczekiwane zupełnie manowce. Kiedy samowładnemu panu urodził się następca tronu, albo zdarzył się jakiś inny przyjemny wypadek w rodzinie i wypadek ten wprawił go w dobry humor, wtedy dawał ujście swoim radosnym uczuciom w ten sposób, że między innemi wypuszczał z więzień złoczyńców. Wierni poddani wiedzieli już zgóry, że skoro zbliża się np. dzień koronacji albo inny dzień uroczysty, to trzeba wtedy mocniej zaryglować drzwi i czuwać nocą, bo z więzień wyszli rzezimieszkowie. Otóż szeroki gest łaski pańskiej, dobrego usposobienia, dostarczał niejednokrotnie poddanym sporo obaw o mienie, a czasami nawet i życie. Sakramentalny zwrot: „puszcza się w niepamięć i przebacza” miał zawsze dla spokoju publicznego ujemne skutki.</u> | |
| 49 | - <u xml:id="u-5.2" who="#SMakowski">Jeżeli tak krytycznie musimy się odnosić do samej koncepcji tego przeżytku, to dlaczego jednak musimy się do niego czasem uciekać? Czemu przypisać, że ten przeżytek trwa i powraca w takich ustrojach, gdzie decyduje nie okazja, nie władca, nie kaprys samodzielnego pana, ale rozwaga ciał ustawodawczych, rozwaga rządu demokratycznego?</u> | |
| 50 | - <u xml:id="u-5.3" who="#SMakowski">Musi być zatem amnestja w swojej treści czemś więcej, niż kaprysem, jeżeli ma być uchwalona przez Izby i wykonywana nie w ramach nastrojów, nie w granicach sentymentalnego usposobienia, ale jako rezultat swobodnej pracy społecznej dla państwa.</u> | |
| 51 | - <u xml:id="u-5.4" who="#SMakowski">Przyczyny, które utrzymują byt amnestji, są dwie; obydwie dotyczą zagadnień politycznych, ale odmiennych zagadnień politycznych. Jedne mianowicie dotyczą polityki ogólnej, drugie szczególnej polityki kryminalnej.</u> | |
| 52 | - <u xml:id="u-5.5" who="#SMakowski">Polityka ogólna. O niej można mówić przy takiej amnestji, która obejmuje przedewszystkiem przestępstwa t. zw. polityczne, czyli, jak się mówi obecnie, „z pobudek politycznych”. Przypuśćmy, że w jakiemś społeczeństwie toczy się walka o jakąś zasadniczą sprawę dla życia tego społeczeństwa. Zwycięstwo przechyla się to na jedną, to na drugą stronę. W pewnym momencie ci, którzy walcząc o jakąś reformę, byli w mniejszości i byli zmuszeni do tego, aby znajdować się nawet w sprzeczności z prawem, — stają wobec faktu, przy zmianie sytuacji, że ich idea zwyciężyła. Wtedy, rzecz prosta, zwolennicy tych, którzy dochodzą do władzy, muszą udzielić amnestji swoim współbojownikom, bo tego wymaga istota sprawiedliwości. Wyobraźmy sobie inny wypadek — że nastąpił jakiś fakt doniosły w życiu politycznem narodu, fakt doniosłości tak wielkiej, że wobec niego ta właśnie zwycięska grupa czuje się w możności puścić w niepamięć drobne grzechy przeszłości. Wtedy następuje amnestja polityczna. W każdym wypadku amnestja jest likwidacją jakiegoś okresu, jakiegoś wydarzenia, jakiejś sumy wydarzeń, które zostały zakończone i nad któremi należy przejść do porządku dziennego.</u> | |
| 53 | - <u xml:id="u-5.6" who="#SMakowski">Czy, gdyby Konstytucja kwietniowa była wywalczona przez jej zwolenników ściganych prawem, czy wtedy należałaby się im, tym zwolennikom Konstytucji kwietniowej, amnestja? Przypuszczam, że tak. Ale Konstytucja kwietniowa została uchwalona przez Izby w zgodzie z prawem. Jeżeli kto popełnił przestępstwo, przestępstwo t. zw. polityczne, to bynajmniej nie ci ludzie, którzy specjalnie walczyli przeciw tej Konstytucji. Te przestępstwa polityczne, z któremi mieliśmy i z któremi mamy ciągle do czynienia, wynikają z całkiem innych powodów i z o wiele głębszych przyczyn. Aby uniknąć jakichkolwiek pod tym względem nieporozumień, musimy sobie wyraźnie uprzytomnić ten fakt: projekt obecnej amnestji nie może być uważany za akt polityki ogólnej, nie może być uważany za jakąkolwiek zmianę w życiu politycznem Polski taką, któraby wymagała zmazania przestępstw politycznych wogóle.</u> | |
| 54 | - <u xml:id="u-5.7" who="#SMakowski">Uzasadnienie projektu rządowego niepozbawione jest jeszcze jednego motywu, motywu, którybym określił jako pewną sentymentalną łezkę. W uzasadnieniu tem napisano: „Zwyczaj łączenia wydarzeń uroczystych z przebaczeniem utrwalił się zarówno w życiu prywatnem jak i państwowem”. A dalej: „Niechaj więc i rok 1935 znamienny w naszem życiu państwowem dzięki przełomowej dacie 23 kwietnia 1935 r., w której Prezydent Rzeczypospolitej podpisem swym nadał moc obowiązującą nowej ustawie konstytucyjnej — ostatniemu aktowi podpisanemu przez Marszałka, — przyniesie zmazanie winy i ulżenie doli tym, którzy zbłądzili i szyli wobec Państwa i społeczeństwa”. Nie mogę powiedzieć, ażeby te motywy przemawiały mi do przekonania. Przyznam szczerze, że gdybym nie widział innych motywów, a tylko chęć przebaczenia tym, którzy zbłądzili i zgrzeszyli do dnia 11 listopada 1935 r., chęć przebaczenia wywołaną tem, że 23 kwietnia promulgowana została Konstytucja, tobym się głęboko zastanowił, czy to jest powód dostateczny. Przypuszczam jednak, że są, i zaraz postaram się to wykazać, istotnie głębsze powody, które zresztą poza tym powodem są także wskazane i w motywach i w uzasadnieniu rządowem, które sprawiają, że mogę wnieść o uchwalenie tej ustawy.</u> | |
| 55 | - <u xml:id="u-5.8" who="#SMakowski">Jeszcze omówię inny motyw, który czasami bywa wysuwany, jako popierający ideę amnestji. Ten motyw polega na założeniu, że Polska jest silną, że Polska stała się silniejszą niż była, i dlatego, ponieważ jest silna, może sobie pozwolić na taki akt słabości, jakim jest amnestja. Otóż wydaje mi się, że jest to rozumowanie również niesłuszne, rozumowanie w głębi swojej tak samo wadliwe. Przypomina mi ono pewnego prokuratora, który do sądownictwa polskiego przeszedł z dawnego sądownictwa rosyjskiego i który z wielkiem pobłażaniem patrzył na nasze wysiłki i zabiegi wtedy, kiedyśmy troskali się o najdrobniejsze rzeczy, wchodzące w skład budujących się zagadnień państwowych. Zawsze cytował nam wówczas przykład ze swych doświadczeń na Wschodzie: „Cóż stąd — powiadał — że trup niepogrzebany leżał tam ileś miesięcy, że zostały zatarte ślady przestępstwa, że uciekł przestępca, — Rosja jest wielka”.</u> | |
| 56 | - <u xml:id="u-5.9" who="#SMakowski">Otóż bałbym się ogromnie, ażeby tego rodzaju rozumowanie: „Polska jest silna” — nie zaciemniało nam oczu nawet na najdrobniejsze sprawy. Polska jest silna inaczej, niż była wielka Rosja. Wielkość obszaru, wielkość oparta na bogactwie zewnętrznem, może stwarzać obojętność, lekceważenie i abnegację; wielkość, którą musimy wypracować własnym, ciężkim wysiłkiem, wielkość, która jest oparta na sile ducha, wielkość, oparta na zwartości zbiorowego czynu, wymaga nieustannej czynności, zapobiegliwej troski o dokładność aparatu organizacji państwowej i o cały ład społeczny i o najbłahsze pozornie sprawy publiczne. Dlatego też i ten motyw, że Polska jest silna, nie jest bynajmniej motywem dostatecznym, ażeby robić coś, co nie byłoby pozatem usprawiedliwionym, celowym, na rozumie opartym, baczącym na przyszłość względem.</u> | |
| 57 | - <u xml:id="u-5.10" who="#SMakowski">Powiedziałem więc, że amnestja, oprócz tego, że może być aktem uczucia — czem być nie powinna — że może być aktem polityki ogólnej — czem być nie powinna w danym wypadku — może być aktem polityki kryminalnej. I z tego punktu widzenia chciałbym się zastanowić nad projektowaną ustawą. Zaniechanie wykonania kary uznane jest dziś za jeden ze środków penitencjarnych często skuteczniejszych, niż zamykanie w więzieniu lub ściąganie grzywny.</u> | |
| 58 | - <u xml:id="u-5.11" who="#SMakowski">Mamy w kodeksie stałą instytucję zawieszenia kary, przedterminowego zwolnienia i sędziowskiego przebaczenia jako środki penitencjarne. Czy amnestja jest jednym z takich środków? Niewątpliwie może być. Umiejętnie użyta, zastosowana we właściwym czasie i we właściwy sposób, może być pożyteczna, jako akt polityki kryminalnej — inaczej nie możnaby było jej popierać.</u> | |
| 59 | - <u xml:id="u-5.12" who="#SMakowski">Wracając do polityki kryminalnej, zastanówmy się, co może amnestję z punktu widzenia polityki kryminalnej usprawiedliwiać. Pod tym względem chciałbym się odwołać do bardzo interesujących danych statystycznych, jakiemi możemy rozporządzać. Te dane statystyczne wskazują nam wielki wzrost przestępczości w ciągu ostatnich lat. Jeśli wziąć nawet niewielkie odległości czasu, jeśli wziąć czas ostatniego pięciolecia, a więc lata 1930–1935, to zobaczymy, że o ile w roku 1929/30, pod wpływem stosunkowo lepszej konjunktury ekonomicznej, nastąpił pewien spadek przestępczości, to od tego czasu wzrost następuje zupełnie konsekwentnie, nieustannie, wzrost, i to zaraz zobaczymy jakiej przestępczości. Przeważnie kradzieży. Nawet nie wszystkich przestępstw ekonomicznych wogóle, bowiem bardziej skomplikowane przestępstwa ekonomiczne, jak oszustwa, albo bardziej niebezpieczne, jak rozbój, nie wzrastają w tym stosunku, w jakim wzrastają kradzieże. Kradzież tak dalece wzrasta, że obecnie według stanu, jaki przedstawia dzień dzisiejszy, będziemy mieli 80% kradzieży w ogólnej ilości przestępstw w Polsce. Na 10 przestępstw popełnionych w Polsce jest 8 kradzieży. Z tego powodu przychodzi potrzeba zastanowienia się, dlaczego tak jest, dlaczego przestępczość wzrasta wogóle i dlaczego wzrasta ona w szczególności w dziedzinie przestępczości ekonomicznej. Odpowiedź na to jest bardzo prosta, odpowiedź ta narzuca się sama przez się. Jeżeli kto z Państwa mijał w ręku tę tragiczną książkę, która została niedawno wydana, „Pamiętniki bezrobotnych”, to wystarczy, ażeby zrozumieć, jaki zachodzi związek pomiędzy naszą sytuacją ekonomiczną a wzrostem przestępczości.</u> | |
| 60 | - <u xml:id="u-5.13" who="#SMakowski">Wzrastają kradzieże dlatego, że sytuacja gospodarcza jest szczególnie ciężka. Wzrasta przestępczość w stosunku nieproporcjonalnym jeszcze i dla innego powodu. Jeżeli zapytamy, kto stanowi największą ilość przestępców, to będziemy musieli stwierdzić, że stanowią ją ludzie 20–30 letni. Urodzili się oni w latach 1905–1915. Są to zatem pokolenia wojenne, albo te, które były dziećmi podczas wojny, zatem są to pokolenia, które zjawiły się i spędziły swe dzieciństwo w warunkach, niesprzyjających rozwojowi moralnemu i psychicznemu, i przedstawiają materjał szczególnie słaby pod względem wyrobienia psychicznego, odporności nerwowej i fizycznej, a jeszcze w dodatku przychodzi kryzys, przychodzi konieczność skomplikowanej, trudnej walki o byt.</u> | |
| 61 | - <u xml:id="u-5.14" who="#SMakowski">Cóż dziwnego, że w tych pokoleniach właśnie, które nie wyniosły prężności duchowej i prężności fizycznej od początku, że w tych pokoleniach musi się szerzyć wszelkie przestępstwo bez względu na pobudki, bowiem każda pobudka czy to bezpośrednio ekonomiczna, czy pośrednio ekonomiczna, przekształcona, przefiltrowana przez ideologję społeczną, każda pobudka z łatwością trafia na niedostatecznie odporny materjał i z łatwością posuwa tych ludzi do przestępstwa. Jakiż stąd dalszy wniosek? Ciągle, trzymając się polityki kryminalnej i zagadnień kryminalno-politycznych. W normalnych warunkach uporządkowanego życia przeważa zawsze przestępstwo zawodowe, najwięcej przestępstw popełnianych jest przez zawodowców. Tymczasem w naszej statystyce kryzysowej dominuje jaskrawo przestępstwo okolicznościowe, przestępstwo przypadkowe — przestępstwo, którego źródłem są okoliczności zewnętrzne, przestępstwo, które wprawdzie zdarzyło się ze względu na wyjątkowe okoliczności życia i ze względu na mniejszą stosunkowo odporność sprawcy, ale które z tych właśnie powodów nie powinno się powtarzać, jeżeli okoliczności zewnętrzne po raz wtóry do tego nie zmuszą.</u> | |
| 62 | - <u xml:id="u-5.15" who="#SMakowski">I znowu pozwolę sobie zacytować ciekawą pod tym względem statystykę, która wskaże, że w więzieniach w obecnej chwili mamy ponad 40% skazanych na mniej, niż na 6 miesięcy więzienia, prawie 50%, czyli prawie połowa. Co drugi przestępca, znajdujący się w więzieniu, jest niewątpliwie przestępcą przypadkowym, bowiem, gdyby nie był przestępcą przypadkowym, nie danoby mu tak małej kary. Co więcej, trzecia część wszystkich osób, znajdujących się w więzieniu, ma karę poniżej 2 miesięcy więzienia. Tutaj już o fakcie przypadkowości przestępstwa nie trzeba nawet mówić. Jednem słowem, conajmniej połowa przestępców, conajmniej połowa ludzi, którzy zaludniają więzienia, to są przestępcy przypadkowi. Powiedziałem już, że przeważna większość jest kradzieży, ale jeszcze ciekawe, jakie to kradzieże. Kradzieże bywają rozmaite: włamania wykonane przez zawodowców i kradzieże kieszonkowe mniej niebezpieczne, ale także wykonywane przez zawodowców. Są jednak dwa typy kradzieży, które nie są kradzieżami popełnianemi przez zawodowców. To są t. zw. kradzieże polne na wsi, które wzrosły w sposób niesłychany, i kradzieże przypadkowe, drobne, kradzieże okolicznościowe. Otóż te dwa typy kradzieży wzrastają w tak olbrzymim procencie, że trudno to nawet wyobrazić sobie, nie podawszy ścisłych statystycznych danych. Kradzieże kieszonkowe i te kradzieże zawodowe, o których już mówiłem, spadły nawet w ciągu ostatnich lat, ale kradzieże z pól i lasów, oprócz kradzieży bydła, których dokonywają zawodowcy, te drobne kradzieże wzrosły z 44 wypadków na 92 w ciągu ostatniego czasu, czyli o 108%. Kradzież drobna wzrosła jeszcze bardziej, o 134%: ze 124,000 na 291.000. Zatem jeszcze jeden przykład. Kto popełnia te kradzieże? Ludzie, którzy stali się przypadkowymi przestępcami. Kto jest większością tych przypadkowych przestępców? Młodzież, która wyrosła w szczególnie nieprzyjaznych dla siebie warunkach pod względem fizycznym i psychicznym. Czy z tem zjawiskiem, które ma charakter zjawiska nagminnego, zjawiska o głębokiej wadze społecznej, można walczyć tylko zamykając w więzieniach? Widzimy, że nawet sędzia, wydając wyrok, nie ma głębokiej pewności, czy jego wyrok skazujący na więzienie jest słuszny, bo szuka możności zastosowania jaknajniższej kary — jak to jest według nowego ustawodawstwa — wybiera karę nawet do 2 miesięcy. Czy taka kara, z punktu widzenia polityki kryminalnej, jest słuszna i celowa? Kiedy Komisja Kodyfikacyjna zastanawiała się nad istotą kary więzienia, postawiła wniosek: kara więzienia nie powinna trwać krócej, jak rok, bo kara więzienna, trwająca rok, może dopiero mieć znaczenie z punktu widzenia penitencjarnego. Innemi słowy, zestawiając te dwie rzeczy, opinję teoretyków i opinję specjalistów, którzy zajmują się zagadnieniem penitencjarnem z jednej strony i rzeczywistością z drugiej, widzimy, że jest masa, olbrzymia masa, 50% ludności więziennej, która nie odpowiada temu, czemu odpowiadać powinna w myśl zasad polityki penitencjarnej, zajmując miejsca w więzieniach ze szkodą dla siebie i ze szkodą dla polityki penitencjarnej. Bowiem ten krótki pobyt w więzieniu nie da żadnych pozytywnych rezultatów, conajwyżej może na kogoś oddziałać w sposób otrzeźwiający, ale dla tego wystarczy najkrótszy możliwie pobyt, a nie całe 6 miesięcy. Z drugiej strony wielka ludność więzienna przeszkadza racjonalnemu stosowaniu polityki kryminalno-penitencjarnej do pozostałych długotrwałych skazańców. Powstaje zatem pytanie, czy nie należałoby zwolnić tej wielkiej masy ludzi, która w więzieniach zarówno z punktu widzenia ściśle penitencjarnych względów, jak i z punktu widzenia ogólno-społecznych, może jest niepotrzebna.</u> | |
| 63 | - <u xml:id="u-5.16" who="#SMakowski">Niedawno uchwaliliśmy Rządowi pełnomocnictwa na walkę z tem, co stanowi właściwie główną przyczynę przestępczości. Uchwaliliśmy mu pełnomocnictwa dla pracy nad poprawieniem sytuacji gospodarczej w Polsce. Czy zatem nie kojarzą się nam te dwie rzeczy z sobą, jeżeli zaczniemy rozumować, odrzucając wszystkie czynniki sentymentalne. Jeśli z jednej strony widzimy objaw kryzysowy: wzrost przypadkowego przestępstwa, który jest tak wielki, z drugiej strony rozpoczętą pracę, co do której wierzymy, że będzie uwieńczona powodzeniem, pracę w kierunku polepszenia, usprawnienia życia gospodarczego, to czy, łącząc te dwa fakty, nie możemy dojść do wniosku, że jest właśnie moment odpowiedni, aby zaniechać wykonywania tych kar? Pod tym kątem widzenia rozpatrywane zagadnienie trzymania w więzieniu tysięcy przypadkowych przestępców staje się nieusprawiedliwione i temu można słusznie położyć kres. Napewno pośród tych tysięcy, które będą wypuszczone z więzienia, znajdzie się wielu takich, których praca w normalnych warunkach życiowych, na tym warsztacie, od którego zostali oni z powodu tych drobnych wykroczeń, tych drobnych pominięć porządku prawnego, oderwani, napewno będzie pożyteczniejsza, niż przetrzymywanie ich w rozkładzie więziennym. I dlatego właśnie z tych względów polityki kryminalnej wydaje mi się, że wniosek zasługuje na poparcie.</u> | |
| 64 | - <u xml:id="u-5.17" who="#SMakowski">To samo, co powiedziałem o przestępstwach ściśle kryminalnych, dotyczy grupy przestępstw z pobudek politycznych, o których mowa jest w amnestji. Zwróćmy uwagę na to, że mowa tam jest tylko o pewnych kategorjach przestępstw z pobudek politycznych.</u> | |
| 65 | - <u xml:id="u-5.18" who="#SMakowski">Ustawa amnestyjna proponuje darowanie kar kryminalnych do 6 miesięcy włącznie, bowiem kary, wymierzane za przypadkowe przestępstwa za przypadkowe kradzieże, przeważnie w tych granicach się zamykają. Natomiast, gdy chodzi o t. zw. przestępstwa z pobudek politycznych, wniosek amnestyjny proponuje podniesienie granicy darowanej kary do 2 lat, znowu dlatego, że w granicach do 2 lat zamykają się przeważnie wyroki w wypadkach przestępstw politycznych o charakterze przypadkowym Dlaczego tak jest? Co to są przypadkowe przestępstwa polityczne? Znowu sięgając do statystyki, mamy tutaj zestawienie z Małego Rocznika Statystycznego, źródła oficjalnego, które wskazuje, że w okresie pomiędzy 1932 a 1933 rokiem liczba skazanych prawomocnie za przestępstwa przeciwko Państwu, a więc za pewną część przestępstw politycznych, wzrosła z 2.000 osób na 3.000. Zatem mamy to sama zjawisko. I to właśnie dotyczy tych stosunkowo krótkoterminowych, o ile chodzi o polityczne przestępstwa, kar. I znowu kto je popełnia? Popełnia je młodzież, która jest w szczegół nie trudnej sytuacji. Ta szczególnie trudna sytuacja wynika po pierwsze z tych powodów, o których już mówiłem, że jest to pokolenie psychicznie stosunkowo mało odporne. Dalej wynika jeszcze z dwóch innych powodów, mianowicie stąd, że jesteśmy świadkami głębokich przeobrażeń w ustrojach społecznych i politycznych Europy. Jesteśmy świadkami faktu, że obok nas, po obydwu naszych granicach, istnieją dwa ustroje państwowe djametralnie sprzeczne ze sobą i kardynalnie różniące się od naszego i że obydwa te ustroje operują bardzo skomplikowanym, ale bardzo natężonym aparatem propagandowym, który z łatwością przenika do szerokich mas słuchaczy, a wśród niejednego z tych słuchaczy znajdzie może i oddźwięk z tego powodu, — mówiłem już o tem — że mamy do czynienia z kryzysem, który każe się każdemu zastanawiać nad tem, jakie może być wyjście z sytuacji. Mówiłem również, że odporność naszej młodzieży jest stosunkowo słabsza niż kiedykolwiek, że zagadnienia występują ostrzej niż kiedykolwiek, że zatem warunki zewnętrzne w sumie swej sprzyjają temu, by przestępczość t. zw. polityczna była większa niż kiedykolwiek. Oczywiście każdy młody człowiek przeżywa okres burzy, w którym się zastanawia nad tem, jak ten świat przeobrazić, ale niekażdy młody znajdzie się w tym szczególnie trudnym, skomplikowanym okresie życia ze szczególnie zmniejszoną odpornością, w jakiej obecnie znajduje się młodzież. I dlatego trzeba się zastanowić, czy z punktu widzenia polityki kryminalnej nie byłoby wskazane skierowanie młodzieży od przestępnego zastanawiania się nad przewrotem do nieprzestępnego zastanawiania się nad przewrotem. To, że reforma życia społecznego odbywa się, to nie ulega wątpliwości, to, że podejmujemy pracę, by doskonalić życie i robimy wszystko, co możemy i umiemy, to także jest pewne i powinniśmy w końcu dojść do tego, żeby młodzież zrozumiała nasze wysiłki i poszła z nami. A że ona to zrozumie i pójdzie z nami, to także dla mnie nie ulega wątpliwości. Otóż w tych warunkach ustosunkowani się do młodzieży, która zbłądzi pod wpływem szczególnie niesprzyjających okoliczności, nie może być gorsze, ale musi być lepsze, niż ustosunkowanie się do tych wszystkich, których szczególnie niesprzyjające okoliczności popchnęły na drogę przestępstwa. Ale nigdy nie wolno zapomnieć, że tu nie chodzi, jak powiedziałem na początku, o kaprys łaski, ani o abnegację, ale o planową i rozumną, w celu służenia Państwu podjętą akcję. Jeżeli zatem możemy coś podejmować, to tylko to, co w naszem głębokiem przekonaniu wyjdzie na korzyść Państwa, nie to, co mogłoby w jakikolwiekbądź sposób temu Państwu szkodzić.</u> | |
| 66 | - <u xml:id="u-5.19" who="#SMakowski">Dalej, jeżeli mamy działać pod wpływem rozumowań kryminalno-politycznych tak, jak to starałem się przed chwilą wypowiedzieć, to możemy mieć na względzie wszystkie typy przestępstw przypadkowych, ale nie możemy mieć na względzie tych, którzy w przestępstwie trwają, którzy przestępstwo uważają za rzecz dla siebie właściwą, za swój zawód, albo za swój cel życia. Dlatego słusznie Sejm odrzucił amnestję dla recydywistów, dla nałogowych lub zawodowych przestępców a także i dla tych, którzy przed wyrokami salwują się ucieczką. To nie są przypadkowi przestępcy, a amnestja wtedy tylko jest logiczna i słuszna, kiedy polityczno-kryminalnym motywem kierowana daje przebaczenie przestępcom przypadkowym.</u> | |
| 67 | - <u xml:id="u-5.20" who="#SMakowski">To są powody, które skłaniają do wniosku o uchwalenie amnestji, dlatego, że dobro Państwa, że dobro powszechne, dobro rozpoczętej pracy powinno odnieść z tego pożytek. Przypuszczam, że Senat taksamo jak i Sejm uchwalić może amnestję.</u> | |
| 68 | - <u xml:id="u-5.21" who="#SMakowski">Przechodząc do poszczególnych artykułów, muszę zaznaczyć, że art. 1 ustawy amnestyjnej uchwalonej przez Sejm mówi o tem, że ustawa ta jest wydana dla upamiętnienia wprowadzenia w życie ustawy konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia. Tu muszę Panom powiedzieć, że na komisji senackiej sprawa tego artykułu była krotnie przez mówców podnoszona i krytykowana. Uważano bowiem, że związek, jaki zachodzi między tym aktem amnestyjnym i jego treścią a Konstytucją 23 kwietnia, jest całkowicie powierzchowny i luźny i że właściwie związek ten jest zbyt daleki, aby te dwie rzeczy mogły być ze sobą ściśle związane. Jednakże, oczywiście poza tą opinją, wniosku o skreślenie tego artykułu niema.</u> | |
| 69 | - <u xml:id="u-5.22" who="#SMakowski">Art. 2 mówi o puszczeniu w niepamięć wszystkich wykroczeń. Wykroczenia są to przestępstwa, które są karane najłagodniejszemi karami. Jest ich bardzo wiele. W przeważnej większości będą to kary grzywny, czasami kary krótkotrwałego aresztu. W ciągu roku takich kar grzywny i kar krótkotrwałego aresztu było nakładanych więcej niż w miljonie wypadków. Miljon wypadków wykroczeń było na terenie Państwa. Mam wrażenie, że w tym momencie jest to jakgdyby zrezygnowanie Skarbu Państwa z pewnej sumy pieniężnej, która winna być ściągnięta w drodze grzywny, a ściągnięta nie będzie. Jest to coś, co — jak pozwoliłem sobie powiedzieć na komisji senackiej — jest darowaniem podatku od nieuczciwości. Za nieuczciwość, za niewykonanie pewnych rozporządzeń pobiera się karę grzywny, i tę karę się darowuje. Ponieważ obecnie mamy do czynienia z dekretami, które darowały inne zaległości podatkowe, zatem darowanie także tej zaległości nieściągniętych grzywien może być usprawiedliwione, tembardziej, że w dalszym ciągu ten artykuł mówi nie o czem innem, jak tylko o przestępstwach skarbowych. Przy przestępstwach skarbowych również mamy do czynienia z darowaniem pewnej sumy grzywny, z pewnemi ulgami, które zostały zrobione w podatku za nieuczciwość. I tak naprzykład punkt „b” mówi: „Przestępstwa, polegające na uszczupleniu dochodu skarbowego, jeżeli podstawa wymiaru kary nie przekracza kwoty 200 zł”. Co to znaczy? To znaczy, że szkoda przyczyniona Skarbowi przez sprawcę wynosi sumę do 200 zł, a kara, wymierzona według ustawy skarbowej, wielokrotna w stosunku do 200 zł, nie ma być od niego ściągnięta — darowuje się tę karę. Znowu jest tu rozrzutność ze strony Skarbu ale mam wrażenie, że taksamo jak wówczas, kiedy darowano zaległe podatki, takie podatki, których ściągnąć już nie było można, taksamo i w tym wypadku mamy do czynienia z darowaniem kar i grzywien, których ściągnąć już nie byłoby można.</u> | |
| 70 | - <u xml:id="u-5.23" who="#SMakowski">Art. 3 mówi o zbrodniach i występkach, podlegających orzecznictwu sądów powszechnych. Darowuje się kary do 6 miesięcy włącznie, łagodzi się o połowę kary pozbawienia wolności powyżej 6 miesięcy, i o 1/3 karę powyżej 3 lat, lecz nie ponad 5 lat. Ten ustęp jest właściwie mniejszego znaczenia, z tego powodu, że już obowiązujące ustawodawstwo pozwala na to, aby w wypadkach kar dłuższych w razie dobrego sprawowania się w więzieniu łagodzić o jedną trzecią karę, t. zn. aby przed terminem zwalniać po odbyciu 2/3 kary. Zatem bez tego punktu można było zwalniać, z tą różnicą tylko, że stosowano to do zasługującego na złagodzenie kary, a obecnie stosuje się w czambuł do wszystkich.</u> | |
| 71 | - <u xml:id="u-5.24" who="#SMakowski">W art. 4 mowa jest o przestępstwach, popełnionych z pobudek politycznych. Mówiłem już w jakich wypadkach i o jakie mianowicie przestępstwa tutaj chodzi.</u> | |
| 72 | - <u xml:id="u-5.25" who="#SMakowski">Art. 5 mówi o dezercji.</u> | |
| 73 | - <u xml:id="u-5.26" who="#SMakowski">Art. 6 zawiera wyłączenia w stosunku do tych osób, co do których amnestja nie może być stosowana. Ten artykuł wywołał największą dyskusję w komisji senackiej i do tego artykułu został zgłoszony wniosek mniejszości. Dlatego muszę się nad tym artykułem zatrzymać chwilę.</u> | |
| 74 | - <u xml:id="u-5.27" who="#SMakowski">Wniosek mniejszości dotyczy przedewszystkiem punktu 5 art. 6 w ustępie 1. Jest tam mowa o wyłączeniu z pod amnestji kar za zniesławienie. Był postawiony wniosek, aby zniesławienie również objąć amnestją.</u> | |
| 75 | - <u xml:id="u-5.28" who="#SMakowski">Przeciwko temu wnioskowi opowiedziała się większość komisji; przeciw niemu muszę się opowiedzieć i ja także tutaj. Uważam, że byłoby to niesłuszne, gdyż zbyt często i zbyt nieostrożnie szarpie się u nas cześć ludzką i niema dostatecznych środków, ażeby temu zapobiec. Obecny kodeks karny stanął na stanowisku, że cześć ludzka jest jednem z pierwszych dóbr człowieka, że to dobro powinno być chronione w sposób jaknajbardziej intensywny, i, stanąwszy na tem stanowisku, podniósł karę i warunki karalności ułatwił, gdy chodzi o zniesławienie. Zniesławienie dotyczy zresztą, jak powiedziałem, dobra osobistego, wyłącznie osobistego. Ściganie o zniesławienie zależne jest od pokrzywdzonego. Osobiście stoję na stanowisku, że nie wolno nam rozporządzać czemś, co jest dobrem osobistem, prywatnem człowieka. Wolno darować kary, które wpływają w postaci grzywien do Skarbu, ale nie wolno darować tych kar, które są rekompensatą, rehabilitacją człowieka niesłuszni zniesławionego. Wogóle zagadnienie ochrony praw prywatnych nie zostało może w tej amnestji ujęte w sposób dość szeroki; tak naprzykład rzuca się w oczy brak wyłączenia z pod amnestji wykroczeń przeciw prawom autorskim.</u> | |
| 76 | - <u xml:id="u-5.29" who="#SMakowski">Druga poprawka, która była dyskutowana, dotyczy ustępu 2 tego samego artykułu, który brzmi: „Nie stosuje się amnestji, przewidzianej w art. 3 i 4, do osób, które były ścigane listami gończemi z powodu uchylenia się od wykonania prawomocnego wyroku”. Jak już powiedziałem przed chwilą, racją bytu tej amnestji jest akt polityki kryminalnej i dążenie do tego, ażeby do tych, którzy się stali przypadkowymi przestępcami, zastosować taki środek kryminalno-polityczny, który jest skuteczniejszy, aniżeli przetrzymywanie w więzieniu. Otóż nie ulega wątpliwości, że do tej kategorji przypadkowych przestępców nie można zaliczać ludzi, którzy już po wyroku prawomocnym unikają wymiaru sprawiedliwości, uciekając zagranicę. Zatem ci, którzy są ścigani listami gończemi, nie są przestępcami przypadkowymi. Tutaj wchodzi w grę już inna wartość, inna waga przestępczości i nie ma tytułu do tego, ażeby stosować posunięcie kryminalno-polityczne przez darowanie kary tego rodzaju osobom.</u> | |
| 77 | - <u xml:id="u-5.30" who="#SMakowski">Może być, że w związku z tem został zgłoszony wniosek alternatywny, poprawka ewentualna, omawiana i popierana na komisji senackiej. Ta poprawka ewentualna godzi się na mój punkt widzenia polityczno-kryminalny i, chcąc stworzyć kompromis między zasadniczem stanowiskiem kryminalno-politycznem, o którem mówiłem, a umożliwieniem objęcia amnestją ludzi, którzy się nie zgłosili do wykonania kary, proponuje taki dodatek: po ostatnim wyrazie zamiast kropki postawić przecinek i dodać wyrazy: „nie stosuje się amnestji, przewidzianej w art. 3 i 4, do osób, które ścigane były listami gończemi z powodu uchylenia się od wykonania prawomocnego wyroku”… a dalej: „jeżeli nie zgłoszą się do władzy sądowej do dnia 31 stycznia 1936 r.”. Jako motyw, popierający ten wniosek, powiedziano: „jeżeli ci ludzie zgłoszą się do wykonania wyroku, t. zn., że przez to wykonają akt poddania się mocy wyroku”. Niestety, komisja nie mogła stanąć na tem stanowisku, nie mogła tego zdania podzielić. Ze swojej strony muszę powiedzieć, że takie rozumowanie nie jest usprawiedliwione. Bo, proszę Panów, jeżeli ktoś przychodzi do prokuratora, do sądu, do władzy i zgłasza się, poddaje się wykonaniu wyroku, to oczywista, wtedy tylko to jest szczere i wtedy tylko ma jakiś sens, je żeli ten wyrek mu grozi, jeżeli przynajmniej wie że ten wyrok może mu grozić; ale jeżeli ktoś zgłasza się i wie zgóry, że wyrok mu nie grozi, że jest mu darowany pod tym warunkiem, żeby on z tej darowizny skorzystał, to to nie jest warunek. To jest zupełnie taksamo, jakgdyby komuś darowano 100 tysięcy zł. i postawiono tylko ten warunek: „Niechże Pan skorzysta z tej darowizny?” To nie jest upokorzenie i nie jest poddanie się wyrokowi, to jest tylko skorzystanie z amnestji. Otóż tego rodzaju formuła wydawała się także nie do przyjęcia, wydawała się naruszeniem zasady i niezgodnością z tym punktem wyjścia, na którym może się opierać amnestja.</u> | |
| 78 | - <u xml:id="u-5.31" who="#SMakowski">Dalsze artykuły nie stanowią nic takiego, coby zmieniało strukturę ustawy o amnestji. Jest bowiem mowa o przestępstwach leśnych, o formalnych wypadkach w razie zbiegu przestępstw, dalej o t. zw. abolicji, czyli umarzaniu postępowania czy niewszczynaniu go wtedy, kiedy amnestja byłaby zastosowana do orzeczonej kary, oraz cały szereg przepisów porządkowych, które nie zawierają w sobie nic szczególnie istotnego, a pozostają tylko w związku z zasadniczemi założeniami amnestji. jako konieczne jej formalne uzupełnienie.</u> | |
| 79 | - <u xml:id="u-5.32" who="#SMakowski">Na tem pozwolę sobie skończyć.</u> | |
| 80 | - <u xml:id="u-5.33" who="#SMakowski">Powtarzam jeszcze raz: chciałbym się zastrzec jaknajmocniej przeciwko przypuszczeniu, jakoby w amnestji tej było co innego, oprócz kryminalno-politycznego posunięcia, mającego na celu rozsądną walkę ze wzrastającą w Polsce przestępczością. Tylko ten wzgląd, tylko wzgląd na rozumne traktowanie dobra Państwa, opierając się na wzięciu pod rozwagę szczególnie ciężkich warunków ekonomicznych, w jakich znalazło się społeczeństwo, szczególnie trudnych warunków społecznych, w jakich znalazł się cały naród, a zwłaszcza młodzież nasza, te względy łącznie z zamierzeniami, zdążającemi do ulepszenia, podniesienia, udoskonalenia naszego życia ekonomicznego, politycznego i gospodarczego, stwarzają sytuację, w której, z punktu widzenia interesu państwowego, może być rzeczą celową zastosowanie przebaczenia, zastosowanie amnestji do przypadkowych przestępców. I to właśnie jest treścią referowanego przeze mnie aktu.</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-5.0" who="#WacławMakowski">Wysoki Senacie! W imieniu Komisji Prawniczej Senatu będę wnosił o uchwalenie projektu ustawy amnestyjnej w tem brzmieniu, w jakiem została ona uchwalona przez Sejm.</u> | |
| 48 | + <u xml:id="u-5.1" who="#WacławMakowski">Amnestja jest to jeden z przeżytków, z przeżytków, które są w swojem założeniu bałamutne, i stąd dokoła amnestji wogóle i dokoła tej amnestji, którą obecnie uchwalać mamy, wywiązuje się dyskusja, która częstokroć schodzi na nieoczekiwane zupełnie manowce. Kiedy samowładnemu panu urodził się następca tronu, albo zdarzył się jakiś inny przyjemny wypadek w rodzinie i wypadek ten wprawił go w dobry humor, wtedy dawał ujście swoim radosnym uczuciom w ten sposób, że między innemi wypuszczał z więzień złoczyńców. Wierni poddani wiedzieli już zgóry, że skoro zbliża się np. dzień koronacji albo inny dzień uroczysty, to trzeba wtedy mocniej zaryglować drzwi i czuwać nocą, bo z więzień wyszli rzezimieszkowie. Otóż szeroki gest łaski pańskiej, dobrego usposobienia, dostarczał niejednokrotnie poddanym sporo obaw o mienie, a czasami nawet i życie. Sakramentalny zwrot: „puszcza się w niepamięć i przebacza” miał zawsze dla spokoju publicznego ujemne skutki.</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-5.2" who="#WacławMakowski">Jeżeli tak krytycznie musimy się odnosić do samej koncepcji tego przeżytku, to dlaczego jednak musimy się do niego czasem uciekać? Czemu przypisać, że ten przeżytek trwa i powraca w takich ustrojach, gdzie decyduje nie okazja, nie władca, nie kaprys samodzielnego pana, ale rozwaga ciał ustawodawczych, rozwaga rządu demokratycznego?</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-5.3" who="#WacławMakowski">Musi być zatem amnestja w swojej treści czemś więcej, niż kaprysem, jeżeli ma być uchwalona przez Izby i wykonywana nie w ramach nastrojów, nie w granicach sentymentalnego usposobienia, ale jako rezultat swobodnej pracy społecznej dla państwa.</u> | |
| 51 | + <u xml:id="u-5.4" who="#WacławMakowski">Przyczyny, które utrzymują byt amnestji, są dwie; obydwie dotyczą zagadnień politycznych, ale odmiennych zagadnień politycznych. Jedne mianowicie dotyczą polityki ogólnej, drugie szczególnej polityki kryminalnej.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-5.5" who="#WacławMakowski">Polityka ogólna. O niej można mówić przy takiej amnestji, która obejmuje przedewszystkiem przestępstwa t. zw. polityczne, czyli, jak się mówi obecnie, „z pobudek politycznych”. Przypuśćmy, że w jakiemś społeczeństwie toczy się walka o jakąś zasadniczą sprawę dla życia tego społeczeństwa. Zwycięstwo przechyla się to na jedną, to na drugą stronę. W pewnym momencie ci, którzy walcząc o jakąś reformę, byli w mniejszości i byli zmuszeni do tego, aby znajdować się nawet w sprzeczności z prawem, — stają wobec faktu, przy zmianie sytuacji, że ich idea zwyciężyła. Wtedy, rzecz prosta, zwolennicy tych, którzy dochodzą do władzy, muszą udzielić amnestji swoim współbojownikom, bo tego wymaga istota sprawiedliwości. Wyobraźmy sobie inny wypadek — że nastąpił jakiś fakt doniosły w życiu politycznem narodu, fakt doniosłości tak wielkiej, że wobec niego ta właśnie zwycięska grupa czuje się w możności puścić w niepamięć drobne grzechy przeszłości. Wtedy następuje amnestja polityczna. W każdym wypadku amnestja jest likwidacją jakiegoś okresu, jakiegoś wydarzenia, jakiejś sumy wydarzeń, które zostały zakończone i nad któremi należy przejść do porządku dziennego.</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-5.6" who="#WacławMakowski">Czy, gdyby Konstytucja kwietniowa była wywalczona przez jej zwolenników ściganych prawem, czy wtedy należałaby się im, tym zwolennikom Konstytucji kwietniowej, amnestja? Przypuszczam, że tak. Ale Konstytucja kwietniowa została uchwalona przez Izby w zgodzie z prawem. Jeżeli kto popełnił przestępstwo, przestępstwo t. zw. polityczne, to bynajmniej nie ci ludzie, którzy specjalnie walczyli przeciw tej Konstytucji. Te przestępstwa polityczne, z któremi mieliśmy i z któremi mamy ciągle do czynienia, wynikają z całkiem innych powodów i z o wiele głębszych przyczyn. Aby uniknąć jakichkolwiek pod tym względem nieporozumień, musimy sobie wyraźnie uprzytomnić ten fakt: projekt obecnej amnestji nie może być uważany za akt polityki ogólnej, nie może być uważany za jakąkolwiek zmianę w życiu politycznem Polski taką, któraby wymagała zmazania przestępstw politycznych wogóle.</u> | |
| 54 | + <u xml:id="u-5.7" who="#WacławMakowski">Uzasadnienie projektu rządowego niepozbawione jest jeszcze jednego motywu, motywu, którybym określił jako pewną sentymentalną łezkę. W uzasadnieniu tem napisano: „Zwyczaj łączenia wydarzeń uroczystych z przebaczeniem utrwalił się zarówno w życiu prywatnem jak i państwowem”. A dalej: „Niechaj więc i rok 1935 znamienny w naszem życiu państwowem dzięki przełomowej dacie 23 kwietnia 1935 r., w której Prezydent Rzeczypospolitej podpisem swym nadał moc obowiązującą nowej ustawie konstytucyjnej — ostatniemu aktowi podpisanemu przez Marszałka, — przyniesie zmazanie winy i ulżenie doli tym, którzy zbłądzili i szyli wobec Państwa i społeczeństwa”. Nie mogę powiedzieć, ażeby te motywy przemawiały mi do przekonania. Przyznam szczerze, że gdybym nie widział innych motywów, a tylko chęć przebaczenia tym, którzy zbłądzili i zgrzeszyli do dnia 11 listopada 1935 r., chęć przebaczenia wywołaną tem, że 23 kwietnia promulgowana została Konstytucja, tobym się głęboko zastanowił, czy to jest powód dostateczny. Przypuszczam jednak, że są, i zaraz postaram się to wykazać, istotnie głębsze powody, które zresztą poza tym powodem są także wskazane i w motywach i w uzasadnieniu rządowem, które sprawiają, że mogę wnieść o uchwalenie tej ustawy.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-5.8" who="#WacławMakowski">Jeszcze omówię inny motyw, który czasami bywa wysuwany, jako popierający ideę amnestji. Ten motyw polega na założeniu, że Polska jest silną, że Polska stała się silniejszą niż była, i dlatego, ponieważ jest silna, może sobie pozwolić na taki akt słabości, jakim jest amnestja. Otóż wydaje mi się, że jest to rozumowanie również niesłuszne, rozumowanie w głębi swojej tak samo wadliwe. Przypomina mi ono pewnego prokuratora, który do sądownictwa polskiego przeszedł z dawnego sądownictwa rosyjskiego i który z wielkiem pobłażaniem patrzył na nasze wysiłki i zabiegi wtedy, kiedyśmy troskali się o najdrobniejsze rzeczy, wchodzące w skład budujących się zagadnień państwowych. Zawsze cytował nam wówczas przykład ze swych doświadczeń na Wschodzie: „Cóż stąd — powiadał — że trup niepogrzebany leżał tam ileś miesięcy, że zostały zatarte ślady przestępstwa, że uciekł przestępca, — Rosja jest wielka”.</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-5.9" who="#WacławMakowski">Otóż bałbym się ogromnie, ażeby tego rodzaju rozumowanie: „Polska jest silna” — nie zaciemniało nam oczu nawet na najdrobniejsze sprawy. Polska jest silna inaczej, niż była wielka Rosja. Wielkość obszaru, wielkość oparta na bogactwie zewnętrznem, może stwarzać obojętność, lekceważenie i abnegację; wielkość, którą musimy wypracować własnym, ciężkim wysiłkiem, wielkość, która jest oparta na sile ducha, wielkość, oparta na zwartości zbiorowego czynu, wymaga nieustannej czynności, zapobiegliwej troski o dokładność aparatu organizacji państwowej i o cały ład społeczny i o najbłahsze pozornie sprawy publiczne. Dlatego też i ten motyw, że Polska jest silna, nie jest bynajmniej motywem dostatecznym, ażeby robić coś, co nie byłoby pozatem usprawiedliwionym, celowym, na rozumie opartym, baczącym na przyszłość względem.</u> | |
| 57 | + <u xml:id="u-5.10" who="#WacławMakowski">Powiedziałem więc, że amnestja, oprócz tego, że może być aktem uczucia — czem być nie powinna — że może być aktem polityki ogólnej — czem być nie powinna w danym wypadku — może być aktem polityki kryminalnej. I z tego punktu widzenia chciałbym się zastanowić nad projektowaną ustawą. Zaniechanie wykonania kary uznane jest dziś za jeden ze środków penitencjarnych często skuteczniejszych, niż zamykanie w więzieniu lub ściąganie grzywny.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-5.11" who="#WacławMakowski">Mamy w kodeksie stałą instytucję zawieszenia kary, przedterminowego zwolnienia i sędziowskiego przebaczenia jako środki penitencjarne. Czy amnestja jest jednym z takich środków? Niewątpliwie może być. Umiejętnie użyta, zastosowana we właściwym czasie i we właściwy sposób, może być pożyteczna, jako akt polityki kryminalnej — inaczej nie możnaby było jej popierać.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-5.12" who="#WacławMakowski">Wracając do polityki kryminalnej, zastanówmy się, co może amnestję z punktu widzenia polityki kryminalnej usprawiedliwiać. Pod tym względem chciałbym się odwołać do bardzo interesujących danych statystycznych, jakiemi możemy rozporządzać. Te dane statystyczne wskazują nam wielki wzrost przestępczości w ciągu ostatnich lat. Jeśli wziąć nawet niewielkie odległości czasu, jeśli wziąć czas ostatniego pięciolecia, a więc lata 1930–1935, to zobaczymy, że o ile w roku 1929/30, pod wpływem stosunkowo lepszej konjunktury ekonomicznej, nastąpił pewien spadek przestępczości, to od tego czasu wzrost następuje zupełnie konsekwentnie, nieustannie, wzrost, i to zaraz zobaczymy jakiej przestępczości. Przeważnie kradzieży. Nawet nie wszystkich przestępstw ekonomicznych wogóle, bowiem bardziej skomplikowane przestępstwa ekonomiczne, jak oszustwa, albo bardziej niebezpieczne, jak rozbój, nie wzrastają w tym stosunku, w jakim wzrastają kradzieże. Kradzież tak dalece wzrasta, że obecnie według stanu, jaki przedstawia dzień dzisiejszy, będziemy mieli 80% kradzieży w ogólnej ilości przestępstw w Polsce. Na 10 przestępstw popełnionych w Polsce jest 8 kradzieży. Z tego powodu przychodzi potrzeba zastanowienia się, dlaczego tak jest, dlaczego przestępczość wzrasta wogóle i dlaczego wzrasta ona w szczególności w dziedzinie przestępczości ekonomicznej. Odpowiedź na to jest bardzo prosta, odpowiedź ta narzuca się sama przez się. Jeżeli kto z Państwa mijał w ręku tę tragiczną książkę, która została niedawno wydana, „Pamiętniki bezrobotnych”, to wystarczy, ażeby zrozumieć, jaki zachodzi związek pomiędzy naszą sytuacją ekonomiczną a wzrostem przestępczości.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-5.13" who="#WacławMakowski">Wzrastają kradzieże dlatego, że sytuacja gospodarcza jest szczególnie ciężka. Wzrasta przestępczość w stosunku nieproporcjonalnym jeszcze i dla innego powodu. Jeżeli zapytamy, kto stanowi największą ilość przestępców, to będziemy musieli stwierdzić, że stanowią ją ludzie 20–30 letni. Urodzili się oni w latach 1905–1915. Są to zatem pokolenia wojenne, albo te, które były dziećmi podczas wojny, zatem są to pokolenia, które zjawiły się i spędziły swe dzieciństwo w warunkach, niesprzyjających rozwojowi moralnemu i psychicznemu, i przedstawiają materjał szczególnie słaby pod względem wyrobienia psychicznego, odporności nerwowej i fizycznej, a jeszcze w dodatku przychodzi kryzys, przychodzi konieczność skomplikowanej, trudnej walki o byt.</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-5.14" who="#WacławMakowski">Cóż dziwnego, że w tych pokoleniach właśnie, które nie wyniosły prężności duchowej i prężności fizycznej od początku, że w tych pokoleniach musi się szerzyć wszelkie przestępstwo bez względu na pobudki, bowiem każda pobudka czy to bezpośrednio ekonomiczna, czy pośrednio ekonomiczna, przekształcona, przefiltrowana przez ideologję społeczną, każda pobudka z łatwością trafia na niedostatecznie odporny materjał i z łatwością posuwa tych ludzi do przestępstwa. Jakiż stąd dalszy wniosek? Ciągle, trzymając się polityki kryminalnej i zagadnień kryminalno-politycznych. W normalnych warunkach uporządkowanego życia przeważa zawsze przestępstwo zawodowe, najwięcej przestępstw popełnianych jest przez zawodowców. Tymczasem w naszej statystyce kryzysowej dominuje jaskrawo przestępstwo okolicznościowe, przestępstwo przypadkowe — przestępstwo, którego źródłem są okoliczności zewnętrzne, przestępstwo, które wprawdzie zdarzyło się ze względu na wyjątkowe okoliczności życia i ze względu na mniejszą stosunkowo odporność sprawcy, ale które z tych właśnie powodów nie powinno się powtarzać, jeżeli okoliczności zewnętrzne po raz wtóry do tego nie zmuszą.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-5.15" who="#WacławMakowski">I znowu pozwolę sobie zacytować ciekawą pod tym względem statystykę, która wskaże, że w więzieniach w obecnej chwili mamy ponad 40% skazanych na mniej, niż na 6 miesięcy więzienia, prawie 50%, czyli prawie połowa. Co drugi przestępca, znajdujący się w więzieniu, jest niewątpliwie przestępcą przypadkowym, bowiem, gdyby nie był przestępcą przypadkowym, nie danoby mu tak małej kary. Co więcej, trzecia część wszystkich osób, znajdujących się w więzieniu, ma karę poniżej 2 miesięcy więzienia. Tutaj już o fakcie przypadkowości przestępstwa nie trzeba nawet mówić. Jednem słowem, conajmniej połowa przestępców, conajmniej połowa ludzi, którzy zaludniają więzienia, to są przestępcy przypadkowi. Powiedziałem już, że przeważna większość jest kradzieży, ale jeszcze ciekawe, jakie to kradzieże. Kradzieże bywają rozmaite: włamania wykonane przez zawodowców i kradzieże kieszonkowe mniej niebezpieczne, ale także wykonywane przez zawodowców. Są jednak dwa typy kradzieży, które nie są kradzieżami popełnianemi przez zawodowców. To są t. zw. kradzieże polne na wsi, które wzrosły w sposób niesłychany, i kradzieże przypadkowe, drobne, kradzieże okolicznościowe. Otóż te dwa typy kradzieży wzrastają w tak olbrzymim procencie, że trudno to nawet wyobrazić sobie, nie podawszy ścisłych statystycznych danych. Kradzieże kieszonkowe i te kradzieże zawodowe, o których już mówiłem, spadły nawet w ciągu ostatnich lat, ale kradzieże z pól i lasów, oprócz kradzieży bydła, których dokonywają zawodowcy, te drobne kradzieże wzrosły z 44 wypadków na 92 w ciągu ostatniego czasu, czyli o 108%. Kradzież drobna wzrosła jeszcze bardziej, o 134%: ze 124,000 na 291.000. Zatem jeszcze jeden przykład. Kto popełnia te kradzieże? Ludzie, którzy stali się przypadkowymi przestępcami. Kto jest większością tych przypadkowych przestępców? Młodzież, która wyrosła w szczególnie nieprzyjaznych dla siebie warunkach pod względem fizycznym i psychicznym. Czy z tem zjawiskiem, które ma charakter zjawiska nagminnego, zjawiska o głębokiej wadze społecznej, można walczyć tylko zamykając w więzieniach? Widzimy, że nawet sędzia, wydając wyrok, nie ma głębokiej pewności, czy jego wyrok skazujący na więzienie jest słuszny, bo szuka możności zastosowania jaknajniższej kary — jak to jest według nowego ustawodawstwa — wybiera karę nawet do 2 miesięcy. Czy taka kara, z punktu widzenia polityki kryminalnej, jest słuszna i celowa? Kiedy Komisja Kodyfikacyjna zastanawiała się nad istotą kary więzienia, postawiła wniosek: kara więzienia nie powinna trwać krócej, jak rok, bo kara więzienna, trwająca rok, może dopiero mieć znaczenie z punktu widzenia penitencjarnego. Innemi słowy, zestawiając te dwie rzeczy, opinję teoretyków i opinję specjalistów, którzy zajmują się zagadnieniem penitencjarnem z jednej strony i rzeczywistością z drugiej, widzimy, że jest masa, olbrzymia masa, 50% ludności więziennej, która nie odpowiada temu, czemu odpowiadać powinna w myśl zasad polityki penitencjarnej, zajmując miejsca w więzieniach ze szkodą dla siebie i ze szkodą dla polityki penitencjarnej. Bowiem ten krótki pobyt w więzieniu nie da żadnych pozytywnych rezultatów, conajwyżej może na kogoś oddziałać w sposób otrzeźwiający, ale dla tego wystarczy najkrótszy możliwie pobyt, a nie całe 6 miesięcy. Z drugiej strony wielka ludność więzienna przeszkadza racjonalnemu stosowaniu polityki kryminalno-penitencjarnej do pozostałych długotrwałych skazańców. Powstaje zatem pytanie, czy nie należałoby zwolnić tej wielkiej masy ludzi, która w więzieniach zarówno z punktu widzenia ściśle penitencjarnych względów, jak i z punktu widzenia ogólno-społecznych, może jest niepotrzebna.</u> | |
| 63 | + <u xml:id="u-5.16" who="#WacławMakowski">Niedawno uchwaliliśmy Rządowi pełnomocnictwa na walkę z tem, co stanowi właściwie główną przyczynę przestępczości. Uchwaliliśmy mu pełnomocnictwa dla pracy nad poprawieniem sytuacji gospodarczej w Polsce. Czy zatem nie kojarzą się nam te dwie rzeczy z sobą, jeżeli zaczniemy rozumować, odrzucając wszystkie czynniki sentymentalne. Jeśli z jednej strony widzimy objaw kryzysowy: wzrost przypadkowego przestępstwa, który jest tak wielki, z drugiej strony rozpoczętą pracę, co do której wierzymy, że będzie uwieńczona powodzeniem, pracę w kierunku polepszenia, usprawnienia życia gospodarczego, to czy, łącząc te dwa fakty, nie możemy dojść do wniosku, że jest właśnie moment odpowiedni, aby zaniechać wykonywania tych kar? Pod tym kątem widzenia rozpatrywane zagadnienie trzymania w więzieniu tysięcy przypadkowych przestępców staje się nieusprawiedliwione i temu można słusznie położyć kres. Napewno pośród tych tysięcy, które będą wypuszczone z więzienia, znajdzie się wielu takich, których praca w normalnych warunkach życiowych, na tym warsztacie, od którego zostali oni z powodu tych drobnych wykroczeń, tych drobnych pominięć porządku prawnego, oderwani, napewno będzie pożyteczniejsza, niż przetrzymywanie ich w rozkładzie więziennym. I dlatego właśnie z tych względów polityki kryminalnej wydaje mi się, że wniosek zasługuje na poparcie.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-5.17" who="#WacławMakowski">To samo, co powiedziałem o przestępstwach ściśle kryminalnych, dotyczy grupy przestępstw z pobudek politycznych, o których mowa jest w amnestji. Zwróćmy uwagę na to, że mowa tam jest tylko o pewnych kategorjach przestępstw z pobudek politycznych.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-5.18" who="#WacławMakowski">Ustawa amnestyjna proponuje darowanie kar kryminalnych do 6 miesięcy włącznie, bowiem kary, wymierzane za przypadkowe przestępstwa za przypadkowe kradzieże, przeważnie w tych granicach się zamykają. Natomiast, gdy chodzi o t. zw. przestępstwa z pobudek politycznych, wniosek amnestyjny proponuje podniesienie granicy darowanej kary do 2 lat, znowu dlatego, że w granicach do 2 lat zamykają się przeważnie wyroki w wypadkach przestępstw politycznych o charakterze przypadkowym Dlaczego tak jest? Co to są przypadkowe przestępstwa polityczne? Znowu sięgając do statystyki, mamy tutaj zestawienie z Małego Rocznika Statystycznego, źródła oficjalnego, które wskazuje, że w okresie pomiędzy 1932 a 1933 rokiem liczba skazanych prawomocnie za przestępstwa przeciwko Państwu, a więc za pewną część przestępstw politycznych, wzrosła z 2.000 osób na 3.000. Zatem mamy to sama zjawisko. I to właśnie dotyczy tych stosunkowo krótkoterminowych, o ile chodzi o polityczne przestępstwa, kar. I znowu kto je popełnia? Popełnia je młodzież, która jest w szczegół nie trudnej sytuacji. Ta szczególnie trudna sytuacja wynika po pierwsze z tych powodów, o których już mówiłem, że jest to pokolenie psychicznie stosunkowo mało odporne. Dalej wynika jeszcze z dwóch innych powodów, mianowicie stąd, że jesteśmy świadkami głębokich przeobrażeń w ustrojach społecznych i politycznych Europy. Jesteśmy świadkami faktu, że obok nas, po obydwu naszych granicach, istnieją dwa ustroje państwowe djametralnie sprzeczne ze sobą i kardynalnie różniące się od naszego i że obydwa te ustroje operują bardzo skomplikowanym, ale bardzo natężonym aparatem propagandowym, który z łatwością przenika do szerokich mas słuchaczy, a wśród niejednego z tych słuchaczy znajdzie może i oddźwięk z tego powodu, — mówiłem już o tem — że mamy do czynienia z kryzysem, który każe się każdemu zastanawiać nad tem, jakie może być wyjście z sytuacji. Mówiłem również, że odporność naszej młodzieży jest stosunkowo słabsza niż kiedykolwiek, że zagadnienia występują ostrzej niż kiedykolwiek, że zatem warunki zewnętrzne w sumie swej sprzyjają temu, by przestępczość t. zw. polityczna była większa niż kiedykolwiek. Oczywiście każdy młody człowiek przeżywa okres burzy, w którym się zastanawia nad tem, jak ten świat przeobrazić, ale niekażdy młody znajdzie się w tym szczególnie trudnym, skomplikowanym okresie życia ze szczególnie zmniejszoną odpornością, w jakiej obecnie znajduje się młodzież. I dlatego trzeba się zastanowić, czy z punktu widzenia polityki kryminalnej nie byłoby wskazane skierowanie młodzieży od przestępnego zastanawiania się nad przewrotem do nieprzestępnego zastanawiania się nad przewrotem. To, że reforma życia społecznego odbywa się, to nie ulega wątpliwości, to, że podejmujemy pracę, by doskonalić życie i robimy wszystko, co możemy i umiemy, to także jest pewne i powinniśmy w końcu dojść do tego, żeby młodzież zrozumiała nasze wysiłki i poszła z nami. A że ona to zrozumie i pójdzie z nami, to także dla mnie nie ulega wątpliwości. Otóż w tych warunkach ustosunkowani się do młodzieży, która zbłądzi pod wpływem szczególnie niesprzyjających okoliczności, nie może być gorsze, ale musi być lepsze, niż ustosunkowanie się do tych wszystkich, których szczególnie niesprzyjające okoliczności popchnęły na drogę przestępstwa. Ale nigdy nie wolno zapomnieć, że tu nie chodzi, jak powiedziałem na początku, o kaprys łaski, ani o abnegację, ale o planową i rozumną, w celu służenia Państwu podjętą akcję. Jeżeli zatem możemy coś podejmować, to tylko to, co w naszem głębokiem przekonaniu wyjdzie na korzyść Państwa, nie to, co mogłoby w jakikolwiekbądź sposób temu Państwu szkodzić.</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-5.19" who="#WacławMakowski">Dalej, jeżeli mamy działać pod wpływem rozumowań kryminalno-politycznych tak, jak to starałem się przed chwilą wypowiedzieć, to możemy mieć na względzie wszystkie typy przestępstw przypadkowych, ale nie możemy mieć na względzie tych, którzy w przestępstwie trwają, którzy przestępstwo uważają za rzecz dla siebie właściwą, za swój zawód, albo za swój cel życia. Dlatego słusznie Sejm odrzucił amnestję dla recydywistów, dla nałogowych lub zawodowych przestępców a także i dla tych, którzy przed wyrokami salwują się ucieczką. To nie są przypadkowi przestępcy, a amnestja wtedy tylko jest logiczna i słuszna, kiedy polityczno-kryminalnym motywem kierowana daje przebaczenie przestępcom przypadkowym.</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-5.20" who="#WacławMakowski">To są powody, które skłaniają do wniosku o uchwalenie amnestji, dlatego, że dobro Państwa, że dobro powszechne, dobro rozpoczętej pracy powinno odnieść z tego pożytek. Przypuszczam, że Senat taksamo jak i Sejm uchwalić może amnestję.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-5.21" who="#WacławMakowski">Przechodząc do poszczególnych artykułów, muszę zaznaczyć, że art. 1 ustawy amnestyjnej uchwalonej przez Sejm mówi o tem, że ustawa ta jest wydana dla upamiętnienia wprowadzenia w życie ustawy konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia. Tu muszę Panom powiedzieć, że na komisji senackiej sprawa tego artykułu była krotnie przez mówców podnoszona i krytykowana. Uważano bowiem, że związek, jaki zachodzi między tym aktem amnestyjnym i jego treścią a Konstytucją 23 kwietnia, jest całkowicie powierzchowny i luźny i że właściwie związek ten jest zbyt daleki, aby te dwie rzeczy mogły być ze sobą ściśle związane. Jednakże, oczywiście poza tą opinją, wniosku o skreślenie tego artykułu niema.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-5.22" who="#WacławMakowski">Art. 2 mówi o puszczeniu w niepamięć wszystkich wykroczeń. Wykroczenia są to przestępstwa, które są karane najłagodniejszemi karami. Jest ich bardzo wiele. W przeważnej większości będą to kary grzywny, czasami kary krótkotrwałego aresztu. W ciągu roku takich kar grzywny i kar krótkotrwałego aresztu było nakładanych więcej niż w miljonie wypadków. Miljon wypadków wykroczeń było na terenie Państwa. Mam wrażenie, że w tym momencie jest to jakgdyby zrezygnowanie Skarbu Państwa z pewnej sumy pieniężnej, która winna być ściągnięta w drodze grzywny, a ściągnięta nie będzie. Jest to coś, co — jak pozwoliłem sobie powiedzieć na komisji senackiej — jest darowaniem podatku od nieuczciwości. Za nieuczciwość, za niewykonanie pewnych rozporządzeń pobiera się karę grzywny, i tę karę się darowuje. Ponieważ obecnie mamy do czynienia z dekretami, które darowały inne zaległości podatkowe, zatem darowanie także tej zaległości nieściągniętych grzywien może być usprawiedliwione, tembardziej, że w dalszym ciągu ten artykuł mówi nie o czem innem, jak tylko o przestępstwach skarbowych. Przy przestępstwach skarbowych również mamy do czynienia z darowaniem pewnej sumy grzywny, z pewnemi ulgami, które zostały zrobione w podatku za nieuczciwość. I tak naprzykład punkt „b” mówi: „Przestępstwa, polegające na uszczupleniu dochodu skarbowego, jeżeli podstawa wymiaru kary nie przekracza kwoty 200 zł”. Co to znaczy? To znaczy, że szkoda przyczyniona Skarbowi przez sprawcę wynosi sumę do 200 zł, a kara, wymierzona według ustawy skarbowej, wielokrotna w stosunku do 200 zł, nie ma być od niego ściągnięta — darowuje się tę karę. Znowu jest tu rozrzutność ze strony Skarbu ale mam wrażenie, że taksamo jak wówczas, kiedy darowano zaległe podatki, takie podatki, których ściągnąć już nie było można, taksamo i w tym wypadku mamy do czynienia z darowaniem kar i grzywien, których ściągnąć już nie byłoby można.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-5.23" who="#WacławMakowski">Art. 3 mówi o zbrodniach i występkach, podlegających orzecznictwu sądów powszechnych. Darowuje się kary do 6 miesięcy włącznie, łagodzi się o połowę kary pozbawienia wolności powyżej 6 miesięcy, i o 1/3 karę powyżej 3 lat, lecz nie ponad 5 lat. Ten ustęp jest właściwie mniejszego znaczenia, z tego powodu, że już obowiązujące ustawodawstwo pozwala na to, aby w wypadkach kar dłuższych w razie dobrego sprawowania się w więzieniu łagodzić o jedną trzecią karę, t. zn. aby przed terminem zwalniać po odbyciu 2/3 kary. Zatem bez tego punktu można było zwalniać, z tą różnicą tylko, że stosowano to do zasługującego na złagodzenie kary, a obecnie stosuje się w czambuł do wszystkich.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-5.24" who="#WacławMakowski">W art. 4 mowa jest o przestępstwach, popełnionych z pobudek politycznych. Mówiłem już w jakich wypadkach i o jakie mianowicie przestępstwa tutaj chodzi.</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-5.25" who="#WacławMakowski">Art. 5 mówi o dezercji.</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-5.26" who="#WacławMakowski">Art. 6 zawiera wyłączenia w stosunku do tych osób, co do których amnestja nie może być stosowana. Ten artykuł wywołał największą dyskusję w komisji senackiej i do tego artykułu został zgłoszony wniosek mniejszości. Dlatego muszę się nad tym artykułem zatrzymać chwilę.</u> | |
| 74 | + <u xml:id="u-5.27" who="#WacławMakowski">Wniosek mniejszości dotyczy przedewszystkiem punktu 5 art. 6 w ustępie 1. Jest tam mowa o wyłączeniu z pod amnestji kar za zniesławienie. Był postawiony wniosek, aby zniesławienie również objąć amnestją.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-5.28" who="#WacławMakowski">Przeciwko temu wnioskowi opowiedziała się większość komisji; przeciw niemu muszę się opowiedzieć i ja także tutaj. Uważam, że byłoby to niesłuszne, gdyż zbyt często i zbyt nieostrożnie szarpie się u nas cześć ludzką i niema dostatecznych środków, ażeby temu zapobiec. Obecny kodeks karny stanął na stanowisku, że cześć ludzka jest jednem z pierwszych dóbr człowieka, że to dobro powinno być chronione w sposób jaknajbardziej intensywny, i, stanąwszy na tem stanowisku, podniósł karę i warunki karalności ułatwił, gdy chodzi o zniesławienie. Zniesławienie dotyczy zresztą, jak powiedziałem, dobra osobistego, wyłącznie osobistego. Ściganie o zniesławienie zależne jest od pokrzywdzonego. Osobiście stoję na stanowisku, że nie wolno nam rozporządzać czemś, co jest dobrem osobistem, prywatnem człowieka. Wolno darować kary, które wpływają w postaci grzywien do Skarbu, ale nie wolno darować tych kar, które są rekompensatą, rehabilitacją człowieka niesłuszni zniesławionego. Wogóle zagadnienie ochrony praw prywatnych nie zostało może w tej amnestji ujęte w sposób dość szeroki; tak naprzykład rzuca się w oczy brak wyłączenia z pod amnestji wykroczeń przeciw prawom autorskim.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-5.29" who="#WacławMakowski">Druga poprawka, która była dyskutowana, dotyczy ustępu 2 tego samego artykułu, który brzmi: „Nie stosuje się amnestji, przewidzianej w art. 3 i 4, do osób, które były ścigane listami gończemi z powodu uchylenia się od wykonania prawomocnego wyroku”. Jak już powiedziałem przed chwilą, racją bytu tej amnestji jest akt polityki kryminalnej i dążenie do tego, ażeby do tych, którzy się stali przypadkowymi przestępcami, zastosować taki środek kryminalno-polityczny, który jest skuteczniejszy, aniżeli przetrzymywanie w więzieniu. Otóż nie ulega wątpliwości, że do tej kategorji przypadkowych przestępców nie można zaliczać ludzi, którzy już po wyroku prawomocnym unikają wymiaru sprawiedliwości, uciekając zagranicę. Zatem ci, którzy są ścigani listami gończemi, nie są przestępcami przypadkowymi. Tutaj wchodzi w grę już inna wartość, inna waga przestępczości i nie ma tytułu do tego, ażeby stosować posunięcie kryminalno-polityczne przez darowanie kary tego rodzaju osobom.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-5.30" who="#WacławMakowski">Może być, że w związku z tem został zgłoszony wniosek alternatywny, poprawka ewentualna, omawiana i popierana na komisji senackiej. Ta poprawka ewentualna godzi się na mój punkt widzenia polityczno-kryminalny i, chcąc stworzyć kompromis między zasadniczem stanowiskiem kryminalno-politycznem, o którem mówiłem, a umożliwieniem objęcia amnestją ludzi, którzy się nie zgłosili do wykonania kary, proponuje taki dodatek: po ostatnim wyrazie zamiast kropki postawić przecinek i dodać wyrazy: „nie stosuje się amnestji, przewidzianej w art. 3 i 4, do osób, które ścigane były listami gończemi z powodu uchylenia się od wykonania prawomocnego wyroku”… a dalej: „jeżeli nie zgłoszą się do władzy sądowej do dnia 31 stycznia 1936 r.”. Jako motyw, popierający ten wniosek, powiedziano: „jeżeli ci ludzie zgłoszą się do wykonania wyroku, t. zn., że przez to wykonają akt poddania się mocy wyroku”. Niestety, komisja nie mogła stanąć na tem stanowisku, nie mogła tego zdania podzielić. Ze swojej strony muszę powiedzieć, że takie rozumowanie nie jest usprawiedliwione. Bo, proszę Panów, jeżeli ktoś przychodzi do prokuratora, do sądu, do władzy i zgłasza się, poddaje się wykonaniu wyroku, to oczywista, wtedy tylko to jest szczere i wtedy tylko ma jakiś sens, je żeli ten wyrek mu grozi, jeżeli przynajmniej wie że ten wyrok może mu grozić; ale jeżeli ktoś zgłasza się i wie zgóry, że wyrok mu nie grozi, że jest mu darowany pod tym warunkiem, żeby on z tej darowizny skorzystał, to to nie jest warunek. To jest zupełnie taksamo, jakgdyby komuś darowano 100 tysięcy zł. i postawiono tylko ten warunek: „Niechże Pan skorzysta z tej darowizny?” To nie jest upokorzenie i nie jest poddanie się wyrokowi, to jest tylko skorzystanie z amnestji. Otóż tego rodzaju formuła wydawała się także nie do przyjęcia, wydawała się naruszeniem zasady i niezgodnością z tym punktem wyjścia, na którym może się opierać amnestja.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-5.31" who="#WacławMakowski">Dalsze artykuły nie stanowią nic takiego, coby zmieniało strukturę ustawy o amnestji. Jest bowiem mowa o przestępstwach leśnych, o formalnych wypadkach w razie zbiegu przestępstw, dalej o t. zw. abolicji, czyli umarzaniu postępowania czy niewszczynaniu go wtedy, kiedy amnestja byłaby zastosowana do orzeczonej kary, oraz cały szereg przepisów porządkowych, które nie zawierają w sobie nic szczególnie istotnego, a pozostają tylko w związku z zasadniczemi założeniami amnestji. jako konieczne jej formalne uzupełnienie.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-5.32" who="#WacławMakowski">Na tem pozwolę sobie skończyć.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-5.33" who="#WacławMakowski">Powtarzam jeszcze raz: chciałbym się zastrzec jaknajmocniej przeciwko przypuszczeniu, jakoby w amnestji tej było co innego, oprócz kryminalno-politycznego posunięcia, mającego na celu rozsądną walkę ze wzrastającą w Polsce przestępczością. Tylko ten wzgląd, tylko wzgląd na rozumne traktowanie dobra Państwa, opierając się na wzięciu pod rozwagę szczególnie ciężkich warunków ekonomicznych, w jakich znalazło się społeczeństwo, szczególnie trudnych warunków społecznych, w jakich znalazł się cały naród, a zwłaszcza młodzież nasza, te względy łącznie z zamierzeniami, zdążającemi do ulepszenia, podniesienia, udoskonalenia naszego życia ekonomicznego, politycznego i gospodarczego, stwarzają sytuację, w której, z punktu widzenia interesu państwowego, może być rzeczą celową zastosowanie przebaczenia, zastosowanie amnestji do przypadkowych przestępców. I to właśnie jest treścią referowanego przeze mnie aktu.</u> | |
| 81 | 81 | </div> |
| 82 | 82 | <div xml:id="div-6"> |
| 83 | - <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Głos ma Minister Sprawiedliwości p. Michałowski.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-6.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma Minister Sprawiedliwości p. Michałowski.</u> | |
| 84 | 84 | </div> |
| 85 | 85 | <div xml:id="div-7"> |
| 86 | 86 | <u xml:id="u-7.0" who="#MinisterSprawiedliwościMichałowski">Wysoka Izbo! Po głębokich i wyczerpujących uwagach referenta p. Wicemarszałka Makowskiego nie miałbym już wiele do dodania, zwłaszcza że miałem sposobność przedstawić stanowisko Rządu podczas dyskusji, jaka toczyła się przed kilku dniami w Sejmie na temat projektowanej ustawy amnestyjnej.</u> |
| ... | ... | @@ -90,335 +90,335 @@ |
| 90 | 90 | <u xml:id="u-7.4" who="#MinisterSprawiedliwościMichałowski">I jeszcze jedno chciałbym dodać. Jednać można się z tym tylko, kto jest pojednany, lub przynajmniej gotów do pojednania. A czyż można dostrzec w postępowaniu tych ludzi jakiekolwiek dowody dobrej woli, jakąkolwiek chęć podporządkowania się temu stanowi prawnemu który jest w chwili obecnej podstawą funkcjonowania wszystkich organów Państwa, fundamentem bytu prawnego nas wszystkich, jako członków Senatu Rzeczypospolitej? Wypadki ostatnich dni raz jeszcze dowodzą, że ci, dla których kołacze się o przebaczenie, nie chcą pojednania z Państwem, a chcą tylko amnestji dla siebie. Fakty te mówią nam niedwuznacznie, że zbiegowie polityczni, w razie darowania im kary, nie wróciliby do kraju pogodzeni z nowym ustrojem Państwa, ale poto tylko, aby nanowo podjąć wichrzenia i wywracać to, co trudem i wysiłkiem 9 lat pracy nad systemem rządów i kształtem ustroju Rzeczypospolitej zostało zdobyte i co stanowi w tej chwili źródło obowiązującego porządku prawnego i siłę Państwa.</u> |
| 91 | 91 | </div> |
| 92 | 92 | <div xml:id="div-8"> |
| 93 | - <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Róg.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-8.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Róg.</u> | |
| 94 | 94 | </div> |
| 95 | 95 | <div xml:id="div-9"> |
| 96 | - <u xml:id="u-9.0" who="#SRóg">Wysoki Senacie! Nie zapatruję się tak pesymistycznie, tak bagatelizująco na znaczenie amnestji wogóle, jak pan referent Wicemarszałek Makowski. Prawda, że zjawiały się niegdyś amnestje jako kaprys monarchów, ale przeważnie jako akt sprawiedliwości, jako akt wspaniałomyślności, który wzmacniał państwo, sprowadzał zgodę i niejednokrotnie dodatnio oddziaływał na losy państw i narodów. Tak nam mówi historja.</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-9.0" who="#MichałRóg">Wysoki Senacie! Nie zapatruję się tak pesymistycznie, tak bagatelizująco na znaczenie amnestji wogóle, jak pan referent Wicemarszałek Makowski. Prawda, że zjawiały się niegdyś amnestje jako kaprys monarchów, ale przeważnie jako akt sprawiedliwości, jako akt wspaniałomyślności, który wzmacniał państwo, sprowadzał zgodę i niejednokrotnie dodatnio oddziaływał na losy państw i narodów. Tak nam mówi historja.</u> | |
| 97 | 97 | <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(S. Makowski: Kiedy?)</u> |
| 98 | - <u xml:id="u-9.2" who="#SRóg">Grecja, Rzym, później w średniowieczu, a również i w dawnej Polsce niezliczone są tego przykłady.</u> | |
| 99 | - <u xml:id="u-9.3" who="#SRóg">Amnestji politycznej oczekiwano u nas od dawna, nie jako środka wypróżniającego przeludnione więzienia, ale właśnie jako aktu łagodzącego tarcia i walki polityczne. Zapowiedź amnestji — muszę to stwierdzić — w całem społeczeństwie, a szczególnie w masach ludowych wywołała żywy oddźwięk. Czy ta amnestja, którą uchwalamy, spowoduje złagodzenie tarć politycznych? Z przyjemnością zaznaczam, że z oświadczenia p. Ministra Michałowskiego wynika, przynajmniej ja tak zrozumiałem, że Rząd szerzej rozumie tę amnestję, niż p. referent Makowski; rozumie ją bowiem jako środek uspokojenia politycznego, między innemi.</u> | |
| 100 | - <u xml:id="u-9.4" who="#SRóg">Czy ta amnestja może spowodować uspokojenie polityczne? Z liczb, przytoczonych na k misji sejmowej przez przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości, wynika, że amnestja obejmuje 98% więźniów, z czego około 30.000 ludzi znajdzie się na wolności. Z tego widać, że to jest wydarzenie w życiu państwowem bardzo poważne. Muszę też powiedzieć, że w jednym punkcie amnestja jest liberalniejsza od amnesty], uchwalonych przez poprzednie Izby Ustawodawcze, a mianowicie górną granicę kary, którą się darowuje przy przestępstwach politycznych, amnestja ta podnosi do 2 lat. Natomiast w innych punktach jest w porównaniu z poprzedniemi ustawami amnestyjnemu gorsza. W poprzednich ustawach amnestyjnych każda kara, o ile sięgała ponad rok, darowana była w połowie, obecnie zaś przy karze ponad 5 lat łagodzi tę karę tylko o 1/3 część, a przy karze ponad 10 lat wogóle niema złagodzenia.</u> | |
| 101 | - <u xml:id="u-9.5" who="#SRóg">Nowością też w obecnej ustawie amnestyjnej jest wyjęcie z pod jej działania przestępstw prasowych, polegających na zniesławieniu w druku: art. 255 k. k. Najzupełniej godzę się z panem referentem i zdaje mi się, że co do tego jesteśmy tutaj wszyscy zgodni, że zniesławienie jest to bardzo ciężkie przestępstwo i że dla każdego uczciwego człowieka niema droższej rzeczy nad dobre imię. Ale muszę powiedzieć na pochwałę prasy polskiej, że niema u nas pewnego typu pism, które są plagą np. Ameryki, a nawet Europy, np. Francji, t. zw. pism rewolwerowych, obdzierających ludzi z czci, o ile się nie opłacą. Próby stworzenia takich pism w Polsce zostały zduszone w zarodku…</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-9.2" who="#MichałRóg">Grecja, Rzym, później w średniowieczu, a również i w dawnej Polsce niezliczone są tego przykłady.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-9.3" who="#MichałRóg">Amnestji politycznej oczekiwano u nas od dawna, nie jako środka wypróżniającego przeludnione więzienia, ale właśnie jako aktu łagodzącego tarcia i walki polityczne. Zapowiedź amnestji — muszę to stwierdzić — w całem społeczeństwie, a szczególnie w masach ludowych wywołała żywy oddźwięk. Czy ta amnestja, którą uchwalamy, spowoduje złagodzenie tarć politycznych? Z przyjemnością zaznaczam, że z oświadczenia p. Ministra Michałowskiego wynika, przynajmniej ja tak zrozumiałem, że Rząd szerzej rozumie tę amnestję, niż p. referent Makowski; rozumie ją bowiem jako środek uspokojenia politycznego, między innemi.</u> | |
| 100 | + <u xml:id="u-9.4" who="#MichałRóg">Czy ta amnestja może spowodować uspokojenie polityczne? Z liczb, przytoczonych na k misji sejmowej przez przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości, wynika, że amnestja obejmuje 98% więźniów, z czego około 30.000 ludzi znajdzie się na wolności. Z tego widać, że to jest wydarzenie w życiu państwowem bardzo poważne. Muszę też powiedzieć, że w jednym punkcie amnestja jest liberalniejsza od amnesty], uchwalonych przez poprzednie Izby Ustawodawcze, a mianowicie górną granicę kary, którą się darowuje przy przestępstwach politycznych, amnestja ta podnosi do 2 lat. Natomiast w innych punktach jest w porównaniu z poprzedniemi ustawami amnestyjnemu gorsza. W poprzednich ustawach amnestyjnych każda kara, o ile sięgała ponad rok, darowana była w połowie, obecnie zaś przy karze ponad 5 lat łagodzi tę karę tylko o 1/3 część, a przy karze ponad 10 lat wogóle niema złagodzenia.</u> | |
| 101 | + <u xml:id="u-9.5" who="#MichałRóg">Nowością też w obecnej ustawie amnestyjnej jest wyjęcie z pod jej działania przestępstw prasowych, polegających na zniesławieniu w druku: art. 255 k. k. Najzupełniej godzę się z panem referentem i zdaje mi się, że co do tego jesteśmy tutaj wszyscy zgodni, że zniesławienie jest to bardzo ciężkie przestępstwo i że dla każdego uczciwego człowieka niema droższej rzeczy nad dobre imię. Ale muszę powiedzieć na pochwałę prasy polskiej, że niema u nas pewnego typu pism, które są plagą np. Ameryki, a nawet Europy, np. Francji, t. zw. pism rewolwerowych, obdzierających ludzi z czci, o ile się nie opłacą. Próby stworzenia takich pism w Polsce zostały zduszone w zarodku…</u> | |
| 102 | 102 | <u xml:id="u-9.6" who="#komentarz">(S. Sieroszewski: A „Polonia” Korfantego?)</u> |
| 103 | 103 | <u xml:id="u-9.7" who="#komentarz">(S. Michałowicz: Pan jest optymistą.)</u> |
| 104 | - <u xml:id="u-9.8" who="#SRóg">... przez samych dziennikarzy. Oczywiście, gdy mówię o dziennikarzach, to mam na myśli tylko tych, którzy są zrzeszeni w organizacjach dziennikarskich, a nie różnego rodzaju podejrzanych ludzi, podających się za dziennikarzy, czego niestety dzisiaj prawnie nawet karać nie można. Głownem tłem, na którem zdarzają się u nas zniesławienia w druku, jest tło polityczne. Proszę Panów, jestem jaknajbardziej daleki od tego, żeby te zniesławienia w walce politycznej usprawiedliwiać, ale trzeba stwierdzić, że w ostatnich czasach bardzo wiele wypadków było, że przestępstwa polityczne w druku podciągane są pod ten artykuł k. k. Amnestja ma na celu puszczenie w niepamięć przestępstw politycznych, powinna więc obejmować te przestępstwa, popełnione w druku, które mają wyraźne cechy polityczne.</u> | |
| 105 | - <u xml:id="u-9.9" who="#SRóg">Art. 255 k. k. zawiera trzy rodzaje przestępstw, a mianowicie zniesławienie osób, instytucyj lub zrzeszeń. Z tego powodu niejednokrotnie krytykowanie gospodarki w instytucjach czy zrzeszeniach, nawet słuszne, podciągane jest przez kierowników czy pracowników tych instytucyj pod ten właśnie artykuł o zniesławieniu. Może ktoś powiedzieć: niech to rozstrzygają i rozważają sądy. Słusznie, ale dlaczego amnestja, dla przykładu powiem, ma obejmować takich osobników, jak osławiony Kowalski z Płocka, a nie obejmuje tych, którzy ukarani zostali za zniesławienie tego Kowalskiego przedtem, zanim w sądzie ujawniły się jego wyczyny?</u> | |
| 106 | - <u xml:id="u-9.10" who="#SRóg">Dlatego, proszę Panów, jestem zdania, że to należy naprawić i tak, jak w poprzednich amnestjach, ten ustęp z ustawy usunąć.</u> | |
| 107 | - <u xml:id="u-9.11" who="#SRóg">Proszę Panów, największym brakiem tej ustawy jest wyłączenie z pod jej działania emigrantów politycznych, ściśle mówiąc kilku b. więźniów brzeskich. Nie łączy mnie dziś z nimi żadna więź organizacyjna. Byłem i jestem zdania, że popełnili wielki błąd polityczny, wyjeżdżając z kraju.</u> | |
| 108 | - <u xml:id="u-9.12" who="#SRóg">Może miałbym i inne zarzuty w stosunku do niektórych z nich, ale kiedy są nieobecni, kiedy są bezbronni, kiedy nie mogą odpowiadać, ani się tłumaczyć, bo wszystko, co napiszą i podpiszą w druku, jest konfiskowane, ja ich atakować nie będę.</u> | |
| 109 | - <u xml:id="u-9.13" who="#SRóg">Proszę Panów, dzisiaj wobec paragrafów prawa są to przestępcy, którzy nie poddali się skazującym wyrokom. Ale my tu orzekamy nie podług paragrafów prawa. Wobec kodeksu karnego złamali oni prawo, ale my tu dziś uchwalamy amnestję, przebaczenie i łaskę dla tych, którzy złamali prawo. Może ktoś powie, że jest to przebaczenie dla tych, którzy dobrowolnie poddali się wyrokom. To nie jest słuszne. Mnóstwo przestępców, których dziś ułaskawiamy, nie poddało się wyrokom, nie zgłosiło się dobrowolnie, ale siłą i przemocą zostało wtrąconych do więzienia i tam zatrzymanych. A więc nie jest to słuszne, że tylko tych przestępców ułaskawiamy, którzy poddali się wyrokom. Może ktoś jednak powiedzieć: „Ale ci przestępcy, wtrąceni do więzienia, odcierpieli już część kary”. W takim razie trzeba mówić jasno, że idzie praktycznie o to, żeby i więźniowie brzescy wtrąceni zostali, weszli z powrotem do więzienia i cierpieli karę. Mnie się zdaje, proszę Panów, że oni dość wycierpieli w Brześciu. Czy koniecznie muszą być jeszcze raz w więzieniu?</u> | |
| 110 | - <u xml:id="u-9.14" who="#SRóg">Czy to w masach ludowych wzmocni powagę prawa, gdy masy się dowiedzą, że oni znowu w więzieniu się znajdują? Czy w masach ludowych zyska majestat prawa, gdy się chłopi dowiedzą, że amnestja objęła zbrodniarzy różnego rodzaju, bandytów, morderców, oszustów, złodziejów, tylko nie objęła tych ludzi, nie objęła tego chłopa, który przecież mimo wszystko, co mu się zarzuca, jest wyjątkowym chłopem i w najkrytyczniejszych chwilach dla Polski dał dowody patrjotyzmu i troski o dobro Państwa? Dlatego, proszę Panów, jestem zdania, że prawnicy, że Rząd, że nawet p. Minister Sprawiedliwości, jeżeli przestrzegają ściśle tych paragrafów prawa, to my, którzy nie jesteśmy obowiązani do tego, bo nie podług paragrafów prawa wydajemy orzeczenie, powinniśmy zdobyć się na akt wspaniałomyślności w stosunku do tych ludzi.</u> | |
| 111 | - <u xml:id="u-9.15" who="#SRóg">Ja nie wiem, nie chciałbym twierdzić tak, jak p. Minister Sprawiedliwości, że oni wrócą po to tylko, aby wszczynać tu rozruchy, fermenty, niepokoje i podważać obecny ustrój. Zdaje mi się, że nie. Wierzę, że tak nie będzie. Mogą walczyć z obecnym ustrojem legalnie, a to jest dozwolone.</u> | |
| 112 | - <u xml:id="u-9.16" who="#SRóg">Niech mi wolno będzie jeszcze i to powiedzieć. Sądzę, że nikt, kto szlachetny, — a za takich mam tu wszystkich — nie weźmie mi za złe tego, co powiem. Patrzyłem na tych ludzi, współpracowałem z nimi w okresie t. zw. Centrolewu. Twierdzę, i najgłębsze moje przekonanie jest takie, że nie są winni tego, za co zostali skazani. Wyrok w ich sprawie jest wielką pomyłką. Historja zna takie pomyłki, które odbijały się nieraz ujemnie na losach państw i narodów.</u> | |
| 113 | - <u xml:id="u-9.17" who="#SRóg">I jeszcze jedno, proszę Panów. Ktoś powiedział, nie pamiętam, czy w Sejmie czy w prasie czytałem, że objęcie tych ludzi amnestją byłoby ubliżeniem pamięci Marszałka Piłsudskiego. Sądzę, że w tej Wysokiej Izbie niema nikogo, ktoby tak pomyślał, i sądzę, że wykazywanie bezzasadności takich obaw tutaj byłoby zupełnie niepotrzebne.</u> | |
| 114 | - <u xml:id="u-9.18" who="#SRóg">Zgłaszając poprawkę, kierowałem się pragnieniem, aby amnestja ta naprawdę wprowadziła uspokojenie, o które nam wszystkim idzie, aby była naprawdę środkiem do uspokojenia i złagodzenia ostrości walk politycznych w Polsce. Nietylko ze względu na to, że zajęci jesteśmy pracą nad uzdrowieniem gospodarki państwowej, walką z kryzysem, ale także ze względu na bardzo niebezpieczną sytuację międzynarodową.</u> | |
| 115 | - <u xml:id="u-9.19" who="#SRóg">I wreszcie niech mi wolno będzie zakończyć powtórzeniem słów wielkiego historyka: „Surowość może być czasem usprawiedliwiona u rządzących; dla prawodawców obowiązkiem i chlubą jest nie surowość, ale wspaniałomyślność”.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-9.8" who="#MichałRóg">... przez samych dziennikarzy. Oczywiście, gdy mówię o dziennikarzach, to mam na myśli tylko tych, którzy są zrzeszeni w organizacjach dziennikarskich, a nie różnego rodzaju podejrzanych ludzi, podających się za dziennikarzy, czego niestety dzisiaj prawnie nawet karać nie można. Głownem tłem, na którem zdarzają się u nas zniesławienia w druku, jest tło polityczne. Proszę Panów, jestem jaknajbardziej daleki od tego, żeby te zniesławienia w walce politycznej usprawiedliwiać, ale trzeba stwierdzić, że w ostatnich czasach bardzo wiele wypadków było, że przestępstwa polityczne w druku podciągane są pod ten artykuł k. k. Amnestja ma na celu puszczenie w niepamięć przestępstw politycznych, powinna więc obejmować te przestępstwa, popełnione w druku, które mają wyraźne cechy polityczne.</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-9.9" who="#MichałRóg">Art. 255 k. k. zawiera trzy rodzaje przestępstw, a mianowicie zniesławienie osób, instytucyj lub zrzeszeń. Z tego powodu niejednokrotnie krytykowanie gospodarki w instytucjach czy zrzeszeniach, nawet słuszne, podciągane jest przez kierowników czy pracowników tych instytucyj pod ten właśnie artykuł o zniesławieniu. Może ktoś powiedzieć: niech to rozstrzygają i rozważają sądy. Słusznie, ale dlaczego amnestja, dla przykładu powiem, ma obejmować takich osobników, jak osławiony Kowalski z Płocka, a nie obejmuje tych, którzy ukarani zostali za zniesławienie tego Kowalskiego przedtem, zanim w sądzie ujawniły się jego wyczyny?</u> | |
| 106 | + <u xml:id="u-9.10" who="#MichałRóg">Dlatego, proszę Panów, jestem zdania, że to należy naprawić i tak, jak w poprzednich amnestjach, ten ustęp z ustawy usunąć.</u> | |
| 107 | + <u xml:id="u-9.11" who="#MichałRóg">Proszę Panów, największym brakiem tej ustawy jest wyłączenie z pod jej działania emigrantów politycznych, ściśle mówiąc kilku b. więźniów brzeskich. Nie łączy mnie dziś z nimi żadna więź organizacyjna. Byłem i jestem zdania, że popełnili wielki błąd polityczny, wyjeżdżając z kraju.</u> | |
| 108 | + <u xml:id="u-9.12" who="#MichałRóg">Może miałbym i inne zarzuty w stosunku do niektórych z nich, ale kiedy są nieobecni, kiedy są bezbronni, kiedy nie mogą odpowiadać, ani się tłumaczyć, bo wszystko, co napiszą i podpiszą w druku, jest konfiskowane, ja ich atakować nie będę.</u> | |
| 109 | + <u xml:id="u-9.13" who="#MichałRóg">Proszę Panów, dzisiaj wobec paragrafów prawa są to przestępcy, którzy nie poddali się skazującym wyrokom. Ale my tu orzekamy nie podług paragrafów prawa. Wobec kodeksu karnego złamali oni prawo, ale my tu dziś uchwalamy amnestję, przebaczenie i łaskę dla tych, którzy złamali prawo. Może ktoś powie, że jest to przebaczenie dla tych, którzy dobrowolnie poddali się wyrokom. To nie jest słuszne. Mnóstwo przestępców, których dziś ułaskawiamy, nie poddało się wyrokom, nie zgłosiło się dobrowolnie, ale siłą i przemocą zostało wtrąconych do więzienia i tam zatrzymanych. A więc nie jest to słuszne, że tylko tych przestępców ułaskawiamy, którzy poddali się wyrokom. Może ktoś jednak powiedzieć: „Ale ci przestępcy, wtrąceni do więzienia, odcierpieli już część kary”. W takim razie trzeba mówić jasno, że idzie praktycznie o to, żeby i więźniowie brzescy wtrąceni zostali, weszli z powrotem do więzienia i cierpieli karę. Mnie się zdaje, proszę Panów, że oni dość wycierpieli w Brześciu. Czy koniecznie muszą być jeszcze raz w więzieniu?</u> | |
| 110 | + <u xml:id="u-9.14" who="#MichałRóg">Czy to w masach ludowych wzmocni powagę prawa, gdy masy się dowiedzą, że oni znowu w więzieniu się znajdują? Czy w masach ludowych zyska majestat prawa, gdy się chłopi dowiedzą, że amnestja objęła zbrodniarzy różnego rodzaju, bandytów, morderców, oszustów, złodziejów, tylko nie objęła tych ludzi, nie objęła tego chłopa, który przecież mimo wszystko, co mu się zarzuca, jest wyjątkowym chłopem i w najkrytyczniejszych chwilach dla Polski dał dowody patrjotyzmu i troski o dobro Państwa? Dlatego, proszę Panów, jestem zdania, że prawnicy, że Rząd, że nawet p. Minister Sprawiedliwości, jeżeli przestrzegają ściśle tych paragrafów prawa, to my, którzy nie jesteśmy obowiązani do tego, bo nie podług paragrafów prawa wydajemy orzeczenie, powinniśmy zdobyć się na akt wspaniałomyślności w stosunku do tych ludzi.</u> | |
| 111 | + <u xml:id="u-9.15" who="#MichałRóg">Ja nie wiem, nie chciałbym twierdzić tak, jak p. Minister Sprawiedliwości, że oni wrócą po to tylko, aby wszczynać tu rozruchy, fermenty, niepokoje i podważać obecny ustrój. Zdaje mi się, że nie. Wierzę, że tak nie będzie. Mogą walczyć z obecnym ustrojem legalnie, a to jest dozwolone.</u> | |
| 112 | + <u xml:id="u-9.16" who="#MichałRóg">Niech mi wolno będzie jeszcze i to powiedzieć. Sądzę, że nikt, kto szlachetny, — a za takich mam tu wszystkich — nie weźmie mi za złe tego, co powiem. Patrzyłem na tych ludzi, współpracowałem z nimi w okresie t. zw. Centrolewu. Twierdzę, i najgłębsze moje przekonanie jest takie, że nie są winni tego, za co zostali skazani. Wyrok w ich sprawie jest wielką pomyłką. Historja zna takie pomyłki, które odbijały się nieraz ujemnie na losach państw i narodów.</u> | |
| 113 | + <u xml:id="u-9.17" who="#MichałRóg">I jeszcze jedno, proszę Panów. Ktoś powiedział, nie pamiętam, czy w Sejmie czy w prasie czytałem, że objęcie tych ludzi amnestją byłoby ubliżeniem pamięci Marszałka Piłsudskiego. Sądzę, że w tej Wysokiej Izbie niema nikogo, ktoby tak pomyślał, i sądzę, że wykazywanie bezzasadności takich obaw tutaj byłoby zupełnie niepotrzebne.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-9.18" who="#MichałRóg">Zgłaszając poprawkę, kierowałem się pragnieniem, aby amnestja ta naprawdę wprowadziła uspokojenie, o które nam wszystkim idzie, aby była naprawdę środkiem do uspokojenia i złagodzenia ostrości walk politycznych w Polsce. Nietylko ze względu na to, że zajęci jesteśmy pracą nad uzdrowieniem gospodarki państwowej, walką z kryzysem, ale także ze względu na bardzo niebezpieczną sytuację międzynarodową.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-9.19" who="#MichałRóg">I wreszcie niech mi wolno będzie zakończyć powtórzeniem słów wielkiego historyka: „Surowość może być czasem usprawiedliwiona u rządzących; dla prawodawców obowiązkiem i chlubą jest nie surowość, ale wspaniałomyślność”.</u> | |
| 116 | 116 | <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Głos: I roztropność.)</u> |
| 117 | 117 | </div> |
| 118 | 118 | <div xml:id="div-10"> |
| 119 | - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Horbaczewski.</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-10.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Horbaczewski.</u> | |
| 120 | 120 | </div> |
| 121 | 121 | <div xml:id="div-11"> |
| 122 | - <u xml:id="u-11.0" who="#SHorbaczewski">Wysoki Senacie! Zapisałem się do głosu dla uzasadnienia zgłoszonych przeze mnie w komisji poprawek, które zawarte są w druku sejmowym nr 38 i wyszczególnione pod liczbami 7, 10, 11, 13 i 14 spisu wniosków mniejszości.</u> | |
| 123 | - <u xml:id="u-11.1" who="#SHorbaczewski">Jest w Państwie Polskiem zwyczaj, że wszystkie zdarzenia polityczne większego znaczenia upamiętniają się amnestją. Projekt ustawy amnestyjnej, który stanowi przedmiot rozważań Wysokiego Senatu, łączy akt amnestji z faktem wprowadzenia w życie Konstytucji z dnia 23 kwietnia tego roku.</u> | |
| 124 | - <u xml:id="u-11.2" who="#SHorbaczewski">Fakt ten ma niezawodnie wielkie znaczenie, a jeżeli zakres amnestji odpowiadać ma politycznej doniosłości zdarzenia, to amnestja obecna powinna posiadać przynajmniej taki zakres, jaki posiadała amnestja, ustalona ustawą z dnia 15 sierpnia 1928 r. Projekt ustawy zakreślił jednak amnestji o wiele węższe ramy w porównaniu z amnestją z roku 1928. Różnicę pomiędzy temi dwiema ustawami amnestyjnemi podnoszono tak w czasie dyskusji na terenie Sejmu, jak w senackiej Komisji Prawniczej. I rozważania te doprowadziły członków parlamentu do zgłoszenia poprawek, które miały na celu rozszerzenie ram amnestyjnych. Projekt ustawy amnestyjnej, uchwalony przez Sejm, zawiera postanowienia, które ujmują zasadę amnestji niewłaściwie, przyznając dobrodziejstwo amnestji osobom, zasądzonym na kary poniżej lat 10 — równocześnie zamienia karę śmierci na karę dożywotniego więzienia, ale nie zawiera żadnego postanowienia w ustawie amnestyjnej, co się ma stać z przestępcami zasądzonymi na kary powyżej lat dziesięciu; o tem ustawa amnestyjna milczy. Mojem zdaniem zachodzi tu niejednolite traktowanie problemów, leżących w tej samej płaszczyźnie, co w ustawie nie powinno mieć miejsca.</u> | |
| 125 | - <u xml:id="u-11.3" who="#SHorbaczewski">Pan referent w dyskusji na komisji senackiej wysunął tezę, że szczegółowe przepisy w odniesieniu do tej kategorji przestępców, o których wspomniałem, są zbyteczne, a to z tego powodu, że sprawę tę załatwia obowiązujący kodeks karny. Z tem zapatrywaniem nie mogę się zgodzić. Pomijam zasadniczą różnicę pomiędzy kodeksem karnym a ustawą amnestyjną, ale muszę zaznaczyć, że kodeks karny traktuje sprawę ułaskawienia w ten sposób, że uzależnia je od przestrzegania pewnych warunków, przewiduje różne zastrzeżenia i ma tylko znaczenie fakultatywne, że kompetentny czynnik może w danych warunkach załatwić sprawę dodatnio, ale nie musi. Natomiast poprawka przeze mnie zgłoszona zmierza do tego, ażeby normie amnestyjnej nadać formę imperatywną bez zastrzeżeń.</u> | |
| 126 | - <u xml:id="u-11.4" who="#SHorbaczewski">Przechodząc teraz do omówienia czynów karygodnych, popełnianych z pobudek ideowych, — ten termin był dyskutowany na komisji, — pragnę wyjaśnić znaczenie nomenklatury, użytej przezemnie w proponowanej poprawce. Ustawa amnestyjna, stanowiąca obecnie przedmiot rozważań Wysokiego Senatu, przyjmuje dla określenia wszystkich t. zw. ideowych przestępstw terminy: „przestępstwa popełnione z motywów politycznych”. Jesteśmy świadkami rozmaitych ruchów masowych, odbywających się na calem terytorjum Państwa, tak w mieście, jak i na wsi, które są kierowane i prowadzone pod pewnemi hasłami gospodarczemi o ogólniejszem znaczeniu. Mam na myśli strajki, czy to fabryczne, czy rolne, organizowane w interesie szerszego ogółu, a nietylko w interesie bezpośrednich uczestników. Prócz tego obserwowaliśmy w ostatnich czasach ruch, skupiający większe grupy ludzi, ażeby usypać pamiątkową mogiłę, czy kopiec z zamiarem wyrażenia uczucia wdzięczności i czci dla tych, którzy położyli swe życie w obronie ojczystej ziemi. Tu znowu jest motyw narodowościowo - polityczny. Ale czy te motywy w praktycznem zastosowaniu tej ustawy zostaną należycie uwzględnione? Czy interpretacja ustawy w praktycznem jej zastosowaniu będzie odpowiadała intencjom ustawodawczym? Czy dowolność interpretacyjna w jednym i drugim wypadku nie doprowadzi do tego, że osoba, która ma stosować ustawę, oświadczy: nie, to niema znamion politycznych, ja nie mogę przepisów ustawy, które zastrzegają amnestję dla przestępców politycznych, w danym wypadku stosować. Wydaje mi się, że skoro ustawa amnestyjna z roku 1928 przyjęła nomenklaturę: „pobudki polityczne, narodowościowe, religijne, społeczne i społeczno-gospodarcze”, to dała tym sposobem także i możność uwzględnienia wszystkich tych momentów, które bezwątpienia mają charakter polityczny o tyle, że opierają się na ideowem ujęciu sprawy. I poprawka, którą miałem zaszczyt zgłosić, zdąża właśnie do tego, aby tym, którzy mają stosować tę ustawę, dać wskazówki, że nietylko sam stricte polityczny moment, ale także i inne momenty, które wypełniają pojęcie tych ogólnych ideowych interesów, były tam uwzględnione.</u> | |
| 127 | - <u xml:id="u-11.5" who="#SHorbaczewski">Pan referent w dyskusji nad zasadami i postanowieniami ustawy amnestyjnej wyraził pogląd, że więzienie spełnia rolę wychowawczą. Zdania tego nie podzielam. Ja nie wierzę w tę misję zakładów więziennych i wykluczam, ażeby w ponurej atmosferze społecznego odwetu, jakiego narzędziem jest więzienie, mógł się wychować, wykształcić jasny, pozytywny charakter, pełen sił twórczych. Ten szary dom w naszych warunkach zostanie przez długie lata jeszcze symbolem dramatu społecznego, gdzie się łamie ludzką indywidualność. A poza murami szarego domu znajduje się znaczna część naszej młodzieży ideowej. Z fanatycznym zapałem, świadczącym o ideowem nastawieniu, wstąpili ci młodzi ludzie na drogę, na której weszli w konflikt z obowiązującem prawem. Więzienie jest konsekwencją. Ale pytam się Panów, czy złamanie tego życia młodego jest celowe, jest uzasadnione względami polityki kryminalnej? Ukraińskie społeczeństwo głęboko odczuwa los ideowych jednostek, które, może być, powinny były ze względu na swój intelekt zająć czołowe stanowiska w narodzie. Bolesny jest ten stan dla ukraińskiego społeczeństwa, ale według mego głębokiego przekonania także racja Państwa nie może tego stanu zapisać jako dodatniej pozycji w swoim rachunku.</u> | |
| 128 | - <u xml:id="u-11.6" who="#SHorbaczewski">Ten stan musi być jaknajszybciej zlikwidowany. Chcę wierzyć, że likwidacja ta nastąpi napewno i że Panowie, jako przedstawiciele społeczeństwa polskiego, przychylnem ustosunkowaniem się do tego problemu położycie węgielny kamień pod wielką, szeroką amnestję, pod porozumienie i pojednanie o historycznem znaczeniu.</u> | |
| 122 | + <u xml:id="u-11.0" who="#AntinHorbaczewski">Wysoki Senacie! Zapisałem się do głosu dla uzasadnienia zgłoszonych przeze mnie w komisji poprawek, które zawarte są w druku sejmowym nr 38 i wyszczególnione pod liczbami 7, 10, 11, 13 i 14 spisu wniosków mniejszości.</u> | |
| 123 | + <u xml:id="u-11.1" who="#AntinHorbaczewski">Jest w Państwie Polskiem zwyczaj, że wszystkie zdarzenia polityczne większego znaczenia upamiętniają się amnestją. Projekt ustawy amnestyjnej, który stanowi przedmiot rozważań Wysokiego Senatu, łączy akt amnestji z faktem wprowadzenia w życie Konstytucji z dnia 23 kwietnia tego roku.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-11.2" who="#AntinHorbaczewski">Fakt ten ma niezawodnie wielkie znaczenie, a jeżeli zakres amnestji odpowiadać ma politycznej doniosłości zdarzenia, to amnestja obecna powinna posiadać przynajmniej taki zakres, jaki posiadała amnestja, ustalona ustawą z dnia 15 sierpnia 1928 r. Projekt ustawy zakreślił jednak amnestji o wiele węższe ramy w porównaniu z amnestją z roku 1928. Różnicę pomiędzy temi dwiema ustawami amnestyjnemi podnoszono tak w czasie dyskusji na terenie Sejmu, jak w senackiej Komisji Prawniczej. I rozważania te doprowadziły członków parlamentu do zgłoszenia poprawek, które miały na celu rozszerzenie ram amnestyjnych. Projekt ustawy amnestyjnej, uchwalony przez Sejm, zawiera postanowienia, które ujmują zasadę amnestji niewłaściwie, przyznając dobrodziejstwo amnestji osobom, zasądzonym na kary poniżej lat 10 — równocześnie zamienia karę śmierci na karę dożywotniego więzienia, ale nie zawiera żadnego postanowienia w ustawie amnestyjnej, co się ma stać z przestępcami zasądzonymi na kary powyżej lat dziesięciu; o tem ustawa amnestyjna milczy. Mojem zdaniem zachodzi tu niejednolite traktowanie problemów, leżących w tej samej płaszczyźnie, co w ustawie nie powinno mieć miejsca.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-11.3" who="#AntinHorbaczewski">Pan referent w dyskusji na komisji senackiej wysunął tezę, że szczegółowe przepisy w odniesieniu do tej kategorji przestępców, o których wspomniałem, są zbyteczne, a to z tego powodu, że sprawę tę załatwia obowiązujący kodeks karny. Z tem zapatrywaniem nie mogę się zgodzić. Pomijam zasadniczą różnicę pomiędzy kodeksem karnym a ustawą amnestyjną, ale muszę zaznaczyć, że kodeks karny traktuje sprawę ułaskawienia w ten sposób, że uzależnia je od przestrzegania pewnych warunków, przewiduje różne zastrzeżenia i ma tylko znaczenie fakultatywne, że kompetentny czynnik może w danych warunkach załatwić sprawę dodatnio, ale nie musi. Natomiast poprawka przeze mnie zgłoszona zmierza do tego, ażeby normie amnestyjnej nadać formę imperatywną bez zastrzeżeń.</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-11.4" who="#AntinHorbaczewski">Przechodząc teraz do omówienia czynów karygodnych, popełnianych z pobudek ideowych, — ten termin był dyskutowany na komisji, — pragnę wyjaśnić znaczenie nomenklatury, użytej przezemnie w proponowanej poprawce. Ustawa amnestyjna, stanowiąca obecnie przedmiot rozważań Wysokiego Senatu, przyjmuje dla określenia wszystkich t. zw. ideowych przestępstw terminy: „przestępstwa popełnione z motywów politycznych”. Jesteśmy świadkami rozmaitych ruchów masowych, odbywających się na calem terytorjum Państwa, tak w mieście, jak i na wsi, które są kierowane i prowadzone pod pewnemi hasłami gospodarczemi o ogólniejszem znaczeniu. Mam na myśli strajki, czy to fabryczne, czy rolne, organizowane w interesie szerszego ogółu, a nietylko w interesie bezpośrednich uczestników. Prócz tego obserwowaliśmy w ostatnich czasach ruch, skupiający większe grupy ludzi, ażeby usypać pamiątkową mogiłę, czy kopiec z zamiarem wyrażenia uczucia wdzięczności i czci dla tych, którzy położyli swe życie w obronie ojczystej ziemi. Tu znowu jest motyw narodowościowo - polityczny. Ale czy te motywy w praktycznem zastosowaniu tej ustawy zostaną należycie uwzględnione? Czy interpretacja ustawy w praktycznem jej zastosowaniu będzie odpowiadała intencjom ustawodawczym? Czy dowolność interpretacyjna w jednym i drugim wypadku nie doprowadzi do tego, że osoba, która ma stosować ustawę, oświadczy: nie, to niema znamion politycznych, ja nie mogę przepisów ustawy, które zastrzegają amnestję dla przestępców politycznych, w danym wypadku stosować. Wydaje mi się, że skoro ustawa amnestyjna z roku 1928 przyjęła nomenklaturę: „pobudki polityczne, narodowościowe, religijne, społeczne i społeczno-gospodarcze”, to dała tym sposobem także i możność uwzględnienia wszystkich tych momentów, które bezwątpienia mają charakter polityczny o tyle, że opierają się na ideowem ujęciu sprawy. I poprawka, którą miałem zaszczyt zgłosić, zdąża właśnie do tego, aby tym, którzy mają stosować tę ustawę, dać wskazówki, że nietylko sam stricte polityczny moment, ale także i inne momenty, które wypełniają pojęcie tych ogólnych ideowych interesów, były tam uwzględnione.</u> | |
| 127 | + <u xml:id="u-11.5" who="#AntinHorbaczewski">Pan referent w dyskusji nad zasadami i postanowieniami ustawy amnestyjnej wyraził pogląd, że więzienie spełnia rolę wychowawczą. Zdania tego nie podzielam. Ja nie wierzę w tę misję zakładów więziennych i wykluczam, ażeby w ponurej atmosferze społecznego odwetu, jakiego narzędziem jest więzienie, mógł się wychować, wykształcić jasny, pozytywny charakter, pełen sił twórczych. Ten szary dom w naszych warunkach zostanie przez długie lata jeszcze symbolem dramatu społecznego, gdzie się łamie ludzką indywidualność. A poza murami szarego domu znajduje się znaczna część naszej młodzieży ideowej. Z fanatycznym zapałem, świadczącym o ideowem nastawieniu, wstąpili ci młodzi ludzie na drogę, na której weszli w konflikt z obowiązującem prawem. Więzienie jest konsekwencją. Ale pytam się Panów, czy złamanie tego życia młodego jest celowe, jest uzasadnione względami polityki kryminalnej? Ukraińskie społeczeństwo głęboko odczuwa los ideowych jednostek, które, może być, powinny były ze względu na swój intelekt zająć czołowe stanowiska w narodzie. Bolesny jest ten stan dla ukraińskiego społeczeństwa, ale według mego głębokiego przekonania także racja Państwa nie może tego stanu zapisać jako dodatniej pozycji w swoim rachunku.</u> | |
| 128 | + <u xml:id="u-11.6" who="#AntinHorbaczewski">Ten stan musi być jaknajszybciej zlikwidowany. Chcę wierzyć, że likwidacja ta nastąpi napewno i że Panowie, jako przedstawiciele społeczeństwa polskiego, przychylnem ustosunkowaniem się do tego problemu położycie węgielny kamień pod wielką, szeroką amnestję, pod porozumienie i pojednanie o historycznem znaczeniu.</u> | |
| 129 | 129 | </div> |
| 130 | 130 | <div xml:id="div-12"> |
| 131 | - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Schorr.</u> | |
| 131 | + <u xml:id="u-12.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Schorr.</u> | |
| 132 | 132 | </div> |
| 133 | 133 | <div xml:id="div-13"> |
| 134 | - <u xml:id="u-13.0" who="#SSchorr">Wysoka Izbo! Nie mogę się godzić ze stanowiskiem szanownego pana referenta, że amnestja jest aktem li tylko polityki kryminalnej. Gdyby nim była, obchodziłaby tylko świat przestępców, a nie odzywałaby się oddźwiękiem tak żywym, tak sympatycznym w świadomości i opinji ogółu społeczeństwa. A jednak sam Rząd, jako inicjator jej ustawy, łączy ją w sposób uroczysty w art. 1 z najdonioślejszem naszem przeżyciem politycznem w ostatnim roku, mianowicie z wprowadzeniem nowej Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku. Ten moment wynosi akt amnestji z płaszczyzny li tylko polityczno-administracyjno-karnej do wyżyny polityki ogólnej, rozumnej, bo sięgającej wzrokiem w przyszłość. Amnestja jest jedynym aktem państwowym, w którym widnieje wyraz przebaczenia, najpiękniejszym chyba w słowniku ludzkim. Witamy ten akt z radością, niesie on bowiem dar łaski znękanej biedą ludności, która częstokroć z przypadku tylko, a nie z winy umyślnej weszła w konflikt z porządkiem prawnym. Rząd dał wyraz swojemu dążeniu do wniesienia pojednania i pokoju w stosunkach wewnętrzno-politycznych, słusznem jest przeto, by tę erę rozpocząć od rzucenia zasłony na przeszłość. Rząd zapowiedział realizację programu odrodzenia gospodarczego, celowem jest więc puszczenie w niepamięć tych win, które zrodziły się na gruncie nędzy i kryzysu ekonomicznego. Z tego punktu widzenia witamy projekt ustawy o amnestji jako akt głębokiego rozumu politycznego i zarazem jako wyraz wzbogacenia idei naszego prawa pierwiastkiem czysto ludzkich wymogów etycznych. Ale, jeżeli ta amnestja ma być naprawdę wyrazem uzgodnienia idei sprawiedliwości w myśl starorzymskiej zasady „fiat iustitia pereat mundus” z myślą przebaczenia i pojednania, to nie może ona i nie powinna zamykać się i sama siebie ograniczać z powodów formalnych, wchodząc mimowoli w sprzeczność z najgłębszą intencją, jaka niewątpliwie kierowała wolą czynników rządowych przy przedłożeniu tego projektu.</u> | |
| 135 | - <u xml:id="u-13.1" who="#SSchorr">Chcę tu mówić o występkach, popełnionych z pobudek politycznych, szlachetnych ponad wszelką wątpliwość motywów ideowych. Wszak w tych wypadkach darowanie kary i puszczenie jej w niepamięć byłoby tylko połowicznem stosowaniem zasady amnestji jako aktu łaski i przebaczenia, jeżeli samo piętno skazania i jego skutków w życiu obywatelskiem na tej jednostce nadal wyciśnięte zostanie i nie pozwoli jej przez powrót do pełni praw obywatelskich i przez czynny współudział w życiu społecznem i twórczą pracę dla dobra społeczności wykazać że w niej dokonał się katharsis moralny i nowe ustosunkowanie się do życia społecznego i po rządku prawnego. Wobec tego pozwolę sobie, po porozumieniu się z szanownym sprawozdawcą, w myśl regulaminu Senatu, art. 62 ust. 1 p. b) — zgłosić poprawkę w tej materji do projektu ustawy:</u> | |
| 136 | - <u xml:id="u-13.2" who="#SSchorr">„Po art. 5 wstawić nowy artykuł następującej treści:</u> | |
| 137 | - <u xml:id="u-13.3" who="#SSchorr">„W sprawach o przestępstwa, wymienione w ant. 4 i 5, kara dodatkowa utraty praw obywatelskich ustaje najpóźniej w chwili odcierpienia kary i w tej samej chwili następuje zatarcie skazania”.</u> | |
| 138 | - <u xml:id="u-13.4" who="#SSchorr">Toż samo odnosi się do rozszerzenia amnestji także na tych przestępców politycznych, którzy uchyliwszy się od odpokutowania kary, przebywają od lat poza granicami Państwa. Prawda, że nie poddając się wyrokowi sądowemu, obrazili majestat prawa ojczystego, ale przy tego rodzaju ideowych przestępstwach fakt emigracji politycznej tak ściśle się wiąże z samem przestępstwem natury politycznej, że tutaj niejako wyrobiła się communis opinio na terenie prawa międzynarodowego co do łagodniejszego osądzania tego uchylania się od wykonania wyroku, aniżeli przy przestępstwach pospolitych. Tego dowodzi historja ruchów politycznych w XIX i XX wieku, dowodzą liczne amnestje różnych państw i wreszcie amnestja z r. 1923, które nie czyniły różnicy między skazańcami politycznymi, pozostającymi w kraju i poddającymi się wyrokowi a tymi, którzy uchodząc za granicę, od wyroku się uchylali. Miarodajnem było kryterjum pobudki ideowej i celu czysto politycznego. Dlatego popierać będę te poprawki i za niemi głosować. Zmierzają one do rozszerzenia ram amnestji także na przestępców politycznych, przebywających poza granicami Rzeczypospolitej, o ile do prekluzyjnego terminu zgłoszą się do odbycia kary. Sunt denique fines! Kończy się idea tam, gdzie zaczyna się gwałt i przemoc. Człowiek idei walczy ideowością i dla celu, który chce osiągnąć, posługuje się godnymi tej idei środkami, moralną walczy bronią, argumentem słowa i jego sugestywnej, przekonywającej mocy. A choć w zapale swoim przekracza dozwolone prawem granice i dopuszcza się przewinienia karnego, to nikt nie odsądzi go od czci i wiary, choćby na nim zawisł wyrok prawnie go skazujący. Ale przestępstwo polityczne przestaje niem być, jeżeli za narzędzie idei ma służyć kij i pałka, lub co gorsza, bomba i granat. Człowiek, który do takich się ucieka środków propagowania swoich idei, staje się zwykłym przestępcą, pospolitym zbrodniarzem. Na tę kategorję rzekomych ideowców nie można i nie wolno roztoczyć aktu łaski i przebaczenia, raczej należy ją z dobrodziejstw amnestyjnych jasno i wyraźnie wyłączyć.</u> | |
| 139 | - <u xml:id="u-13.5" who="#SSchorr">Pozwalam sobie przytoczyć analogję z dziedziny prawa i stosunków międzynarodowych. Jak Wysokiej Izbie wiadomo, po zabójstwie króla jugosłowiańskiego i ministra Barthou, premjer Laval złożył Lidze Narodów wniosek, przyjęty przez Radę Ligi, ażeby w drodze konwencji międzynarodowej wyłączyć z dobrodziejstw azylu tych przestępców politycznych, którzy działają zapomocą środków teroru.</u> | |
| 140 | - <u xml:id="u-13.6" who="#SSchorr">Dlatego również w formalnem uzgodnieniu z szanownym sprawozdawcą zgłaszam poprawkę do art. 6:</u> | |
| 141 | - <u xml:id="u-13.7" who="#SSchorr">„Wstawić nowy ustęp następującej treści: „Amnestji, przewidzianej w art. 5 i 4, nie stosuje się do przestępstw, skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu ludzkiemu (art. 225, 235–237, 239–242 kodeksu karnego), oraz do przestępstw, polegających na sprowadzeniu niebezpieczeństwa powszechnego (rozdział XXXIII kodeksu karnego)”.</u> | |
| 142 | - <u xml:id="u-13.8" who="#SSchorr">W związku z tem i z tych samych mniej więcej motywów zgłaszam poprawkę do art. 6: „W ustępie 1) — po punkcie 17) wstawić pkt. 18) następującej treści: 18) przestępstw z art. 173 kodeksu karnego”. Artykuł ten brzmi: „Kto publicznie lży lub wyszydza uznane prawnie wyznanie lub związek religijny, jego dogmaty, wierzenia lub obrzędy, albo znieważa przedmiot jego czci religijnej, lub miejsce przeznaczone do wykonywania jego obrzędów religijnych, podlega karze więzienia do lat 3”.</u> | |
| 143 | - <u xml:id="u-13.9" who="#SSchorr">Nie potrzebuję chyba uzasadniać, że tego rodzaju występki nie zasługują na łagodniejsze traktowanie i objęcie ich aktem amnestyjnym, bo one są zaprzeczeniem ideowości, rzekłbym jej zwyrodnieniem i pohańbieniem, w dziedzinie ponadto, która winna być świętą i nietykalną każdemu obywatelowi, w dziedzinie życia i kultu religijnego. A ta poprawka nie nasunęła mi się z jakichś refleksyj abstrakcyjnych, potencjalnych rozważań, lecz niestety na tle rzeczywistości ostatnich tygodni, kiedy to w 14 wypadkach osobniki z pośród mętów społecznych niszczyły nagrobki na cmentarzach żydowskich, w jednym nawet rozkopały grób, świeżo usypany. Najjaskrawszym zaś objawem tego rozwydrzenia jest wtargnięcie do domu Bożego, rozdarcie w strzępy rodałów świętych i ich splugawienie, co miało miejsce niedawno w jednem z miasteczek na prowincji. Takie ekscesy chyba nie mogą być objęte aktem łaski i przebaczenia i raczej należałoby znaleźć w interesie moralnego dobra powszechnego formy zaostrzenia kar w takich i podobnych im wypadkach, które godzą w najświętsze wszystkim wyznaniom uczucia ludzkie.</u> | |
| 144 | - <u xml:id="u-13.10" who="#SSchorr">W myśl tego, co powiedziałem, oświadczam się za przyjęciem całej ustawy amnestyjnej, z poprawkami, które miałem zaszczyt przedstawić i uzasadnić, a które składam na ręce Pana Marszałka z prośbą o poddanie ich pod głosowanie.</u> | |
| 134 | + <u xml:id="u-13.0" who="#MojżeszSchorr">Wysoka Izbo! Nie mogę się godzić ze stanowiskiem szanownego pana referenta, że amnestja jest aktem li tylko polityki kryminalnej. Gdyby nim była, obchodziłaby tylko świat przestępców, a nie odzywałaby się oddźwiękiem tak żywym, tak sympatycznym w świadomości i opinji ogółu społeczeństwa. A jednak sam Rząd, jako inicjator jej ustawy, łączy ją w sposób uroczysty w art. 1 z najdonioślejszem naszem przeżyciem politycznem w ostatnim roku, mianowicie z wprowadzeniem nowej Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku. Ten moment wynosi akt amnestji z płaszczyzny li tylko polityczno-administracyjno-karnej do wyżyny polityki ogólnej, rozumnej, bo sięgającej wzrokiem w przyszłość. Amnestja jest jedynym aktem państwowym, w którym widnieje wyraz przebaczenia, najpiękniejszym chyba w słowniku ludzkim. Witamy ten akt z radością, niesie on bowiem dar łaski znękanej biedą ludności, która częstokroć z przypadku tylko, a nie z winy umyślnej weszła w konflikt z porządkiem prawnym. Rząd dał wyraz swojemu dążeniu do wniesienia pojednania i pokoju w stosunkach wewnętrzno-politycznych, słusznem jest przeto, by tę erę rozpocząć od rzucenia zasłony na przeszłość. Rząd zapowiedział realizację programu odrodzenia gospodarczego, celowem jest więc puszczenie w niepamięć tych win, które zrodziły się na gruncie nędzy i kryzysu ekonomicznego. Z tego punktu widzenia witamy projekt ustawy o amnestji jako akt głębokiego rozumu politycznego i zarazem jako wyraz wzbogacenia idei naszego prawa pierwiastkiem czysto ludzkich wymogów etycznych. Ale, jeżeli ta amnestja ma być naprawdę wyrazem uzgodnienia idei sprawiedliwości w myśl starorzymskiej zasady „fiat iustitia pereat mundus” z myślą przebaczenia i pojednania, to nie może ona i nie powinna zamykać się i sama siebie ograniczać z powodów formalnych, wchodząc mimowoli w sprzeczność z najgłębszą intencją, jaka niewątpliwie kierowała wolą czynników rządowych przy przedłożeniu tego projektu.</u> | |
| 135 | + <u xml:id="u-13.1" who="#MojżeszSchorr">Chcę tu mówić o występkach, popełnionych z pobudek politycznych, szlachetnych ponad wszelką wątpliwość motywów ideowych. Wszak w tych wypadkach darowanie kary i puszczenie jej w niepamięć byłoby tylko połowicznem stosowaniem zasady amnestji jako aktu łaski i przebaczenia, jeżeli samo piętno skazania i jego skutków w życiu obywatelskiem na tej jednostce nadal wyciśnięte zostanie i nie pozwoli jej przez powrót do pełni praw obywatelskich i przez czynny współudział w życiu społecznem i twórczą pracę dla dobra społeczności wykazać że w niej dokonał się katharsis moralny i nowe ustosunkowanie się do życia społecznego i po rządku prawnego. Wobec tego pozwolę sobie, po porozumieniu się z szanownym sprawozdawcą, w myśl regulaminu Senatu, art. 62 ust. 1 p. b) — zgłosić poprawkę w tej materji do projektu ustawy:</u> | |
| 136 | + <u xml:id="u-13.2" who="#MojżeszSchorr">„Po art. 5 wstawić nowy artykuł następującej treści:</u> | |
| 137 | + <u xml:id="u-13.3" who="#MojżeszSchorr">„W sprawach o przestępstwa, wymienione w ant. 4 i 5, kara dodatkowa utraty praw obywatelskich ustaje najpóźniej w chwili odcierpienia kary i w tej samej chwili następuje zatarcie skazania”.</u> | |
| 138 | + <u xml:id="u-13.4" who="#MojżeszSchorr">Toż samo odnosi się do rozszerzenia amnestji także na tych przestępców politycznych, którzy uchyliwszy się od odpokutowania kary, przebywają od lat poza granicami Państwa. Prawda, że nie poddając się wyrokowi sądowemu, obrazili majestat prawa ojczystego, ale przy tego rodzaju ideowych przestępstwach fakt emigracji politycznej tak ściśle się wiąże z samem przestępstwem natury politycznej, że tutaj niejako wyrobiła się communis opinio na terenie prawa międzynarodowego co do łagodniejszego osądzania tego uchylania się od wykonania wyroku, aniżeli przy przestępstwach pospolitych. Tego dowodzi historja ruchów politycznych w XIX i XX wieku, dowodzą liczne amnestje różnych państw i wreszcie amnestja z r. 1923, które nie czyniły różnicy między skazańcami politycznymi, pozostającymi w kraju i poddającymi się wyrokowi a tymi, którzy uchodząc za granicę, od wyroku się uchylali. Miarodajnem było kryterjum pobudki ideowej i celu czysto politycznego. Dlatego popierać będę te poprawki i za niemi głosować. Zmierzają one do rozszerzenia ram amnestji także na przestępców politycznych, przebywających poza granicami Rzeczypospolitej, o ile do prekluzyjnego terminu zgłoszą się do odbycia kary. Sunt denique fines! Kończy się idea tam, gdzie zaczyna się gwałt i przemoc. Człowiek idei walczy ideowością i dla celu, który chce osiągnąć, posługuje się godnymi tej idei środkami, moralną walczy bronią, argumentem słowa i jego sugestywnej, przekonywającej mocy. A choć w zapale swoim przekracza dozwolone prawem granice i dopuszcza się przewinienia karnego, to nikt nie odsądzi go od czci i wiary, choćby na nim zawisł wyrok prawnie go skazujący. Ale przestępstwo polityczne przestaje niem być, jeżeli za narzędzie idei ma służyć kij i pałka, lub co gorsza, bomba i granat. Człowiek, który do takich się ucieka środków propagowania swoich idei, staje się zwykłym przestępcą, pospolitym zbrodniarzem. Na tę kategorję rzekomych ideowców nie można i nie wolno roztoczyć aktu łaski i przebaczenia, raczej należy ją z dobrodziejstw amnestyjnych jasno i wyraźnie wyłączyć.</u> | |
| 139 | + <u xml:id="u-13.5" who="#MojżeszSchorr">Pozwalam sobie przytoczyć analogję z dziedziny prawa i stosunków międzynarodowych. Jak Wysokiej Izbie wiadomo, po zabójstwie króla jugosłowiańskiego i ministra Barthou, premjer Laval złożył Lidze Narodów wniosek, przyjęty przez Radę Ligi, ażeby w drodze konwencji międzynarodowej wyłączyć z dobrodziejstw azylu tych przestępców politycznych, którzy działają zapomocą środków teroru.</u> | |
| 140 | + <u xml:id="u-13.6" who="#MojżeszSchorr">Dlatego również w formalnem uzgodnieniu z szanownym sprawozdawcą zgłaszam poprawkę do art. 6:</u> | |
| 141 | + <u xml:id="u-13.7" who="#MojżeszSchorr">„Wstawić nowy ustęp następującej treści: „Amnestji, przewidzianej w art. 5 i 4, nie stosuje się do przestępstw, skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu ludzkiemu (art. 225, 235–237, 239–242 kodeksu karnego), oraz do przestępstw, polegających na sprowadzeniu niebezpieczeństwa powszechnego (rozdział XXXIII kodeksu karnego)”.</u> | |
| 142 | + <u xml:id="u-13.8" who="#MojżeszSchorr">W związku z tem i z tych samych mniej więcej motywów zgłaszam poprawkę do art. 6: „W ustępie 1) — po punkcie 17) wstawić pkt. 18) następującej treści: 18) przestępstw z art. 173 kodeksu karnego”. Artykuł ten brzmi: „Kto publicznie lży lub wyszydza uznane prawnie wyznanie lub związek religijny, jego dogmaty, wierzenia lub obrzędy, albo znieważa przedmiot jego czci religijnej, lub miejsce przeznaczone do wykonywania jego obrzędów religijnych, podlega karze więzienia do lat 3”.</u> | |
| 143 | + <u xml:id="u-13.9" who="#MojżeszSchorr">Nie potrzebuję chyba uzasadniać, że tego rodzaju występki nie zasługują na łagodniejsze traktowanie i objęcie ich aktem amnestyjnym, bo one są zaprzeczeniem ideowości, rzekłbym jej zwyrodnieniem i pohańbieniem, w dziedzinie ponadto, która winna być świętą i nietykalną każdemu obywatelowi, w dziedzinie życia i kultu religijnego. A ta poprawka nie nasunęła mi się z jakichś refleksyj abstrakcyjnych, potencjalnych rozważań, lecz niestety na tle rzeczywistości ostatnich tygodni, kiedy to w 14 wypadkach osobniki z pośród mętów społecznych niszczyły nagrobki na cmentarzach żydowskich, w jednym nawet rozkopały grób, świeżo usypany. Najjaskrawszym zaś objawem tego rozwydrzenia jest wtargnięcie do domu Bożego, rozdarcie w strzępy rodałów świętych i ich splugawienie, co miało miejsce niedawno w jednem z miasteczek na prowincji. Takie ekscesy chyba nie mogą być objęte aktem łaski i przebaczenia i raczej należałoby znaleźć w interesie moralnego dobra powszechnego formy zaostrzenia kar w takich i podobnych im wypadkach, które godzą w najświętsze wszystkim wyznaniom uczucia ludzkie.</u> | |
| 144 | + <u xml:id="u-13.10" who="#MojżeszSchorr">W myśl tego, co powiedziałem, oświadczam się za przyjęciem całej ustawy amnestyjnej, z poprawkami, które miałem zaszczyt przedstawić i uzasadnić, a które składam na ręce Pana Marszałka z prośbą o poddanie ich pod głosowanie.</u> | |
| 145 | 145 | </div> |
| 146 | 146 | <div xml:id="div-14"> |
| 147 | - <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Głos ma s. ks. Łobodycz.</u> | |
| 147 | + <u xml:id="u-14.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. ks. Łobodycz.</u> | |
| 148 | 148 | </div> |
| 149 | 149 | <div xml:id="div-15"> |
| 150 | - <u xml:id="u-15.0" who="#SksŁobodycz">Przebaczenie, rozgrzeszenie, i usprawiedliwienie w przestępcy człowieka — na język prawniczy amnestją zwane — dyktowane miłością bliźniego, czy też względami na dobro ogółu, stanowią zawsze jedną z najszczytniejszych idei chrześcijańskich. Idea ta, wcielona w projekcie amnestyjnym, jest właśnie dzisiaj przedmiotem rozważań Wysokiej Izby. Szczęśliwym trafem, czy zbiegiem okoliczności na tem Szczytnem podłożu ideowem opierając się, jako kapłan katolicki, syn ukraińskiego narodu i obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, poraz pierwszy mam zaszczyt zabrać głos przed Wysoką Izbą. Dlatego z prawdziwem uznaniem i nie bez dumy oraz z wiarą w absolutną żywotność idei chrześcijańskich — jako jedynych i wzniosłych regulatorów życia społecznego na szlaku historycznego postępu ludzkości, oceniam należycie przedłożony projekt amnestji jako akt sprawiedliwości społecznej. Zasada więc, przebaczeniem czy amnestją zwana, dla mnie, dla tego mego trojakiego charakteru i punktu widzenia zarazem, jest ponad wszelką wątpliwość wzniosła i godna najwyższego uznania i w tem też zgadzają się wszystkie trzy wzmiankowane punkty widzenia, dowodząc wymowną harmonją, że sama idea jest zewszechmiar prawidłowa.</u> | |
| 151 | - <u xml:id="u-15.1" who="#SksŁobodycz">Co się zaś tyczy zastosowalności, zasięgu, rozmiarów i granic działania tego aktu, mającego się wnet stać prawem, mam, Wysoka Izbo, pewne i to nawet ważkie zastrzeżenia i wątpliwości.</u> | |
| 152 | - <u xml:id="u-15.2" who="#SksŁobodycz">Ważkie to zastrzeżenia, skoro kleszczami bólu ściskają serce, poważne wątpliwości, skoro niepokoją i wżerają się w umysł, nie dając zadawalającej odpowiedzi. Ponieważ czuję jednak i na sobie współbrzemię odpowiedzialności — przed Sądem Bożym i pokoleń — uważam za mój szczytny obowiązek podzielić się zastrzeżeniami i wątpliwościami mej duszy, mego serca i umysłu w tej mierze z Wysoką Izbą.</u> | |
| 153 | - <u xml:id="u-15.3" who="#SksŁobodycz">Uważam za szczytny obowiązek odwołać się do Wysokiej Izby z prośby o troskliwe rozważenie wszelkich pro i contra, [niewyraźne] wzniosłość i szczytność podstawowej idei aktu amnestyjnego nie została spaczona, a tem mniej unicestwiona w stosunku do pewnej grupy najbardziej politowania godnej. Uważam za obowiązek zwrócić łaskawą uwagę Wysokiej Izbie na postanowienia tego projektu, które dadzą się może usprawiedliwić aż nazbyt ludzką reakcją, może wprost odruchową, zatem niedoskonałą, bo pełną słabostek i cieniów, bolesnych wspomnień bliższych i dalszych, oraz blizn, a może i ran jeszcze zbyt żywych, by dopuszczały objektywną i właściwą ocenę oraz właściwe do nich ustosunkowanie z objektywnej, historycznej perspektywy.</u> | |
| 154 | - <u xml:id="u-15.4" who="#SksŁobodycz">Rzeczowa i fachowa ocena tego aktu nie leży ani w moich siłach ani w zamiarach, uczynią to może Panowie bardziej ku temu ode mnie powołani.</u> | |
| 155 | - <u xml:id="u-15.5" who="#SksŁobodycz">Mam na myśli tylko dwa punkty, niejako dwa odcinki tego aktu, jeden — o znaczeniu względnem i przemijającem, a drugi o znaczeniu doniosłem, a nawet śmiem twierdzić — historycznem.</u> | |
| 156 | - <u xml:id="u-15.6" who="#SksŁobodycz">Zanim przejdę do właściwego t. j. drugiego punktu rozważań, pokrótce tylko wspomnę o pierwszym odcinku korektury, a mam na uwadze w tej mierze art. 3 projektu, obejmującego granice amnestjonowania przestępstw politycznych.</u> | |
| 157 | - <u xml:id="u-15.7" who="#SksŁobodycz">Granice te w projekcie zakreślono zbyt ciasne. Dla uzasadnienia mego punktu widzenia wystarczy — zdaje mi się — wskazać na trzy niesporne wprost prawdy.</u> | |
| 158 | - <u xml:id="u-15.8" who="#SksŁobodycz">Pierwsza — że upadek etyki i moralności chrześcijańskiej, a wślad zatem i obywatelskiej, jest niezaprzeczalnem następstwem wojny, powojennych stosunków i prądów w życiu i ustrojach społecznych.</u> | |
| 159 | - <u xml:id="u-15.9" who="#SksŁobodycz">Druga — że przestępczość wzrosła dzięki i naskutek gospodarczego kryzysu i ogólnej nędzy.</u> | |
| 160 | - <u xml:id="u-15.10" who="#SksŁobodycz">Trzecia — że sądy państwowe, wobec zastraszającego wzrostu przestępczości, zastosowały w celach polityki kryminalnej znaczne podwyższenie kar jako środka odstraszającego.</u> | |
| 161 | - <u xml:id="u-15.11" who="#SksŁobodycz">Powyższe fakty usprawiedliwiają rozszerzenie granic amnestji w art. 3 przewidzianych, gdyż zbytnia wysokość kar, gospodarcze w przeważnej mierze podłoże przestępstw i stępienie poczucia odpowiedzialności nadomiar — częstokroć na długie lata do więzień wepchnęły jednostki mniej silne i mniej odporne, a jednak tyle jeszcze warte, że w innych warunkach nie byłyby nigdy popadły w kolizję z kodeksem karnym.</u> | |
| 162 | - <u xml:id="u-15.12" who="#SksŁobodycz">Dlatego też w uwzględnieniu tej nierzadko przesadnej wysokości kar i to na tle załamań kryzysowych samych warsztatów pracy i ich zubożałych włodarzy, postulat rozszerzenia granic art. 3 projektu, jest uzasadniony, zwłaszcza obecnie, jeżeli Rząd z takim naciskiem w celach politycznych, a w szczególności gospodarczych, stawia na szarego obywatela.</u> | |
| 163 | - <u xml:id="u-15.13" who="#SksŁobodycz">O ile jednak posunięcie granic dolnych przy darowaniu kar w art. 3 projektu bardziej wgórę wydaje mi się postulatem zewszechmiar słusznym i celowym, o tyle korektura art. 4 projektu wydaje mi się nieodzownym postulatem wprost mądrości politycznej i konieczności obecnej chwili w niemniejszej mierze, niż postulatem etyki chrześcijańskiej i tu dopiero przechodzę na drugi i właściwy odcinek aktu amnestyjnego, na który szczególną pragnę zwrócić uwagę.</u> | |
| 164 | - <u xml:id="u-15.14" who="#SksŁobodycz">Na uboczu pozostawiam nawet miarę przebaczenia, czyli czasowe granice darowanych kar więźniom politycznym, chociaż momenty wyżej wzmiankowane, w odniesieniu do pospolitych przestępstw, tem bardziej tutaj winny znaleźć pełne zastosowanie.</u> | |
| 165 | - <u xml:id="u-15.15" who="#SksŁobodycz">Co do art. 4 projektu, chodzi o coś znacznie ważniejszego i donioślejszego, bo o zachowanie samej zasady, samej idei przebaczenia wogóle, bez względu na taką, czy inną wysokość darowanej kary.</u> | |
| 166 | - <u xml:id="u-15.16" who="#SksŁobodycz">Wedle art. 4 projektu bowiem, przestępcy polityczni, skazani na więcej niż 10 lat, są wyjęci z pod dobrodziejstwa amnestji.</u> | |
| 167 | - <u xml:id="u-15.17" who="#SksŁobodycz">Jeżeli całe zwaśnione narody, bądź odłamy tego samego społeczeństwa, podłoże ideowe przestępstw politycznych zawsze należycie uznają i wysoką cenią miarą, bez względu na to, czy dla danych przestępców mają miłość czy nienawiść, najwyższy szacunek i podziw, czy potępienie, w związku z przynależnością danej jednostki do jednej ze stron, jeżeli, o ile wiem, teorja i praktyka w prawie karnem polityczne przestępstwa traktuje tą samą szczególną i odmienną wagą, jeżeli nawet projekt amnestyjny takie rozgraniczenie przestępstw pospolitych od politycznych najwyraźniej przeprowadza, to ideowe podłoże winno było idei przebaczenia otworzyć wszystkie podwoje wszystkich cel więziennych, za których kratami tacy przestępcy ponure godziny, dnie, tygodnie i miesiące na długie, długie lata splatać muszą. Jako kapłan katolicki nie mogę zrozumieć ani usprawiedliwić w mej duszy powodów tak ważkich, by zamykały świetlaną drogę szczytnemu pochodowi przebaczenia akurat przed progami cel więziennych kategorji więźniów najbardziej politowania godnych, najwyższą karą i potępięniem i tak już dotkniętych.</u> | |
| 168 | - <u xml:id="u-15.18" who="#SksŁobodycz">Dla takiej nierówności naprawdę nie znajduję tak ważkich powodów, by ją usprawiedliwić mogły.</u> | |
| 169 | - <u xml:id="u-15.19" who="#SksŁobodycz">Nierówność ta tem bardziej rani me poczucie sprawiedliwości, że chodzi wprawdzie w 99% o jednostki popadłe w rozbrat z prawem, ale z powodu ich kroczenia do celów bezosobistych, może błędnych, może i błędnemi drogami z punktu widzenia danej racji stanu, ale niemniej nie z chęci niskich, a pobudek wyższych, szlachetnych.</u> | |
| 170 | - <u xml:id="u-15.20" who="#SksŁobodycz">Jeżeli się zważy, że polityczni więźniowie, zasądzeni na kary ponad 10-letnie, byli zazwyczaj w czasie popełnienia czynów osobnikami młodymi, porywczymi, nierozważnymi, zapalnymi i gorejącymi ogniem młodości i jej ideałów, to skrócenie męczarni w celi więziennej dla takich jednostek o 1/3 osądzonej kary nietylko nie zagraża podważaniem prawnego stanu rzeczy, ale — wprost przeciwnie — słuszność dopiero z prawem skojarzy i szlachetne te nierzadko dusze, zdolne niegdyś z narażeniem życia do niewspółmiernych ofiar, po takich doświadczeniach, po tak długich i ponurych latach więziennych rozmyślań zapewne na drogę prawa i uczciwej pracy dla społeczeństwa nawróci.</u> | |
| 171 | - <u xml:id="u-15.21" who="#SksŁobodycz">Amnestyjny akt to najlepsza okazja do przełamania niewiary i zwątpienia zrezygnowanych wykolejeńców w stosunku do prawa, do zadokumentowania, że nie zemsta, a miłość i dobroć oraz ufność w człowieka kierują poczynaniami Wysokiej Izby i są u podstaw prawa, a takie przeświadczenie na umysły i dusze naprawdę szlachetne zdolne będzie wywrzeć wpływ stanowczy i zbawienny.</u> | |
| 172 | - <u xml:id="u-15.22" who="#SksŁobodycz">Dlatego, jako katolicki kapłan, proszę Wysoką Izbę o skreślenie w ust. 3 art. 4 projektu ostatnich słów: „lecz nie ponad 10 lat”, by 1/3 część kary darowana została wszystkim politycznym więźniom, zasądzonym na karę ponad 5 lat. Tę sama prośbę ponawiam, jako członek reprezentacji Ukraińskiego Narodu w Senacie. Za czas nieustającej, bo od lat trwającej, chociaż nieoficjalnej i bez armat prowadzonej wojny wewnętrznej między dwu narodami, na terenie naszym, poprzez sądy, całe zastępy młodzieży, jako najbardziej eksponujące się elementy po stronie ukraińskiej w tej nierównej walce, znalazły się w więzieniach. Ustosunkowanie społeczeństwa ukraińskiego politycznie zorganizowanego do tych poczynań jest dawno znane i nie potrzebuję go z tego miejsca ponownie podkreślać, a jednak głęboki tragizm sytuacji nietylko tych jednostek, lecz i całej ukraińskiej młodzieży, nie pozwala przejść nad nim do porządku, gdyż stan ten zbyt bolesny, dla obu stron niepożądany i szkodliwy, był produktem wzajemnej dotychczas negacji, wbrew oczywistemu stanowi rzeczy.</u> | |
| 173 | - <u xml:id="u-15.23" who="#SksŁobodycz">Jeżeliby Dostojni Panowie raczyli sobie uświadomić tylko, ile w tej chwili matek, sióstr, narzeczonych tych nieszczęsnych młodych ludzi odlicza nieskończoną ilość wlokących się wolno dni i nocy, stojących jeszcze przed skazanymi zanim cele ich się otworzą i zanim najbliższych swoich zobaczą, to wniosek mój o zastosowanie amnestji i do nich wydaje się rzeczą już aż nazbyt ludzką.</u> | |
| 174 | - <u xml:id="u-15.24" who="#SksŁobodycz">Jeżeli się ponadto na tę rzecz zwróci uwagę pod kątem widzenia ostatnich poczynań Rządu. kompromisu wyborczego, zdyscyplinowanej postawy ukraińskich mas po stronie ich kierownictwa, torującego nowe ustosunkowanie ukraińskiego społeczeństwa do obecnego stanu rzeczy, to wzgląd ten, wzgląd na pacyfikację wobec Rzplitej umysłów, nastrojów i nastawienia ukraińskich mas, obecnie oczekujących niecierpliwie dalszych kroków po pierwszym zrobionym, to ten jeden i jedyny chociażby już wzgląd stanowi sam za siebie aż nadto przekonywujący argument za moim wnioskiem.</u> | |
| 175 | - <u xml:id="u-15.25" who="#SksŁobodycz">Jeżeli pozatem próba kierownictwa ukraińskiego narodu w kompromisie wyborczym ma stanowić istotnie punkt zwrotny we wzajemnem ustosunkowaniu obu narodów, jeżeli ukraińskie masy przy wyborach pozytywną do nich postawą podpisały swemu kierownictwu niejako weksel in blanco, zaświadczając w ten sposób wielki moralny kredyt kierownictwa wobec tychże mas, i jeżeli ten moralny kredyt ma być usprawiedliwiony, a nie zawiedziony, i dać istotnie pożądane owoce w przyszłości dla dobra obu narodów, to, Wysoka Izbo, nie wolno przy tej okazji zapominać o tej historycznej wprost, przełomowej chwili dla wyczekujących ukraińskich mas, nie wolno sprawiać im kolejnego zawodu, osłabiać zaufania, i moralnego kredytu, udzielonego ich kierownictwu, lecz przeciwnie, to pierwsza historyczna wprost okazja dla rzucenia na szalę tej samej nawzajem monety, dla rzucenia na szalę moralnego kapitału ze strony silniejszego słabszemu w formie generalnego zastosowania amnestji do wszystkich ukraińskich politycznych więźniów bez wyjątku.</u> | |
| 176 | - <u xml:id="u-15.26" who="#SksŁobodycz">Wkońcu jako obywatel Rzeczypospolitej tę samą ponawiam prośbę w imię ideałów ogólno-ludzkich i dobrze pojętych celów nowoczesnego praworządnego Państwa. Jak bowiem daleko ludzka pamięć sięga, głowili się zawsze najlepsi nad formami współżycia w poszukiwaniu idealnego doskonałego ustroju, bo wysiłki w tej mierze dawały zawsze tylko względne rezultaty.</u> | |
| 177 | - <u xml:id="u-15.27" who="#SksŁobodycz">Pomni więc względnych walorów każdoczesnego stanu, pomni przytem odrodzenia Polski po i na skutek dziejowych przemian podczas i po wojnie światowej, pomni wkońcu nowozbudowanego ustrojowego dzieła Pierwszego Marszałka — zaświadczcie Wielce Szanowni Panowie prawdziwą silę i wspaniałomyślność zwycięzców zarazem w generalnem amnestjonowaniu przestępstw politycznych, wszystkich w zasadzie, i niemniej hojną ręką granicę darowanych kar ku górze przesuńcie, a głęboko i święcie jestem przekonany, że dobro, miłość i przebaczenie wydadzą stokrotne plony dla obu narodów.</u> | |
| 178 | - <u xml:id="u-15.28" who="#SksŁobodycz">Głos ma s. Marjan Malinowski.</u> | |
| 150 | + <u xml:id="u-15.0" who="#RomanŁobodycz">Przebaczenie, rozgrzeszenie, i usprawiedliwienie w przestępcy człowieka — na język prawniczy amnestją zwane — dyktowane miłością bliźniego, czy też względami na dobro ogółu, stanowią zawsze jedną z najszczytniejszych idei chrześcijańskich. Idea ta, wcielona w projekcie amnestyjnym, jest właśnie dzisiaj przedmiotem rozważań Wysokiej Izby. Szczęśliwym trafem, czy zbiegiem okoliczności na tem Szczytnem podłożu ideowem opierając się, jako kapłan katolicki, syn ukraińskiego narodu i obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, poraz pierwszy mam zaszczyt zabrać głos przed Wysoką Izbą. Dlatego z prawdziwem uznaniem i nie bez dumy oraz z wiarą w absolutną żywotność idei chrześcijańskich — jako jedynych i wzniosłych regulatorów życia społecznego na szlaku historycznego postępu ludzkości, oceniam należycie przedłożony projekt amnestji jako akt sprawiedliwości społecznej. Zasada więc, przebaczeniem czy amnestją zwana, dla mnie, dla tego mego trojakiego charakteru i punktu widzenia zarazem, jest ponad wszelką wątpliwość wzniosła i godna najwyższego uznania i w tem też zgadzają się wszystkie trzy wzmiankowane punkty widzenia, dowodząc wymowną harmonją, że sama idea jest zewszechmiar prawidłowa.</u> | |
| 151 | + <u xml:id="u-15.1" who="#RomanŁobodycz">Co się zaś tyczy zastosowalności, zasięgu, rozmiarów i granic działania tego aktu, mającego się wnet stać prawem, mam, Wysoka Izbo, pewne i to nawet ważkie zastrzeżenia i wątpliwości.</u> | |
| 152 | + <u xml:id="u-15.2" who="#RomanŁobodycz">Ważkie to zastrzeżenia, skoro kleszczami bólu ściskają serce, poważne wątpliwości, skoro niepokoją i wżerają się w umysł, nie dając zadawalającej odpowiedzi. Ponieważ czuję jednak i na sobie współbrzemię odpowiedzialności — przed Sądem Bożym i pokoleń — uważam za mój szczytny obowiązek podzielić się zastrzeżeniami i wątpliwościami mej duszy, mego serca i umysłu w tej mierze z Wysoką Izbą.</u> | |
| 153 | + <u xml:id="u-15.3" who="#RomanŁobodycz">Uważam za szczytny obowiązek odwołać się do Wysokiej Izby z prośby o troskliwe rozważenie wszelkich pro i contra, [niewyraźne] wzniosłość i szczytność podstawowej idei aktu amnestyjnego nie została spaczona, a tem mniej unicestwiona w stosunku do pewnej grupy najbardziej politowania godnej. Uważam za obowiązek zwrócić łaskawą uwagę Wysokiej Izbie na postanowienia tego projektu, które dadzą się może usprawiedliwić aż nazbyt ludzką reakcją, może wprost odruchową, zatem niedoskonałą, bo pełną słabostek i cieniów, bolesnych wspomnień bliższych i dalszych, oraz blizn, a może i ran jeszcze zbyt żywych, by dopuszczały objektywną i właściwą ocenę oraz właściwe do nich ustosunkowanie z objektywnej, historycznej perspektywy.</u> | |
| 154 | + <u xml:id="u-15.4" who="#RomanŁobodycz">Rzeczowa i fachowa ocena tego aktu nie leży ani w moich siłach ani w zamiarach, uczynią to może Panowie bardziej ku temu ode mnie powołani.</u> | |
| 155 | + <u xml:id="u-15.5" who="#RomanŁobodycz">Mam na myśli tylko dwa punkty, niejako dwa odcinki tego aktu, jeden — o znaczeniu względnem i przemijającem, a drugi o znaczeniu doniosłem, a nawet śmiem twierdzić — historycznem.</u> | |
| 156 | + <u xml:id="u-15.6" who="#RomanŁobodycz">Zanim przejdę do właściwego t. j. drugiego punktu rozważań, pokrótce tylko wspomnę o pierwszym odcinku korektury, a mam na uwadze w tej mierze art. 3 projektu, obejmującego granice amnestjonowania przestępstw politycznych.</u> | |
| 157 | + <u xml:id="u-15.7" who="#RomanŁobodycz">Granice te w projekcie zakreślono zbyt ciasne. Dla uzasadnienia mego punktu widzenia wystarczy — zdaje mi się — wskazać na trzy niesporne wprost prawdy.</u> | |
| 158 | + <u xml:id="u-15.8" who="#RomanŁobodycz">Pierwsza — że upadek etyki i moralności chrześcijańskiej, a wślad zatem i obywatelskiej, jest niezaprzeczalnem następstwem wojny, powojennych stosunków i prądów w życiu i ustrojach społecznych.</u> | |
| 159 | + <u xml:id="u-15.9" who="#RomanŁobodycz">Druga — że przestępczość wzrosła dzięki i naskutek gospodarczego kryzysu i ogólnej nędzy.</u> | |
| 160 | + <u xml:id="u-15.10" who="#RomanŁobodycz">Trzecia — że sądy państwowe, wobec zastraszającego wzrostu przestępczości, zastosowały w celach polityki kryminalnej znaczne podwyższenie kar jako środka odstraszającego.</u> | |
| 161 | + <u xml:id="u-15.11" who="#RomanŁobodycz">Powyższe fakty usprawiedliwiają rozszerzenie granic amnestji w art. 3 przewidzianych, gdyż zbytnia wysokość kar, gospodarcze w przeważnej mierze podłoże przestępstw i stępienie poczucia odpowiedzialności nadomiar — częstokroć na długie lata do więzień wepchnęły jednostki mniej silne i mniej odporne, a jednak tyle jeszcze warte, że w innych warunkach nie byłyby nigdy popadły w kolizję z kodeksem karnym.</u> | |
| 162 | + <u xml:id="u-15.12" who="#RomanŁobodycz">Dlatego też w uwzględnieniu tej nierzadko przesadnej wysokości kar i to na tle załamań kryzysowych samych warsztatów pracy i ich zubożałych włodarzy, postulat rozszerzenia granic art. 3 projektu, jest uzasadniony, zwłaszcza obecnie, jeżeli Rząd z takim naciskiem w celach politycznych, a w szczególności gospodarczych, stawia na szarego obywatela.</u> | |
| 163 | + <u xml:id="u-15.13" who="#RomanŁobodycz">O ile jednak posunięcie granic dolnych przy darowaniu kar w art. 3 projektu bardziej wgórę wydaje mi się postulatem zewszechmiar słusznym i celowym, o tyle korektura art. 4 projektu wydaje mi się nieodzownym postulatem wprost mądrości politycznej i konieczności obecnej chwili w niemniejszej mierze, niż postulatem etyki chrześcijańskiej i tu dopiero przechodzę na drugi i właściwy odcinek aktu amnestyjnego, na który szczególną pragnę zwrócić uwagę.</u> | |
| 164 | + <u xml:id="u-15.14" who="#RomanŁobodycz">Na uboczu pozostawiam nawet miarę przebaczenia, czyli czasowe granice darowanych kar więźniom politycznym, chociaż momenty wyżej wzmiankowane, w odniesieniu do pospolitych przestępstw, tem bardziej tutaj winny znaleźć pełne zastosowanie.</u> | |
| 165 | + <u xml:id="u-15.15" who="#RomanŁobodycz">Co do art. 4 projektu, chodzi o coś znacznie ważniejszego i donioślejszego, bo o zachowanie samej zasady, samej idei przebaczenia wogóle, bez względu na taką, czy inną wysokość darowanej kary.</u> | |
| 166 | + <u xml:id="u-15.16" who="#RomanŁobodycz">Wedle art. 4 projektu bowiem, przestępcy polityczni, skazani na więcej niż 10 lat, są wyjęci z pod dobrodziejstwa amnestji.</u> | |
| 167 | + <u xml:id="u-15.17" who="#RomanŁobodycz">Jeżeli całe zwaśnione narody, bądź odłamy tego samego społeczeństwa, podłoże ideowe przestępstw politycznych zawsze należycie uznają i wysoką cenią miarą, bez względu na to, czy dla danych przestępców mają miłość czy nienawiść, najwyższy szacunek i podziw, czy potępienie, w związku z przynależnością danej jednostki do jednej ze stron, jeżeli, o ile wiem, teorja i praktyka w prawie karnem polityczne przestępstwa traktuje tą samą szczególną i odmienną wagą, jeżeli nawet projekt amnestyjny takie rozgraniczenie przestępstw pospolitych od politycznych najwyraźniej przeprowadza, to ideowe podłoże winno było idei przebaczenia otworzyć wszystkie podwoje wszystkich cel więziennych, za których kratami tacy przestępcy ponure godziny, dnie, tygodnie i miesiące na długie, długie lata splatać muszą. Jako kapłan katolicki nie mogę zrozumieć ani usprawiedliwić w mej duszy powodów tak ważkich, by zamykały świetlaną drogę szczytnemu pochodowi przebaczenia akurat przed progami cel więziennych kategorji więźniów najbardziej politowania godnych, najwyższą karą i potępięniem i tak już dotkniętych.</u> | |
| 168 | + <u xml:id="u-15.18" who="#RomanŁobodycz">Dla takiej nierówności naprawdę nie znajduję tak ważkich powodów, by ją usprawiedliwić mogły.</u> | |
| 169 | + <u xml:id="u-15.19" who="#RomanŁobodycz">Nierówność ta tem bardziej rani me poczucie sprawiedliwości, że chodzi wprawdzie w 99% o jednostki popadłe w rozbrat z prawem, ale z powodu ich kroczenia do celów bezosobistych, może błędnych, może i błędnemi drogami z punktu widzenia danej racji stanu, ale niemniej nie z chęci niskich, a pobudek wyższych, szlachetnych.</u> | |
| 170 | + <u xml:id="u-15.20" who="#RomanŁobodycz">Jeżeli się zważy, że polityczni więźniowie, zasądzeni na kary ponad 10-letnie, byli zazwyczaj w czasie popełnienia czynów osobnikami młodymi, porywczymi, nierozważnymi, zapalnymi i gorejącymi ogniem młodości i jej ideałów, to skrócenie męczarni w celi więziennej dla takich jednostek o 1/3 osądzonej kary nietylko nie zagraża podważaniem prawnego stanu rzeczy, ale — wprost przeciwnie — słuszność dopiero z prawem skojarzy i szlachetne te nierzadko dusze, zdolne niegdyś z narażeniem życia do niewspółmiernych ofiar, po takich doświadczeniach, po tak długich i ponurych latach więziennych rozmyślań zapewne na drogę prawa i uczciwej pracy dla społeczeństwa nawróci.</u> | |
| 171 | + <u xml:id="u-15.21" who="#RomanŁobodycz">Amnestyjny akt to najlepsza okazja do przełamania niewiary i zwątpienia zrezygnowanych wykolejeńców w stosunku do prawa, do zadokumentowania, że nie zemsta, a miłość i dobroć oraz ufność w człowieka kierują poczynaniami Wysokiej Izby i są u podstaw prawa, a takie przeświadczenie na umysły i dusze naprawdę szlachetne zdolne będzie wywrzeć wpływ stanowczy i zbawienny.</u> | |
| 172 | + <u xml:id="u-15.22" who="#RomanŁobodycz">Dlatego, jako katolicki kapłan, proszę Wysoką Izbę o skreślenie w ust. 3 art. 4 projektu ostatnich słów: „lecz nie ponad 10 lat”, by 1/3 część kary darowana została wszystkim politycznym więźniom, zasądzonym na karę ponad 5 lat. Tę sama prośbę ponawiam, jako członek reprezentacji Ukraińskiego Narodu w Senacie. Za czas nieustającej, bo od lat trwającej, chociaż nieoficjalnej i bez armat prowadzonej wojny wewnętrznej między dwu narodami, na terenie naszym, poprzez sądy, całe zastępy młodzieży, jako najbardziej eksponujące się elementy po stronie ukraińskiej w tej nierównej walce, znalazły się w więzieniach. Ustosunkowanie społeczeństwa ukraińskiego politycznie zorganizowanego do tych poczynań jest dawno znane i nie potrzebuję go z tego miejsca ponownie podkreślać, a jednak głęboki tragizm sytuacji nietylko tych jednostek, lecz i całej ukraińskiej młodzieży, nie pozwala przejść nad nim do porządku, gdyż stan ten zbyt bolesny, dla obu stron niepożądany i szkodliwy, był produktem wzajemnej dotychczas negacji, wbrew oczywistemu stanowi rzeczy.</u> | |
| 173 | + <u xml:id="u-15.23" who="#RomanŁobodycz">Jeżeliby Dostojni Panowie raczyli sobie uświadomić tylko, ile w tej chwili matek, sióstr, narzeczonych tych nieszczęsnych młodych ludzi odlicza nieskończoną ilość wlokących się wolno dni i nocy, stojących jeszcze przed skazanymi zanim cele ich się otworzą i zanim najbliższych swoich zobaczą, to wniosek mój o zastosowanie amnestji i do nich wydaje się rzeczą już aż nazbyt ludzką.</u> | |
| 174 | + <u xml:id="u-15.24" who="#RomanŁobodycz">Jeżeli się ponadto na tę rzecz zwróci uwagę pod kątem widzenia ostatnich poczynań Rządu. kompromisu wyborczego, zdyscyplinowanej postawy ukraińskich mas po stronie ich kierownictwa, torującego nowe ustosunkowanie ukraińskiego społeczeństwa do obecnego stanu rzeczy, to wzgląd ten, wzgląd na pacyfikację wobec Rzplitej umysłów, nastrojów i nastawienia ukraińskich mas, obecnie oczekujących niecierpliwie dalszych kroków po pierwszym zrobionym, to ten jeden i jedyny chociażby już wzgląd stanowi sam za siebie aż nadto przekonywujący argument za moim wnioskiem.</u> | |
| 175 | + <u xml:id="u-15.25" who="#RomanŁobodycz">Jeżeli pozatem próba kierownictwa ukraińskiego narodu w kompromisie wyborczym ma stanowić istotnie punkt zwrotny we wzajemnem ustosunkowaniu obu narodów, jeżeli ukraińskie masy przy wyborach pozytywną do nich postawą podpisały swemu kierownictwu niejako weksel in blanco, zaświadczając w ten sposób wielki moralny kredyt kierownictwa wobec tychże mas, i jeżeli ten moralny kredyt ma być usprawiedliwiony, a nie zawiedziony, i dać istotnie pożądane owoce w przyszłości dla dobra obu narodów, to, Wysoka Izbo, nie wolno przy tej okazji zapominać o tej historycznej wprost, przełomowej chwili dla wyczekujących ukraińskich mas, nie wolno sprawiać im kolejnego zawodu, osłabiać zaufania, i moralnego kredytu, udzielonego ich kierownictwu, lecz przeciwnie, to pierwsza historyczna wprost okazja dla rzucenia na szalę tej samej nawzajem monety, dla rzucenia na szalę moralnego kapitału ze strony silniejszego słabszemu w formie generalnego zastosowania amnestji do wszystkich ukraińskich politycznych więźniów bez wyjątku.</u> | |
| 176 | + <u xml:id="u-15.26" who="#RomanŁobodycz">Wkońcu jako obywatel Rzeczypospolitej tę samą ponawiam prośbę w imię ideałów ogólno-ludzkich i dobrze pojętych celów nowoczesnego praworządnego Państwa. Jak bowiem daleko ludzka pamięć sięga, głowili się zawsze najlepsi nad formami współżycia w poszukiwaniu idealnego doskonałego ustroju, bo wysiłki w tej mierze dawały zawsze tylko względne rezultaty.</u> | |
| 177 | + <u xml:id="u-15.27" who="#RomanŁobodycz">Pomni więc względnych walorów każdoczesnego stanu, pomni przytem odrodzenia Polski po i na skutek dziejowych przemian podczas i po wojnie światowej, pomni wkońcu nowozbudowanego ustrojowego dzieła Pierwszego Marszałka — zaświadczcie Wielce Szanowni Panowie prawdziwą silę i wspaniałomyślność zwycięzców zarazem w generalnem amnestjonowaniu przestępstw politycznych, wszystkich w zasadzie, i niemniej hojną ręką granicę darowanych kar ku górze przesuńcie, a głęboko i święcie jestem przekonany, że dobro, miłość i przebaczenie wydadzą stokrotne plony dla obu narodów.</u> | |
| 178 | + <u xml:id="u-15.28" who="#RomanŁobodycz">Głos ma s. Marjan Malinowski.</u> | |
| 179 | 179 | </div> |
| 180 | 180 | <div xml:id="div-16"> |
| 181 | - <u xml:id="u-16.0" who="#SMarjanMalinowski">Proszę Panów! Stoję na stanowisku ustawy, uchwalonem przez Sejm, a to z tych względów: niedobrze jest, jeżeli ludzie, którym Państwo powierzyło swój los, kierują się więcej sentymentem, aniżeli rozumem, albowiem sentyment bywa często ślepy i z tego wynikają niepożądane skutki dla Państwa. Proszę Panów, jeżeli zwrócimy uwagę na skutki, wynikające z tej amnestji, musimy podzielić przestępstwa na przestępstwa polityczne i na przestępstwa t. zw. kryminalne. I do kogóż my pójdziemy z amnestją? Do przestępców politycznych? Mamy tych przestępców dwa rodzaje. Idziemy do nich z łaską, z sentymentem, z ideą chrześcijańską. Komuniści polscy, jak wiemy wszyscy, są narzędziem imperjalizmu jednego z państw europejskich, dążącego do opanowania całej Europy. To nie jest kierunek polityczny, czy myślowy, któryby wyrósł z naszej racji stanu. To jest obcy kierunek, kierunek który w swoich pismach nielegalnych, nawet wydawanych w tym roku, wyraźnie powiada, że dąży do oderwania od Polski pewnej części Rzplitej, nazywając ją okupacją. To jest kierunek, który nigdy nie powiedział w swojej nielegalnej literaturze, że okupacje są gdzieindziej w Europie, nie powiedział, że kiedyś istniała niepodległa socjalistyczna republika Kaukazu, której niepodległość została zniszczona, ale mówi, że w Polsce jest okupacja. I w Polsce nastawia się masy robotnicze i chłopskie na oderwać nie tej części. Co tu pomoże amnestja? Czy ci ludzie, którzy wyjdą z więzień, zmienią zdanie, czy do nich takie przemówienie jak ks. senatora trafi? Nie trafi. Nie trafi, albowiem oni służą nie nakazowi swojego sumienia, ale są narzędziem w ręku obcych, dla obcych interesów.</u> | |
| 182 | - <u xml:id="u-16.1" who="#SMarjanMalinowski">Przejdę do innego obozu politycznego t. zw. narodowego, który niesłusznie, moim zdaniem, nazywa się narodowym. Obóz ten w kilkudziesięciu latach swojej pracy nie ma ani jednego momentu dobrego dla niepodległości Polski. Gdybyśmy wzięli pod rozwagę akty historyczne — wszędzie jest szkodnictwo. A w Polsce niepodległej nie zawahali się przed zbrodnią, przed zabójstwem pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej, kompromitując nas przed całym światem. Ludzie ci dziś, kiedy dyskutujemy nad amnestją, prowadzą niesłychanie intensywną robotę na terenie całej Polski, opowiadając i głosząc, że oto jeszcze kilka miesięcy, a zostanie dokonany zamach stanu i powstanie rząd narodowy. Kolportują ogromną masę nielegalnej literatury. W dniu śmierci Marszałka Piłsudskiego, a więc człowieka, nad którego trumną pochylił się cały świat, wydali odezwę do narodu polskiego, gdzie powiadają: „Bóg wymierzył mu już sprawiedliwość. Polska wyda swój wyrok w historji. W nocy z 12 na 13 maja 1935 r. rozpoczął się nowy okres w życiu odrodzonej Polski. Odszedł człowiek, który wielkością swej indywidualności zaciążył nad narodem, człowiek, w którego cieniu wylęgło się mrowie robactwa, wysysającego z Polski ostatnie soki”. I dalej powiada: „Wszy, wylęgłe i wypasione publicznemi pieniędzmi w cieniu postaci Piłsudskiego, cieniem tym i jego legendą, zechcą obecnie w dalszym ciągu naród polski tumanić”. Jest tu mowa o przyjaciołach Piłsudskiego, tych wszystkich, którzy kiedyś w swoim czasie mówiąc słowami poety, poszli w ciemną noc, by oddać swe życie i wszystko co mieli w walce o niepodległość. Amnestję im dać? Czy oni ją zrozumieją? Nie zrozumieją i swoją robotę będą dalej prowadzić.</u> | |
| 183 | - <u xml:id="u-16.2" who="#SMarjanMalinowski">Kolega s. Róg zgłosił wniosek, który w konsekwencji miał na celu ulgi względem niektórych osób, t. zw. więźniów brzeskich. Z kilkoma takimi więźniami miałem możność nieraz rozmawiania, zanim poszli odsiadywać karę, z Barlickim np., który wahał się, czy uciekać z tamtymi, czy zostać. Pytał mnie o radę. Powiedziałem: „Mój kochany, jak ci się nie udał zamach stanu, który organizowałeś, jak przegrałeś, jesteś zwyciężony, to musisz ponosić konsekwencje, jak myśmy ponosili w roku 1905. Nie udało się nam — ponieśliśmy konsekwencje”. Człowiek zrozumiał, poszedł i odsiedział. Niedawno powrócił Pragier, który także widocznie swój błąd zrozumiał, przyszedł i odcierpiał karę. Czy tego samego nie mogli dokonać Witos, Liberman, i inni? Mogli, ale nie chcieli, bo oni liczyli na te czasy, o których mówi Narodowa Demokracja, że przyjdzie rząd narodowy i oni przyjdą może nawet na wysokie stanowiska. Gdzie tutaj łaska, gdzie tutaj sentyment? Czy to trafi do nich? Nie. Moi Panowie, szkoda gadania.</u> | |
| 184 | - <u xml:id="u-16.3" who="#SMarjanMalinowski">Teraz przejdę do kategorji przestępców kryminalnych. Proszę Panów, przedwczoraj byłem w pewnem towarzystwie, kilkanaście osób się zebrało i między niemi trafił się urzędnik więziennictwa. Była mowa o amnestji. Urzędnik ten zakomunikował: „Dostała się do naszych rąk korespondencja między więźniami kryminalnymi recydywistami, którzy spodziewając się amnestji, przygotowują sobie już robotę na święta”. Wszyscy obecni powiedzieli: „Będziemy wobec tego siedzieli na święta w domu”. Czy to Rząd potrafi upilnować? Nie. Proszę Panów, spotkałem podczas tych debat i w prasie różnych ludzi o szerokiem bardzo sercu, z których niektórzy tak daleko sięgali, że wogóle wszystkich należy wypuścić, bo i ci polityczni i ci kryminalni jednakowo za kratą cierpią, trzeba im to wynagrodzić. Rozmawiałem z jednym jegomościem, który powiada, że nawet organizacje społeczne z orkiestrami powinny iść i powitać ich.</u> | |
| 181 | + <u xml:id="u-16.0" who="#MaksymilianMalinowski">Proszę Panów! Stoję na stanowisku ustawy, uchwalonem przez Sejm, a to z tych względów: niedobrze jest, jeżeli ludzie, którym Państwo powierzyło swój los, kierują się więcej sentymentem, aniżeli rozumem, albowiem sentyment bywa często ślepy i z tego wynikają niepożądane skutki dla Państwa. Proszę Panów, jeżeli zwrócimy uwagę na skutki, wynikające z tej amnestji, musimy podzielić przestępstwa na przestępstwa polityczne i na przestępstwa t. zw. kryminalne. I do kogóż my pójdziemy z amnestją? Do przestępców politycznych? Mamy tych przestępców dwa rodzaje. Idziemy do nich z łaską, z sentymentem, z ideą chrześcijańską. Komuniści polscy, jak wiemy wszyscy, są narzędziem imperjalizmu jednego z państw europejskich, dążącego do opanowania całej Europy. To nie jest kierunek polityczny, czy myślowy, któryby wyrósł z naszej racji stanu. To jest obcy kierunek, kierunek który w swoich pismach nielegalnych, nawet wydawanych w tym roku, wyraźnie powiada, że dąży do oderwania od Polski pewnej części Rzplitej, nazywając ją okupacją. To jest kierunek, który nigdy nie powiedział w swojej nielegalnej literaturze, że okupacje są gdzieindziej w Europie, nie powiedział, że kiedyś istniała niepodległa socjalistyczna republika Kaukazu, której niepodległość została zniszczona, ale mówi, że w Polsce jest okupacja. I w Polsce nastawia się masy robotnicze i chłopskie na oderwać nie tej części. Co tu pomoże amnestja? Czy ci ludzie, którzy wyjdą z więzień, zmienią zdanie, czy do nich takie przemówienie jak ks. senatora trafi? Nie trafi. Nie trafi, albowiem oni służą nie nakazowi swojego sumienia, ale są narzędziem w ręku obcych, dla obcych interesów.</u> | |
| 182 | + <u xml:id="u-16.1" who="#MaksymilianMalinowski">Przejdę do innego obozu politycznego t. zw. narodowego, który niesłusznie, moim zdaniem, nazywa się narodowym. Obóz ten w kilkudziesięciu latach swojej pracy nie ma ani jednego momentu dobrego dla niepodległości Polski. Gdybyśmy wzięli pod rozwagę akty historyczne — wszędzie jest szkodnictwo. A w Polsce niepodległej nie zawahali się przed zbrodnią, przed zabójstwem pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej, kompromitując nas przed całym światem. Ludzie ci dziś, kiedy dyskutujemy nad amnestją, prowadzą niesłychanie intensywną robotę na terenie całej Polski, opowiadając i głosząc, że oto jeszcze kilka miesięcy, a zostanie dokonany zamach stanu i powstanie rząd narodowy. Kolportują ogromną masę nielegalnej literatury. W dniu śmierci Marszałka Piłsudskiego, a więc człowieka, nad którego trumną pochylił się cały świat, wydali odezwę do narodu polskiego, gdzie powiadają: „Bóg wymierzył mu już sprawiedliwość. Polska wyda swój wyrok w historji. W nocy z 12 na 13 maja 1935 r. rozpoczął się nowy okres w życiu odrodzonej Polski. Odszedł człowiek, który wielkością swej indywidualności zaciążył nad narodem, człowiek, w którego cieniu wylęgło się mrowie robactwa, wysysającego z Polski ostatnie soki”. I dalej powiada: „Wszy, wylęgłe i wypasione publicznemi pieniędzmi w cieniu postaci Piłsudskiego, cieniem tym i jego legendą, zechcą obecnie w dalszym ciągu naród polski tumanić”. Jest tu mowa o przyjaciołach Piłsudskiego, tych wszystkich, którzy kiedyś w swoim czasie mówiąc słowami poety, poszli w ciemną noc, by oddać swe życie i wszystko co mieli w walce o niepodległość. Amnestję im dać? Czy oni ją zrozumieją? Nie zrozumieją i swoją robotę będą dalej prowadzić.</u> | |
| 183 | + <u xml:id="u-16.2" who="#MaksymilianMalinowski">Kolega s. Róg zgłosił wniosek, który w konsekwencji miał na celu ulgi względem niektórych osób, t. zw. więźniów brzeskich. Z kilkoma takimi więźniami miałem możność nieraz rozmawiania, zanim poszli odsiadywać karę, z Barlickim np., który wahał się, czy uciekać z tamtymi, czy zostać. Pytał mnie o radę. Powiedziałem: „Mój kochany, jak ci się nie udał zamach stanu, który organizowałeś, jak przegrałeś, jesteś zwyciężony, to musisz ponosić konsekwencje, jak myśmy ponosili w roku 1905. Nie udało się nam — ponieśliśmy konsekwencje”. Człowiek zrozumiał, poszedł i odsiedział. Niedawno powrócił Pragier, który także widocznie swój błąd zrozumiał, przyszedł i odcierpiał karę. Czy tego samego nie mogli dokonać Witos, Liberman, i inni? Mogli, ale nie chcieli, bo oni liczyli na te czasy, o których mówi Narodowa Demokracja, że przyjdzie rząd narodowy i oni przyjdą może nawet na wysokie stanowiska. Gdzie tutaj łaska, gdzie tutaj sentyment? Czy to trafi do nich? Nie. Moi Panowie, szkoda gadania.</u> | |
| 184 | + <u xml:id="u-16.3" who="#MaksymilianMalinowski">Teraz przejdę do kategorji przestępców kryminalnych. Proszę Panów, przedwczoraj byłem w pewnem towarzystwie, kilkanaście osób się zebrało i między niemi trafił się urzędnik więziennictwa. Była mowa o amnestji. Urzędnik ten zakomunikował: „Dostała się do naszych rąk korespondencja między więźniami kryminalnymi recydywistami, którzy spodziewając się amnestji, przygotowują sobie już robotę na święta”. Wszyscy obecni powiedzieli: „Będziemy wobec tego siedzieli na święta w domu”. Czy to Rząd potrafi upilnować? Nie. Proszę Panów, spotkałem podczas tych debat i w prasie różnych ludzi o szerokiem bardzo sercu, z których niektórzy tak daleko sięgali, że wogóle wszystkich należy wypuścić, bo i ci polityczni i ci kryminalni jednakowo za kratą cierpią, trzeba im to wynagrodzić. Rozmawiałem z jednym jegomościem, który powiada, że nawet organizacje społeczne z orkiestrami powinny iść i powitać ich.</u> | |
| 185 | 185 | <u xml:id="u-16.4" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> |
| 186 | - <u xml:id="u-16.5" who="#SMarjanMalinowski">Proszę Panów, na kanwie sentymentu możemy tkać Bóg wie jakie obrazy i dojdziemy wkońcu, jeżeli rozumować państwowo, do absurdu, bo nie może być więcej, tylko tyle, co może być, bo jak będzie trochę więcej, to proszę, kto z nas weźmie za to odpowiedzialność, za te skutki?</u> | |
| 187 | - <u xml:id="u-16.6" who="#SMarjanMalinowski">Przeglądałem przemówienie p. Ministra Sprawiedliwości w Sejmie, słyszałem tutaj jego przemówienie. Przedstawiciel Rządu powiada: „Godzę się na poprawki Sejmu, ale więcej już nie biorę na siebie”. Następnie, w razie wypadków, wynikających z bardzo szerokiej amnestii, będziemy mieli pretensję do Rządu. My uchwalamy, ale odpowiedzialności za wykonanie nie bierzemy, ani za konsekwencje. Ulżymy swojej duszy, sentymentowi ulżymy, ale co się później będzie działo z Państwem z tego powodu, jakie będą tego skutki? I dlatego, powiadam, nie możemy utrudniać sytuacji Rządowi, który w tym projekcie już bierze na siebie odpowiedzialność za skutki, nie możemy na niego nakładać jeszcze więcej obowiązków, za które nie będzie mógł ponieść odpowiedzialności, albo których nie będzie w stanie wykonać.</u> | |
| 188 | - <u xml:id="u-16.7" who="#SMarjanMalinowski">Była tu poruszona jeszcze jedna sprawa przez ostatniego mówcę, ks. senatora — sprawa ukraińska. I z tą sprawą spotykałem się między kolegami w rozmowach i nawet znaleźli się tacy koledzy z dawnych niepodległościowców, którzy porównywali wypadki ukraińskie z wypadkami i sposobami walki, prowadzonej przez nas o niepodległość Polski. Ja to rozumiem, należę do tych, którzy siedzieli w więzieniu i tak i owak tę walkę prowadzili, ale muszę powiedzieć, iż nie było ani jednego wypadku, żebyśmy, walcząc o niepodległość Polski, zabijali przyjaciół sprawy polskiej. Takiego faktu nie było. A przecież Hołówko, mój przyjaciel, na dwa dni przed śmiercią rozmawiał ze mną w Truskawcu, ciesząc się jak dziecko, że nareszcie dochodzi do porozumienia z niektórymi Ukraińcami, i został zamordowany właśnie za to, że dochodził do porozumienia, bo innym właśnie chodziło o to, aby między Polakami i Ukraińcami przez zabójstwo Hołówki wykopać jeszcze większą przepaść.</u> | |
| 189 | - <u xml:id="u-16.8" who="#SMarjanMalinowski">Nieraz miałem możność rozmawiać z p. Ministrem Pierackim. Będąc posłem na Podkarpaciu, często mnie wzywał i rozmawialiśmy na temat współżycia Ukraińców i Polaków. I widziałem z jaką rzeczywiście miłością odnosił się do Ukraińców i pragnął tej zgody, tego współżycia. Pojechał, objechał Małopolskę, wrócił do Warszawy i… zabili go. No, jak to można porównywać? Więc jeżeli my mamy wielkie rzeczy do wykonania, jakiemi są pojednanie, czy doprowadzenie do współżycia Polaków z Ukraińcami, to musimy dobrze wyeliminować to wszystko, co między nami pogłębia przepaść. Bo albo pójdziemy na drogę walki, albo pójdziemy na drogę porozumienia...</u> | |
| 186 | + <u xml:id="u-16.5" who="#MaksymilianMalinowski">Proszę Panów, na kanwie sentymentu możemy tkać Bóg wie jakie obrazy i dojdziemy wkońcu, jeżeli rozumować państwowo, do absurdu, bo nie może być więcej, tylko tyle, co może być, bo jak będzie trochę więcej, to proszę, kto z nas weźmie za to odpowiedzialność, za te skutki?</u> | |
| 187 | + <u xml:id="u-16.6" who="#MaksymilianMalinowski">Przeglądałem przemówienie p. Ministra Sprawiedliwości w Sejmie, słyszałem tutaj jego przemówienie. Przedstawiciel Rządu powiada: „Godzę się na poprawki Sejmu, ale więcej już nie biorę na siebie”. Następnie, w razie wypadków, wynikających z bardzo szerokiej amnestii, będziemy mieli pretensję do Rządu. My uchwalamy, ale odpowiedzialności za wykonanie nie bierzemy, ani za konsekwencje. Ulżymy swojej duszy, sentymentowi ulżymy, ale co się później będzie działo z Państwem z tego powodu, jakie będą tego skutki? I dlatego, powiadam, nie możemy utrudniać sytuacji Rządowi, który w tym projekcie już bierze na siebie odpowiedzialność za skutki, nie możemy na niego nakładać jeszcze więcej obowiązków, za które nie będzie mógł ponieść odpowiedzialności, albo których nie będzie w stanie wykonać.</u> | |
| 188 | + <u xml:id="u-16.7" who="#MaksymilianMalinowski">Była tu poruszona jeszcze jedna sprawa przez ostatniego mówcę, ks. senatora — sprawa ukraińska. I z tą sprawą spotykałem się między kolegami w rozmowach i nawet znaleźli się tacy koledzy z dawnych niepodległościowców, którzy porównywali wypadki ukraińskie z wypadkami i sposobami walki, prowadzonej przez nas o niepodległość Polski. Ja to rozumiem, należę do tych, którzy siedzieli w więzieniu i tak i owak tę walkę prowadzili, ale muszę powiedzieć, iż nie było ani jednego wypadku, żebyśmy, walcząc o niepodległość Polski, zabijali przyjaciół sprawy polskiej. Takiego faktu nie było. A przecież Hołówko, mój przyjaciel, na dwa dni przed śmiercią rozmawiał ze mną w Truskawcu, ciesząc się jak dziecko, że nareszcie dochodzi do porozumienia z niektórymi Ukraińcami, i został zamordowany właśnie za to, że dochodził do porozumienia, bo innym właśnie chodziło o to, aby między Polakami i Ukraińcami przez zabójstwo Hołówki wykopać jeszcze większą przepaść.</u> | |
| 189 | + <u xml:id="u-16.8" who="#MaksymilianMalinowski">Nieraz miałem możność rozmawiać z p. Ministrem Pierackim. Będąc posłem na Podkarpaciu, często mnie wzywał i rozmawialiśmy na temat współżycia Ukraińców i Polaków. I widziałem z jaką rzeczywiście miłością odnosił się do Ukraińców i pragnął tej zgody, tego współżycia. Pojechał, objechał Małopolskę, wrócił do Warszawy i… zabili go. No, jak to można porównywać? Więc jeżeli my mamy wielkie rzeczy do wykonania, jakiemi są pojednanie, czy doprowadzenie do współżycia Polaków z Ukraińcami, to musimy dobrze wyeliminować to wszystko, co między nami pogłębia przepaść. Bo albo pójdziemy na drogę walki, albo pójdziemy na drogę porozumienia...</u> | |
| 190 | 190 | <u xml:id="u-16.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 191 | - <u xml:id="u-16.10" who="#SMarjanMalinowski">... i wtedy wszystko inne musi być usunięte.</u> | |
| 192 | - <u xml:id="u-16.11" who="#SMarjanMalinowski">Jeszcze, proszę Panów, jedno słowo chciałbym dodać. My jesteśmy tutaj senatorami Rzplitej, nie reprezentujemy żadnych kierunków politycznych, nawet z racji naszego tytułu i stanowiska czynić nam tego nie wolno, musimy dbać o interes Polski, o jej całość i o interes Państwa. I dlatego nie radziłbym, proszę Panów, rozszerzać tej ustawy bardziej, niż ją rozszerzył Sejm, albowiem obawiam się, że mogą być skutki dla Polski niepożądane. Musimy przyznać, że żyjemy w czasach nie zwyczajnych a nadzwyczajnych. Życie bardzo różnorodnem, bardzo szybkiem tempem idzie naprzód. Niewiadomo, co będzie w Europie; niewiadomo, jak się zakotłuje u nas; niewiadomo, czy te różne podziemne narodowe roboty będą miały jakiś wynik; jak my będziemy musieli wtedy postępować. I dlatego w takich warunkach chociażby wypadało dać amnestję z racji ogłoszenia Konstytucji, to jednak nie wkładałbym na barki Rządu więcej, jak on udźwignąć i poradzić może. Dlatego, Panowie Senatorowie, chociaż jestem też człowiekiem sentymentu, ale jako senator muszę stać na stanowisku rozumu.</u> | |
| 191 | + <u xml:id="u-16.10" who="#MaksymilianMalinowski">... i wtedy wszystko inne musi być usunięte.</u> | |
| 192 | + <u xml:id="u-16.11" who="#MaksymilianMalinowski">Jeszcze, proszę Panów, jedno słowo chciałbym dodać. My jesteśmy tutaj senatorami Rzplitej, nie reprezentujemy żadnych kierunków politycznych, nawet z racji naszego tytułu i stanowiska czynić nam tego nie wolno, musimy dbać o interes Polski, o jej całość i o interes Państwa. I dlatego nie radziłbym, proszę Panów, rozszerzać tej ustawy bardziej, niż ją rozszerzył Sejm, albowiem obawiam się, że mogą być skutki dla Polski niepożądane. Musimy przyznać, że żyjemy w czasach nie zwyczajnych a nadzwyczajnych. Życie bardzo różnorodnem, bardzo szybkiem tempem idzie naprzód. Niewiadomo, co będzie w Europie; niewiadomo, jak się zakotłuje u nas; niewiadomo, czy te różne podziemne narodowe roboty będą miały jakiś wynik; jak my będziemy musieli wtedy postępować. I dlatego w takich warunkach chociażby wypadało dać amnestję z racji ogłoszenia Konstytucji, to jednak nie wkładałbym na barki Rządu więcej, jak on udźwignąć i poradzić może. Dlatego, Panowie Senatorowie, chociaż jestem też człowiekiem sentymentu, ale jako senator muszę stać na stanowisku rozumu.</u> | |
| 193 | 193 | <u xml:id="u-16.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 194 | 194 | </div> |
| 195 | 195 | <div xml:id="div-17"> |
| 196 | - <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Radziwiłł.</u> | |
| 196 | + <u xml:id="u-17.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Radziwiłł.</u> | |
| 197 | 197 | </div> |
| 198 | 198 | <div xml:id="div-18"> |
| 199 | - <u xml:id="u-18.0" who="#SRadziwiłł">Proszę Panów! Mamy przedłożenie rządowe, o którem tutaj było powiedziane, że nosi ono charakter przebaczenia, charakter humanitarny, że to ma być wielki gest pewnego pojednania. Proszę Panów, na ten temat, oczywista rzecz, można bardzo dużo pięknych rzeczy powiedzieć. Przed chwilą słyszeliśmy tutaj z tego miejsca przemówienie katolickiego kapłana, który powoływał się na zasady religji katolickiej, mówił o przebaczeniu. Otóż ja kapłanem katolickim nie jestem, ale wiem tyle o religji, że jednym z kardynalnych warunków przebaczenia jest żal. I mnie się zdaje, że porównywanie aktów przebaczenia o charakterze moralnym z tym aktem, z którym my dzisiaj mamy do czynienia i który w mojem rozumieniu jest niczem innem, jak tylko aktem politycznym, może myśl naszą wprowadzić tylko na manowce.</u> | |
| 200 | - <u xml:id="u-18.1" who="#SRadziwiłł">Przed chwilą wysłuchaliśmy bardzo pięknej i ciekawej mowy p. s. Malinowskiego i muszę z bardzo dużą wewnętrzną satysfakcją podkreślić, że się z wywodami p. s. Malinowskiego w przeważnej ilości punktów zupełnie godzę.</u> | |
| 201 | - <u xml:id="u-18.2" who="#SRadziwiłł">Narzuca się naturalnie przedewszystkiem podział na dwie kategorje zasadniczo różnych przestępstw, jak przestępstwa zwykłe, kryminalne — mniejsze, czy większe i przestępstwa polityczne. Podobno jako rezultat aktu łaski, amnestji, ma być wypuszczenie z więzień polskich około 30.000 osób. Z tych tylko bardzo mała liczba podpada pod przestępstwa polityczne, a olbrzymia, przeważająca część to są przestępcy t. zw. kryminalni.</u> | |
| 202 | - <u xml:id="u-18.3" who="#SRadziwiłł">Otóż, proszę Panów, zdaje mi się, że zastanawiając się nad tym aktem łaski, nie możemy oczu zamykać na to, iż żyjemy w czasach zupełnie nadzwyczajnych. Nie obawiam się określić tych czasów jako czasów głęboko tragicznych.</u> | |
| 203 | - <u xml:id="u-18.4" who="#SRadziwiłł">Bo jakaż jest rzeczywistość? Rzeczywistość w mojem zrozumieniu jest taka, że w bardzo a bardzo wielu wypadkach przebywanie w więzieniu państwowem, pod dachem, w lokalu ogrzewanym, z zapewnioną materjalnie egzystencją, bynajmniej nie jest karą; być może, że nawet w niektórych, nielicznych wypadkach jest dobrodziejstwem. Cóż my mamy robić? Mamy wypuszczać kilkadziesiąt tysięcy ludzi w porze zimowej bez żadnego zaopatrzenia. Proszę Panów. Nie odgrywajmy przed samymi sobą tej pełnej hipokryzji komedji i nie mówmy o łasce, ale mówmy, że darujemy im karę, a skazujemy tych ludzi w wielu wypadkach na powrót na drogę przestępstwa.</u> | |
| 204 | - <u xml:id="u-18.5" who="#SRadziwiłł">I dlatego, proszę Panów, co do tej kategorji nie mogę się tutaj entuzjazmować i nie mogę upajać się humanitarnym frazesem, a nie widzieć, jak mówię, tragicznej rzeczywistości.</u> | |
| 205 | - <u xml:id="u-18.6" who="#SRadziwiłł">Pozostaje druga kategorją przestępców, przestępcy polityczni. Ci panowie, z którymi miałem zaszczvt i przyjemność współpracować przez jakieś 8 lat we wspólnym klubie, mogli mnie poznać na tyle, że zawsze i nie od dziś starałem się stać na stanowisku pojednania. Nie obce mi są wszystkie motywy, które i dziś w naszej sytuacji politycznej przemawiają za takiem pojednaniem.</u> | |
| 206 | - <u xml:id="u-18.7" who="#SRadziwiłł">Ale muszę powiedzieć, że ten akt może być tylko rozpatrywany pod kątem politycznej celowości. Z pod tego aktu mają być wyeliminowani, wykluczeni z pod działania tej ustawy, wprawdzie nieliczni, ale wybitni politycy, mianowicie ci, którzy, unikając kary, popełnili z pewnością krok do gruntu może być nieprzemyślany, być może nawet niesympatyczny — wyjechali za granicę. Ale, proszę Panów, jaka jest konsekwencja polityczna wykluczenia tych, jak mówię, nielicznych osób, z pod działania amnestji? W opinji publicznej obawiam się, że to będzie ocenione w bardzo prosty, a niepozbawiony pewnej chłopskiej logiki sposób. Powiedzą: „Rząd wypuszcza wszystkich, ale boi się powrotu Witosa”. Otóż sądzę, że jeżeli Rząd, a uważam, że słusznie tak rozumuje, uważa się za dość silny, ażeby wypuścić bardzo licznych więźniów politycznych, nie powinien się także obawiać powrotu do kraju tych nielicznych, którzy, może być, że przewinili — nie chcę tu ich bronić — ale którzy w każdym razie nie są pozbawieni i to wielkich zasług w przeszłości W konsekwencji musiałbym się opowiedzieć za drugą poprawką s. Róga. I tu, proszę Panów, w mojem rozumowaniu narzuca się pewne porównanie. U nas się mówi: tych ludzi nie można wpuszczać do kraju dlatego, że nie odbyli kary. Porównanie, które mi się nasuwa, jest porównaniem bardzo aktualnem, zaledwie z przed paru tygodni. W kraju europejskim, w Grecji, również tak rozumował Kondylis, inaczej postąpił król, który spędził kilkanaście lat na wygnaniu w Anglji, musiał się tam dużo nauczyć, a który z pewnością do osobistych przyjaciół Venizelosa nie należy. Sądzę, że to postępowanie jest politycznie mądre. Nie obawiałbym się ujemnych skutków, gdybyśmy i my za takim przykładem poszli i podobnie postąpili. W konsekwencji uważam jeszcze — i to tutaj chciałbym podkreślić: już z tego co powiedziałem wynika, że nie jestem entuzjastą amnestji. Nie jestem entuzjastą dlatego, że widzę dużo innych rzeczy, które powinny być, mojem zdaniem, zrobione, nim dojdzie się do tego aktu amnestji. Widzę tutaj pewien brak logiki. Robimy amnestję, a zachowujemy w dalszym ciągu rzecz, o której, wszyscy pragnęliśmy, i myśleliśmy, że będzie działała tylko na bardzo krótki czas, t. j. Berezę. Nie mogę tutaj widzieć logiki w postępowaniu. Proszę Panów, robimy akt łaski, ale czy Panowie rzeczywiście nie zastanawiają się i nie widzą, co się w Polsce dzieje? Mamy w Polsce cenzurę polityczną, która zakazuje pisać o niektórych rzeczach. I muszę powiedzieć, że jednem z uczuć największego upokorzenia, którego ja, jako obywatel polski, często doznaję w ostatnich czasach, to jest to, że z prasy zagranicznej, nawet z audycyj radjowych zagranicznych, dowiaduję się rzeczy, o których cały świat wie, a o których pisać w Polsce nie wolno. Nie chcę o tych wypadkach mówić, ale czy Panowie rzeczywiście nie zdają sobie sprawy z tego, co się od półtora roku dzieje na Wołyniu… (17 słów skreślonych przez Marszałka Senatu na podstawie art. 42 ust. 2 Tymczasowego Regulaminu Senatu.) I w tych warunkach akt amnestji jest, mojem zdaniem, brakiem konsekwencji i brakiem logiki.</u> | |
| 199 | + <u xml:id="u-18.0" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Proszę Panów! Mamy przedłożenie rządowe, o którem tutaj było powiedziane, że nosi ono charakter przebaczenia, charakter humanitarny, że to ma być wielki gest pewnego pojednania. Proszę Panów, na ten temat, oczywista rzecz, można bardzo dużo pięknych rzeczy powiedzieć. Przed chwilą słyszeliśmy tutaj z tego miejsca przemówienie katolickiego kapłana, który powoływał się na zasady religji katolickiej, mówił o przebaczeniu. Otóż ja kapłanem katolickim nie jestem, ale wiem tyle o religji, że jednym z kardynalnych warunków przebaczenia jest żal. I mnie się zdaje, że porównywanie aktów przebaczenia o charakterze moralnym z tym aktem, z którym my dzisiaj mamy do czynienia i który w mojem rozumieniu jest niczem innem, jak tylko aktem politycznym, może myśl naszą wprowadzić tylko na manowce.</u> | |
| 200 | + <u xml:id="u-18.1" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Przed chwilą wysłuchaliśmy bardzo pięknej i ciekawej mowy p. s. Malinowskiego i muszę z bardzo dużą wewnętrzną satysfakcją podkreślić, że się z wywodami p. s. Malinowskiego w przeważnej ilości punktów zupełnie godzę.</u> | |
| 201 | + <u xml:id="u-18.2" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Narzuca się naturalnie przedewszystkiem podział na dwie kategorje zasadniczo różnych przestępstw, jak przestępstwa zwykłe, kryminalne — mniejsze, czy większe i przestępstwa polityczne. Podobno jako rezultat aktu łaski, amnestji, ma być wypuszczenie z więzień polskich około 30.000 osób. Z tych tylko bardzo mała liczba podpada pod przestępstwa polityczne, a olbrzymia, przeważająca część to są przestępcy t. zw. kryminalni.</u> | |
| 202 | + <u xml:id="u-18.3" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Otóż, proszę Panów, zdaje mi się, że zastanawiając się nad tym aktem łaski, nie możemy oczu zamykać na to, iż żyjemy w czasach zupełnie nadzwyczajnych. Nie obawiam się określić tych czasów jako czasów głęboko tragicznych.</u> | |
| 203 | + <u xml:id="u-18.4" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Bo jakaż jest rzeczywistość? Rzeczywistość w mojem zrozumieniu jest taka, że w bardzo a bardzo wielu wypadkach przebywanie w więzieniu państwowem, pod dachem, w lokalu ogrzewanym, z zapewnioną materjalnie egzystencją, bynajmniej nie jest karą; być może, że nawet w niektórych, nielicznych wypadkach jest dobrodziejstwem. Cóż my mamy robić? Mamy wypuszczać kilkadziesiąt tysięcy ludzi w porze zimowej bez żadnego zaopatrzenia. Proszę Panów. Nie odgrywajmy przed samymi sobą tej pełnej hipokryzji komedji i nie mówmy o łasce, ale mówmy, że darujemy im karę, a skazujemy tych ludzi w wielu wypadkach na powrót na drogę przestępstwa.</u> | |
| 204 | + <u xml:id="u-18.5" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">I dlatego, proszę Panów, co do tej kategorji nie mogę się tutaj entuzjazmować i nie mogę upajać się humanitarnym frazesem, a nie widzieć, jak mówię, tragicznej rzeczywistości.</u> | |
| 205 | + <u xml:id="u-18.6" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Pozostaje druga kategorją przestępców, przestępcy polityczni. Ci panowie, z którymi miałem zaszczvt i przyjemność współpracować przez jakieś 8 lat we wspólnym klubie, mogli mnie poznać na tyle, że zawsze i nie od dziś starałem się stać na stanowisku pojednania. Nie obce mi są wszystkie motywy, które i dziś w naszej sytuacji politycznej przemawiają za takiem pojednaniem.</u> | |
| 206 | + <u xml:id="u-18.7" who="#JanuszFranciszekRadziwiłł">Ale muszę powiedzieć, że ten akt może być tylko rozpatrywany pod kątem politycznej celowości. Z pod tego aktu mają być wyeliminowani, wykluczeni z pod działania tej ustawy, wprawdzie nieliczni, ale wybitni politycy, mianowicie ci, którzy, unikając kary, popełnili z pewnością krok do gruntu może być nieprzemyślany, być może nawet niesympatyczny — wyjechali za granicę. Ale, proszę Panów, jaka jest konsekwencja polityczna wykluczenia tych, jak mówię, nielicznych osób, z pod działania amnestji? W opinji publicznej obawiam się, że to będzie ocenione w bardzo prosty, a niepozbawiony pewnej chłopskiej logiki sposób. Powiedzą: „Rząd wypuszcza wszystkich, ale boi się powrotu Witosa”. Otóż sądzę, że jeżeli Rząd, a uważam, że słusznie tak rozumuje, uważa się za dość silny, ażeby wypuścić bardzo licznych więźniów politycznych, nie powinien się także obawiać powrotu do kraju tych nielicznych, którzy, może być, że przewinili — nie chcę tu ich bronić — ale którzy w każdym razie nie są pozbawieni i to wielkich zasług w przeszłości W konsekwencji musiałbym się opowiedzieć za drugą poprawką s. Róga. I tu, proszę Panów, w mojem rozumowaniu narzuca się pewne porównanie. U nas się mówi: tych ludzi nie można wpuszczać do kraju dlatego, że nie odbyli kary. Porównanie, które mi się nasuwa, jest porównaniem bardzo aktualnem, zaledwie z przed paru tygodni. W kraju europejskim, w Grecji, również tak rozumował Kondylis, inaczej postąpił król, który spędził kilkanaście lat na wygnaniu w Anglji, musiał się tam dużo nauczyć, a który z pewnością do osobistych przyjaciół Venizelosa nie należy. Sądzę, że to postępowanie jest politycznie mądre. Nie obawiałbym się ujemnych skutków, gdybyśmy i my za takim przykładem poszli i podobnie postąpili. W konsekwencji uważam jeszcze — i to tutaj chciałbym podkreślić: już z tego co powiedziałem wynika, że nie jestem entuzjastą amnestji. Nie jestem entuzjastą dlatego, że widzę dużo innych rzeczy, które powinny być, mojem zdaniem, zrobione, nim dojdzie się do tego aktu amnestji. Widzę tutaj pewien brak logiki. Robimy amnestję, a zachowujemy w dalszym ciągu rzecz, o której, wszyscy pragnęliśmy, i myśleliśmy, że będzie działała tylko na bardzo krótki czas, t. j. Berezę. Nie mogę tutaj widzieć logiki w postępowaniu. Proszę Panów, robimy akt łaski, ale czy Panowie rzeczywiście nie zastanawiają się i nie widzą, co się w Polsce dzieje? Mamy w Polsce cenzurę polityczną, która zakazuje pisać o niektórych rzeczach. I muszę powiedzieć, że jednem z uczuć największego upokorzenia, którego ja, jako obywatel polski, często doznaję w ostatnich czasach, to jest to, że z prasy zagranicznej, nawet z audycyj radjowych zagranicznych, dowiaduję się rzeczy, o których cały świat wie, a o których pisać w Polsce nie wolno. Nie chcę o tych wypadkach mówić, ale czy Panowie rzeczywiście nie zdają sobie sprawy z tego, co się od półtora roku dzieje na Wołyniu… (17 słów skreślonych przez Marszałka Senatu na podstawie art. 42 ust. 2 Tymczasowego Regulaminu Senatu.) I w tych warunkach akt amnestji jest, mojem zdaniem, brakiem konsekwencji i brakiem logiki.</u> | |
| 207 | 207 | </div> |
| 208 | 208 | <div xml:id="div-19"> |
| 209 | - <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Fudakowski.</u> | |
| 209 | + <u xml:id="u-19.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Fudakowski.</u> | |
| 210 | 210 | </div> |
| 211 | 211 | <div xml:id="div-20"> |
| 212 | - <u xml:id="u-20.0" who="#SFudakowski">Wysoki Senacie! Zaczynam od tego, aby powiedzieć, że tak, jak każdy z nas indywidualnie, w głębi poczucia sumienia swojego zabiera głos, tak też będę głosował za wnioskiem Sejmu, przychylając się do drugiej części wniosku p. s. Róga. Niemniej nie Wydaje mi się obojętne, jaki motyw towarzyszy wnioskowi, który przyjmujemy. Motyw ten został nam podany przez p. referenta generalnego. Rozumiem, i to jest punktem ciężkości mojego przemówienia, że motywy i wnioski stanowią całość i tem to jest ważniejsze, im bardziej ważny i historyczny jest moment, który przeżywamy. Ważnym historycznie jest moment ogłoszenia amnestji. Stwierdzam, że przyjmując ten wniosek, nie godzę się z motywami p. generalnego referenta. Jakie były motywy? Ważkie, ale które zasadniczo w nowem świetle rzecz stawiają, w świetle, które stara się przedstawić cały akt amnestyjny jako wynik polityki kryminalnej, przeciwstawiając ten punkt widzenia, to oświetlenie ze wszystkiemi konsekwencjami, które z tego rozumowania i założenia płyną, założeniu drugiemu — aktowi łaski, aktowi polityki generalnej. Udowadniając i motywując to stanowisko, pan referent zaznaczył, że rozumowanie nasze wchodzi na drogi błędne, mylne i jakgdyby sprzeczne z założeniami ustawodawców. Stwierdzić muszę, że tu błędu niema. Wydaje mi się jednak, że błąd jest po stronie p. referenta, bo, jeśli sięgnąć do motywów samego ustawodawcy, to stwierdzić trzeba, że ten akt, przed którym stoimy w tej chwili, jest jednym z szeregu aktów, związanych z najdonioślejszemu momentami życia naszego Państwa i narodu od lat piętnastu. P. referent stwierdził, że bez wyjątku były one wszystkie aktami polityki kryminalnej, a nie polityki generalnej. A tak nie jest. Dalej, zwężając podstawy naszego rozumowania i naszego wyjścia z motywów, które nami kierują, oczywiście, musimy być doprowadzeni do zwężonej konsekwencji. O co w tej chwili chodzi, w momencie, gdy ten akt łaski jest przed nami. Nie o to, ażeby zbagatelizować jego wartość, porównywując do analogicznych aktów w przeszłości, w innych ustrojach, jakiekolwiek krotochwilne byłyby te motywy, a radosne czy smutne ich życie, urodzenie lub zejście, porównywamy jednak do momentów ważkich z całą świadomością, że związane jest to z konsekwencjami ważkiemi dla całości życia całego społeczeństwa, narodu i państwa. Otóż ten moment my przeżywamy; świadomość tego momentu, ważkość chwili jest podnoszona przez przedstawicieli Rządu w zarysowaniu i umotywowaniu całej dotychczasowej polityki. Jesteśmy świadkami tego, że pod naporem najprzeróżniejszych okoliczności, odbywa się silna ewolucja układu sił w calem społeczeństwie, której bagatelizować nie można i że układ i wypadkowa tego układu sił zaważyć może na dalszym przebiegu życia naszego i dlatego też w tym momencie akt amnestji, który nie brałby tego pod uwagę, co się w życiu Polski w obecnym czasie dzieje, tego zmagania się i narostu sił psychicznych, jakkolwiekbyśmy je nazwali i do nich się ustosunkowali, byłby błędem. Wydaje mi się, że aktem rozumu a nie sentymentu jest zdawanie sobie sprawy z tego, jakiemi torami to życie pójdzie. Jeżeli się mówi o akcie rozumu i trzeźwości, a nie łzawego i sentymentalnego stosunku, to tak może być traktowany akt amnestji, a nie inaczej; nietylko kryminalno-politycznie. Jest błędem, z drugiej strony, z czem się zgodzić nie mogę, a co powiedział p. s. Malinowski, abyśmy, układając w kategorje to, co stanowi dzisiaj siły nurtujące kraj, t. j. prądy ideowe, sprowadzali do antypaństwowych prądy narodowe, eliminując te, któremi jest notoryczny komunizm. Nie jestem upoważniony, ażeby w imieniu tego odłamu głos zabierać, ale upoważniony jestem do tego, żeby powiedzieć, że zaliczanie tych prądów do antypaństwowych jest krzywdą im wyrządzaną i niezgodne z prawdą. A drugą i niewątpliwie szczerą prawdą jest to, że to jest nurtujący układ sił, którego my jako politycy bagatelizować i poza nawias życia brać nie możemy. Otóż, to wszystko biorąc pod uwagę uważam, że założenie motywów, które towarzyszą ustawie nam przedłożonej, motywów przedłożonych nam przez Rząd, a które stoją na zasadzie ogólnej polityki państwowej, a nie specjalnie zwężonej polityki kryminalnej, są słuszne. Muszę powiedzieć, że głosując za całością, głosując za druga częścią wniosku p. s. Róga chciałbym, żeby było zaznaczone, że wychodzę z założeń tych, na których sama ustawa została oparta.</u> | |
| 212 | + <u xml:id="u-20.0" who="#KazimierzFudakowski">Wysoki Senacie! Zaczynam od tego, aby powiedzieć, że tak, jak każdy z nas indywidualnie, w głębi poczucia sumienia swojego zabiera głos, tak też będę głosował za wnioskiem Sejmu, przychylając się do drugiej części wniosku p. s. Róga. Niemniej nie Wydaje mi się obojętne, jaki motyw towarzyszy wnioskowi, który przyjmujemy. Motyw ten został nam podany przez p. referenta generalnego. Rozumiem, i to jest punktem ciężkości mojego przemówienia, że motywy i wnioski stanowią całość i tem to jest ważniejsze, im bardziej ważny i historyczny jest moment, który przeżywamy. Ważnym historycznie jest moment ogłoszenia amnestji. Stwierdzam, że przyjmując ten wniosek, nie godzę się z motywami p. generalnego referenta. Jakie były motywy? Ważkie, ale które zasadniczo w nowem świetle rzecz stawiają, w świetle, które stara się przedstawić cały akt amnestyjny jako wynik polityki kryminalnej, przeciwstawiając ten punkt widzenia, to oświetlenie ze wszystkiemi konsekwencjami, które z tego rozumowania i założenia płyną, założeniu drugiemu — aktowi łaski, aktowi polityki generalnej. Udowadniając i motywując to stanowisko, pan referent zaznaczył, że rozumowanie nasze wchodzi na drogi błędne, mylne i jakgdyby sprzeczne z założeniami ustawodawców. Stwierdzić muszę, że tu błędu niema. Wydaje mi się jednak, że błąd jest po stronie p. referenta, bo, jeśli sięgnąć do motywów samego ustawodawcy, to stwierdzić trzeba, że ten akt, przed którym stoimy w tej chwili, jest jednym z szeregu aktów, związanych z najdonioślejszemu momentami życia naszego Państwa i narodu od lat piętnastu. P. referent stwierdził, że bez wyjątku były one wszystkie aktami polityki kryminalnej, a nie polityki generalnej. A tak nie jest. Dalej, zwężając podstawy naszego rozumowania i naszego wyjścia z motywów, które nami kierują, oczywiście, musimy być doprowadzeni do zwężonej konsekwencji. O co w tej chwili chodzi, w momencie, gdy ten akt łaski jest przed nami. Nie o to, ażeby zbagatelizować jego wartość, porównywując do analogicznych aktów w przeszłości, w innych ustrojach, jakiekolwiek krotochwilne byłyby te motywy, a radosne czy smutne ich życie, urodzenie lub zejście, porównywamy jednak do momentów ważkich z całą świadomością, że związane jest to z konsekwencjami ważkiemi dla całości życia całego społeczeństwa, narodu i państwa. Otóż ten moment my przeżywamy; świadomość tego momentu, ważkość chwili jest podnoszona przez przedstawicieli Rządu w zarysowaniu i umotywowaniu całej dotychczasowej polityki. Jesteśmy świadkami tego, że pod naporem najprzeróżniejszych okoliczności, odbywa się silna ewolucja układu sił w calem społeczeństwie, której bagatelizować nie można i że układ i wypadkowa tego układu sił zaważyć może na dalszym przebiegu życia naszego i dlatego też w tym momencie akt amnestji, który nie brałby tego pod uwagę, co się w życiu Polski w obecnym czasie dzieje, tego zmagania się i narostu sił psychicznych, jakkolwiekbyśmy je nazwali i do nich się ustosunkowali, byłby błędem. Wydaje mi się, że aktem rozumu a nie sentymentu jest zdawanie sobie sprawy z tego, jakiemi torami to życie pójdzie. Jeżeli się mówi o akcie rozumu i trzeźwości, a nie łzawego i sentymentalnego stosunku, to tak może być traktowany akt amnestji, a nie inaczej; nietylko kryminalno-politycznie. Jest błędem, z drugiej strony, z czem się zgodzić nie mogę, a co powiedział p. s. Malinowski, abyśmy, układając w kategorje to, co stanowi dzisiaj siły nurtujące kraj, t. j. prądy ideowe, sprowadzali do antypaństwowych prądy narodowe, eliminując te, któremi jest notoryczny komunizm. Nie jestem upoważniony, ażeby w imieniu tego odłamu głos zabierać, ale upoważniony jestem do tego, żeby powiedzieć, że zaliczanie tych prądów do antypaństwowych jest krzywdą im wyrządzaną i niezgodne z prawdą. A drugą i niewątpliwie szczerą prawdą jest to, że to jest nurtujący układ sił, którego my jako politycy bagatelizować i poza nawias życia brać nie możemy. Otóż, to wszystko biorąc pod uwagę uważam, że założenie motywów, które towarzyszą ustawie nam przedłożonej, motywów przedłożonych nam przez Rząd, a które stoją na zasadzie ogólnej polityki państwowej, a nie specjalnie zwężonej polityki kryminalnej, są słuszne. Muszę powiedzieć, że głosując za całością, głosując za druga częścią wniosku p. s. Róga chciałbym, żeby było zaznaczone, że wychodzę z założeń tych, na których sama ustawa została oparta.</u> | |
| 213 | 213 | </div> |
| 214 | 214 | <div xml:id="div-21"> |
| 215 | - <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Sieroszewski.</u> | |
| 215 | + <u xml:id="u-21.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Sieroszewski.</u> | |
| 216 | 216 | </div> |
| 217 | 217 | <div xml:id="div-22"> |
| 218 | - <u xml:id="u-22.0" who="#SSieroszewski">Szanowni Koledzy! Przysłuchiwałem się bardzo uważnie dyskusjom w Sejmie i Senacie o amnestji, gdyż to był egzamin naszej politycznej dojrzałości. Wypowiedziano wiele z tej okazji często słusznych uwag o logice, o podstawach prawnych, o względach gospodarczych. Wielu mówców ujawniło swą wysoką humanitarność, wspaniałomyślność, troskę o wolność słowa, o cierpienia jednostek… O potrzebach obecnych Państwa Polskiego mało słyszałem. Jeden był tylko głos prawdziwego męża stanu, wskazującego na ogrom czekających nas zagadnień. Był to głos Wicemarszałka Makowskiego. Mówiąc o olbrzymim wzroście przestępczości w ostatnich latach, powiedział, że ta amnestja powinna być uważana za wstęp do wielkich reform społecznych i gospodarczych, które zatamują i uleczą wiele naszych ran, a między innemi zmniejszą źródła tejże przestępczości. Aby takie reformy zapoczątkować i przeprowadzić, Państwo musi być silne. Czy więc nie są szkodliwe te wszystkie poprawki, bijące w autorytet i sprawność Państwa, słusznie zresztą odrzucone przez komisję?</u> | |
| 219 | - <u xml:id="u-22.1" who="#SSieroszewski">Jesteśmy w okresie przełomowym. Ze śmiercią Marszałka padła potężna zapora dla ataków wszelkich wrogów Rzeczypospolitej. Śmiałość ich i nadzieja zwycięstwa nad ustalonym porządkiem wzrasta z dniem każdym. Czy w takich momentach rozsądną rzeczą jest zwiększanie sił walczących przez wypuszczenie na teren walk doświadczonych i nieprzebierających w środkach starych szermierzy? Pamiętajmy jeszcze, że oprócz politycznych uciekinierów wróciłyby i wszelkie łobuzy, męty defraudanci, oszuści, którzy szczęśliwie zbiegli z pod karzącej ręki naszych sadów, lecz chętnie wrócą do łaskawej Polski, gdzie tak łatwo przebaczała i zapominają czyny występne, lecz nigdy nie szczędzą bólu, oszczerstwa, krzywdy cnotliwym. Czas położyć temu kres! Przecież ja tu słyszałem głosy o darowaniu kar nożowcom moralnym, oszczercom prasowym w imię wolności prasy i o ironjo, wolności przekonań! Powołują się często na przykład Anglji, lecz w tym właśnie kraju wielkiej swobody oszczerstwo nawet nie w prasie, ale w słowie karane jest tak surowo, jak nigdzie. U nas ono uchodzi bezkarnie dzięki słabym karom i częstym amnestjom. Cóż wspaniałomyślnych ludzi kosztuje darowanie cudzych cierpień i cudzych krzywd, często obraz śmiertelnych.</u> | |
| 220 | - <u xml:id="u-22.2" who="#SSieroszewski">Co się tyczy Berezy i miejsc odosobnienia, to osoby tam zamknięte nie podlega ja amnestii, gdyż nie są skazane wyrokiem sądowym. Są jednak prawnicy, którzy dowodzą że ich możnaby podciągnąć pod amnestję. Jest to więc sprawa z punktu widzenia prawnego sporna. Nie jestem prawnikiem, ale pozwolę sobie wypowiedzieć parę uwag, gdyż mało jest chyba na tej sali ludzi, którzyby znali tyle więzień i tyle godzin przemyśleli w samotnej celi, co ja… Mogę więc wiedzieć coś niecoś o psychologji więźnia i pragnąłbym podzielić się tą moją wiedzą z prawnikami.</u> | |
| 221 | - <u xml:id="u-22.3" who="#SSieroszewski">Jesteśmy, powtarzam, w okresie przetwarzania wielu podstaw naszego życia. W takich okresach wszelka słabość prowadzi do klęsk, do niebezpiecznej zwłoki i niesłychanych cierpień zbiorowych. Napad można odeprzeć tylko wojną, teror można zwyciężyć jedynie terorem. Mówią o jego nieskuteczności. Mylą się. Zorganizowana siła państwowa może na długo zatamować rozwój kontrsiły. Trzeba tylko umiejętnie zużytkować uzyskany czas, żeby usunąć lub osłabić powody zaburzeń. Samym terorem istotnie nie można utrzymać żadnego państwa, jak nie można leczyć przestępstwa samem więzieniem. Polska chce i może przeprowadzić wielkie reformy, zgodnie z historycznym jej duchem. Chodzi właśnie o przeprowadzenie tych reform, które wymagają czasu, środków spokoju i bezpieczeństwa. Musimy je mieć!</u> | |
| 222 | - <u xml:id="u-22.4" who="#SSieroszewski">Miejsca odosobnienia jak Bereza Kartuska są, przyznać musimy, najłagodniejszą formą kontrteroru, jaka istnieje. Mojem jednak zdaniem powinny być raczej środkiem zapobiegawczym. Czemś w rodzaju „wyrzucenia do osobnego pokoju”, lub postawienia „do kąta” niesfornych, krnąbrnych dzieci. Niech się tam opamiętają, niech zerwane zostaną na pewien czas te więzy organizacyjne i uczuciowe, które zmuszają młode ich dusze do nieopatrznych czynów. Takie wyrwanie z szeregów wielu zapalonych jednostek osłabia jednocześnie bardzo te zbrodnicze zespoły, których przywódcy nadużywają zazwyczaj bezkarnie zbiorowej sugestji względem nieletnich politycznie jednostek. Taka polityczna małoletniość niezawsze znika nawet w 30 roku życia. Zniszczyć sugestję i zbrodniczą więź organizacyjną bez nadmiernej krzywdy dla jednostek jest zadaniem miejsc odosobnienia. Wzywam Was, zacni Koledzy moi, abyście głosowali za amnestją w brzmieniu uchwalonem przez Sejm, odrzucając wszystkie proponowane poprawki.</u> | |
| 218 | + <u xml:id="u-22.0" who="#WacławSieroszewski">Szanowni Koledzy! Przysłuchiwałem się bardzo uważnie dyskusjom w Sejmie i Senacie o amnestji, gdyż to był egzamin naszej politycznej dojrzałości. Wypowiedziano wiele z tej okazji często słusznych uwag o logice, o podstawach prawnych, o względach gospodarczych. Wielu mówców ujawniło swą wysoką humanitarność, wspaniałomyślność, troskę o wolność słowa, o cierpienia jednostek… O potrzebach obecnych Państwa Polskiego mało słyszałem. Jeden był tylko głos prawdziwego męża stanu, wskazującego na ogrom czekających nas zagadnień. Był to głos Wicemarszałka Makowskiego. Mówiąc o olbrzymim wzroście przestępczości w ostatnich latach, powiedział, że ta amnestja powinna być uważana za wstęp do wielkich reform społecznych i gospodarczych, które zatamują i uleczą wiele naszych ran, a między innemi zmniejszą źródła tejże przestępczości. Aby takie reformy zapoczątkować i przeprowadzić, Państwo musi być silne. Czy więc nie są szkodliwe te wszystkie poprawki, bijące w autorytet i sprawność Państwa, słusznie zresztą odrzucone przez komisję?</u> | |
| 219 | + <u xml:id="u-22.1" who="#WacławSieroszewski">Jesteśmy w okresie przełomowym. Ze śmiercią Marszałka padła potężna zapora dla ataków wszelkich wrogów Rzeczypospolitej. Śmiałość ich i nadzieja zwycięstwa nad ustalonym porządkiem wzrasta z dniem każdym. Czy w takich momentach rozsądną rzeczą jest zwiększanie sił walczących przez wypuszczenie na teren walk doświadczonych i nieprzebierających w środkach starych szermierzy? Pamiętajmy jeszcze, że oprócz politycznych uciekinierów wróciłyby i wszelkie łobuzy, męty defraudanci, oszuści, którzy szczęśliwie zbiegli z pod karzącej ręki naszych sadów, lecz chętnie wrócą do łaskawej Polski, gdzie tak łatwo przebaczała i zapominają czyny występne, lecz nigdy nie szczędzą bólu, oszczerstwa, krzywdy cnotliwym. Czas położyć temu kres! Przecież ja tu słyszałem głosy o darowaniu kar nożowcom moralnym, oszczercom prasowym w imię wolności prasy i o ironjo, wolności przekonań! Powołują się często na przykład Anglji, lecz w tym właśnie kraju wielkiej swobody oszczerstwo nawet nie w prasie, ale w słowie karane jest tak surowo, jak nigdzie. U nas ono uchodzi bezkarnie dzięki słabym karom i częstym amnestjom. Cóż wspaniałomyślnych ludzi kosztuje darowanie cudzych cierpień i cudzych krzywd, często obraz śmiertelnych.</u> | |
| 220 | + <u xml:id="u-22.2" who="#WacławSieroszewski">Co się tyczy Berezy i miejsc odosobnienia, to osoby tam zamknięte nie podlega ja amnestii, gdyż nie są skazane wyrokiem sądowym. Są jednak prawnicy, którzy dowodzą że ich możnaby podciągnąć pod amnestję. Jest to więc sprawa z punktu widzenia prawnego sporna. Nie jestem prawnikiem, ale pozwolę sobie wypowiedzieć parę uwag, gdyż mało jest chyba na tej sali ludzi, którzyby znali tyle więzień i tyle godzin przemyśleli w samotnej celi, co ja… Mogę więc wiedzieć coś niecoś o psychologji więźnia i pragnąłbym podzielić się tą moją wiedzą z prawnikami.</u> | |
| 221 | + <u xml:id="u-22.3" who="#WacławSieroszewski">Jesteśmy, powtarzam, w okresie przetwarzania wielu podstaw naszego życia. W takich okresach wszelka słabość prowadzi do klęsk, do niebezpiecznej zwłoki i niesłychanych cierpień zbiorowych. Napad można odeprzeć tylko wojną, teror można zwyciężyć jedynie terorem. Mówią o jego nieskuteczności. Mylą się. Zorganizowana siła państwowa może na długo zatamować rozwój kontrsiły. Trzeba tylko umiejętnie zużytkować uzyskany czas, żeby usunąć lub osłabić powody zaburzeń. Samym terorem istotnie nie można utrzymać żadnego państwa, jak nie można leczyć przestępstwa samem więzieniem. Polska chce i może przeprowadzić wielkie reformy, zgodnie z historycznym jej duchem. Chodzi właśnie o przeprowadzenie tych reform, które wymagają czasu, środków spokoju i bezpieczeństwa. Musimy je mieć!</u> | |
| 222 | + <u xml:id="u-22.4" who="#WacławSieroszewski">Miejsca odosobnienia jak Bereza Kartuska są, przyznać musimy, najłagodniejszą formą kontrteroru, jaka istnieje. Mojem jednak zdaniem powinny być raczej środkiem zapobiegawczym. Czemś w rodzaju „wyrzucenia do osobnego pokoju”, lub postawienia „do kąta” niesfornych, krnąbrnych dzieci. Niech się tam opamiętają, niech zerwane zostaną na pewien czas te więzy organizacyjne i uczuciowe, które zmuszają młode ich dusze do nieopatrznych czynów. Takie wyrwanie z szeregów wielu zapalonych jednostek osłabia jednocześnie bardzo te zbrodnicze zespoły, których przywódcy nadużywają zazwyczaj bezkarnie zbiorowej sugestji względem nieletnich politycznie jednostek. Taka polityczna małoletniość niezawsze znika nawet w 30 roku życia. Zniszczyć sugestję i zbrodniczą więź organizacyjną bez nadmiernej krzywdy dla jednostek jest zadaniem miejsc odosobnienia. Wzywam Was, zacni Koledzy moi, abyście głosowali za amnestją w brzmieniu uchwalonem przez Sejm, odrzucając wszystkie proponowane poprawki.</u> | |
| 223 | 223 | <u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 224 | 224 | </div> |
| 225 | 225 | <div xml:id="div-23"> |
| 226 | - <u xml:id="u-23.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Bisping.</u> | |
| 226 | + <u xml:id="u-23.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Bisping.</u> | |
| 227 | 227 | </div> |
| 228 | 228 | <div xml:id="div-24"> |
| 229 | - <u xml:id="u-24.0" who="#SBisping">Wysoki Senacie! Z dzisiejszej dyskusji wynika, że część z nas rozumie akt amnestji jako akt darowania win przeważnie kryminalnych, a część rozumie jako pewien akt amnestji politycznej. Ci, którzy rozumieją, że to jest akt polityczny, logicznie, mojem zdaniem, powinni wyprowadzić pewne dodatnie skutki, jakie każdy akt polityczny mieć winien dla Państwa. Powinni wyprowadzić pewne plusy, które są wynikiem pewnej rozgrywki politycznej, korzystnej dla całości Państwa. Otóż zapytuję, czy słuszne jest użycie amnestji, jako aktu politycznego względem tych ludzi, którzy w mojem głębokiem przekonaniu nie uchylają się od wymiaru sprawiedliwości ze strachu przed odbyciem kary, gdyż jak ja rozumiem, dla człowieka ideowego odsiedzenie półtora roku więzienia, jest stosunkowo głupstwem, a często nawet plusem politycznym. Ale z ludźmi, którzy zupełnie wyraźnie podkreślili pewien akt sabotażu względem Państwa Polskiego, jest inaczej. W tym wypadku uważam, że jeżeli chodzi o znaczenie polityczne, rozszerzenie ram amnestji uchwalonej przez Sejm byłoby rzeczą bezwzględnie szkodliwą. Bo zapytuję, jaki będzie skutek owego aktu politycznego, o ile ci, dla których my uchwalamy amnestję, odmówią wogóle skutków tej amnestji i nie wrócą do kraju. Uważając tych ludzi za przeciwników politycznych, cenię ich rozum polityczny jednak tak wysoko, że mam wrażenie, że nawet otrzymawszy akt amnestji, ci ludzie do Polski nie wrócą. Muszą oni bezwzględnie być logiczni w swej linji postępowania w ciężkich dla siebie coprawda warunkach, ale w tej linji, którą dla siebie obrali. Dlatego uważam, że w tak ciężkiej sytuacji politycznej jak obecna, gdzie każdy z nas doskonale orjentuje się, że Rząd, nawet najsilniejszy, ma jednakowoż ograniczone możliwości, utrudniać te możliwości, rozszerzać to, o czem Rząd nam wyraźnie powiedział, że są to ramy maksymalne, byłoby, proszę Panów, wyrazem pewnego votum nieufności dla tego Rządu i dlatego osobiście przeciwstawiam się absolutnie wszelkim poprawkom.</u> | |
| 229 | + <u xml:id="u-24.0" who="#KazimierzBisping">Wysoki Senacie! Z dzisiejszej dyskusji wynika, że część z nas rozumie akt amnestji jako akt darowania win przeważnie kryminalnych, a część rozumie jako pewien akt amnestji politycznej. Ci, którzy rozumieją, że to jest akt polityczny, logicznie, mojem zdaniem, powinni wyprowadzić pewne dodatnie skutki, jakie każdy akt polityczny mieć winien dla Państwa. Powinni wyprowadzić pewne plusy, które są wynikiem pewnej rozgrywki politycznej, korzystnej dla całości Państwa. Otóż zapytuję, czy słuszne jest użycie amnestji, jako aktu politycznego względem tych ludzi, którzy w mojem głębokiem przekonaniu nie uchylają się od wymiaru sprawiedliwości ze strachu przed odbyciem kary, gdyż jak ja rozumiem, dla człowieka ideowego odsiedzenie półtora roku więzienia, jest stosunkowo głupstwem, a często nawet plusem politycznym. Ale z ludźmi, którzy zupełnie wyraźnie podkreślili pewien akt sabotażu względem Państwa Polskiego, jest inaczej. W tym wypadku uważam, że jeżeli chodzi o znaczenie polityczne, rozszerzenie ram amnestji uchwalonej przez Sejm byłoby rzeczą bezwzględnie szkodliwą. Bo zapytuję, jaki będzie skutek owego aktu politycznego, o ile ci, dla których my uchwalamy amnestję, odmówią wogóle skutków tej amnestji i nie wrócą do kraju. Uważając tych ludzi za przeciwników politycznych, cenię ich rozum polityczny jednak tak wysoko, że mam wrażenie, że nawet otrzymawszy akt amnestji, ci ludzie do Polski nie wrócą. Muszą oni bezwzględnie być logiczni w swej linji postępowania w ciężkich dla siebie coprawda warunkach, ale w tej linji, którą dla siebie obrali. Dlatego uważam, że w tak ciężkiej sytuacji politycznej jak obecna, gdzie każdy z nas doskonale orjentuje się, że Rząd, nawet najsilniejszy, ma jednakowoż ograniczone możliwości, utrudniać te możliwości, rozszerzać to, o czem Rząd nam wyraźnie powiedział, że są to ramy maksymalne, byłoby, proszę Panów, wyrazem pewnego votum nieufności dla tego Rządu i dlatego osobiście przeciwstawiam się absolutnie wszelkim poprawkom.</u> | |
| 230 | 230 | </div> |
| 231 | 231 | <div xml:id="div-25"> |
| 232 | - <u xml:id="u-25.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Gołuchowski.</u> | |
| 232 | + <u xml:id="u-25.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Gołuchowski.</u> | |
| 233 | 233 | </div> |
| 234 | 234 | <div xml:id="div-26"> |
| 235 | - <u xml:id="u-26.0" who="#SGołuchowski">Wysoka Izbo! S. Róg w swojej poprawce wymienił dwa punkty, któreby chciał widzieć zmienione w projekcie ustawy o amnestji. A mianowicie pkt. 5, który powiada o wyłączeniu z pod amnestji przestępstw zniesławienia, popełnianych drukiem.</u> | |
| 236 | - <u xml:id="u-26.1" who="#SGołuchowski">Uważam, że udzielenie amnestji dla tego rodzaju przestępstw nie jest rzeczą dobrą. Sława imienia, honoru ludzkiego jest rzeczą tak ważną, że wyłączenie tego rodzaju przestępstwa z pod amnestji jest konieczne.</u> | |
| 237 | - <u xml:id="u-26.2" who="#SGołuchowski">Ale to jest może mniejsza część tego zagadnienia, jakie tutaj, w tej Wysokiej Izbie, ze strony znakomitych mówców było poruszane. Tem istotnem zagadnieniem, sporem w tej dyskusji jest niewątpliwie drażliwa kwestja polityczna, o której tutaj tak szeroko mówiono. Szanuję wysoko zdanie p. s. Róga, jestem przekonany, że mówi to z najgłębszego swego przekonania, że uważa wstawienie swej poprawki za rzecz naprawdę dobrą i dla Państwa potrzebną. Powiadam, że rozumiem, ale tego poglądu podzielić, niestety, nie mogę. Proszę Panów, moi przedmówcy niektórzy podnosili zdanie, że opinją publiczna będzie tłumaczyć stanowisko Rządu obawą przed powrotem niektórych panów, którzy się uchylili od wyroku sądowego. Ja nigdy nie słyszałem, aby Rząd w ten sposób rzecz motywował. Przeciwnie, pan Minister Sprawiedliwości oświadczył nam tak w Sejmie, jak i w Komisji Prawniczej, że zdanie Rządu jest takie bez względu na osoby, że dla niego ważniejszym momentem jest to, że prawo zostało zlekceważone i że przestępca, ktokolwiekby nim był, uchylił się przed odbyciem kary, nałożonej prawomocnym wyrokiem sądu Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.</u> | |
| 238 | - <u xml:id="u-26.3" who="#SGołuchowski">Moi przedmówcy podnosili stronę polityczną zagadnienia, że to jest pewien krok w kierunku pojednania, że przecież wszyscy widzimy i słyszymy, co się w kraju dzieje, jakie prądy powstają, jakie prądy się zwalczają, jakie są zadrażnienia, często bardzo ostre, i doprowadzające do pożałowania godnych wydarzeń. Łańcuch tych wydarzeń przepływa prawie codzień; prawie codzień zdarzają się bardziej lub mniej krwawe wypadki. Tak; ale osobiście nie sądzę, żeby powrót tych — powiedzmy, już dokładnie 4 panów miał doprowadzić do takiego ukojenia, że byłoby to równe wylaniu oliwy na wzburzone morze i że już nasz okręt będzie żeglował po bardziej spokojnej fali. Niewątpliwie tak, proszę Panów, nie będzie. Jeżeli mamy doprowadzić do pojednania, a względnie jeżeli mamy pójść w kierunku tym, żeby łagodzić bardzo wiele tarć, które się rozgrywają w całej Rzeczypospolitej, to na to jest bardzo wiele innych sposobów. Te sposoby są w rękach Rządu, są w rękach Parlamentu, który w wielu wypadkach też współpracując z Rządem może wyrazić w swojej krytyce zdrowej i słusznej zapatrywania, jak w tym lub innym wypadku postępować można. Jednakowoż, proszę Panów, w tym wypadku, właśnie w tym wypadku, nie mógłbym głosować za tem, żeby udzielić amnestji tym ludziom i właśnie tym ludziom za to, co popełnili. I słusznie mówił p. s. Malinowski, że jeżeli ktoś nawet z ideowych pobudek naraził się na to, że stanął w sprzeczności z prawami Rzeczypospolitej dlatego, że, wierzyć chcę, miał przekonanie, iż w ten sposób polepszy stan rzeczy w Polsce, i jeżeli to mu się nie udało, to nietylko nie powinien był, ale nie miał prawa uchylać się z pod działania wyroku Rzeczypospolitej.</u> | |
| 239 | - <u xml:id="u-26.4" who="#SGołuchowski">Proszę Panów, nie zapominajmy, jak to było w owym czasie, gdyśmy stali pod wrażeniem krwawej rewolucji. I coś o tem ja także mogę powiedzieć. Czem jest rewolucja? To jest pchnięcie jednych obywateli przeciwko drugim, przeciwko władzy rządowej, która uzbrojona jest w broń, mogącą zadawać śmierć. Pchnięcie całego tłumu, może niebardzo dokładnie zdającego sobie sprawę z tego co robi, tylko podjudzonego pięknemi przemówieniami, na karabiny maszynowe i na inną śmiercionośną broń. My takich wypadków w Polsce mieliśmy kilka bardzo smutnych. Także sobie przypomnieć musimy jeszcze wypadki krakowskie i bardzo wiele takich, gdzie ludzie poprostu niewnni zostali wysłani przeciw uzbrojonej władzy państwowej. Jeżeli ktoś brał za to odpowiedzialność, że swoich bliźnich, swoich współobywateli na to narazić mógł, to powinien wziąć całą odpowiedzialność i zostać tutaj, a wtedy może kiedyś byłoby politycznie darować winę i skreślić resztę kary. Jeżeli zaś tego nie zrobiono, to nie widzę żadnego motywu politycznego, żeby w tym wypadku udzielić amnestji. A nie przemawiam z żadnego punktu widzenia stanowego czy klasowego. Między moim światopoglądem a ich jest bardzo wielka różnica. Nie odmawiam im zasług w przeszłości, ale to, czego oni się dopuścili, nie uprawnia mnie do tego, żebym mógł tu wyrazić inne zdanie jak to, że oni z pod tej amnestji winni być wyłączeni. I, proszę Panów, wierzę, że gdyby Wysoka Izba tę poprawkę przegłosowała i gdyby jakimś wypadkiem także i Wysoki Sejm się na to zgodził, a więc ta rzecz stałaby się prawomocną, a oni wbrew temu, co przewiduje p. s. Bisping, wrócili, to ja w pojednanie i pacyfikację tu nie wierzę, bo oni sami może nie mogliby w tym kierunku działać.</u> | |
| 240 | - <u xml:id="u-26.5" who="#SGołuchowski">Jeżeli kiedyś Rząd będzie uważał, że względy polityczne mają doprowadzić do jakiegoś załagodzenia pewnych tarć, jakie niewątpliwie się przecie w kraju zdarzają, to ma na to całkiem inne środki, inne możliwości, a naszym obowiązkiem będzie ten Rząd w tym kierunku jaknajenergiczniej popierać. Ja osobiście głosować będę za projektem amnestji, uchwalonym przez Sejm i sprzeciwiam się wszelkim poprawkom.</u> | |
| 235 | + <u xml:id="u-26.0" who="#WojciechAgenorGołuchowski">Wysoka Izbo! S. Róg w swojej poprawce wymienił dwa punkty, któreby chciał widzieć zmienione w projekcie ustawy o amnestji. A mianowicie pkt. 5, który powiada o wyłączeniu z pod amnestji przestępstw zniesławienia, popełnianych drukiem.</u> | |
| 236 | + <u xml:id="u-26.1" who="#WojciechAgenorGołuchowski">Uważam, że udzielenie amnestji dla tego rodzaju przestępstw nie jest rzeczą dobrą. Sława imienia, honoru ludzkiego jest rzeczą tak ważną, że wyłączenie tego rodzaju przestępstwa z pod amnestji jest konieczne.</u> | |
| 237 | + <u xml:id="u-26.2" who="#WojciechAgenorGołuchowski">Ale to jest może mniejsza część tego zagadnienia, jakie tutaj, w tej Wysokiej Izbie, ze strony znakomitych mówców było poruszane. Tem istotnem zagadnieniem, sporem w tej dyskusji jest niewątpliwie drażliwa kwestja polityczna, o której tutaj tak szeroko mówiono. Szanuję wysoko zdanie p. s. Róga, jestem przekonany, że mówi to z najgłębszego swego przekonania, że uważa wstawienie swej poprawki za rzecz naprawdę dobrą i dla Państwa potrzebną. Powiadam, że rozumiem, ale tego poglądu podzielić, niestety, nie mogę. Proszę Panów, moi przedmówcy niektórzy podnosili zdanie, że opinją publiczna będzie tłumaczyć stanowisko Rządu obawą przed powrotem niektórych panów, którzy się uchylili od wyroku sądowego. Ja nigdy nie słyszałem, aby Rząd w ten sposób rzecz motywował. Przeciwnie, pan Minister Sprawiedliwości oświadczył nam tak w Sejmie, jak i w Komisji Prawniczej, że zdanie Rządu jest takie bez względu na osoby, że dla niego ważniejszym momentem jest to, że prawo zostało zlekceważone i że przestępca, ktokolwiekby nim był, uchylił się przed odbyciem kary, nałożonej prawomocnym wyrokiem sądu Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.</u> | |
| 238 | + <u xml:id="u-26.3" who="#WojciechAgenorGołuchowski">Moi przedmówcy podnosili stronę polityczną zagadnienia, że to jest pewien krok w kierunku pojednania, że przecież wszyscy widzimy i słyszymy, co się w kraju dzieje, jakie prądy powstają, jakie prądy się zwalczają, jakie są zadrażnienia, często bardzo ostre, i doprowadzające do pożałowania godnych wydarzeń. Łańcuch tych wydarzeń przepływa prawie codzień; prawie codzień zdarzają się bardziej lub mniej krwawe wypadki. Tak; ale osobiście nie sądzę, żeby powrót tych — powiedzmy, już dokładnie 4 panów miał doprowadzić do takiego ukojenia, że byłoby to równe wylaniu oliwy na wzburzone morze i że już nasz okręt będzie żeglował po bardziej spokojnej fali. Niewątpliwie tak, proszę Panów, nie będzie. Jeżeli mamy doprowadzić do pojednania, a względnie jeżeli mamy pójść w kierunku tym, żeby łagodzić bardzo wiele tarć, które się rozgrywają w całej Rzeczypospolitej, to na to jest bardzo wiele innych sposobów. Te sposoby są w rękach Rządu, są w rękach Parlamentu, który w wielu wypadkach też współpracując z Rządem może wyrazić w swojej krytyce zdrowej i słusznej zapatrywania, jak w tym lub innym wypadku postępować można. Jednakowoż, proszę Panów, w tym wypadku, właśnie w tym wypadku, nie mógłbym głosować za tem, żeby udzielić amnestji tym ludziom i właśnie tym ludziom za to, co popełnili. I słusznie mówił p. s. Malinowski, że jeżeli ktoś nawet z ideowych pobudek naraził się na to, że stanął w sprzeczności z prawami Rzeczypospolitej dlatego, że, wierzyć chcę, miał przekonanie, iż w ten sposób polepszy stan rzeczy w Polsce, i jeżeli to mu się nie udało, to nietylko nie powinien był, ale nie miał prawa uchylać się z pod działania wyroku Rzeczypospolitej.</u> | |
| 239 | + <u xml:id="u-26.4" who="#WojciechAgenorGołuchowski">Proszę Panów, nie zapominajmy, jak to było w owym czasie, gdyśmy stali pod wrażeniem krwawej rewolucji. I coś o tem ja także mogę powiedzieć. Czem jest rewolucja? To jest pchnięcie jednych obywateli przeciwko drugim, przeciwko władzy rządowej, która uzbrojona jest w broń, mogącą zadawać śmierć. Pchnięcie całego tłumu, może niebardzo dokładnie zdającego sobie sprawę z tego co robi, tylko podjudzonego pięknemi przemówieniami, na karabiny maszynowe i na inną śmiercionośną broń. My takich wypadków w Polsce mieliśmy kilka bardzo smutnych. Także sobie przypomnieć musimy jeszcze wypadki krakowskie i bardzo wiele takich, gdzie ludzie poprostu niewnni zostali wysłani przeciw uzbrojonej władzy państwowej. Jeżeli ktoś brał za to odpowiedzialność, że swoich bliźnich, swoich współobywateli na to narazić mógł, to powinien wziąć całą odpowiedzialność i zostać tutaj, a wtedy może kiedyś byłoby politycznie darować winę i skreślić resztę kary. Jeżeli zaś tego nie zrobiono, to nie widzę żadnego motywu politycznego, żeby w tym wypadku udzielić amnestji. A nie przemawiam z żadnego punktu widzenia stanowego czy klasowego. Między moim światopoglądem a ich jest bardzo wielka różnica. Nie odmawiam im zasług w przeszłości, ale to, czego oni się dopuścili, nie uprawnia mnie do tego, żebym mógł tu wyrazić inne zdanie jak to, że oni z pod tej amnestji winni być wyłączeni. I, proszę Panów, wierzę, że gdyby Wysoka Izba tę poprawkę przegłosowała i gdyby jakimś wypadkiem także i Wysoki Sejm się na to zgodził, a więc ta rzecz stałaby się prawomocną, a oni wbrew temu, co przewiduje p. s. Bisping, wrócili, to ja w pojednanie i pacyfikację tu nie wierzę, bo oni sami może nie mogliby w tym kierunku działać.</u> | |
| 240 | + <u xml:id="u-26.5" who="#WojciechAgenorGołuchowski">Jeżeli kiedyś Rząd będzie uważał, że względy polityczne mają doprowadzić do jakiegoś załagodzenia pewnych tarć, jakie niewątpliwie się przecie w kraju zdarzają, to ma na to całkiem inne środki, inne możliwości, a naszym obowiązkiem będzie ten Rząd w tym kierunku jaknajenergiczniej popierać. Ja osobiście głosować będę za projektem amnestji, uchwalonym przez Sejm i sprzeciwiam się wszelkim poprawkom.</u> | |
| 241 | 241 | <u xml:id="u-26.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> |
| 242 | 242 | </div> |
| 243 | 243 | <div xml:id="div-27"> |
| 244 | - <u xml:id="u-27.0" who="#Marszałek">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Głos ma sprawozdawca p. Wicemarszałek Makowski.</u> | |
| 244 | + <u xml:id="u-27.0" who="#AleksanderPrystor">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Głos ma sprawozdawca p. Wicemarszałek Makowski.</u> | |
| 245 | 245 | </div> |
| 246 | 246 | <div xml:id="div-28"> |
| 247 | - <u xml:id="u-28.0" who="#SMakowski">Proszę Szanownych Panów! Postawiłem tezę w pierwszym swoim referacie, że amnestja obecna nie powinna mieć i nie ma charakteru ogólno-politycznego, a tylko kryminalno-polityczny. Tę tezę chciałem przeprowadzić i zdawało mi się, że przeprowadziłem ją dość szczegółowo, starałem się wykazać że zarówno pod względem powodów, które tkwią w pewnym kryzysowym stanie społecznym, jak pod względem treści, która obejmuje przestępstwa przypadkowe, amnestja ta właśnie ten nosi i nosić powinna charakter. Zaznaczyłam na początku, dlaczego uważam, że amnestja nie nosi i słusznie nie nosi charakteru ogólno-politycznego. Jednakże ten ogólno-polityczny charakter interesował niektórych panów i większość mówców nad tem się zastanawiała. Pozwolę sobie do tego jeszcze powrócić.</u> | |
| 248 | - <u xml:id="u-28.1" who="#SMakowski">Kiedy jest możliwa i kiedy jest słuszna amnestja o ogólno-politycznym charakterze? Wtedy, kiedy następuje jakiś w życiu politycznem zwrot, jakiś przełom, przekształcenie tak dalece głębokie, że wszystko to, co było wczoraj ma być puszczone w niepamięć.</u> | |
| 249 | - <u xml:id="u-28.2" who="#SMakowski">Zapytuję Panów, czy Polska w tej chwili robi ten zwrot, czy idzie po tej samej drodze, na którą wstąpiła od szeregu lat. Czy ona ma się cofnąć, czy ma skręcać gdziekolwiek, czy ta droga, która została nam wytknięta i na którą wstąpiliśmy przed laty, ma być niezmiennie kontynuowana dalej? Jeżeli któryś z Panów jest zdania, że mamy się cofnąć, to jest pole do zmiany politycznego stanowiska. Ale jeżeli tego zdania nie podzielam, to drogę wytkniętą musimy trzymać twardo i pamiętać, jak zresztą raz zaznaczyłem, że Polska stoi silnie tylko własną wewnętrzną prężnością, a nie jakąkolwiek inną. I tylko wtedy będziemy mieli w tej Polsce siłę, jeżeli nie będziemy ulegali jakiemuś chwianiu się na jedną albo na drugą stronę.</u> | |
| 250 | - <u xml:id="u-28.3" who="#SMakowski">Proszę Panów. Niema miejsca ani dziś i ani nie było wczoraj na tego rodzaju krok. Jeżeli mogła być mowa o amnestji politycznej, to był to dzień 23 kwietnia 1935 r. To był dzień, wiążący się z Konstytucją, i wówczas można było gdyby były wskazania, taką rzecz zrobić. Ale wówczas tego nie zrobiono; wówczas żył Marszałek Piłsudski. I teraz, kiedy już przeszło parę miesięcy od tamtego czasu, kiedy był moment zrobienia tego, a tego nie zrobiono, proponować to dziś jest conajmniej nie na miejscu. To jest tyle, co chciałem powiedzieć o ogólno-politycznym charakterze amnestji.</u> | |
| 251 | - <u xml:id="u-28.4" who="#SMakowski">Jeśli chodzi o szczegóły proponowanych tutaj poprawek, to o poprawce s. Róga już mówiłem i do niej wracać nie będę. Natomiast zgłoszone zostały wnioski prof. Schorra. Co do poprawek prof. Schorra i ich motywacji muszę zaznaczyć, że tam była wewnętrzna sprzeczność, która przez samo swoje podkreślenie prawdopodobnie zwolni mnie od dalszego rozumowania. Tam, gdzie chodziło o bezpieczeństwo Państwa Polskiego, o przestępstwa przeciwko Państwu, tam p. prof. Schorr był bardzo hojny, dążył do rozszerzenia amnestji, ale tam, gdzie chodzi o naruszenie mogił na cmentarzu żydowskim, tam p. prof. Schorr uważał, że należy obostrzyć represje. Zdaje mi się, że poprawka ta i jedna i druga nie wymaga, ażebym się przeciwko niej opowiadał.</u> | |
| 252 | - <u xml:id="u-28.5" who="#SMakowski">Innych poprawek nie zgłoszono. Poprawki, które były omawiane przez p. s. Horbaczewskiego. nie zostały formalnie zgłoszone, zostały one odrzucone w komisji i nie zgłoszone jako wnioski mniejszości, nie będą zatem mogły być przedmiotem głosowania.</u> | |
| 253 | - <u xml:id="u-28.6" who="#SMakowski">Powtarzam raz jeszcze, uważam, że amnestja w założeniu swojem powstała jako posunięcie, podyktowane pewnym rozumem rozumem ogólno-społecznym, zmierzającym do tego, aby w ciężkiej walce, jaka toczy Państwo Polskie o swoją siłę i moc, wobec tych wszystkich ciężkich rzeczy, o których wspominał o. sen. Radziwiłł, wobec trudności, w jakich ono jest, wyzyskać wszystkie możliwe środki, jakiemi możemy rozporządzać dlatego, aby ład w Państwie. aby porządek prawny, aby siła Państwa została wzmocniona. Może być, że w pewnych wypadkach cel ten wymaga takiego posunięcia, aby przypadkowych przestępców wypuścić z więzienia, może być, że ta amnestja może być usprawiedliwiona, ale niema momentu, niema chwili, którąbyśmy przeżywali, a któraby wskazywała na to, że z linji, która mamy wytkniętą, mielibyśmy tak czy inaczej zboczyć.</u> | |
| 247 | + <u xml:id="u-28.0" who="#WacławMakowski">Proszę Szanownych Panów! Postawiłem tezę w pierwszym swoim referacie, że amnestja obecna nie powinna mieć i nie ma charakteru ogólno-politycznego, a tylko kryminalno-polityczny. Tę tezę chciałem przeprowadzić i zdawało mi się, że przeprowadziłem ją dość szczegółowo, starałem się wykazać że zarówno pod względem powodów, które tkwią w pewnym kryzysowym stanie społecznym, jak pod względem treści, która obejmuje przestępstwa przypadkowe, amnestja ta właśnie ten nosi i nosić powinna charakter. Zaznaczyłam na początku, dlaczego uważam, że amnestja nie nosi i słusznie nie nosi charakteru ogólno-politycznego. Jednakże ten ogólno-polityczny charakter interesował niektórych panów i większość mówców nad tem się zastanawiała. Pozwolę sobie do tego jeszcze powrócić.</u> | |
| 248 | + <u xml:id="u-28.1" who="#WacławMakowski">Kiedy jest możliwa i kiedy jest słuszna amnestja o ogólno-politycznym charakterze? Wtedy, kiedy następuje jakiś w życiu politycznem zwrot, jakiś przełom, przekształcenie tak dalece głębokie, że wszystko to, co było wczoraj ma być puszczone w niepamięć.</u> | |
| 249 | + <u xml:id="u-28.2" who="#WacławMakowski">Zapytuję Panów, czy Polska w tej chwili robi ten zwrot, czy idzie po tej samej drodze, na którą wstąpiła od szeregu lat. Czy ona ma się cofnąć, czy ma skręcać gdziekolwiek, czy ta droga, która została nam wytknięta i na którą wstąpiliśmy przed laty, ma być niezmiennie kontynuowana dalej? Jeżeli któryś z Panów jest zdania, że mamy się cofnąć, to jest pole do zmiany politycznego stanowiska. Ale jeżeli tego zdania nie podzielam, to drogę wytkniętą musimy trzymać twardo i pamiętać, jak zresztą raz zaznaczyłem, że Polska stoi silnie tylko własną wewnętrzną prężnością, a nie jakąkolwiek inną. I tylko wtedy będziemy mieli w tej Polsce siłę, jeżeli nie będziemy ulegali jakiemuś chwianiu się na jedną albo na drugą stronę.</u> | |
| 250 | + <u xml:id="u-28.3" who="#WacławMakowski">Proszę Panów. Niema miejsca ani dziś i ani nie było wczoraj na tego rodzaju krok. Jeżeli mogła być mowa o amnestji politycznej, to był to dzień 23 kwietnia 1935 r. To był dzień, wiążący się z Konstytucją, i wówczas można było gdyby były wskazania, taką rzecz zrobić. Ale wówczas tego nie zrobiono; wówczas żył Marszałek Piłsudski. I teraz, kiedy już przeszło parę miesięcy od tamtego czasu, kiedy był moment zrobienia tego, a tego nie zrobiono, proponować to dziś jest conajmniej nie na miejscu. To jest tyle, co chciałem powiedzieć o ogólno-politycznym charakterze amnestji.</u> | |
| 251 | + <u xml:id="u-28.4" who="#WacławMakowski">Jeśli chodzi o szczegóły proponowanych tutaj poprawek, to o poprawce s. Róga już mówiłem i do niej wracać nie będę. Natomiast zgłoszone zostały wnioski prof. Schorra. Co do poprawek prof. Schorra i ich motywacji muszę zaznaczyć, że tam była wewnętrzna sprzeczność, która przez samo swoje podkreślenie prawdopodobnie zwolni mnie od dalszego rozumowania. Tam, gdzie chodziło o bezpieczeństwo Państwa Polskiego, o przestępstwa przeciwko Państwu, tam p. prof. Schorr był bardzo hojny, dążył do rozszerzenia amnestji, ale tam, gdzie chodzi o naruszenie mogił na cmentarzu żydowskim, tam p. prof. Schorr uważał, że należy obostrzyć represje. Zdaje mi się, że poprawka ta i jedna i druga nie wymaga, ażebym się przeciwko niej opowiadał.</u> | |
| 252 | + <u xml:id="u-28.5" who="#WacławMakowski">Innych poprawek nie zgłoszono. Poprawki, które były omawiane przez p. s. Horbaczewskiego. nie zostały formalnie zgłoszone, zostały one odrzucone w komisji i nie zgłoszone jako wnioski mniejszości, nie będą zatem mogły być przedmiotem głosowania.</u> | |
| 253 | + <u xml:id="u-28.6" who="#WacławMakowski">Powtarzam raz jeszcze, uważam, że amnestja w założeniu swojem powstała jako posunięcie, podyktowane pewnym rozumem rozumem ogólno-społecznym, zmierzającym do tego, aby w ciężkiej walce, jaka toczy Państwo Polskie o swoją siłę i moc, wobec tych wszystkich ciężkich rzeczy, o których wspominał o. sen. Radziwiłł, wobec trudności, w jakich ono jest, wyzyskać wszystkie możliwe środki, jakiemi możemy rozporządzać dlatego, aby ład w Państwie. aby porządek prawny, aby siła Państwa została wzmocniona. Może być, że w pewnych wypadkach cel ten wymaga takiego posunięcia, aby przypadkowych przestępców wypuścić z więzienia, może być, że ta amnestja może być usprawiedliwiona, ale niema momentu, niema chwili, którąbyśmy przeżywali, a któraby wskazywała na to, że z linji, która mamy wytkniętą, mielibyśmy tak czy inaczej zboczyć.</u> | |
| 254 | 254 | </div> |
| 255 | 255 | <div xml:id="div-29"> |
| 256 | - <u xml:id="u-29.0" who="#Marszałek">Rozprawa została zamknięta. Przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 257 | - <u xml:id="u-29.1" who="#Marszałek">Mamy wniosek Komisji Prawniczej o przyjęcie projektu ustawy o amnestji w brzmieniu ustalonem przez Sejm bez zmian. Mamy pozatem 3 poprawki mniejszości Komisji, zgłoszone przez s. Róga, i poprawki, zgłoszone przez s. Schorra.</u> | |
| 258 | - <u xml:id="u-29.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawkami, zgłoszonemi przez p. s. Róga.</u> | |
| 259 | - <u xml:id="u-29.3" who="#Marszałek">Pierwsza poprawka do art. 6 brzmi: „W ustępie 1 skreślić punkt 5”. Kto z Panów Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 260 | - <u xml:id="u-29.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad drugą poprawką p. s. Róga, do tegoż samego art. 6, aby w artykule tym skreślić cały ustęp 2. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka została odrzucona.</u> | |
| 261 | - <u xml:id="u-29.5" who="#Marszałek">Do tego samego art. 6 p. s. Róg zgłosił poprawkę ewentualną na wypadek nieprzyjęcia poprawki drugiej, którą dopiero co przegłosowaliśmy. Wnioskodawca proponuje, aby w ustępie 2 po ostatnim wyrazie zamiast kropki wstawić przecinek i dodać wyrazy: „jeżeli nie zgłoszą się do władzy sądowej do dnia 31 stycznia 1936 r.”. Kto z Panów Senatorów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 262 | - <u xml:id="u-29.6" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania poprawki p. s. Schorra. P. s. Schorr proponuje, aby po art. 5 wstawić nowy artykuł następującej treści: „W sprawach o przestępstwa, wymienione w art. 4 i 5, kara dodatkowa utraty praw obywatelskich ustaje najpóźniej w chwili odcierpienia kary i w tej samej chwili następuje zatarcie skazania”. Kto z Panów Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 263 | - <u xml:id="u-29.7" who="#Marszałek">Druga poprawka jest do art. 6: Wstawić nowy ustęp treści następującej: „Amnestji, przewidzianej w art. 3 i 4, nie stosuje się do przestępstw, skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu ludzkiemu (art. 225, 235–237, 239–242 kodeksu karnego) oraz do przestępstw, polegających na sprowadzeniu niebezpieczeństwa powszechnego (rozdz. XXXIII kodeksu karnego)”.</u> | |
| 264 | - <u xml:id="u-29.8" who="#Marszałek">Kto z p. p. Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 265 | - <u xml:id="u-29.9" who="#Marszałek">Trzecia poprawka do art. 6. W ustępie 1 po punkcie 17 wstawić punkt 18 następującej treści: „18) przestępstw z art. 173 kodeksu karnego”. Artykuł ten brzmi: „Kto publicznie lży lub wyszydza uznane prawnie wyznanie lub związek religijny, jego dogmaty, wierzenia lub obrzędy, albo znieważa przedmiot jego czci religijnej, lub miejsca przeznaczone do wykonywania jego obrzędów religijnych, podlega karze więzienia do lat 3”.</u> | |
| 266 | - <u xml:id="u-29.10" who="#Marszałek">Kto z p. p. Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 267 | - <u xml:id="u-29.11" who="#Marszałek">Przystępujemy teraz do głosowania nad całością ustawy w brzmieniu zaproponowanem przez komisję.</u> | |
| 268 | - <u xml:id="u-29.12" who="#Marszałek">Kto z pp. senatorów jest za przyjęciem ustawy w brzmieniu zaproponowanem przez komisję, zechce wstać.</u> | |
| 269 | - <u xml:id="u-29.13" who="#Marszałek">Stoi większość. Stwierdzam, że ustawa o amnestji w brzmieniu ustalonem przez Sejm została przez Senat przyjęta.</u> | |
| 270 | - <u xml:id="u-29.14" who="#Marszałek">Proszę Panów, odraczam dzisiejsze posiedzenie do jutra do godz. 10 rano.</u> | |
| 271 | - <u xml:id="u-29.15" who="#Marszałek">(Odroczenie posiedzenia w dn. 20 grudnia o godz. 13 min. 40.) (Wznowienie posiedzenia w dn. 21 grudnia o godz. 10 min. 12.) Marszałek: Wznawiam posiedzenie. W dniu wczorajszym rozpatrzyliśmy projekty ustaw, wymienione w punktach 1 i 2 porządku dziennego. Zanim przystąpimy do następnego punktu, na podstawie art. 37 ust. 3 Regulaminu chcę Izbie zaproponować uzupełnienie porządku dziennego i wzięcie pod obrady projektu ustawy o wykonywaniu kontroli parlamentarnej nad długami Państwa, który wczoraj został uchwalony przez Sejm i rozpatrzony przez senacką Komisję Prawniczą.</u> | |
| 272 | - <u xml:id="u-29.16" who="#Marszałek">Uważam tę sprawę za pilną, gdyż Komisja Kontroli Długów Państwa musi rozpocząć swoją działalność zaraz po Nowym Roku, a przedtem jeszcze obie Izby muszą wybrać członków komisji. Traktowalibyśmy ten projekt po 4 punkcie porządku dziennego.</u> | |
| 273 | - <u xml:id="u-29.17" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba na tę propozycję się zgadza.</u> | |
| 274 | - <u xml:id="u-29.18" who="#Marszałek">Nie słyszę sprzeciwu, uważam moją propozycję za przyjętą.</u> | |
| 275 | - <u xml:id="u-29.19" who="#Marszałek">Na wczorajszem posiedzeniu s. Radziwiłł w przemówieniu swojem użył zwrotu, który po zapoznaniu się ze stenogramem uznałem za niedopuszczalny w naszych obradach i postanowiłem go z protokółu i stenogramu wykreślić. S. Radziwiłła przywołuję za to do porządku.</u> | |
| 276 | - <u xml:id="u-29.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 3 porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Budżetowej o projekcie ustawy o dodatkowych kredytach na rok 1934/35 (druk sejmowy nr 8 i druk senacki nr 6).</u> | |
| 277 | - <u xml:id="u-29.21" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Rostworowski.</u> | |
| 256 | + <u xml:id="u-29.0" who="#AleksanderPrystor">Rozprawa została zamknięta. Przystępujemy do głosowania.</u> | |
| 257 | + <u xml:id="u-29.1" who="#AleksanderPrystor">Mamy wniosek Komisji Prawniczej o przyjęcie projektu ustawy o amnestji w brzmieniu ustalonem przez Sejm bez zmian. Mamy pozatem 3 poprawki mniejszości Komisji, zgłoszone przez s. Róga, i poprawki, zgłoszone przez s. Schorra.</u> | |
| 258 | + <u xml:id="u-29.2" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do głosowania nad poprawkami, zgłoszonemi przez p. s. Róga.</u> | |
| 259 | + <u xml:id="u-29.3" who="#AleksanderPrystor">Pierwsza poprawka do art. 6 brzmi: „W ustępie 1 skreślić punkt 5”. Kto z Panów Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 260 | + <u xml:id="u-29.4" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do głosowania nad drugą poprawką p. s. Róga, do tegoż samego art. 6, aby w artykule tym skreślić cały ustęp 2. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka została odrzucona.</u> | |
| 261 | + <u xml:id="u-29.5" who="#AleksanderPrystor">Do tego samego art. 6 p. s. Róg zgłosił poprawkę ewentualną na wypadek nieprzyjęcia poprawki drugiej, którą dopiero co przegłosowaliśmy. Wnioskodawca proponuje, aby w ustępie 2 po ostatnim wyrazie zamiast kropki wstawić przecinek i dodać wyrazy: „jeżeli nie zgłoszą się do władzy sądowej do dnia 31 stycznia 1936 r.”. Kto z Panów Senatorów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 262 | + <u xml:id="u-29.6" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do głosowania poprawki p. s. Schorra. P. s. Schorr proponuje, aby po art. 5 wstawić nowy artykuł następującej treści: „W sprawach o przestępstwa, wymienione w art. 4 i 5, kara dodatkowa utraty praw obywatelskich ustaje najpóźniej w chwili odcierpienia kary i w tej samej chwili następuje zatarcie skazania”. Kto z Panów Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 263 | + <u xml:id="u-29.7" who="#AleksanderPrystor">Druga poprawka jest do art. 6: Wstawić nowy ustęp treści następującej: „Amnestji, przewidzianej w art. 3 i 4, nie stosuje się do przestępstw, skierowanych przeciwko życiu i zdrowiu ludzkiemu (art. 225, 235–237, 239–242 kodeksu karnego) oraz do przestępstw, polegających na sprowadzeniu niebezpieczeństwa powszechnego (rozdz. XXXIII kodeksu karnego)”.</u> | |
| 264 | + <u xml:id="u-29.8" who="#AleksanderPrystor">Kto z p. p. Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 265 | + <u xml:id="u-29.9" who="#AleksanderPrystor">Trzecia poprawka do art. 6. W ustępie 1 po punkcie 17 wstawić punkt 18 następującej treści: „18) przestępstw z art. 173 kodeksu karnego”. Artykuł ten brzmi: „Kto publicznie lży lub wyszydza uznane prawnie wyznanie lub związek religijny, jego dogmaty, wierzenia lub obrzędy, albo znieważa przedmiot jego czci religijnej, lub miejsca przeznaczone do wykonywania jego obrzędów religijnych, podlega karze więzienia do lat 3”.</u> | |
| 266 | + <u xml:id="u-29.10" who="#AleksanderPrystor">Kto z p. p. Senatorów jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 267 | + <u xml:id="u-29.11" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy teraz do głosowania nad całością ustawy w brzmieniu zaproponowanem przez komisję.</u> | |
| 268 | + <u xml:id="u-29.12" who="#AleksanderPrystor">Kto z pp. senatorów jest za przyjęciem ustawy w brzmieniu zaproponowanem przez komisję, zechce wstać.</u> | |
| 269 | + <u xml:id="u-29.13" who="#AleksanderPrystor">Stoi większość. Stwierdzam, że ustawa o amnestji w brzmieniu ustalonem przez Sejm została przez Senat przyjęta.</u> | |
| 270 | + <u xml:id="u-29.14" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów, odraczam dzisiejsze posiedzenie do jutra do godz. 10 rano.</u> | |
| 271 | + <u xml:id="u-29.15" who="#AleksanderPrystor">(Odroczenie posiedzenia w dn. 20 grudnia o godz. 13 min. 40.) (Wznowienie posiedzenia w dn. 21 grudnia o godz. 10 min. 12.) Marszałek: Wznawiam posiedzenie. W dniu wczorajszym rozpatrzyliśmy projekty ustaw, wymienione w punktach 1 i 2 porządku dziennego. Zanim przystąpimy do następnego punktu, na podstawie art. 37 ust. 3 Regulaminu chcę Izbie zaproponować uzupełnienie porządku dziennego i wzięcie pod obrady projektu ustawy o wykonywaniu kontroli parlamentarnej nad długami Państwa, który wczoraj został uchwalony przez Sejm i rozpatrzony przez senacką Komisję Prawniczą.</u> | |
| 272 | + <u xml:id="u-29.16" who="#AleksanderPrystor">Uważam tę sprawę za pilną, gdyż Komisja Kontroli Długów Państwa musi rozpocząć swoją działalność zaraz po Nowym Roku, a przedtem jeszcze obie Izby muszą wybrać członków komisji. Traktowalibyśmy ten projekt po 4 punkcie porządku dziennego.</u> | |
| 273 | + <u xml:id="u-29.17" who="#AleksanderPrystor">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba na tę propozycję się zgadza.</u> | |
| 274 | + <u xml:id="u-29.18" who="#AleksanderPrystor">Nie słyszę sprzeciwu, uważam moją propozycję za przyjętą.</u> | |
| 275 | + <u xml:id="u-29.19" who="#AleksanderPrystor">Na wczorajszem posiedzeniu s. Radziwiłł w przemówieniu swojem użył zwrotu, który po zapoznaniu się ze stenogramem uznałem za niedopuszczalny w naszych obradach i postanowiłem go z protokółu i stenogramu wykreślić. S. Radziwiłła przywołuję za to do porządku.</u> | |
| 276 | + <u xml:id="u-29.20" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 3 porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Budżetowej o projekcie ustawy o dodatkowych kredytach na rok 1934/35 (druk sejmowy nr 8 i druk senacki nr 6).</u> | |
| 277 | + <u xml:id="u-29.21" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Rostworowski.</u> | |
| 278 | 278 | </div> |
| 279 | 279 | <div xml:id="div-30"> |
| 280 | - <u xml:id="u-30.0" who="#SRostworowski">Wysoka Izbo! Rząd wystąpił do Izb Ustawodawczych o uchwalenie i zalegalizowanie dodatkowych kredytów na rok budżetowy 1934/35. Chciałbym zaraz na wstępie podkreślić, że nie chodzi tu o przyznanie dodatkowych kredytów, któreby przewyższały globalną sumę budżetu na rok 1934/35, wynoszącą 2.184 miljonów — mówię w liczbach okrągłych — dlatego, że dotychczasowe zamknięcia wskazują, że globalna suma budżetu za rok 1934/35 nie została przekroczona, przeciwnie, nie wynosi więcej, niż 2.175 miljonów. Chodzi więc w tej ustawie nie o przyznanie kredytów, któreby przekraczały globalną sumę wydatków, ale o te wydatki i o te kredyty, dla których Rząd na podstawie art. 7 ustawy skarbowej musi wystąpić do Izb o dodatkowe uchwalenie, dlatego, że one przekraczają to prawo virement, które ustawa skarbowa przyznawała Rządowi.</u> | |
| 281 | - <u xml:id="u-30.1" who="#SRostworowski">Jest cały szereg kategoryj tych wydatków. Jak Panowie widzą w projekcie ustawy, w art. 1, dodatkowe kredyty są rozbite na szereg pozycyj od litery A do litery E. Pod literą A mamy wydatki w paragrafach pierwszych, to znaczy w paragrafach, obejmujących płace w różnych częściach i w różnych działach budżetu. Ponieważ prawo wydatkowania z paragrafów pierwszych jest najsztywniej ujęte w ustawie skarbowej, przeto nawet oszczędności, uzyskane na tym samym paragrafie, w innej części, czy w innym dziale, nie mogą być zarachowywane na ten sam paragraf w innej części, czy w innym dziale budżetu i dlatego każde przekroczenie tego paragrafu wymaga uchwalenia dodatkowego kredytu. W tej pozycji, to znaczy w paragrafach pierwszych przekroczenia wynoszą około 4.500.000 zł i tłumaczą się przedewszystkiem tem, że, jak Panowie pamiętają, w dniu 1 lutego 1934 r. weszła w życie nowa ustawa uposażeniowa, która dotychczasowe obliczenia budżetowe, robione jesienią 1933 r., zmieniała. Wymagało to zatem przeliczeń we wszystkich paragrafach, we wszystkich ministerstwach, we wszystkich resortach i już podczas trzeciego czytania na Komisji Budżetowej w 1934 r. Rząd z temi przerachowaniami przyszedł i okazało się, że one nie były całkowicie ścisłe. Te 4 i pół miljona rozkłada się na różne resorty i muszę stwierdzić, że największe różnice w obliczeniach dotyczą Ministerstwa Skarbu, gdyż wynoszą około 3 i pół miljona. Nie pochodzi to, jak nam oświadczył przedstawiciel Ministerstwa Skarbu, z powiększenia etatów, przeciwnie ogólna ilość etatów została zmniejszona, ale poprostu z niedość dokładnie w ostatniej chwili robionego przeliczenia. Tych wydatków, jako ustawowych Rząd nie mógł nie czynić. A dalej są inne pozycje, mianowicie także w Ministerstwie Skarbu, ale już nie z paragrafu pierwszego — w części 8, działu 5 — ogólny zarząd skarbowy — w § 11 jest kredyt 1.663.000 zł, w § 11 w dziale 5 obejmuje różne pretensje do Skarbu Państwa, różne należności, które Skarb Państwa musi zwracać, pretensje całego szeregu instytucyj dawno zlikwidowanych, jak powiedzmy b. Ministerstwa Aprowizacji, do Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i t. p. Właśnie ta suma składa się z dwóch takich pozycyj: 1.376.000 złotych jest wydatkiem na zaspokojenie pretensyj wierzycieli prywatnych do b. Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej; to zostało załatwione w drodze przekazania Bankowi Polskiemu papierów wartościowych na tę sumę. A druga pozycja 286.000 jest rozrachunkiem z Pocztową Kasą Oszczędności za wpłacone emerytury, renty i t. p. obliczenia procentowe.</u> | |
| 282 | - <u xml:id="u-30.2" who="#SRostworowski">Pod literą C części 14 t. zn. w Ministerstwie Opieki Społecznej mamy drobne przekroczenie 8.000 złotych. To są zaległe honorarja za porady lekarskie, które na podstawie ustawy o Pożyczce Narodowej zostały uregulowane Pożyczką Narodową, nie gotówką, a dla zbilansowania muszą być w budżecie dodatkowo zaksięgowane i uchwalone.</u> | |
| 283 | - <u xml:id="u-30.3" who="#SRostworowski">Mamy jeszcze jedną pozycję poważną, bo odnoszącą się do części 16 emerytur, zaopatrzeń, gdzie przekroczenia wynoszą zgórą 6.000.000 zł. Te kredyty należą do kategorji t. zw. kredytów szacunkowych, które nie mogą być całkowicie ścisłe i mogą w wykonaniu, w życiu, przy powiększającej się liczbie, przy zmiennych warunkach śmierci, ubywania emerytów, przedstawiać się inaczej, niż to było preliminowane w ustawie. To przekroczenie jednak jest dość znaczne i wynosi 6.263.000 zł. w emeryturach cywilnych, wojskowych i pośmiertnych zaopatrzeniach.</u> | |
| 284 | - <u xml:id="u-30.4" who="#SRostworowski">Wreszcie powiększenie rent inwalidzkich i pensyj wynosi 2.600.000 zł. Chciałem Panom przypomnieć, jak się ta rzecz ma. Zgłaszanie inwalidzkich pretensyj zostało właściwie zamknięte z końcem r. 1930, ale cała procedura przyznawania rent trwała bardzo długo, tak, że jeszcze w roku 1934/35 zostały przyznane zaopatrzenia inwalidzkie zgórą 10.000 osobom. To powiększyło preliminowaną sumę zgórą o 2.000.000 złotych.</u> | |
| 285 | - <u xml:id="u-30.5" who="#SRostworowski">Wreszcie, jak Panowie widzą, mamy ustawę o zaopatrzeniu byłych skazańców politycznych. Zgłosiło się i zostało uprawnionych do pobierania zaopatrzeń ustawowych 160 osób; wyniosło to 150.000 zł. Razem wszystkie kredyty dodatkowe, o które wystąpił Rząd, wynoszą zgórą 15 miljonów złotych.</u> | |
| 286 | - <u xml:id="u-30.6" who="#SRostworowski">Na komisji podczas dyskusji podkreślono, że metoda z jaką układano preliminarz budżetowy wskazuje, iż preliminowano zbyt skąpo, tą drogą może zmniejszamy deficyt preliminowany w ustawie skarbowej, ale prowadzi ona do niespodzianek w rodzaju tych, przed którą stoimy i dlatego wyrażono apel do przedstawiciela Ministerstwa Skarbu, aby na przyszłość raczej preliminować szerzej, mniej skąpo, dla posiadania odrazu bardziej prawdziwego obrazu stanu budżetu i dla uniknięcia tych niespodzianek, których bądź co bądź wyrazem jest ustawa o kredytach dodatkowych.</u> | |
| 287 | - <u xml:id="u-30.7" who="#SRostworowski">Pozatem żadnych zastrzeżeń co do konieczności uchwalenia ustawy i zalegalizowania tą drogą wydatków, poczynionych w budżecie z roku 1934/35, nie poczyniono.</u> | |
| 288 | - <u xml:id="u-30.8" who="#SRostworowski">W imieniu Komisji Budżetowej proszę Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o kredytach dodatkowych na rok 1934/35 w brzmieniu proponowanem przez Rząd, ponieważ Sejm nie wniósł do tego projektu żadnej zmiany.</u> | |
| 280 | + <u xml:id="u-30.0" who="#WojciechRostworowski">Wysoka Izbo! Rząd wystąpił do Izb Ustawodawczych o uchwalenie i zalegalizowanie dodatkowych kredytów na rok budżetowy 1934/35. Chciałbym zaraz na wstępie podkreślić, że nie chodzi tu o przyznanie dodatkowych kredytów, któreby przewyższały globalną sumę budżetu na rok 1934/35, wynoszącą 2.184 miljonów — mówię w liczbach okrągłych — dlatego, że dotychczasowe zamknięcia wskazują, że globalna suma budżetu za rok 1934/35 nie została przekroczona, przeciwnie, nie wynosi więcej, niż 2.175 miljonów. Chodzi więc w tej ustawie nie o przyznanie kredytów, któreby przekraczały globalną sumę wydatków, ale o te wydatki i o te kredyty, dla których Rząd na podstawie art. 7 ustawy skarbowej musi wystąpić do Izb o dodatkowe uchwalenie, dlatego, że one przekraczają to prawo virement, które ustawa skarbowa przyznawała Rządowi.</u> | |
| 281 | + <u xml:id="u-30.1" who="#WojciechRostworowski">Jest cały szereg kategoryj tych wydatków. Jak Panowie widzą w projekcie ustawy, w art. 1, dodatkowe kredyty są rozbite na szereg pozycyj od litery A do litery E. Pod literą A mamy wydatki w paragrafach pierwszych, to znaczy w paragrafach, obejmujących płace w różnych częściach i w różnych działach budżetu. Ponieważ prawo wydatkowania z paragrafów pierwszych jest najsztywniej ujęte w ustawie skarbowej, przeto nawet oszczędności, uzyskane na tym samym paragrafie, w innej części, czy w innym dziale, nie mogą być zarachowywane na ten sam paragraf w innej części, czy w innym dziale budżetu i dlatego każde przekroczenie tego paragrafu wymaga uchwalenia dodatkowego kredytu. W tej pozycji, to znaczy w paragrafach pierwszych przekroczenia wynoszą około 4.500.000 zł i tłumaczą się przedewszystkiem tem, że, jak Panowie pamiętają, w dniu 1 lutego 1934 r. weszła w życie nowa ustawa uposażeniowa, która dotychczasowe obliczenia budżetowe, robione jesienią 1933 r., zmieniała. Wymagało to zatem przeliczeń we wszystkich paragrafach, we wszystkich ministerstwach, we wszystkich resortach i już podczas trzeciego czytania na Komisji Budżetowej w 1934 r. Rząd z temi przerachowaniami przyszedł i okazało się, że one nie były całkowicie ścisłe. Te 4 i pół miljona rozkłada się na różne resorty i muszę stwierdzić, że największe różnice w obliczeniach dotyczą Ministerstwa Skarbu, gdyż wynoszą około 3 i pół miljona. Nie pochodzi to, jak nam oświadczył przedstawiciel Ministerstwa Skarbu, z powiększenia etatów, przeciwnie ogólna ilość etatów została zmniejszona, ale poprostu z niedość dokładnie w ostatniej chwili robionego przeliczenia. Tych wydatków, jako ustawowych Rząd nie mógł nie czynić. A dalej są inne pozycje, mianowicie także w Ministerstwie Skarbu, ale już nie z paragrafu pierwszego — w części 8, działu 5 — ogólny zarząd skarbowy — w § 11 jest kredyt 1.663.000 zł, w § 11 w dziale 5 obejmuje różne pretensje do Skarbu Państwa, różne należności, które Skarb Państwa musi zwracać, pretensje całego szeregu instytucyj dawno zlikwidowanych, jak powiedzmy b. Ministerstwa Aprowizacji, do Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej i t. p. Właśnie ta suma składa się z dwóch takich pozycyj: 1.376.000 złotych jest wydatkiem na zaspokojenie pretensyj wierzycieli prywatnych do b. Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej; to zostało załatwione w drodze przekazania Bankowi Polskiemu papierów wartościowych na tę sumę. A druga pozycja 286.000 jest rozrachunkiem z Pocztową Kasą Oszczędności za wpłacone emerytury, renty i t. p. obliczenia procentowe.</u> | |
| 282 | + <u xml:id="u-30.2" who="#WojciechRostworowski">Pod literą C części 14 t. zn. w Ministerstwie Opieki Społecznej mamy drobne przekroczenie 8.000 złotych. To są zaległe honorarja za porady lekarskie, które na podstawie ustawy o Pożyczce Narodowej zostały uregulowane Pożyczką Narodową, nie gotówką, a dla zbilansowania muszą być w budżecie dodatkowo zaksięgowane i uchwalone.</u> | |
| 283 | + <u xml:id="u-30.3" who="#WojciechRostworowski">Mamy jeszcze jedną pozycję poważną, bo odnoszącą się do części 16 emerytur, zaopatrzeń, gdzie przekroczenia wynoszą zgórą 6.000.000 zł. Te kredyty należą do kategorji t. zw. kredytów szacunkowych, które nie mogą być całkowicie ścisłe i mogą w wykonaniu, w życiu, przy powiększającej się liczbie, przy zmiennych warunkach śmierci, ubywania emerytów, przedstawiać się inaczej, niż to było preliminowane w ustawie. To przekroczenie jednak jest dość znaczne i wynosi 6.263.000 zł. w emeryturach cywilnych, wojskowych i pośmiertnych zaopatrzeniach.</u> | |
| 284 | + <u xml:id="u-30.4" who="#WojciechRostworowski">Wreszcie powiększenie rent inwalidzkich i pensyj wynosi 2.600.000 zł. Chciałem Panom przypomnieć, jak się ta rzecz ma. Zgłaszanie inwalidzkich pretensyj zostało właściwie zamknięte z końcem r. 1930, ale cała procedura przyznawania rent trwała bardzo długo, tak, że jeszcze w roku 1934/35 zostały przyznane zaopatrzenia inwalidzkie zgórą 10.000 osobom. To powiększyło preliminowaną sumę zgórą o 2.000.000 złotych.</u> | |
| 285 | + <u xml:id="u-30.5" who="#WojciechRostworowski">Wreszcie, jak Panowie widzą, mamy ustawę o zaopatrzeniu byłych skazańców politycznych. Zgłosiło się i zostało uprawnionych do pobierania zaopatrzeń ustawowych 160 osób; wyniosło to 150.000 zł. Razem wszystkie kredyty dodatkowe, o które wystąpił Rząd, wynoszą zgórą 15 miljonów złotych.</u> | |
| 286 | + <u xml:id="u-30.6" who="#WojciechRostworowski">Na komisji podczas dyskusji podkreślono, że metoda z jaką układano preliminarz budżetowy wskazuje, iż preliminowano zbyt skąpo, tą drogą może zmniejszamy deficyt preliminowany w ustawie skarbowej, ale prowadzi ona do niespodzianek w rodzaju tych, przed którą stoimy i dlatego wyrażono apel do przedstawiciela Ministerstwa Skarbu, aby na przyszłość raczej preliminować szerzej, mniej skąpo, dla posiadania odrazu bardziej prawdziwego obrazu stanu budżetu i dla uniknięcia tych niespodzianek, których bądź co bądź wyrazem jest ustawa o kredytach dodatkowych.</u> | |
| 287 | + <u xml:id="u-30.7" who="#WojciechRostworowski">Pozatem żadnych zastrzeżeń co do konieczności uchwalenia ustawy i zalegalizowania tą drogą wydatków, poczynionych w budżecie z roku 1934/35, nie poczyniono.</u> | |
| 288 | + <u xml:id="u-30.8" who="#WojciechRostworowski">W imieniu Komisji Budżetowej proszę Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o kredytach dodatkowych na rok 1934/35 w brzmieniu proponowanem przez Rząd, ponieważ Sejm nie wniósł do tego projektu żadnej zmiany.</u> | |
| 289 | 289 | </div> |
| 290 | 290 | <div xml:id="div-31"> |
| 291 | - <u xml:id="u-31.0" who="#Marszałek">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy zatem odrazu do głosowania. Kto z Panów jest za przyjęciem projektu ustawy o dodatkowych kredytach na rok 1934/35, proszę wstać. Stoi większość. Ustawa została przyjęta.</u> | |
| 292 | - <u xml:id="u-31.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Budżetowej o projekcie ustawy o dodatkowych kredytach na rok 1935/36 (druk sejmowy nr 26 i druk senacki nr 7).</u> | |
| 293 | - <u xml:id="u-31.2" who="#Marszałek">Jako sprawozdawca głos ma s. Rostworowski.</u> | |
| 291 | + <u xml:id="u-31.0" who="#AleksanderPrystor">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy zatem odrazu do głosowania. Kto z Panów jest za przyjęciem projektu ustawy o dodatkowych kredytach na rok 1934/35, proszę wstać. Stoi większość. Ustawa została przyjęta.</u> | |
| 292 | + <u xml:id="u-31.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Budżetowej o projekcie ustawy o dodatkowych kredytach na rok 1935/36 (druk sejmowy nr 26 i druk senacki nr 7).</u> | |
| 293 | + <u xml:id="u-31.2" who="#AleksanderPrystor">Jako sprawozdawca głos ma s. Rostworowski.</u> | |
| 294 | 294 | </div> |
| 295 | 295 | <div xml:id="div-32"> |
| 296 | - <u xml:id="u-32.0" who="#SRostworowski">Z analogiczną do poprzedniej ustawą wystąpił Rząd, ale już w wykonaniu bieżącego budżetu 1935/36 r. Chodzi również o to, że pewne wydatki zostały w trakcie wykonywania budżetu dokonane, których ustawa skarbowa nie przewidywała. I jeżeli w poprzedniej ustawie mamy do czynienia z wydatkami, czynionemi przez Rząd na podstawie tytułu ustawowego, to w tej drugiej ustawie na rok 1935/36 mamy do czynienia z kredytami nie opartemi na tytułach ustawowych, a wynikającemi ze zmian w polityce gospodarczej Rządu. A pozatem mamy wydatki, które właściwie powinny były być przewidziane w preliminarzu budżetowym, i zostały przeoczone. Do takich wydatków należy przedewszystkiem w części piątej — Ministerstwo Spraw Zagranicznych — wydatek 532.000 zł, wynikający z naszego układu z Rzeszą Niemiecką, z dnia 11 lipca 1934 r. Na mocy tego układu Rzesza Niemiecka zobowiązała się dosyć znacznej liczbie obywateli polskich, przebywających na terenie Niemiec, dać prawo korzystania ze świadczeń niemieckiej opieki społecznej, a Rząd Polski zobowiązał się do częściowego zwrotu wydatków, poniesionych na ten cel przez państwo niemieckie. Pierwsza rata z tych 500.000 marek niemieckich, które Rząd Polski miał zwrócić Rzeszy Niemieckiej, została uiszczona w okresie lipiec — sierpień 1934 r., a w okresie od 23 lipca do 5 sierpnia 1935 r. przesłał nasz Rząd rządowi niemieckiemu drugą ratę z tytułu kosztów opieki nad obywatelami polskimi. Chciałbym podkreślić, że ta wpłata nie została dokonana gotówką, lecz zarachowana na zamrożone sumy, należne nam z Niemiec i suma ta 532.000 zł, jako ekwiwalent 250.000 marek niemieckich, zostanie wypłacona eksporterom polskim, których należności zostały zamrożone w Niemczech.</u> | |
| 297 | - <u xml:id="u-32.1" who="#SRostworowski">Tutaj zatem ten wydatek był skutkiem zawartej i ratyfikowanej umowy.</u> | |
| 298 | - <u xml:id="u-32.2" who="#SRostworowski">Pozycja 2) w części 7, t. zn. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych obejmuje wydatki na wybory, które zostały przeprowadzone, gdyż jak wiadomo, konstytucyjnie wybory w 1935 r. odbyć się musiały i kredyt dodatkowy na koszty techniczne, związane z niemi, na djety komisarzy wyborczych i t. d. wyniósł 2.000.000 zł.</u> | |
| 299 | - <u xml:id="u-32.3" who="#SRostworowski">Pod punktem 3. art. 1 ustawy mamy sumę 500.000 zł w Ministerstwie Komunikacji w dziale 4 „Roboty Publiczne” w rozdziale „Budowle Wodne” w paragrafie „Rzeki Żeglowne”. Chodzi tutaj o epilog faktu, który zaszedł w r. 1929, kiedy Rząd wywłaszczył na budowę portu handlowego na Saskiej Kępie około 7 ha. Orzeczenie komisji wywłaszczeniowej zostało zaskarżone przez właścicieli gruntów i toczył się proces; naskutek niego została przyznana kwota wyższa, ale ponieważ Skarb doszedł do polubownego porozumienia z właścicielami gruntów, że odstępuje od dalszej drogi sądowej, o ile właściciele zgodzą się na opust, zaproponowany przez nich samych, t. j. 20% tej sumy, a ponieważ i Prokuratorja Generalna uznała tę umowę za korzystną dla Skarbu, Rząd wnosi o kredyt dodatkowy na tę sumę, żeby rzecz ostatecznie zlikwidować.</u> | |
| 300 | - <u xml:id="u-32.4" who="#SRostworowski">W dziale 2 Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych mamy w pozycji „Meljoracje” sumę 250.000 zł, która jest konieczna dla zabezpieczenia robót ochronnych, dokonanych już po powodzi 1934 r., by nie zostały zniszczone.</u> | |
| 301 | - <u xml:id="u-32.5" who="#SRostworowski">W dziale 3 par. 10 mamy żądany kredyt 1.030.000 zł, który łączy się ze skutkami katastrofy żywiołowej. Mianowicie 30.000 złotych jest zasiłkiem dla zniszczonego przez grad powiatu baranowickiego, a 1.000.000 złotych jest zasiłkiem dla województwa poznańskiego, które — jak Panowie wiedzą — przeszło przez żywiołową klęskę posuchy.</u> | |
| 302 | - <u xml:id="u-32.6" who="#SRostworowski">Wreszcie przychodzi szereg pozycyj, które nie płyną ani z tytułu ustawowego, ani z zobowiązań już poprzednio przyjętych, ale są wyrazem zmiany polityki gospodarczej Rządu, a mianowicie przestawienia polityki rolnej na popieranie produkcji hodowlanej. Mianowicie w dziale 3 w par. 15 jest pozycja, która łączy się ze zmianą polityki gospodarczej Rządu w kierunku popierania eksportu artykułów hodowlanych. To już jest pozycja poważna, bo 7.667.000 zł.</u> | |
| 303 | - <u xml:id="u-32.7" who="#SRostworowski">Razem kredyty dodatkowe w części Ministerstwa Rolnictwa wynoszą zgórą 8.000.000 zł i stanowią podwyższenie budżetu tego Ministerstwa o zgórą 25%. Jednak podwyższenie i zmiana polityki gospodarczej Ministerstwa nie wywołały żadnych zasadniczych zastrzeżeń ze strony komisji.</u> | |
| 304 | - <u xml:id="u-32.8" who="#SRostworowski">W tym projekcie ustawy komisja sejmowa wniosła poprawki. Przedewszystkiem skumulowała dwa projekty ustaw, przedstawione przez Rząd. Dlatego było ich dwa, że Rząd według obowiązującej Konstytucji i ustawy skarbowej musiał występować po każdej uchwale Rady Ministrów o podwyższenie dodatkowego kredytu, a komisja sejmowa, mając do czynienia z dwoma projektami, skumulowała je w jeden, co jest tylko formalną zmianą. Wprowadziła natomiast i pewną zmianę merytoryczną w art. 2. Ponieważ mamy tu do czynienia nie z zamkniętym rokiem budżetowym, jak 1934/35, ale z wykonywanym obecnie budżetem, niema pewności, czy ta suma kredytów dodatkowych, którą dziś uchwalimy, nie będzie przekroczeniem globalnej sumy, przewidzianej w ustawie skarbowej. Komisja sejmowa zredagowała więc art. 2 w ten sposób, że w razie gdyby Rząd był zmuszony powiększyć globalną sumę budżetu o sumę kredytów, objętych obecnym projektem, nie mógłby tego uczynić na podstawie uchwalonych przez nas kredytów, lecz musiałby wystąpić o kredyty dodatkowe. Z oświadczenia przedstawiciela Ministerstwa Skarbu wynika, że musimy być przygotowani na to, iż preliminowane w budżecie 1935/36 r. wydatki nie dadzą się załatwić drogą virement, gdyż w § 1 zajdą zmiany, które będą wymagały dodatkowej ustawy. Jeśli chodzi o wykonanie budżetu, to zamknięcie na 1 grudnia 1935 r. powinnoby wynosić teoretycznie nie więcej, jak 66,67 globalnej sumy budżetu. A suma ta jest już przekroczona, bo wynosi według oświadczenia p. Wiceministra Skarbu, 67,59% . Dlatego te zastrzeżenia i obostrzenia, które komisja sejmowa wprowadziła w art. 2, są w przekonaniu komisji słuszne i komisja proponuje je przyjąć.</u> | |
| 305 | - <u xml:id="u-32.9" who="#SRostworowski">Proszę w imieniu Komisji Budżetowej o uchwalenie ustawy o kredytach dodatkowych na rok 1935/36 w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm.</u> | |
| 296 | + <u xml:id="u-32.0" who="#WojciechRostworowski">Z analogiczną do poprzedniej ustawą wystąpił Rząd, ale już w wykonaniu bieżącego budżetu 1935/36 r. Chodzi również o to, że pewne wydatki zostały w trakcie wykonywania budżetu dokonane, których ustawa skarbowa nie przewidywała. I jeżeli w poprzedniej ustawie mamy do czynienia z wydatkami, czynionemi przez Rząd na podstawie tytułu ustawowego, to w tej drugiej ustawie na rok 1935/36 mamy do czynienia z kredytami nie opartemi na tytułach ustawowych, a wynikającemi ze zmian w polityce gospodarczej Rządu. A pozatem mamy wydatki, które właściwie powinny były być przewidziane w preliminarzu budżetowym, i zostały przeoczone. Do takich wydatków należy przedewszystkiem w części piątej — Ministerstwo Spraw Zagranicznych — wydatek 532.000 zł, wynikający z naszego układu z Rzeszą Niemiecką, z dnia 11 lipca 1934 r. Na mocy tego układu Rzesza Niemiecka zobowiązała się dosyć znacznej liczbie obywateli polskich, przebywających na terenie Niemiec, dać prawo korzystania ze świadczeń niemieckiej opieki społecznej, a Rząd Polski zobowiązał się do częściowego zwrotu wydatków, poniesionych na ten cel przez państwo niemieckie. Pierwsza rata z tych 500.000 marek niemieckich, które Rząd Polski miał zwrócić Rzeszy Niemieckiej, została uiszczona w okresie lipiec — sierpień 1934 r., a w okresie od 23 lipca do 5 sierpnia 1935 r. przesłał nasz Rząd rządowi niemieckiemu drugą ratę z tytułu kosztów opieki nad obywatelami polskimi. Chciałbym podkreślić, że ta wpłata nie została dokonana gotówką, lecz zarachowana na zamrożone sumy, należne nam z Niemiec i suma ta 532.000 zł, jako ekwiwalent 250.000 marek niemieckich, zostanie wypłacona eksporterom polskim, których należności zostały zamrożone w Niemczech.</u> | |
| 297 | + <u xml:id="u-32.1" who="#WojciechRostworowski">Tutaj zatem ten wydatek był skutkiem zawartej i ratyfikowanej umowy.</u> | |
| 298 | + <u xml:id="u-32.2" who="#WojciechRostworowski">Pozycja 2) w części 7, t. zn. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych obejmuje wydatki na wybory, które zostały przeprowadzone, gdyż jak wiadomo, konstytucyjnie wybory w 1935 r. odbyć się musiały i kredyt dodatkowy na koszty techniczne, związane z niemi, na djety komisarzy wyborczych i t. d. wyniósł 2.000.000 zł.</u> | |
| 299 | + <u xml:id="u-32.3" who="#WojciechRostworowski">Pod punktem 3. art. 1 ustawy mamy sumę 500.000 zł w Ministerstwie Komunikacji w dziale 4 „Roboty Publiczne” w rozdziale „Budowle Wodne” w paragrafie „Rzeki Żeglowne”. Chodzi tutaj o epilog faktu, który zaszedł w r. 1929, kiedy Rząd wywłaszczył na budowę portu handlowego na Saskiej Kępie około 7 ha. Orzeczenie komisji wywłaszczeniowej zostało zaskarżone przez właścicieli gruntów i toczył się proces; naskutek niego została przyznana kwota wyższa, ale ponieważ Skarb doszedł do polubownego porozumienia z właścicielami gruntów, że odstępuje od dalszej drogi sądowej, o ile właściciele zgodzą się na opust, zaproponowany przez nich samych, t. j. 20% tej sumy, a ponieważ i Prokuratorja Generalna uznała tę umowę za korzystną dla Skarbu, Rząd wnosi o kredyt dodatkowy na tę sumę, żeby rzecz ostatecznie zlikwidować.</u> | |
| 300 | + <u xml:id="u-32.4" who="#WojciechRostworowski">W dziale 2 Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych mamy w pozycji „Meljoracje” sumę 250.000 zł, która jest konieczna dla zabezpieczenia robót ochronnych, dokonanych już po powodzi 1934 r., by nie zostały zniszczone.</u> | |
| 301 | + <u xml:id="u-32.5" who="#WojciechRostworowski">W dziale 3 par. 10 mamy żądany kredyt 1.030.000 zł, który łączy się ze skutkami katastrofy żywiołowej. Mianowicie 30.000 złotych jest zasiłkiem dla zniszczonego przez grad powiatu baranowickiego, a 1.000.000 złotych jest zasiłkiem dla województwa poznańskiego, które — jak Panowie wiedzą — przeszło przez żywiołową klęskę posuchy.</u> | |
| 302 | + <u xml:id="u-32.6" who="#WojciechRostworowski">Wreszcie przychodzi szereg pozycyj, które nie płyną ani z tytułu ustawowego, ani z zobowiązań już poprzednio przyjętych, ale są wyrazem zmiany polityki gospodarczej Rządu, a mianowicie przestawienia polityki rolnej na popieranie produkcji hodowlanej. Mianowicie w dziale 3 w par. 15 jest pozycja, która łączy się ze zmianą polityki gospodarczej Rządu w kierunku popierania eksportu artykułów hodowlanych. To już jest pozycja poważna, bo 7.667.000 zł.</u> | |
| 303 | + <u xml:id="u-32.7" who="#WojciechRostworowski">Razem kredyty dodatkowe w części Ministerstwa Rolnictwa wynoszą zgórą 8.000.000 zł i stanowią podwyższenie budżetu tego Ministerstwa o zgórą 25%. Jednak podwyższenie i zmiana polityki gospodarczej Ministerstwa nie wywołały żadnych zasadniczych zastrzeżeń ze strony komisji.</u> | |
| 304 | + <u xml:id="u-32.8" who="#WojciechRostworowski">W tym projekcie ustawy komisja sejmowa wniosła poprawki. Przedewszystkiem skumulowała dwa projekty ustaw, przedstawione przez Rząd. Dlatego było ich dwa, że Rząd według obowiązującej Konstytucji i ustawy skarbowej musiał występować po każdej uchwale Rady Ministrów o podwyższenie dodatkowego kredytu, a komisja sejmowa, mając do czynienia z dwoma projektami, skumulowała je w jeden, co jest tylko formalną zmianą. Wprowadziła natomiast i pewną zmianę merytoryczną w art. 2. Ponieważ mamy tu do czynienia nie z zamkniętym rokiem budżetowym, jak 1934/35, ale z wykonywanym obecnie budżetem, niema pewności, czy ta suma kredytów dodatkowych, którą dziś uchwalimy, nie będzie przekroczeniem globalnej sumy, przewidzianej w ustawie skarbowej. Komisja sejmowa zredagowała więc art. 2 w ten sposób, że w razie gdyby Rząd był zmuszony powiększyć globalną sumę budżetu o sumę kredytów, objętych obecnym projektem, nie mógłby tego uczynić na podstawie uchwalonych przez nas kredytów, lecz musiałby wystąpić o kredyty dodatkowe. Z oświadczenia przedstawiciela Ministerstwa Skarbu wynika, że musimy być przygotowani na to, iż preliminowane w budżecie 1935/36 r. wydatki nie dadzą się załatwić drogą virement, gdyż w § 1 zajdą zmiany, które będą wymagały dodatkowej ustawy. Jeśli chodzi o wykonanie budżetu, to zamknięcie na 1 grudnia 1935 r. powinnoby wynosić teoretycznie nie więcej, jak 66,67 globalnej sumy budżetu. A suma ta jest już przekroczona, bo wynosi według oświadczenia p. Wiceministra Skarbu, 67,59% . Dlatego te zastrzeżenia i obostrzenia, które komisja sejmowa wprowadziła w art. 2, są w przekonaniu komisji słuszne i komisja proponuje je przyjąć.</u> | |
| 305 | + <u xml:id="u-32.9" who="#WojciechRostworowski">Proszę w imieniu Komisji Budżetowej o uchwalenie ustawy o kredytach dodatkowych na rok 1935/36 w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm.</u> | |
| 306 | 306 | </div> |
| 307 | 307 | <div xml:id="div-33"> |
| 308 | - <u xml:id="u-33.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem tej ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Ustawa została przyjęta w brzmieniu sejmowem.</u> | |
| 309 | - <u xml:id="u-33.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o wykonywaniu kontroli parlamentarnej nad długami Państwa, (druk senacki nr 15).</u> | |
| 310 | - <u xml:id="u-33.2" who="#Marszałek">Jako sprawozdawca głos ma s. Petrażycki.</u> | |
| 308 | + <u xml:id="u-33.0" who="#AleksanderPrystor">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem tej ustawy, zechce wstać. Stoi większość. Ustawa została przyjęta w brzmieniu sejmowem.</u> | |
| 309 | + <u xml:id="u-33.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o wykonywaniu kontroli parlamentarnej nad długami Państwa, (druk senacki nr 15).</u> | |
| 310 | + <u xml:id="u-33.2" who="#AleksanderPrystor">Jako sprawozdawca głos ma s. Petrażycki.</u> | |
| 311 | 311 | </div> |
| 312 | 312 | <div xml:id="div-34"> |
| 313 | - <u xml:id="u-34.0" who="#SPetrażycki">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, który mam zaszczyt zalecić Wysokiej Izbie w imieniu Komisji Prawniczej, jest wykonaniem art. 46 Konstytucji, który łącznie z art. 31 Konstytucji ustala zasadę kontroli parlamentarnej nad długami Państwa. Art. 31 dotyczy kontroli parlamentarnej, wykonywanej przez Sejm, art. 46 dotyczy kontroli Senatu.</u> | |
| 314 | - <u xml:id="u-34.1" who="#SPetrażycki">Istotą tego projektu z punktu widzenia prawnego jest utrzymanie zasady praworządności w tej dziedzinie państwowej skarbowości, która dotyczy długów Państwa. Przed chwilą powiedziałem: utrzymanie zasady praworządności, zasada ta bowiem wprowadzona została Konstytucją z 1921 r. w art. 8. W wykonaniu art. 8 Konstytucji z 1921 r. uchwalona została 25 września 1922 r. ustawa analogiczna do tej, którą mam zaszczyt referować Wysokiej Izbie. Poprzednia ustawa musiała ulec zmianie, wobec zmienionych warunków prawnych w Państwie, a szczególnie wobec ścisłego rozgraniczenia pomiędzy kontrolą formalną a kontrolą następną.</u> | |
| 315 | - <u xml:id="u-34.2" who="#SPetrażycki">Przechodząc do zreferowania poszczególnych artykułów projektu ustawy, poddam analizie różnice, które zachodzą pomiędzy projektem ustawy, a dawną ustawą. Oczywiście ograniczę się tylko do zasadniczych momentów, pomijając różnice natury stylistycznej. Przy tej okazji zaznaczyć muszę, że nowa ustawa stylistycznie i pod względem techniki prawniczej ujęta jest o wiele lepiej, aniżeli dawniejsza. Zaznaczyć muszę również, że treść tej ustawy jest w zasadniczej linji zupełnie zgodna z analogicznemi ustawami na zachodzie Europy.</u> | |
| 316 | - <u xml:id="u-34.3" who="#SPetrażycki">Projekt ustawy zaleca dla kontroli nad długami Państwa utworzenie Komisji Kontroli Długów Państwa. W artykule 2 w ustępie 1, ustala się ilościowy skład komisji, mianowicie komisja ma składać się z 8 członków i przewodniczącego. Ustęp 2 stanowi, iż w ciągu miesiąca od dnia zwołania Sejmu i Senatu Izby wybierają po 4 członków i tyluż zastępców. Ustęp 3 tego artykułu ustala sposób wyboru Prezydjum Komisji Kontroli Długów, a mianowicie: członkowie komisji wybierają przewodniczącego spośród posłów i senatorów, lecz zpoza swego grona. Komisja spośród siebie wybiera zastępcę przewodniczącego i sekretarza oraz zastępcę sekretarza. W myśl art. 3 przewodniczącego i członków komisji wybiera się na czas trwania mandatu senatorskiego lub poselskiego. I tu zachodzi zasadnicza różnica pomiędzy postanowieniami ustawy projektowanej i dawnej. Mianowicie w myśl dawnej ustawy komisja spełniała swe funkcje także i po ukończeniu tego okresu czasu, a więc i po wygaśnięciu mandatu aż do czasu ukonstytuowania się nowej komisji, wybranej przez nowy Sejm i nowy Senat. Projekt nowej ustawy ustala inną zasadę, a mianowicie, iż przewodniczącego i członków Komisji Kontroli Długów Państwa wybiera się na czas trwania mandatu poselskiego lub senatorskiego. Komisja Prawnicza stanęła na tem stanowisku, iż inne ujęcie tego zagadnienia w nowej ustawie jest słuszniejsze, albowiem skoro Komisja Kontroli Długów Państwa jest alter ega Izby, przeto w konsekwencji, gdy Izby przestają istnieć w wypadku ich rozwiązania, nie może istnieć ich alter ego.</u> | |
| 317 | - <u xml:id="u-34.4" who="#SPetrażycki">Art. 4 ustala sposób uzupełnienia komisji, a mianowicie: „W razie wygaśnięcia lub utraty mandatu, zrzeczenia się względnie trwałej niemożności wykonywania obowiązków przez członka komisji, komisja powoła na jego miejsce zastępcę spośród wybranych przez tę Izbę, od której członek ustępujący otrzymał mandat. W tym przypadku Sejm lub Senat uzupełni ustawową liczbę zastępców”.</u> | |
| 318 | - <u xml:id="u-34.5" who="#SPetrażycki">Art. 5 ustala, iż praca członków komisji jest honorowa.</u> | |
| 319 | - <u xml:id="u-34.6" who="#SPetrażycki">Art. 6 w ust. 1 ustala quorum niezbędne dla ważności uchwał komisji, a ust. 2 stanowi, iż przewodniczący, względnie jego zastępcą biorą również udział w głosowaniu.</u> | |
| 320 | - <u xml:id="u-34.7" who="#SPetrażycki">W myśl art. 7 regulamin czynności komisji uchwala sama komisja.</u> | |
| 321 | - <u xml:id="u-34.8" who="#SPetrażycki">W myśl art. 8 protokóły z posiedzeń komisji podpisuje przewodniczący i wszyscy obecni członkowie. Odpisy protokułów posiedzeń muszą być doręczone Marszałkom Senatu i Sejmu, Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli oraz Ministrowi Skarbu.</u> | |
| 322 | - <u xml:id="u-34.9" who="#SPetrażycki">W myśl art. 9 Minister Skarbu, względnie urzędy i władze skarbowe, wyznaczone przez Ministra Skarbu, obowiązane są dostarczyć Komisji Kontroli Długów Państwa wszelkich wyjaśnień, rachunków i dokumentów, których ta komisja zażąda, oraz przedstawiać księgi niezbędne do wykonania przez Komisję Kontroli Długów ciążących na niej obowiązków. Art. 10 i 11 są artykułami zasadniczemi, albowiem ustalają zakres kompetencji komisji.</u> | |
| 323 | - <u xml:id="u-34.10" who="#SPetrażycki">W myśl art. 10 kompetencje te rozciągają się na długi emisyjne Państwa, długi gotówkowe, zaciągnięte przez Państwo na zasadzie umów z innemi państwami lub zobowiązań, wystawionych poszczególnym wierzycielom, na gwarancje finansowe przyjęte przez Skarb Państwa i wreszcie na emisje znaków pieniężnych dokonywane przez Państwo.</u> | |
| 324 | - <u xml:id="u-34.11" who="#SPetrażycki">W myśl zaś art. 11 komisja bada, czy dług został zaciągnięty lub gwarancja przyjęta zgodnie z upoważnieniem ustawowem, czy emisja znaków pieniężnych została dokonana zgodnie z upoważnieniem ustawowem i czy długi i gwarancje zostały wpisane do właściwych ksiąg.</u> | |
| 325 | - <u xml:id="u-34.12" who="#SPetrażycki">Poprzednia ustawa inaczej ujmuje sprawę zakresu kompetencji Komisji Kontroli Długów Państwa. Zasadnicze różnice zachodzą pomiędzy art. 11 projektu i art. 12 poprzedniej ustawy. Mianowicie w myśl art. 12 poprzedniej ustawy Komisja Kontroli bada, czy długi państwowe zaciągnięto względnie skonwertowano na mocy ustawy, czy emisję banknotów wykonywano na podstawie upoważnienia ustawowego, oraz czy kaucjami i depozytami, złożonemi w kasie Państwa, zarządzano należycie, czy oprocentowanie i amortyzację długów państwowych przeprowadzono ściśle według przepisów ustawy, czy środki pieniężne przeznaczone na oprocentowanie i amortyzację długów państwowych istotnie zużyto na te cele, czy konwersje, unifikację względnie wszelkie zmiany długów Państwa przeprowadzono ściśle według przepisów ustawy oraz zgodnie z interesami prawidłowej gospodarki państwowej i wreszcie, czy każdy dług Państwa, zaciągnięty na mocy ustawy, wpisano do księgi głównej długów Państwa. Widoczne jest z porównania brzmienia art. 11 projektu z art. 12 dawnej ustawy, że różnica polega na tem, iż w myśl dawnej ustawy kompetencje były szersze, ale, to nie oznacza, aby ujęcie było słuszniejsze. Aczkolwiek, w myśl nowej ustawy kompetencje są węższe, lecz ujęcie jest słuszniejsze, albowiem na wstępie swego przemówienia zaznaczyłem, że nowa ustawa przeprowadza rozgraniczenie pomiędzy kontrolą formalną a kontrolą następną. Kontrola następna nie należy do kompetencji Izb Ustawodawczych, lecz do Najwyższej Izby Kontroli.</u> | |
| 326 | - <u xml:id="u-34.13" who="#SPetrażycki">Artykuł 12 stanowi że: „Minister Skarbu obowiązany jest zawiadamiać Komisję Kontroli Długów Państwa o zmianach w stanie długów i gwarancyj Państwa w ciągu ostatniego półrocza okresu budżetowego”.</u> | |
| 327 | - <u xml:id="u-34.14" who="#SPetrażycki">Artykuł 13 stanowi: „Komisja Kontroli Długów Państwa sporządza wykaz długów Państwa oraz gwarancyj finansowych, przyjętych przez Skarb Państwa, według stanu na pierwszy dzień każdego półrocza okresu budżetowego”. Ustęp 2 tegoż artykułu ustala, iż: „Wykaz ten komisja ogłasza w Monitorze Polskim w ciągu pierwszych dwóch miesięcy nowego półrocza okresu budżetowego”. Brzmienie tego artykułu różni się również od brzmienia poprzedniej ustawy. Różnice te są wywołane tem, iż dawny okres budżetowy zaczynał się z dniem pierwszego stycznia, obecnie zaś w myśl ustawy skarbowej okres budżetowy zaczyna się z dniem pierwszego kwietnia. Otóż, wykaz długów Państwa i gwarancyj finansowych musi być przez komisję ogłoszony w Monitorze Polskim najpóźniej w przeciągu maja i zawierać stan długów Państwa i gwarancji finansowych na dzień 1 kwietnia, oraz najpóźniej w ciągu listopada wykaz długów i gwarancji na dzień 1 października Art. 14 ustala obowiązek Komisji Kontroli Długów Państwa przynajmniej raz do roku składania Izbom szczegółowego sprawozdania ze swych czynności.</u> | |
| 328 | - <u xml:id="u-34.15" who="#SPetrażycki">Art. 16 i 17 są zwykłem zakończeniem ustawy.</u> | |
| 329 | - <u xml:id="u-34.16" who="#SPetrażycki">Na Komisji Budżetowej Sejmu zgłoszona była poprawka, dotycząca przywrócenia podpisywania tytułów długów emisyjnych przez członków Komisji Kontroli. W myśl art. 11 dawnej ustawy wszystkie zapisy dłużne wydawane przez Państwo powinny być podpisywane przez dwóch członków Komisji Kontroli. Nowa ustawa nie zawiera tego przepisu. Komisja Prawnicza po wysłuchaniu p. Wicepremiera i Ministra Skarbu stanęła na tem stanowisku, że kwestja ta może być uregulowana w regulaminie komisji.</u> | |
| 330 | - <u xml:id="u-34.17" who="#SPetrażycki">Pod względem prawnym nie zachodzą trudności, albowiem zagadnienie to należy do strony technicznej wykonywania kontroli długów. Natomiast wobec tego, iż, w myśl projektu nowej ustawy, komisja korzysta ze swoich uprawnień tylko do czasu rozwiązania Izb ustawodawczych, w myśl zaś dawnej ustawy ciążyły na niej te obowiązki i po ich rozwiązaniu, powstały więc trudności co do podpisywania skryptów dłużnych Państwa w tym okresie, gdy Izby będą rozwiązane. Zwłaszcza trudność dotyczyłaby skryptów dłużnych krótkoterminowych. Ze względu na to jednak, że ustawa należy do bardzo pilnych, Komisja Prawnicza nie wprowadziła żadnych zmian w brzmieniu ustawy, uchwalonem przez Sejm.</u> | |
| 331 | - <u xml:id="u-34.18" who="#SPetrażycki">W imieniu Komisji Prawniczej wnoszę o uchwalenie ustawy bez zmian.</u> | |
| 313 | + <u xml:id="u-34.0" who="#TadeuszPetrażycki">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, który mam zaszczyt zalecić Wysokiej Izbie w imieniu Komisji Prawniczej, jest wykonaniem art. 46 Konstytucji, który łącznie z art. 31 Konstytucji ustala zasadę kontroli parlamentarnej nad długami Państwa. Art. 31 dotyczy kontroli parlamentarnej, wykonywanej przez Sejm, art. 46 dotyczy kontroli Senatu.</u> | |
| 314 | + <u xml:id="u-34.1" who="#TadeuszPetrażycki">Istotą tego projektu z punktu widzenia prawnego jest utrzymanie zasady praworządności w tej dziedzinie państwowej skarbowości, która dotyczy długów Państwa. Przed chwilą powiedziałem: utrzymanie zasady praworządności, zasada ta bowiem wprowadzona została Konstytucją z 1921 r. w art. 8. W wykonaniu art. 8 Konstytucji z 1921 r. uchwalona została 25 września 1922 r. ustawa analogiczna do tej, którą mam zaszczyt referować Wysokiej Izbie. Poprzednia ustawa musiała ulec zmianie, wobec zmienionych warunków prawnych w Państwie, a szczególnie wobec ścisłego rozgraniczenia pomiędzy kontrolą formalną a kontrolą następną.</u> | |
| 315 | + <u xml:id="u-34.2" who="#TadeuszPetrażycki">Przechodząc do zreferowania poszczególnych artykułów projektu ustawy, poddam analizie różnice, które zachodzą pomiędzy projektem ustawy, a dawną ustawą. Oczywiście ograniczę się tylko do zasadniczych momentów, pomijając różnice natury stylistycznej. Przy tej okazji zaznaczyć muszę, że nowa ustawa stylistycznie i pod względem techniki prawniczej ujęta jest o wiele lepiej, aniżeli dawniejsza. Zaznaczyć muszę również, że treść tej ustawy jest w zasadniczej linji zupełnie zgodna z analogicznemi ustawami na zachodzie Europy.</u> | |
| 316 | + <u xml:id="u-34.3" who="#TadeuszPetrażycki">Projekt ustawy zaleca dla kontroli nad długami Państwa utworzenie Komisji Kontroli Długów Państwa. W artykule 2 w ustępie 1, ustala się ilościowy skład komisji, mianowicie komisja ma składać się z 8 członków i przewodniczącego. Ustęp 2 stanowi, iż w ciągu miesiąca od dnia zwołania Sejmu i Senatu Izby wybierają po 4 członków i tyluż zastępców. Ustęp 3 tego artykułu ustala sposób wyboru Prezydjum Komisji Kontroli Długów, a mianowicie: członkowie komisji wybierają przewodniczącego spośród posłów i senatorów, lecz zpoza swego grona. Komisja spośród siebie wybiera zastępcę przewodniczącego i sekretarza oraz zastępcę sekretarza. W myśl art. 3 przewodniczącego i członków komisji wybiera się na czas trwania mandatu senatorskiego lub poselskiego. I tu zachodzi zasadnicza różnica pomiędzy postanowieniami ustawy projektowanej i dawnej. Mianowicie w myśl dawnej ustawy komisja spełniała swe funkcje także i po ukończeniu tego okresu czasu, a więc i po wygaśnięciu mandatu aż do czasu ukonstytuowania się nowej komisji, wybranej przez nowy Sejm i nowy Senat. Projekt nowej ustawy ustala inną zasadę, a mianowicie, iż przewodniczącego i członków Komisji Kontroli Długów Państwa wybiera się na czas trwania mandatu poselskiego lub senatorskiego. Komisja Prawnicza stanęła na tem stanowisku, iż inne ujęcie tego zagadnienia w nowej ustawie jest słuszniejsze, albowiem skoro Komisja Kontroli Długów Państwa jest alter ega Izby, przeto w konsekwencji, gdy Izby przestają istnieć w wypadku ich rozwiązania, nie może istnieć ich alter ego.</u> | |
| 317 | + <u xml:id="u-34.4" who="#TadeuszPetrażycki">Art. 4 ustala sposób uzupełnienia komisji, a mianowicie: „W razie wygaśnięcia lub utraty mandatu, zrzeczenia się względnie trwałej niemożności wykonywania obowiązków przez członka komisji, komisja powoła na jego miejsce zastępcę spośród wybranych przez tę Izbę, od której członek ustępujący otrzymał mandat. W tym przypadku Sejm lub Senat uzupełni ustawową liczbę zastępców”.</u> | |
| 318 | + <u xml:id="u-34.5" who="#TadeuszPetrażycki">Art. 5 ustala, iż praca członków komisji jest honorowa.</u> | |
| 319 | + <u xml:id="u-34.6" who="#TadeuszPetrażycki">Art. 6 w ust. 1 ustala quorum niezbędne dla ważności uchwał komisji, a ust. 2 stanowi, iż przewodniczący, względnie jego zastępcą biorą również udział w głosowaniu.</u> | |
| 320 | + <u xml:id="u-34.7" who="#TadeuszPetrażycki">W myśl art. 7 regulamin czynności komisji uchwala sama komisja.</u> | |
| 321 | + <u xml:id="u-34.8" who="#TadeuszPetrażycki">W myśl art. 8 protokóły z posiedzeń komisji podpisuje przewodniczący i wszyscy obecni członkowie. Odpisy protokułów posiedzeń muszą być doręczone Marszałkom Senatu i Sejmu, Prezesowi Najwyższej Izby Kontroli oraz Ministrowi Skarbu.</u> | |
| 322 | + <u xml:id="u-34.9" who="#TadeuszPetrażycki">W myśl art. 9 Minister Skarbu, względnie urzędy i władze skarbowe, wyznaczone przez Ministra Skarbu, obowiązane są dostarczyć Komisji Kontroli Długów Państwa wszelkich wyjaśnień, rachunków i dokumentów, których ta komisja zażąda, oraz przedstawiać księgi niezbędne do wykonania przez Komisję Kontroli Długów ciążących na niej obowiązków. Art. 10 i 11 są artykułami zasadniczemi, albowiem ustalają zakres kompetencji komisji.</u> | |
| 323 | + <u xml:id="u-34.10" who="#TadeuszPetrażycki">W myśl art. 10 kompetencje te rozciągają się na długi emisyjne Państwa, długi gotówkowe, zaciągnięte przez Państwo na zasadzie umów z innemi państwami lub zobowiązań, wystawionych poszczególnym wierzycielom, na gwarancje finansowe przyjęte przez Skarb Państwa i wreszcie na emisje znaków pieniężnych dokonywane przez Państwo.</u> | |
| 324 | + <u xml:id="u-34.11" who="#TadeuszPetrażycki">W myśl zaś art. 11 komisja bada, czy dług został zaciągnięty lub gwarancja przyjęta zgodnie z upoważnieniem ustawowem, czy emisja znaków pieniężnych została dokonana zgodnie z upoważnieniem ustawowem i czy długi i gwarancje zostały wpisane do właściwych ksiąg.</u> | |
| 325 | + <u xml:id="u-34.12" who="#TadeuszPetrażycki">Poprzednia ustawa inaczej ujmuje sprawę zakresu kompetencji Komisji Kontroli Długów Państwa. Zasadnicze różnice zachodzą pomiędzy art. 11 projektu i art. 12 poprzedniej ustawy. Mianowicie w myśl art. 12 poprzedniej ustawy Komisja Kontroli bada, czy długi państwowe zaciągnięto względnie skonwertowano na mocy ustawy, czy emisję banknotów wykonywano na podstawie upoważnienia ustawowego, oraz czy kaucjami i depozytami, złożonemi w kasie Państwa, zarządzano należycie, czy oprocentowanie i amortyzację długów państwowych przeprowadzono ściśle według przepisów ustawy, czy środki pieniężne przeznaczone na oprocentowanie i amortyzację długów państwowych istotnie zużyto na te cele, czy konwersje, unifikację względnie wszelkie zmiany długów Państwa przeprowadzono ściśle według przepisów ustawy oraz zgodnie z interesami prawidłowej gospodarki państwowej i wreszcie, czy każdy dług Państwa, zaciągnięty na mocy ustawy, wpisano do księgi głównej długów Państwa. Widoczne jest z porównania brzmienia art. 11 projektu z art. 12 dawnej ustawy, że różnica polega na tem, iż w myśl dawnej ustawy kompetencje były szersze, ale, to nie oznacza, aby ujęcie było słuszniejsze. Aczkolwiek, w myśl nowej ustawy kompetencje są węższe, lecz ujęcie jest słuszniejsze, albowiem na wstępie swego przemówienia zaznaczyłem, że nowa ustawa przeprowadza rozgraniczenie pomiędzy kontrolą formalną a kontrolą następną. Kontrola następna nie należy do kompetencji Izb Ustawodawczych, lecz do Najwyższej Izby Kontroli.</u> | |
| 326 | + <u xml:id="u-34.13" who="#TadeuszPetrażycki">Artykuł 12 stanowi że: „Minister Skarbu obowiązany jest zawiadamiać Komisję Kontroli Długów Państwa o zmianach w stanie długów i gwarancyj Państwa w ciągu ostatniego półrocza okresu budżetowego”.</u> | |
| 327 | + <u xml:id="u-34.14" who="#TadeuszPetrażycki">Artykuł 13 stanowi: „Komisja Kontroli Długów Państwa sporządza wykaz długów Państwa oraz gwarancyj finansowych, przyjętych przez Skarb Państwa, według stanu na pierwszy dzień każdego półrocza okresu budżetowego”. Ustęp 2 tegoż artykułu ustala, iż: „Wykaz ten komisja ogłasza w Monitorze Polskim w ciągu pierwszych dwóch miesięcy nowego półrocza okresu budżetowego”. Brzmienie tego artykułu różni się również od brzmienia poprzedniej ustawy. Różnice te są wywołane tem, iż dawny okres budżetowy zaczynał się z dniem pierwszego stycznia, obecnie zaś w myśl ustawy skarbowej okres budżetowy zaczyna się z dniem pierwszego kwietnia. Otóż, wykaz długów Państwa i gwarancyj finansowych musi być przez komisję ogłoszony w Monitorze Polskim najpóźniej w przeciągu maja i zawierać stan długów Państwa i gwarancji finansowych na dzień 1 kwietnia, oraz najpóźniej w ciągu listopada wykaz długów i gwarancji na dzień 1 października Art. 14 ustala obowiązek Komisji Kontroli Długów Państwa przynajmniej raz do roku składania Izbom szczegółowego sprawozdania ze swych czynności.</u> | |
| 328 | + <u xml:id="u-34.15" who="#TadeuszPetrażycki">Art. 16 i 17 są zwykłem zakończeniem ustawy.</u> | |
| 329 | + <u xml:id="u-34.16" who="#TadeuszPetrażycki">Na Komisji Budżetowej Sejmu zgłoszona była poprawka, dotycząca przywrócenia podpisywania tytułów długów emisyjnych przez członków Komisji Kontroli. W myśl art. 11 dawnej ustawy wszystkie zapisy dłużne wydawane przez Państwo powinny być podpisywane przez dwóch członków Komisji Kontroli. Nowa ustawa nie zawiera tego przepisu. Komisja Prawnicza po wysłuchaniu p. Wicepremiera i Ministra Skarbu stanęła na tem stanowisku, że kwestja ta może być uregulowana w regulaminie komisji.</u> | |
| 330 | + <u xml:id="u-34.17" who="#TadeuszPetrażycki">Pod względem prawnym nie zachodzą trudności, albowiem zagadnienie to należy do strony technicznej wykonywania kontroli długów. Natomiast wobec tego, iż, w myśl projektu nowej ustawy, komisja korzysta ze swoich uprawnień tylko do czasu rozwiązania Izb ustawodawczych, w myśl zaś dawnej ustawy ciążyły na niej te obowiązki i po ich rozwiązaniu, powstały więc trudności co do podpisywania skryptów dłużnych Państwa w tym okresie, gdy Izby będą rozwiązane. Zwłaszcza trudność dotyczyłaby skryptów dłużnych krótkoterminowych. Ze względu na to jednak, że ustawa należy do bardzo pilnych, Komisja Prawnicza nie wprowadziła żadnych zmian w brzmieniu ustawy, uchwalonem przez Sejm.</u> | |
| 331 | + <u xml:id="u-34.18" who="#TadeuszPetrażycki">W imieniu Komisji Prawniczej wnoszę o uchwalenie ustawy bez zmian.</u> | |
| 332 | 332 | </div> |
| 333 | 333 | <div xml:id="div-35"> |
| 334 | - <u xml:id="u-35.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie zapisał się. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zreferowanego dopiero co przez p. sprawozdawcę, zechce wstać. Stoi większość; stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u> | |
| 335 | - <u xml:id="u-35.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji umowy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, podpisanej w Warszawie dnia 4 listopada 1935 r. (druk sejmowy nr 10 i druk senacki nr 9).</u> | |
| 336 | - <u xml:id="u-35.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Fudakowski.</u> | |
| 334 | + <u xml:id="u-35.0" who="#AleksanderPrystor">Do głosu nikt nie zapisał się. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy, zreferowanego dopiero co przez p. sprawozdawcę, zechce wstać. Stoi większość; stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u> | |
| 335 | + <u xml:id="u-35.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji umowy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, podpisanej w Warszawie dnia 4 listopada 1935 r. (druk sejmowy nr 10 i druk senacki nr 9).</u> | |
| 336 | + <u xml:id="u-35.2" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Fudakowski.</u> | |
| 337 | 337 | </div> |
| 338 | 338 | <div xml:id="div-36"> |
| 339 | - <u xml:id="u-36.0" who="#SFudakowski">Wysoka Izbo! Ażeby należycie ocenić przedłożony nam projekt ustawy o umowie pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, należy uprzytomnić sobie historję stosunków gospodarczych pomiędzy państwami. Nie wątpię, że w świadomości nas wszystkich historja ta tkwi, dlatego nie będę nad nią się rozwodził, przypomnę tylko jedno, że doszliśmy w 1931 r. na tle wzajemnego porozumienia do ułożenia projektu traktatu, który został przez nas ratyfikowany, że w 1932 r. wznowiona została wojna celna przez wprowadzenie t. zw. „Obertarif” ze strony niemieckiej, która wywołała retorsje z naszej strony, co doprowadziło do rewizji stosunków w marcu 1934 r., dalej do zawarcia małego układu, t. zw. październikowego z 1934 r., aż wreszcie do tej umowy, którą Wysoka Izba i Panowie Senatorowie mają przed sobą.</u> | |
| 340 | - <u xml:id="u-36.1" who="#SFudakowski">Jakie są cechy zasadnicze tej umowy? Zasadniczą cechą jest to, że opiera się ona na momencie, utrwalonym przez Traktat Wersalski, który przyznawał Polsce tak. jak zresztą innym państwom, klauzule największego uprzywilejowania we wzajemnych stosunkach. Klauzula największego uprzywilejowania jest zatem podstawą tej umowy i obowiązuje obydwie strony. Pozatem w szeregu artykułów przysługują naszemu eksportowi zniżki celne, idące poniżej autonomicznych, stosowanych przez Rzeszę Niemiecką. Umowa ta mieści się w ramach pewnego układu, który chce, ażeby stosunki towarowe pomiędzy dwoma krajami opierały się na zasadzie parytetowej, a więc w stosunku jeden do jednego, a ponieważ stosunki finansowe Rzeszy nie pozwalają na regulowanie należności w dewizach, opiera się na clearingu, wyrównywaniu należności towarowych, wynikających z wzajemnych stosunków. Mamy zatem przed sobą umowę zasadniczą, do której dołączony jest protokół końcowy, i wreszcie układ, dotyczący płatności.</u> | |
| 341 | - <u xml:id="u-36.2" who="#SFudakowski">Jest w tej umowie jednocześnie inna rzecz ważna, mianowicie układ weterynaryjny, który reguluje pod względem wymagań weterynaryjnych wzajemną wymianę towarową, a ściślej biorąc, co nas obchodzi, eksport towarów i produktów rolniczo-hodowlanych do Niemiec.</u> | |
| 342 | - <u xml:id="u-36.3" who="#SFudakowski">Cały szereg artykułów samej umowy zawiera w sobie przepisy szczegółowe. Nie będę ich poszczególnie wymieniał, zaznaczam tylko, że wszystkie one tak samo, jak i dalej idąca umowa co do płatności, mają na celu zapobieżenie jednej ewentualności, która z punktu widzenia polskiego jest niedopuszczalna, mianowicie powstawaniu t. zw. zamrożeń, które, ściśle biorąc, byłyby pożyczką towarową, udzieloną przez Polskę Rzeszy Niemieckiej, czego Polska chcieć nie może, nie chce i co jest dla niej niedopuszczalne. Przepisy te zatem, chcąc iść za normalnym biegiem wymiany, starają się ująć te wszystkie niebezpieczeństwa, któreby mogły za sobą pociągnąć powstawanie zamrożeń.</u> | |
| 343 | - <u xml:id="u-36.4" who="#SFudakowski">Rzecz interesująca, o której jednak umowa bezpośrednio nie mówi, dotyczy jej zakresu pod względem sumy przewidzianych obrotów. Umowa ta przyjmuje jako założenie, że wzajemna wymiana będzie się mieściła w globalnej liczbie około 176 miljonów, w czem na eksport rolniczy z Polski przypadłoby około 130 miljonów, reszta na produkty pochodzenia przemysłowego. W tej części mianowicie jest to pewne novum, w tym sensie, że umowa do pewnego stopnia faworyzuje eksport rolniczy.</u> | |
| 344 | - <u xml:id="u-36.5" who="#SFudakowski">Następnie ważnym punktem umowy jest to, że eksport rolniczy i eksport wogóle polski ma być lokowany na rynkach niemieckich nie po cenach światowych, a możliwie po cenach rynku niemieckiego, i dalej że suma globalna tego eksportu jest większa, aniżeli była dotychczas, co do ilości, a co do jakości towaru odbiega od nomenklatury towarów, które w ostatnich latach przenikały na rynek niemiecki, i które, jakkolwiek nosiły nazwę towaru pochodzenia rolniczego, jednak były towarami i produktami drugorzędnemi, jak: szczecina, pierze i inne. Głównemi artykułami rolniczemi są artykuły, pochodzenia hodowlanego, potem przychodzą zboża, nasiona, drzewo, spirytus.</u> | |
| 345 | - <u xml:id="u-36.6" who="#SFudakowski">Warunki wypłaty polegają na tem, że ściśle starają się przestrzegać zasady, ażeby saldo rachunków nie dawało jakichś zamrożeń. Dlatego też należności spłacane być mają na otwarte dwa rachunki w Niemczech i w Polsce i kontrolowane przez przewidziane w umowie dwie komisje, które regularnie i perjodycznie kontrolę nad bilansem i równowagą tych dwóch rachunków przeprowadzają — z tem, ażeby w odpowiednim momencie, już to miesięcznym już to kwartalnym, wstrzymywać eksport o tyle, o ileby w ślad za nim zjawić się miała nierównowaga wzajemnych stosunków, a zatem i zamrożenie.</u> | |
| 346 | - <u xml:id="u-36.7" who="#SFudakowski">Proszę Panów. To są główne wytyczne i, przed stawiwszy je, chciałbym parę słów poświęcić oświetleniu tego układu. Już przy dotychczasowych rozważaniach nastręczały się uwagi krytyczne, które już to były wyrazem pewnych obaw, już to wyrazem zdecydowanej opinji ujemnej o tym układzie. Jakież były te zarzuty? Zarzut pierwszy: Umowa obejmuje zamrożenia skarbowe, które są wielkie, i może się stać, że eksport niemiecki i należności za niego będą szły na pokrycie zamrożeń Skarbu i że tem samem uniemożliwi to eksport naszych artykułów na rynek niemiecki. Otóż, po oświadczeniach przedstawicieli Skarbu i Rządu na komisji, stwierdzić możemy, że żadne zamrożenia, pochodzące z rozrachunku Rządu z Rzeszą Niemiecką, absolutnie objęte nie są rozrachunkiem tej właśnie umowy, która będzie miała i ma na celu tylko wzajemną wymianę towarową.</u> | |
| 347 | - <u xml:id="u-36.8" who="#SFudakowski">Drugim zarzutem było to, że jest duże ryzyko, związane z eksportem naszym, ryzyko walutowe i że jest ono tak wielkie, że sprowadza korzyści gospodarcze do zera. Ryzyko walutowe jest, trzeba powiedzieć, ograniczone, bo po pierwsze, jeżeli nawet w myśl układu niektóre tranzakcje eksportowe będą oparte o kredyt przez nas udzielony, to należności ze strony niemieckiej będą płacone po parytecie marki do złotego w momencie płatności, czyli że już ten moment uchyla ryzyko walutowe do chwili dokonania wpłaty. Może być tylko ryzyko w chwili, która nastąpi i biec będzie od momentu wpłaty do momentu zarachowania i wypłaty naszemu eksporterowi, co zajść może, to jednak działalność obydwuch komisyj, które poprzez kontrolę miesięczną, a dalej kwartalną, czuwać będą nad równowagą eksportu, sprowadzić ją może według oświadczeń przedstawicieli Ministerstwa Przemysłu i Handlu na komisji do bardzo krótkiego okresu paru tygodni. Prawda, że ściśle przeprowadzona w ten sposób kontrola naszego eksportu może znakomicie się odbić na skurczeniu globalnej sumy naszego eksportu, czyli nie 170 miljonów wyeksportujemy, ale 150, a nawet 140 miljonów, w dostosowaniu do tego importu i do tej sumy, któraby nam pozwalała utrzymać się w równowadze. Możliwe, ale przez to samo przy stosowaniu tej kontroli ryzyko walutowe sprowadza się do najmniejszych granic.</u> | |
| 348 | - <u xml:id="u-36.9" who="#SFudakowski">A dalej zarzut, że wiążemy się z rynkiem, którego struktura wewnętrzna budzi niepewność. Niewątpliwie jest w tem dużo racji, jednak nie trzeba przesadzać, choćby z tego powodu, że trudno jest dziś wskazać rynek światowy, który wzbudzałby pewność, bo tej niepewności stałą pewność w Europie przeciwstawić jest trudno.</u> | |
| 339 | + <u xml:id="u-36.0" who="#KazimierzFudakowski">Wysoka Izbo! Ażeby należycie ocenić przedłożony nam projekt ustawy o umowie pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, należy uprzytomnić sobie historję stosunków gospodarczych pomiędzy państwami. Nie wątpię, że w świadomości nas wszystkich historja ta tkwi, dlatego nie będę nad nią się rozwodził, przypomnę tylko jedno, że doszliśmy w 1931 r. na tle wzajemnego porozumienia do ułożenia projektu traktatu, który został przez nas ratyfikowany, że w 1932 r. wznowiona została wojna celna przez wprowadzenie t. zw. „Obertarif” ze strony niemieckiej, która wywołała retorsje z naszej strony, co doprowadziło do rewizji stosunków w marcu 1934 r., dalej do zawarcia małego układu, t. zw. październikowego z 1934 r., aż wreszcie do tej umowy, którą Wysoka Izba i Panowie Senatorowie mają przed sobą.</u> | |
| 340 | + <u xml:id="u-36.1" who="#KazimierzFudakowski">Jakie są cechy zasadnicze tej umowy? Zasadniczą cechą jest to, że opiera się ona na momencie, utrwalonym przez Traktat Wersalski, który przyznawał Polsce tak. jak zresztą innym państwom, klauzule największego uprzywilejowania we wzajemnych stosunkach. Klauzula największego uprzywilejowania jest zatem podstawą tej umowy i obowiązuje obydwie strony. Pozatem w szeregu artykułów przysługują naszemu eksportowi zniżki celne, idące poniżej autonomicznych, stosowanych przez Rzeszę Niemiecką. Umowa ta mieści się w ramach pewnego układu, który chce, ażeby stosunki towarowe pomiędzy dwoma krajami opierały się na zasadzie parytetowej, a więc w stosunku jeden do jednego, a ponieważ stosunki finansowe Rzeszy nie pozwalają na regulowanie należności w dewizach, opiera się na clearingu, wyrównywaniu należności towarowych, wynikających z wzajemnych stosunków. Mamy zatem przed sobą umowę zasadniczą, do której dołączony jest protokół końcowy, i wreszcie układ, dotyczący płatności.</u> | |
| 341 | + <u xml:id="u-36.2" who="#KazimierzFudakowski">Jest w tej umowie jednocześnie inna rzecz ważna, mianowicie układ weterynaryjny, który reguluje pod względem wymagań weterynaryjnych wzajemną wymianę towarową, a ściślej biorąc, co nas obchodzi, eksport towarów i produktów rolniczo-hodowlanych do Niemiec.</u> | |
| 342 | + <u xml:id="u-36.3" who="#KazimierzFudakowski">Cały szereg artykułów samej umowy zawiera w sobie przepisy szczegółowe. Nie będę ich poszczególnie wymieniał, zaznaczam tylko, że wszystkie one tak samo, jak i dalej idąca umowa co do płatności, mają na celu zapobieżenie jednej ewentualności, która z punktu widzenia polskiego jest niedopuszczalna, mianowicie powstawaniu t. zw. zamrożeń, które, ściśle biorąc, byłyby pożyczką towarową, udzieloną przez Polskę Rzeszy Niemieckiej, czego Polska chcieć nie może, nie chce i co jest dla niej niedopuszczalne. Przepisy te zatem, chcąc iść za normalnym biegiem wymiany, starają się ująć te wszystkie niebezpieczeństwa, któreby mogły za sobą pociągnąć powstawanie zamrożeń.</u> | |
| 343 | + <u xml:id="u-36.4" who="#KazimierzFudakowski">Rzecz interesująca, o której jednak umowa bezpośrednio nie mówi, dotyczy jej zakresu pod względem sumy przewidzianych obrotów. Umowa ta przyjmuje jako założenie, że wzajemna wymiana będzie się mieściła w globalnej liczbie około 176 miljonów, w czem na eksport rolniczy z Polski przypadłoby około 130 miljonów, reszta na produkty pochodzenia przemysłowego. W tej części mianowicie jest to pewne novum, w tym sensie, że umowa do pewnego stopnia faworyzuje eksport rolniczy.</u> | |
| 344 | + <u xml:id="u-36.5" who="#KazimierzFudakowski">Następnie ważnym punktem umowy jest to, że eksport rolniczy i eksport wogóle polski ma być lokowany na rynkach niemieckich nie po cenach światowych, a możliwie po cenach rynku niemieckiego, i dalej że suma globalna tego eksportu jest większa, aniżeli była dotychczas, co do ilości, a co do jakości towaru odbiega od nomenklatury towarów, które w ostatnich latach przenikały na rynek niemiecki, i które, jakkolwiek nosiły nazwę towaru pochodzenia rolniczego, jednak były towarami i produktami drugorzędnemi, jak: szczecina, pierze i inne. Głównemi artykułami rolniczemi są artykuły, pochodzenia hodowlanego, potem przychodzą zboża, nasiona, drzewo, spirytus.</u> | |
| 345 | + <u xml:id="u-36.6" who="#KazimierzFudakowski">Warunki wypłaty polegają na tem, że ściśle starają się przestrzegać zasady, ażeby saldo rachunków nie dawało jakichś zamrożeń. Dlatego też należności spłacane być mają na otwarte dwa rachunki w Niemczech i w Polsce i kontrolowane przez przewidziane w umowie dwie komisje, które regularnie i perjodycznie kontrolę nad bilansem i równowagą tych dwóch rachunków przeprowadzają — z tem, ażeby w odpowiednim momencie, już to miesięcznym już to kwartalnym, wstrzymywać eksport o tyle, o ileby w ślad za nim zjawić się miała nierównowaga wzajemnych stosunków, a zatem i zamrożenie.</u> | |
| 346 | + <u xml:id="u-36.7" who="#KazimierzFudakowski">Proszę Panów. To są główne wytyczne i, przed stawiwszy je, chciałbym parę słów poświęcić oświetleniu tego układu. Już przy dotychczasowych rozważaniach nastręczały się uwagi krytyczne, które już to były wyrazem pewnych obaw, już to wyrazem zdecydowanej opinji ujemnej o tym układzie. Jakież były te zarzuty? Zarzut pierwszy: Umowa obejmuje zamrożenia skarbowe, które są wielkie, i może się stać, że eksport niemiecki i należności za niego będą szły na pokrycie zamrożeń Skarbu i że tem samem uniemożliwi to eksport naszych artykułów na rynek niemiecki. Otóż, po oświadczeniach przedstawicieli Skarbu i Rządu na komisji, stwierdzić możemy, że żadne zamrożenia, pochodzące z rozrachunku Rządu z Rzeszą Niemiecką, absolutnie objęte nie są rozrachunkiem tej właśnie umowy, która będzie miała i ma na celu tylko wzajemną wymianę towarową.</u> | |
| 347 | + <u xml:id="u-36.8" who="#KazimierzFudakowski">Drugim zarzutem było to, że jest duże ryzyko, związane z eksportem naszym, ryzyko walutowe i że jest ono tak wielkie, że sprowadza korzyści gospodarcze do zera. Ryzyko walutowe jest, trzeba powiedzieć, ograniczone, bo po pierwsze, jeżeli nawet w myśl układu niektóre tranzakcje eksportowe będą oparte o kredyt przez nas udzielony, to należności ze strony niemieckiej będą płacone po parytecie marki do złotego w momencie płatności, czyli że już ten moment uchyla ryzyko walutowe do chwili dokonania wpłaty. Może być tylko ryzyko w chwili, która nastąpi i biec będzie od momentu wpłaty do momentu zarachowania i wypłaty naszemu eksporterowi, co zajść może, to jednak działalność obydwuch komisyj, które poprzez kontrolę miesięczną, a dalej kwartalną, czuwać będą nad równowagą eksportu, sprowadzić ją może według oświadczeń przedstawicieli Ministerstwa Przemysłu i Handlu na komisji do bardzo krótkiego okresu paru tygodni. Prawda, że ściśle przeprowadzona w ten sposób kontrola naszego eksportu może znakomicie się odbić na skurczeniu globalnej sumy naszego eksportu, czyli nie 170 miljonów wyeksportujemy, ale 150, a nawet 140 miljonów, w dostosowaniu do tego importu i do tej sumy, któraby nam pozwalała utrzymać się w równowadze. Możliwe, ale przez to samo przy stosowaniu tej kontroli ryzyko walutowe sprowadza się do najmniejszych granic.</u> | |
| 348 | + <u xml:id="u-36.9" who="#KazimierzFudakowski">A dalej zarzut, że wiążemy się z rynkiem, którego struktura wewnętrzna budzi niepewność. Niewątpliwie jest w tem dużo racji, jednak nie trzeba przesadzać, choćby z tego powodu, że trudno jest dziś wskazać rynek światowy, który wzbudzałby pewność, bo tej niepewności stałą pewność w Europie przeciwstawić jest trudno.</u> | |
| 349 | 349 | <u xml:id="u-36.10" who="#komentarz">(Głos: Rynek angielski.)</u> |
| 350 | - <u xml:id="u-36.11" who="#SFudakowski">Choćby się wzięło rynek angielski, który w tej chwili wszedł na drogę kontyngentowania i grozi niebezpieczeństwem, np. Danji, której ze 100% jej eksportu w ciągu 24 godzin obcięto uzyskany rynek o 40%. Nie można więc powiedzieć, aby i na tym rynku, skoro zszedł na drogę kontyngentowania, była absolutna pewność. Natomiast z całą świadomością stwierdzić trzeba, że pomimo fluktuacyj, jakim rynek niemiecki podlega, prężność jego jest ogromna. Świadczy o tem parę tylko liczb. Jeśli ten rynek zdołał opanować taką przemianę w przeciągu trzech lat od 1932 r. do dziś dnia, że swój eksport skurczył z 14 miljardów na 3.800.000.000 i odpowiednio zmniejszył import, jeśli jednocześnie bezrobocie zmniejszył z sumy 5.600.000 na 1.800.000, jeśli zdolność nabywczą swojego rynku wewnętrznego według danych statystycznych niemieckich, zwiększył o miljard zł, tylko ze wzrostu źródeł spożycia i skurczonego bezrobocia, jeśli dalej sprowadził sumę swojego importu, na której się sfery rolnicze już zafiksowały — te sfery, które się przeciwko importowi rolniczemu broniły i bronią — do 1.800.000.000 marek i to wytrzymuje, to znów bez wielkiej przesady można twierdzić, że są to elementy gospodarczo względnie trwałe, interesujące, tak jak może być względnie trwały rynek światowy poza nami stojący, o który zabiegać musimy.</u> | |
| 351 | - <u xml:id="u-36.12" who="#SFudakowski">Wreszcie jest jeden zarzut, który powiada, że przez tę umowę grozi nam utracenie wszystkich korzyści, które w wojnie celnej uzyskaliśmy, korzyści, które się wyrażają w emancypacji naszej gospodarki i zdobywaniu nowych szlaków eksportu. Czy aby to jest słuszne? Czy ci, których ta troska przejmuje, akurat mają rację? Jest ciekawe, jak się liczby przedstawiają. Ano tak: w przeciągu ostatnich lat nasz eksport do Niemiec wzrastał z 532 miljonów w 1924 r. do blisko 900 miljonów w jakimś 1929 r. Szliśmy wgórę i od tego momentu nasz eksport zaczął spadać. Dzisiaj mówimy o globalnej sumie 170 miljonów, a nawet, praktycznie biorąc, przez ostrożność trzeba mówić o 150. A jak było wtedy, kiedy w 1932 r. była wprowadzona „Obertarif”, kiedy byliśmy na szczycie wojny celnej? Wówczas eksport nasz wynosił 175 miljonów, a import przemysłowy 173 miljony, czy odwrotnie; zbalansowały mi się te liczby. Wówczas mieliśmy daleko więcej, kiedy zdobywaliśmy rynek szmuglem, gdy były nieuregulowane stosunki. Myśmy te sumy osiągali, ale nikt się tego nie obawiał. Wszyscy ci patrjoci — ja im tego nie wymawiam — ale oni pod hasłem patrjotyzmu gospodarczego twierdzą, że my przez tę umowę celną coś zatracamy. W każdym razie zatracaliśmy to wtedy przed dwoma laty i nikogo wtedy lęk nie obejmował. Zdaje mi się, że jest w tem przesada, tembardziej, że w tej umowie stoimy poniżej sumy, którąśmy osiągali na drodze nienormalnej, bo ze szmuglu. Można mówić, iż wtedy była zapłata gotówką. Zapewne, ale jeśli dziś dopilnujemy, że zamrożeń nie będzie i że będzie normalna wymiana, czyli, że będzie pokrycie importu z eksportem, to eksporter będzie płacony gotówką. Natomiast muszę stwierdzić, że to jedno, iż ta umowa zawiera w sobie niewielkie pozornie, ale przesunięcie na korzyść eksportu rolnego, stanowi dużo, bo stanowi wprawdzie w sumie, bezwzględnie licząc, niewielkiej, około 30 milionów zł, ale ma to w stosunkach naszych duże znaczenie, bo zwalnia Skarb od premij wywozowych i pozwala za tę sumę lokować nasze towary. Wreszcie na jedno chcę zwrócić uwagę — że ci wszyscy, których przeraża z punktu widzenia naszej troski gospodarczej, którą nazywam patrjotyzmem gospodarczym, treść tej umowy, tracą z oczu większe niebezpieczeństwo i nie podnoszą tego, że zdolność nabywcza naszego rynku rolniczego spadła i spada od trzech lat, że tylko trzy lata wymienię o niepomiernie większej sumie, a o tem się nie mówi. Zacytuję Panom liczbę, za którą w tej chwili biorę odpowiedzialność. Różnica cen, która innym językiem stanowi o zmniejszeniu zdolności nabywczej rynku rolniczego wewnętrznego, różnica cen, o którą się zmniejsza, zdolność nabywcza rynku rolniczego w Polsce wynosi rocznie w tej chwili bezmała 2 miljardy — za 3 ostatnie lata stanowiła 6 miljardów. Jeżeli zatem w tej chwili mówimy o 30 miljonach tylko, które na korzyść rolnictwa przechodzą, to balansując jedno z drugiem, wielkiego ryzyka nie będzie, jeżeli ten projekt ustawy przyjmiemy, o co w imieniu komisji Wysoką Izbę proszę.</u> | |
| 350 | + <u xml:id="u-36.11" who="#KazimierzFudakowski">Choćby się wzięło rynek angielski, który w tej chwili wszedł na drogę kontyngentowania i grozi niebezpieczeństwem, np. Danji, której ze 100% jej eksportu w ciągu 24 godzin obcięto uzyskany rynek o 40%. Nie można więc powiedzieć, aby i na tym rynku, skoro zszedł na drogę kontyngentowania, była absolutna pewność. Natomiast z całą świadomością stwierdzić trzeba, że pomimo fluktuacyj, jakim rynek niemiecki podlega, prężność jego jest ogromna. Świadczy o tem parę tylko liczb. Jeśli ten rynek zdołał opanować taką przemianę w przeciągu trzech lat od 1932 r. do dziś dnia, że swój eksport skurczył z 14 miljardów na 3.800.000.000 i odpowiednio zmniejszył import, jeśli jednocześnie bezrobocie zmniejszył z sumy 5.600.000 na 1.800.000, jeśli zdolność nabywczą swojego rynku wewnętrznego według danych statystycznych niemieckich, zwiększył o miljard zł, tylko ze wzrostu źródeł spożycia i skurczonego bezrobocia, jeśli dalej sprowadził sumę swojego importu, na której się sfery rolnicze już zafiksowały — te sfery, które się przeciwko importowi rolniczemu broniły i bronią — do 1.800.000.000 marek i to wytrzymuje, to znów bez wielkiej przesady można twierdzić, że są to elementy gospodarczo względnie trwałe, interesujące, tak jak może być względnie trwały rynek światowy poza nami stojący, o który zabiegać musimy.</u> | |
| 351 | + <u xml:id="u-36.12" who="#KazimierzFudakowski">Wreszcie jest jeden zarzut, który powiada, że przez tę umowę grozi nam utracenie wszystkich korzyści, które w wojnie celnej uzyskaliśmy, korzyści, które się wyrażają w emancypacji naszej gospodarki i zdobywaniu nowych szlaków eksportu. Czy aby to jest słuszne? Czy ci, których ta troska przejmuje, akurat mają rację? Jest ciekawe, jak się liczby przedstawiają. Ano tak: w przeciągu ostatnich lat nasz eksport do Niemiec wzrastał z 532 miljonów w 1924 r. do blisko 900 miljonów w jakimś 1929 r. Szliśmy wgórę i od tego momentu nasz eksport zaczął spadać. Dzisiaj mówimy o globalnej sumie 170 miljonów, a nawet, praktycznie biorąc, przez ostrożność trzeba mówić o 150. A jak było wtedy, kiedy w 1932 r. była wprowadzona „Obertarif”, kiedy byliśmy na szczycie wojny celnej? Wówczas eksport nasz wynosił 175 miljonów, a import przemysłowy 173 miljony, czy odwrotnie; zbalansowały mi się te liczby. Wówczas mieliśmy daleko więcej, kiedy zdobywaliśmy rynek szmuglem, gdy były nieuregulowane stosunki. Myśmy te sumy osiągali, ale nikt się tego nie obawiał. Wszyscy ci patrjoci — ja im tego nie wymawiam — ale oni pod hasłem patrjotyzmu gospodarczego twierdzą, że my przez tę umowę celną coś zatracamy. W każdym razie zatracaliśmy to wtedy przed dwoma laty i nikogo wtedy lęk nie obejmował. Zdaje mi się, że jest w tem przesada, tembardziej, że w tej umowie stoimy poniżej sumy, którąśmy osiągali na drodze nienormalnej, bo ze szmuglu. Można mówić, iż wtedy była zapłata gotówką. Zapewne, ale jeśli dziś dopilnujemy, że zamrożeń nie będzie i że będzie normalna wymiana, czyli, że będzie pokrycie importu z eksportem, to eksporter będzie płacony gotówką. Natomiast muszę stwierdzić, że to jedno, iż ta umowa zawiera w sobie niewielkie pozornie, ale przesunięcie na korzyść eksportu rolnego, stanowi dużo, bo stanowi wprawdzie w sumie, bezwzględnie licząc, niewielkiej, około 30 milionów zł, ale ma to w stosunkach naszych duże znaczenie, bo zwalnia Skarb od premij wywozowych i pozwala za tę sumę lokować nasze towary. Wreszcie na jedno chcę zwrócić uwagę — że ci wszyscy, których przeraża z punktu widzenia naszej troski gospodarczej, którą nazywam patrjotyzmem gospodarczym, treść tej umowy, tracą z oczu większe niebezpieczeństwo i nie podnoszą tego, że zdolność nabywcza naszego rynku rolniczego spadła i spada od trzech lat, że tylko trzy lata wymienię o niepomiernie większej sumie, a o tem się nie mówi. Zacytuję Panom liczbę, za którą w tej chwili biorę odpowiedzialność. Różnica cen, która innym językiem stanowi o zmniejszeniu zdolności nabywczej rynku rolniczego wewnętrznego, różnica cen, o którą się zmniejsza, zdolność nabywcza rynku rolniczego w Polsce wynosi rocznie w tej chwili bezmała 2 miljardy — za 3 ostatnie lata stanowiła 6 miljardów. Jeżeli zatem w tej chwili mówimy o 30 miljonach tylko, które na korzyść rolnictwa przechodzą, to balansując jedno z drugiem, wielkiego ryzyka nie będzie, jeżeli ten projekt ustawy przyjmiemy, o co w imieniu komisji Wysoką Izbę proszę.</u> | |
| 352 | 352 | </div> |
| 353 | 353 | <div xml:id="div-37"> |
| 354 | - <u xml:id="u-37.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Trockenheim.</u> | |
| 354 | + <u xml:id="u-37.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Trockenheim.</u> | |
| 355 | 355 | </div> |
| 356 | 356 | <div xml:id="div-38"> |
| 357 | - <u xml:id="u-38.0" who="#STrockenheim">Wysoki Senacie! Przedstawiony został nam rządowy projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką. W uzasadnieniu projektu Rząd powołuje się na szereg momentów, które wykazać mają korzyści, wypływające z normalizacji stosunków między obu państwami. Pierwszym takim momentem jest oparcie naszej wymiany towarowej na zasadzie obustronnej nieograniczonej klauzuli największego uprzywilejowania w dziedzinie celnej. Drugim momentem jest postanowienie, zawarte w art. 18 umowy gospodarczej, opiewające, że: „przy wywozie polskich wytworów gleby i przemysłu, Rząd niemiecki uwzględniać będzie w należyty sposób interesy polskie” i oczywiście vice versa w stosunku do Niemiec.</u> | |
| 358 | - <u xml:id="u-38.1" who="#STrockenheim">Na zasadzie wspomnianej umowy gospodarczej Polska będzie importowała z Niemiec na zasadach największego uprzywilejowania wyroby przemysłowe — głównie w branżach: chemicznej, spożywczej w formie piwa niemieckiego, papierniczej, stalowej, włókienniczej, zabawkowej i t. d. Wszystkie te gałęzie przemysłu zostały w Polsce od początku wojny celnej z Niemcami rozbudowane dzięki niepomiernym wysiłkom społeczeństwa i Rządu i całkowicie mogą zaspokoić potrzeby konsumenta krajowego, co więcej w ostatnich czasach mogą nawet z powodzeniem eksportować na rynki europejskie i zamorskie.</u> | |
| 359 | - <u xml:id="u-38.2" who="#STrockenheim">Nadanie przywilejów przywozowi towarów niemieckich stawia pod znakiem zapytania nietylko dalszy rozwój naszego przemysłu, ale grozi również utratą dotychczasowych zdobyczy, wskutek zalewu rynku towarami niemieckiemi. Sytuacja może stać się groźną, gdyż wskutek wspomnianego zalewu cały szereg przedsiębiorstw będzie zmuszony zlikwidować lub w najlepszym wypadku wydatnie zmniejszyć swą produkcję, co automatycznie musi pociągnąć za sobą wzrost bezrobocia, z którym Rząd i społeczeństwo usilnie walczą. Szanowny referent tutaj nam przytoczył, że i w latach poprzednich mieliśmy dość pokaźny import towarów przemysłowych z Niemiec. Ale wtenczas Niemcy nie korzystały z klauzuli największego uprzywilejowania, co dzisiaj ten traktat im nadaje, i dlatego to niebezpieczeństwo, to ryzyko jest niepomiernie większe niż wpierw. Eksport zaś Polski do Niemiec obejmuje wyłącznie surowce i produkty rolne, których brak daje się odczuć w sposób dotkliwy w Niemczech. Niemcy są obecnie w tego rodzaju sytuacji, że muszą dla uniknięcia głodu zakupywać produkty rolne, a zwłaszcza tłuszcze zwierzęce, wszędzie bez względu na jakąkolwiek rekompensatę w formie przywilejów, a przecież Polska należy właśnie do tych państw, w których Niemcy muszą zaopatrywać się we wspomniane wyżej produkty. Z tego wynika, że Polska daje Niemcom produkty o bezwzględnej dla nich wartości, podczas gdy otrzymuje wyroby przemysłowe, które nam więcej przyniosą szkody, niż korzyści.</u> | |
| 360 | - <u xml:id="u-38.3" who="#STrockenheim">Przechodząc do układu w sprawie płatności pomiędzy Polską a Niemcami, należy przedewszystkiem stwierdzić, że eksport Polski do Niemiec przewyższa i przewyższać będzie eksport Niemiec do Polski. Najlepszym dowodem, że już w pierwszym miesiącu po wejściu w życie układu eksport polski przewyższył pięciokrotnie import z Niemiec. Jeżeli przyjmiemy, że stosunek ten polepszy się w przyszłości na korzyść Niemiec, to w każdym bądź razie eksport polski zawsze będzie przynajmniej dwukrotnie większy od importu. Wynika z tego bezsprzecznie fakt, że eksporter polski nie będzie mógł otrzymywać swoich należności, a przynajmniej będzie musiał na nie czekać niezmiernie długo, i im dłużej trwać będzie układ, tem dłużej czekać będziemy na zrealizowanie naszych należności, jednem słowem zamrozimy w Niemczech na nieokreślony czas ogromne kapitały, dając im w ten sposób pożyczkę. której płatność nie jest ani terminowo, ani pod względem stałości pieniądza określona. Musimy bowiem wziąć pod uwagę niezbity fakt, że pokrycie złotem marki niemieckiej wynosi obecnie niecałe 40%, czyli innemi słowy dewaluacja marki niemieckiej musi wcześniej czy później nastąpić i tem samem eksporter polski otrzyma za swe pełnowartościowe produkty bezwartościowe papierowe pokrycie.</u> | |
| 361 | - <u xml:id="u-38.4" who="#STrockenheim">Zresztą forma zbiorowego clearingu została przez komitet ekonomiczny Ligi Narodów potępiona, przytem zalecona została forma indywidualnych kompensat, to znaczy ta forma, która dotychczas w stosunkach polsko-niemieckich była stosowana.</u> | |
| 362 | - <u xml:id="u-38.5" who="#STrockenheim">Należy zaznaczyć, że i ta forma nie przyniosła eksporterom polskim żadnej korzyści, gdyż do chwili wejścia w życie ostatniego układu zostały zamrożone ich należności w wysokości 14 miljonów zł.</u> | |
| 363 | - <u xml:id="u-38.6" who="#STrockenheim">Nie jest to jedyna suma zamrożona w Niemczech, gdyż unieruchomione są sumy znacznie większe. Kolejom polskim należy się od Niemiec z tytułu ruchu tranzytowego 60 miljonów złotych, przytem rząd niemiecki nie wykazuje żadnej dobrej woli w kierunku zwrotu należnej Polsce sumy. A czem jest dla nas taka suma w obecnej sytuacji gospodarczej kraju, nie należy nikomu wyjaśniać.</u> | |
| 364 | - <u xml:id="u-38.7" who="#STrockenheim">Pozatem obywatele polscy zainwestowali w nieruchomościach niemieckich sumę przeszło 300 miljonów złotych, przytem dochód z tych nieruchomości jest zapisywany na „Sperrconto”, z którego obywatel polski korzystać nie może. Wielce charakterystyczny jest w tej sprawie szczegół, że władze niemieckie wymagają od obywateli polskich, właścicieli tych nieruchomości, przekazywania gotówki na pokrywanie kosztów administrowania domów.</u> | |
| 365 | - <u xml:id="u-38.8" who="#STrockenheim">Obok strony czysto rzeczowej, która nie przemawia za korzyścią, jaką rzekomo posiada, zdaniem autorów, układ handlowy polsko-niemiecki, istnieje jeszcze strona uczuciowa. Trzy i pół miljonowa ludność żydowska w Polsce jest wrogo usposobiona do obecnych narodowo-socjalistycznych Niemiec. Spodziewam się, że i wśród społeczeństwa polskiego istnieją sfery, które może nie tak silnie jak Żydzi, jednak żywią niechęć do obecnego ustroju w Niemczech. Te nastroje i uczucia ważą, i kto wie czy nie będą miały dużego wpływu na rezultat tego układu. Po niejakim czasie okaże się, że przywóz z Niemiec ulegnie większemu jeszcze skurczeniu, niż przewidywałem na wstępie mojego przemówienia, i kapitały nasze ulegną większemu jeszcze zamrożeniu.</u> | |
| 366 | - <u xml:id="u-38.9" who="#STrockenheim">Te wszystkie wyżej wymienione motywy wskazują, że projekt umowy handlowej z Niemcami jest dla nas niekorzystny i dlatego głosować będę przeciw ratyfikacji.</u> | |
| 357 | + <u xml:id="u-38.0" who="#JankielTrockenheim">Wysoki Senacie! Przedstawiony został nam rządowy projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką. W uzasadnieniu projektu Rząd powołuje się na szereg momentów, które wykazać mają korzyści, wypływające z normalizacji stosunków między obu państwami. Pierwszym takim momentem jest oparcie naszej wymiany towarowej na zasadzie obustronnej nieograniczonej klauzuli największego uprzywilejowania w dziedzinie celnej. Drugim momentem jest postanowienie, zawarte w art. 18 umowy gospodarczej, opiewające, że: „przy wywozie polskich wytworów gleby i przemysłu, Rząd niemiecki uwzględniać będzie w należyty sposób interesy polskie” i oczywiście vice versa w stosunku do Niemiec.</u> | |
| 358 | + <u xml:id="u-38.1" who="#JankielTrockenheim">Na zasadzie wspomnianej umowy gospodarczej Polska będzie importowała z Niemiec na zasadach największego uprzywilejowania wyroby przemysłowe — głównie w branżach: chemicznej, spożywczej w formie piwa niemieckiego, papierniczej, stalowej, włókienniczej, zabawkowej i t. d. Wszystkie te gałęzie przemysłu zostały w Polsce od początku wojny celnej z Niemcami rozbudowane dzięki niepomiernym wysiłkom społeczeństwa i Rządu i całkowicie mogą zaspokoić potrzeby konsumenta krajowego, co więcej w ostatnich czasach mogą nawet z powodzeniem eksportować na rynki europejskie i zamorskie.</u> | |
| 359 | + <u xml:id="u-38.2" who="#JankielTrockenheim">Nadanie przywilejów przywozowi towarów niemieckich stawia pod znakiem zapytania nietylko dalszy rozwój naszego przemysłu, ale grozi również utratą dotychczasowych zdobyczy, wskutek zalewu rynku towarami niemieckiemi. Sytuacja może stać się groźną, gdyż wskutek wspomnianego zalewu cały szereg przedsiębiorstw będzie zmuszony zlikwidować lub w najlepszym wypadku wydatnie zmniejszyć swą produkcję, co automatycznie musi pociągnąć za sobą wzrost bezrobocia, z którym Rząd i społeczeństwo usilnie walczą. Szanowny referent tutaj nam przytoczył, że i w latach poprzednich mieliśmy dość pokaźny import towarów przemysłowych z Niemiec. Ale wtenczas Niemcy nie korzystały z klauzuli największego uprzywilejowania, co dzisiaj ten traktat im nadaje, i dlatego to niebezpieczeństwo, to ryzyko jest niepomiernie większe niż wpierw. Eksport zaś Polski do Niemiec obejmuje wyłącznie surowce i produkty rolne, których brak daje się odczuć w sposób dotkliwy w Niemczech. Niemcy są obecnie w tego rodzaju sytuacji, że muszą dla uniknięcia głodu zakupywać produkty rolne, a zwłaszcza tłuszcze zwierzęce, wszędzie bez względu na jakąkolwiek rekompensatę w formie przywilejów, a przecież Polska należy właśnie do tych państw, w których Niemcy muszą zaopatrywać się we wspomniane wyżej produkty. Z tego wynika, że Polska daje Niemcom produkty o bezwzględnej dla nich wartości, podczas gdy otrzymuje wyroby przemysłowe, które nam więcej przyniosą szkody, niż korzyści.</u> | |
| 360 | + <u xml:id="u-38.3" who="#JankielTrockenheim">Przechodząc do układu w sprawie płatności pomiędzy Polską a Niemcami, należy przedewszystkiem stwierdzić, że eksport Polski do Niemiec przewyższa i przewyższać będzie eksport Niemiec do Polski. Najlepszym dowodem, że już w pierwszym miesiącu po wejściu w życie układu eksport polski przewyższył pięciokrotnie import z Niemiec. Jeżeli przyjmiemy, że stosunek ten polepszy się w przyszłości na korzyść Niemiec, to w każdym bądź razie eksport polski zawsze będzie przynajmniej dwukrotnie większy od importu. Wynika z tego bezsprzecznie fakt, że eksporter polski nie będzie mógł otrzymywać swoich należności, a przynajmniej będzie musiał na nie czekać niezmiernie długo, i im dłużej trwać będzie układ, tem dłużej czekać będziemy na zrealizowanie naszych należności, jednem słowem zamrozimy w Niemczech na nieokreślony czas ogromne kapitały, dając im w ten sposób pożyczkę. której płatność nie jest ani terminowo, ani pod względem stałości pieniądza określona. Musimy bowiem wziąć pod uwagę niezbity fakt, że pokrycie złotem marki niemieckiej wynosi obecnie niecałe 40%, czyli innemi słowy dewaluacja marki niemieckiej musi wcześniej czy później nastąpić i tem samem eksporter polski otrzyma za swe pełnowartościowe produkty bezwartościowe papierowe pokrycie.</u> | |
| 361 | + <u xml:id="u-38.4" who="#JankielTrockenheim">Zresztą forma zbiorowego clearingu została przez komitet ekonomiczny Ligi Narodów potępiona, przytem zalecona została forma indywidualnych kompensat, to znaczy ta forma, która dotychczas w stosunkach polsko-niemieckich była stosowana.</u> | |
| 362 | + <u xml:id="u-38.5" who="#JankielTrockenheim">Należy zaznaczyć, że i ta forma nie przyniosła eksporterom polskim żadnej korzyści, gdyż do chwili wejścia w życie ostatniego układu zostały zamrożone ich należności w wysokości 14 miljonów zł.</u> | |
| 363 | + <u xml:id="u-38.6" who="#JankielTrockenheim">Nie jest to jedyna suma zamrożona w Niemczech, gdyż unieruchomione są sumy znacznie większe. Kolejom polskim należy się od Niemiec z tytułu ruchu tranzytowego 60 miljonów złotych, przytem rząd niemiecki nie wykazuje żadnej dobrej woli w kierunku zwrotu należnej Polsce sumy. A czem jest dla nas taka suma w obecnej sytuacji gospodarczej kraju, nie należy nikomu wyjaśniać.</u> | |
| 364 | + <u xml:id="u-38.7" who="#JankielTrockenheim">Pozatem obywatele polscy zainwestowali w nieruchomościach niemieckich sumę przeszło 300 miljonów złotych, przytem dochód z tych nieruchomości jest zapisywany na „Sperrconto”, z którego obywatel polski korzystać nie może. Wielce charakterystyczny jest w tej sprawie szczegół, że władze niemieckie wymagają od obywateli polskich, właścicieli tych nieruchomości, przekazywania gotówki na pokrywanie kosztów administrowania domów.</u> | |
| 365 | + <u xml:id="u-38.8" who="#JankielTrockenheim">Obok strony czysto rzeczowej, która nie przemawia za korzyścią, jaką rzekomo posiada, zdaniem autorów, układ handlowy polsko-niemiecki, istnieje jeszcze strona uczuciowa. Trzy i pół miljonowa ludność żydowska w Polsce jest wrogo usposobiona do obecnych narodowo-socjalistycznych Niemiec. Spodziewam się, że i wśród społeczeństwa polskiego istnieją sfery, które może nie tak silnie jak Żydzi, jednak żywią niechęć do obecnego ustroju w Niemczech. Te nastroje i uczucia ważą, i kto wie czy nie będą miały dużego wpływu na rezultat tego układu. Po niejakim czasie okaże się, że przywóz z Niemiec ulegnie większemu jeszcze skurczeniu, niż przewidywałem na wstępie mojego przemówienia, i kapitały nasze ulegną większemu jeszcze zamrożeniu.</u> | |
| 366 | + <u xml:id="u-38.9" who="#JankielTrockenheim">Te wszystkie wyżej wymienione motywy wskazują, że projekt umowy handlowej z Niemcami jest dla nas niekorzystny i dlatego głosować będę przeciw ratyfikacji.</u> | |
| 367 | 367 | </div> |
| 368 | 368 | <div xml:id="div-39"> |
| 369 | - <u xml:id="u-39.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Jeszke.</u> | |
| 369 | + <u xml:id="u-39.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Jeszke.</u> | |
| 370 | 370 | </div> |
| 371 | 371 | <div xml:id="div-40"> |
| 372 | - <u xml:id="u-40.0" who="#SJeszke">Wysoki Senacie! Kiedy w roku 1931 parlament polski miał załatwić sprawę umowy polsko-niemieckiej, wywiązała się generalna dyskusja na temat stosunków polsko-niemieckich. Może sama umowa dała do tego powód, a sądzę, że szczególnie ta okoliczność, iż równocześnie na porządku dziennym znajdowała się t. zw. umowa likwidacyjna w łączności z wprowadzeniem w życie planu Younga. To wywołało ogólną dyskusję na temat stosunków politycznych i gospodarczych polsko-niemieckich i na tle tej dyskusji zdecydowano i sprawę likwidacji i sprawę traktatu handlowego. Uważam, że jest to objaw normalny, że przy tego rodzaju okazjach porusza się ogólniejsze zagadnienia z dziedziny wzajemnej dwóch umawiających się państw. Sądzę, że w wypadku obecnym, skoro Sejm nie rozwinął dyskusji ogólnej, tak samo niema potrzeby wywoływania jej tu w Senacie, tem więcej, że spodziewamy się przecież expose p. Ministra Spraw Zagranicznych, które poruszy i wyjaśni wiele z tych spraw, na które społeczeństwo z pewnem zdenerwowaniem czeka. Jeśli to poruszam, to nie po to, aby przynaglać moment przedstawienia nam przez p. Ministra Spraw Zagranicznych ogólnej sytuacji w dziedzinie spraw zagranicznych, ale podkreślam konieczność jaknajszybszego udzielenia nam wyjaśnień ze strony p. Ministra Spraw Zagranicznych, ponieważ uważam za niezbędne, aby społeczeństwo, które swego czasu, z okazji np. oświadczenia p. Ministra Becka w Genewie na temat mniejszości narodowych, tak jednomyślnie poparło politykę Ministra Spraw Zagranicznych, by to społeczeństwo, co byłoby w interesie prestiżu Państwa Polskiego i prestiżu Ministra Spraw Zagranicznych, i obecnie, zrozumiawszy główne linje wytyczne naszej polityki zagranicznej, dało takie samo poparcie Ministrowi Spraw Zagranicznych, jak i wówczas.</u> | |
| 373 | - <u xml:id="u-40.1" who="#SJeszke">Jeżeli dzisiaj, mówiąc o umowie gospodarczej polsko-niemieckiej, dyskusji ogólnej wywoływać nie zamierzam, chcę jednak wspomnieć o tem, że kiedy w r. 1931 umowa gospodarcza, wprawdzie ratyfikowana z polskiej strony, nie weszła w życie z powodu odmowy ratyfikacji ze strony niemieckiej — to uważam to za wielkie szczęście dla Polski i nie wstydzę się tego, że, jako ówczesny referent w Sejmie umowy gospodarczej, nie znalazłem w swojem sumieniu dostatecznych argumentów, żeby za tą umową głosować i zrzekłem się referatu. Co było najniebezpieczniejsze w tej umowie, to t. zw. klauzula osiedleńcza, której na szczęście w obecnej umowie niema. Wprawdzie była ta klauzula teoretycznie obustronna i dawała ona stronie polskiej jak i niemieckiej możność osiedlania się kupców, fabrykantów i przemysłowców bez żadnych ograniczeń. Formalnie była ona dwustronna, w praktyce jednostronna. Nie było do pomyślenia, aby polscy fabrykanci i kupcy penetrowali rynek niemiecki. Natomiast niebezpieczeństwo penetrowania ze strony Niemiec rynku polskiego było nadzwyczaj wielkie. I dziś, patrząc już z perspektywy historycznej na to, co się stało, jeżeli zważymy, że w Niemczech od tego czasu zaszła taka zmiana stosunków, która umożliwia wyeliminowanie i wypychanie pewnych czynników handlu i przemysłu ze względów rasowych z Niemiec, to chyba nie mylę się, gdy twierdzę, że istnienie tej klauzuli osiedleńczej miałoby ten skutek, że dzisiaj Rzesza Niemiecka odsunęłaby do Polski przez furtkę tej klauzuli osiedleńczej te elementy, których u siebie widzieć nie chce. I to byłoby, śmiem twierdzić, jedynym realnym efektem umowy ówczesnej gospodarczej polsko-niemieckiej. Jeżeli dziś tej klauzuli w umowie gospodarczej nie widzimy, to jest to już wielkim jej plusem. A równocześnie możemy powiedzieć, że od tego czasu prestiż Państwa Polskiego na terenie międzynarodowym do tego stopnia wzrósł, że dziś nie odważono się nam tej klauzuli imputować. Jeżeli w r. 1931 z okazji wielkiej dyskusji na temat stosunków polsko-niemieckich może w centrum zainteresowań stała kwestja likwidacji majątków niemieckich, to, z perspektywy historycznej sądząc, uważam, że ta troska, której wyraz dawano w przemówieniach tak w Sejmie jak i Senacie, była w wysokiej mierze uzasadniona, gdyż chodziło przecież nie o co innego, jak o wyzbycie się prawnego instrumentu, mocą którego na podstawie Traktatu Wersalskiego elementowi polskiemu dawano możność odrobienia pewnych ujemnych działań polityki niemieckiej z czasów przedwojennych w dziedzinie posiadania ziemi i że przyjęcie tej urnowy likwidacyjnej pozbawiło Polskę tego przymusu wykupu majątków niemieckich. Patrząc dziś na rozwój wypadków, stwierdzam, że te obawy teoretycznie zupełnie słuszne okazały się w wielkiej mierze przesadnemi o tyle, że o ile chodzi o ziemię polską, znajdującą się w rękach niemieckich na kresach zachodnich, kryzys spowodował stan rzeczy taki, że dobrowolnie ofiarowano może nawet więcej ziemi, aniżeli Polsce na podstawie uprawnień likwidacyjnych przysługiwało. I otóż nie co innego, jak tylko brak gotówki w Banku Rolnym jest powodem, że tych posunięć, które przysługiwały Polsce na podstawie uprawnień likwidacyjnych, nie wykonano w dobrej konjunkturze, kupując i wzmacniając stan posiadania polskiego na ziemiach zachodnich przez dobrowolną sprzedaż ziemi z rąk niemieckich. Uważam, że każda okazja, która nadarza się do poruszenia tych problemów, powinna być zużyta na to, żeby podkreślić, iż program polityki polskiej w stosunku do stanu posiadania polskiego, gdziekolwiek on wchodzi w rachubę, gdziekolwiek rozważamy problem mniejszościowy, czy na wschodzie czy na zachodzie, powinien być rozpatrywany na podstawie kardynalnej zasady, że stanu posiadania polskiego pod żadnym warunkiem uszczuplać nie można, że trzeba go mnożyć. I właśnie dlatego korzystam z okazji, żeby tę wytyczną naszej polityki na kresach zachodnich podkreślić.</u> | |
| 374 | - <u xml:id="u-40.2" who="#SJeszke">Jeżeli chodzi o szczegóły umowy handlowej, to po tej krytyce i po przedstawieniu sprawy tak w Sejmie jak i w Senacie nie chciałbym poruszać istoty umowy, uważając, że nie w tekście samym umowy tkwi niebezpieczeństwo, ale w sposobie jej wykonania, i dlatego, nie widząc innej możności uzyskania lepszych warunków wymiany towarowej między Polską a Niemcami, za umową tą się oświadczam, podkreślając, że sposób wykonania kontroli winien być jednakowoż przedmiotem naszej wielkiej troski, tem więcej, że przemysł polski i handel przez działanie tej umowy w wielu wypadkach i w wielu dziedzinach jest wystawiony na szwank.</u> | |
| 375 | - <u xml:id="u-40.3" who="#SJeszke">Chciałbym poruszyć tylko kilka spraw dotychczas nieporuszanych ani w dyskusji sejmowej ani senackiej, mianowicie, że i w tekście samym umowy tkwią pewne niebezpieczeństwa, które chciałbym podnieść celem ich zniwelowania przy wykonaniu umowy. Naprzykład jest możność importowania opon za 600 tysięcy. Określenie bardzo niebezpieczne dla polskiego przemysłu, jeżeli zważymy, że tendencja rynku niemieckiego zmierza do zarzucenia rynku polskiego swym towarem, stosując pewnego rodzaju dumping cen. Jeżelibyśmy określili przykład w umowie ilość tych opon, które mają być importowane do Polski, podług wagi, to niebezpieczeństwo byłoby mniejsze. Natomiast określenie tej ilości podług ceny jest niebezpieczne, gdyż sprzedaż tych opon za połowę ceny oznacza zalanie rynku polskiego o 100% większe, aniżeli przy ustalaniu tej ilości podług wagi.</u> | |
| 376 | - <u xml:id="u-40.4" who="#SJeszke">Z bardzo wielkiem zaniepokojeniem pewne sfery przemysłowe zwracają uwagę na to, że naprzykład taki przemysł rowerowy poniesie stratę poważną. Dopuszczono wwóz rowerów w takiej ilości, że małe zapotrzebowanie na rowery w Polsce będzie zupełnie pokryte importem zagranicznym, tak, że obawy tych sfer przemysłowych co do produkcji polskich rowerów są zupełnie słuszne.</u> | |
| 372 | + <u xml:id="u-40.0" who="#WitoldJeszke">Wysoki Senacie! Kiedy w roku 1931 parlament polski miał załatwić sprawę umowy polsko-niemieckiej, wywiązała się generalna dyskusja na temat stosunków polsko-niemieckich. Może sama umowa dała do tego powód, a sądzę, że szczególnie ta okoliczność, iż równocześnie na porządku dziennym znajdowała się t. zw. umowa likwidacyjna w łączności z wprowadzeniem w życie planu Younga. To wywołało ogólną dyskusję na temat stosunków politycznych i gospodarczych polsko-niemieckich i na tle tej dyskusji zdecydowano i sprawę likwidacji i sprawę traktatu handlowego. Uważam, że jest to objaw normalny, że przy tego rodzaju okazjach porusza się ogólniejsze zagadnienia z dziedziny wzajemnej dwóch umawiających się państw. Sądzę, że w wypadku obecnym, skoro Sejm nie rozwinął dyskusji ogólnej, tak samo niema potrzeby wywoływania jej tu w Senacie, tem więcej, że spodziewamy się przecież expose p. Ministra Spraw Zagranicznych, które poruszy i wyjaśni wiele z tych spraw, na które społeczeństwo z pewnem zdenerwowaniem czeka. Jeśli to poruszam, to nie po to, aby przynaglać moment przedstawienia nam przez p. Ministra Spraw Zagranicznych ogólnej sytuacji w dziedzinie spraw zagranicznych, ale podkreślam konieczność jaknajszybszego udzielenia nam wyjaśnień ze strony p. Ministra Spraw Zagranicznych, ponieważ uważam za niezbędne, aby społeczeństwo, które swego czasu, z okazji np. oświadczenia p. Ministra Becka w Genewie na temat mniejszości narodowych, tak jednomyślnie poparło politykę Ministra Spraw Zagranicznych, by to społeczeństwo, co byłoby w interesie prestiżu Państwa Polskiego i prestiżu Ministra Spraw Zagranicznych, i obecnie, zrozumiawszy główne linje wytyczne naszej polityki zagranicznej, dało takie samo poparcie Ministrowi Spraw Zagranicznych, jak i wówczas.</u> | |
| 373 | + <u xml:id="u-40.1" who="#WitoldJeszke">Jeżeli dzisiaj, mówiąc o umowie gospodarczej polsko-niemieckiej, dyskusji ogólnej wywoływać nie zamierzam, chcę jednak wspomnieć o tem, że kiedy w r. 1931 umowa gospodarcza, wprawdzie ratyfikowana z polskiej strony, nie weszła w życie z powodu odmowy ratyfikacji ze strony niemieckiej — to uważam to za wielkie szczęście dla Polski i nie wstydzę się tego, że, jako ówczesny referent w Sejmie umowy gospodarczej, nie znalazłem w swojem sumieniu dostatecznych argumentów, żeby za tą umową głosować i zrzekłem się referatu. Co było najniebezpieczniejsze w tej umowie, to t. zw. klauzula osiedleńcza, której na szczęście w obecnej umowie niema. Wprawdzie była ta klauzula teoretycznie obustronna i dawała ona stronie polskiej jak i niemieckiej możność osiedlania się kupców, fabrykantów i przemysłowców bez żadnych ograniczeń. Formalnie była ona dwustronna, w praktyce jednostronna. Nie było do pomyślenia, aby polscy fabrykanci i kupcy penetrowali rynek niemiecki. Natomiast niebezpieczeństwo penetrowania ze strony Niemiec rynku polskiego było nadzwyczaj wielkie. I dziś, patrząc już z perspektywy historycznej na to, co się stało, jeżeli zważymy, że w Niemczech od tego czasu zaszła taka zmiana stosunków, która umożliwia wyeliminowanie i wypychanie pewnych czynników handlu i przemysłu ze względów rasowych z Niemiec, to chyba nie mylę się, gdy twierdzę, że istnienie tej klauzuli osiedleńczej miałoby ten skutek, że dzisiaj Rzesza Niemiecka odsunęłaby do Polski przez furtkę tej klauzuli osiedleńczej te elementy, których u siebie widzieć nie chce. I to byłoby, śmiem twierdzić, jedynym realnym efektem umowy ówczesnej gospodarczej polsko-niemieckiej. Jeżeli dziś tej klauzuli w umowie gospodarczej nie widzimy, to jest to już wielkim jej plusem. A równocześnie możemy powiedzieć, że od tego czasu prestiż Państwa Polskiego na terenie międzynarodowym do tego stopnia wzrósł, że dziś nie odważono się nam tej klauzuli imputować. Jeżeli w r. 1931 z okazji wielkiej dyskusji na temat stosunków polsko-niemieckich może w centrum zainteresowań stała kwestja likwidacji majątków niemieckich, to, z perspektywy historycznej sądząc, uważam, że ta troska, której wyraz dawano w przemówieniach tak w Sejmie jak i Senacie, była w wysokiej mierze uzasadniona, gdyż chodziło przecież nie o co innego, jak o wyzbycie się prawnego instrumentu, mocą którego na podstawie Traktatu Wersalskiego elementowi polskiemu dawano możność odrobienia pewnych ujemnych działań polityki niemieckiej z czasów przedwojennych w dziedzinie posiadania ziemi i że przyjęcie tej urnowy likwidacyjnej pozbawiło Polskę tego przymusu wykupu majątków niemieckich. Patrząc dziś na rozwój wypadków, stwierdzam, że te obawy teoretycznie zupełnie słuszne okazały się w wielkiej mierze przesadnemi o tyle, że o ile chodzi o ziemię polską, znajdującą się w rękach niemieckich na kresach zachodnich, kryzys spowodował stan rzeczy taki, że dobrowolnie ofiarowano może nawet więcej ziemi, aniżeli Polsce na podstawie uprawnień likwidacyjnych przysługiwało. I otóż nie co innego, jak tylko brak gotówki w Banku Rolnym jest powodem, że tych posunięć, które przysługiwały Polsce na podstawie uprawnień likwidacyjnych, nie wykonano w dobrej konjunkturze, kupując i wzmacniając stan posiadania polskiego na ziemiach zachodnich przez dobrowolną sprzedaż ziemi z rąk niemieckich. Uważam, że każda okazja, która nadarza się do poruszenia tych problemów, powinna być zużyta na to, żeby podkreślić, iż program polityki polskiej w stosunku do stanu posiadania polskiego, gdziekolwiek on wchodzi w rachubę, gdziekolwiek rozważamy problem mniejszościowy, czy na wschodzie czy na zachodzie, powinien być rozpatrywany na podstawie kardynalnej zasady, że stanu posiadania polskiego pod żadnym warunkiem uszczuplać nie można, że trzeba go mnożyć. I właśnie dlatego korzystam z okazji, żeby tę wytyczną naszej polityki na kresach zachodnich podkreślić.</u> | |
| 374 | + <u xml:id="u-40.2" who="#WitoldJeszke">Jeżeli chodzi o szczegóły umowy handlowej, to po tej krytyce i po przedstawieniu sprawy tak w Sejmie jak i w Senacie nie chciałbym poruszać istoty umowy, uważając, że nie w tekście samym umowy tkwi niebezpieczeństwo, ale w sposobie jej wykonania, i dlatego, nie widząc innej możności uzyskania lepszych warunków wymiany towarowej między Polską a Niemcami, za umową tą się oświadczam, podkreślając, że sposób wykonania kontroli winien być jednakowoż przedmiotem naszej wielkiej troski, tem więcej, że przemysł polski i handel przez działanie tej umowy w wielu wypadkach i w wielu dziedzinach jest wystawiony na szwank.</u> | |
| 375 | + <u xml:id="u-40.3" who="#WitoldJeszke">Chciałbym poruszyć tylko kilka spraw dotychczas nieporuszanych ani w dyskusji sejmowej ani senackiej, mianowicie, że i w tekście samym umowy tkwią pewne niebezpieczeństwa, które chciałbym podnieść celem ich zniwelowania przy wykonaniu umowy. Naprzykład jest możność importowania opon za 600 tysięcy. Określenie bardzo niebezpieczne dla polskiego przemysłu, jeżeli zważymy, że tendencja rynku niemieckiego zmierza do zarzucenia rynku polskiego swym towarem, stosując pewnego rodzaju dumping cen. Jeżelibyśmy określili przykład w umowie ilość tych opon, które mają być importowane do Polski, podług wagi, to niebezpieczeństwo byłoby mniejsze. Natomiast określenie tej ilości podług ceny jest niebezpieczne, gdyż sprzedaż tych opon za połowę ceny oznacza zalanie rynku polskiego o 100% większe, aniżeli przy ustalaniu tej ilości podług wagi.</u> | |
| 376 | + <u xml:id="u-40.4" who="#WitoldJeszke">Z bardzo wielkiem zaniepokojeniem pewne sfery przemysłowe zwracają uwagę na to, że naprzykład taki przemysł rowerowy poniesie stratę poważną. Dopuszczono wwóz rowerów w takiej ilości, że małe zapotrzebowanie na rowery w Polsce będzie zupełnie pokryte importem zagranicznym, tak, że obawy tych sfer przemysłowych co do produkcji polskich rowerów są zupełnie słuszne.</u> | |
| 377 | 377 | <u xml:id="u-40.5" who="#komentarz">(Głos: Mamy państwową fabrykę rowerów.)</u> |
| 378 | - <u xml:id="u-40.6" who="#SJeszke">Więc to jest tem dziwniejsze.</u> | |
| 379 | - <u xml:id="u-40.7" who="#SJeszke">Ale to, co mnie najwięcej w tej chwili niepokoi, to pewne uprzywilejowanie z okazji wymiany towarów na podstawie umowy gospodarczej wolnego miasta Gdańska. Otóż Gdańsk, który ma w strukturze naszego życia gospodarczego odgrywać poważną rolę, a równocześnie ma być lojalnem centrum wymiany towarowej na podstawie przydzielonych kontyngentów — tak brzmią moje informacje, — otrzymuje przydział niewspółmiernie wielki, który wykorzystuje w sposób, zagrażający polskiemu handlowi.</u> | |
| 380 | - <u xml:id="u-40.8" who="#SJeszke">W jakim celu to się stało, chętnie usłyszelibyśmy wyjaśnienie, tem więcej, że przecież dążność do wytworzenia polskich hurtowni jest jednem z najważniejszych haseł naszego zorganizowanego kupiectwa. Koncentrowanie wielkich ilości towarów w Gdańsku wywołuje niepokój szczególnie przez to, że Gdańsk zdobył się na nowy sposób konkurencji wobec polskiego handlu, mianowicie wozi towary autobusami. Wielkie, znakomicie zorganizowane autobusy jeżdżą na linjach: Gdańsk — Poznań, Włocławek, Grodno, Katowice i rozwożą towary bezpośrednio do kupców detalistów, eliminując zupełnie pośredników polskich i hurtowników polskich. W ten sposób, korzystając z wielkiego przywileju niepłacenia podatku obrotowego, stanowią taką konkurencję dla handlu polskiego, której handel polski doprawdy słusznie obawiać się musi. Jeśli zważymy jeszcze to, że przecież statystyka wykazuje, iż zainwestowany kapitał zagraniczny, a szczególnie niemiecki częstokroć dochodzący via Gdańsk, przedstawia cyfrę niepokojącą, naprzykład na 1.311 spółek z kapitałem akcyjnym 4.456 milj., jest obcego kapitału 3.126 milj., czyli 70%, jeśli to uświadomimy sobie, to każde popieranie handlu niepolskiego, każde dawanie możliwości preponderancji handlowi gdańskiemu powinno — uważam — spotkać się z naszej strony z krytyką i powinniśmy żądać od Rządu wyjaśnień.</u> | |
| 381 | - <u xml:id="u-40.9" who="#SJeszke">Zdajemy sobie sprawę z tego, że traktat w swojej głównej części przyniesie, o ile kontrola będzie właściwa, wielkie korzyści dla rolnictwa, i z tego wszyscy się cieszymy. Jeżeli zwracam uwagę na niedogodności, które powstaną dla przemysłu i handlu polskiego, to w tej świadomości, że jakkolwiek nie da się tych złych stron ominąć i uniknąć, gdyż umowa ta będzie wykonywana, to jednakowoż twierdzę, że należy zwracać ze strony Ministerstwa Przemysłu i Handlu uwagę na to, aby tym dziedzinom, specjalnie przez działanie umowy gospodarczej dotkniętym, w sposób inny dawać rekompensatę, tak, aby im wyrównać to, co przez stosowanie umowy stracą. Zdajemy sobie sprawę z tego, że działanie każdej umowy gospodarczej jest nierówne w poszczególnych częściach kraju. Umowa gospodarcza z Rumunją czy Czechosłowacją dotyka przedewszystkiem lokalnych stosunków Małopolski, umowa z Niemcami dotyka stosunków na ziemiach zachodnich i dlatego dla wyrównania tych niedogodności, które z konieczności umowa taka na terenie ziem zachodnich spowoduje, proszę przedstawiciela Ministerstwa Przemysłu i Handlu, żeby te postulaty, które z okazji nowej umowy polsko-niemieckiej sfery przemysłowe i handlowe wnoszą, traktowane były pod tym kątem widzenia, że nie chodzi o jakieś przywileje, a o wyrównanie tych złych skutków, które umowa dla tych terenów spowoduje.</u> | |
| 382 | - <u xml:id="u-40.10" who="#SJeszke">Będę głosował za przyjęciem ustawy.</u> | |
| 378 | + <u xml:id="u-40.6" who="#WitoldJeszke">Więc to jest tem dziwniejsze.</u> | |
| 379 | + <u xml:id="u-40.7" who="#WitoldJeszke">Ale to, co mnie najwięcej w tej chwili niepokoi, to pewne uprzywilejowanie z okazji wymiany towarów na podstawie umowy gospodarczej wolnego miasta Gdańska. Otóż Gdańsk, który ma w strukturze naszego życia gospodarczego odgrywać poważną rolę, a równocześnie ma być lojalnem centrum wymiany towarowej na podstawie przydzielonych kontyngentów — tak brzmią moje informacje, — otrzymuje przydział niewspółmiernie wielki, który wykorzystuje w sposób, zagrażający polskiemu handlowi.</u> | |
| 380 | + <u xml:id="u-40.8" who="#WitoldJeszke">W jakim celu to się stało, chętnie usłyszelibyśmy wyjaśnienie, tem więcej, że przecież dążność do wytworzenia polskich hurtowni jest jednem z najważniejszych haseł naszego zorganizowanego kupiectwa. Koncentrowanie wielkich ilości towarów w Gdańsku wywołuje niepokój szczególnie przez to, że Gdańsk zdobył się na nowy sposób konkurencji wobec polskiego handlu, mianowicie wozi towary autobusami. Wielkie, znakomicie zorganizowane autobusy jeżdżą na linjach: Gdańsk — Poznań, Włocławek, Grodno, Katowice i rozwożą towary bezpośrednio do kupców detalistów, eliminując zupełnie pośredników polskich i hurtowników polskich. W ten sposób, korzystając z wielkiego przywileju niepłacenia podatku obrotowego, stanowią taką konkurencję dla handlu polskiego, której handel polski doprawdy słusznie obawiać się musi. Jeśli zważymy jeszcze to, że przecież statystyka wykazuje, iż zainwestowany kapitał zagraniczny, a szczególnie niemiecki częstokroć dochodzący via Gdańsk, przedstawia cyfrę niepokojącą, naprzykład na 1.311 spółek z kapitałem akcyjnym 4.456 milj., jest obcego kapitału 3.126 milj., czyli 70%, jeśli to uświadomimy sobie, to każde popieranie handlu niepolskiego, każde dawanie możliwości preponderancji handlowi gdańskiemu powinno — uważam — spotkać się z naszej strony z krytyką i powinniśmy żądać od Rządu wyjaśnień.</u> | |
| 381 | + <u xml:id="u-40.9" who="#WitoldJeszke">Zdajemy sobie sprawę z tego, że traktat w swojej głównej części przyniesie, o ile kontrola będzie właściwa, wielkie korzyści dla rolnictwa, i z tego wszyscy się cieszymy. Jeżeli zwracam uwagę na niedogodności, które powstaną dla przemysłu i handlu polskiego, to w tej świadomości, że jakkolwiek nie da się tych złych stron ominąć i uniknąć, gdyż umowa ta będzie wykonywana, to jednakowoż twierdzę, że należy zwracać ze strony Ministerstwa Przemysłu i Handlu uwagę na to, aby tym dziedzinom, specjalnie przez działanie umowy gospodarczej dotkniętym, w sposób inny dawać rekompensatę, tak, aby im wyrównać to, co przez stosowanie umowy stracą. Zdajemy sobie sprawę z tego, że działanie każdej umowy gospodarczej jest nierówne w poszczególnych częściach kraju. Umowa gospodarcza z Rumunją czy Czechosłowacją dotyka przedewszystkiem lokalnych stosunków Małopolski, umowa z Niemcami dotyka stosunków na ziemiach zachodnich i dlatego dla wyrównania tych niedogodności, które z konieczności umowa taka na terenie ziem zachodnich spowoduje, proszę przedstawiciela Ministerstwa Przemysłu i Handlu, żeby te postulaty, które z okazji nowej umowy polsko-niemieckiej sfery przemysłowe i handlowe wnoszą, traktowane były pod tym kątem widzenia, że nie chodzi o jakieś przywileje, a o wyrównanie tych złych skutków, które umowa dla tych terenów spowoduje.</u> | |
| 382 | + <u xml:id="u-40.10" who="#WitoldJeszke">Będę głosował za przyjęciem ustawy.</u> | |
| 383 | 383 | <u xml:id="u-40.11" who="#komentarz">(S. Siemiątkowski: Chciałem prosić o głos w sprawie zapytania.)</u> |
| 384 | 384 | </div> |
| 385 | 385 | <div xml:id="div-41"> |
| 386 | - <u xml:id="u-41.0" who="#Marszałek">Udzielam głosu s. Siemiątkowskiemu w sprawie zapytania.</u> | |
| 386 | + <u xml:id="u-41.0" who="#AleksanderPrystor">Udzielam głosu s. Siemiątkowskiemu w sprawie zapytania.</u> | |
| 387 | 387 | </div> |
| 388 | 388 | <div xml:id="div-42"> |
| 389 | - <u xml:id="u-42.0" who="#SSiemiątkowski">Chciałem zapytać się Pana Referenta, czy eksport towarów z Rzeszy Niemieckiej do okręgu w. m. Gdańska jest ujęty w ścisłą reglamentację i kontrolę i czy będzie zarachowany na poczet eksportu z Polski do Rzeszy Niemieckiej?</u> | |
| 390 | - <u xml:id="u-42.1" who="#SSiemiątkowski">Pytanie moje stawiam z tego względu, że mam poważne wątpliwości co do ścisłej reglamentacji towarów, które z terenu w. m. Gdańska przychodzą do Polski tą drogą. Przy braku kontroli i przy próbie nielojalnego ustosunkowania się urzędu celnego, którą mieliśmy w tym roku latem, mogę mieć obawy, że rozrachunki z Polską będą na jej niekorzyść.</u> | |
| 389 | + <u xml:id="u-42.0" who="#JerzyFelicjanSiemiątkowski">Chciałem zapytać się Pana Referenta, czy eksport towarów z Rzeszy Niemieckiej do okręgu w. m. Gdańska jest ujęty w ścisłą reglamentację i kontrolę i czy będzie zarachowany na poczet eksportu z Polski do Rzeszy Niemieckiej?</u> | |
| 390 | + <u xml:id="u-42.1" who="#JerzyFelicjanSiemiątkowski">Pytanie moje stawiam z tego względu, że mam poważne wątpliwości co do ścisłej reglamentacji towarów, które z terenu w. m. Gdańska przychodzą do Polski tą drogą. Przy braku kontroli i przy próbie nielojalnego ustosunkowania się urzędu celnego, którą mieliśmy w tym roku latem, mogę mieć obawy, że rozrachunki z Polską będą na jej niekorzyść.</u> | |
| 391 | 391 | </div> |
| 392 | 392 | <div xml:id="div-43"> |
| 393 | - <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Głos ma p. sprawozdawca.</u> | |
| 393 | + <u xml:id="u-43.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma p. sprawozdawca.</u> | |
| 394 | 394 | </div> |
| 395 | 395 | <div xml:id="div-44"> |
| 396 | - <u xml:id="u-44.0" who="#SFudakowski">Postaram się dać odpowiedź na kilka pytań tu postawionych. Więc najpierw co do pytania s. Siemiątkowskiego, które jeśli zrozumiałem brzmi: czy obrót towarowy, przewidziany przez umowę polsko-niemiecką, obejmuje w. m. Gdańsk tak dobrze co do sumy, jak i kredytu. Według informacyj, udzielonych mi przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu, co wynika zresztą z samego układu, specjalna podkomisja dla Gdańska, mająca się zajmować temi sprawami, będzie specjalnemu reżimowi poddana.</u> | |
| 397 | - <u xml:id="u-44.1" who="#SFudakowski">Zkolei chciałbym odpowiedzieć na niektóre opinje tu wygłoszone. Z powagą odnoszę się do wywodów p. senatora Jeszkego, tylko nie będę odpowiadał na nie, zresztą dlatego, że sprawa klauzuli osiedleńczej nie jest objęta umową.</u> | |
| 398 | - <u xml:id="u-44.2" who="#SFudakowski">Obawy, wygłoszone tutaj przez jednego z mówców, dotyczą następujących punktów: zamrożenia, wynikające z umów prywatnych i z małej umowy październikowej — mają wynosić 14 miljonów. Według informacyj, udzielonych przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu w dniu przedwczorajszym, wynoszą 6 miljonów, zjeżdżając z sumy 12 stale co miesiąc i dziś wynoszą 6 z tendencją do kurczenia się.</u> | |
| 399 | - <u xml:id="u-44.3" who="#SFudakowski">Rzekłem już na wstępie, że sprawa zamrożeń skarbowych nie jest objęta układem, że import niemiecki, wynikający z tej umowy, nie będzie zarachowany na pokrycie zamrożeń skarbowych, tem samem i to zagadnienie odpada; niema iunctim między niem a przed nami stojącą umową.</u> | |
| 400 | - <u xml:id="u-44.4" who="#SFudakowski">Dalej jest mowa o tem, że już w tej chwili, po 6 tygodniach od wejścia umowy w życie, mamy dysproporcję pomiędzy importem i eksportem, wynikającym z tej umowy. Według informacyj, udzielonych na komisji przez Ministerstwo i przedstawicieli Rządu, i tej dysproporcji niema. Dane, cytowane nam tu, które świadczyłyby, że jest stosunek 1 do 6, czyli, że eksport jest sześciokrotnie większy, aniżeli import niemiecki i odpowiednio tyle wynoszą zamrożenia, nie odpowiadają rzeczywistości dlatego, że dzisiaj import z eksportem balansują.</u> | |
| 401 | - <u xml:id="u-44.5" who="#SFudakowski">Dalej według wyjaśnień Rządu, t. zw. Komisja Parytetowa powołana jest i będzie do tego, aby śledziła z miesiąca na miesiąc, z kwartału na kwartał równowagę stosunków wzajemnych i nie dopuszczała do zamrożeń, możliwe więc różnice we wzajemnym bilansie nie powinny przekraczać 1 miljona miesięcznie, a w sumie globalnej około 6 miljonów.</u> | |
| 402 | - <u xml:id="u-44.6" who="#SFudakowski">Był uczyniony zarzut, że jakoby lista towarowa przyznana stronie niemieckiej do importu zawiera artykuły, których wwóz do Polski zagraża naszemu przemysłowi. Może zagrażać przemysłowi o tyle, o ile zagraża każdy import. Można bronić tezy, że każdy import artykułów przemysłowych grozi naszemu przemysłowi. Owszem, ale w tym momencie, kiedy import artykułów przemysłowych do Polski jest i kiedy nie jest większy w wyniku tej umowy, niż normalnie, i nie jest większy niż był wtedy, kiedy byliśmy w pełnej wojnie celnej i kiedyśmy szlaki zdobywali — groźby specjalnej z tytułu tej umowy niema.</u> | |
| 403 | - <u xml:id="u-44.7" who="#SFudakowski">Mówiono nam i mówi się, że grozi nam tu niebezpieczeństwo z zupełnie innego tytułu, że będzie wchodził artykuł w większym stopniu niż wychodził. Jak ma wchodzić, kiedy komisje będą baczyć, żeby wwóz i wywóz nie przekraczał stosunku 1 do 1 i stosunku parytetowego i clearingowego. Może wchodzić tyle, ile my będziemy wywozić, i odwrotnie, a ponieważ przewidujemy, że będą trudności po jednej i drugiej stronie, to jakkolwiek wychodzi się z plafonowej sumy 170 miljonów, w praktyce wyobrażam sobie, że będzie około 150 miljonów, czyli będzie suma niższa, aniżeli w ostatnich latach. I dalej trzeba sobie zdać sprawę z tego, co jest przeciw naszym interesom, że import artykułów przemysłowych niemieckich przychodzi na niedogodnych warunkach, bo w markach, po kursie oficjalnym, co jest obciążeniem importu. Jest to w pewnej mierze wyrównane tem, że przysługuje klauzula największego uprzywilejowania i że znowu korzystać będzie ten import z przywilejów celnych, które przysługują każdemu importowi w konkurencji światowej. Motywacja, którą na samym wstępie przedstawiłem w referacie Wysokiej Izbie, przemawia za przyjęciem tego układu.</u> | |
| 396 | + <u xml:id="u-44.0" who="#KazimierzFudakowski">Postaram się dać odpowiedź na kilka pytań tu postawionych. Więc najpierw co do pytania s. Siemiątkowskiego, które jeśli zrozumiałem brzmi: czy obrót towarowy, przewidziany przez umowę polsko-niemiecką, obejmuje w. m. Gdańsk tak dobrze co do sumy, jak i kredytu. Według informacyj, udzielonych mi przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu, co wynika zresztą z samego układu, specjalna podkomisja dla Gdańska, mająca się zajmować temi sprawami, będzie specjalnemu reżimowi poddana.</u> | |
| 397 | + <u xml:id="u-44.1" who="#KazimierzFudakowski">Zkolei chciałbym odpowiedzieć na niektóre opinje tu wygłoszone. Z powagą odnoszę się do wywodów p. senatora Jeszkego, tylko nie będę odpowiadał na nie, zresztą dlatego, że sprawa klauzuli osiedleńczej nie jest objęta umową.</u> | |
| 398 | + <u xml:id="u-44.2" who="#KazimierzFudakowski">Obawy, wygłoszone tutaj przez jednego z mówców, dotyczą następujących punktów: zamrożenia, wynikające z umów prywatnych i z małej umowy październikowej — mają wynosić 14 miljonów. Według informacyj, udzielonych przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu w dniu przedwczorajszym, wynoszą 6 miljonów, zjeżdżając z sumy 12 stale co miesiąc i dziś wynoszą 6 z tendencją do kurczenia się.</u> | |
| 399 | + <u xml:id="u-44.3" who="#KazimierzFudakowski">Rzekłem już na wstępie, że sprawa zamrożeń skarbowych nie jest objęta układem, że import niemiecki, wynikający z tej umowy, nie będzie zarachowany na pokrycie zamrożeń skarbowych, tem samem i to zagadnienie odpada; niema iunctim między niem a przed nami stojącą umową.</u> | |
| 400 | + <u xml:id="u-44.4" who="#KazimierzFudakowski">Dalej jest mowa o tem, że już w tej chwili, po 6 tygodniach od wejścia umowy w życie, mamy dysproporcję pomiędzy importem i eksportem, wynikającym z tej umowy. Według informacyj, udzielonych na komisji przez Ministerstwo i przedstawicieli Rządu, i tej dysproporcji niema. Dane, cytowane nam tu, które świadczyłyby, że jest stosunek 1 do 6, czyli, że eksport jest sześciokrotnie większy, aniżeli import niemiecki i odpowiednio tyle wynoszą zamrożenia, nie odpowiadają rzeczywistości dlatego, że dzisiaj import z eksportem balansują.</u> | |
| 401 | + <u xml:id="u-44.5" who="#KazimierzFudakowski">Dalej według wyjaśnień Rządu, t. zw. Komisja Parytetowa powołana jest i będzie do tego, aby śledziła z miesiąca na miesiąc, z kwartału na kwartał równowagę stosunków wzajemnych i nie dopuszczała do zamrożeń, możliwe więc różnice we wzajemnym bilansie nie powinny przekraczać 1 miljona miesięcznie, a w sumie globalnej około 6 miljonów.</u> | |
| 402 | + <u xml:id="u-44.6" who="#KazimierzFudakowski">Był uczyniony zarzut, że jakoby lista towarowa przyznana stronie niemieckiej do importu zawiera artykuły, których wwóz do Polski zagraża naszemu przemysłowi. Może zagrażać przemysłowi o tyle, o ile zagraża każdy import. Można bronić tezy, że każdy import artykułów przemysłowych grozi naszemu przemysłowi. Owszem, ale w tym momencie, kiedy import artykułów przemysłowych do Polski jest i kiedy nie jest większy w wyniku tej umowy, niż normalnie, i nie jest większy niż był wtedy, kiedy byliśmy w pełnej wojnie celnej i kiedyśmy szlaki zdobywali — groźby specjalnej z tytułu tej umowy niema.</u> | |
| 403 | + <u xml:id="u-44.7" who="#KazimierzFudakowski">Mówiono nam i mówi się, że grozi nam tu niebezpieczeństwo z zupełnie innego tytułu, że będzie wchodził artykuł w większym stopniu niż wychodził. Jak ma wchodzić, kiedy komisje będą baczyć, żeby wwóz i wywóz nie przekraczał stosunku 1 do 1 i stosunku parytetowego i clearingowego. Może wchodzić tyle, ile my będziemy wywozić, i odwrotnie, a ponieważ przewidujemy, że będą trudności po jednej i drugiej stronie, to jakkolwiek wychodzi się z plafonowej sumy 170 miljonów, w praktyce wyobrażam sobie, że będzie około 150 miljonów, czyli będzie suma niższa, aniżeli w ostatnich latach. I dalej trzeba sobie zdać sprawę z tego, co jest przeciw naszym interesom, że import artykułów przemysłowych niemieckich przychodzi na niedogodnych warunkach, bo w markach, po kursie oficjalnym, co jest obciążeniem importu. Jest to w pewnej mierze wyrównane tem, że przysługuje klauzula największego uprzywilejowania i że znowu korzystać będzie ten import z przywilejów celnych, które przysługują każdemu importowi w konkurencji światowej. Motywacja, którą na samym wstępie przedstawiłem w referacie Wysokiej Izbie, przemawia za przyjęciem tego układu.</u> | |
| 404 | 404 | </div> |
| 405 | 405 | <div xml:id="div-45"> |
| 406 | - <u xml:id="u-45.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania. Wniosków przeciwnych niema, głosujemy nad wnioskiem Komisji Spraw Zagranicznych o przyjęcie projektu ustawy w sprawie ratyfikacji urnowy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, podpisanej w Warszawie dnia 4 listopada 1935 r. Kto jest za przyjęciem tej ustawy, zechce wstać. Większość. Stwierdzam, że Senat przyjął umowę ratyfikacyjną Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji podpisanego w Warszawie dnia 20 września 1935 r. protokółu dodatkowego do układu dodatkowego z dnia 3 lutego 1934 r. do konwencji handlowej, zawartej między Polską a Szwajcarją w dniu 26 czerwca 1922 r.</u> | |
| 407 | - <u xml:id="u-45.1" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Jędrzejewicz.</u> | |
| 406 | + <u xml:id="u-45.0" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do głosowania. Wniosków przeciwnych niema, głosujemy nad wnioskiem Komisji Spraw Zagranicznych o przyjęcie projektu ustawy w sprawie ratyfikacji urnowy gospodarczej między Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką, podpisanej w Warszawie dnia 4 listopada 1935 r. Kto jest za przyjęciem tej ustawy, zechce wstać. Większość. Stwierdzam, że Senat przyjął umowę ratyfikacyjną Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji podpisanego w Warszawie dnia 20 września 1935 r. protokółu dodatkowego do układu dodatkowego z dnia 3 lutego 1934 r. do konwencji handlowej, zawartej między Polską a Szwajcarją w dniu 26 czerwca 1922 r.</u> | |
| 407 | + <u xml:id="u-45.1" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Jędrzejewicz.</u> | |
| 408 | 408 | </div> |
| 409 | 409 | <div xml:id="div-46"> |
| 410 | - <u xml:id="u-46.0" who="#SJędrzejewicz">Mam do zreferowania dwa projekty ratyfikacyj, rzeczy drobne, które jeśli Pan Marszałek pozwoli, zreferuję razem.</u> | |
| 410 | + <u xml:id="u-46.0" who="#JanuszJędrzejewicz">Mam do zreferowania dwa projekty ratyfikacyj, rzeczy drobne, które jeśli Pan Marszałek pozwoli, zreferuję razem.</u> | |
| 411 | 411 | </div> |
| 412 | 412 | <div xml:id="div-47"> |
| 413 | - <u xml:id="u-47.0" who="#Marszałek">Proszę.</u> | |
| 413 | + <u xml:id="u-47.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę.</u> | |
| 414 | 414 | </div> |
| 415 | 415 | <div xml:id="div-48"> |
| 416 | - <u xml:id="u-48.0" who="#SJędrzejewicz">Chodzi o ratyfikację protokółu dodatkowego do układu dodatkowego z dnia 3 lutego 1934 r. do konwencji handlowej, zawartej między Polską a Szwajcarją w dniu 26 czerwca 1922 r., i o ratyfikację porozumienia, opartego na wymianie not z dnia 29 lipca 1935 r., dotyczących wzajemnego udzielenia kontyngentów na tkaniny wełniane i plecionki do kapeluszy. Obydwie te ustawy dotyczą rzeczy niezmiernie drobnych, albowiem w pierwszej chodzi, wobec wygaśnięcia terminu zniżek, które były udzielane Szwajcarji na szereg produktów chemicznych, o zastosowanie klauzuli największego uprzywilejowania w stosunku do ich chemikalji, bez których nasz przemysł nie może się obejść. Ta rzecz dotyczy sumy niezmiernie drobnej, albowiem chodzi tu o jakie 200 do 300 tysięcy zł rocznie, przyczem umowa obowiązuje tylko do dnia 31 grudnia 1935 r.</u> | |
| 416 | + <u xml:id="u-48.0" who="#JanuszJędrzejewicz">Chodzi o ratyfikację protokółu dodatkowego do układu dodatkowego z dnia 3 lutego 1934 r. do konwencji handlowej, zawartej między Polską a Szwajcarją w dniu 26 czerwca 1922 r., i o ratyfikację porozumienia, opartego na wymianie not z dnia 29 lipca 1935 r., dotyczących wzajemnego udzielenia kontyngentów na tkaniny wełniane i plecionki do kapeluszy. Obydwie te ustawy dotyczą rzeczy niezmiernie drobnych, albowiem w pierwszej chodzi, wobec wygaśnięcia terminu zniżek, które były udzielane Szwajcarji na szereg produktów chemicznych, o zastosowanie klauzuli największego uprzywilejowania w stosunku do ich chemikalji, bez których nasz przemysł nie może się obejść. Ta rzecz dotyczy sumy niezmiernie drobnej, albowiem chodzi tu o jakie 200 do 300 tysięcy zł rocznie, przyczem umowa obowiązuje tylko do dnia 31 grudnia 1935 r.</u> | |
| 417 | 417 | <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Kwaśniewski.)</u> |
| 418 | - <u xml:id="u-48.2" who="#SJędrzejewicz">Ponieważ materjały te były już dawniej importowane ze Szwajcarji do Polski, przeto b lans handlowy ze Szwajcarją niewiele się zmienił. Bilans, niestety, ujemny.</u> | |
| 419 | - <u xml:id="u-48.3" who="#SJędrzejewicz">Jeśli zaś chodzi o drugą umowę, to jest tam powiedziane, że za 10 kwintali tkanin wełnianych, które eksportujemy do Szwajcarji, Szwajcarja dostarczy nam również 10 kwintali plecionki na kapelusze.</u> | |
| 420 | - <u xml:id="u-48.4" who="#SJędrzejewicz">Wartości tych 2 artykułów są równorzędne, wobec czego bilans handlowy z tytułu tych kontyngentów nie ulegnie pogorszeniu.</u> | |
| 421 | - <u xml:id="u-48.5" who="#SJędrzejewicz">W imieniu komisji proszę o przyjęcie tych ustaw w brzmieniu rządowem, które przeszło również bez zmian w Sejmie.</u> | |
| 418 | + <u xml:id="u-48.2" who="#JanuszJędrzejewicz">Ponieważ materjały te były już dawniej importowane ze Szwajcarji do Polski, przeto b lans handlowy ze Szwajcarją niewiele się zmienił. Bilans, niestety, ujemny.</u> | |
| 419 | + <u xml:id="u-48.3" who="#JanuszJędrzejewicz">Jeśli zaś chodzi o drugą umowę, to jest tam powiedziane, że za 10 kwintali tkanin wełnianych, które eksportujemy do Szwajcarji, Szwajcarja dostarczy nam również 10 kwintali plecionki na kapelusze.</u> | |
| 420 | + <u xml:id="u-48.4" who="#JanuszJędrzejewicz">Wartości tych 2 artykułów są równorzędne, wobec czego bilans handlowy z tytułu tych kontyngentów nie ulegnie pogorszeniu.</u> | |
| 421 | + <u xml:id="u-48.5" who="#JanuszJędrzejewicz">W imieniu komisji proszę o przyjęcie tych ustaw w brzmieniu rządowem, które przeszło również bez zmian w Sejmie.</u> | |
| 422 | 422 | </div> |
| 423 | 423 | <div xml:id="div-49"> |
| 424 | 424 | <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszałekKwaśniewski">Do głosu nikt z Panów się nie zapisał. Wobec tego głosujemy nad sprawozdaniem Komisji Zagranicznej co do ratyfikacyj tych układów. Kto z Panów jest za przyjęciem pierwszej ustawy, proszę wstać. Cała Izba stoi. Stwierdzam, że ustawa została przyjęta.</u> |
| ... | ... | @@ -434,9 +434,9 @@ |
| 434 | 434 | <u xml:id="u-50.4" who="#SMalski">W każdym razie w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych wnoszę o przyjęcie projektu rządowego bez zmiany.</u> |
| 435 | 435 | </div> |
| 436 | 436 | <div xml:id="div-51"> |
| 437 | - <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszałekMakowski">Nikt do głosu nie jest zapisany, przystępujemy do głosowania. Kto z pp. Senatorów jest za przyjęciem projektu ustawy w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm bez zmian, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Senat ustawę przyjął.</u> | |
| 438 | - <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszałekMakowski">Przechodzimy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji dodatkowego traktatu ekstradycyjnego między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonemi Ameryki, podpisanego w Warszawie dnia 5 kwietnia 1935 r. (druk sejmowy nr 14 i druk senacki nr 13).</u> | |
| 439 | - <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszałekMakowski">Jako sprawozdawca ma głos s. Kwaśniewski.</u> | |
| 437 | + <u xml:id="u-51.0" who="#WacławMakowski">Nikt do głosu nie jest zapisany, przystępujemy do głosowania. Kto z pp. Senatorów jest za przyjęciem projektu ustawy w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm bez zmian, zechce wstać. Stoi większość. Stwierdzam, że Senat ustawę przyjął.</u> | |
| 438 | + <u xml:id="u-51.1" who="#WacławMakowski">Przechodzimy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji dodatkowego traktatu ekstradycyjnego między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonemi Ameryki, podpisanego w Warszawie dnia 5 kwietnia 1935 r. (druk sejmowy nr 14 i druk senacki nr 13).</u> | |
| 439 | + <u xml:id="u-51.2" who="#WacławMakowski">Jako sprawozdawca ma głos s. Kwaśniewski.</u> | |
| 440 | 440 | </div> |
| 441 | 441 | <div xml:id="div-52"> |
| 442 | 442 | <u xml:id="u-52.0" who="#SKwaśniewski">Traktat ekstradycyjny między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonemi Ameryki Północnej jest uzupełnieniem traktatu z dnia 22 listopada 1927, a który to traktat wszedł w życie 6 lipca 1929 r. W traktacie tym w art. 2 wyliczone są w 18 punktach przestępstwa, co do których ekstradycja jest w zasadzie dopuszczalna. Załączony do traktatu protokół powiada, że minimum szkody, popełnionej przez przestępcę z chęci zysku, wynosi 1000 dolarów.</u> |
| ... | ... | @@ -445,25 +445,25 @@ |
| 445 | 445 | <u xml:id="u-52.3" who="#SKwaśniewski">Komisja Spraw Zagranicznych po rozpatrzeniu projektu w dniu 18 grudnia powzięła tego rodzaju wniosek: Wysoki Senat uchwalić raczy projekt ustawy w sprawie ratyfikacji dodatkowego traktatu ekstradycyjnego między pospolitą Polską a Stanami Zjednoczonemi A. P., podpisanego w Warszawie dnia 5 kwietnia 1935 r., w brzmieniu uchwalonem przez Sejm.</u> |
| 446 | 446 | </div> |
| 447 | 447 | <div xml:id="div-53"> |
| 448 | - <u xml:id="u-53.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany; przystępujemy do głosowania. Kto z Panów jest za przyjęciem ustawy, zechce wstać. Większość. Stwierdzam, że ustawa została przez Senat przyjęta.</u> | |
| 449 | - <u xml:id="u-53.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 11 porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji protokółu taryfowego między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską, podpisanego w Warszawie dnia 27 marca 1935 r. (druk sejmowy nr 11 i druk senacki nr 14).</u> | |
| 450 | - <u xml:id="u-53.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Bisping.</u> | |
| 448 | + <u xml:id="u-53.0" who="#AleksanderPrystor">Do głosu nikt nie jest zapisany; przystępujemy do głosowania. Kto z Panów jest za przyjęciem ustawy, zechce wstać. Większość. Stwierdzam, że ustawa została przez Senat przyjęta.</u> | |
| 449 | + <u xml:id="u-53.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 11 porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji protokółu taryfowego między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską, podpisanego w Warszawie dnia 27 marca 1935 r. (druk sejmowy nr 11 i druk senacki nr 14).</u> | |
| 450 | + <u xml:id="u-53.2" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Bisping.</u> | |
| 451 | 451 | </div> |
| 452 | 452 | <div xml:id="div-54"> |
| 453 | - <u xml:id="u-54.0" who="#SBisping">Wysoki Senacie! Zgodnie z uchwałą Komisji Spraw Zagranicznych Senatu R. P., przedstawiam niniejszem do ratyfikacji Wysokiej Izbie zaaprobowany przez powyższą komisję w dniu 18 grudnia 1935 r. projekt rządowy ustawy, przyjętej przez Sejm, w sprawie ratyfikacji protokółu taryfowego między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską, podpisanego w Warszawie 27 marca 1935 r.</u> | |
| 454 | - <u xml:id="u-54.1" who="#SBisping">Treść tego protokółu weszła w życie prowizorycznie 1 kwietnia 1935 r. a ekspiruje 31 grudnia 1935 r. Jak widać z Rocznika Handlu Zagranicznego R. P., za rok 1934 obrót handlowy pomiędzy Polską a Estonją wykazuje importu z Estonji do Polski 10,916 q na sumę 1.008.000 zł, zaś eksportu z Polski do Estonji 209,557 q na sumę 2.200.000 zł, czyli saldo dodatnie na rzecz Polski wyniosło 1.192.000 zł. W 1935 r. obrót handlowy pomiędzy Polską i Estonją w ciągu pierwszych 9 miesięcy przedstawia się następująco: importowano z Estonji do Polski na sumę 1.016.000 zł, a eksportowano z Polski do Estonji na sumę 1.424.000 zł, czyli saldo dodatnie na rzecz Polski wyniosło 408.000 zł. Polska ma możność wywożenia do Estonji bardzo znacznych kontyngentów wytworów swego przemysłu, Estonja zaś dzięki polityce kontyngentowej i dewizowej możliwości te ma ograniczone. Pomimo, że saldo obrotów handlowych pomiędzy Polską a Estonją jest dla Polski dodatnie, jednakże import ryb, których produkcja w Polsce wystarcza na pokrycie własnego zapotrzebowania, musi stanowić w naszym bilansie rolniczym saldo ujemne dzięki temu, że towar sprowadzony z Estonji kalkuluje się bardzo tanio. Estonja nie posiada ochrony rybołówstwa w tej formie, jak u nas, i ten czynnik decyduje o niskiej cenie ryby w Estonji. Momentem, łagodzącym ujemne skutki importu ryb do nas, jest okres importu, a mianowicie wiosna, gdy u nas obowiązuje czas ochronny. Przy zawieraniu przyszłej umowy, co ma nastąpić w pierwszej połowie stycznia 1936 r., winny być wzięte pod uwagę następujące dezyderaty: 1) ścisłe ograniczenie kontyngentu ryb przywożonych, oraz okresu, w jakim mogą być sprowadzane; 2) uwzględnienie dezyderatów Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych oraz przedstawicieli Związku Organizacyj Rybackich, pamiętając, że tylko połów ryb dzikich wód słodkich zatrudnia w Polsce około 30 tysięcy rodzin rybackich, przyczem często całe wsie żyją tylko z rybołówstwa, jak np. w okolicach wielkich jezior.</u> | |
| 455 | - <u xml:id="u-54.2" who="#SBisping">Protokół taryfowy obejmuje w swej treści wwóz i wywóz następujących towarów: Polska udziela Estonji zniżek celnych i ustala stawki taryfowe na ryby słodkowodne w wysokości: szczupaki i okonie — 26 groszy, leszcze — 33 grosze, sandacze — 50 groszy od 1 kg w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca, zaś zwalnia zupełnie od cła wwóz paku z łupku bitumicznego do wyrobu brykietów. Wzamian Estonja obniża cło na materjały wybuchowe, lonty i zapalniki przychodzące z Polski, a potrzebne górnictwu estońskiemu, do półtorej korony estońskiej za 1 kg tych towarów, a nawet w niektórych wypadkach do 0,05 korony estońskiej za 1 kg.</u> | |
| 456 | - <u xml:id="u-54.3" who="#SBisping">Komisja Spraw Zagranicznych Senatu wnosi: Wysoki Senat uchwalić raczy projekt ustawy w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm (druk sejmowy nr 12), bez zmian.</u> | |
| 453 | + <u xml:id="u-54.0" who="#KazimierzBisping">Wysoki Senacie! Zgodnie z uchwałą Komisji Spraw Zagranicznych Senatu R. P., przedstawiam niniejszem do ratyfikacji Wysokiej Izbie zaaprobowany przez powyższą komisję w dniu 18 grudnia 1935 r. projekt rządowy ustawy, przyjętej przez Sejm, w sprawie ratyfikacji protokółu taryfowego między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską, podpisanego w Warszawie 27 marca 1935 r.</u> | |
| 454 | + <u xml:id="u-54.1" who="#KazimierzBisping">Treść tego protokółu weszła w życie prowizorycznie 1 kwietnia 1935 r. a ekspiruje 31 grudnia 1935 r. Jak widać z Rocznika Handlu Zagranicznego R. P., za rok 1934 obrót handlowy pomiędzy Polską a Estonją wykazuje importu z Estonji do Polski 10,916 q na sumę 1.008.000 zł, zaś eksportu z Polski do Estonji 209,557 q na sumę 2.200.000 zł, czyli saldo dodatnie na rzecz Polski wyniosło 1.192.000 zł. W 1935 r. obrót handlowy pomiędzy Polską i Estonją w ciągu pierwszych 9 miesięcy przedstawia się następująco: importowano z Estonji do Polski na sumę 1.016.000 zł, a eksportowano z Polski do Estonji na sumę 1.424.000 zł, czyli saldo dodatnie na rzecz Polski wyniosło 408.000 zł. Polska ma możność wywożenia do Estonji bardzo znacznych kontyngentów wytworów swego przemysłu, Estonja zaś dzięki polityce kontyngentowej i dewizowej możliwości te ma ograniczone. Pomimo, że saldo obrotów handlowych pomiędzy Polską a Estonją jest dla Polski dodatnie, jednakże import ryb, których produkcja w Polsce wystarcza na pokrycie własnego zapotrzebowania, musi stanowić w naszym bilansie rolniczym saldo ujemne dzięki temu, że towar sprowadzony z Estonji kalkuluje się bardzo tanio. Estonja nie posiada ochrony rybołówstwa w tej formie, jak u nas, i ten czynnik decyduje o niskiej cenie ryby w Estonji. Momentem, łagodzącym ujemne skutki importu ryb do nas, jest okres importu, a mianowicie wiosna, gdy u nas obowiązuje czas ochronny. Przy zawieraniu przyszłej umowy, co ma nastąpić w pierwszej połowie stycznia 1936 r., winny być wzięte pod uwagę następujące dezyderaty: 1) ścisłe ograniczenie kontyngentu ryb przywożonych, oraz okresu, w jakim mogą być sprowadzane; 2) uwzględnienie dezyderatów Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych oraz przedstawicieli Związku Organizacyj Rybackich, pamiętając, że tylko połów ryb dzikich wód słodkich zatrudnia w Polsce około 30 tysięcy rodzin rybackich, przyczem często całe wsie żyją tylko z rybołówstwa, jak np. w okolicach wielkich jezior.</u> | |
| 455 | + <u xml:id="u-54.2" who="#KazimierzBisping">Protokół taryfowy obejmuje w swej treści wwóz i wywóz następujących towarów: Polska udziela Estonji zniżek celnych i ustala stawki taryfowe na ryby słodkowodne w wysokości: szczupaki i okonie — 26 groszy, leszcze — 33 grosze, sandacze — 50 groszy od 1 kg w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca, zaś zwalnia zupełnie od cła wwóz paku z łupku bitumicznego do wyrobu brykietów. Wzamian Estonja obniża cło na materjały wybuchowe, lonty i zapalniki przychodzące z Polski, a potrzebne górnictwu estońskiemu, do półtorej korony estońskiej za 1 kg tych towarów, a nawet w niektórych wypadkach do 0,05 korony estońskiej za 1 kg.</u> | |
| 456 | + <u xml:id="u-54.3" who="#KazimierzBisping">Komisja Spraw Zagranicznych Senatu wnosi: Wysoki Senat uchwalić raczy projekt ustawy w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm (druk sejmowy nr 12), bez zmian.</u> | |
| 457 | 457 | </div> |
| 458 | 458 | <div xml:id="div-55"> |
| 459 | - <u xml:id="u-55.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość; stwierdzam, że projekt ustawy został przyjęty przez Senat bez zmian. W ten sposób porządek dzienny został wyczerpany.</u> | |
| 460 | - <u xml:id="u-55.1" who="#Marszałek">Mam do zakomunikowania pp. Senatorom, iż p. s. Roman Cholewicki zrzeka się mandatu senatorskiego.</u> | |
| 461 | - <u xml:id="u-55.2" who="#Marszałek">Proszę pp. Senatorów o przyjęcie ode mnie życzeń Dobrych Świąt.</u> | |
| 459 | + <u xml:id="u-55.0" who="#AleksanderPrystor">Do głosu nikt się nie zapisał. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem tego projektu ustawy, zechce wstać. Stoi większość; stwierdzam, że projekt ustawy został przyjęty przez Senat bez zmian. W ten sposób porządek dzienny został wyczerpany.</u> | |
| 460 | + <u xml:id="u-55.1" who="#AleksanderPrystor">Mam do zakomunikowania pp. Senatorom, iż p. s. Roman Cholewicki zrzeka się mandatu senatorskiego.</u> | |
| 461 | + <u xml:id="u-55.2" who="#AleksanderPrystor">Proszę pp. Senatorów o przyjęcie ode mnie życzeń Dobrych Świąt.</u> | |
| 462 | 462 | <u xml:id="u-55.3" who="#komentarz">(Głosy: Nawzajem.)</u> |
| 463 | - <u xml:id="u-55.4" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 463 | + <u xml:id="u-55.4" who="#AleksanderPrystor">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 464 | 464 | <u xml:id="u-55.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 8.)</u> |
| 465 | 465 | </div> |
| 466 | 466 | </body> |
| 467 | 467 | </text> |
| 468 | 468 | </TEI> |
| 469 | 469 | -</teiCorpus> |
| 470 | +</teiCorpus> | |
| 470 | 471 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00006-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00006-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00006-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 6)</title> |
| ... | ... | @@ -24,36 +24,103 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="PDobaczewski" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>P. Dobaczewski</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="PGosiewski" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>P. Gosiewski</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SBisping" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Bisping</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SJaroszewiczowa" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Jaroszewiczowa</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="SKwaśniewski" role="speaker"> | |
| 43 | - <persName>S. Kwaśniewski</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 45 | - <person xml:id="SMaleszewski" role="speaker"> | |
| 46 | - <persName>S. Maleszewski</persName> | |
| 47 | - </person> | |
| 48 | - <person xml:id="SPawelec" role="speaker"> | |
| 49 | - <persName>S. Pawelec</persName> | |
| 50 | - </person> | |
| 51 | - <person xml:id="SekretarzsOlewiński" role="speaker"> | |
| 52 | - <persName>Sekretarz s. Olewiński</persName> | |
| 53 | - </person> | |
| 54 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 55 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 56 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="EugeniuszDobaczewski" role="regular"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>P.</roleName> | |
| 41 | + <forename>Eugeniusz</forename> | |
| 42 | + <surname>Dobaczewski</surname> | |
| 43 | + </persName> | |
| 44 | + <sex value="M" /> | |
| 45 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Eugeniusz_Dobaczewski</idno> | |
| 46 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 47 | + </person> | |
| 48 | + <person xml:id="WiktorGosiewski" role="regular"> | |
| 49 | + <persName> | |
| 50 | + <roleName>P.</roleName> | |
| 51 | + <forename>Wiktor</forename> | |
| 52 | + <surname>Gosiewski</surname> | |
| 53 | + </persName> | |
| 54 | + <sex value="M" /> | |
| 55 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiktor_Gosiewski</idno> | |
| 56 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 57 | + </person> | |
| 58 | + <person xml:id="KazimierzBisping" role="regular"> | |
| 59 | + <persName> | |
| 60 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 61 | + <forename>Kazimierz</forename> | |
| 62 | + <surname>Bisping</surname> | |
| 63 | + </persName> | |
| 64 | + <sex value="M" /> | |
| 65 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Bisping</idno> | |
| 66 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 67 | + </person> | |
| 68 | + <person xml:id="HalinaJaroszewiczowa" role="regular"> | |
| 69 | + <persName> | |
| 70 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 71 | + <forename>Halina</forename> | |
| 72 | + <surname>Jaroszewiczowa</surname> | |
| 73 | + </persName> | |
| 74 | + <sex value="F" /> | |
| 75 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Halina_Jaroszewiczowa</idno> | |
| 76 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 77 | + </person> | |
| 78 | + <person xml:id="SKwaśniewski" role="guest"> | |
| 79 | + <persName> | |
| 80 | + <roleName>S.</roleName> | |
| 81 | + <surname>Kwaśniewski</surname> | |
| 82 | + </persName> | |
| 83 | + </person> | |
| 84 | + <person xml:id="JanuszJagrymMaleszewski" role="regular"> | |
| 85 | + <persName> | |
| 86 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 87 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 88 | + <surname>Jagrym-Maleszewski</surname> | |
| 89 | + </persName> | |
| 90 | + <sex value="M" /> | |
| 91 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Jagrym-Maleszewski</idno> | |
| 92 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 93 | + </person> | |
| 94 | + <person xml:id="AlojzyPawelec" role="regular"> | |
| 95 | + <persName> | |
| 96 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 97 | + <forename>Alojzy</forename> | |
| 98 | + <surname>Pawelec</surname> | |
| 99 | + </persName> | |
| 100 | + <sex value="M" /> | |
| 101 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Alojzy_Pawelec</idno> | |
| 102 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 103 | + </person> | |
| 104 | + <person xml:id="PiotrOlewiński" role="regular"> | |
| 105 | + <persName> | |
| 106 | + <roleName>Sekretarz s.</roleName> | |
| 107 | + <forename>Piotr</forename> | |
| 108 | + <surname>Olewiński</surname> | |
| 109 | + </persName> | |
| 110 | + <sex value="M" /> | |
| 111 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr_Olewi%C5%84ski</idno> | |
| 112 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 113 | + </person> | |
| 114 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 115 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 116 | + </person> | |
| 117 | + </listPerson> | |
| 118 | + <listOrg> | |
| 119 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 120 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 121 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 122 | + </org> | |
| 123 | + </listOrg> | |
| 57 | 124 | </particDesc> |
| 58 | 125 | </profileDesc> |
| 59 | 126 | -</teiHeader> |
| 127 | +</teiHeader> | |
| 60 | 128 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00006-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | 2 | <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> |
| 3 | - <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml" /> | |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | - <xi:include href="header.xml"/> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml" /> | |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| ... | ... | @@ -10,89 +10,89 @@ |
| 10 | 10 | <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Marszałek Senatu Aleksander Prystor.)</u> |
| 11 | 11 | </div> |
| 12 | 12 | <div xml:id="div-2"> |
| 13 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Jako sekretarzy zapraszam ss. Olewińskiego i Dąbkowskiego. Protokół i listę mówców prowadzi s. Olewiński.</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! W dniu 21 stycznia zmarł Jego Królewska Mość Jerzy V Król Anglji.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#AleksanderPrystor">Otwieram posiedzenie. Jako sekretarzy zapraszam ss. Olewińskiego i Dąbkowskiego. Protokół i listę mówców prowadzi s. Olewiński.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#AleksanderPrystor">Wysoka Izbo! W dniu 21 stycznia zmarł Jego Królewska Mość Jerzy V Król Anglji.</u> | |
| 15 | 15 | <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Senatorowie wstają.)</u> |
| 16 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Wielkie Imperjum Brytyjskie i cały naród angielski pogrążone są w głębokim smutku i żałobie.</u> | |
| 17 | - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Natychmiast po nadejściu wieści żałobnej złożyłem imieniem Senatu i własnem kondolencję w Ambasadzie Angielskiej, a w dniu pogrzebu wziąłem udział w nabożeństwie żałobnem.</u> | |
| 18 | - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Żałoba narodu angielskiego odbiła się u nas żywem echem sympatji i współczucia. Świeżo jeszcze mamy w pamięci serdeczne słowa depeszy zmarłego Monarchy, nadesłane po zgonie Marszałka Józefa Piłsudskiego, świadczące o wyjątkowo głębokiem odczuciu Polski.</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Wysoka Izba przez powstanie uczciła pamięć zmarłego Króla Anglji.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Protokół 4 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 5 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Dnia 16 stycznia r. b. otrzymałem od p. Prezesa Rady Ministrów pismo z zawiadomieniem o zwolnieniu p. inż. Butkiewicza z urzędu Ministra Komunikacji i o mianowaniu p. pułkownika dyplomowanego Juljusza Ulrycha Ministrem Komunikacji.</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Udzieliłem urlopu na 3 dni s. Mańkowskiemu oraz na 1 dzień s. Domaszewiczowi, Masłowowi i Terlikowskiemu.</u> | |
| 23 | - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Prosi Izbę o udzielenie urlopu z powodu choroby do 15 marca s. Dworakowski. Sprzeciwu nie słyszę, uważam urlop za udzielony.</u> | |
| 24 | - <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Do ślubowania zgłosili się pp. senatorowie: Eugenjusz Dobaczewski i Wiktor Gosiewski.</u> | |
| 25 | - <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Proszę p. Sekretarza o odczytanie roty ślubowania.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#AleksanderPrystor">Wielkie Imperjum Brytyjskie i cały naród angielski pogrążone są w głębokim smutku i żałobie.</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-2.4" who="#AleksanderPrystor">Natychmiast po nadejściu wieści żałobnej złożyłem imieniem Senatu i własnem kondolencję w Ambasadzie Angielskiej, a w dniu pogrzebu wziąłem udział w nabożeństwie żałobnem.</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-2.5" who="#AleksanderPrystor">Żałoba narodu angielskiego odbiła się u nas żywem echem sympatji i współczucia. Świeżo jeszcze mamy w pamięci serdeczne słowa depeszy zmarłego Monarchy, nadesłane po zgonie Marszałka Józefa Piłsudskiego, świadczące o wyjątkowo głębokiem odczuciu Polski.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-2.6" who="#AleksanderPrystor">Stwierdzam, że Wysoka Izba przez powstanie uczciła pamięć zmarłego Króla Anglji.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-2.7" who="#AleksanderPrystor">Protokół 4 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów. Protokół 5 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-2.8" who="#AleksanderPrystor">Dnia 16 stycznia r. b. otrzymałem od p. Prezesa Rady Ministrów pismo z zawiadomieniem o zwolnieniu p. inż. Butkiewicza z urzędu Ministra Komunikacji i o mianowaniu p. pułkownika dyplomowanego Juljusza Ulrycha Ministrem Komunikacji.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-2.9" who="#AleksanderPrystor">Udzieliłem urlopu na 3 dni s. Mańkowskiemu oraz na 1 dzień s. Domaszewiczowi, Masłowowi i Terlikowskiemu.</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-2.10" who="#AleksanderPrystor">Prosi Izbę o udzielenie urlopu z powodu choroby do 15 marca s. Dworakowski. Sprzeciwu nie słyszę, uważam urlop za udzielony.</u> | |
| 24 | + <u xml:id="u-2.11" who="#AleksanderPrystor">Do ślubowania zgłosili się pp. senatorowie: Eugenjusz Dobaczewski i Wiktor Gosiewski.</u> | |
| 25 | + <u xml:id="u-2.12" who="#AleksanderPrystor">Proszę p. Sekretarza o odczytanie roty ślubowania.</u> | |
| 26 | 26 | </div> |
| 27 | 27 | <div xml:id="div-3"> |
| 28 | 28 | <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(czyta:)</u> |
| 29 | - <u xml:id="u-3.1" who="#SekretarzsOlewiński">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako senator Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie”.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.1" who="#PiotrOlewiński">„Świadom obowiązku wierności wobec Państwa Polskiego, ślubuję uroczyście i zaręczam honorem, jako senator Rzeczypospolitej, w pracy na rzecz dobra Państwa nie ustawać, a troskę o jego godność, zwartość i moc za pierwsze mieć sobie przykazanie”.</u> | |
| 30 | 30 | </div> |
| 31 | 31 | <div xml:id="div-4"> |
| 32 | - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Proszę Panów Senatorów o wypowiedzenie słowa „ślubuję”.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-4.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Senatorów o wypowiedzenie słowa „ślubuję”.</u> | |
| 33 | 33 | </div> |
| 34 | 34 | <div xml:id="div-5"> |
| 35 | - <u xml:id="u-5.0" who="#PDobaczewski">Ślubuję.</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-5.0" who="#EugeniuszDobaczewski">Ślubuję.</u> | |
| 36 | 36 | </div> |
| 37 | 37 | <div xml:id="div-6"> |
| 38 | - <u xml:id="u-6.0" who="#PGosiewski">Ślubuję.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-6.0" who="#WiktorGosiewski">Ślubuję.</u> | |
| 39 | 39 | </div> |
| 40 | 40 | <div xml:id="div-7"> |
| 41 | - <u xml:id="u-7.0" who="#Marszałek">Proszę Panów Senatorów o zajęcie miejsc w ławach senatorskich.</u> | |
| 42 | - <u xml:id="u-7.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do porządku dziennego. Punkt 1: uzupełniający wybór do komisyj. Wobec wygaśnięcia mandatów senatorskich ś. p. senatora Adama Piłsudskiego, który był członkiem Komisji Administracyjnej, i s. Romana Cholewickiego, który był członkiem Komisji Opieki Społecznej, zachodzi potrzeba uzupełnienia składu tych komisyj. Proponuję zatem na miejsce po ś. p. s. Piłsudskim do Komisji Administracyjnej jego następcę p. s. Dobaczewskiego, na miejsce zaś po s. Cholewickim do Komisji Opieki Społecznej także jego następcę s. Gosiewskiego. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał tę propozycję za przyjętą. Sprzeciwu niema, uważam propozycję za przyjętą.</u> | |
| 43 | - <u xml:id="u-7.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego. Wybór 4 członków i 4 zastępców członków Komisji Kontroli Długów Państwa.</u> | |
| 44 | - <u xml:id="u-7.3" who="#Marszałek">W związku z wejściem w życie nowej ustawy z dnia 2 stycznia 1936 r. o wykonywaniu kontroli parlamentarnej nad długami Państwa mamy dziś wybrać 4 członków i 4 zastępców członków komisji. Dokonamy wyboru najpierw członków komisji, a następnie ich zastępców.</u> | |
| 45 | - <u xml:id="u-7.4" who="#Marszałek">Proszę Panów Senatorów o zgłaszanie kandydatur na członków komisji.</u> | |
| 46 | - <u xml:id="u-7.5" who="#Marszałek">S: Kwaśniewski: Proponuję na członków pp. senatorów: Bispinga, Bnińskiego, Maleszewskiego i Śliwińskiego. Na zastępców pp. senatorów: Bobrowskiego, Lechnickiego, Kornkego i Zarzyckiego.</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-7.0" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Senatorów o zajęcie miejsc w ławach senatorskich.</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-7.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do porządku dziennego. Punkt 1: uzupełniający wybór do komisyj. Wobec wygaśnięcia mandatów senatorskich ś. p. senatora Adama Piłsudskiego, który był członkiem Komisji Administracyjnej, i s. Romana Cholewickiego, który był członkiem Komisji Opieki Społecznej, zachodzi potrzeba uzupełnienia składu tych komisyj. Proponuję zatem na miejsce po ś. p. s. Piłsudskim do Komisji Administracyjnej jego następcę p. s. Dobaczewskiego, na miejsce zaś po s. Cholewickim do Komisji Opieki Społecznej także jego następcę s. Gosiewskiego. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał tę propozycję za przyjętą. Sprzeciwu niema, uważam propozycję za przyjętą.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-7.2" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego. Wybór 4 członków i 4 zastępców członków Komisji Kontroli Długów Państwa.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-7.3" who="#AleksanderPrystor">W związku z wejściem w życie nowej ustawy z dnia 2 stycznia 1936 r. o wykonywaniu kontroli parlamentarnej nad długami Państwa mamy dziś wybrać 4 członków i 4 zastępców członków komisji. Dokonamy wyboru najpierw członków komisji, a następnie ich zastępców.</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-7.4" who="#AleksanderPrystor">Proszę Panów Senatorów o zgłaszanie kandydatur na członków komisji.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-7.5" who="#AleksanderPrystor">S: Kwaśniewski: Proponuję na członków pp. senatorów: Bispinga, Bnińskiego, Maleszewskiego i Śliwińskiego. Na zastępców pp. senatorów: Bobrowskiego, Lechnickiego, Kornkego i Zarzyckiego.</u> | |
| 47 | 47 | </div> |
| 48 | 48 | <div xml:id="div-8"> |
| 49 | - <u xml:id="u-8.0" who="#SMaleszewski">Osiem tygodni byłem chory i teraz nie jestem jeszcze zupełnie zdrów. Mogę zatem przyjąć tę godność jedynie z pewnem zastrzeżeniem.</u> | |
| 49 | + <u xml:id="u-8.0" who="#JanuszJagrymMaleszewski">Osiem tygodni byłem chory i teraz nie jestem jeszcze zupełnie zdrów. Mogę zatem przyjąć tę godność jedynie z pewnem zastrzeżeniem.</u> | |
| 50 | 50 | </div> |
| 51 | 51 | <div xml:id="div-9"> |
| 52 | - <u xml:id="u-9.0" who="#Marszałek">Muszę poinformować Pana Senatora i wszystkich Panów, że Komisja Kontroli Długów Państwa zanadto członków swoich nie absorbuje, gdyż zbiera się tylko kilka razy do roku, a w razie nieobecności członka komisji zastępuje go jego zastępca.</u> | |
| 52 | + <u xml:id="u-9.0" who="#AleksanderPrystor">Muszę poinformować Pana Senatora i wszystkich Panów, że Komisja Kontroli Długów Państwa zanadto członków swoich nie absorbuje, gdyż zbiera się tylko kilka razy do roku, a w razie nieobecności członka komisji zastępuje go jego zastępca.</u> | |
| 53 | 53 | </div> |
| 54 | 54 | <div xml:id="div-10"> |
| 55 | - <u xml:id="u-10.0" who="#SMaleszewski">W takim razie, jeżeli mnie Panowie wybiorą, tę godność przyjmę.</u> | |
| 55 | + <u xml:id="u-10.0" who="#JanuszJagrymMaleszewski">W takim razie, jeżeli mnie Panowie wybiorą, tę godność przyjmę.</u> | |
| 56 | 56 | </div> |
| 57 | 57 | <div xml:id="div-11"> |
| 58 | - <u xml:id="u-11.0" who="#Marszałek">Czy są jeszcze jakieś inne propozycje? Niema żadnych. Ponieważ zgłoszono tylko cztery kandydatury na członków komisji, t. j. tyle, ile miejsc w komisji Senat ma do obsadzenia, — na podstawie art. 21, ust. 6 Regulaminu uważam głosowanie za zbędne i stwierdzam, że Senat powołał na członków Komisji Kontroli Długów Państwa senatorów: Bispinga, Bnińskiego, Maleszewskiego i Śliwińskiego.</u> | |
| 59 | - <u xml:id="u-11.1" who="#Marszałek">Czy Panowie proponują inne kandydatury na zastępców? Ponieważ niema innych propozycyj, uważam, że na zastępców zostali wybrani senatorowie: Bobrowski, Lechnicki, Kornke i Zarzycki.</u> | |
| 60 | - <u xml:id="u-11.2" who="#Marszałek">Przystępujemy teraz do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji podpisanego w Warszawie dnia 5 września 1935 r. protokółu dodatkowego do konwencji handlowej i nawigacyjnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką z dnia 10 lutego 1934 r. (druk sejm. nr 15 i druk senacki nr 17).</u> | |
| 61 | - <u xml:id="u-11.3" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Pawelec.</u> | |
| 58 | + <u xml:id="u-11.0" who="#AleksanderPrystor">Czy są jeszcze jakieś inne propozycje? Niema żadnych. Ponieważ zgłoszono tylko cztery kandydatury na członków komisji, t. j. tyle, ile miejsc w komisji Senat ma do obsadzenia, — na podstawie art. 21, ust. 6 Regulaminu uważam głosowanie za zbędne i stwierdzam, że Senat powołał na członków Komisji Kontroli Długów Państwa senatorów: Bispinga, Bnińskiego, Maleszewskiego i Śliwińskiego.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-11.1" who="#AleksanderPrystor">Czy Panowie proponują inne kandydatury na zastępców? Ponieważ niema innych propozycyj, uważam, że na zastępców zostali wybrani senatorowie: Bobrowski, Lechnicki, Kornke i Zarzycki.</u> | |
| 60 | + <u xml:id="u-11.2" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy teraz do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji podpisanego w Warszawie dnia 5 września 1935 r. protokółu dodatkowego do konwencji handlowej i nawigacyjnej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką z dnia 10 lutego 1934 r. (druk sejm. nr 15 i druk senacki nr 17).</u> | |
| 61 | + <u xml:id="u-11.3" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Pawelec.</u> | |
| 62 | 62 | </div> |
| 63 | 63 | <div xml:id="div-12"> |
| 64 | - <u xml:id="u-12.0" who="#SPawelec">Wysoki Senacie! Między Polską a Republiką Czeskosłowacką została zawarta w dniu 10 lutego 1934 r. konwencja handlowa i nawigacyjna. Do art. 10 wspomnianej konwencji dołączony był załącznik, obejmujący stawki celne, przewidziane konwencją. Okres obowiązywania wymienionych tam stawek konwencyjnych był przedłużany już raz, a mianowicie protokółem dodatkowym z dnia 8 lutego 1935 r., do dnia 30 czerwca 1935 r. Obecnie nowym protokółem dodatkowym ma nastąpić ponowne czasowe przedłużenie do 30 czerwca 1936 r. Zniżki celne, przewidziane protokółem dodatkowym, obejmują dla strony polskiej azotniak, superfosfaty i kwas siarkowy, a dla strony czeskosłowackiej siarczek węgla, węgiel aktywowany, bakielit, galalit i wyroby z celuloidu. Stawki celne w nowym dodatkowym protokóle pozostały niezmienione, tylko cło na siarczan węgla zostało podwyższone do zł 2,60 Dotychczasowa stawka wynosiła zł 1,50.</u> | |
| 65 | - <u xml:id="u-12.1" who="#SPawelec">Ustawa sama składa się z 3 artykułów: Art. 1 wyraża zgodę na dokonanie ratyfikacji przez Prezydenta Rzeczypospolitej, art. 2 porucza wykonanie ustawy Ministrowi Spraw Zagranicznych, a wykonanie postanowień merytorycznych Ministrowi Przemysłu i Handlu oraz Ministrowi Skarbu. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.</u> | |
| 66 | - <u xml:id="u-12.2" who="#SPawelec">Ustawa została przyjęta przez Sejm według projektu rządowego. Komisja Spraw Zagranicznych Senatu przyjęła ustawę również według projektu rządowego bez zmian.</u> | |
| 67 | - <u xml:id="u-12.3" who="#SPawelec">Wnoszę, aby Senat raczył przyjąć ustawę w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm według projektu rządowego.</u> | |
| 64 | + <u xml:id="u-12.0" who="#AlojzyPawelec">Wysoki Senacie! Między Polską a Republiką Czeskosłowacką została zawarta w dniu 10 lutego 1934 r. konwencja handlowa i nawigacyjna. Do art. 10 wspomnianej konwencji dołączony był załącznik, obejmujący stawki celne, przewidziane konwencją. Okres obowiązywania wymienionych tam stawek konwencyjnych był przedłużany już raz, a mianowicie protokółem dodatkowym z dnia 8 lutego 1935 r., do dnia 30 czerwca 1935 r. Obecnie nowym protokółem dodatkowym ma nastąpić ponowne czasowe przedłużenie do 30 czerwca 1936 r. Zniżki celne, przewidziane protokółem dodatkowym, obejmują dla strony polskiej azotniak, superfosfaty i kwas siarkowy, a dla strony czeskosłowackiej siarczek węgla, węgiel aktywowany, bakielit, galalit i wyroby z celuloidu. Stawki celne w nowym dodatkowym protokóle pozostały niezmienione, tylko cło na siarczan węgla zostało podwyższone do zł 2,60 Dotychczasowa stawka wynosiła zł 1,50.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-12.1" who="#AlojzyPawelec">Ustawa sama składa się z 3 artykułów: Art. 1 wyraża zgodę na dokonanie ratyfikacji przez Prezydenta Rzeczypospolitej, art. 2 porucza wykonanie ustawy Ministrowi Spraw Zagranicznych, a wykonanie postanowień merytorycznych Ministrowi Przemysłu i Handlu oraz Ministrowi Skarbu. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.</u> | |
| 66 | + <u xml:id="u-12.2" who="#AlojzyPawelec">Ustawa została przyjęta przez Sejm według projektu rządowego. Komisja Spraw Zagranicznych Senatu przyjęła ustawę również według projektu rządowego bez zmian.</u> | |
| 67 | + <u xml:id="u-12.3" who="#AlojzyPawelec">Wnoszę, aby Senat raczył przyjąć ustawę w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm według projektu rządowego.</u> | |
| 68 | 68 | </div> |
| 69 | 69 | <div xml:id="div-13"> |
| 70 | - <u xml:id="u-13.0" who="#Marszałek">Kto z Panów Senatorów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem ustawy, zechce wstać. Większość, ustawa została przyjęta.</u> | |
| 71 | - <u xml:id="u-13.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji konwencji handlowej między Polską a Kanadą, podpisanej w Ottawie dnia 3 lipca 1935 r. (druk sejm, nr 16 i druk senacki nr 18).</u> | |
| 72 | - <u xml:id="u-13.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawczyni s. Jaroszewiczowa.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-13.0" who="#AleksanderPrystor">Kto z Panów Senatorów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem ustawy, zechce wstać. Większość, ustawa została przyjęta.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-13.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji konwencji handlowej między Polską a Kanadą, podpisanej w Ottawie dnia 3 lipca 1935 r. (druk sejm, nr 16 i druk senacki nr 18).</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-13.2" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawczyni s. Jaroszewiczowa.</u> | |
| 73 | 73 | </div> |
| 74 | 74 | <div xml:id="div-14"> |
| 75 | - <u xml:id="u-14.0" who="#SJaroszewiczowa">Wysoka Izbo! Ogólna sytuacja Polski, którą w związku z długotrwałym kryzysem cechuje między innemi spadek siły nabywczej na rynku wewnętrznym, co z kolei powoduje zastój produkcji, bezrobocie, a więc dalsze pogłębianie się kryzysu, pozatem konieczność dopływu dewiz dla wyrównania naszego bilansu płatniczego — stwarzają potrzebę ekspansji handlowej poza granicami kraju. Ale przy powszechnem przesyceniu rynków światowych, zwłaszcza rynków europejskich towarem konkurencyjnym, często dumpingowym, przy stosowanej coraz ogólniej polityce autarkji, przy różnorodnych przeszkodach celnych, coraz trudniej jest sprzedać towar zagranicą i nawet państwa wyżej zorganizowane gospodarczo niż Polska, o wyrobionej tradycji handlowej, cierpią na spadek swoich zagranicznych obrotów handlowych.</u> | |
| 76 | - <u xml:id="u-14.1" who="#SJaroszewiczowa">Wprawdzie w Polsce bilans handlowy jest od 6 lat stale dodatni, ale w ostatnim roku saldo dodatnie spadło przeszło o połowę i wyniosło już tylko 66 miljonów zł, kiedy jeszcze w r. 1934 wynosiło 176 miljonów zł.</u> | |
| 77 | - <u xml:id="u-14.2" who="#SJaroszewiczowa">Biorąc pod uwagę konieczność państwową szukania coraz to nowych rynków zbytu dla naszej produkcji, należy pozytywnie odnosić się do każdego poczynania, mającego na celu rozwój naszych stosunków handlowych, zwłaszcza na rynkach pozaeuropejskich. Z tego punktu widzenia podchodzę do oceny konwencji handlowej między Polską a Kanadą, podpisanej w Ottawie dnia 3 lipca 1935 r.</u> | |
| 78 | - <u xml:id="u-14.3" who="#SJaroszewiczowa">Jak wiadomo, normalizacja stosunków handlowych opiera się na traktatach handlowych. W Europie Polska posiada traktaty ze wszystkiemi państwami z wyjątkiem Litwy i Albanji. Z państw pozaeuropejskich mamy zawarte traktaty ze Stanami Zjednoczonemi A. P., z Brazylją, Japonją, Chinami, Indjami Angielskiemi i Turcją. Nawiązane zostały rokowania w celu przygotowania traktatów z kilkoma innemi państwami zamorskiemi. Obecnie mamy ratyfikować konwencję z Kanadą.</u> | |
| 79 | - <u xml:id="u-14.4" who="#SJaroszewiczowa">Konwencja ta jest zasadniczym traktatem handlowym, opartym na bezwzględnej klauzuli największego uprzywilejowania (z wyjątkiem preferencji dla towarów Wielkiej Brytanji). Pod względem podatków i opłat wewnętrznych od towarów oraz w dziedzinie wynalazków i patentów przyznano sobie wzajemne traktowanie według parytetu.</u> | |
| 80 | - <u xml:id="u-14.5" who="#SJaroszewiczowa">Pozatem konwencja reguluje szereg kwestyj, dotyczących praw obywateli, norm dla służby konsularnej i norm dla żeglugi. Konwencja będzie obowiązywała w ciągu jednego roku od daty wejścia w życie a w razie niewypowiedzenia będzie automatycznie przedłużana.</u> | |
| 81 | - <u xml:id="u-14.6" who="#SJaroszewiczowa">Po zawarciu konwencji Polska będzie korzystała ze stawek kanadyjskiej taryfy „pośredniej”, podczas gdy do tej pory korzystała ze znacznie mniej dogodnej taryfy „generalnej”, ponadto zastrzeżono w konwencji redukcję stawek celnych od taryfy pośredniej dla 21 produktów polskich wzamian za przyznanie Kanadzie specjalnych zniżek celnych dla ośmiu artykułów, mianowicie: śledzi, sardynek, homarów, skór lakierowanych, skór futrzanych, celulozy i łyżew.</u> | |
| 82 | - <u xml:id="u-14.7" who="#SJaroszewiczowa">Artykuły polskie, podlegające specjalnie zniżkom celnym według ustalonej listy B, są to: szynki w puszkach (duże szanse na eksport), nasiona koniczyny, buraków, grzyby suszone (używa tylko ludność polska), książki w języku polskim i ukraińskim, siarczan amoniaku, wyroby alabastrowe, szkło, pył i blacha cynkowa, klepki dębowe, meble, włosie końskie, szczecina, smoła, skóry, różne wyroby ze skóry, wstęgi filmowe, wytworzone w Polsce w języku polskim lub ukraińskim.</u> | |
| 83 | - <u xml:id="u-14.8" who="#SJaroszewiczowa">Dotychczasowe obroty z Kanadą były niewielkie. W 1935 r. wartość importu wyniosła 621.000 zł, przedmiotem importu były głównie azbest i miedź, a eksport 588.000 zł bez tranzytu żyta do Stanów Zjednoczonych; z tranzytem przeszło 4 miljony zł. Jedną z przyczyn słabego rozwoju polskiego eksportu do Kanady był brak znajomości tamtejszego rynku, brak stałych źródeł informowania w Polsce i obawa przed skomplikowanemi przepisami celnemi Kanady, zwłaszcza przed systemem ewaluacji celnej z urzędu (w razie uznania szkodliwości danego importu dla produkcji kanadyjskiej). Chociaż w zasadzie polityka Kanady jest liberalna, nie stosuje zakazów przywozu ani kontyngentów, kwestja „ewaluacji”, wyrównywania ceł, wysuwała się jako duża trudność w trakcie negocjacyj.</u> | |
| 84 | - <u xml:id="u-14.9" who="#SJaroszewiczowa">Pragnę na tem miejscu zwrócić uwagę na dużą pracę przygotowawczą w kierunku zaznajomienia się z potrzebami i możliwościami rynku kanadyjskiego, jakiej dokonano ze strony naszej urzędowej służby gospodarczej i Rady Traktatowej Samorządów i Organizacyj Gospodarczych. Rada wysłała w 1934 r. specjalnego wysłannika, wybitnego fachowca, który na miejscu zebrał wyczerpujące materjały, opracował szczegółowe dane co do organizacji i możliwości eksportu z Polski do Kanady dla 109 artykułów, względnie grup artykułów.</u> | |
| 85 | - <u xml:id="u-14.10" who="#SJaroszewiczowa">Na podstawie tych danych i na podstawie już istniejących obrotów można mieć nadzieję, że eksport Polski do Kanady się zwiększy. Narazie jest on drobny, ale bardzo różnorodny i naogół spotyka się z życzliwem traktowaniem. Najwięcej liczy się na plasowanie na rynku kanadyjskim: chmielu, maku, konserw mięsnych i rybnych, stożków do kapeluszy, tkanin wełnianych i bawełnianych, odzieży, beretów, wstążek, niektórych futer, klepek, mebli koszykowych. Nadmieniam, że w roku 1935 wywieźliśmy do Kanady soli za 100.000 zł i koksu i węgla za 130.000 zł.</u> | |
| 86 | - <u xml:id="u-14.11" who="#SJaroszewiczowa">Muszę stwierdzić, że nieliczne tylko artykuły, mające według opinji „Polsko-Kanadyjskiej Służby Informacyjnej”, większe szanse wywozu do Kanady, są objęte specjalnemi zniżkami celnemi, wymienionemi w liście B. załączonej do konwencji. Natomiast niektóre artykuły, umieszczone na liście, będą miały minimalne szanse (grzyby i książki).</u> | |
| 87 | - <u xml:id="u-14.12" who="#SJaroszewiczowa">Oczywiście nie można z góry przesądzać, w jakiej mierze rozwiną się nasze stosunki handlowe z Kanadą; narazie obroty są niewielkie, mamy silnego konkurenta przedewszystkiem w Stanach Zjednoczonych, ale w naszej polityce handlowej należy wszak pamiętać o przygotowywaniu rynków zbytu z myślą o przyszłości. Trzeba mieć stale za zasadę przewodnią dążenie do coraz śmielszego wkraczania na dalekie szlaki międzynarodowej wymiany. Poza bezpośredniemi korzyściami ekonomicznemi rozwijanie stosunków handlowych jest jednym ze sposobów realizacji tych zadań, o których mówił nasz Minister Spraw Zagranicznych w czasie debaty budżetowej: „Do Polski trzeba świat przyzwyczajać, trzeba świat zaznajamiać z Polską” — zaznajamiać przez różnorodne kontakty.</u> | |
| 88 | - <u xml:id="u-14.13" who="#SJaroszewiczowa">Obliczając szanse naszego eksportu do Kanady, należy brać pod uwagę liczną emigrację z ziem polskich, która zajmuje w Kanadzie trzecie z kolei miejsce po Francji i Anglji i wynosi przeszło 1/2 miljona ludności na ogólną liczbę zaludnienia około 10 miljonów. Ludność, która emigruje z Polski, to głównie ludność osadnicza, zamieszkująca w Kanadzie najżyźniejszą środkową prowincję; znaczny jej odsetek stanowią rzemieślnicy i kupcy. Sklepów znajdujących się w rękach ludności, która wyemigrowała z Polski, jest około 3000; rzeczą odpowiedniej propagandy i organizacji jest zapoznać rynek swojski, polsko-kanadyjski z towarami polskiemi i zachęcić do ich kupowania.</u> | |
| 89 | - <u xml:id="u-14.14" who="#SJaroszewiczowa">Zaznaczyć przytem należy, że emigracja z Polski do Kanady stale wzrasta: w r. 1933 wynosiła 1065 osób, w r. 1934 — 1354 osób, w r. 1935 — 1507 osób; ponieważ obecny liberalny rząd Kanady dopuszcza pewną ilość emigracji osadniczej za zmniejszoną kwotą pokazową (zamiast 1000 dol — 500 dol.), są widoki, że odbije się to na zwiększeniu emigracji z Polski do Kanady.</u> | |
| 90 | - <u xml:id="u-14.15" who="#SJaroszewiczowa">Nie przeceniając znaczenia traktatu handlowego między Polską a Kanadą, ale doceniając wszystkie jego plusy, otwierające możliwości eksportu polskiego na przyszłość, wnoszę w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych Senatu o ratyfikację przez Wysoką Izbę konwencji między Polską a Kanadą według przedłożenia rządowego.</u> | |
| 75 | + <u xml:id="u-14.0" who="#HalinaJaroszewiczowa">Wysoka Izbo! Ogólna sytuacja Polski, którą w związku z długotrwałym kryzysem cechuje między innemi spadek siły nabywczej na rynku wewnętrznym, co z kolei powoduje zastój produkcji, bezrobocie, a więc dalsze pogłębianie się kryzysu, pozatem konieczność dopływu dewiz dla wyrównania naszego bilansu płatniczego — stwarzają potrzebę ekspansji handlowej poza granicami kraju. Ale przy powszechnem przesyceniu rynków światowych, zwłaszcza rynków europejskich towarem konkurencyjnym, często dumpingowym, przy stosowanej coraz ogólniej polityce autarkji, przy różnorodnych przeszkodach celnych, coraz trudniej jest sprzedać towar zagranicą i nawet państwa wyżej zorganizowane gospodarczo niż Polska, o wyrobionej tradycji handlowej, cierpią na spadek swoich zagranicznych obrotów handlowych.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-14.1" who="#HalinaJaroszewiczowa">Wprawdzie w Polsce bilans handlowy jest od 6 lat stale dodatni, ale w ostatnim roku saldo dodatnie spadło przeszło o połowę i wyniosło już tylko 66 miljonów zł, kiedy jeszcze w r. 1934 wynosiło 176 miljonów zł.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-14.2" who="#HalinaJaroszewiczowa">Biorąc pod uwagę konieczność państwową szukania coraz to nowych rynków zbytu dla naszej produkcji, należy pozytywnie odnosić się do każdego poczynania, mającego na celu rozwój naszych stosunków handlowych, zwłaszcza na rynkach pozaeuropejskich. Z tego punktu widzenia podchodzę do oceny konwencji handlowej między Polską a Kanadą, podpisanej w Ottawie dnia 3 lipca 1935 r.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-14.3" who="#HalinaJaroszewiczowa">Jak wiadomo, normalizacja stosunków handlowych opiera się na traktatach handlowych. W Europie Polska posiada traktaty ze wszystkiemi państwami z wyjątkiem Litwy i Albanji. Z państw pozaeuropejskich mamy zawarte traktaty ze Stanami Zjednoczonemi A. P., z Brazylją, Japonją, Chinami, Indjami Angielskiemi i Turcją. Nawiązane zostały rokowania w celu przygotowania traktatów z kilkoma innemi państwami zamorskiemi. Obecnie mamy ratyfikować konwencję z Kanadą.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-14.4" who="#HalinaJaroszewiczowa">Konwencja ta jest zasadniczym traktatem handlowym, opartym na bezwzględnej klauzuli największego uprzywilejowania (z wyjątkiem preferencji dla towarów Wielkiej Brytanji). Pod względem podatków i opłat wewnętrznych od towarów oraz w dziedzinie wynalazków i patentów przyznano sobie wzajemne traktowanie według parytetu.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-14.5" who="#HalinaJaroszewiczowa">Pozatem konwencja reguluje szereg kwestyj, dotyczących praw obywateli, norm dla służby konsularnej i norm dla żeglugi. Konwencja będzie obowiązywała w ciągu jednego roku od daty wejścia w życie a w razie niewypowiedzenia będzie automatycznie przedłużana.</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-14.6" who="#HalinaJaroszewiczowa">Po zawarciu konwencji Polska będzie korzystała ze stawek kanadyjskiej taryfy „pośredniej”, podczas gdy do tej pory korzystała ze znacznie mniej dogodnej taryfy „generalnej”, ponadto zastrzeżono w konwencji redukcję stawek celnych od taryfy pośredniej dla 21 produktów polskich wzamian za przyznanie Kanadzie specjalnych zniżek celnych dla ośmiu artykułów, mianowicie: śledzi, sardynek, homarów, skór lakierowanych, skór futrzanych, celulozy i łyżew.</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-14.7" who="#HalinaJaroszewiczowa">Artykuły polskie, podlegające specjalnie zniżkom celnym według ustalonej listy B, są to: szynki w puszkach (duże szanse na eksport), nasiona koniczyny, buraków, grzyby suszone (używa tylko ludność polska), książki w języku polskim i ukraińskim, siarczan amoniaku, wyroby alabastrowe, szkło, pył i blacha cynkowa, klepki dębowe, meble, włosie końskie, szczecina, smoła, skóry, różne wyroby ze skóry, wstęgi filmowe, wytworzone w Polsce w języku polskim lub ukraińskim.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-14.8" who="#HalinaJaroszewiczowa">Dotychczasowe obroty z Kanadą były niewielkie. W 1935 r. wartość importu wyniosła 621.000 zł, przedmiotem importu były głównie azbest i miedź, a eksport 588.000 zł bez tranzytu żyta do Stanów Zjednoczonych; z tranzytem przeszło 4 miljony zł. Jedną z przyczyn słabego rozwoju polskiego eksportu do Kanady był brak znajomości tamtejszego rynku, brak stałych źródeł informowania w Polsce i obawa przed skomplikowanemi przepisami celnemi Kanady, zwłaszcza przed systemem ewaluacji celnej z urzędu (w razie uznania szkodliwości danego importu dla produkcji kanadyjskiej). Chociaż w zasadzie polityka Kanady jest liberalna, nie stosuje zakazów przywozu ani kontyngentów, kwestja „ewaluacji”, wyrównywania ceł, wysuwała się jako duża trudność w trakcie negocjacyj.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-14.9" who="#HalinaJaroszewiczowa">Pragnę na tem miejscu zwrócić uwagę na dużą pracę przygotowawczą w kierunku zaznajomienia się z potrzebami i możliwościami rynku kanadyjskiego, jakiej dokonano ze strony naszej urzędowej służby gospodarczej i Rady Traktatowej Samorządów i Organizacyj Gospodarczych. Rada wysłała w 1934 r. specjalnego wysłannika, wybitnego fachowca, który na miejscu zebrał wyczerpujące materjały, opracował szczegółowe dane co do organizacji i możliwości eksportu z Polski do Kanady dla 109 artykułów, względnie grup artykułów.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-14.10" who="#HalinaJaroszewiczowa">Na podstawie tych danych i na podstawie już istniejących obrotów można mieć nadzieję, że eksport Polski do Kanady się zwiększy. Narazie jest on drobny, ale bardzo różnorodny i naogół spotyka się z życzliwem traktowaniem. Najwięcej liczy się na plasowanie na rynku kanadyjskim: chmielu, maku, konserw mięsnych i rybnych, stożków do kapeluszy, tkanin wełnianych i bawełnianych, odzieży, beretów, wstążek, niektórych futer, klepek, mebli koszykowych. Nadmieniam, że w roku 1935 wywieźliśmy do Kanady soli za 100.000 zł i koksu i węgla za 130.000 zł.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-14.11" who="#HalinaJaroszewiczowa">Muszę stwierdzić, że nieliczne tylko artykuły, mające według opinji „Polsko-Kanadyjskiej Służby Informacyjnej”, większe szanse wywozu do Kanady, są objęte specjalnemi zniżkami celnemi, wymienionemi w liście B. załączonej do konwencji. Natomiast niektóre artykuły, umieszczone na liście, będą miały minimalne szanse (grzyby i książki).</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-14.12" who="#HalinaJaroszewiczowa">Oczywiście nie można z góry przesądzać, w jakiej mierze rozwiną się nasze stosunki handlowe z Kanadą; narazie obroty są niewielkie, mamy silnego konkurenta przedewszystkiem w Stanach Zjednoczonych, ale w naszej polityce handlowej należy wszak pamiętać o przygotowywaniu rynków zbytu z myślą o przyszłości. Trzeba mieć stale za zasadę przewodnią dążenie do coraz śmielszego wkraczania na dalekie szlaki międzynarodowej wymiany. Poza bezpośredniemi korzyściami ekonomicznemi rozwijanie stosunków handlowych jest jednym ze sposobów realizacji tych zadań, o których mówił nasz Minister Spraw Zagranicznych w czasie debaty budżetowej: „Do Polski trzeba świat przyzwyczajać, trzeba świat zaznajamiać z Polską” — zaznajamiać przez różnorodne kontakty.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-14.13" who="#HalinaJaroszewiczowa">Obliczając szanse naszego eksportu do Kanady, należy brać pod uwagę liczną emigrację z ziem polskich, która zajmuje w Kanadzie trzecie z kolei miejsce po Francji i Anglji i wynosi przeszło 1/2 miljona ludności na ogólną liczbę zaludnienia około 10 miljonów. Ludność, która emigruje z Polski, to głównie ludność osadnicza, zamieszkująca w Kanadzie najżyźniejszą środkową prowincję; znaczny jej odsetek stanowią rzemieślnicy i kupcy. Sklepów znajdujących się w rękach ludności, która wyemigrowała z Polski, jest około 3000; rzeczą odpowiedniej propagandy i organizacji jest zapoznać rynek swojski, polsko-kanadyjski z towarami polskiemi i zachęcić do ich kupowania.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-14.14" who="#HalinaJaroszewiczowa">Zaznaczyć przytem należy, że emigracja z Polski do Kanady stale wzrasta: w r. 1933 wynosiła 1065 osób, w r. 1934 — 1354 osób, w r. 1935 — 1507 osób; ponieważ obecny liberalny rząd Kanady dopuszcza pewną ilość emigracji osadniczej za zmniejszoną kwotą pokazową (zamiast 1000 dol — 500 dol.), są widoki, że odbije się to na zwiększeniu emigracji z Polski do Kanady.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-14.15" who="#HalinaJaroszewiczowa">Nie przeceniając znaczenia traktatu handlowego między Polską a Kanadą, ale doceniając wszystkie jego plusy, otwierające możliwości eksportu polskiego na przyszłość, wnoszę w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych Senatu o ratyfikację przez Wysoką Izbę konwencji między Polską a Kanadą według przedłożenia rządowego.</u> | |
| 91 | 91 | </div> |
| 92 | 92 | <div xml:id="div-15"> |
| 93 | - <u xml:id="u-15.0" who="#Marszałek">Kto z Panów Senatorów chciałby zabrać głos? Nikt W takim razie będziemy głosować. Kto z Panów Senatorów jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce wstać. Ustawa przyjęta jednomyślnie.</u> | |
| 94 | - <u xml:id="u-15.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji międzynarodowej konwencji o ujednostajnieniu niektórych zasad, odnoszących się do przywilejów i hipotek morskich, podpisanej w Brukseli dnia 10 kwietnia 1926 r. (druk sejm. nr 17 i druk senacki nr 19).</u> | |
| 95 | - <u xml:id="u-15.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Kwaśniewski.</u> | |
| 93 | + <u xml:id="u-15.0" who="#AleksanderPrystor">Kto z Panów Senatorów chciałby zabrać głos? Nikt W takim razie będziemy głosować. Kto z Panów Senatorów jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce wstać. Ustawa przyjęta jednomyślnie.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-15.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji międzynarodowej konwencji o ujednostajnieniu niektórych zasad, odnoszących się do przywilejów i hipotek morskich, podpisanej w Brukseli dnia 10 kwietnia 1926 r. (druk sejm. nr 17 i druk senacki nr 19).</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-15.2" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Kwaśniewski.</u> | |
| 96 | 96 | </div> |
| 97 | 97 | <div xml:id="div-16"> |
| 98 | 98 | <u xml:id="u-16.0" who="#SKwaśniewski">Wysoka Izbo! Ustawa w sprawie ratyfikacji międzynarodowej konwencji o ujednostajnieniu niektórych zasad, odnoszących się do przywilejów i hipotek morskich, podpisanej w Brukseli dnia 10 kwietnia 1926 r., jest dużym postępem na drodze do ujednostajnienia prawa morskiego. W handlu morskim odgrywają dużą rolę obyczaje i tradycje różne w różnych krajach, znajdujące się często w sprzeczności z ustawodawstwem, obowiązującem w innych krajach. Dla Polski ustawa ta ma tem większe znaczenie, że nasze ustawodawstwo jest zagranicą mało znane, że jesteśmy na morzu ludźmi nowymi, że — powiedzmy szczerze — świat nie przyzwyczaił się jeszcze do pojęcia samodzielnej Polski. Stąd szczególne trudności dla naszego handlu morskiego.</u> |
| ... | ... | @@ -100,9 +100,9 @@ |
| 100 | 100 | <u xml:id="u-16.2" who="#SKwaśniewski">Z uwagi na to, że konwencja w ust. 2 art. 3 daje możność różnym krajom pewnych zmian w przyszłości celem przystosowania postanowień konwencji do obowiązujących w danym kraju ustaw i że naogół postanowienia konwencji znajdują odpowiedniki w naszych ustawach, wnoszę: Wysoki Senat uchwalić raczy projekt ustawy (druk sejmowy nr 17), przyjęty bez zmian przez Sejm.</u> |
| 101 | 101 | </div> |
| 102 | 102 | <div xml:id="div-17"> |
| 103 | - <u xml:id="u-17.0" who="#Marszałek">Kto z Panów Senatorów chce zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku komisji, proszę wstać. Projekt przyjęty jednogłośnie.</u> | |
| 104 | - <u xml:id="u-17.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji konwencyj międzynarodowych: 1) dotyczącej konosamentów i 2) dotyczącej ograniczenia odpowiedzialności właścicieli statków morskich (druk sejm. nr 19 i druk senacki nr 20).</u> | |
| 105 | - <u xml:id="u-17.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Kwaśniewski.</u> | |
| 103 | + <u xml:id="u-17.0" who="#AleksanderPrystor">Kto z Panów Senatorów chce zabrać głos? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku komisji, proszę wstać. Projekt przyjęty jednogłośnie.</u> | |
| 104 | + <u xml:id="u-17.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie ratyfikacji konwencyj międzynarodowych: 1) dotyczącej konosamentów i 2) dotyczącej ograniczenia odpowiedzialności właścicieli statków morskich (druk sejm. nr 19 i druk senacki nr 20).</u> | |
| 105 | + <u xml:id="u-17.2" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Kwaśniewski.</u> | |
| 106 | 106 | </div> |
| 107 | 107 | <div xml:id="div-18"> |
| 108 | 108 | <u xml:id="u-18.0" who="#SKwaśniewski">Rządowy projekt ustawy w sprawie ratyfikacji konwencyj międzynarodowych: dotyczącej konosamentów i dotyczącej odpowiedzialności właścicieli statków morskich, stanowi dalszy krok na drodze ujednostajnienia handlu morskiego, a zarazem pozwala nam czuć się coraz pewniej i mocniej w rodzinie państw morskich.</u> |
| ... | ... | @@ -111,22 +111,22 @@ |
| 111 | 111 | <u xml:id="u-18.3" who="#SKwaśniewski">Dlatego wnoszę, aby Wysoki Senat raczył przyjąć ustawę według druku sejmowego nr 19 bez zmian, w brzmieniu przyjętem przez Sejm.</u> |
| 112 | 112 | </div> |
| 113 | 113 | <div xml:id="div-19"> |
| 114 | - <u xml:id="u-19.0" who="#Marszałek">Kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce wstać. Większość, ustawa została przyjęta.</u> | |
| 115 | - <u xml:id="u-19.1" who="#Marszałek">Przechodzimy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie zatwierdzenia zgłoszonego przez Rząd Polski w dniu 31 października 1921 r. przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do konwencji w sprawie okrętów szpitalnych, podpisanej w Hadze dnia 21 grudnia 1904 r. (druk sejm. nr 18 i druk senacki nr 21).</u> | |
| 116 | - <u xml:id="u-19.2" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Bisping.</u> | |
| 114 | + <u xml:id="u-19.0" who="#AleksanderPrystor">Kto pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt. Przystępujemy do głosowania. Kto jest za przyjęciem wniosku komisji, zechce wstać. Większość, ustawa została przyjęta.</u> | |
| 115 | + <u xml:id="u-19.1" who="#AleksanderPrystor">Przechodzimy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy w sprawie zatwierdzenia zgłoszonego przez Rząd Polski w dniu 31 października 1921 r. przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do konwencji w sprawie okrętów szpitalnych, podpisanej w Hadze dnia 21 grudnia 1904 r. (druk sejm. nr 18 i druk senacki nr 21).</u> | |
| 116 | + <u xml:id="u-19.2" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Bisping.</u> | |
| 117 | 117 | </div> |
| 118 | 118 | <div xml:id="div-20"> |
| 119 | - <u xml:id="u-20.0" who="#SBisping">Wysoki Senacie! Zgodnie z uchwałą Komisji Spraw Zagranicznych przedstawiam do zatwierdzenia Senatowi zaaprobowany przez powyższą komisję w dniu 30 stycznia 1936 r. projekt rządowy, uchwalony przez Sejm (druk nr 18). Zgłoszenie dokonane przez Rząd polski w dniu 31 października 1921 roku, ma na celu przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do konwencji w sprawie okrętów szpitalnych, podpisanej w Hadze dnia 21 grudnia 1904 roku. Konwencja powyższa składa się z 6 artykułów i ma charakter umowy wybitnie humanitarnej, jak również daje pewne korzyści materjalne i jest poniekąd uzupełnieniem konwencji, zawartej w Hadze w dniu 29 lipca 1899 roku. Celem jej jest zwolnienie w czasie wojny wszystkich okrętów szpitalnych, w stosunku do których wypełnione są warunki, wymienione w art. 1, 2 i 3 konwencji, zawartej w Hadze w dniu 29 lipca 1899 roku, od wszelkich obciążeń i opłat portowych, nakładanych na statki na korzyść Państwa. Postanowienia konwencji mają zastosowanie jedynie do okrętów tych państw, które do umowy przystąpiły. Umowę podpisały prawie wszystkie większe państwa na świecie. Udział Polski w powyższej konwencji jest wskazany i konieczny dla wyżej przytoczonych powodów.</u> | |
| 120 | - <u xml:id="u-20.1" who="#SBisping">Chociaż Rząd Polski podpisał przystąpienie do konwencji w dniu 31 października 1921 roku, z przyczyn natury technicznej dopiero obecnie może ją przedstawić do ratyfikacji.</u> | |
| 121 | - <u xml:id="u-20.2" who="#SBisping">Stawiam więc wniosek: Wysoki Senat uchwalić raczy ustawę w brzmieniu rządowem.</u> | |
| 119 | + <u xml:id="u-20.0" who="#KazimierzBisping">Wysoki Senacie! Zgodnie z uchwałą Komisji Spraw Zagranicznych przedstawiam do zatwierdzenia Senatowi zaaprobowany przez powyższą komisję w dniu 30 stycznia 1936 r. projekt rządowy, uchwalony przez Sejm (druk nr 18). Zgłoszenie dokonane przez Rząd polski w dniu 31 października 1921 roku, ma na celu przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do konwencji w sprawie okrętów szpitalnych, podpisanej w Hadze dnia 21 grudnia 1904 roku. Konwencja powyższa składa się z 6 artykułów i ma charakter umowy wybitnie humanitarnej, jak również daje pewne korzyści materjalne i jest poniekąd uzupełnieniem konwencji, zawartej w Hadze w dniu 29 lipca 1899 roku. Celem jej jest zwolnienie w czasie wojny wszystkich okrętów szpitalnych, w stosunku do których wypełnione są warunki, wymienione w art. 1, 2 i 3 konwencji, zawartej w Hadze w dniu 29 lipca 1899 roku, od wszelkich obciążeń i opłat portowych, nakładanych na statki na korzyść Państwa. Postanowienia konwencji mają zastosowanie jedynie do okrętów tych państw, które do umowy przystąpiły. Umowę podpisały prawie wszystkie większe państwa na świecie. Udział Polski w powyższej konwencji jest wskazany i konieczny dla wyżej przytoczonych powodów.</u> | |
| 120 | + <u xml:id="u-20.1" who="#KazimierzBisping">Chociaż Rząd Polski podpisał przystąpienie do konwencji w dniu 31 października 1921 roku, z przyczyn natury technicznej dopiero obecnie może ją przedstawić do ratyfikacji.</u> | |
| 121 | + <u xml:id="u-20.2" who="#KazimierzBisping">Stawiam więc wniosek: Wysoki Senat uchwalić raczy ustawę w brzmieniu rządowem.</u> | |
| 122 | 122 | </div> |
| 123 | 123 | <div xml:id="div-21"> |
| 124 | - <u xml:id="u-21.0" who="#Marszałek">Czy kto w tej sprawie pragnie zabrać głos? Jeśli nie, przystępujemy do głosowania. Nikt głosu nie żąda. Kto jest za przyjęciem ustawy, proszę wstać, Większość. Ustawa została przyjęta.</u> | |
| 125 | - <u xml:id="u-21.1" who="#Marszałek">Wpłynęła interpelacja p. s. Jaroszewiczowej do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie projektu zarządzenia rządowego o zwalnianiu mężatek ze służby państwowej. Interpelację tę prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 126 | - <u xml:id="u-21.2" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 124 | + <u xml:id="u-21.0" who="#AleksanderPrystor">Czy kto w tej sprawie pragnie zabrać głos? Jeśli nie, przystępujemy do głosowania. Nikt głosu nie żąda. Kto jest za przyjęciem ustawy, proszę wstać, Większość. Ustawa została przyjęta.</u> | |
| 125 | + <u xml:id="u-21.1" who="#AleksanderPrystor">Wpłynęła interpelacja p. s. Jaroszewiczowej do p. Prezesa Rady Ministrów w sprawie projektu zarządzenia rządowego o zwalnianiu mężatek ze służby państwowej. Interpelację tę prześlę p. Prezesowi Rady Ministrów.</u> | |
| 126 | + <u xml:id="u-21.2" who="#AleksanderPrystor">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 127 | 127 | <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 10 min. 38.)</u> |
| 128 | 128 | </div> |
| 129 | 129 | </body> |
| 130 | 130 | </text> |
| 131 | 131 | </TEI> |
| 132 | 132 | -</teiCorpus> |
| 133 | +</teiCorpus> | |
| 133 | 134 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00007-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00007-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00007-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 7)</title> |
| ... | ... | @@ -24,24 +24,58 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="SBeczkowicz" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>S. Beczkowicz</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="SBuczkowic" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>S. Buczkowic</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SMłodkowski" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Młodkowski</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SSiedlecki" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Siedlecki</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 43 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="ZygmuntBeczkowicz" role="regular"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 41 | + <forename>Zygmunt</forename> | |
| 42 | + <surname>Beczkowicz</surname> | |
| 43 | + </persName> | |
| 44 | + <sex value="M" /> | |
| 45 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Beczkowicz</idno> | |
| 46 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 47 | + </person> | |
| 48 | + <person xml:id="TadeuszStanisławMłodkowski" role="regular"> | |
| 49 | + <persName> | |
| 50 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 51 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 52 | + <forename>Stanisław</forename> | |
| 53 | + <surname>Młodkowski</surname> | |
| 54 | + </persName> | |
| 55 | + <sex value="M" /> | |
| 56 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_M%C5%82odkowski</idno> | |
| 57 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 58 | + </person> | |
| 59 | + <person xml:id="StanisławSiedlecki" role="regular"> | |
| 60 | + <persName> | |
| 61 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 62 | + <forename>Stanisław</forename> | |
| 63 | + <surname>Siedlecki</surname> | |
| 64 | + </persName> | |
| 65 | + <sex value="M" /> | |
| 66 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Siedlecki_(polityk)</idno> | |
| 67 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 68 | + </person> | |
| 69 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 70 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 71 | + </person> | |
| 72 | + </listPerson> | |
| 73 | + <listOrg> | |
| 74 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 75 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 76 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 77 | + </org> | |
| 78 | + </listOrg> | |
| 45 | 79 | </particDesc> |
| 46 | 80 | </profileDesc> |
| 47 | 81 | -</teiHeader> |
| 82 | +</teiHeader> | |
| 48 | 83 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00007-01/text_structure.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | 2 | <teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude"> |
| 3 | - <xi:include href="PPC_header.xml"/> | |
| 3 | + <xi:include href="PPC_header.xml" /> | |
| 4 | 4 | <TEI> |
| 5 | - <xi:include href="header.xml"/> | |
| 5 | + <xi:include href="header.xml" /> | |
| 6 | 6 | <text> |
| 7 | 7 | <body> |
| 8 | 8 | <div xml:id="div-1"> |
| ... | ... | @@ -10,96 +10,96 @@ |
| 10 | 10 | <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Marszałek Senatu Aleksander Prystor.)</u> |
| 11 | 11 | </div> |
| 12 | 12 | <div xml:id="div-2"> |
| 13 | - <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie. Jako sekretarzy zapraszam ss. Płocka i Terlikowskiego. Protokół i listę mówców prowadzi s. Terlikowski.</u> | |
| 14 | - <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Protokół 5 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 6 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 15 | - <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Od p. Marszałka Sejmu otrzymałem dnia 15 lutego r. b. pismo z zawiadomieniem o dokonanym w dniu 7 lutego r. b. wyborze członków i zastępców członków Komisji Kontroli Długów Państwa, a mianowicie: na członków zostali wybrani posłowie: Czesław Gauza, Wiktor Maleszewski, Walerjan Zaklika i Ludwik Zakrocki; na zastępców zostali wybrani posłowie: Józef Bakon, Wacław Długosz, Robert Jahoda - Żółtowski i Zenobjusz Pełeński.</u> | |
| 16 | - <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Podaję do wiadomości Wysokiej Izbie, iż w dniu 27 lutego r. b. w imieniu Marszałka Sejmu i własnem otworzyłem pierwsze posiedzenie Komisji Kontroli Długów Państwa, na którem został dokonany wybór prezydjum komisji w składzie następującym: przewodniczący komisji — sen. Evert, zastępca przewodniczącego — pos. Zaklika, sekretarz — sen. Bisping i zastępca sekretarza — pos. Gauza.</u> | |
| 17 | - <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Od p. s. Gosiewskiego otrzymałem pismo z dnia 2 marca r. b. z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu senatorskiego z dniem 1 marca r. b.</u> | |
| 18 | - <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Na tej podstawie i zgodnie z art. 29 Tymczasowego Regulaminu Obrad Senatu stwierdziłem wygaśnięcie mandatu senatora Gosiewskiego, o czem podaję Izbie do wiadomości.</u> | |
| 19 | - <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Udzieliłem na 1 dzień urlopu ss. Popowiczowi, Wróblewskiemu i Staniewiczowi.</u> | |
| 20 | - <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Proszą Izbę o udzielenie urlopów: s. Algajer na 2 tygodnie i s. Jędrzejewicz na 10 dni. Sprzeciwu nie słyszę, uważam urlopy za udzielone.</u> | |
| 21 | - <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Usprawiedliwili swą nieobecność w Senacie na 6 posiedzeniu ss.: Malski, Marjan Malinowski i Pawlikowski.</u> | |
| 22 | - <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do porządku dziennego Punkt 1: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 24 i druk senacki nr 22).</u> | |
| 23 | - <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Beczkowicz.</u> | |
| 13 | + <u xml:id="u-2.0" who="#AleksanderPrystor">Otwieram posiedzenie. Jako sekretarzy zapraszam ss. Płocka i Terlikowskiego. Protokół i listę mówców prowadzi s. Terlikowski.</u> | |
| 14 | + <u xml:id="u-2.1" who="#AleksanderPrystor">Protokół 5 posiedzenia Senatu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów; protokół 6 posiedzenia Senatu jest do przejrzenia w Biurze Senatu.</u> | |
| 15 | + <u xml:id="u-2.2" who="#AleksanderPrystor">Od p. Marszałka Sejmu otrzymałem dnia 15 lutego r. b. pismo z zawiadomieniem o dokonanym w dniu 7 lutego r. b. wyborze członków i zastępców członków Komisji Kontroli Długów Państwa, a mianowicie: na członków zostali wybrani posłowie: Czesław Gauza, Wiktor Maleszewski, Walerjan Zaklika i Ludwik Zakrocki; na zastępców zostali wybrani posłowie: Józef Bakon, Wacław Długosz, Robert Jahoda - Żółtowski i Zenobjusz Pełeński.</u> | |
| 16 | + <u xml:id="u-2.3" who="#AleksanderPrystor">Podaję do wiadomości Wysokiej Izbie, iż w dniu 27 lutego r. b. w imieniu Marszałka Sejmu i własnem otworzyłem pierwsze posiedzenie Komisji Kontroli Długów Państwa, na którem został dokonany wybór prezydjum komisji w składzie następującym: przewodniczący komisji — sen. Evert, zastępca przewodniczącego — pos. Zaklika, sekretarz — sen. Bisping i zastępca sekretarza — pos. Gauza.</u> | |
| 17 | + <u xml:id="u-2.4" who="#AleksanderPrystor">Od p. s. Gosiewskiego otrzymałem pismo z dnia 2 marca r. b. z zawiadomieniem o zrzeczeniu się mandatu senatorskiego z dniem 1 marca r. b.</u> | |
| 18 | + <u xml:id="u-2.5" who="#AleksanderPrystor">Na tej podstawie i zgodnie z art. 29 Tymczasowego Regulaminu Obrad Senatu stwierdziłem wygaśnięcie mandatu senatora Gosiewskiego, o czem podaję Izbie do wiadomości.</u> | |
| 19 | + <u xml:id="u-2.6" who="#AleksanderPrystor">Udzieliłem na 1 dzień urlopu ss. Popowiczowi, Wróblewskiemu i Staniewiczowi.</u> | |
| 20 | + <u xml:id="u-2.7" who="#AleksanderPrystor">Proszą Izbę o udzielenie urlopów: s. Algajer na 2 tygodnie i s. Jędrzejewicz na 10 dni. Sprzeciwu nie słyszę, uważam urlopy za udzielone.</u> | |
| 21 | + <u xml:id="u-2.8" who="#AleksanderPrystor">Usprawiedliwili swą nieobecność w Senacie na 6 posiedzeniu ss.: Malski, Marjan Malinowski i Pawlikowski.</u> | |
| 22 | + <u xml:id="u-2.9" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do porządku dziennego Punkt 1: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 24 i druk senacki nr 22).</u> | |
| 23 | + <u xml:id="u-2.10" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Beczkowicz.</u> | |
| 24 | 24 | </div> |
| 25 | 25 | <div xml:id="div-3"> |
| 26 | - <u xml:id="u-3.0" who="#SBuczkowic">Wysoka Izbo! Ustawa o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, którą mam zaszczyt referować, dotyczy Tatarów polskich, historycznie litewskimi zwanych, stanowiących niewielką stosunkowo część wielkiego świata muzułmańskiego.</u> | |
| 27 | - <u xml:id="u-3.1" who="#SBuczkowic">Już w XIV wieku poczęli napływać do W. Ks. Litewskiego Tatarzy, pochodzący z Kipczaku, z nad Donu, z Krymu, częściowo dobrowolni wychodźcy, częściowo jeńcy wojenni. Osiedlani byli na roli, częściowo w miastach; zrównani w prawach z ludnością tubylczą, podlegali i obowiązkom narówni z tą ludnością, przedewszystkiem obowiązkowi orężnemu w obronie granic nowej ojczyzny. Dla tego celu Tatarzy mieli własną organizację wojskową, która wystawiała w potrzebie siłę zbrojną, odpowiadającą ich liczebności; zaciągali się również do oddziałów lekkiej jazdy tatarskiej, będącej na stałym żołdzie Rzeczypospolitej. Chorągwie tatarskie, stanowiące kwiat rycerstwa tatarskiego, mają piękne karty w naszej historji. Złożyły one dowody wielkiego męstwa, wytrwałości i poświęcenia w służbie Rzeczypospolitej. Grunwald, Kircholm, Wiedeń, oto pola bitew, gdzie się lała nietylko krew polska, ruska i litewska, ale także i tatarska.</u> | |
| 28 | - <u xml:id="u-3.2" who="#SBuczkowic">Wiek XVI to okres największego rozkwitu tatarszczyzny; liczba Tatarów wynosiła kilkadziesiąt tysięcy; składali się oni z elementu osiadłego na roli, zrównanego w prawach ze szlachtą, i elementu miejskiego, zajmującego się narówni z ludnością tubylczą handlem, rzemiosłem, uprawą warzyw i t. d. Już wtedy skupiali się głównie w tych miejscowościach, w których znajdują się i obecnie największe ich skupienia, a więc w Wilnie i Wileńszczyźnie, Nowogródzkiem, Lidzkiem, Brzeskiem i innych.</u> | |
| 29 | - <u xml:id="u-3.3" who="#SBuczkowic">Myjąc pomiędzy ludnością obco plemienną, stracili Tatarzy wiele cech sobie właściwych. Przyswoili sobie kulturę polską, przestali niemal różnić się pod względem języka, obyczajów, ubiorów i t. p. od reszty ludności. Zachowali jednak bardzo wyraźnie odrębność wyznaniową, co ułatwiło im w znacznej mierze zachować poczucie odrębności narodowej.</u> | |
| 30 | - <u xml:id="u-3.4" who="#SBuczkowic">Język ojczysty utracili Tatarzy stosunkowo prędko, gdyż odcięci od masy swych współbraci i grupami osadzeni wśród ludności miejscowej, żenili się bardzo często z chrześcijankami, nie znającemi ich języka; wreszcie językiem liturgicznym, modlitewnym był język arabski, przez co Tatarzy byli pozbawieni jednego z najważniejszych czynników kultywowania mowy ojczystej.</u> | |
| 31 | - <u xml:id="u-3.5" who="#SBuczkowic">Nietylko w dniach wolności Rzeczypospolitej wykazywali dla niej Tatarzy swe synowskie uczucia, zachowali je w okresie również niewoli, w okresie walk z najeźdźcą, wydając z pomiędzy siebie szereg ludzi, których nazwiska jaśnieją blaskiem poświęcenia i bohaterstwa na kartach historji Rzeczypospolitej Polskiej. Także przy tworzeniu zrębów zmartwychwstałej państwowości polskiej nie zabrakło twórczych umysłów z pośród społeczeństwa tatarskiego, które dały i dają dotąd poważny wkład do pracy obronnej i organizacyjno-państwowej.</u> | |
| 32 | - <u xml:id="u-3.6" who="#SBuczkowic">Z kolei państwowość polska nie zaniedbuje swych obowiązków względem wiernych swych obywateli — Tatarów i realizuje je w myśl starej tradycji polskiej zapewnienia swobody religijnej i tolerancji wyznaniowej swym obywatelom.</u> | |
| 33 | - <u xml:id="u-3.7" who="#SBuczkowic">Parę słów o obecnym stanie posiadania ludnościowym i kulturalnym ludności tatarskiej. Mamy jej w kraju około 6 tysięcy, rozsianej, z małemi wyjątkami, małemi grupami w 20 powiatach przeważnie 4 województw północno-wschodnich. Tak jak w przeszłości żyją Tatarzy w największej harmonji z ludnością tubylczą, przyjmując jej język, obyczaje, kulturę, zachowując jednocześnie odrębną religję, swą narodowość i silną tradycję historyczną. Pod względem organizacyjnym ludność tatarska czyni szybkie postępy, zarówno w dziedzinie religijnej, jak i kulturalno-społecznej.</u> | |
| 34 | - <u xml:id="u-3.8" who="#SBuczkowic">Zorganizowanych jest 19 gmin wyznaniowych, których przedstawiciele w r. 1925 na Wszechpolskim Zjeździe Muzułmańskim w Wilnie ogłosili autokefalję Związku Muzułmańskiego Rzplitej Polskiej. Na tym samym zjeździe wybrany został dr. Jakób Szynkiewicz Muftim, tj. głównym zwierzchnikiem Związku Religijnego Muzułmańskiego w Polsce.</u> | |
| 35 | - <u xml:id="u-3.9" who="#SBuczkowic">W dziedzinie kulturalno-społecznej Tatarzy posiadają liczne organizacje, z których największa „Związek kulturalno-oświatowy Tatarów R. P.” objął teren całej Polski i przyczynił się do podniesienia kulturalnego ludności tatarskiej oraz kultywowania pamiątek jej przeszłości.</u> | |
| 36 | - <u xml:id="u-3.10" who="#SBuczkowic">Aczkolwiek Tatarzy polscy nigdy nie zrywali zupełnie węzłów z ludami muzułmańskiemi, to związki te ożywiły się w XX wieku jeszcze silniej, co się najdobitniej przejawiło w udziale polskich Tatarów w walkach o niepodległość Krymu i Azerbajdżanu.</u> | |
| 37 | - <u xml:id="u-3.11" who="#SBuczkowic">W miarę postępów organizacyjnych ludności muzułmańskiej coraz bardziej nagląca stawała się potrzeba uregulowania położenia prawno-religijnego tej ludności w oparciu o ustawę polską, dotychczasowe bowiem przepisy dawnego państwa rosyjskiego, zawarte w §§ 1342–1415 tomu 11 części I Zbioru Praw — wystarczyć nie mogły.</u> | |
| 38 | - <u xml:id="u-3.12" who="#SBuczkowic">Powstał projekt rządowy ustawy o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego Rzeczypospolitej Polskiej, opracowany po porozumieniu z prawnym reprezentantem wyznania muzułmańskiego, Muftim dr. J. Szynkiewiczem, zgodnie z brzmieniem art. 115 Konstytucji. Projekt ten, złożony Izbom Ustawodawczym, przyjęty został przez Sejm bez zmian i stał się przedmiotem obrad Komisji Prawniczej Senatu na posiedzeniach w dniu 18 i 27 lutego r. b. Uwzględnia on w szerokim zakresie zarówno potrzeby wyznania muzułmańskiego, zapewniając pełną wolność rządzenia się w życiu wewnętrznem, jak również zapewnia możność ingerencji Państwa w sprawy Związku. Uniezależnia się przytem całkowicie pod względem religijnym od obcokrajowych władz, nie zrywając jednocześnie łączności religijnej wewnętrznej ze związkami religijnemi muzułmańskiemi zagranicznemi.</u> | |
| 39 | - <u xml:id="u-3.13" who="#SBuczkowic">Powoływanie władz duchownych Związku następuje w drodze wyboru. Zasada ta jest konsekwentnie przeprowadzana w stosunku do władz od najniższych — Muezzina, Imama, do najwyższych — Muftiego, który sprawuje zwierzchnią władzę Związku i którego stanowisko jest dożywotnie. Siedzibą Muftiego oraz pomocniczego Najwyższego Kolegjum Muzułmańskiego jest Wilno, centralny punkt rozsiedlenia ludności muzułmańskiej, jak w przeszłości tak i obecnie. Duchowni muzułmańscy korzystają z uprawnień i przywilejów analogicznie do innych wyznań. Majątek nieruchomy, budynki kościelne, dobra i prawa majątkowe, których dochód służy wyłącznie celom kultu religijnego, korzystają z ulg i przywilejów, z których korzystają inne związki religijne.</u> | |
| 40 | - <u xml:id="u-3.14" who="#SBuczkowic">Komisja Prawnicza rozważyła przedłożony projekt ustawy i wprowadziła doń jedynie zmiany charakteru formalno-prawnego, uzgodnione z przedstawicielami Rządu. Podczas debaty, która się przy tej sposobności rozwinęła, komisja wskazała na pilną potrzebę przestrzegania w pracy legislacyjnej, niezależnie od poprawności merytorycznej, także poprawności formalnoprawnej uchwalanych przez Senat ustaw, czemu dała wyraz w poprawkach, które dziś będę miał możność referować.</u> | |
| 41 | - <u xml:id="u-3.15" who="#SBuczkowic">Zmiany, wprowadzone przez Komisję Prawniczą, znajdują się w druku senackim nr 22 i są Wysokiej Izbie znane. Zatrzymani się tylko na najważniejszych.</u> | |
| 42 | - <u xml:id="u-3.16" who="#SBuczkowic">W art. 4 komisja proponuje zastąpić wyrazy: „wobec innych kościołów i związków religijnych” wyrazami: „wobec kościołów i innych związków religijnych”, by być w zgodzie z tytułem ustawy, który mówi o związku religijnym, a nie o kościele muzułmańskim.</u> | |
| 43 | - <u xml:id="u-3.17" who="#SBuczkowic">W art. 9 w rocie przysięgi w zdaniach 1 i 2 wyraz: „sprawię” zastępuje się wyrazami: „będę czuwał”, jako bardziej ścisłemi w swej treści.</u> | |
| 44 | - <u xml:id="u-3.18" who="#SBuczkowic">W art. 18 analogicznie do art. 20 i 31 — następuje poprawka, aby w zdaniu 1 wyrazy: „wojewoda, właściwy ze względu na położenie danej gminy” zastąpić wyrazami: „właściwy wojewoda”. tak samo w art. 20 i 31 — „terytorjalnie właściwy wojewoda”, należy zastąpić jednym zwrotem, mianowicie: „właściwy wojewoda”. Jest to zwrot bardziej ścisły i ujednostajniony dla wszystkich artykułów, o których przed chwilą wspomniałem.</u> | |
| 45 | - <u xml:id="u-3.19" who="#SBuczkowic">W art. 23 w zdaniu pierwszem po wyrazach: „Piastowanie godności, stanowisk i urzędów zarówno duchownych jak i świeckich”, należy powiedzieć: „jako też wszelkie korzystanie z biernego i czynnego prawa wyborczego w Muzułmańskim Związku Religijnym w Rzeczypospolitej Polskiej „. To przestawienie ma na celu, aby było zrozumiałe, że nie chodzi to o korzystanie wogóle z biernego i czynnego prawa wyborczego, aby nie oznaczało to korzystania, wychodzącego poza obręb korzystania w ramach i w czynnościach, dotyczących Muzułmańskiego Związku, co mogłoby nasuwać wątpliwości przy poprzednim układzie zdania.</u> | |
| 46 | - <u xml:id="u-3.20" who="#SBuczkowic">Wreszcie w art. 25 wprowadzono zmianę następującą, mianowicie wyrazy: „czynów karalnych, pochodzących z chęci zysku lub przeciw moralności” zastępuje się wyrazami: „czynu karalnego, pochodzącego z chęci zysku” i t. d.</u> | |
| 47 | - <u xml:id="u-3.21" who="#SBuczkowic">Na tem wyczerpują się zmiany, z któremi komisja proponuje Wysokiemu Senatowi, aby uchwalić raczył projekt ustawy, uchwalony przez Sejm.</u> | |
| 26 | + <u xml:id="u-3.0" who="#ZygmuntBeczkowicz">Wysoka Izbo! Ustawa o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, którą mam zaszczyt referować, dotyczy Tatarów polskich, historycznie litewskimi zwanych, stanowiących niewielką stosunkowo część wielkiego świata muzułmańskiego.</u> | |
| 27 | + <u xml:id="u-3.1" who="#ZygmuntBeczkowicz">Już w XIV wieku poczęli napływać do W. Ks. Litewskiego Tatarzy, pochodzący z Kipczaku, z nad Donu, z Krymu, częściowo dobrowolni wychodźcy, częściowo jeńcy wojenni. Osiedlani byli na roli, częściowo w miastach; zrównani w prawach z ludnością tubylczą, podlegali i obowiązkom narówni z tą ludnością, przedewszystkiem obowiązkowi orężnemu w obronie granic nowej ojczyzny. Dla tego celu Tatarzy mieli własną organizację wojskową, która wystawiała w potrzebie siłę zbrojną, odpowiadającą ich liczebności; zaciągali się również do oddziałów lekkiej jazdy tatarskiej, będącej na stałym żołdzie Rzeczypospolitej. Chorągwie tatarskie, stanowiące kwiat rycerstwa tatarskiego, mają piękne karty w naszej historji. Złożyły one dowody wielkiego męstwa, wytrwałości i poświęcenia w służbie Rzeczypospolitej. Grunwald, Kircholm, Wiedeń, oto pola bitew, gdzie się lała nietylko krew polska, ruska i litewska, ale także i tatarska.</u> | |
| 28 | + <u xml:id="u-3.2" who="#ZygmuntBeczkowicz">Wiek XVI to okres największego rozkwitu tatarszczyzny; liczba Tatarów wynosiła kilkadziesiąt tysięcy; składali się oni z elementu osiadłego na roli, zrównanego w prawach ze szlachtą, i elementu miejskiego, zajmującego się narówni z ludnością tubylczą handlem, rzemiosłem, uprawą warzyw i t. d. Już wtedy skupiali się głównie w tych miejscowościach, w których znajdują się i obecnie największe ich skupienia, a więc w Wilnie i Wileńszczyźnie, Nowogródzkiem, Lidzkiem, Brzeskiem i innych.</u> | |
| 29 | + <u xml:id="u-3.3" who="#ZygmuntBeczkowicz">Myjąc pomiędzy ludnością obco plemienną, stracili Tatarzy wiele cech sobie właściwych. Przyswoili sobie kulturę polską, przestali niemal różnić się pod względem języka, obyczajów, ubiorów i t. p. od reszty ludności. Zachowali jednak bardzo wyraźnie odrębność wyznaniową, co ułatwiło im w znacznej mierze zachować poczucie odrębności narodowej.</u> | |
| 30 | + <u xml:id="u-3.4" who="#ZygmuntBeczkowicz">Język ojczysty utracili Tatarzy stosunkowo prędko, gdyż odcięci od masy swych współbraci i grupami osadzeni wśród ludności miejscowej, żenili się bardzo często z chrześcijankami, nie znającemi ich języka; wreszcie językiem liturgicznym, modlitewnym był język arabski, przez co Tatarzy byli pozbawieni jednego z najważniejszych czynników kultywowania mowy ojczystej.</u> | |
| 31 | + <u xml:id="u-3.5" who="#ZygmuntBeczkowicz">Nietylko w dniach wolności Rzeczypospolitej wykazywali dla niej Tatarzy swe synowskie uczucia, zachowali je w okresie również niewoli, w okresie walk z najeźdźcą, wydając z pomiędzy siebie szereg ludzi, których nazwiska jaśnieją blaskiem poświęcenia i bohaterstwa na kartach historji Rzeczypospolitej Polskiej. Także przy tworzeniu zrębów zmartwychwstałej państwowości polskiej nie zabrakło twórczych umysłów z pośród społeczeństwa tatarskiego, które dały i dają dotąd poważny wkład do pracy obronnej i organizacyjno-państwowej.</u> | |
| 32 | + <u xml:id="u-3.6" who="#ZygmuntBeczkowicz">Z kolei państwowość polska nie zaniedbuje swych obowiązków względem wiernych swych obywateli — Tatarów i realizuje je w myśl starej tradycji polskiej zapewnienia swobody religijnej i tolerancji wyznaniowej swym obywatelom.</u> | |
| 33 | + <u xml:id="u-3.7" who="#ZygmuntBeczkowicz">Parę słów o obecnym stanie posiadania ludnościowym i kulturalnym ludności tatarskiej. Mamy jej w kraju około 6 tysięcy, rozsianej, z małemi wyjątkami, małemi grupami w 20 powiatach przeważnie 4 województw północno-wschodnich. Tak jak w przeszłości żyją Tatarzy w największej harmonji z ludnością tubylczą, przyjmując jej język, obyczaje, kulturę, zachowując jednocześnie odrębną religję, swą narodowość i silną tradycję historyczną. Pod względem organizacyjnym ludność tatarska czyni szybkie postępy, zarówno w dziedzinie religijnej, jak i kulturalno-społecznej.</u> | |
| 34 | + <u xml:id="u-3.8" who="#ZygmuntBeczkowicz">Zorganizowanych jest 19 gmin wyznaniowych, których przedstawiciele w r. 1925 na Wszechpolskim Zjeździe Muzułmańskim w Wilnie ogłosili autokefalję Związku Muzułmańskiego Rzplitej Polskiej. Na tym samym zjeździe wybrany został dr. Jakób Szynkiewicz Muftim, tj. głównym zwierzchnikiem Związku Religijnego Muzułmańskiego w Polsce.</u> | |
| 35 | + <u xml:id="u-3.9" who="#ZygmuntBeczkowicz">W dziedzinie kulturalno-społecznej Tatarzy posiadają liczne organizacje, z których największa „Związek kulturalno-oświatowy Tatarów R. P.” objął teren całej Polski i przyczynił się do podniesienia kulturalnego ludności tatarskiej oraz kultywowania pamiątek jej przeszłości.</u> | |
| 36 | + <u xml:id="u-3.10" who="#ZygmuntBeczkowicz">Aczkolwiek Tatarzy polscy nigdy nie zrywali zupełnie węzłów z ludami muzułmańskiemi, to związki te ożywiły się w XX wieku jeszcze silniej, co się najdobitniej przejawiło w udziale polskich Tatarów w walkach o niepodległość Krymu i Azerbajdżanu.</u> | |
| 37 | + <u xml:id="u-3.11" who="#ZygmuntBeczkowicz">W miarę postępów organizacyjnych ludności muzułmańskiej coraz bardziej nagląca stawała się potrzeba uregulowania położenia prawno-religijnego tej ludności w oparciu o ustawę polską, dotychczasowe bowiem przepisy dawnego państwa rosyjskiego, zawarte w §§ 1342–1415 tomu 11 części I Zbioru Praw — wystarczyć nie mogły.</u> | |
| 38 | + <u xml:id="u-3.12" who="#ZygmuntBeczkowicz">Powstał projekt rządowy ustawy o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego Rzeczypospolitej Polskiej, opracowany po porozumieniu z prawnym reprezentantem wyznania muzułmańskiego, Muftim dr. J. Szynkiewiczem, zgodnie z brzmieniem art. 115 Konstytucji. Projekt ten, złożony Izbom Ustawodawczym, przyjęty został przez Sejm bez zmian i stał się przedmiotem obrad Komisji Prawniczej Senatu na posiedzeniach w dniu 18 i 27 lutego r. b. Uwzględnia on w szerokim zakresie zarówno potrzeby wyznania muzułmańskiego, zapewniając pełną wolność rządzenia się w życiu wewnętrznem, jak również zapewnia możność ingerencji Państwa w sprawy Związku. Uniezależnia się przytem całkowicie pod względem religijnym od obcokrajowych władz, nie zrywając jednocześnie łączności religijnej wewnętrznej ze związkami religijnemi muzułmańskiemi zagranicznemi.</u> | |
| 39 | + <u xml:id="u-3.13" who="#ZygmuntBeczkowicz">Powoływanie władz duchownych Związku następuje w drodze wyboru. Zasada ta jest konsekwentnie przeprowadzana w stosunku do władz od najniższych — Muezzina, Imama, do najwyższych — Muftiego, który sprawuje zwierzchnią władzę Związku i którego stanowisko jest dożywotnie. Siedzibą Muftiego oraz pomocniczego Najwyższego Kolegjum Muzułmańskiego jest Wilno, centralny punkt rozsiedlenia ludności muzułmańskiej, jak w przeszłości tak i obecnie. Duchowni muzułmańscy korzystają z uprawnień i przywilejów analogicznie do innych wyznań. Majątek nieruchomy, budynki kościelne, dobra i prawa majątkowe, których dochód służy wyłącznie celom kultu religijnego, korzystają z ulg i przywilejów, z których korzystają inne związki religijne.</u> | |
| 40 | + <u xml:id="u-3.14" who="#ZygmuntBeczkowicz">Komisja Prawnicza rozważyła przedłożony projekt ustawy i wprowadziła doń jedynie zmiany charakteru formalno-prawnego, uzgodnione z przedstawicielami Rządu. Podczas debaty, która się przy tej sposobności rozwinęła, komisja wskazała na pilną potrzebę przestrzegania w pracy legislacyjnej, niezależnie od poprawności merytorycznej, także poprawności formalnoprawnej uchwalanych przez Senat ustaw, czemu dała wyraz w poprawkach, które dziś będę miał możność referować.</u> | |
| 41 | + <u xml:id="u-3.15" who="#ZygmuntBeczkowicz">Zmiany, wprowadzone przez Komisję Prawniczą, znajdują się w druku senackim nr 22 i są Wysokiej Izbie znane. Zatrzymani się tylko na najważniejszych.</u> | |
| 42 | + <u xml:id="u-3.16" who="#ZygmuntBeczkowicz">W art. 4 komisja proponuje zastąpić wyrazy: „wobec innych kościołów i związków religijnych” wyrazami: „wobec kościołów i innych związków religijnych”, by być w zgodzie z tytułem ustawy, który mówi o związku religijnym, a nie o kościele muzułmańskim.</u> | |
| 43 | + <u xml:id="u-3.17" who="#ZygmuntBeczkowicz">W art. 9 w rocie przysięgi w zdaniach 1 i 2 wyraz: „sprawię” zastępuje się wyrazami: „będę czuwał”, jako bardziej ścisłemi w swej treści.</u> | |
| 44 | + <u xml:id="u-3.18" who="#ZygmuntBeczkowicz">W art. 18 analogicznie do art. 20 i 31 — następuje poprawka, aby w zdaniu 1 wyrazy: „wojewoda, właściwy ze względu na położenie danej gminy” zastąpić wyrazami: „właściwy wojewoda”. tak samo w art. 20 i 31 — „terytorjalnie właściwy wojewoda”, należy zastąpić jednym zwrotem, mianowicie: „właściwy wojewoda”. Jest to zwrot bardziej ścisły i ujednostajniony dla wszystkich artykułów, o których przed chwilą wspomniałem.</u> | |
| 45 | + <u xml:id="u-3.19" who="#ZygmuntBeczkowicz">W art. 23 w zdaniu pierwszem po wyrazach: „Piastowanie godności, stanowisk i urzędów zarówno duchownych jak i świeckich”, należy powiedzieć: „jako też wszelkie korzystanie z biernego i czynnego prawa wyborczego w Muzułmańskim Związku Religijnym w Rzeczypospolitej Polskiej „. To przestawienie ma na celu, aby było zrozumiałe, że nie chodzi to o korzystanie wogóle z biernego i czynnego prawa wyborczego, aby nie oznaczało to korzystania, wychodzącego poza obręb korzystania w ramach i w czynnościach, dotyczących Muzułmańskiego Związku, co mogłoby nasuwać wątpliwości przy poprzednim układzie zdania.</u> | |
| 46 | + <u xml:id="u-3.20" who="#ZygmuntBeczkowicz">Wreszcie w art. 25 wprowadzono zmianę następującą, mianowicie wyrazy: „czynów karalnych, pochodzących z chęci zysku lub przeciw moralności” zastępuje się wyrazami: „czynu karalnego, pochodzącego z chęci zysku” i t. d.</u> | |
| 47 | + <u xml:id="u-3.21" who="#ZygmuntBeczkowicz">Na tem wyczerpują się zmiany, z któremi komisja proponuje Wysokiemu Senatowi, aby uchwalić raczył projekt ustawy, uchwalony przez Sejm.</u> | |
| 48 | 48 | </div> |
| 49 | 49 | <div xml:id="div-4"> |
| 50 | - <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Głos ma s. Siedlecki.</u> | |
| 50 | + <u xml:id="u-4.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma s. Siedlecki.</u> | |
| 51 | 51 | </div> |
| 52 | 52 | <div xml:id="div-5"> |
| 53 | - <u xml:id="u-5.0" who="#SSiedlecki">Wysoki Senacie! Chciałbym postawić tylko jedną poprawkę do art. 34, którą zresztą stawiałem na komisji i nie uzyskałem większości. Chcę wprowadzić zmianę następującą. Zamiast słów: „Podczas nabożeństwa w piątki każdego tygodnia, oraz w dnie uroczystych świąt, duchowni muzułmańscy odmawiać będą modlitwy za pomyślność Rzeczypospolitej i t. d.” wstawić słowa: „Podczas nabożeństwa duchowni muzułmańscy odmawiać będą modlitwy za pomyślność Rzeczypospolitej i t. d.”. Chodzi tu wiec o opuszczenie słów: „w piątki każdego tygodnia, oraz w dnie uroczystych świąt” a to z tego powodu, że muzułmanie zarzucają już piątki, jako dnie świąteczne, wobec czego w art. 34 jest pewna niekonsekwencja, którą chciałbym moją poprawką usunąć.</u> | |
| 53 | + <u xml:id="u-5.0" who="#StanisławSiedlecki">Wysoki Senacie! Chciałbym postawić tylko jedną poprawkę do art. 34, którą zresztą stawiałem na komisji i nie uzyskałem większości. Chcę wprowadzić zmianę następującą. Zamiast słów: „Podczas nabożeństwa w piątki każdego tygodnia, oraz w dnie uroczystych świąt, duchowni muzułmańscy odmawiać będą modlitwy za pomyślność Rzeczypospolitej i t. d.” wstawić słowa: „Podczas nabożeństwa duchowni muzułmańscy odmawiać będą modlitwy za pomyślność Rzeczypospolitej i t. d.”. Chodzi tu wiec o opuszczenie słów: „w piątki każdego tygodnia, oraz w dnie uroczystych świąt” a to z tego powodu, że muzułmanie zarzucają już piątki, jako dnie świąteczne, wobec czego w art. 34 jest pewna niekonsekwencja, którą chciałbym moją poprawką usunąć.</u> | |
| 54 | 54 | </div> |
| 55 | 55 | <div xml:id="div-6"> |
| 56 | - <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Czy p. Senator Referent zechce wypowiedzieć w sprawie tej poprawki?</u> | |
| 56 | + <u xml:id="u-6.0" who="#AleksanderPrystor">Czy p. Senator Referent zechce wypowiedzieć w sprawie tej poprawki?</u> | |
| 57 | 57 | </div> |
| 58 | 58 | <div xml:id="div-7"> |
| 59 | - <u xml:id="u-7.0" who="#SBeczkowicz">Tak.</u> | |
| 59 | + <u xml:id="u-7.0" who="#ZygmuntBeczkowicz">Tak.</u> | |
| 60 | 60 | </div> |
| 61 | 61 | <div xml:id="div-8"> |
| 62 | - <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Beczkowicz.</u> | |
| 62 | + <u xml:id="u-8.0" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Beczkowicz.</u> | |
| 63 | 63 | </div> |
| 64 | 64 | <div xml:id="div-9"> |
| 65 | - <u xml:id="u-9.0" who="#SBeczkowicz">Na komisji podczas debaty nad tym wnioskiem p. s. Siedleckiego było już powiedziane, że obecny tekst: „Podczas nabożeństwa w piątki każdego tygodnia oraz w dnie uroczystych świąt duchowni muzułmańscy odmawiać będą modlitwy za pomyślność Rzeczypospolitej i Jej Prezydenta, w dnie zaś świąt państwowych odprawią uroczyste nabożeństwa na intencje Rzeczypospolitej, Jej Prezydenta, Rządu i Wojska” nie jest w ten sposób zredagowany, by można było rozumieć, że jest przymus odbywania nabożeństw w piątki. Przez to samo ten artykuł nie narzuca obowiązku nabożeństw w piątki. Dlatego też komisja wypowiedziała się przeciwko tej poprawce, nie było też na nią zgody przedstawiciela Rządu, a także i ja wypowiadam się przeciw temu wnioskowi p. s. Siedleckiego.</u> | |
| 65 | + <u xml:id="u-9.0" who="#ZygmuntBeczkowicz">Na komisji podczas debaty nad tym wnioskiem p. s. Siedleckiego było już powiedziane, że obecny tekst: „Podczas nabożeństwa w piątki każdego tygodnia oraz w dnie uroczystych świąt duchowni muzułmańscy odmawiać będą modlitwy za pomyślność Rzeczypospolitej i Jej Prezydenta, w dnie zaś świąt państwowych odprawią uroczyste nabożeństwa na intencje Rzeczypospolitej, Jej Prezydenta, Rządu i Wojska” nie jest w ten sposób zredagowany, by można było rozumieć, że jest przymus odbywania nabożeństw w piątki. Przez to samo ten artykuł nie narzuca obowiązku nabożeństw w piątki. Dlatego też komisja wypowiedziała się przeciwko tej poprawce, nie było też na nią zgody przedstawiciela Rządu, a także i ja wypowiadam się przeciw temu wnioskowi p. s. Siedleckiego.</u> | |
| 66 | 66 | </div> |
| 67 | 67 | <div xml:id="div-10"> |
| 68 | - <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany; dyskusję uważam za zamkniętą. Przystępujemy do głosowania. Mają Panowie przed sobą druk sejmowy nr 24, zawierający projekt ustawy o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm, oraz druk senacki nr 22, zawierający zaproponowane przez komisję Senatu poprawki do powyższego projektu ustawy, oraz poprawkę, zgłoszoną obecnie przez p. s. Siedleckiego, która dotyczy meritum sprawy. Będziemy głosowali najpierw nad tą ostatnią poprawką.</u> | |
| 69 | - <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad poprawką s. Siedleckiego. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 70 | - <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Następnie mamy szereg poprawek natury formalno-prawnej, zaproponowanych przez komisję. O ile nie usłyszę sprzeciwu, proponowałbym głosować nad wszystkiemi temi poprawkami en bloc wobec tego, że mają charakter nie merytoryczny, lecz formalno-prawny. Nie słyszę sprzeciwu, w takim razie będziemy je głosowali en bloc. Kto jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość, poprawki zostały przyjęte.</u> | |
| 71 | - <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Z kolei poddaję pod głosowanie sam projekt ustawy wraz z poprawkami. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy wraz z uchwalonemi przed chwilą poprawkami, zechce wstać. Stoi większość; projekt ustawy wraz z poprawkami, przyjętemi przez komisję, został uchwalony.</u> | |
| 72 | - <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 21 i druk senacki nr 23).</u> | |
| 73 | - <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Głos ma sprawozdawca s. Młodkowski.</u> | |
| 68 | + <u xml:id="u-10.0" who="#AleksanderPrystor">Do głosu nikt więcej nie jest zapisany; dyskusję uważam za zamkniętą. Przystępujemy do głosowania. Mają Panowie przed sobą druk sejmowy nr 24, zawierający projekt ustawy o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm, oraz druk senacki nr 22, zawierający zaproponowane przez komisję Senatu poprawki do powyższego projektu ustawy, oraz poprawkę, zgłoszoną obecnie przez p. s. Siedleckiego, która dotyczy meritum sprawy. Będziemy głosowali najpierw nad tą ostatnią poprawką.</u> | |
| 69 | + <u xml:id="u-10.1" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do głosowania nad poprawką s. Siedleckiego. Kto jest za tą poprawką, zechce wstać. Stoi mniejszość, poprawka upadła.</u> | |
| 70 | + <u xml:id="u-10.2" who="#AleksanderPrystor">Następnie mamy szereg poprawek natury formalno-prawnej, zaproponowanych przez komisję. O ile nie usłyszę sprzeciwu, proponowałbym głosować nad wszystkiemi temi poprawkami en bloc wobec tego, że mają charakter nie merytoryczny, lecz formalno-prawny. Nie słyszę sprzeciwu, w takim razie będziemy je głosowali en bloc. Kto jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość, poprawki zostały przyjęte.</u> | |
| 71 | + <u xml:id="u-10.3" who="#AleksanderPrystor">Z kolei poddaję pod głosowanie sam projekt ustawy wraz z poprawkami. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy wraz z uchwalonemi przed chwilą poprawkami, zechce wstać. Stoi większość; projekt ustawy wraz z poprawkami, przyjętemi przez komisję, został uchwalony.</u> | |
| 72 | + <u xml:id="u-10.4" who="#AleksanderPrystor">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prawniczej o projekcie ustawy o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 21 i druk senacki nr 23).</u> | |
| 73 | + <u xml:id="u-10.5" who="#AleksanderPrystor">Głos ma sprawozdawca s. Młodkowski.</u> | |
| 74 | 74 | </div> |
| 75 | 75 | <div xml:id="div-11"> |
| 76 | - <u xml:id="u-11.0" who="#SMłodkowski">Wysoki Senacie! Projekt ustawy, który mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie w imieniu Komisji Prawniczej, reguluje w myśl art. 115 ust. 2 Konstytucji z 17 marca 1921 r., zachowanego w mocy przez art. 81 ust. 2 Konstytucji kwietniowej, stosunek Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego.</u> | |
| 77 | - <u xml:id="u-11.1" who="#SMłodkowski">Dotychczas działające dawne zaborcze przepisy nie odpowiadają współczesnym warunkom, a pozatem są odmienne dla gmin karaimskich w b. zaborze rosyjskim i austrjackim.</u> | |
| 78 | - <u xml:id="u-11.2" who="#SMłodkowski">Karaimi tworzą odrębną grupę wyznaniową i etniczną. Założycielem wyznania karaimskiego był Anan Ben Dawid z Bagdadu urodzony w VIII wieku. Religja Karaimów opiera się na starym testamencie. Odrzucają oni talmud i wszelkie komentarze biblijne, przyjęte przez Żydów.</u> | |
| 79 | - <u xml:id="u-11.3" who="#SMłodkowski">Wyznanie to zostało w następstwie zaniesione do Azji Mniejszej, Kaukazu i Krymu.</u> | |
| 80 | - <u xml:id="u-11.4" who="#SMłodkowski">Etnicznie Karaimi polscy są niewątpliwie pochodzenia tureckiego, przemawia zatem ich typ antropologiczny, folklor, kultura materjalna, a przedewszystkiem język turecki, używany w życiu codziennem, a częściowo i w liturgji. „Język turecki” używam tu w znaczeniu „należący do rodziny języków tureckich”. Język Karaimów polskich w nauce nosi nazwę zachodnio-karaimskiego i rozpada się na dwa narzecza: trockie (północne) i łucko-halickie (południowe). Już w ubiegłem stuleciu wysunięto teorję chazarskiego pochodzenia Karaimów. Dotychczas jednak sprawę tę należy uważać za sporną.</u> | |
| 81 | - <u xml:id="u-11.5" who="#SMłodkowski">Karaimi do Polski zostali sprowadzeni z Krymu przez wielkiego księcia Witolda w wieku XIV. Można stwierdzić, że na północy wzdłuż granicy Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziem Zakonu Krzyżowego istniało 15 osad karaimskich od Sałat na północy do Nowych Trok na południu. Pozatem były jeszcze gminy karaimskie na Wołyniu i Podolu. Najbardziej południową gminą karaimską był Halicz. Wogóle można znaleźć wzmianki o istnieniu około 32 gmin karaimskich na terenie Rzeczypospolitej. Karaimi wystawiali dwie chorągwie. Karaimi otrzymali pierwszy przywilej od Kazimierza Jagiellończyka, jeszcze jako od Wielkiego Księcia Litewskiego, w roku 1441, nadający im prawo magdeburskie. Dalsze przywileje i potwierdzenie poprzednich już posiadanych Karaimi otrzymują od szeregu królów polskich, a więc: Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta Starego, Władysława IV. Potwierdzenie powyższych przywilejów otrzymali od Stefana Batorego, Zygmunta III, Jana Kazimierza, Michała Korybut - Wiśniowieckiego, Jana III, Augusta II i ostatnio wreszcie w roku 1776 od Stanisława Augusta. Karaimi trudnili się przeważnie rolnictwem, drobnym handlem i rzemiosłami. Spełniali sumiennie swój obowiązek wobec nowej ojczyzny, walcząc wraz z innymi współobywatelami w jej obronie. Posiadając dobrze język turecki, oddawali usługi podczas wojen tureckich. Karaimi dotychczas szczycą się tem, że Heljasz Karaimowicz, starszy esauł wojsk regestrowych zaporoskich, pozostając wierny przysiędze żołnierskiej, walczył za czasów Władysława IV po stronie króla i został zamordowany przez stronników Chmielnickiego w roku 1648. Do końca XVII wieku Karaimi rozwijali się, osiedla ich kwitły, dopiero w początkach wieku XVIII zaraza morowa zniszczyła ich osiedla do tego stopnia, że z niektórych gmin nie zostało ani jednego człowieka. W czasie rzezi humańskiej dwie gminy Karaimów zostały wyrżnięte do nogi. Rozwój Karaimów w Polsce po tych klęskach załamał się, liczba ich zaczęła topnieć. Po rozbiorach z pozostałych gmin karaimskich Łuck, Troki, Wilno i Poniewież znalazły się pod zaborem rosyjskim, a Halicz pod zaborem austrjackim. Wilno jest to gmina nowa, która powstała z gminy trockiej, mianowicie część troczan przeniosła się do Wilna.</u> | |
| 82 | - <u xml:id="u-11.6" who="#SMłodkowski">Obecnie mamy 4 gminy wyznaniowe na terenie Państwa Polskiego, mianowicie na północy Troki i Wilno, Łuck w województwie łuckiem, a w województwie stanisławowskiem Halicz. Ogółem jest Karaimów około półtora tysiąca. Ostatnio można skonstatować dość żywy ruch umysłowy pośród Karaimów, którzy zresztą mają olbrzymi procent inteligencji. W 1932 r. zostało założone Towarzystwo miłośników historji i literatury karaimskiej, pozatem wydają 2 pisma: w Wilnie „Myśl Karaimska” w języku polskim i karaimskim, oraz w Łucku „Karaj Awary” w języku karaimskim. Jak już wspomniałem, dotychczas obowiązywały ustawy: rosyjska i austrjacka, rosyjska — t. j. swod zakonów, tom 11, część I, księga 4, od art. 1261 do 1298 — zupełnie nieodpowiednia dla obecnych stosunków w Państwie Polskiem. Między innemi wskażę tylko na to, że był tam artykuł, który polecał Hazzanom, o ile uważali, że decyzja Hachana, to jest zwierzchnika, jest niezgodna z obowiązującemi przepisami, w ciągu 3 dni zawiadamiać o tem gubernatora. Ustawy austrjackie nie traktowały Karaimów jako odrębnego wyznania, lecz traktowały ich tak samo jak Żydów.</u> | |
| 83 | - <u xml:id="u-11.7" who="#SMłodkowski">Ustawa, którą mam zaszczyt Wysokiej Izbie przedstawić, z jednej strony pozwala na swobodny rozwój, swobodne wypełnianie swoich obrzędów religijnych przez Związek, z drugiej strony zapewnia Państwu ingerencję, o ile tego zaszłaby potrzeba. Związek posiada własny ustrój, jest samodzielny i nie zależy od jakichkolwiek obcokrajowych władz duchownych albo świeckich.</u> | |
| 84 | - <u xml:id="u-11.8" who="#SMłodkowski">Poprawki, które zaproponowała Komisja Prawnicza, mają na celu głównie poprawienie ustawy pod względem formalno - prawnym, względnie wprowadzenie pewnych zmian językowych.</u> | |
| 85 | - <u xml:id="u-11.9" who="#SMłodkowski">W art. 1 zastępuje się wyraz: „posiadający” wyrazem: „posiada”, a zamiast spójnika „i” stawia się przecinek.</u> | |
| 86 | - <u xml:id="u-11.10" who="#SMłodkowski">W art. 8 w rocie przysięgi wyrazy: „Dziesięcioro Przykazaniami” zastępuje się wyrazami: „Dziesięciorgiem Przykazań”, bo tak jest po polsku poprawniej.</u> | |
| 87 | - <u xml:id="u-11.11" who="#SMłodkowski">Następnie w art. 9, ponieważ mówi się o Ułłu-Hazzanie, a nie widać z ustawy, co to jest Ułłu-Hazzan, jest poprawka, która wyraz Ułłu Hazzan zastępuje wyrazami: „Hazzan, któremu Hachan nadał godność Ułłu-Hazzana”.</u> | |
| 88 | - <u xml:id="u-11.12" who="#SMłodkowski">W art. 14 również jest poprawka, zmieniająca słowa: „Dziesięcioro Przykazaniami” na „Dziesięciorgiem Przykazań”.</u> | |
| 89 | - <u xml:id="u-11.13" who="#SMłodkowski">W art. 15 skreśla się wyraz: „terytorjalnie” w zwrocie: „terytorjalnie właściwy wojewoda”. Następnie skreśla się słowo „odpowiednich” w zwrocie: „wydania odpowiednich zarządzeń”.</u> | |
| 90 | - <u xml:id="u-11.14" who="#SMłodkowski">W art. 18 wyrazy: „czynów karalnych, pochodzących” zastępuje się wyrazami: „czynu karalnego, pochodzącego”. W art. 24, 31 i 32 skreśla się wyraz: „powszechnie” w zwrocie: „powszechnie obowiązujące”. W art. 28 wyrazy: „właściwego wojewody” zastępuje się wyrazami: „wojewody wileńskiego”. Pozatem, wobec tego, że w art. 6 mówi się o zastępcy Hachana, a wyjaśnienie, kto jest zastępcą Hachana podaje się w art. 9, komisja zaproponowała zmianę porządku artykułów, a więc art. 9 przenosi się na miejsce art. 5 i wskutek tego art. 5, 6, 7 i 8 zmieniają swoją numerację na art. 6, 7, 8 i 9.</u> | |
| 91 | - <u xml:id="u-11.15" who="#SMłodkowski">W imieniu Komisji Prawniczej proszę Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy z temi poprawkami.</u> | |
| 76 | + <u xml:id="u-11.0" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Wysoki Senacie! Projekt ustawy, który mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie w imieniu Komisji Prawniczej, reguluje w myśl art. 115 ust. 2 Konstytucji z 17 marca 1921 r., zachowanego w mocy przez art. 81 ust. 2 Konstytucji kwietniowej, stosunek Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego.</u> | |
| 77 | + <u xml:id="u-11.1" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Dotychczas działające dawne zaborcze przepisy nie odpowiadają współczesnym warunkom, a pozatem są odmienne dla gmin karaimskich w b. zaborze rosyjskim i austrjackim.</u> | |
| 78 | + <u xml:id="u-11.2" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Karaimi tworzą odrębną grupę wyznaniową i etniczną. Założycielem wyznania karaimskiego był Anan Ben Dawid z Bagdadu urodzony w VIII wieku. Religja Karaimów opiera się na starym testamencie. Odrzucają oni talmud i wszelkie komentarze biblijne, przyjęte przez Żydów.</u> | |
| 79 | + <u xml:id="u-11.3" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Wyznanie to zostało w następstwie zaniesione do Azji Mniejszej, Kaukazu i Krymu.</u> | |
| 80 | + <u xml:id="u-11.4" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Etnicznie Karaimi polscy są niewątpliwie pochodzenia tureckiego, przemawia zatem ich typ antropologiczny, folklor, kultura materjalna, a przedewszystkiem język turecki, używany w życiu codziennem, a częściowo i w liturgji. „Język turecki” używam tu w znaczeniu „należący do rodziny języków tureckich”. Język Karaimów polskich w nauce nosi nazwę zachodnio-karaimskiego i rozpada się na dwa narzecza: trockie (północne) i łucko-halickie (południowe). Już w ubiegłem stuleciu wysunięto teorję chazarskiego pochodzenia Karaimów. Dotychczas jednak sprawę tę należy uważać za sporną.</u> | |
| 81 | + <u xml:id="u-11.5" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Karaimi do Polski zostali sprowadzeni z Krymu przez wielkiego księcia Witolda w wieku XIV. Można stwierdzić, że na północy wzdłuż granicy Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziem Zakonu Krzyżowego istniało 15 osad karaimskich od Sałat na północy do Nowych Trok na południu. Pozatem były jeszcze gminy karaimskie na Wołyniu i Podolu. Najbardziej południową gminą karaimską był Halicz. Wogóle można znaleźć wzmianki o istnieniu około 32 gmin karaimskich na terenie Rzeczypospolitej. Karaimi wystawiali dwie chorągwie. Karaimi otrzymali pierwszy przywilej od Kazimierza Jagiellończyka, jeszcze jako od Wielkiego Księcia Litewskiego, w roku 1441, nadający im prawo magdeburskie. Dalsze przywileje i potwierdzenie poprzednich już posiadanych Karaimi otrzymują od szeregu królów polskich, a więc: Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta Starego, Władysława IV. Potwierdzenie powyższych przywilejów otrzymali od Stefana Batorego, Zygmunta III, Jana Kazimierza, Michała Korybut - Wiśniowieckiego, Jana III, Augusta II i ostatnio wreszcie w roku 1776 od Stanisława Augusta. Karaimi trudnili się przeważnie rolnictwem, drobnym handlem i rzemiosłami. Spełniali sumiennie swój obowiązek wobec nowej ojczyzny, walcząc wraz z innymi współobywatelami w jej obronie. Posiadając dobrze język turecki, oddawali usługi podczas wojen tureckich. Karaimi dotychczas szczycą się tem, że Heljasz Karaimowicz, starszy esauł wojsk regestrowych zaporoskich, pozostając wierny przysiędze żołnierskiej, walczył za czasów Władysława IV po stronie króla i został zamordowany przez stronników Chmielnickiego w roku 1648. Do końca XVII wieku Karaimi rozwijali się, osiedla ich kwitły, dopiero w początkach wieku XVIII zaraza morowa zniszczyła ich osiedla do tego stopnia, że z niektórych gmin nie zostało ani jednego człowieka. W czasie rzezi humańskiej dwie gminy Karaimów zostały wyrżnięte do nogi. Rozwój Karaimów w Polsce po tych klęskach załamał się, liczba ich zaczęła topnieć. Po rozbiorach z pozostałych gmin karaimskich Łuck, Troki, Wilno i Poniewież znalazły się pod zaborem rosyjskim, a Halicz pod zaborem austrjackim. Wilno jest to gmina nowa, która powstała z gminy trockiej, mianowicie część troczan przeniosła się do Wilna.</u> | |
| 82 | + <u xml:id="u-11.6" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Obecnie mamy 4 gminy wyznaniowe na terenie Państwa Polskiego, mianowicie na północy Troki i Wilno, Łuck w województwie łuckiem, a w województwie stanisławowskiem Halicz. Ogółem jest Karaimów około półtora tysiąca. Ostatnio można skonstatować dość żywy ruch umysłowy pośród Karaimów, którzy zresztą mają olbrzymi procent inteligencji. W 1932 r. zostało założone Towarzystwo miłośników historji i literatury karaimskiej, pozatem wydają 2 pisma: w Wilnie „Myśl Karaimska” w języku polskim i karaimskim, oraz w Łucku „Karaj Awary” w języku karaimskim. Jak już wspomniałem, dotychczas obowiązywały ustawy: rosyjska i austrjacka, rosyjska — t. j. swod zakonów, tom 11, część I, księga 4, od art. 1261 do 1298 — zupełnie nieodpowiednia dla obecnych stosunków w Państwie Polskiem. Między innemi wskażę tylko na to, że był tam artykuł, który polecał Hazzanom, o ile uważali, że decyzja Hachana, to jest zwierzchnika, jest niezgodna z obowiązującemi przepisami, w ciągu 3 dni zawiadamiać o tem gubernatora. Ustawy austrjackie nie traktowały Karaimów jako odrębnego wyznania, lecz traktowały ich tak samo jak Żydów.</u> | |
| 83 | + <u xml:id="u-11.7" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Ustawa, którą mam zaszczyt Wysokiej Izbie przedstawić, z jednej strony pozwala na swobodny rozwój, swobodne wypełnianie swoich obrzędów religijnych przez Związek, z drugiej strony zapewnia Państwu ingerencję, o ile tego zaszłaby potrzeba. Związek posiada własny ustrój, jest samodzielny i nie zależy od jakichkolwiek obcokrajowych władz duchownych albo świeckich.</u> | |
| 84 | + <u xml:id="u-11.8" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Poprawki, które zaproponowała Komisja Prawnicza, mają na celu głównie poprawienie ustawy pod względem formalno - prawnym, względnie wprowadzenie pewnych zmian językowych.</u> | |
| 85 | + <u xml:id="u-11.9" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">W art. 1 zastępuje się wyraz: „posiadający” wyrazem: „posiada”, a zamiast spójnika „i” stawia się przecinek.</u> | |
| 86 | + <u xml:id="u-11.10" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">W art. 8 w rocie przysięgi wyrazy: „Dziesięcioro Przykazaniami” zastępuje się wyrazami: „Dziesięciorgiem Przykazań”, bo tak jest po polsku poprawniej.</u> | |
| 87 | + <u xml:id="u-11.11" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">Następnie w art. 9, ponieważ mówi się o Ułłu-Hazzanie, a nie widać z ustawy, co to jest Ułłu-Hazzan, jest poprawka, która wyraz Ułłu Hazzan zastępuje wyrazami: „Hazzan, któremu Hachan nadał godność Ułłu-Hazzana”.</u> | |
| 88 | + <u xml:id="u-11.12" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">W art. 14 również jest poprawka, zmieniająca słowa: „Dziesięcioro Przykazaniami” na „Dziesięciorgiem Przykazań”.</u> | |
| 89 | + <u xml:id="u-11.13" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">W art. 15 skreśla się wyraz: „terytorjalnie” w zwrocie: „terytorjalnie właściwy wojewoda”. Następnie skreśla się słowo „odpowiednich” w zwrocie: „wydania odpowiednich zarządzeń”.</u> | |
| 90 | + <u xml:id="u-11.14" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">W art. 18 wyrazy: „czynów karalnych, pochodzących” zastępuje się wyrazami: „czynu karalnego, pochodzącego”. W art. 24, 31 i 32 skreśla się wyraz: „powszechnie” w zwrocie: „powszechnie obowiązujące”. W art. 28 wyrazy: „właściwego wojewody” zastępuje się wyrazami: „wojewody wileńskiego”. Pozatem, wobec tego, że w art. 6 mówi się o zastępcy Hachana, a wyjaśnienie, kto jest zastępcą Hachana podaje się w art. 9, komisja zaproponowała zmianę porządku artykułów, a więc art. 9 przenosi się na miejsce art. 5 i wskutek tego art. 5, 6, 7 i 8 zmieniają swoją numerację na art. 6, 7, 8 i 9.</u> | |
| 91 | + <u xml:id="u-11.15" who="#TadeuszStanisławMłodkowski">W imieniu Komisji Prawniczej proszę Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy z temi poprawkami.</u> | |
| 92 | 92 | </div> |
| 93 | 93 | <div xml:id="div-12"> |
| 94 | - <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Do głosu nikt nie jest zapisany, dyskusja została zamknięta. Przystępujemy do głosowania. Mają Panowie Senatorowie druk sejmowy nr 21, zawierający projekt ustawy o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm, oraz druk senacki nr 23, zawierający zaproponowane przez Komisję Prawniczą Senatu poprawki do tego projektu.</u> | |
| 95 | - <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Ponieważ poprawki, zaproponowane przez Komisję Prawniczą, mają charakter formalnoprawny i żadnych zmian merytorycznych do projektu ustawy nie wnoszą, przeto, o ile nie usłyszę sprzeciwu, poddam je pod głosowanie en bloc. Sprzeciwu nie słyszę, poddaję pod głosowanie en bloc poprawki komisji, wymienione w druku senackim nr 23. Kto jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość, poprawki zostały uchwalone.</u> | |
| 96 | - <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Z kolei poddaję pod głosowanie sam projekt ustawy wraz z uchwalonemi poprawkami. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy wraz z uchwalonemi poprawkami, zechce wstać. Stoi większość. Projekt wraz ze zmianami, zaproponowanemi przez komisję, został przyjęty.</u> | |
| 97 | - <u xml:id="u-12.3" who="#Marszałek">Debata budżetowa na plenum rozpocznie się w poniedziałek dnia 9 marca o godz. 10, a zamknie się w sobotę dnia 14. Posiedzenia będę prowadził od godz. 10 do godz. 14 i od godz. 16 do 20.</u> | |
| 98 | - <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Plan dyskusji jest następujący: W poniedziałek 9 cały dzień rozprawa ogólna; we wtorek 10 przed południem: Prezydent Rzeczypospolitej, Sejm, Senat, Kontrola Państwowa, Prezydjum Rady Ministrów, Sprawy Zagraniczne, Sprawy Wojskowe, Sprawiedliwość; po południu: Poczta i Telegraf, Komunikacja; w środę 11 przed południem: Opieka Społeczna i Fundusz Pracy; po południu: Rolnictwo; w czwartek 12 przed południem; Sprawy Wewnętrzne; po południu: Przemysł i Handel; w piątek 13 przed południem: Oświata, po południu: Monopole, Długi, Emerytury, Renty; w sobotę 14 przed południem: Skarb (A i B); po południu: ustawa skarbowa i głosowanie nad budżetem i rezolucjami.</u> | |
| 99 | - <u xml:id="u-12.5" who="#Marszałek">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 94 | + <u xml:id="u-12.0" who="#AleksanderPrystor">Do głosu nikt nie jest zapisany, dyskusja została zamknięta. Przystępujemy do głosowania. Mają Panowie Senatorowie druk sejmowy nr 21, zawierający projekt ustawy o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu, uchwalonem przez Sejm, oraz druk senacki nr 23, zawierający zaproponowane przez Komisję Prawniczą Senatu poprawki do tego projektu.</u> | |
| 95 | + <u xml:id="u-12.1" who="#AleksanderPrystor">Ponieważ poprawki, zaproponowane przez Komisję Prawniczą, mają charakter formalnoprawny i żadnych zmian merytorycznych do projektu ustawy nie wnoszą, przeto, o ile nie usłyszę sprzeciwu, poddam je pod głosowanie en bloc. Sprzeciwu nie słyszę, poddaję pod głosowanie en bloc poprawki komisji, wymienione w druku senackim nr 23. Kto jest za przyjęciem tych poprawek, zechce wstać. Stoi większość, poprawki zostały uchwalone.</u> | |
| 96 | + <u xml:id="u-12.2" who="#AleksanderPrystor">Z kolei poddaję pod głosowanie sam projekt ustawy wraz z uchwalonemi poprawkami. Kto jest za przyjęciem projektu ustawy wraz z uchwalonemi poprawkami, zechce wstać. Stoi większość. Projekt wraz ze zmianami, zaproponowanemi przez komisję, został przyjęty.</u> | |
| 97 | + <u xml:id="u-12.3" who="#AleksanderPrystor">Debata budżetowa na plenum rozpocznie się w poniedziałek dnia 9 marca o godz. 10, a zamknie się w sobotę dnia 14. Posiedzenia będę prowadził od godz. 10 do godz. 14 i od godz. 16 do 20.</u> | |
| 98 | + <u xml:id="u-12.4" who="#AleksanderPrystor">Plan dyskusji jest następujący: W poniedziałek 9 cały dzień rozprawa ogólna; we wtorek 10 przed południem: Prezydent Rzeczypospolitej, Sejm, Senat, Kontrola Państwowa, Prezydjum Rady Ministrów, Sprawy Zagraniczne, Sprawy Wojskowe, Sprawiedliwość; po południu: Poczta i Telegraf, Komunikacja; w środę 11 przed południem: Opieka Społeczna i Fundusz Pracy; po południu: Rolnictwo; w czwartek 12 przed południem; Sprawy Wewnętrzne; po południu: Przemysł i Handel; w piątek 13 przed południem: Oświata, po południu: Monopole, Długi, Emerytury, Renty; w sobotę 14 przed południem: Skarb (A i B); po południu: ustawa skarbowa i głosowanie nad budżetem i rezolucjami.</u> | |
| 99 | + <u xml:id="u-12.5" who="#AleksanderPrystor">Zamykam posiedzenie.</u> | |
| 100 | 100 | <u xml:id="u-12.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 13.)</u> |
| 101 | 101 | </div> |
| 102 | 102 | </body> |
| 103 | 103 | </text> |
| 104 | 104 | </TEI> |
| 105 | 105 | -</teiCorpus> |
| 106 | +</teiCorpus> | |
| 106 | 107 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |
1935-1938/senat/posiedzenia/pp/193538-snt-ppxxx-00008-01/header.xml
| 1 | -<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> | |
| 2 | -<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00008-01"> | |
| 1 | +<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> | |
| 2 | +<teiHeader xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-193538-snt-ppxxx-00008-01"> | |
| 3 | 3 | <fileDesc> |
| 4 | 4 | <titleStmt> |
| 5 | 5 | <title>Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu II RP (kadencja V, posiedzenie plenarne 8)</title> |
| ... | ... | @@ -24,105 +24,342 @@ |
| 24 | 24 | </fileDesc> |
| 25 | 25 | <profileDesc> |
| 26 | 26 | <particDesc> |
| 27 | - <person xml:id="Marszałek" role="speaker"> | |
| 28 | - <persName>Marszałek</persName> | |
| 29 | - </person> | |
| 30 | - <person xml:id="PrezesNajwyższejIzbyKontroli" role="speaker"> | |
| 31 | - <persName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli</persName> | |
| 32 | - </person> | |
| 33 | - <person xml:id="SBeczkowicz" role="speaker"> | |
| 34 | - <persName>S. Beczkowicz</persName> | |
| 35 | - </person> | |
| 36 | - <person xml:id="SBobrowski" role="speaker"> | |
| 37 | - <persName>S. Bobrowski</persName> | |
| 38 | - </person> | |
| 39 | - <person xml:id="SChrzanowski" role="speaker"> | |
| 40 | - <persName>S. Chrzanowski</persName> | |
| 41 | - </person> | |
| 42 | - <person xml:id="SDomaszewicz" role="speaker"> | |
| 43 | - <persName>S. Domaszewicz</persName> | |
| 44 | - </person> | |
| 45 | - <person xml:id="SEvert" role="speaker"> | |
| 46 | - <persName>S. Evert</persName> | |
| 47 | - </person> | |
| 48 | - <person xml:id="SFleszarowa" role="speaker"> | |
| 49 | - <persName>S. Fleszarowa</persName> | |
| 50 | - </person> | |
| 51 | - <person xml:id="SGołuchowski" role="speaker"> | |
| 52 | - <persName>S. Gołuchowski</persName> | |
| 53 | - </person> | |
| 54 | - <person xml:id="SGrajek" role="speaker"> | |
| 55 | - <persName>S. Grajek</persName> | |
| 56 | - </person> | |
| 57 | - <person xml:id="SHasbach" role="speaker"> | |
| 58 | - <persName>S. Hasbach</persName> | |
| 59 | - </person> | |
| 60 | - <person xml:id="SJagrymMaleszewski" role="speaker"> | |
| 61 | - <persName>S. Jagrym - Maleszewski</persName> | |
| 62 | - </person> | |
| 63 | - <person xml:id="SJaroszewiczowa" role="speaker"> | |
| 64 | - <persName>S. Jaroszewiczowa</persName> | |
| 65 | - </person> | |
| 66 | - <person xml:id="SJeszke" role="speaker"> | |
| 67 | - <persName>S. Jeszke</persName> | |
| 68 | - </person> | |
| 69 | - <person xml:id="SKornke" role="speaker"> | |
| 70 | - <persName>S. Kornke</persName> | |
| 71 | - </person> | |
| 72 | - <person xml:id="SKozłowski" role="speaker"> | |
| 73 | - <persName>S. Kozłowski</persName> | |
| 74 | - </person> | |
| 75 | - <person xml:id="SMaciejewski" role="speaker"> | |
| 76 | - <persName>S. Maciejewski</persName> | |
| 77 | - </person> | |
| 78 | - <person xml:id="SMalski" role="speaker"> | |
| 79 | - <persName>S. Malski</persName> | |
| 80 | - </person> | |
| 81 | - <person xml:id="SMarjanMalinowski" role="speaker"> | |
| 82 | - <persName>S. Marjan Malinowski</persName> | |
| 83 | - </person> | |
| 84 | - <person xml:id="SMichałowicz" role="speaker"> | |
| 85 | - <persName>S. Michałowicz</persName> | |
| 86 | - </person> | |
| 87 | - <person xml:id="SPetrażycki" role="speaker"> | |
| 88 | - <persName>S. Petrażycki</persName> | |
| 89 | - </person> | |
| 90 | - <person xml:id="SRadziwiłł" role="speaker"> | |
| 91 | - <persName>S. Radziwiłł</persName> | |
| 92 | - </person> | |
| 93 | - <person xml:id="SRóg" role="speaker"> | |
| 94 | - <persName>S. Róg</persName> | |
| 95 | - </person> | |
| 96 | - <person xml:id="SSchorr" role="speaker"> | |
| 97 | - <persName>S. Schorr</persName> | |
| 98 | - </person> | |
| 99 | - <person xml:id="SSiedlecki" role="speaker"> | |
| 100 | - <persName>S. Siedlecki</persName> | |
| 101 | - </person> | |
| 102 | - <person xml:id="STerlikowski" role="speaker"> | |
| 103 | - <persName>S. Terlikowski</persName> | |
| 104 | - </person> | |
| 105 | - <person xml:id="STrockenheim" role="speaker"> | |
| 106 | - <persName>S. Trockenheim</persName> | |
| 107 | - </person> | |
| 108 | - <person xml:id="SWiesner" role="speaker"> | |
| 109 | - <persName>S. Wiesner</persName> | |
| 110 | - </person> | |
| 111 | - <person xml:id="SWołoszynowski" role="speaker"> | |
| 112 | - <persName>S. Wołoszynowski</persName> | |
| 113 | - </person> | |
| 114 | - <person xml:id="SŁucki" role="speaker"> | |
| 115 | - <persName>S. Łucki</persName> | |
| 116 | - </person> | |
| 117 | - <person xml:id="SŚliwiński" role="speaker"> | |
| 118 | - <persName>S. Śliwiński</persName> | |
| 119 | - </person> | |
| 120 | - <person xml:id="WicemarszałekMakowski" role="speaker"> | |
| 121 | - <persName>Wicemarszałek Makowski</persName> | |
| 122 | - </person> | |
| 123 | - <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 124 | - <persName>Komentarz</persName> | |
| 125 | - </person> | |
| 27 | + <listPerson> | |
| 28 | + <person xml:id="AleksanderPrystor" role="regular"> | |
| 29 | + <persName> | |
| 30 | + <roleName>Marszałek</roleName> | |
| 31 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 32 | + <surname>Prystor</surname> | |
| 33 | + </persName> | |
| 34 | + <sex value="M" /> | |
| 35 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Prystor</idno> | |
| 36 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 37 | + </person> | |
| 38 | + <person xml:id="PrezesNajwyższejIzbyKontroli" role="guest"> | |
| 39 | + <persName> | |
| 40 | + <roleName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli</roleName> | |
| 41 | + </persName> | |
| 42 | + </person> | |
| 43 | + <person xml:id="ZygmuntBeczkowicz" role="regular"> | |
| 44 | + <persName> | |
| 45 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 46 | + <forename>Zygmunt</forename> | |
| 47 | + <surname>Beczkowicz</surname> | |
| 48 | + </persName> | |
| 49 | + <sex value="M" /> | |
| 50 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_Beczkowicz</idno> | |
| 51 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 52 | + </person> | |
| 53 | + <person xml:id="EmilBobrowski" role="regular"> | |
| 54 | + <persName> | |
| 55 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 56 | + <forename>Emil</forename> | |
| 57 | + <surname>Bobrowski</surname> | |
| 58 | + </persName> | |
| 59 | + <sex value="M" /> | |
| 60 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Emil_Bobrowski</idno> | |
| 61 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 62 | + </person> | |
| 63 | + <person xml:id="BernardChrzanowski" role="regular"> | |
| 64 | + <persName> | |
| 65 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 66 | + <forename>Bernard</forename> | |
| 67 | + <surname>Chrzanowski</surname> | |
| 68 | + </persName> | |
| 69 | + <sex value="M" /> | |
| 70 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bernard_Chrzanowski</idno> | |
| 71 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 72 | + </person> | |
| 73 | + <person xml:id="AleksanderDomaszewicz" role="regular"> | |
| 74 | + <persName> | |
| 75 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 76 | + <forename>Aleksander</forename> | |
| 77 | + <surname>Domaszewicz</surname> | |
| 78 | + </persName> | |
| 79 | + <sex value="M" /> | |
| 80 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Domaszewicz_(lekarz)</idno> | |
| 81 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 82 | + </person> | |
| 83 | + <person xml:id="LudwikJózefEvert" role="regular"> | |
| 84 | + <persName> | |
| 85 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 86 | + <forename>Ludwik</forename> | |
| 87 | + <forename>Józef</forename> | |
| 88 | + <surname>Evert</surname> | |
| 89 | + </persName> | |
| 90 | + <sex value="M" /> | |
| 91 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Evert</idno> | |
| 92 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 93 | + </person> | |
| 94 | + <person xml:id="ReginaFleszarowa" role="regular"> | |
| 95 | + <persName> | |
| 96 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 97 | + <forename>Regina</forename> | |
| 98 | + <surname>Fleszarowa</surname> | |
| 99 | + </persName> | |
| 100 | + <sex value="F" /> | |
| 101 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Regina_Fleszarowa</idno> | |
| 102 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 103 | + </person> | |
| 104 | + <person xml:id="WojciechAgenorGołuchowski" role="regular"> | |
| 105 | + <persName> | |
| 106 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 107 | + <forename>Wojciech</forename> | |
| 108 | + <forename>Agenor</forename> | |
| 109 | + <surname>Gołuchowski</surname> | |
| 110 | + </persName> | |
| 111 | + <sex value="M" /> | |
| 112 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Agenor_Go%C5%82uchowski</idno> | |
| 113 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 114 | + </person> | |
| 115 | + <person xml:id="MichałGrajek" role="regular"> | |
| 116 | + <persName> | |
| 117 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 118 | + <forename>Michał</forename> | |
| 119 | + <surname>Grajek</surname> | |
| 120 | + </persName> | |
| 121 | + <sex value="M" /> | |
| 122 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Grajek</idno> | |
| 123 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 124 | + </person> | |
| 125 | + <person xml:id="ErwinHasbach" role="regular"> | |
| 126 | + <persName> | |
| 127 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 128 | + <forename>Erwin</forename> | |
| 129 | + <surname>Hasbach</surname> | |
| 130 | + </persName> | |
| 131 | + <sex value="M" /> | |
| 132 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Erwin_Hasbach</idno> | |
| 133 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 134 | + </person> | |
| 135 | + <person xml:id="JanuszJagrymMaleszewski" role="regular"> | |
| 136 | + <persName> | |
| 137 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 138 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 139 | + <surname>Jagrym-Maleszewski</surname> | |
| 140 | + </persName> | |
| 141 | + <sex value="M" /> | |
| 142 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Jagrym-Maleszewski</idno> | |
| 143 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 144 | + </person> | |
| 145 | + <person xml:id="HalinaJaroszewiczowa" role="regular"> | |
| 146 | + <persName> | |
| 147 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 148 | + <forename>Halina</forename> | |
| 149 | + <surname>Jaroszewiczowa</surname> | |
| 150 | + </persName> | |
| 151 | + <sex value="F" /> | |
| 152 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Halina_Jaroszewiczowa</idno> | |
| 153 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 154 | + </person> | |
| 155 | + <person xml:id="WitoldJeszke" role="regular"> | |
| 156 | + <persName> | |
| 157 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 158 | + <forename>Witold</forename> | |
| 159 | + <surname>Jeszke</surname> | |
| 160 | + </persName> | |
| 161 | + <sex value="M" /> | |
| 162 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Jeszke</idno> | |
| 163 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 164 | + </person> | |
| 165 | + <person xml:id="RudolfKornke" role="regular"> | |
| 166 | + <persName> | |
| 167 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 168 | + <forename>Rudolf</forename> | |
| 169 | + <surname>Kornke</surname> | |
| 170 | + </persName> | |
| 171 | + <sex value="M" /> | |
| 172 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Kornke</idno> | |
| 173 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 174 | + </person> | |
| 175 | + <person xml:id="LeonKozłowski" role="regular"> | |
| 176 | + <persName> | |
| 177 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 178 | + <forename>Leon</forename> | |
| 179 | + <surname>Kozłowski</surname> | |
| 180 | + </persName> | |
| 181 | + <sex value="M" /> | |
| 182 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_Koz%C5%82owski</idno> | |
| 183 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 184 | + </person> | |
| 185 | + <person xml:id="LudwikMaciejewski" role="regular"> | |
| 186 | + <persName> | |
| 187 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 188 | + <forename>Ludwik</forename> | |
| 189 | + <surname>Maciejewski</surname> | |
| 190 | + </persName> | |
| 191 | + <sex value="M" /> | |
| 192 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Maciejewski</idno> | |
| 193 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 194 | + </person> | |
| 195 | + <person xml:id="SMalski" role="guest"> | |
| 196 | + <persName> | |
| 197 | + <roleName>S.</roleName> | |
| 198 | + <surname>Malski</surname> | |
| 199 | + </persName> | |
| 200 | + </person> | |
| 201 | + <person xml:id="MaksymilianMalinowski" role="regular"> | |
| 202 | + <persName> | |
| 203 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 204 | + <forename>Maksymilian</forename> | |
| 205 | + <surname>Malinowski</surname> | |
| 206 | + </persName> | |
| 207 | + <sex value="M" /> | |
| 208 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Maksymilian_Malinowski</idno> | |
| 209 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 210 | + </person> | |
| 211 | + <person xml:id="MieczysławMichałowicz" role="regular"> | |
| 212 | + <persName> | |
| 213 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 214 | + <forename>Mieczysław</forename> | |
| 215 | + <surname>Michałowicz</surname> | |
| 216 | + </persName> | |
| 217 | + <sex value="M" /> | |
| 218 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Micha%C5%82owicz</idno> | |
| 219 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 220 | + </person> | |
| 221 | + <person xml:id="TadeuszPetrażycki" role="regular"> | |
| 222 | + <persName> | |
| 223 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 224 | + <forename>Tadeusz</forename> | |
| 225 | + <surname>Petrażycki</surname> | |
| 226 | + </persName> | |
| 227 | + <sex value="M" /> | |
| 228 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Petra%C5%BCycki</idno> | |
| 229 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 230 | + </person> | |
| 231 | + <person xml:id="JanuszFranciszekRadziwiłł" role="regular"> | |
| 232 | + <persName> | |
| 233 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 234 | + <forename>Janusz</forename> | |
| 235 | + <forename>Franciszek</forename> | |
| 236 | + <surname>Radziwiłł</surname> | |
| 237 | + </persName> | |
| 238 | + <sex value="M" /> | |
| 239 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Franciszek_Radziwi%C5%82%C5%82</idno> | |
| 240 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 241 | + </person> | |
| 242 | + <person xml:id="MichałRóg" role="regular"> | |
| 243 | + <persName> | |
| 244 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 245 | + <forename>Michał</forename> | |
| 246 | + <surname>Róg</surname> | |
| 247 | + </persName> | |
| 248 | + <sex value="M" /> | |
| 249 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_R%C3%B3g</idno> | |
| 250 | + <affiliation role="member" ref="#Centrolew" /> | |
| 251 | + </person> | |
| 252 | + <person xml:id="MojżeszSchorr" role="regular"> | |
| 253 | + <persName> | |
| 254 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 255 | + <forename>Mojżesz</forename> | |
| 256 | + <surname>Schorr</surname> | |
| 257 | + </persName> | |
| 258 | + <sex value="M" /> | |
| 259 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Moj%C5%BCesz_Schorr</idno> | |
| 260 | + <affiliation role="member" ref="#PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" /> | |
| 261 | + </person> | |
| 262 | + <person xml:id="StanisławSiedlecki" role="regular"> | |
| 263 | + <persName> | |
| 264 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 265 | + <forename>Stanisław</forename> | |
| 266 | + <surname>Siedlecki</surname> | |
| 267 | + </persName> | |
| 268 | + <sex value="M" /> | |
| 269 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Siedlecki_(polityk)</idno> | |
| 270 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 271 | + </person> | |
| 272 | + <person xml:id="KonstantyTerlikowski" role="regular"> | |
| 273 | + <persName> | |
| 274 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 275 | + <forename>Konstanty</forename> | |
| 276 | + <surname>Terlikowski</surname> | |
| 277 | + </persName> | |
| 278 | + <sex value="M" /> | |
| 279 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstanty_Terlikowski</idno> | |
| 280 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 281 | + </person> | |
| 282 | + <person xml:id="JankielTrockenheim" role="regular"> | |
| 283 | + <persName> | |
| 284 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 285 | + <forename>Jankiel</forename> | |
| 286 | + <surname>Trockenheim</surname> | |
| 287 | + </persName> | |
| 288 | + <sex value="M" /> | |
| 289 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Trockenheim</idno> | |
| 290 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 291 | + </person> | |
| 292 | + <person xml:id="RudolfWiesner" role="regular"> | |
| 293 | + <persName> | |
| 294 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 295 | + <forename>Rudolf</forename> | |
| 296 | + <surname>Wiesner</surname> | |
| 297 | + </persName> | |
| 298 | + <sex value="M" /> | |
| 299 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Wiesner</idno> | |
| 300 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 301 | + </person> | |
| 302 | + <person xml:id="JoachimWołoszynowski" role="regular"> | |
| 303 | + <persName> | |
| 304 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 305 | + <forename>Joachim</forename> | |
| 306 | + <surname>Wołoszynowski</surname> | |
| 307 | + </persName> | |
| 308 | + <sex value="M" /> | |
| 309 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Joachim_Wo%C5%82oszynowski</idno> | |
| 310 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 311 | + </person> | |
| 312 | + <person xml:id="OstapŁucki" role="regular"> | |
| 313 | + <persName> | |
| 314 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 315 | + <forename>Ostap</forename> | |
| 316 | + <surname>Łucki</surname> | |
| 317 | + </persName> | |
| 318 | + <sex value="M" /> | |
| 319 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Ostap_%C5%81ucki</idno> | |
| 320 | + <affiliation role="member" ref="#MniejszościNarodowe" /> | |
| 321 | + </person> | |
| 322 | + <person xml:id="ArturŚliwiński" role="regular"> | |
| 323 | + <persName> | |
| 324 | + <roleName>Senator</roleName> | |
| 325 | + <forename>Artur</forename> | |
| 326 | + <surname>Śliwiński</surname> | |
| 327 | + </persName> | |
| 328 | + <sex value="M" /> | |
| 329 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Artur_%C5%9Aliwi%C5%84ski</idno> | |
| 330 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 331 | + </person> | |
| 332 | + <person xml:id="WacławMakowski" role="regular"> | |
| 333 | + <persName> | |
| 334 | + <roleName>Wicemarszałek</roleName> | |
| 335 | + <forename>Wacław</forename> | |
| 336 | + <surname>Makowski</surname> | |
| 337 | + </persName> | |
| 338 | + <sex value="M" /> | |
| 339 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Wac%C5%82aw_Makowski</idno> | |
| 340 | + <affiliation role="member" ref="#BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" /> | |
| 341 | + </person> | |
| 342 | + <person xml:id="komentarz" role="commentator"> | |
| 343 | + <persName>komentarz</persName> | |
| 344 | + </person> | |
| 345 | + </listPerson> | |
| 346 | + <listOrg> | |
| 347 | + <org xml:id="BezpartyjnyBlokWspółpracyzRządem" role="parliamentaryGroup"> | |
| 348 | + <orgName full="yes">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</orgName> | |
| 349 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpartyjny_Blok_Współpracy_z_Rządem</idno> | |
| 350 | + </org> | |
| 351 | + <org xml:id="PrezydentRzeczypospolitejPolskiej" role="parliamentaryGroup"> | |
| 352 | + <orgName full="yes">Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej</orgName> | |
| 353 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Prezydent_Rzeczypospolitej_Polskiej</idno> | |
| 354 | + </org> | |
| 355 | + <org xml:id="Centrolew" role="parliamentaryGroup"> | |
| 356 | + <orgName full="yes">Centrolew</orgName> | |
| 357 | + <idno type="URI" subtype="wikimedia">https://pl.wikipedia.org/wiki/Centrolew</idno> | |
| 358 | + </org> | |
| 359 | + <org xml:id="MniejszościNarodowe" role="parliamentaryGroup"> | |
| 360 | + <orgName full="yes">Mniejszości Narodowe</orgName> | |
| 361 | + </org> | |
| 362 | + </listOrg> | |
| 126 | 363 | </particDesc> |
| 127 | 364 | </profileDesc> |
| 128 | 365 | -</teiHeader> |
| 366 | +</teiHeader> | |
| 129 | 367 | \ No newline at end of file |
| ... | ... |