text_structure.xml 255 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godzinie 10 minut 01)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą marszałek Małgorzata Kidawa-Błońska oraz wicemarszałkowie Maciej Żywno, Magdalena Biejat i Michał Kamiński)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Jako pierwsza listę mówców będzie prowadzić senator Ewa Monika Kaliszuk.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Już to dogadaliśmy…)</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MałgorzataKidawaBłońska">A, nastąpiła zmiana, tak że dziękuję panu senatorowi.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Wysoki Senacie, proponuję uzupełnienie punktu szesnastego porządku obrad – tj. zmiany w składzie komisji senackich – o wniosek komisji zawarty w druku nr 169. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Wysoka Izba przyjęła przedstawioną propozycję.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Wobec braku sprzeciwu stwierdzam, że Senat przedstawioną propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przypominam, że zgodnie z wczorajszą zapowiedzią dzisiejsze obrady rozpoczniemy od rozpatrzenia punktu trzynastego: drugie czytanie projektu uchwały o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki. Następnie rozpatrzymy punkt czternasty: informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2023 r. Po zapoznaniu się z informacją powrócimy do rozpatrywania pozostałych punktów porządku obrad, tj. punktu dziesiątego, jedenastego i dwunastego.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowania zostaną przeprowadzone pod koniec posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu trzynastego porządku obrad: drugie czytanie projektu uchwały o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przypominam, że projekt ten został wniesiony przez grupę senatorów i zawarty jest w druku nr 118, a sprawozdanie – w druku nr 118 S.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej przedstawi senator Beata Małecka-Libera.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę panią senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#BeataMałeckaLibera">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#BeataMałeckaLibera">Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o projekcie uchwały o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki. Komisja na posiedzeniu w dniu 8 października 2024 r. rozpatrzyła w pierwszym czytaniu przedstawiony przez wnioskodawców projekt uchwały, wprowadziła do niego poprawki i wnosi o przyjęcie przez Senat jednolitego, załączonego projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#BeataMałeckaLibera">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#BeataMałeckaLibera">„Od wielu lat uwagę zwracają wciąż pogarszające się statystyki dotyczące kondycji zdrowotnej społeczeństwa polskiego oraz dynamicznie rosnący odsetek zachorowalności na choroby cywilizacyjne. Obserwowane deficyty w sferze diagnozowania i właściwego leczenia poważnych chorób, zwłaszcza chorób nowotworowych, pogłębiły się dodatkowo podczas pandemii COVID-19, a więc w okresie, który charakteryzował się bardzo ograniczonym dostępem do konsultacji lekarskich i zabiegów medycznych oraz zawieszeniem wszelkich programów badań przesiewowych.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#BeataMałeckaLibera">Na ogromny dług zdrowotny, będący elementem naszej rzeczywistości, nie składa się jednak wyłącznie wzrost zachorowalności i opóźniona wykrywalność chorób, ale także nowe wyzwania związane ze stanem zdrowia psychicznego, w szczególności dzieci i młodzieży. Niemniej alarmujące raporty odnoszące się do tych dziedzin nie mogą przesłaniać równie zatrważających danych dotyczących chociażby problemu otyłości, cukrzycy bądź też innych chorób, których źródłem jest niezdrowy styl życia. Do tego dochodzi niechęć do poddawania się okresowym badaniom, a powszechnie znana maksyma «lepiej zapobiegać, niż leczyć» wciąż nie mobilizuje wystarczająco do wdrażania prozdrowotnych nawyków.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#BeataMałeckaLibera">Zwiększenie dostępności świadczeń zdrowotnych nie jest jedynym remedium na powyższe problemy. Niezbędna jest edukacja zdrowotna i większa dbałość o profilaktykę. Dostrzegając potrzebę promowania zdrowego trybu życia wśród dzieci i młodzieży, resort odpowiedzialny za edukację i wychowanie wystąpił z propozycją szerszego uwzględnienia edukacji zdrowotnej w podstawach programowych dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych. To niewątpliwie krok w dobrym kierunku, ale konieczne są także bardziej uniwersalne inicjatywy mające na celu rozwijanie postaw sprzyjających zdrowiu oraz budowanie przekonania o potrzebie uczestnictwa w regularnych badaniach stanu zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#BeataMałeckaLibera">Senat Rzeczypospolitej Polskiej, jako instytucja otwarta na wymianę idei i poglądów, prowadząca dialog z różnymi środowiskami, w tym medycznymi, oraz wsłuchująca się w głosy ekspertów, może i powinien być liderem w sferze promocji zdrowia. Podzielając opinię, że edukacja zdrowotna i profilaktyka mają pierwszorzędne znaczenie w procesie eliminowania negatywnych czynników wpływających na zdrowie jednostek – a tym samym sprzyjają ochronie subiektywnego dobrostanu każdego człowieka – i jednocześnie służą budowaniu silnego demograficznie oraz gospodarczo państwa, pragniemy włączyć się w dzieło zwiększania świadomości zdrowotnej Polek i Polaków, jak również promowania badań profilaktycznych, aktywności fizycznej, zdrowego odżywiania i higieny psychicznej.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#BeataMałeckaLibera">Podjęcie uchwały ustanawiającej rok 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki stanowi zarazem wyraz wsparcia dla tych, którzy aktywnie, nierzadko w ramach oddolnych inicjatyw, działają na polu propagowania wiedzy z zakresu zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Skoordynowanie ich wysiłków z kampanią społeczną, przedsięwzięciami edukacyjnymi oraz programami profilaktycznymi realizowanymi przez instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne powinno przyczynić się do zmniejszenia dystansu między naszym krajem a tymi państwami Unii Europejskiej, które notują znacząco niższe statystyki zachorowań na choroby przewlekłe”. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Czy są pytania do sprawozdawcy komisji, a zarazem upoważnionej przedstawicielki wnioskodawców? Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#MałgorzataKidawaBłońska">I jako pierwsza głos w dyskusji zabierze pani senator Agnieszka Gorgoń-Komor.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę, Pani Senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Właśnie dzisiaj, 10 października, kiedy jest Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, chcę podkreślić, że profilaktyka zaburzeń psychicznych również jest bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Z tego miejsca chciałabym podziękować pani marszałek za to, że była inicjatorką, razem z Komisją Zdrowia, z panią przewodniczącą i z moją skromną osobą, tych wszystkich działań profilaktycznych, które możemy podjąć tutaj, w Senacie, by zacząć badanie się od siebie, tak żeby pokazać innym, jak ważna jest profilaktyka. Od wielu lat mówimy o profilaktyce w Polsce. Ważne jest to, żeby te działania profilaktyczne wprowadzać w życie, żeby edukować.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Rok 2025 będzie w Senacie Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki, ale przede wszystkim nasza młodzież i dzieci będą mogły uczyć się o tym, bo edukacja zdrowotna będzie w szkołach od 1 września 2025 r.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Proszę państwa, zachęcam do badań. Myślę, że wszyscy tutaj wiemy, że zdrowie jest najważniejsze, niezależnie od przynależności politycznej. Nawet w tej trudnej sytuacji, w jakiej jest teraz nasz świat, kiedy są różne niepokoje wojenne, o zdrowie trzeba dbać. Musimy być zdrowsi i silniejsi, żeby dawać sobie radę z tymi niepokojami, żeby gasić te ogniska, te punkty zapalne zarówno w naszym kraju, jak i na świecie.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Bardzo dziękuję, Pani Marszałek. Dziękuję pani przewodniczącej Beacie Małeckiej-Liberze i wszystkim zaangażowanym w profilaktykę, w działania na rzecz zdrowia. Dziękuję pięknie. (Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">I bardzo proszę, pan senator Stanisław Karczewski. Bardzo proszę, Panie Marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławKarczewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#StanisławKarczewski">Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#StanisławKarczewski">Podjęcie takiej uchwały wydaje się sprawą oczywistą. No, wszyscy jesteśmy za tym, żeby nasze społeczeństwo było zdrowe, żeby było jak najmniej osób otyłych, jak najmniej osób, które trafiają później do leczenia. Ale muszę państwa zaskoczyć. Zaskoczę panią marszałek i państwa – ja będę głosował przeciwko temu projektowi.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#StanisławKarczewski">Powiem dlaczego. Są 3 kwestie, które zadecydowały o tym, że podjąłem taką decyzję. Oczywiście w klubie o tym dyskutowaliśmy, mamy tutaj pełną swobodę. Pewnie większość moich koleżanek i kolegów będzie głosować za, ale ja z 3 powodów nie będę głosował za projektowaną uchwałą, będę nawet głosował przeciwko. Dlaczego? To za chwileczkę wyjaśnię. Muszę powiedzieć, że robię to z pełną determinacją, z dużą odpowiedzialnością, z przekonaniem. W czasie mojej 20-letniej obecności w Senacie nigdy jeszcze nie głosowałem przeciwko uchwale okolicznościowej ani takiej uchwale, która ustanawia kolejny rok jakimś tam rokiem, a teraz będę, z 3 powodów, głosował przeciwko.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#StanisławKarczewski">Pierwszy powód to powód polityczny. Uważam, że w tej chwili sytuacja w służbie zdrowia jest katastrofalna. Wiemy, że brakuje środków w Narodowym Funduszu Zdrowia. No, nie wiemy, ile brakuje. Dowiadujemy się co chwila, że brakuje 3, 5, 14 miliardów. Bałagan jest niebywały. Zamykane są oddziały, zamykane są pojedyncze szpitale, sytuacja jest naprawdę dramatyczna.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#StanisławKarczewski">Ja uważam, że… Z całym szacunkiem to mówię, bo wiem, że pani senator jest zaangażowana w sprawy zdrowia publicznego, i to od wielu lat. Bardzo to podziwiam i będę wspierał każde działanie profilaktyczne, każde działanie prozdrowotne. Sam jestem orędownikiem, wielkim zwolennikiem zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej, walki o nasze zdrowie, przede wszystkim walki o zdrowie dzieci i młodzieży, bo z tym jest największy problem. Sam przyjmuję, podobnie jak pani doktor, pacjentów i niestety z przerażeniem widzę, jak wiele jest osób otyłych. To jest w tej chwili olbrzymi problem. Niestety ta otyłość szerzy się wśród młodych i wśród dzieci.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#StanisławKarczewski">Proszę państwa, będę głosował przeciwko, dlatego że… To jest moja polityczna decyzja. Proszę państwa, oszukaliście nas, oszukaliście wyborców, oszukaliście mnie, oszukaliście moich kolegów, z którymi pracuję. Mówiąc o 100 konkretach, wspominaliście o bardzo istotnych sprawach. Wszystkie popierałem, wszystkie popierałem, a nie zrealizowaliście niczego, może poza tymi sprawami dotyczącymi antykoncepcji i in vitro. Ja jestem zwolennikiem in vitro, to muszę powiedzieć z tej trybuny. Ale, proszę państwa, takie punkty jak… Ja tylko przypomnę, o czym mówiliście państwo przed wyborami. To, co się obiecuje, o czym się mówi, trzeba zrealizować – jeśli nie w 100 dni, to może w 200, to może w 300. No, 300 dni minęło, a nie zrealizowaliście większości punktów z programu… Ja nie nazywam tego programem, to było 100 różnych pomysłów i wniosków.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#StanisławKarczewski">System rezerwacji – nie ma. Miał być, a nie ma. Wydawałoby się, że to prosta sprawa, a tego nie ma. Ja popieram, jestem za.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#StanisławKarczewski">Bon profilaktyczny na stomatologię – nie ma. Ja jestem za, wszyscy jesteśmy za.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#StanisławKarczewski">Znieczulenie przy porodzie – nie ma. Ja jestem za. Dlaczego nie ma? Powinno być.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#StanisławKarczewski">Dostęp do badań prenatalnych – prosta sprawa. Dlaczego nie ma? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#StanisławKarczewski">Dalej: zniesienie limitów NFZ w lecznictwie szpitalnym. Dzięki temu miały się skrócić kolejki. No, tutaj już bym polemizował, bo to jest trudny problem. Pani minister Leszczyna, jak jeszcze nie była ministrem, mówiła tak, jakby miała gdzieś czarodziejską różdżkę, dzięki której wszystko zmieni i wszystko będzie dobrze. No, nie jest dobrze – jest dramatycznie, jest bardzo źle.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#StanisławKarczewski">Uważam, że to, co panie robicie – z wielkim szacunkiem dla samej idei – ma służyć przykryciu tych niepowodzeń, porażek, a wręcz klęski, bo macie, proszę państwa, klęskę, jeśli chodzi o służbę zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#StanisławKarczewski">Następna sprawa, proszę państwa… A, mówiłem już o tych limitach narodowego funduszu w lecznictwie szpitalnym. Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#StanisławKarczewski">Dalej: na obszarach pozbawionych odpowiedniej diagnostyki stworzymy powiatowe centra zdrowia. Nie ma. A ja jestem za. Dlaczego nie ma? Minęło 100 dni, 200 dni, 300 dni i nie ma.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#StanisławKarczewski">Ciekaw jestem, co państwo powiecie, kiedy te wszystkie…</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#StanisławKarczewski">A, jeszcze pkt 32: dzięki odblokowaniu środków unijnych zwiększymy dostępność lekarzy geriatrów oraz opieki długoterminowej. Nie ma. Środki zostały odblokowane, a tego nie ma.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#StanisławKarczewski">Tak więc, proszę państwa, z tego programu zdrowotnego nie zrealizowaliście prawie nic, a minęło już ponad 300 dni. Ja zachęcam do tego, żeby to realizować. I ja uważam, że ta uchwała – to jest powód pierwszy, dla którego nie będę za nią głosował – to jest przykrycie tych niepowodzeń, chociaż z samą jej ideą, założeniem się zgadzam.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#StanisławKarczewski">I drugi powód, dla którego nie będę głosował za tą uchwałą. Uważam, że nasze działania nie powinny mieć charakteru doraźnego, spontanicznego, okazjonalnego, takiego od święta. To powinna być ciężka praca stała. To nie może być tak, że oto ogłaszamy, że w kolejnym roku będziemy walczyli z nikotynizmem, a za 2 lata już nie będziemy, że w tym roku będziemy walczyli z alkoholizmem, a w następnym już nie będziemy. To zupełnie nie ma sensu. O takie sprawy powinniśmy dbać codziennie, a nie tylko w danym roku.</u>
          <u xml:id="u-7.19" who="#StanisławKarczewski">Pani doktor mówiła o akcji, która tutaj jest prowadzona. Oczywiście chapeau bas, wspaniale, dobrze. No ale panie, u których został wczoraj rozpoznany guz piersi, w tym roku się nie zoperują, bo kolejki się niestety wydłużyły, przynajmniej w niektórych miejscach. W niektórych może się zoperują.</u>
          <u xml:id="u-7.20" who="#StanisławKarczewski">Proszę państwa, ta nasza dbałość nie powinna być doraźna – powinna być codzienna. Determinanty zdrowia, które 50 lat temu określił Lalonde, akurat dokładnie 50 lat temu, w 1974 r… Wynika to z tego, że opieka zdrowotna wpływa tylko w 10% na nasz stan zdrowia. To jest tylko 10%. Dalej: geny – 16%, środowisko – 21%. A to, o czym dzisiaj mówimy, czyli dbałość o zdrowie, dbałość o aktywność, o prawidłowe odżywianie itd., to jest aż 53%. To jest dobry kierunek i w tym kierunku powinniśmy pójść, ale nie możemy mówić o doraźnym działaniu. To powinno być działanie stałe, dzień w dzień.</u>
          <u xml:id="u-7.21" who="#StanisławKarczewski">A teraz powód trzeci, dla którego nie będę głosował za tą uchwałą. Proszę państwa, wprowadziliśmy taki zwyczaj, że podejmujemy w Senacie do 5 uchwał dotyczących ustanowienia patronów kolejnego roku. To może być jakaś ważna osoba, ale też ważna data itp. Proszę państwa, i my chcieliśmy wprowadzić jeden taki projekt, ale państwo nam nie pozwoliliście. No, klubowi, który ma 32 senatorów, żeby jedną na 5 uchwał… Nie. Proszę państwa, ja byłem świadkiem… No, na szczęście nie byłem, w telewizji widziałem, jak pan premier Donald Tusk mówił o demokracji walczącej, mówił o tym, że będzie demokracja walcząca. Nie ma demokracji ani socjalistycznej, ani ludowej, ani walczącej, no ale… Na to, żeby była walcząca w ten sposób, że 5 uchwał to my, a wy zero, to ja się nie zgadzam.</u>
          <u xml:id="u-7.22" who="#StanisławKarczewski">Z tych 3 powodów, które państwu przedstawiłem, nie będę głosował za tą uchwałą. Dziękuję bardzo. (Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.23" who="#komentarz">(Senator Leszek Czarnobaj: No, „burzliwe” oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę, pani senator Beata Małecka-Libera.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#BeataMałeckaLibera">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#BeataMałeckaLibera">Panie Marszałku, Panie Doktorze, odpowiem panu na wszystkie 3 pana wątpliwości i może jednak zmieni pan zdanie.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#BeataMałeckaLibera">Po pierwsze, jeżeli chodzi o to, że jest to uchwała polityczna, to, jak myślę, polityczne to było pana wystąpienie, bo uchwała…</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Senator Stanisław Karczewski: Ale jesteśmy wszyscy politykami.)</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#BeataMałeckaLibera">…została przygotowana w taki sposób, aby wyłączyć właśnie wszelkie elementy związane z polityką, a skoncentrowała się li tylko na zdrowiu, na edukacji zdrowotnej, na promocji, na profilaktyce. Bo, jak pan doskonale wie, Wysoka Izba również, z tym mamy olbrzymi problem od wielu lat, zarówno ze świadomością społeczeństwa, z wykonywanymi badaniami przesiewowymi… Tutaj informacja, że w przypadku mammografii wykonywanej przez kobiety jest to rząd mniej więcej 30–35%, podczas gdy w krajach unijnych waha się to między 60% a 80%. Tak więc taka to jest różnica.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#BeataMałeckaLibera">I skoro mówimy o polityce w kontekście projektowanej uchwały i rozmawiamy na temat finansowania, restrukturyzacji szpitali, braku dostępności, to ja nie zgadzam się na tego typu ocenę tej uchwały. Bo uchwała została stworzona wyraźnie dla społeczeństwa, samorządów, które również dźwigają ten trud i zajmują się problemami związanymi z promocją i z edukacją zdrowotną. A to, że chcieliśmy i chcemy podjąć taką uchwałę w Senacie, świadczy tylko o tym, że widzimy wspomniany problem, że chcemy wspomóc rozwiązanie tego problemu i chcemy zrobić wszystko, żeby do społeczeństwa dotarła wiedza, jak ważne jest, aby wcześnie wykrywać choroby i im zapobiegać. To jest element polityczny. Tak więc uważam, że to, co pan mówił, Panie Senatorze, jest nie w porządku.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#BeataMałeckaLibera">Ale skoro poruszył pan ten temat polityki, zarzucając nam, że czegoś nie zrobiliśmy, to ja również odbiję do pana tę piłeczkę. Powiedział pan o tym, że w tej chwili brakuje pieniędzy w ochronie zdrowia. Tak, ale przecież pan doskonale wie, Panie Senatorze, dlaczego. Dlatego, że za rządów PiS 15 miliardów zł z budżetu państwa zostało przesunięte w zadaniach do Narodowego Funduszu Zdrowia. To po pierwsze. Po drugie, ustawa o wynagrodzeniach, z takim sposobem naliczania, że zostało to, że tak powiem, włożone również do Narodowego Funduszu Zdrowia jako świadczenie zdrowotne, także spowodowała, że koszty Narodowego Funduszu Zdrowia niebotycznie wzrosły. Tak więc obciążanie nas odpowiedzialnością za to, że w tej chwili brakuje pieniędzy w budżecie Narodowego Funduszu Zdrowia i że brakuje pieniędzy… Proszę się uderzyć w pierś i odpowiedzieć sobie, co jest tego powodem.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#BeataMałeckaLibera">Brak realizacji niektórych obietnic. My jesteśmy, Panie Senatorze, dopiero w pierwszym roku od momentu, kiedy przejęliśmy rządy. I to, co zastaliśmy, bałagan organizacyjny, systemowy w poszczególnych ministerstwach, co również wszyscy wiedzą, także w Ministerstwie Zdrowia… Państwa obietnice, obietnice PiS również nie zostały spełnione przez 8 lat rządów. Przede wszystkim likwidacja Narodowego Funduszu Zdrowia, sztandarowe hasło od lat.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Senator Leszek Czarnobaj: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#BeataMałeckaLibera">Nowelizacja ustawy o sieci szpitali – przecież ze 4 lata było mówione, że ma być zrobiona. Centra geriatrii – gdzie one są?</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#komentarz">(Senator Leszek Czarnobaj: Na papierze.)</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#BeataMałeckaLibera">A Fundusz Medyczny, realizacja? Dlaczego nie został zrealizowany?</u>
          <u xml:id="u-9.12" who="#BeataMałeckaLibera">Panie Senatorze, ja również mogę wymieniać wiele rzeczy, których nie zrobiliście. Ale wracam do kwestii uchwały, bo uchwała w tej chwili ma być, jeszcze raz powtarzam, dla społeczeństwa, dla obywateli. I ja głośno mówię o tym od wielu lat, że to my, liderzy, osoby, które rozumieją problem promocji zdrowia i edukacji, powinniśmy być przykładem. A pan w tej chwili zachowuje się tak, jakby nie był lekarzem. To jest jedna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-9.13" who="#BeataMałeckaLibera">Działania doraźne. Nie, to znowuż jest niezrozumienie treści uchwały. Działanie doraźne byłoby wtedy, gdybym dzisiaj przyszła i powiedziała, że dzisiejszy dzień jest dniem edukacji, przeczytamy sobie o tym tutaj, w Senacie, i na tym się to skończy. A to jest cały rok pracy, cały rok dużych przedsięwzięć, które mamy w programie. Gdyby pan senator przeczytał uzasadnienie, to wiedziałby, jakie mamy plany. Po pierwsze, jest powołana Rada Programowa. Jutro o godzinie 12.00 będzie pierwsze spotkanie, otwarte. Zapraszam. Niech pan przyjdzie i posłucha, w jaki sposób zamierzamy cały rok pracować. Po drugie, nie tylko chcemy zrobić konferencję w Senacie, bo uważamy, że Senat jest świetnym miejscem do tego, żeby promować pewne rzeczy, ale najważniejsze jest to, aby te rzeczy przeniosły się w dół, do miast i miasteczek. Chodzi nam o to, żeby Senat dał patronat, żeby był takim parasolem nad tymi wydarzeniami, a wszystko ma się dziać na dole. Dlatego też oprócz konferencji w Senacie zamierzamy podjąć różnego rodzaju inicjatywy, prowadzić promocję, badania właśnie w poszczególnych miastach i miasteczkach. Przed nami cały rok pracy, który sobie Komisja Zdrowia zaplanowała, narzuciła, Panie Senatorze, a pan mówi o jakimś doraźnym działaniu.</u>
          <u xml:id="u-9.14" who="#BeataMałeckaLibera">Gdy zaszczepimy w społeczeństwie wiedzę o zdrowiu, gdy przekonamy społeczeństwo do badań, to wtedy dopiero będziemy mogli mówić o tym, że udało się nam tę profilaktykę wypromować. Profilaktyka to nie jest działanie doraźne. Profilaktyka to są lata pracy. Ażeby to było spójne i konsekwentne, to musimy działać wszyscy, wspólnie. Dlatego też ta uchwała będzie kierowana do wojewodów, do marszałków województw, do kuratorów, do organizacji społecznych. Chcemy tę uchwałę ponieść w Polskę, szeroko, nie chcemy zostawić jej tylko tu, w gmachu Senatu.</u>
          <u xml:id="u-9.15" who="#BeataMałeckaLibera">I trzecia rzecz, dla mnie kuriozalna. Pan senator mówi, że nie będzie głosował za zdrowiem i za wiedzą, za edukacją zdrowotną tylko dlatego, że to jest jakaś piąta czy szósta uchwała. No, Panie Senatorze, to jest dla mnie jako osoby zajmującej się ochroną zdrowia po prostu nie do przyjęcia. Czy widział pan, kiedy ja złożyłam projekt? 2 lipca. Dziękuję bardzo. (Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Chciałabym poinformować, że głos w dyskusji…</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę, pani senator Agnieszka Gorgoń-Komor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#AgnieszkaGorgońKomor">No, ja jestem troszkę zażenowana, Panie Doktorze, bo myślałam, że ta uchwała nie będzie polem do prowadzenia takiej debaty. To jest element polityki, element polityki zdrowotnej. I to nie są sytuacje jednorazowe, akcyjne. To, że w Senacie są akcje profilaktyczne… Żadna osoba nie zostaje bez pomocy i żadna osoba nie wchodzi w jakąś kolejkę, ma normalną pomoc jako obywatel tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Powiedział pan, że są kłopoty z zapłaceniem nadlimitów w różnych szpitalach i że z tym się borykamy. Jest to konsekwencja nie tego roku, nie poprzedniego roku, tylko ustawy, o czym mówiła pani przewodnicząca. Nie będę tego już podkreślać, bo szkoda czasu.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Ale obiecuję… I czy ja jestem w Senacie, czy jestem w gabinecie, czy jestem na pogotowiu… Jako lekarze nie pozostawiamy osób bez pomocy. Idzie to w świat, bo ludzie nie mają dostępu do wszystkiego, ale gdy jest stan zagrożenia życia, a rozpoznana choroba nowotworowa w jakimś sensie jest takim stanem, bo im wcześniej, tym lepiej, tego nie muszę tłumaczyć… Tak że proszę tu nie sugerować, że jakieś osoby, które się tu zbadały, nie będą miały pomocy. Bardzo bym tego nie chciała, a tak pan powiedział. To mnie troszkę ubodło, bo wiem, jaki jest backstage tego wszystkiego. Pewnych danych nie ujawniamy, zachowujemy pełną tajemnicę, dbamy o intymność tych ludzi. Jeśli nawet dowiedzieli się o jakiejś zmianie… Profilaktyka jest właśnie po to, żeby osoby bezobjawowe zidentyfikować. A osoby, które z tego skorzystały, i to wcale nie muszą być senatorowie, posłowie, to są pracownicy, od sprzątaczki po kogoś, kto pracuje w szatni, to są bardzo ważne osoby także poza Senatem… Trzeba to uszanować. Tak że dziękuję bardzo. Nie jest to jednorazowe działanie, jednorazowa akcja, tylko działanie długofalowe i do tego będziemy wracać. I myślę, że to, że sprawy zdrowia wybrzmiewają w naszej Izbie, jest bardzo ważne i za to bardzo dziękuję. (Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Maciej Żywno)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo pani senator.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MaciejŻywno">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MaciejŻywno">Głos w dyskusji do protokołu złożyła pani senator Jolanta Piotrowska.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MaciejŻywno">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#MaciejŻywno">Teraz Senat mógłby przystąpić do trzeciego czytania projektu uchwały. To trzecie czytanie objęłoby jedynie głosowanie. Zostanie ono przeprowadzone razem z innymi głosowaniami.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MaciejŻywno">Przechodzimy do kolejnego punktu.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#MaciejŻywno">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu czternastego porządku obrad: informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2023 roku wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#MaciejŻywno">Tekst informacji zawarty jest w druku nr 140.</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#MaciejŻywno">Marszałek Senatu otrzymaną informację skierowała do Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisja Praw Człowieka i Praworządności zapoznała się z informacją na posiedzeniu w dniu 9 października 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#MaciejŻywno">Pragnę powitać obecnego na posiedzeniu Senatu rzecznika praw obywatelskich, pana Marcina Wiącka.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#MaciejŻywno">Proszę pana rzecznika o zabranie głosu i przedstawienie informacji. Zapraszam.</u>
          <u xml:id="u-12.11" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-12.12" who="#MaciejŻywno">Zanim pan rzecznik zacznie, witamy grupę z Wrześni. Senator Grzegorz Fedorowicz przekazał mi ustnie ściągę, żebym państwa powitał. Zatem witamy na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-12.13" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę. (Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MarcinWiącek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MarcinWiącek">Mam zaszczyt zaprezentować informację, którą przedstawiłem Sejmowi i Senatowi na podstawie art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To jest informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2023 r. oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MarcinWiącek">Rozpocznę od tego, że podstawowym obowiązkiem, jeśli chodzi o sprawowany przez mnie urząd, jest analizowanie skarg obywateli wpływających do rzecznika na podstawie art. 80 konstytucji. To przede wszystkim na podstawie tych skarg podejmuję razem z moimi współpracownikami z biura rzecznika działania w ramach kompetencji przyznanych rzecznikowi konstytucją i ustawami. To są zarówno wystąpienia generalne adresowane do organów prawodawczych, przede wszystkim rządu i parlamentu, jak też interwencje w sprawach indywidualnych, w tym udział w postępowaniach przed sądami i innymi organami władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MarcinWiącek">Rozpocznę od kilku podstawowych danych obrazujących pracę biura rzecznika w 2023 r. Do biura wpłynęło 80 tysięcy skarg. To jest rekordowa liczba skarg w ponad 35-letniej historii działalności urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich. Pracownicy biura przeprowadzili ponad 32 tysiące rozmów telefonicznych. Wnioski do rzecznika, skargi dotyczą przede wszystkim zarzutów naruszenia praw człowieka przez władzę publiczną, ale też bardzo dużo obywateli zwraca się do nas z prośbą o informację o stanie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#MarcinWiącek">Muszę też powiedzieć, że niewątpliwie dzięki poświęceniu pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich udało nam się wyeliminować wieloletnie niekiedy zaległości. Obecnie obywatele piszący skargi otrzymują od nas odpowiedź bez nieuzasadnionej zwłoki. Nie bez znaczenia jest również pewne zracjonalizowanie środków budżetowych przeznaczonych na wynagrodzenia pracowników, jakie nastąpiło w ostatnich latach. Chciałbym z tego miejsca podziękować państwu parlamentarzystom zarówno obecnej, jak i poprzednich kadencji, za podjęcie kroków służących wzmocnieniu sytuacji finansowej biura rzecznika, choć muszę zaznaczyć, że ta sytuacja w dalszym ciągu nie jest jeszcze w pełni adekwatna do skali zadań rzecznika jako konstytucyjnego organu państwa. Liczę, że również w tym zakresie będzie jeszcze możliwość dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#MarcinWiącek">Skargi do rzecznika są przyjmowane w każdej formie: elektronicznej, telefonicznej, w formie osobistej rozmowy w biurze rzecznika w Warszawie, jak też w biurach pełnomocników terenowych w Gdańsku, Wrocławiu, Katowicach, a także punktach przyjęć interesantów, które otworzyliśmy w Krakowie, Koszalinie, Bydgoszczy, Lublinie, Szczecinie i Wałbrzychu.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#MarcinWiącek">Do kompetencji rzecznika należy przede wszystkim kierowanie do instytucji państwowych wniosków dotyczących zmiany prawa, a także inicjowanie postępowań przed sądami powszechnymi, sądami administracyjnymi, Sądem Najwyższym i Trybunałem Konstytucyjnym oraz przystępowanie do takich postępowań.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#MarcinWiącek">W 2023 r. przedstawiłem organom władzy publicznej łącznie 519 wystąpień generalnych. Znaczna część skarg do rzecznika, jak już wspominałem, to są wnioski o skierowanie nadzwyczajnego środka zaskarżenia do Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych i karnych i w związku z tym w roku 2023 skierowaliśmy 48 skarg nadzwyczajnych, 93 kasacje i skargi kasacyjne do Sądu Najwyższego. Większość tych środków zaskarżenia została uwzględniona przez Sąd Najwyższy.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#MarcinWiącek">W sprawach administracyjnych skierowaliśmy 54 skargi kasacyjne do NSA i 18 skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych, przystąpiliśmy także do licznych toczących się postępowań administracyjnych lub postępowań przed sądami administracyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#MarcinWiącek">Zdecydowaliśmy się ponadto na przedstawienie 3 wniosków i przystąpienie do 22 postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-13.11" who="#MarcinWiącek">Jednym z zadań rzecznika praw obywatelskich jest pełnienie funkcji Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur. Ta funkcja polega na niezapowiedzianym wizytowaniu miejsc pozbawienia wolności, przy czym pojęcie miejsca pozbawienia wolności jest rozumiane szeroko – chodzi tu nie tylko o zakłady karne i areszty śledcze, ale o wszelkie miejsca, w których jednostka przebywa wbrew swojej woli. Są to takie instytucje jak pomieszczenia dla osób zatrzymanych, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze, placówki Straży Granicznej, ale też zakłady opiekuńczo-lecznicze, szpitale psychiatryczne. 76 takich wizytacji zostało przeprowadzonych w roku 2023, ale muszę dodać, że pracownicy Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur przeprowadzili też szereg szkoleń dla funkcjonariuszy Policji, pracowników domów pomocy społecznej, placówek całodobowej opieki, a także dla uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów uczelni wyższych.</u>
          <u xml:id="u-13.12" who="#MarcinWiącek">Rzecznik praw obywatelskich pełni także przewidzianą w prawie Unii Europejskiej funkcję niezależnego organu do spraw równości i w związku z tym podejmowaliśmy liczne sprawy, w których pojawiały się zarzuty dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, orientację seksualną, tożsamość płciową, a także przynależność narodowościową lub etniczną. Jeśli chodzi o statystyki, to największa liczba kierowanych do biura rzecznika skarg odnoszących się do dyskryminacji dotyczyła dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.</u>
          <u xml:id="u-13.13" who="#MarcinWiącek">Mówiąc o zasadzie równości, mam obowiązek przypomnieć, że Polska powinna wykonać wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z grudnia 2023 r., zgodnie z którym do polskiego prawa należy wprowadzić przepisy pozwalające na sformalizowanie związków osób tej samej płci. Ponadto konieczne jest uregulowanie procedury uzgadniania płci, bo procesy toczące się w tej chwili na podstawie kodeksu postępowania cywilnego są często niezwykle krzywdzące dla osób transpłciowych i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-13.14" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo, chciałbym przejść do problemów generalnych dotyczących stanu przestrzegania wolności i praw człowieka. W większości – muszę to powiedzieć: w większości – są to kwestie, o których już mówiłem dwukrotnie: w roku 2021 i w roku 2022.</u>
          <u xml:id="u-13.15" who="#MarcinWiącek">Pierwsza kwestia – to chyba najważniejszy problem w tej chwili – polega na tym, że niezbędne jest wykonanie orzeczeń trybunałów europejskich, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dotyczących polskiego sądownictwa i Trybunału Konstytucyjnego. Należy stworzyć podstawy prawne umożliwiające uchylenie zastrzeżeń do statusu sędziów powołanych od 2018 r., a także do składu Trybunału Konstytucyjnego. Sytuacja, z którą mamy do czynienia w tej chwili, polegająca na wzajemnym nieuznawaniu się przez instytucje państwowe lub przez sędziów zasiadających w tym samym sądzie, to jest sytuacja stanowiąca fundamentalne zagrożenie dla ochrony praw człowieka w Polsce. Prowadzi do chaosu i niepewności sytuacji obywateli.</u>
          <u xml:id="u-13.16" who="#MarcinWiącek">Drugi problem. Polskie prawo w sposób niewystarczający chroni wolność osobistą jednostki przed arbitralną ingerencją władzy. Od lat wskazuje się w szczególności na wadliwość przepisów dotyczących zatrzymania i tymczasowego aresztowania. Można zaobserwować, że pozbawienie wolności człowieka, który jest objęty domniemaniem niewinności, powinno być wyjątkiem, jednak w praktyce staje się regułą. A chciałbym przypomnieć, że zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie to są środki, które nie stanowią kary, nie służą zaspokojeniu poczucia sprawiedliwości, wymierzeniu dolegliwości podejrzanemu, lecz mają na celu wyłącznie zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania. Ponadto w licznych przypadkach istnieją zasadnicze wątpliwości co do stosowania środków przymusu, np. kajdanek, wobec osób zatrzymywanych. Inny przykład to niezapewnienie dostępu do akt sprawy osobom zatrzymanym, którym następnie nie postawiono zarzutów. Kolejna kwestia, jaką podejmowaliśmy w 2023 r., to bardzo dyskusyjna praktyka funkcjonariuszy Policji polegająca na dowolnym legitymowaniu osób pod pozorem ustalania świadków zdarzenia czy poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się.</u>
          <u xml:id="u-13.17" who="#MarcinWiącek">Mówiąc o standardach dotyczących wolności osobistej, muszę podkreślić, że odnoszą się one w jednakowym stopniu do obywateli polskich, jak i do cudzoziemców, w tym do cudzoziemców, którzy nielegalnie przekroczyli polską granicę. Dlatego ponownie apeluję o zmianę przepisów dotyczących tzw. pushbacków na granicy polsko-białoruskiej. W państwie prawa nie może być tak, że człowieka zawraca się do takiego kraju jak Białoruś bez ustalenia jego tożsamości, sytuacji osobistej, bez wyjaśnienia, czy ten człowiek nie wymaga pomocy humanitarnej, i to na podstawie blankietowego przepisu aktu wykonawczego, jakim jest rozporządzenie. W świetle europejskich standardów, w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zawrócenie do granicy nie jest wykluczone, zwłaszcza w sytuacji, gdy mamy do czynienia z tak istotnym zagrożeniem bezpieczeństwa państwa jak dzisiaj, ale może ono nastąpić tylko na podstawie precyzyjnych przepisów, aktów o randze ustawy, z poszanowaniem godności człowieka.</u>
          <u xml:id="u-13.18" who="#MarcinWiącek">Kolejna kwestia, o której już trzeci raz z rzędu wspominam, prezentując informację roczną, to jest ochrona prywatności jednostki przed działaniami władzy. W wielu sferach ta ochrona jest obecnie całkowicie iluzoryczna. Mam na myśli niezwykłą łatwość, z jaką władza posługuje się środkami dającymi jej pełen wgląd w życie człowieka. Chodzi przede wszystkim o przepisy dotyczące czynności operacyjno-rozpoznawczych. Przepisy prawa dotyczące tych kompetencji służb są niezgodne z konstytucją i ze standardami europejskimi, co niedawno, 28 maja 2024 r., zostało potwierdzone w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Dodajmy, że wiele informacji o życiu prywatnym obywateli jest gromadzonych bez zgody sądu – chodzi np. o bilingi, lokalizację, dane o logowaniach czy o możliwość kontroli rachunków bankowych. Dlatego niezbędne jest podjęcie poważnej dyskusji nad nową legislacją, właściwie kształtującą proporcje między bezpieczeństwem państwa i walką z przestępczością a ochroną prywatności i życia intymnego jednostek.</u>
          <u xml:id="u-13.19" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo, ważnym problemem, który również jest aktualny od wielu lat, jest kwestia uregulowania podstaw prawnych funkcjonowania publicznych mediów. Od 8 lat niewykonany jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego nakazujący uwzględnienie udziału Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w procedurze kształtowania składów osobowych organów spółek publicznej radiofonii i telewizji. W świetle tego wyroku obecny stan prawny jest niezgodny z konstytucją, ponieważ z jednej strony zakłada on funkcjonowanie nieznanego w konstytucji organu państwa, jakim jest Rada Mediów Narodowych, a z drugiej strony w grudniu 2023 r. został zinterpretowany jako dopuszczający podporządkowanie personalne władz publicznej radiofonii i telewizji organom władzy wykonawczej. Brakuje więc instytucjonalnych gwarancji niezależności publicznych mediów od władzy politycznej.</u>
          <u xml:id="u-13.20" who="#MarcinWiącek">Pragnę podkreślić, że za podstawowe zadanie rzecznika praw obywatelskich uznajemy upominanie się o prawa ludzi, którzy potrzebują od państwa, społeczeństwa szczególnego wsparcia, solidarności i wyrównania szans, dlatego w biurze rzecznika intensywnie zajmujemy się problemami osób z niepełnosprawnościami, osób dotkniętych kryzysem bezdomności, ubóstwem, a także kryzysem zdrowotnym, w tym psychicznym. Bardzo ważny jest dla mnie w tym zakresie głos znawców problematyki i organizacji pozarządowych, dlatego też przy rzeczniku działają komisje ekspertów do spraw ochrony zdrowia, do spraw ochrony zdrowia psychicznego, do spraw osób głuchych, do spraw osób starszych, do spraw bezdomności. W roku 2022 powołałem także pełnomocniczkę do spraw wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, a kilka miesięcy temu powołałem również kilkudziesięcioosobową radę do spraw osób z niepełnosprawnościami. Nie jestem w stanie oczywiście omówić czy przedstawić w tej chwili wszystkich wystąpień, jakie przekazaliśmy organom władzy dzięki inspiracji ze strony wskazanych osób i komisji, ale muszę powiedzieć, że skala problemów, z jakimi mierzyliśmy się w roku 2023, była ogromna.</u>
          <u xml:id="u-13.21" who="#MarcinWiącek">Pozwolę sobie podać tylko kilka przykładów. Inflacja i wzrost kosztów energii i ogrzewania doprowadziły do tego, że wysokość przewidzianych prawem świadczeń, powiązana z progami dochodowymi uprawniającymi do ich otrzymania, nie pozwala wielu osobom na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Chodzi tu o świadczenia rodzinne, opiekuńcze z pomocy społecznej czy z Funduszu Alimentacyjnego. Brakuje systemowego rozwiązania ustawowego dotyczącego asystentów dla osób z niepełnosprawnościami. Obecne instytucje dotyczące osób z niepełnosprawnościami są w wielu przypadkach nieadekwatne do współczesnych standardów ochrony praw człowieka – przede wszystkim chodzi o instytucję ubezwłasnowolnienia. Osoby z niepełnosprawnościami często traktowane są w sposób przedmiotowy, naruszający godność człowieka. Świadczą o tym sprawy, jakie prowadzimy w biurze, np. dotyczące przeszkód, z jakimi muszą mierzyć się rodzice dzieci z niepełnosprawnościami, którym gminy mają obowiązek zapewnić transport do szkoły. Z niepokojem, czasami nawet z przerażeniem wysłuchujemy historii kobiet z niepełnosprawnościami, które potrzebują opieki ginekologicznej. Obywatele skarżą się również na przedłużający się czas uzyskiwania orzeczenia o niepełnosprawności, a przecież posiadanie takiego orzeczenia jest warunkiem wstępnym, by zyskać możliwość korzystania z określonych uprawnień przewidzianych prawem. Przeprowadziliśmy również, co jest tradycją w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, kontrolę lokali wyborczych dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami przed wyborami, które w ostatnim czasie się odbywały. Wyniki tej kontroli są niepokojące, bo ok. 3/4 lokali, siedemdziesiąt kilka procent lokali nie spełniało wszystkich wymogów. Niezwykle niepokojące są też przypadki, w których osoby z niepełnosprawnościami są wbrew ich woli umieszczane w placówkach całodobowej opieki, gdzie zabiera się im telefony, dokumenty. Niekiedy są też adresatami działalności przestępczej, polegającej np. na wyłudzaniu pieniędzy czy podpisywaniu niekorzystnych dla nich umów, np. o przeniesieniu własności mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-13.22" who="#MarcinWiącek">Prawo obywatelskie do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych to jest kolejna kwestia, o której chciałbym powiedzieć kilka słów. To prawo bardzo często, co wynika ze skarg przekazywanych do rzecznika, jest fikcją. Wynika to z braku odpowiedniej liczby lekarzy, pielęgniarek, zbiurokratyzowania systemu ochrony zdrowia i niedofinansowania tego systemu. Szczególny niepokój może budzić system czy stan systemu ochrony zdrowia psychicznego, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Mówię o tym, gdyż współpracujący z moim biurem eksperci twierdzą, że dobre założenia, jakie przyświecały stworzeniu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, nie są prawidłowo realizowane. W 2023 r. podejmowaliśmy również wiele interwencji, gdy obywatele zgłaszali do nas brak możliwości zakupienia leków w aptekach lub brak prawa do refundacji leków. Chodzi zwłaszcza o leki na choroby rzadkie, których wykupienie przekracza możliwości finansowe przeciętnego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-13.23" who="#MarcinWiącek">Nierozwiązany w dalszym ciągu pozostaje problem przesłanek umożliwiających dokonanie aborcji. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 r. niejasność przepisów powoduje, że poziom ochrony zdrowia i życia kobiet ciężarnych jest niewystarczający. Niepokojący jest również faktyczny brak dostępu do znieczulenia podczas porodu.</u>
          <u xml:id="u-13.24" who="#MarcinWiącek">Władza publiczna podejmuje także niewystarczające w naszej ocenie kroki w celu walki z bezdomnością. Przykładowo prawo osób zagrożonych bezdomnością do lokalu socjalnego nie jest realizowane właściwie. Ludzie skarżą się na kolejki do otrzymania takiego lokalu, a gminy nie posiadają wystarczających zasobów mieszkaniowych. Wiele osób, które piszą do rzecznika skargi, to ludzie, którzy wpadli w pułapkę mieszkaniową – z jednej strony nie stać ich na własny lokal, bo nie mają zdolności kredytowej, a z drugiej strony zarabiają zbyt dużo, żeby korzystać z publicznych środków pomocowych. Wynajęcie mieszkania na wolnym rynku jest coraz trudniejsze. Wynika to albo ze zbyt wysokich czynszów, albo z tego, że właściciele po prostu nie chcą wynajmować mieszkań, bo obawiają się długotrwałych i często nieskutecznych procesów eksmisyjnych.</u>
          <u xml:id="u-13.25" who="#MarcinWiącek">Wiele problemów, którymi zajmuje się Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, to są problemy osób starszych, seniorów. Mówiłem już o kwestiach opieki zdrowotnej, ale chciałbym też podkreślić, że mamy do czynienia ze zbyt szybko postępującą cyfryzacją wielu sfer życia publicznego. Przejawia się to np. w ograniczaniu dostępu do gotówki albo preferowaniu komunikowania się z instytucjami publicznymi w formie elektronicznej. Osoby starsze są też często traktowane w sposób stereotypowy. Są beneficjentami świadczeń z opieki społecznej, ale nie mogą np. znaleźć pracy czy dokształcać się. Przykładowo osoby po sześćdziesiątym czy sześćdziesiątym piątym roku życia są w zasadzie wyłączone z zakresu stosowania ustawy o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy. Jest to wyraz zjawiska określanego mianem ageizmu, czyli systemowej dyskryminacji osób starszych.</u>
          <u xml:id="u-13.26" who="#MarcinWiącek">Chciałbym na zakończenie wspomnieć również o tym, że w obszarze działalności rzecznika praw obywatelskich pozostaje zagadnienie skuteczności ochrony środowiska i prawa do życia w czystym środowisku, dlatego przyłączam się do podnoszonych od lat postulatów dotyczących potrzeby zmiany zasad tworzenia w Polsce parków narodowych. Dzisiaj parki narodowe zajmują tylko 1% powierzchni państwa, a ostatni park narodowy utworzono 23 lata temu. Ważne też jest zachęcanie obywateli do korzystania z prosumenckiej energetyki solarnej, fotowoltaiki.</u>
          <u xml:id="u-13.27" who="#MarcinWiącek">Fundamentalnym zmianom powinny zostać poddane zasady planowania i zagospodarowania przestrzennego. M.in. z tego powodu jeszcze w roku 2022 powołałem w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich bardzo liczną komisję ekspertów, która w ostatnim czasie zakończyła swoje prace i przedstawiła mi założenia, koncepcję nowego prawa w zakresie przestrzeni. Założenia te niebawem przedstawimy rządowi i opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-13.28" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Marszałku, Wysoki Senacie, Szanowni Państwo, informacja roczna, którą państwo otrzymali, dotyczy oczywiście wycinka pracy osób współpracujących ze mną w biurze rzecznika. Tak jak powiedziałem, rozpoznajemy dziesiątki tysięcy spraw ludzi. Część z nich to sprawy, których rozwiązanie leży w gestii parlamentu. Dlatego w tym roku w informacji zamieściliśmy wykaz aktów prawnych, których zmiana jest pożądana lub konieczna dla wzmocnienia ochrony wolności i praw człowieka w Polsce. Niektóre z tych zmian są punktowe i dotyczą pojedynczych przepisów, a niektóre wymagają szerszych reform i bardziej kompleksowych regulacji. Zwracam się do państwa z uprzejmą prośbą o uwzględnienie tych postulatów w swojej działalności parlamentarnej. Zarówno ja, jak i moi współpracownicy jesteśmy do dyspozycji. Bardzo dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MaciejŻywno">Bardzo dziękuję, Panie Rzeczniku.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MaciejŻywno">Czy panie i panowie senatorowie chcą zadać pytania?</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#SławomirRybicki">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#SławomirRybicki">Panie Ministrze, w odniesieniu do części I „Stan przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela” wspomniał pan, że nie ustały przyczyny, dla których kryzys ustrojowy związany z funkcjonowaniem sądownictwa w Polsce jest poważnym problemem, jeśli chodzi o przestrzeganie praw człowieka. Wiemy, że chodzi w dużej mierze o neosędziów – taki termin jest używany zarówno w publicystyce, jak i w czasie debaty w środowisku prawniczym. Czy może pan minister powiedzieć, jakie są konsekwencje dla praw człowieka i obywatela kryzysu sądownictwa związanego z obsadzaniem składów sędziowskich w sposób, który jest kwestionowany w związku z udziałem neosędziów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MaciejŻywno">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Senatorze, przede wszystkim jest stan niepewności prawnej i poczucie chaosu prawnego. Mamy w tej chwili do czynienia z taką sytuacją, iż obywatel nie jest w stanie przewidzieć, czy skład orzekający rozstrzygający jego sprawę nie zostanie w przyszłości zakwestionowany, czy orzeczenie wydane w jego sprawie w przyszłości nie zostanie uznane za nieistniejące, bo tego typu koncepcje też się pojawiają. Nie jest w stanie przewidzieć także, czy druga strona procesu, strona, która przegrała, nie skieruje tej sprawy do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który stwierdzi naruszenie konwencji. Stan pewności co do państwa w obszarze wymiaru sprawiedliwości jest w tej chwili dramatyczny.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MarcinWiącek">Mogę powiedzieć na podstawie własnej praktyki, że ja i moi współpracownicy mierzymy się z pewnymi dylematami. Z jednej strony orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest dosyć jednoznaczne, jeśli chodzi o ocenę prawną statusu niektórych izb Sądu Najwyższego, w szczególności Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, a z drugiej strony rzecznik dysponuje kompetencją do wniesienia skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. I, po pierwsze, setki obywateli piszą do rzecznika z prośbą o wniesienie skargi nadzwyczajnej, wiedząc, jaka jest sytuacja w tym obszarze, a po drugie, jest bardzo wiele spraw, orzeczeń prawomocnych, których nie można wyeliminować w inny sposób niż poprzez wniesienie skargi nadzwyczajnej – to są sprawy, których nie obejmują inne środki zaskarżenia. Dotyczy to w szczególności spraw cywilnych, w przypadku których niemożliwe jest wniesienie skargi kasacyjnej, która jest rozpatrywana przez Izbę Cywilną Sądu Najwyższego, tylko musi być wniesiona skarga nadzwyczajna. Z tego powodu mierzymy się często z pewnym dylematem i konfliktem wartości, ponieważ z jednej strony mamy taką sytuację, jaką mamy, a z drugiej strony mamy prośbę obywatela i mamy sprawę, która w sposób rażący urąga fundamentalnemu poczuciu sprawiedliwości. Ja czasami podaję przykłady różnych spraw. My wnosimy skargi nadzwyczajne w tego typu sprawach, bo właśnie w ten sposób rozwiązujemy konflikt wartości. Np. zaoczny wyrok eksmisyjny skutkujący eksmisją na bruk osoby starszej i z niepełnosprawnością. Nie ma możliwości zaskarżenia takiego orzeczenia w innym trybie niż w trybie skargi nadzwyczajnej. I w takich sprawach eksmisyjnych Sąd Najwyższy uwzględnia skargę rzecznika. Chciałbym przy okazji powiedzieć, że na szczęście nie spotkałem się z sytuacją, żeby komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne stwierdził, że orzeczenie Sądu Najwyższego nie istnieje. Mamy sprawy dotyczące sytuacji, w których ludzie brali pożyczki od firm pożyczkowych na ogromny procent. Są takie przypadki, w których oprocentowanie pożyczki wynosi 365%, czyli 1% dziennie. Był też radykalnie skrajny przypadek. W jednej ze skarg nadzwyczajnych zakwestionowaliśmy nakaz zapłaty wystawiony przez sąd w postępowaniu upominawczym. Pożyczka była w wysokości 13 czy 14 tysięcy zł, a po 20 latach został wydany nakaz zapłaty na kwotę 1 miliona zł, sąd wydał wyrok nakazowy, postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte. Dlatego ja i moi współpracownicy stajemy przed tym konfliktem wartości. Bo z jednej strony jest dla nas oczywiste i jasne, jakie są standardy wynikające z konwencji europejskiej i prawa Unii Europejskiej, że należy na drodze ustawodawczej te standardy wdrożyć i uchylić trwające już 6 lat zastrzeżenia co do legitymacji sędziów powołanych od 2018 r. A z drugiej strony istnieją takie sprawy, w których poczucie sprawiedliwości i konieczność ochrony godności człowieka wymagają podjęcia decyzji o skierowaniu środka zaskarżenia do Sądu Najwyższego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę, pytanie zada pan senator Ujazdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Ja będę miał jeszcze jedno pytanie, ale zacznę od wolności, która jest fundamentalna dla naszej cywilizacji, to znaczy wolności religijnej. Jak wiemy, w Polsce ukształtował się model szerokiej ochrony wolności religijnej. Dotyczy to także obecności symboli religijnych, krzyży w instytucjach publicznych – tak? Właściwie, można powiedzieć, doszło do spontanicznego ich umieszczenia w wymiarze publicznym, a potem do potwierdzenia w wyrokach sądowych prawa do ich obecności, łącznie z wyrokiem sądowym dotyczącym prawa do obecności symboliki religijnej w Sejmie. W związku z tym chciałbym zadać pytanie: czy w opinii pana rzecznika ten model, który uformował się w latach dziewięćdziesiątych i który jest w moim przekonaniu także zgodny ze standardem europejskim…</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Sygnał timera)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#KazimierzMichałUjazdowski">…jest zgodny z konstytucją i nie budzi żadnych zastrzeżeń? A zatem jak pan by zakwalifikował wydawanie, czy to przez władze publiczne, czy przez władze korporacji gospodarczych, zarządzeń ograniczających ekspresję religijną? Jak pan by zakwalifikował taką praktykę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MarcinWiącek">W świetle orzecznictwa, o którym mówił pan senator… Bo polskie sądy wydawały orzeczenia dotyczące obecności symboli religijnych w miejscach publicznych. Był wyrok sądu polskiego dotyczący obecności krzyża w sali sejmowej, były orzeczenia dotyczące obecności krzyży w salach, w których są posiedzenia organów jednostek samorządu terytorialnego. Również standard europejski – mam na myśli orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – jest znany. Przede wszystkim chodzi o wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Lautsi przeciwko Włochom. Obecność symbolu religijnego, w szczególności krzyża, w miejscu publicznym nie stanowi naruszenia wolności wyznania osób, które nie należą do Kościoła.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#MarcinWiącek">I z tego orzecznictwa ja wywodzę następujący wniosek… Bo ja analizowałem tę sprawę, ponieważ kilka miesięcy temu otrzymaliśmy skargę na zarządzenie prezydenta miasta stołecznego Warszawy w tej sprawie. Ja tę sprawę analizowałem pod kątem orzecznictwa i pod kątem prawnym. I na podstawie tych analiz doszedłem do wniosku, że istnieje pewna swoboda w tym obszarze, a więc zarówno umieszczenie symbolu religijnego krzyża w przestrzeni publicznej nie jest naruszeniem konstytucji ani standardów międzynarodowych konwencyjnych, jak i brak tej obecności naruszeniem takich standardów nie jest. I takie jest moje stanowisko. A więc: jest to, gdy chodzi o instytucję publiczną, w sferze pewnej odpowiedzialności organu, który tą instytucją publiczną kieruje. I organ taki nie narusza wolności i praw, umieszczając symbol religijny czy też nie umieszczając tego symbolu religijnego. I to jest aspekt obecności symboli w przestrzeni publicznej.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#MarcinWiącek">Ale jest kolejny problem, może tylko go zasygnalizuję, problem tego, na ile pracownik danej instytucji może być ograniczany przez swojego pracodawcę w stosowaniu określonych środków wyrazu, jeśli chodzi o jego wyznanie. I tutaj ta granica jest gdzie indziej. Tu nie ma pełnej swobody. Uważam, że co do zasady konstytucja, która gwarantuje wolność wyznania, daje obywatelowi prawo do pewnej ekspozycji swojego sumienia i wyznania, także w miejscu pracy. To dotyczy także osoby, która przebywa fizycznie w miejscu pracy. Trzeba odróżnić 2 sfery: sferę, nazwijmy to, prywatności pracownika – myślę o sytuacji, w której, mówiąc obrazowo, pracownik przebywa w swoim własnym gabinecie – i sferę, w której pracownik działa w imieniu swojej instytucji. To zresztą dotyczy nie tylko wolności wyznania. To dotyczy również wolności słowa i innych aspektów życia. O tej ekspresji mówimy nie tylko w obszarze wyznania. Trzeba odróżnić sferę, w której jesteśmy zobowiązani zapewnić pracownikowi swobodę, sferę życia prywatnego – w tym mieści się wolność ekspresji wyznania – od sfery, w której pracownik działa w imieniu instytucji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#MarcinWiącek">Dlatego ja jednak nie zgłosiłem zastrzeżeń co do zarządzenia prezydenta miasta stołecznego Warszawy. Po przeprowadzeniu analizy tej części tego zarządzenia, która mówiła o symbolach religijnych – bo my tylko w tym zakresie tą kwestią się zajmowaliśmy – mając na względzie orzecznictwo i doktrynę prawniczą odnoszącą się do tej kwestii, o której pan senator mówił, doszedłem do wniosku, że ta część zarządzenia mieściła się w sferze kompetencji organu zarządzającego do wydania zarządzenia względem swoich pracowników. Zresztą te przepisy są dosyć szczegółowe. One nie zakazują posiadania symboli religijnych przez pracowników, np. pracownik może posiadać na swoim biurku krzyżyk. To zarządzenie tego nie wyklucza. To zarządzenie nie wyklucza również możliwości zorganizowania przez pracowników spotkania opłatkowego. Po dokładnej analizie tego, co w tym zarządzeniu zostało napisane, myśmy doszli do takich wniosków, że w tym obszarze wyważa ono wchodzące w grę wartości w sposób prawidłowy. Sposób, w jaki to zarządzenie było niekiedy prezentowane w przestrzeni publicznej, powodował, że obraz sytuacji był nieco zafałszowany. Ja bym powiedział, że wyolbrzymiono to, co w rzeczywistości z tego zarządzenia wynika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę, pan senator Libicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JanFilipLibicki">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JanFilipLibicki">Panie Rzeczniku, ja najpierw złożę wyrazy uznania, i to dwojakiego rodzaju. Przede wszystkim w tym całym bałaganie prawnym, z którym mamy do czynienia, pan jest chyba jedyną instytucją świata prawniczego i konstytucyjnego w Polsce, która nie jest kwestionowana. To jest duże osiągnięcie. Pan taką pozycję sobie, że tak powiem, wyrobił w tym całym zamieszaniu. A więc to jest część gratulacyjna mojego wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JanFilipLibicki">Pierwsze pytanie będzie takie… Potem, w drugiej turze, zadam jeszcze jedno. Pan dużo mówił, za co bardzo dziękuję, o prawach osób z niepełnosprawnościami. W związku z tym moje pytanie jest takie: jak pan ocenia, na bazie swojego bogatego doświadczenia, stan przestrzegania w Polsce – w tym roku, o którym mówimy – zapisów ONZ-owskiej Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MaciejŻywno">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#MarcinWiącek">Jednoznacznie negatywnie, Szanowny Panie Senatorze. Jednoznacznie negatywnie oceniam to zarówno od strony systemowej, jak i od strony spraw indywidualnych. Oczywiście rozwinięcie tego tematu zajęłoby mi bardzo dużo czasu. Proszę mi pozwolić, że powiem tylko o kilku kwestiach, które jako pierwsze przychodzą mi do głowy.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#MarcinWiącek">Istnieją w polskim porządku prawnym instytucje przestarzałe, które nie odpowiadają na współczesne wyzwania, nie spełniają współczesnych standardów podejścia do osób z niepełnosprawnościami. Są to takie instytucje jak ubezwłasnowolnienie. Ubezwłasnowolnienie jest w konstytucji, nie da się go uchylić. No, można znowelizować konstytucję, w ten sposób oczywiście się da, ale nie da się go uchylić ustawą zwykłą. Można jednak wprowadzić pewne modyfikacje dotyczące zasad ubezwłasnowolnienia w kodeksie cywilnym. Wiem, że w Ministerstwie Sprawiedliwości toczą się w tej chwili prace dotyczące właśnie tej kwestii. Z bardzo dużą aprobatą należy to potraktować.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#MarcinWiącek">Brakuje ustawy o asystencji osobistej. Ustawa o asystencji osobistej jest w tej chwili najbardziej oczekiwanym przez środowisko osób z niepełnosprawnościami aktem prawnym. Ja mogę to powiedzieć odpowiedzialnie, ponieważ mam bardzo dużo spotkań ze środowiskami osób z niepełnosprawnościami, zresztą, jak już mówiłem, mam pełnomocniczkę, mam przy biurze rzecznika radę do spraw osób z niepełnosprawnościami. To jest rozwiązanie, które w tej chwili jest najbardziej oczekiwane. Bo funkcjonują dzisiaj rozmaite programy umożliwiające ubieganie się przez osobę z niepełnosprawnością o asystenta, który by ją wspierał, ale są to programy, są to programy realizowane przez samorządy. A z programami realizowanymi przez samorządy są przede wszystkim 2 problemy. Pierwszy jest taki, że program siłą rzeczy jest ograniczony w czasie, a więc po jego zakończeniu trzeba ponownie liczyć na to, że dany samorząd w konkretny program się zaangażuje. Po drugie, programy samorządowe mają to do siebie, że są samorządowe, a więc jest pewne zróżnicowanie terytorialne i łatwiej może być o skorzystanie z programu w jednej części Polski, a trudnej w innej. Właśnie z tego względu jest potrzebna ustawa systemowa o asystentach osób z niepełnosprawnościami.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#MarcinWiącek">Prace nad taką ustawą rozpoczęły się w roku 2022, o ile dobrze pamiętam, w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Moje biuro i ja zostaliśmy zaproszeni do współpracy w przygotowaniu tego projektu. Dlatego moja przedstawicielka brała udział w pracach nad stworzeniem tego projektu. Oczywiście z tego typu rozwiązaniami zawsze jest pewien problem, który jest trudny do rozwiązania, bo to jest problem finansowy. Każda propozycja ustawodawcza ma oczywiście swoją cenę. To, na co my wskazywaliśmy w pracach nad projektem ustawy o asystencji osobistej, to jest to, że ta ustawa nie może być pisana niejako pod kwotę, jaka jest zaproponowana w celu jej wykonania. Ja oczywiście zdaję sobie sprawę z tego, że życie polityczne i tworzenie prawa wymagają tego typu analiz i kalkulacji, ale ja jako rzecznik praw obywatelskich muszę pokazywać, że jednak kolejność w tworzeniu prawa powinna być odwrotna. Dlatego bardzo się cieszę z tego, że ten projekt ustawy jest w tej chwili procedowany w parlamencie. Jest to bardzo dobra informacja. Na to czekają osoby z niepełnosprawnościami. I generalnie to jest najważniejszy problem.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#MarcinWiącek">Mogę przy okazji powiedzieć o bardzo licznych, niekiedy niezwykle bulwersujących sprawach indywidualnych, jakie prowadzimy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, o których częściowo wspominałem w moim wystąpieniu. Często jesteśmy świadkami naprawdę rażącej bezduszności urzędników różnych szczebli władzy publicznej. Podam przykład sprawy, która niedawno była rozpatrywana. Na szczęście wygraliśmy tę sprawę w sądach administracyjnych. Otóż zgodnie z przepisami obowiązujących ustaw rodzice dziecka z niepełnosprawnością mogą oczekiwać od gminy pokrycia kosztów transportu tego dziecka do przedszkola lub szkoły. Gmina ma obowiązek sfinansować czy zorganizować transport takiego dziecka. I zgłosili się do nas rodzice dziecka z niepełnosprawnością, u którego była tzw. niepełnosprawność sprzężona, było to dziecko niewidzące, które potrzebowało dojazdu do szkoły. Proszę sobie wyobrazić, że gmina ustaliła ten dojazd w taki sposób, że to dziecko musiało do pierwszego autobusu wsiąść o 5.30, potem przesiąść się do drugiego autobusu i pociągu, aby dotrzeć do szkoły na 8.00, a powrót był dokładnie taki sam. Z jakich przyczyn tak było? Oczywiście z przyczyn budżetowych, z przyczyn finansowych. To jest bezduszność. I my z tą bezdusznością walczymy w takich formach, w jakich możemy. Tę sprawę wygraliśmy w sądzie administracyjnym, bo decyzje w tego typu sprawach są podejmowane w sądach administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo, to może jeszcze jedno na koniec. To też jest sprawa, o której wczoraj media mówiły. Mianowicie chodzi o traktowanie kobiet z niepełnosprawnościami w gabinetach ginekologicznych. Ja mogę potwierdzić skargi… tzn. sytuacje, które mają mieć miejsce. Czasami wydaje się wręcz trudne do wyobrażenia sobie to, iż może dojść do takiej sytuacji, że kobieta w gabinecie ginekologicznym słyszy, że aby się zważyć, musi pójść do budynku obok, do weterynarza, ponieważ tam jest waga odpowiednia do tego, żeby ją zważyć. Albo że musi przejechać kilkaset kilometrów tylko po to, aby dotrzeć do gabinetu ginekologicznego, w którym fotel będzie dostosowany do jej potrzeb. To jest rażące naruszenie godności człowieka. Takich spraw mamy… Mógłbym o tym dużo mówić…</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Musimy przejść do kolejnych pytań.)</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#MarcinWiącek">Niemniej jednak zdaję sobie sprawę z tego…</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#MarcinWiącek">To może tyle na chwilę obecną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#MaciejŻywno">Pan senator Bieńkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#KrzysztofBieńkowski">Panie Marszałku, mam pytanie do pana rzecznika. Chciałbym zapytać o troskę o spadkobierców i o to, czy są prowadzone jakieś sprawy, gdzie prawa spadkobierców są naruszane. Szczególnie chodzi mi o te prawa zapisane w art. 927 kodeksu cywilnego. Bo zdarzają się nagminnie sytuacje, kiedy spadkobiercy są pozbawiani życia. Przytoczę może zapis: „dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe”. I dochodzi do sytuacji, że rodzic pozbawia dziecko życia, tym samym eliminując spadkobiercę z obrotu prawnego. Jeśli nie ma takich spraw, to proszę się tym zainteresować. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MarcinWiącek">Panie Senatorze, jak rozumiem, pytanie pan senator rozpoczął od kodeksu cywilnego, ale ono dotyczy aborcji – prawda? To znaczy chodzi o problematykę aborcji.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Senator Krzysztof Bieńkowski: Chodzi mi o sprawy spadkobierców eliminowanych z obrotu prawnego poprzez zabicie. Nie dochodzi do narodzenia ich, tylko te osoby są zabijane. To są…)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#MarcinWiącek">No, ja rozumiem. Ale, jak rozumiem, to jest pewnym elementem…</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#komentarz">(Senator Krzysztof Bieńkowski: Chodzi mi o problemy spadkobierców, którzy nie mogą skorzystać ze swojego prawa ze względu na taki zapis, że dopiero gdy się narodzą, nabywają te prawa. Są już spadkobiercami, a nie mogą się narodzić ze względu na to, że inne osoby podjęły taką decyzję, żeby się nie narodzili.)</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#MarcinWiącek">Mówiłem w moim wprowadzeniu, na wstępie, o problematyce aborcji. Ta problematyka wymaga uregulowania ustawodawczego, ponieważ jest to… Niewątpliwie przepisy dotyczące aborcji są wynikiem pewnego konfliktu wartości, którego rozstrzygnięcie leży w sferze powinności i obowiązku ustawodawcy. I przepisy prawa powinny we właściwy sposób te wartości wchodzące w grę wyważać. Bo z jednej strony wartością, która zasługuje tutaj na ochronę, jest godność kobiety, z drugiej strony są prawa płodu, dziecka poczętego, m.in. też w tym obszarze, o który pan senator pytał.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo, rzecznik praw obywatelskich… Myśmy kilkukrotnie przedstawili wystąpienie generalne do Sejmu – bo po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r. to Sejm jest organem, który powinien wspomnianą sferę uregulować – i wskazywaliśmy na to, że sytuacja, jaka jest w tej chwili… Przepisy, które w tej chwili obowiązują, nie zapewniają wystarczającej ochrony żadnej z wchodzących w grę wartości, o których powiedziałem. Żadnej. A to dlatego, że są tak dalece nieprecyzyjne i nieegzekwowalne. I jest to zagadnienie, które musi stać się przedmiotem prac ustawodawczych.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#MarcinWiącek">Ja ze swojej strony, jako rzecznik, mam obowiązek mówić wyłącznie o prawie. I ja mogę przedstawić standardy, jakie w sprawach dotyczących aborcji wynikają z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i z orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego. O tych standardach mogę powiedzieć, jeżeli ktoś z państwa senatorów będzie miał takie życzenie. Niemniej jednak jest bardzo duża sfera, w której parlamentarzyści podejmujący decyzje w tej kwestii kierują się własnym światopoglądem i własnym sumieniem. I to jest sfera, w której urzędnik państwowy, jakim jest rzecznik praw obywatelskich, nie powinien się wypowiadać. Nie powinien na nią wkraczać, tylko pozostawić do rozstrzygnięcia organowi władzy ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#MarcinWiącek">Jeżeli ktoś z państwa senatorów życzy sobie rozwinięcia tego stanowiska, stanowiska, jakie mój urząd prezentuje w sprawach odnoszących się do tej materii, to jestem do dyspozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo, Panie Rzeczniku.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę, pytanie zadaje pan senator Ambrozik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#RafałAmbrozik">Dziękuję, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#RafałAmbrozik">Panie Rzeczniku, chciałbym zapytać o to, jak pan ocenia instytucję skargi nadzwyczajnej. Ona została wprowadzona w 2018 r. Był wtedy szereg wątpliwości, pojawiały się głosy sprzeciwu w tej sprawie, ale praktyka pokazuje, że wiele skarg zgłaszanych, wnoszonych przez pana rzecznika do Sądu Najwyższego jest uznawanych i że nieprawidłowości są w jakiś sposób naprawiane. Chciałbym poprosić o ocenę.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#RafałAmbrozik">Chciałbym też poprosić o to, aby pan rzecznik odpowiedział na piśmie, ile skarg było wniesionych przez rzecznika od 2018 r. do momentu obecnego i ile wniosków o te skargi wpłynęło w poszczególnych latach. Dobrze? Dziękuję uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#MarcinWiącek">Dobrze. Panie Senatorze, proszę pozwolić, że te dane statystyczne przedstawię na piśmie. W tej chwili być może je gdzieś tu mam, ale potrzebowałbym chwili, żeby je odnaleźć.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#MarcinWiącek">Ja całkiem niedawno przedstawiłem wystąpienie do ministra sprawiedliwości dotyczące skargi nadzwyczajnej. Powiedziałem państwu już wcześniej, jakie dylematy rodzi korzystanie ze skargi nadzwyczajnej. Moim zdaniem jest to środek, który powinien pozostać w systemie prawnym, ponieważ aktualnie obowiązujące środki zaskarżenia nie dają możliwości zakwestionowania wszystkich orzeczeń, które w sposób oczywisty i ewidentny naruszają prawo. I skarga nadzwyczajna jest w tym sensie pożyteczna, że są pewne sprawy, których nie da się w żaden inny sposób rozstrzygnąć. Jest jednak cały aspekt legitymacji sędziów orzekających w tych sprawach, o którym już mówiłem. On jest oczywiście elementem szerszego problemu, tj. kryzysu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Ale gdy chodzi o konstrukcję skargi nadzwyczajnej, to po wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2023 r. postanowiłem nieco zmodyfikować praktykę wnoszenia skarg nadzwyczajnych. Myśmy się wspólnie z moimi współpracownikami bardzo dużo zastanawiali, jakie ograniczenia wprowadzają te orzeczenia, bo one nie dotyczyły wyłącznie sędziów, ale dotyczyły również pewnych zasad wnoszenia skarg nadzwyczajnych. Chodzi o to, że Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce jednoznacznie zdyskwalifikował jedną z przesłanek skarg nadzwyczajnych, jaką jest możliwość zaskarżenia…</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Przepraszam bardzo, ale…)</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#MarcinWiącek">…wyroku z powodu negatywnej oceny dowodów. A więc nie można, zdaniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wszczynać postepowania w trybie skargi nadzwyczajnej czy stawiać zarzutu, który uprawniałby Sąd Najwyższy do ponownej oceny zebranego już materiału dowodowego. Ja poprosiłem moich współpracowników, żeby przygotowując projekty skarg nadzwyczajnych, uwzględniali ten standard. My nie możemy stawiać zarzutu, który był jednoznacznie wykluczony przez Sąd Najwyższy. Traktujemy skargę nadzwyczajną z ogromną powściągliwością, ponieważ wartością, która wchodzi w grę w tym przypadku, jest też stabilność ukształtowanych stosunków prawnych. Pamiętajmy, że w postępowaniu cywilnym są z reguły 2 strony, z których jedna jest usatysfakcjonowana orzeczeniem, a druga nie, i to raczej ta nieusatysfakcjonowana występuje z prośbą o wniesienie skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. I to wymaga ważenia wartości. Mogę powiedzieć, że skargi nadzwyczajne wnosimy najczęściej w takich sprawach, o jakich już państwu wspominałem, czyli w sprawach dotyczących pokrzywdzenia konsumentów. Oceniając tego typu sprawę, widzimy konsumenta, człowieka, który staje wobec wielkiej korporacji. Uważam, że skarga nadzwyczajna powinna być wykorzystywana właśnie w tego typu sprawach, tj. mogłaby służyć np. ochronie jednostki w relacjach z bankiem. Mamy bardzo dużo spraw frankowych w trybie skarg nadzwyczajnych, ponieważ nie da się w inny sposób zakwestionować wyroków nakazowych wydawanych w sprawach frankowych, w sprawach pożyczkowych, o których już mówiłem. Czasami są to niezwykle bulwersujące sprawy, w których doszło po prostu do wyłudzenia pieniędzy od ludzi – w sprawach orzeczeń eksmisyjnych, których też z reguły nie da się zaskarżyć skargą kasacyjną, w sprawach spadkowych… Chyba najwięcej skarg nadzwyczajnych jest w sprawach spadkowych, w których po prostu na skutek pomyłki sędziów dochodzi do wielokrotnego stwierdzenia nabycia spadku po tej samej osobie.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#MarcinWiącek">W sprawach ewidentnych, oczywistych, ja zgłaszam do Sądu Najwyższego skargi nadzwyczajne. Jestem proszony o to przez obywateli, ale nie tylko przez obywateli. Szanowni Państwo, nie dalej jak 2 tygodnie temu minister aktualnego rządu zwrócił się do mnie z prośbą o wniesienie skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego w dosyć głośnej sprawie rolnika, któremu sąd cywilny zasądził odszkodowanie z uwagi na szkody sąsiedzkie – tak to nazwijmy. Tak więc z różnych stron płyną do mnie wnioski o wnoszenie skarg nadzwyczajnych. Tych wniosków są setki, tysiące. Ja przekażę panu senatorowi te dane. No i na tej podstawie ja i moi współpracownicy analizujemy, czy rzeczywiście nie zachodzi taka sytuacja, w której po prostu nie ma innej możliwości przywrócenia ochrony wolności praw człowieka i przywrócenia naruszonych zasad sprawiedliwości społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MaciejŻywno">Pytanie zadaje pan senator Dobkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WiesławDobkowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WiesławDobkowski">Panie Ministrze, Panie Rzeczniku, mówił pan o występowaniu niezgodności pewnych ustaw z konstytucją. Wiadomo, że rzecznikowi praw obywatelskich nie przysługuje inicjatywa ustawodawcza. Ale czy nie uważa pan za zasadne przygotowania… Chodzi o to, żeby przez pana, pana biuro czy pana urząd zostały przygotowane takie propozycje zmian ustaw, które by to dostosowały, doprowadziły do zgodności ustaw z konstytucją. Chodzi mi przede wszystkim o główne… Nie chodzi mi o wszystkie ustawy, bo tego jest dużo, ale o te główne, np. dotyczące wymiaru sprawiedliwości albo mediów publicznych. Myślę, że wtedy władza ustawodawcza odczuwałaby presję ze strony rzecznika praw obywatelskich. No, bo tak to pan mówi, że to jest niezgodne, a ustawodawca słucha, ale nic z tym nie robi i dalej nic się nie dzieje w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WiesławDobkowski">Sądzę, że taki pomysł byłby dobry, bo wtedy…</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#komentarz">(Sygnał timera)</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Dziękuję…)</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#WiesławDobkowski">…czulibyśmy większą presję, żeby wprowadzać zmiany w ustawach. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Senatorze, tak, stan prawny jest w tej chwili taki, że rzecznik nie ma inicjatywy ustawodawczej, w związku z czym kompetencją… Ja poruszam się wyłącznie w ramach tych kompetencji, które przysługują mojemu urzędowi, i jestem bardzo ostrożny i skrupulatny, aby nie zostać posądzonym o wykraczanie poza te kompetencje. Tak więc rzecznik nie ma inicjatywy ustawodawczej. Rzecznik może formułować postulaty zmiany prawa. Ja takie postulaty formułuję, czasami wskazując na możliwe, wchodzące w grę rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MarcinWiącek">Ale proszę też zrozumieć rolę rzecznika. Czasami jest tak, że mamy do czynienia z rozwiązaniem niekonstytucyjnym i naprawienie tego stanu prawnego po to, żeby przywrócić go do stanu zgodności z konstytucją, jest możliwe w wielu różnych postaciach, na wiele różnych sposobów, a wybór któregoś z tych sposobów jest decyzją polityczną, należącą do rządu, należącą do parlamentarzystów. Dlatego ja jako rzecznik staram się nie wkraczać w tę sferę, bo mógłbym zostać posądzony o kierowanie się w swojej działalności różnymi pobudkami politycznymi. Tak więc dlatego tego nie robię. Czasami decydujemy się na to, gdy konieczna jest zmiana dotycząca jakichś pojedynczych regulacji, zmiana punktowa. Czasami w swoich wystąpieniach staramy się nawet proponować treść pojedynczego przepisu. Ale gdy do rozstrzygnięcia sprawy konieczna jest poważna reforma, a w przypadku władzy sądowniczej tak właśnie jest, albo decyzja o charakterze światopoglądowym, a tak jest np. w przypadku, o którym mówiłem wcześniej, to wówczas ja mam obowiązek powstrzymania się od przedstawiania swoich preferencji, bo naruszyłbym zasadę niezależności i niezawisłości mojego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#MarcinWiącek">Jeszcze tylko wrócę do tego, o co pytał pan senator, do kwestii tych koniecznych zmian ustawowych. Kierując się sugestią pana senatora, marszałka Borowskiego, którą pan senator sformułował na ostatnim posiedzeniu, na którym prezentowałem informację roczną, na końcu tej informacji dodaliśmy załącznik z wymienionymi ustawami i aktami prawnymi, których zmiana jest konieczna bądź pożądana w celu zoptymalizowania standardów ochrony praw człowieka w Polsce. Tak więc bardzo serdecznie zachęcam państwa senatorów do tego, aby poświęcić temu należytą uwagę, bo wiele postulatów prezentowanych przez rzecznika wymaga nowelizacji prawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MaciejŻywno">Pytanie zadaje pan senator Kazimierz Wiatr.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#KazimierzWiatr">Panie Marszałku, Panie Rzeczniku, ja chciałbym wrócić do pytania pana senatora Ujazdowskiego, ponieważ mam wrażenie, że odpowiedź nie wyczerpała do końca tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#KazimierzWiatr">Otóż pan rzecznik powiedział, że obecność krzyża nie jest niezgodna – i ja to rozumiem. Powiedział pan też, że brak tej obecności nie jest niezgodny – i to ja też rozumiem. Jednak powstaje pytanie: co z usuwaniem już istniejących krzyży? To jest przypadek Warszawy. Jednak nie ma pewnej spójności w tym przekazie, który pan rzecznik nam zaproponował. No, jeżeli popatrzymy na wyrok w sprawie włoskiej czy te wyroki polskie, które zresztą pan przy tej okazji cytował, chociażby w odniesieniu do obecności krzyża w Sejmie czy w Senacie… Czym się różni Urząd Miasta Stołecznego Warszawy od Sejmu i Senatu? Ja tutaj dostrzegam pewną niespójność.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#komentarz">(Sygnał timera)</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#KazimierzWiatr">Uważam, że ten akt usuwania krzyży jednak w sposób dość istotny narusza uczucia religijne osób, które tam pracują czy przebywają. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Senatorze, moja odpowiedź jest następująca. Ze standardów orzeczniczych i doktryny prawa, które są mi znane, wynika, że nie jest naruszeniem wolności sumienia i wyznania ani obecność krzyża, ani brak obecności krzyża w przestrzeni publicznej. Ja z tego wywodzę taki wniosek, że jeżeli obecność nie narusza i brak obecności nie narusza, to także sam proces prowadzący z jednego stanu do drugiego nie narusza. Chodzi mi o to, że przejście z jednego stanu do drugiego też nie narusza.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MarcinWiącek">Pan senator stwierdził, że czynność zdjęcia tego krzyża jakoby narusza wolność sumienia i wyznania.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Senator Kazimierz Wiatr: To po pierwsze. A po drugie, analiza porównawcza…)</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#MarcinWiącek">Ja rozumiem, Panie Senatorze, być może mówimy o dwóch różnych sferach. Jest sfera pewnej wrażliwości poszczególnych osób na określone czynności władzy publicznej. Tyle że moim zadaniem jako rzecznika jest wskazywanie granic, granic respektowania wolności sumienia i religii przez władzę publiczną. Moim obowiązkiem, gdy przystępowałem do analizy tej sprawy, było zweryfikowanie, jaki jest stan orzecznictwa. Skoro orzecznictwo jest takie, że ani obecność krzyża nie narusza wolności sumienia i wyznania, ani brak obecności krzyża nie narusza wolności sumienia i wyznania, to ja wnioskuję z tego, że także spowodowanie w jednej z tych sytuacji tej drugiej sytuacji, czyli zarówno założenie krzyża, jak i zdjęcie krzyża… Oczywiście wchodzi tu w grę również postępowanie z odpowiednim szacunkiem dla osób wierzących, ale to jest inny aspekt, ważny, jednak w tym momencie nie jest on kluczowy. W każdym razie niejako przejście z jednej sytuacji do drugiej też tego standardu prawnego nie narusza. Taki jest mój tok rozumowania i nie znalazłem w orzecznictwie czy w literaturze argumentów, które pozwoliłyby na innego typu konkluzje.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Dziękuję bardzo…)</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#MarcinWiącek">A poza tym, Panie Senatorze, ja badałem dokument, nie czynności faktyczne. Ja jako rzecznik badałem dokument, jakim jest zarządzenie prezydenta, treść tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#MarcinWiącek">Przepraszam, dodam jeszcze jedno zdanie.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Bardzo proszę, Panie Ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-38.8" who="#MarcinWiącek">Odnosząc się do tego dokumentu, w zakończeniu mojego wystąpienia wskazałem, że moja opinia dotyczyła treści przepisów tego zarządzenia. Jeżeli jednak którykolwiek z urzędników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy czy jakiejkolwiek innej instytucji, która zdecydowałaby się na wprowadzenie podobnego rozwiązania, uznałby, że stosowanie tego dokumentu w jego konkretnej sprawie doprowadziło do naruszenia wolności sumienia i wyznania, to wówczas możliwe byłoby złożenie do rzecznika skargi, którą wtedy będziemy badać indywidualnie. Jak na razie takie skargi nie trafiły do mojego biura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#MaciejŻywno">Pytanie zadaje pan senator Libicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JanFilipLibicki">Bardzo serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#JanFilipLibicki">Ja przy różnych okazjach o to pytam, bo to jest ciekawe zagadnienie…</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Ćśś…)</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#JanFilipLibicki">No, przyszedł także czas na rzecznika praw obywatelskich. Mamy w Polsce dużą grupę uchodźców wojennych z Ukrainy, w ogóle obywateli ukraińskich. Czy ten fenomen, że tak powiem, odbił się w jakiś sposób na pana działalności? Jeśli tak, to w jaki sposób? Czy były jakieś skargi obywateli polskich? Czy były jakieś skargi obywateli ukraińskich, którzy są w Polsce? Jak pan ten problem widzi z perspektywy swojego urzędu? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo, ja dużo na ten temat mówiłem w lutym, kiedy miałem przyjemność i zaszczyt przedstawiać państwu informację za rok 2022. No, to był rok wybuchu wojny. A więc pozwolę sobie tylko w kilku punktach przypomnieć, jak to wyglądało, a potem powiem, jak jest w tej chwili. Oczywiście zaraz po wybuchu wojny w Ukrainie razem z moimi współpracownikami podjęliśmy interwencje na przejściach granicznych, uruchomiliśmy linię telefoniczną, daliśmy możliwość zgłaszania skarg, a także zatrudniliśmy osoby posługujące się językiem ukraińskim i językiem rosyjskim, które mogły z tymi ludźmi rozmawiać, które mogły przedstawiać im informacje o stanie prawnym. Te informacje były wtedy potrzebne, bo większość skarg obywateli Ukrainy, uchodźców z Ukrainy dotyczyła niejasności stanu prawnego. W pewnym momencie zrobił się ogromny chaos, jeśli chodzi o sytuację prawną. I tak wyglądały pierwsze miesiące po wybuchu wojny.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#MarcinWiącek">Może powiem, jak sytuacja wygląda w tej chwili. W tej chwili, już ponad 2 lata po tym czasie, przebywa w Polsce ok. 1 miliona obywateli Ukrainy, ok. 1 miliona uchodźców z Ukrainy. My w dalszym ciągu zajmujemy się pewnymi problemami, z jakimi zgłaszają się obywatele Ukrainy, aczkolwiek nie są to już problemy o charakterze fundamentalnym, tak jak miało to miejsce jeszcze w latach 2022–2023, kiedy ci ludzie korzystali z pomocy różnych instytucji, w tym instytucji rzecznika, aby po prostu ratować życie i zdrowie swoje i swoich rodzin. W tej chwili ranga problemów, które pojawiają się na tym tle, jest nieco inna.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#MarcinWiącek">No, np. obywatele Ukrainy wyjeżdżają do swojego kraju, opuszczają Polskę, po czym wracają i okazuje się, że stracili uprawnienia, jakie im przysługiwały, w szczególności prawo do świadczenia wychowawczego z ZUS, do tzw. świadczenia 800+. Są takie przypadki, kiedy obywatele Ukrainy wyjeżdżają do swojej ojczyzny, potem wracają przed upływem 30 dni… Bo jak wyjadą na dłużej niż 30 dni, to stracą te uprawnienia. Oni wracają przed upływem 30 dni i nagle okazuje się, że ZUS przestaje im wypłacać świadczenie 800+. Bardzo dużo uchodźców z Ukrainy pisze do nas w tej sprawie. To jest być może wynik niewystarczającej kampanii informacyjnej skierowanej do uchodźców. Aby nie doszło do przerwania ciągłości tych świadczeń, obywatel Ukrainy, wjeżdżając ponownie do Polski, musi przedstawić Straży Granicznej dokument elektroniczny Diia.pl, jak również oświadczyć, że przyjeżdża do Polski w związku z działaniami wojennymi. A więc jest to też wynik… No, ja miałem w tej sprawie kontakt z rzecznikiem praw obywatelskich Ukrainy, którego poprosiłem o to, żeby tam, na terytorium Ukrainy, też te informacje przekazywać. Obywatele ukraińscy, którzy wracają do Polski, muszą o tych 2 sprawach pamiętać. Ale jest to też kwestia pewnych komplikacji technicznych, polegających na… Proszę wybaczyć, ja nie znam tej fachowej terminologii, ale nazwijmy to tak, że nie zawsze idealnie zgrywają się systemy prowadzone przez Straż Graniczną i przez ZUS. I to są główne problemy, o których dzisiaj piszą do nas obywatele Ukrainy. Są to problemy prawne dotyczące interpretacji przepisów, dotyczące stosowania przepisów tzw. specustawy ukraińskiej.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#MarcinWiącek">Jeśli pan senator sobie życzy, my możemy przedstawić sprawozdanie dotyczące naszych działań jako biura, podejmowanych po wybuchu wojny. Bo te działania w pierwszych miesiącach były – siłą rzeczy, z oczywistych względów – nieco inne, a nieco inne są obecnie, kiedy uchodźców jest już mniej i kiedy już co do zasady ich sytuacja prawna jest obudowana właściwymi regulacjami ustawowymi.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek Maciej Żywno: Dziękuję bardzo…)</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#komentarz">(Senator Jan Filip Libicki: To ja poproszę… Chciałbym tylko powiedzieć, że w takim razie poproszę o informację pisemną. Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#MarcinWiącek">Dobrze, oczywiście. Oczywiście przekażemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#MaciejŻywno">Bardzo proszę, pan senator Górski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#MaciejGórski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#MaciejGórski">Szanowny Panie Marszałku Wysoki Senacie! Panie Rzeczniku!</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#MaciejGórski">W 2023 r. – przez część tego roku byłem w Sejmie – skończyła się debata odnośnie do myśliwych i zakazu udziału dzieci do osiemnastego roku życia w polowaniach. Nie chodzi o samą czynność ustrzelenia zwierzęcia, tylko generalnie w ogóle o udział w całym polowaniu. Myśliwi skarżyli się w komisji sejmowej, że to jest niezgodne z konstytucją, że mają prawo do wychowywania dzieci w zgodzie ze swoimi poglądami, ze swoją tradycją. Jest to też najbardziej restrykcyjny przepis w Europie, bo w krajach nordyckich czy tych dalej na Zachód dzieci od czternastego, piętnastego roku życia biorą udział w polowaniach. Czy były w tym temacie skargi w 2023 r.? Pytam, bo myśliwi byli wtedy bardzo poruszeni tą sytuacją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Senatorze, ja od strony prawnej ten temat mam przemyślany. Uważam, że to jest decyzja polityczna, która powinna zależeć od wrażliwości parlamentarzystów. Moim zdaniem z kwestii wolności, prawa do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami nie wynika ani nakaz umożliwiania dzieciom uczestniczenia w polowaniach, ani zakaz. Jest to kwestia, którą powinni po prostu rozstrzygnąć parlamentarzyści. Są pewne sfery, w których przepisy wyrażające prawa człowieka nie wypowiadają się stanowczo. To nie jest tak, że czytając konstytucję czy Europejską Konwencję Praw Człowieka, my jesteśmy w stanie odpowiedzieć na każde pytanie. To znaczy ja jako prawnik, bo politykiem nie jestem, nie jestem w stanie odpowiedzieć na każde pytanie, ponieważ czasami jest tak, że przepisy dają swobodę polityczną ustawodawcy i ja tutaj mam obowiązek milczeć, wręcz obowiązek. Moja wypowiedź, która dotyczyła symboliki religijnej w miejscach publicznych, nawiązywała właśnie do tej koncepcji sprawowania przeze mnie urzędu, i tak jest też w tym przypadku. To jest sfera, która jest niezagospodarowana jednoznacznie przez przepisy konstytucji czy traktatów międzynarodowych wyrażających prawo człowieka, a w takich sferach, które nie są jednoznacznie zagospodarowane przez tego typu rozwiązania, rzecznik praw obywatelskich powinien postawić kropkę, mówiąc, że to jest kwestia do uregulowania przez ustawodawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#MaciejŻywno">Nie, nie, kolejka jest, Panie Senatorze. Zapiszemy pana ponownie.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#MaciejŻywno">Senator Ujazdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Profesorze, jest prośba o udostępnienie tej analizy zarządzenia prezydenta Trzaskowskiego.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek: Dobrze. Oczywiście.)</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#KazimierzMichałUjazdowski">I sugestia co do opracowania dokumentu dotyczącego pożyteczności skargi… Bo rozumiem, że pan rzecznik jest przekonany, że…</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek: Nadzwyczajnej?)</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Tak. Gdybyśmy otrzymali dokument, który bilansuje tę instytucję i uzasadnia jej sensowność, to bylibyśmy wdzięczni.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#KazimierzMichałUjazdowski">I pytanie. Niewydolność polskiego wymiaru sprawiedliwości była od lat i jest identyfikowana, także przez organa międzynarodowe. Niewydolność. Chcę zapytać, czy pan rzecznik brałby pod uwagę taką sytuację, w której w przypadku rażącej długotrwałości postępowań – a to nie należy do rzadkości w polskim systemie sądowniczym – czyli 4, 5, 6, 7 lat w pierwszej instancji, pan będzie interweniował, tak co do zasady?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarcinWiącek">Panie Profesorze, chodzi o indywidualne sprawy czy chodzi o interwencję rzecznika polegającą na zasygnalizowaniu generalnego problemu i rozwiązaniu tego problemu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">I jedno, i drugie. Chodzi także o indywidualne sprawy, dlatego że państwo ponosi coraz większą odpowiedzialność odszkodowawczą za tę praktykę, która raczej się wzmaga, aniżeli słabnie. A więc i w sensie generalnym, i w sensie indywidualnym, jeśli strona o to prosi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MarcinWiącek">Jeśli chodzi o generalne podejście do tego problemu, to, Szanowni Państwo, jest cały kompleks rozwiązań, które mogą i powinny służyć przyśpieszeniu postępowań. To zjawisko społeczne, które wskazał pan senator, istnieje i ludzie rzeczywiście skarżą się rzecznikowi w tej sprawie, skarżą się, że postępowania się przedłużają. Dzieje się tak z bardzo wielu różnych powodów. Wynika to m.in. z dezorganizacji sądów, z obciążenia sądów wieloma kompetencjami, wieloma sprawami, których sądy nie muszą, w świetle konstytucji i przepisów prawa, rozstrzygać. Jest to systemowy problem polskiego prawa. Sądy są w tej chwili obciążane dodatkowymi kompetencjami, które… Nie ma konieczności, żeby sąd się pewnymi sprawami zajmował. Sąd nie musi rejestrować np. ksiąg wieczystych. Nie musi tego robić sąd. Tak? Sądy co do zasady nie muszą prowadzić rejestrów. A w tej chwili jest tak, że jak kilka osób chce założyć stowarzyszenie czy fundację, to trzeba tę sprawę zgłosić do sądu. Sądy nie muszą się tym zajmować. Takich spraw jest bardzo wiele. Obecnie sądy zajmują się tzw. czynnościami z zakresu ochrony prawnej, a nie jest wymagane ani przez konstytucję, ani przez akty międzynarodowe, żeby takimi sprawami zajmowały się sądy. Należałoby się zastanowić nad odciążeniem sądów i przeniesieniem tych kompetencji, o których mówię, na organy niesądowe – na referendarzy czy nawet na organy administracji. Dopiero środki odwoławcze w przypadku wystąpienia sporu mogłyby być rozstrzygane przez sądy. A notariusze? Notariusze są przecież osobami zaufania publicznego, w pewnym zakresie urzędnikami władzy publicznej, i również mogą… Tak że zachęcałbym do tego, aby się temu przyjrzeć. Są pewne sprawy, które można powierzyć notariuszom. Notariusze to są osoby zaufania publicznego, notariusze już teraz się zajmują pewnymi sprawami podatkowymi, aktami poświadczenia dziedziczenia itd. Im więcej takich kompetencji, tym lepiej, bo odciąża się w ten sposób sądy. Tylko kwestie sporne powinny trafiać do sądu – chciałbym to podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MarcinWiącek">Mamy również takie sprawy, w których występują, powiedzmy, pewne zakłócenia organizacyjne w danym sądzie. Niestety są to sprawy czasem dosyć przykre. Zdarza się, że do rzecznika praw obywatelskich pisze skargę rodzina, w przypadku której toczy się postępowanie o adopcję dziecka. Trwa postępowanie, gotowe są już wszystkie dokumenty i potrzeba tylko zatwierdzenia tego orzeczeniem sądowym. No ale w sądzie nie ma ławników. W takiej sytuacji niemożliwe jest wydanie orzeczenia. Taki obywatel dzwoni do sądu, a sekretariat sądu w swojej, powiedziałbym, bezradności mówi tak: proszę państwa, my nie wydamy teraz orzeczenia, ponieważ nie ma u nas ławników. Kodeks postępowania cywilnego nakazuje udział ławników w takiej sprawie. I każdą z takich spraw my sygnalizujemy ministerstwu.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MarcinWiącek">W sprawach indywidualnych… Zdarza się, Panie Senatorze, że piszą do nas obywatele skarżący się właśnie na przewlekłość. To jest delikatna sprawa, ponieważ… Delikatna z tego względu, że ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich nakazuje mi respektowanie niezawisłości sędziowskiej. Tak więc ja bardzo… Ja oczywiście mogę się włączyć do postępowania cywilnego, administracyjnego, ale to moje włączenie się do postępowania niekoniecznie musi oznaczać przyspieszenie sprawy. Tak? No, czasami może to prowadzić wręcz do odwrotnego skutku, bo jak ja się włączam do postępowania, to przedstawiam swoje stanowisko, argumenty i środki dowodowe, które sąd musi wziąć pod uwagę. Sam fakt prowadzenia postępowania w sposób przewlekły upoważnia nas do… Oczywiście skarga na przewlekłość to jest procedura, którą można wykorzystać, ale teraz nie o tym…</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MarcinWiącek">Jak mówię, upoważnia nas do tego, żeby zasygnalizować prezesowi sądu, przekazać informację, że my mamy takie skargi. To czasami wywołuje skutek w postaci tego, że prezes sądu czy kolegium sądu ma sygnał, że pewna sprawa… Ale to jest dla mnie, dla rzecznika, jak mówię, bardzo delikatna kwestia, ponieważ ja nie mam instrumentów, kompetencji, dzięki którym mógłbym doprowadzić do przyspieszenia takiego postępowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#MaciejŻywno">Pytanie zadaje pan senator Szejnfeld.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#AdamSzejnfeld">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#AdamSzejnfeld">Wiele osób, Panie Rzeczniku, wielu obywateli ponosi szkodę z uwagi na działalność administracji publicznej. Bardzo często jest to szkoda wywołana np. decyzją administracyjną administracji rządowej czy samorządowej, często wydaną z rażącym naruszeniem prawa. Delikatnie powiem czy bezpiecznie powiem, że większość tych obywateli – bo nie znam ani jednego innego przypadku – nie uzyskuje odszkodowania z tytułu poniesionej szkody. Chciałbym zapytać: czy są przypadki zgłaszania się do pana rzecznika takich obywateli, którzy są w takiej sytuacji, którzy nie mogą uzyskać odszkodowania, mimo że ponieśli szkodę faktyczną ze względu na rażące, niezgodne z prawem działanie administracji publicznej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#MaciejŻywno">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#MaciejŻywno">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MarcinWiącek">Tak, Panie Senatorze, mamy takie sprawy, ale trudno tutaj o generalne wnioski. Istnieje system i przepisy prawa umożliwiające skorzystanie przez obywatela z prawa do uzyskania odszkodowania również za wadliwą decyzję administracyjną. Taką decyzję trzeba z reguły najpierw zaskarżyć w trybie administracyjnym czy przed sądem administracyjnym, uzyskać stwierdzenie wadliwości, naruszenia prawa, a dopiero później z takim prejudykatem należy wystąpić z powództwem do sądu cywilnego. To jest procedura, która jest nieco skomplikowana, wieloetapowa i tym samym ona się przedłuża. To jest główny problem. To jest główny problem, bo procedura czy powództwo o odszkodowanie za działania władzy publicznej jest z reguły obwarowane wieloma przesłankami i jedną z nich jest właśnie konieczność uzyskania, w szczególności w postępowaniu nadzorczym albo sądowym, stwierdzenia niezgodności z prawem czy nieważności takiej decyzji. Najpierw trzeba przejść ten proces, po czym uruchomić drugi. Jest to wynik przyjęcia pewnej koncepcji odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej po wejściu w życie konstytucji z 1997 r. Tu też, jak myślę, jest problem przewlekłości i czasami ta przewlekłość prowadzi do przedawnienia, czasami tak się zdarza. Często w sprawach podatkowych jest tak, że obywatel po latach dostaje stwierdzenie… tzn. uwzględniane są jego racje w sprawach podatkowych, a następnie okazuje się, że niestety możliwość uzyskania odszkodowania jest już przedawniona.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MarcinWiącek">Odpowiedź na pytanie pana senatora jest pozytywna. Oczywiście tak, mamy takie skargi.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Magdalena Biejat)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#MagdalenaBiejat">Dzień dobry, Panie Rzeczniku.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#MagdalenaBiejat">Pan senator Rybicki.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#komentarz">(Senator Sławomir Rybicki: Dziękuję, Pani Marszałek…)</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: Pani Marszałek, przepraszam, bo chciałbym… Zgłaszałem się do dopytania.)</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#MagdalenaBiejat">Aha, przepraszam, do dopytania.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#MagdalenaBiejat">Dobrze, to przepraszam. Panie Senatorze, jeśli pan pozwoli, to pan senator Szejnfeld jeszcze dopyta i w ten sposób skończymy wątek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#AdamSzejnfeld">Przepraszam, Panie Senatorze, ale zmiana…</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#AdamSzejnfeld">Dlaczego chciałem to sformułować jako dopytanie, a nie jako kolejne pytanie? Otóż tak, zgadzam się z panem rzecznikiem, ale jest jeszcze jeden wątek. W takim razie właściwie będzie pytanie. Czy pan rzecznik zna przypadki, że prokuratorzy wszczynali postępowania w tych sprawach? Chodzi o to, że obowiązuje już, nie pamiętam, chyba od 2011 r. ustawa, mówiąc w skrócie, o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych. Jestem jej autorem. Nie odnotowałem ani jednego przypadku, ale być może coś pominąłem… Ta ustawa właśnie daje szansę na odszkodowanie dla obywatela, który poniósł szkodę w wyniku decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa. Ale głównym czynnikiem czy warunkiem zaistnienia tego jest właśnie wszczęcie postępowania przez prokuratora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#MarcinWiącek">Panie Senatorze, pan senator pyta o tę ustawę o odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych – tak?</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#MarcinWiącek">Ja mogę powiedzieć wprost: ta ustawa nie działa. Nie działa. Ona jest takim iluzorycznym uprawnieniem. Ja już dzisiaj mówiłem o kilku takich uprawnieniach, które są zapisane w różnych aktach prawnych, a w rzeczywistości nie ma możliwości skorzystania z nich. To jest jeden z tych przypadków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#MagdalenaBiejat">I teraz, Panie Senatorze, pana kolej.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#MagdalenaBiejat">Pan senator Rybicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#SławomirRybicki">Dziękuję, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#SławomirRybicki">Mam pytanie, bo nie znalazłem w informacji pana rzecznika, w części dotyczącej prawa własności, informacji o problematyce związanej z naruszeniem prawa własności właścicieli gruntów podczas polowań. Było już tutaj przywołane prawo łowieckie. Wiem, że pan rzecznik podjął pewne działania w tym zakresie. Chciałbym zapytać o skalę naruszeń w zakresie wykonywania prawa własności przez właścicieli gruntów w trakcie polowań. Jakie działania pan rzecznik podjął w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#MaciejWiącek">Szanowny Panie Senatorze, ten wątek będzie z pewnością w informacji za rok 2024, ponieważ ja w tym roku przedstawiłem kilka wystąpień do ministerstwa klimatu dotyczących tych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#MaciejWiącek">Mogę powiedzieć tak: to są sprawy, które… Ja nie jestem w stanie podać w tej chwili skali. Moi współpracownicy zaproponowali mi zajęcie się tym tematem z 2 powodów. Po pierwsze, był kilka lat temu wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący stanu prawnego ustawy – Prawo łowieckie, w którym Trybunał orzekł o niekonstytucyjności przepisów prawa łowieckiego dotyczących tworzenia obwodów łowieckich. One niewłaściwie wyważają prawo do polowań i prawo własności. Po drugie, my prowadzimy dialog z organizacjami pozarządowymi, o czym mówiłem w moim wystąpieniu wstępnym, z komisjami ekspertów i z aktywistami i mieliśmy spotkanie w tym zakresie, gdzie przedstawiono nam problemy, które się z tym wiążą. Moje stanowisko w tej kwestii jest takie: z jednej strony polowania wynikają z pewnych względów związanych z potrzebą ochrony środowiska – to jest pewna konieczność, która jest identyfikowana przez ekspertów, ona niewątpliwie istnieje – a z drugiej strony polowania z istoty rzeczy prowadzą do wkroczenia w sferę swobody właściciela, bo właściciel nieruchomości musi, mówiąc najprościej, znosić obecność myśliwych na swoim gruncie, a skoro musi znosić tę obecność i skoro ograniczona jest ochrona praw tego właściciela, to temu właścicielowi należy przyznać pewne gwarancje. Wtedy on będzie wiedział o tym, że jest polowanie, że może się skutecznie sprzeciwić temu, że ma być polowanie, że być może, jeżeli dojdzie do obniżenia wartości nieruchomości na danym gruncie… Bo takie coś powoduje obniżenie wartości nieruchomości. Jeżeli na czyjejś nieruchomości odbywają się polowania, to przekłada się to na wartość. I być może ktoś mu to skompensuje. Prawda? Po analizie stanu prawnego doszliśmy do wniosku, że wspomniane wartości nie są właściwie wyważone w obecnym stanie prawnym. W obecnym stanie prawnym są przypadki, że np. koła łowieckie nie przekazują gminie w odpowiednim czasie informacji o polowaniu albo że gmina takiej informacji, przekazanej właściwie w odpowiednim czasie, nie respektuje… Przepraszam, nie publikuje. Tak? Są różne praktyki. Np. w powiatach… Można zgłosić sprzeciw w zakresie polowania w powiecie wobec starosty, jest taki przepis. Taki sprzeciw można zgłosić wtedy, kiedy człowiek wie, że będzie polowanie. I, Szanowni Państwo, w niektórych powiatach jest tak, że wystarczy wysłać podanie do starosty i sprzeciw jest już uwzględniony. A inne powiaty wymagają osobistej rozmowy ze starostą, a czasami jest tak, że ten starosta może się osobiście spotkać już po polowaniu. Czyli to uprawnienie jest wówczas fikcyjne.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#MaciejWiącek">My wystosowaliśmy do ministra klimatu prośbę o uwzględnienie tych wątpliwości. Wiem, że to jest temat dosyć kontrowersyjny. Powtarzam, że to nie jest tak, że… Ja dostrzegam, że polowania są koniecznością wynikającą z potrzeb związanych z ochroną środowiska, ale ta konieczność musi być w odpowiedni sposób wyważona z potrzebą ochrony praw właściciela, z ochroną praw właściciela. Zadanie właściwego wyważenia tych wartości to jest zadanie parlamentu, a parlament, wykonując wyrok Trybunału Konstytucyjnego, o którym mówiłem, zrobił to niewłaściwie. Stąd potrzebne jest przemyślenie pewnych rozwiązań, które są w tej ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#MagdalenaBiejat">Pan senator Górski teraz.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#MagdalenaBiejat">Proszę o zadanie pytania.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#komentarz">(Senator Maciej Górski: Ja już uzyskałem odpowiedź od pana rzecznika – skinienie głowy – więc dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#MagdalenaBiejat">A, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#MagdalenaBiejat">To pan senator Fedorowicz teraz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#GrzegorzFedorowicz">Panie Rzeczniku, ja chciałbym zapytać o pewną wybiórczą sprawę. Ostatnio w przestrzeni publicznej pojawia się wiele oskarżeń dotyczących Służby Więziennej i traktowania księdza Olszewskiego, złego traktowania. Słyszałem, że pan rzecznik prowadził w areszcie śledczym kontrolę. Czy może pan powiedzieć Wysokiej Izbie o ustaleniach tejże kontroli?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MarcinWiącek">W biurze rzecznika prowadzimy postępowania dotyczące wielu osób zatrzymanych, tymczasowo aresztowanych. Siłą rzeczy to są sprawy, o których z oczywistych względów informujemy opinię publiczną. Tu chciałbym od razu powiedzieć, że tego typu spraw, tego typu zarzutów jest więcej. W niedługim czasie – proszę pozwolić, że nie będę dokładnie określał terminu – przedstawimy pełen obraz naszych wniosków odnoszących się do tych kwestii. O pewnych rzeczach mogę jednak powiedzieć w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#MarcinWiącek">Po otrzymaniu informacji, po zapoznaniu się z zarzutami, po zapoznaniu się z pismami obrońców tych państwa… To jest ksiądz Michał O. i jeszcze dwie urzędniczki, które przebywają w tej chwili w areszcie. Po zapoznaniu się z tymi dokumentami podjęliśmy następujące czynności. W biurze rzecznika działa złożony z wybitnych fachowców, praktyków i znawców praktyki, zespół do spraw wykonywania kar. Dwie moje współpracowniczki zajęły się tą sprawą i przeprowadziliśmy rozmowy zarówno z osobami zatrzymanymi, aresztowanymi, jak też z kierownictwem aresztów śledczych. Dokonany został ogląd cel, w których przebywają te osoby. Niektóre zarzuty nie mogły zostać potwierdzone, bo… Szanowni Państwo, my nie możemy być gołosłowni – my musimy dysponować jakimkolwiek materiałem, żeby móc potwierdzić zarzuty. Monitoring z aresztów śledczych nie jest dostępny w sposób nieograniczony czasowo, bo istnieją terminy – i to są terminy prawne – w których zapisy z monitoringu się niszczy. Pełnomocnicy, obrońcy tych państwa nie wnosili – z powodów, których ja nie znam – o zabezpieczenie tego monitoringu, w związku z czym my nie mogliśmy się zapoznać z monitoringiem.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo, wnioski, jakie mogę przedstawić w tej chwili, są następujące. Wiem, że w odniesieniu do tych spraw funkcjonuje w przestrzeni publicznej, w publicystyce, w wypowiedziach różnych osób termin „tortury”. To jest termin, którego ja jako rzecznik mam obowiązek używać w znaczeniu prawnym, bo to jest pojęcie, które jest zdefiniowane, jeszcze nie w aktach prawa polskiego – mam nadzieję, że już niedługo będzie – ale w aktach prawa międzynarodowego. I to jest pojęcie, które należy odróżniać od pojęć takich jak „nieludzkie, poniżające” czy „niewłaściwe traktowanie”. Nie jest tak, że są to pojęcia, których możemy używać zamiennie. Ja jestem zobowiązany do stosowania pojęć, którymi się posługuję, w sposób precyzyjny. I mogę powiedzieć, że w tych sprawach nie mamy argumentów, które pozwalałyby nam na uprawdopodobnienie zarzutu stosowania tortur. Ale tam miały miejsce, z dużym prawdopodobieństwem, pewne przypadki niewłaściwego traktowania, które to przypadki są pewną cechą polskiej praktyki od lat, np. stosowanie kajdanek. Zarzut jednej z urzędniczek dotyczy tego, że o szóstej rano w obecności dzieci, sąsiadów, kilku funkcjonariuszy weszło do mieszkania i została ona wyprowadzona w tzw. kajdankach zespolonych, czyli zakładanych na ręce i nogi. To jest po prostu nieproporcjonalne ograniczenie wolności człowieka – tak? Ale skąd ono wynika? Z tego, że przepisy są niejasne. Ustawa o środkach przymusu bezpośredniego pozwala w zasadzie na arbitralne stosowanie kajdanek. I te przepisy trzeba zmienić. O to apeluję nie tylko ja jako rzecznik, bo poprzednicy też apelowali, że trzeba zmienić zasady stosowania kajdanek. Kajdanki, a tym bardziej kajdanki zakładane na ręce i nogi powinny być stosowane w sytuacjach absolutnej konieczności, kiedy jest zagrożenie agresją ze strony osoby zatrzymywanej, autoagresją albo jeżeli jest obawa ucieczki – prawda? Ale to nie może być tak, że prokurator, nakazując zatrzymanie danej osoby, może wydać polecenie: zatrzymajcie ją, państwo funkcjonariusze, w kajdankach. A tak się dzieje. Założenie kajdanek powinno być efektem oceny sytuacji, jaka jest w danej chwili. I w tym przypadku zarzut się pojawia. My przedstawimy również wystąpienie generalne dotyczące ogólnie zmiany stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#MarcinWiącek">Pojawiają się też zarzuty wielogodzinnego przesłuchania osoby zatrzymanej bez przerw humanitarnych, bez zapewnienia posiłku, napoju, też przesłuchania w kajdankach w czasie takich wielogodzinnych zatrzymań. To też jest systemowy problem polskiego prawa. Jeszcze w 2016 r. rzecznik praw obywatelskich wystąpił do Ministerstwa Sprawiedliwości z żądaniem uregulowania tego przepisami, ponieważ w tej chwili przepisy nie regulują tego, jak ma wyglądać przesłuchanie osoby zatrzymanej. Nie regulują tego przepisy i stąd pojawiają się m.in. zarzuty w tej sprawie, o którą pan senator pytał, ale też w innych. Chodzi o to, że się po prostu po kilkanaście godzin przesłuchuje człowieka bez przerwy w kajdankach, właśnie bez tych gwarancji, jakie powinny być.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#MarcinWiącek">I tego typu wątpliwości, zastrzeżenia dotyczące traktowania tych osób istnieją. My je przedstawimy zarówno w formie informacji o konkretnej sprawie, jak i w formie wystąpień generalnych, bo, powtarzam, to jest problem generalny, że osoby zatrzymywane – zwłaszcza chodzi o zatrzymanie, czyli okres od momentu pierwszego kontaktu z policją do momentu tymczasowego aresztowania – od lat nie są traktowane właściwie, w sposób zgodny z zasadami humanitaryzmu. Są takie zastrzeżenia podnoszone od lat i to jest świadectwo tych systemowych problemów, które mamy od lat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MagdalenaBiejat">Dzięki.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#MagdalenaBiejat">I proszę o zadanie pytania pana senatora Kwiatkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#KrzysztofKwiatkowski">Panie Profesorze, Panie Rzeczniku, dziękuję za pańską wrażliwość związaną właśnie z prawami ludzkimi, szeroko rozumianymi.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#KrzysztofKwiatkowski">Mam 3 pytania. Jeżeli mogę, tobym zadał wszystkie naraz, nawet jeśli przekroczyłbym odrobinę czas.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#KrzysztofKwiatkowski">Pierwsze pytanie. Rzecz dotyczy sprawy z zeszłego roku…</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Magdalena Biejat: Tylko odrobinę, tylko odrobinę.)</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#KrzysztofKwiatkowski">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#KrzysztofKwiatkowski">Sprawa z zeszłego roku, ale nie widziałem jej w sprawozdaniu. Czy rzecznik praw obywatelskich zajmował się wyjątkowo według mnie bulwersującą sprawą użycia systemu Pegasus wobec 2 żołnierek, funkcjonariuszek Żandarmerii Wojskowej, które zgłosiły przypadki molestowania seksualnego wobec przełożonych? A później stosowne analizy potwierdziły użycie wobec nich systemu Pegasus.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#KrzysztofKwiatkowski">I mamy informacje z dzisiaj – a więc tu będzie pytanie: czy tym się pan zajmie? – o użyciu systemu Pegasus wobec jednej z liderek Strajku Kobiet…</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#komentarz">(Sygnał timera)</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#KrzysztofKwiatkowski">Wobec drugiej o to wnioskowano, z uzasadnieniem podejrzenia szpiegostwa, ale nie było zgody sądu. Absurdalność tej sytuacji po prostu, bym powiedział, powoduje, że ja nie wiem nawet, jak ją opisać i określić.</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#KrzysztofKwiatkowski">Inna rzecz, która jest w pańskim sprawozdaniu. Chciałbym się dowiedzieć – bo tu jest tylko informacja – czy jakieś wnioski z tego napłynęły. To też sprawa niezwykle bulwersująca. W sprawozdaniu z pańskiej działalności w części dotyczącej prawa do ochrony życia prywatnego jest napisane, że podjął pan działania na podstawie doniesień prasowych w związku z informacją, że w aptekach poza monitoringiem wizyjnym zainstalowano mikrofony rejestrujące dźwięk, co oznacza, że rejestrowane są rozmowy pracowników aptek z pacjentami podczas wydawania im leków. Chciałbym zapytać, czy te działania doprowadziły do jakichś ustaleń, ewentualnie do wypracowania propozycji zmian w tym zakresie. To dotyczy także tej pierwszej kwestii. Czy ma pan jakieś przemyślenia w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#KrzysztofKwiatkowski">I trzecia sprawa. Bardzo się cieszę, że w informacji, którą pan rzecznik przedstawił, jest rozbudowana część dotycząca praw wyborczych. Przepraszam, że nie udało mi się uczestniczyć w całej debacie, bo być może ta kwestia już była przedmiotem dyskusji. Jeżeli chodzi o część związaną z ograniczeniem czasu liczenia głosów w obwodach zagranicznych – nie mówię o komisjach – to MSZ jakoś tę kwestię rozwiązywało. Chodzi o czas liczenia głosów. Czy należy spodziewać się jakichś zmian przepisów w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-65.11" who="#KrzysztofKwiatkowski">I jeszcze jedna sprawa. Czy pan rzecznik prowadził działania albo planuje działania w związku z występującą w Polsce kuriozalną sytuacją, że mamy obywateli dwóch kategorii, to znaczy głos tego samego wyborcy inaczej się może liczyć. W związku z tym, że siatka mandatów poselskich jest niedostosowana do zmian demograficznych w Polsce, są obywatele, którzy w praktyce mają 0,8 głosu, i są obywatele, którzy mają 1,2 głosu, mówiąc kolokwialnie. Czy pan rzecznik podejmował, a jeśli nie, to czy planuje podjąć jakieś działania w tym zakresie? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MagdalenaBiejat">Panie Rzeczniku, zanim pan odpowie, to, jeśli pan pozwoli, chciałabym przywitać w Senacie naszych gości.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#MagdalenaBiejat">Witam absolwentów z 1980 r. z Wydziału Technologii Drewna na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Bardzo serdecznie państwa witam. (Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#MagdalenaBiejat">Panie Rzeczniku, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MarcinWiącek">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Senatorze, jeśli chodzi o wystąpienie w sprawie systemu Pegasus, to w 2023 r. my w sprawie systemu Pegasus wystąpiliśmy z takim bardzo obszernym opracowaniem dotyczącym stanu prawnego. Ja dzisiaj w swoim pierwszym wystąpieniu powiedziałem o tym, że w tej chwili gwarancje ochrony prawa do prywatności przed czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi służb są iluzoryczne. Jest potrzebna fundamentalna dyskusja nad nową legislacją, która będzie regulowała te sprawy. Ja kilkukrotnie występowałem, zwłaszcza po raporcie Parlamentu Europejskiego dotyczącym stosowania tych oprogramowań szpiegowskich, do ministra spraw wewnętrznych, wskazując, że obecne przepisy prawa, ustaw regulujących kompetencje służb, nie dopuszczają stosowania tego typu środków oprogramowania szpiegowskiego, a więc nie dopuszczają sytuacji, w której tego typu oprogramowanie mogłoby być wykorzystane do inwigilacji. Pan senator pyta o konkretne sprawy. Ja, szczerze powiem, nie posiadam kompetencji do analizowania konkretnych spraw, bo rzecznik praw obywatelskich nie ma kompetencji ani do tego, żeby potwierdzić stawiane zarzuty czy im zaprzeczyć, ani do tego, żeby zweryfikować, czy i z jakich powodów i w jakim trybie dana osoba była inwigilowana za pomocą oprogramowania szpiegowskiego. Ja nie mam kompetencji, które pozwalałyby mi na zweryfikowanie tych informacji. Ja mogę wypowiadać się wyłącznie w sposób generalny na ten temat i takie generalne moje wypowiedzi miały miejsce w 2023 r. Teraz pracujemy nad wystąpieniem uwzględniającym orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z maja tego roku w sprawie Pietrzak przeciwko Polsce. Ono wnosi wiele nowych argumentów, a w zasadzie je potwierdza, ale ranga organu potwierdzającego pozwala na to, żeby mówić, że kolejny autorytet potwierdza potrzebę pilnej zmiany legislacyjnej w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#MarcinWiącek">Jeśli chodzi o problem dotyczący aptek, my zwracaliśmy się w tej sprawie do organu nadzoru, do samorządu aptekarzy i chyba także do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Te zarzuty się nie potwierdziły. My mieliśmy obowiązek podjąć interwencję w tej sprawie, przedstawić zarzuty, jakie się pojawiały w mediach. My to zrobiliśmy, wskazując na potrzebę wszczęcia postępowania i zweryfikowania tych zarzutów. No, tych zarzutów nie zweryfikowano w taki sposób, aby potwierdzić ich zgodność z prawdą. To trochę jest cecha mojej funkcji – czasami muszę wystąpić z prośbą do określonej instytucji o ustosunkowanie się do jakichś zarzutów, a następnie otrzymuję informację, że te zarzuty się nie potwierdzają. Wówczas… No, nie posiadam instrumentów, żeby zbadać, jak to się stało, czy to rzeczywiście była prawda.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#MarcinWiącek">I jeszcze o wyborach. Panie Senatorze, rolą Państwowej Komisji Wyborczej jest bieżące weryfikowanie tego, czy liczba mandatów obsadzanych w okręgach jest adekwatna do liczby wyborców w danym okręgu albo – to w przypadku wyborów do Senatu – czy granice okręgów są w odpowiedni sposób ukształtowane, czyli tak, że zapewniają, że tak powiem, równość głosów. Wiem, że Państwowa Komisja Wyborcza regularnie informowała parlament, bo taki ma obowiązek zgodnie z kodeksem wyborczym, o tym, że okręgi wyborcze zarówno w wyborach do Sejmu, i jak i wyborach do Senatu są ukształtowane w sposób niedający gwarancji tej równości. Pan senator mówił tu o wskaźnikach, o sile głosu. To w obrazowy sposób opisano w opinii Państwowej Komisji Wyborczej sprzed 2 lat, o ile pamiętam…</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#komentarz">(Senator Waldy Dzikowski: Norma przedstawicielstwa.)</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#MarcinWiącek">Proszę?</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#komentarz">(Senator Waldy Dzikowski: Norma przedstawicielstwa.)</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#MarcinWiącek">Tak. I te wskaźniki były tam w bardzo obrazowy sposób pokazane. Chodzi o to, jaką siłę ma głos wyborcy, powiedzmy, w odległym miejscu w Polsce w porównaniu do siły głosu np. wyborcy warszawskiego, który to… Bardzo przepraszam za to uproszczenie, ale jego głos jest słaby, ponieważ niedostosowana jest tu liczba mandatów do liczby wyborców. Pamiętajmy też, że cała zagranica to są w istocie wyborcy warszawscy, głosujący na listy warszawskie, co też nie jest uwzględnione. Tak że siła głosu tego wyborcy warszawskiego jest jeszcze osłabiana, bo im więcej wyborców głosuje za granicą, tym mniejsza jest siła głosu wyborcy warszawskiego. I to też nie jest uwzględnione w sposób odpowiedni. Mogę w pełni podpisać się pod apelami o to, żeby parlament zechciał przyjrzeć się dokumentom przedstawianym regularnie przez Państwową Komisję Wyborczą i dostosować okręgi do… Jeśli mogę sobie pozwolić na małą dygresję… Spotykam się czasami z takimi wątpliwościami, pytaniami, czy kształt okręgów wyborczych nie powinien być regulowany w akcie wykonawczym. Zmiana kształtu czy liczby okręgów wyborczych wymaga przeprowadzenia postępowania ustawodawczego, czyli całej tej skomplikowanej procedury. Pojawiają się czasami głosy, żeby te okręgi wyborcze… Ja zniechęcałbym do tego. To jest tak ważna i jednocześnie delikatna kwestia, jeśli chodzi o późniejsze ustalenie wyników wyborów i przełożenie wyników głosowania na skład organu wybieranego, że mimo tych wszystkich trudności chyba dobrze jest, że istnieje taka mocna gwarancja formalna polegająca na tym, że zmiany w zakresie okręgów wyborczych mogą nastąpić jedynie w drodze ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Rzeczniku.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MagdalenaBiejat">Na tym chyba już zakończyliśmy, bo nie ma więcej pytań…</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że rzecznik praw obywatelskich zobowiązał się do udzielenia pisemnej odpowiedzi na pytania zadane przez senatora Ambrozika, senatora Libickiego i senatora Ujazdowskiego.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Rzeczniku.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek: Serdecznie dziękuję. Bardzo dziękuję za wysłuchanie i za wszystkie pytania. Dziękuję bardzo. Do widzenia.)</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#MagdalenaBiejat">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że nikt z państwa senatorów nie zapisał się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#MagdalenaBiejat">W związku z tym zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#MagdalenaBiejat">Rozumiem, że nie mamy także żadnych wystąpień do protokołu.</u>
          <u xml:id="u-68.10" who="#MagdalenaBiejat">Czy rzecznik chciałby… Przepraszam, czytam z rozpędu. Nie było dyskusji, więc pan rzecznik nie ma w tej chwili do czego się odnosić.</u>
          <u xml:id="u-68.11" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję bardzo panu rzecznikowi za przedstawienie informacji.</u>
          <u xml:id="u-68.12" who="#MagdalenaBiejat">Stwierdzam, że Senat zapoznał się z informacją o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2023 roku wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-68.13" who="#MagdalenaBiejat">Jeszcze raz bardzo dziękujemy, Panie Rzeczniku. (Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-68.14" who="#MagdalenaBiejat">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dziesiątego porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-68.15" who="#MagdalenaBiejat">Tekst ustawy zawarty jest w druku nr 159, a sprawozdanie komisji – w druku nr 159 A.</u>
          <u xml:id="u-68.16" who="#MagdalenaBiejat">Proszę senatora Adama Szejnfelda o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#AdamSzejnfeld">Dziękuję, Pani Marszałkini.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#AdamSzejnfeld">Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#AdamSzejnfeld">Pragnę przedstawić sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności dotyczące ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych – druk senacki nr 159, druki sejmowe nr 554, 654 i 654-A.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#AdamSzejnfeld">Komisja informuje Wysoki Senat, że zebrała się w dniu 8 października br. w celu omówienia ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych i rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie tejże ustawy z 2 poprawkami. Informuję także, że w naszym posiedzeniu poza senatorami udział wzięli oczywiście przedstawiciele Biura Legislacyjnego Senatu oraz zaproszeni goście.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#AdamSzejnfeld">Pan senator Waldy Dzikowski uwolni niebawem pana rzecznika praw obywatelskich i pozwoli nam obradować.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Dobrze, że pan to powiedział.)</u>
          <u xml:id="u-69.7" who="#AdamSzejnfeld">Skąd się wzięła nowelizacja? Mianowicie zgłaszano do ministerstwa, do rządu wiele uwag dotyczących obowiązujących przepisów, m.in. takich, że występuje brak spójności przepisów obowiązujących z innymi regulacjami, w tym z ustawą o doręczeniach elektronicznych czy z kodeksem postępowania administracyjnego. Stwierdzano brak należytej wiedzy uczestników obrotu gospodarczego na temat zasad działania biur oraz ich ofert, brak podstaw do zaktualizowania wykazu biur przez ministra w razie np. zmiany firmy czy brak informacji o podmiotach, które faktycznie uzyskały informacje gospodarcze z biura na temat konkretnego przedsiębiorcy czy konkretnego konsumenta, co jest bardzo ważne i istotne.</u>
          <u xml:id="u-69.8" who="#AdamSzejnfeld">W związku z tym – będę starał się jak najbardziej skracać, syntetycznie tylko to przedstawię – ustawa przewiduje kilka istotnych zmian. Po pierwsze, to obowiązek publikacji cenników usług, czyli od tego czasu, kiedy ustawa wejdzie w życie, biura informacji gospodarczej będą zobowiązane do publikowania na swoich stronach internetowych pełnych i przejrzystych cenników świadczonych usług. Po drugie, to rozszerzenie zakresu danych, a więc ustawa przewiduje rozszerzenie katalogu informacji o adresy do doręczeń elektronicznych. Po trzecie, wprowadza się rejestr zapytań, więc tym samym biura informacji gospodarczej będą miały obowiązek umieszczania w rejestrze zapytań informacji o podmiotach, którym udostępniono dane gospodarcze. Po czwarte, wprowadzono możliwość aktualizacji danych przez ministra, co jest ważne np. w sytuacji, kiedy biuro zmienia firmę, a do tej pory nie było takiej możliwości. Po piąte, rozszerzono katalog podmiotów mających dostęp do danych biura. Są to podmioty, które są dodane na wniosek, po pierwsze, ministra spraw wewnętrznych i administracji, po drugie, ministra obrony narodowej. W celu wprowadzenia tych zmian zmieniono – tylko to zaznaczę, już nie będę prezentował szczegółów – art. 2 ustawy, art. 11 ustawy, art. 11a ust. 1, także art. 11b czy art. 25 ustawy. Dodano także art. 32a i zmieniono art. 43 ust. 1 ustawy. Zmiana dotyczy również art. 41. To tak w największym skrócie.</u>
          <u xml:id="u-69.9" who="#AdamSzejnfeld">Jeśli chodzi o poprawki, to są to 2 poprawki, tak jak wspomniałem, zaproponowane przez Biuro Legislacyjne Senatu. Senatorowie członkowie komisji podzielili pogląd Biura Legislacyjnego Senatu i rekomendują przyjęcie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-69.10" who="#AdamSzejnfeld">Jedna poprawka dotyczy uzupełnienia katalogu, o którym wspomniałem, katalogu podmiotów uprawnionych do dostępu do danych, o komendanta stołecznego Policji. I to jest tylko kwestia formalna, dlatego że właściwie naprawia się tu, jak się wydaje, pewnego rodzaju błąd czy niedopatrzenie.</u>
          <u xml:id="u-69.11" who="#AdamSzejnfeld">Druga poprawka dotyczy terminu dostosowania regulaminów zarządzania danymi przez…</u>
          <u xml:id="u-69.12" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-69.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Ćśś…)</u>
          <u xml:id="u-69.14" who="#AdamSzejnfeld">…biura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#MagdalenaBiejat">Przepraszam, Panie Senatorze…</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: To tyle, Pani Marszałkini.)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#MagdalenaBiejat">A, skończył pan już. Bo już chciałam tutaj…</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: Tak jest. Skończyłem.)</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#MagdalenaBiejat">…panów senatorów uspokajać.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#MagdalenaBiejat">W takim razie dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#MagdalenaBiejat">Czy ktoś z państwa senatorów chce zadać pytanie senatorowi sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#komentarz">(Senator Adam Szejnfeld: Słyszałem, że nie będzie pytań.)</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#MagdalenaBiejat">Nie widzę zgłoszeń. To rzeczywiście prawda.</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#MagdalenaBiejat">Projekt ustawy został wniesiony przez rząd. Do prezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister rozwoju i technologii.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#MagdalenaBiejat">Czy przedstawiciel rządu pragnie zabrać głos w sprawie rozpatrywanej ustawy i przedstawić stanowisko rządu?</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii Jacek Tomczak: Nie, pan senator bardzo szczegółowo przedstawił założenia ustawy.)</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#MagdalenaBiejat">Mamy wspaniałych sprawozdawców, to prawda.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#MagdalenaBiejat">Czy są jakieś pytania do przedstawiciela rządu?</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#komentarz">(Senator Alicja Zając: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#MagdalenaBiejat">Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#MagdalenaBiejat">Czy zaproszeni goście pragną zabrać głos w sprawie rozpatrywanej ustawy?</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-70.21" who="#MagdalenaBiejat">Nie.</u>
          <u xml:id="u-70.22" who="#MagdalenaBiejat">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-70.23" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że nikt z państwa senatorów nie zapisał się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-70.24" who="#MagdalenaBiejat">Dla porządku informuję, że do protokołu swoje przemówienia w dyskusji złożyli: senatorka Agnieszka Gorgoń-Komor, senator Janusz Gromek, senator Władysław Komarnicki i senator Aleksander Szwed.</u>
          <u xml:id="u-70.25" who="#MagdalenaBiejat">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-70.26" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że głosowanie w sprawie rozpatrywanej ustawy zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-70.27" who="#MagdalenaBiejat">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu jedenastego porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o paszach.</u>
          <u xml:id="u-70.28" who="#MagdalenaBiejat">Tekst ustawy zawarty jest w druku nr 154, a sprawozdanie komisji – w druku nr 154 A.</u>
          <u xml:id="u-70.29" who="#MagdalenaBiejat">Proszę senatora Stanisława Pawlaka o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#StanisławPawlak">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#StanisławPawlak">Z upoważnienia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o ustawie o zmianie ustawy o paszach. Rozpatrujemy ustawę uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 27 września 2024 r. Jest to przedłożenie rządowe.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#StanisławPawlak">Za przyjęciem ustawy głosowało 236 posłów, 178 posłów było przeciw, 16 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#StanisławPawlak">Do Senatu ustawa wpłynęła 27 września 2024 r. Jej tekst znajduje się w druku nr 154.</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#StanisławPawlak">Ustawa jest bardzo krótka. Przesuwa ona termin wejścia w życie przepisu art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach, zakazującego wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych, tzw. GMO, z dnia 1 stycznia 2025 r. na dzień 1 stycznia 2030 r. Przedłużenie to następuje w wyniku zmiany art. 65 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach określającego termin wejścia w życie wymienionego art. 15 ust. 1 pkt 4. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2030 r.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#StanisławPawlak">Pani marszałek Senatu w dniu 30 września 2024 r. skierowała ustawę do komisji. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu w dniu 8 października 2024 r. rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o paszach, której tekst znajduje się w druku nr 154.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#StanisławPawlak">Przedkładam Wysokiemu Senatowi sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Komisja wnosi o przyjęcie ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-71.7" who="#StanisławPawlak">Podczas prowadzonej dyskusji został zgłoszony wniosek mniejszości, przesuwający proponowany termin wejścia w życie przepisu art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach, tak aby był to dzień 1 stycznia 2027 r.</u>
          <u xml:id="u-71.8" who="#StanisławPawlak">Uprzejmie proszę o przyjęcie przedłożonej ustawy bez poprawek. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MagdalenaBiejat">Proszę senatora Przemysława Błaszczyka o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania mniejszości Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PrzemysławBłaszczyk">Pani Marszałek! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PrzemysławBłaszczyk">Chciałbym złożyć w imieniu mniejszości komisji wniosek. Ten wniosek został już przedstawiony przez pana senatora sprawozdawcę. Wniosek dotyczy skrócenia do 2 lat okresu możliwości stosowania soi genetycznie modyfikowanej. Według mniejszości komisji ten okres 5-letni, można powiedzieć, zwalnia ministerstwo z dalszych prac nad tym, aby udział soi genetycznej modyfikowanej w paszach dla zwierząt nie był na takim poziomie, na jakim jest teraz, czyli dziewięćdziesiąt parę procent. To zagraża bezpieczeństwu białkowemu, żywieniowemu Polski, bo tak naprawdę jesteśmy uzależnieni od soi sprowadzanej z Ameryki Południowej.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#PrzemysławBłaszczyk">Taki długi okres odpuszczenia tematu, jak myślę, źle wpłynie także na rozwój alternatywnej uprawy, czyli uprawy roślin strączkowych w Polsce, na postęp biologiczny. Bo w ostatnich latach tak naprawdę nastąpił postęp biologiczny. Coraz lepsze mamy te uprawy, coraz wydajniejsze.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#PrzemysławBłaszczyk">Była także oczekiwana i nadal jest oczekiwana zmiana legislacyjna, żeby w jakiś sposób ustawowo wprowadzić nakaz używania do 5% – a była nawet propozycja, że do 15% – białka z upraw krajowych. Myślę, że to też by rozwinęło tę produkcję, pozwoliłoby znaleźć zbyt dla produktów, które nasi rolnicy uprawiają.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#PrzemysławBłaszczyk">Wiem, że są też firmy, które zaczęły nastawiać się na to, że będą dokonywały obróbki wspomnianych produktów, np., jeśli chodzi o soję, ekstruzji soi. Tak długi okres zgody na używanie wspomnianej soi, tak jak powiedziałem, ogranicza te możliwości.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#PrzemysławBłaszczyk">Chciałbym także zauważyć, że soja, która jest uprawiana w Ameryce Południowej, jest uprawiana kosztem lasów deszczowych, kosztem Amazonki. Jest tu także ogromny aspekt ekologiczny, gdyż wiemy… Zabiegamy w tej Izbie o sprawę ekologii, a z drugiej strony cała Unia Europejska, w tym Polska, sprowadza soję, która tak naprawdę jest, jak powiedziałem, uprawiana w tych rejonach, które są dla nas najbardziej bogate ekologicznie, są to, można powiedzieć, płuca świata. Do tego dochodzi transport, transport morski.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#PrzemysławBłaszczyk">Jest także – ja się tym tematem interesuję – alternatywa. Jest zgoda Komisji Europejskiej na stosowanie mączek mięsno-kostnych krzyżowych, jeśli chodzi o drób i trzodę chlewną. Oczywiście w przypadku bydła to był poroniony pomysł, ale tutaj jest taka możliwość. Dowiedziałem się od przedstawiciela branży – bo pan minister nie odpowiedział na pytanie na posiedzeniu komisji – producenta trzody chlewnej, że są jakieś problemy, jeśli chodzi o produkcję, o chęć produkcji tej mączki mięsno-kostnej. A to by tak naprawdę ograniczyło w połowie używanie soi genetycznie modyfikowanej.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#PrzemysławBłaszczyk">Dlatego, zwracając uwagę na te wszystkie aspekty, chciałbym, abyśmy zostawili wspomniany termin 2-letni – wcześniej też tak było – aby ten temat przedyskutować, za 2 lata zobaczyć, w jakim punkcie jesteśmy. I, jak myślę, tak jak powiedziałem, będzie to też zobowiązanie do tego, aby w bieżącej kadencji pracować nad tym problemem. Przesunięcie 5-letnie to jest przesunięcie tak naprawdę do połowy następnej kadencji. I myślę, że to nie będzie służyło rozwiązaniu tego ważnego dla mnie i, jak myślę, dla wielu problemu. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#MagdalenaBiejat">Czy ktoś z państwa senatorów chce zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#MagdalenaBiejat">Tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#ZdzisławPupa">Pytanie do senatora Błaszczyka. A czy w ogóle była mowa, czy była informacja ze strony rządu zapewniająca, że po tym terminie 2027 r., jak chciała większość komisji, w 2030 r., będzie szansa na to, że będziemy stosować paszę niemodyfikowaną genetycznie do żywienia polskich zwierząt hodowlanych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#PrzemysławBłaszczyk">Panie Senatorze, pan minister, uzasadniając wspomniany termin, wskazał tylko na to, że w Komisji Europejskiej prowadzone są prace nad strategią białkową i liczy na to, że w ciągu najbliższych 5 lat Komisja Europejska wypracuje jakieś rozwiązania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#MagdalenaBiejat">Jeszcze raz pan senator Pupa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#ZdzisławPupa">Jeszcze jedno pytanie związane z tym tematem, można powiedzieć, dodatkowe. Czy Polska – jak pan senator to widzi – miałaby szanse i możliwości produkowania pasz wysokobiałkowych w oparciu o, tak to nazwę, własny potencjał?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PrzemysławBłaszczyk">No, tak jak powiedziałem, hodowla się rozwija. Czy na tę chwilę jesteśmy w stanie to zabezpieczyć, jeśli chodzi o produkcję białkową? Myślę, że będzie z tym problem, też z racji doświadczenia, mówię to jako osoba związana z produkcją drobiarską, ale możemy to wprowadzać. Myślę, że 5%… Nie ma problemu, żeby wprowadzić 5% produktów białkowych. Nawet przy tych czynnikach antyżywieniowych, jakie w niektórych występują… Przy tej wartości 5% mogą być one używane. Są one używane także przez rolników, którzy mają i produkcję roślinną, i produkcję zwierzęcą. Tutaj gorzej z paszarniami. Myślę, że te regulacje mogłyby coś zmienić w kwestii wytwórców pasz. Myślę też, że gdyby przy tym postępie było też wsparcie i rynek na ten towar, możliwości jego sprzedania, to ta produkcja by się rozwinęła, bo wiem, że postęp hodowlany, np. w przypadku produkcji i uprawy soi, jest w ostatnim czasie dość duży.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PrzemysławBłaszczyk">Nie chcę jednoznacznie wskazywać, że od razu damy radę się zabezpieczyć, ale – tak jak powiedziałem wcześniej – to jest bardzo ważny temat. Gdyby do nas ta soja nie dotarła, gdyby stało się coś takiego, że łańcuchy transportowe by się przerwały, to tak naprawdę przy obecnej hodowli, czy drobiu, czy trzody chlewnej, i uwarunkowaniach genetycznych przyrostów bez tego białka ta hodowla by u nas upadła. To, że jesteśmy w takim dużym stopniu uzależnieni od białka zewnętrznego, jest zagrożeniem bezpieczeństwa żywnościowego naszego kraju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#MagdalenaBiejat">Nie widzę więcej chętnych do zadania pytań.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#komentarz">(Senator Przemysław Błaszczyk: Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Senatorze Pawlak.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#MagdalenaBiejat">Projekt ustawy został wniesiony przez rząd. Do prezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister rolnictwa i rozwoju wsi.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#MagdalenaBiejat">Czy przedstawiciel rządu pragnie zabrać głos w sprawie rozpatrywanej ustawy?</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#komentarz">(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jacek Czerniak: Jeżeli mogę, to bardzo proszę.)</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#MagdalenaBiejat">Zapraszam tutaj, na mównicę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JacekCzerniak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#JacekCzerniak">Pani Marszałek! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#JacekCzerniak">Bardzo dziękuję za udzielenie mi głosu.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#JacekCzerniak">Tak jak senatorowie sprawozdawcy mówili, również ta część dyskusji odbyła się na posiedzeniu komisji rolnictwa Wysokiego Senatu, więc ja przedstawię te kwestie, które wtedy przedstawiałem.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#JacekCzerniak">Otóż, Szanowni Państwo, celem tej ustawy jest właśnie to, o czym pan senator sprawozdawca powiedział, przesunięcie terminu zakazu wytwarzania, wprowadzania pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Tak na marginesie muszę państwu powiedzieć, że takiego zakazu nie ma w żadnym państwie członkowskim Unii Europejskiej, ponieważ – jak wynika z naszych informacji i opinii – byłoby to niezgodne z prawem i niezgodne z porozumieniami handlowymi WTO.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#JacekCzerniak">Szanowni Państwo, kilka danych statystycznych, bo te są również istotne. Dlaczego proponujemy przesunięcie tego terminu o 5 lat, a nie tak, jak było kilkakrotnie już wcześniej? Bo ta ustawa, ten artykuł był nowelizowany w drodze projektów czy to poselskich, czy rządowych. Otóż na dzisiaj wprowadzenie tego zakazu byłoby wielkim utrudnieniem. Pan powiedział, o ile dobrze zrozumiałem, że jest przedstawicielem branży drobiarskiej. To właśnie branża drobiarska jako pierwsza zaprotestowała przeciwko wprowadzeniu tego artykułu, ponieważ stwierdziła, że prowadziłoby to do zachwiania konkurencji, sprowadzania aminokwasów z Chin i byłyby to problemy dla branży drobiarskiej. To jest fakt, mamy to na piśmie i tego faktu nie kwestionujemy.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#JacekCzerniak">Szanowni Państwo, jak wygląda produkcja krajowa białka paszowego w Polsce? Otóż jest to do 30%, taki rząd wielkości, tak wygląda produkcja białka paszowego. My mówimy o różnych perspektywach związanych z nasionami roślin strączkowych. Tak, to oczywiście się rozwija, ale w sposób niewystarczający. My we wspólnej polityce rolnej, w planie strategicznym również wspomagamy tych, którzy rośliny strączkowe chcą produkować. To jest nasze zadanie.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#JacekCzerniak">Było pytanie, i ono jest bardzo zasadne, dlaczego jest to przesunięcie wejścia w życie o 5 lat, bo to przesunięcie na kolejną kadencję itd. Szanowni Państwo, my jesteśmy państwem członkowskim – to jest truizm – a Komisja Europejska pracuje nad strategią białkową. I właśnie te wszystkie wnioski, które Komisja wypracuje i przedstawi, dotyczące zależności Unii od importu białka, bo to jest ten podstawowy element tego raportu, który będzie przedstawiony… Będzie przedstawiony raport perspektywiczny Komisji Europejskiej na lata 2022–2032. On przewiduje właśnie wzrost w ciągu następnej dekady produkcji soi o ok. 33%. Stąd ten termin 5-letni, a nie 2-letni, 3-letni, stąd te uwarunkowania formalne dotyczące sprzeczności z prawem unijnym. Bo ja przypomnę, Szanowni Państwo, że ten artykuł był zaskarżony do TSUE, tylko później, ponieważ on został znowelizowany, TSUE nie rozpatrzył tej kwestii. Tak więc dzisiaj jest swoisty pat: z jednej strony nie ma zakazu Unii Europejskiej dla państw członkowskich, a z drugiej strony Komisja Europejska pracuje nad strategią białkową. Stąd propozycja rządu dotycząca przesunięcia o 5 lat wejścia w życie tego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#JacekCzerniak">Pani Marszałek, dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#MagdalenaBiejat">Proszę zostać, bo są pytania.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#MagdalenaBiejat">Pan senator Górski już się zgłosił, zanim zdążyłam zapytać, czy są pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#MaciejGórski">Szanowna Pani Marszałek, tak, bo widziałem, jakim spontanicznym, szybkim krokiem pan minister opuszcza mównicę.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#MaciejGórski">Panie Ministrze, mam 2 pytania.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#MaciejGórski">Czy są badania wśród konsumentów, czy są za zakazem, czy przeciw, czy dalej chcą jeść genetycznie modyfikowaną żywność? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#MaciejGórski">I drugie pytanie, też o liczby. Ile soi rocznie sprowadzamy? Jeżeli teraz nie może pan odpowiedzieć, to proszę o odpowiedź na piśmie, ale myślę, że… O ile pamiętam, to jest ok. 2 milionów t, ale chciałbym, żeby pan minister to precyzyjnie określił. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#JacekCzerniak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#JacekCzerniak">To bardzo istotne pytania.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#JacekCzerniak">Czy są badania dotyczące konsumentów, nie wiem. Przytoczę państwu badania Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego w Krakowie oraz Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, które to instytuty w latach 2008–2011 oceniały stosowanie genetycznie modyfikowanych materiałów paszowych w żywieniu takich zwierząt jak drób, bydło i świnie. Wyniki tych badań są jednoznaczne, Szanowni Państwo. Nie stwierdzono negatywnego wpływu tych surowców paszowych na wskaźniki produkcyjne i jakość uzyskiwanych produktów odzwierzęcych przeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz status metaboliczny i zdrowotny zwierząt. Oznacza to, że genetycznie zmodyfikowane materiały paszowe są równoważne pokarmowo z paszami konwencjonalnymi. Czyli nie ma wpływu tychże pasz na żywienie ludzi. Stwierdzono również, że nie ma pasażu spożywanego przez zwierzęta zmodyfikowanego genetycznie materiału do mięsa, mleka i jaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#MagdalenaBiejat">Proszę o zadanie pytania senatora Pupę, a zaraz panu senatorowi oddam głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#ZdzisławPupa">Pan minister tak zręcznie przeszedł do tego, że czekamy na decyzję Komisji Europejskiej, na to, co zrobi, jakie wypracuje stanowisko dotyczące pasz wysokobiałkowych. Myślę, że w tym czasie możemy podjąć działania na rynku krajowym, niekoniecznie czekać na rozwiązania unijne. Możemy – bo nie ma żadnych zakazów – wypracować program krajowy w celu właśnie ograniczenia sprowadzania genetycznie modyfikowanych odmian. Widzę zainteresowanie wśród rolników, przynajmniej na moim terenie, na Podkarpaciu, gdzie coraz więcej pól obsiewanych jest soją. Czy rząd ma jakiś program, pomysł na to, żeby zachęcić rolników do produkcji takich pasz wysokobiałkowych jak soja na naszym rynku krajowym, w ramach naszych upraw?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#MagdalenaBiejat">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#JacekCzerniak">Bardzo serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#JacekCzerniak">Chciałbym jeszcze powiedzieć, ponieważ umknęło mi pytanie pana senatora Górskiego, że Polska rocznie importuje ok. 1,4 miliona t białka w postaci śruty sojowej, której sprowadza się do kraju ok. 2,5 miliona t. To tak, żeby była jednoznaczna odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#JacekCzerniak">Szanowni Państwo, nawet dzisiaj będzie posiedzenie podkomisji do spraw ustawy wskaźnikowej, tej białkowej. Będziemy rozmawiać na tym posiedzeniu podkomisji na temat właśnie określenia tych rocznych wskaźników białkowych. Była kiedyś, przypomnę, ustawa posła Sachajki, który chciał wprowadzić takowe wskaźniki. No, nie chcę robić czystej polityki, ale rząd Mateusza Morawieckiego zajmował stanowisko negatywne wobec tego projektu poselskiego. A więc pracujemy w tej kadencji nad tym projektem – jak się okazuje, będzie on projektem poselskim – co do wskaźników. My również jako rząd pracujemy nad tym, żeby właśnie to białko w ramach… Oczywiście czekamy na strategię białkową, jak mówiłem, ale to nie znaczy, że nic nie robimy. Wspomagamy rolników, producentów, staramy się, żeby to dywersyfikować. A więc te prace prowadzimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#MagdalenaBiejat">Jeszcze senator Górski zgłaszał się do zadania pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MaciejGórski">Szanowny Panie Ministrze, przyjmuję tę informację, że soja genetycznie modyfikowana nie wpływa na organizmy, które ją spożywają, ale istnieje zakaz w Europie używania roślin GMO i tylko ta soja jakoś się z tego wyłamuje. Wszyscy wiemy dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bober: Ale do uprawy.)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#MaciejGórski">Tak. Ale to ma jakiś szerszy kontekst, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek Magdalena Biejat: Panie Senatorze, jest jakieś pytanie?)</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#komentarz">(Senator Ryszard Bober: Unia jest wolna…)</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#MaciejGórski">Tak. Czy w Europie ten zakaz dotyczy tylko soi… To memorandum przesuwamy tylko na soję, czy też możemy pszenicę genetycznie modyfikowaną sprowadzać, rzepak, kukurydzę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#JacekCzerniak">Wiem, że pewna odmiana zmodyfikowana kukurydzy jest dopuszczalna, ale nie pamiętam numeru.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#JacekCzerniak">Zaś na pytanie, czy to jest tylko soja, odpowiem panu na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#MagdalenaBiejat">Czy są jeszcze jakieś pytania do pana ministra? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto w końcu chciał odpowiedź na piśmie? Bo ja już nie wiem.)</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#MagdalenaBiejat">Pan senator Górski.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan senator Górski.)</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#MagdalenaBiejat">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że nikt z państwa senatorów nie zapisał się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że pan minister zobowiązał się do udzielenia pisemnej odpowiedzi na pytanie zadane przez senatora Górskiego.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#MagdalenaBiejat">Dla porządku informuję, że do protokołu swoje przemówienia w dyskusji złożyli: senator Beniamin Godyla, senator Władysław Komarnicki, senator Janusz Pęcherz, senator Adam Szejnfeld i senator Aleksander Szwed.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#MagdalenaBiejat">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-92.11" who="#MagdalenaBiejat">Rozumiem, że nie ma już potrzeby, żeby przedstawiciel rządu ponownie zabierał głos.</u>
          <u xml:id="u-92.12" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-92.13" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że głosowanie w sprawie rozpatrywanej ustawy zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-92.14" who="#MagdalenaBiejat">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu dwunastego porządku obrad: ustawa o ratyfikacji Międzynarodowej Konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, przyjętej w Nowym Jorku dnia 20 grudnia 2006 r.</u>
          <u xml:id="u-92.15" who="#MagdalenaBiejat">Tekst ustawy zawarty jest w druku nr 151, a sprawozdanie komisji – w druku nr 151 A.</u>
          <u xml:id="u-92.16" who="#MagdalenaBiejat">Proszę senatora Grzegorza Czeleja o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#GrzegorzCzelej">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#GrzegorzCzelej">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#GrzegorzCzelej">Mam zaszczyt przedstawić ustawę o ratyfikacji Międzynarodowej Konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, przyjętej w Nowym Jorku 20 grudnia 2006 r.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#GrzegorzCzelej">Na posiedzeniu połączonych Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Spraw Zagranicznych wczoraj omawialiśmy tę ustawę, której celem jest ochrona wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem i wyrażenie przez parlament zgody na dokonanie przez prezydenta jej ratyfikacji w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#GrzegorzCzelej">To jest istota tej ustawy: za wymuszone zaginięcie uważa się aresztowanie, zatrzymanie, uprowadzenie i każdą inną formę pozbawienia człowieka wolności – ale uwaga! – dokonane przez funkcjonariuszy państwa albo inne osoby działające z upoważnienia, z pomocą lub milczącą zgodą państwa, po którym następuje odmowa przyznania faktu pozbawienia wolności, ukrywanie losów lub miejsca pobytu takiej osoby, co powoduje, że osoba ta jest poza ochroną prawa.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#GrzegorzCzelej">O ile ustawodawstwo wielu państw, w tym polskie, przewiduje wszystkie warianty, gdy dochodzi do pozbawienia wolności na drodze przestępstwa przez inną osobę, osoby – i to jest uregulowane mocą prawa – o tyle tutaj mamy sytuację dosyć wyjątkową, a mianowicie taką, kiedy dochodzi do tego za sprawą przedstawicieli lub funkcjonariuszy państwa. I to jest ten szczególny przypadek, który nie był objęty ochroną.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#GrzegorzCzelej">Ustawa ta była rozpatrywana na osiemnastym posiedzeniu Sejmu 27 września tego roku. Za jej przyjęciem głosowało 414 posłów.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#GrzegorzCzelej">Na naszym wspólnym posiedzeniu wysłuchaliśmy opinii rządu, przede wszystkim Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Nie było żadnych wątpliwości co do ratyfikacji tej ustawy. W głosowaniu połączone komisje jednomyślnie wyraziły wolę jej uchwalenia. Rekomenduję uchwalenie tej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#MagdalenaBiejat">Czy ktoś z państwa senatorów chce zadać pytanie senatorowi sprawozdawcy? Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#MagdalenaBiejat">Projekt ustawy został wniesiony przez rząd. Do prezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych zostali upoważnieni minister sprawiedliwości oraz minister spraw zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#MagdalenaBiejat">Proszę pana ministra Bodnara o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#AdamBodnar">Szanowna Pani Marszałek! Szanowne Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#AdamBodnar">Mam zaszczyt zaprezentować w imieniu rządu Rzeczypospolitej Polskiej ustawę o ratyfikacji Międzynarodowej Konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem. Ministerstwo Sprawiedliwości reprezentują także pani dyrektor Danuta Głowacka-Mazur oraz pan dyrektor Przemysław Domagała, którzy nad odpowiednimi dokumentami ratyfikacyjnymi pracowali już od jakiegoś czasu.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#AdamBodnar">Chciałbym przede wszystkim powiedzieć, że to jest wielki zaszczyt, wielka radość, że mogę mówić o konwencji, która w zasadzie została poparta przez zdecydowaną większość polskich parlamentarzystów zasiadających w Sejmie. W Sejmie za ratyfikacją konwencji głosowało 414 posłów, 7 było przeciwko, 7 się wstrzymało. Myślę, że rzadko można znaleźć przykład takiego porozumienia ponad podziałami. Jesteśmy zgodni co do konieczności ratyfikacji tak ważnego instrumentu międzynarodowego.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#AdamBodnar">Drodzy Państwo, myślę, że ważne w kontekście tej konwencji jest wytłumaczenie, o czym w ogóle mówimy i dlaczego ten instrument jest potrzebny. Żyjemy szczęśliwie w takich czasach, w których nie spotykamy się w Polsce z problematyką wymuszonych zaginięć, z tego typu działaniami organów władz polskich. Żeby to zrozumieć, musimy wyobrazić sobie sytuację, w której ktoś porywa i przetrzymuje jakieś osoby, a następnie przez wiele tygodni czy miesięcy nie informuje bliskich, rodziny, co się z tymi osobami dzieje. Musimy sobie wyobrazić reżimy totalitarne, autorytarne, w których tego typu sytuacje się dzieją. To się dzieje w państwach Azji Środkowej czy w państwach Ameryki Łacińskiej. Musimy sobie wyobrazić także to, co działo się w polskiej historii. Zresztą w tych dokumentach ratyfikacyjnych przywoływany jest przykład zbrodni katyńskiej, przywoływany jest przykład obławy augustowskiej. To są właśnie przykłady tego typu sytuacji. Któregoś dnia pewne osoby zostały pozbawione wolności, a ich rodziny przez wiele miesięcy nie mogły się dowiedzieć, co się z nimi dzieje.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#AdamBodnar">Problematyka wymuszonych zaginięć jest przedmiotem refleksji ze strony społeczności międzynarodowej. Jest ona traktowana niezwykle poważnie w systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych. W pewnym sensie było to trochę niezrozumiałe, że Polska – pomimo tego, że już wiele lat temu podpisała konwencję w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem – przez ponad 10 lat tej konwencji nie ratyfikowała.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#AdamBodnar">Żeby pokazać państwu aktualność tej problematyki, chciałbym powiedzieć, że w maju odbyła się w Warszawie sesja Grupy Roboczej do spraw Wymuszonych lub Przymusowych Zaginięć. To taki organ pomocniczy, organ stworzony na podstawie – to jest tzw. specjalna procedura – uchwały Rady Praw Człowieka. Mamy ten zaszczyt, że członkinią tej grupy roboczej jest polska prawniczka, ekspertka, pani prof. Grażyna Baranowska. Pani prof. Grażyna Baranowska w czasie tej sesji powiedziała następujące słowa: „Większość spraw, które w tej chwili wpływają do tej grupy roboczej, to przede wszystkim zaginięcia, do których doszło po inwazji Rosji na Ukrainę. Zwracają się do nas rodziny, które od 2 lat nie mają informacji na temat krewnych, którzy najprawdopodobniej znajdują się w więzieniach Federacji Rosyjskiej. To jest bardzo trudna sytuacja, a my staramy się, jak tylko możemy, pomóc”.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#AdamBodnar">Proszę zauważyć: jak spojrzymy na akty oskarżenia czy nie tyle akty oskarżenia, ile nakazy aresztowania Władimira Putina lub pani Marii Lwowej-Biełowej, to zobaczymy, że one w zasadzie do tego się odnoszą. One odnoszą się do sytuacji porwania dzieci ukraińskich z terytorium Ukrainy i wywiezienia ich gdzieś daleko, tak, by rodzice nie mogli się dowiedzieć, co się z nimi stało. To jest bardzo konkretna sytuacja, którą można interpretować właśnie przez pryzmat wymuszonego zaginięcia. Uważam, że ratyfikacja tej konwencji jest bardzo ważna nie tylko z punktu widzenia symbolicznego, ale także z punktu widzenia wysłania jasnego sygnału do społeczności międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#AdamBodnar">Ratyfikacja konwencji będzie wymagała pewnych drobnych zmian w kodeksie karnym, zwłaszcza wprowadzenia przestępstwa pomocy czy pomocnictwa w przeprowadzeniu wymuszonego zaginięcia. To będzie prawdopodobnie art. 189b kodeksu karnego, przepis dość podobny w kształcie i w konstrukcji do przepisu odnoszącego się do handlu ludźmi.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#AdamBodnar">Są, powiedziałbym, pewne rzeczy, stosunkowo drobiazgowe z prawnego punktu widzenia, które będą wymagały od Polski złożenia zastrzeżenia do tej konwencji. My mamy zasadę prawną odnoszącą się do tego, że jeżeli dokonywana jest adopcja, to później nie można jej rozwiązać. Tu konwencja wymaga tego, żeby istniała pewna procedura rozwiązania adopcji, jeżeli adopcja była wynikiem wymuszonego zaginięcia. To jest problem raczej, powiedziałbym, teoretyczny niż praktyczny. Finlandia złożyła podobne zastrzeżenie, które zostało uznane przez inne państwa. Dokumenty ratyfikacyjne to przewidują.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#AdamBodnar">Chciałbym podkreślić wagę tego instrumentu. Myślę, że w ten sposób Polska przyczynia się w pewnym sensie do kształtowania porządku prawnomiędzynarodowego, wzmacnia instrumenty ONZ-owskie i wysyła jasny sygnał, że chcemy w tym zakresie współpracować i tworzyć odpowiedzialny, multilateralny porządek ochrony praw człowieka. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#MagdalenaBiejat">Czy są pytania do pana ministra?</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#MagdalenaBiejat">Pan marszałek Żywno. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#MaciejŻywno">Panie Ministrze, ciesząc się już na tę ratyfikację, która faktycznie włącza nas do grona krajów, które nad prawami człowieka pochylają się poważnie, mam pytanie – może się go pan domyślać – odnoszące się do sytuacji na pograniczu polsko-białoruskim. Ja dostaję takie pytania. Czy ratyfikowanie przez Polskę konwencji będzie miało znaczenie w sytuacji, w której uchodźcy i migranci przetrzymywani albo będący w strzeżonych ośrodkach Straży Granicznej, którym są odbierane telefony i którzy nie mają możliwości powiadomienia rodziny, gdzie są… Czy to wpłynie na ich sytuację, jak również w ogóle na sytuację w zakresie zgłoszeń… Amnesty International zwraca uwagę, że na zgłoszenia zaginięcia osób po polskiej stronie granicy bardzo często nie ma reakcji służb i że nie ma poszukiwań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#AdamBodnar">Szanowny Panie Marszałku, dziękuję za pytanie.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#AdamBodnar">Myślę, że ta kwestia nie była jakoś szerzej analizowana w toku prac nad konwencją, ale może być tak, że konwencja faktycznie wymusi pewne dodatkowe zobowiązania czy da pewną przestrzeń do monitorowania postępowania władz polskich. Myślę, że w tym kontekście warto zwrócić uwagę na to, jaki jest mechanizm działania konwencji. Konwencja zakłada, że głównym organem monitorującym będzie Komitet do spraw Wymuszonych Zaginięć. Ten komitet rozpatruje sprawozdania okresowe. Można zakładać, że pojawią się skargi dotyczące takich kwestii. Komitet będzie musiał je przeanalizować, odpowiadając także na stanowisko władz polskich, i stwierdzić, na ile te zastrzeżenia są zasadne. Ważne jest też to, że ratyfikacja konwencji przewiduje złożenie oświadczenia przez Rzeczpospolitą Polską o uznaniu jurysdykcji tego komitetu do spraw ochrony przed wymuszonymi zaginięciami, czyli to będzie dawało prawo do tego, co byśmy nazwali prawem do skargi indywidualnej. Tak że myślę, że tego typu sytuacje będą mogły być wyjaśniane w toku takiego normalnego, codziennego funkcjonowania tej konwencji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#MagdalenaBiejat">Proszę bardzo, Pani Senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#EwaMatecka">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#EwaMatecka">Panie Ministrze, proszę powiedzieć: ile państw ratyfikowało tę międzynarodową konwencję? I czy jest pan w stanie wskazać te państwa, które w zdecydowany sposób… no, takie, które w ogóle nie są zainteresowane podpisaniem i ratyfikowaniem tej konwencji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#AdamBodnar">Nie mam dokładnych statystyk. Być może pan dyrektor Domagała zna te statystyki. Jeśli chodzi o państwa Unii Europejskiej, to zdecydowana większość, bo 18 państw Unii Europejskiej, ratyfikowała tę konwencję. Ostatnio dołączyły także Republika Południowej Afryki oraz Tajlandia. Myślę, że znaczenie ma to, że konwencję ratyfikowała również Ukraina – to także ma znaczenie z punktu widzenia rozpatrywania tych spraw. Powiedziałbym może w ten sposób: to nie jest konwencja uznawana za najbardziej popularną w systemie ONZ. Może mało kto wie, że jedną z najbardziej popularnych – oprócz tych paktów praw osobistych i politycznych oraz praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych – czy najbardziej popularną jest Konwencja o prawach dziecka, która powstała w 1989 r.; w dużej mierze polska myśl prawnicza do tego walnie się przyczyniła. A z tych nowych instrumentów ONZ-owskich taką bardzo popularną konwencją jest Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Myślę, że to, że ta konwencja ma ciut mniejszą popularność, wynika po prostu z tego, że często trudno jest zidentyfikować taką bardzo bezpośrednią potrzebę jej ratyfikacji, skoro poszczególne państwa nie widzą codziennych problemów związanych z występowaniem tego typu sytuacji. A skoro nie ma problemu, to nie ma komu się upominać i ubiegać o to, żeby dana konwencja była ratyfikowana.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#AdamBodnar">Co do szczegółowych danych, to myślę, że przedstawimy je pani, jeżeli pani senator się zgodzi, na piśmie, żeby była tutaj pełna jasność. Nie chciałbym teraz, w tym momencie, uszczegóławiać tego pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#MagdalenaBiejat">Proszę o zadanie pytania senatora Bieńkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#KrzysztofBieńkowski">Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#KrzysztofBieńkowski">Pytanie do pana ministra. Czy były jakiekolwiek kontrowersje dotyczące tej ratyfikacji w toku prac sejmowych i senackich? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#AdamBodnar">Szanowny Panie Senatorze, z wyniku głosowania wnoszę, że nie było jakichś specjalnych kontrowersji związanych z tą konwencją, ale w tym momencie nie jestem w stanie powiedzieć… Nie mam tutaj przygotowanych materiałów, które by wskazywały na taki dokładny, stenogramiczny przebieg poszczególnych posiedzeń komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#MagdalenaBiejat">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#GrzegorzCzelej">Pani Marszałek! Panie Ministrze!</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#GrzegorzCzelej">Ponieważ muszę zadać pytanie, to powiem trochę z uśmiechem: czy nie mylę się, że na posiedzeniu komisji mówiliśmy o tym, że do chwili obecnej ratyfikowały konwencję 72 państwa, w tym 18 państw Unii Europejskiej? Odpowiadam tu na pytanie koleżanki, pani senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#MagdalenaBiejat">Dziękujemy za to uzupełnienie.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#MagdalenaBiejat">Czy ktoś jeszcze chce skierować pytanie do pana ministra? Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#MagdalenaBiejat">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że przedstawiciel rządu zobowiązał się do udzielenia pisemnej odpowiedzi na pytanie zadane przez senatorkę Matecką.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#MagdalenaBiejat">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że nikt z państwa senatorów nie zapisał się do głosu.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#MagdalenaBiejat">Dla porządku informuję, że do protokołu swoje przemówienia w dyskusji złożyli senatorowie: Ryszard Brejza, Jolanta Hibner i Aleksander Szwed.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#MagdalenaBiejat">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#MagdalenaBiejat">Informuję, że głosowanie w sprawie rozpatrywanej ustawy zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#MagdalenaBiejat">Ogłaszam teraz przerwę do godziny 13.30.</u>
          <u xml:id="u-107.10" who="#MagdalenaBiejat">Wyczerpaliśmy porządek na ten moment, o 13.30 zapraszam państwa senatorów na głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-107.11" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 13 minut 03 do godziny 13 minut 31)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ćśś…)</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Szanowni Państwo Senatorowie, kolejne, dwudzieste pierwsze posiedzenie Senatu planowane jest na dni 29 i 30 października 2024 r. Informacja o porządku tego posiedzenia zostanie państwu dostarczona drogą elektroniczną.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu szesnastego porządku obrad: zmiany w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przypominam, że wnioski Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich zawarte są w drukach nr 163 i 169.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Sprawozdanie Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich w sprawie wniosków zawartych w drukach nr 163 i 169 przedstawi senator Sławomir Rybicki.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#SławomirRybicki">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#SławomirRybicki">Pani Marszałek! Wysoki Senacie!</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#SławomirRybicki">Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich na posiedzeniu w dniu 3 października jednogłośnie przyjęła i rekomenduje Senatowi projekt uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#SławomirRybicki">Odczytam ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#SławomirRybicki">„§1. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu, odwołuje senatora Tomasza Grodzkiego z Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#SławomirRybicki">§2. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu, wybiera senatora Tomasza Grodzkiego do Komisji Spraw Unii Europejskiej”.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#SławomirRybicki">I drugie sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#SławomirRybicki">W dniu dzisiejszym Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich również jednogłośnie przyjęła projekt uchwały w sprawie zmian w składzie komisji senackich i rekomenduje Senatowi podjęcie uchwały.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#SławomirRybicki">„§1. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu, odwołuje senatora Ryszarda Świlskiego z Komisji Sportu.</u>
          <u xml:id="u-109.9" who="#SławomirRybicki">§2. Senat Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu, wybiera senatora Ryszarda Świlskiego do Komisji Budżetu i Finansów Publicznych”.</u>
          <u xml:id="u-109.10" who="#SławomirRybicki">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich projektem uchwały, jest to druk nr 163.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#komentarz">(Senator Jerzy Fedorowicz: Jeszcze chwileczkę, bo nie ma senatora…)</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-110.10" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 90 senatorów, 90 – za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 8) (Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-110.11" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Senat podjął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-110.12" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich projektem uchwały, a jest to druk nr 169.</u>
          <u xml:id="u-110.13" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-110.14" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-110.15" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-110.16" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-110.17" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 89 senatorów, 89 – za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 9)</u>
          <u xml:id="u-110.18" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Senat podjął uchwałę w sprawie zmian w składzie komisji senackich.</u>
          <u xml:id="u-110.19" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu szóstego porządku obrad: ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-110.20" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Komisja Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawiły projekt uchwały, w którym wnoszą o przyjęcie tej ustawy bez poprawek. Jest to druk senacki nr 157 A.</u>
          <u xml:id="u-110.21" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Mniejszość komisji przedstawiła wniosek o wprowadzenie poprawek do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-110.22" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-110.23" who="#MałgorzataKidawaBłońska">W pierwszej kolejności zostanie przeprowadzone głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek, a następnie, w przypadku odrzucenia tego wniosku, nad przedstawionymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-110.24" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez połączone komisje projektem uchwały. Komisje wnoszą o przyjęcie ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-110.25" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-110.26" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-110.27" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-110.28" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-110.29" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 64 – za, nikt nie był przeciw, 27 senatorów się wstrzymało. (Głosowanie nr 10)</u>
          <u xml:id="u-110.30" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-110.31" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu siódmego porządku obrad: ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z utworzeniem oddziałów o profilu mundurowym oraz ułatwieniem powrotu do służby w Policji i Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-110.32" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Komisja Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisja Edukacji przedstawiły projekt uchwały, w którym wnoszą o przyjęcie tej ustawy bez poprawek – druk senacki nr 156 A.</u>
          <u xml:id="u-110.33" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisje projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-110.34" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-110.35" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-110.36" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-110.37" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-110.38" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 91 – za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 11)</u>
          <u xml:id="u-110.39" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z utworzeniem oddziałów o profilu mundurowym oraz ułatwieniem powrotu do służby w Policji i Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-110.40" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu ósmego porządku obrad: ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-110.41" who="#MałgorzataKidawaBłońska">W przerwie w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisji Obrony Narodowej, które ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie. Znajduje się ono w druku nr 158 Z.</u>
          <u xml:id="u-110.42" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Sprawozdanie komisji przedstawi senator Jerzy Wcisła.</u>
          <u xml:id="u-110.43" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#JerzyWcisła">Komisja Obrony Narodowej oraz Komisja Budżetu i Finansów Publicznych wnoszą o przyjęcie ustawy bez poprawek. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Czy senator wnioskodawca, pan senator Robert Mamątow, chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#komentarz">(Senator Robert Mamątow: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#MałgorzataKidawaBłońska">W pierwszej kolejności zostanie przeprowadzone głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek, a następnie, w przypadku odrzucenia tego wniosku, nad przedstawionymi poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem Komisji Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisji Obrony Narodowej, popartym przez komisje, o przyjęcie ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 87 – za, nikt nie głosował przeciw, 4 się wstrzymało. (Głosowanie nr 12)</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu dziewiątego porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-112.14" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o przyjęcie tej ustawy bez poprawek – druk senacki nr 152 A.</u>
          <u xml:id="u-112.15" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-112.16" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem projektu?</u>
          <u xml:id="u-112.17" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.18" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.19" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.20" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 91 – za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 13)</u>
          <u xml:id="u-112.21" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-112.22" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu dziesiątego porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-112.23" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o wprowadzenie poprawek do ustawy – druk senacki nr 159 A.</u>
          <u xml:id="u-112.24" who="#MałgorzataKidawaBłońska">W pierwszej kolejności zostaną przeprowadzone głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie nad podjęciem uchwały w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-112.25" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.26" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Poprawka nr 1 uprawni komendanta stołecznego Policji do otrzymywania informacji gospodarczych oraz informacji z rejestru zapytań analogicznie do komendantów wojewódzkich Policji, uwzględniając, że na terenie Warszawy i powiatów ościennych komendant stołeczny Policji wykonuje zadania i kompetencje wojewódzkiego komendanta Policji.</u>
          <u xml:id="u-112.27" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-112.28" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.29" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.30" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.31" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 63 było za, 27 – przeciw, 1 senator wstrzymał się od głosu. (Głosowanie nr 14)</u>
          <u xml:id="u-112.32" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Poprawka nr 2 eliminuje wątpliwości interpretacyjne dotyczące przepisów dostosowujących, uwzględniając, że rozpatrzona ustawa jest ustawą zmieniającą, a nie ustawą merytoryczną.</u>
          <u xml:id="u-112.33" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem poprawki?</u>
          <u xml:id="u-112.34" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.35" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.36" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.37" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 63 – za, 28 – przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 15)</u>
          <u xml:id="u-112.38" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie ustawy w całości ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-112.39" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-112.40" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.41" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.42" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.43" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 63 – za, 28 – przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 16)</u>
          <u xml:id="u-112.44" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-112.45" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu jedenastego porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o paszach.</u>
          <u xml:id="u-112.46" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiła projekt uchwały, w którym wnosi o przyjęcie tej ustawy bez poprawek – druk senacki nr 154 A.</u>
          <u xml:id="u-112.47" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Mniejszość komisji przedstawiła wniosek o wprowadzenie poprawki do ustawy.</u>
          <u xml:id="u-112.48" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.49" who="#MałgorzataKidawaBłońska">W pierwszej kolejności zostanie przeprowadzone głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek, a następnie, w przypadku odrzucenia tego wniosku, nad przedstawioną poprawką.</u>
          <u xml:id="u-112.50" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały. Komisja wnosi o przyjęcie ustawy bez poprawek.</u>
          <u xml:id="u-112.51" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-112.52" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.53" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.54" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.55" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 63 było za, 25 – przeciw, 3 senatorów wstrzymało się od głosu. (Głosowanie nr 17)</u>
          <u xml:id="u-112.56" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o paszach.</u>
          <u xml:id="u-112.57" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu dwunastego porządku obrad: ustawa o ratyfikacji Międzynarodowej Konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, przyjętej w Nowym Jorku dnia 20 grudnia 2006 r.</u>
          <u xml:id="u-112.58" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Komisja Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisja Spraw Zagranicznych przedstawiły projekt uchwały, w którym wnoszą o przyjęcie tej ustawy bez poprawek – druk senacki nr 151 A.</u>
          <u xml:id="u-112.59" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisje projektem uchwały.</u>
          <u xml:id="u-112.60" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-112.61" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.62" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.63" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.64" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 90 było za, nikt nie był przeciw, 1 senator wstrzymał się od głosu. (Głosowanie nr 18)</u>
          <u xml:id="u-112.65" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę w sprawie ustawy o ratyfikacji Międzynarodowej Konwencji w sprawie ochrony wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, przyjętej w Nowym Jorku dnia 20 grudnia 2006 r.</u>
          <u xml:id="u-112.66" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu trzynastego porządku obrad: drugie czytanie projektu uchwały o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki.</u>
          <u xml:id="u-112.67" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przypominam, że zostało przedstawione sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o projekcie uchwały oraz została przeprowadzona dyskusja.</u>
          <u xml:id="u-112.68" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-112.69" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Trzecie czytanie obejmuje jedynie głosowanie. Przypominam, że komisja wnosi o przyjęcie przez Senat jednolitego projektu uchwały zawartego w druku nr 118 S.</u>
          <u xml:id="u-112.70" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawionym przez komisję projektem uchwały o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki.</u>
          <u xml:id="u-112.71" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za?</u>
          <u xml:id="u-112.72" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.73" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.74" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.75" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 89 senatorów, 89 – za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 19)</u>
          <u xml:id="u-112.76" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.77" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-112.78" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki.</u>
          <u xml:id="u-112.79" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Powracamy do rozpatrywania punktu piętnastego porządku obrad: odwołanie ławników Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.80" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Za chwilę przeprowadzimy kolejne, oddzielne głosowania w sprawie odwołania każdego ławnika objętego wnioskiem pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. Senat odwołuje ławnika Sądu Najwyższego w drodze uchwały podjętej zwykłą większością głosów. Nieuzyskanie większości głosów oznacza, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.81" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Magdaleny Bielskiej z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.82" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.83" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.84" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.85" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.86" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 91 senatorów, 27 – za, 64 – przeciw, nikt się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 20)</u>
          <u xml:id="u-112.87" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Magdaleny Bielskiej, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.88" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Sylwii Anieli Bogusz z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.89" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.90" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.91" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.92" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.93" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 88 senatorów, 24 – za, 64 – przeciw, nikt z senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 21)</u>
          <u xml:id="u-112.94" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Sylwii Anieli Bogusz, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.95" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Anity Moniki Czarnieckiej z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.96" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.97" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.98" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.99" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.100" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 22)</u>
          <u xml:id="u-112.101" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Anity Moniki Czarnieckiej, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.102" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Małgorzaty Figi-Tomińskiej z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.103" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.104" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.105" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.106" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.107" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 23)</u>
          <u xml:id="u-112.108" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Małgorzaty Figi-Tomińskiej, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.109" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Izabeli Fularz z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.110" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.111" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.112" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.113" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.114" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 86 senatorów, 22 – za, 64 – przeciw, nikt z senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 24)</u>
          <u xml:id="u-112.115" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Izabeli Fularz, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.116" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Piotra Kaliszka z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.117" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.118" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.119" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.120" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.121" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów nie wstrzymał się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 25)</u>
          <u xml:id="u-112.122" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Piotra Kaliszka, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.123" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Andrzeja Krzysztofa Kompy z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.124" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.125" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.126" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.127" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.128" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 26)</u>
          <u xml:id="u-112.129" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Andrzeja Krzysztofa Kompy, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.130" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Jarosława Mikołaja Płuciennika z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.131" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.132" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.133" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.134" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.135" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw. (Głosowanie nr 27)</u>
          <u xml:id="u-112.136" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Jarosława Mikołaja Płuciennika, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.137" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Sławy Krystyny Rafalak z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.138" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.139" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.140" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.141" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.142" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 86 senatorów, 22 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 28)</u>
          <u xml:id="u-112.143" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Sławy Krystyny Rafalak, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.144" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Anny Janiny Szchmidt-Fic z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.145" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.146" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.147" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.148" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.149" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 86 senatorów, 21 – za, 64 – przeciw, 1 senator się wstrzymał. (Głosowanie nr 29)</u>
          <u xml:id="u-112.150" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Anny Janiny Szchmidt-Fic, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.151" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Moniki Anny Szafraniec z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.152" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.153" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.154" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.155" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.156" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 22 – za, 64 – przeciw, 1 senator się wstrzymał. (Głosowanie nr 30)</u>
          <u xml:id="u-112.157" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Moniki Anny Szafraniec, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.158" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Roberta Szczerbaniaka z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.159" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.160" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.161" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.162" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.163" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów nie wstrzymał się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 31)</u>
          <u xml:id="u-112.164" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Roberta Szczerbaniaka, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.165" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Ewy Wiesławy Topór-Nawareckiej z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.166" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.167" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.168" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.169" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Bardzo proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.170" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów się nie wstrzymał. (Głosowanie nr 32)</u>
          <u xml:id="u-112.171" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Ewy Wiesławy Topór-Nawareckiej, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.172" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Przemysława Wiszniewskiego z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.173" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.174" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.175" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.176" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.177" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 86 senatorów, 29 – za, 54 – przeciw, 3 senatorów wstrzymało się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 33)</u>
          <u xml:id="u-112.178" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Przemysława Wiszniewskiego, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.179" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Grzegorza Wiśniowskiego z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.180" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.181" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.182" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.183" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.184" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 – za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów nie wstrzymał się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 34)</u>
          <u xml:id="u-112.185" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Grzegorza Wiśniowskiego, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.186" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Joanny Marty Lasko z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.187" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.188" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.189" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.190" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.191" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 było za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów nie wstrzymał się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 35)</u>
          <u xml:id="u-112.192" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Joanny Marty Lasko, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.193" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pana Sławomira Majewskiego z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.194" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.195" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.196" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.197" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.198" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 było za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów nie wstrzymał się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 36)</u>
          <u xml:id="u-112.199" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pana Sławomira Majewskiego, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.200" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odwołanie pani Urszuli Szrek-Adamskiej z funkcji ławnika Sądu Najwyższego.</u>
          <u xml:id="u-112.201" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto z pań i panów senatorów jest za odwołaniem?</u>
          <u xml:id="u-112.202" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-112.203" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-112.204" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Proszę o podanie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-112.205" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Głosowało 87 senatorów, 23 było za, 64 – przeciw, nikt z państwa senatorów nie wstrzymał się w tym głosowaniu. (Głosowanie nr 37)</u>
          <u xml:id="u-112.206" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Stwierdzam, że Senat nie podjął uchwały w sprawie odwołania ławnika Sądu Najwyższego, pani Urszuli Szrek-Adamskiej, i tym samym zakończył postępowanie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-112.207" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Porządek obrad dwudziestego posiedzenia Senatu został wyczerpany.</u>
          <u xml:id="u-112.208" who="#MałgorzataKidawaBłońska">Przed przystąpieniem do oświadczeń ogłaszam trzyminutową przerwę w obradach.</u>
          <u xml:id="u-112.209" who="#komentarz">(Przerwa w obradach od godziny 13 minut 56 do godziny 13 minut 58)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MichałKamiński">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MichałKamiński">Przystępujemy do oświadczeń senatorów poza porządkiem obrad.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MichałKamiński">Oświadczenia nie mogą trwać dłużej niż 5 minut i nie mogą dotyczyć spraw będących przedmiotem porządku obrad bieżącego posiedzenia Senatu.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#MichałKamiński">Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia panią senator Annę Bogucką.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę senatorów o nieprowadzenie rozmów na sali podczas trwania posiedzenia, które zostało wznowione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#AnnaBogucka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#AnnaBogucka">Przedstawiam oświadczenie w sprawie powodzi.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#AnnaBogucka">Oświadczenie to przedstawiam w imieniu senatora Aleksandra Szweda, który reprezentuje teren dotknięty powodzią, a także wszystkich senatorów Prawa i Sprawiedliwości, i kieruję je do pana ministra Macieja Kierwińskiego.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#AnnaBogucka">Powódź jest zawsze olbrzymim kataklizmem. Pomimo że powodzi nie da się w pełni powstrzymać, można jej przeciwdziałać, ograniczyć jej negatywne skutki. Tutaj liczy się czas. Szybka informacja dla mieszkańców, odpowiednio szybkie skierowanie służb mundurowych, wojska ma w tym wypadku kluczowe znaczenie. Odpowiednio szybkie podjęcie działań na rzecz wzmocnienia wałów przeciwpowodziowych i tam bardzo często może pozwolić na uniknięcie wielu dramatów ludzkich.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#AnnaBogucka">A jak było w przypadku powodzi, która nawiedziła Dolny Śląsk i Opolszczyznę, w tym zwłaszcza rejon najbardziej zniszczony, czyli powiat kłodzki? Do historii przejdą słowa premiera Donalda Tuska, który jeszcze w piątek 13 września mówił, że „prognozy nie są zbyt alarmujące” i że „nie ma powodów do paniki”. Słowa te padły pomimo ostrzeżeń, jakie otrzymały polskie władze z Unii Europejskiej, pomimo ostrzeżeń rządu Czech czy instytutu meteorologii. Rezultatem był fakt, że ludzie, nieuprzedzeni o zbliżającej się powodzi, zostali zupełnie zaskoczeni, jak również to, że niszczycielska powódź doprowadziła do olbrzymich zniszczeń i śmierci ludzi na południu Polski.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#AnnaBogucka">Dzisiaj można by zadać wiele pytań. Czy gdyby odpowiednio szybko skierowano wojska i podjęto działania na rzecz umocnienia wałów przeciwpowodziowych, nie doszłoby do wielu tragicznych wydarzeń? Czy gdyby umocniono tamę w Stroniu Śląskim, nie doszłoby do jej przerwania i tragicznej sytuacji, która dotknęła mieszkańców gmin Stronie Śląskie i Lądek-Zdrój? Gdzie były wtedy informacje z zarządzania kryzysowego? Dlaczego w porę nie zorganizowano ewakuacji mieszkańców zagrożonych terenów i nie poinformowano ich wcześniej o tym, aby mogli zabezpieczyć własne mienie i bardzo często dorobek własnego życia?</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#AnnaBogucka">Dzisiaj wiemy, że pewnie wielu tragedii udałoby się uniknąć, gdyby było odpowiednie przydzielenie służb na początku powodzi – wojska, straży pożarnej, policji – i również gdyby odpowiednia informacja o powadze sytuacji została przysłana do samorządów. Takiej informacji nie było. Mówił o tym wielokrotnie burmistrz Lądka-Zdroju, mówił o tym burmistrz Kłodzka, bądź co bądź członek Koalicji Obywatelskiej. Nie było żadnych oficjalnych informacji w trybie zarządzania kryzysowego. Przez 4 godziny od pęknięcia tamy w gminie Stronie Śląskie Kłodzko nie wiedziało o nadciągającej fali. Z kolei burmistrz Lądka-Zdroju otrzymywał informacje od lokalnego hydrologa. Pomimo że w Polsce mamy około 250 tysięcy strażaków, przez zaniechania rządu akcja ratunkowa początkowo opierała się na pracy nielicznych strażaków OSP, policjantów, wolontariuszy i zwykłych mieszkańców. Największym zaniechaniem był fakt, że nie zarządzono ewakuacji.</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#AnnaBogucka">W czasie kataklizmu w Lądku-Zdroju nie było prądu, połączenia z internetem i siecią komórkową. Bulwersujący był fakt, że władze państwowe jeszcze w poniedziałek 16 września i wtorek 17 września nie wysłały odpowiedniej pomocy humanitarnej do mieszkańców gmin Stronie Śląskie czy Lądek-Zdrój. Jeszcze we wtorek, gdy przedstawiciele naszego klubu parlamentarnego docierali z pierwszą pomocą humanitarną, otrzymywaliśmy informacje od samorządowców i mieszkańców, że nie ma ciepłych posiłków, że nie ma wody pitnej, że nie ma ani jednego żołnierza delegowanego w ten rejon z pomocą. Na szczęście tam, gdzie zawiodły władze centralne, z pomocą przyszli ludzie z całej Polski.</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#AnnaBogucka">Zwykle gdy mamy do czynienia z tak olbrzymim kataklizmem jak powódź, ważne jest, żeby pomoc trafiała do powodzian szybko i sprawnie. Dlatego to bulwersujące, że zablokowano pomysł posłów i senatorów Prawa i Sprawiedliwości, aby już 16 września zwołać nadzwyczajne posiedzenie Sejmu i później Senatu, by jak najszybciej zatwierdzić pomoc dla powodzian. Bulwersujące, że o rozwiązaniach dotyczących wsparcia dyskutowaliśmy w Senacie dopiero w październiku, pomimo że w regionie dotkniętym przez powódź wiele osób potraciło dorobek całego życia, wiele osób straciło dach nad głową, a temperatury są coraz niższe. Widać, że rząd premiera Donalda Tuska nie spieszył się z pomocą.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#AnnaBogucka">Obecnie przyznane wsparcie uważamy za wysoce niewystarczające, dlatego proponujemy, aby zgodnie z naszym projektem ustawy, a także zgłaszanymi tutaj, w Senacie, poprawkami zaoferować dużo większą pomoc dla powodzian. I tu przedstawiamy, jaka forma pomocy jest proponowana. To jest to, co było w naszych poprawkach.</u>
          <u xml:id="u-114.10" who="#AnnaBogucka">Jak dotąd propozycje te zostały w znacznym stopniu ograniczone w obecnie przyjętej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-114.11" who="#komentarz">(Sygnał timera)</u>
          <u xml:id="u-114.12" who="#AnnaBogucka">Dlatego prosimy o odpowiedź: czy wesprze pan dobre rozwiązania dla powodzian, a sami powodzianie nie usłyszą więcej, tak jak to było w województwie opolskim, że wnioski o pomoc nie są przyjmowane ze względu na brak środków?</u>
          <u xml:id="u-114.13" who="#AnnaBogucka">Prosimy również o informacje, jakie działania na rzecz ochrony przeciwpowodziowej zamierza pan podjąć jako pełnomocnik do spraw odbudowy po powodzi. Musimy pamiętać, że rejony najbardziej dotknięte należy nie tylko odbudować, lecz także w dużej mierze przebudować, tak aby nowe budynki nie znajdowały się na terenach zalewowych.</u>
          <u xml:id="u-114.14" who="#AnnaBogucka">Na koniec, jako przedstawiciele klubu Prawa i Sprawiedliwości, chcemy bardzo serdecznie podziękować wszystkim wolontariuszom, parlamentarzystom, samorządowcom i mieszkańcom wielu regionów Polski za pomoc okazaną poszkodowanym przez powódź. Dziękuję również służbom mundurowym, straży pożarnej – OSP i PSP – Policji oraz Wojskom Obrony Terytorialnej za ofiarną służbę i pomoc na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-114.15" who="#AnnaBogucka">Deklarujemy dalsze pełne wsparcia dla wszystkich działań zmierzających do usunięcia tragicznych skutków powodzi i wsparcia mieszkańców. Dziękuję. (Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MichałKamiński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#MichałKamiński">Przypominam, że czas na wygłoszenie oświadczenia to 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia pana senatora Stanisława Pawlaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#StanisławPawlak">Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#StanisławPawlak">Swoje oświadczenie kieruję na ręce pana Donalda Tuska, prezesa Rady Ministrów. Dotyczy ono postępu prac w planowanej budowie w Siarzewie stopnia wodnego na Wiśle.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#StanisławPawlak">Mieszkańcy południowo-zachodniej części Polski przeżywają wielką powódź, tracąc dorobek całego życia. Skutki tej powodzi łagodzi wybudowany zbiornik przeciwpowodziowy „Racibórz Dolny”. Region kujawsko-pomorski od wielu lat zabiega o wybudowanie kolejnego stopnia na Wiśle poniżej Włocławka w miejscowości Siarzewo. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z grudnia 2000 r. potwierdziła konieczność budowy drugiego stopnia wodnego dla wzmocnienia pracującego blisko od 60 lat stopnia we Włocławku. Niestety, kolejne rządy nie podejmowały realizacji tej inwestycji. Sejmik województwa kujawsko-pomorskiego wielokrotnie uchwalał stanowiska w tej sprawie. Obawy mieszkańców Włocławka i terenów wzdłuż Wisły budzi pogarszający się stan pracującego stopnia wodnego we Włocławku. Nowy stopień wodny w Siarzewie to inwestycja kluczowa w regionie ze względów bezpieczeństwa dla mieszkańców gmin położonych nad Wisłą, inwestycja, która zmniejszy zagrożenie powodziowe oraz ograniczy erozję dna Wisły. Powstanie dużego zbiornika retencyjnego jest też bardzo ważne dla rolnictwa wobec stepowienia Kujaw. Wybudowana elektrownia wodna stanowić będzie ponadto czyste źródło energii.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#StanisławPawlak">Wobec tego zwracam się z prośbą o stanowisko rządu w tej sprawie i udzielenie odpowiedzi na następujące pytania. Po pierwsze, na jakim etapie jest przygotowanie budowy stopnia wodnego w Siarzewie? Po drugie, czy w ramach tej inwestycji będzie budowana przeprawa drogowa przez Wisłę od węzła autostradowego A1 w Odolionie do drogi S10 z obwodnicą Lipna? Po trzecie, kto będzie inwestorem tego zadania i z jakich środków będzie finansowane to przedsięwzięcie? Ile wynosi szacunkowy koszt tej inwestycji? Po czwarte, jaki jest przewidywany harmonogram realizacji tego projektu? I po piąte, czy w projekcie zagospodarowania dolnej Wisły przewiduje się budowę kolejnych stopni wodnych?</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#StanisławPawlak">Uprzejmie proszę pana premiera o szczegółową informację w tej sprawie. Dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MichałKamiński">Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia pana senatora Henryka Siedlaczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Moje dzisiejsze oświadczenie zainspirowane zostało w sumie przez Radę Miasta Rybnika. Oświadczenie niniejsze kieruję do pani minister klimatu i środowiska, pani Pauliny Hennig-Kloski.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Szanowna Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Jako senator z Rud, wioski graniczącej z Rybnikiem, zwracam się w sumie z prośbą czy też z oświadczeniem dotyczącym przyszłości Elektrowni „Rybnik”. Moje głębokie zaniepokojenie budzi informacja, jaka nieoczekiwanie pojawiła się w przestrzeni publicznej, o zamknięciu Elektrowni „Rybnik” już pod koniec 2025 r.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Elektrownia „Rybnik” od lat pełni kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego regionu oraz wspiera lokalną społeczność poprzez zatrudnienie setek osób i współpracę z wieloma firmami z branży energetycznej i sektora usług. Przedwczesne wyłączenie tej jednostki energetyki konwencjonalnej może mieć negatywne skutki zarówno dla mieszkańców Rybnika, jak i dla całej polskiej energetyki. Elektrownia „Rybnik” od lat przystosowuje się do zmieniających się warunków rynkowych i technologicznych, w tym do wymogów związanych z transformacją energetyczną. Posiada kompletne instalacje środowiskowe, tj. instalację mokrego odsiarczania spalin oraz redukcji tlenków azotu i odpylania, które zapewniają dotrzymanie rygorystycznych norm ochrony środowiska. Zrealizowane w ostatnich latach inwestycje o wartości ponad 400 milionów zł umożliwiają bezpieczną i efektywną pracę minimum do roku 2030.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Plan zamknięcia Elektrowni „Rybnik” w 2025 r., ogłoszony przez prezesa PGE, wywołuje poważne obawy. Jest to decyzja nie tylko niespodziewana, ale jest ona także w pewnym sensie w dysonansie z wcześniejszymi uzgodnieniami, deklaracjami. Zgodnie z porozumieniem pomiędzy rządem a stroną społeczną elektrownia konwencjonalna miała funkcjonować do co najmniej 2030 r. z możliwością ewentualnej dalszej analizy jej działania.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Moja troska dotyczy losu zarówno ponad 500 pracowników elektrowni, jak i dużej liczby osób pracujących w firmach kooperujących. Elektrownia odgrywa także kluczową rolę w dostarczaniu ciepła do dzielnicy Rybnicka Kuźnia.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Planowane wyłączenie grozi znaczącym wzrostem kosztów dla mieszkańców, przedsiębiorców oraz instytucji publicznych, co może wpłynąć na poziom życia w regionie.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Proszę panią minister o przedstawienie strategii transformacji dla Elektrowni „Rybnik” oraz o wyjaśnienie przyczyn decyzji o tak wczesnym zamknięciu tej kluczowej jednostki energetycznej.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">Zwracam się również z sugestią, aby ministerstwo rozważyło włączenie Elektrowni „Rybnik” do planowanej rezerwy mocy.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#HenrykPiotrSiedlaczek">W obliczu zagrożeń wynikających z globalnych kryzysów, takich chociażby jak wojna w Ukrainie, oraz w kontekście walki o stabilność energetyczną Polski, proszę o rozważenie tej decyzji. Przedwczesne wyłączenie Elektrowni „Rybnik” może bowiem negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo energetyczne kraju, a także na przyszłość Rybnika i naszego regionu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MichałKamiński">Dziękują bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia panią senator Agnieszkę Gorgoń-Komor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Szanowny Panie Marszałku!</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Oświadczenie kieruję do minister zdrowia, pani Izabeli Leszczyny, a jest ono w sprawie rejestru onkologii i hematologii dziecięcej i potrzeby wprowadzenia takiego rejestru rozporządzeniem ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Populacja pediatryczna stanowi mniej niż 1% wszystkich pacjentów ze zdiagnozowanymi nowotworami, jednak obejmuje wiele różnorodnych typów nowotworów, a każdy z nich jest chorobą rzadką. Nowotwory dziecięce znacząco różnią się od tych wykrywanych u dorosłych, nawet w tak samo nazywanych jednostkach chorobowych przebiegają inaczej i wymagają odmiennego leczenia. Ponadto dzieci, które pokonały tę chorobę, są bardziej narażone na powtórne zachorowanie w przyszłości niż ich rówieśnicy.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Wszystkie te aspekty wskazują na konieczność stworzenia odrębnego rejestru onkologii i hematologii dziecięcej, niezależnego od Krajowego Rejestru Nowotworów. Światowa Organizacja Zdrowia również rekomenduje takie rozwiązanie i tworzenie odrębnych rejestrów dla dzieci z chorobą nowotworową.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#AgnieszkaGorgońKomor">W Polsce prace w tym zakresie prowadzone są od wielu lat przez organizacje pozarządowe, Polskie Towarzystwo Onkologii i Hematologii Dziecięcej oraz konsultanta krajowego do spraw onkologii i hematologii dziecięcej. Efektem jest gotowa baza danych dzieci z chorobami nowotworowymi, przygotowane narzędzia informatyczne konieczne do prowadzenia rejestru oraz zabezpieczenie finansowe tej inicjatywy. Niestety pomimo otrzymania, kilka miesięcy temu, zapewnienia o wsparciu resortu zdrowia dla idei powstania rejestru do dzisiaj stosowne rozporządzenie nie weszło w życie.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Zdaniem ekspertów wprowadzenie tego rozwiązania ma szansę umożliwić znaczący rozwój onkologii i hematologii dziecięcej w Polsce oraz wzrost liczby wyleczonych dzieci w kolejnych latach. Ponadto pozwoli ono na uzyskanie rzetelnych i kompletnych danych obejmujących populację pacjentów pediatrycznych zmagających się z chorobami nowotworowymi, realizację długofalowych programów opieki ozdrowieńczej, zwiększenie potencjału badań naukowych w obszarze onkologii dziecięcej, zwiększenie rozpoznawalności dokonań polskich ośrodków onkologii i hematologii na forum międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Zwracam się do pani ministry z pytaniem: kiedy zakończone zostaną prace nad rozporządzeniem umożliwiającym wprowadzenie w życie rejestru onkologii i hematologii dziecięcej? Dziękuję bardzo. (Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MichałKamiński">Bardzo dziękuję, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia panią senator Ewę Kaliszuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#EwaMonikaKaliszuk">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#EwaMonikaKaliszuk">Ja kieruję dzisiaj swoje oświadczenie do ministry Barbary Nowackiej, ministry edukacji narodowej.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#EwaMonikaKaliszuk">W tym oświadczeniu wyrażam prośbę o rozważenie kwestii dotyczącej stworzenia uczniom kończącym szkoły podstawowe, uczniom klas VIII, możliwości zdawania egzaminu z dowolnego, wybranego przez ucznia nowożytnego języka obcego, który jest wymieniony w katalogu zawartym w stosownym rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#EwaMonikaKaliszuk">Szanowni Państwo, z początkiem tego roku szkolnego, we wrześniu, do jednej z niewielkich miejscowości w województwie warmińsko-mazurskim powróciła polska rodzina z Belgii. Dziecko z tej rodziny rozpoczęło naukę w klasie VIII szkoły podstawowej w roku, w którym czeka je egzamin. W Belgii uczyło się w szkole polskiej, realizowało naukę 2 języków, języka niderlandzkiego i języka francuskiego. Niestety w szkole w polskiej miejscowości dziecko mogło realizować tylko naukę języka niemieckiego i angielskiego, bo takie nauczanie prowadzi szkoła. W momencie, kiedy wychowawca wpisywał dziecko do systemu informatycznego na egzamin ósmoklasisty, rodzice i dziecko chcieli wybrać na egzamin język francuski, bo naukę tego języka obcego dziecko realizowało w polskiej szkole za granicą. Okazało się, że jest to niemożliwe. Okręgowa komisja w Łomży poinformowała rodzinę, że dziecko może zdawać egzamin tylko z takiego języka obcego nowożytnego, którego naukę realizowało w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych w szkole.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#EwaMonikaKaliszuk">Wyjątek stanowią dzieci i młodzież będące obywatelami Ukrainy, w przypadku których, zgodnie ze specjalnie przygotowanym rozporządzeniem, zasada ta nie obowiązuje. To znaczy, że dzieci i młodzież będące obywatelami Ukrainy mogą wybrać każdy język z katalogu języków obcych nowożytnych, nawet taki, którego nauki nie realizowały w klasie VIII szkoły podstawowej.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#EwaMonikaKaliszuk">Dodatkowo mamy jeszcze egzamin maturalny, w przypadku którego również mamy katalog języków obcych nowożytnych, spośród których uczniowie jako absolwenci mogą wybrać język na egzamin maturalny. Tutaj również wybór następuje niezależnie od tego, czy danego języka uczeń uczył się w szkole i czy w ogóle dany język był w szkole nauczany.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#EwaMonikaKaliszuk">Mówię o obywatelach Ukrainy i o egzaminie maturalnym tylko dlatego, że wniosek płynący z analizy przepisów jest taki, że problemem nie jest system informatyczny i kwestie techniczno-organizacyjne, ale konieczność drobnej zmiany w rozporządzeniu, która pozwoliłaby uczniom klas VIII szkół podstawowych wybrać język obcy nowożytny, nawet jeśli nie uczyli się go w szkole w ramach zajęć obowiązkowych.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#EwaMonikaKaliszuk">Jesteśmy dziś już w trzeciej dekadzie XXI w., żyjemy w Unii Europejskiej i podróże rodzin mają miejsce – zarówno do Polski, jak i poza nasz kraj. Myślę, że dobrze byłoby, abyśmy mogli nasze przepisy uelastycznić i dostosować do przypadków, z jakimi się spotykamy, a tym samym pomóc dzieciom na ich przyszłej drodze edukacyjnej. Dziękuję bardzo. (Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MichałKamiński">Dziękuję bardzo, Pani Senator.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia pana senatora Piotra Woźniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#PiotrWoźniak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#PiotrWoźniak">Ja mam 3 krótkie oświadczenia, 2 oświadczenia w formie interwencji, a 1 w ramach zapytań.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#PiotrWoźniak">Pierwsze swoje oświadczenie kieruję do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz do Ministerstwa Zdrowia. Jest to prośba o komplementarną wiedzę, która, wydaje się, powinna być udzielona Polakom, a zwłaszcza mieszkańcom dorzecza Nysy Kłodzkiej.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#PiotrWoźniak">Chodzi o katastrofalną ilość arsenu w dopływie Nysy Kłodzkiej. Naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego szacują, że niestety tego związku chemicznego dociera do Zalewu Paczkowskiego – uwaga – nawet 8 kg na dobę. To jest skrajnie niebezpieczny związek, który, nomen omen, wypływa z dopływu Nysy Kłodzkiej o nazwie Trująca. To jest rzeka, która płynie na terenie gminy Złoty Stok na Dolnym Śląsku.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#PiotrWoźniak">Chciałbym zadać pytanie obu tym ministerstwom, jakiego rodzaju działania są planowane w tym zakresie. Mowa tutaj przede wszystkim o zwiększaniu świadomości ludzkiej i ograniczaniu korzystania z tych wód, które przecież dzisiaj… Wiemy, co w trakcie powodzi w dorzeczu Nysy Kłodzkiej się wydarzyło.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#PiotrWoźniak">Gorąca prośba do tych 2 instytucji o udzielenie informacji, czy monitorowany jest poziom stężenia arsenu w tej rzece, jakie jest jego stężenie w Zalewie Paczkowskim, dopływie Nysy Kłodzkiej, i jakie działania oba te ministerstwa będą w najbliższym czasie realizować – zakładam, że w sposób komplementarny – aby nie dochodziło do zatruwania społeczeństwa, które na tamtym terenie żyje.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#PiotrWoźniak">Dodam tylko, że kiedyś arsen był bardzo mocno używany w przemyśle, chociażby do produkcji farb, do produkcji leków, barwienia szkła, ale także jako – przykro stwierdzić – mocny środek, który zwalczał szczury, skądinąd bardzo skutecznie. To jest naprawdę bardzo poważne zagrożenie o charakterze chemicznym, mikrobiologicznym. To jest pierwsze oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#PiotrWoźniak">Drugie oświadczenie dotyczy spraw, które… To też są popowodziowe tematy. Zwrócili się do mnie przedsiębiorcy, którzy prowadzą biznesy transportowe. Niestety w 2 przypadkach istnieje bardzo duży problem, jeśli chodzi o dostęp ciężkiego sprzętu do kopalni kamienia. To drugie oświadczenie kieruję do Starostwa Powiatowego w Nysie.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#PiotrWoźniak">A chodzi o drogę powiatową w miejscowości Malerzowice Małe i bezpośredni dojazd do kopalni. Na Dolnym Śląsku zostało to tak zorganizowane, że przedsiębiorcy udostępnili kruszywo i dojazd techniczny do kopalń jest możliwy. W przypadku miejscowości, o której mówię, niestety tak nie jest. W związku z tym mam pytanie do Starostwa Powiatowego w Nysie, które jest zarządcą tej drogi powiatowej: kiedy taki dojazd techniczny będzie możliwy i kiedy nastąpi kompleksowa odbudowa tej drogi powiatowej? Jest ona niezbędna do transportu kruszywa, skądinąd bardzo potrzebnego również do odbudowy innych odcinków dróg zniszczonych w czasie powodzi.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#PiotrWoźniak">Trzecie oświadczenie, również w formie interwencji, kieruję do Zarządu Dróg Wojewódzkich w Opolu.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#PiotrWoźniak">W miejscowości Racławice Śląskie sytuacja jest bardzo podobna, również jest problem z dojazdem do kopalni kamienia, kruszywa, który jest utrudniony z uwagi na zamknięcie drogi z powodu powodzi. W związku z tym tu również gorąca prośba o udzielenie informacji, czy w trybie awaryjnym zostanie udostępniony ten dojazd dla sprzętu ciężkiego, dla transportu ciężkiego, który pobierałby kruszywo z tych kopalni, i na kiedy jest planowana kompleksowa odbudowa drogi po zniszczeniach powodziowych. Bardzo serdecznie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MichałKamiński">Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MichałKamiński">Bardzo proszę o wygłoszenie oświadczenia pana senatora Krzysztofa Bieńkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#KrzysztofBieńkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#KrzysztofBieńkowski">Mam 3 oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#KrzysztofBieńkowski">Pierwsze oświadczenie kieruję do ministra finansów oraz do Ministerstwa Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#KrzysztofBieńkowski">Samorządy zmagają się z finansowaniem szkół niepublicznych, szczególnie tych dla dorosłych oraz tych prowadzonych online. Subwencja i środki rządowe na to zadanie są wyliczane na podstawie liczby uczniów zarejestrowanych przez szkoły w Systemie Informacji Oświatowej, czyli SIO, w dniu 30 września każdego roku. Na tym etapie kończy się inicjatywa rządu co do wyliczeń środków publicznych na to zadanie. Wnoszę w imieniu wielu zainteresowanych samorządów o naliczanie środków publicznych na szkoły niepubliczne oraz te prowadzone w tzw. chmurze, czyli online, co miesiąc na podstawie informacji z SIO. Będzie to sprawiedliwe podejście do finansów i nieobciążanie samorządów nieprzewidywalnymi i nadmiernymi wydatkami.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#KrzysztofBieńkowski">Drugie oświadczenie kieruję do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#KrzysztofBieńkowski">Wnoszę o zmiany w pracowniczych programach emerytalnych w taki sposób, by nie pomijały one parlamentarzystów, którzy w chwili obecnej nie mogą w nich uczestniczyć, chyba jako jedyna grupa zawodowa. Proszę o podjęcie prac w celu ujednolicenia podejścia do wszystkich grup zawodowych… Przepraszam. Proszę o podjęcie prac w celu ujednolicenia podejścia do wszystkich grup zawodowych, jeśli chodzi o pracownicze programy emerytalne.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#KrzysztofBieńkowski">I kolejne oświadczenie. Chciałbym je skierować do zarządów wszystkich województw w Polsce. Oświadczenie dotyczy nierównego traktowania parlamentarzystów przez regionalnych przewoźników kolejowych, do których apeluję, też za pośrednictwem zarządów województw, o zrównanie ulg senatorów i posłów. Otóż senatorowie są bardzo często pomijani w tych sprawach. Będę wdzięczny za informację zwrotną w zakresie podjętych działań. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MichałKamiński">Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#MichałKamiński">Informuję, że nikt więcej nie zgłosił się do oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#MichałKamiński">Informuję również, że następujący senatorowie zgłosili swoje oświadczenia do protokołu: pan senator Waldemar Witkowski, pan senator Przemysław Błaszczyk, pani senator Anna Górska, która złożyła 3 oświadczenia, pan senator Stanisław Gawłowski i pani senator Jolanta Piotrowska.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#MichałKamiński">Informuję, że protokół dwudziestego posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej XI kadencji zostanie udostępniony senatorom w terminie 30 dni po posiedzeniu Senatu w Biurze Prac Senackich, pokój nr 255.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#MichałKamiński">Zamykam dwudzieste posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej XI kadencji.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 14 minut 26)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>