text_structure.xml 92 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 12 minut 02)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczy przewodnicząca Beata Małecka-Libera)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#BeataMałeckaLibera">Witam państwa bardzo serdecznie na pierwszym z dzisiejszych posiedzeń komisji senackiej. Mamy zaplanowane 2 posiedzenia. Pierwsze, o godzinie 12.00, poświęcimy wyzwaniom epidemiologicznym zdrowia publicznego i możliwościom krajowych producentów leków biologicznych. To jest tematyczne posiedzenie, które chcemy poświęcić rynkowi farmaceutycznemu. Chcemy w szczególności zwrócić uwagę na leki biologiczne, a to z tego względu, że dość często, stosunkowo często zajmujemy się rynkiem chemicznym, farmaceutycznym, lekami oryginalnymi i generycznymi, a jednak rzadko – może nawet wcale – rozmawiamy o lekach biologicznych. Z kolei o godzinie 17.00 zacznie się drugie posiedzenie Komisji Zdrowia, na którym będzie przedstawiona informacja ministra zdrowia na temat stanu przygotowań do przewodnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w Radzie Unii Europejskiej. Tak się składa, że obydwa te tematy są ze sobą związane, chociażby ze względu na to, że to przewodnictwo obejmuje tematykę zabezpieczenia leków dla społeczeństwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#BeataMałeckaLibera">Bardzo serdecznie witam na naszym posiedzeniu pana ministra Marka Kosa. Pan odpowiada w Ministerstwie Zdrowia za leki, tak więc będzie to zapewne bardzo merytoryczne wystąpienie. Witam również pracowników Ministerstwa Zdrowia. Jest z nami pani Piotrowska-Radziewicz, która jest dyrektorem Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji. Jest także pani dyrektor Departamentu Nadzoru II, pani Piłat Małgorzata… Tak? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(Dyrektor Departamentu Nadzoru II w Ministerstwie Aktywów Państwowych Magdalena Piłat: Piłat Magdalena z Ministerstwa Aktywów Państwowych.)</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#BeataMałeckaLibera">A, to za chwilkę.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#BeataMałeckaLibera">Następnie witam wszystkie osoby, które przybyły na nasze posiedzenie komisji, które interesują się tym tematem, w tym także przedstawicieli branży. Witam pana prezesa Krzysztofa Kopcia, który reprezentuje cały rynek leków polskich, podmioty przemysłu krajowego, producentów leków.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#BeataMałeckaLibera">Witam również Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych w osobie pani Trojan Moniki. Miło mi bardzo. Mam nadzieję, że będą także przedstawiciele ABM, ponieważ również z tego punktu widzenia chcielibyśmy spojrzeć na ten cały proces. No i oczywiście są z nami prezesi spółek „Polfa” Tarchomin – witam pana Świniarskiego Maksymiliana – „Polpharma”, „Biomed”, wszystkich tych firm, które produkują również leki biologiczne. Witam wszystkich państwa. Witam również panią prezes Irenę Rej.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#BeataMałeckaLibera">Myślę, że dyskusja będzie bardzo owocna, ale zanim ją rozpoczniemy, udzielę jeszcze…</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#BeataMałeckaLibera">Aha, jeszcze jedna regułka, która mnie tutaj obowiązuje. Chcę mianowicie zapytać, czy na sali są osoby, które wykonują zawodowo działalność lobbingową w rozumieniu ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Czy takie osoby są na sali? Nie widzę zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#BeataMałeckaLibera">Bardzo proszę, by jako pierwszy zabrał głos pan minister i przedstawił swoją wizję, strategię Ministerstwa Zdrowia, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo lekowe w sferze m.in. leków biologicznych. Jak pan minister widzi rozwój tego całego przemysłu, polskiego przemysłu na terenie naszego kraju? Jakie są jego możliwości rozwojowe? Zobaczymy później, jakie kolejne wątki zostaną poruszone w dyskusji, jakie problemy będą się przewijać. No, na zakończenie będę prosiła pana ministra o podsumowanie i zajęcie stanowiska. Oczywiście dyskusja na ten temat też jest przewidziana. Mam nadzieję, że będziecie państwo zabierali tutaj głos. Ja będę próbowała pilnować czasu. Mamy jakieś 1,5 godziny, więc myślę, że wszystkie tematy zostaną dokładnie omówione.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo, Panie Ministrze. Jako pierwszemu udzielam panu głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MarekKos">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MarekKos">Pani Przewodnicząca! Szanowni Państwo Senatorowie! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MarekKos">Mam przygotowany materiał, ten materiał został także przesłany senackiej Komisji Zdrowia. Będę trochę korzystał z tego materiału, a trochę czerpał z własnych przemyśleń. Postaram się przedstawić jak najprościej, jak najbardziej zwięźle tę informację.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#MarekKos">Z całą pewnością jednym ze sposobów sprostania wyzwaniom epidemiologicznym jest zapewnienie bezpieczeństwa lekowego, rozumiane jako zapewnienie stałej dostępności leków dla pacjentów, w tym właśnie leków biologicznych.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MarekKos">Jeżeli mowa o lekach biologicznych, to zobaczmy, co się w tym zawiera. Są to szczepionki, insuliny, hormony wzrostu, czynniki krzepnięcia krwi, przeciwciała monoklonalne. To są substancje zwane także biofarmaceutykami. Leki te zawierają substancje czynne pochodzenia biologicznego, zawierają w sobie żywe komórki lub organizmy, głównie białkowe. W tej chwili polscy wytwórcy specjalizują się przede wszystkim w produkcji insulin i szczepionek.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MarekKos">Ministerstwo Zdrowia na bieżąco monitoruje dostępność wszystkich produktów leczniczych, w tym również leków biologicznych. W tym zakresie współpracujemy z Urzędem Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, z Głównym Inspektoratem Farmaceutycznym, z podmiotami odpowiedzialnymi za produkcję i dystrybucję leków, jak również z hurtowniami farmaceutycznymi. Jeżeli w naszym kraju występują jakieś niedobory leków, to nie ma to charakteru systemowego, po prostu okresowo bądź też lokalnie są określone problemy z dostępnością poszczególnych leków.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MarekKos">Jakie podejmujemy działania w celu zwiększenia udziału w rynku produktów leczniczych wytwarzanych przez nasz, polski przemysł farmaceutyczny? Te działania są wielokierunkowe. Od dosyć długiego czasu, już od co najmniej kilku miesięcy, staramy się prowadzić ożywione dyskusje, rozmowy, konsultacje z całym sektorem farmaceutycznym. Wyszliśmy od nowelizacji ustawy o refundacji i w zasadzie te kontakty, które się zawiązały, są bardzo pozytywne. Po nowelizacji ustawy o refundacji z 17 sierpnia 2023 r., która weszła w życie 1 listopada ub.r., wiele firm, podmiotów odpowiedzialnych wyraziło swoje niezadowolenie z tego, co się właśnie znalazło w tej nowej ustawie. Od wiosny nad tym pracujemy, rozmawiamy o tym, by pewne rzeczy naprawić, a inne po prostu zrobić trochę lepiej.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MarekKos">Jako że na polskim rynku farmaceutycznym są firmy, które produkują właśnie leki biologiczne, także ten wątek tych rozmów jest kontynuowany. Ogólnie staramy się jak najbardziej pomóc wszystkim podmiotom z rynku farmaceutycznego w Polsce, w tym firmom, które produkują leki biologiczne.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MarekKos">Pracujemy w tej chwili nad polską listą leków krytycznych. To jest bardzo ważna informacja, gdyż w ciągu dosyć krótkiego czasu, w ciągu najbliższych kilku tygodni chcemy tę listę zaprezentować, chcemy pokazać, co według ministerstwa na tej liście powinno się znajdować, jakie substancje czynne powinny tam być. Chcemy wesprzeć polskich wytwórców tych substancji czynnych, tak aby byli w stanie produkować ich więcej. No, mówię również o innych substancjach czynnych, bo te substancje czynne są niezbędne. Tak że nad tym pracujemy, tak aby wzmocnić suwerenność lekową Polski.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MarekKos">W tym samym czasie rozmawiamy także z wieloma resortami i różnymi podmiotami na temat tego, w jaki sposób można wesprzeć firmy farmaceutyczne, jeżeli chodzi o ich możliwości produkcyjne, ulepszanie czy też stawianie nowych linii technologicznych. Chodzi o to, by leków produkowanych w Polsce było jak najwięcej.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MarekKos">Tu jest trochę danych statystycznych. Na chwilę obecną – to tylko rynek europejski – Polska jest na piątym miejscu, jeżeli chodzi o przyjmowanie leków. No, tak to nazwę. A jeżeli chodzi o produkcję, to jesteśmy dopiero na miejscu dwunastym, tak że mamy trochę do nadrobienia. W dużo mniejszych krajach, które w zasadzie używają mniej leków, bo ich populacja jest wielokrotnie niższa, przemysł farmaceutyczny stanowi… No, nie powiem „koło zamachowe”, ale to bardzo ważny punkt ich gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MarekKos">Dlatego też współpracujemy z takimi resortami, jak Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, MSWiA czy Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Rozmawiamy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, Agencją Badań Medycznych, Rządową Agencją Rezerw Strategicznych i Biurem Bezpieczeństwa Narodowego. Od lipca było już kilka takich spotkań, na których staraliśmy się wypracować kierunki tej współpracy między resortami i między instytucjami, tak aby przedstawiciele przemysłu farmaceutycznego, producenci leków mogli liczyć na nasze wsparcie, pomoc. Od razu tutaj powiem, że jeżeli chodzi o Ministerstwo Zdrowia, to my takimi funduszami nie dysponujemy. No, swoje fundusze mamy, ale możemy zadeklarować tylko tyle, że leki, które są czy będą produkowane w Polsce, na listach refundacyjnych wcześniej czy później się znajdą. I w ten sposób, jeżeli chodzi o te leki, zbyt zostanie zapewniony, ale na tworzenie nowych linii technologicznych czy budowę fabryk my wpływu nie mamy. No, nie mamy takich środków, nie mamy takich możliwości. Dlatego zaangażowałem w to właśnie Agencję Badań Medycznych czy Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, które prowadzą dużo bardzo ciekawych projektów. Chodzi nie tylko o badania kliniczne, ale też o możliwości rozwojowe. I pewne pomysły padły na jednym ze spotkań, o ile dobrze pamiętam. We wrześniu zorganizowałem takie spotkanie z sektorem farmaceutycznym i z krajowymi producentami leków, na którym swoje prezentacje przedstawiły i NCBiR, i ABM. No, pokazano tam, jakie są możliwości, jeżeli chodzi o wsparcie tych firm w najbliższych miesiącach.</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#MarekKos">Niezależnie od tego prowadzimy szerokie konsultacje z krajowymi producentami leków. Jest takie zadanie, którego termin wyznaczyliśmy na 23 października. No, w ubiegłym tygodniu minął termin. Poprosiliśmy o informację na temat tego, w jakich obszarach oczekiwaliby oni wsparcia, jak również o to, żeby przedstawili pewne propozycje rozwiązań, których wdrożenie umożliwiłoby im uruchomienie bądź też utrzymanie produkcji.</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#MarekKos">Ważna data to 1 kwietnia 2024 r. To wtedy weszła po raz pierwszy lista leków, na której znalazły się leki produkowane w Polsce. Podzielono to na 2 grupy: na grupę G1 i G2, na wykaz G1 i G2. W wykazie G1 są leki, które są wytwarzane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo takie, do których wytworzenia wykorzystano substancję czynną wytworzoną na terytorium Polski. W wykazie G2 są leki, które są wytwarzane na terytorium Polski z wykorzystaniem substancji czynnej, która także jest wytwarzana na terytorium Polski. Jeżeli chodzi o wykaz G1, zawiera on 480 leków. Lista tych leków obejmuje prawie 115 substancji czynnych lub ich połączeń, które są umieszczone w 84 grupach limitowych. Co jest najistotniejsze, leki te są objęte 10-procentową redukcją kwoty stanowiącej dopłatę pacjenta. Z budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia do każdego leku z wykazu G1 dopłacamy 10% tej wartości, którą powinien zapłacić pacjent. Jakie są rodzaje leków w tej grupie? Jest ich bardzo dużo, są to m.in. leki antyhistaminowe, cytostatyczne, hipoglikemizujące, hipotensyjne, przeciwarytmiczne. To bardzo szeroka grupa.</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#MarekKos">Ale może przejdę do wykazu G2, gdzie są leki, które są wytwarzane w Polsce z wykorzystaniem substancji czynnych, które także są wytwarzane w Polsce. W wykazie G2 jest 12 substancji czynnych, które są umieszczone w 10 grupach limitowych. I tu…</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#komentarz">(Przewodnicząca Beata Małecka-Libera: Panie Ministrze, jeżeli mogę o coś prosić, to skupmy się jednak na lekach biologicznych. Dobrze?)</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#MarekKos">No, ja właśnie doszedłem do tych biologicznych…</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#komentarz">(Przewodnicząca Beata Małecka-Libera: No, tak. Właśnie dlatego mówię, żebyśmy się bardziej skupiali…)</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#MarekKos">Akurat jeżeli chodzi o wykaz G2, to tu jest dopłata NFZ w wysokości 15%. Tu są właśnie takie leki, jak chociażby insulina. W tej grupie są także leki hipoglikemizujące, hipotensyjne czy przeciwzakrzepowe, leki stosowane w chorobach dróg oddechowych.</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#MarekKos">W zakresie leków biologicznych mamy w Polsce kilka bardzo ważnych firm. Tutaj nie chodzi o to, żeby wymieniać nazwy, ale firmy te produkują czy to insuliny, czy to szczepionki. Są to firmy, które dostarczają na polski rynek bardzo duży procent leków używanych przez pacjentów. Tak jak w przypadku każdej innej polskiej branży, leki biologiczne stanowią dla nas jeden z priorytetów. Wiemy, że szczepionki czy insuliny są to takie produkty, które są z całą pewnością krytyczne dla naszych pacjentów. Wzmocnienie tych firm, tych zakładów, które produkują leki biologiczne, jest wskazane, konieczne. Z całą pewnością będziemy to nadal robić. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#BeataMałeckaLibera">Panie Ministrze, w mojej ocenie to było wprowadzenie do dyskusji. Dziękuję za to, co pan minister tutaj raczył powiedzieć. Cieszę się, że jest współpraca ze środowiskiem firm produkujących leki biotechnologiczne. Cieszę się, że są takie spotkania, że współpracujecie z ABM. Myślę, że jest jednak trochę problemów. No, nie chodzi tylko o rozwiązywanie problemów, ale także o pewną strategię, o to, czy chcemy rozwoju tego rynku, a jeśli tak, to w jakim zakresie, jakie widzimy możliwości. Myślę, że to wszystko wyjdzie w czasie dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#BeataMałeckaLibera">Chciałabym poprosić teraz o przedstawienie tego problemu, jak gdyby od drugiej strony, przez panią prezes Kulczycką Magdalenę, która reprezentuje Związek Firm Biotechnologicznych. Proszę, aby pani prezes przedstawiła nam, jak w tej chwili z państwa punktu widzenia wygląda ten rynek, jakie są możliwości i w czym państwo widzicie tak naprawdę największy kłopot.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MagdalenaKulczycka">Dzień dobry państwu. Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#MagdalenaKulczycka">Dziękuję pani senator za zaproszenie i udzielenie głosu.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#MagdalenaKulczycka">Jako przedstawicielka największego w Polsce Związku Firm Biotechnologicznych „BioForum” chciałabym poprosić pana dra Konrada Henniga, członka zarządu związku, aby w szczegółach odniósł się do tematu dzisiejszego spotkania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#KonradHennig">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#KonradHennig">Kilka słów na początek. Dotychczas mówiliśmy o tradycyjnych produktach biologicznych, o tradycyjnych lekach, a w tym samym czasie absolutnie spektakularnie rozwija się nowa branża farmaceutyków, jaką są tzw. innowacyjne produkty biologiczne. Parę lat temu, kiedy podejmowaliśmy próbę oszacowania skali tego rozwoju, to było ok. 20% nowo rejestrowanych leków i ok. 50% leków rozwijanych, czyli tych w fazie badań klinicznych. Dzisiaj – to dane ze Stanów Zjednoczonych, z FDA – jest to już, w zależności od roku, albo troszkę poniżej, albo trochę powyżej 50% nowo rejestrowanych leków. To zależy też od tego, jak będziemy poszczególne substancje kwalifikowali, czy jako leki chemiczne, czy jako leki biologiczne. W przypadku peptydów ta proporcja może się trochę zmieniać, ale jesteśmy już na poziomie 50% nowo rejestrowanych leków biologicznych. Tym, na co chcielibyśmy zwrócić uwagę, jest to, że ta rewolucja postępuje. To jest trend, który się rozpoczął ok. 20 lat temu. Będzie się pojawiało coraz więcej leków biologicznych, których produkcja wygląda troszkę inaczej niż w przypadku leków chemicznych.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#KonradHennig">W szczególności pojawiają się tutaj nowe możliwości zapewnienia bezpieczeństwa lekowego kraju, gdyż w przypadku tych substancji koncerny są dużo bardziej otwarte na licencjonowanie produkcji w innych zakładach. W trakcie pandemii COVID-19 mieliśmy do czynienia z takim przypadkiem, że szczepionka Novavax była produkowana pod Łodzią, właśnie na licencji. Wprawdzie to był układ czysto komercyjny, de facto zawarty bez udziału polskiego rządu, ale rysuje się taka możliwość, aby w przyszłości nowe farmaceutyki na potrzeby polskich pacjentów były produkowane w Polsce, przez polskie fabryki na licencji zagranicznych firm.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#KonradHennig">Po pandemii bardzo dynamicznie rozwija się nowy obszar produktów opartych na mRNA. To są dane sprzed pół roku: jest ok. 200 nowych szczepionek opartych na mRNA, z czego w fazie trzeciej badań klinicznych – 15, a w fazie drugiej – 22. To są te szczepionki, które za rok, za 2 lata będą dopuszczane do obrotu. Podobnie jest w przypadku terapii nowotworowych – 10 produktów w fazie drugiej badań klinicznych. W przybliżeniu w ciągu 3–5 lat będą one trafiały na rynek. I tutaj jest taka możliwość, by licencjonować produkcję na zewnątrz. To względnie nowy instrument, którego dotychczas rząd Polski nie wykorzystywał. Można kontraktować produkty, aby zapewnić ich produkcję w kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#KonradHennig">Ten instrument, którym myśmy próbowali się posłużyć w ramach Krajowego Planu Odbudowy, miał być pożyczką na budowę linii produkcyjnej leków. Problem, który był podnoszony, polega na tym, że nie wystarczy samo wybudowanie linii produkcyjnej, trzeba jeszcze zapewnić opłacalność zbytu tych produktów. I to jest właśnie kwestia refundacji. To jest ten największy strumień finansowy, którym dysponujemy jako państwo, no i jednocześnie kluczowy czynnik dla producentów, którzy stoją przed decyzją, czy ulokować produkcję w Polsce. To dotyczy zarówno producentów krajowych, polskich firm, jak i firm zagranicznych, które tutaj produkują, a które mogłyby produkować więcej. No, o to nam przede wszystkim chodzi, żeby ta produkcja się tutaj rozwijała. To jest ten element dający stabilność i odporność na szoki i kryzysy.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#KonradHennig">Strategia, którą posługuje się polskie państwo, którą kierują się polskie instytucje, czyli plan rozwoju sektora biomedycznego w latach 2022–2031, jest w dużej mierze sprofilowana na badania kliniczne, na popularyzację badań klinicznych, na ułatwienie prowadzenia tych badań, głównie przez zagraniczne firmy, w polskich placówkach medycznych, w polskich szpitalach, w ramach terapii polskich pacjentów. Wydaje nam się to niewystarczające. To jest coś, co nas przybliża do celu, co wywołuje jakiś transfer wiedzy – z jednej strony dostarczamy pacjentom innowacyjne terapie, jeszcze niewprowadzone na rynek, z drugiej strony lokujemy naszych naukowców i klinicystów w pewnych procesach światowych – ale to nie może być cel sam w sobie.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#KonradHennig">Niedawno brałem udział w wizycie studyjnej w Belgii, organizowanej przez NCBiR. Sprowokowałem tam przedstawiciela polskiego szpitala, aby zapytał Belgów, w jakich proporcjach dzielone są środki, które uzyskuje szpital za badania kliniczne. I ten Belg nie do końca rozumiał pytanie, bo tam szpital dostaje wszystko, a lekarz wykonuje pracę w ramach swojego etatu. W Polsce ta proporcja jest taka, że 70% środków z badań klinicznych trafia do lekarzy, co powoduje, że nie do końca wspieramy tymi badaniami system. Jest to jakiś substytut godnych wynagrodzeń lekarzy.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#KonradHennig">Finansowanie, które w Polsce jest oferowane, nie jest najmniejsze, jest stabilne. Kilka instytucji wręcz je oferuje, głównie na badania i rozwój. No, niestety jest ono w dominującej części grantowe. Mało mamy instrumentów udziałowych, czyli polegających na partycypowaniu przez instytucję publiczną w przyszłych korzyściach z konwersji tego strumienia finansowego w konkretne produkty i usługi. NCBiR zaczął takie działania, PFR też wszedł do 2 spółek farmaceutycznych, jest ich udziałowcem. Wydaje nam się, że albo hybrydowy sposób, czyli grant plus wejście w udziały…</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Przewodnicząca Beata Małecka-Libera: Ale tu wchodzimy za bardzo w detale.)</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#KonradHennig">Tak, w szczegóły.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#komentarz">(Przewodnicząca Beata Małecka-Libera: Ja bym prosiła, żeby pan jednak wypunktował najważniejsze kwestie, które dla was są istotne.)</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#KonradHennig">Okej, to jeszcze…</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Przewodnicząca Beata Małecka-Libera: A takie detale proszę omawiać z panem ministrem. Dobrze?)</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#KonradHennig">To jeszcze wspomnę o perspektywie Unii Europejskiej. Otóż biotechnologia została zdefiniowana jako jeden z 3 kluczowych sektorów, obok cyfryzacji i zielonych technologii. Wnioski z pandemii COVID w Unii Europejskiej są ujęte w tym dokumencie, w strategii farmaceutycznej, która miała właśnie wspierać produkcję leków na terenie Unii Europejskiej. W Unii Europejskiej została przygotowana lista leków krytycznych, sprofilowana właśnie pod kątem sytuacji kryzysowych. Lista krajowa była tworzona przez ostatnie 2 lata. W tym kształcie, który my znamy, była ona profilowana pod kątem najczęstszych wskazań, pod kątem najczęstszych wykorzystań klinicznych. Dobrze by było, gdyby powstały te właśnie instrumenty, które wynikają z opracowania takiej listy, które wynikają ze świadomości, że musimy zapewniać krajową produkcję kluczowych leków.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#KonradHennig">Zgadzam się, że to już są szczegóły na poziomie instrumentów finansowych, na poziomie programów. Jest tu problem z przechodzeniem pomiędzy wymiarem ogólnym a szczegółami. No, trudno od tego abstrahować, trudno nie wspomnieć o konkretnych rozwiązaniach.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#KonradHennig">To jest slajd pokazujący geograficzne rozmieszczenie firm biotechnologicznych w Polsce. Ten kawałek Małopolski jest może troszkę niedowartościowany, on w ostatnich latach mocno urósł. To jest chyba mapa z 2020 r., ale ona obrazuje bardzo istotną kwestię. Przemysł biotechnologiczny jest skoncentrowany w największych ośrodkach akademickich. Mamy w kraju 4–5 takich ośrodków. W tym momencie jeden z nich jest już wyjęty z mapy dofinansowań, wyjęty z możliwości uzyskania finansowania unijnego, gdyż osiągnęliśmy tam próg PKB na głowę mieszkańca. Okręg warszawski i przyległe gminy nie mogą już korzystać z finansowania na rozwój infrastruktury, więc nawet gdyby pojawiły się instrumenty finansowania linii produkcyjnych, o czym była mowa… No, w okręgu warszawskim nie mogłoby to być finansowane ze środków unijnych. Za chwilę taka sama sytuacja będzie w Gdańsku, Wrocławiu i Krakowie, pozostaną tylko Łódź i Poznań. No, Poznań chyba też się załapie w kolejnej perspektywie. Jeżeli zostanie utrzymana ta zasada dotycząca finansowania unijnego, tej mapy dofinansowań, to nie będziemy mogli wspierać lokowania produkcji w tych ośrodkach w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#KonradHennig">Dlatego my apelujemy, żeby myśleć zawczasu o tych problemach, które nas czekają, ale i o tych możliwościach, które się pojawiają, bo bardzo dużo dzieje się na poziomie technologii. To, co jest wyzwaniem, to translacja tych nowych technologii na nowe instrumenty polityki publicznej. Mamy właściwie określone cele, to wybrzmiało znakomicie w wystąpieniu pana ministra. Wiemy, że chcemy, żeby leki były produkowane w Polsce. My musimy dzisiaj poszukać sposobów, metod, konkretnych instrumentów – naszym zdaniem związanych przede wszystkim z wykorzystaniem środków refundacyjnych – by ulokować produkcję tych leków w kraju. Powiedziałbym, schodząc na ten najniższy poziom szczegółów, że potrzebne jest powiązanie środków refundacyjnych z miejscem produkcji leków. Należy w sposób automatyczny, w sposób wręcz algorytmiczny określać czy to wysokość refundacji, czy to jakieś inne bonusy dla firm farmaceutycznych, tak aby decydowały się one na produkcję leków w Polsce. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#BeataMałeckaLibera">Odniosę się do tego, co pan powiedział. Myślę, że spełniłam większość pana postulatów, zapraszając do debaty osoby z różnych resortów. Zapraszałam Ministerstwo Aktywów Państwowych, zapraszałam Agencję Badań Medycznych… Nie wiem, czy doszedł ktoś reprezentujący ABM. Nie, niestety nie. Niemniej myślę, że do tych wszystkich wątków będziemy mogli usłyszeć różne uwagi.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#BeataMałeckaLibera">Chciałabym teraz oddać głos panu prezesowi Krzysztofowi Kopciowi, który reprezentuje Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego – Krajowych Producentów Leków. Dlaczego? Dlatego że z panem prezesem wielokrotnie rozmawialiśmy na temat środków z KPO. Rozmawialiśmy o tym w momencie, kiedy powstawały pierwsze plany dotyczące KPO i rozdzielenia tychże środków. Ja zadam wprost takie pytanie: co się zmieniło przez ten czas? Czy jakaś strategia rzeczywiście powstała? Jakie w tym momencie pan prezes widzi zagrożenia czy też problemy?</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#KrzysztofKopeć">Dziękuję bardzo za oddanie głosu.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#KrzysztofKopeć">Cieszę się, że mogę wziąć udział w tej dyskusji, bo to jest bardzo ważny temat. Po pierwsze, to jest przyszłość tego, co się dzieje na rynku leków, przyszłość, w której my jako Polska na szczęście uczestniczymy. Jednak wyzwaniem dla nas wszystkich jest to, żeby nasz udział, udział naszego kraju i firm, które u nas produkują, zwiększyć. Ja mam zaszczyt reprezentować firmy, które w Polsce produkują leki. Są to firmy, które dostarczają co drugi lek refundowany. Wśród nas są państwowe firmy, których przedstawiciele też są na tym spotkaniu, a które produkują leki w Polsce, ale także firmy prywatne polskie i zagraniczne, które zainwestowały i prowadzą produkcję. Mamy ten zaszczyt reprezentować firmę, która leki biologiczne, stricte biologiczne z modyfikacji białek produkuje w Polsce, czyli firmę Polpharma Biologics. Jest to jedyna firma, która komercjalizuje te leki, oprócz tych wcześniejszych, o których mówiliśmy, czyli szczepionek i wcześniejszych rodzajów leków biologicznych. Mają oni 2 leki dopuszczone na całym świecie i te leki sprzedają, a kolejne są w trakcie rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#KrzysztofKopeć">Naszym wyzwaniem jest to, o czym też wielokrotnie rozmawialiśmy z panią przewodniczącą i z państwem wszystkimi, żeby w Polsce produkować jak najwięcej. My wiemy, że jako kraj, mimo rosnącego eksportu, nadal mamy ujemny bilans, jeśli chodzi o leki, zwłaszcza leki biologiczne. W związku z tym im więcej uda nam się ulokować tej produkcji w Polsce i zastymulować, tym lepiej będzie wyglądała, raz, produkcja, a dwa, nasza gospodarka. My co kilka lat przygotowujemy na bazie danych GUS, bo one są najbardziej wiarygodne, takie dane makroekonomiczne o wpływie polskiego sektora farmaceutycznego na gospodarkę. Na podstawie ostatnich danych mamy raport z tego roku – ja go państwu prześlę – który pokazuje, że 20 miliardów to jest to, co ten przemysł generuje do naszego PKB. Myślę, że gdybyśmy postawili jeszcze mocniej na leki biologiczne i zastymulowali do rozwoju w Polsce firmy i państwowe, i prywatne, które zechciałyby te leki produkować, a jednocześnie wcześniej dostały one ze strony rządu jasny sygnał, że to jest możliwe i pożądane, to ten bilans wyglądałby jeszcze lepiej. My w tej chwili z tych podatków, które nasz krajowy sektor produkuje, już ponad 4 miliardy odprowadzamy do budżetu państwa, a z budżetu refundacyjnego w postaci zapłaty za te leki wracają do nas 3 miliardy, więc górką jest 1 miliard zł, który zostaje w systemie, i pan minister i resorty mogą gospodarować tym na zaspokojenie potrzeb zdrowotnych Polaków.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#KrzysztofKopeć">Wrócę jeszcze raz do leków biologicznych. Są kwestie, które dzieją się niejako z boku, ale kwestie mające olbrzymi wpływ na ten rynek. Jedną z nich jest to, co niestety się stało ze środkami z KPO. Rozmawialiśmy o nich. One najpierw miały być grantami, potem miały być pożyczkami, a potem niestety zostały przesunięte do innego sektora. Ja wytłumaczę, dlaczego nam tak bardzo zależało na grantach. Granty to jest coś, co w tej chwili jest stosowane na całym świecie, gdy chcemy relokować produkcję. One najczęściej mają zniwelować wydatki na środki trwałe, na capex, które ponoszą firmy, budując fabryki, budując konkretne linie. Tutaj możemy dopuścić różne rodzaje współdziałania z państwem. My na to liczyliśmy. Potem okazało się, że to będą jednak pożyczki. To nie było do końca złym rozwiązaniem, ale właściwie do końca nie wiedzieliśmy, jak one mają wyglądać. Ostatecznie niestety skończyło się tym, że tych środków nie ma. I teraz, tak jak pan minister Kos mówił, trwają rozmowy na temat tego, jak wygospodarować jakiś rodzaj strukturalnych funduszy, które by mogły pomóc. Czy to będzie grant rządowy, czy jakieś środki ze STEP albo z innych środków europejskich, to jest kwestia wtórna. W każdym razie my liczymy na to, że to się fizycznie stanie. To jest pierwsze nasze wyzwanie. Na początku wydawało się, że to się uda zrealizować. Jednak upływający czas i decyzja o anulowaniu tego nas rozczarowała. Liczymy na to, że te rozmowy doprowadzą do takich rozwiązań, które nam pomogą. Mówię, co byłoby najskuteczniejszym modelem wsparcia. Otóż wsparcie capexu, czyli budowy linii, bądź wspólne koordynowanie i wydawanie na to środków, czy w partnerstwie publiczno-prywatnym, czy w innych modelach. To jest pierwsza rzecz.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#KrzysztofKopeć">Druga rzecz, o której mówił też pan Konrad, to jest takie strukturalne myślenie o wsparciu także w systemie refundacji. Bo to, że np. jakiś produkt, w tym biologiczny, produkowany w Polsce pierwszy zostanie objęty refundacją albo jako jeden z pierwszych, to jest bardzo ważna wartość, bo on zdobywa rynek i dopiero potem dołączają kolejne, a ten jeden już go buduje. Tak więc chodzi o to, żeby preferować też sposób rozpatrywania takich wniosków.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#KrzysztofKopeć">My liczylibyśmy też na to, żeby na liście leków krytycznych takie leki, które są produkowane, w tym biologiczne, się znalazły. Tu, jak rozumiem, jesteśmy w dialogu. Dziękuję za tę deklarację, o której mówił pan minister, bo przez wiele lat o tym mówiliśmy. Mam nadzieję, że wreszcie teraz to zrobimy. Widzimy to przyspieszenie.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#KrzysztofKopeć">Kolejna rzecz, o której też wspominał pan Konrad i gdzieś tu wybrzmiała, to np. to, żebyśmy stymulowali też innych do inwestycji w Polsce w leki biologiczne. Skoro wydajemy, a w ostatnich latach wydaliśmy w Polsce na leki w programach ok. 6,5 miliarda więcej niż poprzednio, razem to jest 10 miliardów, trzeba też pomyśleć choćby o instrumentach dzielenia ryzyka w postaci RSA-sów stymulujących te podmioty np. do reinwestycji w Polsce. Taki offset, który by spowodował, że 10–15% tego kontraktu uda się przenieść do produkcji w Polsce – czy to będzie produkcja biologiczna, czy na początku chemiczna, to jest rzecz wtórna… Ja myślę, że i tak na końcu dnia, jeśli oni produkują leki biologiczne, moglibyśmy zastymulować to do produkcji tych leków.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#KrzysztofKopeć">To są takie fundamentalne rzeczy, które są przed nami. Mam nadzieję, że one się wydarzą i że wspólnie coś w tej sprawie zrobimy. To, co pokazywali też koledzy, to jest duża liczba przedsiębiorstw, ale one są w fazie rozwojowej. Tych, które produkują w Polsce jest kilka, a tylko jedno, które produkuje te leki, o których mówiłem, modyfikowane białka. Chcielibyśmy, żeby było tego więcej, bo tak naprawdę rynek tych leków jest olbrzymi, jeśli chodzi o świat, i rynek zbytu też byłby olbrzymi, gdybyśmy zastymulowali powstawanie tych leków w Polsce i jednocześnie potrafili wytworzyć, wygenerować taką cenę, która będzie konkurencyjna. Jak widać, skoro prywatny podmiot znalazł takie produkty, wyprodukował je u nas, w kraju, to jest to fizycznie możliwe.</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#KrzysztofKopeć">Powiem o jeszcze jednej rzeczy. Przy okazji też chciałbym podziękować za to, co działo się kilka lat temu, bo państwo senatorowie, panowie posłowie, a zwłaszcza ministerstwo, parę lat temu wsparliście nas w takim projekcie, który przewidywał… To była kwestia dotycząca zamówień publicznych, rzekomych dobrych praktyk, które w którymś momencie powodowałyby to, że nie można by było wprowadzać konkurencji do leków biologicznych. Rynek byłby zacementowany. Chodziło o to, żeby nadal lekami tych, którzy mieli monopol, leczono pacjentów, ażeby nie wchodziły do obrotu leki konkurencyjne. I kilka lat temu Ministerstwo Zdrowia nas wsparło w takim projekcie, żeby tych przepisów w Polsce nie wprowadzać. W związku z tym pojawiła się konkurencja i nasze produkty.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#KrzysztofKopeć">Kolejna rzecz, którą udało się zrobić – nie mówmy tylko o czymś, co się nie udało – to jest np. SPC manufacturing waiver, czyli wyjątek wytwórczy do świadectwa ochronnego. To też dzięki polskim parlamentarzystom europejskim, ale nie tylko, także dzięki resortowi udało się wprowadzić. To powoduje… Wytłumaczę, o co chodzi. Chodzi o to, że jest świadectwo ochronne, które nie pozwala produkować leku w trakcie ochrony. Ale są kraje, w których ta ochrona nie obowiązuje i one mogły wcześniej rozpocząć produkcję takiego produktu. W związku z tym my jako Polska od razu stawaliśmy na przegranej pozycji np. versus kraje spoza Unii. My walczyliśmy o to, żeby także w Polsce można było produkować te leki nie na rynek europejski, gdzie była jeszcze ochrona, tylko na rynki zewnętrzne, gdzie tej ochrony nie ma. Chodzi o to, żeby stymulować przemysł do tego, żeby to robił u nas. I to też się udało zrobić kilka lat temu.</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#KrzysztofKopeć">Wyzwaniem, które stoi przed nami, tak jak mówię, są środki wsparcia, które będą w jakiś sposób równoważyć to, co straciliśmy ze środków KPO. Dalej: np. przenoszenie leków biologicznych do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, co spowoduje, że będzie większy popyt, lepsze leczenie pacjentów, ale też większa możliwość skorzystania producentów, w tym, mam nadzieję, polskich. Z praktycznych rzeczy to np. dowód dostępności w ustawie refundacyjnej, który pozwoliłby szybciej wchodzić tym lekom na listy refundacyjne. To są te wyzwania, które są przed nami.</u>
          <u xml:id="u-9.11" who="#KrzysztofKopeć">A najbardziej krótko i zwięźle to tak. Po pierwsze, nasz rządowy plan, plan ministerstw, nie tylko Ministerstwa Zdrowia, bo tu mamy Ministerstwo Zdrowia, ale jest też MAP, powinno być ministerstwo gospodarki, to, co koledzy też pokazywali, jakiś plan koordynacyjny tego, co my chcemy za 5, 10, 15 lat. Prywatne firmy pokazują, że to jest możliwe. 10 lat temu nie było żadnej produkcji leków tego typu, modyfikowanych białek. Mieliśmy szczepionki, mieliśmy insuliny, i bardzo dobrze, powinniśmy o nie dbać, także o te leki, które powstają w ostatnich państwowych firmach, bo one są bardzo wartościowe. Rzadko o nich mówimy, a powinniśmy głośniej o tym mówić. Tam też powinny trafiać środki po to, żeby tę produkcję utrzymać i unowocześniać. Powinniśmy też oczywiście dbać o te całkiem nowe leki, które się pojawiają. 10 lat temu ich nie było, teraz je mamy. A co będzie za 5 lat, za 10 lat? Jeśli będziemy mieli plan, jak to wykorzystać, to realizacja zamierzeń będzie możliwa. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#BeataMałeckaLibera">Tak, rynek się zmienia, innowacyjne leki pojawiają się bez przerwy, o tym wiemy. Przez ostatnie lata rzeczywiście dyskutowaliśmy dużo w Komisji Zdrowia w Senacie, bardzo często rozmawialiśmy o strategii i mówiliśmy o rozwoju przemysłu, przede wszystkim naszego polskiego. Tak więc o te firmy, które jeszcze są, a szczególnie te, które są naszymi spółkami Skarbu Państwa, powinniśmy naprawdę bardzo zadbać, o nie i o ich rozwój.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#BeataMałeckaLibera">Ktoś tu wspominał o międzyresortowości, chyba pan, więc może teraz bym poprosiła o zabranie głosu panią dyrektor Departamentu Nadzoru II w Ministerstwie Aktywów Państwowych, ponieważ to państwo przede wszystkim powinniście zadbać o to, żeby te nasze polskie firmy się rozwijały. Chciałabym usłyszeć, czy macie jakąś strategię, czy znacie doskonale ten problem, o którym tu dzisiaj mówimy, i jakie są wasze uwagi w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MagdalenaPiłat">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MagdalenaPiłat">Magdalena Piłat, Departament Nadzoru II, Ministerstwo Aktywów Państwowych.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Przewodnicząca Beata Małecka-Libera: Proszę nieco bliżej mikrofon.)</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#MagdalenaPiłat">Teraz lepiej słychać, tak? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#MagdalenaPiłat">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#MagdalenaPiłat">Magdalena Piłat, Departament Nadzoru II, Ministerstwo Aktywów Państwowych. Zajmuję się nadzorem nad już właściwie, tak można powiedzieć, ostatnimi kilkoma podmiotami, spółkami z udziałem Skarbu Państwa, które zajmują się m.in. wytwarzaniem leków biologicznych.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#MagdalenaPiłat">Jeżeli chodzi o konkretne podmioty, które te leki dzisiaj wytwarzają, są to przede wszystkim Wytwórnia Surowic i Szczepionek „Biomed” Sp. z o.o., która jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa, i spółka z większościowym udziałem Skarbu Państwa, mianowicie Tarchomińskie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa” SA. To są właściwie jedyne 2 podmioty w portfelu ministra aktywów państwowych, które, jeżeli chodzi o produkcję leków biologicznych, mogą się jakimś dorobkiem pochwalić.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#MagdalenaPiłat">My, patrząc na tematykę dzisiejszego posiedzenia, czyli wyzwanie epidemiologiczne, na tym się w dużym stopniu skupiliśmy. Zaraz poproszę o wypowiedź panią prezes spółki „Biomed”, bo to jest spółka, która w portfelu ma tylko biologiczne leki ratujące życie, takie jak antytoksyna botulinowa ABE, antytoksyna jadu żmij, siarczan protaminy czy biostrepta, ale to jest również spółka, której portfolio sięga lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, a na które składało się wiele skutecznych i dziś już niewytwarzanych leków biologicznych. W spółce w Wydziale Badań i Rozwoju trwają prace nad odtworzeniem niektórych starych szczepionek w oparciu o nowe technologie, co jest właśnie odpowiedzią producenta na wyzwania epidemiologiczne, które dzisiaj na nowo z różnych względów pojawiają się w naszym kraju. Tak więc za chwilkę oddam głos pani prezes, też dlatego, że nie chciałabym powiedzieć zbyt wiele, powiedzieć o czymś, co mogłoby stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa. Drugą spółką, która wytwarza leki biologiczne, są to wyłącznie insuliny, jest nasza tarchomińska „Polfa”. Jest z nami pan prezes Maksymilian Świniarski, więc jeżeli w tym zakresie będą potrzebne jakieś dodatkowe informacje, to na pewno też pan prezes służy tutaj swoim głosem.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#MagdalenaPiłat">Ja tylko dodam, że jeżeli chodzi o Ministerstwo Aktywów Państwowych, o to, co jest naszym celem, to jest to budowanie wartości portfela akcji i udziałów należących do Skarbu Państwa, a więc wszelkie nasze działania są ukierunkowane na wsparcie w zakresie posiadanych możliwości formalnoprawnych i finansowych działalności tych spółek. Tutaj można wspomnieć o tym, że „Polfa” była w ostatnim czasie dokapitalizowywana, głównie na budowę swojej nowej linii produkcyjnej leków, m.in. onko, ale nie tylko. Budowa tej linii produkcyjnej już właściwie dobiega końca. Pan prezes też może dwa słowa na ten temat powiedzieć. Jeżeli chodzi o spółkę „Biomed”, też poszukujemy instrumentów finansowych, bo to, co tutaj wcześniej było powiedziane, co jest dzisiaj pewnie głównym wyzwaniem tego rynku, to pozyskanie środków, pozyskanie finansowania na rozwój, nie tylko na B+R, ale później na komercjalizację swojego produktu. I tutaj rzeczywiście jakieś finansowanie o charakterze bezzwrotnym, czyli tym kapitałowym bądź grantowym, byłoby kluczowe. Dobrze byłoby, gdyby takie się pojawiło, bo też możliwości finansowe Ministerstwa Aktywów Państwowych są w jakimś zakresie ograniczone, a i priorytety nie zawsze pozwalają na dokapitalizowywanie spółek w takim zakresie, w jakim byłoby to wskazane. Tak więc tutaj na pewno przyłączam się do głosu pana, który przede mną mówił, że tego rodzaju jakiś systemowy program… Być może warto byłoby się zastanowić nad tym, czy byłyby możliwości, aby taki system powstał.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#MagdalenaPiłat">Bardzo proszę, może pani prezes, jeżeli pani przewodnicząca oczywiście się zgodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#BeataMałeckaLibera">Zaraz, momencik. Proszę skończyć, bo ja tu mam swój plan. Oczywiście pani prezes też oddam głos…</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Dyrektor Departamentu Nadzoru II w Ministerstwie Aktywów Państwowych Magdalena Piłat: Tak, to tyle z mojej strony. Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#BeataMałeckaLibera">Czy ktoś reprezentuje ministerstwo rozwoju? Właśnie, to jest ten element, którego mi tutaj bardzo brakuje, bo pani powiedziała o tym, że potrzebujecie środków, że wspieracie, że rozumiecie, ale ministerstwo rozwoju miałoby tu wiodący głos, więc bardzo żałuję, że nikogo nie ma. Podobnie żałuję, że nie ma nikogo z ABM, bo to jest kolejny element całej tej układanki. Zapraszałam wszystkich państwa. Niestety nie ma tych osób.</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#BeataMałeckaLibera">W kolejności, tak jak pani powiedziała, chciałabym wysłuchać również prezesów, zarówno „Polfy” Tarchomin, jak i spółki „Biomed” Warszawa, z tego względu, że – tak jak tu już powiedziano – to są nasze 2 ostatnie tego typu spółki, w które powinniśmy inwestować i o które powinniśmy w szczególności dbać. Najpierw może poproszę panią prezes, później pana prezesa. Poprosimy o wskazanie w kilku punktach, co jest problemem, jakie największe problemy i zagrożenia widzicie dla waszego rozwoju, bo o rozwoju mówimy.</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MałgorzataPajączek">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MałgorzataPajączek">Małgorzata Pajączek. Jestem prezesem Wytwórni Surowic i Szczepionek w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MałgorzataPajączek">Jak już wcześniej wspomniała pani dyrektor, jesteśmy producentem tak naprawdę tylko i wyłącznie leków biologicznych, ale jest to produkcja leków, wytwarzanie leków trwające od wielu, wielu lat. Są to stare technologie, systematycznie unowocześniane. Wiele leków, które były wytwarzane w historii naszego zakładu, nie zostało, tak to określę, zharmonizowanych w 2008 r., w związku z tym one nie są wytwarzane, jednakże, tak jak jest to przy produkcji leków biologicznych, wszelkie szczepy, wszelkie niezbędne do produkcji leków biologicznych materiały biologiczne mamy w swoich bankach, utrzymujemy je. Dodatkową wartością, którą firma niewątpliwie posiada i którą się dosyć długo buduje, jest zasób ludzki, tzn. ludzie, którzy potrafią te leki wytwarzać, znają technologie, znają instrumenty, mają odpowiednie wykształcenie, i to jest zasób ludzki nie tylko bazujący na osobach, które do tej pory pracowały, ale przez ostatni okres, kiedy współpracuję ze spółką, którą zarządzam, zbudowaliśmy bardzo silny zespół ludzi i młodych, i w średnim wieku, którzy mają doświadczenie i wiedzę w zakresie produkcji leków biologicznych. Bo chciałabym zaznaczyć, że produkcja leków biologicznych wytwarzanych w spółce „Biomed” to nie tylko licencje, jak to ma miejsce w przypadku innych firm, jak już wcześniej wspomniał pan z „BioForum”, ale my wytwarzamy substancję czynną u nas od początku, od substancji wyjściowej, otrzymujemy substancję czynną, a następnie produkt końcowy. Jest to rzecz unikalna tak na skalę krajową, jak i na skalę europejską oraz światową. W przypadku niektórych produktów jesteśmy jedynym producentem leków w Europie i jednym z trzech na świecie. Tak samo jesteśmy jednym z niewielu producentów pozostałych leków w Europie i oczywiście w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MałgorzataPajączek">Pani dyrektor wspomniała o naszych możliwościach związanych z epidemiologią, z potrzebami epidemiologicznymi naszego kraju, zresztą nie tylko naszego kraju. W tej chwili sytuacja w świecie, w Europie wygląda w ten sposób, że na skutek migracji, które mają miejsce od wielu lat, obserwujemy powrót wielu chorób, o których myśleliśmy, że zostały zażegnane, że one już nie wrócą, nie będą nas dotyczyły. W związku z powyższym przejrzeliśmy portfolio leków, które już nie są wytwarzane w naszej firmie, zobaczyliśmy, jak wygląda sytuacja epidemiologiczna, dzięki danym dostępnym powszechnie w PZH czy w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, i uznaliśmy, że warto byłoby wdrożyć do produkcji, odtworzyć i wdrożyć do produkcji leki, które za chwilę będą niezbędne do bezpiecznego funkcjonowania Polaków. Są to nie tylko szczepionki, ale są to antytoksyny i leki zapobiegające chociażby zakażeniom gronkowcem. W naszej ofercie poza szczepionkami i antytoksynami, o których już mówiłam, mamy również antytoksyny czy szczepionki na choroby weneryczne, które też niestety się rozpowszechniają, także na gruźlicę. Chciałabym jeszcze przypomnieć, że epidemia ospy, która miała miejsce w Polsce, we Wrocławiu, została zażegnana dzięki temu, że Wytwórnia Surowic i Szczepionek, wprawdzie w latach sześćdziesiątych, ale tak było, wyprodukowała z powodzeniem szczepionkę przeciwko ospie prawdziwej i prawie wszyscy Polacy zostali zaszczepieni.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MałgorzataPajączek">Tak że jeżeli chodzi o nasze możliwości wytwórcze, w obszarze R&amp;D rozbudowujemy je, jesteśmy gotowi, ale cały czas w firmie analizujemy koszty związane rozwojem naszej działalności, z utrzymaniem naszej działalności i jej rozwojem. Te koszty z roku na rok rosną, ponieważ wymagania prawne też rosną. Chociażby w ostatnich dniach odbywają się konsultacje międzyresortowe dotyczące nowych wytycznych do dobrej praktyki wytwarzania, którymi jesteśmy troszeczkę zmartwieni, głównie tym, że tak szybko powstały i są obarczone tak dużym ryzykiem dla nas, jeżeli chodzi o ich szybkie wprowadzenie. Tak że to wszystko. Jeżeli państwo macie jakieś dodatkowe pytania, to bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#BeataMałeckaLibera">Teraz pan prezes.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo, Panie Prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MaksymilianŚwiniarski">Maksymilian Świniarski, „Polfa” Tarchomin.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#MaksymilianŚwiniarski">Bardzo dziękuję za umożliwienie zabrania głosu.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#MaksymilianŚwiniarski">Ja myślę, że to, co jest najbardziej istotne, to jest to, że będąc podmiotem, który ma znaczący udział Skarbu Państwa, czujemy naszą odpowiedzialność. Jak myślę, w trakcie pandemii COVID nasza spółka znacząco przyczyniła się do wsparcia wielu pacjentów, a przy tym wszystkim do zabezpieczenia systemu opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#MaksymilianŚwiniarski">Z punktu widzenia tematu, o którym dzisiaj dyskutujemy, istotne jest to, że jako spółka produkujemy jedynie insuliny, jeżeli chodzi o produkty biologiczne, ale ja bym chciał tę dyskusję, mimo że jest ona nastawiona na produkty biologiczne, rozszerzyć na wszystkie produkty, również chemiczne, ponieważ bez względu na to, jaką formę czy jaki status ma produkt, jego brak będzie powodował kryzys. Dotyczy to praktycznie większości produktów.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#MaksymilianŚwiniarski">Z istotnych rzeczy, na które zwracamy uwagę, to są oczywiście capexy. Pani dyrektor podkreśliła, że zostaliśmy jako spółka dokapitalizowani znaczącą kwotą, ok. 200 milionów. Do tego spółka w ostatnich latach również zbyła część nieruchomości, właśnie po to, żeby zainwestować w przyszłość. Przyszłość jest kosztowna. Dla podkreślenia chciałbym tylko powiedzieć, że inwestycje w nowy zakład produktów highly potent, czyli tych wysokoaktywnych substancji, również onkologicznych, o których pani dyrektor wspomniała, na ten moment kosztują nas ok. 600 milionów zł. Tak że cokolwiek… I to jest poziom inwestycji, którego potrzebujemy do zbudowania zakładu produktów biologicznych, ponieważ rozmawiamy o najwyższej klasie toksyczności, ale również czystości, jeżeli chodzi o wytwarzanie. Myślę, że to jest taki benchmark, który powinniśmy mieć w głowie, że jeżeli rozmawiamy o inwestycjach, które są kluczowe, to musimy rozmawiać o kwotach, które właśnie jesteśmy w stanie państwu podać na żywym przykładzie.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#MaksymilianŚwiniarski">Z punktu widzenia dobrej praktyki wytwarzania my nie uciekniemy od inwestycji. Spółka „Polfa” Tarchomin ma 200 lat historii, a swoją kadencją rozpocząłem trzecie stulecie. Mam nadzieję, że nie będzie to tylko wspominanie 200 lat historii, również pewnych zaniechań i braku capexów, ale znajdziemy jakieś systemowe rozwiązania, a przede wszystkim zwrotne dokapitalizowanie lub celowe finansowanie z różnych instytucji, które pozwoli nam przyspieszyć. Dzisiaj, Drodzy Państwo, nie mamy czasu. Myślę, że pieniądze w jakiś sposób jesteśmy w stanie pozyskać. Spółka radzi sobie, oczywiście korzystając z zasobów nieruchomości, które również są przeznaczone do sprzedaży, po to, żeby finansować przyszłość. Ale cały czas zadajemy sobie też pytanie, czy aby na pewno powinniśmy wyzbywać się klejnotów w koronie, czyli nieruchomości, które za chwilę będą nam potrzebne do kolejnych inwestycji, biorąc pod uwagę naszą dzisiejszą dyskusję. Jestem w tej chwili wspólnie z kolegami z zarządu i z całym zespołem na rozstaju dróg w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#MaksymilianŚwiniarski">Reasumując, powiem tak. W „Polfie” Tarchomin, jeżeli chodzi o produkcję biologiczną, o produkcję insuliny, jeżeli chodzi o jej dostępność i potencjał produkcyjny, nie ma zagrożenia. Mamy duże rezerwy, jeżeli chodzi o produkcję insulin ludzkich. Musimy również pamiętać o tym, że niestety insuliny ludzkie, nazwijmy to, na etapie swojego życia, jeżeli chodzi o ich moment wprowadzenia i dzień dzisiejszy, są od kilkudziesięciu lat. Przypomnijmy, lata pięćdziesiąte to był moment wprowadzenia insulin ludzkich. Dzisiaj również pracujemy nad wprowadzeniem innowacyjnych produktów, na co potrzebujemy licencji. Nie są one trudne do pozyskania, ale przede wszystkim są kosztowne i wymagają inwestycji. Myślę, że nie jestem jedynym podmiotem, który ma na uwadze dobro pacjentów i rozwój w obszarze dostępności insulin. Musimy pamiętać również o tym, że żadna z insulin ludzkich nie nadaje się do stosowania u pacjentów z pompami insulinowymi, ponieważ ta insulina jest przeciwwskazana. To w pewien sposób też wyłącza… Koleżanka kiwa głową. Generalnie nie mamy na to specjalnie wpływu, musimy uciekać do przodu i budować naszą pozycję.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#MaksymilianŚwiniarski">Z rzeczy, które… To może jako ostatni punkt mojej wypowiedzi. Jeżeli nie przygotujemy jasnego planu kierunkowego, który będzie zawierał dokapitalizowanie, i równocześnie nie będzie regulacji, które będą z punktu widzenia capexu czy inwestycji pomagały nam uzyskać decyzje środowiskowe bądź administracyjne, żeby w ogóle wbić przysłowiową łopatę w tzw. greenfield, jak my to sobie mówimy w spółkach, to będziemy rozmawiali, jeśli nawet będą pieniądze, o perspektywie 5 lat od dziś. To jest niepokojące. Myślę, że tzw. retrofit, czyli udoskonalanie produkcji w trakcie, kiedy ją prowadzimy, też nie jest rozwiązaniem, ponieważ nie możemy zatrzymać się w produkcji, żeby dokonywać zmian. Tak więc tak, systemowo, duże nakłady, szybkie decyzje administracyjne, wsparcie całego środowiska i wszystkich instytucji, żebyśmy tą niezależnością mogli się chwalić, a nie o nią troszczyć. Tak że to ostatni głos z mojej strony na tym etapie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#BeataMałeckaLibera">Tak. Z jednej strony wybrzmiało, że jesteście niezmiernie ważni dla naszego społeczeństwa, że produkujecie nawet, tak jak tu pani prezes powiedziała, substancję jako jedyni w Europie czy na świecie… W Europie.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#BeataMałeckaLibera">Dokładnie tak.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#BeataMałeckaLibera">Z drugiej strony jednak czuję taki gorzki posmak w związku z tym, że ten rozwój nie następuje tak, jak powinien, i że te spółki nie są niejako priorytetem i wymagają więcej zainteresowania. Tak więc w mojej ocenie… Myślę, że jeszcze pana ministra będę później pytała o to, jak to wygląda z punktu widzenia Ministerstwa Zdrowia, ale także ministerstwa rozwoju. Myślę, że państwo takie rozmowy prowadzicie, więc być może pan minister coś do tego doda.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#BeataMałeckaLibera">Poproszę teraz jeszcze panią Bałkowiec-Iskrę, która reprezentuje urząd rejestracji produktów leczniczych, dlatego że chciałabym zapytać, jak wygląda przyszłość naszego rynku i obecnie polski przemysł w stosunku do regulacji Unii Europejskiej. Tutaj nawet ktoś z państwa powiedział, chyba pani prezes, że brakuje tej harmonizacji z roku 2008, więc niektóre leki wypadły.</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#BeataMałeckaLibera">Jak to wygląda w tej chwili?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MonikaTrojan">Pani Przewodnicząca, pozwolę sobie zabrać głos – Monika Trojan – bo pan minister Cessak wyznaczył mnie w zastępstwie za panią prof. Bałkowiec-Iskrę, która jest delegatem Polski w takim komitecie naukowym Europejskiej Agencji Leków. Jest to związane z tym, że te leki biologiczne, z racji naszego uczestnictwa w Unii Europejskiej, jeżeli chodzi o komercjalizację, o dopuszczanie do obrotu, są dopuszczane właśnie poprzez komitety naukowe Europejskiej Agencji Leków.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MonikaTrojan">To, co my widzimy, jeżeli chodzi o lepszy pod względem kosztowym dostęp dla pacjenta, to na pewno przyszłością są leki biopodobne. Ich rozwój oczywiście jest inny niż takich tradycyjnych leków, nazwijmy to, generycznych. Lek biopodobny to nie jest lek biologiczny, tylko że odtwórczy, tych leków dotyczą zupełnie inne wymagania i standardy. Na pewno widać ich rozwój w Europie, widać pewne nastawienie na leki biopodobne. Tyle że musimy pamiętać o ochronie własności przemysłowej, o wyłącznościach rynkowych i regulacyjnych, w związku z czym dopiero po 10 latach można to rozwijać, wprowadzać taki produkt do obrotu.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#MonikaTrojan">To, co jest istotne, to moim zdaniem zaplecze naukowe tutaj, w kraju, żeby można było wykonywać badania porównawcze z lekiem biologicznym. Tak jak powiedział pan reprezentujący zrzeszenie przemysłu biotechnologicznego, właśnie rozwój w oparciu o ośrodki akademickie – mnie też się tak wydaje – to jest bardzo ważny element. Chodzi o to, żeby można było te leki przebadać i potem z właściwą dokumentacją złożyć do Europejskiej Agencji Leków, tak aby one nie miały takich barier na etapie planowania tych badań i aby można było wykorzystać tutejszą wiedzę ekspercką, nasz potencjał w kraju. Wydaje mi się, że to jest bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#MonikaTrojan">A jeśli chodzi o zaangażowanie Polski w ocenę tej dokumentacji, to my, na ile możemy, z pomocą ekspertów, którzy pracują i w urzędzie rejestracji, i też ekspertów z zewnątrz, ale współpracującymi na stałe z Ministerstwem Zdrowia i z urzędem, oczywiście to robimy. I jeżeli wygramy, tak to nazwę, tzw. raportowanie, bo tu też następuje wybór firmy, która składa wniosek, wskazującej na konkretne kraje, które potem mogą oceniać tę dokumentację… W każdym razie, jeżeli jesteśmy krajem oceniającym, to bierzemy w tym aktywny udział i tę pracę z naszej strony wykonujemy. Tyle mogę powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#BeataMałeckaLibera">Pani powiedziała bardzo ogólnie o tym, że potrzebujecie badań naukowych. A czy takie rozmowy trwają? Czy jest jakiś koncept, żeby te badania naukowe właśnie w tym kierunku były prowadzone?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#MonikaTrojan">Na forum Unii, na forum Europejskiej Agencji Leków to nie, bo to nie jest jakby ten adresat – tak bym powiedziała. Europejska Agencja Leków może wspierać, jeżeli chodzi o wartość naukową, na forach doradztwa naukowego, na etapie rozwoju, ale nie jest to instytucja, która jest dedykowana do tego, żeby sama z siebie rozwijała rynek leków. Ona może wesprzeć przemysł czy branżę w takim zakresie, żeby badania były jak najwyższej jakości, żeby potem nie było problemów przy ocenie dokumentacji. No więc to na pewno jest wykonywane. Jednak nie jest to agencja, która bezpośrednio zajmuje się np. dofinansowaniem. Co prawda bierze udział w szeroko pojętych projektach innowacyjnych, które są skrojone na jako takie partnerstwo publiczno-prywatne, ale to nie jest jedyny gracz, Europejska Agencja Leków, który decyduje o tym, w którą stronę ten rozwój ma zmierzać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#BeataMałeckaLibera">Oprócz 2 osób, które reprezentowały nasze polskie spółki, są także przedstawiciele innych spółek. Czy ktoś z państwa chce tutaj zabrać głos, w tym temacie?</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MałgorzataMasierek">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MałgorzataMasierek">Małgorzata Masierek. Reprezentuję firmę „Bioton”, polską firmę biotechnologiczną, która jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Dziękujemy bardzo za zaproszenie do dyskusji, nieczęsto mamy okazję brać udział w bezpośredniej dyskusji na temat bezpieczeństwa lekowego, na temat wyzwań zdrowotnych versus jakie są możliwości producentów polskich, jeśli chodzi o leki biologiczne, a jest to temat bardzo nam bliski.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#MałgorzataMasierek">Tak naprawdę jeśli chodzi o wyzwania, my działamy w obrębie cukrzycy, produkując rekombinowaną insulinę ludzką. Cukrzyca jest niewątpliwie problemem o szerokim zasięgu epidemiologicznym, w Polsce to jest 10% populacji osób dorosłych, ponad 3 miliony, a insulinę stosuje ponad 600 tysięcy osób. Czyli niewątpliwie jest to bardzo ważny temat. Insulina ludzka rekombinowana… Dzisiaj widzimy, że jest to jeden z pierwszych leków, który rzeczywiście został wyprodukowany metodami inżynierii genetycznej, lek biologiczny, którego technologia produkcji jest bardzo skomplikowana, tak naprawdę najpierw tworzy się API, a potem końcowo dochodzi do gotowej formy leku skierowanej już bezpośrednio do pacjenta. Czy jest to lek potrzebny? Tak, to nadal jest podstawowy lek dla grupy osób wymagających leczenia insuliną. W Polsce, tak jak powiedziałam, to jest ponad 600 tysięcy osób. I to zostało zauważone przez Komisję Europejską.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#MałgorzataMasierek">Mówiliśmy tu dzisiaj o liście leków krytycznych, a insulina ludzka jest umieszczona wśród 200 leków, które są wskazane przez Komisję Europejską wraz z agencją leków i urzędami rejestracji leków poszczególnych krajów. Czyli my jako Polska też mieliśmy, jak rozumiem, udział w tworzeniu tej listy. Tak samo insuliny ludzkie czy analogi zostały umieszczone na liście, która była przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii jako te leki, te substancje czynne, które są ważne dla bezpieczeństwa lekowego w Polsce. One są także ważne w kontekście tego, że budujemy naszą polską specjalizację pod kątem produkcji leków. Zarówno insuliny ludzkie, jak i analogowe były wprowadzone na listę. Mamy nadzieję, że rzeczywiście szybko ukaże się lista, tak jak pan minister wspomniał, która jest przygotowana przez Ministerstwo Zdrowia, bo ona jest ważna tak naprawdę z uwagi na plan rozwoju i dalszy rozwój polskich firm, które produkują leki biologiczne.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#MałgorzataMasierek">Inna sprawa to jest to, gdzie jesteśmy, jeżeli chodzi o produkcję leków. Reprezentuję firmę „Bioton”. Jeżeli mówimy o insulinie, która jest lekiem niezbędnym dla chorego na cukrzycę, to w Polsce mamy 2 firmy ją produkujące. Tutaj wcześniej wystąpił Maksymilian Świniarski reprezentujący spółkę Skarbu Państwa Polfę Tarchomin. Tak, spółka produkuje insulinę. A my jako „Bioton” prowadzimy produkcję, która zaczyna się od samego początku, czyli od biosyntezy API, a kończy na finalnym produkcie, który jest dostępny dla pacjenta. Fabryka znajduje 11 km stąd. Tak że naprawdę mamy bardzo silnego przedstawiciela produkcji leków biologicznych. „Bioton” od 20 lat inwestuje w rozwój technologii wytwarzania insuliny. Myślę, że dzisiaj z punktu widzenia zaawansowania, jeżeli chodzi o firmę biotechnologiczną, jesteśmy na najwyższym poziomie. Dodam, że to nie jest tylko i wyłącznie produkcja leku, ale to jest też zarejestrowanie tego leku i tak naprawdę dostarczanie pacjentom.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#MałgorzataMasierek">Dzisiaj na liście leków refundowanych jest tylko 12 pozycji, 12 leków, które są w Polsce produkowane w pełni, zaczynając od substancji czynnej, a kończąc na samym gotowym leku. My, jeżeli chodzi o wkład, jaki dzisiaj wnosimy w ochronę bezpieczeństwa lekowego, biorąc pod uwagę naszą produkcję, jesteśmy w stanie w 100% pokryć zapotrzebowanie na insulinę w Polsce, w sytuacji konfliktu, w sytuacji epidemii, w sytuacji konfliktów handlowych. Tak naprawdę mamy takie możliwości produkcyjne, które pokrywają pełne zapotrzebowanie na insulinę w Polsce, a co więcej, jesteśmy w stanie pokryć zapotrzebowanie na insulinę ludzką także, jeżeli chodzi o Europę.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#MałgorzataMasierek">Jeśli mówimy o współpracy, współpracy naukowej, która jest bardzo ważna, z ośrodkami, z instytucjami państwowymi czy z różnymi naukowymi instytucjami, to my prowadziliśmy taką współpracę z instytucją państwową, z Instytutem Biotechnologii i Antybiotyków, i to właśnie ta współpraca finalnie dała nam możliwość produkcji insuliny w Polsce. Od 23 lat dostarczamy insulinę do polskiego pacjenta.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#MałgorzataMasierek">Dzisiaj wspomniana była kwestia rejestracji i kwestia zmian, jakie nastąpiły. My zarejestrowaliśmy insulinę jeszcze przed akcesją do Unii Europejskiej. Obowiązywała nas harmonizacja, przeszliśmy harmonizację, więc możemy prowadzić produkcję insuliny. Jednak żeby móc zarejestrować insulinę w Europie, tak naprawdę wymagana jest dzisiaj rejestracja centralna, i to dla każdego leku, który będzie w Polsce produkowany. Musimy pamiętać, że z rejestracją związany jest złożony proces, dlatego dziękujemy tutaj za słowa, kiedy jest mowa o wsparciu, bo to wsparcie jest niezwykle ważne, jeżeli chodzi o proces rejestracyjny. Pomimo że my mamy już to doświadczenie i wiedzę, wiemy jak przejść ten proces, tak naprawdę wsparcie jest niezwykle ważne – wsparcie z punktu widzenia instytucji, ale także wsparcie finansowe, bo potrzebne są wielomilionowe nakłady, aby przeprowadzić wszystkie badania poza tą częścią produkcyjną.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#MałgorzataMasierek">I tak naprawdę dzisiaj, jeżeli mówimy o tych doświadczeniach, które mamy, a to jest 20 lat doświadczeń, i jeżeli mówimy o ludziach, o zespole, bo też została wspomniana kwestia ludzi, którzy mają doświadczenie w produkcji, w technologii, we wszystkich badaniach, które są niezbędne… My mamy zaplecze przemysłowe. Proszę sobie wyobrazić, my mamy bioreaktory na 10 tysięcy l – to są 2 piętra – które pozwalają na produkcję substancji czynnej w „Biotonie”. To jest bardzo dobry fundament pod kątem przyszłości, pod kątem produkcji i bardziej nowoczesnych rozwiązań, jeżeli mówimy o lekach biologicznych, które wymagają dużych nakładów pod kątem rejestracyjnym. Ten fundament, z punktu widzenia produkcji, już jest. On może być wykorzystany pod kątem produkcji analogów insuliny czy agonistów GLP-1, które dzisiaj, jak wiemy, są tematem w wielu miejscach, jeżeli chodzi o dostępność.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#MałgorzataMasierek">Reasumując, chciałabym powiedzieć, że „Bioton” wpisuje się w dzisiejszą krajową i europejską strategię produkcji API i form gotowych, tak żeby sprostać wyzwaniom, jakie stoją przed nami jako Europą, jako Polską. Możemy sobie odpowiedzieć na pytanie: czy są dzisiaj firmy, które są w stanie realizować i zabezpieczyć pacjentów w leki? Tak, są. Niewątpliwie potrzebne jest wsparcie i umożliwienie pewnego działania, które pozwoli na inwestycje, bo one są z każdej strony potrzebne. Spółki Skarbu Państwa wymagają takiego wsparcia. Firmy, które produkują w Polsce, także potrzebują wsparcia. Zostało wspomniane, jaki jest bilans, ten bilans jest bardzo istotny z perspektywy prowadzenia przedsiębiorstwa. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#BeataMałeckaLibera">Pani senator Agnieszka Gorgoń-Komor.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Dziękuję bardzo, Pani Przewodnicząca.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Z zaciekawieniem wysłuchałam państwa analiz. Przygotowałam się do tego spotkania, doszłam do definicji leków biologicznych, rzeczywiście insulina, białka bioinfuzyjne, różne cytokiny, przeciwciała monoklonalne są częścią tych leków. Też z pewnym… No, mówimy o rozwiązaniach systemowych i o tym, czy Polska sprosta zadaniu produkcji cząsteczek tutaj, u nas w kraju. Stoimy przed bardzo wielkim wyzwaniem, w dobie popandemicznej, okołowojennej, żeby tę strategię i bezpieczeństwo naszych rodaków zapewnić, w kontekście nie tylko naszego państwa, ale też w kontekście Unii, naszej prezydencji w tej Unii.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#AgnieszkaGorgońKomor">Cała ta gama chorób z obszaru autoagresji, chorób autoimmunologicznych, chorób układu kostno-stawowego czy mięśniowo-szkieletowego dotyczy grupy młodych pacjentów. Tu są bardzo nowoczesne, innowacyjne terapie, które w ramach programów lekowych są świadczone. Te choroby nieleczone prawie w 64% doprowadzają do hospitalizacji, co też jest dla nas wyzwaniem. I mam pytanie… Bo jak mówimy potocznie o lekach biologicznych, to mamy na myśli głównie te przeciwciała monoklonalne, a to jest jeszcze insulina, to są jeszcze hormony wzrostu, to są białka, czyli wiele różnych leków. I teraz moje pytanie jest takie: czy w ogóle… Mamy potencjał biotechnologiczny, mamy wykształconych ludzi, mamy innowacyjne firmy. Pytanie, co u nas jest nie tak, co nie pozwala pójść do przodu. Oczywiście w ubiegłej kadencji mieliśmy wielkie nadzieje i oczekiwania w związku z Funduszem Odbudowy, bo KPO powstawało na bazie Funduszu Odbudowy. Tam prawie 50% środków było przeznaczonych czy rekomendowanych, w ramach pożyczek i dotacji, na rozwój nowych technologii właśnie w medycynie, w tym w farmacji. I uważam, że ten kierunek, tj. rozwój polskiej farmacji powinien być priorytetowy, bo my jesteśmy bardzo dużym państwem członkowskim. Stworzenie, że tak powiem, ekosystemu publicznego, który da wsparcie firmom, żeby rozwijał się ten przemysł, no, jest bardzo ważne. Wiadomo, chodzi o pieniądze i finansowanie. Ale czy w obszarze tych innowacyjnych leków, tych przeciwciał monoklonalnych mamy jakieś szanse na produkcję własnych cząsteczek, własnych leków, czy jednak mówimy tu raczej o tych podstawowych lekach biologicznych, jak szczepionki czy insulina? Czy my możemy pójść kroczek dalej? Pytam, bo medycyna, tak jak pani przewodnicząca powiedziała, bardzo się rozwija. Czy możemy tym ludziom dać wsparcie, temu naszemu polskiemu, rodzimemu przemysłowi, który jest tak bardzo ważny dla nas? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#BeataMałeckaLibera">Pani Senator, tak naprawdę dokonała pani troszkę takiego podsumowania i résumé dzisiejszego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#BeataMałeckaLibera">Z państwa wypowiedzi ja sobie wynotowałam kilka rzeczy, dotyczących tego, czego nam brakuje właśnie, bo to jest chyba clou naszego dzisiejszego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#BeataMałeckaLibera">Plan rozwoju spółek. Rozumiem, że spółki są gotowe do tego, żeby inwestować, mają potencjał ludzki, mają wolę rozwijania. Pytanie tylko, czy aby na pewno te spółki są priorytetem, czy mają odpowiednie wsparcie ze strony różnych resortów. Rozumiem, że minister zdrowia będzie tu zainteresowany najbardziej, ale pytanie, czy byłoby wsparcie ze strony innych ministerstw. To jest pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#BeataMałeckaLibera">Druga sprawa to jest w ogóle strategia rozwoju, o której mówił pan prezes Kopeć. Na temat tej strategii to my mówimy tu już od… To będzie piąty rok, Panie Prezesie, jak rozmawiamy o tej potrzebie. No więc mam nadzieję, że do końca kadencji, a może wcześniej, taką strategię rzeczywiście wypracujecie. I to jest już pytanie do pana ministra: jak to wygląda?</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#BeataMałeckaLibera">Kolejna sprawa to są oczywiście finanse. Wiadomo jest, że tutaj również musi być miks wszystkich zainteresowanych stron. Chciałabym, żeby pan minister też do tego się odniósł, jak wyglądają te rozmowy i jak naprawdę wygląda realizacja tego nieszczęsnego KPO. Ucieka nam czas i zmieniane są decyzje, co jest niestety, w moim odczuciu, bardzo niepokojące. No, firmy, nawet jeżeli mają jakąś swoją własną strategię i chcą ją oprzeć chociażby na tych pożyczkach, o których była mowa, to znienacka dostają zupełnie inne informacje, a to nie buduje pewnego bezpieczeństwa w rozwoju tych firm. No więc to jest kolejna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#BeataMałeckaLibera">Lista leków krytycznych. To jest temat, który już dosyć powszechnie chodzi, więc tylko wynotowałam, że to jest kolejna rzecz, o której musimy mówić.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#BeataMałeckaLibera">Następnie refundacja. Tutaj nawiążę do tego, o czym powiedziała pani senator, że są leki nowoczesne, które wprowadza się także do leczenia ambulatoryjnego i które są w programach lekowych. Do mnie ostatnio, w momencie, kiedy pojawiła się informacja, że dzisiaj będzie to posiedzenie komisji… możecie państwo sobie wyobrazić, ile osób momentalnie pisało czy monitowało w sprawie dostępności w ramach tych programów lekowych, które, no, są jednak ograniczone. I teraz pytanie jest o strategię: w jaki sposób będziecie państwo tę refundację prowadzić? Czy te terapie będą rozszerzane? W jaki sposób zabezpieczyć np. te osoby, które już tę terapię rozpoczęły?</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#BeataMałeckaLibera">Reasumując, chciałabym powiedzieć, że pytanie zasadnicze jest chyba takie: czy priorytetem jest produkcja i rozwój naszego rynku, polskiego rynku farmaceutycznego? Jeżeli tak, no to rzeczywiście powinniśmy wszyscy wspólnie doprowadzić do takiej sytuacji, w której ministerstwa ze sobą rozmawiają i mówią: tak, jest to nasza przyszłość, to są nasze potrzeby. A po tym, co się wydarzyło w czasie epidemii, doskonale wiemy, jak łatwo te wszystkie łańcuchy pozrywać. Dlatego to bezpieczeństwo lekowe pojawia się właściwie na każdym naszym spotkaniu jako jeden z ważniejszych tematów.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#BeataMałeckaLibera">Dlatego reasumując, Panie Ministrze, oddając już panu głos na zakończenie tego naszego spotkania, bardzo bym chciała, żeby pan…</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#BeataMałeckaLibera">A, przepraszam, zaraz oddam ci głos.</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#BeataMałeckaLibera">…Żeby pan minister odniósł się do tych kwestii, czy Ministerstwo Zdrowia widzi rozwój tego rynku właśnie tak, jak my tutaj sobie podsumowaliśmy, i gdzie są te barykady, te przeszkody. No, rozumiem, że ministerstwu pewnie zależy na tym, żeby ten rozwój był. Może potrzeba jeszcze jakiegoś innego wsparcia? I tu będę prosiła pana ministra o odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę bardzo, jeszcze pan senator. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#WaldemarKraska">Ja już bardzo krótko.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#WaldemarKraska">Dziękuję, Pani Przewodnicząca.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#WaldemarKraska">Panie Ministrze, pan wspomniał, i pani przewodnicząca także, o liście leków krytycznych. Prawda? O tym mówi się właściwie od momentu, kiedy pojawił się COVID i kiedy łańcuch zaopatrzenia w leki i substancje czynne chwilami ulegał przerwaniu. Wiemy, jakie były wtedy problemy, tak że podziękowania dla Polfy Tarchomin, za to, że w tych czasem trudnych sytuacjach państwo pomagaliście, głównie naszym pacjentom oczywiście. To nie był tylko problem Polski, to dotyczyło wielu krajów, także europejskich, w których produkcja, szczególnie substancji czynnej, została przeniesiona do krajów azjatyckich, i tam jest oczywiście tańsza. COVID pokazał, że musimy mieć zabezpieczoną jakąś pulę dla swoich pacjentów. Moje pytanie jest takie. Czy państwo wiecie, w którą stronę zmierzamy: czy zabezpieczamy pulę leków, która jest np. w Agencji Rezerw Strategicznych i te leki czekają na ewentualny kryzys, czy także zmierzamy w kierunku polskiego przemysłu farmaceutycznego? Pewnie do końca nie jest możliwe, żeby wszystkie leki z tej listy były produkowane w Polsce, ale czy to nie jest bardziej optymalny kierunek, ten cel, żeby jednak polskie fabryki zaczęły produkować substancje czynne i leki?</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#WaldemarKraska">No i jest oczywiście problem pieniędzy. Czy państwo szacujecie sobie już w tej chwili, jak wielkie środki musiałyby być przeznaczone ewentualnie na zakup leków do Agencji Rezerw Strategicznych czy też ile potrzeba pieniędzy, które mogłyby być przeznaczone na rozwój polskich fabryk farmaceutycznych? Czy państwo już mniej więcej znacie te szacunki? Pytam, bo ta lista pewnie będzie… Nie wiem, czy ona już jest stworzona, ale ona będzie pewnie w jakiś sposób generowała określone środki finansowe, które trzeba niestety na to przeznaczyć. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#BeataMałeckaLibera">Panie Ministrze, oddaję głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MarekKos">Bardzo dziękuję, Pani Przewodnicząca.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#MarekKos">Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#MarekKos">Bardzo dziękuję za tę dyskusję i wszystkie pytania, które padły i jeszcze bardziej zarysowały niektóre problemy czy wręcz pogłębiły ten obraz.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#MarekKos">Ale zacznę od tych ostatnich pytań, bo one były poruszane też na początku dyskusji. Kwestia listy leków krytycznych. Tu taką listę leków krytycznych mamy, dlatego że ona została opracowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii kilka miesięcy temu, może rok temu. Na tej liście jest 531 pozycji, tak że jest to bardzo długa lista, która jest, przynajmniej w mojej opinii, trochę za długa. Jeżeli chodzi o listę leków krytycznych w krajach unijnych, przyjętą przez Komisję Europejską, to jest tych leków ok. 200. My pracujemy i, jak powiedziałem wcześniej, w ciągu dosłownie kilku tygodni taką propozycję, jako Ministerstwo Zdrowia, przedstawimy.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#MarekKos">Był poruszany temat braku międzyresortowej koordynacji działań dotyczących polskiego sektora farmaceutycznego i temat kierunku, w którym zmierzamy. Jako że sam nie zauważałem koordynacji tej współpracy, podjęliśmy w Ministerstwie Zdrowia decyzję, chociaż nie wiem, czy to jest najlepsza opcja, o tym, że my spróbujemy to trochę skoordynować. Stąd też te spotkania międzyresortowe z sektorem, z NCBiR, z ABM, po to, by naszych krajowych producentów leków wzmocnić. Mówił pan prezes Kopeć o 140 milionach euro, których – powiem krótko – nie ma. No i właśnie stąd wzięła się ta inicjatywa, by powstał taki szeroki zespół międzyresortowy. I skoro tamtych środków nie ma, to szukajmy środków tam, gdzie one są, tak żeby można było pomóc polskim firmom. Były rozmowy i z Radą NCBiR i z NCBiR jako takim. Pan prof. Jerzy Małachowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, bywał na tych naszych spotkaniach. Jeżeli chodzi o Agencję Badań Medycznych, to także mamy bardzo dobry kontakt, z panem prof. Wojciechem Fendlerem, prezesem ABM. Trudno mi powiedzieć, dlaczego go dzisiaj nie ma, może coś nieoczekiwanego wynikło. Jeśli chodzi o ABM, to chciałbym się skupić na tym, że oni mają stricte środki na badania, tam nie ma środków na rozwój. I tu jest cały problem, jeżeli chodzi o firmy produkujące leki, bo same badania to trochę za mało jest.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#MarekKos">Jeżeli zaś chodzi o badania, to też widzę problem, bo tu w prezentacji było jasno widać, że Warszawa, Wrocław, Gdańsk i Kraków dobijają już do takiego punktu, kiedy czy to z NCBiR, czy z ABM środków za bardzo nie będą mogły pozyskać, dlatego że przekraczają pewne wskaźniki. Dlatego może ważny byłby teraz kierunek zmiany jakiejś regulacji, która umożliwiałaby jednak tym badaczom w Warszawie, Gdańsku, we Wrocławiu i w Krakowie dalej badać, za granty pozyskane właśnie z tych instytucji. Ja wiem, że trzeba równomiernie te środki rozdysponowywać, tak żeby każdy ośrodek, czy on jest w Zielonej Górze, czy w Rzeszowie, mógł działać, robić badania kliniczne i prace naukowe. No, ale to z kolei trochę ogranicza tych badaczy, którzy z tego już korzystają.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#MarekKos">Był poruszony problem polskich leków i pewnych ograniczeń, jakie firmy mają. Tutaj rozmawiamy z sektorem też firm zagranicznych, które u nas budują fabryki i starają się przenieść produkcję właśnie do Polski, żeby mogły skorzystać z tej listy polskich leków. Rozmawiamy i poznajemy problemy, z którymi oni się mierzą, a są to problemy proceduralne, związane z obowiązującym u nas prawem, które dla nich jest dosyć trudne, i muszą sporo czasu stracić, żeby pewne możliwości się dla nich pojawiły.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#MarekKos">Planujemy… Ja tu mówiłem o różnych aspektach, ale tak naprawdę każdy rynek, też rynek leków biologicznych, to jest bardzo duży obszar, obszar polityki lekowej i przemysłu farmaceutycznego, i bez poruszenia tematu leków krytycznych czy kwestii nowelizacji ustawy refundacyjnej nie da się tego omówić. No, leki biologiczne czy biopodobne, o których też była mowa, to wszystko jest jeden rynek. Ale planujemy, właśnie w ramach nowelizacji ustawy refundacyjnej, stworzenie czwartej formy czy też rodzaju refundacji, tak aby właśnie leki biologiczne mogły być przeniesione np. z programów lekowych do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. To ułatwi pacjentom przede wszystkim dostęp do różnych terapii.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#MarekKos">Kiedy była mowa na temat insuliny, to trochę się, powiem szczerze, zastanowiłem. Tutaj pani ze spółki „Bioton” mówiła o cukrzycy; 3 miliony pacjentów, 600 tysięcy przyjmujących insulinę. No i właśnie to, co było dla mnie najistotniejsze w tej wypowiedzi, to taka informacja, że w zasadzie firma jest w stanie zabezpieczyć produkcję insuliny dla wszystkich pacjentów. Ba, nawet na tyle są wydolne te możliwości wytwórcze, że można z tym wyjść szerzej, nawet na Europę. Tak że musimy dostosować te potrzeby, które mamy tu, w kraju, do tego, co chcemy produkować. Stąd też właśnie ta lista leków krytycznych, która jest niezbędna i która będzie punktem wyjścia do dalszych rozmów, do dalszej dyskusji. Bo w sytuacji, kiedy – akurat, jeżeli chodzi o insulinę, tak jest – potrzeby są zabezpieczone, to wsparcie dla firmy jest wskazane, ale tutaj już nie jest to kwestia jakiegoś ogromnego rozwoju, bo dajemy sobie z tym aspektem radę. Jeżeli chodzi o analogi GLP-1, to warto byłoby pójść w tym kierunku, no ale znowu mamy też różnego rodzaju okresy wyłączności danych czy ochrony patentowej, które nas po prostu trzymają.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#MarekKos">Była mowa też o refundacji. Jeżeli chodzi o refundację, o to, czy będą tu nowe leki, chociażby do leczenia biologicznego czy przeciwciała monoklonalne… W roku 2024 refundacją objęto 135 nowych cząsteczko-wskazań, i głównie były to leki nieonkologiczne, bo jest ich 99, a tutaj mieszczą się też leki z innych zakresów niż onkologia. Czy w następnych obwieszczeniach refundacyjnych będą nowe? No, z całą pewnością będą nowe cząsteczko-wskazania, nowe możliwości dla leczenia pacjentów. W tym kierunku zmierzamy. Pytanie tylko, czy to będą leki innowacyjne, biologiczne, czy generyczne… Staramy się dzielić to trochę po równo, chociaż jeśli patrzeć na to prawo, które powstaje w Komisji Europejskiej, czyli ten tworzony pakiet farmaceutyczny, to widać, że tam te głosy są bardzo mocno podzielone: jedni chcą wspierać jakiś krajowy rynek leków generycznych, inni mają duże parcie na leki innowacyjne, wręcz ze stosowaniem różnego rodzaju zachęt dla rozwoju sektora. Nie każdy kraj na to stać, to raczej kraje Europy Zachodniej do tego dążą i w tym kierunku mocno prą. Co do samej refundacji zaś, to leki innowacyjne i, jak powiedziałem wcześniej, generyczne, i biologiczne czy biopodobne… wszystkie na pewno na tych listach refundacyjnych się znajdą.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#MarekKos">Podsumowując, chciałbym powiedzieć, że rozpoczęliśmy bardzo intensywne prace, jeżeli chodzi o inne resorty, o sektor farmaceutyczny jako cel wszystkich zainteresowanych. Chcemy wypracować jak najlepsze wnioski, jak również podjąć jak najlepsze działania, żeby firmy farmaceutyczne w Polsce rozwijały się, miały wsparcie, także finansowe, i żeby miały też rynek zbytu. No i tutaj ta nasza rola, czyli refundacja. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo, Panie Ministrze, za to podsumowanie.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#BeataMałeckaLibera">Ja tylko dodam, że jeżeli zmierzamy w tym kierunku, że mamy rozwijać polski rynek, a nasze spółki, Skarbu Państwa, są takimi perełkami, jak również te firmy, które działają w Polsce, wytwarzają od API po końcowy lek… No, one wymagają rzeczywiście wsparcia i zrozumienia. Rozumiem również, że pan minister podjął się tej roli wiodącej, bo skoro powiedział, że powołany został zespół, to ja rozumiem, Panie Ministrze, że zmierzamy w dobrym kierunku i że to zrozumienie międzyresortowe rzeczywiście przełoży się na jakieś konkretne efekty. Myślę, że do tematu w ogóle bezpieczeństwa lekowego, leków z tej listy krytycznej czy też rozwoju całego rynku, my będziemy wracać, będziemy wracać zarówno w ramach prezydencji, jak i pewnie po prostu w pracach komisji.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#BeataMałeckaLibera">Słuchając wszystkich państwa, pomyślałam, że może warto byłoby pojechać do jednej z państwa firm, do jakiejś spółki…</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#BeataMałeckaLibera">…która produkuje leki. Myślę, że dla osób, które pracują w Komisji Zdrowia, byłoby to dosyć interesujące. To po pierwsze. Po drugie, przecież nie wszyscy w Komisji Zdrowia są lekarzami, więc tym bardziej byłoby to cenne doświadczenie. Widzę, że pan prezes tu już ochoczo rękę do góry… Jesteśmy otwarci na taką studyjną komisję, tylko myślę, że już nie w tym roku, bo chyba nie damy rady, ale…</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#BeataMałeckaLibera">No, nie wiem, czy damy. Ale jestem otwarta i jeżeli będzie wola też z państwa strony, to myślę, że senatorowie chętnie na taką studyjną wyprawę czy też posiedzenie komisji, na którym moglibyśmy poznać te wszystkie rzeczy od strony praktycznej… również będziemy zainteresowani.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#BeataMałeckaLibera">Proszę, bo widzę, że pan prezes tu już rękę w górze trzyma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MaksymilianŚwiniarski">Tak, tak, Pani Przewodnicząca.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MaksymilianŚwiniarski">Przepraszam, pomiędzy końcem spotkania jeszcze jestem ja.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#MaksymilianŚwiniarski">Szanowni Państwo, myślę, że to jest idealny moment właśnie, żeby właśnie teraz odwiedzić naszą spółkę. Będziemy mogli zderzyć 200 lat historii – myślę, że mogę jasno powiedzieć – z XXIII w. I teraz możemy to zrobić jeszcze w warunkach niekoniecznie bardzo sterylnych, ponieważ jesteśmy przed etapem kwalifikowania i certyfikacji nowego zakładu. W tym samym czasie zobaczycie państwo stary zakład i… będzie widoczna ta różnica, która pokaże państwu, jak duży skok musimy pokonać i dlaczego to tyle kosztuje. A nasi eksperci, nasz zespół jest w stanie przedstawić państwu właśnie te wymagania. Zapraszamy wszystkich państwa, jak tutaj siedzicie, do nas, do siedziby spółki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dobrze, to ja jestem otwarta, i zrobimy wtedy takie résumé, że pojedziemy do 2 firm, do spółki i do firmy, która chwali się tym, że ma rezerwy i możliwości, i zobaczymy, jak to wygląda. Mam nadzieję, że pan minister przyjmie też zaproszenie i z nami pojedzie, bo dla nas będzie to naprawdę dosyć ciekawe wyzwanie. Tak że kwestia ustalenia terminu. Wiem, że będzie ciężko tutaj, ja widzę już, że kalendarz Komisji Zdrowia z uwagi na różne inne wydarzenia jest wypełniony. Ale będziemy o tym rozmawiać, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#BeataMałeckaLibera">Tak że na ten moment bardzo dziękuję państwu za udział w dzisiejszym posiedzeniu, za te wszystkie cenne wskazówki, a my, jako senatorowie, będziemy w dalszym ciągu drążyć ten temat. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#BeataMałeckaLibera">Zamykam posiedzenie komisji.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 13 minut 34)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>