text_structure.xml 100 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 15 minut 02)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Mirosław Różański)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MirosławRóżański">Dzień dobry, witam serdecznie wszystkich państwa.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#MirosławRóżański">Otwieram dwudzieste piąte posiedzenie senackiej Komisji Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MirosławRóżański">Chciałbym bardzo serdecznie powitać gości. Cieszę się, że tak wiele osób zgłosiło się do tej dyskusji i odpowiedziało pozytywnie na zaproszenie.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MirosławRóżański">Pozwólcie państwo, że państwa powitam. Będę czytał nie według precedencji, ale tak, jak jest sporządzona lista.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MirosławRóżański">Witam serdecznie: pana Mariusza Świderskiego z Ministerstwa Obrony Narodowej, zastępcę dyrektora Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia; panią Katarzynę Banasik, zastępcę naczelnego inspektora farmaceutycznego Wojska Polskiego; panią Paulinę Sosin-Ziarkiewicz z Ministerstwa Zdrowia, zastępcę dyrektora Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji; panią Darię Dziczkowską, też z Ministerstwa Zdrowia, naczelnika wydziału w Departamencie Polityki Lekowej i Farmacji. Witam serdecznie: panią Ksenię Ludwiniak z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, zastępcę dyrektora Departamentu Elektroenergetyki; Roberta Klonowskiego z MSWiA, zastępcę dyrektora Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego; pana Andrzeja Hawryluka z Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, zastępcę prezesa; pana Tomasza Kołodziejczyka z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, zastępcę dyrektora… Takie zamaszyste podpisy, muszę się upewnić. …Pana Józefa Galicę z Państwowej Straży Pożarnej, zastępcę komendanta głównego; pana Marka Wnęka z Państwowej Straży Pożarnej, naczelnika Biura Ochrony Ludności; pana Krzysztofa Kopcia, prezesa Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego – Krajowych Producentów Leków; panią Barbarę Misiewicz-Jagielak z Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego. Drodzy Państwo, to jeszcze nie koniec. Witam pana Rafała Hołubickiego, Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego – Krajowi Producenci Leków. Witam pana Roberta Wiśniewskiego, Polski Związek Pracodawców Przemysłu… To ten sam związek. Tutaj jest jakiś skrót. Ekspert?</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MirosławRóżański">Witam pana serdecznie. Witam pana Marcina Bochniarza z Naczelnej Rady Aptekarskiej. Witam pana Pawła Kozłowskiego, naczelnika wydziału. Ale skąd?</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Ministerstwo Klimatu i Środowiska.)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MirosławRóżański">Witam bardzo serdecznie. Jest też z nami pani Monika Jankowska…</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Kiełtyka.)</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MirosławRóżański">Kiełtyka.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej.)</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MirosławRóżański">Bardzo serdecznie witam panią kapitan.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Porucznik.)</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MirosławRóżański">Porucznik? To będzie w takim razie dobra prognoza na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Wypowiedzi w tle nagrania)</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MirosławRóżański">Pani Senator, witam bardzo serdecznie. Witam bardzo serdecznie kolegów senatorów.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MirosławRóżański">Szanowni Państwo, porządek naszego dzisiejszego posiedzenia obejmuje 1 punkt: funkcjonowanie przemysłu farmaceutycznego w sytuacjach kryzysowych i w czasie wojny, rola przemysłu farmaceutycznego dla obronności kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MirosławRóżański">Szanowni Państwo, zgodnie z naszymi regulacjami muszę zadać pytanie, czy są wśród nas lobbyści w rozumieniu naszych krajowych przepisów. Czy takie osoby znajdują się na tej sali? Nie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MirosławRóżański">Szanowni Państwo, chcę wszystkich poinformować, że nasze posiedzenie jest transmitowane w internecie i jest rejestrowane.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#MirosławRóżański">Szanowni Państwo, zanim przystąpimy do rozpatrzenia punktu pierwszego, mam taką sprawę porządkową. Mając na uwadze, że mamy tutaj przedstawicieli kilku resortów i instytucji, którzy chcą zabrać głos, i my tego głosu chcemy wysłuchać, przyjmiemy taką formułę, że poszczególne osoby, które będą reprezentowały określone instytucje, będą miały 5 minut na przedstawienie swojego stanowiska. Wybaczcie państwo, ale będę tego czasu rygorystycznie przestrzegał. To nam pozwoli mieć 75 minut na dyskusję, czyli będziemy mogli ponad godzinę prezentować swoje stanowiska, uzasadniać je bądź podejmować polemikę. Do tej dyskusji serdecznie zapraszam. Podsumowanie tego naszego spotkania będzie trwało 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#MirosławRóżański">Drodzy Państwo, przystępujemy do rozpatrzenia pierwszego punktu porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#MirosławRóżański">Jako pierwszy tutaj… Mój przyjaciel, pan przewodniczący Jerzy przygotował agendę. Pierwszy punkt to kluczowe wyzwania związane z utrzymaniem produkcji leków w czasie wojny lub w sytuacji kryzysowej. Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#MirosławRóżański">Pięć minut, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KrzysztofKopeć">Dziękuję, Panie Przewodniczący. Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#KrzysztofKopeć">To zaszczyt spotkać się w tym gronie i rozmawiać o bardzo ważnych kwestiach dotyczących bezpieczeństwa lekowego. Naszym zdaniem bezpieczeństwo lekowe jest elementem odporności Polski w ramach strategii odstraszania NATO. Tu znaczenie mają nie tylko Siły Zbrojne, ale także kluczowe zdolności państwa, a jednym z ich ważniejszych elementów jest bezpieczeństwo lekowe. Polska jako kraj przyfrontowy musi rozwijać odporność w ramach strategii odstraszania NATO. To jest jedna z naszych kluczowych obserwacji, a patrzymy także na inne kraje. Kluczowym elementem odporności jest bezpieczeństwo lekowe będące fundamentem sprawnego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia oraz zabezpieczenia ludności cywilnej, a także Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w sytuacjach kryzysowych.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#KrzysztofKopeć">Produkcja farmaceutyczna w Polsce jest silnie uzależniona od stabilnych dostaw energii elektrycznej, ciepła oraz gazu, jeśli mówimy o fizycznym produkowaniu leków i substancji czynnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w przypadku niedoborów mocy w systemie elektroenergetycznym Polskie Sieci Elektroenergetyczne mogą wprowadzić ograniczenia w dostawach prądu do zakładów przemysłowych, w tym farmaceutycznych. Problem w kwestii produkcji leków i bezpieczeństwa lekowego polega na tym, że nawet krótkotrwałe przerwy w dostawach energii elektrycznej czy gazu mogą skutkować wielodniowym wstrzymaniem produkcji leków czy substancji do ich wytwarzania oraz koniecznością – to nie jest dobrowolne, to jest konieczność – utylizacji całych serii produktów leczniczych i surowców farmaceutycznych. Proces wznowienia produkcji jest ściśle regulowany i wymaga przeprowadzenia kompleksowych procedur serwisowych i kontrolnych, w tym badań mikrobiologicznych oraz testów regeneracji pomieszczeń czystych, w których produkujemy leki. W Polsce produkujemy ponad 500 leków objętych polskim systemem refundacji, których dostępność musi być nieprzerwanie zapewniona polskim obywatelom, a także Siłom Zbrojnym Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#KrzysztofKopeć">Przerwy w dostawach energii mają również katastrofalne skutki, jeśli chodzi o przechowywanie surowców, półproduktów i gotowych produktów leczniczych, wymagających rygorystycznych warunków i temperaturowych, i wilgotnościowych. Ich naruszanie prowadzi do degradacji substancji czynnych i niemożliwości użycia ich w produkcji, także tej produkcji, którą potencjalnie przywracalibyśmy po przerwach w dostawach prądu czy gazu. Tutaj niezbędne są pewne zmiany legislacyjne, a raczej korekty, które umożliwiłyby spójne funkcjonowanie i wsparcie bezpieczeństwa lekowego przez branżę, która leki produkuje.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#KrzysztofKopeć">Ja jeszcze się nie przedstawiłem, przepraszam serdecznie. Krzysztof Kopeć, Krajowi Producenci Leków. Używamy też nazwy Polski Związek Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego. Zrzeszamy największych dostawców i producentów leków w Polsce. Wspólnym mianownikiem wszystkich firm, które są w naszym związku, jest to, że więcej lub mniej produkcji mamy zlokalizowanej w Polsce. Nasze największe firmy większość swojej produkcji… Polpharma, Adamed, Biofarm to są polskie firmy – ale są także zagraniczne – które w Polsce funkcjonują, inwestują i produkują. To jest ten wspólny mianownik. Wymienię tu też firmy Teva czy Sandoz. Te zmiany… O nich jeszcze powiem.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#KrzysztofKopeć">Kolejna rzecz, która rzuca nam się w oczy w kwestii dotyczącej bezpieczeństwa lekowego oraz obrony naszego kraju. Obecnie ochroną przed ograniczeniami objęte są np. szpitale, placówki ratownictwa medycznego, infrastruktura krytyczna, media publiczne, sektor transportowy oraz przedsiębiorstwa energetyczne. Zakłady farmaceutyczne jako takie nie zostały, może nie zmapowane, ale właściwie oznaczone w tym systemie. Naszym zdaniem powinny zostać jednoznacznie uwzględnione w tej grupie z racji strategicznego znaczenia dla bezpieczeństwa i odporności naszego kraju, dla zdrowia publicznego oraz bezpieczeństwa narodowego.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#KrzysztofKopeć">Kolejną kwestią, która pojawia się w trakcie naszych analiz, a także w kontekście sytuacji, która miała miejsce w Ukrainie – przygotowaliśmy z ukraińską firmą raport, który pokazywał, co stało się w momencie wybuchu wojny – jest kwestia dotycząca zabezpieczenia ciągłości produkcji leków w podejściu osobowym, czyli wyłączenia personelu zaangażowanego w procesy wytwórcze i dystrybucyjne… Chodzi nam o wyłączenie albo oddelegowanie kadry produkującej leki, tej ściśle związanej z produkcją i dystrybucją leków, z czynnej służby wojskowej. Zgodnie z art. 541 ust. 5 pkt 2 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny wyłączenie z obowiązku powołania może nastąpić, jeśli służba wojskowa osoby fizycznej zagroziłaby zaprzestaniem lub poważnym zakłóceniem działalności gospodarczej. W przypadku branży farmaceutycznej mamy do czynienia z wysoko wyspecjalizowaną kadrą, której kompetencji – my to wiemy, myślę, że państwo jako specjaliści też – nie da się zastąpić bez ryzyka destabilizacji produkcji. Wiedza zdobywana latami, także tych osób, które są przy liniach produkcyjnych leków czy substancji czynnych, dotycząca walidacji procesów, sterylizacji, kontroli jakości, nadzoru nad substancjami czynnymi, z których produkujemy leki, jest kluczowa dla produkcji, a tym samym dla bezpieczeństwa lekowego. Raport, o którym mówiłem, to raport dotyczący wpływu rosyjskiej inwazji na rynek farmaceutyczny w Ukrainie, przygotowany przez Proxima Research, firmę, która zrobiła nam analizę rynku ukraińskiego, bo też tam funkcjonowała. Problemy kadrowe wynikające z mobilizacji oraz masowego odpływu pracowników były jednymi z najpoważniejszych wyzwań, z jakimi borykał się ukraiński przemysł farmaceutyczny w momencie inwazji. Ich skutki miały charakter ogólnokrajowy, wpływały bezpośrednio na produkcję.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#KrzysztofKopeć">To, co my widzimy jako kluczowe problemy dotyczące bezpieczeństwa, to jest to, że jednostki, jakimi są przedsiębiorstwa farmaceutyczne, produkcyjne… Bo my nie mówimy o kimś, kto sprowadza do Polski leki i je dystrybuuje, działa na rynku usług. My mówimy o miejscach, gdzie produkujemy leki. Często są to leki populacyjne i konieczne do podtrzymania funkcjonowania jednostek, o których była przed chwilą mowa, czyli szpitali i przychodni. Nie mówię już o wojskowej służbie zdrowia. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MirosławRóżański">Teraz czas na wystąpienie przedstawiciela Ministerstwa Obrony Narodowej i Sztabu Generalnego. Sztab Generalny jest częścią Ministerstwa Obrony Narodowej, więc nie wiem, czy dwie osoby będą zabierały głos, czy jedna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MariuszŚwiderski">Panie Przewodniczący! Panie i Panowie Senatorowie!</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#MariuszŚwiderski">Ja osobiście reprezentuję Ministerstwo Obrony Narodowej. Nie mamy przedstawiciela Sztabu Generalnego. Mamy skład trzyosobowy.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Czas dla pana, Panie Pułkowniku.)</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#MariuszŚwiderski">Jasne.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#MariuszŚwiderski">Na początku, Panie Przewodniczący, Szanowni Państwo, chciałbym podziękować za to, że problematyka bezpieczeństwa lekowego znalazła swoje miejsce w kontekście militarnym i jest przedmiotem debaty na poziomie parlamentu. To świadczy o tym, jak istotny jest to proces dla kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#MariuszŚwiderski">Nie chciałbym już powielać słów mojego przedmówcy. Wstęp był oczywiście bardzo szeroki i myślę, że uwzględnił w nim pan wszystkie główne aspekty. Skupię się jedynie na aspekcie militarnym, wojskowym.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#MariuszŚwiderski">Jednym z najbardziej dotkliwych wskaźników niewydolności systemu ochrony zdrowia w toku wojny hybrydowej i terroryzmu jest oczywiście niska dostępność leków. Zabezpieczenie społeczeństwa w produkty lecznicze jest jednym z najistotniejszych determinantów budowy odporności kraju. Zgodnie z art. 3 Traktatu Północnoatlantyckiego odporność narodowa i zbiorowa jest podstawą wiarygodnego odstraszania i obrony oraz skutecznego wypełniania podstawowych zadań Sojuszu.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#MariuszŚwiderski">Dostępność środków medycznych i jej znaczenie dla Sił Zbrojnych. Działania militarne podejmowane w celu obrony terytorium i ludności NATO muszą być uzupełnione solidną gotowością cywilną w celu zmniejszenia potencjalnych zagrożeń i ryzyka ataku w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Łączenie gotowości cywilnej i potencjału wojskowego ma kluczowe znaczenie dla wysiłków NATO na rzecz ochrony społeczeństw, populacji i ich wspólnych wartości. Odporność cywilnych struktur, o których mówił mój przedmówca, czyli zasobów i usług z branży farmaceutycznej, jest nijako pierwszą linią obrony dla współcześnie funkcjonujących, nowoczesnych społeczeństw, oczywiście w zakresie bezpieczeństwa lekowego. Zabezpieczenie medyczne wojsk jest integralnym elementem ich gotowości bojowej, a celem realizacji zadań zabezpieczenia medycznego jest zapewnienie takiego stanu zdrowotnego, który umożliwi wykonywanie żołnierzom zadań związanych z obroną kraju.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#MariuszŚwiderski">Zapewnienie skutecznego zabezpieczenia medycznego nie jest możliwe bez sprawnego systemu zaopatrywania wojsk w produkty lecznicze i wyroby medyczne. Zasoby i zapasy leków dla Sił Zbrojnych oparte są na asortymencie leków dopuszczonych do obrotu, aktualnie dostępnych na rynku. Odpowiedzią na czasowe zakłócenia dostaw leków na potrzeby mobilizacyjne jest gromadzenie ich i utrzymywanie w ramach środków zaopatrzenia medycznego, to jest tzw. zapasu wojennego. Do tego celu mamy Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej. Istotne jest też wykorzystywanie zasobów gospodarki narodowej, m.in. w ramach Rządowego Programu Rezerw Strategicznych oraz Planu zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych realizowanego przez przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#MariuszŚwiderski">W ramach Planu zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych realizowanego przez przedsiębiorców przewiduje się utrzymanie w czasie pokoju potencjału firm farmaceutycznych w zakresie mocy produkcyjnych, usługowych i naprawczych niezbędnych do realizacji tych zadań. Aspekt finansowy tego całego procesu… Odbywa się to w oparciu o przepisy ustawy o obronie Ojczyzny. Koszty zadań poniesione przez przedsiębiorców, na których nałożono zadania obronne, pokrywane są przez dotację celową z budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej. Szczegółowo jest to opisane w art. 659 ustawy o obronie Ojczyzny. Minister obrony narodowej udziela dotacji z uwzględnieniem limitu środków finansowych, jakie ma na ten cel przewidziane w ustawie budżetowej. Mogą one zostać przeznaczone na sfinansowanie kosztów, które przedsiębiorcy ponoszą na utrzymywanie mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#MariuszŚwiderski">W kontekście istniejących rozwiązań legislacyjnych – to należy podkreślić –nie mamy obecnie możliwości wyasygnowania z budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej środków na bezpośrednie wsparcie krajowych producentów, czyli przedsiębiorców przemysłu farmaceutycznego. Jest to możliwe wówczas, gdy na te podmioty zostają nałożone zadania obronne na rzecz Sił Zbrojnych w trybie ustawy, o której wspomniałem, czyli ustawy o obronie Ojczyzny. Jest to realizowane w formie decyzji administracyjnej ministra obrony. Tryb ubiegania się o środki, o refundację kosztów to tryb wnioskowy.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#MariuszŚwiderski">Szanowni Państwo, stabilność oraz odporność łańcucha dostaw medycznych środków materiałowych dla wojska są uzależnione od czynników rynkowych. Zagrożenia i słabości, z którymi mamy do czynienia, wymagają ogólnokrajowych wysiłków, a także bardziej bezpośredniej współpracy z sektorem prywatnym. Niezbędne jest podjęcie systemowych działań w zakresie wzmocnienia bezpieczeństwa lekowego kraju, w tym wypracowanie zachęt i zapewnienie wsparcia dla krajowego przemysłu farmaceutycznego, które realnie przełożyłoby się na podjęcie decyzji o rozpoczęciu produkcji leków, np. tych stanowiących indywidualne wyposażenie medyczne żołnierza. Tylko zwiększenie stabilności ekonomicznej produkcji leków i rozszerzenie portfolio produktów rodzimych firm farmaceutycznych przyczyni się do utrzymania zdolności i złagodzi ewentualne zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję bardzo, Panie Pułkowniku.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MirosławRóżański">Koledzy z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Państwowej Straży Pożarnej… Będzie jeden przekaz czy panowie się podzieliliście?</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#RobertKlonowski">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#RobertKlonowski">Na podstawie art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia minister spraw wewnętrznych i administracji udostępnia w drodze decyzji rezerwy strategiczne z urzędu albo na wniosek organu lub podmiotu, o którym mowa w art. 8 tej ustawy. Zgodnie z art. 3 ustawy o rezerwach strategicznych udostępnienie rezerw strategicznych następuje w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa, bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego oraz wystąpienia klęski żywiołowej lub sytuacji kryzysowej, w celach wsparcia wykonywania zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia infrastruktury krytycznej, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, realizacji interesów narodowych Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, wypełnienia jej zobowiązań międzynarodowych, a także udzielania pomocy i wsparcia podmiotom prawa międzynarodowego. Jak państwo widzicie, katalog jest tutaj dosyć szeroki.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#RobertKlonowski">Procedurę udostępniania rezerw strategicznych stosuje się w przypadku udostępniania tych rezerw w drodze decyzji wydanej przez ministra spraw wewnętrznych i administracji. Minister spraw wewnętrznych i administracji może wydać decyzję w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Decyzja może być wydana także ustnie lub pisemnie w formie adnotacji. W przypadku, gdy decyzja została wydana ustnie, jej istotne elementy, o których mowa w art. 19 ustawy o rezerwach strategicznych, powinny być stwierdzone i potwierdzone w formie pisemnej.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#RobertKlonowski">Rezerwy produktów leczniczych zgromadzone są w magazynach producentów produktów leczniczych oraz w hurtowniach farmaceutycznych zlokalizowanych na terenie Polski. W przypadku udostępnienia z rezerw produktów leczniczych w normalnym trybie, w przypadku gdy to Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych ma zabezpieczyć transport rezerw, agencja wynajmuje transport dedykowany do przewozu produktów leczniczych. Rodzaj transportu jest uzależniony od rodzaju produktów, od tego, czy są to produkty z tzw. zimnego łańcucha, czy też produkty, które mogą być przewożone w temperaturach od 15 do 25℃. W niektórych umowach zawartych z podmiotami przechowującymi rezerwy produktów leczniczych zapisano, że transport ma być zgodny z DPD, czyli dobrą praktyką dystrybucyjną. Wtedy transport odbywa się nie więcej niż w 2 miejsca na terenie kraju. W przypadku konieczności pilnego udostępniania produktów leczniczych… Kontrahenci agencji nie dysponują własnym transportem zgodnym z DPD, ale go wynajmują. Dlatego też w ostatnim okresie, w związku z koniecznością pilnego udostępniania produktów leczniczych w celu ratowania zdrowia i życia pacjentów, szpitale, na rzecz których udostępniane były rezerwy, dokonywały odbioru produktów staraniem własnym, na własne ryzyko i koszt transportem szpitalnym.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#RobertKlonowski">Jeżeli chodzi o akcje ratowania życia, to w roku 2024 miały miejsce 4 przypadki, kiedy RARS uratował życie i zdrowie ludzkie – 16 września, 7 października, 30 października i 5 listopada. Dotyczyło to udostępnienia antytoksyny botulinowej dla ratowania pacjentów zatrutych jadem kiełbasianym. W roku 2025 RARS uratował 2 osoby. Na pewno państwo o tym słyszeliście, to była słynna sprawa z Wrocławia i przypadki błonicy. Antytoksynę błonniczą udostępnił RARS – pierwszy raz 17 marca tego roku, drugi raz 20 marca 2025 r. Szpital zapewnił transport, załadunek i wyładunek asortymentu.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#RobertKlonowski">Jeżeli pan prezes chciałby coś dodać, to bardzo proszę. Jeżeli nie, to dziękujemy. To wszystko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję bardzo, Panie Dyrektorze.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MirosławRóżański">Proszę teraz przedstawiciela Ministerstwa Klimatu i Środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#KseniaLudwiniak">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#KseniaLudwiniak">Ksenia Ludwiniak, zastępca dyrektora w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#KseniaLudwiniak">Szanowny Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#KseniaLudwiniak">Minister klimatu i środowiska w pełni rozumie rolę i znaczenie przemysłu farmaceutycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa i dobrostanu społeczeństwa. Rozumie też potrzebę nieprzerwanych dostaw i produkcji leków dla wszystkich obywateli.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#KseniaLudwiniak">W zakresie zapewnienia bezpieczeństwa dostaw operator systemu przesyłowego planuje pracę systemu w wielu horyzontach, od planowania horyzontu wieloletniego po planowanie pracy w czasie rzeczywistym przez służby dyspozytorskie. W okresie ostatnich 30 lat ograniczenia w poborze energii były wprowadzone raz, w 2015 r. Po tym okresie Ministerstwo Energii wprowadziło dodatkowe narzędzie dla operatora w postaci rynku mocy, które zapewnia rezerwy mocy w horyzoncie długoterminowym i wspomaga pracę systemu w takich sytuacjach. Ograniczenia w poborze energii odbywają się… Wielkość planowanych ograniczeń określa się w stopniach zasilania, od 11 do 20. To nie polega na tym, że w momencie, gdy ograniczenia są ogłaszane, dochodzi do zaprzestania dostaw energii. To jest wezwanie operatora systemu przesyłowego do ograniczenia poboru mocy, do oszczędności energii, ale w żadnym ze stopni zasilania nie dochodzi do zaprzestania dostaw. W przypadku najbardziej restrykcyjnego, dwudziestego stopnia zasilania następuje ograniczenie poboru mocy do wartości mocy minimalnej, która jest określana w oparciu o dane pomiarowo-rozliczeniowe poszczególnych odbiorców, w tym zakładów. Zatem odbiorcy, którzy charakteryzują się stabilnym profilem poboru, mają stabilne zużycie, np. mają magazyny, mają chłodnie, w żadnym stopniu zasilania nie powinni być pozbawieni dostaw prądu i powinni mieć, powiedzmy, komfort zużywania energii w zakresie poboru mocy minimalnej.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#KseniaLudwiniak">Tak jak wspominałam, ograniczenia to nie odcięcie odbioru, to nie zaprzestanie dostaw, to stosowanie się do poleceń operatora. Ograniczenia są narzędziem last resort, ostatnim narzędziem, które stosuje operator przed wystąpieniem awarii i niekontrolowanych zaników mocy. Zatem w interesie wszystkich jest to, żeby to narzędzie było skuteczne, by w momencie wezwania odbiorców do ograniczenia mocy zgodnie z komunikatami operatora nie doszło do sytuacji krytycznej, kiedy już występują niekontrolowane awarie. Dlatego też w ramach poszczególnych stopni zasilania operator corocznie wykonuje plany ograniczenia, które akceptuje prezes URE. W ramach tych planów dostępny jest bufor, który wskazuje, ile w ramach ograniczeń dostaniemy mocy, megawatów, które pozwolą zarządzać nam pracą systemu w taki sposób, aby nie doszło do niekontrolowanych zaników mocy. Jeżeli to narzędzie będzie ograniczane, to będzie większe prawdopodobieństwo, że dojdzie do sytuacji awaryjnej.</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#KseniaLudwiniak">Ograniczenia w poborze mocy są definiowane w prawie energetycznym, a szczegółowo w rozporządzeniu o ograniczeniach. To rozporządzenie… Ministerstwo w drugiej połowie tego roku rozpocznie prace nad zmianą tego rozporządzenia, zatem zachęcamy wszystkich uczestników rynku do wzięcia udziału w konsultacjach społecznych tego rozporządzenia. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję, Pani Dyrektor.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MirosławRóżański">Rozumiem, że pani dyrektor Świderska zabierała głos. Tak?</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(Zastępca Dyrektora Departamentu Elektroenergetyki w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Ksenia Ludwiniak: Nie, Ksenia Ludwiniak. Jestem zastępcą pani dyrektor Świderskiej.)</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Prosimy, by się przedstawiać.)</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#komentarz">(Zastępca Dyrektora Departamentu Elektroenergetyki w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Ksenia Ludwiniak: Przedstawiłam się.)</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#MirosławRóżański">Jest taki apel do osób zabierających głos, żebyście byli państwo uprzejmi się przedstawiać. To będzie porządkowało kwestię archiwizowania naszego dzisiejszego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#MirosławRóżański">Dziękuję za przedstawione stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#MirosławRóżański">Ministerstwo Zdrowia teraz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Paulina Sosin-Ziarkiewicz, zastępca dyrektora, departament polityki lekowej.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">W zaproszeniu otrzymaliśmy informację, że mamy się skupić na projekcie aktu prawnego o lekach krytycznych. W związku z tym chciałabym powiedzieć o tym parę słów.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Na początku marca br. Komisja przedstawiła założenia dotyczące tego projektu. Jest to akt prawny, który będzie miał formę rozporządzenia, czyli będzie bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich, co z pewnością przyspieszy wdrożenie, jednolite wdrożenie przepisów we wszystkich państwach członkowskich. Celem tego aktu jest przede wszystkim rozwiązanie na poziomie całej Unii Europejskiej problemu związanego z niedoborami leków. Ma również zmniejszyć zależność krajów Unii Europejskiej od produkcji, która, niestety, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat tak naprawdę, mówiąc kolokwialnie, wyszła do krajów azjatyckich. Chodzi głównie o Chiny i Indie. Akt ten ma również na celu zapewnienie dostaw przystępnych cenowo leków dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Akt ten jednoznacznie określa, że bezpieczeństwo dostaw, a w szczególności dostaw leków krytycznych, jest kluczowe. My się z tym zgadzamy. Mówiąc o w ogóle o bezpieczeństwie kraju, musimy jasno powiedzieć, że jednym z bardzo ważnych elementów jest właśnie bezpieczeństwo lekowe, czyli zapewnienie leków zarówno dla cywilów, jak i dla wojska i innych służb, które w stanach nadzwyczajnych z pewnością będą potrzebować tych leków w sposób ciągły.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Planowany termin wejścia w życie tego aktu to 2026 r. Dzisiaj mam przyjemność poinformować, że na forum grupy roboczej do spraw farmaceutyków i wyrobów medycznych w Radzie Unii Europejskiej przedstawiciele naszego Ministerstwa Zdrowia – w związku z tym, że my mamy w tej chwili prezydencję w Radzie – prezentują projekt tego aktu. To jest takie pierwsze przedstawienie tego projektu. Negocjacje nad nim będą realizowane już za prezydencji duńskiej.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Zachęcam wszystkie resorty, głównie ministerstwa środowiska, funduszy, rozwoju, żeby włączyły się bardzo czynnie w prace nad tym projektem. Już mówię dlaczego. Ten projekt składa się z 4 głównych elementów. Przede wszystkim zakłada, że mamy projekty strategiczne – te, które tworzą linie produkcyjne, które modernizują linie produkcyjne w zakresie leków krytycznych. Lista leków krytycznych jest publikowana w tej chwili przez Europejską Agencję Leków, ale po wejściu w życie tego aktu o lekach krytycznych będzie ona załącznikiem do tego aktu. W związku z tym wszystkie przedsiębiorstwa, które będą chciały produkować te leki, będą mogły być zakwalifikowane jako realizujące projekty strategiczne. Akt ten mówi ponadto, że te projekty będą miały ścieżkę priorytetową. W związku z tym czy decyzje środowiskowe, czy zezwolenia na budowę, no, jakiekolwiek zezwolenia administracyjne i procedury powinny iść szybką ścieżką administracyjną, tak aby te inwestycje i rozwój tych inwestycji następował jak najszybciej. Dlatego bardzo ważne jest, żebyśmy właściwie ten projekt wynegocjowali i żebyśmy właściwie wdrożyli te wszystkie procedury w naszym kraju, tak żeby jak najszybciej ściągnąć tę produkcję do Unii Europejskiej. Chciałabym też powiedzieć, że w czasie pandemii praktycznie z dnia na dzień zostaliśmy odcięci od źródeł dostaw substancji, które były niezbędne do produkcji leków. I my wtedy zobaczyliśmy, jak jesteśmy na poziomie Unii Europejskiej zależni od krajów trzecich, nie zawsze nam przychylnych.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Kolejnym elementem tego aktu są zachęty finansowe. Na chwilę obecną Komisja nie zaproponowała nowego funduszu, będzie wykorzystywać do 2027 r. te fundusze, które są w tej chwili dostępne, i jedynie proponuje modyfikację, tak aby procedury były łatwiejsze i bardziej przychylne w przypadku tych inwestycji związanych z projektami strategicznymi.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Kolejnym elementem tego aktu są wspólne zakupy. I tu też jest opisane kilka różnych ścieżek. Mamy tu przepisy, które m.in. proponują, aby w zamówieniach publicznych w przetargach krajowych odstąpić od kryterium jedynie ceny i skupiać także na innych kryteriach, które wzmacniają lokalną, unijną produkcję. Chodzi o to, że przedsiębiorcy będą ponosić wyższe koszty, jeżeli zaczną produkować na terenie Unii Europejskiej zarówno API, jak i leki. To jest niestety podstawowy czynnik… Produkcja API w krajach azjatyckich jest tańsza. Ona jest tańsza dlatego, że wymogi środowiskowe są o wiele mniej rygorystyczne, że kwestie socjalne dotyczące pracowników… Zapewnienie odpowiednich warunków wymusza po prostu wyższe koszty. W związku z tym niezbędne jest tutaj zachęcenie przemysłu, żeby produkował. Kolejnym elementem, który będzie zachęcał przemysł do tego, aby tu produkować i sprzedawać te leki, będą właśnie te wspólne zamówienia.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">To najważniejsze elementy, o których chciałam powiedzieć. W razie pytań pozostaję do dyspozycji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MirosławRóżański">Szanowni Państwo, wyczerpaliśmy listę instytucji, przepraszam za określenie, które zostały wywołane do tablicy.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#MirosławRóżański">Chciałbym w tej chwili zwrócić się do kolegów senatorów i do koleżanki senator, czy…</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#MirosławRóżański">Panie Marszałku?</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#komentarz">(Senator Bogdan Borusewicz: Ja mam kilka pytań.)</u>
          <u xml:id="u-12.5" who="#MirosławRóżański">Zawsze można liczyć na pana marszałka. I do tych pytań chcę właśnie zachęcić państwa senatorów. Będę chciał być dżentelmenem: czy pani senator… Pan marszałek się zgodzi, że damy pierwszeństwo pani senator.</u>
          <u xml:id="u-12.6" who="#komentarz">(Senator Bogdan Borusewicz: Oczywiście. A co mam zrobić?)</u>
          <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-12.8" who="#komentarz">(Senator Bogdan Borusewicz: To jest pytanie retoryczne.)</u>
          <u xml:id="u-12.9" who="#MirosławRóżański">Cieszę się.</u>
          <u xml:id="u-12.10" who="#MirosławRóżański">Pani Senator, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#BeataMałeckaLibera">Dziękuję bardzo państwu. Dziękuję, Panie Przewodniczący, Panie Marszałku.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#BeataMałeckaLibera">Ja dzisiaj przyszłam na to posiedzenie, ponieważ bezpieczeństwo lekowe dla nas jako Komisji Zdrowia i dla mnie osobiście jest ogromnie ważnym tematem. Kiedy podejmowaliśmy decyzje odnośnie do priorytetów prezydencji, które również w postaci konferencji parlamentarnych mają miejsce… Ja nie miałam żadnych wątpliwości, że jednym z głównych wątków i tematów powinno być właśnie bezpieczeństwo lekowe.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#BeataMałeckaLibera">My jesteśmy zarówno z przemysłem, jak i z ministerstwem w bieżącym dialogu w tych tematach. Przygotowujemy się do wystąpienia 19 maja, bo wtedy odbędzie się to wspólne posiedzenie w ramach Unii Europejskiej tutaj, w Sejmie i w Senacie. Mam nadzieję, że także szanowni państwo senatorowie zasiadający w tej komisji będziecie się przysłuchiwać tym obradom. Bardzo nam zależy na tym, aby ten temat był tematem wiodącym debaty w trakcie naszej, no, kończącej się już, prezydencji. Lista leków krytycznych będzie niewątpliwie tym najważniejszym tematem. Komisja Zdrowia ma swoje doświadczenia popandemiczne. Wiemy, jak duże było w pewnym momencie zagrożenie związane z przerwanym łańcuchem dostaw, szczególnie jeżeli chodzi o API z Chin. I już wtedy wiedzieliśmy, że musimy bardzo mocno stawiać także na nasz polski rynek. Wzmacniamy go siłą naszego głosu, czyli Komisji Zdrowia, mówiąc także o środkach, które miały być przeznaczone dla naszego przemysłu, tutaj w kraju, aby mógł się rozwijać, ze środków KPO.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#BeataMałeckaLibera">To, co powiedziała tutaj pani dyrektor, jeżeli chodzi o wzmocnienie infrastruktury i potrzeby ewentualnej rozbudowy różnych form działalności… Bardzo ważnym elementem, na który bardzo mocno chcę zwrócić uwagę, jest właśnie element finansowy, o którym nie wolno nam zapominać.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#BeataMałeckaLibera">To tyle tytułem wstępu. Bardzo dziękuję, Panie Marszałku. Wyszłam przed orkiestrę… Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MirosławRóżański">Panie Marszałku, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#BogdanBorusewicz">Z zainteresowaniem wysłuchałem wypowiedzi przedstawicieli resortów, ale i producentów, którzy mają doskonałe rozeznanie w tej sytuacji. Mam kilka pytań w związku z tym. Przedstawiciel producentów, szanowny pan, powiedział, że sytuacja wojny nie powinna dotknąć przemysłu farmaceutycznego. Co to oznacza? Zero mobilizacji pracowników i zero wyłączeń energetycznych? To dla mnie oznacza, że pan uważa, iż w przypadku wojny… że ta sytuacja nadzwyczajna nie powinna dotknąć tego przemysłu. No dobrze, można to sobie wyobrazić, ale, Szanowny Panie, to nie będzie tak. I mam do pana pytanie: czy przemysł farmaceutyczny ma plany wyłączeń energetycznych? Jak rozumiem, nie wszystko można wyłączyć, ale część można wyłączyć. I czy przemysł ma plany związane z ewentualną mobilizacją? Pracownicy, którzy wypełniają określone funkcje, nie powinni być zmobilizowani. Tak więc do pana mam takie pytanie: czy robicie takie plany? Inaczej ten pana wniosek jest wnioskiem bardzo ogólnym i w zasadzie w sytuacji wojny niemożliwym do zrealizowania. To pytania do pana.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#BogdanBorusewicz">Do innych mam nieco inne pytania. Pani przedstawicielka ministerstwa środowiska wytłumaczyła, że nie ma wyłączeń zasilania czy nie powinno być wyłączeń zasilania, tylko ograniczenie zasilania. Ale czy w ramach tych ograniczeń zasilania – to pytanie do pani – mogą być wyłączenia, czy nie? Rozumiem, że przy minimalnym stopniu zasilania, o którym pani mówi, powinny chodzić wszystkie zamrażarki, które chłodzą zapasy potrzebne do realizacji… Chodzi o to, że rzeczy, które mogą zostać zniszczone w wyniku ograniczenia zasilania, przy tym zasilaniu minimalnym nie zostaną zniszczone, tylko będą nadal mogły, no, funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#BogdanBorusewicz">I pytanie do pani minister. Przeglądałem te plany. One są bardzo dobre… Chodzi o te plany Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej. Oprócz tego kryterium ceny włącza się ocenę możliwości zapewnienia ciągłości dostaw tych podstawowych rzeczy. Chodzi o to, żeby grała rolę nie tylko cena, jak to było dotychczas… Bo jak rolę gra tylko cena, a jednocześnie nie dofinansowuje się przemysłu farmaceutycznego, to oczywiście nadal będzie dążenie do tego, żeby lokować zamówienia tych półproduktów tam, gdzie jest najtaniej – to jest normalne. Tutaj dotacji jakichś dużych nie przewidują… Przeczytałem, że chyba 81 milionów euro czy złotych, a to są niewielkie środki w tym kontekście. Na pewno można tym sterować poprzez zamówienia. Tak? Takie wspólne zamówienia robione przez Unię to jest ten element, który może sterować tymi dostawami. Proszę mi powiedzieć, czy przemysł farmaceutyczny odchodzi od zaopatrywania się w półprodukty na Dalekim Wschodzie? Czy pani to widzi, czy tego nie widać jeszcze? To do pani pytanie.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Wypowiedzi w tle nagrania)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MirosławRóżański">W związku z tym, że tych pytań jest kilka, ja bym proponował tak. Teraz udzielimy odpowiedzi na pytania pana marszałka. Prosiłbym, żeby tak wnioskowo, a nie opisowo – jeżeli mogę tak zasugerować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#KrzysztofKopeć">Dziękuję, Panie Marszałku, za to pytanie. Ja zastosowałem pewien skrót myślowy. Rzeczywiście jest tak, jak pan powiedział. My, mówiąc o wyłączeniu… Nie chodzi nam o wyłączenie wszystkich, którzy pracują w przemyśle farmaceutycznym, bo to byłoby nielogiczne i zbyt daleko idące. Nam chodziło o skupienie się na elementach produkcji, na elemencie kluczowym, tym twardym, tj. elemencie dostaw, i na umiejętnościach ludzi, którzy są zaangażowani w produkcję. Często tak jest – koleżanka zaraz powie o praktyce – że w tych zakładach pracują farmaceuci, lekarze, którzy są mobilizowani oczywiście w pierwszej kolejności. Ale w naszej ocenie pożytek dla wojska z mobilizacji takiej osoby, która wiele lat tam pracuje, jest farmaceutą czy lekarzem wyspecjalizowanym w produkcji leków, z oddelegowania takiej osoby np. do szpitala polowego versus kontynuacja produkcji kluczowych leków… Oczywiste jest i naszym zdaniem wszystko przemawia za tym, żeby tego człowieka, nawet jeśli go mobilizujemy – my nie mamy nic przeciwko temu – oddelegować do produkcji leków w tym miejscu, gdzie on jest. Najgorsze jest – i tak się działo w Ukrainie – jak ludzie z produkcji są mobilizowani, a do produkcji przydzielani są ludzie np. z wojska, bo dla nich to jest nowe zadanie. Przez to całe serie leków były wadliwe. To jest nasza propozycja.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#KrzysztofKopeć">Jeśli chodzi o dostawy prądu i energii, to chodzi nam o zminimalizowanie zagrożenia utraty tego, co mamy w magazynach i w fabrykach, a także utraty możliwości produkcyjnych. Chodzi nam o zmianę w 2 rozporządzeniach prezesa Rady Ministrów w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego oraz w poborze energii elektrycznej lub ciepła. O tym mówiła też pani z ministerstwa klimatu. Mamy nadzieję, że te nasze uwagi zostaną tam uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#KrzysztofKopeć">A jeśli chodzi o mobilizację, to, tak jak powiedziałem, chodzi nam o wyłączenie albo o oddelegowanie tych kluczowych…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MirosławRóżański">Było pytanie również do pani.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MirosławRóżański">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Jeżeli mogę, uzupełniłabym wypowiedź pana prezesa.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Jeśli chodzi o działalność podmiotów na rynku farmaceutycznym na poziomie wytwarzania, ale również hurtu – tutaj mamy przedstawicieli wytwórców, ale musimy też pamiętać o hurcie i o aptekach – to akurat ta działalność jest bardzo sformalizowana. W każdym tym podmiocie mamy schematy organizacyjne i mamy określony kluczowy personel. Tak więc bardzo łatwe do zweryfikowania jest, kto jest kluczowym personelem typu: osoba odpowiedzialna, czyli QP, która zwalnia serię. Tak więc bardzo szybko można sprawdzić, kogo nie można wyłączyć i kto może być zastąpiony przez inny personel. To w uzupełnieniu tej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Odpowiem teraz na kolejne pytania. Mamy w tej chwili do czynienia z projektem aktu i też od nas będzie zależało, jak ten projekt się zmieni w trakcie negocjacji. Stąd właśnie ta prośba o włączenie się przedstawicieli innych resortów w te prace, tak żebyśmy mogli wspólnie zaproponować jak najlepsze rozwiązania, by tę produkcję przyciągnąć.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Jeśli chodzi o trendy, to na chwilę obecną nie ma żadnych zachęt. W związku z tym sytuacja nadal jest taka, że zaopatrzenie w półprodukty czy w jakieś pośrednie materiały… No, źródło tych produktów jest tam, gdzie to jest ekonomicznie uzasadnione, no bo przedsiębiorca musi wykazywać zysk. W związku z tym dopóki nie będzie zmian systemowych i prawnych… Sytuacja się nie zmieniła, jeśli chodzi o źródła tych wszystkich składników. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#MirosławRóżański">Rozumiem, że było też pytanie do Ministerstwa Środowiska i Klimatu, prośba, żeby wyjaśnić… Tak, Panie Marszałku? Czy to było stwierdzenie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#BogdanBorusewicz">To było stwierdzenie. Ja nie chcę wchodzić w dyskusję. Pani powiedziała, że nie może być wyłączeń, a z drugiej strony że ograniczenia… Czyli wyłączenia będą.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Ale jest gotowość, żeby zająć stanowisko, jeżeli…)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#BogdanBorusewicz">Ale nie musi mi pani tego tłumaczyć. Ja tylko pokazuję, że pewna sprzeczność tu jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#KseniaLudwiniak">Mogę? Ksenia Ludwiniak z Ministerstwa Klimatu i Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#KseniaLudwiniak">Odbiorca sam ogranicza pobór, stosownie do komunikatów operatora. Ten najbardziej restrykcyjny stopień zasilania, 20 stopień zasilania, przy którym odbiorca ogranicza pobór do mocy minimalnej poboru, nie powinien prowadzić do tego, że zostaną zniszczone urządzenia tego odbiorcy. Zawsze można z operatorem… Jeżeli operator w opinii odbiorcy w sposób nieprawidłowy wyznaczy tę moc minimalną… Moc minimalna to jest moc wyznaczana zgodnie ze wskazaniem układów pomiarowo-rozliczeniowych. Zatem dany zakład funkcjonuje przy poborze tej mocy bez problemów, czyli nie będzie zniszczeń żadnych urządzeń. Zawsze można wnioskować do operatora o korektę tej mocy, uzasadniając krytyczność funkcjonowania pewnych elementów obiektu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#MirosławRóżański">Kto z państwa? Senator zastępca się zgłaszał, a następnie pan senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JerzyWcisła">Szanowni Państwo, ja z uwagą wysłuchałem tych wszystkich wypowiedzi. No, wypowiedzi przedstawicieli wszystkich tych instytucji, głównie ministerstw, powinny się odnosić do tego głównego problemu, tj. do tego, czy w sytuacjach krytycznych, zagrożenia, a szczególnie wojny, mamy system, który zapewni produkcję leków, czyli tym samym zapewni, że zakłady, które w Polsce istnieją, będą miały dostawy energii i podzespołów czy innych elementów, które są potrzebne do produkcji leków, i że przekwalifikowanie pracowników, tak żeby mogli pracować w zakładach farmaceutycznych, nie będzie powodowało zatrzymań w produkcji. Chodzi o to, czy pracownicy zostaną w tych zakładach produkcyjnych. Tak? I porządek dzisiejszego posiedzenia wymyśliliśmy tak, aby odpowiedzi ministerstw były odpowiedziami na te główne wątpliwości, ale, szczerze mówiąc, ja tych odpowiedzi nie usłyszałem i ciągle nie wiem, czy pracownicy zakładów farmaceutycznych, ci, że tak powiem, ważni dla produkcji, mają zapewnienie, że w tych zakładach zostaną. Ze strony Ministerstwa Obrony Narodowej nic na ten temat nie usłyszałem. Niby jest jakiś system wyłapywania czy określania tych stanowisk, które są ważne, ale jaka jest procedura, jaka jest strategia w tym kontekście, nadal nie wiemy. No, jest niepokój, że zakłady farmaceutyczne będą pod takim pręgierzem… Tzn. pracownicy będą musieli z zakładów odejść. Tak to zrozumiałem.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#JerzyWcisła">Mam też pytanie do Ministerstwa Obrony Narodowej. Pan pułkownik powiedział, że jednym z celów Ministerstwa Obrony Narodowej jest doprowadzenie do sytuacji, że w czasie zagrożenia czy w czasie wojny siły wytwórcze zostaną utrzymane na poziomie produkcji krajowej. Ale tu się rodzi od razu pytanie, czy ta produkcja krajowa… Pani z Ministerstwa Zdrowia chyba o tym już powiedziała. Ta produkcja nie zabezpiecza przecież bezpieczeństwa Polaków – ani armii, ani cywilów. Czy istnieje jakaś lista określająca zadania, które należy tu wykonać, aby Polacy czuli się w swoim kraju bezpieczni? Bo jeżeli my będziemy polegali na lekach, które trzeba importować z Dalekiego Wschodu, głównie z Chin, no to szczęść Boże Polakom… Myśmy taką próbę już mieli i pamiętamy, jak to wyglądało, gdy eksport z Chin zamiera.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JerzyWcisła">I jeszcze jedno pytanie, o tę moc minimalną. Pani z ministerstwa klimatu powiedziała, że zakłady określają tę moc minimalną i że ta moc minimalna powinna być zabezpieczona. Powinna być – ja nie bardzo rozumiem, co to znaczy. Pamiętam, że swego czasu tworzyliśmy takie zespoły w celu budowy w Polsce strategii… No, to był duży stopień takiego, no, nieprofesjonalizmu pracy… W to było dużo samorządowców zaangażowanych, dużo innych środowisk. I mówiliśmy m.in. o tym, że trzeba w Polsce wybudować źródła zasilania, które nie będą ujęte w całości sieci, tylko będą lokalne. I w tych miejscach, gdzie lokalnie one są najbardziej potrzebne… Bo wówczas, jeżeli sieć umrze – takie zagrożenie widzimy w Ukrainie – to na lokalnym poziomie te zakłady strategiczne, szpitale itp. będą miały źródło zasilania. Czy my mamy, Pani Minister, taki system, który, jeżeli ten system ogólny się zawali… Czy mamy wariant B czy C, czy D, czy Z, który wówczas uruchomimy, tak żeby m.in. zakłady farmaceutyczne mogły funkcjonować? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MirosławRóżański">Proszę. Najpierw może Ministerstwo Obrony Narodowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MariuszŚwiderski">Panie Przewodniczący, odniósłbym się do wypowiedzi przedstawiciela sektora farmaceutycznego. Z agendy spotkania wynikało, że chcecie jakby odstąpić od tego powszechnego poboru… No, troszkę się to wyjaśniło, że to nie jest intencją przemysłu farmaceutycznego…</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Ale nie było mowy o poborze, tylko była mowa o kwestii…)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MariuszŚwiderski">Ja chcę nawiązać do…</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: …mobilizacyjnych.)</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#MariuszŚwiderski">Tak, tak. Chcę nawiązać właśnie do tego, jeśli mogę…</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Rozróżniajmy te 2 rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#MariuszŚwiderski">To ma ścisły związek z tym, co chce powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#MariuszŚwiderski">Otóż jeżeli jest tak, że przemysł farmaceutyczny, pracownicy tych przedsiębiorstw widzą tę potrzebę, rozumieją, że trzeba ten proces wspierać, to powinniśmy… Mechanizm wyłączenia z poboru nie ma na celu… Inaczej: pobór nie ma na celu oderwania od tego procesu tych osób i skierowania ich, mówiąc kolokwialnie, na front. Intencja resortu, ale myślę, że wszystkich zainteresowanych, bo to jest wspólny wysiłek, Ministerstwo Zdrowia też to dostrzega, jest taka, żeby tych ludzi, że tak powiem, przywiązać do tego miejsca, w którym jest ta infrastruktura krytyczna, tak żeby te zadania realizowali w tymże podmiocie, czyli u swojego pracodawcy. Mało tego, w mojej ocenie należałoby wręcz wzmocnić te zasoby i skierować tam kolejnych ludzi – nie wiem, czy żołnierzy, czy pracowników zmobilizowanych – tak żeby na rzecz tego krytycznego wytwórcy, przedsiębiorcy, te zadania mogli realizować. Clou polega na tym, żeby tak zarządzić tym procesem, tymi zasobami, żeby nie pozbawić mocy produkcyjnych przedsiębiorców, tych przedsiębiorców zaliczanych do infrastruktury krytycznej. I dziękuję, że pan zwrócił na to uwagę, że nie jesteście objęci jako infrastruktura krytyczna tą ochroną szczególną w rozumieniu przepisów.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#MariuszŚwiderski">W naszej ocenie bezpieczeństwo lekowe to nie jest domena wyłącznie Ministerstwa Obrony Narodowej. Cały system powszechnej opieki zdrowotnej to jest domena Ministerstwa Zdrowia. Oczywiście my też się widzimy w tym systemie, no bo kluczowym elementem z perspektywy dzisiejszego tematu, tj. bezpieczeństwa lekowego, jest bezpieczeństwo militarne. Przez pryzmat militarny… Tak to wygląda. I jest to niewątpliwie wspólny wysiłek całego rządu, wszystkich podmiotów, a nie tylko Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#MariuszŚwiderski">Nie wiem, czy wyczerpująco…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MirosławRóżański">A odpowiedź na pytanie pana senatora? Ja jej nie usłyszałem. Nie wiem, jak senator Wcisła…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JerzyWcisła">Przypomnę, że dotyczy pana wypowiedzi, że jednym z celów MON jest utrzymanie produkcji przemysłu farmaceutycznego na takim poziomie, jaki jest w czasie pokoju. Mnie chodzi o to, czy MON dostrzega, że produkcja krajowa z perspektywy stanu kryzysu czy wojny… Wówczas będą inne, większe potrzeby i należałoby ten przemysł farmaceutyczny nakierować na produkcję innych środków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MariuszŚwiderski">Tak, oczywiście, jako resort widzimy taką potrzebę. Jak wspomniałem, dywersyfikacja łańcuchów dostaw jest niezbędna. No ale, jak wspomniałem, to jest wysiłek krajowy… Generyki, o których pan senator wspomniał, są dostępne właśnie… Chiny i inne… One są trudno dostępne dla nas i nawet w Unii… Jak wspominała pani dyrektor z Ministerstwa Zdrowia, w czasach COVID też nie mieliśmy tej dostępności, łańcuchy dostaw były przerwane. Wtedy każdy patrzył na swoją populację, na swoich obywateli. My powinniśmy zrobić wszystko, żeby temu zapobiec. Nie wiem, nie jestem w stanie odpowiedzieć, jak szerokie przedsięwzięcia powinniśmy realizować, czy budować nowe zakłady, czy… Na pewno wspierać tych producentów, którzy są, i zrobić wszystko, żeby zostali i te zadania realizowali. Musimy tak tym procesem zarządzić, żeby te łańcuchy dostaw były odpowiednio zabezpieczone.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MariuszŚwiderski">Jeśli chodzi o listę leków krytycznych, niezbędnych dla Sił Zbrojnych, to jesteśmy w ścisłej współpracy z Ministerstwem Zdrowia i taką listę leków zgłosiliśmy, została przyjęta przez Ministerstwo Zdrowia. Tak więc tyle możemy w tej chwili przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MirosławRóżański">Okej, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#MirosławRóżański">Panie Senatorze, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#JózefZając">Chciałbym zapytać, jaki procent leków znajdujących się w obrocie jest zagrożony mocnym załamaniem dostaw, a jaki – słabszym. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MirosławRóżański">Tylko może zrobimy to w takiej kolejności… Bo ja tutaj pominąłem panią z Ministerstwa Klimatu i Środowiska.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MirosławRóżański">Proszę panią o odpowiedź, a następnie zabierze głos pan prezes.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#KseniaLudwiniak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#KseniaLudwiniak">W krajowym systemie elektroenergetycznym jednostki wytwórcze pełnią różne funkcje. Są tzw. jednostki wytwórcze centralnie dysponowane, których działanie podlega wyzwaniu operatora i muszą dostosowywać się do wyzwania operatora. Podczas planowania pracy systemu operator widzi też jednostki wytwórcze, które są przy zakładach produkcyjnych, funkcjonujące w modelu autokonsumpcji, często jednostki kogeneracyjne są stosowane przez zakłady przemysłowe, nawet jest taki model prosumencki, czyli własne źródła fotowoltaiczne. Tak więc podczas planowania pracy systemu te jednostki też są widoczne dla operatora i on musi je uwzględniać, żeby nie popełniać błędów w prognozach. Tak? No i zawsze własne źródło stanowi dodatkowe, powiedzmy, ubezpieczenie w sytuacjach trudnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#MirosławRóżański">Proszę. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Dziękuję ślicznie.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Barbara Misiewicz-Jagielak, Krajowi Producenci Leków.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Ja bym chciała spróbować odpowiedzieć na pytanie pana senatora. Jesteśmy w bardzo, bardzo złej sytuacji, jeśli chodzi o dostęp do leków krytycznych w razie kryzysu, bowiem na polskiej liście leków krytycznych jest 301 pozycji, z czego 70 leków produkuje się w kraju, w tym 6 w całości na bazie polskiej substancji czynnej. Tak więc wydaje się, że ta sytuacja, przygotowania… Bo są 2 zupełnie różne światy. Teraz możemy kupić leki i substancje czynne na całym świecie. Jeżeli Chiny zobaczą swoją siłę i to, czym mogą nam zagrozić, to okaże się, jak bardzo jesteśmy bezbronni. Bez leków, tak jak wszyscy państwo mówiliście, podkreślaliście, nie będzie działała służba zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Ja bardzo dziękuję panu przewodniczącemu za to, że zorganizował właśnie takie spotkanie wielu resortów, ponieważ sprawa przywrócenia bezpieczeństwa lekowego i suwerenności lekowej Polski to jest sprawa multiresortowa. Ministerstwo Zdrowia samo nie jest w stanie tej sytuacji zmienić, bo głównym założeniem jest to, by za przyznane środki kupić jak najwięcej zdrowia, więc nawet w sytuacji… więc stara się kupić te jednostki zdrowia jak najtaniej w ramach dostępnych środków. Jeśli nie będzie takiej rządowej czapy nad projektem zwiększania bezpieczeństwa lekowego, to naprawdę będziemy… będzie pan zwoływał te posiedzenia i bardzo, bardzo powoli sytuacja będzie się ruszała. Sytuacja geopolityczna jest bardzo trudna, w związku z czym my mówimy wprost: jeżeli nie będzie prądu, nie będziemy produkowali leków, jeżeli nie będzie zachęt do produkowania leków krytycznych, to one w Polsce nie zostaną wyprodukowane, jeżeli pracownicy produkcji będą zmobilizowani do wojska, to leki nie będą produkowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MirosławRóżański">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#JerzyWcisła">Ja mam króciutkie pytanie do pani. Bo mówiła pani, że lista leków krytycznych zawiera ok. 300 leków, z czego 70 produkowanych jest w Polsce. A te 230, w zaokrągleniu, to są leki produkowane w Unii czy poza Unią, czyli w krajach, w przypadku których bezpieczeństwo dostaw jest tak sobie pewne?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Część w Unii, część poza Unią, ale…</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#komentarz">(Senator Jerzy Wcisła: Jaki to jest procent?)</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">No, mniej więcej pół na pół, ale najgorsze jest to, że poza tymi 6 substancjami czynnymi, bez których nie powstanie żaden lek, wszystko jest w większości spoza Unii.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#komentarz">(Prezes Zarządu Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego – Krajowych Producentów Leków Krzysztof Kopeć: Czyli substancja w leku, która leczy…)</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Tak, działa. Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#KrzysztofKopeć">Bo produkcja leku jest produkcją w sensie jego stworzenia, utworzenia np. kapsułki, zmieszania itd., a jeśli chodzi o samą produkcję substancji, o czym mówiła pani dyrektor, to jesteśmy niestety nadal uzależnieni od Azji i to jest uzależnienie rzędu 70–80%, jeśli chodzi o całą Europę. I to wyzwanie, o którym mówimy, czyli Critical Medicines Act, zakłada, że my, jako Europa i jako element NATO, żeby odstraszać, musimy te zdolności przywracać.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#KrzysztofKopeć">Jednym z elementów, o czym też mówiliśmy wcześniej, są wspólne przetargi, w których jednym z kryteriów oprócz ceny ma być kryterium pozacenowe, czyli produkcja w Unii Europejskiej, w tym w Polsce. I to jest bardzo dobre rozwiązanie. My jako Polska walczymy o to także na poziomie unijnym, na poziomie europejskim, ze wsparciem Ministerstwa Zdrowia, ale też ze wsparciem polskich europosłów, również pana przewodniczącego Jarubasa, o to, żeby tam włączyć też fundusz europejski. Chodzi o dedykowany stream europejski, przywracanie produkcji tych substancji do tworzenia leków, po to, żeby nasza odporność była większa. Co więcej, powinniśmy tu skoordynować się z NATO i huby produkcji tych substancji lokalizować w tych miejscach, gdzie będzie to najbardziej użyteczne. Polska jest jednym z nich i moglibyśmy być takim hubem dla krajów bałtyckich, Finlandii i części południa Europy, tutaj, na flance wschodniej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę, Ministerstwo Zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">My możemy tworzyć listy leków krytycznych, bo mamy taką listę w Polsce, jest również lista na poziomie unijnym. Tylko problem polega na tym, że dopóki nie będzie realnego wsparcia, po prostu twardych pieniędzy i regulacji, to my z tą listą nie zrobimy nic, ponieważ lista leków krytycznych jest stworzona po to, żeby wiedzieć za produkcję których leków zapłacić i nad którą produkcją dać parasol, a w tej chwili tego parasola nie ma. Tak więc te wszystkie listy tak naprawdę są tylko po to, żebyśmy my mogli dyskutować i martwić się, co będzie się działo.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#PaulinaSosinZiarkiewicz">My jako ministerstwo jesteśmy odpowiedzialni za leki, ale troszkę czujemy się osamotnieni, bo kiedy jeździmy na spotkania grup roboczych, w przypadku których wcześniej na poziomie unijnym były prowadzone prace dotyczące tego, jak ocenić te leki, jakie wsparcie zaproponować, to, proszę mi uwierzyć, oprócz przedstawicieli resortu zdrowia w prace nie chcą włączyć się przedstawiciele żadnych innych ministerstw. Np. Francja jest reprezentowana nie przez ministra zdrowia, tylko przez ministra przemysłu i tam w grupach roboczych czy w jakichś podgrupach prym wiedzie przemysł, ponieważ my jako ministerstwo ani się na tym nie znamy, ani nie mamy żadnego wpływu na to, w jaki sposób są przyznawane środki, jak jest tworzone wszelkie wsparcie dla przedsiębiorców. Tak samo nie zajmujemy się funduszami, więc nawet jeśli chodzi o to, żeby ocenić projekt aktu, to my nie jesteśmy w stanie tego zrobić, ponieważ my po prostu nie zajmujemy się tym i jest nam trudno wywalczyć cokolwiek. Dlatego za każdym razem zachęcam, żeby inne resorty również się w to włączyły i nie traktowały tego tak: skoro chodzi o leki, to nie jest to nasza kwestia. Bo tak jak powiedziała tutaj pani prezes, to jest kwestia wszystkich resortów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MirosławRóżański">Czy ktoś z kolegów senatorów chce jeszcze zabrać głos? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#JarosławRusiecki">Ja mam jedno pytanie właściwie do wszystkich państwa. Jak państwo oceniacie współpracę z polską nauką w tworzeniu leków?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Powiem wprost: bardzo źle ze względu na to, że cele polskiej nauki są rozbieżne z celami przemysłu. Zbliżamy się, jest już wiele rozmów i zaczynamy robić wspólne projekty, ale naukowcy nie szanują projektów, które mogą zostać skomercjalizowane, i mają do nas żal o to, że my nie bierzemy… nie finansujemy ich projektów. Kiedy my mówimy, że producent musi znaleźć taki projekt, na który znajdzie nabywcę, to mówią, że łatwiej jest dostać środki z ministerstwa nauki. Dlatego jeżeli nadal będą dostawali tak dużą ilość środków na takie, no, nazwijmy to wprost, niepraktyczne rozwiązania zamiast na wspólne konsorcja…Tak już zaczął robić ABM, w ramach projektu musi być nauka i biznes, wtedy będzie szansa na to, aby to się zmieniło. My porozumiewamy się indywidualnie z różnymi uczelniami, m.in. z Uniwersytetem Gdańskim, Uniwersytetem Jagiellońskim, Polską Akademią Nauk, Uniwersytetem Warszawskim, żeby wspólnie dopracowywać takie projekty, które moglibyśmy robić razem. Przed nami długa i trudna droga, ale bardzo się staramy.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#MirosławRóżański">Nie, może jeszcze odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#MirosławRóżański">Kto z państwa chciałby jeszcze odpowiedzieć na pytanie pana senatora?</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#MirosławRóżański">Skoro nie ma chętnych, to proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JózefZając">Ja chciałbym tylko uzupełnić.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#JózefZając">Dobrze byłoby usłyszeć tutaj drugą stronę, ponieważ jestem z tej właśnie drugiej strony. Co naukowcy o tym sądzą? Bo tu obustronnie jest źle.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Głos z sali: One się rozjeżdżają, te cele…)</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#JózefZając">Tak, oczywiście.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#MirosławRóżański">Okej.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#MirosławRóżański">Czy ktoś z kolegów senatorów chce jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#MirosławRóżański">Skoro nie, to ja pozwolę sobie zadać następujące pytania. Pytanie pierwsze chcę skierować do przedstawicieli Ministerstwa Obrony Narodowej. Gdyby to pytanie zechcieli usłyszeć również przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia i wiceprezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych… Czy kwestie dotyczące gromadzenia leków… Bo tutaj przez kolegę z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zostało przedstawione takie pozytywne zdarzenie, kiedy mogliście pomóc społeczeństwu i skutkiem było nawet ratowanie życia. Czy resort obrony narodowej występuje z takimi wnioskami, żeby były, że tak powiem, gromadzone określone zapasy leków? W tej chwili mówię tylko o części, powiedzmy, militarnej, chociaż podczas tej dyskusji, jak myślę, wszyscy mamy świadomość tego, że nie wolno separować tych 2 przestrzeni, że ta lista leków krytycznych tak naprawdę dotyczy całego społeczeństwa, a częścią społeczeństwa są Siły Zbrojne, co koresponduje z kwestiami mobilizacji, ale o niej powiem później.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#MirosławRóżański">Drugie pytanie jest następujące: czy w ramach Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych Ministerstwo Obrony Narodowej definiuje potrzeby w zakresie potrzeb lekowych właśnie dla Sił Zbrojnych, dla podmiotów… Jeżeliby była taka sytuacja, że pan pułkownik miałby np. niepełną wiedzę albo nie mógł odpowiedzieć na to pytanie, to prosiłbym o odpowiedź później na piśmie. Ale te 2 aspekty niezwykle mnie interesują. A więc, krótko mówiąc: Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych. Czy tam wnioskujecie, postulujecie, żeby były gromadzone zapasy tych leków, i czy widzicie Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych jako platformę do tego, aby gromadzić te leki.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#MirosławRóżański">Kolejne pytanie mam do pani z Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Czy ta procedura, którą pani opisała, jest procedurą na czas pokoju, czy na czas wojny? Proszę odpowiedzieć krótko: tak, nie. Chodzi o to, żebyśmy mieli świadomość w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#MirosławRóżański">I może zakończę na tych pytaniach, bo później, w końcowej części, skierowałbym jeszcze ogólne stwierdzenie do wszystkich państwa, ale to może po odpowiedziach, jeżeli je uzyskam.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MariuszŚwiderski">Pułkownik Świderski, zastępca Dyrektora Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia. Długo się nie odzywałem, więc się przypomnę.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MariuszŚwiderski">Panie Przewodniczący, jeśli chodzi o pytanie pierwsze, dotyczące gromadzenia leków, to, tak jak powiedziałem w swojej wypowiedzi, mamy leki, gromadzimy je w Wojskowym Ośrodku Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie. Tam mamy tzw. centralny zapas interwencyjny. Z uwagi na klauzulę tego spotkania szczegółów nie mogę podać, ale jeśli pan przewodniczący pozwoli, byśmy odnieśli się precyzyjnie na piśmie do tego pytania…</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Czy może pan powiedzieć, czy zgłaszacie potrzeby…)</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#MariuszŚwiderski">Czy zgłaszamy… Tzn. to dotyczy pierwszej część mojej wypowiedzi. Mamy swoje zasoby w centralnym zapasie interwencyjnym, czyli w wojskowej jednostce Celestynów, jak również zgłaszamy do Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych swoje potrzeby. W RARS jakiś element naszych potrzeb dotyczących leków jest uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#MariuszŚwiderski">Jeśli chodzi o pytanie drugie, dotyczące Programu Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych, to w tej chwili nie jestem w stanie odpowiedzieć, ale jeśli pan przewodniczący pozwoli, odniesiemy się do tego na piśmie. Bo w mojej ocenie też powinniśmy zaistnieć w tym programie i w Planie zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych te elementy lekowe też powinny mieć odzwierciedlenie. Ale jeśli mogę prosić…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#MirosławRóżański">Okej, jeżeli mogę podpowiedzieć… Partnerem do udzielenia tej odpowiedzi będzie Departament Strategii i Planowania Obronnego, on jest właścicielem tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę, Ministerstwo Klimatu i Środowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#KseniaLudwiniak">To jest procedura zarówno na czas pokoju, jak i na czas wojny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#MirosławRóżański">Okej, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#MirosławRóżański">Czy ktoś z uczestników dzisiejszego posiedzenia, kto nie zabierał głosu, miałby ochotę przedstawić jakieś swoje stanowisko, uwagi, spostrzeżenia?</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#MirosławRóżański">Proszę bardzo, Panie Prezesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#AndrzejHawryluk">Ja chciałbym tylko uzupełnić to, co powiedział pan pułkownik.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#AndrzejHawryluk">RARS jako agencja rządowa realizuje swoje zadania na podstawie Rządowego Programu Rezerw Strategicznych. To jest dokument poufny, on powstaje… To jest dokument czteroletni przyjęty uchwałą Rady Ministrów w 2022 r. i będzie obowiązywał do 2026 r. Co roku jest aktualizowany, w tej chwili finalizujemy już aktualizację na lata 2025 i 2026. Chciałbym tylko wspomnieć o jednej kwestii, a mianowicie jest to program rządowy i tam nie ma dedykowanych leków, produktów dla danych resortów. On zawiera całość, tak jak mówi art. 8, zawiera prośby, żądania, wnioski, zapotrzebowania wszystkich ministerstw, wszystkich służb. Rozdział tego asortymentu, który mamy w rezerwach, odbywa się później na wniosek występujących, ale decyzję podejmuje minister spraw wewnętrznych i administracji w takiej kolejności: najpierw MON, a później Ministerstwo Sprawiedliwości i służby mundurowe oraz pozostali. Tak więc nie ma produktów dedykowanych bezpośrednio dla MON. Tak jak pan pułkownik powiedział: wskazali, że potrzebują, to jest wpisane, ale udostępnienie odbywa się na takiej zasadzie, jaką przewiduje ustawa, na zasadzie decyzji ministra spraw wewnętrznych i administracji. My dysponujemy… No, też nie mogę powiedzieć co, jak, dokument jest wiadomo jaki. Ale chcemy poszerzyć współpracę z firmami farmaceutycznymi, bo my te leki nabywamy, rotujemy, wymieniamy i brakuje nam w tej chwili pełnej współpracy z firmami farmaceutycznymi w okresie, w którym jesteśmy, i po pandemii. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#MirosławRóżański">Czy ktoś z państwa chce jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie Przewodniczący, jeżeli można… Tu pani… Bardzo proszę.)</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#MirosławRóżański">Jeżeli pani byłaby uprzejma… Tam u szczytu stołu jest mikrofon. I później…</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#komentarz">(Młodszy Farmaceuta w Sekcji Zaopatrzenia w Wojskowym Ośrodku Farmacji i Techniki Medycznej Monika Jankowska-Kiełtyka: Jeśli mogę zadać jedno pytanie… Jankowska-Kiełtyka Monika.)</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę usiąść.)</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#MirosławRóżański">Pani Porucznik, proszę usiąść, spokojnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MonikaJankowskaKiełtyka">Jankowska-Kiełtyka Monika. Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MonikaJankowskaKiełtyka">Ja mam jedno pytanie do państwa przedstawicieli przemysłu farmaceutycznego. Czy istnieją jakiekolwiek… Czy były kiedykolwiek podejmowane rozważania na temat tego, czy istnieje możliwość zakupienia API po tych preferencyjnych i bardzo niskich cenach, jakie są, nawet w Chinach czy Indiach, i zgromadzenia ich w postaci czystej chemicznie, np. krystalicznej, w dużej ilości, na wypadek, gdyby doszło do jakiegoś kryzysu. W sensie…</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#MirosławRóżański">Nie, proszę skończyć pytanie i pani odpowie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MonikaJankowskaKiełtyka">Tak. Chodzi mi po prostu o to, że mamy w tym momencie sytuację, w której API są znacznie tańsze, a nie mamy jak na szybko zastąpić ich produkcją europejską tudzież krajową. Ale czy są jakieś rozważania na temat tego, czy możemy pozyskać ich więcej i zbuforować je, dać sobie więcej czasu na to, żeby wprowadzić odpowiednie rozwiązania tutaj, w Polsce, a jednocześnie czuć się bardziej bezpiecznym dzięki temu, że będziemy mieli ten podstawowy produkt, API, substancję czynną. Oczywiście w procesie produkcji leków jest jeszcze z 10 innych etapów, dobrze o tym wiemy, ale to, co jest clou programu, będziemy mieli w jakiś sposób chociaż czasowo zapewnione. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Raczej do rezerw strategicznych…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">To ja przedstawię wersję producenta. Firmy farmaceutyczne same sobie robią zapas, ale my nie możemy robić zapasu tych substancji czynnych na wiele lat, bo to jest zamrożenie kapitału. Niestety to jest bardzo kosztowne dla firmy, ale już i tak po pandemii, a nawet przed nią, bardzo zwiększyliśmy zapasy na wiele miesięcy. O ile wiem…</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Panowie, bardzo proszę…)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">O ile wiem, RARS również robi zapasy substancji czynnych, ale nie jest to niestety rozwiązanie powszechne, ponieważ substancje czynne mają różne postacie krystaliczne. One są bardzo różne w zależności od odpowiednika leku i nie można kupić na zapas jednej substancji czynnej, która posłuży do produkcji leków Polpharmy, Adamedu, Biofarmu, bo one mają różne rejestry, w związku z czym musielibyśmy robić zapasy dla wszystkich tych firm osobno.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(Prezes Zarządu Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego – Krajowych Producentów Leków Krzysztof Kopeć: Mogę?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#KrzysztofKopeć">Ja chciałbym tylko dodać, że zapasy oczywiście są jednym z rozwiązań i my to w Polsce stosujemy, współpracowaliśmy też z RARS w okresie pandemii i również dzięki krajowemu przemysłowi… Chciałbym to podkreślić i jeszcze raz podziękować naszym pracownikom, którzy pracowali na 3 zmiany. W czasie pandemii nie brakło nam leków, dlatego że mamy magazyny, o czym wszyscy państwo też mówiliście, i firmy mają magazyny, i RARS ma magazyny i w którymś momencie nawet zawieszone były przepisy o konkurencji, po to, żeby firmy mogły współpracować i dostarczać nam nawet te podstawowe leki na zbicie gorączki dla osób chorych na COVID. Tak więc to funkcjonuje, ale funkcjonuje tylko wtedy, kiedy my mamy przedsiębiorców, którzy mają zdolności produkcyjne i magazyny, w których mogą to składać. I oczywiście rozwiązaniem jest gromadzenie i produktów, i substancji w magazynach, tylko ja przypomnę z uporem maniaka, że leki mają termin przydatności mniej więcej 2–3 lata i muszą być rotowane. Substancje czynne oprócz tej specyfiki, o której mówiła koleżanka, mają dłuższy okres przydatności, ale też muszą być rotowane. I jeśli chodzi o uzależnienie od Azji, to oczywiście dobrym pomysłem jest posiadanie tego bufora, a jeszcze lepszym jest produkowanie tych substancji tutaj, w Europie, o czym mówi też Critical Medicines Act, po to, żebyśmy nie musieli martwić się tym w dłuższej perspektywie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#MirosławRóżański">Czy dobrze zauważyłem, że ktoś tam chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#MirosławRóżański">Proszę, Panie Marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#BogdanBorusewicz">Ja tu na boku rozmawiałem… Oczywiście to jest pytanie przede wszystkim do RARS, bo chodzi o kupowanie na zapas. Rozumiem, że firmy kupują, mają zapasy, ale to służy do produkcji bieżącej, zaś kupowanie na zapas…</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kosztuje.)</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#BogdanBorusewicz">…przez firmy kosztuje. To jest pytanie do RARS i od razu odpowiem, bo tutaj był krótki dialog. Pan prezes mówi: no tak, możemy to zrobić, ale musi być zlecenie. Od kogo zlecenie? Od jakiegoś podmiotu ministerialnego…</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#komentarz">(Głos z sali: …musi zapłacić za magazynowanie, żeby było jasne…)</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#BogdanBorusewicz">Ale zakup i magazynowanie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#KrzysztofKopeć">Tzn. my to realizujemy, tak jak wspomniałem, według Rządowego Programu Rezerw Strategicznych i to, co państwo powiedzieli, na ile mogę potwierdzić, na tyle potwierdzę. Ten dokument jest taki, jak powiedziałem, tak że więcej nie mogę powiedzieć. Ale robimy to, jest to robione i tak jak mówił pan dyrektor, pomagamy społeczeństwu. Jak wszystko wymaga to doskonalenia i w tym uczestniczymy, stąd nasze uczestnictwo tu dzisiaj, rozmowy i z ministerstwem, i z innymi podmiotami. Chodzi o to, żeby to udoskonalić, żeby było jak najwięcej jak najbardziej doskonałego sprzętu do użytkowania. Mieliśmy też już 2 spotkania z MON, rozmawiamy ze Sztabem Generalnym, ze służbą zdrowia i poprawiamy to, co się da. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MirosławRóżański">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JózefZając">Jaki procent surowców do produkcji leków jest pochodzenia krajowego?</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale była mowa…)</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#JózefZając">Ale nie usłyszałem…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#KrzysztofKopeć">Niestety ok. 70%, nawet do 90% API pochodzi z Azji. Chodzi o wszystkie substancje, zwłaszcza te populacyjne. Jeśli chodzi o substancje populacyjne, czyli używane przez większość Polaków, kupowane w aptece i refundowane, to dla przykładu powiem, że z 4 tysięcy… chyba już z 4,5 tysiąca leków refundowanych znajdujących się na liście 500 jest wytwarzanych w Polsce, z czego tylko kilkadziesiąt zawiera substancję, którą wytwarzamy w Polsce. I to nie jest sytuacja panująca tylko w Polsce – żeby była jasność, my nie jesteśmy w najgorszej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#MirosławRóżański">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JerzyWcisła">Szanowni Państwo, te pytania, które zadała pani porucznik, zaowocowały u mnie pewną wątpliwością. Ja rozumiem… Jak myśmy tu rozmawiali, to wychodziło mi, że nie ma pewnych decyzji, nie są skoordynowane prace różnych… tej Polski resortowej, które by zapewniały produkcję albo jakąś określoną strategię. Ale z tego pytania i z odpowiedzi wynika, że my tych substancji czynnych z jakichś powodów, nawet gdybyśmy mieli pieniądze, nie jesteśmy w stanie dzisiaj produkować. Proszę mi wyjaśnić, jak to jest z tymi substancjami czynnymi. Czy one potrzebują jakichś surowców? Czy nie mamy odpowiednich technologii? W czym jest problem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#BarbaraMisiewiczJagielak">Większość substancji czynnych jesteśmy w stanie wyprodukować, ale ich nie produkujemy ze względów ekonomicznych, one są kupowane po niższej cenie w Azji i Chinach. Na pewno wszystkiego nie jesteśmy w stanie wyprodukować, ale dużą większość z tej listy leków krytycznych – tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#KrzysztofKopeć">Tak, przykładem są antybiotyki, które produkowała Polfa Tarchomin jeszcze w latach 90. Była potentatem światowym w produkcji, ale produkcja hinduska na szeroką skalę spowodowała, że ten zakład i ta linia produkcyjna zostały zamknięte. Tak? Bo nie widzieliśmy… Wtedy był prymat taniości, jako Europa i niestety też jako Polska nie widzieliśmy sensu w dotowaniu tej produkcji, mówiąc brutalnie, albo w dołożeniu pieniędzy, żeby obniżyć… zwiększyć konkurencyjność wobec produkcji azjatyckiej. No i ta powstała w Indiach fabryka produkująca na cały świat zabiła kosztami produkcję w Polsce. Technicznie może mamy możliwość produkcji większości substancji, ale normy środowiskowe, koszty energii powodują, że nie jesteśmy w stanie konkurować z samą ceną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#MirosławRóżański">Okej.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#MirosławRóżański">Jeżeli państwo pozwolicie, to pokuszę się o podsumowanie.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#komentarz">(Członek Naczelnej Rady Aptekarskiej Marcin Bochniarz: Przepraszam, Panie Przewodniczący, czy mógłbym jeszcze poprosić o udzielenie głosu?)</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#MirosławRóżański">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MarcinBochniarz">Marcin Bochniarz, Naczelna Rada Aptekarska.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MarcinBochniarz">Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#MarcinBochniarz">Ja przede wszystkim bardzo dziękuję za podjęcie tego bardzo ważnego tematu, jakim jest bezpieczeństwo lekowe w Polsce. Chciałbym poprosić pana przewodniczącego… Chciałbym też zadeklarować współpracę ze strony Naczelnej Rady Aptekarskiej, która już pracuje nad tym problemem. Chodzi o trochę szersze spojrzenie na problem bezpieczeństwa, bezpieczeństwa farmaceutycznego, bo bezpieczeństwo farmaceutyczne to nie są tylko leki, to jest też ich dystrybucja i dostarczenie do odbiorcy końcowego, czyli pacjenta, jak również zapewnienie dostępu do usług farmaceutycznych, które na co dzień są realizowane przez farmaceutów. My jako farmaceuci możemy również włączyć się w mitygowanie pewnych problemów, chociażby przez sporządzanie produktów leczniczych w aptekach. Te obszary mamy już zidentyfikowane, przy Naczelnej Radzie Aptekarskiej pracuje zespół właśnie do spraw odporności i roli farmaceutów w obronie cywilnej państwa. Jesteśmy gotowi do współpracy i chętnie opowiemy więcej o zidentyfikowanych przez nas ryzykach i proponowanych rozwiązaniach. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#MirosławRóżański">Dziękuję za ten głos. On tym bardziej utwierdza mnie w rekomendacjach, które będę chciał w ramach podsumowania przedłożyć państwu do rozważenia. Ale zacznę tak trochę żartobliwie, chociaż temat jest bardzo poważny.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#MirosławRóżański">Drodzy Państwo, ja wróciłem z posiedzenia Komisji Petycji, na którym była rozpatrywana jedna z kwestii dotyczących środowiska żołnierzy zawodowych i przeczytano, co działo się z tą petycją: Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Zdrowia, ministerstwo spraw wewnętrznych, ministerstwo rodziny, KPRM… I takie kółko zatoczyły te dokumenty. Ten temat, który dzisiaj podjęliśmy, chyba jest podobnym gorącym kartoflem. Bo za tym, jak tutaj państwo mówicie, powiem wprost, idą środki finansowe. Pytanie pani porucznik jest jak najbardziej zasadne i cieszę się, że tak młodzi ludzie podejmują te tematy, choć zachęcam do dostudiowania dokumentów strategicznych, wtedy pewne kwestie będzie można zrozumieć. O wszystkim w państwie tak naprawdę, słuchajcie, decydują 2 obszary: wola polityczna i środki finansowe.</u>
          <u xml:id="u-73.2" who="#MirosławRóżański">Drodzy Państwo, myślę, że skoro sami mówicie o tym… Bo tak bilateralnie wskazujecie np., że RARS rozmawia z wojskiem czy z resortem obrony narodowej, że ministerstwo też rozmawia z resortem obrony narodowej, państwo kołaczecie do wszystkich możliwych drzwi. Tak więc ja chciałbym zaproponować kwestię następującą.</u>
          <u xml:id="u-73.3" who="#MirosławRóżański">Mieliście państwo szansę wysłuchać stanowisk, nie tylko przeczytać agendę i zobaczyć, kto i na jaki temat zabierze głos, i teraz wiecie, jakie są stanowiska. Myślę i powiem to w imieniu kolegów senatorów, którym serdecznie dziękuję za pytania, że w tych pytaniach był też bardzo istotny ładunek, powiem wprost, wiedzy i troski, która została wyrażona. I jeżeli… Chcę, żebyśmy się umówili, abyście, Drodzy Państwo, w ciągu 2 tygodni – nie tylko te osoby, które zabierały głos, ale ci, którzy uczestniczyli w naszym dzisiejszym spotkaniu – przesłali do sekretariatu Komisji Obrony Narodowej swoje rekomendacje, ale o charakterze, powiem wprost, precyzyjnym.</u>
          <u xml:id="u-73.4" who="#MirosławRóżański">Co mam na uwadze? Chodzi o to, żeby w przypadku pewnych kwestii legislacyjnych wręcz zaproponować, co należy zmienić, co jest na poziomie ustawowym bądź regulacji niższego rzędu, rozporządzeń czy decyzji. Tam, gdzie jest mowa… Drodzy Państwo, mówiliście o tym, że trudno o pewnych kwestiach mówić, bo one są wrażliwe, jeżeli chodzi o ochronę informacji niejawnych. Komisja Obrony Narodowej ma też taką możliwość, aby zorganizować posiedzenie poświęcone temu tematowi, podczas którego moglibyśmy swobodnie rozmawiać na ten temat, nawet jeśli chodzi o klauzulę „tajne”, tylko uczestnicy tego spotkania musieliby legitymować się, krótko mówiąc, poświadczeniami bezpieczeństwa i zaświadczeniem o odbytym przeszkoleniu w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-73.5" who="#MirosławRóżański">W tych wnioskach, których składanie przez państwa postuluję, proszę zapisać, czy chcielibyście takiej debaty, czy nie, bo ja bym nie chciał, że tak powiem tutaj, w imieniu kolegów, żeby było tak, że wyjdę z taką propozycją, a dla was to będzie kłopotliwe z różnych względów, chociażby tych dotyczących dopuszczenia do informacji niejawnych.</u>
          <u xml:id="u-73.6" who="#MirosławRóżański">I na koniec celowo zostawiłem temat związany z mobilizacją.</u>
          <u xml:id="u-73.7" who="#MirosławRóżański">Drodzy Państwo, sytuacja zmienia się, jeżeli chodzi o środowisko bezpieczeństwa, a od 2022 r. ona się zmieniła i tego musimy jednoznacznie mieć świadomość. I nawet wprowadzona w 2022 r. ustawa o obronie Ojczyzny nie jest do końca adekwatna do tego, z jakimi wyzwaniami musimy się mierzyć, i nie jest żadnym grzechem bycie odważnym i mówienie o tym, postulowanie, że może niektóre regulacje prawne czy rozwiązania dotychczas funkcjonujące należy poddać analizie, dyskusji czy nawet zmianom.</u>
          <u xml:id="u-73.8" who="#MirosławRóżański">Jeżeli chodzi o kwestie związane z mobilizacją, to nie tak dawno z naszym udziałem odbyła się dyskusja na temat ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. I jednym z wniosków – sam byłem za tym, żeby to zostało wprowadzone – była taka kwestia, żeby te siły i środki, czyli strażaków, ratowników itd., którzy są przewidziani do działań w ramach ochrony ludności cywilnej w czasie pokoju, bo to będzie tożsame z obroną cywilną w czasie wojny, mieć, przepraszam za określenie, policzone, żebyśmy wiedzieli, kto będzie się tym zajmował, i żeby faktycznie tych ludzi nie obejmować obowiązkiem mobilizacyjnym, bo jaki będzie sens stworzenia systemu funkcjonującego w czasie pokoju, który jedną decyzją mobilizacyjną rozmontujemy. Jest to kwestia tego, że – znowu – resorty po prostu muszą usiąść do jednego stołu. Ja wiem, że trudno jest dzisiaj wskazać, kto jest chętny, ale uważam, że my jako parlamentarzyści mamy prawo wnioskować do rządzących i podpowiadać rozwiązania, które mogą być odpowiedzią na tę sytuację, z jaką się w tej chwili mierzymy.</u>
          <u xml:id="u-73.9" who="#MirosławRóżański">Ja uważam, że w tym przekazie… Powiem zupełnie szczerze, że my z panem senatorem Wcisłą wczoraj wieczorem dyskutowaliśmy na ten temat, bo kiedy zapoznałem się z agendą itd., też zareagowałem natychmiast tak: no nie, tak nie może być, chcą pewną część społeczeństwa zwolnić z obowiązku mobilizacyjnego. Ale jestem uspokojony państwa stanowiskiem, tym bardziej że pani przedstawicielka Ministerstwa Zdrowia, powiedziała, że są zdefiniowane te kluczowe stanowiska itd. I tutaj kieruję swoje słowa do pana pułkownika. Jeżeli będzie wola i świadomość tego, że należy podjąć takie działania, to jest możliwe, mówiąc wprost, policzenie i wskazanie, kto jest niezbędny, żeby tego typu produkcja nie została zachwiana. Tak? I uważam, że w resorcie obrony narodowej nie powinno być obawy… Ja już nie chcę przywoływać słów Ojca Świętego. Ale należy być odważnym i w tych centrach rekrutacji, które są odpowiedzialne za proces mobilizacji, wskazać konkretne osoby, które powinny być tym objęte.</u>
          <u xml:id="u-73.10" who="#MirosławRóżański">Druga kwestia jest taka, że należy też korzystać z istniejących przepisów. Kieruję swoje słowa do pana pułkownika. Jest coś takiego jak mobilizacyjne przydziały pracownicze, nie trzeba wcale zakładać munduru. Tak? Oczywiście to dotyczy tych podmiotów, które są związane z resortem obrony narodowej, więc tak troszeczkę to… Ale w tym obszarze też przecież mamy takie podmioty. Tak więc zachęcam do tego, żeby sporządzić agendę istniejących przepisów, przeczytać je i zastanowić się, czy ich treść jednak nie pozwala przyjąć takich rozwiązań, które to bezpieczeństwo lekowe – bo chyba z tym hasłem możemy się zgodzić, a tutaj kolega podpowiadał, żeby używać jeszcze określenia „bezpieczeństwo farmaceutyczne” – zapewnią, jeżeli będziemy zdecydowani i śmiali w podejmowaniu decyzji systemowych, które pozwolą rozwiązać ten problem.</u>
          <u xml:id="u-73.11" who="#MirosławRóżański">Na koniec chcę powiedzieć, że ja jestem zwolennikiem tego – i chyba wszyscy przy tym stole się tu zgadzamy – żeby na kwestie bezpieczeństwa patrzeć holistycznie, żeby nie było takiej sytuacji, z którą często się spotykam bądź słyszę to w wypowiedziach ekspertów, że jeśli chodzi o bezpieczeństwo, to mówimy tylko o czołgach, karabinach, żołnierzach itd. No nie, wojna w Ukrainie – i będę to powtarzał – pokazuje, że w czasie wojny są niezbędne określone… tak naprawdę wszystkie grupy zawodowe: piekarze, elektrycy itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-73.12" who="#MirosławRóżański">I jeżeli tego nie będziemy rozumieli, to możemy popełnić błąd polegający na tym, że zbudujemy pewne rozwiązanie teraz, na czas pokoju, a później, kiedy dojdzie do sytuacji kryzysowej czy nawet wojny – oby nigdy do niej nie doszło –ten system będziemy mogli popsuć, a tego chyba nam wszystkim, i Polakom, i Polkom, życzyć nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-73.13" who="#MirosławRóżański">Dlatego, Drodzy Państwo, na zakończenie… Co prawda przed nami jest Wielki Tydzień, są różne obowiązki z tym związane, więc może to być kłopotliwe. Zaraz potem w perspektywie jest majówka. Teraz tak refleksyjnie to analizuję… A więc umówmy się, że za 3 tygodnie od dzisiejszej daty czekamy na państwa wnioski i rekomendacje. I przypominam o wskazaniu, czy uważacie, że należałoby jeszcze przeprowadzić taką dyskusję o charakterze niejawnym.</u>
          <u xml:id="u-73.14" who="#MirosławRóżański">Serdecznie dziękuję za przygotowanie dzisiejszego posiedzenia sekretariatowi Komisji Obrony Narodowej, panu senatorowi Jerzemu Wciśle i wszystkim uczestnikom dzisiejszego spotkania.</u>
          <u xml:id="u-73.15" who="#MirosławRóżański">Nasze dwudzieste piąte…</u>
          <u xml:id="u-73.16" who="#komentarz">(Senator Bogdan Borusewicz: Przepraszam, Panie Przewodniczący, ja poza tym tematem mam jedną kwestię. Mogę?)</u>
          <u xml:id="u-73.17" who="#MirosławRóżański">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#BogdanBorusewicz">Ja kiedyś prosiłem o posiedzenie komisji w trybie niejawnym, żeby dowiedzieć się, jakie wsparcie dajemy Ukrainie.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Przewodniczący Mirosław Różański: Okej.)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#BogdanBorusewicz">Wycofuję się z tego i prosiłbym o spowodowanie dostarczenia mi informacji na piśmie z Ministerstwa Obrony Narodowej dotyczącej tej kwestii, w trybie niejawnym. Chodzi o to, co daliśmy Ukrainie, jaki sprzęt itd. Ja tylko o tym przypominam i wycofuję się z propozycji powołania specjalnej komisji, bo to akurat nie jest potrzebne, komisja nie musi się zbierać, żeby usłyszeć prostą informację. Tak więc wycofuję się i przypominam, że jednak to by mnie interesowało.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#MirosławRóżański">Do sekretariatu się zwracam, przypomnimy się pismem…</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Napisane.)</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#MirosławRóżański">…w ministerstwie i ten wniosek, Panie Marszałku, oczywiście zostanie zrealizowany.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#komentarz">(Senator Jerzy Wcisła: Proszę mnie też dopisać do tej listy, obok pana marszałka.)</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#MirosławRóżański">Ale…</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to wszyscy panowie…)</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#komentarz">(Senator Bogdan Borusewicz: Ja myślę, że wszyscy powinni to dostać, bo wszyscy na pewno są zainteresowani…)</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#MirosławRóżański">Jeżeli mogę zasugerować… Kwestie dotyczące samej komisji ustalmy wewnątrz komisji, a tutaj dyskusja niekoniecznie musi być toczona. Uprzejmie o to proszę.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#MirosławRóżański">Szanowni Państwo, dwudzieste piąte posiedzenie senackiej Komisji Obrony Narodowej uważam za zakończone.</u>
          <u xml:id="u-75.10" who="#MirosławRóżański">Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-75.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 16 minut 40)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>