PPC / ppc

text_structure.xml 553 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 03)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Szymon Hołownia oraz wicemarszałkowie Włodzimierz Czarzasty, Dorota Niedziela i Monika Wielichowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję posłów Joannę Wichę i Adriana Witczaka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Joanna Wicha.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JoannaWicha">Dzień dobry. Informuje, że dziś odbędzie się posiedzenie Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r. — godz. 10. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11. porządku dziennego: Rozpatrzenie wniosku w sprawie odwołania członka Rady Mediów Narodowych — Pana Krzysztofa Czabańskiego (druki nr 694 i 717).</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę panią poseł Urszulę Augustyn o przedstawienie uzasadnienia wniosku.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#UrszulaAugustyn">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Zacznę od tezy i postaram się w trakcie swojego wystąpienia ją rozwinąć i uzasadnić. Teza jest taka: zasiadając w Radzie Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego Krzysztof Czabański posiada pośredni wpływ na działalność jego spółek zależnych, tj. Srebrna sp. z o.o., Srebrna Media sp. z o.o., a także na kolejne spółki — Geranium sp. z o.o., Forum SA, Słowo Niezależne sp. z o.o. i Telewizja Republika SA, a zatem posiada pośredni wpływ na działalność dostawców usług medialnych. Fakt zasiadania przez pana Krzysztofa Czabańskiego w Radzie Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego stanowi więc naruszenie przez członka Rady Mediów Narodowych zakazu innego niż posiadanie udziału lub akcji uczestniczenia w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym. W związku z naruszeniem tego zakazu zaktualizował się obowiązek odwołania Krzysztofa Czabańskiego z Rady Mediów Narodowych zgodnie z dyspozycją art. 7 ust. 3 pkt 1 ustawy o Radzie Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#UrszulaAugustyn">Oczywiście, Wysoka Izbo, zanim postawiliśmy tę tezę, dokładnie ją sprawdziliśmy, została ona dogłębnie przebadana, stała się przedmiotem analizy, w ramach której zlecono sporządzenie zewnętrznych opinii specjalistom, m.in. panu prof. dr. hab. Michałowi Romanowskiemu z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. dr. hab. Hubertowi Izdebskiemu z Uniwersytetu SWPS, została także dostarczona opinia prawna adwokata pana Mateusza Ślesickiego. Sprawdzono też dokładnie wypisy z Krajowego Rejestru Sądowego.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#UrszulaAugustyn">Profesor Michał Romanowski zwrócił uwagę, że Krzysztof Czabański jest wskazany w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych jako beneficjent rzeczywisty fundacji Instytut im. Lecha Kaczyńskiego. Przypomnijmy, kto to jest beneficjent rzeczywisty. Otóż jest to osoba fizyczna sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna. W skrócie beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczna sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad firmą. W konkluzji opinii prof. Romanowskiego wskazane jest, że stan faktyczny sprawy skłania do wniosku, że naruszony jest zarówno zakaz posiadania udziałów lub akcji w przedmiocie będącym dostawcą usługi medialnej, jak i zakaz innego niż posiadanie udziałów lub akcji uczestniczenia w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym. Jeżeli członek rady znalazł się w sytuacji nawet potencjalnego konfliktu interesów, to utracił zaufanie publiczne wymagane do sprawowania funkcji w radzie, czyli tzw. rękojmię wiary publicznej.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#UrszulaAugustyn">Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o Radzie Mediów Narodowych członkiem rady nie może być osoba posiadająca udziały albo akcje spółki lub w inny sposób uczestnicząca w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym, zgodnie zaś z art. 7 ust. 3 pkt 1 tej samej ustawy o Radzie Mediów Narodowych organ, który wybrał takiego członka, odwołuje go przed upływem kadencji w przypadku m.in. wspomnianego wyżej zakazu. Należy więc w tym miejscu podkreślić, że wskazany przepis przewiduje obowiązek odwołania członka Rady Mediów Narodowych w przypadku naruszenia przedmiotowych zakazów, a nie tylko możliwość takiego działania. Raz jeszcze podkreślę: ten przepis stanowi wprost, że na naruszenie zakazu przez członka rady właściwy organ musi zareagować odwołaniem go przed upływem kadencji.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#UrszulaAugustyn">Przypomnę też jeszcze, że pan Krzysztof Czabański został powołany do składu Rady Mediów Narodowych na mocy uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej najpierw z dnia 22 lipca 2016 r., a potem, powtórnie — 22 lipca 2022 r. W opinii prof. dr. hab. Michała Romanowskiego wyrażono również stanowisko, że naruszeniem zakazu posiadania udziałów lub akcji będzie tworzenie struktury wielopoziomowej, aby posiadać akcje lub udziały wbrew zakazowi i za pośrednictwem innych podmiotów, gdyż stanowi to przykład obejścia prawa. Ustawodawca celowo posłużył się zwrotem o szerokim znaczeniu, aby objąć wszelkie relacje, które mogłyby wywołać potencjalny konflikt interesów. Doskonale pamiętam moment tworzenia tej ustawy i przypomnę, że to m.in. pani poseł Lichocka, obecna dzisiaj na sali, wnioskowała o to, aby ten zakres był naprawdę szeroki, żeby uniknąć wszelkich możliwości stwarzania nawet pozorów tego, że istnieje jakiś konflikt interesów. Świetnie. Powtórzę: możliwości stwarzania nawet pozorów. Dzisiaj udowadniamy pani poseł, że tutaj są fakty i że te fakty właśnie zaistniały i chwała pani za to, że pani też chciała o tym bardzo szeroko mówić i taki zapis został zamieszczony w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#UrszulaAugustyn">Jak wskazano w dalszych rozważaniach opinii, Rada Mediów Narodowych decyduje o obsadzie organów publicznych dostawców usług medialnych oraz producentów radiowych i telewizyjnych. Podmioty te konkurują na rynku właściwym z podmiotami prywatnymi, czyli bez udziału Skarbu Państwa. A więc celem tego zapisu, o którym przed momentem mówiłam, miało być unikanie nawet potencjalnego konfliktu interesów, mogącego wynikać z zaangażowania członków rady w odniesieniu do prywatnych dostawców usług medialnych w sytuacji, gdy z racji pełnionej przez siebie funkcji zobowiązani są oni działać w najlepszym interesie jednostek publicznej radiofonii i telewizji. W tym zakresie odniesiono się do konstrukcji podmiotów powiązanych i znaczącego wpływu w ustawach o podatku dochodowym od osób prawnych i fizycznych. Powiązanie bowiem polega na tym, że jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na drugi podmiot, przy czym podmiotem może być również osoba fizyczna, która wskazuje faktyczną zdolność do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#UrszulaAugustyn">Przyjrzyjmy się sytuacji pana Krzysztofa Czabańskiego. Zasiada on w radzie fundacji instytutu im. Lecha Kaczyńskiego. Przypomnę raz jeszcze, że jest także wskazany jako beneficjent w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych, czyli osoba, która ma faktyczny wpływ na spółkę. Fundacja instytutu im. Lecha Kaczyńskiego jest większościowym udziałowcem Srebrna sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie. W Krajowym Rejestrze Sądowym działalność spółki obejmuje m.in. działalność portali internetowych, reklamę, wydawanie czasopism, ale Srebrna posiada także udziały lub akcje w innych podmiotach działających w szeroko pojętej branży medialnej. Mianowicie spółka jest jedynym udziałowcem spółki Geranium, która z kolei w Krajowym Rejestrze Sądowym ma taką działalność: produkcja filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych; postprodukcja związana z filmami, nagraniami; działalność związana z dystrybucją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych; działalność związana z projekcją filmów; nadawanie programów radiofonicznych; nadawanie programów telewizyjnych ogólnodostępnych, abonamentowych; działalność portali internetowych i działalność agencji informacyjnych. Srebrna i Geranium posiadają większość akcji Forum SA. W sprawozdaniu z działalności za 2023 r. wskazano, że zakres działalności spółki obejmuje wydawanie ogólnopolskiego dziennika „Gazeta Polska Codziennie”, prowadzenie portalu internetowego gpcodziennie.pl, bo spółka jest ich właścicielem. Co ciekawe, Słowo Niezależne sp. z o. o., w którym udziały ma Srebrna, posiada akcje Forum SA oraz Telewizji Republika SA. Należy zaznaczyć, że Telewizja Republika posiada wydaną przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji koncesję na rozpowszechnianie programu telewizyjnego. Nadal nie widzicie państwo konfliktu interesów?</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#UrszulaAugustyn">Warto może w tym momencie przypomnieć jeszcze inne sukcesy pana Czabańskiego. Pan Czabański, jak wspomniałam, kieruje Radą Mediów Narodowych od 2016 r. Wówczas Sejm, w którym samodzielną większość miało PiS, a której to większości nie podobała się Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, wyjął z krajowej rady prawo do powoływania, odwoływania władz spółek oraz mediów publicznych i stworzył sobie właśnie tę Radę Mediów Narodowych, czyli po prostu stworzył sobie, jak by to powiedzieć, taką własną agencję pracy w spółkach medialnych. Do tego się to sprowadza. I naprawdę nic to — mimo że dzisiaj chętnie odwołują się do instytucji, którą nazywają Trybunałem Konstytucyjnym — że Trybunał Konstytucyjny kierowany wówczas przez prof. Andrzeja Rzeplińskiego stwierdził natychmiast, że te zmiany były niezgodne z konstytucją. Co tam, Prawo i Sprawiedliwość przez 8 lat ignorowało to orzeczenie. Jeśli się ma własną agencję pracy, to się naprawdę nie patrzy na nikogo innego. Interes jest ważniejszy. Wstydu nie macie.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstydu to pani nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#UrszulaAugustyn">Obsadzaliście zarządy spółek medialnych, rady nadzorcze ludźmi, którzy milczeli, kiedy dziennikarze, aparatczycy PiS-u doprowadzali swoimi działaniami do tragedii ludzi.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Jasne, jasne.)</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#UrszulaAugustyn">Może się pani dzisiaj śmiać. Chcę tylko zapytać: Kto jest za to odpowiedzialny?</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#komentarz">(Poseł Władysław Dajczak: I kto to mówi?)</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#UrszulaAugustyn">Może dzisiaj sobie na to pytanie odpowiemy.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pani pójdzie…)</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#UrszulaAugustyn">Może odpowiemy sobie także na pytanie, kto powołał Jacka Kurskiego, zresztą wielokrotnie, na prezesa TVP. Poprowadziliście sobie chocholi taniec z panem prezydentem, graliście sobie nawzajem na ambicjach, handlowaliście wolnością słowa i wolnością mediów dla partyjnych interesów.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#UrszulaAugustyn">Było to bardzo proste, bo na czele agencji, która obsadzała osoby w spółkach, był właśnie pan Krzysztof Czabański. Warto pamiętać o paskach nienawiści, które doprowadziły do wielu tragedii, o szczuciu, o dzieleniu społeczeństwa, o manipulacji, o kłamstwach, które lały się z telewizji publicznej w waszych czasach naprawdę na potęgę. Jacek Kurski w najczystszej postaci. Jeszcze raz powiem, kto jest za to odpowiedzialny. Ja nie mam najmniejszej wątpliwości i teza, którą postawiłam na początku swojego wystąpienia, to potwierdza: pierwszy kadrowy w mediach publicznych pan Krzysztof Czabański, demonstracyjnie uchylający się zresztą od pracy, bo — jak państwo wiecie — teraz Rada Mediów Narodowych zbiera się bardzo rzadko, najwyżej raz, dwa razy w miesiącu, oszczędza się, jednym słowem. Udaje, że obraduje przez godzinę, ale to jest dość drogie udawanie, ponieważ kosztuje nas to rocznie 1 mln zł. Państwo zapewne nie zwrócicie na to uwagi, bo mój Boże, cóż tam 1 mln zł, wszak nie takie sumy marnowaliście przez ostatnie lata.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#UrszulaAugustyn">Pan Czabański nie zaszczycił także swoją obecnością posiedzenia sejmowej komisji kultury. Stawia się ponad prawem i ponad wszystkimi, a w piśmie, które skierował do marszałka Sejmu, oświadczył, że nie bierze udziału w posiedzeniach ani komisji, ani Sejmu, bo mu się nie podoba władza z 15 października.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#UrszulaAugustyn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To jest naprawdę bardzo przykre, że dzisiaj Izba musi o tym debatować i że trzeba odwoływać pana Krzysztofa Czabańskiego z zajmowanego stanowiska, bo świadczy to tylko o tym, że nie ma za grosz przyzwoitości. Inaczej zrezygnowałby z tej funkcji i nie byłby już dzisiaj szefem Rady Mediów Narodowych, ale pewnie moje oczekiwanie jest wygórowane.</u>
          <u xml:id="u-5.22" who="#UrszulaAugustyn">Wracam więc do sedna wniosku. Z uwagi na powiązania kapitałowe fundacji Instytut im. Lecha Kaczyńskiego z podmiotami będącymi dostawcami usług medialnych należy przyjąć, że pan Krzysztof Czabański, wchodząc w skład rady fundacji Instytut im. Lecha Kaczyńskiego, naruszył jako członek Rady Mediów Narodowych zakaz, o którym jest mowa w cytowanym przeze mnie art. 5 ust. 3 ustawy o Radzie Mediów Narodowych. W związku z tym, zgodnie z dyspozycją z art. 7 ust. 3 pkt 1 ustawy o Radzie Mediów Narodowych, zaktualizował się obowiązek odwołania pana Krzysztofa Czabańskiego z funkcji członka Rady Mediów Narodowych. W mojej ocenie Sejm ma nie tylko prawo, lecz także konstytucyjny obowiązek przeprowadzić głosowanie w sprawie uchwały dotyczącej odwołania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-5.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę pana posła Macieja Wróbla o przedstawienie sprawozdania Komisji Kultury i Środków Przekazu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#MaciejWróbel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić opinię Komisji Kultury i Środków Przekazu w sprawie poselskiego wniosku w sprawie odwołania członka Rady Mediów Narodowych pana Krzysztofa Czabańskiego.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#MaciejWróbel">Marszałek Sejmu, zgodnie z art. 30 ust. 5 regulaminu Sejmu, skierował 7 października powyższy wniosek do Komisji Kultury i Środków Przekazu w celu zaopiniowania. Komisja rozpatrzyła wniosek na wczorajszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#MaciejWróbel">Postaram się dość wiernie zrelacjonować to, co działo się na wczorajszym posiedzeniu, ale oszczędzę państwu pewnych detali, które nie są zbyt eleganckie, jak na komisję kultury przystało. Przedstawicielka wnioskodawców posłanka Urszula Augustyn na początku posiedzenia komisji wskazała, że w ocenie niezależnych ekspertów z dziedziny prawa dochodzi do naruszenia ustawy o Radzie Mediów Narodowych, dokładnie art. 5 ust. 3, który mówi, że członkiem rady nie może być osoba posiadająca udziały albo akcje spółki lub w inny sposób uczestnicząca w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym. Wnioskodawczyni wskazała, że pan Krzysztof Czabański zasiada w radzie fundacji Instytut im. Lecha Kaczyńskiego, która to fundacja jest większościowym udziałowcem spółki Srebrna. Tym samym pan Krzysztof Czabański, pośrednio posiadając udziały m.in. w Telewizji Republika SA, naruszył ustawę.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#MaciejWróbel">Mec. Bogdan Borkowski, reprezentujący nieobecnego na posiedzeniu komisji przewodniczącego Rady Mediów Narodowych, przedstawił stanowisko, w którym stwierdził, że zarzuty nie są zgodne ze stanem faktycznym, a pan Krzysztof Czabański nie ma wpływu na media, które są związane z instytutem, w którego radzie zasiada. Mecenas prof. Hubert Izdebski, jeden z tych, którzy przedstawili swoją opinię, w swojej konkluzji wskazał na znaczny stopień prawdopodobieństwa znajdowania się pana Krzysztofa Czabańskiego w sytuacji konfliktu interesów. Profesor potwierdził, że ustawa we wspomnianym wcześniej artykule mówi o osobie uczestniczącej, co ma się zgadzać w przypadku pana Krzysztofa Czabańskiego i chociażby Telewizji Republika.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#MaciejWróbel">Posłowie klubu Prawo i Sprawiedliwość zarzucili posłom koalicji, że chcą dokonać zamachu na media publiczne. Posłanka Joanna Lichocka zagroziła nawet, że odpowiedzialni za ten stan rzeczy — tu cytat — będą siedzieć.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#komentarz">(Poseł Joanna Lichocka: Będziecie.)</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#MaciejWróbel">Poseł Marek Suski — nie będę mówił o szczegółach i epitetach, które pan poseł kierował w stronę komisji i w stronę przewodniczącego komisji — podważał wiarygodność kancelarii prawnej, która przygotowała rzeczoną analizę, powołując się na stronę internetową kancelarii. Tylko, panie pośle — pana nie ma — kancelaria nie ma strony internetowej.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#MaciejWróbel">Posłanka klubu Polska 2050 Aleksandra Leo w swoim wystąpieniu stwierdziła, że nie ma żadnych wątpliwości, że ustawa została naruszona.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#MaciejWróbel">Posłowie klubu Koalicji Obywatelskiej przyznali, że przewodniczący rady właściwie już dawno abdykował: nie pojawił się w Sejmie, gdy odrzucane było sprawozdanie z działalności rady za rok 2023, nie było go wczoraj, nie ma go też, jak widać, dziś. Poseł Krzysztof Mieszkowski przypomniał, że PiS dokonało czystki w mediach publicznych, a sama Rada Mediów Narodowych przyczyniła się do degradacji przestrzeni publicznej i mediów publicznych w minionych latach. Podsumowując dyskusję, posłanka Urszula Augustyn powiedziała, że obowiązkiem Sejmu jest, jeśli posiada wiedzę o złamaniu ustawy, odwołać pana Krzysztofa Czabańskiego z Rady Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#MaciejWróbel">Komisja po rozpatrzeniu tego wniosku na wczorajszym posiedzeniu postanowiła zaopiniować go pozytywnie. Za głosowało 19 posłów, przeciw było 11. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Joanna Lichocka z Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość. Zapraszam panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JoannaLichocka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mamy do czynienia z kolejnym łamaniem prawa przez koalicję 13 grudnia. Naciągany pretekst…</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Kłamstwo!)</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Słyszeliśmy to nie raz.)</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#JoannaLichocka">Panie marszałku, oni będą wrzeszczeć. Czy mógłby pan zwrócić im uwagę, żebym mogła coś powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#JoannaLichocka">Robicie zamach na media, próbujecie zalegalizować to, co zrobiliście w grudniu, a teraz zachowują się ci państwo jak… Słyszy pan jak. Mogłabym poprosić o wypowiedź?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Myślę, że państwo posłowie reagują na to, co pani mówi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JoannaLichocka">Jeszcze nawet nie zaczęłam mówić, a już zaczęli krzyczeć. Panie marszałku, proszę…</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani poseł, pani mówi…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł, czas pani mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JoannaLichocka">Skoro tak, uprzejmie proszę dodać mi więcej czasu.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#JoannaLichocka">Natomiast państwa bardzo proszę o spokój. Jesteście w większości, będziecie opowiadać jeszcze dużo głupstw.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Spieszy się pani do galerii handlowej?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie dodam pani czasu, proszę o kontynuowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JoannaLichocka">To wasz kolejny plan na to, jak osiągnąć swoje różne cele poprzez łamanie prawa. Łamiecie ustawę o Radzie Mediów Narodowych. Wymyśliliście sobie pretekst i macie naciągane ekspertyzy. Powołujecie się np. na pana prof. Izdebskiego, który wczoraj nie powiedział kategorycznie, że jest łamane prawo. Broń Boże, niczego takiego nie stwierdził. Za to jeden z prawników, który przyjechał wczoraj na posiedzenie komisji, który towarzyszył swojemu koledze z tej kancelarii, powiedział: ja tej ekspertyzy nie pisałem, ja tego nie pisałem.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A byliśmy na tym samym posiedzeniu komisji?)</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Chyba nie.)</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#JoannaLichocka">Proszę państwa, to, co robicie, jest naciągane.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#komentarz">(Poseł Marcin Józefaciuk: Podstawy prawne są.)</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#JoannaLichocka">Szukacie pretekstu, żeby przejąć większość w Radzie Mediów Narodowych. Krzysztof Czabański nie naruszył przepisów ustawy powołujących Radę Mediów Narodowych, jak również nie posiada udziałów ani akcji w spółkach będących dostawcami usługi medialnej. Krzysztof Czabański nie uczestniczy w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem programów telewizyjnych i radiowych. To, że zasiada w radzie fundacji, czyli w Instytucie Imienia Lecha Kaczyńskiego, nie wpływa na to, że uczestniczy w podmiotach prowadzących działalność telewizyjną. Tak wynika z ustawy, to są fakty, ale państwo nagle chcecie mieć większość w Radzie Mediów Narodowych — podobno niekonstytucyjnej, podobno niepotrzebnej, podobno do zlikwidowania. Dlaczego teraz? W grudniu zrobiliście skok na media publiczne. Niszczycie je, wyrzuciliście kilkuset dziennikarzy tylko dlatego, że pracowali wtedy, kiedy wyście tam nie rządzili. Zrobiliście czystki i niszczycie te media. Postawiliście je w stan fikcyjnej likwidacji i to zaczęło wam przeszkadzać — wasze własne łamanie prawa, wasze działania przestępcze zaczęły wam przeszkadzać, ponieważ spółka w stanie likwidacji powinna się likwidować, a tego nie robi. To oznacza, że wasi nominaci partyjni w tych spółkach łamią prawo. Natomiast minister finansów podpisuje przelewy dla tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Mówimy o Czabańskim.)</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#JoannaLichocka">To już prawie 2 mld zł. Pan minister Domański wie, że łamie prawo, ponieważ przelewa pieniądze na spółki, które są w stanie likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#komentarz">(Poseł Marcin Józefaciuk: Nie na temat. Pani poseł, nie na temat.)</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#JoannaLichocka">Traktuje je tak, jakby były normalnymi spółkami. Pan Domański wie, że będzie za to odpowiadać, dlatego mu się to znudziło i dlatego chcecie zalegalizować swój skok na media. To samo się tyczy pani minister kultury.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#komentarz">(Poseł Urszula Augustyn: Nie odwołujemy pani minister kultury, tylko Czabańskiego.)</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#JoannaLichocka">Jej też się nie podoba, że musi podpisywać się pod fikcją, dlatego są opóźnienia w przelewach pieniędzy. Dlatego przypomnieliście sobie o sprawie, która była znana od lat — to, że Krzysztof Czabański zasiada w radzie Instytutu Imienia Lecha Kaczyńskiego, było wiadome od lat, ale teraz ścigają was wasze przestępcze działania.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Od lat łamaliście prawo.)</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#JoannaLichocka">To, że przejmiecie większość w Radzie Mediów Narodowych, zalegalizujecie zarządy, przez co przestaną być w stanie likwidacji, a także przestaniecie tworzyć tę fikcję, nie oznacza, że unikniecie za to odpowiedzialności. Nie uniknie jej ani Bartłomiej Sienkiewicz, ani Donald Tusk, ani wasi partyjni nominaci, ani pan Domański, ani pani Wróblewska i wy także jej nie unikniecie…</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#komentarz">(Poseł Piotr Adamowicz: Znowu pani straszy, tak?)</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#JoannaLichocka">Nie, ja mówię, jak powinno być.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#komentarz">(Poseł Marcin Józefaciuk: Nie, pani mówi, co będzie, a nie, jak ma być. Nie ten czas gramatyczny.)</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#JoannaLichocka">Działania przestępcze powinny zostać rozliczone. Jeżeli wymiar sprawiedliwości nie będzie podlegał koalicji 13 grudnia, to wtedy za to, co zrobiliście z mediami publicznymi, zostaną pociągnięci do odpowiedzialności ci, którzy się tego dopuścili. Dobrze o tym wiecie, dlatego teraz próbujecie to zalegalizować.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#komentarz">(Poseł Piotr Adamowicz: Pani wierzy w to, co pani mówi?)</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#JoannaLichocka">To jest wasz stosunek do prawa. Natomiast wasz stosunek do mediów pokazuje to, co z nimi zrobiliście, jak je zniszczyliście i dalej niszczycie, jak zniszczyliście archiwa i ile set ludzi wyrzuciliście. Tomasz Krzyżak, redaktor Rzeczypospolitej, opublikował, jak traktujecie dziennikarzy także poza mediami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję pani bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JoannaLichocka">Pani Kinga Gajewska wulgaryzmami…</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#JoannaLichocka">To jest wasz stosunek do wolności słowa. Barbarzyńcy.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Michał Krawczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam pana Michała Krawczyka z Koalicji Obywatelskiej, a pani serdecznie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#MichałKrawczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed chwilą słyszeliśmy wystąpienie przedstawicielki klubu PiS. Szkoda, że w ogóle nie odniosła się pani do sedna tematu, o którym dzisiaj rozmawiamy, tylko urządziła… O, jeszcze pani posłanka wychodzi z sali.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#MichałKrawczyk">Niech pani posłucha prawdy o tym, co przez ostatnie lata zrobiliście z mediami w Polsce, wy na czele z panem Czabańskim i panią. To w ogóle… Nie wiem, szukam słów, żeby nazwać to, co przed chwilą wydarzyło się na tej mównicy. Państwo może nie wiecie, a może wiecie, że pani posłanka Lichocka jest członkinią Rady Mediów Narodowych i przed chwilą wypowiadała się o swoim szefie. To, mówiąc delikatnie, bardzo nieelegancka sytuacja,…</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#MichałKrawczyk">…ale pani Lichocka przyzwyczaiła nas do bardziej nieeleganckich gestów, więc odłóżmy to już na bok.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#MichałKrawczyk">Szanowni Państwo! Pan Krzysztof Czabański, przewodniczący Rady Mediów Narodowych, powinien dzisiaj siedzieć tutaj, w tym miejscu, i słuchać tej debaty. Pan Krzysztof Czabański nie miał odwagi, żeby kilka miesięcy temu przyjść na posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu, na którym powinien był przedstawić sprawozdanie z działalności Rady Mediów Narodowych za ubiegły rok. Nie miał też odwagi, żeby kilka miesięcy temu przyjść na tę salę i zasiąść w tym miejscu, aby uczestniczyć w debacie na temat informacji o działalności Rady Mediów Narodowych w ubiegłym roku. Pan Krzysztof Czabański nie miał odwagi, żeby wczoraj przyjść na posiedzenie komisji kultury i rozmawiać o naszym uzasadnionym w merytoryczny sposób oraz podpartym przez prawników wniosku, który jasno wskazuje, że nie może być członkiem Rady Mediów Narodowych. Nie ma też odwagi, żeby być dzisiaj na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#MichałKrawczyk">Tymczasem wystosował do marszałka Sejmu pismo, z którego jasno wynika, że stawia się ponad prawem, że nie akceptuje porządku prawnego, który wynika z demokratycznych wyborów, które odbyły się w Polsce w zeszłym roku 15 października. Już tylko to pismo dyskwalifikuje go jako urzędnika państwowego.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#MichałKrawczyk">Szanowni Państwo! Ustawa o Radzie Mediów Narodowych stanowi jasno w art. 5 ust. 3, że członkiem Rady Mediów Narodowych nie może być osoba uczestnicząca w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym. A pan Krzysztof Czabański, zasiadając w radzie instytutu Lecha Kaczyńskiego, posiada pośredni wpływ na działalność spółek zależnych, w których instytut ma swoje udziały, i są to spółki, które zajmują się wydawaniem i produkcją mediów. W związku z tym narusza ustawowy zakaz zapisany w ustawie o Radzie Mediów Narodowych, nad którą sam głosował, zakaz zgodnie z art. 7 ust. 3 mówiący o tym, że organ, który go wybrał w skład Rady Mediów Narodowych, a więc Sejm, odwołuje go przed upływem kadencji — nie „może odwołać”, tylko odwołuje go — w przypadku złamania tego zakazu. W związku z tym podjęliśmy takie czynności, jakie wynikają z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#MichałKrawczyk">Szanowni Państwo! Od pierwszych dni PiS-owskiego zawłaszczania publicznych mediów pan Krzysztof Czabański uczestniczył w tym procederze. Głosował za zmianą ustawy o Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji w grudniu 2015 r., która odebrała Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, łamiąc konstytucję, prawo decydowania o składzie rad nadzorczych i zarządów mediów publicznych. Głosował w czerwcu 2016 r. za powołaniem Rady Mediów Narodowych, wszedł w skład Rady Mediów Narodowych, został jej przewodniczącym. W 2016 r., 2020 r., 2021 r. — niezliczona ilość razy — Rada Mediów Narodowych pod jego przewodnictwem na polityczny rozkaz decydowała o tym, że Jacek Kurski zostanie prezesem TVP. Rada Mediów Narodowych, która powinna być organem niezależnym i niepolitycznym i w sposób niepolityczny zarządzać — zgodnie z tym, co posłowie PiS-u deklarowali — mediami, decydowała i była na posyłki Nowogrodzkiej. Decydowała tak, jak wiatr z Nowogrodzkiej zawiał, w sprawie prezesa publicznych mediów.</u>
          <u xml:id="u-19.9" who="#MichałKrawczyk">Szanowni Państwo! Przypomnę państwu, że Rada Mediów Narodowych, powołując władze TVP, kieruje się potrzebą ochrony ich samodzielności i niezależności redakcyjnej. Ja rozumiem, że pan prezes Czabański, pani posłanka Lichocka, która nie miała odwagi zostać tu i posłuchać kilku słów prawdy…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MichałKrawczyk">…uznała, że kierowali się, wskazując Jacka Kurskiego na prezesa zarządu publicznej telewizji — już kończę, panie marszałku — ochroną samodzielności i niezależności publicznej telewizji.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MichałKrawczyk">Grzechów Krzysztofa Czabańskiego, szanowni państwo, jest bardzo wiele i nie starczyłoby dzisiaj czasu nas wszystkich na wymienienie ich wszystkich, których nazbierało się przez ostatnie lata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MichałKrawczyk">Ale przypomnę państwu — i to jest już ostatnie zdanie, panie marszałku — sprawę zasadniczą…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie, panie pośle. Dziękuję panu serdecznie. Panie pośle…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MichałKrawczyk">Krzysztof Czabański, zasiadając w Radzie Instytutu Lecha Kaczyńskiego, łamie zakaz zapisany…</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#MichałKrawczyk">…w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Co się stało? Nie wiem, bo coś krzyczycie.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Zwróciłem uwagę, że pan nierówno traktuje posłów. Wyłączył pan mikrofon posłance, a tutaj poseł 50 minut dłużej mówił.)</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę pana, panie…</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Sekund.)</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#komentarz">(Wypowiedzi poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Ale zaraz, za chwilę… Czy mógłbym coś powiedzieć? Tak, to prawda, przedłużył czas, wyłączyłem mu mikrofon pod koniec.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#komentarz">(Głos z sali: To proszę się nie…)</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dobrze, ale naprawdę posłuchajcie: złapcie trochę luzu. Weekend idzie, nie ma sensu na koniec się kłócić.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku… proszę złapać.)</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#WłodzimierzCzarzasty">I ja też właśnie…</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Równo proszę traktować i nie wyłanczać.)</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie wyłączać, panie pośle, żeby się pan nie wyłanczył z obrad.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-26.15" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Nie wyłączać, tak.)</u>
          <u xml:id="u-26.16" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Aleksandra Leo, Polska 2050.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#AleksandraLeo">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ciężko byłoby przebić ten teatr jednego aktora, który zafundowała nam tutaj pani posłanka Lichocka, raczej komedię. Szkoda, że pani posłanka opuściła salę po swoim występie, ponieważ bardzo chciałabym, żeby usłyszała, że prawo jest łamane przez pana Czabańskiego i prawo jest łamane przez pana Świrskiego, który nie przekazuje pieniędzy z abonamentu do telewizji publicznej czy Polskiego Radia.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#AleksandraLeo">Szanowni Państwo! Polska 2050 bardzo wnikliwie przeanalizowała wniosek o odwołanie członka Rady Mediów Narodowych pana Czabańskiego i widzi jego pełne uzasadnienie. Moja przedmówczyni… We wniosku wskazano, że zasiadając w radzie instytutu Lecha Kaczyńskiego, pan Czabański miał pośredni wpływ na działalność spółek zależnych, tj. spółek Srebrna, Srebrna-Media, Geranium, Forum, Słowo Niezależne i Telewizja Republika SA. Tym samym naruszył wspomniany już wcześniej art. 5 ust. 3 ustawy o Radzie Mediów Narodowych. Artykuł jasno mówi, że członkiem rady nie może być osoba posiadająca udziały lub akcje i, co tutaj bardzo istotne, w inny sposób uczestnicząca w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym. Szanowni państwo, art. 7 ust. 3 pkt 2: Organ, który wybrał albo powołał członka rady, odwołuje go przed upływem kadencji w przypadku naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 5 ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#AleksandraLeo">Szanowni Państwo! Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na to, że poprzez Radę Mediów Narodowych pan Czabański miał również wpływ na telewizję publiczną, jednocześnie uczestnicząc w podmiocie, czyli instytucie Lecha Kaczyńskiego, zainteresowanym sukcesem rynkowym konkurencyjnej wobec telewizji publicznej stacji Republika.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#AleksandraLeo">Wniosek o odwołanie pana Czabańskiego z funkcji członka Rady Mediów Narodowych został poparty bardzo solidną argumentacją, obok której naprawdę nie sposób przejść obojętnie.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#AleksandraLeo">Pan Czabański jest zaangażowany we wspomniany Instytut im. Lecha Kaczyńskiego, jest członkiem jego rady. To ma wpływ na działalność spółek działających na rynku mediów i to wskazuje na istnienie potencjalnego konfliktu interesów.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#AleksandraLeo">Szanowni Państwo! W przypadku złamania zakazu ustawowego odwołanie z funkcji członka Rady Mediów Narodowych jest obligatoryjne. Pan Czabański złamał ten zakaz, a tym samym wspomniany przeze mnie art. 7. Organ, który jest uprawniony do powołania danego członka rady, w tym wypadku Sejm, może, a nawet powinien odwołać takiego członka Rady Mediów Narodowych. Jako Polska 2050 poprzemy ten wniosek.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#AleksandraLeo">Szanowni Państwo! Skończyły się czasy dwóch systemów prawnych: restrykcyjnego dla obywateli i pobłażliwego dla przyjaciół i polityków Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Jarosław Rzepa, PSL — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JarosławRzepa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga w odniesieniu do wniosku o odwołanie członka Rady Mediów Narodowych pana Krzysztofa Czabańskiego, który wpłynął do marszałka Sejmu na początku tego miesiąca, druk nr 694.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JarosławRzepa">W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazują, że pan Krzysztof Czabański, zasiadając w Radzie Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego, posiada pośredni wpływ na działalność spółek zależnych. Jakich spółek? Już to było powiedziane. Jeszcze raz je wymienię: Srebrna sp. z o.o., Srebrna-Media sp. z o.o., Geranium sp. z o.o., Forum SA, Słowo Niezależne, Telewizja Republika. Natomiast popatrzmy trochę na powiązania. Srebrna sp. z o.o. posiada udziały lub akcje w podmiotach działających w branży medialnej. Spółka jest jedynym udziałowcem Geranium sp. z o.o., a zgodnie z KRS-em działalność spółki obejmuje produkcję filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych, dystrybucję tych filmów, projekcje tych filmów, nadawanie programów radiofonicznych, działalność portali internetowych, działalność agencji informacyjnych. Szanowni państwo, idźmy dalej. Srebrna sp. z o.o. i Geranium sp. z o.o. posiadają większościowe akcje w firmie Forum SA. A ta spółka zgodnie z KRS-em co robi? Zajmuje się wydawaniem ogólnopolskiego dziennika „Gazeta Polska Codziennie”, prowadzi też portal internetowy tej gazety. Ponadto Srebrna sp. z o.o. posiada udziały w spółce Słowo Niezależne, która to z kolei wydaje portal niezależna.pl oraz portal filarybiznesu.pl. Spółka Słowo Niezależne, w której udziały ma Srebrna, posiada również akcje Forum SA i akcje Telewizji Republika, która z kolei, szanowni państwo, posiada koncesję na rozpowszechnianie programu telewizyjnego, o tym wszyscy dokładnie wiemy.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#JarosławRzepa">Ten mój wywód jest potrzebny, szanowni państwo, żeby pokazać, że pan Krzysztof Czabański jako członek rady fundacji Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego naruszył jako członek Rady Mediów Narodowych zakaz, o którym stanowi art. 5 ust. 3 ustawy o Radzie Mediów Narodowych, mówiący, że członek tejże rady ma zakaz posiadania udziałów albo akcji spółki lub uczestnictwa w inny sposób w podmiocie będącym dostawcą usług medialnych lub producentem radiowym lub telewizyjnym. Tak się dzieje, szanowni państwo, jeśli chodzi o pana Krzysztofa Czabańskiego. Przepis ten również stanowi jasno, że w przypadku naruszenia tego zakazu przez członka Rady Mediów Narodowych właściwy organ, którym jest Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, odwołuje go przed upływem kadencji. Szanowni państwo, na tej właśnie podstawie i na podstawie danych z KRS-u… Akurat nie ma dzisiaj… Widać już nie ma kto bronić pana Krzysztofa Czabańskiego, bo to się, szanowni państwo, nie broni.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#JarosławRzepa">Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga będzie głosował za odwołaniem pana Krzysztofa Czabańskiego z funkcji członka Rady Mediów Narodowych. A tak nawiasem mówiąc, szanowni państwo, to, co zostało stworzone przez poprzedni rząd, co zostało wyjęte z Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji… Trzeba po prostu przywrócić normalność w tym wszystkim, żeby nie było takiego tworu, który powołuje, odwołuje, ale tak naprawdę zabiera kompetencje krajowej radzie. Mam nadzieję, że doprowadzimy do tego, że tak będzie, że przywrócimy normalność, a tę patologię, która się szerzyła przez ostatnie 8 lat, wreszcie zakończymy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zanim poproszę następną osobę, chciałem przywitać naszych gości z Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Julianowie. Witam was serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przybyliście państwo na zaproszenie pana posła Piotra Kandyby.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pani posłanka Marta Stożek, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#MartaStożek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stoimy dziś przed ważnym zadaniem, jakim jest rozpatrzenie wniosku o odwołanie Krzysztofa Czabańskiego z funkcji przewodniczącego Rady Mediów Narodowych. Klub Lewicy z pełnym przekonaniem popiera ten wniosek, a nasze stanowisko opiera się na licznych przesłankach, które jasno wskazują na konieczność odwołania pana Czabańskiego. Lewica opowiada się za odwołaniem Krzysztofa Czabańskiego nie tylko ze względu na ten konflikt interesów, który był już wspomniany, ale także z powodu jego roli w propagowaniu treści, które niejednokrotnie dezinformowały opinię publiczną. Przez ostatnie lata TVP, pod nadzorem Rady Mediów Narodowych i Czabańskiego, przekształciła się w narzędzie propagandy, co jest nie do zaakceptowania w demokratycznym państwie prawa.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#MartaStożek">Ze swojej strony dodam, że jeśli miałabym wymienić jedną rzecz, która nie pozwalała mi spocząć w moim politycznym aktywizmie, to właśnie fakt, że poprzednia władza latami sączyła za pomocą swoich mediów toksyczny jad, siejąc nienawiść do mniejszości czy to seksualnych, czy to etnicznych, ale też kobiet i innych grup, co do których akurat było władzy wygodnie. To tysiące osób, również moich bliskich, znajomych, współpracowników, które codziennie czuły się coraz mniej bezpiecznie w swoich domach. Teraz również ja będę miała okazję przyczynić się do naprawy tej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#MartaStożek">Podsumowując, Krzysztof Czabański nie może dłużej pełnić funkcji przewodniczącego Rady Mediów Narodowych. Jego powiązania biznesowe, brak obiektywizmu i angażowanie się w spory polityczne są niezgodne z duchem ustawy, która miała zapewniać niezależność mediów. Klub Lewicy z pełnym przekonaniem popiera wniosek o jego odwołanie, gdyż taka decyzja jest niezbędna, aby odbudować zaufanie do instytucji medialnych w Polsce. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Włodzimierz Skalik z klubu parlamentarnego Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Lista dokonań i zaniechań Krzysztofa Czabańskiego jako szefa Rady Mediów Narodowych jest długa. Wykonując swoje obowiązki, z całą pewnością miał bardzo istotny wpływ na działalność Telewizji Polskiej. Na liście zaniechań, chcielibyśmy przypomnieć, umieścił swoimi dokonaniami tolerowanie łamania prawa przez kierownictwo TVP, które nie wykonało wyroku sądu w trybie wyborczym za prezentowanie o Konfederacji fałszywych informacji w trakcie kampanii wyborczej do Sejmu w 2019 r. Pan Krzysztof Czabański mógł jako szef Rady Mediów Narodowych wywrzeć wpływ na telewizję, wszak do tej pory telewizja tego wyroku nie wykonała, mimo wielu upomnień. W trakcie kampanii Telewizja Polska łamała prawo, blokowała dla Konfederacji dostęp do mediów publicznych, do telewizji publicznej.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WłodzimierzSkalik">Przypomnę statystyki, które wówczas publikowaliśmy. Okazało się, że w trakcie kampanii Prawo i Sprawiedliwość miało 174 występy, PSL — 69, Koalicja Obywatelska — 45, SLD — 26, Konfederacja — 0. Po tej skandalicznej praktyce Grzegorz Braun wskazał sprawców tego nagannego działania, stwierdzając, że Kurski, Czabański i Olszewski to przestępcy. Cała trójka pozwała Grzegorza Brauna do sądu, a ten orzekł, że dokonania tych trzech panów pozwalają określać ich mianem przestępców. Ich pozew został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WłodzimierzSkalik">Z całą pewnością większość posłów Konfederacji będzie głosowała za odwołaniem Krzysztofa Czabańskiego z funkcji szefa Rady Mediów Narodowych, choć mamy poważne wątpliwości, bo widząc, jak media narodowe, publiczne, są traktowane przez obecną władzę, obawiamy się, że trafimy z deszczu pod rynnę, że trafi nam się Czabański do kwadratu.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#komentarz">(Poseł Łukasz Ściebiorowski: To się nie da nawet. To jest niemożliwe.)</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#WłodzimierzSkalik">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Jarosław Sachajko, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JarosławSachajko">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JarosławSachajko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wzorem przedstawicielki wnioskodawców zacznę od tezy, którą później rozwinę. Niszczą państwo Polskę, niszcząc kolejne instytucje. Teraz już wiemy, pan premier kilka tygodni temu ujawnił, iż wprowadzają państwo demokrację walczącą, czyli nie szanują konstytucji oraz ustaw.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JarosławSachajko">Co państwo zrobili, aby stworzyć pozory prawa obecnie? Ano zasięgnęli państwo opinii. Skąd my to znamy? Ależ tak, przecież to już było. Aby przejąć prokuraturę, minister Adam Bodnar również zakupił opinie. Pierwszą napisała żona obecnego posła koalicji rządzącej, która wcześniej startowała do rady miejskiej z list Lewicy. Drugą opinię napisał pan profesor, który w nagrodę dostał miejsce w zarządzie spółki Skarbu Państwa, a wcześniej był kandydatem Platformy Obywatelskiej na rzecznika praw obywatelskich. Trzecią opinię napisał współpracownik KOD-u. Nawet pozorów państwo nie chcieli zachować odnośnie do braku bezstronności i konfliktu interesów. Wstydu nie macie.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#JarosławSachajko">Kilka tygodni temu zapadł wyrok Sądu Najwyższego, w którym stwierdzono, że złamali państwo prawo i że poprzedni prokurator wciąż powinien zasiadać w Prokuraturze Generalnej. Ale państwo nie szanują wyroków sądów, bo mają państwo demokrację walczącą.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#JarosławSachajko">Szanowni Państwo! Mogą państwo się denerwować, ale chciałem państwu przypomnieć jeszcze jedną rzecz.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto się denerwuje?)</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#JarosławSachajko">W grudniu pan prof. Matczak, państwa profesor, który popierał was przez lata, apelował do was, żebyście przestrzegali konstytucji, przestrzegali ustaw oraz kadencyjności w instytucjach. Nie posłuchali państwo. Łamią państwo cały czas prawo i przejmują kolejne instytucje. Ale Polacy to widzą i wasze rządy się skończą. Państwa silne są swoimi instytucjami oraz społeczeństwem. Instytucje państwo niszczą, ale społeczeństwo, widząc, co państwo robią, odsunie was od władzy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę przedstawiciela wnioskodawców panią poseł Urszulę Augustyn o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#UrszulaAugustyn">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#UrszulaAugustyn">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gdyby była pani poseł Lichocka, to należałoby przypomnieć jej stare polskie przysłowie: Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#UrszulaAugustyn">Nie przeszkadzało koleżankom i kolegom z Prawa i Sprawiedliwości w 2016 r. łamanie konstytucji. Nie słuchali Trybunału Konstytucyjnego i to przez wiele, wiele lat. Jak się im nie podobała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, to sobie stworzyli taką ustawę i taką radę, która im odpowiadała. I wszystko było dobrze, nikt nie krzyczał i nie płakał. Pani posłanka Lichocka na wczorajszym posiedzeniu komisji zachowywała się skandalicznie, krzyczała na ekspertów, którzy zabierali głos, nie dopuszczała ich do głosu, a dzisiaj drobne szmery na sali bardzo jej przeszkadzają. Stracili państwo pamięć. Oprócz tego, że potraficie obrażać — schodząc, pani Lichocka nazwała nas barbarzyńcami — oprócz tego, że straszycie — straszycie faktycznie, mówiąc wprost, że będziemy siedzieć — krzyczycie, bo nic nie idzie po waszej myśli, nie zrozumieliście naprawdę niczego. Mówię tu do posłów Prawa i Sprawiedliwości, którzy, jak państwo widzicie, jakoś kompletnie się tą sprawą nie przejmują. Tak jak pan poseł, przepraszam, dawniej poseł, dzisiaj jeszcze wciąż przewodniczący Rady Mediów Narodowych Krzysztof Czabański nie zaszczyca nas swoją obecnością, tak i PiS w ogóle nie jest przejęty tym, że dzisiaj toczą się tutaj obrady i rozmawiamy o naprawdę fundamentalnych, wolnościowych sprawach. Bo ktoś, proszę państwa, rachunki za to szczucie i za niszczenie mediów publicznych zapłacić musi, ktoś musi zapłacić rachunki za to, jak łamana była konstytucja, mimo że dzisiaj państwo z PiS-u wymyślili sobie zupełnie inną narrację. Ale to jest koniec, koniec samowolki prawnej, koniec lekceważenia Polek i Polaków. I chcę państwu oświadczyć, że to nie tylko pan Czabański powinien zostać odwołany, ale cała krajowa rada mediów…</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Narodowych.)</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#UrszulaAugustyn">Przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#UrszulaAugustyn">…Rada Mediów Narodowych, wszyscy jej członkowie z panią Lichocką na czele, a sama instytucja jest po prostu do likwidacji. Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Myślę, że pani posłanka Lichocka, jak mówiła, że jesteśmy barbarzyńcami, to myślała o czułych barbarzyńcach.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Do głosowania w tej sprawie przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę państwa, ogłaszam przerwę do godz. 10.30. Zapraszam wszystkich państwa na blok głosowań. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 53 do godz. 10 min 34)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#Marszałek">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#Marszałek">Proszę państwa o powstanie.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#komentarz">(Zebrani wstają.)</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#Marszałek">Szanowni Państwo! Wczoraj w wieku 94 lat zmarł Leszek Moczulski, poseł na Sejm I i II kadencji, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL, współzałożyciel Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, twórca i wieloletni przewodniczący pierwszej antykomunistycznej partii politycznej w bloku wschodnim — Konfederacji Polski Niepodległej. Aresztowany ponad 250 razy, po raz pierwszy w 1957 r. pod zarzutem szkalowania władz PRL. W latach 80. sądzony w dwóch procesach politycznych. 8 października 1982 r. w pierwszym procesie KPN skazany przez Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego na 7 lat więzienia za m.in. działanie w celu obalenia ustroju PRL i osłabienia jedności sojuszniczej z ZSRR. 22 kwietnia 1986 r. skazany na 4 lata pozbawienia wolności w drugim procesie KPN. Łącznie w więzieniach PRL spędził blisko 7 lat.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#Marszałek">Historyk, autor „Wojny polskiej 1939”, twórca wydanych w podziemiu programów politycznych, w tym „Rewolucji bez rewolucji”, która stanowiła zapowiedź powstania KPN i jej główny postulat: budowę niepodległej, III Rzeczypospolitej na drodze pokojowej. Odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski nadanym przez rząd Rzeczypospolitej na uchodźstwie w 1987 r.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#Marszałek">Leszek Moczulski poświęcił swoje życie idei niepodległej i wolnej Polski. Odszedł od nas prawdziwy i niezłomny patriota.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#Marszałek">Proszę, aby Wysoki Sejm uczcił jego pamięć chwilą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie…)</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#komentarz">(Posłowie: …a światłość wiekuista niechaj mu świeci.)</u>
          <u xml:id="u-39.12" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: Niech odpoczywa w pokoju wiecznym.)</u>
          <u xml:id="u-39.13" who="#komentarz">(Posłowie: Amen.)</u>
          <u xml:id="u-39.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Cześć jego pamięci!)</u>
          <u xml:id="u-39.15" who="#Marszałek">Dziękuję państwu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.16" who="#Marszałek">Szanowni Państwo! Informuję, że Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedłożyła sprawozdanie o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Jest to druk nr 720.</u>
          <u xml:id="u-39.17" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-39.18" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpatrzenie tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-39.19" who="#Marszałek">Na podstawie art. 54 ust. 5 w związku z art. 51 ust. 2 regulaminu Sejmu minister rolnictwa i rozwoju wsi zgłosił do nas wniosek o skrócenie terminu, o którym mowa w art. 54 ust. 5 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-39.20" who="#Marszałek">Wnioskodawca uzasadnia go terminowością spraw regulowanych w projekcie.</u>
          <u xml:id="u-39.21" who="#Marszałek">Jeżeli nie skrócimy tego terminu, to jest ryzyko, że te koła gospodyń wiejskich tych pieniędzy w tym roku nie otrzymają.</u>
          <u xml:id="u-39.22" who="#Marszałek">W związku z tym wniosek ten poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-39.23" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.24" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-39.25" who="#Marszałek">Bardzo proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-39.26" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o skrócenie terminu, o którym mowa w art. 54 ust. 5 regulaminu Sejmu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-39.27" who="#komentarz">(Poseł Iwona Maria Kozłowska: Panie marszałku, moment.)</u>
          <u xml:id="u-39.28" who="#Marszałek">Wiem, że nie działa, ale jak państwo usiądziecie, to będzie działało.</u>
          <u xml:id="u-39.29" who="#komentarz">(Poseł Iwona Maria Kozłowska: Moment.)</u>
          <u xml:id="u-39.30" who="#Marszałek">Na pewno. Staram się już uprzedzać i antycypować wasze kłopoty z techniką. Jest to maszynka Schrödingera: działa, ale nie działa jednocześnie.</u>
          <u xml:id="u-39.31" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-39.32" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-39.33" who="#Marszałek">Zagłosowali wszyscy, którzy chcieli? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.34" who="#Marszałek">Głosowało 437 posłów. 419 — za, 16 — przeciw, 2 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-39.35" who="#Marszałek">Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-39.36" who="#Marszałek">Mamy wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-39.37" who="#Marszałek">Jako pierwszy zgłosił się do nich pan poseł Adam Dziedzic, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-39.38" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#AdamDziedzic">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek formalny, aby minister sprawiedliwości — prokurator generalny oraz minister aktywów państwowych przedstawili Wysokiej Izbie, a co za tym idzie, całemu społeczeństwu pełną i wyczerpującą informację na temat zakończonych w części lub w całości audytów w największej spółce giełdowej w Polsce, firmie PKN Orlen SA, która jest spółką o fundamentalnym znaczeniu gospodarczym, spółką strategicznym i w której skarb państwa jest największym akcjonariuszem. Polacy mają prawo wiedzieć i mają mieć dostęp do rzetelnej informacji. Nie możemy być w tej sprawie karmieni ciągle tylko informacjami z prasy, radia i telewizji, jeśli w grę wchodzą miliardowe skutki dla skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#AdamDziedzic">Nawiasem mówiąc, panie marszałku, myślę, że można część dobrych praktyk zarządczych z Orlenu wprowadzić pilotażowo we wszystkich spółkach, jak również dla posłanek i posłów. Ktoś może chciałby skorzystać, tak sobie patrzę, np. w ramach pakietu medycyny estetycznej owłosienie na głowie sobie zrobić. O ząbkach nawet nie mówię. Jak sobie pomyślę, ile napracowała się Wróżka Zębuszka, to korzyść dla prezesa podwójna.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#AdamDziedzic">Słyszeliśmy: uczciwość, praca, pokora, umiar. Dodam jeszcze: implanty, sztuczne ząbki, botoks, medycyna kosmetyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#Marszałek">Panie pośle…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#AdamDziedzic">Co tam sobie ktoś poprawiał czy upiększał, o tym nie będę mówił ze względu na powagę Sejmu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo. Rozumiem, że pana wniosek formalny dotyczył wprowadzenia przez Kancelarię Sejmu takiego pakietu do ryczałtu poselskiego. Nie wiem, do kogo pan pił z tym owłosieniem na głowie, z botoksem i innymi rzeczami, ale to, jak rozumiem, wyjaśnimy sobie w innym trybie. Chodzi o sprawę owłosienia na głowie, botoksu czy czego innego. W takim razie prosiłbym pana posła, żeby pan poseł poczekał, aż zaistnieje wniosek formalny, bo na razie to była filipika polityczna.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#Marszałek">Może — przekonajmy się — wniosek zgłosi pan poseł Rafał Kasprzyk, Polska 2050 — Trzecia Droga. Może poczuł się dotknięty tym, co mówił poseł Dziedzic, albo zachęcony.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#komentarz">(Głos z sali: To był wniosek o przerwę.)</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#Marszałek">Tam nie było wniosku o przerwę. Nawet jeżeli ja czegoś nie dopełniłem, jestem ułomny, to pan dyrektor Ziółkowski… Z całą pewnością nie było tam wniosku o przerwę.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#RafałKasprzyk">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wczoraj odbyła się debata nad najważniejszą ustawą określającą zakres i sposób finansowania zadań państwa. Wczoraj ze strony PiS usłyszeliśmy wiele fałszywych informacji. Zalecamy państwu i społeczeństwu weryfikację tych wszystkich informacji, ale jedno jest pewne: budżet na 2025 r. to budżet bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#RafałKasprzyk">To gwarancja bezpieczeństwa militarnego, zdrowotnego i socjalnego.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#RafałKasprzyk">Tylko te trzy kwestie, te kategorie wydatków to prawie 600 mld zł. Dziwi, że PiS deklaruje wyrzucenie takiego budżetu, w którym jest najwięcej w historii gwarancji bezpieczeństwa dla obywateli. Polacy muszą znać fakty.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma wniosku.)</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#RafałKasprzyk">Polacy muszą wiedzieć, że PiS, głosując przeciw budżetowi, kolejny raz głosuje przeciw naszemu bezpieczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#Marszałek">Nadal nie było wniosku.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#Marszałek">W związku z powyższym pan poseł Andrzej Tomasz Zapałowski, Konfederacja. Może on złoży wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na poprzednim posiedzeniu Sejmu informowałem o skandalicznej sytuacji związanej z atakami Telewizji Polskiej Wilno na działaczy Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. Szefową tej telewizji jest pani Joanna Warecha, która wcześniej pracowała w prywatnej stacji, której właścicielem według prasy litewskiej był agent KGB, i doszło tam do skandalicznych sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Przed kilkoma dniami Akcja Wyborcza Polaków na Litwie opłaciła spoty w Telewizji Polskiej Polonia. Trzeba było kilkunastu godzin licznych interwencji, żeby Telewizja Polska Polonia puściła te spoty. One poszły z kilkunastugodzinnym opóźnieniem. Przypomnę tylko, że z list Akcji Wyborczej Polaków na Litwie startuje sześć mniejszości narodowych, wybory są w najbliższą niedzielę. Życzę — myślę, że w imieniu wielu posłów — zwycięstwa Polaków i składam wniosek formalny o informację ministra spraw zagranicznych o tym, jak wygląda polityka medialna państwa polskiego w stosunku do mniejszości polskiej na Litwie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#Marszałek">Teraz pan poseł Czesław Hoc w imieniu klubu Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#Marszałek">Jest pan poseł Hoc?</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#Marszałek">Gdzie był? Przecież to nie był wniosek formalny. O informację rządu? Da pan spokój, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: No to dlaczego pan dopuszcza takie wystąpienia?)</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#Marszałek">Pan jest o tyle bardziej doświadczonym posłem niż ja i pan tego nie wie, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, w domyśle była potrzebna przerwa.)</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#Marszałek">A, w domyśle. Ale ja jestem za skromnym marszałkiem, żeby penetrować głębię umysłu pana posła Zapałowskiego. Nie dopatrzyłem się tam tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#Marszałek">Nie, nie namówi mnie pan do tej intelektualnej przygody.</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#Marszałek">Bardzo proszę, pan poseł Hoc. Jeżeli zgłosi wniosek formalny, a pan będzie przeciwko, to wszystko będzie jak trzeba.</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#CzesławHoc">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W polskiej służbie zdrowia jest dramat. Pod polską służbą zdrowia ziemia zadrżała.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#CzesławHoc">Oto narodowy fundusz nie płaci za nadwykonania, za świadczenia nielimitowane, za wybrane programy lekowe, w których pacjenci mogą uzyskać dostęp do leków innowacyjnych i nowoczesnych i ratować swoje życie. Brak pieniędzy na opiekę koordynowaną, podstawową opiekę zdrowotną, brak pieniędzy na rehabilitację po urazach i po ciężkich incydentach chorobowych. Szpitale zamykają oddziały lub je zawieszają. Odejścia kadry medycznej. Brakuje pieniędzy nawet na podstawowe środki, chodzi np. o kroplówki, o sól fizjologiczną. Niektóre szpitale tracą płynność finansową.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Nie kłam.)</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#CzesławHoc">Tymczasem w sierpniu tego roku, jak podaje GUS, średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 11,1%, zatem i składka zdrowotna wzrosła. Gdzie są więc te pieniądze? Kto okrada polską służbę zdrowia? I następna kwestia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#Marszałek">Nie ma następnej kwestii, panie pośle, bo to jest wniosek formalny, a nie debata. Bardzo proszę zmierzać do brzegu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#CzesławHoc">Chcecie zamykać oddziały porodowe, tymczasem macie czelność wprowadzać aborcję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#Marszałek">Chce pan złożyć wniosek formalny, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#CzesławHoc">Czyli na aborcję macie pieniądze, a na oddziały porodowe, tam, gdzie się rodzi piękna wartość życia, nie macie pieniędzy. To jest skandal, to bardzo boli. To jest straszne.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Siadaj.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#Marszałek">O możliwość zabrania głosu prosi pani minister zdrowia Izabela Leszczyna.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#Marszałek">Tak zawsze to wygląda, pani minister, pani się nie przejmuje.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Powinna się przejmować.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#IzabelaLeszczyna">Panie Marszałku…</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Dajcie jej mówić.)</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Dajcie jej mówić, będzie śmiesznie.)</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#IzabelaLeszczyna">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam nadzieję, że Wysoka Izba, a szczególnie prawa część Wysokiej Izby rozumie, że mówimy o finansowaniu szpitali w 2024 r., czyli o tych pieniądzach na lecznictwo szpitalne, które zaplanował we wrześniu ubiegłego roku PiS.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#komentarz">(Głos z sali: 10 miesięcy.)</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#IzabelaLeszczyna">Do planu finansowego PiS-u na świadczenia medyczne w tym roku dołożyliśmy już 21 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#komentarz">(Głos z sali: I nadal brakuje.)</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#IzabelaLeszczyna">To ewidentnie znaczy, że PiS po prostu nie zapewnił finansowania systemu ochrony zdrowia na 2024 r. Wiecie państwo, co to jest 21 mld zł w systemie ochrony zdrowia? To tak, jakby PiS nie zaplanował ani jednej złotówki na żaden szpital na Mazowszu i na Śląsku.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#IzabelaLeszczyna">Taki plan stworzyli.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#IzabelaLeszczyna">21 mld zł — tyle kosztuje leczenie szpitalne w dwóch województwach, w których mieszka największa liczba ludności. To tak, jakby chcieli, żeby nie funkcjonował żaden szpital w Warszawie, Siedlcach, Radomiu, Płocku, Katowicach, Chorzowie, Zabrzu, Bielsku-Białej…</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#komentarz">(Głos z sali: To jakieś kłamstwa.)</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Porażające.)</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#komentarz">(Poseł Roman Fritz: I jeszcze w Częstochowie.)</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#IzabelaLeszczyna">…i Częstochowie.</u>
          <u xml:id="u-54.18" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#Marszałek">Drodzy państwo, czy potrzebujemy przerwy dla schłodzenia emocji?</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#Marszałek">Mogę ogłosić dowolnie długą. Możemy ogłosić taką, żebyśmy tu posiedzieli do wieczora.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#Marszałek">A więc jeżeli państwo macie taką ochotę, to nie ma najmniejszego problemu. A teraz mała lekcja.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#Marszałek">Halo, drodzy państwo.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#komentarz">(Część posłów skanduje: Do dymisji! Do dymisji! Do dymisji!)</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Alkotubki.)</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#Marszałek">Drodzy państwo, jeżeli chcecie, żeby ktoś został poddany procedurze dymisji, to są do tego odpowiednie procedury, a nie krzyczenie w momencie, w którym ktoś przemawia na mównicy. Umówmy się tak: pani minister mówi, a my staramy się słuchać. Jeżeli nie będziemy starali się słuchać, to będę sięgał po kary regulaminowe wobec tych państwa, którzy zakłócają nasze obrady najgłośniej.</u>
          <u xml:id="u-55.10" who="#Marszałek">Bardzo proszę, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-55.11" who="#Marszałek">Proszę o kartkę z karami regulaminowymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#IzabelaLeszczyna">Wysoki Sejmie! Podam jeszcze dwie liczby dla porównania. Plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia na 2023 r. to było ponad 156 mld zł. To był, pamiętajcie, rok wyborczy. Wiecie, ile zaplanowali w NFZ środków na 2024 r., przy inflacji, którą zafundowali Polakom? Tylko o 1 mld zł więcej. To jest niecały procent.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam.)</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#IzabelaLeszczyna">A, uwaga, o ile wzrosły w tym roku wynagrodzenia pracowników medycznych? O 15%. Czyli niecały 1% versus 15%.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#komentarz">(Głos z sali: A chcieliście więcej.)</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#IzabelaLeszczyna">Tak zaplanowali leczenie Polek i Polaków w 2024 r. Nie macie prawa wypowiadać się na temat finansowania ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd!)</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#komentarz">(Poseł Czesław Hoc: Panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#Marszałek">Moment. O co wam chodzi z tą różdżką?</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#komentarz">(Głos z sali: No czarodziejska różdżka.)</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Dlaczego gadają, skoro sprawa wagi państwowej.)</u>
          <u xml:id="u-57.6" who="#Marszałek">Nie bardzo rozumiem. Zapamiętajcie, że nie wielkość ani kształt różdżki świadczą o potędze czaru.</u>
          <u xml:id="u-57.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-57.8" who="#Marszałek">Pan poseł chciał w trybie sprostowania. 30 sekund, panie pośle, jeżeli został pan źle zrozumiany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#CzesławHoc">Oczywiście na początku sprostowanie. W 2015 r. zastaliśmy budżet Narodowego Funduszu Zdrowia w wysokości 77 mld zł, a zostawiliśmy 191 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#CzesławHoc">To jest po pierwsze. Po drugie, pani minister, gdzie pani zgubiła czarodziejską różdżkę, za której dotknięciem miały zniknąć wszystkie problemy w służbie zdrowia?</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(Poseł Przemysław Wipler: Chcemy różdżki.)</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#CzesławHoc">Panie Premierze! Miało być więcej, lepiej i taniej. Dość tych kuglarskich sztuczek i PR-owskiej propagandy.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale pan kłamie cały czas, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#CzesławHoc">Wnoszę o przerwę i zwołanie Konwentu Seniorów, by zorganizować debatę na temat służby zdrowia, na temat dramatu w polskiej służbie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Wczoraj była.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#Marszałek">Panie pośle, zgłosił pan wniosek formalny tylko w sprostowaniu. Jakby pan zgłosił go wcześniej, to mielibyśmy nad czym głosować. Teraz nie mamy.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Chcemy czarodziejskiej różdżki.)</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#Marszałek">Rozumiem, że wniosek formalny o różdżkę też tutaj mógłby paść z ust niektórych.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#Marszałek">Zgłaszał się jeszcze pan poseł Meysztowicz z koalicji. Zgłasza się dalej czy nie? Już się nie zgłasza? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Jeszcze ja, panie marszałku)</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#Marszałek">Czy ja mam pani poseł Arent przypomnieć, że nie jesteśmy na ty czy nie?</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-59.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Przecież…)</u>
          <u xml:id="u-59.9" who="#Marszałek">Pani poseł, na podstawie art.175 ust. 2a regulaminu Sejmu stwierdzam, że swoim zachowaniem na sali posiedzeń naruszyła pani powagę Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-59.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-59.11" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-59.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Powagę Sejmu?)</u>
          <u xml:id="u-59.13" who="#Marszałek">Powracamy teraz…</u>
          <u xml:id="u-59.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Wniosek formalny…)</u>
          <u xml:id="u-59.15" who="#Marszałek">Ojej, przepraszam najmocniej. Znowu moja maszyna przeciwko panu.</u>
          <u xml:id="u-59.16" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle. Jak tak mogłem?</u>
          <u xml:id="u-59.17" who="#Marszałek">Pan poseł Jarosław Sachajko, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-59.18" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JarosławSachajko">Panie Marszałku! Obecny Panie Premierze! Brawa dla pana premiera, że jest obecny.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#komentarz">(Głos z sali: A Romanowskiego nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#JarosławSachajko">100 konkretów na 100 dni. Minęło nie 100, a 303 dni, i pani minister wycofuje się z konkretu nr 30: zniesienie limitów w służbie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#JarosławSachajko">Przed wyborami pani minister w mediach mówiła: te problemy znikną jak za dotknięciem magicznej różdżki.</u>
          <u xml:id="u-60.7" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: Dotknięciem czarodziejskiej różdżki.)</u>
          <u xml:id="u-60.8" who="#JarosławSachajko">Lata mijają, a Platforma Obywatelska pozostaje taka sama: dwa razy obiecać to jak raz dotrzymać, obietnice polityczne wiążą tylko tych, którzy w nie wierzą. Wstydu nie macie. Szpitale odwołują zabiegi, oddziały są zamykane, a kolejki puchną. Składam wniosek formalny o przerwę i informację pani minister, dlaczego faworyzuje szpitale w swoim okręgu wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-60.9" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo…)</u>
          <u xml:id="u-60.10" who="#JarosławSachajko">Czy nie zdaje sobie z pani sprawy z tego, że w całej Polsce ludzie czekają na pomoc?</u>
          <u xml:id="u-60.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#Marszałek">Czy ja dobrze odczytałem intencję pana posła, panie pośle, że jest pan przeciwny wnioskowi pana posła Sachajki? Czy już nie?</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#komentarz">(Poseł Radosław Fogiel: Bardzo jestem przeciwny.)</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#Marszałek">Jest pan niezwykle przeciwny. To nawet dalej idący wniosek.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#RadosławFogiel">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#RadosławFogiel">Panie Marszałku! Muszę być przeciwny, bo to jedyna szansa, żeby pewne rzeczy wybrzmiały z tej mównicy. Uważam, że ta przerwa, informacja powinna być szersza i obejmować kwestię, o której mówił pan poseł Dziedzic, zatroskany o los spółek Skarbu Państwa. Wczoraj dowiedzieliśmy się, że nominat tej władzy, tłusty kot Tuska, prezes PZU Ukraina, został zatrzymany za posiadanie narkotyków.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Uuu…)</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#RadosławFogiel">Pies wykrył u niego narkotyki, kiedy mężczyzna przekraczał granicę. To są wasze kadry. Kogo wy umieszczacie w spółkach Skarbu Państwa: dilerów czy ćpunów? Szanowni państwo, każdy kolejny dzień przynosi nowe rewelacje. Dzisiaj dowiadujemy się, że Urszula Rogóż-Bury, żona byłego posła Jana B., oskarżonego o korupcję, została wicedyrektorem KOWR w Rzeszowie.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#RadosławFogiel">Partyjniactwo, kompromitacja i człowiek, który przemyca narkotyki. Tak wygląda polityka tego rządu w odniesieniu do spółek Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-62.9" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: I jeszcze straty w spółkach Skarbu Państwa.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#Marszałek">A po tym, jak zapoznaliśmy się z tym strasznym obrazem, będziemy głosować nad wnioskiem formalnym o przerwę w obradach. Poddaję go teraz pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za zarządzeniem przerwy w obradach, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#Marszałek">Głosowało 438 posłów. 199 — za, 239 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#Marszałek">Sejm wniosek o przerwę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia 180. rocznicy urodzin Wawrzyńca Hajdy, śląskiego działacza niepodległościowego.</u>
          <u xml:id="u-63.8" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie projektu uchwały z druku nr 666.</u>
          <u xml:id="u-63.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-63.10" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w brzmieniu z druku nr 666, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-63.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-63.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-63.13" who="#Marszałek">Głosowało 441 posłów. Wszyscy byli za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-63.14" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm jednogłośnie podjął uchwałę w sprawie upamiętnienia w 180. rocznicy urodzin Wawrzyńca Hajdy, śląskiego działacza niepodległościowego.</u>
          <u xml:id="u-63.15" who="#Marszałek">A ja chciałem serdecznie pozdrowić uczniów wraz z opiekunami ze szkoły podstawowej w Dąbrówkach w powiecie łańcuckim, którzy są tu na zaproszenie posła Kazimierza Gołojucha. Bardzo serdecznie was witamy. Cieszymy się, że jesteście z nami.</u>
          <u xml:id="u-63.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-63.17" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności.</u>
          <u xml:id="u-63.18" who="#Marszałek">Dodatkowe sprawozdanie komisji to druk nr 679-A.</u>
          <u xml:id="u-63.19" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-63.20" who="#Marszałek">Proszę pana posła Adama Krzemińskiego o przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-63.21" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#AdamKrzemiński">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Sejm na 19. posiedzeniu w dniu 9 października br. zgodnie z art 47 ust 1 regulaminu Sejmu skierował ponownie projekt ustawy o zmianie ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w celu rozpatrzenia zgłoszonej w drugim czytaniu poprawki. Komisja po rozpatrzeniu poprawki 10 października na swoim posiedzeniu rekomenduje Wysokiej Izbie jej przyjęcie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#Marszałek">Nawet nie wie pan, ile radości sprawił pan swoim wystąpieniem panu posłowi Telusowi i panu posłowi Goskowi, którzy komentują je żywo do tej pory. Panowie, bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#komentarz">(Głos z sali: On nawet nie słyszy, co…)</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#Marszałek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy z druku nr 679.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#Marszałek">Komisja przedstawia również w dodatkowym sprawozdaniu poprawkę, nad którą Sejm głosować będzie w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#Marszałek">W poprawce do art. 23 ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności wnioskodawcy proponują nadać nowe brzmienie ust. 3 i 10 oraz dodać ust. 3a i 3b.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#Marszałek">Komisja wnosi o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#Marszałek">Głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-65.8" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-65.9" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-65.10" who="#Marszałek">Głosowało 443 posłów. Wszyscy byli za, nikt nie był przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-65.11" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm poprawkę jednogłośnie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-65.12" who="#Marszałek">Przystępujemy teraz do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-65.13" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy, wraz z przyjętą poprawką, w brzmieniu z druku nr 679, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-65.14" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-65.15" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-65.16" who="#Marszałek">Głosowało 440 posłów. 242 — za, 181 — przeciw, 17 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-65.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności.</u>
          <u xml:id="u-65.18" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 4. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-65.19" who="#Marszałek">Dodatkowe sprawozdanie komisji to druk nr 688-A.</u>
          <u xml:id="u-65.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-65.21" who="#Marszałek">Proszę teraz pana posła Bartosza Romowicza o przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-65.22" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Komisja rekomenduje, aby odrzucić wniosek o odrzucenie projektu w całości złożony przez posłów Prawa i Sprawiedliwości. To jest kolejna próba, kolejny etap, kiedy Prawo i Sprawiedliwość próbuje zatrzymać te dobre zmiany. To są dobre zmiany. W zmianach chodzi o to, aby Związek Ochotniczych Straży Pożarnych otrzymywał środki z funduszu ubezpieczeniowego pochodzące z obowiązkowych ubezpieczeń od ognia. To, co w 2017 r. w tej Izbie głosami Prawa i Sprawiedliwości zostało zrobione, czyli próba upolitycznienia związku OSP, dzięki tej ustawie się zakończy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Dlatego że państwowa straż dzieli te środki…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#Marszałek">Będziemy teraz głosowali oczywiście nad projektem ustawy z druku nr 688.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#Marszałek">Komisja przedstawia wniosek mniejszości oraz w dodatkowym sprawozdaniu wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości, nad którym Sejm głosować będzie w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#Marszałek">Muszę stwierdzić, że obecnie pod głosowanie poddam zgłoszony w dyskusji wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#Marszałek">Komisja wnosi o odrzucenie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#Marszałek">Jego przyjęcie spowoduje bezprzedmiotowość pozostałych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-67.6" who="#Marszałek">Pytanie chciała zadać w tej sprawie jeszcze pani posłanka Urszula Nowogórska.</u>
          <u xml:id="u-67.7" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#UrszulaNowogórska">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako druhna i jako poseł chciałam bardzo serdecznie podziękować paniom i panom posłom, wnioskodawcom, sprawozdawcom, wszystkim, którzy brali udział w debacie, w dyskusji nad projektem o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Ochotnicze straże pożarne zajmują szczególne miejsce w ochronie przeciwpożarowej i ochronie ludności, dlatego z tego miejsca gorąco proszę Wysoką Izbę o głosowanie za przyjęciem tej ustawy. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania…</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#Marszałek">Tak? Pani Poseł Skowrońska też z pytaniem?</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-69.6" who="#Marszałek">Minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#KrystynaSkowrońska">Szanowny Panie Marszałku! Panie Premierze! Panie i Panowie Posłowie! Jako reprezentująca wnioskodawców tego projektu ze zdziwieniem przyjmuję, że Prawo i Sprawiedliwość jest przeciwne temu projektowi. Mam nadzieję, że ten projekt czy te rozwiązania będą dobrze służyły posłom…</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Posłom?)</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#KrystynaSkowrońska">Druhom ochotnikom. Druhom ochotnikom z ochotniczych straży pożarnych. Ogromne podziękowania za ich wkład w działania na rzecz bezpieczeństwa kraju, szczególnie w okresie powodzi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#KrystynaSkowrońska">Mam nadzieję, że druhowie ochotnicy zapamiętają to głosowanie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#Marszałek">Dopuszczę po jednym pytaniu z klubu, bo jeszcze pan poseł Szefernaker z Prawa i Sprawiedliwości chciał zabrać głos przed głosowaniem.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#Marszałek">Minuta.</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#PawełSzefernaker">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dotarliśmy jako klub Prawa i Sprawiedliwości w ramach naszych interwencji poselskich do kolejnych porażających danych dotyczących nieprzygotowania państwa do powodzi. Szanowni państwo, z informacji, jakie posiadamy, wynika, że dopóki dowodzenia nie przejął komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, to np. jeżeli chodzi o rękawy przeciwpowodziowe, których w Polsce mamy w Państwowej Straży Pożarnej 200 km, wykorzystano 14 września 0 km, 15 września — 800 m, 16 września — 8 km.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#PawełSzefernaker">Dopiero 16 września komendant główny przejął dowodzenie i 17 września użyliście 31 km tych rękawów. One powinny być użyte 11, 12, 13 września.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#Marszałek">Panie pośle, ale pan mówi o powodzi, a nie o ustawie o OSP, prawda?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PawełSzefernaker">Przechodząc do ustawy, chcę powiedzieć, że ta ustawa to jest kolejne wotum nieufności wobec Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej. Zabieracie im środki i przekazujecie do upartyjnionego zarządu ochotniczych straży pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#PawełSzefernaker">Zabieracie środki komendantom wojewódzkim, powiatowym i głównemu, a chcecie oddać Pawlakowi. Będziemy przeciw.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#Marszałek">Przystępujemy teraz do głosowania nad wnioskiem…</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Tomaszewski: Jeszcze ja, panie marszałku. Można?)</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#Marszałek">Pan poseł Tomaszewski, tak?</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Tomaszewski: Tadeusz Tomaszewski.)</u>
          <u xml:id="u-75.5" who="#Marszałek">Tak, tak, wiem, oczywiście, panie pośle, każdy pana zna.</u>
          <u xml:id="u-75.6" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-75.7" who="#Marszałek">Pan poseł Tomaszewski w imieniu klubu Lewicy.</u>
          <u xml:id="u-75.8" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-75.9" who="#Marszałek">Minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W tej sprawie wracamy do normalności. To w tej Izbie poselski zespół strażaków kilkanaście lat temu z waszym udziałem przyjął rozwiązanie, które zobowiązuje firmy ubezpieczeniowe do przekazywania 50% środków z ubezpieczenia od ognia dla komendanta głównego PSP i dla Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. Demokratycznie wyłoniony organ władzy, jakim jest Zarząd Główny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych, od ochotniczej straży pożarnej poprzez oddział gminny, powiatowy i zjazd główny, jest obcy standardom Prawa i Sprawiedliwości. Tam wszystkie decyzje zapadają w jednym miejscu. Państwo nie rozumiecie, na czym polega demokratyczne, obywatelskie państwo. Dlatego też to rozwiązanie to nie jest wotum nieufności wobec PSP, to jest współdziałanie PSP i OSP dla bezpieczeństwa publicznego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Bardzo dobrze.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem o odrzucenie projektu ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie projektu ustawy w całości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-77.4" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-77.5" who="#Marszałek">Głosowało 442 posłów. 176 — za, 247 — przeciw, 19 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-77.6" who="#Marszałek">Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-77.7" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości wnioskodawca proponuje skreślić art. 1 i art. 3.</u>
          <u xml:id="u-77.8" who="#Marszałek">Pan poseł Hreniak chciał zabrać głos w tej sprawie, tak?</u>
          <u xml:id="u-77.9" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-77.10" who="#Marszałek">Minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PawełHreniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chodzi o to, żeby Wysoka Izba wiedziała, nad czym głosujemy. Ta poprawka, ta zmiana ustawowa zgłoszona przez koalicję 13 grudnia sprowadza się do jednego: zabieracie pieniądze, które były dzielone dla ochotniczych straży pożarnych przez komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej, a więc osoby, która odpowiada za krajowy system ratowniczo-gaśniczy. Przekazujecie te pieniądze politykowi, który dzisiaj kieruje Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych, jest przewodniczącym związku. Do tego się sprowadza ta zmiana. Zabieracie apolitycznemu komendantowi głównemu, a przekazujecie zarządowi, który jest kierowany przez polityków PSL-u. Do tego się to sprowadza, miejcie tego świadomość. To jest głosowanie z całą pewnością za Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych, ale przeciwko druhom, przeciwko funkcjonowaniu jednostek ochotniczej straży pożarnej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-79.4" who="#Marszałek">Głosowało 442 posłów. 183 — za, 241 — przeciw, 18 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-79.5" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-79.6" who="#Marszałek">Głosować teraz będziemy nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-79.7" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 688, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-79.8" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-79.9" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-79.10" who="#Marszałek">Głosowało 443 posłów. 248 — za, 173 — przeciw, 22 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-79.11" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz ustawy o ochotniczych strażach pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-79.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-79.13" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 9. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2025.</u>
          <u xml:id="u-79.14" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu, który poddam teraz pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-79.15" who="#Marszałek">Pan poseł Kuźmiuk ma minutę, wystąpi z pytaniem w imieniu klubu Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-79.16" who="#Marszałek">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Prawa i Sprawiedliwości złożył wniosek o odrzucenie projektu budżetu w pierwszym czytaniu. Chcieliśmy głosować za tym budżetem, ale niestety rząd przedłożył budżet nierealistyczny, podparty kreatywną księgowością, budżet wyborczy. Za takim budżetem głosować nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Przeciwnicy 800+. Dzieciom odbieracie.)</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Proszę państwa, nie możemy głosować za budżetem, w którym deficyt stanowi 1/3 wydatków budżetowych. Na każdy wydatek budżetowy państwo chcecie pożyczyć pieniądze. Nigdy po 1989 r. takiego projektu budżetu nie było.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bo nigdy PiS 8 lat nie rządził.)</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Po drugie, chcecie państwo doprowadzić do sytuacji, w której deficyt stanowi aż 50% dochodów budżetowych. Nigdy po 1989 r. takiego budżetu nie było.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Po trzecie, państwo prezentują budżet z załamującymi się dochodami budżetowymi. Widać to już po tegorocznym budżecie. Za chwilę minister finansów przyniesie projekt nowelizacji pokazujący, że zabraknie 40 mld dochodów budżetowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Nie 1 mld czy 2 mld — 40 mld zł. Proszę państwa, to jest charakterystyka waszych rządów. Rządzicie, nie ma pieniędzy…</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#komentarz">(Marszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#Marszałek">Pan poseł Adrian Zandberg z klubu Lewicy.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#AdrianZandberg">Panie Pośle Kuźmiuk! Ten wniosek jest dzisiaj bez sensu. I mówię to w imieniu partii Razem, która ocenia projekt, który przyniósł minister finansów, bardzo krytycznie. My go w tej formie, w której przyniósł go minister finansów, nie poprzemy.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#komentarz">(Poseł Przemysław Wipler: Ale zagłosujemy za.)</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#AdrianZandberg">Ale panie pośle Kuźmiuk, chcę, żeby to było jasne. Teraz jest czas na pracę w parlamencie. Konstruktywna opozycja, której Polska potrzebuje jak kania dżdżu, nie totalna, co właśnie prezentujecie, polega na tym, że się przychodzi na posiedzenie komisji finansów i walczy o zmiany, bo trzeba pomóc ludziom. Trzeba zapewnić pieniądze na ochronę zdrowia, na budżetówkę, na naukę, na badania i rozwój. I to trzeba będzie zrobić podczas prac sejmowych, poprawiając ten budżet, a nie odrzucając go w czambuł, zanim zaczęły się prace. Tu trzeba pracować, a nie robić totalną opozycję. Po prostu. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#Marszałek">Pan poseł przewodniczący Janusz Cichoń, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JanuszCichoń">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Po 8 latach dewastacji finansów publicznych, psucia państwa naprawdę trzeba mieć sporo odwagi, żeby występować z takim wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Ale na czym to psucie polegało?)</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JanuszCichoń">Bo musicie mieć i macie świadomość tego, że w dużej mierze deficyt, o którym mówicie, jest tak naprawdę wasz. Niestety po 8 latach waszych rządów nie możemy zaczynać od zera. Musimy przejąć krótko- i długoterminowe zobowiązania, które to wy wygenerowaliście.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#JanuszCichoń">Obsługa zadłużenia — 75,5 mld tylko w tym roku. Ponad połowa tego zadłużenia jest waszego autorstwa. Do tego dołożymy długi bardzo ochoczo zaciągane poza budżetem, które dzisiaj trzeba spłacać. Jest też to, co robiliście, jeśli chodzi o ograniczenie dochodów samorządów, ten rachunek krzywd, który my dzisiaj musimy pokryć, wypłacając i przekazując im znacznie większe pieniądze. Naprawdę trzeba być bezczelnym, żeby taki wniosek składać.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#Marszałek">Pan poseł Sławomir Mentzen, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#SławomirMentzen">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten budżet, który złożyliście, jest rekordowo nieodpowiedzialny. Mamy rekordowy poziom długu, rekordowy poziom deficytu, rekordowy poziom kosztów tego długu, czyli odsetek, który jest wyższy od wydatków na 800+, wyższy od wpływów z CIT-u, dwa razy wyższy od wydatków na naukę i szkolnictwo wyższe.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#SławomirMentzen">Macie też rekordowe potrzeby pożyczkowe. Ponad 500 mld zł musicie pożyczyć tylko w tym jednym roku. To wszystko w sytuacji gospodarczej w miarę spokojnej: nie mamy w tym momencie żadnego konfliktu, nie mamy żadnej wielkiej epidemii, nie mamy żadnej recesji. Mamy zaplanowany 4-procentowy wzrost gospodarczy. Jeżeli przy tak dobrych wynikach gospodarczych wy się tak na potęgę zadłużacie, to co by było, gdyby przytrafił się nam prawdziwy kryzys, gdyby przytrafiła się nam prawdziwa katastrofa? Chyba że wasze rządy, rządzicie już prawie od roku, są właśnie taką wielką katastrofą i prowadzą dziś do tego, że mamy rekordowy deficyt, rekordowy dług, rekordowe potrzeby pożyczkowe. Ten budżet należy odrzucić. Jest nieodpowiedzialny, groźny, jest zagrożeniem dla przyszłości naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#Marszałek">Jako ostatni pan poseł Sławomir Ćwik, Polska 2050.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę, minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#SławomirĆwik">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Prawa strona sali dzisiaj mówi, że to jest zły budżet, natomiast — tak jak wybrzmiało to już — jest zasada kontynuacji państwa i są skutki tych rządów, które państwo reprezentowaliście.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Skutki to są dobre… bo się załamujecie dzisiaj.)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#SławomirĆwik">Ja dzisiaj pytam państwa, które wydatki byście wyrzucili. Czy 222 mld na ochronę zdrowia? Czy 186 mld na obronę narodową? Czy 95 mld na 800+, trzynastą i czternastą emeryturę? Czy 75 mld na obsługę zadłużenia? Czy 63 mld na wykup obligacji z państwowego funduszu rozwoju i BGK? To jest razem 640 mld zł. To są sztywne wydatki, które albo zostały odziedziczone po państwa rządach, albo musimy ponieść na obronę narodową w tym wyjątkowym czasie. W związku z tym proszę, jeżeli chcecie konstruktywnie mówić o budżecie, to przedstawiajcie konstruktywnie, gdzie ograniczyć wydatki albo jakie nowe podatki nałożyć na Polaków. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#komentarz">(Głos z sali: I zabił mi ćwika.)</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#Marszałek">Drodzy państwo, żebyśmy mieli jasność: ja staram się dać państwu możliwość, żeby przed ważnymi głosowaniami po jednym przedstawicielu klubu jeszcze się wypowiedziało, kiedy sala jest pełna. Natomiast nie będziemy tego prawa nadużywać. Za chwilę będziemy głosowali nad odrzuceniem ustawy okołobudżetowej. Tam nie dopuszczę pytań ani wystąpień ze strony klubów.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#Marszałek">W tej serii jako ostatni, bo zgłosił się teraz, chce zabrać głos jeszcze poseł niezrzeszony Adam Gomoła.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#AdamGomoła">Szanowny Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Doskonale państwo wiecie, z czego wynika to zadłużenie.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Z korupcji.)</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#AdamGomoła">Po pierwsze, to jest kreatywna księgowość. Czyli koniec tego, co było do tej pory, ukrywania tego w BGK, ogrywania tego w funduszu COVID-owym, we wszystkich miejscach, w których wydatki, które ponosimy z budżetu, nie były pod kontrolą parlamentu. Ta patologia się kończy. To jest pierwsza rzecz.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#AdamGomoła">Druga rzecz jest taka, że mamy 4,7% PKB dedykowane obronności. To są wydatki, które — miejmy nadzieję — nigdy nam się nie przydadzą, które nigdy nie będą musiały uczestniczyć w działaniach zbrojnych Wojska Polskiego. Ale one mają mieć funkcję zastraszania.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Zastraszania? Pan chce kogoś zastraszyć?)</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#AdamGomoła">I każda złotówka, nawet zapożyczona, na ten cel dzisiaj jest lepsza niż jakakolwiek krew polskiego żołnierza przelana w walce o obronę Rzeczypospolitej. Bądźmy tego wszyscy świadomi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Kogo pan chce zastraszyć?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#Marszałek">O sprostowanie prosił pan poseł Kuźmiuk.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#Marszałek">Tylko wiecie państwo co — mówię to do wszystkich próbujących skorzystać z tego prawa — są pewne granice, których nie chciałbym, żebyśmy przekraczali.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#komentarz">(Poseł Piotr Zgorzelski: Głosujemy.)</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#Marszałek">Panie pośle, na sprostowanie zwykle daję 30 sekund. Jeżeli po 15 sekundach przekonam się, że prowadzi pan polemikę, ale nie prostuje swojej źle zrozumianej wypowiedzi, wyłączę panu mikrofon.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#komentarz">(Głos z sali: My wyłączymy… Najwyższy czas.)</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#Marszałek">To nie są groźby. To jest stosowanie regulaminu Sejmu w praktyce.</u>
          <u xml:id="u-93.9" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odniesieniu do słów pana posła Zandberga.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Które kłamstwo było źle zrozumiane?)</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Proszę państwa, my chcieliśmy pracować nad tym budżetem i go poprawiać, ale tego budżetu poprawić się nie da. Proszę państwa, nie da się poprawić budżetu, który ma wydatki, na które 1/3 pieniędzy trzeba pożyczyć.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma takiej potrzeby.)</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Tego nie da się poprawić w żadnych pracach.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Proszę państwa, gwoli uczciwości i prawdy: mimo że mieliśmy doświadczenia COVID-owe, wojnę na Ukrainie i dodatkowe wydatki z tego tytułu rzędu 300 mld zł…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: To nie jest sprostowanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">…to zostawiliśmy kondycję finansów…</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#komentarz">(Marszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">…publicznych w znacznie lepszym…</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Przeciwnicy 800+, ojojoj.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle. To już jest refleksja historyczna, a nie sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#Marszałek">Bardzo proszę, pan minister Andrzej Domański prosił o możliwość zabrania głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#AndrzejDomański">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Panie i Panowie z PiS-u! Jak wam nie wstyd?</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Mów za siebie.)</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#AndrzejDomański">Jak wam nie wstyd głosować za odrzuceniem 187 mld na obronę narodową, na modernizację polskiej armii?</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Panie marszałku, czy pan nie słyszy?)</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#AndrzejDomański">Jak państwu posłom nie wstyd głosować za odrzuceniem 8 mld zł na babciowe? Czy wy wiecie, że mamy już prawie 300 tys. wniosków i niedługo przystąpimy do wypłaty środków? A może przeszkadza wam w tym budżecie 0,5 mld na in vitro? Przeszkadza wam, że mamy w budżecie środki na finansowanie telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży, które wy zabraliście.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam, nic nie zabieraliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamca.)</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#AndrzejDomański">Chcecie głosować za odrzuceniem niemal 5 mld zł na pierwszą polską elektrownię jądrową, za miliardem na modernizację sieci kolejowej. A może, panie posłanki i panowie posłowie z PiS-u, to, co wam tak naprawdę przeszkadza w tym budżecie, to rosnące nakłady na prokuraturę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Mafia VAT-owska nam przeszkadza.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu rządowego projektu ustawy budżetowej na rok 2025 zawartego w druku nr 687, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#Marszałek">Kto jest przeciw temu wnioskowi?</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#Marszałek">Głosowało 443 posłów. 198 — za, 241 — przeciw, 4 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#Marszałek">Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 106 regulaminu Sejmu projekt ustawy budżetowej Sejm kieruje do rozpatrzenia do Komisji Finansów Publicznych, a poszczególne części projektu rozpatrują także właściwe komisje sejmowe, które przekazują Komisji Finansów Publicznych stanowiska zawierające wnioski, opinie lub propozycje poprawek wraz z uzasadnieniem.</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#Marszałek">Zgodnie z uchwałą Prezydium Sejmu w sprawie określenia trybu prac nad projektem ustawy budżetowej na rok 2025 komisje sejmowe przekażą swoje stanowiska Komisji Finansów Publicznych do 31 października 2024 r., a Komisja Finansów Publicznych przyjmie swoje sprawozdanie do dnia 22 listopada 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-99.10" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 10. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2025.</u>
          <u xml:id="u-99.11" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu, który poddam teraz pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-99.12" who="#Marszałek">Odrzucenie tego wniosku oznaczać będzie, że Sejm, zgodnie z propozycją zaopiniowaną przez Prezydium Sejmu, skierował ten projekt ustawy do Komisji Finansów Publicznych w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-99.13" who="#Marszałek">Głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-99.14" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy zawartego w druku nr 693, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-99.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-99.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-99.17" who="#Marszałek">Głosowało 443 posłów. 200 — za, 240 — przeciw, 3 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-99.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił, a tym samym skierował ten projekt ustawy do Komisji Finansów Publicznych w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-99.19" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 15. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (druki nr 714 i 720).</u>
          <u xml:id="u-99.20" who="#Marszałek">Proszę pana posła Jarosława Rzepę o przedstawienie sprawozdania komisji. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-99.21" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JarosławRzepa">Szanowny Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Chciałbym przedstawić sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o uchwale Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników, druki nr 714 i nr 720.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JarosławRzepa">Senat do tej ustawy zgłosił jedną zmianę do procedury wpisu do krajowego rejestru kół gospodyń wiejskich, która doprecyzowuje zapis, iż w rejestrze tym nie stosuje się ograniczenia określonego w art. 4 ust. 1 tej ustawy, a więc przepisu stanowiącego, że na terenie jednej wsi może mieć siedzibę jedno koło gospodyń wiejskich, zatem może być ich więcej. Komisja na posiedzeniu w dniu 10 października przegłosowała tę poprawkę i rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#JarosławRzepa">Chciałbym bardzo serdecznie podziękować ministrowi rolnictwa i rozwoju wsi za projekt tej ustawy i wreszcie za wyprowadzenie polityki z kół gospodyń wiejskich i zrównanie wszystkich kół. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#Marszałek">Przypominam państwu, że Sejm odrzuca poprawki Senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#komentarz">(Poseł Anna Gembicka: Przepraszam, panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#Marszałek">Jeżeli Sejm nie odrzuci poprawki Senatu, uważa się za przyjętą.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#Marszałek">Głosować będziemy nad wnioskami o odrzucenie poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#Marszałek">W jedynej poprawce do art. 34a ust. 1 ustawy o kołach gospodyń wiejskich Senat proponuje nie dodawać wyrazu 4a.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#Marszałek">Komisja wnosi o jej przyjęcie.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#Marszałek">Pani poseł Anna Gembicka chciałaby dopytać, o co chodzi z tym dodawaniem wyrazu 4a, jak wnoszę. Prawda, pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#Marszałek">Bardzo proszę, ma pani minutę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#AnnaGembicka">Miałam nie zabierać głosu, ale pan poseł Rzepa oczywiście stwierdził, że musi zacząć mieszać politykę do kół gospodyń wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#AnnaGembicka">Panie Pośle! Przypomnę: wiceministrowie w waszym ministerstwie pytają pracowników, co zrobić, żeby politycznie…</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę nie krzyczeć.)</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#komentarz">(Poseł Piotr Zgorzelski: Ciszej.)</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to nie targowisko.)</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie wrzeszcz.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#Marszałek">Pani poseł, mikrofony działają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#AnnaGembicka">…podporządkować koła gospodyń wiejskich Platformie i PSL-owi. O to pytają wasi ministrowie.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#AnnaGembicka">Kolejna sprawa. Wy już tutaj chcecie OSP wziąć pod PSL-owski but i koła gospodyń wiejskich tak samo.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#AnnaGembicka">Co do upolitycznienia: pan chyba nie wie, w jaki sposób były wypłacane środki. Bo tu jest zasada zero-jedynkowa: są spełnione warunki formalne, są wypłacane środki. Przypomnę: w sposobie wypłacania środków nic nie zmieniacie, czyli stosujecie dokładnie taki sam sposób, jak był za naszych czasów. Więc naprawdę proszę się uderzyć w pierś, bo wy za swoich czasów w ogóle nie wspieraliście kół gospodyń wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#Marszałek">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#Marszałek">Pan poseł Rzepa chce się uderzyć w pierś?</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę zrobić to publicznie.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Dawaj, Jarek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JarosławRzepa">Wysoka Izbo! Powtórzę tezę, którą przed chwilą sformułowałem: dość polityki w kołach gospodyń wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#JarosławRzepa">Równamy wszystkie koła gospodyń wiejskich w Polsce do jednych standardów.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#komentarz">(Poseł Anna Gembicka: Właśnie, dość polityki, którą wy uprawiacie. Pan się lansował w ramach kampanii wyborczej. W ramach kompanii wyborczej pan pisał, że się pan spotyka z kołem gospodyń wiejskich.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#Marszałek">Pani poseł, tu mikrofon nie działa.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów…</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#Marszałek">O, już miałem obawy.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za odrzuceniem poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#Marszałek">Kto jest przeciw odrzuceniu poprawki Senatu?</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-107.10" who="#Marszałek">Przeciw odrzuceniu poprawki Senatu, głosujemy nad poprawką Senatu.</u>
          <u xml:id="u-107.11" who="#Marszałek">Głosowało 441 posłów. Nikt nie był za, 439 — przeciw, 2 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-107.12" who="#Marszałek">Sejm wobec nieuzyskania bezwzględnej większości głosów poprawkę Senatu przyjął.</u>
          <u xml:id="u-107.13" who="#Marszałek">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie uchwały Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społecznozawodowych organizacjach rolników.</u>
          <u xml:id="u-107.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-107.15" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11. porządku dziennego: Rozpatrzenie wniosku w sprawie odwołania członka Rady Mediów Narodowych — Pana Krzysztofa Czabańskiego.</u>
          <u xml:id="u-107.16" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-107.17" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 120 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 190 regulaminu Sejmu Sejm podejmuje uchwały zwykłą większością głosów, jeżeli przepisy konstytucji, ustaw albo regulaminu Sejmu nie stanowią inaczej.</u>
          <u xml:id="u-107.18" who="#Marszałek">W związku z powyższym nad ww. wnioskiem będziemy głosować zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-107.19" who="#Marszałek">Komisja zaopiniowała wniosek pozytywnie.</u>
          <u xml:id="u-107.20" who="#Marszałek">A w tej sprawie jeszcze przed głosowaniem pytanie chciał zadać wnioskodawcom pan poseł Marek Suski, który, mam nadzieję, powstrzyma się od różnych określeń, których był uprzejmy używać wczoraj na posiedzeniu Komisji Kultury — nomen omen — i Środków Przekazu.</u>
          <u xml:id="u-107.21" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-107.22" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Przeproś za swoje zachowanie)</u>
          <u xml:id="u-107.23" who="#komentarz">(Głos z sali: O sobie mówi.)</u>
          <u xml:id="u-107.24" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: O sobie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#MarekSuski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#MarekSuski">Panie Marszałku! Mam pytanie, czy jest całkowicie uprawnione podejrzenie ogromnego prawdopodobieństwa braku bezstronności ekspertyzy, na podstawie której państwo chcecie odwołać przewodniczącego Rady Mediów Narodowych. Ponieważ autorem tej ekspertyzy jest Kancelaria Ślesicki Zieliński.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Dużo ich było. To nie była jedna ekspertyza.)</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#MarekSuski">Ekspertyza została zamówiona przez PO. Ta kancelaria chwali się, że broni kolegów z Platformy, m.in. pana Neumanna, a pan Zieliński jest doradcą komisji sprawiedliwości zatrudnionym przez panią Gasiuk-Pihowicz.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#komentarz">(Głos z sali: No i co?)</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Zlecenie.)</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#MarekSuski">Kancelaria zajmuje się rozwodami, podziałami majątku, więc jest całkowicie uzasadnione prawdopodobieństwo, że ani nie jest ona fachowa, ani bezstronna. I na podstawie takiej ekspertyzy chcecie odwoływać przewodniczącego Rady Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#MarekSuski">A co do wypowiedzi, to 30 września 2022 r. sąd apelacyjny stwierdził, że nazywanie kogoś pełniącego wysokie funkcje debilem jest dozwoloną krytyką. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#Marszałek">Reforma sądownictwa wydaje się w tej sytuacji jedną z bardziej palących potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#Marszałek">Ja bym proponował, żeby może po tych wszystkich ewentualnych głosach pani poseł zabrała głos jako przedstawiciel wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#Marszałek">Pan poseł Wipler jeszcze chciał przez minutę wypowiedzieć się w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#PrzemysławWipler">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zadać pytanie, gdzie była Rada Mediów Narodowych i jej przewodniczący pan Czabański, gdy przez ponad 2 lata ani razu nie było żadnego posła, polityka Konfederacji w mediach publicznych, w telewizji publicznej, w polskim radio.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Poseł Piotr Zgorzelski: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#PrzemysławWipler">Gdzie był ten człowiek, w momencie gdy łamano podstawowe zasady pluralizmu, bo tak samo dyskryminowano ówcześnie największą partię opozycji, Platformę Obywatelską, Polskie Stronnictwo Ludowe? Najchętniej zapraszaliście do mediów publicznych Lewicę, najlepiej radykalną Lewicę, bo wiedzieliście, że z nimi nie macie żadnych przepływów elektoratu…</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Jak nie mają?)</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#PrzemysławWipler">…a waszą uczciwą konkurencję, która chciała z wami konkurować uczciwie o wyborców na program, dyskryminowaliście, wyrzucaliście, i twarzą tego był pan Czabański, przykrywania tych praktyk. Stworzyliście niekonstytucyjne ciało, jakim jest Rada Mediów Narodowych, po to by wyjąć pewnego rodzaju uprawnienia z Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, i łamaliście prawo. Dlaczego ma to ujść na sucho i nikt ma za to nie odpowiedzieć? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#Marszałek">Odpowie przedstawicielka wnioskodawców pani poseł Urszula Augustyn.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#UrszulaAugustyn">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Pan poseł Suski już doszedł do wniosku, że przegiął, i to bardzo.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#UrszulaAugustyn">Ta przesada to przyznanie się do tego, w jaki sposób zachowuje się na posiedzeniach komisji kultury, bo jeśli nazywa posłów, cytuję: chamami, debilami — przepraszam państwa za cytat bezpośredni…</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bo to człowiek bez kultury.)</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#UrszulaAugustyn">…to oznacza, że doskonale wie o tym, że nie ma żadnego argumentu. Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka. Poniosą i pana, bo wobec pana składamy wniosek do komisji etyki.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Ojojoj.)</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#UrszulaAugustyn">Tymczasem obrażanie ekspertów, którzy robią ekspertyzy dla wysokiej komisji, których było przynajmniej kilka, bo wymieniliśmy z imienia i nazwiska profesorów, którzy przygotowali te ekspertyzy, i cytowanie na posiedzeniu komisji strony, która nie istnieje… Pan sobie wygooglował jakąś stronę, nie wiadomo jaką. Tymczasem pan mecenas mówił po posiedzeniu komisji wyraźnie: nie ma takiej strony, przesłał link, a on po prostu nie istnieje. Więc pan poseł Suski jeszcze się na dodatek mija z prawdą.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamie!)</u>
          <u xml:id="u-112.10" who="#UrszulaAugustyn">Co jest najważniejsze? Straciliście państwo pamięć, kompletnie wam tę pamięć odebrało i nie pamiętacie, że w 2016 r. Trybunał Konstytucyjny nie był wam do niczego potrzebny i zapomnieliście o tym, że przez 8 lat nikt się do tej ekspertyzy, do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego pod wodzą pana prof. Rzeplińskiego nie odniósł. Jak wam się wtedy nie podobała Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, to ją sobie ograbiliście, wyjęliście sobie to, co wam się podoba, stworzyliście sobie Radę Mediów Narodowych, czyli taką spółdzielnię pracy, na czele której postawiliście pana Krzysztofa Czabańskiego.</u>
          <u xml:id="u-112.11" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Towarzysza.)</u>
          <u xml:id="u-112.12" who="#UrszulaAugustyn">Dzisiaj uzasadniamy w sposób absolutny, że pan Krzysztof Czabański ma konflikt interesów. I nie może być tak, jak państwo sobie tutaj wyobrażacie, że będziecie obrażać innych, straszyć, bo słyszymy już takie komentarze, że jesteśmy barbarzyńcami, że będziemy siedzieć, nie wiadomo co jeszcze. Nie, proszę państwa, skończył się czas waszego bezkrytycznego łamania konstytucji, łamania prawa.</u>
          <u xml:id="u-112.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-112.14" who="#UrszulaAugustyn">Skończył się czas waszej samowolki i lekceważenia.</u>
          <u xml:id="u-112.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-112.16" who="#UrszulaAugustyn">Pan Krzysztof Czabański nie pojawia się ani w Wysokiej Izbie, ani na posiedzeniu komisji, bo nie podoba mu się, jak wytłumaczył w piśmie skierowanym do pana marszałka, koalicja wybrana demokratycznie 15 października. Trudno. Chciałam państwu objaśnić. Nie tylko pan Czabański jest do odwołania, ale cała Rada Mediów Narodowych jest do odwołania i jako instytucja jest do likwidacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-112.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#Marszałek">Więcej już głosów nie przewiduję, tylko jako człowiek, który już siedzi, a więc nie boi się żadnych pogróżek tego dotyczących, chciałbym państwa zapoznać przed głosowaniem z fragmentami korespondencji, którą toczyłem z panem przewodniczącym Czabańskim…</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie trzeba.)</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale my nie chcemy tego słuchać.)</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#Marszałek">…który wezwany przeze mnie czy zaproszony, żeby odnieść się do sprawozdania rocznego swojej…</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#Marszałek">My ich finansujemy — Radę Mediów Narodowych, kilka milionów złotych rocznie na to idzie z Kancelarii Sejmu. Już o tym nie mówię, mówię o przyzwoitości.</u>
          <u xml:id="u-113.8" who="#Marszałek">Odpisał mi tak: W związku z tym, że rząd Donalda Tuska za aprobatą większości sejmowej, łamiąc obowiązujący porządek prawny, przejął spółki mediów publicznych i postawił je w stan likwidacji, informuję pana marszałka, że dopóki ta sytuacja nie ulegnie zmianie, to znaczy nie wróci praworządność w mediach publicznych, nie widzę możliwości wzięcia udziału w obradach plenarnych Sejmu…</u>
          <u xml:id="u-113.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-113.10" who="#Marszałek">…ani w posiedzeniu sejmowej komisji…</u>
          <u xml:id="u-113.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-113.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-113.13" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Nieźle.)</u>
          <u xml:id="u-113.14" who="#Marszałek">…poświęconej rozpatrzeniu wspomnianej informacji Rady Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-113.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-113.16" who="#Marszałek">Odpowiedziałem już w skrócie — przeczytam tylko fragment — panu przewodniczącemu: Zważywszy na konstytucyjną zasadę współdziałania władz, pana powinnością jako funkcjonariusza publicznego jest udział w pracach Sejmu i jego organów poświęconych rozpatrywaniu informacji o działalności instytucji, której pan przewodniczy. Wyrażam przekonanie, że poglądy polityczne i subiektywna ocena działań koalicji rządzącej nie powinny rzutować na wykonywanie obowiązków funkcjonariusza publicznego. W związku z powyższym oczekuję pana stawiennictwa zarówno na posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu, jak i na posiedzeniu Sejmu podczas rozpatrywania informacji o działalności Rady Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-113.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-113.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Petarda!)</u>
          <u xml:id="u-113.19" who="#Marszałek">To pismo zostało zignorowane. Pan Czabański nie pojawił się ani na posiedzeniu komisji, ani na plenarnym posiedzeniu Sejmu, dając tym samym wyraz swojego stosunku do pracy, którą Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy uchwalonej przecież przez Prawo i Sprawiedliwość mu powierzył.</u>
          <u xml:id="u-113.20" who="#Marszałek">A my przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.21" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za odwołaniem…</u>
          <u xml:id="u-113.22" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-113.23" who="#Marszałek">Nie ma prawa do sprostowania, nie przydzielam panu tego prawa, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-113.24" who="#komentarz">(Głos z sali: Głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-113.25" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Siadaj.)</u>
          <u xml:id="u-113.26" who="#Marszałek">Nie ma mowy, panie pośle. Dyskusja się odbyła, choć nie powinno jej być. Była wcześniej, bo o godz. 9. Była bardzo dynamiczna. Występowała pani poseł Lichocka, występowała pani poseł Augustyn.</u>
          <u xml:id="u-113.27" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-113.28" who="#Marszałek">Co chce pan sprostować, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-113.29" who="#komentarz">(Poseł Piotr Zgorzelski: Jesteśmy w trakcie głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-113.30" who="#Marszałek">20 sekund tym razem, bo oszukujecie państwo.</u>
          <u xml:id="u-113.31" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, trwa głosowanie.)</u>
          <u xml:id="u-113.32" who="#Marszałek">Panie pośle, niestety już rozpocząłem głosowanie. Przypomniał mi o tym dyrektor Ziółkowski. Bardzo pana przepraszam, najmocniej przepraszam, ale zostało otwarte głosowanie, nie mogę z tym już nic zrobić. Gdybym sekundę wcześniej pana zauważył…</u>
          <u xml:id="u-113.33" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Zejdź.)</u>
          <u xml:id="u-113.34" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Pani poseł kłamie.)</u>
          <u xml:id="u-113.35" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.36" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za odwołaniem pana Krzysztofa Czabańskiego ze stanowiska członka Rady Mediów Narodowych, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-113.37" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-113.38" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-113.39" who="#Marszałek">Głosowało 440 posłów. 257 — za, 183 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-113.40" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm odwołał pana Krzysztofa Czabańskiego ze stanowiska członka Rady Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-113.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-113.42" who="#komentarz">(Głos z sali: Precz z cenzurą!)</u>
          <u xml:id="u-113.43" who="#Marszałek">Dziękuję państwu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-113.44" who="#Marszałek">Zakończyliśmy blok głosowań.</u>
          <u xml:id="u-113.45" who="#Marszałek">Zarządzam przerwę do godz. 11.40, po której kontynuować będziemy obrady z kolejnym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-113.46" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 35 do godz. 11 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#DorotaNiedziela">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#DorotaNiedziela">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#DorotaNiedziela">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 13. porządku dziennego: Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2023 r. wraz ze sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druki nr 621 i 696).</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#DorotaNiedziela">Proszę rzecznika praw obywatelskich pana Marcina Wiącka o przedstawienie informacji.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#DorotaNiedziela">Szanowni państwo, w związku z tym, że pan rzecznik już zmierza do mównicy, bardzo proszę o uspokojenie rozmów, a te osoby, które nie są zainteresowane, bardzo proszę o wyjście. Panowie posłowie, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MarcinWiącek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowni Państwo! Mam zaszczyt zaprezentować informację, którą przedstawiłem Sejmowi i Senatowi na podstawie art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To jest informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich w 2023 r. i o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#MarcinWiącek">Chciałbym rozpocząć od tego, że podstawowym obowiązkiem piastowanego przeze mnie urzędu jest rozpoznawanie skarg jednostek wnoszonych do biura rzecznika na podstawie art. 80 konstytucji. To przede wszystkim na podstawie tych skarg podejmujemy z moimi współpracownikami z biura rzecznika działania w ramach kompetencji przyznanych rzecznikowi konstytucją i ustawami.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#MarcinWiącek">Rozpocznę od kilku podstawowych danych obrazujących pracę biura rzecznika w 2023 r. Do biura wpłynęła rekordowa liczba skarg w historii tego urzędu, ok. 80 tys. skarg. Pracownicy biura przeprowadzili też ponad 32 tys. rozmów telefonicznych. Skargi do rzecznika są przyjmowane w każdej formie — w formie elektronicznej, telefonicznej, w formie osobistej rozmowy w biurze rzecznika w Warszawie, w biurach pełnomocników terenowych w Gdańsku, Katowicach, we Wrocławiu, także w punktach przyjęć interesantów w Krakowie, Koszalinie, Bydgoszczy, Lublinie, Szczecinie i Wałbrzychu.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#MarcinWiącek">Do kompetencji rzecznika należy kierowanie do instytucji państwowych wniosków dotyczących zmiany prawa, a także inicjowanie lub przystępowanie do postępowań przed sądami powszechnymi, sądami administracyjnymi, Sądem Najwyższym, Trybunałem Konstytucyjnym. W 2023 r. przedstawiłem instytucjom państwowym łącznie 519 wystąpień. Znaczna część skarg do rzecznika to wnioski o skierowanie nadzwyczajnego środka zaskarżenia do Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych lub karnych. W konsekwencji w 2023 r. skierowaliśmy 48 skarg nadzwyczajnych, 93 kasacje i skargi kasacyjne do Sądu Najwyższego. Większość tych środków zaskarżenia jest uwzględniana przez Sąd Najwyższy. W 2023 r. skierowałem także 54 skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także 18 skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych. Ponadto przystąpiliśmy do licznych postępowań administracyjnych i sądowoadministracyjnych. Przedstawiliśmy ponadto trzy wnioski do Trybunału Konstytucyjnego, a także przystąpiliśmy do 22 postępowań przed trybunałem.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#MarcinWiącek">Jednym z zadań rzecznika praw obywatelskich jest pełnienie funkcji Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur. Ta funkcja polega na obowiązku niezapowiedzianego wizytowania miejsc pozbawienia wolności i przedstawiania raportów z każdej wizytacji. Pracownicy biura w 2023 r. przeprowadzili 76 wizytacji takich miejsc, a także szereg szkoleń dla funkcjonariuszy Policji, pracowników domów pomocy społecznej, placówek całodobowej opieki, a także uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów uczelni wyższych.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#MarcinWiącek">Rzecznik praw obywatelskich pełni też przewidzianą w prawie Unii Europejskiej funkcję niezależnego organu do spraw równości. Podejmowaliśmy w związku z tym sprawy, w których pojawiały się zarzuty dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, orientację seksualną, tożsamość płciową, a także przynależność narodowościową lub etniczną. Gdy chodzi o skargi kierowane do rzecznika dotyczące dyskryminacji, to najwięcej spraw odnosi się do praw osób z niepełnosprawnościami, do czego jeszcze wrócę.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#MarcinWiącek">Chciałbym teraz przejść do problemów generalnych dotyczących stanu przestrzegania wolności i praw człowieka. Pragnę podkreślić, że w większości są to problemy, o których już mówiłem, prezentując informacje o działalności rzecznika w 2021 r. i 2022 r.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#MarcinWiącek">Pierwsza kwestia. Niezbędne jest wykonanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczących polskiego sądownictwa i Trybunału Konstytucyjnego. Należy stworzyć podstawy prawne umożliwiające uchylenie zastrzeżeń co do statusu sędziów powołanych od 2018 r., a także składu Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#MarcinWiącek">Sytuacja, z jaką mamy do czynienia w tej chwili, polegająca na wzajemnym nieuznawaniu się przez instytucje państwowe lub przez sędziów zasiadających w tym samym sądzie, jest fundamentalnym zagrożeniem dla ochrony praw człowieka w Polsce, prowadzi do chaosu w państwie i niepewności sytuacji prawnej obywateli.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#MarcinWiącek">Problem drugi. Polskie prawo w niewystarczający sposób chroni wolność osobistą jednostki przed arbitralną ingerencją władzy. Od lat wskazuje się w szczególności na wadliwość przepisów dotyczących zatrzymania i tymczasowego aresztowania. Można zaobserwować, że pozbawienie wolności człowieka, człowieka, który jest objęty domniemaniem niewinności, stało się regułą, a nie wyjątkiem. Pragnę przypomnieć, że zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie nie są karami, nie służą zaspokojeniu poczucia sprawiedliwości i wymierzeniu dolegliwości podejrzanemu, lecz mają na celu zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania. Ponadto w licznych przypadkach istnieją zasadnicze wątpliwości dotyczące stosowania środków przymusu, np. kajdanek wobec osób zatrzymywanych.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#MarcinWiącek">Mówiąc o standardach dotyczących wolności osobistej, muszę podkreślić, że odnoszą się one w jednakowym stopniu zarówno do obywateli, jak i do cudzoziemców, w tym do cudzoziemców, którzy przebywają na terytorium Polski nielegalnie. Dlatego też chciałbym ponownie zaapelować o zmianę przepisów dotyczących tzw. pushbacków na granicy polsko-białoruskiej. Nie może być w państwie prawa tak, że zawraca się człowieka do kraju takiego jak Białoruś na podstawie blankietowego przepisu rozporządzenia, często bez ustalenia jego tożsamości, sytuacji osobistej i bez wyjaśnienia, czy człowiek ten nie wymaga pomocy humanitarnej. Zawrócenie do granicy nie jest wykluczone w świetle europejskich standardów, zwłaszcza w sytuacji tak istotnego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, z jakim mamy do czynienia, ale powinno nastąpić na podstawie precyzyjnych przepisów, przepisów ustawy odpowiednio uwzględniających ochronę praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-115.12" who="#MarcinWiącek">Kolejną kwestią, o której wspominam już trzeci raz z rzędu, prezentując informację roczną, jest ochrona prywatności jednostki, ochrona prywatności jednostki przed działaniami władzy. W wielu sferach ochrona ta jest obecnie iluzoryczna. Mam na myśli niezwykłą łatwość, z jaką władza posługuje się środkami dającymi pełen wgląd w życie prywatne człowieka. Chodzi oczywiście o czynności operacyjno-rozpoznawcze. Przepisy prawa dotyczące tej kwestii są niezgodne z konstytucją i ze standardami europejskimi, co niedawno zostało potwierdzone przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku wydanym 28 maja tego roku. Dodajmy, że wiele informacji o prywatnym życiu obywateli jest gromadzonych nawet bez zgody sądu, dlatego niezbędne jest podjęcie poważnej dyskusji nad nową legislacją właściwie kształtującą proporcje między bezpieczeństwem państwa, potrzebą walki z przestępczością a ochroną prywatności jednostek.</u>
          <u xml:id="u-115.13" who="#MarcinWiącek">Ważnym problemem, który również jest aktualny w Polsce od wielu lat, jest uregulowanie podstaw prawnych funkcjonowania publicznych mediów. Od 8 lat niewykonany pozostaje wyrok Trybunału Konstytucyjnego nakazujący uwzględnienie udziału Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w procesie kształtowania składów osobowych spółek publicznej radiofonii i telewizji. W konsekwencji stan prawny jest aktualnie niezgodny z konstytucją. Z jednej strony zakłada bowiem funkcjonowanie nieprzewidzianego w konstytucji organu, jakim jest Rada Mediów Narodowych, a z drugiej strony w grudniu 2023 r. został zinterpretowany jako dopuszczający podporządkowanie personalne władz publicznej radiofonii i telewizji władzy wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-115.14" who="#MarcinWiącek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że za podstawowe zadanie rzecznika praw obywatelskich uznaję upominanie się o prawa ludzi, którzy potrzebują od państwa i społeczeństwa szczególnego wsparcia, solidarności i wyrównania szans. Dlatego w biurze rzecznika intensywnie zajmujemy się problemami osób z niepełnosprawnościami, osób dotkniętych kryzysem bezdomności, ubóstwem, kryzysem zdrowotnym, w tym psychicznym. Bardzo ważny jest dla mnie w tym zakresie głos znawców tej problematyki, organizacji pozarządowych, dlatego przy rzeczniku działają liczne grupy, komisje ekspertów, m.in. do spraw ochrony zdrowia, ochrony zdrowia psychicznego, do spraw osób głuchych, do spraw osób starszych czy do spraw bezdomności. Przy rzeczniku działa również rada osób z niepełnosprawnościami. Powołałem też pełnomocniczkę do spraw wdrażania postanowień konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.</u>
          <u xml:id="u-115.15" who="#MarcinWiącek">Oczywiście nie jestem w tej chwili w stanie omówić wszystkich wystąpień, jakie przedstawiłem organom władzy dzięki inspiracji, jaką czerpię od wskazanych osób. Pozwolę sobie podać jednak kilka przykładów. Inflacja oraz wzrost kosztów energii i ogrzewania doprowadziły do tego, że wysokość przewidzianych prawem świadczeń powiązana z progami dochodowymi nie pozwala wielu osobom na zaspokojenie podstawowych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-115.16" who="#MarcinWiącek">Brakuje systemowego rozwiązania dotyczącego asystentów dla osób z niepełnosprawnościami. Osoby z niepełnosprawnościami często są traktowane w sposób przedmiotowy, naruszający godność człowieka. Świadczy o tym wiele spraw, jakie prowadzimy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Obywatele skarżą się nam też na przedłużający się czas, jaki zajmuje uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności. Podczas wyborów, ostatnich wyborów przeprowadziliśmy kontrolę lokali dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wyniki tej kontroli są bardzo niepokojące. Ok. 3/4 lokali nie spełniało wymogów uwzględniających potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Niezwykle niepokojące są też przypadki, gdy osoby z niepełnosprawnościami są wbrew ich woli umieszczane w placówkach całodobowej opieki. Niekiedy są też adresatami działalności przestępczej polegającej na wyłudzaniu pieniędzy, nakłanianiu do podpisania niekorzystnych umów czy do przeniesienia własności mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-115.17" who="#MarcinWiącek">Obywatelskie prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych często jest dla obywateli fikcją. Wynika to z systemowych problemów, braku odpowiedniej liczby lekarzy, pielęgniarek, zbiurokratyzowania systemu, a także jego niedofinansowania. Szczególnie chciałem podkreślić to, że niepokój budzi stan systemu ochrony zdrowia psychicznego, zwłaszcza dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-115.18" who="#MarcinWiącek">Władza publiczna podejmuje także niewystarczające kroki w celu walki z bezdomnością. Przykładowo prawo osób zagrożonych bezdomnością do lokalu socjalnego nie jest realizowane właściwie. Ludzie skarżą się nam na kolejki do otrzymania takiego lokalu. Gminy nie posiadają wystarczających zasobów mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-115.19" who="#MarcinWiącek">Wiele osób, które piszą do rzecznika, to ludzie, którzy wpadli w swoistą pułapkę mieszkaniową. Nie stać ich na własny lokal, bo nie mają zdolności kredytowej, a jednocześnie zarabiają zbyt dużo, żeby korzystać z publicznych środków pomocowych. Wynajęcie mieszkania na wolnym rynku jest coraz trudniejsze.</u>
          <u xml:id="u-115.20" who="#MarcinWiącek">Wiele problemów, którymi zajmuje się Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, to są problemy seniorów, osób starszych. Poza kwestiami opieki zdrowotnej, o których mówiłem przed chwilą, mamy do czynienia ze zbyt szybko postępującą cyfryzacją wielu sfer życia. Przejawia się to np. w ograniczaniu dostępu do gotówki, preferowaniu komunikowania się z instytucjami publicznymi w formie elektronicznej. Osoby starsze są bardzo często traktowane w sposób stereotypowy, są beneficjentami świadczeń z zakresu opieki społecznej, a nie mogą znaleźć pracy, dokształcać się, realizować swoich praw. Jest to wyrazem tzw. ageizmu, czyli systemowej dyskryminacji osób starszych.</u>
          <u xml:id="u-115.21" who="#MarcinWiącek">Chciałbym też na zakończenie wspomnieć o tym, że w obszarze działalności rzecznika praw obywatelskich pozostaje zagadnienie skuteczności ochrony środowiska, realizacji prawa człowieka do życia w czystym środowisku. Dlatego przyłączam się do podnoszonych od lat postulatów dotyczących potrzeby zmiany zasad tworzenia w Polsce parków narodowych. Ważne jest też zachęcanie obywateli do korzystania z tzw. prosumenckiej energetyki solarnej, fotowoltaiki. Wymagają zmiany również zasady planowania zagospodarowania przestrzennego. 2 lata temu powołałem bardzo liczną grupę ekspertów w biurze rzecznika, która zakończyła swoje prace w ostatnim czasie i przedstawiła założenie do nowej ustawy o przestrzeni. Przedstawimy te założenia niedługo rządowi.</u>
          <u xml:id="u-115.22" who="#MarcinWiącek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowni Państwo! Informacja, jaką państwo otrzymali, to oczywiście wycinek pracy osób współpracujących ze mną w biurze rzecznika. Tak jak powiedziałem, rozpatrujemy dziesiątki tysięcy spraw ludzi, z których część to sprawy, których rozwiązanie leży w gestii parlamentarzystów. Dlatego w tym roku w informacji zamieściliśmy wykaz aktów prawnych, których zmiana jest pożądana lub konieczna dla wzmocnienia ochrony wolności i praw człowieka w Polsce. Niektóre z tych zmian są punktowe, niektóre dotyczą pojedynczych przepisów, a inne wymagają szerszych reform, kompleksowej regulacji. Proszę państwa o uwzględnienie tych postulatów w swojej działalności parlamentarnej. Zarówno ja, jak i moi współpracownicy jesteśmy do dyspozycji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-115.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że przywitam młodzież, uczennice i uczniów z Liceum Ogólnokształcącego nr XIII we Wrocławiu, którzy przyjechali na zaproszenie pana posła Jarosa.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo serdecznie was witam. Cieszę się, że jesteście z nami. Mam nadzieję, że wycieczka będzie owocna, a wszystkie wspomnienia będą tylko dobre.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Dominika Jaśkowca do przedstawienia stanowiska komisji.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#DominikJaśkowiec">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka dotyczące informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2023 r., zawartej w druku nr 621.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#DominikJaśkowiec">Przedłożenie Wysokiej Izbie przez rzecznika praw obywatelskich omawianych informacji stanowi wykonanie art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 19 ust. 1 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, które przewidują, że rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz przedkłada informacje o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. W przedłożonych informacjach rzecznik wskazuje na brak skutecznego implementowania wyroków międzynarodowych instytucji sądowniczych, co do wykonania których na mocy ratyfikowanych traktatów i umów międzynarodowych zobowiązana jest Rzeczpospolita Polska. Przypomnę, że przystępując do Unii Europejskiej, zobowiązaliśmy się do respektowania prawa unijnego oraz jego wykładni wynikającej z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przesądza o tym art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej ratyfikowanego przez Polskę w dniu 23 lipca 2003 r. Brak wykonania wyroków nie dotyczy jednak tylko orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ale również Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, będącego organem sądowym odrębnej od Unii Europejskiej organizacji międzynarodowej, jaką jest Rada Europy.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#DominikJaśkowiec">Dodać należy, że Europejski Trybunał Praw Człowieka jest instytucją sądową orzekającą w sprawie skarg na naruszenie praw i wolności, zawartych w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz jej protokołach dodatkowych. W wyrokach Europejskiego Trybunału Praw człowieka, sprawa Wałęsa przeciwko Polsce, oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zakwestionowany został status Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego jako sądu ustanowionego ustawą.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#DominikJaśkowiec">Ponadto Europejski Trybunał Praw Człowieka zakwestionował funkcjonujący w polskim porządku prawnym od 6 lat model nadzwyczajnego środka zaskarżenia w postaci skargi nadzwyczajnej, stwierdzając, że narusza on zasadę pewności prawa, wymagającą poszanowania prawomocnych rozstrzygnięć sądowych.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#DominikJaśkowiec">Rzecznik praw obywatelskich wyraźnie stwierdza — cytuję za omawianą informacją: wyroki ETPCz i TSUE dotyczące polskiego sądownictwa, w tym Sądu Najwyższego, wymagają pilnego wykonania. Jest to przede wszystkim obowiązek ustawodawcy. Należy w szczególności usunąć zastrzeżenia dotyczące właściwego umocowania i statusu sędziów powołanych po zmianach dotyczących Krajowej Rady Sądownictwa, a także przesłanek dopuszczalności wniesienia skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, sprawa Xero Flor przeciw Polsce oraz sprawa M.L. przeciw Polsce, został podważony status Trybunału Konstytucyjnego orzekającego w składach z udziałem osób powołanych do tego organu z naruszeniem prawa. Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że udział osób nieuprawnionych do orzekania w składzie Trybunału Konstytucyjnego może być uznany za podważający moc prawną orzeczeń przez niego wydanych. Stąd też, jak podkreśla rzecznik praw obywatelskich, cytuję, funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego wymaga przeprowadzenia zasadniczych zmian prawodawczych w celu dostosowania do standardów międzynarodowych oraz konstytucyjnych tego organu.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#DominikJaśkowiec">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! W informacji rzecznika praw obywatelskich za rok 2023 oprócz wyzwań, problemów i postępów związanych z przestrzeganiem poszczególnych praw gwarantowanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zostały omówione szczegółowo rezultaty działań w zakresie szczególnych zadań rzecznika praw obywatelskich, takich jak Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur, czy niezależnego organu do spraw równości, a także mechanizmy i metody działania rzecznika. Chodzi o działalność edukacyjną, współpracę międzynarodową oraz udział rzecznika w postępowaniach przed trybunałami międzynarodowymi.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#DominikJaśkowiec">Utrzymująca się na bardzo wysokim poziomie liczba wniosków kierowanych do rzecznika praw obywatelskich wynika m.in. z wyposażenia tego organu w nadzwyczajne środki zaskarżenia niedostępne dla samych stron postępowania sądowego, zachodzącej zmiany kręgu wnioskodawców zwracających się o ochronę swoich praw — wzrost liczby wniosków kierowanych przez cudzoziemców znajdujących się pod władzą państwa polskiego jest jednym z elementów tego zjawiska — a także postępującej komplikacji polskiego systemu prawnego. Do rzecznika praw obywatelskich zwracają się osoby, w których przekonaniu organy władzy publicznej załatwiające ich sprawy uczyniły to z naruszeniem obowiązującego prawa, przewlekle prowadzą postępowania bądź też pozostają w stanie bezczynności. Zwracam uwagę na te dwie ostatnie przesłanki, bo one pokazują problem, na który też rzecznik w swoim sprawozdaniu zwrócił uwagę.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#DominikJaśkowiec">Istotną grupę wniosków stanowią jednak również te, które nie zawierają zarzutów naruszenia prawa przez organy władzy publicznej, lecz zawarte jest w nich żądanie udzielenia informacji o obowiązującym stanie prawnym czy też wyjaśnienia znaczenia obowiązujących przepisów prawa. Wskazuje to na występujący poważny deficyt informacji prawnej. Osoba niepoinformowana bądź źle poinformowana nie może skutecznie chronić swoich wolności lub praw — dość istotny problem, który w tej informacji możemy odnaleźć.</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#DominikJaśkowiec">Oprócz prowadzenia postępowań w sprawach indywidualnych rzecznik skierował 206 wystąpień problemowych, w tym 89 wystąpień dotyczących potrzeby podjęcia inicjatywy legislacyjnej w celu usunięcia naruszeń praw człowieka i obywatela, w sytuacji gdy źródłem tych naruszeń były obowiązujące akty normatywne. Wystąpienia te stanowią środek działania służący nie tylko udzieleniu pomocy w ochronie naruszonych wolności lub praw osoby, która zwróciła się o taką pomoc do rzecznika, ale również środek służący ochronie wolności lub praw wszystkich osób, które znajdują się w podobnej sytuacji prawnej jak wnioskodawca. Pozwalają one w przypadku uwzględnienia przez właściwe organy na osiągnięcie zwielokrotnionego efektu, dlatego też na szczególną uwagę ze strony Wysokiej Izby powinien zasługiwać zawarty w załączniku do omawianej informacji indeks najważniejszych postulatów zmian w prawie wynikających z wystąpień rzecznika. W tym indeksie umieszczonych zostało ponad 80 postulatów nowelizacji poszczególnych przepisów prawa, najczęściej rangi ustawowej.</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#DominikJaśkowiec">Znaczna część materii objętych omawianym indeksem nie odnosi się do szerokiego spektrum sporu politycznego i ma charakter proceduralny, często upraszczający i deregulujący obowiązujące przepisy prawa, co stwarza możliwość sprawnego przeprowadzenia procesu legislacyjnego zakończonego uzyskaniem podpisu pod aktem prawnym głowy państwa. Zwracam uwagę na ten indeks i na te elementy, które rzecznik praw obywatelskich wskazał, ponieważ tak naprawdę w pracach parlamentu sporo tych spraw możemy w sposób szybki rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#DominikJaśkowiec">Rzecznik praw obywatelskich stoi na straży realizacji zasady równego traktowania. Realizując to zadanie, nie tylko rozpoznaje kierowane do niego w tym zakresie wnioski, lecz również analizuje i monitoruje realizację zasady równego traktowania oraz prowadzi niezależne badania dotyczące dyskryminacji. W ramach wykonywania mandatu krajowego mechanizmu prewencji w rozumieniu Protokołu Fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz coraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania rzecznik praw obywatelskich przeprowadził 76 wizytacji prewencyjnych w miejscach pozbawienia wolności. Ponadto organ ten został wskazany przez Polskę jako niezależny mechanizm popierania, ochrony i monitorowania wdrażania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Realizacja tego zadania odbywa się poprzez odwoływanie się przez rzecznika do postanowień konwencji w wystąpieniach, środkach zaskarżenia oraz poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#DominikJaśkowiec">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka zapoznała się z informacją o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz z informacją o stanie przestrzegania wolności, praw człowieka i obywatela w 2023 r., zawartych w druku nr 621, na posiedzeniu w dniu 8 października 2024 r. Zgodnie z dyspozycją art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 19 ust. 1 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich przedmiotowa informacja nie podlega ocenie w formie głosowania. Dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że przywitam grupę gości, którzy przybyli na zaproszenie pani posłanki Sylwii Bielawskiej. Serdecznie witam. Mam nadzieję, że będziecie mieli same dobre wspomnienia z dzisiejszego dnia.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, jako pierwszy pan poseł Michał Kowalski, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MichałKowalski">Szanowna Pani Marszałek! Panie Profesorze! Szanowna Izbo! Mam zaszczyt w imieniu klubu Prawo i Sprawiedliwość zająć stanowisko odnośnie do informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka za rok 2023.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#MichałKowalski">Na wstępie w imieniu klubu chciałbym serdecznie podziękować panu Marcinowi Wiąckowi, rzecznikowi praw obywatelskich, oraz pracownikom jego biura za intensywną pracę przez cały ubiegły rok.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#MichałKowalski">Przedstawiona przez rzecznika informacja zawiera wiele cennych danych. Liczba spraw podejmowanych przez rzecznika rośnie z biegiem kolejnych lat. Według danych zawartych na 542 stronach w 2023 r. do rzecznika wpłynęło rekordowo 79 698 spraw, z których ponad 3 tys. uzyskało rozwiązanie oczekiwane przez wnioskodawcę. Rok 2023 był zatem rokiem wytężonej pracy.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#MichałKowalski">Jako przedstawiciel klubu Prawa i Sprawiedliwości pragnę wyrazić słowa uznania i przekazać, iż szczerze doceniamy rolę rzecznika w inicjowaniu postępowań dotyczących ochrony praw obywateli przed Sądem Najwyższym, sądami administracyjnymi i Trybunałem Konstytucyjnym. Niemniej jednak przyglądając się poszczególnym zagadnieniom poruszonym w przedłożonej informacji i uznając ogrom pracy, pragniemy zgłosić szereg uwag, w szczególności dotyczących gradacji podejmowanych działań oraz interwencji.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#MichałKowalski">Zmiana układu władzy w 2023 r. bezsprzecznie wpłynęła na sposób sprawowania tej władzy, interpretację oraz respektowanie przepisów prawa i na ocenę tego, jak daleko mogą w swoich działaniach wobec obywateli posunąć się przedstawiciele państwa polskiego. Tymczasem rzecznik już w pierwszym zdaniu pierwszej części informacji wyraźnie zaznaczył, że w 2023 r. stan przestrzegania wolności praw człowieka i obywatela nie uległ istotnym zmianom.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Do końca roku tego nie zrobiliście.)</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#MichałKowalski">Takie założenie rodzi na wstępie ogromne wątpliwości co do rzetelności oceny praw przez rzecznika praw obywatelskich i stanu przestrzegania w Polsce wolności praw człowieka i obywatela. Tę zmianę dostrzegłem, natomiast dla Komisji Europejskiej samo przejęcie władzy politycznej w Polsce wystarczyło, by zakończyć procedurę określoną w art. 7 traktatu o Unii Europejskiej, mimo braku zmian w kontrowersyjnych dotąd przepisach prawnych.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#MichałKowalski">Zgadzamy się ze stanowiskiem rzecznika zaprezentowanym na s. 10 tego raportu, iż dla obywateli bardzo poważnym problemem w wielu sprawach przed zawisłymi sądami są postępowania w ich początkowej fazie, kiedy powinno być ustalone, czy skład sędziowski spełnia kryteria bezstronności i niezawisłości.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#MichałKowalski">Mimo że omawiany przeze mnie dokument jest datowany na 25 lipca 2024 r., rzecznik praw obywatelskich wydaje się nie zauważać rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 9 stycznia 2024 r., który uznał, że polskie sądy nie mają kompetencji do podważania prawidłowości powoływań sędziowskich oraz ważności orzeczeń sądowych wydanych przez sędziów powołanych na podstawie przepisów prawa krajowego. Wyrok ten podkreślił znaczenie mocy wiążącej prawomocnych orzeczeń oraz konieczność respektowania krajowych kompetencji sądowniczych. Ta decyzja TSUE miała istotny wpływ na toczącą się w Polsce debatę na temat niezawisłości sędziów i powoływania ich przez KRS. Stoimy na stanowisku, że rzecznik praw obywatelskich po ponad 10 miesiącach od wydania wspomnianego wyroku powinien wykazać większe zaangażowanie w usunięcie takiego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#MichałKowalski">Z zaniepokojeniem odnotowujemy również fakt, iż rzecznik pomijał w swojej działalności kwestię ataku na Trybunał Konstytucyjny. Powściągliwość rzecznika w związku z nagminnym ignorowaniem orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego była w ocenie klubu Prawo i Sprawiedliwość rażąca. Rzecznik nie stanął również w obronie niezawisłości sędziów Trybunału Konstytucyjnego, gdy trybunał został zaatakowany 21 grudnia 2023 r. przez posła Roberta Biedronia, sugerującego wówczas możliwość bezprawnego rozwiązania tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#MichałKowalski">Takie zachowanie budzi wątpliwości, zwłaszcza że sam rzecznik, zgodnie z informacjami zapisanymi w omawianym raporcie, aż 25 razy w zeszłym roku zainicjował w swoim imieniu oraz w imieniu mocodawców postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym. We wrześniu 2003 r. rzecznik praw obywatelskich z własnej inicjatywy podjął sprawę interwencji policji w Otwocku dotyczącą zastosowania wobec posłanki Kingi Gajewskiej środków przymusu bezpośredniego, pomimo iż posiadała ona immunitet poselski. W omawianym raporcie nie ma natomiast mowy o naruszeniu praw posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika. Mimo zastosowania przez prezydenta prawa łaski w 2015 r. w zeszłym roku doszło nie tylko do bezprawnego prowadzenia postępowania karnego, ale również dalszych konsekwencji, które dotyczyły byłych posłów, wskazanych posłów. W tej sprawie przeraża milczenie rzecznika, który w żaden sposób nie stanął w obronie praw obywateli, którymi również są pan Mariusz Kamiński i pan Maciej Wąsik. Nawet jeśli przyjmiemy, że rzecznik wbrew orzecznictwu TK miał inne zdanie na temat prawa łaski, nie budzi wątpliwości, że także w tak kontrowersyjnej sprawie byłoby konieczne jego wypowiedzenie się. Rzecznik nie interweniował również w sprawie zatrzymania w Pałacu Prezydenckim posiadających przysługujące im konstytucyjnie mandaty posłów Macieja Wąsika i Mariusza Kamińskiego. Sam fakt zatrzymania posłów jest przykładem tego, jak wybiórczo reaguje rzecznik praw obywatelskich, stosując odmienne standardy wobec obywateli należących do różnych opcji politycznych.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#MichałKowalski">Na s. 11 przedłożonego dokumentu rzecznik wskazał, że nie zostały wskazane rozwiązania systemowe związane z problemem stosowania tymczasowego aresztowania jako najbardziej dolegliwego środka zapobiegawczego w postępowaniu karnym, w tym dotyczące problemu długotrwałego stosowania tymczasowego aresztowania na etapie postępowania przygotowawczego. Z zadowoleniem odnotowujemy to stanowisko i również sprzeciwiamy się absurdalnie długo stosowanym aresztom tymczasowym, w tym również wydobywczym. Dostrzegamy konsekwencje, które wywołuje niezasadne stosowanie tego środka zapobiegawczego. W tym zakresie zgadzamy się ze stanowiskiem rzecznika, który krytykuje przesłankę grożącej surowej kary jako jedyną podstawę stosowania tymczasowego aresztowania. W pełni zgadzamy się z tym, że realny brak jego granic czasowych godzi w podstawowe prawa człowieka. Tymczasem sądy orzekają o tymczasowym aresztowaniu bez większego namysłu, często stosując je jako środek pierwszego wyboru. Doskonałym przykładem nadużywania tego środka jest chociażby sprawa ks. Michała Olszewskiego i dwóch urzędniczek Ministerstwa Sprawiedliwości. Postępowanie opiera się w głównej mierze na dowodach w postaci dokumentów, więc nie istnieje żadna podstawa prawna uzasadniająca tak daleko idący środek zapobiegawczy i tymczasowe aresztowanie powinno być natychmiast uchylone. Mając na uwadze przedstawione przez rzecznika w raporcie stanowisko, rodzi się pytanie, dlaczego w takiej sprawie nie podjął on dotąd żadnych kroków, które mogłyby przyczynić się do stosowania innego środka zapobiegawczego.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#MichałKowalski">19 grudnia 2023 r. minister kultury i dziedzictwa narodowego, powołując się na uchwałę Sejmu, poinformował, że odwołał dotychczasowych prezesów zarządu Telewizji Polskiej, Polskiego Radia i Polskiej Agencji Prasowej oraz rady nadzorcze. Jak napisano na s. 355 przedłożonego dokumentu, w reakcji na to wydarzenie rzecznik przedstawił wystąpienie do ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Rzecznik podkreślił, że na gruncie Konstytucji RP niedopuszczalny jest mechanizm zakładający powołanie członków zarządów i rad nadzorczych spółek publicznych radiofonii i telewizji bezpośrednio przez rząd czy członków rządu z całkowitym pominięciem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Należy podkreślić, że to bezprecedensowy zamach, który w praktyce sprowadza się do włamania do siedziby TVP oraz innych mediów publicznych. Dziwi więc fakt, że jedynym działaniem podjętym przez rzecznika było wystosowanie przedmiotowego pisma, które — jak podano w raporcie na 355. stronie — pozostało bez odpowiedzi. Ze sprawozdania rzecznika nie wynika, że podjął on jakiekolwiek inne działania prawne. Nie ma też żadnych wzmianek o udziale rzecznika w toczącym się postępowaniu przed sądami rejestrowymi, nic nie wiemy o udzieleniu pomocy prawnej pokrzywdzonym tym bezprawnym działaniem, m.in. dziennikarzom, którzy zostali zwolnieni i z dnia na dzień pozbawieni wynagrodzenia. Nie może również ujść uwadze fakt, że wyłączony został sygnał nadawania, co nie tylko pozbawiło Polaków dostępu do informacji, lecz także było bezprecedensowym wydarzeniem, które w historii Polski miało miejsce tylko raz — podczas stanu wojennego. Powściągliwość rzecznika w obliczu rażącego łamania prawa, które później zostało potwierdzone orzeczeniami, nie może ujść uwadze szanownej Izby.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#MichałKowalski">Z przykrością odnotowaliśmy również fakt, że rzecznik praw obywatelskich nie zajął stanowiska w kwestii pozbawienia największej partii zasiadającej w Sejmie RP prawa do wskazania wybranego przez siebie wicemarszałka. Po raz pierwszy w ponad 30-letniej historii parlamentaryzmu wolnej Polski największy klub sejmowy nie ma swojego wicemarszałka.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale to nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Prawda.)</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Prawda w oczy kole.)</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#komentarz">(Głos z sali: I po co tak kłamać?)</u>
          <u xml:id="u-119.18" who="#MichałKowalski">To jest rażące naruszenie obyczaju parlamentarnego. Ponad 35% wszystkich wyborców, czyli prawie 8 mln Polaków, zostało pozbawionych odpowiedniej reprezentacji swoich interesów, a rzecznik praw obywatelskich milczy.</u>
          <u xml:id="u-119.19" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Michał, to nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-119.20" who="#MichałKowalski">W odniesieniu do obrony praw żołnierzy rzecznik pisze o działaniach sprawdzających przestrzeganie warunków szkolenia żołnierzy i pełnienia przez nich służby. Czy ważniejsze nie powinno jednak być to, że ci żołnierze Wojska Polskiego oraz funkcjonariusze Straży Granicznej, którzy chronią wschodnią granicę, granicę z Białorusią, odpierali nie tylko ataki bezpośrednie i hybrydowe, lecz także musieli odpierać ataki na własne, dobre imię?</u>
          <u xml:id="u-119.21" who="#MichałKowalski">Na zakończenie pragnę raz jeszcze podziękować panu rzecznikowi oraz jego pracownikom za wykonaną pracę. Jako klub Prawo i Sprawiedliwość doceniamy podjęte przez rzecznika działania, w szczególności te w kwestii inicjowania postępowań przed sądami dotyczących ochrony praw obywateli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MichałKowalski">Niemniej jednak będziemy się przyglądać jego dalszym działaniom, zwłaszcza tym w zakresie przedstawionych powyżej uwag. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwoli pan, że sprostuję nieprawdziwą informację.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#komentarz">(Poseł Anna Paluch: Ale pani nie może prostować.)</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł Paluch, zaraz odczytam pani punkt dotyczący zakłócania obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani ma tylko prowadzić obrady.)</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę o kartkę z karami.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#komentarz">(Poseł Anna Paluch: Pani nie ma prawa odnosić się do wystąpienia pana posła.)</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość jest cyklicznie wzywany przez marszałka do tego, by wyznaczył swojego przedstawiciela do Prezydium Sejmu. Przypomnę panu, że to Sejm Rzeczypospolitej wybiera wicemarszałka większością głosów. Państwa kandydat nie został wybrany i nie przedstawiliście państwo drugiego, więc bardzo proszę o rzetelność informacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Patryka Jaskulskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#komentarz">(Poseł Anna Paluch: Pani wprowadza…)</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#DorotaNiedziela">Proszę poczekać, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł Paluch, zwracam pani uwagę, że zakłóca pani obrady Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-122.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-122.14" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pan poseł Patryk Jaskulski.</u>
          <u xml:id="u-122.15" who="#DorotaNiedziela">Pozwoli pan jeszcze, że przywitam grupę przyjaciół i rodzinę senatora Siedlaczka z powiatów wodzisławskiego i raciborskiego. Jak rozumiem, przyjechaliście na zaproszenie swojego przyjaciela i członka swojej rodziny, pana Henryka Siedlaczka. Serdecznie państwa witam.</u>
          <u xml:id="u-122.16" who="#DorotaNiedziela">Proszę, panie pośle, zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PatrykJaskulski">Szanowna Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Raport z działalności rzecznika praw obywatelskich w 2023 r. dostarcza kompleksowej analizy stanu przestrzegania praw człowieka i praworządności w Polsce za rządów PiS. To dokument, który w pierwszej kolejności powinien przeczytać prezydent Andrzej Duda. Gdyby prezydent przeczytał ten raport, nie skierowałby ustaw o Trybunale Konstytucyjnym i Krajowej Radzie Sądownictwa do pseudo-Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej. Gdyby prezydent przeczytał raport, wiedziałby, że te konstytucyjne ciała wymagają pilnej naprawy. Jestem przekonany, że tego nie zrobił, dlatego dzisiaj apeluję do prezydenta, żeby zajrzał do tej lektury. Mam też kopię raportu, którą przekażę prezydentowi już w środę. Liczę, że do niej zajrzy. Prezydent podkreśla, że ciągle się uczy, więc mam nadzieję, że w końcu znajdzie chwilę i zajrzy też do tez płynących z tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PatrykJaskulski">Warto odnotować, że najpoważniejszym problemem wynikającym z lektury raportu jest kryzys w wymiarze sprawiedliwości. Rzecznik zwraca uwagę na pogłębiający się kryzys w polskim sądownictwie wywołany zmianami wprowadzonymi przez PiS, które dotyczą Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego. Europejski Trybunał Praw Człowieka — sprawa Wałęsa przeciwko Polsce — oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wielokrotnie wskazywały na brak niezależności polskich sądów, co skutkuje przewlekłością postępowań oraz podważaniem wyroków wydawanych przez sędziów powoływanych niezgodnie z prawem. Tak, wyroki ETPCz i TSUE wymagają pilnego wykonania. W szczególności należy usunąć zastrzeżenia dotyczące właściwego umocowania i statusu sędziów powoływanych po zmianach dotyczących wyboru i organizacji Krajowej Rady Sądownictwa. RPO zwrócił również uwagę, że w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka — sprawa Xero Flor przeciwko Polsce — został wyraźnie podważony status Trybunału Konstytucyjnego orzekającego w składach z udziałem osób powoływanych do tego organu z naruszeniem prawa. Nie trzeba już nawet przypominać nazwisk politycznych dublerów i polityków, którzy zdominowali Trybunał Konstytucyjny. Znamy je przecież wszyscy doskonale. Europejski Trybunał Praw Człowieka jednoznacznie stwierdził, że udział osób nieuprawnionych do orzekania w składzie Trybunału Konstytucyjnego może być uznany za podważający moc prawną orzeczeń przez niego wydawanych, dlatego Trybunał Konstytucyjny wymaga przeprowadzenia zasadniczych zmian prawodawczych w celu dostosowania do standardów prawa międzynarodowego oraz polskiej konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PatrykJaskulski">Wysoki Sejmie! Właśnie dlatego ten raport powinien przeczytać prezydent Andrzej Duda. Chyba że nie o brak wiedzy w tym wypadku chodzi, a o intencjonalne działanie prezydenta, który z premedytacją pogłębia chaos prawny w Polsce i blokuje naprawę wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#PatrykJaskulski">Wysoka Izbo! Warto jeszcze podkreślić, że rzecznik zwraca uwagę, że obowiązujące przepisy pozwalają Policji oraz innym służbom na bardzo szerokie stosowanie kontroli operacyjnej oraz nieograniczone pobieranie danych telekomunikacyjnych, pocztowych, internetowych. Szkody wyrządzone przez poprzednią władzę i służby, które na jej polecenie używały narzędzi takich jak Pegasus, pomimo prób ich przerwania na szczęście są dalej badane.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#PatrykJaskulski">Wysoka Izbo! Na koniec warto przytoczyć kilka liczb dotyczących działalności urzędu. Do rzecznika w ubiegłym roku skierowano rekordową liczbę wniosków, aż 79 698. Rzecznik skierował 206 wystąpień problemowych, stanowiących perswazyjne środki oddziaływania na organy władzy publicznej, z czego 89 dotyczyło potrzeby inicjatywy legislacyjnej. Rzecznik złożył także 54 skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego, 18 skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych, a w 46 sprawach przystąpił do postępowań przed sądami powszechnymi na prawach przysługujących prokuratorowi. Skutecznie pełnił również swoją rolę w zakresie monitorowania warunków w miejscach pozbawienia wolności, jak również w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji zarówno na tle narodowym, jak i społecznym.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#PatrykJaskulski">Wysoki Sejmie! Ten dokument pokazuje, jak potrzebna jest ta instytucja, jak potrzebny jest nam rzecznik. Panie rzeczniku, szanowni pracownicy urzędu, w imieniu klubu Koalicja Obywatelska bardzo dziękujemy za państwa pracę na rzecz obywateli. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Aleksandrę Kot, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#AleksandraKot">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Informacja rzecznika praw obywatelskich zawiera, po pierwsze, diagnozę stanu ochrony praw i wolności człowieka, po drugie, obszerne opisy działań podejmowanych przez rzecznika i, po trzecie, receptę na poprawę stanu ochrony praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#AleksandraKot">W zasadzie już na pierwszych stronach tej informacji znajdziemy jeden z kluczowych wniosków. Kryzys ustrojowy zapoczątkowany zmianą procedury wybierania członków do Krajowej Rady Sądownictwa, pogłębiony przez wprowadzane zmiany w funkcjonowaniu sądów powszechnych, administracyjnych, Sądu Najwyższego, upolitycznienie Trybunału Konstytucyjnego, podważył niezależność władzy sądowniczej. A gwarancją ochrony praw i wolności człowieka jest właśnie niezależność sądownictwa. Cytując za rzecznikiem, jest jedno jasne rozwiązanie. Funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego wymaga przeprowadzenia zasadniczych zmian prawodawczych w celu dostosowania do standardów międzynarodowych oraz konstytucyjnych. Niestety mimo starań koalicji rządzącej, by uregulować status Trybunału Konstytucyjnego i tym samym zakończyć kryzys wokół tego organu, prezydent Andrzej Duda nie zdecydował się na podpisanie ustaw, odsyłając je do organu, którego właśnie Trybunałem Konstytucyjnym nazwać już nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#AleksandraKot">Ponadto informacja rzecznika porusza kwestie przeprowadzonych reform prawa karnego i zawiera krytyczne stanowisko chociażby co do przepisów dopuszczających skazanie na tzw. bezwzględne dożywotnie pozbawienie wolności, które weszły w życie w ubiegłym roku. W informacji poruszona została również kwestia stosowania w sposób długotrwały instytucji tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym. Jest to z pewnością jedna z najważniejszych kwestii, jedno z wyzwań stojących również przed parlamentem. Informacja rzecznika porusza również działania, które podejmuje rzecznik w celu ochrony praw i wolności człowieka, chociażby ochrony przed dyskryminacją. I tutaj na szczególne wymienienie zasługuje działalność rzecznika w celu wyeliminowania z obiegu prawnego samorządowych uchwał tzw. przeciwko ideologii LGBT. To właśnie m.in. z inicjatywy rzecznika uchylone zostały już wszystkie takie uchwały. Ostatnia część informacji to postulaty zmian w prawie. Te postulaty musimy traktować jako szczególnie cenne, bo nie dość, że sformułowane przez ekspertów, to jeszcze sformułowane przez osoby, przez urząd, który jest tak blisko obywateli i doskonale wie, jakich zmian w prawie potrzebujemy.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#AleksandraKot">Nie sposób odnieść tutaj do wszystkich kwestii, które zostały poruszone w tej informacji. Należy jednak z całą pewnością stwierdzić, że ta obszerna informacja pokazuje ogrom pracy włożonej w ochronę praw i wolności człowieka w Polsce. Kierunki, które wskazuje nam ta informacja, to z pewnością te, w których musimy podążać. Za ten ogrom pracy zarówno rzecznikowi, jak i jego zastępcom oraz wszystkim pracownikom należą się ogromne podziękowania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że przywitam młodzież. Teraz przede mną duże wyzwanie. Witam uczniów ze szkoły podstawowej w Fanianowie. Czy dobrze przeczytałam?</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#komentarz">(Głosy z galerii: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#DorotaNiedziela">Super. Dziękuję. Witam też uczniów ze szkoły podstawowej w Dźwiersznie Małym, tak?</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#komentarz">(Głosy z galerii: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#DorotaNiedziela">Tak. Z gminy Łobżezna…</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#DorotaNiedziela">…Z gminy Łobżenica, tak?</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#komentarz">(Głosy z galerii: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-126.10" who="#DorotaNiedziela">Słuchajcie państwo, daliście mi dzisiaj dużo do myślenia. Jest to dosyć trudne do wypowiedzenia. Przyjechaliście państwo oczywiście na zaproszenie pana posła Marcina Porzucka. Bardzo się cieszę, że jesteście z nami. Myślę, że ten dzień będzie dla was takim dniem, który będziecie pamiętać i mieć same dobre wspomnienia. Tak że bardzo się cieszę i miłego zwiedzania.</u>
          <u xml:id="u-126.11" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Tomasza Zimocha, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#TomaszZimoch">Najlepsze sery z Łobżenicy, ale jeśli chodzi o tartaki, to też te okolice.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#TomaszZimoch">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoki Sejmie! 79 698 — tyle wniosków wpłynęło w 2023 r. do rzecznika praw obywatelskich. Rekord. Średnio 218 wniosków każdego dnia. Najwięcej w historii funkcjonowania instytucji rzecznika. Zwracają się do biura rzecznika ci, którzy uważają, że organy władzy publicznej załatwiające ich sprawy uczyniły to z naruszeniem prawa, przewlekle prowadzą postępowania bądź też pozostają w stanie bezczynność. Każdego roku lektura przedstawionej Sejmowi informacji z działalności rzecznika praw obywatelskich jest wyjątkowo interesująca. Tak jest i tym razem.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#TomaszZimoch">To lektura obowiązkowa. Ta księga to kopalnia tematów, inspiracja do działania w wielu ważnych sprawach, nie tylko dla posłów. 79 698 wniosków. Na kilka spraw zwrócę uwagę, będę wręcz cytował słowa tego sprawozdania. Rzecznik praw obywatelskich nadal alarmuje, że wciąż nie został rozwiązany kryzys ustrojowy związany z funkcjonowaniem sądów zapoczątkowany zmianą procedury wybierania sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa. Rzecznik nie ma wątpliwości, że w świetle ugruntowanego orzecznictwa TSUE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka aktualny tryb powoływania sędziów nie daje wystarczających gwarancji niezależności od innych władz. Te orzeczenia muszą być wykonane. To obowiązek Polski, na co zwraca uwagę rzecznik w tej informacji, wynikający z przynależności do Unii Europejskiej i Rady Europy. Musi nastąpić zmiana sposobu wyboru Krajowej Rady Sądownictwa tak, aby powoływano do niej sędziów niezależnie od władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#TomaszZimoch">Posłowi PiS, który przed chwilą występował w imieniu swojego klubu, muszę wręcz dokładnie zacytować. W tym stanowisku, w tej informacji, w tym dokumencie, w tej księdze rzecznik przypomina, że w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka został podważony status Trybunału Konstytucyjnego orzekającego w składach z udziałem osób powołanych do tego organu z naruszeniem prawa. Po raz kolejny w sprawozdaniu rzecznika znalazło się także przypomnienie, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 2016 r. potwierdził, iż Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie ma wpływu na strukturę organów kierujących działalnością publicznej radiofonii i telewizji. Wyrok ten pomimo wielokrotnie ponawianych przez rzecznika wystąpień nie został wykonany.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#TomaszZimoch">79 698 wniosków. Nie brakowało oczywiście takich, które dotyczyły szeroko pojętej ochrony zdrowia. Zdaniem rzecznika nie nastąpiła poprawa sytuacji w zakresie realizacji konstytucyjnego prawa równego dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych oraz brakuje odpowiedniej liczby lekarzy i personelu pielęgniarskiego. Rzecznik przypomina także, zwracając na to uwagę, zbiurokratyzowany system i jego niedofinansowanie. Lekarze zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych w wielu przypadkach udzielają świadczeń zdrowotnych z przekroczeniem dobowych i tygodniowych norm czasu pracy oraz z naruszeniem przepisów o obowiązkowych okresach odpoczynku.</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#TomaszZimoch">Do biura rzecznika wpływały również wnioski dotyczące problemów związanych z prawnymi zmianami wprowadzonymi w ramach Polskiego Ładu. Wnioskodawcy kwestionowali uchylenie przepisów, które pozwalały podatnikom na odliczenie od podatku składki na ubezpieczenia zdrowotne. Taki sposób wprowadzenia obciążeń podatkowych, a więc gdy deklaracje dotyczące zmniejszenia obciążeń rozmijają się z treścią wprowadzanych zmian, nie buduje zaufania podatników do państwa.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#TomaszZimoch">Bliski jest mi sport. Tym bardziej wyrażam zadowolenie z działań rzecznika w tym obszarze. To rzecznik przedstawił uwagi do projektu nowelizacji ustawy o sporcie. Chodzi o obowiązek przyjęcia przez kluby i związki sportowe regulaminu określającego zasady przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym nadużyciom zawodników i innych osób uczestniczących we współzawodnictwie sportowym.</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#TomaszZimoch">Rzecznik praw obywatelskich dostrzegł dalsze zagrożenie praw i wolności obywateli wynikające z monopolu prawnego, jakim dysponują polskie związki sportowe w zakresie ustanowienia i realizacji reguł sportowych, organizacyjnych i dyscyplinarnych. Ciekawe jest to, co znalazłem właśnie w tej informacji, że dowolność związków sportowych w tworzeniu i realizacji regulaminów dyscyplinarnych należy uznać za nieograniczoną. Przykładem są przepisy regulaminów przewidujące kary dyscyplinarne za krytykę członków związków sportowych, sędziów czy trenerów. Karanie ich stanowi zdaniem rzecznika ingerencję w wolność słowa.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#TomaszZimoch">79 698 wniosków. Był i taki dotyczący zanieczyszczenia świetlnego. Zbyt mocne oświetlenie jest jednym z czynników powodujących, że sąsiedztwo niektórych obiektów czy urządzeń jest uciążliwe dla ludzi, zakłóca naturalny biorytm, zaburza wydzielanie melatoniny, powodując m.in. bezsenność. Występuje tzw. zmęczenie światłem, co obniża komfort życia mieszkańców, przekładając się na pogorszenie stanu ich zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-127.9" who="#TomaszZimoch">Kiedy czytałem informację na ten temat, przypomniały mi się słowa ekspertki, które wypowiedziała, kiedy wyraziłem zdziwienie kwitnącym kasztanowcem na terenie Sejmu. Wytłumaczyła, że jest to właśnie zanieczyszczenie świetlne. Kasztanowce kwitną, do matur jednak jeszcze kilka miesięcy, a do rzecznika praw obywatelskich wpływały wnioski o możliwych skutkach nowych zasad organizacji egzaminu maturalnego. Swoje obawy zgłaszali nauczyciele, zwłaszcza języka polskiego, którzy po zapoznaniu się z materiałami przygotowanymi przez Centralną Komisję Egzaminacyjną wskazywali, że wymagania maturalne oraz kryteria oceniania są niejasne i mogą prowadzić do niesprawiedliwego potraktowania uczniów.</u>
          <u xml:id="u-127.10" who="#TomaszZimoch">W ocenie osób, które badały sposób sprawdzania prac maturalnych, w wielu przypadkach trudno jest stwierdzić, dlaczego egzaminator odjął punkty. Bezpodstawne decyzje egzaminatorów — czytamy w tym sprawozdaniu — mogły obniżyć ocenę końcową nawet o kilkanaście punktów procentowych. Ponieważ tylko część maturzystów, na co słusznie zwraca uwagę rzecznik praw obywatelskich, ubiega się o ponowne sprawdzenie prac, nie można stwierdzić, jak kształtują się wyniki matur, co uniemożliwia właściwym organom ocenę funkcjonowania systemu oświaty.</u>
          <u xml:id="u-127.11" who="#TomaszZimoch">Dla zapewnienia wysokiej jakości egzaminów zewnętrznych konieczne jest określenie takich kryteriów oceny, które są możliwie sprawiedliwe, obiektywne i akceptowalne dla wszystkich zainteresowanych. Wynik egzaminu powinien przecież stanowić odbicie faktycznych wiadomości i umiejętności każdego piszącego. Ogromne znaczenie ma także rzetelne przeszkolenie egzaminatorów, ich staranny dobór oraz zapewnienie odpowiednich warunków pracy. Błędne sprawdzenie pracy maturalnej wiąże się przecież z dużym stresem dla osoby zdającej oraz powoduje później utrudnienia podczas rekrutacji na studia, a z takimi zdarzeniami właśnie mieliśmy do czynienia w roku 2023. 79 698 wniosków w 2023 r. W imieniu klubu Polska 2050 za ich rozpatrywanie wszystkim pracownikom biura i panu, panie rzeczniku, chciałbym złożyć serdeczne podziękowania i wyrazić podziw, tym bardziej że pewnie rok 2024 przyniesie więcej zgłoszonych wniosków i pracy będzie zdecydowanie więcej.</u>
          <u xml:id="u-127.12" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Bogucki: Zdecydowanie będzie więcej.)</u>
          <u xml:id="u-127.13" who="#TomaszZimoch">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-127.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Panie Bogucki, będzie pan miał czas.)</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że przywitam uczniów i nauczycieli z Zespołu Szkół nr 3 w Kłobucku. Uczniowie ze Skorupki przybyli na zaproszenie pana ministra Henryka Kiepury. Pozdrawiam was, życzę miłych wrażeń i dobrych wspomnień.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Bogucki: Brawa dla państwa, brawa.)</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Michała Pyrzyka, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MichałPyrzyk">Szanowna Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Również pozdrawiam uczniów i pana ministra Henryka Kiepurę. Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga przedstawić stanowisko dotyczące corocznej informacji, w tym przypadku za 2023 r., o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Rzecznik praw obywatelskich, jak sama nazwa organu wskazuje, a młodzież często uczy się tego na lekcjach, stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela, w tym realizacji zasady równego traktowania. Wśród tych wolności i praw można wyróżnić osobiste, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne. Rzecznik praw obywatelskich bada, czy na skutek działania lub zaniechania organów władzy publicznej nie nastąpiło naruszenie prawa, zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej oraz czy nie doszło do aktów dyskryminacji.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MichałPyrzyk">Ubiegłoroczna działalność w tym zakresie została opisana na ponad 500 stronach informacji, więc nie sposób odnieść się w tym wystąpieniu do wszystkich, ale objętość sama w sobie nie dziwi, ponieważ w minionym roku utrzymywała się tendencja do zwiększonego wpływu wniosków kierowanych do rzecznika praw obywatelskich. Wpłynęło ich, jak już dzisiaj słyszeliśmy, prawie 80 tys., a więc najwięcej w historii funkcjonowania instytucji, co daje grubo ponad 200 spraw dziennie, wliczając to dni wolne od pracy, niedziele i święta. Poza tym pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w ponad 30 tys. przypadków udzielili porad telefonicznych oraz przyjęli osobiście ponad 2 tys. osób podczas wizyt w biurze bądź spotkań w terenowych punktach przyjęć.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#MichałPyrzyk">Jak podaje sam rzecznik praw obywatelskich, utrzymująca się na bardzo wysokim poziomie liczba wniosków wynika m.in. z wyposażenia rzecznika w nadzwyczajne środki zaskarżenia niedostępne dla samych stron postępowania sądowego, zachodzącej zmiany kręgu wnioskodawców zwracających się o ochronę swoich praw czy wreszcie postępującej komplikacji systemu prawnego, co obserwujemy, można powiedzieć każdego dnia w debacie publicznej, w tym jego ciągłych i często nieskoordynowanych zmian, co powoduje dezorientację w zakresie obowiązującego stanu prawnego. Ale te same liczby, które podałem wcześniej, świadczą przede wszystkim o ogromnym zaufaniu obywateli do urzędu rzecznika. Nie zwracają się bowiem do niego osoby, których sprawy zakończone zostały pozytywnie i tym samym mogą być usatysfakcjonowane z tego powodu. Do rzecznika występują osoby, których sprawy nie zostały rozpatrzone zgodnie z ich oczekiwaniami, a wręcz czują się one niezadowolone ze sposobu działania organów władzy publicznej, czują, że ich prawa i wolności zostały naruszone, a często także w ich przekonaniu czują się w jakiś sposób dyskryminowane. Do rzecznika zwracają się więc osoby w pewnym sensie zdesperowane, zawiedzione działaniem władzy, które ten wniosek traktują często jako ostatnią deskę ratunku dla siebie.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#MichałPyrzyk">Wysoki Sejmie! Jak powiedziałem wcześniej, z uwagi na objętość tej informacji nie spośród się odnieść szczegółowo do wszystkich przedstawianych kwestii, bo ich zakres jest bardzo duży, o czym też rozmawialiśmy na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Ale warto w tym miejscu przytoczyć fragment informacji, na który moi przedmówcy również zwracali uwagę, a który mówi, że w Polsce wciąż nie został rozwiązany kryzys ustrojowy związany z funkcjonowaniem sądów, zapoczątkowany zmianą procedury wybierania sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa, a następnie pogłębiony przez kolejno wprowadzane zmiany dotyczące funkcjonowania sądów powszechnych i administracyjnych oraz Sądu Najwyższego. Zmiany te nie doprowadziły do poprawy sprawności działania wymiaru sprawiedliwości w sposób systemowy, podważyły natomiast gwarancje niezależności sędziów i niezależności władzy sądowniczej. W wielu sprawach zawisłych przez sądami postępowanie w początkowej fazie koncentruje się obecnie na ustaleniu przez strony, czy skład sędziowski spełnia kryteria bezstronności i niezawisłości. Wydłuża to znacznie okres trwania postępowania. W wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej został też zakwestionowany status Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego jako sądu ustanowionego ustawą. Ponadto Europejski Trybunał Praw Człowieka zakwestionował funkcjonujący w polskim porządku prawnym od 6 lat model nadzwyczajnego środka zaskarżenia w postaci skargi nadzwyczajnej, stwierdzając, że narusza on zasadę pewności prawa, wymagającą poszanowania prawomocnych i ostatecznych rozstrzygnięć sądowych.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#MichałPyrzyk">Rzecznik praw obywatelskich ponadto zwraca uwagę, że w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka został podważony status Trybunału Konstytucyjnego orzekającego w składach z udziałem osób powołanych do tego organu z naruszeniem prawa. Europejski Trybunał stwierdził, że udział osób nieuprawnionych do orzekania w składzie Trybunału Konstytucyunego może być uznany za podważający moc prawną orzeczeń przez niego wydanych. Stąd też funkcjonowanie trybunału wymaga przeprowadzenia zasadniczych zmian prawodawczych w celu dostosowania do standardów międzynarodowych oraz konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#MichałPyrzyk">W tym miejscu należy przypomnieć, że Sejm obecnej kadencji uchwalił zarówno zmiany w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa, jak i nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, jednak oba te akty ustawowe wraz z przepisami wprowadzającymi nie zostały podpisane przez pana prezydenta, tylko w trybie kontroli prewencyjnej norm skierowane zostały przez niego do Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#MichałPyrzyk">Szanowni Państwo! Wysoki Sejmie! Mając na uwadze powyższe, a przede wszystkim liczbę, ale również i wagę załatwianych spraw, chciałbym w imieniu tych wszystkich osób podziękować panu rzecznikowi i pracownikom biura za służbę ludzkim sprawom, często postrzeganym jako ludzka rozterka, porażka czy wręcz dramat. Dziękuję za wszystkie stanowcze reakcje w każdej sytuacji tego wymagającej, ale i za wszystkie systematyczne działania w ramach swoich kompetencji. Dziękuję również za szereg postulatów legislacyjnych dotyczących zmian w prawie, wynikających z wystąpień pana rzecznika i przekazywanych w celu choćby częściowego wyeliminowania możliwości naruszania praw i wolności człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#MichałPyrzyk">Na koniec chciałbym życzyć dalszych skutecznych i wymiernych działań na rzecz szerokiej ochrony praw i wolności obywatelskich. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że przywitam kolejną wycieczkę, tj. uczniów i nauczycieli ze Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Kalei w powiecie kłobuckim. Bardzo państwa witam.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#DorotaNiedziela">Był ze mną pan poseł. Pan poseł nie napisał mi, na czyje zaproszenie przyjechaliście, ale wy wiecie, więc pozdrawiam w imieniu posła i życzę bardzo, bardzo miłych wspomnień z dzisiejszego dnia.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Katarzynę Ueberhan, klub parlamentarny Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#KatarzynaUeberhan">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#KatarzynaUeberhan">Pani Marszałek! Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu Lewicy w sprawie informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2023 wraz ze sprawozdaniem komisji zawartym w drukach sejmowych nr 621 oraz 696.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#KatarzynaUeberhan">80 tys. skarg — to kolejny rekordowy rok, kolejny rekord pod względem liczby wniosków skierowanych do biura rzecznika. Kolejny rok, kolejny wzrost. Zwiększająca się liczba kierowanych spraw jasno pokazuje, jakim zaufaniem społecznym cieszy się w naszym państwie rzecznik praw obywatelskich. Pokazuje też, jaki ogrom wyzwań i pracy staje każdego dnia przed rzecznikiem, jego biurem, zespołem. Za tą tak potrzebną, codzienną pracę, za mierzenie się z niesprawiedliwościami, za przywracanie nadziei, godności, za to światełko w tunelu dla tak wielu tak bardzo chciałabym z tego miejsca dziś podziękować, również za wszelkie wystąpienia, interwencje, również te kierowane do mnie, do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, również te kierowane do nas, do parlamentarzystów wraz z sugestiami tak potrzebnych zmian w prawie. Te 80 tys. spraw pokazuje nam, jak wiele jeszcze zostało do zrobienia, jak wiele do naprawy, do posprzątania po zbyt długich, na szczęście minionych już czasach państwa PiS. Te 80 tys. skarg w roku 2023 wskazuje na stan państwa PiS.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Bogucki: Jakiego państwa PiS? Jest państwo polskie.)</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#KatarzynaUeberhan">Był to kolejny rok państwa w niekończącym się kryzysie, a właściwie w kryzysach, utrzymującym się kryzysie wymiaru sprawiedliwości, neo-KRS, upolitycznionego Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego z nielegalną Izbą Dyscyplinarną, w kryzysie sądownictwa, niewykonywania wyroków i środków tymczasowych orzeczonych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Był to rok na szczęście kończących się rządów państwa PiS, ale państwa w kryzysie demokracji nadal nadużywającego władzy, naruszającego i ograniczającego wolności osobiste, w tym nadużywającego stosowania aresztu tymczasowego, wzrostu liczby i rosnącej przewlekłości tymczasowych aresztowań. Średnia długość przetrzymywania osób w areszcie bez prawomocnego wyroku wzrosła z 9 miesięcy w 2022 r. średnio do 11 miesięcy. To było 7 miesięcy w sądach rejonowych i 15 miesięcy w sądach okręgowych. Tak długo bez wyroku przetrzymywano ludzi w czasach państwa PiS. Państwo PiS było państwem naruszającym konstytucyjną ochronę prywatności jednostki, podsłuchującym swoich obywateli, często, zbyt często bez zgody sądu.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę podać przykład.)</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Każdy jeden.)</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#KatarzynaUeberhan">Ale to też państwo naruszające nie tylko godność i wolności osobiste własnych obywateli, ale i trafiających na nasze granice osób uchodźczych, stosujące wobec nich niehumanitarne, nieludzkie, a przede wszystkim nielegalne push-backi. To było państwo naruszające pełnię praw i godności człowieka, niegwarantujące ich przestrzegania, w tym praw i godności kobiet, zwłaszcza kobiet w ciąży, których życie i zdrowie było nadal narażane przez obowiązujące wówczas złe i nieludzkie antyborcyjne prawo i wyrok trybunału na kobiety. To państwo naruszające prawa i godności osób z niepełnosprawnościami, niegwarantujące przestrzegania praw niesamodzielnych oraz ich opiekunów skazywanych przez wadliwe regulacje na niewystarczające świadczenia, na życie poniżej poziomu egzystencji, ale też niezapewniające tej grupie możliwości korzystania z przysługujących im praw obywatelskich, choćby takich jak prawa wyborcze — okazało się, że 3/4 lokali wyborczych jest niedostosowanych do ich potrzeb — czy też praw, pełnych praw dostępu do ochrony zdrowia. To państwo w kryzysie wsparcia dla osób znajdujących się w sytuacjach kryzysowych, zwłaszcza w kryzysie bezdomności, ubóstwa czy też, co często podkreślamy, w kryzysie zdrowia, zwłaszcza zdrowia psychicznego. To państwo w pogłębiającym się kryzysie systemu ochrony zdrowia. Ale państwo PiS w roku 2023 to też państwo w kryzysie równości, państwo, które systemowo dyskryminowało swoich obywateli i obywatelki ze względu na płeć, wiek, narodowość czy orientację. Na szczęście dzięki interwencjom i skargom rzecznika dyskryminujące i niegodne uchwały samorządów o strefach wolnych od ludzi należą już do przeszłości, ostatnią uchylono w tym roku. Rok 2023 to też rok, gdy mierzyliśmy się nadal z nowymi kryzysami oraz ich skutkami — kryzysem ekologicznym czy wspomnianym już kryzysem uchodźczym i humanitarnym na naszej wschodniej granicy.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#KatarzynaUeberhan">Dziękując raz jeszcze za wszelkie podjęte działania i interwencje, chcę podkreślić, że rok 2023 był kolejnym rokiem pełnym wyzwań, a obraz naszego polskiego państwa w roku 2023, który wyłania się z informacji rzecznika, to obraz państwa widziany oczami osób pokrzywdzonych, wykluczonych, zapomnianych czy niedostrzeganych przez wadliwy system. Ale czy właśnie to, jak państwo wspiera tych najsłabszych obywateli i obywatelki, nie jest miarą skuteczności tego państwa oraz jego instytucji? Wsparcie, troska i zaopiekowanie, jeśli chodzi o osoby i ich problemy, to odpowiedzialność naszego państwa. To egzamin, do którego państwo, jak i nim rządzący przystępują każdego dnia. Ten egzamin po raz kolejny zdaje rzecznik praw obywatelskich wraz ze swoimi współpracownikami. Dziękuję za to, że jest pan głosem pokrzywdzonych, wykluczonych i dyskryminowanych. Dziękuję pracownikom biura za ciężką pracę i zaangażowanie. To egzamin, którego w 2023 r. państwo PiS po raz kolejny nie zdało. Na szczęście wraz z końcem 2023 r. nastąpił też koniec państwa PiS.</u>
          <u xml:id="u-131.9" who="#komentarz">(Głos z sali: A jakie teraz jest państwo?)</u>
          <u xml:id="u-131.10" who="#KatarzynaUeberhan">Na szczęście mamy już 2024 r. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-131.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Grzegorza Adama Płaczka, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Szanowny Panie Rzeczniku! Informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2023 r. wraz ze sprawozdaniem komisji to 542 strony o niczym. Przeczytanie dokumentu zajmuje zwykłemu Polakowi 18 godzin. Dokument odnosi się do stanu, który w Polsce nie istnieje, i brzmi nieco jak powieść Orwella. W dokumencie odwołujecie się państwo do haseł i rzeczywistości, których w Polsce nie ma. Piszecie państwo np. o godności osobistej i równości wobec prawa, a trzymacie już kilka miesięcy w areszcie ks. Olszewskiego. Piszecie o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn, a w sądach rodzinnych nadal funkcjonuje niepisana zasada, że dziecko w przypadku rozwodu zawsze zostaje przy matce.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Piszecie o prawie do życia, a za wszelką cenę chcieliście w Polsce wprowadzić legalną aborcję na szeroką skalę. Piszecie o zakazie eksperymentów naukowych, zapominając, w jaki sposób w Polsce był wdrażany program szczepień przeciw COVID-19. Piszecie o wolności osobistej i prawie do humanitarnego traktowania, gazując w tym samym czasie rolników pod polskim Sejmem. Piszecie o prawie do obrony w sprawie karnej i zasadzie domniemania niewinności, a wydajecie wyroki na podstawie doniesień medialnych…</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Rzecznik nie wydaje…)</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#GrzegorzAdamPłaczek">…pozbawiając chociażby polityków uczciwych procesów. Piszecie o prawie do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, a sami używacie ośmiu gwiazdek, obrażając opozycję słowami, których nie wypada przytaczać w tej Izbie. Piszecie o prawie do wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami, a wprowadzacie lewicową ideologię i tęczowe piątki do polskich szkół. Piszecie o wolności komunikowania się, a zamykacie niewygodne politycznie serwisy internetowe i aresztujecie ludzi za wpisy w social mediach. Piszecie o prawie do autonomii informacyjnej, nie pamiętając, w jaki sposób przejmowane były w ostatnim czasie media publiczne. Piszecie o wolności słowa, obrażając niezależne media i blokując im domeny, czego przykładem są stacje wRealu24 czy Nczas. Piszecie o wolności organizowania pokojowych zgromadzeń, robiąc wszystko, aby utrudnić organizatorom w Warszawie zorganizowanie Marszu Niepodległości. Piszecie o prawie dostępu do informacji publicznej, podczas gdy nawet interwencje i interpelacje poselskie pozostawiacie państwo bez odpowiedzi. Piszecie o prawie dostępu do dokumentów, udzielając dostępu do dokumentów białoruskiemu szpiegowi. Piszecie o prawie do petycji, wniosków i skarg, a najczęściej i tak nikt ich nie czyta. Piszecie o wolności socjalnej i kulturalnej, ale tylko w przypadku gdy wydarzenia nie dotyczą wartości konserwatywnych, pozwalając jednocześnie na to, aby system stosował cenzurę prewencyjną i uprzykrzał życie przedsiębiorcom, którzy organizują konferencje, czego przykładem jest chociażby konferencja „Czego ci lekarz nie powie” na Śląsku. Piszecie o prawie do ochrony zdrowia, odwołując jednocześnie operacje i planując zamykanie szpitali. Piszecie o prawie do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, zmuszając Polaków, aby ci latami czekali na wizytę u specjalisty. Piszecie o zwalczaniu chorób epidemicznych, powołując na szefa GIS-u osobę, która od lat, jak powszechnie wiadomo, powiązana jest z Big Pharmą. Piszecie w dokumencie o prawie do bezpieczeństwa ekologicznego, realizując w tym samym czasie…</u>
          <u xml:id="u-133.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Na temat.)</u>
          <u xml:id="u-133.6" who="#GrzegorzAdamPłaczek">…patologiczną politykę unijnego zielonego ładu.</u>
          <u xml:id="u-133.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Macie mądrego posła. Brawo, Grzegorz!)</u>
          <u xml:id="u-133.8" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Piszecie o pomocy dla matek przed urodzeniem i po urodzeniu dziecka, jednocześnie planując zamykanie porodówek w całej Polsce. Piszecie w dokumencie o zasadach praworządności, podczas gdy jest ona deptana w Trybunale Konstytucyjnym i Sądzie Najwyższym. Piszecie w dokumencie o wolności działalności gospodarczej, uniemożliwiając jednocześnie polskim przedsiębiorcom dalszy rozwój, zarzynając ich opłatami, podatkami, papierologią i nowymi obostrzeniami. Piszecie w dokumencie o przeciwdziałaniu dyskryminacji uchodźców z Ukrainy, dyskryminując jednocześnie w wielu obszarach Polaków. Piszecie o ochronie praw żołnierzy, podczas gdy w czasie pandemii dochodziło w całej Polsce do jawnej dyskryminacji żołnierzy, którzy nie chcieli poddać się ponoć dobrowolnym szczepieniom. Piszecie o tym, iż w 2023 r. rzecznik przyjął 2074 interesantów, podczas gdy w 2016 r. liczba ta wynosiła aż 5195. Wreszcie przyznajecie, iż aż 56% spraw podjętych do prowadzenia przez rzecznika nie uzyskało rozwiązania oczekiwanego przez wnioskodawcę. Przecież to wszystko jest tworzeniem rzeczywistości, której nie ma.</u>
          <u xml:id="u-133.9" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Czas na odpolitycznienie instytucji rzecznika praw obywatelskich, czas na wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań oraz czas na większy nacisk na skuteczność działań rzecznika, bo obecna formuła jest archaiczna, fikcyjna oraz niezgodna z logiką i stanem faktycznym. Orwell ze śmiechu przewraca się w grobie.</u>
          <u xml:id="u-133.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#DorotaNiedziela">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów i kół.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#DorotaNiedziela">Przechodzimy do pytań.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#DorotaNiedziela">Mamy zapisanych do pytań 36 posłów i posłanek.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#DorotaNiedziela">Czy ktoś z państwa posłów czy posłanek chce jeszcze się zapisać?</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Jeszcze ja. Już idę.)</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę pana posła Zimocha.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#DorotaNiedziela">Zamykamy listę.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas na zadawanie pytań — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#DorotaNiedziela">Tę serię pytań zaczyna pan poseł Mariusz Krystian, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość. Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#DorotaNiedziela">Proszę panią posłankę Katarzynę Marię Piekarską, Klub Parlamentarny Koalicji Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Szanowna Pani Marszałkini! Koleżanki i koledzy! Opasły dokument, o którym dzisiaj dyskutujemy — ponad 500 stron, powinien być drogowskazem dla nas, polityków, jakie wprowadzić zmiany, żeby ten dokument się zmniejszył, żeby rzeczywiście był cieniutki albo może, żeby wcale nie było potrzeby jego przygotowywania.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Bardzo się cieszę, że pan profesor zwrócił dziś uwagę na coś, co, uważam, jest bardzo ważne. To jest kwestia prawa do życia w czystym środowisku. To jest art. 74 naszej konstytucji, czyli bezpieczeństwo ekologiczne i ochrona środowiska. Władze publiczne powinny tak prowadzić politykę, aby zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne nie tylko dla współczesnych pokoleń, ale także dla tych przyszłych pokoleń. To jest sprawa naprawdę fundamentalna.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Chciałam zapytać pana profesora, pana rzecznika o dwie kwestie. To jest kwestia dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej, bo ona nie działa tak, jak działać powinna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Już kończę. Bo bezpłatna pomoc, która jest udzielana w gminach, to jest tylko porada. Prawnik nie towarzyszy potem osobie w sądzie, co jest bardzo ważne. I druga sprawa — edukacja obywatelska, bo bez niej niewiele się zmieni. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#DorotaNiedziela">Proszę państwa, ustalmy sobie jeszcze, jak zawsze, zasady. 15 sekund dłużej — zwracam uwagę, 30 sekund — wyłączam głos.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pan poseł Michał Gramatyka, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#MichałGramatyka">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Bardzo dziękuję za dwa wątki, szczególnie za dwa wątki, które pojawiły się w pańskim wystąpieniu. Bardzo dziękuję za wątek dotyczący obrony prywatności każdej i każdego z nas. W Polsce zbyt często i zbyt głęboko sięga się do sfery prywatności Polek i Polaków. Walczymy z tym na każdym froncie.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#MichałGramatyka">Bardzo dziękuję za poruszenie tematu ageizmu, czyli walki z wykluczeniem cyfrowym, szczególnie wśród osób w srebrnym wieku. Cyfryzacja jest trendem, jest koniecznością, ale nie może ograniczać praw tym, którzy chcą pozostać analogowi. Mają prawo do tego, żeby żyć w świecie pozacyfrowym.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#MichałGramatyka">Moje pytania dotyczą interwencji związanych z ekspozycją dzieci na treści pornograficzne i patostreamerskie. Czy tego typu interwencje zostały przez pana podjęte i ile ich było? Moje pytania dotyczą zagrożeń wynikających z rozwoju technologii, z rozwoju AI, sztucznej inteligencji. Czy podjęto interwencje w związku z algorytmami typu nudify albo ze zjawiskiem deep fake’ów i ile ich było? Trzecie pytanie dotyczy profilowania dla Big Tech. Każdy z nas jest tylko produktem, towarem, chodzi o profilowanie algorytmiczne. Czy podjęto takie interwencje i ile ich podjęto? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Joannę Wichę, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JoannaWicha">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Push-backi, o których wspominał pan rzecznik praw obywatelskich, które wciąż niestety są stosowane przez Straż Graniczną i funkcjonariuszy innych służb, które są obecne na granicy, to łamanie szeregu aktów prawa zarówno międzynarodowego, jak i krajowego, a także samej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#JoannaWicha">Do rzecznika praw obywatelskich wpłynęła skarga dotycząca zawrócenia na granicę osoby przebywającej w szpitalu po udzieleniu podstawowej pomocy medycznej. Organizacje pomocowe, dziennikarze i osoby, które zajmują się osobami migrującymi na granicy, informują o tym, że to nie był tylko ten jeden przypadek. Takich przypadków jest znacznie więcej. Jak wynika z raportu przygotowanego przez Grupę Granica, przyjazdy karetki były opóźniane przez Straż Graniczną. To szczególnie niepokojąca praktyka zagrażająca zdrowiu i życiu osób migrujących. Osoby chore, poranione nie mogą obawiać się prosić o pomoc. Zasługują na nią bez względu na kolor skóry czy sposób, w jaki trafiły na terytorium Polski.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#JoannaWicha">Chciałabym zapytać, jakie działania zostaną podjęte w celu zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej osobom migrującym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Grzegorza Adama Płaczka, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dwa pytania do rzecznika praw obywatelskich. Pierwsze — prosiłbym o informację, w jaki sposób w ostatnim czasie… I czy podjął pan jakiekolwiek działania w kwestii zamykania serwisów internetowych niezależnych dziennikarzy. Głównie chciałbym się skupić na serwisach wRealu24 oraz Nczas.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Drugie pytanie. Szanowny panie rzeczniku, prosiłbym o udzielenie informacji, czy i w jaki sposób zareagował pan na przymus szczepień wobec polskich żołnierzy od 2020 r.? Osobiście kierowałem do pana, nie będąc jeszcze wtedy posłem, co najmniej kilka pism. Chciałem zapytać, czy pan podjął jakiekolwiek interwencje i jakie. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Grzegorza Lorka, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#GrzegorzLorek">Szanowna Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Na wstępie mam informacje od konkretnej osoby dotyczącej rozpatrywania spraw w biurze rzecznika. Wielomiesięczne przestoje. Za chwilę do pana podejdę. Ze zrozumiałych względów nie chcę o tym mówić z mównicy sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#GrzegorzLorek">Natomiast oczekuję informacji, czy podjął pan jakiekolwiek działania w sferze dyskryminacji katolików i uroczystości religijnych. Czy takie rzeczy do pana trafiły? Co pan zrobił? Czy z urzędu podjął pan działania w związku z dyskryminacją osób chodzących na lekcje religii i traktowaniem przez ministra edukacji spraw związanych z lekcją religii? Czy badał pan petycje? Mamy wiele petycji. Słusznie jeden z moich przedmówców podjął ten temat. One są składane, ale czy w ogóle są rozpatrywane, jak są rozpatrywane? Czy badał pan tę sprawę?</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#GrzegorzLorek">I na koniec mam uprzejmą prośbę o udzielenie informacji na temat sprawy ks. Olszewskiego. W tej chwili pogorszył się stan jego zdrowia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Elżbietę Annę Polak, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#ElżbietaAnnaPolak">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Ta informacja jest właściwie podsumowaniem całokształtu działalności rządu Prawa i Sprawiedliwości. I to nie jest laurka, bo ta władza funkcjonowała tylko dla siebie i dla swoich korzyści, a podstawowe wartości wolnej Polski zostały zdeptane: prawa człowieka, praworządność, ład konstytucyjny. Waszą bronią było upolitycznienie, a właściwie u-PiS-owienie sądownictwa i mediów.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#komentarz">(Głos z sali: I rtęci.)</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Stężenie rtęci.)</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#ElżbietaAnnaPolak">79 698 wniosków obywateli tylko w jednym roku, ale wy nie wykonywaliście nawet wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#ElżbietaAnnaPolak">Mam więc pytanie do pana rzecznika: Czy pana postulaty zmian w prawie były realizowane przez rząd Prawa i Sprawiedliwości?</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Wandę Nowicką, klub parlamentarny Lewicy. Nie ma pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Annę Paluch, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#AnnaPaluch">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#AnnaPaluch">Panie Profesorze! Jak sam pan stwierdził, pańskim obowiązkiem jest upominanie się o prawa ludzi. Otóż w grudniu 2023 r. zostały bezprawnie przejęte Telewizja Polska, Polskie Radio i Polska Agencja Prasowa. Najpierw dokonano tam siłowego wejścia przy użyciu tzw. firm ochroniarskich, nawiasem mówiąc, podejrzanej proweniencji. Wysłannicy rządu najpierw wyłamywali zamki, siłowo przejmowali pomieszczenia służbowe, usuwali pracowników. Działania te prowadzono z oczywistym naruszeniem prawa, bo w ciągu niespełna 2 godzin żaden notariusz nie spisze pięciu kontraktów konstytuujących nowe władze wymienionych podmiotów, ale to jest oczywiście przedmiot zainteresowania prokuratury, a nie pana.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#AnnaPaluch">Ja natomiast chcę zapytać, czy podjął pan jakieś działania w celu ochrony pracowników Telewizji Polskiej, Polskiego Radia i PAP-u zwalnianych przez osoby podające się za nowe władze tych spółek — te spółki podobno były w likwidacji — osób pozbawianych należnego wynagrodzenia. Pracowników — przypominam — zwalniano w sposób urągający nie tylko dobrym obyczajom, lecz także przepisom prawa, tzn. mailami i SMS-ami. Czy jakieś działania w tym przedmiocie podjęto? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Iwonę Marię Kozłowską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chcę serdecznie podziękować za dotychczasowe działania biura rzecznika na rzecz osób głuchych, w szczególności w zakresie psychoterapii i edukacji.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Cieszy mnie, że dostrzega pan, panie profesorze, problem braku dwujęzyczności i przedmiotu polskiego języka migowego w szkołach, niewystarczającej liczby nauczycieli ze znajomością PJM uczących w specjalnych ośrodkach dla dzieci i młodzieży głuchych. Inicjatywy pana biura oraz publikowane informacje świadczą o zrozumieniu potrzeb tego środowiska, które bardzo ceni sobie współpracę z panem, panie profesorze.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#IwonaMariaKozłowska">A potrzeb jest jeszcze bardzo dużo, chociażby certyfikacja tłumaczy PJM. To ważny krok w kierunku zwiększenia dostępności usług dla osób głuchych. Z tego wynika wciąż ciągły brak tłumaczy w urzędach, w podmiotach medycznych, w sądach, gdzie wciąż nie ma odpowiednio przygotowanych tłumaczy przysięgłych.</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#IwonaMariaKozłowska">Chcę też zwrócić uwagę na bardzo trudną sytuację dzieci słyszących w rodzinach głuchych, tzw. CODA, które stają się opiekunami swoich rodziców. Jako przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Głuchych i z Niedosłuchem…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#IwonaMariaKozłowska">…liczę, panie rzeczniku, panie profesorze, na dalszą owocną współpracę. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę — nie chcę wymieniać państwa posłów — o ściszenie rozmów, bo naprawdę jest taki pogłos, który bardzo przeszkadza.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#DorotaNiedziela">Wszystkich posłów, ale naprawdę pana Boguckiego było słychać.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, to przeszkadza, bo jest taki bardzo głośny pogłos. Dobrze?</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł Paulina Matysiak, klub parlamentarny Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PaulinaMatysiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Bardzo dziękuję za ten raport. Nie byłabym sobą, gdybym nie spytała o kwestie związane z wykluczeniem transportowym. Takie sformułowanie w tym raporcie nie pada. Mamy tam oczywiście dużo podjętych kwestii związanych np. z dojazdem osób na głosowanie, mamy kwestie jakości transportu dla osób z niepełnosprawnościami czy osób chorych, dyskryminację np. doktorantów i to, w jaki sposób mogą uzyskać zniżkę, ale pytam o to, ponieważ pan rzecznik w 2021 r. upominał się o dostęp do transportu publicznego dla mieszkańców małych miejscowości, dla mieszkańców wsi. Informacja, odpowiedź z Ministerstwa Infrastruktury wtedy brzmiała: nie będzie wprowadzonych żadnych nowych regulacji.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PaulinaMatysiak">Mam pytanie do pana rzecznika: Czy pan rzecznik w tym roku upominał się tak jak kilka lat temu o mieszkańców małych miejscowości? A jeżeli nie, to czy upomni się o prawa tych osób, które dostępu do transportu publicznego nie mają? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marka Gróbarczyka, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#MarekGróbarczyk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#MarekGróbarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Walczy pan o prawo do aborcji, prawo do tabletki „dzień po”, a ja chciałem zapytać, jakie pan podjął działania w kwestii załamania się powszechnej opieki zdrowotnej. Widzimy ogromny deficyt w kwestii finansowania służby zdrowia. Odmawiane są świadczenia lekarskie: te planowane, nielimitowane zabiegi rehabilitacyjne. Blokowane są programy lekowe, które przecież ratują ludzkie życie. Wobec tego wszystkiego nie jest zapewnione prawo do powszechnej opieki zdrowotnej, co wręcz nakazuje, aby pan podjął konkretne działania w tym zakresie…</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale to 2023 r.)</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#MarekGróbarczyk">…aby rząd polski nie narażał życia Polaków, życia naszych obywateli na śmierć, bo w niektórych przypadkach takie działanie spowoduje właśnie utratę życia.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marcina Józefaciuka, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MarcinJózefaciuk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bezsprzecznie widać, jak istotna i ważna jest instytucja i funkcja rzecznika praw obywatelskich. Trudno jest przecenić poprawnie działającego rzecznika. Dziękuję za pańską pracę i jednocześnie proszę o więcej.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#MarcinJózefaciuk">W ostatnim rankingu ILGA-Europe — to ranking międzynarodowy, mierzący poziom legislacyjnego równouprawnienia osób LGBT w państwach Europy — Polska zajęła ostatnie miejsce w Unii Europejskiej, a 42. w całej Europie. Chodzi m.in. o uzgodnienie płci, równość małżeńską, w tym respektowanie zawierania związków poza granicami państwa. Moje pierwsze pytanie: Jakie działania podjął pan w sprawach praw obywateli LGBT+ oraz jakie widzi pan możliwości? Jaki ma pan plan działania w tej sferze?</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#MarcinJózefaciuk">Moje drugie pytanie dotyczy mężczyzn, a dokładnie pieczy naprzemiennej. Do mojego biura zgłaszają się ojcowie, którzy zgłaszają nieprawidłowości w wyrokach sądów oraz wyegzekwowaniu wyroków w sprawie pieczy naprzemiennej. Ojcowie często są deprecjonowani, a ich rola w wychowaniu dziecka jest pomniejszana jako gorszego rodzica. Czy oraz ile spraw tego typu trafiło do pana biura na temat pieczy zastępczej? Jakie działania pan jako rzecznik podjął w celu ochrony praw ojców oraz jakie próbuje pan podjąć? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Marcelinę Zawiszę, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł, jeszcze moment.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#DorotaNiedziela">Naprawdę prosiłam. Bardzo proszę, pani poseł, już raz czytałam. Bardzo proszę, jeżeli państwo macie ochotę porozmawiać, parę kroków dalej możecie porozmawiać. Nie przeszkadzajcie państwo.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#komentarz">(Poseł Anna Paluch: Już się nie odzywam.)</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł Pępek, bardzo proszę…</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pani tamtą stronę upomina.)</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł Pępek, bardzo proszę o ściszenie rozmów. Dobrze?</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Pamiętam wszystkie te demonstracje, na których staliśmy w obronie praworządności, byliśmy tam my, były wszystkie w zasadzie partie, które tworzą obecnie rząd, bo mówiliśmy o tym, że prawa należy przestrzegać. Tymczasem po prawie roku rządów nowej władzy mamy absurdalne, niezrozumiałe łamanie praw międzynarodowych na polskiej granicy. Stawaliśmy na tej mównicy i mówiliśmy, że prawa międzynarodowego trzeba przestrzegać. Tymczasem nadal na polsko-białoruskiej granicy odmawia się ludziom przyjmowania wniosków azylowych, wniosków o ochronę międzynarodową. Mówimy tutaj o kobietach, mężczyznach, dzieciach, osobach z niepełnosprawnością. To wszystko jest waszą odpowiedzialnością. To nie ma znaczenia według prawa międzynarodowego, czy te osoby przekraczają granicę legalnie, czy nielegalnie. Prawo międzynarodowe chroni ich, oni mają prawo ten wniosek po prostu złożyć, a Polska ma go prawo rozpatrzyć. Jeśli ochrona się nie należy, to taką osobę należy zwrócić do kraju pochodzenia, ale mają prawo złożyć ten wniosek. Wszyscy w tym rządzie łamiecie to prawo.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#DorotaNiedziela">Przepraszam, jeszcze chwileczkę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle Kownacki, naprawdę proszę wyjść, porozmawiać z panią poseł, jak pan ma coś do powiedzenia pani poseł. Nie trzeba pokrzykiwać.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#komentarz">(Poseł Anna Paluch: Nie ma posła Kownackiego.)</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#DorotaNiedziela">Przepraszam. Ale bardzo proszę…</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#DorotaNiedziela">Pan wie, o kogo chodzi. Bardzo proszę podejść do pani poseł i porozmawiać na ten temat. Nie trzeba pokrzykiwać.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#DorotaNiedziela">Przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Dariusza Mateckiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#DariuszMatecki">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Rzeczniku! Profesorze! Pierwsze pytanie. Czy interweniował pan w sprawie zatrudniania hejterów w telewizji publicznej, np. hejterki pani Justyny Dobrosz-Oracz?</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#DariuszMatecki">Czy interweniował pan w sprawie jej wpisu, wpisu pracownicy mediów rządowych, która napisała, że ks. Olszewskiego zatrzymano z kobietą? Obrzydliwa, kłamliwa propaganda, która miała na celu zniszczenie wizerunku wspaniałego duchownego. Propaganda niczym z czasów Jerzego Urbana. Czy interweniował pan w sprawie właśnie ks. Olszewskiego? M.in. w sprawie tego, że przetrzymują go już tyle miesięcy, a np. uniemożliwiają mu spożywanie diety, którą powinien spożywać. Bo nakazanie spożywania glutenu komuś, kto jest uczulony na gluten, to może też być łamanie praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-165.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bzdura.)</u>
          <u xml:id="u-165.4" who="#DariuszMatecki">Czy interweniował pan w sprawie znęcania się nad kobietami, panią Urszulą, panią Karoliną, które musiały się np. przebierać przy mężczyznach, będąc w areszcie?</u>
          <u xml:id="u-165.5" who="#DariuszMatecki">Kwestia aborcji. Czy interweniował pan w sprawie karania szpitali, które nie chcą zabijać dzieci? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-165.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, ale jeszcze przed zaproszeniem pani poseł Gapińskiej chciałabym pozdrowić młodzież szkolną wspólnie z opiekunami ze szkoły podstawowej na terenie gminy Kazimierz Biskupi, powiat koniński. Państwo przyjechaliście na zaproszenie pana posła Tadeusza Tomaszewskiego. Serdecznie witam. Witam i życzę miłego zwiedzania.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł Elżbieta Gapińska, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#ElżbietaGapińska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#ElżbietaGapińska">Pani Marszałek! Chciałabym podziękować bardzo panu rzecznikowi praw obywatelskich, bo ogrom pracy czekał go w ubiegłym roku. Przypomnę posłom PiS-u, że sprawozdanie jest za rok 2023.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Śliwka: Pytanie pani zadaje.)</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#ElżbietaGapińska">W większości do tych nieprawidłowości, bo państwo… My przejęliśmy władzę 13 grudnia, państwo do 13 grudnia rządziliście…</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Dziękuję za przypomnienie.)</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#ElżbietaGapińska">…więc te wszystkie nieprawidłowości, które w swoim sprawozdaniu przekazał nam rzecznik praw obywatelskich, dotyczyły waszych rządów. To jest bardzo słabe, że dzisiaj na mównicy stają takie osoby i zarzucają cokolwiek właśnie panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Śliwka: Pytamy, a nie zarzucamy.)</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#ElżbietaGapińska">Panie Rzeczniku! Chciałabym zapytać, czy wśród tych 80 tys. interwencji są interwencje w dużej mierze dotyczące łamania praw człowieka, czy nie? Panie rzeczniku, rozumiem, że sprawozdanie jest za 2023 r., ale mamy przecież koniec 2024 r., więc proszę mi powiedzieć, czy gdyby pan porównał ilość interwencji w tych latach, to czy ona się zmieniła.</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Śliwka: A, czyli jednak można.)</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#ElżbietaGapińska">Czy jest ona właśnie mniejsza? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle Śliwka, zwracam panu uwagę, że zakłóca pan obrady Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Tadeusza Tomaszewskiego, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#TadeuszTomaszewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowny panie profesorze, jest pan dla mnie, ale również dla wielu Polek i Polaków autorytetem prawnym, ale także organem konstytucyjnym. Chciałbym pana prosić o kilka zdań więcej niż to, co słyszeliśmy w wypowiedzi 3 dni temu, na temat tego, co zrobił prezydent, przekazując ustawę o Trybunale Konstytucyjnym do trybunału, w kontekście pana wypowiedzi mówiącej o tym, że nie można tworzyć tego rodzaju precedensów, że parlament określonej większości politycznej może stwierdzić, że jakaś grupa orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego to nie są w rzeczywistości orzeczenia, mimo że wydano je w składach z udziałem tzw. sędziów dublerów. Wobec powyższego prosiłbym o wyjaśnienie, czy te orzeczenia wydane z udziałem sędziów dublerów to są orzeczenia, zwłaszcza w kontekście orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Pawła Szrota, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#PawełSzrot">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Rzeczniku! Ze strony mojego środowiska spotkała tutaj pana rzecznika krytyka, którą rozumiem i którą podzielam, ale chciałbym się wypowiedzieć w nieco innym tonie. Skądinąd wiem, również po rozpatrywaniu pańskiej informacji na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, że stać pana, panie rzeczniku, również na opinie, które nie są specjalnie popularne w pańskim środowisku, wśród osób, które w innych sprawach pana popierają.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma pana…)</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#PawełSzrot">A więc mam dwa pytania związane z prawami obywateli, którzy dochodzą sprawiedliwości. Po pierwsze: Jaki jest pańskim zdaniem status sędziów powołanych na podstawie nowych przepisów po 2018 r.? Po drugie: Jaka jest moc prawna odwołania w ostatnim czasie przez premiera Donalda Tuska prokuratora krajowego i powołania nowej osoby podającej się za prokuratora krajowego?</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Sylwię Bielawską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#SylwiaBielawska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! 80 tys. to rekordowa liczba skarg, które wpłynęły do rzecznika praw obywatelskich w 2023 r. To z jednej strony powód do dumy i gratulacje dla pana profesora oraz jego zespołu. Ale z drugiej niestety to jest liczba, która powinna nas zawstydzać, bo to jest liczba, która mówi o tym, że człowiek, że państwo i że instytucja ciągle zawodzą. Ten ponad 500-stronicowy raport, który przygotował pan rzecznik ze swoimi pracownikami, to niestety pesymistyczna diagnoza. Musimy zawalczyć o to, aby nie była to katastroficzna wizja. Mnie szczególnie cieszy to, że pan rzecznik wraz ze swoim zespołem intensywnie zajmuje się sprawami osób z niepełnosprawnościami, osób pogrążonych w kryzysie bezdomności, ubóstwie czy w kryzysie zdrowotnym. Powołane komisje eksperckie dają nadzieję, że będą wreszcie w odpowiedni sposób traktowane prawa tychże grup.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#SylwiaBielawska">Niech to sprawozdanie będzie dla nas jak kubeł zimnej wody. Dlatego rzucam wyzwanie: zróbmy wszystko, aby taka instytucja jak rzecznik praw obywatelskich nie była już nigdy więcej potrzebna. Zróbmy tak, bo pamiętamy o tym, co powiedział Bauman. Jesteśmy w tej chwili w sytuacji albo-albo: albo razem wkroczymy we wspólną przyszłość, albo skończymy niestety w zbiorowej mogile.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Adriana Zandberga, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#AdrianZandberg">Wysoka Izbo! Parę minut temu, kiedy wchodziłem na tę salę, usłyszałem szum i pokrzykiwania z części ław rządowych, kiedy posłanka Zawisza przypomniała o tym, że nadal w Polsce dochodzi do push-backów, że nadal dochodzi do łamania podstawowych praw człowieka, w tym prawa do złożenia wniosku o ochronę międzynarodową. Chcę powiedzieć to jasno i jednoznacznie, drodzy państwo. Jeżeli na kogoś możecie tutaj pokrzykiwać, to może pokrzykujcie na samych siebie, że przez rok nie doszło w tej sprawie do zmiany. Zmiany, którą obiecywano wyborcom, zmiany, która była jednym z powodów, dla których wielu ludzi, jakim zależy na prawach człowieka, poszło 15 października na wybory.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#AdrianZandberg">A pana rzecznika chciałbym zapytać o jedno. Przeczytałem w tym sprawozdaniu, że zwrócił się pan do MSW w sprawie tego niesławnego rozporządzenia, które narusza prawo do złożenia wniosku o ochronę międzynarodową, z prośbą, żeby w końcu to niesławne rozporządzenie zmienić, tak jak zwracał się pan słusznie za czasów PiS-owskich o to, żeby to zmienić. A więc chciałbym zapytać, czy jest w końcu jakaś reakcja. Kiedy doczekamy się tego, że słowa wypowiadane przed wyborami będą coś jednak znaczyły? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale nikt nie krzyczał, tylko pani poseł krzyczała.)</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan krzyczał.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle Zimoch, bardzo proszę. Naprawdę mikrofony działają bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#DorotaNiedziela">Pan poseł Patryk Wicher, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#PatrykWicher">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie rzeczniku, oddaję panu szacunek jako urzędowi konstytucyjnemu wbrew temu, co robią koledzy z partii rządzącej, którzy nie szanują nawet prezydenta Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej i podważają jego autorytet i godność. Ja kłaniam się przed rzecznikiem, bo odgrywa pan ważną rolę w systemie polskiego prawa i konstytucji. To dobrze, że jest tyle wniosków do pana, bo to znaczy, że ten urząd jest szanowany, był szanowany za naszych rządów i będzie za przyszłych rządów. My go umocniliśmy, więc tyle wniosków wpływa.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#PatrykWicher">Mam pytanie odnośnie do tych 75 tys. czy iluś tysięcy spraw. Ile razy pan stanął w obronie tych, którzy nie mogą napisać do pana wniosku, ponieważ się nie narodzili, tych, których obejmuje najważniejsze prawo, prawo do życia, podstawowe prawo człowieka?</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#PatrykWicher">Czy pan ich broni i jak pan ich broni? Jakie pan czynności podjął, żeby zatrzymać prawo, które pozwala dokonywać aborcji? Czy pan stanął w obronie katolików, którzy są prześladowani w tym kraju? Wszyscy narzekacie na sądy śledcze. Jakie zatem podjął pan decyzje czy też działania, żeby ograniczyć wyznaczanie tej kary przez polskie sądy? Mówię to choćby np. w kontekście ojca Michała, który jest prześladowany, i dwóch pań urzędniczek, w tym samotnej matki, która od kilku miesięcy siedzi więzieniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#PatrykWicher">A co z jej dzieckiem? Jak pan się tym zajmie?</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Iwonę Karolewską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#IwonaKarolewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Dziękuję za prezentację działań i wyzwań biura, a także pana dotychczasową działalność w obronie praw człowieka. Jako przewodniczącą podkomisji do spraw wdrażania wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka szczególnie interesuje mnie rola rzecznika w postępowaniu przed trybunałem w Strasburgu, gdzie rzecznik może za zgodą przewodniczącego trybunału złożyć pisemne uwagi w konkretnej sprawie. Jak wynika ze sprawozdania, wielokrotnie z tego korzystał. Czy mogłabym prosić o wskazanie, jakie czynniki decydują, że w konkretnej sprawie rzecznik decyduje się na skorzystanie z tego uprawnienia i jakie są priorytety rzecznika w tym zakresie? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Jarosława Krajewskiego, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#JarosławKrajewski">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Z uwagą zapoznałem się z przedstawionym raportem w zakresie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w ubiegłym roku. Można powiedzieć, że dobrze to już było. Z niecierpliwością będę czekał na raport za rok 2024, bo to będzie naprawdę księga hańby w związku z tym, co zrobiła Platforma Obywatelska, jeśli chodzi o poszanowanie praw i wolności obywateli.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#JarosławKrajewski">Mam pytania do pana rzecznika: Jakie działania pan podejmował w sprawie nielegalnego przejęcia mediów publicznych? Jakie działania pan podjął w zakresie przejęcia przez zupełnie nieuprawnioną osobę Prokuratury Krajowej? Ta osoba do dzisiaj podpisuje się jako prokurator krajowy wbrew ustawie, wbrew prawu, wbrew stanowisku pana prezydenta Andrzeja Dudy. I mam jeszcze jedno pytanie. Panie profesorze, czy mógłby pan przekazać na piśmie sygnały od mieszkańców Warszawy, jakie kierowali do pana rzecznika w sprawach dotyczących miasta stołecznego Warszawy i wszystkich jednostek podległych panu prezydentowi Rafałowi Trzaskowskiemu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JarosławKrajewski">To pozwoli na pewno wystąpić w interesie i w imieniu mieszkańców Warszawy również do władz samorządowych. Dziękuję badzo.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Małgorzatę Niemczyk, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#MałgorzataNiemczyk">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Rzeczniku! Dziękuję za pańską dotychczasową pracę i stanie na straży praw nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#MałgorzataNiemczyk">W Polsce polskie związki sportowe są monopolistami korzystającymi ze środków publicznych, mają monopol wyborczy, prawny, dyscyplinarny, sankcyjny, represyjny, nakładają kary dyscyplinarne za korzystanie z wolności słowa, ustanawiają reguły, regulaminy, prawa łamiące konstytucję w wielu miejscach. Wprowadzają również nierówność płci w sporcie.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#MałgorzataNiemczyk">Dzisiaj upominam się jednak o prawa wyborcze chyba jedynej grupy społeczno-zawodowej w Polsce, która pozbawiona jest praw wyborczych i czynnego, realnego wpływu na kształt i skład stowarzyszeń, jakimi w tym przypadku są polskie związki sportowe. To zawodnicy i trenerzy nie mają wpływu na działania w zakresie ani na rozwój własnych dyscyplin sportu. Przypomnę, że licencje zawodnicze i inne stanowią formę członkostwa pośredniego w polskim związku sportowym. Mimo tego zawodnicy i inni posiadający licencję danego związku sportowego nie posiadają uprawnień tożsamych z tymi posiadanymi przez kluby sportowe w zakresie wybierania władz związku czy nawet do nich zbliżonych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MałgorzataNiemczyk">Czy pozbawienie prawa wyborczego większości osób posiadających licencję danego związku sportowego nie jest sprzeczne z ideą zrzeszania się, jaką polskie związki sportowe, do których funkcjonowania stosuje się odpowiednio ustawę Prawo o stowarzyszeniach, powinny urzeczywistniać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł. Ostatnie zdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MałgorzataNiemczyk">Czy zechce pan się pochylić nad tym problemem? Brak czynnych praw wyborczych dla całej rzeszy członków związków w zakresie wyboru władz organizacyjnych de facto…</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł. Pani poseł, myślę, że pisemnie… Oczywiście znamy pani zaangażowanie w sport i dlatego przedłużyłam pani czas, bo jest pani wybitnym sportowcem.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#komentarz">(Poseł Patryk Wicher: A w sprawie życia nie dało się przedłużyć. Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam zatem na mównicę pana posła Zbigniewa Boguckiego, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#ZbigniewBogucki">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#ZbigniewBogucki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowny Panie Rzeczniku! Bardzo konkretne pytania. Panie rzeczniku, dlaczego pan nie interweniował, kiedy polscy żołnierze i funkcjonariusze, a także ich rodziny, byli lżeni i poniżani, kiedy narażane było ich bezpieczeństwo, ich życie i zdrowie przez przedstawicieli obecnego obozu władzy? Dlaczego pan nie interweniował w tej sprawie? Dlaczego pan nie interweniuje w sprawie 3 tys. polskich sędziów wydających wyroki w imieniu Rzeczypospolitej, którzy pogardliwie przez dzisiejszy obóz władzy nazywani są neosędziami, a którzy są po prostu sędziami Rzeczypospolitej? Dlaczego pan nie interweniuje w sprawie prokuratora krajowego, który został siłą usunięty ze swojego urzędu, co potwierdziła Izba Karna Sądu Najwyższego w swojej uchwale? Dlaczego pan nie interweniuje, kiedy minister zdrowia i minister sprawiedliwości razem z polskim premierem, wbrew polskiej konstytucji, wbrew wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego, próbują obejść ochronę życia dzieci nienarodzonych? Dlaczego pan nie interweniuje w sprawie nielegalnych władz spółek mediów publicznych, które są przecież tylko dla pozoru w likwidacji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#ZbigniewBogucki">Dlaczego pan w tych sprawach, panie rzeczniku, nie interweniuje?</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Krzysztofa Mieszkowskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#KrzysztofMieszkowski">Pani Marszałkini! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Nie mam żadnych wątpliwości, że 8-letnie rządy PiS doprowadziły do upadku kultury wolności.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#KrzysztofMieszkowski">Mam do pana bardzo konkretne i precyzyjne pytanie: Czy zareagował pan na haniebne słowa, które wypowiedział prezydent Andrzej Duda pod adresem publiczności, która masowo oglądała znakomity, wybitny film Agnieszki Holland „Zielona granica”? Jestem ciekaw, czy pan się tym zajął.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#komentarz">(Poseł Dariusz Matecki: Tylko świnie siedzą w kinie.)</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#KrzysztofMieszkowski">Jednocześnie chcę zapytać o to, czy zamierza pan podjąć działania i dowiedzieć się, jaka była przyczyna inwigilowania Pegasusem Klementyny Suchanow, wybitnej literaturoznawczyni, autorki książki, która była wielokrotnie nagradzana, „Gombrowicz. Ja, geniusz”. Proszę mi na to pytanie odpowiedzieć, dlatego że Pegasus stał się narzędziem odbierania praw obywatelskich polskim obywatelkom i obywatelom. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Józefę Szczurek-Żelazko, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiaj omawiamy sprawozdanie z działalności rzecznika praw obywatelskich — ponad 500 stron. Wynika z niego, że ponad 70 tys. wniosków wpłynęło z prośbą o interwencję. Państwo się oburzacie, że to świadczy o jakichś działaniach, o łamaniu praworządności w ubiegłym roku. To ja państwu powiem, że to Prawo i Sprawiedliwość odbudowało zaufanie do instytucji państwa. Prawo i Sprawiedliwość budowało społeczeństwo obywatelskie świadome swoich praw. I dzięki temu właśnie m.in. ci ludzie nie boją się pisać wniosków. Podejrzewam, że w tym roku tych wniosków będzie mniej, ponieważ opresyjna działalność obecnego rządu spowoduje, że ludzie przestaną pisać, domagać się swoich praw. Już w tej chwili zewsząd słychać sygnały: nie będziemy się odzywać, bo boimy się, że na drugi dzień rano może zastukać do nas jakaś służba.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Panie rzeczniku, chciałabym zadać panu pytanie. Jaka była pana reakcja, kiedy w grudniu ub.r. obywatele Rzeczypospolitej Polskiej zostali pozbawieni prawa do rzetelnej informacji, kiedy obecny rząd unieruchomił TVP?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Jaka była pana reakcja, kiedy lżono rzeczniczkę Straży Granicznej? Jaka jest pana reakcja, kiedy w więzieniu przetrzymywane są urzędniczki Ministerstwa Sprawiedliwości?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Czy pan zainteresował się ich losem?</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Bożenę Lisowską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł, można to przekazać pisemnie panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł Bożena Lisowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#BożenaLisowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W przedstawionej informacji rzecznik wyraził wątpliwość, czy doliczanie podatku VAT do taksy notarialnej jest zgodne z prawem i nie narusza praw obywateli korzystających z usług notarialnych, bowiem istnieją dwie odmienne interpretacje. Prezes Krajowej Rady Notarialnej uznaje, że doliczanie podatku VAT do taksy notarialnej jest już ustaloną, utrwaloną praktyką. Natomiast resort finansów stoi na stanowisku, że podatek od towarów i usług powinien być częścią składową wynagrodzenia ustalanego przez notariusza stronom, a nie być doliczany do tej taksy. Moje pytanie zatem brzmi: Czy rzecznik praw obywatelskich skieruje wniosek do odpowiednich organów i podejmie działania, aby ten dualizm interpretacyjny rozwiązać?</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Andrzeja Gawrona, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#AndrzejGawron">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Na początek cytat z pana strony internetowej: Rzecznik dostrzega trudną sytuację, w jakiej znajdują się osoby LGBT+ w Polsce, i stara się aktywnie przeciwdziałać zjawiskom ich nierównego traktowania i dyskryminacji. Rzecznik niezmiennie apeluje o szacunek dla godności drugiego człowieka będącej nieprzekraczalną granicą wolności wypowiedzi w debacie publicznej.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#AndrzejGawron">Rok 2023 był rokiem, kiedy rzeczywiście tę granicę wolności wypowiedzi wielokrotnie w debacie publicznej przekraczano w sposób skrajny, szczególnie w stosunku do księży, katolików, chrześcijan czy wyborców Prawa i Sprawiedliwości. Wulgarny język nienawiści, który stosowano i stosuje się do dziś, winien być absolutnie napiętnowany przez rzecznika praw obywatelskich. Winny być podejmowane konkretne działania, aby wyeliminować go z przestrzeni publicznej, i to nie tylko, panie rzeczniku, wobec osób LGBT+, ale również wobec osób, które mają określone poglądy polityczne, czy osób wierzących.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#AndrzejGawron">Moje pytanie, panie rzeczniku: Jakie pan konkretne działania — ale konkretne — podejmował właśnie w tym zakresie, żeby te osoby też chronić? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Małgorzatę Pępek, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#MałgorzataPępek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przy całej dyskusji na ten temat przede wszystkim należy zacząć od podziękowań dla pana rzecznika i wszystkich współpracowników, zarówno w biurze w Warszawie, jak i w biurach terenowych, za pracę, za zaangażowanie i uwrażliwienie na sprawy zwykłych obywateli, szczególnie że rok sprawozdawczy, za który przedstawiana jest informacja, to czas, kiedy oprócz pracy na rzecz pokrzywdzonych walczono także o praworządność i swobody obywatelskie.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#MałgorzataPępek">Z przedmiotowej informacji dowiadujemy się, że w 2023 r. do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło blisko 80 tys. skarg. Ja chciałam zapytać, ile z tego zostało wniesionych skarg nadzwyczajnych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Andrzeja Śliwkę, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#AndrzejŚliwka">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#AndrzejŚliwka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Jeżelibym mógł poprosić o uwagę, ponieważ chciałbym zadać dwa konkretne pytania. Jakie działania pan podjął i jakie działania pan planuje podjąć, włącznie ze środkami zaskarżenia, w sprawie pana Szymona Kluki, rolnika, który otrzymał wyrok, skandaliczny wyrok, z którego wynika, że będzie musiał zapłacić blisko 130 tys. zł odszkodowania w związku z emisjami, które powstały w wyniku jego działalności rolniczej. To skandaliczna, niedopuszczalna sytuacja. Nie powinno być takiej sytuacji, ale taki jest wyrok sądu i z tą sytuacją trzeba coś zrobić. Przygotowałem projekt ustawy. Mam nadzieję, że Wysoka Izba będzie nad nim procedować, że nie zostanie zamrożony przez pana marszałka Hołownię. Jakie działania pan rzecznik podjął? Jakie działania pan podejmuje?</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#AndrzejŚliwka">Przechodzę do drugiej sprawy, równie bulwersującej, do kwestii związanej z powołaniem skandalicznego zespołu przez pana prokuratora generalnego Adama Bodnara, zespołu siedleckiego, który ściga polskich żołnierzy, żołnierzy, którzy bronią naszej granicy. Jakie działania zostały podjęte przez pana rzecznika w tym zakresie? Ile było tych interwencji? Bardzo bym prosił, żeby nie było tak jak ostatnio, kiedy pan rzecznik nie odpowiedział na pytanie. Bardzo bym prosił, żeby pan odpowiedział. Jeżeli pan nie odpowie, to poprosiłbym o informację na piśmie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że w swoim i państwa imieniu powitam Stowarzyszenie Obywatele GW 66–400. Przyjechaliście państwo z Gorzowa Wielkopolskiego. Pozdrawiam was serdecznie, wszyscy was pozdrawiamy. Przyjechaliście na zaproszenie pani poseł Krystyny Sibińskiej. Bardzo się cieszymy, że jesteście z nami. Życzę miłego zwiedzania i miłego piątkowego popołudnia.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Zofię Czernow, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#ZofiaCzernow">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Rzeczniku! Chciałam podnieść kwestię ochrony danych osobowych obywateli. Czy zdaniem pana rzecznika obowiązujące w Polsce przepisy prawa wystarczająco chronią obywateli i ich dane osobowe? Liczne rejestry zawierają wiele wrażliwych informacji. Te lub inne źródła służą gromadzeniu danych osobowych obywateli, a następnie ich przetwarzaniu, wykorzystywaniu do celów marketingowych, bankowych i innych. Są nawet sprzedawane. Praktyka życia codziennego wskazuje na duży obszar, w którym brakuje należytej ochrony danych osobowych. Obywatele są zaniepokojeni tym, że firmy marketingowe dysponują ich danymi i często nękają ich telefonami, proponując różne oferty, zachęty. Jak w ocenie pana rzecznika wygląda bezpieczeństwo obywateli w tym zakresie? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Monikę Rosę, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MonikaRosa">Pani Marszałkini! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Dzieci i młodzież jako obywatele, obywatelki Rzeczypospolitej Polskiej zasługują na naszą szczególną troskę i uwagę. Szczególnie nowe wyzwania, jakie wynikają z otoczenia, ze świata cyfrowego, są dla nas bardzo trudne, bo jako dorośli często po prostu nie rozumiemy tego świata. Stąd wynika moje pytanie: Jakie pan rzecznik widzi zagrożenia, ale też przede wszystkim jakie są narzędzia prawne, które możemy wykorzystać do ochrony dzieci przed dostępem do patostreamingu, do szkodliwych, niosących nienawiść i przemoc treści tworzonych przez influencerów, do treści nieodpowiednich, np. pornografii? Czy wystarczająco mocno są za to odpowiedzialne platformy cyfrowe, na których te treści są przekazywane młodym osobom? Chodzi także o drugą stronę: Czy prawo pracy chroni dzieci, które pracują w sieci, w mediach społecznościowych albo dla firm, dla swoich rodziców, dzieci, których wizerunek wykorzystywany jest do promocji albo które same stają się influencerami, których wizerunek i praca są po prostu kapitalizowane?</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#MonikaRosa">Chciałam podziękować także za pana zaangażowanie, interwencję w kwestii gali Fame MMA, które odbywały się w Warszawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#MonikaRosa">Chciałam również zapytać o narzędzia prawne, które mogą sprawić, że skala takiej patologii będzie mniejsza. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Henryka Szopińskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#HenrykSzopiński">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Bardzo dziękuję za pracę. Dziękuję także całemu zespołowi za przygotowanie sprawozdania. To bardzo obszerny materiał wymagający poświęcenia sporo czasu, aby się z nim zapoznać, ale też pokazujący, wręcz obnażający trudną rzeczywistość, z jaką mierzą się obywatele naszego kraju każdego dnia.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#HenrykSzopiński">To, co poruszyło mnie w sprawozdaniu, chociaż wielu może wydawać się sprawą mało istotną, to sprawa nasilającej się agresji oraz bezpośrednich ataków fizycznych na ratowników medycznych podczas niesienia przez nich pomocy osobom w stanie zagrożenia zdrowia lub życia. Pisze pan w sprawozdaniu, że na tym tle ujawnił się problem braku pomocy psychologicznej dla ratowników medycznych, którzy zostali poszkodowani i doświadczyli agresji ze strony pacjentów. Znam osobiście wielu ratowników i wiem od nich, że problem narasta. Przy brakach kadrowych praca w ciągłym napięciu, po godzinach, często w czasie traumatycznych sytuacji powoduje wypalenie zawodowe i odchodzenie z zawodu. W tym wypadku pomoc psychologiczna powinna być standardem.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#HenrykSzopiński">Stąd wynika moje pytanie: Jakie dodatkowe działania planuje pan podjąć, aby poprawić dostęp ratowników medycznych, nie tylko poszkodowanych, do pomocy psychologicznej? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle,</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Klaudię Jachirę, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Chciałam podziękować za to, że zarówno w poprzednich latach, jak i w tym roku nie pozostał pan bierny, gdy przez parlament przechodziła niebezpieczna ustawa o bezkarności służb na granicy, że zgłosił pan do tego projektu krytyczne uwagi i podkreślił, jak kontrowersyjnym rozwiązaniem jest kontratyp, który zwalnia z odpowiedzialności karnej w sytuacjach, w których doszło do naruszenia zasad używania broni. Dziękuję też za to, że podjął pan interwencję z urzędu w sprawie zawrócenia 4-osobowej rodziny Afgańczyka, który jako policjant wspierał polskich żołnierzy, gdy ci stacjonowali w Afganistanie. Dzięki interwencji właśnie m.in. pana, dr Machińskiej, Janki Ochojskiej udało się potraktować ich zgodnie z prawem. Pytanie tylko, czy potrzebne było do tego zaangażowanie aż tylu osób. Cieszę się, że nie jest pan obojętny na to, co wciąż dzieje się na granicy, że konsekwentnie staje pan po stronie praw człowieka i wie pan o tym, że prawa człowieka obowiązują także na granicy polsko-białoruskiej.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#KlaudiaJachira">Chciałabym spytać: Co według pana wiedzy można by jeszcze zrobić, by na granicy polsko-białoruskiej przestało być łamane prawo, by skończyły się wreszcie push-backi, by wreszcie nikt tam nie cierpiał i nie umierał?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Franciszka Sterczewskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#FranciszekSterczewski">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Praworządność w Polsce na szczęście wraca, ale niestety nie wszędzie.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#FranciszekSterczewski">Dlatego przyłączę się do głosów moich poprzedników, którzy wspominają o jednej z największych hańb, które się dzieją w polskiej rzeczywistości. Mam na myśli push-backi, które od 2021 r. są brutalną rzeczywistością na granicy polsko-białoruskiej…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, proszę przerwać na chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#DorotaNiedziela">Panowie, pan Śliwka ma już jedno ostrzeżenie. Bardzo proszę nie pokrzykiwać. Jeżeli chcecie coś państwo powiedzieć panu posłowi Sterczewskiemu, to pan poseł za parę sekund skończy i pewnie będzie do państwa dyspozycji.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle Matecki, bardzo proszę, żeby pan się uspokoił. Dziękuję bardzo…</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#komentarz">(Poseł Dariusz Matecki: Żeby nie jeździł po pijaku.)</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#DorotaNiedziela">Czy pan naprawdę chce usłyszeć drugi raz czytanie? Bardzo proszę zapytać posła Kowalskiego, z czym to się łączy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#FranciszekSterczewski">Te nielegalne praktyki niestety dzieją się wciąż i są narażeniem życia i zdrowia ludzi, którzy uciekają przed wojną i prześladowaniami. To również jest przyczyna pojawienia się kontroli na granicy niemieckiej. W związku z tym push-backi to nie tylko nielegalna sytuacja, ale również niebezpieczeństwo dla państwa polskiego i zagrożenie gospodarcze. Granica będzie szczelna i bezpieczna, dopiero jak na nią wrócą: przestrzeganie prawa, rozpatrywanie wniosków o azyl i legalne deportacje.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#FranciszekSterczewski">Dlatego krótkie pytanie do pana rzecznika: Jakie działania w tej kwestii podjęło biuro RPO? Jakie państwo przedstawiacie rekomendacje? I przede wszystkim co z osobami nieletnimi, które wciąż niezgodnie z prawem są przetrzymywane w ośrodkach zamkniętych? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#DorotaNiedziela">Jako ostatni zabierze głos pan poseł Tomasz Zimoch, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#TomaszZimoch">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poseł Wicher opuścił już salę, ale chciałem mu przypomnieć, że to posłowie Prawa i Sprawiedliwości przez wiele lat ograniczali budżet rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#TomaszZimoch">A teraz pytanie. Ono wprawdzie wybrzmiało podczas posiedzenia komisji sprawiedliwości, panie rzeczniku, ale w związku z kilkoma pytaniami zadawanymi z tej strony sali, chciałbym, by pan odpowiedział na to pytanie: Jaka jest pana opinia, ocena statusu Krajowej Rady Sądownictwa, procedury wyboru 15 sędziów? Jak pan to widzi jako rzecznik i jako naukowiec, profesor prawa, co trzeba zrobić, by przestały istnieć w naszym kraju dwa światy prawa, dwie zupełnie inne rzeczywistości? Tak po prostu dalej być nie może. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#DorotaNiedziela">Na tym lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#DorotaNiedziela">Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich pana Marcina Wiącka.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MarcinWiącek">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Bardzo dziękuję za wszystkie pytania. Bardzo dziękuję za wszystkie państwa głosy uznania, jak też krytyki dotyczące działalności mojej i mojego biura. My oczywiście wszystkie te państwa uwagi weźmiemy sobie do serca i będziemy starać się je uwzględniać w naszej działalności w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#MarcinWiącek">Chciałbym podkreślić, że otrzymałem kilkadziesiąt pytań, więc nie mam możliwości, aby na nie wszystkie udzielić odpowiedzi w tej chwili. Jeżeli ktoś z państwa życzy sobie odpowiedź na piśmie, to bardzo proszę o informację, my wówczas takiej odpowiedzi udzielimy.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#MarcinWiącek">Chciałbym poczynić pewne zastrzeżenia odnoszące się do kwestii, o które państwo posłowie pytali czy które podnosili. Informacja, którą przedstawiłem dzisiaj, to była informacja za rok 2023, a kilka zagadnień, o które państwo posłowie pytali czy sugerowali, że nie podjąłem interwencji, to były sprawy, które były lub są prowadzone w tym roku, w związku z czym jeszcze nie były przedmiotem tego dokumentu, który przedstawiałem, prezentowałem Sejmowi, natomiast są na bieżąco referowane na stronie internetowej rzecznika praw obywatelskich, jak również komunikujemy o nich w innych formach.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#MarcinWiącek">Chciałbym także poczynić zastrzeżenie, ponieważ czasami mam wrażenie, że nie do końca istnieje jasność co do kompetencji, jakie posiada rzecznik praw obywatelskich. Pragnę podkreślić, że ja w swojej działalności kieruję się ustawą o rzeczniku i konstytucją i interweniuję wyłącznie w sposób, jaki jest przewidziany w ustawie o Rzeczniku Praw Obywatelskich. A więc to oznacza, że nie mam np. kompetencji do tego, aby komentować czy odnosić się do wypowiedzi polityków, czy do wszelkich wydarzeń, jakie opisywane są w mediach czy budzą rozmaite emocje. Nie mam kompetencji do komentowania czy odnoszenia się np. do takich spraw, jak przyczyny zatrzymania czy tymczasowego aresztowania danej osoby, ponieważ nie mam dostępu do akt spraw. Nie mam również kompetencji do tego, żeby weryfikować, czy np. ktoś był inwigilowany, czy ktoś był podsłuchiwany, czy wobec kogoś był stosowany Pegasus. Jestem urzędnikiem państwowym, prawnikiem i aby móc wypowiedzieć się w jakiejś sprawie, muszę znać podstawy faktyczne, musiałbym znać akta sprawy. Więc chciałbym usprawiedliwić się, że w pewnych sprawach kompetencje rzecznika praw obywatelskich albo nie istnieją, albo są bardzo ograniczone, stąd staram się sprawować ten urząd, trzymając się regulacji, które mnie obowiązują. W związku z tym niestety nie mogę odnieść się do niektórych pytań czy komentarzy, które państwo formułowali, bo moim obowiązkiem jest zachowanie pewnej niezależności, niezawisłości. Nie mogę angażować się w debatę polityczną i stąd proszę o wyrozumiałość, ale do pewnych spraw odnieść się nie mogę.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#MarcinWiącek">Pozwolę sobie w tej chwili przejść do pytań, które państwo formułowali, podkreślając, że z uwagi na ograniczony czas jestem do dyspozycji i mogę na pytanie odpowiedzieć na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Jeżeli chodzi o kwestię, o której mówiłem podczas wystąpienia wprowadzającego, że istnieje w tej chwili sytuacja bardzo daleko idącego braku pewności w odniesieniu do działalności wielu instytucji publicznych — chodzi o sądy, Krajową Radę Sądownictwa, Trybunał Konstytucyjny czy prokuratora krajowego — to podkreślę, że w tych sprawach kieruję się poglądem prawnym, zgodnie z którym nieprawidłowości dotyczące procedury powołania określonego organu nie prowadzą do tego, że automatycznie możemy mówić o tym, iż organ ten nie istnieje czy że powołanie nie doszło do skutku, czy że organ ten wydaje nieistniejące rozstrzygnięcia. Z tego powodu kieruję się w swojej działalności zasadą domniemania ważności, domniemania istnienia, domniemania legalności funkcjonowania instytucji publicznych. Nie chciałbym tego rozwijać, to jest dosyć obszerny temat, w każdym razie opieram się na założeniu, zgodnie z którym sędziowie powołani w 2018 r. to są osoby mające konstytucyjny i ustawowy status sędziego, których status jest współokreślany przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i do tego statusu powinien odnieść się ustawodawca, tworząc ustawę wykonującą orzeczenia trybunałów europejskich, również gdy chodzi o prokuratora krajowego. Mimo że podzielam pewne wątpliwości, jakie są prezentowane w orzecznictwie czy przez prawników, odnoszące się do procedury powołania prokuratora krajowego, to jako urzędnik państwowy mam obowiązek respektować dokument, jakim jest akt powołania pochodzący od prezesa Rady Ministrów, który nie został wzruszony w stosownej procedurze. Mogę, jeśli państwo sobie życzą, rozwinąć tę kwestię na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-229.6" who="#MarcinWiącek">Proszę pozwolić, w tej chwili przejdę do innych kwestii, o które państwo pytali. Chciałbym chwilę poświęcić problematyce ochrony społeczeństwa, w szczególności ochrony dzieci przed takimi zjawiskami jak pornografia, patostreaming czy wykorzystywanie wizerunku dzieci. To jest zagadnienie niezwykle bulwersujące, dlatego od początku, od kiedy jestem rzecznikiem, podejmuję działania we współpracy z innymi instytucjami publicznymi, ponieważ dostajemy do biura skargi na patostreamingowe treści, które można znaleźć w Internecie. Podejmuję w tych kwestiach takie działania, na jakie pozwalają mi kompetencje. Współpracuję, można powiedzieć, w tym zakresie z przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, który też posiada kompetencje do monitorowania tych spraw. Należałoby się zastanowić nad tym, czy patostreaming nie powinien być czynem zabronionym, wprowadzonym do Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-229.7" who="#MarcinWiącek">W tej chwili bardzo często od prokuratury, do której piszemy o tym, załączając linki, załączając omówienie tych treści, otrzymujemy odpowiedź, że wszyscy uczestnicy tych sytuacji, które są filmowane, godzą się na to, co tam się dzieje, w związku z czym nie ma podstaw do tego, aby ścigać to w drodze postępowania karnego. Chciałbym podkreślić, że w ubiegłej kadencji był projekt ustawy, który wprowadzał do Kodeksu karnego przestępstwo polegające na, mówiąc w skrócie, patostreamingu, dlatego uważam, że warto do tej dyskusji powrócić.</u>
          <u xml:id="u-229.8" who="#MarcinWiącek">W informacji rocznej za rok 2023 jest fragment odnoszący się do projektu ustawy, jaki pojawił się wówczas, którego celem było ograniczenie dostępu nieletnich do treści pornograficznych. Projekt jako taki opierał się na pewnych właściwych założeniach i kierunek jego był dobry, natomiast problemem w przypadku tych spraw jest kwestia odpowiedniego zdefiniowania obowiązków, jakie ciążą na dostawcach Internetu, ponieważ trzeba zdefiniować, co to są treści pornograficzne i na czym polegają obowiązki dostawców treści, dostawców Internetu. Ale koncepcja ustawodawcza pojawiła się w ubiegłym roku. Zachęcam, żeby do tego wrócić, bo to rzeczywiście są bardzo istotne problemy.</u>
          <u xml:id="u-229.9" who="#MarcinWiącek">Pani posłanka pytała o kwestię pracy i wykorzystywania wizerunku dzieci. To jest jak najbardziej sprawa dla ustawodawcy. W innych krajach istnieją takie rozwiązania, jak np. fundusze powiernicze, że jeżeli dziecko pracuje, np. gra w filmach, w reklamach, jego wizerunek jest wykorzystywany w celu osiągnięcia dochodów, to wówczas część dochodu jest przekazywana na fundusz powierniczy, do którego rodzice nie mają dostępu, i jest on uruchamiany dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie pełnoletność. To jest jakaś koncepcja na uporządkowanie tych spraw, więc wydaje się, że ona też jest warta rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-229.10" who="#MarcinWiącek">Państwo posłowie pytali mnie o aktualne problemy. Chciałbym podkreślić, bo wiem, że to budzi duże zainteresowanie, że w sprawie pana Mariusza Kamińskiego moje biuro prowadziło postępowanie. Myśmy to postępowanie zakończyli. Przedstawiliśmy sprawozdanie z naszych wątpliwości, zarzutów odnoszących się do tej sprawy. Pan Mariusz Kamiński otrzymał również dwukrotnie obszerne wyjaśnienia tych zarzutów w formie pisemnej. Ta sprawa była podjęta w 2021 r. Tu również chciałbym prosić o wyrozumiałość, bo niektórzy państwo zgłaszali wątpliwości co do tej sprawy. Ta sprawa była przez nas prowadzona w roku 2024, a nie w roku 2023. Podobnie, jeśli chodzi o ks. Olszewskiego i panie urzędniczki, które w tej chwili są tymczasowo aresztowane. W tej sprawie także prowadzimy postępowanie, w którym już podjęliśmy liczne czynności. Nadejdzie czas, kiedy podzielimy się wnioskami, przedstawimy sprawozdanie w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-229.11" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Kilka pytań dotyczyło mediów publicznych. Chciałbym powtórzyć to, co powiedziałem już w moim wstępnym wystąpieniu. Moja interwencja dotycząca tej sprawy polegała na skierowaniu wystąpienia do ministra kultury — to jest kompetencja, którą ma do dyspozycji rzecznik praw obywatelskich — i przedstawieniu informacji, zgodnie z którą podstawy prawne funkcjonowania mediów publicznych w tej chwili są niezgodne z konstytucją. Są to przepisy, które nie wykonują, nie uwzględniają orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza wyroku z 2016 r. Należy te przepisy zmienić.</u>
          <u xml:id="u-229.12" who="#MarcinWiącek">Kilka pytań państwa dotyczyło skarg nadzwyczajnych. W ubiegłym roku skierowałem 48 skarg nadzwyczajnych. Pan poseł pytał o sprawę pana rolnika Szymona Kluki. To jest sprawa, która trafiła do mnie. Trafił do mnie wniosek o skierowanie skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. W tej chwili wystąpiłem do sądu, który dysponuje aktami tej sprawy, ponieważ wymaga tego ode mnie procedura. Czekamy na akta tej sprawy. Jak akta sprawy trafią do biura rzecznika, wówczas przygotujemy tę sprawę merytorycznie od strony przesłanek dopuszczalności skargi nadzwyczajnej. Nie mogę w tej chwili wypowiedzieć się na ten temat w sposób wiążący, czy są przesłanki do wniesienia skargi nadzwyczajnej, ponieważ nie znam jeszcze akt. Natomiast w tej sprawie, jak tylko ustalimy to, czy zachodzą takie podstawy prawne, również przedstawimy informację. W tej chwili sprawa jest na tym etapie, o którym powiedziałem.</u>
          <u xml:id="u-229.13" who="#MarcinWiącek">Jeśli chodzi o ustawę o Trybunale Konstytucyjnym — też państwo o to pytali — to przedstawiłem opinię dotyczącą obu ustaw o Trybunale Konstytucyjnym. One są dostępne, możemy je również dostarczyć. Jeżeli chodzi o ustawę proceduralną o Trybunale Konstytucyjnym, to do tej ustawy nie mieliśmy dużych zastrzeżeń. Pojawiły się tam pewne kwestie o charakterze, bym powiedział, proceduralno-technicznym. Natomiast jeśli chodzi o przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, to przedstawiłem opinię krytyczną do tej ustawy, wskazując, że nie powinno dochodzić do ustawowego unieważniania części orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-229.14" who="#MarcinWiącek">Kilka pytań państwa dotyczyło zawracania do granicy, związanych z tym moich wystąpień i tego, czy coś się zmieniło. Chciałbym powiedzieć krótko, bo już czas mi się kończy, że nic się nie zmieniło od 2021 r. od strony prawnej. W 2021 r. występowałem do ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, do parlamentu o stworzenie właściwych podstaw prawnych dotyczących sytuacji przygranicznej, z którą mamy do czynienia. Te podstawy prawne nie zmieniły się od tamtej pory. Również w tej chwili prowadzę dialog z aktualnym ministrem spraw wewnętrznych i administracji. Apeluję też do państwa parlamentarzystów o rozwiązanie tej sprawy i podjęcie debaty, bo te kwestie powinny być uregulowane w drodze ustawy. Nie może rozporządzenie tak daleko ingerować w ochronę wolności i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-229.15" who="#MarcinWiącek">Jeszcze, jeżeli mogę zabrać minutę, chciałbym powiedzieć, że pani posłanka prosiła o poruszenie sprawy wykluczenia transportowego. Chciałbym tylko powiedzieć, że zajmujemy się tą sprawą od kiedy jestem rzecznikiem, natomiast niedługo opublikujemy raport. W tamtym roku zainicjowałem z moimi współpracownikami prace nad raportem dotyczącym dostępności usług społecznych w gminach wiejskich. Również ludzie nauki i eksperci współpracowali z nami przy przygotowaniu tego raportu. Ten raport na kilkaset stron już jest na moim biurku. M.in. odnosi się on do tej kwestii, o którą pani poseł pytała. Ten raport w najbliższych tygodniach ujrzy światło dzienne.</u>
          <u xml:id="u-229.16" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Skończył mi się czas, więc zachęcam do tego… Jeżeli ktoś z państwa życzy sobie, abym udzielił odpowiedzi na piśmie czy w formie rozmowy, to też oczywiście jestem do dyspozycji. Bardzo dziękuję za państwa uwagi dotyczące działalności rzecznika praw obywatelskich. Bardzo dziękuję za wszystkie pytania i jednocześnie ponawiam prośbę o wyrozumiałość, ponieważ rzecznik praw obywatelskich nie jest politykiem. Mam obowiązek powstrzymywania się od uczestniczenia w debacie politycznej. Posługuję się wyłącznie ustawą o rzeczniku i kompetencjami, jakie ustawa mi przyznaje. Podejmuję działania, podejmuję interwencje tylko w takich formach, w jakich twórcy ustawy o rzeczniku i autorzy konstytucji przewidzieli dla rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-229.17" who="#MarcinWiącek">Jeszcze raz dziękuję państwu za uwagę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-229.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-229.19" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję panu rzecznikowi.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#MonikaWielichowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#MonikaWielichowska">Stwierdzam, że Sejm zapoznał się z informacją o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#MonikaWielichowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 14. porządku dziennego: Przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów dokument: „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2023 r.” wraz ze stanowiskiem Komisji Infrastruktury (druki nr 422 i 469).</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#MonikaWielichowska">Proszę sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury pana Stanisława Bukowca o przedstawienie rządowego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana ministra infrastruktury Dariusza Klimczaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#DariuszKlimczak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#DariuszKlimczak">Pani Marszałek! Chciałbym zacząć od informacji dla Wysokiej Izby, w jakim kierunku toczą się prace, jeżeli chodzi o zmianę przepisów, które mają związek nie tylko z bezpieczeństwem ruchu drogowego, ale z ruchem drogowym jako takim.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#DariuszKlimczak">Wszyscy doskonale wiemy, że bezpieczeństwo ruchu drogowego to kompilacja różnego rodzaju działań, to także praca interdyscyplinarna nie tylko wewnątrz Ministerstwa Infrastruktury, jego jednostek podległych, ale także dobra współpraca z innymi ministerstwami, m.in. z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwem Sprawiedliwości, ministerstwem edukacji, a nawet ministerstwem nauki. Wszystkie te działania mają wpływ na to, do jakich przepisów musimy się zastosować, w jaki sposób są one egzekwowane i w jaki sposób świadomie uczestniczymy w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#DariuszKlimczak">Natomiast dzisiaj chciałbym, zanim pan minister Bukowiec przedstawi naszą ocenę i nasze wnioski dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego w roku 2023, poinformować Wysoką Izbę o najważniejszych zmianach w przepisach, nad którymi pracujemy, które są na różnym etapie — w uzgodnieniach międzyresortowych, ale także w uzgodnieniach z innymi ministerstwami.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#DariuszKlimczak">Pierwsza sprawa to jest nowy przepis, który ma wprowadzić możliwość odebrania, zatrzymania uprawnień osobom, które przekroczą dozwoloną prędkość o 50 km/h na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych poza obszarem zabudowanym. Dotychczas istnieje taki przepis w obszarze zabudowanym. Każdy, kto przekracza o 50 km/h dozwoloną prędkość, będzie miał czasowo zatrzymane uprawnienia do kierowania pojazdami. Planujemy rozszerzyć ten przepis o drogi jednojezdniowe dwukierunkowe poza terenem zabudowanym. Na razie ten przepis nie dotyczy dróg ekspresowych ani autostrad.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#DariuszKlimczak">Druga sprawa to zaostrzenie przepisów wobec tych, którzy nie stosują się do przepisów dotyczących zatrzymania uprawnień kierowców. Dzisiaj planujemy wprowadzić przepis, że każdemu kierowcy, który ma zatrzymane uprawnienia do kierowania pojazdami, który zostanie zatrzymany do kontroli i ten zakaz zostanie stwierdzony, prawo jazdy zostanie zatrzymane na stałe. Według dzisiejszych przepisów jest możliwość wydłużenia zatrzymania uprawnień do 6 miesięcy i dopiero następnym razem, kiedy ten kierowca się nie stosuje, zatrzymania prawa jazdy. Uważam, że takich sygnałów ostrzegawczych nie powinno być. Jeżeli ktoś łamie ten zakaz, powinno być zatrzymane prawo jazdy na stałe i taki przepis skonstruowaliśmy.</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#DariuszKlimczak">Następna sprawa to brak możliwości kasowania punktów karnych za najcięższe wykroczenia. Chcę uzgodnić tego typu zmianę przepisów z ministerstwem spraw wewnętrznych, z Ministerstwem Sprawiedliwości na drodze rozporządzenia. Natomiast nie chcemy pozbywać się możliwości, że kierowca, na którego zostaną nałożone punkty karne, będzie mógł oczywiście zniwelować ich liczbę, natomiast nie za każdy rodzaj wykroczenia. To jest bardzo jasny sygnał dla wszystkich, którzy przekraczają najbardziej newralgiczne przepisy, te, które najbardziej szkodzą bezpieczeństwu ruchu drogowego. Nie będzie takiej możliwości. Myślimy tu m.in. o przekroczeniu dozwolonej prędkości o 50 km/h, wyprzedzaniu na podwójnej ciągłej, wyprzedzaniu na pasach. Za tego typu wykroczenia nie będzie można niwelować punktów karnych.</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#DariuszKlimczak">Młodzi kierowcy — dwie informacje. Pierwsza dotyczy 2 lat, odkąd kierowca zdobywa uprawnienia. W tym czasie nie będzie żadnej tolerancji, jeżeli chodzi o alkohol. Dotychczas funkcjonują limity. Jest tolerancja na alkohol w wydychanym powietrzu do określonego limitu. Jeżeli chodzi o młodych kierowców, przewidujemy zmianę przepisów, że takiej tolerancji nie będzie przez pierwsze 2 lata od zdobycia uprawnień. Nieważne, czy ten kierowca ma 18 lat, 20 czy 40 — przez pierwsze 2 lata, kiedy zdobył uprawnienia, zero tolerancji na alkohol.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#DariuszKlimczak">Natomiast planuję wprowadzić przepisy dotyczące młodych kierowców. O uprawnienia do kierowania pojazdami osobowymi będą mogły ubiegać się osoby, które ukończyły 17. rok życia. Tego typu zmianę dopuszcza prawo Unii Europejskiej, jest to stosowane w innych państwach, w Polsce także kiedyś było stosowane. Uważam, że im wcześniej młody kierowca nabierze dobrych nawyków, tym więcej pożytku dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Mam zaufanie do młodych kierowców i państwo polskie ma zaufanie do młodych kierowców.</u>
          <u xml:id="u-231.9" who="#DariuszKlimczak">Chcemy także zwiększyć mobilność młodych ludzi, chcemy także walczyć z wykluczeniem komunikacyjnym. Oczywiście ta zmiana ma także związek z czynnikiem gospodarczym. Brakuje kierowców w transporcie. Im wcześniej młodzi kierowcy wejdą na rynek pracy, tym szybciej będziemy mieć pożytek dla polskiej gospodarki. Takimi kryteriami kierowali się także inni członkowie Unii Europejskiej, m.in. Francuzi. Szanowni państwo, oczywiście zdobycie uprawnień do kierowania pojazdami osobowymi przez siedemnastolatków będzie miało swoje obwarowania, m.in. taka osoba przez pierwsze pół roku lub do ukończenia 18. roku życia będzie musiała podróżować w towarzystwie osoby dorosłej, która co najmniej od 5 lat posiada uprawnienia do kierowania pojazdami. Tych obwarowań będzie kilka, one są szczegółowe, natomiast to są te najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-231.10" who="#DariuszKlimczak">Szanowni Państwo! Pracujemy także nad zmianą innych rodzajów przepisów. M.in. kwestią, która przykuwa uwagę Polaków, są fotoradary. Przygotowujemy rozwiązania dotyczące tego, aby sprawcy wykroczeń drogowych zarejestrowanych na fotoradarch nie byli bezkarni i ponosili większą odpowiedzialność za swoje czyny. Wiemy, do jakich procederów dzisiaj dochodzi. Dostajemy informację, że osoba, która została zarejestrowana przez fotoradar, to był jakiś obcokrajowiec, osoba spoza naszego kraju, i oczywiście egzekucja jest bardzo trudna, często niemożliwa. Skuteczność egzekwowania tego typu kar jest za niska jak na standardy europejskie. Przygotowujemy więc skuteczne przepisy co do egzekwowania tego typu kar, jeżeli chodzi o rejestrowanie przez fotoradary.</u>
          <u xml:id="u-231.11" who="#DariuszKlimczak">Przygotowujemy także zmiany przepisów dotyczących egzaminowania kierowców. One wychodzą naprzeciw oczekiwaniom ekspertów, m.in. z Krajowego Stowarzyszenia Egzaminatorów, z którymi spotykamy się regularnie. Przygotowałem rozporządzenie, które jest przekazane do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania — to osiem najbardziej pilnych zmian, które przedstawili mi osobiście przedstawiciele Krajowego Stowarzyszenia Egzaminatorów, a które dotychczas, nie wiem dlaczego, nie zostały wprowadzone w życie. Za nim pójdą kolejne. Zamierzam wsłuchiwać się w głos ekspertów od bezpieczeństwa ruchu drogowego, którzy znają się na egzaminowaniu kierowców i szkoleniu kierowców. Systematycznie będziemy tego typu przepisy wprowadzać w życie.</u>
          <u xml:id="u-231.12" who="#DariuszKlimczak">Prowadzę także z innymi ministerstwami, z innymi ministrami uzgodnienia dotyczące zmian w przepisach prawa w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. M.in. został powołany specjalny zespół roboczy, w którego skład wchodzi minister sprawiedliwości, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Policja, Inspekcja Transportu Drogowego. W ramach prac tego zespołu przekazałem propozycje zmian przepisów w zakresie zaostrzenia odpowiedzialności za najgroźniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego zachowania kierującego pojazdem. W mojej ocenie kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu lub narkotyków, a także kierowanie pojazdem pomimo cofnięcia prawa jazdy lub orzeczonego zakazu kierowania pojazdem przez sąd powinno być karane karą bezwzględnego więzienia. Pracujemy także nad wprowadzeniem do naszego porządku prawnego nowego rodzaju przestępstwa. Jest to zabójstwo drogowe. Prowadzę uzgodnienia przede wszystkim z Ministerstwem Sprawiedliwości, ale także pracujemy z ekspertami, tak żeby skutecznie wprowadzić rodzaj przepisu, który funkcjonuje w innych państwach Unii Europejskiej od 2019 r., od 2016 r. W skrócie mówiąc, taki kierowca, który prowadzi pod wpływem alkoholu lub narkotyków i zabije innego uczestnika ruchu drogowego, będzie traktowany jako zabójca. Chciałbym wprowadzić w porozumieniu z innymi ministrami taki przepis, który będzie skutecznie egzekwowany i co do którego nie będzie miało wątpliwości orzecznictwo sądowe. Chciałbym oczywiście, żeby ten przepis był wprowadzony w życie jak najszybciej, ale pośpiech nie jest tutaj wskazany. Ważne jest to, żeby skonstruować takiego rodzaju przepisy, co do których później nie będą mnożyły się wątpliwości na etapie postępowania prokuratorskiego, postępowania policyjnego, ale przede wszystkim postępowania sądowego, przepisy jasne, precyzyjne, jednoznaczne, które raz na zawsze wyeliminują jak największą liczbę — mam nadzieję, że wszystkich — tego typu kierowców, tego typu ludzi, którzy decydują się na tego typu krok.</u>
          <u xml:id="u-231.13" who="#DariuszKlimczak">Szanowni Państwo! Oczywiście ważne jest to, żeby nie wszędzie pchać się samochodem. Są inne formy komunikacji, jest zbiorowa komunikacja. Przede wszystkim polecam na dłuższych dystansach komunikację pociągiem. Pasażerowie mówią sami za siebie. Kiedy patrzymy na statystyki przewoźników regionalnych, takich jak Koleje Mazowieckie, które w tym roku kończą 20 lat swojego funkcjonowania, czy naszego narodowego przewoźnika PKP Intercity, to widzimy, że coraz więcej osób decyduje się na podróż koleją. Także to polecam. W tamtym roku PKP Intercity miał 68 mln pasażerów. W tym roku nasza prognoza to nawet 80 mln pasażerów. Zamierzamy rok do roku zwiększyć liczbę pasażerów w samym Intercity o 12 mln. Jest to imponująca liczba i mam nadzieję, że coraz więcej osób będzie zdecydowało się na tego typu komunikację. Oczywiście to jest decyzja każdego z nas, ale ważne jest to, żeby korzystać z różnego rodzaju form komunikacji, która jest dla nas wygodna, ekologiczna, bezpieczna. Każdy decyduje się na taką formę, jaką uważa za stosowną. To, co jest dla mnie najważniejsze, to to, żeby ruch drogowy był bezpieczny, żeby sprzyjały temu przepisy, a edukacja komunikacyjna, świadomość uczestnictwa w ruchu drogowym była na jak najwyższym poziomie i żebyśmy sami sobie dawali dobry przykład, kiedy kierujemy autem, kiedy widzimy innego kierowcę. Ważne, żebyśmy dawali sobie dobry przykład, bo to jest jedna z najważniejszych możliwości, żebyśmy notowali jak najmniej przykrych incydentów, tragicznych sytuacji na polskich drogach, z którymi niestety mamy bardzo często do czynienia. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-231.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#MonikaWielichowska">Kontynuować będzie pan wiceminister Stanisław Bukowiec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#StanisławBukowiec">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zgodnie z art. 140e ust. 3 i 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. — Prawo o ruchu drogowym przewodniczący Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego składa Radzie Ministrów coroczne sprawozdanie dotyczące stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działań realizowanych w tym zakresie, a prezes Rady Ministrów składa przedmiotowy dokument Sejmowi, Senatowi i prezydentowi RP. Obowiązek ten został zrealizowany w terminach przewidzianych w ustawie, a prezentowane sprawozdanie za 2023 r. zostało przyjęte przez Stały Komitet Rady Ministrów oraz Radę Ministrów i przekazane Sejmowi, Senatowi i prezydentowi RP.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#StanisławBukowiec">Dane zawarte w raporcie za 2023 r. wskazują, że w 2023 r. doszło do 20 936 wypadków. W porównaniu z 2022 r. był to spadek o 386 wypadków, czyli o 1,8%. Na ich skutek 1893 osoby poniosły śmierć, i to spadek o tylko 3 osoby, a 24 125 osób zostało rannych — spadek o 618 osób, czyli o 2,5%. W 2023 r. odnotowano 7595 ciężko rannych. To wzrost w porównaniu z 2022 r. o 54. Zgłoszono policji 365 991 kolizji. Jest to wzrost o 3725, czyli o 1%. Struktura udziału wypadków, które miały miejsce w 2023 r., pozostaje zbliżona do struktury wypadków z lat poprzednich. W tej strukturze w stosunku do 2022 r. widoczny był wzrost zdarzeń z udziałem pieszych oraz z udziałem motocyklistów, przy jednoczesnym spadku zdarzeń spowodowanych nadmierną prędkością, z udziałem młodych kierowców oraz z udziałem nietrzeźwych.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#StanisławBukowiec">Wiemy, że 1893 ofiary śmiertelne na drogach to nadal o 1893 za dużo. Nadal Unia Europejska podtrzymuje cel wyeliminowania ofiar śmiertelnych na drogach do 2050 r. I tutaj cele zarówno ministerstwa, jak i innych organów, cele zapisane w „Narodowym programie bezpieczeństwa ruchu drogowego” są przez te organy realizowane.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#StanisławBukowiec">Jeżeli chodzi o te organy, to Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego oraz wojewódzkie rady bezpieczeństwa ruchu drogowego realizują konkretne projekty profilaktyczne, edukacyjne, badawcze i wspólnie z ministerstwem takie programy w 2023 r. były realizowane. Najważniejsze z nich to tworzenie bezpiecznej infrastruktury drogowej. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w ramach „Programu bezpiecznej infrastruktury drogowej” realizowała takie zadania jak: budowa chodników, ciągów pieszo-rowerowych, ścieżek rowerowych, budowa zatok autobusowych, przebudowa skrzyżowań, budowa lewoskrętów, kładek dla pieszych, montaż znaków drogowych, sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach i przejściach dla pieszych, poprawa warunków widoczności na skrzyżowaniach i wjazdach na jezdnie dróg, w tym na pasach włączeń i wyłączeń, likwidacja punktów kolizyjnych na jezdniach, a w szczególności ograniczanie liczby zjazdów z jezdni głównych w wyniku wykonywania dodatkowych jezdni obsługujących tereny przyległe do pasów drogowych, poprawa geometrii skrzyżowań dróg i korekta łuków poziomych jezdni, dostosowanie przekrojów drogowych do potrzeb wynikających ze struktury ilościowej, rodzajowej i kierunkowej ruchu, wprowadzanie stref bezpieczeństwa w otoczeniu jezdni ze szczególnym uwzględnieniem stref wybaczających tzw. błędy kierowców, zwiększenie bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu, montaż efektywnego oświetlenia lub doświetlanie szczególnie niebezpiecznych miejsc, poprawa parametrów użytkowych jezdni, poprawa przepustowości dróg, a w szczególności węzłów i skrzyżowań drogowych, poprawa bezpieczeństwa na dojazdach do przejazdów drogowych, w szczególności w zakresie fizycznego wymuszania redukcji prędkości oraz poprawy warunków widoczności, uporządkowanie warunków parkowania pojazdów wzdłuż dróg krajowych.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#StanisławBukowiec">W 2023 r. w ramach tego programu ponad 170 zadań z obszaru bezpieczeństwa ruchu drogowego zostało skierowanych do realizacji, co pozwala Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad na ogłaszanie przetargów na realizację dokumentacji i robót budowlanych do tych zadań. 179 inwestycji zostało zakończonych pod względem rzeczowym i finansowym.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#StanisławBukowiec">Jednocześnie były realizowane działania związane z pierwszym rokiem wdrażania „Programu wzmocnienia krajowej sieci drogowej do 2030 roku”, który został przyjęty przez Radę Ministrów 4 października 2022 r. W kwestii podejmowanych w 2023 r. w ramach tego programu działań Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zakończyła realizację 75 zadań o charakterze remontowym na odcinkach dróg krajowych o łącznej długości 163 km. W ramach utrzymania strukturalnego zakończono realizację 42 zadań, w tym 14 zadań inwestycyjnych polegających na kompleksowej przebudowie i rozbudowie odcinków dróg krajowych o łącznej długości ponad 47 km. Realizowane były również działania w ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, który ma na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i parametrów technicznych lokalnej sieci dróg. I tutaj w 2023 r. na realizację zadań powiatowych i gminnych przyznano dofinansowanie w wysokości 4,5 mld zł dla zadań mostowych i dofinansowanie 8 zadań kwotą 1 mld zł. Łącznie do końca 2023 r. podpisano 13 umów z beneficjentami o wartości 1,3 mld zł. W 2023 r. w przypadku zadań obwodnicowych podpisano 11 umów na kwotę dofinansowania w wysokości 500 mln zł. Łącznie do końca 2023 r. podpisano 43 umowy o wartości 2 mld zł. W przypadku zadań miejskich podpisano 8 umów na kwotę 400 mln zł, w przypadku zadań wojewódzkich w 2023 r. 15 zadań dofinansowano kwotą 200 mln zł. Do końca 2023 r. podpisano 6 umów z beneficjentami o wartości 100 mln zł. Dodatkowo w 2023 r. ze środków rezerwy subwencji ogólnej budżetu państwa kwotę ponad 336 mln zł przeznaczono na dofinansowanie zadań drogowych realizowanych przez 95 jednostek samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-233.6" who="#StanisławBukowiec">W zakresie edukacji sekretariat rady krajowej BRD realizował kampanie ogólnokrajowe pod hasłami: „Inni też popełniają błędy”, „Zwolnij” czy „Zdaj test z odpowiedzialności” oraz inne projekty edukacyjno-szkoleniowe czy wybrane projekty dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego przeznaczone dla grup zagrożonych wypadkami, np. osób po 60. roku życia.</u>
          <u xml:id="u-233.7" who="#StanisławBukowiec">Dla Ministerstwa Infrastruktury kwestie bezpieczeństwa ruchu drogowego są priorytetowe. Warto przypomnieć, że w 2022 r. całkowite koszty zdarzeń drogowych w Polsce wyniosły 52 mld zł, czyli 1,7% PKB. Przede wszystkim należy jednak przypomnieć — i to zapamiętać — że każdy wypadek drogowy to tragedia i trauma dla wielu osób i rodzin.</u>
          <u xml:id="u-233.8" who="#StanisławBukowiec">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po przedstawieniu powyższych głównych danych i tez z raportu za 2023 r., proszę o jego przyjęcie przez Wysoką Izbę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-233.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#MonikaWielichowska">Proszę pana posła Rafała Webera o przedstawienie stanowiska komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panowie Ministrowie! Państwo dyrektorzy, przedstawiciele Policji, panowie oficerowie! Szanowni państwo, to wystąpienie chcę rozpocząć od podziękowań dla wszystkich, którzy w 2023 r. wpływali na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Ze statystyk i z raportu wynika, że w ubiegłym roku mieliśmy najniższe pomiary, jeżeli chodzi o liczbę wypadków drogowych, liczbę ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych czy o liczbę rannych w wypadkach drogowych. Utrzymaliśmy tendencję spadkową, która pojawiła się w poprzednich latach. Na samym początku trzeba wspomnieć o tych rekordowych statystykach i przekazać podziękowania, które — tak jak powiedziałem — kieruję do wszystkich, którzy wpływają na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Podziękowania składam na ręce ówczesnego ministra infrastruktury Andrzeja Adamczyka, który przez blisko 11 miesięcy był szefem Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i kierował tym organem, co znacząco poprawiło bezpieczeństwo w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeżeli chodzi o statystyki, to w ubiegłym roku miało miejsce 20 936 wypadków drogowych — mniej niż w 2022 r. W wypadkach zostało rannych 24 125 osób — mniej niż w 2022 r. Natomiast 1893 osoby zostały zabite — to również mniej niż w 2022 r. Tak że utrzymaliśmy trend wyraźnego spadku tych liczb, co ewidentnie pokazuje, że w przypadku tych pomiarów bezpieczeństwo w ruchu drogowym było na wysokim poziomie.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#RafałWeber">Podczas posiedzenia Komisji Infrastruktury posłowie pozytywnie zaopiniowali przedmiotowy raport i uznali, że działania Ministerstwa Infrastruktury były celowe, właściwe i poprawne. Żeby utrzymać wysoki poziom bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ubiegłym roku Ministerstwo Infrastruktury skupiało się na trzech filarach.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#RafałWeber">Filar inwestycyjny — wspomniał o tym pan minister Stanisław Bukowiec i bardzo precyzyjnie przedstawił liczby, wskazał miliardy złotych, które w poprzednim roku były kierowane na inwestycje drogowe, i to zarówno na poziomie dróg krajowych, tych zarządzanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, jak i samorządowych. Bodajże 96% wszystkich dróg w Polsce to drogi samorządowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie. To na nich dochodzi do największej liczby wypadków i to od ich poprawy zależy bezpieczeństwo w ruchu drogowym w sposób fundamentalny. Tak że miliardy złotych przeznaczono na inwestycje drogowe. Drugi filar to edukacja. W tej dziedzinie również podjęto dużą aktywność, i to zarówno jeżeli chodzi o tę aktywność systemową, akcje i kampanie społeczne, jak i aktywność cykliczną skupiającą się na konkretnych użytkownikach ruchu drogowego. Tak że kampanie społeczne były realizowane w sposób celowany, tak aby zwrócić uwagę na te aspekty, które są największym problemem, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Trzeci filar to przepisy prawa. Tutaj ta aktywność również jest bardzo istotna. Przepisy prawa muszą nadążać za nowoczesnym podejściem do ruchu drogowego, do kierowania pojazdami, do nowoczesnych pojazdów, które pojawiają się na polskich drogach. Tutaj również aktywność Ministerstwa Infrastruktury była bardzo wysoka.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#RafałWeber">Z tych względów Komisja Infrastruktury pozytywnie zaopiniowała raport „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2023 r.”, tak że proszę Wysoką Izbę, aby podczas głosowania na sali plenarnej przyjąć tę opinię Komisji Infrastruktury. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#MonikaWielichowska">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#MonikaWielichowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#MonikaWielichowska">Jako pierwszego zapraszam do głosu pana posła Andrzeja Adamczyka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AndrzejAdamczyk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#AndrzejAdamczyk">Pani Marszałek! Panowie Ministrowie! Panie i Panowie Posłowie! Szanowni państwo, pan minister Rafał Weber, który w Ministerstwie Infrastruktury przez lata nadzorował sprawy związane z transportem drogowym, poruszył tutaj najważniejsze aspekty wszystkich działań, które podejmowaliśmy przez lata. To nie jest tak, że to efekt 1-rocznych czy 2-letnich, 3-letnich działań. To jest proces, który się toczy, o którym mówimy i zwykliśmy mówić, że to jest swoista sztafeta. Ważne, aby w niej, jak w każdej sztafecie, nie upuścić pałeczki, żeby ją dobrze przyjąć i realizować kolejne zadania. Tutaj nie ma żadnych podziałów, tutaj możemy co najwyżej wytknąć sobie zaniechanie czy zaniedbanie, gdyby doszło do takiej sytuacji. Natomiast każde działanie przyczynia się do tego, że przede wszystkim chronimy życie ludzkie. To determinowało nas, kiedy w czasach waszej opozycji zmienialiśmy przepisy prawa.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#AndrzejAdamczyk">Dzisiaj wracają pomysły dotyczące czy związane z przejęciem kompetencji lub części kompetencji w zakresie pomiaru prędkości dzięki urządzeniom popularnie zwanym fotoradarami przez samorządy. Podejrzewam, że ta debata nas w tym parlamencie nie ominie. A jeżeli nas ominie, to bardzo dobrze, bo tamte decyzje były też decyzjami ponad podziałami. To były decyzje przyjęte przez wszystkie kluby parlamentarne, a pracowała nad tym sejmowa Komisja Infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#AndrzejAdamczyk">Jak powiedział pan minister Rafał Weber, postawiliśmy sobie za cel przede wszystkim trzy filary. Nie wystarczy modernizować drogi krajowe czy municypalne, nie wystarczy tworzyć programy, które dofinansują działania na drogach samorządowych. Trzeba skupić się też na legislacji i na edukacji. Dopiero wielka determinacja w tych kolejnych obszarach przynosi efekt. I tak się faktycznie dzieje, chociaż z różnymi wachnięciami. Tutaj mam nadzieję, że przedstawione przez pana ministra założenia zmian przyniosą pozytywne efekty, przyniosą zmniejszenie ilości wypadków drogowych, szczególnie tych najbardziej dramatycznych, czyli zmniejszenie ofiar śmiertelnych tych wypadków.</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#AndrzejAdamczyk">Szanowni Państwo! Budując nowe drogi, robiliśmy wszystko, aby zarządcy dróg podczas prowadzenia swoich inwestycji zadbali także o to, aby one były bezpieczne. Dlatego przygotowywaliśmy we współpracy ze specjalistami uznanych polskich uczelni szereg wzorców i standardów w drogownictwie. Dotyczy to przejść dla pieszych, infrastruktury dla rowerów, oświetlenia tych dróg. Dzisiaj musimy pracować, uwzględniając głos ekspertów, głos nauki, i tutaj ważna rola polskich uczonych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#AndrzejAdamczyk">Jedna kwestia spotkała się z bardzo dużymi protestami, a nawet mówiono o tym, że być może jest to zaniedbanie powodujące zmniejszenie wpływów do budżetu państwa. Rząd Prawa i Sprawiedliwości zdecydował, że podejmie działania, których celem będzie zniesienie opłat za przejazd autostradami w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#AndrzejAdamczyk">Mówiono o tym, że to jest kiełbasa wyborcza, mówiono o tym, że to jest tylko i wyłącznie działanie dla elektoratu. Szanowni państwo, nic bardziej mylnego. To dzięki tym decyzjom zmniejszyliśmy natężenie ruchu na drogach alternatywnych do dróg autostradowych, na których wnoszone są opłaty, na drogach municypalnych, samorządowych, także na drogach krajowych. To ważne, aby kierowcy chcieli korzystać z tych dróg. Często niestety kierowcy wybierają przez portfel, względy ekonomiczne decydują. To także właśnie tego typu działania.</u>
          <u xml:id="u-237.8" who="#AndrzejAdamczyk">O wielu działaniach w obszarze edukacji mówił pan minister Rafał Weber. To szczególnie współpraca, bardzo ścisła współpraca, którą podjęliśmy, między Ministerstwem Infrastruktury a MEN-em. Przyjęliśmy założenie, że pracujemy od najmłodszych lat przyszłych uczestników ruchu drogowego. Dzieci są biernymi uczestnikami, bo przecież o wszystkim decydują rodzice, ale później stają się uczestnikami, którzy biorą pełny udział w ruchu drogowym, i ważne jest to, aby edukować ich od podstaw. Ale ważne jest też to, żeby edukować uczestników ruchu drogowego, którzy mają przekonanie i takie wewnętrzne poczucie, że oto już wiedzą wszystko, bo przecież prowadzą auto 20, 30, 40 lat. Zdecydowaliśmy o tym, że będziemy emitowali jak najwięcej materiałów, które będą przypominały kierującym pojazdami uczestnikom ruchu drogowego, jakie są skutki zaniedbań, zaniechań czy wręcz zapomnienia albo brawury. Była tutaj jednoznaczna decyzja: to musi być drastyczny przekaz. Opieraliśmy się na doświadczeniach innych państw, nie tylko na kontynencie europejskim. Jesteśmy przekonani, że to także była dobra decyzja. Bo efekt, o którym mówili moi szacowni poprzednicy, został osiągnięty, może daleki od stanu wymarzonego, ale to jest zawsze inaczej, kiedy mówimy o liczbie ok. 6 tys. zabitych przed 20 laty, a 1896 ofiarach śmiertelnych wypadków drogowych w 2022 r. i 1863 ofiarach śmiertelnych wypadków drogowych w 2023 r. To ma niebagatelne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-237.9" who="#AndrzejAdamczyk">Szanowni Państwo! Edukacja to także ta, która była prowadzona przez różne organizacje i instytucje, chociażby Inspekcję Transportu Drogowego. Korzystając z okazji, bardzo proszę, aby można było, aby Inspekcja Transportu Drogowego mimo wszystko prowadziła szkolenia dla dzieci — w szkołach, on-line. To przynosi skutek. To przynosi pozytywny efekt. Rozwinąłem ten temat na posiedzeniu sejmowej Komisji Infrastruktury, nie będę dzisiaj do niego wracał, sygnalizuję. Jednocześnie bardzo proszę, żeby nie zaniechać bardzo skutecznego mechanizmu i narzędzia w edukacji najmłodszych.</u>
          <u xml:id="u-237.10" who="#AndrzejAdamczyk">Zmiany prawne, zmiany w prawie — one muszą być realizowane. Te zmiany, o których zdecydował rząd Prawa i Sprawiedliwości, przyniosły określony skutek. Wielu było ich przeciwników, wielu było tych, którzy twierdzili, iż nie tego życzą sobie kierujący pojazdami. Szanowni państwo, przypomnę, bo zawsze o tym przypominam. Mamy to gdzieś głęboko zaszyte, że oto wyjeżdżając za granicę, np. na Słowację czy do Czech, zmieniamy myślenie. Przestrzegamy przepisów ruchu drogowego. Wystarczy za granicą południową, w Suchej Horze czy w Trzcianie, w Trstenie, stanąć i spojrzeć, jak jadą Polacy. My musimy tutaj być konsekwentni. Dedykuję rządowi, aby był konsekwentny w swoich działaniach.</u>
          <u xml:id="u-237.11" who="#AndrzejAdamczyk">Jeżeli pani marszałek pozwoli mi jeszcze 2 minuty przedłużyć czas, chciałem powiedzieć o ważnym wydarzeniu, które dotyczy Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#MonikaWielichowska">Minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#AndrzejAdamczyk">Życzę rządowi, abyście państwo odebrali nagrodę Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu. W ubiegłym roku wraz z panem Rafałem Weberem miałem zaszczyt odbierać tę nagrodę w Brukseli.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#AndrzejAdamczyk">To taki swoisty Oscar, kiedy mówimy o bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Odbieraliśmy ją w imieniu rządu Najjaśniejszej Rzeczypospolitej, wówczas rządu Prawa i Sprawiedliwości, ale odbieraliśmy ją w imieniu wszystkich Polaków, którzy w efekcie zdeterminowanych działań całego grona ludzi doprowadzili do tego, że ofiar śmiertelnych było mniej. W imieniu tych ludzi, którzy przeżyli, też tych niedoszłych ofiar, także odbieraliśmy to wyróżnienie. Życzę państwu i życzę Rzeczypospolitej, żeby Polska była co roku wyróżniana za największe postępy w zmniejszaniu liczby wypadków drogowych, ale także w zmniejszaniu liczby ofiar na polskich drogach, ofiar śmiertelnych i rannych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#MonikaWielichowska">Proszę zmierzać ku końcowi, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#AndrzejAdamczyk">Tak, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#AndrzejAdamczyk">Również przyłączam się do podziękowań. Przede wszystkim chciałem podziękować za 8-letnią współpracę Krajowej Radzie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, wszystkim partnerom społecznym i wszystkim tym, którzy poświęcają nie tylko swój czas, ale i życie, czas prywatny w celu zwiększenia bezpieczeństwa na polskich drogach. Myślę, że bez partnerów społecznych, bez instytucji, które funkcjonują w Krajowej Radzie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, ale szczególnie bez samego kierownictwa, sekretariatu, te efekty nie byłyby możliwe. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Krzysztofa Truskolaskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#KrzysztofTruskolaski">Szanowna Pani Marszałek! Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Na wstępie chciałbym szczególnie podkreślić konieczność zaostrzenia przepisów wobec osób prowadzących, po pierwsze, pojazdy bez uprawnień, kierujących pod wpływem alkoholu czy pod wpływem innych środków odurzających. Osoby te stają się coraz większym zagrożeniem na naszych drogach. Tragiczne wydarzenia, takie jak m.in. wypadek na ul. Mostowej w Tomaszowie Mazowieckim… Dwie kobiety przechodzące z rowerami przez przejście dla pieszych zostały potrącone przez kierowcę seata. Zginęły na miejscu. Potrącił je pijany kierowca.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#KrzysztofTruskolaski">W Poznaniu pod wiaduktem na ul. Lechickiej doszło do wypadku. W wyniku czołowego zderzenia ciężarówki z samochodem osobowym zginęła kobieta, pasażerka osobówki. Kierowca był pod wpływem alkoholu.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#KrzysztofTruskolaski">Nowy Dwór Mazowiecki — 44-latek kierujący pojazdem audi na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną doprowadził do zderzenia z motocyklistą. W wyniku poniesionych obrażeń, mimo podjętej na miejscu reanimacji, 49-latek zmarł. Jak się okazało, mężczyzna siedzący za kierownicą audi nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#KrzysztofTruskolaski">W 2020 r. na moście Grota-Roweckiego kierowca miejskiego autobusu Tomasz U. jechał pod wpływem narkotyków, uderzył w barierę, wypadł z mostu i doprowadził do katastrofy. Z 40 pasażerów, których wiózł, 1 osoba zginęła, a 22 osoby zostały ranne, w tym 3 — ciężko. 9 października 2024 r., kilka dni temu, ta sama osoba wjechała w pieszego na przejściu w Warszawie, uciekła z miejsca zdarzenia. Potrącony w ciężkim stanie trafił do szpitala. Mimo wyroków sądowych odbierających uprawnienia temu kierowcy on nadal kierował.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#KrzysztofTruskolaski">To tylko kilka przykładów tych tragicznych zdarzeń. Osoby bez uprawnień, kierujące pod wpływem alkoholu czy innych środków odurzających nie mogą dłużej czuć się bezkarne. Ich lekkomyślność i brak odpowiedzialności narażają życie innych uczestników ruchu, a obecne przepisy są zbyt łagodne, by skutecznie odstraszać od takiego postępowania. To musi się zmienić, i to natychmiast.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#KrzysztofTruskolaski">Dziękuję panu ministrowi Dariuszowi Klimczakowi za tę deklarację, że będziemy te przepisy jak najszybciej zmieniać, żeby osoby bez uprawnień, osoby kierujące pod wpływem alkoholu czy środków odurzających karać jeszcze bardziej.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#KrzysztofTruskolaski">Bezpieczeństwo na drogach to kluczowy temat, który bezpośrednio dotyka życia i zdrowia obywateli. Każdego roku na naszych drogach dochodzi do tysięcy wypadków, które mają tragiczne konsekwencje, nie tylko dla poszkodowanych, ale również dla ich rodzin i całej społeczności. Jako klub Koalicji Obywatelskiej traktujemy ten problem priorytetowo. Uważamy, że należy podejmować wszelkie możliwe działania, aby poprawić bezpieczeństwo na drogach.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#KrzysztofTruskolaski">Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Pani Marszałek! Panie Ministrze! Jako przewodniczący podkomisji stałej Komisji Infrastruktury do spraw transportu drogowego, drogownictwa i bezpieczeństwa ruchu drogowego mogę powiedzieć, że 17 października, w czwartek o godz. 13 odbędzie się posiedzenie dotyczące tych spraw. Już teraz chciałbym zaprosić pana ministra, aby również uczestniczył w tym posiedzeniu. Zaproszę również ministra sprawiedliwości oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji, aby wszyscy jednym głosem sprzeciwili się temu, że na polskich drogach jeżdżą ludzie bez uprawnień i pod wpływem alkoholu czy narkotyków. Nie ma na to naszej zgody. Przepisy muszą być jak najszybciej zaostrzone.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#KrzysztofTruskolaski">Jeżeli chodzi już o sam dokument dotyczący stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce w 2023 r., to wynika z niego, że nadal borykamy się z dużą liczbą wypadków drogowych. Mimo pewnej poprawy w porównaniu z poprzednimi latami liczba ofiar śmiertelnych oraz rannych jest nadal nieakceptowalnie wysoka. To nie tylko ludzki dramat, ale również ogromny koszt społeczny i gospodarczy. Straty związane z wypadkami drogowymi obejmujące koszty leczenia, rehabilitacji oraz utracone możliwości zawodowe stanowią poważne obciążenia dla naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#KrzysztofTruskolaski">Jak wskazuje raport, w 2023 r. odnotowano spadek liczby wypadków, co pokazuje, że podejmowane działania przynoszą pewne efekty. Mimo tego musimy dalej ciężko pracować. Naszym celem powinno być osiągnięcie standardu krajów Europy Zachodniej, gdzie liczba wypadków jest znacznie niższa, a infrastruktura drogowa i system monitorowania bezpieczeństwa są bardziej zaawansowane. Rząd Koalicji Obywatelskiej zdaje sobie sprawę z wyzwań, jakie stoją przed Polską w kwestii poprawy bezpieczeństwa drogowego.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#KrzysztofTruskolaski">Dokument jasno pokazuje, że modernizacja infrastruktury drogowej jest jednym z najważniejszych działań. Chodzi tutaj nie tylko o budowę nowych odcinków dróg ekspresowych i autostrad, ale także o poprawę istniejących tras, szczególnie w miastach, ale również na terenach wiejskich. Ważnym krokiem w kwestii poprawy bezpieczeństwa jest modernizacja przejść dla pieszych oraz instalacja sygnalizacji świetlnej w kluczowych miejscach. Badania pokazują, że to właśnie na przejściach dla pieszych dochodzi do dużej liczby wypadków, w tym wypadków śmiertelnych, dlatego kluczowe jest lepsze oznakowanie tych miejsc, a także zwiększenie widoczności poprzez odpowiednie oświetlenie.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#KrzysztofTruskolaski">Innym ważnym elementem, który może przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa, jest edukacja i profilaktyka. Raport przedstawia szereg działań, które rząd podjął w celu zwiększenia świadomości na temat bezpieczeństwa drogowego. Kampanie społeczne, które zwracają uwagę na takie problemy jak przekraczanie prędkości, jazda pod wpływem alkoholu czy brak zapiętych pasów bezpieczeństwa, przynoszą rezultaty. Musimy jednak pamiętać, że kluczowa jest konsekwentna realizacja tych działań, a nie tylko jednorazowe akcje. Długofalowa edukacja kierowców i pieszych zaczynająca się już od najmłodszych jest niezbędna, aby zmienić nawyki i budować kulturę bezpieczeństwa na drogach. Programy edukacyjne w szkołach, kampanie społeczne w mediach oraz regularne przypominanie o najważniejszych zasadach ruchu drogowego mogą znacząco wpłynąć na zmniejszenie liczby wypadków.</u>
          <u xml:id="u-243.12" who="#KrzysztofTruskolaski">W imieniu klubu Koalicji Obywatelskiej chciałbym podkreślić, że widzimy konieczność dalszego zwiększania skuteczności kontroli drogowych. Nie możemy jednak zapomnieć również o roli samorządów w poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Inwestycje w lokalną infrastrukturę, oświetlenie ulic, budowę rond czy bezpiecznych przejść dla pieszych są kluczowe na poziomie lokalnym. Samorządy są również odpowiedzialne za realizację programów edukacyjnych, które mogą kształtować nawyki i zachowania mieszkańców. Koalicja Obywatelska i rząd koalicji 15 października wspierają samorządy w tych działaniach. Nasz rząd stawia na silniejszą współpracę z władzami lokalnymi, przekazuje im odpowiednie fundusze na realizację projektów poprawiających bezpieczeństwo na drogach. Te inwestycje są szczególnie ważne w mniejszych miejscowościach i na terenach wiejskich, gdzie infrastruktura drogowa często jest niedofinansowana.</u>
          <u xml:id="u-243.13" who="#KrzysztofTruskolaski">Komisja Infrastruktury, która przeanalizowała raport, wskazała na kilka kluczowych wyzwań. Przede wszystkim podkreślono potrzebę dalszej poprawy jakości kontroli drogowych oraz egzekwowania przepisów. Komisja zauważyła również konieczność usprawnienia działań legislacyjnych, które powinny być bardziej zintegrowane i spójne z politykami unijnymi. Zgadzam się z tymi wnioskami. Jako klub Koalicji Obywatelskiej będziemy dążyć do jeszcze bardziej efektywnej współpracy w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-243.14" who="#KrzysztofTruskolaski">Szanowni Państwo! Na zakończenie w imieniu klubu Koalicji Obywatelskiej chciałbym wyrazić pełne poparcie dla dalszych działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Raport „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2023 r.” jest ważnym dokumentem, który pokazuje, gdzie potrzebne są dalsze zmiany. Mimo pewnej poprawy musimy nadal pracować nad zmniejszeniem liczby wypadków, ofiar śmiertelnych i rannych. Musimy zwłaszcza surowiej karać osoby prowadzące pojazdy bez uprawnień, pod wpływem alkoholu czy środków odurzających, które często są odpowiedzialne za tragiczne wypadki na polskich drogach. W ostatnich dniach widzieliśmy, jak niebezpieczne jest poruszanie się na drogach osób, które nie mają uprawnień, które są recydywistami drogowymi, które kierują pojazdami pod wpływem alkoholu czy środków odurzających. To nasza wspólna odpowiedzialność ponad podziałami politycznymi, aby każdy uczestnik ruchu drogowego czuł się bezpiecznie.</u>
          <u xml:id="u-243.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Barbarę Oliwiecką, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#BarbaraOliwiecka">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#BarbaraOliwiecka">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#BarbaraOliwiecka">Faktycznie dyskusji i rozmowy na temat stanu bezpieczeństwa na polskich drogach nie można rozpocząć od tych wydarzeń, które w ostatnim czasie zbulwersowały opinię publiczną. O tym mówił też mój przedmówca. Ale musimy o nich pamiętać. Musimy pamiętać o tym wypadku sprzed 2 dni, kiedy to kierowca na pasach potrącił człowieka i uciekł z miejsca wypadku. Jak się później okazało, miał zakaz prowadzenia pojazdów, a 4 lata wcześniej, kiedy był pod wpływem narkotyków, spowodował drastyczny wypadek autobusu, w którym zginęła jedna osoba. W 2022 r. zapadł wyrok w tej sprawie, od 1,5 roku toczy się postępowanie odwoławcze i do tej pory nie było jeszcze ustalonego terminu rozprawy. Jak pamiętamy, podobnie na Trasie Łazienkowskiej kilka tygodni temu kierowca, który pięciokrotnie otrzymał zakaz prowadzenia pojazdów, zabił człowieka. W sądzie również trwały jego sprawy odwoławcze. Te sprawy nie są bezpośrednio związane z omawianym dzisiaj raportem, ale pokazują, z jakim obszernym zagadnieniem mamy do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#BarbaraOliwiecka">Żeby zapewnić bezpieczeństwo ruchu drogowego, sprawne musi być państwo: sądy, prokuratura, Policja. Widzimy też — o czym mówił minister — jak ważna jest współpraca międzyresortowa: ministrów infrastruktury, edukacji i MSWiA, a także — o czym, mam nadzieję, wszyscy będziemy pamiętać — jak ważne są w tej kwestii ponadpartyjne zgoda i porozumienie. Każdy z nas jest użytkownikiem ruchu drogowego jako kierowca, jako pasażer, jako pieszy, jako rowerzysta.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#BarbaraOliwiecka">Kiedy mamy do czynienia z takimi wypadkami, które głośno odbijają się w mediach, oczywiście jak bumerang powraca dyskusja o bezpieczeństwie w ruchu drogowym. Wtedy widać jak na dłoni, w czym zawodzi państwo. Widzimy te braki, widzimy te luki. Ten moment trzeba by wykorzystać na edukację, na budowanie poparcia i akceptacji dla zaostrzania przepisów. Przede wszystkim jest to właśnie ten moment, w którym państwo powinno bardzo szybko zadziałać.</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#BarbaraOliwiecka">Tutaj dziękuję za to, że we współpracy z ministrem sprawiedliwości pan minister Klimczak szybko podjął się tych zadań w celu zaostrzenia przepisów. Konsekwencje takich luk prawnych są dramatyczne i my je widzimy. Ale dzisiaj warto się zastanowić nad tym, czego na szczęście nie widać, czyli nad tymi tragediami, których udało nam się uniknąć, którym zapobiegliśmy dzięki zmianom w prawie, zaostrzaniu kar, inwestycjom w infrastrukturę i edukację.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#BarbaraOliwiecka">Statystyki pokazują, że sytuacja na polskich drogach się poprawia. Nie możemy jednak spocząć na laurach, bo pracy i wyzwań mamy ogrom. Szczególnie w kontekście realizacji „Wizji zero”. „Wizja zero” to — przypomnę — międzynarodowy projekt bezpieczeństwa, który zakłada zero ofiar śmiertelnych i zero ofiar ciężko rannych w wypadkach drogowych. Unia Europejska wyznaczyła jeden cel pośredni w dążeniu do realizacji „Wizji zero”, czyli zmniejszenie o 50% liczby ofiar śmiertelnych do 2030 r.</u>
          <u xml:id="u-245.7" who="#BarbaraOliwiecka">Projekt „Wizja zero” zaczął się w Szwecji. W 1997 r. szwedzki parlament zatwierdził ten projekt. Nie trzeba chyba przypominać, że Szwecja była i jest niekwestionowanym liderem bezpieczeństwa. W 2023 r. średnia liczba ofiar śmiertelnych na drogach w Szwecji wyniosła 22 osoby na 1 mln, podczas gdy średnia w Unii Europejskiej to 46 osób. W przypadku Bułgarii i Rumunii to nawet ponad 80 osób na 1 mln, a w Polsce — 52 osoby na 1 mln, co dało nam w 2023 r. 1893 osoby, w tym 48 dzieci. Najwięcej zginęło seniorów, bo ponad 600 osób. To oznacza, szanowni państwo, że dziennie ginie na drogach pięć osób.</u>
          <u xml:id="u-245.8" who="#BarbaraOliwiecka">W 2019 r. ofiar śmiertelnych było znacznie więcej, bo 2909. Czyli mamy poprawę o 35%. I o ile te dane się zmieniają na lepsze, o tyle niestety nawyki pozostają, a nad nawykami pracuje się najtrudniej. Nadal do największej liczby wypadków dochodzi w miesiącach letnich, ciepłych, gdy łagodna pogoda, jak widać, zachęca kierowców do wciśnięcia pedału gazu. W strukturze przyczyn wypadków wciąż prym wiedzie nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu. To jest aż 32%, czyli chwila nieuwagi, może telefon, rozmowa, na pewno brawura. Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu to przyczyna 30% wypadków. Na trzecim miejscu jest nieprawidłowe zachowanie się kierowcy wobec pieszego i to jest aż 21%. Wiem, że kierowcy narzekają na pieszych, wiem, że piesi mają swoje grzechy, tak jak każdy, i potrafią wtargnąć na jezdnię. Ale jeszcze raz przypomnę i porównam: 21% wszystkich wypadków jest spowodowanych niewłaściwym zachowaniem kierowcy wobec pieszego. Piesi spowodowali w 2023 r. bezpośrednio 4,8% wypadków. Zatrważające jest jednak to, że ponad 50%, czyli 54,3% wypadków z udziałem pieszych ma miejsce na pasach. To jest wzrost o 10%. Niestety rośnie też liczba wypadków spowodowanych przez wejście pieszego na pasy na czerwonym świetle. W starciu: auto — pieszy to pieszy nie ma szans i o tym musimy pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-245.9" who="#BarbaraOliwiecka">Samochód to jest narzędzie zbrodni — takie zdanie słyszałam od taty, kiedy uczył mnie prowadzić auto, kiedy wręczał mi kluczyki. Jeździliśmy razem także wtedy, kiedy miałam już prawo jazdy, a mówił to nie po to, żeby mnie zastraszyć, tylko aby uświadomić mi odpowiedzialność, potrzebę przewidywalności i uważności. To są najważniejsze kompetencje kierowcy i z tą świadomością wszyscy powinniśmy wychodzić na ulice, wsiadać za kółko, na rower, przechodzić przez pasy.</u>
          <u xml:id="u-245.10" who="#BarbaraOliwiecka">Oczywiście piesi spowodowali najwięcej wypadków w miesiącach jesienno-zimowych, czyli wtedy, kiedy szybko robi się ciemno i są najmniej widoczni. Wniosek jest jeden: po prostu do skutku trzeba poprawiać infrastrukturę na przejściach, czyli wynosić skrzyżowania, doświetlać. Ale należy też edukować dzieci i dorosłych w zakresie odblasków, a także kierowców w zakresie prędkości. Raport pokazuje również, jak ważna jest edukacja w zakresie współdzielenia jezdni. Coraz częściej kierowcy dzielą ją z rowerzystami, a dane z 2023 r. wskazują, że do ponad 57% wypadków, w których rowerzyści odnieśli obrażenia, doszło z powodu kierujących innymi pojazdami, czyli kierujących samochodami, głównie osobowymi. Przyczyny są podobne, czyli nieustąpienie pierwszeństwa rowerzystom, nieprawidłowe przejeżdżanie przez przejazd dla rowerzystów, nieprawidłowe wyprzedzanie. To są główne grzechy kierowców i na to trzeba położyć szczególny nacisk już na etapie edukacji, a szczególnie na kulturę, szacunek i przestrzeganie przepisów. Ryzyko poruszania się rowerem wśród innych pojazdów jest wciąż wysokie, dlatego jest pilna potrzeba działań prewencyjnych, w tym poprawy infrastruktury, budowy ścieżek rowerowych i różnych podobnych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-245.11" who="#BarbaraOliwiecka">Szczególnie należy zadbać o drogi powiatowe — dwukierunkowe jednojezdniowe. To tam wciąż dochodzi do największej liczby wypadków drogowych z udziałem pieszych i rowerzystów, również w obszarze zabudowanym. Poprawia się natomiast sytuacja na drogach krajowych i autostradach, gdzie odnotowano spadek liczby wypadków i ofiar śmiertelnych.</u>
          <u xml:id="u-245.12" who="#BarbaraOliwiecka">Szanowni Państwo! Wypadki to oczywiście tragedia dla poszczególnych rodzin, ale jest to też koszt dla nas, dla państwa. Koszt wszystkich zdarzeń drogowych w 2023 r. to 50 mld zł. Omawiamy w tej chwili ustawę budżetową, więc nie trzeba nikomu uzmysławiać, na co można wydać te pieniądze. Zdrowie, edukacja — tu możemy szukać oszczędności. Zachęcam państwa do lektury tego raportu, bo można z niego dużo szczegółów wyciągnąć, jeżeli chodzi nawet o nasze regiony, województwa, i można poczytać o naszych nawykach, niestety głównie tych złych.</u>
          <u xml:id="u-245.13" who="#BarbaraOliwiecka">Na koniec chciałabym poruszyć jeszcze jedną bardzo ważną kwestię. W Polsce wciąż jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla bezpieczeństwa na drogach są nietrzeźwi kierowcy. Dane z 2023 r. pokazują skalę tego problemu. Średnio każdego dnia policja zatrzymuje 255 nietrzeźwych kierujących. To oni spowodowali w ubiegłym roku 1600 wypadków, w wyniku których zginęło 251 osób, a 1741 zostało rannych. Najbardziej problematyczną, można powiedzieć, najbardziej nietrzeźwą grupą kierowców są osoby w wieku 25–39 lat. Liczba nietrzeźwych kierowców w wieku 60+ wzrosła o 10%. Nastąpił również wzrost ofiar śmiertelnych. Jak sobie radzić z takimi potencjalnymi zabójcami? Kontrole, kontrole i jeszcze raz kontrole.</u>
          <u xml:id="u-245.14" who="#BarbaraOliwiecka">Tu muszę powiedzieć jedną rzecz: pomimo drastycznych braków kadrowych Policji, bo jest blisko 15 tys. wakatów, nieobsadzonych miejsc, liczba wszystkich kontroli drogowych w 2023 r. wyniosła 13,8 mln. Z jednej strony jest to niewystarczające, bo mamy ogromną potrzebę ukrócenia jazdy na podwójnym gazie, ale z drugiej strony liczba kontroli drogowych w Polsce jest jedną z największych w Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-245.15" who="#BarbaraOliwiecka">Chciałabym bardzo serdecznie podziękować służbom policyjnym i skierować apel do ministra, do służb, żeby kontynuować kontrole, bo one są bardzo ważne. Dopóki nie zmienimy społecznych nawyków, nie możemy na tym oszczędzać. Oczywiście warto też rozważyć wprowadzanie nowoczesnych technologii. Musimy rozwijać systemy bezpieczeństwa, poszerzyć to chociażby o rejestry pojazdów, których właściciele mają zakaz prowadzenia pojazdów. Takie rozwiązania są już dostępne na rynku.</u>
          <u xml:id="u-245.16" who="#BarbaraOliwiecka">Jako Klub Parlamentarny Polska 2050 będziemy oczywiście wspierać wszelkie działania w zakresie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dziękuję ślicznie.</u>
          <u xml:id="u-245.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Martę Stożek z klubu Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MartaStożek">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Klub Lewicy oczywiście wyraża poparcie dla przyjęcia sprawozdania z działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego w 2023 r. Doceniamy liczne inicjatywy edukacyjne, które podejmowane są w całym kraju, szczególnie działania skierowane do najmłodszych, takie jak turnieje wiedzy o bezpieczeństwie ruchu drogowego czy egzaminy na kartę rowerową, które mają ogromne znaczenie dla poprawy świadomości i bezpieczeństwa wśród przyszłych uczestników ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#MartaStożek">Mamy również uwagi. Sprawozdanie wskazuje na bardzo nieliczne inicjatywy edukacyjne skierowanie do dorosłych kierowców. Kluczowe akcje, jak te dotyczące bezpiecznych ferii czy bezpiecznych wakacji, skierowane są do dzieci i młodzieży, a inicjatywy dedykowane dorosłym, zwłaszcza kierowcom, stanowią niewielki odsetek. W kraju, w którym dochodzi do ponad 100 przypadków śmierci na województwo, w większości z winy kierujących pojazdami, powinno być więcej programów prewencyjnych i informacyjnych skierowanych do kierowców. Przykładem pokazującym potrzebę edukacji osób dorosłych jest to, że nawet premier Donald Tusk przekroczył dozwoloną prędkość w terenie zabudowanym o 57 km/h…</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ooo…)</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#MartaStożek">…co świadczy o braku świadomości, jakie zagrożenia sprawia tak znaczne przekroczenie dozwolonej prędkości.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#MartaStożek">Popularne powiedzenie „jeżdżę szybko, ale bezpiecznie” powinno być jak najszybciej napiętnowane jako potencjalnie śmiertelne przekłamanie. Główną przyczyną wypadków są kierowcy i ich niebezpieczne zachowania. To oni powodują wypadki z udziałem pieszych, rowerzystów czy kolei, zabijając pieszych, rowerzystów i maszynistów. Zachęcamy do zwiększenia kontroli na drogach, kar za łamanie przepisów o ruchu drogowym oraz dalszej pracy nad zapewnieniem bezpieczeństwa innym użytkownikom dróg.</u>
          <u xml:id="u-247.5" who="#MartaStożek">Analizując statystyki za 2023 r., z niepokojem dostrzegamy zahamowanie pozytywnego trendu spadku liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Wcześniejsze lata przyniosły wyraźny spadek liczby zabitych. Obecne dane wskazują na stagnację, a w niektórych kategoriach nawet wzrost liczby ofiar. Jest to alarmujący sygnał, który wymaga podjęcia bardziej zdecydowanych działań.</u>
          <u xml:id="u-247.6" who="#MartaStożek">Podsumowując, klub Lewicy popiera przyjęcie tego sprawozdania, gdyż jest ono niezbędne do dalszej pracy nad poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wierzymy w inwestycję w edukację, infrastrukturę oraz wzmożone działania kontrolne i w to, że mogą przynieść wymierne efekty, skutkujące zmniejszeniem liczby ofiar na polskich drogach.</u>
          <u xml:id="u-247.7" who="#MartaStożek">Szczególną wagę przywiązujemy do edukacji w zakresie bezpieczeństwa drogowego. Promocja odpowiedzialnych zachowań w ruchu drogowym poprzez inwestowanie w kampanie społeczne ma kluczowe znaczenie dla kształtowania proaktywnych postaw. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Debata w sprawie raportu dotyczącego bezpieczeństwa ruchu drogowego. Choć raport ten przedstawia szeroki wachlarz działań i programów mających na celu poprawę sytuacji na naszych drogach, nie mogę przemilczeć kilku istotnych kwestii, które budzą moje wątpliwości co do skuteczności i celowości wdrożonych środków.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#WitoldTumanowicz">Obserwujemy, że przepisy i restrykcje wobec kierowców stają się coraz bardziej rygorystyczne i oderwane od rzeczywistości. Zamiast dążyć do tworzenia rozsądnych przepisów, które faktycznie poprawią bezpieczeństwo, mamy do czynienia z próbami wprowadzenia takich regulacji, które wydają się mieć na celu jedynie utrudnianie życia kierowcom. Przykład: ograniczenie prędkości do 30 km/h w miejscach, gdzie nie ma to żadnego uzasadnienia, jak na pustych odcinkach dróg czy w miastach na typowych ulicach. Tego rodzaju przepisy prowadzą do frustracji użytkowników dróg, deprecjonują istotę ograniczeń i sprawiają, że kierowcy zaczynają je ignorować, co jest nie tylko niewłaściwe, ale również niebezpieczne.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#WitoldTumanowicz">Naszym zdaniem szkolenie kierowców powinno przygotować ich do bezpiecznej i sprawnej jazdy samochodem. Szkolenia nie mogą mieć na celu zniechęcać do jazdy samochodem, ale mają być wsparciem, by poprawić umiejętności prowadzenia auta. Nie możemy zaakceptować pomysłów, w których młody kierowca, np. świeżo po zdobyciu prawa jazdy, będzie np. zmuszony do jazdy z ograniczeniem do 90 km/h, podczas gdy wszyscy inni będą mieli ograniczenie np. do 120 km/h. Takie podejście nie tylko utrudnia poruszanie się po drogach, ale także stwarza realne zagrożenie i pokazuje, jak bardzo przepisy mogą być oderwane od realiów codziennego życia.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#WitoldTumanowicz">Naszym celem nie powinno być tworzenie nieprzyjaznego środowiska na drogach, ale skupienie się na tym, co naprawdę ma znaczenie. Jest bezpieczna infrastruktura, odpowiedzialne szkolenie kierowców i bezpieczne samochody. Inwestujmy w nowoczesne rozwiązania drogowe, lepiej zaprojektowane skrzyżowania, odpowiednie oświetlenie i systemy zarządzania ruchem, które rzeczywiście przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach. Celem naszych działań nie powinno być dążenie do utopijnej wizji: zero samochodów, zero kierowców, jak to zdają się proponować niektóre środowiska. Proponujemy realistyczne podejście, które uwzględnia potrzeby obywateli. Ideologia antysamochodzizmu dąży do eliminacji samochodów z naszych dróg. Nasze podejście zakłada tworzenie przepisów drogowych, które są mądre i urealnione, a nie restrykcji, które mają jedynie utrudnić życie użytkownikom dróg. Dlatego przepisy muszą być logiczne i zrozumiałe, dostosowane do rzeczywistej sytuacji na drogach, a nie nakładające ograniczenia w sposób arbitralny i nieuzasadniony. Przepis, który jest racjonalny, jest akceptowalny przez kierowców i respektowany, a ten, który jest absurdalny, jedynie wzbudza frustrację i powoduje ignorowanie go przez użytkowników dróg.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#WitoldTumanowicz">Powinniśmy stawiać na pragmatyczne rozwiązania, które poprawią bezpieczeństwo na drogach, a nie represje wobec kierowców. Apeluję o zmianę paradygmatu myślenia o bezpieczeństwie na drogach. Skupmy się na inwestycjach w infrastrukturę, mądrych przepisach, w tym na odpowiedzialnym szkoleniu. Zamiast dążyć do ograniczenia ruchu samochodowego, dajmy ludziom możliwość bezpiecznego i sprawnego poruszania się po naszych drogach.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#WitoldTumanowicz">Natomiast już osobno, żeby była jasność: recydywistów trzeba bezpardonowo usuwać z dróg każdym dostępnym środkiem prawnym. Oni będą niezależnie od tego, jak drogi będą wyglądać, jak będą wyglądać szkolenia, jakie będzie ograniczenie prędkości czy kto ma przepisowe pierwszeństwo. Problemem są niedofinansowane służby, czasem niekompetentne, które nie łapią tych piratów drogowych, oraz wolne i dziurowe sądy, które ich wypuszczają.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#WitoldTumanowicz">Natomiast nie jest to argument, by utrudniać życie zwykłym użytkownikom dróg i by wprowadzać coraz to nowe ograniczenia, które bandyci i tak będą ignorować. Ludzie chcą, aby sprawcy wypadków byli karani, a prawo było nieuchronne. Eliminacja z dróg wariatów i recydywistów — tak. Nowe utrudnienia dla kierowców — nie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#MonikaWielichowska">Mamy 37 parlamentarzystów zapisanych do pytań.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#MonikaWielichowska">Wyznaczam czas — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#MonikaWielichowska">Zaraz zamknę listę, więc jeśli ktoś z państwa jeszcze chce się dopisać, to jest ten czas.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#MonikaWielichowska">Pierwszy do zabrania głosu jest zapisany pan poseł Mariusz Krystian z Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#MariuszKrystian">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie dziwi ta nagroda w zakresie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, o której wspominał pan minister Andrzej Adamczyk, ponieważ właśnie to rząd Prawa i Sprawiedliwości prowadził zrównoważoną politykę dotyczącą rozwoju transportu publicznego, transportu kolejowego i kołowego, nie zapominając przede wszystkim również o tym, aby rozwijać bezpieczeństwo na drogach lokalnych, o czym mogę jako samorządowiec zaświadczyć. Bo bardzo ważne są obwodnice, bardzo ważne autostrady, ale do tych obwodnic, autostrad, tras szybkiego ruchu trzeba dojechać drogami lokalnymi, drogami gminnymi, drogami powiatowymi i drogami wojewódzkimi. I na to rząd Prawa i Sprawiedliwości przeznaczał setki milionów złotych. Bardzo ważne jest, panie ministrze, żeby praca w Ministerstwie Infrastruktury była pewnego rodzaju sztafetą, aby te zadania były realizowane. Tylko zdaje się, że tak nie będzie, ponieważ w tegorocznym naborze na przebudowę dróg lokalnych w Małopolsce przeznaczono raptem 40 mln zł dla wszystkich gmin. Co za to można zrobić? Ile dróg lokalnych można przebudować za 40 mln zł, a tym samym zwiększyć bezpieczeństwo ich użytkowników? Warto inwestować w drogi lokalne.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, panie poślę. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Łukasza Ściebiorowskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo Ministrowie! Analizując ten raport o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego, niewątpliwie można stwierdzić, że mimo tych wszystkich przez lata podejmowanych działań wciąż w kraju mamy zbyt dużo wypadków, w tym niestety też śmiertelnych, w przypadku których nawet jeden to będzie za dużo. Wiele dyskusji wywołała zmiana przepisów odnośnie do pierwszeństwa pieszych na przejściach. Czy to poprawiło bezpieczeństwo? Różnie to można oceniać. Przyczyny są oczywiście różne, a zapobiegać temu można na różne sposoby. Oprócz tego, co dotyczy zmian infrastruktury drogowej, co wymaga oczywiście bardzo dużych środków finansowych, które muszą być zaangażowane po stronie zarządców dróg, a często właśnie też samorządów, ważne jest też budowanie świadomości.być może zmiana w treści kursów, a także właściwa edukacja już na poziomie przedszkola, szkoły podstawowej, szkół ponadpodstawowych i odpowiednie elementy edukacji o bezpieczeństwie ruchu drogowego. Świadomość, świadomość, jeszcze raz świadomość, czym grozi nieprzestrzeganie przepisów.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Ale chciałem też zwrócić uwagę na to, że z tych przekazanych materiałów wynika, że najważniejszym problemem akurat województwa śląskiego, które reprezentuję, jest najwyższy wskaźnik wypadków z udziałem pieszych. I tu mam pytanie: Jakie działania zamierzamy podjąć, by liczba wypadków z udziałem pieszych zmalała, a docelowo została wyeliminowana? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Joannę Wichę z klubu Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JoannaWicha">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 73% badanych osób uzależnionych od alkoholu przyznało, że kupowało alkohol na stacji benzynowej podczas podróży. Prawie połowa z nich wypijała zakupiony alkohol przed dalszym ruszeniem w drogę. To szokujące dane, które przekładają się na realne dramaty rodzin. W zeszłym roku pijani kierowcy spowodowali ponad 1300 wypadków, w których zginęło 212 osób. Każdego dnia setki osób wsiada za kierownicę po spożyciu alkoholu. Pora to przerwać. Co czwarty badany przyznał, że gdyby na stacji benzynowej alkoholu nie było, nie kupiłby go w innym miejscu. Ograniczenie sprzedaży tylko do godzin nocnych to stanowczo za mało. Alkohol powinien całkowicie zniknąć ze stacji paliw. Mam nadzieję, że Ministerstwo Zdrowia weźmie pod uwagę wyniki tych badań i zaproponuje odważne rozwiązania legislacyjne. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam pytanie właśnie tutaj do ministra: Jakie ma plany na to, aby rzeczywiście faktycznie wyeliminować bandytów drogowych, morderców drogowych z ulic, tak aby jednocześnie nie doprowadzić tymi przepisami do ograniczenia i utrudnienia życia normalnym, zwykłym użytkownikom dróg? To będzie istotne dla tych, którzy właśnie chcą się poruszać normalnie, bez skrępowania po drogach. Ci, którzy nie łamią prawa, chcą czuć się bezpiecznie. Jakie są zadania, jakie są cele ministerstwa, aby właśnie te osoby wyeliminować z dróg? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Grzegorza Lorka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#GrzegorzLorek">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie i Panowie Posłowie! Panie ministrze, prawo powinno być skuteczne, tu o tym mówimy i to często powtarzamy. A z drugiej strony nie jest skuteczny sądowy zakaz prowadzenia samochodów. Nie jest skuteczny, dlatego że nie jest to realizowane w pełni i wymuszane przez sądy, przez prawo polskie. Mam do pana prośbę o spotkanie się z ministrem Bodnarem i przedyskutowanie tej sprawy, bo to on powinien wezwać sędziów, zrobić im odpowiednie szkolenie i naprawić to.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#GrzegorzLorek">Druga sprawa. Niedoregulowany jest wjazd roweru na drogę. Mamy ścieżkę rowerową. W orzecznictwie zarówno sądowym, jak i w protokołach zdarzeń powstaje problem, jeżeli chodzi o regulację tego tematu, czyli kto ma pierwszeństwo w ruchu drogowym, jak się powinien zachować rowerzysta, jak się powinien zachować kierowca. Proszę to uregulować. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Iwonę Kozłowską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Bezpieczeństwo ruchu drogowego to też poprawa bezpieczeństwa osób poruszających się po polskich drogach na rowerach. Z materiałów Komendy Głównej Policji dotyczących wypadków drogowych wynika, że tylko w 2023 r. doszło łącznie do 3596 zdarzeń z udziałem rowerzystów, w wyniku których zginęły 154 osoby. Czy nie powinniśmy, wzorem innych krajów europejskich, wprowadzić rozwiązania, które wpłynęłyby na bezpieczeństwo rowerzystów, aby kierujący pojazdem był zobowiązany przy wyprzedzaniu do zachowania szczególnej ostrożności, a zwłaszcza bezpiecznego odstępu od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu? W razie wyprzedzania roweru lub kolumny rowerów powinien zachować odstęp nie mniejszy niż 1,5 m oraz zmniejszyć prędkość o 20 km/h w stosunku do maksymalnej prędkości dopuszczalnej na danym odcinku drogi.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Proponowana zmiana, w szczególności poprzez ograniczenie prędkości wyprzedzanego rowerzysty, może przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa i komfortu osób korzystających z rowerów w różnych rodzajach aktywności. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Paulinę Matysiak z klubu Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#PaulinaMatysiak">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie Sekretarzu! Jest wiele tematów, które można byłoby pewnie poruszyć w pytaniach. Ja zajmę się jednym, dotyczącym zwiększenia liczby urządzeń automatycznego nadzoru nad ruchem.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#PaulinaMatysiak">Mam takie pytanie: Czy CANARD zostanie rozbudowany i zostanie zwiększona liczba urządzeń nadzoru, bo na ten moment w tym systemie Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym funkcjonuje 471 fotoradarów, 48 mobilnych urządzeń rejestrujących, 71 urządzeń do odcinkowego pomiaru prędkości i urządzenia, które rejestrują wjazd na czerwonym świetle? One są zainstalowane i na skrzyżowaniach, i na czterech przejazdach kolejowo-drogowych. Pytanie: Czy będzie tych urządzeń więcej?</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#PaulinaMatysiak">Druga rzecz, o którą także upominają się od jakiegoś czasu samorządy. Czy samorządy dostaną ponownie możliwość instalowania fotoradarów? Ta możliwość kontroli fotoradarowej, mobilnej i stacjonarnej, została odebrana straży miejskiej z dniem 1 stycznia 2016 r. Wydaje się, że przydałyby się znowu takie uprawnienia. Włodarze miast wiedzą, gdzie jest niebezpiecznie, chcą instalować fotoradary. To naprawdę by się przydało. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#MonikaWielichowska">Szanowni Państwo! Zanim poproszę pana posła Skalika, chciałabym poinformować Wysoką Izbę, że do oświadczeń poselskich zgłosiło się w tej chwili 45 parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#MonikaWielichowska">Wyznaczam czas — 1,5 minuty na wygłoszenie oświadczenia.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Minutę daj.)</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Włodzimierza Skalika z Konfederacji.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Z dużym zainteresowaniem wysłuchałem informacji pana ministra o długoterminowych planach zwiększenia przewozów osobowych pociągami dalekobieżnymi.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#WłodzimierzSkalik">Mowa jest o kilkumilionowych wzrostach co roku. Zastanawiam się nad tym, bo nie przewiduję, żeby populacja Polaków zmieniła się w tym okresie, nie spodziewam się, że będzie większe zainteresowanie z definicji podróżami Polaków — więc ten wzrost musi wynikać z faktu, że tak wiele osób zrezygnuje z podróży samochodami. Obawiam się, że tak ambitne plany prawdopodobnie zakładają przymusowe przesadzanie kierowców do pociągów. Obawiam się, że kierowcy nadal będą traktowani jako społeczna grupa prześladowana przez władzę, przez rząd w ramach realizowania zielonego ładu i pod dyktando ekoterrorystów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję i zapraszam panią poseł Annę Paluch, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#AnnaPaluch">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#AnnaPaluch">Wysoka Izbo! W województwie małopolskim, jak wskazuje omawiany tutaj dzisiaj dokument, jednym z najistotniejszych problemów jest znaczna liczba wypadków z udziałem rowerzystów. To jest największa w skali kraju liczba — 20,7%. Jakie są powody tego stanu rzeczy? Trzeba zadać te pytania. Sądzę, że z jednej strony to jest ilość rowerzystów w województwie, w którym turystyka jest bardzo ważną gałęzią gospodarki, w województwie bardzo licznie odwiedzanym przez turystów. To jest zrozumiałe. Ale jest także druga strona tego problemu. Otóż w minionych latach marszałek województwa małopolskiego, podległe mu instytucje oraz gminy i powiaty znacznym nakładem środków publicznych wybudowali dziesiątki kilometrów dróg rowerowych i pieszo-rowerowych. No i cóż się dzieje? Niestety rowerzyści z tych dróg nie korzystają i na porządku dziennym kierowcy doświadczają takiej oto sytuacji, że nawet jest ścieżka rowerowa, ale rowerzyści po niej nie jadą, tylko jadą drogą dla samochodów, powodując korki, powodując, że tak powiem, problemy i stresy.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#AnnaPaluch">Mam w związku z tym pytanie: Kiedy nareszcie policja zacznie egzekwować przepisy Prawa o ruchu drogowym wobec rowerzystów? Bo przecież jest przepis, który mówi, że jeżeli jest ścieżka rowerowa, rowerzysta ma obowiązek nią jechać.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#AnnaPaluch">Druga kwestia. Przejście dla pieszych, rowerzyści wjeżdżają, zamiast zsiąść z roweru i przeprowadzić rower przez przejście. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-267.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Klaudię Jachirę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Przede wszystkim, pani posłanko, proponowałabym nie stawać na miejscach dla osób z niepełnosprawnością.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#KlaudiaJachira">Ale do tematu. Każdy, kto stara się jeździć zgodnie z przepisami, bardzo szybko spotka się z agresją na drodze, agresją tych, którzy uważają, że mogą jechać szybciej. Dlaczego jest tak, że patologia jest u nas normalnością? Bo jest przyzwolenie na szybką jazdę. Przykład idzie z góry: pocisnąć lubią posłowie, sędziowie, adwokaci, celebryci czy kolejni członkowie różnych rządów. Nawet ci, którzy sami nie mają prawa jazdy, każą szoferowi cisnąć, a jak spowodują wypadek, to dzwonią po następne auto. Więc dopóki tak zachowują się znani i lubiani ludzie, to reszta społeczeństwa też uważa, że im się to po prostu należy. I cisną na nielegalnych wyścigach w mieście, w trasie i na autostradach. Cała Polska gra na złamanie karku, tratując się wzajemnie i zabijając tych, którzy nieopacznie znaleźli się na ich drodze.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#KlaudiaJachira">Dlaczego tak jest? Bo my na tej sali albo zrobiliśmy za mało, albo nawet nic nie zrobiliśmy, by to się zmieniło. We Francji niemal w każdej wsi jest radar, a kara za przekroczenie prędkości jest nieuchronna, więc albo obowiązkowe radary i kary za każde przekroczenie prędkości, nawet o 1 km, albo jak się utarło w Turcji — posiadanie worka na ciało. Wybór należy do nas. Wybierzmy nareszcie mądrze.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marcelinę Zawiszę z klubu Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Mamy w Polsce grupę, która za nic ma prawo, która śmieje się z państwa polskiego. To jest grupa kierowców z sądowym zakazem prowadzenia pojazdów. Kolejny raz czytamy w mediach, że sprawcą wypadku jest osoba, która już ma odebrane prawo jazdy, ma sądowy zakaz prowadzenia pojazdu — jeden, drugi, piąty, dziesiąty.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#MarcelinaZawisza">Kiedy w końcu wprowadzimy kary finansowe, ale takie, które naprawdę zabolą? Za pierwszym razem, kiedy policjant spotka osobę z sądowym zakazem prowadzenia pojazdów, osobę, która siedzi za kółkiem i prowadzi samochód — 200 tys., za drugim razem — 500 tys., za trzecim razem — 1 mln. Przysięgam państwu, to są rozwiązania, które sprawią, że ci ludzie w końcu — w końcu — przystaną zabijać pieszych.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję i zapraszam pana posła Władysława Dajczaka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WładysławDajczak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 1500 ludzkich istnień, które co roku oddają życie w wypadkach drogowych, to wystarczający powód, aby temat bezpieczeństwa ruchu drogowego był ważny dla polskiego parlamentu i polskiego rządu.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#WładysławDajczak">Tak też było przez ostatnie 8 lat, kiedy rząd Prawa i Sprawiedliwości do trzech obszarów ważnych dla bezpieczeństwa, czyli infrastruktura drogowa, edukacja i legislacja, przykładał ogromną wagę. Dzisiaj już o tym mówiono. W szczególności drogi, które mają dla bezpieczeństwa ogromne znaczenie, powiatowe, gminne — ogromne pieniądze i ogromna zmiana w tym zakresie. Skutkowało to tym, drodzy państwo, że w ostatnich latach wskaźniki wypadków i wypadków śmiertelnych co roku się obniżały. Niestety w ostatnim roku tego trendu nie udało się utrzymać.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#WładysławDajczak">Mam pytanie do posła sprawozdawcy, czy była dyskusja na posiedzeniu komisji sejmowej, dlaczego ten trend został zahamowany i liczba wypadków, szczególnie śmiertelnych, znowu się zwiększyła.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję i zapraszam pana posła Henryka Szopińskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#HenrykSzopiński">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Raport obszerny, bardzo pouczający, ale też jeżeli chodzi o liczbę ofiar śmiertelnych na drogach, nadal porażający.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#HenrykSzopiński">Ale do rzeczy. Najwięcej wypadków drogowych, i to od wielu lat, ma miejsce na drogach powiatowych, Stanowią one prawie 30% długości wszystkich dróg w Polsce i niestety nadal są najsłabszym ogniwem naszej sieci drogowej. Te drogi powiatowe nigdy nie mogły liczyć na solidne wsparcie państwa, a samorządy powiatowe nie mają wystarczających środków, aby je modernizować. Wprawdzie stan tych dróg powoli się poprawia, ale nadal zdarza się tam ponad 1/3 wypadków. W 2023 r. było to 35,8% wszystkich wypadków drogowych. Zginęło w nich ponad 31% ludzi. Dopóki państwo nie będzie czuło się gospodarzem całej sieci drogowej w Polsce, dramatyczna sytuacja może się tylko pogłębiać. Przy rosnącej liczbie pojazdów wypadków i ofiar będzie tylko więcej.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#HenrykSzopiński">Stąd moje pytanie: Panie ministrze, jaki ma pan konkretny plan na poprawę bezpieczeństwa użytkowników dróg powiatowych? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Andrzeja Szejnę z klubu Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#AndrzejSzejna">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W pierwszej połowie 2024 r. zatrzymano 45 732 nietrzeźwych kierowców, co stanowi wzrost o 12% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#AndrzejSzejna">Wysoki Sejmie! Podkreślam, że mówimy o 45 tys. potencjalnych sprawców wypadków drogowych. Czy to jest brak odpowiedniej edukacji, czy poczucie bezkarności? Od marca 2024 r., kiedy wprowadzono obowiązkową konfiskatę pojazdów dla nietrzeźwych kierowców, skonfiskowano ponad 3 tys. pojazdów. Oprócz edukowania społeczeństwa, co powinno być priorytetem, należy również zadbać o to, aby kara wymierzana za popełnione przestępstwo była adekwatna do winy i popełnionego czynu i nieunikniona.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#AndrzejSzejna">Ministerstwo Sprawiedliwości w ubiegłym miesiącu zapowiedziało, że będzie proponowało dodanie nowego rodzaju przestępstwa, tzw. zabójstwa drogowego. Dziś słyszeliśmy również obiecującą wypowiedź pana ministra Klimczaka o zmianach dotyczących recydywy i konfiskaty.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#AndrzejSzejna">W związku z tym proszę o udzieleniu odpowiedzi na pytanie: Na jakim etapie są prace nad zmianami przepisów Kodeksu karnego, które zapowiadał pan minister Bodnar? Liczę na szybką odpowiedź. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Artura Chojeckiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#ArturChojecki">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bezpieczeństwo ruchu drogowego to wypadkowa wielu czynników. Mówił dzisiaj o tym pan minister Rafał Weber. To kwestia rozwoju infrastruktury drogowej, to kwestia edukacji, to kwestia zmian legislacyjnych. W ten sposób sprawę traktował rząd Prawa i Sprawiedliwości. Tutaj ogromne podziękowania dla pana ministra Andrzeja Adamczyka i jego współpracowników, którzy pracowali w tym obszarze. Środki na rozwój dróg krajowych, dróg samorządowych, programy edukacyjne i wiele zmian w obszarze legislacji — to wszystko wpłynęło na to.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#ArturChojecki">Chciałbym jednak zwrócić uwagę na kwestię bezpieczeństwa pieszych i „Program bezpiecznej infrastruktury drogowej”, w ramach którego w latach 2021–2024 przeznaczono na to kwotę 2,5 mld zł, dzięki czemu udało się poprawić oświetlenia przejść dla pieszych, znacznie poprawić bezpieczeństwo w tym obszarze.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#ArturChojecki">Panie Ministrze! Pytanie: Czy nie warto, aby ten program był kontynuowany jako oddzielny program, szczególnie dedykowany właśnie bezpieczeństwu pieszych na drogach? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marcina Józefaciuka, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#MarcinJózefaciuk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bezpieczeństwo ruchu drogowego to zbiór zasad bezpiecznego poruszania się po drogach. Jednym z newralgicznych punktów poza prędkością czy używkami są użytkownicy hulajnóg. Czasami to ich brawura lub lekkomyślność powoduje sytuacje niebezpieczne. Jakie mają państwo plany, aby temu przeciwdziałać, jeśli chodzi o użytkowników hulajnóg?</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#MarcinJózefaciuk">Niezwykle ważnym elementem prewencji wypadków i kolizji jest również straż gminna czy też straż miejska. Zaktualizowane rozporządzenie prezesa Rady Ministrów podwyższa ich płace często do płacy minimalnej. Nie spowodowało to mocnego wzrostu w płacach indywidualnych, ale spowodowało to ich spłaszczenie. Czy planowane jest wsparcie strażników gminnych angażujących się w działania edukacyjne na temat bezpieczeństwa drogowego?</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#MarcinJózefaciuk">I ostatnie pytanie: Czy planowane są prace legislacyjne w kierunku funkcjonowania samochodów autonomicznych na polskich drogach oraz uregulowania wykorzystywania sztucznej inteligencji w zarządzaniu ruchem ulicznym na terenach zabudowanych? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Dorotę Olko z klubu Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#DorotaOlko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Dobrze, że rozmawiamy o tym raporcie, bo niestety w kwestii bezpieczeństwa ruchu drogowego mamy jeszcze dużo do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#DorotaOlko">Chciałabym zapytać ministerstwo o kilka kwestii, które budzą moje wątpliwości. Po pierwsze, dlaczego tak duże środki adresuje się na kampanie skierowane do pieszych, podczas gdy w sprawie bezpiecznej jazdy trzeba edukować przede wszystkim — oczywiście nie tylko, ale przede wszystkim — kierowców? Tymczasem my, zamiast już na etapie kursu na prawo jazdy skutecznie szkolić kierowców w tym względzie, wykładamy ogromne środki na kampanie edukujące w praktyce ofiary.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#DorotaOlko">Po drugie, czy planowane są zmiany prawne dotyczące kar dla recydywistów z wielokrotnie odebranym prawem jazdy? Ostatnie tragiczne wypadki, m.in. na moście Łazienkowskim w Warszawie, pokazały, że obecne przepisy po prostu nie działają.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#DorotaOlko">I ostatnia, drobna kwestia: Dlaczego w raporcie nie są uwzględniane jako odrębny typ pojazdów rowery elektryczne? To jest nowy rodzaj zagrożenia, nowy rodzaj upowszechniających się pojazdów i warto byłoby uwzględniać je w tego rodzaju opracowaniach. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Dariusza Mateckiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#DariuszMatecki">Szanowna Pani Marszałek! Przez pół roku, od 14 marca 2024 r., obowiązywania przepisów o konfiskacie samochodów pijanym kierowcom Policja zabrała ponad 4600 pojazdów. Te przepisy wprowadzone przez ministra Ziobrę są niezwykle potrzebne. Mogą rzeczywiście wpłynąć na zmniejszenie liczby pijanych kierowców. Niestety jak do tej pory sądy wydały niewiele wyroków dotyczących konfiskaty tych pojazdów.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#DariuszMatecki">I pytanie do pana ministra Adama Bodnara: Kiedy usprawnicie działanie sądów w sprawie odbierania samochodów pijanym kierowcom, tak żeby te przepisy tak traktowane przez sądy nie były tak naprawdę martwym przepisami? Pijany kierowca powodujący śmiertelny wypadek na drodze to zwykły morderca, bandyta. Kiedy zostaną przedstawione propozycje zmian wprowadzających tzw. morderstwo drogowe? Moim zdaniem to bardzo dobry pomysł. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Renatę Rak, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#RenataRak">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Raport ze stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego wskazuje, że wśród ofiar śmiertelnych wypadków obok kierowców i pasażerów są: piesi — 18% i rowerzyści — 10%. Jedną z głównych przyczyn wypadków z udziałem pieszych jest niedostosowanie prędkości do warunków ruchu oraz nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego. Tendencja dotycząca liczby zabitych rowerzystów budzi poważne obawy. Jest to jedna z nielicznych grup użytkowników dróg, w której w ciągu ostatniej dekady nie odnotowano spadku liczby ofiar śmiertelnych, głównie z powodu utrzymującego się braku odpowiedniej infrastruktury, szczególnie na drogach powiatowych i gminnych. Głównymi przyczynami wypadków, w których ucierpieli rowerzyści, jest nieprawidłowe przejeżdżanie przejazdu dla rowerzystów i nieprawidłowe wyprzedzanie. Na obszarach miejskich niechronieni użytkownicy dróg stanowią prawie 70% wszystkich ofiar śmiertelnych.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#RenataRak">Dlatego, panie ministrze, konieczne są zwiększenie środków z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, wcześniej znanego jako fundusz dróg samorządowych, inwestycje w infrastrukturę dróg powiatowych i gminnych, z uwzględnieniem ciągów pieszo rowerowych. Zapewni to lepsze warunki dla pieszych i rowerzystów i jest kluczowe w redukcji liczby wypadków z ich udziałem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Patryka Wichra, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#PatrykWicher">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie kieruję podziękowania do pana ministra Adamczyka i pana ministra Rafała Webera, którzy wykonywali przez ostatnie lata wyśmienitą robotę w przypadku polskich dróg i polskich przepisów.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#PatrykWicher">Ale też życzę rządowi, który przejął tę pałeczkę — jak niektórzy mówią: magiczną — żeby kontynuował te sukcesy i nie spuszczał z tonu, bo ton jest bardzo dobry. Chodzi o potężne inwestycje na drogach, autostrady, ekspresówki, drogi krajowe. Nawet już prasa zagraniczna nas chwali, że Polska zmieniła się niebotycznie pod względem rusztu komunikacyjnego, jak to pan minister często podkreślał. Chodzi tu nie tylko o drogi gminne i powiatowe. Zbyt małe środki przekazujecie na te drogi gminne i powiatowe. Tu przydałoby się, panie ministrze, zwiększenie. Także te szkolenia dla dzieciaków to fenomenalna rzecz. Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci — tą wiedzą, jak zachowywać się na drodze. To też jest bardzo ważne, to też warto dofinansować.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#PatrykWicher">Pytanie na koniec: Czy będziecie dalej rozwijać ruszt komunikacyjny? Czyli pierwsza kwestia: sądeczanka. Już za naszych czasów dyskutowaliśmy nad tym, żeby ją poetapować. Jaki jest stan prac nad etapowaniem sądeczanki? Czy będzie tunel pod justem? Jak będzie dalej wyglądała budowa tej ważnej arterii komunikacyjnej? Jest to istotne dla regionu małopolskiego.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#PatrykWicher">Dziękuję, panie ministrze. Jeszcze raz: chapeau bas przed wami. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Małgorzata Pępek, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#MałgorzataPępek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wiadomo, że tak naprawdę nie ma jednej złotej recepty na szybką poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. W ostatnim roku odnotowano co prawda zmniejszenie liczby wypadków ofiar śmiertelnych i rannych, ale za to wzrosła liczba ciężko rannych i liczba samych kolizji drogowych. Rząd koalicji dostrzega ten problem. Dlatego docenić należy próbę zintensyfikowania działań w postaci powołania międzyresortowego zespołu, którego zadaniem będzie opracowanie propozycji zmian w przepisach. Nie tak dawno, 2 października, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przesłało do zespołu propozycje w tym zakresie. Mamy nadzieję, że w ciągu najbliższych tygodni zespół przedstawi Wysokiej Izbie gotowy projekt, nad którym będziemy pracować, by skutecznie poprawić bezpieczeństwo na polskich drogach.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#MałgorzataPępek">Panie ministrze, jakie planuje się zmiany w egzaminowaniu kierowców? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Zbigniewa Boguckiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#ZbigniewBogucki">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#ZbigniewBogucki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Oczywiście jeżeli chodzi o zmiany w przepisach, surowsze kary szczególnie dla bandytów, bo tak trzeba ich nazwać, którzy jeżdżą po pijanemu, to jak myślę, w tej Izbie, bez względu na to, jakie mamy poglądy polityczne, jest to objęte konsensusem i pełną zgodą. To jest jedna kwestia. Druga kwestia to jest sprawa infrastruktury. Doskonale wiemy, że to, co wydarzyło się w ostatnich 8 latach, czyli rozwój infrastruktury, w szczególności jeżeli chodzi drogi ekspresowe, i to drogi bezpłatne, przyczyniło się do poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#ZbigniewBogucki">Mam konkretne pytanie o mój region, o Pomorze Zachodnie. Droga S3 Świnoujście — Troszyn powinna być oddana w tym roku przed wakacjami. Dlaczego jest opóźnienie? Kiedy ta droga zostanie oddana? Pytam w imieniu mieszkańców i w kontekście bezpieczeństwa. Dotyczy to także drogi S6 na Pomorzu Zachodnim, która powinna być oddana w tym roku. Wiemy już na pewno, że jest tam bardzo duże opóźnienie. Z czego to opóźnienie wynika? Kiedy te zachodniopomorskie odcinki dróg ekspresowych zostaną ukończone? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Barbarę Grygorcewicz, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#BarbaraGrygorcewicz">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o wiek, najwięcej sprawców wypadków drogowych to kierowcy w wieku 25–39 lat, przy czym kierowców w tym wieku jest w Polsce po prostu najwięcej. Jeśli weźmiemy pod uwagę współczynnik liczby wypadków na 10 tys. osób, to najwięcej jest tu młodych kierowców w wieku 18–24 lata. Młodzi kierowcy mają skłonność do ryzyka i niewielkie doświadczenie w kierowaniu pojazdami, co przynosi tragiczne efekty.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#BarbaraGrygorcewicz">W świetle tego, co powiedziałam, mam pytanie do pana ministra: Czy pan nie ma wątpliwości co do obniżenia w tym zakresie wieku kierowców? I jeszcze jedno: pijani kierowcy są odwiecznym problemem nie tylko w naszym kraju, ale w naszym kraju jest to rzeczywiście wielki problem. Przypominam sobie niegdysiejszą kampanię skierowaną przeciwko tym kierowcom i jej główne hasło, które towarzyszy mi do dzisiaj, zostało mi po prostu w pamięci. Proszę posłuchać, to hasło brzmi: pijani kierowcy wiozą śmierć. Jeszcze raz to powiem: pijani kierowcy wiozą śmierć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Józefę Szczurek-Żelazko, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiony raport na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego wyraźnie wskazuje, że działania podejmowane przez poprzedni rząd pod kierunkiem pana ministra Andrzeja Adamczyka przynoszą konkretne działania. Miliardy wydane na modernizację dróg, na budowę nowych dróg, obwodnic to jeden z elementów. Kolejne to zmiana przepisów, zaostrzenie przepisów prawa i oczywiście akcje edukacyjne. Dziękuję za bardzo dobrą akcję edukacyjną prowadzoną wspólnie z Inspekcją Transportu Drogowego przy współpracy z Ministerstwem Zdrowia. Za to nasz kraj, Polska, otrzymał wyróżnienie, czyli dostrzeżono to na arenie międzynarodowej. Życzę, aby obecny rząd również miał takie sukcesy.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Mam pytanie odnośnie do sądeczanki. Jest to niezwykle ważna droga, niestety na tej trasie krajowej nr 75 jest wiele zdarzeń śmiertelnych. W związku z tym mam pytanie: Jaki będzie ostateczny przebieg sądeczanki? Kiedy dokładnie zostanie wydana decyzja środowiskowa? Czy są zabezpieczone środki na jej realizację? Mam jeszcze pytanie, panie ministrze, odnośnie do programu „Rozświetlamy Polskę”. Prawo i Sprawiedliwość zabezpieczyło na ten program 4 mld zł. Wiemy, jak ważne jest bezpieczeństwo pieszych na drogach, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. Z tego, co samorządowcy sygnalizują, państwo utrudniacie realizację tego jakże ważnego programu, który może uratować wiele istnień ludzkich, a niestety poprzez interpretację Ministerstwa Infrastruktury samorządy będą musiały zwracać dotację.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Franciszka Sterczewskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#FranciszekSterczewski">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Co roku prezentowany jest w Sejmie raport o stanie bezpieczeństwa na polskich drogach. Co roku dane Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji wskazują, że najczęstszą przyczyną wypadków drogowych w naszym kraju jest przekraczanie prędkości przez kierowców.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pijanych.)</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#FranciszekSterczewski">Ta tragiczna sytuacja nie może dłużej trwać. Zwaloryzowanie mandatów nie przyniosło wystarczających efektów, dlatego kolejnym krokiem musi być zwiększenie liczby radarów i innych urządzeń automatycznego nadzoru.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Alkomatów.)</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#FranciszekSterczewski">Do tego niezbędne jest przekazanie kompetencji w tym zakresie samorządom, ponieważ one wiedzą najlepiej, gdzie potrzebna jest kontrola. Musimy także radykalnie podnieść efektywność ściągania mandatów, ponieważ dziś ponad połowa z nich nie jest opłacona. W tym celu mandaty za łamanie przepisów drogowych muszą być egzekwowane jako kary administracyjne, a nie na podstawie archaicznego Kodeksu wykroczeń jak z PRL. Dlatego, panie ministrze, mam pytanie o dwie kwestie: Czy i jakie kroki ministerstwo planuje w tym względzie? Rozwiązania oparte na dobrych wzorcach z innych państw europejskich są naprawdę sprawdzone i przemyślane. Są one niezbędnym krokiem w kierunku bezpiecznych dróg i naszego wspólnego bezpieczeństwa, dlatego to jest nasza wspólna sprawa. Przestańcie sobie z tego żartować, robić z tego miejsca cyrk.</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#FranciszekSterczewski">Ofiary wypadków drogowych to nie jest przedmiot do żartów. To jest polska racja stanu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-299.7" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: To nie jest do żartów.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marcina Horałę, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#MarcinHorała">Całkowicie zgadzam się z moim przedmówcą, ale do tych wszystkich cennych uwag bym dodał, że jeszcze ważne jest, żeby wszyscy jeździli trzeźwi rowerami.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#MarcinHorała">Szanowni Państwo! Jedna kwestia była parę razy poruszana, a ja chciałbym ją ubrać w pewien konkret. Chodzi o tę niezwykle bulwersującą sprawę, kiedy kierowcy z orzeczonym zakazem prowadzenia pojazdów, a więc sprawcy poważnych wypadków, a więc tacy, którzy prowadzili nietrzeźwi czy pod wpływem narkotyków, dalej jeżdżą samochodami, kolekcjonują te zakazy. Rekordziści doszli do sześciu, siedmiu, ośmiu zakazów prowadzenia pojazdów. Pan minister zapowiedział regulacje w tej sprawie, ale w ramach jakiejś szerszej pracy nad nowelizacją kodeksu. Mam taką prośbę: wyłączmy to, jest pełna zgoda na tej sali, że trzeba ukrócić ten proceder, który jest niebezpieczny i ośmiesza państwo. Jeden przepis, krótki, szybki, żeby to nie czekało na te wszystkie obiegi, konsultacje. Myślę, że byłby on przyjęty za obopólną zgodą. Tak że czekamy szybko na ten jeden przepis: ponownie prowadzisz samochód pomimo zakazu prowadzenia pojazdów, dostajesz karę więzienia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Szymona Szynkowskiego vel Sęka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#SzymonSzynkowskivelSęk">Pani Marszałek! Szanowni Państwo Posłowie! Panie Ministrze! Dwie kwestie, które chciałem poruszyć, o które chciałem zapytać. Po pierwsze, uważam, że trafnie ma być przez państwa wprowadzona do porządku prawnego definicja tzw. zabójstwa drogowego i ma to być odpowiednio surowo karane, mam nadzieję. Natomiast jak ta definicja będzie wyglądała? Mam takie głębokie przekonanie, że to powinien być dość punktowo zapisany przepis, tak żeby trafiać w osoby, które wykazują się szczególną dezynwolturą, lekceważeniem wobec przepisów prawa drogowego i skutkiem tego jest śmierć osoby. Dla takich osób nie powinno być żadnego usprawiedliwienia, powinny być bardzo surowo karane. Natomiast nie można dopuścić do tego, żeby to był jakiś szeroki przepis pozwalający na różne możliwości interpretacyjne. Druga kwestia odnośnie do recydywistów, którzy ponownie mimo zakazu prowadzą samochód. Rzeczywiście, tak jak mówił pan poseł Horała: albo więzienie, albo być może rozważenie konfiskaty pojazdu. Jeżeli ktoś nie potrafi uszanować tego, że raz został wydany wobec niego wyrok, konfiskata pojazdu jest jednym z możliwych do zastosowania rozwiązań. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Kazimierza Gołojucha, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#KazimierzGołojuch">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panowie Ministrowie! Mówiąc o stanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym w roku 2023, należy podkreślić, co już częściowo wybrzmiało z tej mównicy, że dzięki miliardom złotych wydatkowanym na drogi w roku 2023 i w latach wcześniejszych znacząco poprawił się stan techniczny dróg, powstało wiele nowych dróg, powstały chodniki, nastąpiła likwidacja miejsc niebezpiecznych, przeznaczono także znaczące środki na oświetlenie uliczne.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#KazimierzGołojuch">W tym miejscu chciałbym bardzo serdecznie podziękować panu ministrowi Andrzejowi Adamczykowi oraz panu wiceministrowi Rafałowi Weberowi za te działania, które zaskutkowały dużą ilością inwestycji, ale również za te, które doprowadziły do znaczącej poprawy bezpieczeństwa na drogach. Świadczy o tym ta nagroda, którą wymienieni panowie odebrali w Brukseli. A ja chciałbym zapytać: Czy program „Rozświetlamy Polskę” będzie kontynuowany? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Tadeusza Chrzana, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#MonikaWielichowska">Czy jest pan poseł?</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Chrzan: Pędzę, pędzę.)</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#MonikaWielichowska">Jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#TadeuszChrzan">Szanowna Pani Marszałek! Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Debatujemy dzisiaj nad bezpieczeństwem w ruchu drogowym na podstawie raportu o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego w 2023 r. W mojej ocenie przedmiotowy raport jest swoistą laurką dla ówczesnego ministra infrastruktury pana Andrzeja Adamczyka, jeszcze ozdobioną nagrodą Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu z 2023 r. Analiza tego raportu wskazuje na to, że na skutek konsekwentnej realizacji przez duet Adamczyk-Weber „Narodowego programu bezpieczeństwa drogowego” spadły wszystkie niekorzystne wskaźniki.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#TadeuszChrzan">Trudno się również, panie ministrze, nie zgodzić z tezą, którą pan postawił, że bezpieczeństwo w ruchu drogowym jest oparte na trzech filarach. Ale w tych trzech filarach mieści się jeszcze wiele innych czynników, które mają wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Moim zdaniem jednym z najważniejszych jest stan infrastruktury drogowej. Z tego raportu wyczytaliśmy, że 52% wypadków to drogi wiejskie. Stąd też, panie ministrze, panowie ministrowie, moje pytanie: Czy utrzymacie takie dofinansowanie jak dotychczas tych programów, które wspierały drogi samorządowe? Bo jeżeli słyszę od pana posła, że ma 40 mln na wszystkie drogi gminne w województwie małopolskim, to pragnę poinformować, że mój rodzinny powiat w rzeczonym 2023 r. zainwestował 40 mln w drogi powiatowe na terenie tego powiatu.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Andrzeja Adamczyka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#AndrzejAdamczyk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#AndrzejAdamczyk">Pani Marszałek! Panowie Ministrowie! Panie i Panowie Posłowie! W czasie dodatkowym przede wszystkim chciałem odnieść się do tych podziękowań, które są dedykowane panu ministrowi Weberowi i mojej skromnej osobie. Te podziękowania, szanowni państwo, są dla całego zespołu, dla instytucji, dla poprzedniego rządu, podziękowania za bardzo otwarte i odważne decyzje. Ale jeszcze raz powtórzę: Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, instytucje, które są tam zorganizowane, kierownictwo Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, służby wszystkie, policja, straże miejskie, ci, którzy realizują inwestycje drogowe, powiatowe, gminne i wojewódzkie zarządy dróg, także Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad — to szczególnie pod ich adresem należy kierować te podziękowania.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#AndrzejAdamczyk">Teraz, jeżeli można prosić o minutę, pani poseł, przepraszam, pani marszałek…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, przepraszam bardzo, nie ma pan jakiegoś dodatkowego czasu. Ale zachęcam: można jeszcze zapisać się do oświadczeń. Wtedy będzie pan miał dodatkowe 1,5 minuty. Teraz ma pan jeszcze 30 sekund.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#AndrzejAdamczyk">Przepraszam, ale mam bardzo ważne pytanie do pana ministra, do panów ministrów. Otóż chodzi o sprawców wypadków drogowych: rowerzyści — 1313 wypadków drogowych, w tym 75 zabitych, kierujący hulajnogami — 264 wypadki drogowe przez nich spowodowane, kierujący motocyklami — 747 wypadków. Razem daje to 2324 wypadki drogowe spowodowane przez tych kierujących. Samochody osobowe i ciężarowe to 15 tys. wypadków drogowych. Porażająca skala. Jakie resort, bazując na tych danych, będzie podejmował działania, jakie projektuje działania? Tego absolutnie nie możemy tak zostawić. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Lidię Czechak, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#LidiaCzechak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja również chciałam przyłączyć się do tych podziękowań, bo za ministra Adamczyka wiele dobrego działo się na drogach i w zakresie wszystkich zadań dotyczących infrastruktury drogowej. Szczególne podziękowania kieruję za przejścia dla pieszych, budowę dróg dla pieszych, budowę dróg dla rowerów oraz rozbudowę skrzyżowań, bo to było naprawdę znaczące w 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#LidiaCzechak">Cały czas brakuje ścieżek rowerowych i dlatego chciałam zaprosić wszystkich państwa na szczyty rowerowe. Jeżdżę na nie co roku. Tam mówi się o bezpieczeństwie na drogach, jeżeli chodzi o rowerzystów. Niestety brakuje tam bardzo często i ministerstwa, i ostatnio posłów.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#LidiaCzechak">Chciałam bardzo poprosić pana ministra, aby był program dedykowany bezpiecznym przejściom dla pieszych, ponieważ w tym roku wrzuciliście do jednego worka nabór, jeśli chodzi o rządowy fundusz dróg, i niestety przejścia nie będą przez samorządy realizowane. Dlaczego? Dlatego że miałyby zbyt małą punktację i nie otrzymałyby takiego wsparcia. A było przeznaczone 1 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#LidiaCzechak">Zwrócę się jeszcze do pana posła, bo powiem szczerze, że nie mogłam tego słuchać, jeżeli chodzi o wsparcie dla samorządów powiatowych. Panie pośle, my drogi w samorządach powiatowych budowaliśmy z Polskiego Ładu, którego tak nie lubicie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#LidiaCzechak">…i bardzo proszę, aby pan do swoich kolegów się zwrócił, żeby drogi powiatowe mogły być budowane również w ramach KPO.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, żałuję bardzo, że nie wszędzie te drogi powiatowe budowano, bo u mnie w powiecie nie za bardzo.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Pawła Szefernakera, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#PawełSzefernaker">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Czekałem z nadzieją na tę debatę. Liczyłem na daleko idące zmiany w prawie. Pan minister rozpoczął od propozycji, które mają w najbliższym czasie wejść w życie, nad którymi będziemy tutaj debatować. Panie ministrze, dziś jest przyzwolenie społeczne i wręcz oczekiwanie Polaków, że ponad podziałami politycznymi przyjmiemy przepisy, które będą uderzać w piratów drogowych. Niestety pewną zasadą ostatnio stało się to, że kolejne śmiertelne wypadki są powodowane przez osoby, które miały zakazy. Pan dziś zaproponował, żeby zabierać prawo jazdy na stałe zamiast na określony czas, ale to nie będzie skuteczne, skoro ci ludzie i tak ignorują zakazy i jeżdżą dalej. Apeluję o to, aby te przepisy były restrykcyjne. Tutaj nie ma miejsca na półśrodki. Dość ochrony bogatych bandytów w szybkich samochodach. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Aleksandra Mrówczyńskiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie ulega wątpliwości, że istotny wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym ma stan nawierzchni dróg. Kiedy w 2015 r. Prawo i Sprawiedliwość przejęło władzę, zastało dziurawe drogi gminne, powiatowe i wojewódzkie. Wówczas wypominaliśmy naszym poprzednikom 8 lat ich rządów.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Rząd Zjednoczonej Prawicy w różnych programach, w ramach Funduszu Dróg Samorządowych, Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg czy Polskiego Ładu, podjął daleko idące działania, by dziurawe jezdnie zamienić w przejezdne, by budować nowe drogi. We współpracy z samorządami to się udało. Wówczas, w 2015 r. mieliśmy pełne prawo krytykować stan dróg. Dzisiaj totalitarna neowładza z 13 grudnia o swoje nieudolności, o fatalne rządzenie w każdej przestrzeni, także samorządowej, obwinia poprzedników. Mam pytanie, panie ministrze: Czy będą kontynuowane programy poprawiające stan dróg? A jeśli tak, to w jakiej wielkości? Już dzisiaj słyszymy to, co było przed 2015 r.: pieniędzy nie ma i nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Łukasza Schreibera, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#ŁukaszSchreiber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chyba nic bardziej nie wpływa na bezpieczeństwo Polaków niż ta rzeczywiście wielka przebudowa dróg lokalnych, ale także dróg ekspresowych, która miała miejsce w latach 2015–2023. Ale jednocześnie nic, moim zdaniem, gorzej na nie nie wpływa niż fakt, poczucie i przekonanie wielu Polaków, że są równi i równiejsi, jeśli chodzi o przewinienia, że celebryci, ludzie świata show-biznesu, politycy i sędziowie mogą często liczyć na dużo lżejsze traktowanie niż przeciętny obywatel.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#ŁukaszSchreiber">Jednocześnie mam takie konkretne pytanie, które chciałbym skierować do rządu: Czy w związku z możliwościami, które są przede wszystkim w dużych miastach i które są związane z rondami, kładkami, także myślimy o jakimś programie dla samorządów, który rzeczywiście skutkowałby większą liczbą przejść naziemnych, ułatwień, głównie w centrach miast? To dotyczy zwłaszcza osób niepełnosprawnych, osób starszych, a o ich bezpieczeństwo także powinniśmy dbać. Nie możemy o tym zapominać. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Rafała Webera, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Wszyscy się zgadzamy, że inwestycje drogowe w sposób fundamentalny wpływają na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Rząd Prawa i Sprawiedliwości zarówno inwestował miliardy złotych w budowę nowych dróg autostradowych, ekspresowych, jak i dotował miliardami złotych samorządy, aby tę strukturę samorządowych dróg poprawić.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#RafałWeber">Wydaje się, że dobrze to już było. Jeżeli słyszymy, że obecny rząd nie będzie kontynuował „Programu inwestycji strategicznych” Polski Ład, a my w ciągu 3 lat przekazaliśmy samorządowcom z tego programu ok. 40 mld zł tylko i wyłącznie na inwestycje drogowe, to dobrze już było. Jeżeli słyszymy, że Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg nie będzie rozwijany tak jak za naszych rządów o kolejne komponenty — w 2021 r. było to kilkaset milionów złotych na doświetlenie przejść dla pieszych, a w 2023 r. dodatkowe 2 mld zł na remonty oraz na budowę ścieżek czy chodników — to dobrze już było, szanowni państwo. Wreszcie trzeci argument: obecny rząd nie będzie kontynuował „Programu bezpiecznej infrastruktury drogowej”, który był poświęcony chociażby doświetleniu przejść dla pieszych na drogach krajowych. Niestety dobrze to już było, szanowni państwo. Ale jestem przekonany, że po tym krótkim epizodzie z obecnym rządem to dobre wróci. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Barbarę Bartuś, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#BarbaraBartuś">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#BarbaraBartuś">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze! Każdy z nas, kierowców, chciałby podróżować bezpiecznie, ale też szybko. Na pewno żeby te dwa warunki były spełnione, muszą być przede wszystkim dobre drogi, które pozwolą na tę komunikację. Żeby były dobre drogi, potrzebne są inwestycje. Niestety tak jak tutaj przed momentem mówił pan minister, jest obawa, że te inwestycje, które były realizowane w ramach dopłat dla samorządów do dróg samorządowych, w ramach Polskiego Ładu, kiedy samorządy mogły składać wnioski… Pani marszałek, jeśli u pani tego nie było, to jest pytanie do starosty, dlaczego nie były składane wnioski. Jestem przekonana, że jakby się starał, to te pieniądze by otrzymał.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#BarbaraBartuś">Ale mam pytanie właśnie o przyszłość. Chciałabym zapytać o inwestycje drogowe, o sądeczankę, która już była wspominana, ale także o przebudowę drogi krajowej nr 28 na odcinku od Nowego Sącza do Gorlic. Szczególnie chodzi mi o miejscowości Ropę, Szymbark, ale też przebudowę skrzyżowania w Gorlicach na rondo turbinowe. Jak zaawansowane są te prace?</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#BarbaraBartuś">I jeszcze jedna drobna rzecz, panie ministrze. Czasami nie trzeba wydawać dużych pieniędzy, aby wiele zrobić dla poprawy bezpieczeństwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#BarbaraBartuś">Chciałabym zapytać, czy można by poprawić oznakowanie na drogach, i to pionowe, i to poziome. Często te ciągłe linie, które są podwójne i nie pozwalają wyprzedzać w pewnych miejscach, gdzie można by było wyprzedzać, powodują, że kierowcy po prostu łamią przepisy, chcąc szybciej gdzieś dojechać. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję. Chciałabym panią poseł poinformować, że powiat kłodzki ma powiatowych dróg ponad 700 km, a więc sporo. Chciałabym też panią poinformować, że wnioski były składane, ale z rozpatrywaniem było już nieco gorzej, dlatego że to nie było po linii politycznej.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Pani marszałek, problemy z drogami powiatowymi istnieją od bardzo dawna, bo powiaty nie miały pieniędzy.)</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Po prostu nigdy nie miały zabezpieczonych środków.)</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Annę Cicholską z Prawa i Sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#AnnaEwaCicholska">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Dla nas priorytetem powinno być bezpieczeństwo naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#AnnaEwaCicholska">W ostatnich latach rząd Prawa i Sprawiedliwości, tak jak już zostało wcześniej powiedziane, dziesiątki miliardów złotych przeznaczył na budowę dróg, rozbudowę, budowę ścieżek rowerowych, mostów. To przyczyniło się w znacznym stopniu do poprawy bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#AnnaEwaCicholska">Szanowny Panie Ministrze! Pan doskonale wie, w jakiej kondycji finansowej są samorządy, szczególnie Polski powiatowo-gminnej. Jakie środki zewnętrzne planujecie przeznaczyć na kontynuację programów związanych z budową dróg, mostów, ścieżek rowerowych? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Artura Łąckiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#ArturJarosławŁącki">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! 25 czerwca 2020 r. chwilę po godz. 12 autobus linii 186 wypadł z trasy, przebił bariery energochłonne, rozerwał się na przegubie i częściowo zawisł na wiadukcie Grota-Roweckiego. 1 osoba zginęła, 22 osoby zostały ranne, w tym 3 — ciężko. Kierowca był pod wpływem amfetaminy, miał też porcję narkotyku przy sobie. W listopadzie 2022 r., po ponad 2 latach, sąd I instancji uznał, że oskarżony nieumyślnie spowodował katastrofę w ruchu lądowym, ale umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym. Został skazany na 7 lat i dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. Oczywiście podsądny odwołał się od tego postanowienia, a termin rozprawy apelacyjnej nie jest nawet wyznaczony.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#ArturJarosławŁącki">9 października na warszawskiej Woli na przejściu dla pieszych ten sam kierowca potrącił pieszego, który w stanie ciężkim znajduje się w szpitalu.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Ministrze! Teraz zwracam się do Ministerstwa Sprawiedliwości. Pytam, czy tego typu sprawy, kiedy mamy do czynienia z zabójstwem na przejściu dla pieszych albo wypadkiem, nie powinny mieć swoistego fast tracka, a nie trwać 4 lata? Przecież taką sprawę można zakończyć w ciągu 1 roku prawomocnym wyrokiem. Jeśli nie ma prawomocnego wyroku, a ktoś ma zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, czy nie można takiemu człowiekowi założyć obroży elektronicznej do czasu, kiedy ten wyrok zostanie wydany? Przecież to są proste sprawy i zgodne z naszymi przepisami. Proszę o odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Przemysława Witka, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#PrzemysławWitek">Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#PrzemysławWitek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panowie Ministrowie! W tej ciekawej dyskusji poruszamy wiele wątków szczegółowych. Nasza uwaga jest skanalizowana w kierunku prędkości, w kierunku nakładów na budownictwo drogowe. Ale ja bym chciał zwrócić uwagę państwa i panów ministrów na jedną rzecz. Mianowicie wciąż nie ma w Polsce spójnego i powszechnego systemu oddziaływania na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Pojawia się to w rekomendacji zarówno Banku Światowego, jak i dwukrotnie po megainformacji Najwyższej Izby Kontroli już w 2021 r. Ten system nie jest do końca zdefiniowany, ale jeżeli takie instytucje o tym mówią, to może warto zwrócić uwagę na to i stworzyć coś takiego? Być może czegoś nie wiem. Natomiast to jest może mniej pytanie, a bardziej zwrócenie uwagi. Czy ewentualnie planujemy podjąć takie kroki? Poszczególne rządy — choć każdy podchodził poważnie od 1990 r. do tych zagadnień, trudno też odmówić zasług ministrowi Adamczykowi — jednak takiego systemu nie stworzyły. Zwracam zatem uwagę na ten element. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Krzysztofa Tchórzewskiego z Prawa i Sprawiedliwości, który zamyka listę pytających posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#KrzysztofTchórzewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#KrzysztofTchórzewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata o bezpieczeństwie ruchu drogowego wskazuje na dalsze nastawienie władz i społeczeństwa na zwiększanie represji karnych. Tymczasem przypadki dużej liczby bardzo poważnych wypadków wskazują, że najgroźniejsze skutki są spowodowane przez recydywistów, którzy w momencie wypadku już są pozbawieni prawa jazdy lub też byli pozbawiani tego dokumentu już kilka razy. Restrykcje karne, kara więzienna itd. nie są dla nich problemem. Obecnie pobyt w więzieniu oceniają jako okazję do podreperowania zdrowia. Znam taką osobę. Jak mówią, nie stoją w kolejkach, a karetką pogotowia lub samochodem więziennym dowożą ich do lekarza, więc ten okres spędzają bardzo fajnie. A więc obecnie kary więzienia oznaczają miejsce odpoczynku i leczenia i nie odstraszają od przestępstw tego typu. Nie chodzi tylko o takie przestępstwa. Czy rząd myśli o tym, żeby pomyśleć o karach innego typu, np. praca fizyczna dla sprawcy, który jest pracownikiem umysłowym?</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#MonikaWielichowska">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana Stanisława Bukowca, sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury, do udzielenia odpowiedzi na zadane pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#StanisławBukowiec">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wiele pytań nie dotyczyło dzisiejszego tematu naszych obrad, wykraczało nieco poza niego, ale spróbuję odpowiedzieć na wszystkie albo na większość z nich.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Krystian pyta o środki z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Otóż, panie pośle, w poprzednich latach — przypomnę, że środki na rok 2025 to jest kwota ok. 2700 mln — ta kwota była zbliżona. Dlatego że 2020 r. wynosiła 2,74 mld, w 2021 r. 2,76 mld, w 2022 r. 2,73 mld, w 2023 r. 2,65 mld. Jednorocznie — nie wiem z jakich przyczyn, mogę się domyślać, że z przyczyn związanych z kampanią wyborczą — na rok 2024 ta kwota wyniosła 4,6 mld. Jeśli chodzi o środki przeznaczone na Małopolskę, to one również są zbliżone do tych z lat poprzednich. Na Małopolskę na 2025 r. przewidzieliśmy 178 mln, a w poprzednich latach było to odpowiednio 220, 226, 203 i 192. Również w roku poprzednim to była kwota 348, wynikająca z kampanii wyborczej. Odpowiedziałem na to pytanie precyzyjnie.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Ściebiorowski pytał o wypadki z udziałem pieszych, zresztą to pytanie się powtarzało. Proszę państwa, w tym sprawozdaniu znalazła się informacja o inwestycjach w infrastrukturę drogową, tzw. bezpieczną infrastrukturę, która obejmowała i obejmuje przebudowę dróg krajowych. Chodzi o prawoskręty, lewoskręty, dodatkowe przejścia dla pieszych, wysepki i oświetlenie przejść. Te inwestycje są realizowane właśnie po to, żeby poprawić bezpieczeństwo pieszych, którzy są uczestnikami ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Wicha pytała o sprzedaż alkoholu na stacjach paliw. To pytanie do Ministerstwa Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Tumanowicz pytał, to pytanie się powtarzało, jak wyeliminować zabójców drogowych. Mówił o tym pan minister Dariusz Klimczak, zapowiadając propozycje naszego resortu. Przypomnę jeszcze raz, że idą one w kierunku kary bezwzględnego więzienia dla osób, które są pod wpływem alkoholu, narkotyków, dla kierowców, którzy są pod wpływem narkotyków i alkoholu, a także dla tzw. recydywistów, czyli osób kierujących, które po odebraniu uprawnień do prowadzenia pojazdów nadal łamią prawo, jeżdżąc pojazdami.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Lorek pytał o skuteczność zakazu dla kierowców. Chodzi o odebranie uprawnień. Pytał również o to, kto ma pierwszeństwo, rowerzysta czy kierowca. To oczywiście jest problem. Coraz częściej spotykamy się z takimi pytaniami, dlatego że na drogach widzimy, że ruch rowerzystów jest zwiększony. Pan minister Adamczyk mówił również o tym, że udział rowerzystów i osób poruszających się na hulajnogach jest w zestawieniu wypadków, zdarzeń, kolizji coraz większy. M.in. po to powołaliśmy pełnomocnika do spraw rozwoju ruchu rowerowego. Ostatnio odbyło się spotkanie z przedstawicielami wszystkich urzędów marszałkowskich, które bardzo mocno rozbudowują, również z własnych środków, a także ze środków europejskich, drogi rowerowe, ścieżki rowerowe i całą infrastrukturę rowerową. Będziemy rozmawiać o tym, aby ewentualnie dostosowywać prawo do tego, co widzimy na drogach, aby eliminować różne kolizyjne sytuacje. To dotyczy również pytania pani poseł Kozłowskiej odnośnie rowerzystów. Ten pakiet będzie przez nas analizowany.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Paulina Matysiak pytała o liczbę fotoradarów, o system CANARD, czyli Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym. Otóż, pani poseł, zwiększamy liczbę urządzeń. Nie chodzi tylko o fotoradary. Będą to również fotoradary do odcinkowego pomiaru prędkości. Takich urządzeń będzie w najbliższym czasie 128. W tej chwili na drogach jest blisko 600 takich urządzeń, więc to będzie dość duże zwiększenie tego pakietu. Środki na ten cel pochodzą z KPO. Już rozpoczęły się przygotowania do tej inwestycji, do zakupu i montażu tych urządzeń. Pytała pani o samorządy, o to, czy będą mogły dostać uprawnienia, jeśli chodzi o obsługę tych urządzeń. Otóż stoimy na stanowisku, że system centralnego nadzoru nad tzw. systemem fotoradarowym jest najlepszym rozwiązaniem. Oczywiście współpracujemy w tym zakresie z samorządami, choćby z miastem stołecznym Warszawą. Samorządy proponują, wskazują nam miejsca, gdzie takie fotoradary powinny być instalowane ze względów bezpieczeństwa. Jeżeli dostajemy takie sygnały z innych miast czy od zarządców innych dróg, to Inspekcja Transportu Drogowego reaguje na takie zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-337.7" who="#StanisławBukowiec">Przygotowujemy się również, padały pytania, które tego dotyczyły, w kwestii systemu tzw. ściągalności naruszeń, jeśli chodzi o fotoradary. W najbliższym czasie zostaną państwu przedłożone propozycje, jeśli chodzi o zmianę trybu ściągalności tych naruszeń, dlatego że w tym zakresie Inspekcja Transportu Drogowego ma rzeczywiście duży kłopot. Chodzi o to, że osoby, które dokonują takich naruszeń, jak na razie skutecznie unikają odpowiedzialności. Myślę jednak, że ten system wyeliminuje nieuczciwych kierowców.</u>
          <u xml:id="u-337.8" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Skalik pytał o zwiększenie ruchu kolejowego. Usłyszałem zarzut, że bardziej stawiamy na kolej niż na drogi.</u>
          <u xml:id="u-337.9" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Przymus podróżowania…)</u>
          <u xml:id="u-337.10" who="#StanisławBukowiec">Nie, panie pośle, nie będzie żadnego przymusu. Oczywiście inwestujemy w ruch kolejowy. Są budowane nowe linie, choćby linia Podłęże — Piekiełko, ale to wcale nie zmniejsza liczby inwestycji drogowych wynikających choćby z naszego krajowego planu. W ostatnich tygodniach podjęte zostały również decyzje dotyczące nowych odcinków dróg krajowych, dróg ekspresowych. W najbliższym czasie będziemy przystępować m.in. do dużej inwestycji, jaką jest zachodnia obwodnica Szczecina. Absolutnie nie rezygnujemy z inwestycji drogowych.</u>
          <u xml:id="u-337.11" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Paluch pytała również o rowerzystów, o drogi rowerowe w Małopolsce. Ja też jestem z Małopolski, pani poseł, i myślę, że rowerzystów na drogach rowerowych w Małopolsce jest jednak sporo. Nie jest tak, że nikt nie korzysta z tych dróg.</u>
          <u xml:id="u-337.12" who="#StanisławBukowiec">Przechodzę do kolejnych pytań. Pani poseł Jachira pytała o fotoradary, więc potwierdzam, będzie ich więcej. Pani poseł Zawisza pytała o kierowców z sądowym zakazem. Już o tym mówiłem. Takie rozstrzygnięcia, takie propozycje zostały przez nas złożone.</u>
          <u xml:id="u-337.13" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Henryk Szopiński pytał o drogi powiatowe. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo na drogach powiatowych, to myślę, że ta propozycja zwiększenia sankcji za przekroczenie prędkości właśnie na tych terenach dotyczy przede wszystkim dróg powiatowych poza obszarem zabudowanym. Według różnych naszych danych do 90% wypadków dochodzi właśnie na takich drogach. A więc myślę, że tutaj raz — sankcje, a dwa — inwestycje. Proszę państwa, chciałbym podkreślić, że Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg będzie kontynuowany i będziemy dalej wspierać samorządy. Jednocześnie pragnę przypomnieć, że w ramach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w tej chwili samorządy będą miały więcej możliwości, żeby również inwestować w swoje drogi lokalne. Myślę, że połączenie tych dwóch źródeł da dobre efekty.</u>
          <u xml:id="u-337.14" who="#StanisławBukowiec">Pan minister Andrzej Szejna pytał właśnie o tę propozycję w sprawie zabójców drogowych. W Ministerstwie Sprawiedliwości powstał zespół roboczy, w którym są przedstawiciele resortu sprawiedliwości, resortu infrastruktury oraz MSWiA. Tam trwają właśnie prace związane ze zmianą przepisów.</u>
          <u xml:id="u-337.15" who="#StanisławBukowiec">Panowie posłowie Horała i Szynkowski vel Sęk pytali o tempo prac. Tutaj mamy do czynienia z innymi przepisami, które są związane z Kodeksem karnym, więc dlatego te propozycje, które my jako resort infrastruktury proponujemy, będą już w gestii ministra sprawiedliwości, jeśli chodzi o przedłożenie tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-337.16" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Chojecki pytał o „Program bezpiecznej infrastruktury drogowej”. Otóż proszę państwa, my będziemy ten program kontynuować w ramach „Programu wzmocnienia krajowej sieci drogowej”, proszę być spokojnym. Będą dalej środki na inwestycje poprawiające tę właśnie infrastrukturę w obszarze skrzyżowań, rond, przejść dla pieszych, doświetlenia, oświetlenia, bo o tym również mówiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-337.17" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Józefaciuk pytał o hulajnogi, o straże gminne. To jest w kompetencjach samorządów, jeśli chodzi o to, w jaki sposób dany samorząd ustala swoje uchwały porządkowe. Tak zrozumiałem pytanie. Być może odpowiemy na piśmie, jeżeli źle odczytaliśmy to pytanie. Natomiast druga część pytania była związana z sygnalizacją świetlną i samochodami autonomicznymi. Otóż tak, trwają prace w naszym resorcie zarówno nad pojazdami autonomicznymi, jak i nad automatycznym systemem oświetlenia czy bardziej precyzyjnie: sygnalizacji świetnej. Jak będą już pewne propozycje, będziemy państwu przedstawiać.</u>
          <u xml:id="u-337.18" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Dorota Olko twierdzi, że kampanie są skierowane tylko do pieszych. To nie tylko kampanie edukacyjne. Były też kampanie medialne, które dotyczyły np. prędkości i błędów kierowców, które popełniają w czasie prowadzenia pojazdów. Takie kampanie również były prowadzone.</u>
          <u xml:id="u-337.19" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Matecki — konfiskata pojazdów. To pytanie do pana ministra Bodnara.</u>
          <u xml:id="u-337.20" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Rak pytała o Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg. Tak, będzie to kontynuowane, również w części dotyczącej poprawy ruchu rowerowego.</u>
          <u xml:id="u-337.21" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Wicher i pani poseł Szczurek-Żelazko pytali o Sądeczankę. Proszę państwa, temat jest mi oczywiście znany. Spotkałem się ostatnio z przedstawicielami wszystkich samorządów zainteresowanych przebiegiem tej trasy. Nie jest tajemnicą, że propozycja, która była w ostatnich latach przedstawiana samorządom i lokalnemu środowisku, była mocno oprotestowana. Dlatego po tym spotkaniu zapadły pewne decyzje. Otóż zaproponowaliśmy etapowanie tego zadania.</u>
          <u xml:id="u-337.22" who="#komentarz">(Głos z sali: Za naszych czasów to było…)</u>
          <u xml:id="u-337.23" who="#StanisławBukowiec">No nie było, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-337.24" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan poseł poszedł wtedy z nami.)</u>
          <u xml:id="u-337.25" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł, wiemy doskonale, że decyzja środowiskowa, która jest procedowana, a która do końca roku ma zostać wydana, przewiduje zupełnie inny przebieg trasy niż ten, który np. zaproponowały samorządy trzech gmin, więc w tej chwili…</u>
          <u xml:id="u-337.26" who="#komentarz">(Poseł Patryk Wicher: Ale mapowanie to nie zmiana trasy.)</u>
          <u xml:id="u-337.27" who="#StanisławBukowiec">Sekundę. Proszę mi dać przekazać. Otóż po spotkaniu z samorządowcami ustaliliśmy, że trzy etapy, te, które nie wzbudzają kontrowersji, będą realizowane w pierwszej kolejności, natomiast dwa etapy, które są mocno oprotestowane, w których przypadku samorządy zaproponowały alternatywną drogę, będą przedmiotem dalszych konsultacji, ustaleń z generalną dyrekcją.</u>
          <u xml:id="u-337.28" who="#StanisławBukowiec">Kolejne pytania. Pani poseł Małgorzata Pępek pytała o zmiany w egzaminowaniu kierowców. Otóż przewidujemy takie zmiany. Powiem tylko o dwóch propozycjach: brak możliwości kontynuowania egzaminu w przypadku spowodowania zagrożeń na placu manewrowym oraz możliwość przeprowadzenia egzaminu na kategorię A przez egzaminatora bez udziału drugiego kierowcy w samochodzie, który jedzie za takim motocyklistą. I jeszcze jest doprecyzowanie, że czas trwania egzaminu to 25 minut. To są bardzo techniczne uwagi, ale wynikają z naszych analiz i z głosów, które płyną zarówno ze środowiska egzaminatorów, jak i instruktorów nauki jazdy.</u>
          <u xml:id="u-337.29" who="#StanisławBukowiec">Kolejne są pytania pana posła Boguckiego. To już są pytania inwestycyjne, więc jeśli pan poseł pozwoli, to odpowiem na piśmie odnośnie do dróg S3 i S6.</u>
          <u xml:id="u-337.30" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Grygorcewicz miała wątpliwości, czy obniżenie wieku do 17 lat dla młodych kierowców nie jest ryzykowne. Otóż uważamy, że po pierwsze, na podstawie doświadczeń innych krajów europejskich, gdzie takie rozwiązania są stosowane, raczej nie. To raczej pomoże, szczególnie w przygotowaniu praktycznym tych kierowców. Osoba towarzysząca przy młodym kierowcy będzie na pewno dobrym instruktorem już praktycznej nauki jazdy.</u>
          <u xml:id="u-337.31" who="#StanisławBukowiec">Kolejne pytanie. Pan poseł Sterczewski pytał o liczbę radarów. Odpowiedziałem na to. O ściągalności również mówiłem. Jeśli chodzi o pytanie pana posła Horały, to na to też już odpowiedziałem. Pan poseł Szynkowski vel Sęk, pan poseł Gołojuch — program oświetleniowy. Tak, będzie kontynuowany w ramach programu wzmacniania. Pan poseł Chrzan pytał o Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg. Tutaj też będzie kontynuacja.</u>
          <u xml:id="u-337.32" who="#StanisławBukowiec">Jeśli chodzi o pytanie pani poseł Czechak. W przypadku uwzględnienia przejść dla pieszych to jest w decyzji wojewody, który może tak przygotować warunki naboru, że może to uwzględniać, więc tutaj nie ma żadnych naszych odgórnych dyrektyw. Promujemy na pewno takie rozwiązania i wiem, że wojewodowie również. Nie wiem, czy wszyscy, jeżeli jest jakiś ewenement, to bardzo proszę o szczegółową informację. Wyjaśnimy to.</u>
          <u xml:id="u-337.33" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Szefernaker — piraci drogowi, już o tym mówiłem. Również pytania o programy dla samorządów — pan poseł Mrówczyński, pan poseł Schreiber. Pan poseł Weber mówił o Polskim Ładzie. To jest program, który nie jest realizowany i nie był realizowany przez Ministerstwo Infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-337.34" who="#StanisławBukowiec">Natomiast, proszę państwa, przy tej okazji chciałbym, żebyście państwo byli świadomi jednego: że w ramach procedowania nad tzw. ustawą powodziową w ramach tego funduszu chcemy uwzględnić pomoc dla samorządów w odbudowie dróg lokalnych, mostów, które zostały zerwane przez powódź. Oczywiście nie umniejszając, podkreślam, nie umniejszając funduszu, który do tej pory funkcjonował. Będziemy proponować dodatkowe środki. Jednak w tym momencie trzeba mieć z tyłu głowy, że tam pomoc jest w tej chwili bezwzględnie konieczna. Tam mamy wiele kilometrów dróg, kilkaset mostów, które są zerwane. Przy okazji chciałbym podziękować przedstawicielom IBDiM-u, czyli naszego Instytutu Badawczego Dróg i Mostów, którego przedstawiciele pracują w terenie, również przedstawicielom politechnik, Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa. Ci ludzie pracują społecznie, dokonując oceny, ekspertyzy dróg i mostów, które oczekują na odbudowę.</u>
          <u xml:id="u-337.35" who="#StanisławBukowiec">Pani poseł Bartuś pytała o sądeczankę, ale również o przebudowę drogi. To też na piśmie, bo to szczegółowe pytanie. Pani poseł Cicholska — o fundusze. Podkreślałem również temat ustawy o dochodach JST.</u>
          <u xml:id="u-337.36" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Łącki pytał o zabójców drogowych. O tym mówiłem. Pan poseł Przemysław Witek pytał o spójny system, który nam proponuje Unia Europejska. Panie pośle, analizujemy to, rozumiem, że chodzi o powołanie pewnej agencji bezpieczeństwa transportu. Analizujemy tę sytuację, prace trwają, za wcześnie, żebyśmy na ten temat mówili.</u>
          <u xml:id="u-337.37" who="#StanisławBukowiec">Pan poseł Tchórzewski pytał o recydywistów. Czy ta kara jest odpowiednia? Kary więzienia jeszcze nie ma, panie pośle, chcemy ją właśnie wprowadzić. Nie zgadzam się z tym, co pan powiedział, że kara więzienia dla recydywistów to jest coś dobrego. Uważam, że jednak jeżeli wprowadzimy taką karę, to będzie ona odpowiednia, słuszna. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-337.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#MonikaWielichowska">Zanim oddam głos panu posłowi wnioskodawcy…</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Adamczyk: Przepraszam, tytułem sprostowania, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#MonikaWielichowska">O co chodzi, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-338.4" who="#MonikaWielichowska">Proszę bardzo — 30 sekund.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#AndrzejAdamczyk">Pani Marszałek! Państwo Ministrowie! Panowie Ministrowie! Panie i Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Nie zrozumieliśmy się. To nie jest kwestia zachowania rowerzystów kierujących hulajnogami czy motocyklami. To jest problem, który przebija z tego raportu. Odsyłam do tabeli: sprawcy wypadków w 2023 r. według pojazdów. Jest bardzo dużo, stosunkowo procentowo bardzo dużo sprawców wśród rowerzystów, kierujących hulajnogami i motocyklistów w porównaniu do sprawców wypadków kierujących samochodami osobowymi i ciężarowymi. To są olbrzymie dysproporcje, co należy, uważam, przeanalizować.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#MonikaWielichowska">Drodzy Państwo! Naszej debacie o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego przysłuchują się seniorki i seniorzy z Dziennego Domu Pomocy w Bratkowicach zaproszeni przez posła Adama Dziedzica. Serdecznie państwa pozdrawiamy.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam sprawozdawcę komisji pana posła Rafała Webera, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#RafałWeber">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan poseł Władysław Dajczak pytał o to, czy na posiedzeniu komisji przy pracy nad raportem o bezpieczeństwie w ruchu drogowym za rok 2023 był poruszany temat roku 2024, czyli jak wygląda stan bezpieczeństwa w roku obecnym. Tak, faktycznie ten temat był poruszany, natomiast tutaj nie ma dobrych informacji, szanowni państwo. Po 9 miesiącach roku 2024 mamy więcej wypadków drogowych, mamy więcej rannych w wypadkach drogowych i nieznacznie, ale jednak niestety więcej ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Tak że tak wygląda porównanie 9 miesięcy br. do tego samego czasu roku 2023. I to też wybrzmiało na posiedzeniu komisji. Trzeba to ze smutkiem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#RafałWeber">Obecny rząd nie zrobił w tym czasie zupełnie nic — zupełnie nic — żeby tę sytuację poprawić. Teraz słyszymy o zespole, teraz słyszymy o doraźnych działaniach. Jest to pokłosie serii wypadków, które miały miejsce w ostatnich tygodniach. Natomiast do września ten czas po prostu został zmarnowany. A mówiliśmy — posiedzenie komisji odbyło się 26 czerwca — że reakcja musi nastąpić jak najszybciej. Tak że to smutna konstatacja dotycząca roku 2023.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#RafałWeber">Temat poruszany przez państwa posłów związany z inwestycjami drogowymi. On również wybrzmiał na posiedzeniu sejmowej Komisji Infrastruktury. Pan minister Bukowiec mówił o rządowym programie budowy, o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg, że będzie kontynuowany. Tylko, szanowni państwo, oprócz głównego komponentu, na który przeznaczaliśmy w zależności od roku między 2700 mln zł a blisko 5 mld, również organizowaliśmy dodatkowe nabory, a to na chodniki czy ścieżki rowerowe przy drogach wojewódzkich, a to na obwodnicę przy drogach wojewódzkich z Małopolski, jeżeli mnie pamięć nie myli, panie ministrze — patrzę na pana ministra Andrzeja Adamczyka. Brzeszcze i Zielonki — obwodnice tych dwóch miast uzyskały dofinansowanie. Organizowaliśmy nabory dla 18 miast wojewódzkich, które mogły pozyskać nawet 30 mln zł na inwestycje drogowe. Organizowaliśmy dodatkowy nabór na remonty dla gmin i powiatów. Organizowaliśmy dodatkowy nabór na budowę chodników czy ścieżek rowerowych. Było pięć dodatkowych naborów oprócz tego głównego komponentu. To było między 2019 a 2023 r. Teraz nie słyszymy o tym, żeby w taki sposób Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg był rozbudowywany, a to też, wszyscy się z tym zgadzamy, wpływało na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#RafałWeber">Ostatnia kwestia — sądeczanka. To temat bardzo żywy. Było wiele reakcji, wiele wystąpień posłów, szczególnie Prawa i Sprawiedliwości, w tej sprawie. To za naszych rządów została podjęta decyzja o tym, aby etapować budowę sądeczanki, to po pierwsze. Po drugie, za naszych rządów zostały zabezpieczone środki finansowe na ten cel. Rządowy program budowy dróg krajowych z grudnia 2022 r. przewiduje kilka miliardów złotych na tę inwestycję, na tę potrzebną drogę. Pytanie — czas pokaże — czy te środki zostaną utrzymane i czy ta inwestycja będzie realizowana. Natomiast naprawdę wiele wykonaliśmy, aby sądeczanka powstała. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#MonikaWielichowska">Zamykam dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#TomaszKostuś">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mamy Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, mamy też wojewódzkie rady, mamy coraz bardziej rygorystyczne prawo, coraz wyższe kary za wykroczenia i przestępstwa drogowe. Mimo to co roku na polskich ulicach giną bezsensownie ludzie, w tym dzieci — na skutek alkoholu, innych używek, brawury kierowców, złego stanu technicznego pojazdów, a także złego stanu technicznego dróg, niewystarczających zabezpieczeń i oznaczeń etc. Wiem także — i chyba moje koleżanki i koledzy parlamentarzyści to potwierdzą — że mieszkańcy często sami wskazują na potencjalne zagrożenia, proszą o ustawienie dodatkowych zabezpieczeń czy ograniczeń prędkości. Z reguły prośby te kierują do włodarzy miast i gmin, a tam one często przepadają w toku biurokratycznych procedur lub z powodu braku środków. Mam też wrażenie, że niewielu obywateli w ogóle wie o istnieniu rad. Dlatego może dobrze byłoby ten problem rozwiązać systemowo, tak żeby tego typu sygnały zgłaszane przez mieszkańców włodarzom samorządów obligatoryjnie trafiały do rad wojewódzkich (WRBRD).</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#TomaszKostuś">Uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#MonikaWielichowska">Komisja Infrastruktury wnosi o przyjęcie rządowego dokumentu: „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2023 r.”, zawartego w druku nr 422.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#MonikaWielichowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#MonikaWielichowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-344.3" who="#MonikaWielichowska">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny 19. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-344.4" who="#MonikaWielichowska">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygłoszenia oświadczeń poselskich. A jest państwa 44 osoby.</u>
          <u xml:id="u-344.5" who="#MonikaWielichowska">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie jeszcze wygłosić oświadczenie? To proszę się teraz zapisać, ponieważ zamknę listę.</u>
          <u xml:id="u-344.6" who="#MonikaWielichowska">Wyznaczam czas, tak jak umówiliśmy się wcześniej, na 1,5 minuty.</u>
          <u xml:id="u-344.7" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam jako pierwszego do wygłoszenia oświadczenia pana posła Włodzimierza Skalika z Konfederacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wobec upadku finansów publicznych Polski oraz wobec eskalacji wojny na Bliskim Wschodzie warto przypomnieć fakt podpisania przez prezydenta Dudę w 2017 r. ustawy o ratyfikowaniu umowy o zabezpieczeniu społecznym między Polską a Izraelem. Ustawa ratyfikowała umowę podpisaną przez rząd Prawa i Sprawiedliwości 22 listopada 2016 r. w Jerozolimie. Umowa pozwala, jak to ładnie ujęto w jej treści, na transfer przyznanych świadczeń, w tym m.in. emerytalnych, rentowych, macierzyńskich, osobom mieszkającym na stałe w Izraelu. Tak więc kolejną grupą po Ukraińcach, która dostanie w Polsce emerytury z naszych pieniędzy, są osoby, które chcą uciec do Polski z Izraela. To rysujące się kolejne obciążenie polskich podatników nie będzie możliwe do pokrycia nawet przy tym astronomicznym deficycie budżetowym oraz przy tym wzroście zadłużenia Polski.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#WłodzimierzSkalik">Gdy tylko odbędą się wybory prezydenckie w przyszłym roku, rząd Tuska, jak można przypuszczać, wydłuży wiek emerytalny, bo ktoś musi pracować na utrzymanie innych narodów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Andrzeja Zapałowskiego, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#MonikaWielichowska">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jeszcze w tym roku podobno zostanie wprowadzony specjalny rejestr psów i kotów, tak jak by nie było ważniejszych tematów. Będą one oznakowane elektronicznie, a projekt ustawy na ten temat przygotowało ministerstwo rolnictwa. Niezarejestrowanie psa lub kota może skutkować karą grzywny lub będzie prawdopodobnie źródłem dodatkowych dochodów, ponieważ wszystko na to wskazuje, że taka rejestracja będzie dodatkowo płatna.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#WitoldTumanowicz">Jak widać, ta dziura budżetowa, która jest coraz większa, rozszerza się, będzie wymagała tego, aby właściciele psów i kotów dołożyli się do tego, aby ją próbować zasypać. Naprawdę jest dużo więcej problemów do rozwiązania. Są rosnące ceny energii, jest inflacja, są kolejki do szpitali, jest odwoływanie planowanych wizyt i zabiegów. Naprawdę tym się zajmijcie, a nie gnębieniem właścicieli psów i kotów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: To jest zemsta na Kaczyńskim.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, wydaje mi się, że zajmujemy się różną materią, różnymi dziedzinami, również naszymi zwierzakami, czworonogami.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#komentarz">(Poseł Witold Tumanowicz: Ale tę można by odpuścić.)</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#MonikaWielichowska">Wydaje mi się, że akurat rejestracja jest ważna, bo ma wpływ potem na walkę z bezdomnością.</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: One marzą o rejestracji.)</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-348.5" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Krzysztofa Szymańskiego z Konfederacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#KrzysztofSzymański">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Informuję o tym, że został powołany Parlamentarny Zespół ds. Posiadania Broni. Myślę, że to jest najwyższy czas, żeby poważnie podejść do tematu broni, amunicji. Sytuacja za naszą granicą jest, jaka jest. Przez lata niektórzy politycy zamykali oczy, zamykali uszy, udawali, że tego tematu nie ma i nie wolno go poruszać, a my uważamy, że jest to konieczne.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#KrzysztofSzymański">Dzisiaj odbyło się pierwsze spotkanie, na którym były obecne związki, organizacje, przedstawiciele tych organizacji. I uważam, że to wciąż mało, dlatego z tego miejsca zapraszam do współpracy wszystkich ludzi, którym leży na sercu kwestia posiadania broni, wszystkie organizacje, fundacje, związki. Zapraszam również parlamentarzystów z innych klubów. W tym momencie jest to zespół tworzony przez posłów z klubu Konfederacji, przez posłów Ruchu Narodowego, natomiast zapraszam wszystkich parlamentarzystów do włączenia się, do dołączenia do tego zespołu i pracy razem z nami. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Krzysztofa Mulawę z Konfederacji. Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marię Koźlakiewicz z Koalicji Obywatelskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#MariaJoannaKoźlakiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałabym zwrócić uwagę na coraz bardziej palący problem hejtu, który szczególnie dotyka dzieci i młodzież. Zjawisko to w dobie mediów społecznościowych przybiera na sile, stając się poważnym zagrożeniem dla zdrowia psychicznego młodych ludzi. Dzieci i młodzież, którzy stają się ofiarami takiej agresji, często pozostają same z problemem. Brak wsparcia i odpowiednich narzędzi do radzenia sobie z cyberprzemocą może prowadzić do poważnych konsekwencji, do izolacji społecznej, do stanów depresyjnych, a w najgorszych przypadkach nawet do samobójstw. Dlatego apeluję do ministerstwa edukacji oraz organizacji zajmujących się bezpieczeństwem dzieci o wprowadzenie skutecznych programów edukacyjnych, które nauczą młodzież, jak radzić sobie z hejtem i gdzie szukać pomocy.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#MariaJoannaKoźlakiewicz">Potrzebujemy bardziej stanowczych działań w zakresie ścigania osób dopuszczających się takich zachowań oraz odpowiedniej współpracy z platformami internetowymi, aby wyeliminować anonimową przemoc w sieci. Każde dziecko zasługuje na poczucie bezpieczeństwa zarówno w świecie rzeczywistym, jak i wirtualnym. Walka z hejtem powinna być priorytetem dla nas wszystkich — rodziców, nauczycieli, rządu, a także całego społeczeństwa. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Barbarę Grygorcewicz, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#BarbaraGrygorcewicz">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zbliża się Dzień Edukacji Narodowej, święto wszystkich nauczycieli, pedagogów, osób, które każdego dnia z oddaniem kształtują przyszłe pokolenia Polaków. Jako była nauczycielka doskonale wiem, jak wymagająca jest praca w oświacie. Przez ostatnie lata obserwujemy niepokojący trend stopniowego obniżania rangi oraz prestiżu zawodu nauczyciela. Dzień Edukacji Narodowej powinien być dla nas momentem refleksji nad kondycją polskiej edukacji. Dziś bardziej niż kiedykolwiek musimy pamiętać, że jednym z naszych priorytetów jako parlamentarzystów jest przywrócenie dawnej rangi zawodu nauczyciela. To na nas spoczywa odpowiedzialność, jeśli chodzi o stworzenie warunków, które sprawią, że młodzi ludzie będą znowu wybierać tę ścieżkę kariery. Nauczyciel to fundament społeczeństwa, a jego godność i prestiż muszą być odpowiednio doceniane. Dlatego apeluję, abyśmy wszyscy dołożyli wszelkich starań, by inwestować w edukację i wspierać tych, którzy każdego dnia kształtują przyszłość naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#BarbaraGrygorcewicz">Nauczycielom, pedagogom, wszystkim pracownikom oświaty życzę spełnienia wszelkich oczekiwań wobec wykonywanego przez was zawodu, jakże trudnego zawodu. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszamy pana posła Łukasza Ściebiorowskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Powiem również o Dniu Edukacji Narodowej, bo 14 października obchodzić będziemy ten ważny dzień ustanowiony w 1972 r., upamiętniający rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej, którą zainicjował król Stanisław August Poniatowski. To święto nauczycieli, których w polskim systemie oświaty pracuje ponad 700 tys., a zdecydowana większość to kobiety. Jest to oczywiście również święto całego środowiska, wszystkich pracowników oświaty, o tym też pamiętajmy.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#ŁukaszŚciebiorowski">W tym wyjątkowym czasie szczególnie pragnę podkreślić wielką pracę pedagogów i wszystkich pracowników oświaty oraz zaangażowanie w nauczanie i wychowanie młodego pokolenia. Dziękuję za stwarzanie ku temu odpowiednich warunków i przyjaznej atmosfery samorządom, instytucjom, ludziom dobrej woli, społecznikom. Jednocześnie pragnę złożyć życzenia wszelkiej pomyślności, sukcesów oraz samych dobrych dni w całym roku szkolnym. Niech nie opuszczają państwa radość, a także uznanie, szacunek i zrozumienie wychowanków, rodziców oraz waszych lokalnych społeczności. Niech przekazywane uczniom wiedza i umiejętności przynoszą pozytywne i wymierne efekty oraz ułatwiają mierzenie się z codziennymi trudnościami, a także z przyszłymi wyzwaniami życiowymi i zawodowymi tych, których uczycie. Wszystkiego dobrego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Bożenę Lisowską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#BożenaLisowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Do mojego biura poselskiego zwróciły się organizacje pozarządowe z Lubelszczyzny z prośbą, abym wygłosiła oświadczenie w tej sprawie. Podnoszą temat nieterminowego rozliczania sprawozdań z realizacji zadań publicznych. Chodzi o akceptację sprawozdania i rozliczenie dotacji.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#BożenaLisowska">Ustawa o finansach publicznych precyzyjnie wskazuje i określa termin na 30 dni od dnia przedstawienia sprawozdania przez organizacje pozarządowe na wykonanie tego zadania przez administrację publiczną. Niestety ani administracja rządowa, ani samorządowa nie respektują tych terminów, wydłużając termin nawet do roku organizacjom pozarządowym. Generuje to dla nich wiele problemów organizacyjnych i finansowych, dlatego bardzo proszę przewodniczącego komitetu pożytku publicznego i ministra właściwego do spraw społeczeństwa obywatelskiego o podjęcie działań, aby organizacje pozarządowe były traktowane po partnersku i aby te terminy nie były przekraczane. Z wiadomych mi źródeł wynika, że jest to problem systemowy. Nie dotyczy on tylko mojego regionu, województwa lubelskiego, ale jest powszechny w całej Polsce. Tym bardziej zwracam się do strony publicznej o obligatoryjne dotrzymywanie terminów wynikających z ustawy.</u>
          <u xml:id="u-357.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Kowalskiego, Prawo i Sprawiedliwość. Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Agnieszkę Soin, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#AgnieszkaAnnaSoin">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#AgnieszkaAnnaSoin">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 14 października świętujemy Dzień Edukacji Narodowej. Zawód nauczyciela to jeden z najpiękniejszych, a zarazem najtrudniejszych i wymagających zawodów. Bycie nauczycielem to ogromna odpowiedzialność, potrzeba zaangażowania w pracę, empatia oraz niezwykła cierpliwość. To właśnie nauczyciel staje się przewodnikiem, autorytetem, ale również przyjacielem dla przyszłych pokoleń, kształtując ich postawy, pobudzając do refleksji. Pedagodzy nie tylko przekazują wiedzę i pomagają zdobyć umiejętności, ale także wskazują wartości, co przyczynia się do wybierania przez młodych ludzi kierunków na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#AgnieszkaAnnaSoin">Choć z początkiem września do szkół powróciło 700 tys. nauczycieli, to wciąż w całym kraju jest kilkanaście tysięcy wakatów w szkołach. Brakuje nauczycieli informatyki, matematyki, chemii, fizyki i języka angielskiego. Stoimy przed ogromnymi wyzwaniami polskiej szkoły. Konieczne są podwyżki, które wstrzymałyby odchodzenie nauczycieli z zawodu. Potrzeba nam promocji, by ta profesja na nowo stała się na tyle atrakcyjna, aby młodzi ludzie kończący studia nie tylko wybierali ją z uwagi na zarobki, ale także traktowali ją jako pasję oraz służbę, mając świadomość, że nauczają przyszłe pokolenia, które będą odpowiedzialne za historię i pielęgnowanie wartości, dbanie o dziedzictwo naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#AgnieszkaAnnaSoin">Wszystkim nauczycielom w tym dniu dziękuję za ogromny trud i poświęcenie pracy, a także życzę potrzebnych sił do dalszego wykonywania waszej misji. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Fryderyka Kapinosa, Prawo i Sprawiedliwość. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Cieślaka, Prawo i Sprawiedliwość. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-360.3" who="#MonikaWielichowska">Pan poseł Grzegorz Lorek z Prawa i Sprawiedliwości. Również nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-360.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-360.5" who="#MonikaWielichowska">A, jest. Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-360.6" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#GrzegorzLorek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Powodzianie nie dostają odszkodowań z ubezpieczeń. Mimo wielu zapewnień ze strony rządu, pełnych obietnic medialnych wypowiedzi ubezpieczycieli, entuzjastycznych relacji telewizyjnych rzeczywista sytuacja na miejscu kataklizmu jest tragiczna. Tysiące domów i mieszkań po zalaniu wymagają natychmiastowego osuszenia i remontu. To zadanie bezwzględnie pilne, bo nadchodzi zima. Już teraz nocą i nad ranem temperatury spadają w okolicę zera. Gdy pojawi się mróz, dokończy dzieła zniszczenia wszędzie tam, gdzie mury pozostają przesiąknięte wodą.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#GrzegorzLorek">Z informacji, które napływają z terenu powodzi, wynika, że prace remontowe i naprawcze są utrudnione i opóźnione, ubezpieczyciele ociągają się bowiem z potwierdzeniem szkód. Likwidatorzy szkód nie przyjeżdżają do powodzian, aby dokonać oględzin zniszczonych pomieszczeń, a bez tego właściciele tych zalanych domów i mieszkań nie mogą rozpocząć remontu. Ale nawet tam, gdzie przedstawiciele ubezpieczycieli już dotarli, firmy ociągają się z wypłacaniem pieniędzy z polis, wstrzymują albo odraczają wydanie decyzji, albo wypłacają tylko drobne sumy, niewielką część należnego odszkodowania. Gdy media interesują się takim przypadkiem, ubezpieczyciel się tłumaczy, że była to jedynie zaliczka. W efekcie takiego procederu powodzianie mają duży problem z naprawieniem zniszczonej podłogi, ścian, drzwi czy okien. Nie mają za co kupić nawet podstawowego sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#GrzegorzLorek">Szanowni Państwo! Gdy dołożymy do tego słynną scenę, kiedy Donald Tusk forsuje drzwi zalanego domu i wchodzi do pokoju pełnego błota i gruzu, a tam czeka już na niego kamerzysta i to nagrywa, wszystko to zaczyna przypominać białoruskie standardy telewizji, a nie rzeczywistą pomoc, na którą czekają powodzianie.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Annę Baluch, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#AnnaBaluch">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zbliża się Dzień Edukacji Narodowej. Z tej okazji wszystkim nauczycielom, wychowawcom, pedagogom i pracownikom oświaty składam wyrazy najwyższego szacunku i uznania.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#AnnaBaluch">Dziękuję za codzienną pracę na rzecz kolejnych pokoleń, za poświęcenie i oddanie misji edukowania, za empatię i sympatię dla dzieci i młodzieży, które w tych czasach jeszcze bardziej niż kiedykolwiek potrzebują autorytetów i przewodników na życiowych ścieżkach. To dzięki państwu młodzi ludzie zdobywają nie tylko wiedzę o otaczającym świecie, ale też umiejętność odnalezienia się w dorosłym, pełnym wyzwań świecie. Dziękuję za pracę wychowawczą, która przekłada się na kształtowanie postaw, utrwalanie wartości oraz uczy życia we wspólnocie.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#AnnaBaluch">Szanowni Państwo! Życzę wam, by edukacja była dla was niezmiennie pasją i niosła radość ze wspólnego odkrywania świata, nauki, kultury oraz spotykania innych ludzi. Życzę, by była ona doceniana, a nauczyciele specjaliści i pracownicy oświaty zawsze cieszyli się społecznym uznaniem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Mariusza Krystiana, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#MariuszKrystian">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W ostatnim czasie, po wieloletniej przerwie w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości pojawia się pomysł powiększenia Babiogórskiego Parku Narodowego. Pomysł poszerzenia parku zawiera trzy warianty, w tym taki, który obejmuje teren poszerzenia o kilka tysięcy hektarów. Spowoduje to w zasadzie wyłączenie ogromnego obszaru z możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego oraz ograniczenie prowadzenia gospodarki leśnej, która jest istotna dla lokalnej gospodarki całego powiatu suskiego, w tym w szczególności gmin Zawoja, Bystra-Sidzina i Maków Podhalański.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#MariuszKrystian">Niestety na podstawie obserwacji aktualnej polityki prowadzonej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska można stwierdzić, że powrót do pomysłu powiększenia Babiogórskiego Parku Narodowego wynika z ideologicznego zacietrzewienia. Mieszkańcy Dolnego Śląska na własnej skórze przekonali się o skutkach prowadzenia tak bezrozumnej polityki związanej z tzw. ochroną środowiska przez obecny rząd. Dziś takie niebezpieczeństwo grozi mieszkańcom powiatu suskiego. Nikt nie musi tłumaczyć tym mieszkańcom, na czym polega ochrona zasobów krajobrazowych i przyrodniczych. Doceniamy ich walory i wartość, jakie za sobą niosą. Nie pozwolimy jednak, aby w imię ideologicznych przesłanek niszczono zasób ekonomiczny tych ziem i skazano tym samym mieszkańców na biedę i konieczność emigracji zarobkowej.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#MariuszKrystian">Jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej będę bronił prawdziwych interesów mieszkańców powiatu suskiego w tym względzie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Waldemara Andzela, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#WaldemarAndzel">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oświadczenie dzisiejsze mam w sprawie skandalicznej sytuacji w Fundacji Orlen. Fundacja Orlen ma nową szefową. To była prezes banku, w którym Platforma Obywatelska wzięła kredyt na kampanię wyborczą — Iwona Ryniewicz, przez ponad 12 lat związana z mBankiem, który z kolei jest związany z Commerzbankiem, który jest zależny od rządu Niemiec. Jakie to wszystko wymowne, jak to wszystko ładnie się układa w jedną całość. Realizacja programu: Platforma na swoim w pełnej krasie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: To jest jednoznaczne postawienie sprawy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Kołodziejczaka, Koalicja Obywatelska. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marcina Józefaciuka, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#MarcinJózefaciuk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W poniedziałek obchodzimy dzień nauczyciela, czyli Dzień Edukacji Narodowej. Bycie nauczycielem jest niezwykłą i piękną drogą przez życie, jednak nie zapomnijmy, że jest to dzień wszystkich pracowników oświaty: pani z sekretariatu, pana konserwatora, pani sprzątaczki, pana kucharza, pani kierownik, pana stopka, pani księgowej, pana nauczyciela, pani asystentki międzykulturowej, pana współorganizującego kształcenie, pani z dziekanatu, pana szatniarza, pani ratownik, pana higienisty, pani wizytator, pana inspektora, pani minister czy też pani, pana referenta i wielu innych osób. Z okazji naszego dnia życzę zdrowia, słońca oraz uśmiechu, abyśmy mieli szansę stać się dla naszych podopiecznych swoistymi mistrzami albo liderami, takimi samymi jak ci, których mieliśmy, albo jeszcze lepszymi.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#MarcinJózefaciuk">A jeśli chodzi o rokrocznie pojawiające się dyskusje na temat prezentów dla pracowników oświaty, to wiem, że myślimy podobnie. Nie jesteśmy kozami — kwiatki są zbędne, nie jesteśmy srokami — nie wszystko złoto, co się błyszczy, nie potrzebujemy pudełka czekoladek, długopisu czy też vouchera na masaż lub wycieczkę. To, czego potrzebujemy, to docenienie, rozmowa, uśmiech — a jeśli prezent, to taki zrobiony własnoręcznie, taki od serca. Pięknego, radosnego i szczerego Dnia Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Klaudię Jachirę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Dzisiaj nareszcie mogliśmy odwołać Krzysztofa Czabańskiego z Rady Mediów Narodowych za naruszenie zasady bezstronności. To wielki dzień dla przywracania praworządności w polskich mediach.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#komentarz">(Poseł Anna Kwiecień: „Praworządność”. Bezprawie.)</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#KlaudiaJachira">Podstawą demokracji są właśnie niezależne media. Dlatego każda dyktatura dąży do ograniczenia, osłabienia, a w końcu zniszczenia niezależnych mediów.</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#komentarz">(Poseł Anna Ewa Cicholska: No tak, tak. No właśnie, no właśnie. Dyktatura.)</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#KlaudiaJachira">Tak było w putinowskiej Rosji, tak jest na orbánowskich Węgrzech i tak miało być w Polsce pod rządami PiS-u.</u>
          <u xml:id="u-371.5" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Ale jest w waszym rządzie.)</u>
          <u xml:id="u-371.6" who="#KlaudiaJachira">W tym celu właśnie powołana została Rada Mediów Narodowych. Jak się wywiązywała z tej roli? Znakomicie. Dopilnowywała, żeby media publiczne stały się mediami partyjnymi oraz żeby rzetelność dziennikarska zamieniła się w tępą propagandę. Z mediów publicznych zostali zwolnieni najlepsi, doświadczeni dziennikarze, a na ich miejsce weszli świetnie opłacani karierowicze, mierni, ale wierni. Na straży tej podłej zmiany stanął właśnie Krzysztof Czabański, zaufany człowiek posła Kaczyńskiego, powiązany z nim politycznie i biznesowo tak blisko, jak tylko się dało. Dlatego dzisiejsza ważna decyzja Sejmu to kolejny ważny krok, by już żaden polityk i żadna partia nie mieli takiego wpływu na dziennikarzy, jak to było za rządów PiS-u i wysługującej się im Rady Mediów Narodowych.</u>
          <u xml:id="u-371.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Barbarę Bartuś. Nie widzę pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Iwonę Kozłowską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałabym jeszcze wrócić do 180. rocznicy urodzin Wawrzyńca Hajdy. Gdy się studiuje życiorys śląskiego Wernyhory, nie ma wątpliwości, że warto przypomnieć rolę, którą odegrał w historii Polski, w szczególności Śląska. Gdy Hajda zmarł, Piekary wyprawiły mu iście królewski pogrzeb, w którym udział wzięli przedstawiciele dziesiątek organizacji, oficjele i urzędnicy, a także setki przyjaciół skromnego inwalidy. Kilkudziesięciu mówców chciało wygłosić przemowy. Tak ziemia śląska żegnała swego syna, jednak nigdy nie pożegnała pamięci o nim. Dziś w Piekarach Hajda ma także swoją ulicę, szkołę, a co roku nagroda nazwana jego imieniem przyznawana jest przez władze miasta postaciom zasłużonym dla piekarskiej kultury. Przed miejskim domem kultury stoi także pomnik Hajdy. Można bez obaw powiedzieć, że Hajda nie wszystek umarł.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Warto przypomnieć słowa prof. Mariana Gerlicha, który podkreślając niezwykłość tego człowieka, powiedział: „I od razu nasuwa nasuwa się myśl, czy w pełni zdajemy sobie sprawę z wielkości jego dokonań. Bo z całą pewnością był w skali polskiej fenomenem, a nawet w skali XIX-wiecznej Europy, w rzeczywistości, gdy kształtowała się w wielu krajach świadomość narodowa”. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Annę Cicholską, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#AnnaEwaCicholska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#AnnaEwaCicholska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jak ważny jest sport w życiu każdego człowieka, a w szczególności młodego człowieka, nie trzeba nikomu tłumaczyć. Rywalizacja sportowa, przezwyciężanie własnych słabości, gorycz porażki i radość ze zwycięstwa to ważne elementy. Ważne w procesie kształtowania charakteru, rozwoju psychicznego i fizycznego.</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#AnnaEwaCicholska">W przypadku osób niepełnosprawnych i z niepełnosprawnościami sport spełnia dodatkowe funkcje. To integracja, poczucie własnej wartości i normalności. Uprawianie sportu, rywalizacja na sportowych arenach i osiągane sukcesy w przypadku osób niepełnosprawnych niczym nie różnią się od wyczynów pełnosprawnych zawodników. Tak, jest to trudniejsze. Pokonywanie własnych słabości i barier jest większym wyzwaniem. Potrzeba więcej samozaparcia, zaangażowania i tego, co najważniejsze — ducha walki i woli zwycięstwa. Nie można zapomnieć o zbawiennym wpływie uprawiania sportu w procesie rehabilitacji. Miałam okazję obserwować to na XXX mistrzostwach Polski w lekkiej atletyce w Ciechanowie, organizowanych przez stowarzyszenia sportowe „Sprawni — Razem”. Było dla mnie wielkim zaszczytem objęcie tego sportowego wydarzenia honorowym patronatem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Henryka Szopińskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#HenrykSzopiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od 2002 r. każdego roku 13 października obchodzimy w Polsce Ogólnopolski Dzień Dawcy Szpiku. Według danych Poltransplant w krajowym rejestrze znajduje się 2,2 mln osób, co plasuje Polskę na trzecim miejscu w Europie i piątym na świecie. Mimo to nadal są sytuacje, gdy zgodny dawca się nie znajduje. Dlatego niezwykle ważne jest, aby kolejne osoby rejestrowały się w bazach dawców szpiku. Dawcy szpiku są prawdziwymi bohaterami, których działania mają ogromne znaczenie dla ratowania ludzkiego życia. Takich bohaterów znam osobiście i mam dla nich ogromny szacunek.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#HenrykSzopiński">W moim powiecie grupa wolontariuszy założyła drużynę szpiku. Joanna Skiera, Maria Jaszczyk oraz współpracujący z nimi ludzie o dobrym sercu od lat organizują akcję rejestracji nowych dawców, edukują społeczeństwo na temat dawstwa szpiku oraz wspierają pacjentów i ich rodziny. Dzięki waszemu bezinteresownemu poświęceniu wiele osób cierpiących na ciężkie choroby krwi, takie jak białaczka, ma szansę na nowe życie. Z serca wam za to dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-377.2" who="#HenrykSzopiński">Statystyki pokazują, że przeszczep szpiku jest często jedyną nadzieją dla pacjentów z nowotworami krwi, dlatego niezwykle ważna jest aktywna działalność wolontariuszy, transplantologów, lekarzy i wszystkich pracowników służby zdrowia zaangażowanych w ruch dawców szpiku. Jeszcze raz dziękuję za waszą niezastąpioną pomoc. Dzięki wam wiele osób otrzymało drugą szansę na życie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-377.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#MonikaWielichowska">Chciałam przywitać na galerii wycieczkę uczennic i uczniów ze Szkoły Podstawowej w Budziszowie Wielkim wraz z opiekunami. Uczniowie tej szkoły przybyli do Sejmu na zaproszenie pana posła Tadeusza Samborskiego.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#MonikaWielichowska">Witamy was serdecznie. Trafiliście, droga młodzieży, na oświadczenia poselskie, a te dzisiaj często dotyczą, jak słyszycie, Dnia Edukacji Narodowej, więc nie zapomnijcie o swoich nauczycielach, którzy są dla was drogowskazem, którzy są dla was przewodnikiem. 14 października nie zapomnijcie złożyć im życzeń.</u>
          <u xml:id="u-378.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-378.5" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Szymona Giżyńskiego z Prawa i Sprawiedliwości. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-378.6" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Roberta Wardzałę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#RobertWardzała">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od dłuższego czasu w przestrzeni publicznej pojawiają się informacje od osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą i jednocześnie będących honorowymi dawcami krwi o tym, że nie mają żadnych przywilejów z tym związanych. Jest to zdumiewające, zwłaszcza dla tych, którzy od wielu lat honorowo oddają krew, a teraz zmienili formę zatrudnienia. Ponieważ od lat promuję honorowe krwiodawstwo, zgłaszają się do mnie osoby, które proszą o zainteresowanie się tą sprawą. Wiem, że honorowe krwiodawstwo powinno być honorowe. Wiem, że osoba, która chce oddać krew, by pomóc innym, powinna to zrobić za darmo.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#RobertWardzała">Jeśli jednak chcemy promować takie działania, powinniśmy zrobić wszystko, by zmotywować tych, którzy mogą się podzielić z innymi najcenniejszym darem. Jeśli ktoś prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, nie ma dni wolnych po oddaniu krwi. Nie ma też możliwości odliczenia wartości oddanej krwi od składki ZUS czy podatku. Nie ma nic. Wolne dni mają natomiast pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, którzy honorowo oddają krew. Często słyszę: ustrój się zmienił, czasy się zmieniły, a przepisy — nie.</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#RobertWardzała">Rozumiem, że niemożliwe jest osiąganie jakichkolwiek korzyści w efekcie honorowego oddawania krwi. Myślę jednak na podstawie wielu rozmów i przysłanych do mojego biura informacji pisemnych, że powinniśmy zadbać o motywację dla tych, którzy krew chcą oddać. Musimy zachęcać zwłaszcza młodych, by rozpoczynali przygodę z honorowym krwiodawstwem, bo wiem, że krew jest potrzebna w placówkach służby zdrowia. Po wielokroć bez przesady ratuje życie.</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#RobertWardzała">Dlatego bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, jakie są realne szanse na wprowadzenie przepisów dających przywileje osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą w przypadku, gdy są honorowymi dawcami krwi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-379.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Dorotę Marek, Koalicja Obywatelska. Nie ma pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Władysława Dajczaka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#WładysławDajczak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wczoraj w polskim parlamencie rozmawialiśmy o bardzo ważnym dokumencie, o budżecie, który będzie decydował o życiu Polek i Polaków, o tym, co się będzie działo w naszej ojczyźnie w przyszłym roku. Oczywiście ten budżet jest budżetem złym. Żadne optymistyczne informacje do naszych rodaków nie płyną, ale też oszukujecie samorządowców. Ciągle gloryfikujecie… Słyszymy o tej ustawie, która ma być takim dobrodziejstwem dla samorządu, bo przyniesie im dodatkowe pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#WładysławDajczak">Drodzy Państwo! Wracacie od zrównoważonego rozwoju, który wprowadził rząd Prawa i Sprawiedliwości, do polaryzacyjno-dyfuzyjnego, który stosowaliście za poprzednich rządów, czyli: duże samorządy, a później może te małe będą się jakoś rozwijały. I tak jest w tej ustawie. Małe samorządy wiejskie dostaną 1,5 mln, może 2 mln zł. I co mają z tym zrobić? Za czasów rządu Prawa i Sprawiedliwości małe gminy dostawały po kilkanaście milionów złotych na inwestycje. Dzięki temu te wszystkie inwestycje były realizowane. Spytajcie tych samorządowców. Stosowaliście też zasadę, że dwa razy obiecać to tak, jak raz dać. W mojej gminie Strzelce Krajeńskie przez 8 lat obiecywaliście mieszkańcom bardzo oczekiwaną obwodnicę. Obiecywaliście i obiecywaliście. Dopiero rząd Prawa i Sprawiedliwości, wprowadzając właśnie te programy, które były dla samorządów dobrodziejstwem, przeznaczył 70 mln na tę obwodnicę.</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-381.3" who="#WładysławDajczak">Już w październiku tego roku ta obwodnica będzie otwierana. Tak działał rząd Prawa i Sprawiedliwości. A tak działacie wy.</u>
          <u xml:id="u-381.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-381.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Przemysława Witka, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#PrzemysławWitek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W odróżnieniu od mojego poprzednika chciałbym ten nasz ciężki tydzień zakończyć w tej części oświadczeń miłym gestem. Chciałbym skierować podziękowania i pozdrowienia dla grup społecznych, o których traktowaliśmy dzisiaj i o których traktowały dzisiejsze obrady Sejmu, mianowicie dla strażaków ochotników z ochotniczych straży pożarnych i kół gospodyń wiejskich. Przekazuję państwu ciepłe pozdrowienia, a zwłaszcza tym szczególnie mi bliskim z regionu lublinieckiego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Artura Łąckiego, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#komentarz">(Poseł Artur Jarosław Łącki: Pan poseł mnie zaskoczył.)</u>
          <u xml:id="u-384.3" who="#MonikaWielichowska">Że tak krótko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#ArturJarosławŁącki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Głównym zadaniem tej Izby jest takie stanowienie prawa, aby jakość życia Polaków ciągle się poprawiała, aby Polacy mogli bezpiecznie żyć, zakładać rodziny, wychowywać dzieci, uczyć się, pracować i wypoczywać. Wielokrotnie debatujemy na tej sali, dyskutujemy, a nawet się kłócimy, bo każdy ma swoją wizję Polski i chce ją realizować. Pochylamy się nad fundamentalnymi sprawami, takimi jak bezpieczeństwo Polski, służba zdrowia czy budżet, ale również nad tymi, wydawać by się mogło, mniej ważnymi, wręcz drobnostkami.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#ArturJarosławŁącki">Ja właśnie w takiej nie dla wszystkich ważnej sprawie, ale dotyczącej milionów Polaków. Na jednym z portali przeczytałem omówienie wpisu jednego z nadleśnictw, mniejsza z tym którego. Zaczynało się słowami: środek tygodnia, a ludzie oszaleli. A jeden z podtytułów brzmiał: problemy wynikające z grzybobrania. Cały wpis był jedną długą listą występków i zbrodni popełnianych ponoć przez grzybiarzy na lasach, o które z taką pieczołowitością dbają leśnicy.</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#ArturJarosławŁącki">Otóż według autorów tego wpisu grzybowa nadaktywność Polaków zaczyna odbijać się negatywnie na środowisku. Ich zdaniem grzybiarze rozrzucają śmieci, krzyczą, hałasują, spuszczają luzem psy, niszczą infrastrukturę turystyczną i najgorszy grzech — parkują w niedozwolonych miejscach.</u>
          <u xml:id="u-385.3" who="#ArturJarosławŁącki">Szanowni Leśnicy! Bardzo szanuję waszą ciężką pracę, ktoś złośliwy mógłby w tym miejscu dopisać: ciężką i bardzo dobrze opłacaną pracę, ale powinniście pogodzić się z tym, że środowisko to także ludzie. Polacy na grzyby chodzili, chodzą i chodzić będą. Więc może trzeba się zastanowić, że skoro parkują w niedozwolonych miejscach, to może tych dozwolonych jest za mało.</u>
          <u xml:id="u-385.4" who="#ArturJarosławŁącki">Dobry gospodarz, gdy widzi, że ludzie wydeptują ścieżki przez trawnik, nie obsiewa ich wiecznie trawą, tylko robi w tym miejscu chodnik. Hałas w lesie też mi przeszkadza. Ale wątpię, czy tych parę okrzyków wyrządza zwierzynie szkodę większą od ryku ciężkiego sprzętu wywożącego z lasu drewno. Zresztą drewno wywożone jest leśnymi prawie autostradami zwanymi drogami pożarowymi, ale oczywiście grzybiarze nie mogą z nich korzystać.</u>
          <u xml:id="u-385.5" who="#ArturJarosławŁącki">Dlatego apeluję do leśników: nie zamykajcie lasów. Wręcz przeciwnie — zróbcie wszystko, żeby Polacy czuli się w nich dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle. Panie pośle…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#ArturJarosławŁącki">Czy wyznaczenie miejsc postoju pojazdów w miejscach, gdzie jest to możliwe, przerasta możliwości takiej potężnej firmy? Ludzie będą zadowoleni, służby leśne i ratunkowe będą miały dostęp do lasu, a Lasy Państwowe zaczną znowu być postrzegane jako firma dbająca o nasze wspólne dobre narodowo, jakim są lasy, a nie jako zaplecze polityczne Ziobry, Mateckiego, Wąsika i całej kliki zwanej Suwerenną Polską?</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#komentarz">(Poseł Anna Kwiecień: Jezu, panie pośle, już dawno ich nie ma. Od 10 miesięcy wy tam rządzicie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, ale umówiliśmy się na 1,5 minuty — na 1,5 minuty, nie na 2.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Józefę Szczurek-Żelazko, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Artystyczna Dolina Raby to stowarzyszenie, którego idea powołania zrodziła się w marcu 2013 r. w Siedlcu, gmina Bochnia, województwo małopolskie. Stowarzyszenie to zostało powołane w celu animacji życia kulturalnego, społecznego oraz ochrony dziedzictwa narodowego naszego regionu. Od 2013 r. aktywnie działa ono na rzecz rozwoju kultury i sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem lokalnego folkloru.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Władze stowarzyszenia to pani Mariola Pilch, Danuta Niemiec i Jolanta Korbut, które z ogromną pasją i zaangażowaniem realizują cele stowarzyszenia, wspierają regionalne zespoły, regionalną kulturę. 6 października 2024 r. stowarzyszenie po raz 6. zorganizowało jesienne Impresje Folklorystyczne w Artystycznej Dolinie. Wystąpiło 7 kapel ludowych, 21 grup śpiewaczych, 5 instrumentalistów, 13 śpiewaków ludowych z 8 powiatów Małopolski, ale także z innych województw.</u>
          <u xml:id="u-389.2" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Bardzo serdecznie dziękuję za zaproszenie na to niezwykłe wydarzenie. Z wielkim zainteresowaniem oglądaliśmy występy naszych wspaniałych członków zespołów regionalnych. Szczególne podziękowania dla zarządu stowarzyszenia, dla pani Danuty Niemiec, Marioli Pilch za zorganizowanie tego wydarzenia, które coraz bardziej się rozwija i wysławia naszą kulturę. Życzę wszystkim wszystkiego dobrego.</u>
          <u xml:id="u-389.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję i zapraszam pana posła Dariusza Mateckiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#DariuszMatecki">Szanowna Pani Marszałek! Prawie 58% mieszkańców Gryfina i 55% mieszkańców powiatu gryfińskiego oddało swój głos na koalicję Donalda Tuska. I takie pytanie: Szanowni państwo, dlaczego chcecie zrujnować tych ludzi? Dlaczego chcecie zrujnować mieszkańców powiatu gryfińskiego?</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#DariuszMatecki">5 września wysłałem interpelację w sprawie zamknięcia Dolnej Odry, która ma zostać zamknięta już w 2025 r. To miejsce pracy dla nawet 2 tys. ludzi, a nagłe przyspieszone wyłączenie bloków węglowych bez zapewnienia alternatywnego źródła ciepła dla mieszkańców Gryfina stworzy dla nich realne zagrożenie dla bezpieczeństwa energetycznego. W tej interpelacji padają takie pytania jak to, czy istnieją jakiekolwiek analizy dotyczące wpływu wyłączenia bloków węglowych na lokalną społeczność. Bo do dzisiaj społeczeństwo Gryfina tak naprawdę nie nic na ten temat wie.</u>
          <u xml:id="u-391.2" who="#DariuszMatecki">I druga kwestia. Pani Minister Hennig-Kloska na ostatnim wiecu politycznym Polski 2050 powiedziała, że powstanie Park Narodowy Dolina Dolnej Odry i że jest to już uzgodnione z samorządowcami. To pytamy panią Hennig-Kloskę: Z jakimi samorządowcami? Jakie decyzje poszczególnych rad gmin czy rady powiatu zapadły w tej sprawie? Bo nic na ten temat nie wiemy. Jakie konsultacje społeczne zostały przeprowadzone w tej sprawie? Bo również nie wiemy, czy mieszkańcy rzeczywiście chcą tam mieć park narodowy. Fajnie jest ideologicznie pokrzyczeć, tak jak przed chwilą tutaj pan poseł Łącki o lasach, fajnie pokrzyczeć o parkach narodowych, ale to wszystko powinno być dla ludzi, a w tej konkretnej sytuacji jest bardzo wielka część społeczeństwa, która nie życzy sobie tego parku narodowego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-391.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję i zapraszam panią poseł Annę Kwiecień, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#AnnaKwiecień">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W ostatnich tygodniach kontaktują się z nami pacjenci z różnych części Polski, którzy są informowani, że niestety nie mogą zostać przyjęci do programu lekowego B.29. Są to pacjenci, u których zdiagnozowano stwardnienie rozsiane.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#AnnaKwiecień">Szanowni Państwo! Przez ostatnie 8 lat byłam przewodniczącą Parlamentarnego Zespołu ds. Stwardnienia Rozsianego. Wraz z panem posłem Suchoniem ponad podziałami walczyliśmy o dobrą jakość życia dla pacjentów, których dotknęła ta straszna choroba. I naprawdę, proszę mi wierzyć, wspólnie możemy powiedzieć, że osiągnęliśmy w tej sprawie bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-393.2" who="#AnnaKwiecień">W roku 2023 na posiedzeniu zespołu parlamentarnego cieszyliśmy się wspólnie z Polskim Stowarzyszeniem Stwardnienia Rozsianego, że Polacy mają dostęp do wszystkich najnowocześniejszych terapii, do których także mają dostęp pacjenci w całej Europie. W ciągu tych 8 lat nadgoniliśmy bardzo wiele w zakresie leczenia, diagnostyki i opieki nad tymi pacjentami.</u>
          <u xml:id="u-393.3" who="#AnnaKwiecień">Proszę państwa, co się stało przez ostatnich niemalże 10 miesięcy, a właściwie w ostatnich tygodniach? Mam pytania od lekarzy z Warszawy: Dokąd mają odesłać zdiagnozowanych ostatnio pacjentów? Nowe włączenia wstrzymał m.in. wojskowy instytut medycyny, a ten sam ruch planuje także zrobić Instytut Psychiatrii i Neurologii. Długi poszczególnych szpitali rosną w zatrważającym tempie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#AnnaKwiecień">Ośrodek wybitnego neurologa pana prof. Krzysztofa Selmaja w Łodzi ma kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Ta placówka oczekuje na uregulowanie zaległości w wysokości 830 tys. zł. Ma niezapłacone za 150 pacjentów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#AnnaKwiecień">Pani marszałek, to jest naprawdę bardzo poważna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#AnnaKwiecień">Na stwardnienie rozsiane często chorują młodzi ludzie. Jeśli nie zostaną natychmiast włączeni do terapii, czeka ich niepełnosprawność, czeka ich po prostu straszna jakość życia.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#AnnaKwiecień">Apeluję: dość pieniędzy na telewizję w likwidacji. Te pieniądze powinny trafić do pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane.</u>
          <u xml:id="u-397.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#MonikaWielichowska">Oczywiście rozumiem wagę problemu, ale też się umówiliśmy na określony czas.</u>
          <u xml:id="u-398.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Antoniego Macierewicza, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#AntoniMacierewicz">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#AntoniMacierewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo zostaliście wczoraj po raz kolejny okłamani przez pana wiceministra obrony narodowej Tomczyka, który już chyba z 50 razy powtarzał to samo kłamstwo i ten sam fałsz oskarżający podkomisję o zniszczenie samolotu Tu-154 nr 102, który naprawdę został zniszczony wtedy, kiedy ministrem był pan Siemoniak, w roku 2012, a pan Tomczyk był członkiem Komisji Obrony Narodowej i zajmował się tą problematyką, z pewnością więc miał pełną wiedzę. Tymczasem właśnie w 2012 r. została ujawniona operacja awarii drugiego silnika Tu-154 nr 102. To był sierpień 2012 r., a w styczniu 2013 r. podjęto decyzję, że ten samolot nie będzie już w ogóle nigdy używany w lotnictwie, będzie przekazany do muzeum, bo to jest jedyna możliwość. On od 2012 r. już nigdy nie latał, bo było zagrożenie, że doprowadzi to do katastrofy. Nigdy też nie wyjaśniono tej awarii, nigdy nie naprawiono tego samolotu. On nie nadawał się do żadnego działania i dlatego został przeznaczony zarówno dla prokuratury, jak i dla podkomisji, do badania tego, co się naprawdę zdarzyło tutaj w czasie zbrodni smoleńskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#AntoniMacierewicz">I to badanie zostało uznane przez międzynarodowe struktury za znakomite, które pozwoliło wyjaśnić, że to Rosjanie zniszczyli…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#AntoniMacierewicz">…polską elitę oraz zamordowali pana prezydenta. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-403.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamie tak, że aż do potęgi.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Patryka Wichra, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#PatrykWicher">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Nie ma nic piękniejszego niż sytuacja, kiedy mistrz widzi w oczach swojego ucznia podziw, widzi ten błysk w oku i radość z tej wiedzy, z tych kompetencji, z tych umiejętności, które mistrz mu przekazuje. To dziecko rośnie i rośnie nie tylko pod względem wiedzy intelektualnej, kompetencji, umiejętności, ale wzrasta też do poziomu tego mistrza. I wtedy ten, który go wychował, ten, który go ukształtował, ma największą satysfakcji i dumę, kiedy może spotkać właśnie tego młodego człowieka, którego piękne oczy widział za jego młodu, u którego widział ten błysk nadziei i zapowiedź rozwoju w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#PatrykWicher">Dlatego też tak ważni są dzisiaj nauczyciele. Składam im serdecznie życzenia z okazji 14 października — Dnia Edukacji Narodowej, ale także składam tu życzenia nauczycielom akademickim, tym mistrzom, którzy wyrośli z tych szkół podstawowych, z przedszkoli, żłobków, zerówek. To oni przekazują wiedzę następnym pokoleniom. Jesteście nieodzowni. Świat akademicki, świat nauczycielski jest dla nas bardzo ważny. Tych prawdziwych mistrzów nam po prostu potrzeba. Składam dzisiaj życzenia, ponieważ również w moim mieście, w Nowym Sączu Akademia Nauk Stosowanych prowadziła uroczystości otwierające rok akademicki, 15 października ANS w Nowym Targu będzie obchodziła inaugurację swego roku akademickiego, a 19 października rok będzie inaugurowała Wyższa Szkoła Biznesu — National Louis University w Nowym Sączu.</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#PatrykWicher">Składam wszystkim akademikom, wszystkim profesorom, wszystkim nauczycielom, wszystkim mistrzom najserdeczniejsze życzenia zdrowia, pogody ducha i tej wielkiej siły w przekazywaniu wiedzy, kompetencji, tak żeby te oczy waszych uczniów błyszczały. Wszystkiego dobrego.</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-405.4" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Zwłaszcza w sytuacji, kiedy rząd niszczy Polskę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Zbigniewa Boguckiego, Prawo i Sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#ZbigniewBogucki">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Cywilizacja europejska, cywilizacja Zachodu, cywilizacja wolnego świata, nasza cywilizacja oparta jest na trzech filarach. Pierwszy z tych filarów to filozofia grecka, czyli prowadzenie pewnego dialogu w otwartości na różne zdania. Drugi z filarów to prawo rzymskie, które, można powiedzieć, układa nasze życie społeczne, nasze życie państwowe, stosunki cywilne.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#ZbigniewBogucki">I wreszcie trzeci filar, o którym dzisiejszy świat chce zapomnieć, to chrześcijaństwo. Chrześcijaństwo stanowi i powinno stanowić filar zarówno dla tych, którzy w Pana Boga wierzą, jak i dla tych, którzy tej wiary nie podzielają, bo mówimy o pewnej moralności i etyce.</u>
          <u xml:id="u-407.2" who="#ZbigniewBogucki">A co się dzieje w czasie państwa rządów? Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski chce ściągać krzyże i właściwie to robi. Państwo, zamiast zajmować się ochroną zdrowia, zajmujecie się ideologicznymi projektami, chociażby tymi dotyczącymi zamachu na dzieci nienarodzone. Na szczęście nawet w tym Sejmie nie znalazła się ku temu większość. A w moim regionie wczoraj pojawiła się informacja, że radna Koalicji Obywatelskiej w Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego powiedziała, że spowiedź dzieci to jest przemoc i że trzeba tego zakazać, że Sejm powinien podjąć taką uchwałę.</u>
          <u xml:id="u-407.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-407.4" who="#ZbigniewBogucki">Szanowni Państwo! Nie idźcie tą drogą. To rodzice mają wybierać, w jakiej wierze i w jaki sposób będą kształtowane ich dzieci. I moje dzieci, i mam nadzieję, że także dzieci wielu tysięcy polskich rodzin będą wychowywane w takim duchu, w jakim wychowywano wiele pokoleń Polaków. Mamy z czego być dumni: ze swojej historii, ze swojej wiary. Będziemy wychowywać dzieci tak, jak rodzice tego chcą, a nie jak chcą ludzie, którzy są owładnięci ideologicznym wariactwem.</u>
          <u xml:id="u-407.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-407.6" who="#komentarz">(Poseł Marcin Józefaciuk: Ma pan do tego prawo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Łukasza Kmitę, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#ŁukaszKmita">Wielce Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Dziś złożę oświadczenie w sprawie ogromnego deficytu przewidywanego w budżecie państwa na rok 2025 oraz licznych zaniechań szefa Krajowej Administracji Skarbowej, co — jak stwierdzają pracownicy KAS-u — może doprowadzić do zapaści finansów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#ŁukaszKmita">Według planu rządu Donalda Tuska w przyszłorocznym budżecie państwa zaplanowano rekordowo dużą dziurę budżetową w wysokości prawie 300 mld zł. Wydawać by się mogło, że każdy odpowiedzialny rząd będzie w takiej sytuacji dążył do ograniczenia deficytu i uszczelnienia podatków. Co więc zrobi rząd Donalda Tuska? Otóż odpowiedź możemy poznać, zapoznając się z wystąpieniem związków zawodowych działających w Krajowej Administracji Skarbowej. Lektura tego dokumentu, który trafił na biurko premiera, jest wstrząsająca i pokazuje, że obecny szef KAS-u minister Marcin Łoboda nie panuje nad podległą mu administracją, może działać na jej szkodę i na szkodę budżetu państwa. Pozwolę sobie zacytować: Podejmowane przez szefa KAS decyzje w naszej ocenie przyczyniają się do spadku dyscypliny podatkowej, znacznego zwiększenia przestępczości podatkowej, a co za tym idzie — spadku dochodów podatkowych i pogłębiania się deficytu budżetowego. Tak piszą związkowcy. Pracownicy KAS wprost podnoszą, że dalsze zarządzanie w ten sposób może doprowadzić, i tu znów cytat: do katastrofy finansów publicznych. Warty odnotowania jest fakt, że to nie opozycja stawia te zarzuty, ale pracownicy, którzy mówią nawet o tym, że obecny szef KAS-u doprowadził do zwiększenia przestępczości podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#ŁukaszKmita">Szanowna Pani Marszałek! Te grzechy główne pana ministra Łobody wołają o dymisję i o to, abyście się państwo wzięli do pracy na rzecz Polaków i tego, aby budżet państwa, nad którym rozpoczynamy pracę, był budżetem odpowiedzialnym, a nie budżetem największego w historii Polski deficytu. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-409.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Aleksandra Mrówczyńskiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W najbliższą niedzielę, 13 października będziemy uczestniczyć w XXIV Dniu Papieskim. Wierni Kościoła katolickiego w Polsce i w środowiskach polonijnych na całym świecie w niedzielę poprzedzającą wybór Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową dziękują Bogu za ten wielki pontyfikat i dzieło Świętego Jana Pawła II, wspominając jego nauczanie. Tegorocznym hasłem Dnia Papieskiego jest: „Jan Paweł II. Ewangelia starości i cierpienia”.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Nigdy nie zapomnę 16 października 1968 r. i nigdy nie zapomnę 2 kwietnia 2005 r. Te 2 dni w historii naszej ojczyzny i Kościoła odcisnęły głębokie piętno na moim życiu. Jako młody człowiek, świeżo po studiach, pełen ideałów i wiary w przyszłość z ogromną radością słuchałem komunikatów płynących z Watykanu. Polski kardynał został papieżem. To było jak ogromny powiew nadziei na wielki przełom, odnowę duchową oraz coś nieprzewidywalnego, ale dającego wielką radość i dumę. Przez 27 lat słuchałem nauczania naszego wielkiego rodaka, uczestniczyłem w pielgrzymkach z udziałem Jana Pawła II. Z wielkim smutkiem śledziłem ostatnie chwile życia Ojca Świętego. Odszedł wielki Polak, z którym byłem związany przez całe dorosłe życie, odszedł ktoś, kto był mi bardzo bliski.</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Dzisiaj upamiętniamy naszego rodaka poprzez powrót do jego nauczania, pamiętając przede wszystkim o jego wielkiej trosce o słabych, bezbronnych, o dzieci nienarodzone, o śmiertelnie chorych, o godność ludzi pracy, o uciemiężonych. Jan Paweł II przez cały pontyfikat prosił o pokój na świecie. Ten elementarny humanizm wynikający z Ewangelii i nauczania powinien być dla nas drogowskazem w życiu codziennym, działalności publicznej i służbie narodowi.</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Święty Janie Pawle II, Bogu dziękuję, że w czasie twojego pontyfikatu mogłem kształtować swoją osobowość, swoje życie, a w modlitwie wstawienniczej pragnę, byś uprosił naszego Pana o łaskę uwolnienia ks. Michała Olszewskiego oraz dwóch pań z Ministerstwa Sprawiedliwości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-411.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-411.5" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Dziękujemy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Pawła Sałka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#PawełSałek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W ostatnich tygodniach krajowy sekretariat ochrony środowiska i leśnictwa związku zawodowego Solidarność przeprowadził wśród pracowników Lasów Państwowych ankietę, gdyż obecnie prowadzona debata na temat polskiej przyrody i leśnictwa świadomie marginalizuje głosy leśników, czyli grupy zawodowej najbardziej kompetentnej w prowadzeniu zrównoważonej gospodarki leśnej i przyrodniczej. Ze względu na krótki czas na wygłoszenie oświadczenia poselskiego przedstawię skrótowo część pytań, na które odpowiadali respondenci, i przybliżone wyniki badania ankietowego. I tak: Czy jesteś zadowolony z polityki leśnej prowadzonej przez obecne kierownictwo Ministerstwa Klimatu i Środowiska? Nie — 96%. Czy popierasz wyłączenie 20% powierzchni lasów państwowych, rozpoczęte decyzją resortu ze stycznia 2024 r.? Nie — 93%. Czy popierasz zmiany ujęte w projekcie nowelizacji ustawy o lasach i ustawy o ochronie przyrody z dnia 8 sierpnia, nr RCL UD61? Nie — 98%. Czy popierasz podejście Unii Europejskiej do gospodarowania zasobami przyrodniczymi ujęte w zielonym ładzie? Nie — 96%. Czy uważasz, że pozostawienie zasobów przyrodniczych w obecnych czasach bez ochrony czynnej jest dobrym rozwiązaniem? Nie — 92%. Czy ograniczenie podaży surowca drzewnego będzie miało negatywny wpływ na gospodarkę Polski? Tak — 96%. Czy uważasz, że zaskarżanie Planu Urządzenia Lasu do sądów będzie korzystne dla prowadzenia gospodarki leśnej? Nie — 94%. Czy uważasz, że utrzymanie modelu wielofunkcyjnej gospodarki leśnej powinno być kontynuowane? Tak — 97%. Ostatnie: Czy uważasz, że zapowiadane zmiany w gospodarce leśnej wpłyną na pogorszenie sytuacji pracowników, a szczególnie zmniejszenie liczby zatrudnionych? Tak — 97%.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#PawełSałek">Wyniki ankiety, szanowni państwo — mówię tutaj do Koalicji Obywatelskiej, do Polski 2050 — mówią same za siebie. Dziękuję bardzo. Darzbór! Miłego weekendu.</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Iwonę Karolewską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#IwonaKarolewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dziś zabieram głos jako druhna OSP, sekretarz zarządu powiatowego ochotniczych straży pożarnych, która wie, jak za rządów PiS upolityczniona była to organizacja, jak brakowało środków finansowych niepokornym nawet na organizację zawodów pożarniczych czy odznaczenia.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#IwonaKarolewska">Dziś przyjęta ustawa gwarantuje wam druhny i druhowie większe środki finansowe, a przekazanie ich do dyspozycji zarządu głównego OSP daje wam wolność, wolność definiowania waszych działań, reagowania na potrzeby mieszkańców, których jako najstarsza organizacja społeczna znacie najlepiej. Dając wam, druhowie ochotnicy, wolność działania, okazujemy wam szacunek, przywracamy przestrzeń wolną od centralnych nacisków i politycznych manipulacji, przestrzeń, gdzie liczy się dobro wspólne, a nie partyjne interesy. Wspierając ochotnicze straży pożarne, wspieramy nasze lokalne społeczności.</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#IwonaKarolewska">Korzystając z okazji Dnia Edukacji Narodowej, nauczycielom i pracownikom oświaty przesyłam podziękowania oraz wyrazy szacunku i uznania za waszą ciężką i odpowiedzialną pracę. Życzę, abyście każdego dnia czuli, jak wasza praca jest szanowana i doceniana. Wszystkiego najlepszego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Piotra Kandybę, Koalicja Obywatelska. Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Norberta Kaczmarczyka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozmawialiśmy na tym posiedzeniu Sejmu o budżecie państwa. Przy okazji projektu budżetu jednocześnie mówiliśmy o inwestycjach samorządowych, w tym inwestycjach dla powiatów, inwestycjach na polskie drogi, infrastrukturze, bezpieczeństwie na drogach. Mowa była o tym, że na polskich drogach powiatowych jest najwięcej wypadków. Jednocześnie wspominaliśmy o tym, że podczas rządów Zjednoczonej Prawicy inwestycje dla powiatów, jeśli chodzi o inwestycje drogowe, to były rekordowe sumy. Podkreślę to i pochwalę się chociażby powiatem proszowickim, gdzie z Polskiego Ładu do samorządu powiatowego trafiło 15 mln zł na inwestycje drogowe. Są to inwestycje, które pilnują bezpieczeństwa Polaków właśnie na tych drogach w powiecie proszowickim. Tych inwestycji można wymieniać bardzo wiele, niezależnie od przynależności politycznej.</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Pytam, jednocześnie poddając pod rozwagę Wysokiej Izbie, co stanie się w przyszłym roku, jeśli chodzi o kwestie związane z bezpieczeństwem na drogach powiatowych. Jeśli te inwestycje będą oscylować w granicach np. 1 mln zł na taki powiat czy małą gminę wiejską, okaże się, że to bezpieczeństwo będzie coraz mniejsze, coraz słabsze i w coraz mniejszym stopniu będziemy dbać o te małe miejscowości i gminy. Więc tutaj wielki apel do ministrów, do pana premiera, aby reaktywował takie inwestycje jak Polski Ład, być może pod jakimś innym szyldem, ale bardzo jest istotne to, by średnio 10 mln zł trafiało do polskich samorządów, małych i średnich gmin. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-417.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję,</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Alicję Łuczak, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#AlicjaŁuczak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#AlicjaŁuczak">Pani Marszałkini! Wysoki Sejmie! Z okazji zbliżającego się Dnia Edukacji Narodowej, koleżanki i koledzy, nauczycielki i nauczyciele…</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#komentarz">(Poseł Paweł Sałek: Nauczycielkini.)</u>
          <u xml:id="u-419.3" who="#AlicjaŁuczak">…chciałam wam złożyć najserdeczniejsze podziękowania za to, że jesteście, że trwacie, że realizujecie swoją misję, inspirujecie…</u>
          <u xml:id="u-419.4" who="#komentarz">(Poseł Paweł Sałek: Nauczycielkini, pani poseł.)</u>
          <u xml:id="u-419.5" who="#AlicjaŁuczak">…i wychowujecie kolejne pokolenia. Życzę wam satysfakcji z wykonywanych zadań i obowiązków, radości z tego, co robicie każdego dnia, normalności, szacunku od rodziców, wdzięczności od uczniów, mnóstwa pomysłów, inspiracji i samych ciekawych zajęć, i jeszcze dobrych ludzi wokół, bo oni mogą zmienić wiele, a także dużo siły, energii, by budować lepsze jutro, świadome i odpowiedzialne społeczeństwo, bo „takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Te słowa Jana Zamoyskiego są wciąż aktualne, ponieważ edukacja i wychowanie świadczą o sile i wartości narodu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-419.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-419.7" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: I dlatego chcecie zniszczyć wychowanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Andrzeja Adamczyka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-420.2" who="#komentarz">(Poseł Alicja Łuczak: A pan niech się nie odzywa.)</u>
          <u xml:id="u-420.3" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Dlatego niszczycie wychowanie, właśnie dlatego. Chcecie zniszczyć…)</u>
          <u xml:id="u-420.4" who="#komentarz">(Poseł Alicja Łuczak: A pan kłamie non stop, a prawda to jest jedna z wartości…)</u>
          <u xml:id="u-420.5" who="#MonikaWielichowska">Państwo posłowie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#AndrzejAdamczyk">Pani Marszałek! Panie Poseł, Panowie Posłowie! Wielce Szanowni Państwo! Pani marszałek zainspirowała mnie do kontynuacji debaty związanej z bezpieczeństwem w ruchu drogowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo się cieszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#AndrzejAdamczyk">I korzystam z tej okazji w oświadczeniach poselskich. Dzisiaj, przypomnę, w jednym z ostatnich punktów posiedzenia Sejmu była informacja rządu na temat stanu bezpieczeństwa w ruchu drogowym w 2023 r. W czasie debaty nad tym sprawozdaniem pojawiły się kolejne głosy, które są przeniesieniem pomysłów, aby urządzenia do pomiaru ruchu, zwane zwyczajowo fotoradarami, aby możliwość ich instalacji i nadzoru nad ruchem drogowym i wykonywania wszystkich czynności powróciły powtórnie do samorządu. Nie chcę rozwijać tutaj debaty i dyskusji. Jako swoiste memento wszystkim pomysłodawcom polecam proces legislacyjny z 2013 r. To był jeden projekt poselski, który był rozpatrywany, zakończył się wnioskiem komisji. Nic się nie stało przez 2 lata. 24 lipca 2015 r. Sejm miażdżącą większością głosów przyjął projekt ustawy, na skutek której straże gminne straciły możliwość zarządzania tymi urządzeniami. Przeniesiono wszystkie kompetencje do Inspekcji Transportu Drogowego. Dlaczego mówię, że miażdżącą? 187 posłów Platformy Obywatelskiej, 137 posłów Prawa i Sprawiedliwości, 19 posłów PSL było za przyjęciem tej ustawy i 30 posłów SLD. 10 posłów PSL, którzy nie głosowali, tłumaczyło się potem, że się pomylili. Pani marszałek Wielichowska, wówczas pani poseł, członek Komisji Infrastruktury, nie głosowała, nie brała udziału w tym głosowaniu. Ale rozumiem, że nie było praktycznie w Sejmie przeciwników, były to pojedyncze osoby. Dzisiaj mamy taką sytuację, że każdy samorząd może przeznaczyć środki na instalację, ale zawsze gospodarzem jest Inspekcja Transportu Drogowego. Daję to do przemyślenia i późniejszej, mam nadzieję, debaty. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Rafała Webera, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rząd Donalda Tuska przygotował budżet na rok 2025 z rekordowym deficytem. Dziura budżetowa ma wynieść blisko 300 mld zł. Szanowni państwo, 300 mld zł. Można się zastanawić, co jest powodem tego, że w ciągu 1 roku deficyt wzrasta o ok. 150 mld zł. Ale jeżeli jest fatalne zarządzanie Krajową Administracją Skarbową, która odpowiada za ściągalność podatków — a o tych problemach słyszymy od samych pracowników KAS, słyszymy o fatalnym zarządzaniu — jeżeli spadają wpływy z podatku CIT, oznacza to, że firmy mają coraz większe problemy, że sytuacja gospodarcza jest coraz trudniejsza. Słyszymy, że spółki Skarbu Państwa, które jeszcze w poprzednim roku były zyskowne, przynosiły miliardowe zyski, w tym roku dołują, szorują po dnie. Zmieniły się zarządy, zmieniło się podejście, zmieniła się polityka w tych spółkach i niestety fatalne efekty tego również wychodzą. To są główne powody tego, że przyszłoroczny budżet będzie z deficytem blisko 300-miliardowym przy znikomej realizacji konkretów, z którymi przecież obecna większość szła do wyborów. Nie będzie kwoty wolnej od podatku wynoszącej 60 tys. zł, nie będzie akademików za złotówkę, nie zostanie zniesiony VAT na bilety komunikacji miejskiej. To są przykłady pierwsze z brzegu, które są związane z hasłami wyborczymi Koalicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#RafałWeber">Szanowni Państwo! Trzymajmy się za portfele, troszczmy się o nasze prywatne budżety, bo niestety idzie bieda. Bieda ma twarz Donalda Tuska. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-425.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-425.3" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Ciągle nerwowa taka. Histeryczna.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Lidię Czechak, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-426.1" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#LidiaCzechak">Chciałam zwrócić się z apelem do pani minister klimatu. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przesunął termin rozpoczęcie naboru na termomodernizację szkół i może dobrze, bo zwracam się z apelem, aby dokonano istotnych zmian. Niestety z tego programu zostały wyłączone szkoły niepubliczne prowadzone głównie przez stowarzyszenia, które szczególnie zwracają się o to wsparcie, bo nie mają skąd wziąć pieniędzy na termomodernizację. Pani minister, bardzo proszę o refleksję. Nie może być tak, że najpierw wspieraliście przekształcenie tych szkół z publicznych na niepubliczne, a dzisiaj wykluczacie je z dofinansowania.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#LidiaCzechak">Korzystając z okazji, że w poniedziałek będzie obchodzony Dzień Edukacji Narodowej, chciałam życzyć wszystkiego dobrego, zdrowia, cierpliwości i satysfakcji z pracy wszystkim nauczycielom — zarówno tym pracującym w szkołach publicznych, jak i w szkołach niepublicznych. Nie dajmy się podzielić.</u>
          <u xml:id="u-427.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-427.3" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Mikołaj Mrówczyński: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Barbarę Bartuś z Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#BarbaraBartuś">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#BarbaraBartuś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dziś przypada 245. rocznica śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego, bohatera Polski i Stanów Zjednoczonych. Kazimierz Pułaski urodził się 4 marca 1745 r. w zamożnej rodzinie szlacheckiej. Jego ojciec Józef Pułaski był jednym z liderów konfederacji barskiej, która była zbrojnym związkiem szlachty polskiej z lat 1768–1772. Broniła wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej, była skierowana przeciwko imperium rosyjskiemu, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i wspierającym go wojskom carskim. Kazimierz, mając zaledwie 23 lata, dołączył do Konfederacji i stał się jednym z jej czołowych dowódców. Podczas walk przeciwko imperium rosyjskiemu wykazał się odwagą i talentem przywódczym, szczególnie podczas obrony Jasnej Góry, gdzie broniąc w 1770 r. świętej wiary katolickiej, zdobył uznanie jako wybitny dowódca i strateg.</u>
          <u xml:id="u-429.2" who="#BarbaraBartuś">Kazimierz Pułaski walczył też na moim terenie, m.in. w okolicach Krynicy i Tylicza, a w kwietniu 1769 r. zmuszony przez Rosjan do wycofania się znad Dniestru znalazł się ze swoim oddziałem pod Bieczem. Po raz drugi na ziemię gorlicką przybył w marcu 1770 r., gdy po przegranej bitwie z Rosjanami znalazł się w obozie w Izbach, gdzie założył długi obóz na stokach góry Jawor koło Wysowej. Tam szkolił kawalerię, stamtąd prowadził kampanię podjazdową, staczając zaczepne potyczki. Brał udział m.in. w bitwach pod Bieczem, w Koniecznej oraz w głównej kilkudniowej bitwie, która odbyła się w Wysowej w sierpniu 1771 r. Niestety bitwa ta zakończyła się klęską konfederatów. Upadek Konfederacji Barskiej zmusił gen. Kazimierza Pułaskiego do emigracji. W połowie 1777 r. wyjechał do powstających właśnie Stanów Zjednoczonych Ameryki. Szybko zyskał tam sławę jako ojciec amerykańskiej kawalerii, organizując i reformując jednostki kawaleryjskie. Niestety zginął w bitwie 11 października 1779 r.</u>
          <u xml:id="u-429.3" who="#BarbaraBartuś">W Stanach Zjednoczonych Pułaski jest uhonorowany na różne sposoby — od licznych pomników przez obchodzony Dzień Pułaskiego, po szkoły i ulice noszące jego imię. Pamięć Kazimierza Pułaskiego — bohatera walk o niepodległość dwóch narodów: Polski i Stanów Zjednoczonych — jest też honorowana w powiecie gorlickim. Co prawda w 2010 r. budowa pomnika upamiętniającego Kazimierza Pułaskiego i konfederatów barskich w Wysowej-Zdroju w 240. rocznicę walk pod Wysową została zablokowana przez przedstawicieli Zjednoczenia Łemków, ale cieszę się, że jest on upamiętniany w inny sposób. Jestem dumna, iż od kilkunastu lat uczniowie szkół ponadpodstawowych powiatu gorlickiego pod opieką swoich nauczycieli w październiku wyruszają na szlaki turystyczne Beskidu w rajdzie Pułaskiego. Dziękuję za to inicjatorom i corocznym organizatorom. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-429.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-430.1" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, to jakby dwa oświadczenia dzisiaj były.</u>
          <u xml:id="u-430.2" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Następne złożę na piśmie.)</u>
          <u xml:id="u-430.3" who="#MonikaWielichowska">Dobrze, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-430.4" who="#MonikaWielichowska">Wysoka Izbo! Dziś najwięcej oświadczeń poselskich było życzeniami dla nauczycieli z okazji Dnia Edukacji Narodowej, więc pozwólcie, że i ja dołączę do tych życzeń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#MonikaWielichowska">Nauczyciele odgrywają kluczową rolę w życiu każdej uczennicy i każdego ucznia, są przewodnikami po świecie wiedzy, są drogowskazem po świecie wartości, są w końcu mentorami, którzy uczą, jak patrzeć na świat z otwartością, jak patrzeć na świat z ciekawością i jak patrzeć na świat z życzliwością. To nauczyciele kształtują postawy, to nauczyciele rozwijają talenty, to nauczyciele są często wsparciem w życiowych wyzwaniach.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#MonikaWielichowska">A więc z okazji Dnia Nauczyciela pragnę wyrazić wdzięczność za waszą pracę, która kształtuje umysły, która kształtuje charaktery dzieci i młodzieży. Wszystkim nauczycielom życzę siły, życzę pasji, życzę motywacji i życzę satysfakcji z pracy z młodymi ludźmi, którzy są naszą przyszłością.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Mikołaj Mrówczyński: Brawo, pani marszałek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#MonikaWielichowska">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#AndrzejSzejna">Oświadczenie poselskie w sprawie ochrony tajemnicy adwokackiej</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#AndrzejSzejna">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z ostatnimi wydarzeniami i doniesieniami medialnymi chciałbym zwrócić uwagę na istotną kwestię dotyczącą instytucji tajemnicy adwokackiej, która odgrywa kluczową rolę w systemie prawnym naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-433.2" who="#AndrzejSzejna">Tajemnica adwokacka jest fundamentem zaufania pomiędzy adwokatem a jego klientem, co jest niezbędne do skutecznego wykonywania zawodu adwokata oraz ochrony praw i wolności obywatelskich. Tajemnica adwokacka, zgodnie z ustawą z dnia 26 maja 1982 r. — Prawo o adwokaturze, zobowiązuje adwokata do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Obejmuje to zarówno informacje uzyskane bezpośrednio od klienta, jak i wszelkie dokumenty, notatki oraz inne materiały związane z prowadzoną sprawą. Obowiązek ten jest nieograniczony w czasie, co oznacza, że obowiązuje również po zakończeniu wykonywania zawodu.</u>
          <u xml:id="u-433.3" who="#AndrzejSzejna">W doktrynie prawniczej tajemnica adwokacka jest postrzegana jako nieodzowny element ochrony prawa do obrony oraz prawa do prywatności. Jest to również wyraz zaufania publicznego do zawodu adwokata, który jest zobowiązany do działania w najlepszym interesie swojego klienta. Tajemnica adwokacka jest fundamentem etyki zawodowej adwokatów, co potwierdzają liczne orzeczenia sądów polskich oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-433.4" who="#AndrzejSzejna">Obecne przepisy prawne w Polsce szczegółowo regulują kwestie związane z tajemnicą adwokacką. Zgodnie z art. 6 ustawy — Prawo o adwokaturze, adwokat jest zobowiązany do odmowy udzielenia informacji, jeżeli mogłoby to naruszyć tajemnicę zawodową. Przepisy te mają na celu zapewnienie, że adwokat może swobodnie i bez obaw reprezentować swojego klienta, co jest kluczowe dla sprawiedliwego procesu sądowego.</u>
          <u xml:id="u-433.5" who="#AndrzejSzejna">Podsumowując, instytucja tajemnicy adwokackiej jest nie tylko prawnym obowiązkiem, ale również moralnym imperatywem, który chroni prawa obywateli i zapewnia sprawiedliwość w systemie prawnym. W związku z tym konieczne są dalsze wzmacnianie i ochrona tej instytucji, aby zapewnić to, żeby adwokaci mogli skutecznie wykonywać swoje obowiązki bez obaw o naruszenie zaufania swoich klientów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#MonikaWielichowska">Informacja o wpływie interpelacji, zapytań oraz odpowiedzi na nie dostępna w Systemie Informacyjnym Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#MonikaWielichowska">Na tym kończymy 19. posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-434.2" who="#MonikaWielichowska">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-434.3" who="#MonikaWielichowska">Porządek dzienny 20. posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 16, 17 i 18 października 2024 r., został paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-434.4" who="#MonikaWielichowska">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-434.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-434.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min 48)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>