PPC / ppc

text_structure.xml 720 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min 03)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Szymon Hołownia oraz wicemarszałkowie Dorota Niedziela, Monika Wielichowska i Krzysztof Bosak)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">Są w naszym gronie — co prawda trochę wyżej, ale to tylko pokazuje, że mają nad nami nadzór — goście.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Witam studentów z Państwowej Akademii Nauk Stosowanych we Włocławku, których zaprosił pan poseł Krystian Łuczak. Pozdrawiamy was serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Są też z nami uczniowie i — jak rozumiem — choćby fragment ciała pedagogicznego ze Szkoły Podstawowej nr 353 im. Wielkich Odkrywców w Warszawie. Witamy was bardzo serdecznie. Cieszymy się, że chcieliście nas odwiedzić.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję posłów Weronikę Smarduch, Krzysztofa Cieciórę, Roberta Gontarza i Mirosława Adama Orlińskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">W pierwszej części obrad sekretarzami będą posłowie Robert Gontarz oraz Mirosław Adam Orliński.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będą posłowie Weronika Smarduch oraz Robert Gontarz.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#Marszałek">Protokół 9. posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#Marszałek">Szanowni Państwo! Prokurator generalny Rzeczypospolitej Polskiej przedłożył wniosek o uzupełnienie porządku dziennego o punkt obejmujący informację o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej w 2023 r. Jest to druk nr 308.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o tę informację.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Rada Ministrów przedłożyła projekt ustawy o zmianie ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw, druk nr 311.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">W związku z tym, na podstawie art. 95b regulaminu Sejmu, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący pierwsze czytanie tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych przedłożyła z kolei sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw. Jest to druk nr 289.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpatrzenie tego sprawozdania. Będzie to miało miejsce w dniu dzisiejszym.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Komisja Polityki Społecznej i Rodziny przedłożyła sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, druk nr 312.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpatrzenie tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#Marszałek">Proponuję, aby w tym przypadku Sejm wyraził zgodę na skrócenie terminu, o którym mowa w art. 44 ust. 3 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Szanowni Państwo! Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przeprowadził debatę średnią nad informacją ministra spraw zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2024 r. To będzie jutro.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje też, aby Sejm wysłuchał:</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#Marszałek">— 15-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła w łącznej dyskusji w pierwszych czytaniach dwóch projektów ustaw dotyczących Trybunału Konstytucyjnego,</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">— 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu koła w dyskusjach nad informacją prokuratora generalnego Rzeczypospolitej Polskiej o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej w 2023 r., nad obywatelskim projektem ustawy o zmianie ustawy — Kodeks karny, a także nad obywatelskim projektem ustawy o ochronie własności w Rzeczypospolitej Polskiej przed roszczeniami dotyczącymi mienia bezdziedzicznego — te dwa ostatnie projekty to są dwa ostatnie projekty obywatelskie, które odziedziczyliśmy po poprzedniej kadencji Sejmu, i na tym posiedzeniu będziemy je czytać,</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#Marszałek">— 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowych oświadczeń w imieniu koła w dyskusjach nad pozostałymi punktami porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Marszałek">Jest sprzeciw, sprawę tę rozstrzygniemy więc w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad propozycjami prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#Marszałek">I teraz muszę je państwu przeczytać jeszcze raz w związku ze zgłoszonym sprzeciwem.</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem propozycji Prezydium Sejmu wysłuchania: debaty średniej nad informacją ministra spraw zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2024 r.; 15-minutowych oświadczeń w imieniu klubów…</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#Marszałek">…i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła w łącznej dyskusji w pierwszych czytaniach dwóch projektów ustaw dotyczących Trybunału Konstytucyjnego; 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu koła w dyskusjach nad: informacją prokuratora generalnego o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej w 2023 r., obywatelskim projektem ustawy o zmianie ustawy — Kodeks karny i obywatelskim projektem ustawy o ochronie własności w Rzeczypospolitej Polskiej przed roszczeniami dotyczącymi mienia bezdziedzicznego; a także 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowych oświadczeń w imieniu koła w dyskusjach nad pozostałymi punktami porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Marszałek">Pani poseł już ma kartę?</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#komentarz">(Głos z sali: Widziałam, że pan marszałek czeka.)</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Marszałek">Czekam na wszystkich posłów, którzy zgłaszają tego rodzaju problemy. Moje serce jest…</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#Marszałek">Absolutnie. No gdzie tam, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#Marszałek">Głosowało 374 posłów. 193 — za, 168 — przeciw, 13 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm propozycje przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#Marszałek">Informuję państwa, że Konwent Seniorów jednomyślnie zaopiniował propozycję rozpatrzenia na bieżącym posiedzeniu informacji w sprawie warunków, okoliczności przyjęcia, przebiegu negocjacji i przewidywanych skutków Europejskiego Zielonego Ładu, o której przedstawienie wnosi Klub Poselski Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#Marszałek">Punkty porządku dziennego bieżącego posiedzenia będą rozpatrywane zgodnie z kolejnością zaopiniowaną przez Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#Marszałek">Informacja w tej sprawie oraz harmonogram planowanych posiedzeń zespołów poselskich, a także wykaz ustaw, które Senat przyjął bez poprawek, dostępne są w Systemie Informacyjnym Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#Marszałek">Zwracam państwu uwagę na zmianę, która przed chwilą dokonała się w tym wstępnym harmonogramie posiedzeń Sejmu. Blok głosowań będziemy mieli w piątek o godz. 10, na początek naszych obrad, a nie, tak jak mieliśmy w tej wstępnej czasówce, ok. godz. 13. A więc w piątek obrady zaczynamy o godz. 10, od razu blokiem głosowań.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#Marszałek">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MirosławAdamOrliński">Szanowni Państwo! Informuję, że dziś odbędą się posiedzenia Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#MirosławAdamOrliński">— Administracji i Spraw Wewnętrznych — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#MirosławAdamOrliński">— do Spraw Unii Europejskiej — godz. 11,…</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#MirosławAdamOrliński">— Finansów Publicznych wspólnie z Komisją Spraw Zagranicznych — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#MirosławAdamOrliński">— Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#MirosławAdamOrliński">— Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#MirosławAdamOrliński">— Ustawodawczej — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#MirosławAdamOrliński">— Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej — godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#MirosławAdamOrliński">— Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki — godz. 15.30,</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#MirosławAdamOrliński">— Administracji i Spraw Wewnętrznych wspólnie z Komisją do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#MirosławAdamOrliński">— do Spraw Kontroli Państwowej — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#MirosławAdamOrliński">— Gospodarki i Rozwoju wspólnie z Komisją Polityki Społecznej i Rodziny — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#MirosławAdamOrliński">— Łączności z Polakami za Granicą — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#MirosławAdamOrliński">— Obrony Narodowej — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#MirosławAdamOrliński">— Rolnictwa i Rozwoju Wsi — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#MirosławAdamOrliński">— do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych wspólnie z Komisją Finansów Publicznych — godz. 17,</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#MirosławAdamOrliński">— Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej — godz. 18,</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#MirosławAdamOrliński">— Spraw Zagranicznych — godz. 18. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Czas na wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Pan poseł Jarosław Sachajko, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JarosławSachajko">Szanowny Panie Marszałku najliczniejszego od 556 lat Sejmu…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Nieprawda, panie pośle. Mamy tyle wygaszonych mandatów, że nie jest to najliczniejszy Sejm.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JarosławSachajko">Szanowny Panie Nieobecny Premierze najliczniejszego od 106 lat rządu…</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Wesołość, poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Nie kłam!)</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JarosławSachajko">Szanowni Państwo! Nieobecny premier — powiedziałem to. 100% przewodniczących pana komisji śledczych osiągnęło dno chamstwa, arogancji oraz prymitywizmu,…</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JarosławSachajko">…posuwając się do prostackich insynuacji oraz obrażania świadków. Pana komisje wyglądają jak sąd Ku Klux Klanu. Apeluję do pana nieobecnego premiera o wyciszenie sporów polsko-polskich. Za wschodnią granicą mamy wojnę, za zachodnią granicą mamy zielony ład, który zrujnuje naszą gospodarkę. Zgłaszam wniosek formalny o przerwę i informację pana premiera na temat podwyżek cen prądu, wody, ścieków oraz informację, kiedy będzie benzyna po 5,19 zł.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JarosławSachajko">To są informacje, które interesują Polaków — a nie tanie chwyty na komisjach śledczych. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#komentarz">(Poseł Bożena Borys-Szopa: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Rozumiem, że zgłosił pan wniosek o udzielenie przez rząd informacji. Taki wniosek można zgłosić w trybie regulaminowym do godz. 21 dnia poprzedzającego, oczywiście jak się jest w odpowiednim miejscu kolejki do składania wniosku o taką informację, tak jak teraz np. zrobił to klub Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Drugi wniosek, pan poseł Wawer właśnie z Konfederacji.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Był wniosek o przerwę? Dobrze, za chwilę go przegłosujemy. Na pewno nie można mieć żadnych wątpliwości, że wszystkie wnioski posła Sachajki zostaną przegłosowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#MichałWawer">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tym tygodniu od przewodniczącego Rady Nadzorczej Centralnego Portu Komunikacyjnego usłyszeliśmy informację, że komponent kolejowy CPK, który jest już zaprojektowany, jest praktycznie w trakcie realizacji, zostanie zlikwidowany i wycofany do etapu koncepcyjnego. Rząd i spółka CPK dopiero będą się zastanawiać nad tym, jak ten komponent ma wyglądać. To oznacza kilka lat opóźnienia w realizowaniu CPK, miliardowe straty dla polskiej gospodarki oraz to, że będzie to prawdopodobnie pierwszy krok do likwidacji również projektu lotniska. Bo po co nam lotnisko w Baranowie, skoro nie będziemy mieli torów, które do tego lotniska będą prowadziły — zapewne taką usłyszymy argumentację już za kilka tygodni czy miesięcy od pana Laska.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#MichałWawer">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zwracam się z wnioskiem formalnym o odroczenie posiedzenia i wezwanie pana ministra Laska, żeby — skoro nie stawia się w mediach, nie stawia się na debatach publicznych — stawił się przed Sejmem i wyjaśnił, dlaczego i na czyje zlecenie sabotuje projekt Centralnego Portu Komunikacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Ten wniosek też za chwilę przegłosujemy.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Jako ostatni zgłosił się do wniesienia wniosku formalnego pan poseł Waldemar Buda z Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-12.4" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WaldemarBuda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Nie ma w zasadzie rachunku, który by nie został podwyższony w ostatnich kilku miesiącach Polakom. Został jeden: rachunek za wodę, ale okazuje się, że pan Dariusz Klimczak chce uwolnić ceny wody i również ceny wody podskoczą do góry o kilkadziesiąt procent.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WaldemarBuda">Panie Marszałku! Zostało panu 568 dni. Rząd nie pracuje. Niech pan stanie na wysokości zadania, zwoła Konwent Seniorów i zacznie pracować nad podwyżkami, które niechybnie zmierzają w kierunku Polaków. Pani Hennig-Kloska napisała ustawę o mrożeniu cen prądu. Uwaga: Kto skorzysta? Właściciele willi z basenem. Tylko oni będą mogli liczyć na obniżkę.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WaldemarBuda">Szanowni Państwo! Weźcie się do pracy i tak to zorganizujcie, żeby jakakolwiek podwyżka była chociażby zminimalizowana, bo na ten moment kilkudziesięcioprocentowe podwyżki od lipca i w kolejnych miesiącach czekają każdego z nas. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Panie pośle, pan poseł Buda nie zgłosił wniosku formalnego, tylko zgłosił postulat polityczny.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Poseł Witold Tumanowicz: Nie głosowaliśmy jeszcze nad wnioskiem pana posła Sachajki.)</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">To był postulat polityczny, żeby Konwent Seniorów…</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Panie ministrze, tylko skończę i zaraz panu pozwolę. Panie ministrze Klimczak, proszę spojrzeć mi w oczy. Panie ministrze, dzień dobry. Proszę mi dać chwilę.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Panie pośle, Konwent Seniorów, jak pan wie, ma trochę inne zadania. Do pana informacji: dzisiaj na posiedzeniu Prezydium Sejmu podjąłem decyzję odnośnie do pakietu chyba 10 państwa ustaw. Nadałem im numery druków — większości z nich, bo dwa wymagają jeszcze pewnych uzupełnień formalnych.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Łaska, jaka łaska.)</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Chcę pochwalić imponujący rozmach legislacyjny. Tam jest i babciowe, tam są i obniżenie kwoty wolnej od podatku, i dobrowolny ZUS. W sumie koszt tych ustaw to ok. 100 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Bardzo się cieszę, że tak ostro wzięliście się państwo do pracy.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Cały czas jesteśmy.)</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#Marszałek">Trochę szkoda, że w momencie, w którym przeszliście do opozycji. Ale żeby była jasność — wszystkie wasze projekty i propozycje traktowane są poważnie. Numery druków, konsultacje — wszystko idzie jak trzeba.</u>
          <u xml:id="u-14.11" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: To są wasze pomysły…)</u>
          <u xml:id="u-14.12" who="#Marszałek">Pan minister Dariusz Klimczak, minister infrastruktury, chciał zabrać głos w trybie art. 186.</u>
          <u xml:id="u-14.13" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Deszczówka darmowa.)</u>
          <u xml:id="u-14.14" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#DariuszKlimczak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#DariuszKlimczak">Panie Marszałku! Bardzo krótko.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#DariuszKlimczak">Panie Pośle! Jeżeli mamy w tym roku spotkać się jeszcze raz na pielgrzymce w Częstochowie, to proszę po prostu nie kłamać. Rząd nie przewiduje żadnych podwyżek cen wody. Planujemy zdecentralizować zarządzanie wodami.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#DariuszKlimczak">I pan jest ostatnią osobą, która będzie kłamała. Polaków nie czekają żadne podwyżki wody i pan powinien przestać kłamać.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Ceny w sklepach.)</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Rozumiem, panie pośle, że został pan źle zrozumiany przez pana ministra Klimczaka i teraz chce pan wyjaśnić, gdzie miało to miejsce.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">1 minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#WaldemarBuda">Prosta sytuacja na przykładzie Łodzi. Wnioskowała ona do Wód Polskich w ciągu ostatnich 3 lat o 60% podwyżki na cenę wody. Jeżeli Wody Polskie nie będą podejmowały decyzji w sprawie podwyżek cen wody, samorządy po wyborach będą podnosić ceny wody o kilkadziesiąt procent. I pan dobrze o tym wie.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#Marszałek">Szanowni państwo, w sesji wniosków formalnych i postulatów politycznych zostały zgłoszone de facto dwa wnioski formalne. Jeden — o przerwę w obradach i w pierwszej kolejności poddam go teraz pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za zarządzeniem w tej chwili przerwy w obradach, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#Marszałek">Głosowało 393 posłów. 186 — za, 207 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek o przerwę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#Marszałek">Jako drugi przegłosujemy wniosek formalny o odroczenie posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za odroczeniem posiedzenia, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#Marszałek">Głosowało 393 posłów. 189 — za, 204 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej (druki nr 269, 269-A i 292).</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#Marszałek">Szanowni państwo, którzy udają się na posiedzenia komisji, bardzo proszę o przyspieszenie tego procesu.</u>
          <u xml:id="u-18.17" who="#Marszałek">Za ok. minutę poproszę panią poseł Zofię Czernow o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-18.18" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę o uciszenie rozmów.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Zofię Czernow do przedstawienia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#DorotaNiedziela">Szanowni państwo, bardzo proszę o umożliwienie wystąpienia pani poseł Czernow. Bardzo proszę o uciszenie rozmów.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#DorotaNiedziela">Jeszcze raz zwracam się z prośbą do wszystkich posłów, którzy mają inne zajęcia, by zechcieli opuścić salę i przerwać rozmowy. Nie jest możliwe wystąpienie pani poseł Zofii Czernow. Panowie posłowie, bardzo proszę…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#ZofiaCzernow">Już zaczynam.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#ZofiaCzernow">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Państwo Ministrowie! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie połączonych Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#ZofiaCzernow">Połączone komisje na posiedzeniu w dniu 10 kwietnia br. przeprowadziły pierwsze czytanie, a następnie szczegółowo rozpatrzyły projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej, druk nr 269, wraz z autopoprawką rządu do projektu ustawy, druk nr 269-A.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#ZofiaCzernow">Rządowy projekt ustawy ma na celu usprawnienie realizacji zadań wykonywanych przez administrację rządową i dostosowanie zakresu działań poszczególnych resortów do przyjętej przez rząd Donalda Tuska strategii działania. Optymalizacja struktur funkcjonowania administracji rządowej i dostosowanie jej do nowych wyzwań są koniecznym i pilnym zadaniem rządu. Projekt przewiduje także zmiany przepisów kompetencyjnych w niektórych działach administracji rządowej. Część zadań skoncentrowanych obecnie u prezesa Rady Ministrów zostanie przekazana do odpowiednich ministrów, co zwiększy kompetencje tych ministrów i usprawni proces podejmowania decyzji.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#ZofiaCzernow">I tak: minister właściwy do spraw zagranicznych przejmie zadania z zakresu pomocy Polonii i Polakom za granicą; minister właściwy do spraw wewnętrznych przejmie zadania związane z nadzorem nad Rządową Agencją Rezerw Strategicznych; minister właściwy do spraw finansów publicznych przejmie nadzór nad Polskim Instytutem Ekonomicznym; nadzór nad funduszami: Funduszem Reprywatyzacji, Funduszem Inwestycji Kapitałowych, Funduszem Przeciwdziałania COVID-19 i Funduszem Pomocy przejmą ministrowie odpowiedzialni za poszczególne działy administracji rządowej. Część dotychczasowych zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego zostanie przekazana nowo powołanym ministrom: minister do spraw równości przejmie zadania dotyczące przeciwdziałania przemocy domowej, a minister do spraw polityki senioralnej przejmie zadania dotyczące tego zakresu; zadania Centralnego Portu Komunikacyjnego przejmie minister właściwy do spraw transportu od ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#ZofiaCzernow">Zadania z zakresu pomocy Polonii i Polakom za granicą realizowane są obecnie przez trzy ośrodki: Senat Rzeczypospolitej Polskiej, prezesa Rady Ministrów i ministra właściwego do spraw zagranicznych. Komisje przyjęły argumentację rządu, aby wszystkie zadania z tego zakresu realizowane przez prezesa Rady Ministrów przekazać ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, który wraz z Senatem Rzeczypospolitej Polskiej realizować będzie zadania w tym obszarze. Przywraca się także możliwość wydawania przez dyrektora generalnego służby zagranicznej polecenia przeprowadzania inspekcji w placówkach zagranicznych, co obecnie, po zmianach dokonanych w 2021 r., nie jest możliwe, a często jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#ZofiaCzernow">Obowiązujący od 2020 r. system funkcjonowania rezerw strategicznych i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych oparty jest na centralizacji wszystkich zadań u prezesa Rady Ministrów. Projekt rządowy wprowadza istotne zmiany systemowe w tym zakresie polegające na powierzeniu ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych nadzoru nad agencją oraz realizacją wszystkich zadań związanych z funkcjonowaniem agencji oraz zasobami rezerw strategicznych.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#ZofiaCzernow">Projekt ustawy wprowadza także ważne zmiany w zakresie działów administracji rządowej: energia, gospodarka, gospodarka złożami kopalin i klimat. Dotychczasowa nazwa działu: gospodarka złożami kopalin zmienia nazwę na: gospodarka surowcami energetycznymi. Wynika to bezpośrednio z włączenia do działu: gospodarka złożami kopalin zagadnień dotyczących gazu ziemnego i innych paliw. Do właściwości ministra do spraw gospodarki surowcami energetycznymi należeć będą zadania dotyczące rozwoju energetyki jądrowej i gospodarki wodorowej. Ułatwi to transformację polskiej gospodarki w kierunku neutralnym klimatycznie.</u>
          <u xml:id="u-20.8" who="#ZofiaCzernow">Proponuje się przeniesienie z działu: gospodarka do działu: klimat spraw z zakresu energetyki prosumenckiej i rozproszonej. Pozwoli to na usprawnienie działań w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii. Energetyka prosumencka i rozproszona stanowią integralną część spraw z zakresu energetyki odnawialnej i odnawialnych źródeł energii.</u>
          <u xml:id="u-20.9" who="#ZofiaCzernow">Autopoprawka rządu ma na celu określenie w ramach działu: klimat zadań na rzecz neutralności klimatycznej, w szczególności z wykorzystaniem technologii wodorowej, biokomponentów i paliw ciekłych.</u>
          <u xml:id="u-20.10" who="#ZofiaCzernow">W kompetencji ministra właściwego do spraw klimatu będzie wydawanie, na podstawie ustawy o odnawialnych źródłach energii, rozporządzenia regulującego wymagania z zakresu wodoru odnawialnego. Rozporządzenie to jest bowiem kluczowym narzędziem dla wsparcia rozwoju wodoru ze źródeł odnawialnych, co pozwoli osiągnąć wyznaczone cele transformacji energetycznej.</u>
          <u xml:id="u-20.11" who="#ZofiaCzernow">Wejście w życie projektowanej ustawy nie spowoduje zwiększenia wydatków lub zmniejszenia dochodów jednostek samorządu terytorialnego w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów. Dokonywane zmiany organizacyjno-funkcjonalne będą realizowane w ramach dotychczasowych środków pozostających w dyspozycji właściwych organów. Konsekwencją wejścia w życie przepisów projektowanej ustawy będzie przeniesienie środków budżetowych zaplanowanych w ustawie budżetowej na 2024 r. pomiędzy poszczególnymi częściami budżetowymi.</u>
          <u xml:id="u-20.12" who="#ZofiaCzernow">Połączone komisje przyjęły projekt ustawy wraz z poprawkami. W imieniu połączonych komisji wnoszę do Wysokiej Izby o uchwalenie projektu ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-20.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#DorotaNiedziela">Pozwólcie państwo, że przywitam w Sejmie młodzież z Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Mrozach. Młodzież przyjechała na zaproszenie pana ministra Czesława Mroczka.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo się cieszymy, że możemy państwa gościć. Mam nadzieję, że będziecie się z uwagą przysłuchiwać i ten dzisiejszy dzień będziecie długo pamiętali. Serdecznie pozdrawiam.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze poseł Marek Suski, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#MarekSuski">Dzień dobry, witam serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#MarekSuski">Pani Marszałek koalicji 13 grudnia, ośmiu gwiazdek! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt prezentować stanowisko klubu Prawo i Sprawiedliwość w sprawie zmiany niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#MarekSuski">Można powiedzieć, że sam tytuł niewiele mówi, ale treść tej ustawy jest bardzo ciekawa. Uzasadnieniem ma być to, że chcecie państwo porządkować dotychczasową strukturę podziału w administracji rządowej, ale tak naprawdę, jak się wgłębić w tę ustawę, to nawet na posiedzeniu komisji nie padły odpowiedzi na niektóre pytania, o co tak naprawdę chodzi. Czy chodzi o to, że dwóch ministrów — minister od aktywów i od rozwoju — kłócą się o to, kto będzie miał górnictwo, energetykę i jaki będzie ten podział, czy też chodzi o to, że w ramach porządkowania… Obawiam się, że to porządkowanie będzie wyglądało tak, że będzie ogromny bałagan, tak jak porządkowaliście media publiczne za pomocą różnych agencji ochrony i podejrzanych kancelarii adwokackich, które współpracowały z ruskimi obsługującymi Nord Stream. Obawiam się, że jak tak będziecie porządkować, to będzie po prostu wielki chaos i bałagan. Ale być może chodzi o to, żeby Polskę osłabić, żeby Polska była zdestabilizowana.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#MarekSuski">Szanowni Państwo! Jak czytamy o tych zmianach… Gdy myśmy pytali, o co tak naprawdę chodzi, dlaczego zmienia się kwestie dotyczące kopalin, zmienia się kopaliny na surowce energetyczne, to odpowiedzi były dosyć mgliste.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#MarekSuski">Na s. 6 jest pewien zapis, który mówi, że teraz prezes URE będzie musiał informować Komisję Europejską o przyczynach odmowy udzielenia wnioskodawcy koncesji za pośrednictwem naszych różnych instytucji. Czyli jeśli teraz jakaś zagraniczna firma będzie chciała stawiać wiatraki, a będą sprzeciwy obywateli, bo chcecie stawiać ludziom wiatraki w ogródkach, to URE będzie się musiało tłumaczyć Komisji Europejskiej, dlaczego polskie społeczeństwo nie chce tego szczęścia fundowanego przez Unię Europejską w zielonym ładzie. To jest jedna rzecz, która pokazuje, że budujecie już nie poddaństwo, ale po prostu całkowite ubezwłasnowolnienie Polski, bo nawet jeżeli coś nam się nie będzie podobać, to trzeba będzie się gęsto tłumaczyć przed Unią. To, można powiedzieć, jeden z pomysłów, które tutaj są zarysowane.</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#MarekSuski">Druga sprawa to przesunięcie z KPRM-u do ministerstw, czyli od premiera, który nie grzeszy pracowitością, właściwie większości zadań do resortów. Chociażby CPK, też przesunięcie z resortu transportu do resortu rozwoju. Wszystkie inne rzeczy, które były u premiera, teraz będą rozproszone w różnych miejscach. To dopiero będzie bałagan. Nazywa się to porządkowaniem, ale u was wszystko, co się nawet nazywa ładnie, w konsekwencji kończy się katastrofalnie.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#MarekSuski">Ale jeśli chodzi o zmiany działów, jest też jedna zmiana, która budzi największe kontrowersje. Jest to stworzenie nowego resortu dla Lewicy, tej Lewicy, która buduje w Polsce nowy ład społeczny, która zapowiada ustami pani minister Kotuli, że związki będą partnerskie — w domyśle chodzi o związki homoseksualne. Słyszymy też, że jeszcze tylko jedna kwestia pozostała do uzgodnienia, czyli adopcja dzieci przez te związki.</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie ta ustawa.)</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#MarekSuski">I dla tej pani tworzy się specjalny resort, który będzie miał równać wszystkich. Wiemy, jak to wyrównanie może wyglądać. W Unii Europejskiej mówią, że w Polsce jest niesprawiedliwość, bo np. kobiety mogą przejść na emeryturę o 5 lat wcześniej od mężczyzn, i to jest dyskryminacja. Obawiam się, że w waszym wykonaniu to równanie będzie takie jak myślenie w Unii, że kobietom po prostu podniesiecie wiek emerytalny, a pary gejowskie będą mogły przysposobić sobie dzieci na swoją modłę, bo wiadomo, że rodzice wychowują dzieci w zgodzie ze swoimi przekonaniami, a nie inaczej. Będzie też równanie Polski do państw laickich, czyli walka z Kościołem, to, co zapowiadaliście, a więc piłowanie katolików. I ten resort pewnie takie będzie miał zadania.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#MarekSuski">Szanowni Państwo! To jest niezwykle niebezpieczna ustawa dla funkcjonowania Polski, polskiego społeczeństwa oraz polskiej gospodarki i będziemy przeciw. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-22.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do zabrania głosu posła Zdzisława Gawlika, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#ZdzisławGawlik">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Spotkał mnie zaszczyt przedstawienia stanowiska klubu Koalicji Obywatelskiej w sprawie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej, druk nr 269. W zasadzie miałem zupełnie inny pomysł na swoje wystąpienie, ale wysłuchawszy wystąpienia swojego poprzednika…</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Prawdy.)</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#ZdzisławGawlik">…który nie zajmował się przedmiotowym aktem prawnym, tylko czymś zupełnie innym, także przy okazji po prostu muszę się odnieść do pewnych rzeczy i pewnych spraw, które w tej wypowiedzi się pojawiły.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#ZdzisławGawlik">Panie Pośle! Oczywiście może pan zarzucać różne sprawy różnym ludziom itd., ale nikt nie odwróci tego, co się wydarzyło np. w 2016 r., kiedy potrzeba była jedna: chęć wzięcia pieniędzy z jednej ze spółek z udziałem Skarbu Państwa. Chodzi o to, co się stało 17 września 2015 r., po uzyskaniu pewnych przewag. Państwo z kolegami ze Wschodu poszliście ręka w rękę, by głosować po to, żeby wziąć po prostu pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#ZdzisławGawlik">Połączyło was jedno, połączyła was mamona. Jest jeszcze wiele innych przypadków i mówienie dzisiaj o tym, że ktoś pewne rzeczy robi czy ich nie robi, zostawmy po prostu na boku.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: A co jest w tej ustawie?)</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#ZdzisławGawlik">Pan odnosi się do jakości proponowanego aktu prawnego, do tzw. ustawy działowej. Ja wiem, co pan mówił na posiedzeniu komisji i co się panu podobało lub nie podobało. Według mnie to wyjaśnienie związane z pana pytaniem a dotyczące kwestii surowców kopalnych, energetycznych itd. wątpliwości nie budziło i w moim przekonaniu ta zmiana jest potrzebna. A co znamionowało poprawę funkcjonowania administracji od grudnia czy od listopada 2015 r.? Ustawa działowa tylko przez pierwszych 5 miesięcy była zmieniana pięć razy, tylko pięć razy, takie to były eleganckie, znakomite akty prawne. W ciągu 8 lat zmieniliście państwo tę ustawę działową 53 razy. To świadczy o jakości stanowionego wtedy prawa, prawa znakomitego, przemyślanego itd.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#ZdzisławGawlik">W odróżnieniu od tego, co było wtedy, na pewno ta ustawa jest przemyślana, mimo że obejmuje swoim zakresem zmiany w aż 60 ustawach. Te zmiany są logiczne, te zmiany są uporządkowane. Te zmiany dostosowują administrację rządową do otoczenia ekonomicznego i politycznego, bo ono nigdy nie jest dane na zawsze, ono po prostu się zmienia i trzeba skutecznie reagować na pewne sprawy, które się pojawiają. Te zmiany optymalizują strukturę funkcjonowania administracji rządowej. Oczywiście dla pana jest nietaktem to, że pewne sprawy, które były kumulowane na poziomie prezesa Rady Ministrów, są przenoszone na poziom właściwych ministrów. Tak naprawdę, na logikę próba centralizacji była właściwa dla pewnego okresu. Poszliście państwo tą samą drogą i uważaliście państwo, że w jednym miejscu jest pomysł na wszystko, również na funkcjonowanie administracji. Te 8 lat funkcjonowania i 15 października pokazały, że niekoniecznie jest to najlepsza ścieżka i droga. Tak więc dobrym rozwiązaniem jest to, żeby pewne sprawy zostały uporządkowane. Uważam, że nie ma sensu, by np. Fundusz Reprywatyzacji był pod prezesem Rady Ministrów, by Fundusz Inwestycji Kapitałowych był pod prezesem Rady Ministrów, fundusz do spraw pomocy — też pod prezesem Rady Ministrów. Było tak chyba tylko po to, żeby te pieniądze, które były gromadzone np. w Funduszu Reprywatyzacji, było, przepraszam, łatwiej konsumować, bo wynik na koniec dnia do tego się sprowadza.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#ZdzisławGawlik">Jakie te zmiany jeszcze są? Zapewniają one ciągłość funkcjonowania administracji rządowej z równoczesnym zabezpieczeniem prowadzonych spraw w toku. Czyli bezpieczeństwo realizowanych spraw na mocy tych wszystkich przepisów w moim przekonaniu nie budzi żadnych wątpliwości. Żeby doprecyzować i wyeliminować ewentualne wątpliwości co do zdarzeń, które mogą się pojawić, w imieniu klubu składam poprawkę do ustawy zmienionej w art. 47 pkt 2, który dotyczy zmian w ustawie z dnia 17 stycznia 2019 r. o Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości. Chodzi o dzisiejsze wątpliwości i ewentualnie mogące się pojawić w przyszłości wątpliwości co do tego, co się dzieje, jeżeli np. w trakcie trwania kadencji pojawi się zdarzenie w postaci śmierci lub rezygnacji z członkostwa w tej fundacji.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#ZdzisławGawlik">Jeżeli chodzi o ten projekt ustawy, to zmiany równocześnie wdrażają pewne przepisy Unii Europejskiej w zakresie dotychczas niezrealizowanym. Pewien porządek trzeba zrobić, pewne obowiązki trzeba realizować i tutaj generalnie wyjścia nie ma. Podsumowując: ustawa porządkuje i systematyzuje wykonywanie zadań w zakresie funkcjonowania administracji rządowej i będziemy oczywiście opowiadać się za przyjęciem projektu ustawy z tą poprawką, którą składam na ręce pani marszałek. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Piotr Górnikiewicz, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PiotrGórnikiewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedstawię stanowisko klubu Polska 2050 wobec rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#PiotrGórnikiewicz">Zdajemy sobie sprawę z tego, jak istotne jest właściwe i przemyślane zarządzanie ukierunkowane na budowanie strategii planu rozwoju oraz podział kompetencji i obowiązków mających na celu efektywne i sprawne działanie państwa polskiego. Podział kompetencji zaproponowany w przedmiotowym projekcie usprawni m.in. proces planowania, wdrażania oraz podejmowania decyzji w przypadku kluczowych sektorów działów administracji rządowej, w tym z zakresu niezwykle istotnych dla naszego kraju materii, jakimi są energetyka jądrowa, szeroko rozumiana gospodarka surowcami energetycznymi oraz paliwami.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PiotrGórnikiewicz">Omawiany projekt ma na celu usprawnienie realizacji zadań związanych z surowcami energetycznymi, paliwami oraz energetyką jądrową wykonywanych przez administrację rządową. Jego przyjęcie uporządkuje i poprawi podział kompetencji w istotnych obszarach działania administracji rządowej. Projekt przewiduje m.in. usystematyzowanie zakresu przedmiotowych działów administracji rządowej takich jak energia, gospodarka, gospodarka złożami kopalin i klimat.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PiotrGórnikiewicz">Projekt przewiduje także zmiany przepisów kompetencyjnych w niektórych obszarach działania administracji rządowej. Zakłada, że dotychczasowe zadania prezesa Rady Ministrów dotyczące pomocy Polonii i Polakom za granicą przejmie minister właściwy do spraw zagranicznych, nadzoru nad Rządową Agencją Rezerw Strategicznych przejmie minister właściwy do spraw wewnętrznych, nadzoru nad Polskim Instytutem Ekonomicznym przejmie minister właściwy do spraw finansów publicznych. Dotychczasowe zadania ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego dotyczące zadań związanych z przeciwdziałaniem przemocy domowej przejmie minister do spraw równości, zadania związane z polityką senioralną przejmie minister do spraw polityki senioralnej, a zadania ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w zakresie zadań dotyczących Centralnego Portu Komunikacyjnego przejmie minister właściwy do spraw transportu.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#PiotrGórnikiewicz">Projekt zakłada także likwidację Rządowego Centrum Analiz, którego zadania będą realizowane przez komórki organizacyjne Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Zmiana dotycząca likwidacji Rządowego Centrum Analiz jest podyktowana koniecznością usprawnienia i racjonalizacji rządowego procesu legislacyjnego. Zadania przypisane innym organom i podmiotom uczestniczącym w rządowym procesie legislacyjnym są wystarczające do zapewnienia właściwej koordynacji działalności Rady Ministrów, prezesa Rady Ministrów oraz innych organów administracji rządowej w zakresie opracowania analiz dotyczących kluczowych polityk publicznych.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#PiotrGórnikiewicz">Kolejna projektowana zmiana dotyczy przekazania zadań i kompetencji prezesa Rady Ministrów w zakresie nadzoru nad funduszami: Funduszem Reprywatyzacji, Funduszem Inwestycji Kapitałowych, Funduszem Przeciwdziałania COVID-19 i Funduszem Pomocy ministrom odpowiedzialnym za określone działy administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PiotrGórnikiewicz">Konsekwencją zmian wprowadzonych w zakresie kompetencji ministra do spraw równości jest zniesienie pełnomocnika rządu do spraw równego traktowania. Przewiduje się także zmiany mające wesprzeć podmioty krajowego systemu cyberbezpieczeństwa. Planowane są również zmiany organizacyjne dotyczące Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#PiotrGórnikiewicz">Przy wprowadzaniu powyższych zmian wskazana jest optymalizacja struktur funkcjonowania administracji rządowej z jednoczesnym uwzględnieniem konieczności zapewnienia racjonalnego i efektywnego wykorzystania kadry urzędniczej. Dlatego też zakłada się, że przejęcie kompetencji nastąpi wraz z przejęciem pracowników odpowiedzialnych za wykonywanie poszczególnych zadań.</u>
          <u xml:id="u-26.8" who="#PiotrGórnikiewicz">Ważnym punktem zawartym w przedłożonym projekcie i proponowanej do niego autopoprawce jest określenie w ramach działu klimat zadania wskazującego na osiąganie neutralności klimatycznej, w szczególności z wykorzystaniem technologii wodorowej, biokomponentów i biopaliw ciekłych.</u>
          <u xml:id="u-26.9" who="#PiotrGórnikiewicz">Należy zauważyć, że osiągnięcie celów transformacji klimatycznej uzależnione jest od zwiększenia wykorzystania energii elektrycznej pochodzącej z OZE. Warunkiem rozwoju OZE jest zapewnienie możliwości magazynowania nadwyżek energii, w szczególności w przypadku wodoru. Wodór, biokomponenty i biopaliwa są narzędziami rozwoju gospodarki niskoemisyjnej i przestawiania sektora energetyki transportu na zielone, ekologiczne technologie. Znaczenie roli wodoru w transformacji energetycznej wynika z jego wszechstronnych właściwości. Może on stanowić surowiec, paliwo, nośnik lub magazyn energii. Ponadto wodór znajduje szerokie zastosowanie w sektorach energii, transportu i przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-26.10" who="#PiotrGórnikiewicz">Z powodu umiejscowienia zadań związanych z osiąganiem neutralności klimatycznej z wykorzystaniem technologii wodorowej w dziale klimat konieczne zdaje się pozostawienie kompetencji ministra właściwego do spraw klimatu do wydawania rozporządzenia z art. 62a ustawy o odnawialnych źródłach energii regulującego wymagania w zakresie wodoru odnawialnego.</u>
          <u xml:id="u-26.11" who="#PiotrGórnikiewicz">Z uwagi na konieczność ustalenia rzeczywistej ilości wodoru odnawialnego wytworzonego z odnawialnych źródeł energii, transportowanego środkami transportu innego niż sieci gazowe rozporządzenie określa wymagania dotyczące pomiarów, rejestracji i sposobu obliczania ilości wodoru odnawialnego.</u>
          <u xml:id="u-26.12" who="#PiotrGórnikiewicz">Wymagania określane są w celu wydawania gwarancji pochodzenia, które zapewniają odbiorcom wodoru instrument gwarantujący prawo do informacji o tym, czy i w jakim zakresie dostarczony wodór pochodzi ze źródeł odnawialnych. Rozporządzenie to jest kluczowym narzędziem dla wsparcia rozwoju wykorzystania wodoru ze źródeł odnawialnych, co pozwoli osiągnąć wyznaczone cele transformacji klimatycznej.</u>
          <u xml:id="u-26.13" who="#PiotrGórnikiewicz">Z uwagi na powyższe proponowane zmiany przyjęcie projektu jest zasadne. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-26.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Adam Dziedzic, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#AdamDziedzic">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Spróbujmy zobaczyć, jak wyglądają te przestrogi PiS-u. Ustawa o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej to projekt, który dotyczy usprawnienia realizacji zadań dotyczących spraw związanych z surowcami energetycznymi, paliwami i energetyką jądrową, wykonywanych przez administrację rządową. Przewiduje się m.in. usystematyzowanie zakresów przedmiotowych działów administracji rządowej, tj. energii, gospodarki, gospodarki kapalin i klimatu.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#AdamDziedzic">Projekt przewiduje zmiany przepisów kompetencyjnych w niektórych obszarach działania administracji rządowej. Zakłada się, że niektóre zadania prezesa Rady Ministrów przejmą właściwi ministrowie. Zmiany dotyczą także przekazania zadań i kompetencji prezesa Rady Ministrów w zakresie nadzoru nad funduszami: Funduszem Reprywatyzacji, Funduszem Inwestycji Kapitałowych, Funduszem Przeciwdziałania COVID-19 i Funduszem Pomocy ministrom odpowiedzialnym za określone działy administracji rządowej. Przewiduje się także zmiany mające wesprzeć podmioty krajowego systemu cyberbezpieczeństwa oraz zmiany organizacyjne Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#AdamDziedzic">Kluczową zmianą zawartą w projekcie ustawy jest rozbudowa zagadnień wchodzących w zakres działu: gospodarka złożami kopalin o zagadnienia dotyczące gazu ziemnego i innych paliw, które należy traktować jako surowce, co pozwoli położyć większy nacisk na rozwój tych sektorów gospodarki, a w konsekwencji przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#AdamDziedzic">W celu wzmocnienia proprzemysłowego aspektu działań ministra właściwego do spraw gospodarki surowcami energetycznymi do jego właściwości proponuje się przenieść również zagadnienia dotyczące rozwoju energetyki jądrowej jako jednej z głównych obecnie inwestycji gospodarczych w państwie. Ponadto z tego samego powodu proponuje się wyraźnie przypisać do działu gospodarka surowcami energetycznymi sprawy z zakresu gospodarki wodorowej, czyli wszystkie aktywności związane z wykorzystaniem wodoru niskoemisyjnego oraz zeroemisyjnego w przemyśle.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#AdamDziedzic">Projektowana ustawa przewiduje zmianę ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów w zakresie likwidacji Rządowego Centrum Analiz. Podyktowane jest to koniecznością usprawnienia i racjonalizacji rządowego procesu legislacyjnego. Zadania przypisane innym organom i podmiotom uczestniczącym w rządowym procesie legislacyjnym są wystarczające do zapewnienia właściwej koordynacji działalności Rady Ministrów, prezesa Rady Ministrów oraz innych organów administracji rządowej w zakresie opracowywania analiz dotyczących kluczowych polityk publicznych.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#AdamDziedzic">W zakresie pomocy Polonii i Polakom za granicą projekt zawiera zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W obszarze przejęcia niektórych kompetencji ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego przez ministra do spraw równości oraz modyfikacji zadań w zakresie funkcji krajowego koordynatora rządowego programu przeciwdziałania przemocy domowej i Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej projektowane zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej mają na celu przeniesienie zadań dotyczących przemocy domowej z właściwości ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do właściwości ministra do spraw równości.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#AdamDziedzic">Kolejne zmiany. Zniesienie pełnomocnika rządu do spraw równego traktowania i przeniesienie zadań dotyczących realizacji zasady równego traktowania, obecnie należących do pełnomocnika rządu do spraw równego traktowania, na ministra do spraw równości. Zmiana organu odpowiedzialnego za politykę senioralną.</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#AdamDziedzic">Projekt ustawy zakłada również zmiany w nadzorze nad Rządową Agencją Rezerw Strategicznych polegające na powierzeniu ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych nadzoru nad agencją oraz realizację wszystkich zadań związanych z funkcjonowaniem agencji oraz zasobami rezerw strategicznych.</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#AdamDziedzic">Zmiany dotyczące funkcjonowania Polskiego Instytutu Ekonomicznego w projekcie ustawy polegają na przeniesieniu uprawnień i obowiązków należących obecnie do prezesa Rady Ministrów, w tym m.in. dotyczących nadzoru, na ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Proponuje się również wprowadzenie przepisów, które są konsekwencjami zmian dotyczących przeniesienia uprawnień i obowiązków należących obecnie do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#AdamDziedzic">Kolejna zmiana dotyczy wsparcia dla podmiotów krajowego systemu cyberbezpieczeństwa i polega na wprowadzeniu nowych uprawnień dla ministra właściwego do spraw informatyzacji w zakresie wspierania podmiotów krajowego systemu cyberbezpieczeństwa. Jednocześnie projektowany przepis umożliwi ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji wspieranie działań podejmowanych w celu zwiększenia cyberbezpieczeństwa w kluczowych sektorach gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#AdamDziedzic">W projekcie ustawy wprowadza się zmiany do ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym polegające na zastąpieniu wynagrodzenia przewodniczącego rady do spraw spółek oraz członków rady ryczałtową miesięczną dietą.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#AdamDziedzic">Proponowane zmiany w ustawie z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym mają na celu dostosowanie przepisów do struktur administracji rządowej. Zgodnie z nimi dotychczasowe zadania ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego przejmie minister właściwy do spraw transportu, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#AdamDziedzic">Celem projektowanej regulacji jest dostosowanie struktury i zadań administracji rządowej do wyzwań i priorytetów Rady Ministrów wynikających z obecnego otoczenia ekonomicznego i politycznego. Przy wprowadzaniu powyższych zmian wskazana jest optymalizacja struktur funkcjonowania administracji rządowej z jednoczesnym uwzględnieniem konieczności zapewnienia racjonalnego i efektywnego wykorzystania kadr.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#AdamDziedzic">Proponowane w projekcie ustawy zmiany idą we właściwym kierunku, uzyskując poparcie Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe. Nowe przepisy wprowadzą ład kompetencyjny z racjonalnym podziałem zadań. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Maciej Konieczny, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#MaciejKonieczny">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej nie brzmi jakoś fascynująco. Jest to ustawa z natury swojej technokratyczna, ale wprowadzająca istotne i naprawdę kształtujące sposób, w jaki zarządzamy państwem, zmiany i chociażby to, jak wiele tych kompetencji tematycznie przypisanych określonym ministerstwom spoczywało do tej pory w rękach premiera. To pokazuje też pewną filozofię rządzenia poprzedniej władzy. Dobrze, że robimy to mądrze. To znaczy, że chcemy faktycznie przydzielić właściwe kompetencje, właściwe zadania i właściwe pieniądze tym osobom w rządzie, które realnie daną działką się zajmują.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#MaciejKonieczny">Dla mnie dwie kwestie są najważniejsze z perspektywy członka komisji do spraw energii, a także Ślązaka. To jest kwestia koncentracji zadań związanych z transformacją energetyczną w jednym ministerstwie, a istotnej części tych zadań w jednym dziale, bo teraz te kwestie energetyki, a także surowców energetycznych, energetyki także jądrowej będą skupione w jednym miejscu i będą podlegały Ministerstwu Przemysłu na Śląsku. Jeżeli do tego dorzucimy jeszcze kwestie Funduszu Transformacji Śląska, to mamy takie solidne i spójne narzędzie do przeprowadzania transformacji energetycznej nie tylko na Śląsku, ale także w całej Polsce.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#MaciejKonieczny">To jest ważne, bo musimy zrobić nie dziesiątki różnych pofragmentowanych polityk, tylko musimy mieć jedną spójną politykę sprawiedliwej transformacji energetycznej, która pozwoli nam dojść do momentu, w którym mamy tanią, pewną energię, zieloną energię i nie dzieje się to kosztem pracowników, nie dzieje się to kosztem polskiego społeczeństwa, nie dzieje się to kosztem upadku poszczególnych regionów, które były związane z tymi rodzajami energii czy przemysłu, które się zmieniają. Dobrze, że te prace zostaną skoncentrowane. To jest, wydaje się, jedna z dwóch fundamentalnych zmian.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#MaciejKonieczny">Jeżeli chodzi o drugą rzecz, o której chciałem mówić, to pan poseł Suski już tak pięknie zareklamował tę zmianę, że niewiele pozostaje mi do zrobienia. Faktycznie jest tak, że ta ustawa wzmacnia ministerstwo do spraw równości i że te zadania, chociażby dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie, będą teraz w ministerstwie do spraw równości. Tak że to, że funkcja pełnomocnika rządu do spraw równego traktowania tak naprawdę zostanie podniesiona do rangi ministerialnej, ma znaczenie, bo to jest kwestia także polskich rodzin, panie pośle Suski…</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Niszczenia rodzin.)</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#MaciejKonieczny">…i równego traktowania wszystkich polskich rodzin, także tego, żeby dzieci, bo to też, mam nadzieję, zostanie uregulowane, z rodzin tęczowych, z rodzin jednopłciowych mogły liczyć na bezpieczeństwo i troskę swoich rodziców.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#MaciejKonieczny">Cieszę się, że te funkcje, istotne funkcje przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na płeć, ze względu na tożsamość seksualną, przeciwdziałania przemocy w rodzinie, przemocy wobec kobiet, zostały tak naprawdę wzmocnione, podniesione do rangi ministerialnej i ministra Kotula zyska realne narzędzia dla swojej bardzo istotnej dla polskiego społeczeństwa funkcji. I nie jest to coś, co przynosi nam Europa. Jest to coś, co powinniśmy sami zrobić w trosce o naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#MaciejKonieczny">A więc jest to potrzebna ustawa, ustawa, która porządkuje wiele aspektów rządzenia, która kończy z absurdem, że połowa zadań ministerialnych jest u premiera, i która daje konkretne narzędzie konkretnym ministerstwom w tak ważnych działach jak sprawiedliwa transformacja energetyczna i równość, przeciwdziałanie dyskryminacji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Włodzimierza Skalika, Klub Poselski Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WłodzimierzSkalik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo Ministrowie! Odnosząc się w imieniu Klubu Poselskiego Konfederacja do rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej, pragnę zwrócić uwagę, że Donald Tusk i jego koalicja tracą unikalną szansę na realizację reformy administracji rządowej i jednego ze swoich 100 konkretów, mówiącego o redukcji liczby ministrów i wiceministrów. To kolejny przykład obłudy i fałszu obecnej, rządzącej koalicji. Totalna koalicja słusznie krytykowała w minionych latach PiS-ancjum rządów Mateusza Morawieckiego. Można było spodziewać się, że po przejęciu władzy zajmą się redukcją administracji rządowej, biurokracji i kosztów jej funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WłodzimierzSkalik">W pierwszym czytaniu na posiedzeniu połączonych Komisji: do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych minister Maciej Berek, przewodniczący komitetu stałego Rady Ministrów, prezentując uzasadnienie ustawy, wskazał trzy główne jej źródła. Pierwsze: Rada Ministrów została ukonstytuowana i powołana w takim składzie, jaki jest powszechnie znany, i on musi znaleźć swoje odzwierciedlenie w przypisaniu poszczególnym ministrom zadań. Jest nas tak wielu i każdemu musimy coś przypisać. Oto główny powód tej ustawy. Drugie źródło: odzwierciedla się koncepcję funkcjonowania Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ponieważ przywilejem każdego premiera jest ułożenie rządu według jego pomysłu. Mamy zatem dzięki ministrowi Berkowi wiedzę, kto jest autorem koncepcji tego nowego Bizancjum. Trzecim powodem są różne zmiany kompetencyjne i organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#WłodzimierzSkalik">Drodzy Państwo! Ani słowa jakiejkolwiek refleksji co do nędzy tego obszaru funkcjonowania państwa, który jest przedmiotem prezentowanej ustawy, który w przeszłości przez obecnie rządzących był tak często krytykowany. Wprost przeciwnie, minister Berek podkreślał, że po raz pierwszy w historii Rzeczypospolitej rangę konstytucyjnych ministrów przypisano ministrom do spraw równości i do spraw polityki senioralnej. Czynił to z taką dumą, jakby jego szef, premier Tusk, poleciał na Marsa i wrócił szczęśliwie z tej podróży. A przecież w przeszłości te obszary były obsługiwane w poprzednich strukturach rządowych. To, co kiedyś robił jeden minister, w rządzie Tuska będzie robiło trzech.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#WłodzimierzSkalik">Mamy więc do czynienia z Bizancjum Donalda Tuska, ponieważ jego rząd według danych z marca 2024 r. liczył 120 osób. I na tym miało jeszcze się nie skończyć, ponieważ wówczas jeszcze nie zostało zakończone formowanie Ministerstwa Przemysłu. Wśród tego grona jest grubo ponad 20 ministrów. Jest to najliczniejszy rząd wśród 27 państw Unii Europejskiej, która przecież słynie z umiłowania biurokracji i rozbudowanej do przesady administracji.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#WłodzimierzSkalik">Na podstawie danych z rządowych stron internetowych można wyliczyć, że średnia unijna co do liczebności członków gabinetu wynosi 17 osób. Poniżej średniej są rządy Cypru, Belgii, Austrii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Słowacji, Węgier i Irlandii. Różnice pomiędzy Polską a krajami spoza Unii Europejskiej są jeszcze większe. Przykładowo rząd Szwajcarii liczy tylko siedmiu ministrów. Mądrzy Szwajcarzy postanowili ograniczyć liczbę ministrów wpisem do konstytucji. Tak więc rząd Tuska, biorąc pod uwagę jego liczebność, mógłby obsłużyć prawie cztery kraje takie jak Szwajcaria.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#WłodzimierzSkalik">Koalicja Obywatelska, będąc totalną opozycją, krytycznie odnosiła się do rozbudowanej przez rząd Morawieckiego patologii szarej strefy finansów publicznych. Gromko domagali się likwidacji wielu funduszy stworzonych przez rząd tzw. Zjednoczonej Prawicy, które funkcjonowały poza kontrolą parlamentu. Ustami obecnego ministra finansów Andrzeja Domańskiego deklarowano transparentność finansów publicznych. Wszak realizacja budżetu poza ustawą budżetową jest łamaniem art. 219 konstytucji. Jakie jest faktyczne wykonanie powyższych deklaracji, dobitnie pokazuje omawiany rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#WłodzimierzSkalik">Szczególnym przykładem tej patologii i szarej strefy jest fundusz COVID-owy, który miał być zlikwidowany, a na 2024 r. wynosi, bagatela, prawie 37 mld zł — tyle, ile 10 lat temu wynosił cały deficyt budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowni Państwo! Donald Tusk, zamiast zlikwidować rozbudowany przez Mateusza Morawieckiego system paśników…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WłodzimierzSkalik">…jedynie koryguje ich ustawienie i pomnaża ich liczbę, by zapewnić do nich dostęp wszystkim zainteresowanym z koalicji 11 partii.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WłodzimierzSkalik">Klub Poselski Konfederacja krytycznie odnosi się do omawianego rządowego projektu o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji rządowej i wnosi o jego odrzucenie.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WłodzimierzSkalik">Pani marszałek, na pani ręce składam wniosek Klubu Poselskiego Konfederacja. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#DorotaNiedziela">W związku z tym, że koło poselskie nie zgłosiło swojego członka do wystąpienia, na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubu.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#DorotaNiedziela">Przechodzimy do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas — 1,5 minuty na zadanie pytania.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#DorotaNiedziela">Zamykam listę posłów zgłoszonych do zadawania pytań.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam jako pierwszego pana posła Grzegorza Brauna, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Przepraszam, ja się do sprostowania zgłaszałem.)</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#DorotaNiedziela">A, przepraszam bardzo, pan poseł Suski ze sprostowaniem.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas na minutę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#MarekSuski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie ma tu posła Koniecznego. Wyraźnie stwierdzam, że nie zrozumiał albo przynajmniej udawał, że nie rozumie, o czym mówiłem, bo ja mówiłem o tym, że porządkowanie przez niszczenie dotychczasowych struktur — i gospodarczych, i społecznych — jest złym rozwiązaniem. Uśmiechał się, kiedy mówił o tym, że ja bardzo dobrze zarekomendowałem zmiany dotyczące tworzenia nowego ministerstwa. Nie 120, a już 137 w tej chwili, zdaje się, jest członków rządu, a będzie ponad 140 po utworzeniu nowego resortu.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#MarekSuski">Ale pan Konieczny mówił tutaj o tęczowych rodzinach. Nie jest rodziną dwóch panów, którzy chcą ze sobą mieszkać i tworzyć jakąś wspólnotę. Ale to nie jest rodzina.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Poseł Franciszek Sterczewski: Na szczęście nie pan będzie to oceniał.)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#MarekSuski">Nie, to nie jest rodzina. To jest coś, co tolerujemy, ale to nie znaczy, żeby to zrównać z prawami rodziny i dawać kompetencje wychowywania dzieci. Tak że zgłaszam tutaj sprostowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#DorotaNiedziela">Czas mija.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#MarekSuski">Pan poseł Konieczny przekręca słowa i po prostu próbuje niszczyć w ogóle strukturę polskiego społeczeństwa i naszej cywilizacji.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#DorotaNiedziela">W takim razie drugi raz zapraszam pana posła Grzegorza Brauna, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże, rodacy!</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#GrzegorzBraun">I ratuj się kto może, kiedy rządy kolejne pomnażają liczbę resortów i wydłużają linię koryta, o dostęp do którego walczą zwalczające się plemiona: PiS, PO.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: I Konfederacja.)</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#GrzegorzBraun">Aktualny rząd idzie jednak na rekord i zwiększa liczbę resortów, nie zwiększając wydajności w rozwiązywaniu problemów, przed którymi stoi państwo polskie. Pytanie do rządu: Dlaczego wpisujecie do tej ustawy powinność, obowiązek sprawozdawczości względem eurokołchozu, względem Komisji Europejskiej? Rozumiem, że w ramach umów międzynarodowych możemy przedstawiać rozmaite informacje i możemy prezentować rozmaite dane. Ale jeżeli wpisujecie do ustawy taki obowiązek, to znaczy, że wyprowadziliście szczyt hierarchii władzy w Polsce do Brukseli, i my to wiemy z waszej praktyki, i to nas nie dziwi. Dziwi jednak — i stąd pytanie — ostentacja w tym uznawaniu zwierzchności rady komisarzy ludowych, eurokołchozowych nad rządem Rzeczypospolitej Polskiej. Czy to jest konstytucyjne, panie ministrze? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od 13 grudnia rząd nie przeprowadził, nie zaplanował nawet żadnej poważnej i gruntownej reformy w jakiejkolwiek dziedzinie funkcjonowania państwa. Dziś zajmujemy się ustawą, której celem jest obsadzenie stołków, by Donald Tusk mógł prowadzić swoją wewnętrzną grę, by wyżywić licznych, coraz bardziej niesfornych koalicjantów. Jesteście w stanie odpowiedzieć na pytanie, ilu obecnie macie ministrów i wiceministrów i jaki zakres obowiązków ma każdy z nich? Bo czas odpowiedzi na moją interpelację najpierw przedłużaliście, a potem odpowiedzieliście wymijająco. Budujecie zbiurokratyzowanego molocha i robicie administracyjne przekładanki, zamiast wprowadzić reformy. Sabotujecie ważne inwestycje strategiczne, takie jak projekt Centralnego Portu Komunikacyjnego. Polacy wciąż czekają na realizację waszych obietnic: kwotę wolną od podatku — 60 tys. zł — oraz dobrowolny ZUS.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#WitoldTumanowicz">Pytanie: Po co wam wciąż Fundusz Przeciwdziałania COVID-19, skoro pandemiczne szaleństwo skończyło się wraz z wejściem tematu wojny na Ukrainie? Utrzymujecie pozabudżetowy dług dokładnie tak samo jak PiS. Utrzymujecie ich politykę, bo tak naprawdę jesteście po prostu dwiema stronami tej samej monety. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marcina Skonieczkę, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarcinSkonieczka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pan poseł Suski martwił się, że ustawa prowadzi do decentralizacji. Tak, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Zniszczenia.)</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MarcinSkonieczka">Czas najwyższy skończyć z prowadzoną przez was przez 8 lat centralizacją państwa. Przez 8 lat ręcznie rządziliście, sterowaliście gospodarką. Przez 8 lat odtwarzaliście mechanizmy centralnego zarządzania znane nam z PRL-u. Przez 8 lat ograniczaliście samorządność. Przez 8 lat próbowaliście podporządkować sobie organizacje pozarządowe i przez 8 lat budowaliście system feudalny, w którym wasi politycy rozdawali publiczne pieniądze za wdzięczność i posłuszeństwo. Na szczęście te mroczne czasy już się skończyły. Nadszedł czas decentralizacji. Nadszedł czas odtwarzania samorządności. Nadszedł czas wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Ale brednie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Janusza Kowalskiego, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JanuszKowalski">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W sumie to jesteście bardzo śmieszni. Dziś trwa akcja ewakuacja, ponieważ Platforma Obywatelska będzie decydować, ilu ministrów z tego rządu leniuszków, kłamczuszków zostanie wyeksportowanych do Brukseli — nawet wasi ministrowie nie chcą być w tym rządzie, który kompletnie nic nie robi — a Sejm zajmuje się dzisiaj kolejnymi stanowiskami dla nowych partyjniaków Donalda Tuska. To jest po prostu śmieszne. Zamiast pracować i tworzyć dobre ustawy, zajmujecie się kolejnymi posadkami, a i tak połowa waszego rządu, z panem Budką, z panem Sienkiewiczem na czele, chce uciec do Brukseli.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#JanuszKowalski">Ale mam rekomendację dla Donalda Tuska, który od miesięcy w zasadzie nie przychodzi do polskiego Sejmu, wstydzi się spojrzeć Polakom i posłom w oczy. Jeżeli mówicie dzisiaj na posiedzeniu zarządu Platformy Obywatelskiej o rekonstrukcji, to mam apel do Donalda Tuska: niech zacznie rekonstrukcję od siebie, niech się zrekonstruuje, przynajmniej raz w życiu zrobi dobrą rzecz dla Polski. I powiem szczerze: jeszcze nawet mu kwiaty za to przyniosę.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#DorotaNiedziela">Widzę, że tradycja kwiatów dla pana premiera jest całkiem żywa.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Marek Gróbarczyk, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MarekGróbarczyk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MarekGróbarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa porusza niezwykle istotny temat. To energetyka jądrowa — kwestia kluczowa dla bezpieczeństwa Polski. Ja tylko przypomnę, że przez 8 lat naszych rządów zabezpieczyliśmy Polskę pod kątem bezpieczeństwa energetycznego w zakresie dostaw gazu, paliw oraz węgla. Sprostaliśmy wszystkim zapotrzebowaniom, które wymagane były w kwestii przede wszystkim konfliktu na Wschodzie i wynikłych z tego ograniczeń. Dzisiaj stajemy przed ogromnie wielkim wyzwaniem dotyczącym energetyki jądrowej. I w tym zakresie zostały podjęte konkretne działania. Przede wszystkim rozpoczęte zostały prace przy budowie nowego portu na wysokości Choczewa, który zabezpieczy dostawę reaktora jądrowego na miejsce budowy elektrowni jądrowej.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MarekGróbarczyk">Pytanie moje dotyczy przede wszystkim tego procesu. Jak wygląda dzisiaj kontynuacja budowy tej inwestycji, zwłaszcza pod kątem przeprowadzonych przetargów, przeprowadzonych badań w zakresie przygotowania tej inwestycji? Ta inwestycja potrwa co najmniej 5–6 lat. Każde opóźnienie spowoduje opóźnienie realizacji. Ale czy przypadkiem nie chodzi o to, żeby ten projekt podzielił los projektu budowy Baltic Pipe z 2000 r., kiedy wasz poseł Leszek Miller zablokował i zlikwidował tę budowę?</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Franciszka Sterczewskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#FranciszekSterczewski">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ustawa rozdzielająca zadania poszczególnych ministerstw była wprowadzana wielokrotnie i przez każdy rząd. Ale ta nowelizacja jest inna. Wpisano w niej funkcję ministry do spraw równości, z odpowiednim budżetem i kompetencjami. To mógłby być detal, ale wiem, że dla wielu grup ma to ogromne znaczenie. Osoby LGBT+, osoby z niepełnosprawnościami i inne grupy marginalizowane mają swoją ministrę, która dba o ich prawa. Chciałbym, żeby to podejście było symbolem nowego rządu. Zamiast pełnomocniczki jako kwiatka do kożucha — prawdziwa ministra. Zamiast dyskryminacji — akceptacja. Zamiast ignorowania — aktywne wsparcie. Zamiast dzielenia na lepszych i gorszych — pełna równość. Tego oczekują od nas Polki i Polacy, to jest naszym zadaniem i o to wszyscy będziemy walczyć razem z panią ministrą Kotulą i rządem Donalda Tuska. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Iwona Maria Kozłowska, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Cieszę się, że na galerii też możemy powitać seniorów. To bardzo miło, że państwo jesteście, ponieważ ja właśnie będę mówiła o polityce senioralnej.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#IwonaMariaKozłowska">W prezentowanej ustawie uporządkowanych zostanie wiele kwestii, m.in. chodzi o przeniesienie zadań dotyczących seniorów z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do Ministerstwa do Spraw Polityki Senioralnej. To bardzo trafna, a nawet konieczna decyzja. Według danych GUS już w 2022 r. w Polsce mieszkało prawie 10 mln osób powyżej 60. roku życia. Udział osób starszych w populacji mieszkańców Polski to prawie 26%. Ogromne liczby.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#IwonaMariaKozłowska">Jako wieloletni dyrektor domu pomocy społecznej cieszę się bardzo, że seniorzy doczekali się swojego ministra, który zabezpieczy ich interesy. Tam gdzie seniorzy już byli, tam młodsze pokolenia dopiero idą, dlatego tak niezwykle istotne jest, abyśmy budowali dla nich przyjazne i godne warunki życia, z pełnym poszanowaniem ich interesów. Ubiegłotygodniowa konferencja „Polska seniora. Nowe otwarcie”, jak powiedziała pani minister do spraw polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz, to początek drogi budowania wspólnej polityki senioralnej dla kolejnych pokoleń. I to potwierdza konieczność skupienia w jednych rękach, w rękach pani minister Marzeny Okła-Drewnowicz, wszystkich spraw dotyczących polityki senioralnej, aby zabezpieczyć seniorów, ich przyszłość, ich godność, ich interesy. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Grzegorz Lorek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#GrzegorzLorek">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Wysoka Izbo! Jeden z portali pisze: „Węgiel i polityka atomowa w jednym Ministerstwie Przemysłu. Czy to nie grozi konfliktem interesów?”. W nowym podziale mamy Ministerstwo Przemysłu i Ministerstwo Aktywów Państwowych. W Ministerstwie Przemysłu znajduje się spektrum, mianowicie cała polityka surowcowa, energetyczna, nowy dział gospodarki surowcami energetycznymi, górniczymi, złożami kopalin górniczych, sprawy dotyczące kwalifikacji, surowców energetycznych, paliw, rozwoju i wykorzystania energii jądrowej. Ale w Ministerstwie Aktywów Państwowych są wszystkie główne spółki i zarządzanie tymi spółkami.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#GrzegorzLorek">Od razu rodzi się pytanie o konflikt interesów, o to, czy skutkiem tego konfliktu interesów nie będzie przede wszystkim fatalna polityka wobec kompanii górniczych i jeszcze gorsza wobec, o czym była już tu mowa, budowy elektrowni atomowej.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#GrzegorzLorek">Chlubne jest — uważam, że to jest dobre posunięcie — umiejscowienie jednego z ministerstw. Jestem za decentralizacją i myślę, że to dobrze, że na Śląsku powstało ministerstwo, ale według mnie jest to tylko zmiana nazwy, przeniesienie obiektu, który tak naprawdę nie będzie dobrze zarządzał aktywami, a będzie generował same problemy i kłopoty. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Jan Michał Dziedziczak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#JanMichałDziedziczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustanowienie w 2019 r. pełnomocnika rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą było bardzo ważnym, jeśli nie najważniejszym, wydarzeniem organizacyjnym w administracji publicznej, skierowanym do naszych rodaków za granicą, do 20 mln naszych rodaków żyjących za granicą. Dotychczas było tak, że sprawy polonijne były rozsiane po różnych działach administracji rządowej. Częścią nich zajmował się Senat, częścią zajmowało się Ministerstwo Spraw Zagranicznych, częścią — ministerstwo kultury, częścią — ministerstwo edukacji, a częścią — ministerstwo nauki, moglibyśmy tutaj wymieniać jeszcze wiele instytucji zajmujących się tym tematem. Rodacy przyjeżdżający do Polski, chcący coś z państwem polskim załatwić, będący w kontakcie z państwem polskim tak naprawdę nie wiedzieli do końca, kto dokładnie zajmuje się Polonią i Polakami za granicą. Stworzyliśmy zatem instytucję koordynującą, a więc pełnomocnika rządu, który właśnie takie działania tych wszystkich instytucji koordynował.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#JanMichałDziedziczak">Państwo to niszczycie, państwo likwidujecie to ważne ułatwienie, a także możliwość, aby państwo polskie mogło dalekosiężnie planować współpracę z rodakami, aby polityka polonijna była traktowana poważnie i była wpisana w politykę zagraniczną państwa polskiego. Jest to negatywne, jest to również przeciwne temu, o co postulowały od lat środowiska polonijne. One postulowały wręcz powołanie ministerstwa Polonii. Tymczasem państwo cofacie to wszystko, znów rozbijając sprawy polonijne na wiele instytucji.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#JanMichałDziedziczak">Mam bardzo ważne pytanie do pana ministra. Część pieniędzy na Polonię została skierowana do Senatu, a więc władza ustawodawcza będzie realizować kompetencje władzy wykonawczej. Czy to jest zgodne z konstytucją? To jest pierwsza sprawa. Dla mnie nie jest odpowiedzią to, że od zawsze tak było. Było to realizowane po 1989 r., kiedy Sejm był wybrany niedemokratycznie, nie miał autorytetu wśród środowisk emigracyjnych, dlatego skierowano wtedy te pieniądze do Senatu. Nie ma zatem żadnego powodu, żebyśmy do tego wracali, bo władza ustawodawcza powinna się zająć tematami władzy ustawodawczej, a nie władzy wykonawczej.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#JanMichałDziedziczak">I druga rzecz. Jak pan minister wyobraża sobie funkcję kontrolną Sejmu Rzeczypospolitej wobec działań Senatu? Czy na posiedzenia komisji albo na posiedzenia plenarne będziemy zapraszać marszałka Senatu, który będzie się nam tłumaczył?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JanMichałDziedziczak">To jest naprawdę bardzo niedobry mechanizm, kiedy instytucje władzy ustawodawczej realizują władzę wykonawczą. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Grzegorz Woźniak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#GrzegorzWoźniak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#GrzegorzWoźniak">Pani Marszałek…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, jeszcze sekundkę, bardzo przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#DorotaNiedziela">Chcę bardzo serdecznie powitać gości pani poseł Ewy Kołodziej, przedstawicieli Związku Górnośląskiego i seniorów z Siemianowic. Serdecznie państwa witam.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, życzę miłego dnia i miłego zwiedzania Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#GrzegorzWoźniak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#GrzegorzWoźniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa, nad którą dzisiaj procedujemy, dotycząca zmian organizacyjnych rządu wprowadza… Chodzi o liczny rząd, co tu wiele osób podkreślało, liczący ponad 135 członków, a za chwilę, po zmianach, może być ich więcej. Zmiany te spowodują również wiele konfliktowych sytuacji, jak wynika z tego, co państwo przedstawiacie. Chodzi o przenoszenie pewnych kompetencji i przemieszczanie ich w tej chwili. Odniosę się tu szczególnie do dwóch kwestii: do branży komunikacyjnej i branży energetycznej, m.in. do przenoszenia zadań Centralnego Portu Komunikacyjnego i branży energetycznej, kwestii jądrowych. Czy to nie jest tak, że państwo poprzez te zmiany chcecie jak gdyby zaniechać realizacji tych projektów czy ją opóźnić? Poproszę o odpowiedź na to pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Małgorzata Pępek, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MałgorzataPępek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jest to istotny projekt, który dopełnia naszych zobowiązań. Robimy to, czego od nas oczekiwano, czyli usprawniamy działania administracji rządowej. Dzięki takiemu konkretnemu podziałowi kompetencji między ministerstwami możliwe będzie zdecydowane zwiększenie efektywności prowadzonych przez nas działań. Polki i Polacy oczekują dobrze i sprawnie przygotowanych projektów ustaw oraz nowych pomysłów zmieniających ich życie na lepsze, bo władza ma być sprawna, skromna i rozliczana przez ludzi, a ta ustawa stanowi idealny przykład przekuwania naszych obietnic w rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MałgorzataPępek">Poseł Suski — szkoda, że poszedł, bo tak krytykował tę ustawę — zresztą tak jak PiS, jest przeciwny, a nie złożył ani jednej poprawki. Tak naprawdę zwyczajnie nie chce się wam pracować nad dobrą ustawą, potraficie tylko krytykować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#komentarz">(Poseł Fryderyk Sylwester Kapinos: Kłamie pani.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Norbert Jakub Kaczmarczyk, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym poruszyć dwie kwestie: pierwszą związaną z funkcją kontrolną Sejmu, a druga kwestia to kwestia ministerstwa równości. Pierwsza sprawa to rzeczywiście funkcja kontrolna. Dochodzi do sytuacji, w której minister czy wiceminister i jego ranga, jeżeli chodzi o możliwość decydowania, np. na spotkaniach, tak naprawdę nie ma żadnego znaczenia. Po prostu podział tych kompetencji jest tak miałki, że dochodzi do sytuacji, w której to minister jest ministrem tylko z nazwy. On nie ma możliwości podejmowania decyzji. Jest to tak naprawdę rozmycie odpowiedzialności. Dochodzi do sytuacji, w której ze świecą można szukać posła, który nie jest ministrem. Kiedyś było tak, że rzeczywiście zaszczytna funkcja ministra spotykała również posłów zasiadających w swoich ławach. Dzisiaj natomiast jest to praktyka, która ma spowodować scementowanie koalicji rządowej. Rzeczywiście jest to problem, bo my sprawujemy funkcję kontrolną, mamy sprawować kontrolę nad rządem, a w tym momencie jest to wywrócenie do góry nogami całego polskiego prawodawstwa. Tak naprawdę jesteśmy tylko narzędziem służącym do tego, by w przyszłości ktoś z tych ław mógł zostać ministrem, by utrzymać rząd. To jest niepoważne.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Co do kwestii ministerstwa równości, to można się z tego śmiać, ale chciałbym, żeby to ministerstwo działało dobrze. Brakuje mi równości chociażby pod kątem kwestii związanych z rolnictwem w Unii Europejskiej. Gdyby to ministerstwo miało w swoich szeregach kompetentną osobę, która zajmowałaby się np. przepływem towarów z Ukrainy, zajmowałaby się możliwościami tańszego produkowania środków ochrony roślin, nawozów, roślin genetycznie modyfikowanych, zajmowałaby się tym zderzeniem z polskim rolnikiem, który produkuje to w ramach Unii Europejskiej, gdyby ten minister bronił interesu Polski, interesu polskiego rolnika pod kątem równości, konkurencji i dobrego traktowania jego biznesu, to rzeczywiście byłbym w stanie przychylić się do tego typu propozycji. Niestety jest to tylko i wyłącznie propaganda i szukanie taniego poklasku. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#DorotaNiedziela">Tak sobie myślę o tym, jak szybko następuje amnezja. O ile pamiętam, większość ministrów i wiceministrów w państwa rządzie była posłami. Pan też był. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#komentarz">(Poseł Norbert Jakub Kaczmarczyk: Ale…)</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#DorotaNiedziela">Sprostowanie na koniec, panie pośle. Tak, tak. Dam panu wygłosić sprostowanie na koniec. Tylko niech pan poseł jeszcze…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Pani marszałek, jeszcze tylko jedna rzecz. Podczas mojego wystąpienia wcale nie stwierdziłem, że te praktyki, które były stosowane przez wolną Polskę po 1989 r., były dobre. Uważam, że powinniśmy iść krok dalej. Poseł powinien pozostać posłem. Władza ustawodawcza byłaby wtedy traktowana poważnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">To tyle. To odnosi się do pani marszałek i do wszystkich partii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#DorotaNiedziela">Może pan podejdzie? Porozmawiamy.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pan poseł Włodzimierz Skalik, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WłodzimierzSkalik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo Ministrowie! Chciałbym zwrócić się do premiera, który jest autorem tej konstrukcji Bizancjum, ponieważ jest on przecież znany z tego, że nie należy do ludzi szczególnie pracowitych. Nic więc dziwnego, że wszelkie kompetencje przynależne poprzedniemu premierowi przekazuje swoim ministrom.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#WłodzimierzSkalik">W trakcie posiedzenia połączonych komisji pan minister Maciej Berek odniósł się m.in. do kwestii powołanej w 2019 r. Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości. To jeden z wielu paśników zorganizowanych przez Mateusza Morawieckiego. Można było się spodziewać, że pan minister zaprezentuje pomysł likwidacji jednego z wielu paśników, natomiast okazuje się, że ani o tym myśli. Zaprezentował tylko pomysł dotyczący zmian personalnych w tej fundacji finansowanej z budżetu państwa. Jest o czym mówić, bo przecież sama rada tej fundacji liczy 12 osób.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#WłodzimierzSkalik">Ponieważ nie ma tu pana premiera Donalda Tuska, autora tej koncepcji funkcjonowania rządu, chciałbym, by odpowiedział mi na piśmie, dlaczego zrezygnował z realizacji jednego ze swoich 100 konkretów, jednego ze swoich 100 zobowiązań polegającego na ograniczeniu liczby ministrów i wiceministrów. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#DorotaNiedziela">Na tym wyczerpaliśmy listę posłów zapisanych do głosu.</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#DorotaNiedziela">O głos poprosił minister — członek Rady Ministrów pan Maciej Berek.</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#MaciejBerek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To jest taka ustawa, która pozornie jest ustawą prostą, ale, jak się okazuje, jednak jest dość skomplikowana. Wystąpienia państwa posłów z opozycji i pytania, które były zadawane, częściowo wskazują po prostu na niezrozumienie tego, o czym rozmawiamy, a częściowo są próbą przekierowania tej dyskusji na inne aspekty. Chcę się do nich odnieść.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#MaciejBerek">Rozpocznę od tego, co w swoim wystąpieniu sygnalizował pan poseł Suski. Później także w pytaniach pana posła Brauna wybrzmiało zaskoczenie i zdziwienie tym, że minister ma przedstawiać pewne informacje Komisji Europejskiej. Gdybyście, państwo posłowie, sami albo przy pomocy swoich asystentów zerknęli do tych przepisów, to wiedzielibyście, że ten przepis niczego nie wprowadza — tylko i wyłącznie zmienia się minister, który ma udzielać tych informacji, dlatego że zadania związane z realizacją jakiegoś tam obszaru zostały przeniesione do zadań innego ministra. Ta sama regulacja, która była realizowana przez ministra rządu PiS-u, będzie realizowana przez innego ministra, bo przesunięto zadania. Nic więcej nie uda się tam znaleźć niezależnie od tego, jak bardzo pan poseł by się starał.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#MaciejBerek">Oczywiście nie ma w tej ustawie także kwestii związków partnerskich, natomiast jest tam, co też tutaj wyraźnie wybrzmiało, przypisanie konkretnych zadań ministrowi do spraw równości. W parlamencie będzie rozpatrywany projekt ustawy o związkach partnerskich. Państwo posłowie będą mogli się do niego odnieść. Myślę, że ta swada, swoboda, z którą pan poseł twierdzi, że to nie są rodziny, będzie weryfikowana i oceniana przez tych, którzy będą słuchali wystąpień pana posła. To są rodziny, bo rodziny są różne, ale nie tego dotyczy ten dzisiejszy projekt. Ten projekt dotyczy tego, że rzeczywiście decyzją Sejmu na wniosek prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska rząd został ukształtowany tak, jak został ukształtowany, powołano taki skład Rady Ministrów, jaki powołano. Ustawa, którą rozpatruje Wysoka Izba, jest ustawą, która porządkuje przypisanie zadań poszczególnym ministrom w ślad za tym, jak ta struktura została ukształtowana. Pan poseł wielokrotnie przywołuje z zaskoczeniem, ze znakiem zapytania kwestie tego, że akcentuję, że mamy trzech konstytucyjnych ministrów i że ministrów tej rangi nigdy nie było.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#MaciejBerek">Panie Pośle! Tak, z dumą to akcentuję, dlatego że sprawy równości…</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Wstyd! Niech pan bierze przykład z rządu Szwajcarii. Wstyd!)</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#MaciejBerek">…polityki senioralnej i społeczeństwa obywatelskiego nie są dla nas powodem do wstydu, tylko są dla nas powodem do tego, żeby być dumnym, że te zagadnienia zyskały tę rangę. Ponieważ, jeżeli chodzi o ministrów rangi konstytucyjnej, to wbrew temu, co się państwu wydaje, ma znaczenie, że w różnych spotkaniach, rozmowach, także stosunkach zewnętrznych występuje reprezentant Polski rangi konstytucyjnego członka Rady Ministrów, a nie pełnomocnika czy wiceministra. To ma znaczenie. To ma znaczenie dla jego efektywności, to ma znaczenie dla zadań, które on realizuje. Więc tak, to było jedno ze źródeł, które wynikało z tego, jak ten projekt został przygotowany.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#MaciejBerek">Tak, drugim źródłem było to, że kancelaria premiera za poprzedniego rządu była nad ministerstwem. Budżet — ponad 2 mld zł, kilkanaście instytutów, fundusze przypisane do kancelarii premiera, Polski Instytut Ekonomiczny, masa różnych podmiotów, z którymi funkcjonowanie premiera i jego zadania konstytucyjne nie mają kompletnie nic wspólnego. Tak, było wolą i jest wolą tego rządu, żeby te zadania wróciły tam, gdzie powinny być i gdzie były wcześniej, czyli do ministrów. I dlatego są realizowane te wszystkie przesunięcia.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#MaciejBerek">Sprawa pytań i odwoływania się. Pan poseł Tumanowicz przywołuje swoje interpelacje.</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#MaciejBerek">Panie Pośle! Te wszystkie informacje są na stronach internetowych. Tak, udzielanie odpowiedzi na interpelacje, dla których trzeba pozbierać dane ze stron internetowych, rzeczywiście chwilę trwa. Myślę, że nie byłoby problemem, żeby to pozyskać w inny sposób.</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#MaciejBerek">Było pytanie pana ministra Gróbarczyka o kontynuację programu energetyki jądrowej. Tu się nic nie zmienia i nic się nie dzieje. Wszystko to, co zostało zaprojektowane, na tym etapie jest nadal prowadzone.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#MaciejBerek">Były pytania odnoszące się pośrednio do Centralnego Portu Komunikacyjnego. To, co zostało zapowiedziane, jest uruchomione. Są audyty, zostały wstrzymane wywłaszczenia. Przeniesienie pełnomocnika do spraw CPK do ministra infrastruktury ma m.in. służyć temu, żeby wyeliminować absurdy, które polegają na tym, że Ministerstwo Infrastruktury, a właściwie spółka PKP Polskie Linie Kolejowe planowała inwestycje infrastrukturalne, które były niespięte z tym, co planował pełnomocnik do spraw CPK, który był w ministerstwie do spraw funduszy. Wyeliminowaniu tego typu absurdów będzie służyło to, żeby sprawy związane z CPK były realizowane w ramach ministerstwa, które odpowiada przede wszystkim za infrastrukturę.</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#MaciejBerek">Pan poseł Dziedziczak pytał o kwestie Polonii.</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#MaciejBerek">Panie Pośle! Tak, jak pan wie, jak pani marszałek powiedziała, ta kwestia od lat funkcjonuje w specyficzny sposób. Ale chcę też powiedzieć bardzo wyraźnie, że pozostawiliśmy te zadania przy Senacie w marginalnym zakresie. Jak pan minister wie, Senat raczej będzie oczekiwał poszerzenia tego. W tej chwili mówimy o budżecie na zadania. Właściwie to nie są zadania o charakterze finansowania jakichś zadań, tak jak kiedyś, dawno temu było to realizowane przez Senat…</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#komentarz">(Poseł Jan Michał Dziedziczak: Po co?)</u>
          <u xml:id="u-78.14" who="#MaciejBerek">…bo kwota, która pozostaje w dyspozycji Senatu, to jest rząd wielkości 10 mln zł przy ok. 600 mln zł, które są przeznaczone na wsparcie Polonii realizowane przez poszczególne ministerstwa, w szczególności przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-78.15" who="#MaciejBerek">Panie Pośle: Po co? Z tego samego powodu, dla którego pan poseł, rozmawiając o tym w Senacie, w czasach, kiedy państwo za to odpowiadaliście, zderzał się z oczekiwaniem Senatu w każdej konfiguracji politycznej: oni chcą tradycje kontaktu i więzi z Polonią utrzymywać przy wszystkich znanych zastrzeżeniach, które wybrzmiewają przez cała lata. To dokładnie to samo, o co kolejni marszałkowie Senatu w kolejnych kadencjach zabiegają u kolejnych ministrów: żeby móc coraz bardziej symbolicznie, ale nadal jednak realizować pewne zadania, a przynajmniej utrzymywać kontakt ze środowiskiem, bo właściwie w tej chwili kwota, która zostaje pozostawiona, tylko na to pozwala.</u>
          <u xml:id="u-78.16" who="#MaciejBerek">I to chyba są właściwie zasadnicze pytania, które wybrzmiały.</u>
          <u xml:id="u-78.17" who="#MaciejBerek">Pani Marszałek! Bardzo dziękuję. Chcę jeszcze raz podkreślić, że odczytywanie tej ustawy wymaga umiejętności nałożenia tego, co jest w tym tekście, na to, że tak naprawdę ta ustawa po prostu przenosi zadania, które dzisiaj są przypisane ministrom, do ministrów, którzy są właściwi w nowej strukturze administracji, w której funkcjonujemy. Żadnej nowej kreacji, nowych zadań przy okazji tego projektu nie realizujemy. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-78.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#DorotaNiedziela">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy poprawki i wniosek o odrzucenie, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz do Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych w celu przedstawienia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#DorotaNiedziela">Jeszcze o głos poprosił przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych pan minister Bartoszewski.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WładysławTeofilBartoszewski">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odniosę się tylko do pytań pana posła Dziedziczaka.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WładysławTeofilBartoszewski">Panie Pośle! Pan trochę tak pro domo sua dzisiaj występuje, bo jedynym pełnomocnikiem rządu do spraw Polonii i Polaków mieszkających za granicą był pan.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Sam siebie chwali.)</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#WładysławTeofilBartoszewski">Więc to tak, że tak powiem… Ale nie będę się do pana zwracał ad personam, tylko zwracam uwagę, że Senat zawsze zajmował się opieką nad Polakami…</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#WładysławTeofilBartoszewski">…mieszkającymi za granicą i Polonią. Zawsze się tym zajmował niezależnie od tego, czy był pełnomocnik czy nie było pełnomocnika.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#komentarz">(Poseł Jan Michał Dziedziczak: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#WładysławTeofilBartoszewski">I nie było kwestii, że Sejm nie kontrolował tej sytuacji. To, że pieniądze były w KPRM-ie, było kwestionowane przez rozmaite partie polityczne w poprzednich kadencjach. To nie było naturalne. Dlatego że Ministerstwo Spraw Zagranicznych m.in. posiada kontrolę nad konsulatami, a konsulaty stanowią najbliższą część administracji państwowej dla Polaków, którzy mieszkają za granicą, i to one nimi się zajmują na co dzień w najprostszych, a również w bardziej skomplikowanych sprawach. Więc to było naturalne.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#komentarz">(Poseł Jan Michał Dziedziczak: Sprostowanie. Moje pytanie zostało źle zrozumiane.)</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Już niech pan się nie reklamuje. Minister ma rację.)</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#WładysławTeofilBartoszewski">Co do pieniędzy… Co do funduszy, to fundusze, które otrzymuje Senat, których notabene nie miał uprzednio… W tym roku po raz pierwszy od 5 lat Senat zorganizował konkurs poświęcony realizacji zadań publicznych w zakresie opieki nad Polonią i Polakami mieszkającymi za granicą. Nie było tego przez 5 lat. Ministerstwo Finansów wyasygnowało 10 mln zł na przeprowadzenie tego konkursu. Senat stara się utrzymać związek z Polonią — pan minister mówił zresztą, na czym to polega — ale sprawy polonijne i Polaków mieszkających za granicą przejmują — co jest logiczne — Ministerstwo Spraw Zagranicznych i właściwy wiceminister, który się tym zajmuje. To jest racjonalizacja sytuacji. Do chwili obecnej to funkcjonowało tak, że część była w KPRM, część była, siłą rzeczy — bo konsulaty — w MSZ, część była w Senacie i panował pewien chaos. Pełnomocnik został odwołany, jeśli dobrze kojarzę, w 2023 r., czyli po ostatnich wyborach. Od tego czasu już go nie ma. To jest sytuacja racjonalna, tak jak racjonalny jest cały projekt zmian w administracji rządowej, który przygotowała KPRM przy pomocy wszystkich resortów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, pół minuty, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#JanMichałDziedziczak">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#JanMichałDziedziczak">Pani Marszałek! Przypomnę, że propozycja zabrania pieniędzy z Senatu i skierowania ich do MSZ padła ze strony ministra Sikorskiego w 2012 r. Warto o tym przypomnieć. Jestem za tym, żeby po prostu było jedno miejsce koordynacyjne w polskim rządzie, które będzie się zajmować Polonią. Senat oczywiście zawsze jest patronem naszych rodaków za granicą, ale niekoniecznie musi posiadać dość duży budżet. Jak mówię, władza ustawodawcza nie powinna tego robić.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#JanMichałDziedziczak">Jeszcze jedna uwaga. Powołujecie państwo trzy nowe ministerstwa konstytucyjnie, a szkoda, że nie…</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle. Panie pośle, to było sprostowanie. Bardzo przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#DorotaNiedziela">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#DorotaNiedziela">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy poprawki, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych w celu przedstawienia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#DorotaNiedziela">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#DorotaNiedziela">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#DorotaNiedziela">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw (druki nr 233 i 289).</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#DorotaNiedziela">Proszę panią poseł Monikę Rosę o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MonikaRosa">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Kilkadziesiąt lat starań oddolnych na Śląsku, kilkanaście lat starań w Sejmie i ostatnie 7 lat starań moich, posłów i posłanek dzisiejszej Koalicji Obywatelskiej oraz życzliwych osób, które wspierały nasze działania — wszystko po to, aby język śląski został uznany w końcu za język regionalny. Dzisiaj mamy za sobą pierwsze czytanie projektu ustawy, mamy za sobą posiedzenie komisji, o którym dziś państwu opowiem, a teraz zaczynamy drugie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MonikaRosa">Podczas posiedzenia komisji, ale także podczas naszej debaty tutaj, na sali plenarnej, starły się argumenty historyczne i parahistoryczne, starły się argumenty językowe i parajęzykowe, ale przede wszystkim starły się państwa wizje — wizje jednej strony, która umniejszała śląskości i wartości języka śląskiego, która nie rozumiała różnorodności, i drugiej strony, która w językach mniejszości, w śląskości i w języku śląskim widziała wielką wartość. Mimo wszystko cieszę się, że przez ostatnie lata w końcu wzrósł poziom debaty o języku śląskim. Jednak historia zapamięta słowa, które padały, które raniły Ślązaczki i Ślązaków, słowa niepotrzebne, przesadzone, a często po prostu kłamliwe.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#MonikaRosa">Dziś kończy się jakiś etap w historii III Rzeczypospolitej, kończy się epoka nieufności państwa wobec mniejszości, wobec różnorodności, wobec języka. Kończy się czas — często nieskrywanej — nienawiści wobec Ślązaków. Kończy się czas mówienia o nas jako o zakamuflowanej opcji niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#MonikaRosa">Podczas posiedzenia komisji po raz kolejny miałam przyjemność opowiedzieć państwu o wartości tego projektu, o tym, że istnienie języka śląskiego po prostu jest faktem, o tym, że spełnia on wszystkie warunki definicji języka regionalnego i o tym, jak bardzo Ślązaczki i Ślązacy troszczyli się o swój język, rozwijali go przez ostatnie lata. Przez wiele lat mówiono nam, że nasz język to jest coś gorszego, że to tylko gwara. Powtarzano, że w godce nie można wyrazić treści wzniosłych ani filozoficznych. Te słowa padały z wielu ust. Były nieprzemyślane, były nieuczciwe, były niesprawiedliwe. Wystarczyło zapoznać się z działalnością Ślązaków i Ślązaczek — także tych obecnych na galerii sejmowej i tych, którzy oglądają naszą debatę, przyglądają się debacie o języku śląskim także teraz. Jak mówił Szczepan Twardoch: Język śląski istnieje, ponieważ są ludzie, którzy traktują go jako swój własny język, którzy chcą nim mówić i którzy chcą w nim pisać.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#MonikaRosa">Podczas naszych gorszych i lepszych debat o różnorodności na Śląsku działała siła kreacji. Z pasji powstawały tłumaczenia na język śląski, z dumy wygłaszano wystąpienia w języku śląskim, z gniewu wypisywano na transparentach hasła w języku śląskim, z miłości pisano w języku śląskim wiersze.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#MonikaRosa">Praca nad językiem, którą wykonały setki, tysiące Ślązaków i Ślązaczek, zapisze się w podręcznikach historii jako przykład prawdziwego, wielkiego, bezinteresownego oddania na rzecz swojej kultury, swojego języka i swojej przynależności. To była praca wykonana w warunkach niesprzyjających, bez wsparcia ze strony państwa. Tym bardziej te starania trzeba dziś docenić. Mistrz prozy Sándor Márai pisał tak: Wygląda na to, że nie mają już nic, i raptem pewnego dnia stwierdzają, że bez akcentu nie są już tymi samymi ludźmi, jakimi byli dawniej, kiedy jeszcze posiadali akcent. Akcent oznacza ich tożsamość. Boją się utracić coś ze swej tożsamości. I tak samo myślimy my, Ślązacy. Stąd nasza walka o nasz język, o pochylone „o”, o wszystkie akcenty, po prostu o zachowanie tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#MonikaRosa">Odmienną filozofię państwa, niestety, przedstawiają posłowie Prawa i Sprawiedliwości, którą wyrazili podczas komisji. Mówili, po pierwsze, o nieśmiertelnym już stanowisku Rady Języka Polskiego i prof. Miodka, którzy negują istnienie języka śląskiego. Mówili o ślązakowcach i ich związkach z ruchem katalońskim i Rosją. Mówili o tym, że regionalnym językiem powinien zostać tylko język kaszubski. Negowali dążenia nas, Ślązaków, i Wilamowian do uznania swojego języka. Powoływali się na stanowisko Sądu Najwyższego w sprawie wniosku Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej o wpis do KRS-u.</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#MonikaRosa">Posłowie Konfederacji nie byli na posiedzeniu aktywni, może dlatego, że ich po prostu tam nie było.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#MonikaRosa">Argumenty i podejście PiS nie dziwi, bo wystarczy przyjrzeć się ostatnimi laty, jakie argumenty padały ze strony rządu. Uznawanie istnienia kolejnych dialektów jako języków regionalnych mogłoby w rezultacie doprowadzić do paradoksalnej sytuacji, w której społeczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej składałoby się wyłącznie z osób posługujących się odrębnymi językami regionalnymi bez istnienia narodowego języka ogólnego. Czyż nie przemawia przez te słowa strach, strach i brak wiary w Polskę, w jej siłę i w jej otwartość? A ja, prezentując ten projekt ustawy, w Polskę właśnie wierzę. Wierzę w jej siłę, w jej otwartość i w jej instytucje.</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#MonikaRosa">Mówił o tym Zbigniew Rokita, autor legendarnej już książki „Kajś”: Tylko bowiem osoba, która w polskość nie wierzy, obawiałaby się, że Ślązacy mogą Polakom zagrozić, byłaby przeciwna przyznaniu Ślązakom należnych praw. Ze stanowiska rządu przebijał strach, że polskość jest słaba, bo taka pewnie jest istota nacjonalizmu. Nacjonalizm żywi się obawą, że dopuszczenie inności oznacza katastrofę.</u>
          <u xml:id="u-84.10" who="#MonikaRosa">Powrócę do argumentów posłów Sellina i Zubowskiego. Kontrę podczas posiedzenia komisji przedstawiła prof. Jolanta Tambor, językoznawczyni, dyrektorka Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Mówiła, po pierwsze, że język śląski istnieje i w równej mierze ma cechy pozwalające uznawać go za język regionalny jak język kaszubski; że jedyną faktyczną różnicą między śląszczyzną a kaszubszczyzną jest czas stanowienia i czas zabiegów o to, aby uznać go językiem regionalnym; że w czasie uznawania kaszubskiego za język regionalny również padały argumenty językoznawców, że nie jest to język; że śląski charakteryzuje się bardzo zaawansowanym stopniem kodyfikacji ortograficznej i fleksyjnej, chociaż wiele osób nie chce tego uznać; że kodyfikacja ortograficzna i gramatyczna dokonała się i nadal się dokonuje, i będzie dokonywać; i powtarzała, że nie ma językoznawczych, lingwistycznych wyróżników języków i dialektów, jest to kwestia nazewnictwa i po prostu prawnego uznania.</u>
          <u xml:id="u-84.11" who="#MonikaRosa">Podczas posiedzenia komisji głos zabierał także europoseł Łukasz Kohut, który mówił tak: Uznanie języka śląskiego i ślonskij godki za język regionalny to decyzja wyłącznie polityczna. To ważna dla Śląska batalia, bo ona trwa już przez dekadę. Strach przed Ślązakami i językiem śląskim wynika przede wszystkim z braku wiedzy i odwiecznego strachu przed innością, a tak naprawdę uznanie śląskiego za język i Ślązaków za mniejszość to tylko kwestia uznania stanu faktycznego.</u>
          <u xml:id="u-84.12" who="#MonikaRosa">W posiedzeniu komisji brali udział także Grzegorz Kulik, przewodniczący Rady Języka Śląskiego, który wyjaśniał, jak ogromny krok do przodu w ostatnich latach zrobił język śląski — chodzi o jego tłumaczenia, korpus mowy śląskiej, translator, system operacyjny. Mówił także o wspominanym przez posłów PiS-u wyroku Sądu Najwyższego z 2013 r., który został przecież zakwestionowany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Język śląski jest faktem. Ślązacy domagają się wsparcia od państwa, bo nie mają innej drogi.</u>
          <u xml:id="u-84.13" who="#MonikaRosa">Podczas posiedzenia mówili także Rafał Rzepka z kolektywu Otwarty Śląsk, Adrian Goretzki, była obecna senatorka Halina Bieda, senator Maciej Kopiec, burmistrz Radzionkowa Gabriel Tobor — tłumacz Biblii na język śląski, prof. Wicherkiewicz. Było wielu posłów, wiele posłanek, osób zaangażowanych, organizacji, twórców, tłumaczy, wydawców. Komisję śledzono i komisję komentowano i to pokazuje, jak jest to temat ważny dla województwa i dla samego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-84.14" who="#MonikaRosa">Posłowie PiS złożyli oczywiście wniosek o odrzucenie projektu ustawy, który przepadł w głosowaniu — 2 głosy za, 8 głosów przeciw.</u>
          <u xml:id="u-84.15" who="#MonikaRosa">Podczas posiedzenia komisji przyjęliśmy dwie poprawki, które złożyłam, aby odłożyć to w czasie i przygotować się do nauczania języka śląskiego w szkołach i do przygotowania konkursów na granty z budżetu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Dziękuję także legislatorom za ich wkład w pracę nad tym projektem. Projekt dostał akceptację komisji większością głosów — 8 za, 2 przeciw — za co wszystkim państwu bardzo dziękuję. Bo przez lata to politycy sypali piach w tryby śląskich starań o uznanie języka.</u>
          <u xml:id="u-84.16" who="#MonikaRosa">Pytanie brzmi: Czy język śląski może być zagrożony, skoro 0,5 mln osób deklaruje jego użytkowanie? Może i będzie zagrożony, jeśli państwo nie da mu swojego wsparcia, bo potrzebne są: badania, rewitalizacje, nauka i potrzebny jest prestiż nadania językowi śląskiemu statusu języka regionalnego, bo języki umierają. W 1724 r. pewien pastor napisał z ubolewaniem, że jest jedną z czterech ostatnich osób, które potrafią zawołać psa w języku wendyjskim. W 1756 r. zmarł Emmerentz Schultze. Był ostatnią osobą, która potrafiła w tym języku mówić i śpiewać. Średnia wieku użytkowników języka wilamowskiego to 90 lat.</u>
          <u xml:id="u-84.17" who="#MonikaRosa">Chcieliśmy także państwu pokazać, że język śląski to nie jest język gwarowy, gorszy polski, wasserpolnisch. To jest język, w którym można także tworzyć wiersze. Śląski poeta pisał tak: „pokozołżech mu jynzyk/ był cołki bioły/ padoł/ civilisiation morte/ je już w antryju/ bezt?ż gibko siod?my do roboty/ dykcj?norz bydzie ark?m/ na kiero wlez?m słowa-zwiyrzynta/ siedzymy kurzymy cygarety jedna za drug?m/ on szkryflo we hefcie/ jo god?m/ kludza zwiyrzynta fest niyskoro/ ôdbywać niy było komu”. Jest to wiersz Marcina Musiała „Ostatni sen Tevfika Esença”, w którym opisał życie ostatniego użytkownika języka ubyskiego, który zmarł przed 30 laty.</u>
          <u xml:id="u-84.18" who="#MonikaRosa">Wspomniany już Zbigniew Rokita pisał tak: XXI w. to potop dla różnorodności. Arką dla Ślązaków jest język, a dla języka państwo jest kroplówką — na szczęście jeszcze nie defibrylatorem.</u>
          <u xml:id="u-84.19" who="#MonikaRosa">Obowiązkiem państwa jest zapewnienie dobrostanu języka śląskiego i jego użytkowników. Dziś już nie myślimy o tym, czy to zrobić, tylko w jaki sposób. Dzięki uznaniu języka śląskiego za regionalny zostanie podjętych szereg działań, które pozwolą ten język uratować. Powstaną programy rewitalizacji, zbadamy żywotność tego języka, odkryjemy może zapomniane słowa. Amerykański antropolog Marshall Sahlins pisał, że każda kultura jest grą z naturą i przetrwanie każdej kultury zależy od ciągłości dostępu do zasobów naturalnych oraz od zdolności do odpierania zagrożeń. Uchwalenie ustawy o śląskim języku regionalnym wdroży mądre programy, które uchronią język śląski przed zagładą i pozwolą odeprzeć zagrożenia, jakie niosą dla naszego języka czas, polityka i globalizacja.</u>
          <u xml:id="u-84.20" who="#MonikaRosa">Zmiana ustawy to niby kwestia dopisania kilkunastu liter, dwóch wyrazów: język śląski. Ale to jest tak naprawdę zmiana myślenia i funkcjonowania państwa, bo w tych słowach zawarte jest rozumienie relacji między państwem a mniejszością. Mniej lęku, więcej otwartości. Docenione zostaną działania obywateli i obywatelek Rzeczypospolitej Polskiej na rzecz własnej kultury. Nasza wspólnota obywatelska po prostu wypięknieje, a w ostatecznym rozrachunku będzie chodziło o Hanię, Basię, o Jorga. Będzie chodziło o inksze dziołszki i inkszych synków. Będzie chodziło o to, że oni przybiegną do domu i pochwalą się swoim rodzicom kolejnymi słowami w języku śląskim. Bo co ten język śląski i poznanie swojej historii i kultury im dadzą? Na pewno otwartość, bo więcej drzwi do świata stanie dla nich otworem. Lepsze zrozumienie historii i przeszłości, bo trzeba mieć do niej szacunek. Mniej życia w lęku, bo czegóż się bać, jeśli rozumie się świat. Może pójdą oni dobrze wydeptaną już przez Ślązaczki i Ślązaków ścieżką nauki i twórczości i otrzymają nagrodę Nobla, podobnie jak Maria Goeppert-Mayer albo Olga Tokarczuk? Może znajdą swoje miejsce w życiu i zyskają sławę, tak jak noblista sprzed 120 lat Frédéric Mistral, który odnowił kulturowe dziedzictwo Prowansji i jej język? Może też kiedyś popełnią takie słowa jak te w dialekcie prowansalskim języka oksytańskiego: „Jego winem piękno, chlebem — dobro,/ drogą — prawda;/ ma słońce ku uciesze,/ wiedzę czerpie z miłości,/ ufa Bogu, swej najwyższej nadziei./ Chowa nienawiść dla tego, co jest nienawiścią,/ kocha i walczy za to, co jest miłością”.</u>
          <u xml:id="u-84.21" who="#MonikaRosa">Sejmowa walka Ślązaczek i Ślązaków o to, co kochają, czyli o swój język, powoli dobiega końca.</u>
          <u xml:id="u-84.22" who="#MonikaRosa">Szanowne Posłanki, Posłowie! Drodzy Goście zgromadzeni na galerii! To wszystko także dzięki wam, dzięki staraniom tak wielu organizacji, polityków, aktywistów, ludzi kultury. I dzisiaj, i w piątek podczas głosowania naprawdę możemy być wszyscy z siebie bardzo dumni.</u>
          <u xml:id="u-84.23" who="#MonikaRosa">Szanowni Państwo! Zagłosujmy za językiem regionalnym, za miłością do języka, do Śląska, i na koniec — za miłością do świata, pięknego w swojej różnorodności.</u>
          <u xml:id="u-84.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-84.25" who="#komentarz">(Poseł Ewa Kołodziej: Brawo, Monika!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#DorotaNiedziela">Oczywiście w imieniu nas wszystkich pozdrawiamy tych, którzy kochają swój język i o niego walczą. Pozdrawiam państwa na galerii.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#DorotaNiedziela">Chciałam również pozdrowić grupę z Podbeskidzia i Śląska Cieszyńskiego, która przyjechała na zaproszenie pana posła Mirosława Suchonia, przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Polska 2050. Życzę miłego zwiedzania i samych dobrych wrażeń. Mam nadzieję, że państwa wycieczka będzie udana. Pozdrawiamy, ja i cała sala.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Wojciech Michał Zubowski, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WojciechMichałZubowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#WojciechMichałZubowski">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wobec sprawozdania Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych z druku nr 289 o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#WojciechMichałZubowski">Wspomniana komisja pracowała nad projektem podczas posiedzenia 9 kwietnia. Zaproponowane przez komisję i podczas jej prac poprawki są zgodne z wcześniej przyjętym przez sejmową większość kierunkiem uznania dialektu śląskiego za język regionalny. Podczas dyskusji na posiedzeniu komisji przedstawiciele wnioskodawców potwierdzili, że proponowana zmiana, to znaczy uznanie dialektu śląskiego za język regionalny, ma charakter decyzji politycznej, a przedstawione podczas dyskusji stanowiska ekspertów i wcześniejsze fragmenty ekspertyz, które były brane pod uwagę podczas prac Sejmu nad podobnymi projektami w poprzednich kadencjach, potwierdziły, że językoznawcy są przeciwni proponowanym zmianom. Czyli jest to zmiana niewynikająca z pobudek innych niż polityczne. Swoje obawy co do przyjęcia projektu, którego główną podstawą jest motyw polityczny, wyraził też członek Rady Naczelnej Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, który zwrócił uwagę na to, że przyjęcie projektu w takiej formie i tylko na podstawie decyzji politycznej to swego rodzaju otwarcie puszki Pandory, które może skutkować kolejnymi zmianami na liście języków regionalnych, również wprowadzanymi wyłącznie na podstawie decyzji politycznych.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#WojciechMichałZubowski">Podczas prac komisji przypomniano, że stanowisko Rady Języka Polskiego wobec proponowanych zmian jest negatywne i ono się nie zmieniło. Przytoczono stanowisko Sądu Najwyższego, który w swoim piśmie zwraca uwagę na istnienie gwary, a nie języka śląskiego.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#WojciechMichałZubowski">Negatywna była również większość opinii w tej sprawie przedstawionych przez Biuro Analiz Sejmowych. Mimo tego sejmowa i komisyjna większość dalej brnie w ten projekt. Ponieważ jako klub Prawa i Sprawiedliwości złożyliśmy wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości, nie będziemy popierać poprawek do wspomnianego projektu.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#WojciechMichałZubowski">Na koniec, szanowni państwo, ze strony pani poseł sprawozdawcy, pani przewodniczącej padły kłamliwe i niestety obraźliwe słowa pod adresem tych, którzy nie zgadzają się z proponowanymi przez sejmową większość zmianami. Proszę państwa, nikt po prawej stronie nie jest przeciw regionowi śląskiemu i Ślązakom, tak jak nikt nie jest przeciw Kaszubom, góralom i innym mieszkańcom różnych części Polski. Tymczasem zwolennicy uznania dialektu za język próbują zbudować narrację na tej rzekomej wrogości. To nie wrogość, proszę państwa, a szacunek do stanowionego prawa i zdrowy rozsądek są powodem takiego, a nie innego stanowiska naszej strony. Szkoda też, nawiasem mówiąc, że podczas posiedzenia komisji, mam wrażenie, dokonano starannej selekcji. Wszystko wskazuje na to, że dobrano tylko ekspertów mających stanowisko zbieżne ze stanowiskiem komisji, chociaż państwo wiecie, że są też zupełnie inne ekspertyzy. To nie znaczy, proszę państwa, że ci, którzy wypowiadali się na tym ostatnim posiedzeniu komisji, zawsze muszą mieć rację. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Krystynę Szumilas, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#KrystynaSzumilas">Panie Pośle! Nie polityka, a szacunek dla przeszłości, kultury i tradycji jest motywem walki o język śląski,…</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#KrystynaSzumilas">…bo ten język jest ściśle związany z historią i tożsamością tego regionu, Śląska, jest kulturowym dziedzictwem Śląska. Dla Ślązaków jest językiem ich ojców, matek i dziadków, symbolem przynależności do unikalnej wspólnoty. Ludzi, którzy przybywają na Śląsk, czaruje swoją odmiennością i różnorodnością. Przez lata prób germanizacji śląskiej ziemi nasza godka była najważniejszym orężem, który służył Ślązakom do obrony ich polskości. Ślązacy trwali przy niej w czasach PRL-u, chociaż ówczesna władza szykanowała ludzi posługujących się tym językiem, odmawiając im prawa do awansu społecznego i zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#KrystynaSzumilas">Język śląski jest naszym językiem rodzinnym, pamięcią naszych przodków, częścią naszej kultury i tradycji. Jest obecny w życiu codziennym mieszkańców Śląska. W wielu miejscach, choć już coraz rzadziej, jest pierwszym językiem, którego dziecko uczy się w domu rodzinnym, językiem, w którym rozmawia ze swoimi rówieśnikami podczas zabawy. Jednak postępująca globalizacja, wpływ mediów, przemiany społeczne, ale też takie opinie, jakie wyraził pan poseł, ta walka ze śląskością, ustanawianie, że tylko to, co waszym zdaniem jest polskością, liczy się w tym kraju, powodują, że język śląski jest zagrożony.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#KrystynaSzumilas">Paradoksalnie, mimo ogromnego zaangażowania społecznego, aktywności ludzi dobrej woli, naukowców, twórców i artystów, język śląski, jeżeli nie uzyska pomocy państwa, może stać się językiem przeszłości rozumianym jedynie przez wąską grupę badaczy. Szanując dorobek przeszłości, naszą historię i tradycję musimy zrobić wszystko, aby do tego nie dopuścić. Naszym obowiązkiem jest obrona i zachowanie dla przyszłych pokoleń tej niezwykłej spuścizny pozostawionej nam przez naszych przodków. W minionym ustroju państwo zwalczało śląską mowę, ale dziś to właśnie państwo powinno wesprzeć ludzi, którzy troszczą się o swój język. Nowoczesne państwo ma obowiązek chronić ten element kodu kulturowego, przeciwdziałać jego zanikowi i umożliwiać jego rozwój. Rozumieją to Ślązacy, którzy od lat walczą o to, aby język śląski zajął należne mu miejsce i stał się językiem regionalnym.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#KrystynaSzumilas">Ten projekt, o którym dziś mówimy, dotyczy właśnie tego. W przestrzeni publicznej znane jest powiedzenie, że język to dialekt z armią i flotą wojenną, jednak jak widać, dla języka śląskiego to my, Ślązacy okazaliśmy się najskuteczniejszą armią. Dlatego wierzę, że mając na uwadze to, że język jest niezwykłą wartością, że powinniśmy szanować naszą tradycję, że powinniśmy przekazać to, co najcenniejsze, następnym pokoleniom, Koalicja Obywatelska będzie głosowała za uznaniem języka śląskiego za język regionalny. Będziemy do tego przekonywać nawet tych, którzy dzisiaj mówią, że śląskość to nie polskość. Śląskość to jak najbardziej polskość i Ślązacy to udowodnili. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Michała Gramatykę, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#MichałGramatyka">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Frelki i Karlusy z galeryi za tym gelendrem! W sławnej książce „Kajś” Zbigniewa Rokity nagrodzonej literacką Nike autor pisze o wsi Ostropa i jej mieszkańcach. Żyli tam zawsze. Raz byli w Prusach, raz w Czechach, potem w Polsce. Zmuszano ich do mówienia po niemiecku, a więc po niemiecku mówili w urzędach. Potem, kiedy przyszła Polska, mówili w urzędach po polsku i trochę zżymali się na to, że w śląskich firmach czy kopalniach nagle zaczęli rządzić dyrektorzy z Krakowa czy z byłej Kongresówki. Ale w domach zawsze godali po naszymu, bo czuli się Ślązakami, mieli swój hajmat, swoje zwyczaje i swoją godkę. Mają zresztą nadal, chociaż dziś ludzi, dla których to pierwszy i jedyny język, jest już tylko garstka.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#MichałGramatyka">Na Śląsku mówimy o takich: pnioki, bo byli tu zawsze i zawsze pielęgnowali swoją odrębność, bo było im dobrze tam, gdzie są, i takimi, jakimi byli. Gdybyśmy dziś po prostu pozwolili im odejść, Polska straciłaby część własnej tożsamości.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#MichałGramatyka">Rokita pisze o smutnej historii świata, który nie przetrwał: wielokulturowego Śląska skłaniającego się raz ku Polsce, raz ku Niemcom, miejsca gorącej debaty, kampanii wyborczych, plebiscytu, powstań, które przecież nierzadko dzieliły rodziny. Ostropa, dziś dzielnica Gliwic, kojarzy się z jednym ze zjazdów ze śląskiego odcinka autostrady A4. Po starych czasach pozostały zdjęcia, wspomnienia, pożółkła strona „Górnoślązaka” w bibliotece cyfrowej, odezwa Korfantego: „Niech żyje wyzwolony Górny Śląsk na wieki złączony z wolną Rzecząpospolitą Polską”. I zapis wyników głosowania ludowego, plebiscytu: Ostropa. Polacy — 937, Niemcy — 645.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#MichałGramatyka">Setki tysięcy Ślązaczek i Ślązaków zadeklarowały, że godka jest im drogocenna, że rozmawiają po śląsku na co dzień, że to jest i zawsze był ich język. Nie gwara, nie oboczność, ale właśnie język. To dla nich jest ta ustawa.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Łukasza Osmalaka, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#ŁukaszOsmalak">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#ŁukaszOsmalak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Obywatele! Uznanie lektu śląskiego jest czystą formalnością. Myślę, że na poprzednim posiedzeniu Sejmu dobitnie udowodniliśmy to, że nie może być inaczej. Język śląski spełnia wszelkie kryteria języka regionalnego, zresztą podobnie jak język kaszubski. Dzieci uczą się go w szkole, a my jako Ślązacy chcielibyśmy dokładnie tego samego. My tutaj, w Sejmie, jako politycy powinniśmy to wszystko Ślązakom jak najszybciej umożliwić.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#ŁukaszOsmalak">W spisie powszechnym przeprowadzonym w 2021 r. ponad 0,5 mln obywateli, ponad 0,5 mln Ślązaków zadeklarowało używanie śląskiej godki i zadeklarowało śląskie obywatelstwo. Ślązacy mają swoją tożsamość, Ślązacy mają swój język, mamy książki pisane po śląsku, mamy słowniki śląsko-polskie, słowniki polsko-śląskie, mamy liczne festiwale literackie, mamy konkursy mowy śląskiej. W każdej gminie, w każdym powiecie znajdują się różne koła i instytucje, które zajmują się propagowaniem tego, co śląskie, śląskiej godki, kultury śląskiej i wszystkiego, co związane ze śląskością.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#ŁukaszOsmalak">Tak wom powiem na koniec. Suchejcie ino, nie ma tu co dłużej rozprowiać — dejmy Ślonzokom godać po ślonsku. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Saługa: Ładnieś to pan spuentował.)</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#komentarz">(Poseł Łukasz Osmalak: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Jarosława Rzepę, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JarosławRzepa">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mój przedmówca mówił o spisie powszechnym z 2021 r. Dokładnie wtedy narodowość śląską zadeklarowały 596 224 osoby, 236 588 jako pierwszą, 187 372 jako jedyną, natomiast używanie języka śląskiego w kontaktach domowych zadeklarowało 467 145 osób.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#JarosławRzepa">Szanowni Państwo! To liczby i fakty, fakty, których nie możemy przemilczeć i które dają pełne prawo do formalnego używania swojego języka i wynikających z tego ustawowych przywilejów. Szanowni państwo, tak wreszcie musi się stać, aby Ślązacy mogli używać dwujęzycznych tablic, jeżeli tego będą oczekiwali, żeby mogli rozwijać, chronić i zachowywać swój język, żeby instytucje kultury mogły otrzymywać środki na inwestycje służące zachowaniu tej tożsamości kulturowej, wydawanie książek, czasopism czy periodyków, żeby mogły być wreszcie nadawane audycje radiowe czy programy telewizyjne, żeby mogły być chronione miejsca związane z tożsamością i kulturą, żeby mogły być prowadzone biblioteki. Przecież to tak bardzo oczywiste, żeby jeśli chodzi o edukację, dzieci mogły uczyć się tego języka, żeby maturzyści, jeżeli będą chcieli, mogli zdawać maturę w języku śląskim. To wszystko daje ta właśnie nowelizacja. I taka nawet prozaiczna rzecz: uczestnictwo dwóch przedstawicieli w Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#JarosławRzepa">Przez ostatnie 8 lat nie było woli, ale u państwa, którzy siedzicie dzisiaj na antresoli, kiedy się przyglądacie tym naszym obradom, nigdy nie zginęły determinacja i upór, nigdy. Kiedy mieliśmy okazję z panią przewodniczącą być na Śląsku, kiedy rozmawialiśmy o tych wszystkich problemach, wtedy właśnie zadeklarowaliśmy, że przywrócimy normalność i godność, godność Polakom, którzy mówią w języku śląskim, którzy chcą o tym mówić, chcą o tym pamiętać, chcą się tym szczycić.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#JarosławRzepa">Dlatego, szanowni państwo, w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego chciałbym państwa zapewnić, że cały nasz klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, mającego już 129 lat historii, zagłosuje za tą ustawą, szanowni państwo, po to żeby tę godność wam przywrócić. Mam nadzieję, że prezydent Rzeczypospolitej Polskiej również wysłucha tego głosu i tę nowelizację ustawy podpisze.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#JarosławRzepa">Szanowni państwo, jestem z Pomorza Zachodniego, wiem, co to znaczy, jak wiele dla was to znaczy, i mam nadzieję, że będzie sukces.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#JarosławRzepa">Dziękuję bardzo, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Wanda Nowicka, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#WandaNowicka">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Chciałabym wyrazić ogromną satysfakcję jako przewodnicząca Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych, że komisja przyjęła ogromną większością głosów, choć nie bez burzliwej dyskusji, projekt ustawy uznający śl?nsko godkę za język regionalny.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#WandaNowicka">Jest to sprawa niezwykle ważna i fundamentalna dla Ślązaków, którzy od lat walczyli o prawo do uznania języka śląskiego za język regionalny, a Lewica od zawsze wspierała te aspiracje. Zawsze byliśmy za tym, żeby uznać język śląski za język regionalny. A co to oznacza? Że dzięki temu będą fundusze państwowe na wspieranie tego języka, na naukę języka w szkole, na promocję języka w mediach publicznych. To jest niezwykle ważne i potrzebne, żeby ten język się nadal rozwijał i żeby język zyskał też jakby uznanie i został dowartościowany jako równorzędny język, który funkcjonuje w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#WandaNowicka">Ja nigdy nie mogłam zrozumieć, dlaczego Prawo i Sprawiedliwość tak bardzo boi się i tak niechętne jest uznaniu języka śląskiego za język regionalny. Wy nie bójcie się Ślązaków. Naprawdę Ślązacy są Polakami i mają prawo do tego, żeby mieć wszystkie prawa, którymi cieszą się wszyscy Polacy i wszystkie Polki w tym kraju. Nie bójcie się mniejszości narodowych. Wy w ogóle macie problem z mniejszościami.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#WandaNowicka">Ślązacy swoją walką o uznanie własnej tożsamości kulturowej i językowej zasłużyli sobie na to, żeby wreszcie zostać uznani za pełnoprawnych obywateli naszego kraju, ale jednocześnie żeby ich tożsamość i język zostały uznane i były wspierane przez państwo polskie.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#WandaNowicka">Cieszę się również, jako posłanka wybrana na Śląsku, że wszystko wskazuje na to, że język ten zostanie wreszcie uznany za język regionalny i otrzyma wsparcie ze strony nas wszystkich, ze strony parlamentu, ze strony państwa, i nadal będzie się rozwijał, nie tylko dla Ślązaków, ale również dla całej Polski, bo różnorodność językowa i różnorodność kulturowa to jest nasze bogactwo, które powinniśmy chronić i wspierać i nie musimy się tego obawiać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Maciej Konieczny, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#MaciejKonieczny">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 9 lat temu na pierwszym założycielskim kongresie Partii Razem, kiedy spotkaliśmy się w nieistniejącym już wieżowcu w Warszawie, podjęliśmy dwie pierwsze uchwały polityczne w historii partii i jedną z nich była właśnie uchwała o uznaniu języka śląskiego za język regionalny i Ślązaków za mniejszość etniczną. Od tego czasu minęło sporo lat. Przez większość tego czasu rządziła Polską formacja skrajnie nieprzyjazna aspiracjom Ślązaków, ale przez ten czas Ślązaczki i Ślązacy konsekwentnie walczyli o swoje prawa, o uznanie języka, o uznanie ich za mniejszość narodową, konsekwentnie wzmacniali ten język, dbali o swoją tożsamość. Efektem tego jest to, że dzisiaj, w bardziej przyjaznych okolicznościach politycznych, procedujemy nad tą ustawą, która wynika z prostego faktu — że Ślązacy i Ślązaczki są, żyją w Polsce, mają swój język, mają swoją tożsamość i mają swoje oczekiwania wobec państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#MaciejKonieczny">Myślę też, że to jest dobry moment, żeby zwrócić się do tych, którzy są jeszcze nieprzekonani, a przede wszystkim zwrócić się do osoby, w której rękach spoczywa dzisiaj los tej ustawy — zakładam, że Sejm Polski przyjmie ją znaczącą większością głosów — czyli do prezydenta Polski Andrzeja Dudy. Panie prezydencie, naprawdę nie ma się czego bać. Uznanie języka śląskiego za język regionalny wzmocni Polskę, Polska będzie silniejsza swoją różnorodnością. Lęk przed uznaniem prawa mniejszości śląskiej to jest oznaka słabości. Polska różnorodna to Polska silna. Tak jak polska gospodarka, dzięki temu, że jest dywersyfikowana, różnorodna, opiera się wszelkim możliwym kryzysom, tak polska kultura, polskie społeczeństwo będzie silniejsze, jeżeli będzie uznawało prawo swoich mniejszości, w tym ogromnej mniejszości śląskiej, jej prawo do języka, a w przyszłości — wierzę — także prawo do uznania Ślązaków za mniejszość etniczną.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Roman Fritz, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#RomanFritz">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stanowisko Rady Języka Polskiego było jasne. Mój temat 20 marca przedstawiłem, myślę, w sposób dosyć dobitny. Ten temat powinien być zamknięty. Języka śląskiego oczywiście nie ma, jest to część dialektu polskiego języka. Mowa rodowitych mieszkańców Śląska uważana była i jest przez bodaj wszystkich polskich językoznawców za dialekt języka polskiego obejmujący wiele różnych gwar. W mowie Ślązaków nie znajdziemy żadnych poważniejszych cech gramatycznych, które by nie występowały równolegle czy to w Małopolsce, czy Wielkopolsce. Brakuje kodyfikacji ortografii. Status mowy Ślązaków powinien zależeć od tego, jak ją traktują sami Ślązacy, ale także od tego, jak jest ona postrzegana przez użytkowników ogólnego języka polskiego. Mowa Ślązaków uważana jest przez użytkowników języka polskiego, także na Śląsku, za jego odmianę terytorialną.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#RomanFritz">Autorzy tej absurdalnej rewolucji w ogóle nie ukrywają, że jest to dla nich sprawa na wskroś polityczna i że jest to jedynie pierwszy etap w dalszych zmaganiach. Ale o co?</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#RomanFritz">Europoseł Kohut: Najpierw musimy zamknąć sprawę uznania języka śląskiego za język regionalny. Później, niezależnie od tego, czy prezydent Duda podpisze ustawę, czy nie, jako nowa Lewica złożymy projekt ustawy w sprawie uznania Ślązaków za mniejszość etniczną. To na pewno wydarzy się w tym roku.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#komentarz">(Głos z galerii: Tak będzie.)</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#RomanFritz">Pani marszałek, ten człowiek ponownie przeszkadza w wykonywaniu mandatu posła.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Trela: Gdzie przeszkadza? Nie przeszkadza.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, proszę wykonywać mandat.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#RomanFritz">To jest skandal, pani marszałek. Przeszkadzają mi ludzie na galerii, widzowie.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Proszę odnotować w protokole, że na galerii wzniesiono okrzyk: tak będzie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, bardzo proszę o to, żeby to marszałek prowadził obrady.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Dlatego zwracam się do pani.)</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#DorotaNiedziela">O ile pamiętam, nigdy nikomu nie przeszkadzały oklaski w wypowiedziach.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę kontynuować swoją wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#RomanFritz">Proszę doliczyć czas, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#DorotaNiedziela">Okej, pozwolę panu dokończyć swoją wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#RomanFritz">Dalej Kohut mówi: Nie wiem, jaki będzie efekt, jeśli w przyszłości dojdzie do głosowania w sprawie uznania Ślązaków za mniejszość etniczną. Nie mam jednak żadnych wątpliwości, że tej ustawy prezydent na pewno nie podpisze. Wtedy, w przyszłym roku, już po wyborach prezydenckich, rozpoczniemy zbiórkę podpisów pod obywatelskim projektem ustawy o uznaniu Ślązaków i Kaszubów za mniejszości etniczne.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#RomanFritz">Zarówno Kohut, jak i czcigodna niewiasta Monika Rosa mówili w maju 2021 r. na konferencji prasowej w Warszawie otwartym tekstem o deklarowaniu tzw. narodowości śląskiej. Chodzi o spór na płaszczyźnie prawnej, politycznej i publicystycznej, który trwa w zasadzie od lat 90., mówiący o antagonistycznym nastawieniu śląskich organizacji do polskości. Kluczową rolę w tym zakresie przez lata odgrywał Ruch Autonomii Śląska. Jak pisała pani prof. Mirosława Siuciak z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, w głoszonych przez RAŚ postulatach stworzenia samodzielnego, niezależnego od państwa polskiego regionu pod nazwą Oberschlesien wykorzystuje się także kwestie językowe w celu podkreślenia kulturowej i narodowościowej odrębności Ślązaków. Odwołanie się do niemieckiej nazwy regionu, nawiązywanie do pruskiej symboliki oraz negowanie propolskich zachowań Ślązaków w czasie kulturkampfu oraz powstań śląskich rodzą ostry konflikt z patriotycznie nastawioną częścią społeczności śląskiej, ale też z innymi regionami kraju. Zobaczcie państwo chociażby relację z tzw. marszów autonomii w Katowicach. Szczególnie uderzająca jest obecność flag niemieckich oraz np. Kraju Basków jako symbolu separatyzmu. Cel dekompozycji państwa polskiego jest aż nadto widoczny.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#RomanFritz">I pozwólcie, że przytoczę może jedno zdanie z takiego oto dokumentu. Co to jest? Dokument podpisany 29 lipca 2019 r. Jest to deklaracja Śląskiego Porozumienia Wyborczego. W tekście czytamy: Przekonani o tym, że śląski głos powinien donośniej i skuteczniej rozbrzmiewać w polskim parlamencie, zawiązujemy Śląskie Porozumienie Wyborcze, które reprezentując sygnatariuszy, zadecyduje o formule naszego udziału w zbliżających się wyborach do Sejmu i Senatu RP. Chcemy reprezentować wszystkich Górnoślązaków mieszkających na terenie naszego województwa. I otóż kto jest tym sygnatariuszem? Są tam cztery organizacje: Śląska Partia Regionalna, Ruch Autonomii Śląska, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego i Niemiecka Wspólnota „Pojednanie i Przyszłość”. Co szczególnie podłe, jesteśmy świadkami cynicznego zawłaszczania sprawy śląskiej przez skrajną lewicę. Ale cesarz jest nagi.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#RomanFritz">Panie Kohut, niech pan się nie łapie za łeb. Niech pan se siednie na rzyć.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Trela: Pan się uspokoi, panie pośle.)</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#RomanFritz">Od paru lat dążenia odśrodkowe Śląska próbuje nam suflować skrajna lewica, której przedstawiciele z miejsc na galerii zakłócali moje wystąpienie w Sejmie zarówno 20 marca, jak i dziś, co samo w sobie jest po prostu skandalem. Zarówno Rosa, jak i Kohut przynoszą nom, Ślązokom, istno gańba, prezentując wartości antyśląskie par excellence.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Trela: Ani Rosa, ani Kohut.)</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#RomanFritz">Jakie są tradycyjne śląskie wartości?</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Trela: Nie kraść.)</u>
          <u xml:id="u-106.9" who="#RomanFritz">Praca, rodzina i religia katolicka. Wartości te były funkcjonalne, nawzajem się umacniały. Świadczyły o śląskiej, regionalnej tożsamości i wplatały się w biografię mieszkańców regionu jako coś oczywistego. Z tych wartości wynikały inne, cenione, jak prawdomówność, skromność, obyczajność. Sięgnąć nam trzeba nie do lewackiej perspektywy obejmującej ledwie dwie, trzy dekady. Rola Śląska dla Polski to przecież Lux ex Silesia…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle. Proszę zmierzać do końca. Doliczyłam prawie 1,5 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#RomanFritz">Jeszcze chwilę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#DorotaNiedziela">To proszę dokończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#RomanFritz">Proszę pozwolić dokończyć.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#RomanFritz">…doniosły wpływ wspaniałego, możnego śląskiego rodu Odrowążów, biskupa krakowskiego Iwo, św. Jacka, patrona Śląska itd. To z takiej wielowiekowej perspektywy, a nie z perspektywy Kohuta, Rosy czy Gorzelika spoglądać należy na polski Śląsk. Ergo: całość przekazu pana Kohuta i jego kompanów jest na wskroś antyśląska. Jestem jednak przekonany, że marksiści, komuniści, genderyści, klimatyści, zwolennicy zamykania śląskich kopalń, zabijania nienarodzonych Ślązaków w łonach śląskich matek, antykatolicy, po prostu zwykłe antyśląskie dziwoki, lebry i kabociorze…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, bardzo proszę, ma pan doliczone już 2 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#RomanFritz">…nie mogą stać się dla prawdziwych Ślązaków wyznacznikiem postępowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję panu bardzo, dziękuję za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#komentarz">(Głosy z galerii: Hańba!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#RomanFritz">Ostatnie zdanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę o ostatnie zdanie, raczej proste, a nie złożone, i zamknięcie wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#RomanFritz">Ostatnie zdanie, ponieważ pani marszałek chce, żebym skończył. Zakończę hasłem kibiców śląskich klubów piłkarskich: jesteśmy ze Śląska, a naszą ojczyzną jest Polska. Wnoszę o odrzucenie projektu ustawy w całości.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#DorotaNiedziela">Ja tylko chciałabym panu powiedzieć, czcigodny panie pośle, że czcigodna niewiasta ma dokładnie taki sam mandat jak czcigodny poseł, więc bardzo proszę o zwracanie się do pani poseł: pani poseł, a do pana posła: panie pośle. Dbajmy o to.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#DorotaNiedziela">Do posła Kohuta też, jest europosłem. Chcę panu jeszcze raz zwrócić uwagę, że oklaski nie są przeszkadzaniem w wypowiedzi. Proszę nie mówić, że ktoś panu przeszkadzał. Doliczyłam panu 2 minuty i pozwoliłam dokończyć wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę o zachowanie powagi tej sali i zwracanie się do posłanek nie jak do koleżanek: czcigodna niewiasto. Bardzo pana o to proszę. To jest pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, ja już poprosiłam…</u>
          <u xml:id="u-117.8" who="#DorotaNiedziela">Teraz pan poseł Adam Gomoła, niezależny.</u>
          <u xml:id="u-117.9" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
          <u xml:id="u-117.10" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-117.11" who="#DorotaNiedziela">Proszę podejść.</u>
          <u xml:id="u-117.12" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pan poseł Adam Gomoła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#AdamGomoła">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#AdamGomoła">Pani Marszałek! Szanowna Izbo! Zgodnie z krążącą na Śląsku anegdotą źródło języka śląskiego bierze się jeszcze z wydarzeń pod wieżą Babel, kiedy, jak doskonale wiemy z Księgi Rodzaju, Bóg rozdawał języki, dzielił narody. Ślązacy, jako naród pracowity, też skromny i wycofany, stanęli sobie na końcu kolejki. I kiedy przyszli Ślązacy do Boga, okazało się, że już wszystkie języki są rozdane. No więc Bóg zmartwił się, myślał i powiedział: Wim, wy bedziecie godoć tak jak ja.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#AdamGomoła">Oczywiście opowiadam z przymrużeniem oka historię o tym boskim języku, ale to, myślę, doskonale oddaje, jaki jest stosunek Ślązaków do ich mowy, do ich godki. Lata trwało dostrzeżenie przez państwo polskie tego, że istnieją, i faktycznie — po tym, co dzisiaj robimy podczas trzeciego czytania oraz głosowania na tym posiedzeniu Sejmu, oraz po tym, co się wydarzy w Senacie, gdzie też zapewne będzie przegłosowana ta ustawa, a także po tym, jak pan prezydent podpisze tę ustawę, bo nie mam najmniejszych wątpliwości, że tak się powinno wydarzyć — wreszcie po raz pierwszy tak naprawdę od czasów II Rzeczypospolitej Ślązacy zostaną w Rzeczypospolitej Polskiej dostrzeżeni jako grupa stanowiąca część Polski. I to jest pierwszy krok oczywiście, bo często na Śląsku na zadawane pytanie, po jakiemu mówicie, odpowiadamy: my godomy po ślunsku, ale na pytanie o to, kim jesteście, odpowiada się: my są Ślązakami.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#AdamGomoła">Oczywiste jest, że nie ma żadnego zagrożenia dla integralności terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, panie pośle Fritz, w tym, żeby pozwolić obywatelom Rzeczypospolitej określać się jako taka narodowość, jaką są i jaką się czują. To już można znaleźć nawet w podręcznikach do WOS-u dla klas szkół podstawowych, że o narodowości świadczy tylko to, co się wewnątrz siebie czuje, a nie to, co opowiadają jedni czy drudzy posłowie z mównicy na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#AdamGomoła">Na koniec podziękowania dla tych wszystkich osób, które przez ten czas, kiedy tutaj podejmowano kilkadziesiąt różnych prób, czy to obywatelskich, czy poselskich, żeby uznać język śląski, robiły to same, pielęgnowały to w domu. Dla setek tysięcy osób, w których domach mówi się po śląsku, dla setek, jeżeli nie tysięcy osób, które angażowały się w kodyfikowanie, pielęgnowanie, promowanie godki śląskiej — ogromne, ogromne dziękuję. Wykonywaliście tę pracę, której przez dekady nie byliśmy w stanie wykonać tutaj, a która wreszcie przyjmuje właściwy tor. Bardzo, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marka Jakubiaka, Koło Poselskie Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#MarekJakubiak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem warszawiakiem — chciałbym bardzo, żebyśmy uznali język warszawski za język lokalny.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#MarekJakubiak">Jestem Wielkopolaninem — proszę uznać moje dialekty za dialekty mniejszości narodowej.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#MarekJakubiak">Kaszubi — proszę bardzo. Mazowsze — proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#MarekJakubiak">Proszę państwa, Polska, Rzeczpospolita jest krajem, który składa się z różnego rodzaju nacji, ludzi, którzy wychowali się wspólnie, kształtują swój światopogląd, swoją ojczyznę. Też oczywiście mogę mówić, że jestem warszawiakiem, ale moją ojczyzną jest Polska. Tylko tyle że to niczego nie zmienia. Jestem przede wszystkim Polakiem, potem warszawiakiem. I tutaj chyba jest clou sprawy.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#MarekJakubiak">Państwo myślicie, że dobrymi chęciami cokolwiek się zbuduje. Otóż dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane. Zawsze tak było i zawsze tak będzie. To, że dzisiaj mówicie po to, żeby ktoś wam oklaski bił, stanowi jedynie o tym, że nie macie wyobraźni przestrzennej. Otóż — z tej mównicy dziś padło to kilka razy — to jest pierwszy krok. Drugi krok to jest uznanie mniejszości. A w trzecim kroku separatystyczne ruchy doprowadzą do wydzielenia albo chęci wydzielenia części polskiego terytorium.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#MarekJakubiak">A ten jegomość, który tam ciągle drze się, w tej fladze żółto-niebieskiej, ostatnio powiedział, że ma obywatelstwo polskie, ale nie jest Polakiem. Jeżeli to jest dla was autorytet albo jeżeli to dla was nie jest wykrzyknik w tym parlamencie, to kogo wy tu reprezentujecie? Rzeczpospolitą czy partykularne interesy grup społecznych, które chcą separatystycznych ruchów w Polsce? Nie możemy do takich rzeczy dopuszczać. Myślcie, co robicie.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#MarekJakubiak">Do pani Szumilas — nie ma jej tutaj. Proszę państwa, ja się wychowałem w trudnych czasach, jak większość z nas zresztą, ale nie przypominam sobie, żeby Śląsk miał gorzej niż kto inny w Polsce. Jeżeli ktokolwiek w Polsce chciał na zakupy jechać, to właśnie jechał tam. Jeżeli trzeba było narty kupić, to trzeba było jechać tam. A najlepiej by było, gdyby w górniczym sklepie mieć znajomości — wtedy lodówka i pralka nie były żadnym problemem. Jeżeli to dla was była kara w tamtych czasach, to pytam: czym jest kara? Wy zawsze byliście specjalnie traktowani, ale nie dlatego że jesteście Ślązakami, tylko dlatego że ciężko pracowaliście, że ciągle dowiadywaliśmy się, że w kopalniach giną górnicy, po to żeby inni mieli ciepło. To jest szacunek dla was, a nie to, że sobie ojczyznę hajmatem nazywacie. Hajmat — to jest słowo niemieckie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-120.11" who="#komentarz">(Poseł Roman Fritz: Tak jest, brawo!)</u>
          <u xml:id="u-120.12" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MonikaWielichowska">Usłyszałam od pani marszałek Niedzieli, że umówiła się z panem posłem Braunem na wniosek formalny, który ma potrwać 1 minutę maks.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#GrzegorzBraun">Dziękuję bardzo, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#GrzegorzBraun">Proszę przekazać pani marszałek Niedzieli, żeby powstrzymała się od dyrektyw językowych, które adresuje do posłów regularnie. Pani marszałek Niedziela, jeżeli chce pouczać posłów, jakie słowa czy związki frazeologiczne mają prawo obywatelstwa w Wysokiej Izbie, to niech skonstruuje projekt zmiany regulaminu Sejmu, niech przedstawi załącznik słów preferowanych i słów zakazanych, sformułowań dozwolonych i niedozwolonych i niech Wysoka Izba dyskutuje. Jeżeli przyjmie taką obłędną zmianę regulaminu, to będzie to temat do dalszej ciekawej dyskusji. Ale póki nie ma takich zmian w regulaminie, niech pani marszałek Niedziela łaskawie skorzysta z okazji do siedzenia cicho, kiedy przemawiają posłowie na Sejm nieużywający słów uznanych powszechnie za obelżywe.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#komentarz">(Poseł Monika Rosa: Ale mnie państwo obrażają.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MonikaWielichowska">Do pytań zgłosiło się 10 parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#MonikaWielichowska">Wyznaczam czas — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę, pan poseł Grzegorz Braun, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#GrzegorzBraun">W debacie nad ustawą o mniemanym języku śląskim szereg razy została bardzo wyraźnie zaznaczona dalsza, szersza perspektywa. Najpierw język, potem mniejszość de iure, a potem autonomia, a zatem fragmentacja państwa polskiego w jego aktualnym kształcie administracyjnym, terytorialnym. Ponieważ w 2010 r. Ruch Autonomii Śląska przedstawił swoją strategię pod prostą, bezpretensjonalną nazwą „Autonomia 2020”, widzę, że macie, szanowni państwo, jakieś opóźnienia w realizacji swojej strategii. Ale ponieważ jesteście aktywni w działaniach na rzecz tego złego projektu, nad którym procedujemy, pytam, kiedy wyciągniecie z zanadrza te kolejne projekty i kiedy będziecie chcieli, żeby Sejm wykonał dalsze kroki ku przepaści, ku jakiej zmierza państwo polskie, jeśli zgodzimy się na zatwierdzenie jego niespójności terytorialnej. Dziękuję, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MonikaWielichowska">Pan poseł Witold Tumanowicz, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#MonikaWielichowska">Nie widzę pana posła.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#MonikaWielichowska">Pan poseł Łukasz Ściebiorowski, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#MonikaWielichowska">Również go nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#MonikaWielichowska">Jest pan poseł?</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Pani Marszałek! Szanowna Izbo! 20 marca tego roku tu, w Sejmie, uczyniliśmy ważny, historyczny krok w kierunku ustanowienia języka śląskiego językiem regionalnym. Podczas pierwszego czytania poselskiego projektu ustawy wyraziliśmy jako Sejm zgodę na dalsze procedowanie nad projektem i projekt nie został odrzucony w pierwszym czytaniu, co spotkało się już z dużym uznaniem tego środowiska, które walczyło o język śląski — zwłaszcza w moim miejscu urodzenia, na Śląsku. To środowisko zabiegało od lat z determinacją o uznanie śląskiej godki za język regionalny. Język ten to bowiem ważny element kultury i tradycji śląskiej, regionu, w którym jest używany. Kolejnym ważnym krokiem była pozytywna opinia sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Dziś jestem przekonany, że jesteśmy — nawet mimo oporu niektórych środowisk politycznych, co tutaj wybrzmiało na sali — coraz bliżej uchwalenia języka śląskiego jako regionalnego. Musimy się też przygotować do wyzwań i możliwości, jakie daje ta ustawa, zwłaszcza jeśli chodzi o nauczanie i promowanie, i propagowanie języka śląskiego. Dlatego też mam pytanie o pierwsze rozeznanie odnośnie do możliwości organizacyjnych, zwłaszcza pozyskania merytorycznej kadry nauczania języka śląskiego, pytanie o to, jakimi zasobami dysponujemy na dziś i jakie ewentualne sugestie zgłaszają poszczególne gminy jako organizatorzy sieci placówek edukacyjnych na swoim terenie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#komentarz">(Poseł Monika Rosa: Brawo, Łukasz!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Janusza Kowalskiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JanuszKowalski">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Jestem Polakiem i mam obowiązki polskie. Jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i jako Polak zagłosuję za obroną Polski i polskiego języka. Język śląski jest językiem polskim, jest dialektem pięknego polskiego języka. Wszyscy ci, którzy, tak jak mniejszość niemiecka, która nagle zmieniła po wyborach swoją nazwę na „Śląscy samorządowcy”, czy jawna opcja niemiecka z Platformy Obywatelskiej, chcą dzielić polski naród, dzielić polski język po to, żeby doprowadzić do tego, aby cele niemieckiej polityki dotyczące podważania unitarności polskiego państwa były realizowane… My się, szanowni państwo, na to nie godzimy. Ci, którzy są Polakami, zagłosują za odrzuceniem tej absurdalnej, szkodliwej, antypolskiej ustawy. Ci, którzy deklarują się jako ludzie, którzy chcą walczyć z unitarnością polskiego państwa i realizują faktyczną niemiecką politykę podziału polskiego narodu, z Platformą Obywatelską na czele, zagłosują za tą ustawą. Jeżeli ta ustawa zostanie tu uchwalona, jestem przekonany, że pan prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zawetuje tę szkodliwą ustawę, stanie na straży Rzeczypospolitej Polskiej i polskiego interesu narodowego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Iwonę Kozłowską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z ogromnym szacunkiem odnoszę się do tradycji Ślązaków i uznania języka śląskiego za język regionalny. Jednak każda grupa społeczna potrzebuje i oczekuje wsparcia w komunikacji, a równość traktowania jest kluczowa dla budowania sprawiedliwej i otwartej społeczności. Dlatego chciałabym — i proszę się nie zdziwić — upomnieć się o szczególną grupę osób, o osoby głuche, które od lat walczą o powszechną dostępność polskiego języka migowego, który jest dla nich fundamentalnym narzędziem komunikacji.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Polski język migowy uznawany jest przez osoby głuche za pierwszy, ich naturalny język, a dopiero drugim jest język polski. Niestety dotychczas język migowy nie otrzymał rangi języka, nie jest też przedmiotem nauczania w ośrodkach i szkołach dla osób z niepełnosprawnością słuchową, a przecież mimo to uczniowie głusi muszą realizować taką samą podstawę programową jak ich słyszący rówieśnicy.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#IwonaMariaKozłowska">Bardzo chciałabym — i mówię o tym w imieniu osób głuchych — abyśmy rozpoczęli prace nad ustawą o polskim języku migowym, aby stał się w przyszłości językiem mniejszości językowej. Bardzo dziękuję. Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Ewę Kołodziej, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#EwaKołodziej">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Roztomili Posłowie! Chciałabym wam przedstawić Trutkę i Alojza i powiedzieć wam, że śląskiej godki nie należy się bać, tak jak nie należy się bać Trutki i Alojza, bo to są śląskie beboki. Kiedyś straszono nimi małe dzieci, a obecnie są to przesympatyczne stworki, postaci z bajek. Dzisiaj są książki o bebokach, wycinanki, a także przeróżne gadżety. Na katowickim Nikiszowcu jest specjalny sklep KrysKa, w którym można kupić przeróżne sympatyczne rzeczy ze śląskimi bebokami, ponieważ promują one Śląsk. Śląskie beboki można spotkać w przeróżnych zakątkach Śląska. Będę nimi promować Śląsk i śląską godkę, bo chcę ją odczarować. Nie można się jej bać, trzeba ją kochać, tak jak my ją kochamy i jak kochamy Śląsk.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#EwaKołodziej">Szanowni Państwo! To są przesympatyczne stworki, naprawdę nie ma się czego bać.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marcina Porzucka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MarcinPorzucek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt reprezentować w parlamencie Wielkopolskę. Mamy swoją kulturę, tradycję, mamy także swoją mowę, ale wiemy, że naszym językiem jest język polski i że jesteśmy Polakami. Chcę spytać, jakie jest stanowisko Rady Języka Polskiego odnośnie do tego, co państwo proponujecie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Norberta Kaczmarczyka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podczas tej debaty w stronę parlamentarzystów, którzy są przeciwnikami tej ustawy, padały takie słowa: Walczycie ze śląskością, macie lęk przed różnorodnością, nie bójcie się Ślązaków, Ślązacy mają mieć prawa jak każdy Polak, Ślązacy mają zostać uznani za pełnoprawnych obywateli naszego kraju. Szanowni państwo, czy z tych słów nie możemy wywnioskować, że to właśnie ta strona ma lęk przed budowaniem wspólnoty? Czy to właśnie ci ludzie, którzy wypowiadają takie słowa, nie dyskryminują Ślązaków, mówiąc i podważając ich polskość? Czy ktoś z państwa na tej sali uważa, że Ślązacy nie są pełnoprawnymi obywatelami naszego kraju? Czy nie mają takich samych praw jak każdy Polak? Właśnie osoby, które wychodziły na tę mównicę i zarzucały przeciwnikom ustawy, że lękają się, że dyskryminują Ślązaków, sami to robią, więc, szanowni państwo, powiedzmy wprost: śląskość to polskość, a Polska to nasza wspólnota. Nie dyskryminujcie państwo Ślązaków, mówiąc, że są gorsi od wszystkich Polaków. Wszyscy jesteśmy jedną wielką wspólnotą, a państwo niestety dzielą nas na lepszych i gorszych.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marcelinę Zawiszę, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Dziś pracujemy nad projektem, na który czekali Ślązacy. Uznanie statusu języka śląskiego to bez wątpienia krok we właściwym kierunku. Chciałam jednak, by przy tej okazji wybrzmiało też, że język regionalny to nie wszystko. W Razem wiemy, że różnorodność to skarb, który trzeba celebrować, że tylko państwo zbudowane na akceptacji różnorodności to ta Polska, którą wszyscy będziemy chcieli budować, a gdy przyjdzie jej bronić, wszyscy staniemy za nią murem. W moim okręgu wyborczym w województwie opolskim mniejszość śląska liczebnością przewyższa kojarzoną tak silnie z województwem opolskim mniejszość niemiecką. Ślązacy i inne mniejszości etniczne zasługują więc na takie samo uznanie i wsparcie. Dlatego postawię bardzo konkretne pytanie, pytanie o następny krok na tej drodze. Pytam o to jako Polka i jako Ślązaczka: Kiedy Ślązacy zostaną uznani za mniejszość etniczną? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Poseł Roman Fritz: A Polacy?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marka Jakubiaka, Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MarekJakubiak">Tak szczerze mówiąc, trochę jest mi przykro, dlatego że nigdy nie słyszałem w historii swojego życia jakiegokolwiek słowa, które by było w jakimkolwiek negatywnym kontekście mówione czy wypowiadane na temat Śląska czy śląskości. Czuję się z tym bardzo źle, dlatego że dzisiaj tutaj padały bardzo kłamliwe słowa z ust różnych posłów, przez których być może przemawia dobra intencja, ale, proszę państwa, Śląsk nie ma lepiej niż Warszawa. W swojej pierwszej wypowiedzi mówiłem, kiedy Śląsk miał lepiej. Natomiast oczywiste jest, że Śląsk był tak samo maltretowany przez Niemców, jak i Polaków po II wojnie światowej. Identycznie traktowane było Mazowsze. To tutaj walczono i strzelano w tył głowy do 1956 r. Tak samo jak na Śląsku traktowano wszystkich obywateli, byliśmy członkami jednej pokrzywdzonej przez Zachód rodziny. I powiem tak — dzisiaj Janusz Kowalski cytował Dmowskiego, ja również — Jesteśmy różni, pochodzimy z różnych stron Polski, mamy różne zainteresowania, ale łączy nas jeden cel. Cel ten to ojczyzna. Nie hajmat, ojczyzna.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#MonikaWielichowska">Listę pytających posłów zamyka pan poseł Witold Tumanowicz, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Każdy, kto nie był jeszcze przekonany do tego, że nie istnieje język śląski, to po wystąpieniach posła Fritza z tej mównicy parę tygodni temu i teraz powinien rozwiać swoje wątpliwości. Sejm nie może dać się sterroryzować radykałom pokroju pana Kohuta. Siłowa i ustawowa kodyfikacja w jeden język śląski to tak naprawdę powolne zaduszanie zespołu gwar śląskich łączących się w bogactwo dialektu.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#WitoldTumanowicz">Pozwólmy wszystkim mówić, jak chcą i jak się nauczyli. Nie niszczmy na siłę pięknej polskiej różnorodności i jednocześnie nie podsycajmy separatystycznych nastrojów.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#WitoldTumanowicz">Mam pytanie: Ile będzie kosztować polskiego podatnika prowadzenie takiego kosztownego i szkodliwego eksperymentu społecznego? Ten eksperyment społeczny jest w interesie Ruchu Autonomii Śląska, Śląskiej Partii Regionalnej, Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego, Niemieckiej Wspólnoty Pojednanie i Przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#WitoldTumanowicz">Poseł Fritz czytał właśnie tę deklarację. To są ludzie, którzy w tym momencie mają interes, aby podsycać te autonomiczne, separatystyczne nastroje, na które nie możemy się zgodzić. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#MonikaWielichowska">Choć zamknęłam już listę pytających posłów, to jeszcze ją otwieram dla pani poseł Barbary Dolniak z Koalicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#MonikaWielichowska">I od razu pytam, czy na sali znajdują się posłanki lub posłowie, którzy chcą jeszcze zabrać głos, zanim naprawdę skutecznie zamknę listę. To jest ten czas, żeby się dopisać.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#komentarz">(Poseł Marek Jakubiak: Będziemy pamiętać.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#BarbaraDolniak">Nie wiedziałam, że pan jest taki pamiętliwy, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Jakubiak: Bo mi pani marszałek nie udostępniła głosu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#BarbaraDolniak">Jak pan usłyszy, dlaczego poprosiłam o głos, to pewnie pan będzie zadowolony, że go zabrałam.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#BarbaraDolniak">Ja się urodziłam w Bytomiu i jako młoda osoba przez wiele lat mieszkałam na Śląsku. Jako dorosła osoba mieszkam w Będzinie, czyli w Zagłębiu. Przez lata dzieliła te regiony rzeka Brynica. Jeszcze dzisiaj czasami się śmiejemy i mówimy o paszportach na przejazd ze Śląska do Zagłębia i odwrotnie. Ale te czasy może nie antagonizmów, ale pewnej różnorodności, istotnej różnorodności, się zmieniają. Jesteśmy otwarci, jesteśmy sympatyczni i wobec siebie przyjaźni, słuchamy siebie nawzajem. A własny język jest wyrazem tożsamości osób, które mieszkają w określonym regionie. W związku z tym, mimo że mieszkam w Zagłębiu, z przyjemnością zagłosuję za tym wnioskiem, za tym projektem. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#MonikaWielichowska">I zapraszam pana posła Andrzeja Gawrona z Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#komentarz">(Poseł Barbara Dolniak: Widzi pan, panie pośle, pani marszałek zawsze traktuje wszystkich równo.)</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#MonikaWielichowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AndrzejGawron">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Śląska godka jest piękna. Ona się absolutnie różni w zależności od miejscowości, od regionu Śląska: inaczej goda się w Rybniku, inaczej goda się w Lubieńcu, inaczej goda się pod Olesnem. I taka kodyfikacja na siłę to naprawdę jest bardzo złe rozwiązanie. Zrobiliście z tego po prostu projekt polityczny, żeby dostać parę głosów, punktów procentowych więcej w wyborach i nic więcej. Myślę, że to jest w ogóle hipokryzja. Chcecie wyrzucać ze szkół religię, bo uczniowie mają mieć łatwiej — lepiej było uczyć religii w salkach — a na siłę chcecie wprowadzać język śląski do szkół. To naprawdę jest zły pomysł. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam do głosu pana sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasza Szymańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#TomaszSzymański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#TomaszSzymański">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam wewnętrzne wrażenie, graniczące z pewnością, że ani debata, którą przeprowadziliśmy podczas pierwszego czytania, ani poważna debata z udziałem środowisk reprezentujących śląskie podmioty, kulturę i język nie rozwiały wszystkich państwa obaw w związku z przyznaniem statusu języka regionalnego językowi śląskiemu. Widać, że nie, ponieważ państwo okopaliście się w swojej wyimaginowanej rzeczywistości, że język śląski stanowi przyczynek do oderwania się od polskości.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#TomaszSzymański">Drogi Panie Pośle! Staraliśmy się państwu wyjaśnić, że język śląski się po prostu Ślązakom należy, ponieważ jednoznacznie wynika to choćby z treści spisu powszechnego, o czym panowie doskonale wiecie. Mamy opinie niekwestionowanych autorytetów naukowych, którzy jednoznacznie wypowiadają się na temat tego statusu.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#komentarz">(Poseł Roman Fritz: To jest nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#TomaszSzymański">Cokolwiek by było, nasze zobowiązanie jest niepodważalne i nie zachwiejemy się w doprowadzeniu projektu uznającego język śląski za język regionalny do końca. Tak że to nasze zobowiązanie podtrzymujemy. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji będzie wspierało państwa dalej w tym, co rozpoczęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#TomaszSzymański">Dziękuję, pani poseł, za inicjatywę.</u>
          <u xml:id="u-150.7" who="#komentarz">(Poseł Monika Rosa: Dziękujemy, panie ministrze.)</u>
          <u xml:id="u-150.8" who="#TomaszSzymański">Dziękuję posłom za przyjęcie założeń.</u>
          <u xml:id="u-150.9" who="#TomaszSzymański">Państwu również dziękuję za, ani chybi, wieloletni wkład w to, że ta ustawa będzie mogła w końcu czynić zadość państwa oczekiwaniom. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam sprawozdawczynię komisji panią poseł Monikę Rosę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#MonikaRosa">Pani Marszałkini! Panie Ministrze! Pani Minister! Wysoka Izbo! Polska jest wspólnotą. Jest wspólnotą ludzi różnorodnych. Różnimy się poglądami, co wybrzmiało na tej sali. Różnimy się wiarą, co jest oczywiste. Różnimy się językami, którymi władamy. Różnimy się naszą historią, tożsamością i wrażliwością. Naszą rolą jako parlamentarzystek i parlamentarzystów jest sprawić, aby Polska prawdziwie tą wspólnotą była. Aby dała szansę swoim obywatelkom i obywatelom na to, by mogli uszanować tradycję, historię, tożsamość, język swoich przodków.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#MonikaRosa">Czyż nie jest największą wartością to, aby znać swą historię, aby rozumieć swą historię, aby pielęgnować swój język? Czyż nie jest rolą instytucji państwa wspieranie obywateli? Czyż nie po to Ślązacy i Ślązaczki płacą podatki, żeby mieć wsparcie instytucji państwa? I to będzie ogromny wkład w to, aby język śląski pielęgnować, rozwijać, aby dać poczucie, że Ślązaczki i Ślązacy mogą tutaj czuć się dobrze. To będzie także ogromny wkład w poczucie wspólnoty, różnorodności całego państwa polskiego. Bo czy język kaszubski sprawił, że Polska stała się mniej polska? Nie. Sprawił tylko, że Kaszubi mogą uczyć się swojego języka, że Polska stała się bardziej różnorodna. Sprawił, że obywatele i obywatelki mogą czuć się dobrze w swoim kraju. Czy język śląski sprawi, że Polska będzie mniej polska? Nie. Sprawi, że będzie bardziej różnorodna, że będzie ciekawsza, że dobrostan obywateli i obywatelek będzie po prostu większy. Sprawi, że dzieciaki będą mogły chodzić do szkoły i uczyć się swojego języka, uczyć się w swoim regionie, że powstanie więcej tłumaczeń, wierszy, przekładów, że będzie można nauczać języka śląskiego, że może w jakiejś miejscowości pojawią się dwujęzyczne tablice, że powstanie więcej spektakli w języku śląskim, może więcej rozpraw filozoficznych. To jest wartość języka.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#MonikaRosa">Martwią mnie państwa strachy. Martwią, bo to jest to, o czym mówi pan minister — takie okopanie się na swoich stanowiskach bez próby usłyszenia naszego głosu. Przyjedźcie na spektakl o Śląsku i po śląsku, spotkajcie się z ludźmi, którzy od lat walczyli. Czy język kaszubski sprawił, że jakaś część Polski stała się autonomiczna? Czy język śląski to sprawi? Nie. Czy tutaj chodzi o jakieś interesy niemieckie? Państwa mania na punkcie niemieckości, antyniemieckości jest naprawdę już w swoich granicach kuriozalna. Niektórzy państwo zgłaszali swoje peany na temat antyśląskości. I co? Opuścili tę salę, nie chcą słuchać odpowiedzi na swoje pytania. Czy to jest szacunek do śląskości i do Ślązaków, do pół miliona obywateli i obywatelek, którzy chcą uznania swojego języka? Czy to jest szacunek do różnorodności, do debaty publicznej? Nie ma żadnego zagrożenia płynącego z uznania śląskiego za język regionalny, tak jak nie ma i nie było żadnego zagrożenia w związku z uznaniem kaszubskiego za język regionalny.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#MonikaRosa">Możemy słuchać opinii językoznawców. Rada Języka Polskiego, jak sama nazwa wskazuje, jest Radą Języka Polskiego. Posłuchajcie państwo stanowiska Rady Języka Śląskiego, która ukształtowała się na Śląsku. Posłuchajcie naukowców z Uniwersytetu Śląskiego, posłuchajcie językoznawców. Oni wam opowiedzą o tym, w jaki sposób śląski różni się od języka polskiego. Ale doskonale państwo wiecie, że to nie jest kwestia językowa, filologiczna. Nie takich argumentów państwo potrzebujecie. Przeciwnicy uznania języka śląskiego to po prostu przeciwnicy uznania różnorodności. To przeciwnicy zrozumienia, że państwo polskie należy do wszystkich obywateli, że wszyscy obywatele, obywatelki mają prawo czuć się w nim dobrze.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#MonikaRosa">Dlatego dziękuję za to, że w tym Sejmie jest większość ze strony Koalicji Obywatelskiej, Lewicy, Polski 2050, PSL-u do tego, aby język śląski stał się językiem regionalnym.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#komentarz">(Poseł Ewa Kołodziej: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#MonikaWielichowska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#MonikaWielichowska">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości. Proponuję, aby Sejm nie odsyłał tego projektu ustawy ponownie do komisji.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#MonikaWielichowska">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#MonikaWielichowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#MonikaWielichowska">A zatem do trzeciego czytania projektu ustawy przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#MonikaWielichowska">Zanim przystąpimy do kolejnego punktu, chciałabym pozdrowić siedzącą na galerii młodzież z VII Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu i Liceum Ogólnokształcącego Dialogu Kultur Etz Chaim, którzy przebywają tu na zaproszenie posła Tomasza Zimocha. Pozdrawiam was serdecznie i witam w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#MonikaWielichowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw (druki nr 274 i 305).</u>
          <u xml:id="u-153.9" who="#MonikaWielichowska">Proszę panią poseł Jagnę Marczułajtis-Walczak o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JagnaMarczułajtisWalczak">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Marszałek Sejmu 29 marca br. skierował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw, druk nr 274, do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny do pierwszego czytania. Komisja przeprowadziła pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy z druku nr 274. Uzasadnienie do projektu ustawy przedstawiła komisji ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#JagnaMarczułajtisWalczak">Celem projektu jest umożliwienie przyjęcia przez Radę Ministrów rządowego programu dofinansowania wynagrodzeń oraz kosztów składek od tych wynagrodzeń pracowników określonych w tym programie zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie. W celu ograniczenia skutków finansowych przyszłych programów dla gmin przewidziano dofinansowanie w wysokości do 100% z budżetu państwa. Dodatkowo proponuje się, że finansowanie, o którym mowa w niniejszym projekcie ustawy nie będzie uwzględniane przy wyliczaniu średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej. W toku dyskusji poruszono m.in. kwestie warunków zatrudnienia pracowników pomocy społecznej oraz szczegółowych zasad realizacji projektowanego programu Rady Ministrów. W posiedzeniu uczestniczyli przedstawiciele pracowników pomocy społecznej, organizacji społecznych oraz jednostek samorządu terytorialnego.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#JagnaMarczułajtisWalczak">Komisja przyjęła bez sprzeciwu trzy poprawki. Poprawki mają charakter doprecyzowujący przepisy zawarte w projekcie ustawy, zapobiegające ewentualnym wątpliwościom interpretacyjnym w zakresie możliwych form wypłaty przedmiotowego dofinansowania. Komisja jednogłośnie wnosi o przyjęcie przez Sejm załączonego projektu ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Annę Dąbrowską-Banaszek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw, druk nr 274, wraz ze sprawozdaniem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, druk nr 305.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Procedowany projekt ustawy zmienia brzmienie trzech ustaw: ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 i ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Według zaproponowanej nowelizacji Rada Ministrów w drodze uchwały będzie mogła przyjąć rządowy program dofinansowania wynagrodzeń oraz kosztów składek od tych wynagrodzeń pracowników określonych w tym programie, pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie, w żłobkach lub klubach dziecięcych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz dziennych opiekunów zatrudnionych przez jednostki samorządu terytorialnego, a także pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych systemu pieczy zastępczej i wspierania rodziny prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Adresatami programów są wyłącznie pracownicy zatrudnieni na podstawie stosunku pracy. Dofinansowanie wynagrodzeń będzie wypłacane w formie dodatku motywacyjnego. Nie będzie stanowić podstawy naliczania innych świadczeń, odszkodowań ani wypłat wynikających z innych przepisów, w tym dodatkowego wynagrodzenia rocznego i nagród rocznych. Dofinansowanie wynagrodzeń nie będzie uwzględniane przy wyliczaniu średniego miesięcznego kosztu utrzymania pensjonariusza w domu pomocy społecznej. Źródłem finansowania tego programu będzie dotacja celowa z budżetu państwa. Według projektu ustawy gmina otrzyma dodatkowe środki, które będzie mogła przeznaczyć na zwiększenie wysokości wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w jej jednostkach. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Klub Prawo i Sprawiedliwość popiera procedowany projekt ustawy. Jednocześnie w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość składam poprawki. Ich celem jest wprowadzenie możliwości przyznania środków finansowych również pracownikom administracji pracującym na rzecz jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, żłobków lub klubów dziecięcych, pracującym w jednostkach organizacyjnych systemu pieczy zastępczej i wspierania rodziny prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie, a także zatrudnionym w tych instytucjach, które są prowadzone przez podmioty będące kościołami lub innymi związkami wyznaniowymi, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Dorotę Marek, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#DorotaMarek">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Procedowana ustawa o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw wniesiona przez Radę Ministrów ma na celu umożliwienie powstania rządowych programów dofinansowania wynagrodzeń. Programy pokryją wszystkie koszty pracowników określone w programie, a więc nie tylko kwotę dofinansowania, ale również należne od kwoty składki, co w rezultacie w żaden sposób nie będzie obciążać pracodawców czy instytucji zatrudniających, a dla zatrudnionych pracowników socjalnych, pracowników instytucji wspierających rodzinę oraz systemu pieczy zastępczej, pracowników żłobków czy klubów dziecięcych będzie realnym dodatkiem.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#DorotaMarek">Ustawa obejmuje jednostki organizacyjne pomocy społecznej. Należą do nich m.in. ośrodki pomocy społecznej, domy pomocy społecznej, regionalne ośrodki polityki społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, centra usług społecznych — w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej na podstawie ustawy z 19 lipca 2019 r., placówki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, ośrodki wsparcia i ośrodki interwencji kryzysowej.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#DorotaMarek">Ta ustawa pozwoli poprawić standard życia pracowników socjalnych. Wynagrodzenia wreszcie będą chociaż częściowo rekompensować ciężką pracę, którą wykonują te osoby. Po wynagrodzeniach pracowników socjalnych widać, jak dbało o nich Prawo i Sprawiedliwość. Procedowanie nad tą ustawą przez nasz rząd już w ciągu 4 miesięcy od jego powołania, od jego powstania udowadnia, że tym, co odróżnia nas od poprzedników, są realne, konsekwentne działania w obszarze polityki społecznej, a nie górnolotne frazesy i ciągłe obietnice, które pozostawały niezrealizowane.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#DorotaMarek">Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Dane demograficzne nie pozostawiają nam żadnych złudzeń. Starzejące się społeczeństwo będzie potrzebowało profesjonalnej, specjalistycznej opieki, a to będzie wiązało się z dużymi potrzebami kadrowymi w obszarze pomocy społecznej. Jeżeli chcemy, aby młode osoby po studiach decydowały się na pracę w tym zawodzie, musimy godnie i adekwatnie wynagradzać te osoby, aby praca na rzecz drugiej osoby, która przecież wiąże się z bardzo dużym obciążeniem, zarówno fizycznym, jak i psychicznym, nie musiała wiązać się z wyrzeczeniami.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#DorotaMarek">Teraz wspomnę o kosztach. Koszt wcześniej wspomnianych dofinansowań nie będzie dodatkowo obciążał samorządów, ponieważ środki będą w 100% pochodziły z budżetu państwa. My nie rozdajemy kartoników. Co ważne, dofinansowanie do wynagrodzenia w przypadku osób zatrudnionych w domach pomocy społecznej nie będzie wliczane do średniego miesięcznego kosztu utrzymania pensjonariusza w domu pomocy społecznej, więc nie będzie miało wpływu na wysokość opłat ponoszonych przez członka rodziny osoby umieszczanej w takim ośrodku.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#DorotaMarek">Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska wnoszę o przyjęcie tej ustawy. Zatroszczmy się o przyszłość naszych obywatelek i obywateli poprzez troskę o osoby, od których ta przyszłość będzie zależeć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Wioletę Tomczak, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WioletaTomczak">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Szanowni Panowie Posłowie i Panie Posłanki! O pracownikach pomocy społecznej słyszymy publicznie najczęściej wtedy, gdy stanie się jakaś tragedia. Wtedy wszyscy zadajemy pytanie, gdzie była opieka społeczna, dlaczego nie interweniowała, dlaczego temu nie zapobiegła. Nie interesujemy się warunkami pracy pracowników pomocy społecznej na co dzień, bo każdy z nas ma swoje problemy, ale państwo wreszcie musi się tym zająć, żeby właśnie m.in. pracownicy pomocy społecznej mieli godziwe warunki pracy. Pracy, która jest bardzo obciążająca psychicznie, a czasem wręcz niebezpieczna fizycznie.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WioletaTomczak">Pracownicy opieki społecznej zarabiają w większości nie tylko źle, ale nawet bardzo źle, mimo że są ludźmi wykształconymi, o różnorodnych kompetencjach, bo muszą być oczami i uszami systemu. Ich zarobki urągają godności, nie przystają do zadań, które wykonują. To nie są ludzie, którzy idą do tej pracy po to, żeby się dorobić. To są ludzie z poczuciem misji, ponadprzeciętną empatią. Oczywiście zdarza się, że są osoby, które nie dopełniają swoich obowiązków, tak jak w każdej grupie zawodowej, ale wielu obywateli Polski, szczególnie tych najsłabszych czy najmłodszych, może liczyć na pomoc tylko dzięki pracownikom pomocy społecznej. Oni z kolei mogą liczyć tylko na nas i na to, że w imieniu państwa dostrzeżemy konieczność poprawy warunków ich pracy i podniesienia im wynagrodzenia do godziwego poziomu. Skuteczność narzędzi państwa takich jak lex Kamilek czy standardów ochrony nieletnich, które weszły w życie w lutym, zależeć będzie od tego, czy będziemy mieli skuteczne służby pomocy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#WioletaTomczak">Polska 2050 od blisko 2 lat apeluje o godziwe standardy pracy w służbie publicznej, do której w naszej ocenie zaliczają się także pracownicy pomocy społecznej. W tej ustawie pochylamy się również nad opiekunami dzieci do lat 3 w żłobkach, klubach dziecięcych, czy zatrudnionymi przez jednostki samorządu terytorialnego dziennymi opiekunami. Każdemu z nas zależy przecież, by nasze dzieci były bezpieczne. Chcemy także jak najlepiej wykorzystać czas, który spędzają poza naszą, rodziców, opieką. Każdemu z nas zależy, by dzieci, które wychowywane są w pieczy zastępczej, również były otoczone jak najlepszą opieką i aby liczba rodzin zastępczych była wystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#WioletaTomczak">Bez wsparcia finansowego obecnie funkcjonujący system może runąć jak domek z kart. Wynagrodzenia powinny być podnoszone przez jednostki samorządu terytorialnego, ale w koalicji 15 października zdajemy sobie sprawę, że finanse samorządów zostały przez ostatnie 8 lat mocno zranione. Dlatego program zawarty w procedowanej nowelizacji ustawy jest plasterkiem na głęboką ranę systemu opieki społecznej. Państwo polskie musi zatroszczyć się o swoich urzędników i pracowników, bo to w ich rękach spoczywają w praktyce gwarancje konstytucyjnych praw obywateli.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#WioletaTomczak">Klub Polska 2050 — Trzecia Droga poprze tę nowelizację ustawy, jednakże liczymy na całościowe wzmocnienie systemu opieki społecznej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Agnieszka Maria Kłopotek, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga mam przyjemność przedstawić sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Projekt wpłynął do Sejmu 22 marca 2024 r. i został skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny 29 marca 2024 r. 10 kwietnia odbyło się pierwsze czytanie w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Ustawa o pomocy społecznej określa m.in. zadania z zakresu pomocy społecznej, rodzaje świadczeń z zakresu z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania, organizację pomocy społecznej, zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielniania osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Zmiany w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej mówią o tym… Zmiana zaproponowana w art. 1 projektu ma na celu umożliwienie przyjęcia przez Radę Ministrów rządowego programu dofinansowania wynagrodzeń oraz kosztów składek od tych wynagrodzeń pracowników określonych w tym programie, zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie. Zgodnie z proponowanymi przepisami dofinansowanie przyznane w ramach przyszłych programów musi być przeznaczone w całości na zwiększenie wynagrodzeń pracowników pomocy społecznej. Na mocy programów ogłaszanych na podstawie proponowanych przepisów środki przysługujące z programu mają być środkami kierowanymi do pracowników, dodatkami względem środków przysługujących pracownikom na podstawie zawartych umów oraz przepisów w sprawie minimalnego wynagrodzenia oraz ustawy budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Ponadto przewiduje się, że dofinansowanie do wynagrodzeń otrzymanych w ramach przyjętych przez Radę Ministrów programów nie będzie wliczane do podstawy naliczania świadczeń, odszkodowań i innych wypłat, wynikających z odrębnych przepisów, w tym dodatkowo wynagrodzenia rocznego i nagród rocznych.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Zgodnie z art. 22 pkt 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, realizacja zadań wynikających z programów rządowych należy do wojewody. Szczegółowy zakres zadań wojewodów zostanie określony w programach przyjętych na podstawie projektowanych przepisów. Jednocześnie, aby ograniczyć skutki finansowe przyszłych programów dla gmin, przewidziano dofinansowanie w wysokości do 100% z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Zmiana w ustawie dotyczy również opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Propozycja projektu ma na celu promocję zatrudnienia w żłobkach, klubach dziecięcych oraz u dziennych opiekunów, jak również zatrzymanie odpływu wykwalifikowanej kadry z tych instytucji do przedszkoli publicznych. Proponuje się, aby gmina otrzymała dodatkowe środki, które będzie mogła przeznaczyć na zwiększenie wysokości wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w jej jednostkach. Zgodnie z proponowanym przepisem dofinansowanie wynagrodzeń musi być przeznaczone w całości na zwiększenie wynagrodzeń pracownika. Ponadto przewiduje się, że dofinansowanie wynagrodzeń nie będzie wliczane do podstawy naliczania świadczeń, odszkodowań i innych wypłat wynikających z odrębnych przepisów, w tym dodatkowego wynagrodzenia rocznego i rocznych nagród.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia. Projektowana regulacja nie jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej. W związku z tym Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego — Trzeciej Drogi, mając to wszystko na uwadze, będzie głosował za dalszymi pracami dotyczącymi przyjęcia tego projektu ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Dorota Olko, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#DorotaOlko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Muszę powiedzieć, że zabieram głos dzisiaj w tej debacie z autentyczną radością — radością, że nie tylko zwracamy uwagę na potrzebę podwyżek bardzo ważnej, a często niedocenianej grupy, ale że dyskutujemy o konkretnym rozwiązaniu, konkretnym projekcie, który ma jej płace podnieść. Bo kiedy w styczniu z tej mównicy razem z kolegami i koleżankami z partii Razem, z klubu Lewicy upominaliśmy się o podwyżki dla pracowników socjalnych, dla opiekunów dzieci do lat 3, kiedy pisały do mnie pracownice OPS-ów rozżalone, że nie objęły ich podwyżki dla budżetówki, to obawiałam się, że na te podwyżki przyjdzie nam poczekać dłużej.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#DorotaOlko">A na te podwyżki dłużej czekać po prostu nie można. Odpowiedź dlaczego wydaje się oczywista, ale skoro płace tej grupy tak długo szorowały po dnie, to może trzeba przypomnieć, dlaczego podwyżki są konieczne. To od pracy tej grupy zawodowej zależy sytuacja osób najbardziej wrażliwych, potrzebujących wsparcia, niesamodzielnych. Pracownicy socjalni — czy też pracownice, bo to są najczęściej kobiety — to są osoby z wyższym wykształceniem, wykwalifikowane, wykonujące pracę, która jest często bardzo obciążająca emocjonalnie, psychicznie, ale także fizycznie. To jest praca, która wiąże się z ogromną odpowiedzialnością. Zależeć może od niej życie, zdrowie dziecka, które jest zaniedbywane, bite przez rodziców. Zależy od niej sytuacja seniorki, która nie jest w stanie sama zrobić sobie zakupów czy przygotować posiłku. Zależy od niej sytuacja osób z niepełnosprawnością czy też osób w kryzysie zdrowotnym, w kryzysie zdrowia psychicznego.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#DorotaOlko">Polska za tę pracę, tę ciężką, obciążającą pracę, wypłaca obecnie pensje zbliżone do płacy minimalnej, czyli gdzieś ok. 4300 zł brutto, podczas gdy średnia pensja w gospodarce powoli dobija do 8500 zł. I to oznacza, że tę bardzo ciężką pracę wyceniamy o tyle niżej, cenimy ją tyle niżej, traktujemy ją jako mniej ważną niż większość zawodów w gospodarce. To jest niesprawiedliwe i krzywdzące. Tak niskie pensje przekładają się oczywiście na to, że po prostu nie ma komu w tych zawodach pracować. Większość ośrodków pomocy społecznej nie ma dzisiaj wystarczającej liczby rąk do pracy, a każdy wakat oznacza, że na pomoc, na wsparcie trzeba czekać dłużej, czasami niestety zbyt długo.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#DorotaOlko">Procedowany dzisiaj projekt daje nadzieję na wyższe płace dla pracowników socjalnych, dla opiekunów dzieci do lat 3 — opiekunek, bo to też zwykle kobiety — a tym samym na lepszą jakość pomocy społecznej i lepsze życie dla osób, które z niej korzystają. Jako klub Lewicy bardzo gorąco ten projekt popieramy, projekt przygotowany przez ministrę pracy i polityki społecznej Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk. Pomysł finansowania tych dodatków z budżetu, z dotacji celowej uznajemy za uzasadniony, bo dzięki temu wyższe płace nie obciążą samorządów i, powiedzmy to wprost, będą mogły realnie być wypłacone, a nie tylko zapisane na papierze. Bo samorządy już dzisiaj dźwigają zbyt dużo obowiązków, na które nie zawsze mają środki.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#DorotaOlko">A podwyżki, jak już mówiłam, są potrzebne natychmiast. To jest niezbędny pierwszy krok, to jest gaszenie pożaru po latach zaniedbań, latach mrożenia pensji, latach szkodliwych oszczędności. I liczę, że to nie jest krok ostatni i że przyjęty mechanizm pozwoli na to, żeby w kolejnych latach te płace stopniowo wzrastały, bo naszym celem powinien być taki poziom wynagrodzeń, przy którym praca socjalna staje się zawodem atrakcyjnym i cenionym, przy którym młodzi ludzie wybierają studia związane z tymi zawodami z nadzieją na normalne, dostatnie życie. Liczę, że za kilka lat zamiast wakatów w OPS-ach będziemy mieć kilka osób na jedno miejsce, bo wtedy będziemy mieć gwarancję, że tę pracę podejmują osoby najlepiej przygotowane, najlepiej wykwalifikowane, najbardziej godne zaufania.</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#DorotaOlko">Dziś Lewica z radością popiera zaproponowany projekt i jednocześnie zapewniam pracowników, pracownice socjalne: jeśli wasze płace znów kiedyś zaczną być mrożone, to znowu się o was upomnimy — i w rządzie, i w Sejmie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Michał Wawer, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#MichałWawer">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ustawa, nad którą dzisiaj procedujemy, dotycząca podwyżek dla jednego z sektorów polskiej gospodarki jest doskonałym przykładem szkoły polityki i państwowości Jarosława Kaczyńskiego i Donalda Tuska. Jest to szkoła polityczna polegająca na tym, że długo się śpi, długo się nic nie robi, a potem, kiedy jakaś grupa doprowadzona do desperacji podnosi słuszne postulaty, żeby wprowadzić jakieś reformy, jakieś podwyżki, to się budzi z tego snu na chwilę, uruchamia się drukarkę z pieniędzmi, zapycha, zaspokaja się tymi pieniędzmi wziętymi na kredyt, wziętymi kosztem inflacji, wziętymi kosztem podwyżek podatków tę jedną grupę. Załatwia się to, nie robiąc przy tym żadnych systemowych rachub, po czym z powrotem zapada się w sen i czeka się, aż kolejna grupa społeczna przyjdzie z tymi samymi żądaniami po raz kolejny.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#MichałWawer">Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Pani Marszałek! W ten sposób nie można zarządzać państwem na dłuższą metę. To jest droga donikąd, to jest droga do tego, żeby państwo polskie doprowadzić do bankructwa. Tylko najgłośniejsze grupy będą miały zapewnione podwyżki, środki, i tak niesatysfakcjonujące, kosztem wszystkich innych grup, które są mniej zorganizowane, które nie są tak głośne, które nie tak intensywnie atakują swoimi postulatami posłów czy ministrów. Oczywiście nie mówię tu, nie twierdzę, że podwyżki, o których mowa jest w ustawie, są nieuzasadnione. One są całkowicie uzasadnione. Całkowicie uzasadnione byłyby podwyżki dla bardzo wielu pracujących Polaków. Ogromna większość pracowników na polskim rynku pracy zarabia mniej niż obiektywnie jest warta ich praca. I metodą na drukarkę nie da się ich wszystkich nakarmić. Metodę na to, żeby poprawić sytuację polskiej gospodarki we wszystkich sektorach, powinny stanowić systemowe reformy, systemowe zmiany.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#MichałWawer">To, co jest proponowane w tej ustawie, to jest pomysł, który będzie skutkował systemowymi konfliktami interesów i problemami, dlatego że mówimy o pracownikach, którzy są w przeważającej większości zatrudniani przez samorządy, a podwyżkę mają dostać od rządu, z budżetu państwa. I to jest sytuacja, w której z jednej strony właściwy pracodawca nie jest tym, któremu pracownicy zawdzięczają podwyżkę, z którym mogą negocjować podwyżkę i który powinien rozliczać ich z efektów pracy. I to jest jasny sygnał: nie, nie musicie pracować tak, żeby wasz bezpośredni przełożony, wasz bezpośredni pracodawca był zadowolony, nie musicie tworzyć takich instytucji, żeby w tym samorządzie to dobrze działało. Jeżeli chcecie podwyżki, przyjdźcie do rządu i krzyczcie głośno. Nawet jeżeli ci ludzie krzyczą w słusznej sprawie, mają całkowitą rację, bo mają całkowitą rację, to na dłuższą metę taka metoda zarządzania państwem przez aktualnego premiera, przez byłych premierów to jest coś, co doprowadza polską gospodarkę do paraliżu, a polskie państwo do upadku.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#MichałWawer">Dosyć karmienia Polaków doraźnie spuszczonymi z drukarki pieniędzmi, podwyżkami, czas wprowadzać systemowe, poważne reformy, takie jak bon edukacyjny, jak mechanizm konkurencji w ochronie zdrowia, jak dziesiątki innych systemowych reform, wszędzie tam, gdzie państwo polskie, sektor publiczny styka się z gospodarką i sektorem prywatnym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Jarosław Sachajko, koło parlamentarne Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Nie chciałbym się za bardzo odnosić do poprzedniej wypowiedzi, ale to, jak się opiekujemy osobami najsłabszymi, świadczy o naszym człowieczeństwie. Nie wszystko da się przeliczyć na pieniądze, nie wszystko da się wycenić i pomoc społeczna jest jedną z takich rzeczy, która jest niepodlegająca ocenie.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#JarosławSachajko">Rozmawiamy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Słyszeliśmy od przedstawicieli właściwie wszystkich klubów parlamentarnych, że pracownicy socjalni zarabiają za mało, że powinni zarabiać więcej. Opcja rządząca wygłaszała tutaj peany na cześć tego projektu. Tymczasem, szanowni państwo, pracownicy socjalni, proszę przeczytać sobie początek tej ustawy. Art. 1: Rada Ministrów może przyjąć rządowy program. Nie „przyjmie”, tylko „może przyjąć”. Czy to nie jest znowu kolejny wytrych stosowany przez opcję rządzącą? My wam naopowiadamy, ile to dla was nie zrobimy, a później zastosujemy drobne słowo „może”, co będzie oznaczało, że tego może nie być. Jest dokładnie tak samo jak w przypadku projektów obywatelskich. Niedawno był strajk opiekunów osób niepełnosprawnych. Na jednym z pierwszych posiedzeń Sejmu Wysoka Izba przyjęła owacją projekt dotyczący właśnie pomocy opiekunom osób niepełnosprawnych, a później się okazało, że ten projekt trafił do uśmiechniętej marszałkowej, a tak naprawdę komisyjnej, zamrażarki, przepraszam, chłodziarki, bo zamrażarek już podobno nie ma. I to jest właśnie dokładnie ten sam wytrych, szanowni państwo. Słowo „może” zmienia wszystko.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#JarosławSachajko">Proszę też zauważyć, że nawet pomoc społeczna jest dzielona. Rozmawiamy o samych pracownikach merytorycznych. A gdzie jest administracja? Dlaczego administracja ma być poszkodowana i w jakiś sposób pominięta? Pomoc społeczna to powinien być sprawny mechanizm, opłacalny mechanizm. Zmierzam do tego — myślę, że koledzy z Konfederacji mnie w tym poprą — że zajmować się tym powinno nie tylko państwo, że tak naprawdę to organizacje pozarządowe powinny się tym zajmować. A państwo tutaj pomijają te organizacje pozarządowe, bo jeszcze by się okazało, że któraś z nich jest prowadzona przez Kościół, a to już by było źle, gdyby Kościół miał to robić.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#JarosławSachajko">Szanowni Państwo! Po co to dzielić? Dlaczego właśnie lokalne społeczeństwo, w tym Kościół, nie może się w to zaangażować? Dlaczego wszystko tu musi być jakimś biznesem? Dlatego popieram poprawki złożone przez Prawo i Sprawiedliwość. Mam nadzieję, że w dalszym procedowaniu nad tym projektem słowo „może” zostanie z niego wykasowane. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#DorotaNiedziela">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas na zadawanie pytań na 1 minutę.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#DorotaNiedziela">Czy ktoś z państwa jeszcze chce się zapisać do pytań?</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#DorotaNiedziela">Zamykam listę.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#DorotaNiedziela">Jako pierwszego proszę pana posła Grzegorza Brauna, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże!</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#GrzegorzBraun">Szanowni Państwo! To kolejna ustawa obficie podlana sosem retoryki, dobroludzizmu i altruizmu, oczywiście na cudzy koszt, która w istocie antagonizuje różne grupy pracowników, różne grupy społeczne. Z jednej strony pan minister wjeżdża na białym koniku garbusku i rozsypuje pieniądze, których samorządy nie miały, żeby godziwie opłacić pracowników społecznych. Z drugiej strony jak już oni dostaną te pieniądze… Są równi i równiejsi, ponieważ poza nawiasem tej polityki uśmiechniętej dobroczynności zostają te gminy, te samorządy, które jakoś radzą sobie z problemami społecznymi właśnie dlatego, że na ich terenie w rozwiązywanie tych problemów angażują się nie tylko jednostki powoływane do istnienia przez rząd i samorząd. Różne są podmioty: parafie, kurie, rozmaite organizacje niosące, dźwigające ciężar dobroczynności w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#GrzegorzBraun">Pytanie jest takie: Dlaczego są równi i równiejsi? Dlaczego ta ustawa stawia rząd w pozycji dobrego wujka, który rozdaje po uważaniu coś tam na waciki?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle. Proszę zmierzać do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#GrzegorzBraun">Dziękuję bardzo, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wprowadzacie doraźne łaty, zamiast leczyć całościowo system. Jesteście w tej materii kontynuatorami polityki, którą do niedawna krytykowaliście. Tworzycie sobie prawo do wprowadzenia uznaniowego systemu przyznawania dopłat jednostkom samorządu terytorialnego. Czy pójdziecie dalej w tej polityce i będziecie płacić tylko swoim, tam gdzie wygraliście wybory samorządowe? Czy będziecie wykorzystywać ten system do korumpowania niepokornych włodarzy gmin? Dlaczego w ustawie nie ma wpisanych kwot dotacji? Przepisy wprowadzają dużą swobodę dla Rady Ministrów, natomiast w ocenie skutków regulacji Sejm nie dostaje informacji o kosztach. Dlatego pytam: Jaki będzie całościowy koszt tej polityki?</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#WitoldTumanowicz">Oczywiście należy kierować się empatią. Każdy z nas powinien mieć tę empatię, każdy z nas powinien pomagać słabszym, to jest oczywiste, ale nawet na empatię potrzeba środków finansowych — i planu na to, skąd te środki wziąć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marcina Skonieczkę, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#MarcinSkonieczka">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Ustawa, nad którą procedujemy, umożliwi dofinansowanie wynagrodzeń osób zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub na ich zlecenie. Wsparcie rządu dla samorządu jest niezbędne, ponieważ za czasów Zjednoczonej Prawicy mieliśmy do czynienia z pseudoreformą Polskiego Ładu, która ograniczyła dochody własne samorządów. Po drugie, od wielu lat w samorządach istnieje problem niedofinansowania zadań zleconych przez rząd. Środki przekazywane przez rząd są niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#MarcinSkonieczka">Z tej ustawy skorzysta ponad 211 tys. osób na różnych stanowiskach. Ta ustawa to realizacja jednej z 12 gwarancji Polski 2050 — Trzeciej Drogi, której postulat brzmi: państwo jako uczciwy pracodawca. Osoby, które pracują w pomocy społecznej, wykonują bardzo odpowiedzialną pracę, pomagają najbardziej potrzebującym i to wsparcie jest niezbędne. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Barbarę Oliwiecką, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#BarbaraOliwiecka">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#BarbaraOliwiecka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałoby się powiedzieć: w końcu. Jeszcze nie możemy odetchnąć pełną piersią, bo spraw, które są do załatwienia w obszarze pomocy społecznej, jest ogrom, ale to bardzo ważny i dobry krok. Pracownicy socjalni w końcu otrzymają podwyżki. Wszyscy parlamentarzyści, politycy, my tutaj powinniśmy się cieszyć, że jest komu przyznawać te podwyżki, że ta grupa, ponad 190 tys. osób, wytrwała w tym zawodzie pomimo przeciążenia, nadmiaru obowiązków, bardzo niskiego wynagrodzenia, często braku szacunku i docenienia oraz ogromu odpowiedzialności. Wytrwali, pomimo że państwo polskie o nich nie dbało w wystarczający sposób. Bardzo często pracownicy socjalni opiekowali się rodzinami, które miały lepszy status materialny niż ich rodziny. Taka była nierówność i niesprawiedliwość. Ponadto, szanowni państwo, raport NIK wykazał, że w ponad połowie skontrolowanych placówek społecznych pracownicy społeczni czasami opiekowali się nie 50, a ponad 150 podopiecznymi. Jako Polska 2050 już w poprzedniej kadencji wskazywaliśmy, że państwo polskie jest złym pracodawcą. To się zmienia. Te zmiany będą szły i idą w dobrym kierunku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#BarbaraOliwiecka">Wszystkim pracownikom socjalnym dzisiaj mówimy i pokazujemy: widzimy, doceniamy was i będziemy o was dbać. Dziękuję ślicznie.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#DorotaNiedziela">Na galerii znajduje się młodzież ze szkoły podstawowej z Bonikowa, która przyjechała na zaproszenie pana ministra Adama Szłapki. Bardzo serdecznie was witam w progach Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Mam nadzieję, że będziecie mieć świetną wycieczkę i zapamiętacie same dobre rzeczy z Sejmu. Życzę wam miłego zwiedzania i miłego dnia. Zapraszam ponownie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#DorotaNiedziela">Do zabrania głosu zapraszam panią poseł Joannę Wichę, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#JoannaWicha">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#JoannaWicha">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od samego początku kadencji regularnie spotykałam się z pracownicami i pracownikami ośrodków pomocy społecznej. Zwykle słyszałam dwie rzeczy. Po pierwsze, jesteśmy zbyt nisko wynagradzane, jesteśmy niesprawiedliwie wynagradzane, zarabiamy mniej niż pracownicy ośrodków i placówek medycznych.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#JoannaWicha">A druga rzecz to standard tych ośrodków. Pisałam również w tej sprawie interpelację i ogromnie się cieszę, że dzisiaj możemy rozmawiać właśnie o podwyżkach dla tej grupy pracowników i pracownic.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#JoannaWicha">Cieszę się bardzo, że omawiamy dzisiaj tę pierwszą kwestię. Przypomnę, że pensja pielęgniarki zatrudnionej w DPS-ie to dzisiaj często 4100 brutto. Myślę, że przyjęciem projektu nowelizacji nie zamykamy tematu, a robimy pierwszy krok. Przed nami jeszcze długa praca nad tym, aby pracownicy medyczni zatrudnieni w DPS-ach podlegali takim samym warunkom finansowym co koledzy i koleżanki z placówek medycznych, co oznacza także odpowiednie waloryzacje i dodatki.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#JoannaWicha">Druga rzecz to warunki, w jakich pracują. Niech nam nie zniknie z oczu to, że problem, z którym zmagają się DPS-y, to też brak środków m.in. na zakup wózków inwalidzkich, chodzików, na remont łazienek. Te osoby same zbierają na to pieniądze. Czas z tym skończyć. Bardzo serdecznie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Agnieszka Ścigaj, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#AgnieszkaŚcigaj">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chcę coś doprecyzować moim koleżankom i kolegom z pomocy społecznej. To nie jest ustawa, która gwarantuje jakiekolwiek podwyżki. To jest ustawa, która stwarza możliwość dla rządu, że może przyjąć program, który ma ograniczony czas, żeby moim koleżankom dać dodatek motywacyjny. Może to być pół roku, może to być rok. A więc w tej ustawie nie ma tej gwarancji, nie jest to rozwiązanie systemowe ani nie jest to rozwiązanie trwałe.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#AgnieszkaŚcigaj">Mam takie pytanie: Co samorządy mają zrobić, jeżeli program się skończy? Zabrać ludziom ten dodatek motywacyjny, który jest obiecany? Nie jest też zagwarantowane w tej ustawie, że to będzie 100% dofinansowania. Jest przywołany art. 115 ustawy, co prawda z ust. 2, który mówi, że można dać więcej niż 80%, ale nie trzeba, więc tego z tej ustawy nie wiemy. Pytanie jest takie: Czy samorządy wiedzą, że ewentualnie będą musiały rocznie do tego programu dołożyć ok. 400 mln zł, bo w tej ustawie nie ma gwarancji, że to będzie 100%?</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#AgnieszkaŚcigaj">Szanowni Państwo! Precyzyjnie mówmy o pewnych elementach. Nie mówmy i nie obiecujmy ludziom czegoś, czego w tej ustawie jeszcze nie ma, ale żywię nadzieję, że pojawi się w programach. Szkoda, że to będą czasowe tylko i wyłącznie dodatki motywacyjne. Dziwię się więc, że Lewica postuluje rozwiązania czasowe, jeśli chodzi o Kodeks pracy i płace.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Anna Dąbrowska-Banaszek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ośrodek pomocy społecznej jest jednostką realizującą zadania własne gminy. Zasoby kadrowe mające wpływ na realizację zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej oraz na efektywność działań na rzecz poprawy jakości życia osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej czy w kryzysie nie ograniczają się tylko do pracowników socjalnych. Na powodzenie procesu pracy z rodziną wpływ również ma współpraca i zaangażowanie zatrudnionych pracowników innych profesji, w tym pracowników administracji, a w szczególności pracowników realizujących zadania w obszarach budowania sieci usług na bazie projektów, programów rządowych czy zamówień publicznych. Wprowadzenie dodatku motywacyjnego dla jednej z wielu grup pracowników, zwłaszcza w przypadku ośrodków pomocy społecznej, może doprowadzić do poczucia dyskryminacji, a w konsekwencji wpłynąć demotywująco poprzez doprowadzenie do znacznych dysproporcji faktycznych w kwotach wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Moje pytanie: Czy planowany projekt ustawy i zaplanowany dodatek motywacyjny będą dotyczyć wszystkich pracowników ośrodków pomocy społecznej? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Tadeusz Tomaszewski, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#TadeuszTomaszewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowna Pani Minister! To ważny krok, ale pierwszy, jeśli chodzi o poprawę sytuacji materialnej pracowników socjalnych. Z danych wynika, że ok. 70% pracowników socjalnych otrzymuje pensje na poziomie płacy minimalnej. W trakcie prac wnieśliśmy poprawkę mówiącą o tym, że ten dodatek może być wypłacany właśnie w formie dodatku motywacyjnego, ale także, jeśli postanowi tak samorząd lub podmiot prowadzący na zlecenie samorządu dom pomocy społecznej, może być częścią wynagrodzenia. Tutaj decyzja należy do podmiotów prowadzących.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#TadeuszTomaszewski">Natomiast jako przewodniczący stałej podkomisji do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi chciałbym zapytać przede wszystkim o te domy pomocy społecznej, które są prowadzone przez organizacje pozarządowe i związki wyznaniowe. One alarmują, że ta sytuacja spowoduje odejścia i brak możliwości prowadzenia tych domów z powodu tego, że nie otrzymają tej pomocy, ale także z powodu niezaliczania ewentualnie wypłacanych z własnych środków dodatków do kosztów utrzymania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TadeuszTomaszewski">W związku z tym chciałbym zapytać o stanowisko rządu w tej sprawie, co dalej z tą kwestią.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Grzegorz Piechowiak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#GrzegorzPiechowiak">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#GrzegorzPiechowiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podobnie bardzo ważną kwestią jest to, czy ta ustawa — przynajmniej nigdzie tego nie widać, dlatego chciałem zapytać -obejmuje również pracowników DPS-ów, które są prowadzone przez związki wyznaniowe. Szczególnie mamy w Polsce bardzo wiele domów pomocy społecznej prowadzonych przez siostry zakonne i tam pracuje bardzo wielu cywilów, którzy wykonują tak samo ciężką pracę. Czy ci ludzie również będą objęci tą ustawą?</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#GrzegorzPiechowiak">Dodatkowo wydaje się, że ta ustawa pomija także pracowników ośrodków wsparcia dziennego i wspierania rodziny oraz świetlic środowiskowych. To również bardzo ważny element w życiu społecznym.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#GrzegorzPiechowiak">Mam pytanie do ministerstwa, czy wymienieni pracownicy i wymienione podmioty są uwzględnieni w tym projekcie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Władysław Dajczak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WładysławDajczak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wszyscy dzisiaj generalnie zgodziliśmy się z tym, że ten ważny obszar, obszar pomocy społecznej, i sytuacja pracowników, którzy wypełniają te niezmiernie ważne zadania, są trudne. Ta sytuacja przekłada się na to, a mówią o tym samorządowcy, że coraz trudniej jest znaleźć dobrych, wykwalifikowanych pracowników, którzy mogą podejmować te odpowiedzialne zadania z zakresu pomocy społecznej. Tylko dla przykładu powiem o sytuacji z mojego województwa lubuskiego, gdzie aż 11 samorządów na 82 nie spełnia wymogu zatrudnienia minimum trzech pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, sześć gmin nie spełnia wymogu wskaźnika zatrudnienia pracowników socjalnych w stosunku do liczby mieszkańców. To pokazuje, jak ta sytuacja jest trudna. Dlatego trzeba podejmować działania.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#WładysławDajczak">Wszyscy też uznajemy, że dobrze, że ten krok dzisiaj, co prawda doraźny i nie taki systemowy, nie ciągły, jest stawiany, ale też myślę, że z tych licznych wypowiedzi, które dzisiaj padały, wynikało, że czas najwyższy, aby podjąć działania systemowe, które tę sytuację zmienią generalnie.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#WładysławDajczak">Dlatego pytanie do przedstawicieli ministerstwa: Czy ministerstwo myśli o działaniach i rozwiązaniach systemowych, czy takie działania są planowane? Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Andrzeja Gawrona, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#AndrzejGawron">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To na pewno bardzo dobry kierunek, żeby podnieść wynagrodzenia pracownikom pomocy społecznej, pracownikom socjalnym, ale ta ustawa jest taka trochę słaba, ponieważ, po pierwsze, w art. 1 jest mowa o tym, że Rada Ministrów może przyjąć rządowy program dofinansowania wynagrodzenia, w następnym ustępie jest, że może być to w formie dodatku motywacyjnego. Wszystko może. Ja bym tutaj oczekiwał, żeby jednak to była twarda deklaracja, kiedy będą te podwyżki, kiedy będzie ta uchwała rządowa — mówi się też o tym, że rząd uchwałę przyjąć może — żeby pracownicy socjalni, pracownicy pomocy społecznej, którzy teraz prawdopodobnie nas słuchają, wiedzieli, czy ta podwyżka będzie jeszcze w tym roku, czy dopiero w przyszłym roku, jaka będzie skala tej podwyżki.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#AndrzejGawron">Tak że proszę odpowiedzieć na te pytania, żeby osoby zainteresowane — właśnie pracownicy socjalni, pracownicy pomocy społecznej — miały konkretną informację. Proszę o konkrety. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Dorotę Olko, klub parlamentarny Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#DorotaOlko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zwróciły się do mnie siostry zakonne z Prowincji Polskiej Zgromadzenia Sióstr Pielęgniarek Trzeciego Zakonu Regularnego św. Franciszka, które prowadzą domy pomocy społecznej jako organizacje pozarządowe. Oczywiście taka sytuacja dotyczy nie tylko tego zgromadzenia, lecz także wielu organizacji pozarządowych, którym samorządy zlecają zadania w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#DorotaOlko">Chciałabym zapytać, czy na pewno te organizacje zostaną także objęte tymi dodatkami. Na posiedzeniu komisji ministra Dziemianowicz-Bąk deklarowała, że obejmie to także organizacje. W związku z tym, że te pytania padają nadal ze strony tego rodzaju organizacji, chciałabym, żeby usłyszały to. Myślę, że ważne będzie dla nich to zapewnienie z tej mównicy, że także one te dodatki dostaną. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Bartosza Romowicza, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Oczywiście jest to warte poparcia i myślę, że nie ma co o tym długo dyskutować. Natomiast chciałbym zwrócić uwagę na inny problem. To samorządy ponoszą największą część kosztów pomocy społecznej w Polsce, to samorządy dopłacają do pobytów ich mieszkańców w domach pomocy społecznej i te pobyty są coraz droższe, a przez to te samorządy mają coraz więcej wydatków w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#BartoszRomowicz">Chciałbym zapytać, pani minister, czy w toku prac nad poprawą sytuacji pracowników socjalnych, która jest oczywiście konieczna, potrzebna, bo te dodatkowe środki pracownikom socjalnym oczywiście się należą, analizowano, w jaki sposób docelowo zmienić system tak, żeby to nie samorządy ponosiły koszty utrzymania swoich mieszkańców w domach pomocy społecznej, ale państwo, bądź żeby pomocne były inne narzędzia, chociażby odwrócona hipoteka czy cokolwiek w tym zakresie, co ułatwi samorządom egzekucję z osób zobowiązanych do utrzymania swoich bliskich w domach pomocy społecznej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Jarosława Sachajkę, Koło Poselskie Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Miałem zacząć inaczej, ale przed chwilą kolega z Polski 2050 mówił, że wypełniona została jedna z 12 gwarancji: państwo jako uczciwy pracodawca. I tutaj widzimy tego uczciwego pracodawcę, który dzieli pomoc społeczną na tę udzielaną przez samorządy, ale, po pierwsze, zapomina o dzieciach, bo chciałem zapytać się, w czym dzieci są gorsze od osób dorosłych. W art. 1 państwo piszą poza tym, że państwo tylko mogą to zrobić, a nie muszą: lub na ich zlecenie, czyli jeżeli jednostki samorządu terytorialnego zlecą organizacjom pozarządowym opiekę, to jest w porządku, ale tylko nad osobami dorosłymi, a jak już są dzieci, to niech sobie radzą sami. Trochę jest to dziwne, bo nie uważam, że dzieci powinny być w gorszej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#JarosławSachajko">A więc chciałem zapytać się, dlaczego w art. 2, gdzie mówimy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, państwo to pomijają.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#JarosławSachajko">I dziękuję, że Lewica, dwóch przedstawicieli Lewicy zapytało tu otwarcie o organizacje pozarządowe prowadzone przez wspólnoty wyznaniowe. Wstyd, panie ministrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#DorotaNiedziela">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#DorotaNiedziela">O głos poprosiła podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pani minister Katarzyna Nowakowska.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#KatarzynaNowakowska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Panowie Posłowie i Szanowne Panie Posłanki! Szczególnie ci, którzy zabierali dzisiaj głos w tej dyskusji. Chciałabym przede wszystkim bardzo podziękować wszystkim przychylnym głosom za zrozumienie, jak ważne i tak naprawdę pilne jest przyjęcie przedłożonej przez rząd ustawy.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#KatarzynaNowakowska">Dla państwa głównie z Prawa i Sprawiedliwości przygotowałam kilka cytatów z listów otwartych do pana premiera Mateusza Morawieckiego z lat 2020 i 2023, tak żebyśmy wszyscy wiedzieli, w jakiej sytuacji znaleźliśmy się, obejmując rząd.y</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#KatarzynaNowakowska">Cytaty. To są listy skierowane przez Polską Federację Związkową Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej. I teraz pierwszy cytat: W tym kontekście choćby warto wspomnieć o wynikach raportu NIK, w którym wskazano m.in., że pracowników socjalnych jest zbyt mało, są przeciążeni zadaniami, pracują w stresie, są nisko opłacani i często narażeni na agresję fizyczną lub słowną. Bywa, że niektórzy podopieczni ośrodków uzyskiwali więcej w formie świadczeń z pomocy społecznej, niż zarabiał pracownik socjalny. Niewątpliwym powodem do wstydu dla państwa polskiego jest fakt, iż zarobki pracowników socjalnych należą do najniższych w Europie. To jest rok 2020. Dla pokazania kontekstu przypomnę, że od 2018 r. trwał protest tej grupy zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#KatarzynaNowakowska">List z marca 2023 r. do pana premiera Mateusza Morawieckiego: Tymczasem sytuacja w sektorze pomocy społecznej pozostaje dramatyczna. Liczba zatrudnionych w tym obszarze maleje z roku na rok. Problemem i wyzwaniem dla pracodawców jest rekrutacja wykwalifikowanych pracowników. Biorąc pod uwagę starzejące się społeczeństwo i tym samym wzrost zapotrzebowania na m.in. usługi adresowane do seniorów, osób z niepełnosprawnościami lub długotrwale chorych, można powiedzieć, że w niedalekiej przyszłości z dużym prawdopodobieństwem dojdzie do sytuacji, w której zabraknie specjalistów świadczących te usługi.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#KatarzynaNowakowska">Kolejnym fundamentalnym problemem są niskie płace i związany z tym bezpośrednio niski prestiż zawodu. Wszyscy w Polsce doświadczamy obecnie ogólnej drożyzny, inflacji i rosnących kosztów życia. Jednak sytuacja pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej jest wyjątkowo trudna. W dużej części gmin nastąpiło spłaszczenie płac, niezależnie od zajmowanego stanowiska, wykształcenia czy też doświadczenia zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#KatarzynaNowakowska">Pracownicy pomocy społecznej często również doświadczają sytuacji…</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#komentarz">(Poseł Urszula Rusecka: Teraz wy rządzicie, pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#KatarzynaNowakowska">Ja bardzo chętnie panią wprowadzę w to, jaka jest sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#KatarzynaNowakowska">Pracownicy pomocy społecznej często również doświadczają sytuacji, gdy to beneficjent korzystający ze świadczeń otrzymuje większe środki finansowe niż pracownik, który tę pomoc realizuje. Marzec, 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-206.9" who="#KatarzynaNowakowska">Szanowni Państwo! Chcę bardzo mocno podkreślić, że mamy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pełną świadomość, że w tej materii niezbędne są dalsze decyzje, które w sposób systemowy zabezpieczą odpowiednie wynagrodzenia pracowników systemu pomocy społecznej, ale też — bo o tym dzisiaj mówimy — pracowników wspierania rodziny i pieczy zastępczej oraz pracowników samorządowych instytucji opieki nad dziećmi do lat 3, którzy realizują odpowiedzialne zadania w bardzo newralgicznych dla państwa i samorządu obszarach. Wiemy jednak, do jak trudnej sytuacji finansowej poprzedni rząd doprowadził samorządy. Dlatego jestem — i myślę akurat, że mówię w imieniu ministerstwa, pana premiera i rządu — bardzo zadowolona z tego, że jesteśmy w stanie dzisiaj tutaj rozmawiać o realnych podwyżkach w formie dodatków, które nie obciążą dodatkowo samorządów.</u>
          <u xml:id="u-206.10" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Gawron: Jakiej wielkości?)</u>
          <u xml:id="u-206.11" who="#KatarzynaNowakowska">Jako że wynagrodzenia te są objęte zadaniami własnymi samorządów, ważna będzie oczywiście dalsza wspólna praca nad wdrożeniem rozwiązań, które będą uzgodnione ze stroną samorządową.</u>
          <u xml:id="u-206.12" who="#KatarzynaNowakowska">Zdajemy sobie sprawę z tego, że dzisiaj gasimy pożar, który został nam przekazany przez naszych poprzedników, ale rządowe programy, które powstaną na podstawie procedowanej ustawy, są niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-206.13" who="#KatarzynaNowakowska">Padło kilka technicznych pytań, na które bardzo chętnie odpowiem.</u>
          <u xml:id="u-206.14" who="#KatarzynaNowakowska">Po pierwsze, dlaczego słowo „może” w ustawie? Dlatego że, jak powiedziałam, są to zadania własne samorządów i jest to rozwiązanie, które musimy do ustawy wprowadzić, żebyśmy jako rząd w ogóle mogli o takich dodatkach rozmawiać. Więc kolejnym krokiem oczywiście będą programy rządowe.</u>
          <u xml:id="u-206.15" who="#KatarzynaNowakowska">Odpowiedź dla pana posła, który spytał, czy one rzeczywiście będą. Proszę nie mierzyć nas swoją miarą — będą na pewno. Od kiedy? Zaplanowane są od 1 lipca. Koszty na ten rok, które zostały przewidziane w budżecie, to 1360 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-206.16" who="#KatarzynaNowakowska">Jacy pracownicy będą objęci tymi dodatkami? I tutaj uspokajam. Jeśli chodzi o rodzaj placówki, to mamy instytucje samorządowe oraz organizacje pozarządowe, które realizują te zadania na zlecenie samorządu, czyli również związki wyznaniowe i organizacje pozarządowe. Są to pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę w tych instytucjach. Teraz jeszcze wymienię, o jakich instytucjach mówimy, bo padały pytania, czy są to pracownicy merytoryczni czy administracyjni. I znowu, nie mamy tutaj takiego rozróżnienia. Są to wszyscy pracownicy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, czyli: pracownicy ośrodków pomocy społecznej, powiatowych centrów pomocy rodzinie, centrów usług społecznych, domów pomocy społecznej, placówek specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, ośrodków interwencji kryzysowej, ośrodków wsparcia, ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, dziennych domów pomocy, domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisk dla osób bezdomnych, schronisk dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, klubów samopomocy, systemu pieczy zastępczej, wspierania rodziny…</u>
          <u xml:id="u-206.17" who="#komentarz">(Poseł Anna Dąbrowska-Banaszek: A świetlice środowiskowe?)</u>
          <u xml:id="u-206.18" who="#KatarzynaNowakowska">…asystenci rodziny, koordynatorzy rodziny i pieczy zastępczej, pracownicy placówek opiekuńczo-wychowawczych, osoby zatrudnione do pomocy w rodzinach zastępczych zawodowych i rodzinnych domach dziecka na podstawie umowy o pracę, mamy tu jeszcze żłobki, kluby dziecięce i dziennych opiekunów.</u>
          <u xml:id="u-206.19" who="#KatarzynaNowakowska">Myślę, że wyjaśniłam wszystkie zawiłości. Bardzo państwu dziękuję, bardzo dziękuję za wszystkie przychylne głosy. Naszym zadaniem jest rozwiązać problem w długiej perspektywie, systemowo, czego nasi poprzednicy nie raczyli realizować. Dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#DorotaNiedziela">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#DorotaNiedziela">W związku z tym, że w czasie drugiego czytania zgłoszono do przedłożonego projektu ustawy poprawki, proponuję, aby Sejm ponownie skierował ten projekt do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w celu przedstawienia sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#DorotaNiedziela">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#DorotaNiedziela">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#DorotaNiedziela">Szanowni państwo, ogłaszam przerwę do godz. 15. O godz. 15 zaczynamy punkt 4. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 58 do godz. 15 min 08)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#Marszałek">Najpierw bardzo serdecznie pozdrawiam uczniów Technikum nr 8 im. Jana Karskiego z Warszawy, którzy są w Sejmie na zaproszenie posła Michała Koboski. Jesteście? Tu jesteście.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#Marszałek">I wszystkich naszych gości, o których jeszcze nie wiem, skąd przybyli, ale na pewno w trakcie posiedzenia się tego dowiemy.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#Marszałek">Jeszcze moment, szanowni państwo.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4. porządku dziennego: Informacja Prokuratora Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej w 2023 r. (druk nr 308).</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#Marszałek">Proszę pana prokuratora generalnego Rzeczypospolitej Polskiej Adama Bodnara o przedstawienie informacji.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AdamBodnar">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym podziękować za możliwość wystąpienia przed Wysoką Izbą i za możliwość przedstawienia raportu prokuratora generalnego z zastosowania kontroli operacyjnej przez Policję oraz służby w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#AdamBodnar">Zgodnie z art. 11 § 1 ustawy — Prawo o prokuraturze prokurator generalny przedstawia Sejmowi i Senatowi jawną roczną informację o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej, ze wskazaniem liczby osób, co do których sąd zarządził kontrolę i utrwalanie rozmów lub kontrolę operacyjną, sąd odmówił zarządzenia kontroli bądź też wniosek o kontrolę operacyjną nie uzyskał zgody prokuratora, i obowiązek ten obejmuje także wyszczególnienie liczby osób w poszczególnych kategoriach, co do których o kontrolę operacyjną wnioskował właściwy organ.</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#AdamBodnar">Odpowiednie sprawozdanie zostało przedstawione przeze mnie i wysłane na ręce marszałka Sejmu pana Szymona Hołowni, a także na ręce marszałka Senatu pani Małgorzaty Kidawy-Błońskiej w dniu 15 kwietnia br. Natomiast dzisiejsze sprawozdanie ma, myślę, charakter szczególny, ponieważ uznałem, że w interesie publicznym jest nie tylko przedstawienie danych dotyczących stosowania kontroli operacyjnej, ale także statystyk dotyczących stosowania oprogramowania, które popularnie jest zwane: Pegasus, czyli stosowania kontroli operacyjnej w stosunku do urządzenia końcowego.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#AdamBodnar">Chciałbym podkreślić, że kontrola operacyjna jako forma pracy operacyjnej Policji oraz służb specjalnych państwa jest niezwykle wrażliwym środkiem działania, który nie tylko istotnie ingeruje w sferę życia prywatnego określonych osób, które stają się przedmiotem zainteresowania służb, ale także generuje ogromną wiedzę o ich życiu prywatnym i zawodowym, która może być później w różnorodny sposób dyskontowana. O ile bowiem w sytuacji nieuzyskania materiałów potwierdzających przestępczą działalność określonej osoby zgromadzone materiały ulegają zniszczeniu, o tyle jednak konkretne informacje pozostają w pamięci i mogą być wykorzystywane w dalszych działaniach operacyjnych. Dlatego też kontrola operacyjna jest tak atrakcyjną formą działania służb, gdyż daje ogromne możliwości pozyskiwania wiedzy o osobie, która pozostaje w ich zainteresowaniu, niezależnie od faktycznego związku z popełnianiem przestępstw. A wszystko to realizowane jest poza wiedzą podmiotu zainteresowania, który w świetle obowiązujących przepisów nie musi być nawet zawiadamiany o podejmowanych wobec niego działaniach, nie musi być zawiadamiany także post factum. Co więcej, rozwój technologii skłania do tego, aby Policja czy służby specjalne korzystały z różnych nowych udoskonaleń technologicznych, które pozwalają na kontrolę operacyjną.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#AdamBodnar">Przechodząc do przedstawienia statystyk, chciałbym poinformować, że w 2023 r. wszystkie uprawnione organy skierowały łącznie wobec 5973 osób wnioski o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wnioski o zarządzenie kontroli operacyjnej, przy czym sądy zarządziły kontrolę i utrwalanie rozmów lub kontrolę operacyjną w stosunku do 5835 osób.</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#AdamBodnar">Sądy odmówiły zarządzenia kontroli i utrwalania rozmów lub kontroli operacyjnej wobec 22 osób, a wnioski o kontrolę operacyjną nie uzyskały zgody prokuratora w stosunku do 116 osób. Jeśli chodzi o poszczególne służby, to spośród 90 uprawnionych służb 7 kierowało odpowiednie wnioski. Wnioski nie były kierowane przez inspektora nadzoru wewnętrznego, przez Służbę Ochrony Państwa oraz przez inspekcję wewnętrzną Służby Więziennej. Najwięcej wniosków skierowanych zostało przez Policję — 5233 osoby, z czego sądy odmówiły zarządzenia kontroli operacyjnej wobec 12 osób, a prokurator nie wyraził zgody w stosunku do 104 osób. Druga w kolejności jest Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego — 220 osób, jedna odmowa sądu, dwie odmowy, jeśli chodzi o prokuratora. Centralne Biuro Antykorupcyjne — 145 osób, sześć odmów prokuratora. Straż Graniczna — 114 osób, brak odmów. Żandarmeria Wojskowa — 78 osób, jedna odmowa prokuratora. Krajowa Administracja Skarbowa — 34 osoby, dwie odmowy prokuratora. Służba Kontrwywiadu Wojskowego — 32 osoby, w tym jedna odmowa. I w porównaniu do lat poprzednich można zaobserwować następujące tendencje: nastąpił lekki spadek. W latach poprzednich to było trochę powyżej 6 tys. osób. W 2021 r. to było w okolicach 7 tys. osób. Natomiast cechą charakterystyczną jest to, że utrzymuje się wysoki poziom zatwierdzania zgód przez sądy oraz prokuraturę. I myślę, że jest to czynnik, który powinien budzić refleksję, o czym będę mówił w dalszej części wystąpienia. I myślę też, że warto pamiętać o tym, że stosowanie kontroli operacyjnej to jest najbardziej zaawansowana forma inwigilacji. Natomiast problemem w Polsce oczywiście od lat jest także sprawdzanie bilingów. Na ten temat są przedstawiane odrębne analizy, odrębne sprawozdania. Jeśli chodzi o sprawdzanie bilingów, skala jest zupełnie nieporównywalna. Myślę, że warto się zastanowić, i to było przedmiotem refleksji różnych organizacji pozarządowych, orzecznictwa, że w przypadku bilingów tak naprawdę istnieje tylko i wyłącznie obowiązek sprawozdawczy, który nie daje wystarczającej podstawy do tego, żeby zweryfikować, czy w każdej sytuacji to sprawdzanie bilingów było potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#AdamBodnar">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 21 września 2018 r. dziennikarz śledczy TVN24 Robert Zieliński poinformował o tym, że Centralne Biuro Antykorupcyjne posiada nowy system do inwigilacji. Wtedy właśnie pisał, że system ten został sfinansowany przez Fundusz Sprawiedliwości, a do akt, do dokumentów potwierdzających zakup dotarli inspektorzy Najwyższej Izby Kontroli. Wskazał także, że ze środków Funduszu Sprawiedliwości przekazano 33 mln zł na zakup tego systemu do inwigilacji. Wtedy w zasadzie jeszcze nie wiadomo było, o jaki system chodzi i na czym to ma polegać. Późniejsze artykuły Roberta Zielińskiego, później także innych dziennikarzy, zaczęły posługiwać się nazwą Pegasus. Natomiast myślę, że warto zauważyć, że od tego czasu minęło prawie 6 lat. I w tym czasie obywatele Rzeczypospolitej pozyskali szereg dodatkowych informacji na temat funkcjonowania tego systemu, ponieważ w tzw. międzyczasie, w ciągu tych kilku lat dowiedzieliśmy się, że system Pegasus to nie jest jakaś fałszywa informacja rozpowszechniana przez media czy organizacje pozarządowe, lecz istnienie tego systemu, posiadanie i używanie tego systemu przez służby specjalne zostało potwierdzone. Po drugie, dzięki pracy Citizen Lab Uniwersytetu w Toronto oraz dzięki Amnesty International poznaliśmy tożsamość osób, które podejrzewały, że ich telefony mogły być zainfekowane Pegasusem. Po trzecie, dzięki pracy Komisji Nadzwyczajnej ds. wyjaśniania przypadków nielegalnej inwigilacji, komisji senackiej kierowanej przez pana Marcina Bosackiego, wtedy senatora, dowiedzieliśmy się wiele na temat różnych technicznych aspektów funkcjonowania tego systemu, mogliśmy także poznać zeznania świadków, w tym osób, które zostały dotknięte tym właśnie systemem inwigilacji. Wreszcie dzięki pracy specjalnej komisji w Parlamencie Europejskim mogliśmy zobaczyć, że problem stosowania tego oprogramowania dotyczy nie tylko Polski, lecz także innych państw. Natomiast myślę, że to, co się też udało komisji specjalnej w Parlamencie Europejskim, komisji PEGA, to pokazanie też związku pomiędzy wykorzystywaniem tego systemu a po prostu mechanizmami sprawowania władzy. I wreszcie obecnie dzięki pracom komisji śledczej w Sejmie Rzeczypospolitej kierowanej przez panią posłankę Srokę, dzięki pracy członków komisji, bardzo dziękuję za państwa obecność, możemy na bieżąco poznawać dodatkowe aspekty funkcjonowania tego systemu. I wreszcie obecnie dzięki współpracy pomiędzy Prokuraturą Krajową a poszczególnymi służbami specjalnymi, zwłaszcza dzięki dostępowi do archiwów prowadzonych postępowań przez poszczególne służby i przez prokuraturę, możemy poznać skalę stosowanej inwigilacji za pomocą systemu Pegasus.</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#AdamBodnar">Prokurator generalny w trybie niejawnym na potrzeby śledztwa prowadzonego przez zespół śledczy do spraw Pegasusa, który został powołany w Prokuraturze Krajowej, pozyskał informację dotyczącą stosowania tego oprogramowania przez poszczególne służby specjalne. Minister koordynator do spraw służb specjalnych Tomasz Siemoniak pismem z 9 kwietnia 2024 r. wyraził zgodę na przedstawienie łącznych zagregowanych danych statystycznych dotyczących stosowania Pegasusa, a ściśle kontroli operacyjnej stosowanej w trybie art. 19 ust. 6 pkt 4 ustawy o Policji, czyli tego dostępu do urządzenia końcowego. Uważam, że przedstawienie tych danych Wysokiemu Sejmowi, a także Wysokiemu Senatowi jest niezbędne ze względu na treść art. 12 ustawy — Prawo o prokuraturze, gdyż są to informacje, moim zdaniem, istotne dla bezpieczeństwa państwa oraz dla jego prawidłowego funkcjonowania. Myślę, że ta druga część, czyli że są to informacje dla prawidłowego funkcjonowania, jest w tym kontekście nawet ważniejsza.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#AdamBodnar">Z informacji, które zostały przekazane przez Centralne Biuro Antykorupcyjne Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz przez Służbę Kontrwywiadu Wojskowego wynika, że te trzy służby w latach 2017–2022 stosowały kontrolę operacyjną urządzenia końcowego łącznie wobec 578 osób, przy czym w 2017 r. było to 6 osób, w 2018 r. było to 100 osób, w 2019 r. — 140 osób, w 2020 r. — 161 osób, w 2021 r. — 162 osoby, a w 2022 r. — 9 osób.</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#AdamBodnar">Chciałbym kilkoma słowami skomentować te dane. Po pierwsze, Pegasus to środek kontroli operacyjnej, który niezwykle poważnie ingeruje w prywatność danej osoby, bo w zasadzie pozwala na przejęcie kontroli nad telefonem komórkowym, umożliwia dostęp do wszystkich danych, które są w tym telefonie zgromadzone, dlatego siłą rzeczy stosowanie tego typu metody musi budzić poważne wątpliwości z punktu widzenia ochrony praw konstytucyjnych.</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#AdamBodnar">Po drugie, Pegasus nie jest oprogramowaniem, nad którym pełną kontrolę, w tym kontrolę nad przetwarzaniem danych, sprawuje państwo polskie, bo system ten nie działa na takiej zasadzie, że jest własnością państwa, ale działa na zasadzie licencji, która jest udzielana przez izraelską firmę. W istotę funkcjonowania tego systemu wpisane jest to, że te dane są przekazywane poza granice Polski. Brak jest zatem bezpieczeństwa danych. Chodzi o to, co się z tymi danymi dzieje, w jaki sposób mogą być one wykorzystywane, gromadzone, przetwarzane przez służby innych państw.</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#AdamBodnar">Myślę, że ujawnione dotychczas informacje, zwłaszcza te, które są wynikiem działania komisji, zarówno komisji senackiej, jak i obecnej komisji śledczej, a także dane, które są potwierdzone materiałami będącymi w posiadaniu prokuratury, potwierdzają, że kontrolą przy użyciu tego systemu objęto szereg osób z życia publicznego. Publiczne zeznania tych osób są da mnie jako obywatela Rzeczypospolitej Polskiej, a także jako prokuratora generalnego wstrząsające i przygnębiające. Jest to dla mnie przykre, że nawet na tej sali przemawiam do osób, które są ofiarami tego systemu.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#AdamBodnar">Drodzy Państwo! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Marszałku! Stosowanie Pegasusa doprowadziło do szeregu debat i dyskusji w naszym życiu publicznym. Myślę, że jednym z najważniejszych wniosków, które z nich wypływają, jest konieczność reformy służb specjalnych i wprowadzenia nadzoru nad służbami specjalnymi. Myślę, że doskonałe podsumowanie tego, co należałoby zrobić, możemy znaleźć już teraz w raporcie komisji senackiej, a także w niedawnym raporcie z 21 marca 2024 r. przygotowanym przez Najwyższą Izbę Kontroli. W raporcie komisji senackiej, jeśli chodzi o nadzór nad służbami specjalnymi, pojawiają się dwa zasadnicze wątki: należałoby albo wzmocnić istniejące instytucje takie jak rzecznik praw obywatelskich czy Komisja do Spraw Służb Specjalnych, albo stworzyć niezależny organ nadzoru. Myślę, że debata o tym, jak ten nadzór nad służbami powinien wyglądać, jest nam niezwykle potrzebna.</u>
          <u xml:id="u-209.13" who="#AdamBodnar">Chciałbym zwrócić szczególną uwagę na konieczność dokonania reformy systemu nadzoru nad służbami ze strony sądów. W raporcie NIK-u z 21 marca — ten raport jest obszerny, jest niejawny, natomiast dostępna jest jego część jawna, komunikat na stronie internetowej Najwyższej Izby Kontroli, do którego się odwołuję — wskazano kilka zasad, które powinny zostać wprowadzone. Po pierwsze, sądy powinny otrzymywać wszystkie materiały dostępne na danym etapie postępowania celem rozpoznania wniosku o zastosowanie kontroli operacyjnej. Po drugie, sędziowie powinni mieć możliwość wystąpienia do niezależnego organu kontrolnego w przypadku wątpliwości co do stosowania w danym przypadku kontroli operacyjnej. Po trzecie, sądy powinny być zobowiązane do uzasadnienia zarówno decyzji pozytywnej, jak i decyzji negatywnej. Obecnie jedynie w przypadku decyzji negatywnej mają obowiązek przygotować uzasadnienie, co, biorąc pod uwagę taką ekonomikę pracy codziennej, powoduje, że najzwyczajniej w świecie sądy, można powiedzieć, są bardziej skłonne do wyrażania zgody.</u>
          <u xml:id="u-209.14" who="#AdamBodnar">Myślę, że bardzo ważne jest to, aby sądy zostały zdecentralizowane, jeżeli chodzi o te sądy decydujące o wnioskach, żeby ten główny ciężar pracy nie spoczywał na barkach Sądu Okręgowego w Warszawie, ale np. było to uzależnione od siedziby danej delegatury. Wreszcie myślę, że warto wzmocnić dbałość, warto wzmocnić znajomość tej problematyki przez sędziów, którzy w tych sprawach orzekają. Sędziowie nie zawsze są przygotowani do tej pracy pod kątem znajomości metod i charakteru pracy operacyjnej służb czy Policji.</u>
          <u xml:id="u-209.15" who="#AdamBodnar">Powyższe rekomendacje powtarzają się już od jakiegoś czasu. Powtarzały się w rekomendacjach organizacji pozarządowych i są jasno wskazane w raporcie NIK-u. Były także zawarte w raporcie komisji senackiej. Są one aktualne nie tylko w kontekście Pegasusa, ale także szerzej w kontekście kontroli operacyjnej. Zwracam uwagę na to, że liczba odmów jest bardzo niewielka. Myślę, że wzmocnienie sądów w zakresie nadzorowania Policji i służb specjalnych jest niezbędne. W kontekście…</u>
          <u xml:id="u-209.16" who="#AdamBodnar">Panie marszałku, czy mogę prosić o jeszcze 3 minuty?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#Marszałek">Proszę bardzo. To jest sygnał, który automatycznie przypomina o tym, że czas mija, ale jeżeli pan minister chce, to jeszcze 2 czy 3 minuty, jak myślę, jesteśmy w stanie poświęcić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#AdamBodnar">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W kontekście Pegasusa pojawia się jednak dodatkowe pytanie: W jaki sposób należałoby zweryfikować działanie tego oprogramowania w stosunku do osób indywidualnych? Ktoś mógłby postawić tezę, że skoro uzyskana została zgoda sądu, to problem nie istnieje. Uważam, że to jest bardzo istotny problem, ponieważ może być tak, że różne sytuacje, które były weryfikowane przez sąd, polegały na, można powiedzieć, niewłaściwym ustawieniu relacji pomiędzy służbami specjalnymi i sądami. Sąd mógł być wprowadzony w błąd, mógł być niewłaściwie poinformowany przez służby specjalne. Przedstawione argumenty oraz faktyczne i potencjalne zarzuty mogły nie znajdować pokrycia w rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#AdamBodnar">Z tego powodu w prokuraturze trwa obecnie przegląd wszystkich spraw, w których doszło do wykorzystania Pegasusa. Celem jest dokonanie weryfikacji, oceny, ile osób poddanych działaniu tego oprogramowania stało się ofiarami naruszeń ich prawa do prywatności oraz autonomii informacyjnej. W trakcie dokonywania tej weryfikacji prokuratura kierować się będzie następującymi kryteriami. Po pierwsze, kierować będzie się tym, jaka była wiarygodność informacji, która stanowiła podstawę wdrożenia kontroli operacyjnej, czy rzeczywiście na etapie wnioskowania o zastosowanie kontroli operacyjnej służby dysponowały odpowiednimi faktami wskazującymi czy uprawdopodobniającymi możliwość popełnienia przestępstwa, czy np. w momencie, kiedy wnioskowano o tę kontrolę, służby rzeczywiście dysponowały chociażby pewnymi materiałami, czy istniało rzeczywiste podejrzenie popełnienia jakiegoś przestępstwa, czy też służyło to tylko swoistemu testowaniu na zasadzie: może coś znajdziemy u danego obywatela, który jest poddany tej właśnie formie inwigilacji.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#AdamBodnar">Po drugie, należałoby weryfikować to pod kątem proporcjonalności kontroli operacyjnej. Czy środek był wykorzystywany w taki sposób, aby minimalizować ingerencję w prawo do prywatności? Np. pod pretekstem wykazania poważnego przestępstwa szuka się jakichkolwiek informacji na temat tej osoby lub kompletnie niezwiązanej z przedstawionym zarzutem. Albo być może inny przykład: stosowany jest ten środek w kontekście jakiejś próby udowodnienia jakichś drobnych przestępstw, które mogą być wykazane zwyczajnymi środkami dowodowymi bez sięgania po tego typu oprogramowanie. Przykładowo gdy ktoś jest podejrzany o fałszowanie dokumentów, to raczej jest nam w takiej sytuacji potrzebny biegły, a nie to, żeby taką osobę sprawdzać Pegasusem.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#AdamBodnar">Wreszcie trzecia rzecz: adekwatność kontroli operacyjnej. Czy kontrola operacyjna była adekwatna w świetle dostępności innych środków sprawdzających? Np. być może odpowiednią wiedzę można było uzyskać za pomocą sprawdzania billingów i zwyczajnej obserwacji figuranta, natomiast to nie nastąpiło. Od razu służby sięgnęły po weryfikację i sprawdzanie urządzenia końcowego.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#AdamBodnar">W największym skrócie to, co jest celem pracy prokuratury na tym etapie, to jest to, aby wychwycić ewidentne przypadki nadużywania systemu oraz instrumentalizacji systemu dla osiągania innych celów. Zespół śledczy na bieżąco będzie przekazywał ustalenia opinii publicznej na tyle oczywiście, na ile nie będzie to naruszało dobra śledztwa, współpracował z komisją śledczą, a także prowadził całe postępowanie w celu dokonania kompleksowej analizy problemu. Zespół śledczy będzie analizował, co stało się także z materiałami pozyskanymi w wyniku kontroli operacyjnej, czy zostały one zniszczone, czy były komukolwiek przekazywane, czy zdobyte materiały mogły doprowadzić do działań prawnokarnych, czy też być może miały być wykorzystywane do innych celów.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#AdamBodnar">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uważam, że sprawa nadużywania kontroli operacyjnej, zwłaszcza Pegasusa, ma fundamentalne znaczenie dla opinii publicznej. W dobie nowoczesnych technologii rodzi się pokusa, aby sięgać po łatwe rozwiązania w pracy operacyjnej. Jak wskazują dotychczasowe doświadczenia, jest to także poważne ryzyko polityczne, które ma wpływ na system rządów i na sposób sprawowania władzy. W interesie nas wszystkich jest to, aby sprawa została kompleksowo wyjaśniona, abyśmy wyciągnęli z niej wnioski, aby osoby poszkodowane miały prawo do rekompensaty, aby winni zostali ukarani. Bo taka historia jak inwigilacja za pomocą Pegasusa jako metoda sprawowania władzy nie może się powtórzyć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#Marszałek">Jest z nami na galerii, obserwuje naszą pracę młodzież ze Szkoły Podstawowej z Radomna oraz ze Skarlina z gminy Nowe Miasto Lubawskie wraz z Andrzejem Andrzejewskim, prezesem Fundacji im. Działyńskich, którzy odwiedzają Sejm na zaproszenie posła Marcina Skonieczki. Pozdrawiamy was serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#Marszałek">Widzę, że na galerii są też goście posła Dziedziczaka, których serdecznie pozdrawiamy i pana posła również.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#Marszałek">Drodzy państwo, przypominam, że Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#Marszałek">Jako pierwszy głos zabierze w niej poseł Marcin Warchoł, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-212.7" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MarcinWarchoł">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#MarcinWarchoł">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Już Cyceron w czasach rzymskich mówił, że nie znać historii to na zawsze być dzieckiem. Słyszymy tu dziś bajki od pana ministra o rzekomych podsłuchach, inwigilacji, nadużywaniu podsłuchów. Panie ministrze, nie jesteśmy takimi dziećmi, za jakich nas tutaj uważacie. Znamy doskonale historię i ta historia składa się z faktów, liczb, a nie z bajań, domniemań, opinii, hipotez, jak tutaj pan minister raczył nam to pokazywać.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#MarcinWarchoł">Mówicie państwo o masowej inwigilacji Pegasusem w sytuacji, w której to było zaledwie kilkaset spraw, wszystkie dotyczyły przestępstw i wszystkie były zatwierdzane przez sądy. Tymczasem dane historyczne, fakty pokazują, że to właśnie rządy Platformy Obywatelskiej były tymi, w których Polacy byli najbardziej masowo inwigilowani. Za rządów Prawa i Sprawiedliwości spadała liczba podsłuchów, spadała liczba zapytań o billingi. W sytuacji waszych rządów rosły zarówno pierwsze dane, jak i drugie, o czym za chwileczkę powiem.</u>
          <u xml:id="u-213.3" who="#MarcinWarchoł">Drodzy Państwo! 2006 i 2007 r. — sięgnijmy do tamtych czasów. Gdy się porównuje te dwa okresy — liczba podsłuchów spadła za rządów Prawa i Sprawiedliwości o 400. To jest bardzo istotne, ponieważ to był okres przedwyborczy. Pokażę, jak w okresie przedwyborczym zachowywała się Platforma Obywatelska — dokładnie odwrotnie. W 2014 r. wzrasta liczba podsłuchów, i to — w stosunku do 2013 r. — o przeszło 900. To było 5221 podsłuchiwanych osób w 2014 r. Rekord, panie ministrze, rekord inwigilacji, rekord podsłuchów. Od 2014 r. drastycznie rosła liczba podsłuchiwanych Polaków. Takie są fakty.</u>
          <u xml:id="u-213.4" who="#MarcinWarchoł">Ale przejdźmy do drugiej kwestii, o której pan minister również raczył wspomnieć, mianowicie billingi. Billingi są udostępniane bez udziału sądu, i to też jest bardzo istotna informacja. Otóż służby zadają pytanie i dosłownie w ciągu 2 minut mają informacje, do kogo dzwonił dany człowiek, kto był jego rozmówcą, kiedy dokonywała się rozmowa telefoniczna czy połączenie SMS-owe. Również dane geolokalizacyjne są w ten sposób pozyskiwane, także bez udziału sądu, w sposób absolutnie bardzo uproszczony, w ciągu dosłownie kilku minut. Prześledźmy te informacje. Znów, drodzy państwo, widzimy, że w 2014 r., gdy Platforma prowadziła kampanię wyborczą, była rekordowa liczba zapytań o dane telekomunikacyjne Polaków. Było to przeszło 2 mln. Skok również jest drastyczny w stosunku do roku ubiegłego, wcześniejszego, drodzy państwo, aż o 24%, czyli rosła inwigilacja za pomocą podsłuchów i rosła inwigilacja za pomocą billingów, o 24%. To było przeszło 2 mln w 2014 r.</u>
          <u xml:id="u-213.5" who="#MarcinWarchoł">PiS dochodzi do władzy. Tyle krzyczeliście o masowej inwigilacji, o ustawie inwigilacyjnej. I co? Patrzymy na statystyki. Oto 2016 r., 1147 tys. — dwa razy mniej, panie ministrze. Jak to możliwe? I na podstawie tej ustawy, którą tak krytykowaliście. Dalej idziemy. 2019 r. — 1300 tys. 2020 r. — to jest 1600 tys. i mniej więcej ta liczba się utrzymywała. Dwa razy mniej niż za czasów Platformy.</u>
          <u xml:id="u-213.6" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Trela: Bo Pegasusem to robiliście.)</u>
          <u xml:id="u-213.7" who="#MarcinWarchoł">Obecnie, po dojściu do władzy, Platforma znów zwiększa inwigilację obywateli. Chcą czytać szyfrowane komunikatory, czaty, maile, jak to ujawnił minister Siemoniak w projekcie nowelizacji ustawy — Prawo o komunikacji elektronicznej. I tak się dziwnie składa, że największa inwigilacja jest wtedy, gdy Platforma prowadzi kampanię przedwyborczą. Czego tak się baliście w 2014 r.? Terrorystów? Oszustów?</u>
          <u xml:id="u-213.8" who="#komentarz">(Głos z sali: PiS-u.)</u>
          <u xml:id="u-213.9" who="#MarcinWarchoł">PiS-u baliście się, tak jest. Baliście się PiS-u, dokładnie. Dziękuję, panie pośle, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-213.10" who="#MarcinWarchoł">Takich nagłych skoków liczby zakładanych podsłuchów nie było przez 8 lat rządów Zjednoczonej Prawicy. To Donald Tusk i jego najęci siepacze najczęściej wykorzystywali zarówno zapytania o billingi, jak i podsłuchy. To oni wprowadzali masową inwigilację. To wy za to jesteście odpowiedzialni, nie rząd Zjednoczonej Prawicy, nie Prawo i Sprawiedliwość, i to jest wasz prawdziwy program wyborczy. Te liczby, te fakty to jest wasz prawdziwy program wyborczy. Teraz nawet się już nie kryjecie, że trzeci raz, tym razem już jawnie, nie po cichu, jak dwa razy wcześniej, chcecie masowo podsłuchiwać Polaków. Oto narodził się nam Donald Wielki Brat Tusk. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-213.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-213.12" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Marcin Bosacki, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MarcinBosacki">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#MarcinBosacki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Panie Prokuratorze Generalny! Bardzo dziękuję za tę informację i za kolejną okazję do tego, żeby Wysoki Sejm zajął się w czasie tej debaty sprawą Pegasusa. Sprawą — przypomnijmy — która wybuchła w Polsce 2,5 roku temu tylko dlatego, że wielki operator elektroniczny, firma Apple, zaczął informować osoby atakowane tą bronią cybernetyczną wymyśloną, skonstruowaną w Izraelu o tym, że w Polsce prawdopodobnie polskie służby wobec nich tej broni używają.</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#MarcinBosacki">Co wtedy mówiliście, państwo z PiS-u? Mówiliście… I to mówił ten, który przeznaczył 25 mln zł z Funduszu Sprawiedliwości, funduszu mającego służyć ofiarom przestępstw, pan wiceminister Woś, który podjął taką decyzję. A potem, kiedy sprawa wybuchła, mówił, że Pegasus to tylko konsola do gier. Mówiliście, że to bajki, zresztą dzisiaj przedstawiciel PiS-u też zaczął uderzać w te żałosne tony. To zacznijmy te bajki, które opowiadacie, po kolei prostować.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#MarcinBosacki">Po pierwsze, nadal upieracie się, mimo ogromnej pracy wykonanej przez lata przez media, przez Najwyższą Izbę Kontroli, przez komisję senacką i od niedawna pracującą komisję sejmową pod przewodnictwem pani posłanki Sroki, że zakup Pegasusa był legalny. Oczywiście w sposób bardzo prosty można stwierdzić, że legalny nie był, dlatego że w ustawie o CBA w art. 4 jasno mówi się, że służba — tak jak wszystkie służby tego typu w Rzeczypospolitej — może być finansowana tylko i wyłącznie z budżetu państwa. A oczywiście Fundusz Sprawiedliwości budżetem nie jest, mimo że w końcówce przygotowań do zainstalowania, używania i inwigilowania Polaków Pegasusem przeprowadziliście zmianę ustawy o Funduszu Sprawiedliwości po to, żeby on mógł również finansować instytucje publiczne.</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#MarcinBosacki">Po drugie, powtarzacie kłamstwa, że używano go legalnie. Nie. Po długiej i burzliwej dyskusji wewnątrz samych służb, które wtedy kontrolowaliście, i ich prawników — kiedy padały słuszne w tych zapisach i wymianie dokumentów argumenty, że używanie tak dalece inwazyjnego programu przez polskie służby będzie sprzeczne z polskim prawem — politycznie podjęto decyzję o tym, żeby to robić, natomiast nie zwrócono się nawet do służb, które takiej autoryzacji muszą zgodnie z polskim prawem dokonać, czyli do ABW i SKW, o to, żeby system był w Polsce certyfikowany. Nie ma takiej zgody. Wasza argumentacja, że sądy się godziły, pomija oczywiste fakty. Sądy nie wiedziały, na czym polega system Pegasus, bo w ogóle nie wiedziały, że on istnieje. Jest natomiast wyrok z ubiegłego roku Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie inwigilacji państwa Brejzów, który jasno mówi, że używanie tego typu systemu zgodnie z polskim prawem w takich sprawach legalne nie było. Mówiliście jeszcze, że przecież rzekomo stosowano Pegasusa w całej Europie. Używano go rzeczywiście w kilkunastu krajach Europy, ale wobec tych, wobec których został on zaprojektowany, czyli terrorystów, obcych szpiegów i sprawców bardzo ciężkich przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jak w Polsce.)</u>
          <u xml:id="u-215.6" who="#MarcinBosacki">Raport Parlamentu Europejskiego opublikowany w ubiegłym roku jasno mówi, że wobec przeciwników politycznych, tak jak wyście go stosowali, stosowały go służby tylko w dwóch krajach: właśnie w Polsce i na Węgrzech, od których prawdopodobnie dowiedzieliście się o istnieniu tego systemu i które pośredniczyły w jego zakupie od strony izraelskiej. W innych krajach Europy był on stosowany wobec rzeczywistych przestępców, w Polsce — na potrzeby walki politycznej, o czym zaraz jeszcze powiem.</u>
          <u xml:id="u-215.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam!)</u>
          <u xml:id="u-215.8" who="#MarcinBosacki">To wasz kolejny zakłamany argument. Twierdzicie, podobnie jak niestety nieobecny dzisiaj prezes Kaczyński, że stosowano go w Polsce tylko wobec terrorystów, szpiegów i sprawców najcięższych przestępstw. Pan prezes Kaczyński w naszej komisji insynuował wręcz wbrew faktom i ustalonym wyrokom sądów, że znani publicznie politycy czy działacze opozycji, tacy jak Krzysztof Brejza, Roman Giertych, Jacek Karnowski i pani prokurator Wrzosek, to byli ciężcy przestępcy. To jest kłamstwo, to jest wasza polityczna insynuacja. Politycznie dokonaliście decyzji o zakupie Pegasusa, politycznie dokonywaliście wyboru tych, których inwigilowaliście Pegasusem, a teraz politycznie, w sposób podły te osoby mimo wyroków sądów atakujecie, mówiąc, że nadal są przestępcami. To jest podłe.</u>
          <u xml:id="u-215.9" who="#MarcinBosacki">Wreszcie, Wysoka Izbo, argumentujecie, że używano go do walki wywiadów i łapania szpiegów. W jaki sposób, skoro z przecieków medialnych z ostatnich dni wiemy, że zgodnie z licencją ten system nie mógł być używany przez polski wywiad tam, gdzie potencjalnie jest on polskiemu wywiadowi najbardziej potrzebny, czyli na Wschodzie, zwłaszcza w Rosji? Nie mógł być, więc to wasz kolejny kłamliwy argument.</u>
          <u xml:id="u-215.10" who="#MarcinBosacki">Obalając te wasze bajki… Jest jeden absolutnie przesądzający dowód na to, że używaliście go do walki politycznej. Zmanipulowane fragmenty wykradzione Pegasusem przez PiS-owskie służby, zwłaszcza CBA, potem lądowały w kontrolowanych przez PiS programach informacyjnych w TVP Info i „Wiadomościach” TVP. Jest to udowodnione w przypadku Krzysztofa Brejzy, co wykazały prace senackiej komisji śledczej — mam nadzieję, że zajmiemy się tym też w komisji sejmowej — ale również innych osób, które opluwano. Materiały zebrane przez Pegasusa i ciąg technologiczny PiS-u następnie przekazywano usłużnym tzw. dziennikarzom TVP, zwłaszcza TVP Info.</u>
          <u xml:id="u-215.11" who="#MarcinBosacki">Panie Ministrze! Pana informacja o porażającej liczbie, prawie 600, ataków Pegasusem przez 5 lat rządów PiS-u pokazuje, jak wiele jeszcze pracy przed nami, zarówno przed sejmową komisją śledczą, jak i przed zespołem prokuratorów oraz podobnymi zespołami, które badają tę sprawę w służbach. Dziękuję bardzo za deklarację współpracy, ale chciałem pana zapytać — i poprosić o komentarz, kiedy będzie pan zabierał głos na koniec dyskusji — o jedną rzecz: Jak pana zdaniem używanie Pegasusa w ten sposób, w jaki on był używany w Polsce, i na tę skalę, na jaką był używany, zatruwało przez ponad 5 lat samą istotę demokracji w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-215.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Soku z Buraka zapytaj.)</u>
          <u xml:id="u-215.13" who="#MarcinBosacki">Wysoka Izbo! Dziękuję panu ministrowi, prokuratorowi generalnemu i liczę na to, że nie jest to nasza ostatnia debata w tej sprawie, bo sprawa jest niezwykle kluczowa. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-215.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Pawła Śliza, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#PawełŚliz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W pierwszej kolejności chciałbym powiedzieć, że ta dzisiejsza sytuacja jest zupełnie bezprecedensowa: prokurator generalny, minister sprawiedliwości udzielił nam informacji o liczbie wniosków o zarządzenie kontroli operacyjnej. Po raz pierwszy mamy także możliwość prowadzenia tutaj otwartej debaty, porozmawiania i zadania pytań; debaty, którą mogą obserwować nie tylko uczniowie, którzy są na górze, ale także wszyscy obywatele; debaty o problemie, który jest bardzo istotny, bo może wkraczać w życie osobiste każdego z nas, każdego zwykłego obywatela.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#PawełŚliz">Muszę powiedzieć, że te bajki, o których wspominał pan poseł, to są wasze bajki. To wy opowiadacie bajki i baśnie o tym, że wszystko było dobrze, że wszystko było legalnie, że wszystko było prawidłowo, że wszystko było zgodnie z przepisami. Tylko jakoś NIK zauważa, że to nie do końca było tak, jak opowiadacie, jakoś komisja Parlamentu Europejskiego wskazuje, że to nie było tak, jak opowiadacie. Komisja senacka także wskazała wasze nieprawidłowości. No i kto te bajki opowiada? Wy te bajki opowiadacie.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#PawełŚliz">Muszę powiedzieć, że smutne są także liczby podane w tym raporcie. Proszę zwrócić uwagę… Nie chcę mówić tylko o Pegasusie, bo to jest nie tylko problem dotyczący samego Pegasusa. To jest problem systemowy, tak naprawdę dotyczący kontroli operacyjnej. Dlaczego? Zobaczcie państwo: 6 tys. kontroli w zeszłym roku. Jaki jest poziom odmów? 0,3%. To nawet nie jest błąd statystyczny. Idąc tą logiką, musimy powiedzieć, że tak naprawdę sąd w ogóle nie jest nam potrzebny, bo i tak klepnie każdą kontrolę. A dlaczego? Dlatego że jest ten system, który jest, który był, ale który tak naprawdę trzeba zmienić. I bardzo się cieszę, że pan prokurator generalny zauważa ten problem, który tak naprawdę jest.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#PawełŚliz">Wreszcie są wolne, panie pośle, wreszcie są wolne. I właśnie powoli próbujemy naprawić to, co wyście zdewastowali. Chodzi o brak wiary u obywateli właśnie w prawo i prawdziwą sprawiedliwość. Ale wrócę do tematu.</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Podglądacze.)</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#PawełŚliz">Proszę zwrócić uwagę, że tylko w przypadku 0,3% wniosków, tak jak wspomniałem, tylko 22 razy sąd odmówił. Nawet system ułatwia sądom odmawianie. Gdy uwzględnię ten wniosek, to nie muszę pisać uzasadnienia, a gdy go nie uwzględnię, to muszę je pisać. Popatrzmy także na praktykę. Proszę zwrócić uwagę, jak naprawdę wyglądają wnioski, które są kierowane do sądu. Po pierwsze, według tego systemu, który dzisiaj istnieje, organy ścigania tak naprawdę przez 8 dni mogą podsłuchiwać obywatela bez zgody sądu. Przez 8 dni. Tak powinno być? Wydaje mi się, że jednak nie. Powinniśmy się zastanowić nad tym, czy ten okres nie powinien być krótszy. To jest po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-217.7" who="#PawełŚliz">Po drugie, obywatel, który był podsłuchiwany, który był poddany inwigilacji, w przypadku gdy ten materiał później, po postawieniu zarzutów, nie zostanie wykorzystany przeciwko tej osobie, która popełniła przestępstwo, dostała zarzuty, została skazana na podstawie kontroli operacyjnej, nigdy się nie dowie, że wobec niego był taki podsłuch stosowany. Nigdy nie dostanie tego konstytucyjnego prawa — chodzi o tę dwuinstancyjność — do zweryfikowania, czy ta decyzja, która była wydana przez sąd, była wydana w oparciu o cały właściwy materiał. Po przykładach chociażby z mojej kariery zawodowej widzę, jak wygląda czasami przygotowanie takiego wniosku. Czasami w tych wnioskach podawany jest tylko i wyłącznie numer telefonu. Już pomijam to, że sąd nie wie, czy to jest podsłuchiwanie Pegasusem, czy innym oprogramowaniem, ale łatwość, z jaką uzyskiwane były te zgody, budzi poważną wątpliwość. I tutaj trzeba się zastanowić, czy nie należy zmierzać właśnie w tym kierunku i również nie dokonywać zmian w zakresie możliwości kontroli przez obywatela już po fakcie, czy ten podsłuch był prawidłowo zastosowany. Pamiętajmy o tym, że w porównaniu do aparatu państwowego obywatel znajduje się na nieporównywalnie słabszej pozycji. Przepisy prawa muszą więc dawać obywatelowi skuteczne narzędzie, gwarantujące ochronę jego praw i wolności. Muszą od strony aksjologicznej dać poczucie bezpieczeństwa i zaufania do organów państwowych. W mojej ocenie obecnie tak nie jest.</u>
          <u xml:id="u-217.8" who="#PawełŚliz">I na zakończenie, co ważne: my tak naprawdę nie musimy wyważać otwartych drzwi, gdyż możemy się posiłkować gotowymi rozwiązaniami systemów prawnych zachodniej Europy. Takim przykładem są Niemcy, gdzie obowiązek informowania realizowany jest w terminie 12 miesięcy od zakończenia czynności operacyjnych. Wydaje się, że ten termin byłby dobrym punktem równowagi pomiędzy skutecznym wykonywaniem działań przez właściwe służby a ochroną praw i wrażliwych danych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-217.9" who="#PawełŚliz">Szanowni Państwo! Jak widzicie, tu nie chodzi o to, czy podsłuch był zastosowany zgodnie z prawem, bo wiemy, jak wygląda system: musi być wniosek prokuratora, zgoda sądu etc., ale chodzi o to, czy on był tak naprawdę życiowo i procesowo potrzebny. Patrzymy na jednego z posłów, który był podsłuchiwany. Patrzymy na panią prokurator Wrzosek, patrzymy na pana Brejzę, na pana posła Karnowskiego. Czy to są przestępcy? Czy to są ludzie, wobec których zostały skierowane jakiekolwiek zarzuty? No właśnie nie. I to pokazuje, że władza deprawuje. Zmiany, które powinny być w tym systemie przeprowadzone, powinny zmierzać do tego, żeby ta kontrola obywatela nad inwigilacją, która jest stosowana w stosunku do niego, mogła być realna i rzeczywista. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze poseł Michał Gramatyka, Klub Parlamentarny Polska 2050.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MichałGramatyka">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Kiedy przysłuchuję się tej debacie, widzę trzy wymiary tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#MichałGramatyka">Wymiar techniczny. Rozpracowanie operacyjne, które jest prowadzone trojanami typu Pegasus, jest kompletne. Wszystko jest na talerzu, nic nie pozostaje do naszej dyspozycji, nic nie jest prywatne. Służby, które używają tego typu systemów, mają dostęp do każdego bitu informacji pomieszczonej na naszych urządzeniach, na naszych telefonach. Nic nie pozostaje ukryte.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#MichałGramatyka">Drugi wymiar to wymiar procesowy. Te zgody są udzielane automatycznie. Uzasadnić trzeba tylko wtedy, kiedy sąd takiej zgody nie udziela. Często te zgody są udzielane wobec osób, które pozostają poza kręgiem podejrzeń, które często nawet pozostają poza postępowaniem.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#MichałGramatyka">I wreszcie trzeci wymiar — wymiar ludzki. Proszę sobie wyobrazić, że pomimo tego, że wasze życie przez jakiś czas — niech to będzie to wspomniane przez pana mecenasa Śliza 8 dni — było na talerzu, mogło być obserwowane przez funkcjonariuszy służb specjalnych za pomocą niezwykle wyrafinowanych środków technicznych, to wy, państwo, nigdy się o tym nie dowiecie. Nawet wtedy, gdybyście chcieli, nikt nigdy nie udzieli wam takiej informacji. A przecież państwo wkracza w wasze życie tak głęboko, że głębiej się nie da.</u>
          <u xml:id="u-219.4" who="#MichałGramatyka">Jeden cytat z wypowiedzi pana ministra Bodnara: W dobie nowych technologii rodzi się pokusa sięgania po łatwe rozwiązania w pracy operacyjnej. W Sejmie za chwilę będzie procedowane Prawo komunikacji elektronicznej. Nie jest dla nikogo tajemnicą, że minister koordynator służb specjalnych zawnioskował o to, aby wpisać do Prawa komunikacji elektronicznej prawo do rozkodowania komunikatorów internetowych, maili, komunikatorów, którymi się posługujemy, a które szyfrują wiadomości w systemie end-to-end. Szanowni państwo, to nie jest metoda. Jaka jest metoda? Metoda jest zawarta w pracy, pod którą podpisany jest zarówno pan minister sprawiedliwości, jak i pan minister Cichocki, którą zatytułowano „Osiodłać Pegaza”. Ta praca zawiera postulaty formułowane od dawna przez środowiska prawnicze, społeczne i polityczne takie jak: sądowa kontrola stosowania technik operacyjnych, uprawnienie każdej Polki, każdego Polaka do informacji o tym, czy był inwigilowany i w związku z jaką sprawą, jeśli sprawa nie zakończyła się postawieniem zarzutów czy skierowaniem wobec takiej osoby aktu oskarżenia.</u>
          <u xml:id="u-219.5" who="#MichałGramatyka">Na koniec refleksja. Pegasusa wykryto przypadkiem dzięki podatności wielkiego systemu operacyjnego i odpowiedzialności producenta tego systemu. Gdyby to się nie wydarzyło, dziś nie byłoby tej dyskusji, bo nikt nigdy nie dowiedziałby się, że w rękach służb są tak potężne narzędzia.</u>
          <u xml:id="u-219.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#DorotaNiedziela">Chciałabym przywitać gości na galerii. Jest to wycieczka nauczycieli i uczniów z I Liceum Ogólnokształcącego w Rzeszowie, którzy przyjechali do Sejmu na zaproszenie posłanki Polski 2050 Elżbiety Burkiewicz.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo serdecznie pozdrawiam. Życzę miłego zwiedzania i przysłuchiwania się naszym obradom. Bardzo się cieszymy.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł Magdalena Sroka, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MagdalenaSroka">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Dzisiaj rozmawiamy o jawnej corocznej informacji, za którą bardzo serdecznie dziękuję panu ministrowi, dotyczącej liczby osób w Polsce, wobec których zarządzono wykonanie kontroli operacyjnej. Oczywiście te dane… Pan poseł z PiS-u zwracał uwagę na to, że kontrola operacyjna faktycznie dotyczy ok. 6–7 tys. osób rocznie. W 2020 r. rzeczywiście było 6,5 tys., w 2021 — 6900 osób, a w 2023 r. prawie 6 tys. osób, które poddano kontroli operacyjnej. W tym miejscu należałoby zadać pytanie, jak dużo ze spraw, w których wykorzystywany jest system inwigilacji w stosunku do obywateli, kończy się faktycznie wyrokami w sprawach sądowych. Mam nadzieję, że uzyskamy te informacje również w wyniku prac komisji śledczej.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#MagdalenaSroka">Drugą część informacji pan minister poświęcił systemowi Pegasus. Ten system działa w Polsce poza prawem. Podam państwu pięć powodów, dlaczego system Pegasus jest systemem nielegalnym. Pierwszy powód to brak uprawnień do przełamywania zabezpieczeń urządzeń obywateli. Oczywiście w 2016 r. — dokładnie 15 stycznia — ówcześnie rządzący dokonali zmiany ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw, dodając punkt: uzyskiwanie i utrwalanie danych zawartych na informacyjnych nośnikach danych. Ten właśnie punkt wskazywany jest jako podstawa do zastosowania systemu Pegasus. Natomiast nigdzie w tym ustępie nie ma mowy o przełamywaniu zabezpieczeń. Mowa jedynie o uzyskiwaniu i utrwalaniu danych. Co ciekawe, w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego taki zapis jest. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego posiada uprawnienia do przełamywania zabezpieczenia, ale wyłącznie w celu określenia podatności ocenianego systemu informacyjnego. Natomiast Centralne Biuro Antykorupcyjne takich uprawnień nie ma. To oczywiście wiąże się z kolejnym powodem, czyli z akredytacją systemu. Nie uzyskano stosownych uprawnień do tego, żeby system tak naprawdę mógł być wykorzystywany w Polsce przez polskie służby.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#MagdalenaSroka">Kolejny powód to sięganie po dane starsze. Jak wiemy, kontrola operacyjna może zostać zarządzona na 3 miesiące z możliwością przedłużenia — dokładnie od konkretnego dnia do konkretnego dnia. Natomiast wiemy, że chociażby w przypadku Krzysztofa Brejzy 80 tys. wiadomości z lat wcześniejszych — od 2010 r. — zostało pobrane z jego telefonu, czyli z telefonu osoby, wobec której zastosowano kontrolę operacyjną. Chciałabym wszystkim państwu, którzy podpierają się argumentem, że art. 17 ust. 5 ustawy o Centralnym Biurze Korupcyjnym daje podstawy do sięgania po wcześniejsze dane, powiedzieć, że nie, drodzy państwo, ponieważ ust. 8 tejże ustawy mówi o tym, że czas jest bardzo konkretnie określony.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#MagdalenaSroka">Kolejny powód to brak uprawnień do modyfikacji ustawień telefonu. Wiemy chociażby z zeznań pierwszego świadka, który stanął przed komisją śledczą, pana prof. Kłosińskiego… Wskazał on dokładnie możliwości systemu Pegasus, możliwości uruchamiania kamery, mikrofonu. Był obecny podczas prezentacji systemu używanego przez polskie służby, która odbyła się u nas w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#MagdalenaSroka">Kolejnym powodem jest brak akredytacji, o którym wspomniałam już wcześniej. Zgodnie z art. 48 ustawy o ochronie informacji niejawnych każdy system powinien uzyskać akredytację. Tej akredytacji ten system nie mógł uzyskać. Dlaczego? Powodem jest powód piąty, dla którego ten system jest systemem używanym w Polsce nielegalnie, a mianowicie chodzi o dane, o czym mówił również pan minister sprawiedliwości. Pozyskiwane dane mogły trafiać na serwery w Izraelu, czyli do kraju, skąd pochodziła firma, która stworzyła ten system. Ta akredytacja nie mogła być wydana, ponieważ Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Służba Kontrwywiadu Wojskowego, które takie systemy akredytują, musiałyby znać architekturę tego systemu, a także kod źródłowy, a on znajdował się właśnie w Izraelu. To kolejny, piąty powód, dla którego ten system jest systemem nielegalnym.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#MagdalenaSroka">Pan minister Bodnar wspomniał o tym, że bardzo ważną zasadą przy wykorzystaniu i stosowaniu kontroli operacyjnej jest subsydiarność. To znaczy, że kontrola operacyjna ma być wykonywana po wykorzystaniu wszelkich innych możliwości. Mam nadzieję, że ta kwerenda, nad którą dzisiaj pracuje prokuratura, również będzie przeprowadzona właśnie w stosunku do tego, czy ten system był stosowany po wykorzystaniu zupełnie innych metod ścigania ewentualnych przestępstw. To, że dzisiaj w ogóle dyskutujemy na temat tak delikatny z perspektywy polskich służb, jest winą naszych poprzedników, którzy dopuścili do użytkowania system, który wykraczał poza normy prawne.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Wasi poprzednicy to…)</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#MagdalenaSroka">Żeby była jasność: polskie służby powinny dysponować najlepszymi narzędziami do walki z przestępczością, do ścigania terrorystów, do ścigania przestępców, a nie do walki politycznej.</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-221.9" who="#MagdalenaSroka">Wasze nerwy, panowie, są naprawdę na nic. Wszystkie czynności, które podejmowaliście w stosunku do…</u>
          <u xml:id="u-221.10" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-221.11" who="#MagdalenaSroka">Pani Marszałek! Bardzo proszę uspokoić panów, bo widzę, że nie wytrzymują ciśnienia. Wiem, że to jest bardzo wrażliwa dla panów sprawa, ponieważ system był stosowany również w stosunku do polityków, w stosunku do Krzysztofa Brejzy, Ryszarda Brejzy, Magdaleny Łośko, Romana Giertycha, Michała Kołodziejczaka, Jacka Karnowskiego, Grzegorza Napieralskiego, Ewy Wrzosek, kpr. Karoliny Marchlewskiej, ppor. Joanny Jałochy, gen. Waldemara Skrzypczaka. I co? Można by tak 578 razy.</u>
          <u xml:id="u-221.12" who="#MagdalenaSroka">Szanowni Państwo! Rozmawiamy na bardzo wrażliwy i bardzo ważny temat. Służby w Polsce muszą być wyposażone w jak najlepsze narzędzia. Ale nie możemy dopuszczać do sytuacji, w której politykom w Polsce przychodzi do głowy wykorzystywanie systemu do walki politycznej. Chciałabym zobaczyć uzasadnienie wniosku o kontrolę operacyjną żołnierek, w stosunku do których użyto właśnie tego systemu, permanentnej inwigilacji. Czy rzeczywiście te panie były terrorystkami? Moglibyśmy wymieniać nazwiska osób, ale na to przyjdzie jeszcze czas.</u>
          <u xml:id="u-221.13" who="#MagdalenaSroka">Mam nadzieję, że cała ta debata i praca wykonana nie tylko przez Ministerstwo Sprawiedliwości i prokuraturę, ale także przez komisje — te, które już zakończyły swoją pracę, i komisję śledczą do zbadania Pegasusa — przyczynią się do tego, że wypracujemy normy prawne, które nigdy w przyszłości nie pozwolą na to, żeby politycy wykorzystywali takie narzędzia do walki politycznej. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-221.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Tomasza Trelę, klub parlamentarny Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#TomaszTrela">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Gdyby spróbować cofnąć się o 2,5 roku, do poprzedniej kadencji, gdyby w ogóle było dane dyskutować o tym na sali plenarnej, to pewnie wyszedłby pan minister Warchoł i powiedział: O czym wy w ogóle chcecie dyskutować? Nie ma żadnego Pegasusa, nic nie kupowaliśmy. Czego wy od nas chcecie? Już dzisiaj pan minister tak ochoczo o tym nie mówił. Dzisiaj pan minister przytaczał jakieś dane z poprzednich kadencji. Więc trzeba by było zadać pytanie: Skoro było tak źle, skoro wy uważaliście, że służby za waszych poprzedników źle działają, to co robiliście przez 8 lat? Przez 8 lat nic w tej sprawie nie mówiliście ani nie zrobiliście. Natomiast robiliście gorsze rzeczy, ponieważ w 2021 r. powiedzieliście opinii publicznej i parlamentarzystom ówczesnej opozycji, że nie ma żadnego Pegasusa.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#TomaszTrela">Doskonale pamiętam jednego delikwenta z Prawa i Sprawiedliwości, który wrzucał na media społecznościowe grę komputerową. Pan minister Ziobro mówił, że to jest jakiś koń ze skrzydłami. Wy to bezczelnie mówiliście Polkom i Polakom w twarz, wiedząc, że w 2017 r. to oprogramowanie zakupiliście. Wy byliście na tyle bezczelni, że w 2017 r. wydaliście 25 mln zł z Funduszu Sprawiedliwości, resztę dołożyliście z Centralnego Biura Antykorupcyjnego, żeby w 2021 r. powiedzieć: nie ma żadnego Pegasusa, nie ma żadnej inwigilacji.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#TomaszTrela">Myśmy na tym etapie pracy komisji śledczej wam to udowodnili. Myśmy wam pokazali dokumenty, z których wynika, że ówczesny minister Woś był zatrudniony w Ministerstwie Sprawiedliwości tak naprawdę tylko po to, aby przekazać 25 mln zł z Funduszu Sprawiedliwości do Centralnego Biura Antykorupcyjnego, żeby był kupiony Pegasus. Chodziło o to, żeby wasze służby pod waszą kontrolą mogły bezkarnie inwigilować ówczesną opozycję, sędziów, prokuratorów, może jeszcze inne grupy społeczne, a może nawet Bogu ducha winnych obywateli, bo mogliście to robić przez pomyłkę.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#TomaszTrela">Dziękuję panu ministrowi za to, że przedstawił dzisiaj tę informację. My będziemy oczywiście to badać, bo mamy coraz więcej dokumentów jako komisja śledcza. Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz. Ówczesny wiceminister Woś, takim dziwnym trafem, był akurat przy odbiorze tego nieistniejącego programu do inwigilacji o nazwie Pegasus. Opisywał to mniej więcej w taki sposób: wszedłem do małego pokoju, w tym małym pokoju były dwa serwery, dwa monitory, jakoś ten Pegasus tam funkcjonował, ktoś tam był do obsługi. I dzisiaj największe zadanie dla prokuratury i największe zadanie dla komisji śledczej jest takie, żeby sprawdzić, czy właśnie do tego małego pokoiku nie przychodził szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego, który na małej karteczce dawał numer telefonu, żeby go może sprawdzić, a może sprawdzić, co ma w tym telefonie, a może sprawdzić, jakie tam są zdjęcia, a może zweryfikować, jaka tam jest korespondencja, a może przechwycić tę korespondencję i ją zmodyfikować. Bo przecież pan prof. Kosiński, który był na pierwszym posiedzeniu komisji śledczej, powiedział nam bardzo precyzyjnie i bardzo wyraźnie: To oprogramowanie miało takie możliwości, żeby ingerować np. w telefon komórkowy, np. w tablet i dokonywać modyfikacji. Znając wasze podejście do zarządzania państwem, znając wasze podejście do zarządzania prawdą, byliście do tego zdolni. I to musimy zweryfikować, i to musimy sprawdzić, bo jeżeli się okaże, że raz składaliście wniosek do prokuratury, prokuratura występowała do sądu o zgodę, a raz dawaliście kartki pracownikom Centralnego Biura Antykorupcyjnego czy innej służby, żeby dochodzili, co jest na tym telefonie czy innym telefonie, to już skandal niebywały. I to trzeba zweryfikować. Bo jak wam tak łatwo i lekką ręką przychodzi kłamać opinii publicznej, że nie ma żadnego oprogramowania, że nic nie kupiliście, a my udowadniamy po kilku miesiącach, że kupowaliście, że braliście udział w tym procederze, to jaki jest tak naprawdę koniec? Myślę, że czas to pokaże. I to będzie tak naprawdę skala tego, co chcemy osiągnąć w parlamencie jako komisja śledcza, niezależnie od tego, co będą robili prokuratura i śledczy z prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#TomaszTrela">Natomiast pewne jest jedno: gdyby nie wyborcy 15 października, wy byście to robili dalej, wy byście dalej sprawdzali, wy byście dalej podsłuchiwali, wy byście dalej nagrywali, wy byście dalej przejmowali, weryfikowali i pomalutku, po cichutku do paskowego w telewizji rządowej byście wszystko zanosili, żeby tylko pokazać, że ówczesna opozycja jest zła, a my jesteśmy najlepsi. Bo takie były metody waszego działania i o tych metodach trzeba mówić.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#TomaszTrela">Bo złapaliśmy was na kilku posiedzeniach komisji śledczej na kłamstwie. Kłamstwo Jarosława Kaczyńskiego, który mówi, że on może coś wiedział, może coś słyszał, ale jak był pytany kilkukrotnie, to jednak okazuje się, że była dyskusja na posiedzeniu komitetu do spraw bezpieczeństwa w KPRM-ie, jednak była dyskusja o Pegasusie, a wcześniej Pegasusa nie było. Pan minister Ziobro mówił, że on nie słyszał o Pegasusie, a pan wiceminister Woś mówi, że raportował, że meldował swojemu pryncypałowi politycznemu i zwierzchnikowi w resorcie, że jednak jest taki wniosek, że jednak będziemy kupować takie oprogramowanie. Wy po prostu w tej sprawie na każdym kroku kłamiecie i my każdego dnia te wasze kłamstwa obnażamy.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#TomaszTrela">Ale naszym celem, celem komisji śledczej — za prokuraturę się nie będę wypowiadał — jest pokazanie w raporcie końcowym, że kupiliście to oprogramowanie tylko i wyłącznie po to, żeby zbierać haki na ludzi, żeby te haki wykorzystywać, a jeżeli haków nie ma, to żeby modyfikować wiadomości, żeby te haki stworzyć. I to jest naganne, to jest karygodne i to nigdy w przyszłości nie powinno się powtórzyć bez względu na to, kto będzie rządził naszym krajem. My to sprawdzimy, my to zweryfikujemy, my pokażemy opinii publicznej, do czego wy się posuwaliście, mając władzę przez 8 lat. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Przemysław Wipler, Klub Poselski Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#PrzemysławWipler">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kiedy słuchałem wystąpienia pana Bodnara, ministra i prokuratora generalnego, miałem bardzo, bardzo duży niedosyt. Liczby, które padały w tym sprawozdaniu, to liczby bardzo porównywalne z tym, co działo się w latach poprzednich. Wbrew temu, co mówili koledzy z Prawa i Sprawiedliwości, gdy zobaczymy, jak wyglądała sytuacja podsłuchów od roku 2011, to rekordowy był rok — powiem dokładnie, mam tabeleczkę — rekordowy, panowie, był rok 2021, gdy było 7071 wniosków o kontrolę operacyjną. To było o ponad 1500 wniosków więcej niż w rekordowym roku za waszych poprzedników. Procentowo 1,5 tys. wniosków więcej przy 7 tys. to jest gigantyczna różnica.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#PrzemysławWipler">Jednocześnie przerażający jest cały czas trwający automatyzm klepania wniosków przez sądy. To, że mniej niż promil tych wniosków jest odrzucany przez sądy, 22 odmowy w trakcie roku 2023, mówi nam jedno: nie ma realnej kontroli nad tym, w jaki sposób Polacy są inwigilowani, podsłuchiwani, w jaki sposób do ich prywatności, do ich intymności sięgają władza, różnego rodzaju instytucje i służby. W tej debacie jest najważniejsze, żebyśmy przy partyjnych przepychankach nie zgubili tego, co w tej sprawie jest najważniejsze. Pegasus jest, był bardzo inwazyjnym narzędziem, bardzo inwazyjną metodą uderzania, sięgania w prywatność Polaków, ale był użyty 500 kilkadziesiąt razy w trakcie kilku lat. Można powiedzieć, że jest urządzeniem elitarnym do najlepszych, do wyjątkowych, do najtrudniejszych przypadków, ale jak znamy już fakty pokazujące, że był używany absolutnie nieadekwatnie. Bo czy siedzący tutaj pan mecenas jest szpiegiem, terrorystą, gościem, który przygotowuje zamach stanu? Z jakich powodów, nawet przy zarzutach, które stawiała mu prokuratura, używano takiego narzędzia? To jest absolutnie nieproporcjonalne.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#PrzemysławWipler">Problem, który mamy z Pegasusem, to jest część, element większego, szerszego problemu, z którym musimy się wreszcie zmierzyć. To, czego mi najbardziej brakowało w wystąpieniu pana ministra Bodnara, to są konkrety. Mówienie, że trzeba wreszcie szkolić sędziów… W jaki sposób szkolić, ile jest na to pieniędzy, ilu będzie szkolonych? Co zrobić, żeby do sędziów, do jednego sędziego nie trafiało dziennie kilkadziesiąt wniosków — bardzo obszerna dokumentacja? W jaki sposób sędzia może się wtedy zapoznać?</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#PrzemysławWipler">My postanowiliśmy z kolegami z klubu Konfederacji zrobić coś bardzo przewrotnego. Bo mówimy o diagnozach, o chorobie, o problemach, ale nie mówimy o rozwiązaniach. Chcemy większość rządową zmotywować do szybszego, bardziej aktywnego działania w celu naprawy tych problemów. Drodzy państwo, postanowiliśmy złożyć projekt pt. „Kodeks pracy operacyjnej”, projekt, który był w zeszłym roku, 17 kwietnia, prezentowany przez polityków Koalicji Obywatelskiej, przez byłego szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego pana gen. brygadiera Bondaryka, posła Kropiwnickiego i wielu innych posłów, polityków obecnie rządzącej koalicji, mówiąc: panowie, zróbcie to, co mówiliście, że zrobicie rok temu.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#PrzemysławWipler">Jeżeli chcecie pracować nad czymś lepszym, bardziej precyzyjnym, to pracujmy w Sejmie, ale rok od tamtego zdarzenia, 7 miesięcy od momentu, gdy przejęliście większość w Wysokiej Izbie, to wystarczający czas, by zamiast mówić, straszyć, roztrząsać przeszłość, zająć się przyszłością i zacząć silniej chronić prawa obywatelskie.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#PrzemysławWipler">Ochrona praw obywatelskich to nie tylko ochrona przed nadużywaniem Pegasusa, nadużywaniem innych podsłuchów — bo one są nadużywane. Jeżeli tylko w przypadku kilkunastu procent podsłuchów stawia się później zarzuty, sprawa jeszcze w mniejszej liczbie przypadków trafia do sądu, to co z ponad 80% pozostałych osób podsłuchiwanych, osób, którym wkraczano w prywatność? Bardzo często również — powiem to wprost, to jest zarzut, który, myślę, jestem w stanie udowadniać — dane, które wynikają z podsłuchów, są wykorzystywane nie tylko w walce politycznej, ale również w walce konkurencyjnej, biznesowej. Bo tu nie mówimy tylko o tych 7 tys., 5,5 tys., 6 tys. innych podsłuchów niż Pegasus. Mówimy o tym, w jaki sposób służby i funkcjonariusze czerpią dane z rejestrów publicznych, w jaki sposób dane wypływają z BTS-ów, dane z różnych innych rezerwuarów, które państwo przetwarza, gromadzi, a jest ich coraz więcej. W państwie, które jest coraz bardziej scyfryzowane, które coraz większą liczbę danych, informacji pobiera od swoich obywateli, coraz większa liczba danych może wyciekać i niestety wycieka. Byłem świadkiem, gdy w rozmowie, której byłem uczestnikiem, jedna osoba bardzo związana z ówczesnym obozem władzy cytowała mi SMS-y z komunikatora jednej z osób siedzących na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Ale mów, komu, kto.)</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#PrzemysławWipler">Nie powiem, nie mam…</u>
          <u xml:id="u-225.9" who="#komentarz">(Poseł Roman Giertych: Przesłuchać.)</u>
          <u xml:id="u-225.10" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Wiem, ale nie powiem.)</u>
          <u xml:id="u-225.11" who="#PrzemysławWipler">Powiem inaczej: niech pan minister Bodnar powie, jacy posłowie nie tylko obecnej władzy, a dawnej opozycji, ale obecnej opozycji byli podsłuchiwani Pegasusem.</u>
          <u xml:id="u-225.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-225.13" who="#PrzemysławWipler">Padły tylko nazwiska osób pokrzywdzonych, potencjalnie pokrzywdzonych z obecnej większości, a pytanie, na które chciałbym usłyszeć odpowiedź, to czy pan minister Ardanowski był podsłuchiwany Pegasusem…</u>
          <u xml:id="u-225.14" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Czyli to jego SMS-y?)</u>
          <u xml:id="u-225.15" who="#PrzemysławWipler">…i iluś innych polityków, którzy w chwili obecnej są w opozycji. O nich na razie nie wiemy i myślę, że byłoby dobrze, żebyśmy dużo więcej informacji tutaj usłyszeli. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-225.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze poseł Grzegorz Braun, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże bezpiece, wszystkim dobrym gliniarzom, funkcjonariuszom spod różnych szyldów, trzyliterowych i nie tylko, którzy rzeczywiście trudzą się nad tym, żeby państwo polskie, wystawiane na ciągłe wysokie ryzyko, m.in. przez Wysoką Izbę, poprzez działania i zaniechania zmieniających się rządów, mimo wszystko starają się, żeby państwo polskie przetrwało. Ich Konfederacja pozdrawia, im rada by nieba przychylić. Liczymy na to, ba, wiemy, że są w polskiej bezpiece ciągle jeszcze tacy ludzie, którzy chcą służyć państwu polskiemu.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#GrzegorzBraun">Zgodzimy się, panie ministrze, prokuratorze generalny, że wiele nagromadziło się nieprawości za sprawą rządów Zjednoczonej łże-Prawicy. I nie wiem tylko, czy zgodzimy się co do tego, że jedną z tych nieprawości jest nierozliczanie dostatecznie energiczne nieprawości za poprzedniego reżimu, którego współtwórcy, uczestnicy dzisiaj zasiadają w Wysokiej Izbie, zasiadają także w gabinetach i sprawują nadzór, kontrolę oraz dowodzą polskimi służbami. Im dłużej, im częściej wymawiane jest w Wysokiej Izbie słowo magiczne „Pegasus”, słowo tego sezonu, tym silniejsze jest wrażenie, że to jest bardzo użyteczne narzędzie do stawiania zasłony dymnej nad innymi przejawami inwencji funkcjonariuszy, tych niedobrych gliniarzy.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Karnowski: Te dymne zasłony to zostawmy w spokoju.)</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#GrzegorzBraun">No i cóż? Oskarżycielskim palcem tutaj wskazuję przedstawicieli Zjednoczonej łże-Prawicy, którzy tego nie rozliczali, którzy dopuścili do tego, że zostały umorzone rozmaite jakieś tam postępowania, śledztwa, w których przechodziły tak znakomite persony jak właśnie gen. brygadier Bondaryk, ba, pan minister Cichocki, dziś minister, szef kancelarii marszałka Sejmu, w swoim czasie sprawujący nadzór nad działaniem służb trzyliterowych. A za tamtych czasów mamy przecież sprawy inwigilacji, podsłuchów dziennikarzy — naruszanie tajemnicy dziennikarskiej. I media waszej, szanowna Zjednoczona łże-Prawico, otuliny propagandowej publikowały w swoim czasie takie listy inwigilowanych dziennikarzy. Cóż, nie doprowadziliście tego do jakiejś puenty i nie postawiliście kropki nad i. Może uczyni to pan minister Bodnar. Może pan minister Bodnar wróci do tych wszystkich nielegalnych podsłuchów.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#GrzegorzBraun">Zapytam, panie ministrze, czy dalej praktykuje się i czy na pańskiej wachcie pan by to tolerował, żeby praktykować takie podstępne działania jak np. zlecanie podsłuchu nielicencjonowanego przez sąd w ramach szkolenia adeptów tajnej służby. Podaje im się jakieś tam numery, których mają słuchać, notować, wyłapywać, ale to jest wszystko w ramach szkolenia, prawda? Nie ma żadnej operacji, nie ma żadnego kwestionariusza, który byłby formalnie założony. Czy to się dalej dzieje? Czy to się dalej dzieje?</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#GrzegorzBraun">Osobiście miałem przyjemność być objęty jednym z takich dochodzeń. Byłem mianowicie, jak doniosły media, w swoim czasie rozpracowywany w ramach operacji „Cmentarze” z powodu podejrzenia, uwaga, o działania antyrosyjskie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#GrzegorzBraun">…w okolicach 2010 r. Wówczas różni inni weterani polskiego życia publicznego…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle. Proszę zmierzać do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#GrzegorzBraun">…pan redaktor Pospieszalski, pani redaktor reżyser Stankiewicz i inni… Ale to właśnie ostatecznie zostało wydzielone, bo za waszych czasów moje nazwisko…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#GrzegorzBraun">…to nie było właściwe nazwisko do tego, żeby ścigać nieprawości PO-wskie. Przenieśliście to do Szczecina, tam dalej coś wyjaśniał…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#GrzegorzBraun">Nic z tego nie wynikło.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#GrzegorzBraun">Apel do pana, panie ministrze, żeby pan wniknął dogłębnie, przebadał…</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do głosu, pan poseł Jarosław Sachajko, koło parlamentarne Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Panie ministrze, dziękuję oczywiście za to sprawozdanie, ale, panie profesorze, kampania się skończyła. Miał pan dzisiaj okazję zakończyć spektakl skłócania Polaków, skończyć liczne spekulacje związane z Pegasusem. Mógł pan przynajmniej w przypadku Pegasusa zakończyć wojnę polsko-polską. Niestety, nie uczynił pan tego. Nie będę wchodził w przepychanki między Prawem i Sprawiedliwością i koalicją rządzącą, w to, kto korzystał z większej liczby billingów, gdyż sam z tych billingów korzystałem jako pracownik prokuratury. Najwięcej billingów było potrzebnych do wykrycia przestępstw dokonywanych metodą „na wnuczka”. Naprawdę, potrzeba było setek tych billingów, żeby znaleźć złodziei. Wydaje się, że to drobne przestępstwo, ale udowodnienie go wymagało właśnie setek billingów, a takie przestępstwa są bardzo, bardzo dotkliwe dla osób poszkodowanych.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#JarosławSachajko">Martwi mnie, panie ministrze, nadzór sądów nad zgodami na podsłuchy. Chodzi o skalę odmów: 0,3%. Poważnie? To jest rzeczywisty nadzór? Dlaczego do tej pory pan minister nie przedstawił propozycji ustawowych zmierzających do zmian tego fatalnego nadzoru? Przecież po to mamy sądy, żeby broniły obywateli przed autorytarną władzą. Nie przedstawił pan minister, jaki procent decyzji o założeniu podsłuchu był trafny i doprowadził do wyroku. To by była informacja, która by nam cokolwiek powiedziała, wskazała, czy te podsłuchy były potrzebne czy nie.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#JarosławSachajko">Nie powiedział pan, czy procedury niszczenia niepotrzebnych materiałów są prawidłowe. W Polsce już dawno powinno zakończyć się realizowanie polityki za pośrednictwem taśm. Nie wiem, czy czasem właśnie ta ostatnia taśma, nazywana taśmą Obajtka, nie pochodziła właśnie z takich materiałów operacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Znasz taśmę Kukiza?)</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#JarosławSachajko">Powiedział pan minister, że mogły być przypadki, iż wprowadza się kontrolę pod pretekstem wykrycia drobnego przestępstwa, bo może coś innego się znajdzie. I tu od razu przyszło mi na myśl przeszukanie domu pana ministra Ziobry bez obecności domownika. Weszli państwo tam jak bandyci, 2 godziny buszowali, zastanawiali: a może coś jeszcze się znajdzie. Wstyd, panie ministrze. Czegoś takiego nie powinno być.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#JarosławSachajko">I wracając do Pegasusa: nic pan dzisiaj nie powiedział, a jednocześnie podsycił pan tę niepewność, która i tak w społeczeństwie jest. Może to panu pasuje, ale tak jak powiedziałem, wybory już się skończyły i pan jest ministrem odpowiedzialnym za te sprawy. Tymczasem okazuje się, że „Rzeczpospolita” w marcu tego roku napisała artykuł: „Cała prawda o Pegasusie. Jak działał, jakich materiałów dostarczał, kogo podsłuchiwano?”. I co my tutaj czytamy? Wbrew temu, o czym mówiła przewodnicząca tej magicznej, hejterskiej komisji dotyczącej Pegasusa, jest napisane: „Dwa komputery w głównej siedzibie CBA. Tak działał Pegasus w Polsce.” Czyli materiały nie wychodziły nigdzie poza Polskę.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#JarosławSachajko">Pani przewodnicząca, dobrze by było, żeby pani o tym wiedziała, skoro „Rzeczpospolita” o tym wie.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Sroka: Panie pośle, to pan mało o tym wie.)</u>
          <u xml:id="u-237.8" who="#JarosławSachajko">Nic nie powiedział pan o licencji, jaką Polska kupiła i na co ta licencja pozwalała. Jest w artykule „Rzeczpospolitej” napisane, że wersja Pegasusa, którą zakupiliśmy, nie mogła ingerować w zawartość telefonu. Czyli jeśli chodzi o tę całą otoczkę, o której państwo mówili — według państwa można było włączać kamerę, można było ściągać pliki — to w tym artykule jest napisane, że to jest nieprawda.</u>
          <u xml:id="u-237.9" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Ale dokumenty co innego…)</u>
          <u xml:id="u-237.10" who="#JarosławSachajko">Sąd świadomie dawał zgody na inwigilację szyfrowanych komunikatorów. To jest kolejna informacja, która była zawarta w tym artykule.</u>
          <u xml:id="u-237.11" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Sroka: Pani marszałek, ad vocem mogę?)</u>
          <u xml:id="u-237.12" who="#JarosławSachajko">Panie ministrze, pan rządzi już od prawie 5 miesięcy. Dlaczego do tej pory pan minister nie uciął tych wszystkich spekulacji? Nie ujawnił pan danych tych osób, które według polityków były niesłusznie podsłuchiwane. Dlaczego pan profesor dalej daje wikłać się w tę wojnę polsko-polską, zamiast przedstawić, czy już w tej chwili, czy nawet kilka tygodni temu, realne zmiany zakresie tego, w jaki sposób powinny być zakładane podsłuchy, w jaki sposób powinien wyglądać nadzór, w jaki sposób powinny być niszczone materiały? I jeżeli było coś nie tak, jeżeli było cokolwiek złego — ma pan przecież dostęp do wszystkich dokumentów, do wszystkich służb — to już powinny być postawione zarzuty. Bo jeżeli było tam coś złego, to proszę to osądzić, pokazać to opinii publicznej, tak żebyśmy mogli spokojnie żyć tutaj, w Polsce …</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JarosławSachajko">…bo za granicą wschodnią mamy tragiczną wojnę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Pan opowiadał głupoty.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Sroka: Sprostowanie, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#DorotaNiedziela">Minuta sprostowania — pani poseł Sroka.</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Ale jakie sprostowanie, pani marszałek? Jest taki tryb?)</u>
          <u xml:id="u-240.4" who="#DorotaNiedziela">Jest. Jest, korzystało z niego wiele posłów — po zakończeniu wystąpień klubowych.</u>
          <u xml:id="u-240.5" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, proszę sobie sprawdzić nagranie: większość posłów miała sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-240.6" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Pani marszałek, ja nie mam problemu, tylko wielokrotnie mi nie pozwalano na takie sprostowanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MagdalenaSroka">Pani marszałek, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#MagdalenaSroka">Pan poseł Sachajko, szanowni państwo, grzmi z mównicy, powołując się na artykuł w „Rzeczpospolitej”. Artykuł, który polegał na opisie rzeczywistości, która nie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Dokładnie.)</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#MagdalenaSroka">Dzisiaj niestety nie mogę, jeszcze nie możemy państwu powiedzieć o tym, w jak dużym błędzie jest tekst, na który powoływał się pan Sachajko.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Wstyd!)</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#MagdalenaSroka">Natomiast proszę wierzyć, że to pan powinien cierpliwie poczekać na moment, w którym będzie mógł się pan zapoznać z całością faktycznej wiedzy na ten temat. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#DorotaNiedziela">Na tym zakończyliśmy…</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Pani marszałek, źle zostało zrozumiane moje wystąpienie. A to jest zgodnie z regulaminem Sejmu prawo…)</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, po zakończeniu pytań będzie pan prostował.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#DorotaNiedziela">Sprostuje pan.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Ale nie po zakończeniu. Minuta, naprawdę minuta niecała.)</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, proszę podejść. Teraz było zakończenie wystąpień sejmowych w imieniu klubów. Po pytaniach dam panu pół minuty na sprostowanie, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#DorotaNiedziela">Okej.</u>
          <u xml:id="u-242.10" who="#DorotaNiedziela">Na tym zakończyliśmy wystąpienia w imieniu klubów i koła.</u>
          <u xml:id="u-242.11" who="#DorotaNiedziela">Głos jako pierwszy zabierze pan poseł Grzegorz Braun, klub Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-242.12" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas na 1 minutę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#GrzegorzBraun">Panie ministrze, tak, ta lista inwigilowanych niewątpliwie bezprawnie: Stankiewicz, Pospieszalski, Jan Pietrzak, Jan Piński, Waldemar Łysiak, Marek Pyza i ja, niegodny Grzegorz Braun. Wcześniej to były publikacje pana redaktora Leszka Szymowskiego, a wcześniej, a nie, później, bo to z 2012 r. Lista dziennikarzy ujawniona przez pana ministra bezpieki Kamińskiego z pominięciem nazwisk tych, którzy przechodzili w sprawach inwigilacji dziennikarzy zagranicznych podejrzewanych o aktywność agenturalną, szpiegowską, ale z tych niepodejrzewanych o nic to są: Gociek, Gmyz, Gargas, Gursztyn, Jachowicz, Jakucki, Janke, pani Patrycja Kotecka, pani ministrowa itd. Myślę, że to są sprawy warte doprowadzenia do jakiejś konkluzji, panie ministrze, i fakt, że to Bondaryk i Cichocki, na jakimś etapie minister Jacek Cichocki…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#GrzegorzBraun">…patronowali tym nieprawościom, nie powinien pańskiej śledczej, niechybnej, oskarżycielskiej ręki…</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Witold Tumanowicz, klub Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#DorotaNiedziela">Chciałam jeszcze powiedzieć, że zamykam listę chętnych do pytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie ulega wątpliwości, że skala nadużyć w zakresie wykorzystania podsłuchów za czasów rządów PiS była skandaliczna i trzeba to rozliczyć, zwłaszcza przy nieuzasadnionym wykorzystaniu inwigilacji, w tym Pegasusa, wobec osób, którym ostatecznie nie postawiono żadnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#WitoldTumanowicz">Cała dzisiejsza debata jest jednak zwykłym okładaniem się przez was oskarżeniami, kto inwigilował Polaków bardziej, kto miał prawa obywatelskie i powiem wam tak: obydwie strony macie rację. Jesteście siebie warci. W czasie pierwszych rządów PO-PSL używaliście inwigilacji na wielką skalę, a nawet stosowaliście wieloletnie areszty wydobywcze bez postawienia jakichkolwiek zarzutów. Dodatkowo hipokryzją jest to, że teraz pracujecie nad projektem Pegasus+, czyli ustawą — Prawo komunikacji elektronicznej, za pomocą której koordynator służb specjalnych uzyska dostęp do komunikatorów szyfrowanych i e-maili każdego Polaka. Gdy odzyskaliście władzę, będziecie wchodzić w PiS-owskie buty, czy może jednak poprzecie projekt ustawy — Kodeks pracy operacyjnej, mającej na celu ochronę praw obywatelskich, który teraz składamy jak klub Konfederacji? To jest wasz projekt, dość świeży, sprzed roku. Ale wiadomo — z rządowych ław perspektywa się zmienia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Mirosława Suchonia, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MirosławSuchoń">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#MirosławSuchoń">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Panie ministrze, to jest bardzo ważny temat. Przez ostatnie 8 lat piętnowaliśmy każdą próbę nadania służbom kolejnych uprawnień do inwigilacji obywateli. Dzisiaj te przepisy są tak rozdęte, że w zasadzie obywatele mogą być podglądani, podsłuchiwani, inwigilowani na wszelkie możliwe sposoby przez ponad tydzień bez zgody sądu. W związku z tym, panie ministrze, konkretne pytania.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#MirosławSuchoń">Czy rząd rzeczywiście zamierza rozszerzyć uprawnienia służb do inwigilacji? To byłoby po tych 8 latach absolutnym zaprzeczeniem tego, o czym wszyscy tutaj mówiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#MirosławSuchoń">Po drugie, czy rząd zamierza wprowadzić przepisy tworzące instytucję bądź biuro w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, która to instytucja bądź które to biuro miałoby możliwość kontroli następczej w zakresie tego, w jaki sposób służby wykorzystują uprawnienia, które zostały nadane przepisami ustaw?</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#MirosławSuchoń">I wreszcie: Czy rząd zamierza wprowadzić przepisy doprecyzowujące kwestię dotyczącą wniosków kierowanych do sądu przez służby, które dotyczą zgody na inwigilację? Bo dzisiaj zgody sądów — tutaj się zgadzamy — są bardzo iluzoryczne. Bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi na pytania na piśmie. Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Paweł Śliz, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#PawełŚliz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie ministrze, ja mam tak naprawdę trzy pytania. O jednym problemie pan minister już wspomniał w swoim wystąpieniu, mianowicie: uzasadnień wniosków. Czy rząd zamierza dokonywać zmian, żeby uzasadnienie wniosku o wyrażenie zgody na inwigilację było w obu przypadkach — zarówno pozytywnej, jak i negatywnej decyzji? Także czy konieczne jest w wypadkach niecierpiących zwłoki, aby ten termin, który pozwala na poprowadzenie inwigilacji, był aż 8-dniowy: 3 dni dla organów, 5 dni dla sądu? Czy ten czas nie jest zbyt długi do takiej swobodnej inwigilacji? I ostatnia, która moim zdaniem byłaby takim przełomowym momentem. Czy można zastanowić się nad tym, żeby dokonać zmian zmierzających do tego, żeby w przypadku obywatela, wobec którego była stosowana inwigilacja, a te czynności operacyjne nie przyniosły żadnego skutku, po tym fakcie informować go i dać mu możliwość weryfikacji tych okoliczności? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Jacka Karnowskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JacekKarnowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Dzisiaj tchórzycie i chowacie się, posłowie Prawa i Sprawiedliwości, za plecami sędziów. A wiecie dobrze, jak ta procedura w sądzie wygląda. Ja 20 lat temu przeżyłem dwa posiedzenia aresztowe. Sąd dostał 60 tomów akt, 40 tomów załączników i miał na to kilka godzin. Oczywiście przygotowała to służba waszego bohatera, byłego posła Mariusza Kamińskiego, przygotował to agent specjalny Maciej W., który potem, kilkanaście lat później, ścigał rodzinę Brejzów. I co się okazało, o co chodziło w sprawie Brejzów? O kupno pluszowych wiewiórek, kupno dmuchanych balonów i wypożyczenie zamku dmuchanego. To był akt oskarżenia. Ale nie wobec nich, tylko na tej podstawie wyłudziliście zgodę na inwigilację rodziny Brejzów. Czy nie wstyd wam za to? Teraz nerwowo biegacie, żujecie gumę w pierwszej ławce czy może się nerwowo śmiejecie, bo macie takie nerwy z tego powodu?</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#JacekKarnowski">Mam pytanie do pana ministra: Czy może wiemy, ilu w przypadku tych wyłudzeń jest gwałcicieli, terrorystów, handlarzy VAT-em czy też handlarzy narkotyków? Bo my z posłem Giertychem i z europosłem Brejzą nie wiemy, gdzie się przypisać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Bartosza Romowicza, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Ja dalej ten temat pociągnę…</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle Gosek, bardzo proszę o powagę, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Usłyszałem zarzut, że żuję gumę.)</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę. Bo zaraz przeczytamy pierwszą wersję…</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#DorotaNiedziela">Czy pan zakłóca obrady, czy będzie pan się zachowywał?</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#DorotaNiedziela">No to bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#BartoszRomowicz">Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Zostałem pomówiony o żucie gumy.)</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#BartoszRomowicz">Panie pośle Gosek, ja chciałbym pytanie zadać. Dziękuję panu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Będę kontynuował temat, który rozpoczął pan poseł Karnowski. Chciałbym zadać konkretne pytanie do pana ministra, bo debata tak naprawdę zmierza do tego, żeby ustalić, jak powinniśmy prowadzić czynności operacyjne w stosunku do naszych obywateli, a punktem jest informacja pana ministra o skali tego, co było. Mam konkretne pytanie: Czy jest pan w stanie odpowiedzieć nam dzisiaj — jeżeli nie, to bardzo proszę o odpowiedź na piśmie — jaka była skala podsłuchiwania, a w szczególności używania Pegasusa w stosunku do samorządowców w Polsce, a zwłaszcza samorządowców, którzy byli w opozycji do Prawa i Sprawiedliwości? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Klaudię Jachirę, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! O czym marzą dyktatorzy? Chcą poznać nasze myśli, bo boją się utraty władzy. Za stalinizmu to była armia szpicli, za stanu wojennego podsłuchiwano rozmowy telefoniczne, a za kaczyzmu przerzucili się na Pegasusa. W rękach fanatyków takich jak Kaczyński i Ziobro to broń, która potrafi zniszczyć podstawy demokratycznego państwa. Cały swój impet skierowali przeciwko opozycji, działaczom społecznym, aktywistom, przeciwko inteligencji i ludziom kultury, a nawet przeciwko ofiarom przestępstw, jak to miało miejsce w przypadku kobiet służących w Żandarmerii Wojskowej, które zgłosiły napaść seksualną. W tej samej żandarmerii, gdzie zatrudniani byli na lewych etatach prywatni ochroniarze szeregowego posła Kaczyńskiego. I pomyśleć, że jeszcze pół roku temu żyliśmy jak u Orwella, każdy z nas na tej sali mógł być inwigilowany. Nikt nie był bezpieczny, nawet najbliżsi współpracownicy małego Wielkiego Brata. Przecież zanim Kaczyński dostał Pegasusa, przez lata zbierał donosy w swoim prywatnym archiwum. Dzisiaj przyszedł czas, żeby rozliczyć się z tą haniebną kartą najnowszej historii…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#KlaudiaJachira">…czas, żeby zadośćuczynić ofiarom i skazać winnych. I o to proszę, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Krzysztofa Szczuckiego, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Jestem po pańskim wystąpieniu zdumiony. Zdumiony obrazem sędziego, który wyłania się z tego wystąpienia. Sędziego, który niespecjalnie wie, na co wyraża zgodę. Sędziego, który jest na tyle leniwy, że nie chce mu się napisać uzasadnienia, dlatego wyraża zgodę na zastosowanie metod operacyjno-rozpoznawczych. Sędziego, któremu nie chce się dopytać. Sędziego, który w imię zadbania o swój wolny czas jest w stanie poświęcić na ołtarzu wolności obywatelskie, czyjąś prywatność i tak na wszelki wypadek wyrazić zgodę na zastosowanie metod, o których zastosowanie wnoszą służby.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#KrzysztofSzczucki">Pytanie, panie ministrze: Ile postępowań karnych, ile wniosków o uchylenie immunitetów sędziowskich jest w tej chwili przygotowywanych w prokuraturze wobec sędziów…</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Truskolaski: Dla byłych posłów…)</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#KrzysztofSzczucki">…którzy nie dopełnili obowiązków i według pańskiej opinii wyrazili zgodę na zastosowanie Pegasusa wtedy, kiedy nie należało go stosować? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Gabrielę Lenartowicz, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#GabrielaLenartowicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jakkolwiek byście się starali to bagatelizować, to nie jest debata o podsłuchiwaniu przestępców, panowie sprawiedliwi czy tam suwerenni. Dziś te statystyki, te wasze porównania są tylko wyrazem infantylnego tupetu, tak jak wtedy kiedy mówiliście o komunijnej konsoli czy koniku ze skrzydłami, a teraz jest tylko skowyt żałosnej bezradności wobec porażających faktów i argumentów. Tu dziś mamy debatę o czymś dramatycznie poważnym — o cyberbroni i jej bezczelnym stosowaniu wobec własnych obywateli przez zwyrodniałe państwo, które nam zafundowaliście. To jest debata o spektakularnym zrujnowaniu zaufania do organów ścigania i pozbawieniu obywateli poczucia bezpieczeństwa ze strony organów państwa. Bo musimy pamiętać, że w obronie naszych obywateli wystąpiły dopiero zagraniczne instytucje, informując, że są atakowani cyberbronią przeznaczoną do ścigania terrorystów, co zresztą nawet sprzedających ten system zmusiło do jego odebrania. Z tej traumy nie tylko ofiarom, lecz także całemu polskiemu społeczeństwu trudno będzie wyjść, pozbierać się. Bo jak — to pytanie do pana ministra — zapewni, że te wykradzione…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#GabrielaLenartowicz">…i zmanipulowane kawałki ludzkiego życia, takie swoiste frankensteiny, nie pozostaną w rękach wroga, i wroga w kraju, zasłaniającego się rzekomą zgodą sądu, i tego czającego się za serwerami rozsianymi po świecie? Dramat.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Jacka Ozdobę, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#JacekOzdoba">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze — Prokuratorze Generalny! Kieruję te słowa do pana, ponieważ poinformowałem przed chwilą pana, że na tej sali mogło dojść do popełnienia przestępstwa. Podejrzewam, że z całej tej debaty przebije się ta informacja. Nie będę mówił o tym oczywiście w szczegółach, ale podanie informacji publicznie w czasie wystąpienia pana posła Treli nie powinno najprawdopodobniej mieć miejsca na tej sali w takim charakterze. Dlatego kieruję tę informację. Poza poinformowaniem pana o tym, że mogło dojść do popełnienia przestępstwa, informuję również, że odpowiednia prokuratura już otrzymała w formie elektronicznej takie zawiadomienie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Truskolaski: Może już rozpatrzyła.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Michała Wójcika, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#MichałWójcik">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Słuchałem uważnie pańskiego sprawozdania. To taki jeden wielki kapiszon był, wie pan, taki balonik, który nadmuchano przez ostatnie dni. Miał pan podać tutaj dzisiaj całej opinii publicznej wstrząsające informacje. A co pan podał? Mniej, niż podają media od rana. To jest najciekawsze. A jest pan prokuratorem generalnym.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#MichałWójcik">Mówi pan o szeregu osób z życia publicznego, które były podsłuchiwane. Chodzi o te 500 osób przez te kilka lat? O ile osób chodzi? Ilu polityków jest wśród tych osób?</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Karnowski: Tylko 500, tylko 500…)</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#MichałWójcik">Ilu polityków opozycji, ilu polityków spośród rządzących?</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Truskolaski: Tylko wy wiecie.)</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#MichałWójcik">Proszę to powiedzieć. Dlaczego pan tego nie powie? Jest pan prokuratorem generalnym.</u>
          <u xml:id="u-271.6" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Ale dlaczego pan jest taki czewony?)</u>
          <u xml:id="u-271.7" who="#MichałWójcik">Pan mówi, że zespół śledczy będzie przekazywał na bieżąco informacje opinii publicznej. I to jest istota pańskiego działania, panie prokuratorze, bo wy tym gracie. Wie pan, jaka jest najważniejsza informacja z pańskiego przemówienia? Taka, że wszystkie podsłuchy były legalne. Pan tego nie powiedział, ale pan nie powiedział, że były nielegalne, więc ja jako inteligentny człowiek już sobie dopowiedziałem…</u>
          <u xml:id="u-271.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-271.9" who="#MichałWójcik">…to, czego pan nie powiedział. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-271.10" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Truskolaski: Nadużycie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Witolda Zembaczyńskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#WitoldZembaczyński">Szanowna Pani Marszałkini! Wielce Szanowne Osoby Poselskie! Szanowny Panie Ministrze! Wielkie wyrazy uznania, bo pan w przeciwieństwie do swojego poprzednika jako minister sprawiedliwości staje po stronie ofiar. To jest pewien podział ról na ścieżce wyjaśniania afery Pegasusa.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#WitoldZembaczyński">I tak pana osoba jest ambasadorem interesu prawnego tych wszystkich, których można dzisiaj uznać za ofiary, prokuratura oczywiście zajmuje się z urzędu sprawcami, a my jako komisja śledcza chcemy tę sprawę wyjaśnić do spodu. I to jest bardzo ważne, bo komisja śledcza jest właściwie jedyną instytucją, jedynym organem Sejmu, który jest w stanie zebrać akta prokuratorskie, służb specjalnych, sądowe, przesłuchać świadków i pokazać opinii publicznej to bezczelne nadużycie władzy, uprawnień, właściwie noszące znamiona działalności zorganizowanej grupy przestępczej, bo tym było używanie cyberbroni w formie niejawnej ingerencji, jaką jest Pegasus na elektronicznych urządzeniach końcowych.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#WitoldZembaczyński">Ale mamy historyczny moment, żeby tę prawdę społeczeństwu pokazać, żeby wyjaśnić tę aferę, ponieważ ci populiści, którzy do tej pory rządzili, używali Pegasusa jako cyberbroni. A jacyś następni populiści prawicowi mogą już w Polsce używać nowiczoka. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Michała Gramatykę, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę pana posła.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marcina Skonieczkę, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#MarcinSkonieczka">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Dzisiejsza debata pokazuje, że w Polsce mamy od wielu lat problem z nadużywaniem przez państwo technik inwigilacji obywateli. Przytoczone dziś dane oraz w szczególności sprawa zakupu i wykorzystania systemu Pegasus pokazują, że działania poprzednich władz podważały zaufanie obywateli do państwa. Dlatego dziś, po wielu latach rozszerzania uprawnień służb do inwigilacji, potrzebna jest rzetelna analiza i potrzebne jest ograniczenie tego procederu do niezbędnego minimum.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#MarcinSkonieczka">Obecnie obywatele są bezbronni wobec nadużyć władzy, dlatego Polska 2050 — Trzecia Droga uważa, że powinna powstać instytucja, która będzie nadzorować wykorzystanie przez służby technik inwigilacji. Musimy zrobić wszystko, aby odbudować zaufanie obywateli do naszego państwa. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Sebastiana Kaletę, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#SebastianKaleta">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Mimo wszystko myślę, że warto panu podziękować, bo była wielka chmura, wieloletna chmura, wielka afera Pegasusa, masowa inwigilacja, a dowiadujemy się, że w istocie mamy do czynienia z małym deszczem.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Ale z aferą.)</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#SebastianKaleta">Dowiadujemy się, że kontrola operacyjna nie była procesem masowym, była procesem punktowym.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Ale była.)</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#SebastianKaleta">Ale co jest istotne, dowiadujemy się, że nie było żadnego nielegalnego procederu, ponieważ wszystko to odbywało się za zgodą sądu. Pan minister tutaj mówi, że są jakieś osoby pokrzywdzone na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Wszyscy jesteście gumowe ucho.)</u>
          <u xml:id="u-277.6" who="#SebastianKaleta">A pan już był u prokuratora w związku z tymi publikacjami o spółdzielniach?</u>
          <u xml:id="u-277.7" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Śmiało. Proszę dalej.)</u>
          <u xml:id="u-277.8" who="#SebastianKaleta">Bo pan tak krzyczy.</u>
          <u xml:id="u-277.9" who="#SebastianKaleta">Mogłaby pani go uspokoić?</u>
          <u xml:id="u-277.10" who="#SebastianKaleta">Media pisały, że jakichś łapówek chciał, a teraz jest bardzo głośny.</u>
          <u xml:id="u-277.11" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Proszę dalej. Będziemy na sali sądowej się spotykać.)</u>
          <u xml:id="u-277.12" who="#SebastianKaleta">Pani marszałek, pan poseł cały czas mi przerywa.</u>
          <u xml:id="u-277.13" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, bardzo proszę. Już pan poseł się uspokoił.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#DorotaNiedziela">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#SebastianKaleta">Chcę zabrać głos, pani marszałek, proszę o doliczenie, bo od połowy wystąpienia pan poseł mi przerywał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#DorotaNiedziela">Doliczę panu 20 sekund. Bardzo proszę dokończyć wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#SebastianKaleta">Czyli w całej tej sprawie okazuje się, że sądy na wszystko się zgadzały. I to jest sprawa Pegasusa. Dziękuję, panie ministrze, że pan to pokazał opinii publicznej dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#SebastianKaleta">Mówi pan o osobach pokrzywdzonych. To kto jest tym krzywdzicielem, oprawcą tych osób pokrzywdzonych? Pan sędzia Tuleya? Pan sędzia Gąciarek?</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#SebastianKaleta">Mam pytanie do pana ministra…</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Kłamiesz! Kłamiesz!)</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#SebastianKaleta">Pani marszałek, kolejny raz jakaś rozgrzana posłanka mi przerywa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#DorotaNiedziela">Proszę zadać pytanie, pan minister słucha.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Truskolaski: Ale koniec czasu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#SebastianKaleta">Mam pytanie, chcę zadać pytanie.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Nazywam się Skowrońska.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#DorotaNiedziela">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#SebastianKaleta">Panie Ministrze! W związku z powyższym, że pan mówił również w swoim wystąpieniu o tym, że ta sprawa została wykryta, że polskie państwo korzystało z technik operacyjnych tego typu, czyli np. z możliwości przeglądania korespondencji w aplikacjach typu WhatsApp, Messenger, tego typu, mam pytanie, czy dzisiaj, na chwilę obecną państwo polskie ma możliwości technologiczne, by korzystać z takiego oprogramowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#SebastianKaleta">Czy służby korzystały z takiego oprogramowania? Mam nadzieję, że będzie pan mógł odpowiedzieć. Rozumiem, że pan powie…</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#DorotaNiedziela">Miał pan wydłużony czas o 1 minutę i 20 sekund. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Romana Giertycha, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#RomanGiertych">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Mam pytanie dotyczące publikacji w „Gazecie Wyborczej”, która miała miejsce 24 stycznia 2022 r., gdzie „Gazeta Wyborcza” poinformowała, iż nagrane rozmowy pomiędzy mną a panem Donaldem Tuskiem, ówczesnym przewodniczącym Rady Europejskiej, były przekazywane do różnych osób z Prawa i Sprawiedliwości. W kontekście tego, co dzisiaj powiedział pan prokurator, że były również dostępne na serwerach kraju pochodzenia programu Pegasus, mam pytanie, czy prokuratura nie uważa, że należy zastosować kwalifikację z art. 130 Kodeksu karnego do oceny tego całego procederu, czyli artykułu mówiącego o szpiegostwie. Albowiem tutaj były zbierane dane z rozmów przewodniczącego Rady Europejskiej, czyli najważniejszej instytucji Unii Europejskiej, i przekazywane do kraju, który jest może sojusznikiem, ale w niektórych sprawach ma konflikt interesów z Unią Europejską. W tym kontekście w moim przekonaniu ta kwalifikacja byłaby najbardziej zasadna. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Jarosława Sachajkę, koło Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#JarosławSachajko">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Mam ze sobą 100 konkretów na 100 dni. Konkret nr 65: ujawnimy listy osób nielegalnie podsłuchiwanych i wydających nielegalne decyzje o podsłuchiwaniu obywateli. Minęło ponad 100 dni. Panie ministrze, wracam do tego, co mówiłem w moim wystąpieniu, o ile dzisiejsza debata byłaby spokojniejsza, o ile społeczeństwo byłoby spokojniejsze, gdyby państwo dotrzymali konkretu nr 65. Mam ze sobą również państwa umowę koalicyjną. I co czytamy? Koalicja ograniczy liczbę służb posiadających uprawnienia do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych. Gdzie to jest? Kiedy to będzie? Niech pan jeszcze raz tu wymieni te wszystkie służby, masę służb, które mogą nas podsłuchiwać.</u>
          <u xml:id="u-291.2" who="#JarosławSachajko">Dalej państwo piszą: obywatele będą mieli prawo do informacji o zainteresowaniu nimi ze strony służb, w szczególności informacji o prowadzonej wobec nich kontroli operacyjnej. Ta końcówka wydaje się wyjątkowo absurdalna, aczkolwiek proszę się z tego wytłumaczyć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-291.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marcina Przydacza, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#MarcinPrzydacz">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#MarcinPrzydacz">Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Myślę, że wielu pańskich wyborców może czuć dzisiaj niedosyt, może być rozczarowanych. Otóż nie przekazał pan żadnych nowych, istotnych informacji, które do tej pory nie były w obiegu publicznym. Wręcz przeciwnie, wiele było budowanych narracji o masowości nielegalnych podsłuchów, o nielegalności tychże podsłuchów. Pan sam wskazywał, że na przestrzeni kilku lat to było kilkaset podsłuchów i wszystkie odbywały się za zgodą sądów. Mam pytanie do pana ministra właśnie o te zgody sądowe. Czy jest pan w stanie nam powiedzieć, w ilu przypadkach sędziowie wnosili o pogłębione informacje przed podjęciem decyzji, w ilu przypadkach wnosili o dostęp do akt sprawy, w ilu przypadkach wnosili o dodatkowe uzasadnienie wniosku o zastosowanie kontroli operacyjnej?</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#MarcinPrzydacz">Jeszcze jedno oświadczenie, szanowni państwo. W moim przekonaniu podczas tej dzisiejszej debaty, konkretnie podczas wystąpienia pana posła Treli, doszło do naruszenia przepisów o ochronie informacji niejawnych. Pan, panie prokuratorze generalny, w duchu obecności jako urzędu prokuratora generalnego w moim przekonaniu ma obowiązek zajęcia się tą sprawą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MarcinPrzydacz">Podobnie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego ma obowiązek sprawdzić, czy pan poseł Trela…</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Może Pegasusem to sprawdźcie.)</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Podsłuchać trzeba.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Franciszka Sterczewskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#FranciszekSterczewski">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Pegasus pozwalał rządowi PiS na inwigilację przedstawicieli opozycji i obywateli niewygodnych dla władzy. Nielegalnymi sposobami i praktycznie bez kontroli sądowej lub z iluzoryczną kontrolą. Ochroną przed kim? Przed żoną posła Brejzy? Przed prokuratorką Ewą Wrzosek? Obecnymi tu posłami, posłem Jackiem Karnowskim, posłem Giertychem, posłem Marcinem Bosackim, i kilkuset osobami? Po prostu te uzasadnienia ochrony i bezpieczeństwa, te przyczyny, które podawaliście jako cel Pegasusa, brzmią dzisiaj po prostu perwersyjnie. W rzeczywistości to po prostu narzędzie brutalnej i niekontrolowanej inwigilacji w celu zaglądania w życie prywatne obywateli niewygodnych dla władzy PiS.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#FranciszekSterczewski">Jedno pytanie, panie ministrze. Wiem, że każda ta nielegalna PiS-owska inwigilacja będzie rozliczona i zbadana. Nie ma tu żadnych wątpliwości, że tak się stanie. Ale dziś tylko chciałbym spytać o tych kilkuset poszkodowanych, czy i w jakim trybie ofiary tej inwigilacji mogą liczyć na zadośćuczynienie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Barbarę Oliwiecką, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#BarbaraOliwiecka">Dziękuję ślicznie.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#BarbaraOliwiecka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Benjamin Franklin powiedział, że kto dla chwilowego bezpieczeństwa poświęca wolność człowieka, nie zasługuje ani na bezpieczeństwo, ani na wolność, bo ich nie rozumie. PiS nie dla bezpieczeństwa państwa, ale dla swojego partyjnego interesu poświęcał nie tylko wolność polityków opozycji, ale również własnych niewygodnych kolegów. Tę patologię już zatrzymaliśmy i ją rozliczymy, ale musimy faktycznie gruntownie zmienić system. Musimy znaleźć balans pomiędzy działalnością służb a wolnością człowieka. To jest bardzo cienka granica. Stawka jest bardzo duża, dlatego potrzeba nam dzisiaj bardzo poważnych zmian i bardzo poważnej refleksji. Sądy muszą rzetelniej i szybciej weryfikować wnioski o zakładanie podsłuchów. Teraz dzieje się to z automatu, a przez 8 dni, szanowni państwo, przez 8 dni obywatel może być podsłuchiwany bez zgody sądu. Obywatel, który był podsłuchiwany, musi mieć potem wgląd w te informacje, w raporty po akcji, po kontroli operacyjnej, aby przede wszystkim sprawdzić, czy wszystko odbyło się zgodnie z prawem. Dlatego powinien zostać stworzony taki organ, powinna zostać stworzona taka instytucja, która będzie kontrolowała zasadność, celowość i efektywność kontroli operacyjnych, po to, żeby chronić obywateli przed nadużyciami służb.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#BarbaraOliwiecka">Mam pytanie do pana ministra, czy widzi i jak widzi zasadność powstania takiego organu, czy może on powstać przy rzeczniku praw obywatelskich czy też przy prokuraturze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Sławomira Ćwika, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#SławomirĆwik">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Afera Pegasusa, proszę państwa, pokazuje, jak naprawdę wyglądały rządy PiS-u, kiedy afera goniła aferę, jak blisko byliśmy państwa autorytarnego. Gdy pół wieku wcześniej w Stanach Zjednoczonych, w dojrzałej demokracji, wybuchła afera Watergate, ponieważ próbowano założyć podsłuch w siedzibie partii demokratycznej, skończyło się to kryzysem konstytucyjnym i odejściem prezydenta. W Polsce za rządów PiS-u nikt nie poniósł odpowiedzialności za to, że podsłuchiwano liderów partii politycznych, mecenasów, generałów czy prokuratorów. Nikt nie poniósł odpowiedzialności, a ta afera nawet nie przebiła się w należyty sposób do społeczeństwa, ponieważ po chwili została zagłuszona kolejną aferą.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#SławomirĆwik">Panie Ministrze! Liczę na to, że wszyscy, którzy odpowiadają za aferę Pegasusa, poniosą odpowiedzialność, żeby nie powtórzyło się to w przyszłości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Konrada Frysztaka, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#KonradFrysztak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Przez lata prawa strona sceny politycznej podsłuchiwała polityków partii rządzącej. Tak, przez lata podsłuchiwaliście, nie baliście się tego, żeby, podsłuchując adwokata, podsłuchiwać szefa Rady Europejskiej. To są wasze standardy. Według wszystkich znaków wasz minister, który miał pseudonim: gumowe ucho, zaraził was tą chorobą. Po prostu macie w sobie taki gen podsłuchiwacza. Musicie wiedzieć, co się dzieje u waszej konkurencji.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#KonradFrysztak">Najdziwniejsze z tego wszystkiego jest to, o czym dzisiaj donoszą media. Były grupy wyłączone z podsłuchiwania przy użyciu Pegasusa. Uwaga: Kto? Wszystkie SIM-y, karty SIM zarejestrowane w rosyjskich sieciach telefonicznych. Czy nie widzicie państwo tutaj jakiejś dziwnej konotacji? Z jednej strony Prawo i Sprawiedliwość podsłuchuje, ale z drugiej strony zgodziło się, zaakceptowało i kupiło za 25 mln zł system, który nie pozwalał na to, by już wtedy, gdy Rosja walczyła z Ukrainą…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#KonradFrysztak">…podsłuchiwać tych, którzy w Europie siali zamęt i wojnę.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Michała Pyrzyka, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#MichałPyrzyk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#MichałPyrzyk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan minister przedstawił informację o liczbie osób, wobec których w roku ubiegłym skierowany został wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej lub kontroli i utrwalania rozmów. Tych wniosków było prawie 6 tys., a zarządzenie kontroli nastąpiło wobec niewiele mniejszej liczby, wobec 5835 osób.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#MichałPyrzyk">Chciałbym pójść dalej i poznać jeszcze inne liczby, które tak naprawdę powiedzą nam o zasadności tych wszystkich kontroli. Czy rzeczywiście liczba osób inwigilowanych przełożyła się na liczbę osób, którym postawiono zarzuty, na liczbę sformułowanych aktów oskarżenia? Czy może, choć wiem, że czas jest jeszcze wczesny, zapadły już jakieś wyroki skazujące wobec tych wszystkich osób? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marcina Porzucka, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#MarcinPorzucek">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Chodzi o 2014 r. — premier Tusk, minister Sienkiewicz i wiceprezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Adam Bodnar. Remote Control System to system, który w wielu obszarach miał szersze zastosowanie i możliwości niż Pegasus. Pan wtedy protestował i dopytywał, w jaki sposób był on stosowany przez polskie służby, o czym informował Citizen Lab. Wtedy uzyskał pan niewiele informacji. Teraz jest pan ministrem.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#MarcinPorzucek">Chciałem spytać, czy wrócił pan do tego, czy jest pan w stanie nam powiedzieć, stosując słyszaną tutaj nomenklaturę, ilu było poszkodowanych, ile było ofiar stosowania Remote Control System za rządów PO-PSL? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Mariusz Gosek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#MariuszGosek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#MariuszGosek">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Otóż podczas pierwszego przesłuchania świadka, eksperta, rektora Akademii Marynarki Wojennej pana prof. Kosińskiego na pytanie, w ilu krajach członkowskich Unii Europejskiej używany był system Pegasus, pan prof. Kosiński odpowiedział jednoznacznie: we wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#komentarz">(Głos z sali: A ilu zabrano? A ilu zabrano licencję?)</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#MariuszGosek">To oczywiście dyskusja na temat systemu kontroli operacyjnej, dyskusja szkodliwa dla bezpieczeństwa państwa narodowego. Taka dyskusja toczy się tylko w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#MariuszGosek">Pan minister powiedział tak: w dobie nowych technologii rodzi się pokusa łatwego sięgania po systemy kontroli operacyjnej. Tak, panie ministrze, bo w demokratycznym państwie prawa, którego model mamy wpisany w konstytucji, nie może być tak, że przestępcy posługujący się nowoczesną technologią…</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Sroka: To czemu zabrano nam licencję?)</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#MariuszGosek">Niech mi pani nie przeszkadza, pani przewodnicząca, pani poseł Sroka.</u>
          <u xml:id="u-313.7" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Sroka: Panie Mariuszu, pan też przeszkadzał.)</u>
          <u xml:id="u-313.8" who="#MariuszGosek">Nie może być tak, że przestępcy są o krok przed organami państwa, które powinny zwalczać przestępczość.</u>
          <u xml:id="u-313.9" who="#MariuszGosek">Przez okres kampanii wyborczej forsowaliście nieprawdopodobnie kłamliwą, obrzydliwą narrację na temat totalnej inwigilacji. A jaka jest prawda?</u>
          <u xml:id="u-313.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak było.)</u>
          <u xml:id="u-313.11" who="#MariuszGosek">Ta totalna inwigilacja, już kończę, dotyczyła, uwaga, w szczycie, w 2021 r. 162 osób, z czego kontrola operacyjna, jak wskazali…</u>
          <u xml:id="u-313.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Był sztab.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#MariuszGosek">…ministrowie Wąsik i Kamiński, była stosowana względem Białorusinów i Rosjan, również w dobie hybrydowej wojny, którą mieliśmy.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale Rosji nie mogliście…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#MariuszGosek">Pan, panie pośle Frysztak, powinien doskonale wiedzieć, że to były czasy hybrydowej wojny…</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Katarzynę Marię Piekarską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Będziecie przeprosiny wysyłali?)</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#komentarz">(Głos z sali: A jednak te konotacje nie są domysłem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Teraz mówię ja. Ciii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł, proszę o chwileczkę, niech panowie się uspokoją.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle, bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#DorotaNiedziela">Teraz głos…</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#komentarz">(Głos z sali: A co pan powiedział, bo nie zrozumiałem?)</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle Truskolaski, panie pośle Gosek…</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#DorotaNiedziela">Teraz głos zabierze pani poseł Piekarska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Szanowna Pani Marszałkini! Panie i Panowie! Panie Ministrze! Jak zła, jak niebezpieczna musi być władza, która wykorzystuje tę bombę atomową, jeśli chodzi o systemy inwigilacyjne nie w stosunku do terrorystów, do jakichś bandytów, ale w stosunku do opozycji. Też bardzo jasno widać, jak za waszych czasów służby specjalne absolutnie wymknęły się spod kontroli. I to po prostu trzeba zmienić. Ale jednocześnie sędziowie przyznają, że we wnioskach, które kierują prokuratorzy, nie wskazuje się sposobu inwigilacji. Wydaje mi się, że to, panie ministrze, trzeba zmienić. Podobnie jak to, że sędziowie sami wskazują, że nie są w należyty sposób przygotowani do oceny wniosków, które mają rozpatrywać. W pana wystąpieniu pojawił się ten wątek i dlatego chciałam też zapytać, kiedy rozpoczną się takie szkolenia dla sędziów, żeby byli we właściwy sposób przygotowani i mogli ocenić dany materiał wysłany przez prokuraturę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Krzysztofa Truskolaskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#KrzysztofTruskolaski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#KrzysztofTruskolaski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zamiast wzmacniać polską armię, zamiast chronić polskiej granicy, zamiast pomagać ofiarom przestępstw, to wy 25 mln zł wydaliście na system szpiegowski. Rząd PiS-u uznał, że państwo polskie jest państwem prywatnym, prywatnym państwem PiS-u, że możecie sobie kontrolować obywateli w każdej sytuacji — w domach, w szkole, w pracy, wszędzie. Myśleliście, że możecie robić wszystko. Co wam zawiniła pani poseł Magdalena Łośko, że podsłuchiwaliście jej telefon?</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ją podsłuchiwali.)</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#KrzysztofTruskolaski">Co wam zawinił pan poseł Jacek Karnowski, że podsłuchiwaliście go i inwigilowaliście jego maile, jego telefony, jego SMS-y? Co zawinił wam adwokat Roman Giertych, oprócz tego, że był mecenasem pana premiera Tuska? Nic. Wy chcieliście znać każdy nasz krok, wy chcieliście znać każdy nasz ruch, wy chcieliście wiedzieć wszystko.</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-323.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Gumisie z gumowymi uszami.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Magdalena Łośko, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#MagdalenaŁośko">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Jak wynika z informacji przekazywanej przez prokuratora generalnego, kontrola operacyjna w formie Pegasusa została zarządzona prawie 6 tys. osób w naszym kraju. Nie podlega wątpliwości, że obecne organy powinny zbadać, na jakiej podstawie wydawane były wówczas zgody. Poprzednia władza nie miała oporów, by zakładać kontrolę operacyjną osobom, przeciwko którym nigdy nie było prowadzone postępowanie karne, lub osobom, które politycznie były niewygodne albo do zniszczenia. Wiem o tym dobrze, bo w 2019 r. sama miałam założoną taką kontrolę systemem Pegasus tylko dlatego, że w tamtym okresie byłam radną Platformy Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#MagdalenaŁośko">Szanowny Panie Prokuratorze! Czy prokuratura bada celowość i zasadność wniosków o zarządzenie kontroli operacyjnej? Bo to, że Pegasus był bezprawny, jest jasne. Chciałabym wiedzieć, w czyjej dyspozycji znajdują się dane z mojego telefonu, z mojego życia, kto dziś tym dysponuje. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękujemy bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#DorotaNiedziela">Tak jak obiecałam, zapraszam pana posła Jarosława Sachajkę ze sprostowaniem.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#komentarz">(Głos z sali: O Jezu.)</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#JarosławSachajko">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Pani przewodnicząca komisji do spraw Pegasusa — potocznie tak nazywana jest ta komisja — niepoprawnie zrozumiała moją całą wypowiedź. Ja apelowałem do pana ministra o ujawnienie wszystkich rzeczy, które są w jego posiadaniu, o to, żeby zakończyć skłócanie Polaków i napuszczanie jednych na drugich. Apelowałem o ujawnienie tych funkcjonalności, bo te funkcjonalności w tej chwili są krytyczne. Chodzi o to, żebyśmy wiedzieli, co rzeczywiście Pegasus mógł, czego nie mógł, bo już kilka miesięcy temu prasa napisała to, co napisała, to, co mówiłem w moim wystąpieniu, i to się zupełnie nie pokrywa z tym, jakie funkcjonalności — wszystkie funkcjonalności — to oprogramowanie ma.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to nie jest sprostowanie, to jest wystąpienie.)</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#JarosławSachajko">To już jest prawie 5 miesięcy, panie ministrze, kiedy miał pan okazję zakończyć skłócanie Polaków. Dlatego ponownie, panie ministrze, apeluję o tę informację. Dzisiaj zakończmy ten…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#DorotaNiedziela">To była aż cała minuta.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#DorotaNiedziela">Na tym wyczerpaliśmy listę posłów zapisanych do głosu.</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#DorotaNiedziela">O głos poprosił pan prokurator generalny pan minister Adam Bodnar.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#AdamBodnar">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym wyrazić wdzięczność za dzisiejszą debatę, za pytania, za uwagi krytyczne, za refleksje. Myślę, że jest to dla mnie dość symboliczne, że przemawiam zaraz po pani posłance, która była ofiarą inwigilacji i która zadaje moim zdaniem tym dramatycznym tonem pytanie, co się dzieje z jej danymi. Tak sobie myślę: to było bardzo ważne, co pani posłanka powiedziała o dacie — 2019 r. Kto w 2019 r. wiedział o tym, że jest Pegasus?</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nikt.)</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#AdamBodnar">Nikt nie wiedział.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#AdamBodnar">Robert Zieliński z TVN24 pisał pierwsze reportaże. W jaki sposób sędziowie mogli wtedy wiedzieć, że podpisując zgodę, godzą się na to, że służby wchodzą całkowicie do telefonu i mogą przejrzeć prywatne zdjęcia, komunikatory, pliki…</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Notatki.)</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#AdamBodnar">…i wszystko, co się w tym telefonie znajduje? Przecież sędziowie mogli mieć świadomość tego, jak głęboko ten system ingeruje, może gdzieś w roku 2020, 2021. Chciałbym, żebyśmy o tym pamiętali. Teraz łatwo o tym wszystkim opowiadać, ale myślę, że najzwyczajniej w świecie w społeczeństwie nie było świadomości, jak głęboko ingerujący jest ten system. Zaczęliśmy dowiadywać się o tym w zasadzie dopiero wtedy, kiedy Citizen Lab zaczął ujawniać przypadki poszczególnych osób. Poszczególne osoby, które to podejrzewały, mogły sprawdzić, czy ich telefon został zainfekowany przez tę furtkę w oprogramowaniach telefonów. Najpierw robił to Citizen Lab, później — Amnesty International. Wydaje mi się, że powinniśmy o tych faktach pamiętać w kontekście tej debaty. Teraz jesteśmy bogatsi w wiedzę, ale nie oceniajmy przez pryzmat aktualnej wiedzy postaw, działań czy zachowań, które mogły mieć miejsce od roku 2017, 2018. To pierwsza rzecz, o której chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-329.6" who="#AdamBodnar">Druga rzecz. Ta debata była bardzo interesująca, ponieważ z jednej strony dotyczyła rozliczeń z przeszłością, a z drugiej — spojrzenia w przyszłość. Chodzi o to, jak należy naprawić system funkcjonowania naszego państwa. Jednocześnie to spojrzenie w przyszłość to spojrzenie na to, jak należy rozliczyć to, co się wydarzyło. Pani posłanko, wracając znowu do pani przykładu, liczę na to, że w wyniku tej pracy prokuratorskiej pani nie tylko uzyska wiedzę o tym, co się dzieje z pani danymi, aczkolwiek nie gwarantuję pani… Nie wiemy, co się stało w służbach obcych państw, które te dane mogły pozyskać. Prawdopodobnie nie będziemy mogli ustalić, kto, gdzie to skopiował i po jakich serwerach na świecie to fruwa.</u>
          <u xml:id="u-329.7" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest skandal!)</u>
          <u xml:id="u-329.8" who="#AdamBodnar">Natomiast myślę, że któregoś dnia państwo polskie panią przeprosi za to, co się stało, że zostanie przeprowadzone całe postępowanie i można będzie w sposób autorytatywny powiedzieć: tak, doszło do przekroczenia uprawnień i państwo polskie panią przeprasza. To jest także cel postępowania, które jest prowadzone przez zespół śledczy powołany przy Prokuratorze Krajowej. Chodzi o to, żeby zwrócić uwagę na indywidualne prawa konkretnych osób, na prawo do prywatności.</u>
          <u xml:id="u-329.9" who="#AdamBodnar">Skoro zwracamy uwagę na prawo do prywatności, to jako rząd, a tym bardziej jako prokurator generalny, nie możemy po prostu wziąć listy i powiedzieć: o, proszę, tu jest lista, droga opinio publiczna, dziennikarze, cieszcie się i sprawdzajcie, kto, gdzie, co, jak i dlaczego. Po pierwsze, doprowadzilibyśmy do ujawnienia danych, z których mogłyby skorzystać obce wywiady. Jeżeli nawet to oprogramowanie było wadliwe, to zakładam, że w niektórych sytuacjach mogło być stosowane w dobrym celu. Ktoś był podejrzewany o działalność szpiegowską. Zastosowano, coś ustalono. Tej osoby raczej nie powinniśmy o tym informować: halo, był pan ofiarą Pegasusa. Nie na tym to polega. Musimy wyważyć różne interesy: interes prywatny i interes publiczny. Co więcej, nawet jeżeli jakaś osoba była ofiarą z różnych powodów, to może nie chce, żeby wszyscy wszem wobec o niej opowiadali. Ona sama musi się o tym dowiedzieć. Tu nie chodzi o to, że prokuratura chce zachować coś dla siebie, tylko raczej chcemy informować te osoby, w przypadku których mamy przekonanie, że doszło do instrumentalizacji prawa, do nadużycia. Po drugie, chcemy dać im szansę, chcemy, żeby to one podjęły decyzję o tym, czy chcą szerzej o tym mówić, czy chcą, żeby ich przypadki były dyskutowane.</u>
          <u xml:id="u-329.10" who="#AdamBodnar">Bardzo ważna kwestia: Co zrobić ze służbami specjalnymi w przyszłości? To jest dość ciekawe i frapujące, ponieważ posłowie Konfederacji postulowali przyjęcie kodeksu pracy operacyjnej — z argumentem, że rzekomo nic się nie dzieje, nikt nad tym nie pracuje. Drodzy państwo, chciałbym przeczytać państwu przygotowaną przez mojego współpracownika dr. Marcina Mrowickiego notatkę ze spotkania, które się odbyło 15 kwietnia w Najwyższej Izbie Kontroli, poświęconego modelowi nadzoru nad służbami specjalnymi. Chciałbym przeczytać króciutką notatkę, jeden fragment z tej notatki. Brzmi tak: Krzysztof Bondaryk z MSWiA przedstawił założenia projektu ustawy — kodeks pracy operacyjnej. W założeniu ma rozróżniać pracę operacyjną i czynności operacyjno-rozpoznawcze. Ma to uporządkować pracę Policji. Ma stosować jednolite nazewnictwo, a niejawna ingerencja, taka jak Pegasus, będzie uznana za nową metodę operacyjną. Konieczna jest bowiem regulacja ustawowa zamiast dotychczasowej instrukcji. Powstaną centra kompetencyjne z jednostkami wiodącymi, ABW itd. Będzie precyzyjny podział pomiędzy służby specjalne i Policję. Nastąpi kategoryzacja: metody pracy operacyjnej, licencje pracy operacyjnej. Będą też określone zasady działania funkcjonariuszy, m.in. zasada legalizmu, obiektywizmu, tajności, efektywności, proporcjonalności i ekonomiki planowania.</u>
          <u xml:id="u-329.11" who="#AdamBodnar">Wskazał również 26 metod pracy operacyjnej, które zostaną zdefiniowane. Zapewnione zostaną gwarancje praw obywatelskich, takie jak, po pierwsze, zgoda sądu na wszystkie czynności operacyjne, po drugie, rozproszona kontrola sądowa — 11 sądów okręgowych w 11 różnych apelacjach. Po trzecie, sąd będzie rozstrzygał na posiedzeniu, na którym obecny ma być prokurator, przedstawiciel służb. Postępowanie nie będzie prowadzone korespondencyjnie. Sąd wydaje pisemne uzasadnienie w każdym przypadku: odmowa/zgoda. Wymóg informowania ex post — czyli jak zakończy się inwigilacja i te materiały do niczego nie doprowadziły, to osoba, która była jej poddana, powinna być o tym informowana np. po roku albo 5 latach. Powinna być wzmocniona rola komisji sejmowej. Rozszerzenie zadań Kolegium do Spraw Służb Specjalnych. Indywidualna, doraźna kontrola poselska ze strony członków sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych. Nowy regulamin Komisji do Spraw Służb Specjalnych. Zmiana regulaminu Sejmu. Uchylenie przepisów o owocach zatrutego drzewa. Wreszcie art. 237a k.p.k — sąd wydaje zgodę tylko w przypadku, gdy przestępstwo znajduje się w katalogu przestępstw, w stosunku do których może być prowadzona kontrola operacyjna. Mają powstać wydziały kontroli operacyjnej w sądach okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-329.12" who="#AdamBodnar">Drodzy Państwo! To jest stanowisko rządu… Może nie rządu, to stanowisko jednego z przedstawicieli rządu, osoby, która zna się na rzeczy. Pokrywa się to z wieloma moimi zapatrywaniami. Rząd pracuje nad tym kodeksem pracy operacyjnej, który ma dotknąć kwestii zarówno uregulowania czynności operacyjno-rozpoznawczych, jak i nadzoru, trwa praca. To, czego wymaga debata publiczna, to zdecydowanie się, bo moim zdaniem nie mamy jeszcze jednolitego stanowiska, czy idziemy w kierunku, tak jak kodeks pracy operacyjnej postuluje, wzmocnienia Komisji do Spraw Służb Specjalnych, sądów, kolegium do spraw służb, prokuratury i być może rzecznika praw obywatelskich, który ma pewne możliwości kontrolne w tym zakresie, czy też idziemy w kierunku powołania odrębnego organu nadzoru. Bo łatwo powiedzieć: nowy organ nadzoru, ale powstaje pytanie, czy będzie wystarczająco efektywny i ile nam zajmie zbudowanie takiego organu, żeby zaczął dobrze działać.</u>
          <u xml:id="u-329.13" who="#AdamBodnar">Bardzo dziękuję, że państwo wspomnieli projekt „Osiodłać Pegaza”. Byłem za stworzeniem w tym projekcie odrębnego organu nadzoru, ponieważ wydaje mi się, że to może być istotne z punktu widzenia relacji indywidualnej. Chodzi o to, żeby osoba fizyczna, która podejrzewa, która staje się ofiarą, która jest tym, nie wiem, dziennikarzem, który coś podejrzewa, politykiem, mogła zwrócić się i ten organ nadzoru składający się np. z sędziów, z kilku osób o statusie sędziów w stanie spoczynku przeprowadzałby odpowiednie postępowanie wyjaśniające. Myślę, że po to jest m.in. ta debata, żeby to wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-329.14" who="#AdamBodnar">Kolejna kwestia dotyczy jeszcze sądów. Pani posłanka Piekarska pytała o szkolenie. Uważam, że to powinno być jednym z zadań Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, żeby te szkolenia przeprowadzić, bo ta kompetencja jest głównie w Sądzie Okręgowym w Warszawie, a lokalnie gorzej. Wracając do tematu sądu, po to m.in. jest prowadzone postępowanie przygotowawcze i pracuje zespół śledczy, żeby wyjaśnić, jak to wszystko w praktyce działało. Bo jeżeli mam świadomość taką, że mniej więcej 50% sędziów w Sądzie Okręgowym w Warszawie w wydziale karnym to są sędziowie powołani przez Krajową Radę Sądownictwa po 2018 r. i sędzia, który wyznacza dyżury, jest powołany po 2018 r., to powstaje pytanie, czy być może nie pojawiały się takie sytuacje, że służby dokładnie wiedziały, w którym momencie kierować wniosek i kto miał taką decyzję wydawać. Nie przesądzam tych faktów, ale uważam, że to jest coś, co powinno być zbadane w tym postępowaniu, i po to to postępowanie będzie się toczyło.</u>
          <u xml:id="u-329.15" who="#AdamBodnar">Proszę zauważyć, państwo mówią, że z dużej chmury mały deszcz. Czy 578 osób to jest mały deszcz? 578 konkretnych osób, w tym obecnych na sali kilkoro z tych osób, którym sprawdzono, można powiedzieć, wszystko z ich życia prywatnego, co tylko można było znaleźć w telefonie komórkowym, to jest mały deszcz? Każdy indywidualny przypadek jest sam w sobie czymś, co nie powinno się wydarzyć w państwie demokratycznym, że instrumentalizowana jest tak skrajna, mocna, tak głęboka procedura do osiągania celów czysto politycznych. Naprawdę nie jestem w stanie pojąć, w jakim celu pani Łośko, pan poseł Giertych czy pan poseł Karnowski, wtedy pan prezydent, pan Brejza itd. byli przedmiotem tego typu badania. To jest sprawa, która absolutnie uderza w samo sedno demokracji, ponieważ zmienia reguły gry. Ponieważ ci, którzy mają dostęp do wiedzy, są w stanie uprzedzić ruchy przeciwników, są w stanie ich zastraszać, są w stanie prowadzić kampanię nienawiści w stosunku do nich, są w stanie wykorzystywać wiedzę na różne sposoby.</u>
          <u xml:id="u-329.16" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: …kiedy zarzuty?)</u>
          <u xml:id="u-329.17" who="#AdamBodnar">To jest coś, co nie powinno się zdarzyć. Tutaj pan poseł zarzucał, że mijają miesiące i nic się nie dzieje. Dzieje się. Zespół śledczy pracuje bardzo intensywnie, ściąga po kolei akta postępowań, bada to wszystko z perspektywy indywidualnej i ogólnej. Myślę, że to, co będzie zbadane, to także przekazywanie danych pod kątem być może zarzutów z art. 130 Kodeksu karnego, bo to nie jest okoliczność, która… Jeżeli nawet nie możemy sprawy traktować tylko i wyłącznie w kategoriach art. 231, czyli nadużycia władzy, to jednak musimy na to spojrzeć szerzej. Jeżeli mogło dochodzić do takich sytuacji, że ktoś inny, inne państwa dowiadywały się czy przedstawiciele służb innych państw dowiadywali się o różnych okolicznościach naszego życia politycznego, to również jest okoliczność, która musi być zbadana. Nie przesądzam, czy taki zarzut będzie ostatecznie stawiany, ale, drodzy państwo, uważam, że to jest sprawa na taką skalę, że tu nie będziemy mieli fajerwerków w ciągu miesiąca, dwóch, trzech, ponieważ to wymaga bardzo skrupulatnej pracy, przede wszystkim weryfikacji każdej kolejnej osoby pod kątem tego, czy nie dochodziło do tych nadużyć. Mówiłem o tych trzech kryteriach weryfikacji, czyli czy dane, które były przedstawiane przez przedstawicieli służb, były wiarygodne, żeby uzasadnić rozpoczęcie kontroli operacyjnej, czy środek ten był proporcjonalny do celów, które zakładano, i czy środek był adekwatny, czy się nadawał, czy być może chociażby za pomocą billingów można byłoby osiągnąć ten sam cel. Tak że to śledztwo będzie trwało i będzie realizowane.</u>
          <u xml:id="u-329.18" who="#AdamBodnar">Drodzy Państwo! Wysoka Izbo! Uważam, że to jest tak ważny temat z punktu widzenia budowania przyszłej, demokratycznej, dobrze funkcjonującej Polski, że musimy sięgać po różne przykłady nadużyć z wielu lat. Jestem świadomy tego, że te nadużycia istniały. Zajmowałem się nimi jako rzecznik praw obywatelskich, zajmowały się nimi organizacje pozarządowe, np. Panoptykon. Jest to chyba najważniejsza organizacja, która konsekwentnie zajmuje się tym tematem. Jesteśmy odpowiedzialni za to, żeby do takich sytuacji nigdy nie dochodziło. Ta sytuacja jest skrajna. Wpływała moim zdaniem na proces polityczny, ale też pokazywała, jak głęboko to może sięgać. Być może jest to jeden jedyny moment, który mamy teraz w historii, żeby to wszystko porządnie ponaprawiać i spowodować, że służby będą dobrze działały. Przez dobre działanie rozumiem także to — bo uważam, że też powinniśmy być państwowcami — że jeżeli są organizacje przestępcze, mafijne, szpiedzy funkcjonujący w Polsce, którzy korzystają z nowych technologii, to służby też powinny mieć narzędzia, ale jeżeli decydują się na głęboko ingerujące narzędzia, to musi to być poddane ścisłej kontroli, żeby nikt nie miał wątpliwości, że służby sięgają po nie w ostateczności.</u>
          <u xml:id="u-329.19" who="#AdamBodnar">Bardzo serdecznie państwu dziękuję za uwagę. Na pozostałe pytania odpowiem jako prokurator generalny na piśmie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-329.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#DorotaNiedziela">Obradom przygląda się młodzież z II Liceum Ogólnokształcącego im. Ks. Jana Twardowskiego w Oleśnicy. Przyjechaliście państwo na zaproszenie pana posła Arkadiusza Sikory z Lewicy. Bardzo was pozdrawiam. Życzę bardzo miłych wspomnień z Sejmu Rzeczypospolitej. Mam nadzieję, że tu wrócicie. Możliwe, że będziecie zasiadać w tej Izbie. Bardzo serdecznie jeszcze raz pozdrawiam.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#DorotaNiedziela">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#DorotaNiedziela">Marszałek Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację Prokuratora Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej w 2023 r., zawartą w druku nr 308, do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-330.5" who="#DorotaNiedziela">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-330.6" who="#DorotaNiedziela">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-330.7" who="#DorotaNiedziela">Przystępujemy do rozpatrzenia punktów 5. i 6. porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-330.8" who="#DorotaNiedziela">Proszę panią poseł Kamilę Gasiuk-Pihowicz o przedstawienie…</u>
          <u xml:id="u-330.9" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: Projektu.)</u>
          <u xml:id="u-330.10" who="#DorotaNiedziela">…projektu.</u>
          <u xml:id="u-330.11" who="#DorotaNiedziela">Pani poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#KamilaGasiukPihowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować Wysokiej Izbie projekt ustawy dotyczący jednej z najważniejszych kwestii naszej demokracji i praworządności. Jest to ustawa o Trybunale Konstytucyjnym, o prawdziwym Trybunale Konstytucyjnym, czyli takim, który stanowi o naszych prawach i obowiązkach, o granicach władzy, o równości i sprawiedliwości, o trybunale, który będzie strażnikiem konstytucji, gwarantem jej przestrzegania oraz arbitrem w sprawach dotyczących zgodności ustaw z naszymi fundamentalnymi zasadami, a nade wszystko o trybunale, który będzie realnie bronił wolności i praw jednostki, a nie interesów tej czy innej partii, o trybunale złożonym z autorytetów prawnych, ludzi o nieposzlakowanej opinii, wybitnych prawników, a nie politycznych sługusów.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#KamilaGasiukPihowicz">Zobowiązaniem koalicji 15 października było naprawienie Trybunału Konstytucyjnego i oto efekt woli 12 mln obywateli. Oto owoc pracy prawników, specjalistów z zakresu prawa konstytucyjnego, praw człowieka oraz organizacji i stowarzyszeń prawniczych zaangażowanych w obronę praworządności. W szczególności dziękuję Fundacji im. Stefana Batorego i jej ekspertom: prof. Patyrze i dr Zalasińskiemu. Projekt jest popierany przez kilkadziesiąt organizacji pozarządowych, przeszedł konsultacje eksperckie podczas trzech konferencji naukowych, jeszcze zanim trafił w nasze ręce. Dzisiaj jesteśmy dumni i zaszczyceni, że możemy być przekaźnikami woli obywateli i grona ekspertów w dziedzinie prawa konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#KamilaGasiukPihowicz">W przeciwieństwie do obowiązujących ustaw o Trybunale Konstytucyjnym projekt ten nie powstawał na kolanie i nie będzie uchwalany ekspresowo, nocą czy z pogwałceniem demokratycznych zasad tworzenia prawa i reguł prawidłowej legislacji. Obiecujemy pracować nad tym projektem rzetelnie, w poczuciu odpowiedzialności za ład konstytucyjny w Polsce. W piątek jako przewodnicząca Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka będę miała zaszczyt złożyć wniosek o wysłuchanie publiczne dotyczące tych projektów na specjalnie zwołanej w tym celu komisji.</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#KamilaGasiukPihowicz">Demokratycznej większości nie trzeba przekonywać, że to ważny projekt przywracający zaufanie do jednego z najważniejszych organów konstytucyjnych. Chcemy zadbać o to, aby Trybunał Konstytucyjny był rzeczywiście niezależny, kompetentny i skuteczny. Chcemy zagwarantować, aby jego skład był dobierany w sposób przejrzysty, z poszanowaniem zasad demokratycznych i praworządności, ale przede wszystkim chcemy silnej i wiarygodnej instytucji, która będzie czuwać nad przestrzeganiem konstytucyjnych zasad i praw. Nie warto dzisiaj mówić o tym, jak funkcjonuje trybunał pani Przyłębskiej. Przez ostatnie lata naprawdę widzieliśmy niespotykaną degradację autorytetu trybunału, który stał się trzecią izbą parlamentu, a jego działania nawiązywały do mrocznych czasów PRL-u, w których legalizacją bezprawia zajmowała się Rada Państwa, która formalnie miała chronić konstytucję. We wrześniu ubiegłego roku 46% Polaków negatywnie oceniało działalność trybunału Przyłębskiej. Dobrze oceniało ją tylko 24%. Nawet nie wszyscy wyborcy Prawa i Sprawiedliwości akceptują to, co stało się z tą instytucją.</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#KamilaGasiukPihowicz">Teraz powiem, jak konkretnie będzie wyglądała naprawa trybunału. Po pierwsze, zacznijmy od dublerów. Nie będą mogli orzekać i nigdy nie mogli. Ustępują miejsca poprawnie wybranym sędziom trybunału. Koniec z uzurpatorami. Po drugie, wybierzemy schodkowe wybieranie członków trybunału — pięciu będzie wybieranych na 3 lata, pięciu na 6 lat i pięciu na 9 lat. To jest właśnie zabezpieczenie przed tym, by jedna większość sejmowa nie monopolizowała władzy w trybunale. Kolejna rzecz mająca zapewnić pełną reprezentację to wybór sędziów większością kwalifikowaną 3/5. Kandydat na sędziego powinien cieszyć się zaufaniem większej niż zwykła większości parlamentu. Chcemy także zamknąć aktywnym politykom drogę do trybunału. Stąd proponowana w projekcie 4-letnia karencja dla kandydatów, którzy zasiadali w parlamencie lub w organach władzy wykonawczej. Nie będzie już tak, że poseł Pawłowicz i Piotrowicz mogli przejść z ławy poselskiej do trybunału. Niech Trybunał Konstytucyjny będzie tym, czym być powinien, polskim trybunałem konstytucyjnym, a nie miejscem odkryć towarzyskich. Odbieramy trybunał byłej partii władzy i oddajemy go obywatelom. Odbieramy trybunał politykom i oddajemy go konstytucji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-331.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#DorotaNiedziela">O przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 253 poproszę pana posła Sławomira Ćwika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#SławomirĆwik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu wnioskodawców mam zaszczyt przedstawić poselski projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#SławomirĆwik">Instytucja Trybunału Konstytucyjnego powinna być swoistym bezpiecznikiem państwa demokratycznego, chroniącym obywateli przed zakusami władzy, aby tworzyć prawo naruszające konstytucyjne prawa Polek i Polaków. Niestety od pewnego czasu możemy zaobserwować, że obecny skład Trybunału i tryb jego pracy nie spełniają tej roli. Zasiadają w nim tzw. sędziowie dublerzy oraz czynni politycy. Trybunał przestał być niezależną instytucją, dbającą o interes Polski i jej obywateli, a stał się narzędziem walki politycznej jednej partii i jej przywódcy. Ostatnim najbardziej jaskrawym tego przykładem jest wydanie postanowienia chroniącego pana Adama Glapińskiego, prezesa NBP, a prywatnie przyjaciela posła Kaczyńskiego, przed odpowiedzialnością przed Trybunałem Stanu.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#SławomirĆwik">Pierwszy błąd w zakresie funkcjonowania trybunału poprzez powołanie nadmiarowych sędziów popełniła faktycznie jeszcze większość zasiadająca w Sejmie VII kadencji 8 października 2015 r. Ten błąd został niezwłocznie naprawiony przez sam Trybunał Konstytucyjny poprzez wydanie orzeczenia z dnia 3 grudnia 2015 w sprawie K 34/15, który potwierdził prawidłowe powołanie 8 października 2015 r. przez Sejm VII kadencji trzech nowych sędziów i wadliwe powołanie dwóch kolejnych. Jednakże większość sejmowa Sejmu VIII kadencji nie czekała na to rozstrzygnięcie i już 25 listopada 2015 r. podjęła uchwałę stwierdzającą brak mocy prawnej wszystkich pięciu uchwał o wyborze sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października i kolejnymi uchwałami wybrała kolejnych pięciu sędziów zamiast dwóch, do czego miała prawo. I to rozpoczęło proces upadku trybunału.</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#SławomirĆwik">Do pogłębienia kryzysu przyczynił się w największym stopniu pan prezydent Andrzej Duda, który odmówił przyjęcia ślubowania od trzech sędziów prawidłowo powołanych przez Sejm VII kadencji, a przyjął je od trzech sędziów powołanych niezgodnie z prawem na ich miejsce, tzw. sędziów dublerów. Następnie ten kryzys tylko się pogłębiał w związku z przyjmowaniem ślubowań od kolejnych dwóch sędziów dublerów, a także wskutek powołania przez pana prezydenta na stanowisko prezesa Trybunału Konstytucyjnego pani Julii Przyłębskiej, mimo braku przedstawienia jej kandydatury przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, czego wprost wymaga art. 194 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz pełnienia przez nią tej funkcji po 20 grudnia 2022 r. mimo upływu 6-letniej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#SławomirĆwik">Wobec faktu, że w przedmiotowej sprawie można doszukiwać się błędów i zawinień różnych obozów politycznych, choć niewątpliwie do kryzysów w największym stopniu przyczynił się obóz tzw. Zjednoczonej Prawicy, tym bardziej jesteśmy zobowiązani dzisiaj do jak najszybszego znalezienia rozwiązań, które ten kryzys zażegnają. I powinniśmy nad tym problemem pracować wspólnie, całym Sejmem. Musimy wspólnie przystąpić do naprawy instytucji Trybunału Konstytucyjnego jako instytucji określonej w naszej konstytucji i niezwykle ważnej dla prawidłowego funkcjonowania państwa.</u>
          <u xml:id="u-333.5" who="#SławomirĆwik">Jako dowód tego, że wolą twórców projektu jest wspólna naprawa instytucji trybunału, niech będzie to, że projekt ustawy przewiduje, iż sędziowie Trybunału Konstytucyjnego będą wybierani większością 3/5 głosów spośród kandydatów, których zgłosić będą mogły różne środowiska. Główny cel nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym to odpolitycznienie. Zgodnie z projektem sędzią trybunału nie będzie mógł zostać czynny polityk. Będzie wymagana 4-letnia karencja bycia członkiem partii politycznej czy zasiadania w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-333.6" who="#SławomirĆwik">Proponujemy wszystkim siłom politycznym włączenie się w naprawę instytucji Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ dzisiaj ta instytucja nie spełnia swojej funkcji. Jak wyżej wskazałem, nawet prezes trybunału nie została powołana w sposób prawidłowy. W toku debaty nad raportem o problemach funkcjonowania trybunału w sesji zadawania pytań skierowałem zapytanie o uchwałę Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie przedstawienia prezydentowi kandydata na prezesa trybunału. Zwróciłem się o odpowiedź na piśmie z przedstawieniem tejże uchwały. Do chwili obecnej nie otrzymałem odpowiedzi i kopii tejże uchwały, co uzasadnia stwierdzenie, że uchwały tej po prostu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-333.7" who="#SławomirĆwik">Aby zapewnić jak najpełniejszy udział wszystkich stron w procedowaniu nad projektem ustawy dotyczącej tak istotnych dla demokracji instytucji jak Trybunał Konstytucyjny, należy przeprowadzić wysłuchanie publiczne i umożliwić zainteresowanym podmiotom przedstawienie stanowisk, które mogą mieć istotne znaczenie dla projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-333.8" who="#SławomirĆwik">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym jest ponadto proobywatelski, ponieważ przewiduje rozszerzenie kręgu podmiotów, z możliwością wnoszenia spraw do Trybunału Konstytucyjnego przez obywateli i organizacje społeczne. W imieniu wnioskodawców zwracam się o skierowanie przedłożonego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym do dalszych prac w komisjach, aby odnowiony Trybunał Konstytucyjny służył ludziom i obronie ich praw, a nie politykom do załatwienia swoich politycznych interesów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#DorotaNiedziela">Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Pyrzyka w sprawie uzasadnienie projektu ustawy zawartego w druku nr 253.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#MichałPyrzyk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#MichałPyrzyk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W marcu tego roku wraz z grupą posłanek i posłów podpisaliśmy projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Jest on bardzo jasną i konkretną odpowiedzią na to wszystko, co działo się w Polsce z Trybunałem Konstytucyjnym i oczywiście wokół niego w ciągu ostatnich lat. A pojawiły się wtedy liczne problemy normatywne, funkcjonalne oraz organizacyjne, wpływające zarówno na jakość orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, jak i na rzetelność i sprawność jego funkcjonowania.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#MichałPyrzyk">Trybunał Konstytucyjny utracił zdolność do apolitycznego rozpatrywania zawisłych przed nim sporów konstytucyjnych. Realizując dyrektywy polityczne, utracił z pola widzenia Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej oraz wynikające z niej zasady i normy, którymi powinien się bezwzględnie kierować. Nastąpił poważny kryzys konstytucyjny związany z nieprawidłowym wyborem sędziów trybunału, wadliwym powołaniem jego prezesa, który, jak słyszeliśmy, został zaprzysiężony przez pana prezydenta bez wymaganej uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Taki stan doprowadził do znacznego obniżenia jakości orzeczeń, a także do destabilizacji organizacyjnej trybunału. Sukcesywnie malała liczba wydawanych orzeczeń. W 2020 r. Trybunał Konstytucyjny wydał tylko 14 wyroków. Dla przypomnienia: wcześniej, bo w latach 2008–2015, trybunał pracował i wydawał średnio 71 wyroków rocznie.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#MichałPyrzyk">Temu spowolnieniu czy wręcz zatrzymaniu orzeczniczemu towarzyszyły również coraz większe trudności z prawidłowym zaplanowaniem i przeprowadzeniem podstawowych czynności procesowych. Następowało odwoływanie rozpraw, zmiany w składach orzekających, co miało skutek w postaci nawarstwiania problemów i coraz większej przewlekłości rozpatrywanych spraw.</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#MichałPyrzyk">Zmalało też niestety zaufanie publiczne do trybunału, co uwidoczniło się znaczącym spadkiem liczby skarg konstytucyjnych, pytań prawnych oraz wniosków kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#MichałPyrzyk">Projekt ustawy likwidujący te wszystkie nieprawidłowości jest, jak wspomniałem na wstępie, jasną, konkretną odpowiedzią na te wszystkie negatywne działania z ostatnich lat i mam nadzieję, że bez zbędnej zwłoki będzie przez Wysoką Izbę procedowany. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-335.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Katarzynę Ueberhan do przedstawienia uzasadnienia projektu ustawy z druku nr 253.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#KatarzynaUeberhan">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! 24 kwietnia 2024 r. to kolejna ważna data. Ważna dla koalicji 15 października, ale ważna też dla Polski, dla nas wszystkich. To milowy krok w przywracaniu praworządności, w przywracaniu poczucia bezpieczeństwa, w procesie uzdrawiania Trybunału Konstytucyjnego, który rozpoczęliśmy w tej Izbie od przyjęcia uchwał w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015–2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#KatarzynaUeberhan">Dziś w tej Izbie prezentujemy państwu dwa projekty — projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z druku nr 253 oraz poselski projekt ustawy — Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym z druku nr 254.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#KatarzynaUeberhan">Projektowane zmiany, w tym przepisy wprowadzane w druku sejmowym nr 254, to efekt pracy i konsultacji prowadzonych przez ostatnie lata przez rzesze prawników, specjalistów z zakresu prawa konstytucyjnego, teorii i filozofii prawa, prawa międzynarodowego, prawa cywilnego, praw człowieka oraz organizacji i stowarzyszeń prawniczych zaangażowanych w obronę praworządności. Idea powstania tego projektu narodziła się na konferencji naukowej pt. „Jak przywrócić państwo prawa?” zorganizowanej przez wspomniane już tutaj dzisiaj forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego. Od tego czasu zespół ekspertów prawnych fundacji prowadził i koordynował prace nad powstaniem nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W ostatecznym kształcie projekt uzyskał poparcie 48 organizacji społecznych, m.in. Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia, Stowarzyszenia Sędziów Themis, Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia, Fundacji Wolne Sądy, Akcji Demokracji, Sieci Obywatelskiej Watchdog. Pełną listę poparcia znajdą państwo w uzasadnieniu niniejszego projektu.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#KatarzynaUeberhan">Szanowni Państwo! W obecnym składzie Trybunału Konstytucyjnego — wszyscy wiemy, powtórzę to, co wszyscy wiemy, wiemy od lat — zasiadają osoby nieuprawnione do orzekania, nieuprawnione, bo ich wybór został dokonany z naruszeniem postanowień konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Ma to swoje poparcie i w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego i w wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W składzie trybunału zasiadają nieuprawnieni do orzekania, co narusza art. 6 europejskiej konwencji praw człowieka. W efekcie szereg orzeczeń wydanych przez trybunał pod rządami aktualnie obowiązujących przepisów nie wywiera skutków prawnych określonych w art. 190 ust. 1, ust. 3 konstytucji, co też potwierdza postanowienie Sądu Najwyższego z 16 września 2021 r.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#KatarzynaUeberhan">Stan chaosu ustrojowego wywołany wprowadzonymi regulacjami spotęgowany został niezgodnym z konstytucją powołaniem prezesa i wiceprezesa trybunału.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#KatarzynaUeberhan">Szanowni Państwo! Dzisiaj tymi przepisami przywracamy praworządność, przywracamy wreszcie poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności prawa. To ważny krok dla koalicji 15 października, ale przede wszystkim ważny krok dla milionów Polek i Polaków. Dzięki proponowanym zmianom możemy odtworzyć system kontroli prawa w zgodzie z konstytucją. Przywrócimy niezależność Trybunałowi Konstytucyjnemu. Tworzymy nowe, mocne mechanizmy, które zabezpieczą trybunał przed zawłaszczaniem przez rządzących teraz i w przyszłości. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Bogdan Zdrojewski.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#DorotaNiedziela">Proszę o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 254.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam przyjemność zreferować, oczywiście bardzo króciutko, projekt ustawy wprowadzającej tę pierwszą ustawę. W pewnym sensie oczywiście one stanowią komplet, ale od razu powiem, że ta druga ustawa jest bardziej skomplikowana, bardziej złożona, zawiera wiele elementów, które mają charakter niuansowy, jest też łatwiejsza do interpretacji krytycznych, ale jest niezbędna. Jest niezbędna do tego, aby tę pierwszą ustawę ewentualnie móc wprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Celem projektu ustawy, jak wiemy, jest likwidacja stanu dysfunkcjonalności systemu kontroli konstytucyjności prawa. Takie jest to zadanie, główne wyzwanie. Jak to zrobić, przedstawiono w tym pierwszym projekcie, jak to ma wyglądać, przedstawiono w tym pierwszym projekcie, ale jak wprowadzić, patrząc na sytuację, jaką mamy dzisiaj, to jest zadanie tej drugiej ustawy. Tak jak powiedziałem, ona jest dużo bardziej złożona, dużo bardziej skomplikowana, zawiera rozmaite niuanse, które podlegają rozmaitym interpretacjom, w tym także krytycznym.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Projekt ustawy, ten wprowadzający, przede wszystkim ma za zadanie, po pierwsze, określić termin wejścia w życie projektowanej ustawy — to jest najprostsze, reguluje zagadnienia przejściowe i dostosowujące do tej ustawy, to jest art. 7 i art. 15 — to także nie jest bardzo skomplikowane. Potem mamy skutki, które są kluczowe dla projektu, i uchylenie wcześniejszych rozwiązań prawnych dotyczących tego tematu. Następnie przewiduje się oczywiście także zmiany w obowiązujących przepisach, będące systemową konsekwencją uchwalenia projektowanej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. I tu mamy te konsekwencje, które są rozległe, bardzo złożone, skomplikowane, tak jak powiedziałem — niełatwe.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Jeżeli chodzi o to, na co szczególnie powinna być zwrócona uwaga, to są to przede wszystkim przepisy przejściowe, które nie tylko dostosowują projekt ustawy, ale także w myśl których nieważne są wyroki TK wydane w składzie orzekającym, w którym zasiadała osoba powołana na stanowisko sędziego z naruszeniem ustawy oraz wyroków wydanych w grudniu 2015 r. i — co jeszcze dodam — osoby powołane na jej miejsce. Skutkuje to tą domniemaną — co podkreślam — nieważnością niewywołującą skutków określonych w art. 190 ust. 1 i ust. 3 konstytucji. To jest bardzo ważna, kluczowa rzecz i tak jak powiedziałem — najtrudniejsza. Od razu dodam też, że projektodawca nie rozciąga wszystkich skutków nieważności orzeczeń TK na sferę stosowania prawa. Mówi o tym m.in. art. 7 ust. 4 projektu ustawy. Wprowadza się tam bowiem bardzo istotne zastrzeżenie, że orzeczenia sądowe i wszystkie te ostateczne decyzje administracyjne, prawomocne w chwili wejścia w życie projektu ustawy, ale wydane w sprawach indywidualnych na podstawie stanu prawnego ukształtowanego takim wyrokiem, pozostają w mocy.</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Analogicznie projekt ustawy klasyfikuje postanowienia TK wydane w sprawach dotyczących sporów kompetencyjnych, na co chcę zwrócić uwagę. O tym mówi art. 7 ust. 2 tego projektu. Stwierdza się w nim, że postanowienia w sprawach rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi organami państwa, wydane w składzie orzekającym, w którym zasiadała osoba powołana na to stanowisko z naruszeniem ustawy o TK, a także osoby powołane na jej miejsce, są nieważne i nie wywołują skutków prawnych. To rozróżnienie jest niezwykle istotne i na to chciałem zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-339.5" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Nie chcę wprowadzać państwa we wszystkie niuanse, bo jest ich niezwykle dużo, ale powiem jeszcze o jednym elemencie. Odmiennie projektodawca, czyli wnioskodawcy, traktuje te postanowienia TK, które są wydane w tzw. kwestiach formalnych i zostały podjęte w nieprawidłowym składzie orzekającym w rozumieniu przyjętym w projekcie ustawy. Przypominam, że w myśl art. 8 ust. 1 projektu ustawy wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienia o umorzeniu postępowania na skutek np. cofnięcia wniosku, skargi konstytucyjnej, także pytania prawnego, jeśli wydane orzeczenie jest niedopuszczalne albo zbędne, jeżeli zaskarżony akt normatywny utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia bądź w przypadku np. zakończenia kadencji Sejmu i Senatu i objęcia wniosku grupy posłów lub senatorów zasadą dyskontynuacji pracy parlamentu pozostają w mocy.</u>
          <u xml:id="u-339.6" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Jeżeli chodzi o inne rozstrzygnięcia, to wymienię je tak, jak wymieniono je w ustawie, w tym uzasadnieniu. Projekt zawiera więc także przepisy organizacyjno-techniczne, w których jest mowa m.in. o rozstrzygnięciach intertemporalnych odnośnie do czynów dyscyplinarnych sędziów TK i kar dyscyplinarnych, wskazaniu sędziego TK o najdłuższym stażu pracy jako wykonującego obowiązki prezesa, zainicjowaniu procedury wyboru prezesa i wiceprezesa TK, likwidacji Kancelarii TK, Biura Służby Prawnej i innych sprawach technicznych, ale kluczowo ważnych z punktu widzenia stosowania prawa.</u>
          <u xml:id="u-339.7" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Wiem, że pozostali reprezentanci wnioskodawców przedstawią inne elementy składające się na ten projekt. My, krótko mówiąc, rekomendujemy przejście do kolejnych prac nad tym projektem jako element niezbędny do wprowadzenia tej pierwszej ustawy, którą referowała koleżanka, pani Gasiuk-Pihowicz. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-339.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Bartosza Romowicza, który przedstawi uzasadnienie projektu ustawy zawartego w druku nr 254.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Wszyscy wiemy, że reset konstytucyjny jest potrzebny, i to zostało już dzisiaj powiedziane z tej mównicy. Wiemy też, że jest to jeden z elementów szerokich zmian w Trybunale Konstytucyjnym, a projekt, razem z drugą procedowaną ustawą, tak naprawdę zażegnuje dramatyczny kryzys konstytucyjny, który zapanował w latach 2015–2023. Określamy, że dublerzy nie mogą zostać w trybunale. Projekt ma stworzyć realne podstawy do wytoczenia spraw dyscyplinarnych sędziom, których działalność publiczna urągała wszelkim standardom niezależności. To zostało wprawdzie powiedziane, ale podkreślmy to jeszcze raz: sam projekt zmiany ustawy czy nowe uregulowanie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego nie zafunkcjonują bez przepisów wprowadzających, które są tak naprawdę chyba nawet ważniejsze niż te, które zawarto w poprzednim druku. To te przepisy mają usunąć z obrotu prawnego skutki złych decyzji rządu Prawa i Sprawiedliwości. Przepisy wprowadzające zakładają stwierdzenie nieważności wyroków wydanych z udziałem sędziów dublerów, m.in. pani Pawłowicz, pana Piotrowicza, czyli de facto aktywnych polityków przeniesionych w nagrodę do Trybunału Konstytucyjnego celem pilnowania interesu partii.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#BartoszRomowicz">Według projektu przez osobę nieuprawnioną do orzekania rozumiemy osobę, która została powołana na stanowisko sędziego z naruszeniem ustawy i wyroków Trybunału Konstytucyjnego o sygnaturach K 34/15 i K 35/15, a także jej następcę, który ją zastępuje, gdy jej mandat wygasł. Projekt zakłada, że wyroki Trybunału Konstytucyjnego wydane z udziałem tych osób są nieważne i nie wywołują skutków prawnych. Tak samo projekt kwalifikuje postanowienia trybunału wydane w sprawach dotyczących sporów kompetencyjnych. Nieco inaczej jest w przypadku sytuacji indywidualnych, bo projekt odnosi się do skarg konstytucyjnych i pytań prawnych w ten sposób, że nieważność wyroku trybunału nie pociąga za sobą skutków dla ważności rozstrzygnięć wydanych w sprawach indywidualnych. Chcemy, aby obywatele w sprawach indywidualnych nie ponosili konsekwencji złych decyzji polityków Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#BartoszRomowicz">W projekcie też — i to warte podkreślenia — można znaleźć przepisy dotyczące ponownego wyboru prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Projekt przewiduje, że od dnia wejścia w życie ustawy obowiązki prezesa Trybunału Konstytucyjnego sprawuje sędzia o najdłuższym stażu w Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#BartoszRomowicz">Co ważne, do postępowań przed trybunałem wszczętych, a niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, jeżeli ona zostanie podpisana przez prezydenta, będziemy stosować przepisy dotychczasowe, zaś do postępowań przed trybunałem wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie poprzedniej ustawy, w których w składzie orzekającym zasiadała osoba nieuprawniona do orzekania, czyli sędzia dubler, stosuje się przepisy nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Będą też konieczne czynności do powtórzenia, a będą to czynności procesowe dokonane w postępowaniach, w których brała udział osoba nieuprawniona.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#BartoszRomowicz">Te przepisy wprowadzające są konieczne, aby nowy system zafunkcjonował. Oczywiście chcemy o tych przepisach rozmawiać, a do tego będą służyły prace parlamentarne. Zwrócę się do licznej grupy polityków Prawa i Sprawiedliwości w liczbie czterech na tej sali plenarnej, a w zasadzie to trzech: wykorzystajcie tę okazję i naprawcie swoje błędy z lat waszych rządów. Wielu z was, posłów Prawa i Sprawiedliwości, na pewno chciałoby powrotu do dobrych czasów, kiedy Trybunał Konstytucyjny stał na straży konstytucji, a nie na straży interesów partii. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#DorotaNiedziela">Chciałam pozdrowić grupę uczniów z klasy VIII a z Pierwszej Społecznej Szkoły Podstawowej w Gdyni, wraz z opiekunami, panią Anną Gulgowską i panem Waldemarem Stopczyńskim, którzy przybyli dzisiaj do nas na zaproszenie pani minister Agnieszki Buczyńskiej. Pozdrawiam serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-342.3" who="#DorotaNiedziela">I zapraszam pana posła Mirosława Adama Orlińskiego, proszę o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 254.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#MirosławAdamOrliński">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Projekt ustawy z druku nr 254, czyli poselski projekt ustawy odnośnie do przepisów wprowadzających ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#MirosławAdamOrliński">Projekt niezwykle potrzebny. Omawiamy tutaj dzisiaj te dwa projekty — to projekty, które mają na celu uporządkowanie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, który w ocenie tak naprawdę większości prawników funkcjonował tylko w interesie politycznym i rozstrzygał tylko zagadnienia i problemy, które były w interesie obozu rządzącego. To tak naprawdę było clou problemu, który musimy rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#MirosławAdamOrliński">W projekcie zawierającym przepisy wprowadzające planowaną reformę określono, zapisano wręcz, że zmiany ustawowe miałyby wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy. Wprowadzono, iż wydawane w ostatnich latach wyroki Trybunału Konstytucyjnego w składzie z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania są nieważne i nie wywierają skutków prawnych. Zapisano w projekcie, iż wszelkie czynności procesowe dokonane w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym z udziałem nieuprawnionych osób wymagają ponownego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#MirosławAdamOrliński">W projekcie przewidziano także wyjątki odnośnie do właśnie orzeczeń wydanych po skargach konstytucyjnych lub pytaniach prawnych, które stanowiły podstawę wznowienia postępowania lub wydania orzeczenia bądź decyzji w sprawie indywidualnej. Będzie to konstrukcja stanowiąca także gwarancję praw nabytych oraz spraw toczących się, co wynika z zasady demokratycznego państwa prawnego, z zasady zaufania obywateli do państwa, do tworzonego przez państwo prawa, pewnej stabilności funkcjonowania systemu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-343.4" who="#MirosławAdamOrliński">Podstawowym celem projektu ustawy jest wprowadzenie w życie projektowanej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, o czym już tutaj dzisiaj było wspominane, co ma nastąpić właśnie w określonym okresie. Także doprecyzowanie tego okresu, co zawiera ustawa w odpowiednich przepisach, też jest odpowiednio w czasie rozłożone.</u>
          <u xml:id="u-343.5" who="#MirosławAdamOrliński">W art. 2–5 tego projektu jest propozycja dokonania zmian w odpowiednich ustawach, m.in. w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora, o partiach politycznych, o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz o pracownikach sądów i prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-343.6" who="#MirosławAdamOrliński">Zgodnie z art. 6 projektu mają utracić moc odpowiednie ustawy: z 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego, z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed trybunałem oraz z 13 grudnia 2016 r. — Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów trybunału.</u>
          <u xml:id="u-343.7" who="#MirosławAdamOrliński">Dalej, w kolejnych artykułach, tj. w art. 7–15 tego projektu, znajdują się właśnie odpowiednie przepisy przejściowe dostosowujące ten projekt. Jest mowa o możliwości, co było już dzisiaj wspominane, dobrowolnego przejścia w stan spoczynku przez sędziego, którego kadencja rozpoczęła się przed dniem wejścia w życie nowej ustawy o trybunale.</u>
          <u xml:id="u-343.8" who="#MirosławAdamOrliński">W kolejnych artykułach, tj. w art. 12–13, proponowane regulacje dotyczą zmian odnoszących się do organizacji i funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, statusów pracowników trybunału, także pewnej likwidacji dualizmu zaplecza administracyjnego trybunału. Wnioskodawca zakłada, by proces restrukturyzacji tego zaplecza rozpoczął się nie później niż po upływie miesiąca od dnia wejścia w życie nowej ustawy o trybunale, a zakończył nie później niż po upływie 18. miesiąca obowiązywania nowej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-343.9" who="#MirosławAdamOrliński">Zgodnie z tymi przepisami sędziowie dublerzy nie mogą orzekać, ustępują miejsca poprawnie wybranym sędziom trybunału. No i, tak jak już mówiłem, wyroki trybunału wydane z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania są nieważne, nie wywołują skutków prawnych. Powstaje w związku z tym obowiązek powtórzenia wszystkich czynności procesowych, w których brały udział osoby nieuprawnione do orzekania.</u>
          <u xml:id="u-343.10" who="#MirosławAdamOrliński">Projekt, który rzeczywiście przywraca takie funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, zakłada, że trybunał będzie funkcjonował nie zgodnie z interesami politycznymi, ale właśnie w ramach rozstrzygania kluczowych spraw dla obywateli, ustaw i prawa, które ma w Polsce obowiązywać. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-343.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#DorotaNiedziela">O przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy zawartego w druku nr 254 poproszę panią poseł Katarzynę Ueberhan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#KatarzynaUeberhan">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Tak jak już wspominałam we wcześniejszym wystąpieniu, podsumowując: najważniejsze, by przywrócić niezależność Trybunałowi Konstytucyjnemu. To dzięki proponowanym zmianom możemy odtworzyć system kontroli prawa w zgodzie z konstytucją. Są to rozwiązania, które przywrócą poczucie bezpieczeństwa obywateli, pewność obrotu gospodarczego. Pozwolą zrobić kolejny krok na drodze do realizacji kamieni milowych. Z uwagi na jednoznacznie polityczne zaangażowanie większości sędziów wybranych do trybunału po wyborach parlamentarnych w 2015 r., nie wyłączając osób wykonujących takie funkcje jak prezes i wiceprezes tego organu, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie personalnym praktycznie stał się instytucją polityczną, która pod pozorem kontroli konstytucyjności prawa legalizuje czy legalizowała akty prawne niezgodne z podstawowymi wartościami wyrażonymi w konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#KatarzynaUeberhan">Wszystkim nam zależy, by przywrócić praworządność. To nasze zobowiązanie, zobowiązanie koalicji 15 października. Tworzymy nowe, mocne mechanizmy, które zabezpieczą Trybunał Konstytucyjny przed zawłaszczaniem przez rządzących dziś i jutro. W obecnym składzie trybunału znajdują się osoby nieuprawnione do orzekania. Ich wybór nastąpił z naruszeniem konstytucji. Trybunał, który miał stać na straży konstytucji, stanął na straży pozakonstytucyjnego państwa PiS. Zamiast chronić dobra obywateli i obywatelek, ochraniał partyjne interesy, działając na polityczne zamówienie — na telefon z ul. Nowogrodzkiej. Nierządy PiS wykreowały katalog instytucji postkonstytucyjnych, alternatywny system władzy sądowniczej, niereprezentujący konstytucyjnych organów, lecz widma organów pasożytujących na pustych nazwach. A wszystko to zaczęło się od Trybunału Konstytucyjnego i od niepublikowanych orzeczeń. Dziś tworzymy nowy początek. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w łącznej dyskusji nad tymi punktami porządku dziennego wysłucha 15-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Krzysztof Szucki, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Szczucki: Szczucki. Powiedziała pani marszałek: Szucki.)</u>
          <u xml:id="u-346.5" who="#DorotaNiedziela">Bardzo przepraszam — pan poseł Szczucki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość dotyczące dwóch projektów ustaw: ustawy o Trybunale Konstytucyjnym i ustawy — Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Ostatnie wybory samorządowe były dziewiątymi z rzędu wyborami, w których najlepszy wynik osiągnęło Prawo i Sprawiedliwość. Polacy po raz kolejny udzielili nam wielkiego mandatu zaufania i pokazali równie wielki dowód nieufności wobec obecnej większości sejmowej. Polacy nie zgadzają się i jednoznacznie negatywnie oceniają ten pełzający zamach stanu w wykonaniu koalicji 13 grudnia. Nie zgadzają się na fundowaną przez was rewolucję neoliberalną. Po raz dziewiąty z rzędu przypominają, że nie ma zgody na to, żebyście próbowali poza procedurami zmieniać konstytucję bez odpowiedniej większości, która jest wymagana, aby zmienić polską ustawę zasadniczą.</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#KrzysztofSzczucki">W tych dwóch projektach, o których dzisiaj dyskutujemy, chodzi tak naprawdę o trzy kwestie. Można te projekty streścić zasadniczo w trzech punktach: chodzi o, po pierwsze, usunięcie prawidłowo wybranej prezes i wszystkich sędziów Trybunału Konstytucyjnego, po drugie, unieważnienie orzeczeń, które nie pasują, nie odpowiadają rządzącej koalicji likwidatorów i po trzecie, całkowite podporządkowanie Trybunału Konstytucyjnego tej koalicji. Ciekawy jestem, dlaczego w państwa wystąpieniach, tych długich wystąpieniach licznych posłów, którzy uzasadniali te dwa projekty, nikt z państwa nie odniósł się do stanowiska rzecznika praw obywatelskich pana prof. Marcina Wiącka. On na tych projektach nie zostawia suchej nitki. Wskazuje, że przyjęcie tych projektów doprowadzi do zakłócenia prawidłowego funkcjonowania państwa.</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Przecież wprowadza pan w błąd.)</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#KrzysztofSzczucki">Zakłócenia prawidłowego funkcjonowania państwa — to jest cytat, szanowni państwo.</u>
          <u xml:id="u-347.5" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Właśnie na tym to polega, żeby dyskutować. Niech pan nie wprowadza w błąd.)</u>
          <u xml:id="u-347.6" who="#KrzysztofSzczucki">W uzasadnieniach projektów ustaw, o których przyszło nam dzisiaj dyskutować, wskazujecie, że potrzeba nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Ale kiedy porównamy te ustawy z dotychczasowym porządkiem prawnym, to widać, że poza tymi trzema zasadniczymi punktami, o których już tutaj wspomniałem, chodzi wam o jeszcze jedną sprawę: o to, żeby zwolnić wszystkich pracowników Trybunału Konstytucyjnego, którzy nie spełnią oczekiwań, które wyraził… Właściwie kto je wyraził? Donald Tusk? Pani poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz? Ktoś inny z koalicji 13 grudnia? Wszyscy pracownicy Trybunału Konstytucyjnego, wewnętrznych jednostek tej instytucji, którzy nie spełnią tych oczekiwań, automatycznie zostaną pozbawieni pracy, jeżeli przez 18 miesięcy od dnia wejścia w życie tych przepisów nie otrzymają nowej propozycji pracy.</u>
          <u xml:id="u-347.7" who="#KrzysztofSzczucki">Rzecznik praw obywatelskich pan prof. Marcin Wiącek w swej opinii podkreśla, że, cytuję: reorganizacja kadrowa Trybunału Konstytucyjnego nie może zakładać pełnej dowolności rozwiązywania stosunków pracy, a właśnie taką pełną dowolność przewidują przedstawione przepisy, które rzekomo mają być esencją praworządności, esencją demokracji. Tak więc esencją praworządności jest masowe zwalnianie pracowników Trybunału Konstytucyjnego. Ci, którzy jeszcze niedawno określali się mianem obrońców konstytucji, stają się jej grabarzami. Projekt nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym jest wyrokiem, który wydaliście na tę instytucję. Nazwać was obrońcami demokracji, obrońcami praworządności to tak, jak nazwać piratów drogowych obrońcami bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-347.8" who="#KrzysztofSzczucki">Projekt złożony przez koalicję 13 grudnia tak naprawdę został napisany przez ekspertów z fundacji im. Stefana Batorego założonej przez George’a Sorosa, a więc architektami polskiego neoporządku neokonstytucyjnego staną się ludzie, których nikt nie wybrał, którzy nie mają żadnego mandatu społecznego, mandatu demokratycznego, którzy nie ponoszą przed nikim żadnej odpowiedzialności. To nowe antystandardy wprowadzane przez was do życia publicznego. Spełniacie oczekiwania Komitetu Obrony Demokracji i innych organizacji, które przez ostatnich 8 lat konsekwentnie walczyły z polskim państwem.</u>
          <u xml:id="u-347.9" who="#KrzysztofSzczucki">Przez 8 lat mówiliście o trójpodziale władzy, ale właśnie tymi ustawami chcecie zachwiać tym, co jest podstawą państwa demokratycznego, czyli podziałem na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Wasza ustawa ma uczynić Sejm organem zwierzchnim wobec Trybunału Konstytucyjnego, wobec sędziów tegoż trybunału i jego wyroków.</u>
          <u xml:id="u-347.10" who="#KrzysztofSzczucki">Sejm nie ma prawa oceniać, kto jest, a kto nie jest sędzią Trybunału Konstytucyjnego, po tym, jak pan prezydent, głowa państwa, przyjął ślubowanie od osób wybranych przez Sejm właśnie na te stanowiska. Sejm nie ma prawa oceniać, kiedy rozpoczęła się kadencja prezesa Trybunału Konstytucyjnego i kiedy się zakończy.</u>
          <u xml:id="u-347.11" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: I pan to mówi?)</u>
          <u xml:id="u-347.12" who="#KrzysztofSzczucki">Wbrew opinii rzecznika praw obywatelskich Marcina Wiącka twierdzicie, że Julia Przyłębska nie jest prezesem Trybunału Konstytucyjnego. Nawet nie chodzi o to, szanowni państwo, że samo to twierdzenie jest pod względem merytorycznym bzdurą — chodzi o to, że Sejm nie ma prawa wypowiadać się na ten temat, nie ma prawa o tym decydować, nie ma prawa rozstrzygać tej sprawy w przepisach ustawy, którą zamierza uchwalić. Przywołany już rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek określił waszą próbę złożenia pani prezes Trybunału Konstytucyjnego z urzędu przed upływem kadencji mianem niebezpiecznego precedensu. Ja użyję mocniejszych słów — to po prostu zamach na konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-347.13" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Sejm nie ma także żadnych kompetencji, aby oceniać, które orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ważne, a które nie. Przypominamy sobie wszyscy konstytucję z 1952 r., nowelizowaną, kiedy zdecydowano się utworzyć Trybunał Konstytucyjny. Właśnie te przepisy przewidywały możliwość uchylania niektórych, ale tylko niektórych, wyroków Trybunału Konstytucyjnego, wyroków stwierdzających niekonstytucyjność ustaw i dekretów odpowiednią, kwalifikowaną większością głosów. Wy sięgacie właśnie do tych, najlepszych waszym zdaniem standardów.</u>
          <u xml:id="u-347.14" who="#KrzysztofSzczucki">Sejm nie może także oceniać, kto jest nieuprawniony do orzekania w Trybunale Konstytucyjnym. Waszym zdaniem niektórzy sędziowie są podobno za starzy. Tego, co prawda, nie ma w aktualnej wersji projektu, ale wasze autorytety co chwila wypominają niektórym sędziom Trybunału Konstytucyjnego ich wiek. Zapominacie o tym, że w chociażby w 2001 r. niektórzy z was wybrali 70-letniego ówcześnie pana prof. Marka Mazurkiewicza do Trybunału Konstytucyjnego. Wtedy wiek wam nie przeszkadzał. Wiek przeszkadza tylko wtedy, kiedy osiągnęli go sędziowie wybierani przez większość składającą się z posłów Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-347.15" who="#KrzysztofSzczucki">Dzisiaj pragniecie dokonać politycznej zemsty na sędziach, którzy mają na tyle dużo odwagi, aby sprzeciwić się dyktaturze koalicji 13 grudnia, którzy mają na tyle dużo odwagi, żeby wydać wyrok, w którym stwierdzają, że zlikwidowanie mediów publicznych nie jest możliwe, którzy mają na tyle dużo odwagi, żeby wydać wyrok w którym stwierdzają, że Sejm nie może bezwzględną większością głosów zdecydować o postawieniu prezesa Narodowego Banku Polskiego przed Trybunałem Stanu, którzy mają odwagę wypowiadać się w oparciu o konstytucję, na podstawie konstytucji i w jej granicach w wielu innych sprawach, które nie są wygodne, nie są zgodne z linią partii prezentowaną przez Platformę Obywatelską i jej sojuszników, przez rządzącą obecnie koalicję.</u>
          <u xml:id="u-347.16" who="#KrzysztofSzczucki">Każdy członek obecnego Trybunału Konstytucyjnego jest legalnym sędzią, legalnie wybranym sędzią, który ma prawo i obowiązek dokończyć swoją kadencję. Potraficie twierdzić, że posłowie nie są posłami, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego nie są sędziami Trybunału Konstytucyjnego, a pewnie niebawem dowiemy się, że białe jest czarne, a czarne jest białe. Taka jest właśnie logika funkcjonowania obecnej większości rządzącej.</u>
          <u xml:id="u-347.17" who="#KrzysztofSzczucki">Tak naprawdę chcecie usunąć z Trybunału Konstytucyjnego wszystkich zasiadających w nim sędziów. Cóż ma znaczyć przewidywana w przepisach wprowadzających instytucja wcześniejszego stanu spoczynku? Czy sędziowie mają traktować to jako groźbę? Jeżeli nie odejdziecie dobrowolnie, to usuniemy was siłą — tak należy czytać przepisy obu ustaw, o których dzisiaj dyskutujemy tutaj, na tej sali. Chcecie wprowadzić sąd kapturowy, który pozwoli wam dowolnie usuwać sędziów z Trybunału Konstytucyjnego, chociażby dzięki wprowadzeniu do orzekania w sprawach dyscyplinarnych sędziów w stanie spoczynku, sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Nie będę tutaj wymieniał nazwisk, ale większość z nich, z tych, którzy wypowiadają się publicznie, jawnie zajmuje stanowisko polityczne sprzyjające waszej większości. Chcecie ich głosami usuwać legalnie wybranych sędziów z Trybunału Konstytucyjnego. Wszyscy pamiętamy, jak w 2017 r. niektórzy z nich zbierali się, spotykali się w siedzibie Platformy Obywatelskiej przy ul. Wiejskiej. To ich głosami chcecie przejąć Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-347.18" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Kłamie pan, kłamie.)</u>
          <u xml:id="u-347.19" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Przekreślacie obowiązującą w Polsce hierarchię źródeł prawa. Zamiast ustaw i konstytucji w Polsce mają obowiązywać uchwały, wasze opinie, wasze przekonania, prawo rozumiane tak, jak je rozumie Donald Tusk, a nie takie prawo, jakie zostało uchwalone w tej Izbie, podpisane przez prezydenta i opublikowane w Dzienniku Ustaw.</u>
          <u xml:id="u-347.20" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Wstyd!)</u>
          <u xml:id="u-347.21" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Wracam jeszcze na moment do przepisów wprowadzających. Nie mogę w to uwierzyć. Powiem to raz jeszcze: ustawa przewiduje unieważnianie wyroków Trybunału Konstytucyjnego ustawą, zwykłą ustawą przyjmowaną zwykłą większością głosów. Tego jeszcze nie było. Gdzie w konstytucji przyznano Sejmowi prawo do decydowania, który wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wyrok wydany we właściwym składzie i ogłoszony, jest wyrokiem, a który wyrok nim nie jest? Zwykła ustawa ma unieważniać wyroki Trybunału Konstytucyjnego?</u>
          <u xml:id="u-347.22" who="#KrzysztofSzczucki">To się, szanowni państwo, nie mieści w kategoriach rozumienia konstytucji. Znowu cytat z opinii rzecznika praw obywatelskich pana prof. Wiącka, który pisze, że większość wyroków — jak należy rozumieć, chodzi mu o te wyroki wydane przez składy rzekomo obsadzone nieprawidłowo — była merytorycznie uzasadniona, a znaczna część z nich korzystna z punktu widzenia ochrony praw i wolności człowieka. Wy te wyroki chcecie unieważnić, chcecie wyrzucić je do kosza niezgodnie z konstytucją, bez żadnej podstawy prawnej. Co ciekawe, wyroki unieważniacie, bo sędziowie wam nie odpowiadają, ale postanowienia z ich udziałem już pozostają w mocy. To art. 8 przepisów wprowadzających. To co, jak wydawali postanowienia, to byli sędziami trybunału konstytucyjnego, a jak wydawali wyroki to już nimi nie byli? To jest taktyka zresztą stosowana w tym rządzie. Prokurator krajowy pan Dariusz Barski był prokuratorem, nie był, był, nie był. W zależności, która z tych koncepcji jest dla was wygodna, taką stosujecie. I tak jest właśnie w tym przypadku.</u>
          <u xml:id="u-347.23" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Był na weselu, był na weselu.)</u>
          <u xml:id="u-347.24" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Projekt nowej ustawy, tych dwóch ustaw o Trybunale Konstytucyjnym nie jest nawet niekonstytucyjny, on jest po prostu antykonstytucyjny, łamie podstawowe zasady demokracji. I wiecie co, państwo, nie odpuściliście nawet rocie przysięgi, bo kiedy wczytać się w te przepisy, to art. 20 przedłożonego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym odbiera sędziom Trybunału Konstytucyjnego możliwość dodania słów: tak mi dopomóż Bóg. No tego, szanowni państwo, to jeszcze w polskim systemie nie było. Możliwość tę konstytucja gwarantuje prezydentowi, gwarantuje parlamentarzystom. W demokratycznej Polsce sędziom Trybunału Konstytucyjnego przyznawały tę możliwość kolejne ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, a wy znowu serwujecie nam powrót do Polski Ludowej. To jest doskonały przykład tego jak chcecie łamać sumienia sędziów, sędziów, którzy nie będą mogli odwołać się do Boga, i sędziów, którzy nie będą mogli orzekać zgodnie z własnym sumieniem, tylko z sumieniem takim, jakie im podacie, jakie wyślecie im w e-mailu czy w SMS-ie. Chcecie łamać kręgosłupy sędziów Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-347.25" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Cechą charakterystyczną waszej władzy jest odwracanie znaczenia podstawowych pojęć. Piszecie o godności urzędu sędziego, a macie na myśli polityczną uległość. Mówicie o obiektywności, a chodzi wam o subiektywną wolę waszej większości parlamentarnej. Powtarzacie przymiotnik apolityczny, a w waszych ustach oznacza on głębokie upolitycznienie, nieznane w Polsce od 1989 r. aż do końca 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-347.26" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Jezu, jak pan kłamie.)</u>
          <u xml:id="u-347.27" who="#KrzysztofSzczucki">Szanowni Państwo! Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość składa wnioski o odrzucenie obu projektów w pierwszym czytaniu. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pani poseł Barbara Dolniak, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#BarbaraDolniak">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Trybunał Konstytucyjny to samodzielny organ władzy sądowniczej, której zadaniem jest kontrola władzy ustawodawczej. Tak powinno być, ale przez 8 lat tak nie było. Trybunał Konstytucyjny stał się narzędziem w rękach polityków PiS-u wykorzystywanym do realizacji zadań politycznych. Nie interes obywatela, a interes partii stał się kluczowym celem. Nie bez powodu Jarosław Kaczyński nazwał Julię Przyłębską swoim odkryciem towarzyskim. Ta wypowiedź nie była przypadkowa. Takich słów wobec sędziego wypowiadanych publicznie przez szefa partii politycznej nie mówi się bez powodu. Służyły pokazaniu, kto ma władzę w Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#BarbaraDolniak">Zapowiedzieliśmy przywrócenie niezależności trybunału i to robimy. Tworzymy nowe mocne mechanizmy, które zabezpiecza trybunał przed takimi działaniami, jakie stosował PiS. Stworzyliśmy projekt, który nie narodził się w zaciszu gabinetów partyjnych. Efektem tych prac jest projekt społeczny, ekspercki i przede wszystkim apolityczny. Projekt uzyskał poparcie 48 organizacji społecznych. Stanowi swoistego rodzaju mapę drogową, wskazując kierunek zmian o charakterze systemowym. Sędziowie trybunału będą wybierani w sposób transparentny. Nowatorskim rozwiązaniem będzie wysłuchanie publiczne na otwartym posiedzeniu komisji. Celem wysłuchania będzie zaprezentowanie kandydatów, wykazanie swojej wiedzy, doświadczenia zawodowego. Zapobiegniemy w ten sposób sytuacji, że w trybunale zasiądzie osoba związana z polityką, a nie wyróżniająca się wiedzą i doświadczeniem. To wiedza i doświadczenie będą kluczowymi kryteriami wyborów sędziów. Służyć temu będzie również rozwiązanie, zgodnie z którym osoba sprawująca mandat posła, senatora, posła do Parlamentu Europejskiego lub wchodząca w skład Rady Ministrów nie będzie mogła ubiegać się o stanowisko sędziego trybunału. Na sędziów tego trybunału będą mogły kandydować osoby, które od co najmniej 4 lat nie są czynnymi politykami.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#BarbaraDolniak">Dotychczas Sejm wybierał sędziów zwykłą większością głosów. Teraz będzie wybierał większością kwalifikowaną. Uzyskanie proponowanej większości będzie gwarantem, że na sędziego zostanie wybrana osoba, która będzie wyróżniała się wiedzą prawniczą, ale również atrybutami o charakterze moralnym, co będzie składało się na autorytet sędziego. Rozszerzymy krąg podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów na sędziów trybunału w celu zapewnienia gwarancji niezależności i apolityczności sędziów. Dotychczas kandydatów zgłaszało Prezydium Sejmu lub grupa 50 posłów. Teraz będą mogły zgłaszać także inne środowiska, nie tylko przedstawiciele Sejmu, tj. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, Zgromadzenie Ogólne NSA, Krajowa Rada Radców Prawnych, Naczelna Rada Adwokacka czy Krajowa Rada Prokuratorów.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#BarbaraDolniak">Wprowadzamy rozwiązania, zgodnie z którymi zasadą będzie rozpatrzenie sprawy na otwartej rozprawie. Jedynie w nielicznych sytuacjach będzie możliwość rozpatrzenia sprawy na posiedzeniu niejawnym, gdy sprawa będzie bezsporna. Obywatele muszą wiedzieć, że Trybunał Konstytucyjny jest transparentny.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#BarbaraDolniak">Wprowadzamy zmiany w sądzie dyscyplinarnym. Przed nowelizacją składy sądów dyscyplinarnych losowane były wyłącznie spośród czynnych sędziów. Projektowana regulacja zakłada, że skład sądu dyscyplinarnego będzie losowany spośród zarówno sędziów aktywnych zawodowo, jak i sędziów w stanie spoczynku, którzy przecież ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną na takich samych zasadach jak sędziowie czynni zawodowo.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#BarbaraDolniak">Nie będzie już także mowy o nadużywaniu władzy. Cała Polska z niepokojem obserwowała praktykę wyłączania z orzekania niewygodnych sędziów, co dokonywane było często w toku rozpoznania sprawy. Tego rodzaju praktyki nie mieszczą się w jakichkolwiek standardach demokratycznego państwa prawa. Wprowadzamy dobre rozwiązania, by podobnym sytuacjom zapobiec na przyszłość. To zgromadzenie będzie posiadało kompetencję do wyboru składów orzekających trybunału oraz dokonywania w nich zmian. Ograniczymy tym samym możliwości jednoosobowego wpływania przez prezesa trybunału na działalność orzeczniczą tego organu. Nie będzie już robił tego prezes Trybunału Konstytucyjnego, ale będzie się to odbywać kolegialnie i transparentnie.</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#BarbaraDolniak">Zmiany dotyczyć będą także kadencyjności prezesa trybunału. Kadencja trwać będzie 3 lata, a nie, jak dotychczas, 6 lat. I będzie można tylko raz ponownie sprawować tę funkcję.</u>
          <u xml:id="u-349.7" who="#BarbaraDolniak">W projekcie znalazły się także inne, jakże ważne rozwiązania:</u>
          <u xml:id="u-349.8" who="#BarbaraDolniak">Z uwagi na negatywne doświadczenie z odmową przyjęcia ślubowania od sędziów prawidłowo wybranych przez Sejm prezydent zostanie zobowiązany do przyjęcia ślubowania od sędziego w terminie 14 dni od dnia jego wyboru.</u>
          <u xml:id="u-349.9" who="#BarbaraDolniak">Pełny skład trybunału to co najmniej dziewięciu sędziów trybunału. Rozwiązanie to wyeliminuje w znacznym stopniu ryzyko, że wskutek różnych okoliczności brak możliwości ukształtowania pełnego składu tak naprawdę uniemożliwia sprawne i w szybkim czasie rozpoznanie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-349.10" who="#BarbaraDolniak">Wprowadzimy nową definicję terminu „sprawa o szczególnej zawiłości”. Za taką sprawę będzie uważana także sprawa o znaczeniu społecznym, a nie, jak dotychczas, wyłącznie prawnym lub finansowym.</u>
          <u xml:id="u-349.11" who="#BarbaraDolniak">Prezes trybunału będzie musiał do 30 czerwca przedstawić informację o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa trybunału. Dotychczas brak wskazanego terminu prowadził do licznych opóźnień w realizacji tego obowiązku. W 2024 r. wysłuchaliśmy sprawozdania za 2022 r.</u>
          <u xml:id="u-349.12" who="#BarbaraDolniak">Jakże ważnym rozwiązaniem będzie inny sposób rozpoznawania skarg konstytucyjnych. Trybunał będzie zobowiązany do zbadania zgodności konkretnego przepisu z konstytucją, ale także tego, czy powstał zgodnie z ustawą zasadniczą. I musi to zrobić także wtedy, kiedy skarżący nie podniesie zarzutu co do prawidłowości procesu uchwalenia przepisu.</u>
          <u xml:id="u-349.13" who="#BarbaraDolniak">Wspomniane propozycje budzą nadzieję, że w Polsce każdy z nas będzie mógł poczuć się bezpiecznie. Stawka w sporze o trybunał jest bardzo wysoka, jest nią bowiem równość praw dla wszystkich, a nie tylko dla wybranych. Prawo musi być regułą współżycia w państwie i społeczeństwie, nie może być narzędziem egzekwowania interesów partii politycznej.</u>
          <u xml:id="u-349.14" who="#BarbaraDolniak">Wnioskuję o przyjęcie tego projektu, a potem, panie prezydencie, o podpisanie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-349.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Patryka Jaskulskiego, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#PatrykJaskulski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#PatrykJaskulski">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Proszę sobie wyobrazić pewien obraz. Jest budynek, są pracownicy, jest budżet — w sumie ten budżet, wiecie, taki nawet niemały był, bo w 2022 r. jeden wyrok Trybunału Konstytucyjnego kosztował polskiego podatnika aż 3 mln zł — i na końcu są sędziowie, są wyroki. Ale… Czy pomimo tych namacalnych dowodów Trybunał Konstytucyjny w ogóle istnieje? Czy kogoś jeszcze obchodzą jego wyroki? Powiecie mi, że to niemożliwe, aby nie istniał. A ja powiem wam, że nawet to jest możliwe po 8 latach rządów Zjednoczonej Prawicy. Po tych latach rządów populistów pozostaje pytanie, co pozostało z instytucji, która miała stać na straży polskiej demokracji, na straży zgodności prawa z aktem najwyższego rzędu — z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#PatrykJaskulski">Dziś trybunał jest polityczną wydmuszką. A ponad 60% Polaków, według badania CBOS, wskazuje, że widzi uzależnienie tej instytucji od tylko jednej partii — od Prawa i Sprawiedliwości. Nocne zaprzysięganie sędziów dublerów, odmowa publikacji jego wyroków, to wszystko sprawiło, że Trybunał Konstytucyjny w praktyce nie istnieje. Jego wyroki nie mają należytej im mocy. Bo czy mogą mieć moc wyroki, które wydają sędziowie powołani niezgodnie z prawem, pod osłoną nocy czy świeżo wyrwani z sejmowych ław, jak Pawłowicz i Piotrowski, którzy orzekali w sprawach, w których chwilę wcześniej sami głosowali tu, na tej sali sejmowej? Nie, nie mogą. Bo to zaprzeczenie praworządności i niezawisłości sędziowskiej. Potwierdza to Sąd Najwyższy. Potwierdził to sam Trybunał Konstytucyjny, zanim go przejęło Prawo i Sprawiedliwość, a tych niekorzystnych wyroków wbrew prawu nie opublikowano. Potwierdzają to też wyroki międzynarodowych sądów. Potwierdza to Europejski Trybunał Praw Człowieka, eksperci z zakresie prawa, naukowcy i praktycy, konstytucjonaliści i sędziowie.</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#PatrykJaskulski">Tak naprawdę do wyroku, który wyprowadził miliony kobiet na ulice w 2022 r., mało kto interesował się w Polsce Trybunałem Konstytucyjnym — do dnia wyroku, w którym organ mający stać na straży prawa samozwańczo zmienił jego treść i zaostrzył prawo aborcyjne w Polsce, powodując piekło kobiet. Historia nauczycielką życia. PiS tego dnia paradoksalnie czegoś nas, Polaków, nauczył. Rządami bezprawia uświadomił Polakom, że prawo jest ważne, a niezależny i niezawisły Trybunał Konstytucyjny jest tym bezpiecznikiem, który gwarantuje stabilność prawa.</u>
          <u xml:id="u-351.4" who="#PatrykJaskulski">Na czego straży stoi dziś Trybunał Konstytucyjny? Jeżeli tylko jednej partii, to jest to zaprzeczenie demokracji, zaprzeczenie celu, dla którego został ustanowiony. Taki oto ponury obraz upolitycznionego Trybunału Konstytucyjnego widzimy dzisiaj bardzo jaskrawo i wyraźnie.</u>
          <u xml:id="u-351.5" who="#PatrykJaskulski">Jak naprawić ten stan rzeczy? Odpowiedzi na to pytanie znajdziemy w prezentowanych projektach ustaw. To pierwsze i niezbędne kroki w długim procesie przywracania fundamentów demokratycznego państwa prawa. To pierwsze kroki w odbudowie zaufania społecznego do tej jakże ważnej instytucji. Celem projektowanej ustawy jest likwidacja stanu dysfunkcyjności systemu kontroli konstytucyjności prawa poprzez przywrócenie właściwego miejsca i rangi trybunału w demokratycznym systemie organów państwowych. Ten cel osiągniemy, uchwalając dwie ustawy: nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym i ustawę organizacyjno-techniczną wprowadzającą ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, której treść stanowią przepisy dostosowujące trybunał w jego obecnym kształcie do potrzeb nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-351.6" who="#PatrykJaskulski">Co zmieni ta ustawa? Pierwszą grupę przepisów stanowią regulacje dostosowujące. Wprowadzają one zmiany w tych ustawach, które zostały znowelizowane ustawami z 2016 r. wprowadzającymi ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Co ważne, tą ustawą przywracamy status pracowników Trybunału Konstytucyjnego jako urzędników państwowych. Przywracamy też uchylony w 2016 r. obowiązek informowania o prowadzeniu działalności gospodarczej przez współmałżonka prezesa Trybunału Konstytucyjnego — pełna transparentność.</u>
          <u xml:id="u-351.7" who="#PatrykJaskulski">Druga grupa proponowanych przepisów to regulacje uchylające. Ustawa uchyli dotychczas obowiązujące, niezgodne z porządkiem konstytucyjnym praworządnego państwa ustawy kształtujące aktualny status Trybunału Konstytucyjnego. Intencją wnioskodawcy wyrażoną w art. 7 projektu jest unieważnienie orzeczeń wydanych przez Trybunał Konstytucyjny z udziałem osób nieuprawnionych do zasiadania w tym organie. Wybór do składu Trybunału Konstytucyjnego tych osób, a następnie przyjęcie od nich ślubowania przez prezydenta Rzeczypospolitej stanowiły początek kryzysu konstytucyjnego. W efekcie w Trybunale Konstytucyjnym zasiadły i orzekały trzy osoby niemające uprawnień do bycia sędziami Trybunału Konstytucyjnego. Musimy też przywrócić trybunałowi jego właściwe struktury. Trzeba zgodnie z zasadą legalizmu wybrać prezesa i wiceprezesa trybunału, bowiem od 2022 r. prezesem trybunału samozwańczo tytułuje się objawienie towarzyskie szefa byłej rządowej partii. Przecież do dziś mimo zapewnień i obietnic w komisji sprawiedliwości pani prezes nie przekazała, nie udostępniła opinii publicznej uchwały zgromadzenia ogólnego sędziów potwierdzającej jej wybór na kolejną kadencję.</u>
          <u xml:id="u-351.8" who="#PatrykJaskulski">Niniejszy projekt poparło 48 ogólnopolskich organizacji społecznych i zawodowych, w tym Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia, Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia i Stowarzyszenie Sędziów Themis, oraz kilkadziesiąt innych organizacji działających na rzecz demokracji. To olbrzymi mandat społeczny, ważny drogowskaz dla nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-351.9" who="#PatrykJaskulski">Ta ustawa to niezbędny krok do przywrócenia autorytetu trybunału, niezbędny krok do przywrócenia w Polsce praworządności i rządów prawa. Dlatego apeluję do sumienia każdego, kto ma w sercu demokrację, aby poparł ten projekt. Przywróćmy trybunałowi jego rangę i znaczenie. Przywróćmy trybunałowi jego rolę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-351.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Tomasz Zimoch, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#TomaszZimoch">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Na silną korozję nie wystarczy papier ścierny. Byłby skuteczny, gdyby trzeba było zlikwidować tylko drobne pęcherzyki rdzy. Silna rdza wymaga szlifierek. Takimi szlifierkami są projekty ustaw dotyczących silnie skorodowanego Trybunału Konstytucyjnego. Zespół ekspertów prawnych Fundacji im. Stefana Batorego od dawna alarmował o słabnącym systemie kontroli konstytucyjności prawa, o dramatycznej, także organizacyjnie, sytuacji w Trybunale Konstytucyjnym. Rdza niszczyła trybunał przez lata, bo orzeczenia wydawali sędziowie dublerzy, bo manipulowano składami, bo łamano prawo, bo trybunał był uzależniony od poprzedniej ekipy rządzącej i — jak się wydaje — nadal chce służyć tamtej ekipie.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#TomaszZimoch">Przykład z dzisiaj: marszałek Szymon Hołownia poinformował, że do Sejmu wpłynął odpis postanowienia Trybunału Konstytucyjnego, którego celem jest powstrzymanie Izby i jej organów przed rozpatrywaniem wstępnego wniosku o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu prezesa Narodowego Banku Polskiego. Marszałek Sejmu zlecił analizy i nie ma wątpliwości, że Trybunał Konstytucyjny, wydając to postanowienie, w sposób oczywisty przekroczył swoje uprawnienia. Przecież w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym wskazano, że takie postanowienie trybunał może wydawać wyłącznie w przypadku rozpatrywania skargi konstytucyjnej oraz sporu kompetencyjnego między organami państwa. Słusznie marszałek Szymon Hołownia stwierdził, że stoi na straży powagi Izby i nie pozwoli, by ktoś w sposób bezprawny wchodził w kompetencje i konstytucyjne uprawnienia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#TomaszZimoch">Trybunał Konstytucyjny dla niektórych stał się towarzystwem zabezpieczeniowym. Osoby nieuprawnione kierują różnego rodzaju wnioski o zabezpieczenie właściwie przed wszystkim. Przykład z wczoraj: Krajowa Rada Sądownictwa skierowała do trybunału haniebny wniosek o zbadanie zgodności z konstytucją jednego z artykułów Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz przepisów Regulaminu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. 12 sędziów i przedstawiciel prezydenta kolejny raz wykazali brak poszanowania dla zobowiązań międzynarodowych i obowiązku respektowania i wykonywania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wiążących polskie władze. Skierowanie wniosku do upolitycznionego Trybunału Konstytucyjnego jest działaniem niezwykle szkodliwym dla polskiego porządku prawnego. Podważa całkowicie sens uznania jurysdykcji europejskiego Trybunału, a może nawet członkostwa Polski w Radzie Europy.</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#TomaszZimoch">Zgodnie z art. 27 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów państwo nie może powoływać się na swoje prawo krajowe, w tym na konstytucję, jako usprawiedliwienie nieprzestrzegania swoich zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego. Krajowa Rada Sądownictwa nie posiada legitymacji do wystąpienia z wnioskiem do trybunału w tej właśnie sprawie na podstawie art. 191 konstytucji. Krajowa Rada Sądownictwa nie może powoływać się na swoją konstytucyjną legitymację do kwestionowania zgodności aktów prawa z przepisami konstytucji w sytuacji, gdy własnym działaniem sprzeniewierza się swej konstytucyjnej roli stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Prawidłowo obsadzony i kierujący się obiektywnymi przesłankami sąd konstytucyjny powinien odmówić nadania biegu tak skonstruowanemu wnioskowi z uwagi na rzeczywisty cel tego wniosku, a co za tym idzie — brak legitymacji po stronie Krajowej Rady Sądownictwa do inicjowania kontroli konstytucyjnej.</u>
          <u xml:id="u-353.4" who="#TomaszZimoch">Zakwestionowany przez Krajową Radę Sądownictwa art. 46 konwencji i w całości, i w zakresie wskazanym we wniosku jest całkowicie zgodny z przepisami konstytucji. Nie narusza zasad demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, nie narusza zasady suwerenności ani hierarchii źródeł prawa.</u>
          <u xml:id="u-353.5" who="#TomaszZimoch">Wysoki Sejmie! Rdzę trzeba usunąć. Te projekty są elementem szerokiego projektu zmian w Trybunale Konstytucyjnym, który obejmuje także projekt zmiany konstytucji, to tzw. reset konstytucyjny, mówiąc w największym skrócie, by nie powtarzać się, w tym wybór sędziów trybunału większością 3/5 głosów.</u>
          <u xml:id="u-353.6" who="#TomaszZimoch">Szkoda, że nie ma posłów Prawa i Sprawiedliwości, ale przecież te projekty to wyciągnięcie ręki, żeby zakończyć spór konstytucyjny ponad politycznymi podziałami. Apelujemy także do Senatu o pilne przedstawienie i przesłanie do Sejmu projektu zmian w konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-353.7" who="#TomaszZimoch">Projekt jest niezwykle proobywatelski. Otwiera szerzej możliwości wnoszenia spraw do trybunału przez obywateli oraz organizacje społeczne. Projekt porządkuje sytuację po dramatycznym kryzysie konstytucyjnym z lat 2015–2023. Przesądza, że dublerzy nie mogą zasiadać w trybunale. Stwarza realne podstawy do wytoczenia spraw dyscyplinarnych sędziom, których działalność publiczna urąga wszelkim standardom niezależności.</u>
          <u xml:id="u-353.8" who="#TomaszZimoch">Wysoki Sejmie! Zabezpieczmy trybunał przed niszczącą rdzą. Powinniśmy wszyscy sprawić — Sejm, Senat, także prezydent — by Trybunał Konstytucyjny zaczął wreszcie służyć ludziom i obronie ich praw, a nie politykom do załatwiania ich interesów.</u>
          <u xml:id="u-353.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#DorotaNiedziela">Do zabrania głosu zapraszam pana posła Pawła Śliza, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#PawełŚliz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trybunał Konstytucyjny przez ostatnie 3 dekady trwale wpisał się do polskiego porządku prawnego jako podmiot o najwyższym stopniu profesjonalizmu i fachowości, w którym orzekali sędziowie o możliwie największym dorobku naukowym i praktycznym, którzy na podstawie tych kompetencji stanowili orzecznictwo gwarantujące obywatelom ochronę ich praw i wolności. Co więcej, sędziowie ci wypracowali wiele przełomowych rozstrzygnięć i linii orzeczniczych, których następcze stosowanie definiowało obowiązywanie najlepszych standardów realizujących zasadę nowoczesnego i demokratycznego państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#PawełŚliz">Powyższa historia w zakreślonych ramach została jednakże wyrzucona do kosza i zaczęła być pisana na nowo po 2015 r. i objęciu władzy przez Prawo i Sprawiedliwość. Od tego czasu zepsuto właściwie wszystko, co można było zepsuć, poczynając od instytucji, która straciła autorytet i zdolność do efektywnego orzekania, przez członków tej instytucji, a więc sędziów, którym daleko tak naprawdę do niezależności od polityków i których udział w orzekaniu od strony formalnej jest, mówiąc bardzo delikatnie, wątpliwy. Co więcej, od strony organizacyjnej funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego normowane jest jednocześnie w dwóch ustawach. Taki dualizm normatywny jest nie do pogodzenia z zasadą pewności i jasności prawa, a także prowadzi do wielu nieuzasadnionych wątpliwości ustrojowych.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#PawełŚliz">Podsumowując, należy także wskazać, że w kontekście Trybunału Konstytucyjnego zabrnęliśmy tak daleko, że przywrócenie trwałych podstaw normatywnych oraz efektywnej, rzetelnej i niezależnej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce nie jest tylko inicjatywą ustawodawczą przynależną tym 15 posłom, ale w istocie ich powinnością.</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#PawełŚliz">Podkreślenia wymaga również fakt, że projekt ustawy był przedmiotem rozległych i długotrwałych konsultacji publicznych i zawodowych, w których udział brali eksperci i biegli z zakresu prawa konstytucyjnego, jak i przedstawiciele organizacji zaufania publicznego, których podstawową działalnością jest ochrona standardów demokratycznego państwa prawnego. Co istotne, rozwiązania zawarte w projekcie ustawy były ponadto przedmiotem wielu debat na konferencjach i wystąpieniach naukowych. Jest więc to projekt po szerokiej i gruntownej weryfikacji.</u>
          <u xml:id="u-355.4" who="#PawełŚliz">Co znamienne, projekt uzyskał poparcie 48 organizacji społecznych, i to z różnych stron sceny politycznej, niekoniecznie sprzyjających obecnej koalicji rządzącej, ale jednocześnie rozumiejących, jak wiele złego zrobił rząd Prawa i Sprawiedliwości, deformując tak naprawdę Trybunał Konstytucyjny. Wszystkie głosy zostały odpowiednio uwzględnione i zaadresowane.</u>
          <u xml:id="u-355.5" who="#PawełŚliz">Chciałbym jednocześnie podziękować z tego miejsca tym wszystkim, dzięki którym ustawa ta ma tak przekrojowy i profesjonalny charakter. To pokazuje także, że nasza obietnica fundamentalnej zmiany standardów uchwalania prawa w kontrze do kompromitujących działań uprzednio rządzących to nie puste słowa, ale fakty, które konsekwentnie przekuwamy w konkrety, a więc m.in. w niniejszy projekt.</u>
          <u xml:id="u-355.6" who="#PawełŚliz">Chcemy również przekazać, że to absolutnie nie jest koniec, a w przywracaniu praworządności jesteśmy na początku drogi i czeka nas jeszcze wiele pracy, której oczekujemy i na którą przede wszystkim jesteśmy gotowi.</u>
          <u xml:id="u-355.7" who="#PawełŚliz">Wracając jeszcze do ustawy, chciałbym dodać, że ta ustawa tak naprawdę otwiera się wreszcie na obywatela, wreszcie pokazuje obywatelowi, że Trybunał Konstytucyjny jest bardzo istotnym fundamentem całej praworządności państwa.</u>
          <u xml:id="u-355.8" who="#PawełŚliz">Projekt jest społeczny bo, tak jak mówiłem, był przygotowywany przez fundacje, przez stowarzyszenia, był szeroko omawiany z obywatelami. Ale to nie koniec, bo do Sejmu wpłynęły kolejne opinie dotyczące tego projektu, także krytyczne opinie, ale to bardzo dobrze, bo właśnie w tym zakresie na ten temat chcemy rozmawiać. Liczę na to, że ta ustawa trafi do komisji, która także będzie prowadziła debatę publiczną, tak jak miało to miejsce przy ustawie o KRS. Ile środowisk mogło przyjść? Ile różnych głosów mogło być przekazanych podczas pracy nad tą ustawą? Przed nami jeszcze ciężka praca. Zwróćmy uwagę, że tak naprawdę wreszcie naprawiamy to, co zostało ostatnio zdewastowane. Centralizacja… Zobaczcie, szanowni posłowie, tak samo jest w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym. Kompetencje prezesa oddajemy zgromadzeniu właśnie po to, żeby nie spoczywały w jednym ręku, w ręku osoby, na którą jest wpływ. Chodzi o to, żeby to były kompetencje szerszego grona. To pokazuje otwartość.</u>
          <u xml:id="u-355.9" who="#PawełŚliz">Tak samo jest, jeśli chodzi o krótką, 3-letnią kadencję prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Prezes może też być wybrany na kolejną 3-letnią kadencję.</u>
          <u xml:id="u-355.10" who="#PawełŚliz">Co jeszcze jest bardzo ważne? Zgłaszanie kandydatów do Trybunału Konstytucyjnego. My znów de facto dajemy możliwość w tym zakresie obywatelom. Będzie możliwość zgłaszania kandydatów nie tylko przez zgromadzenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, lecz także np. przez Naczelną Radę Adwokacką czy izbę radców prawnych. To jest otwarcie się na obywatela.</u>
          <u xml:id="u-355.11" who="#PawełŚliz">Co najważniejsze, nie boimy się, że musimy uzyskać konsensus co do sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Wybranie sędziów większością 3/5 pokazuje, że także i tu, na tej sali plenarnej, będziemy musieli się dogadać i porozumieć co do tego, kto może być sędzią Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-355.12" who="#PawełŚliz">Co jest najważniejsze? Sędzią nie może być polityk. Wreszcie nie może być tak, że z ław sejmowych, w których pracowaliśmy nad ustawami, trafiamy do Trybunału Konstytucyjnego i tam będziemy decydować, czy dobrze je tworzyliśmy. Karencja między byciem czynnym politykiem, posłem, senatorem, a byciem sędzią Trybunału Konstytucyjnego jest bardzo istotna.</u>
          <u xml:id="u-355.13" who="#PawełŚliz">Kolejna rzecz: odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów. Ona zostanie oddana tak naprawdę szerszej grupie sędziów, bo włączenie do sądownictwa dyscyplinarnego także sędziów w stanie spoczynku jest pokazaniem transparentności, o której cały czas mówimy.</u>
          <u xml:id="u-355.14" who="#PawełŚliz">Liczę, że cały pakiet ustaw — łącznie ze zmianami konstytucji — przejdzie przez Sejm i prezydent, który stoi na straży konstytucji, pochyli się i zobaczy, że to są naprawdę dobre zmiany konstytucji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-355.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Michał Pyrzyk, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#MichałPyrzyk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#MichałPyrzyk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga przedstawić stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-357.2" who="#MichałPyrzyk">Na wstępie podkreślić i przypomnieć należy, że rola Trybunału Konstytucyjnego w demokratycznym państwie prawa jest szczególna i nadrzędna. Jest on odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Trybunał zawsze powinien posiadać pozycję niezależną od władzy politycznej — zarówno od parlamentu, jak i od prezydenta czy Rady Ministrów. Jego ustrój, funkcjonowanie, sposób powoływania sędziów oraz status prawny orzeczeń powinny sprawiać, że pozostanie on niezależny również od innych organów władzy sądowniczej, jak chociażby od Sądu Najwyższego czy Naczelnego Sądu Administracyjnego. W takiej roli w demokratycznym państwie prawa Trybunał Konstytucyjny pozostaje także poza systemem Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-357.3" who="#MichałPyrzyk">W ostatnich latach w Polsce, czego wszyscy byliśmy świadkami, pojawiły się problemy normatywne, funkcjonalne oraz organizacyjne Trybunału Konstytucyjnego wpływające zarówno na jakość jego orzecznictwa, jak i na rzetelność i sprawność jego funkcjonowania. Nastąpił wręcz poważny kryzys konstytucyjny związany z nieprawidłowym wyborem sędziów trybunału, wadliwym powołaniem jego prezesa i wiceprezesa, widocznym aż nadto gołym okiem deficytem niezależności i niezawisłości, a także brakiem stabilności podstaw normatywnych funkcjonowania trybunału. Doprowadził on do znaczącego obniżenia jakości orzeczeń, a także destabilizacji organizacyjnej trybunału. Przejawiała się ona m.in. notorycznym odwoływaniem zaplanowanych wcześniej rozpraw oraz częstymi i nie do końca jasnymi zmianami w składach orzekających.</u>
          <u xml:id="u-357.4" who="#MichałPyrzyk">Skutkiem erozji zaufania publicznego był także znaczący spadek liczby skarg konstytucyjnych, pytań prawnych oraz wniosków kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego, a w konsekwencji także widoczny spadek liczby wydawanych rozstrzygnięć.</u>
          <u xml:id="u-357.5" who="#MichałPyrzyk">Celem opracowania i uchwalenia nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym jest przede wszystkim stworzenie trwałych podstaw normatywnych pozwalających na odbudowę należytego autorytetu trybunału oraz przywrócenie efektywnej, rzetelnej i niezależnej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce. Dlatego też omawiany poselski projekt ustawy precyzuje kompetencje orzecznicze trybunału wynikające z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Rozszerzone zostały kompetencje zgromadzenia ogólnego sędziów trybunału, w szczególności jeśli chodzi o kompetencje dotyczące wyboru składów orzekających i dokonywania w nich zmian.</u>
          <u xml:id="u-357.6" who="#MichałPyrzyk">Generalnie, w jednym zdaniu, projekt zakłada prymat zasady kolegialności nad jednoosobowym kierownictwem trybunału i tak naprawdę jego zawłaszczeniem przez prezesa. Dlatego poszczególne zapisy projektu ustawy przewidują także istotną zmianę kompetencji i zadań prezesa, w tym ograniczona zostaje jego dotychczasowa rola w wyznaczaniu kierunku działalności orzeczniczej trybunału.</u>
          <u xml:id="u-357.7" who="#MichałPyrzyk">Projekt wprowadza też kadencyjność tej funkcji i określa 3-letnią kadencję z możliwością powołania na kolejną tylko jeden raz. Zapisy procedowanej ustawy przewidują wybór sędziego Trybunału Konstytucyjnego przez Sejm większością kwalifikowaną 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Sędzią trybunału według nowych przepisów będzie mogła więc zostać tylko osoba mająca bardzo szerokie poparcie w Sejmie i chyba w tym kontekście pan poseł Szczucki powiedział, że poszczególni sędziowie trybunału czy sam trybunał będzie zakładnikiem Sejmu. Szczerze mówiąc, wolę takie określenie niż stwierdzenie, że trybunał jest zakładnikiem tylko jednego prezesa danej partii politycznej.</u>
          <u xml:id="u-357.8" who="#MichałPyrzyk">Dodatkowo projekt stanowi, że na stanowisko sędziego trybunału może zostać wybrana osoba w wieku od 40 do 70 lat. Ponadto kandydat musi oczywiście wyróżniać się wiedzą prawniczą, posiadać niezbędne kwalifikacje, a zarazem, co bardzo ważne w obecnej sytuacji, nie może być czynnym politykiem, o czym mówili też już moi przedmówcy. Według projektu na sędziego Trybunału Konstytucyjnego można być wybranym tylko jeden raz na jedną 9-letnią kadencję.</u>
          <u xml:id="u-357.9" who="#MichałPyrzyk">W projekcie, co bardzo ważne, został rozszerzony też krąg podmiotów, które są uprawnione do zgłoszenia kandydata na stanowisko sędziego, m.in. również po to, by zapobiec sytuacji, w której na jedno zwalniające się miejsce jest zgłaszany tylko jeden kandydat i prawo wyboru przez Sejm jest w pewnym sensie ograniczone. Projekt też jednoznacznie rozstrzyga spór istniejący od lat w doktrynie prawa konstytucyjnego i niweluje rozbieżności występujące w orzecznictwie dotyczące tego, czy trybunał jest zobowiązany do kontroli z urzędu zgodności całego trybu wydania kwestionowanego aktu prawnego. Zgodnie z proponowanymi zmianami, z proponowanym projektem kontrola taka staje się obligatoryjna. Oznacza to, że trybunał sprawdza dwie kwestie: po pierwsze, zgodność konkretnego przepisu z konstytucją, a po drugie, to, czy ten przepis powstał zgodnie z konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-357.10" who="#MichałPyrzyk">Ponadto projekt ustawy zawiera także przepis wyraźnie artykułujący obowiązek Trybunału Konstytucyjnego do wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sytuacjach, o których jest mowa w art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W proponowanych rozwiązaniach przewiduje się też losowanie składów orzekających w sposób bardzo transparentny podczas posiedzenia zgromadzenia ogólnego sędziów trybunału, a zmianie ulega również, o czym też była mowa, skład sądu dyscyplinarnego, który ustalany będzie również spośród sędziów w stanie spoczynku.</u>
          <u xml:id="u-357.11" who="#MichałPyrzyk">Ten projekt, szanowni państwo, wraz z przepisami wprowadzającymi go w życie, o których za chwilę będzie mówić mój klubowy kolega, to koniec trwającego od lat permanentnego psucia Trybunału Konstytucyjnego. Po wprowadzeniu tych zmian nie będziemy już słyszeć o sędziach dublerach, politykach w składzie trybunału, niepewności orzeczeń, o odraczaniu posiedzeń czy o tym, że trybunał zwyczajnie nie pracuje.</u>
          <u xml:id="u-357.12" who="#MichałPyrzyk">Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga, będąc orędownikiem dobrego prawa ustrojowego, dążąc do jego naprawy po latach, myślę, już słusznie minionych, będzie głosować za nową poselską ustawą o Trybunale Konstytucyjnym. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Mirosława Adama Orlińskiego, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#MirosławAdamOrliński">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga pragnę przedstawić stanowisko odnośnie do tego projektu ustawy, tak naprawdę dwóch projektów ze sobą połączonych, projektu niezbędnego, o czym tutaj wszyscy z tej mównicy mówimy, do naprawy sytuacji dotyczącej funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#MirosławAdamOrliński">To tak naprawdę początek prac nad reformą Trybunału Konstytucyjnego, przywróceniem jego znaczenia i rangi. To początek prac, które obiecaliśmy wyborcom. Z wyborcami rozmawialiśmy o przywróceniu praworządności, o tym, żeby polskie prawo rzeczywiście opierało się na fundamentach, żeby kontrola prawa w Trybunale Konstytucyjnym także była adekwatna do przepisów wynikających z konstytucji, z poszczególnych ustaw. To obiecaliśmy naszym wyborcom.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#MirosławAdamOrliński">Sejm rozpoczyna prace nad projektami ustaw reformujących Trybunał Konstytucyjny. Projekty te są wynikiem prac ekspertów, co tutaj padało także dzisiaj, prawników, ale także, co jest w uzasadnieniu, konsultacji społecznych. Nastąpiło przedstawienie tego projektu i zapoznanie się z nim przez ponad kilkadziesiąt, ponad 40 organizacji pozarządowych, wypracowanie pewnych wspólnych stanowisk. Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym są kluczowe. Regulują w swoich zapisach wszystkie najważniejsze elementy. Chcemy sprawić, aby Trybunał Konstytucyjny, który w naszym mniemaniu utracił zdolność do realizacji konstytucyjnych funkcji i zadań…</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#MirosławAdamOrliński">Przede wszystkim w obecnym składzie Trybunału Konstytucyjnego zasiadają osoby nieuprawnione do orzekania, ponieważ ich wybór do Trybunału Konstytucyjnego nastąpił z naruszeniem konstytucji. To potwierdzają także wyroki, nie tylko wyrok trybunału z 2015 r., ale także Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Podporządkowanie trybunału, o którym mówimy, tylko i wyłącznie interesom politycznym na zapotrzebowanie wtedy rządzącego obozu, nastąpiło w sposób wręcz polityczny. Doprowadziło to do utraty przez ten organ zdolności do realizacji konstytucyjnych funkcji, do realizacji konstytucyjnych zasad, wynikającej z konstytucji zasady demokratycznego państwa prawnego, realizacji tej zasady jako fundamentu właśnie praworządności. W aktualnym składzie personalnym organ ten nie tylko nie realizuje standardu niezależności, ale ponadto nie spełnia wymogu bezstronności w orzekaniu w konkretnych sprawach, o czym mówiliśmy i co także regulują przepisy wprowadzające.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#MirosławAdamOrliński">Wybór sędziów na stanowiska już obsadzone, totalny chaos prawny, funkcjonujący obecnie w Polsce system kontroli konstytucyjności prawa nie spełniały podstawowych zasad demokratycznego standardu niezależności trybunału, podziału władz, niezawisłości jego sędziów. Trybunał powinien być strażnikiem właśnie konstytucyjnych zasad państwa demokratycznego. Trwający kryzys systemu kontroli konstytucyjności prawa przekładał się na szersze zjawisko kryzysu praworządności w Rzeczypospolitej, z czego wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę.</u>
          <u xml:id="u-359.5" who="#MirosławAdamOrliński">Kluczowe jest przywrócenie prawidłowego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego jako rzeczywistego, efektywnego strażnika wartości konstytucyjnych. Celem tych projektów, tego projektu poselskiego jest likwidacja stanu dysfunkcjonalności kontroli konstytucyjności prawa przez przywrócenie także rangi Trybunału Konstytucyjnego właśnie w demokratycznym systemie organów państwowych. Celem ustawy, tych przepisów wprowadzających, jest odpolitycznienie trybunału, który przestał pełnić swoją konstytucyjną rolę, wybór kandydatów przez szersze gremia i niezajmowanie przez kandydatów stanowisk politycznych, co w obecnym składzie także pozostaje elementem, który budzi wiele emocji politycznych — również wśród prawników, wśród ekspertów jest to bardzo mocno podnoszone — wycofanie z Trybunału Konstytucyjnego trzech sędziów dublerów, zmiana statusu pracowników trybunału jako urzędników państwowych, zmiany organizacyjne, zmiany w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego. Podstawowym celem projektu wprowadzającego ustawę jest też wprowadzenie w życie projektowanej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, co ma nastąpić 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy wprowadzającej. W jego poszczególnych artykułach proponuje się dokonanie zmian w odpowiednich ustawach — o wykonywaniu mandatu posła i senatora, partiach politycznych, ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz o pracownikach sądów i prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-359.6" who="#MirosławAdamOrliński">Szanowni Państwo! Trybunał Konstytucyjny to nie aparat polityczny, o czym tutaj dzisiaj mówimy, który ma być zależny od polityków, lecz to polski sąd konstytucyjny. Z tego musimy sobie zdać sprawę. To polski sąd konstytucyjny jako organ władzy sądowniczej, niezależnej, gdzie sędziowie są niezawiśli, jako organ odrębny, co wynika z naszej konstytucji, który ma decydować niezależnie i ma decydować o tym, co tak naprawdę w takim ogólnym znaczeniu jest prawem, a co tym prawem nie jest. Jego fundamentalnym zadaniem jest sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Jest fundamentem w tworzeniu demokratycznego państwa prawnego. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-359.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Katarzyna Ueberhan, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#KatarzynaUeberhan">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu Lewicy w sprawie poselskiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zawartego w druku sejmowym nr 253 oraz poselskiego projektu ustawy — Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym z druku nr 254.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#KatarzynaUeberhan">Za nami już 8 lat nierządów prawicy. Za nami 8 lat demolki demokracji. Za nami 8 lat państwa PiS, państwa w kryzysie, 8 lat nierządów, 8 lat grzechów głównych przeciwko praworządności, łamania konstytucji, marionetkowego trybunału, ręcznie sterowanego wymiaru sprawiedliwości, upolitycznionej Krajowej Rady Sądownictwa, rozmontowanego Sądu Najwyższego, sprywatyzowanego Funduszu Sprawiedliwości, prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości w jednej osobie, ale też hejtu i kolesiostwa, nepotyzmu. Destabilizacja prawa, łamanie konstytucji, deforma wymiaru sprawiedliwości — to wszystko to 8 lat rządów Prawa i Sprawiedliwości, a rozpoczęło się od ataku na Trybunał Konstytucyjny, trybunał, który pod przewodnictwem prezes Przyłębskiej i z sędziami dublerami stał się własną karykaturą, nazywany atrapą, amatorską grupą rekonstrukcyjną opanowaną przez byłych polityków PiS i odkrycia towarzyskie prezesa Kaczyńskiego. Przez lata działania Julii Przyłębskiej, Mariusza Muszyńskiego, Krystyny Pawłowicz czy Stanisława Piotrowicza niszczyły legitymację Trybunału Konstytucyjnego, trybunału, który miał stać na straży konstytucji, a stał na straży pozakonstytucyjnego państwa PiS, które zamiast chronić dobra obywateli i obywatelek ochraniał partyjne interesy.</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#KatarzynaUeberhan">Nierządy PiS wykreowały instytucje postkonstytucyjne niereprezentujące konstytucyjnych organów, widma organów pasożytujących na pustych nazwach, a wszystko to zaczęło się od Trybunału Konstytucyjnego i od nieopublikowanych orzeczeń. To trybunał potwierdzał wersję PiS i pomagał minimalizować wizerunkowe straty. Był wykorzystywany do legitymizowania deformy sądownictwa. To trybunał przyklepał ustawę o zgromadzeniach cyklicznych i sam zalegalizował wybór sędziów dublerów na miejsca już w Trybunale Konstytucyjnym obsadzone. To trybunał sprzątał po Ziobrze, np. feralny projekt nowelizacji Kodeksu karnego pełen błędów i nieścisłości, przyjęty z naruszeniem regulaminu Sejmu i konstytucji. Podobnie było z nowelizacją ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, która wywołała międzynarodowy skandal i kryzys w stosunkach Polski z Izraelem, USA i Ukrainą. To trybunał uznał przepisy za niekonstytucyjne i tak oszczędził ministrowi i całemu obozowi wówczas rządzącej prawicy części blamażu.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#KatarzynaUeberhan">Sama prezes Przyłębska łamała przepisy ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, manipulowała składami orzeczniczymi tak, by w kluczowych politycznie sprawach orzekali sędziowie wybierani przez PiS. Oczywiście przepis art. 38 ustawy nakazujący wyznaczać sędziów w kolejności alfabetycznej przewiduje odstępstwa od reguły w szczególnych przypadkach, ale za rządów prezes Przyłębskiej, tak jak za całych rządów PiS, odstępstwo stało się regułą.</u>
          <u xml:id="u-361.4" who="#KatarzynaUeberhan">Wszystko to złożyło się na smutny pozakonstytucyjny obraz państwa PiS, którego rządy wykreowały postkonstytucyjne instytucje i ustrojową tragifarsę, w której aktorzy dublerzy grali sędziów, a prawdziwi obywatele i obywatelki zmuszani byli do brania udziału w spektaklu, gdy tak naprawdę zostali pozbawieni konstytucyjnych gwarancji do bezstronnego rozpatrzenia ich spraw.</u>
          <u xml:id="u-361.5" who="#KatarzynaUeberhan">Boleśnie doświadczyłyśmy też tego przy wyroku na kobiety w październiku 2020 r. wydanego na polityczne zamówienie z Nowogrodzkiej, wyroku na kobiety, którego skutki, dramatyczne skutki ponosimy i odczuwamy do dziś, każdego dnia, a każdy dzień obowiązywania złego prawa to o kolejny dzień za długo. Dziś mamy wadliwie obsadzony sąd konstytucyjny, który nieustannie narusza własną ustawę oraz konstytucję. Dzięki tym ustawom podejmujemy kroki, by wymazać kolejne grzechy poprzedniej władzy, grzechy poprzedników przeciwko demokracji i praworządności. Spłacamy dług, który zaciągnęliśmy, wygrywając wybory i tworząc wspólny rząd koalicji 15 października. To kolejny element pakietu rozwiązań uzdrawiających Trybunał Konstytucyjny. To kolejny krok na trudnej drodze przywracania praworządności, przywracania normalności, przywracania w naszym kraju poczucia bezpieczeństwa. To wreszcie i nareszcie odebranie trybunału politykom i przywrócenie niezawisłości polskiemu sądowi konstytucyjnemu.</u>
          <u xml:id="u-361.6" who="#KatarzynaUeberhan">Lewica popiera i wnioskuje o przyjęcie niniejszego przedłożenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-361.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, poseł Michał Wawer, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#MichałWawer">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trzeba zacząć od jasnego zastrzeżenia, jasnej diagnozy. Tak, PiS zniszczył Trybunał Konstytucyjny. Tak, PiS doprowadził do tego, że nie mamy dzisiaj funkcjonującego Trybunału Konstytucyjnego, tej ostatecznej instancji polskiej praworządności, który był instytucją obdarzoną przez wiele lat ogromnym autorytetem, cieszącą się zaufaniem społecznym. Mając to w pamięci, trzeba jasno powiedzieć, że te projekty ustaw i to, co w nich proponujecie, to jest lekarstwo gorsze niż choroba, która ma być przez to lekarstwo wyleczona.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#MichałWawer">Zacznijmy od oczywistości. Sam pomysł, żeby ustawą uchylać orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, jest w jawny i oczywisty sposób całkowicie nielegalny i nie tędy wiedzie droga do uzdrowienia polskiego wymiaru sprawiedliwości, polskiego porządku konstytucyjnego. Ale gdyby wziąć na poważnie to, co mówiło wielu waszych polityków przez lata, czyli że ten trybunał nie istnieje, że tych orzeczeń nie ma w porządku prawnym, bo zostały nielegalnie wydane, gdyby to konsekwentnie stosować, to to jest coś, z czym można się nie zgadzać, ja się nie zgadzam, ale co przynajmniej ma jakiś logiczny sens, jakąś wewnętrzną spójność, pogląd, który można szanować, z którym można dyskutować. Tego niestety w tej ustawie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#MichałWawer">W ustawach, w przepisach wprowadzających ustawę o Trybunale Konstytucyjnym zamiast przyjąć konsekwentnie jakąś jedną linię — albo że te orzeczenia trybunału konstytucyjnego istnieją, albo że nie istnieją — to mamy podział orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na dwie kategorie. W art. 7 wybraliście sobie takie kategorie, które wam się nie podobają i które uznajecie za nieważne, nieistniejące i do uchylenia poprzez nieistniejące kompetencje Sejmu, a w art. 8 wymieniacie już te kategorie, które owszem istnieją, czemu nie, niech sobie zostaną, nawet jeżeli zostały wydane przez tych sędziów, którym odmawiacie waloru bycia sędziami Trybunału Konstytucyjnego. To jest nie tylko nielegalne, to jest przede wszystkim nielogiczne na elementarnym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-363.4" who="#MichałWawer">Jeżeli w jakimkolwiek sensie Trybunał Konstytucyjny był legalnym, istniejącym Trybunałem Konstytucyjnym, to Sejm nie ma kompetencji do uchylenia choćby części jego orzeczeń. A jeżeli nie istniał, nie było go w żadnym sensie, był po prostu nielegalny od początku do końca, to wszystkie jego wyroki są nieistniejące…</u>
          <u xml:id="u-363.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.6" who="#MichałWawer">…i nie można ustawą stwierdzić, że część z nich, tak jak i orzeczeń pozostaje w mocy i niech sobie zostanie.</u>
          <u xml:id="u-363.7" who="#MichałWawer">Ale to nie jest nawet najbardziej oczywista sprzeczność, najbardziej oczywisty brak logiki w przepisach, które proponujecie Polakom, dlatego że najbardziej oczywista sprzeczność w pakiecie Bodnara istnieje pomiędzy tymi ustawami, nad którymi dziś debatujemy, a projektem zmiany konstytucji, który został przedstawiony jako integralna część pakietu tych samych przepisów, które mają łącznie dopiero uzdrowić polski wymiar sprawiedliwości. Powiem konkretnie, o co chodzi. W obu projektach jest mowa, że wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego ma być dokonywany większością 3/5 głosów ustawowej liczby posłów. To jest dobry kierunek zbudowania czegoś, co ma jakieś znamiona ponadpartyjnego konsensusu. Natomiast schody się zaczynają, kiedy wejdziemy głębiej w analizę tych przepisów, dlatego że projekt ustawy, który dzisiaj zaproponowaliście Sejmowi, mówi, że jeżeli nie uda się dokonać wyboru większością 3/5, to sędzia Trybunału Konstytucyjnego, ten poprzedni, pozostaje na swoim stanowisku do czasu aż tego wyboru nowego sędziego uda się dokonać, czyli kadencja sędziego Trybunału Konstytucyjnego może być w drodze obstrukcji sejmowej wydłużana w nieskończoność. To jest rozwiązanie głęboko błędne, antydemokratyczne. Natomiast poprawka do konstytucji, którą proponujecie, daje inne rozwiązanie. Mianowicie jeżeli nie uda się wybrać większością 3/5 głosów ustawowej liczby posłów, to Sejm w tym momencie może wybrać bezwzględną większością, czyli po prostu siłami koalicji rządzącej. To jest również błędne rozwiązanie i głęboko antydemokratyczne, dlatego że to sprawia, iż wybór większością 3/5 głosów ustawowej liczby posłów nie ma żadnego sensu, bo każda większość każdorazowa sobie przeczeka te głosowania i wybierze bezwzględną większością. Ale przede wszystkim oba te błędne rozwiązania są ze sobą sprzeczne w dwóch projektach ustaw, które chcecie przez ten Sejm przeprowadzić. I jaki tu jest plan? Panie ministrze, jaki tu jest plan? Najpierw przyjmujemy tę ustawę, która dzisiaj jest na agendzie prac Sejmu, wprowadzamy jedną zasadę wyboru tych sędziów, a natychmiast potem zaczynamy pracować nad zmianą konstytucji, która w momencie wejścia w życie sprawi, że ta ustawa, nad którą dziś pracujemy, staje się z miejsca niekonstytucyjna. To nie ma najmniejszego sensu.</u>
          <u xml:id="u-363.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.9" who="#MichałWawer">Jesteście z siebie bardzo dumni i powtarzaliście to dziś wielokrotnie, że projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym i przepisów wprowadzających został przygotowany przez Fundację im. Stefana Batorego. Nie wiem, z czego tu być dumnym. Nie wiem, jakie to jest źródło dumy, że nie potrafiliście napisać własnych ustaw, że nie macie własnych prawników, tylko czekacie na to, co fundacja finansowana przez zagranicznych sponsorów zgodnie z wolą i oczekiwaniami tych sponsorów przyniesie wam na biurka.</u>
          <u xml:id="u-363.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.11" who="#MichałWawer">Ale jeżeli już się na to zgodziliście, że pracujecie na projekcie, który przyniesie wam zagraniczna fundacja, to moglibyście chociaż ten projekt przeczytać i zobaczyć, że są w nim oczywiste sprzeczności, rażące sprzeczności i logiczne wewnątrz tej jednej ustawy. Jest to sprzeczne z tym, co macie, jako projekt zmiany konstytucji, na drugie danie dla polskiego Sejmu, dla polskich obywateli.</u>
          <u xml:id="u-363.12" who="#MichałWawer">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wracam do tego, od czego zacząłem: tak, PiS zniszczył Trybunał Konstytucyjny. Politycy PiS powinni być rozliczeni z tego, co zrobili z polskim sądownictwem, a błędy, które popełnili, te zbrodnie, które popełnili na polskim wymiarze sprawiedliwości, powinny być w miarę możliwości jak najszybciej naprawione.</u>
          <u xml:id="u-363.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.14" who="#MichałWawer">Natomiast ten projekt ustawy nie jest drogą do tego. To, co dostaliśmy w tych dwóch projektach ustaw, które dzisiaj analizujemy, to jest chaos, bezprawie, dyktat jednej strony sporu politycznego. Lekarstwo gorsze niż choroba.</u>
          <u xml:id="u-363.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.16" who="#MichałWawer">Wnoszę o odrzucenie obu projektów ustaw w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-363.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#DorotaNiedziela">Czy pan ma wniosek na piśmie? Ustny tylko złożony?</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#komentarz">(Poseł Michał Wawer: Ustny.)</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#DorotaNiedziela">Tak, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Grzegorz Braun, Klub Poselski Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#GrzegorzBraun">Po tym, co powiedział mój znakomity kolega Michał Wawer, pan jeszcze siedzi tutaj, panie ministrze? Nie spadł pan tam, na podłogę tramwaju rządowego, z wrażenia? No dziwię się, dziwię się.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#GrzegorzBraun">Szanowni Państwo! Naprawdę to jest komedia, co tutaj zaprezentowaliście.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: Dobrze, że nie z gaśnicą, bo trzeba by było pana zatrzymać znowu.)</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#GrzegorzBraun">Chyba w tej sytuacji lepsza byłaby większa szczerość, gdyby tak dwie tablice Mojżeszowe tutaj zaprezentować: na jednej byłaby lista sędziów słusznych, a na drugiej byłaby lista sędziów niesłusznych. Księga z wyrokami słusznymi i księga z wyrokami niesłusznymi wedle woli objawionej przez pana ministra. Czyja to właściwie wola?</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#GrzegorzBraun">Fundacja Batorego. Panie ministrze, gdybyście zajmowali się, naprawdę gdybyście chcieli się zająć poważnymi sprawami, to już leżałaby tutaj przed nami w jakiejś komisji sejmowej ustawa o agentach zagranicznych. Poważne państwa, prawdziwi imperialiści mają takie ustawodawstwo. Mają Amerykanie i mają Moskale ustawy o agentach zagranicznych. I fundacja Batorego, jak ulał, wypisz wymaluj podpadałaby pod takie ustawodawstwo i wtedy przynajmniej to byłaby gra w otwarte karty.</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#GrzegorzBraun">Bardzo dobrze to brzmi, jak tutaj referujecie, szanowni koledzy, koleżanki, w odwrotnej kolejności, przyczyny, dla których chcecie ograniczyć prawa obywatelskie, konstytucyjne przez siebie arbitralnie wyróżnionych kategorii. Już nie tylko sędziów, tych słusznych i niesłusznych, ale i obywateli. Z jakiego powodu czteroletnia karencja, aktywny udział w polityce? To brzmi, powiadam, nieźle, ale to jest bardzo populistyczne. Kim jest Polak, który przez 4 lata nie wykazał publicznie zainteresowania polityką? Kim jest Polak, który chce działać publicznie, ale nie zaprezentował w żaden sposób swojego przejęcia sprawami publicznymi? To pozornie jest pozytywna rekomendacja z mojego punktu widzenia, rekomendacja bardzo wątpliwa.</u>
          <u xml:id="u-365.6" who="#GrzegorzBraun">Jeśli nawet przyjmiemy, że ustawą można ograniczyć prawa konstytucyjne, to powtarzam: dlaczego 4 lata, dlaczego nie 3,5 roku, dlaczego nie 7 lat? A może marzycie o tym, żeby do tego Trybunału Konstytucyjnego pozyskać jakiegoś Piasta Kołodzieja, nieskażonego polityką, oderwanego od pługa i niech on sądzi?</u>
          <u xml:id="u-365.7" who="#GrzegorzBraun">Nie, to jest fikcja. Mafie, służby i loże będą akuszerami takich kandydatur. To wtedy w Trybunale Konstytucyjnym zasiądzie, bardzo łatwo, bo będzie spełniał te kryteria, jakiś tam ojciec chrzestny, którego nazwiska nawet publika nie zna, ale to on…</u>
          <u xml:id="u-365.8" who="#komentarz">(Poseł Michał Wawer: Ekspert fundacji Batorego.)</u>
          <u xml:id="u-365.9" who="#GrzegorzBraun">Ekspert, tak, bezpartyjny, nieskażony zaangażowaniem aktywnym w politykę, ekspert fundacji Batorego znajdzie się w Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-365.10" who="#GrzegorzBraun">I jeszcze taka uwaga. Dlaczego podnosicie ten Trybunał Konstytucyjny do rangi jakiejś takiej naczelnej świętości polskiego życia publicznego, polskiej państwowości, jakiegoś centralnego zwornika? Ja się oczywiście zgadzam z tym, że jest to bardzo ważne i poniekąd kluczowe to, co ten trybunał robił, robi, robić będzie. No ale pamiętajmy, skąd wyrastają nogi i skąd wyrastają korzenie, gdzie biją źródła tego ustawodawstwa, tej legislacji, która dała ten byt, jakim jest Trybunał Konstytucyjny. No biją te źródła tam, gdzie bijące serce partii, jeszcze nieboszczki, PZPR, tzn. w stanie wojennym w 1982 r. Jakaż to intuicja generałom Jaruzelskiemu i Cz. Kiszczakowi podpowiedziała, że jak znalazł na transformację ustrojową, trzeba będzie troszkę rozmontować ten system totalniacki, ale tak, żeby wszystko jednakowoż grało i kolidowało, żeby to kontrolować innymi metodami. Zdaje się, że dopiero w połowie lat 80. wszedł w tę fazę operacyjną, zaczął działać Trybunał Konstytucyjny. Ale powtarzam: to nie jest żadna świętość.</u>
          <u xml:id="u-365.11" who="#GrzegorzBraun">Będę miał pytanie do pana ministra, czy w ogóle była rozważana taka koncepcja, czyby — skoro to jest taki węzeł gordyjski, to zamiast tłuc w ten węzeł waszym młotkiem partyjnym, bo wcale nie przecinacie tego węzła, tylko po prostu nawarstwiacie kolejne wątpliwości i generujecie kolejne problemy, z którymi trafimy prędzej czy później do jakichś trybunałów — w ogóle nie zamknąć tego interesu, nie zamknąć tego rozdziału historii. A on, powtarzam, zaczyna się wcale niepięknie, bo się zaczyna w latach, w mrokach stanu wojennego. I dlaczego nie miałaby tego, co robi Trybunał Konstytucyjny, robić jakaś izba Sądu Najwyższego, gdzie przynajmniej nie będziemy pakowali się w problemy z tworzeniem specjalistycznego, dedykowanego prawa bezprawia, które będzie selekcjonować tych sędziów? To przynajmniej będziemy wiedzieli, skąd ci sędziowie się wzięli w Sądzie Najwyższym i jakim kryteriom oni podlegają. To to byłoby moje pytanie do pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-365.12" who="#GrzegorzBraun">I jeszcze jedno. Mam wrażenie pewnej fikcyjności tej procedury i tego spektaklu politycznego, który tu się rozgrywa, skoro wy i tak konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej i władze najwyższe Rzeczypospolitej Polskiej łącznie z całym tym Trybunałem Konstytucyjnym macie przecież za nic, skoro jeździcie po wytyczne do Brukseli. I pan przecież zaczął swoje urzędowanie od tego, że pan się chwalił i reklamował publicznie, że pan z komisarz Jourovą ustala, jak będziemy przywracać praworządność w Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-365.13" who="#GrzegorzBraun">Więc z jednej strony publicznie deklarujecie, że prawo stanowione tu, w Wysokiej Izbie, jest dla was ważne o tyle, o ile jest to implementacja normy eurokołchozowej, a z drugiej strony roztaczacie przed narodem polskim wizję własnej formacji zajeżdżającej tutaj na białym koniku garbusku jako obrońcy prawa i sprawiedliwości. Tak, powtórzę za moim kolegą: prawo i sprawiedliwość — te słowa zostały obrócone w szyderstwo przez formację Zjednoczonej łże-Prawicy, która tutaj, w tramwaju rządowym, przed panem, panie ministrze, prokuratorze generalny, zasiadała. Nie kontynuujcie tej praktyki i nie kontynuujcie opery, operetki praworządności w tym państwie, skoro tak naprawdę chodzi wam o to, żeby tylko mocniej ściągnąć cugle, żeby mieć wszystkie klucze do dokręcania śrub, żeby wam pasowało, a wam to znaczy właśnie komisarzom eurokołchozowym, których podwykonawcami sami się mienicie. Dziękuję bardzo, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-365.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Jarosław Sachajko, koło parlamentarne Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Jestem zaskoczony, że kolega Braun chyba pierwszy raz skończył przed czasem. Dziękuję panu posłowi Braunowi za przypomnienie genezy Trybunału Konstytucyjnego, który właśnie zgodnie ze swoim początkowym zamiarem miał chronić komunistów, działać po to, żeby im się nic nie stało. Od tego czasu minęło wiele lat, w sądownictwie mamy nowych ambitnych i praworządnych sędziów, dlatego apeluję o trochę spokoju w związku z tym, co się dzieje.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#JarosławSachajko">Ale, koalicjo rządząca, debatujemy nad kwestią fundamentów Polski, najwyższego ciała, które zgodnie z konstytucją uchwala, co jest z nią zgodne lub nie, chroniąc nasze wolności obywatelskie i pilnując porządku prawnego. Oczywiście, w przeszłości Trybunał Konstytucyjny popełniał błędy, np. kiedy zatwierdził znacjonalizowanie naszych pieniędzy zgromadzonych w OFE, później również były liczne błędy, które nie podobały się części polityków, opinii publicznej, ale nikomu nie przychodziło do głowy, aby wyrzucać wszystkich sędziów, nikomu nie przychodziło do głowy, aby wchodzić w prerogatywy prezydenta, tak jak to państwo tą ustawą chcą uczynić. Chcą państwo naruszyć podstawowe zasady istnienia państwa demokratycznego i trójpodziału władzy. Po raz pierwszy od 1989 r. konflikt polityczny wysadza ustrojowe reguły, gdyż wydaje się państwu, że wszystko możecie, bo macie zwykłą większość. Koalicjo rządząca, po was będą kolejne rządy i jeśli teraz państwo zburzycie porządek konstytucyjny, to dacie państwo narzędzia kolejnym rządom do takiego samego działania, doprowadzając do jeszcze większego chaosu i jeszcze większego bezprawia. Jestem zwolennikiem zmiany konstytucji, zmieńmy ją albo napiszmy nową i poddajmy później pod ocenę obywateli w ramach referendum, ale dopóki jest ta konstytucja, to przestrzegajmy jej.</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#JarosławSachajko">Dotąd zawsze było tak, że każda nowa ekipa zmieniała prawo, często je falandyzując, naginając, ale zawsze działo się to w granicach obowiązującego prawa. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego Marcin Matczak, który przez lata krytykował Prawo i Sprawiedliwość, po wygranych przez państwa wyborach, już 8 grudnia, czyli 5 dni przed zaprzysiężeniem kolejnego, państwa rządu, na antenie Radia Zet apelował, aby przestrzegać konstytucji i ustaw, aby nie skracać kadencji i nie stosować rewanżyzmu i tryumfalizmu, aby przede wszystkim chronić stabilność instytucji. Może przekona państwa przykład sprzed prawie 100 lat, przykład z USA, kiedy ówczesnemu prezydentowi nie pasował Sąd Najwyższy USA, czyli taki odpowiednik naszego Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego. W roku 1936 r. prezydent Franklin Delano Roosevelt pomyślał, że zwiększy liczbę sędziów Sądu Najwyższego, gdyż wówczas w tym sądzie ogromną przewagę mieli republikanie. Nawet poczynił kroki ku temu, przygotował ustawę, aby zwiększyć liczbę sędziów Sądu Najwyższego, aby mieć większość, aby jego New Deal, czyli jego pomysł na zmianę prawa mógł przejść choćby niezgodnie z amerykańską konstytucją. I wiedzą państwo co? Wówczas demokraci, którzy mieli ogromną przewagę, zatrzymali swojego prezydenta, powiedzieli, że trzeba przestrzegać prawa, powiedzieli, że jeżeli zdewastuje się w tej chwili Sąd Najwyższy, to przyjdzie kolejna władza, która również to zrobi, i Stany Zjednoczone upadną.</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#JarosławSachajko">Wysoka Izbo! Skoro Amerykanie w Stanach Zjednoczonych tak mogli, to w czym Polacy — naród, który uchwalił drugą konstytucję na świecie, niewiele później niż uchwalono Konstytucję Stanów Zjednoczonych, są gorsi?</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#JarosławSachajko">Większości Rządząca! Ponownie apeluję o wstrzemięźliwość w zawłaszczaniu kolejnych instytucji konstytucyjnych zwykłą większością głosów, gdyż takie postępowanie osłabi Polskę na arenie międzynarodowej. I przychodzą na myśl czasy historyczne. Przychodzi na myśl XVII w., kiedy również dewastowano polskie prawo, co doprowadziło do upadku Polski. Apeluję o zmianę konstytucji, a do tego czasu o przestrzeganie obecnie obowiązującej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-367.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#DorotaNiedziela">Chciałabym serdecznie powitać i pozdrowić uczniów liceum nr XIII z Wrocławia, którzy przyjechali do Sejmu na zaproszenie pani poseł Izabeli Bodnar. Witam was serdecznie. Myślę, że mimo późnej pory będziecie mieć dobre wspomnienia z wycieczki do Sejmu. Myślę, że w przyszłości może część z was zainteresuje się polityką i zasiądzie w tych ławach. Tak że miłego zwiedzania i miłych wrażeń.</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-368.3" who="#DorotaNiedziela">Czy ktoś z państwa chce się jeszcze zapisać do głosu?</u>
          <u xml:id="u-368.4" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-368.5" who="#DorotaNiedziela">Zamykam listę.</u>
          <u xml:id="u-368.6" who="#DorotaNiedziela">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Grzegorz Braun, Klub Parlamentarny Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-368.7" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#GrzegorzBraun">Panie Ministrze! Kiedy wertowałem te projekty, które pan tutaj nam prezentuje, to jedna rzecz mnie zastanowiła. Jednakowoż pan i pańscy ghostwriterzy z Fundacji Batorego piszecie: Trybunał Konstytucyjny w odniesieniu do tego bytu, którego realność i legalność kwestionowaliście przez ładnych parę lat. Był ci to zatem trybunał li tylko Julii Przyłębskiej? To po co w ogóle pan się odnosi do wyroków postanowień tego trybunału? Czy może jednak był to Trybunał Konstytucyjny? Chętnie bym się przychylił do tej pierwszej diagnozy i rozpędziłbym to, a także inne towarzystwa na cztery wiatry, ale pod warunkiem, że to zmierzałoby do jakiegoś rozwiązania politycznego. Mam wrażenie, że pan nie proponuje rozwiązania i przywrócenia stanu, którego pożądanie pan tutaj deklaruje, tylko po prostu przeprowadzacie ni mniej, ni więcej wrogie przejęcie Trybunału Konstytucyjnego Julii czy nie Julii Przyłębskiej.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#GrzegorzBraun">Bardzo proszę o odniesienie się do tej kwestii. Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Marcin Skonieczka, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę pana posła.</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pani poseł Iwona Karolewska, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-372.4" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#IwonaKarolewska">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Od 2016 r. system kontroli konstytucjonalności prawa w Polsce przestał prawidłowo funkcjonować. Jak już wielokrotnie padło dziś z tej mównicy, zaczęło się od tego, że zaczęły w nim orzekać trzy osoby powołane na stanowisko sędziego z rażącym naruszeniem prawa. Dublerzy brali udział w wydaniu kilkuset rozstrzygnięć, co zostało zakwestionowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, który stwierdził, że orzeczenie wydane z udziałem osoby nieuprawnionej nie jest orzeczeniem sądu w rozumieniu art. 6 Europejskiej konwencji praw człowieka. Sama też wadliwie powołana prezes Trybunału Konstytucyjnego, której kadencja zakończyła się nawet na podstawie niekonstytucyjnej PiS-owskiej ustawy, uparcie trzyma się prezesowskiego stanowiska, blokując obywatelom ważną ścieżkę dochodzenia swoich praw.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#IwonaKarolewska">Od 2016 r. nieefektywny i niewydolny w sprawach zwykłych obywateli Trybunał Konstytucyjny dopadało jednak dziwne przyspieszenie w sprawach ważnych dla PiS. Trybunał zmienił się w taśmę produkcyjną zabezpieczeń wydawanych bez spełnienia najbardziej podstawowych przesłanek. Ale to już koniec. Społeczny projekt ustawy o trybunale, powiem z dumą, wypracowany wspólnie z ekspertami Fundacji Batorego, przywraca praworządność.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#IwonaKarolewska">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#IwonaKarolewska">Zakłada m.in. większą transparentność wyboru sędziów trybunału, poszerzenie legitymacji organizacji społecznych, a także kolegialne zarządzanie zamiast jednoosobowych decyzji prezesa trybunału. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Małgorzatę Gromadzką, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#MałgorzataGromadzka">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Przez 8 lat PiS niszczył wartości, jakie Polska zobowiązała się przestrzegać, wstępując do Unii Europejskiej, czyli praworządność i niezależność sądów. Dokonaliście zamachu na niezależność sędziowską i niezawisłe wydawanie wyroków. Dziś Polacy powiedzieli temu: stop. Chcielibyście, żeby tworzone przez was przepisy potwierdził służebny wobec Nowogrodzkiej Trybunał Konstytucyjny, że są one zgodne z konstytucją, ale Polacy powiedzieli temu: stop. Zniszczyliście dorobek trzech dekad działalności orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, który na trwałe wpisał się w ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej, stając się jego immanentną częścią. Ale my to naprawimy. Polski Trybunał Konstytucyjny musi odzyskać należne mu miejsce w europejskim systemie sądowniczym. Dlatego konieczne jest opracowanie, uchwalenie nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, by na jej podstawie rozpoczął się proces przywracania zdolności Trybunału Konstytucyjnego do prawidłowej realizacji jego konstytucyjnych funkcji i zadań oraz odbudowy zaufania do procesu kontroli konstytucyjności prawa w Polsce. Przywróćmy bezpieczeństwo, praworządność, pewność obrotu gospodarczego, spełnimy kolejne kamienie milowe i uzyskamy kolejne środki finansowe z KPO, których Polacy naprawdę potrzebują, ale przede wszystkim przywróćmy praworządność.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Jacek Karnowski, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#JacekKarnowski">Pani Marszałkini! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! Zastanawiam się, dlaczego nikogo z PiS-u nie ma. Odpowiedź bardzo prosta: boją się wszystkiego, co niezależne od pana prezesa, jak diabeł święconej wody. Ale zostawili chociaż jednego człowieka, który kandydował z ich listy, który udaje niezależnego i mówi, że trzeba zachować równowagę.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#JacekKarnowski">Panie Ministrze! Cenię ten projekt przede wszystkim z dwóch powodów. Cenię go dlatego, że został napisany przez sędziów, przez organizacje pozarządowe, przez niezależne organizacje. Bardzo przykro słucha się tego, jak na tej sali obraża się innych Polaków dlatego, że pracują dla swojej ojczyzny. Ale cóż, można się czasami do tego przygotować.</u>
          <u xml:id="u-379.2" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Której? Której ojczyzny?)</u>
          <u xml:id="u-379.3" who="#JacekKarnowski">Polski, Polski, jakby pan nie wiedział, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-379.4" who="#JacekKarnowski">Jeszcze z jednego powodu bardzo cenię ten projekt — z tego powodu, że żaden poseł nie będzie mógł być sędzią we własnej sprawie. Już nigdy Trybunał Konstytucyjny nie będzie miał twarzy pana prokuratora stanu wojennego, rzeczonej pani profesor, która wszystkich obrażała, czy też specjalisty od gaśnicy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-379.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Iwonę Marię Kozłowską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze! W swoim wystąpieniu chciałabym skupić się na wyborze sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Kandydat na sędziego, jak mówi art. 17 ust. 1, powinien wyróżniać się wiedzą prawniczą. W mojej opinii taki warunek powinien dotyczyć wybitnej wiedzy prawniczej. Oczywiście dodatkowo wskazuje się w tej części ustawy na obowiązek posiadania kwalifikacji wymaganych do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego.</u>
          <u xml:id="u-381.2" who="#IwonaMariaKozłowska">Po rozmowach i konsultacjach ze środowiskiem prawniczym chciałabym zwrócić uwagę na krąg instytucji uprawnionych do wskazywania kandydatów na sędziego Trybunału Konstytucyjnego, które wskazano w art. 18 projektu, i rozszerzyć go o reprezentację uniwersytecką. Środowiska naukowe, w szczególności wydziały prawa uniwersytetów, mogłyby również mieć możliwość zgłaszania kandydatów na sędziów trybunału. Szczególnie chodzi o rektorów uczelni wyższych uprawnionych do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego w dyscyplinie prawa. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Sylwia Bielawska, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#SylwiaBielawska">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Dzisiejszy Trybunał Konstytucyjny możemy niestety porównać do roztrzaskanego lustra, do lustra, którego poobijane fragmenty odbijają rzeczywistość, ale nie są zdolne do uchwycenia całej prawdy. Z tego powodu odbudowa trybunału jest tak naprawdę jak składanie drobnych fragmentów w całość — wymaga precyzji, wymaga wiedzy i umiejętności, tak aby stworzyć obraz rzeczywistości. Dlatego potrzebujemy nie tylko nowych kawałków, a zatem sędziów, ale także stabilnej ramy, czyli prawnych regulacji i procedur, które pozwolą nam na złożenie tego w spójną całość. Jak wypaczone lustro może prowadzić do fałszywych interpretacji, tak nieprawidłowo funkcjonujący trybunał może zakłócić nasze postrzeganie prawdy i sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#SylwiaBielawska">Wyzwania związane z odbudową trybunału nie należą do łatwych, ale, jak mówi przysłowie, po burzy przychodzi zawsze dzień, dlatego konieczne jest zaangażowanie wszystkich stron politycznych, społeczeństwa obywatelskiego oraz społeczne wsparcie dla procesu odbudowy. Kluczowe jest również zapewnienie, że nowy trybunał, odbudowany, będzie niezależny, skuteczny i odpowiedzialny przed obywatelami.</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Bartosz Romowicz, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Żeby te dwa projekty mogły zrealizować cel, który zakładamy, potrzebna jest zmiana konstytucji, dlatego trzeba pamiętać, żeby, procedując nad tymi projektami, jednocześnie przygotowywać projekt zmiany konstytucji i szukać większości koniecznej do jej zmiany. To nie podlega dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#BartoszRomowicz">Z tego powodu, panie ministrze, zwracam się z pytaniem o to, na jakim etapie jest projekt zmiany konstytucji i kiedy możemy spodziewać się rozpoczęcia procesu zmiany konstytucji. Jak wiemy, ten proces jest dość skomplikowany i nie wystarczy do niego zwykła większość. To jest bardzo ważne, bo nasza praca w tej Izbie pójdzie na marne, jeżeli nie zmienimy konstytucji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-385.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Klaudia Jachira, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! W obecnym kształcie Trybunał Konstytucyjny jest bombą podłożoną pod demokrację. Zadaniem Trybunału Konstytucyjnego w obecnej formie, wbrew jego nazwie, nie jest ochrona, ale niszczenie państwa prawa i utorowanie drogi do dyktatury Jarosława Kaczyńskiego. Zasiadają w nim dublerzy, dublerzy dublerów i kucharki — mierni, bierni, ale wierni. Pawłowicz, Piotrowicz i Przyłębska to patologia wymiaru sprawiedliwości. Ten pseudotrybunał ma na sumieniu kobiety umierające na polskich porodówkach, dlatego bardzo dobrze się stało, że powstała ta ustawa o Trybunale Konstytucyjnym i o przepisach ją wprowadzających, która jest w stanie wreszcie uzdrowić tę instytucję, wyciągnąć ją z łap nieodpowiedzialnych polityków i przywrócić niezbędną, należną jej funkcję strażnika konstytucji. Na to liczymy.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pan poseł Franciszek Sterczewski, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#FranciszekSterczewski">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Jest wiele powodów, dla których Trybunał Konstytucyjny wymaga twardego resetu. Trybunał wydaje żenująco niską liczbę orzeczeń. Jego aktualny, niekonstytucyjny skład rozkłada system prawa od środka, co pokazują konsekwencje tzw. wyroku aborcyjnego. Obywatelki i obywatele od lat domagają się praworządności i zasługują na prawdziwy sąd konstytucyjny. Prezeska trybunału to odkrycie towarzyskie Jarosława Kaczyńskiego. Trybunał Konstytucyjny wymaga twardego resetu przede wszystkim dlatego, że orzeka o sprawach naprawdę dla nas ważnych.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#FranciszekSterczewski">Mimowolnym osiągnięciem 8 lat rządów PiS-u jest wielka, obywatelska lekcja WOS-u, z której wszyscy dowiedzieliśmy się, jakie znaczenie ma dla nas trybunał, jak działał kiedyś, jak działać powinien oraz jak źle działa po przerobieniu go na PiS-owską maszynkę. Czas skończyć z wyrokami na partyjne zamówienie i doginaniem przepisów do woli politycznej.</u>
          <u xml:id="u-389.2" who="#FranciszekSterczewski">Cieszę się, że nareszcie możemy rozpocząć proces przywracania Polkom i Polakom trybunału, który w ostatnich latach był atrapą instytucji. Znów będzie mógł stać na straży praw i konstytucji. Dziękuję ministrowi Adamowi Bodnarowi i jego zespołowi za wytężoną pracę w tej materii. Niech żyje konstytucja i wolne sądy, bo to one są gwarantem prawdziwego prawa i prawdziwej sprawiedliwości. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-389.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Paweł Jabłoński, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
          <u xml:id="u-390.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-390.4" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę pana posła.</u>
          <u xml:id="u-390.5" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Małgorzatę Pępek, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#MałgorzataPępek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozwiązania odpowiadające oczekiwaniom, czyli odstąpienie od zasady jednoosobowego kierowania trybunałem przez prezesa na rzecz zasady kolegialności, większa jawność postępowania przed trybunałem, zmiana systemu wyboru sędziów zapewniająca jak największą apolityczność kandydatów czy rozszerzenie zakresu legitymacji organizacji społecznych do wszczęcia procesu kontroli konstytucyjności prawa — wszystko to są konkrety, które są niezbędne, wyczekiwane i mądrze zaplanowane. PiS broni Julii Przyłębskiej, ale nie ma żadnych mocnych argumentów, szczególnie że liczby nie kłamią. 14 wydanych wyroków w 2022 r. świadczy o tym, że z punktu widzenia obywateli Trybunał Konstytucyjny zwyczajnie przestał działać. My jesteśmy po to, żeby to naprawić i skutecznie tego dokonamy, bo ludzie muszą mieć poczucie, że państwo jest, działa i rozwiązuje ich problemy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Adriana Witczaka, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#AdrianWitczak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trybunał Konstytucyjny powinien być gwarancją demokratycznego państwa prawnego. Po 8 latach rządów populistów, podczas których doszło do rozmontowania trybunału jako filaru praworządności, staje przed nami wyzwanie polegające na przywróceniu mu cech niezależnego i niezawisłego organu kontroli konstytucyjności prawa. W związku z powyższym to właśnie kwestie dotyczące praworządności odmieniane są w tej debacie przez wszystkie przypadki.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#AdrianWitczak">Chciałbym poruszyć w tej debacie inny, mniej oczywisty aspekt tej ustawy. Polska, żeby odegrać swoją kluczową rolę w Unii Europejskiej, musi zrobić, co do niej należy, aby naprawić instytucje demokratyczne, w tym Trybunał Konstytucyjny. Jeśli nie sprostamy temu wyzwaniu, to w obliczu wielkich zagrożeń, w tym wojny za naszą wschodnią granicą, zagrozimy naszemu własnemu bezpieczeństwu. Żeby Polska miała możliwość przekonania partnerów Unii Europejskiej do zwiększenia wydatków na cele obronne, musi ich przekonać do tego, że nadal należymy do wielkiej europejskiej rodziny, wyznającej te same demokratyczne wartości. Nie miejmy złudzeń — wiarygodność w przywracaniu demokratycznych wartości może w istotny sposób wpłynąć na nasze bezpieczeństwo. Głosowanie za przywróceniem praworządności w Trybunale Konstytucyjnym to głosowanie nad najlepiej pojmowaną polską racją stanu i wzmocnieniem autorytetu Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-393.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pani poseł Krystyna Skowrońska, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#KrystynaSkowrońska">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie i Panowie Posłowie! Nam, Polakom, powinno zależeć na niezależnym Trybunale Konstytucyjnym, działającym zgodnie z literą konstytucji. Nam, Polakom, powinno zależeć na niezależnych sądach. Nam, Polakom, powinno zależeć na niezawisłych sędziach. To podstawa systemu sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#KrystynaSkowrońska">A z czym mamy do czynienia? Z aberracją PiS-u, z zepsuciem Trybunału Konstytucyjnego, z zepsuciem sądów. Pan poseł Szczucki przecież opowiadał same kłamstwa. PiS niszczył Trybunał Konstytucyjny, niezawisłe sądy od 2016 r. Mamy neosędziów, mamy neo-KRS. Po prostu wszystko zrobili, aby podporządkować sobie władzę sądowniczą. A dzisiaj potrzebujemy tej niezależności. Moi koledzy, pani poseł Barbara Dolniak i pan poseł Patryk Jaskulski, powiedzieli, jakie są argumenty przemawiające za rozwiązaniami przedłożonymi Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#KrystynaSkowrońska">Panie Ministrze! My jako rzetelni, sprawiedliwi Polacy musimy przywrócić niezależność Trybunału Konstytucyjnego. Panu jeszcze życzę, żeby pan się z sędziami hejterami rozprawił — na tym nam zależy. I na sukcesie w tej sprawie. Nam, Polakom, zależy, żeby prawo było przestrzegane.</u>
          <u xml:id="u-395.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#DorotaNiedziela">Do zabrania głosu zapraszam pana posła Mirosława Suchonia, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#MirosławSuchoń">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#MirosławSuchoń">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Nie widzę żadnego przedstawiciela PiS-u. Prawdopodobnie już wszyscy siedzą w Trybunale Konstytucyjnym, co w oczywisty sposób pokazuje patologię, która na miejscu Trybunału Konstytucyjnego zagościła, począwszy od 2015 r.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#MirosławSuchoń">Szanowni Państwo! Nie ma żadnych wątpliwości, że tę ustawę, w zasadzie te dwie ustawy trzeba przyjąć. One dążą do naprawienia ważnego w systemie ochrony obywateli przed zakusami władzy bezpiecznika, do naprawienia tego bezpiecznika, który jest niezwykle ważny z punktu widzenia ochrony obywateli przed zakusami władzy.</u>
          <u xml:id="u-397.3" who="#MirosławSuchoń">Natomiast to oczywiście nie jest wszystko. Mieliśmy ustawę o KRS-ie, dzisiaj Trybunał Konstytucyjny, ale panie ministrze, jest jeszcze kwestia tego trzeciego wielkiego projektu, dotyczącego zmiany konstytucji. Panie ministrze, dla mnie nie do końca jasna jest sytuacja, że Senat, pomimo dosyć długiego czasu na to, żeby przeprocedować ten projekt, pomimo tego, że Senat, myślę, w swojej mądrości z pewnością znalazłby czas na to, żeby ten projekt przeprocedować, jeszcze tego nie zrobił. Czy znana jest panu ministrowi odpowiedź na pytanie: Dlaczego Senat nadal nie zajął się tym projektem i dlaczego on nie trafił pod obrady Wysokiej Izby? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-397.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pan poseł Witold Tumanowicz, Klub Poselski Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-398.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie premierze… Ministrze, przepraszam, jeszcze nie premierze.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Suchoń: Jakaś antycypacja.)</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#WitoldTumanowicz">Czy zna pan stanowisko rzecznika praw obywatelskich prof. Marcina Wiącka, który wskazuje na niekonstytucyjność proponowanych rozwiązań? Zauważam, że prawdopodobnie opinie Konfederacji nie będą dla pana wiążące, ale przeczytam z kolei słowa rzecznika praw obywatelskich: Stwierdzenie nieważności z mocy prawa ok. 100 orzeczeń TK oraz uznanie, że osoba nim kierująca nie jest prezesem, prowadziłoby do wtórnej niekonstytucyjności zagrażającej pewności prawa i bezpieczeństwu prawnemu obywateli. Byłby to sygnał dla przyszłych parlamentów, że zasady niezależności i odrębności władzy sądowniczej, a także związane z nimi zasady ostateczności powszechnie obowiązującej mocy orzeczeń TK mogą być w pewnych okolicznościach przełamane przez większość parlamentarną i nie stoją na przeszkodzie uchyleniu orzeczeń TK oraz pozbawieniu urzędu prezesa tego organu. Oczywiście opinia jest dużo dłuższa, a pan jako były rzecznik praw obywatelskich powinien uważnie tę opinię przeczytać, skłonić się do refleksji i wycofać ten niekonstytucyjny projekt.</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#DorotaNiedziela">Już myślałam, że wygra pan dzisiaj zawody i że pan się tak idealnie trzyma czasu. Ale był pan bardzo blisko.</u>
          <u xml:id="u-400.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę pana posła Jarosława Sachajkę, Koło Poselskie Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: Ale teraz wniosek o przerwę, nie?)</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#JarosławSachajko">Niestety muszę się odnieść do gówniarskiej zaczepki pana posła Karnowskiego, który nie mając nic do powiedzenia, bo nie zadał…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, bardzo proszę…</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: Tak nie można, nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#JarosławSachajko">Trzeba było zwrócić uwagę panu Karnowskiemu…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, a może pan do mnie na chwileczkę? Możemy zachowywać się parlamentarnie? Bardzo o to proszę.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Brawo, pani marszałek!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#JarosławSachajko">Oczywiście, pani marszałek, możemy się zachowywać, tylko trzeba było zacząć od swojego kolegi, bo pani zwraca uwagę mnie, a nie swojemu koledze, który zachował się wyjątkowo nieparlamentarnie. To ja chodzę z biało-czerwoną flagą, a on z pustym partyjnym sercem. To ja zadaję pytania, a on wygłasza tutaj akty strzeliste. To ja obroniłem jego kolegę przed odebraniem immunitetu, kiedy on sobie pięknie prezydentował.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: Do rzeczy.)</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#JarosławSachajko">To dzięki mnie organizacje pozarządowe mają 1,5%, a nie dzięki niemu.</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#komentarz">(Poseł Marta Wcisło: Samochwała w kącie stała.)</u>
          <u xml:id="u-405.4" who="#JarosławSachajko">Idąc dalej…</u>
          <u xml:id="u-405.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-405.6" who="#JarosławSachajko">Szanowni Państwo! Chciałbym zadać pytanie dosyć podobne do pytania posła…</u>
          <u xml:id="u-405.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#DorotaNiedziela">Szanowni państwo, naprawdę…</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, sekundę. Panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-406.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo państwa proszę, naprawdę długi dzień za nami. Proszę umożliwić panu posłowi wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-406.4" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale życiorys posła w innym punkcie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#JarosławSachajko">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#JarosławSachajko">Panie Ministrze! Przed chwilą mówił o tym kolega Tumanowicz. Państwo w tej chwili otwierają puszkę Pandory, otwierają państwo furtkę do kolejnych dewastacji prawa. Zacznie się to samo, co było z wyborem nadmiarowych sędziów. Daje się znowu możliwość kolejnej większości, żeby zwykłą większością zmieniała prawo konstytucyjne. Jakie pan widzi zabezpieczenia i możliwości, aby kolejne rządy nie próbowały w ten sam sposób co państwo obecnie zmieniać poszczególnych instytucji konstytucyjnych? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#DorotaNiedziela">Na tym zakończyliśmy zadawanie pytań.</u>
          <u xml:id="u-408.2" who="#DorotaNiedziela">O głos poprosił pan minister sprawiedliwości Adam Bodnar.</u>
          <u xml:id="u-408.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#AdamBodnar">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowne Panie i Szanowni Panowie Posłowie! Chciałbym bardzo podziękować za to, że uczestniczymy w pierwszym czytaniu projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz projektu ustawy — Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Chciałbym podkreślić, że jest to projekt szczególny i na swój sposób nietypowy, ponieważ jest to projekt, który został przygotowany przez grono organizacji pozarządowych. Te organizacje pracowały nad nim długie miesiące. Myślę, że używanie sformułowania, że to są ghostwriterzy, jest co najmniej nieuprawnione, gdyż projekt zyskał poparcie 48 organizacji pozarządowych. Chciałbym niniejszym podziękować za zaangażowanie i intensywną pracę nad projektem.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#AdamBodnar">Drodzy Państwo! Co więcej, te rozwiązania były przedmiotem licznych dyskusji. Odbyło się sporo spotkań eksperckich, seminariów, które były poświęcone temu projektowi, i część rozwiązań była, jak można powiedzieć, przez miesiące tematem takiej dobrej, porządnej, prawniczej refleksji. Myślę, że pracowano z bardzo propaństwowym zaangażowaniem, tzn. myślano, jak stworzyć rozwiązania, które z jednej strony stworzą modelowy sposób działania Trybunału Konstytucyjnego, a z drugiej strony naprawią sytuację w Trybunale Konstytucyjnym i rozstrzygną różne kwestie, które nie tylko są związane z aktualnym kryzysem, ale także były sygnalizowane wcześniej. Chodzi chociażby o selekcję sędziów Trybunału, by to byli naprawdę najlepsi prawnicy, a także np. o to, czy politycy mogliby od razu po zakończeniu pełnienia swojej funkcji, np. w parlamencie, zostawać sędziami Trybunału Konstytucyjnego. Różne rozwiązania, które są wprowadzane, także te dotyczące relacji między prezesem Trybunału Konstytucyjnego a zgromadzeniem ogólnym, czy kwestie dotyczące sądownictwa dyscyplinarnego dla sędziów TK — to wszystko jest efektem tych właśnie przemyśleń i działań.</u>
          <u xml:id="u-409.3" who="#AdamBodnar">Proszę zwrócić uwagę, że ten projekt jest przedstawiany jako projekt poselski. Dziękuję bardzo posłom za to, że go poparli. Ale oczywiście jest to projekt, który ma poparcie posłów związanych z koalicją rządzącą. Natomiast to wpływa w pewnym sensie na sposób procedowania nad tym projektem, który jest trochę inny niż np. nad ustawą o Krajowej Radzie Sądownictwa czy nowelizacją prawa o ustroju sądów powszechnych, która będzie za chwilę, i ustawą o Sądzie Najwyższym. W tamtych przypadkach mamy do czynienia z projektami typowo rządowymi, co oznacza, że one przechodzą dość długotrwały, porządny proces konsultacji społecznych, tak jak to miało miejsce i ma miejsce w przypadku ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. To jest chyba najlepszy przykład z ostatnich tygodni, z ostatnich miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-409.4" who="#AdamBodnar">Natomiast z tym projektem jest tak, że spodziewam się dyskusji, która odbędzie się na forum parlamentu, ponieważ jest to projekt poselski. Myślę, że w tym względzie jest kluczowa rola Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Sejmu Rzeczypospolitej. Myślę też, że wszystkie organizacje, wszyscy eksperci, środowiska zainteresowane tym projektem będą mieli szansę zabrania głosu. I tak jak pan poseł wskazał, myślę, że ta dyskusja także jest potrzebna z urzędem rzecznika praw obywatelskich, z panem prof. Marcinem Wiąckiem, którego opinie szanuję, i dostrzegam, że on może widzieć pewne inne podejście do niektórych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-409.5" who="#komentarz">(Poseł Witold Tumanowicz: Łagodnie rzecz ujmując.)</u>
          <u xml:id="u-409.6" who="#AdamBodnar">Tak to ujmuję, bo jesteśmy prawnikami, profesjonalistami. My po prostu, jeśli chodzi o ten projekt, uznaliśmy, że skoro są wyroki wydawane z udziałem tzw. sędziów dublerów, to trzeba jakoś do tych wyroków podejść, i uznaliśmy, że to rozwiązanie ustawowe, które jest zaproponowane w przepisach wprowadzających, jest tym podejściem. Prof. Wiącek ma odmienne zdanie i myślę, że trzeba się najzwyczajniej spotkać, porozmawiać i zastanowić, w jaki sposób po tym pierwszym czytaniu do tego podejść i jakie przyjąć ostatecznie rozwiązanie. Liczę na to, że w najbliższych tygodniach na temat tej ustawy będziemy dalej dyskutowali.</u>
          <u xml:id="u-409.7" who="#AdamBodnar">Kolejna rzecz, na którą chciałbym zwrócić uwagę, to to, że ten projekt należy traktować jako większą część przywracania praworządności. Myślę, że to też ciekawe, że dyskutujemy o tym projekcie w tym samym dniu, w którym dyskutowaliśmy o Pegasusie, ponieważ co prawda kwestia wprowadzenia porządnego nadzoru nad służbami specjalnymi nie jest tym, co się mieści w tych najważniejszych kwestiach dotyczących przywracania praworządności, ale dla mnie to łącznie sprowadza się do tego samego — abyśmy odzyskali sprawność, normalne, porządne funkcjonowanie dla instytucji państwa polskiego, a zwłaszcza dla tych, które mają znaczenie z punktu widzenia przestrzegania praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-409.8" who="#AdamBodnar">Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Myślę, że powinniśmy pamiętać, jeśli chodzi o tę ustawę, o te dwie ustawy, że one są w pakiecie czterech aktów prawnych. Została już przyjęta kilka tygodni temu uchwała o Trybunale Konstytucyjnym, ale jeszcze — tutaj pan poseł na to zwrócił uwagę — mamy ustawę o zmianie konstytucji, która jest procedowana przez Komisję Ustawodawczą Senatu. Dosłownie kilka dni temu rozmawiałem z panem senatorem Krzysztofem Kwiatkowskim, który jest szefem Komisji Ustawodawczej Senatu, i o ile wiem, on zamierza dość mocno ruszyć do prac. Natomiast chodzi także o to, żeby w kontekście tej zmiany konstytucji i w ogóle przyjęcia tej ustawy też zaangażować znowu różne środowiska, też przeprowadzić taki swoisty proces konsultacji, ale żeby to szło ze sobą komplementarnie.</u>
          <u xml:id="u-409.9" who="#AdamBodnar">Myślę też, że bardzo ważne jest uchwycenie, jaka jest relacja pomiędzy ustawą, która jest procedowana, a ustawą zmieniającą konstytucję w kontekście trybu wyboru sędziów. Proszę zauważyć, że w projekcie ustawy zmieniającej konstytucję nie ma propozycji dokonywania zmiany większościowej, czyli ten przepis konstytucyjny zostaje taki sam. Jedynie wprowadzone jest rozwiązanie dotyczące bezpośredniego stosowania konstytucji oraz rozwiązanie, zgodnie z którym muszą minąć 4 lata. Jeżeli jakiś poseł ma nieprzepartą chęć, wolę zostania sędzią Trybunału Konstytucyjnego, to on nie tyle ma nie chcieć zrealizować tej woli, ile musi sobie znaleźć inne zajęcie na 4 lata między zakończeniem pełnienia funkcji posła a ewentualnym ubieganiem się o funkcję w Trybunale Konstytucyjnym. Myślę, że są różne możliwości, rzeczy, które w życiu można robić — można wykładać na uczelniach, można prowadzić kancelarię, ale ten okres karencji musi być. Natomiast nie ma modyfikacji co do sposobu powoływania. Z jednym wyjątkiem — to, co jest proponowane w tej ustawie zmieniającej konstytucję. To jest ustawa konstytucyjna, która zakłada, że jeżeli strony polityczne się porozumieją co tego, że chcą zrobić, nazwijmy to nawet w ten sposób, reset konstytucyjny, to wybieramy nowy Trybunał Konstytucyjny większością 3/5 i jeszcze, co więcej, w taki sposób, że pierwsza piątka jest wybierana na 3 lata, druga piątka na 6 lat, a trzecia piątka na 9 lat. Czyli robimy taką skokową obsadę, żeby nie było tak, że wszyscy na raz, że wszyscy w jednym momencie będą rozpoczynali kadencję i będą kończyli kadencję. Natomiast te rozwiązania, które są w ustawie, dotyczące 3/5, są rozwiązaniami długoterminowymi, niezależnymi od tamtej zmiany konstytucyjnej, bo tamta zmiana, tamta ustawa nowelizująca konstytucję będzie miała tylko jednorazowe zastosowanie, czyli do tego, można powiedzieć, resetu. To jest dość skomplikowane, ale to jest dość dokładnie przemyślane i nie ma sprzeczności między tym, bo czym innym jest długoterminowe rozwiązanie ustawowe, a czym innym jest to rozwiązanie jednorazowe dotyczące zmiany, dotyczące tego resetu czy przywracania normalnego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-409.10" who="#AdamBodnar">Szanowne Panie i Panowie Posłowie! Pan poseł Braun spytał, czy były rozważane inne możliwości. Izba w Sądzie Najwyższym — taki pomysł się pojawiał w debacie publicznej prawniczej nie raz. Tylko z punktu widzenia naszej konstytucji wymagałby on bardziej fundamentalnej zmiany, tzn. wymagałby całkowitego przebudowania instytucji sądowniczych w Polsce, czyli de facto zlikwidowania Trybunału Konstytucyjnego i wprowadzenia izby. Uznaliśmy, że lepiej się skupić na naprawie Trybunału Konstytucyjnego. Ale dlaczego na naprawie? Dlatego że my jesteśmy dumni z tego, co Trybunał Konstytucyjny robił w latach 1989–2015. To był dobry okres, powiedziałbym, wręcz złoty okres polskiego sądownictwa konstytucyjnego. Chciałbym podkreślić: nie zgadzam się może z wszystkimi orzeczeniami, bo byłbym nierozsądny, gdybym się zgodził nagle z wszystkimi orzeczeniami, ale uważam, że w tamtych czasach był to organ, który cieszył się autorytetem społecznym i rozstrzygał wiele ważnych, istotnych problemów życia społecznego. I teraz powstaje pytanie: Czy nie lepiej szukać rozwiązania, nawet być może szukać długoterminowo, być może nawet dając sobie rok, 2–3 lata, przywracać coś, co w Polsce było, czy szukać rozwiązań, które — mam wrażenie — bardziej odpowiadają modelowi czy to brytyjskiemu, gdzie mamy Supreme Court, czy amerykańskiemu, gdzie też jest Supreme Court? My jednak przyjęliśmy model, który występuje w większości państw europejskich, czyli osobny sąd konstytucyjny, osobny Sąd Najwyższy i osobny Najwyższy Sąd Administracyjny. Ten model jest w większości państw europejskich. Jest on też związany z naszą tradycją ustrojową, niezależnie od tego, kiedy powstał Trybunał Konstytucyjny. Pan poseł wspomniał 1982 r., kiedy ta ustawa została przyjęta. Dlatego nie bez przyczyny mówię, że budowanie tego rzeczywistego trybunału rozpoczęło się w grudniu 1989 r., kiedy do konstytucji wprowadzono zasadę demokratycznego państwa prawnego. To był moment, od którego rozpoczęło się budowanie. Stąd takie rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-409.11" who="#AdamBodnar">Teraz dość istotne pytanie dotyczące tego, jak nazywać sytuację Trybunału Konstytucyjnego. Mamy taką sytuację, że jest organ konstytucyjny. Jego działalność została oceniona w uchwale przyjętej przez Sejm kilka tygodni temu. Ten trybunał czasami orzeka w składach, które nie są zgodne ze standardami praw człowieka. Po prostu w tych składach orzekają osoby nieuprawnione do orzekania, co było potwierdzane w niektórych orzeczeniach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Dla nas jest to jeden z dodatkowych argumentów, jeśli chodzi o to, dlaczego należy ruszyć do naprawienia Trybunału Konstytucyjnego. Jego autorytet, jego siła oddziaływania są podważane i mogą być kwestionowane.</u>
          <u xml:id="u-409.12" who="#AdamBodnar">Pani posłanka Skowrońska powiedziała, że mam się rozprawić z sędziami hejterami. Uważam, że to są ważne słowa, ale chciałbym powiedzieć, jeżeli w ogóle możemy mówić o takiej kategorii osób jak sędziowie hejterzy, że jedyną instytucją, która może się z nimi rozprawić, są w Polsce sądy. Żaden minister nigdy nie może deklarować, że się z kimkolwiek rozprawi. Sądy są od tego, żeby takie sprawy prostować. Chciałbym, żeby to wybrzmiało.</u>
          <u xml:id="u-409.13" who="#AdamBodnar">Na końcu, jeżeli mogę, chciałbym się odnieść… Panie pośle, przepraszam, że czynię to po raz kolejny, ale czuję głęboką, nieprzepartą potrzebę zrobienia tego. Pan poseł często używa słowa „eurokołchoz”, krytykując wszystko, co europejskie.</u>
          <u xml:id="u-409.14" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Nie, nie, „eurokołchozowy”. Europę sobie bardzo cenię, panie ministrze, i chciałbym ją ratować przed eurokołchozem.)</u>
          <u xml:id="u-409.15" who="#AdamBodnar">Mam nadzieję, że w tej krytyce wszystkiego, co europejskie albo związane z integracją europejską…</u>
          <u xml:id="u-409.16" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Precz z komuną! Precz z eurokomuną!)</u>
          <u xml:id="u-409.17" who="#AdamBodnar">…pan poseł mimo wszystko docenia działalność Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, którego orzecznictwa pan poseł stał się beneficjentem w 2014 r. — pana posła reprezentował wtedy śp. Stefan Hambura — w sprawie Braun przeciwko Polsce. Ten Trybunał w Strasburgu, ta instytucja europejska, stwierdził, że należy panu zadośćuczynić.</u>
          <u xml:id="u-409.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-409.19" who="#AdamBodnar">Zwrot odszkodowania, 8 tys., bo trybunał uznał, że doszło do naruszenia wolności słowa, plus zwrot kosztów sądowych, 3 tys., i zadośćuczynienie, 3 tys. Ze Strasburga to przyszło.</u>
          <u xml:id="u-409.20" who="#AdamBodnar">Dlaczego o tym mówię? Nie dlatego, żeby przypominać fakty ważne dla debaty publicznej — bo to jest orzeczenie ważne z punktu widzenia kształtowania standardów wolności słowa, wolności opinii, wyrażania różnych poglądów w debacie publicznej. Mówię o tym dlatego, że ten sam Europejski Trybunał Praw Człowieka 2 lata temu odniósł się do tego, o czym pan właśnie mówi, do tej rosyjskiej ustawy o agentach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-409.21" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Amerykańskiej, amerykańskiej.)</u>
          <u xml:id="u-409.22" who="#AdamBodnar">Akurat Stany Zjednoczone nie są częścią systemu europejskiej konwencji praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-409.23" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Rosja też nie.)</u>
          <u xml:id="u-409.24" who="#AdamBodnar">Odniósł się do sprawy Eco Defense i inni przeciwko Rosji i stwierdził, że tego typu ustawy naruszają wolność zrzeszania się. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-409.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-410.2" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, po przedstawicielach wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-410.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz, przedstawiciel wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#KamilaGasiukPihowicz">Dziękuję też panu ministrowi sprawiedliwości prof. Adamowi Bodnarowi za udzielenie odpowiedzi na liczne pytania.</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#KamilaGasiukPihowicz">Pozwolę sobie zacząć od uwagi dotyczącej nieobecności przedstawicieli partii Prawo i Sprawiedliwość na tej sali. Mam nieodparte wrażenie, że to dowodzi tego, że po prostu nie interesuje ich temat Trybunału Konstytucyjnego, sprawność jego funkcjonowania, a wyłącznie obrona własnych interesów. Właśnie tym ostatnio zajmuje się Trybunał Konstytucyjny, wydając pseudozabezpieczenia w sprawach partyjnych kolegów.</u>
          <u xml:id="u-411.3" who="#KamilaGasiukPihowicz">Bardzo dziękuję za wszystkie merytoryczne pytania, za rzeczowe stanowiska klubów w tej dyskusji, jednak chciałabym szczególnie odnieść się do jednego, nieco mniej merytorycznego, a bardzo populistycznego. Mianowicie poseł PiS-u w swoim wystąpieniu dokonał, mam wrażenie, takiej projekcji myślenia poprzedniej większości rządzącej na temat Trybunału Konstytucyjnego, przypisując nam i naszym projektom cechy, których te projekty całkowicie nie mają. Przypisał nam intencje, którymi tak naprawdę kierował się PiS, kiedy dewastował trybunał, mierzył te projekty własną miarą.</u>
          <u xml:id="u-411.4" who="#KamilaGasiukPihowicz">Po pierwsze, chciałabym się odnieść do kwestii dotyczącej rzekomego wyrzucania pracowników biura Trybunału Konstytucyjnego. Chcę bardzo jasno powiedzieć, że to PiS zlikwidował profesjonalną administrację w Trybunale Konstytucyjnym, a projekty, które proponujemy, przedstawiają ścieżkę przywrócenia profesjonalizmu pracowników biura. To właśnie nominaci PiS-u wyrzucali z Trybunału Konstytucyjnego na bruk ludzi z olbrzymim dorobkiem, ludzi, którzy naprawdę mieli wiedzę o tym, jak funkcjonuje cieszący się autorytetem niezależny trybunał, a zatrudniali ludzi z gabinetów politycznych, początkujących prawników. W odniesieniu do zatrudnienia pracowników biura Trybunału Konstytucyjnego my wprowadzamy instrumenty weryfikacji merytorycznej. Ja rozumiem, że one są obce politykom PiS-u, więc nawet mnie nie dziwi to, że nie zrozumieli, o czym mowa w ustawie w tym zakresie. To właśnie PiS doprowadził do zapaści trybunału.</u>
          <u xml:id="u-411.5" who="#KamilaGasiukPihowicz">Powiem o jednej liczbie. W 2022 r. trybunał wydał 14 wyroków i to było najmniej od 24 lat i najmniej od momentu, w którym to pani Przyłębska zasiadła na fotelu prezesa. Trybunał z roku na rok pod rządami PiS-u wydawał coraz mniej wyroków merytorycznych. Tu się nie da zakłamać w żaden sposób statystyk. To dowodzi jednego — że ta instytucja absolutnie została pozbawiona jakiegokolwiek zaufania społecznego. Tej instytucji nie ufa już właściwie nikt. Nikt nie chce kierować do niej ani skarg, ani wniosków — ani obywatele, ani sądy. Za to jest jedna grupa, która bardzo ochoczo korzysta z tej piętnastki PiS-owskich nominatów. To są PiS-owscy politycy, którzy kierują tam na potęgę wnioski.</u>
          <u xml:id="u-411.6" who="#KamilaGasiukPihowicz">Trybunał pod ich rządami zmieniał swoją funkcję. Zrobili z niego pralnię brudnych ustaw, wysyłali niekonstytucyjną ustawę, wracała czyściutka, klepnięta przez panią Przyłębską jako konstytucyjna. Zrobili z trybunału polityczny bajpas, kiedy brakowało im większości, żeby tutaj, w Sejmie, uchwalać najbardziej barbarzyńskie pomysły, takie jak całkowity zakaz aborcji, który doprowadził do śmierci kilkunastu kobiet w Polsce. Dzisiaj z kolei PiS-owcy chcą traktować trybunał jako organ, który rozdaje na prawo i lewo amnestię, a to dla stand-upera Glapińskiego, a to dla politycznych siepaczy Ziobry na stanowiskach rzeczników dyscyplinarnych, którzy prześladowali sędziów. Politycy PiS-u myślą sobie teraz: Trybunał Konstytucyjny to taka nasza ostatnia deska ratunku. Ale są w błędzie, szanowni państwo, bo trybunał nie jest od orzekania, czy ktoś złamał, czy nie obowiązujące w danym czasie prawo. Trybunał naprawdę już pełnił wszystkie funkcje, był pasem transmisyjnym, pralnią brudnych ustaw, tak jak mówiłam, teraz najwyraźniej chcą, by był czyśćcem dla kolegów i koleżanek z PiS-u. Nie będzie, bo sam jest zabrudzony bezprawiem.</u>
          <u xml:id="u-411.7" who="#KamilaGasiukPihowicz">Odnosząc się do wypowiedzi posła PiS-u, chcę powiedzieć bardzo jasno: to PiS zniszczył niezależność sędziów i zniszczył ją właśnie w drodze uchwał Sejmu, decydując, że trzech prawidłowo wybranych sędziów Trybunału Konstytucyjnego tymi sędziami nie jest, a w ich miejsce powołał w drodze uchwał właśnie partyjnych nominatów, których jedyną zaletą było to, że mieli rekomendacje prezesa Kaczyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-411.8" who="#KamilaGasiukPihowicz">Projekty, które zaprezentowaliśmy, przywracają gwarancję profesjonalizmu, gwarancję niezawisłości, m.in. poprzez transparentną procedurę wyboru sędziów — przypomnę, że tutaj jedna z zasad zakłada wysłuchanie publiczne, bardzo dobry standard — poprzez wprowadzenie tego standardu 4-letniej kadencji dla polityków. Coś było nie tak z tym, że z ławy poselskiej można było wylądować na fotelu sędziowskim w Trybunale Konstytucyjnym.</u>
          <u xml:id="u-411.9" who="#KamilaGasiukPihowicz">To PiS wreszcie, a konkretnie premier i rząd decydowali arbitralnie, które wyroki są wyrokami i które wyroki można publikować, a których wyroków nie można publikować. Przecież pani premier Szydło przez setki dni odmawiała publikacji konkretnych niewygodnych dla ówczesnej opcji rządzącej wyroków.</u>
          <u xml:id="u-411.10" who="#KamilaGasiukPihowicz">Projekt ten zmierza do usunięcia z porządku prawnego tylko tych rozstrzygnięć, które w sensie prawnym nie istnieją. Są nazywane tzw. wyrokami nieistniejącymi, gdyż zostały wydane z udziałem osób, które nie są sędziami. I tu standardem prawnym, tutaj orzeczeniem, do którego się odnosimy, jest orzeczenie wydane w sprawie Xero Flor przeciwko Polsce przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Te decyzje o tym, które wyroki, które orzeczenia są tymi orzeczeniami nieistniejącymi, właściwie już dawno temu zapadły. Ta ustawa tylko to porządkuje, tylko porządkuje w tym zakresie porządek prawny.</u>
          <u xml:id="u-411.11" who="#KamilaGasiukPihowicz">To w końcu właśnie PiS podżegał usłużny trybunał do wydawania takich wyroków, które pozbawiały obywateli ich podstawowych praw. Mam na myśli tutaj wyrok aborcyjny. A więc absolutnie nie można zgodzić się z tezą posła PiS-u, że pozbawiamy, my, tymi projektami obywateli jakichkolwiek praw. Co więcej, w zakresie właśnie tych wyroków nieistniejących czy nieuznawania skutków prawnych wyroków wydanych z udziałem dublerów chcę bardzo podkreślić to, że dodatkowo prawa obywateli w tym zakresie ochroni ustawa horyzontalna, która zapobiegnie negatywnym dla obywateli skutkom stwierdzenia braku mocy prawnej tych wyroków dublerskich i która — jak padły tutaj zobowiązania ze strony ministerstwa — zostanie niedługo wypracowana.</u>
          <u xml:id="u-411.12" who="#KamilaGasiukPihowicz">Poseł PiS, próbując mówić o naszych projektach, podświadomie, mam wrażenie, opisał dzieło niszczenia trybunału przez jego partię przez całe 8 lat. Nasze projekty właśnie naprawiają trybunał, bo to jest zobowiązanie, które wynika nie tylko z polskiej konstytucji, ale także z członkostwa Polski w praworządnej Europie.</u>
          <u xml:id="u-411.13" who="#KamilaGasiukPihowicz">Kończąc, chcę podkreślić, że dzisiaj naprawdę musimy dbać o jak najsilniejszą Polskę, pozycję Polski w Unii Europejskiej. Musimy dbać o to, aby Europa mówiła jednym głosem, była silna, była zjednoczona wobec putinowskiego zagrożenia, a wspólnym fundamentem jest właśnie fundament praworządności. I dzisiaj każdy, kto niszczy praworządność, kto nie godzi się na odbudowywanie tej praworządności, niezależności czy to Trybunału Konstytucyjnego, czy Krajowej Rady Sądownictwa, każdy, kto działa, mając na celu konflikt Polski z Unią Europejską, rozbicie jedności Unii Europejskiej, trzeba to powiedzieć wprost, działa w interesie Putina. I działania na rzecz konfliktu z Unią Europejską w sytuacji wojennego zagrożenia Polski można nazwać naprawdę albo głupotą, albo zdradą polskiej racji stanu. Oba te działania są niewybaczalne w obecnej sytuacji, gdy za naszą wschodnią granicą toczy się prawdziwa, okrutna wojna, zaś Unia Europejska obok NATO jest jednym z gwarantów naszego bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-411.14" who="#KamilaGasiukPihowicz">Kiedy słucham tych wystąpień polityków prawicy na temat projektów, to naprawdę czasami mam takie wrażenie, jakbym oglądała kanały rosyjskiej telewizji. W sferze mentalnej, w takiej sferze nienawiści do demokracji, w sferze pogardy dla trójpodziału władzy i tej zjednoczonej Europy jest naprawdę politykom opozycji bardzo blisko do prezenterów Russia Today lub treści ze Sputnika.</u>
          <u xml:id="u-411.15" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Pani ogląda?)</u>
          <u xml:id="u-411.16" who="#KamilaGasiukPihowicz">Dzisiaj Polska musi postawić na europejskie wartości i dzisiaj Polska musi te europejskie wartości umacniać, a politycy prawicy muszą zrozumieć i zaakceptować to, że Polacy chcą odrzucenia wszystkich putinowskich zmian w wymiarze sprawiedliwości, które były wprowadzone w ostatnich latach. My odbudowujemy silną, praworządną Polskę, szanowaną w zjednoczonej i bezpiecznej Europie. Temu służą te projekty.</u>
          <u xml:id="u-411.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam przedstawiciela wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#DorotaNiedziela">Pan poseł Bartosz Romowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Pani poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz dość szeroko odniosła się do tego, co tutaj dzisiaj zostało powiedziane, także pan minister, za co bardzo serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#BartoszRomowicz">Chcę zwrócić uwagę na dwa aspekty. Popatrzcie państwo na tę część sali. W debacie na temat tego projektu, jednego i drugiego, zapisany był jeden poseł Prawa i Sprawiedliwości i na dodatek nie przyszedł. Reszta tym nawet się nie interesuje. Ich tu po prostu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#BartoszRomowicz">Pani Marszałek! Pani wybaczy jedno mniej parlamentarne zachowanie, ale ja zrobię na pamiątkę zdjęcie tej części sali, jeżeli pani pozwoli.</u>
          <u xml:id="u-413.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-413.4" who="#BartoszRomowicz">Pokażę to zdjęcie, gdy będziemy w drugim i w trzecim czytaniu tego projektu, i zapytam, gdzie posłowie Prawa i Sprawiedliwości byli o godz. 20 dnia dzisiejszego, kiedy rozmawiamy o ważnym projekcie, który ma przywrócić ład konstytucyjny w Polsce, kiedy ma być realizowana rzecz, którą tak naprawdę naprawiamy po rządach Prawa i Sprawiedliwości. Ich po prostu nie ma, ich to po prostu nie interesuje. A jestem pewny, że w trzecim czytaniu czy na posiedzeniach komisji będą oczywiście mówić, jak to są zainteresowani tym, co my chcemy zepsuć. Pamiętajmy o tym i mówmy o tym.</u>
          <u xml:id="u-413.5" who="#BartoszRomowicz">I drugi aspekt, do którego chcę się odnieść. Chodzi o wypowiedź członka wybranego z listy Prawa i Sprawiedliwości, posła Sachajki, który powiedział, że on ma w klapie biało-czerwoną flagę. Oczywiście, zgadzam się, panie pośle, że pan ma, ja jej nie mam, ale to nie oznacza, że nie mam w sercu.</u>
          <u xml:id="u-413.6" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Nie o tym mówimy.)</u>
          <u xml:id="u-413.7" who="#BartoszRomowicz">Dzisiaj ci, co noszą flagi w klapie, często zapominają, że Polska to nie tylko przypinka w marynarce. Polska zaczyna się m.in. od Trybunału Konstytucyjnego, od KRS-u, od innych instytucji, które mają stać na straży tego, żeby Polska była krajem praworządnym, żebyśmy byli krajem, który liczy się w Unii Europejskiej i na świecie, z którego nikt się nie śmieje, tak jak nikt nie śmieje się z powagi polskich organów sprawiedliwości. Noszenie, panie pośle, w klapie biało-czerwonej flagi to jest zacna rzecz. Do zdjęć wygląda super, na Twittera, na Facebooka, wszędzie. Ale to nie o to w tym wszystkim chodzi. Chodzi o to, żeby Polskę mieć w sercu, a mając Polskę w sercu, trzeba mieć w sercu również praworządność w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-413.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-413.9" who="#BartoszRomowicz">A praworządność to jest Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-413.10" who="#BartoszRomowicz">Kiedy szedłem na studia prawnicze, to zawsze miałem takie wyobrażenie o Trybunale Konstytucyjnym, że jest to instytucja, która broni czegoś wielkiego, która broni praworządności. Kiedy rozwiązywałem kazusy z prawa konstytucyjnego, to wiedziałem, że osoby, które tam są, to są autorytety prawnicze. Na II roku prawa student studiów prawniczych wiedział, że tam są osoby, które swoim doświadczeniem życiowym, wykształceniem, setkami publikacji i wystąpień świadczą za ten organ, za tę instytucję.</u>
          <u xml:id="u-413.11" who="#BartoszRomowicz">A do czego doprowadziły rządy Prawa i Sprawiedliwości? Do tego, że miernych polityków, biernych, miernych, ale wiernych, tzw. BMW, wysłano prosto z tych ław rządowych po to, żeby realizować interes Prawa i Sprawiedliwości właśnie tam.</u>
          <u xml:id="u-413.12" who="#BartoszRomowicz">Myślę, że to było przygotowanie do tego, proszę państwa, że wiedzieli, że kiedyś tę władzę stracą, ale też wiedzieli jedno: że jeżeli tę władzę stracą, to innymi organami, właśnie Trybunałem Konstytucyjnym, będą tę władzę utrzymywać. I to się potwierdza w orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-413.13" who="#BartoszRomowicz">Szanując państwa czas, będę kończył to krótkie podsumowanie jako przedstawiciel wnioskodawców, ale jeszcze raz zwracam się z apelem do wszystkich posłów, a zwłaszcza do posłów Prawa i Sprawiedliwości: jeżeli nie chcecie pomagać, to nie przeszkadzajcie. My jako koalicja partii demokratycznych, dla której zawsze demokracja i praworządność były bardzo ważne, chcemy naprawić to, co zepsuliście przez 8 lat. Dzięki panu ministrowi, dzięki jego urzędnikom, dzięki doświadczeniu wszystkich osób, które nad tym projektem pracowały, a pracowało bardzo dużo osób, nie tylko osób, które dzisiaj są w rządzie, lecz także osób, które są w organizacjach pozarządowych, zrobimy to. Mam nadzieję, że nikt, a zwłaszcza jedna osoba, notabene najważniejsza w państwie, nie będzie nam w tym przeszkadzać. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-413.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#DorotaNiedziela">Rozumiem, że pan poseł Braun ze sprostowaniem.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale my wszyscy…)</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#DorotaNiedziela">Minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#GrzegorzBraun">Szanowna Pani Marszałek! Pan minister wymienił moje nazwisko kilkakroć. Z wszystkich głębokich błędów, w których tkwi — z całym szacunkiem — pan minister i tkwią jego tutaj poplecznicy, którzy tak naprawdę nie mają żadnych argumentów, dlatego najczęściej, jak już nie ma co powiedzieć, jest albo piekło kobiet, albo reductio ad Putinum, co ma wystarczyć za argumentację…</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Może pan się nie zgadzać, ale to nie znaczy, że nic nie mamy…)</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#GrzegorzBraun">…więc z wszystkich tych błędów sprośnych i niebu obrzydłych, panie ministrze, w które pan popadł, chciałbym zaakcentować ten jeden. Proszę nie utożsamiać Europy z eurokołhozem.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#GrzegorzBraun">Proszę nie utożsamiać tego szkodliwego projektu politycznego, totalniackiego, zamordystycznego, z piękną rzeczywistością historyczną i geograficzną…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle. Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Jeszcze sprostowanie…)</u>
          <u xml:id="u-416.3" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Czy pani wyłącza mi mikrofon, pani marszałek?)</u>
          <u xml:id="u-416.4" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, tak, ponieważ umówiliśmy się na minutę. Ja dochowuję swoich umów. Bardzo proszę, żeby pan poseł też dochowywał umów. Jeśli się umówiliśmy na minutę, to na minutę.</u>
          <u xml:id="u-416.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Poza tym nie na temat.)</u>
          <u xml:id="u-416.6" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Szanowna pani marszałek, w trybie wniosku formalnego — czy mogę zabrać głos?)</u>
          <u xml:id="u-416.7" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: Ale my wszystko zrozumieliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-416.8" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, wprowadziłam…</u>
          <u xml:id="u-416.9" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Chciałbym złożyć wniosek formalny. Chciałbym złożyć wniosek o zmianę sposobu prowadzenia dyskusji.)</u>
          <u xml:id="u-416.10" who="#DorotaNiedziela">Nie, panie pośle. Panie pośle, jesteśmy pod koniec dyskusji, pan zgłosi po zakończeniu tej dyskusji, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-416.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Na piśmie.)</u>
          <u xml:id="u-416.12" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Prewencyjnie, dobrze? Zgłoszę wniosek o zmianę sposobu prowadzenia dyskusji.)</u>
          <u xml:id="u-416.13" who="#DorotaNiedziela">No to pan zgłosi. Proszę usiąść.</u>
          <u xml:id="u-416.14" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Czekam na wywołanie.)</u>
          <u xml:id="u-416.15" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, wychodzi na to, że stosowanie powagi Sejmu przeszkadza panu w wypowiadaniu swoich racji.</u>
          <u xml:id="u-416.16" who="#komentarz">(Poseł Kamila Gasiuk-Pihowicz: My wszystko rozumiemy.)</u>
          <u xml:id="u-416.17" who="#DorotaNiedziela">Umówiliśmy się, pan prosił, ja dałam minutę. Wyłączenie mikrofonu po półtorej minuty jest całkiem normalną rzeczą. Prosiłam, żeby pan się zmieścił w minucie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-416.18" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Czy mógłbym też sprostowanie?)</u>
          <u xml:id="u-416.19" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-416.20" who="#DorotaNiedziela">Panie pośle, nie. Już nie.</u>
          <u xml:id="u-416.21" who="#DorotaNiedziela">Zamykam dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#KatarzynaOsos">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Od 2015 r. zmagamy się z kryzysem konstytucyjnym. Demontaż państwa prawa w Polsce nieprzypadkowo rozpoczął się od przejęcia niezależnego Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#KatarzynaOsos">Jednym z pierwszych kroków było obsadzenie stanowisk sędziów Trybunału Konstytucyjnego w sposób niezgodny z konstytucją. Wprowadzane nielegalnie zmiany ustrojowe, zmiany w zakresie demokracji i rządów prawa wywołały reakcje nie tylko naszych obywateli i obywatelek, lecz także organów UE i Rady Europy. Status sędziów trybunału został zakwestionowany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka. Stało się jasne, że jako państwo zeszliśmy z drogi praworządności. Dlatego dzisiejsza koalicja chce i musi odbudować państwo prawa — oczywiście w duchu poszanowania zasad konstytucyjnych. Nie można mieć żadnych wątpliwości co do konieczności wprowadzenia tych zmian.</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#KatarzynaOsos">Warto mieć na uwadze, że proponowane zmiany zostały przygotowane przez uznanych ekspertów oraz były szeroko konsultowane na forum naukowym i społecznym. Z pewnością to jest kolejny potrzebny krok na drodze do uzdrowienia państwa po 8 latach jego dewastacji. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#DorotaNiedziela">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektów ustaw zawartych w drukach nr 253 i 254.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#DorotaNiedziela">Do głosowania nad tymi wnioskami przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-418.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję wszystkim, którzy spędzili ten długi czas, za tę dyskusję. Dziękuję bardzo za zachowanie, z małymi wyjątkami, godności i powagi Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-418.3" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie ministrze,…</u>
          <u xml:id="u-418.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-418.5" who="#DorotaNiedziela">…dziękuję wszystkim posłom prawej i lewej strony i centrum, za to, że udało nam się dotrzeć do końca tego trudnego projektu. Rzeczywiście mogłoby być na sali więcej osób, ale myślę, że wszyscy zainteresowani mieli czas na zajęcie stanowiska i zabranie głosu, mieli taką możliwość. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-418.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-418.7" who="#DorotaNiedziela">Przechodzimy do następnego…</u>
          <u xml:id="u-418.8" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Dziękujemy, pani marszałek, za wzorcowe prowadzenie obrad.)</u>
          <u xml:id="u-418.9" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-418.10" who="#DorotaNiedziela">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (druki nr 293 i 312).</u>
          <u xml:id="u-418.11" who="#DorotaNiedziela">Proszę panią poseł Katarzynę Ueberhan o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
          <u xml:id="u-418.12" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#KatarzynaUeberhan">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić sprawozdanie z prac Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, poświęconych pracom nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zawartym w druku sejmowym nr 293.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#KatarzynaUeberhan">Marszałek Sejmu, zgodnie z art. 37 ust. 1 i art. 40 ust. 1 regulaminu Sejmu, skierował w dniu 9 kwietnia 2024 r. powyższy projekt ustawy do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny do pierwszego czytania. Komisja Polityki Społecznej i Rodziny na posiedzeniu w dniu 23 kwietnia 2024 r. przeprowadziła pierwsze czytanie oraz rozpatrzyła niniejszy projekt ustawy. W trakcie prac nad projektem zgłoszono jedynie poprawki o charakterze redakcyjno-legislacyjnym, a projekt wraz z poprawkami został przez członków i członkinie komisji przyjęty jednogłośnie. W związku z powyższym komisja wnosi: Wysoki Sejm uchwalić raczy przedłożony projekt ustawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-420.2" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-420.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł Magdalena Filipek-Sobczak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#MagdalenaFilipekSobczak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Klubu Prawo i Sprawiedliwość stanowisko w sprawie rządowego projektu o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#MagdalenaFilipekSobczak">Do drugiego czytania trafił projekt ustawy, jakiemu daleko do miana kompleksowej regulacji. Dzisiejsza nowelizacja to aż cała jedna strona. To efekt blisko półrocznego wysiłku Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej funkcjonującego pod nowym kierownictwem.</u>
          <u xml:id="u-421.2" who="#MagdalenaFilipekSobczak">Tak, drodzy państwo. Tyle czasu potrzebował nowy rząd, aby dokonać prostej, technicznej zmiany. Z jednej strony można się cieszyć, że bogaty dorobek poprzedników na tym polu został uszanowany, ale z drugiej warto zapytać, dlaczego na tak ważną zmianę czekaliśmy tak długo. Rząd Zjednoczonej Prawicy inicjował wielokrotnie działania na rzecz poprawy sytuacji rodzin zastępczych, jak i deinstytucjonalizacji systemu pieczy zastępczej. Nie dawniej niż rok temu weszła w życie istotna nowelizacja zakładająca m.in. wzrost wynagrodzenia dla rodzin zastępczych zawodowych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka z kwoty 2168,76 zł do kwoty 4100 zł. Istotne zmiany dotyczyły również rodzin pełniących funkcję pogotowia rodzinnego. Wynagrodzenia, o których mowa, od tego momentu są waloryzowane według wskaźnika inflacji. Fundamentalną zmianą w całym systemie było wprowadzenie zasadniczego zakazu tworzenia nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego.</u>
          <u xml:id="u-421.3" who="#MagdalenaFilipekSobczak">Jeszcze raz przypomnę, że pełni determinacji przystąpiliśmy do zmiany logiki funkcjonowania systemu pieczy zastępczej. Dobro każdego dziecka stanowiło oczywistą podstawę każdego naszego działania. Dwukrotne podniesienie minimalnego wynagrodzenia rodzin zastępczych przez rząd Zjednoczonej Prawicy w ostatnim okresie jest faktem bezspornym. Na marginesie dodam, iż rząd Zjednoczonej Prawicy, wprowadzając program najpierw 500+, później 800+, zapoczątkował rewolucję, która przywróciła godność rodzinie, ponieważ to bezpieczeństwo i dobrobyt rodziny stanowią dobro najważniejsze. Były też inne programy tworzone z myślą o rodzinie, m.in. „Maluch+” i „Rodzinny kapitał opiekuńczy”.</u>
          <u xml:id="u-421.4" who="#MagdalenaFilipekSobczak">Przechodząc do omawianego projektu, warto odnotować, że dla każdego w tej Izbie jasnym jest, że kwestia pieczy zastępczej pozostaje poza spektrum politycznego sporu. Omawiana propozycja ustawodawcza polegająca na zwiększeniu limitu środków przeznaczonych na dofinansowanie z Funduszu Pracy zadań własnych powiatów w zakresie wsparcia systemu pieczy zastępczej jest niezaprzeczalnie konieczna. Warto jednak zwrócić uwagę, że w realiach nowej władzy stanowi ona tylko obietnicę, którą z łatwością rządzący będą mogli porzucić — tak jak słynne 100 konkretów. Wzrost ustawowego maksymalnego limitu w sytuacji braku jasnych deklaracji, ile środków przeznaczonych zostanie na dodatki dla rodzin zastępczych, może stanowić zapowiedź bez pokrycia i jedynie pozór odpowiedzialnego działania państwa. Trzymajmy się zatem faktów.</u>
          <u xml:id="u-421.5" who="#MagdalenaFilipekSobczak">To, co namacalne i realne, to wzrost kosztów życia każdej polskiej rodziny wywołany wprowadzeniem chociażby 5-procentowej stawki VAT na żywność albo bliskie zakończenie działania tarczy inflacyjnej na energię. O tym dyskutują dzisiaj polskie rodziny zaniepokojone przyszłością swoich dzieci. Rodziny zastępcze nie są tutaj wyjątkiem. Programy rządowe wprowadzające zakładane nowelą modyfikacje powinny być już gotowe. Wyliczenia wskazujące, że nowy limit w 2024 r. zacznie funkcjonować dopiero od drugiego półrocza, muszą budzić niepokój. Klub Prawa i Sprawiedliwości mówi: sprawdzam i deklaruje gotowość do jak najszybszego procedowania nad wskazanymi w nowelizacji zmianami.</u>
          <u xml:id="u-421.6" who="#MagdalenaFilipekSobczak">Kierując się interesem społecznym i troską o sytuację materialną rodzin zastępczych, klub Prawa i Sprawiedliwości poprze złożoną w druku nr 293 propozycję legislacyjną. Dopilnujemy równocześnie, żeby wymagane do wypłacenia dofinansowania programy powstały jak najszybciej i rozliczymy rząd z każdego dnia powstałego opóźnienia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-421.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-422.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Monika Rosa, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#MonikaRosa">Pani Marszałkini! Pani Minister! Wysoka Izbo! Doskonale wiemy, że piecza zastępcza jest w kryzysie. Właściwie nie jest to już tylko i wyłącznie kryzys, ale jest to zapaść. Jest to efekt ostatnich 8 lat pudrowania systemu przez rząd Prawa i Sprawiedliwości. Oczywiście ustawa, o której dzisiaj rozmawiamy, jest tylko albo aż kwestią pieniędzy, ale bez pieniędzy nie da się funkcjonować, o czym doskonale wiemy. Doskonale także wiemy też, że w ministerstwie prowadzone są prace, ponieważ do tej pory żadne realne prace nie zostały przez państwa z rządu PiS wykonane. Wiemy doskonale, że problemem jest funkcjonowanie sądów rodzinnych, ponieważ postępowania przed sądami rodzinnymi ciągną się latami. Dziecko jest wówczas w czym? Jest w zawieszeniu, ponieważ nie wie, czy trafi z powrotem do rodziny biologicznej, czy może będzie miało szansę na szczęście i adopcję. Kiedy dziecko jest w zawieszeniu, rodzina zastępcza nie ma tak naprawdę prawa decydować o tym, czy dziecko może się leczyć, czy dziecko, które często ma traumy, może pójść do psychiatry, może dostać leki. Ta rodzina nie ma prawa o tym decydować, ponieważ sądy trzymają dzieci w zawieszeniu. A po 3 latach — tyle średnio trwa postępowanie przed sądem rodzinnym — dziecko bardzo często nie ma już szansy na adopcję.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#MonikaRosa">Piecza zastępcza jest w kryzysie, ponieważ nawet jeśli są skierowania ze strony sądu do tego, aby dziecko trafiło do pieczy zastępczej nieinstytucjonalnej, to nie ma takich rodzin zastępczych. Piecza zastępcza jest w kryzysie. Dlaczego? Ponieważ ostatnimi laty powstawało bardzo mało takich rodzin i ponieważ średnia wieku tych rodzin jest wyższa niż powinna. Dlaczego? Bo piecza zastępcza, szanowni państwo, po prostu jest w kryzysie. Możemy udawać, że nowelizacja, którą państwo wprowadziliście, ratuje pieczę zastępczą, ale tak niestety nie jest.</u>
          <u xml:id="u-423.2" who="#MonikaRosa">Przed nami jest ogromne wyzwanie. Przed nami rozmowy o tym, żeby rodziny zastępcze miały umowy o pracę, a nie umowy cywilnoprawne, tak jak teraz, rozmowy o szybszym dostępie do lekarzy, o opiece nad dziećmi, które często trafiają do pieczy zastępczej z traumatycznych rodzin, o tym, jak usprawnić proces adopcyjny, o tym, jak ma działać rejestr pieczy, który państwo stworzyliście. Czy on działa? Musimy rozmawiać o tym, w jaki sposób usprawnić działanie sądów rodzinnych, OZSS, orzekanie, funkcjonowanie, bo najważniejsze jest to, żeby żadne dziecko nie wychowywało się w instytucji. Każde dziecko ma prawo do rodziny. Ale rodzina biologiczna, rodzice nie są właścicielem dziecka. Przed nami także reforma Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który jest z roku 1956 i którego zapisy odbiegają od tego, czego obecnie potrzebują dzieci. Wedle tych zapisów dziecko wciąż jest własnością rodzica, bo nie mówimy tam o odpowiedzialności rodzicielskiej, ale o rodzicielskiej władzy. Tego państwo także nie zmieniliście, a teraz wygłaszacie piękne słowa, piękne wystąpienia. Co robiliście przez 8 lat?</u>
          <u xml:id="u-423.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pani poseł Iwona Maria Kozłowska, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! Pomimo tak pięknych słów, które przedstawiła nam przed chwilą pani sprawozdawczyni z Prawa i Sprawiedliwości, niestety tych rodzin co roku brakuje. Przez 8 lat niewiele państwo zrobiliście. Pani nie było w Sejmie, kiedy pracowaliśmy nad ustawą o pieczy zastępczej, nie jest pani twórczynią ustawy o pieczy zastępczej. Ja akurat miałam ten zaszczyt, że od 2011 r. pracowałam nad tą ustawą i mogę coś na ten temat powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Według GUS na koniec 2022 r. w pieczy zastępczej przebywało 72 812 dzieci. 70% z tej liczby przebywało w rodzinnej pieczy zastępczej. Najczęściej opiekunami dziecka, któremu rodzina biologiczna nie jest w stanie zapewnić należytej opieki, są dziadkowie lub starsze rodzeństwo. Nic z tym nie zrobiliście.</u>
          <u xml:id="u-425.2" who="#IwonaMariaKozłowska">Możemy zadać sobie pytanie, dlaczego brakuje chętnych rodzin, które wzięłyby na siebie odpowiedzialność opieki i wychowania dziecka niemogącego dłużej przebywać w rodzinnym domu. Dziecko — jego dobro, szczęście, prawidłowy rozwój, bezpieczeństwo, wychowanie w miłości to najważniejsze, co my, dorośli, powinniśmy, a wręcz musimy mu zapewnić.</u>
          <u xml:id="u-425.3" who="#IwonaMariaKozłowska">Fundacja Happy Kids przeprowadziła badania, z których wynika, że 64% beneficjentów nie znała i nie zna pojęcia pieczy rodzicielstwa zastępczego i pieczy zastępczej. Często są mylone wręcz te pojęcia z rodziną adopcyjną. Nie zrobiliście nic w ciągu 8 lat, żeby przeprowadzić edukację, żeby młodzi ludzie między 18. a 20. rokiem życia mieli wiedzę, co znaczy pojęcie pieczy zastępczej, co znaczy rodzicielstwo zastępcze, czym się różni od rodziny adopcyjnej. Gdy rozmawia się o kwestiach finansowych, które są bardzo istotne dla godnego funkcjonowania rodzin zastępczych, fundamentalna jest też świadomość społeczna. Jak ważną rolę odgrywa rodzinna piecza zastępcza, nikomu, kto ma styczność z tragediami dzieci, nie trzeba tłumaczyć. Dlatego musimy rozpocząć bardzo intensywne i celowane akcje edukacyjne i promocyjne i coraz częściej mówić o tym nie tylko w mediach, ale również w szkołach i na uczelniach.</u>
          <u xml:id="u-425.4" who="#IwonaMariaKozłowska">Chciałam bardzo serdecznie podziękować wszystkim osobom, które pracują nad zmianą ustawy o pieczy zastępczej, szczególnie pani minister Aleksandrze Gajewskiej, a przede wszystkim wszystkim rodzinom w pieczy zastępczej i w rodzicielstwie zastępczym, które naprawdę sprawują swoją funkcję bardzo, bardzo dobrze, bardzo godnie i przekazują miłość dzieciom, które tej miłości bardzo potrzebują. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-425.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-426.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos zabierze pani poseł Ewa Szymanowska, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#EwaSzymanowska">Szanowna Pani Marszałkini! Pani Ministro! Wysoka Izbo! Polska 2050 od samego początku swojej działalności bardzo silnie związana jest z tematem pieczy zastępczej. Dlatego bardzo cieszy nas fakt, że rząd postanowił zwiększyć środki na wynagrodzenie zawodowych rodzin zastępczych. To krok w dobrym kierunku, ale w tej kwestii jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#EwaSzymanowska">Ludzie, którzy zdecydowali się na tworzenie rodzinnych domów dziecka, pogotowi opiekuńczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego, to osoby o niezwykłej empatii, wrażliwości i ogromnym sercu, bo to nie jest łatwa praca. Znam osobiście wiele takich osób. Jestem pełna podziwu dla ich wysiłku, zaangażowania na rzecz dzieci, które wymagają szczególnej troski i opieki, bo w swoim życiu, krótkim życiu przeżyły wiele złego.</u>
          <u xml:id="u-427.2" who="#EwaSzymanowska">Jako Polska 2050 — Trzecia Droga z przykrością stwierdzamy, że nasze państwo od lat nie zrobiło nic, żeby zapewnić tym osobom godziwe warunki zatrudnienia, które w przyszłości zapewnią im również godziwą emeryturę. Umowa-zlecenie z całą pewnością nie jest tutaj właściwą formą zatrudnienia, nie mówiąc już o zarobkach na poziomie najniższej krajowej. To jest stresująca praca 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, 365 dni w roku, bez urlopu, bez opieki wytchnieniowej, bez szybkiego wsparcia medycznego i psychologicznego dla dzieci, które nierzadko potrzebują jej na już, a do tego z rodzicami biologicznymi, którzy potrafią dać popalić.</u>
          <u xml:id="u-427.3" who="#EwaSzymanowska">Dlatego jako Polska 2050 apelujemy do rządu, aby przy okazji tej debaty zadbać o kwestie formalnoprawne związane z zatrudnieniem i godziwym wynagrodzeniem tych rodzin. To jednak nie jest jedyny problem. Należy bardzo dużo zrobić, ponieważ w tej chwili ok. 1300 dzieci przebywa w rodzinach biologicznych, mimo że sąd zarządził umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej. Z czego to wynika? Po pierwsze, brakuje rodzin zastępczych, bo nie wszyscy o tym wiedzą. Ja sama jestem tego typu przykładem. Gdyby nie przypadek, spotkanie osoby, która zajmowała się promocją rodzicielstwa zastępczego, to pewnie rodziną zastępczą bym nie została. Dlatego promocja jest szalenie ważna. Ale chodzi też o kwestię pieniędzy na tę promocję. Przykład z mojego miasta, Łodzi: 18 tys. zł rocznie przeznaczone na promocję rodzicielstwa zastępczego, a utrzymanie jednego dziecka w domu dziecka to koszt nawet 12 tys. miesięcznie. Ja, jako rodzina zastępcza, otrzymuję 1361 zł miesięcznie na dziecko, ale już mało ważne są koszty. Istotne jest dobro dziecka, bo nieporównywalnie lepiej rozwija się w rodzinie zastępczej niż w placówce opiekuńczo-wychowawczej, gdzie wychowawcy, nawet przy bardzo dużych chęciach, jednak się zmieniają. Nie jest to nic stabilnego dla dziecka.</u>
          <u xml:id="u-427.4" who="#EwaSzymanowska">Druga sprawa, która też jest ważna, to to, żeby umieszczać dzieci tam, gdzie jest miejsce, niekoniecznie w pobliżu zamieszkania ich rodziców biologicznych. Jeżeli jest jedno, drugie, kolejne dziecko w placówce, to naprawdę te rodziny nie rokują, że odzyskają te dzieci, więc w tym momencie musimy zadbać o dobro dziecka, a nie o dobro tych rodziców, żeby im było blisko. To jest też istotna sprawa, na którą bardzo mocno zwracamy uwagę.</u>
          <u xml:id="u-427.5" who="#EwaSzymanowska">Na koniec powiem jeszcze o jednej sprawie, o usamodzielnieniu się dziecka z niepełnosprawnością, które kończy 18 lat. Mówię tutaj o takiej niepełnosprawności, która uniemożliwia, żeby to dziecko samodzielnie funkcjonowało. Obecnie jedyne, co instytucje mogą im zaoferować, to miejsce w domu pomocy społecznej. Czy wyobrażacie sobie państwo, że wychowujecie takie dziecko, ono dorasta i oddajecie je do DPS-u? Przecież te rodziny są bardzo silnie związane, zarówno to dziecko z rodzinami zastępczymi, jak i rodzic z tym dzieckiem. Trzeba stworzyć warunki, żeby ten dorosły człowiek, który sam nie może mieszkać, mógł zostać w tej rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-427.6" who="#EwaSzymanowska">Mogłabym tu stać jeszcze godzinę i opowiadać państwu, jak wiele jest do zrobienia w kwestii rodzicielstwa zastępczego, ale chciałabym, żebyśmy przestali już tylko o tym gadać, a zaczęli robić, bo w tej kwestii jest bardzo dużo do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-427.7" who="#EwaSzymanowska">My jako klub Polska 2050 — Trzecia Droga poprzemy obecny projekt rządowy, ale jednocześnie apelujemy o dalsze prace na rzecz poprawy życia dzieci i rodzin zastępczych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-427.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze pani poseł Maria Kłopotek, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#DorotaNiedziela">A ja chcę państwu podziękować za cały dzień. Kończę dzisiaj przewodniczenie. Przekazuję je panu marszałkowi Bosakowi. Bardzo dziękuję i miłego wieczoru życzę.</u>
          <u xml:id="u-428.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Szanowna Pani Marszałek! Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Chciałabym na początku serdecznie pozdrowić Rodzinny Dom Dziecka w Suchej w powiecie tucholskim, który mam przyjemność znać. Widziałam, jak te osoby pracują, jak otaczają swoje dzieci, a jest ich ok. 10, miłością i życzyłabym wszystkim dzieciom w trudnej sytuacji, żeby znalazły takie domy.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Chciałabym w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga przedstawić sprawozdanie komisji wobec rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, druk nr 293.</u>
          <u xml:id="u-429.2" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">W ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej czytamy, że powstała ona dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych, środowiska rodzinnego, atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia w trosce o ich harmonijny rozwój i przyszłą samodzielność życiową, dla zapewnienia ochrony przysługujących im praw i wolności, dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju, i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, w przekonaniu, że skuteczna pomoc rodzinie przeżywającej trudności w opiekowaniu się i wychowywaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i z rodzicami.</u>
          <u xml:id="u-429.3" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Ustawa określa zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej oraz pomocy w usamodzielnianiu jej pełnoletnich wychowanków, a także zadania administracji publicznej w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-429.4" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Czym jest piecza zastępcza? To rodzinna lub instytucjonalna forma opieki sprawowana nad dziećmi w przypadku niemożności zapewnienia im opieki i wychowania przez rodziców. Formami rodzinnej pieczy zastępczej są rodzina zastępcza spokrewniona, niezawodowa, zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna, rodzinny dom dziecka oraz instytucjonalna piecza zastępcza, która jest sprawowana w formie placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, a także interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-429.5" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Proponowane zmiany w art. 197 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej przewidują zwiększenie maksymalnej kwoty środków z Funduszu Pracy przeznaczonych na dofinansowanie zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego w obszarze wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, w szczególności przez dofinansowanie wynagrodzeń osób pełniących funkcję rodzin zastępczych zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka.</u>
          <u xml:id="u-429.6" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Art. 1 proponowanej ustawy zakłada, że w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w art. 197 ust. 4, który brzmiał: W ustawie budżetowej corocznie przeznacza się na dofinansowanie, o którym mowa w ust. 1, środki Funduszu Pracy w kwocie nie większej niż 40 mln zł, otrzymuje nowe brzmienie: W ustawie budżetowej corocznie przeznacza się na dofinansowanie, o którym mowa w ust. 1, środki Funduszu Pracy w kwocie nie większej niż 85 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-429.7" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Konsekwencją tej zmiany jest również zmiana w art. 109h pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W dodawanym w art. 197 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ust. 4a doprecyzowane zostało, że w ramach dofinansowania z Funduszu Pracy przewiduje się możliwość przeznaczenia całości lub części tego dofinansowania na dodatki dla osób pełniących funkcję rodzin zastępczych zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka oraz koszty składek od tych podatków.</u>
          <u xml:id="u-429.8" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Na podstawie dodanego w art. 197 tejże ustawy ust. 4b wysokość dofinansowania ze środków Funduszu Pracy z przeznaczeniem na ww. dodatki w ramach ww. programów będzie mogła przekraczać 80% wydatków na realizację przez jednostkę samorządu terytorialnego zadania własnego.</u>
          <u xml:id="u-429.9" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Projektowana regulacja nie jest sprzeczna z prawem Unii Europejskiej. Biorąc wszystko powyższe pod uwagę, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego — Trzeciej Drogi będzie głosował za przyjęciem propozycji projektu ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-429.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-429.11" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-430.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Katarzynę Ueberhan, Lewica.</u>
          <u xml:id="u-430.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#KatarzynaUeberhan">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu Lewica w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zawartego w druku sejmowym nr 293 wraz ze sprawozdaniem komisji z druku nr 312.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#KatarzynaUeberhan">W jednym zdaniu, za dużo domów dziecka, za mało rodzin zastępczych. Mamy w Polsce problem dotyczący rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej, bo nadal brakuje kandydatów do pełnienia tej funkcji, a tak naprawdę do pełnienia tej bardzo ważnej społecznie roli. Ministra Dziemianowicz-Bąk zdaje sobie sprawę z tego problemu i intensywnie wraz z ministrą Aleksandrą Gajewską nad tym pracują. 29 lutego z inicjatywy ministry Agnieszki Dziemianowicz-Bąk odbył się okrągły stół w sprawie pieczy zastępczej, w którym też miałam zaszczyt wziąć udział. Wraz z przedstawicielkami, przedstawicielami całego środowiska związanego z pieczą zastępczą w Polsce reprezentowane były także organizacje pozarządowe, samorządy lokalne, administracja rządowa, ale też — albo przede wszystkim — rodzice zastępczy. Tak wiele jest do zrobienia. Naszym celem jest dobro dzieci, dobro każdego dziecka, dobro rodzin, które otaczają te dzieci opieką, i dobro systemu pieczy zastępczej tak ważnego, a tak zaniedbanego przez ostatnie lata, mówiła wówczas ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#KatarzynaUeberhan">Dzięki wytężonej i skutecznej pracy ministry Dziemianowicz-Bąk oraz ministry Gajewskiej sytuacja rodzin dzieci w pieczy zastępczej będzie się poprawiała.</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#KatarzynaUeberhan">Dziś robimy krok w tę stronę. Rząd dofinansuje zadania samorządu związane ze wspieraniem rodziny i systemu pieczy zastępczej. W tym celu w 2024 r. środki Funduszu Pracy zostaną zwiększone z 40 mln zł do 62,5 mln zł. Dofinansowanie będzie przeznaczone na dodatki do wynagrodzeń osób, które pełnią funkcję zawodowych rodzin zastępczych oraz prowadzą rodzinne domy dziecka. Szczegółowe zasady dofinansowania zostaną określone w programie rządowym. Rząd planuje, że dodatki przewidziane w programie będą wynosić 1 tys. zł brutto i będą wypłacane od 1 lipca 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#KatarzynaUeberhan">Osoby sprawujące profesjonalnie rodzinną pieczę zastępczą w formach zawodowej rodziny zastępczej oraz rodzinnego domu dziecka zapewniają ochronę dzieciom pozbawionym opieki rodziców oraz dzieciom, które dla własnego bezpieczeństwa muszą być odebrane z rodzin biologicznych. Wspierając je, pomagamy stworzyć dzieciom warunki opieki i wychowania najbardziej zbliżone do domu rodzinnego. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-432.1" who="#KrzysztofBosak">I zapraszam panią poseł Joannę Wichę, Lewica.</u>
          <u xml:id="u-432.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#JoannaWicha">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! 30 śmierci dzieci rocznie, dziesiątki dzieci oczekujących na zabezpieczenie w pieczy zastępczej, którego państwo nie może zrealizować, brak miejsc w placówkach opiekuńczych, zbyt mało chętnych do pełnienia funkcji rodzin zastępczych — to jest, proszę państwa, nasza dzisiejsza sytuacja. I znamy przypadki, w których skończyło się to największym dramatem.</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#JoannaWicha">Bez odważnych zmian w systemie sytuacja będzie pogarszała się z roku na rok. Współczynnik dzietności spada. Młodzi ludzie nie decydują się na bycie rodzicami. Będzie więc w naturalny sposób spadała także liczba osób gotowych stworzyć rodziny zastępcze lub rodzinne domy dziecka. A dzisiaj to właśnie one zapewniają 3/4 miejsc dla dzieci. Przyzwoite wynagrodzenie, dobre warunki zatrudnienia dla rodzin zawodowych, o których dzisiaj rozmawiamy, to już duży krok do odkorkowania systemu, gdzie w praktyce w kolejce czekają dzieci, które jak najszybciej potrzebują znaleźć się w zdrowej, dobrze funkcjonującej rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-433.2" who="#JoannaWicha">Ale poza tym państwo musi być blisko tych rodzin, wspierać je, także udzielając odpowiedniej pomocy psychologicznej, wsparcia w postaci kursów, a przede wszystkim realizować to, o co apelują od dawna organizacje — stworzyć rejestr rodzin zastępczych, tak aby nie chaos decydował o tym, czy państwo zdąży na czas, gdy na szali jest życie dziecka. Bardzo cieszę się, że ministerstwo zajęło się tym tematem już w pierwszych miesiącach kadencji.</u>
          <u xml:id="u-433.3" who="#JoannaWicha">Proszę państwa, jako dziecko wychowane przez dziadków bardzo dobrze wiem, na czym polega różnica między byciem dzieckiem w domu dziecka a byciem dzieckiem, które wychowane zostało w rodzinie poniekąd zastępczej, bo dziadkowie nie mieli obowiązku mnie wychowywać. I dlatego całym sercem ja osobiście, ale również klub Lewicy zagłosujemy za tym, żeby ten projekt rządowy został przyjęty. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-433.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Grzegorza Brauna, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-434.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże wszystkim dobrym opiekunom dzieci w potrzebie! Brawa dla dziadków pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-435.2" who="#GrzegorzBraun">Konfederacja nie będzie się sprzeciwiać procedowaniu nad tym projektem, ale Konfederacja nie może nie zwrócić uwagi na to, że to jest jeden z przejawów waszej determinacji, by rozwiązywać problemy wyłącznie objawowo, nie leczyć je u korzeni. To, co wyrabiacie z polskimi dziećmi, z polską rodziną zastępczą i niezastępczą, przede wszystkim powszechnym fiskalizmem, uciskiem i talmudyzmem biurokratycznym, sprawia, że ludziom trudniej jest wiązać koniec z końcem. I wtedy pani, pan minister wjeżdżają na białym koniku garbusku i rozdają pieniądze, które wydrukowali sobie w ramach budżetu, którego deficyt, jak widać, nie ma już żadnych granic i można go powiększać bez większych zahamowań.</u>
          <u xml:id="u-435.3" who="#GrzegorzBraun">Czy to będzie dla was kolejne narzędzie upaństwowienia samorządów poprzez selekcję i typowanie tych, którym się te pieniądze dostaną, oraz eliminowanie, wskazywanie tych, które ich nawet nie zobaczą? Jakie będą kryteria przyznawania tych zapomóg, które mają wspierać rodzinne domy opieki? Oczywiście one potrzebują pomocy, ale najlepszą pomocą byłoby nie przeszkadzać Polakom w kształtowaniu pomyślności ich rodzin i przyczyniać się do wzrostu gospodarczego państwa przez zwiększanie zamożności, zasobności polskich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-435.4" who="#GrzegorzBraun">Wyszliście w tej kadencji z propozycją pigułki wczesnoporonnej dla nastolatek, wyszliście z projektem legalizacji, upowszechniania dzieciobójstwa w Polsce, propagujecie zboczenia, a więc niszczycie normalną rodzinę i teraz rozdajecie na waciki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-436.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, także Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-436.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym z tego miejsca przede wszystkim wyrazić uznanie i wdzięczność dla wszystkich dobrych ludzi, którzy tworzą rodziny zastępcze czy prowadzą domy dziecka. Bo dziecko to nie problem, dziecko to nie pasożyt. Centra pomocy rodzinie wymagają gruntownej naprawy i żadne pieniądze tego nie zmienią bez podjęcia odpowiednich działań w tych instytucjach. Oczywiście pieniądze pomogą rodzinom zastępczym i domom dziecka, ale to kropla w morzu potrzeb. Nie ma tu nic o naprawie systemu. Problem tkwi nie zawsze w pieniądzach, a bardzo często w braku kadry, przeszkolonych koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, psychologów czy kuratorów rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#WitoldTumanowicz">Przyszłych rodziców zastępczych należy odpowiednio przygotowywać na nadchodzące obowiązki i wszelkie związane z tym aspekty sytuacji. Kwestia powinna dotyczyć też większej dostępności i otwartości pracowników na dzieci, które bardzo często nie mają odpowiedniego wsparcia ze strony instytucji.</u>
          <u xml:id="u-437.2" who="#WitoldTumanowicz">Podsumowując, system pieczy zastępczej wymaga gruntownej naprawy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-437.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#KrzysztofBosak">Przechodzimy w tej chwili do pytań.</u>
          <u xml:id="u-438.2" who="#KrzysztofBosak">Zaczniemy od pytania pana posła Grzegorza Brauna, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#GrzegorzBraun">Chcę zapytać o adopcję, procedury adopcyjne. To nieprawda, że nie ma w Polsce ludzi, którzy chcą dać życie rodzinne dzieciom, które zostały pozbawione tego luksusu. Są kolejki chętnych, ale procedury adopcyjne opóźniają możliwość uzyskania prawa do tego, żeby opiekować się dzieckiem, które niczego bardziej nie pragnie i niczego bardziej nie potrzebuje.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#GrzegorzBraun">Pytanie jest takie: Czy poza drukowaniem pieniędzy po to, żeby rozdać je wybranym samorządom, ministerstwo interesuje się tym, jak rozładować zatory na poziomie sądów rodzinnych i procedur adopcyjnych?</u>
          <u xml:id="u-439.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-440.1" who="#KrzysztofBosak">Do zadania kolejnego pytania zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja też przysłuchiwałem się tym deklaracjom i głosom w debacie. Padły tu zapowiedzi systemowych reform. Rozliczacie też poprzedni rząd za to, że nic w tej sprawie nie zrobił, natomiast oczywiście moje pytanie brzmi: Kiedy i co wy zrobicie, aby to naprawić? Premier potrafi wiele obiecywać, dużo rozmawiać, a potem ignorować swoje deklaracje. Zadaliśmy przecież pytanie: Kiedy paliwo będzie po 5,19 zł, kiedy będzie kwota wolna od podatku w wysokości 60 tys. zł? Zacznijcie podchodzić na poważnie do rządzenia i własnego programu. Polakom należy się zmniejszenie obciążeń podatkowych, a nie podniesienie stawki VAT-u na żywność czy wzrost cen energii. Na razie akurat to stało się głównym punktem programu waszego rządu, a nie systemowe naprawy czy kwestie takie jak system pieczy zastępczej. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz panią poseł Barbarę Oliwiecką, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-442.2" who="#KrzysztofBosak">Czy pani poseł jest na sali? Jest pani poseł?</u>
          <u xml:id="u-442.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-442.4" who="#KrzysztofBosak">Jeżeli nie, to zapraszam panią poseł Martę Wcisło, klub Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-442.5" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#MartaWcisło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Dziś procedujemy nad projektem ustawy związanej z pieczą zastępczą — i bardzo dobrze, szanowni państwo, bo przez 8 lat w tym zakresie niewiele się działo, a piecza zastępcza w Polsce nie funkcjonowała dobrze. Skąd to wiemy? Wiemy, ile dzieci jest dzisiaj w domach dziecka. Dziś procedujemy nad przepisami, które tak naprawdę od dawna powinny być zmienione. Powinna zostać zwiększona kwota dofinansowania dla rodzin, które wychowują dzieci w pieczy zastępczej, którym serdecznie dziękuję za to, co robią. Powinniśmy usprawnić przepisy związane z kodeksem rodzinnym, który, z tego, co pamiętam, nie był nowelizowany przez wiele, wiele lat, a także podjąć systemowe działania.</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#MartaWcisło">Pani Minister! Moje pytanie brzmi: Jakie działania bądź jakie zaniechania były w tym zakresie czynione przez 8 lat? Jakie ministerstwo ma propozycje związane z przyszłością polskich dzieci i rodzin w pieczy zastępczej? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-443.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-444.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz pana posła Krzysztofa Haburę, klub Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#KrzysztofHabura">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Osoby zatrudnione i działające na rzecz systemu pieczy zastępczej, na rzecz systemu opieki i pomocy społecznej to osoby niezwykle zaangażowane w swoją pracę, wyposażone w szereg kompetencji i umiejętności, oddane temu, co robią. Wiem o tym, bo jako samorządowiec współpracowałem z nimi przez kilkanaście lat. Wiem również, że poziom ich wynagrodzeń jest dalece nieadekwatny do nakładu i wagi pracy, jaką wykonują. Samorządom zawsze brakowało pieniędzy, aby godnie zapłacić tym ludziom za ich ciężką pracę, szczególnie w przeciągu ostatnich 8 lat, kiedy za rządów Zjednoczonej Prawicy nie mogliśmy nadążyć z płacami za galopującą inflacją. Stąd tak ważne są projekty ustaw, nad którymi dzisiaj procedujemy. Wpłyną one właśnie na wzrost tych wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#KrzysztofHabura">Szanowni Państwo! Uchwalmy tę ustawę jak najszybciej, aby rząd mógł wdrożyć programy pomocowe, o których mowa w tych ustawach, aby ci ludzie otrzymali wynagrodzenia, otrzymali pieniądze, na które czekają i na które po prostu zasługują.</u>
          <u xml:id="u-445.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-446.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Iwonę Marię Kozłowską, klub Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Zwiększenie środków z Funduszu Pracy na dofinansowanie zadań samorządów, które dotyczą wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, znacząco wpłynie na poprawę bezpieczeństwa finansowego osób pełniących funkcję zawodowych rodzin zastępczych i prowadzących rodzinne domy dziecka.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#IwonaMariaKozłowska">1 lutego 2023 r. rzeczywiście weszła w życie znowelizowana ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Dzięki tej ustawie m.in. wzrosło wynagrodzenie dla zawodowych rodzin zastępczych i prowadzących rodzinne domy dziecka. Z pewnością Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przeprowadziło audyt dotyczący tego, jaki jest wynik tej zmiany w 2023 r. i czy to zwiększenie finansowania pieczy zastępczej wpłynęło na utrzymanie rodzin zastępczych oraz na uruchomienie kolejnych, które chciałyby taką funkcję pełnić, czyli tego, czy te rodziny się utrzymały i czy jest ich więcej. Bardzo proszę o odpowiedź na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-447.2" who="#IwonaMariaKozłowska">Chciałabym też wiedzieć, jakie w ciągu tych 8 lat działania były podejmowane przez ministerstwo poprzedniego rządu po to, aby tych rodzin zastępczych było rzeczywiście więcej, aby można było zrealizować również deinstytucjonalizację, jeżeli chodzi o domy dziecka i placówki tego typu. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-447.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Żanetę Cwalinę-Śliwowską, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-448.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#ŻanetaCwalinaŚliwowska">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Praca z dziećmi to ogromna odpowiedzialność, ale także przywilej. Mówię to jako pedagog i osoba, która całe swoje życie zawodowe związała z dziećmi. To opiekunowie, wychowawcy tłumaczą dzieciom świat i uczą, jak być dobrym i odpowiedzialnym dorosłym człowiekiem. To od ich zaangażowania, doświadczenia, pomysłowości, odpowiedzialności, cierpliwości i empatii zależy życie dziecka, które doświadczyło kryzysu. Poziom wymaganych kompetencji, umiejętności interpersonalnych takich osób jest ogromny, tak samo jak zakres ich obowiązków. Dzieci, które znalazły się w trudnej sytuacji rodzinnej, trafiły do systemu pieczy zastępczej, wymagają od nas, od społeczeństwa, szczególnej opieki. Negatywne sytuacje, których doświadczyły w tak młodym wieku, często przekładają się na wiele trudności w ich rozwoju emocjonalnym, społecznym i edukacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#ŻanetaCwalinaŚliwowska">Osoby, które podejmują się tego trudnego zadania, prowadzenia rodzinnych domów dziecka, pod kątem podwyżek wynagrodzeń zostały całkowicie w tle za innymi pracownikami sfery budżetowej. Bardzo się cieszę, że rząd adresuje ten problem, proponując dofinansowanie dla samorządów na cel zwiększenia ich płac. To projekt, który nie tylko wzmacnia aktualne rodziny, ale również zachęci dodatkowe osoby do podjęcia się wychowywania dzieci, które nie mogą być wychowywane przez biologicznych rodziców. Mam nadzieję, że to nie koniec, a początek atencji rządu w kierunku wszystkich form pieczy zastępczej, także tych niezawodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam, pan poseł Bartosz Romowicz, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Oczywiście ten projekt to jest dobry projekt. Ale tak naprawdę to początek drogi dobrych zmian, które powinniśmy wspólnie wprowadzić. Tutaj moja koleżanka z klubu pani posłanka Ewa Szymanowska podała kilka przykładów — wie, co mówi — z własnego doświadczenia życiowego i warto skorzystać z doświadczenia takich ludzi, którzy są w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#BartoszRomowicz">Ja chciałbym tutaj zapytać, pani minister, bardziej w odniesieniu do samorządu. Wszyscy wiemy, że te środki będą większe, ale mamy tam magiczne słowo „może”, że te środki mogą być większe. Czy planuje pani minister w kolejnych krokach zwiększać te środki w kolejnych latach?</u>
          <u xml:id="u-451.2" who="#BartoszRomowicz">I drugi aspekt. Wiemy też, jak ważną rolę odgrywają samorządy w tym całym procesie. Czy rząd planuje wsparcie samorządów także w działaniach okołofinansowych? Bo nie same finanse o tym decydują, ale także szereg zmian podejścia do pieczy zastępczej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Henryka Szopińskiego, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-452.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#HenrykSzopiński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#HenrykSzopiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szczęście i dobro najmłodszych obywateli naszego państwa powinno być dla nas, polityków szczególnie, najwyższym priorytetem, zwłaszcza wtedy, gdy z różnych powodów najmłodsi nie mogą wychowywać się pod okiem rodziców biologicznych. Wielokrotnie udowodniono — i tu, na tej sali, też była o tym mowa — że państwowe domy dziecka nie są dobrym rozwiązaniem, a rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka jest ciągle za mało. Wynika to przede wszystkim z niedostatecznego wsparcia tych placówek ze strony państwa, co zresztą potwierdziła Najwyższa Izba Kontroli w 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-453.2" who="#HenrykSzopiński">Nie jest tajemnicą, że dzisiaj pieczą zastępczą, prowadzeniem rodzinnych domów dziecka zajmują się ludzie wyjątkowi, o szczególnych cechach charakteru i ogromnych pokładach empatii. Gdyby motywem ich decyzji były warunki zatrudnienia, to śmiem twierdzić, że takich domów dziecka i pieczy zastępczej byłoby jeszcze mniej. Osobiście znam rodziny zastępcze, które zdecydowały się na adopcję oddanych im pod opiekę dzieci, chociaż proces adopcyjny to prawdziwa droga przez mękę. To postawa godna najwyższego uznania.</u>
          <u xml:id="u-453.3" who="#HenrykSzopiński">W moim małym Zakrzewie od ponad 20 lat funkcjonuje znakomity, przepełniony miłością rodzinny dom dziecka. I super, oby jak najdłużej pani Wiesi starczyło sił, ale nie może być tak, że funkcjonowanie takich placówek w dużej mierze oparte jest na swego rodzaju wolontariacie. Dlatego dobrze się stało, że nowelizujemy ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Wzmocnimy samorządy, zwiększając maksymalną kwotę na ich zadania własne w tym zakresie. Poprzez poprawę warunków zatrudnienia i dodatki do wynagrodzeń przywrócimy również godność osobom pełniącym funkcje zawodowych i niezawodowych rodzin zastępczych, a także prowadzącym rodzinne domy dziecka, i to już od 1 lipca 2024. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-453.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam, pani poseł Magdalena Małgorzata Kołodziejczak, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-454.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Z raportu NIK-u z kwietnia 2023 r. wynika, że dominującym problemem w rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej był i nadal jest brak kandydatów do pełnienia tej funkcji. W ocenie Izby taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z niedostatecznego wsparcia państwa dla istniejących rodzin zastępczych. Kontrola wykazała, że minister do spraw rodziny nie dofinansowywała lokalnych programów wspierania rodziny i pieczy zastępczej, nie opracowała programów rządowych, a prace nad nowelizacją ustawy o pieczy zastępczej trwały prawie 4 lata. Zmiany przepisów nie dały rodzinom zastępczym oczekiwanej gwarancji stabilnego zatrudnienia, a wynagrodzenie po podwyżce tylko nieznacznie przekroczyło płacę minimalną. Jednocześnie warto podkreślić, że średni koszt utrzymania dziecka w instytucjonalnym domu dziecka to jest prawie dziesięciokrotność kosztów utrzymania dziecka w pieczy zastępczej.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Sprawa finansów to jedna kwestia. Natomiast chyba zdecydowanie ważniejszą rzeczą jest emocjonalny rozwój dziecka otoczonego troską i miłością osób trzecich.</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Szanowni Państwo! Serdecznie pozdrawiam i nisko chylę czoła przed osobami, które otworzyły nie tylko serca, ale również drzwi swoich domów, żeby stworzyć namiastkę rodziny dla dzieci pokrzywdzonych przez los. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam, pani poseł Renata Rak, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#RenataRak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt zwiększenia maksymalnej kwoty środków z Funduszu Pracy w obszarze wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej dotyczy głównie wypłaty dodatków do wynagrodzeń osób pełniących funkcje zawodowych rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka. Środki te trafią do prawie 3 tys. osób. Jest to wsparcie rodzin, które przeżywają trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej związane głównie z brakiem wystarczających środków finansowych. Jest to pomoc dla dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony, troski i wsparcia ze strony dorosłych i środowiska rodzinnego. Jest to pomoc w usamodzielnianiu się pełnoletnich wychowanków opuszczających rodziny zastępcze lub rodzinne domy dziecka. Skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta tylko przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących na rzecz dzieci i ich rodzin. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-457.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Jagnę Marczułajtis-Walczak, klub Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-458.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#JagnaMarczułajtisWalczak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#JagnaMarczułajtisWalczak">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! W życiu dzieci, które znalazły się w ciężkiej sytuacji, rodziny zastępcze pełnią niezwykle ważną rolę. Podejmując się tego wyzwania, nakładają na siebie ogromną odpowiedzialność, która wymaga od nich wielu dodatkowych umiejętności. Niestety statystyki nie pozostawiają złudzeń. Liczba dzieci znajdujących się pod opieką pieczy zastępczej stale rośnie, a środki przeznaczone na ich wsparcie nie nadążają za tym tempem wzrostu. Rodzinna opieka zastępcza stanowi priorytetową formę pieczy zastępczej i jest kilkukrotnie tańsza od opieki instytucjonalnej w ośrodkach opiekuńczo-wychowawczych. Dlatego ten projekt jest bardzo ważny. Wprowadzenie proponowanych zmian pozwoli na zwiększenie środków przeznaczonych na dodatki dla osób pełniących funkcję rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka. To krok w kierunku sprawiedliwego wynagradzania tych, którzy podejmują się tej trudnej, ale niezwykle ważnej roli w społeczeństwie. Poprzez umożliwienie wykorzystania Funduszu Pracy na te cele będziemy mogli skuteczniej wspierać rodziny zastępcze i zapewnić dzieciom szansę na wychowywanie się w domu, gdzie mogą liczyć na ciepłą, rodzinną atmosferę. To wszystko jest szczególnie ważne w kontekście dzieci z niepełnosprawnościami.</u>
          <u xml:id="u-459.2" who="#JagnaMarczułajtisWalczak">Pani Minister! Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, o ile zwiększą się środki na ten cel. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-459.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Urszulę Rusecką, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#UrszulaRusecka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Oczywiście każde środki, każda ustawa, która ma za zadanie poprawić byt dzieci, w tym dzieci bardzo skrzywdzonych, których rodziny biologiczne były niewydolne czy też z różnych przyczyn te dzieci nie są zaopiekowane, jest chwalebna. Prawo i Sprawiedliwość będzie popierało taką ustawę.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#UrszulaRusecka">Ale to jest, proszę państwa, szczyt obłudy i hipokryzji, jak się państwa tutaj słucha. Przecież to jest ustawa, która daje 20 mln, możliwość dania 20 mln dla powiatów z Funduszu Pracy dla rodzin zastępczych. Szanowni państwo, jak przygotowaliście się do tego rządzenia? Przecież wasz lider mówił, że wszystko macie w rękawie, ustawy przygotowane.</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Małgorzata Kołodziejczak: No nie, to już jest szczyt. Państwo 4 lata robiliście ustawę.)</u>
          <u xml:id="u-461.3" who="#UrszulaRusecka">I co państwo przygotowaliście? Myśmy zrobili nowelizację. Nie ma pani Kozłowskiej na sali. Wspólnie debatowaliśmy z rodzinami zastępczymi i zmieniliśmy tę ustawę w roku 2023.</u>
          <u xml:id="u-461.4" who="#UrszulaRusecka">Mam pytanie do pani minister: Jak pani nie ma przygotowanej ustawy, która będzie popierać i wspierać rodzicielstwo zastępcze, to ona na pewno jest w ministerstwie przygotowana. Wystarczy po nią sięgnąć i wykazać się jakąś pracą w resorcie, bo to, co na razie państwo oferujecie, to jest naprawdę żenujące. I to jest właśnie państwa działanie na rzecz zohydzania macierzyństwa, zohydzania rodzicielstwa.</u>
          <u xml:id="u-461.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak, to na pewno.)</u>
          <u xml:id="u-461.6" who="#UrszulaRusecka">Ale przecież wasz lider powiedział, że wychowanie dzieci to udręka.</u>
          <u xml:id="u-461.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-462.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Ewę Szymanowską, Klub Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#EwaSzymanowska">Szanowny Panie Marszałku! Pani Ministro! Wysoka Izbo! Chciałabym się odnieść do tej normalności rodziny, tych normalnych rodzin, którym zabiera się dzieci, bo tylko jest jakiś drobny problem: nie mają pracy, nie mają pieniędzy. To jest nieprawda. W naszym kraju nie zabiera się z tego powodu dzieci. W naszym kraju może dziecko czekać na pomoc 4 lata, gdzie matka przypala je papierosami, ale zawsze obiad jest ugotowany, zawsze jest dobrze, czyściutko w domu. Tak działa nasze państwo. Nasze państwo toleruje to, że dzieci są w domach bite. I to nie jest ten klaps, o którym mówicie, który też jest zły. Ja mówię o tym, że dzieci mają połamane ręce, nogi, mają siniaki, chodzą po prostu głodne. O tym mówię. I o takich rodzinach mówimy. I ta biologiczna, wspaniała rodzina, którą niektórzy z państwa chcieliby chronić, to jest największy koszmar dla tych dzieci. I ja to wiem jako osoba, która spędziła z wieloma z dziećmi z domów dziecka czas jako wolontariusz, jako osoba, która od wielu lat interesuje się tym tematem. Pomagam rodzinom zastępczym i wiem, jakie dzieci tam trafiają. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#KrzysztofBosak">I teraz zapraszam do wypowiedzi sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej panią Aleksandrę Gajewską.</u>
          <u xml:id="u-464.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#AleksandraGajewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa, nad którą pracujemy dzisiaj w Sejmie, to bardzo konkretna pomoc finansowa przede wszystkim dla rodzin zastępczych, zawodowych i wszystkich osób, które prowadzą rodzinne domy dziecka. Jak państwo już wiedzą, ona zakłada finansowanie podwyżki wynagrodzeń dla tych zawodowych rodzin zastępczych i osób, które prowadzą te rodzinne domy dziecka, w formie dodatku do wynagrodzenia w wysokości 1000 zł brutto miesięcznie. To uzupełnia dodatki wypłacane pracownikom z systemu wspierania rodzin i pieczy zastępczej. To było procedowane dzisiaj w godzinach porannych. Źródłem finansowania dodatków jest Fundusz Pracy. Te zmiany będą dotyczyły blisko 3 tys. osób, tj. 2100 osób, które są rodzicami zastępczymi i zawodowymi, i 800 osób, które są osobami prowadzącymi rodzinne domy zastępcze.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#AleksandraGajewska">10 kwietnia tego roku Komisja Polityki Społecznej i Rodziny pozytywnie zaopiniowała projekt zakładający przyznanie dodatków do wynagrodzeń pracownikom pomocy społecznej, systemu opieki nad dziećmi do lat 3 i systemu pieczy zastępczej. Nie obejmowało to zawodowych rodzin zastępczych ani prowadzących rodzinne domy dziecka, ponieważ są oni zatrudnieni na innych zasadach. Dzisiaj ten system uzupełniamy projektem, który teraz z państwem omawiamy. Odpowiadając na głosy środowiska, znając potrzeby tego środowiska, przygotowaliśmy procedowany projekt.</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#AleksandraGajewska">Odpowiadając na państwa zgłoszenia, wypowiedzi, pytania… Nie ma z nami pani Filipek-Sobczak. Wypowiadała się również pani Rusecka, której na sali nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-465.3" who="#AleksandraGajewska">Szanowni Państwo! Bogaty dorobek poprzedników. Ja bym go bardzo chętnie podsumowała. To kryzys, zapaść systemu pieczy zastępczej, zmniejszenie liczby rodzin zastępczych, przewlekłe procesy sądowe, w trakcie których dzieci tak bardzo potrzebujące pomocy, opieki, bezpieczeństwa, kiedy jest zagrożenie dla ich zdrowia, a bardzo często życia, czekają na to, żeby znaleźć się w bezpiecznym dla nich miejscu. Niezrealizowane postanowienia o umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej, brak jakiejkolwiek współpracy pomiędzy resortami, brak możliwości pomocy dzieciom, które potrzebują badań, pomocy psychologicznej, bardzo często psychiatrycznej, bo nie było współpracy pomiędzy resortami, resortem zdrowia i Ministerstwem Sprawiedliwości. Brak wytycznych dla sądów rodzinnych, gdzie te procesy były tak przewlekłe, jak mówiły tutaj panie posłanki znające te problemy, podkreślając, że dzieci mogą czekać kilka lat na postanowienie w ich sprawie. Lata mijają i dzieci tracą szansę na to, żeby ich życie mogło wyglądać zupełnie inaczej. Brak wsparcia od rzecznika praw dziecka, który pochwalał przemoc i z estymą wspominał klapsy od swojego taty.</u>
          <u xml:id="u-465.4" who="#AleksandraGajewska">Na razie państwo nie mają żadnego prawa, żeby po 8 latach rządów rozliczać z działania kogokolwiek poza sobą samym. Państwa zaniechania i brak działań doprowadziły do tego, że dzisiaj na konferencji organizowanej w Senacie ludzie ze łzami w oczach i ze ściśniętym gardłem mówili o sytuacji, którą próbujemy rozwiązać, wsłuchując się w ich głos, wychodząc naprzeciw ich oczekiwaniom. To my 29 lutego zorganizowaliśmy okrągły stół w budynku ministerstwa. Przez kilka godzin rozmawialiśmy o tym, co możemy zrobić, żeby pomóc najmłodszym, by ich zabezpieczyć, by mogli czuć się bezpiecznie, by każde dziecko w Polsce miało szansę wtedy, kiedy jego najbliżsi zawodzą.</u>
          <u xml:id="u-465.5" who="#AleksandraGajewska">To my powołaliśmy pięć zespołów roboczych. Tutaj padło pytanie pani Szymanowskiej. To zespoły do spraw rodzinnej pieczy zastępczej, w tym rodzicielstwa zawodowego, wsparcia systemowego pieczy zastępczej oraz usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków, instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym zmian funkcji placówek opiekuńczo-wychowawczych, i wsparcia dzieci najmłodszych oraz ze specjalnymi potrzebami, a także zespół roboczy do spraw promocji rodzicielstwa zastępczego — bo wiemy, z jak dużymi wyzwaniami dotyczącymi pieczy zastępczej się mierzymy. Ostatnie posiedzenie, on-line, miało miejsce dzisiaj, następne, stacjonarne, będzie miało miejsce 16 maja, a 24 maja ponownie spotkamy się wszyscy razem, żeby omówić wyniki tych spotkań. To wszystko po to, żeby wspólnie znaleźć rozwiązania, by uwzględnić głos środowisk, które tworzą system i dzięki którym ten system dzisiaj jest w stanie funkcjonować, ludzi niezwykle zaangażowanych, poświęcających swoje życie, swój czas, rezygnujących z pracy zawodowej, poświęcających się dzieciom w potrzebie, którzy odkładają wszystko na bok, bo w środku nocy otrzymują telefon, że jest dziecko, które potrzebuje pomocy. Tym ludziom dzisiaj nisko się kłaniamy, dziękując za ich pracę, za ich poświęcenie, obiecując im, że państwo ich nie zawiedzie, że będziemy szukać środków, że dołożymy wszelkich starań, by im pomóc, że będziemy pracować z powiatami, by usprawnić mechanizmy działania, by ramy prawne, które wypracowujemy, nie były… Jak to dobrze powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-465.6" who="#komentarz">(Poseł Magdalena Małgorzata Kołodziejczak: Hamulcem.)</u>
          <u xml:id="u-465.7" who="#AleksandraGajewska">…hamulcowe na poziomie wykonawczym w powiatach, bo wiemy, że w wielu powiatach dzisiaj niestety to się dzieje. Wiemy, że w powiatach są ograniczenia finansowe, ale będziemy aktywnie prowadzić dialog z nowo wybranymi samorządowcami, by szukać dobrych rozwiązań, bo każde dziecko, nawet jedno w powiecie, zasługuje na to, by dostać szansę na normalne życie.</u>
          <u xml:id="u-465.8" who="#AleksandraGajewska">Panie Pośle Braun! Powiem panu tak: większość dzieci jest odbieranych z heteroseksualnych rodzin. Państwo nie chcą popierać mechanizmów antyprzemocowych, a my wracamy do konwencji antyprzemocowej, chcemy świadomie planować rodziny i dlatego chcemy pozwalać na terminację ciąży, chcemy, by kobiety miały dostęp do pigułki.</u>
          <u xml:id="u-465.9" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Mordowanie małych. Co za „terminacja”? Trochę odwagi w mówieniu.)</u>
          <u xml:id="u-465.10" who="#AleksandraGajewska">Chcemy, żeby ludzie mieli dostęp do procedury in vitro, bo chcemy, żeby świadomie planowali swoje rodziny, żeby dzieci były chciane, żeby dzieci żyły w kochających rodzinach. Proszę nam wskazać, gdzie są ci ludzie, którzy tak bardzo chcą adoptować dzieci, bo rodzin, które ubiegają się o adopcję, jest ok. 2 tys. rocznie. Oczywiście ministerstwem wiodącym w tym zakresie jest Ministerstwo Sprawiedliwości, ale my z Ministerstwem Sprawiedliwości nawiązaliśmy współpracę i będziemy ją zacieśniać, bo uważamy, że to jest konieczne. Tak jak i współpracę z rzeczniczką do spraw równego traktowania, tak jak z Ministerstwem Zdrowia, tak jak i z rzeczniczką praw dziecka. Będziemy to robić, bo uważamy, że to jest konieczne dla dobra dzieci.</u>
          <u xml:id="u-465.11" who="#AleksandraGajewska">Odpowiadam na dalsze pytania. Pani posłanka Wcisło pytała o kodeks rodzinny. Tak, mamy zapowiedź tego, że będziemy pracować nad kodeksem rodzinnym. Będziemy wprowadzać tam bardzo potrzebne zmiany i będą to duże zmiany.</u>
          <u xml:id="u-465.12" who="#AleksandraGajewska">Pani posłanka Kozłowska pytała o działania poprzedniego rządu, jak one wpłynęły na liczbę rodzin zastępczych. Według danych, które na ten moment posiadam, te działania nie wpłynęły na wzrost liczby rodzin zastępczych zawodowych, a resztę informacji przedstawię pani posłance na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-465.13" who="#AleksandraGajewska">Pan Romowicz pytał o środki, które jesteśmy w stanie przeznaczyć. Jest limit w ustawie, na ten rok to jest połowa tej kwoty, na przyszły to jest już 45 mln zł z Funduszu Pracy. My oczywiście będziemy, tak jak powiedziałam, w aktywnym dialogu z przedstawicielami samorządu terytorialnego, by wyjść naprzeciw oczekiwaniom samorządów, byśmy razem znajdowali rozwiązania, które pomogą zabezpieczyć interes każdego dziecka.</u>
          <u xml:id="u-465.14" who="#AleksandraGajewska">Pani posłanka Marczułajtis-Walczak pytała o zwiększenie środków. To na ten moment jest podwyższenie o nie mniej niż 11,4% kwoty świadczeń oraz wynagrodzeń przysługujących rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka.</u>
          <u xml:id="u-465.15" who="#AleksandraGajewska">Właściwie pani posłance Ruseckiej mogłabym odpowiedzieć tym samym, czym rozpoczęłam. No nie mają państwo czym się pochwalić i mnie naprawdę zaskakuje taka pewność, z jaką państwo się tutaj wypowiadają. Gdybym ja miała tak mało zasług na swoim koncie, to raczej przystępowałabym do współpracy w tym zakresie. Bo w zakresie pieczy zastępczej powinniśmy działać ponad takimi ostrymi sporami politycznymi. Tu potrzebujemy wszystkich rąk do pracy, do działań, do poświęcenia się temu tematowi, bo dzieci potrzebują naszego wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-465.16" who="#AleksandraGajewska">Chciałam państwu powiedzieć, że my, ja, to jest moja osobista deklaracja, dołożę wszelkich starań, by były możliwe kolejne kroki w tym obszarze, które dotyczą chociażby regulacji form zatrudnienia, bo my słyszymy głosy rodzin, które tworzą system pieczy rodzinnej. Te kwestie zatrudnienia wpływają potem na kwestie emerytalne i rentowe i my wiemy, że dzisiaj to jest główna bolączka osób, które ten system tworzą.</u>
          <u xml:id="u-465.17" who="#AleksandraGajewska">Jesteśmy w stałym kontakcie z rodzinami, organizacjami związanymi z pieczą zastępczą. W naszym resorcie pracują zespoły robocze, które wypracowują nowe rozwiązania, ale w dialogu, wsłuchując się w głos osób, które ten system tworzą. Wsłuchujemy się w głos ludzi, pracowników, wprowadzimy konkretne systemowe zmiany w kierunku urodzinnienia systemu pieczy. Będziemy to robić w duchu odpowiedzialności rodzicielskiej i odpowiedzialności państwa za każde dziecko, bo każde dziecko zasługuje w naszym rozumieniu na równe szanse. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-465.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#KrzysztofBosak">Mam nadzieję, że każde, także dziecko nienarodzone.</u>
          <u xml:id="u-466.2" who="#KrzysztofBosak">Panie pośle, w jakim trybie?</u>
          <u xml:id="u-466.3" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-466.4" who="#KrzysztofBosak">W trybie sprostowania.</u>
          <u xml:id="u-466.5" who="#KrzysztofBosak">Proszę tylko nie przekraczać minuty, jeżeli to możliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#GrzegorzBraun">Uderz w stół, a nożyce się odezwą. Rzeczywiście to jest upiorne, że panie z resortu, który ma się zajmować dobrostanem rodziny, kiedy pojawiają się z naszej strony pytania, panie odpowiadają ogniem zaporowym o legalności dzieciobójstwa, pigułki wczesnoporonnej dla nieletnich czy też reklamujecie państwo zootechniczną procedurę o eugenicznym charakterze zwaną in vitro. Uderz w stół, a nożyce się odezwą. Nie ma czegoś takiego jak bezpieczna aborcja. Ona jest szczytowo, skrajnie niebezpieczna dla małego człowieka, który traci życie.</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#KrzysztofBosak">Panie pośle, z przykrością stwierdzam, że nie było to sprostowanie. Nie odniósł się pan do słów bezpośrednio pana posła dotyczących.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kara.)</u>
          <u xml:id="u-468.2" who="#KrzysztofBosak">Zamykam dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#MałgorzataPępek">System pieczy zastępczej w Polsce zdecydowanie wymaga głębokiej, systemowej reformy. Omawiana regulacja, można powiedzieć, jest pierwszym krokiem w tym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#MałgorzataPępek">Wprowadzenie podstawy prawnej do przyznania dodatków do wynagrodzeń pracownikom pomocy społecznej, systemu opieki nad dziećmi do lat 3 i systemu pieczy zastępczej jest jak najbardziej uzasadnione. O potrzebie jej wprowadzenia niech świadczy wczorajsze jednostronne głosowanie za jej uchwaleniem podczas posiedzenia komisji.</u>
          <u xml:id="u-469.2" who="#MałgorzataPępek">Projekt nie obejmuje jednak zawodowych rodzin zastępczych i osób prowadzących rodzinne domy dziecka. Jakie są ku temu powody? Czy fakt, że pracują oni w oparciu o nieco inne zasady, najczęściej na podstawie umów cywilnoprawnych, ma tutaj znaczenie? Kiedy możemy się zatem spodziewać wsparcia również dla tej grupy?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#KrzysztofBosak">Do trzeciego czytania projektu ustawy przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję wszystkim, którzy wzięli udział w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#KrzysztofBosak">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktów porządku dziennego zaplanowanych na dzień 24 kwietnia br.</u>
          <u xml:id="u-470.3" who="#KrzysztofBosak">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygłoszenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-470.4" who="#KrzysztofBosak">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie jeszcze wygłosić oświadczenie?</u>
          <u xml:id="u-470.5" who="#KrzysztofBosak">Nikt się nie zgłasza, zatem listę posłów zgłoszonych do oświadczeń uważam za zamkniętą.</u>
          <u xml:id="u-470.6" who="#KrzysztofBosak">Rozpoczynamy blok oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-470.7" who="#KrzysztofBosak">Ich czas ustanawiam na 1,5 minuty.</u>
          <u xml:id="u-470.8" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do głosu posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-470.9" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Płatności gotówkowe tylko do kwoty 10 tys. euro. Taka propozycja została dziś przegłosowana przez Parlament Europejski. Polski rząd popiera to rozwiązanie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami transakcje gotówkowe powyżej 10 tys. euro są kontrolowane. Sprzedawca ma obowiązek zweryfikować takiego klienta pod kątem źródła pochodzenia pieniędzy i zaraportować transakcję generalnemu inspektorowi informacji finansowej. Unia obniżyła właśnie ten limit do 3 tys. euro.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#WitoldTumanowicz">Związek przedsiębiorców i pracodawców uważa, że przyjęcie limitu dla transakcji gotówkowych jest zbyt daleko idącą ingerencją w swobody obywatelskie oraz prywatność obywateli. Nie pomoże to w ograniczeniu szarej strefy. Przestępcy mają sposoby, by wprowadzać do legalnego obrotu pieniądze pochodzące z nielegalnej działalności w sposób inny, niż płacąc gotówką. Każdy powinien mieć wybór co do tego, czym chce płacić, a eurokraci z rządem w Polsce pod pretekstem walki z przestępczością pozbawiają obywateli Unii Europejskiej wolności gospodarowania i prawa wyboru sposobu płatności.</u>
          <u xml:id="u-471.2" who="#WitoldTumanowicz">Już 9 czerwca wybory do Parlamentu Europejskiego. To najważniejsze wybory w historii Unii Europejskiej, bo zagrożone są podstawowe wolności — i to nie są żarty — czyli gotówka i złotówka. Żaden europoseł Konfederacji nigdy nie poprze ich likwidacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-471.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do wygłoszenia oświadczenia poselskiego pana posła Grzegorza Brauna, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-472.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#GrzegorzBraun">Jutro ma Wysokiej Izbie zająć szereg godzin debata na temat polskiej polityki zagranicznej. Ja już dzisiaj w trybie oświadczenia poselskiego chciałbym zagaić przypomnieniem, jak to w 1939 r. byliśmy wpychani pod nadjeżdżającą ciężarówkę z gruzem. Najpierw — przez udzielenie gwarancji z Londynu, całkowicie gołosłowne, całkowicie na zimno, z wyrachowaniem. Potem byliśmy rozmasowywani, nasze złudzenia były pielęgnowane. Chodzi o wizytę szefa brytyjskiego sztabu generalnego gen. Ironside’a w Warszawie w lipcu i słynne zapewnienie, zdanie wypowiedziane oczywiście w zamkniętym pomieszczeniu, ale przeszło ono do historii: Być może przyjdziemy do was przez Morze Czarne. Polacy zaczęli się już wówczas, latem 1939 r., orientować, że za brytyjską gwarancją nic nie idzie, nic nie stoi. I wreszcie umowa podpisana w sierpniu. Brytyjskie samoloty, jak wiadomo, dotarły do portu w Konstancy i służyły później, nie pamiętam, Rumunom czy Turkom, w każdym razie do Polski nie dotarły.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#GrzegorzBraun">Otóż w ostatnich dniach mieliśmy w Warszawie wizytę brytyjskiego premiera, który przyjechał do nas z analogicznymi zapewnieniami. Mają być brytyjskie samoloty, a wszystko to oczywiście po tym, jak w 2016 r. — już kończę, panie marszałku — panie May i Szydło, tak jest, podpisały pakt obronny.</u>
          <u xml:id="u-473.2" who="#GrzegorzBraun">Otóż, szanowni państwo, w ramach zagajenia debaty o polityce zagranicznej oznajmiam, że kiedy Brytyjczycy, kiedy Angole oferują nam zwiększenie bezpieczeństwa, wsparcie i pakty obronne, ja uciekam z krzykiem.</u>
          <u xml:id="u-473.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-474.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Włodzimierza Skalika, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#WłodzimierzSkalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polska Policja pogrąża się w coraz większym kryzysie i chaosie. Już dziś brakuje w całym kraju ponad 16 tys. funkcjonariuszy i liczba ta stale rośnie, ponieważ szeregi Policji opuszczają kolejne osoby zrezygnowane brakiem nadziei, że rząd dokona uzdrowienia tej formacji. Zamiast likwidowania patologii zniechęcających do pracy w Policji, Komenda Główna Policji analizuje możliwość zatrudnienia osób, które nie są polskimi obywatelami. W kręgu zainteresowania kierownictwa resortu są przede wszystkim obywatele Ukrainy, Białorusi czy Gruzji, czyli osoby pochodzące z grup narodowościowych o nieprzeciętnie wysokim poziomie przestępczości. Oto obok tego pojawia się projekt rozporządzenia, który podnosi poziom uposażenia policyjnego kursanta do ok. 6 tys. zł, tj. do kwoty wyższej niż dziś otrzymuje wielu funkcjonariuszy z kilkunastoletnim stażem. Wieść o tym doprowadziła do wrzenia wśród policjantów i można się spodziewać zdynamizowania procesu zwalniania kolejnych etatów.</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#WłodzimierzSkalik">Pytanie do premiera Tuska. W jakim celu jego rząd prowadzi podmianę polskiej Policji na ukraińsko-białorusko-gruzińską? Czy chodzi o to, że obcokrajowcy w mundurze polskiego policjanta będą w nieodległej przyszłości bez wahania i z całą bezwzględnością aresztować, przesłuchiwać czy pałować Polaków, np. tych protestujących pod kancelarią premiera przeciwko zielonemu ładowi lub sprzeciwiających się stosowaniu przymusowej terapii czy masowemu wywłaszczaniu z budynków, które nie są zeroemisyjne? Czy chodzi o to, by młodzi Ukraińcy uciekający z Ukrainy przed wcieleniem do wojska mieli w polskich mundurach zaganiać młodych Polaków do wysyłki na front wschodni, by jak powiedział gen. Bogusław Samol, byli poświęceni na ołtarzu bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych czy Europy Zachodniej?</u>
          <u xml:id="u-475.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Romana Fritza, także Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#RomanFritz">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiaj byliśmy świadkami kolejnej odsłony debaty nad nieistniejącym językiem śląskim, czyli kolejnym tematem zastępczym, którym musi żyć ten Sejm, ponieważ nie można się zająć ważnymi problemami. Ponieważ jest język śląski, ponieważ jest tzw. autonomia, ponieważ występuje tu swoisty ślązakowski a nie śląski kult, to musi być i ofiara, aby stała się ona niejako aktem założycielskim ślązakowskiej ideologii.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#RomanFritz">Środowiska autonomistów dokonują tu zafałszowania historii i cynicznie wykorzystują straszliwe zbrodnie 1945 r., dopuszczając się co najmniej dwóch przekłamań. Zawężają mianowicie wyrażenie: tragedia górnośląska jedynie do wydarzeń z roku 1945 oraz, o zgrozo, wprowadzają haniebne sformułowanie: polskie obozy koncentracyjne. Piotr Semka, redaktor, powiedział kiedyś: Jeśli chcecie oddzielić psychologicznie mieszkańców Śląska od Polski, najbardziej skuteczna będzie taktyka lansowania tezy o zbrodniach Polaków na Ślązakach w miejsce powojennej wspólnoty losu Polaków pod jarzmem sowieckim i szerzej komunistycznym, jakie było udziałem także niewinnie represjonowanych mieszkańców Śląska. Tworzy się podłą antynomię: polskie zbrodnie i śląskie ofiary. Tak ideologia może wykopywać coraz szerszą przepaść pomiędzy pojęciami śląskości i polskości, a obozy za jakiś czas łatwo będzie zaprezentować jako symbol krwawej polskiej okupacji powojennego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-477.2" who="#RomanFritz">Jeszcze jeden akapit, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-477.3" who="#RomanFritz">Ja z tego miejsca proponuję nakreślić kwestie szeroko i prawdziwie. Otóż tragedia górnośląska rozegrała się w latach 1939–1945 i obejmowała m.in. eksterminację powstańców śląskich, bo Niemcy dysponowali listami proskrypcyjnymi. Wyjątkowo liczne i krwawe prześladowania żołnierzy Armii Krajowej, masowe wcielanie rekruta ze Śląska do Wehrmachtu celem wysyłki na front wschodni, z którego wielu nie powróciło. Nie muszę dodawać kwestii typowo frontowych, np. niemal całkowitego zniszczenia miasta Żory. Tragedia dotyczyła tysięcy śląskich rodzin. Nie można zatem tragedii górnośląskiej odnosić jedynie do okresu powojennego, kiedy to naród polski absolutnie nie sprawował władztwa na terenach tworzącej się PRL. Na naszym terytorium szalało sowieckie NKWD, a w sposób bestialski zarządzali obozami komunistyczni anty-Polacy, w tym osoby pochodzenia żydowskiego, z osławionym rzeźnikiem katem Salomonem Morelem na czele. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-477.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#KrzysztofBosak">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#KrzysztofBosak">Teraz zapraszam pana posła Andrzeja Zapałowskiego, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-478.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed 2 miesiącami skierowałem do ministra spraw wewnętrznych interpelację z zapytaniem o to, ile przeciętnie sztuk amunicji policjant wystrzeliwuje w roku. Nie było to pytanie, jak można powiedzieć, z kapelusza. Dlaczego? Ponieważ rok temu minister Kamiński, ówczesny minister spraw wewnętrznych, w Rzeszowie uroczyście przekazał całe zapasy amunicji z ministerstwa spraw wewnętrznych i dużą część broni Ukrainie.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Z informacji, które posiadam, wynika, że policjanci muszą wystrzeliwać rocznie ok. 20 mln sztuk amunicji, aby zachować sprawność i pamięć mięśniową, czyli bezpieczeństwo własne. Wystrzeliwują ok. 10 mln sztuk amunicji, a zamówienie na nowy kontyngent, na uzupełnienie opiewa też na 10 mln. Czyli, proszę państwa, przeciętny policjant — a to dotyczy także funkcjonariuszy Straży Granicznej — wystrzeliwuje w ciągu roku kilka magazynków, trzy, cztery, czyli tyle, ile przeciętny strzelec wystrzeliwuje za jednym razem, gdy sobie pójdzie na strzelnicę.</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Proszę państwa, to jest naprawdę poważna sprawa, ponieważ jeżeli dojdzie do tego wszystkiego sytuacja stresująca, policjanci, którzy nie mają wyćwiczonej pamięci mięśniowej, stanowią zagrożenie dla siebie, a także dla innych. I nawet nie mamy uzupełnionych braków magazynowych. Na koniec tylko podkreślę, że mamy do czynienia z sytuacją, w której przestępczość w Polsce się brutalizuje i istnieje zagrożenie dużą, masową, nielegalną migracją w razie destabilizacji na Bliskim Wschodzie.</u>
          <u xml:id="u-479.3" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Proszę państwa, o tym trzeba mówić, bo po prostu ogołociliśmy armię, wojska operacyjne z zapasów i to samo robimy w tej chwili w ministerstwie spraw wewnętrznych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-479.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-480.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Marcina Skonieczkę, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-480.2" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-480.3" who="#KrzysztofBosak">W takim razie proszę panią poseł Annę Dąbrowską-Banaszek, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Za nami wybory samorządowe. Chcę podziękować wszystkim, którzy zdecydowali się kandydować na stanowiska różnych szczebli, aby budować nasze małe ojczyzny. Niektórzy chcieli kandydować, by kontynuować swoją pracę, inni kandydowali po raz pierwszy czy na nowo, po przerwie. Serdecznie gratuluję tym, którzy zyskali zaufanie innych i zostali wybrani do pełnienia różnych funkcji. Mam nadzieję, że spełnicie wasze obietnice. Ocenimy efekty waszych działań za kilka lat, pod koniec dopiero rozpoczynającej się kadencji. Nie zawiedźcie nas, swoich wyborców.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Dzisiaj chcę również podziękować wszystkim, którzy przez ostatnie 5 lat pełnili swoje funkcje w samorządzie. Tak wiele dobrego zadziało się w Polsce samorządowej dzięki współpracy rządu i samorządu. Powstało wiele nowych dróg, były budowane i remontowane place zabaw, boiska sportowe. Przestrzeń publiczna stała się bardziej dostępna dla każdego. Nie sposób wszystkiego wymienić. Wielokrotnie słyszałam od was: nigdy wcześniej nie mieliśmy takiego zrozumienia i wsparcia finansowego. To wsparcie widać wokół nas, bo jako dobrzy gospodarze świetnie wykorzystaliście fundusze. Wierzę, że rozwój Polski będzie kontynuowany. Życzę nowo wybranym lub na nowo wybranym samorządowcom powodzenia w realizacji zapowiadanych programów.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Krzysztofa Mulawę, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-482.2" who="#KrzysztofBosak">Czy jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-482.3" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-482.4" who="#KrzysztofBosak">W takim razie zapraszam pana posła Fryderyka Sylwestra Kapinosa, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#FryderykSylwesterKapinos">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje dzisiejsze oświadczenie poselskie chciałbym dedykować szczególnie tym, którzy podejmują próby napisania historii Polski od nowa. Co chcą uzyskać przez zmianę podstawy programowej w szkołach podstawowych? To właśnie na tym podstawowym poziomie nauczania młody człowiek po raz pierwszy spotyka się z kompleksowym i usystematyzowanym przedstawieniem wiedzy historycznej. To wówczas uczniowie pozyskują wiedzę na temat powstania naszego kraju i jego kolejnych losów. Stąd niezrozumiała jest dla mnie chęć wykreślenia z podstawy programowej informacji o chrzcie Polski czy bitwie pod Grunwaldem, a także o innych wydarzeniach związanych z wojnami polsko-krzyżackimi, jak również wiedzy o dokonaniach naszych wybitnych rodaków na przestrzeni wieków. Czy naprawdę chcecie państwo, aby kolejne pokolenia Polaków miały jedynie szczątkową wiedzę o historii Polski? Gdzie tu miejsce na budowanie dumy narodowej, przywiązania do ojczyzny?</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#FryderykSylwesterKapinos">Jestem z pokolenia lat 60., więc czas mojej młodości przypadł na okres komunizmu. Wtedy wiedzę o ważnych wydarzeniach z historii Polski trzeba było czerpać z domu rodzinnego, od rodziców i dziadków. Czy teraz cofamy się do tego czasu? Czy moje wnuczki, które są obecnie w szkole podstawowej, np. o bitwie pod Grunwaldem, jej przyczynach i skutkach nie dowiedzą się od nauczyciela w szkole, tylko od swojego dziadka? Czas najwyższy na refleksję w tej sprawie ze strony ministerstwa edukacji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-483.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Waldemara Andzela, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-484.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#WaldemarAndzel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oświadczenie dzisiejsze mam w sprawie europejskiej tarczy antyrakietowej. Gratulacje. Jako że myśmy już przerabiali tę wspaniałą niemiecką kopułę, która teraz nosi nazwę europejskiej, chciałbym tylko zwrócić uwagę na fakt, że Niemcy, nasi jakże godni zaufania sąsiedzi, pozytywnie odnoszą się do planów przystąpienia Polski do tejże kopuły, no bo przecież uratujemy upadający projekt. Podobnie rzecz się ma ze strefą euro czy zatrzymaniem budowy CPK. Pan premier Tusk ratuje kraj. Tyle że to niemiecki kraj. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz pana posła Bartosza Romowicza, klub Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-486.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W dniu dzisiejszym odbyło się pierwsze posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Celiakii. Celiakia to jest choroba układu autoimmunologicznego, którą statystycznie, jeżeli ta sala byłaby pełna, liczyłaby 460 posłów w tym momencie, miałoby 17 osób, 17 posłów. Jest to choroba, której diagnostyka trwa w Polsce 8 lat, mimo że mogłaby trwać 2 tygodnie. Jest to choroba, której diagnostyka częściowo jest nierefundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, bo badania krwi, które mogą zdiagnozować tę chorobę na jej pierwszym etapie, są nierefundowane i nie są w koszyku badań podstawowych lekarza POZ. Ten zespół został powołany po to, żeby to wszystko zmienić, i zachęcam wszystkich posłów do tego, aby dołączyli do prac tego zespołu, z tej racji, że jest to bardzo poważna choroba, która jest tak naprawdę chorobą rozwojową.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#BartoszRomowicz">Chcę powiedzieć też jedną rzecz. Pierwszą zmianą, którą powinniśmy wspólnie wykonać, jest zmiana art. 106a ustawy — Prawo oświatowe, który mówi o tym, że każde dziecko powinno mieć ciepły posiłek w szkole, ale nie mówi o tym, jaki ten posiłek ma być. Mamy w Polsce taką sytuację, że dzieci, które są chore na celiakię, nie mają tego ciepłego posiłku i nie są tak samo traktowane z tego powodu w swoim środowisku szkolnym, gdzie powinny czuć się dobrze. Zmieńmy to wszystko. Zapraszam do współpracy w ramach Parlamentarnego Zespołu ds. Celiakii. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-488.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Annę Baluch, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-488.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#AnnaBaluch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W piątek 12 kwietnia uchwalono zasadniczy element zielonego ładu — dyrektywę budynkową. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła dyrektywę budynkową przy braku sprzeciwu strony polskiej. Wiceminister finansów, który był obecny w piątek na tym posiedzeniu Rady, nie był przeciwny wprowadzeniu tego elementu zielonego ładu.</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#AnnaBaluch">Z czym się wiąże dyrektywa budynkowa? Ano mianowicie z likwidacją ogrzewania gazowego. Co więcej, wszystkie budynki będą musiały mieć fotowoltaikę i pompę ciepła. Co to oznacza? Każdy blok, każdy nowy budynek będzie musiał mieć instalacje. Dodatkową rzeczą jest to, że ceny budowy domów czy ceny mieszkań radykalnie wzrosną, a ok. 2030 r. będzie to zupełny dramat. Dyrektywa budynkowa to będzie dodatkowy podatek, który uderzy w małe budżety domowe. Jak wysoki będzie to podatek? Dlaczego Polska nie protestowała? Takie kraje jak Włochy, Węgry wyraziły głośny sprzeciw, ale polski rząd nie zabrał w tej sprawie głosu.</u>
          <u xml:id="u-489.2" who="#AnnaBaluch">To jest naganne reprezentowanie Polski na arenie międzynarodowej i można tylko przypuszczać, z czego to wynika. Może to jest efektem negocjacji i zgody za odblokowanie środków z KPO. To jest naprawdę niekorzystna decyzja, która przełoży się na gospodarstwa domowe. Mamy podwyżkę VAT-u na żywność, od lipca wzrosną ceny energii. To wszystko razem spowoduje, że budżety Polaków będą coraz mniejsze. To, co wydarzyło się 12 kwietnia, to wprowadzanie zielonego ładu już bez sprzeciwu Polski. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-489.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-490.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz panią poseł Barbarę Bartuś, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-490.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#BarbaraBartuś">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak jak w latach ubiegłych, w tym roku również zorganizowaliśmy w Gorlicach obchody dla uczczenia ofiar katastrofy smoleńskiej i zbrodni katyńskiej. Odbyły się one w środę 17 kwietnia, tj. w przeddzień 14. rocznicy pogrzebu śp. prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki Marii.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#BarbaraBartuś">Rozpoczęliśmy mszą świętą koncelebrowaną w bazylice mniejszej. W trakcie kazania ksiądz proboszcz Stanisław Ruszel mówił, że mamy być „biblią”, którą czytają inni. Mamy tak żyć, aby nasze życie i nasz przykład były wzorem do naśladowania przez innych ludzi. Takim wzorem dla nas było życie naszych bohaterów, polskich elit bestialsko zamordowanych przez Sowietów wiosną 1940 r., jak również tych, którzy zginęli w zamachu smoleńskim. To oni dawali nam przykład, jak żyć i jak służyć naszej ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#BarbaraBartuś">Po Eucharystii pod tablicą upamiętniającą śp. prezydenta Lecha Kaczyńskiego, jego małżonkę i wszystkich poległych w katastrofie smoleńskiej złożyliśmy biało-czerwone wieńce i udaliśmy się na okolicznościowe, otwarte dla wszystkich spotkanie. Pan Dariusz Gorajczyk z krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej przybliżył zebranym fakty historyczne dotyczące zbrodni katyńskiej. Na wszystkich zebranych olbrzymie wrażenie zrobiło odczytywanie listów więźniów, którzy później byli zamordowani strzałem w tył głowy.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#BarbaraBartuś">Kłamstwo katyńskie było mitem założycielskim PRL-u, a gdyby nie było kłamstwa i zbrodni katyńskiej, nie byłoby też katastrofy smoleńskiej. Tak jak prezydent prof. Lech Kaczyński dążył do wyjaśnienia okoliczności zbrodni katyńskiej i do przedstawienia prawdy światu, tak i my wszyscy Polacy jesteśmy zobowiązani do pełnego i rzetelnego wyjaśnienia okoliczności katastrofy rządowego samolotu z delegacją prezydenta naszego kraju, a tym, którzy oddali życie służbie ojczyźnie, należy się najwyższy szacunek.</u>
          <u xml:id="u-491.4" who="#BarbaraBartuś">Pragnę podziękować wszystkim uczestnikom tej środowej uroczystości. W Gorlicach pamiętamy, pamiętać będziemy. Cześć bohaterom.</u>
          <u xml:id="u-491.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz panią poseł Małgorzatę Golińską, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-492.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#MałgorzataGolińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obecny polski rząd nie złożył dwóch przygotowanych przez rząd Prawa i Sprawiedliwości wniosków o środki unijne dotyczących projektów kolejowych w ramach CPK. Obecny, PO-wski rząd poszedł nawet dalej. Zawnioskował o usunięcie zatwierdzonych środków w ramach KPO, chodzi o 100 mln euro na projektowanie nowych linii kolejowych.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#MałgorzataGolińska">Zastanawiałam się, skąd ta rezygnacja. Okazuje się, że odpowiedź jest dla Polaków bolesna. Obecny, PO-wski rząd po prostu chce zrezygnować z części komponentu kolejowego CPK. Kiedy spojrzymy na mapę docelową inwestycji, zobaczymy plany usprawnienia połączeń m.in. do Olsztyna przez Ciechanów czy Działdowo, Giżycka przez Łomżę czy Pisz, do Sanoka przez Grójec, Warkę, Stalową Wolę, do Suwałk, Kuźnicy, Białej Podlaskiej, do Kołobrzegu przez Włocławek i Szczecinek, a także z wieloma innymi miejscowościami, w których — co najważniejsze — są ludzie, którzy od lat czekają na szybsze połączenia kolejowe, bez kilku przesiadek opóźniających całą podróż, połączenia, które dadzą im komfort, bezpieczny, ekologiczny transport czy wręcz swoiste okno na świat.</u>
          <u xml:id="u-493.2" who="#MałgorzataGolińska">Jednak według najświeższych informacji rząd chce postawić jedynie na inwestycje w połączenia największych. Cytuję: wątpliwości nie budzi planowana linia z Warszawy przez Łódź do Wrocławia i Poznania, niewykluczone jest też pozostawienie koncepcji dla Trójmiasta. Jak widać, słynne wyrażenie: kij z tą Polską Wschodnią, znane z rządów PO i PSL sprzed 2015 r., weszło w pogłębiony etap: kij z tą Polską w mniejszych miejscowościach, powiatach i wsiach.</u>
          <u xml:id="u-493.3" who="#MałgorzataGolińska">Obserwując kolejne ruchy tej koalicji: rezygnację z projektów rozwojowych, lekceważenie próśb polskich rolników, poparcie dla zmian w Unii odbierających Polakom wpływ na decydowanie o naszym bezpieczeństwie, można niestety przewidzieć, że kolejnym etapem, do którego dąży PO-wski rząd, jest po prostu: kij z tą Polską. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-493.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Michała Pyrzyka, klub PSL — Trzecia Droga</u>
        </div>
        <div xml:id="div-495">
          <u xml:id="u-495.0" who="#MichałPyrzyk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-495.1" who="#MichałPyrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Za nami wybory Polski lokalnej, wybory samorządowe. Druga tura tych wyborów odbyła się w ostatnią niedzielę. Pragnę wszystkim radnym gminnym, miejskim, powiatowym, wojewódzkim, a także wszystkim wójtom, prezydentom miast, burmistrzom pogratulować uzyskanych mandatów i szerokiego poparcia społecznego. Przede wszystkim jednak chciałbym podziękować Polkom i Polakom, tak naprawdę też naszym sąsiadom, znajomym za to, że uczestniczyli w tych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-495.2" who="#MichałPyrzyk">Jednocześnie apeluję o udział w tych następnych, do Parlamentu Europejskiego, które — jak się może wydawać — dotyczą kwestii będących gdzieś daleko poza nami, a tak naprawdę ich wyniki będą wpływać na sprawy niezwykle dla nas ważne: bezpieczeństwo Polski, bezpieczeństwo Europy, nasze zdrowie, rozwój zielonej energii i kondycję polskiego rolnictwa. Dlatego to naprawdę nie są wybory obok nas. Weźmy w nich udział. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-495.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-496">
          <u xml:id="u-496.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-496.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Rafała Webera, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-497">
          <u xml:id="u-497.0" who="#RafałWeber">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-497.1" who="#RafałWeber">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ostatnich dniach światło dzienne ujrzały kolejne bardzo ponure i złe informacje o tym, że obecny rząd koalicji 13 grudnia chce zaorać budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego. Otóż media informują o wypowiedzi Zbigniewa Szafrańskiego — przewodniczącego Rady Nadzorczej Centralnego Portu Komunikacyjnego sp. z o.o., który podczas posiedzenia Forum Dialogu Technicznego Komponentu Kolejowego CPK miał powiedzieć: odłączamy się mentalnie od modelu piasty i szprych. To jest wprost negacja założenia, że do lotniska mają być dopięte szprychy kolejowe, które będą zapewniać sprawny i bardzo płynny potok pasażerów, którzy będą chcieli z tego lotniska skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-497.2" who="#RafałWeber">Szanowni Państwo! Drodzy Mieszkańcy Podkarpacia! Ta informacja, tak jak powiedziałem, jest szkodliwa, zła i pokazuje intencje obecnego rządu, i to zarówno jeśli chodzi o budowę komponentu Centralnego Portu Komunikacyjnego, jak i o funkcję szprych, które miały służyć komunikacji w Polsce regionalnej. Przykładem takiej szprychy jest szprycha między Rzeszowem a okolicami Leżajska i Nowej Sarzyny, czyli nowe połączenie kolejowe stolicy naszego województwa z linią kolejową L-68, a następnie z takimi miejscowościami jak Rudnik nad Sanem, Nisko, Stalowa Wola, Tarnobrzeg i dalej w kierunku centralnej Polski… To połączenie jest niezbędne do ruchu pasażerów właśnie w tym trybie regionalnym. Jest to idealna opcja alternatywna dla zbudowanej za czasów rządu Prawa i Sprawiedliwości Via Carpatii.</u>
          <u xml:id="u-497.3" who="#RafałWeber">Realizacja tego komponentu kolejowego po prostu musi być kontynuowana. CPK, lotnisko i szprychy to polska racja stanu. Ci, którzy robią wszystko, aby ten projekt wywrócić, po prostu nie są godni pełnienia funkcji publicznych. Mam nadzieję, że duża presja społeczna, duży ruch społeczny, który został w ostatnich dniach, miesiącach stworzony, czyli Tak dla CPK, że działania nasze, Izby poselskiej, a także Parlamentarnego Zespołu „Tak dla rozwoju. CPK — Atom — Porty”, przyniosą skutek, że ta pozytywna presja społeczna zostanie zauważona, a projekt Centralnego Portu Komunikacyjnego będzie kontynuowany, bo to projekt, który rozwinie naszą ojczyznę nie tylko pod względem komunikacyjnym, ale również społecznym i gospodarczym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-497.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-498">
          <u xml:id="u-498.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-498.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Krzysztofa Tchórzewskiego, klub Prawo i Sprawiedliwość…</u>
          <u xml:id="u-498.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Henryk Szopiński.)</u>
          <u xml:id="u-498.3" who="#KrzysztofBosak">Przepraszam bardzo. Zapraszam pana posła Henryka Szopińskiego, klub Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-498.4" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-499">
          <u xml:id="u-499.0" who="#HenrykSzopiński">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-499.1" who="#HenrykSzopiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 21 kwietnia 2024 r. minęła 85. rocznica śmierci ks. patrona dr. Bolesława Domańskiego — przywódcy duchowego i politycznego polskiej mniejszości narodowej w Republice Weimarskiej i III Rzeszy, współzałożyciela i wieloletniego prezesa Związku Polaków w Niemczech w latach 30. XX w.</u>
          <u xml:id="u-499.2" who="#HenrykSzopiński">Z tej okazji w Zakrzewie, w powiecie złotowskim, odbyły się uroczystości upamiętniające tę wybitną postać. Kiedy w wyniku traktatu wersalskiego ziemia złotowska, pogranicze i Kaszuby pozostały w granicach niemieckiej Rzeszy, ludność polska mieszkająca na tych terenach nie pozostała wobec tego faktu obojętna.</u>
          <u xml:id="u-499.3" who="#HenrykSzopiński">Jedną z wybitnych postaci, która wówczas nie zgadzała się na germanizację tych ziem, był proboszcz zakrzewskiej parafii ks. dr Bolesław Domański, zwolennik pracy organicznej, propagator wśród Polaków dążności do zdobywania wiedzy, organizator kółek rolniczych, życia społecznego i kulturalnego oraz sportowego. W latach 1918–1920, wraz z liczną grupą działaczy, był zaangażowany w walkę o przyłączenie ziemi złotowskiej do Rzeczypospolitej. W 1928 r. wywalczył u władz niemieckich uchwalenie ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w Prusach. W 1924 r. został wybrany patronem Rady Nadzorczej Związku Spółdzielni Polskich w Niemczech i od tego czasu zaczęto go nazywać księdzem patronem. 4 lata później został prezesem berlińskiej spółki akcyjnej Bank Słowiański. Obie te instytucje umożliwiały niezależność ekonomiczną Polaków mieszkających na terenie Niemiec. 9 lutego 1939 r. został wybrany na prezesa Związku Polaków w Niemczech, którą to funkcję pełnił do śmierci.</u>
          <u xml:id="u-499.4" who="#HenrykSzopiński">Ostatnie słowa księdza patrona „Lud polski się nie da” dodawały hartu ducha ludności polskiej w Niemczech w walce ze zbliżającą się hitlerowską nawałnicą. Pochowany w ukochanym Zakrzewie, w odrodzonej Polsce zostaje patronem szkół, ulic i placów. O jego niezłomnej postawie pamiętają następne pokolenia Polaków. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-499.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-500">
          <u xml:id="u-500.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-500.1" who="#KrzysztofBosak">Teraz zapraszam pana posła Krzysztofa Tchórzewskiego, klub Prawa i Sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-501">
          <u xml:id="u-501.0" who="#KrzysztofTchórzewski">Panie Marszałku! Państwo Posłowie! Pragnę wyrazić głębokie zaniepokojenie zaniechaniem przez obecny rząd inwestycji w elektrownie konwencjonalne. Rząd, który obejmując władzę, w swoim programie nie przedstawił żadnej ścieżki energetycznej poza sloganami o zielonej energii. Nadal w Europie podstawę systemów energetycznych stanowią elektrownie konwencjonalne. Energetyka odnawialna jest nadal kosztowną zabawką dla bogatych, podobnie jak samochód elektryczny, który w polskich warunkach zimowych w ogóle nie nadaje się do transportu nie tylko towarów, ale i ludzi, ponieważ ogrzewanie bardzo poważnie ogranicza zasięg podróży.</u>
          <u xml:id="u-501.1" who="#KrzysztofTchórzewski">W ciągu najbliższych 5 lat polska straci ok. 5 GW mocy wskutek wyłączenia wyeksploatowanych, starych elektrowni węglowych. Tego energia odnawialna nie zastąpi. Tymczasem nie tylko obywatele, którzy w ciągu ostatnich 10 lat zwiększyli zużycie energii elektrycznej w domach o prawie 50%, ale i przemysł znacząco zwiększył zużycie energii mimo stosowania energooszczędnych urządzeń. Mamy więc taką sytuację, że same wprowadzone w Polsce w ciągu ostatnich 5 lat ilości zmywarek w domach prywatnych zwiększyły zużycie energii o ok. 15%. I to będzie dalej tak wyglądało. Przypomnę, mówiąc o elektrowniach jądrowych, że one nie zastąpią elektrowni konwencjonalnych, bo nie można ich ani regulować, ani wyłączać.</u>
          <u xml:id="u-501.2" who="#KrzysztofTchórzewski">Dlatego zwracam się z tą sprawą, że może się pojawić ostrzeżenie, że mogą nam grozić w przyszłości, w ciągu 5–8 lat ciemne noce, jeżeli ta dziedzina nie zostanie potraktowana jako podstawowa. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-502">
          <u xml:id="u-502.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuje bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-502.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Dariusza Mateckiego, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-502.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-503">
          <u xml:id="u-503.0" who="#DariuszMatecki">Szanowny Panie Marszałku! Oczekuję od premiera Donalda Tuska pilnego przedstawienia wyjaśnień w następujących kwestiach. Wyjaśnienie medialnych informacji o przekazaniu Ukrainie stałego procenta polskiego PKB. Czy są takie absurdalne plany? Wyjaśnienie kwestii informacji medialnych o zmianach w prawie pozwalających na zatrudnianie w polskich służbach obcokrajowców. Czy już niedługo protestujących na polsko-ukraińskiej granicy rolników będą pałować i gazować ukraińscy czy białoruscy funkcjonariusze w polskich mundurach? Czy rodziny z polskimi flagami na marszu niepodległości będą przeganiane przez obcokrajowców w polskich mundurach na polecenie Rafała Trzaskowskiego?</u>
          <u xml:id="u-503.1" who="#DariuszMatecki">Oczekuję również pilnego wyjaśnienia słów minister Joanny Muchy, która stwierdziła, że strona ukraińska chce wziąć na siebie realizację ukraińskiego nauczania chodzących do polskich szkół ukraińskich dzieci. To co, czy ukraińskie dzieci w polskiej szkole będą uczyć się o tym, że ludobójcy tacy jak Bandera to byli bohaterowie? To konkretne pytania, które wysłałem w interpelacji do pana premiera Donalda Tuska i do Ministerstwa Edukacji Narodowej, czy polskie dzieci na Ukrainie mają zapewniony polski komponent nauczania. Czy MEN doprowadzi do porozumienia z Ukrainą, w zakresie którego w ukraińskich podręcznikach znajdą się informacje o ludobójstwie na Wołyniu? Proszę również o przedstawienie całości tego ukraińskiego komponentu w zakresie nauczania historii, geografii, literatury wraz z tłumaczeniem tego na język polski. Bo Polacy mają pełne prawo, żeby wiedzieć, czego uczą się dzieci w polskich szkołach i czy MEN opracowało komponent dla ukraińskich uczniów dotyczący informacji, które są zakłamywane na Ukrainie i o których nie dowiedzą się w ukraińskich szkołach? Jeśli nie, to zachęcam Ministerstwo Edukacji Narodowej do polecania strony stepanbandera.com autorstwa mojej fundacji, na której w języku ukraińskim można dowiedzieć się, kim byli banderowcy ludobójcy, którym stawiane są dziś pomniki na Ukrainie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-503.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-504">
          <u xml:id="u-504.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-504.1" who="#KrzysztofBosak">Ostatnie oświadczenie pozwolę sobie ja wygłosić.</u>
          <u xml:id="u-504.2" who="#KrzysztofBosak">Zgodnie z instrukcją, jeżeli zabieram głos, to zabieram go z tego miejsca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-505">
          <u xml:id="u-505.0" who="#KrzysztofBosak">Chciałbym więc przekazać wyrazy wsparcia i pozdrowienia społeczności polskiej na Wileńszczyźnie, skupionej wokół Gimnazjum im. Longina Komołowskiego w Połukniu w rejonie trockim na Litwie, pod Wilnem. Dotarła do nas prośba o wstawienie się za społecznością nauczycieli i rodziców tej szkoły ze względu na grożącą decyzję administracji lokalnej o pozbawieniu tej szkoły samodzielności i degradacji jej statusu pomimo osiąganych wyników w nauce, zaangażowania i nauczycieli, i rodziców, mimo zapotrzebowania polskiej społeczności na istnienie tej placówki.</u>
          <u xml:id="u-505.1" who="#KrzysztofBosak">Jest to wiadomość dla nas smutna, która dociera do nas praktycznie w przeddzień 30-lecia zawarcia traktatu o przyjaźni między Litwą a Polską, o stosunkach dobrosąsiedzkich. Myśmy tę sprawę poruszyli dzisiaj w Sejmie na konferencji prasowej i podczas zamkniętego posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych z udziałem ministra spraw zagranicznych, w przeddzień jutrzejszego exposé w sprawie polskiej polityki zagranicznej, które będzie tutaj wygłaszane, i dyskusji na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-505.2" who="#KrzysztofBosak">To jest sprawa, o której tutaj, w Sejmie wiedzą politycy różnych partii. Z jednej strony chcemy przekazać wyrazy solidarności Polakom na Wileńszczyźnie, którzy prowadzą szkoły, posyłają swoje dzieci do tych szkół, często ścierają się z trudnymi realiami wprowadzonej przez rząd litewski reformy edukacyjnej, która prowadzi do ograniczenia autonomii szkół czy w konsekwencji wprost do ich likwidowania.</u>
          <u xml:id="u-505.3" who="#KrzysztofBosak">Z drugiej strony chciałem się zwrócić do przedstawicieli tak władzy samorządowej, jak i władzy państwowej Republiki Litewskiej z apelem, aby działali w ten sposób, żeby polskie szkoły mogły funkcjonować, żeby młodzi Polacy mogli się uczyć w swoim ojczystym języku. Polacy są narodem przyjaznym, narodem, który jest gotów do partnerskich stosunków z Litwą, i takiego partnerskiego traktowania Polacy również oczekują. Niczego więcej, niczego mniej. Dziękuję bardzo, to koniec oświadczenia z mojej strony.</u>
          <u xml:id="u-505.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-506">
          <u xml:id="u-506.0" who="#KrzysztofBosak">Wracam do prowadzenia.</u>
          <u xml:id="u-506.1" who="#KrzysztofBosak">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-507">
          <u xml:id="u-507.0" who="#GrzegorzLorek">24 marca 1568 r. król Zygmunt II August powołał Komisję Morską, która stała się zaczątkiem polskiej admiralicji. Komisja miała za zadanie organizację floty i koordynację działań kaprów.</u>
          <u xml:id="u-507.1" who="#GrzegorzLorek">Kaprowie byli ludźmi morza, często korsarzami, których zatrudniali władcy. Monarchowie wydawali im tzw. patenty, listy kaperskie, upoważniające do niszczenia i uprowadzania nieprzyjacielskich statków. Ten system był popularny w Europie od średniowiecza i utrzymał się aż do XVII w.</u>
          <u xml:id="u-507.2" who="#GrzegorzLorek">Zygmunt August potrzebował floty do prowadzenia wojny o dominium Maris Baltici, czyli o panowanie na obszarze Inflant, a co za tym idzie: kontrolę nad całym basenem Morza Bałtyckiego. W wojnie brały udział: państwo polsko- litewskie (przekształcone w 1569 r. w Rzeczpospolitą Obojga Narodów), Szwecja, Dania i Rosja.</u>
          <u xml:id="u-507.3" who="#GrzegorzLorek">Powołana wówczas flota kaperska liczyła ok. 10 okrętów i bardzo szybko się rozrastała. Pod koniec wojny, w późnych latach 60. XVI w. było już 30 jednostek. Odgrywały one niezwykle istotną rolę w działaniach wojennych, skutecznie blokując tzw. żeglugę narewską. To był bardzo ważny szlak handlowy, który umożliwiał Moskwie nawiązanie bezpośrednich stosunków handlowych z portami bałtyckimi.</u>
          <u xml:id="u-507.4" who="#GrzegorzLorek">Powołana przez króla Komisja Morska miała na celu kontrolę nad działalnością floty kaperskiej. Korsarze w służbie króla nie należeli do zdyscyplinowanych. Dali się we znaki zwłaszcza gdańszczanom, którzy utrzymywali się z handlu.</u>
          <u xml:id="u-507.5" who="#GrzegorzLorek">Z powodu działalności królewskich piratów wybuchł konflikt pomiędzy monarchą i gdańskimi mieszczanami. Działalność floty kaperskiej wygasła wraz z zakończeniem wojny o dominium Maris Baltici. Od początku XVII w. zaczęto budować regularne siły morskie. Ich największym sprawdzianem była bitwa pod Oliwą stoczona 28 listopada 1627 r. pomiędzy flotą polską a eskadrą okrętów szwedzkich. Wygrana przez stronę Polską zwycięska bitwa nie miała większego znaczenia dla ogólnej sytuacji militarnej, jednakże miała duże znaczenie moralne i propagandowe, udowadniając, że polska flota może pokonać szwedzką. Wzmocniła też pozycję władzy królewskiej wśród mieszczaństwa gdańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-508">
          <u xml:id="u-508.0" who="#KrzysztofBosak">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. do 25 kwietnia 2024 r., do godz. 9. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-508.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 07)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>