PPC / ppc

text_structure.xml 636 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min 09)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Szymon Hołownia oraz wicemarszałkowie Dorota Niedziela, Piotr Zgorzelski, Monika Wielichowska, Krzysztof Bosak i Włodzimierz Czarzasty)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję posłów Patryka Jaskulskiego, Jolantę Niezgodzką, Roberta Gonatrza i Filipa Kaczyńskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">W pierwszej części obrad sekretarzami będą posłowie Patryk Jaskulski i Jolanta Niezgodzka.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będą posłowie Patyk Jaskulski i Filip Kaczyński.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#Marszałek">Protokół 4. posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#Marszałek">Wysoka Izbo! 31 stycznia br. roku zmarł Krzysztof Żabiński — minister, szef Urzędu Rady Ministrów, poseł Sejmu kontraktowego i Sejmu I kadencji. Uczcijmy jego pamięć minutą ciszy.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie…)</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">(Posłowie: …a światłość wiekuista niechaj mu świeci.)</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech odpoczywa w pokoju wiecznym.)</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Posłowie: Amen.)</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#Marszałek">Dziękuję państwu bardzo.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#Marszałek">Szanowni Państwo! Rada Ministrów przedłożyła projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, druk nr 188.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#Marszałek">W związku z tym, na podstawie art. 95b regulaminu Sejmu, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący pierwsze czytanie tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#Marszałek">Grupa posłów przedłożyła projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia emerytury stażowej, druk nr 187.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący pierwsze czytanie tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#Marszałek">Proponuję, aby w tym przypadku Sejm wyraził zgodę na skrócenie terminu, o którym mowa w art. 37 ust. 4 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprzeciw!)</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#Marszałek">Sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#Marszałek">W związku z powyższym zdecyduje Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za wyrażeniem zgody na…</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#Marszałek">Co się stało, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#Marszałek">Co się stało? Nie, że nie słucham, tylko co się stało?</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#Marszałek">Panie pośle Ozdoba, gdyby nie to, że jestem skromnym maturzystą, zapisałbym się na polonistykę, na której pan wykłada. Naprawdę.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#Marszałek">Panie pośle, działa już karta?</u>
          <u xml:id="u-2.33" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-2.34" who="#Marszałek">Aha, pan jeszcze dodatkowo wyrabia kartę, tak? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-2.35" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-2.36" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, są posłowie, którzy nie mogą brać udziału w posiedzeniu.)</u>
          <u xml:id="u-2.37" who="#Marszałek">Ja mam bardzo dokładne informacje na temat tego, kto może brać udział w głosowaniu, a kto nie. Dziękuję panu posłowi za troskę.</u>
          <u xml:id="u-2.38" who="#Marszałek">Panie pośle, działa już karta do głosowania? Jest okej? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-2.39" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za wyrażeniem zgody na skrócenie terminu, o którym mowa w art. 37 ust. 4 regulaminu Sejmu, zechce teraz podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.40" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie działa.)</u>
          <u xml:id="u-2.41" who="#Marszałek">Nie działa? Ten system musi się chyba rozgrzać na początku każdego posiedzenia. Posłowie są już rozgrzani, a system nie.</u>
          <u xml:id="u-2.42" who="#Marszałek">Panu posłowi jeszcze karta nie działa.</u>
          <u xml:id="u-2.43" who="#Marszałek">Czy jeszcze ktoś z państwa ma jakieś kłopoty z systemem do głosowania? Działa? Nie działa? Dobrze, zaraz będziemy to badać.</u>
          <u xml:id="u-2.44" who="#Marszałek">Pan poseł Kowalski chciał podnieść rękę do głosowania, a tu jeszcze nie działa.</u>
          <u xml:id="u-2.45" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-2.46" who="#Marszałek">Jesteśmy, ale jak posłowie zgłaszają, że nie działają im karty, to sekretariat posiedzeń sprawdza, czy rzeczywiście ma to miejsce.</u>
          <u xml:id="u-2.47" who="#Marszałek">Już jest załatwione, tak? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-2.48" who="#Marszałek">Kontynuujemy.</u>
          <u xml:id="u-2.49" who="#Marszałek">Już pytałem, kto z państwa jest za.</u>
          <u xml:id="u-2.50" who="#Marszałek">Kto jest przeciw — przypomnę — wyrażeniu zgody na skrócenie terminu, o którym mowa w art. 37 ust. 4 regulaminu Sejmu?</u>
          <u xml:id="u-2.51" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-2.52" who="#Marszałek">Głosowało 404 posłów. 388 — za, 15 — przeciw, 1 się wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-2.53" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.54" who="#Marszałek">Komisja Kultury i Środków Przekazu przedłożyła sprawozdanie o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci, druk nr 186.</u>
          <u xml:id="u-2.55" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpatrzenie tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-2.56" who="#Marszałek">Proponuję, aby w tym przypadku Sejm wyraził zgodę na skrócenie terminu, o którym mowa w art. 44 ust. 3 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.57" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.58" who="#Marszałek">Szukam wzrokiem pana posła Brauna, ale cisza.</u>
          <u xml:id="u-2.59" who="#Marszałek">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.60" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm wysłuchał:</u>
          <u xml:id="u-2.61" who="#Marszałek">— 3-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i koła w dyskusji nad sprawozdaniem komisji o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci,</u>
          <u xml:id="u-2.62" who="#Marszałek">— 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła w dyskusji nad sprawozdaniem komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,…</u>
          <u xml:id="u-2.63" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-2.64" who="#Marszałek">— 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła w łącznej dyskusji w pierwszych czytaniach projektów ustaw: o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia emerytury stażowej,</u>
          <u xml:id="u-2.65" who="#Marszałek">— 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu koła w dyskusjach nad pozostałymi punktami porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-2.66" who="#Marszałek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.67" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Sprzeciw!)</u>
          <u xml:id="u-2.68" who="#Marszałek">Sprzeciw słyszę.</u>
          <u xml:id="u-2.69" who="#Marszałek">Ponieważ pan poseł Braun po raz kolejny testuje nasz mechanizm do głosowania, skorzystajmy z tej szansy.</u>
          <u xml:id="u-2.70" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad tą propozycją.</u>
          <u xml:id="u-2.71" who="#Marszałek">Czytać ją jeszcze raz w całości?</u>
          <u xml:id="u-2.72" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Czytać, czytać.)</u>
          <u xml:id="u-2.73" who="#Marszałek">Dobrze, to teraz czytam ją jeszcze raz w całości, a z panem posłem policzę się osobno później.</u>
          <u xml:id="u-2.74" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem propozycji Prezydium Sejmu…</u>
          <u xml:id="u-2.75" who="#komentarz">(Poseł Elżbieta Witek: Co to jest?)</u>
          <u xml:id="u-2.76" who="#Marszałek">Przepraszam?</u>
          <u xml:id="u-2.77" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-2.78" who="#Marszałek">Proszę państwa, to ja prowadzę obrady…</u>
          <u xml:id="u-2.79" who="#komentarz">(Głos z sali: Groźba karalna.)</u>
          <u xml:id="u-2.80" who="#Marszałek">Doceniam, państwa zdanie zawsze wysoko cenię, natomiast to ja teraz odczytuję — jesteśmy w głosowaniu — to, nad czym będziemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-2.81" who="#komentarz">(Głos z sali: Groźba wobec posła.)</u>
          <u xml:id="u-2.82" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów…</u>
          <u xml:id="u-2.83" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-2.84" who="#Marszałek">Nie, dziękuję bardzo, serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-2.85" who="#komentarz">(Poseł Bożena Borys-Szopa: Skandal po prostu.)</u>
          <u xml:id="u-2.86" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem propozycji Prezydium Sejmu wysłuchania: 3-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i koła w dyskusji nad sprawozdaniem komisji o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci; 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła w dyskusji nad sprawozdaniem komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych; 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła w łącznej dyskusji w pierwszych czytaniach projektów ustaw: o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw oraz o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia emerytury stażowej; 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowych oświadczeń w imieniu koła w dyskusjach nad pozostałymi punktami porządku dziennego, zechce teraz podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-2.87" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Terlecki: Panie marszałku, no co to jest?)</u>
          <u xml:id="u-2.88" who="#komentarz">(Głos z sali: Romer poszedł już wcześniej bez sprzeciwu.)</u>
          <u xml:id="u-2.89" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-2.90" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-2.91" who="#Marszałek">Głosowanie trwa, panowie.</u>
          <u xml:id="u-2.92" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-2.93" who="#Marszałek">Panie pośle Telus, panie ministrze Kołodziejczak, panie pośle Suski, panie pośle Terlecki, pani poseł Gembicka, bardzo proszę o zajęcie miejsc na sali. Pan poseł Kołodziejczak już siedzi…</u>
          <u xml:id="u-2.94" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-2.95" who="#Marszałek">…na sali, państwo też już siedzą — na sali. Bardzo dobrze, prowadzimy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-2.96" who="#Marszałek">Kto z państwa jest za przyjęciem propozycji?</u>
          <u xml:id="u-2.97" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-2.98" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-2.99" who="#Marszałek">Głosowało 418 posłów. 402 — za, 16 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-2.100" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-2.101" who="#Marszałek">Informuję państwa, że Konwent Seniorów jednomyślnie zaopiniował propozycję rozpatrzenia na bieżącym posiedzeniu informacji w sprawie przyczyn zatrzymania „Programu inwestycyjnego CPK” i nieudolności lub świadomego sabotażu programu przez pełnomocnika rządu ds. Centralnego Portu Komunikacyjnego pana Macieja Laska, o której przedstawienie wnosi Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-2.102" who="#Marszałek">Punkty porządku dziennego bieżącego posiedzenia będą rozpatrywane zgodnie z kolejnością zaopiniowaną przez Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-2.103" who="#Marszałek">Informacja w tej sprawie, a także wykaz ustaw, które Senat przyjął bez poprawek, dostępne są w Systemie Informacyjnym Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.104" who="#Marszałek">Proszę teraz pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#PatrykJaskulski">Wysoka Izbo! Informuję, że dziś odbędą się posiedzenia Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#PatrykJaskulski">— Etyki Poselskiej — godz. 10.30,</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#PatrykJaskulski">— Infrastruktury — godz. 10.30,</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#PatrykJaskulski">— Łączności z Polakami za Granicą — godz. 10.30,</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#PatrykJaskulski">— do Spraw Unii Europejskiej — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#PatrykJaskulski">— Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej — godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#PatrykJaskulski">— Regulaminowej, Spraw Poselskich i Immunitetowych — godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#PatrykJaskulski">— Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa — godz. 12.30,</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#PatrykJaskulski">— do Spraw Unii Europejskiej — godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#PatrykJaskulski">— Finansów Publicznych — godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#PatrykJaskulski">— Ustawodawczej — godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#PatrykJaskulski">— do Spraw Petycji — godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#PatrykJaskulski">— Polityki Senioralnej — godz. 14,</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#PatrykJaskulski">— Zdrowia wspólnie z Komisją Finansów Publicznych — godz. 14.45,</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#PatrykJaskulski">— Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki — godz. 15,</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#PatrykJaskulski">— Zdrowia — godz. 15.15,</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#PatrykJaskulski">— Administracji i Spraw Wewnętrznych — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.17" who="#PatrykJaskulski">— Obrony Narodowej — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.18" who="#PatrykJaskulski">— Polityki Społecznej i Rodziny — godz. 16,</u>
          <u xml:id="u-3.19" who="#PatrykJaskulski">— Energetyki, Klimatu i Aktywów Państwowych — godz. 17.</u>
          <u xml:id="u-3.20" who="#PatrykJaskulski">Ponadto uprzejmie informuję, że dziś odbędą się także następujące posiedzenia zespołów:</u>
          <u xml:id="u-3.21" who="#PatrykJaskulski">— Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Aglomeracji Podwarszawskiej — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.22" who="#PatrykJaskulski">— Parlamentarnego Zespołu ds. Towarzystw Budownictwa Społecznego — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.23" who="#PatrykJaskulski">— Parlamentarnego Zespołu ds. Światowej Organizacji Zdrowia — godz. 12,</u>
          <u xml:id="u-3.24" who="#PatrykJaskulski">— wspólne posiedzenie Parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu i Parlamentarnego Zespołu ds. osób z niepełnosprawnościami — godz. 13,</u>
          <u xml:id="u-3.25" who="#PatrykJaskulski">— Parlamentarnego Zespołu Samorządowego — godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-3.26" who="#PatrykJaskulski">Uprzejmie dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">To teraz wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">Jako pierwszy zgłosił się pan poseł Andrzej Tomasz Zapałowski z Konfederacji.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zwracam się z wnioskiem formalnym o rozszerzenie porządku obrad o debatę, informację o stanie bezpieczeństwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Proszę państwa, taka debata nie odbyła się już od wielu lat. Kiedyś była standardem. Dzisiaj sytuacja międzynarodowa, sytuacja bezpieczeństwa, stan sił zbrojnych wymagają od nas, żebyśmy na forum Sejmu podjęli taką debatę. Informacja, dyskusja w komisji obrony nie spełnia standardów debaty publicznej. Dzisiaj, proszę państwa, dyskutujemy w Sejmie o wielu bardzo ważnych rzeczach, ale nie dyskutujemy o rzeczach w tej sytuacji egzystencjonalnych dla państwa polskiego. Społeczeństwo ma prawo wiedzieć, dlaczego jeszcze nie ma powszechnego przeszkolenia wojskowego społeczeństwa, dlaczego od 20 lat nie ma obrony cywilnej. Proszę państwa, budowa świadomości społecznej, odpowiedzialności i kultury strategicznej wymaga właśnie tego, żebyśmy to przedstawili społeczeństwu. A moim zdaniem wielu posłom także by się to przydało. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#komentarz">(Poseł Konrad Berkowicz: Jedyny głos rozsądku.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Panie pośle, informuję, że ten państwa wniosek był dzisiaj przedmiotem rozmowy w Prezydium Sejmu. Są zgłoszone trzy takie wnioski: klubu PSL, klubu Konfederacji… Mamy jeszcze jeden wniosek — muszę sprawdzić w dokumentach — Prawa i Sprawiedliwości, w innej kwestii niż ta, której dotyczy ta dzisiejsza informacja bieżąca. We wszystkich z tych kwestii, również w tej kwestii, o której pan mówił, wystosujemy pismo do rządu, do prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Nie ma go.)</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Gdzie jest Tusk?)</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Moment.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#Marszałek">Poprosiliśmy też o doprecyzowanie zakresu — tak jak pan to teraz przedstawił, doprecyzował pan zakres — żeby rząd wiedział, do jakiej odpowiedzi ma się przygotować, w jakim obszarze. Ten wniosek czy ta informacja zostaną wprowadzone pod obrady na kolejnym albo następnym posiedzeniu Sejmu zgodnie z państwa oczekiwaniem, życzeniem. Dajmy teraz czas na przeprocedowanie tego Radzie Ministrów, bo ją o to pytacie, i na najbliższych posiedzeniach Sejmu Prezydium Sejmu będzie te wnioski, mam nadzieję, uwzględniać.</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Pan poseł Jarosław Sachajko, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#Marszałek">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JarosławSachajko">Panie Marszałku najbardziej na świecie otwartego Sejmu!</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JarosławSachajko">Z wielkiej sympatii dla pana marszałka chciałem zwrócić panu marszałkowi uwagę, że ktoś z pana współpracowników wprowadza pana w błąd, ośmieszając pana marszałka i naruszając powagę Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bardziej już nie można.)</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#JarosławSachajko">Zgodnie z art. 186 regulaminu Sejmu głos mogą zabierać tylko osoby wchodzące w skład Rady Ministrów, a pan marszałek udziela głosu osobom nieuprawnionym, m.in. wiceministrom. Proszę, tu jest ta uchwała, panie marszałku, oraz ściąga dla pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Serdecznie dziękuję, panie pośle. O, jakie ładne zdjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JarosławSachajko">Panie Marszałku! Na ostatnim posiedzeniu Sejmu pan marszałek próbował tłumaczyć to, że Kukiz’15 nie może mieć swojego przedstawiciela w komisji specjalnej — dlatego że nie ma nas w Konwencie Seniorów. Złamał pan marszałek kolejny artykuł, art. 15, bo nie wyraził pan zgody na to, żebyśmy byli w Konwencie Seniorów. Pan marszałek ma swojego przedstawiciela, a my… Proszę, kolejne dokumenty dla pana marszałka.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Panie pośle, bardzo chętnie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#JarosławSachajko">Ostatnia sprawa, panie marszałku. Pan marszałek znowu na ostatnim posiedzeniu Sejmu mówił…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Panie pośle, 27 sekund już pan…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#JarosławSachajko">Mówił pan dużo o tym, że mają państwo ustawę o krajowym rejestrze osób pełniących niektóre funkcje publiczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Ona zaraz będzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#JarosławSachajko">Państwo już prawie rok chwalą się tą ustawą. Proszę — ustawa i podpisy Kukiz’15. Proszę się nie obawiać.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Widzicie, koledzy i koleżanki, zawsze można liczyć na pomocną dłoń.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#Marszałek">Natomiast, panie pośle, poruszył pan poważne kwestie. Do dwóch chcę się odnieść, jeśli pan pozwoli, bo mówił i adresował pan pytania do mnie.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#Marszałek">Po pierwsze, rzeczywiście biję się w swoje marszałkowskie piersi.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ooo…)</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#Marszałek">Tak. Rozpędzony po tym, jak dopuszczałem sekretarzy stanu z rządu 2-tygodniowego, postanowiłem dla dobra kultury parlamentarnej i demokracji w Polsce dopuścić również sekretarza stanu z obecnego rządu.</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#Marszałek">Myślałem, że spotka się to z państwa przychylnym przyjęciem. Ale faktycznie ma pan rację. Art. 186 precyzyjnie mówi, że tylko członkowie Rady Ministrów…</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Hołownia na premiera!)</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle Kaleta, mam teraz inne zajęcia. Dla państwa informacji — pan poseł Kaleta wzniósł okrzyk: Hołownia na premiera!</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Tuska nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-16.10" who="#Marszałek">Art. 186 rzeczywiście jasno mówi, kto może zabierać głos, i tak właśnie będzie.</u>
          <u xml:id="u-16.11" who="#komentarz">(Część posłów skanduje: Gdzie jest premier? Gdzie jest premier? Gdzie jest premier?)</u>
          <u xml:id="u-16.12" who="#Marszałek">Natomiast jeżeli chodzi o państwa reprezentację w Konwencie Seniorów, to sam pan to podkreślił. Art. 15: „(…) kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą”. Czy reprezentowaliście osobną listę wyborczą, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JarosławSachajko">Dziękuję bardzo za to pytanie, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Proszę o ciszę. To są ważne proceduralne sprawy.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Poseł Dorota Niedziela: Panie marszałku, to nie jest dyskusja. Co to jest?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JarosławSachajko">Panie marszałku, pan marszałek w tej chwili stosuje podwójne standardy. Rzeczywiście startowaliśmy razem z Prawem i Sprawiedliwością, ale państwo startowali razem z PSL-em i mają państwo dwóch marszałków. To jest dopiero…</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Koalicyjny komitet wyborczy i klub to jest coś zupełnie innego niż koło i startowanie z tej samej listy.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Proszę przeczytać odpowiedni artykuł.)</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#Marszałek">Zapowiada się kolejny wspaniały spór prawny, panie pośle. Będziemy na ten temat długo i namiętnie dyskutować. Na razie Prezydium Sejmu stoi na takim stanowisku, na jakim stoi.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Podwójne standardy, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#Marszałek">Serdecznie, panie pośle, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#Marszałek">Pan poseł Mariusz Błaszczak, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MariuszBłaszczak">Wysoki Sejmie! Panie Marszałku! Pan po raz kolejny łamie prawo…</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Głos z sali: I kto to mówi?)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#MariuszBłaszczak">…nie dopuszczając posłów do wykonywania ich mandatów. Jest pan wykorzystywany przez Donalda Tuska niczym zderzak, ale to wcale pana nie usprawiedliwia,…</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#MariuszBłaszczak">…bo łamanie prawa prędzej czy później zostanie osądzone i odpowiedzialni za łamanie prawa poniosą tego konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#MariuszBłaszczak">Słyszymy także z informacji medialnych, że przygotowywany jest zamach na Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Szykuj się, Błaszczak, pakuj się.)</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#MariuszBłaszczak">W związku z tym Prawo i Sprawiedliwość złożyło trzy projekty uchwał Sejmu Rzeczypospolitej. Pierwszy projekt — w sprawie obrony niezależności Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Piotrowicza i Pawłowicz.)</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#MariuszBłaszczak">Drugi projekt — w sprawie przestrzegania zasad wolności i sprawiedliwości wyrażonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. I trzeci projekt — w sprawie poszanowania praw człowieka oraz przestrzegania europejskiej konwencji praw człowieka w Polsce, gdyż poseł Mariusz Kamiński został poddany torturom.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-21.13" who="#MariuszBłaszczak">W związku z tym domagam się zwołania przerwy w obradach, zwołania Konwentu Seniorów i uzupełnienia porządku obrad o te trzy wspomniane projekty. I przestrzegam pana, że reżim 13 grudnia wiecznie trwał nie będzie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-21.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Suchoń: Z wnioskiem przeciwnym.)</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#Marszałek">Moment.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#Marszałek">Dziękuję serdecznie, panie pośle, za tę przestrogę. Jeszcze raz chcę podkreślić, bo mam nadzieję, że ta informacja z Konwentu Seniorów do państwa dotarła, że te wszystkie trzy projekty uchwał, które państwo wczoraj wieczorem przesłaliście, pierwszy — mówiący o zamachu stanu, drugi — o torturach wobec pana Mariusza Kamińskiego, trzeci — dotyczący Trybunału Konstytucyjnego, zostały przeze mnie i przez Prezydium potraktowane bardzo poważnie. One otrzymały już numery druków i zostały skierowane do pierwszego czytania w komisji sprawiedliwości. Mam nadzieję, że pojawi się możliwość odbycia drugiego czytania na sali plenarnej, wtedy kiedy komisja uzna za stosowne. Natomiast nie ma mowy o żadnym mrożeniu tych projektów, chowaniu ich, co mi zarzucano, czy unikaniu.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Co z ustawą o Vacie na żywność?)</u>
          <u xml:id="u-22.5" who="#Marszałek">One podlegają normalnej procedurze sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-22.6" who="#komentarz">(Poseł Piotr Müller: Ile będziecie je mrozić?)</u>
          <u xml:id="u-22.7" who="#Marszałek">Przepraszam, po pierwsze, nie będziemy mrozić, a po drugie, komisja sprawiedliwości jest organem Sejmu, proszę tam adresować pytania. Uchwały otrzymały swój sejmowy bieg, Sejm już nad nimi pracuje. Myślę, że to dobra wiadomość dla tych, którzy podpisali się pod tymi projektami.</u>
          <u xml:id="u-22.8" who="#Marszałek">Wniosek przeciwny pana posła Suchonia.</u>
          <u xml:id="u-22.9" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MirosławSuchoń">Tak, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#MirosławSuchoń">Panie Marszałku! Tu trzeba oczywiście sprostować dwie oczywiste nieprawdy, które przed chwilą pan przewodniczący był uprzejmy zaprezentować. Pierwsza nieprawda dotyczy byłych posłów skazanych przez sąd.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam!)</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#MirosławSuchoń">Otóż, szanowni państwo, to są byli posłowie skazani prawomocnym wyrokiem sądu.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Ułaskawieni prawomocnie w 2015 r.)</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#MirosławSuchoń">Panie Przewodniczący! Rozumiem, że kwestie prawne są panu obce. To ja wyjaśnię, że to właśnie w wyniku prawomocnego orzeczenia sądu byli posłowie Kamiński i Wąsik stracili mandaty.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Wniosek przeciwny. To jest wniosek przeciwny</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MirosławSuchoń">I druga sprawa. Szanowni państwo, rzeczywiście próba zamachu stanu trwała 8 lat i została zakończona przez obywateli 15 października. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Zgłoszony został wniosek formalny o przerwę w obradach.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Błaszczak: W trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#Marszałek">We wniosku formalnym?</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Błaszczak: Sprostowanie do wypowiedzi mojego poprzednika.)</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#Marszałek">Panie pośle, pozwalam panu tylko ze względu na to, że wcześniej pan się wypowiadał. I bardzo proszę o lapidarność, jeżeli mogę prosić, dobrze? Bo tak będziemy sobie prostować do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MariuszBłaszczak">Wysoka Izbo! Postanowienia Sądu Najwyższego uchylają postanowienia marszałka Hołowni, a więc obaj panowie są posłami na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: To czemu ułaskawił w takim razie? Drugi raz?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Panie pośle, gwoli wyjaśnienia, bo też dobrze, żebyśmy znali stan prawny. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych niezależnie od naszej opinii o jej statusie nie ma żadnych kompetencji do oceny wyroków w sprawach karnych, a więc również wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie,…</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#Marszałek">…którego skutkiem była utrata mandatów przez obu panów byłych posłów.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za zarządzeniem przerwy w obradach, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciwko zarządzeniu przerwy w obradach, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: Konfederacja, nie wstyd wam? Walczycie o wolną…)</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#Marszałek">Głosowało 419 posłów. 173 — za, 231 — przeciw, 15 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek o przerwę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (druk nr 188).</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#Marszałek">Proszę teraz sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana Tomasza Szymańskiego o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#DorotaNiedziela">Szanowni państwo, bardzo proszę o uspokojenie się. Posłów, którzy nie są zainteresowani tym punktem, proszę o opuszczenie sali.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#TomaszSzymański">Poczekamy, aż ostudzą się emocje, a niezainteresowani opuszczą salę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#DorotaNiedziela">Szanowni państwo, bardzo proszę o uciszenie rozmów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#TomaszSzymański">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiejszy dzień, dzień nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, zbiega się niestety z kolejnym okrutnym rakietowym atakiem rosyjskiego agresora na Ukrainę. To, co się stało dzisiaj, ma ewidentny wpływ na to, żeby doprowadzić do jeszcze większej eskalacji tego konfliktu. Ale również i dzisiaj są ofiary tych działań. Dlatego to jest znamienity dzień, bo właśnie dzisiaj możemy nowelizować ustawę, która ma pomóc ofiarom tego konfliktu.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#TomaszSzymański">Szanowni Państwo! Mam zaszczyt w imieniu polskiego rządu przedstawić państwu projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zawarty w druku nr 188.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#TomaszSzymański">Istotą tego projektu jest przedłużenie okresu obowiązywania szczególnych rozwiązań prawnych zawartych w ustawie z dnia z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa do dnia 30 czerwca 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#TomaszSzymański">Rada Unii Europejskiej w dniu 19 października 2023 r. przedłużyła do dnia 4 marca 2025 r. tymczasową ochronę obejmującą obywateli Ukrainy, którzy mieli opuścić swój kraj w okresie od dnia rozpoczęcia konfliktu, a więc od dnia 24 lutego 2022 r. — wprowadzona ona została decyzją wykonawczą Unii Europejskiej 2022/382.</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#TomaszSzymański">Mając na uwadze ww. decyzję Rady Unii Europejskiej oraz pilną potrzebę zapewnienia dalszego funkcjonowania rozwiązań prawnych stworzonych dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy — a obecna regulacja ustawowa obowiązuje do dnia 4 marca 2024 r. — zdecydowano się na ograniczenie projektowanej nowelizacji do przedłużenia obowiązujących przepisów prawnych do dnia 30 czerwca 2024 r. Jednocześnie informuję Wysoką Izbę, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wraz z innymi resortami rozpoczyna prace nad zmianami merytorycznymi, które będą mogły być wprowadzone do kolejnej nowelizacji tejże ustawy, wydłużającej termin jej obowiązywania do dnia 4 marca 2025 r.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#TomaszSzymański">Projekt ustawy zakłada zatem w szczególności wydłużenie, jak państwu powiedziałem, do dnia 30 czerwca okresu, w którym pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Ukrainy, którzy przybyli na to terytorium w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, jest uznawany za legalny. Z legalnym pobytem cudzoziemców na terytorium RP wiąże się szereg uprawnień przewidzianych w nowelizowanej obowiązującej ustawie, m.in.: swobodny dostęp do polskiego rynku pracy dla obywateli, którzy legalnie przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; prawo do skorzystania z wsparcia z zakresu świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia dobry start, opieki medycznej obejmującej świadczenia medyczne i dostęp do opieki zdrowotnej; możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy na zasadach obowiązujących obywateli Rzeczypospolitej Polskiej; szczególne zasady przedłużania okresów legalnego pobytu obywateli Ukrainy oraz wydanych im przez organy polskie dokumentów dotyczących uprawnień w zakresie wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; szczególne regulacje dotyczące uczelni, studentów, nauczycieli akademickich i pracowników naukowych wjeżdżających z terytorium Ukrainy, jak również kształcenia, wychowania oraz opieki nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, w tym wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych w tymże zakresie; wsparcie podatkowe — projekt ustawy zakłada przedłużenie na kolejny rok korzystnych rozwiązań w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, a także możliwość przyznania świadczeń każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, jednak ten okres nie może być dłuższy i nie będzie dłuższy niż 120 dni. Ww. wsparcie na rzecz obywateli Ukrainy jest finansowane z utworzonego w Banku Gospodarstwa Krajowego Funduszu Pomocy na finansowanie lub dofinansowanie zadań dotyczących udzielenia wsparcia na rzecz obywateli Ukrainy, w tym zadań realizowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i poza nią.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#TomaszSzymański">Mając na uwadze krytyczną sytuację, która ma miejsce teraz na Ukrainie, bardzo proszę Wysoką Izbę i wszystkie siły polityczne o przyjęcie przedmiotowej ustawy koncyliacyjnie, w pełnym konsensusie i zrozumieniu politycznym. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-32.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-32.8" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Tyszka: Panie ministrze, a koszty? O kosztach pan nic nie powiedział.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 5-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 3-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#DorotaNiedziela">Głos ma poseł Paweł Szefernaker, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#PawełSzefernaker">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Myślę, że warto wspomnieć, zacząć od tego, że za parę dni miną 2 lata od momentu, kiedy zaczęła funkcjonować ta ustawa, miną również 2 lata od momentu, kiedy Rosja napadła zbrojnie na Ukrainę, zmuszając tysiące Ukraińców do porzucenia z dnia na dzień swoich rodzin, znajomych, domów oraz dotychczasowego życia. Od pierwszych dni wojny polski rząd przygotowywał rozwiązania, które miały pozwolić na to, aby te osoby, które udawały się do Polski, mogły tutaj mieć schronienie. Przyjęcie w tak krótkim czasie setek tysięcy uchodźców wiązało się z wieloma trudnościami i z wieloma wyzwaniami. Dzięki współpracy i zaangażowaniu całego społeczeństwa, organizacji pozarządowych, administracji rządowej i samorządowej udało się wiele z tych trudności przezwyciężyć i to był wielki sukces polskiego społeczeństwa, wielki sukces polskiego narodu, rządu, samorządu, wszystkich zaangażowanych w te działania. Wtedy przygotowaliśmy ustawę, która również ponad podziałami politycznymi została przyjęta. Bez tej ustawy wiele tych rozwiązań, wiele tych działań, które przyjęliśmy, nie usprawniłoby przyjęcia uchodźców. Chociażby, szanowni państwo, 1700 tys. osób, przynajmniej przez pierwsze kilkanaście miesięcy, uzyskało schronienie w polskich domach, u osób prywatnych, 0,5 mln osób uzyskało schronienie w miejscach zbiorowego zakwaterowania. To wszystko było możliwe także dzięki temu, że przyjęliśmy konkretne rozwiązania w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#PawełSzefernaker">Mijają 2 lata od momentu, kiedy ta ustawa została przyjęta i jestem przekonany, że nadchodzi czas pewnych zmian, jeżeli chodzi o rozwiązania. Wiele z tych osób dziś w Polsce pracuje, funkcjonuje. Mam świadomość tego, że ta ustawa nie może przestać obowiązywać z dnia na dzień. Pewnie takie głosy dzisiaj w dyskusji będą, że powinna przestać funkcjonować z dnia na dzień, ale chciałbym podać parę przykładów.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#PawełSzefernaker">Po pierwsze, ta ustawa legalizuje pobyt ok. 1 mln osób w Polsce. Jeżeli przestanie funkcjonować, to te osoby wejdą w całkowicie inny reżim przepisów, będą musiały składać wnioski w urzędach wojewódzkich albo wejdą w reżim przepisów pobytowych w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#PawełSzefernaker">Po drugie, ta ustawa, szanowni państwo, utworzyła rejestr PESEL, w ramach którego istnieje dostęp do bazy obywateli Ukrainy, którzy przebywają w Polsce, obecnie tj. ok. 1 mln osób, do ich zdjęć, odcisków palców. Funkcjonowanie tej bazy i przechowywanie w niej danych oparte jest na ustawie pomocowej, tej, którą przedłużamy. Jeżeli nie przedłużymy dzisiaj tej ustawy, to nie będzie dostępu do tego rejestru, przestanie on funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#PawełSzefernaker">Dzięki tej ustawie mamy uproszczone pozwolenia na pracę. Dziś wiele firm usługowych, branża budowlana funkcjonują w oparciu o te uproszczone pozwolenia na pracę, które wynikają z tego, o czym mówiłem na początku, czyli z legalności pobytu tych osób w Polsce. Jeżeli ta ustawa nie przejdzie dalej, to te osoby stracą legalność pobytu na podstawie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-34.5" who="#PawełSzefernaker">Należy wskazać też na brak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Duża część osób… Dzisiaj mamy przynajmniej kilkanaście tysięcy działalności gospodarczych prowadzonych przez Ukraińców, którzy przybyli do Polski. Nieprzedłużenie tej ustawy spowoduje paraliż przynajmniej dla 1 mln przebywających legalnie w Polsce uchodźców wojennych z Ukrainy i dla wszystkich, którzy z nimi kooperują, dla firm itd.</u>
          <u xml:id="u-34.6" who="#PawełSzefernaker">Jestem przekonany, że po 2 latach nadszedł czas na dyskusję, które uprawnienia z tej ustawy powinny być przedłużone, które nie, i myślę, że ta debata, ta dyskusja przed nami, przez najbliższe 2 miesiące. Apelowałbym do rządu, żeby nie czekać z tymi rozwiązaniami, zaproponować je jak najszybciej, poddać szerokiej debacie opinii publicznej, polskiego społeczeństwa, które rozwiązania zawarte w tej ustawie powinny być po czerwcu tego roku realizowane, a które nie. Sprawa dotyczy także bezpieczeństwa Polski, co starałem się wykazać, i na pewno ta ustawa przez ostatnie miesiące, począwszy od 24 lutego 2022 r., była dużym sukcesem naszej sceny politycznej, ponieważ przyjmowaliśmy ją za każdym razem ponad podziałami politycznymi. Jestem przekonany, że ponad podziałami politycznymi trzeba wypracować rozwiązania odnośnie do dalszego funkcjonowania uchodźców wojennych w Polsce. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, głos ma pani poseł Marta Golbik, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#MartaGolbik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#MartaGolbik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiaj przedstawiamy państwu projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z trwającą inwazją rosyjską tuż za naszą granicą. I jak powiedział pan minister Szymański, dziś w obliczu kolejnego ataku rakietowego ze strony Rosji na Ukrainę powinniśmy szczególnie pamiętać o tym, że jest to bardzo ważna pomoc. Ustawa ta stanowi wyraz polskiej solidarności i gotowości do udzielenia wsparcia ludziom dotkniętym tragicznymi wydarzeniami na Ukrainie, jednocześnie zwraca szczególną uwagę na zadbanie o interes Polek i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#MartaGolbik">Nasza propozycja legislacyjna ma na celu zapewnienie doraźnej podstawy prawnej i przedłużenie okresu zawartego w jeszcze funkcjonującej ustawie dla legalnego pobytu u nas obywateli Ukrainy, którzy zmuszeni byli uciekać ze swoich rodzinnych miast w wyniku bezprawnej rosyjskiej agresji polegającej na nieustannych bombardowaniach i rzeziach ludności cywilnej. W związku z tym pragniemy przedłużyć okres obowiązywania aktualnych rozwiązań prawnych do 30 czerwca 2024 r., co umożliwi dalsze udzielenie wsparcia tym, którzy znaleźli schronienie w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#MartaGolbik">Ważnym aspektem projektu jest zagwarantowanie praw obywatelom Ukrainy będącym w szczególności wykwalifikowanymi specjalistami — lekarzom i pielęgniarkom. Przyznając im dodatkowe uprawnienia i ułatwiając wykonywanie zawodów medycznych, zyskujemy nie tylko wykwalifikowaną kadrę, lecz także wzmacniamy sektor ochrony zdrowia w Polsce. Jest to krok służący zarówno interesom Polski, jak i dobru naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#MartaGolbik">Projektowana nowelizacja przewiduje także przedłużenie okresu, w którym pobyt obywateli Ukrainy na terytorium Polski jest uznawany za legalny, co pozwala im na spokojne osiedlenie się i integrowanie się z naszym społeczeństwem. Ponadto proponowane zmiany umożliwią pracownikom administracji publicznej i wolontariuszom wykonywanie działań na rzecz obywateli Ukrainy, co wpłynie pozytywnie na proces ich adaptacji w Polsce i dodatkowo wesprze nasz rynek pracowniczy.</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#MartaGolbik">Warto podkreślić, że projekt uwzględnia kwestie podatkowe, przedłużając obecne rozwiązania do końca 2024 r. Jest to istotne, biorąc pod uwagę trudności finansowe, jakie napotykają obywatele Ukrainy w związku z konfliktem.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#MartaGolbik">Przed wyborami my jako Koalicja Obywatelska i nasi koalicjanci deklarowaliśmy, że obecne wsparcie socjalne będzie za naszych rządów przede wszystkim chroniło naszych obywateli w największej potrzebie. Dlatego obywatelom Ukrainy zagwarantujemy również korzystne rozwiązania podatkowe. Zapewnienie możliwości odliczenia darowizn czy zwolnienie z opodatkowania pomocy humanitarnej to tylko kilka z konkretnych działań mających na celu wsparcie poszkodowanych przez wojnę.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#MartaGolbik">Wszystkie te rozwiązania mają na celu nie tylko pomoc obywatelom Ukrainy, ale także przyczyniają się do wzmocnienia naszej wspólnej przestrzeni europejskiej. Działając w duchu polskiej solidarności i szacunku dla drugiego człowieka, potwierdzamy naszą gotowość do udzielania pomocy tym, którzy jej najbardziej potrzebują.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#MartaGolbik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Raz jeszcze chciałabym zaapelować do wszystkich stron sceny politycznej, do wszystkich, bez wyjątku, o to, aby wykazać się solidarnością, poprzeć przedstawiany projekt ustawy, pomóc osobom, które tej pomocy w sposób szczególny potrzebują, bo to nasze zobowiązanie. A widząc to, co wciąż się dzieje na terenie Ukrainy — wielu z nas może już zapomniało przez to, że to trwa bardzo długo, ale możemy zobaczyć prawie każdego dnia kolejne ataki rakietowe ze strony agresora — jeszcze raz wnoszę o poparcie projektu ustawy przez wszystkie kluby parlamentarne. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do zabrania głosu posła Rafała Kasprzyka, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#RafałKasprzyk">Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#RafałKasprzyk">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Wysoka Izbo! 24 lutego 2022 r. tysiące, a wkrótce miliony ludzi uciekało z kraju znienacka zaatakowanego przez reżim Putina. Jednocześnie tysiące, a wkrótce miliony Polaków ruszyło do pomocy uchodźcom wojennym, wśród nich również ja i wielu moich kolegów i koleżanek. Zanim rząd zareagował i zorientował się w sytuacji, to nasi obywatele i nasze samorządy stanęli na wysokości zadania. A rząd podjął te działania z opóźnieniem, pomimo że premier rządu od kilku miesięcy wiedział od wywiadów o planowanym ataku.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#RafałKasprzyk">Ustawa, której obowiązywanie chcemy dzisiaj przedłużyć o kolejne miesiące, podjęta w polskim parlamencie w dniu 12 marca 2022 r., pozwoliła usankcjonować pobyt uchodźców w Polsce, m.in. uznać ich kwalifikacje lekarskie i pielęgniarskie zdobyte poza obszarem Unii Europejskiej. Określono wtedy również sposób korzystania ze świadczeń, obowiązek szkolny, zasadę korzystania z opieki zdrowotnej i wiele innych spraw niezbędnych do funkcjonowania w obcym kraju uchodźcom z ogarniętego wojną kraju.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#RafałKasprzyk">To wtedy i dziś duże wyzwanie dla Polski, ale to wtedy i dziś duże wyzwanie dla Ukrainy, która powstrzymuje napór najeźdźcy, który, jak dzisiaj słyszymy, zwielokrotnia ataki i z pewnością nie zatrzyma się na naszej wschodniej granicy. Dlatego ze względów bezpieczeństwa i humanitarnych tak ważne jest wsparcie dla naszego sąsiada w tej nierównej walce, w tej nierównej, krwawej wojnie. Wsparcie, którego wymaga Ukraina, musi być przedłużone o kolejne miesiące. Musi być, ponieważ agresja wciąż trwa. W przedłożonym przez rząd projekcie przedłużamy ten termin do końca czerwca tego roku. Walcząca Ukraina potrzebuje sprzętu bojowego, amunicji, ale także bezpieczeństwa dla swoich obywateli, wielu rodzin tych, którzy walczą na froncie, którzy wyjechali do Polski i innych krajów Europy.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#RafałKasprzyk">Trzeba też sobie jasno powiedzieć, że polska gospodarka korzysta z dodatkowych osób zatrudnionych, które tutaj pracują, odprowadzają podatki, często wykonując prace, do których ciężko znaleźć chętnych. Dlatego klub Polska 2050 — Trzecia Droga poprze skierowanie projektu do komisji, a w komisji zwrócimy szczególną uwagę rządu na konieczność jasnego zagwarantowania źródeł finansowania Funduszu Pomocy z oszczędności lub rezerw, unikając kolejnej emisji obligacji Banku Gospodarstwa Krajowego. Z pewnością w sposób jasny i skuteczny będziemy zwracać uwagę na konieczność pilnowania uczciwego wykorzystywania i korzystania ze świadczeń, aby nie było nieprawidłowości, chodzi np. o pobieranie zasiłku pomimo realnego pobytu na Ukrainie, a nie w Polsce. Mamy do tego celu narzędzia i nasze służby. Na tym też z pewnością zależy władzom i samorządom Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#RafałKasprzyk">Klub Polska 2050 wnosi o poparcie tej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-38.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do głosu panią poseł Urszulę Nowogórską, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#UrszulaNowogórska">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego — Trzeciej Drogi przedstawić stanowisko w odniesieniu do rządowego projektu ustawy zawartego w druku nr 188 o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#UrszulaNowogórska">Wysoka Izbo! 2 lata temu wszyscy tutaj, na tej sali, podnosiliśmy ręce, kierując się odruchem serca i chęcią niesienia pomocy tym, którzy tej pomocy…</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Nie wszyscy. Nie wszyscy.)</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#UrszulaNowogórska">Ci, którzy uznali, że jest to sprawa warta rozstrzygnięcia i warta rozeznania w sumieniu ludzkim, podnieśli za tym rozwiązaniem rękę. Rzeczywiście okazało się, że wielu polskich obywateli, wiele organizacji, a potem również państwo polskie i rząd państwa polskiego przygotowały ustawę, która dała podwaliny i możliwości funkcjonowania różnych instrumentów prawnych wspierających uchodźców z Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#UrszulaNowogórska">Wysoka Izbo! Wtedy również były różne głosy na tej sali. Zresztą przed chwilą też ten głos usłyszałam. Natomiast wydaje się, że milion obywateli, którzy w tej chwili znajdują się w Polsce, mówię tutaj o obywatelach ukraińskich, rzeczywiście oczekuje — i nie tylko oni, ale również przedsiębiorcy, którzy zatrudniają tych obywateli — na konkretne rozwiązania przedłużające dotychczasowe zapisy prawne. Jak tutaj zostało wcześniej powiedziane, Komisja Europejska przedłużyła do 4 marca 2025 r. tymczasową ochronę, podpierając się decyzją wykonawczą. My na tej podstawie dzisiaj również dokonujemy przedłużenia stosownych przepisów do 30 czerwca 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#UrszulaNowogórska">Tutaj już zostało powiedziane, że regulacje prawne dotyczące przedłużenia są związane z regulacją pobytów, z regulacją uzyskiwania i przedłużania uprawnień lekarskich, pielęgniarskich, są również związane z uproszczeniem czy też przedłużeniem spraw związanych z podatkiem od osób fizycznych czy też odliczania ich w związku z pomocą humanitarną.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#UrszulaNowogórska">Natomiast te wszystkie działania rzeczywiście wymagają również kolejnego przeanalizowania. I tutaj również pan minister powiedział, że będzie czas na to, żeby pewne rozwiązania kontynuować, nad pewnymi rozwiązaniami się zastanowić. Natomiast to, co na pewno jest pewne w tej chwili, to to, że obywatele polscy, ale również obywatele ukraińscy tych rozwiązań dotyczących przedłużenia i konkretnych, jasnych, czytelnych zapisów prawa oczekują.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#UrszulaNowogórska">W związku z tym klub Polskiego Stronnictwa Ludowego — Trzeciej Drogi będzie za skierowaniem tego projektu ustawy do pracy w komisji. Oczywiście będziemy dyskutowali merytorycznie, mając na uwadze przede wszystkim interes państwa polskiego i jego obywateli, ale również kierując się troską o tych wszystkich, którzy znaleźli schronienie na terenach Rzeczypospolitej Polskiej. Bardzo dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Piotr Zgorzelski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszam pana posła Arkadiusza Sikorę, który przedstawi stanowisko klubu Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#ArkadiuszSikora">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam dzisiaj zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Lewicy w sprawie rządowego projektu ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#ArkadiuszSikora">Już prawie 2 lata temu, 24 lutego 2022 r., rozpoczęła się pełnoskalowa agresja Rosji na Ukrainę. Wszyscy pamiętamy, jak wyglądał ten dzień, jak wszyscy śledziliśmy kolejne doniesienia o atakach na ukraińskie miasta i cywilach uciekających przed agresorem. Miliony uciekinierów dotarły do polskiej granicy w poszukiwaniu schronienia, a polskie społeczeństwo stanęło na wysokości zadania, oferując pomoc w każdej możliwej formie. Polki i Polacy zachowali się tak, jak trzeba. W kolejnych miesiącach Sejm przyjmował przepisy wprowadzające różnego rodzaju mechanizmy mające na celu usprawnienie niesienia pomocy uchodźcom, ale też przygotowanie narzędzi włączających ich w poszczególne aspekty życia w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#ArkadiuszSikora">Na podstawie przepisów zawartych w procedowanym tu projekcie obowiązywanie rozwiązań prawnych przewidzianych w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy ma zostać wydłużone do 30 czerwca tego roku. Chodzi tutaj choćby o utrzymanie ułatwień w zakresie legalizacji pobytu w Polsce, uznawania kwalifikacji zawodowych osób, które kształciły się w Ukrainie, czy też o zachowanie przepisów umożliwiających korzystne rozliczenie darowizn i pomocy humanitarnej przekazanych na cele związane ze wsparciem uchodźców.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#ArkadiuszSikora">Zdaniem klubu Lewicy proponowany w projekcie rządowym ruch polegający na wydłużeniu obowiązywania tych rozwiązań jest konieczny. Nie możemy pozostawić bez wsparcia dużej grupy osób przebywających w Polsce, a według danych Eurostatu chodzi tutaj o grupę blisko miliona ludzi, którzy byli zmuszeni uciekać ze swoich domów przed agresją rosyjską. Jednocześnie uważamy, że mechanizmy wsparcia uchodźców w Polsce muszą mieć charakter kompleksowy i systemowy. Konieczne jest wypracowanie spójnego programu pomocy i ochrony tych osób, w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, a zwłaszcza z organizacjami pozarządowymi oraz samorządami. Oczekujemy, że w najbliższych tygodniach i miesiącach będą się toczyły intensywne prace mające na celu wdrożenie rozwiązań, które ułatwią integrację uchodźców z resztą społeczeństwa. Liczymy, że w drugiej połowie roku będą już obowiązywały nowe przepisy, już nie przejściowe i tymczasowe, a zapewniające realizację najważniejszych celów w kolejnych latach.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#ArkadiuszSikora">Przygotowując pakiet rozwiązań mających wejść w życie po 30 czerwca, należy wziąć pod uwagę szereg spraw kluczowych dla zapewniania godnych warunków życia uchodźcom, przy jednoczesnym uwzględnieniu interesów pozostałej części polskiego społeczeństwa. Polski rząd musi przygotować narzędzia włączające dzieci i młodzież z Ukrainy do polskiego systemu edukacyjnego. Nie możemy godzić się na pozostawienie tysięcy młodych osób bez dostępu do szkoły, gdyż właściwie uniemożliwia im to skuteczne włączenie w grono rówieśników i efektywną integrację w lokalnej społeczności. Konieczne jest również stymulowanie wzrostu odsetka osób aktywnych zawodowo wśród osób, które uciekły z Ukrainy i osiedliły się w Polsce. Wiele polskich zakładów pracy boryka się obecnie z problemem braku rąk do pracy. Należy zadbać o włączenie kolejnych osób na rynek pracy, dbając jednocześnie o godne warunki pracy i płacy dla polskich pracowników i pracownic.</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#ArkadiuszSikora">Musimy przygotować się na każdy scenariusz, pamiętając, że do zakończenia wojny w Ukrainie, a zwłaszcza do zakończenia procesu odbudowy tego kraju, może upłynąć wiele lat. Polska jako państwo sojusznicze Ukrainy, która dzielnie broni naszych interesów w starciu z rosyjską agresją, musi wspierać uchodźców, zapewniając działanie państwa w sposób kompleksowy i systemowy.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#ArkadiuszSikora">Klub Lewicy będzie głosował za tym projektem ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#PiotrZgorzelski">Stanowisko klubu Konfederacja przedstawi pan poseł Grzegorz Adam Płaczek.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Adam Płaczek: Podzieliliśmy się.)</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Proszę mnie wywołać, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#PiotrZgorzelski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#GrzegorzBraun">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże Rodacy! W imieniu Konfederacji składam wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu kolejnego projektu z cyklu Ukrainiec+. To projekt, który prolongować ma fundamentalną nierówność wobec prawa, przedłużając przywileje, w tym socjalne, dla osób niebędących obywatelami polskimi. Nabycie polskiego obywatelstwa jest skandalicznie łatwe. Ale pomijając te kwestie, wy, zjednoczony obóz, koalicja wojenno-chanukowa, chcecie, by Ukraińcy w Polsce cieszyli się przywilejami socjalnymi, a zatem chcecie, by naród polski ponosił konsekwencje finansowe polityki, która, zdaniem Konfederacji, nie należy do polskiego interesu narodowego i nie mieści się w granicach polskiej racji stanu. Z tej mównicy szereg razy pytałem: Jak długo jeszcze chcecie to czynić, okładać Polaków kosztami szkodliwych i sprowadzających powszechne niebezpieczeństwo na naród polski doktryn geopolitycznych? Odpowiedzi nie było, a jeśli padała, to zawsze tromtadracko z tej trybuny, do zwycięstwa. Otóż zaznaczmy to wyraźnie: formułowanie, stawianie polityce polskiej celów przez nią samą nieosiągalnych jest czynieniem z narodu polskiego zakładnika cudzej polityki, polityki obcych stolic. To są zatem powody, dla których Konfederacja nie popiera, nie poprze i popierać nie będzie takiego ustawodawstwa. Skończcie z tym, nie czyńcie Polaków zakładnikami i płatnikami cudzej polityki.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszam pana posła Grzegorza Adama Płaczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy kilka tygodni temu prosiliśmy państwa o to, żebyście przeznaczyli pieniądze, aby pomóc Polakom, słyszeliśmy informację, że pieniędzy nie ma. Dzisiaj nawet nikt się nie zająknął, że ta ustawa — która ma o 3 miesiące przedłużyć czas, abyśmy pomagali, jak państwo mówicie, Ukraińcom na terenie Polski — pociąga za sobą wydatek z budżetu państwa wysokości 6 mld zł. My już przekazaliśmy ponad 100 mld zł w formie pomocy Ukraińcom na terenie Polski. Zachęcam do refleksji, ponieważ państwo złożyliście przecież tę ustawę wczoraj późnym popołudniem i poinformowaliście nas, posłów, że chcecie dzisiaj nad nią debatować. To dla mnie jest takie trochę przepychanie kolanem. Państwo jeszcze niedawno krytykowaliście Prawo i Sprawiedliwość, że robiło wrzutki, a dla nas to jest typowa wrzutka.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Państwu nie przeszkadza, że w tym samym czasie, kiedy często bezrefleksyjnie przekazujemy wsparcie finansowe Ukraińcom, ta sama Ukraina składa skargę na Polskę do Światowej Organizacji Handlu w sprawie importu zboża. Państwu nie przeszkadza, że nasi muszą się bronić przed zalewem nielegalnego zboża z Ukrainy. Państwu nie przeszkadza, że w tym czasie, kiedy wy dajecie pieniądze Ukraińcom, nasi przewoźnicy muszą również walczyć o przetrwanie.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Pan poseł złożył wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu. Jesteśmy jedynym krajem, który zrównuje prawa nieobywateli z prawami obywateli. Raz jeszcze zwracam uwagę, że państwo lekką ręką chcecie dać Ukraińcom 6 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-46.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#PiotrZgorzelski">Szanowni Państwo Posłowie! Na galerii znajduje się młodzież z XLI Liceum Ogólnokształcącego im. Joachima Lelewela, która przybyła na zaproszenie pana posła Michała Koboski. Powitajmy ich bardzo serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#PiotrZgorzelski">A teraz bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Marka Jakubiaka, który wygłosi oświadczenie w imieniu koła Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MarekJakubiak">Wysoka Izbo! Szanowny Panie Marszałku! Stało się tak, że Rosja napadła na Ukrainę. Nie ma cienia wątpliwości, że poniosło to za sobą setki tysięcy ofiar, nieszczęście narodu jednego, drugiego — przecież po stronie rosyjskiej też giną setki tysięcy ludzi. To nieszczęście stało się u naszych wrót, u naszych granic. Rolą Polaków było zdać egzamin z człowieczeństwa i ten egzamin zdaliśmy — piątka to za niska ocena. Miliony Ukraińców znalazły swoje miejsce w naszych domach, w naszych hotelach w Polsce. Przypomnę, że to było ok. 8 mln ludzi. Cały świat się dziwił, cały świat podziwiał, cały świat był wdzięczny za to, że Polska tak potraktowała uchodźców wojennych z Ukrainy, odciążając m.in. całą Europę od tego ciężaru — co by nie powiedzieć — co sfinansowane zostało przez Polskę w całości.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MarekJakubiak">Proszę państwa, nie można w tym momencie zapomnieć, jak potraktował nas całkiem niedawno prezydent Ukrainy, opuszczając salę Organizacji Narodów Zjednoczonych wtedy, kiedy delegacja polska zabierała głos. Nie można zapomnieć tej potwarzy, ponieważ ona była w absolutny sposób niezasłużona i po stronie dyplomacji polskiej budziła co najmniej zdziwienie i rozgoryczenie. Brak spotkania, czy możliwości spotkania się obu prezydentów, Polski i Ukrainy, i wytłumaczenia tego, zablokowanie przez stronę ukraińską tego spotkania było po prostu zwyczajnie karygodne. Ale mówię o tym nie po to, żeby rozdzierać szaty, tylko mówię o tym, że dzięki Polakom i my rozgraniczyliśmy państwo ukraińskie od obywateli ukraińskich.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MarekJakubiak">Jeśli chodzi o pomoc obywatelom ukraińskim, to, proszę państwa, spotykam tych obywateli cały czas, a to w zakładach pracy, a to na budowach, a to w sklepach. Powiem szczerze, że to dobrze wróży, dlatego że ci ludzie, którzy przyjechali do Polski po to, żeby pracować, żyć godnie z daleka od wojny, budzą szacunek. Jeżeli Polska ma w swojej historii życie dwóch, trzech narodów i tworzyć ma Rzeczpospolitą, to bardzo dobrze. Natomiast państwo ukraińskie pod wodzą, proszę państwa, pana prezydenta Zełenskiego musi zastanowić się, jak traktować Polskę i sprawy Polaków, bowiem tutaj nieracjonalne działanie wywołuje co najmniej działanie przeciwskuteczne.</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#MarekJakubiak">To, co robiliśmy z sercem, proszę państwa, kończy się zawsze, przeważnie zresztą, takim powiedzeniem, że piekło jest wybrukowane dobrymi chęciami. I oby tak w tym przypadku nie było.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#MarekJakubiak">Kukiz’15 poprze tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Schizofrenia.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#PiotrZgorzelski">Teraz przystępujemy do tury pytań.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#PiotrZgorzelski">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Grzegorz Braun, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#PiotrZgorzelski">2 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#GrzegorzBraun">Nigdy dosyć powtarzania: stop ukrainizacji Polski, stop banderyzacji polskiej racji stanu. Jaka tu wdzięczność? Jakie horyzonty otwarła nam ta pomoc? To okładanie Polaków kosztami wojny, którą prowadzą Moskale z Ukraińcami. Państwo to świetnie wiecie, nic się nie zmieniło, banderyzm jako jedyny wzorzec ukraińskiego patriotyzmu dalej obowiązuje i w szkole, i w gabinetach rządowych w Kijowie, i w placówkach dyplomatycznych.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#GrzegorzBraun">Panie Ministrze! Proszę wykrztusić, proszę jasno z tej mównicy powiedzieć rodakom, ile złotych polskich chce pan lekką ręką rzucić Zełeńskiemu i jego reżimowi na drobne wydatki. Utrzymywanie w Polsce Ukraińców jest bowiem amortyzowaniem polityki Kijowa, co i tak skończy się źle dla Polski. Państwo szantażujecie tutaj Polaków, po raz kolejny mówicie, że Ukraińcy walczą tam za nas. Za chwilę w Kijowie ktoś powie: to Polacy popychali nas do tej hekatomby, to Polacy blokowali jakiekolwiek rokowania pokojowe. Wy, zjednoczona koalicjo wojenno-chanukowa, istotnie jesteście podżegaczami wojennymi. Nie mówicie nigdy o pokoju, mówicie zawsze o tym, że ukraińskimi rękoma, ukraińskimi żołnierzami, nie tylko mężczyznami, także kobietami, chcecie wygrać jakąś wojnę. Proszę zatem powiedzieć, ile to ma Polaków kosztować w najbliższych miesiącach. Proszę o statystyki dotyczące tego, jak skoczyły nam wskaźniki przestępczości, przestępczości zorganizowanej, działań o charakterze bandyckim i jeszcze — na pewno wiedzą to w pańskim ministerstwie — jak skoczyły nam wskaźniki zachorowań na choroby trudne do leczenia przede wszystkim weneryczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Krzysztof Gadowski.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#PiotrZgorzelski">Nie widzę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#GrzegorzBraun">Odpowiedź jest jasna: to są skokowe wzrosty, ale państwo to fundujecie.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#PiotrZgorzelski">Zatem zapraszam panią poseł Małgorzatę Pępek, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MałgorzataPępek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W naszym interesie jako kraju jest, aby ci, którzy są u nas, czuli się bezpiecznie, a jeśli chcą tu zostać i budować sobie życie, dlatego że podjęli pracę czy założyli biznesy i odprowadzają podatki, to powinniśmy ich jak najbardziej wspierać. Dobrze, że projekt ustawy jest, gdyż europejska ochrona czasowa obywateli Ukrainy została przedłużona do 3 marca 2025 r., a polskie przepisy nie zostały jeszcze zmienione. Mogłoby to stanowić problem dla krajowych pracodawców, bo zatrudnienie cudzoziemca, który nie ma prawa pobytu, jest nielegalne.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MałgorzataPępek">W tym kontekście proszę o odpowiedź na pytanie: Czy są państwo w posiadaniu wyliczeń ukazujących, jaki procent uchodźców z Ukrainy, którym nadano PESEL, znalazł zatrudnienie w naszym kraju? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Artur Jarosław Łącki, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panowie Ministrowie! Pytanie raczej do pana ministra finansów niż do pana ministra spraw wewnętrznych i administracji. Prawo i Sprawiedliwość w zeszłym roku czy 2 lata temu wprowadziło najgorsze przepisy fiskalne, jakie można było sobie wyobrazić, czyli ich słynny Polski Ład, a raczej nieład. W ramach tego Polskiego Ładu wprowadzono nowy podatek, podatek, który nazwali składką zdrowotną, który tak de facto zniszczył podatek liniowy w Polsce i doprowadził do bankructwa wielu małych firm, szczególnie jednoosobowych i tych, które zatrudniają do 10 osób. To dzisiaj widać na rynku, te firmy się zamykają, padają, a to one tworzą polskie PKB, chodzi głównie o firmy rodzinne Polek i Polaków. Żeby pomagać Ukraińcom, społeczeństwo musi być bogate, a żeby było ono bogate, nie może być ufiskalizowane. Jeśli się zarabia, ale oddaje się większość swojego dochodu, to powoduje to, że ludziom się nie chce pracować, więc będzie dalej tak, jak jest, czyli firmy będą padały, a wpływy do budżetu państwa będą malały.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#ArturJarosławŁącki">Przy okazji tej ustawy chciałem się dowiedzieć, czy Ministerstwo Finansów pracuje już nad zmianą stawki zdrowotnej dla przedsiębiorców: dla tych, którzy płacą stawkę zdrowotną w wysokości 4,9%, jak również dla tych, którzy płacą ją w wysokości 9%? Bo będzie to zmiana jakościowa w polskiej polityce fiskalnej i zmiana jakościowa po nieudolnych rządach PiS. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Marcin Józefaciuk, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MarcinJózefaciuk">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Uczniowie! Za 2 tygodnie miną 2 lata od momentu zbrojnej agresji Rosji na Ukrainę. Byłem wtedy dyrektorem szkoły. Szok i niedowierzenie, jakie przeżyli uczniowie i uczennice, w tym moi ukraińscy uczniowie, którzy już uczyli się u nas w szkole, spowodowały konieczność udzielenia wsparcia psychologicznego zarówno uczniom, jak i pracownikom. Po 2 kolejnych tygodniach moja szkoła stała się jedną ze szkół węzłowych, które zajmowały się wsparciem dorosłych Ukraińców i młodzieży ukraińskiej. Przez mój gabinet przeszło wiele setek rozerwanych wojną rodzin. Pomagaliśmy znaleźć miejsce zamieszkania, miejsce pracy, miejsce nauki i opieki edukacyjnej dla młodych. W mojej szkole powstały trzy oddziały kształcące w zawodach: technik usług fryzjerskich, ogrodnik, architekt krajobrazu — zwodów, które będą tak niezwykle ważne po zakończeniu konfliktu, tak aby młodzież mogła odbudować swoje państwo.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#MarcinJózefaciuk">Ta ustawa i przedłużenie okresu jej obowiązywania jest niezwykle ważna dla uczniów i uczennic pobierających naukę w polskim systemie edukacji. Ich rodzice musieliby przenieść się w środku roku szkolnego, zabierając dziecko z bezpiecznego środowiska i od przyjaźni, które się zawiązały. Taka sytuacja spowodowałaby również zabranie konstytucyjnego prawa dostępu do edukacji, a przecież młodzież ukraińską uczącą się w Polsce chroni polskie prawo.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#MarcinJózefaciuk">Jest ona ważna nie tylko dla rodziców i uczniów, ale także dla pracodawców, którzy zatrudniają młodzież ukraińską jako młodocianych pracowników w ramach przygotowania do zawodu lub praktyk zawodowych. Przedłużenie okresu ochrony do końca trwania zajęć dydaktycznych umożliwi pełne zakończenie cyklu kształcenia zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#MarcinJózefaciuk">Znam wielu obywateli ukraińskich, którzy założyli swoje firmy w Polsce lub pracują legalnie w polskich przedsiębiorstwach. Moja szkoła również zatrudniała i zatrudnia kilka osób jako asystentów nauczyciela ukraińskiego w oddziałach przygotowawczych.</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#MarcinJózefaciuk">Cieszy mnie również fakt zobowiązania się projektodawcy, tłumaczącego termin przedłużenia do 30 czerwca, że opracowywane są nowe przepisy, które będą dostosowane do obecnej sytuacji zarówno Polski, Ukrainy, jak i Unii Europejskiej. Otwiera to okienko analizy sytuacji obywateli Ukrainy na terenie Polski oraz zaproponowanie nowych rozwiązań lub rezygnację z niektórych.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#MarcinJózefaciuk">Ufam, że szanowna Izba pochyli się nad tym i jednomyślnie przychyli się do projektu ustawy pomimo kompletnego niezrozumienia ze złożenia sytuacji przez posła, którego kadencja zostanie zapamiętana z akcji gaśniczej i szerzenia hejtu, a obecnie interesującego się życiem seksualnym innych ludzi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Sylwia Bielawska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#SylwiaBielawska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo się cieszę, że jesteśmy dzisiaj tu po to, aby procedować właśnie nad przedłużeniem tej ustawy. Ustawy, która tak naprawdę spowodowała, że to właśnie my, samorządowcy, którzy jeszcze niedawno w swoich miastach pomagaliśmy uchodźcom, którzy przyjechali do naszych miast w poszukiwaniu schronienia, w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca, żeby mogli to miejsce i to bezpieczeństwo znaleźć.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#SylwiaBielawska">Nie zapomnę, kiedy wybuchł konflikt, w Wałbrzychu przyjmowaliśmy już w pierwszym dniu wieczorem pierwszych uchodźców, którymi się opiekowaliśmy i którym zapewniliśmy schronienie. Stworzyliśmy duży hub, z którego dystrybuowaliśmy pomoc humanitarną. I wysyłaliśmy tę pomoc również na Ukrainę do naszego miasta partnerskiego, do Borysławia. Mer Borysławia Igor Jaworski był niespełna kilka dni temu na spotkaniu noworocznym w Wałbrzychu i dziękował po raz kolejny mieszkańcom za pomoc, którą miasto bezpośrednio dostaje.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#SylwiaBielawska">Dlatego tak bardzo cieszę się, że przede wszystkim ta ustawa jest przedłużana, ale że ministerstwo również podjęło wysiłki, aby opracować nowe przepisy, bo pamiętajmy, że większość z tych, którzy przyjechali do nas w poszukiwaniu schronienia, tak naprawdę będzie skazana na to, aby zostać u nas jeszcze przez długie lata.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#SylwiaBielawska">Musimy pamiętać, że w przepisach, które będą przygotowywane, muszą pojawić się nowe przepisy odnośnie do integracji i długofalowego wsparcia. Pamiętajmy, że nie chodzi tylko o zabezpieczenie społeczne, ale chodzi również o zabezpieczenie psychologiczne, chodzi o przygotowanie rynku pracy dla tych osób. Dlatego tak bardzo cieszę się, że zostały podjęte działania. Mam nadzieję, że w ramach przygotowanych rozwiązań prawnych wszystkie palące problemy, które najlepiej znają samorządowcy, zostaną uwzględnione.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Michał Szczerba, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MichałSzczerba">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panowie Ministrowie! Szanowni Państwo! Ten projekt jest absolutnie ważny. 2 lata temu putinowska Rosja napadła na Ukrainę. Polska okazała się wspaniałym sąsiadem, który z otwartym sercem, z otwartym mieszkaniem, domem pomagał uchodźcom ukraińskim.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#MichałSzczerba">Niestety wojna trwa. Niestety regulacje, które zostały przyjęte przez instytucje europejskie, ale również przez nasz kraj, wymagają przedłużenia, przedłużenia co najmniej do 30 czerwca 2024 r. Chodzi o legalność pobytu, chodzi o wsparcie, również wsparcie mieszkaniowe, chodzi również o ważność dotyczącą wizy krajowej. Polska musi być nadal solidarna, bo to jest w naszym wspólnym interesie, bo Ukraińcy również przelewają swoją krew za nasze bezpieczeństwo. Bo im dalej ten konflikt, tym dla nas bezpieczniej.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#MichałSzczerba">Szanowni Państwo! Pozwolę sobie wykorzystać ten moment na pytanie do panów ministrów o politykę migracyjną.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#MichałSzczerba">Panie Ministrze! Panowie Ministrowie! Czy brak polityki migracyjnej, brak stworzenia dokumentu, tj. strategii, w sytuacji, kiedy w ostatnich 8 latach rząd konsekwentnie, również poprzez rozszczelnienie systemu, wprowadzał na teren Polski obcokrajowców — poprzez wizy, których część, jak wiemy, była wizami za łapówki… Czy brak takiej polityki w odniesieniu do naszych przyjaciół, partnerów, gości z Ukrainy i brak polityki wobec tych wszystkich ludzi, którzy przyjeżdżali z różnych części świata, jest właściwy? Jakie plany ma w tym zakresie rząd pana premiera Donalda Tuska? Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Witold Tumanowicz, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czy naprawdę uważacie, że dalej państwo polskie powinno płacić za pobyt Ukraińców w Polsce? Przecież argumentowaliście to początkowym startem i aklimatyzacją. Przecież Ukraińcy są tutaj od 2 lat, już dawno powinni się zaaklimatyzować i się utrzymać. Rzesza młodych Polaków nie może sobie pozwolić na własny kąt, bo nie dostają takich dopłat.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WitoldTumanowicz">Czy polski rząd ma świadomość skali turystyki socjalnej, która trwa, a polega na przekraczaniu granicy raz w miesiącu, by nie stracić uprawnień socjalnych?</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Prawda.)</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#WitoldTumanowicz">Ile w styczniu wyniósł koszt programu 800+ dla Ukraińców? Czy naprawdę nas na to stać? Za chwilę ceny prądu wzrosną o 80%, a stan finansów publicznych jest w opłakanym stanie. Przygotowaliście nierealny budżet z rekordowym deficytem i rozdajecie lekką ręką pieniądze dla Ukraińców. I najważniejsze pytanie: Kiedy w końcu nastąpi realna pomoc dla Ukraińców, czyli kiedy nastąpi pomoc w deportacji Ukraińców w wieku poborowym, tak by mogli wesprzeć wysiłek militarny swojej ojczyzny i bronić swoich granic? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Tadeusz Tomaszewski, Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Polscy obywatele z chwilą napaści Rosji na Ukrainę solidarnie podjęli wysiłek dotyczący pomocy uciekającym do nas przed wojną Ukraińcom. Ta pomoc była i jest wielowymiarowa, począwszy od społeczności lokalnych, organizacji pozarządowych, samorządów. Do dnia dzisiejszego przebywają te osoby np. w ośrodku wypoczynkowym w Skorzęcinie w gminie Witkowo w Wielkopolsce, gdzie miałem zaszczyt w grudniu, przed świętami spotkać się z tą grupą. Są tam osoby starsze, są tam dzieci, są tam osoby z niepełnosprawnościami.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#TadeuszTomaszewski">Ten ośrodek otrzymuje od wojewody 70 zł dziennie za pełną opiekę. Chcę powiedzieć, że ta kwota nie była waloryzowana przez 2 lata. Podawany wskaźnik GUS-owski wzrostu cen towarów i usług za ostatnie 2 lata wyniósł ponad 20%. Część tych osób jest zobowiązana do ponoszenia opłat, ale są tam też osoby, panie, które mają 58–59 lat i nie mogą na lokalnym rynku pracy znaleźć pracy. W związku z powyższym podmiot, który zajmuje się tymi osobami, nie otrzymuje już tej pomocy za tych, którzy są uprawnieni do tych wpłat.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#TadeuszTomaszewski">Zdarzają się sytuacje bardzo trudne, gdy 57-letnia kobieta opiekuje się 83-letnią, zupełnie niesamodzielną matką. Też jest pozbawiona tej pomocy, a jest zobowiązana do ponoszenia opłat. A więc tak jak w życiu, tak jak w przypadku osób, które trafiają do nas, do biur poselskich, polskich obywateli, tak i tam te trudne sytuacje mają miejsce.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#TadeuszTomaszewski">Dlatego chciałem zapytać: Czy rząd ewentualnie przewiduje waloryzację pomocy dla podmiotów organizujących właśnie pobyt stały w ośrodku, jeśli chodzi o mieszkanie, wyżywienie tychże osób? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Janusz Kowalski, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#JanuszKowalski">Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Gdzie jest premier Donald Tusk? Jedna z najważniejszych debat, debata dotycząca systemu wsparcia dla walczącej Ukrainy, polskiego systemu wsparcia, bo o europejskim trudno mówić. W Brukseli widzimy wyłącznie egoizm. To wyłącznie Polska ponosi koszty pomocy Ukrainie, a premiera nie ma. Premier wyjechał zmęczony na urlop, na narty do Włoch. Gdzie jest premier? Premier, który uciekł przed pytaniami rolników, którzy wychodzą na polskie ulice…</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: To pan nie załatwił wszystkiego rolnikom? Był pan ministrem? Co pan zrobił? Kasa.)</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#JanuszKowalski">…jeżdżą traktorami po to, żeby protestować przeciwko liberalnej polityce premiera Donalda Tuska, który chce przedłużyć o kolejny rok liberalizację handlu z Ukrainą. Za to odpowiada komisarz Valdis Dombrovskis z Europejskiej Partii Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#JanuszKowalski">Premier Donald Tusk uciekł również przed pytaniami o politykę klimatyczną. Szanowni państwo, nie może być tak, że z jednej strony Bruksela sprawia, że kolejne czynniki spowodują podwyżki cen energii i ciepła, a my nadal sami finansujemy wsparcie dla Ukrainy. Tu potrzebna jest poważna debata. Polska zdała egzamin, Polacy zdali egzamin. Ale czy ten egzamin zdali Niemcy, Francuzi, Włosi, Hiszpanie…</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Kowalski.)</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#JanuszKowalski">…Komisja Europejska?</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#JanuszKowalski">Proszę czasami, szanowni państwo, popatrzeć na to w sposób systemowy. Dzisiaj słyszymy, że pieniędzy nie ma dla dzieci na laptopy, za chwileczkę nie będzie dla emerytów.</u>
          <u xml:id="u-68.7" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: No bo wyście…)</u>
          <u xml:id="u-68.8" who="#JanuszKowalski">Nie ma pieniędzy od 1 lipca na tarczę antykryzysową…</u>
          <u xml:id="u-68.9" who="#komentarz">(Poseł Izabela Bodnar: Pieniędzy nie załatwiliście.)</u>
          <u xml:id="u-68.10" who="#JanuszKowalski">…a premiera nie ma, uciekł do Włoch, ponieważ boi się tych pytań, pytań rolników, Polaków, emerytów, pytań również tych wszystkich, którzy chcą znać systemowy model wsparcia dla Ukrainy, bo nie można ponosić tych egoistycznych kosztów polityki klimatycznej Unii Europejskiej, a z drugiej strony budować siły polskiej armii. Te dwie rzeczy się wykluczają. Jestem za tym, żeby inwestować w obronność i w polską armię, a nie w egoistyczną politykę Brukseli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Iwona Maria Kozłowska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Państwo Ministrowie! Dzisiaj mija 713. dzień wojny w Ukrainie, co niesie za sobą nieskończoną traumę i cierpienie wielu rodzin. Zmiany proponowane w projekcie ustawy są niezbędne, aby umożliwić obywatelom Ukrainy jak najlepsze funkcjonowanie na terytorium Polski w obliczu przedłużającego się terroru. Ci ludzie nie wybierali, gdzie chcą być. Decyzja została podjęta za nich. Ta ustawa jest tak bardzo potrzebna, bo pozwoli obywatelom Ukrainy na stabilność życia do momentu, aż nie podejmą sami decyzji o swojej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Do mojego biura poselskiego zgłaszają się przede wszystkim kobiety z Ukrainy, kobiety z dziećmi z niepełnosprawnościami, które skarżą się na długotrwały proces wydawania kart pobytu. W Ukrainie straciły wszystko, cały dobytek, często są wdowami. W Polsce chcą rozpocząć nowe życie, chcą legalnie pracować, zakładają własne firmy.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#IwonaMariaKozłowska">Panie Ministrze! Jakie zmiany przewidywane są w procesie wydawania kart pobytu? Czy ministerstwo weźmie pod uwagę sytuację szczególnie kobiet z dziećmi z niepełnosprawnościami albo osób z niepełnosprawnościami, które przebywają na terenie naszego kraju? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Bartosz Romowicz, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Gdy pełniłem jeszcze funkcję burmistrza Ustrzyk Dolnych, powstało miasteczko pomocowe dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną. Ta lokalna społeczność solidarnie zaangażowała się w kolosalną pomoc dla uchodźców. Tak naprawdę zrobiła to, zanim zareagowała władza rządowa.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam, nie kłam.)</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#BartoszRomowicz">Dziś wiemy, że ta pomoc nadal jest ważna i nadal jest potrzebna. Nie mamy żadnych wątpliwości, że jest to nasza odpowiedzialność, jeśli chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa Polsce i Europie. Wiem, co mówię, bo w pierwszych dniach konfliktu niejednokrotnie mieliśmy na granicy do czynienia z takimi sytuacjami, kiedy to lokalna społeczność rozwiązywała problemy, poprawiała pewne niedociągnięcia, a reakcji państwa nie było.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#BartoszRomowicz">Ta ustawa, o której dziś rozmawiamy, jest ekstraordynaryjna, bo przedłuża prawa obywateli Ukrainy w Polsce i dodatkowo wzmacnia samorządy, które udzielały im pomocy. Trzeba tutaj jasno, mocno podkreślić, że państwo musi rzetelniej i dokładniej podchodzić do kwestii szczelności wypłacania świadczeń społecznych Ukraińcom. Zdarzają się przypadki, kiedy obywatele Ukrainy pracują zdalnie w firmie ukraińskiej, przebywając w Polsce, a pobierają w Polsce wsparcie finansowe. Musimy skończyć z takimi przypadkami. Bywa też tak, że obywatel Ukrainy przyjeżdża tylko pobierać świadczenie, a w rzeczywistości pracuje na Ukrainie. Poprzedni rząd nie potrafił z tym skończyć. Jestem przekonany, panie ministrze, że nam uda się to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#BartoszRomowicz">Chcemy, i o to proszę, aby w kolejnym kwartale ministerstwo, Sejm, właściwe komisje przeanalizowały każdy akt prawny, który dotyczy pomocy obywatelom Ukrainy. Pomagajmy, wspierajmy naszych przyjaciół zza wschodniej granicy, ale nie pozwalajmy na to, aby ktoś wykorzystywał dobre serca Polek i Polaków. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszam na mównicę panią poseł Izabelę Bodnar, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#IzabelaBodnar">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj trwa 713. dzień wojny, krwawej wojny w Ukrainie. Ukraińcy przeżywają dzisiaj dramatyczny atak na wiele swoich obszarów, na Mikołajów, na Drohobycz, na Donieck, Charków, Kijów, na obwód lwowski, na obwód sumski. To są dramaty wojny, która toczy się za naszymi granicami.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#IzabelaBodnar">Polacy od samego porządku, od pierwszych dni wojny pomagali — otworzyliśmy serca dla naszych braci z Ukrainy. Moja fundacja, której jestem założycielką, Fundacja Wroc ma Moc pomaga od pierwszych dni wojny. 6. dnia po wybuchu wojny jeździliśmy już busami na granicę, przewoziliśmy do Wrocławia matki z dziećmi uciekające przed tym krwawym konfliktem. My, Polacy, pomagamy z całego serca, jak tylko możemy. Nasze państwo nie może ustawać w pomocy dla Ukrainy, dlatego że jest to w żywym interesie Polski. To jest wojna nie tylko o granice Ukrainy — to jest wojna o demokratyczne wartości całego naszego kontynentu.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#IzabelaBodnar">Jedyna moja prośba do rządzących jest taka, aby system wsparcia dla naszych ukraińskich braci był egzekwowany w sposób szczelny, tak aby ludzie, którzy nie przebywają na terenie Polski, nie otrzymywali świadczeń, ponieważ budzi to po naszej stronie, wśród Polaków, dosyć dużą frustrację. Dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Marcin Skonieczka, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MarcinSkonieczka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Za naszą wschodnią granicą toczy się regularna wojna. W naszym żywotnym interesie jest to, aby wspierać Ukrainę i pomagać jej mieszkańcom, jak powiedziano już w wielu wystąpieniach, ale oczywiście ta pomoc musi być kierowana i udzielana w sposób skuteczny i mądry, aby nie popełnić takich błędów jak w 2022 r., kiedy granica została otwarta na import ukraińskiego zboża. Spowodowało to destabilizację rynku rolnego, która trwa do dziś. Nie można popełniać tego typu błędów. Na szczęście ta ustawa, nad którą dzisiaj procedujemy, nie niesie za sobą takiego zagrożenia.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MarcinSkonieczka">W związku z tym projektem mam kilka pytań do pana ministra. W dzisiejszej debacie padały różne kwoty, natomiast ja w tym projekcie wyczytałem, że w tym roku na pomoc planowano przeznaczyć 4,3 mld zł i że to przedłużenie wiąże się z kwotą jedynie, choć jednak jest to duża kwota, 1,865 mld zł. Proszę o potwierdzenie, czy rzeczywiście są to całkowite skutki tej regulacji.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#MarcinSkonieczka">Proszę też pana ministra o informację, czy w ministerstwie prowadzony był monitoring skuteczności tej pomocy, czy były robione jakieś analizy, badania. Mówimy o kolejnym projekcie, o przedłużeniu tych rozwiązań na dłuższy okres, więc warto byłoby zrobić ewaluację tego, co się sprawdziło.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#MarcinSkonieczka">Chcę poruszyć jeszcze jedną kwestię. Mówimy o kosztach, natomiast nie ma, nie było informacji o tym, jaki był wpływ tego, że Ukraińcy pojawili się w Polsce, na wzrost polskiego PKB. Panie ministrze, czy rząd prowadzi takie analizy, które szacowałyby właśnie pozytywny wpływ pobytu uchodźców z Ukrainy w Polsce na naszą gospodarkę? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Józefa Szczurek-Żelazko, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 24 lutego 2022 r. to czarny dzień nie tylko dla Ukrainy, ale również dla całego demokratycznego świata. Nikt sobie nie wyobrażał, że w XXI w. może dojść do tak bestialskiego napadu na suwerenny naród, do mordów, do aktów przemocy, które widzieliśmy w przekazach z Ukrainy. Był to szok dla wszystkich. Część mieszkańców Ukrainy w heroicznym trudzie rozpoczęła walkę o wolność Ukrainy, ale część, szczególnie kobiety, dzieci, osoby niepełnosprawne czy osoby starsze, potrzebowała wsparcia i pomocy. Polska była najbliżej i to właśnie Polska udzieliła tej pomocy osobom potrzebującym. To polski rząd bardzo szybko uruchomił dodatkowe przejścia graniczne, uruchomił transport z przejść granicznych w głąb kraju i na zachód Europy. To polski transport umożliwił przewożenie tych ludzi w bezpieczne miejsca.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Ustawa, która jest dzisiaj nowelizowana, powstała na początku marca, czyli 1,5 tygodnia po tych dramatycznych wydarzeniach. To świadczy o tym, że rząd Prawa i Sprawiedliwości bardzo odpowiedzialnie i bardzo szybko zareagował na tę sytuację po to, aby wspierać Ukraińców. Każdy z nas wie, jak potrzebna była ta pomoc — nie musimy tutaj, w Wysokiej Izbie dyskutować na ten temat. Prolongowanie tej ustawy jest niezwykle ważne, ponieważ Ukraińcy, którzy przebywają na terenie naszego kraju, bardzo często tutaj pracują, mieszkają, uczą się i muszą mieć zapewnioną stabilną przyszłość. Wiemy, że wielu z nich pracuje, odprowadza podatki, odprowadza składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, konsumuje nasze krajowe produkty i wpływa na wzrost PKB. Dlatego też myślę, że w interesie naszego kraju jest przedłużenie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Ale mam pytanie do pana ministra. Panie ministrze, rząd Prawa i Sprawiedliwości przedłużał o rok ustawę uchwaloną w 2022 r. Dlaczego państwo podjęliście decyzję o przedłużeniu działania tej ustawy tylko do czerwca tego roku?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#PiotrZgorzelski">Mamy kolejnych gości, szanowni państwo posłowie. Są to młodzież i opiekunowie z II Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Staniewskiego w Swarzędzu, których bardzo serdecznie witamy. Przybyli oni na zaproszenie pana posła Tadeusza Tomaszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#PiotrZgorzelski">I teraz proszę pana posła Adriana Witczaka, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#AdrianWitczak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie ma wolnej Polski bez wolnej Ukrainy. Słowa te, które od lat powtarzamy również w tej Izbie, szczególnie mocno wybrzmiewają dziś, kiedy za naszą wschodnią granicą trwa konflikt zbrojny. Federacja Rosyjska dokonała niczym niesprowokowanej i nieusprawiedliwionej agresji na Ukrainę. To brutalny akt gwałtu na ludzkie życie, najbardziej fundamentalne normy prawa, porządek międzynarodowy i wartość, jaką jest życie każdego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#AdrianWitczak">Powyższą ustawą wspieramy demokratyczne władze Ukrainy i naród ukraiński, wyrażamy solidarność z ofiarami i stale popieramy suwerenność, niezależność i integralność terytorialną Ukrainy. Pomoc państwa polskiego leży w najgłębiej i najlepiej pojmowanym interesie Rzeczypospolitej Polskiej. To pomoc, która wspiera również nasze bezpieczeństwo i przynosi ulgę niestrudzonemu narodowi Ukrainy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Paweł Szefernaker, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#PawełSzefernaker">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Myślę, że są takie chwile w dziejach każdego narodu, także w dziejach tej Izby, gdy moglibyśmy powiedzieć: tak, wspólnie nam się coś udało, wspólnie podjęliśmy działania. Niestety, gdy słucha się tej debaty i niektórych osób, które mówią, że jedna fundacja, o której istnieniu dzisiaj się dowiedzieliśmy, zrobiła bardzo dużo, inna więcej, gdzieś kogoś nie było…</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#PawełSzefernaker">Proszę państwa, naprawdę ten czas był czasem wyjątkowym, tzn. 140 tys. osób dziennie przekraczało granicę Polski z Ukrainą. W naszej części świata tak wiele osób nie uciekało nigdy przed wojną. Stanęliśmy wszyscy na wysokości zadania jako naród, także jako rząd, samorządy. Przyjęliśmy rozwiązania, jak mówiła pani poseł Szczurek-Żelazko, w ciągu 1,5 tygodnia. Wiele państw Unii Europejskiej pytało, skąd wy macie takie rozwiązania, skoro dopiero 1,5 tygodnia temu ten konflikt się rozpoczął. Myślę, że warto przy okazji tej dzisiejszej dyskusji podziękować wszystkim, którzy wtedy podjęli te działania, począwszy od zwykłych obywateli, skończywszy na rządzie.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#PawełSzefernaker">Szanowni Państwo! Jeżeli mamy przejść do kolejnych etapów, tzn. jeżeli mielibyśmy tak zmieniać tę ustawę, co powinniśmy robić, aby odchodzić już od pewnych rozwiązań, które były przygotowane na początek, to bardzo proszę o to, aby przygotować informacje. Myślę, że dzisiaj ich nie ma. To też jest bardzo szczegółowa praca. Art. 13 to był taki artykuł, który utworzyliśmy na początku, aby osoby fizyczne mogły zapewnić zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy u siebie w domu. Jak 140 tys. osób przekraczało granicę, to było to zasadne. Myślę, że po 2 latach konfliktu funkcjonowanie tego przepisu jest coraz mniej zasadne. Bardzo proszę o informacje, z podziałem na województwa — te informacje można uzyskać od samorządów — ile obecnie osób korzysta z art. 13 tej ustawy i w jakim procencie to są obywatele polscy, którzy udzielają tej pomocy w mieszkaniach, a w jakim stopniu są to np. obywatele Ukrainy, którzy przyjmują także uchodźców wojennych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Mirosława Nykiel, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MirosławaNykiel">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MirosławaNykiel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podczas gdy my dzisiaj dyskutujemy o przedłużeniu ustawy o pomocy dla Ukraińców, w Izbie Reprezentantów USA ważą się losy pakietu pomocowego dla Ukrainy. Istnieje duże ryzyko, że z powodów wewnętrznej przepychanki politycznej po raz kolejny ten pakiet zostanie odrzucony. A wszyscy dokładnie wiemy, że bez wsparcia całego zachodniego świata dla Ukrainy również nasze, Polaków, bezpieczeństwo jest zagrożone. Dotychczasową pomoc polskiego rządu dla Ukrainy oceniamy pozytywnie, dlatego przedłużamy obowiązywanie ustawy i liczymy na to, że kwestia naszego interesu narodowego, czyli pomoc Ukrainie, pozostanie poza bieżącym sporem politycznym.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#MirosławaNykiel">A do pana ministra mam pytanie. Jak resort ocenia dotychczasowe funkcjonowanie, wypełnianie zapisów ustawy? I czy zapewnił pan wszystkie instytucje, stowarzyszenia, osoby pomagające do tej pory Ukraińcom w Polsce, iż wsparcie będzie kontynuowane na takich samych zasadach? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Jarosław Wiesław Wieczorek, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JarosławWiesławWieczorek">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Brutalna napaść Rosji na Ukrainę wymusiła na świecie, na Europie, ale również na Polsce i Polakach odpowiednie zachowanie godnościowe. Takim zachowaniem jest i była na pewno ustawa o pomocy na rzecz obywateli Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#JarosławWiesławWieczorek">Zanim zadam pytanie, chciałem bardzo serdecznie podziękować panu ministrowi Pawłowi Szefernakerowi, ówczesnemu pełnomocnikowi do spraw uchodźców wojennych, za to, że właśnie tego typu narzędzie prawne mogło funkcjonować już po kilkunastu dniach od tej brutalnej napaści. Solidaryzm, solidarność, jaka miała miejsce wówczas w Polsce, była niespotykana na skalę światową, rozpoczynając oczywiście od samych Polaków — następnie regulacje prawne, działania rządu na poziomie centralnym, na poziomie wojewódzkim, zaangażowanie samorządów, zaangażowanie organizacji pozarządowych i wielu, wielu innych instytucji i ludzi dobrej woli, którzy widzieli to cierpienie za wschodnią granicą. I dzisiaj mamy dobrą ustawę, która będzie przedłużana o kolejne miesiące.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JarosławWiesławWieczorek">Natomiast pytania moje w związku z tym są dwa. Jedno dotyczy samej filozofii funduszy. Czy zgodnie z deklaracją jeszcze przedwyborczą będziecie państwo chcieli odchodzić od tzw. funduszy, tak jak to zostało zapowiedziane? Czy kwestia dotycząca czerwca jest tym ostatnim okresem? To jest pytanie pierwsze. I pytanie drugie. W ocenie skutków regulacji finansowych, w źródłach finansowania, są zapisane ewentualne oszczędności, ewentualnie obligacje Banku Gospodarstwa Krajowego. Ale chciałem zapytać: Czy przewidujecie również środki zewnętrzne, które mogą zasilić ten fundusz pomocowy? Czy w tej sprawie rząd poczynił już starania, aby fundusz był zasilony środkami z zewnątrz? Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Anna Wojciechowska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#AnnaWojciechowska">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Pytanie do pana posła Kowalskiego, który widocznie musiał wyjść. Niech pan poseł, pan minister opublikuje listę waszych tłustych kotów, którzy zarobili na wojnie ukraińskiej.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#AnnaWojciechowska">Pytam o zboże, bo m.in. przez takie działania powstały pierwsze konflikty z rolnikami.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#AnnaWojciechowska">Każda wojna to są ludzkie tragedie i to, że trzeba pomagać, nie podlega w ogóle dyskusji. 2 lata temu to my, Polacy, pierwsi podaliśmy pomocną dłoń ofiarom agresji rosyjskiej. Wówczas nikt nie czekał na reakcję rządu, który nie za bardzo szybko kwapił się… Kilka dni trwało, zanim zareagował na to bestialstwo. Natychmiast ludzie, którzy niejednokrotnie sami potrzebowali pomocy, wzięli pod swój dach ludzi z Ukrainy. Tymczasem ostatnio rząd PiS-owski zmienił swoją narrację w odniesieniu do Ukrainy, stosunki dyplomatyczne bardzo się ochłodziły. Wojna przeciąga się coraz bardziej, pomoc jest potrzebna w każdej postaci. I nie zazdrośćmy im — tutaj mówię do panów z Konfederacji — wsparcia. Tam jest wojna i nikt właściwie nie wie, co zastanie jutro, czy będzie miał gdzie mieszkać i czy w ogóle będzie żył.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#AnnaWojciechowska">Obecnie nasz rząd poprawia nasze stosunki i jest również nadzieja na uregulowanie współpracy gospodarczej. I mam pytanie do pana ministra: Czy mamy jakieś informacje, ile kontraktów… Czy jakieś umowy lub porozumienia zostały zawarte z Ukrainą na temat współpracy gospodarczej, przyszłej współpracy gospodarczej i co obecny rząd ma zamiar zrobić z tymi działaniami? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Władysław Dajczak, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WładysławDajczak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani poseł, to naprawdę nie do wiary — to było jedno z bardziej bezczelnych wystąpień dotyczących tak poważnego tematu.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Nie zna pan Kowalskiego, nie zna pan Kowalskiego.)</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#WładysławDajczak">Czy pani poseł pozwoli?</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#WładysławDajczak">24 lutego wybuchła ta straszliwa wojna i 24 lutego egzamin zdał polski naród i egzamin zdał polski rząd. Ja miałem zaszczyt wtedy być wojewodą lubuskim i reprezentować rząd pana premiera Mateusza Morawieckiego w województwie lubuskim. Droga pani, już kilka tygodni przed wybuchem tego konfliktu odbywaliśmy wideokonferencje z panem ministrem Szefernakerem i rozmawialiśmy o potencjalnej potrzebie przygotowywania miejsc na wypadek tego, gdyby taki konflikt się wydarzył. I droga pani, wojna wybuchła o godz. 3.50 rano, a o godz. 6 mieliśmy już dyspozycje tworzenia punktów relokacyjnych, tworzenia punktów informacyjnych i to się działo w województwie lubuskim od rana. Droga pani, z samorządami spotkałem się w formie konferencji wideo w tym samym dniu i już ustalaliśmy, ile miejsc, i jakich, mamy do dyspozycji. Punkt relokacyjny w urzędzie wojewódzkim działał od godzin porannych.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#WładysławDajczak">Pani wie lepiej, oczywiście, że tak.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#WładysławDajczak">Ja byłem w tym czasie wojewodą lubuskim i cieszę się, że polski rząd tak sprawnie potrafił sobie poradzić z tą sytuacją kryzysową. Utworzyliśmy 35 tys. potrzebnych miejsc, przyjmowaliśmy już na drugi dzień uchodźców z Ukrainy — w doskonałym kontakcie z samorządami, to prawda, to był dobry kontakt z samorządami, ale to było bardzo sprawne działanie polskiego rządu. I te nieprawdy, które tutaj dzisiaj padły, te kłamstwa, w szczególności dwóch panów posłów z Polski 2050 — nie wiem, czemu to ma służyć. To jest nieprawda. To są kłamstwa. Kłamiecie i będzie kłamali. Widać, że na kłamstwie chcecie budować ten rząd z 13 grudnia.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Pan też kłamie.)</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#WładysławDajczak">Mam pytanie, panie ministrze: Czy tak jak pan minister Szefernaker apelował, już pracujecie nad nową ustawą? Bo koniec czerwca jest blisko. Czy ta ustawa będzie konsultowana z Polakami, czy będzie brała pod uwagę te wszystkie nowe uwarunkowania, które przecież są, które się dzieją, o których mówią Polacy? Bardzo proszę, aby to było sprawne działanie rządu. Mam nadzieję, że w tej ważnej sprawie tak właśnie będzie.</u>
          <u xml:id="u-90.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-90.10" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Pan zostanie doradcą ministra.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Klaudia Jachira, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#KlaudiaJachira">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W czasie gdy za naszą granicą trwa wojna, gdy nawet dzisiaj dochodzi do zmasowanego ataku rosyjskiego agresora na ukraińskie miasta, obecnej PiS-owskiej opozycji prawie w ogóle to nie interesuje. Zobaczcie, ławy są puste.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wasze też są puste.)</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#KlaudiaJachira">Zaledwie kilka osób na prawie 200 posłów z Prawa i Sprawiedliwości. Czym zajmujecie się od rana? Nie bezpieczeństwem kraju, nie pomocą dla naszych braci i sióstr z Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#komentarz">(Poseł Witold Tumanowicz: A gdzie jest Tusk? A gdzie jest premier?)</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#KlaudiaJachira">Kontynuujecie swoją farsę z byłymi posłami i przestępcami ułaskawionymi po raz trzeci przez prezydenta. To pokazuje, jak totalnie nie rozumiecie powagi sytuacji. I całe szczęście, że już nie odpowiadacie za bezpieczeństwo Polski. Robicie sobie pseudobohaterów z przestępców, podczas gdy za naszą granicą prawdziwi bohaterowie oddają życie także za naszą wolność. Niedobrze mi się robi na samą myśl o tym.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#KlaudiaJachira">Tymczasem od prawie 2 lat Ukraina bohatersko walczy nie tylko o własną wolność, ale o wolność całej Europy. I dlatego właśnie w interesie całej Unii Europejskiej jest ją wspierać jeszcze bardziej. Ukraina ma status kandydata do Unii Europejskiej. Zakłada się, że zostanie przyjęta w ciągu najbliższych 6 lat. Skoro zamierzamy przyjąć Ukrainę, to powinniśmy być jako cała Unia zaangażowani w jej obronę. I tu rodzi się pytanie: Czy Ukraińcy nie powinni dostać tych samych środków do obrony, którymi dysponuje NATO? Powiedzieliśmy A, decydując się na proces przyjęcia Ukrainy, to powiedzmy B, decydując się na jak największe jej wsparcie. Jeżeli nie potrafimy stanąć w obronie napadniętej naszej siostry, to co z nas za Unia? Unia, która nie będzie umierać za Kijów, nie umrze i za Warszawę, Wilno, Tallin czy Rygę.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Ukraina nie jest w Unii. Czy pani to rozumie?)</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#KlaudiaJachira">Mówię o tym właśnie w polskim parlamencie, bo tutaj powinno być największe zrozumienie dla heroicznej walki naszych sióstr i braci ukraińskich, dla ukraińskiego narodu. Unia powinna jak najszybciej zrobić wszystko, co w jej mocy, by Ukraina nie tylko spełniła kryteria przyjęcia, ale też dożyła, oby w pełni wolna i niepodległa, roku 2030, roku akcesji do Unii Europejskiej. Sława Ukrainie.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Łukasz Kmita, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#ŁukaszKmita">Wielce Szanowny Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Wysoki Sejmie! Szanowna Młoda Damo! Nie widzę zainteresowania posłów Platformy Obywatelskiej…</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#ŁukaszKmita">Nie widzę zainteresowania posłów Platformy Obywatelskiej tym tematem, więc uważam, że tego typu wystąpienia, po pierwsze, są nie na miejscu, a po drugie, pokazują to, że z tej mównicy rzeczywiście można powiedzieć wszystko, nawet największe…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, jeśli pan pozwoli, akurat tutaj, na tej sali, można spokojnie zwracać się do posłanek lub posłów per pani poseł lub per panie pośle, bo innych tutaj nie ma, więc jeśli może pana taką…</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#PiotrZgorzelski">Ale na sali sejmowej nie ma, są tylko posłowie.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Czyli tam nie ma.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#ŁukaszKmita">Dobrze, jeśli pan marszałek uznał, że to nie jest dama, będę mówił: pani poseł, rzeczywiście.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#ŁukaszKmita">Polska zdała egzamin z solidarności, ale także pokazała niezwykłą sprawność działania państwa. Wiem, że część z państwa może to boleć, bo tą sprawność działania realizowało Prawo i Sprawiedliwość pod kierunkiem pana ministra Pawła Szefernakera. I chcę w tym miejscu bardzo serdecznie podziękować wszystkim Polakom, urzędnikom, samorządowcom, organizacjom pozarządowym, szczególnie harcerzom, i jeszcze raz Polakom za wielkie serce. Uruchamialiśmy różnego rodzaju działania, szybko i skutecznie. Dziękowała nam za to administracja. Osobiście miałem przyjemność odbycia długiej, prawie 30-minutowej rozmowy z premierem Denysem Szmyhalem w Krakowie. Ale, szanowni państwo, to nie jest wstyd, że państwo chcecie kontynuować dobre działania rządu Prawa i Sprawiedliwości. W tej sytuacji, przy tym zagrożeniu międzynarodowym, powinniśmy działać jak jedna pięść, razem. Dlatego apeluję do posłów dzisiejszej koalicji rządowej: nie upolityczniajcie tego sporu.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#ŁukaszKmita">Na koniec, szanowni państwo, powiem, że wiele słyszymy o wielkiej europejskiej solidarności. Chciałbym zapytać pana ministra, ile środków już zostało przyznanych Polsce jako refinansowanie środków z funduszu pomocy.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#ŁukaszKmita">Czy państwo będziecie występowali o to, aby te środki do Polski trafiały? Bo nie może przecież być tak, że wszyscy mówią o wielkiej europejskiej solidarności, ale gdy chodzi o finanse, to polscy podatnicy mają ponosić w niemal 100% koszty tych działań. Jesteśmy za pomocą, wyciągamy dłoń, pomagamy z całego serca, ale Europa do tego wsparcia powinna się dołożyć. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Artur Szałabawka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#ArturSzałabawka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Skandaliczne są wypowiedzi niektórych posłanek. To są tylko słowa, naturalnie to są słowa, nie czyny, a czyny się powinny liczyć. Przypomnijcie sobie państwo, jak 2 lata temu ta wojna wybuchła, a świat był w szoku. Świat nie wiedział, co się będzie działo następnego dnia. A wojna miała trwać 4 dni, 5 dni. Dzięki rządowi Prawa i Sprawiedliwości i całemu społeczeństwu polskiemu doprowadziliśmy do tego, że Ukraina nie upadła, że Ukraina walczyła. Walczyła dlatego, że w sposób permanentny przyjęliśmy całą rzeszę osób, matek, kobiet z dziećmi, osób starszych, które mogły w Polsce się znaleźć, po to żeby żołnierze ukraińscy mieli ducha walki. To dzięki temu Ukraina wtedy walczyła. I podziękowanie należy się całemu naszemu społeczeństwu.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#ArturSzałabawka">Ale proszę wziąć pod uwagę, że ta wojna ma oblicze pełnowymiarowe na Ukrainie, ale jest to też wojna prowadzona hybrydowo. I takie haniebne słowa, jakie tutaj padły ze strony pani posłanki, są notowane przez ruskich agresorów. Ona są odnotowane. Widzą, że nie ma jedności. Liczyłem, że w tej debacie jedność będzie pełna i całkowita, bo o to w tym wszystkim chodzi. Wojna hybrydowa polega na tym, że tutaj działa ruska agentura, która myślała, że po roku nastroje społeczne Polaków w stosunku do tak dużej rzeszy uchodźców z Ukrainy będą bardzo negatywne. Przeliczyli się. Wojna trwa 2 lata, a naród ukraiński może liczyć na pomoc Polski.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#ArturSzałabawka">Panie Ministrze! Mam pytanie: Czy w związku z tym, że obowiązywanie przepisów tej ustawy kończy się w czerwcu, są też podejmowane działania, jeśli chodzi o nowe myślenie, nowe sytuacje, które mają miejsce w tej chwili w Polsce? Bo mamy również do czynienia z dużą rzeszą Ukraińców, którzy dostali się na terytorium Rzeczypospolitej, i ci Ukraińcy np. są prorosyjscy, proruscy. Musimy ich monitorować, musimy patrzeć nie tylko przez pryzmat tego, co było 2 lata temu, lecz także przez pryzmat obecnego czasu, tu i teraz. I o to mam pytanie i prośbę, żeby to kontynuować w sposób prawidłowy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Krystyna Skowrońska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#KrystynaSkowrońska">Wielce Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Drodzy Młodzi Przyjaciele siedzący na galerii! Wszyscy obserwowaliśmy wsparcie Polek i Polaków dla uchodźców z Ukrainy uciekających przed bombami, przed tą straszną wojną. Chciałabym bardzo serdecznie podziękować każdemu z osobna, kto pomagał wtedy uchodźcom, pomagał tak, jak mógł. Nie zawsze, jak mówią niektórzy posłowie, którzy pełnili funkcje wojewodów, wojewodowie byli dostępni. Byłam w kontakcie z samorządowcami, mam SMS-y. Może się jednemu z panów udało, bo był daleko od granicy, ale na granicy wschodniej były pierwsze działania samorządów i ludzi. I za to chciałabym podziękować. Za wsparcie stowarzyszeń, które pomagały osobom, które do dzisiaj przebywają na terenie Polski. Myślę, że część osób się zaaklimatyzowała, i to dobrze, brakuje nam rąk do pracy, mamy niż.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#KrystynaSkowrońska">Ale mówicie sami, posłowie Prawa i Sprawiedliwości, o rzetelności. Sami uderzcie się w piersi. Pytacie, chcecie rozliczyć rząd, na który głosowało 11,5 mln Polaków, rząd koalicji 15 października. Nie jest tak, jak wy próbujecie powiedzieć, że to jest rząd 13 grudnia. Te wasze skandaliczne słowa służą niektórym.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#KrystynaSkowrońska">A teraz wsparcie dla Ukrainy, pomoc i potępienie słów jednego z posłów, który pełnił funkcję wiceministra i dzisiaj upomina się o rolników. Co on robił, żeby pomagać rolnikom, również tym na granicy wschodniej? On był częściej tutaj i próbował się kłócić ze wszystkimi, chociaż nie miał racji, głupstwa opowiadał. Dzisiaj jesteśmy z narodem ukraińskim, bo to nasz cel, nasz pokój, nasze wspólne działanie. Chwała Ukrainie! Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Zbigniew Bogucki, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#ZbigniewBogucki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Powiem kilka słów ze swojego doświadczenia, z doświadczenia wojewody zachodniopomorskiego, ale zanim powiem o tym doświadczeniu, chciałem podziękować wszystkim zaangażowanym w tę wielką pomoc, bo to tutaj, w Polsce, mieliśmy, można powiedzieć, serce na dłoni dla uchodźców, prawdziwych uchodźców wojennych — kobiet i dzieci, osób starszych — którzy znaleźli tutaj u nas swój dom, a nie byli lokowani w obozach tak jak w innych krajach. Chciałem za to bardzo serdecznie podziękować.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#ZbigniewBogucki">Ale chciałem też powiedzieć, właśnie w oparciu o te doświadczenia, żebyśmy stanęli w prawdzie, a prawda jest taka, że polskie państwo, rozumiane jako administracja rządowa, rząd, który reagował, służby mundurowe, samorządy, organizacje pozarządowe i zwykli obywatele… Wszyscy wtedy zareagowali wspaniale, zdaliśmy wielki, historyczny egzamin. Czasami zastanawiamy się tutaj, w Polsce, ile nam brakuje do Zachodu, ile lat nam jeszcze brakuje, żeby dogonić Niemcy, żeby dogonić inne państwa Europy Zachodniej. W tej kwestii wyprzedziliśmy Zachód o co najmniej 20 lat. Byliśmy krajem, który otworzył swoje domy, swoje serca, swoje granice przed prawdziwymi uchodźcami, a nie tymi, których chcieli nam wrzucić Putin i Łukaszenka przez granicę białoruską, czy tymi, których państwo chcieliście przyjąć przed 2015 r. Czy zadajecie sobie państwo pytanie, co by było, gdybyśmy ulegli waszej presji, dzisiejszego obozu władzy, i wpuścili tych nielegalnych migrantów przez granicę białoruską? W jakim stanie byłoby wówczas polskie państwo? Nie odpowiadacie na to pytanie, bo nie chcecie już o tym pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#ZbigniewBogucki">Dzisiaj jest ta ustawa, panie ministrze, i jest Fundusz Pomocy. Fundusz Pomocy, który tak bardzo krytykowaliście, Fundusz Pomocy, który przejęliście po nas, Fundusz Pomocy, który kontynuujecie, i dobrze, bo taki jest żywotny interes Rzeczypospolitej, żeby pomagać dalej Ukraińcom. Ale też trzeba powiedzieć, że należy przygotować nową ustawę, która będzie wymagała od obywateli Ukrainy aktywizacji, wejścia w polski system społeczno-gospodarczy, bo nie może być również tak, że obywatele Ukrainy będą tylko i wyłącznie korzystać z tej pomocy. Ta pomoc im się należała wtedy, kiedy wybuchała wojna, tę pomoc trzeba utrzymywać, dlatego jesteśmy za tą ustawą, ale dzisiaj jest inny czas. I trzeba również, na zasadzie wzajemności, od obywateli Ukrainy i od państwa ukraińskiego wymagać wzajemności i wymagać tego, żeby weszli w nasz system społeczny i system gospodarczy. To jest zobowiązanie, które powinniście dzisiaj tutaj, z tej mównicy, przekazać Polakom. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#PiotrZgorzelski">Na tym zakończyliśmy turę pytań.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#PiotrZgorzelski">Proszę teraz na mównicę podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana ministra Macieja Duszczyka, który udzieli odpowiedzi na zadane pytania oraz odniesie się do wystąpień klubowych.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#PiotrZgorzelski">Uzupełni pan minister Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#MaciejDuszczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo dziękuję za wszystkie komentarze, jak również za pytania, które zostały zgłoszone do projektu ustawy. Projekt ustawy jest bardzo krótki. Jak państwo wiecie, dotyczy tylko i wyłącznie przedłużenia okresu do 30 czerwca i kwestii podatkowych, co jest konieczne. Natomiast poruszono też bardzo wiele innych kwestii w państwa wystąpieniach. Odniosę się do części z nich, do tych, które są bezpośrednio związane z tym, co należy do moich obowiązków w ministerstwie.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#MaciejDuszczyk">Na początku odpowiem na pytanie pana posła Szczerby dotyczące polityki migracyjnej. W tamtym tygodniu opublikowaliśmy cały harmonogram prac nad strategią migracyjną. Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że Polska w ostatnich latach kompletnie zmieniła swój status z kraju typowo emigracyjnego na kraj imigracyjny. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej zastanawialiśmy się głównie nad tym, ilu Polaków wyjedzie, ilu powróci, natomiast obecnie gros naszych prac dotyczy kwestii polityki imigracyjnej.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#MaciejDuszczyk">Nasze akty prawne tak naprawdę są stworzone po wejściu czy przed wejściem do Unii Europejskiej. Wymagają istotnych zmian, dlatego też rozpoczęliśmy proces bardzo głębokich konsultacji dotyczących tego, jak powinna wyglądać polityka imigracyjna. Określiliśmy ją trzema przymiotnikami: kompleksowa, odpowiedzialna i bezpieczna. To są te trzy główne kwestie, które muszą być w takiej polityce zaadresowane. Harmonogram jest oparty na współpracy ze środowiskiem naukowym, z bardzo licznym gronem interesariuszy. Mamy nadzieję, że do końca tego roku taki projekt zostanie przyjęty przez Radę Ministrów, a następnie nastąpi praca nad aktami prawnymi, głównie ustawą o cudzoziemcach, ale nie tylko. Oczywiście nie będziemy czekać ponad 8 miesięcy, 9 miesięcy na to, aż ta strategia powstanie. Kwestia dostosowań jest tutaj konieczna. Ten element dotyczący obecności uchodźców wojennych z Ukrainy to jeden z tematów, które nie mogą czekać. Musimy nad nim pracować.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#MaciejDuszczyk">Było kilka pytań dotyczących kwestii ekonomicznych. Otóż Polska jest krajem, w którym wskaźnik zatrudnienia — czyli wskaźnik pokazujący, ile osób pracuje, jest obecnych na rynku pracy — jest najwyższy wśród krajów nie tylko Unii Europejskiej, ale również OECD. Ostatnie dane pokazują, że ten wskaźnik zatrudnienia w Polsce wynosi 67%, natomiast w Niemczech osiąga niecałe 30%. Pokazuje to, jak bardzo duża grupa uchodźców wojennych z Ukrainy pracuje w Polsce. W ZUS-ie tych osób jest ponad 750 tys. To ponad 70% wszystkich cudzoziemców zarejestrowanych w ZUS-ie. Tak naprawdę dzisiaj obywatele Ukrainy bardzo wiele wkładają do polskiego systemu, zarówno systemu zabezpieczenia społecznego, jak i systemu pomocy społecznej, natomiast jeśli chodzi o korzystanie z niego, to te kwoty wcale nie są takie duże.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#MaciejDuszczyk">Było też pytanie o wzrost PKB. Mamy trzy różne analizy. Akurat w przypadku poprzedniego rządu nie było takich analiz dotyczących monitorowania czynników ekonomicznych. Są niezależne badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego, Banku Credit Agricole czy Ośrodka Badań nad Migracjami. One pokazywały nam różne statystyki. Jeżeli spojrzymy na pierwszy okres, to zobaczymy, że były duże wydatki uchodźców wojennych, którzy przywieźli ze sobą gotówkę. Wtedy mieliśmy wzrosty szacowane na ok. 5% PKB. Natomiast dzisiaj, w takim ujęciu kilkuletnim, mamy taki szacunek mówiący o tym, o ile mniej więcej punktów procentowych wzrośnie produkt krajowy brutto w przeciągu 5 lat. Taki najbardziej wiarygodny szacunek mówi o 1,2–2%. W przeciągu 5 lat polski produkt krajowy brutto wzrośnie o ok. 1,2–2% punktów procentowych. To sporo.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#MaciejDuszczyk">Myślę, że na pytanie pana posła Szefernakera odpowiemy pisemnie. Mamy oczywiście podział na województwa, jak to można zrobić, jeśli chodzi o art. 13, natomiast to pytanie było doprecyzowane, dotyczyło obywateli Polski i Ukrainy. Tutaj musimy sięgnąć do bardziej zaawansowanych statystyk.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#MaciejDuszczyk">Jeżeli spojrzymy na inne kwestie dotyczące funduszy europejskich, to musimy sobie zdawać sprawę z pewnej kompleksowości działań. Jeżeli patrzymy np. na kwestię refundowania, Funduszu Pomocy, to widzimy, że są tu kwoty, które mieszczą się w bardzo różnych aspektach. Tu myślimy o krajowym programie odbudowy, ale jest też taki fundusz, który nazywa się FAMI, są różne fundusze kierowane na realizację polityki migracyjnej. To jest trudno rozdzielić. Jeżeli budujemy jakiś system, chociażby system przejść granicznych czy system wsparcia, to ciężko wykorzystywać go wyłącznie w przypadku uchodźców wojennych z Ukrainy. Usprawni on również ruch osobowy na innych granicach, dlatego trudno to rozdzielić. Jeżeli byłaby taka potrzeba, to oczywiście w jakiś sposób możemy to metodologicznie przygotować, żeby pokazać, jak to dokładnie wygląda, ale w krótkim wystąpieniu byłoby mi bardzo trudno dokonać bardzo jasnego podziału.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#MaciejDuszczyk">To wsparcie, jeśli chodzi o Unię Europejską, rośnie też z tego powodu, że Rada Europejska, podejmując decyzję o przeznaczeniu dodatkowych środków na politykę migracyjną… Polityka migracyjna, migracje są dzisiaj absolutnie jednym z najważniejszych tematów do dyskusji i Komisja Europejska na to odpowiada, przeznaczając dodatkowe środki. Dosłownie kilka dni temu przeznaczono kolejne 2 mld euro na wsparcie granic zewnętrznych Unii Europejskiej. Jest też kwestia FAMI czy innych funduszy dla Polski. One będą teraz odblokowane ze względu na kwestie dotyczące praworządności, więc wydaje mi się, że te kwoty będą rosły.</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#MaciejDuszczyk">Jeśli chodzi o działania dotyczące współpracy gospodarczej, to jest ich sporo. Chociażby eksport polskich produktów do Ukrainy w ostatnim czasie wzrósł. Nie mamy takich bardzo dokładnych danych o tym, ile umów zostało zawartych między firmami polskimi a ukraińskimi, natomiast te relacje się zawiązują. To jest też zadanie dotyczące kwestii modernizacji i odbudowy Ukrainy po wojnie. Tu trzeba być dużo bardziej aktywnym z tego powodu, że już widać, że prawdopodobnie będzie na to sporo środków. Dobrze by było, gdyby polskie przedsiębiorstwa mogły dzisiaj nawiązywać współpracę z ukraińskimi przedsiębiorstwami. Chodzi o to, żeby być tam obecnym, bo wtedy dużo łatwiej jest wchodzić w fundusze związane z odbudową.</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#MaciejDuszczyk">To chyba wszystkie pytania, na które miałem odpowiedzieć. Panie marszałku, Wysoka Izbo, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszam sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji pana ministra Tomasza Szymańskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#TomaszSzymański">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#TomaszSzymański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Faktycznie te pytania, które padły, miały charakter zamknięty. Zostały wyczerpane, odpowiedział na nie pan minister Duszczyk. Na część z nich, chyba na jedno, pana Szefernakera, udzielona zostanie odpowiedź pisemna. Większość pytań miała charakter wystąpień, i słusznie, ponieważ są one częścią dyskusji w kontekście konkretnej nowelizacji ustawy, do której rząd się przymierza.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#TomaszSzymański">Szanowni Państwo! Szczerze gwarantuję państwu daleko idącą współpracę, licząc na konsultacje z państwem, na konsultacje ze stroną samorządową, organizacjami pozarządowymi i wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, żeby ta druga nowelizacja, merytoryczna nowelizacja tejże ustawy spełniała te oczekiwania, które zawieraliście państwo dzisiaj podczas swoich wystąpień w imieniu klubu czy też w ramach pytań.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#TomaszSzymański">Szanowni Państwo! Z tej mównicy padło dzisiaj wiele podziękowań w stosunku do wszystkich podmiotów, organizacji, samorządów, które zaangażowały się w pierwszych godzinach, dniach wojny, w trakcie tych kryzysowych sytuacji, które miały miejsce na granicy. Oczywiście absolutnie przyłączamy się do tych podziękowań. Te pierwsze godziny były kluczowe. Duże uznanie dla samorządowców, dla harcerzy, dla ochotniczych straży pożarnych, dla wszystkich tych, którzy podjęli momentalnie działania, żeby zapewnić, przygotować pole do dalszej współpracy, do zintegrowanej współpracy pomiędzy rządem a samorządem terytorialnym, a także organizacjami pozarządowymi.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#TomaszSzymański">Reasumując, dziękuję państwu za owocną dyskusję. Liczę na to, że praca na posiedzeniu komisji również będzie przebiegała w podobnej atmosferze, żebyśmy tę nowelizację dotyczącą wyłącznie przedłużenia okresu zamknęli bardzo szybko. Wspólnie zapraszam wszystkich do dyskusji w ramach szerszej nowelizacji tej ustawy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#PiotrZgorzelski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#PiotrZgorzelski">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#PiotrZgorzelski">Do głosowania nad tym wnioskiem przystąpimy dokładnie za 15 minut, o godz. 12.30.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#PiotrZgorzelski">Do tej godziny ogłaszam przerwę.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 16 do godz. 12 min 32)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#Marszałek">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#Marszałek">Drodzy Państwo! Chcę najpierw bardzo serdecznie przywitać grupę osób z niepełnosprawnościami, ich rodziny, opiekunów i przedstawicieli organizacji działających na ich rzecz. Przyjechali tu na zaproszenie posłanki Mai Nowak. Bardzo serdecznie was pozdrawiamy.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#Marszałek">Cieszę się, że jesteście z nami. Nawet jakiś bardzo młody człowiek tam jest na rękach mamy i bije nam brawo. Wspaniale.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#Marszałek">Jest z nami też Szkoła Podstawowa nr 2 z Jelcza-Laskowic na zaproszenie pana posła Pawła Hreniaka. Witamy was serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 1. porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#Marszałek">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu, który teraz poddam pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#Marszałek">Odrzucenie tego wniosku oznaczać będzie, że Sejm, zgodnie z propozycją zaopiniowaną przez Prezydium Sejmu, skierował ten projekt ustawy do Komisji Finansów Publicznych w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#Marszałek">Głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy zawartego w druku nr 188, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-108.12" who="#Marszałek">Kto jest przeciw wnioskowi o odrzucenie tej ustawy w pierwszym czytaniu?</u>
          <u xml:id="u-108.13" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał w sprawie tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-108.14" who="#Marszałek">Głosowało 407 posłów. 16 — za, 391 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-108.15" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił, a tym samym skierował ten projekt ustawy do Komisji Finansów Publicznych w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-108.16" who="#Marszałek">Na podstawie art. 95b regulaminu Sejmu wyznaczam termin przedstawienia sprawozdania przez Komisję Finansów Publicznych do dnia 8 lutego 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-108.17" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2. porządku dziennego: Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej (druk nr 32).</u>
          <u xml:id="u-108.18" who="#Marszałek">Proszę przedstawiciela komitetu inicjatywy ustawodawczej pana Arkadiusza Iwaniaka…</u>
          <u xml:id="u-108.19" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-108.20" who="#Marszałek">…o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-108.21" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-108.22" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#MonikaWielichowska">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Uprzejmie proszę o przeniesienie rozmów do kuluarów, a tych z państwa, którzy zechcą wysłuchać pana wnioskodawcy, zapraszam do wysłuchania.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#MonikaWielichowska">Jeszcze raz proszę przedstawiciela komitetu inicjatywy ustawodawczej pana Arkadiusza Iwaniaka o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#MonikaWielichowska">Państwa proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#ArkadiuszIwaniak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Dzisiaj w roli wnioskodawcy chciałbym państwu powiedzieć, że praktycznie rok temu 202 156 osób podpisało się pod tym projektem ustawy obywatelskiej. I pozwólcie państwo, że powiem dwa zdania o historii, dlaczego jest to projekt obywatelski. Otóż jako Lewica złożyliśmy ten projekt ustawy w roku 2022 i trafił on do pani marszałek, ale niestety nie znalazł uznania. W związku z tym postanowiliśmy zrobić z tego projektu projekt obywatelski. I pod tym projektem obywatelskim podpisało się, tak jak przed chwilą powiedziałem, 202 156 osób, ale okazało się, że Prawo i Sprawiedliwość również niestety dla tego wniosku nie znalazło praktycznie czasu. Dlatego dzisiaj bez mała po roku ten projekt wraca tylko i wyłącznie dlatego, że jest w rządzie, ale i w ministerstwie chęć procedowania nad tym projektem ustawy. A to jest projekt ustawy, który ma wspierać i pomagać naszym seniorom. I to seniorom, którzy są w trudnej sytuacji życiowej, bo przecież to jest, jak sama nazwa wskazuje, projekt ustawy o tzw. rencie wdowiej, a więc chodzi o osoby starsze, które owdowiały i muszą utrzymać swoje gospodarstwo domowe tylko z jednego świadczenia emerytalnego bądź rentowego, co przy dzisiejszej wysokości tych świadczeń jest bardzo trudne.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#ArkadiuszIwaniak">Ten projekt złożyliśmy już jako Lewica w 2012 r. 11 lat po tym, jak ten projekt ujrzał światło dzienne, mam nadzieję, że w tym roku — ba, jestem przekonany, że w tym roku — dzięki pani minister Dziemianowicz-Bąk i panu ministrowi Gajewskiemu, ale i całemu rządowi, ten projekt zostanie przyjęty, tak naprawdę projekt obywatelski, i ta wola obywateli zostanie wysłuchana.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#ArkadiuszIwaniak">W dzisiejszym systemie prawnym jest tak, że gdy umiera jeden ze współmałżonków, drugi współmałżonek może zostać przy swoim świadczeniu emerytalnym bądź otrzymać 85% tzw. renty rodzinnej. W tym projekcie, tak jak w rozwiązaniach obowiązujących w kilku państwach europejskich, zakładamy, że będzie możliwość skorzystania z 50% tego świadczenia po zmarłym współmałżonku. Dlaczego? Dlatego że gdy umiera jeden ze współmałżonków, koszty utrzymania gospodarstwa domowego zostają na tym samym poziomie. One się praktycznie nie zmieniają, bo trzeba zapłacić czynsz, za energię cieplną. A przecież wiemy, że osoby starsze to są również osoby bardzo często korzystające z pomocy lekarskiej i mają spore wydatki na leki.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#ArkadiuszIwaniak">Na to, żeby dalej procedować nad tym projektem, czekaliśmy blisko rok. Pytanie do Prawa i Sprawiedliwości, dlaczego wszystkie inne projekty, które dotyczyły seniorów, potrafiły przejść przez Sejm, przez tę Izbę dosłownie w 2 dni, a projekt, który dotyczy 1,5 mln wdów i wdowców — głównie kobiet, bo głównie kobiet to dotyczy — został poddany pierwszemu czytaniu, zapoznano się z tym projektem, ale dalej nie był procedowany, choć Prawo i Sprawiedliwość na sztandarach miało, że walczy o wsparcie, że pomaga osobom starszym, emerytom, rencistom, osobom owdowiałym.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#ArkadiuszIwaniak">Ten projekt jak na dłoni pokazuje, że tam, gdzie można zadowolić kilka milionów osób i zrobić kampanię wyborczą na krótko przed wyborami, projekt jest procedowany, a projekt, który rozwiązuje systemowo problemy osób, które najbardziej potrzebują pomocy, niestety tego nie realizuje.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#ArkadiuszIwaniak">Jeszcze raz, pani minister, bardzo serdecznie dziękuję. Proszę przyjąć podziękowania dla całego rządu w imieniu wnioskodawców, bo jest to projekt obywatelski…</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Może coś o projekcie?)</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#ArkadiuszIwaniak">…który ma pomóc tym, którzy najbardziej tej pomocy potrzebują. Bardzo serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: A o projekcie coś?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję przedstawicielowi Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MonikaWielichowska">Proszę kolejnego przedstawiciela Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej pana Sebastiana Koćwina o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#SebastianKoćwin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#SebastianKoćwin">Bardzo przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#SebastianKoćwin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polskie społeczeństwo starzeje się w coraz szybszym tempie. Seniorzy w Polsce stanowią prawie 1/4 ludności. Do końca dekady, czyli za 6 lat, będzie to już niemal 1/3, a do 2050 r. 40% społeczeństwa. Ich możliwości nabywcze będą miały więc ogromny wpływ na ogólny poziom konsumpcji, a przecież na konsumpcji wewnętrznej bazuje PKB Polski. Oczywiste wydaje się to, że dwa czynniki: jakość życia oraz stopień samodzielności seniorów wpływać będą także na rodziny, które często sprawują nad nimi opiekę. Poziom życia tej rosnącej grupy uwarunkuje również jakość życia całego społeczeństwa oraz ogólną kondycję gospodarki narodowej.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#SebastianKoćwin">Równocześnie z procesem starzenia się społeczeństwa obserwujemy narastające zjawisko pozostawania w jednoosobowych gospodarstwach domowych. Coraz więcej osób starszych żyje samotnie. Najczęściej dzieje się tak w wyniku śmierci jednego ze współmałżonków. Zgodnie z prognozami już za 7 lat, gdy niemal co trzecia osoba mieszkająca w naszym kraju będzie emerytem lub emerytką, ponad połowa jednoosobowych gospodarstw domowych będzie należała do osób 65+. Wielkość gospodarstwa domowego jest zaś najsilniejszym czynnikiem wpływającym na poziom życia seniorów, na ryzyko ubożenia. Swoją sytuację jako dobrą określa ponad połowa osób zamieszkujących z małżonkiem i tylko 30% osób samotnych. Analogicznie starsze osoby samotne cztery razy częściej określają swoją sytuację materialną jako złą w porównaniu z tymi, którzy żyją w dwuosobowych gospodarstwach emeryckich.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#SebastianKoćwin">Doskonale obrazują to dane systemu opieki społecznej. Pamiętajmy, że w 2021 r. spośród 79 tys. seniorów, którzy otrzymywali zasiłki stałe, aż 95% było osobami samotnie gospodarującymi. Należy jednak mocno podkreślić, że te dane dotyczą obecnych seniorów, kiedy emerytury są na poziomie 54% stopy zastąpienia. Niestety emeryci, o których wspomniałem na początku, ci, którzy będą stanowić 1/3, a potem nawet niemal połowę populacji naszego kraju, będą otrzymywali świadczenia znacznie niższe. Zgodnie z prognozami stopa zastąpienia za 7 lat spadnie o 9 punktów procentowych i wyniesie 47%, a za kolejne 10 lat będzie już poniżej progu 40%, czyli minimalnego standardu, który wyznaczyła Międzynarodowa Organizacja Pracy. I niestety ta stopa zastąpienia będzie spadać nadal do poziomu poniżej 29% w 2050 r. i poniżej 25% w 2060 r.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#SebastianKoćwin">Starzenie się społeczeństwa dotyczy nas wszystkich, podobnie jak spadająca stopa zastąpienia, ale samotna starość i związane z nią ubóstwo to zjawiska, które niewspółmiernie i coraz mocniej uderzają w kobiety. Musimy zdać sobie sprawę z tego, że sytuacja, w jakiej będą już za kilka lat nasze matki, a za 20–30 lat kobiety z naszego pokolenia, będzie nieporównywalnie gorsza od tej obecnej. Polska jest wprawdzie krajem, który szczyci się jednym z najniższych w Europie wskaźników nierówności płacowych pomiędzy kobietami i mężczyznami, niestety nie może poszczycić się taką samą równością, gdy idzie o świadczenia emerytalne. Polki otrzymują emerytury niższe o 32% od mężczyzn. Wpływ na niskie kobiece emerytury mają oczywiście nierówności płacowe na rynku pracy, ale te są stosunkowo niewielkie. Niższe emerytury kobiet to też cena za okresy spędzone na urlopach macierzyńskich, rodzicielskich i wychowawczych, a także nierówny podział obowiązków przy opiece nad dziećmi i niepełnosprawnymi członkami rodzin, w tym seniorami, zmuszający do pracy w niepełnym wymiarze godzin i do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Czyli mówiąc wprost, nierówności w przypadku emerytur są ekonomicznym odbiciem nierówności w życiu społecznym, w tym na rynku pracy. I chciałbym to podkreślić z całą mocą, bo zasady życia społecznego i zasady emerytur, ich wysokość i sposób naliczania są niczym innym jak umową społeczną i zależą tylko i wyłącznie od tego, co ustalicie państwo na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-112.7" who="#SebastianKoćwin">Uważamy, że rozwiązanie wprowadzające rentę wdowią jest nie tylko wyrazem sprawiedliwej korekty w różnicy wysokości świadczeń pomiędzy małżonkami, którzy wypracowując wspólny majątek, dzielą się pracą zarobkową i nieodpłatną na rzecz rodziny. Jest to także konieczność ekonomiczna i społeczna. Spadająca relatywna wysokość emerytur, rosnąca liczba osób starszych, zjawisko osamotnienia seniorów, tzw. singularyzacja, oznaczać będzie plagę ubóstwa osób starszych i negatywnie wpłynie na gospodarkę i na jakość życia nie tylko seniorów, ale także ich rodzin. Renta wdowia jest rozwiązaniem, które bezpośrednio przeciwdziała tym zjawiskom i istotnie ogranicza ich skutki społeczne. Myślę, że ponad 200 tys. podpisów pod projektem wyraźnie pokazuje wolę społeczeństwa, aby rozwiązać ten palący problem.</u>
          <u xml:id="u-112.8" who="#SebastianKoćwin">W imieniu Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych zwracam się do Wysokiej Izby o to, aby stanęli państwo po stronie tych, którzy potrzebują pomocy tu i teraz. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-112.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję przedstawicielowi Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#MonikaWielichowska">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#MonikaWielichowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Urszulę Rusecką, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#UrszulaRusecka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! Szanowni Państwo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wobec obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia tzw. renty wdowiej, druk nr 32.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#UrszulaRusecka">Szanowni Państwo! Jest to niezwykle budujące, że rządzący obecnie po 8 latach trwania w opozycji stali się wrażliwi na los polskich emerytów. Pewnie jeszcze nie wszyscy, bo przypomnę ostatnie słowa z wywiadu telewizyjnego pani minister edukacji Barbary Nowackiej o tym, że emeryci są sfrustrowani…</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#UrszulaRusecka">…więc źle się to zapowiada, jeżeli chodzi o pracę na rzecz naszych seniorów.</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#UrszulaRusecka">Projekt bardzo ważny, ale zanim przejdę do jego treści, to chciałabym powiedzieć o działaniach, które realizował rząd Prawa i Sprawiedliwości. Warto o tym przypominać, ponieważ pamięć bywa ulotna, zwłaszcza pamięć obecnie rządzących.</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#UrszulaRusecka">Rozpocznę od pierwszej, najważniejszej rzeczy, a mianowicie od przywrócenia wieku emerytalnego. Mówiliście państwo, mój poprzednik mówił o tym, że tę ustawę, nad którą procedujemy, podpisało 200 tys. osób. To ja przypomnę, że była ustawa, którą podpisało prawie 2 mln osób, którą Platforma Obywatelska wyrzuciła do kosza. To odnośnie do przywrócenia wieku emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#UrszulaRusecka">Tak, to właśnie zrobiła obecnie rządząca koalicja Platformy Obywatelskiej i PSL. Lewica wtedy nie była w koalicji rządzącej.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-114.10" who="#UrszulaRusecka">A my zgodnie z zapowiedzią, jaką złożyliśmy naszym wyborcom, przywróciliśmy wiek emerytalny.</u>
          <u xml:id="u-114.11" who="#UrszulaRusecka">Warto również przypomnieć o innych rozwiązaniach, które dotyczą sytuacji emerytów i rencistów, bo jeżeli chodzi o rząd Prawa i Sprawiedliwości, to faktycznie robiliśmy wszystko, żeby naszym emerytom żyło się godnie. To przede wszystkim kwestia związana z waloryzacją emerytur i rent. Prawo i Sprawiedliwość za to odpowiadało i to było najważniejsze w ubiegłym roku przy inflacji. Przypomnę, że waloryzacja była prawie 15-procentowa i była to również waloryzacja kwotowo-procentowa po to, aby naszym emerytom podnieść te najniższe świadczenia, najniższe uposażenia. Jeżeli chodzi o kwestie waloryzacyjne, to chcę podkreślić, że w 2023 r. przeznaczyliśmy na to 40 mld zł z budżetu państwa. Warto o tym przypominać, ponieważ w 2015 r. na wsparcie emerytów i seniorów, a przecież nie jest to tak odległy czas, ówczesny rząd przeznaczał niecałe 4 mld zł. Natomiast w 2023 r., kiedy rządy sprawowało Prawo i Sprawiedliwość, w budżecie znalazło się ponad 100 mld zł na wsparcie emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-114.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-114.13" who="#UrszulaRusecka">Tzw. trzynastka i czternastka, czyli dodatkowe świadczenia, które dotyczą prawie wszystkich emerytów i rencistów, przez te wszystkie lata obowiązywały, czyli nie tylko w roku wyborczym, nie tylko przez ostatnie lata. Zarówno trzynastka, jak i czternastka funkcjonowały i mam nadzieję, że będą funkcjonować, że nie będą zniesione w imię innych świadczeń, jeżeli nie zbilansuje się państwu budżet.</u>
          <u xml:id="u-114.14" who="#UrszulaRusecka">Kolejne kwestie. Wprowadziliśmy zmiany dotyczące tzw. emerytur czerwcowych. Wykonaliśmy też wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący rocznika 1953. Jeśli chodzi o to, co zrobiliśmy, to wprowadziliśmy rozwiązania, na których bardzo zależało organizacjom związkowym pracowników, czyli wyeliminowaliśmy wygasający charakter emerytur pomostowych. Przypomnę, szanowni państwo, że to Platforma Obywatelska zlikwidowała emerytury pomostowe. My to przywróciliśmy.</u>
          <u xml:id="u-114.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Nikt nie zlikwidował.)</u>
          <u xml:id="u-114.16" who="#UrszulaRusecka">Wprowadziliśmy bardzo ważne rozwiązanie, jakim jest „Mama 4+”, czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające wprowadzające rozwiązania w przypadku, gdy mamy, wychowując dzieci, nie wypracowały sobie odpowiedniego stażu. My w tym zakresie płaciliśmy im najniższą emeryturę bądź dopłacamy do najniższej emerytury. Z tego rozwiązania, szanowni państwo, korzysta ponad 75 tys. mam i ojców, bo i ojcowie taką emeryturę, okazuje się, otrzymują.</u>
          <u xml:id="u-114.17" who="#UrszulaRusecka">Ważne było rozwiązanie dla emerytów i rencistów — ono jest, funkcjonuje, myślę, że też nie będzie zlikwidowane — dla tych, którzy są niezdolni do samodzielnej egzystencji. W tym zakresie to również dodatkowe 500 zł dla tych osób, które takiego wsparcia potrzebują i mogą z niego korzystać. Z tego rozwiązania korzysta prawie 600 tys. osób, to kwota ok. 4 mld zł w ubiegłym roku. Zlikwidowaliśmy tzw. pułapkę rentową. To też jest nasze rozwiązanie, które wprowadziliśmy w życie, czyli wyrównywaliśmy możliwość pobierania renty socjalnej, dorabiania sobie do tej renty. Zamieniliśmy rentę uczniowską na rentę socjalną. To kolejne pozytywne rozwiązanie, które w tym zakresie też wprowadziliśmy w życie. Te rozwiązania, które wprowadziliśmy, szły w bardzo dobrym, pozytywnym kierunku. Wprowadziliśmy również rozwiązania fiskalne. Nasze działania miały na celu wsparcie emerytów i rencistów, po tym jak został obniżony podatek dla osób fizycznych z 17% do 12%. Podniesienie wolnej kwoty od podatku do 30 tys. zł — to spowodowało, że ok. 70% emerytów w ogóle nie płaci podatków.</u>
          <u xml:id="u-114.18" who="#UrszulaRusecka">A co z państwa obietnicą wyborczą? Gdzie te 60 tys. kwoty wolnej od podatków? Nie widać i nie słychać, a czas biegnie. Kiedy spełnicie te obietnice wyborcze?</u>
          <u xml:id="u-114.19" who="#UrszulaRusecka">Wiemy, że sytuacja emerytów i rencistów stale wymaga monitorowania i stale wymaga naszego wsparcia, wsparcia rządowego. W związku z tym pochylamy się również nad problemem emerytur wdowich. Szanowni państwo, główną regulacją zawartą w projektowanej ustawie jest zmiana jednej z zasad związanych ze zbiegiem prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, a mianowicie zasady wypłaty jednego świadczenia. Projektodawcy proponują przyznanie wdowom, wdowcom prawa do świadczenia po zmarłym małżonku w dwóch wariantach, których realizacja jest uzależniona od wyboru wdowy lub wdowca. Tymi wariantami są: wariant pierwszy przysługujący po zmarłym — renta rodzinna zostanie powiększona o połowę przysługującej wdowie, wdowcowi emerytury, emerytury rolniczej, wojskowej, policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej. A wariant drugi: świadczenia i emerytury przysługujące wdowie, wdowcowi zostają powiększone o połowę renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Taka konstrukcja świadczenia określanego w projekcie jako renta wdowia zakłada także, że jej wysokość nie może przekroczyć trzykrotności miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS. Innymi słowy to osoba uprawniona ma wybrać, które świadczenia chce otrzymać w całości, a które w połowie. Jednocześnie projektodawca przewiduje, że ten model 50-procentowego docelowego wskaźnika byłby osiągalny etapami.</u>
          <u xml:id="u-114.20" who="#UrszulaRusecka">Szanowni Państwo! Wychodząc naprzeciw tym problemom naszych emerytów, Prawo i Sprawiedliwość, które zawsze seniorów miało w centrum swojej polityki, proponuje, aby powyższy projekt ustawy pokierować do dalszych prac w komisjach. Będziemy pozytywnie opiniować dobre rozwiązania dla polskich emerytów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-114.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Joannę Frydrych, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JoannaFrydrych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#JoannaFrydrych">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie i Panowie Ministrowie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu w sprawie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#JoannaFrydrych">Projektowana ustawa wprowadza tzw. rentę wdowią. Projekt dotyczy wprowadzenia nowej reguły zbiegu prawa do nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem renty rodzinnej, wojskowej renty rodzinnej, policyjnej renty rodzinnej lub renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi. Renta wdowia jest formą wsparcia finansowego dla wdów i wdowców, a jej głównym celem jest zabezpieczenie dochodu osób, które po śmierci współmałżonka nie są w stanie samodzielnie utrzymać się finansowo. To troska o zapewnienie im godnych warunków życia oraz zapobieżenie postępującemu ubóstwu osób starszych.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#JoannaFrydrych">W obowiązującym stanie prawnym, w momencie zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych obowiązuje zasada wypłaty jednego świadczenia. Osoby uprawnione do kilku świadczeń obowiązane są do dokonania wyboru świadczenia, a jeśli to nie nastąpi, właściwy organ dokona wypłaty wyższego świadczenia. Wyjątkiem od tej reguły jest zbieg prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz prawa do emerytury.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#JoannaFrydrych">Natomiast omawiany projekt ustawy zakłada, iż w razie zbiegu świadczeń emerytalno-rentowych osobie uprawnionej wypłaca się rentę wdowią w jednym z jej dwóch wariantów, zależnie od jej wyboru. Wariant pierwszy zakłada, że osobie uprawnionej przysługuje renta rodzinna po zmarłym małżonku, powiększona o 50% przysługującej jej emerytury, emerytury rolniczej, wojskowej, policyjnej, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej. Natomiast drugi wariant zakłada, że osobie uprawnionej wypłaca się jej emeryturę, świadczenie przedemerytalne bądź rentę powiększoną o 50% renty rodzinnej po zmarłym małżonku.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#JoannaFrydrych">Projekt przewiduje, iż wysokość renty wdowiej nie może przekroczyć trzykrotności miesięcznej kwoty przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#JoannaFrydrych">Świadczeniobiorca musi dokonać wyboru, które świadczenie ma otrzymać w całości, a które w 50%. Renta wdowia to wsparcie dla osób, które po stracie męża lub żony nie są w stanie utrzymać gospodarstwa domowego na dotychczasowym poziomie. Według wnioskodawców ustawy proponowane rozwiązania stanowią wsparcie w ponoszeniu m.in. stałych kosztów utrzymania, przyczyniając się tym samym do ograniczenia poziomu wykluczenia osób starszych, zwłaszcza kobiet, które ze względu na krótszy okres odprowadzania składek w wyniku opieki nad dziećmi i innymi osobami najbliższymi oraz ze względu na lukę płacową uzyskują niższą wysokość świadczenia emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-116.7" who="#JoannaFrydrych">Podobne rozwiązania występują w innych krajach Unii Europejskiej, takich jak Litwa, Czechy, Niemcy czy Włochy.</u>
          <u xml:id="u-116.8" who="#JoannaFrydrych">Szanowni Państwo! Poszukujemy rozwiązania godzącego uzasadnione potrzeby osób starszych z możliwościami pokolenia pracującego.</u>
          <u xml:id="u-116.9" who="#JoannaFrydrych">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Od 2017 r. Platforma Obywatelska w ramach projektu „Polska Seniora” pod przewodnictwem obecnej pani minister Marzeny Okła-Drewnowicz prowadziła konsultacje programowe skierowane do owdowiałych seniorów. W ramach „Polski Seniora” przemierzyliśmy tysiące kilometrów, odbyliśmy setki spotkań, rozmawialiśmy z seniorami, słuchaliśmy ich problemów, wsłuchiwaliśmy się w ich spostrzeżenia i rady. Wielokrotnie też słyszeliśmy ze strony seniorów potrzebę wprowadzenia wsparcia dla wdów i wdowców w systemie zabezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-116.10" who="#JoannaFrydrych">Warto przypomnieć, że to rząd Platformy Obywatelskiej jako pierwszy w historii kompleksowo pochylił się nad kwestią godnego życia seniorów. To za naszych czasów powstała ramowa polityka dotycząca seniorów, wprowadzono m.in. program „Senior — WIGOR”, w ramach którego powstawały dzienne domy opieki dla osób starszych czy wspomniana tutaj przez panią poseł, moją przedmówczynię waloryzacja kwotowo-procentowa, bo to był pomysł Platformy Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-116.11" who="#JoannaFrydrych">Drodzy Państwo! W dniu 1 października 2015 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Obywatelskiego Parlamentu Seniorów, w którym uczestniczyło 460 delegatów z całej Polski, a prace zainaugurowała pani marszałek Małgorzata Kidawa-Błońska. Dziś, drodzy państwo, procedujemy nad kolejnym ważnym dla seniorów projektem ustawy. Obiecaliśmy wsparcie seniorom i realizujemy obietnice wyborcze. Obywatelskie projekty ustaw są rzeczywiście procedowane w parlamencie.</u>
          <u xml:id="u-116.12" who="#JoannaFrydrych">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska wnosi o skierowanie przedmiotowego projektu ustawy do dalszych prac w komisjach sejmowych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-116.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-116.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Wioletę Tomczak, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WioletaTomczak">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Zaproszeni Goście! Wnioskodawcy! Po raz kolejny mam zaszczyt przedstawiać stanowisko Klubu Polska 2050 — Trzecia Droga wobec obywatelskiego projektu ustawy. I przy każdym z nich podkreślam, i przy tym obywatelskim projekcie ustawy również to uczynię, że jestem państwu: wnioskodawcom, osobom odpowiedzialnym za zbiórkę podpisów, ale i tym z ponad 200 tys. sygnatariuszy wdzięczna, że ponieśliście trud wprowadzenia pod obrady Sejmu kwestii, które są dla was ważne. Bo te ważne kwestie właśnie tutaj, wśród waszych reprezentantów wybranych 15 października, znajdują przestrzeń, by zostać poddane dyskusji, która, bardzo mocno na to liczę, wypracuje najlepsze możliwe rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#WioletaTomczak">Zmiany w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych proponowane w omawianym projekcie obywatelskiej ustawy proponują właśnie takie rozwiązania, będące odpowiedzią na trudną sytuację wdów i wdowców. Zawierają one wprowadzenie nowej reguły zbiegu prawa do nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem renty rodzinnej, wojskowej lub policyjnej renty rodzinnej bądź renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi. Celem tego projektu jest zabezpieczenie sytuacji materialnej emeryta po śmierci małżonka.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#WioletaTomczak">Zauważamy, że ostatni czas charakteryzował się gwałtownym wzrostem kosztów życia m.in. z powodu wysokiej inflacji czy znacznych wzrostów cen gazu i prądu. Prowadzenie gospodarstwa domowego stało się o wiele droższe. W sytuacji, gdy te wydatki, które często były pokrywane przez dochody dwóch osób, w wyniku śmierci małżonka wraz z obciążeniem emocjonalnym spadają na wdowę czy wdowca, stają się bardzo dużym wyzwaniem, ponieważ, proszę państwa, w przypadku prowadzenia jednoosobowego gospodarstwa domowego nie mamy do czynienia z ilorazem wydatków gospodarstwa wieloosobowego i liczby osób. O ile w pewnej części wraz ze śmiercią małżonka odejdą wydatki osobiste, o tyle koszty utrzymania mieszkania i rachunków pozostają na podobnym poziomie. Ta trudna sytuacja związana m.in. ze sferą ekonomiczną wymaga wsparcia i pochylenia się nad tym problemem.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#WioletaTomczak">Bardzo często ta sytuacja dotyczy seniorów, a wśród nich głównie kobiet. Statystyki wskazują, że to właśnie kobiety żyją dłużej i najczęściej zostają one wdowami. Współczynnik feminizacji w przedziale wiekowym 65+ wynosi 139 i jest znacznie wyższy niż średnia ze wszystkich grup wiekowych. Najczęściej na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet. Większość osób w wieku sędziwym, to jest 80 lat i więcej, to owdowiałe kobiety, które najczęściej żyją samotnie i wymagają wsparcia. Przeciwdziałanie narastaniu problemu samodzielnej egzystencji osób w wieku starszym, które wymagają pomocy w postaci opieki, leczenia i rehabilitacji, jest niedoszacowanym wyzwaniem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#WioletaTomczak">Jestem specjalistką zdrowia publicznego i wiem, że sytuacja ekonomiczna kobiet w wieku emerytalnym, które stanowią większość grupy wdów w Polsce, wpływa także na zły stan ich zdrowia. Do 2050 r. liczba osób cierpiących na chorobę Alzheimera może wzrosnąć w Polsce nawet czterokrotnie. Osoby ok. 60 roku życia znacznie częściej zapadają na cukrzycę typu 2. Dotyczy to ok. 40% osób po 65. roku życia. Choroba często postępuje bez jawnych objawów. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na depresję, której częstym podłożem jest zła sytuacja ekonomiczna, choruje 12% osób najstarszych w wieku co najmniej 70 lat, a wśród nich kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni. Z powodu chorób dna miednicy cierpi około 70% kobiet po 65. roku życia, a nie stać ich na prywatną diagnostykę i terapię. W 2021 r. żyło ponad 2,2 mln wdów względem niespełna 450 tys. wdowców.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#WioletaTomczak">Stoimy przed ogromnym wyzwaniem związanym ze starzejącym się społeczeństwem i brakiem zastępowalności pokoleń. Na koniec 2021 r. liczba osób w wieku co najmniej 60 lat wynosiła blisko 10 mln. Ostatnie dane dotyczące liczby urodzeń w Polsce w 2023 r. wskazują liczbę 272 tys. urodzeń — to 11-procentowy spadek względem roku poprzedniego. Choć liczba osób pracujących w III kwartale 2023 r. wynosiła 16,873 mln osób, to w ubiegłym roku pracowało 783 tys. emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#WioletaTomczak">Co prawda omawiamy dziś, proszę państwa, propozycję nowego rozwiązania w systemie emerytalno-rentowym, ale przy tej okazji warto wspomnieć, że powinniśmy poszukać także rozwiązań, które będą służyły aktywizacji seniorów w życiu społecznym i zawodowym. Często to dzięki nim możliwe jest sprawne utrzymywanie systemu edukacji czy też opieki zdrowotnej. W 2050 r. osoby powyżej 60. roku życia będą stanowiły 40% populacji. Będą — będziemy, bo ja także będę już wtedy w wieku senioralnym — stanowić grupę ok. 14 mln obywatelek i obywateli Polski. Dla nas, dla Polski 2050, seniorzy stanowią bardzo ważną grupę, którą będziemy wspierać.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#WioletaTomczak">Już teraz wśród emerytów i rencistów są również osoby żyjące w związkach nieformalnych czy też samotnie wychowujące dzieci, które po wprowadzeniu proponowanej nowelizacji ustawy zostałyby wykluczone ze wsparcia proponowanego w omawianej nowelizacji ustawy. Śmierć współmałżonka niesie ze sobą zmianę dotychczasowego stylu życia. Wiąże się to z wieloma niekorzystnymi zmianami, które wpływają na jakość życia. Naukowcy zbadali, że wśród wdów w Polsce narasta poczucie osamotnienia, lęk o przyszłość, pogorszeniu ulega sytuacja finansowa. Populacja wdów nie jest homogeniczna. Wdowy mają różną wydolność funkcjonalną, różną odporność psychiczną, różne zamiłowania czy hierarchie wartości, mieszkają same lub z rodziną. Szczególnie starsze wdowy natrafiają na mur obojętności, niechęci, braku zainteresowania.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#WioletaTomczak">Rozwijająca się obecnie myśl andragogiczna oraz gerontologiczna uświadamia nam realny wymiar dyskryminacji. Ten projekt ma szansę to zmienić co najmniej w sferze poprawy komfortu psychicznego wdów oraz ich sytuacji finansowej. Dlatego też uważamy, że w odniesieniu do zaproponowanego projektu wymagane są głęboka analiza także grupy odbiorców, sprecyzowanie kosztów, identyfikacja możliwości bądź ograniczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dokonane pod kątem wprowadzenia tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#WioletaTomczak">Stąd klub Polska 2050 — Trzecia Droga będzie głosował za przekazaniem obywatelskiego projektu ustawy dotyczącej wdrożenia renty wdowiej do dalszych prac w ramach komisji sejmowych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-118.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Agnieszkę Marię Kłopotek, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie i Panowie Posłowie! Uczestnicy Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga przedstawić obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Projekt ustawy został zainicjowany przez komitet inicjatywy ustawodawczej, do którego przystąpiło ponad 30 organizacji. Do Sejmu projekt ten trafił 11 kwietnia 2023 r., pierwsze czytanie miało miejsce dopiero 20 listopada 2023 r., ale postępowanie ustawodawcze nie zostało zakończone i dzisiaj przystępujemy do dalszego procedowania nad tym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Jednym z głównych założeń tego projektu jest zapobieganie degradacji ekonomicznej i pogorszeniu sytuacji ekonomicznej wdów i wdowców pobierających świadczenia emerytalne. W obecnym stanie prawnym w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych obowiązuje zasada wypłaty tylko jednego świadczenia. Uprawniona osoba musi dokonać wyboru, które świadczenie chce otrzymywać. Jeżeli tego nie zrobi sama, odpowiedni organ będzie wypłacał wyższe świadczenie.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Niestety obecnie ok. 1,5 mln osób w Polsce ma ogromny problem z utrzymaniem się po śmierci współmałżonka. Jeżeli w małżeństwie pierwszy odejdzie mąż, to kobieta, która zazwyczaj ma znacznie niższą emeryturę, zarówno ze względu na krótszy okres składkowy, przerwy w okresie składkowym ze względu na urodzenie i wychowywanie dzieci, jak i z powodu niższych zarobków, bo niestety w Polsce cały czas mamy do czynienia z luką płacową, musi podjąć decyzję, czy zostaje przy swojej emeryturze, czy przechodzi na 85% świadczenia męża, tzw. rentę rodzinną.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Kobiety żyją statystycznie w Polsce o 9 lat dłużej i mają znacznie niższe emerytury. Często takich kobiet nie stać na godne życie. Chcę podkreślić, że kobiety często pracują na kilku etatach, nie tylko zawodowo — zajmują się domem, wychowują dzieci, jest to bardzo ciężka praca. Średnia emerytura kobiety wynosi o ok. 1 tys. zł mniej niż emerytura mężczyzny. Jak często mówią seniorzy, seniorki: za mało, by żyć, za dużo, by umrzeć. Wielu świadczeniobiorców uważa, że taki system, obowiązujący w tej chwili, jest niesprawiedliwy. W wielu krajach Unii Europejskiej obowiązują inne reguły dotyczące zbiegu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, w większości z nich są świadczenia właśnie łączone.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Projekt ustawy zakłada, że pozostała przy życiu osoba, kobieta czy mężczyzna, może zachować swoje świadczenie emerytalne i otrzymywać 50% renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku lub zdecydować się na pobieranie renty rodzinnej po współmałżonku i 50% swojego świadczenia emerytalnego. Prawo do takiego rozwiązania mogą mieć wszyscy uprawnieni do świadczeń ubezpieczeni w ZUS, KRUS, mundurowi, policja, strażacy czy nauczyciele.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Górny limit otrzymywanego świadczenia ma nie przekraczać trzykrotności średniej emerytury, obecnie jest to kwota ok. 7600 zł, a po wolaryzacji w marcu 2024 r. będzie to wynosić ok. 8,5 tys. zł. W tej chwili resort skłania się do tego, aby wprowadzić ten system w tzw. modelu kroczącym.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Szanowni Państwo! 1,5 mln seniorów to bardzo duża grupa społeczna, która w tej chwili najbardziej odczuwa skutki wysokiej inflacji. Waloryzacja rent i emerytur nie nadąża za inflacją. Wśród tej grupy społecznej rośnie liczba osób zagrożonych ubóstwem i nędzą. Najczęstszym stwierdzeniem samotnego seniora jest powiedzenie: nie stać mnie na to. Leki, podstawowa żywność, ubrania, środki czystości, higieny osobistej to dla nich bardzo często produkty luksusowe. Jak wynika z „Raportu o biedzie” Szlachetnej Paczki za rok 2023, ok. 300 tys. seniorów żyje w skrajnym ubóstwie. Przeczytałam ten raport i są tam porażające stwierdzenia seniorów, których nie stać na podstawowe rzeczy, artykuły pierwszej potrzeby. Ubóstwo często pozbawia ludzi szacunku do samych siebie, wyklucza z życia społecznego, z relacji z innymi. Te osoby stają się samotne, porzucone i czują się pozostawione same sobie, a przecież poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego powinno być podstawowym elementem życiowej stabilizacji.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Propozycja renty wdowiej jest też elementem rozmów i umowy koalicyjnej. Chcę również przypomnieć, że jednym z trzech założeń programu Polskiego Stronnictwa Ludowego „Uczciwa Polska” było właśnie dziedziczenie emerytury. My nie nazywaliśmy tego rentą wdowią, tylko dziedziczeniem emerytury. W przypadku śmierci jednego ze współmałżonków drugi otrzymywałby 100% wyższej emerytury i dodatkowo 50% niższej emerytury. Jest to według nas sprawiedliwe, ponieważ małżonkowie stanowili przez długi czas jedno gospodarstwo domowe i po śmierci jednego z nich drugiemu trudno związać koniec z końcem. Najczęściej dotyczy to właśnie kobiet, które mają zdecydowanie niższe świadczenia emerytalne.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#AgnieszkaMariaKłopotek">Uważamy, że proponowane rozwiązania są bardzo potrzebne i należą się naszym seniorom, zwłaszcza tym, którzy otrzymują najniższe świadczenia, w tym również z KRUS. Dlatego Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga będzie głosował za przekazaniem projektu ustawy do dalszego procedowania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Tadeusza Tomaszewskiego, klub Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#TadeuszTomaszewski">Pani Marszałek! Szanowni Przedstawiciele Inicjatywy Ustawodawczej! Szanowna Pani Minister! Panie Ministry! Szanowni Państwo! Klub Lewicy od wielu lat zabiega o systemowe rozwiązania poprawiające sytuację bytową emerytów i rencistów. W czasie kampanii wyborczej Lewica przedstawiła program „Bezpieczny senior”. W jego ramach powiedzieliśmy o rencie wdowiej, nad którą dziś procedujemy, powiedzieliśmy o dwukrotnej waloryzacji, jeśli inflacja w I półroczu przekroczy 5% — wpisano to do wykazu prac Rady Ministrów — po trzecie, powiedzieliśmy o wzroście zasiłku pogrzebowego. Pani poseł Rusiecka nie wymieniła tego jako sukcesu. Przez 8 lat brak było podwyższenia zasiłku pogrzebowego.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#TadeuszTomaszewski">Dalej: kwestia bonu kulturalnego dla seniorów, którym pani ministra również się zajmuje. Kolejna kwestia to emerytury stażowe. W 2010 r. projekt obywatelski z tej Izby prezentował śp. Jan Guz, szef OPZZ. A pani przewodnicząca Rusiecka ma sukces. Przez 1,5 roku…</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Rusecka.)</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#TadeuszTomaszewski">Rusecka, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#TadeuszTomaszewski">Ma sukces. Powtórzę: przez 1,5 roku skutecznie blokowała obywatelski projekt ustawy o emeryturach stażowych w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny — przypomnę, bo niektórzy nie pamiętają — za rządów Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#TadeuszTomaszewski">Kolejna istotna sprawa, też włączona do prac Rady Ministrów, to umowy cywilnoprawne wliczane do stażu pracy, tak aby później ta emerytura była wyższa. A więc jesteśmy konsekwentni. Jesteśmy konsekwentni w sprawie wieku emerytalnego. Lewica była przeciwko podniesieniu wieku emerytalnego. Jasno to wyraziliśmy w głosowaniu, mimo że byliśmy, jak wspomniała pani przewodnicząca, w opozycji.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#TadeuszTomaszewski">Ale warto też przypomnieć kolejny sukces Prawa i Sprawiedliwości, w sprawie którego dzwonią do mnie do biura poselskiego, przychodzą emeryci i pytają: Panie, jak to jest, panie pośle, że 9% składki zdrowotnej, ten sukces tzw. ładu podatkowego, a niektórzy mówią: nieładu, został wliczony do podstawy brutto? I mówią: wytłumacz pan, podatek, od podatku 9%, 9% plus 12% to jest 21%. Doskonale seniorzy wiedzą i mówią: Gdzie jest to wszystko, gdzie się to podziało w tym sukcesie?</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#TadeuszTomaszewski">Trzynasta emerytura i czternasta emerytura. My uważamy, że powinno to być kontynuowane, ale jako element osłonowy w ramach walki z inflacją, bo tylko w ostatnich 2 latach wzrost cen towarów i usług, kosztów utrzymania wyniósł ponad 20%, a jak policzymy te dwa świadczenia, zresztą jeszcze nie dla wszystkich, to okaże się, że oczywiście nie pokrywa to nawet tego wzrostu kosztów ich utrzymania. Dlatego podkreślam jeszcze raz: chcemy budować rozwiązania systemowe.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#TadeuszTomaszewski">Dlaczego emerytura wdowia? Po pierwsze, dlatego że kiedy zostaje samotna osoba z gospodarstwa senioralnego, koszty utrzymania mieszkania, domu, koszty związane z lekami, z energią elektryczną, z normalnym funkcjonowaniem zaczyna ponosić jedna osobę, a dzisiaj — tak wynika z danych ZUS — średnia emerytura kobiet po waloryzacji w marcu ub.r. wynosi 2792 zł, ale z tego 42,5% kobiet ma emerytury do 2400 zł. O 32%, jak mówił przedstawiciel Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej, emerytury kobiet są niższe od emerytur mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#TadeuszTomaszewski">To dobrze, że w wyniku postępu cywilizacyjnego, poprawy ochrony zdrowia żyjemy dłużej. W porównaniu z 1990 r. kobiety żyją dłużej o 7,2 roku, a mężczyźni o 5,9. Kobiety żyją dłużej, bo ponad 80 lat, a mężczyźni ponad 73 lata. Musimy wspólnie uczynić wiele, aby ten wiek wydłużać.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#TadeuszTomaszewski">Ustawa dotycząca emerytury wdowiej wychodzi naprzeciw tej trudnej sytuacji osoby, która pozostaje w gospodarstwie senioralnym. Po pierwsze, daje możliwość wyboru: albo pozostaję przy własnej emeryturze i będę korzystała docelowo z 50% emerytury po zmarłym małżonku, albo korzystam z emerytury rodzinnej. Emerytury rodzinne stanowią 15,1% wszystkich emerytur wypłacanych z ZUS-u. Wtedy oczywiście jest tak: 85% po zmarłym małżonku i 50% własnej. To rozwiązanie z projektu obywatelskiego polega na tym, że do modelu docelowego 50% dojdziemy w trzech krokach. Mianowicie to wszystko będzie wynikało z prac w komisji sejmowej, opinii rządu i stanu finansów publicznych, ale ważne, żebyśmy tę pracę rozpoczęli i zakończyli przyjęciem rozwiązania właśnie systemowego.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#TadeuszTomaszewski">W czasie zbierania podpisów, ale też teraz pojawiają się również problemy, choć może nie nazwałbym tego problemami, oczekiwania dotyczące rozważenia, czy właściwe jest ustalenie maksymalnej kwoty w przypadku łączenia obu świadczeń do trzykrotności średniej emerytury. Tak jak przed chwilą pani poseł powiedziała, będzie to 8,5 tys. My uważamy, że to jest zasadne, dlatego zawarliśmy to w projekcie obywatelskim. To jest świadczenie, które ma poprawić sytuację bytową tych, którzy są w najtrudniejszej sytuacji. Nie chodzi o to, żeby poprzez emeryturę wdowią tworzyć kolejne kominy.</u>
          <u xml:id="u-122.12" who="#TadeuszTomaszewski">Dlatego też wiem, że w przestrzeni publicznej pojawił się taki list pań, które mają, z tego wynika, wyższe emerytury, ale wyższe to znaczy: wypracowane, i szacunek za to. Tutaj trzeba być bardzo ostrożnym.</u>
          <u xml:id="u-122.13" who="#TadeuszTomaszewski">Druga kwestia, która też została ostatnio zgłoszona, dotyczy emerytur osób młodo owdowiałych. To osoby — albo mężowie, albo żony — które straciły wcześniej drugą część małżeństwa, czyli to wdowa lub wdowiec, ale ta osoba, która zmarła wcześniej, nie nabyła prawa do świadczenia emerytalno-rentowego, a przecież ta osoba nadal jest w pojedynczym gospodarstwie rodzinnym.</u>
          <u xml:id="u-122.14" who="#TadeuszTomaszewski">O wszystkim, o czym mówię, warto w czasie prac rozmawiać. Warto poszukiwać rozwiązań, warto nie pozostawić grup, które mogą czuć się pokrzywdzone, bo to ma być jeden z elementów poprawy sprawiedliwości społecznej, jeśli chodzi o cały system emerytalno-rentowy. Dlatego tak ważne jest, abyśmy kontynuowali ten dialog zarówno z przedstawicielami komitetu inicjatywy obywatelskiej, związkami zawodowymi, Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych, „Solidarnością” i innymi związkami zawodowymi, jak i stroną rządową, poszukując jak najlepszych rozwiązań. Chciałem poinformować, że klub Lewicy opowiada się za przekazaniem tego projektu obywatelskiego do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, chcemy tam dalej pracować z udziałem przedstawicieli, jak wspomniałem, strony społecznej i rządu.</u>
          <u xml:id="u-122.15" who="#TadeuszTomaszewski">Chciałem też serdecznie podziękować w imieniu klubu Lewicy wszystkim tym, którzy zaangażowali się w zbieranie podpisów. Te 202 156 tys. to wysiłek m.in. mieszkańców Wielkopolski — ponad 12 tys., ponad 5 tys. w moim okręgu wyborczym. Tam byli ludzie, ręka w rękę, z Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, OPZZ-u, Polskiej Partii Socjalistycznej, Lewicy Razem, Unii Pracy, Nowej Lewicy, a także pojedynczy obywatele, zwłaszcza ci, którzy są w tej trudnej sytuacji ekonomicznej, jako seniorzy prowadząc pojedyncze gospodarstwa rodzinne. Dlatego też warto, jak pokazuje ten dzień, angażować się w życie publiczne. Projekt obywatelski to wynik konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. To Lewica wspólnie z innymi dała konstytucję, a konstytucja daje nam taką możliwość, że to posiedzenie Sejmu jest posiedzeniem dotyczącym projektów obywatelskich, gdzie obywatele mogą przedstawiać swoją wolę w ramach projektów ustaw. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-122.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Wawra, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#MichałWawer">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nic nie mówi projekt obywatelski tak głośno i wyraźnie jak przedstawiciel, szef struktur wojewódzkich partii SLD i były poseł otwierający prezentację tego projektu i układający tę prezentację według schematu podziękowań dla kolejnych osób nominowanych przez Lewicę do rządu, w tym są kilkakrotnie powtórzone podziękowania dla pani minister Dziemianowicz-Bąk. Doprawdy nie dowiedzieliśmy się, za co właściwie są te podziękowania, bo pani minister z racji pełnionej funkcji nie miała jeszcze z tym projektem nic wspólnego, a jeżeli w czasach przedministerialnych się nim zajmowała, to również z wystąpienia pana Iwaniaka nie dowiedzieliśmy się, jaka była ta zasługa, bo pan Iwaniak był zajęty powtarzaniem podziękowań.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#MichałWawer">Zostawmy jednak na boku tę spektakularną demonstrację obywatelskości projektu, jego oddolności i społeczności, zajmijmy się meritum. Faktem jest, że ten projekt porusza problemy realne. Kondycja polskiego systemu ubezpieczeń społecznych, sytuacja majątkowa polskich emerytów to są sprawy poważne, sprawy realne, sprawy, którymi powinien zajmować się Sejm, powinien się zajmować rząd. Nie jest natomiast dobrym rozwiązaniem prowadzenie prób naprawiania tego systemu i poprawiania sytuacji polskich emerytów w sposób polegający tylko na ustanawianiu kolejnych świadczeń, które mają zaskarbić wdzięczność emerytów wobec jednej czy drugiej partii, jednego czy drugiego rządu. Potrzebujemy rozwiązań systemowych, to znaczy takich, które nie tylko pomagają emerytom, ale również pozwalają spiąć budżet państwa i pozwalają ustanowić takie zasady finansowania określonych mechanizmów, określonych świadczeń, żeby te zasady, te mechanizmy były możliwe do finansowego podtrzymania w dłuższym czasie. Tego niestety w tym projekcie nie znajdujemy. Jedynym fragmentem dotyczącym kondycji finansów państwa w kontekście propozycji renty wdowiej jest wymagany formalnie punkt mówiący o tym, jakie będą koszty tego świadczenia dla budżetu państwa. I ten punkt mówi, że będą to koszty gigantyczne, bo wynoszące 13 mld zł. Zbiegiem okoliczności jest to kwota bardzo podobna do tej, jaką co roku, od kiedy głosami Prawa i Sprawiedliwości zapadła taka decyzja, budżet państwa przeznacza na finansowanie trzynastej emerytury.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#MichałWawer">Gdyby ten projekt miał zastąpić trzynastą emeryturę, to byłoby to bardzo dobre rozwiązanie, dlatego że to zawsze jest dobre rozwiązanie, żeby powiązać świadczenia otrzymywane przez daną osobę u schyłku życia raczej z pracą, jaką ta osoba wykonywała przez całe życie, czy w tym wypadku z pracą, jaką wykonywał mąż czy żona tej osoby. Żeby po prostu z pracy męża korzystała wdowa po nim, żeby była dodatkowa motywacja, żeby przez całe życie ciężko pracować, odkładać pieniądze, płacić składki, gromadzić zasoby na swoją emeryturę. To jest znacznie lepsze rozwiązanie niż trzynasta emerytura, która jest wypłacana według socjalistycznej zasady: proszę ustawić się w kolejce, jeden podchodzi za drugim, tysiak dla każdego, dziękuję, do domu, głosujcie na PiS. Natomiast, niestety, pomysłu, żeby zastąpić złe rozwiązania rozwiązaniem systemowo trochę lepszym, w tym projekcie nie znajdujemy. Jest za to kontynuacja polityki Świętego Mikołaja, polegającej na tym, że do istniejących już świadczeń, których bronimy jak niepodległości — tak jak Platforma obiecująca, że nie, nigdy nic w szaleńczej rozdawniczej polityce PiS-u nie zmieni, nie odbierze, nie zabierze — chcą jeszcze Platforma z Lewicą dokładać kolejne świadczenie, kolejny ogromny wydatek budżetowy, który ktoś będzie musiał sfinansować. I w tym projekcie nie znajdujemy informacji o tym, kto go będzie finansował. Jeżeli traktujemy poważnie obietnice Platformy, pseudoobietnice, że żadne świadczenie nie będzie zabrane, to zostają tylko trzy możliwości: albo będzie to sfinansowane z podwyżek podatków, albo będzie to sfinansowane z druku pieniądza, który przekłada się bezpośrednio na inflację, czego doświadczyliśmy w ostatnich latach, albo będzie to sfinansowane z pożyczek i kredytów, co jest ładną nazwą na przerzucenie kosztów tego programu, przerzucenie pieniędzy konsumowanych dzisiaj na nasze dzieci, które pożyczki zaciągnięte na poczet tych programów będą musiały pewnego dnia spłacać.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#MichałWawer">I to jest pytanie, którego ja nie kieruję do przedstawicieli komitetu obywatelskiej inicjatywy, nawet jeśli obywatelskość tej inicjatywy jest w świetle dzisiejszych wystąpień cokolwiek kwestionowalna. Nie, to jest pytanie, które kieruję do posłów koalicji rządzącej. W toku prac nad tą ustawą, w toku prac nad każdym projektem ustawy, który przejdzie przez Sejm, Polacy mają prawo się dowiedzieć, kto za to zapłaci. I liczę, że państwo odpowiedzi na to pytanie w toku prac w komisji i na sali plenarnej będziecie w stanie udzielić. Kto za to zapłaci? W jaki sposób te 13 mld lub więcej będzie rok w rok finansowane? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Grzegorza Brauna, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże nie tylko emerytom, rencistom, a wszystkim obywatelom, także tym przyszłym pokoleniom, które za rozdawnictwo praktykowane przez Wysoką Izbę będą płacić! Jeśli w ogóle będą w obiegu jeszcze jacyś Polacy, żeby za cokolwiek płacić, bo trend, tendencja jest zniżkowa. W ubiegłym roku urodziło się w Polsce najmniej dzieci od zakończenia II wojny światowej. I to jest kontekst istotny, w jakim tego typu projekty wjeżdżają tu, do Wysokiej Izby — czy Wysoka Izba zajmuje się w trybie alarmowym, jak powinna, rozważeniem scenariuszy ratunkowych, tak żeby naród polski nie schodził ze sceny dziejowej z tego powodu, że coraz mniej nas się rodzi, a coraz więcej umiera. Wysoka Izba scenariuszy ratunkowych nie rozpatruje, natomiast masowo i seryjnie proceduje nad scenariuszami ustawy dobijającymi naród polski, tak jak w minionych latach PiS, PO z przystawkami, wielka koalicja chanukowo-COVID-owo-wojenna zamykała starych ludzi w domach. Dziś nad nimi tutaj ronicie łzy wzruszenia i apelujecie, jak rozumiem, o sympatię i głosy elektoratu seniorów, ale w ostatnich latach straszyliście, terroryzowaliście wspólnie i w porozumieniu starszych ludzi, przyczyniając się do statystycznie rekordowych zgonów w tej grupie wiekowej. Więc w tym kontekście tego typu projekty to oczywiście popis hipokryzji, to troska, której zabrakło Wysokiej Izbie, kiedy pod pretekstem walki z mniemaną pandemią Wysoka Izba decydowała o tym, że starzy ludzie mają leczyć się przez zamknięte drzwi przychodni, mają stukać kijkiem w szybę do lekarza albo też odbierać telefon, nie od lekarza bynajmniej, tylko od młodego policjanta czy żołnierzyka WOT-u, który sprawdza, czy są należycie postraszeni i siedzą w domu — siedzą, aż umrą, bo nikt nie przyjdzie, żeby ich zdiagnozować, nikt nie przyjdzie, żeby ich leczyć. Teraz się nad nimi pochylacie.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#GrzegorzBraun">Konfederacja z zasady, szanowni państwo, choć krytykuje, to przecież nie załatwia odmownie projektów obywatelskich już na wstępie i dlatego przy całym naszym krytycyzmie nie będziemy sprzeciwiać się skierowaniu tego projektu do pracy w komisji. Ale drugi kontekst istotny to jest, szanowni państwo, przeciwskuteczność i katastrofalność systemu ZUS jako takiego. Piramida finansowa ZUS — jej ojcem założycielem czy też może pierwszym, który wdrożył ten system przymusowego poboru pieniędzy na poczet przyszłych bajecznych wakacji, pierwszym, który to wdrożył, był kanclerz Bismarck i każdemu polskiemu patriocie warto o tym przypomnieć. Bo chyba powinniśmy wyczuwać instynktownie, że jeśli coś jest przymusowe i trzeba do tego ludzi zaganiać kijem, tzn. pod terrorem policyjno-fiskalno-urzędniczym trzeba wymuszać, żebyśmy dokonywali wyborów rzekomo najlepiej nam służących, no to musi w tym być jakiś kruczek ukryty. Już w czasach Bismarcka było zupełnie jasne, że ludzie szybciej umierają, niż zdążą się nacieszyć tą emeryturą. Czasy się zmieniły, więc ludzie statystycznie troszkę dłużej żyją, ale wy zawsze kombinujecie, że to się jednak domknie, dopnie, że rabowanie ludzi przez całe ich długie życie będzie sprzyjało budownictwu socjalistycznemu, a z emerytami to się potem jakoś tam zobaczy, to się ich dopieści, to się im coś tam dorzuci na waciki. My się cieszymy, że ten projekt przewiduje nieco mniejsze okradanie obywateli, niżby to było bez tego projektu, ale to nie skłania nas do pochwalania systemu ucisku, wyzysku fiskalnego i ZUS-owskiej piramidy finansowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#GrzegorzBraun">Ostatnie zdanie, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#GrzegorzBraun">Czas poważnie rozmawiać o pilnej potrzebie rozmontowania tej piramidy finansowej, zanim nam wszystkim zawali się na głowy.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#MonikaWielichowska">Zanim poproszę pana posła Sachajkę, chcę serdecznie pozdrowić uczennice i uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 29 z Warszawy, którzy na zaproszenie posła Michała Koboski odwiedzają dziś Sejm i właśnie wpadli na naszą galerię. Pozdrawiam was serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#MonikaWielichowska">Jarosław Sachajko, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! W imieniu Kukiz’15 mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JarosławSachajko">Na samym początku trzeba podziękować inicjatorom tego projektu, jak również osobom, które zbierały podpisy, i tym osobom, które się podpisały. 200 tys. podpisów, ponad 200 tys. podpisów robi wrażenie. To znaczy, że jest to ważny problem społeczny, nad którym Wysoka Izba powinna się pochylić. Jednocześnie mam nadzieję, że pani marszałek dopilnuje, aby sprawozdanie z posiedzenia komisji było w ciągu miesiąca do dwóch, aby nie okazało się, że będzie tak jak z tą ustawą, nad którą 2 miesiące temu procedowaliśmy, dotyczącą wynagrodzeń pielęgniarek i innych pracowników służby medycznej. Dzisiaj będzie powołana podkomisja, żeby tę ustawę zakopać w podkomisyjnej zamrażarce, aby jej nie przyjąć. Dlatego prosiłbym od razu panią marszałek, aby wyznaczyła sztywny termin na sprawozdanie komisji o tym projekcie.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JarosławSachajko">Bardzo zasmuciło mnie robienie polityki przez pana posła Iwaniaka w przypadku tego projektu. Panie pośle, pan powinien wiedzieć, że te emerytury są tak niskie, dlatego że komuniści opanowali Polskę. Ostatnie wojska rosyjskie wyjechały w 1993 r. Powinien pan powiedzieć, że ten majątek, który Polacy wypracowali ciężką pracą, został później przez państwa, państwa i państwa wyprzedany. I dlatego tych pieniędzy nie ma.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#JarosławSachajko">Powinniśmy również zwrócić uwagę, że w ubiegłej kadencji zwiększyliśmy minimalne emerytury do minimum socjalnego. Wcześniej emerytury, jakie państwo proponowali, państwo proponowali czy państwo, były poniżej minimum socjalnego, czyli normalni emeryci nie mogli żyć. O tym trzeba przypomnieć. Trzeba przypomnieć, że w końcu rolnicy mają takie same emerytury jak osoby ubezpieczone w ZUS-ie, bo oni już zupełnie mieli dużo niższe emerytury.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#JarosławSachajko">Śmierć współmałżonka jest tragiczną rzeczą. Bardzo dobrze, że ten projekt jest zaproponowany, żeby do tych emocji, które towarzyszą śmierci, nie dokładać problemów ekonomicznych. Nie bardzo się dziwię wypowiedziom kolegów z Konfederacji, ale oni też powinni wiedzieć, że ten system, który został zaproponowany, funkcjonuje i z dnia na dzień go nie zmienimy. To jest bardzo długa ewolucja. Ludzi poznajemy po tym, jak się zajmują tymi najsłabszymi. I dzisiaj zostawienie emerytów na głodowych emeryturach, jakie były za rządów Lewicy, Platformy i PSL-u, byłoby skandalem. Jeżeli przeszlibyśmy na ten system emerytalny związany z tym, że dostajemy taką emeryturę, jaką sobie wypracowaliśmy, to większość emerytów, znacząca większość, bo emerytury w Polsce należą do jednych z najniższych… Możemy porównać emerytury polskie z emeryturami niemieckimi. To państwo, które przegrało dwie wojny, ale nie było pod terrorem komunistycznym. I tam te emerytury są dużo, dużo wyższe. Dlatego w tej chwili mają panowie rację, że te 13 mld będzie pochodziło z budżetu państwa, czyli z podatków, ale nie można dopuścić do tego, żeby emeryci nie mogli związać końca z końcem, bo wciąż korzystamy z tych zakładów, dróg i wielu innych rzeczy, które właśnie ci emeryci wypracowali. My z tego korzystamy i powinniśmy być im za to wdzięczni.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#JarosławSachajko">Należy również myśleć o tym, żeby powiązać emerytury z liczbą dzieci. Zgadzam się, pełna zgoda z panem posłem Braunem. Jest to wielki problem i trzeba o nim rozmawiać. Od dawna, od Bismarcka, jak pan poseł raczył powiedzieć, kiedy dzieci zostały upaństwowione, rodzice wychowują dzieci, płacą na te dzieci. Później dzieci zaczynają płacić podatki i właściwie rodzice nie mają żadnego w tym udziału. Dlatego uważam, że emerytury, przynajmniej kobiet, powinny być powiększone o jakiś procent z PIT-u ich dzieci. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#MonikaWielichowska">Przypominam, że procedujemy nad ważnym obywatelskim projektem dotyczącym renty wdowiej, projektem, na który czekają seniorki i seniorzy.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#MonikaWielichowska">Zakończyliśmy wystąpienia klubowe i komisyjne.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#MonikaWielichowska">Przed nami pytania posłów.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#MonikaWielichowska">Z tego, co widzę, do pytań zgłosiło się 29 parlamentarzystów, posłanek i posłów.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#MonikaWielichowska">Wyznaczam czas wystąpienia — 1,5 minuty.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#MonikaWielichowska">Pierwszy do zadania pytania zgłosił się pan poseł Grzegorz Braun z Konfederacji.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#GrzegorzBraun">Panie Ministrze! Musicie mieć przecież jakieś wstępne estymacje, do czego prowadzi coraz mniejsza liczba urodzeń żywych Polaków.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#GrzegorzBraun">O, pani minister wróciła. Może pani minister powie, jaki widzicie horyzont zdarzeń, skoro w roku 2022 liczba urodzeń w Polsce przekroczyła ledwie 300 tys., co zaskoczyło statystyków, którzy nie przewidywali, że katastrofa będzie się w takim tempie pogłębiać. Jak się to ma do perspektyw ZUS-u, który przecież jest studnią bez dna, do której dolewaliśmy, dolewamy z budżetu państwa sumy, które parę lat temu, dziś to już nieaktualne, były porównywalne dość ściśle z budżetem naszej obronności? Ile więcej trzeba będzie z roku na rok dosypywać i kiedy to się skończy bankructwem państwa? Jak pani minister przewiduje? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Szczerbę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MichałSzczerba">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Przedstawiciele Inicjatywy Obywatelskiej! Polska starość ma dwie cechy: po pierwsze to singularyzacja, a po drugie to feminizacja. Czyli bardzo często jest tak, że w gospodarstwie domowym zostaje sama kobieta, której dochody nie są wystarczające do godnego życia. Renta wdowia jest odpowiedzią, jest odpowiedzą prawną, jest również rodzajem elementu polityki zabezpieczenia społecznego, po to, żeby starość była przezywana w godnych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#MichałSzczerba">To, co widzimy w ostatnich latach, szanowni państwo, to jest również zadłużanie się polskich emerytów, polskich rencistów, polskich seniorów. Wtedy kiedy pojawia się choroba, wtedy kiedy pojawia się niepełnosprawność, wtedy kiedy pojawia się niesamodzielność, wtedy kiedy umiera małżonek i przy tym niskim zasiłku pogrzebowym trzeba się zadłużyć, pojawiają się gigantyczne kwoty w Krajowym Rejestrze Długów. Pani minister, w tej chwili, jeśli chodzi o grupę seniorów 60+, jest to kwota 6 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#MichałSzczerba">Bardzo się cieszę, że równolegle trwają prace w rządzie i w ministerstwie rodziny. Jest pytanie. Chciałbym zapytać panią minister, jakie widzi możliwości, żeby w takim trybie kroczącym te rozwiązania, dobre rozwiązania, na które czekają polscy seniorzy, polskie seniorki, weszły jak najszybciej w życie. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Paulinę Matysiak, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#PaulinaMatysiak">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Przedstawiciele Inicjatywy Obywatelskiej! Wysoka Izbo! Renta wdowia to realna pomoc dla wielu seniorów, którzy po utracie bliskiej osoby z trudem wiążą koniec z końcem. Możliwość wyboru korzystnego, tego wyższego wariantu świadczenia to naprawdę dobre rozwiązanie. Potwierdziły to tysiące podpisów i słowa poparcia od samych zainteresowanych. Oni naprawdę z niecierpliwością czekają na wejście w życie tej ustawy. Świadczą o tym telefony, wizyty w biurach i rozmowy z seniorami z Kutna, z Sieradza, ze Zgierza, bo oni naprawdę uważnie śledzą dalszy przebieg wydarzeń, gdyż aktywnie angażowali się w zbiórkę podpisów.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#PaulinaMatysiak">Pamiętajmy też, że potrzeby osób starszych na tym się nie kończą. Mam nadzieję, że wkrótce będziemy też debatować o innych rozwiązaniach, w sytuacji, kiedy to, nad którym dzisiaj dyskutujemy, wejdzie w życie. Tu warto podkreślić, że w momencie, kiedy ta inicjatywa obywatelska była składana w 2022 r., faktycznie koszt tej propozycji wynosił 13 mld zł. Ale warto podkreślić, że w tamtym czasie ściągalność składek wynosiła ponad 99%, było 19,5 mld zł niewykorzystanej dotacji z budżetu i 8 mld nadwyżki z funduszu rentowego.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#PaulinaMatysiak">Mam pytanie: Jak ta sytuacja wygląda w chwili obecnej? Jakie mamy możliwości finansowe sfinansowania tego projektu, na który czekają tysiące osób w Polsce? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Tadeusza Tomaszewskiego, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#TadeuszTomaszewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mam właśnie pytanie do przedstawicieli Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej. Pani Barbara z Wolsztyna w Wielkopolsce pisze w ten sposób: bardzo czekamy na to rozwiązanie, ono dla nas jest bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#TadeuszTomaszewski">Chcę też poruszyć ten problem, który zasygnalizowałem, młodo owdowiałych wdów. Czy te osoby będą, są uwzględniane w tym projekcie obywatelskim? W jaki sposób ewentualnie do tego tematu podejść?</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#TadeuszTomaszewski">I drugie pytanie, skierowane do przedstawicieli rządu. To jest miejsce i czas, aby też powiedzieć o tym, co w tej chwili projektuje się w obszarze polityki senioralnej. W związku z powyższym chciałbym zapytać jedną panią minister i drugą panią minister, co jest, krótko mówiąc, w propozycjach prac legislacyjnych rządu na ten rok czy to półrocze, jeśli chodzi o kwestie seniorów, waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, wsparcia aktywności obywatelskiej seniorów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marcina Porzucka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MarcinPorzucek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Drodzy Państwo! Prawo i Sprawiedliwość przez 8 lat w zdecydowany sposób poprawiło komfort życia milionów polskich emerytów. Wprowadziliśmy nie tylko trzynastą czy czternastą emeryturę, ale także o blisko czy właśnie ponaddwukrotnie podnieśliśmy emeryturę minimalną. To jest realny sukces tych ostatnich lat i na pewno emeryci to dostrzegają. Ja z ubolewaniem stwierdzam, że bardzo wielu członków rządu czy też parlamentarzystów o seniorach, osobach, które mają 65 bądź 70 lat, z pogardą wypowiada się w przestrzeni publicznej i traktuje ich jak ludzi drugiej kategorii.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#MarcinPorzucek">Niemniej jednak to jest ciekawa inicjatywa. Ubolewam nad tym, że pan poseł Iwaniak w czasie swoich 5 minut ani razu nie odniósł się do meritum sprawy, a jedynie odnosił się do przeszłości i politycznych połajanek. To już taki obyczaj, że gdy mamy obywatelski projekt składany przez grupy polityczne, to meritum jest mało istotne. Istotne jest to, żeby dopiec Prawu i Sprawiedliwości. Niemniej jednak to Prawo i Sprawiedliwość ma niebywałe osiągnięcia. Będziemy wam kibicować w tym, co robicie.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#MarcinPorzucek">Chciałem się zapytać, ponieważ planujecie tzw. związki partnerskie, czy również osoby w takich związkach będą mogły skorzystać z dobrodziejstw tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#MarcinPorzucek">A korzystając z obecności pani ministry Dziemianowicz-Bąk, chciałem zapytać o los mojej interpelacji, którą złożyłem jeszcze w grudniu, dotyczącej świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami oraz programu „Maluch+”. Patrzyłem jeszcze kwadrans temu — nadal nie ma odpowiedzi na tę interpelację. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Zbigniewa Kuźmiuka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Pani poseł Rusecka w całości poparła ten projekt ustawy. Mamy nadzieję, że to kolejny krok do poprawy poziomu życia środowiska emeryckiego. Natomiast rzeczywiście należy przypomnieć nasze działania w tym względzie. Chciałbym przede wszystkim podkreślić ten powrót do poprzedniego wieku emerytalnego. Przypominam, że rzeczywiście ponad 2 mln podpisów pod projektem ustawy w tej sprawie zostało przez środowisko Platformy i PSL-u odrzucone. My zdecydowaliśmy się na ten ruch i okazało się, że system finansowy ZUS-u to wytrzymał.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">Po drugie należy podkreślić rzeczywiście wyraźne podnoszenie emerytury minimalnej. To właśnie zdecydowanie się na podwyżki kwotowo-procentowe doprowadziło do tego, że z emerytury 880 zł w 2015 r. będziemy mieli w tym roku emeryturę minimalną 1782 zł, a więc będzie to więcej niż podwojenie. To jest skutek polityki Prawa i Sprawiedliwości. Do tego trzynasta i czternasta emerytura to są niezwykłe osiągnięcia. Dość powiedzieć, że w 2015 r. dla środowiska emeryckiego dodatkowo przeznaczano 3,6 mld zł. W roku poprzednim było to ponad 70 mld zł, a więc dwudziestokrotnie więcej.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#ZbigniewKrzysztofKuźmiuk">I teraz na koniec. Ponieważ, tak jak piszą projektodawcy tej ustawy, koszt jest szacowany na 13 mld zł, chciałbym zapytać, jakie źródło finansowania ministerstwo pracy i rodziny widzi dla tego projektu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#MonikaWielichowska">Pozdrawiam uczennice i uczniów z liceum ogólnokształcącego w Łosicach, którzy dzisiaj zwiedzają Sejm na zaproszenie pani posłanki Kamili Gasiuk-Pihowicz.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#MonikaWielichowska">A na mównicy już jest pani poseł Katarzyna Osos, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-143.4" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#KatarzynaOsos">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#KatarzynaOsos">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Seniorzy są grupą społeczną, która z pewnością potrzebuje systemowego wsparcia. To wsparcie powinno być realne, a renta wdowia na pewno takim wsparciem będzie. To rozwiązanie jest oczekiwane przez obecnych, ale również przyszłych seniorów. Odciąży osoby najstarsze, które na co dzień borykają się z wieloma problemami, zaczynając od tych zdrowotnych, opiekuńczych, poprzez niskie świadczenia, które w wielu przypadkach nie pozwalają seniorom na zaspokojenie ich podstawowych potrzeb. A to wszystko potęguje się, gdy umiera małżonek i zostaje się samemu.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#KatarzynaOsos">Tak że jak najbardziej jestem za tym projektem i mam nadzieję, że wypracujemy takie rozwiązania, które ulżą naszym seniorom. Znając nasze panie ministry, myślę, że przed nami kolejne dobre rozwiązania, ażeby właśnie ulżyć naszym seniorom, ażeby mogli się jesienią swojego życia cieszyć, a nie martwić. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Ewę Kołodziej, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#EwaKołodziej">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Koalicja Obywatelska zawsze optowała za takimi rozwiązaniami jak renta wdowia. Przypomnę państwu, że już wiele lat temu w ramach programu „Polska Seniora” objeżdżałyśmy z koleżankami posłankami całą Polskę, razem z obecną panią minister Marzeną Okłą-Drewnowicz, i zewsząd słyszałyśmy, że polska wdowa, polski wdowiec to są bardzo ubodzy ludzie, że to są osoby, którym nie starcza do pierwszego, że to są osoby, którym jest bardzo ciężko, które borykają się ze swoim losem, to są osoby, które, gdy trafi się choroba, gdy trafi się niepełnosprawność, gdy trafi się jakieś zadłużenie, nie mają znikąd pomocy. Państwo nie raczy się nimi zająć. A dodajmy do tego, że kobiety żyją znacznie dłużej od mężczyzn w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#EwaKołodziej">Średnia emerytura kobiet w ubiegłym roku w zaokrągleniu wynosiła 2200 zł, a mężczyzn — 3100 zł, z czego najniższa emerytura netto wynosiła niecałe 1900 zł. Szanowni państwo, ok. 30% naszej populacji tę najniższą emeryturę otrzymywało, a blisko 40% kobiet tę emeryturę otrzymuje w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#EwaKołodziej">Należy zadać pytanie: Jak żyć za taką kwotę, jak żyć godnie za taką kwotę? I tutaj naprzeciw wychodzi projekt renty wdowiej. Dlatego całym sercem optujemy za tym rozwiązaniem, by łączyć świadczenia, bo wtedy będzie można żyć godnie w naszym kraju…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#EwaKołodziej">…jeżeli złączymy uczciwie wypracowane świadczenia. Dlatego proponujemy, by przekazać ten projekt do dalszego procedowania…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#EwaKołodziej">… i pomóc naszym seniorom, którzy zasłużyli na pomoc państwa. Dziękuję ślicznie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Józefę Szczurek-Żelazko, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Utrata bliskiej osoby jest wielką traumą dla każdego, kto przeżył ten fakt, a szczególnie jeżeli to ma miejsce w wieku senioralnym. Wtedy wali się cały świat i jeszcze pojawiają się problemy finansowe. Dlatego ten projekt, obywatelski projekt, który trafił dzisiaj pod obrady Wysokiej Izby, jest niezwykle ważny i mam nadzieję, że on nie podzieli losu np. ustawy o wynagrodzeniach w ochronie zdrowia i nie będzie mrożony w komisji, a potem w podkomisji, tylko szybko Wysoka Izba będzie procedowała nad nim.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JózefaSzczurekŻelazko">W trakcie tej debaty usłyszeliśmy wiele słów, które nie mają nic wspólnego z troską o los seniorów. Między innymi przedstawicielki Platformy Obywatelskiej mówią, że to Platforma wprowadziła pierwszą strategię. Podkreśliły te wydarzenia jako historyczny fakt. Chciałabym państwu przypomnieć, że to państwo podwyższyliście wiek emerytalny dla kobiet o 5 lat, o 7 lat, a kobietom na wsi o 12 lat. Za waszych czasów na wsparcie seniorów wydawaliście 3,6 mld zł rocznie, a obecnie jest to ponad 80 mld zł rocznie. Nie wspomnę już o cynicznych wypowiedziach przedstawicieli waszego rządu, rządu koalicji 13 grudnia. Pani ministra niedawno powiedziała, że Polska to kraj młodych, a nie sfrustrowanych seniorów.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Również państwo podwyższyliście wiek emerytalny — mówiliśmy o podwyższeniu wieku emerytalnego — wtedy kiedy było największe bezrobocie wśród kobiet powyżej 50. roku życia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JózefaSzczurekŻelazko">Więc nie zasłaniajcie się troską o seniorów. Obywatele przygotowali ten projekt za was. Mam nadzieję, że ten projekt będzie szybko procedowany, a nie mrożony w komisji, że nie zostanie powołana podkomisja, która będzie go mroziła przez wiele miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Adriana Witczaka.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#MonikaWielichowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Małgorzatę Pępek, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#MałgorzataPępek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tzw. renta wdowia to istotny krok, jaki powinno podjąć nasze państwo w dziedzinie poprawy bytu wdów i wdowców. Stanowi wyraz troski o godne życie osób po stracie małżonka. Z pewnością zminimalizuje ekonomiczne trudności, z jakimi osoby te spotykają się w późniejszym okresie.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#MałgorzataPępek">Ze swej strony chciałabym zwrócić uwagę szanownej Izby na fakt, że wśród Polek i Polaków jest wielu emerytów i rencistów prowadzących jednoosobowe gospodarstwa domowe, niebędących wdowami i wdowcami. Czy w obecnej sytuacji ekonomicznej możliwe jest podjęcie działań legislacyjnych w celu wsparcia tej grupy emerytów? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Iwonę Kozłowską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#IwonaMariaKozłowska">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Renta wdowia to odpowiedź na oczekiwania społeczne kilkuset tysięcy Polek i Polaków. Aż 200 tys. obywateli podpisało się pod obywatelskim projektem ustawy. Debatujemy dziś nad projektem, który za czasów rządów Prawa i Sprawiedliwości w poprzedniej kadencji niestety nie ujrzał światła dziennego. Gdy spotykam się z seniorami, zawsze jestem pytana o rentę wdowią, o to, kiedy i czy ta ustawa wejdzie w życie, a przede wszystkim o to, kiedy będzie procedowana. Właśnie z uwagi na nadzieje i oczekiwania wdów i wdowców uważam, że ta ustawa powinna ujrzeć światło dzienne i powinniśmy nad nią wreszcie pracować. Z uwagi na to, że wielokrotnie wdowom i wdowcom, z traumą po stracie bliskiej osoby, brakuje na leki, żywność, godne utrzymanie, uważam, że dobrze się stało, że ta ustawa jest procedowana przez Sejm X kadencji i że trwa nad nią dyskusja. Sytuacja emerytów i rencistów po 8 latach rządów PiS wcale nie jest tak kolorowa, jak państwo przedstawiacie. Jak mówią statystyki, skrajne ubóstwo dotyka przede wszystkim seniorów. Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że w 2022 r. emerytów pobierających emerytury niższe od minimalnej było 15 razy więcej niż w 2011 r. Właśnie dlatego należy procedować nad tym projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#IwonaMariaKozłowska">Mam pytanie do pani minister. Czy projekt ustawy zakłada próg wiekowy dla osób, które mogłyby otrzymać to świadczenie? Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Krzysztofa Gadowskiego.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#MonikaWielichowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Iwonę Karolewską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#IwonaKarolewska">Pani Marszałek! Pani Ministro! Wysoka Izbo! Przez prawie 10 lat przyznawałam emerytury i renty w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Wielokrotnie, wydając decyzję, dodawałam do niej klauzulę: świadczenie zawiesza się z powodu zbiegu prawa do świadczeń, wypłaca się korzystniejsze bądź wybrane przez panią. Tym stwierdzeniem zamykaliśmy wdowie — najczęściej wdowie, czasem wdowcowi — drogę do świadczenia, które było efektem wieloletniego odprowadzania składek przez współmałżonka. Było wiele przypadków, że emeryt bądź rencista nawet nie dożył wypłaty pierwszego świadczenia. Zmarł wcześniej, niż uzyskał pierwszą emeryturę. Pozostawił po sobie współmałżonka, który — poza stratą emocjonalną — często tracił główne źródło dochodu, czasem nawet popadał w biedę. Sama wysokość emerytury też często nie odzwierciedlała faktycznej pracy, ponieważ ze względu na zlikwidowanie zakładów pracy, brak archiwów zakładowych wynagrodzenia nie były tak doliczane do podstawy wymiaru, jak składki były rzeczywiście odprowadzane.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#IwonaKarolewska">Na poprzednim posiedzeniu Sejmu wysłuchaliśmy informacji o sytuacji osób starszych, w tym o poziomie zadłużenia polskich seniorów. Nasuwa się obraz zaniedbań poprzedniego rządu, niedostatecznego wsparcia tej coraz liczniejszej grupy społecznej, która nie tylko jest ważna, że też zasługuje na naszą pełną uwagę i opiekę.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#IwonaKarolewska">Działania PiS-u, dotychczasowe trzynasta i czternasta emerytury były działaniami pozornymi przy tak galopującej inflacji. Renta wdowia poprawi jakość życia i godność seniorów, bo jesień życia powinna być czasem odpoczynku…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#IwonaKarolewska">…i odcinania kuponów od ciężkiej pracy, a nie czasem żebrania o jałmużnę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Małgorzatę Tracz, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#MałgorzataTracz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Wnioskodawcy! Panie Ministry! System emerytalny w Polsce wymaga wielu zmian. W dyskusji na ten temat pojawia się kwestia emerytur pomostowych czy stażowych; o tych drugich będziemy debatować już jutro. Jednym z kluczowych zadań systemu emerytalnego jest zapewnienie godnego poziomu życia emerytom i emerytkom, czyli zapewnienie godnych emerytur. W ubiegłym roku waloryzację emerytur niestety zjadła inflacja. Przez 8 lat rząd PiS-u nie zadbał też o to, żeby wziąć się za reformę systemu emerytalnego. Zamiast tego łatał to dodatkami, czyli trzynastą i czternastą emeryturą. Nie tędy droga, bo potrzebujemy rozwiązań systemowych.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#MałgorzataTracz">Takim rozwiązaniem systemowym jest właśnie renta wdowia. Ona objęłaby 1,5 mln osób w Polsce i tak naprawdę pomogłaby im utrzymać się finansowo po śmierci małżonka. Przyjęcie tego projektu to pierwszy krok ku naprawie systemu emerytalnego, krok bardzo ważny. Koalicja 15 października obiecała taką naprawę i tych obietnic dotrzymujemy. Bardzo wszystkich zachęcam do zagłosowania za tym dobrym i potrzebnym projektem.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Martę Wcisło, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#MartaWcisło">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Obywatelski projekt dotyczący renty wdowiej, pod którym podpisało się 200 tys. osób, doczekał się procedowania. PiS tyle mówił — i tak dużo mówi — o seniorach, niestety projekt obywatelski leżał u pani marszałek w szufladzie bądź w zamrażarce. Dziś jest procedowany. To niezwykle ważny projekt z punktu widzenia seniorów, ponieważ zapewnia im godne warunki życia po utracie współmałżonka. Biorąc pod uwagę rosnące ubóstwo wśród seniorów, które niestety gwałtownie wzrosło za czasów PiS — chociaż mówicie tutaj zupełnie inne rzeczy — konieczne jest procedowanie nad tym projektem, aby seniorzy mieli pieniądze na leczenie, na leki, które miały być za darmo, a de facto nie były, aby nie musieli się zadłużać. Zadłużenie wśród seniorów za rządów PiS pobiło rekord, 6 mld zł. Na taką kwotę zadłużyli się seniorzy, aby móc przeżyć.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#MartaWcisło">Pani Minister! Moje pytanie: Czy dysponuje pani danymi, ile osób może skorzystać ze świadczenia renty wdowiej i od kiedy mogłaby ona obowiązywać? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Adriana Witczaka, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#MonikaWielichowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Iwonę Krawczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Renta wdowia to nowe świadczenie, dobre i potrzebne. Dziś wdowa albo wdowiec muszą wybierać tylko jedno świadczenie — albo emerytura, albo renta rodzinna. Nowelizacja ustawy pozwala na zachowanie jednego świadczenia w całości oraz dziedziczenie w 50% drugiego świadczenia. I to jest bardzo dobre i wyczekiwane świadczenie, bowiem przyczyni się do utrzymania po śmierci współmałżonka poziomu życia, a także przeciwstawi się zubożeniu gospodarstwa domowego. Mam dwa pytania do wnioskodawców. Czy małżeństwo zawarte na kilka miesięcy przed śmiercią współmałżonka również da gwarancję uzyskania świadczenia? I drugie pytanie do wnioskodawców: Czy w przyszłości przewiduje się rozszerzenie zapisów tej ustawy o związki partnerskie? W chwili obecnej nie ma tej ustawy, ale my, koalicja 15 października, zobowiązaliśmy się do procedowania i uchwalenia ustawy o związkach partnerskich. To moje pytanie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Łukasza Horbatowskiego, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#ŁukaszHorbatowski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#ŁukaszHorbatowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wprowadzenie renty wdowiej jest długo oczekiwane przez naszych emerytów. To bardzo ważna zmiana w ustawie o emeryturach i rentach, nad którą musimy procedować sprawnie, tak aby świadczenie to trafiło do potrzebujących emerytów w jak najszybszym czasie. Dlatego, pani minister, proszę o odpowiedź na poniższe pytania w celu uszczegółowienia zakładanych zmian w ustawie. Pytanie pierwsze: Czy osoby, które po śmierci współmałżonka przeszły na tzw. rentę rodzinną, będą mogły skorzystać z renty wdowiej? Pytanie drugie: Jaka kwota renty, emerytury osoby zmarłej będzie brana pod uwagę do naliczania renty wdowiej — czy będzie to kwota z daty śmierci bez rewaloryzacji czy z rewaloryzacją? I pytanie trzecie: Czy z urzędu, czy na wniosek osoby zainteresowanej część pieniędzy byłaby odzyskana z renty rodzinnej? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marka Chmielewskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#MarekJanChmielewski">Pani Marszałek! Pani Minister! Szanowni Państwo! Niektórzy zastanawiają się, skąd wziąć pieniądze. A ja zapytam: Gdzie podziały się wszystkie składki tych ludzi, którzy ciężko pracowali przez wiele lat, którzy odprowadzali te składki i nie otrzymali ani złotówki, bo nie dane im było dożyć wieku emerytalnego? Sami o tym w ogóle nie myślimy. Druga rzecz jest taka, czy zastanawiamy się, jak upokarzające jest zwracanie się seniorów do swoich dzieci, żeby im pomogły w sytuacji, w której nie mogą związać końca z końcem. To jest uwłaczające i o tym powinniśmy pamiętać. Kolejna rzecz, która nas zmusza do refleksji, to galopujące ceny, np. źródeł energii, czy wzrost innych kosztów, które ponosimy na co dzień, których — jak tu któryś z przedmówców powiedział — nie da się podzielić na dwa, ponieważ opłaty stałe są bardzo wysokie i ta osoba, która pozostaje samotna, oprócz zmagania się z ciężarem tej sytuacji, która do tego doprowadziła, jeszcze zastanawia się, co ma zrobić. Często ta grupa ludzi co robi? Płaci rachunki, czasami pomaga jeszcze komuś innemu, a na sam koniec dopiero dba o siebie, mając np. za mało środków na zakup lekarstw. Dlatego moje pytanie, pani minister, nie jest czy, tylko kiedy? Kiedy ta renta wdowia trafi do naszych mieszkańców?</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Krystynę Skowrońską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#KrystynaSkowrońska">Szanowna Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Pani Minister! Mój kolega poseł skończył swoje wystąpienie: Kiedy? Moje pytanie również do tego projektu obywatelskiego: Kiedy? Wiemy, że będzie to kosztowało 12–15 mld zł, a zatem w jakiej formule po akceptacji i po skierowaniu tego projektu do dalszych prac będzie można mówić o tzw. rencie wdowiej po osobie zmarłej. To jest jedna rzecz. Druga rzecz to sprawa zwrotu dla osób i ona nie wiąże się z tym projektem.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#KrystynaSkowrońska">Mam ogromną prośbę do pani minister o przekazanie albo poinformowanie przez ZUS, ile w ZUS-ie jest — tam, gdzie one są — pieniędzy niewypłaconych po osobach zmarłych, a należnych spadkobiercom współmałżonkom czy innym zarówno z otwartych funduszy emerytalnych po zmarłym, jak i z otwartych funduszy emerytalnych. To jest znacząca kwota. To jest prośba do pani minister, żeby taką informację osoby, które mogą być spadkobiercami, otrzymały. Na ten temat warto jakiś dodatkowy komunikat ze strony rządu skierować do obywateli.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#KrystynaSkowrońska">Ostatnia sprawa, którą chciałam poruszyć, to jest sprawa tego, w jaki sposób zostały zapisane indywidualne konta emerytalne po reformie ZUS-u i po przekazaniu pieniędzy — tak jak ktoś chciał: albo został w OFE, albo przeniesiono to na konto emerytalne w ZUS-ie. Zwracałam się w tej kwestii do poprzedniego rządu. Otrzymałam odpowiedź, że było wszystko dobrze, świetnie, indywidualne konto jest, pomnażanie tych składek było najlepsze i w ZUS-ie wskazano… Ale państwo z Prawa i Sprawiedliwości mówili, że te pieniądze zostały zabrane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#KrystynaSkowrońska">Nie zostały zabrane. Jeśli chodzi o ten temat, poprosiłabym o wyjaśnienie i skierowanie odrębnie do każdego z posłów PiS-u takiego wyjaśnienia. Jeśli nie, to ja do państwa z PiS-u roześlę pismo waszego ministra. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Pawła Szefernakera, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PawełSzefernaker">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#PawełSzefernaker">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiciel inicjatywy ustawodawczej wskazał tutaj, że jest to inicjatywa, która jest realizowana i podnoszona od 2012 r. Bardzo chętnie chciałbym przypomnieć, gdzie byliśmy, jeżeli chodzi o emerytury, w 2012 r., a gdzie jesteśmy dzisiaj. W 2012 r. minimalna emerytura wynosiła 799 zł brutto, a waloryzacja tej minimalnej w 2012 r. wyniosła 71 zł.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#komentarz">(Głos z sali: A w 2007 r. jeszcze…)</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Nie było inflacji. Pan to rozumie?)</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#PawełSzefernaker">Nie, nie było. Była wyższa niż później.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#PawełSzefernaker">Od 1 marca 2023 r. minimalna emerytura wynosi 1588 zł, a waloryzacja nie wynosiła rok temu 71 zł, tak jak w 2012 r., ale była to waloryzacja procentowo-kwotowa — co najmniej 250 zł. Według wyliczeń ZUS wzrost procentowy minimalnej emerytury w latach 2007–2015 wynosił 47%, w latach 2015–2023 — 80%, a wliczając trzynastą i czternastą emeryturę — 110%. Przeciętna emerytura na rękę wynosiła w 2015 r. 1738 zł, a w tej chwili wynosi 2970 zł, a licząc trzynastą i czternastą emeryturę — 3152 zł. To pokazuje, szanowni państwo, gdzie byliśmy w 2012 r., a gdzie jesteśmy dzisiaj. To jest kolejny krok oczekiwany przez dużą część społeczeństwa, krok wpisujący się w tę politykę,…</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#PawełSzefernaker">…którą Prawo i Sprawiedliwość i prezydent Andrzej Duda rozpoczęli po 2015 r.</u>
          <u xml:id="u-178.8" who="#PawełSzefernaker">Jako poseł reprezentujący tereny popegeerowskie chciałbym poprzeć to rozwiązanie. Tam jest wiele osób, które mają niskie emerytury i liczą na to rozwiązanie. Cieszę się, że ono wpisuje się w politykę realizowaną dotąd przez rząd Prawa i Sprawiedliwości. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-178.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#MonikaWielichowska">Myślę, że warto, abyśmy wszyscy sprawdzili, kiedy była inflacja, a kiedy była deflacja. Warto to sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Annę Cicholską, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#AnnaEwaCicholska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#AnnaEwaCicholska">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Bardzo się cieszę, że wszyscy mówimy jednym głosem o godnych warunkach życia naszych emerytów. Dziękuję wnioskodawcom tego projektu, ale proszę nie zapominać również o tym, że to rząd Prawa i Sprawiedliwości przywrócił wiek emerytalny. Trzynasta emerytura, czternasta emerytura,…</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#AnnaEwaCicholska">…wysoka rewaloryzacja emerytur, kluby seniorów, opieka wytchnieniowa i wiele, wiele innych projektów, które wprowadziliśmy.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#AnnaEwaCicholska">Robimy wszystko, aby naszym emerytom i rencistom żyło się godnie i uczciwie. Szanowni państwo, to było niedopuszczalne, jak pani minister obecnego rządu w moim okręgu do młodzieży powiedziała, że emeryci to sfrustrowana grupa.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: A to nie prezes tak mówił? To nie prezes tak o kobietach mówił?)</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#AnnaEwaCicholska">To jest niewychowawcze. Emeryci i renciści powinni dzielić się swoim doświadczeniem zawodowym, życiowym. Powinniśmy ich uczyć tego, żeby wspólnie z młodzieżą uczestniczyć w spotkaniach.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#AnnaEwaCicholska">Szanowni Państwo! Emeryci zasługują na godne życie i powinni również uczestniczyć w życiu społecznym i politycznym. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: A jak prezes o kobietach mówił głupoty, to pani nie reagowała.)</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#komentarz">(Poseł Anna Ewa Cicholska: Ja za siebie odpowiadam.)</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszamy panią poseł Barbarę Bartuś, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#BarbaraBartuś">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#BarbaraBartuś">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowna Pani Minister! Na początku, tak jak wszyscy posłowie z mojego klubu parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość, wyrażę radość, że projekt o rentach wdowich trafił tutaj, do polskiego Sejmu. Cieszę się, że kampania wyborcza ruszyła chociaż Lewicę i ten projekt się pojawił. Nieprawdą jest to, co państwo mówiliście: że ten projekt leżał w zamrażarce. Ten projekt miał pierwsze czytanie w ubiegłej kadencji, on trafił tutaj w kwietniu, a w lipcu, 6 lipca odbyło się pierwsze czytanie. Ono też spotkało się z naszym dużym poparciem, bo Prawo i Sprawiedliwość to jest formacja, która o godności emerytów, o jakości życia nie tylko mówi, ale też wiele zrobiła w tym kierunku, aby tę sytuację poprawić, o czym mówiły moje koleżanki i koledzy.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: A o niepełnosprawnych szczególnie.)</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#BarbaraBartuś">Ale pamiętam też w latach, właśnie czasy rządów Lewicy, tj. lata 2001–2005, kiedy to została zniesiona coroczna waloryzacja, a następnie rządy, kiedy już tutaj byłam posłem, po 2007 r., gdy składałam właśnie takie proemerytalne projekty, chociażby o corocznych dodatkach dla emerytów i rencistów, które były wypłacane 2005–2007, w czasie rządów Prawa i Sprawiedliwości, to wtedy z tych ław słyszałam: niech się emeryci wezmą do pracy. Biorąc pod uwagę moje doświadczenia z tej sali i nastawienie koalicji rządzącej w poprzednich 8 latach, czyli od 2007 do 2015…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#BarbaraBartuś">…mam pytanie do pani minister: Jakie jest stanowisko rządu wobec tego projektu i faktycznie kiedy można liczyć, że ci emeryci, którym będzie to przysługiwało, będą z takich świadczeń wdowich mogli skorzystać? A mówię to też w kontekście wielkiej akcji, która jest w tej chwili. Chodzi o to, że wpływają na moją pocztę poselską protesty tych, którzy nie są w związkach…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#BarbaraBartuś">…dotyczące tego, że to byłoby świadczenie niekonstytucyjne. Więc jakie jest stanowisko rządu? Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#MonikaWielichowska">I zapraszam pana posła Bartosza Romowicza, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Drodzy Przedstawiciele Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej! Po tych dwóch emocjonalnych wystąpieniach pań posłanek z Prawa i Sprawiedliwości mam jeden wniosek. Skoro przed chwilą pani powiedziała, że dobrze, że ten projekt nareszcie jest, to zadam pytanie: Dlaczego przez 8 lat nie udało się go wprowadzić, kiedy państwo rządziliście?</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#BartoszRomowicz">Oczywiście jako parlament otwarty na obywateli mamy obowiązek rozmawiać i debatować nad projektami obywatelskimi, które wpływają do laski marszałkowskiej, i to jest wyraz szacunku nas, parlamentarzystów, do tych, którzy zbierali podpisy i brali udział w akcji, która ma na celu wprowadzenie tych projektów pod obrady tej Izby.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#BartoszRomowicz">Projekt obywatelski wprowadzenia renty wdowiej to propozycja poprawy sytuacji materialnej, finansowej rodziny po utracie bliskiej osoby. Zakłada możliwość zwiększenia dochodów rodziny, co państwo polskie powinno wspierać. Należy jednak wziąć pod uwagę jeszcze skutki finansowe, jakie przyniesie projektowana zmiana dla budżetu. I trzeba zadać pytanie wnioskodawcom, czy skutki finansowe wprowadzenia tych zmian są w realny sposób ocenione, ale nie tylko w wymiarze teraźniejszym, ale także w przyszłości. To jest kluczowe pytanie. Biorąc pod uwagę fakt, że nasze społeczeństwo jest starzejące się, koszty tego projektu będą z roku na rok coraz wyższe.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#BartoszRomowicz">Oczywiście musimy rozmawiać o tym projekcie na kolejnych posiedzeniach właściwych komisji. Widzimy, że ten projekt co do zasady jest akceptowany przez wszystkie strony sceny politycznej, ale rozmawiajmy także o wymiarze finansowym, a nie tylko społecznym. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Annę Dąbrowską-Banaszek, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Pani Minister! Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Każda forma poprawy budżetu seniorów jest warta poparcia. Obecnie procedowany projekt obywatelski w założeniu ma poprawić finanse określonej grupy osób, po śmierci współmałżonka finanse nie zostaną zredukowane z dnia na dzień. Będzie to realna pomoc dla seniora.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Moje pierwsze pytanie dotyczy czasu, jaki będzie potrzebny do wdrożenia tego nowego świadczenia, czyli: Ile miesięcy będzie trwało przygotowanie systemu informatycznego do realizowania wypłat? Czy są już prowadzone jakieś prace w tym zakresie? Drugie pytanie: Czy w tym roku dodatkowe pieniądze zyskają osoby, które już teraz pobierają renty rodzinne po zmarłym małżonku? I trzecie pytanie: Czy będzie brany pod uwagę staż małżeński? Jeśli tak, to czy określone są już jakieś kryteria? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marlenę Maląg, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo Ministrowie! Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Niezmiernie cieszę się, że po raz kolejny na przestrzeni 2 tygodni mówimy o wsparciu seniorów. Pozwolę sobie przypomnieć… Bardzo się cieszę, że udało mi się zapisać tak na końcu i przysłuchiwać tym wszystkim wypowiedziom, a przede wszystkim wypowiedziom posłów Platformy Obywatelskiej, Koalicji Obywatelskiej, ale także Lewicy mówiącej o wielkim wsparciu dla seniorów.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">Szanowni Państwo! Ostatnie 8 lat od 2015 r. do 2023 r. to było rzeczywiste wsparcie seniorów, a nie opowiadanie, co chcemy zrobić, jakie emerytury chcemy wprowadzić i czego Prawo i Sprawiedliwość jeszcze nie zrobiło. Plan, który krok po kroku wdrażaliśmy. Przede wszystkim przywrócenie wieku emerytalnego. Państwo dzisiaj tak naprawdę będziecie za chwilę naprawiać to, co swego czasu zepsuliście.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">My przywróciliśmy wiek emerytalny, dając godność Polkom, Polakom, dając możliwość wyboru. Renty, emerytury, ich waloryzacja — przypomnijmy sobie, jak te waloryzacje wyglądały: były groszowe, ceny znaczka były wyższe niż waloryzacja renty i emerytury.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Bo była deflacja.)</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">A rok 2012, który był tutaj przed chwilą przypomniany… Nie było niestety, pani poseł. Warto byłoby wspomnieć, inflacja 3,7%, a więc wyglądało to inaczej. My wprowadziliśmy konkretną waloryzację kwotowo-procentową, jeżeli była taka potrzeba. Systemowe rozwiązanie, pani minister, tj. trzynasta i czternasta emerytury, bo one przede wszystkim dają systemowe rozwiązanie dla seniorów. W kwietniu trzynasta emerytura, a czternasta emerytura już uzależniona od sytuacji danego emeryta. Ale przecież programy, które wprowadziliśmy w Funduszu Solidarnościowym, zarówno asystencja osobista, opieka wytchnieniowa, jak i tworzenie centrów opiekuńczo-mieszkalnych to również jest wsparcie dla naszych seniorów. Tysiąc razy przypominano tutaj „Senior — WIGOR”.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">Szanowni Państwo! Miliardy złotych, które za rządów Prawa i Sprawiedliwości były każdego roku dedykowane, aby poprawić materialną sytuację seniorów. Przecież można powiedzieć, że w ubiegłym roku było to blisko 100 mld zł względem waszych 3,6 mld zł. Tysiąc razy słyszeliśmy o programie „Senior — WIGOR”. W jaki sposób on to zmienia? Owszem, rozpoczął pewne działania, ale globalne, systemowe wsparcie dla ok. 10 mln emerytów nie było przekazywane.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">Mam konkretne pytanie. Oczywiście będziemy wspierać wszystkie rozwiązania, które pozytywnie zmienią sytuację seniorów, polskich rodzin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">Proszę mi powiedzieć, w jaki sposób będziemy wspierać tych emerytów, którzy są samotni. Będą wspierane osoby, które są w związkach małżeńskich…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#MarlenaMagdalenaMaląg">…ale w jaki sposób będą wspierane osoby, które są samotne? One też mogą mieć niską emeryturę. Rząd Prawa i Sprawiedliwości, a także Prawo i Sprawiedliwość jako ugrupowanie, zawsze się troszczył i będzie się troszczyć o Polaków. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MonikaWielichowska">Przy okazji poinformuję, że inflacja trwała od połowy 2014 r. do końca 2016 r.</u>
          <u xml:id="u-197.2" who="#komentarz">(Poseł Marlena Magdalena Maląg: Mówimy o 2012 r., pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-197.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Pani wybiera, co pani chce.)</u>
          <u xml:id="u-197.4" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Urszulę Rusecką, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-197.5" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#UrszulaRusecka">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#UrszulaRusecka">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Seniorzy zasługują na to, aby żyć godnie, więc bardzo się cieszę, że dzisiaj procedujemy nad tą ustawą, ale żeby można było zabezpieczyć środki w polskim budżecie, a skutki tej ustawy to ok. 13 mld, to potrzebne środki muszą tam być. W wywiadzie telewizyjnym pani minister powiedziała, że macie państwo te środki zabezpieczone w tegorocznym budżecie, więc chciałabym poznać źródła. Z których środków będzie finansowane wejście tej ustawy w życie? Czy nie będzie tak, o czym wspominała tutaj pani poseł, jak wtedy, kiedy rządziliście, a nie mieliście pieniędzy? Pieniądze pochodziły wtedy z OFE. To było też prawie 70 mld z wyprzedaży prawie 1 tys. spółek Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: A wy sprzedaliście Orlen.)</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#UrszulaRusecka">Czy odbędzie się to kosztem tego, że największa i najważniejsza inwestycja dla Polski, mianowicie CPK, nie będzie realizowana, bo będziecie mieć państwo inne priorytety?</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#UrszulaRusecka">Mam jeszcze jedno pytanie do pani minister. Wtedy, kiedy rządziło Prawo i Sprawiedliwość, wychodziliście państwo na tę mównicę i mówiliście o tzw. emeryturach groszowych. Dzisiaj w Polsce emerytury groszowe pobiera ok. 400 tys. osób. To nie są te najniższe emerytury — myliliście i okłamywaliście społeczeństwo. To dotyczy tych emerytów, którzy nie wypracowali swojego stażu i dlatego dostają groszowe emerytury. Czy przygotowaliście państwo zmiany tego systemu, w którym funkcjonują emerytury groszowe? Często byliśmy krytykowani właśnie za to, że nic nie robimy w sprawie emerytur groszowych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Jarosława Sachajkę, Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Pani Minister! Przedstawiciele Inicjatywy Ustawodawczej! Pani marszałek ze swojego miejsca informuje o wielu rzeczach. Mam nadzieję, że wkrótce poinformuje nas, a przede wszystkim słuchających i oglądających, czy wyznaczy zawity czas na przygotowanie sprawozdania dotyczącego tej ustawy, czy skieruje ją do zamrażarki komisyjnej, żeby ten projekt wszedł w życie nie wiadomo kiedy. Aczkolwiek mamy tu panią minister i przedstawiciela inicjatywy ustawodawczej — to Lewica, więc powinni się dogadać.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#JarosławSachajko">Chciałbym zapytać panią minister, kiedy planuje wdrożenie tego projektu w życie, żeby nie tylko opowiadać, że troszczymy się o emerytów, nie tylko opowiadać, że chcemy, żeby emeryci mieli więcej pieniędzy, ale żeby realnie to zrobić. Ta ustawa jest naprawdę krótka. Trzeba powiedzieć, że jest bardzo krótka i można ją przeprocedować w ciągu jednego posiedzenia czy dwóch posiedzeń. Czy zamysł pani minister jest taki, żeby ta ustawa weszła w życie jeszcze w tym półroczu, czy wejdzie w życie na święty nigdy? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#MonikaWielichowska">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią ministrę rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#AgnieszkaDziemianowiczBąk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Wnioskodawcy! Szanowne Obywatelki i Obywatele, którzy podpisali się pod obywatelskim projektem ustawy o rencie wdowiej! Śmierć bliskiej osoby to zawsze przede wszystkim bolesne doświadczenie, to przede wszystkim strata emocjonalna. Tego bólu, bólu żałoby państwo nie jest w stanie nikomu zrekompensować. Ale śmierć współmałżonka, osoby starszej to oprócz tego emocjonalnego bólu także cios w domowy budżet, w portfele seniorek czy seniorów, którzy stracili współmałżonków i pozostali ze wszystkimi kosztami gospodarstwa domowego sami. Przecież kiedy znika jedno z małżonków, bynajmniej nie znika połowa kosztów utrzymania domu czy mieszkania. Koszty energii, koszty ogrzewania, koszty mediów — to wszystko zostaje na barkach już nie dwóch, a tylko jednej osoby.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#AgnieszkaDziemianowiczBąk">Państwo może chronić i powinno chronić osoby starsze przed tym finansowym ciosem. Taką ochronę, jej wzmocnienie, jej poprawę proponują właśnie wnioskodawcy obywatelskiego projektu ustawy o tzw. rencie wdowiej, projektu przygotowanego wspólnie przez OPZZ i Lewicę, projektu, pod którym podpisało się ponad 200 tys. osób, projektu, który znajduje dziś bardzo szerokie poparcie społeczne, bo ponad 70% Polek i Polaków popiera możliwość łączenia swojego świadczenia ze świadczeniem po zmarłym małżonku.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#AgnieszkaDziemianowiczBąk">Procedowany projekt ustawy zakłada proste rozwiązanie, które daje wdowie lub wdowcowi wybór. Po śmierci współmałżonka wdowa lub wdowiec mogliby pobierać 50% emerytury zmarłego małżonka, nie tracąc przy tym prawa do własnej emerytury, lub zdecydować się na pobieranie 100% renty rodzinnej po zmarłym małżonku i zachować połowę własnej emerytury.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#AgnieszkaDziemianowiczBąk">Wprowadzimy rozwiązania gwarantujące godne warunki dla seniorów po śmierci współmałżonka — te słowa, to zobowiązanie złożyliśmy w umowie koalicyjnej rządu koalicji 15 października. Dlatego jako Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z ogromną radością przyjmujemy, że Sejm rozpoczął dzisiaj procedowanie nad obywatelskim projektem ustawy o rencie wdowiej. Deklarujemy jako ministerstwo pełną gotowość do dalszych prac nad tym projektem w ramach komisji i zakładamy, że gdyby został przyjęty przez Sejm, byłoby możliwe, zarówno pod względem technicznym, jak i finansowym, wdrożenie go w życie po ok. 6 miesiącach.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#AgnieszkaDziemianowiczBąk">Jednocześnie podkreślam, że los osób starszych jest dla ministerstwa, dla rządu i dla całej koalicji 15 października absolutnie priorytetowy. Dlatego — odpowiadam tu posłowi Tadeuszowi Tomaszewskiemu — opracowaliśmy już w ministerstwie i zgłosiliśmy do dalszych prac rządowych projekt ustawy o podwyższeniu zasiłku pogrzebowego czy projekt o drugiej waloryzacji emerytur. Kolejne projekty przed nami. Zapewniam tutaj panie i panów posłów, że będziemy nad nimi pracować.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#AgnieszkaDziemianowiczBąk">Ale dziś tutaj, w Sejmie, wykonujemy wspólnie z obywatelami i obywatelkami pierwszy krok w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa seniorom, kiedy spotka ich strata osoby najbliższej. Wierzymy głęboko, że polski senior może być bezpieczny. Zapewniamy, że polski senior bezpieczny będzie. Do zapewnienia tego bezpieczeństwa będziemy dążyć nie tylko poprzez słowa, ale przede wszystkim poprzez czyny, bo my wiemy, co to znaczy „czyny”, a nie tylko „słowa”. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#komentarz">(Poseł Marcin Porzucek: A odpowiedź na pytania?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią minister do spraw polityki senioralnej Marzenę Okła-Drewnowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Skoro było według państwa — już nie ma pań posłanek z PiS-u na sali — naprawdę tak dobrze, to dlaczego liczby mówią coś innego? Np. w 2015 r. emerytury i renty stanowiły ponad 58% przeciętnego wynagrodzenia, a już w 2021 r. — zaledwie 51%. Jeśli za rządów PiS było tak dobrze, to dlaczego w 2015 r. zadłużenie emerytów wynosiło niespełna 3 mld zł, a już w 2021 r. było to ponad 6 mld zł? To jest prawdziwy obraz. Te dane, te statystyki to jest prawdziwy obraz zubożenia emerytów. Ten obywatelski projekt ustawy wychodzi naprzeciw potrzebom seniorów.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Pan poseł Tomaszewski pytał ogólnie o plany związane z polityką senioralną. Kwestia godnych emerytur i właściwej waloryzacji. W sytuacji, kiedy mamy do czynienia z inflacją, to nawet kiedy wypłacane są trzynastki i czternastki, nie wpływają one na zwiększenie w przyszłości wysokości świadczeń, bo tak naprawdę nie wchodzą do podstawy waloryzacji. Dlatego poprzez projektowane przez nas rozwiązanie, czyli drugą waloryzację, będziemy mogli zadbać o wartość otrzymywanych emerytur. Tak więc idziemy w stronę absolutnie systemowych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Ale w odniesieniu w ogóle do polityki senioralnej, to oprócz właśnie fundamentu, jakim są z pewnością godne emerytury, chodzi również o aktywizację i ochronę zdrowia. Jeśli mówimy o konkretnych projektach w najbliższym czasie, to oczywiście oprócz tych konkretnych rozwiązań, o których powiedziała pani ministra rodziny, pracy i polityki społecznej, chodzi tu o projekt ustawy o bonie senioralnym, który będzie kierowany głównie do seniorów, którzy potrzebują wsparcia w środowisku i których bliscy są aktywni zawodowo, co sprawia, że ci bliscy nie mogą się nimi bezpośrednio zająć. Druga kwestia to ochrona zdrowia. Wiemy, jak wiele wyzwań związanych z opieką długoterminową stoi przed nami ze względu na starzejące się społeczeństwo. Dlatego dziś mogę powiedzieć, że jest zgoda pana premiera na to, aby powołać zespół międzyresortowy, w skład którego będą wchodzili przedstawiciele ministerstwa rodziny i ministerstwa zdrowia. I myślę, że przegląd tego obszaru pozwoli nam na udzielenie odpowiedzi na to wyzwanie, na sprostanie temu wyzwaniu, jakim jest starzejące się społeczeństwo, poprzez systemowe rozwiązania i konkretne działania.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">W najbliższym czasie właśnie te kierunki, rozwiązania w postaci bonu senioralnego czy zespołu do spraw opieki długoterminowej będą stanowiły projekty, na których się skupimy, które przygotujemy w terminie, bym powiedziała, dość krótkim, bo na pewno, jeśli chodzi o projekt czy też założenia do projektu dotyczącego bonu senioralnego, to zgodnie z zapowiedzią w 100 dni będzie to gotowe.</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Wiadomo, że polityka senioralna to bardzo rozległy obszar i nie wyobrażam sobie, żebym miała przedstawiać wszystkie rozwiązania sama tu i teraz, bez konsultacji ze środowiskiem i z różnymi stronami społecznymi. Fundamentem jest to, żeby każde rozwiązanie było dobrze przekonsultowane, a głosy płynące ze środowiska były słuchane.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Mogę dziś państwu powiedzieć z tej mównicy, że w grudniu, właściwie 1 stycznia ogłosiłam nabór do Rady do spraw Polityki Senioralnej. I chciałam przy tej okazji bardzo podziękować wszystkim zainteresowanym, bo do tej rady zgłosiły się aż 173 osoby. Miejsc jest 30, ale z pewnością cały potencjał i państwa zaangażowanie wykorzystamy we wspólnej pracy na rzecz seniorów, bo ta przestrzeń jest po prostu olbrzymia. Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam przedstawiciela Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej pana Arkadiusza Iwaniaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#ArkadiuszIwaniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Zostałem tutaj oskarżony o to, że moje wystąpienie było polityczne. Chciałem zatem państwu odpowiedzieć, dlaczego ono było polityczne, dlaczego było skierowane do posłów Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#ArkadiuszIwaniak">Otóż 6 lipca występowałem jako przedstawiciel inicjatywy ustawodawczej i mówiłem o zagadnieniach merytorycznych tej ustawy. Prawo i Sprawiedliwość przez ponad pół roku nie znalazło nawet chwili czasu, żeby ten projekt skierować do prac w komisji. Dlatego jako przedstawiciel ponad 200 tys. obywateli postanowiłem w sposób polityczny pokazać, kto jest winien, że ten projekt jeszcze nie funkcjonuje, dlaczego renta wdowia od nowego roku nie jest wypłacana. Odpowiedzialność za to spada na Prawo i Sprawiedliwość. Dlatego moje wystąpienie było polityczne, bo merytoryczne już było.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#ArkadiuszIwaniak">Ale też zostałem oskarżony, że tylko dziękuję. Otóż faktycznie popełniłem jedno faux pas. Pani marszałek, proszę przyjąć podziękowania dla pana marszałka za to, że wprowadził ten projekt ustawy pod obrady. Bardzo serdecznie dziękuję, bo okazuje się, że pani Elżbieta Witek nie znalazła przez 6 miesięcy czasu, żeby ten projekt skierować do dalszych prac.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#ArkadiuszIwaniak">Ale dziękuję również pani minister za to, bo jej poprzedniczka niestety również nie znalazła czasu ani środków finansowych, o co przed chwilą przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwości pytali, a pani ministra Dziemianowicz-Bąk znalazła te środki i zabezpieczyła je na ten rok, czego wy, posłowie i rząd Prawa i Sprawiedliwości, nie byliście w stanie zrobić. Dlatego dziękowałem, bo jeżeli komuś te podziękowania się należą, to pani ministrze oraz temu rządowi, że chcą się pochylić nad tą kwestią.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#ArkadiuszIwaniak">To bardzo miłe, że posłowie Prawa i Sprawiedliwości mówią, że to bardzo dobrze, że ten projekt jest, że popierają go, że będą głosowali za. A zatem jest pytanie, ponawiam to pytanie: Dlaczego przez 6 miesięcy państwo nie zrobiliście nic, żeby nad tym projektem się pochylić? Dlaczego przez 6 miesięcy wdowy i wdowcy czekali na ten projekt, żebyście państwo zaczęli dalej nad nim pracować?</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#ArkadiuszIwaniak">Ale odpowiem państwu jeszcze, bo padło też takie pytanie, dlaczego ten projekt jest projektem obywatelskim. Otóż przez 2 lata projekt poselski czekał na to, żeby pani marszałek Witek, na szczęście była marszałek Witek, skierowała ten projekt pod obrady Sejmu i komisji. Dopiero projekt obywatelski wymusił na Prawie i Sprawiedliwości, żeby Prawo i Sprawiedliwość i pani marszałek Witek tym projektem się zajęli. M.in. dlatego to jest projekt obywatelski.</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#ArkadiuszIwaniak">Ale powiem szczerze, że naprawdę pani poseł Szczurek-Żelazko przeszła samą siebie, bo powiedziała, że obywatele ten projekt przygotowali dla tego rządu. No właśnie nie. Obywatele, te 202 tys. osób, które się podpisały pod tym projektem, i ci wszyscy, którzy byli zaangażowani w pisanie tego projektu, napisali ten projekt, tak jak przed chwilą powiedziałem, bo państwo nie chcieliście się zająć projektem poselskim. Dlatego zrobiliśmy projekt obywatelski. A więc po prostu przestańcie kłamać.</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#ArkadiuszIwaniak">Było pytanie, czy młode małżeństwa będą mogły z tego skorzystać, czy staż będzie ważny, jeśli chodzi o ten projekt. Nie. Związek małżeński — tu nie będzie określonego czasu. Mało tego, ten projekt będzie również działał wstecz, a więc wszystkie osoby, które owdowiały i nabyły prawo do renty rodzinnej, z tego projektu będą mogły skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#ArkadiuszIwaniak">Wielokrotnie było zadawane pytanie o wydatki. Być może 13 mld zł czy dzisiaj nawet ciut więcej. Wydaje się, że to jest kwota naprawdę duża. Ale trzeba też jasno powiedzieć, że przecież 30% wdów i wdowców, a więc tych, którzy najbardziej potrzebują tego projektu ustawy, to dzisiaj osoby, które kwalifikują się do grupy tych najmniej zamożnych. One dzisiaj korzystają tak naprawdę z pomocy społecznej. A więc czy ze źródła samorządowego, czy ze źródła rządowego te środki i tak są skierowane do tych, którzy tej pomocy potrzebują.</u>
          <u xml:id="u-206.9" who="#ArkadiuszIwaniak">Odpowiadając panu posłowi Sachajce — myślę, że pani ministra też to powiedziała — powiem, że ten projekt znalazł się w projekcie porozumienia rządowego, a więc myślę, jestem nawet o tym przekonany, że dzisiaj nie będziemy czekali kolejnych 6 miesięcy czy więcej na to, żeby było to dalej procedowane, bo przecież było tutaj mówione o tzw. zamrażalce. Przecież tak naprawdę dzisiaj urzędujący marszałek mógł ten projekt również dalej przetrzymywać w zamrażalce. A jednak nad nim pracujemy.</u>
          <u xml:id="u-206.10" who="#ArkadiuszIwaniak">To jest ważna inicjatywa obywatelska i dzisiaj jest wiele pytań ze strony wdów i wdowców o to, czy będą i kiedy będą mogli z tego projektu skorzystać. Wiem też z rozmów z ministerstwem, że gdyby ten projekt wszedł pod obrady i rozpoczęły się prace w komisji, to dzisiaj prace nad tymi wszystkimi systemami, które trzeba połączyć po to, żeby wprowadzić ten projekt, już dawno byłyby zaawansowane. A tak przez opieszałość, tak naprawdę niechęć rządu Prawa i Sprawiedliwości będziemy pewnie musieli chwilę na ten projekt poczekać.</u>
          <u xml:id="u-206.11" who="#ArkadiuszIwaniak">Jako przedstawiciel inicjatywy ustawodawczej liczę na to, że będziemy dalej pracować w trybie dość pilnym, ale takim, żeby niczego nie pominąć, bo jest chociażby pytanie, co ze związkami partnerskimi, co z osobami, które nie były w związku małżeńskim, żeby niczego nie pominąć, bo dzisiaj ten projekt oczywiście ich spraw nie załatwia, ale niewątpliwie nad kwestią tych osób, tych emerytów po prostu trzeba się pochylić. Dlaczego nie załatwia, jeśli chodzi o związki partnerskie? Bo opieramy ten projekt ustawy na tzw. rencie rodzinnej, przez co jest oczywiste, że tutaj mówimy o związku małżeńskim, ale trzeba się nad tym niewątpliwie pochylić.</u>
          <u xml:id="u-206.12" who="#ArkadiuszIwaniak">Dzisiaj dla nas jako inicjatorów tej ustawy najważniejsze było to, żebyśmy zaczęli na ten temat rozmawiać. A to, czy dzisiaj jest to 50% świadczenia po zmarłym współmałżonku, czy tak jak było we wstępnym projekcie, 20%, to jest to oczywiście bardzo ważna kwestia, ale wtórna. Najważniejsze, żebyśmy zaczęli rozmawiać, żeby ten projekt wprowadzono, a później żeby go poszerzać i obejmować nim jak największą liczbę osób, które potrzebują tego wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-206.13" who="#ArkadiuszIwaniak">A więc jeszcze raz bardzo serdecznie chciałem na zakończenie podziękować tym wszystkim, którzy podpisali się pod tym projektem ustawy. Dziękowałem w lipcu i wielokrotnie dziękowałem też z tej mównicy. Zresztą też wielokrotnie z tej mównicy prosiłem panią przewodniczącą komisji ds. społecznych, żeby nad tym projektem dalej procedować, a dzisiaj pani była przewodnicząca mówi, że bardzo dobrze, że ten projekt jest. To pokazuje też obłudę Prawa i Sprawiedliwości. A więc jeszcze raz dziękuję wszystkim, którzy pod tym projektem się podpisali, tym wszystkim, którzy brali udział w pisaniu tego projektu i całej inicjatywie ustawodawczej. Myślę, że za chwilę będziemy mogli się cieszyć tym projektem i jego owocami, wszyscy będą zadowoleni.</u>
          <u xml:id="u-206.14" who="#ArkadiuszIwaniak">Pani Minister! Myślę, że jeśli chodzi o pytania, które tutaj były, m.in. o związki partnerskie, o pozostałe kwestie, o te osoby, które nie były w związkach małżeńskich, a są dzisiaj samotne, to myślę, że to też będzie ważne do rozpatrzenia i później ewentualnych wprowadzenia zmian w innych projektach. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-206.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#MonikaWielichowska">Wysoka Izbo! Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#MonikaWielichowska">Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, proponuje, aby Sejm skierował obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej, zawarty w druku nr 32, do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#MonikaWielichowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#MonikaWielichowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-207.5" who="#MonikaWielichowska">Ogłaszam 2 minuty przerwy.</u>
          <u xml:id="u-207.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 53 do godz. 14 min 57)</u>
          <u xml:id="u-207.7" who="#MonikaWielichowska">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-207.8" who="#MonikaWielichowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3. porządku dziennego: Przedstawiony przez Radę Ministrów dokument: „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2022 r.” wraz ze stanowiskiem Komisji Infrastruktury (druki nr 167 i 172).</u>
          <u xml:id="u-207.9" who="#MonikaWielichowska">Proszę podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury pana Pawła Gancarza o przedstawienie rządowego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-207.10" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#PawełGancarz">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Wysoka Izbo! Zgodnie z obowiązkiem ustawowym, zgodnie z art. 140e ust. 3 i 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. — Prawo o ruchu drogowym, przewodniczący Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego składa Radzie Ministrów corocznie sprawozdanie dotyczące stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działań realizowanych w tym zakresie, a prezes Rady Ministrów składa przedmiotowy dokument Sejmowi, Senatowi i prezydentowi. Obowiązek ten, tak jak w latach poprzednich, został zrealizowany, prezentowane sprawozdanie zostało przyjęte przez stały komitet Rady Ministrów oraz Radę Ministrów i przekazane do Sejmu, Senatu i prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, aczkolwiek raport ten za rok 2022 nie został przyjęty przez Wysoką Izbę. A więc raport, który prezentuję, to raport za rok 2022. Raport za rok 2023 też będziemy mieli obowiązek przyjąć w roku 2024.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#PawełGancarz">Dokument, który prezentuję, to jedyny tej rangi dokument w Polsce, od 20 lat tworzony przez Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i wojewódzkie rady. Zawiera analizę elementów, które mają bezpośredni wpływ na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego. W ten sposób w dokumencie tym przedstawiono również największe zagrożenia dla ludzkiego życia i bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Myślę, że obowiązek jego rozpatrywania przez parlament Rzeczypospolitej Polskiej od 20 lat miał i nadal ma za zadanie dokonywanie refleksji nad stanem zagrożenia obywateli utratą życia i zdrowia na polskich drogach i inicjonowanie działań, aby ten stan systematycznie poprawiać.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#PawełGancarz">Ze względu na obchodzoną w 2022 r. 20. rocznicę ustanowienia Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i wojewódzkich rad bezpieczeństwa ruchu drogowego raport zawiera pogłębioną refleksję dotyczącą efektów poprawy systemu i stanu bezpieczeństwa, ale również merytoryczne dowody na to, jak bardzo opłaca się inwestować w ten proces i jak wielkie korzyści płyną z tego tytułu dla polskiego społeczeństwa i polskiego transportu. Polska roku 2002 to 5827 ofiar śmiertelnych na drogach. Po 20 latach zakończyliśmy rok 2022 liczbą ofiar śmiertelnych wynoszącą 1896. Finalnie realizowane działania po 20 latach pozwoliły osiągnąć niemal 70-procentowy spadek liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#PawełGancarz">Postęp Polski w zakresie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w ciągu 10 lat, 2012–2022, został dostrzeżony i doceniony przez Europejską Radę Bezpieczeństwa Transportu w postaci przyznania nagrody PIN Award. Należy też zauważyć, że większość krajów Unii Europejskiej, wychodząc z pandemii COVID-19, w 2022 r. odnotowała pogorszenie stanu BRD i powrót do stanu sprzed pandemii. Nasz kraj awansował w gronie państw Unii Europejskiej z ostatnich miejsc na liście — chodzi o stan zagrożenia utratą życia i zdrowia w ruchu drogowym — do prawie średniej europejskiej. Ten wynik cieszy. Staje się również punktem startowym na najbliższą przyszłość, biorąc pod uwagę zmiany, jakie dokonywały się na polskich drogach, również poprzez podejmowane działania legislacyjne i akty uchwalane przez Wysoką Izbę, z szerokim poparciem sił politycznych.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#PawełGancarz">Wiemy, że 1896 ofiar śmiertelnych na drogach to nadal o 1896 ofiar za dużo. Unia Europejska podtrzymuje cel wyeliminowania ofiar śmiertelnych na drogach do 2050 r. Polska, uznając ten cel, stawia na poprawę bezpieczeństwa w transporcie jako na ważny element bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Szansą, jeśli chodzi o poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego, zwłaszcza w obszarach miejskich i aglomeracyjnych, jest rozwój transportu zbiorowego, mającego wiele zalet. Jednym z argumentów, które przemawiają na rzecz transportu publicznego, jest redukcja korków i czasu podróży. W mieście samochody często powodują duże korki, co wydłuża czas podróży i zwiększa frustrację kierowców, a w skrajnych przypadkach przekłada się na zachowania agresywne.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#PawełGancarz">Od lat w Polsce systematycznie rośnie liczba samochodów osobowych na 1 tys. mieszkańców. W 2022 r. liczba samochodów osobowych i ciężarowych wzrosła w stosunku do 2012 r. odpowiednio o 141% i 127,1%, zaś motocykli — aż o 165%. W 2022 r. odnotowano, i tu konkretne liczby, 21 322 wypadki, co oznacza spadek o 1494 i procentowo o 6,5% w stosunku do roku 2021; 1896 osób zabitych, co oznacza spadek o 349 i o 15,5% w stosunku do roku 2021; 24 743 osoby ranne, co oznacza spadek o 1672 i o 6,3% w stosunku do 2021 r.; 7,5 tys. ciężko rannych, co oznacza spadek o 735 i o 8,9% w stosunku do roku 2021 r.; 362 266 kolizji, co oznacza ponad 60 tys. kolizji mniej i spadek o 14,3% w stosunku do 2021 r.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#PawełGancarz">Struktura udziału wypadków, które miały miejsce w 2022 r., pozostaje zbliżona do struktury z lat poprzednich. W stosunku do 2021 r. widoczny był wzrost liczby zdarzeń z udziałem pieszych oraz z udziałem rowerzystów przy jednoczesnym spadku liczby zdarzeń spowodowanych nadmierną prędkością, z udziałem młodych kierowców oraz z udziałem nietrzeźwych. W przypadku wszystkich rodzajów pojazdów odnotowano spadki liczby ofiar śmiertelnych w porównaniu do roku 2021, największe wśród użytkowników samochodów ciężarowych, aż o 26%, i motocykli, również o ponad 26%. W przypadku liczby osób rannych również odnotowano spadki, największe wśród użytkowników samochodów ciężarowych, o prawie 15%, i osobowych, o 13,5%. Wśród osób poruszających się rowerem liczba osób rannych zwiększyła się o ponad 5% przy jednoczesnym zmniejszeniu się liczby ofiar śmiertelnych o ponad 8%.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#PawełGancarz">Działania prewencyjne w kolejnym roku realizacji „Narodowego programu bezpieczeństwa ruchu drogowego 2021–2030” — bo taka perspektywa została nakreślona — przyniosły pozytywne zmiany. Dzięki zaangażowaniu członków Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i wojewódzkich rad bezpieczeństwa ruchu drogowego, a także wielu partnerów, organizacji pozarządowych i aktywności samorządów udało się znacznie ograniczyć liczbę wypadków ze skutkiem śmiertelnym i ofiar ciężko rannych w tych wypadkach. W tym całym działaniu istotne, kluczowe są trzy sprawy. Z jednej strony prawodawstwo. Państwo jako Wysoka Izba kształtujecie przepisy prawa w taki sposób, aby poprawić bezpieczeństwo i eliminować w takim systemowym, kompleksowym stanie zagrożenia dla pieszych, dla użytkowników dróg publicznych. Czyli prawodawstwo to jest ten pierwszy element, który ma wpływ na bezpieczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#PawełGancarz">Infrastruktura — bo im lepsza infrastruktura, im lepsze drogi, im lepiej oznakowane drogi, lepiej doświetlone przejścia dla pieszych, tym oczywiście nasi obywatele czują się lepiej, bezpieczniej i wpływa to znacząco na ilość tych statystyk, które przed chwilą przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-208.9" who="#PawełGancarz">I kolejny istotny element to jest edukacja od najmłodszych lat, od edukacji w szkole, od tego pierwszego etapu, chociażby od tej karty rowerowej, którą młodzi ludzie, uczniowie naszych szkół realizują na etapie szkół podstawowych. To szereg kampanii realizowanych przez ministerstwo, przez wydział bezpieczeństwa w ruchu drogowym, ale również inne instytucje, które współpracują. Te elementy mają znaczący wpływ na poprawę bezpieczeństwa naszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-208.10" who="#PawełGancarz">To, co też, jak myślę, należy zauważyć i to, co jest istotne, co widzimy na przestrzeni tych ostatnich 20 lat, to na pewno dużo większa kultura poruszających się na drodze, wyższy poziom, większa cierpliwość kierowców, użytkowników dróg do tego, żeby nie stwarzać zagrożenia na polskich drogach.</u>
          <u xml:id="u-208.11" who="#PawełGancarz">Z takich istotnych danych, które też, jak myślę, są ważne i które obrazują ten proces, jak on postępuje, to jest liczba ofiar śmiertelnych, jeżeli chodzi o osoby piesze, osoby, które korzystają z dróg publicznych, korzystają z ciągów komunikacyjnych, są nieco na tej mniej uprzywilejowanej pozycji, bo to są osoby z reguły bezbronne, które korzystają z elementów naszej infrastruktury. I w roku 2012 takich ofiar pieszych było 1157, a w roku 2022 zaledwie 460. Więc wszystkie dane pokazują, że ta kultura, ten system, te prace wykonywane na rzecz poprawy bezpieczeństwa przynoszą pozytywne efekty.</u>
          <u xml:id="u-208.12" who="#PawełGancarz">Wysoka Izbo! Składając ten raport niejako z opóźnieniem, wnoszę o przyjęcie go w całości. Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-208.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-208.14" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#DorotaNiedziela">Proszę panią poseł Krystynę Sibińską o przedstawienie stanowiska komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#KrystynaSibińska">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Bardzo ciekawy dokument: „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2022 r.”. Ten dokument trafił do Sejmu w ubiegłym roku w maju, 9 maja dokładnie, został nadany numer druku — 3211. Ten dokument był rozpatrywany przez Komisję Infrastruktury w dniu 15 czerwca 2023 r. Komisja Infrastruktury rekomendowała przyjęcie tego dokumentu przez Wysoką Izbę. Niestety ten dokument nie trafił pod obrady Wysokiej Izby w poprzedniej kadencji, a szkoda. Trudno upatrywać przyczyny, żeby dokument, w którym tak naprawdę jest się czym pochwalić, nie został przedstawiony Wysokiej Izbie. My pamiętamy tamten czas. Tak naprawdę wtedy Sejm abdykował i nie działo się za dużo ciekawych rzeczy. Politycy PiS byli zajęci prowadzeniem kampanii wszem i wobec, takie były wtedy czasy.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#KrystynaSibińska">Natomiast o tym dokumencie warto powiedzieć z kilku względów. Był on ważny, ponieważ chodzi o rok, w którym obchodziliśmy dwudziestolecie powołania Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego i rad wojewódzkich. O tym, jak ważny jest to dokument i jaki szczególny jest czas, pisał we wstępie tego dokumentu ówczesny minister infrastruktury pan Andrzej Adamczyk. I tak jak powiedziałam, jest to dokument, który pokazuje, jak wiele zostało przez ostatnie 20 lat zrobione, żeby poprawić bezpieczeństwo w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#KrystynaSibińska">Bezpieczeństwo nie ma żadnych barw politycznych i wszystkie działania, jak pamiętam z pracy Sejmu kilku ostatnich kadencji, zmierzały ku temu, żeby to bezpieczeństwo poprawić, i wyniki są ewidentne. Dlatego że o ile w roku 2002, wtedy kiedy powstawała krajowa rada, mieliśmy 5827 ofiar śmiertelnych, to w roku 2022 to było 1896 ofiar śmiertelnych. Chciałoby się powiedzieć, że tylko, ale to i tak jest za dużo.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#KrystynaSibińska">Mamy też poprawę, jeśli chodzi o liczbę ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych przypadających na milion mieszkańców. Zaczynaliśmy na jednym z ostatnich miejsc w Europie w roku 2002. Dzisiaj jesteśmy, chciałoby się powiedzieć, w połowie stawki, ale wobec średniej unijnej, która wynosi 46 osób, my mamy 51 osób. Tak że poprawa jest rzeczywiście bardzo, bardzo dobra.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#KrystynaSibińska">Przedstawię kilka liczb. Myślę, że warto pokazać, jak to się kształtowało. My w tej chwili jesteśmy na 18. miejscu, jeśli chodzi o pozycję w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego na tle krajów europejskich. Proszę posłuchać kilku liczb. Jeżeli chodzi o 2002 r. i 2022 r. Liczba, wskaźnik zabitych w wypadkach drogowych na 1 mln mieszkańców — 152 osoby. Dzisiaj, tak jak mówiłam, mamy 51 osób. Jeśli chodzi o liczbę w ogóle wypadków drogowych, w 2002 r. było ich 53 559, a w 2022 r. — 21 322. Liczbę ofiar śmiertelnych już podawałam, spadek znaczny, ale podam też liczbę rannych: 67 498 w 2002 r., 24 743 w 2022 r. Oczywiście jest poprawa. Natomiast jak wygląda to w roku 2022? Wypadków mieliśmy 21 322, o zabitych już wspominałam, rannych — 24 743, w tym ciężko rannych — 7541 osób, kolizji — 362 266. Jak czytamy te liczby, to one nam się cały czas wydają zatrważające, bo każdego człowieka, każdej ofiary szkoda. Natomiast poprawa w porównaniu z tymi wskaźnikami sprzed 20 lat jest znacząca.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#KrystynaSibińska">Co się zmienia? Mamy cały czas bardzo wysoki wskaźnik wypadków z udziałem pieszych. Główną, jedną z głównych przyczyn wypadków pozostaje cały czas niedostosowanie prędkości do warunku ruchu. I to się nie zmienia na przestrzeni lat. Jest spadek, co prawda niewielki, ale jednak jest, jeśli chodzi o wypadki spowodowane przez młodych kierowców. W przypadku rowerzystów mamy wzrost, jeśli chodzi o wskaźniki z poprzednich lat. Ale mamy też spadek, jeśli chodzi o wypadki z udziałem osób nietrzeźwych. I jest to spowodowane również przepisami, które nakładają restrykcje, jeśli chodzi o takie zdarzenia. Obserwujemy, że oczywiście rośnie liczba samochodów osobowych na przestrzeni lat. I to właśnie zdarzenia z udziałem samochodów osobowych najczęściej powodują, że są ofiary śmiertelne i ranne, bo chodzi o kierowców lub pasażerów samochodów osobowych. Jeśli obserwujemy, kto był ofiarą, to najczęściej rzeczywiście byli to kierujący, częściej mężczyźni niż kobiety. Tak jak powiedziałam, w większości to były osoby, które podróżowały samochodami osobowymi. Jakie przyczyny? Wypadki, czyli przede wszystkim nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu, ale też to, o czym mówiłam, czyli niedostosowanie prędkości do warunków ruchu. Wydaje się, że wpływ na to ma pogoda. Pogoda nie ma wpływu, dlatego że większość wypadków ma miejsce w dobrych warunkach atmosferycznych. Obserwujemy oczywiście to zwiększenie latem. Na odcinkach prostych drogi, kiedy kusi, żeby przyspieszyć, żeby ta uważność została trochę zaniedbana. I tak to właśnie wygląda. Oczywiście statystyki pokazują, że więcej mamy wypadków na drogach kategorii powiatowej bądź gminnej. Zdajemy sobie sprawę, że te drogi często są w gorszym stanie, często ich widoczność jest ograniczona.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#KrystynaSibińska">To wszystko pokazuje, że powinniśmy prowadzić dalej działania, które poprawią bezpieczeństwo ruchu drogowego. Jeśli chodzi o te działania, one są wielokierunkowe. Jednym z działań jest edukacja, edukacja na poziomie zarówno kierowców, ale też młodych ludzi w szkołach, przedszkolach. Jest dużo programów edukacyjnych, które pokazują, jak należy zachować się, będąc uczestnikiem ruchu drogowego. Kolejną przestrzenią, gdzie to bezpieczeństwo ruchu drogowego jest ważne i gdzie powinniśmy dużo inwestować i poprawiać, jest oczywiście infrastruktura, szczególnie na poziomie dróg tych niższych kategorii, dlatego że tam mamy, jak pokazują statystyki, więcej wypadków. I oczywiście też kontrola pojazdów. Bo to też jest taki element. Jeśli uczestnicy ruchu będą jeździli pojazdami, które same jako takie nie będą stwarzały zagrożenia w ruchu drogowym, to też będzie to dużo korzystniejsze.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#KrystynaSibińska">I te wszystkie elementy, które są bardzo szczegółowo opisane, również zadania, które były podejmowane, pokazują, że wspólne działania, takie wielowątkowe działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego pomagają to bezpieczeństwo zwiększyć. Natomiast musimy też pamiętać o tym, że to wszystko musi być też poparte regulacjami prawnymi. W ostatnim czasie mieliśmy zmiany przepisów drogowych, które będą w sposób bardziej rygorystyczny pilnowały tego, żeby wykroczeń było mniej. Ale też w dyskusji, która się przetoczyła na posiedzeniu Komisji Infrastruktury, było podkreślonych kilka obszarów, w przypadku których powinniśmy poprawić nasze działania. Bez wątpienia gdybyśmy mieli komunikację publiczną, która obejmowałaby w szerszym zakresie zarówno gminy, jak i miasta, to użytkownicy prywatni mogliby zostawić swoje auta w domach. Ruch byłby mniejszy, bezpieczeństwo też mogłoby być w większym obszarze zapewnione.</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#KrystynaSibińska">Samorządy zgłaszały często postulaty dotyczące tego, że w ramach programów inwestycyjnych związanych z poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego występują często o środki, natomiast te środki nie zawsze w pełnym wymiarze i nie zawsze o czasie wpływały na konta samorządów. Więc w tym zakresie musimy bez wątpienia to poprawić, dlatego że to samorządowcy, ci, którzy zgłaszają konieczność przeprowadzenia większych lub mniejszych inwestycji, wiedzą najlepiej, gdzie to bezpieczeństwo powinno być zwiększone. Te środki w ślad za ich wnioskami powinny trafić właśnie na konta samorządów.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#KrystynaSibińska">Tak jak powiedziałam, to dobry, obszerny dokument. My, tak jak pan minister powiedział, powinniśmy przyjąć go w ubiegłym roku, jubileuszowym. Natomiast będzie to również dobry materiał do tego, żeby na podstawie takiego raportu stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego — wkrótce pojawi się raport za rok 2023 — przeanalizować kolejne działania, także jeśli chodzi o edukację, ale też o programy infrastrukturalne, które będą wychodziły naprzeciw oczekiwaniom samorządów.</u>
          <u xml:id="u-210.10" who="#KrystynaSibińska">Komisja Infrastruktury po dyskusji przyjęła ten dokument. Ja w imieniu Komisji Infrastruktury składam wniosek o przyjęcie dokumentu, który mamy w druku nr 167, czyli raportu mówiącego o stanie bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działaniach realizowanych w tym zakresie w 2022 r. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-210.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#DorotaNiedziela">Naszym obradom przyglądają się goście z Mazur: seniorzy z kętrzyńskiego Centrum Wolontariatu, którzy przyjechali na zaproszenie pana posła Macieja Wróbla. Chciałabym państwa serdecznie pozdrowić.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#DorotaNiedziela">Miło nam państwa gościć. Myślę, że będziecie zadowoleni, przyglądając się obradom Sejmu. Pozdrawiam jeszcze raz i miłego oglądania.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze poseł Rafał Weber, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#RafałWeber">„Przed blisko ośmioma laty postawiliśmy sobie ambitny cel: polskie drogi muszą być znacznie bezpieczniejsze. Polska musi przestać szorować po dnie europejskich statystyk pod tym względem.”</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Omawianie punktu „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2022 r.” rozpocząłem od cytatu z tegoż dokumentu, cytatu, którego autorem jest ówczesny minister infrastruktury Andrzej Adamczyk, jednocześnie wtedy szef Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. W ogóle już na początku tej dyskusji trzeba powiedzieć, że za bezpieczeństwo w ruchu drogowym w roku 2022 odpowiedzialność w całości bierze rząd Prawa i Sprawiedliwości jako ten, który sprawował wówczas władzę, i wszystko, co tyczy tej sfery, powinno być z jednej strony naszym sukcesem, a z drugiej strony naszą porażką, jeżeli takowe występowały.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#RafałWeber">Wysoka Izbo! Cytat, którego wcześniej użyłem, w sposób jasny i czytelny obrazuje priorytet ówczesnego kierownictwa resortu infrastruktury i nie jest tylko pustym sloganem czy chwytliwym hasłem. Poprawa bezpieczeństwa drogowego to sprawa arcyważna z punktu widzenia społecznego. Każda śmierć na drodze to niespodziewany dramat rodziny i bliskich. To nagła utrata kogoś, kogo się kocha. To przerwane życie, to przerwana przyszłość i stracone marzenia. To trauma do końca życia. Dlatego stanowcze dążenie do ograniczenia liczby zabitych i rannych na drogach było dla nas obowiązkiem priorytetowym. Chcąc poprawić bezpieczeństwo drogowe, rzuciliśmy ogromne siły i środki. A pracy było co niemiara, przecież przez dekady zatrważająca statystyka plasowała nas na szarym końcu państw europejskich. Naszą strategię poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym oparliśmy na trzech filarach. Pierwszy: inwestycje. Drugi: dobre prawo. Trzeci: edukacja społeczna.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#RafałWeber">Jeżeli chodzi o inwestycje, to w roku 2022 wydaliśmy ogromne środki finansowe. Budowaliśmy zarówno drogi szybkiego ruchu, jak i wspieraliśmy samorządy w poprawie infrastruktury lokalnej. Każdy, kto porusza się po polskich drogach, widzi zmianę ich jakości. Polska zaczyna być krajem dobrze skomunikowanym. Drogi autostradowe i ekspresowe są budowane w każdym regionie naszego kraju. W tej chwili nasza ojczyzna to ponad 5100 km dróg szybkiego ruchu. To one zgarniają dużą część transportu ciężkiego i tranzytowego. Ich budowa jest strategicznie ważna i dlatego w roku 2022 Rada Ministrów pod kierownictwem premiera Mateusza Morawieckiego przyjęła „Rządowy program budowy dróg krajowych do 2030 r.”, z perspektywą do 2033 r., w ramach którego zapewniliśmy finanse: 293 mld zł na budowę kolejnych 3 tys. km dróg.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#RafałWeber">Oczywiście w roku 2022 realizowane były inne stworzone przez nasz rząd programy: „Program budowy 100 obwodnic”, stworzony w roku 2020, czy „Program bezpiecznej infrastruktury drogowej”. Trzeba też wspomnieć, że również w roku 2022 Rada Ministrów przyjęła „Program wzmocnienia krajowej sieci drogowej”, który polega na modernizacji, na przebudowie starodroża, czyli istniejących już dróg krajowych.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#RafałWeber">Jeżeli chodzi o infrastrukturę lokalną, to rok 2022 był kolejnym, w którym wsparliśmy samorządy: blisko 3 mld zł na zadania gminne i powiatowe, a także ponad 2 mld zł na obwodnice wzdłuż dróg wojewódzkich w każdym regionie. Podkreślam: w każdym regionie. Każdy marszałek województwa, który złożył poprawny od strony formalnej wniosek, uzyskał dofinansowanie na budowę inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#RafałWeber">Stworzony w 2019 r. Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg potwierdził, że samorządy mogą liczyć na ogromne środki — w końcu ponad 95% wszystkich dróg w Polsce to drogi samorządowe. Inwestycja w poprawę tej infrastruktury to inwestycja w poprawę bezpieczeństwa drogowego.</u>
          <u xml:id="u-212.7" who="#RafałWeber">Jeżeli chodzi o drugi punkt, o dobre prawo, to z tego punku widzenia 2022 r. też był bardzo istotny. 1 stycznia tego roku weszły w życie nowe przepisy związane z nowymi stawkami mandatów, a także nowy taryfikator punktów karnych. Drodzy państwo, to była odważna decyzja, ponieważ ta kwestia przez wiele lat nie była dotykana. Te stawki nie zmieniały się od 1997 r. i wymagało to od nas, od rządu, stanowczej reakcji. Taka reakcja nastąpiła. Oczywiście wyższe mandaty i większa liczba punktów karnych dotyczą tylko tych najgroźniejszych wykroczeń drogowych, np. jazdy z szaleńczą prędkością, kierowania pod wpływem alkoholu czy wyprzedzania na przejściu dla pieszych. Tak niebezpieczne postawy muszą być ostro zwalczane i likwidowane — są przecież najbardziej brzemienne w skutkach. Żadna władza nie powinna mieć tutaj litości.</u>
          <u xml:id="u-212.8" who="#RafałWeber">W tym miejscu chcę wspomnieć, że stworzone przez nasz rząd przepisy, które weszły w życie 1 stycznia 2022 r., zostały przyjęte przez Wysoką Izbę nie w całości, ale w zdecydowanej większości pozytywnie. Potrafiliśmy wówczas wznieść się ponad podziały polityczne i największe kluby Sejmu poprzedniej kadencji poparły te przepisy.</u>
          <u xml:id="u-212.9" who="#RafałWeber">Przechodzę do trzeciej kwestii, kwestii edukacji, zarówno tej systemowej, czyli nauki w szkole, jak i tej akcyjnej, czyli kampanii społecznych. To również jest bardzo istotna sprawa. W 2022 r. rozpoczęliśmy proces zakończony w roku poprzednim, proces polegający na zwiększeniu liczby godzin lekcji techniki i poszerzeniu programu o kolejne zajęcia związane z wychowaniem komunikacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-212.10" who="#RafałWeber">Wychowanie komunikacyjne pojawiło się w szkole podstawowej w 2017 r. bądź 2018 r. Ówczesny minister infrastruktury Andrzej Adamczyk uzgodnił to z ówczesną minister edukacji Anną Zalewską, więc już wtedy mieliśmy ważną podstawę umożliwiającą młodemu pokoleniu naukę w sposób systemowy, a właśnie od tego roku szkolnego, roku szkolnego 2023/2024, po uzgodnieniach, które rozpoczęły się w 2022 r., lekcje wychowania komunikacyjnego są częstsze. O to nam chodzi. Chodzi o to, aby dzieci, aby młodzież już na samym początku zaznajamiała się ze wszystkim, co jest najistotniejsze w bezpieczeństwie ruchu drogowego. Przecież osoby z młodego pokolenia docierają do szkoły pieszo, rowerem, deskorolką czy hulajnogą, a później wracają do domu. Ci ludzie również powinni oswajać się z tą wiedzą i powinni wiedzieć, jak postępować, powinni wiedzieć o swoich prawach i obowiązkach.</u>
          <u xml:id="u-212.11" who="#RafałWeber">Bardzo się cieszę, że udało nam się to wprowadzić. Dziękuję tutaj zarówno ministrowi Andrzejowi Adamczykowi, jak i ministrowi edukacji narodowej Przemysławowi Czarnkowi za przychylność i uzgodnienia. To na pewno zaprocentuje w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-212.12" who="#RafałWeber">Warto też w tym miejscu wspomnieć o tysiącach różnych kampanii społecznych. Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, wojewódzkie rady bezpieczeństwa ruchu drogowego, Główny Inspektorat Transportu Drogowego, wojewódzkie inspektoraty transportu drogowego, Policja — to są te instytucje państwowe, które stale prowadzą różnego rodzaju kampanie społeczne związane z bezpieczeństwem w ruchu drogowym. W 2022 r. też tak było.</u>
          <u xml:id="u-212.13" who="#RafałWeber">Trzeba też podkreślić aktywną działalność różnych podmiotów i stowarzyszeń, czyli organizacji pozarządowych, które w tym zakresie robiły wiele dobrego. Bardzo gorąco państwu za to dziękuję i proszę, abyście nie zaprzestawali. Mam nadzieję, że wasza aktywność, wasza aktywna działalność na tej niwie będzie dostrzeżona i będziecie również uzyskiwać wsparcie finansowe na różnego rodzaju kampanie promujące BRD.</u>
          <u xml:id="u-212.14" who="#RafałWeber">Wysoka Izbo! Teraz przedstawię efekty tych działań. Otóż w 2022 r. mieliśmy do czynienia z najniższym w historii pomiarem, jeżeli chodzi o wypadki drogowe, z najniższą liczbą rannych oraz, co najważniejsze, z najniższą liczbą zabitych. Wypadków było 21 322. To o 6,5% mniej niż w 2021 r. Ranne były 24 743 osoby. To o 6,3% mniej niż w 2021 r. Zabitych było 1896 osób. To o 15,5% mniej niż w 2021 r.</u>
          <u xml:id="u-212.15" who="#RafałWeber">Ten mocno odczuwalny trend poprawy BRD w Polsce został doceniony. Polska po raz pierwszy została laureatem nagrody Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu. Zauważony został niemal 50-procentowy spadek liczby ofiar śmiertelnych w naszym kraju w ciągu ostatnich 10 lat. Liczba śmiertelnych ofiar wypadków drogowych w Polsce spadła dokładnie o 47%. W 2012 r. na polskich drogach zginęło 3571 osób, natomiast w 2022 r. 1896 osób.</u>
          <u xml:id="u-212.16" who="#RafałWeber">Statystyka pokazująca skuteczność naszych działań nie napawa nas triumfalizmem. To nie jest tak, że jesteśmy w pełni usatysfakcjonowani. Dopóki na drogach giną ludzie, jest co robić. Mam nadzieję, że obecne kierownictwo Ministerstwa Infrastruktury, a także wszystkie instytucje, które odpowiadają za bezpieczeństwo w ruchu drogowym, a są skupione w innych resortach, również będą dbały o tę sferę z należytą starannością.</u>
          <u xml:id="u-212.17" who="#RafałWeber">Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość będzie głosował za przyjęciem raportu za 2022 r. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-212.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#DorotaNiedziela">Głos zabierze poseł Bartosz Zawieja, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-213.2" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#BartoszZawieja">Wielce Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Dzisiaj mam zaszczyt przedstawić państwu raport dotyczący stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działań podejmowanych w roku 2022. Dokument, nad którym się pochylamy, jest wynikiem wieloletnich obserwacji, analiz i działań podejmowanych przez Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego oraz wojewódzkie rady mających na celu poprawę bezpieczeństwa na polskich drogach.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#BartoszZawieja">Przede wszystkim chciałbym podkreślić, że dokument ten jest świadectwem ciągłej współpracy i zaangażowania wielu osób i instytucji, które dążą do tego, by polskie drogi były bezpieczne dla wszystkich użytkowników. Analiza przedstawiona w raporcie pokazuje, że liczba ofiar śmiertelnych na polskich drogach systematycznie maleje. Porównując dane z 2012 r., kiedy zginęło 1157 osób, do 2022 r., liczba ta spadła do 460 osób. Widzimy wyraźny progres i jest to dowód na to, że podjęte działania przynoszą efekt.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#BartoszZawieja">Raport za 2022 r. pokazuje również, że liczba wypadków drogowych, jak również liczba rannych i ofiar śmiertelnych systematycznie maleje. Takie wyniki są efektem kompleksowego podejścia do problemu bezpieczeństwa ruchu drogowego, które obejmuje nie tylko ulepszanie infrastruktury drogowej, ale także zmiany w prawie, edukację społeczeństwa oraz wzmacnianie kultury jazdy.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#BartoszZawieja">Warto zwrócić uwagę na ważne aspekty pracy Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, które obejmują legislację, infrastrukturę oraz edukację. Dzięki ciągłym zmianom w prawie, jak np. wejście w życie zmian w ustawie o ruchu drogowym, które wzmacniają walkę z najcięższymi wykroczeniami drogowymi, możemy skuteczniej przeciwdziałać złym przykładom funkcjonowania na naszych drogach. Poprawa infrastruktury oraz edukacja mająca na celu poprawę wielu postaw i zachowań uczestników w ruchu drogowym to kluczowe elementy, które mają bezpośredni wpływ na poprawę bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#BartoszZawieja">Ponadto w raporcie podkreśla się, że Polska znacząco poprawiła swoją pozycję w Europie pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego, co jest wynikiem wieloletnich wysiłków i świadczy o skuteczności podejmowanych działań. To, że Polska nie znajduje się już na jednym z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej pod tym względem, jest również powodem do dumy i motywuje do dalszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#BartoszZawieja">Analiza wypadków za 2022 r. ukazuje również, że pomimo spadku liczby wypadków i ofiar śmiertelnych wciąż istnieją obszary wymagające szczególnej uwagi, do których niewątpliwie należą zdarzenia z udziałem pieszych i rowerzystów, a także wypadki spowodowane nadmierną prędkością. Te dane pokazują, jak ważne jest monitorowanie sytuacji na drogach i adaptowanie strategii bezpieczeństwa do zmieniających się ciągle warunków.</u>
          <u xml:id="u-214.6" who="#BartoszZawieja">Przykładowo w 2022 r. 70,6% wypadków miało miejsce w obszarze zabudowanym i jest to niestety wzrost odnośnie do tych zdarzeń, które wystąpiły rok wcześniej, czyli w 2021 r. Jeżeli chodzi o analizę, to ponad 69 wypadków miało miejsce w obrębie skrzyżowań czy jezdni, ponad 12% na przejściach dla pieszych, a ponad 6% dotyczyło dróg i ścieżek rowerowych. Liczba wypadków drogowych na jezdni zmalała rok do roku o prawie 11%, niestety na przejściach dla pieszych wzrosła. Najwięcej wypadków na wszystkich drogach miało miejsce na drogach powiatowych — 28% wszystkich ofiar śmiertelnych w przypadku tych zdarzeń. Bez wątpienia świadczy to o tym, że na taką statystykę wpływ ma podział długości dróg według kategorii.</u>
          <u xml:id="u-214.7" who="#BartoszZawieja">Drogi krajowe stanowią, szanowni państwo, tylko 4,5% wszystkich dróg, wojewódzkie niespełna 7%, powiatowe prawie 29%, a gminne prawie 60%. Trzeba wspomnieć, że 95% wszystkich zarządców dróg to samorządy. Należy stworzyć czy monitorować możliwości wsparcia samorządów wszystkich szczebli, które zarządzają tą wielką ilością dróg, kilometrami dróg, aby miały możliwość bieżącego monitorowania, a także pozyskiwania dodatkowych środków w ujęciu centralnym, które mogłyby wesprzeć działalność w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Mam tu na myśli chociażby to, co miało miejsce do 2015 r. W urzędach wojewódzkich działały wydziały, które obsługiwały krajowe programy. Przypomnę chociażby „Narodowy program przebudowy dróg lokalnych” czy inne programy umożliwiające przebudowę najniebezpieczniejszych skrzyżowań. Powrót do tego, aby umożliwić beneficjentom, głównie gminom i powiatom, aplikowanie o dodatkowe środki, jest bez wątpienia kluczowym aspektem, aby zwiększyć bezpieczeństwo na drogach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-214.8" who="#BartoszZawieja">Oczywiście należy sobie zadać pytanie: Skąd wziąć na to środki? Szanowni państwo, bez wątpienia elementami, które sprzyjają najróżniejszym typom inwestycji zwiększających BRD czy poprzez system sterowania ruchem, czy aspekt pętli detekcyjnych na najbardziej zatłoczonych skrzyżowaniach uspokojenia ruchu… Mogą, jak państwo wiedzą doskonale, zawierać również aspekt zielonej energii, a co za tym idzie, kluczowo wpisują się w założenia Krajowego Planu Odbudowy. Więc może warto, jeżeli mogę coś sugerować, bardzo poważnie wziąć pod uwagę, jakie są możliwości — tzn. na pewno są te możliwości — w jakim ujęciu kategorii interwencji czy kategorii typów inwestycji zwiększających poprawę BRD. W ramach jakiegoś programu centralnego można byłoby środki z KPO przekierować np. do urzędów wojewódzkich bądź urzędów marszałkowskich, aby w każdym regionie była dodatkowa pula środków na inicjatywy lokalne umożliwiające przebudowę układu drogowego. Należy zwrócić uwagę na aspekt edukacyjny, który też jest bardzo ważny.</u>
          <u xml:id="u-214.9" who="#BartoszZawieja">Kończąc, szanowni państwo, uważam, że jest to bardzo ważny dokument. Jego obszar, z którym miałem okazję się zaznajomić, jest bardzo ciekawy. Bez wątpienia bardzo dużo wyzwań w tej materii przed nami.</u>
          <u xml:id="u-214.10" who="#BartoszZawieja">Reasumując, w imieniu klubu Koalicji Obywatelskiej proszę Wysoką Izbę o przyjęcie tego dokumentu. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#DorotaNiedziela">Głos ma poseł Barbara Oliwiecka, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#BarbaraOliwiecka">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#BarbaraOliwiecka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rzadko się zdarza, żeby statystyczne raporty były ciekawe, ale ten jest. Zachęcam państwa do tego, żeby się z nim zapoznać, bo on przede wszystkim skłania do refleksji i dotyczy nas wszystkich, bo każdy z nas jest uczestnikiem ruchu drogowego. Raport, który zbiera momentami bardzo szczegółowe dane, powinien być drogowskazem dla ministra infrastruktury i wyznaczać kierunki inwestycji drogowych, ich lokalizacje, ich rodzaje, ale także zmiany legislacyjne i społeczne, jakie muszą nastąpić. To jest wyzwanie dla nas wszystkich. Główny przekaz, jaki płynie z tego raportu, jest optymistyczny i pozytywny. Spadła liczba ofiar śmiertelnych. Odnotowaliśmy tutaj poprawę w stosunku do poprzedniego roku na poziomie 14%, a do roku 2019 — 34%. To jest bardzo dobra wiadomość. Oczywiście nie można się w tym miejscu zatrzymać, bo wciąż nam daleko do takich krajów jak Szwecja czy Norwegia, gdzie śmiertelność w wypadkach drogowych jest najmniejsza, bo wynosi ok. 20 osób na 1 mln, średnia europejska wynosi 46, nasza — 51.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#BarbaraOliwiecka">Trzeba zaznaczyć, że Unia Europejska określiła sobie ambitny cel zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych o połowę, o 50% do 2030 r., w porównaniu z rokiem 2018. Te europejskie wymagania, te standardy są motywujące i w tym obszarze bezpieczeństwa Polska na ten moment te wymogi wypełnia. Awansowaliśmy w rankingu bezpieczeństwa drogowego o pięć punktów i znajdujemy się obecnie na 18. miejscu na 27 krajów.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#BarbaraOliwiecka">Szanowni Państwo! Mamy coraz lepsze samochody, coraz lepsze drogi, mamy lepsze, bardziej restrykcyjne, odpowiedzialne przepisy, rośnie świadomość społeczna dzięki akcjom edukacyjnym, społecznym, które bardzo sobie cenię, i efekty widzimy w postaci właśnie spadku ofiar śmiertelnych. To są te optymistyczne wnioski. Te pesymistyczne są takie, że wciąż najtrudniej zmienić nam nawyki, nasze nawyki. Wciąż w sposób niewystarczający nie bronimy i nie troszczymy się o najsłabszych użytkowników ruchu drogowego, czyli osoby starsze, dzieci, młodzież i rowerzystów. Polityka bezpieczeństwa musi uwzględniać potrzeby i możliwości wszystkich uczestników ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#BarbaraOliwiecka">Struktura wypadków pokazuje jednak jeden niebezpieczny trend: spada liczba wypadków z udziałem osób nietrzeźwych, młodocianych kierowców, z powodu nadmiernej prędkości, ale rośnie liczba wypadków z udziałem pieszych i rowerzystów. Najczęstszą przyczyną wypadków z udziałem pieszych jest nieustąpienie pierwszeństwa na przejściu dla pieszych, to stanowi ok. 63%. W maju i w czerwcu 2021 r. i w styczniu 2022 r. wprowadzono istotne zmiany w Prawie o ruchu drogowym i w Kodeksie wykroczeń. Piesi otrzymali pierwszeństwo nie tylko na przejściu dla pieszych, ale także przy wchodzeniu na nie. Ujednolicono dopuszczalną prędkość w obszarach zabudowanych, a w godzinach nocnych zmniejszono limit z 60 km/h do 50 km/h. Zabroniono również oczywiście pieszym korzystania z telefonów komórkowych podczas przechodzenia przez jezdnię i podniesiono wysokość kar. Skutki są takie i taka jest tendencja: liczba wypadków na przejściach dla pieszych zwiększyła się o 5%. Widać ewidentnie, że wciąż jesteśmy w fazie kształtowania się pewnych właściwych postaw i nawyków po stronie kierowców i pieszych. Trzeba wzmacniać te działania edukacyjne.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#BarbaraOliwiecka">Zmniejszyła się natomiast liczba wypadków śmiertelnych, czego w dużej części należy upatrywać właśnie w ograniczaniu prędkości. Właśnie zmniejszanie prędkości pojazdów w terenie zabudowanym jest jednym z kluczowych kroków, jakie należy podjąć w miastach, ale również na terenach wiejskich. Prawdopodobieństwo odniesienia śmiertelnych obrażeń w przypadku potrącenia pieszego przy prędkości 30 km/h jest pięciokrotnie mniejsze niż przy prędkości 50 km/h. Dlatego w obszarach zabudowanych należy promować i stosować wszystkie dostępne formy uspokajania ruchu: legislacyjne, infrastrukturalne, organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#BarbaraOliwiecka">Infrastruktura to przede wszystkim jest też projektowanie przejść dla pieszych, które powinny być przyjazne i bezpieczne. Czy wiecie państwo, że najwięcej wypadków na przejściach dla pieszych ma miejsce w miesiącach zimowych, gdy widoczność jest gorsza? Konieczna jest więc tutaj cały czas praca nad oświetlaniem, wynoszeniem przejść dla pieszych.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#BarbaraOliwiecka">Zwracam się do ministra infrastruktury, żeby sprawdził, jak wyglądała realizacja programu „Bezpieczny pieszy — doposażenie przejść dla pieszych i szkół w zakresie edukacji komunikacyjnej”. Warto się temu przyjrzeć i ewidentnie te działania wzmocnić. Poprawa bezpieczeństwa na ulicach uwolni potencjał ruchu pieszego i rowerowego, co może przyczynić się do realizacji także innych celów, takich jak np. właśnie związanych ze zmianami klimatu czy jakością powietrza, a także naszym zdrowiem. Nasze miasta muszą przejść transformację drogową. Myślę, że Polacy są na to gotowi, natomiast infrastruktura nie zawsze, bo weźmy np. infrastrukturę rowerową — ona wciąż jest słaba w Polsce. Mówiąc wprost, nasze dzieci nie dojadą bezpiecznie rowerem do szkoły, a to powinno być wyznacznikiem naszej polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego. I tu nie chodzi tylko o miasta, ale chodzi również o wioski, gdzie choćby z racji wykluczenia komunikacyjnego rower jest podstawowym środkiem codziennej komunikacji, a nie tylko rekreacji. 60% wypadków z udziałem rowerzysty było spowodowanych przez kierowców samochodów, a przyczyną było nieustąpienie pierwszeństwa albo przejeżdżanie przez przejazdy rowerowe.</u>
          <u xml:id="u-216.8" who="#BarbaraOliwiecka">Kluczowa jest edukacja. Konieczne są zmiany w szkoleniu dzieci i młodzieży w zakresie ruchu rowerowego, ale też zmiany w szkoleniach kierowców. Wiecie państwo, jak wygląda w praktyce zdawanie testu na kartę rowerową? Po pierwsze, nie jest to obligatoryjne, dzieci wybierają, czy chcą zdawać czy nie, mają kilka godzin teorii i jazdę na boisku szkolnym albo w prowizorycznych miasteczkach ruchu drogowego. Czy ktoś z nas wypuściłby kierowcę na ulicę, gdyby nie miał zaliczonych w praktyce jazd po mieście? No nie, a mamy wypuszczać tam nasze dzieci, bo one od 10. roku życia mają zakaz jazdy po chodniku. Tu jest luka. Chodzi również o budowanie świadomości bezpieczeństwa własnego, czyli np. jazdy w kasku.</u>
          <u xml:id="u-216.9" who="#BarbaraOliwiecka">Już wspominałam, że najtrudniej jest zmienić nawyki, i ten raport to obrazuje. Szanowni państwo, najwięcej wypadków drogowych wciąż występuje w okresie letnim, na prostej drodze, w ciągu dnia, przy dobrych warunkach atmosferycznych. Powodem jest oczywiście nadmierna prędkość i niewłaściwe wyprzedzanie, czyli nawyki. Noga na gazie, brak wyobraźni, telefon — te nawyki musimy społecznie piętnować.</u>
          <u xml:id="u-216.10" who="#BarbaraOliwiecka">Oczywiście oprócz nawyków kluczowa jest też infrastruktura drogowa. Jeżeli chodzi o wypadki, analizę wypadków pod względem struktury drogi, to do największej liczby wypadków dochodzi, szanowni państwo, na drogach powiatowych — najczęściej są to drogi dwukierunkowe jednojezdniowe. Na nich doszło do 80% wszystkich wypadków i to na tych drogach zginęło 85% wszystkich ofiar śmiertelnych. Są to drogi wojewódzkie, są to drogi krajowe, powiatowe dwupasmowe… dwukierunkowe jednojezdniowe, czyli wąskie. W porównaniu z nimi autostrady są bardzo bezpieczne. Na drogach powiatowych, szanowni państwo, doszło do 7646 wypadków w 2022 r., czyli było to 20 wypadków dziennie. Na autostradzie — 362 rocznie. Na drogach wojewódzkich i krajowych częstotliwość wypadków jest podobna, bo ok. 4–4,5 tys. rocznie, natomiast najwięcej wypadków śmiertelnych jest właśnie na drogach powiatowych i krajowych.</u>
          <u xml:id="u-216.11" who="#BarbaraOliwiecka">Jeśli chodzi o drogi powiatowe, szanowni państwo, jak dobrze wiemy, to tam jest ograniczona liczba kontroli prędkości ze względu na niewystarczającą liczbę służby drogowej, policjantów. Pewnie tam w największym stopniu możemy obserwować złe, zniszczone oznakowanie i kiepską jakość drogi. Trzeba położyć większy nacisk na wsparcie samorządów w tym zakresie i gminnych posterunków Policji.</u>
          <u xml:id="u-216.12" who="#BarbaraOliwiecka">Oczywiście konieczne są inwestycje w drogi szybkiego ruchu, przede wszystkim w obwodnice. Muszę przypomnieć, bo jestem do tego zobligowana moralnie: Kalisz, miasto, które ma ponad 90 tys. mieszkańców, nie ma jeszcze swojej obwodnicy. Niska Górka — małe miasteczko, przez które dziennie przejeżdża 7 tys. ciężarówek, tirów, nie ma swojej obwodnicy. To jest kwestia bezpieczeństwa, ale również jakości życia mieszkańców. Trzeba przyspieszyć z programem obwodnic.</u>
          <u xml:id="u-216.13" who="#BarbaraOliwiecka">Bardzo ważny temat na koniec, szanowni państwo, last but not least: wciąż rośnie liczba samochodów. To jest droga donikąd. Konieczny jest rozwój transportu publicznego, kolejowego, autobusowego, jak również poprawa bezpieczeństwa na rogatkach. Bo choć raport, który dzisiaj analizujemy, dotyczy ruchu drogowego, to te tematy nie są oderwane i musimy walczyć z wykluczeniem komunikacyjnym i z rozwojem transportu publicznego.</u>
          <u xml:id="u-216.14" who="#BarbaraOliwiecka">Dziękuję ślicznie. Jako Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga oczywiście jesteśmy za przyjęciem tego raportu i utrzymaniem tego kierunku dobrych zmian. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-216.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#DorotaNiedziela">Do głosu zapraszam pana posła Marka Sawickiego, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MarekSawicki">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Rzeczywiście omawiamy raport tym razem ponad podziałami politycznymi, z wielką zgodą i satysfakcją, że w ciągu 20 lat, bo de facto ten raport obejmuje całe 20 lat, udało się tak dużo zmienić w zakresie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, choć jeszcze do pełnego sukcesu jest daleko. Sam pamiętam doskonale lata, kiedy z przerażeniem słuchałem południowych komunikatów w polskim radio i gdy średnia liczba wypadków śmiertelnych dziennie spadała poniżej 15, to już byliśmy zadowoleni, że to nie jest dużo. W tej chwili jest to już poniżej 5 i to jest nadal o 5 osób, ofiar śmiertelnych za dużo. Rzeczywiście warto nad tym pracować.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#MarekSawicki">Nie będę powtarzał danych z raportu, bo zarówno pani poseł sprawozdawca, jak i pan minister bardzo szczegółowo te dane omówili. Myślę natomiast, że jeszcze dwie kwestie wymagają niejako pracy z naszej strony. Oczywiście zmiana przepisów ruchu drogowego i to bezwzględne pierwszeństwo pieszego przy dojściu do pasów są ważne. To są te dane i statystyki, które w tym raporcie jeszcze nie są pokazane, ale w następnych pewnie będą, to, że z tego powodu liczba śmiertelnych wypadków na pasach jeszcze nie spadła. Ona spadnie, pod warunkiem że rzeczywiście będziemy edukować także pieszych, że to ich bezwzględne pierwszeństwo wejścia na ulicę, wejścia na pasy nie czyni z nich nieśmiertelnych. Kwestia powrotu do uczenia zasady: w lewo, w prawo, w lewo i dopiero wtedy, kiedy jest bezpiecznie, przechodzimy, a nie na zasadzie, że nos w smartfonie i idę do przodu, bo przecież każdy kierowca wie, że i tak musi mnie przepuścić. Na pewno musi to być poprawione.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#MarekSawicki">I drugi element tego raportu, który mnie niepokoi: wydaje się, że mimo różnych akcji społecznych, mimo prowadzonych działań różnego rodzaju nie spada liczba kierowców nietrzeźwych i kierowców po używkach. To jest nadal poważne zagrożenie w ruchu drogowym. Panie ministrze, trzeba będzie rzeczywiście pomyśleć, jak te kwestie jeszcze bardziej doregulować, być może wzmocnić kontrole, być może wzmocnić działania Policji w tym zakresie, bo to jest rzeczywiście jedno z poważniejszych zagrożeń.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#MarekSawicki">Chcę też z satysfakcją podziękować byłemu rządowi i ministrowi Adamczykowi, bo rzeczywiście, co mówił w swoim wystąpieniu pan Weber, te działania przez ostatnie 8 lat w zakresie infrastruktury i bezpieczeństwa drogowego są zadowalające. Warto byłoby to kontynuować, wzmacniając, a nie ewentualnie spowalniając. Dziękuję bardzo za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#DorotaNiedziela">Do głosu zapraszam panią poseł Paulinę Matysiak, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#PaulinaMatysiak">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! 1896 ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych w 2022 r. to nadal o 1896 za dużo. Za każdą z tych śmierci kryje się trudny do opisania dramat, rodzinna tragedia, nagłe odejście bliskiej osoby, która albo przyczyniła się do wypadku, albo po prostu znalazła się w nieodpowiednim miejscu i czasie. Ile jeszcze będziemy czytać szokujące nagłówki o śmierci nastolatków, którzy uderzyli autem w drzewo, albo o śmierci rodziny z dziećmi, w którą na chodniku wjechał rozpędzony samochód? O tych wydarzeniach zawsze jest głośno w mediach, ale brutalna prawda jest taka, że nie ma to większego wpływu na zachowanie kierowców. Pojawia się współczucie, zaskoczenie, jednak dominuje wyparcie, wielu myśli: to nigdy mnie nie spotka, umiem jeździć i panować nad samochodem, jeżdżę szybko, ale bezpiecznie. Tak z pewnością myślało wielu sprawców, którzy potem w wypadku zabili siebie lub innych. A fakty są takie, że to nadmierna prędkość zbiera śmiertelne żniwo na polskich drogach. I to jest największy problem w kwestii bezpieczeństwa ruchu drogowego, do którego rozwiązania jeszcze nam daleko.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#PaulinaMatysiak">Postawmy sprawę jasno. Nie ma czegoś takiego jak szybka, ale bezpieczna jazda. Nie było, nie ma i nie będzie. Kto twierdzi inaczej, ten po prostu kłamie i stanowi zagrożenie dla siebie i dla innych. To zawsze trzeba twardo podkreślać, ponieważ nadal znajdą się tacy, którzy wbrew faktom i nauce będą temu zaprzeczać.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#PaulinaMatysiak">Z jednej strony dane o liczbie ofiar w wypadkach mogą dawać pewną nadzieję, gdyż od lat trend jest spadkowy i nadal się utrzymuje. Z drugiej strony jednak daleko nam jeszcze do Szwecji czy Danii, gdzie wskaźnik liczby ofiar na milion mieszkańców jest o połowę niższy. Za 2022 r. wskaźnik ten dla Polski jest nieco wyższy od średniej unijnej.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#PaulinaMatysiak">Wszyscy powinniśmy dążyć do wizji zero z konkretnym celem: zero ofiar śmiertelnych w ruchu drogowym, aby już nikt w Polsce nie musiał płacić swoim życiem lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu w wyniku swoich lub cudzych błędów. Wizja zero jest ambitna, ale możliwa do zrealizowania. Potrzeba determinacji i chęci, a także dokładnego zbadania przyczyn niebezpiecznego zachowania.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#PaulinaMatysiak">Skupmy się zatem na największej bolączce na polskich drogach, czyli nadmiernej prędkości. Dlaczego Polacy nie boją się przekraczać prędkości? Jak wcześniej wspomniałam, wielu fałszywie uznaje, że jeździ szybko, ale bezpiecznie. Czynników tych jest oczywiście więcej. To m.in. pewność, że nikt nas nie złapie na gorącym uczynku, a kiedy szansa na ukaranie jest niska, to rzadziej zdejmujemy nogę z gazu. Z wykrywalnością tych przewinień jest problem, gdyż mamy za mało fotoradarów i za mało odcinkowych pomiarów prędkości. Podobnie za mało mamy patroli Policji na drogach, choć i tak powinniśmy dążyć do tego, żeby to tych automatycznych urządzeń było zdecydowanie więcej. Funkcjonariusze naprawdę mogą zajmować się i powinni zajmować się innymi sprawami, gdyż braki kadrowe w Policji to kolejny problem, który daje o sobie znać.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#PaulinaMatysiak">Skuteczną metodą na zmniejszenie liczby wypadków i przekraczania prędkości na drogach są surowsze kary. Mamy zresztą na to dowód, ponieważ znaczne podwyższenia kar i grzywien za przewinienia na drogach, które w ostatnim czasie weszły w życie, uspokoiły zapędy kierowców. Dzięki temu mogliśmy awansować w europejskich statystykach. W parze z tym jednak musi iść większa wykrywalność tych przewinień. Wystarczy prosty przykład, jak diametralnie zmienia się zachowanie polskich kierowców, kiedy wyjeżdżają poza granice naszego kraju. Nagle zmieniają swoje nawyki i jeżdżą wolniej. Dlaczego? Bo wiedzą, że za granicą nie unikną tak łatwo kary i że po prostu kary są tam dotkliwsze.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#PaulinaMatysiak">Pan poseł Weber w swoim wystąpieniu mówił w kontekście tych osób, które łamią przepisy drogowe, że żadna władza litości mieć nie powinna. Oczywiście, pełna zgoda, panie pośle. Ale jak należy rozumieć te słowa w kontekście państwa działań? Bo to państwo przywróciliście kursy, które kasują za pieniądze punkty karne. Proszę państwa, od września ub.r. wróciły te kursy. 8 godzin wykładów, zadanie praktyczne, kilkaset złotych — minus 6 punktów karnych. Tę zabawę można powtarzać co pół roku. Mieliśmy takie osoby, które co pół roku pojawiały się po to, żeby kasować te punkty. I proszę sobie odpowiedzieć na pytanie: Czy to działanie poprawia bezpieczeństwo ruchu drogowego? Czy ono naprawdę je poprawia?</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#PaulinaMatysiak">Nadal powszechny jest mit, że głównymi winowajcami wypadków są piesi, choć w rzeczywistości jest zupełnie na odwrót. Pieszy w starciu z samochodem nie ma praktycznie żadnych szans, największa odpowiedzialność spoczywa zatem na tych, którzy pojazdami kierują. Im wyższa prędkość, tym większe ryzyko wypadku i dotkliwsze skutki. Szanowni państwo, przy wysokiej prędkości wydłuża się droga hamowania pojazdu, zmniejsza się tolerancja błędów kierowcy. Wraz ze wzrostem prędkości rośnie też energia kinetyczna, która musi zostać pochłonięta przy zderzeniu. I tutaj można podać konkretne dane, jak wygląda ryzyko śmierci pieszego w wyniku potrącenia przy konkretnych wysokościach prędkości. Prędkość bezpieczna zatrzymuje się na pułapie 30 km/h, wtedy przy potrąceniu 10% pieszych może ponieść śmierć. Przy prędkości 50 km/h to już połowa. A powyżej 70 km/h w zasadzie nikłe są szanse, żeby przeżyć zderzenie z pojazdem.</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#PaulinaMatysiak">To zadziwiające, że wszelkie zmiany w przepisach, które tak naprawdę mają lepiej chronić pieszych i zapewnić także infrastrukturę, która uspokaja ruch, budzą bardzo często oburzenie i sprzeciw. Ale kiedy przyjrzeć się, kto odpowiada za ten lament, to okazuje się, że jest to niewielka, ale głośna grupa osób, której wizja organizacji ruchu i poglądy dalekie są od racjonalnego myślenia. Tzw. obrońcy kierowców, którzy jeżdżą szybko, ale bezpiecznie najchętniej całą odpowiedzialność za wypadki na drogach zrzuciliby na pieszych, a każde miasto przebudowali tak, aby wszechobecne były szerokie arterie, a piesi zostali wyrzuceni pod ziemię do tuneli. Fakty są takie, że szersze ulice, nawet jeżeli mają ograniczenia prędkości, po prostu zachęcają do szybszej jazdy. Z kolei usuwanie pieszych z przejść naziemnych nie tworzy nikomu przyjaznej przestrzeni do życia ani przyjaznej przestrzeni po prostu do poruszania się. Uleganie głosom tej głośnej grupy krzykaczy nie doprowadzi do niczego dobrego. Oczekuję od polityków, od nas tutaj w tej Izbie, większej odwagi, aby nie dać się wciągnąć w tę populistyczną narrację, którą bardzo często widzimy szczególnie po prawej stronie sceny politycznej, choć oczywiście zdarza się, że nie tylko tam. Apeluję, żebyśmy wszyscy po prostu wierzyli nauce i słuchali opinii prawdziwych ekspertów do spraw bezpieczeństwa ruchu drogowego, a nie populistów i demagogów.</u>
          <u xml:id="u-220.9" who="#PaulinaMatysiak">Kolejny krok to jest poważne podejście do zmian w systemie kształcenia kierowców. Obecnie kurs na prawo jazdy i sam egzamin nie zapewniają, że na drogi wyruszają kierowcy, którzy mają empatię, a także świadomość możliwych zagrożeń. Skupiamy się na szczegółowych przepisach i technicznej stronie poruszania się samochodem i naprawdę najwyższa pora na zmianę priorytetów. Dzięki przepisom unijnym pojawia się pewna nadzieja, bo mowa o wprowadzeniu testu percepcji ryzyka, aby lepiej nauczyć się dostrzegania zagrożeń na drodze. O tej zmianie zresztą mówili eksperci na długo przed tym, zanim do jej wprowadzenia zostały zobowiązane kraje Unii Europejskiej, co musi się wydarzyć najpóźniej do 2026 r.</u>
          <u xml:id="u-220.10" who="#PaulinaMatysiak">Chciałabym, aby tego typu inicjatywy wychodziły jednak od nas, od polskich władz. Wiele naprawdę jeszcze można poprawić. Przed nami mnóstwo pracy, by na polskich drogach było bezpiecznie, aby nikt już nie musiał ginąć, aby już żadna polska rodzina nie musiała żegnać swoich bliskich, aby korzystanie z dróg i przejść dla pieszych było bezpieczne i nigdy nie wiązało się z ryzykiem, że będzie to dla kogoś ostatnia podróż w życiu. Apeluję o więcej empatii i apeluję też o więcej odwagi w tworzeniu dobrego prawa. Naprawdę wierzę, że ta wizja zero jest możliwa. Oczywiście klub Lewicy będzie głosował za przyjęciem tej informacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-220.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do głosu pana posła Bartłomieja Pejo, Klub Poselski Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#BartłomiejPejo">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Polskie drogi są uważane za jedne z najbardziej niebezpiecznych w Europie — 15., 16., 17. miejsce. W roku 2021 Najwyższa Izba Kontroli przygotowała tzw. megainformację na temat stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego w latach 2015–2020. Według raportu korzystający z dróg w Polsce są ponad trzy razy bardziej narażeni na utratę życia w następstwie wypadku niż kierowcy i pasażerowie podróżujący po drogach Szwecji czy Norwegii. Pod względem liczby ofiar śmiertelnych w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców Polska wypada bardzo, bardzo blado.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#BartłomiejPejo">Jak wykazała kontrola, Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego mimo szerokich ustawowych kompetencji nie była w stanie skutecznie wypełniać funkcji inicjatora i koordynatora działań administracji rządowej w sprawach właśnie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Uwaga, w okresie objętym kontrolą nie zostały przyjęte priorytety działań rady. Nie odbyło się żadne posiedzenie stacjonarne, a jej prace ograniczały się wyłącznie do obiegowego uzgodnienia i przyjęcia dokumentów, co do których istniał po prostu taki obowiązek. Czy tak wyglądają wszystkie państwowe instytucje, które nie bez przyczyny kojarzą się Polakom z dziadostwem i z zupełną niekompetencją?</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#BartłomiejPejo">Problemem dróg niższej kategorii jest często ich nawierzchnia, która tak naprawdę pozostawia wiele do życzenia. Z raportu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad wynika, że aż 15% dróg zarządzanych przez generalną dyrekcję jest ocenianych jako złe. A pomiar ten nie uwzględnia dróg zarządzanych przez samorządy. Tam stan dróg jest jeszcze gorszy. Czy to wszystko problemy z modernizacją, które rząd chciałby rozwiązać ograniczeniem transportu samochodowego, tak ostatnio modnym ograniczeniem transportu drogowego? W końcu w 2020 r. wskaźnik wypadków był niski ze względu na pandemię. Czy teraz rządzący chcą ten ruch ograniczyć ze względów chorej ideologii klimatycznej?</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#BartłomiejPejo">Pytanie do pana ministra: Czy uważa pan, panie ministrze, że ograniczenia możliwości swobodnego poruszania się w polskich miastach, tzw. jak wspomniałem, bardzo modne ostatnio strefy czystego transportu, to rozwiązania, które zwiększą bezpieczeństwo na drogach miejskich i czy one są kierunkiem, który popiera obecny rząd? W jaki sposób stan nawierzchni polskich dróg wpływa na bezpieczeństwo w ruchu drogowym na polskich drogach?</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#BartłomiejPejo">Czy rząd przeprowadził bądź zamierza przeprowadzić kompleksowy audyt dróg i autostrad pod kątem zwiększenia bezpieczeństwa, zwłaszcza w tych miejscach, w których dochodzi do największej liczby wypadków?</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#BartłomiejPejo">Czy rekordowy deficyt budżetowy, który finansuje m.in. wydatki socjalne wprowadzane przez lata przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, został przygotowany z uwzględnieniem koniecznych wydatków właśnie na modernizację dróg?</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#BartłomiejPejo">Czy dziś jest dla rządu ważniejsze przedłużanie socjalu dla obywateli Ukrainy, na których już do tej pory wydaliśmy ok. 10 mld zł? Jak się dowiadujemy, te pieniądze w budżecie są, te pieniądze w budżecie się znajdą, a jak się również dowiadujemy, tych samych pieniędzy nie ma na modernizację dróg, na poprawianie bezpieczeństwa Polek i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Witolda Tumanowicza, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Najważniejsze dla polskich kierowców są rozbudowa infrastruktury i stworzenie warunków do bogacenia się, tak by mogli oni kupować coraz nowsze i bardziej zaawansowane technicznie, a także bezpieczniejsze auta. Natomiast wcześniej PiS, a teraz Platforma z Lewicą wspólnie i w porozumieniu wdrażacie ideologiczne i antysamochodowe programy. Podnosicie koszty utrzymania aut, wysoko opodatkowaliście benzynę, tworzycie strefy wykluczenia komunikacyjnego. Wysokość mandatów jest często horrendalna, a w kamieniach milowych KPO zobowiązaliście się jeszcze do wprowadzenia opłat nie tylko za autostrady, lecz także za ekspresówki. Prowadzicie politykę antysamochodzizmu. Chcecie pozbawić nas samochodów w imię świętego bożka klimatu.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#WitoldTumanowicz">Opamiętajcie się. Uwolnijcie Polaków od tych obciążeń, a sami się przesiądą do samochodów hybrydowych czy elektrycznych, jeśli będzie im to się opłacało. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Grzegorza Brauna, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże!</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#GrzegorzBraun">Kierowcy, ostatni Mohikanie, prześladowana mniejszości, prześladowana przez ekofaszystów, ekobolszewię, eurofederastów, którzy implementują tutaj, w Polsce, kosmiczne ideologie, a my, normalni Polacy, musimy to do czasu, do czasu — zapewniam — znosić! Zejdźcie z kierowców. Zejdźcie z kierowców, nie róbcie z nich kozła ofiarnego albo raczej dojnej krowy waszego systemu, w którym Polska ma się zamienić w land eurokołchozowy, bo my, normalni Polacy, musimy po prostu ciężko zasuwać, żeby związać koniec z końcem. I jak zasuwać, to jeśli to tylko możliwe, raczej nie z buta, nie zbiorkomem ulubionym przez panią poseł, która tutaj plecie standardowe androny dla lewicy z lewej, niestety również dla lewicy z prawej, która może popala, ale się nie zaciąga, może się nie cieszy, ale robiła to samo za swojego urzędowania. Zejdźcie z kierowców, bo my spieszymy się do roboty, ciężkiej roboty.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#GrzegorzBraun">Jako kierowca, a więc właśnie przedstawiciel tej prześladowanej mniejszości, bo to jest przecież taki łatwy cel, prawda, to jest taki naturalny monopol dla fiskalistów, bo przecież gdybyśmy mogli, siedzielibyśmy wszyscy w domu i oglądalibyśmy to wszystko w telewizorze, ale jednak rzeczywistość skrzeczy i trzeba spieszyć do roboty, a więc jako kierowca zaliczyłem kiedyś taki kurs, którego żałuje mi pani poseł, którą w ogóle oburza to, że można sobie zbić tę gorączkę i obniżyć te punkty, i wylądowałem w salce wykładowej — opowiem to państwu, to jest autentyk, tego nikt by nie wymyślił — w której przez parę godzin najpierw wykładał pan policjant z komendy wojewódzkiej ruchu drogowego, a potem wykładała pani psycholog. Obłożyłem się wtedy gazetami, bo to były jeszcze czasy prasy papierowej, i obiecałem sam sobie solennie, że będę grzeczny, siadłem w ostatnim rzędzie i czytałem te gazety, ale wpadło mi w ucho, że pan policjant mówi, że jest taki duży problem, który dostrzega też pani poseł, że są drzewa przy drogach, od czasu do czasu ktoś daje w pedał, ląduje na drzewie i z tego nieszczęście, ergo — powiedział pan policjant — trzeba wycinać drzewa. Wycinka drzew. To jest ważna sprawa na poziomie politycznym. Prowadźmy wycinkę drzew. Minęło parę godzin, przerwa na papieroska, ja nie palę, ale gazety czytałem nałogowo, i słucham, jak mówi pani psycholog z tej samej komendy wojewódzkiej ruchu drogowego, że jest taki problem, że jak jest pusty pejzaż i nie ma drzew, to niektórzy się rozmarzają, dają w pedał i lądują w rowie, ergo trzeba nasadzać drzewa. Daję słowo, słyszałem na własne uszy. Jeden mówi: wycinać drzewa, drugi mówi: nasadzać drzewa. To są właśnie pomysły, które lęgną się w głowach bezczynnych urzędników i funkcjonariuszy, którzy biorą pieniądze za to, żeby normalnych ludzi prześladować.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#GrzegorzBraun">A w tej salce wykładowej kto siedział? Bo z ciekawości sprawdziłem. Siedzieli sami zawodowi kierowcy, tirowcy, czyli ludzie, którzy jeżdżą naprawdę nie dla przyjemności, chociaż oczywiście nawet i w tych trudnych okolicznościach pracy, np. w kolejce do granicy, potrafią sobie umilać życie. Byli tam zawodowi kierowcy, było dwóch reżyserów filmowych w dwóch rogach tej salki, byłem ja i był jeszcze jeden starszy kolega. Czyli kto? Po prostu ludzie, którzy jeżdżą, bo pracują, bo nie da się związać końca z końcem, jeżeli nie znajdziemy się na drugim końcu mapy w przewidywalnym czasie na umówionym spotkaniu. A wy wytypowaliście, nominowaliście kierowców na prześladowaną mniejszość. Monopol naturalny, dlatego że oni zawsze zapłacą. Zejdźcie z nas, nie róbcie z nas tresowanych zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#GrzegorzBraun">Jeżeli pojawi się system tzw. dyscyplinowania kierowców, tzn. nie popełniłem żadnego wykroczenia, nie zrobiłem niczego złego i nikomu nie zaszkodziłem, ale zapala się czerwone światło po to, żeby mnie wyhamować, to może zróbcie system dyscyplinowania pieszych, tzn. niech dla każdego, kto bezmyślnie podchodzi do przejścia dla pieszych, zapala się system świateł i sygnałów dźwiękowych zmuszający do tego, żeby 5 minut postać na krawężniku, żeby się lepiej zastanowić, co może wyniknąć ze zderzenia człowieka nieuzbrojonego z rozpędzonym pojazdem. Zejdźcie z kierowców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do głosu pana posła Marka Jakubiaka, koło parlamentarne Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#MarekJakubiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Powiem tak, że zupełnie od niedawna ten konflikt pomiędzy pieszymi a kierowcami został jakby wydrukowany z nowymi modami i ja jako kierowca i pieszy stanowczo temu się przeciwstawiam. Pragnę przypomnieć jedną zasadę, którą powinno pojąć całe społeczeństwo: jezdnia jest od jeżdżenia, a chodnik jest od chodzenia. Jak te dwie funkcje się mieszają, powstają różnej maści wypadki. I wtedy pytanie brzmi: Kto ma pierwszeństwo?</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#MarekJakubiak">Oczywiście możemy zakładać, że człowiek w spotkaniu z 2-tonowym samochodem nie ma żadnych szans. To człowiek musi być bardzo ostrożny. Nie zwalniam z ostrożności kierowcy, ale, proszę państwa, to spotkanie jest zawsze zero-jedynkowe. W sytuacji takiej, kiedy będziemy obwiniać jedynie kierowców i jedynie będziemy myśleć o tym, że transport drogowy musi ulegać minimalizacji… I to, co się dzieje dzisiaj w Warszawie… Miasto stołeczne Warszawa nie ogranicza się do tego, że sekuje samochody i kierowców. Podwyższa ceny, czerpie korzyści i nie daje możliwości korzystania z tego, za co płacimy tak naprawdę. I to jest oburzające.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#MarekJakubiak">Chcę państwu powiedzieć tak. Pan poseł Braun akurat tutaj poruszył temat, który chciałem też poruszyć. Otóż tylko w omawianym okresie 1200 wypadków samochodowych polegało na kolizji z drzewami, przydrożnymi drzewami, które notabene są XIX-wiecznym pomysłem na to, żeby zacieniać drogę, bo jak się wozem konnym jechało, to słońce bardzo w plecy dawało. Natomiast dziś rowy — i takie pytanie będę miał do pana ministra — i drzewa przydrożne zabijają ludzi, nie tylko kierowców, ale również pasażerów. I łatwo sobie bowiem wyobrazić sytuację taką, że samochód wpada w poślizg z różnych przyczyn. Wszyscy od razu mówią: Bo kierowca za szybko jechał. Nie, z różnych przyczyn. Proszę państwa, za duża prędkość jest wymyślana przez policję wtedy, kiedy najczęściej nie ma jak wytłumaczyć wypadku drogowego. Nadużycia prędkości są, ale też pragnę państwu przypomnieć, że jest to w czystej korelacji ze znakami drogowymi, bo w imię jakiejś poprawności urzędnicy ograniczają prędkość w sposób sztuczny, tzn. zakładają, że jak o 20 km/h obniżą obowiązującą prędkość, to i tak, i tak będą jechali o 30 km/h szybciej. Otóż są kraje, takie jak Słowacja na przykład, gdzie bardzo dosłownie traktuje się znaki drogowe. Jak jest 40 km/h, a ktoś będzie jechał 50 km/h, to wypadnie z zakrętu. I chodzi o to, żeby zweryfikować znaki drogowe. Na własne oczy widziałem na prostej drodze ograniczenie do 50 km/h. Pytam: Komu to jest potrzebne? Mogę odpowiedzieć: wynikom policyjnym, bowiem oczywiście za tamtym krzakiem stoi z radarem policjant. W sztuczny sposób ograniczanie prędkości na prostych, w żaden sposób nieniosących ze sobą niebezpieczeństwa drogach.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#MarekJakubiak">Po drugie, proszę państwa, no cóż, przecież nam jako Polsce, trzeba przyznać, coraz mniej… My mamy trend nie wzrostowy, a spadający, i to znacząco, bo poprawiła się jakość dróg, nie ma co tu dyskutować nawet. Te szerokie drogi, które tak bardzo panią poseł bolały, to jest właśnie bezpieczeństwo. A dziś nasze społeczeństwo nie jeździ jak piraci. W Warszawie odnoszę wrażenie, że czasami jakbym się wręcz co najmniej w Bangkoku obudził, bowiem kierowcy zaczynają jeździć na własną modłę, z niesprawdzalnymi dokumentami prawa jazdy przywożonymi nie wiadomo skąd.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#MarekJakubiak">A jeżeli chodzi o te wszystkie środowiska, które migrują do Warszawy i jeżdżą taksówkami, to proszę państwa, włosy dęba stają. Tego nikt nie kontroluje, a Warszawa ma najwięcej wypadków w całej Polsce. Mazowsze jest narażone na największą liczbę wypadków i to nie z powodu tego, że Mazowsze źle jeździ. Proszę państwa, na naszych drogach pojawiły się samochody kierowane przez obcokrajowców, którzy nie mają w ogóle pojęcia o tym, jak ruch drogowy i prawo drogowe w Polsce wyglądają. Należy temu się przeciwstawić. Należy to podkreślić: bezpieczeństwo Polaków to również prewencja. Nauka jazdy, nie nauka nie zdawania egzaminów, tylko nauka jazdy, praktyczna, na drodze, o ile ma oczywiście miejsce. Nie jestem pewien, czy adepci wszystkich kursów mają pojęcie po skończeniu tego kursu o jeździe w sposób odpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#MarekJakubiak">Proszę państwa, jezdnia od jeżdżenia, chodnik od chodzenia — zapamiętajcie to sobie.</u>
          <u xml:id="u-228.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#DorotaNiedziela">Trochę parafrazując: A przejście dla pieszych do przechodzenia. Chciałabym powiedzieć, że w tej dyskusji chyba najważniejszą wartością, o której możemy rozmawiać, jest życie ludzkie. Myślę, że wszyscy w tym samym kierunku działamy, żeby straty tego życia ludzkiego ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Zakaz używania samochodów.)</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#DorotaNiedziela">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#DorotaNiedziela">Przejdziemy do pytań.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam, pan poseł Grzegorz Braun, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-229.6" who="#DorotaNiedziela">Ustalam czas na 2 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#GrzegorzBraun">Nie, pani marszałek. Pani marszałek, proszę nie rozsnuwać takiego złudzenia, że my tutaj wszyscy w tym samym kierunku i że wszyscy dla dobra ludzkości. Nie, nie, nie, ten dobroludzizm jest nam obcy, ponieważ wy…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#DorotaNiedziela">Powiedziałam: dla życia ludzkiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#GrzegorzBraun">…reprezentujecie, pani marszałek, pani poseł, zieloną eurokomunę, a…</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#GrzegorzBraun">Chwileczkę…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#DorotaNiedziela">Chcę tylko sprostować. Pan przekręca moje słowa. Powiedziałam, że wszyscy idziemy w kierunku ochrony życia. Chyba to jest dla pana bardzo ważne, wielokrotnie pan w tej Izbie to powtarzał.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#komentarz">(Wicemarszałek włącza mikrofon)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#GrzegorzBraun">Pani Marszałek! Nie, jeszcze raz prostuję, pani jest zwolennikiem marnowania ludzkiego życia przez marnowanie ludzkiego czasu.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Nieprawda!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#DorotaNiedziela">To pan marnuje…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#GrzegorzBraun">I dlatego pani stronnictwo popiera windowanie do władzy takich szaleńców i wrogów ludzkości i normalności, i polskości jak aktualny prezydent Warszawy, który zajmuje się zwężaniem ulic, zamiast czynić je bardziej przejezdnymi.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#GrzegorzBraun">Pytanie do pana ministra o elektryki, o auta elektryczne. Z tej mównicy w poprzedniej kadencji jeden z pana poprzedników udzielał odpowiedzi na zapytanie poselskie i, jak dziś pamiętam, powiedział tak: Faktem jest, że w niektórych przypadkach ugaszenie płonącego auta elektrycznego jest możliwe wyłącznie w trybie umieszczenia pojazdu w całości w zbiorniku z wodą — cytat: w całości w zbiorniku z wodą. Więc chciałbym zapytać, dlaczego w tym sprawozdaniu, które pan firmuje… Wprawdzie napisał je pana poprzednik, wyszło jeszcze z pieczątką premiera Morawieckiego, również globalisty, eurofederasty i ekoterrorysty, ale waszego poprzednika i waszego z pozoru wroga politycznego, ale pan to firmuje. Dlaczego tam nie ma informacji o zagrożeniach związanych z autami elektrycznymi? Ubezpieczyciele nie chcą tych aut ubezpieczać, budowniczowie parkingów nie chcą ich wpuszczać na parkingi. Proszę mi to zreferować. Jak jesteście przygotowani na takie zagrożenia? Ile w Polsce jest rozmieszczonych takich zbiorników z wodą, do których można zapakować płonące elektryczne auto albo płonącą hulajnogę, żeby je ugasić? I gdzie są one rozmieszczone?</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Trzeba mieć gaśnicę w samochodzie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#DorotaNiedziela">Rozumiem, że to marnowanie przez pana czasu się bardzo panu podoba, bo często pan marnuje go w tej Izbie, zabierając głos w każdym punkcie, ale ok.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Michała Szczerbę, klub parlamentarny…</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Pani marszałek korzysta z prawa kaduka, żeby komentować każde wystąpienie.)</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#DorotaNiedziela">Takie moje prawo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#DorotaNiedziela">Michał Szczerba, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#MichałSzczerba">Szanowna Pani Marszałek! Przedstawiciele Rządu! Po pierwsze, chciałbym poinformować, że podobnie jak w poprzednich kadencjach powstał Parlamentarny Zespół ds. Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, którego mam zaszczyt być przewodniczącym. Deklaruję pełną współpracę z Krajową Radą BRD, jak również z panem ministrem Klimczakiem i jego zastępcami. To sprawa ponad podziałami — chcę o tym mówić bardzo wyraźnie — tak jak ponad podziałami udało nam się uchwalić ustawę w sprawie bezpieczeństwa pieszych, pierwszeństwa pieszych przed pojazdami. W związku z tym chciałbym zapytać nie tyle o dane historyczne, które dzisiaj analizujemy, ile o to, jaki był wpływ ustawy, którą udało się nam uchwalić, na zwiększenie bezpieczeństwa, a w szczególności jak wyglądają tutaj statystyki w odniesieniu do zmniejszenia liczby wypadków drogowych z udziałem pieszych, szczególnie na przejściach dla pieszych. To pierwsza sprawa, o którą chciałbym zapytać.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#MichałSzczerba">Druga sprawa dotyczy planowanych działań w obszarze ochrony tych niechronionych. Myślę o pieszych, myślę o rowerzystach. To są absolutne priorytety w zakresie ruchu drogowego: dotyczące kwestii edukacyjnych i kwestii infrastrukturalnych czy też budowy odpowiednich elementów infrastruktury. Czy w tym zakresie dostrzegacie państwo możliwości finansowe związane także ze środkami europejskimi?</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#MichałSzczerba">I jak zwykle chciałabym zapytać o kampanie informacyjne, kampanie edukacyjne skierowane do różnych grup wiekowych: do osób młodych, osób starszych. Czy istnieją plany w tym zakresie? Jakie są plany związane z rokiem 2024? Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią posłankę Paulinę Matysiak, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#PaulinaMatysiak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W zasadzie dwie kwestie. Może odniosę się najpierw do tych wypowiedzi, które padały i były wypowiadane przez parlamentarzystów z innych ugrupowań, dotyczących m.in. kierunku podejmowanych działań, np. poszerzania dróg. Trzeba jasno podkreślić, że to nie są działania, które będą wpływały na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego. Mamy tu przykład chociażby Warszawy. Tutaj, w Warszawie większość osób korzysta z transportu publicznego, nie z własnych samochodów. Mamy naprawdę duży wzrost, o 11%, jeśli chodzi o liczbę osób, które korzystają z tego transportu. W ubiegłym roku 1 mld osób wybrało komunikację publiczną, wybrało autobus, wybrało tramwaj, wybrało metro. Jasno trzeba powiedzieć, że jeden buspas jest w stanie odpowiedzieć na takie zapotrzebowanie jak cztery pasy, które byłyby poświęcone autom. Wystarczy po prostu poczytać opracowania ekspertów, do czego państwa, zwłaszcza tych sceptycznych wobec wiedzy naukowej, zachęcam.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#PaulinaMatysiak">I teraz pytanie do pana ministra. Panie ministrze, chciałabym się dowiedzieć, jakie działania zamierza podjąć rząd, by przeciwdziałać nielegalnym wyścigom aut, które są plagą w polskich miastach. O tych sprawach pisał m.in. Bartosz Józefiak w książce „Wszyscy tak jeżdżą”. Zresztą polecam ten reportaż, bardzo dobry reportaż. Naprawdę najwyższa pora skończyć z obrazkami z „Szybkich i wściekłych” na ulicach polskich miast. Państwo polskie nie może tutaj kapitulować przed, nazwijmy to po imieniu, przestępcami. Czekam na konkretną odpowiedź, panie ministrze. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#DorotaNiedziela">Pan poseł Witold Tumanowicz, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dane Komendy Głównej Policji wskazują, że coraz więcej cudzoziemców, w tym najczęściej Ukraińców, łapanych jest na jeździe pod wpływem alkoholu. Natomiast liczba cudzoziemskich kierowców, którzy złamali zakazy sądowe nałożone m.in. za taką jazdę, wzrosła w 2023 r. o 83%. Mam w związku z tym bardzo poważne pytanie, bo od odpowiedzi na nie zależy bezpieczeństwo, zdrowie i życie Polaków, o których tak gromko tutaj mówicie. Co zamierzacie zrobić, by zahamować proceder importowania przestępców z zagranicy? I nie macie już argumentu, że Polacy przecież też popełniają takie przestępstwa, bo Polacy jeżdżą coraz bezpieczniej i odpowiedzialniej, co omawiany raport właśnie przedstawia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do głosu pana posła Grzegorza Lorka, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#GrzegorzLorek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Jest taki kraj Cypr. Postanowiono tam, że jeżeli zwęzi się ulice, to będzie bezpieczniej, i na szerokich arteriach ustawiono betonówki, tak żeby jeden pojazd był na jednym pasie, by nie było możliwości wyminięcia. Gdzie tych ograniczników nie ma? Nie ma ich na skrzyżowaniach, nie ma ich na rondach. I co się dzieje? Otóż kierowcy wymijają inne samochody, ale na rondach i na skrzyżowaniach. Czy jest zatem bezpieczniej? Nie jest bezpieczniej. Nie o to chodzi, czy się zwęzi drogę. Tym wcale nie poprawimy bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#GrzegorzLorek">Myślę, że oczywiście trzeba pracować nad kulturą jazdy, trzeba myśleć nad tym, jak stwarzać warunki do poprawy bezpieczeństwa przez budowę większej ilości autostrad, dróg S i tego, co u nas jest mankamentem — przejazdów pod ziemią. U nas jest bardzo mało tuneli. One są drogie, ale jeżeli chcemy iść z rozwojem, to jest to pewien kierunek.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#GrzegorzLorek">Mam pytanie do pana ministra. Był ogłoszony program doświetlania przejść dla pieszych. Mamy dosyć duży problem z tymi przejściami, dlatego że piesi reagują różnie: wchodzą, nie wchodzą, szybko się przemieszczają. Nawet przy zachowaniu prędkości poniżej dozwolonej, wręcz 30–40 km/h, nie widać tego pieszego. Czy ten program będzie kontynuowany? Czy będzie to doświetlanie przejść dla pieszych? A z drugiej strony czy Policja zacznie zwracać uwagę na pieszych wbiegających na przejścia tudzież słuchających muzyki na przejściach? Czy będzie zwracać uwagę na pewną kulturę poruszania się po przejściach dla pieszych? To jest bardzo istotne.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#GrzegorzLorek">Ostatnie pytanie za bardzo nie ma z tym związku, natomiast ma związek z moim regionem. Jest droga DK12, planuje się remont mostu w Sulejowie. Jak państwo chcecie rozwiązać ten problem? Ten most jest gigantycznie obciążony. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Iwonę Małgorzatę Krawczyk, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Wszystko wskazuje na to, że polskie drogi są coraz bardziej bezpieczne. Wskazują na to statystyki Policji i Ministerstwa Infrastruktury. Bez wątpienia na polskich drogach jest bardziej bezpiecznie. Częściowo to wynik znaczącej podwyżki i zmian w taryfikatorze punktów karnych, ale także inwestycji w infrastrukturę drogową, w tym w budowę i przebudowę dróg czy doświetlanie dróg, przejść dla pieszych. Jednak musimy również pamiętać, że w jednym z raportów dotyczących bezpieczeństwa Polska zajęła dopiero 26. miejsce na 31 krajów Unii Europejskiej. Na pierwszym miejscu jest Norwegia, my — na 26., a za nami tylko Chorwacja, Serbia, Łotwa, Bułgaria i Rumunia. W raporcie była też mowa o wypadkach z udziałem nietrzeźwych i młodych ludzi. Nie znalazłam informacji, nie wiem, jak kształtują się statystyki, jeśli chodzi o wypadkowość osób pod wpływem środków odurzających. W rejonie, gdzie mieszkam, jest to plaga.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Jeszcze jedna kwestia. Wśród ofiar śmiertelnych mamy 53 dzieci, a 1863 doznało obrażeń. Chciałabym zapytać, czy będą wdrażane jakieś programy edukacyjne, które w znaczącym stopniu wyczulą rodziców na to, jak poruszać się po drogach, bo przypomnę, że prędkość jest na drugim miejscu. Na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o wypadkowość, jest kwestia nieustąpienia pierwszeństwa przejazdu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Wandę Nowicką, klub parlamentarny Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#WandaNowicka">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Szanowni Panowie Ministrowie czy z ministerstwa! Proszę państwa, rozmawiamy o bezpieczeństwie na drogach w kontekście dyskutowanego raportu. Choć w ostatnich latach wiele już udało się osiągnąć, wciąż jeszcze bardzo długa droga przed nami, żeby osiągnąć bezpieczeństwo. Ono jest osiągalne, ale pod warunkiem, że działania przez nas podejmowane będą działaniami skutecznymi. W związku z tym mam do panów parę pytań.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#WandaNowicka">Po pierwsze, chciałabym nawiązać do kwestii kursów, które pozwalają na kasowanie punktów karnych za nadmierną szybkość. Czy oceniacie, że ten mechanizm rzeczywiście daje szansę na to, żeby kierowcy jeździli wolniej? Czy raczej czyszczą sobie konto z tych punktów? To oznacza też dużą nierówność, bo na tego typu mechanizm mogą sobie pozwolić osoby bogatsze, które po prostu kupują sobie możliwość likwidacji punktów karnych. Ale może jest inna opinia. Będę wdzięczna za odniesienie się do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#WandaNowicka">Druga sprawa to edukacja. Zgadzam się z głosami, że edukacja jest niezwykle ważna. W szczególności chciałabym zwrócić uwagę na wciąż jeszcze ogromną tolerancję dla pijanych kierowców, także w rodzinie. Kierowca, który się napił, zamiast bezwarunkowo być powstrzymanym przez członków rodziny przed wejściem do samochodu i prowadzeniem, często jeszcze jest do tego przez rodzinę nakłaniany. W każdym razie nie przeszkadza mu się wsiąść do samochodu. Czy są planowane jakieś działania edukacyjne? Chodzi o to, żeby presja rodzinna, presja społeczna wpłynęła na postawy samych kierowców, żeby nie wsiadali pijani do samochodów, żeby ograniczali prędkość i generalnie żeby było bezpieczniej na drodze. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Dorotę Olko, klub parlamentarny Lewica.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam poseł Małgorzatę Pępek, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marka Jakubiaka, Koło Poselskie Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#komentarz">(Poseł Marek Jakubiak: Jaki ekspres.)</u>
          <u xml:id="u-249.7" who="#DorotaNiedziela">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#MarekJakubiak">Wysoka Izbo! Proszę państwa, szerokość dróg powoduje, że jest mniej wypadków na drogach, a nie mniej…</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#MarekJakubiak">Warszawa korzysta… Ja sam korzystam z komunikacji miejskiej, bo jest bardzo dobrze zorganizowana, to jest po pierwsze. Ale mieszkam na Saskiej Kępie. Saska Kępa stała się jednym wielkim parkingiem, dlatego że biznesmeni z centrum Warszawy wsiadają właśnie do tramwaju i jadą do miasta. Nie ma parkingów. To jest główny problem, a nie żadna ekologia. Proszę nie oszukiwać ludzi, którzy w Warszawie nie mieszkają.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#MarekJakubiak">Natomiast zwężanie dróg jest pewną nowomodą, która tylko i włącznie mieszkańcom Warszawy przeszkadza. Bo czym jest budowanie na terenie Warszawy, w centrum miasta, kolejnych wieżowców, dzięki którym tysiące nowych samochodów się pojawiają? A mówimy o ekologii. To jest po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#MarekJakubiak">Po drugie, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo — edukacja, edukacja, edukacja. Ja też jestem absolutnie za tym, ale nie zaglądajmy do domów ludzi, dlatego że jestem zdania, proszę państwa, że nie ma już tolerancji dla alkoholu. Naprawdę ja już tego nie widzę, to nie jest masowa skala. Oczywiście możemy tu przytaczać jakieś patologie, natomiast z całą pewnością problem alkoholowy za kierownicą już przestaje być tak nagminny, jak jeszcze niedawno był. To mnie bardzo cieszy. Dlatego że gdyby chcieć np. te wszystkie wskaźniki — i wcale nie mówię tego z przekąsem — porównać z europejskimi, to podnieśmy poziom alkoholu, który pozwala na prowadzenie samochodu, np. do poziomu niemieckiego czy francuskiego. I nagle się okaże, że w Polsce wszyscy trzeźwi jeżdżą. Prawda jest więc taka, że w Polsce przy tej normie jest już coraz mniej tych wypadków, i to mnie bardzo cieszy. Jest coraz mniej wypadków z powodu prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu i nie róbmy z tego jakiegoś wielkiego halo, bo to działa, naprawdę działa. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam posła Jarosława Sachajkę, Koło Poselskie Kukiz’15.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#JarosławSachajko">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Rozmawiamy o ważnym temacie, bo każdy wypadek, każda śmierć to jest rzeczywiście tragedia. Tutaj próbuje się poddawać różnego rodzaju pomysły, takie jak karanie i ograniczanie, a tak naprawdę, żeby było mniej wypadków i mniej tragedii, to potrzeba tylko pieniędzy, pieniędzy i jeszcze raz pieniędzy, żeby poprawić stan dróg. Nie chodzi o karanie, tylko właśnie o stan dróg.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#JarosławSachajko">Jeżeli chcemy poprawić bezpieczeństwo, to może trzeba wrócić do dawnego już pomysłu, który nie jest zrealizowany, bo w każdym ugrupowaniu gdzieś jest ktoś, kto ma firmę transportową: tiry na tory. Po prostu trzeba zmniejszyć liczbę dużych samochodów, aby odciążyć drogi od ciężkiego ruchu. Żeby było mniej wypadków drogowych, trzeba wprowadzić program szybkiej kolei. Mam nadzieję, że Lewica dopilnuje tego, że ten program ruszy i rzeczywiście ludzie nie będą przemieszczali się własnymi samochodami, tylko wsiądą do pociągu. No ale jeżeli ja z Zamościa do Warszawy muszę jechać 5 czy 6 godzin pociągiem, to wolę wsiąść do swojego samochodu i w 4 godziny dojechać. Dlatego ten program jest bardzo potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#JarosławSachajko">Buspasy — oczywiście, ale pod warunkiem że komunikacja autobusowa będzie rzeczywiście dobrze sprzężona. Dlaczego nie pójść krok dalej i nie zrobić komunikacji miejskiej darmowej? Wtedy znowu się okaże, że dużej części osób będzie opłacało się jechać komunikacją miejską, a nie własnym samochodem.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#JarosławSachajko">Na razie mam nadzieję, że te trzy programy: tiry na tory, szybka kolej oraz poprawa infrastruktury… To znacząco nam zmniejszy liczbę wypadków.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Andrzeja Adamczyka, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#DorotaNiedziela">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#DorotaNiedziela">Pan poseł Rafał Weber, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#RafałWeber">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#RafałWeber">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Dobrze, że ta dyskusja jest ponawiana. Wtedy faktycznie, w poprzedniej kadencji Sejmu, ona nie została zakończona głosowaniem nad tym raportem. Pamiętam posiedzenie sejmowej Komisji Infrastruktury, trwało kilkanaście minut. Nikt, żaden z posłów nie zabrał głosu, nie komentował ani raportu, ani kwestii bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Posiedzenie komisji, która miało miejsce 2 tygodnie temu, było zdecydowanie bardziej żywe i aktywne, jeśli chodzi o wypowiedzi i dyskusje. Podobne posiedzenie Sejmu mamy dzisiaj. I to dobrze. Te mniej i te bardziej poważne pomysły, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo w ruchu drogowym, warto przeanalizować, warto wziąć na rolki.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#RafałWeber">Chociaż ja, szanowni państwo, jestem zwolennikiem niewyważania już otwartych drzwi. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo w ruchu drogowym, są sprawdzone metody, są sprawdzone sposoby, są sprawdzone mechanizmy, które doprowadzają do tego, że jest bezpieczniej, że jest mniejsza liczba wypadków drogowych, mniejsza liczba zabitych na drogach czy mniejsza liczba rannych. Po prostu z tych wcześniej utartych schematów należy korzystać.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#RafałWeber">Rok 2022 jest, można powiedzieć, już prehistorią. Bo jesteśmy w roku 2024, mamy także najnowszą statystykę z roku poprzedniego. Z tej statystyki wychodzi, wynika, że było jeszcze bezpieczniej niż w roku omawianym, 2022. Tak że to potwierdza fakt, że to, co robiliśmy, robiliśmy dobrze. Jeżeli coś trzeba, to trzeba poprawić, usprawnić, a nie odwracać do góry nogami.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#RafałWeber">I tu właśnie moje pytanie do obecnego pana ministra: Co dalej? Co dalej z programami, które zostały przez rząd Prawa i Sprawiedliwości stworzone, takimi jak Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg? Przypominam, że w 2019 r. fundusz był poszerzany finansowo, też zakresowo. Przekazywaliśmy samorządom środki również na infrastrukturę BRD, czy to doświetlenie przejść dla pieszych, czy to budowę chodników i ciągów pieszo-rowerowych. Tak że to było stosowane, to było dobrze przyjmowane. Te inwestycje zostały pokończone. One procentują lepszym bezpieczeństwem w ruchu drogowym. Jak to będzie wyglądało za obecnych rządów? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Rafała Kasprzyka, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#RafałKasprzyk">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Wysłuchaliśmy tutaj sprawozdania odnośnie do stanu bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zaskakujący dla mnie był odsetek rowerzystów ulegających wypadkom — 11 845 wypadków i 170 ofiar śmiertelnych. W związku z tym nasuwa się pytanie: Czy również poza miastami będzie budowana i rozwijana infrastruktura bezpiecznych dróg dla rowerzystów, zwłaszcza w rejonach szkół czy innych instytucji publicznych?</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#RafałKasprzyk">Wciąż najistotniejszą przyczyną wypadków z udziałem pieszego, ale z winy kierowcy, jest nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu dla pieszych. Olbrzymia większość tych zdarzeń dotyczy terenów zabudowanych — to 135 ofiar śmiertelnych na 145 wszystkich ofiar. Mam pytanie: Czy można liczyć na wprowadzenie przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej ambitnego programu „Wizja zero”? Chodzi o zero ofiar śmiertelnych na przejściach dla pieszych.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#RafałKasprzyk">Najwięcej wypadków drogowych zdarza się na jednojezdniowych drogach dwukierunkowych, a na dwujezdniowych ich liczba spada od 12 do 14 razy. W związku z powyższym jako mieszkaniec regionu świętokrzyskiego zwracam się z pytaniem, czy wschodnia obwodnica Kielc jako dwujezdniowa droga dwukierunkowa będzie wpisana w zadania rządu i czy to zadanie będzie realizowane z budżetu państwa. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Krystynę Skowrońską, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#KrystynaSkowrońska">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie i Panowie Posłowie! Chcemy bezpieczeństwa na drogach. W tym zakresie niewątpliwie ważne zadanie mają WORD-y i ich egzaminatorzy. Chodzi o proces edukacji i egzaminy na prawo jazdy. Jest to niezwykle ważna kwestia. Chodzi o rozwiązania dotyczące dodatkowych szkoleń i egzaminów, aby zmniejszyć liczbę punktów karnych za przekroczenie przepisów ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#KrystynaSkowrońska">Chciałabym poruszyć inny temat. Istotną kwestią jest kwestia kadry, pracowników, egzaminatorów WORD-u. Tak się składa, że na terenie Polski wynagrodzenia egzaminatorów są różne, nie są ujednolicone. Przykładem jest województwo podkarpackie, gdzie wynagrodzenia pracowników WORD-ów wynoszą ok. 60% kwoty wynagrodzeń w innych rejonach kraju.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#KrystynaSkowrońska">Chcę porównać dwie kwestie. Zdaję sobie sprawę, że organem prowadzącym jest samorząd województwa, ale w tym zakresie marszałkowie mają podobne wynagrodzenia. Pracownicy zarządów województw mają podobne wynagrodzenia. Chodzi o różnicę dotyczącą pracowników WORD-ów, którzy wykonują identyczną pracę na terenie kraju. Moje pytanie brzmi: Czy znacie państwo ten problem w tym zakresie? Jak zamierzacie rozwiązać ten problem, żeby pracownicy WORD-ów z Podkarpacia mieli podobne wynagrodzenia jak pracownicy w innych częściach kraju? To jest pierwsza kwestia.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#KrystynaSkowrońska">Przechodzę do drugiej kwestii, czyli liczby przeprowadzanych egzaminów, która została zmieniona. Chodzi mi o to, ile egzaminów mogą przeprowadzić poszczególni egzaminatorzy. Ta liczba została zmniejszona. W jaki sposób wpływa to m.in. na kolejkę i oczekiwanie w przyszłości na egzamin na prawo jazdy? Myślę, że powinniśmy myśleć o przyszłości, bo to, co już jest, jest dzisiaj tylko statystyką. Bardzo zależy nam na bezpieczeństwie w ruchu drogowym. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam panią poseł Klaudię Jachirę, Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Mówiąc o bezpieczeństwie na drogach, nie sposób nie wspomnieć o tym, co dzieje się na chodnikach. Okazuje się, że dla samochodów chodniki to też drogi. W zeszłym roku minęło 40 lat, odkąd podczas stanu wojennego wprowadzono w Polsce przepisy pozwalające na parkowanie na chodnikach. Podobno wtedy chodziło o ułatwienia dla aut SB, by łatwiej było im śledzić opozycję. Jednak do dzisiaj raz zdobytej władzy auta już nie oddały.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#KlaudiaJachira">Czasy esbecji i świętych krów już się skończyły. Piesi w Polsce giną zabijani przez kierowców w miejscach, w których w ogóle nie powinno być samochodów. Co roku Policja odnotowuje kilkaset wypadków drogowych, które zdarzyły się właśnie na chodnikach lub drogach dla pieszych. W Niemczech, w Norwegii, Holandii i we Francji parkowanie na chodnikach jest po prostu zakazane. Nawet w USA nie do pomyślenia jest dla nich, by auta wjeżdżały na chodniki tam, gdzie chodzą dzieci. Po prostu polskie przepisy są typowe dla krajów postkomunistycznych.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#KlaudiaJachira">Ostatnie zmiany prawa były tylko kosmetyczne, więc mam nadzieję, że jest to najwyższa pora na całkowite wyrzucenie aut z chodników. Poprawi to życie wszystkich mieszkanek i mieszkańców miast, również kierowców, bo nareszcie będziemy mogli czuć się bezpiecznie na spacerze, w drodze do pracy i do szkoły. Dosyć już przeciskania się przez zaparkowane na chodnikach samochody, bo, jak sama nazwa wskazuje, chodnik służy do chodzenia. Czas na nowe prawo. Czas na prawdziwą zmianę. Będę bardzo wdzięczna za informację o planach. Proszę, aby ministerstwo podzieliło się z nami informacją, jakie są plany zmian w tym zakresie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#DorotaNiedziela">Do głosu zapraszam panią poseł Elżbietę Burkiewicz, Klub Parlamentarny Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#ElżbietaBurkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po zmianach, jakie zostały wprowadzone w polskim Prawie o ruchu drogowym, można powiedzieć, że nasze warunki bezpieczeństwa poprawiły się. Szczególnie zauważalne jest to, że kierowcy już się nauczyli tego, że trzeba ustępować pierwszeństwa pieszym. Sama jestem kierowcą, więc mogę powiedzieć, że ustępujemy pierwszeństwa pieszym. Trzeba by było jeszcze trochę popracować nad tym, jak czasami zachowują się piesi, którzy, myślę głównie o osobach młodych, sami nie jeżdżą samochodem, nie są jeszcze kierowcami i nie wyobrażają sobie, jaka jest droga hamowania nawet przy dozwolonej prędkości — jest ona jednak długa, więc pieszy nie może wejść gwałtownie pod koła.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#ElżbietaBurkiewicz">Mam pytanie do panów z ministerstwa, jeśli chodzi o warunki bezpieczeństwa. Czy macie zamiar zwrócić uwagę na zjawisko tzw. jeżdżenia na zderzaku? Szczególnie na autostradach i na drogach szybkiego ruchu występuje takie zjawisko. Samochody podjeżdżają bardzo blisko. Jest to, moim zdaniem, bardzo niebezpieczne. Czy w jakiś sposób będzie to monitorowane, żeby ta odległość była określona, żeby ten przepis był rzeczywiście egzekwowany, żeby kierowcy, którzy to robią nagminnie, byli z tego rozliczani?</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#ElżbietaBurkiewicz">Kolejne moje pytanie jest związane z edukacją, o czym mówiłam, jeśli chodzi o dzieci i młodzież. Czy są jakieś zamiary dotyczące tego, aby dzieci i młodzież właściwie wyedukować, możemy powiedzieć, jeżeli chodzi o jakąś edukację komunikacyjną, tak żeby już od najmłodszych lat uświadamiać, jakie są niebezpieczeństwa i jakie są właściwe zachowania w ruchu drogowym? Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#DorotaNiedziela">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam do zabrania głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury pana Pawła Gancarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#PawełGancarz">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Panie i Panowie Posłowie! Odpowiem po kolei na pytania, te, które zostały zadane w tej pierwszej części wystąpień klubowych, i te, które zostały zadane również później, w tej części pytań odnośnie do przedstawionego, zaprezentowanego raportu.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#PawełGancarz">Pan poseł Pejo. Czy strefy czystego transportu będą rozwijane? Czy będzie coś z tymi strefami robione? Czy one są bezpieczne? W tym przypadku przypomnę tylko, że za ustalanie i ustanawianie stref czystego transportu odpowiada samorząd. To samorząd decyduje o obszarze, zakresie i czasie, w jakim takie strefy funkcjonują. Tak że jest to wyraźna kompetencja ustawowa samorządów, w tym przypadku przede wszystkim tych wielkomiejskich.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#PawełGancarz">Pan poseł Marek Jakubiak. Co z drzewami, wycinką tych drzew, rowami, jak również wypadkami wynikającymi z tej infrastruktury? Tutaj należy zauważyć, że rowy to jest integralna część infrastruktury drogowej. Rowy są potrzebne, aby odprowadzać wodę z dróg, aby było odpowiednie odwodnienie konstrukcji drogi. Można budować drogi bez rowów, aczkolwiek z takiego eksperckiego, naukowego punktu widzenia te drogi będą ulegały nagminnie degradacji i nie będą miały swoje trwałości. Istota funkcjonowania rowu przy jakiejkolwiek drodze jest takim elementem bezdyskusyjnym w środowisku naukowym i takim praktycznym, jeżeli chodzi o tych, którzy zajmują się infrastrukturą drogową. Teoretycznie w naszych uwarunkowaniach geograficznych i klimatycznych w przypadku jakości podłoża dróg nie da się budować — da się, ale będzie to nieefektywne -dróg bez rowów. Jeżeli chodzi o drzewa, to myślę, że wszyscy państwo mają tę wiedzę i świadomość, że podejście do drzew w różnych latach było różne. Jesteśmy świadkami czegoś takiego jak stan zastany. Kiedyś na naszych drogach natężenie ruchu było dużo, dużo mniejsze. Jeszcze wcześniej poruszały się wozy konne. Nasadzano w sposób bezpieczny drzewa w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni. Był taki moment w naszej historii — myślę, że nie tylko ja pamiętam — że te drzewa nasadzane przy drogach były permanentnie wycinane. W niektórych miejscach te drzewa się uchowały. Mają one oczywiście istotny charakter dla ekosystemu, ale są to bariery wietrzne, to są siedliska ptaków, daje to pozytywny efekt dla nawierzchni, która pod tymi drzewami jest, bo nie jest narażona na warunki atmosferyczne w aż tak dużym stopniu. Myślę, że państwo wszyscy wiedzą, że są różni zarządcy dróg, dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich, również krajowych. W mojej ocenie lokalizowanie pasów drzewnych w ostatnich latach następuje w sposób bezpieczny. Przy drogach powiatowych, gminnych odbywa się to na przeciwległym stoku skarpy rowów, już poza rowem, czyli to drzewo nie jest w bezpośrednim sąsiedztwie drogi. Przy drogach krajowych w ogóle te drzewa są poza rowem albo ich nie ma w ogóle. Według mnie, obserwuję po kolei wszystkich zarządców dróg, ta sprawa jest realizowana, ten temat nasadzeń jest realizowany w zgodzie z poszanowaniem środowiska, jak również racjonalności lokalizowania tych pasów zieleni.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#PawełGancarz">Pan poseł Grzegorz Braun pytał o elektryki, jak się je gasi, czy infrastruktura w Polsce jest przygotowana do tego typu pojazdów. Akurat pan poseł Braun źle trafił. Jestem strażakiem ochotnikiem. Na dzisiaj, jeżeli chodzi o wiedzę, którą posiadam, mogę powiedzieć, że faktycznie jest to problem, który będzie należało w przyszłości rozwiązać. Jest to problem, za który odpowiada inny resort, bo Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, któremu podlega bezpośrednio Państwowa Straż Pożarna. Na dzisiaj, z wiedzy, którą posiadam, w każdej komendzie wojewódzkiej znajduje się taki kontener do zatapiania niejako pojazdu po akcji gaśniczej. Procedury co do postępowania w trakcie akcji gaśniczej są dopracowywane. Jest to nowy temat, który wchodzi. Jest to faktycznie zagrożenie, ale ta materia musi być opracowana i przygotowana przez służby pożarnicze, które z tą sprawą, z tym tematem będą musiały sobie oczywiście radzić. Myślę, że podobnie się dzieje również w innych krajach, europejskich i nie tylko. Standardy, przepisy i sposób, technika gaszenia pojazdów elektrycznych będą w przyszłości dopracowane i wdrożone w polskie prawodawstwo i polskie procedury.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Wy będziecie wdrażać, kiedy tam już ostatnią fabrykę elektryków zamkną, bo już zamykają. Ale wy dalej będziecie…)</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#PawełGancarz">Pan poseł Michał Szczerba pytał o planowane działania w odniesieniu do rowerzystów i pieszych w celu obniżenia statystyk wypadków z udziałem tej grupy użytkowników dróg publicznych. Drugie pytanie odnosiło się do kampanii informacyjnych dotyczących bezpośrednio seniorów i im dedykowanych. To jest też wyzwanie przyszłości, ale także wyzwanie, które głównie spoczywa, jak wynika z mojej obserwacji, na barkach polskich samorządów. Jak wszyscy wiemy, drogi rowerowe się rozwijają, bo jest coraz więcej użytkowników tych dróg, wielu naszych obywateli przesiada się na rowery. A więc samorządy próbują nadążyć za tym procesem. To się dzieje, to ma miejsce — co prawda, jak wiem z mojej obserwacji samorządowej, z różnym efektem, w różnym tempie w poszczególnych województwach, w poszczególnych samorządach. Wiadomo, że jest to na dzisiaj kwestia troszeczkę drugiej kategorii, bo wszyscy koncentrują się przede wszystkim na infrastrukturze drogowej, na tym, żeby ona była na najwyższym poziomie, na ciągach pieszych. Ale kolejnym elementem jest ta infrastruktura drogowa i te kwestie są realizowane przede wszystkim przez samorządy dużych miast, ale również mniejszych gmin i mniejszych miast. Myślę, że to jest też wyzwanie przyszłości, które może po części będzie spoczywało na barkach Ministerstwa Infrastruktury, wyzwanie dotyczące opracowania spójnych standardów co do tejże infrastruktury, żeby one faktycznie były jak najbardziej zunifikowane i jak najbardziej jednorodne w całym kraju, bo w przyszłości to też na pewno pomoże kierowcom dostosować się, jeśli chodzi o uwzględnianie pieszych czy rowerzystów, przede wszystkim rowerzystów, we wspólnym uczestniczeniu w ruchu.</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#PawełGancarz">Co do programów senioralnych, informacyjnych — tak, będą kontynuowane tego typu programy edukacyjne dla odbiorców po 60. roku życia. Nie zamierzamy zmieniać strategii działania w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#PawełGancarz">Pani poseł Paulina Matysiak pytała, jakie działania będą podejmowane przeciw nielegalnym wyścigom kierowców na drogach publicznych. W tej kwestii możemy wzmóc nadzór polskiej Policji nad ruchem drogowym. Potrzebna jest oczywiście pełna penalizacja tego typu działań i zachowań. Odsyłam wszystkich użytkowników czy wszystkich uczestników ruchu drogowego i nie tylko, a w szczególności tych, którzy diagnozują takie zjawiska czy są świadkami takich zjawisk… W ostatnich latach zostało wprowadzone w polskiej Policji takie ciekawe narzędzie, które się nazywa: mapa zagrożeń. Odsyłam do tego wszystkich obywateli, jeżeli zauważą takie nadużycia prawa czy, wprost mówiąc, przestępstwa. Sam korzystałem z tego narzędzia. Można to zrobić dosłownie w 15 sekund w aplikacji, która jest dostępna na stronie internetowej polskiej Policji, można odznaczyć odpowiednie dwie zakładki. Proszę mi wierzyć, mam to sprawdzone w ubiegłych latach w swojej gminie — Policja na bieżąco wzmaga patrole, ma obowiązek zweryfikować ten stan, ma obowiązek wzmóc patrole w takim obszarze. Mogę powiedzieć z całą odpowiedzialnością, że to jest narzędzie, które działa, które jest idealnym instrumentem dedykowanym akurat temu problemowi.</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#PawełGancarz">Pan poseł Witold Tumanowicz pytał: Co zamierzacie zrobić przeciw importowi przestępców z zagranicy? Posłużę się tutaj tabelką, raportem polskiej Policji za 2022 r. Akurat tu nie ma rozgraniczenia, jeżeli chodzi o ofiary — są uczestnicy kolizji, zdarzeń, wypadków z udziałem cudzoziemców. Posłużymy się tymi danymi co do wypadków. Jeżeli chodzi o wypadki z udziałem cudzoziemców: Ukraina — 944 takie zdarzenia, Gruzja — 141, Białoruś — 119, Niemcy — 58, Litwa — 35, Mołdawia — 28, Czechy — 25, Rosja — 22, Uzbekistan — 22, Słowacja — 20, Rumunia — 19. To jest takie proporcjonalne odzwierciedlenie, jeśli chodzi o uczestników naszego ruchu publicznego, ruchu drogowego — im więcej obywateli innej narodowości jest na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tym więcej jest zdarzeń wynikających z prowadzenia pojazdów czy uczestniczenia w ruchu drogowym. Takie są statystyki. Pewnie one są różne, pewnie inna jest kultura cudzoziemców. Pytanie: Jak przeciwdziałać importowi? Import w ostatnich latach odbywał się w różny sposób, jeżeli chodzi o ludzi. Według mnie oni powinni przebywać w Polsce na określonej podstawie i za zgodą państwa polskiego, jeżeli jest taka potrzeba.</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#PawełGancarz">Głównymi przyczynami wypadków spowodowanych przez cudzoziemców kierujących, i tu jest jeszcze kilka danych, jest niedostosowanie prędkości do warunków ruchu — 319 takich wypadków, nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu — 238 wypadków, nieprawidłowe zachowanie wobec pieszego — 132 wypadki, niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami — 98 wypadków, nieprawidłowe przejeżdżanie przez przejazd dla rowerzystów — 52 wypadki, nieprawidłowe wyprzedzanie — 51 wypadków. To są statystyki mówiące o cudzoziemcach uczestniczących w ruchu drogowym w polskim państwie. Oczywiście metody przeciwdziałania takim zdarzeniom są zawarte w nowej strategii, świeżej, aktualnej strategii BRD z 2021 r. do 2030, która zawiera też szereg wskazań co do przeciwdziałania wypadkom dokonywanym przez cudzoziemców.</u>
          <u xml:id="u-264.10" who="#PawełGancarz">Pan poseł Grzegorz Lorek pytał, czy będą kontynuowane działania inwestycyjne. Obecnie w Ministerstwie Infrastruktury zajmujemy się „gaszeniem pożarów”, czyli spraw, które zostały nam pozostawione niejako w spadku, które, powiedziałbym, krzyczą, wołają, jak chociażby sprawa protestu polskich przewoźników na wschodniej granicy, ale już pomału zaczynamy realizować rewizję pewnych programów. Odbywają się stosowne audyty, przeglądy określonych działań inwestycyjnych, jak również innych działań, jeżeli chodzi o Ministerstwo Infrastruktury. Jeżeli z tych analiz wyjdzie, że programy sprawdziły się, przyniosły pozytywny efekt, wpisały się pozytywnie w dedykowane tam środki, to oczywiście będą kontynuowane. Jeżeli nie, to będą podlegały korekcie i uwzględnieniu takich działań, które spowodują, że będą jeszcze bardziej efektywne, będą jeszcze lepiej służyły polskim obywatelom.</u>
          <u xml:id="u-264.11" who="#PawełGancarz">Pani poseł Iwona Krawczyk pytała, czy będą wdrożone programy edukacyjne. Przewidywane są…</u>
          <u xml:id="u-264.12" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Niech pan jeszcze mówi dalej, bo to będzie tak cały czas pikać.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#DorotaNiedziela">Dopóki ja nie wyłączam, to może pan mówić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#PawełGancarz">A więc tak: jest szereg programów edukacyjnych, duża część z nich jest realizowana na poziomie centralnym, ale szereg programów jest realizowanych na poziomie wojewódzkim, wojewódzkich rad bezpieczeństwa ruchu drogowego. Informacje o efektywności, zakresie tych programów będą znajdowały się, zapewniam, w kolejnym raporcie — tam będą przedstawione dane pokazujące, jaka jest efektywność tych programów.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#PawełGancarz">Pani poseł Wanda Nowicka pytała o kursy kasujące punkty. Nadmienię tylko, że kursy kasujące punkty za wykroczenia weszły w życie we wrześniu 2023 r., a więc nie mamy świeżych danych za rok 2023 co do wpływu, efektu tych kursów na bezpieczeństwo, czy one faktycznie w jakiś pozytywny czy negatywny sposób wpływają na bezpieczeństwo, czy są tylko taką formą amnestii dla tych, którzy regularnie i permanentnie nadużywają prędkości, łamią przepisy prawa. Tak że to jest przepis, który obowiązuje stosunkowo krótko, a więc ciężko dzisiaj ocenić, czy przynosi on pozytywny skutek, czy też skutek negatywny, ale oczywiście przyjrzymy się tej sprawie, na którą państwo zwrócili uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#DorotaNiedziela">Panie ministrze, proszę zmierzać ku końcowi.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Teraz już niech pan zmierza, nie przekraczamy prędkości.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#PawełGancarz">To teraz zmierzam. W takim układzie na pozostałe pytania odpowiemy w formie pisemnej, pani marszałek. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Ja też czekam.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam sprawozdawcę komisji panią poseł Krystynę Sibińską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#KrystynaSibińska">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Jak wykazała dyskusja zarówno w komisji, jak i dzisiaj podczas posiedzenia plenarnego, o bezpieczeństwie ruchu drogowego trzeba rozmawiać, musimy rozmawiać i mamy o czym rozmawiać.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#KrystynaSibińska">Dużo się poprawiło w czasie ostatnich 20 lat, od kiedy krajowa rada robi te badania, analizuje stan bezpieczeństwa ruchu drogowego. Natomiast nie jest to zadowalające. Wszyscy mówią, że trzeba poprawić, trzeba uruchomić różne działania, w związku z tym, panie ministrze, mamy co robić. Komisja Infrastruktury zawsze jest chętna do współpracy, jeśli chodzi o takie tematy…</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#DorotaNiedziela">Bardzo przepraszam, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#DorotaNiedziela">Bardzo bym prosiła, pani poseł Nowicka, o uspokojenie rozmów, bo naprawdę nie słychać pani poseł Sibińskiej.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Panie ministrze, za chwileczkę.)</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#DorotaNiedziela">Momencik, za chwileczkę, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#DorotaNiedziela">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#KrystynaSibińska">Ja jedynie mogę dodać tyle, że rzeczywiście wszystkim, którzy zabierali głos, którzy zgłaszali podpowiedzi, pomysły, propozycje, dziękuję. Mam nadzieję, że wiele z tych rozwiązań będziemy mogli wprowadzić w życie.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#KrystynaSibińska">Tak jak powiedziałam, w imieniu Komisji Infrastruktury deklaruję szeroką współpracę. Każdy poseł, który pracuje w Komisji Infrastruktury, ma na względzie to, że nasze działania muszą doprowadzić do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego i takie też będą nasze oczekiwania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#DorotaNiedziela">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#DorotaNiedziela">Komisja Infrastruktury wnosi o przyjęcie rządowego dokumentu: „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2022 r.”, zawartego w druku nr 167.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#DorotaNiedziela">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Sprzeciw!)</u>
          <u xml:id="u-273.5" who="#DorotaNiedziela">Do głosowania w tej sprawie przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-273.6" who="#DorotaNiedziela">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4. porządku dziennego: Informacja Ministra Infrastruktury o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne wraz ze stanowiskiem Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (druki nr 86 i 149).</u>
          <u xml:id="u-273.7" who="#DorotaNiedziela">Proszę podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury pana Przemysława Koperskiego o przedstawienie informacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#PrzemysławKoperski">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam przed sobą informację o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne. Zgodnie z art. 572 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. — Prawo wodne minister właściwy do spraw gospodarki wodnej jest zobowiązany do przedłożenia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej po upływie 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy informacji o skutkach jej stosowania w zakresie dostępności i jakości wody dla ludności i gospodarki, ochrony przed powodzią oraz suszą, kosztów ponoszonych przez poszczególne sektory gospodarki z tytułu poboru wody i kosztów ponoszonych przez prowadzących działalność gospodarczą z tytułu poboru wody.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#PrzemysławKoperski">To jest raport, Wysoka Izbo, przygotowany i złożony 24 listopada, druk nr 86, podpisany przez sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury Marka Gróbarczyka. Żebyśmy mieli pełną jasność co do tego dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#PrzemysławKoperski">Biorąc pod uwagę faktyczny stan zasobów wód, ich jakość i oczekiwania społeczeństwa, żaden z powyższych punktów nie został efektywnie zrealizowany. Założeniem ustawy miało być ułatwienie zlewniowego zarządzania zasobami wodnymi kraju, jednak centralne zarządzanie wyłączyło możliwość samorządowej reakcji oraz samorządowych działań w zakresie gospodarki wodnej mających na celu realizację założeń ramowej dyrektywy wodnej w skali mikro, decydującej o stanie wód podziemnych, powierzchniowych w skali makro. Całkowite wyłączenie samorządów z procesu zarządzania zasobami wodnymi okazało się absolutnie nietrafione.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#PrzemysławKoperski">Opierając się na danych z wielolecia, średnia suma opadów w roku znajduje się na dość podobnym poziomie. Zasadniczym problemem są tutaj nieefektywne próby retencji skumulowanego opadu atmosferycznego, co przekłada się na wielkość zachowanych wód powierzchniowych, podziemnych i gruntowych, stąd realizacja założeń ustawy według proponowanych przez ostatnie lata rozwiązań w odniesieniu do bieżącej sytuacji klimatycznej i pogodowej pozbawiona jest sensu. W żadnym wypadku zastosowane zabiegi nie wpłynęły na poprawę retencji wody. Efekt, można powiedzieć, jest nawet odwrotny, dlatego w zakresie utrzymania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych realizacja założeń ustawy była nieefektywna, ponieważ nie poprawiła sytuacji hydrologicznej.</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#PrzemysławKoperski">Jak zauważono, rozkład wskaźnika położenia zwierciadła wody podziemnej w ostatnich latach wskazuje na pogłębiający się proces obniżenia się zwierciadła wód podziemnych w wielu rejonach Polski, co ma związek z warunkami meteo, z brakiem długotrwałych opadów, ekstremalnie wysokimi temperaturami, jednak w zakresie założeń ustawowych wykonano niewiele realnych działań, aby ten układ zmienić czy zahamować proces niekorzystnych zmian wskaźnika. W wielu przypadkach realizowano działania sprzyjające wręcz obniżaniu poziomu wód.</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#PrzemysławKoperski">Podana wielkość poboru wód na potrzeby ludności i gospodarki nie obejmuje tzw. poboru nierejestrowanego wód podziemnych, tzn. niezgłoszonego przez użytkowników, wynikającego z luk ewidencyjnych poboru w ramach zwykłego korzystania z wód na potrzeby gospodarstwa oraz poboru nielegalnego. Ta nieuwzględniona wartość, która może być wyższa od wartości rejestrowanej, może być kluczowa dla prawidłowego określenia wartości odpływu wód podziemnych, stąd opieranie się w tym wypadku tylko na poborach rejestrowanych nie daje prawdziwych wartości poboru wód i jest obarczone, Wysoka Izbo, dużym błędem.</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#PrzemysławKoperski">Za manipulację należy uznać stwierdzenie, że ok. 90% z ilości wód pobieranych przez systemy odwadniania kopalń jest wrzucane do wód powierzchniowych, a więc wraca do obiegu wody w środowisku. Nie jest to ten sam lokalny obieg wody, nie ma więc możliwości, aby tzw. wody pokopalniane trafiały w obiegu do tego samego poziomu wodonośnego. Gdybyśmy podążali takim tokiem myślenia, to wszystkie wody w zasobach światowych znajdują się w jednym obiegu wody, stąd nie należałoby się tym faktem absolutnie niepokoić. Wszak obieg wody według tego dokumentu jest zamknięty.</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#PrzemysławKoperski">W analizowanym przedziale czasowym wykonano niewiele, aby poprawić stan ekologiczny jednolitej części wód powierzchniowych, co jest głównym wymogiem ramowej dyrektywy wodnej. Potwierdza to podobny odsetek wód w stanie poniżej umiarkowanego w kilku latach przed i po wdrożeniu ustawy. Na te dane powołuje się m.in. pan minister Gróbarczyk. Ponadto w okresie sprawozdawczym zanotowano więcej wód o złym stanie ekologicznym niż w latach wcześniejszych.</u>
          <u xml:id="u-274.8" who="#PrzemysławKoperski">Przygotowujący raport, który trafił do Wysokiej Izby, sugeruje, że wynika to z bardziej rygorystycznej oceny. Niestety nie ma podstaw do takiego twierdzenia, ponieważ od kilkunastu lat ocena prowadzona jest według tych samych metod. Zły stan ekologiczny jednolitej części wód powierzchniowych wynika ze źle prowadzonej, niezrównoważonej gospodarki wodnej, począwszy od prac legislacyjnych, kończąc na realizowanych pracach inwestycyjnych. Tylko nieliczne przypadki realizowanych działań mogły przyczynić się do poprawy stanu ekologicznego, jednak jak przedstawiono w raporcie, nie przełożyło się to na stan ogółu. Ponadto wszystkie inne zaplanowane inwestycje w żadnym wypadku nie umożliwiły poprawy stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Jak wykazano w raporcie, niezadowalający stan wód wynikał z presji antropogenicznej spowodowanej niedostateczną sanitacją obszarów wiejskich, niedostatecznym i nierównomiernym rozwojem infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej, działalnością rolniczą, lokalnymi ogniskami zanieczyszczeń, składowiskami odpadów, dopływem wód zasolonych. Podobna liczba miejsc ze złą, niezadowalającą klasą jakości wód podziemnych pomiędzy latami w analizowanym okresie świadczy o nieodpowiednim doborze metod, zastosowanych kryteriów lub działań mających na celu zmniejszenie presji i poprawę stanu wód podziemnych.</u>
          <u xml:id="u-274.9" who="#PrzemysławKoperski">W zakresie utrzymania dostępności dyspozycyjnych zasobów wodnych raportujący wskazuje, że realizacja tego zadania wymagała zwiększenia tego poprzez zatrzymywanie wód w środowisku, poprawę jakości, optymalne wykorzystanie zasobów wodnych, ochronę wód przed zanieczyszczeniami, a także ochronę przed powodzią i skutkami suszy, jedynie w zakresie standardowych zabezpieczeń przeciwpowodziowych, które tak czy inaczej generują i potęgują problemy dotyczące retencji wody i jakości wód i ich dostępności oraz ochronę przed zanieczyszczeniami. Żadnego z tych problemów trwających od wielu lat nie rozwiązano, a wręcz przeciwnie, pogłębiono je. Tego doskonałym przykładem jest apogeum katastrofy odrzańskiej w 2022 r. oraz szereg zaniedbań wskazanych przez Najwyższą Izbę Kontroli. Dzisiaj, szanowni państwo, mieliśmy okazję wysłuchać raportu Najwyższej Izby Kontroli na posiedzeniu komisji ochrony środowiska. Warto w ten raport się wczytać.</u>
          <u xml:id="u-274.10" who="#PrzemysławKoperski">Wszelkie dokonane oraz zaplanowane działania zastosowane nawet komplementarnie, mające na celu poprawę dostępności wód dyspozycyjnych, nie doprowadziły do uzyskania oczekiwanych efektów. Działania te są absolutnie niedostosowane do aktualnej sytuacji ekologicznej, hydrologicznej i klimatycznej. Konieczne jest tutaj zastosowanie takich rozwiązań, które uwzględniają interesy przyrodnicze, gospodarcze i środowiskowe równocześnie. Słuszne jest twierdzenie, że tzw. wody pokopalniane cechujące się znacznie wyższymi wartościami zasolenia wpływają negatywnie nie tylko na wody powierzchniowe, ale i podziemne. Jednak nie podjęto żadnych realnych działań, aby ten negatywny wpływ ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-274.11" who="#PrzemysławKoperski">Biorąc pod uwagę wykonane zabiegi w celu zapobiegania skutkom suszy, można stwierdzić, że zdecydowana większość z nich przyniosła całkowicie odwrotny efekt. Budowane tzw. otwarte zbiorniki retencyjne czy retencja korytowa pogłębiła problem suszy. Plan redukcji zjawisk suszy hydrologicznej poprzez stosowanie odpowiednich efektywnych technik znajduje się w dokumencie, który pan minister był uprzejmy podpisać. Jednak przez ostatnie 5 lat nie były ani nie są one realizowane nawet w niewielkiej skali, co mogłoby poprawić stan hydrologiczny kraju.</u>
          <u xml:id="u-274.12" who="#PrzemysławKoperski">Niestety w ten niekorzystny obraz wpisywała się również narracja odrzucająca zdecydowany wpływ człowieka na ogólny stan wód, co było również widoczne podczas wielu akcji z zakresu edukacji ekologicznej. Edukacja wodna realizowana w odniesieniu do ustawy i polityki wodnej jednostek odpowiadających za gospodarkę wodną w wielu aspektach nie była zgodna z faktami, a dodatkowo wybitnie utrzymywała narrację władz marginalizującą wpływ aktywności człowieka na stan wód. Dzisiaj wiemy, że to była absolutnie nieprawda.</u>
          <u xml:id="u-274.13" who="#PrzemysławKoperski">Zastosowane metody przeciwdziałania suszy hydrologicznej w żadnym wypadku nie poprawiły stanu hydrologicznego kraju, a wręcz przeciwnie, pogłębiły go. Liczba realnych prac tzw. renaturalizacji realizowanych w zlewni była i ciągle jest marginalna. Nie ma żadnego wpływu na poprawę aktualnego stanu wód podziemnych i powierzchniowych. Zaplanowany program wieloletni, który ma na celu łagodzenie skutków klęsk żywiołowych, jakimi są powodzie oraz susze, i adaptację do zmian klimatu, nie jest programem, który w sposób komplementarny, a przede wszystkim zgodny z właściwą strategią działania, może doprowadzić do osiągnięcia tych celów i będzie podlegał głębokiej analizie.</u>
          <u xml:id="u-274.14" who="#PrzemysławKoperski">Jak w raporcie zapisano, skutki powodzi i susz można zmniejszyć przez zwiększenie pojemności retencyjnej zlewni rzek, co będzie miało również pozytywny wpływ na stan gleb oraz ekosystemów wodnych i od wód zależnych. Jednak nie zrealizowano takich prac, które mogłyby nawet w minimalnym stopniu poprawić ogólną sytuację hydrologiczną zlewni. Zamiast tego realizowana była i planowana jest idea gromadzenia wody w dużych zbiornikach retencyjnych i zaporowych, która przynosi całkowicie odwrotny efekt od zamierzonego, jak twierdzą eksperci. Straty wód w wyniku ewaporacji są ogromne, nie mówiąc o stratach w środowisku. Podział na dużą i małą retencję jest tutaj absolutnie niewłaściwy. To właśnie poprzez zwielokrotniony efekt tzw. małej retencji w glebie jesteśmy w stanie uzyskać zdecydowanie efektywniejszą retencję niż gromadzenie wody w dużych zbiornikach w wyniku tzw. dużej retencji. Retencja korytowa jest tutaj stanowczo działaniem antyretencyjnym, z jednej strony z uwagi na parowanie, z drugiej z uwagi na zasilenie wód gruntowych czy układ odwrotny, który ma miejsce w klimacie umiarkowanym. To zwielokrotnienie efektu małej retencji gruntowej przyniesie najwięcej korzyści. Wszak największe zasoby wód to wody gruntowe. Tzw. urządzenia wodne techniczne zmniejszą realne możliwości retencyjne wody. Podobnie rzecz się ma z realizowanymi na szeroką skalę tzw. pracami utrzymaniowymi w korytach rzek, szczególnie tych niewielkich. Te sygnały docierały do nas m.in. również od straży rybackich w ostatnich latach. Prace te prowadzone są często bez obiektywnych przyczyn, a to właśnie one w zdecydowanej mierze przyczyniają się do obniżenia przepływu w recypientach, ostatecznie w Wiśle i Odrze.</u>
          <u xml:id="u-274.15" who="#PrzemysławKoperski">Rząd Mateusza Morawieckiego w tym raporcie twierdzi, że ostateczny kształt ustawy — Prawo wodne miał na celu pogodzenie interesów i potrzeb wielu środowisk, a także zapewnienie realizacji najważniejszych funkcji państwa polskiego, m.in. w zakresie ochrony przed powodzią oraz ochroną wód przed zanieczyszczeniami. Niestety w żadnym wypadku tak się nie stało. Ustawa doprowadziła do wielu konfliktów, sporów kompetencyjnych w sytuacjach kryzysowych, szczególnie podczas apogeum katastrofy odrzańskiej w roku 2022, kiedy to samorządy w dużej mierze przejęły rolę koordynatora i wykonawcy prac ograniczających skutek tego zdarzenia. Ustawa, a szczególnie postawa jednostek odpowiedzialnych za gospodarkę wodną pośrednio doprowadziły również do ciągle istniejącego konfliktu pomiędzy środowiskami ekologicznymi, naukowymi i gospodarczymi. Nie podejmowano właściwie żadnych prób mających na celu pogodzenie interesów wszystkich użytkowników wód w zaistnieniu sytuacji kryzysowych.</u>
          <u xml:id="u-274.16" who="#PrzemysławKoperski">Całkowicie niezrozumiałe jest twierdzenie, że wejście w życie ustawy — Prawo wodne umożliwiło kompleksowe podejście do problematyki wodnej kraju i stworzenie spójnej strategii gospodarowania zasobami wodnymi, w tym zwiększenie zasobów wodnych kraju. Ostatecznie do takiego modelu zarządzania nie doszło. Gdyby tak było, wartości przepływu wód szczególnie w rzekach pierwszorzędowych byłyby większe. Prawdziwy model zarządzania zlewniowego nie był dotychczas realizowany. Model taki polega na synchronizacji wszystkich działań, wszystkich zagrożeń, wszystkich oddziaływań. Takiej synchronizacji niestety nigdy nie było, szczególnie w zakresie gospodarki ściekowej, co wielokrotnie doprowadzało do sytuacji kryzysowych. W związku z tym nie jest prawdziwe twierdzenie, że wejście w życie ustawy — Prawo wodne pozwoliło na horyzontalny nadzór nad inwestycjami hydrotechnicznymi w Polsce. Fizycznie model ten się nie potwierdził.</u>
          <u xml:id="u-274.17" who="#PrzemysławKoperski">Nie do końca należy się zgodzić również z twierdzeniem, że wprowadzone w ustawie — Prawo wodne instrumenty zapewniają osiągnięcie celu w zakresie usuwania bądź minimalizowania wszelkich zagrożeń związanych z nadmiernym deficytem wody. Jak pokazują liczne przykłady i wyniki oraz wnioski raportującego, realizacja tego planu, szczególnie w zakresie suszy hydrologicznej, nie została osiągnięta. Zakładane cele ustawy — Prawo wodne w znacznym stopniu nie zostały osiągnięte, a wprowadzony system opłat za usługi wodne, co do zasady, tylko teoretycznie lepiej, w większym stopniu realizuje zasadę: zanieczyszczający płaci oraz zasadę zwrotu kosztów usług wodnych. Realnie zasady te i ich realizacja w żadnym stopniu nie zrekompensowały strat w środowisku powodowanych przez największe zakłady przemysłowe. Idealnym przykładem jest tutaj Odra, gdzie zakłady przemysłowe powodujące największe straty nie podjęły efektywnych działań, by poprawić stan ekologiczny rzeki. Takie dotychczas prowadzone pozastandardowe działania nie przyczyniają się do poprawy stanu wód powierzchniowych, wręcz przeciwnie. Koszty ponoszone w myśl tych dwóch zasad w żadnym wypadku nie poprawiły sytuacji hydrologicznej i jakościowej wód powierzchniowych i wód podziemnych.</u>
          <u xml:id="u-274.18" who="#PrzemysławKoperski">Jeśli chodzi o wpływ stosowania ustawy — Prawo wodne na osiągnięcie celów w zakresie dostępności i jakości wody dla ludności i gospodarki, ochrony przed powodzią oraz suszą, kosztów ponoszonych przez poszczególne sektory gospodarki z tytułu poboru wody i kosztów ponoszonych przez prowadzących działalność gospodarczą z tytułu poboru wody, to nie przyniosło to spodziewanych efektów, nie poprawiło w żaden sposób ogólnej sytuacji hydrologicznej w aspekcie przyrodniczym, hydrologicznym, gospodarczym, rybackim, transportu rzecznego i rekreacji. Zrealizowane i zaplanowane działania powinny być stosowane w ujęciu holistycznym, po przeprowadzeniu dogłębnych analiz wiążących ze sobą status przyrody i gospodarkę. Analizy takie i powstające na ich podstawie plany działań powinny być realizowane przy udziale ekspertów z bogatym dorobkiem, szczególnie z dziedziny zmian klimatu i warunków środowiskowych. Niestety niedobór takich ekspertyz przekłada się na treść aktów prawnych i dalej planów nieskoordynowanych z aktualnymi warunkami środowiskowymi.</u>
          <u xml:id="u-274.19" who="#PrzemysławKoperski">Wpływ ustawy na szeroko pojmowany stan wód w Polsce jest znikomy, dlatego nie podpisujemy się pod tą informacją, którą przygotował ówczesny minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, o skutkach stosowania ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. — Prawo wodne. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-274.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#DorotaNiedziela">Proszę pana posła Piotra Głowskiego o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#PiotrGłowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie informacji o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#PiotrGłowski">Postaram się oddać ducha dyskusji w naszej komisji. Raport, będący na pewno peanem pochwalnym dla Wód Polskich nierozłącznie związanych z ustawą — Prawo wodne, można przeczytać. Dodam, że powstał pod rządami poprzedniego kierownictwa resortu. Natomiast większości zgłaszanych w trakcie dyskusji podczas posiedzenia komisji problemów tam nie uwzględniono.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#PiotrGłowski">Rzadko która instytucja budzi takie emocje, a wiadomo, że od miłości niedaleko do nienawiści. Gdyby opisać problem dychotomii myślenia, Wody Polskie byłyby tego najlepszym przykładem, bo jedni je kochają, a inni wzywają do ich likwidacji. Z Wodami Polskimi jest też tak jak z yeti: wszyscy słyszeli, a niewielu widziało, chociaż to wielka instytucja.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#PiotrGłowski">Wody zarządzają dobrem rzadkim, coraz trudniej dostępnym, o które prawdopodobnie toczyć się będą przyszłe wojny, więc może kilka słów, o czym mowa. Chociaż wydaje się, że wody mamy dużo, a objętość kuli, która reprezentowałaby całą wodę na Ziemi, wynosiłaby 1300 mln km3 — kula miałaby średnicę ok. 1400 km, czyli odległość z Warszawy do Paryża — to 96% to wody słone. Wody słodkie w 68% zmagazynowane są w lodach i lodowcach. Pozostałe 30% wód słodkich znajduje się pod ziemią. Dla nas pozostaje więc to, co pochodzi z jezior i rzek na naszej planecie, źródeł wód powierzchniowych. Średnica tej kuli — dla całej kuli ziemskiej — to tylko 56 km, czyli mniej więcej odległość z centrum Warszawy do Sochaczewa. Widać więc, jak mało tej wody mamy i jak musimy o nią dbać.</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#PiotrGłowski">Chciałbym przy okazji zauważyć, że dzisiaj wysokie i światłe Prezydium Sejmu zgodziło się na powołanie stałej podkomisji, która będzie się zajmowała wodą na śródlądziu. Będzie to miejsce dyskusji o kształcie i kierunkach zagospodarowania wód śródlądowych w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-276.5" who="#PiotrGłowski">Wody Polskie powstały 1 stycznia 2018 r. w związku z wymaganą przez Unię Europejską reformą Prawa wodnego. Nowa, scentralizowana instytucja przejęła zadania samorządów i obowiązki Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz siedmiu regionalnych zarządów zajmujących się gospodarowaniem wodami. Przeprowadzenie reformy Prawa wodnego było warunkiem, który Polska musiała spełnić, by korzystać ze środków związanych z programami na lata 2014–2020, przeznaczonych na zadania związane z gospodarką wodną. Reforma miała rozwiązać problem ciągłego niedofinansowania takich zadań dzięki adekwatnym do potrzeb pozabudżetowym środkom publicznym. Zakładano, że środki będą pochodziły głównie z opłat za usługi wodne, tzn. za pobór wody, czy opłat za naruszanie warunków korzystania ze środowiska. Obecnie Wody powinny zajmować się działaniami dla ochrony przed powodzią, przed suszą, wydawaniem zgód wodnoprawnych, naliczaniem opłat za usługi wodne, kontrolą gospodarowania wodami, współpracą z różnymi użytkownikami, sprawami związanymi z wdrażaniem dyrektyw unijnych, takimi jak ramowa dyrektywa wodna czy dyrektywa w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych, a także zatwierdzaniem taryf dla przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-276.6" who="#PiotrGłowski">Kilka kontroli NIK wykazało, że planowanego celu nie udało się osiągnąć. I o tych kontrolach będzie troszeczkę więcej. Co pisał m.in. NIK o Wodach Polskich? Napisano, że podmiot ten działał bez wystarczających środków finansowych, bez dostatecznej liczby wykwalifikowanych pracowników, bez właściwej koordynacji procesu przejmowania zadań i majątku od samorządów oraz z zaniedbaniami w zarządzaniu. Warunków do tego, by mógł on w pełni i właściwie wypełnić swoje zadanie, nie zapewnili ani pełnomocnik do spraw organizacji Wód Polskich, ani ich prezes. NIK miał także zastrzeżenia do nadzoru Ministerstwa Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej.</u>
          <u xml:id="u-276.7" who="#PiotrGłowski">Wody Polskie od początku budziły kontrowersje. W sporze z nimi byli prawie wszyscy, nawet wędkarze. Największe dotyczyły inwestycji w urządzeniach hydrotechniczne, regulacje rzek i potoków, które nie sprzyjają naturalnemu działaniu rzek. Trzeba przy tym przyznać, że to na zlecenie państwowego gospodarstwa wodnego powstał podręcznik dobrych praktyk, które miały być związane z renaturyzacją wód powierzchniowych. Program ten jednak w zasadzie nie był wdrażany, chociaż ostatnio nastąpiła mała zmiana stanowiska w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-276.8" who="#PiotrGłowski">W kontekście wykorzystywania Odry w życiu gospodarczym często przywoływano przykład Renu jako rzeki dobrze wykorzystanej transportowo, ale w 2022 r. i Ren wysechł.</u>
          <u xml:id="u-276.9" who="#PiotrGłowski">Od początku propozycja PiS wzbudzała wątpliwości ekspertów i polityków opozycji. Pierwsi podkreślali, że nowa ustawa jest uchwalana opieszale, pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej podkreślali, że przepisy powstawały długo, natomiast już w niespełna miesiąc po ich wejściu w życie legislatorzy byli zmuszeni do wprowadzenia do nich pilnej poprawki w postaci poselskiej wrzutki. Wszystko przez fakt, że w pierwotnym akcie nie znalazła się wzmianka o stosowaniu nowych przepisów do spraw rozpoczętych przed wejściem w życie ustawy. To groziło wielomiesięcznymi opóźnieniami inwestycji wodnych, także tych współfinansowanych z funduszy unijnych. Opozycja natomiast podnosiła, że nowy gigant ma zapewnić dodatkowe miejsca pracy dla nominatów partyjnych. I politycy, i specjaliści zgadzali się, że nie da się zarządzać regionalnymi zbiornikami wodnymi z wysokości Warszawy. W ramach tego organizacyjnego molocha, który zatrudnia 6 tys. osób, na mocy działającego od 2018 r. prawa pozabierano i scentralizowano władztwo nad wodą, przekazano ją z samorządów do Warszawy. Samorządowcy od początku zgłaszali niekonstytucyjność tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-276.10" who="#PiotrGłowski">I tak m.in. przedstawiciele Związku Miast Polskich przekazali na ręce ówczesnego włodarza Piły, a byłem nim wtedy ja, wniosek, byśmy w Trybunale Konstytucyjnym powalczyli o to, żeby przywrócić normalność. Wniosek złożyliśmy w 2018 r. Przypomnę, że jest już luty 2024 r. Nie doczekaliśmy się jeszcze procedowania. Jak wiecie państwo, trybunał potrafi dzisiaj podjąć prace z dnia na dzień. Podnosiliśmy, że szef Wód Polskich nie może kontrolować samorządów, bo nie jest premierem ani wojewodą. Posłowie z kolei nie mieli prawa przyznać mu takich kompetencji. Wskazywaliśmy, że stawki wynikają z bardzo wielu różnych przyczyn. Mówiliśmy wtedy, że to może skończyć się tak, że spółki przestaną inwestować, bo jeżeli nie będą miały pieniędzy, ograniczą inwestycje. Pogorszy to również szanse rozwojowe wielu samorządów, np. z tego powodu, że stawki ustalane przez Wody Polskie w cyklu 3-letnim nie dają szansy komuś, kiedy przychodzi inwestor i mówi, że za rok chce otworzyć produkcję. Żadna ze spółek po prostu nie będzie miała pieniędzy na taką dodatkową inwestycję.</u>
          <u xml:id="u-276.11" who="#PiotrGłowski">Wody Polskie wyrosły na jakieś specjalne ministerstwo, które chciałoby wszystko kontrolować. Natomiast samorządy pod względem legalności, czyli tego, czy ich uchwały są zgodne z prawem, są sprawdzane jedynie przez wojewodę. Żadne inne kryterium nie wchodzi w grę. Tymczasem ta zmiana spowodowała, że ktoś sprawdza, czy działania samorządu są celowe, do czego nie ma uprawnień. W przypadku Wód Polskich była to pierwsza udana próba wejścia władzy centralnej do samorządów tylnymi drzwiami. To jest dokładnie taka sama sytuacja, jaka była kiedyś w przypadku RIO, regionalnych izb obrachunkowych, które miały badać gospodarność wydatków w samorządach, tyle że tamta próba okazała się nieudana.</u>
          <u xml:id="u-276.12" who="#PiotrGłowski">Rozwiązania przyjęte w 2018 r. spowodowały zapaść finansową branży wodociągowo-kanalizacyjnej i obecnie realnie zagrażają infrastrukturze krytycznej całego państwa w zakresie dostaw wody niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania, życia codziennego obywateli, przemysłu, instytucji państwowych i samorządowych. Sektor znalazł się w dramatycznej sytuacji. Wynika ona m.in. z tego, że zaplanowano 3-procentową inflację, a zgodnie z informacją z Ministerstwa Finansów poziom skumulowanej w ostatnich latach inflacji wynosi 50%. Koszty energii wzrosły od 2021 r. o 300%.</u>
          <u xml:id="u-276.13" who="#PiotrGłowski">Firmy zaczęły z tego powodu ratować się i zgłaszać wnioski o zmianę tych taryf. Najdłużej procedowano nad wnioskiem przez ponad 1 tys. dni, 3 lata. Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, która skupia większość podmiotów, które dostarczają wodę, mówi tak: 90% firm wodociągowych wstrzymało inwestycje. 81% firm na koniec 2022 r. zanotowało straty. W I kwartale 2023 r. stratę odnotowało 77% ankietowanych podmiotów, 40% sygnalizowało, że straciło płynność. Oczywiście ustały również prace modernizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-276.14" who="#PiotrGłowski">NIK wskazywał również na nieprawidłowości przy zakupie samochodów. Wstępnie kupiono ich 200, potem 300, za kolejne prawie 30 mln zł. Mamy flotę ponad 500 samochodów. Firma tłumaczyła, że tak trzeba było, bo poprzednie były przestarzałe.</u>
          <u xml:id="u-276.15" who="#PiotrGłowski">Katastrofa na Odrze latem 2022 r. stanowiła bardzo ważny moment, i to nie z uwagi na dymisję prezesa Dacy, która była już efektem kryzysu, ale z uwagi na kumulację rozmaitych czynników, które do niej się przyczyniły. Stały za tym częściowo decyzje Wód Polskich. Oprócz działań na rzecz regulacji chodziło też o wydawanie pozwoleń na zrzuty ścieków i wód zasolonych do Odry. Prezes Wód Polskich Przemysław Daca kojarzony był wcześniej głównie z krytyką władz Warszawy za awarię Czajki. Długo bagatelizował skalę problemu na Odrze i wytykano mu słowa o tym, że zaobserwowano tylko parę egzemplarzy śniętych ryb.</u>
          <u xml:id="u-276.16" who="#PiotrGłowski">Po kontrolach wykonania budżetu państwa w latach 2018 i 2019 NIK nie miała możliwości zweryfikowania, czy dane zawarte w sprawozdaniach z wykonania planu finansowego instytucji są wiarygodne. Sprawozdanie dotyczące 2018 r. zostało udostępnione Izbie w przedostatnim dniu kontroli, a rozbieżności między danymi, jakie podano, a danymi przedstawionymi w trakcie kontroli sięgały kilkuset milionów złotych. Skąd te problemy? Zdaniem NIK-u Wody Polskie nie kontrolowały na bieżąco tego zjawiska, czy ewidencja księgowa jest prowadzona w sposób prawidłowy, jednoznaczny oraz czy właściwe są zapisy księgowe w regionalnych zarządach. Sytuację komplikował brak w pełni funkcjonalnego systemu finansowo-księgowego, co uniemożliwiało wygenerowanie danych o wykonaniu planu finansowego.</u>
          <u xml:id="u-276.17" who="#PiotrGłowski">Zdaniem NIK nieprawidłowości dotyczące finansów to też konsekwencja niewłaściwego przygotowania gospodarstwa do podjęcia zadań, jakie postawiono przed tą instytucją, skomplikowanego procesu tworzenia i organizacji. By pobierać wody podziemne i powierzchniowe, oprowadzać ścieki, trzeba złożyć wniosek o uzyskanie zgody wodnoprawnej. W 2018 r. wydawanie pozwoleń wodnoprawnych w większości skontrolowanych spraw odbywało się z dużym opóźnieniem. Z kolei postępowania odwoławcze trwały nawet do 730 dni.</u>
          <u xml:id="u-276.18" who="#PiotrGłowski">Jednym z podstawowych zadań Wód Polskich z punktu widzenia obywateli jest zapewnienie im ochrony przed powodzią. Cztery zarządy z sześciu kontrolowanych regionalnych zarządów gospodarki wodnej nie przeprowadziły w latach 2018 i 2019 żadnej kontroli związanej z ochroną przed powodzią, a więc nie sprawdziły, czy przestrzegane są warunki obowiązujące na wałach przeciwpowodziowych i na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią oraz czy prawidłowo przebiega usuwanie skutków powodzi.</u>
          <u xml:id="u-276.19" who="#PiotrGłowski">W badanym okresie skontrolowane jednostki nie zapewniły także prawidłowego utrzymania i eksploatacji urządzeń wodnych będących własnością Skarbu Państwa ani należytego stanu technicznego, obsługi i bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznych. Powodem były brak odpowiednich środków i pracowników, a także zaniedbania.</u>
          <u xml:id="u-276.20" who="#PiotrGłowski">1 stycznia Wody Polskie przejęły także od budżetu państwa finansowanie działalności służb, które wykonują kluczowe zadania z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa. W latach 2018 i 2019 to niewystarczające finansowanie miało formę dotacji udzielanych na podstawie wniosków składanych przez IMGW oraz Państwowy Instytut Geologiczny — Państwowy Instytut Badawczy. Państwowe Gospodarstwo Wodne nie było w stanie zapewnić służbom stabilności finansowej, co doprowadziło do nowelizacji ustawy — Prawo wodne. Od 1 stycznia 2020 r. Wody Polskie są finansowane z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-276.21" who="#PiotrGłowski">Jakie zalecenia pojawiły się w trakcie posiedzenia tej komisji i po nim? Bo rozmowa była długa. Reasumując, odpolitycznić, dofinansować, przenieść kompetencje taryfowe do samorządów lokalnych, zdecentralizować podejmowanie decyzji i sprawczość, przyspieszyć procedowanie i wydawanie decyzji, zmienić nastawienie do obywatela inwestora, wskazywać przestępców i kierować wnioski o ich ściganie.</u>
          <u xml:id="u-276.22" who="#PiotrGłowski">Pani Marszałek! Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej po rozpatrzeniu informacji oraz przeprowadzeniu dyskusji na posiedzeniu w dniu 17 stycznia 2024 r. wnosi, aby Wysoki Sejm przyjąć raczył informację z druku nr 86. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-276.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-276.24" who="#komentarz">(Poseł Marek Gróbarczyk: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#DorotaNiedziela">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#DorotaNiedziela">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów oraz 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#DorotaNiedziela">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#DorotaNiedziela">Zapraszam pana posła Marka Gróbarczyka, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#MarekGróbarczyk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#MarekGróbarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwoliłem sobie bić brawo panu posłowi, bo jak to mówią, nagadał pan, nagadał pan, naczytał się pan, opluł pan nie wiadomo kogo, a na koniec powiedział pan, że komisja przyjęła wszystko bez uwag.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, nie, nie bez uwag.)</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#MarekGróbarczyk">A pan minister… O, jest pan minister. Panie ministrze, zmieszał pan z błotem 6,5 tys. ludzi, którzy codziennie ciężko pracują za niewielkie pieniądze, żeby ludzie mogli spokojnie żyć w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. To są absolutnie niepolityczni ludzie, bo proszę znaleźć kogokolwiek politycznego, kto ma doświadczenie w gospodarce wodnej. Nie ma takich ludzi. Tam są tylko i wyłącznie albo w 90% fachowcy. Pan zachowuje się jak politruk, a jest pan teraz właścicielem Wód Polskich i jest pan odpowiedzialny za kwestie powodzi. Ci ludzie powinni pana znienawidzić za to, co pan zrobił, bo oni robili wszystko, żeby ta polityka była jak najlepsza, ale przede wszystkim żeby zachować bezpieczeństwo ludności.</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#MarekGróbarczyk">Ale wróćmy do retrospekcji. Szanowni państwo, jak to się stało, że Wody Polskie w ogóle powstały? Ano wdrożenie Prawa wodnego ówczesny rząd PO-PSL, czyli pan premier Donald Tusk, zadeklarował do 2015 r. Nic takiego się nie stało. W 2015 r. Komisja Europejska wszczęła procedurę naruszeniową, w wyniku której TSUE orzekło niekorzystne wyroki w zakresie prawa wodnego i dyrektywy azotanowej. Dopiero w lipcu 2017 r. rząd Prawa i Sprawiedliwości uchwalił Prawo wodne, skutecznie oddalając negatywne skutki wyroków wynikłe z tytułu złego zarządzania w zakresie gospodarki wodnej przez rząd pana Donalda Tuska. Czyli wszystkie uwagi, które kierujecie, kierujecie do samych siebie.</u>
          <u xml:id="u-278.5" who="#MarekGróbarczyk">W 2018 r. powstało Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Powołano 11 regionalnych dyrekcji gospodarki wodnej, a więc nie ma tu centralizacji, tylko jest właśnie federalizacja w tym zakresie, 50 zarządów zlewniowych i 330 nadzorów wodnych.</u>
          <u xml:id="u-278.6" who="#MarekGróbarczyk">Panie Ministrze! Pan jeszcze tego nie wie, ale niech pan dokładnie przejrzy, jak to wygląda i co pan ma w tej strukturze, bo ma pan bardzo dużo — łącznie to jest blisko 6,5 tys. pracowników. Wody Polskie zaczęły kompleksowo zarządzać gospodarką wodną.</u>
          <u xml:id="u-278.7" who="#MarekGróbarczyk">Z powodu braku czasu przytoczę tylko kilka inwestycji, które były zrealizowane w tym zakresie. Przypomnę, że Wody Polskie dopiero zaczęły funkcjonować od 2018 r., zaczął się dopiero szósty rok funkcjonowania tak dużego przedsięwzięcia, obszaru, który wyście doprowadzili do złego funkcjonowania, nie uchwalając przez tyle lat Prawa wodnego.</u>
          <u xml:id="u-278.8" who="#MarekGróbarczyk">Przede wszystkim najistotniejsze było dokończenie zbiornika wodnego — suchego Racibórz, który został przez państwa przygotowany, przez pana ministra Gawłowskiego jako suchy. Dlaczego? Panie ministrze, pan wróci do tego, dlaczego jest tak, że dzisiaj największy zbiornik, jeden z największych zbiorników w Europie, jest suchy. Nie można go napełnić wodą, bo tak to uzgodniliście. Będzie pan walczył za chwilę z suszą. Myśmy wprowadzili program „Stop suszy” i to jest absolutnie nieprawda, co pan mówi, bo zwiększyliśmy o 1,5% retencję w Polsce — przy tym całym otoczeniu gospodarczo-finansowo-inwestycyjnym, doprowadziliśmy do jej wzrostu o 1,5%. Wie pan, ile wynosi to teraz? Przeczytał pan? 7,5%, a było 6%. Założyliśmy w planie, że będzie 20%, a pan ile założył? Może do tego by się pan odniósł? Co pan zrobi w tym zakresie?</u>
          <u xml:id="u-278.9" who="#MarekGróbarczyk">Malczyce — inwestycja, która trwała 50 lat. Wszystkie rządy, wasze, SLD-owskie również to robiły, nikt nie był w stanie tego dokończyć. Rząd Prawa i Sprawiedliwości to dokończył. Dzisiaj jest stopień wodny, który produkuje energię elektryczną, bo jest tam również elektrownia wodna, czyli kwestia bardzo ekologiczna.</u>
          <u xml:id="u-278.10" who="#MarekGróbarczyk">2018 r. — przebudowa wału przeciwpowodziowego Sartowice Nowe, odbudowa urządzeń wodnych zabudowy regulacyjnej Brennicy, Górki Małe — Brenna, rozbudowa prawego wału rzeki Wisły na odcinku od Tarnobrzega (Skalna Góra) do Koćmierzowa. Modernizacja węzła wodnego we Wrocławiu, przebudowa sytemu ochrony przeciwpowodziowej Wrocław 1, przebudowa kanału ulgi Odra — Widawa.</u>
          <u xml:id="u-278.11" who="#MarekGróbarczyk">2019 r. — Kwiatowice — Rogów Legnicki — odbudowa wałów. Rozbudowa wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły w Dolinie Stężyckiej. Budowa wału przeciwpowodziowego rzeki Odry. Remont stopni wodnych górnej skanalizowanej Noteci, stopień Lisi Ogon. Odbudowa jazu na rzece Szkwa.</u>
          <u xml:id="u-278.12" who="#MarekGróbarczyk">2020 r. — wykonanie zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny, który uratował Śląsk, Dolny Śląsk, Opolskie, może jeszcze więcej województw, bo już dzisiaj nie ma zagrożenia takiego, jakie było w 1997 r., jeśli chodzi o powódź właśnie w obszarze Polski Zachodniej. Niestety cały czas to jest zbiornik suchy. Ochrona przeciwpowodziowa Tarnobrzega, zadanie Wisła, etap II. Przebudowa infrastruktury na szlaku wielkich jezior — wielka rzecz, która została podjęta. Poprzednie rządy w ogóle nie realizowały inwestycji związanych z modernizacją wielkich jezior w tym zakresie. Guzianka I, Guzianka II, fantastyczne śluzy, które dzisiaj dostarczają ogromnych emocji i wrażeń przede wszystkim wodniakom. Wodniacy są za to niezwykle wdzięczni. Oczywiście uruchomienie szlaku na przesmyku Jezior Mikołajskiego i Tałty. Modernizacja śluz odrzańskich, przystosowanie ich do klasy III drogi wodnej.</u>
          <u xml:id="u-278.13" who="#MarekGróbarczyk">2021 r. — modernizacja jazów odrzańskich Zwanowice — Wróblin — Januszowice. Modernizacja śluz odrzańskich na Kanale Gliwickim. Śluza Sławięcice — Nowa Wieś. Udrożnienie i stabilizacja koryta Pilicy. Likwidacja barier migracyjnych, czyli ekologia, panie ministrze, jak najbardziej na rzece Wisłoce, Ropie oraz Jasionce. Rozbudowa wału Trześniówki, Zalesie Gorzyckie i Trześń, Gorzyce oraz tereny wokół Tarnobrzega. Remont Kanałów Grunwaldzkiego i Tałckiego na jeziorach mazurskich. Zapraszam, niech pan spróbuje, niech się pan wybierze, niech pan będzie wodniakiem. Niech się pan przejedzie, zobaczy, jak to cudownie wygląda.</u>
          <u xml:id="u-278.14" who="#MarekGróbarczyk">Inwestycje związane z ochroną przeciwpowodziową Sandomierza, zachowanie i ochrona środowiska, promowanie efektywnego gospodarowania zasobami wodnymi oraz zarządzanie ryzykiem powodziowym poprzez poprawę bezpieczeństwa powodziowego węzła oświęcimskiego. Odtworzenie pierwotnej pojemności zbiornika przystopniowego w Rzeszowie na Wisłoce. Remont śluzy Ratowice — to niezwykła inwestycja również czekająca od czasu końca II wojny na remont. Nie wiem, czy pan wie, to Wrocław, niech się pan też wybierze, zobaczy, ile zostało wykonane. Niech pan również zobaczy niezwykle ciekawy stopień igłowy. To jest historyczna inwestycja. Będzie miał pan czas, jak nie będzie pan politrukował, zajmował się takimi rzeczami, tylko niech pan zobaczy, jak to wszystko wygląda w terenie.</u>
          <u xml:id="u-278.15" who="#MarekGróbarczyk">Ze względu na modę, oczywiście w 2023 r., Rędzin, Odra itd. Przepraszam, nie Ratowice, tylko Rędzin, w Rędzinie, to jest Wrocław, Ratowice są gdzie indziej. Modernizacja w Jeziorsku, budowa program LIFE, budowa niebieskiego korytarza ekologicznego wzdłuż doliny rzeki Regi i jej dopływów. Budowa drogi wodnej Odra — Hawela, przebudowa mostów w Podjuchach, umożliwiająca IV klasę żeglowności aż do Berlina, łącząca się z drogą wodną europejskim szlakiem dróg wodnych.</u>
          <u xml:id="u-278.16" who="#MarekGróbarczyk">Panie Pośle! Myślę, że pan to na posiedzeniu swojej komisji również podniesie jak niezwykle jest istotna żegluga i rozwój portu Szczecin — Świnoujście w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-278.17" who="#MarekGróbarczyk">Odbudowa budowli regulacyjnych, a więc ostróg na rzece Odrze. Ale co najważniejsze, panie ministrze, w zeszłym roku został przyjęty program wieloletni, program rozwoju retencji. Jeszcze pan pewno o tym nie wie, bo się pan skupił na zupełnie innych rzeczach, ale to kluczowe rzeczy, które pan musi zrobić, żeby podnieść właśnie retencję w Polsce. Zbiornik Wielowieś Klasztorna na rzece Prośnie — 893 mln, budowa zbiornika Kąty — Myscowa — 1,6 mld, zbiornik przeciwpowodziowy Kotlarnia na rzece Bierawce, zbiornik wodny Kamieniec Ząbkowicki, budowa zbiornika Oleśniki, zbiornik małej retencji Tkaczewska Góra, budowa zbiorników retencyjnych w dolinie rzeki Łęg. Na to wszystko są już gotowe dokumenty, przygotowywane finansowanie oraz…</u>
          <u xml:id="u-278.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamstwo!)</u>
          <u xml:id="u-278.19" who="#MarekGróbarczyk">…został przyjęty program wieloletni, więc musi pan w końcu wziąć się do roboty w tym zakresie. Budowa zbiornika na rzece Młynówce, rewitalizacja i przebudowa Zalewu Zemborzyckiego, który również tyle lat czekał na swoją budowę. I oczywiście trzy niezwykle ważne inwestycje: budowa stopnia wodnego Lubiąż i Ścinawa i budowa stopnia wodnego w Siarzewie, która jest konieczna pod kątem bezpieczeństwa z kolei Włocławka, a już nie mówiąc o tym, jakie to będzie miało znaczenie w zakresie właśnie retencji i całej polityki walki z suszą, o której mówi teraz Unia Europejska.</u>
          <u xml:id="u-278.20" who="#MarekGróbarczyk">Szanowni Państwo! Wysłuchaliśmy przed chwilą steku kłamstw, hipokryzji, różnego rodzaju tak czy owak nieprawdziwych informacji na temat Wód Polskich. Obrażaliście ich, kpiliście, drwiliście z nich, opowiadaliście cuda na ten temat. Wszystko to okazało się jednym wielkim kłamstwem, które zostało obnażone przez Komisję Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Przez aklamację, panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-278.21" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#KrzysztofBosak">Panie pośle, czas się kończy, bardzo proszę zmierzać do końca.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Już się skończył.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#MarekGróbarczyk">Już kończę, oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#MarekGróbarczyk">Przez aklamację przyjęliście raport Wód Polskich o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne, a dzisiaj opowiadacie takie bzdury? Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#KrzysztofBosak">Autokorekta wicemarszałka Sejmu: czas się skończył ponad 2 minuty temu.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#KrzysztofBosak">Oddajemy teraz głos panu posłowi Arturowi Łąckiemu, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zapytać, dlaczego jest tak źle, skoro tak jest dobrze, panie były ministrze. Mam nadzieję, że pan, panie nowy ministrze, nie będzie tych megalomańskich inwestycji dalej prowadził i zrobi audyt tego wszystkiego, o czym mówił pan minister Gróbarczyk, a szczególnie audyt w Wodach Polskich, bo to jest najbardziej potrzebne. Za audytem likwidacja tej instytucji, całkowicie niepotrzebnej w Polsce i całkowicie przewracającej do góry nogami gospodarkę wodną,…</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#ArturJarosławŁącki">…a szczególnie odbierającej kompetencje samorządom. To od początku był skok na kasę, skok na samorządy i widać to i po ważnych działaniach, i po raporcie NIK-u.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska w sprawie informacji o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne zawartych w druku nr 86.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#ArturJarosławŁącki">Obowiązek przedstawienia takiej informacji wynika bezpośrednio z przepisów ustawy — Prawo wodne, która zobowiązuje ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej po okresie 5 lat do przedstawienia informacji dotyczącej skutków stosowania ustawy.</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#ArturJarosławŁącki">Ten przepis określa zakres informacji, która ma być przedstawiona Sejmowi, a także okres, który obejmuje. W tym przypadku od stycznia 2018 do końca roku 2022. Zakres przedmiotowy obejmuje elementy takie, jak: dostępność i jakość wody dla ludności i gospodarki; ochrona przed powodzią oraz suszą — tego się nie udało zrobić przez cały czas, przez 8 lat działania Wód Polskich; koszty ponoszone przez poszczególne sektory gospodarki i prowadzących działalność gospodarczą z tytułu poboru wody — to się wam udało zrobić, bo zwiększyliście te koszty dla gospodarki o kilkaset procent.</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#ArturJarosławŁącki">Głównymi celami ustawy — Prawo wodne było zapewnienie realnego i efektywnego gospodarowania wodami; wprowadzenie systemu zgód wodnoprawnych; wprowadzenie systemu opłat za usługi wodne zgodne z zasadą: zanieczyszczający płaci, a nie całe społeczeństwo płaci za to, że ktoś zanieczyszcza; wprowadzenie zlewniowego zarządzania zasobami wodnymi; wdrożenie przepisów Unii Europejskiej w ramach ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy ściekowej i zapewnienie wykonania wyroków TSUE w zakresie dyrektywy azotanowej.</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#ArturJarosławŁącki">Przypominam o tym, bo w trakcie dyskusji na posiedzeniu komisji pojawiły się wątki dotyczące ustalania taryf za wodę i ścieki dla spółek komunalnych, a ten akurat obszar reguluje inna ustawa, o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków. Ale fakt, że to stworzony przez poprzedni rząd moloch pod nazwą Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zatwierdzał te taryfy, sprawił, że ten bolesny dla wielu samorządów problem wypłynął na posiedzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-282.8" who="#ArturJarosławŁącki">Przy okazji jest to przykład na to, jakim błędem było scentralizowanie i upolitycznienie procesu zatwierdzania taryf wodno-ściekowych. Wody Polskie, używając argumentów typu: woda musi być tania, blokowały i nie dawały zgód na urealnienie taryf w roku wyborczym, natomiast po wyborach dziwnym trafem duża część wniosków cudownie się odblokowała. Ale do tego tematu jeszcze na pewno wrócimy i też mogą państwo być pewni, że wyjaśnimy, skąd pan Patkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, brał dane do wytycznych dotyczących stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych będących podstawą szacowania skutków finansowych projektowanych ustaw. Według tych wytycznych z czerwca 2023 r. 1 dolar kosztował 3,5 zł, proszę państwa, a zakładana inflacja wynosiła 2%. Na podstawie takich danych Wody Polskie ustalały taryfy dla spółek wodociągowych.</u>
          <u xml:id="u-282.9" who="#ArturJarosławŁącki">Przy okazji przedstawienia sprawozdania można jasno powiedzieć, że projekt pod tytułem: Wody Polskie, który rozpoczął się 8 lat temu, jest projektem nieudanym. Widać to w przypadku dwóch spraw — wspomnianych wcześniej politycznych przepychanek przy ustalaniu taryf za wodę oraz tragedii na Odrze. To sprawa, z którą Wody Polskie w ogóle sobie nie poradziły. Udawały, że nie wiedzą, albo, co gorsza, faktycznie nie wiedziały o tragedii na Odrze i śnięciu ryb. Nie podjęły na czas żadnych działań, a swoją nieodpowiedzialną polityką informacyjną wręcz ośmieszyły siebie i rząd polski.</u>
          <u xml:id="u-282.10" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Informacja zawarta w druku nr 86 była przygotowana jeszcze za czasów słusznie minionego rządu, więc siłą rzeczy zawiera ocenę skutków stosowania ustawy przedstawioną z punktu widzenia osób, które wprowadzały ją w życie. Trudno oczekiwać, żeby autorzy i główni realizatorzy ustawy uderzyli się w piersi, posypali głowy popiołem i jednym tchem wyliczyli wszystkie błędy, jakie popełnili. Nie, nie zrobią tego. Zresztą było to słychać.</u>
          <u xml:id="u-282.11" who="#ArturJarosławŁącki">Ustawa — Prawo wodne to jeden z klasycznych przykładów PiS-owskiej filozofii stanowienia prawa: piszemy projekt ustawy spełniający podstawowe wymogi legislacyjne, a potem zastanawiamy się, co by tam można przy okazji ugrać, na ile można pozbawić samorządy kolejnych kompetencji, co wpisać, żeby wyglądało to tak, że będziemy dawać, podczas gdy tak naprawdę będziemy zabierać, i gdzie by tu dostawić parę korytek dla swoich. Taki tryb stanowienia prawa sprawił, że przed rządem koalicji 15 października i przed obecnym parlamentem jest bardzo dużo pracy.</u>
          <u xml:id="u-282.12" who="#ArturJarosławŁącki">Wprowadzenie ustawy — Prawo wodne miało w zamyśle na celu pogodzenie interesów i potrzeb wielu środowisk oraz zapewnienie realizacji najważniejszych funkcji państwa polskiego m.in. w zakresie ochrony przed powodzią i ochrony wód przed zanieczyszczeniem, a także wdrożenie przepisów Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-282.13" who="#ArturJarosławŁącki">Przedstawiona komisji informacja o skutkach stosowania tej ustawy sugeruje, że w wielu obszarach jej stanowienia przyniosła ona pozytywne skutki. Tymczasem w dyskusji, jaka została przeprowadzona na posiedzeniu komisji, i to jest ważne, uczestniczyli zarówno posłowie, eksperci, jak i przedstawiciele strony społecznej. Jasno z tego wynika, że potrzebne są nowe rozwiązania, dlatego już podczas prac komisji toczyła się ożywiona dyskusja na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-282.14" who="#ArturJarosławŁącki">Prawo wodne, które funkcjonuje obecnie w Polsce, nie spełnia swojego podstawowego założenia, czyli nie przybliża nas do osiągnięcia lepszych celów środowiskowych, jeśli chodzi o stan wody w Polsce. Zgodnie z ustawą mamy bardzo wąski krąg stron postępowania, jeśli chodzi o wydawanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych i pozwoleniach wodnoprawnych. Głos organizacji pozarządowych, głos obywateli i obywatelek jest marginalizowany i bardzo trudno jest im uczestniczyć w tych postępowaniach. To wręcz klasyczny przykład tworzenia prawa dla urzędników z centrali, które maksymalnie ogranicza prawa strony społecznej. Ponadto ustawa pozwala na bardzo wiele odstępstw od obowiązku osiągnięcia celów środowiskowych albo wręcz nas od nich oddala.</u>
          <u xml:id="u-282.15" who="#ArturJarosławŁącki">Gdy mowa jest o ustawie — Prawo wodne, najwięcej emocji budzi Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. Chyba nie ma w Polsce zbyt wielu osób z samorządów czy firm, które odczuły jakieś pozytywne emocje po współpracy z tym molochem, pomijając może jedną firmę, która szyła galowe mundury dla Wód Polskich, bo zamówienie uznano za absolutny priorytet, jeśli chodzi o funkcjonowanie firmy. W branżowym i środowiskowym żargonie ta instytucja dorobiła się wielce znaczącego przydomka: bagno polskie. To mówi wszystko o ocenie jej działań w każdej sferze — zarówno w tej regulowanej przez ustawę — Prawo wodne, jak i w tych regulowanych przez inne ustawy, ze szczególnym uwzględnieniem ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków.</u>
          <u xml:id="u-282.16" who="#ArturJarosławŁącki">Nie dość, że Wody Polskie prowadziły katastrofalną politykę informacyjną, to robiły wszystko, żeby popsuć relacje z samorządami i firmami wodociągowo-kanalizacyjnymi. Nie potrafiły też podjąć współpracy z organizacjami środowiskowymi i związkami branżowymi, np. zdaniem środowiska rybackiego Wody Polskie, nie mając do tego sił, środków i zaplecza, podjęły nieudolną próbę prowadzenia gospodarki rybackiej w obwodach. Sukcesu nie ma, są tylko straty Skarbu Państwa.</u>
          <u xml:id="u-282.17" who="#ArturJarosławŁącki">Wysoka Izbo! Ze swojej strony będę gorąco namawiał koleżanki posłanki i kolegów posłów do tego, aby projekt pod tytułem: Wody Polskie zakończyć, zamknąć, powrócić do regionalnych dyrekcji, dać większe lub wszystkie kompetencje samorządom, łącznie z samorządem wojewódzkim. Wtedy wreszcie sytuacja się unormuje. Nie będzie politycznych nacisków na ceny wody. Będę namawiał do przeprowadzenia porządnego audytu gospodarki wodnej i przygotowania takich regulacji, aby zarządzanie zasobami wody w Polsce było racjonalne i zgodne z interesem Polek, Polaków oraz środowiska i tego niezbywalnego zasobu.</u>
          <u xml:id="u-282.18" who="#ArturJarosławŁącki">Szanowni Państwo! Tak, przed nami wiele pracy. Już niebawem wrócimy do dyskusji na ten temat na forum Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, a później na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-282.19" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie było żadnej aklamacji na posiedzeniu komisji. Po prostu nie głosowaliśmy nad tą ustawą. Nie było głosowania na posiedzeniu komisji. Niestety po tych wszystkich wypowiedziach, jeszcze pewnie będą następne, i po kontrolach NIK-u można powiedzieć jedno: klub Koalicji Obywatelskiej będzie rekomendował, żeby nie przyjmować tej informacji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-282.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Norberta Pietrykowskiego, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#NorbertPietrykowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Woda, jak doskonale wiemy, to życie i bezpieczeństwo, nie tylko nasze życie i bezpieczeństwo, ale również przyszłych pokoleń, dlatego regulacje prawne w zakresie całej gospodarki wodnej powinny być planowane nie w perspektywie kadencji, ale pokolenia, szczególnie teraz, gdy doświadczamy tak radykalnych zmian klimatycznych. Przypomnę tylko, że w Polsce współczynnik dostępności wody wynosi ok. 1,6 tys. m3 na osobę na rok. Jest to bardzo niska wartość, ponieważ średni współczynnik dostępności wody w Europie wynosi ok. 4,5 tys. m3 na osobę na rok, a na świecie prawie 6 tys. m3 na osobę na rok.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#NorbertPietrykowski">Niemal 40% obszarów rolnych i leśnych w Polsce jest ekstremalnie silnie zagrożonych wystąpieniem suszy rolniczej, a w dorzeczu Odry ponad 50%. Jak ustaliła w 2020 r. Najwyższa Izba Kontroli, nie zapobiegły temu działania dotyczące gospodarki wodnej, nie były bowiem ani konsekwentne, ani spójne. Mądre planowanie wymaga oceny tego, co już zostało zrobione i wyciągania wniosków, które pozwolą nam lepiej zarządzać wodami i lepiej pracować. Dzisiaj w imieniu Klubu Parlamentarnego Polska 2050 — Trzecia Droga mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec prezentowanej przez pana ministra informacji o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne w latach 2018–2022.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#NorbertPietrykowski">Prawo wodne jest niezbędne z kilku powodów, przede wszystkim z powodu wdrożenia przepisów Unii Europejskiej, konieczności pogodzenia wielu środowisk oraz skutecznego realizowania zadań w zakresie ochrony przed powodzią i ochrony przed zanieczyszczeniami. Z potrzebą ustawowych regulacji tych i wielu innych kwestii nikt nie dyskutuje, bo bezpieczeństwo wodne nie ma żadnych barw partyjnych. Prawo wodne jest niezbędne, ale dzisiaj powinniśmy zadać sobie pytanie, czy było w okresie lat 2018–2022 dobrze realizowane. Odpowiedź na to pytanie pozwoli wyciągnąć przydatne wnioski i uniknąć błędów w przyszłości. Przedłożona Wysokiej Izbie informacja o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne dotyczy szerokiego zakresu, m.in. dostępności i jakości wody dla ludności i gospodarki, ochrony przed powodzią oraz kosztów ponoszonych przez poszczególne sektory gospodarki z tytułu poboru wody. Realizowanie ustawy — Prawo wodne ma zatem znaczący wpływ nie tylko na sektor wodno-ściekowy, ale także na całą gospodarkę. Doświadczyliśmy tego, m.in. obserwując tragedię na Odrze. Panujący chaos oraz indolencja ówczesnych władz pokazały, jak ważne jest kompleksowe monitorowanie i współpraca różnych instytucji. Pokazały też, ile mamy jeszcze do zrobienia w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#NorbertPietrykowski">Gospodarką wodną należy zarządzać globalnie, to oczywiste. Ale niech to zarządzanie odbywa się merytorycznie, a nie politycznie, a tego właśnie, zarządzania politycznego i wszechwładzy gospodarstwa państwowego Wody Polskie, które stały się tak naprawdę politycznym zapleczem, przez ostatnie lata doświadczyliśmy. M.in. przywoływana już przeze mnie Najwyższa Izba Kontroli zauważyła, że przepisy, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2018 r., z jednej strony wydłużyły listę tych, którzy są zobowiązani do ponoszenia opłat, a z drugiej strony wprowadziły nowy sposób ich naliczania i poboru, zdaniem Najwyższej Izby Kontroli sposób bardzo skomplikowany i nieefektywny. W zasadzie tylko 2, 3 lata obowiązywania Prawa wodnego były w tym zakresie akceptowalne. Lista zaniechań i zastrzeżeń jest znacznie szersza.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#NorbertPietrykowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Dla Polski 2050 — Trzeciej Drogi zrównoważony rozwój, ochrona środowiska i bezpieczeństwo wodne kraju to absolutne priorytety. Dlatego też pomimo wielu uwag i zastrzeżeń, jakie mamy do przedstawionej informacji, wyrażając wielką nadzieję, że zawiedli ludzie, a nie system, jako klub nie rekomendujemy jej przyjęcia. Bo przyjęcie tej informacji oznaczałoby zgodę na te wszystkie patologie, które w Wodach Polskich wprowadził rząd PiS. Chciałem bardzo podziękować, panie marszałku, Wysoka Izbo, panie ministrze, za wysłuchanie, bo był to mój debiut na mównicy sejmowej. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#KrzysztofBosak">Gratulujemy, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#KrzysztofBosak">Oby jak najwięcej dobrych wystąpień przed Izbą poselską.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#KrzysztofBosak">Zapraszamy teraz do głosu pana posła Wiesława Różańskiego, klub PSL — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#komentarz">(Poseł Wiesław Różyński: Panie marszałku, Różyńskiego.)</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#KrzysztofBosak">Przepraszam bardzo, pana posła Wiesława Różyńskiego, klub PSL — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#WiesławRóżyński">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Dzisiejsza dyskusja odbywa się na potrzeby przedłożonej przez ministra infrastruktury, właściwego ministra gospodarki wodnej informacji o stosowaniu Prawa wodnego. Inicjatywa ta wynika, jak wcześniej mówiono, wprost z zapisów ustawy, które zobowiązują właściwego ministra do przedłożenia takiego dokumentu po 5 latach od wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#WiesławRóżyński">Zacznę może jednak od tego, że niestety to nie obecny minister powinien referować informację, ale przedstawiciel poprzedniego rządu. Tak się jednak złożyło, że kalendarz wyborczy spowodował taką a nie inną sytuację. To oczywiście dygresja, ale wydaje się uczciwe, aby to powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#WiesławRóżyński">Przechodzę do meritum. Omawiana informacja dotyczy funkcjonowania ustawy — Prawo wodne, ustawy, której powstanie i uchwalenie jest wynikiem wdrożenia przepisów Unii Europejskiej. Ponadto powinna być odpowiedź na zidentyfikowane potrzeby wynikające przede wszystkim z wieloletnich doświadczeń w zakresie stosowania poprzedniej ustawy — Prawo wodne z 2001 r. Ostateczny kształt ustawy — Prawo wodne miał na celu pogodzenie interesów i potrzeb wielu środowisk, a także zapewnienie realizacji najważniejszych funkcji państwa polskiego, m.in. w zakresie ochrony przed powodzią oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniami.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#WiesławRóżyński">Sprawozdanie jest obszernym dokumentem, który omawiany był podczas posiedzenia komisji. O wszystkim nie będę tutaj mówił, ale chciałbym skupić się na wnioskach, które się pojawiły w toku dyskusji, zarówno w komisji, jak i w przestrzeni publicznej, ponieważ Prawo wodne wielokrotnie było przedmiotem sporów i analiz wśród samorządów tu wcześniej wspomnianych, przedsiębiorców, instytucji, które musiały uwzględniać wiele problemów, by pewne decyzje zostały uzgodnione.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#WiesławRóżyński">W dokumencie przedłożonym posłom wskazano kilka obszarów, na które wpływ miało wdrożenie w życie ustawy — Prawo wodne. Wśród nich jest wpływ ustawy na dostępność i jakość wody dla ludności i gospodarki i wpływ ustawy na ochronę przed powodzią i suszą. W odniesieniu do omawianych obszarów zostały przedstawione działania podejmowane w ostatnich latach i opisane przedsięwzięcia; nie wszystkie zostały zrealizowane czy będą realizowane. Wdrożenie ustawy — taki był zamiar — powinno przyczynić się do poprawy ochrony przecipowodziowej. Na mocy ustawy utworzono system opłat za usługi wodne mający na celu korzystanie z wód w sposób gospodarny. Jednak to nie zostało zrealizowane tak, jak oczekiwały samorządy. Do tego jeszcze chciałbym wrócić, ponieważ jest to materia szczególnie mi bliska. Wejście w życie ustawy — Prawo wodne umożliwiło kompleksowe podejście do problematyki wodnej kraju i stworzenie spójnej strategii. Wejście w życie ustawy — Prawo wodne powinno pozwolić na horyzontalny nadzór nad inwestycjami hydrologicznymi w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#WiesławRóżyński">Jednym z tworów, które w ostatnich latach zajmowały się wodami i gospodarką, był powstały za rządów PiS duży moloch, Wody Polskie — instytucja, która została powołana zgodnie z ideą centralizacji działań i zadań, której jestem przeciwnikiem. Tak jak wcześniej wspomniano, zostały zabrane samorządom uprawnienia i to, co miały one w swoich kompetencjach, bliskość działań w wielu zakresach — zostało to scentralizowane. Zresztą podobne stanowisko wyraża wielu ekspertów. Jedną z kompetencji Wód Polskich jest ustalanie i zatwierdzanie taryf, cen wody oraz ścieków, które też rujnują przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej w poszczególnych samorządach. Odebrano tę kompetencję gminom. Jako były samorządowiec z ponad 20-letnim doświadczeniem jestem zwolennikiem tego, aby to zmienić, aby pracować nad zmianą tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-286.6" who="#WiesławRóżyński">Ilość kompetencji, jakie otrzymały Wody Polskie, powoduje ogromny bałagan i ryzyko pojawienia się poważnego problemu m.in. dla środowiska. Przykładem poważnego kryzysu była katastrofa na Odrze. Zapewne większość z państwa zna to zdarzenie i słyszała o jego skutkach. Powodów, dla których powinno się wprowadzić wiele zmian, jest szereg. Kolejnym zjawiskiem, o którym też tutaj mówiono, z którym musimy sobie poradzić, jest niesamowity poziom upolitycznienia Wód.</u>
          <u xml:id="u-286.7" who="#WiesławRóżyński">Nie przedłużając — panie marszałku, Wysoka Izbo, komisja rekomenduje przyjęcie informacji. Ale musimy z tego miejsca przytoczyć zdanie ministra: Potrzeba pilnej korekty polityki wodnej w naszym kraju. Czy należy zastosować wariant atomowy i wszystko zlikwidować i poukładać na nowo? Myślę, że może nie. Może okazać się, że zbyt wiele byśmy stracili. Ale czeka nas poważna debata nad zmianą tego prawa. Chodzi o to, aby wspólnie z samorządami tworzyć nowe przepisy, tak by nie szkodziły, a pomagały w rozwoju naszego kraju. Jeszcze raz stwierdzam w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego — Trzeciej Drogi, że wstrzymujemy się od przyjęcia tej informacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-286.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Darię Gosek-Popiołek z Lewicy.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#DariaGosekPopiołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Rozmawiamy dziś o skutkach ustawy — Prawo wodne, regulującej gospodarowanie wodami i dotyczącej też ochrony zasobów wodnych, korzystania z wód, zarządzania zasobami wodnymi. Są to sprawy absolutnie krytyczne i podstawowe. Woda nie jest towarem, ale dziedziczonym dobrem, które musi być chronione i bronione — to cytat z ramowej dyrektywy wodnej. Jednym z celów ustawy — Prawo wodne jest właśnie realizacja tej ramowej dyrektywy wodnej.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#DariaGosekPopiołek">Niestety jesteśmy bardzo daleko od osiągnięcia tych celów. Ponad 98% polskich rzek jest w złym stanie, jeśli chodzi zarówno o stan chemiczny, jak i o stan ekologiczny. Tu rzeczywiście trzeba bić na alarm. Do złego stanu chemicznego należy dodać jeszcze cały szereg problemów, które dostrzegamy, jeżeli chodzi o ekosystemy wodne. W Polsce mamy ponad 40 tys. przegród na rzekach, które zakłócają ich ciągłość. To ma wpływ na migrację ryb i cały ekosystem wodny. Na te 40 tys. przegród wybudowanych jest zaledwie 700 przepławek, ale tylko dla niecałej połowy z nich Wody Polskie posiadają jakiekolwiek dane o ich skuteczności. Kolejna sprawa to brak łączności rzek ze swoimi terenami zalewowymi. To kolejne wyzwanie związane z rzekami — zaniechanie, które sięga dekad.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#DariaGosekPopiołek">Przy okazji tej dyskusji należy również poruszyć temat nieodpowiedzialnego i nieodpowiedniego priorytetyzowania, które do tej pory obserwowaliśmy w działaniach podejmowanych przez resort odpowiedzialny za gospodarkę wodną.</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#DariaGosekPopiołek">Absolutnym priorytetem powinno być wdrożenie „Krajowego programu renaturyzacji wód powierzchniowych”, tymczasem dokument ten i plany te były właściwie marginalizowane.</u>
          <u xml:id="u-288.4" who="#DariaGosekPopiołek">I teraz, kiedy mamy nowe ministerstwo, należy tak naprawdę powtórzyć bardzo wyraźny apel ze strony Koalicji Ratujmy Rzeki, apel o modyfikację budżetu na rok 2024, bo koalicja apeluje o bardzo konkretne działania, o natychmiastowe wykreślenie tych inwestycji, które nie mają obiektywnego uzasadnienia ekonomicznego i społecznego. Tych, które nie są odpowiedzią na potrzeby współczesnego społeczeństwa. Tych, które obciążają budżet państwa i generują niepotrzebne koszty. Tych, które nieodwracalnie zdewastują nasze rzeki, tj. zbiornik na Wisłoce Kąty Myscowa, Siarzewo, stopień Malczyce, odbudowa budowli regulacyjnych na dolnej Wiśle czy zbiornik Kotlarnia na rzece Bierawce. To wreszcie także plany związane z żeglugą śródlądową.</u>
          <u xml:id="u-288.5" who="#DariaGosekPopiołek">Szanowni państwo, dziś na posiedzeniu komisji ochrony środowiska NIK przedstawiał raport dotyczący Odry. I wykazał on nie tylko brak skutecznych mechanizmów w przypadku tego typu zdarzeń kryzysowych, ale przede wszystkim problemy systemowe związane z gospodarką wodną, nadzorem i kontrolami. Ignorowanie problemu, jakim jest kumulacja zanieczyszczeń rzek, zrzutów zasolonej wody, niskiego stanu wody i wysokich temperatur, pokazuje, jak wadliwy jest system pozwoleń wodno-prawnych i pozwoleń zintegrowanych. To właśnie obszar do gruntownej zmiany, przede wszystkim ze strony instytucji nadzorujących i odpowiadających za gospodarkę wodną.</u>
          <u xml:id="u-288.6" who="#DariaGosekPopiołek">Przed państwem polskim, rządem, organami publicznymi olbrzymie wyzwanie związane z gospodarką wodną. W czasie kryzysu klimatycznego potrzebujemy mądrych, opartych na wiedzy i nauce rozwiązań i mam nadzieję, że za rok o takich rozwiązaniach, o już wprowadzonych rozwiązaniach właśnie będziemy rozmawiać, zamiast punktować to, co było złe w sposobie zarządzania rzekami i ochroną rzek w Polsce. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-288.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz panią poseł Anitę Kucharską-Dziedzic, także Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Nie ma pana posła Gróbarczyka, a szkoda, bo przed chwilą pan poseł Gróbarczyk mówił o Wisłoce w Rzeszowie. W Rzeszowie jest Wisłok, a nie Wisłoka. No w sumie mała różnica, taka jak między Odrą a Obrą. Niczego innego się po panu Gróbarczyku nie spodziewałam — nie rozróżnia rzek.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#AnitaKucharskaDziedzic">W przypadku tego raportu, tej informacji o skutkach stosowania ustawy… Zawsze są jakieś skutki: pozytywne i negatywne, stosowania ustawy, np. jak się wytnie las, to zwierzęta tracą dom, ale w tartaku jest więcej roboty. Natomiast ta informacja nie jest o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne. Ta informacja jest o skutkach niestosowania ustawy — Prawo wodne. I dlaczego?</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Jeżeli mówimy o wielkości zasobów wodnych, to w okresie sprawozdawczym nastąpiło pogorszenie jakości i ilości zasobów dyspozycyjnych. Dane zawarte w dokumencie nie są kompletne, ponieważ nie przedstawiają ubytku wód powierzchniowych np. w jeziorach na skutek trwającej suszu, nawet do kilkuset tysięcy metrów sześciennych z dużego jeziora. Dyspozycyjne zasoby wody są więc w rzeczywistości znacznie mniejsze niż przedstawione w dokumencie.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Jeśli chodzi o jakość zasobów wód, to stan wód powierzchniowych, ilościowy i jakościowy, należy ocenić jako zły. Wynika to nie tylko z suszy hydrologicznej, ale przede wszystkim z braku zarządzania gospodarką wodno-ściekową w poszczególnych zlewniach. I można oczywiście mówić, że 8 lat temu coś tam zrobiła albo nie zrobiła Platforma czy PSL, ale minister Gróbarczyk powinien wiedzieć, że przez 8 ostatnich lat rządziło PiS. Poprzednie kierownictwo Wód Polskich oraz minister infrastruktury nie podjęli działań wynikających z ustawy odnośnie do przeglądu pozwoleń wodno-prawnych pomimo ustawowego obowiązku. W czasie prac konserwacyjnych, inwestycyjnych nie uwzględniano wskazań zawartych w krajowym programie renaturyzacji, mimo że został opracowany na zlecenie Wód Polskich i wisi dumnie na ich stronach.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Rzeczywisty stan ilościowy wód podziemnych, zwłaszcza z pierwszego poziomu wodonośnego, nie jest raczej znany, ponieważ brak jest rzeczywistych danych dotyczących poborów z tzw. artezyjek, czyli małych ujęć wód podziemnych, które służą nawadnianiu pól. I one często nie są zgłaszane oficjalnie. Wody podziemne też są zanieczyszczone. Naprawdę.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Jaki jest stan ochrony ludności przed suszą? Nie podjęto działań polegających na zwiększeniu retencji zlewniowej, czyli gromadzenia wody w obszarze występowania opadów. Prowadzone na mniejszych rzekach regulacje i konserwacje powodowały przyspieszenie odpływu wód ze zlewni cząstkowych, generując ryzyko wystąpienia wezbrań w rzekach głównych.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Nie przeprowadzono w zasadzie żadnych działań mających na celu tworzenie tzw. retencji zlewniowej. Przeciwnie — działania regulacyjne i konserwacyjne powodowały bardzo często pogłębianie suszy poprzez zbyt szybki odpływ wód ze zlewni cząstkowych. Realizowane były przede wszystkim inwestycje dotyczące retencji korytowej, czyli te słynne stopnie wodne w korycie rzek. Działania dotyczące retencji obejmują przede wszystkim gromadzenie wody w zbiornikach często poza obszarami objętymi suszą. System melioracji wodnych nie odpowiada obecnym potrzebom, ponieważ nastawiony jest na przyspieszenie odpływu wód, nie zaś jej zatrzymywanie, co dodatkowo potęguje efekty suszy.</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#AnitaKucharskaDziedzic">Nie prowadzono działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie zapobiegania skutkom suszy. Przeciwnie — osoby i organizacje pozarządowe podejmujące takie działania były ośmieszane i deprecjonowane: niemieccy agenci, ekoterroryści. Sama słyszałam, pani marszałek też, że mamy problemy emocjonalne. Działania promocyjne dotyczyły wyłącznie działań technicznych, często wprowadzających w błąd opinię publiczną.</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#AnitaKucharskaDziedzic">A inwestycje w gospodarce wodnej? Realizowane w większości działania dotyczą raczej infrastruktury technicznej czy adaptacji na potrzeby żeglugi, zgodnie zresztą z zainteresowaniami pana Gróbarczyka. Marginalny udział w zadaniach inwestycyjnych mają realizacje dotyczące poprawy stosunków wodnych w zlewniach czy odtwarzania pojemności retencyjnej zlewni.</u>
          <u xml:id="u-290.10" who="#AnitaKucharskaDziedzic">I może pan minister Gróbarczyk cieszyć się, że szanowna komisja po prostu nie chciała rozmawiać na temat tego papieru, w którym pokazano, że nie stosowano ustawy — Prawo wodne, natomiast klub Lewicy i mam nadzieję, że także cały Wysoki Sejm, nie przyjmie tej informacji, bo nie ma czego.</u>
          <u xml:id="u-290.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#KrzysztofBosak">I zapraszam pana posła Grzegorza Brauna, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże!</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#GrzegorzBraun">Panie Marszałku! Wysoka — pustawa — Izbo! Sukces, jak wiadomo, ma wielu ojców. Klęska gromadzi tak nieliczne grono, z którego i tak większość to szydercy, i słusznie. I ja, pani poseł, też chętnie będę tutaj szydził z pana posła, eksministra Gróbarczyka. Tylko tak do protokołu podyktuję, że owszem Wisłok płynie przez miasto Rzeszów, ale istnieje też na mapie Polski Wisłoka. Wisłok to dopływ Sanu, a Wisłoka jest dopływem Wisły, więc szydźmy, ale z tego, z czego akurat wypada.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#komentarz">(Poseł Anita Kucharska-Dziedzic: Płynie obok.)</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#GrzegorzBraun">Mogło się panu ministrowi pomylić, bo to jedno nasze Podkarpacie. Z czego szydzimy? Szydzimy z tego, że wiele się musi zmienić, żeby wszystko zostało po staremu. Jak to w socjalizmie, tak samo w eurosocjalizmie, kreuje się rozmaite, pełne gigantomanii rozwiązania wszystkich bied, problemów, niedociągnięć tego świata doczesnego, żeby później naprawiać błędy i zażegnywać katastrofy, które z tego wynikają. Państwo, lewica z lewej strony tej Wysokiej Izby, szydzicie teraz z tego, czego wprowadzenie spadło na barki lewicy z prawej strony Wysokiej Izby, ale do tego, żeby utworzyć przedsiębiorstwo Wody Polskie, żeby przyjąć ustawę o Wodach Polskich, zobligował nas przecież eurokołchoz, którego jesteście państwo nawet nie orędownikami, tylko po prostu rzecznikami, reprezentantami w tej Wysokiej Izbie. Na wyprzódki, skacząc z gałęzi na gałąź, staracie się w podskokach realizować wszystko, co w Brukseli zalecą. Skoro więc zalecili scentralizowanie gospodarki wodnej w Polsce, to scentralizowaliście, a że akurat PiS-owi z przystawkami wypadło tworzenie tej instytucji, to sobie tam potworzyli, aut pokupowali. Nie wiem, czy państwo zauważyliście, że dopiero w tym roku przyjdzie nam przypatrywać się temu, jak jest stworzona służba specjalna na przystawkę do Wód Polskich, tj. Inspekcja Wodna. Tam wprawdzie tych funkcjonariuszy nie ma za wielu na początek, ale są, a jakże, z bronią palną, czego zresztą nie potępiam i nie krytykuję, na czymś trzeba się będzie oprzeć. Jak Konfederacja przejmie władzę w Polsce, czyli normalni Polacy, to my oprzemy się na Straży Marszałkowskiej i obsłudze kelnerskiej z restauracji sejmowej. Może jeszcze Inspekcja Wodna będzie zrębem służb w odnowionej Rzeczypospolitej. Żarty, żarty, ale jak w komunie, jak wiadomo, tak samo eurokomunie, wprowadzi się scentralizowane rozwiązania, dajmy na to na Saharze, to po miesiącu piachu zabraknie. Scentralizowano gospodarkę wodną, w związku z czym mamy problemy z wodą. Szydzę, ale też współczująco w stronę samorządów wraz z państwem się zwracam, tyle że wyście, powtarzam, też byli zaangażowani w przyjmowanie tej legislacji i wyście nie krytykowali tego, że eurokołchoz nam to nakazuje. Ale tak, owszem, Wody Polskie posłużyły do tego, żeby urządowić samorządy, żeby na tym odcinku ujmować kompetencji samorządom i żeby władza dyktowała lokalnie, co Polacy mają robić z pięknym polskim pejzażem rzeczno-wodno-jeziorowym.</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#GrzegorzBraun">Z całą pewnością, szanowni państwo, ten pejzaż, który został zarysowany w poprzednich głosach w tej dyskusji, to była jedna z najciekawszych debat, którym się tutaj przypatrywałem, dlatego że wreszcie jakimś normalnym ludzkim językiem posłowie aktualnej władzy rozszarpywali na strzępy to, co zgotowała Polsce władza poprzednia. I to mi się nawet podobało, tyle że nie rozumiem, dlaczego wygłoszenie tej rozległej i dogłębnej krytyki prowadzi was do konkluzji, że trzeba przyjąć to sprawozdanie, które zostało przygotowane jeszcze pod auspicjami poprzedniego rządu, dotyczy dokonań poprzedniego rządu w poprzednim sezonie.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#GrzegorzBraun">I pytanie kardynalne do pana ministra byłoby takie: Jaka jest mapa drogowa wyjścia z tego kanału, bo nie ślepej uliczki? Jeżeli to wszystko to jest pejzaż takiej katastrofy, a ja się zgadzam, że jest, to jak my z tego wychodzimy, skoro eurokołchoz nam to nakazał i wam się to co do zasady bardzo podobało? Proszę, panie ministrze, o przedstawienie planu ewakuacji z tego złego rozwiązania prawnoustrojowego, które zostało Polakom zaserwowane i które nie rozwiązuje, jak słyszę, problemów w gospodarce wodnej, tylko jeszcze ich przymnaża. Bardzo ciekawa rzecz, chyba nawet poseł sprawozdawca o tym wspomniał, tak przelotnie, wielkie odkrycie, że generalnie nie zmienia się kwantum opadów deszczu w Polsce. Czy ja dobrze słyszałem, że pośrednio nastąpiły zaparcie się i apostazja dotycząca dogmatu globalnego ocieplenia i zmian klimatycznych? Czy ja dobrze usłyszałem? Proszę mnie też oświecić, bo to byłaby iskierka nadziei, że brednia klimatyzmu pod presją, pod ciężarem faktów, faktów ekonomicznych, gospodarczych, jednak wali się, pada w gruzy i że państwo jesteście gotowi odchodzić od tej bredni, bo jednak deszcz pada, tak jak padał, śnieg pada, tak jak padał, mniej więcej, w pewnym tam przedziale.</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Tracz: A Odra umiera.)</u>
          <u xml:id="u-292.7" who="#GrzegorzBraun">No tak, ale Odra umiera, od kiedy nią zarządzacie, szanowna pani poseł…</u>
          <u xml:id="u-292.8" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Tracz: Od kiedy PiS nią zarządza.)</u>
          <u xml:id="u-292.9" who="#GrzegorzBraun">…właśnie w myśl zasad, które wam zaproponował eurokołchoz. Więc zdecydujcie się, czy chcecie, żeby Odra, Wisła, Wisłok i Wisłoka, żeby te wszystkie rzeki żyły w Polsce, tak jak kiedyś żyły, czy chcecie implementować tutaj zasady eurokołchozowe i kierować się np. niemiecką racją stanu, dusząc… No właściwie już nie ma czego dusić, dlatego że został zlikwidowany transport rzeczny w Polsce, zostały posprzedawane sprzęty, została polikwidowana albo zaniedbana infrastruktura. Ta infrastruktura, która… Tutaj pani poseł z Lewicy tak się nie podoba, że na rzekach w ogóle coś się buduje, prawda, i niektóre ryby mają, że tak powiem, pod górkę. No buduje się i bardzo dobrze, że się buduje, tylko oczywiście byłoby dobrze, żeby samorządy w tej sprawie miały więcej do powiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-292.10" who="#GrzegorzBraun">Jeżeli spojrzymy na mapę handlu i transportu rzecznego w Europie, to Polska rzeczywiście stała się pustynią. Co innego Niemcy. Niemcy, które świetnie sobie w tych sprawach radziły. Kiedyś my dyktowaliśmy trendy, kiedyś gen. Prądzyński wytyczał Kanał Augustowski i Polacy byli pionierami w tej dziedzinie. Dzisiaj nie są pionierami, są w ogonie, są gdzieś na szarym końcu być może po to, żeby potem przyszli starsi i mądrzejsi i żeby nagle to wszystko zaczęło prosperować i zaczęło funkcjonować, tak jak trzeba. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-292.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#GrzegorzBraun">Ważne zdanie. Oczywiście my nie będziemy tak nielogicznymi hipokrytami, żeby nie odrzucić tego sprawozdania, kiedy będzie taka możliwość w głosowaniu. Przepraszam i dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#KrzysztofBosak">Przechodzimy do pytań.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#KrzysztofBosak">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#KrzysztofBosak">W związku z tym oddaję głos — poseł Grzegorz Braun, Konfederacja, zadaje pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#GrzegorzBraun">Chciałem zapytać niejako w osobnym punkcie, w osobnym akapicie o słynny nieistniejący Kanał Śląski, który wytyczony był na mapie na wysokości Oświęcimia, Kędzierzyna-Koźla już w XIX w., już minister Drucki-Lubecki tymi spawami się interesował. Za PRL-u, za Gierka, to nawet było ujęte w jakimś programie na następne 50-lecie, miał być Kanał Śląski. Czemu ten kanał miałby posłużyć? Połączeniu systemu Odry z systemem Wisły. Gdyby powstał ten kanał i gdyby jeszcze — tak jak chcieli tego Czesi — połączyć to z systemem Dunaju przez port śródlądowy, gdzieś tam na Morawach, to byłoby to przebiegunowanie handlu i transportu europejskiego tak ekologicznego, bo rzeką wszystko sobie płynie, nawet nie bardzo dymi, tylko jest bardzo czyste. No więc pytanie: Czy wrócicie do Kanału Śląskiego, który został utopiony już ponad pół dekady temu?</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#GrzegorzBraun">Pan pozwoli, panie marszałku, że dwa zdania jeszcze.</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#GrzegorzBraun">Kiedy wojewoda małopolski, notabene PiS-owski, podpisał przedwstępną umowę z Chińczykami na kopanie tego Kanału Śląskiego — co było racjonalne, sensowne, rentowne — to natychmiast jak sępy rzuciły się jednocześnie i „Gazeta Wyborcza”, i „Gazeta Polska” i zadziobały ten kanał. I nawet już nie wiem, gdzie jest ten wojewoda, co z tymi Chińczykami niebacznie tę umowę podpisał. Pytanie jest takie: Czy wrócicie do tego? I czy mimo tego, że Niemcy nie będą się cieszyć, wykopiecie wreszcie Kanał Śląski?</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do głosu panią poseł Elżbietę Polak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#ElżbietaAnnaPolak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klęska na Odrze latem 2022 r. była zapowiedzią klęski rządu Prawa i Sprawiedliwości, bo przecież na podstawie art. 74 konstytucji to organy państwa odpowiadają za bezpieczeństwo ekologiczne nasze i naszych pokoleń. Raport Najwyższej Izby Kontroli nie zostawił suchej nitki na Wodach Polskich, na organach państwa polskiego, które taki obowiązek powinny wykonać. Dlatego pytam nieobecnego już w tej chwili pana ministra Gróbarczyka, jakie wobec tego działania zostały podjęte przez Wody Polskie w celu wyeliminowania przyczyn katastrofy na Odrze w 2022 r. i po katastrofie, skoro — ja jestem świadkiem, mój dom jest nad Odrą — nie były podjęte żadne działania. Bezczynność, brak przepływu informacji, brak ostrzeżenia i do tego wasza specustawa, która powinna pójść do kosza, bo ona nie ratuje Odry, ale jej celem jest zabetonowanie Odry.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam, pan poseł Jacek Karnowski.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#JacekKarnowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czym jest państwowe przedsiębiorstwo Wody Polskie? Jest przykładem centralizmu demokratycznego typowego dla państwa PiS-u, które tak się zapatrzyło w komunę, że wszędzie musiało dawać swoich dygnitarzy partyjnych do zarządzania wszystkim, co tylko było możliwe. Z jednej strony zabrano kompetencje samorządom wojewódzkim. Co do rzek to mamy przykład klęski na Odrze, straszliwej klęski, śnięcia tysięcy ton ryb, umierającej rzeki. Z drugiej strony mamy niedoinwestowane Żuławy w ochronę przeciwpowodziową. Mamy także odebranie kompetencji samorządom gminnym, a któż inny powinien decydować o cenie wody jak nie samorządy gminne. I jako nienormalny Polak chciałbym zapytać normalnego Polaka, specjalistę od gaśnicy: Jaka dyrektywa unijna kazała scentralizować to zarządzanie cenami wody w Unii Europejskiej i w Polsce?</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Pana koledzy o tym mówili.)</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#JacekKarnowski">Wracając do cen wody, proszę państwa, to ile razy na posiedzeniu komisji wspólnej rządu i samorządu jako samorządowcy pytaliśmy o to, kiedy będziemy mogli urealnić ceny wody, tyle razy otrzymywaliśmy odpowiedź: woda musi być tania. Tylko, co ciekawe, wtedy wzrosła o 300% cena prądu, wzrosła płaca minimalna. I co trzeba było zrobić? Trzeba było zrezygnować z bardzo wielu inwestycji na wodzie i kanalizacji, żeby te firmy komunalne nie padły. Dlatego, proszę państwa, patrząc na tę instytucję, w której k.p.a. się nie przyjął, bo na decyzję trzeba było czekać nieraz po 900 dni, mam jeden wniosek, żeby tej złej likwidacji dokonać jak najszybciej. Chodzi o likwidację Wód Polskich. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do głosu panią poseł Małgorzatę Tracz, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#MałgorzataTracz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Na początku chciałabym podziękować panu ministrowi, że odciął się od informacji, która była przygotowana jeszcze przez ministra Gróbarczyka, znanego z tego, że jego zarządzanie rzekami polegało na tym, by zalać je solą i betonem.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#MałgorzataTracz">Tak naprawdę 5 lat funkcjonowania Prawa wodnego mówi samo za siebie i daje wiele dowodów na to, że Prawo wodne jest po prostu złe, a katastrofa na Odrze jest tego najlepszym przykładem. To Prawo wodne nie spowodowało, że nie doszło do katastrofy, nie zapobiegło w niczym, a do tego pokazało bezbronność Wód Polskich i innych instytucji zarządzających wodami w momencie, kiedy już ta katastrofa trwała.</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#MałgorzataTracz">Bardzo się cieszę, że koalicja 15 października jasno jako priorytet stawia poprawienie jakości wód oraz ochronę naszych rzek. Mam wrażenie, że takim pierwszym działaniem — i tu jest pytanie do pana ministra — byłoby przeniesienie zarządzania wodami z Ministerstwa Infrastruktury do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, bo do niego właśnie zarządzanie rzekami powinno należeć. To zmienił PiS, który chciał budować wielkie kanały i betonować. Tak że, panie ministrze, bardzo proszę o odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz do głosu pana posła Artura Łąckiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Moi koledzy wywodzący się z samorządu powiedzieli, dlaczego to bizancjum w mundurach i z tymi samochodami powinno być zlikwidowane. Kompetencje powinny wrócić do samorządów. Pieniądze powinny wrócić do samorządów, bo tam jest samorządna Polska. Tam Polacy wiedzą, jak inwestować pieniądze, jak to robić i będą też pilnowali tego, żeby cena wody była adekwatna do niej, a nie wyznaczana politycznie. Dlatego moje pytanie nie brzmi, panie ministrze: Czy? Moje pytanie brzmi: Kiedy zacznie się demontaż przedsiębiorstwa Wody Polskie? Bo od tego trzeba zacząć. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#KrzysztofBosak">Teraz pani poseł Wanda Nowicka, Lewica.</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#WandaNowicka">Polityka PiS-owskiego rządu w sprawie Wód Polskich może być porównana z polityką rządu polskiego w sprawie lasów polskich. Równie katastrofalna, szkodliwa i nieskuteczna, jeśli chodzi o przeciwdziałanie różnym negatywnym zjawiskom. Najlepszym symbolem tego, co się działo w Wodach Polskich, jest betonoza i zasolenie, skutkiem czego mieliśmy katastrofę na Odrze i w Kanale Gliwickim. Całe szczęście, że PiS jeszcze nie stworzył spółki pod nazwą „Góry Polskie” czy „Powietrze Polskie”, bo wtedy już w ogóle bylibyśmy w tragicznej sytuacji. Ale poważnie, panie ministrze, mam pytanie: Co w związku z tym, o czym tutaj mówimy, to znaczy fatalną polityką PiS-owskiego rządu, bądź jej brakiem, co jako priorytet rząd 15 października zamierza zrobić, jeśli chodzi o Wody Polskie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Gabrielę Lenartowicz, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#GabrielaLenartowicz">Wysoki Sejmie! Rozmawiamy dzisiaj o informacji o skutkach stosowania ustawy — Prawo wodne. Informacja tyleż obszerna, co nierzetelna. Przecież wystarczyłyby dwa zdania podsumowania: skutkiem polityki uprawianej przez ten rząd jest katastrofa na Odrze i to, że w obecnym czasie stan wszystkich wód, także podziemnych, a zwłaszcza wszystkich rzek jest zły.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#GabrielaLenartowicz">O jednym na pewno ten dokument nas poinformował — o totalnej indolencji, bezczelności i kłamstwach w nim zawartych. Potwierdził to ekswiceminister Gróbarczyk tu, z tej mównicy. Mówił, że te inwestycje mają finansowanie, inwestycje przeciwpowodziowe, zbiornik Kotlarnia, gdzie chcecie odprowadzić, rzekomo przeciwpowodziowo, wody Bierawki o zasoleniu ponad 9 tys. mikrosimensów. To będzie słone szambo, ale i tak nie ma na to ani pieniędzy, ani nie ma dokumentacji, bo przecież dopiero zleciliście studium wykonalności.</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#GabrielaLenartowicz">Jeszcze jedno zdanie. O mierze kompetencji Wód Polskich i jego pierwszego prezesa niech świadczy filmik, który jest do dziś dostępny na YouTube, jak to pan prezes, powołując się na tradycję staroegipską na Nilu, chrzcił — co? Lodołamacze. Oczywiście w pełnym rynsztunku, ze złotymi wężykami i czapeczkami. O dalszym rozwoju tego umundurowania wspominał tu już kolega.</u>
          <u xml:id="u-308.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#KrzysztofBosak">Pozdrawiamy wszystkich z YouTube’a.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#KrzysztofBosak">Dziękujemy bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Marcina Józefaciuka.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#MarcinJózefaciuk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#MarcinJózefaciuk">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zaskoczyła mnie informacja ministra na temat działań oraz programów w sprawie wód i stanu hydrologicznego w Polsce. Z zażenowaniem słuchałem, jak mało zrobiono bądź jak dużo nie zrobiono. Wpływ ustawy jest znikomy. To jest dewastująca ocena działań poprzedniego kierownictwa resortu.</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#MarcinJózefaciuk">W związku z powyższym mam trzy pytania: W jaki sposób do tej pory próbowano przywrócić stany wód powierzchniowych do stanu zbliżonego do naturalnego i czy robiono to wystarczająco? Oczywiście w państwa ocenie. Jakie są straty w środowisku naturalnym spowodowane przez zaniechania poprzedników i czy istnieje możliwość, oraz w jakim czasie i stopniu, aby je odwrócić? W jaki sposób i czy państwa zdaniem gospodarnie i celowo dysponowano pieniędzmi pozyskiwanymi z pobieranych opłat?</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#MarcinJózefaciuk">Natomiast jeśli chodzi o Odrę, to czy ministerstwo — zgodnie z częstymi petycjami strony społecznej, wraz z noblistką Olgą Tokarczuk — rozważa nadanie osobowości prawnej rzece, co doprowadziłoby do możliwości posiadania reprezentacji w ochronie rzeki? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam panią poseł Małgorzatę Pępek, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#KrzysztofBosak">Czy pani poseł jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#KrzysztofBosak">Pani poseł Klaudia Jachira, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#KrzysztofBosak">Czy pani poseł jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-311.7" who="#KrzysztofBosak">Pani poseł Zofia Czernow.</u>
          <u xml:id="u-311.8" who="#KrzysztofBosak">Czy pani poseł jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-311.9" who="#komentarz">(Poseł Zofia Czernow: Jestem.)</u>
          <u xml:id="u-311.10" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#ZofiaCzernow">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Od 2018 r. Wody Polskie zatwierdzają taryfy opłat za zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie ścieków. Czytamy w sprawozdaniu, że robią to dlatego, że jest to bardzo słuszne, że w innym przypadku, gdyby robiły to samorządy, byłby konflikt interesów. Warto sobie odpowiedzieć na pytanie, jak Wody Polskie to robią. Przede wszystkim utrudniają postępowanie taryfowe przez przeciąganie terminów: zamiast 40 dni trwa to rok i dłużej. To jest po prostu skandal. Ale nie przeciągają dlatego, żeby te ceny były niskie, a dlatego, żeby zmuszać samorządy, a w zasadzie przedsiębiorstwa wodociągowe, do składania oświadczeń dotyczących poboru wody, np. przemysłowej. Z tym wiążą się dodatkowe opłaty. Celem Wód Polskich jest pozyskanie od firm wodociągowych dodatkowych pieniędzy. Czy to ma wpływ na ceny? Oczywiście, że ma. Dlatego już dość tego, że Wody Polskie w sposób tak nieodpowiedzialny i monopolistyczny ustalają taryfy. Samorządy znacznie lepiej sobie z tym poradzą. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prawo wodne to zagadnienie ważne zarówno dla polskich rolników, jak i dla tysięcy Polaków, którzy doświadczają skutków suszy czy też powodzi. Jak wskazuje ministerstwo, dalsze prace nad udoskonaleniem prawa są niezbędne. W związku z tym mam pytanie o ważny aspekt, czyli zbiorniki retencyjne. Jak wskazują dane, retencjonowanie w Polsce jest znacznie poniżej średniej europejskiej. Jaki jest plan rządu na poprawę tej sytuacji? Ile inwestycji związanych z budową zbiorników retencyjnych czy też polderów jest obecnie realizowanych i jakie są plany w przyszłości? Jakie są koszty takich inwestycji? Jakie są efekty rządowych i samorządowych programów retencji? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Jakuba Rutnickiego, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#KrzysztofBosak">Czy pan poseł jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam w takim razie pana posła Tadeusza Tomaszewskiego, Lewica.</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#KrzysztofBosak">Czy pan poseł jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#KrzysztofBosak">Jest.</u>
          <u xml:id="u-315.7" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W tej debacie wynikającej z rozpatrywania sprawozdania z realizacji ustawy nasuwa się podstawowe pytanie: Czy obecny rząd podziela opinię posła sprawozdawcy i samorządowców, że decyzja o przejęciu od samorządów tych zadań i przekazaniu ich Wodom Polskim jest działaniem antydemokratycznym, pozbawiającym społeczność lokalną wpływu na te kwestie, które są przedmiotem debaty? Czy to się zmieni? Czy nastąpi decentralizacja?</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#TadeuszTomaszewski">Po drugie, w tej szybkiej ścieżce chodzi o kwestię ustalania cen wody i ścieków w poszczególnych gminach. Mam takie przykłady z mojego okręgu wyborczego, okręgu konińskiego: Wody Polskie wyrażają zgodę gminie wiejskiej, a gminie miejskiej trzykrotnie nie wyrażają zgody. W podtekście stoi polityka. Czy w związku z powyższym planuje się w tej sprawie szybką zmianę? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Piotra Polaka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#PiotrPolak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#PiotrPolak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Można kontestować zasadność działania Wód Polskich, można też się wyśmiewać, przywołując jakieś nieprawidłowe nazwy rzek. Nie o to chodzi, szanowni państwo, w tym momencie. Tymi dywagacjami nie rozwiążemy problemu gospodarki wodnej w naszej ojczyźnie. Najważniejsze są pieniądze. Przywołam tylko dane z tego sprawozdania, które mamy przed sobą: 2018 r. — 1140 mln, 2022 r. — prawie 1900 mln. Ile złotych w budżecie państwa na rok 2024 rząd przeznaczył na poprawę gospodarki wodnej w Polsce? Przypomnę, że takie rzeki, państwo pewnie ich nie znacie, jak w moim okręgu Pisia pod Szadkiem, Niniwka pod Wieluniem, Kanał Niemiecki pod Uniejowem, czy Bełdówka pod Poddębicami… Zostały rozpoczęte inwestycje na tych rzekach, żeby je udrożnić, żeby woda mogła spełniać swoje zadanie, czyli swobodnie przepływać, ale również być gromadzona. Ile środków na takie rzeczki, na takie małe cieki wodne jest przeznaczone w budżecie państwa na bieżący rok, rok 2024, żeby dokończyć te inwestycje, które zostały rozpoczęte w roku ubiegłym? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do głosu pana posła Mirosława Suchonia, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#MirosławSuchoń">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#MirosławSuchoń">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Panie ministrze, na kanwie dyskusji o raporcie chciałem zapytać o środki finansowe przeznaczone na naprawę cieków wodnych, które od wielu lat powodują potężne szkody. Ponoszą je mieszkańcy czy też przedsiębiorstwa zlokalizowane na obszarze tych cieków. Mówię choćby o sytuacji w Bielsku-Białej, gdzie prawdopodobnie przez zaniedbanie wody z drogi zostały wprowadzone do cieku wodnego. Okazuje się, że przy budowie drogi nie zadbano o to, aby ten ciek wodny dysponował odpowiednią pojemnością. W związku z tym zalewa mieszkańców, co powoduje straty.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#MirosławSuchoń">Zabieram głos także dlatego, że takich przypadków w całej Polsce są tysiące. Były minister pan Gróbarczyk chwalił się tutaj wielkimi inwestycjami, trafionymi, nietrafionymi. Natomiast przez wiele lat właśnie bezpośrednie bezpieczeństwo mieszkańców, polegające na zapewnieniu odpowiednich cieków wodnych w miejscach ich zamieszkania, było zaniedbywane.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#MirosławSuchoń">Tak że, panie ministrze, bardzo proszę o odpowiedź na piśmie na pytanie o środki finansowe przeznaczone na realizację tego typu inwestycji, o których mówiłem. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#KrzysztofBosak">I ostatnie pytanie zada pan poseł Bartosz Romowicz, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Dziękuję za przedłożone informacje na temat Prawa wodnego. A z nim pośrednio, a może i bezpośrednio, wiąże się temat zatwierdzania taryf na zbiorowe zaopatrywanie w wodę mieszkańców naszych miast i gmin.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#BartoszRomowicz">Przypomnę, że Prawo i Sprawiedliwość utworzyło instytucję, która nazywa się Wody Polskie, która miała być regulatorem rynku i uchronić według PiS-u mieszkańców przed nadmiernym wzrostem cen za odbiór ścieków i dostawę wody. Wtedy PiS uznał, że ci niedobrzy samorządowcy będą na pewno chcieli łupić swoich mieszkańców, podnosić im ceny za wodę i za ścieki i to było totalnie oderwane od rzeczywistości stwierdzenie. Samorządy poprzez swoje spółki zawsze chciały mieć jak najniższe ceny, a podnosiły je tylko i wyłącznie dlatego, że realne koszty rosły, a realne koszty były uzależnione od polityki państwa, jak chociażby cena energii elektrycznej czy płaca minimalna.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#BartoszRomowicz">Do czego to doprowadziło? Wody Polskie miesiącami, a nawet już teraz w niektórych przypadkach latami, jak mam sprawdzone, nie zatwierdzały taryf dla spółek komunalnych. Znam takie spółki w miastach do 20 tys., które przez działalność Wód Polskich są stratne kilka milionów.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#BartoszRomowicz">I teraz spójrzcie państwo, panie ministrze, na jedną rzecz: Kto pokryje stratę tej spółki? Oczywiście gmina. Z jakich środków? Ze środków obywateli. Koło się zamknęło i to jest ta błędna logika. Dlatego bardzo proszę, panie ministrze, żeby w najbliższym czasie zająć się zmianą sposobu zatwierdzenia taryf na wodę i ścieki. To jest sprawa do załatwienia na już, bardzo ważna dla polskich samorządów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#KrzysztofBosak">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury pana Przemysława Koperskiego.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#PrzemysławKoperski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo serdecznie dziękuję za wszystkie zadane pytania. Postaram się na nie odpowiedzieć, a w tej części, w której nie odpowiem, otrzymają państwo odpowiedzi w formie pisemnej.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#PrzemysławKoperski">Pan poseł Braun pytał o Kanał Śląski.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#PrzemysławKoperski">Panie Pośle! Brak rzeczowych analiz, jeżeli chodzi o realizację tej inwestycji. Warto również wspomnieć, jaka była ostatnia decyzja naszych partnerów z południa, z Republiki Czeskiej, a to jest powiązane. Oni wycofują się na ten moment z realizacji połączenia Odra — Dunaj. Ale tutaj brak analiz. Odpowiemy oczywiście na to pytanie na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#PrzemysławKoperski">Pani poseł Polak pytała o specustawę dotyczącą Odry. Trwają analizy. W najbliższym możliwym czasie przedstawimy informację na temat tego, co dalej z tą specustawą.</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#PrzemysławKoperski">Pan poseł Karnowski pytał o ceny wody, o taryfy, o centralizację tego przez rząd Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-324.6" who="#PrzemysławKoperski">Panie Pośle! Też oczywiście odpowiemy w formie pisemnej, ale uważam, że to, co zrobiono, było błędem. Tam, gdzie będzie można przenieść decyzję na poziom samorządów, tam po prostu to zostanie przeniesione. Jeśli chodzi o taryfy, to na pewno pomysł, żeby odbywało się to na poziomie centralnym, nie zdał egzaminu.</u>
          <u xml:id="u-324.7" who="#PrzemysławKoperski">Posłanka Tracz pytała o przeniesienie tego działu do Ministerstwa Środowiska i Klimatu.</u>
          <u xml:id="u-324.8" who="#PrzemysławKoperski">Pani Poseł! Odpowiem w formie pisemnej w tej sprawie, bo ona jest dosyć wrażliwa.</u>
          <u xml:id="u-324.9" who="#PrzemysławKoperski">Poseł Łącki pytał, kiedy nastąpi demontaż Wód Polskich. Chciałem pana posła zapewnić, że trwa w tej chwili audyt. Co dalej będziemy robić, też poinformujemy oczywiście po zakończeniu działań audytowych, kontrolnych.</u>
          <u xml:id="u-324.10" who="#PrzemysławKoperski">Również pani posłance Nowickiej odpowiemy w formie pisemnej, jakie są nasze priorytety w stosunku do rzeki Odry w kontekście katastrofy, która wydarzyła się w roku 2022. Rozumiem, że to dotyczyło również tego najnowszego raportu Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-324.11" who="#PrzemysławKoperski">Pani poseł Lenartowicz pytała o kotlarnie. W tej chwili jest dopiero gotowe studium wykonalności, w związku z tym, jeżeli chodzi o tę inwestycję, ona budzi wiele wątpliwości. Dostajemy sygnały również od państwa. Trzeba zwrócić uwagę, że już posłowie i ministrowie rządu Prawa i Sprawiedliwości w 2017 r. sygnalizowali — nie ma pana posła Gróbarczyka — ale sygnalizowali, że tej inwestycji nie powinny realizować Wody Polskie, do czego nawiązywał pan minister Gróbarczyk w swoim wystąpieniu, mówiąc, że to jest inwestycja, która powinna być realizowana przez Wody Polskie, a powinna być ona realizowana przez właściciela tej kopalni piasku. I on w myśl zasady i w związku z tym, że dokonał zmian środowiskowych, powinien je naprawić i powinien te koszty ponieść po swojej stronie. To była informacja ze strony ministra państwa rządu z roku 2017. Chyba padła ta wypowiedź z mównicy sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-324.12" who="#PrzemysławKoperski">Pan poseł Józefaciuk pytał, w jaki sposób gospodarowano środkami publicznymi w Wodach Polskich. Trwa analiza. Odpowiemy panu posłowi w formie pisemnej, bo były w sumie trzy pytania.</u>
          <u xml:id="u-324.13" who="#PrzemysławKoperski">Pani poseł Czernow też pytała o ceny, również pan poseł Tumanowicz o zbiorniki retencyjne, przegląd inwestycji. Oczywiście analizujemy w tej chwili tę sprawę, ale jesteśmy również — to w swoim wystąpieniu podkreślałem — gotowi na komplementarne podejście do retencji, i tej dużej, i tej małej. Ta mała jest dla nas równie ważna.</u>
          <u xml:id="u-324.14" who="#PrzemysławKoperski">Pan poseł Tomaszewski pytał, czy odebranie kompetencji samorządom było błędem. Było błędem. Tam, gdzie jest możliwe przywrócenie — to, co powiedziałem wcześniej — tych kompetencji, w szczególności jeżeli chodzi o określanie taryf, to powinny one być przywrócone. Prace nad tym w tej chwili trwają.</u>
          <u xml:id="u-324.15" who="#PrzemysławKoperski">Pan poseł Polak mówił, że najważniejsze są pieniądze. Uważamy, że najważniejsza jest — też mówiłem to w swoim wystąpieniu — synergia pomiędzy środowiskiem i gospodarką, a nie pieniądze. Chodzi o zrównoważony rozwój, również w obszarze rzek. Ile środków finansowych jest, jak wyglądają montaże finansowe, bo przecież to nie tylko środki budżetowe, ale to są środki pozabudżetowe, w formie pisemnej również przekażemy.</u>
          <u xml:id="u-324.16" who="#PrzemysławKoperski">Poseł Suchoń pytał o naprawę cieków wodnych, o środki finansowe na ten cel. Oczywiście w formie pisemnej również będzie informacja. Natomiast jeżeli chodzi o sytuację konkretną, to jeżeli pan poseł poda, jaki to był temat, to na pewno taka kontrola zostanie przeprowadzona. Ale z tych analiz, które prowadziliśmy tak w miarę szybko w oparciu o wystąpienie pana posła, to na pewno było tam jakieś pozwolenie na działanie i jest kwestia tego, czy inwestor prawidłowo to wykonał, czy nie, zgodnie z tymi zgodami, które wydały Wody Polskie. Nie chcę nikogo usprawiedliwiać. Sprawdzimy.</u>
          <u xml:id="u-324.17" who="#PrzemysławKoperski">Pan poseł Romowicz pytał o taryfy na wodę. Już też odpowiadałem na to pytanie, że w tej sprawie prowadzimy w tej chwili konsultacje i chcemy jak najszybciej podejmować decyzje, tak żeby ten system udrożnić. Bardzo serdecznie dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do zabrania głosu sprawozdawcę komisji pana posła Piotra Głowskiego.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#PiotrGłowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dyskutantom odpowiadam, że omawiałem szczególnie to, czego w tym dokumencie nie ma, a pojawiło się w ramach dyskusji, w ramach rozmowy, w materiałach. Nikt nikogo ani wtedy, ani dzisiaj nie obrażał, bo tutaj takie zarzuty padły. Nikt też nie kłamał, bo czy należy rozumieć, że to inspektorzy NIK, których w większości prace cytowałem, gdzieś kłamali. To z ich raportów były brane te dane i myślę, że każdy z państwa może do nich dotrzeć.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#PiotrGłowski">Przeniesienie dyskusji z komisji na salę plenarną przecież było też oczywiste i było wiadomo, że tutaj tak naprawdę będzie rozstrzygało się to, jakie będą po pierwsze losy tego dokumentu, a po drugie, jaka jest prawda o Wodach Polskich. I chciałbym dołączyć do tego apelu, który tu już wielokrotnie pojawił się ze strony wielu samorządowców, parlamentarzystów, którzy rozumieją, w jak trudnej sytuacji są w tej chwili samorządy. Jest w zespole samorządowym gotowa prosta, krótka nowelizacja, ona była już zresztą przygotowana w poprzedniej kadencji przez Senat. Ona dotyczy przeniesienia kompetencji związanych z ustalaniem taryf, tak jak kiedyś było, do samorządów, do rad gmin, do osób, które na co dzień przygotowują dokumenty dla prezydenta, wójta, burmistrza, bo przecież nikt o zdrowych zmysłach lokalnie nie będzie specjalnie podwyższał taryf. Ale dzisiaj sytuacja mniej więcej wygląda tak, że produkuje się wodę za 10 zł, a Wody Polskie każą ją sprzedawać za 5 zł. To w oczywisty sposób w krótkiej i w dłuższej perspektywie doprowadzi do katastrofy, do katastrofy nie jednego miasta, tylko w całym kraju. Jest to, jak myślę, bardzo prosta, krótka nowelizacja, niezwiązana z całością i przyszłością Wód Polskich, o której tak dużo powiedziano. Bardzo dziękuję za uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#KrzysztofBosak">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#KrzysztofBosak">W dyskusji zgłoszono wniosek o odrzucenie przedstawionej informacji.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#KrzysztofBosak">Do głosowania w tej sprawie przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#KrzysztofBosak">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci (druki nr 178 i 186).</u>
          <u xml:id="u-327.5" who="#KrzysztofBosak">Proszę pana posła Piotra Babinetza o przedstawienie sprawozdania komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#PiotrBabinetz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#PiotrBabinetz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim, wniesionym przez Klub Prawo i Sprawiedliwość, projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci, druk nr 178, a jako sprawozdanie — druk nr 186.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#PiotrBabinetz">Marszałek Sejmu skierował powyższy projekt uchwały do Komisji Kultury i Środków Przekazu do pierwszego czytania. Komisja Kultury i Środków Przekazu przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła ten projekt uchwały na posiedzeniu w dniu 6 lutego 2024 r. Działania były szybkie, sprawne, chociaż jednocześnie przyjęto szereg poprawek Biura Legislacyjnego. Były to poprawki o takim charakterze stylistyczno-merytorycznym, jedną poprawkę zgłoszono w trakcie posiedzenia, która troszkę skróciła, wyeliminowała pewne powtórzenie w projekcie uchwały. I wszyscy członkowie komisji obecni na posiedzeniu zgodnie, przez aklamację zarekomendowali ten projekt Wysokiej Izbie. Tak że podziękowania dla pana przewodniczącego komisji, dla wszystkich członków komisji.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#PiotrBabinetz">Zanim przejdę do tekstu uchwały, myślę, że warto poczynić kilka uwag odnośnie do życia i dzieła Eugeniusza Romera, największego polskiego kartografa od czasów Bernarda Wapowskiego — to jeszcze był wiek XVI. Pierwsza rzecz to środowisko rodzinne. Dziadek Henryk Romer walczył w powstaniu listopadowym. Ojciec Edmund — w powstaniu styczniowym, po którym uciekł z moskiewskiej niewoli, a stryj Władysław poległ w powstaniu 1863 r. Matka Irena pochodziła ze szlachty węgierskiej. Rodzina była mocno związana z dzisiejszym Podkarpaciem. Edmund był m.in. starostą krośnieńskim. Młody Eugeniusz i jego starszy brat Jan uczyli się w szkołach w Krośnie, Jaśle i Nowym Sączu. Obaj bracia działali w konspiracji niepodległościowej. W Krośnie przyjaźnili się z wielkim wynalazcą Janem Szczepanikiem, niedawno uczczonym przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Jan Romer, czyli brat Eugeniusza, później generał Wojska Polskiego, w 1919 r. walczył na froncie wojny polsko-ukraińskiej, a w 1920 r. został bohaterem wojny przeciwko bolszewikom. Zagonem kawalerii na Koziatyn rozbił znaczne siły sowieckie przed odbiciem przez Polaków od bolszewików Kijowa.</u>
          <u xml:id="u-328.4" who="#PiotrBabinetz">Druga sprawa to działania niepodległościowe. Oprócz tej działalności we wczesnej młodości, przed I wojną światową Romer wspierał środowiska narodowo-niepodległościowe, organizację młodzieżową „Zarzewie” i współtworzył Polskie Drużyny Strzeleckie, można powiedzieć, po części w myśl idei Zygmunta Miłkowskiego, patrona roku 2024 — to też decyzja podjęta przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. I warto wspomnieć, że współpracowali wtedy z Romerem m.in. Feliks Młynarski, Henryk Bagiński, Marian „Żegota” Januszajtis i Mieczysław „Norwid” Neugebauer. To dzisiaj ludzie niesłusznie trochę zapomniani. Wychowani i przeszkoleni w tym kręgu drużyniacy stali się obok strzelców komendanta Piłsudskiego kadrą Legionów Polskich, czyli rzeczywiście — tak można powiedzieć — zarzewiem niepodległej Polski.</u>
          <u xml:id="u-328.5" who="#PiotrBabinetz">Trzecia kwestia to geopolityka i koncepcja państwowości. Ważnymi dziełami Romera były m.in. prace z okresu okołowojennego, chodzi o I wojnę światową: „Podstawy przyrodnicze Polski historycznej” i „Polska: ziemia i państwo”, w których sformułował geopolityczną wizję polskiej historii uwarunkowanej przez geografię oraz wskazywał naturalne dla Polaków kierunki politycznej ekspansji. Polemizował z niemiecką koncepcją przejściowości ziem polskich, z dzieleniem Europy Środkowej na niemiecką strefę wpływów, czyli Mitteleuropę, od zachodu i strefę wpływów rosyjskich od wschodu, tzw. Wielką Syberię — to oczywiście jedno z określeń. Romer przeciwstawiał koncepcji przejściowości ideę pomostowości ziem polskich, wspominając wielkie tradycje I Rzeczypospolitej, szczególnie jagiellońskiej, ale także trwałe uwarunkowania geograficzne ziem pomiędzy Bałtykiem a Morzem Czarnym, znaczenie wielkiego łańcucha górskiego Karpat oraz sieci rzecznej.</u>
          <u xml:id="u-328.6" who="#PiotrBabinetz">Wskazywał Romer na katastrofalne skutki braku niepodległego państwa polskiego, którego to braku nie można uzasadnić żadnymi argumentami fizjograficznymi, etnicznymi czy kulturowymi. Brak silnej Rzeczypospolitej w Europie Środkowej, Środkowo-Wschodniej — tu zwracał uwagę także, jak to się dzisiaj mówi, na Kresy, ale de facto chodziło po prostu o wschodnie ziemie Rzeczypospolitej — musiał spowodować, jak uważał, ciągłe wojny o dominację rosyjską lub niemiecką, ewentualnie rosyjską i niemiecką na tym wielkim przecież obszarze. Zagrożenie widział też w trudności zabezpieczenia na przestrzeni wieków wschodniej granicy Rzeczypospolitej, pozbawionej skutecznych naturalnych przeszkód pomimo południkowego układu rzek w tym regionie. Badania, analizy i koncepcje Romera są cenne także dzisiaj, gdy sytuacja geopolityczna Polski jest podobna i istnieje potrzeba budowy współpracy w ramach państw Międzymorza czy Trójmorza oraz wzmacniania pozycji Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-328.7" who="#PiotrBabinetz">Oprócz dzieł Romera warto wspomnieć tu m.in. prace również innego patrona tego roku, czyli Zygmunta Miłkowskiego, Teodora Tomasza Jeża, i jego działalność przede wszystkim publicystyczną, ale także literacką.</u>
          <u xml:id="u-328.8" who="#PiotrBabinetz">Czwarta kwestia, czyli współtworzenie granic i niepodległości. Niezwykłym dziełem Romera był jego wielki i pozytywny wpływ na kształtowanie granic odradzającej się niepodległej II Rzeczypospolitej, szczególnie w 1919 r., w trakcie prac podczas konferencji paryskiej, zakończonej traktatem wersalskim. Działał tam jako ekspert polskiej delegacji Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, opierając się w dużej mierze na swoich badaniach przy opracowywaniu w 1916 r. „Geograficzno-statystycznego atlasu Polski”. Romer w trakcie obrad paryskich opracował 100 map i ponad 60 referatów, przeprowadził ponad 70 konferencji w sprawach granic Polski z ekspertami z USA, Francji, Anglii, Japonii i innych państw. Rzeczywiście była to wielka praca Eugeniusza Romera. Miał zresztą argumenty: statystyczne, etnograficzne, językowe, narodowościowe, historyczne, przemysłowe, rolne i komunikacyjne. Jego działanie i argumenty były wielkim wsparciem dla Romana Dmowskiego — głównego twórcy sukcesu strony polskiej w trakcie tych negocjacji, tych rozmów w Wersalu. Okazało się, że wybitny geograf i kartograf może mieć nie mniejszy wpływ na kształt granic państwa niż wybitny polityk czy wielki wódz. Jako twórca atlasu Polski, a następnie szef Biura Geograficznego i ekspert do spraw terytorialnych polskiej delegacji Romer zasłużył na miano jednego ze współojców, może nie z grupy tych sześciu ojców Polski niepodległej, ale na pewno na miano jednego z tej drugiej grupy współojców.</u>
          <u xml:id="u-328.9" who="#PiotrBabinetz">Przyjęty przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz rekomendowany Wysokiej Izbie projekt uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci brzmi następująco.</u>
          <u xml:id="u-328.10" who="#PiotrBabinetz">„Eugeniusz Mikołaj Romer, wielki polski geograf i kartograf oraz geopolityk, podróżnik, geolog, pedagog, encyklopedysta i publicysta, a także działacz niepodległościowy urodził się 3 lutego 1871 roku we Lwowie, jednak młodość spędził na Podkarpaciu. Jego ojciec, Edmund Romer, walczył w powstaniu styczniowym, z kolei starszy brat, generał Jan Romer, był jednym z bohaterów wojny polsko-bolszewickiej.</u>
          <u xml:id="u-328.11" who="#PiotrBabinetz">Eugeniusz Romer był profesorem Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezydentem Międzynarodowej Unii Geograficznej. Badał m.in. Karpaty Wschodnie i Alpy, góry Dalekiego Wschodu, a później Tatry i góry zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej.</u>
          <u xml:id="u-328.12" who="#PiotrBabinetz">Przed I wojną światową związał się we Lwowie z młodzieżowym ruchem narodowo-niepodległościowym „Zarzewie” i współtworzył tajną Armię Polską oraz Polski Związek Wojskowy, a w 1911 roku — Polskie Drużyny Strzeleckie, stanowiące paramilitarną organizację szkolącą kadry dla przyszłego polskiego wojska. Drużyniacy przystąpili później do współpracy ze strzelcami Józefa Piłsudskiego, a po wybuchu I wojny światowej stali się częścią Legionów Polskich.</u>
          <u xml:id="u-328.13" who="#PiotrBabinetz">Stworzył geopolityczną koncepcję pomostowości ziem polskich, które według niego odgrywały kluczową rolę na obszarze pomiędzy Morzem Bałtyckim i Morzem Czarnym, co koresponduje ze współczesną koncepcją Międzymorza. Współtworzył wydawnictwo Książnica — Atlas, a w efekcie publikacji licznych przełomowych prac stał się ojcem polskiej kartografii.</u>
          <u xml:id="u-328.14" who="#PiotrBabinetz">Był autorem najważniejszego opracowania kartograficzno-statystycznego dotyczącego ziem Rzeczypospolitej, wydanego w 1916 r. ’Geograficzno-statystycznego atlasu Polski’. To dzieło oraz osobiste zaangażowanie Eugeniusza Romera odegrały dużą rolę w pracach polskiej delegacji na konferencji pokojowej w Wersalu i w ustaleniu granic Polski i państw sąsiednich, odrodzonych po I wojnie światowej. Podczas paryskiej konferencji Romer kierował pracami Biura Geograficznego przy Komitecie Narodowym Polski Romana Dmowskiego. Następnie pracował też jako ekspert Ministerstwa Spraw Zagranicznych w latach 1920–1921, podczas konferencji w Rydze kończącej wojnę polsko-bolszewicką.</u>
          <u xml:id="u-328.15" who="#PiotrBabinetz">W latach niepodległej II Rzeczypospolitej założył Instytut Kartograficzny, wykładał na uniwersytetach oraz redagował ’Czasopismo Geograficzne’ i ’Polski Przegląd Kartograficzny’. Był też przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Geograficznego, które pracowało na rzecz integracji i efektywnego rozwoju całego obszaru Polski oraz przeprowadziło szeroką akcję edukacyjną i patriotyczną w celu podniesienia świadomości narodowej i społecznej.</u>
          <u xml:id="u-328.16" who="#PiotrBabinetz">W czasie II wojny światowej ukrywał się we Lwowie i w Warszawie, a po wojnie objął katedrę geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim i kierownictwo Instytutu Geograficznego. W 1946 roku reaktywował we Wrocławiu wydawnictwo Książnica — Atlas, które wydało wiele jego atlasów Polski i świata. Jako pierwszy spośród badaczy opracował mapę regionów klimatycznych Polski.</u>
          <u xml:id="u-328.17" who="#PiotrBabinetz">Był jednym z redaktorów dzieła ’Encyklopedia. Zbiór wiadomości z wszystkich gałęzi wiedzy’ — polskiej encyklopedii wydawanej przed I wojną światową w zaborze austriackim. Zasłynął jako autor licznych prac z zakresu kartografii, geografii, klimatologii i geomorfologii, a także wspomnień.</u>
          <u xml:id="u-328.18" who="#PiotrBabinetz">Eugeniusz Romer zmarł 28 stycznia 1954 r. w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Salwatorskim, zgodnie z jego wolą — w grobie skierowanym w stronę Lwowa.</u>
          <u xml:id="u-328.19" who="#PiotrBabinetz">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 70. rocznicę śmierci Eugeniusza Romera oddaje hołd temu najwybitniejszemu polskiemu geografowi i kartografowi, zasłużonemu w zakresie odzyskania przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej i ustalenia jej granic”.</u>
          <u xml:id="u-328.20" who="#PiotrBabinetz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Kultury i Środków Przekazu rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie projektu uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-328.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#KrzysztofBosak">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do głosu panią poseł Annę Dąbrowską-Banaszek, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wobec projektu uchwały w sprawie upamiętnienia Eugeniusza Romera w 70. rocznicę śmierci, druki nr 178 i 186.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość w pełni popiera wnoszony projekt uchwały. Sylwetka Eugeniusza Romera i jego zasługi zostały przedstawione przez posła sprawozdawcę, natomiast powiem teraz jeszcze kilka zdań.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Eugeniusz Romer urodził się 3 lutego 1871 r. we Lwowie. Lata dziecięce spędził w Krośnie. W 1881 r. rozpoczął naukę w gimnazjum w Jaśle, kontynuował ją w Nowym Sączu. Już wówczas działał w tajnym ruchu niepodległościowym. Po otrzymaniu świadectwa dojrzałości studiował historię, prawo, etykę, historię literatury, geografię i geologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, w Halle oraz na Uniwersytecie Lwowskim. Studia ukończył w 1893 r. Rok później obronił doktorat z filozofii, a następnie zdał egzamin nauczycielski. Swoją edukację pogłębiał w Wiedniu i w Berlinie. Od 1899 r. był profesorem Akademii Handlowej we Lwowie. W 1908 r. został profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie uzyskał również tytuł profesora zwyczajnego.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Stworzył we Lwowie szkołę geograficzną zajmującą się geografią fizyczną, gospodarczą oraz kartografią. Na bazie opracowanej przez niego zasady widmowej rozwinęła się międzynarodowa skala barw wysokościowych. Do opisu mapy proponował głównie pismo blokowe, które jest łatwe do odczytania. Na polskich mapach stosował polskie nazewnictwo.</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">W wydanej w 1904 r. „Geografii ziem polskich” stwierdził: „Polska jest to kraina przedstawiająca geograficzną całość i w tym tkwi przyczyna, że mimo politycznego rozbicia jeszcze nie zginęła. Pojęcie Polski jest silniejsze od chwilowego zbiegu faktów historycznych i przeobrażeń politycznych”.</u>
          <u xml:id="u-330.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-330.6" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Walczył o tożsamość narodową, polityczną podmiotowość Polski jako wspólnoty obszarowej, narodowej i kulturowej. Jego prace dały gruntowne teoretyczne uzasadnienie miejsca Polski w Europie.</u>
          <u xml:id="u-330.7" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Eugeniusz Romer jest jednym z cichych bohaterów II Rzeczypospolitej. Nie tylko żołnierze walczyli o niepodległość i przyszłość Polski. Odradzający się kraj potrzebował zaangażowania wszystkich Polaków, a praca i osiągnięcia polskich uczonych były nieocenione. Dzisiaj wspominamy jego postać w 70. rocznicę jego śmierci. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-330.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Bogdana Zdrojewskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rzeczywiście mamy do czynienia z bardzo interesującą postacią z ciekawym życiorysem, naukowcem, pracownikiem naukowym o wielu, wielu talentach. Był niezwykle pracowity. Rzeczywiście ta uchwała przeszła przez komisję bez żadnych wątpliwości. Byliśmy przekonani, że jest zbudowana prawidłowo, że mamy do czynienia z osobą, która powinna być uhonorowana, wspomniana.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Oczywiście nie będę już przytaczać tego bogatego uzasadnienia, dobrze zresztą przedstawionego przez panią poseł i pana posła. Natomiast zawsze mam taka wątpliwość, że przedstawiając te osoby, staramy się budować taki charakter pomnikowy, a to była taka postać z krwi i kości, która wymaga według mnie także takiego opisania, aby zbliżyć się do tej postaci bardziej.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Chcę zwrócić uwagę, że akurat pan Eugeniusz Romer był bardzo krytyczny, jeżeli chodzi np. o politykę i polityków, i to rzeczywiście w sposób taki ortodoksyjny, tak bym powiedział. Mówił, że stracił wiarę, że w polityce rzeczowe rozstrzygają względy. To było zdanie, które było przez niego wielokrotnie przytaczane. A gdy w pewnym momencie — to była Ryga, 1920 r. — Stanisław Grabski, pan profesor uczestniczący w tym momencie w życiu politycznym, można było powiedzieć, pełną gębą, w pewnym momencie zwierzył się właśnie Romerowi z zamiaru powrotu do nauki, co Romer na to odpowiedział? Odpowiedział tak: Panie kolego, nie wierzę, że wróci pan do nauki, gdyż polityka psuje dobre obyczaje i z prawdą się zawsze kłóci. Z polityki do czystej nauki nie ma powrotu, bo nauka to poszukiwanie prawdy.</u>
          <u xml:id="u-332.3" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Muszę powiedzieć, że wiele elementów w życiorysie Romera jest interesujących. Ja pamiętam śp. prof. Jana, który wspominał wielokrotnie swojego profesora, swojego nauczyciela. I on mówił m.in. tak: Ponad wszystkimi jaśniała gwiazda Eugeniusza Romera. To właśnie on był tym, który na drzwiach Instytutu Geograficznego uniwersytetu umieścił napis: profesor geografii, co miało swój szczególny wyraz. Oznaczało bowiem i osobę, i instytucję.</u>
          <u xml:id="u-332.4" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">W innym miejscu mówił: Ten wybitny człowiek o niepohamowanej energii, działaniu i ambicji jak gdyby nie mieścił się swoim formatem w rozpiętości życia uniwersyteckiego. Miał jakiś szczególny, wręcz magiczny wpływ na ludzi. Ten krępy, średniego wzrostu człowiek z wydatnym nosem i bystro patrzącymi oczami był czymś zawsze zaaferowany, niespokojny, niecierpliwy, nawet kapryśny. Mówił wiele, ale trafiał w sedno.</u>
          <u xml:id="u-332.5" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Ważne jest, abyśmy przy tego typy okazjach przedstawiali postaci, pokazując ich osobowość i charakter, bo wtedy dotykamy rzeczywiście prawdziwego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-332.6" who="#BogdanAndrzejZdrojewski">Koalicja Obywatelska oczywiście poprze projekt uchwały. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-332.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-332.8" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dobry wieczór państwu.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Barbara Okuła, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#BarbaraOkuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 70 lat temu, 28 stycznia 1954 r., zmarł Eugeniusz Romer, ojciec polskiej kartografii, wybitny geograf, który brał udział jako ekspert w konferencjach pokojowych w Paryżu i Rydze. Prof. Eugeniusz Romer należał do grona najwybitniejszych Polaków ostatniego stulecia. Jego zasługi dla nauki i kultury narodowej są nieocenione. Podczas I wojny światowej profesor przystąpił do opracowania wielkiego atlasu geograficzno-statystycznego przedstawiającego obraz całej Polski.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#BarbaraOkuła">Był to wielki uczony oraz kochany przez studentów pedagog. Romera jako pedagoga cechował przede wszystkim entuzjazm dla poruszanych i wykładanych problemów, którymi potrafił zarazić słuchaczy, a jego serdeczność, zapał i humor stwarzały w jego naukowym otoczeniu szczególną atmosferę wzajemnej bliskości i przyjaźni.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#BarbaraOkuła">W 1921 r. prof. Eugeniusz Romer założył słynny we Lwowie Instytut Kartograficzny Atlas, w którym drukowano mapy i atlasy, głównie według jego własnej koncepcji. Zyskał sobie wielkie uznanie w świecie naukowym. Brał czynny udział w pracach międzynarodowych kongresów geograficznych. W 1931 r. został mianowany profesorem honorowym uniwersytetu we Lwowie. Po wojnie objął katedrę geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz kierownictwo krakowskiego Instytutu Geograficznego. Pracował ciężko i wytrwale do ostatnich swoich dni. Prof. Romer był pierwszym badaczem, który ujął geograficznie całość klimatu ziem polskich i dokonał podziału Polski na krainy klimatyczne. Opracowanie publikacji w dobie I wojny światowej, kiedy ważyły się losy kwestii odrodzenia Polski, miało charakter nie tylko naukowy, lecz także polityczny.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#BarbaraOkuła">Eugeniusz Romer jest przykładem na to, że nie tylko żołnierze walczyli o niepodległość i przyszłość Polski. Odradzający się kraj potrzebował zaangażowania wszystkich Polaków, a praca i osiągnięcia polskich uczonych, cichych bohaterów II Rzeczypospolitej, były nieocenione. W 70. rocznicę śmierci kartografa warto przypominać, że to on wrysowywał niepodległą Polskę na mapy Europy.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#BarbaraOkuła">Jego nazwiskiem nazwano Lodowiec Romera położony na Alasce, a także ulice w kilkunastu polskich miastach. Imię Romera nosiło Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. W 2018 r. na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć Świata” zostały wpisane atlas, mapa i rękopisy Eugeniusza Romera związane z jego działalnością w procesie kształtowania granic Polski z lat 1916–1920 znajdujące się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Materiały zostały określone jako jedne z podstawowych źródeł wiedzy na temat przebiegu walki dyplomatycznej o granice Polski w latach 1919–1920.</u>
          <u xml:id="u-334.5" who="#BarbaraOkuła">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 70. rocznicę śmierci Eugeniusza Romera oddaje hołd najwybitniejszemu polskiemu geografowi i kartografowi, zasłużonemu w zakresie odzyskania przez Polskę niepodległości i ustalenia jej granic.</u>
          <u xml:id="u-334.6" who="#BarbaraOkuła">Klub Polska 2050 popiera tę uchwałę.</u>
          <u xml:id="u-334.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Tadeusz Samborski, PSL.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#TadeuszSamborski">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niewątpliwie Eugeniusz Romer zasługuje na godne miejsce w panteonie wybitnych osobistości życia polskiego. To znakomity przykład Polaka, patrioty, który nie bagnetem, nie szpadą, nie karabinem, ale intelektem, rozumem i pracowitością, talentem i inteligencją wniósł wielki wkład w dzieło budowy niepodległej Rzeczypospolitej. Główne obszary jego aktywności, w których odnosił wielkie sukcesy, to oczywiście geografia historyczna, kartografia i geopolityka. Już przed I wojną światową Eugeniusz Romer w debacie publicznej — a często stawał odważnie w debacie publicznej — zwalczał niemieckie poglądy o tym, iż ziemie polskie są integralną częścią germańskiego okręgu kulturowego. Zwalczał ideę Mitteleuropy. Zwracał uwagę także na ważność dostępu Polski do morza, uważając morze za pewien puklerz broniący Polski przed wrogami, ale także za obszar wymiany duchowej i materialnej. Sformułował bardzo ciekawą tezę o tym, iż Wisła jako ważna arteria polskiego życia narodowego nie może być na obrzeżach żywego organizmu, państwa i terytorium, czyli że Wisła nie może być ani zachodnią, ani wschodnią granicą państwa polskiego. W domyśle: Wisła może być pośrodku, czyli musi być obudowana terytorium po wschodniej stronie i po stronie zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#TadeuszSamborski">Eugeniusz Romer to był wybitny uczony, wybitny Polak. Trudno chyba jednoznacznie powiedzieć, co było jego największym osiągnięciem życiowym: czy „Geograficzno-statystyczny atlas Polski”, czy jego twórczy udział w roli eksperta w konferencji paryskiej, czy potem, w późniejszych rokowaniach, z Rosją radziecką w Rydze, czy przedsiębiorstwo Książnica-Atlas, które założył i które to przedsiębiorstwo wydało setki różnego rodzaju encyklopedii, książek, map, rycin, wydawnictw popularnych i popularnonaukowych.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#TadeuszSamborski">Eugeniusz Romer to nie tylko przeszłość, zamierzchła historia, bowiem niektóre jego wątpliwości — mówił o tym tutaj też pan poseł Zdrojewski — i niektóre jego przemyślenia są aktualne i dzisiaj. To on po zabójstwie pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej i po zamachu majowym postawił publicznie pytanie, czy polityczne zacietrzewienie prowadzi do ozdrowienia życia politycznego, czy też do katastrofy.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#TadeuszSamborski">Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe poprze w całej rozciągłości projekt uchwały, zwłaszcza że wspaniałe dzieło jego życia, jakim był „Geograficzno-statystyczny atlas Polski”, powstało z pomysłu Franciszka Stefczyka, wybitnego ludowego spółdzielcy, finansującego zresztą także pobyt naszego uczonego na konferencji w Paryżu. Nagrobek Stefczyka na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie został odnowiony z inicjatywy współczesnych ludowców.</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#TadeuszSamborski">Klub parlamentarny popiera projekt uchwały, będzie za nim głosował. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-336.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Grzegorz Braun, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże!</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#GrzegorzBraun">Wysoka — pustawa — Izbo! Klub Konfederacja poprze projekt uchwały upamiętniającej wybitnego Polaka Eugeniusza Romera. Świeć, Panie… Cześć jego pamięci i wszystko, co tylko podniosłego można wypowiedzieć, to się ciśnie na usta. A postać ta… Choć dla niektórych 100 lat, czas jego największej aktywności i największego znaczenia, wkładu w dzieje Polski, w jej odrodzenie… Choć dla niektórych 100 lat to bardzo zamierzchła przeszłość, to myślę, że to jest postać na dzisiejsze czasy. Co dla mnie najbardziej dzisiejszego? No to, że kiedy Polski nie ma, a z mojej perspektywy, co chyba jest dość oczywiste, państwowość polska w jej obecnym kształcie nie odpowiada aspiracjom, tradycjom, historii i wyzwaniom współczesności… Tak dalece nie odpowiada, że aż momentami zdaje się, że państwowość polska nie istnieje de facto, chociaż formalnie i propagandowo jest pewną podtrzymywaną fikcją. A zatem taka analogia, że w czasach, w których nie ma państwa, można je sobie narysować na mapie. W czasach, w których nie ma Polski, można o niej nie tylko marzyć, ale też siąść do biurka czy deski kreślarskiej, czy przy czym tam śp. Romer pracował, i narysować. I do tego wystąpić z piękną naukową teorią konieczności istnienia Polski. Jakie to piękne.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#GrzegorzBraun">I to bym rekomendował naszym rodakom, zwłaszcza tym, którzy popadają — m.in. na tle wynurzeń, której tu, w Wysokiej Izbie, rzutują jakże katastrofalnie na przyszłość Polski — w desperację i sądzą, że skoro aż tak, to po cóż w ogóle zajmować się tą upadłą firmą i może lepiej będzie, jak przyjdą jacyś starsi i mądrzejsi: ruscy, pruscy, austriaccy, marsjańscy i lepiej pokierują sprawami nawy państwowej. Nie, nie popadajcie w desperację. Przerzućcie sobie — bo to teraz nawet można w Internecie, w PDF-ie — twórczość śp. Romera i razem z nim uznajcie, że Polska jest, bo jest działką nr 1 na globusie, na mapie, właśnie jest czymś, co jest tak piękne niewypowiedzianie i tak bogate niewysłowienie, że nie wolno nam popadać w desperację i, tak jak śp. Romer, czego nie ma, to sobie musimy narysować, a potem odzyskać i na kongresach, konferencjach międzynarodowych dowodnie innych przekonać, że jesteśmy. Jesteśmy nie landem eurokołchozowym, nie republiką sowiecką czy stanem amerykańskim, ale jesteśmy ciągle jeszcze państwem niepodległym…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#GrzegorzBraun">…panie marszałku, mimo pańskiej tutaj obecności, suwerennym, wiecznie niedoskonale, ale jednak najlepiej zabezpieczającym byt i przyszłość narodu polskiego. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę państwa, dwie osoby zgłosiły się do wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Czy ktoś jeszcze z państwa?</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Ustalam czas — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Grzegorz Braun — ciąg dalszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#GrzegorzBraun">Pytanie, które się nasuwa, jest takie: Jak wy to godzicie? Jak wy godzicie, lewico z lewej i lewico z prawej, takie pobożne od czasu do czasu padanie na kolana przed jakąś kapliczką narodową, patriotyczną z tym hurtowym wyprzedawaniem suwerenności narodu polskiego, z tą likwidacją de facto polskiej państwowości na rzecz eurokołchozu, Brukseli, Berlina, Waszyngtonu, Jerozolimy? Jak wy to, towarzysze, godzicie, że właśnie tak od czasu do czasu… Nie wiem, czy sobie poprawiacie samopoczucie, wy, PiS-ie, i wy, PO. Bo cóż taki Romer, świeć, Panie, nad jego duszą, mógłby powiedzieć na wasz temat…</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#GrzegorzBraun">Tak, i wy z PSL-u i Trzeciej Drogi donikąd.</u>
          <u xml:id="u-342.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-342.4" who="#GrzegorzBraun">Jak wy to godzicie?</u>
          <u xml:id="u-342.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pan poseł Grzegorz Lorek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#GrzegorzLorek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postać wielka, nietuzinkowa. Myślę, że przyjmiemy tę uchwałę przez aklamację. A ja poddaję pod zastanowienie inną kwestię. Mamy przepiękną postać, naprawdę nietuzinkową. Podejmiemy uchwałę jako Wysoka Izba. Ale co dalej? To jest takie pytanie trochę retoryczne. Chodzi mi o to, że ukaże się to w naszym periodyku sejmowym i trochę na tym koniec. Czy w momencie, kiedy w Polsce brakuje autorytetów, a jest ważna, powiedziałbym, istotna postać dla narodu polskiego, Wysoka Izba zgadza się, że ta postać naprawdę była ważna, istotna dla państwa polskiego, nie warto pokusić się… Mamy Wszechnicę Sejmową, mamy możliwości większego, szerszego działania. I to bardziej pytanie do pana marszałka, czy nie należałoby czegoś więcej zrobić, żeby szczególnie nasza młodzież widziała, że Sejm podejmuje uchwały w przypadku tak istotnej dla państwa polskiego osoby, żeby po prostu ci młodzi ludzie z tego czerpali, będąc w Sejmie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby coś powiedzieć?</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#komentarz">(Poseł Grzegorz Braun: Chciałby.)</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#PiotrBabinetz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękuję. Ja tylko w zasadzie może nie w ramach odpowiedzi na pytania, tylko tak w kontekście…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bo ich nie było po prostu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#PiotrBabinetz">…bardziej sprawy, która się tutaj pojawiła, tj. traktatu ryskiego i Stanisława Grabskiego. Ja o tym nie mówiłem, ponieważ o ile można bardzo pochwalić Romana Dmowskiego i Eugeniusza Romera za to, co osiągnęli w traktacie wersalskim, w negocjacjach w Paryżu, o tyle tam było jednak trochę inaczej. Niezależnie od tego, jaka była koncepcja Eugeniusza Romera co do granicy wschodniej, bo były różne koncepcje Eugeniusza Romera, gen. Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, marszałka Piłsudskiego, bezsprzecznie Stanisław Grabski i przewodniczący delegacji Jan Dąbski doprowadzili do tego, że II Rzeczpospolita swoim zasięgiem nie objęła Mińszczyzny. Polacy — można chociażby poczytać pamiętniki, wspomnienia Edwarda Woyniłłowicza — którzy tam mieszkali, w Mińsku i w okolicach, którzy walczyli o niepodległość, którzy walczyli przeciwko bolszewii, uznali to wręcz za zdradę. Był to rzeczywiście sposób na uratowanie części Polaków i mieszkańców wszelkich narodowości Mińszczyzny przed wydaniem ich w ręce komuny. Tak że rzeczywiście ten traktat ryski to już troszkę taka gorzka sytuacja, gorzki czas, także dla Eugeniusza Romera, nie taki jak w przypadku traktatu wersalskiego.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#PiotrBabinetz">A ogólnie myślę, że Eugeniusz Romer pragnął wielkiej, niepodległej Rzeczypospolitej na tym pomoście Europy Środkowej czy Europy Środkowo-Wschodniej. A jak to interpretować teraz? Jak to odnosić do współczesności? Pewnie każdy poseł czy każdy Polak ma prawo do swojej interpretacji. Najważniejsze, że postać Eugeniusza Romera została tutaj wspólnie przypomniana w różnych aspektach. Myślę, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uczci pamięć tego wielkiego Polaka. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Do głosowania nad tym projektem uchwały przystąpimy w bloku głosowań.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie punktów porządku dziennego zaplanowanych na dzień 7 lutego.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygłoszenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie jeszcze wygłosić oświadczenie?</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jeżeli nikt, zamykam listę.</u>
          <u xml:id="u-349.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Ustalam czas na wygłoszenie oświadczenia — 2 minuty.</u>
          <u xml:id="u-349.8" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę pana posła Grzegorza Brauna o wygłoszenie pierwszego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#GrzegorzBraun">Szczęść Boże po raz ostatni w dniu dzisiejszym!</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#GrzegorzBraun">Drodzy Rodacy! Kto nie zauważył, media zachodnie piszą, cytuję niektóre nagłówki, że Polska szykuje się do wojny z Rosją. Tak piszą na Zachodzie, u nas na mieście inne treści, nagłówki nieco inne. Ale i u nas pojawiły się tego typu komunikaty w sposób, z mojego punktu widzenia, alarmująco-niepokojący, oswajający publikę z perspektywą wojny. I czynią to pierwszego, drugiego i trzeciego sortu osoby w państwie. Wymieńmy ministra spraw zagranicznych Sikorskiego, wymieńmy ministra obrony i wicepremiera Kosiniaka-Kamysza. Oni mówią o wojnie, nie o jakiejś wojnie nieskonkretyzowanej, abstrakcyjnej, ale właśnie o wojnie z Rosją. Więc w trybie oświadczenia poselskiego chciałbym tutaj oświadczyć, że ja osobiście nie widzę przesłanek realnych, praktycznych, konkretnych, koniecznych do tego, żebyśmy szli na taką wojnę. I oświadczam w imieniu własnym, a także mojego kółka graniastego w klubie Konfederacji, kółka nieformalnego Konfederacji Korony Polskiej, że my takich przesłanek nie widzimy, bo nie widzimy roszczeń wzajemnych. Nie ma roszczeń terytorialnych Moskali wobec Polaków, Polaków wobec Moskali. Nie ma przesłanek.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#GrzegorzBraun">Rozwinę więc może nową koncepcję geopolityczną prezydenta belwederskiego Dudy, który zmienił swoje myślenie o przynależności państwowej Krymu, i zawistuję, że gdyby to od nas zależało, to chętnie jutro zaraz z rana uznamy Krym rosyjski w zamian za otwarcie negocjacji w sprawie okręgu królewieckiego.</u>
          <u xml:id="u-350.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę pana posła Patryka Gabriela, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest pan poseł?</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-351.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Witold Tumanowicz, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-351.5" who="#komentarz">(Poseł Witold Tumanowicz: Jeśli można mnie na koniec, bo ja dopiero wszedłem. Można mnie na koniec?)</u>
          <u xml:id="u-351.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-351.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Tadeusz Tomaszewski, Lewica.</u>
          <u xml:id="u-351.8" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#TadeuszTomaszewski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W poniedziałek na ostatnim dyżurze poselskim w Witkowie zgłosiła się do mnie grupa nauczycieli, którzy zgodnie z ustawą o nauczycielskim świadczeniu kompensacyjnym posiadają ustawowy wiek, aby wystąpić o to świadczenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ale pojawiły się wątpliwości interpretacyjne. Chodzi o nauczycieli międzyszkolnych ośrodków sportowych, które zostały powołane w momencie przekazywania zadań do powiatów przez kuratorium oświaty. W ustawie, która przyznaje prawa do nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, nie są one enumeratywnie wymienione. Natomiast w rozporządzeniu ministra edukacji i nauki z 30 marca 2023 r. w sprawie tych placówek wymienia się w § 2 placówki oświatowo-wychowawcze i są tam wymienione międzyszkolne ośrodki sportowe. Powoduje to pewne zaniepokojenie wśród części nauczycieli, którzy pracują w tych ośrodkach na podstawie Karty Nauczyciela, więc w domniemaniu są przekonani, że mają prawo wystąpić z wnioskiem o przyznanie nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#TadeuszTomaszewski">Stąd zwracam się do ministra edukacji narodowej z uprzejmą prośbą, aby tej sprawie się przyjrzeć i jeśli zachodzi potrzeba jakiejś korekty albo w ustawie systemowej, ustawie o systemie oświaty, albo w ustawie dotyczącej nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych tę nieprawidłowość znieść, tak aby nauczyciele mieli prawo do złożenia wniosków o świadczenia kompensacyjne. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Roman Fritz, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#RomanFritz">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w tym miejscu wyrazić swoją dezaprobatę wobec tego okresu, który minął, czyli tych kilku miesięcy prac nowego Sejmu, ponieważ Sejm Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej — piękny orzeł z koroną — zajmuje się różnymi rzeczami, w tym, przykro to powiedzieć, in vitro, pigułką „dzień po”, a teraz rząd rewolucji pragnie wdrożyć kolejny projekt, tym razem poselski, dotyczący bezpiecznej aborcji.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#RomanFritz">Proszę państwa, ten rząd rewolucji pręży muskuły i demonstruje siłę wobec posłów ugrupowań opozycyjnych. A ja może zadam pytanie, czy można zaapelować w ogóle do kierownictwa Sejmu, by zająć się ratowaniem Polski, naszej ojczyzny, i chociażby próbować zidentyfikować najważniejsze grupy problemowe, przed którymi stoi Rzeczpospolita Polska, i starać się wytyczyć drogę wyjścia z tej zapaści. Wymienię trzy takie grupy problemowe, którymi mamy obowiązek się zajmować. Proszę państwa, katastrofa demograficzna. Macie pomysły? Zapaść polskich firm, zwłaszcza małych i mikroprzedsiębiorców. I w końcu bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne. Zajmijmy się tymi najważniejszymi sprawami. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-354.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przekażę apel pana posła panu marszałkowi Krzysztofowi Bosakowi.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pan poseł Waldemar Andzel, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#WaldemarAndzel">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#WaldemarAndzel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oświadczenie dzisiejsze mam w sprawie 5. rocznicy śmierci Jana Olszewskiego.</u>
          <u xml:id="u-356.2" who="#WaldemarAndzel">5 lat temu, 7 lutego 2019 r., zmarł Jan Olszewski — powstaniec warszawski, obrońca opozycjonistów w procesach politycznych w okresie PRL, prezes Rady Ministrów w latach 1991–1992. Przeszedł do historii jako premier pierwszego po 1989 r. rządu wyłonionego w demokratycznych wyborach parlamentarnych. Do dzisiaj pamiętam jego wizjonerskie i aktualne jak nigdy pytanie: Czyja będzie Polska?</u>
          <u xml:id="u-356.3" who="#WaldemarAndzel">No właśnie. Ja niestety, patrząc na bezkompromisowe godzenie się obecnego rządu 13 grudnia 2023 r. na absolutnie każdy absurd Unii Europejskiej, uważam, że Polska nie należy do Polaków — a przynajmniej rząd do tego zmierza — nie należy do nas. Jesteśmy terytorium zależnym. I m.in. przed tym przestrzegał śp. Jan Olszewski. Cześć jego pamięci!</u>
          <u xml:id="u-356.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Łukasz Kmita, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#ŁukaszKmita">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Szanowni Państwo! Dzisiejsze swoje oświadczenie złożę jako podziękowanie harcerzom i harcerkom z Małopolski za ich trud i służbę podczas udzielania systemowego wsparcia uchodźcom z Ukrainy.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#ŁukaszKmita">Do wygłoszenia dzisiejszego oświadczenia przekonał mnie e-mail, jaki otrzymałem w dniu dzisiejszym od harcmistrza Andrzeja Koziara, komendanta kręgu instruktorskiego Białego Szczepu ZHP Hufiec Kraków-Śródmieście. Pan komendant napisał: To wielki zaszczyt dla nas, że w pamięci pozostaje nasza służba. Bardzo dziękuję za tę wiadomość, panie komendancie.</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#ŁukaszKmita">Szanowni Państwo! Panie Marszałku! Wydarzenia związane z udzielaniem pomocy uchodźcom z Ukrainy pokazały wielkiego ducha harcerzy i harcerek ze Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej i innych organizacji harcerskich.</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#ŁukaszKmita">Jako wojewoda małopolski w latach 2020–2023 mogę śmiało powiedzieć, że postawa harcerzy, ich służba dla Polski była i jest w moim przekonaniu wielkim bohaterstwem i przejawem patriotyzmu oraz wierności zasadom. W mojej pamięci pozostają sztaby, spotkania i telefony, często w środku nocy, w niedzielę i święta, na których wspólnie z komendantami Mariuszem Siudkiem, Arturem Walkowiakiem oraz jego współpracownikami oraz z ks. Filipem Pajestką, a także z komendantem Krzysztofem Wójtowiczem omawialiśmy, jak systemowo udzielać wsparcia tym, którzy często jedynie z reklamówką najpotrzebniejszych rzeczy uciekali przed bombami Putina.</u>
          <u xml:id="u-358.4" who="#ŁukaszKmita">Harcerze z Małopolski nigdy mnie, Krakowa i Małopolski nie zawiedli. Dlatego dziś tutaj, z trybuny sejmowej, chcę powiedzieć jeszcze raz, już nie jako wojewoda, ale jako parlamentarzysta słowa: bardzo serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-358.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Patryk Wicher, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest pan poseł?</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Aleksander Mikołaj Mrówczyński, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czyja będzie Polska? Dzisiaj mija 5 lat od śmierci Jana Olszewskiego, polskiego prawnika, adwokata, prezesa Rady Ministrów w latach 1991–1992, kawalera Orderu Orła Białego, uczestnika powstania warszawskiego.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Jakże ważne są dla nas wypowiedziane słowa przez Jana Olszewskiego: Czyja będzie Polska? Premier Jan Olszewski zawsze dążył do tego, aby Polska była prawdziwie silna i niepodległa. Większość posłów w tej Izbie, ślubując wypowiedziała słowa „Tak mi dopomóż Bóg”, fragment „Modlitwy za Ojczyznę” ks. Piotra Skargi: Ześlij Ducha Świętego na sługi twoje, rządy kraju naszego sprawujące, by wedle woli twojej ludem sobie powierzonym mądrze i sprawiedliwie zdołali kierować.</u>
          <u xml:id="u-360.2" who="#AleksanderMikołajMrówczyński">Czyja będzie Polska? To pytanie, ten obowiązek jest przed każdym premierem Rzeczypospolitej, przed każdym rządem Rzeczypospolitej Polskiej. Jest najważniejszym pytaniem, które stoi także przed każdym z nas. Czyja będzie Polska? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-360.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Grzegorz Lorek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#GrzegorzLorek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 17 lutego 1980 r. Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest. Droga na najwyższy szczyt świata w 1980 r. okazała się wyjątkowo trudna. Sytuacja wyglądała dramatycznie. 13 lutego dwaj wspinacze Ryszard Szafirski oraz kierownik zimowej wyprawy na Mount Everest Andrzej Zawada weszli na przełęcz południową. 14 lutego Szafirski wniósł butlę z tlenem na wysokość 8150 m, natomiast Zawada pozostał w namiocie, źle się czuł. Jeszcze tego samego dnia obaj zdecydowali się na zejście w dół do obozu III.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#GrzegorzLorek">W tym czasie inni członkowie grupy Zygmunt Heinrich i Pasang Norbu Sherpa postanowili iść w górę do obozu IV, nie wiedząc, że w tym czasie Andrzej Zawada schodzi ze szlaku, omija obóz III i schodzi 200 m poniżej niego. O godz. 22 Cichy, który przygotował się do zdobycia szczytu, wyrusza na poszukiwanie szefa ekspedycji, znajduje go rano 15 lutego.</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#GrzegorzLorek">Ale Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy nie dali za wygraną, poszli w górę. 16 lutego Wielicki i Cichy przy pięknej pogodzie weszli do obozu IV. Nie mogli iść dalej, niebo się zachmurzyło, zanosiło się na burzę. Następnego dnia było podobnie: wiatr i zachmurzenie. Himalaiści podejmują jednak decyzję o ataku na szczyt. 17 lutego 1980 r. o godz. 14.40 czasu miejscowego Polacy zdobyli Mount Everest. Leszek Cichy, inżynier geodeta z Warszawy, lat 29 i Krzysztof Wielicki, inżynier elektronik z Wrocławia, lat 30 jako pierwsi ludzie na świecie weszli na najwyższą górę świata zimą.</u>
          <u xml:id="u-362.3" who="#GrzegorzLorek">Znamy z Himalajów wiele historii, że zdobywano najwyższe wierzchołki, ale już brakowało sił na zejście w związku z załamaniem pogody. Tym razem wyprawa zakończyła się sukcesem i wpisała się na stałe do historii polskiego sportu, o czym warto pamiętać. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-362.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Fryderyk Sylwester Kapinos, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#FryderykSylwesterKapinos">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Cel polityki Unii Europejskiej związany z ochroną środowiska i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym poprzez Europejski Zielony Ład, ograniczenie emisji CO2, w ramach którego proponuje się wyłączenie z użytkowania lasów na obszarze ok. 20% powierzchni kraju, nie dość, że nie zostanie osiągnięty, ponieważ w starzejących się lasach będą obumierać drzewa, a rozkładające się drewno uwalnia do atmosfery CO2, to jeszcze spowoduje deficyt drewna na rynku i utratę wielu miejsc pracy w ważnym dla naszej gospodarce sektorze leśno-drzewnym. Przemysł drzewny generuje 3% PKB Polski. Sama wartość wyeksportowanych mebli w 2020 r. wyniosła 64 mld zł, co udało się powtórzyć w 2023 r. Polska jest największym eksporterem mebli w Europie, wyprzedzając Niemcy i Włochy, oraz drugim na świecie po Chinach, przed USA i Wietnamem.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#FryderykSylwesterKapinos">Szacuje się, że dzięki lasom i pozyskiwaniu drewna generuje się w Polsce ok. 460 tys. miejsc pracy. Zmniejszanie tylko o 10% pozyskania drewna spowoduje, że blisko 5 tys. małych przedsiębiorców będzie musiało zakończyć działalność. Są to pracownicy zakładów usług leśnych, lokalnych firm transportujących drewno, lokalne tartaki i mniejsi producenci przedmiotów z drewna, takich jak meble, więźby dachowe, stolarka drzwiowa i okienna, podłogi, schody itd.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#FryderykSylwesterKapinos">Ponadto ograniczenie pozyskania na taką skalę spowoduje, że wydłuży się droga transportu drewna od miejsca pozyskania do miejsca jego przerobu, a tym samym zwiększy się ślad węglowy, co ma oczywisty negatywny wpływ na zmiany klimatu.</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#FryderykSylwesterKapinos">W kontekście Europejskiego Zielonego Ładu i ograniczenia emisji CO2 to gospodarka leśna może odegrać kluczową rolę, bowiem w pewnym wieku przyjętym w gospodarce leśnej jako wiek rębności drzewa zaczynają pochłaniać mniej CO2 i mówiąc kolokwialnie, bardziej opłaci się odmłodzić las i wymienić pokolenie, niż utrzymywać las do naturalnego zamierania drzew. Najbardziej opłacalne dla klimatu jest, jeśli dodatkowo pozyskane drewno, a z nim akumulowany węgiel będą wykorzystane…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pan poseł Piotr Górnikiewicz, Polska 2050.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#FryderykSylwesterKapinos">Jeszcze sekundę, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#FryderykSylwesterKapinos">…do produkcji przedmiotów wykorzystywanych przez długie lata, jak np. domy z drewna, konstrukcje dachowe, stolarka drzwiowa i okienna itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#FryderykSylwesterKapinos">Jeszcze ostatnie zdanie, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#FryderykSylwesterKapinos">Biorąc pod uwagę przedstawione fakty, wyłączy z użytkowania 10%, 20% powierzchni lasu, będzie działaniem nieskutecznym w walce z redukcją CO2, a negatywne skutki dla społeczeństwa i gospodarki mogą być kosztowne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#FryderykSylwesterKapinos">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Było cudownie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Piotr Górnikiewicz, Polska 2050.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#PiotrGórnikiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#PiotrGórnikiewicz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! W Polsce liczba dzieci z autyzmem gwałtownie rośnie. Obecnie wynosi niemal 100 tys., a w 2027 r. ma być to już ponad 160 tys. Osoby z ASD stanowią blisko 1/5 niepełnosprawnych dzieci do lat 16. Stoi przed nami wyzwanie związane z diagnostyką i dostępem do specjalistów. Dzieci są często niedodiagnozowane, a oczekiwanie na pierwszą wizytę u specjalisty wynosi ponad rok. Z problemami borykają się także dorośli, w przypadku których diagnostyka jest długotrwała i kosztowna.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#PiotrGórnikiewicz">Ratyfikując konwencję ONZ w 2012 r., zobowiązaliśmy się do zapewnienia osobom z ASD równoprawnych warunków życia społecznego. Potrzeby diagnostyczne są ogromne. Zauważamy zwłaszcza brak lekarzy psychiatrów dziecięcych i młodzieżowych. Osoby z ASD to nie bohaterowie filmu czy geniusze matematyczni, lecz różnorodna grupa z rozmaitymi potrzebami. System wsparcia może ich obecnie marginalizować, prowadząc do pracy w roli pomocnika, np. kuchennego. Dla zabezpieczenia potrzeb zdiagnozowanych i przyszłych osób z ASD oraz całego społeczeństwa konieczne jest natychmiastowe działanie. Wsparcie finansowe domów dziennego pobytu typu D i budowa mieszkań wspieranych są tutaj kluczowe. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Norbert Pietrykowski, Polska 2050.</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#NorbertPietrykowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W obszarze świadczeń społecznych jest wiele do zrobienia, ale systematycznie posuwamy się do przodu, czego dowodem są dzisiejsze obrady dotyczące renty wdowiej. W tym kontekście warto jednak zwrócić uwagę także na inne grupy społeczne.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#NorbertPietrykowski">Do mojego biura poselskiego swoje stanowisko wobec procedowanego projektu przesłali rodzice z oddolnej inicjatywy „Rodzice solo — kontra”. Autorzy pisma zwracają szczególną uwagę, że podwyższenie świadczeń emerytalnych wdowcom i wdowom z pominięciem innych grup, a zwłaszcza samotnych osób, jest bardzo krzywdzące. Dlatego chciałbym odnośnie do renty wdowiej, aby również głos tych osób był słyszalny. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Stanisław Gorczyca, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Marcin Skonieczka, Polska 2050.</u>
          <u xml:id="u-375.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-375.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Artur Jarosław Łącki, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-375.6" who="#komentarz">(Poseł Artur Jarosław Łącki: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-375.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest.</u>
          <u xml:id="u-375.8" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#ArturJarosławŁącki">Dzień dobry, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dobry wieczór.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#ArturJarosławŁącki">Witam. Dobry wieczór.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#ArturJarosławŁącki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie wiem, czy zdołam zmieścić się w czasie, jaki mam na złożenie oświadczenia, ale spróbuję, bo warto, żeby to oświadczenie dotarło do wszystkich, a szczególnie do parlamentarzystów Prawa i Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#ArturJarosławŁącki">Chcę odczytać tekst oświadczenia, jakie opublikowali szczecińscy byli działacze antykomunistycznej opozycji. Podpisał się pod nim m.in. Marek Adamkiewicz, legendarny więzień sumienia, który jako pierwszy w Polsce został w 1984 r. skazany na więzienie za odmowę złożenia przysięgi wojskowej na wierność komunistycznym sojusznikom. To jego uwięzienie było przyczynkiem do powstania organizacji Wolność i Pokój.</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#ArturJarosławŁącki">Proszę państwa, żebyście z uwagą wysłuchali tego tekstu i choć przez chwilę zamyślili się nad nim:</u>
          <u xml:id="u-378.4" who="#ArturJarosławŁącki">My niżej podpisani uczestnicy Ruchu Wolność i Pokój i innych organizacji opozycyjnych ze Szczecina sprzed roku 1989 — więzieni, internowani, zatrzymywani, inwigilowani i poddawani innym represjom w czasach PRL — przedkładamy do publicznej wiadomości poniższe oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-378.5" who="#ArturJarosławŁącki">Jesteśmy głęboko przejęci bardzo ciężkim stanem zdrowia naszego przyjaciela Sławka Dutkiewicza, a jednocześnie oburza nas, aby jego opozycyjna działalność zestawiana była z pseudowięźniami politycznymi o mentalności ubeckiej, którzy w sposób bezsporny wypełniają wszelkie kryteria przestępców kryminalnych, na dodatek o podłożu politycznym, co czyni ich działalność jeszcze bardziej godną pogardy.</u>
          <u xml:id="u-378.6" who="#ArturJarosławŁącki">Prosimy o poparcie naszych racji i kto zechce, o podpisanie się pod naszym oświadczeniem. Szczecin, 24 stycznia 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-378.7" who="#ArturJarosławŁącki">Oświadczenie uczestników Ruchu Wolność i Pokój oraz działaczy opozycji demokratycznej:</u>
          <u xml:id="u-378.8" who="#ArturJarosławŁącki">Nasz kolega Sławek Dutkiewicz od kilku dni przebywa w hospicjum. Wspaniały działacz, aktywista Ruchu Wolność i Pokój, jeden z tych, którzy nigdy nie sprzeniewierzyli się etosowi pracy na rzecz wolności i pokoju. Więziony i prześladowany, prawdziwy więzień polityczny. Martwi nas jego cierpienie, dlatego też nie możemy pogodzić się, że dziś nazywa się więźniami politycznymi osoby, które na to nie zasługują. Porównuje się je do współczesnych więźniów politycznych, jak choćby do więzionego na Białorusi Andrzeja Poczobuta.</u>
          <u xml:id="u-378.9" who="#ArturJarosławŁącki">Nasz kolega Sławek Dutkiewicz, przebywając w więzieniu w latach 80., prowadził głodówkę protestacyjną od listopada 1987 r. do maja1988 r. Przez ten okres karmiony był sztucznie sondą aż do dnia zwolnienia. Karany był m.in. pozbawieniem prawa do otrzymywania paczek, korespondencji, zakazem widzeń. Jak się ma jego cierpienie do happeningu politycznego wokół kilkunastodniowego więzienia Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika skazanych za przekroczenie obowiązków służbowych podczas piastowania wysokich funkcji państwowych?</u>
          <u xml:id="u-378.10" who="#ArturJarosławŁącki">Przeinaczanie historii, osadzanie na piedestale tych, którzy sprzeniewierzyli się zasadzie sprawiedliwego i równego traktowania wszystkich współobywateli, jest nieetyczne i nieuczciwe. Porównanie tych ludzi do działaczy opozycji demokratycznej prześladowanych w czasach PRL, szczególnie tych zapomnianych, autentycznie cierpiących, jest skandaliczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#ArturJarosławŁącki">Inscenizowanie spektaklu politycznego wokół Kamińskiego i Wąsika narusza naszą pamięć o autentycznych więźniach politycznych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, dziękuję serdecznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#ArturJarosławŁącki">Protestujemy, wzywamy do sprawiedliwego osądu rzeczywistości historycznej i obecnej, traktowania sprawiedliwą miarą tych, którzy bezkompromisowo występowali o wolność i pokój, prześladowanych działaczy opozycji demokratycznej oraz tych, którzy tym wzorcom się sprzeniewierzyli, zostali aroganckimi politykami…</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek wyłącza mikrofon, poseł przemawia przy wyłączonym mikrofonie)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#ArturJarosławŁącki">Podpisano…</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dobrze, że podpisano.</u>
          <u xml:id="u-383.2" who="#komentarz">(Poseł Łukasz Kmita: Dobrze pan skończył.)</u>
          <u xml:id="u-383.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Rozumiem, że chce pan to przekazać. Dziękuję bardzo. Proszę pozdrowić autorów.</u>
          <u xml:id="u-383.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pan poseł Szymon Giżyński, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#SzymonGiżyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Znakomity wiersz Wojciecha Młynarskiego „Smutne miasteczko”, wciąż ważny i aktualny, w minimalnej trawestacji.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#SzymonGiżyński">Raz państewko mi się przyśniło</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#SzymonGiżyński">otoczone górami wkoło,</u>
          <u xml:id="u-384.3" who="#SzymonGiżyński">co od innych tym się różniło,</u>
          <u xml:id="u-384.4" who="#SzymonGiżyński">że w nim strasznie było wesoło.</u>
          <u xml:id="u-384.5" who="#SzymonGiżyński">Żarty brzmiały na każdym kroku,</u>
          <u xml:id="u-384.6" who="#SzymonGiżyński">żartowali duzi i mali,</u>
          <u xml:id="u-384.7" who="#SzymonGiżyński">ludzie całkiem nie mieli boków,</u>
          <u xml:id="u-384.8" who="#SzymonGiżyński">bo ze śmiechu je pozrywali.</u>
          <u xml:id="u-384.9" who="#SzymonGiżyński">Aż szef państwa rzekł do ministrów,</u>
          <u xml:id="u-384.10" who="#SzymonGiżyński">co tych żartów słuchali bladzi:</u>
          <u xml:id="u-384.11" who="#SzymonGiżyński">„Szkodliwemu temu zjawisku</u>
          <u xml:id="u-384.12" who="#SzymonGiżyński">jakoś, wiecie, trzeba zaradzić”.</u>
          <u xml:id="u-384.13" who="#SzymonGiżyński">Do państewka tego stolicy,</u>
          <u xml:id="u-384.14" who="#SzymonGiżyński">co leżała nad Wisłą rzeczką,</u>
          <u xml:id="u-384.15" who="#SzymonGiżyński">sprowadzono zza zachodniej granicy</u>
          <u xml:id="u-384.16" who="#SzymonGiżyński">Objazdowe Smutne Miasteczko.</u>
          <u xml:id="u-384.17" who="#SzymonGiżyński">Karuzela się nie kręciła,</u>
          <u xml:id="u-384.18" who="#SzymonGiżyński">a mechanik na pryszcze chory</u>
          <u xml:id="u-384.19" who="#SzymonGiżyński">ludziom wciskał na siłę</u>
          <u xml:id="u-384.20" who="#SzymonGiżyński">swój jedynie słuszny życiorys.</u>
          <u xml:id="u-384.21" who="#SzymonGiżyński">Dostrzec można było tam bubka</u>
          <u xml:id="u-384.22" who="#SzymonGiżyński">w oprychówce i ocieplaczu,</u>
          <u xml:id="u-384.23" who="#SzymonGiżyński">co zachwalał ludziom przeróbkę</u>
          <u xml:id="u-384.24" who="#SzymonGiżyński">beczki śmiechu na beczkę płaczu.</u>
          <u xml:id="u-384.25" who="#SzymonGiżyński">Śmiech istotnie przygasł w narodzie,</u>
          <u xml:id="u-384.26" who="#SzymonGiżyński">a radosna ministrów rada</u>
          <u xml:id="u-384.27" who="#SzymonGiżyński">zakrzyknęła: „O to nam chodzi!</u>
          <u xml:id="u-384.28" who="#SzymonGiżyński">Ta koncepcja nam odpowiada!”.</u>
          <u xml:id="u-384.29" who="#SzymonGiżyński">A widz pewien pod płaczu beczką</u>
          <u xml:id="u-384.30" who="#SzymonGiżyński">do sąsiada szepnął: „Sąsiedzie,</u>
          <u xml:id="u-384.31" who="#SzymonGiżyński">to jest tylko smutne miasteczko,</u>
          <u xml:id="u-384.32" who="#SzymonGiżyński">ono sobie kiedyś pojedzie…”.</u>
          <u xml:id="u-384.33" who="#SzymonGiżyński">Lecz znał, widać, życie za mało</u>
          <u xml:id="u-384.34" who="#SzymonGiżyński">albo patrzył na świat za prosto,</u>
          <u xml:id="u-384.35" who="#SzymonGiżyński">bo miasteczko nie pojechało,</u>
          <u xml:id="u-384.36" who="#SzymonGiżyński">lecz zostało i się rozrosło!</u>
          <u xml:id="u-384.37" who="#SzymonGiżyński">Rozpaczliwi nieudacznicy</u>
          <u xml:id="u-384.38" who="#SzymonGiżyński">i cynicy o wrednych pyskach</u>
          <u xml:id="u-384.39" who="#SzymonGiżyński">na miasteczka głównej ulicy</u>
          <u xml:id="u-384.40" who="#SzymonGiżyński">otwierali swoje stoiska.</u>
          <u xml:id="u-384.41" who="#SzymonGiżyński">Starcy wstrętni i niewyżyci</u>
          <u xml:id="u-384.42" who="#SzymonGiżyński">i przygłupy z mózgu chlupotem</u>
          <u xml:id="u-384.43" who="#SzymonGiżyński">w tym miasteczku, w pełnym zachwycie,</u>
          <u xml:id="u-384.44" who="#SzymonGiżyński">zabierali się do roboty.</u>
          <u xml:id="u-384.45" who="#SzymonGiżyński">I od stoczni do ciemnych sztolni</u>
          <u xml:id="u-384.46" who="#SzymonGiżyński">śpiew chóralny dzień rozpoczynał:</u>
          <u xml:id="u-384.47" who="#SzymonGiżyński">„Dalej, głupki! Naprzód, niezdolni!</u>
          <u xml:id="u-384.48" who="#SzymonGiżyński">Przyszła nasza piękna godzina!”.</u>
          <u xml:id="u-384.49" who="#SzymonGiżyński">I miasteczko rosło i rosło,</u>
          <u xml:id="u-384.50" who="#SzymonGiżyński">i miasteczko większe wciąż było,</u>
          <u xml:id="u-384.51" who="#SzymonGiżyński">przyjechało zimą, a wiosną</u>
          <u xml:id="u-384.52" who="#SzymonGiżyński">kraj calutki sobą pokryło.</u>
          <u xml:id="u-384.53" who="#SzymonGiżyński">Aż śmiech całkiem zamarł w narodzie,</u>
          <u xml:id="u-384.54" who="#SzymonGiżyński">a radosna ministrów rada</u>
          <u xml:id="u-384.55" who="#SzymonGiżyński">powtarzała: „O to nam chodzi!</u>
          <u xml:id="u-384.56" who="#SzymonGiżyński">Ta koncepcja nam odpowiada!”.</u>
          <u xml:id="u-384.57" who="#SzymonGiżyński">A kto zdrowy rozsądek cenił,</u>
          <u xml:id="u-384.58" who="#SzymonGiżyński">ten ponury przeżywał dramat,</u>
          <u xml:id="u-384.59" who="#SzymonGiżyński">tylko naród nasz się nie zmienił</u>
          <u xml:id="u-384.60" who="#SzymonGiżyński">i nie zwątpił, i się nie złamał.</u>
          <u xml:id="u-384.61" who="#SzymonGiżyński">I do dzisiaj pod płaczu beczką</u>
          <u xml:id="u-384.62" who="#SzymonGiżyński">wciąż powtarza: „Nie, nie, sąsiedzie,</u>
          <u xml:id="u-384.63" who="#SzymonGiżyński">to jest tylko smutne miasteczko,</u>
          <u xml:id="u-384.64" who="#SzymonGiżyński">Ono sobie kiedyś pojedzie…”.</u>
          <u xml:id="u-384.65" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo. Dziękuję, panie pośle, za ten piękny wiersz opisujący naszą przeszłość.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Małgorzata Golińska, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-385.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#MałgorzataGolińska">Będę prosił niemiecką minister, by rząd niemiecki w kreatywny sposób pomyślał o tym, jak znaleźć formę rekompensaty strat wojennych — powiedział w Berlinie minister polskiego rządu. Inny polityk obozu rządzącego pytany o zadośćuczynienie za szkody wojenne od Niemiec podkreślił, że Polska liczy na dalsze zaangażowanie Niemiec w pomoc dla Ukrainy. To byłoby najlepsze zadośćuczynienie, które wpływałoby na bezpieczeństwo Rzeczypospolitej — stwierdził.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#MałgorzataGolińska">Przygotowany za czasów PiS ekspercki raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej wskazał, że należne Polsce reparacje od Niemiec przekraczają kwotę 6 bln zł. To poziom strat poniesionych przez nasz kraj w wyniku napaści Niemiec. Ale ten raport to coś więcej, to zwrócenie uwagi świata na niewyobrażalne i nieprzeliczalne cierpienia Polaków, zniszczone miasta, spalone wsie, ukradzione, zniszczone dzieła sztuki, spalone, przetrzebione lasy. Na ogrom przelanej krwi, wypłakanych łez, nieogarnionego bólu. Na bezpowrotnie rozdzielone rodziny, osierocone dzieci, utraconych bliskich. Na oczy bitego karabinową kolbą dziecka z ogoloną głową pytającego: Dlaczego? Na twarz zgwałconej dziewczyny, która jeszcze niedawno biegała po polskiej łące. Na pękające serce matki umierającego żołnierza i zdarte do krwi ręce ojca kopiącego synowi grób. Na utracone pokolenia. Niech świat usłyszy, co się stało. Niech świat widzi, co się stało, ile nas, Polaków, to kosztowało. To nie może być przedmiotem żadnego handlu.</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#MałgorzataGolińska">Na jakim poziomie zamożności byłaby dzisiaj Polska i jej obywatele, gdyby nie czas wojny, planowej masowej eksterminacji, eksploatacji państwa i ogromu zniszczeń? Czy nie mamy prawa oczekiwać wreszcie rekompensaty od niemieckiego najeźdźcy? To nie jest kwestia proszenia Niemiec, by kreatywnie pomyślały, jak znaleźć formę zadośćuczynienia. To nie jest kwestia, za którą, by zadośćuczynić Polsce, można zapłacić Ukrainie. Gdy koalicja 13 grudnia dogada się ze swoimi kolegami z Niemiec i w imieniu państwa polskiego zgodzi się na to, by reparacje za krzywdy Polaków kreatywnie uzgodnić, temat na zawsze umrze. To jest prawdziwy obraz zagrożeń rządu Donalda Tuska.</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Marcin Grabowski, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#MarcinGrabowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja z dobrą informacją, szanowni państwo. Oświadczam, że po 25 latach, 18 marca 2024 r. pojadą pociągi pasażerskie na linii kolejowej Ostrołęka — Łapy — Białystok. I, szanowni państwo, chciałbym w imieniu mieszkańców subregionu ostrołęckiego, samorządowców, braci kolejarskiej, wszystkich organizacji pozarządowych, własnym również serdecznie podziękować tym, którzy przyczynili się do tego finansowania na ten rok 2024, przede wszystkim samorządowi województwa podlaskiego, radnym, marszałkowi, wicemarszałkowi województwa podlaskiego Markowi Olbrysiowi, który był indywidualnie zaangażowany w ten projekt, ważny projekt dla nas, dla naszego subregionu ostrołęckiego, województwa podlaskiego. Dlatego, szanowni państwo, niezmiernie się cieszę, bo jeszcze nie tak dawno jako radny Sejmiku Województwa Mazowieckiego też wielokrotnie pisałem, składałem interpelację, zadawałem pytania na sesji, na posiedzeniach komisji do pana marszałka województwa mazowieckiego. I apeluję do marszałka województwa mazowieckiego o to, żeby włączył się również w to, w ten ważny dla nas projekt kolejowy.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#MarcinGrabowski">Jeszcze raz dziękuję i zapraszam 18 marca na przejazd pociągiem z Ostrołęki do Białegostoku wszystkich mieszkańców, sympatyków kolei. Miłego, dobrego podróżowania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękujemy za zaproszenie.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Iwona Małgorzata Krawczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-389.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-389.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Władysław Dajczak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-389.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-389.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Marcin Józefaciuk, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-389.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest?</u>
          <u xml:id="u-389.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#MarcinJózefaciuk">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wyobraźmy sobie taką szkołę średnią, w której ok. 90% uczniów i uczennic podchodzi do egzaminu maturalnego, co prawda nie każdy zdaje od razu. Nauczyciele zachęcają każdą i każdego do spróbowania swoich sił, pomimo wstępnego braku chęci uczniów klas programowo najwyższych do podchodzenia do egzaminu dojrzałości, dając szansę na kontynuację nauki na studiach. Fajnie, prawda?</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#MarcinJózefaciuk">Wyobraźmy sobie szkołę, w której ci sami uczniowie w zbliżonym do terminu matur okresie podchodzą do egzaminu zawodowego, a większość z nich uzyskuje wymagane minimum 50% w części praktycznej i 75% w części pisemnej, uzyskując pełne kwalifikacje zawodowe i realizując swoje pasje. Fajnie, prawda?</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#MarcinJózefaciuk">Wyobraźmy sobie szkołę, do której uczniowie przychodzą z uśmiechem na twarzy, wiedząc, że spotkają się w bezpiecznych warunkach, będą mogli rozwijać swoje pasje. Szkoła, która ich rozumie i daje bezpieczeństwo, jest często odskocznią od brutalności ich życia. Fajnie, prawda?</u>
          <u xml:id="u-390.3" who="#MarcinJózefaciuk">Wyobraźmy sobie szkołę, która w ostatnich latach powiększyła się o nowe budynki, aby uniknąć wielozmianowości i stworzyć strefy wolne od nienawiści, strefy relaksu, strefy gier planszowych, strefy nauki samodzielnej. Fajnie, prawda?</u>
          <u xml:id="u-390.4" who="#MarcinJózefaciuk">Wyobraźmy sobie szkołę dzięki, której młodzież z Ukrainy kształci się w zawodach niezbędnych do odbudowania ojczyzny tych młodych uchodźców. Fajnie, prawda?</u>
          <u xml:id="u-390.5" who="#MarcinJózefaciuk">Takie szkoły istnieją w rzeczywistości — fajnie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-390.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Włodzimierz Skalik, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-391.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#WłodzimierzSkalik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uwaga Polaków jest przykuwana kolejnym etapem wojenki Tuska z Kaczyńskim, Kaczyńskiego z Tuskiem. Oto medialne tytuły: „Kulisy sejmowej awantury”, „Awantura o Wąsika i Kamińskiego pod Sejmem. Takiego PiS potrzebuje Tusk najbardziej”, „Mariusz Kamiński pobity pod parlamentem? Tak, ale przez kolegę”.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowni państwo, tak jest odwracana uwaga Polaków od ważnych spraw. W mediach nie znajdziecie informacji o trwających od ponad 2 lat pracach WHO nad zmianami międzynarodowych przepisów zdrowotnych IHR. Ponad 300 poprawek, w tym wiele bardzo niebezpiecznych, ukierunkowanych na odbieranie podstawowych praw i wolności każdego mieszkańca w 196 państwach członkowskich, m.in. w zakresie swobody wyboru leków i terapii medycznych, swobodnego przemieszczania się, tajemnicy lekarskiej czy wolności słowa, badań naukowych i debaty publicznej. Poprawki te mają być przyjęte na zgromadzeniu ogólnym WHO 27 maja tego roku.</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#WłodzimierzSkalik">Drodzy państwo, okazuje się, że art. 55 tych przepisów wymaga, aby tekst wszelkich propozycji zmian był przekazywany do wiadomości wszystkich państw będących stornami co najmniej na 4 miesiące przed Zgromadzeniem Zdrowia, podczas którego propozycje te będą rozpatrywane. Drodzy państwo, ten termin minął w styczniu tego roku. Okazuje się, że prace nad poprawkami nadal trwają, nie zostały przekazane do publicznej informacji. Jeśli te poprawki będą przyjęte w maju 2024 r., to będzie to działanie nielegalne. Dzisiaj na posiedzeniu zespołu parlamentarnego ds. WHO wezwałem panią dyrektor Ewę Nowacką do tego, by polska strona nie akceptowała tego nielegalnego, przestępczego działania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Andrzej Tomasz Zapałowski, klub parlamentarny Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-393.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 26 czerwca 2023 r. w Rzeszowie pod urzędem wojewódzkim ówczesny minister Mariusz Kamiński postawił kilkadziesiąt tirów załadowanych bronią i amunicją, co było już naruszeniem prawa, i na konferencji prasowej powiedział, że przekazujemy właśnie z zasobów ministerstwa spraw wewnętrznych tysiące karabinów i miliony sztuk amunicji Ukraińcom. Był tam wiceminister spraw wewnętrznych Ukrainy. Teraz, proszę państwa, pojawia się informacja, że Policja chce kupić 10 mln sztuk amunicji. Proszę państwa, przez wiele miesięcy funkcjonariusze różnych służb nie prowadzili strzelań albo te strzelania były bardzo ograniczone. W ten sposób doprowadzono do sytuacji, w której stworzono zagrożenie dla funkcjonariuszy, którzy nie nabywali umiejętności strzeleckich. To jest bardzo poważny problem, bo to też dotyczy oddziałów kontrterrorystycznych, tak jak mówiłem, wielu służb.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Zakup 10 mln sztuk amunicji. Jeżeli przemnożymy to tylko przez 100 tys. etatów, to jest 100 sztuk amunicji na funkcjonariusza. Proszę państwa, co to jest za ilość, jeżeli chodzi o strzelania ćwiczebne? To jest symbol. Chciałem na to zwrócić uwagę, bo, proszę państwa, czyścimy w wojsku i w służbach nasze magazyny z zasobów amunicyjnych i jednocześnie narażamy naszych funkcjonariuszy i w pewnym sensie też żołnierzy na ograniczenie strzelań, czyli zaniechanie posiadania zdolności i umiejętności strzeleckich.</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#AndrzejTomaszZapałowski">I jeszcze jedno, tylko jedna kwestia. Proszę państwa, my w ogóle musimy zmienić mentalność, mentalność prokuratorów, sądów, tak żeby funkcjonariusze różnych służb i żołnierze używali broni, kiedy ktoś wyciągnie przeciwko nim broń. Bo dzisiaj doprowadzono do absurdalnej sytuacji, że policjant, funkcjonariusz Straży Granicznej czy inny żołnierz boi się użyć broni, bo zaraz zostanie zawieszony w czynnościach służbowych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-394.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Anna Dąbrowska-Banaszek, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiaj mija 5 lat od śmierci Jana Olszewskiego, wyjątkowego człowieka, polskiego prawnika, polityka, publicysty, adwokata, prezesa Rady Ministrów w latach 1991–1992, kawalera Orderu Orła Białego.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Urodził się w Warszawie, w rodzinie kolejarzy, politycznie związanej z tradycjami polskiego niepodległościowego ruchu robotniczego. W czasie II wojny światowej i okupacji był żołnierzem Szarych Szeregów, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Był działaczem opozycji antykomunistycznej w okresie PRL-u, obrońcą w wielu procesach politycznych. Był też jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników. W 1980 r. był współodpowiedzialny za postępowanie rejestracyjne NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Pełnił obowiązki posła Rzeczypospolitej Polskiej na Sejm I, III i IV kadencji. Był współzałożycielem Porozumienia Centrum, założycielem i przewodniczącym Ruchu dla Rzeczypospolitej oraz Ruchu Odbudowy Polski. W latach 1989–1991 i 2005–2006 był członkiem Trybunału Stanu, w latach 2006–2010 był doradcą prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego. Był kandydatem na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w wyborach w 1995 r. oraz 2000 r.</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#AnnaDąbrowskaBanaszek">Dzisiaj, w 5. rocznicę śmierci, wiele osób i instytucji wspomina Jana Olszewskiego. Jako posłowie Rzeczypospolitej Polskiej również uczciliśmy jego pamięć, przypominając jego zasługi, składając kwiaty przy popiersiu na sali jego imienia w budynku parlamentu oraz uczestnicząc we mszy świętej w jego intencji. Pamiętamy o wielkich Polakach. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-396.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Krzysztof Mulawa, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#KrzysztofMulawa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z tego miejsca jako członek Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi pragnę zwrócić uwagę na najbliższy piątek i jednocześnie zwrócić uwagę, zwrócić się z gorącym apelem do rolników, do wszystkich Polaków, którym leży na sercu dobro naszej ojczyzny i bezpieczeństwo żywnościowe. Dołączcie do protestujących.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#KrzysztofMulawa">Już w piątek w godzinach porannych rozpocznie się strajk rolników. O godz. 10 na wielu drogach w wielu miastach Polski wyjadą rolnicy z przewoźnikami. Mają zasadniczo dwa postulaty: po pierwsze, „nie” dla unijnej polityki klimatycznej, po drugie, „nie” dla bezcłowego handlu z Ukrainą.</u>
          <u xml:id="u-398.2" who="#KrzysztofMulawa">Kiedy na ulice polskich miast, tak jak powiedziałem, wyjadą rolnicy, ma zebrać się komisja rolnictwa, dokładnie o tej samej godzinie, o godz. 10. Czy to naprawdę jest dobry moment, żebyśmy obradowali akurat w tym momencie o tym, jak będą wyglądały podkomisje w komisji rolnictwa? Apeluję do ministra rolnictwa o poważne potraktowanie problemu rolnictwa w Polsce. Polskie rolnictwo i tak samo unijne rolnictwo upadają przez lewicowe ekoterrorystyczne ideologie. Oddajmy ziemię rolnikom. Oni wiedzą, jak zadbać o tę ziemię, ale również wiedzą, jak zadbać o bezpieczeństwo żywnościowe nas, Polaków.</u>
          <u xml:id="u-398.3" who="#KrzysztofMulawa">Jeszcze raz wszystkich serdecznie zapraszam i zachęcam do wzięcia udziału w protestach rolniczych. Pamiętajmy, może to są duże słowa, że tak naprawdę bez rolnictwa umrzemy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-398.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Grzegorz Adam Płaczek, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj w ciągu dnia na tej sali odbyło się wiele dyskusji, ale żadna z nich nie dotyczyła tematu, który powinien stanowić priorytet dziś w debacie publicznej. Chodzi o politykę klimatyczną Unii Europejskiej, politykę, która już za niedługo może mieć ogromne konsekwencje dla naszej gospodarki i naszych domowych budżetów.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Rząd pana premiera Donalda Tuska wycofał pozwy, które Polska złożyła przeciwko szalonej polityce klimatycznej Unii Europejskiej, co oznacza, że obecna koalicja rządząca godzi się na unijny kierunek klimatyczny, który zagraża stabilności gospodarczej i finansowej naszego kraju.</u>
          <u xml:id="u-400.2" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Główne media milczą, chociaż decyzja zwiastuje ogromne problemy i wyzwania dla naszej gospodarki, właścicieli domów oraz posiadaczy samochodów spalinowych. Będziemy za parę miesięcy świadkami wzrostu cen prądu oraz ogrzewania. I to jest pewne.</u>
          <u xml:id="u-400.3" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Warto zauważyć, że coraz więcej krajów wyraża swoje niezadowolenie wobec szaleńczej polityki ekofanatyków. Olbrzymie protesty rolników przechodzą przez Niemcy, Francję, Belgię i inne kraje Europy Zachodniej. Ludzie się budzą i zaczynają zdawać sobie sprawę, że kierunek obrany przez Unię Europejską prowadzi nas wszystkich w przepaść. Poważna rzeczowa debata na temat unijnej polityki klimatycznej oraz stanowiska polskiego rządu w tej sprawie musi mieć miejsce właśnie w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-400.4" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Polacy powinni wiedzieć, dlaczego rząd wycofał pozwy dotyczące polityki klimatycznej Unii Europejskiej i dlaczego pozwalamy na likwidację polskiego górnictwa. Rodacy powinni otrzymać odpowiedź na pytanie, dlaczego rząd zezwala na wprowadzenie zakazu sprzedaży aut spalinowych. Dlaczego zezwalamy na kryzys w rolnictwie oraz finansową katastrofę, która z pewnością czeka Polaków, jeśli nie odrzucimy unijnej polityki klimatycznej?</u>
          <u xml:id="u-400.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-400.6" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Precz z zieloną komuną!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Renata Rak, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#RenataRak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W roku szkolnym 2023–2024 do nauki w branżowej szkole I stopnia przystąpili uczniowie, którzy ukończyli już edukację w tego typu szkole, jednak ponownie rozpoczęli naukę w branżowej szkole I stopnia. Dlaczego? Dlatego że w wyniku reformy oświatowej rozpoczęli naukę jako sześciolatkowie. Dlatego że ukończyli szkołę, mając 17 lat. Dlatego że obowiązek nauki trwa do 18. roku życia. Dlatego że jeśli nie wywiążą się z obowiązku nauki, na ich rodziców może być nałożona kara nawet do 50 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#RenataRak">Absolwenci branżowej szkoły I stopnia mają możliwość kontynuowania nauki w branżowej szkole II stopnia. Jednak dostępność tych szkół jest ograniczona i dotyczy jedynie zawodów, które stanowią kontynuację kształcenia w BS1. Jednocześnie muszą także realizować kwalifikacyjne kursy zawodowe. Dlatego część 17-letnich absolwentów branżowych szkół, nie mając innego wyjścia, ponownie rozpoczyna naukę w branżowej szkole I stopnia i tym samym przez 6 lat uczą się w szkole jednego typu lub zapisują się do jakiejkolwiek szkoły, aby realizować wymóg nauki i uniknąć kary, a w praktyce na zajęcia często nie uczęszczają. W kolejnych latach liczba absolwentów branżowej szkoły I stopnia, którzy ukończą szkołę jako siedemnastolatkowie, wyniesie nawet kilkanaście tysięcy. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Henryk Szopiński, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#HenrykSzopiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sytuacja osób w Polsce, które straciły współmałżonka, jest nie do pozazdroszczenia. To jest fakt. W większości przypadków wdowcy lub wdowy pozostają z jedną emeryturą, co od razu funduje im trudną sytuację finansową. Biorąc pod uwagę dane GUS, według których w Polsce obecnie mieszka ponad 3 tys. takich osób, możemy mówić już o poważnym problemie społecznym i cywilizacyjnym.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#HenrykSzopiński">Dyskusje na temat rozwiązania tego problemu trwają od dawna, a poprzednia ekipa rządząca wręcz je zamroziła. Dlatego ważne jest, abyśmy ten obywatelski projekt zmiany ustawy o emeryturach i rentach dotyczący wprowadzenia renty wdowiej, jeżeli nawet nie zadowoli on wszystkich, doprowadzili do szczęśliwego końca. Renta wdowia będzie dobrą formą zabezpieczenia sytuacji materialnej osób, które przeżyły traumę utraty małżonka i często muszą samodzielnie radzić sobie z trudnościami codziennego życia.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#HenrykSzopiński">Przyjęty w projekcie ustawy model kroczący — co oznacza, że pełne świadczenia będą realizowane stopniowo — wydaje się społecznie uzasadniony, a dla budżetu państwa bezpieczny. Trzeba koniecznie podkreślić, że projekt ustawy przewiduje również, że prawo do renty wdowiej będą mieli wszyscy uprawnieni do świadczeń. Nie tylko ubezpieczeni w ZUS, ale także w KRUS oraz emeryci mundurowi. Swoimi zapisami obejmuje również osoby, które straciły współmałżonka nawet kilka lat temu.</u>
          <u xml:id="u-404.3" who="#HenrykSzopiński">Cieszę się, że wprowadzenie renty wdowiej przywróci wdowom i wdowcom elementarne poczucie sprawiedliwości, przybliży Polskę do grona państw, które już dawno dostrzegły i uregulowały ten problem, a najważniejsze, że los samotnych emerytów znacznie się poprawi. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-404.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Dariusz Matecki, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#DariuszMatecki">Szanowny Panie Marszałku! „Ministerstwo kultury nie da pieniędzy na świetlicę, czyli Centrum Solidarności Stocznia” — tytuł artykułu ze szczecińskiej „Gazety Wyborczej”. „Centrum Solidarności Stocznia bez wsparcia ministra kultury” — tytuł artykułu na stronach „Głosu Szczecińskiego”. Podano tam w wątpliwość finansowanie przez ministerstwo kultury nowej, ważnej dla Szczecina, dla kraju instytucji kultury, jaką miało być Centrum Solidarności Stocznia.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#DariuszMatecki">W sierpniu 2023 r. ministerstwo kultury publicznie ogłosiło, że Centrum Solidarności Stocznia w Szczecinie będzie państwową instytucją kultury działającą w obszarze polityki pamięci, poświęconą niezwykłemu fenomenowi „Solidarności”, związku zawodowego, ale przede wszystkim ruchu społecznego, do którego w szczytowym okresie działalności należało ponad 10 mln Polaków i który bezpośrednio przyczynił się do upadku systemu komunistycznego.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#DariuszMatecki">Przyszłą siedzibą nowej instytucji kultury miał być budynek dawnej świetlicy stoczniowej Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego. O remont tej świetlicy zachodniopomorska „Solidarność” upomina się od lat. I nie chodzi przy tym wyłącznie o odnowienie zabytkowego obiektu, ale też o stworzenie państwowej instytucji kultury, która ma się zajmować m.in. ochroną dziedzictwa „Solidarności”. Bo „Solidarność” to nie tylko Gdańsk, to również Szczecin, i o tym trzeba pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-406.3" who="#DariuszMatecki">Na terenie obiektu znajduje się historyczna świetlica stoczniowa, w której 30 sierpnia 1980 r. podpisano porozumienia sierpniowe. Historycy przyjmują, że to one zapoczątkowały powstanie „Solidarności”. Świetlica dzisiaj jest w tragicznym stanie. Obiekty historyczne, które powinny być muzealnymi eksponatami, niszczeją porozrzucane po obiekcie. To miejsce niezwykle ważne nie tylko dla tożsamości Szczecina, ale również dla naszej historii, całej naszej ojczyzny. W takich sprawach jako politycy powinniśmy porzucić podziały i razem dążyć do realizacji dobra wspólnego, jakim w tym przypadku jest zachowanie pamięci o uczestnikach zrywu „Solidarności”. Jako parlamentarzyści zachodniopomorscy pytamy Ministerstwo Kultury, również w interpelacji, czy zamierza zbudować Centrum Solidarności „Stocznia” i jeśli tak, to prosimy o przedstawienie harmonogramu prac i finansowania tej instytucji kultury. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Bartosz Romowicz, Polska 2050.</u>
          <u xml:id="u-407.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Marta Wcisło, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-407.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#MartaWcisło">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś przed Sejmem miała miejsce sytuacja bez precedensu. Dwóch byłych posłów, skazanych prawomocnym wyrokiem, próbowało wedrzeć się do Sejmu — do Sejmu, który jest świątynią demokracji, ale nie po to, aby krzewić demokrację, tylko po to, aby destabilizować prace Sejmu, po to, aby urządzać hucpę polityczną, zadymę polityczną, po to, aby się o nich mówiło. Ale najgorsze w tym wszystkim jest to, że wspierali ich, ochraniali i pomagali im koledzy, posłowie z PiS. Posłowie z PiS-u chronili dziś przestępców, tak trzeba to nazwać.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#MartaWcisło">Szanowni Państwo! Jeszcze niedawno posłowie PiS mówili: „murem za polskim mundurem”, a dziś szarpali i przepychali się z tym mundurem, ze Strażą Marszałkowską.</u>
          <u xml:id="u-408.2" who="#MartaWcisło">Szanowni Państwo! Wąsik i Kamiński jako szefowie CBA zniszczyli wielu ludziom życie, nadużywali władzy, przekraczali kompetencje, za co zostali skazani. A dziś posłowie PiS stawiają ich na piedestale bohaterstwa. Mówią, że są bohaterami. To są, szanowni państwo, PiS-owskie standardy bohaterstwa. Jaka partia, tacy bohaterowie.</u>
          <u xml:id="u-408.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Witold Tumanowicz, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 9 lutego na ulice całego kraju wychodzą rolnicy, którzy walczą z szaleńczą polityką klimatyczną Unii Europejskiej, jak również z masowym napływem produktów rolnych zza wschodniej granicy. Manifestacje zostały zarejestrowane w ponad 150 miejscach we wszystkich województwach. Jesteśmy od lat z protestującymi rolnikami i mamy nadzieję, że ten strajk da impuls również dla polskiego rządu, aby bardziej aktywnie działał na poziomie unijnym na rzecz polskiego rolnictwa i polskiego interesu.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#WitoldTumanowicz">Konfederacja konsekwentnie wskazuje na ogromną niesprawiedliwość co do warunków, w jakich przyszło pracować polskim gospodarzom i tym z Ukrainy. Wymienię kilka problemów polskiego rolnika, których nie mają rolnicy za wschodnią granicą: przerośnięta biurokracja, m.in. sankcje dla rolnika za brak realizacji praktyk z ekoschematów, obowiązek ugorowania 4% gruntów rolnych, zakaz stosowania coraz większej liczby substancji czynnych do ochrony roślin. Nawet uprawa ziemniaka w Polsce wymaga specjalnej rejestracji. Ta nierówna konkurencja doprowadziła do zalewu polskiego rynku rolno-spożywczego nie tylko tzw. zbożem technicznym z Ukrainy, ale i innymi towarami: cukrem, jajami, drobiem czy owocami miękkimi. Otwarcie mówi się już o lawinowym imporcie oleju technicznego. W każdym aspekcie działalności polskich rolników obowiązują koszty i regulacje.</u>
          <u xml:id="u-410.2" who="#WitoldTumanowicz">Masowe dopuszczenie na rynek europejski towarów rolno-spożywczych z krajów pozaunijnych jest skrajną nieodpowiedzialnością Komisji Europejskiej, zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu Polski, a także w całej Unii. Konfederacja stoi murem za polskimi rolnikami. Polak w Polsce gospodarzem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-410.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Stanisław Gorczyca, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#StanisławGorczyca">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wśród wielu problemów, z którymi obecnie borykają się Polki i Polacy, coraz głośniej wybrzmiewa kwestia niezadowalającej jakości wody pitnej. Z przykrością stwierdzić należy, że brak jest w naszym kraju regulacji prawnych gwarantujących bezpieczeństwo dostaw wody, co staje się szczególnie istotne w kontekście zmian klimatu. W ich następstwie coraz więcej gmin dotyka problem braku lub zanieczyszczenia wody.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#StanisławGorczyca">W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że pomimo podejmowanych przez samorządy lokalne wysiłków w kierunku modernizacji urządzeń zaopatrzenia w wodę infrastruktura wodociągowa pozostaje nadal niedoinwestowana. Wpływ na to ma niewątpliwie dotychczasowa błędna polityka Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, ograniczająca wzrost taryf za wodę i ścieki, co przełożyło się na wzrost ryzyka związanego z wyeksploatowaniem starej infrastruktury.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#StanisławGorczyca">Szanowni Państwo! 12 stycznia br. minął rok od terminu transpozycji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Przygotowany przez ówczesny rząd projekt w tej materii został negatywnie zaopiniowany przez stronę samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, ponieważ nakładał na gminy i dostawców szereg obciążeń bez jakiegokolwiek wsparcia merytorycznego i finansowego, podczas gdy większość obowiązków w tej dyrektywie, poza art. 9, kierowana jest do państw członkowskich. Projekt ten wypaczał także zarządzanie ryzykiem, skupiając się na biurokratycznych sprawozdaniach i karach za ich brak. W praktyce oznacza to, że nie tylko nie przeniesiono na grunt polski uregulowań dyrektywy, ale też nie stworzono właściwych struktur organizacyjnych, finansowych oraz edukacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-412.3" who="#StanisławGorczyca">Mało tego, 2 lata temu osoby zarządzające Państwową Inspekcją Sanitarną zlikwidowały funkcjonującą od 7 lat Komisję Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody Polskie przy Głównym Inspektoracie Sanitarnym oraz Departament Bezpieczeństwa Zdrowotnego Wody w tej instytucji pomimo protestów kierowanych do ówczesnego ministra zdrowia m.in. przez Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich. Krótko mówiąc, zamieciono problem pod dywan i udawano, że on nie istnieje. Podobnie lekceważona była sprawa bakterii Legionella, z powodu której w Polsce notuje się kilkadziesiąt tysięcy przypadków zachorowań rocznie.</u>
          <u xml:id="u-412.4" who="#StanisławGorczyca">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zaopatrzenie ludności w wodę ma charakter interdyscyplinarny, obejmujący nie tylko zagadnienia środowiskowe, ale również techniczne i technologiczne z zakresu zarządzania kryzysowego, a przede wszystkim zdrowotne. Najwyższy czas, aby problem jakości wody i dostaw wody potraktować poważnie i jak najszybciej przystąpić do opracowania spójnej polityki i strategii w tym zakresie oraz stworzenia prawidłowej legislacji.</u>
          <u xml:id="u-412.5" who="#StanisławGorczyca">Jednym z pierwszych kroków we właściwym kierunku mogłoby być powołanie interdyscyplinarnego zespołu, który w krótkim czasie dokonałby analizy i diagnozy problemu oraz potrzeb w cytowanej dziedzinie. Pomysł nie jest nowy, bo był zgłaszany wcześniej przez Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich, ale godny rozważenia.</u>
          <u xml:id="u-412.6" who="#StanisławGorczyca">Uważam, że nie wolno nam, szanowni państwo, tej problematyki zbagatelizować, bo od tego, jakie działania zostaną podjęte, od ich szybkości i skuteczności zależy zdrowie Polek i Polaków — nasze zdrowie.</u>
          <u xml:id="u-412.7" who="#StanisławGorczyca">Dziękuję, panie marszałku, przekroczyłem czas.</u>
          <u xml:id="u-412.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-412.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie pośle. 4 minuty pan ciekawie opowiadał, nie chciałem panu przerywać, bo widziałem zainteresowanie kolegów posłów.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Panie marszałku, będziemy się skarżyć na nierówne traktowanie. Pan poseł Braun…)</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Teraz co prawda już krzyczą trochę.</u>
          <u xml:id="u-413.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę pana, panu posłowi Braunowi nie chcemy za bardzo zabierać czasu, bo kto by obsługiwał gaśnicę w Sejmie, więc wie pan, po prostu…</u>
          <u xml:id="u-413.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-413.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">No właśnie, skarżcie się, kochani.</u>
          <u xml:id="u-413.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#BarbaraBartuś">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! 7 lutego 1985 r. w Toruniu zakończył się proces zabójców ks. Jerzego Popiełuszki. Ta 39. rocznica to wyjątkowa okazja, aby wspomnieć postać i działalność tego błogosławionego kapłana, ale także okazja, aby przypomnieć, że prawdziwi sprawcy zabójstwa ks. Popiełuszki nie ponieśli żadnej odpowiedzialności, a ci, którzy zostali skazani, stosunkowo szybko wyszli na wolność.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#BarbaraBartuś">Ks. Jerzy Popiełuszko, kapelan warszawskiej „Solidarności”, obrońca praw człowieka w czasach PRL, został brutalnie zamordowany przez funkcjonariuszy ówczesnego państwa.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#BarbaraBartuś">Służba Bezpieczeństwa osobą ks. Jerzego zainteresowała się dość wcześnie. Już jako alumnowi seminarium duchownego założono mu teczkę operacyjną, gdzie zbierano dokumenty związane z jego działalnością duszpasterską. Aktywność ks. Jerzego została uznana przez ówczesne władze za krytykę i sprzeciw wobec systemu komunistycznego. Komuniści postanowili to „załatwić”. Podczas spotkania Wojciecha Jaruzelskiego z Czesławem Kiszczakiem 13 września 1984 r. padły słynne słowa Jaruzelskiego: „Załatw to, niech on nie szczeka”. Rezultatem tego było uprowadzenie księdza przez funkcjonariuszy Samodzielnej Grupy „D” Departamentu IV MSW i jego brutalne zamordowanie.</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#BarbaraBartuś">Komunistom nie udało się jednak, w przeciwieństwie do wielu innych zbrodni, ukryć tej zbrodni. 27 grudnia 1984 r. przed Sądem Wojewódzkim w Toruniu rozpoczął się tzw. proces toruński. Historycy są jednak zgodni, że proces został starannie przygotowany przez komunistyczne władze, wprost wyreżyserowany. Nieprzypadkowy wydaje się także termin rozpoczęcia procesu — okres między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem sprzyjał oderwaniu opinii publicznej od spraw drażliwych społecznie. Na salę rozpraw wpuszczano wybranych dziennikarzy, relacje telewizyjno-radiowe były starannie cenzurowane.</u>
          <u xml:id="u-414.4" who="#BarbaraBartuś">W jego efekcie trzej oficerowie MSW zostali oskarżeni i skazani za uprowadzenie, torturowanie i zabójstwo ks. Popiełuszki. Zostali oni skazani na kary od 14 do 25 lat pozbawienia wolności. Kary te były jednak wielokrotnie łagodzone, a sprawcy — obejmowani amnestią. W ich efekcie mordercy księdza ponieśli jedynie minimalne kary, a po wyjściu na wolność zmienili nazwiska i powrócili do normalnego życia w społeczeństwie. Warto też podkreślić, iż prawdziwi inspiratorzy tej zbrodni nigdy nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. W wolnej Polsce Jaruzelski i Kiszczak dożyli swoich dni w spokoju i dobrobycie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. 8 lutego 2024 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">A panów posłów zapraszam do siebie.</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, zapraszam pana do siebie, to pan u mnie usiądzie na fotelu i się poskarży. Ja pana posłucham, napijemy się kawy.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 43)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>