PPC / ppc

text_structure.xml 692 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 04)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Szymon Hołownia oraz wicemarszałkowie Włodzimierz Czarzasty, Piotr Zgorzelski, Monika Wielichowska i Krzysztof Bosak)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#Marszałek">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#Marszałek">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#Marszałek">Na sekretarzy dzisiejszych obrad powołuję posłów Weronikę Smarduch, Joannę Wichę, Roberta Gontarza i Ryszarda Wilka.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#Marszałek">W pierwszej części obrad sekretarzami będą posłanki Weronika Smarduch i Joanna Wicha.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będą posłowie…</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Z wnioskiem formalnym.)</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#Marszałek">Musi się pan zapisać, panie pośle. Jest już poseł Kaleta z PiS-u.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Słucham?)</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#Marszałek">Jest już zapisany poseł Kaleta z państwa, z Prawa i Sprawiedliwości. Proszę to ustalić. Oczywiście wnioski formalne będą miały miejsce.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#Marszałek">Protokół i listę mówców prowadzić będą posłowie Weronika Smarduch i Ryszard Wilk.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#Marszałek">Proszę panią poseł sekretarz o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#WeronikaSmarduch">Informuję, że dziś odbędą się posiedzenia…</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#WeronikaSmarduch">…Komisji:</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#WeronikaSmarduch">— Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania korespondencyjnego — 15 minut po zakończeniu głosowań, ok. godz. 9.45,</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#WeronikaSmarduch">— Edukacji, Nauki i Młodzieży — godz. 10,</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#WeronikaSmarduch">— Gospodarki i Rozwoju — godz. 10.30,</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#WeronikaSmarduch">— Rolnictwa i Rozwoju Wsi — godz. 11.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#WeronikaSmarduch">Dziś odbędą się posiedzenia następujących…</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#WeronikaSmarduch">…zespołów:</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#WeronikaSmarduch">— Krakowskiego Zespołu Parlamentarnego — godz. 11,</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#WeronikaSmarduch">— Parlamentarnego Zespołu Praw Kobiet — godz. 14.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#Marszałek">Informuję państwa, że Prezydium Sejmu przedłożyło wniosek w sprawie wyboru składu osobowego Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r., druk nr 184.</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpatrzenie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#Marszałek">Właściwa komisja przedłożyła sprawozdanie w sprawie informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2022, druk nr 183.</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#Marszałek">W związku z tym, po uzyskaniu jednolitej opinii Konwentu Seniorów, podjąłem decyzję o uzupełnieniu porządku dziennego o punkt obejmujący rozpatrzenie tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#Marszałek">Informuję państwa, że w związku z wygaśnięciem mandatu pana posła Krzysztofa Brejzy, na podstawie art. 251 § 5 Kodeksu wyborczego, postanowiłem o wstąpieniu na jego miejsce pani poseł Magdaleny Łośko, która zgłosiła się do ślubowania poselskiego.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#komentarz">(Część posłów wstaje, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-4.8" who="#Marszałek">Proszę panią poseł Magdalenę Łośko o zbliżenie się do stołu prezydialnego.</u>
          <u xml:id="u-4.9" who="#Marszałek">Wszystkich proszę o powstanie.</u>
          <u xml:id="u-4.10" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
          <u xml:id="u-4.11" who="#Marszałek">Obecnie odczytam rotę ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-4.12" who="#Marszałek">„Uroczyście ślubuję rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności i interesów Państwa, czynić wszystko dla pomyślności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać Konstytucji i innych praw Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-4.13" who="#Marszałek">Pani poseł Magdalena Łośko:</u>
          <u xml:id="u-4.14" who="#Marszałek">Ślubuję. Tak mi dopomóż Bóg.</u>
          <u xml:id="u-4.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-4.16" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.17" who="#Marszałek">Stwierdzam, że pani poseł Magdalena Łośko złożyła ślubowanie poselskie.</u>
          <u xml:id="u-4.18" who="#Marszałek">Pani poseł, gratuluję. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.19" who="#Marszałek">Pani poseł, zapraszam dzisiaj do siebie na kurtuazyjną kawę.</u>
          <u xml:id="u-4.20" who="#komentarz">(Głos z sali: Ooo…)</u>
          <u xml:id="u-4.21" who="#Marszałek">Jeżeli zechce moje zaproszenie przyjąć również nowa posłanka pani Anna Baluch, to serdecznie zapraszam dzisiaj. Sekretariat się z paniami skontaktuje.</u>
          <u xml:id="u-4.22" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-4.23" who="#Marszałek">Po kolei, panie pośle Rutnicki, po kolei, zdążymy. Do czasu rotacji z wszystkimi z państwa z pewnością zdążę się spotkać. A dzisiaj serdecznie zapraszam nowe posłanki</u>
          <u xml:id="u-4.24" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: To jest pani poseł Baluch, nie Paduch.)</u>
          <u xml:id="u-4.25" who="#Marszałek">Tak, tak, Baluch, pani Anna Baluch. Nie mam wątpliwości, być może nie doniosło tak, jak powinno donieść.</u>
          <u xml:id="u-4.26" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7. porządku dziennego: Ślubowanie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.</u>
          <u xml:id="u-4.27" who="#Marszałek">Sejm, za zgodą Senatu, powołał pana Mirosława Wróblewskiego na prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.</u>
          <u xml:id="u-4.28" who="#Marszałek">Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków prezes urzędu składa przed Sejmem ślubowanie.</u>
          <u xml:id="u-4.29" who="#Marszałek">Stwierdzam, że prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych pan Mirosław Wróblewski zgłosił się w celu złożenia ślubowania.</u>
          <u xml:id="u-4.30" who="#Marszałek">Proszę prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych pana Mirosława Wróblewskiego o złożenie ślubowania, a wszystkich państwa proszę o powstanie.</u>
          <u xml:id="u-4.31" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#MirosławWróblewski">Obejmując stanowisko Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, uroczyście ślubuję dochować wierności postanowieniom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, strzec prawa do ochrony danych osobowych, a powierzone mi obowiązki wykonywać sumiennie i bezstronnie. Tak mi dopomóż Bóg.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#Marszałek">Stwierdzam, że prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych pan Mirosław Wróblewski złożył ślubowanie przed Sejmem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-6.2" who="#Marszałek">A teraz wnioski formalne i nasz zakładowy przodownik pracy w tej materii pan poseł Jarosław Sachajko, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-6.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-6.4" who="#Marszałek">Zapraszamy.</u>
          <u xml:id="u-6.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-6.6" who="#Marszałek">Ale, pani poseł, czułość, wrażliwość, troska.</u>
          <u xml:id="u-6.7" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Dziękuję, dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-6.8" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#JarosławSachajko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnoszę o przerwę i…</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#JarosławSachajko">Spokojnie, spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#JarosławSachajko">…informację szanownego pana marszałka, dlaczego uniemożliwia pan panu premierowi Tuskowi odpowiedź na moje pytanie, które zadałem 43 dni temu. Polacy dalej nie wiedzą, czy pan premier uzupełni ustawę antykorupcyjną o to, aby rodziny polityków nie mogły zasiadać w spółkach, w których udział ma Skarb Państwa.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Za późno.)</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#JarosławSachajko">Program: rodzina na państwowym nie może dalej w Polsce funkcjonować. Obietnic wyborczych należy dotrzymywać. Nie udało się to panu premierowi w latach 2007–2014.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Sobolewski.)</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#JarosławSachajko">Otrzymał pan drugą szansę, aby wygrać z gangreną nepotyzmu.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#komentarz">(Głos z sali: To o tobie.)</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#JarosławSachajko">Jako Kukiz’15 zrobiliśmy już bardzo dużo, aby pana obietnice wyborcze z 2007 r. zrealizować…</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Ooo…)</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#JarosławSachajko">…ale wszystkiego za pana premiera nie zrobimy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#Marszałek">Panie pośle, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#Marszałek">Jest taki tryb, w którym premier czy jego przedstawiciele się wypowiadają w Izbie, jest to informacja w sprawach bieżących, pytania w sprawach bieżących. Może też zabierać głos, kiedy uzna za stosowne.</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#Marszałek">Natomiast pozostawiwszy tę sprawę do formalnego wyjaśnienia, chciałbym ucieszyć się z pana deklaracji i powiedzieć, że my, Polska 2050, mamy projekt ustawy o krajowym rejestrze osób publicznie eksponowanych, który z tego typu patologiami będzie w sposób zdecydowany walczył.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#Marszałek">Jestem bardzo szczęśliwy, że będziemy mogli nad tym projektem wspólnie pracować.</u>
          <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Sachajko: Panie marszałku, nie trzeba czekać, tylko trzeba to zrobić, głosować.)</u>
          <u xml:id="u-8.6" who="#Marszałek">Ale nie, nie głosować. Pracować w komisjach i będziemy to robić. Absolutnie pełna zgoda.</u>
          <u xml:id="u-8.7" who="#Marszałek">Jako drugi głos zabierze pan poseł Sebastian Kaleta, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-8.8" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#SebastianKaleta">Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kakao.)</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#SebastianKaleta">Wczoraj Prokuratura Okręgowa w Warszawie poinformowała, że notariusz Joanna K. ma mieć postawione zarzuty za poświadczenie nieprawdy w aferze Sienkiewicza. Okazuje się, że według prokuratury poświadczono nieprawdę, by siłowo wejść do mediów publicznych, zająć sygnał Telewizji Polskiej i po prostu ją zniszczyć.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#SebastianKaleta">W związku z powyższym mam wniosek o rozszerzenie porządku obrad o informację od ministra sprawiedliwości, czy dlatego dokonuje zamachu na prokuraturę, by takie sprawy nie były wyjaśniane.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#SebastianKaleta">Mam również wniosek o informację od pana ministra Sienkiewicza… A przepraszam, jego nie widać. Czy on też, jak pani notariusz, udał się do jakiejś bezpiecznej przystani?</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-9.6" who="#SebastianKaleta">To może mam wniosek do pana ministra Kierwińskiego. My skutecznie poszukiwaliśmy w ostatnich miesiącach słynnego kierowcy BMW, który uciekał przed polskim wymiarem sprawiedliwości, więc mam nadzieję, że zamiast prowadzić obławę na posłów Rzeczypospolitej, przeprowadzi pan obławę na notariusz, która jest w podróży życia akurat wtedy, kiedy poszukuje jej prokuratura.</u>
          <u xml:id="u-9.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Protas: Nieskutecznie.)</u>
          <u xml:id="u-9.8" who="#SebastianKaleta">Panie ministrze, do roboty.</u>
          <u xml:id="u-9.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-9.10" who="#komentarz">(Głosy z sali: Do roboty.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#Marszałek">Dla przypomnienia, informacja bieżąca i pytania są dzisiaj w porządku obrad bezpośrednio po głosowaniach, a więc będzie okazja do rozmowy z przedstawicielami Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#Marszałek">Zgłoszony został wniosek formalny o przerwę w obradach.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#Marszałek">Poddam ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za zarządzeniem przerwy w obradach, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.6" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.7" who="#Marszałek">Głosowało 427 posłów. 190 — za, 237 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-10.8" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.9" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy — Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.</u>
          <u xml:id="u-10.10" who="#Marszałek">Przystępujemy do trzeciego czytania.</u>
          <u xml:id="u-10.11" who="#Marszałek">Komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy z druku nr 181.</u>
          <u xml:id="u-10.12" who="#Marszałek">Komisja przedstawia jednocześnie wniosek mniejszości, nad którym głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-10.13" who="#Marszałek">We wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują, aby skreślić art. 8 ustawy nowelizującej.</u>
          <u xml:id="u-10.14" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.15" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.16" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.17" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.18" who="#Marszałek">Głosowało 434 posłów. 177 — za, 257 — przeciw, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-10.19" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-10.20" who="#Marszałek">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-10.21" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy w brzmieniu z druku nr 181, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.22" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.23" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.24" who="#Marszałek">Głosowało 434 posłów. 240 — za, 177 — przeciw, 17 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-10.25" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy — Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.</u>
          <u xml:id="u-10.26" who="#Marszałek">Powracamy do rozpatrzenia punktu 6. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w 100. rocznicę wydania pierwszego numeru „Wiadomości Literackich”.</u>
          <u xml:id="u-10.27" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-10.28" who="#Marszałek">Komisja wnosi o przyjęcie projektu uchwały z druku nr 173.</u>
          <u xml:id="u-10.29" who="#Marszałek">Głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-10.30" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w brzmieniu z druku nr 173, zechce teraz podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-10.31" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-10.32" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-10.33" who="#Marszałek">Głosowało 434 posłów. 425 — za, 5 — przeciw, 4 się wstrzymało.</u>
          <u xml:id="u-10.34" who="#Marszałek">Sejm podjął uchwałę w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy wydania pierwszego numeru „Wiadomości Literackich”.</u>
          <u xml:id="u-10.35" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8. porządku dziennego: Wybór składu osobowego Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r. (druk nr 184).</u>
          <u xml:id="u-10.36" who="#Marszałek">Prezydium Sejmu, na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o sejmowej komisji śledczej oraz art. 136c ust. 1 regulaminu Sejmu, przedłożyło wniosek w sprawie wyboru składu osobowego komisji śledczej.</u>
          <u xml:id="u-10.37" who="#Marszałek">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonych kandydatur?</u>
          <u xml:id="u-10.38" who="#Marszałek">Pan poseł Kaleta.</u>
          <u xml:id="u-10.39" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-10.40" who="#Marszałek">Proponuję, aby Sejm wysłuchał 2-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i koła, jeżeli będą takie zgłoszenia.</u>
          <u xml:id="u-10.41" who="#Marszałek">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-10.42" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-10.43" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Kaleta: Ile czasu?)</u>
          <u xml:id="u-10.44" who="#Marszałek">Czas — 2 minuty, już uruchamiam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#SebastianKaleta">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Od kilku miesięcy mówicie, że komisje śledcze będą szukały wielkich afer. Komisje śledcze, które powołaliście dotychczas, są bardziej kabaretem niż poważnymi instytucjami powoływanymi przez Sejm. Jedna komisja nie chce wzywać świadków, bo okazuje się, że może zostałaby obnażona wasza narracja. Druga komisja łamie prawo, bo nawet jeśli chodzi o coś, co jest, można powiedzieć, podstawą praw każdej osoby, która zeznaje w jakiejś sprawie, czyli swobodna wypowiedź, to pan poseł Joński, taki ekspert, nie wie, że osoba, która chce — ma obowiązek — złożyć zeznania, ma prawo wypowiedzieć się tak, jak chce, na początku posiedzenia takiej komisji. To jest swobodna wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#SebastianKaleta">Natomiast jeśli chodzi o komisję ds. Pegasusa, każde państwo musi skutecznie walczyć z największymi zagrożeniami, a dyskredytując możliwość walki przez państwo z najpoważniejszą przestępczością, szkodzicie polskiemu państwu. W tej komisji widać, że się boicie, ponieważ robiliście wiele, żeby utrudnić opozycji uczestniczenie w jej pracach. My w pracach tej komisji będziemy uczestniczyć. Natomiast mam nadzieję, że niezależnie od trybu odnośnie do jawności czy niejawności niektórych czynności tej komisji, nie będziecie bali się tego, żeby wszyscy członkowie komisji zajrzeli w dokumentację, żeby mogli sprawdzić, co służby pisały do sądów. A przede wszystkim bardzo mnie ciekawi to, co pół roku temu pisała „Gazeta Wyborcza”, która odradzała wam zajmowanie się tą sprawą. Mianowicie wskazywała, że wszystkie decyzje dotyczące ewentualnej kontroli operacyjnej wobec kogokolwiek w Polsce zatwierdzają sądy. Jestem przekonany, chociaż takiej wiedzy nie posiadam, ale z mojej wiedzy i doświadczenia to wynika, że jak się zajrzy w te dokumenty, to ta wasza wielka afera pęknie niczym nadmuchany balonik. Mam nadzieję, że członkowie tej komisji będą mogli właśnie w sposób uczciwy i rzetelny wyjaśnić tę sprawę, żeby ta wasza wielka narracja o rzekomej aferze została szybko obnażona. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#Marszałek">Pan poseł Marcin Bosacki, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MarcinBosacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Cieszę się, że wreszcie po 2 latach obstrukcji PiS-u powstanie komisja śledcza ds. Pegasusa w polskim Sejmie. Powstanie, bo tylko Polska i Węgry używały tego szpiegowskiego oprogramowania nie do tego, żeby ścigać terrorystów czy siatki pedofilów, tylko do tego, żeby inwigilować opozycję. Jest symboliczne, że dzisiaj jednego posła, Krzysztofa Brejzę, którego inwigilowaliście podczas kampanii wyborczej w 2019 r., zastępuje inna posłanka, Magdalena Łośko, którą również wtedy inwigilowaliście Pegasusem. W naszych ławach siedzą inni posłowie, których wtedy w różnych rolach inwigilowaliście: poseł Kołodziejczak, pan minister, mecenas Giertych…</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Poruszenie, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MarcinBosacki">…pan Karnowski, pan Napieralski. Wyście używali Pegasusa do walki politycznej i wreszcie komisja śledcza w polskim Sejmie to wyjaśni.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MarcinBosacki">A pan, panie Kaleta, powinien milczeć jako członek kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości, które w 2017 r. kupiło to oprogramowanie dla CBA, czyli waszej prywatnej służby specjalnej.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#komentarz">(Poseł Barbara Bartuś: Boicie się…)</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#MarcinBosacki">I dlatego pana, pana Kanthaka i pana Wójcika wykluczyliśmy czy Prezydium Sejmu wykluczyło na nasz wniosek z tej komisji — ponieważ wy nie możecie oceniać swoich własnych działań.</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#MarcinBosacki">Cieszę się, panie prezesie Kaczyński, że zmienił pan zdanie i po tym, jak pan mówił, że pan nie zmieni kandydatów PiS-u do tej komisji, skierował pan do tej komisji osoby, które przynajmniej formalnie mogą być w tej sprawie bezstronne, chociaż oczywiście były kierowca pana Ziobry pewnie całkiem bezstronny nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-13.8" who="#MarcinBosacki">Jeszcze raz: wyjaśnimy tę największą aferę PiS-u w najbliższych tygodniach i miesiącach. Bardzo proszę, aby Wysoki Sejm za tym wnioskiem głosował. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-13.10" who="#komentarz">(Poseł Anita Czerwińska: Pozdrów żonę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#Marszałek">Ale nie musi mnie pan przekonywać. Ma pan prawo do sprostowania, bo pan wcześniej przemawiał, a teraz minuta panu przysługuje.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#Marszałek">Pan poseł Kanthak nie przemawiał, a więc prawa do sprostowania nie ma.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#komentarz">(Poseł Jan Kanthak: Ale było moje nazwisko.)</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#Marszałek">Rozumiem, ale ja też muszę ściśle trzymać się procedur. Zwracano mi uwagę, że w sposób nieprawny dopuszczam państwa do głosu. Muszę ściśle trzymać się procedur.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#komentarz">(Poseł Jan Kanthak: Posłowi, który przemawia z mównicy, przysługuje immunitet, więc nie mogę pozwać pana posła Bosackiego. A więc chciałbym się odnieść…)</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#Marszałek">Rozumiem. Ale to załatwicie między sobą. Prawo do sprostowania zgodnie z regulaminem Sejmu przysługuje panu posłowi Kalecie. Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#Marszałek">Bardzo proszę, pan poseł Kaleta.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#SebastianKaleta">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Bosacki raczył powiedzieć o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym jako o jakiejś prywatnej służbie i o kierownictwu Ministerstwa Sprawiedliwości, które miało takie prywatne inicjatywy wspierać. To jest haniebne kłamstwo i potwarz w stosunku do funkcjonariuszy, którzy przez kilkanaście lat skutecznie walczą z korupcją. Przez kilkanaście lat Polska z kraju, w którym obywatele, załatwiając najprostsze sprawy w urzędach czy szpitalach, musieli dawać w łapę… Teraz te procedery zostały zamknięte właśnie dzięki CBA, dzięki Mariuszowi Kamińskiemu, dzięki Maciejowi Wąsikowi, setkom, tysiącom funkcjonariuszy.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#SebastianKaleta">Ale wam to się nie podoba. Nie podoba się. I dlatego chcecie CBA likwidować, dlatego chcecie zniszczyć prokuraturę i służby, dlatego oczerniacie te służby. Z tego powodu, że akurat dziwnym trafem okazuje się, że bardzo wielu pana przyjaciół… Bardzo poważny materiał dowodowy na czynne łapownictwo służby gromadziły przez lata. Nie chcę wymieniać tutaj nazwisk, ale wiemy, kto przed sądem teraz odpowiada, kogo pan marszałek wysłał z aresztu do Brukseli, pod poważnymi zarzutami, z poważnym materiałem dowodowym. Pan Nitras, który z panem Nowakiem się obściskują, pan Nowak — jego sprawa w sądzie jakoś nie chce ruszyć. Dlatego nienawidzicie CBA.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#Marszałek">Pan poseł Paweł Śliz, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Poseł Marcin Bosacki: Przepraszam, sprostowanie. W ramach sprostowania, bo zostałem wymieniony.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#PawełŚliz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę powiedzieć, że my się niczego nie boimy, my to bardzo dokładnie wyjaśnimy.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#PawełŚliz">To też nie jest tak, że my się sprzeciwiamy co do Pegasusa. Tak, organy śledcze, służby muszą mieć narzędzia do tego. Ale nie może być tak, że wy wykorzystujecie sobie te narzędzia dla swoich partyjnych celów. To nie o to chodzi. Państwo ma nas zabezpieczyć przed popełnianiem przestępstw, a nie wasz interes partyjny przed interesem innej partii. Tak to nie wygląda.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#PawełŚliz">A więc ta komisja wyjaśni wszystko bardzo dokładnie, także to, dlaczego i kogo podsłuchiwaliście.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#PawełŚliz">A ja mam pytanie do was wszystkich: Dlaczego panu Brejzie nie postawiono żadnych zarzutów mimo stosowania Pegasusa? Bo nic tam nie było. I my to dokładnie wyjaśnimy. I wyjaśnimy jeszcze jedną kwestię.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#komentarz">(Głos z sali: No właśnie.)</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#PawełŚliz">Skąd poszły pieniądze na to? Bo wy nie macie zahamowań. Wy potraficie wydawać tylko na to, żeby zabezpieczyć siebie i tylko siebie.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#komentarz">(Poseł Anita Czerwińska: Nie kłam.)</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#PawełŚliz">A to się, dzięki Bogu, skończyło w tym roku. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#Marszałek">Panie pośle, rozumiem, że sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Poseł Marcin Bosacki: Tak jest, zostałem źle zrozumiany przez pana…)</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#Marszałek">Ale musi pan pamiętać o jednej rzeczy. Pan poseł Kaleta ani pan nie będziecie już mieli szansy kolejnych sprostowań w tej debacie. A więc proszę bardzo o zachowanie też zasad fair play i nie mam wątpliwości, że tak będzie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#MarcinBosacki">Z tego chaotycznego, nerwowego słowotoku pana posła Kalety zrozumiałem tylko jedno: że twierdzi on, że CBA, prywatna służba PiS-u, rzeczywiście ścigała korupcję.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#MarcinBosacki">Panie pośle, gdyby tak było, to nie byłoby tak, że dopiero teraz CBA, pod nowymi rządami, zatrzymało pana byłego waszego wiceministra i byłego kandydata na rzecznika praw obywatelskich Wawrzyka…</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Przyjaciela Kaczyńskiego.)</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#MarcinBosacki">…za niewątpliwą aferę wizową.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#MarcinBosacki">CBA za waszych rządów się zajmowało tym, żeby chronić wasze machlojki. Tyle. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-19.8" who="#komentarz">(Poseł Anita Czerwińska: Pozdrów żonę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#Marszałek">Pani poseł Magdalena Sroka, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MagdalenaSroka">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Pan poseł Kaleta zarzuca tutaj, że chcemy zniszczyć polskie służby, CBA. Otóż, drodzy państwo, z tego miejsca trzeba powiedzieć: Polska powinna mieć silne służby, służby specjalne, które dysponowałyby najlepszymi mechanizmami do tego, żeby ścigać przestępców, terrorystów, bandytów, a nie być wykorzystywane politycznie. Do celów politycznych właśnie państwo wykorzystywaliście służby specjalne.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#MagdalenaSroka">I dzisiaj powstaje komisja, która wyjaśni okoliczności tego, kto wpadł na to, żeby kupić to narzędzie. Narzędzie, które dopuściliście do stosowania bez wymaganych certyfikatów i zabezpieczeń. Dlatego dzisiaj…</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#MagdalenaSroka">…z dużą pewnością możemy powiedzieć, że właśnie w Izraelu backupy ze wszystkich materiałów zbieranych za pomocą Pegasusa w stosunku do polityków znajdują się i mogą być w dyspozycji obcych służb. Tak powinny dysponować służby w Polsce? Tak powinniśmy dbać o bezpieczeństwo? Nie, drodzy państwo. Dlatego też ta komisja rozpatrzy po kolei każdy punkt na całej tej ścieżce, którą prowadziliście i wykorzystywaliście.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: I tak cię nie zrobią przewodniczącą.)</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#MagdalenaSroka">Bo wszyscy ci, którzy wykorzystywali służby w Polsce do celów politycznych, powinni siedzieć w więzieniu. Dzisiaj w więzieniu nie siedzą, ale przed nami kolejne procesy. Jestem przekonana, że właśnie ta komisja doprowadzi do tego, że zbierzemy podstawy, aby wszcząć kolejne postępowania. I wtedy już nikt nie będzie miał wątpliwości, nie będzie chciał ułaskawiać ludzi, którzy wykorzystywali służby specjalne.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#MagdalenaSroka">Drodzy Państwo! Wiemy o tym doskonale: potrzebujemy tej komisji, a państwo się tego boicie. Cieszę się, że będziecie brać udział w jej pracach, ale nie pozwolimy na to, żeby w jakimkolwiek momencie obrady przeszły w cyrk, który chcecie robić, tak jak w innych komisjach. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#Marszałek">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#Marszałek">Pan poseł Tomasz Trela, Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#TomaszTrela">Panie Marszałku! Panie Premierze! Wysoka Izbo! Przyszedł czas. Przyszedł czas na wielkie rozliczenia za 8 waszych lat. Sprawdzimy, kto polecił i gdzie polecił zakup tego oprogramowania, dlaczego to było kupione z Funduszu Sprawiedliwości. Sprawdzimy, kto miał dostęp do tego oprogramowania. Sprawdzimy, kto był podsłuchiwany. Do tego posłużą nam zeznania pana posła Kaczyńskiego, pana przestępcy Kamińskiego, pana przestępcy Wąsika…</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Błaszczak: Precz z komuną!)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#TomaszTrela">…pana premiera Morawieckiego, pani premier Szydło.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#TomaszTrela">Tak, nazywajmy rzeczy po imieniu. Kiedyś byli posłami, kiedyś byli ministrami, a dzisiaj są przestępcami.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Błaszczak: Precz z komuną!)</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#TomaszTrela">I trzeba to powiedzieć bardzo wyraźnie. Ale nikt nie powiedział, że przestępca ma nie zeznawać przed komisją. A więc my to wszystko sprawdzimy. Na samym końcu wyjdzie na to, że wy za publiczne pieniądze używaliście oprogramowania do tego, żeby podsłuchiwać swoich oponentów politycznych, żeby konstruować kampanie wyborcze i żeby sprawdzać, co, gdzie, kiedy chce zrobić wasz konkurent polityczny. O tym dowie się opinia publiczna. Te dokumenty dostanie prokuratura i pewnie paru z was stanie w ławie oskarżonych i może będzie prawomocnie skazana.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Błaszczak: Precz z komuną!)</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#TomaszTrela">Bo eldorado Prawa i Sprawiedliwości się skończyło. Skończyło się 15 października, a teraz zaczął się czas prawdziwego prawa…</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#komentarz">(Poseł Anita Czerwińska: To jest skandal i anarchia.)</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#TomaszTrela">…panie prezesie, i prawdziwej sprawiedliwości. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Precz z komuną!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Marszałek">Pan poseł Przemysław Wipler, Konfederacja.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#Marszałek">Nie mogę przestać myśleć, panie pośle, o tym, co pan powiedział wczoraj, o tym, że polityka to show-biznes dla brzydkich ludzi.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#komentarz">(Poseł Przemysław Wipler: Przepraszam?)</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#Marszałek">Nie mogę przestać myśleć o tym, co pan wczoraj mówił, że polityka to show-biznes dla brzydkich ludzi. Podtrzymuje pan tę opinię?</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#komentarz">(Poseł Anita Czerwińska: Zabolało.)</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#komentarz">(Poseł Przemysław Wipler: To są słowa Rogera Stone’a, który był doradcą Donalda Trumpa.)</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#Marszałek">A, okej.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#komentarz">(Poseł Przemysław Wipler: Jak patrzę, co tutaj się dzieje…)</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#Marszałek">Rozumiem. Czyli podtrzymuje pan tę opinię. Bardzo proszę, nic osobistego, okej, przyjmuję.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Poseł Przemysław Wipler: Nic osobistego do pana urody, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-24.12" who="#Marszałek">Bardzo proszę, 2 minuty.</u>
          <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Uderz w stół, nożyce się odezwą.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#PrzemysławWipler">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Źle jest, gdy w momencie powoływania komisji niektórzy jej potencjalni członkowie już z góry wiedzą, co będą robić po zakończeniu prac. Komisja śledcza jest organem nadzwyczajnym Sejmu, który ma być powoływany w sytuacji, gdy zawiodły państwo, prokuratura, służby i inne instytucje w normalnym trybie.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#PrzemysławWipler">Ta komisja ma się zająć sprawą szalenie ważną, czyli sprawą ochrony prywatności Polaków. Ma się zająć nie tylko po to, by toczyć bieżący bój polityczny, wskazywać winnych, ale także przede wszystkim po to, by sformułować, oprócz ewentualnych zarzutów o charakterze karnym, propozycje zmiany prawa, dzięki którym parlament, obywatele będą w lepszy sposób kontrolować służby specjalne i instytucje państwa, które bardzo często działają w szarej strefie bądź wręcz łamią prawo. To nie jest tylko problem Polski, to jest problem każdego współczesnego państwa, to jest problem każdej demokracji, że osoby, które mają władzę, nadużywają jej, idą zbyt daleko, po prostu łamią prawo. To jest wielka pokusa, by wchodzić w życie prywatne innych ludzi, zwłaszcza konkurentów politycznych. To wielka pokusa, by zdobywać informacje o konkurentach biznesowych, o najpotężniejszych, najzamożniejszych Polakach dzięki specjalnym narzędziom, które są bardzo nowoczesne, bardzo inwazyjne, do inwigilacji.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#PrzemysławWipler">Ta komisja naszym zdaniem jako Konfederacji jest po to, by sformułować również zastrzeżenia co do tego, w jaki sposób jest prowadzony nadzór nad pracą służb. Kontrola sądów bardzo często jest niestety iluzoryczna. Sądy mają bardzo mało czasu na ocenę materiału dowodowego i zatwierdzanie takich narzędzi jak podsłuchy czy stosowania takich narzędzi jak Pegasus. My po to idziemy do tej komisji, po to chcemy w niej pracować, by sformułować państwowe wnioski zwiększające nadzór parlamentu i obywateli nad służbami specjalnymi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#Marszałek">Poseł Paweł Kukiz, Kukiz’15.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#PawełKukiz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja w ogóle nie chciałem wychodzić, szczerze mówiąc, ale ponieważ zostałem przez pana Bosackiego, posła Bosackiego wywołany, to panie pośle, ja panu przypominam, że ja nigdy nie byłem w rządzie Prawa i Sprawiedliwości. Jeśli ma pan jakieś zastrzeżenia i obawia się pan tutaj jakichś matactw, to niech pan raczej spojrzy na swoją koleżankę panią Magdalenę Srokę, bo ona w tym rządzie uczestniczyła.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Aaa…)</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#PawełKukiz">To jest pierwsza rzecz, podstawowa.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#PawełKukiz">Druga sprawa jest taka, panie marszałku. Pan na poprzednim posiedzeniu był łaskaw stwierdzić, że koło Kukiz’15 posiada za mało członków, by w ogóle być brane pod uwagę przy wystawianiu kandydatów. Panie premierze Władysławie Kosiniak-Kamysz, panie Czarzasty, nie ma pana premiera, wtedy jeszcze nie było…</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">(Poseł Dorota Niedziela: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#PawełKukiz">…ja przypominam, że w poprzedniej kadencji Kukiz’15 również liczyło trzech członków i wtedy sami państwo zaproponowaliście mi stanowisko przewodniczącego w komisji o tym samym zakresie działania.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#PawełKukiz">I trzech posłów wtedy wam nie przeszkadzało. A więc to jest wszystko, proszę państwa, ściema. Tu chodzi przede wszystkim o to, żeby walić w jednych, a swoje grzeszki zamiatać pod dywan. Tak było zawsze i będzie, i na wieki wieków, amen w tym ustroju. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#Marszałek">Panie pośle, tam jest inny kłopot. To jest kłopot… Liczebność jest jakby tylko pierwotnym kłopotem. Kłopot jest taki, że zgodnie z ustawą o komisji śledczej mają w niej przedstawicieli ci, którzy są w Konwencie Seniorów, partie, które są reprezentowane, ugrupowania, które są reprezentowane w Konwencie Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Poseł Bożena Borys-Szopa: Ale miał być szefem tej komisji.)</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#Marszałek">Ja wiem, mnie wtedy nie było, natomiast mówię panu, co czytam w ustawie o komisji śledczej. Ona mówi wyraźnie: jesteś w Konwencie Seniorów, to jesteś w komisji śledczej. Wy nie jesteście w Konwencie Seniorów i tu jest kłopot.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#komentarz">(Poseł Paweł Kukiz: Ale w tamtej kadencji też…)</u>
          <u xml:id="u-28.5" who="#Marszałek">Rozumiem, ale jesteśmy w tej. Ja to rozumiem, panie pośle. Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-28.6" who="#komentarz">(Poseł Paweł Kukiz: Przypominam, premierze, i pan o tym wie.)</u>
          <u xml:id="u-28.7" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Błaszczak: Oszukali.)</u>
          <u xml:id="u-28.8" who="#Marszałek">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-28.9" who="#Marszałek">Lista posłów zapisanych do głosu została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-28.10" who="#Marszałek">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-28.11" who="#Marszałek">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-28.12" who="#Marszałek">Przypominam, że na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o sejmowej komisji śledczej Sejm dokonuje wyboru składu osobowego komisji śledczej bezwzględną większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-28.13" who="#Marszałek">Głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-28.14" who="#Marszałek">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku w brzmieniu z druku nr 184, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-28.15" who="#Marszałek">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-28.16" who="#Marszałek">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-28.17" who="#Marszałek">Głosowało 434 posłów. Większość bezwzględna — 218. 433 — za, nikt nie był przeciw, 1 się wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-28.18" who="#Marszałek">Stwierdzam, że Sejm bezwzględną większością podjął uchwałę w sprawie wyboru składu osobowego Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-28.19" who="#Marszałek">Informuję, że pierwsze posiedzenie tej komisji zwołuję 15 minut po zakończeniu tego bloku głosowań w sali im. Adama Bienia, sala nr 13 w budynku G.</u>
          <u xml:id="u-28.20" who="#Marszałek">Ogłaszam 2 minuty przerwy przed pytaniami w sprawach bieżących.</u>
          <u xml:id="u-28.21" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 9 min 37 do godz. 9 min 42)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dzień dobry, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9. porządku dziennego: Pytania w sprawach bieżących.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przypominam, że postawienie pytania nie może trwać dłużej niż 2 minuty, zaś udzielenie odpowiedzi nie może trwać dłużej niż 6 minut. Prawo do postawienia pytania dodatkowego przysługuje wyłącznie posłowi zadającemu pytanie. Dodatkowe pytanie nie może trwać dłużej niż 1 minutę, a uzupełniająca odpowiedź nie może trwać dłużej niż 3 minuty. Marszałek Sejmu może wyrazić zgodę na wydłużenie czasu odpowiedzi na pytanie dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę państwa, pierwsze pytanie zada pani poseł Joanna Kluzik-Rostkowska. Jest to pytanie dotyczące kosztów i działań podkomisji do ponownego zbadania katastrofy smoleńskiej powołanej w 2016 r. i prowadzonej przez Antoniego Macierewicza. To pytanie jest skierowane do ministra obrony narodowej. Będzie odpowiadał sekretarz stanu w tym ministerstwie pan minister Cezary Tomczyk.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pani poseł, o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JoannaKluzikRostkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Mam nadzieję, że w końcu uzyskamy odpowiedzi na pytania, które zadawaliśmy przez ostatnie 8 lat. To znaczy, jakie były koszty funkcjonowania podkomisji Antoniego Macierewicza? Jakie były zarobki osób, które brały udział w tej podkomisji? Jakie były efekty pracy tej komisji? Jak to się stało, że ta podkomisja nigdy nie wybrała się do Smoleńska? Jakie były dodatkowe koszty związane np. ze zniszczeniem drugiego samolotu? Jaką wartość miały te wszystkie eksperymenty, które mieliśmy okazję oglądać na tajnych posiedzeniach komisji? Ja nie miałam wtedy żadnych wątpliwości, że to jest przedstawione w formule tajnej dlatego, że gdyby było przedstawione w formule jawnej, to byłaby to absolutna kompromitacja. Biorąc to…</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł, ja przeproszę na chwilę.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Mam uprzejmą prośbę do posłanek i posłów z Koalicji Obywatelskiej. Proszę państwa, Piotr, posłuchajcie państwo. Bardzo proszę albo o zakończenie rozmów, albo o przeniesienie ich poza salę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JoannaKluzikRostkowska">I kończąc to pytanie: Jakie są losy tej dokumentacji w tej chwili? Ponieważ wiemy, że dokumentacja została zamknięta w sejfie i pan poseł Macierewicz chwalił się, że ma klucz do tego sejfu. Co z tym wszystkim będzie się działo dalej? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę pana ministra Cezarego Tomczyka o udzielenie odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#CezaryTomczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Chciałbym przedstawić…</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie ministrze, przepraszam jeszcze raz.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle Cichoń, halo. Panie pośle, wiem, że pan dzisiaj nie mówi, w związku z czym pan trochę ma zazdrości w sobie, ale niech pan da mówić innym.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#CezaryTomczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Chciałbym ogłosić informację z ostatniej chwili. Jako kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej zdecydowaliśmy, że raport Jerzego Millera wraca na stronę Ministerstwa Obrony Narodowej. To się wydarzyło właśnie teraz.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#CezaryTomczyk">Chciałbym też poinformować w imieniu władz państwowych, że raport Jerzego Millera jest jedynym obowiązującym raportem w sprawie katastrofy pod Smoleńskiem. Myślę, że to jest bardzo istotne z punktu widzenia i bezpieczeństwa państwa, i profilaktyki lotniczej. To się stało właśnie teraz.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#CezaryTomczyk">Zanim odpowiem na te pytania, które zostały postawione przez panią poseł, chciałbym podziękować panu Jerzemu Millerowi, panu Maciejowi Laskowi, płk. Grochowskiemu oraz całej komisji Jerzego Millera za to, że mimo że niszczono im kariery, że niszczono im życiorysy, nie złamano ich charakteru. I że oni, jeżeli chodzi o kwestię prawdy, w tej prawdziwe pozostali przez cały ten okres, kiedy Antoni Macierewicz snuł swoje bajania i kłamstwa w ciągu ostatnich 13 lat. To jest, szanowni państwo, fundament, jeżeli chodzi o kwestię funkcjonowania państwa. Państwo musi opierać się na prawdzie.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamstwo!)</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#CezaryTomczyk">Komisja Antoniego Macierewicza nie powstała po to, żeby pokazać prawdę, jak chciał kiedyś Jarosław Kaczyński, było dokładnie odwrotnie. Komisja Antoniego Macierewicza powstała po to, żeby udowodnić kłamstwo. To jest chyba pierwszy taki przypadek w demokratycznym państwie prawnym, że z góry przyjmuje się tezę, która w dodatku jest kłamstwem, i w procesie państwowym, wydając na to miliony złotych, próbuje się tę tezę udowodnić.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#CezaryTomczyk">Odpowiadając na pytanie pani poseł, chcę powiedzieć, że całość funkcjonowania podkomisji Antoniego Macierewicza to 33 mln zł. Oczywiście to nie jest kwota zamknięta. W ciągu tego procesu badania przez Antoniego Macierewicza i jego grupę zniszczono też drugi samolot, drugiego tupolewa, który został pocięty szlifierką w ramach jednak dość groteskowych eksperymentów przez ludzi, którzy nigdy nie zajmowali się badaniem wypadków lotniczych.</u>
          <u xml:id="u-36.7" who="#CezaryTomczyk">Jaka jest różnica między tymi komisjami? Otóż taka, że komisja Jerzego Millera przeprowadziła całość tego procesu i zamknęła kwestię raportem.</u>
          <u xml:id="u-36.8" who="#komentarz">(Głos z sali: A gdzie ten proces przeprowadzano?)</u>
          <u xml:id="u-36.9" who="#CezaryTomczyk">Tutaj padło takie słowo o Anodinie. Chciałbym, żeby państwo pamiętali — bo państwo, rozumiem, że czują się patriotami, i są państwo patriotami w swoim przekonaniu — żeby nie stosować tez, które są w propagandzie rosyjskiej…</u>
          <u xml:id="u-36.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd!)</u>
          <u xml:id="u-36.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-36.12" who="#CezaryTomczyk">…dlatego że to Polska przygotowała raport pod wodzą Jerzego Millera, to polska prokuratura od samego początku prowadziła w tej sprawie śledztwo i to polscy przedstawiciele Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych byli tam, na miejscu, od samego początku, podobnie jak polscy prokuratorzy. To się różni rzeczywiście, jeżeli chodzi o komisję pana Macierewicza, bo oni nigdy nie byli na miejscu, nie było tam żadnych ekspertów i od samego początku była to grupa rekonstrukcyjna, która nie miała niczego wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-36.13" who="#CezaryTomczyk">Jeżeli chodzi o kwestię kosztów, to, szanowni państwo, same pensje w podkomisji smoleńskiej pana Macierewicza to kwota 12,5 mln zł, czyli to dwukrotnie więcej niż całość funkcjonowania komisji Jerzego Millera. W sumie to 33 mln zł plus zniszczenie samolotu, który był świeżo po remoncie. Tam nie przeprowadzono eksperymentu, nie chciano sprawdzić, jak ten samolot funkcjonuje. On po prostu został zniszczony. Mienie państwowe za 50 mln zł zostało zniszczone.</u>
          <u xml:id="u-36.14" who="#CezaryTomczyk">Jeżeli chodzi o pensje i zarobki w komisji Macierewicza, to rekordzista zarobił 900 tys. zł w ciągu 5 lat. W ogóle to jest bardzo ciekawe, że ta komisja działała nawet po zamknięciu. Czyli komisja Antoniego Macierewicza przygotowała jakiś raport — nie wiem do końca, czy to jest raport końcowy, bo komisja później również zamawiała inne ekspertyzy i badania, za które w dodatku do dzisiaj musimy płacić — ale jednocześnie generowała koszt. Czyli był raport, zamknięcie sprawy i generowanie kosztów. To jest w ogóle jakaś aberracja, jeżeli chodzi o proces postępowania w takiej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-36.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-36.16" who="#CezaryTomczyk">Nasza ocena w tej sprawie jest jednoznaczna. Myślę jak wielu Polaków, że Antoni Macierewicz po prostu zalał Polskę kłamstwami. I ten czas się skończył. Polska musi odzyskać wspólny mianownik dla wszystkich działań instytucji państwowych i ten mianownik nazywa się: prawda. Opieranie działalności państwa na kłamstwie to jest coś, co nigdy nie powinno mieć miejsca i myślę, że już nigdy mieć miejsca nie będzie, szczególnie jak państwo zobaczą wyniki badania i wyniki audytu, który trwa w komisji Antoniego Macierewicza. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-36.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę o zadanie drugiego pytania panią poseł Martę Golbik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MartaGolbik">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#MartaGolbik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mówił pan o osobach, które były tzw. ekspertami w podkomisji Antoniego Macierewicza. Czy to były osoby kompetentne, czy być może osoby, jak często słyszymy, zupełnie nieznające się na lotnictwie, metodologii badania wypadków lotniczych, inżynierii, fizyce? Jednak kwota 12,5 mln zł za wynagrodzenia jest bardzo duża.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#MartaGolbik">Interesuje mnie również, ile razy podkomisja była faktycznie w Smoleńsku. W jaki sposób badała to, czym miała się zajmować? Jak wygląda porównanie kosztów podkomisji Antoniego Macierewicza do kosztów komisji Jerzego Millera? Czy podkomisja Antoniego Macierewicza w ogóle cokolwiek ustaliła? Czy są jakiekolwiek efekty? Czy potwierdziła wybuchy bomb termobarycznych, o których tyle słyszeliśmy w przestrzeni medialnej? I czy w jakikolwiek sposób prace tej komisji wpłyną na bezpieczeństwo lotów w przyszłości? Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#CezaryTomczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trudno mówić o składzie komisji Antoniego Macierewicza w kontekście ekspertów, bo na pewno ekspertami w sprawie badania katastrof lotniczych ci ludzie nie byli. Być może byli ekspertami w jakiejś innej dziedzinie, ale na pewno nie byli ekspertami w sprawie badania wypadków lotniczych, co jest rzeczywiście zatrważające.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#CezaryTomczyk">Na pytanie pani poseł trzeba odpowiedzieć wprost: nikt nigdy nie był w Smoleńsku, nikt nigdy nie badał wraku na miejscu. Pamiętamy te szumne zapowiedzi, że będzie sprowadzony wrak, że będzie międzynarodowe śledztwo. Te obietnice polityczne nigdy się nie spełniły. Pamiętam słowa pani premier Szydło, która mówiła: Tylko od dobrej woli rządzących zależy, czy wrak znajdzie się w Polsce. To jest cytat. To w takim razie co państwo zrobiliście przez te 8 lat, wtedy kiedy rządziliście? Bo rozumiem, że ten temat nie został zrealizowany, a chyba dobrej woli wam nie brakowało.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#CezaryTomczyk">Tak samo w kwestii międzynarodowego śledztwa. Chyba, że międzynarodowym śledztwem nazwiemy to, że w grupie „ekspertów” Antoniego Macierewicza znaleźli się obcokrajowcy, którzy może co prawda nie zajmowali się nigdy badaniem wypadków lotniczych, ale byli z zagranicy. A więc rozumiem, że być może to wypełnia ten fragment.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańbisz Polskę.)</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#CezaryTomczyk">Natomiast prawda jest taka, że Antoni Macierewicz, wtedy kiedy doszło do katastrofy, z tego co mówią świadkowie tamtych zdarzeń, ja też byłem wtedy parlamentarzystą, raczej uciekał pociągiem w kierunku Polski, a nie bohatersko zostawał na miejscu.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Tak jest. Bohater? Tchórz, po prostu tchórz.)</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#CezaryTomczyk">Natomiast polscy prokuratorzy i ludzie, którzy w imieniu państwa polskiego zajmowali się tą sprawą, byli tam, na miejscu, badali zarówno wrak, jak i wrakowisko, i pobierali próbki.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#CezaryTomczyk">Jeżeli chodzi o koszty, to tak jak mówiłem, komisja Antoniego Macierewicza tylko po wstępnych analizach kosztowała sześć razy więcej niż komisja Jerzego Millera. Czy ta komisja coś ustaliła? Ciekawe pytanie, bo chyba sama komisja uznawała, że niczego nie ustaliła, skoro po wygenerowaniu raportu zamawiała kolejne badania w słynnym Wichita. Problem też polega na tym, że Antoni Macierewicz nie chciał odebrać ostatnich fragmentów raportu, bo być może nie pasowały do jego tez. Ale tym już będzie się zajmował zespół pod wodzą pana płk. Błacha.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#CezaryTomczyk">Ze strony posłów opozycji nie padł przecież żaden argument co do składu zespołu pod przewodnictwem pana Błacha. On nie mógł paść, bo wszyscy ci ludzie są wybitnymi specjalistami w swoim fachu i wszyscy pracowali zarówno z ministrem Błaszczakiem, jak i z ministrem Macierewiczem w Wojsku Polskim. Oni zajmą się audytem w sprawie Antoniego Macierewicza, oni przedstawią w tej sprawie raport i zespół będzie działał w sposób niezależny.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#CezaryTomczyk">Jeżeli chodzi o ostatnią rzecz, czyli bezpieczeństwo lotów…</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#CezaryTomczyk">Jeżeli pan marszałek pozwoli, już będę kończył.</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#CezaryTomczyk">Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo lotów, to ten nowy zespół powstał właśnie po to, żeby skupić się na profilaktyce, żeby zapewnić bezpieczeństwo w przyszłości. Jeżeli jest tak, że podkomisja Antoniego Macierewicza działała w sposób nierzetelny i nieuczciwy, to państwo sami się o tym przekonają. Będziecie mogli wyciągnąć własne wnioski. Wtedy wszystko stanie się jasne. Natomiast nie można bezpieczeństwa lotów i profilaktyki w tej sprawie opierać na błędnych przesłankach i na kłamliwym raporcie.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#CezaryTomczyk">Widzę, że jest tutaj też z nami pan Antoni Macierewicz. Myślę, że pan poseł Antoni Macierewicz też będzie zainteresowany tym, jak jego byli współpracownicy i współpracownicy, którzy są…</u>
          <u xml:id="u-40.13" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Proszę pana, wy oparliście się na raporcie… same kłamstwa.)</u>
          <u xml:id="u-40.14" who="#CezaryTomczyk">…pracownikami, są w służbie wojskowej, pokażą prawdę o działalności pana zespołu, też o działalności pana Misiewicza, o działalności pana Berczyńskiego, pana Nowaczyka, ludzi, którzy rzeczywiście odgrywali ważną rolę…</u>
          <u xml:id="u-40.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamcy i zdrajcy.)</u>
          <u xml:id="u-40.16" who="#CezaryTomczyk">…rolę zupełnie pozakonstytucyjną, pozaprawną. Ale to wszystko przed nami. Pan Antonii przecież doskonale zna prawdę w tej sprawie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-40.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Zaraz, zaraz, zaraz, sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Panie…)</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Państwo posłowie Teresa Pamuła, Sylwester Kapinos oraz Małgorzata Golińska zadadzą pytanie w sprawie nieodpowiedzialnych działań ministra klimatu i środowiska uderzających m.in. w Lasy Państwowe. Będzie odpowiadał minister klimatu i środowiska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pan minister Mikołaj Dorożała.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę panią poseł Teresę Pamułę z Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość o zabranie głosu.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Panie marszałku, czy można kłamstwa…)</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie można, proszę pana.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Dlatego że został pan wprowadzony w błąd.)</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie, proszę pana…</u>
          <u xml:id="u-41.10" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Sejm został wprowadzony w błąd i…)</u>
          <u xml:id="u-41.11" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, czy pan, panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-41.12" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Kłamiesz 8 lat, 8 lat kłamiesz, za miliony kłamiesz.)</u>
          <u xml:id="u-41.13" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, nie udzieliłem panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-41.14" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Bardzo proszę pana marszałka…)</u>
          <u xml:id="u-41.15" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, zwracam panu uwagę, że zakłóca pan obrady Sejmu. Panie pośle, na podstawie art. 175 ust. 3 regulaminu Sejmu przywołuję pana do porządku.</u>
          <u xml:id="u-41.16" who="#komentarz">(Poseł Jakub Rutnicki: Tak jest, dość tych kłamstw.)</u>
          <u xml:id="u-41.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Stek kłamstw, bezczelny.)</u>
          <u xml:id="u-41.18" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, na podstawie art. 175 ust. 4 regulaminu Sejmu przywołuję pana do porządku…</u>
          <u xml:id="u-41.19" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Przyjmuję do wiadomości pana…)</u>
          <u xml:id="u-41.20" who="#WłodzimierzCzarzasty">…i stwierdzam, że uniemożliwia pan prowadzenie obrad.</u>
          <u xml:id="u-41.21" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: …ja pana też przywołuję do porządku.)</u>
          <u xml:id="u-41.22" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę pana, jak pan nie zejdzie z mównicy, wykluczę pana z obrad. Widzę, że pan zrozumiał.</u>
          <u xml:id="u-41.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-41.24" who="#komentarz">(Głos z sali: Precz z komuną!)</u>
          <u xml:id="u-41.25" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, czy państwo…</u>
          <u xml:id="u-41.26" who="#komentarz">(Część posłów skanduje: Precz z komuną! Precz z komuną! Precz z komuną!)</u>
          <u xml:id="u-41.27" who="#WłodzimierzCzarzasty">Czy państwo nie widzicie, że jesteście po prostu czasami śmieszni? Nie widzicie tego?</u>
          <u xml:id="u-41.28" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: Pan rzeczywiście nie był śmieszny w latach 80.)</u>
          <u xml:id="u-41.29" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę państwa, takie metody to mogliście sobie stosować za czasów, kiedy pan Terlecki był marszałkiem Sejmu, teraz się czasy zmieniły. Bardzo państwa lubię i szanuję.</u>
          <u xml:id="u-41.30" who="#komentarz">(Głos z sali: Towarzyszu Czarzasty.)</u>
          <u xml:id="u-41.31" who="#WłodzimierzCzarzasty">Uśmiecham się do państwa i bardzo państwa serdecznie pozdrawiam.</u>
          <u xml:id="u-41.32" who="#komentarz">(Głos z sali: Komuna wróciła.)</u>
          <u xml:id="u-41.33" who="#WłodzimierzCzarzasty">Czy pani poseł Teresa Pamuła ma ochotę zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-41.34" who="#WłodzimierzCzarzasty">Ma pani ochotę czy nie?</u>
          <u xml:id="u-41.35" who="#komentarz">(Poseł Teresa Pamuła: Panie marszałku, tak, mam ochotę zabrać głos.)</u>
          <u xml:id="u-41.36" who="#WłodzimierzCzarzasty">A gdzie pani jest?</u>
          <u xml:id="u-41.37" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#TeresaPamuła">Chciałabym przypomnieć i powiedzieć, że nie głosowałam niestety za panem marszałkiem wtedy, kiedy była dyscyplina, żeby pan został w tamtej kadencji marszałkiem. I myślę, że nie zmienię tego zdania.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#TeresaPamuła">A co do meritum…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Minęło pani 15 sekund, ad rem poproszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#TeresaPamuła">Lasy Państwowe, które zatrudniają ponad 25 tys. leśników, nie korzystają z pomocy państwa. Po 8 latach rządów Prawa i Sprawiedliwości Polska jest liderem w kwestii powierzchni lasów, także zarządzanych przez państwo. Lasy zajmują obszar prawie 9264 tys. ha, czyli prawie 29,6% całej powierzchni Polski.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#TeresaPamuła">Wczoraj na posiedzeniu Komisji Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych rozmawialiśmy na temat polecenia wydanego przez panią minister Paulinę Hennig-Kloskę, minister klimatu i ochrony środowiska, w sprawie wstrzymania czy ograniczenia pozyskiwania drewna i innych prac w lasach znajdujących się w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Niestety nie otrzymaliśmy żadnej informacji dotyczącej tego, jakie są szacowane skutki dla gospodarki państwa w związku z niepozyskanym drewnem, jakie są skutki społeczne, jakie są skutki dla Podkarpacia, przede wszystkim terenu Bieszczad i Roztocza, bo wyłączono z województwa podkarpackiego prawie 18 784 ha. W jaki sposób to polecenie wpływa na plany urządzania lasów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#FryderykSylwesterKapinos">Szanowny Panie Marszałku! W jaki sposób zamierza minister finansować ochronę wyłączonych z użytkowania lasów? Drugie pytanie. Zmniejszając pozyskanie drewna w Lasach Państwowych, jak zamierza minister zagwarantować utrzymanie miejsc pracy w całym sektorze drzewnym i zakładach usług leśnych? I trzecie pytanie. Czy wydane przez panią minister 8 stycznia 2024 r. polecenie o wyłączeniu z pozyskania drewna jest tematem do dyskusji i czy po konsultacjach prowadzonych w ostatnich dniach przez ministra Dorożałę z pracownikami Zakładu Usług Leśnych i samorządami trwają prace nad zmianą polityki leśnej wynikające z tego polecenia? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dodałem panu trochę czasu, żeby pan mógł zadać pytania.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Łaskawca.)</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Towarzyszu.)</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Łaskawca, no normalnie łaskawca.)</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, chciałem panu powiedzieć, że pana też mogę wykluczyć z obrad.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">W związku z tym naprawdę zwracam się do pana z prośbą, żeby pan złapał dystans do życia, do tej sali i przestał obrażać ludzi, gdyż są tacy ludzie, którzy nie dadzą się obrazić, nawet przez pana.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#komentarz">(Poseł Antoni Macierewicz: To prawda, my się nie daliśmy obrażać wtedy, kiedy pan był w PZPR. To prawda.)</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie ministrze, zapraszam. Panie ministrze? Bardzo proszę, panie ministrze. Niech pan nie zwraca uwagi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MikołajDorożała">Panie Marszałku! Szanowne…</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: A gdzie wandalka, minister, która zniszczyła tablicę ku czci żołnierzy wyklętych? Gdzie jest ta wandalka?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, czy pan naprawdę nie widzi i nie słyszy tego, że jest pan po prostu śmieszny?</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Nie, to pan jest żałosny. Zniszczyła tablicę ku czci żołnierzy wyklętych.)</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Naprawdę, słuchajcie państwo, nie słychać tego, co mówicie, ludzie tego nie widzą, nie musicie się popisywać.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Ja się nie popisuję.)</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jeżeli myślicie, że kogokolwiek, albo pana Hołownię, albo mnie, urazicie albo w jakiś sposób zwrócicie naszą uwagę, to się po prostu mylicie.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Nie spodziewam się refleksji u was, nie spodziewam się.)</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Naprawdę bardzo panu, panie pośle, współczuję i trzymam za pana kciuki, żeby pan w weekend złapał trochę dystansu, uśmiechnął się do życia, namalował obraz i naprawdę będzie fajnie.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Wy malujecie obraz zdrady.)</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie ministrze, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MikołajDorożała">Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wczoraj spędziliśmy blisko 6 godzin na posiedzeniu komisji ochrony środowiska, 6 godzin ze wszystkimi przedstawicielami, którzy na posiedzenie tej komisji przybyli z różnych miejsc w Polsce. Przez 6 godzin w imieniu pani minister Hennig-Kloski odpowiadałem na pytania, precyzyjnie argumentując, czym jest decyzja, którą podjęliśmy na początku stycznia tego roku, decyzja niezbędna, decyzja właściwa i decyzja, która się broni, bo chcemy chronić polskie lasy.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MikołajDorożała">Państwo przez 8 lat rządów spowodowaliście taką, a nie inną sytuację, że w grudniu, kiedy koalicja objęła rządy w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, otrzymaliśmy pisma od 116 organizacji z całej Polski, organizacji społecznych, przyrodniczych, profesorów, żeby dodać do tego jeszcze dokument wystawiony przez Polską Akademię Nauk 5 stycznia tego roku, który wręcz wzywa Ministerstwo Klimatu i Środowiska, wzywa całą klasę polityczną do tego, żeby wreszcie zacząć systemowo chronić polskie lasy.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MikołajDorożała">Te wyzwania, przed którymi dzisiaj stoimy, szanowni państwo, to nie są wyzwania XVII-wieczne. Poseł państwa partii i wiceprzewodniczący komisji wczoraj powoływał się na nazwisko jednego z nawet nie przyrodników, tylko z księgowych XVII-wiecznych, zresztą pruskich, niemieckich, ciekawy przykład. My wolelibyśmy dzisiaj, rozmawiając o lasach, powoływać się na dokumenty Polskiej Akademii Nauk, na najnowsze opracowania, analizy dotyczące zmian klimatu z roku 2024, a nie z XVII w. I to jest ta zasadnicza różnica, szanowni państwo, między nami.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Niczego…)</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MikołajDorożała">To spotkanie, które wczoraj miało miejsce, ta komisja jest finałem wielu spotkań, które mieliśmy m.in. w Ustrzykach Dolnych. Pani mówiła o Podkarpaciu. Byliśmy na Podkarpaciu, spotkaliśmy się tam z zakładami usług leśnych, tymi samymi zakładami, szanowni państwo, których wy przez 8 lat nie potrafiliście docenić, bo mają… nierówno są traktowani jako nie podmiot, tylko wręcz przedmiot w stosunkach z Lasami Państwowymi. Tak było do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Wczoraj…)</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MikołajDorożała">Jeśli jedno z nadleśnictw zwiększa swoje przychody 5-krotnie między 2021 a 2022 r., to zapytałem tych przedstawicieli zakładów usług leśnych, tych przedsiębiorców, polskich przedsiębiorców drzewnych, czy ich dochody i przychody też zwiększyły się 5-krotnie. Możecie państwo sobie sami odpowiedzieć na to pytanie. To się nie wydarzyło.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#MikołajDorożała">Szanowni Państwo! Te informacje, które dzisiaj pojawiają się w przestrzeni, po pierwsze, są pewnym zakłamywaniem rzeczywistości. Mówiliśmy wyraźnie na wszystkich spotkaniach. Byłem na spotkaniu w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, spotkałem się z panem dyrektorem generalnym, z przedstawicielami zakładu usług leśnych. Było spotkanie na Podlasiu, byliśmy na Podkarpaciu, w Ustrzykach Dolnych. Wszędzie tam rozmawiamy, prowadzimy dialog. W każdym przypadku, kiedy dany przedsiębiorca będzie potrzebował wsparcia, będzie ten przedsiębiorca traktowany podmiotowo i w każdym przypadku indywidualnie, tak jak w jednym z nadleśnictw na Podkarpaciu, gdzie jest jeden przedsiębiorca, który może być w jakiś sposób dotknięty tą decyzją — on też będzie objęty troską i wsparciem, nikogo na pewno nie zostawimy samemu sobie.</u>
          <u xml:id="u-50.8" who="#MikołajDorożała">Bardzo ważne w tym wszystkim, po raz kolejny to powtórzę, szanowni państwo, jest to, że w związku z tymi decyzjami? propos m.in. dla regionalnej dyrekcji w Krośnie, czyli dla Podkarpacia, mamy 52,48%, jeśli chodzi o tę całą naszą decyzję dotyczącą tych 10 obszarów. 52%, szanowni państwo, to są obszary ograniczone, nie wyłączone, to jest bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-50.9" who="#MikołajDorożała">Problem polega na tym, i to trzeba dzisiaj powiedzieć z tej mównicy dosyć wyraźnie, że państwa poprzednicy świadomie w polityczny sposób próbowali wpłynąć na komunikację, żeby ten leśniczy, nadleśniczy tam na miejscu, który pracuje ciężko, jest ekspertem, do dzisiaj nie wiedział, co on ma fizycznie zrobić. Ta komunikacja była zaburzona. My nie wyłączyliśmy ani jednego nadleśnictwa w całości z gospodarki leśnej, bo gospodarka leśna jest niezwykle istotna. Chcemy wspierać polski przemysł.</u>
          <u xml:id="u-50.10" who="#komentarz">(Głos z sali: W ilu procentach?)</u>
          <u xml:id="u-50.11" who="#MikołajDorożała">Było takie spotkanie w tym tygodniu, szanowni państwo, we wtorek. Pani minister spotkała się z przedstawicielami polskiej branży drzewnej. Wszyscy byli na miejscu, wszyscy byli wysłuchani i mówili o problemach, jak chociażby w przypadku FSC, certyfikatu FSC dla polskich lasów. Państwo zdjęliście ten certyfikat jedną decyzją. Kto pytał przedsiębiorców w tej sprawie? To są milionowe straty, chociażby dla regionalnej dyrekcji na Podlasiu. Akurat ten certyfikat dla tej regionalnej dyrekcji był niezwykle istotny, bo tam są duzi partnerzy biznesowi, którzy korzystali z tego certyfikatu. Chcielibyśmy dzisiaj, właściwie już rozpoczynamy rozmowy? propos powrotu do certyfikacji FSC dla drewna, po to żeby wesprzeć polskich przedsiębiorców.</u>
          <u xml:id="u-50.12" who="#MikołajDorożała">Szanowni Państwo! Cały czas, chcę to podkreślić, to moratorium było niezbędne. Musieliśmy to zrobić szybko z uwagi na to, co działo się przez te poprzednie lata, aby chronić najcenniejsze lasy. Jeśli dziś ktoś podważa to, że w Nadleśnictwie Rymanów na Podkarpaciu… To jest uzdrowisko, szanowni państwo, tam była prowadzona gospodarka leśna, w uzdrowisku, gdzie ludzie przyjeżdżają i chcą odpocząć. To jest przykład patologii.</u>
          <u xml:id="u-50.13" who="#MikołajDorożała">Z takimi patologiami przyszliśmy do tego Sejmu, do tych ministerstw, z takimi patologiami będziemy walczyć jako Polska 2050, ale także jako koalicja rządowa, bo to jest cel, który przyświecał nam w kampanii i my nikogo nie oszukujemy teraz, tylko realizujemy dokładnie to, co jest zapisane w umowie koalicyjnej. Będziemy to robić w sposób podmiotowy, zrównoważony i systemowy, bo ogólnopolska narodowa narada, inicjatywa, narada dotycząca lasów odbędzie się. Chcemy zrobić pierwsze spotkanie tzw. okrągłego stołu leśnego już w marcu. Będziemy to prowadzić przez miesiące. Będą zaproszeni wszyscy, przedstawiciele branży drzewnej, NGOs, przyrodnicy, strona społeczna, samorządy, przedsiębiorstwa. Z wszystkimi wspólnie będziemy wypracowywać systemową ochronę polskich lasów po to, żeby polskie lasy wspierać i żebyśmy naprawdę zaczęli prowadzić zrównoważoną politykę leśną. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-50.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Małgorzata Golińska, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MałgorzataGolińska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MałgorzataGolińska">Jak zwykle: bardzo dużo słów, zero konkretów. Ideologiczne szaleństwo się rozkręca. Najpierw pani poseł, pani minister Zielińska jedzie i deklaruje, że ambitna Polska będzie wdrażać 90% redukcji, kiedy jeszcze żadne państwo tego nie zrobiło. Jest to po prostu nierealne i uderzy w Polaków. Potem wy 8 stycznia wprowadzacie polecenie, którego w ogóle nie przeanalizowaliście pod kątem skutków społecznych i gospodarczych. Mam pytanie: Czy chociaż przeanalizowaliście to pod kątem skutków przyrodniczych? Czy dokonaliście analizy? Czy 24 tys. wydzieleń, które objęliście swoim poleceniem, będzie zgodne z planem zadań ochronnych w ramach Natury 2000? Czy dokonaliście oceny strategicznej tego, jakie ta wasza decyzja będzie miała skutki przyrodnicze? Bo plany urządzenia lasu i zmiany planów urządzenia lasu takiej ocenie są poddawane.</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#MałgorzataGolińska">Teraz pan mówi również, że walczycie czy chcecie walczyć z rzekomą patologią. To walczcie z patologią, ale nie niszczcie Lasów Państwowych w roku, w którym obchodzą 100-lecie istnienia. Tak naprawdę pomimo waszych deklaracji będziecie niszczyć lokalny przemysł drzewny, lokalne zakłady, bo te duże sobie poradzą. Na pewno z tego, że w Polsce wchodzi ograniczenie pozyskiwania drewna, będzie się cieszył zagraniczny inwestor i zagraniczny przemysł drzewny.</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MikołajDorożała">Panie Marszałku! Szanowni Panowie i Panie Posłowie! Pani Minister! Doskonale pani wie, rozmawialiśmy o tym też wczoraj podczas posiedzenia komisji, podczas tych 6 godzin, że z planami urządzenia lasu wiąże się długa perspektywa. Mówimy o 10 latach. Leśnicy projektują w perspektywie nawet 20 lat. Dzisiaj nikt o zdrowych zmysłach nie jest w stanie powiedzieć, że przez 10 czy 20 lat można prowadzić politykę według jakiegoś sztywno ustalonego dokumentu, zakładając, że w zasadzie nic się nie zmienia, w przyrodzie nic się nie zmienia, więc możemy robić tak, jak robiliśmy. To jest pierwsza fundamentalna kwestia.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MikołajDorożała">Te plany urządzenia lasu — rozmawialiśmy o tym wczoraj — wymagają aneksowania, wymagają zmian. Powiedziałem wczoraj też o tym, że państwo akceptowaliście taką sytuację, że w roku 2021 blisko 10% terenów nie było objętych planami urządzenia lasu, a to oznacza, że gospodarka leśna nie powinna być tam prowadzona.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Poseł Fryderyk Sylwester Kapinos: …na pytanie, które zadaliśmy.)</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#MikołajDorożała">Mamy taką sytuację m.in. w Puszczy Boreckiej, gdzie jedno z nadleśnictw też takiego planu urządzenia lasu nie ma. A to jest bardzo ważne, szanowni państwo, bo żeby prowadzić gospodarkę leśną, jak państwo doskonale wiecie, potrzebne są plany urządzenia lasu.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Nikt nie pytał o puszczę.)</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech pan odpowie na pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#MikołajDorożała">Mówiła pani o certyfikacji, mówiła pani o jakimś lobby biznesowym. Wczoraj byli przedstawiciele nie jakichś zagranicznych koncernów, tylko polskich przedsiębiorstw. Mówiliśmy o tym wielokrotnie, oni sami o tym powiedzieli, że nie chcieliby, żeby było tak, jak było, czyli żeby polskie drewno wyjeżdżało gdzieś nieprzetworzone poza Unię Europejską. Oni chcieliby to drewno przetwarzać w Polsce, chcieliby na tym zarabiać, tworzyć miejsca pracy, wpływać na polskie PKB.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#komentarz">(Głos z sali: To nie ma nic wspólnego z Lasami Państwowymi.)</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#MikołajDorożała">I to ma z tą kwestią bardzo dużo wspólnego, bo wczoraj rozmawialiśmy o tym na posiedzeniu komisji.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#MikołajDorożała">Szanowni Państwo! Powiedziała pani o 100-leciu Lasów Państwowych. To niezwykle ważna kwestia: 100 lat Lasów Państwowych. Niezwykle cenna instytucja, mnóstwo świetnych, mądrych, działających merytorycznie leśników, których też państwo zdeptaliście, bo mieli może troszeczkę inną wizję niż państwu się podobała.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Golińska: Analizy — o to pytałam.)</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#MikołajDorożała">Szanowni Państwo! Różnica między nami jest taka, że ja, my chcielibyśmy dzisiaj, żeby na to 100-lecie Lasów Państwowych np. powstało 100 nowych rezerwatów w Polsce, które będą służyć mieszkańcom.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#MikołajDorożała">I to o tym, jak chronić polską przyrodę, powinniśmy dzisiaj rozmawiać. Bo przypomnę państwu, że 50% środków z tego Funduszu Leśnego, który państwo zniszczyliście — produkowaliście bilbordy dla polityków niektórych partii — powinno służyć i w założeniu miało służyć ochronie przyrody. Obywatele powinni o tym wiedzieć. Wiecie państwo, ile z tych 50%, z kwoty 1,5 mld zł z Funduszu Leśnego szło na ochronę przyrody w czasie poprzednich rządów? 0,4%.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Golińska: Znowu demagogia, nie udziela pan odpowiedzi na pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#MikołajDorożała">I to jest skandal, i to jest patologia, z którą mieliśmy do czynienia przez te ostatnie lata. Jesteśmy tutaj po to, żeby to zmienić. Chciałem państwa zapewnić, że będziemy to robić w sposób zrównoważony, będziemy otwarci na dialog. Kończymy z syndromem zamkniętej twierdzy, jaką było Ministerstwo Klimatu i Środowiska do tej pory. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie odpowiedział pan na pytanie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Golińska: Panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani marszałek Monika Wielichowska oraz pan poseł Marek Tomasz Hok z Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska zadadzą pytania w sprawie ograniczenia dostępu do terapii i konsultacji dla osób w spektrum autyzmu. Na to pytanie odpowie sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia pan minister Wojciech Konieczny.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Golińska: Ale w trybie sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Nie udzielę pani głosu, bo już pani sobie pokrzyczała, jak pani siedziała.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#WłodzimierzCzarzasty">Coś jeszcze pokrzyczycie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MonikaWielichowska">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przepraszam, ale jeszcze koleżanki i koledzy z PiS chcieli pokrzyczeć. Pokrzyczycie jeszcze państwo? Czy już pójdziecie? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę bardzo, pani marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#MonikaWielichowska">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podczas 2. posiedzenia Sejmu padło pytanie podobne do tego, które dzisiaj chcemy ponownie skierować do resortu zdrowia, dotyczące zmniejszenia finansowania terapii dla osób w spektrum autyzmu. Chcemy wrócić do tematu, ponieważ wiemy już, co stało się przyczyną zmniejszenia tego finansowania. To resort zdrowia, kiedy ministrem zdrowia był Adam Niedzielski, zlecił Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji weryfikację taryf świadczeń udzielanych osobom z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, w wyniku czego powstał raport, na podstawie którego prezes agencji 30 marca 2023 r. wydał stosowne oświadczenie, a prezes Narodowego Funduszu Zdrowia przygotował nowe zarządzenie. Wtedy nadal, przypomnę, ministrem zdrowia był minister Adam Niedzielski. Wyjaśniał nam to podczas 2. posiedzenia Sejmu dokładnie minister Kos.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#MonikaWielichowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiemy, że minister zdrowia pani Izabela Leszczyna, kiedy tylko powzięła informację o decyzji o ograniczeniu dostępu do świadczeń dla osób potrzebujących pomocy, natychmiast odbyła spotkanie z prezesem Narodowego Funduszu Zdrowia, z przedstawicielami organizacji chorych i z rzeczniczką praw dziecka. W wyniku tego działania na początku stycznia prezes Narodowego Funduszu Zdrowia otrzymał polecenie uchylenia zarządzenia i pani minister zwróciła się do Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji ze zleceniem aktualizacji taryf, o których rozmawiamy. Pytam zatem dzisiaj pana ministra, czy agencja już uporała się z odpowiedzią. Kiedy możemy się spodziewać nowego raportu? Pytam o to, panie ministrze, nie bez kozery, ponieważ pan wiceminister Kos zapewnił, że Ministerstwo Zdrowia podejmie działania, które będą szły w kierunku — rzecz jasna, oczekiwanym kierunku — podniesienia wysokości finansowania tych świadczeń. Przy dzisiejszej okazji do rozmowy na ten temat, rozmowy o autyzmie chcę zapytać pana ministra o plany ministerstwa dotyczące psychiatrii dziecięcej i o to, co dzieje się teraz z telefonem zaufania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia pana ministra Wojciecha Koniecznego.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Rzadkie wystąpienie senatora w Izbie poselskiej.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Witamy serdecznie, panie senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WojciechKonieczny">Dzień dobry. Witam serdecznie pana marszałka, szanownych państwa. Rzeczywiście pierwszy raz jestem tutaj w charakterze nie senatora, tylko w charakterze przedstawiciela ministra zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#WojciechKonieczny">Proszę państwa, rzeczywiście pan minister Marek Kos udzielił wyczerpującej odpowiedzi na temat przyczyn i całego ciągu nieszczęśliwych zdarzeń, który doprowadził do tego, że zarządzenie prezesa NFZ rzeczywiście było tak sformułowane, że mogło doprowadzić do pewnych ograniczeń w świadczeniach dla osób ze spektrum autyzmu. To zarządzenie oczywiście zostało, na polecenie pani minister Izabeli Leszczyny, wycofane i już nie obowiązuje. Czyli w tej chwili mamy stan sprzed tego zarządzenia i negatywne skutki tych regulacji nie są wprowadzane w życie, nie oddziałują na pacjentów.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#WojciechKonieczny">Polityka Ministerstwa Zdrowia jest skierowana na zapewnienie zarówno jak największej ilości pieniędzy, jak i nakładów ludzkich w stronę poprawy stanu psychiatrii dziecięcej. Pani minister spotkała się ostatnio z panią konsultant do spraw psychiatrii dziecięcej prof. Aleksandrą Lewandowską. Te sprawy są konsultowane. Agencja oceny pracuje. Spodziewamy się, powiedzmy, w najbliższych tygodniach odpowiednich konkluzji. Jest to praca, która jednak wymaga pewnych ustaleń, doprecyzowań, aby tym razem to zarządzenie było już spójne i po prostu nieszkodliwe dla osób z tymi schorzeniami, ze spektrum autyzmu, ale i z innymi schorzeniami czy też problemami psychicznymi, z którymi spotykają się przeważnie młodzi ludzie. Wiemy, jaki teraz jest to spiętrzony problem, do ilu prób samobójczych dochodzi, jak jest to zaniedbana dziedzina.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#WojciechKonieczny">Co do finansowania, to będzie kontynuowane z Funduszu Medycznego finansowanie tych projektów, które już się rozpoczęły. Na nowe projekty, na nowe konkursy są pozyskiwane pieniądze europejskie, jest to już daleko zaawansowane i tutaj to finansowanie mamy zapewnione. Mamy plany przeznaczenia pieniędzy z KPO również na rozwój psychiatrii dziecięcej. Oczywiście musimy wspomnieć o 3 mld zł, które dzięki decyzji parlamentu, zarówno Sejmu, jak i Senatu, są zapisane na potrzeby onkologii, ale również na potrzeby psychiatrii dziecięcej, więc to finansowanie będzie drastycznie zwiększone wobec tego, co mieliśmy do tej pory. Trzeba więc też te pieniądze w odpowiedni sposób zagospodarować, tak żeby efektywnie były wydawane.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#WojciechKonieczny">Proszę państwa, jaka jest polityka Ministerstwa Zdrowia? W kierunku nowoczesnej psychiatrii chcemy iść, czyli psychiatrii bardziej środowiskowej, aby nie skupiać się na leczeniu w dużych ośrodkach psychiatrycznych, na wielodniowych, tygodniowych czy miesięcznych pobytach. Chodzi o to, żeby leczenie było bliższe miejscu zamieszkania, żeby odpowiadało potrzebom, było bardziej ukierunkowane na poszczególnych pacjentów, na ich problemy. Nad tym wszystkim pracujemy razem z konsultantami, razem z osobami, które doradzają. Pani minister położyła na to bardzo duży nacisk i traktuje to jako jeden z priorytetów początku działalności Ministerstwa Zdrowia. Uważam, że te sprawy po paru miesiącach będą wyglądać już zupełnie inaczej. Natomiast, tak jak mówię, ten czas jest niezbędny ze względu na zakres planowanych zmian, aby one były spójne, aby te wielkie zmiany finansowe odbiły się również tak samo wielkimi zmianami w funkcjonowaniu psychiatrii dziecięcej.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#WojciechKonieczny">Co do telefonu zaufania — to jest też, jak państwo wiecie, telefon pomocy — to jest decyzja o przywróceniu finansowania, jest to zapisane także w budżecie. Wkrótce będziemy mieli efekty. Myślę, że te działania są już na ukończeniu. Tak że pragnę zapewnić, że ta sytuacja, która miała miejsce, która była skutkiem właściwie prawie 3-letnich prac, co do których okazało się, że idą w złym kierunku, zostanie naprawiona w ciągu najwyżej paru miesięcy. Doprowadzimy do ogromnego przeskoku w psychiatrii dziecięcej w najbliższych miesiącach. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-60.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pan poseł Marek Tomasz Hok.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#MarekTomaszHok">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo dziękuję za informacje pana ministra, ale jednocześnie chciałem dopytać właśnie o możliwość zwiększenia finansowania m.in. psychiatrii dziecięcej, bo oczywiście te 3 mld to również i onkologia dziecięca, i choroby rzadkie.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#MarekTomaszHok">Mówiliśmy o decentralizacji leczenia i opieki psychiatrycznej nad dziećmi. Ale mam też pytanie, czy pójdzie ona w stronę właśnie decentralizacji, kiedy psychiatria wejdzie właśnie w te ośrodki, gdzie jest najbardziej potrzebna, to znaczy do opieki środowiskowej.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#MarekTomaszHok">Pytanie, czy środki, które zostały dzięki decyzji parlamentu i Sejmu i Senatu przeznaczone na psychiatrię dziecięcą, również będą przeznaczone na szkolenie lekarzy psychiatrów dziecięcych, których mamy tak bardzo mało. W skali kraju brakuje nam lekarzy, brakuje nam lekarzy psychiatrów, ale zdecydowanie brakuje nam lekarzy psychiatrów dziecięcych. Dlatego też pytam, czy również w tym kierunku są skierowane prace resortu zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WojciechKonieczny">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#WojciechKonieczny">Panie Pośle! Szkolenie lekarzy w Polsce odbywające się za pośrednictwem rezydentur w ostatnich latach miało dziwną prawidłowość, że pozostawały pieniądze. To znaczy zapewnienie finansowania rezydentur jest na bardzo dobrym poziomie: jest na większym, niż jest to później wykorzystywane. Tak było w poprzednich latach i ta polityka była tak prowadzona, że przeznaczano początkowo wysokie kwoty, a później okazywało się, że miliardowe kwoty mogą wrócić do budżetu Ministerstwa Zdrowia, ponieważ nie są wykorzystywane. Więc jeśli chodzi o samo finansowanie w sensie kwot pieniężnych, to ono jest zaplanowane i nie będzie z tym kłopotu.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#WojciechKonieczny">Natomiast chodzi o to, aby rzeczywiście zachęcić akurat młodych studentów czy absolwentów medycyny, aby szli w tym kierunku, aby to była atrakcyjna specjalizacja. To są rozwiązania, które mamy również wprowadzać. Aczkolwiek nie jest to dzisiaj temat… Chodzi o zakres organizacji, leczenia psychiatrii dziecięcej w sensie przemiany w psychiatrię środowiskową. Ona oczywiście wymaga większej liczby lekarzy, psychologów, psychoterapeutów, wszystkich osób, które się tym zajmują, ponieważ w tej chwili oni są skupieni w dużych ośrodkach i pewne rozśrodkowanie będzie możliwe, ale oczywiście przy jednoczesnym zwiększeniu zasobów kadrowych. Tak że to się będzie odbywać równolegle.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#WojciechKonieczny">Jeżeli chodzi o telefon, to mogę powiedzieć, że konkurs jest rozpisany i oczekujemy na wyniki. Tak że to naprawdę już się dzieje, te sprawy się toczą, mimo że, powiedzmy, sprawy budżetowe jeszcze nie są zupełnie zakończone. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł Żaneta Cwalina-Śliwowska zada pytanie w sprawie statusu realizowanego przez Lasy Państwowe programu „Las energii” w zakresie budowy infrastruktury umożliwiającej rozwój elektromobilności w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pani poseł reprezentuje Klub Parlamentarny Polska 2050, zada pytanie ministrowi klimatu i środowiska. A odpowie podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pan minister Mikołaj Dorożała.</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Moja rola w tym momencie się skończyła.</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#ŻanetaCwalinaŚliwowska">Elektromobilność była, jest i przez najbliższe lata będzie jedną z najszybciej postępujących gałęzi rewolucji przemysłowej w obecnym świecie. W Polsce pojazdów elektrycznych oraz tzw. hybryd plug-in mamy już zarejestrowanych ok. 100 tys. Jednocześnie pojazdy elektryczne pozostają najszybciej rosnącym segmentem z ponad 50% przyrostem sprzedaży w 2023 r. To jasne dowody na to, że Polacy chcą być częścią rewolucji związanej z elektromobilnością. Pomagają w tym liczne programy, np. program dopłat „Mój elektryk”. Jednocześnie Polacy deklarują, że obawa o krótszy zasięg pojazdu lub brak możliwości naładowania baterii jest głównym czynnikiem odstraszającym ich od wyboru auta elektrycznego. Kluczowym wyzwaniem jest więc rozbudowa stabilnie funkcjonującej sieci ładowarek elektrycznych na wzór krajów Europy Zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#ŻanetaCwalinaŚliwowska">Dotychczas jednym z flagowych programów finansowania rozbudowy infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych jest warty 1,5 mld zł program „Las energii”. W jego ramach w latach 2021–2027 zakładano m.in. powstanie 402 stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Ponadto budżet zakładał transformację energetyczną przedsiębiorstwa Lasy Państwowe.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#ŻanetaCwalinaŚliwowska">Pytania. Ile z zakładanych 402 stacji ładowania pojazdów elektrycznych udało się do tej pory zainstalować w ramach programu? Ile z wybudowanych już w ramach programu stacji ładowania pojazdów elektrycznych działa w systemie ogólnodostępnym dla obywateli Rzeczypospolitej Polskiej? Ile z wybudowanych już w ramach programu stacji ładowania pojazdów elektrycznych jest aktualnie nieaktywnych i z jakich powodów są nieaktywne? Jakie były dotychczasowe koszty budowy istniejących stacji ładowania oraz jak wysokość kosztu tych instalacji ma się w stosunku do standardów rynkowych? I jakie były dotychczasowe kryteria wyboru podmiotów realizujących zamówienia publiczne w ramach programu „Las energii”, zwłaszcza w kontekście budowy stacji ładowania pojazdów elektrycznych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MikołajDorożała">Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Odpowiadając na pytanie grupy posłów, postaram się krótko, dość precyzyjnie odnieść się do samej idei programu „Las energii”, który jest przedsięwzięciem skupiającym wiele różnorodnych inicjatyw. Otwarta i elastyczna forma projektu obejmuje działania planistyczne, zarządcze oraz inwestycyjne. Wiele z nich ma charakter pilotaży lub innowacji. Głównym celem projektu jest przeciwdziałanie zmianom klimatu poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MikołajDorożała">Odpowiadając na pytania, szanowni państwo — z planowanych do założenia 402 instalacji, jak wynika z tych informacji, które otrzymaliśmy od dyrekcji generalnej, do dnia sporządzenia niniejszej informacji zrealizowane zostały 54 stacje. Wszystkie posiadają odbiór tzw. ogólnodostępny. W latach 2020–2021 zamontowano 16 sztuk stacji z odbiorem nieogólnodostępnym. Wszystkie te stacje są sprawne technicznie, podłączone do zasilania i jest możliwość ładowania w nich pojazdów. Udostępnienie wszystkich działających stacji wymaga od strony technicznej wgrania oprogramowania służącego do sprzedaży usługi ładowania jako stacja ogólnodostępna. Aktualnie czynności te są w trakcie procedowania, w ciągu najbliższych 12 tygodni pierwsze stacje będą pełnić tę funkcję pilotażowo, a po testach dołączone zostaną do systemu kolejne.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#MikołajDorożała">Szanowni Państwo! Na rok 2024 podpisana została umowa na budowę kolejnych 100 stacji. Rozmawiałem też tutaj przed chwileczką z panem dyrektorem, zastępcą dyrektora generalnego. To jest bardzo ważny projekt dla dyrekcji Lasów Państwowych właśnie pod kątem przeciwdziałania zmianom klimatu i wiem, że dyrekcja generalna będzie bardzo mocno prowadzić ten projekt w najbliższym czasie. Zgodnie z informacjami żadna ze stacji… Przepraszam. Na rok 2024 podpisana została umowa na budowę kolejnych 100 stacji ładowania przeznaczonych do dołączenia do sieci ogólnodostępnych stacji działających w ramach realizacji projektu „Las energii”. Szanowni państwo, średnie koszty budowy stacji ładowania pojazdów elektrycznych wyniosły odpowiednio: koszty jednostkowej wolnostojącej stacji AC — 27 tys. zł netto, dwustanowiskowej — 30 804 zł netto, koszty na podstawie rozstrzygniętych przetargów prowadzonych przez ZUP w Łodzi. Wybór dostawcy stacji ładowania pojazdów nastąpił w drodze przetargu nieograniczonego. Uzyskane w wyniku postępowania wartości nie odbiegają od cen oferowanych na rynku. Przykładowymi kryteriami wyboru, które znalazły zastosowanie w dotychczas rozstrzygniętych postępowaniach przetargowych, były przystosowanie do sprzedaży usługi ładowania jako stacja ogólnodostępna, spełnianie warunków technicznych, zgodnie z założeniami ustawy o elektromobilności, dotyczących stacji ładowania, trwałość i solidność wykonania oraz cena.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#MikołajDorożała">Chciałbym jeszcze na koniec dodać, że projekt ten — to też jest ważna informacja z punktu widzenia dzisiejszej generalnej dyrekcji — obejmuje wiele różnorodnych, ale i uzupełniających się zadań oraz inwestycji, takich jak opracowanie strategii energetycznej Lasów Państwowych, dzierżawa gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe w celu budowy i eksploatacji odnawialnych źródeł energii, produkcja energii z OZE, w szczególności w instalacjach fotowoltaicznych, turbinach wiatrowych i instalacjach wykorzystujących zielony wodór, wraz z budową magazynów energii oraz modernizacją infrastruktury przemysłowej znajdujących się na gruntach Lasów Państwowych, wyposażenie Lasów Państwowych w pojazdy napędzane energią elektryczną i paliwami alternatywnymi, a także budowa infrastruktury stacji ładowania tego typu pojazdów na potrzeby własne oraz dostępne publicznie, zwiększenie efektywności energetycznej Lasów Państwowych poprzez stosowanie innowacyjnych metod zarządzania energią, w tym zakup nośników energii wspólnych dla kilkuset jednostek Lasów Państwowych, współpraca inwestycyjna z krajowymi producentami energii oraz klastrami energetycznymi, współpraca technologiczna z uczelniami wyższymi w zakresie badań i rozwoju, testowanie i wdrażanie innowacji z obszaru efektywności energetycznej i OZE, promocja i upowszechnianie wiedzy o korzyściach z energii produkowanej z OZE oraz technologiach efektywnego wykorzystania.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#MikołajDorożała">Lasy Państwowe dysponują gruntami, które nie mogą być zalesione, np. terenami w sąsiedztwie lotnisk, czy liniami energetycznymi. Grunty Lasy Państwowe planują wykorzystać pod budowę instalacji fotowoltaicznych o średniej mocy napędzanej 1 MW. Większe tego typu tereny możemy udostępnić w formie dzierżawy inwestorom i producentom energii pod budowę farm fotowoltaicznych. Jest tu też kilka szczegółowych informacji, które oczywiście możecie państwo też otrzymać na piśmie.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#MikołajDorożała">Rozpoczęliśmy też trzy pilotażowe inwestycje — Lasy Państwowe rozpoczęły — w zakresie budowy farm wiatrowych na terenie regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, m.in. w Zielonej Górze i Szczecinie, i prowadzimy współpracę z doświadczonymi partnerami merytorycznymi.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#MikołajDorożała">Lasy Państwowe nie tylko stawiają na zakup aut, ale także poszerzają flotę o inne pojazdy elektryczne, motocykle dla straży leśnej, rowery dla gości leśnych — nie ukrywam, że bardzo cieszy mnie ten punkt, szanowni państwo — także dla gości ośrodków wypoczynkowych, a także meleksy do obsługi obiektów turystycznych. Z wielką nadzieją będziemy spoglądać właśnie w tym kierunku pod kątem elektryfikacji w Lasach Państwowych przestrzeni związanej z mobilnością. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę panią poseł o następne pytanie.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#ŻanetaCwalinaŚliwowska">Właściwie to nie będzie pytanie, a raczej prośba o przegląd dostępności tych stacji ładowania oraz ich stanu technicznego, ponieważ to pytanie było spowodowane napływem wielu zapytań od użytkowników pojazdów elektrycznych związanych z tym, że zauważają oni znaczący spadek jakości korzystania z tych stacji, czyli że po prostu niektóre z tych stacji są nieaktywne. A więc bardzo tutaj bym prosiła o zrobienie przeglądu stanu technicznego tych stacji i po prostu umożliwienie obywatelom korzystania z ich zasobów. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Mam pytanie do pana ministra: Czy będzie pan robił przegląd, czy pan chce odpowiedzieć? Rozumiem, że zaczyna pan robić przegląd. Dobra, dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania. Pan poseł Marek Sawicki…</u>
          <u xml:id="u-71.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest pan minister?</u>
          <u xml:id="u-71.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Jest.</u>
          <u xml:id="u-71.5" who="#WłodzimierzCzarzasty">…z Klubu Parlamentarnego PSL — Trzecia Droga zada pytanie w sprawie protestu polskich przewoźników drogowych na drogach dojazdowych do polsko-ukraińskich przejść granicznych. To pytanie skierowane jest do ministra infrastruktury, w którego imieniu odpowie podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury pan minister Paweł Gancarz.</u>
          <u xml:id="u-71.6" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MarekSawicki">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Od 6 listopada zeszłego roku do jeszcze ubiegłego tygodnia byliśmy świadkami blokady przejść granicznych. Trzech, czasami nawet czterech największych przejść granicznych pomiędzy Polską a Ukrainą. Była to forma protestu części polskiej branży transportu drogowego, która wskazywała na negatywny wpływ liberalizującej transport umowy między Unią Europejską a Ukrainą w sprawie transportu drogowego, a także — nieoptymalnego działania ukraińskiego systemu e-kolejka. Przypomnę, że w tym czasie zarówno drugi rząd pana Mateusza Morawieckiego, jak i dwutygodniowy rząd pana Mateusza Morawieckiego w tej sprawie praktycznie nie zrobiły nic.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MarekSawicki">Sytuacja związana z nieuzasadnioną agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę spowodowała, że Polska stała się głównym punktem przerzutowym dla pomocy skierowanej do Ukrainy. Wszyscy w pełni zgadzamy się, że wygrana Ukrainy bezpośrednio oznacza także bezpieczeństwo dla naszego państwa, dla Polski. Jednakże brak przeprowadzonych analiz, możliwych skutków pełnej liberalizacji transportu pomiędzy Ukrainą a Unią Europejską doprowadził do sytuacji, kiedy na polskich drogach można było zaobserwować wręcz przeważającą liczbę pojazdów ciężarowych z Ukrainy w porównaniu z liczbą pojazdów polskich. W naszym przekonaniu należy wspierać Ukrainę, jednakże na pierwszym miejscu powinny stać interesy Polski i jej obywateli.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#MarekSawicki">Szanowny Panie Ministrze! W związku z powyższym proszę o odpowiedź na dwa pytania. Jakie działania zostały podjęte przez Ministerstwo Infrastruktury w celu wstrzymania i w dalszej perspektywie zakończenia protestu przez polskich przewoźników drogowych? I drugie: Czy Ministerstwo Infrastruktury prowadzi rozmowy z Ukrainą i Komisją Europejską w celu wypracowania rozwiązań, które ze względu na swój komplementarny charakter zapobiegną dalszemu niezadowoleniu polskich i unijnych przewoźników transportu drogowego? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#PawełGancarz">Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Wysoka Izbo! Polska branża transportowa to ok. 7% polskiego PKB, tj. 30% przewożonych towarów w całej Unii Europejskiej. Jest to więc jedno z naszych sreber rodowych, jedna z pereł w koronie, jeżeli chodzi o polską gospodarkę, o polski przemysł. W ostatnim czasie, w ostatnich latach w tej branży nie działo się dobrze, jak w większości polskich przedsiębiorstw: rosnące świadczenia, obciążenia polskich transportowców, zróżnicowane ceny paliw, wzrost stóp procentowych. Wiadomo, że firmy transportowe posiłkują się w dużej mierze kredytem, a więc podniesione stopy procentowe to są też dodatkowe obciążenia.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#PawełGancarz">Ale jeżeli chodzi o całą branżę, to jeszcze ta sytuacja była w jakiś sposób do zniesienia, ale w ostatnim czasie, a konkretnie od połowy 2020 r., została wprowadzona umowa między Unią Europejską a Ukrainą dotycząca transportu i wywozu towarów z Ukrainy na Zachód, jak również transportu towarów z Unii Europejskiej do Ukrainy. Oczywiście umowa jest potrzebna, to umowa, która miała zabezpieczyć Ukrainie ciągłość dostaw. Niestety doprowadziła ona do tego, że wymiana transportów czy ilość przejazdów ukraińskich przewoźników do Unii Europejskiej, do Polski i z Polski na Ukrainę z proporcji 40% do 60% na korzyść transportów z Ukrainy w momencie uwolnienia tego rynku zmieniła się — z 90% do 10% — na niekorzyść polskich przewoźników. Wprowadzenie tej umowy było m.in. jednym z elementów, które wyprowadziły na granicę polskich przewoźników, którzy zablokowali trzy przejścia drogowe. To był jeden z takich koronnych elementów.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#PawełGancarz">Kolejnym był system przejazdu pojazdów przez ukraińską granicę, tzw. e-kolejka, który powodował, że polskie pojazdy były niejako dyskryminowane, defaworyzowane i przejeżdżały przez granicę po kilku, kilkunastu dniach. To spowodowało, że 6 listopada przejścia graniczne zostały zablokowane. Przedstawiciele dwóch rządów, Ministerstwa Infrastruktury jeździli na granicę, podejmowali różne działania, żeby ten problem rozwiązać, żeby doprowadzić do uwolnienia czy do zaprzestania przez polskich przewoźników protestów na granicy. To się nie udało. W międzyczasie w połowie grudnia został powołany rząd pana premiera Donalda Tuska i rozpoczęto konkretne działania, a konkretnie przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury — pan minister Dariusz Klimczak podjął pierwsze działania. 13 grudnia 2023 r. spotkał się w Lublinie z protestującymi, to była taka pierwsza aktywność w zakresie odblokowania granicy. Kolejna — 18 grudnia wiceminister Arkadiusz Marchewka reprezentował polską stronę podczas posiedzenia wspólnego komitetu powołanego zgodnie z art. 7 umowy unijno-ukraińskiej tymczasowo liberalizującej transport drogowy. 20 grudnia 2023 r. odbyło się spotkanie pana ministra Dariusza Klimczaka z wicepremierem Ukrainy panem Oleksandrem Kubrakowem. Podczas tego spotkania omówiono sprawy związane właśnie z blokadą czy zablokowaniem granicy.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#PawełGancarz">22 grudnia wraz z ministrem spraw zagranicznych panem Radosławem Sikorskim uczestniczyliśmy w spotkaniu w Kijowie: ja ze swoim odpowiednikiem, pan minister Sikorski miał szereg spotkań, m.in. z prezydentem Zełenskim. To była kolejna aktywność w kierunku odblokowania, rozładowania tej sytuacji. 29 grudnia w ramach powołanego w Ministerstwie Infrastruktury zespołu pod przewodnictwem podsekretarza stanu odbyły się pierwsze konsultacje w szerokim gronie Inspekcji Transportu Drogowego, Policji, wszystkich Służb Granicznych, jak również uczestniczyli w nich przedstawiciele poszczególnych resortów: finansów, spraw zagranicznych. To był zespół, który zajmował się stricte tematem granicy i problemem związanym z polskimi przewoźnikami.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#PawełGancarz">29 grudnia pan minister Dariusz Klimczak spotkał się z komisarz do spraw transportu, panią Adiną Vălean. Spotkanie dotyczyło również tego problemu. 2 stycznia minister infrastruktury, pan Dariusz Klimczak odbył spotkanie z panią Magdą Kopczyńską, dyrektorem Dyrekcji Generalnej do spraw Mobilności i Transportu w Komisji Europejskiej. 5 i 6 stycznia — można powiedzieć, że to był moment przełomowy — od godz. 16 do 1 w nocy trwały dziewięciogodzinne negocjacje, rozmowy z przewoźnikami w urzędzie wojewódzkim w Lublinie. Trzeba przyznać i oddać to polskim przewoźnikom, którzy protestowali, że konstruktywnie podeszli do sprawy. I kończąc, 16 stycznia — podpisane porozumienie z przewoźnikami i zawieszenie protestu do dnia 1 marca. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie pośle, czy pan jeszcze raz chciałby zadać pytanie?</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#komentarz">(Poseł Marek Sawicki: Słychać stąd? Słychać.)</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Słychać cudownie.</u>
          <u xml:id="u-75.4" who="#WłodzimierzCzarzasty">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MarekSawicki">Mam tylko pytanie, panie ministrze, czy jest szansa na trwałe porozumienie. Bo wiemy, że to jest krótkoterminowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie ministrze, niech pan odpowie panu posłowi, czy jest szansa na trwałe porozumienie, czy tylko krótkoterminowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#PawełGancarz">Szanowny Panie Marszałku! Szanowny Panie Pośle! Wysoka Izbo! Dzisiaj, a konkretnie dzisiaj od godz. 10 obraduje kolejny, drugi zespół w Ministerstwie Infrastruktury, już z uczestnictwem przedstawicieli trzech protestów i środowisk transportowych, wszystkich inspekcji i służb, które niejako współpracują przy rozwiązaniu czy zażegnaniu tego problemu. Pracujemy nad tym.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#PawełGancarz">W trakcie tych długotrwałych, trudnych negocjacji określiliśmy szereg spraw, które są potrzebne i niezbędne do rozwiązania. Dzisiaj m.in. jest to jeden z elementów: czas, w którym nad tymi sprawami pracujemy. Nie będzie to łatwe, bo oczekiwania są dość duże, m.in. odstąpienie od liberalizującej transport unii pomiędzy Komisją Europejską a Ukrainą i powrót do wcześniejszego systemu zezwoleń, czyli bilateralnej wymiany porównywalnej ilości transportów z Ukrainy do Polski i z Polski do Ukrainy. Wiemy już dzisiaj, że powrotu do tego systemu zezwoleń i odstąpienia od umowy liberalizacyjnej nie będzie. Ale zgłosiliśmy szereg postulatów, uwzględniając postulaty protestujących, które mają spowodować czy wpłynąć na to — jeżeli zostaną uwzględnione w trakcie aneksowania tejże umowy w połowie tego roku — żeby ta symetria pomiędzy przewoźnikami z Ukrainy a przewoźnikami, branżą transportową polską chociaż trochę się wyrównała.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#PawełGancarz">Postulatów w pierwotnej wersji było osiem, finalnie zostało dziesięć. Za chwilę będzie czas, kiedy wspólnie ze stroną ukraińską, bo ona jest stroną tej umowy, będziemy pracować nad tym, żeby jak największa liczba postulatów została uwzględniona. Jest szereg czynności, które mamy zaplanowane razem ze stroną ukraińską, bo mówimy tu o głębokiej współpracy, o współpracy w celu udrożnienia granicy i z jednej, i z drugiej strony. Bo niestety, jak nie protestujący z naszej strony granicy, to kolejki po stronie ukraińskiej wynikające ze złego działania systemu e-kolejki, tzw. eCherhy. Tutaj został podjęty szereg prac ze strony polskiej, naszego ministerstwa z naszymi odpowiednikami po stronie ukraińskiej po to, żeby granica była drożna, żeby uwzględnić w jak najszerszym stopniu postulaty protestujących transportowców. Dotyczy to głównie firm transportowych ze wschodu Polski. One tak naprawdę utraciły na wojnie rynki, które obsługiwały, mówimy tu o Białorusi, mówimy o Rosji, a dzisiaj boją się o rynek, który również obsługują, czyli rynek europejski. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Pytanie zada pani posłanka Marcelina Zawisza w imieniu Klubu Parlamentarnego Lewicy. Pytanie to będzie dotyczyło sprawy gospodarki obiegu zamkniętego i odejścia od wspierania przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej budowy spalarni odpadów na terenie Polski. To pytanie jest skierowane do ministra klimatu i środowiska. Odpowie na nie podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pani ministra Anita Sowińska.</u>
          <u xml:id="u-79.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pani posłanko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Pani Ministro! Po poprzednim rządzie odziedziczyliśmy program dofinansowania przez Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej budowy spalarni odpadów. W kraju toczy się w tej chwili 36 postępowań administracyjnych dotyczących lokalizacji spalarni odpadów komunalnych. Kolejne 12 projektów tego typu jest w zaawansowanym stadium planowania.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#MarcelinaZawisza">Decyzję o lokalizacji tych instalacji wynikają często nie z obiektywnych potrzeb, tylko z prostej dostępności środków. Rząd daje, samorząd wydaje, niestety przy tym często ignorując głos mieszkańców i wiele argumentów przemawiających za inwestycjami w inne formy gospodarki odpadami. O zatrzymanie budowy spalarni walczą mieszkańcy m.in. Oświęcimia, Żywca, Bielska-Białej, Nowego Sącza, Wrocławia, Długołęki, Wągrowca, Inowrocławia, Tarnobrzegu, Łodzi, Kraśnika, Zduńskiej Woli, Lublina czy Opola.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#MarcelinaZawisza">W klubie Lewicy reprezentujemy różne regiony, łączy nas jednak przywiązanie do demokracji. Decyzja o budowie instalacji do spalania odpadów powinna zapadać w pełnej zgodzie z lokalnymi społecznościami, z którymi blisko współpracujemy jako posłowie i posłanki. Tu są różne kwestie do rozważenia — od obciążenia mieszkańców i mieszkanek naszego kraju opłatami ETS za emisję CO2, przez wątpliwości, czy ten sposób zagospodarowania odpadów mieści się w koncepcji gospodarki obiegu zamkniętego, po katastrofy ekologiczne związane z emisją dioksyn do środowiska podczas uruchamiania lub awarii spalarni.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#MarcelinaZawisza">Ale nie chcemy dzisiaj od pani ministry szczegółowych rozwiązań tych spraw. Potrzebujemy zacząć od podstaw, a podstawą demokracji i mądrych decyzji jest dialog. Grupy mieszkańców walczą o tę rozmowę od lat. Tu pojawia się najważniejsze pytanie: Czy pani ministra spotka się z grupami protestu? Nie mniej ważne pytanie brzmi: Czy w związku z wieloma wątpliwościami dotyczącymi budowy spalarni odpadów rząd rozważy modyfikację dofinansowań na tę instalację? I w końcu: Czy można liczyć na uformowanie ministerialnego zespołu do spraw gospodarki obiegu zamkniętego i zaproszenie tam tych grup, które protestują przeciwko spalarni? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#AnitaSowińska">Szanowny Panie Marszałku! Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Przede wszystkim chciałabym podziękować za to pytanie. Rzeczywiście system gospodarowania odpadami, a w szczególności gospodarka odpadami komunalnymi, to duże wyzwanie dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#AnitaSowińska">Żeby naświetlić, jak to obecnie wygląda, posłużę się liczbami. Są to liczby przedstawiane przez Główny Urząd Statystyczny. W 2022 r., bo takie dane za 2023 r. dopiero spływają, przez rok wyprodukowaliśmy prawie 13,5 mln t odpadów komunalnych. To oznacza, że przeciętny Polak, przeciętna Polka produkuje, wytwarza ok. 356 kg odpadów rocznie. Z tej liczby ogólnych odpadów komunalnych ok. 27% to odpady przeznaczone do recyklingu, 14% to bioodpady przeznaczone do kompostowania lub fermentacji, ponad 20% odpadów poddaje się przekształcaniu termicznemu z wykorzystaniem energii, a częściowo również, ale w małym zakresie, bez odzysku energii, natomiast 38% odpadów składuje się na wysypiskach.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#AnitaSowińska">Oczywiście my jako rząd musimy podejmować racjonalne decyzje. Oczywiście naszym głównym, nadrzędnym celem jest gospodarka obiegu zamkniętego, czyli dążenie do tego, aby tych odpadów było jak najmniej. Wdrażamy też różne rozwiązania przede wszystkim po to, aby nie produkować odpadów. Następnie w drugiej kolejności, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, chodzi o to, aby je odpowiednio zagospodarowywać, a w szczególności przygotowywać do ponownego użycia albo do recyklingu. W dalszej kolejności odpady są poddawane innym procesom odzysku, a dopiero na koniec unieszkodliwiane m.in. przez składowanie albo przez spalanie, oczywiście najlepiej z odzyskiem energii.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#AnitaSowińska">Celem Unii Europejskiej, której cząstką jesteśmy, jest osiągnięcie jak najwyższych poziomów recyklingu. Docelowy poziom recyklingu dla Polski już w 2035 r. jest określony na 65%. Przypomnę to, co powiedziałam wcześniej: obecnie osiągamy 27%. Mamy bardzo duże opóźnienia w stosunku do tego, co powinniśmy zrobić. Kolejny cel, bardzo ważny, to obniżenie ilości składowanych odpadów na wysypiskach do 10%. Przypomnę również, że według Głównego Urzędu Statystycznego obecnie jest to 38%.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#AnitaSowińska">Oczywiście naszym celem jest podniesienie poziomu recyklingu i obniżenie poziomu odpadów składowanych na wysypiskach, ale po prostu nie da się tego zrobić tak szybko. Do tego potrzebne są odpowiednie ustawy, m.in. ustawy, nad którymi już pracujemy, rozporządzenia unijne, nad którymi pracujemy, np. PPWR, czyli rozporządzenie o odpadach opakowaniowych i opakowaniach.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#AnitaSowińska">Musimy natomiast patrzeć na spalarnię odpadów również jako na element całej gospodarki obiegu zamkniętego. Oczywiście nie może być tak, że to spalarnie są naszym priorytetem. Absolutnie tak nie jest i nigdy tak nie będzie. Są one natomiast elementem potrzebnym m.in. po to, żebyśmy mieli mniej składowisk, wysypisk śmieci, bo wywołują one wiele konfliktów społecznych. Ja to rozumiem. Przede wszystkim musimy temu zapobiegać.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#AnitaSowińska">Jeżeli chodzi o finansowanie budowy spalarni, to rzeczywiście jest tak, że Unia Europejska ogranicza, i bardzo dobrze, wsparcie na rzecz instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych, co znalazło odzwierciedlenie m.in. w wyłączeniu możliwości finansowania tego typu instalacji ze środków unijnych, np. w programie FEnIKS. Niemniej jednak z analiz poprzedniego rządu wyszło, że istnieje luka odpadowa związana z tymi odpadami, które nie nadają się do recyklingu, których obecnie nie możemy zrecyklingować. Ta luka będzie istnieć zawsze, będzie większa lub mniejsza. Dążymy do tego, żeby była jak najmniejsza, ale zawsze będzie istnieć. Nie jest tak, że jesteśmy w stanie zrecyklingować wszystko w 100%.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#AnitaSowińska">Rzeczywiście został powołany taki program w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pod nazwą: racjonalna gospodarka odpadami. Część druga dotyczy instalacji gospodarowania odpadami. Istnieje możliwość uzyskania dofinansowania na budowę, rozbudowę lub modernizację instalacji termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych, medycznych i weterynaryjnych. Część trzecia dotyczy wykorzystywania paliw alternatywnych na cele energetyczne. Dotyczy to m.in. odpadów komunalnych. Obecnie w ramach tego programu zakontraktowano 3,1 mld zł, w tym ponad 1 mld zł dotacji i 2 mld zł pożyczki. My przypatrujemy się temu programowi i nie wykluczamy dostosowania go w przyszłości. Natomiast na dzień dzisiejszy prowadzimy odpowiednie analizy wspólnie z Narodowym Funduszem Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pani posłanko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowna Pani Minister! Dziękuję przepięknie za tę kompleksową odpowiedź. Pragnę tylko uczulić, poprosić o to, żeby ministerstwo w tych analizach spojrzało również na stronę społeczną, która naprawdę potrzebuje wysłuchania. Prawo i Sprawiedliwość przez lata ignorowało protesty mieszkańców. Oni musieli wykorzystywać wszystkie instrumenty, które daje im polityka samorządowa, do tego, żeby naciskać na władze samorządowe, aby nie budowały im tych instalacji pod domami, aby zweryfikowały bieżącą sytuację w miastach. W wielu miastach te spalarnie są niepotrzebne ze względu na to, że tam już istnieją inne spalarnie, które potrafią ten cel, o którym pani ministra mówiła, zrealizować.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MarcelinaZawisza">W związku z tym raz jeszcze proszę tylko o to, aby spojrzeć na stronę społeczną, odpowiedzieć na to zapotrzebowanie dotyczące dialogu, którego nie było przez ostatnie 8 lat. Dziękuję pięknie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę, pani ministro.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#AnitaSowińska">W mojej poprzedniej wypowiedzi rzeczywiście nie zdążyłam odpowiedzieć na tę część pytania. Oczywiście jak najbardziej popieram dialog społeczny, bo bez niego nie da się racjonalnie podejmować decyzji. I tutaj macie oczywiście moje wsparcie. Natomiast chcę też zaznaczyć, że za gospodarkę odpadami komunalnymi odpowiadają gminy i to gminy mają obowiązek przeprowadzić takie konsultacje. Mam nadzieję, że takie konsultacje są prowadzone. Jeżeli nie ma takich konsultacji, oczywiście jestem otwarta na dialog.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#AnitaSowińska">Odpowiadając jeszcze na poprzednie pani pytanie, muszę powiedzieć, że tak, rozważamy możliwość utworzenia zespołu do spraw gospodarki obiegu zamkniętego. W tej chwili jest zespół doradczy do spraw systemowych zmian w gospodarowaniu odpadami. On funkcjonuje od jakiegoś już czasu i obecnie planujemy kolejne spotkanie, które też jest powiązane z gospodarką obiegu zamkniętego. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Następne pytanie zada pan poseł Witold Tumanowicz z Klubu Poselskiego Konfederacja w sprawie polsko-ukraińskich rozmów na szczeblu resortów rolnictwa w związku dwustronną umową o handlu rolnym. To pytanie zostanie zadane ministrowi rolnictwa i rozwoju wsi, w imieniu którego wystąpi podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan minister Adam Nowak.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę pana posła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Premier Donald Tusk zapowiedział ostatnio, że jest zwolennikiem uregulowania dwustronnych relacji handlowych między Polską a Ukrainą w obrocie rolnym wzorowanych na umowie ukraińsko-rumuńskiej.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#WitoldTumanowicz">Proszę w takim razie o informację, jak miałaby wyglądać taka umowa i czego dokładnie miałaby dotyczyć. Jaki miałaby skutek prawny, skoro wspólna polityka handlowa jest wyłączną kompetencją Unii Europejskiej. Przypominam, że rumuńscy rolnicy pomimo umowy protestują, bo ona nie rozwiązuje problemów strukturalnych i nie ma żadnych wątpliwości, że w Polsce będzie tak samo. Ewentualne wprowadzenie certyfikatów w tym modelu odda Ukrainie kompetencje w zakresie regulowania wielkości importu, co nie rozwiąże problemu zalewania polskiego rynku towarami rolno-spożywczymi. To rozwiązanie okaże się taką samą fikcją jak tranzyt.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#WitoldTumanowicz">Natomiast w tym tygodniu odbyło się robocze spotkanie eksperckie przedstawicieli Polski i Ukrainy. Jakie są konkluzje po tym spotkaniu i jakie dokładnie tematy zostały poruszone? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#AdamNowak">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#AdamNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na pytanie pana posła Tumanowicza chciałbym poinformować, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi dialog ze stroną ukraińską, również w porozumieniu z Komisją Europejską. Pan minister odbył szereg spotkań z ministrem polityki rolnej i żywności Ukrainy panem Solskim w celu wypracowania mechanizmu licencjonowania eksportu produktów rolnych z Ukrainy do Polski. Faktycznie, jak pan poseł zauważył, jest to rozwiązanie wzorowane na przyjętym już przez Rumunię, ale podobny mechanizm wdrożyła również Bułgaria.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#AdamNowak">Chcielibyśmy podkreślić, że ta dyskusja koresponduje też, jest powiązana z pracami nad nowymi umowami ATM na szczeblu Komisji Europejskiej oraz Ukrainy w zakresie liberalizacji handlu. Strona polska jednoznacznie optuje za tym, że nieprzedstawienie przez Komisję Europejską w tym zakresie rozwiązań satysfakcjonujących dla strony polskiej będzie skutkowało utrzymaniem embarga, tylko że embargo, które obecnie obowiązuje, nie jest korzystne dla żadnej ze stron, bo należy pamiętać, że Polska jest również eksporterem produkcji rolno-spożywczej do Ukrainy. Dlatego te dyskusje, które obecnie prowadzimy, odbywają się ze stroną ukraińską za akceptacją Komisji Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#AdamNowak">Mechanizm licencjonowania, o którym mówimy, bazujący na doświadczeniach Rumunii i Bułgarii, opiera się na ograniczeniu do z góry ustalonych wolumenów limitów, czyli mówiąc wprost, te licencje byłyby ograniczone, odbywałoby się to w porozumieniu pomiędzy stroną ukraińską a stroną polską.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#AdamNowak">Istotne w tym całym procesie jest jeszcze to, że pan minister Czesław Siekierski na początku tygodnia, w poniedziałek, wtorek uczestniczył w posiedzeniu Rady do spraw Rolnictwa i Rybołówstwa. Będąc w Brukseli spotkał się z wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej, panem komisarzem Dombrovskisem, i jednoznacznie przedstawił oczekiwania Polski.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#AdamNowak">Należy również zwrócić uwagę, że sprawa jest wyjątkowo poważnie traktowana przez rząd. Zarówno pan minister Radosław Sikorski podczas grudniowej wizyty w Ukrainie — w składzie delegacji z panem ministrem był również obecny tutaj wiceminister rolnictwa Stefan Krajewski — jak i pan premier Donald Tusk podczas poniedziałkowej wizyty w Ukrainie również zwracali uwagę na tę kwestię. To jest bardzo istotne, jeśli chodzi o relacje polsko-ukraińskie. Oczywiście sytuacja na rynku zbóż wynika z niekontrolowanego napływu w pierwszej fazie zaraz po wybuchu wojny w Ukrainie, po rozpoczęciu rosyjskiej agresji na Ukrainę. Konsekwencje tego są odczuwalne, ale wszystkie działania i prace, również te dotyczące dwustronnej umowy, mają na celu niedopuszczenie do wystąpienia podobnej trudnej sytuacji rynkowej w pozostałych sektorach, chociażby na rynkach drobiu, jaj, owoców miękkich, miodu czy też cukru.</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#AdamNowak">Podsumowując, chcę powiedzieć, że jesteśmy w ciągłym kontakcie. Jak pan poseł zauważył w pytaniu, zespół prowadzi negocjacje. W zespole są eksperci z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, z departamentu rynków rolnych oraz Departamentu Współpracy Międzynarodowej, doświadczeni urzędnicy, którzy w tym zakresie mają głęboką i dobrze ukorzenioną wiedzę oraz doświadczenie. Są w nim również przedstawiciele Krajowej Administracji Skarbowej, bo kwestia dotyczy nie tylko obszaru działań ministerstwa rolnictwa, lecz także kwestii fiskalno-skarbowych.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#AdamNowak">Szanowni Państwo! Wysoki Sejmie! Ministerstwo rolnictwa jest również w kontakcie ze stałym przedstawicielstwem Polski przy Unii Europejskiej, z panem ambasadorem Serafinem, który wspiera nasze działania, który jest na bieżąco informowany i który zadeklarował udział w tzw. platformie koordynacyjnej do spraw relacji handlowych, do spraw relacji pomiędzy Unią Europejską a Ukrainą. Natomiast działania, które prowadzimy, są prowadzone na poziomie bilateralnym z Ukrainą z uwagi na przyjęte już rozwiązania, z uwagi na rekomendacje, które zostały przedstawione. Dążymy do tego, aby wpracowany system był akceptowalny dla wszystkich stron, zarówno dla Polski, jak i dla Ukrainy. W tym zakresie budujemy również partnerstwa. Myślę, że to jest kontynuacja działań, które podejmował pan minister Telus z krajami Grupy Wyszehradzkiej. Natomiast warto zauważyć, że Ukraina ma teraz większe pole do rozmowy, do dialogu chociażby z uwagi na odblokowanie eksportu kanałem czarnomorskim. Dzisiaj chodzi też o kwestie pozostałych produktów, surowców rolnych, nie tylko zboża.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#AdamNowak">Reasumując, chcę powiedzie, że to są podstawowe prace i działania. Oczywiście jesteśmy otwarci na dialog. Dziękujemy też za rekomendacje, propozycje, które padły wczoraj na posiedzeniu komisji rolnictwa, ponieważ sprawa uregulowania relacji handlowych z Ukrainą jest ważna. Chodzi o bezpieczeństwo i możliwość dalszego wspierania Ukrainy dotkniętej wojną, ale w sposób, który nie będzie obciążał polskiej gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem rolników. Niestety, pierwotne rozwiązania przyjęte przez Komisję Europejską w znacznym stopniu go obciążały. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-90.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#WitoldTumanowicz">Oczywiście mam jeszcze pytania. Pan minister już się do tego ustosunkowywał, ale chciałbym wprost uzyskać odpowiedź na pytanie: Czy resort rolnictwa utrzyma rozporządzenie ministra rozwoju z 15 września w sprawie zakazu importu z Ukrainy czterech towarów? Czy resort rolnictwa rozważa ewentualne rozszerzenie z rozporządzenia ministerstwa rozwoju embarga na kolejne towary rolne importowane z Ukrainy? Czy resort rolnictwa współpracuje z ministerstwem rozwoju w sprawie rozporządzenia liberalizującego handel między Unią a Ukrainą? Jaka jest rekomendacja w sprawie głosowania na posiedzeniu Rady Unii Europejskiej w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie ministrze, cztery pytania od pana posła. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#AdamNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście, jeśli chodzi o każde z tych pytań, chciałbym potwierdzić, że ministerstwo rolnictwa jest w ciągłym kontakcie i współpracuje z Ministerstwem Rozwoju i Technologii. Nie wspomniałem, panie pośle, że w spotkaniu z panem komisarzem, z panem wiceprzewodniczącym Dombrovskisem uczestniczył również minister rozwoju i technologii pan minister Krzysztof Hetman. Jest tutaj zrozumienie zarówno po stronie MRiT, jak i ministerstwa rolnictwa. Ostatnio na posiedzeniu Rady do Spraw Rolnictwa i Rybołówstwa minister Czesław Siekierski jednoznacznie powiedział, że czekamy na rozwiązanie akceptowalne dla Polski w zakresie liberalizacji handlu z uwagi na to, że destabilizacja rynku, zaburzenie rynku nie dotyczy całej Unii — tak twierdzi Komisja Europejska — ale w znacznym, niewyobrażalnym stopniu dotyczy krajów naszego regionu, Europy Środkowej i Wschodniej.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#AdamNowak">Kolejna kwestia. Dopóki po stronie europejskiej nie zostaną przyjęte stosowne rozwiązania akceptowalne dla strony polskiej — do 6 czerwca obowiązuje obecna umowa handlowa, po 6 czerwca ma obowiązywać nowa umowa — i nie zostaną wypracowane przy akceptacji Komisji Europejskiej rozwiązania ze stroną ukraińską, rozwiazania pomiędzy Polską a Ukrainą, embargo zostanie utrzymane w obecnym kształcie. To jest to pytanie pana posła. Natomiast nie ukrywamy, że jako ministerstwo rolnictwa — zarówno pan minister, jak i pozostali przedstawiciele kierownictwa przedstawiali to też w mediach — chcemy rozwiązania kompromisowego, które będzie stabilizowało rynek, ale nie będzie pewnego rodzaju ogniskiem zapalnym w relacjach z Ukrainą. Mamy świadomość, że embargo, które dziś obowiązuje, nie jest satysfakcjonujące dla żadnej ze stron, bo mamy świadomość pewnej zależności związanej z prawem europejskim. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Przechodzimy do następnego pytania.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#WłodzimierzCzarzasty">Posłowie Robert Telus oraz Andrzej Gawron z Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość zadadzą pytanie w sprawie trudnej sytuacji w rolnictwie spowodowanej złą polityką Unii Europejskiej, którą realizuje rząd Donalda Tuska, i postulatów zgłoszonych przez rolników w trakcie protestów w dniu 24 stycznia 2024 r. To pytanie jest skierowane do ministra rolnictwa i rozwoju wsi, w którego imieniu odpowie sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan minister Stefan Krajewski.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#WłodzimierzCzarzasty">Bardzo proszę pana posła Roberta Telusa o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#RobertTelus">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#RobertTelus">Panie Ministrze! Pan wie o tym, że w ostatnich dniach, 2 dni temu przez Polskę przetoczył się wielki protest rolników, największy od wielu lat, od wielu lat takiego protestu nie było. W 250 miejscach, miejscowościach w Polsce na ulice wyjechali rolnicy, którzy nie zgadzają się z polityką, którą prowadzi zarówno Unia Europejska, jak i obecny rząd. Były takie trzy filary problemów.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#RobertTelus">Pierwszy filar to jest właśnie ten dotyczący Unii Europejskiej. Pytanie, czy ministerstwo, rząd — bo tutaj bardziej rząd — przeciwstawi się tej lewackiej polityce, która jest prowadzona w Unii Europejskiej, a która zwija polskie i europejskie rolnictwo? Mamy tutaj na myśli, rolnicy mają na myśli wyłączenie 4% gruntów, zalanie następnych 4% gruntów i obniżenie poziomu stosowania środków ochrony roślin o 50% — bo jest taka propozycja w Unii Europejskiej. Ostatnia sprawa to zmniejszenie o 90% wytwarzania CO2, dwutlenku węgla. Wiemy, panie ministrze, pan chyba też się na tym dobrze zna, że to jest całkowite zamknięcie europejskiego i polskiego rolnictwa. To powiedziała pani minister obecnego rządu. To pokazuje, że ta lewacka polityka, która była prowadzona w Unii Europejskiej i przez pana Donalda Tuska, dalej jest proponowana przez obecny rząd. Co w tej kwestii robi ministerstwo, żeby zapobiec temu zwijaniu rolnictwa?</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#RobertTelus">Drugi filar tych protestów to oczywiście Ukraina i sprawa propozycji licencjonowania. Przed chwilą pan minister już na to odpowiadał. Taka propozycja była na stole. Wcześniej ja się na to nie zgadzałem, polska strona się na to nie zgadzała, bo w momencie gdy na Ukrainie jest wojna i tak wielka korupcja, jest to niebezpieczne dla Polski. To nie jest dobre rozwiązanie. Rumunia poszła w tym kierunku i dzisiaj tego żałuje, chce się z tego wycofać. To jest bardzo złe.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#RobertTelus">Trzeci filar tych protestów to pytanie, dlaczego polski rząd nie uruchamia jeszcze możliwości otrzymania pomocy z Unii Europejskiej. Taka możliwość jest. Będzie zgoda, jeżeli tylko o to wystąpicie. Mowa o pomocy paszowej, nawozowej, paliwowej, kredytowej. To stosował rząd Prawa i Sprawiedliwości. Dlaczego jeszcze nie uruchamiamy tej pomocy dla polskiego rolnictwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WłodzimierzCzarzasty">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WłodzimierzCzarzasty">Panie ministrze, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#StefanKrajewski">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziękuję za te pytania, które się pojawiły, ale dziwię się, że zadaje je minister, który przez ostatnie 8 lat kreować miał politykę rolną państwa. Niestety zaniechania, których się dopuściliście przez te 8 lat, doprowadziły do tego, że dzisiaj rolnicy protestują. Bo oni nie mieli powodów, żeby protestować wobec polityki rządu, który tak naprawdę rządzi dopiero 6 tygodni. Większość decyzji bądź brak tych decyzji spowodowały to, co się dzieje.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#StefanKrajewski">Pytał pan o dopłaty do zbóż, do paliwa, do nawozów. W bieżącym roku planowane jest uruchomienie pomocy dla producentów kukurydzy. O to wnioskowali rolnicy i takie dopłaty będą.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: To są nasze…)</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#StefanKrajewski">To my zawarliśmy to w budżecie i będziemy to realizować.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#StefanKrajewski">Co do zboża to niestety poprzez jego niekontrolowany napływ, którego nie zablokowaliście w odpowiednim czasie, doprowadziliście do tego, że sytuacja była bardzo trudna. Elewarr ma tylko 10% wykorzystania powierzchni magazynowej, a i tak wygenerował 120 mln straty za ubiegły rok. Pewnie trzeba będzie skierować sprawę do prokuratury i zbadać, kto za ten stan rzeczy odpowiada.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#StefanKrajewski">Panie Ministrze! Jeżeli chodzi o dopłaty do paliwa, to oczywiście zagwarantowaliśmy kwotę w wysokości 1663 mln. To będzie 1,46 zł do litra.</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: A było 2 zł.)</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#StefanKrajewski">Było 1,20 zł za I półrocze 2023 r. Sytuacja na rynku zbóż jest trudna. Będziemy o tym pamiętać i reagować, jeżeli pojawi się trudniejsza sytuacja na rynku paliwa. Tak samo przygotujemy odpowiednie środki i odpowiednie rozwiązanie. Jesteśmy na to gotowi.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#StefanKrajewski">Jeśli chodzi o nawozy, to znowu na skutek nieodpowiedzialnych decyzji poprzedniego rządu były rekordowe ceny nawozów. Trzykrotnie droższy mocznik, saletra. Dzisiaj te ceny są zupełnie inne, aczkolwiek też monitorujemy sytuację. Dzisiaj rolnicy nie mówią, tak jak wtedy, że ich nie stać na zakup nawozów. Oczywiście, jeżeli sytuacja będzie się zmieniać, będziemy reagować.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#StefanKrajewski">Co tyczy się tej polityki Unii Europejskiej, to faktycznie rolnicy sprzeciwiają się zwiększaniu nacisku, jeśli chodzi o normy klimatyczne, środowiskowe. Rolnicy często zgłaszają, że nie będą w stanie ich spełnić. Oczywiście stanowisko rządu przyjęte wobec tego projektu, który pojawił się w Komisji Europejskiej, jest negatywne zarówno co do przeniesienia ujętych w strategii „Od pola do stołu” 50-procentowych celów redukcyjnych dotyczących stosowania środków ochrony roślin, całkowitego zakazu stosowania środków ochrony roślin na obszarach wrażliwych, licznych obciążeń administracyjnych nakładanych na rolników i administrację, jak i co do szerokich i niedoprecyzowanych kompetencji dla Komisji Europejskiej. Na to się nie zgadzamy. Pan minister Siekierski buduje koalicję państw, które oczywiście mają takie samo zdanie.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#StefanKrajewski">Jeśli chodzi o nawozy, to obecnie na forum europejskim nie toczą się prace legislacyjne w zakresie ograniczenia stosowania nawozów. Natomiast 1 grudnia 2023 r. Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje publiczne w zakresie oceny dyrektywy azotanowej. Tutaj też będziemy zgłaszać swoje kwestie.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#StefanKrajewski">Co do kwestii, o którą pan pytał, redukcji o 90% CO2, to pytanie to należałoby skierować do ministerstwa klimatu.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#komentarz">(Poseł Robert Telus: A to jest ten sam rząd chyba.)</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#StefanKrajewski">Spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-98.14" who="#StefanKrajewski">W tym zakresie chciałbym podkreślić, że nie ma stanowiska rządu w tej sprawie, gdyż nie został jeszcze przedstawiony wniosek legislacyjny Komisji Europejskiej. Rząd zajmie stanowisko, kiedy taki wniosek zostanie przedstawiony.</u>
          <u xml:id="u-98.15" who="#StefanKrajewski">Jeśli chodzi o relacje z Ukrainą, to mówił o tym wcześniej pan minister Adam Nowak. Polityka polega na dialogu i my taki dialog prowadzimy zarówno ze stroną ukraińską, jak i z Komisją Europejską. Przygotowujemy rozwiązania na szczeblu kierownictwa ministerstwa, ale też na szczeblu technicznym. Pracownicy, dyrektorzy ministerstwa spotykają się na spotkaniach roboczych, ustalają te najważniejsze zapisy. Jeśli chodzi o to, że rolnicy protestują, to — tak jak powiedziałem — rozumiemy tę potrzebę protestów, tylko że te protesty zostały przeprowadzone o 2 lata za późno, bo trzeba było protestować wtedy, kiedy polski rząd przygotowywał krajowy plan strategiczny i te wszystkie kwestie w nim zawarł.</u>
          <u xml:id="u-98.16" who="#StefanKrajewski">Przypomnę, że za koncepcję polityki rolnej w Komisji Europejskiej odpowiada komisarz z Polski pan Janusz Wojciechowski, wywodzący się ze środowiska Prawa i Sprawiedliwości. Warto więc uruchomić komisarza, wykorzystać jego możliwości i przeprowadzić te potrzebne zmiany i reformy, za którymi oczywiście jesteśmy.</u>
          <u xml:id="u-98.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-98.18" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Piotr Zgorzelski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#PiotrZgorzelski">Teraz pytanie zada pan poseł Andrzej Gawron.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AndrzejGawron">Panie Ministrze! Dziękuję za te wyjaśnienia, ale myślę, że teraz wy ponosicie odpowiedzialność za te decyzje, które są podejmowane, i za tę politykę, która jest kreowana w Unii Europejskiej. Z tego, co media donoszą, wynika, że to właśnie przedstawiciel waszego rządu przedstawił, że redukcja CO2 ma być zwiększona nawet do 90%. I proszę tutaj nie zrzucać odpowiedzialności na inne resorty, tylko też zająć stanowisko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#AndrzejGawron">Ja chciałbym dopytać, jeżeli chodzi o strategię wejścia Ukrainy do Unii Europejskiej, ponieważ tutaj jest bardzo duże zagrożenie i rolnicy się tego obawiają, że przy okazji właśnie tych uregulowań niestety mogą mieć dużo mniejszą możliwość konkurencyjności.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#AndrzejGawron">Jeszcze poseł Telus.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#PiotrZgorzelski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#RobertTelus">Tylko dopytam, bo pan już ładnie ocenił, kto jest winien — wszyscy wokół winni. Ja tylko dopytam: Czy będzie pomoc dla rolników? Bo rolnicy o to pytają. Czy będziecie kontynuować to, co myśmy rozpoczęli, pomoc co do nawozów, zbóż, kukurydzy i paliwa? Czy będziecie to po prostu kontynuować? To, że pan już ocenił, kto jest winien — wszyscy wokół, tylko nie pan, to my to widzimy, ale ja pytam o pomoc, czy będzie kontynuowana ta pomoc. Proste.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo prosimy pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#StefanKrajewski">Dziękuję panom posłom za to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#StefanKrajewski">Oczywiście w miarę potrzeb i możliwości taka pomoc będzie rolnikom przyznawana. Natomiast rolnicy wcale nie chcą dopłat do produkcji, wcale nie chcą… chcą po prostu, żeby ta produkcja była opłacalna. I to jest zadanie ministra rolnictwa i rozwoju wsi, a nie dopłaty do każdego obszaru, tak naprawdę: do problemów, które poprzedni rząd sam sobie wygenerował, i trzeba było później szukać ogromnych środków, żeby dopłacać do wszystkiego. Rolnictwo nie może polegać na tym, że rząd będzie dopłacał do każdego działania, tylko musi się opłacać produkować. Tak jak powiedziałem, gdzie było działanie spółek Skarbu Państwa, które wygenerowały takie straty? Gdzie było wsparcie rządu? Rzecz nie polega na tym, żeby w każdym obszarze szukać dopłat.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#StefanKrajewski">Te środki są zabezpieczone, budżet, przecież to poprzedni rząd przygotował, my przyjęliśmy stosowne poprawki. Zabezpieczyliśmy środki i na kukurydzę, o której mówiliśmy, i na zwiększenie puli na kredyty płynnościowe. Oczywiście te środki są zabezpieczone. Jeżeli będą potrzebne kolejne środki, to przecież w trakcie roku będzie nowelizacja budżetu, przyjmiemy potrzebne środki i będziemy wspierać polskich rolników.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#StefanKrajewski">Ale działamy dwutorowo, bo z drugiej strony występujemy do Komisji Europejskiej o uproszczenia, o dalsze derogacje tych zapisów, które zupełnie niepotrzebnie się pojawiły, bo trzeba było wcześniej, na poziomie tworzenia KPS-u, przygotować takie rozwiązania, żeby rolnicy mogli korzystać. Faktem stało się to, o czym mówiliśmy, że poprzedni rząd tak przygotował rozwiązania, że podstawowa dopłata do 1 ha to 118 euro — niska dopłata, z której rolnicy dzisiaj są niezadowoleni, bo przecież pierwsze decyzje… Co prawda w formie zaliczek otrzymują, ale kolejne dopłaty w tej chwili będą otrzymywać.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Gawron: A strategia wyjściowa była…)</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#StefanKrajewski">Jeżeli chodzi o Ukrainę, to oczywiście musimy się na to przygotować. Z jednej strony Ukraina dzisiaj korzysta z jednolitego rynku europejskiego, z drugiej strony nie musi spełniać tych norm i zobowiązań, które muszą spełnić polscy rolnicy. A więc musimy się do tego przygotować. Trwają prace, ale to będą też dwustronne, bilateralne ustalenia. Chcemy wspierać Ukrainę, ale na pewno nie kosztem polskich rolników, polskich przedsiębiorców. I to czynimy. Rząd jest otwarty na dyskusję merytoryczną, dyskusję zarówno z rolnikami, jak i z organizacjami branżowymi, ale oczywiście jeżeli będą padać dobre sugestie, pomysły ze strony posłów opozycyjnych, to też będziemy je analizować, bo my mamy trochę inną politykę niż poprzedni rząd. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#PiotrZgorzelski">Kolejne pytanie będą zadawać panowie posłowie Jarosław Zieliński i Waldemar Andzel. Dotyczy ono niepokojących sygnałów dotyczących zahamowania realizowanego przez rząd Prawa i Sprawiedliwości procesu modernizacji i rozwoju Sił Zbrojnych, wzmacniania potencjału jednostek wojskowych oraz zwiększania liczby żołnierzy Wojska Polskiego. Pytanie skierowane jest do ministra obrony narodowej. W jego imieniu odpowiadał będzie sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej pan minister Paweł Bejda.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę pana posła Jarosława Zielińskiego o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JarosławZieliński">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#JarosławZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest oczywiste, że wobec zagrożenia ze strony Rosji gwarancją bezpieczeństwa Polski jest silna armia, zdolna do odstraszania agresora. Rząd Prawa i Sprawiedliwości zwiększył potencjał obronny Rzeczypospolitej, podniósł nakłady finansowe na obronność, wdrożył na wielką skalę zakupy nowoczesnego sprzętu i uzbrojenia, a liczba żołnierzy w stosunku do 2015 r. została niemal podwojona w poszczególnych rodzajach służby wojskowej. Minister obrony narodowej w rządzie Prawa i Sprawiedliwości pan Mariusz Błaszczak utworzył nowe związki taktyczne o znaczeniu strategicznym — nowe dywizje oraz szereg nowych jednostek wojskowych, zwłaszcza we wschodniej części Polski.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#JarosławZieliński">Proces wzmacniania polskiej armii trzeba intensywnie kontynuować. Tymczasem pojawiają się sygnały, że pod rządami obecnej koalicji może on zostać zahamowany — zapowiedź weryfikacji zawartych umów na dostawy uzbrojenia, kwestionowanie 300-tysięcznej armii, sztuczne zawyżanie kryteriów rekrutacyjnych — i może prowadzić do likwidacji niektórych jednostek wojskowych, zwłaszcza utworzonych w ostatnich latach. Pamiętamy likwidację wielu jednostek wojskowych w latach 2007–2015, w tym np. 14. Suwalskiego Pułku Artylerii Przeciwpancernej, jedynej jednostki przy przesmyku suwalskim, w 2010 r., 2 lata po agresji rosyjskiej na Gruzję, doktrynę obrony Polski na linii Wisły czy politykę uległości i resetu rządu PO-PSL wobec Rosji.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#JarosławZieliński">Panie Ministrze! Jakie działania zamierza realizować w 2024 r. Ministerstwo Obrony Narodowej w celu dalszego wzmacniania naszego potencjału obronnego, zwłaszcza nowych dywizji i jednostek w Polsce Wschodniej, przy przesmyku suwalskim i przy bramie brzeskiej, w szczególności pułku przeciwpancernego w Suwałkach, który został odtworzony, oraz jednostek wojskowych w Augustowie, Czartajewie, Kolnie, Grajewie, Czarnej Białostockiej, Czerwonym Borze? Jakie są plany zwiększenia liczebności polskich Sił Zbrojnych w 2024 r. i w latach następnych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę pana ministra Pawła Bejdę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#PawełBejda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie PiS zgłosili pytanie w sprawie niepokojących sygnałów dotyczących zahamowania realizowanego przez rząd PiS procesu modernizacji i rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, wzmacniania potencjału jednostek wojskowych oraz zwiększania liczebności armii. Chciałbym więc uspokoić posłów PiS, gdyż kontynuowane są przedsięwzięcia ujęte w „Programie rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2021–2035”, zarówno w zakresie realizacji planów modernizacji technicznej, jak i wzmacniania jednostek oraz zwiększania liczebności armii. Planowane są do realizacji zadania związane chociażby z zakupem śmigłowców różnych typów — uderzeniowych, transportowych, wielozadaniowych czy szkoleniowych — wyrzutni rakietowych HIMARS, bezzałogowych systemów rozpoznawczo-uderzeniowych, a także innego sprzętu wojskowego.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#PawełBejda">Skoro jednak posłowie PiS otrzymują niepokojące sygnały dotyczące zahamowania modernizacji armii, to zakładam, że chodzi im o te zadania, które zostały zaniedbane przez poprzednie kierownictwo MON. A oto kilka z nich.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#PawełBejda">Okręt podwodny „Orka”. Najpierw minister obrony narodowej Antoni Macierewicz chciał okręty podwodne z produkcją w Szczecinie, potem jego następca Mariusz Błaszczak chciał kupić szwedzkie używane okręty podwodne w ramach tzw. zakupu pomostowego, aby ostatecznie po zmarnowaniu 8 lat podjąć decyzję o uruchomieniu nowego postępowania. Po 8 latach PiS obecnie zdolności podwodne Marynarki Wojennej praktycznie nie istnieją. Takie są właśnie skutki polityki poprzedniej władzy i ministra Błaszczaka, któremu z jednej strony marzy się najsilniejsza armia lądowa w Europie, a z drugiej strony zatopił Marynarkę Wojenną. Jeśli więc posłowie PiS mają sygnały o zahamowaniu modernizacji i wzmacniania jednostek, to dokładnie z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku zadania „Orka” i jest to wyłącznie efekt zaniedbań poprzedniego rządu.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#PawełBejda">Następna sprawa. Dostawy bezzałogowych statków powietrznych klasy taktycznej krótkiego zasięgu „Orlik”. Dostawy te miały być realizowane w 2021 r., potem aneksowano umowę z Polską Grupą Zbrojeniową, wyznaczając termin dostawy na październik 2023 r. Mamy końcówkę stycznia 2024 r. i dostaw nadal nie ma. Kto więc jest odpowiedzialny za zahamowanie modernizacji, jeśli nie poprzednie kierownictwo Ministerstwa Obrony Narodowej?</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#PawełBejda">Następna sprawa. Ciężki gąsienicowy bojowy wóz piechoty. Były już minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak zatwierdził umowę ramową na dostawę 700 ciężkich gąsienicowych wozów bojowych piechoty. Jest to kluczowe zadanie, mające bezpośredni wpływ na wzmocnienie potencjału bojowego Wojsk Lądowych. Problem w tym, że w umowie tej zaplanowano dostawę pojazdów za 2 lata, gdy pancernym gigantom zajmowało to ponad 10 lat. Jeszcze jako poseł i wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Obrony Narodowej w swojej interpelacji wskazywałem na nierealność tego zadania. Dzisiaj jako wiceminister obrony narodowej informuję, że zatwierdzając umowę ramową, minister Błaszczak albo nie miał zielonego pojęcia o tym, co zatwierdził, albo zrobił to celowo, aby teraz posłowie PiS mogli pytać o zahamowanie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#PawełBejda">Bojowy wóz piechoty „Borsuk”. Poprzedni minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak zatwierdził umowę ramową na dostawę 1400 bojowych wozów piechoty „Borsuk”, które mają być oparte na uniwersalnej modułowej platformie gąsienicowej. Problem w tym, że takiego pojazdu nigdy nie opracowano. Bojowy wóz piechoty „Borsuk” to obecnie prototyp jednej z wersji specjalnych zaplanowanych do pozyskania przez rząd PO-PSL. Nigdy nie opracowano żadnej uniwersalnej modułowej platformy gąsienicowej, którą można by wykorzystać do opracowywania innych wersji specjalnych. Jeśli więc posłowie PiS martwią się o zahamowanie modernizacji armii, to w zakresie braku lekkiej uniwersalnej modułowej platformy gąsienicowej odpowiednie pytania powinni kierować do poprzedników ministra obrony narodowej.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#PawełBejda">Wspomnę jeszcze pamiętne caracale, na które umowę uśmiercił pan poseł Macierewicz w 2017 r., przez co do dziś Siły Zbrojne borykają się z problemem braku śmigłowców wielozadaniowych. Przypomnę, że za zerwane umowy z koncernem Airbus z kieszeni polskiego podatnika lekką ręką wydano w 2021 r. prawie 80 mln zł w ramach zawartej ugody pozasądowej.</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#PawełBejda">Jeżeli chodzi o zwiększenie liczby żołnierzy, to w kwestii zwiększenia liczebności Sił Zbrojnych będziemy kontynuować proces tworzenia nowych jednostek wojskowych zgodnie z zaplanowanymi kierunkami rozwoju armii. Obecnie realizowany jest więc „Program rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2025–2039” opracowany przez ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka z uwzględnieniem głównych kierunków rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2025–2039 przygotowanych przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#PawełBejda">Tworząc jednak nowe struktury Sił Zbrojnych, będziemy przestrzegać ustalonych zasad, aby nie wprowadzać chaosu, z jakim mamy obecnie do czynienia. Przykładem są deklaracje byłego ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka o wprowadzeniu systemu czwórkowego do struktur Wojsk Lądowych, gdy w rzeczywistości taki system nie obejmuje wszystkich dywizji. Wielokrotnie powtarzaliśmy, że trzeba tworzyć nowe jednostki bojowe, a nie sztaby. Dlatego będziemy kontynuować tworzenie nowych związków taktycznych, wzmacniając jednak ich struktury nowoczesnymi jednostkami bojowymi. Nie ma mowy więc o jakimkolwiek ograniczaniu wzrostu liczebności Sił Zbrojnych. Wręcz przeciwnie, poprzez planowane zwiększenie poziomu finansowania dążymy do zapewnienia warunków umożliwiających przyspieszenie procesu wzrostu liczby żołnierzy zawodowych w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#PawełBejda">Warto wspomnieć, że od drugiej połowy grudnia 2023 r., czyli po przejęciu władzy przez obecny rząd, jest obserwowana tendencja do wycofywania złożonych uprzednio wypowiedzeń stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej. W grudniu 2023 r. i w styczniu br. 323 żołnierzy zdecydowało się wycofać złożone wypowiedzenia. Żołnierze zawodowi decydują o pozostaniu w służbie. Obecnie stan ewidencyjny żołnierzy zawodowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wynosi 135 200 żołnierzy. Liczba powołanych do tej służby żołnierzy w styczniu br. przekroczy 1100 osób, a ogólny stan osobowy żołnierzy czynnej służby wojskowej od 1 stycznia 2024 r. do dnia dzisiejszego wzrósł o ponad 3 tys. żołnierzy. W 2024 r. jest zaplanowany również rekordowy nabór do uczelni wojskowych na poziomie 2483 kandydatów na oficerów. Przypomnę, że w 2023 r. wyniósł on 2089 kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#PawełBejda">Decyzja budżetowa ministra obrony narodowej pozwoli na zapewnienie finansowania stanów osobowych na poziomie średniorocznym 135 463 żołnierzy zawodowych. Podkreślę: żołnierzy zawodowych. Co istotne, limit ten jest o niemal 2 tys. wyższy w stosunku do wartości zaplanowanej na 2024 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej za poprzednich rządów, a określonej w „Programie rozwoju Sił Zbrojnych na lata 2021–2035”. Zgodnie z prognozą narastania stanów osobowych pozwoli on na osiągnięcie stanu ewidencyjnego żołnierzy zawodowych na poziomie ok. 141 tys. Bardzo dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#PiotrZgorzelski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JarosławZieliński">Na żadne z pytań pan nie odpowiedział, panie ministrze, tak naprawdę na żadne konkretnie. Przykro mi. Poza tym atakiem na pana ministra Błaszczaka i rząd Prawa i Sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#PiotrZgorzelski">Teraz zapraszam pana posła Waldemara Andzela.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#WaldemarAndzel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypominam, że dzięki zwiększeniu przez rząd Prawa i Sprawiedliwości Funduszu Modernizacji Sił Zbrojnych do 40 mld zł tchnęliśmy nowe życie w polski przemysł zbrojeniowy, bo nie chodzi tylko o to, aby kupować, ale też o to, aby produkować i modernizować u siebie.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#WaldemarAndzel">Dlatego chciałbym zapytać: Ile zamierzacie państwo zamówić karabinów Grot w legendarnej fabryce broni w Radomiu? Bo ostatnio złożyliśmy zamówienie na ponad 2 mld zł. Co z produkcją i rozwojem Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Mesko w Skarżysku-Kamiennej, która podpisała też umowę na dostawę rakiet do Estonii, USA i Norwegii? Jakie zamówienia tam złożycie? Co z armatohaubicami Krab, które miały być produkowane również w zakładach Bumar-Łabędy w Gliwicach? Pan premier Morawiecki przekazał 850 mln zł na uruchomienie tej produkcji.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Pan zapyta, co z zakładem w Pionkach. 5 lat…)</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#WaldemarAndzel">Rząd Prawa i Sprawiedliwości zawsze stosował maksymę: chcesz pokoju, szykuj się do wojny. Czy pan jako minister w resorcie obrony utożsamia się z tymi słowami? Proszę o odpowiedź na pytania. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#PiotrZgorzelski">Ponownie prosimy na mównicę pana ministra Pawła Bejdę.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Panie ministrze, pan powie, co z zakładem w Pionkach, co Mesko go 5 lat budowało i nie wybudowało.)</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#PiotrZgorzelski">Przed chwilą pan poseł dopytywał się o tryb.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Ja bez mikrofonu, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#PiotrZgorzelski">To zmienia postać rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#PawełBejda">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo cieszę się, że panowie posłowie martwią się o polskie zakłady zbrojeniowe. Tylko dlaczego przez 8 lat nie martwiliście się o polskie zakłady zbrojeniowe,…</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#PawełBejda">…wywierając naciski i wpychając miliardy dolarów przede wszystkim w obcy przemysł? Dlaczego nie pochyliliście się wtedy nad tym, żeby zamawiać to, co należy się wojsku, przede wszystkim w polskich zakładach przemysłowych, zbrojeniowych? Dlaczego, jak była wnoszona poprawka do ustawy o obronie Ojczyzny, żeby przynajmniej 50% środków finansowych na zbrojenia wydawać w polskich zakładach zbrojeniowych, to nikt inny, tylko posłowie Prawa i Sprawiedliwości, w tym pan, panie pośle, zagłosowali przeciwko tym poprawkom?</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-114.4" who="#komentarz">(Poseł Waldemar Andzel: Wpiszcie to do…)</u>
          <u xml:id="u-114.5" who="#PawełBejda">Nie ma pan dzisiaj moralnego prawa dopytywać o to, co się dzieje i czy będą zamówienia w polskich zakładach zbrojeniowych. Tak, będą. Przede wszystkim nasz rząd będzie lokował te zamówienia w polskich zakładach zbrojeniowych, ale najpierw musimy zrobić tam porządek, dlatego że takiego bałaganu, jakiego narobiliście w polskich zakładach zbrojeniowych przez 8 lat, zmieniając profile produkcji w Hucie Stalowa Wola, w zakładach Bumar-Łabędy, w Wojskowych Zakładach Motoryzacyjnych, świat nie widział.</u>
          <u xml:id="u-114.6" who="#PawełBejda">Musimy to wszystko ponaprawiać, uporządkować. Zapewniam państwa, że jako obecny rząd, rząd koalicji 15 października, przede wszystkim będziemy lokować środki finansowe w polskich zakładach zbrojeniowych. Wszystkie umowy będą przeanalizowane, będą zaudytowane i opinia publiczna dowie się, dlaczego zamawialiście w trybie pilnej potrzeby operacyjnej niektóre wartości bojowe, które będą dostarczone dopiero w 2035 r. Jaka to jest pilna potrzeba operacyjna?</u>
          <u xml:id="u-114.7" who="#komentarz">(Poseł Waldemar Andzel: Za was nie było w ogóle armii.)</u>
          <u xml:id="u-114.8" who="#PawełBejda">To wszystko sprawdzimy i wszystkie nieprawidłowości pokażemy opinii publicznej. Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-114.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#PiotrZgorzelski">Szanowni Państwo Posłowie! Przechodzimy do kolejnego punktu, w którym to państwo posłowie, pan poseł Stanisław Szwed oraz pani poseł Bożena Borys-Szopa, będą zadawać pytania w sprawie kryzysu w branży motoryzacyjnej i planowanych zwolnień tysięcy pracowników. Pytanie zostało skierowane do prezesa Rady Ministrów, w którego imieniu odpowiada sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii pan minister Waldemar Sługocki.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#PiotrZgorzelski">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Stanisław Szwed.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#StanisławSzwed">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panowie Ministrowie! Pytanie, które zadaję w imieniu moim, pani poseł Bożeny Borys-Szopy, pana posła Grzegorza Pudy i pana posła Przemysława Drabka, dotyczy dramatycznej sytuacji w przemyśle motoryzacyjnym. To pytanie rozpocznę od Bielska-Białej, bo tam od 50 lat działała najpierw fabryka samochodów małolitrażowych produkująca popularnego malucha, później Fiat Auto Poland, a dzisiaj w stan likwidacji została postawiona firma Powertrain produkująca silniki spalinowe. To jest też pokłosie działania Komisji Europejskiej odnośnie do likwidacji emisji spalin silników spalinowych. Dramatyczna sytuacja dla naszego miasta, dla historii Bielska-Białej, ale też Fiata Auto Poland, który był przecież wizytówką nie tylko naszego regionu, ale całego kraju. Dzisiaj są zwalniani pracownicy, grupa 500 osób, w ubiegłym roku zwolniono 300 osób, czyli łącznie 800 osób z zakładów Powertrain. W innych miastach również zwalniani są pracownicy. We Wrocławiu w firmie Volvo — 1500 pracowników do zwolnienia, w firmie Scania w Słupsku produkującej autobusy — ponad 800. W ubiegłym roku w firmie MAN w Starachowicach produkującej samochody ciężarowe zwolniono ponad 800 osób. Czyli ponad 3 tys. pracowników już nie pracuje w branży motoryzacyjnej. Doskonale wiemy, że jeśli chodzi o likwidację zakładów pracy, to jest najgorsza sytuacja, bo łatwiej jest ratować miejsca pracy, co udowodniliśmy w kryzysowych latach, gdy był COVID i wybuchła wojna na Ukrainie. To jest sytuacja dramatyczna, bo już nie będzie odtworzenia przemysłu motoryzacyjnego w naszym mieście, w naszym regionie.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#StanisławSzwed">Stąd pytania do panów ministrów: Jakie działania rząd podejmuje, aby z jednej strony ratować te firmy, które funkcjonują, a z drugiej, żeby znaleźć rozwiązania dla całej branży motoryzacyjnej, aby udzielić takiego wsparcia, żeby dalej firmy mogły funkcjonować, a pracownicy mieli zatrudnienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszam na mównicę pana ministra Waldemara Sługockiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#WaldemarSługocki">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie pośle, bardzo dziękuję za to pytanie. Ono jest szalenie ważne, istotne nie tylko z punktu widzenia osób, które tracą pracę, ale także z punktu widzenia oddziaływania tych podmiotów gospodarczych na bliższe i dalsze otoczenie, w tym także kooperantów.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#WaldemarSługocki">Jak pan doskonale wie, panie pośle, ministrze, kwestia związana z przemysłem motoryzacyjnym sięga co najmniej roku i kilku miesięcy wstecz. Miała miejsce oczywiście, po pierwsze, w związku z sytuacją COVID-ową, a po drugie, z wojną na Ukrainie. Ale od kilku miesięcy mogę powiedzieć, że odnotowujemy wzrost produkcji, jeżeli chodzi o branżę motoryzacyjną i lepszą kondycję tych podmiotów gospodarczych. Chcę powiedzieć, że lwia część produktów wytwarzanych przez podmioty gospodarcze działające w branży motoryzacyjnej w Polsce jest eksportowana na rynki trzecie.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#WaldemarSługocki">To prawda, że zagrożona jest likwidacją, a de facto jest w procesie likwidacyjnym firma Volvo Polska sp. z o.o. we Wrocławiu. Wprost na tę trudną, złą sytuację i decyzję mającą na celu likwidację produkcji wpływ miała pandemia COVID-19. W tym kontekście brak popytu na autobusy — to były głównie autobusy turystyczne produkowane przez firmę Volvo. Docelowo Volvo rezygnuje z produkcji autobusów turystycznych. I faktycznie był tam problem. Mówię nieco w czasie przeszłym, dlatego że był problem, ale w miejsce tego podmiotu, czyli firmy Volvo Polska, powstaje firma Vargas Holding, która będzie posadowiona w tym miejscu i będzie korzystała z tej infrastruktury, z której korzystała firma Volvo Polska. Już od razu firma Vargas Holding zatrudni 500 osób, w absolutnej większości są to osoby, które przechodzą z firmy Volvo Polska.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#WaldemarSługocki">Chcę zwrócić uwagę, panie ministrze, na jeden fakt, że jeżeli chodzi o rynek na Dolnym Śląsku, Wrocław — rynek pracy, o nim oczywiście mówię — jest w dość dobrej czy de facto bardzo dobrej kondycji. Pewnie doskonale pan o tym wie, że bezrobocie we Wrocławiu wynosi 1,6%.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#WaldemarSługocki">Już chwileczkę, były dwa pytania, pani poseł. Jeśli pani pozwoli, w tej kolejności zacząłem formułować swoją odpowiedź. Jeżeli pani będzie tak uprzejma i nie będzie cenzurować mojej wypowiedzi, to przejdę także oczywiście do Bielska-Białej.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#WaldemarSługocki">Chcę też powiedzieć, że oczywiście zgodnie z ustawą, którą doskonale pan, panie ministrze, przecież zna, powiatowe urzędy pracy są informowane o zwolnieniach i natychmiast powiatowe urzędy pracy są zobligowane do podjęcia stosownych interwencji. I chcę też panu powiedzieć, że w przypadku Wrocławia Fundusz Pracy dysponuje dzisiaj kwotą 26 265 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#WaldemarSługocki">Teraz przechodzę do kolejnej sprawy, bo pani poseł głównie się niecierpliwiła. Jeżeli chodzi o firmę Stellantis — to jest de facto firma Fiat — to tam, tak jak słusznie wspomniał w pytaniu pan poseł, minister Szwed, jest to podyktowane tym, iż firma Stellantis rezygnuje z dywersyfikacji silników, w które wyposażane są różne marki samochodów osobowych, ale rezygnuje ona tylko i wyłącznie z silnika, który jest z gam silników montowanych w marce Fiat. Jeżeli chodzi o marki Peugeot i Citroën, to one są w dalszym ciągu produkowane. I faktycznie to zagrożenie ma miejsce. Przy czym, proszę pamiętać, że firma Stellantis zaproponowała zdaniem samych pracowników bardzo dobry program osłonowy. Mianowicie osoby zwalniane, w zależności oczywiście od stażu pracy, otrzymały miesięczne wynagrodzenia równe wynagrodzeniu za okres od 8 do 24 miesięcy pracy. Dodam jeszcze tylko, że w strukturze zatrudnienia, jeżeli chodzi o Bielsko-Białą, było sporo osób, które są w takiej fazie swojej aktywności zawodowej, że mogą przechodzić w stan spoczynku.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#WaldemarSługocki">Chcę także zapewnić państwa, z całą odpowiedzialnością i mocą to podkreślając, że zarówno minister rozwoju i technologii, jak i minister rodziny, pracy i polityki społecznej przyglądają się tej sytuacji, monitorują ją. Jeżeli chodzi o Bielsko-Białą, to tam stopa bezrobocia wynosi 1,9%, ale w dyspozycji Funduszu Pracy jest 12 270 tys. zł. Oczywiście jesteśmy gotowi na interwencję w tym zakresie. Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#PiotrZgorzelski">Proszę o zabranie głosu panią poseł Bożenę Borys-Szopę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#BożenaBorysSzopa">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#BożenaBorysSzopa">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Nasze pytanie nie jest w żaden sposób pytaniem złośliwym, jest pytaniem właściwie związanym z troską o całą branżę motoryzacyjną, nie tylko w Polsce, ale również w Europie. To jest problem dotyczący przede wszystkim właśnie kryzysów w branży motoryzacyjnej, związanych z polityką klimatyczną Unii Europejskiej. Już ogłoszone cięcia mogą być początkiem fali likwidacji i zwolnień. W listopadzie ub.r. unijny komisarz odpowiedzialny za rynek wewnętrzny przyznał, że zakaz silników spalinowych spowoduje likwidację 600 tys. miejsc pracy w Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#BożenaBorysSzopa">W czerwcu 2023 r. Stowarzyszenie Dystrybutorów i Producentów Części Motoryzacyjnych alarmowało, że zielona rewolucja w motoryzacji zagraża 52 tys. miejsc pracy. Pytanie dotyczy bardziej tego, czy pana ministerstwo, pana resort, wspólnie z ministrem właściwym do spraw pracy, nie uważają, że należałoby ten problem przedstawić na forum Unii Europejskiej i zaproponować jakieś konkretne rozwiązania dla całej branży i wszystkich zatrudnionych. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszamy pana ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WaldemarSługocki">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WaldemarSługocki">Panie Marszałku! Dziękuję bardzo, pani poseł, za to niezwykle konstruktywne pytanie. To prawda, do 2035 r. Unia Europejska ma być jedyną częścią globu, w której nie będziemy mogli rejestrować samochodów spalinowych. Mamy przejść na gospodarkę zeroemisyjną, w tym oczywiście zrezygnować z pojazdów spalinowych, co już podkreśliłem. Jest to bez wątpienia ogromne wyzwanie. Ale chcę też powiedzieć, pani poseł, że sektor motoryzacyjny to nie tylko i wyłącznie silniki. Chciałbym, żebyśmy mieli świadomość, że ten rynek także ulega pewnej ewolucji w kontekście właśnie zmiany w zakresie gamy produkcji.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WaldemarSługocki">Chcę też powiedzieć, że w Polsce powstają nowe podmioty, które w dużej mierze wypełniają tę lukę, będącą konsekwencją transformacji energetycznej. Na pograniczu lubusko-dolnośląskim lokują się duże podmioty gospodarcze, które będą produkować właśnie podzespoły, a głównie akumulatory, czyli te części, które będą de facto swoistego rodzaju substytutem silników spalinowych. W dużej mierze, bo takie informacje też pozyskaliśmy, gross osób dobrze wykwalifikowanych, z odpowiednim stażem natychmiast znajduje pracę w tych blisko zlokalizowanych podmiotach gospodarczych. Niejednokrotnie ta oferta pracy wiąże się z tym, że warunki pracy, ale przede wszystkim płacy, są korzystniejsze od tych, które mają miejsce.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#WaldemarSługocki">Ale bez wątpienia, bo to jest sedno, clou, jak oceniam pytanie pani poseł, nie tylko warto, ale trzeba, bo to jest koniecznością czasu, zastanowić się en bloc w gronie 27 państw członkowskich Unii Europejskiej, jak ten proces transformacji energetycznej w kontekście przemysłu motoryzacyjnego mądrze przeprowadzić. Już rozpoczynają się prace na temat przyszłości, wieloletnich ram finansowych po roku 2027. W rozmowach, które prowadzimy, w których także mam przyjemność w jakiejś mierze partycypować, będziemy zgłaszali te postulaty i będziemy starali się zbudować maksymalnie dużo instrumentów, które przemysłowi motoryzacyjnemu w tej części związanej z napędem, czyli odejściem od silników spalinowych, dadzą możliwość przejścia czy zastąpienia tradycyjnych źródeł napędu napędami zeroemisyjnymi w taki sposób, aby branża — globalnie, w Unii Europejskiej, nie tylko w Polsce — mogła przejść to w sposób, który nie będzie obciążał obywateli zatrudnionych w tejże branży. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#PiotrZgorzelski">Pytanie to kończy rozpatrywanie tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#PiotrZgorzelski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10. porządku dziennego: Informacja bieżąca.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#PiotrZgorzelski">Przypominam, że na obecnym posiedzeniu Sejmu zostanie rozpatrzona informacja w sprawie nieprawidłowości w wydatkowaniu środków z Funduszu Sprawiedliwości, o której przedstawienie wnosi Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska — Platforma Obywatelska, Nowoczesna, Inicjatywa Polska, Zieloni.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#PiotrZgorzelski">Przypominam również, że przedstawienie uzasadnienia wniosku przez posła przedstawiciela wnioskodawców nie może trwać dłużej niż 5 minut, a udzielenie odpowiedzi przez przedstawiciela Rady Ministrów — dłużej niż 10 minut. Wystąpienia posłów w dyskusji nie mogą trwać dłużej niż 2 minuty. Na zakończenie dyskusji głos zabierają kolejno przedstawiciel wnioskodawców oraz przedstawiciel Rady Ministrów. Wystąpienie przedstawiciela wnioskodawców nie może trwać dłużej niż 5 minut, a wystąpienie przedstawiciela Rady Ministrów — dłużej niż 10 minut. Marszałek Sejmu może wyrazić zgodę na wydłużenie wystąpienia przedstawiciela Rady Ministrów. Czas przeznaczony na rozpatrzenie punktu: Informacja bieżąca nie może być dłuższy niż 90 minut.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#PiotrZgorzelski">Przystępujemy do realizacji tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#PiotrZgorzelski">Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców panią poseł Barbarę Dolniak.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#BarbaraDolniak">No to zaczynamy.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#BarbaraDolniak">Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Fundusz Sprawiedliwości miał przede wszystkim pomagać ofiarom przestępstw i osobom, które opuściły zakłady karne, a stał się skarbonką dla środowiska Suwerennej Polski. Dzięki funduszowi promowali się i zarabiali działacze, politycy i sympatycy partii Zbigniewa Ziobry. Skalę nieprawidłowości NIK określił jako bezprecedensową. W protokole pokontrolnym z 2021 r. wskazano, że 280 mln zł wydano niecelowo i nieprawidłowo. Gospodarka finansowa funduszu była prowadzona z naruszeniem podstawowych zasad wydatków publicznych, tj. jawności, celowości i oszczędności. Minister Ziobro doprowadził do wprowadzenia w przepisach nieprecyzyjnego i niejasnego określenia — byliście znani z tego… a tym razem przeciwdziałania przyczynom przestępczości, pod które można było wpisać wszystko, co kto wymyślił. I wszystko wpisywano, wyciągając pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#BarbaraDolniak">W konsekwencji pieniądze szły na zadania niezwiązane z celami funduszu oraz niemające związku tematycznego z przeciwdziałaniem przestępczości. Złamano w ten sposób wszelkie zasady funkcjonowania funduszy celowych, gdzie cel musi być jasno określony. Z 16 zbadanych umów mających służyć przeciwdziałaniu przestępczości aż 13 na łączną kwotę 63 mln zł oceniono jako niecelowe i niegospodarne. Proszę sobie wyobrazić, ilu osobom, ofiarom przestępstw można byłoby za te pieniądze pomóc.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#BarbaraDolniak">Jednym z największych beneficjentów tej części funduszu była fundacja Lux Veritatis, którą zarządzał Tadeusz Rydzyk. Łącznie w latach 2017–2023 ta fundacja wzbogaciła się o ponad 14 mln zł. Od 2017 r. Ziobro i jego współpracownicy rozdali łącznie 216 mln zł na przeciwdziałanie przyczynom przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Nieładnie, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#BarbaraDolniak">Ja się nie wstydzę, jak się o mnie mówi Dolniak.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Ale nieładnie, to niegrzeczne.)</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#BarbaraDolniak">Jak wskazała NIK, problemem były nie tylko niegospodarne i niecelowe wydatki. Zdaniem kontrolerów także sposób wyboru podmiotów weryfikacji zadań pozanaborowych, czyli uznaniowych, przyznawanie dotacji przez ministra Ziobrę…</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#komentarz">(Poseł Piotr Kaleta: Można?)</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#BarbaraDolniak">…w tym trybie przyznano w latach 2017–2023 dotacje na kwotę 285 mln zł — oraz liczne konflikty interesów. Wiceminister sprawiedliwości, pełnomocnik do spraw funduszu był jednocześnie kierownikiem projektów finansowanych z tego funduszu. Sprzyjało to wszystko powstawaniu mechanizmów korupcjogennych. Plany finansowe przygotowano nierzetelnie, prezentowano zaniżone kwoty, regularnie naruszano ustawę o finansach publicznych, nie rozliczając dotacji w ciągu 30 dni. 35 skontrolowanych podmiotów nie rozliczyło się w terminie. Działania informacyjne w rzeczywistości służyły promowaniu ministra sprawiedliwości. W komisjach konkursowych zasiadały osoby bez kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. W ośmiu konkursach, mimo że komisje zarekomendowały podmioty, minister odmówił przyznania dofinansowania i unieważnił wybory bez podania uzasadnienia. W dwóch przypadkach nawet ręcznie skreślił podmioty, mimo że dostały największą liczbę punktów, jeżeli chodzi o komisje. Nie zapewniono wyborów wykonawców posiadających doświadczenie gwarantujące efektywną realizację zadania. W połowie z badanych konkursów brały udział podmioty utworzone w okresie krótszym niż rok. Takim rażącym przykładem jest fundacja Ex Bono z Opola, która powstała zaledwie 10 miesięcy przed konkursem, a jej doświadczeniem, proszę państwa, było zadanie za 4 tys. zł na rzecz miasta Opole. Wnioski pokontrolne niestety nie zatrzymały bezprawia w Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#BarbaraDolniak">Te przykłady, które podałam, i tematy, o których powiedziałam, to tylko przykłady. Dalej trwały nieprawidłowości. Jest mnóstwo przykładów. Już znany chyba wszystkim w Polsce system Pegasus zakupiony z pieniędzy funduszu, których nie wolno było wydać na zakup tego systemu. A czym się zajmował? Inwigilowano polityków opozycji i niepokornych prokuratorów.</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Ale to jest nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-124.12" who="#BarbaraDolniak">Miliony dla egzorcysty, który buduje dzisiaj imperium medialne — prawie, proszę państwa, za 100 mln zł. 15 mln zł w latach 2020–2021 dla osławionej szkoły utworzonej przez Zbigniewa Ziobrę, gdzie 25% pieniędzy przeznaczonych na obsługę nie trzeba było rozliczać, bo minister tego nie żądał. I wreszcie wielomilionowa kiełbasa wyborcza Suwerennej Polski, w którą wmanipulowano strażaków i gospodynie wiejskie. A fundusz miał pomagać ofiarom przestępstw i osobom, które opuściły zakłady karne.</u>
          <u xml:id="u-124.13" who="#BarbaraDolniak">Fundusz Sprawiedliwości, proszę państwa, jest przykładem, jedną z największych afer wynikających z działania Zjednoczonej Prawicy, przykładem afer Zjednoczonej Prawicy. Jak można było wprowadzać rozwiązania, poprzez które robiliście, co chcieliście? Zabieraliście pieniądze ludziom, którzy zostali pokrzywdzeni przez przestępstwo bardzo często w sposób wyjątkowy, fizycznie, psychicznie czy materialnie.</u>
          <u xml:id="u-124.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-124.15" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamstwo.)</u>
          <u xml:id="u-124.16" who="#BarbaraDolniak">Jak wam nie wstyd? Ale wstyd to jedno, odpowiedzialność to drugie.</u>
          <u xml:id="u-124.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#PiotrZgorzelski">Proszę teraz o udzielenie odpowiedzi podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości panią Zuzannę Rudzińską-Bluszcz.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pierwszy raz mam przyjemność stać w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Witamy.)</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Niemalże równo 3 lata temu ówczesny wiceminister spraw zagranicznych Piotr Wawrzyk, dzisiaj zwany Piotrem W., został wybrany przez Sejm na rzecznika praw obywatelskich, a mnie, jedynej kandydatce na ten urząd przez kilka miesięcy, odmówiono zaprezentowania z tego miejsca mojej wizji obrony praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Tym bardziej jestem wzruszona, stojąc dziś tutaj, i chociaż będę mówić o innej kwestii, o Funduszu Sprawiedliwości, również dotyczy ona pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. Bardzo dziękuję posłance Barbarze Dolniak za wprowadzenie do tematyki.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Przez ostatnie lata Fundusz Sprawiedliwości stał się w przestrzeni publicznej symbolem niewłaściwego wykorzystania finansów publicznych, finansowania swoich, współczesnej kiełbasy wyborczej. Był określany prywatnym funduszem Ziobry, funduszem niesprawiedliwości, funduszem reprezentacyjnym. Od dnia 13 grudnia 2023 r., czyli od dnia powołania mnie na stanowisko podsekretarza w resorcie sprawiedliwości, nadzoruję Departament Funduszu Sprawiedliwości i w związku z tą rolą, rolą, którą traktuję jako służbę publiczną, chciałam państwu dzisiaj przedstawić informację bieżącą, a także plany resortu dotyczące Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Ale chcę zacząć od fundamentów, od tego, po co w ogóle jest Fundusz Sprawiedliwości, komu fundusz ma służyć. Fundusz Sprawiedliwości jest państwowym funduszem celowym. Jako taki stanowi wyjątek od zasady jedności i powszechności budżetu państwa i ma finansować precyzyjnie wskazane cele państwowe. Celem funduszu było i jest stworzenie i utrzymanie sieci pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, ofiarom przestępstw, np. przemocy, świadkom przestępstw, którzy niosą to brzemię przez swoje życie, osobom, które opuszczają zakłady karne, by mogły stanąć na nogi i by mogły wrócić do społeczeństwa jako równoprawni członkowie.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: To wszystko jest.)</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Jest też cel kolejny, wprowadzony przez nowelizację w 2017 r., budzący najwięcej kontrowersji — przeciwdziałanie przestępczości. To jest worek, do którego wrzucano bardzo różne wydatki w ostatnich latach. Niech tylko zacytuję z raportu NIK-u: finansowanie edukacji menedżerskiej lokalnych grup działaczy, promowanie kwestii światopoglądowych, działalność edukacyjna w obszarze problemów okresu dojrzewania. To z tego programu finansowano koła gospodyń wiejskich w roku wyborczym. NIK wskazał, że w ciągu ostatnich lat Fundusz Sprawiedliwości przestał mieć charakter funduszu celowego, ponieważ było tyle nieprawidłowości. Żeby omówić te wszystkie nieprawidłowości, musiałabym prosić pana marszałka o wyznaczenie osobnego posiedzenia Sejmu. Nie mamy na to czasu.</u>
          <u xml:id="u-126.10" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pragnę jednak dzisiaj z całą stanowczością podkreślić: problemem działania funduszu nie jest to, że projekty mają rys konserwatywny czy odwołujący się do wartości chrześcijańskich i narodowych. Problemem Funduszu Sprawiedliwości jest to, że gospodarka funduszu była prowadzona z naruszeniem podstawowych zasad finansów publicznych, tj. jawności, celowości i oszczędności wydatków.</u>
          <u xml:id="u-126.11" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Wymienię pięć z wielu problemów funduszu. Po pierwsze, brak transparentności. Powiedzenie, że brak transparentności i przejrzystość nie były mocnymi stronami Funduszu Sprawiedliwości, to jest eufemizm. Dlatego jedną z pierwszych decyzji, jakie podjęłam, zarządzając Departamentem Funduszu Sprawiedliwości, było zamieszczenie na stronie ministerstwa i funduszu listy beneficjentów bieżących i z ostatnich lat.</u>
          <u xml:id="u-126.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-126.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo, pani minister!)</u>
          <u xml:id="u-126.14" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Zadziwiające było także odkrycie, że komórka audytu wewnętrznego w Ministerstwie Sprawiedliwości rokrocznie od 2019 r. wnosiła o przeprowadzenie zadania audytowego odnośnie do funduszu i decyzją ministra sprawiedliwości to zadanie było przekładane przez kolejne lata na później, co stanowi naruszenie ustawy o finansach publicznych, która przewiduje, że musi być prowadzony audyt wewnętrzny w państwowych funduszach celowych.</u>
          <u xml:id="u-126.15" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Po drugie, dysponowanie środkami na rzecz jednostek sektora finansów publicznych. W 2017 r. wprowadzono szczególny tryb, który zakłada dotacje poza programem, poza naborem. Kryteria zastosowania tego trybu są mgliste, mówią o uzasadnionych przypadkach, a decyzja należy wyłącznie do ministra sprawiedliwości. W latach 2017–2023 w tym trybie przyznano ponad 285 mln zł. Umowy zawarte w tym trybie, obecnie w realizacji, opiewają na ponad 48 mln zł. Także w tym trybie dotacje na ponad 17 mln zł przyznano Akademii Wymiaru Sprawiedliwości, czyli jednostce podległej ministrowi sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-126.16" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Brak było równego i opartego na merytorycznych kryteriach ocen dostępu do środków publicznych. Długość istnienia organizacji — i tutaj odwołuję się do słów pani posłanki Dolniak — nie była w ogóle kryterium przy ocenie beneficjentów. Część środków przeznaczana była na cele, które według prawa nie mogą być finansowane z tego funduszu celowego, np. na obronę fundamentalnych wartości czy działanie na rzecz wolności religii. Nie kwestionuję, nie rozstrzygam, czy to są ważne czy nieważne cele, natomiast one nie mogły podlegać finansowaniu z państwowego funduszu celowego, jakim jest Fundusz Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-126.17" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Włos się jeży na głowie, kiedy przyglądamy się również wydatkom na promocję. W zeszłym roku — 20 mln zł plus zakup czasu antenowego. Wygląda na to, że głównymi beneficjentami wprowadzenia w 2017 r. możliwości finansowania promocyjnych działań Funduszu Sprawiedliwości byli wykonawcy umów cywilnoprawnych.</u>
          <u xml:id="u-126.18" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Co, proszę państwa, zrobiliśmy z tym od 13 grudnia, kiedy weszliśmy do resortu sprawiedliwości? Po pierwsze, opublikowaliśmy listę wszystkich beneficjentów. Decyzją z dnia 27 grudnia wstrzymaliśmy jakiekolwiek wypłaty z Funduszu Sprawiedliwości i od tego dnia każda wypłata podlega ocenie merytorycznej. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że ta decyzja nie może dotknąć osób potrzebujących, pokrzywdzonych przestępstwem i osób, które korzystają z pomocy postpenitencjarnej.</u>
          <u xml:id="u-126.19" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Ale dotyka. Sieć nie działa.)</u>
          <u xml:id="u-126.20" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Dlatego analizujemy każdą płatność. Większość tych płatności została już wypuszczona i pierwsza transza w tym roku została wypłacona.</u>
          <u xml:id="u-126.21" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Skierowaliśmy pismo do pełniącego obowiązki prokuratora krajowego Jacka Bilewicza…</u>
          <u xml:id="u-126.22" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Nie ma takiego prokuratora krajowego, proszę nie kłamać. On nie jest ministrem. Proszę podać podstawę prawną.)</u>
          <u xml:id="u-126.23" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">…z prośbą o przedłożenie szczegółowej informacji…</u>
          <u xml:id="u-126.24" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-126.25" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Panie marszałku, czy ja mogę kontynuować?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#PiotrZgorzelski">Przepraszam bardzo, pani minister. Momencik, pani minister. Pani minister, momencik jeszcze.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Kobieta mówi…)</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Proszę podać podstawę prawną.)</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę o przerwanie dyskusji na sali sejmowej, ponieważ…</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-127.5" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, czy może pan nie prowadzić dyskusji w trybie nieregulaminowym? Na zadawanie pytań przyjdzie czas. Zwracam się także do drugiego pana posła.</u>
          <u xml:id="u-127.6" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Pan neo-sędzia mnie zahaczył.)</u>
          <u xml:id="u-127.7" who="#PiotrZgorzelski">Także do drugiego pana posła się zwracam. Dyskusja będzie za chwilę, a teraz pozwólmy pani minister dokończyć wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-127.8" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Dobrze, panie marszałku.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Bardzo dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Kontynuując: skierowaliśmy pismo do pełniącego obowiązki prokuratora krajowego Jacka Bilewicza z prośbą o przedłożenie szczegółowej informacji dotyczącej wszystkich prowadzonych postępowań przygotowawczych w zakresie zawiadomień złożonych przez NIK, przez państwa posłów i posłanki. Skierowaliśmy do Prokuratorii Generalnej pismo z prośbą o opinię w zakresie 24 umów o łącznej wartości ponad 55 mln zł i zbadanie ich pod kątem celowości, gospodarności i legalności.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Zleciliśmy departamentowi kontroli wewnętrznej kontrolę umów z terminem płatności między 1 stycznia a 31 marca. Przygotowujemy powstanie w Prokuraturze Krajowej zespołu śledczych do spraw Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Wiemy, jakie kroki są teraz potrzebne, żeby fundusz służył ludziom, a nie politykom.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">W przyszłym tygodniu powstanie społeczna rada do spraw Funduszu Sprawiedliwości jako organ doradczy ministra sprawiedliwości. Na czele rady stanie sędzia Jerzy Stępień.</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: O Jezu…)</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Kowalski: Jeszcze Rzepliński.)</u>
          <u xml:id="u-128.8" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">W jej skład wejdą m.in. eksperci zajmujący się pomocą postpenitencjarną, w tym naczelny kapelan więziennictwa ks. Adam Jabłoński, akademicy z zakresu wiktymologii czy przeciwdziałania przestępczości jak prof. Woźniakowska-Fajst, prof. Lasocik, prof. Stańdo-Kawecka, prof. Płatek, praktycy zajmujący się od lat dysponowaniem środków na rzecz organizacji pozarządowych jak dr Trutkowski czy Anna Rozicka.</u>
          <u xml:id="u-128.9" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Niezbędne są także zmiany legislacyjne. Nie ulega wątpliwości, że trzeba zmniejszyć dowolność dysponowania funduszem przez ministra sprawiedliwości, ograniczyć tryb pozakonkursowy, który był nadużywany, dookreślić cel, jakim jest przeciwdziałanie przyczynom przestępczości, zlikwidować możliwość anulowania konkursu przez ministra sprawiedliwości z innych przyczyn i arbitralnego odmówienia przyznania dotacji.</u>
          <u xml:id="u-128.10" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Chcę także wykonać dokładną diagnozę problemów, które poprzez wydatkowanie publicznych środków z funduszu chcemy rozwiązać. Zmianie ulegną także zasady informowania o działalności funduszu. Do niedawna fundusz był zamkniętą twierdzą, teraz to ulegnie zmianie.</u>
          <u xml:id="u-128.11" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Na zakończenie chciałam jasno powiedzieć: wierzę, że mimo nieprawidłowości część środków była kierowana do potrzebujących. Dla wielu ludzi Fundusz Sprawiedliwości oznaczał sprawiedliwość. Po ogłoszeniu informacji o wstrzymaniu środków dostałam kilka maili od osób, które pisały o pomocy psychologicznej, o dachu nad głową, o wsparciu materialnym, o które się teraz obawiają. Większość podmiotów, którym płatność została wstrzymana, otrzymały już pierwszą transzę. Podobnie: mimo wskazanych powyżej nieprawidłowości wiem, że część pracowników Departamentu Funduszu Sprawiedliwości pracuje w pocie czoła, by kontrolować i rozliczać zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą zakontraktowane dotacje.</u>
          <u xml:id="u-128.12" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Z tego miejsca chciałam państwu bardzo podziękować. Patrząc dziś państwu w oczy, obiecuję, że zrobię, co w mojej mocy, by Fundusz Sprawiedliwości kojarzył się z pomocą i służbą potrzebującym. Dysponowanie środkami publicznymi nie polega na dawaniu swoim i odmawianiu przeciwnikom. I tego także zamierzam dopilnować. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-128.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#PiotrZgorzelski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#PiotrZgorzelski">Chcę poinformować — to już tradycja przy informacji bieżącej — że przy tak dużej liczbie zgłoszonych do pytań są zawsze dwie drogi wyjścia z sytuacji: albo ograniczyć czas na zadanie pytania, albo ograniczyć listę I wtedy zawsze dochodzimy do wniosku, że lepsza jest ta pierwsza propozycja. Zatem myślę, że to zrobimy.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#PiotrZgorzelski">Ustalam czas na zadanie pytania — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#PiotrZgorzelski">Oczywiście obiecuję też, że nie będę wyłączał mikrofonu w trakcie kończenia zdania.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Dziękujemy.)</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Kowalski: Brawo, panie marszałku!)</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę pana posła Marcina Romanowskiego z Prawa i Sprawiedliwości o zadanie pytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#MarcinRomanowski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#MarcinRomanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Pani poseł raczyła mówić o ograniczeniu pomocy dla osób pokrzywdzonych przestępstwem. Przytoczmy fakty. W czasach, kiedy rządziliście, kwota środków przeznaczonych na pomoc za pośrednictwem ośrodków pomocy pokrzywdzonym wynosiła nieco ponad 40 mln zł. Za naszych czasów, drodzy państwo, tylko na pomoc pokrzywdzonym za pośrednictwem ośrodków pomocy pokrzywdzonym przeznaczyliśmy ponad 500 mln zł. To kilkadziesiąt razy więcej.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#MarcinRomanowski">W związku z tym o jakim ograniczeniu świadczeń dla pokrzywdzonych państwo mówicie?</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#MarcinRomanowski">Nikt, kto potrzebował tej pomocy, nie został jej pozbawiony. Oprócz tego chodzi oczywiście o wsparcie dla strażaków ochotników, dla szpitali, dlatego że uważamy, że właśnie to jest najbardziej bezpośrednią pomocą dla pokrzywdzonych. Strażacy ochotnicy wspierają pokrzywdzonych w wypadkach.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#MarcinRomanowski">Drodzy Państwo! Krytykowaliście celowość. Nie podoba wam się to, że wspieraliśmy projekty walczące z chrystianofobią, polonofobią. Wy wspieraliście projekty, które wspierały zażywanie narkotyków. Mówię o miastach.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas.)</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#MarcinRomanowski">Setki milionów złotych przeznaczane były na projekty prowadzone przez organizacje będące właścicielami sex shopów czy czasopism pornograficznych, a także stowarzyszenie, którego współzałożycielem był kolega pani minister, pan minister Śmiszek. Jeżeli mieliście jakiś projekt związany z Kościołem, to była to fundacja Joanny Gontarczyk vel Lange…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#PiotrZgorzelski">Zmierzamy do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#MarcinRomanowski">…osoby związanej ze Służbą Bezpieczeństwa, którą interesuje się prokuratura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Michał Szczerba.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MarcinRomanowski">Mam ostatnie pytanie, jeżeli pan marszałek pozwoli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#PiotrZgorzelski">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#MarcinRomanowski">Pani minister dużo o tym mówiła, ale chciałem zapytać, dlaczego wstrzymaliście przekazywanie środków organizacjom pomocy pokrzywdzonym. Dlaczego zrobiliście to wbrew prawu? Chyba że pani minister jest w stanie podać podstawę prawną.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Czas minął.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#PiotrZgorzelski">Zmierzamy do końca, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#MarcinRomanowski">Dlaczego działaliście w ten sposób w przypadku osób pokrzywdzonych przestępstwem?</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#PiotrZgorzelski">Jeżeli będą powtarzały się aż tak długie przekroczenia czasu, przekroczenia wyznaczonego czasu o ponad 30 sekund, będę interweniował.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Może wtedy następny kolega wypadnie z listy?)</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Michał Szczerba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#MichałSzczerba">Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Panie Ministry! To bardzo ważna dyskusja. To bardzo ważna dyskusja, szanowni państwo, ponieważ mówimy o Funduszu Sprawiedliwości, który stał się skarbonką partii Zbigniewa Ziobry. Trzeba to bardzo wyraźnie powiedzieć. Mimo że pierwotnym celem tego funduszu była pomoc poszkodowanym, ofiarom przestępstw, ofiarom przemocy domowej, wypadków drogowych, to wszystkie pieniądze z nawiązek zasądzanych przez sądy tak naprawdę zostały skierowane do jednego środowiska politycznego. Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że był to fundusz finansujący tak naprawdę wszystko poza pomocą dla ofiar przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#MichałSzczerba">Wszyscy na sali, spojrzałem na państwa, na panią posłankę, jesteście beneficjentami tego funduszu. Widziałem, jak pan minister Wójcik rozdawał frytkownice i miksery.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Co? Ale jakie frytkownice? Co on w ogóle opowiada?)</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#MichałSzczerba">Widziałem, jak pan Warchoł rozdawał wozy strażackie.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Mikrofale jeszcze.)</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#MichałSzczerba">Chciałem zwrócić uwagę na jedną istotną kwestię. Jest to kwestia tego potężnego konfliktu interesów. Mianowicie Robert Bąkiewicz dostawał przelewy w trakcie kampanii wyborczej — wtedy, kiedy był kandydatem Suwerennej Polski, partii Zbigniewa Ziobry. Jego telewizja, tzw. Media Narodowe, dostała przelewy na kwotę 200 tys. zł. Chcemy to bardzo wyraźnie powiedzieć. Pani minister, mam prośbę o dokładne rozliczenie tych dotacji.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#MichałSzczerba">Szanowni Państwo! Panie Marszałku! Pamiętam również promocję Funduszu Sprawiedliwości. Chodzi o pana Romanowskiego i jego okręg wyborczy na Podlasiu. Strona reklamy Funduszu Sprawiedliwości wyglądała tak, że połowa strony to była twarz Romanowskiego…</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Pomyłka.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#PiotrZgorzelski">Zmierzamy do końca.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Koniec.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#MichałSzczerba">…a druga połowa to była jakaś informacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#MichałSzczerba">Chciałbym powiedzieć jeszcze ostatnią rzecz, panie marszałku. To będzie ostatnia rzecz.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#MichałSzczerba">Szanowni Państwo! Przez fundacje, którym dawaliście kasę, zniknęły miliony, dziesiątki milionów. Ostatnia sprawa — założyliście Stowarzyszenie im. Juliusza Lea.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#MichałSzczerba">Napisała do mnie wnuczka prezydenta Lea. Powiedziała, że będzie dochodziła swoich praw, bo braliście pieniądze na to nazwisko.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#PiotrZgorzelski">Głos zabierze pan poseł Adam Gomoła, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AdamGomoła">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym wyrazić ogromną radość z faktu, że po 3 latach pani minister znalazła się wreszcie w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Kowalski: Ministra.)</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#AdamGomoła">Widzę też twarze osób, które w tak haniebny sposób potraktowały wtedy panią minister, nie sądząc, że znajdzie się w tym miejscu. Dziękuję za wytrwałość i za wiarę.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#AdamGomoła">Szanowni Państwo! Udało się. Kiedyś słowa: fundusz, fundacja kojarzyły się z czymś bezinteresownym, z aktem solidarności, altruizmu. Kiedy słyszymy dzisiaj słowo: fundusz, to po tych wszystkich aferach funduszy i fundacji w całej Polsce przez ostatnie 8 lat mamy przeświadczenie, że jest to po prostu sposób na wycieranie sobie twarzy wzniosłymi ideałami, podczas gdy przede wszystkim chce się dokarmiać swoich.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#AdamGomoła">Szanowni Państwo! Dlaczego tworzony jest fundusz, który tak naprawdę powiela zadania, które powinny być realizowane przez gminę? Dlaczego nie poświęcić tych pieniędzy na zwiększenie budżetów samorządów, które mogłyby przeznaczyć te pieniądze na DPS-y? Odpowiedź jest dwojaka. Po pierwsze, chodziło o to, żeby spętać samorządy finansowo, by były zależne od tego, co dzieje się w Warszawie, a szczególnie na ul. Nowogrodzkiej.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#AdamGomoła">A po drugie, chodziło właśnie o to, żeby przede wszystkim wyznaczyć swoich nominatów, osoby, które mają te pieniądze dostawać, jak fundacja ojca Rydzyka Lux Veritatis, jak chociażby Fundacja Ex Bono, o której zaraz powie trochę więcej poseł Zembaczyński. Przyznam państwu szczerze, nie chciałbym być w ich skórze w momencie, kiedy to się będzie tutaj działo.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas.)</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#AdamGomoła">Na koniec mój apel do szanownej pani minister i całego rządu: ani kroku wstecz przed rozliczaniem afer Funduszu Sprawiedliwości. Niech każda złotówka, która była sprzeniewierzona z naszych publicznych środków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, będzie rozliczona. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Jarosław Rzepa jest nieobecny, ale pani poseł Wanda Nowicka jest obecna.</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#PiotrZgorzelski">Zapraszamy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WandaNowicka">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Ministro! Rozpasanie, bezczelność, arogancja władzy, traktowanie Funduszu Sprawiedliwości jako własnego, prywatnego folwarku, a pieniędzy publicznych jak wielkiej skarbony, z której można czerpać pieniądze jak własne, to niestety jest fatalne doświadczenie, fatalna praktyka, którą przez 8 lat stosowaliście. I powinniście się tego wstydzić, a wszystkie osoby odpowiedzialne powinny ponieść konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#WandaNowicka">Pani Ministro! Mam pytanie dotyczące zmian. Bardzo się cieszę, że pojawiły się nowe pomysły, idee. Kwestia powołania specjalnej rady doradczej, rady społecznej jest niezwykle ważna, bo bardzo ważne, żeby ludzie, społeczeństwo obywatelskie mogło również zabrać głos w tych sprawach. Chciałam zapytać, czy w tej radzie — może już się znalazło, ale o tym nie wiem — a jeżeli nie, to bym sugerowała, żeby znalazły się czy znalazła jakaś przedstawicielka organizacji kobiecych przeciwdziałających przemocy. Bo choć wiele jest niesprawiedliwości w Polsce, wiemy, że przemoc wobec kobiet to jest przestępstwo, które ma charakter systemowy, wymierzony szczególnie w kobiety. W związku z tym powinno znaleźć również należne miejsce, zarówno jeśli chodzi o finansowanie, jak i przede wszystkim doradzanie, co zrobić, żeby to zjawisko ograniczyć i żeby wesprzeć wszystkie ofiary przemocy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Panie marszałku, czas.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Witold Tumanowicz, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Fundusz Sprawiedliwości był sposobem na korupcję polityczną i marnotrawienie publicznych pieniędzy — to prawda. Natomiast teraz rządzi centrolew, więc mam pytanie: Czy nie ulegniecie pokusie zagarnięcia Funduszu Sprawiedliwości dla siebie? A wiemy, na jakie głupoty potrafią wydawać politycy związani z obecną władzą.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#WitoldTumanowicz">Oto przykłady skrajnie lewicowych organizacji, które były dotowane przez platformersko-lewicowe samorządy w ostatnich latach. Lublin — Galeria Labirynt dostaje 2 mln zł rocznie, organizuje wystawy: transparentów ze Strajku Kobiet, zdjęć mężczyzn przebranych za psy czy męskich przyrodzeń. Gdańsk — Stowarzyszenie Tolerado w 2021 r. otrzymało od miasta 47 tys. na warsztaty, uwaga, z profesjonalnego darcia ryja, 10 tys. na wystawę sztuki „Zjemy wasze dzieci. Z cebulą”, a łączna dotacja w 2022 r. to 67 tys. Poznań — Grupa Stonewall wygrywa miejskie przetargi, przeznacza 6 mln zł na projekt „Mieszkanie dla osób LGBT”.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#WitoldTumanowicz">Będziemy patrzeć wam na ręce i nagłaśniać, gdy będziecie wydawać pieniądze Polaków na lewicowe idiotyzmy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Mariusz Kałużny, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#MariuszKałużny">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To, co robicie, jest wyjątkowo obrzydliwe. Wyjątkowo obrzydliwe jest, kiedy atakuje się ofiary przestępstw, ludzi chorych, którzy tracą zdrowie, którzy tracą życie, którzy tracą majątki materialne, i tych, którzy im pomagają dzięki Funduszowi Sprawiedliwości. To jest wyjątkowo obrzydliwe.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#MariuszKałużny">Ale dlaczego to robicie? To jest stara metoda, żeby przykryć własne afery. Macie własne stare afery. Przypomnę tylko dwie z brzegu: afera wiatrakowa już kiedyś była, kiedy kolega Tuska kupował wirtualne projekty. Szacowane straty — prawie 1,5 mld. Ciech. Pani minister, polecam raport NIK-u w przypadku Ciechu, niech pani sobie poczyta. Straty szacowane na kilkaset milionów.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#MariuszKałużny">I nowe afery: bezprawne przejęcie TVP czy prokuratury. Dlaczego? Dlatego że szykujecie nowe afery gospodarcze, bo wstrzymanie wycinki drzew pod osłoną ekologii to jest uderzenie w branżę drzewną, w branżę meblarską. Dlaczego? Bo Polska jest na pierwszym miejscu w Unii Europejskiej, jeśli chodzi o branżę meblarską. A kto jest na drugim miejscu? Niemcy są na drugim miejscu. No przecież dla Donalda Tuska ta hierarchia nie może się utrzymać, że Polska jest w czymś na pierwszym miejscu, a Niemcy na drugim. Trzeba to odwrócić.</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#MariuszKałużny">Pani Minister! Polecam pani przyglądać się wszystkim decyzjom ekonomicznym i gospodarczym Donalda Tuska…</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Czas minął.)</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#MariuszKałużny">…bo zaczyna się wyprzedaż i niszczenie majątku Polski. Jeśli pani będzie uczciwa, to pani będzie miała tyle pracy, że pani za ten Fundusz Sprawiedliwości będzie dziękować, że myśmy pomagali ludziom poszkodowanym. Nie idźcie tą obrzydliwą drogą.</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Brawo, Mariusz!)</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#komentarz">(Poseł Janusz Kowalski: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Anna Wojciechowska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#AnnaWojciechowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#AnnaWojciechowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! No i co, szanowni panowie? Nietęgie macie miny. Boicie się trochę, prawda? Ha, ha, ha…</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#AnnaWojciechowska">Kończy się wam finansowanie kaprysów kolesi. Wstyd. Kolejny wstyd przed społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Kaleta: Spokojnie, spokojnie. Słyszę.)</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Przemówienie nie pasuje do sytuacji.)</u>
          <u xml:id="u-156.6" who="#AnnaWojciechowska">Temu koledze dam 100 mln, a księdzu dam następne. Mam taki donośny głos, proszę pana, jestem dynamiczną kobietą.</u>
          <u xml:id="u-156.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Dynamit.)</u>
          <u xml:id="u-156.8" who="#AnnaWojciechowska">A następnemu dam 100 mln, egzorcyście…</u>
          <u xml:id="u-156.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-156.10" who="#AnnaWojciechowska">…30 mln — dobra, dam ojcu Rydzykowi.</u>
          <u xml:id="u-156.11" who="#AnnaWojciechowska">Pytanie: Czy winni tych kradzieży, grabienia będą…</u>
          <u xml:id="u-156.12" who="#AnnaWojciechowska">I jeszcze chciałam: temu 100 mln, temu 100 mln, a strażakowi dam piłę do piłowania drzewa, a gospodyni dam czajniczek do gotowania wody. I załatwione, jesteśmy sprawiedliwi.</u>
          <u xml:id="u-156.13" who="#komentarz">(Poseł Janusz Kowalski: Co pani ma przeciwko strażakom?)</u>
          <u xml:id="u-156.14" who="#AnnaWojciechowska">Pytanie: Czy winni tych kradzieży, tego grabienia będą ukarani?</u>
          <u xml:id="u-156.15" who="#AnnaWojciechowska">I jeszcze jedno. Przepraszam za to pytanie, bo zaraz tu będzie krzyk. Gdzie jest naczelny wódz pan minister Ziobro?</u>
          <u xml:id="u-156.16" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Co pani gada?)</u>
          <u xml:id="u-156.17" who="#AnnaWojciechowska">Ludzie chcą znać prawdę, bo mnie o to pytają. Gdzie jest pan Ziobro? Bardzo przepraszam, ale mamy prawo wiedzieć, bo on jest za to odpowiedzialny.</u>
          <u xml:id="u-156.18" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Kaleta: To jest bezczelne.)</u>
          <u xml:id="u-156.19" who="#AnnaWojciechowska">I jeszcze jedno. Ten, kto ma czyste sumienie, nie musi niczego się bać.</u>
          <u xml:id="u-156.20" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd i hańba!)</u>
          <u xml:id="u-156.21" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Panie marszałku, w drodze sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-156.22" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Kaleta: Panie marszałku, powinien pan zareagować. Wszyscy wiemy doskonale, co się dzieje z ministrem Ziobro.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, proszę usiąść. Proszę usiąść.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Zejdź z mównicy.)</u>
          <u xml:id="u-157.2" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Kaleta: Pan wie, bo pan Ziobro złożył L4…)</u>
          <u xml:id="u-157.3" who="#PiotrZgorzelski">Tak, wiem, wiem. I w związku z tym, panie pośle, jeśli pan pozwoli, to odpowiem na to pytanie, dlatego że w kolejności jest inny poseł niż pan.</u>
          <u xml:id="u-157.4" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Ale ja chciałem sprostować.)</u>
          <u xml:id="u-157.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale co sprostować?)</u>
          <u xml:id="u-157.6" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, jeśli pan pozwoli, w tym wypadku chciałbym odpowiedzieć na pytanie pani poseł zadane w wymiarze publicznym, że nieobecność pana ministra Zbigniewa Ziobry na tym posiedzeniu i na innych ma charakter bardzo usprawiedliwiony.</u>
          <u xml:id="u-157.7" who="#PiotrZgorzelski">I teraz proszę.</u>
          <u xml:id="u-157.8" who="#komentarz">(Głos z sali: No i co teraz?)</u>
          <u xml:id="u-157.9" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: …bo ten człowiek walczy o życie.)</u>
          <u xml:id="u-157.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Jesteście bezduszne.)</u>
          <u xml:id="u-157.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd i hańba!)</u>
          <u xml:id="u-157.12" who="#PiotrZgorzelski">Przepraszam bardzo, jeszcze raz bardzo proszę o ostudzenie emocji.</u>
          <u xml:id="u-157.13" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Hejterami jesteście po prostu.)</u>
          <u xml:id="u-157.14" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#MarcinSkonieczka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten fundusz, o którym mówimy, miał służyć pomocą ofiarom przestępstw, natomiast politycy Suwerennej czy Solidarnej Polski stworzyli z niego fundusz wyborczy. Ja to obserwowałem, bo byłem wójtem gminy wiejskiej. Wyglądało to w ten sposób, że przyjeżdżał poseł Solidarnej Polski i spotykał się z OSP, z KGW, mówił, że dla swoich są środki, wtajemniczeni mogli składać wnioski.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: I dostawali pieniądze, których pan nie dawał.)</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#MarcinSkonieczka">A później za pośrednictwem…</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Ten wójt składał wniosek. Składał pan wniosek czy nie? Dostał pieniądze, składał wniosek. I kłamie, że nie składał.)</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamca!)</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#MarcinSkonieczka">Panie pośle, potem w kampanii…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, czy mam pana w trybie natychmiastowym wykluczyć z obrad? W jakim…</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Ale składał pan wniosek?)</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#PiotrZgorzelski">Ale momencik. Chwileczkę. Panie pośle Kałużny, jeszcze jedna taka wycieczka pana tutaj na mównicę poza jakimkolwiek trybem będzie skutkowała tym, że wykluczę pana z obrad.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Proszę wójta skontrolować.)</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Mogłeś nie brać tych pieniędzy.)</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#PiotrZgorzelski">Jeszcze raz zwracam się do panów z tej strony, także do pana posła Woźniaka, z prośbą. Po raz ostatni zwracam się z prośbą do wszystkich, do panów szczególnie, bo emocje panów bardzo ponoszą. W pewnym momencie były uzasadnione, natomiast teraz bardzo proszę o ostudzenie ich, ponieważ będę stosował regulaminowe rozstrzygnięcia.</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#MarcinSkonieczka">Panie Marszałku! To było tak robione, że — tak jak powiedziałem — pan poseł jeździł, wybrane organizacje dostawały informacje o składaniu wniosków, rzeczywiście pośrednikiem była gmina.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#MarcinSkonieczka">Natomiast to, co się później wydarzyło w kampanii wyborczej…</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#MarcinSkonieczka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o to, co się działo w kampanii wyborczej, pan poseł potem dzwonił do wybranych KGW, które dostały dotacje, do OSP i prosił o wieszanie banerów. Więc to był mechanizm, który był wykorzystywany politycznie, a w ten sposób nie powinno się dystrybuować środków publicznych.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Kłamie pan.)</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#MarcinSkonieczka">Jesteśmy zdecydowanie przeciwko takiemu wykorzystywaniu środków publicznych i budowaniu feudalnego społeczeństwa. Na tym nie polega… Tak nie powinno działać państwo. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo dla pana!)</u>
          <u xml:id="u-160.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo, panie wójcie!)</u>
          <u xml:id="u-160.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#PiotrZgorzelski">Czy mam ogłosić przerwę?</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Michał Pyrzyk, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#MichałPyrzyk">Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Ja tylko spytam, czy tak zwyczajnie, po ludzku, dysponentom Funduszu Sprawiedliwości w ostatnich latach nie jest wstyd. Czy potrafią spojrzeć prosto w oczy wszystkim pokrzywdzonym przestępstwami, których w tych ostatnich latach opuścili w dramatycznych często dla nich chwilach i momentach. Jak wytłumaczą tym słabym i bezbronnym zazwyczaj osobom, którym nie udzielono żadnej pomocy…</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamstwo, wszyscy dostali.)</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#MichałPyrzyk">…że grube miliony poszły na zakup systemu Pegasus, dla zaprzyjaźnionych mediów, portali internetowych, fundacji czy wreszcie, jak już powiedziano z tej mównicy, że wprost wspomagały one często kampanie wyborcze. Polacy oczekują odpowiedzi na te pytania, oczekują wyjaśnień i myślę, że z pomocą pani minister je uzyskają, bo od państwa zapewne nie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Sebastian Kaleta, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#SebastianKaleta">Panie Marszałku! Panie marszałku, dziękuję za przyznanie racji w poprzedniej sprawie, mam nadzieję, że kolejny raz nie będzie potrzeby podejmowania takich działań.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#SebastianKaleta">Panie Marszałku! Pani Minister! Pani Ministro! Wysoki Sejmie! Przede wszystkim pan poseł Skonieczka pokazał pewną rzecz, obalił całą tę legendę, którą budujecie wokół Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest. Brawa dla pan posła.)</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#SebastianKaleta">Naprawdę brawa dla pana, bo ten fundusz ma pomagać ludziom, organizacjom, które przeciwdziałają przestępczości czy walczą ze skutkami przestępczości. Sam pan wykazał, że przynależność partyjna nie miała znaczenia, bo też mamy informacje, że gminy zarządzane przez PSL były licznie wspierane przez fundusz, i o to właśnie chodzi. Przynależność partyjna nie ma znaczenia. Natomiast pani minister sama również przyznała, że płatności lekkomyślnie wstrzymane ruszają z tego powodu, że okazuje się, że faktycznie jest udzielana pomoc pokrzywdzonym. Pan poseł Szczerba tak powiedział, że nikomu… Była sprzeczność. Pan poseł Szczerba…</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Już go nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Już wyszedł.)</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#SebastianKaleta">Pan poseł Szczerba powiedział, że żaden pokrzywdzony przestępstwem nie otrzymuje pomocy — kilka minut po tym, kiedy pani minister powiedziała, że płatności są dokonywane.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#SebastianKaleta">Na koniec chciałbym dodać, że kiedy poprzedni rząd PO-PSL rządził, instytucja odpowiedzialna za tego typu fundusz dysponowała zdecydowanie mniejszymi środkami, bo te ośrodki pomocy nie były tworzone w takiej skali, jak są obecnie tworzone. Tą komórką kierowała przez lata pani Marzena K. Pani Marzena K. tak była zajęta pomocą pokrzywdzonym przestępstwami, że w tym czasie razem z bratem zajmowała się pozyskiwaniem gigantycznych pieniędzy w procederze reprywatyzacji warszawskiej. Ja pani minister życzę tylko tyle, żeby nie było tak jak w Warszawie, że tylko tęczowe organizacje dostają pieniądze.</u>
          <u xml:id="u-164.9" who="#SebastianKaleta">Trzymamy za słowo. Ale też życzę, że podlegli pani urzędnicy na boku nie dorabiali na wątpliwych procederach, takich jak reprywatyzacja, żebyśmy mogli za kilka lat się spotkać i powiedzieć, że rzeczywiście jest równa dystrybucja środków na rzecz organizacji, które faktycznie walczą z przestępczością…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#PiotrZgorzelski">Zmierzamy do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#SebastianKaleta">…i przeciwdziałają przestępczości. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Krystyna Skowrońska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#KrystynaSkowrońska">Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pani Minister! Ja bym mojemu przedmówcy zaleciła również, aby resort sprawiedliwości wyjaśnił sprawę pana Piotra W. i afery wizowej.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Kaleta: Zarzuty ma postawione.)</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#KrystynaSkowrońska">A teraz mówimy o tym, jak wyglądał Fundusz Sprawiedliwości. To nie były wasze pieniądze, to były pieniądze z nawiązek. I teraz będę mówiła rzetelnie i czytelnie. 681 mln zł — przychody funduszu. Z tego skontrolowano 34%, tj. 228 mln. Pozostałe 400 mln… I z tego nieprawidłowości — 280 mln. My nie mówimy o tym, że dawaliście czy że były konkursy, tylko chodzi o to, co było wydane nierzetelnie, niecelowo, bez żadnego przygotowania. I siedzicie wszyscy z partii Ziobry, mówicie o tym i bronicie swojego, a przecież to jest afera Pegasusa.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#KrystynaSkowrońska">Pani Minister! Wiem, bo w komisji finansów mówiono o aferze Pegasusa, o zakupie. Nie zakrzyczycie. Byłam uczestnikiem jednego spotkania. Przyjeżdża minister z wiceministrem i pyta: Co chcecie? Wszystko wam damy. Tak mają wyglądać konkursy?</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#KrystynaSkowrońska">Pani Minister! Życzę pani, aby… Informacja w tej sprawie po całkowitym audycie powinna być nam przekazana. Nie mogą to być pieniądze prywatne na lansowanie się, 10 mln wydane na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Na jaki cel?)</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#KrystynaSkowrońska">Wstyd, proszę panów. Wstyd, proszę państwa. Rozliczymy to.</u>
          <u xml:id="u-168.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-168.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Na straże nie mogą być?)</u>
          <u xml:id="u-168.9" who="#KrystynaSkowrońska">Niezgodnie z przepisem. Mogły być…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Michał Wójcik, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#KrystynaSkowrońska">Pieniądze mogły być na straże, ale zgodnie z przepisami, a wnioski nie są rozliczone prawidłowo. O to chodzi.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Właśnie o to chodzi, wszystko zgodnie z przepisami.)</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#KrystynaSkowrońska">Nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MichałWójcik">Szanowny Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Tak naprawdę powinniście wstać i bić nam brawo…</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#MichałWójcik">…za to, jak pomagaliśmy ludziom, dziesiątkom tysięcy ludzi, z Funduszu Sprawiedliwości. Taka jest prawda. Tylko wylewaliście przez ostatnie lata hejt, atakowaliście nas, manipulowaliście i kłamaliście. I dzisiaj jest dokładnie to samo. No, poza panem, który jest naszym oponentem, a wyszedł i sobie przypomniał, że jego gmina też dostała środki.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#MichałWójcik">Ja chcę powiedzieć taką rzecz. Podam jeden przykład, na jakim polu nas zaatakowano i co my z funduszu zrobiliśmy. Kamizelki odblaskowe dla dzieci. Ponad 3 mln dzieci w Polsce otrzymało z Funduszu Sprawiedliwości kamizelki odblaskowe, żeby były bezpieczne na drogach.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#MichałWójcik">Wiecie, dlaczego to zrobiliśmy? Ponieważ w 2019 r. było 2800 wypadków, zginęło 56 dzieci. I dlatego w trybie konkursowym wybrano fundację, dzięki której do 24 tys. szkół przesłano żółte kamizelki odblaskowe.</u>
          <u xml:id="u-171.7" who="#MichałWójcik">I teraz druga część, raport NIK-u. Jeżeli ja mówię nieprawdę, niech pani tu wyjdzie i to zakwestionuje. Raport NIK-u, z którego wynika, że te kamizelki były niepotrzebne. A wiecie dlaczego? Dlatego że nie było analizy, że te kamizelki chronią dzieci i że odbija się światło, żeby te dzieci były lepiej widoczne. To najlepiej pokazuje, o jakich głupotach wy opowiadacie.</u>
          <u xml:id="u-171.8" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Pan się zachowuje…)</u>
          <u xml:id="u-171.9" who="#MichałWójcik">Jeszcze raz mówię, z Funduszu Sprawiedliwości pomoc dostały dziesiątki tysięcy ludzi. Jesteśmy dumni z tego funduszu…</u>
          <u xml:id="u-171.10" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Panie pośle, przepraszam, a ile daliście na te kamizelki?)</u>
          <u xml:id="u-171.11" who="#MichałWójcik">…a cały ten atak to są tak naprawdę wasze brednie, kłamstwa. Afery są w waszych głowach.</u>
          <u xml:id="u-171.12" who="#MichałWójcik">Na koniec, panie marszałku. Żadnej frytkownicy nie kupowałem, panie Szczerba, ja frytki robię nie we frytkownicy i nikomu nie rozdawałem frytkownic, też pan kłamał.</u>
          <u xml:id="u-171.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-171.14" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Ale miksery pan rozdawał?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Tomasz Piotr Nowak, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#TomaszPiotrNowak">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! 280 mln — to jest tak na pstryk — zostało wydane w sposób nieuprawniony i niecelowy z tego funduszu. 280 mln. Ale dla posłów Suwerennej Polski te 280 mln to jest wartość, to jest wartość polityczna, to jest wartość, dzięki której budowaliście się w przestrzeni publicznej. Wtedy widziałem, obserwowałem posłów PiS-u, którzy wam nawet zazdrościli: o, bo ci z Suwerennej Polski to jeżdżą i przywożą coś bardzo konkretnego, a my co?</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Dla ludzi.)</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#TomaszPiotrNowak">Widać było w nich tę wielką niechęć.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#TomaszPiotrNowak">280 mln nieprawnie wydane. I o tych 280 mln NIK poinformowała premiera Mateusza Morawieckiego. Odpowiedź? Nie ma odpowiedzi. Poinformowała Jarosława Kaczyńskiego. Odpowiedź? Nie ma odpowiedzi. Poinformowała Centralne Biuro Antykorupcyjne. Odpowiedź? Nie ma odpowiedzi. Wy po prostu uważaliście, że żadna kontrola ani żaden audyt nie są wam potrzebne. Z jakiego powodu? Bo wiedzieliście doskonale, że tam są pieniądze, które zostały wydane w sposób niegospodarny i urągający godności państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Edward Siarka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#EdwardSiarka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Występuję dzisiaj w tym miejscu nie tylko jako poseł, lecz także przede wszystkim jako strażak, czynny strażak, prezes małopolskich strażaków. Chcę bardzo wyraźnie powiedzieć, jesteśmy jedną z największych organizacji społecznych w Polsce, niosącą pomoc wszystkim, którzy znaleźli się w dramatycznych sytuacjach, często na drogach czy w innych okolicznościach. To 16 200 jednostek w skali kraju, które codziennie w sposób wolontariacki czuwają nad naszym bezpieczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#EdwardSiarka">Chcę bardzo serdecznie podziękować panu ministrowi Zbigniewowi Ziobrze za to, że pozwolił, aby z tego funduszu mogli korzystać właśnie strażacy,…</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#EdwardSiarka">…aby z tego funduszu korzystali ci, którzy ratują nasze życie. Z tego funduszu zostały zakupione m.in. torby medyczne, które w 2017 r., kiedy ruszał program, otrzymały wszystkie jednostki w Polsce, które tylko złożyły wniosek. Wszystkie bez wyjątku.</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#EdwardSiarka">W województwie małopolskim tylko trzy gminy nie otrzymały takiej pomocy. Łącznie wydano na pomoc dla ochotniczych straży pożarnych 247 mln. Dzisiaj Najwyższa Izba Kontroli to kwestionuje. Strażacy stukają się w głowę: Co jest grane? To nam ta pomoc od państwa się nie należy? Pytanie do pani minister: Czy ten program dla strażaków będzie w ramach funduszu również kontynuowany?</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#EdwardSiarka">Dziękuję, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Karolina Pawliczak, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#KarolinaPawliczak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś już wiemy, po co był wam ten Fundusz Sprawiedliwości. Szanowni państwo, to budżet roczny wynoszący blisko 400 mln zł rocznie, by transferować środki publiczne do fundacji, organizacji pozarządowych, do różnego rodzaju jednostek, akademii, by sięgnąć po środki, które przecież były znaczone i miały służyć ofiarom przestępstw. Te środki były znaczone na konkretny cel — dla najbardziej potrzebujących. A ta banda zrobiła sobie z tego polityczną ucztę, bezprawnie zabierając to, co nie swoje.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Jaka banda?)</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Uuu…)</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#KarolinaPawliczak">Tak się bawicie za publiczne pieniądze?</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Przecież to do komisji etyki…)</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#KarolinaPawliczak">Powiedzmy to głośno, na co były przeznaczane. Na konferencje z udziałem urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości, niekończące się promowanie Suwerennej Polski, na działania ojca Rydzyka oczywiście, na dodatki do prawicowych tygodników czy na walkę z LGBT i własnymi fobiami.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#KarolinaPawliczak">Przypomnijmy: Fundusz Sprawiedliwości działa od 2012 r. i od początku jego podstawowym celem była pomoc pokrzywdzonym. Przypomnę jeszcze, że Najwyższa Izba Kontroli w swoich raportach miażdżąco skrytykowała wasze dotacje. Wszystko będzie, i to wam chcę bardzo dokładnie i wyraźnie powiedzieć, rozliczone, wszystko będzie sprawdzone. W tym zakresie działają już odpowiednie służby. Winni tego rozpasania i rozhulania publicznych pieniędzy poniosą odpowiedzialność i adekwatną do zarzucanych czynów karę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie strasz, nie strasz.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Mariusz Gosek, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MariuszGosek">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#MariuszGosek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak, NIK miażdży Fundusz Sprawiedliwości także w sprawie inwestycji dla świętokrzyskiego szpitala. Pani poseł słucha teraz, pani poseł Krystyna Skowrońska, która mówi, że ktoś oto dociera i mówi, że jest jakaś potrzeba. Tak, są takie potrzeby. W województwie świętokrzyskim np. po 8 latach rządów Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego zostały stare tomografy. Dzięki panu ministrowi Zbigniewowi Ziobro te tomografy zostały wymienione na nowoczesne. Tak, to dzięki Funduszowi Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#komentarz">(Głos z sali: A co mają tomografy do Funduszu Sprawiedliwości?)</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#MariuszGosek">Tomograf komputerowy, którym np. w szpitalu wojewódzkim w Kielcach zostało przebadanych 11 200 osób. Kogo wy dziś oskarżacie o defraudację jakichś środków? To jest teatr. To jest teatr, szanowna pani.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-179.5" who="#MariuszGosek">Tak, dyrektorzy szpitali, jak pani poseł Skowrońska pyta, czy podchodzili, pytali. Tak, pytali. Tak samo strażacy. Jest też kluczowe pytanie od dyrektorów i kierownictw różnych szpitali, gdzie trafiał sprzęt. To były aparaty USG, to był wszelki, niezbędny sprzęt medyczny, który ratował życie i zdrowie Polaków. A wy dzisiaj ten fundusz atakujecie. Powiedzcie to tym, którzy się leczą, którzy zostali zdiagnozowani. Rozmawiałem dzisiaj z dyrektorem szpitala. Powiedział mi, on tak przypuszcza, że badanie tym tomografem mogło na pewno uratować co najmniej zdrowie ponad 500 osób, a może i życie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-179.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-179.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Wam się myli cel funduszu z wydatkowaniem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Piotr Kandyba, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#PiotrZgorzelski">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Kazimierz Bogusław Choma, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#KazimierzBogusławChoma">Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Ja bardzo bym prosił, żeby język kultury zachować. No nie można z tej mównicy określać przeciwników politycznych mianem „banda”. Sformułowanie jest jedno.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: Oj tam, a co Kaczyński robi?)</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#KazimierzBogusławChoma">Jeśli się ma taką sztukę przed sobą, to trudno kulturę utrzymać. Trudno.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#komentarz">(Poseł Konrad Frysztak: A co pana wódz robi?)</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#KazimierzBogusławChoma">Widocznie tak musi być.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#komentarz">(Głos z sali: A kto mówi o zdrajcach narodu?)</u>
          <u xml:id="u-181.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Mordy zdradzieckie.)</u>
          <u xml:id="u-181.8" who="#KazimierzBogusławChoma">Zdecydowana większość środków wydatkowanych przez Fundusz Sprawiedliwości w latach 2016–2023, 831 mln zł, została przeznaczona na pomoc ofiarom przestępstw. Ponad 0,5 mld zł, dokładnie 509 200 tys., trafiło do pokrzywdzonych za pośrednictwem Ogólnopolskiej Sieci Pomocy Osobom Pokrzywdzonym. Ja rozumiem państwa zdenerwowanie, bo za waszych czasów to była kwota 40 mln, więc to jest ten stres.</u>
          <u xml:id="u-181.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd.)</u>
          <u xml:id="u-181.10" who="#KazimierzBogusławChoma">Natomiast pomoc, która została skierowana do ponad 250 tys. osób pokrzywdzonych przestępstwem, w tym niemal 30 tys. ofiarom przemocy domowej, to jest wymierna pomoc, za którą ci ludzie są bardzo wdzięczni. To, co państwo w tej chwili robicie, krytykując to, że poszły pieniądze na OSP, gdzie dzięki wykorzystanym samochodom tylko w 2021 r. podjęto 1100 interwencji w wyniku wypadków i ratowano dzięki temu życie i zdrowie. Czy państwo nie rozumiecie, że bezpośrednie zapobieganie, prewencja jest tak samo ważna? Trzeba zrozumieć pewne mechanizmy i zachowania, które służą ludziom, a nie politycznym paplom.</u>
          <u xml:id="u-181.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#PiotrZgorzelski">Szanowni państwo posłowie, uprzedzam lojalnie, że ponieważ przekraczamy czas ustalony przeze mnie, o godz. 13.20 ten punkt się zakończy, bez względu na to, ile osób pozostanie do zadania pytań.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, panie marszałku, to jest niesprawiedliwe i nieuczciwe.)</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#PiotrZgorzelski">Chciałem, żebyśmy także wspólnie — myślę, że tym razem się uda coś zrobić wspólnie — powitali przebywającą na galerii wycieczkę z Kłobucka, która przybyła na zaproszenie pana posła Henryka Kiepury.</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#PiotrZgorzelski">Witamy bardzo serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę o zabranie głosu panią poseł Monikę Rosę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MonikaRosa">Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! To, co zrobiliście z funduszem, jest haniebne i jest obrzydliwe. Bo jak wyjaśnić to, że nie było pieniędzy — 10 mln zł na telefon zaufania, ale było kilkanaście milionów złotych na Tadeusza Rydzyka?</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest kłamstwo.)</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#MonikaRosa">Jak to jest, że nie było pieniędzy na centra pomocy dzieciom w województwach, ale były pieniądze na działania fundacji związanych z hejterem Mateckim?</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#MonikaRosa">Jak to wyjaśnić? Były pieniądze na to, żeby stać z czekami i wręczać je przy mediach, ale nie było pieniędzy na to, żeby pomagać ofiarom przestępstw, gwałtów, dzieciom.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamstwo.)</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#MonikaRosa">Nie było pieniędzy na profilaktykę, jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, ale były pieniądze na konferencyjki i konferencje. Jak to wyjaśnicie?</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam.)</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#MonikaRosa">To jest haniebne, obrzydliwe i będzie rozliczone.</u>
          <u xml:id="u-183.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-183.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Rozliczymy was.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Jan Kanthak, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JanKanthak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Podsekretarki Stanu! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-185.2" who="#JanKanthak">Kiedy słucham zarzutów, które formułujecie w związku z Funduszem Sprawiedliwości, że rzekomo miały z niego zostać przekazane dotacje na rzecz Centralnego Biura Antykorupcyjnego, to przypomina mi się piękne polskie powiedzenie: na złodzieju czapka gore. Dlaczego tak boicie się weryfikowania działalności waszych jeszcze do niedawna kolegów z ław poselskich, panów Nowaka i Karpińskiego, którzy najprawdopodobniej byli objęcie kontrolą operacyjną i dzięki temu wykryto afery?</u>
          <u xml:id="u-185.3" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: A przepis na naleśniki?)</u>
          <u xml:id="u-185.4" who="#JanKanthak">Dlaczego tak baliście się szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, że w sposób nielegalny go odwołaliście? Dlaczego przy pomocy pułkownika Rympałka dokonaliście ataku na wolne media? Po prostu boicie się kontroli, bo wiecie, że macie nieczyste sumienia i nieczyste intencje.</u>
          <u xml:id="u-185.5" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Długo ci zajęła ta prezentacja w PowerPoint?)</u>
          <u xml:id="u-185.6" who="#JanKanthak">Nie bójcie się. Prawda i rzeczywistość was dosięgną i spotkacie się z konsekwencjami waszych czynów. Tak że spokojnie.</u>
          <u xml:id="u-185.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#PiotrZgorzelski">Panie pośle, ma pan szansę na oddanie właściwego szacunku przedstawicielom rządu, bo pan sobie po prostu zadrwił i zakpił.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Kanthak: Dlaczego?)</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#PiotrZgorzelski">Efektem tego był rechot pana kolegów z ław sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Kanthak: Ale dlaczego? Ja nie odpowiadam za…)</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#komentarz">(Głos z sali: To są panie ministry.)</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#PiotrZgorzelski">Proszę bardzo, pan poseł Witold Zembaczyński, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#WitoldZembaczyński">Wielce Szanowny Panie Marszałku! Pani Ministro! Osoby Poselskie!</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#WitoldZembaczyński">Ta rzecz, którą mam w rękach, to raport o wielkim głowonogu, o ośmiornicy Suwerennej, a wcześniej Solidarnej Polski.</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Przepis na ośmiorniczki z Sowa &amp; Przyjaciele.)</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#WitoldZembaczyński">To jest krótka opowieść o tym, jak z Funduszu sprawiedliwości zrobiliście sobie oscylator finansowy. Poseł Kowalski może nie kojarzyć, ale to właśnie radna Suwerennej Polski, asystentka i kierowniczka biura Patryka Jakiego Małgorzata Wilkos jest osobą bardzo mocną powiązaną z tą fundacją. Co najlepsze, udało mi się — od 2019 r. prowadzę śledztwo w sprawie waszych wałków — odtajnić dokumenty NIK z przesłuchań tej pani.</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ooo…)</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Od śledztwa to są Szczerba i Joński. Przestań.)</u>
          <u xml:id="u-187.7" who="#WitoldZembaczyński">Wiecie co? Oczywiście można powiedzieć, że prezes tej fundacji, który pełnił rolę słupa, nie jest dobrze znany przez panią radną Wilkos, ale to ona dokonała np. opłaty za wpisanie do KRS tej fundacji. Złapaliśmy was na gorącym uczynku, mamy konkretne dowody. Była przesłuchiwana przez kontrolerów NIK i na pytanie, czy dokonała tej operacji, odpowiedziała: Nie pamiętam. Nagle nie pamięta, jak wnioskowali o 9 mln zł. I co dalej? Była pytana również o to, czy pełniła istotne funkcje w ramach fundacji. Twierdzi, że nie, absolutnie. Na końcu tego wszystkiego dochodzę do dokumentu, który potwierdza, że dokonywała przelewów, również z własnego konta, kiedy była pełnomocnikiem do dysponowania kontami fundacji. Fundacji, która czerpała pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości. Prowadziłem tę sprawę od 2019 r. Jedna naprawdę ważna osoba obecna jest na tej sali. Wśród tych licznych macek Suwerennej Polski jest pan wiceminister, który krył tę aferę, unikał odpowiedzi. Dlatego przekazuję ten raport na ręce pani ministry i żądam, właściwie proszę uprzejmie, o wyjaśnienie tej sprawy i nadanie biegu zawiadomieniom do prokuratury, które sformułował NIK. Wiem, że była odmowa wszczęcia, a NIK składał zażalenie. Wyjaśnimy tę sprawę do końca. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-187.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#PiotrZgorzelski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#PiotrZgorzelski">Ponownie zwracam się z prośbą do wszystkich obecnych państwa posłów. Naszym obradom przysłuchuje się młodzież szkolna. Te okrzyki, wzajemne pokrzykiwanie się z pewnością nie są tym, co chcieliby słyszeć na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Bardzo nieładnie.)</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstyd nam za rządzących.)</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę, pan poseł Marcin Warchoł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MarcinWarchoł">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MarcinWarchoł">Szanowny Panie Marszałku! Pani Minister! Chciałem na wstępie podziękować pani poseł Krystynie Skowrońskiej za promocję Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#MarcinWarchoł">W Mielcu w 2019 r. miała miejsce taka sytuacja, cytuję: Podczas przekazania sprzętu posłanka Krystyna Skowrońska winszowała samemu Warchołowi. Gratuluję rzetelności. Jak obiecano, tak zrealizowano. Liczę, że podkarpackie szpitale będą miały w pana osobie sojusznika.</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#MarcinWarchoł">Chodzi o to, byśmy razem w sprawach związanych z finansowaniem ochrony zdrowia współdziałali. Tak komentowała posłanka Skowrońska. Bardzo dziękuję. Szkoda, że nie ma pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#MarcinWarchoł">Przechodzę do mojego pytania. Fundacja Profeto, którą tak szkalujecie, ma ogromne doświadczenie w pomocy pokrzywdzonym. Wspiera ich prawnie, psychoterapeutycznie, tworzy ośrodki pomocy psychologicznej, ośrodki pomocy osobom, które uciekają przed przemocą domową, kobietom, dzieciom uciekającym przed agresorami. Ta organizacja oprócz tego aktywnie pomaga też uchodźcom z Ukrainy. Wy bezprawnie wstrzymaliście dla niej dotacje.</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#MarcinWarchoł">Mam pytanie. Dlaczego pan minister Bodnar uniemożliwia udzielanie pomocy ofiarom przemocy seksualnej w Kościele? Nie wiem, czy państwo wiecie, czy pan marszałek wie, że fundacja Profeto, której blokujecie w tej chwili środki, szkalujecie dobre imię, szkalujecie jej przełożonego ks. Olszewskiego, została założona i jest prowadzona przez ofiary skrzywdzone przemocą seksualną w Kościele. Właśnie tak. Jej celem jest tworzenie innowacyjnych metod terapii i pomoc pokrzywdzonym, w tym pokrzywdzonym przemocą seksualną w Kościele.</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#MarcinWarchoł">Pani Minister! Bardzo proszę o natychmiastowe uruchomienie brakującej dotacji dla fundacji w kwocie 28 mln zł. Nie dla ks. Olszewskiego, ale dla fundacji Profeto. Bardzo proszę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Małgorzata Pępek, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MałgorzataPępek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozdawaliście pieniądze na prawo i na lewo jak swoje własne.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak, strażakom.)</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#MałgorzataPępek">Jak wynika z raportu po kontroli, którą przeprowadziła Najwyższa Izba Kontroli, konkursy miały charakter uznaniowy.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bzdura.)</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#MałgorzataPępek">Wydano w ten sposób miliony złotych. Kupowano za te pieniądze garnki, systemy do inwigilowania obywateli i inne śmieszne rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Wozy strażackie, karetki, tomografy, łóżka szpitalne.)</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#MałgorzataPępek">Mam pytania. Kto — proszę o listę nazwisk i zajmowanych stanowisk — oceniał projekty i rekomendował ich realizację w ramach Funduszu Sprawiedliwości? Drugie pytanie: Kto — proszę o listę nazwisk i zajmowanych stanowisk — zatwierdzał wydatki ponoszone w ramach Funduszu Sprawiedliwości?</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Komendanci PSP w każdym powiecie.)</u>
          <u xml:id="u-191.8" who="#MałgorzataPępek">Kto — proszę o listę nazwisk i stanowisk — nadzorował Fundusz Sprawiedliwości?</u>
          <u xml:id="u-191.9" who="#MałgorzataPępek">Kupno Pegasusa w ramach Funduszu Sprawiedliwości to swoista wisienka na torcie głupoty PiS-owskich kryształów. Ten, kto zaopiniował, zlecił i zatwierdził jego zakup… Zajmie się tym komisja specjalna. To nie jest zwykła niegospodarność, to kryminał. Prawda, panie pośle Michale Woś? Dobrze się panu tego słucha? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-191.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-191.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Zaraz pani odpowiem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Jacek Ozdoba.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Mówi pani od rzeczy, więc się niedobrze tego słucha.)</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Pępek: Właśnie że mówię prawdę.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JacekOzdoba">Gdyby pani mówiła prawdę, toby pani wiedziała, o czym pani mówi, a pani nie wie, o czym mówi, tylko pani odczytała.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Poseł Małgorzata Pępek: Powiedziałam prawdę.)</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#JacekOzdoba">Ale, szanowna pani, ja z przerażeniem słucham, jak pani zarzuca samorządowcom, również z Platformy Obywatelskiej, że występowali z wnioskami, żeby otrzymać sprzęt dla straży pożarnej, który ratuje życie, i pani to nazywa bzdurą.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal! Wstyd!)</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#JacekOzdoba">Naprawdę niech pani pojedzie do ludzi, którzy zostali uratowani dzięki tym środkom finansowym. Co ważne, opinie co do tych wniosków wydawały również powiatowe straże pożarne, więc naprawdę nie rozumiem, w czym rzecz. Pretensja do rządu o to, że wspiera ochotnicze straże pożarne? Naprawdę wam przeszkadzają urządzenia, które trafiają do szpitala? Naprawdę wam przeszkadza karetka? Naprawdę wam przeszkadza sprzęt, który zabezpiecza strażaków przed ogniem?</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To ile osób zostało uratowanych po zakupie Pegasusa?)</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#JacekOzdoba">To, co dzisiaj dzieje się na tej sali, jest świadectwem absurdu.</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#JacekOzdoba">Nie coś, bo karetka ratuje życie. Jeżeli pani chce ukrócić ten program, to, bardzo proszę, ukróćcie ten program i powiedzcie strażakom, że są przestępcami i krętaczami.</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#JacekOzdoba">Strażacy, gminy są w różnych miejscach i głosowały na różne opcje. Sam widziałem, jak Polskie Stronnictwo Ludowe… Ochotnicza straż pożarna otrzymywała sprzęt, który ratuje życie. Co w tym złego? Bardzo dobrze, że otrzymała, i powinna otrzymywać.</u>
          <u xml:id="u-193.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-193.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale co to ma wspólnego z funduszem?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Zofia Czernow, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#ZofiaCzernow">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Minister! To jeden z raportów Najwyższej Izby Kontroli. Opisuje nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości. Tu nie mówi się o tych sprawach, które zostały prawidłowo zrealizowane. Przecież my nie mówimy, że cały fundusz został źle wykonany.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale ten raport właśnie to kwestionuje.)</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#ZofiaCzernow">Mówimy tylko o tym, co zostało źle wykonane, a tego jest większość, bardzo mi przykro.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie czytała pani tego raportu nawet?)</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#ZofiaCzernow">Dlatego bardzo się cieszę, że ten proceder szastania pieniędzmi publicznymi na prawo i lewo, niezgodnie z zasadami funduszu został zatrzymany.</u>
          <u xml:id="u-195.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani poseł, nie czytała pani tego raportu.)</u>
          <u xml:id="u-195.6" who="#ZofiaCzernow">Mówimy tutaj o karetkach, o innych sprawach, ale jest wiele zadań, które są absolutnie niedopuszczalne. Proszę państwa, np. małżeństwo jako najlepsza forma profilaktyki przed przestępczością.</u>
          <u xml:id="u-195.7" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: No a co? Ma patologię promować?)</u>
          <u xml:id="u-195.8" who="#ZofiaCzernow">Żadnego związku z celami i zadaniami funduszu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-195.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-195.10" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Łukaszewicz: Ma pani męża?)</u>
          <u xml:id="u-195.11" who="#ZofiaCzernow">Mam.</u>
          <u xml:id="u-195.12" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Zdrowe małżeństwo, zdrowa rodzina to brak przemocy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#PiotrZgorzelski">Pan poseł Łukasz Schreiber.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Gabriela Lenartowicz, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Ta pani chciała zaśpiewać.)</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Panie marszałku, bo tutaj będzie występ artystyczny.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#GabrielaLenartowicz">Przepraszam, panie marszałku. Koleżanka chciała zapytać, kto to jest ten pan, który robi tu zdjęcia, i z jakiego tytułu się tu znalazł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#PiotrZgorzelski">Przepraszam bardzo, proszę pana, w jakiej sprawie pan tutaj wszedł i jak to się stało, że pan tutaj wszedł?</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Siedział za panią minister. To pani minister współpracownik.)</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Ooo… Przestępca.)</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#PiotrZgorzelski">Momencik.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#PiotrZgorzelski">Czy pan dysponuje przepustką na salę?</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#PiotrZgorzelski">Jest współpracownikiem pani minister, więc proszę nie robić…</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#komentarz">(Głos z sali: No i co z tego?)</u>
          <u xml:id="u-198.8" who="#PiotrZgorzelski">Ma przepustkę i wszedł.</u>
          <u xml:id="u-198.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to pani poseł przeszkadza.)</u>
          <u xml:id="u-198.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Jedziemy dalej. Chcemy słuchać pani poseł Lenartowicz.)</u>
          <u xml:id="u-198.11" who="#PiotrZgorzelski">Proszę bardzo, pani poseł Lenartowicz…</u>
          <u xml:id="u-198.12" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-198.13" who="#PiotrZgorzelski">Momencik, chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-198.14" who="#PiotrZgorzelski">Panowie, naprawdę zachowujecie się poniżej kultury. Prosiłem, żebyście się zachowywali, chociażby z tego powodu, że na galerii znajduje się młodzież.</u>
          <u xml:id="u-198.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-198.16" who="#komentarz">(Poseł Jan Kanthak: Jak ten człowiek wygląda w Sejmie?)</u>
          <u xml:id="u-198.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Może mu ktoś pożyczy marynarkę, np. pan marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-198.18" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Straż Marszałkowską trzeba wezwać.)</u>
          <u xml:id="u-198.19" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#GabrielaLenartowicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Państwo mówicie: fundusz pomocy ofiarom. Tak, my widzimy te ofiary — na listach wyborczych SolPol czy SuwPol, czy jak jeszcze któryś raz się nazwiecie. Ale wbrew pozorom jesteście nie beneficjentami tego systemu, nieprzyzwoitego i deprawującego, a jego ofiarami. Jeszcze się o tym przekonacie, ale was pocieszę: w naszej chrześcijańskiej religii jest na to sposób. Zrobicie rachunek sumienia, mocne postanowienie poprawy, a potem odnowione Ministerstwo Sprawiedliwości, naprawdę sprawiedliwości, wymierzy stosowną pokutę. To będzie pociecha dla rzeczywistych ofiar przestępstw i rzeczywistych ofiar waszej nieprzyzwoitości, bo nieprzyzwoitością jest zrobienie z gospodyń wiejskich i ze strażaków ochotników żywych tarcz dla waszego złodziejstwa.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#PiotrZgorzelski">Pani poseł Maria Kurowska, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#MariaKurowska">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przestań, koalicjo, kłamać, że Fundusz Sprawiedliwości był niewłaściwie zarządzany. Za czasów Platformy Obywatelskiej tylko nieliczni wiedzieli, że taki fundusz w ogóle istnieje. Dopiero gdy dysponentem funduszu został minister Zbigniew Ziobro, środki finansowe zostały skierowane do pokrzywdzonych przestępstwem, do tych, którzy pomagają pokrzywdzonym i zapobiegają przestępczości.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#MariaKurowska">Za to w ich, tych wspartych, imieniu bardzo serdecznie dziękuję panu ministrowi Zbigniewowi Ziobrze i życzę siły i mocy z góry w tym boju o zdrowie i życie.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#MariaKurowska">Szanowni Państwo! Bzdurą jest, że środki finansowe pozyskiwały tylko organizacje związane z prawicą. Kto wygrał konkurs, ten te środki otrzymywał.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#MariaKurowska">Przykład pierwszy z brzegu: w moim okręgu wyborczym od lat działalnością w zakresie pomocy pokrzywdzonym zajmuje się stowarzyszenie, którego prezesem jest co prawda były, ale poseł PSL-u. Wygrał konkurs. Przestańcie kłamać, że fundacje związane z naszym kolegą partyjnym Dariuszem Mateckim pozyskują pieniądze na działalność…</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas.)</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#MariaKurowska">…bo jest odwrotnie. Żadne stowarzyszenie, którego jest członkiem, nie wzięło ani złotówki z Funduszu Sprawiedliwości. Uderzacie w Stowarzyszenie Fidei Defensor, Obrońca Wiary, bo tropi przestępstwa wobec wolności sumienia i wyznania i jest tu skuteczne, o czym świadczy ta publikacja.</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#MariaKurowska">Szanowni Państwo! Ta fundacja ujawniła 300 przestępstw. Podjęto 200 interwencji u organów ścigania…</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku…)</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#MariaKurowska">…przeprowadzono 627 szkoleń, a profil na FB obserwuje…</u>
          <u xml:id="u-201.10" who="#komentarz">(Poseł Marta Golbik: Czas. Pani poseł, czas się skończył.)</u>
          <u xml:id="u-201.11" who="#MariaKurowska">…350 tys. użytkowników. Brawo dla takich organizacji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-201.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#PiotrZgorzelski">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#PiotrZgorzelski">Na prośbę jednej z pań posłanek, ale myślę, że cała sala będzie zadowolona z tego postanowienia, zasugeruję zmieniającej mnie pani marszałek Wielichowskiej, aby doprowadzić ten punkt do końca…</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#PiotrZgorzelski">…zgodnie z listą, która znajduje się już u nas w zapisie, z tym zastrzeżeniem, że już więcej nikogo…</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#PiotrZgorzelski">O, właśnie mówiliśmy o pani marszałek Wielichowskiej, która wkroczyła.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Marszałek Zgorzelski to porządny człowiek z dobrego okręgu.)</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#PiotrZgorzelski">Przekazuję prośbę pani…</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#komentarz">(Głos z sali: A kim był ten człowiek, co wyszedł?)</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprawdzam.)</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Konrada Frysztaka, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#KonradFrysztak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#KonradFrysztak">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! Szanowni Panowie! Państwo! Wasz kolega, kłamca z wyrokiem, niejaki swego czasu Robert B., a teraz Robert Bąkiewicz, właśnie z Funduszu Sprawiedliwości otrzymywał pieniądze na taką niszową telewizję. I taka dziwna koincydencja — znacie panowie to słowo? — koincydencja…</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Wolne media.)</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#KonradFrysztak">…że otrzymywał te pieniądze dokładnie wtedy, kiedy zaczął być kandydatem Prawa i Sprawiedliwości na posła.</u>
          <u xml:id="u-204.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale inteligent.)</u>
          <u xml:id="u-204.5" who="#KonradFrysztak">W okresie kampanii otrzymała ta jego telewizja — uwaga — 200 tys. zł. Za te 200 tys. zł, mniemam, ci asystenci, którzy uważali się za dziennikarzy, biegali za nim z telefonem i nagrywali go.</u>
          <u xml:id="u-204.6" who="#komentarz">(Głos z sali: 3-miesięczne wypłaty.)</u>
          <u xml:id="u-204.7" who="#KonradFrysztak">Ja mam pytanie, bo jestem ciekaw: Czy te materiały, które pojawiały się na jego Facebooku, na jego Twitterze jako materiały promocyjne, były nagrywane i produkowane z tych pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwości? To jest jeden z przykładów tego, jak upolityczniony Fundusz Sprawiedliwości służył waszym partyjnym kumplom, by zdobyli…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, panie pośle. Bardzo dziękuję. Musimy dać szansę innym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#KonradFrysztak">…mandaty. A w konsekwencji również pan, myślę, będzie musiał się…</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas, czas.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#KonradFrysztak">…z tego tytułu gęsto tłumaczyć w niezależnej prokuraturze.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Pan też się wytłumaczy, proszę pana.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#MonikaWielichowska">Szanowni Państwo! Były tutaj uwagi o osobie postronnej, która ponoć znajdowała się na sali. Zostało to sprawdzone. Jest to pracownik Ministerstwa Sprawiedliwości…</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Po raz kolejny.)</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#MonikaWielichowska">…i jest upoważniony do wejścia na salę posiedzeń. Taką informację mam od Straży Marszałkowskiej. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-209.4" who="#komentarz">(Głos z sali: To marynarki nie ma?)</u>
          <u xml:id="u-209.5" who="#komentarz">(Głos z sali: W dresie…)</u>
          <u xml:id="u-209.6" who="#komentarz">(Głos z sali: W piżamie może przyjdzie?)</u>
          <u xml:id="u-209.7" who="#MonikaWielichowska">Po drugie, chciałabym państwa uczulić na czas wystąpienia. Jeśli mają się wszyscy zmieścić w tym czasie, to będę bardzo prosiła o dyscyplinę czasową.</u>
          <u xml:id="u-209.8" who="#komentarz">(Głos z sali: To będzie niesprawiedliwe, pani marszałek, bo poprzedni mogli przekroczyć.)</u>
          <u xml:id="u-209.9" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana Aleksandra Mikołaja Mrówczyńskiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-209.10" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma. Następny.)</u>
          <u xml:id="u-209.11" who="#MonikaWielichowska">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-209.12" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią Magdalenę Kołodziejczak, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Fundusz celowy to specjalnie zaznaczone środki na specjalnie określony cel. Chcę powiedzieć, że co roku w Polsce jest ok. 200 tys. ofiar różnych przestępstw. Są to kobiety, dzieci, są to osoby, które zostały dotknięte w straszny sposób przez różnych prześladowców.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Teraz państwo mówicie o tym, że było tak dużo usług i świadczeń na rzecz tych osób. Proszę państwa, biorąc pod uwagę skalę przestępstw, pieniądze, którymi dysponowaliście, nie wystarczyłyby z pewnością nawet na pokrycie tych wszystkich potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Chciałam zapytać, ile zostało urządzonych specjalnych pokoi do przesłuchań dzieci, które bardzo często w traumatycznych sytuacjach muszą stawić czoło wyzwaniom. Chciałam zapytać, ile jest specjalnie chronionych mieszkań dla kobiet, które były prześladowane i maltretowane przez swoich prześladowców. Chciałam zapytać, w jakim wymiarze został w skali całego kraju urządzony system wsparcia psychologicznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">Ochotnicze straże pożarne są jedynie taką osłoną. Proszę państwa, nie chodzi o to, czy należą się pieniądze…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#MagdalenaMałgorzataKołodziejczak">…i wsparcie ochotniczym strażom, tylko o to, czy z tego funduszu powinny być na ten cel wydatkowane środki. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Janusza Kowalskiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#JanuszKowalski">Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Bardzo serdecznie dziękuję ministrowi Zbigniewowi Ziobrze za to, że wspierał ochotnicze straże pożarne i koła gospodyń wiejskich, z ponad 500 gmin ponad 1 tys. kół gospodyń wiejskich, a koła gospodyń wiejskich i ochotnicze straże pożarne są na polskiej wsi filarami prewencji, jeśli chodzi o przestępczość. Naprawdę trzeba nie znać polskiej wsi, żeby tego nie rozumieć.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#JanuszKowalski">Ja, szanowna pani minister, zapraszam serdecznie panią np. do koła gospodyń wiejskich we wsi Kamienica w gminie Paczków, która została wsparta przez Fundusz Sprawiedliwości, żeby pani zobaczyła, jaka ta wieś jest bezpieczna.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Pana okręg wyborczy?)</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#JanuszKowalski">Zapraszam serdecznie do wsi Nasale, gdzie jest OSP w tej wsi, która jest w gminie zarządzanej przez znakomitą burmistrz z Polskiego Stronnictwa Ludowego Iwonę Sobanię. Zapraszam serdecznie i proszę zważyć, jak te wsie i te gminy były wspierane przez Fundusz Sprawiedliwości. Za to serdecznie dziękuję ministrowi Ziobrze.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#JanuszKowalski">I jedno zdanie. Koincydencja. Wiecie, dlaczego pan Frysztak atakuje dzisiaj prewencję? Dlatego że Fundusz Sprawiedliwości powodował, że ludzie nie trafiali do więzień, czyli wasz elektorat nie trafiał do więzień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#JanuszKowalski">Mieliście w tym interes, żeby ci ludzie głosowali na was w więzieniach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#JanuszKowalski">A my doprowadzaliśmy do tego, że ci ludzie, przestępcy nie trafiali, jak to się nazywa, do więzień, bo nie popełniali przestępstw. Po to był właśnie Fundusz Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle. Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#MonikaWielichowska">Umówiliśmy się na dyscyplinę czasową, bardzo szanujmy ten czas.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#MonikaWielichowska">Pani Maria Małgorzata Janyska, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#MonikaWielichowska">1 minuta, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MariaMałgorzataJanyska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MariaMałgorzataJanyska">Pani Marszałek! Panie Ministry! Wysoka Izbo! Skandaliczne jest to, że ogromna część, setki milionów złotych z Funduszu Sprawiedliwości były przeznaczane na cele polityczne, na wasze cele wyborcze. Taka jest prawda, dlatego tak się tutaj dzisiaj denerwujecie i chcecie zakrzyczeć te fakty.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Wy się denerwujecie, nie my.)</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#MariaMałgorzataJanyska">Bardzo dobrze się stało — pani minister, wyrazy uznania — że będzie wreszcie ten fundusz przyznawany i analizowany pod kątem jawności, rzetelności i celowości wydatków. Celowości — podkreślę to raz jeszcze.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#MariaMałgorzataJanyska">Bardzo proszę również, pani minister, żeby w informacjach, które będziemy mieć z audytu, wskazywać powiązania różnych fundacji. Bo np. pod pozorem świątobliwości, świątobliwych działań prawdopodobnie wyprowadzano pieniądze do ludzi związanych ze Zjednoczoną Prawicą. Tak m.in. było w przypadku Fundacji im. św. Benedykta w Poznaniu. Uwaga, jakie cele ma fundacja: zapewnienie ciągłości ducha i instytucji cywilizacji chrześcijańskiej we współczesnym świecie, wspieranie ortodoksyjnych postaw chrześcijańskich itd., itd.</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Chrześcijaństwo.)</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Świetny żart.)</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Świetne założenia.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#MariaMałgorzataJanyska">I ta fundacja miała otrzymać 4 mln zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#MariaMałgorzataJanyska">Bardzo dobrze, że zostały one zatrzymane.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Joannę Borowiak, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#JoannaBorowiak">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#JoannaBorowiak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Fundusz Sprawiedliwości w latach 2016–2023 to 0,5 mld zł na pomoc ofiarom przestępstw. Dla porównania za rządów PO-PSL to było 40 mln zł. Po prostu śmieszne.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak właśnie było.)</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#JoannaBorowiak">Fundusz Sprawiedliwości to również pomoc prawna i psychologiczna udzielana osobom pokrzywdzonym w 305 ośrodkach w kraju. To także ponad 260 mln zł na nowoczesny sprzęt ratujący życie i samochody dla jednostek OSP. Jako poseł pracujący w parlamentarnym zespole strażaków i druhna wspierająca OSP serdecznie dziękuję w imieniu druhen i druhów właśnie ochotniczych straży pożarnych.</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-228.6" who="#JoannaBorowiak">Ale jestem zdumiona kłamliwą narracją i atakowaniem Funduszu Sprawiedliwości przez polityków koalicji 13 grudnia. Nie przeszkadza wam hojne wspieranie z pieniędzy publicznych, bo trzeba to podkreślić, przez związane z wami samorządy projektów liberalnych i lewackich, np. fundacji apelującej do warszawskich nastolatków, cytuję: nigdy nie wciągaj zwiniętym banknotem, przeczyść nos solą fizjologiczną — 4 mln, czy wystawy mężczyzn wcielających się w psy — 2 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-228.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-228.8" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest kultura.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#JoannaBorowiak">Takich przykładów jest więcej. Tym się zajmijcie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#JoannaBorowiak">I jeszcze jedno, pani marszałek, bardzo proszę. Tak po ludzku, kiedy wasza koleżanka walczyła z chorobą nowotworową, walczyła o życie, my wspieraliśmy ją, modląc się o szybki powrót do zdrowia. Wy dzisiaj śmiejecie się z choroby posła Zbigniewa Ziobry. To po prostu, po ludzku podłość.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo, pani poseł!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#MonikaWielichowska">Zanim zaproszę panią posłankę Elżbietę Annę Polak, chciałabym przywitać, przywitajmy Koło Gospodyń Wiejskich „Życiowe kobietki” z Polanowa w gminie Samborzec.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#MonikaWielichowska">Grupę w Sejmie gości pan poseł Andrzej Kryj. Pozdrawiamy serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, zapraszam, 1 minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#ElżbietaAnnaPolak">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Jeżeli dzieje ci się krzywda, pomożemy ci, pomagamy sprawiedliwie — czytamy na stronie Funduszu Sprawiedliwości. Czyli: na imperium Rydzyka 22 mln, na szkołę ministra Ziobry — dziewięć dotacji, 17 mln. Jasełka, Pegasus, walka z LGBT, orszaki, koła gospodyń, straże pożarne — co to ma wspólnego z ideą Funduszu Sprawiedliwości?</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Brawo! Bardzo dobrze.)</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Właśnie panie z koła gospodyń wiejskich pani słuchają, atakujcie dalej.)</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#ElżbietaAnnaPolak">Fundusz Sprawiedliwości miał chronić, pomagać bezpłatnie ofiarom przestępstw, bezbronnym. Dlatego mam pytanie: Kto konkretnie rozstrzygał konkursy?</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto?)</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#ElżbietaAnnaPolak">Co konkretnie było finansowane? Domagamy się rzetelnego, transparentnego rozliczenia wszystkich wydatków. W latach 2017–2023…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#ElżbietaAnnaPolak">…285 mln w trybie pozakonkursowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#ElżbietaAnnaPolak">Proszę, pani minister, o przedstawienie listy wydatków, które były w trybie pozakonkursowym rozdane politycznie.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Koniec, dziękujemy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Agatę Wojtyszek, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#AgataWojtyszek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zgodnie z raportem NIK z 2021 r., na który państwo często się powołują, zakwestionowana została również celowość wydatkowania środków na Klinikę „Budzik”. Zdaniem NIK Klinika „Budzik” dla dorosłych nie będzie pomagać ofiarom przestępstw. Jest to tym bardziej absurdalne, że od 50 do 70% dotychczasowych pacjentów kliniki, zgodnie z danymi tej fundacji, to ofiary przestępstw. Zgodnie z danymi z archiwum kliniki ofiar tych wypadków komunikacyjnych było 65 na 153, czyli 43%, a przypomnijmy, że chodzi też o inne przestępstwa. Kontrolerzy oczekują niedorzecznych rozwiązań, wedle których inne osoby trafiające do kliniki nie będą mogły być w niej leczone. NIK zarzuca, że po wybudowaniu ośrodków Fundacja „Akogo?” nie będzie musiała tam prowadzić kliniki. To zarzut całkowicie nieprawdziwy, gdyż umowa z funduszem jasno określa, że będą tam leczone ofiary przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#AgataWojtyszek">Czy zamierzacie państwo jako Ministerstwo Sprawiedliwości podejmować działania również wobec Kliniki „Budzik” i fundacji Ewy Błaszczyk i żądać zwrotu ponad 40 mln zł przeznaczonych na jej powstanie?</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-240.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo, pani poseł!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Ewę Kołodziej, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#MonikaWielichowska">1 minuta, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#EwaKołodziej">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Skandalem jest, że z Funduszu Sprawiedliwości na fundację ojca Rydzyka przekazywanych było wiele milionów złotych.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: A co, on jest gorszy Polak? Ojciec Rydzyk.)</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#EwaKołodziej">Ale o tym mówiły już moje koleżanki i mówili koledzy.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Dyskryminowanie ludzi tylko dlatego, że są kapłanami.)</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#EwaKołodziej">Skandalem jest także, że w latach 2017–2018 Fundacja Polska Jutra z Kalisza otrzymywała z tego funduszu ponad 100 tys. zł. Moje pytanie zatem: Co to jest za fundacja? Szanowni państwo, to jest fundacja, która zajmuje się m.in. organizowaniem Orszaku Trzech Króli.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#EwaKołodziej">W takim orszaku udział bierze z reguły ok. kilkudziesięciu osób i każda osoba, która bierze udział w takim orszaku, otrzymuje wtedy śpiewnik i koronę z tektury.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: No i co? No i co?)</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Pasztet mieli dostać? Kiełbasę?)</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#EwaKołodziej">Według prezesa tej fundacji otrzymywane środki z Funduszu Sprawiedliwości zostały wykorzystane na przeprowadzenie wykładów i konferencje o sprawach podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#EwaKołodziej">Proszę zatem panią minister, żeby ministerstwo bardzo starannie sprawdziło finanse tej fundacji i żeby poinformowało opinię publiczną, na jakiej podstawie Fundacja Polska Jutra z Kalisza otrzymywała środki z Funduszu Sprawiedliwości…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#EwaKołodziej">…i co działalność tej fundacji ma wspólnego z przeciwdziałaniem przestępczości i pomocą ofiarom przemocy domowej? Dziękuję ślicznie.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuje, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Wosia, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#MichałWoś">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Najpierw pierwsze pytanie w nawiązaniu do wystąpienia posła Kanthaka w odniesieniu do przedstawicieli ministerstwa i reakcji pana marszałka Zgorzelskiego: Jak w takim razie brzmi feminatyw od: podsekretarz stanu? Bo taką panie sprawują funkcję.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#MichałWoś">Druga rzecz, serdeczne pozdrowienia dla kół gospodyń wiejskich i słowo wyjaśnienia. Dzisiaj na tej sali dyskutujemy o tym, że rząd PO-PSL, razem z Lewicą i razem z Hołownią, krytykuje dotacje, które były przyznawane dla kół gospodyń wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#MichałWoś">Szanowni Państwo! Właśnie o tym jest ta debata. Dzisiaj wychodzą i po kolei krytykują, mówią, że pieniądze nie powinny iść do kół gospodyń wiejskich i do strażaków.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie kłam!)</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#MichałWoś">Powinni państwo o tym wiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamiesz!)</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Pegasus.)</u>
          <u xml:id="u-246.9" who="#MichałWoś">Natomiast, drodzy państwo, teraz chciałbym się odnieść… PO-PSL powołały do życia Fundusz Sprawiedliwości w 2012 r. i chwała im za to. Natomiast powinni się wstydzić tego, że między 2012 r. a 2016 r., drodzy państwo, pieniądze trafiały głównie do trzech tęczowych organizacji z Warszawy, Łodzi i Gdańska. I to była większość waszych dotacji.</u>
          <u xml:id="u-246.10" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-246.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Pegasus.)</u>
          <u xml:id="u-246.12" who="#MichałWoś">Jedna ważna rzecz, która jest, a mianowicie cele funduszu. Wy sami uwierzyliście w swoją propagandę. Cele funduszu to nie tylko pomoc ofiarom przestępstw, nie tylko przeciwdziałanie przemocy domowej, ale także przeciwdziałanie przestępczości. Drodzy państwo, odsyłam do ustawy, odsyłam do uzasadnienia ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#MichałWoś">Zakup sprzętu dla instytucji — ostatnie słowo — zajmujących się zwalczaniem przestępczości, drodzy państwo. Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to już jest pół minuty dłużej, pani marszałek.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#MonikaWielichowska">Gwoli ścisłości, dyskutujemy, panie pośle, o nieprawidłowym źródle tych dotacji. I to taka ścisłość.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#komentarz">(Poseł Michał Woś: A ja tłumaczę, że one są prawidłowe.)</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Agnieszkę Hanajczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#MonikaWielichowska">1 minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#AgnieszkaHanajczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo sobie robicie dzisiaj tutaj kabaret.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Wy sobie robicie kabaret.)</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#AgnieszkaHanajczyk">Jesteście bardzo rozbawieni. Chociaż miłe to jest, że tylu jest was dzisiaj z Suwerennej Polski.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nam też jest miło.)</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#AgnieszkaHanajczyk">Szanowni Państwo! Kieruję słowa do kół gospodyń wiejskich i do OSP.</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Jesteście oszustami.)</u>
          <u xml:id="u-250.6" who="#AgnieszkaHanajczyk">Przecież nie chodzi o to, że my mamy jakiś problem, że dostają pieniądze, ale dlaczego to…</u>
          <u xml:id="u-250.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-250.8" who="#komentarz">(Głos z sali: No jak to?)</u>
          <u xml:id="u-250.9" who="#AgnieszkaHanajczyk">Pani marszałek…</u>
          <u xml:id="u-250.10" who="#AgnieszkaHanajczyk">Dlaczego państwo zrobiliście sobie z tych szacownych instytucji, z tych szacownych podmiotów zasłony dymne dla swoich niecnych celów?</u>
          <u xml:id="u-250.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-250.12" who="#AgnieszkaHanajczyk">O to chodzi, proszę państwa, i o tym mówimy.</u>
          <u xml:id="u-250.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Że karetki?)</u>
          <u xml:id="u-250.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Że sprzęt, karetka?)</u>
          <u xml:id="u-250.15" who="#AgnieszkaHanajczyk">OSP i koła gospodyń wiejskich jak najbardziej powinny dostawać środki, ale z innych funduszy.</u>
          <u xml:id="u-250.16" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-250.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo, jest pani…)</u>
          <u xml:id="u-250.18" who="#AgnieszkaHanajczyk">Panie Pośle! Panie Pośle Woźniak! Pan się uśmiecha…</u>
          <u xml:id="u-250.19" who="#komentarz">(Głos z sali: Dziękujemy za wsparcie.)</u>
          <u xml:id="u-250.20" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Dziękujemy.)</u>
          <u xml:id="u-250.21" who="#AgnieszkaHanajczyk">…a mnie pytają o fundację Patria et Lex, która dostała 3600 tys. zł. Czy panu coś mówi nazwa tej fundacji?</u>
          <u xml:id="u-250.22" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Słyszałem.)</u>
          <u xml:id="u-250.23" who="#AgnieszkaHanajczyk">Tak, słyszał. To chciałabym coś więcej usłyszeć.</u>
          <u xml:id="u-250.24" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Ale ja nie mam z tym nic wspólnego.)</u>
          <u xml:id="u-250.25" who="#AgnieszkaHanajczyk">I proszę państwa, wisienka na torcie, a tak naprawdę salceson na torcie. Na boga, szanowni państwo…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#AgnieszkaHanajczyk">…zachowujmy powagę. Czy państwo możecie coś więcej powiedzieć o Fundacji Profeto?</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#komentarz">(Głos z sali: O czym pani mówi?)</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Już było powiedziane, nie słuchała pani.)</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#AgnieszkaHanajczyk">O Fundacji Profeto i szefie, który 100 mln zł…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł, czas minął. Czas minął, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#AgnieszkaHanajczyk">Nie, ale my…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#AgnieszkaHanajczyk">Dobrze. Ciężko mi.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czas się skończył.)</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie słuchała pani przed chwilą. O fundacji było przed chwilą.)</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#AgnieszkaHanajczyk">W takim razie chciałabym dostać więcej informacji. Nawet nie tyle ja, co Polacy chcą dostać więcej informacji w związku z tym, co się ukazuje w mediach.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#MonikaWielichowska">Mam nadzieję, że pani minister się odniesienie do tych pytań.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Norberta Jakuba Kaczmarczyka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym podziękować za ten fundusz. Tych pieniędzy powinno być jeszcze więcej,…</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">…bo strażacy ochotnicy są pierwsi na miejscach zdarzeń drogowych, przestępstw drogowych i te pieniądze właśnie do nich powinny trafiać.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Państwo mówią o manipulacji. Pani marszałek Dolniak podczas swojego wystąpienia mówiła, że zmanipulowaliśmy strażaków. Czy manipulacją jest wóz strażacki, który ratuje życie obywateli?</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Z funduszu sprawiedliwości?)</u>
          <u xml:id="u-258.6" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Czy manipulacją jest karetka? Czy manipulacją jest tomograf? Czy manipulacją jest sprzęt dla kół gospodyń wiejskich?</u>
          <u xml:id="u-258.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Dla nich tak.)</u>
          <u xml:id="u-258.8" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Szanowni Państwo! Pokazują również czyny wójtów, samorządowców. Pan poseł Marcin Skonieczka mówi, że jako samorządowiec korzystał z Funduszu Sprawiedliwości. To ja mam pytanie do Ministerstwa Sprawiedliwości: Czy w sytuacji, w której będziecie prowadzić postępowania, dochodzenia, postawione zostaną zarzuty panu Skonieczce za to, że korzystał z nielegalnego Funduszu Sprawiedliwości? Jesteście hipokrytami…</u>
          <u xml:id="u-258.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-258.10" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Tak, tak, brawo!)</u>
          <u xml:id="u-258.11" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">…bo z jednej strony mówicie, że to są pieniądze nielegalne, a z drugiej strony wasi ludzie korzystali z tych pieniędzy. To jak to jest naprawdę?</u>
          <u xml:id="u-258.12" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Brawo, Robert!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Małgorzatę Niemczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#MałgorzataNiemczyk">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Dla porządku przypomnę, że celem funduszu jest pomoc pokrzywdzonym, świadkom przestępstw i ich najbliższym, pomoc osobom zwalnianym z zakładów karnych oraz członkom ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#komentarz">(Głos z sali: I przeciwdziałanie przestępczości. Kodeks karny…)</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#MałgorzataNiemczyk">Cele te fundusz realizuje m.in. ze środków pochodzących z nawiązek nakładanych przez sądy na skazanych i z potrąceń od wynagrodzeń więźniów.</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Przeciwdziałanie przestępczości, pani poseł.)</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#MałgorzataNiemczyk">Tylko 34% środków zostało wydane zgodnie z celami funduszu, jak ujawnia raport NIK-u.</u>
          <u xml:id="u-260.5" who="#MałgorzataNiemczyk">Pytania: W jaki sposób zakup oprogramowania szpiegowskiego Pegasus za 25 mln zł miało pomóc pokrzywdzonym przestępstwami?</u>
          <u xml:id="u-260.6" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest uzasadnienie do ustawy.)</u>
          <u xml:id="u-260.7" who="#MałgorzataNiemczyk">W jaki sposób studia nagraniowe zaplanowane w budowanym przez Fundację Profeto ośrodku mają pomóc osobom pokrzywdzonym? Ile milionów przekazano łącznie na budowę tego ośrodka? Na jakiej podstawie poza znajomością z posłem Ziobro fundacja w ogóle została dopuszczona do konkursu, mimo że pomoc ofiarom przestępstw nie należy do jej celów statutowych? Fundusz Sprawiedliwości…</u>
          <u xml:id="u-260.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Należy.)</u>
          <u xml:id="u-260.9" who="#MałgorzataNiemczyk">Pani marszałek, jeszcze chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-260.10" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Ale zaraz…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#MałgorzataNiemczyk">Pani marszałek, jeszcze jedno, bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#MałgorzataNiemczyk">250 mln zł wydaliście w trybie pozakonkursowym. My te pieniądze rozliczymy. I na marginesie mam pytanie: Chłopaki, przyznajcie się, ile przytuliliście?</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale kogo?)</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Dziewczyn?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Sebastiana Łukaszewicza, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#SebastianŁukaszewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tak, to prawda, my rozdawaliśmy pieniądze na prawo i na lewo: strażakom, ratownikom, kołom gospodyń wiejskich. Wszyscy byli równo wspierani.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Swoi.)</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#SebastianŁukaszewicz">Nie swoi, bo poseł Skonieczka również uczestniczył w odbieraniu tych środków z funduszy.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę sprostować…)</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#SebastianŁukaszewicz">Dzisiejsi posłowie, ówcześni samorządowcy, wójtowie, burmistrzowie brali udział w przekazywaniu czeków dla kół gospodyń wiejskich i dla ochotników strażaków, którzy z narażeniem życia ratują ludzi pokrzywdzonych.</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#SebastianŁukaszewicz">Ale teraz posłuchajcie jednego ze strażaków, który mówi o Funduszu Sprawiedliwości. Wiem, mogą być później memy na waszych portalach.</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Łukaszewicz odtwarza nagranie z tabletu: Jestem strażakiem z ponad 20-letnim doświadczeniem.)</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#komentarz">(Poseł Marta Golbik: Nie, to można własnymi słowami powiedzieć.)</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#SebastianŁukaszewicz">Posłuchajcie.</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#komentarz">(Poseł Sebastian Łukaszewicz odtwarza nagranie z tabletu: Nie byłoby w III RP takiej pomocy państwa polskiego dla zabezpieczenia ratownictwa jak przez ostatnie lata. To dotacje na nowoczesny sprzęt ratujący życie, to także ochrona osobista ratowników. Nie byłoby widocznej poprawy wyposażenia jednostek, gdyby nie Fundusz Sprawiedliwości.)</u>
          <u xml:id="u-264.10" who="#SebastianŁukaszewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-264.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-264.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Martę Golbik, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#MonikaWielichowska">1 minuta, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#MartaGolbik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#MartaGolbik">Pani Marszałek! Wiecie, dlaczego na tej sali są dzisiaj prawie wyłącznie posłowie od Zbigniewa Ziobry?</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Bo to jest ośmiornica.)</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#MartaGolbik">Bo nawet wasi koledzy z waszego Klubu Parlamentarnego PiS…</u>
          <u xml:id="u-266.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstydzą się.)</u>
          <u xml:id="u-266.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Strażaków?)</u>
          <u xml:id="u-266.6" who="#MartaGolbik">Tak, wstydzą się.</u>
          <u xml:id="u-266.7" who="#MartaGolbik">…są obrzydzeni waszymi działaniami, bo nie ma nic bardziej obrzydliwego…</u>
          <u xml:id="u-266.8" who="#komentarz">(Głos z sali: No jak? Tu beneficjent siedzi, uśmiechnięty, zadowolony.)</u>
          <u xml:id="u-266.9" who="#MartaGolbik">…niż nazywanie Funduszem Sprawiedliwości pieniędzy i pod przykrywką pomocy ofiarom przestępstw wydawanie ich szerokim strumieniem na swoich kolegów.</u>
          <u xml:id="u-266.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-266.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Jakich kolegów?)</u>
          <u xml:id="u-266.12" who="#MartaGolbik">Jest taki człowiek w Gliwicach — zapewne pan Wójcik, pan Warchoł również go zna — Petros Tovmasyan, człowiek, który wziął miliony z Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-266.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto?)</u>
          <u xml:id="u-266.14" who="#MartaGolbik">To osoba, której, jak chcieliście wprowadzać zmiany w Funduszu Sprawiedliwości, zlecaliście do analizy ten projekt.</u>
          <u xml:id="u-266.15" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: A co, że obco brzmiące nazwisko to znaczy, że gorszy?)</u>
          <u xml:id="u-266.16" who="#MartaGolbik">Mam pytanie do pani minister, ponieważ do mnie do biura trafiają bardzo różne informacje na temat prowadzonej realnie działalności dotyczącej pomocy ofiarom przestępstw. Czy ministerstwo sprawdzi, czy ta pomoc ofiarom przestępstw naprawdę następowała? Ile było tych osób? Czy oni komukolwiek pomogli, bo wiadomości docierają do nas różne. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-266.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-266.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Później te wozy strażackie rekwirowaliśmy i do Berlina przewoziliśmy.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszamy pana posła Tadeusza Woźniaka, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#TadeuszWoźniak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Mamy dzisiaj przykład politycznego ataku na Fundusz Sprawiedliwości, fundusz, który pomaga Polakom w całej Polsce niezależnie od ich poglądów politycznych, tylko dlatego, że są dotknięci przemocą, są ofiarami przestępstw albo przeciwdziałają tym przestępstwom. Wam to nie pasuje, ponieważ to wskazuje na to, że wy tego nigdy nie robiliście, i to, że my wykonywaliśmy tego typu zadania, niestety was uwiera.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#TadeuszWoźniak">Siedzi przed nami pan poseł, były samorządowiec, beneficjent Funduszu Sprawiedliwości, który sam pisał wnioski, który otrzymywał środki z Funduszu Sprawiedliwości, który zakupywał materiały dla straży i przekazywał je, a straże panu wójtowi czy burmistrzowi dziękowały za to, że pan przekazywał im te środki. Jeżeli pan uważa, że były to środki złodziejskie, to kim pan był? Paserem, proszę pana?</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-268.3" who="#TadeuszWoźniak">Przecież trzeba być normalnym, żeby coś mówić i coś robić. Gdybym ja wiedział, że coś jest złodziejskie, to bym nie wziął, proszę pana. A jeżeli pan brał, to znaczy, że pan uczestniczył w jakimś przedziwnym standardzie.</u>
          <u xml:id="u-268.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#TadeuszWoźniak">Mam jeszcze pytanie do pani minister. Pani minister, pani zablokowała przekazywanie środków, które były przeznaczone na organizacje działające na rzecz osób dotkniętych przestępstwem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#TadeuszWoźniak">Czy pani weźmie odpowiedzialność za to…</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy pan brał?)</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#TadeuszWoźniak">…że przez miesiąc te organizacje nie wykonują działań na rzecz osób pokrzywdzonych, ponieważ pani wstrzymała pieniądze, mimo podpisanych umów? Wstyd!</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-272.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Do Rydzyka.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Klaudię Jachirę, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#MonikaWielichowska">1 minuta, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Teraz będzie wierszyk.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo…</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Osoby poselskie…)</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#KlaudiaJachira">Jakbyśmy mieli wskazać biegun zła…</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#komentarz">(Głos z sali: On jest u was, on jest u was.)</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#KlaudiaJachira">…poprzedniej władzy, to mielibyśmy trudny wybór. Czy były to masowe wycinki i defraudacje w państwowych lasach, czy gigantyczne malwersacje w NCBiR-ze, czy może są to kilkuset milionowe nieprawidłowości, do jakich dochodziło w Funduszu Sprawiedliwości. Wszystkie te trzy afery łączy osoba Zbigniewa Ziobry i jego szatańskiej partii.</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Kałużny: Klaudia, myślałem, że będzie wierszyk.)</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#komentarz">(Głos z sali: I kto to mówi? Satanistka Jachira.)</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#KlaudiaJachira">Są oni synonimem zła, nowotworem, który zjada państwo polskie od środka. Wszystko, czego się dotykali, naznaczone było łamaniem prawa, korupcją i defraudacjami na ogromną skalę. Umiejscawiali się w najbardziej wrażliwych miejscach i żerowali na krzywdzie tych, którzy nie mogli się sami obronić, albo ponownie wykorzystywali ofiary przestępstw…</u>
          <u xml:id="u-274.8" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Bzdury!)</u>
          <u xml:id="u-274.9" who="#KlaudiaJachira">…jak to miało miejsce właśnie w Funduszu Sprawiedliwości. I w tym szatańskim procederze uczestniczył Kościół.</u>
          <u xml:id="u-274.10" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-274.11" who="#KlaudiaJachira">Ludzie w sutannach planowali razem z ludźmi Ziobry przestępstwa zgarnięcia…</u>
          <u xml:id="u-274.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Księża, w sutannach są księża.)</u>
          <u xml:id="u-274.13" who="#KlaudiaJachira">…mienia publicznego na ogromną skalę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#KlaudiaJachira">Przykłady: pan Rydzyk, który dostał 22 mln zł…</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Klaudia, rogi ci rosną.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#KlaudiaJachira">Jeszcze ostatnie zdanie, pani marszałek, bo strasznie przerywają.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#KlaudiaJachira">…czy ks. Michał Olszewski, który za wypędzanie…</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ksiadz, ksiądz.)</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#KlaudiaJachira">…salcesonem demonów wegetarianizmu i opowieści o SMS-ach od szatana…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#KlaudiaJachira">…dostał od Ziobry 100 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Panią trzeba obłożyć tym salcesonem.)</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#KlaudiaJachira">To jest jądro ciemności, którego tajemnice na szczęście powoli się odsłaniają. Dziękuję, pani ministro, za to.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani tylko o jądrach. Coś strasznego.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#MonikaWielichowska">Panowie posłowie z Solidarnej Polski i Prawa i Sprawiedliwości, rozumiem emocje na tej sali, ale bardzo was proszę, nie przeszkadzajcie i nie przekrzykujcie. Jeśli chcecie zabrać głos…</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale to nie do nas.)</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#MonikaWielichowska">…zapiszcie się do wystąpienia. Jeśli nie możecie w tym punkcie, możecie dzisiaj zapisać się do oświadczeń poselskich i będziecie mieć 2–3 minuty na wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę, pani marszałek, sprawiedliwie z czasem.)</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Sylwię Bielawską, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#MonikaWielichowska">1 minuta, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#SylwiaBielawska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! Fundusz Sprawiedliwości to nowa figura retoryczna. Myślę, że niedługo będzie w słownikach w kategorii „oksymoron”, ponieważ tak naprawdę nazwa tego funduszu powinna brzmieć: fundusz kolesi.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#SylwiaBielawska">Ale przyznam szczerze, że posłowie z Solidarnej Polski, Suwerennej Polski, czy jak tam się nazywacie, zdziwili mnie, że znali paremię Sokratesa, że nie z pieniędzy dzielność rośnie, ale z dzielności pieniądze. Bo to właśnie dla was, dla posłów z Solidarnej Polski, dzięki funduszom, które były skierowane tylko i wyłącznie do swoich, wzrastała wasza prywatna sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Bzdura!)</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest kłamstwo, przecież nawet posłowie od Hołowni…)</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#SylwiaBielawska">Dla was ten fundusz poprzedzał właśnie sprawiedliwość. To obrazuje, jak wyglądało właśnie myślenie o tej materii. Dlatego chciałabym was poprosić o jedno: zdefiniujcie…</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#SylwiaBielawska">…ten fundusz…</u>
          <u xml:id="u-282.8" who="#komentarz">(Głos z sali: A nie z Suwerennej Polski?)</u>
          <u xml:id="u-282.9" who="#SylwiaBielawska">…ale tylko przez egzemplifikację.</u>
          <u xml:id="u-282.10" who="#SylwiaBielawska">Podajcie przykłady, kiedy tak naprawdę ten funduszu pomógł tym, do których był skierowany, czyli zrealizował te cele, do których został powołany.</u>
          <u xml:id="u-282.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-282.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzeba było słuchać.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Adriana Witczaka, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: To my mamy 19 posłów? To ja nie wiedziałem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#AdrianWitczak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! To nie jest koniec. To nawet nie jest początek końca. Ale być może jest to koniec początku.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: To jest wasz koniec, wasz koniec.)</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#AdrianWitczak">Z tymi słowami wystąpił premier Churchill po jednym z ważnych zwycięstw. Przy okazji debaty nad Funduszem Sprawiedliwości słowa premiera Churchilla są godne przypomnienia. Ponieważ tak niegdyś, jak i dziś przypominają nie tylko o pierwszym zwycięstwie, ale są także zapowiedzią wysiłku, jaki trzeba włożyć w przywracanie normalności. A jak wielki wysiłek trzeba włożyć w sprzątanie stajni Augiasza po naszych poprzednikach, pokazują wyniki kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Która potwierdziła legalność działania służb.)</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#AdrianWitczak">NIK złożyła pięć zawiadomień, panie pośle, o popełnieniu przestępstwa. Dwa zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny i finansów publicznych oraz jedno zawiadomienie do prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Łączna wartość efektów finansowych kontroli, czyli kwot środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami…</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Ale niedotyczących funduszu, nie czytał pan.)</u>
          <u xml:id="u-284.6" who="#AdrianWitczak">…niecelowo, niegospodarnie lub nierzetelnie, wyniosła ponad 280 mln zł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#AdrianWitczak">Cieszę się, że dziś krok po kroku, systemowo i spokojnie naprawiamy wszystko, co wymaga naprawienia.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Nie popisał się pan.)</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#AdrianWitczak">Posprzątamy po was. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Wstydzą się za pana.)</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Tak, do sprzątania się pan nadaje, jasne.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Iwonę Krawczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Prawda jest taka, że o jakim byśmy funduszu nie rozmawiali, to przez te 8 ostatnich lat mieliśmy do czynienia z ręcznym sterowaniem. Symbolem tego ręcznego sterowania niech będzie sam minister Zbigniew Ziobro…</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: A teraz zarządzacie agencjami ochrony.)</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">…który sam sobie założył szkołę i sam sobie przyznał 15 mln.</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Tak i jeszcze sam sobie…)</u>
          <u xml:id="u-288.4" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Bo my wiemy, że to nie Fundusz Sprawiedliwości, a fundusz niesprawiedliwości, nieprawidłowości i niecelowości. Dziś rano poseł Sebastian Kaleta mówił o zamachu na prokuraturę. Za chwileczkę pewnie powie o zamachu na Fundusz Sprawiedliwości. A wiecie dlaczego? Skończyła wam się narracja dotycząca zamachu smoleńskiego i musicie wykreować kolejny zamach.</u>
          <u xml:id="u-288.5" who="#komentarz">(Głos z sali: O Jezu…)</u>
          <u xml:id="u-288.6" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Szanowna Pani Minister! Bardzo proszę o podanie informacji, jaka kwota funduszu w latach 2017–2023 została przyznana zgodnie z celowością funduszu? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-288.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani marszałek, jakby można było ściszyć teraz mikrofon…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Kamilę Gasiuk-Pihowicz, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo!</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Oddaj kasę! Oddaj kasę!)</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#KamilaGasiukPihowicz">Jest tutaj na sali taki bardzo zdenerwowany, krzyczący, machający rękami pan poseł Woźniak. I bardzo słusznie.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: Co pani?)</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#KamilaGasiukPihowicz">W Stowarzyszeniu Patria et Lex…</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Oddaj kasę! Oddaj kasę!)</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#KamilaGasiukPihowicz">…i realizowanych przez nie projektach działało lub działa nadal co najmniej pięć osób związanych z panem posłem Woźniakiem. Asystenci, pracownicy jego biura poselskiego…</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, pani poseł…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Patria et Lex powstało w roku 2018, mimo zerowego…</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Oddaj kasę! Oddaj kasę!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, pani poseł, ja wiem…</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle Suski, zwracam panu uwagę, że zakłóca pan obrady Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: To niech odda kasę z nieistniejącego KRS-u.)</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, na podstawie art. 175 ust. 3…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Żaden hejt…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MonikaWielichowska">…regulaminu Sejmu przywołuję pana do porządku. Chce pan coś powiedzieć? Proszę zapisać się do głosu, ale dać wystąpić pani poseł Gasiuk-Pihowicz.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Mogę się zapisać do pytań?)</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#MonikaWielichowska">Do pytań? Do oświadczeń, ten punkt już się kończy.</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: To jak pani mówi, że mogę, jak nie mogę.)</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#MonikaWielichowska">Proszę nie zakłócać obrad.</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: To niech odda kasę z nieistniejącego KRS-u.)</u>
          <u xml:id="u-295.6" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Żaden hejt nie powstrzyma nas przed rozliczaniem nieprawidłowości Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Oddaj kasę! Oddaj kasę!)</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#KamilaGasiukPihowicz">Więc jeszcze raz, szanowni państwo, zwrócę wam uwagę na pana posła Woźniaka, bardzo zdenerwowanego.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Co pani opowiada za bzdury? Pani marszałek…)</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#KamilaGasiukPihowicz">Zdenerwowanego dlatego, że w Stowarzyszeniu Patria et Lex i realizowanych przez nie projektach działało lub działa nadal pięć osób związanych z panem Woźniakiem — asystenci, pracownicy jego biura poselskiego. Patria et Lex powstaje w 2018 r. i mimo zerowego doświadczenia niedługo potem ma prowadzić punkty pomocowe. Pieniądze na ten cel dostaje z Funduszu Sprawiedliwości nadzorowanego przez ministra Zbigniewa Ziobrę, szefa Solidarnej Polski, czyli partii, do której należy pan Woźniak.</u>
          <u xml:id="u-296.5" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Oddaj kasę z KRS-u.)</u>
          <u xml:id="u-296.6" who="#KamilaGasiukPihowicz">Najpierw 3 mln zł, potem 8 mln zł. Działalność kontroluje NIK.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">I co stwierdza? Stowarzyszenie nie poinformowało nikogo o swojej działalności, a ofiary miały utrudniony i ograniczony dostęp…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale wypowiadał się, ma prawo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">…do osób pierwszego kontaktu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Bardzo wygodne, wziąć kasę, nie poinformować o działalności…</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">…swojego stowarzyszenia…</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Bierze pani kasę z KRS-u.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle,…</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-305.2" who="#MonikaWielichowska">…proszę zająć miejsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">…opłacić pensje swoim współpracownikom i lokale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">I co? Pracownicy się nudzą, a ofiary przestępstw cierpią w samotności.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Oddaj kasę! Oddaj kasę!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#KamilaGasiukPihowicz">Hańba! Hańba! I zwrócicie każdą złotówkę.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba!)</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Oddaj kasę! Oddaj kasę!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Henrykę Krzywonos-Strycharską, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#MonikaWielichowska">Nie widzę pani posłanki.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Mariusza Witczaka, Koalicja Obywatelska.</u>
          <u xml:id="u-311.4" who="#MonikaWielichowska">(Poseł Tadeusz Woźniak: Pani marszałek… wypowiadała się o Funduszu Sprawiedliwości. Pani poseł kilkakrotnie wymieniała moje nazwisko. Ja żądam, żeby pani mi umożliwiła sprostowanie, wie pani. Tak to można o wszystko… Proszę pani, nic nie robiłem, nie przeszkadzam. Nie przywoływała mnie pani do porządku, więc proszę mi nie mówić… Nie, nie… Całą Polskę niech pani przywoła do porządku. Ja chcę sprostować… Nie ma w porządku dziennym punktu sprostowania… Bardzo polubiła mnie pani Gasiuk-Pihowicz. Ona mi już obiecywała, że będę siedział na komisjach, teraz mi obiecuje… Ona źle zrozumiała moją wypowiedź i dlatego przywoływała moje nazwisko.</u>
          <u xml:id="u-311.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale zarzucała mu jakieś rzeczy, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-311.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Regulamin, regulamin.)</u>
          <u xml:id="u-311.7" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, zwracam panu uwagę, że zakłóca pan obrady Sejmu…</u>
          <u xml:id="u-311.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Regulamin, regulamin.)</u>
          <u xml:id="u-311.9" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Pani marszałek dyskryminuje posłów niestety, umożliwiając jednej posłance opluwanie posła i nie pozwalając na sprostowanie.)</u>
          <u xml:id="u-311.10" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, prowadzę obrady od prawie pół godziny i każde wystąpienie jest okraszone panów przeszkadzaniem innym parlamentarzystom.</u>
          <u xml:id="u-311.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale sprostowanie…)</u>
          <u xml:id="u-311.12" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Nie zwracała mi pani uwagi, więc proszę nie mówić…)</u>
          <u xml:id="u-311.13" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, zwracam panu uwagę, że zakłóca pan obrady Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-311.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Nazwisko wymienione było.)</u>
          <u xml:id="u-311.15" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Proszę pani…)</u>
          <u xml:id="u-311.16" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, na podstawie art. 175 ust. 3 regulaminu Sejmu przywołuję pana do porządku.</u>
          <u xml:id="u-311.17" who="#komentarz">(Poseł Norbert Jakub Kaczmarczyk: Ale regulamin to jest możliwość odniesienia się.)</u>
          <u xml:id="u-311.18" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle…</u>
          <u xml:id="u-311.19" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: Nie mamy siły na bezprawie, nie mamy siły na bezprawie i to jest tyle, no.)</u>
          <u xml:id="u-311.20" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle, 1 minuta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#MariuszWitczak">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#MariuszWitczak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wydatkowanie środków z Funduszu Sprawiedliwości to gigantyczna afera. Patologia, która towarzyszy wydatkowaniu tych środków, ma swoje praźródło. To oczywiście ma swój związek z tym, że Jarosław Kaczyński nie podzielił się z wami subwencją partyjną. Nie dostawaliście pieniędzy na działalność partyjną, no to dostaliście zielone światło na korzystanie z Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#MariuszWitczak">Szanowni Państwo! Proszę was o to, żebyście nie wycierali sobie twarzy strażakami, kołami gospodyń wiejskich…</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#komentarz">(Poseł Tadeusz Woźniak: To wy sobie wycieracie.)</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#MariuszWitczak">…bo my nie dyskutujemy dzisiaj o dofinansowywaniu strażaków i kół gospodyń wiejskich, tylko o nieprawidłowościach, które dotyczą pozostałych wydatkowań z tego funduszu.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Zablokowaliście…)</u>
          <u xml:id="u-312.6" who="#MariuszWitczak">I to trochę, powiem wam, tak wygląda, jakbyście przyjęli strategię obrony: kradną, ale się dzielą, a jak się dzielą, to się nam upiecze. Nie upiecze się. Jak trzeba będzie, to będziemy zdejmować immunitety i będziecie stawali przed sądem. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-312.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-312.8" who="#komentarz">(Poseł Marek Suski: To jest wasza strategia. Złodziej krzyczy: łapać złodzieja.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Jacka Karnowskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#JacekKarnowski">Pani Marszałek! Pani Minister! Szanowni Państwo! Nie dziwię się, że jesteście nerwowi, drodzy panowie, że się boicie…</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie jesteśmy.)</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#JacekKarnowski">Pani poseł też.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#JacekKarnowski">…że chcecie zakrzyczeć prawdę, ale jej nie zakrzyczycie. Bo dawaliście pieniądze swoim poza trybem, dawaliście pieniądze swoim na działalność partyjną. To, że dostał jeden strażak… Nie przykryjecie tego wszystkiego.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Ale to nie jest jeden strażak.)</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#JacekKarnowski">Pani Minister! Ale to, że rozdawali poza trybem, że kradli, to jedno.</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto kradł?)</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale kto kradł?)</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#JacekKarnowski">Ale że wydali pieniądze na podsłuchiwanie innych posłów, na podsłuchiwanie szefów sztabu partii, z którą konkurowali, to jest skandal nie tylko na skalę kraju. I nie zagłuszycie Pegasusa. Bo traficie tam, gdzie was sprawiedliwość dosięgnie, traficie do więzienia. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-314.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-314.10" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: A pan pod sąd za to oskarżenie, a później na molo w Sopocie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Sławomira Ćwika, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#SławomirĆwik">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Dyskusja o Funduszu Sprawiedliwości bardzo dobrze pokazuje, jak politycy tzw. Zjednoczonej Prawicy wzięli do siebie słowa pana prezydenta Dudy o dojeniu ojczyzny. Podzielili całą Polskę między sobą. Jedna partia dostała to, druga to.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#komentarz">(Głos z sali: A wy co?)</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Macie najwięcej ministrów w historii III RP.)</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#SławomirĆwik">Poszczególne frakcje, poszczególne działy… Solidarnej Polsce przypadł Fundusz Sprawiedliwości i Lasy Państwowe. Czym to się skończyło? Mniej więcej wszyscy wiemy, ale każdego dnia dowiadujemy się też coraz więcej o tym, jak te środki były wykorzystywane do bieżącej działalności partyjnej i do promocji poszczególnych polityków Solidarnej Polski, ale nie dla ofiar przestępstw. Natomiast jeśli chodzi o ofiary przestępstw, to prokuratura za czasów Zbigniewa Ziobry tolerowała powstawanie firm, które wykorzystywały ofiary przestępstw i wypadków, i ograbiała ich z należnych odszkodowań, z ich szkodą.</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Co?)</u>
          <u xml:id="u-316.5" who="#SławomirĆwik">I tutaj już ta prokuratura nie była skuteczna. Potrafili tylko kraść. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-316.6" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Każdy sądzi wedle siebie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Rafała Kasprzyka, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#RafałKasprzyk">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Hipokryzja i arogancja. To znaczy, państwo chyba nie rozumieją tego, co tutaj mój wielce szanowny kolega Marcin Skonieczka powiedział o tym, że gmina…</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To pan.)</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#RafałKasprzyk">On jako wójt gminy przekazywał pieniądze, które były znaczone, tym organizacjom, które wspierały was w kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Ale podpisał wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#RafałKasprzyk">I to jest nieprawidłowość, i o tym była mowa.</u>
          <u xml:id="u-318.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Wspierał nas?)</u>
          <u xml:id="u-318.6" who="#komentarz">(Głos z sali: To czemu podpisał wniosek?)</u>
          <u xml:id="u-318.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy on nas wspierał?)</u>
          <u xml:id="u-318.8" who="#RafałKasprzyk">Problem Funduszu Sprawiedliwości nie polega na tym,…</u>
          <u xml:id="u-318.9" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-318.10" who="#RafałKasprzyk">…że kupiony był tomograf, tak jak tu pan powiedział, czy kamizelki odblaskowe. Tylko to wszystko, te zakupy miały przykryć wszystkie nieprawidłowości, które były związane z dysponowaniem tym funduszem. Bo to nie fundusz sam w sobie jest zły, tylko wasze zarządzanie nim było złe, bo za pieniądze państwa, np. poprzez zakup Pegasusa, to wy tworzyliście ofiary, chcieliście stworzyć ofiary, a nie broniliście tych ofiar.</u>
          <u xml:id="u-318.11" who="#RafałKasprzyk">Jeszcze ostatnie zdanie. Jeżeli zakup sprzętu jest dla was bardzo ważny, to ja bardzo proszę, żebyście się przyłączyli do największej organizacji charytatywnej wspierającej zakup sprzętu…</u>
          <u xml:id="u-318.12" who="#komentarz">(Głos z sali: Caritas.)</u>
          <u xml:id="u-318.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Caritas. Dziękujemy bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-318.14" who="#RafałKasprzyk">W niedzielę przyłączcie się do Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, która wyposażyła szpitale w sprzęt medyczny ratujący życie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-318.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-318.16" who="#komentarz">(Głos z sali: Róbta, co chceta.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#MonikaWielichowska">To był ostatni głos w dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#MonikaWielichowska">Proszę o zabranie głosu przedstawiciela wnioskodawców panią poseł Barbarę Dolniak.</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#BarbaraDolniak">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Szanowni Państwo!</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Pani sędzio…)</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#BarbaraDolniak">Fundusz Sprawiedliwości — to słychać było dzisiaj wyraźnie, także w wydaniu posłów Suwerennej Polski — stał się waszym funduszem wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#BarbaraDolniak">Panie Pośle Warchoł! Kandydował pan na prezydenta Rzeszowa? Zgadza się? A więc rozdawał pan sprzęt medyczny, sprzęt dla strażaków, gospodyń wiejskich. Przysłowiowa patelnia w ruch była często…</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: Wróg wszystkich kobiet.)</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#komentarz">(Głos z sali: A co miał sobie pisać?)</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#BarbaraDolniak">Jako wiceminister sprawiedliwości… Ale kandydował pan w tym czasie jako prezydent… Kandydat na prezydenta miasta… To nie fundusz wyborczy?</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-320.8" who="#BarbaraDolniak">Mówiliście państwo o tym, że potrzebne były sprzęty medyczne, że potrzebne były samochody.</u>
          <u xml:id="u-320.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale kół gospodyń wiejskich chyba nie ma w Rzeszowie.)</u>
          <u xml:id="u-320.10" who="#BarbaraDolniak">Musi pan do mnie cały czas krzyczeć? Czy pan słyszał przez moment, że ja do pana pokrzykuję?</u>
          <u xml:id="u-320.11" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-320.12" who="#BarbaraDolniak">Proszę się…</u>
          <u xml:id="u-320.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma kół gospodyń wiejskich w Rzeszowie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#MonikaWielichowska">Panie pośle…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#BarbaraDolniak">Jak pan chce zabrać głos, to proszę poczekać.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Ale pani sędzio czy pani poseł?)</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#BarbaraDolniak">Powinien pan wiedzieć jako poseł, że poseł nie może być sędzią. W związku z tym musi złożyć oświadczenie o rezygnacji.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Ale jak to? A przecież Bodnar jest.)</u>
          <u xml:id="u-322.4" who="#BarbaraDolniak">Pani marszałek, ja nie bardzo jestem w stanie prowadzić rozmowę dotyczącą funduszu, bo panowie przeszkadzają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#MonikaWielichowska">Panowie Posłowie! Panie Pośle Ozdoba! Pokrzykuje pan tutaj cały czas, bardziej słychać pana i państwa niż osoby, które przemawiają na mównicy. Panie pośle Ozdoba, bardzo proszę o spokój.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Dobra.)</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#MonikaWielichowska">Pani poseł, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#BarbaraDolniak">Już?</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Proszę bardzo, proszę mówić.)</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#BarbaraDolniak">Wiecie państwo, jak się nie ma siły argumentu, to się używa argumentu siły.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#komentarz">(Gwar na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#BarbaraDolniak">Jesteście dzisiaj tego ewidentnym przykładem. Nie trzeba nikogo uderzyć, żeby użyć argumentu siły — pokrzykiwania.</u>
          <u xml:id="u-324.6" who="#komentarz">(Gwar na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-324.7" who="#komentarz">(Poseł Mariusz Gosek: A z nami co robili?)</u>
          <u xml:id="u-324.8" who="#BarbaraDolniak">A teraz, przechodząc do tematu: przez 8 lat pokazywaliście państwo jako wówczas większość sejmowa, że tworząc prawo, pozwalacie sobie na rozwiązania, które są niejasne i nieprecyzyjne. I tak samo postąpiliście w przypadku przepisów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości. Jeśli chodzi o przeciwdziałanie przyczynom przestępczości, to jest tutaj sporo osób, ale każdy wymieniłby jakieś rozwiązanie, jakiś pomysł i wcale by się nie powtórzył. To taki worek bez dna. Ale to nie wszystko. Wprowadziliście jeszcze rozwiązanie, które pozwalało wam na wydawanie pieniędzy pozakonkursowo, uznaniowo. I to pozwoliło wam wydać 285 mln zł bez konkursów, ot tak, bo sobie wymyślili jakiś poseł czy posłanka z Suwerennej Polski, że potrzebuje na pakiet medyczny w czasie kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-324.9" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: A po co zwieksza Tusk swój fundusz w KPRM?)</u>
          <u xml:id="u-324.10" who="#BarbaraDolniak">Ja sama potwierdzam, że w moim okręgu, proszę państwa, były takie sytuacje, że przychodził poseł z tzw. Zjednoczonej Prawicy, trzymając w ręku pakiet medyczny dla strażaków i wręczał go w czasie kampanii wyborczej. Wcześniej tego nie widziałam. W okresie kampanii wyborczej Fundusz Sprawiedliwości stał się waszym funduszem wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-324.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-324.12" who="#BarbaraDolniak">Stworzyliście specjalne przepisy, które pozwalały wam na rozdawanie pieniędzy poza konkursem. Minister sprawiedliwości lub delegowany przez niego przedstawiciel rządu potrafił skreślić z wykazu organizację, która zdobyła odpowiednią ilość punktów, by dostać pieniądze. Odręcznie, bez uzasadnienia, ot, po prostu: oni nie dostaną.</u>
          <u xml:id="u-324.13" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Ale zgodnie z prawem.)</u>
          <u xml:id="u-324.14" who="#BarbaraDolniak">Pytanie: Dlaczego? Dostawały środki natomiast takie podmioty, które dopiero zaczęły działalność. Przykład: przywoływane już Opole, gdzie podmiot, który dostał pieniądze, który wygrał, prowadził działania pozwalające dostać finanse, otrzymał wcześniej od miasta Opole zaledwie 4 tys. zł na jakieś określone działania, a działał nie cały rok. To jest obraz tego, co zrobiliście z Funduszem Sprawiedliwości. Autentyczny fundusz wyborczy — tak potraktowaliście ten fundusz, który miał pomagać ofiarom przestępstw, ludziom pokrzywdzonym, ewentualnie tym, którzy wychodzili z zakładów karnych. Nikt nie mówi, że wszystkie pieniądze zostały wydane nieprawidłowo, ale proszę państwa, to, że coś wydano zgodnie z przepisami, nie może usprawiedliwiać tego, że wydawaliście mnóstwo pieniędzy niezgodnie z prawem. Dzisiaj siedzicie na tej sali i macie odwagę pokrzykiwać, przerywać …</u>
          <u xml:id="u-324.15" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Sprostowania.)</u>
          <u xml:id="u-324.16" who="#BarbaraDolniak">…nasze wypowiedzi, w których cytujemy kontrolerów NIK, którzy są pracownikami doświadczonymi i wiedzą, na czym polega przestrzeganie prawa.</u>
          <u xml:id="u-324.17" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: I co powiedzieli? Legalność…)</u>
          <u xml:id="u-324.18" who="#BarbaraDolniak">Nie wstyd panu, że 285 mln zł wydano poza konkursami, uznaniowo? Bo mnie, panie pośle, byłoby wstyd i nigdy bym nie przyłożyła ręki do takiego działania. Wstyd, po prostu wstyd.</u>
          <u xml:id="u-324.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-324.20" who="#komentarz">(Głos z sali: Kłamie pani.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#MonikaWielichowska">Panie Pośle Ozdoba! Nie jest pan w kawiarni na pogaduszkach z kolegami, jest pan w Sejmie. Myślę, że pana wyborcy i wyborczynie z Płocka nie są dumni z pana zachowania.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Bo pani się wydaje, że pani tam siedzi i jest pani taka ważna…)</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#MonikaWielichowska">Ile razy dzisiaj pana upominałam — to chyba wszyscy słyszą i widzą. Powiem panu tylko jedno: prawdę trudno jest przekrzyczeć, a kłamstwo ma bardzo krótkie nogi.</u>
          <u xml:id="u-325.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-325.5" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-325.6" who="#MonikaWielichowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości panią Zuzannę Rudzińską-Bluszcz.</u>
          <u xml:id="u-325.7" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Bardzo cieszę się, że temat Funduszu Sprawiedliwości wywołał taką dyskusję, było tyle pytań. Widać, że rzeczywiście Fundusz Sprawiedliwości jest marką rozpoznawalną wśród Polek i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Natomiast na wstępie chciałam zgłosić dwa zastrzeżenia. Po pierwsze, środki, które znajdują się w Funduszu Sprawiedliwości, są środkami publicznymi. To nie są środki tej czy innej partii, to nie są środki tego czy innego ugrupowania, to są środki Polek i Polaków.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Ozdoba: Oczywiście.)</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">I jako fundusze publiczne podlegają szczególnej dyscyplinie, szczególnym rygorom, jeżeli chodzi o ich wydatkowanie. Po drugie, tak jak już mówiłam na wstępie w swoim przemówieniu, ja jestem państwowcem, pełnię służbę publiczną i mogę państwu zagwarantować, że rozliczenie Funduszu Sprawiedliwości mieści się w zakresie moich zadań.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">A teraz chciałabym przynajmniej spróbować odpowiedzieć na te liczne pytania. Postaram się to zrobić w kolejności ich zadawania.</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Do pana posła Romanowskiego: spytał pan, dlaczego wstrzymaliśmy przekazywanie środków pomocy pokrzywdzonym. Panie pośle, wydaliśmy wydziałowi kontroli w biurze ministra w Ministerstwie Sprawiedliwości dyspozycje, aby przeprowadzono kontrolę tych 112 umów, w ramach których wypłata przypada na styczeń 2024, czyli na miesiąc bieżący. Cytuję: W wyniku powyższych czynności w przypadku ponad 41% umów, 46 ze 112, wydział kontroli powziął uzasadnione wątpliwości, czy dotacja została przyznana zgodnie z prawem, w odniesieniu do: celowości dotacji, naruszenia art. 43 § 2 ustawy — Kodeks karny wykonawczy, naruszenia zasad gospodarki finansowej Funduszu Sprawiedliwości, nieprawidłowości dotyczących zarządzania funduszem przez Departament Funduszu Sprawiedliwości, naruszenia zasad udzielania dotacji regulowanych przez § 11 rozporządzenia w sprawie Funduszu Sprawiedliwości — chodzi tutaj o ten tryb pozakonkursowy — i prawidłowej realizacji postanowień umownych w odniesieniu m.in. do obowiązków sprawozdawczych.</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Proszę państwa, dyscyplina finansów publicznych nie działa jednostronnie. Minister jako dysponent środków może podjąć decyzję o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych na podstawie art. 177 ustawy o finansach publicznych w przypadku stwierdzenia niegospodarności w określonych jednostkach, opóźnień w realizacji zadań, naruszenia zasad gospodarki finansowej. I taka właśnie była podstawa wstrzymania tych środków.</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Natomiast jeżeli chodzi o ochotnicze straże pożarne, o koła gospodyń wiejskich, to chciałam powiedzieć, że chylę czoła przed pracą zarówno strażaków, jak i działaczek kół gospodyń wiejskich…</u>
          <u xml:id="u-326.9" who="#komentarz">(Głos z sali: I dlatego wstrzymane…)</u>
          <u xml:id="u-326.10" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">…i nie ulega kwestii, że są to organizacje, które są, tak jak powiedział któryś z panów posłów, fundamentem w gminach wiejskich. Niemniej Fundusz Sprawiedliwości jest funduszem celowym. Sama nazwa wskazuje, że służy określonym celom. Przekraczanie tych celów, wychodzenie poza te cele jest po prostu łamaniem prawa i na to nie możemy pozwolić,…</u>
          <u xml:id="u-326.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.12" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">…również będąc teraz w państwa butach jako dysponent tych środków.</u>
          <u xml:id="u-326.13" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Tutaj mam cytaty z pana ministra Zbigniewa Ziobry, który mówił: Podjąłem decyzję, że niemałą część środków funduszu przekażę strażakom z ochotniczych straży pożarnych. To ludzie, którzy z wielkim poświęceniem i oddaniem, a często z narażeniem własnego życia niosą pomoc innym. Zawsze należy im się za to szacunek.</u>
          <u xml:id="u-326.14" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Zgadzam się. Zgadzam się z ministrem Ziobrą. Natomiast to nie są środki, które powinny iść z Funduszu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-326.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.16" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: A dlaczego niby nie?)</u>
          <u xml:id="u-326.17" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pani posłanka Nowicka pytała o skład rady społecznej.</u>
          <u xml:id="u-326.18" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Proszę nie mówić o szacunku.)</u>
          <u xml:id="u-326.19" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Absolutnie zgadzam się z panią posłanką, że…</u>
          <u xml:id="u-326.20" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Przepraszam, pani marszałek, ja nie mogę mówić, jak równolegle jest prowadzony monolog przez panów. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-326.21" who="#komentarz">(Poseł Norbert Jakub Kaczmarczyk: My pytania zadajemy.)</u>
          <u xml:id="u-326.22" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Co do składu rady społecznej — rada społeczna składa się z akademików, ekspertów, którzy nie będą mogli w przyszłości ubiegać się o te fundusze, po to żeby właśnie nie można było im zarzucić, że układają zasady transparentności i funkcjonowania Funduszu Sprawiedliwości pod siebie. Natomiast z całą pewnością wykonamy to, co nie było wykonane w ostatnich latach, co wytknął NIK, czyli wykonamy diagnozę problemów, które chcemy rozwiązać przez wydatkowanie środków z Funduszu Sprawiedliwości. I ta diagnoza będzie zrobiona w ramach bardzo szerokich konsultacji społecznych, z ekspertami i ekspertkami, badaczami i badaczkami tych problemów, oczywiście również przemocy wobec kobiet, która, zgadzam się, jest problemem systemowym w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-326.23" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pan poseł Tumanowicz spytał mnie: Czy nie ulegniecie pokusie zagarnięcia tych pieniędzy dla siebie? Panie pośle, przede wszystkim zrobiłam to zastrzeżenie, że jestem tutaj, ponieważ pełnię służbę publiczną. Poza tym są to pieniądze Polek i Polaków, a nie jakiejkolwiek partii. Dlatego też chciałabym, żeby Fundusz Sprawiedliwości zaczął wypełniać art. 61 konstytucji, który mówi o dostępie do informacji publicznej. Dostęp społeczeństwa obywatelskiego, obywatelek i obywateli, do informacji o funduszu zapewni nam też tę obywatelską kontrolę nad tym, jak te środki publiczne są wydatkowane.</u>
          <u xml:id="u-326.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.25" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Czy winni grabieży będą ukarani? Czy będę przyglądać się wszystkim decyzjom ekonomicznym pana premiera Donalda Tuska? To są kolejne pytania. Oczywiście będę śledzić poczynania pana premiera Donalda Tuska. Jeżeli chodzi o ukaranie, nie jest to w moim zakresie kompetencji. W moim zakresie kompetencji jest doprowadzenie do tego, żeby Fundusz Sprawiedliwości działał zgodnie z zasadami gospodarki finansowej w odniesieniu do środków publicznych, natomiast chodzi o to, żeby został przeprowadzony audyt, kontrola i żeby zostały podjęte na ich podstawie kolejne kroki, również kroki karne, jeżeli zostaną wykazane nieprawidłowości.</u>
          <u xml:id="u-326.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.27" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pan poseł Kaleta powiedział, że środki zostały lekkomyślnie wstrzymane. Myślę, że ten cytat z departamentu kontroli wewnętrznej Ministerstwa Sprawiedliwości odpowiada na pytanie, czy to była rzeczywiście lekkomyślność — podejrzenie, że 41% środków, które miały być wypłacone w styczniu, zostało zakontraktowane niezgodnie z prawem. Moim zdaniem to nie jest lekkomyślność, a jestem adwokatką, radczynią prawną i nie stosuję przepisów prawa lekkomyślnie.</u>
          <u xml:id="u-326.28" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Jeżeli chodzi o cel funduszu, główną przyczyną tych problemów w mojej ocenie jest reforma z 2017 r. Reforma, która pozwoliła ministrowi sprawiedliwości dysponować absolutnie arbitralnie tymi środkami.</u>
          <u xml:id="u-326.29" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: bardzo słusznie. To była ustawa.)</u>
          <u xml:id="u-326.30" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Jeżeli chodzi o kamizelki odblaskowe, o które pytał pan poseł Wójcik, zaraz się do nich odniosę.</u>
          <u xml:id="u-326.31" who="#komentarz">(Poseł Witold Zembaczyński: Pani minister, szkoły je teraz utylizują…)</u>
          <u xml:id="u-326.32" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Proszę zaczekać sekundkę. Raport NIK-u ma ponad 200 stron, nie jest łatwo dotrzeć.</u>
          <u xml:id="u-326.33" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Te kamizelki zostały zakontraktowane przez Fundację Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Życia — 25 mln zł. NIK mówi: Ogłoszenie konkursu nie zostało poprzedzone analizą wskazującą na zasadność przeprowadzenia tego rodzaju akcji informacyjnej. Nie przeprowadzono żadnych konsultacji z podmiotami, którym przypisano obowiązki związane z profilaktyką bezpieczeństwa ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-326.34" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Jak wynika z ustaleń kontroli przeprowadzonej w Komendzie Głównej Policji, zostały przeprowadzone przez Policję, samorządy i inne podmioty w większości szkół podstawowych w Polsce dokładnie takie same kampanie tuż przed kampanią prowadzoną przez Fundację Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Życia.</u>
          <u xml:id="u-326.35" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: Przecież to powiedziałem.)</u>
          <u xml:id="u-326.36" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pan poseł Siarka mówił o strażakach. Ja też zgadzam się z panem posłem, ochotnicze straże pożarne robią niezwykłą pracę na rzecz obywateli w Polsce. Chylę czoła przed wszystkimi aktywistami z OSP. Natomiast tak jak pan powiedział, pan Ziobro pozwolił, żeby wesprzeć OSP. Fundusz Sprawiedliwości nie był funduszem pana Ziobry.</u>
          <u xml:id="u-326.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.38" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pan Ziobro nie mógł pozwalać na to czy na tamto. Pan Ziobro był ograniczony przepisami prawa. O ile wiem, również jest prawnikiem tak jak ja. My działamy na podstawie i w granicach prawa. O tym mówi zasada legalizmu, która przewidziana jest w art. 7 konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-326.39" who="#komentarz">(Poseł Michał Wójcik: No i tak działa.)</u>
          <u xml:id="u-326.40" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pytanie o sprzęt medyczny dla szpitali. Ten sprzęt medyczny był zakupywany w trybie pozakonkursowym i to właśnie ten tryb budzi największe wątpliwości, ponieważ jest całkowicie arbitralny. I ten tryb na pewno będzie zmieniony.</u>
          <u xml:id="u-326.41" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Jeżeli chodzi o przyszłe konkursy i o to, co z nich będzie finansowane, to stojąc tu przed państwem, gwarantuję, że będziemy, tak jak mówiłam, prowadzić diagnozę, jakie są potrzeby, a dopiero później wydawać środki publiczne.</u>
          <u xml:id="u-326.42" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Pan poseł Warchoł mówił o Profeto, o ogromnym doświadczeniu, innowacyjnych metodach pomocy osobom skrzywdzonym w Kościele. Zacytuję tutaj ponownie raport NIK-u, który mówi: Profeto.pl — Sercański Sekretariat na rzecz Nowej Ewangelizacji. Podmiotowi temu udzielono dotacji na lata 2020–2024 w łącznej kwocie 43 mln, mimo że nie miał on doświadczenia w realizacji zadań z zakresu pomocy pokrzywdzonym przestępstwem, a jego cele statutowe nie obejmowały takiej działalności. Co więcej, te ponad 43 mln miały być w znacznej mierze przeznaczone na budowę placówki, a dopiero w ostatnim roku obowiązywania umowy dotacja miała być przeznaczona na świadczenie pomocy pokrzywdzonym przestępstwem, czyli zaledwie 6,8% wydatków z dotacji miało trafić do osób potrzebujących.</u>
          <u xml:id="u-326.43" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Było także pytanie o środki na Profeto. W 2024 r. środki, które zostały teraz wstrzymane, to ponad 28 mln. W roku przyszłym to ponad 4300 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-326.44" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Były pytania również o to, kto w Ministerstwie Sprawiedliwości zatwierdzał wydatki, kto nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Ogłoszenia o konkursach zatwierdzały osoby z uprawnienia dysponenta, czyli sekretarze, podsekretarze stanu, dyrektorzy i zastępcy dyrektorów Departamentu Funduszu Sprawiedliwości i tak samo były zatwierdzane protokoły rozliczeń i protokoły z konkursów.</u>
          <u xml:id="u-326.45" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje marszałek Sejmu Szymon Hołownia)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#Marszałek">Pani Minister! Bardzo proszę o zbliżanie się do końca. Przekroczyliśmy już regulaminowy czas na rozpatrywanie tego punktu o 45 minut. Regulamin stanowi, że Informacja bieżąca może zająć ściśle 1,5 godziny. Już i tak przedłużyliśmy ten czas.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#Marszałek">Rozumiem, że chce pani odpowiedzieć na jak najwięcej pytań, ale mogę pozwolić jeszcze tylko na 1 minutę, maksymalnie 1,5 minuty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Dziękuję, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">W takim razie już zakończę. I zaproszę państwa, po pierwsze, do śledzenia strony Ministerstwa Sprawiedliwości, na której transparentnie będziemy informować o tym, co z Funduszem Sprawiedliwości będzie w dalszym ciągu się działo. Po drugie, zapraszamy państwa do kontroli poselskiej, do składania wniosków o dostęp do informacji publicznej, ponieważ również praktyka w tym zakresie ulegnie zmianie.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#ZuzannaRudzińskaBluszcz">Proszę państwa, Fundusz Sprawiedliwości, jeszcze raz powiem, jest państwowym funduszem celowym. To nie jest niczyj prywatny fundusz. To jest fundusz, który został stworzony, aby służyć konkretnym celom i być wydawany transparentnie. I zgodnie ze swoją misją, która została mi w Ministerstwie Sprawiedliwości powierzona, takie działania zamierzam właśnie podejmować w imieniu ministra sprawiedliwości, dysponenta Funduszu Sprawiedliwości, żebyśmy mogli powiedzieć za kilka miesięcy, za kilka lat, że ten fundusz rzeczywiście służy pokrzywdzonym, że ten fundusz rzeczywiście służy sprawiedliwości. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-328.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#Marszałek">Dziękuję bardzo, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#Marszałek">Wypowiedź pani minister kończy rozpatrywanie tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Duma.)</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#Marszałek">A ja bardzo chętnie i z radością chciałbym powitać zwiedzających właśnie Sejm w towarzystwie, na zaproszenie pani poseł Jolanty Zięby-Gzik uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 7 ze Zduńskiej Woli.</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#Marszałek">To wy? Tak? To pozdrawiamy was serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-329.6" who="#Marszałek">Teraz będzie bardzo ważny punkt porządku dziennego, na który też osobiście bardzo czekałem. Za chwilę powiem, czego będzie dotyczył. I mam nadzieję, że dużo się z niego nauczymy i dowiemy.</u>
          <u xml:id="u-329.7" who="#Marszałek">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11. porządku dziennego: Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2022 wraz ze sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druki nr 85 i 183).</u>
          <u xml:id="u-329.8" who="#Marszałek">Proszę rzecznika praw obywatelskich pana Marcina Wiącka o przedstawienie Sejmowi tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-329.9" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie rzeczniku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Mam zaszczyt zaprezentować informację, którą przedstawiłem Sejmowi i Senatowi na podstawie art. 212 Konstytucji RP. Jest to informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich w 2022 r. i o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#MarcinWiącek">Rozpocznę od tego, że podstawowym obowiązkiem piastowanego przeze mnie urzędu jest rozpoznawanie skarg obywateli wnoszonych na podstawie art. 80 Konstytucji RP. Na podstawie tych skarg z moimi współpracownikami z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich podejmujemy działania w ramach kompetencji przyznanych rzecznikowi Konstytucją RP i ustawami. Są to zarówno wystąpienia generalne adresowane do organów prawodawczych, do rządu, do parlamentu, jak i interwencje w sprawach indywidualnych, w tym udział w sprawach przed sądami i innymi organami władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-330.2" who="#MarcinWiącek">Informacja roczna, chciałbym to podkreślić, jest informacją odzwierciedlającą głos ludzi niezadowolonych z funkcjonowania instytucji publicznych, ludzi, którzy czują się pokrzywdzeni, traktowani niesprawiedliwie, z naruszeniem prawa. To tych ludzi ma obowiązek reprezentować rzecznik praw obywatelskich. W taki sposób ja i moi współpracownicy rozumiemy istotę urzędu rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-330.3" who="#MarcinWiącek">Proszę pozwolić, że rozpocznę od kilku danych obrazujących pracę Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w roku sprawozdawczym, w 2022 r. Do biura wpłynęło ponad 75 tys. skarg od obywateli — najwięcej w historii funkcjonowania urzędu. Jest to tendencja utrzymująca się od jakiegoś czasu. 2023 r. też będzie pod tym względem rekordowy.</u>
          <u xml:id="u-330.4" who="#MarcinWiącek">Pracownicy biura przeprowadzili też ponad 35 tys. rozmów telefonicznych. Chciałbym podkreślić, że staramy się, aby każdy obywatel niezwłocznie otrzymywał odpowiedź na swoją skargę. Nie jest to łatwe, gdyż od lat biuro rzecznika nie jest odpowiednio finansowane. Zarówno liczba pracowników, jak i poziom ich wynagrodzeń nie są adekwatne do pozycji i roli ustrojowej rzecznika praw obywatelskich. Niemniej w ostatnim czasie udało nam się znacznie ograniczyć zaległości. Większość spraw jest rozpoznawana na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-330.5" who="#MarcinWiącek">W 2022 r. rzecznik praw obywatelskich przedstawił właściwym instytucjom państwowym 254 wystąpienia w sprawach generalnych. Dotyczyły one przede wszystkim potrzeby zmian prawnych. Do zadań rzecznika należy też udział w postępowaniach przed organami władzy sądowniczej zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim. W 2022 r. skierowałem trzy wnioski do Trybunału Konstytucyjnego, a także zgłosiłem udział w 21 postępowaniach przed trybunałem. Te sprawy dotyczyły m.in. świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami, tzw. emerytur czerwcowych, zmian wprowadzonych do Kodeksu karnego, jednej z tzw. tarcz anty-COVID-owych, a więc pominięcia szczególnej procedury nowelizowania kodeksów, czy też problemu braku możliwości wznowienia postępowania cywilnego po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-330.6" who="#MarcinWiącek">Bardzo wielu obywateli składa do rzecznika prośby o zakwestionowanie nadzwyczajnymi środkami, zaskarżenie prawomocnych orzeczeń sądów. Przede wszystkim chodzi o sprawy cywilne i karne. Stąd w 2022 r. złożyliśmy 88 kasacji i skarg kasacyjnych do Sądu Najwyższego, a także 26 skarg nadzwyczajnych. Były to sprawy dotyczące m.in. sytuacji, w których wielokrotnie dochodziło do wydawania orzeczeń dotyczących stwierdzenia nabycia spadku po tej samej osobie albo orzeczeń eksmisyjnych, których wykonanie budziło fundamentalne zastrzeżenia z punktu widzenia zasady godności człowieka — dotyczyło to np. osób z niepełnosprawnościami. Sprawy dotyczyły też sytuacji, w których wobec klientów firm pożyczkowych zasądzano nieuczciwe, lichwiarskie odsetki, wielokrotnie przekraczające wysokość pożyczki, a także kwestii osób poszkodowanych przez banki stosujące nieuczciwe klauzule umowne w umowach o kredyty we frankach szwajcarskich. Wiele kasacji wniesionych do Sądu Najwyższego dotyczyło grzywien wymierzonych za naruszenie przepisów obowiązujących w czasie lockdownu spowodowanego pandemią koronawirusa. Zaskarżaliśmy też wyroki sądów karnych, które były pochopnie wydawane w tzw. postępowaniach nakazowych, w sytuacji, gdy ocena winy i okoliczności czynu wymagały przeprowadzenia pełnego postępowania. Chodzi tu m.in. o ocenę zachowania uczestników niektórych zgromadzeń publicznych. Chciałbym podkreślić, że znaczna większość skarg kierowanych do Sądu Najwyższego została uwzględniona.</u>
          <u xml:id="u-330.7" who="#MarcinWiącek">Rzecznik praw obywatelskich posiada również kompetencje do zgłaszania udziału lub inicjowania postępowań przed sądami administracyjnymi. W 2022 r. skierowaliśmy 16 skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego i 23 skargi do wojewódzkich sądów administracyjnych. Były to sprawy dotyczące osób z niepełnosprawnościami, w szczególności ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością, sprawy dotyczące praw podatników, w szczególności osób, którym odmówiono zwolnienia z podatku od darowizny uzyskanej od członka rodziny, czy sprawy dotyczące zasad najmu lokali komunalnych, a więc prawa do mieszkania dla osób najbardziej tego potrzebujących.</u>
          <u xml:id="u-330.8" who="#MarcinWiącek">Dodam, że na skutek skarg rzecznika praw obywatelskich do sądów administracyjnych orzecznictwo tych sądów potwierdziło, że czynności podejmowane od 2021 r. wobec migrantów przekraczających granicę polsko-białoruską polegające na zawracaniu do granicy są oparte na niewłaściwych podstawach prawnych naruszających konstytucję i międzynarodowe standardy ochrony praw człowieka. Dodam, że w 2022 r. kontynuowane były sprawy skarg na uchwały niektórych jednostek samorządu terytorialnego w sprawie tzw. ideologii LGBT.</u>
          <u xml:id="u-330.9" who="#MarcinWiącek">Kolejna kwestia to postępowania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka i Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w których rzecznik praw obywatelskich uczestniczył. W 2022 r. przystąpiliśmy do ośmiu takich spraw. Były to sprawy kredytów frankowych — kredytów we frankach szwajcarskich, Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie, wolności zgromadzeń, kontrowersji dotyczących tzw. zgromadzeń cyklicznych.</u>
          <u xml:id="u-330.10" who="#MarcinWiącek">Ważną sprawą, do której również przystąpiłem, była sprawa dotycząca konstrukcji zasad wnoszenia skarg nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego. Ta sprawa zakończyła się niedawno wyrokiem w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce — wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-330.11" who="#MarcinWiącek">Jednym z zadań rzecznika praw obywatelskich jest też pełnienie funkcji krajowego mechanizmu prewencji tortur. Funkcja ta polega na obowiązku niezapowiedzianej wizytacji miejsc pozbawienia wolności i przedstawianiu raportów z każdej z takich wizytacji. Chodzi tu nie tylko o zakłady karne czy areszty śledcze, ale też o takie instytucje jak pomieszczenia osób zatrzymanych, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich, domy pomocy społecznej, zakłady opiekuńczo-lecznicze, izby wytrzeźwień, szpitale psychiatryczne, placówki Straży Granicznej czy strzeżone ośrodki dla uchodźców. Takich miejsc pozbawienia wolności jest w Polsce ok. 3800. W 2022 r. pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzili 79 wizytacji takich miejsc.</u>
          <u xml:id="u-330.12" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pozwolę sobie teraz wskazać na takie trzy problemy, z którymi w roku 2022 r. najczęściej zwracano się w skargach do rzecznika praw obywatelskich. W lutym 2022 r. doszło do aktu agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę stanowiącego oczywiste i rażące pogwałcenie prawa międzynarodowego. Do Polski przybyło kilka milionów uchodźców. Do biura rzecznika zwracali się zarówno uchodźcy, jak i polscy obywatele i organizacje pozarządowe zajmujące się pomocą. Razem z moimi współpracownikami niezwłocznie reagowaliśmy na wszystkie skargi, udzielaliśmy wyjaśnień, wizytowaliśmy przejścia graniczne, ośrodki recepcyjne, a także pozostawaliśmy w bieżącym kontakcie z instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi. Ponadto od strony prawnej opiniowaliśmy zarówno tzw. specustawę, która została uchwalona 12 marca 2022 r., jak i wszystkie kolejne nowelizacje tej ustawy. Muszę powiedzieć, że wiele postulatów rzecznika praw obywatelskich zostało uwzględnionych przez rząd, przez parlament. Pozostawałem też w bieżącym kontakcie z ukraińskim rzecznikiem praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-330.13" who="#MarcinWiącek">Kolejna kwestia: od początku 2022 r. otrzymywaliśmy tysiące skarg od obywateli zaniepokojonych wejściem w życie tzw. Polskiego Ładu. Skarżyli się do nas ludzie, którzy byli przekonani, że zmiana podatkowa będzie dla nich neutralna albo korzystna, a tymczasem zaczynali otrzymywać na swoje konta niższe wynagrodzenia. Rozpoznawaliśmy również skargi od emerytów, osób samotnie wychowujących dzieci, kobiet korzystających z zasiłków macierzyńskich czy organizacji społecznych korzystających z tzw. 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Wiele z tych problemów było związane z wadliwą konstrukcją tzw. ulgi dla klasy średniej, jak również bardzo dyskusyjnym rozwiązaniem polegającym na uchyleniu możliwości odliczenia od podatku składki zdrowotnej. Muszę powiedzieć, że część postulatów rzecznika praw obywatelskich została uwzględniona w kolejnych nowelizacjach polskiego ładu, choć jest to w dalszym ciągu reforma, która budzi wiele niejasności i kontrowersji prawnych.</u>
          <u xml:id="u-330.14" who="#MarcinWiącek">Trzecim problemem, który wywołał ogromną liczbę skarg do rzecznika, były wprowadzone w 2022 r. zmiany do Kodeksu karnego wykonawczego. Pisali do nas więźniowie, którym po tych zmianach ograniczono możliwość kontaktu telefonicznego z obrońcami, pełnomocnikami, a także osobami najbliższymi. Jest to problem w dalszym ciągu aktualny. Obowiązujące w wielu zakładach karnych ograniczenie zakładające, że więzień może wykonać tylko po jednej rozmowie w tygodniu do prawnika i do osoby najbliższej, jest naszym zdaniem wadliwe, gdyż nie służy właściwie resocjalizacji osób skazanych, a to jest i to powinien być podstawowy cel kary — resocjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-330.15" who="#MarcinWiącek">Chciałbym teraz przejść do kilku problemów generalnych dotyczących stanu przestrzegania wolności i praw człowieka i dodam, że prezentuję informację za rok 2022, ale to są problemy w dalszym ciągu aktualne.</u>
          <u xml:id="u-330.16" who="#MarcinWiącek">Pierwsza sprawa: od kilku lat w Polsce mamy do czynienia z niespotykanym dotąd kryzysem władzy sądowniczej. Regularnie nasz kraj jest adresatem orzeczeń europejskich trybunałów, orzeczeń, których wykonanie jest obowiązkiem Rzeczypospolitej Polskiej jako kraju będącego członkiem wspólnot międzynarodowych, Unii Europejskiej i Rady Europy. Dopóki to nie nastąpi, kryzys będzie się pogłębiał. Mamy w tej chwili do czynienia, nie waham się użyć tego słowa, z chaosem prawnym.</u>
          <u xml:id="u-330.17" who="#MarcinWiącek">Wynika on z fundamentalnych zastrzeżeń co do statusu i mocy prawnej orzeczeń najważniejszych organów władzy sądowniczej, w tym Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego. Jest to oczywiste zagrożenie dla ochrony wolności i praw człowieka w Polsce. Dzisiaj obywatel nie ma pewności, czy wydane w jego sprawie orzeczenie będzie respektowane, czy orzekający w jego sprawie sędzia jest wystarczająco niezawisły i bezstronny, jaki jest stan prawny po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. To jest sytuacja niedopuszczalna w demokratycznym państwie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-330.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-330.19" who="#MarcinWiącek">Dlatego pragnę z tego miejsca zaapelować do państwa parlamentarzystów o jak najpilniejsze uporządkowanie sytuacji w polskiej władzy sądowniczej. Konieczna jest zmiana zasad kreowania składu Krajowej Rady Sądownictwa. Konieczne jest wyeliminowanie podstaw prawnych karania sędziów za treść wydawanych orzeczeń poza sytuacjami rażącymi i oczywistymi. Konieczne jest uchylenie przepisów przyznających ministrowi sprawiedliwości będącemu jednocześnie zwierzchnikiem prokuratorów kompetencji do wpływania na czynności jurysdykcyjne i status sędziego. Należy ponadto stworzyć podstawy prawne umożliwiające uchylenie zastrzeżeń co do sędziów powoływanych od 2018 r., a także trzech osób wchodzących w skład Trybunały Konstytucyjnego. Zmiany te są niezbędne dla zapewnienia polskim obywatelom ochrony ich wolności i praw, a także dla wzmocnienia zachwianej w ostatnim czasie pozycji Polski jako kraju respektującego wartości łączące państwa, które tworzą wspólnotę europejską.</u>
          <u xml:id="u-330.20" who="#MarcinWiącek">Kolejnym istotnym fundamentem, na jakim opiera się koncepcja ochrony praw człowieka w państwie demokratycznym, jest zakaz arbitralnej ingerencji państwa w wolność człowieka. Oznacza to, że ograniczenie czy pozbawienie człowieka wolności osobistej może nastąpić tylko w ramach wyjątku, na podstawie jasnego przepisu ustawy i na mocy decyzji sądu. W wielu obszarach ten standard nie jest respektowany przez polskie prawo i praktykę jego stosowania. Podam kilka przykładów. Tymczasowe aresztowanie — czas stosowania tego środka polegającego, przypomnę, na pozbawieniu wolności osoby objętej domniemaniem niewinności jest w Polsce o 50% dłuższy niż w innych państwach Unii Europejskiej. Bardzo często powodem zastosowania czy przedłużania się aresztu są okoliczności całkowicie niezależne od postawy czy zachowania osoby aresztowanej, np. bierność organów ścigania, jeśli chodzi o gromadzenie dowodów, czy problemy organizacyjne wymiaru sprawiedliwości. Ponadto obecnie obowiązujące prawo przyjmuje niedopuszczalne założenie, że wysoka kara grożąca za przestępstwo automatycznie uzasadnia pozbawienie wolności, nawet jeżeli nie ma zagrożenia, że podejrzany, przebywając na wolności, może utrudnić postępowanie. Jest to tym bardziej niepokojące z tego powodu, że w ostatnich latach istotnie podwyższane były kary za przestępstwa i w tej chwili trudno jest znaleźć przestępstwo, za które nie groziłaby wysoka kara.</u>
          <u xml:id="u-330.21" who="#MarcinWiącek">Zastrzeżenia, o których mówię, są adresowane nie tylko do ustawodawcy. Obserwujemy również niewłaściwe podejście ze strony sądów. Sądy zbyt pochopnie i bezrefleksyjnie orzekają o pozbawieniu człowieka wolności. Mam wrażenie, że czasami sądy nie zdają sobie sprawy, że nawet krótkie pozbawienie wolności człowieka objętego domniemaniem niewinności może wpłynąć na całe jego życie, pozbawić go dobrego imienia, naruszyć więzi rodzinne czy doprowadzić do bankructwa. Mówiąc o tym, mam na myśli nie tylko tymczasowe aresztowanie, lecz także sytuacje, w których decyduje się o izolacji ludzi, którzy nie są nawet podejrzani o naruszenie prawa. Chodzi o bardzo swobodne podejście sądów do umieszczania uchodźców, w tym rodzin z dziećmi, w ośrodkach strzeżonych dla uchodźców. W tych ośrodkach warunki są niekiedy gorsze niż warunki panujące w zakładach karnych.</u>
          <u xml:id="u-330.22" who="#MarcinWiącek">Inną formułą ograniczenia wolności człowieka jest zatrzymanie. Tu również zarówno samo prawo, jak i praktyka, budzą wiele zastrzeżeń. Standardem powinno być to, że osoba zatrzymana powinna mieć prawo do kontaktu z prawnikiem czy z osobą najbliższą, zanim o czymkolwiek porozmawia z funkcjonariuszem. Takiego jednoznacznego standardu polskie prawo nie przewiduje. Ponadto zatrzymanie, przeszukanie człowieka, stosowanie środków przymusu powinno być absolutnym wyjątkiem stosowanym tylko wtedy, gdy jest to niezbędne. Niestety w ramach prac Biura Rzecznika Praw Obywatelskich zaobserwowaliśmy wiele przypadków nadużywania tych czynności, co też często potwierdzają sądy, stwierdzając niezasadność, nielegalność zatrzymań. Funkcjonariusze Policji i innych służb niekiedy zapominają, że nie mogą działać w sposób dowolny i bez ważnej przyczyny. Dlatego pozwolę sobie na kolejny postulat. Obowiązkiem ustawodawcy jest stworzenie odpowiednich ram prawnych dla czynności sądów i funkcjonariuszy prowadzących do pozbawienia człowieka wolności. Ramy te są obecnie wadliwe i nie chronią wystarczająco obywateli przed arbitralnością władzy.</u>
          <u xml:id="u-330.23" who="#MarcinWiącek">Mówiąc o wystarczającej ochronie obywateli przed arbitralnością władzy, chciałbym podkreślić, że taki sam standard powinien obowiązywać w przypadku, gdy władza wkracza w prywatność i w intymność człowieka. Ingerencja w tę sferę jest dopuszczalna tylko na podstawie wyraźnego przepisu ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne, a także po dokonaniu indywidualnej oceny takiej konieczności przez sąd. Obecnie obowiązujące prawo również nie daje obywatelom takiej gwarancji. Chodzi mi oczywiście o podstawy prawne stosowania przez Policję i inne służby czynności operacyjno-rozpoznawczych. Czynności takie są oczywiście konieczne dla walki z przestępczością. Nikt tego nie kwestionuje. Natomiast rolą prawa jest zagwarantowanie, że można obywatela podsłuchiwać, śledzić czy obserwować jego aktywność w Internecie tylko wówczas, gdy niezawisły sąd uzna to za bezwzględnie konieczne dla ochrony bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa państwa czy walki z poważną przestępczością.</u>
          <u xml:id="u-330.24" who="#MarcinWiącek">Sąd powinien wiedzieć, czy godzi się na tradycyjny podsłuch czy śledzenie, czy też na zastosowanie oprogramowania szpiegowskiego, pozwalającego na całkowite zawładnięcie życiem prywatnym człowieka. Z całą mocą chciałem podkreślić, że polskie prawo takiej gwarancji nie daje. W świetle aktualnego polskiego ustawodawstwa rola sądu w podejmowaniu decyzji o dopuszczalności inwigilacji, a następnie weryfikacji, czy nie doszło w tym zakresie do niedopuszczalnych naruszeń prywatności, jest fasadowa, iluzoryczna. Ponadto wiele informacji o obywatelach można gromadzić nawet bez zgody sądu, do czego doprowadziła nowelizacja ustawy o Policji w 2016 r. Chodzi tu np. o billingi, dane o logowaniach czy lokalizacji.</u>
          <u xml:id="u-330.25" who="#MarcinWiącek">Dodam, że człowiek, który był inwigilowany, człowiek, którego podsłuchiwano, śledzono, którego wiadomości były czytane, którego prywatne zdjęcia były przez kogoś oglądane, może nigdy o tym się nie dowiedzieć i nigdy nie będzie miał możliwości ustalenia, czy te czynności miały podstawę prawną. Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie dają takich gwarancji, a to są gwarancje, które powinny być oczywiste w demokratycznym państwie prawnym. Takich gwarancji nie ma.</u>
          <u xml:id="u-330.26" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mówiąc o ochronie praw człowieka, należy też wskazać na ciążący na państwie i jego instytucjach obowiązek solidarności z osobami potrzebującymi szczególnego wsparcia, obowiązek wyrównywania szans, zapewnienia każdemu człowiekowi, niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajduje, prawa do życia w poczuciu godności i szacunku. Dlatego pozwolę sobie teraz powiedzieć kilka słów o problemach, które odnoszą się do legislacji oraz stosowania prawa wobec osób dotkniętych kryzysami związanymi z bezdomnością, ubóstwem, zdrowiem, a także osób z niepełnosprawnościami.</u>
          <u xml:id="u-330.27" who="#MarcinWiącek">Chciałbym podkreślić, że wiele refleksji, którymi z państwem się podzielę, zawdzięczam komisjom ekspertów, które działają w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, ds. bezdomności, ochrony zdrowia, zdrowia psychicznego, osób starszych, osób głuchych. Też powołałem pełnomocniczkę rzecznika ds. praw osób z niepełnosprawnościami.</u>
          <u xml:id="u-330.28" who="#MarcinWiącek">Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej władze publiczne powinny prowadzić politykę przeciwdziałania bezdomności oraz popierać działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania. Chciałbym podkreślić, że polskie przepisy nie zawierają wystarczających zabezpieczeń prawnych przed tzw. eksmisją na bruk, czyli przed nakazaniem człowiekowi opuszczenia zajmowanego lokalu w sytuacji, gdy człowiek ten nie ma prawa do innego mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-330.29" who="#MarcinWiącek">Nie wiemy też, jaka jest skala bezdomności w Polsce, gdyż tzw. ogólnopolskie liczenie bezdomnych ostatnio odbyło się 4 lata temu. Osoby bezdomne też z reguły nie mają ubezpieczenia chorobowego, a więc są nieobecne dla polskiej służby zdrowia i gdy przykładowo trafiają do szpitala i trzeba ratować ich życie lub zdrowie, to po wypisaniu z tego szpitala państwo się nimi nie interesuje. Wiele dobrego robią organizacje pozarządowe, ale pamiętajmy, że rolą organizacji pozarządowych jest wspieranie państwa, a nie jego zastępowanie.</u>
          <u xml:id="u-330.30" who="#MarcinWiącek">Dużo skarg do rzecznika praw obywatelskich trafia od osób chorych, potrzebujących opieki zdrowotnej, których nie stać na korzystanie z prywatnych klinik czy przychodni. Problemy, na które ludzie ci wskazują, często wiążą się z ograniczeniami budżetowymi polskiej służby zdrowia, brakami kadrowymi, niedoskonałym prawem, ale też niekiedy arbitralnością czy wręcz bezdusznością działań instytucji państwowych. Posłużę się kilkoma przykładami.</u>
          <u xml:id="u-330.31" who="#MarcinWiącek">Do świadczeń gwarantowanych zgodnie z polskim prawem należy opieka hospicyjna i paliatywna. Jest ona niezbędna po to, aby zapewnić ludziom godne życie do jego samego końca. Niestety prawo do takiej opieki zależy od tego, na co kto umiera. Istnieje rozporządzenie, które enumeratywnie wymienia choroby uprawniające do korzystania z hospicjum. Jeżeli ktoś znajduje się u kresu swojego życia i cierpi z innych przyczyn, niż są wskazane w tym katalogu, to nie jest upoważniony do skorzystania z opieki. Nie powinno tak być. Jest to oczywiście podyktowane względami budżetowymi, jednak względy te nie mogą przeważać nad sprawiedliwością społeczną i nad koniecznością ochrony godności każdego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-330.32" who="#MarcinWiącek">To samo można niekiedy powiedzieć o zasadach refundacji leków. Moje biuro zawsze reaguje, gdy pacjenci sygnalizują nam problemy z dostępem lub nadmiernymi kosztami leków. Powiem o jednej takiej sytuacji. Zwrócili się do nas rodzice dzieci chorych na rdzeniowy zanik mięśni. Lek na tę rzadką chorobę kosztuje kilka milionów złotych. To jest kwota nieosiągalna dla przeciętnej rodziny. Tymczasem refundacja tego leku została oparta na sztywnym kryterium wieku dziecka, a nie na kryteriach bardziej sprawiedliwych, choć trudniejszych do normatywnego ujęcia, trudniejszych co do przewidzenia kosztów, takich jak waga dziecka czy przede wszystkim wskazania lekarskie. To nie jest właściwe podejście do problemu. Prawo do ochrony zdrowia i życia nie powinno być uzależnione od urzędowych katalogów czy sztywnych kryteriów abstrahujących od indywidualnej sytuacji człowieka potrzebującego pomocy.</u>
          <u xml:id="u-330.33" who="#MarcinWiącek">Wielkim problemem w Polsce jest opieka psychiatryczna, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Psychiatria przez całe dziesięciolecia była zaniedbywana, niedofinansowana, w zasadzie jedyną formą wsparcia były duże szpitale psychiatryczne. W ostatnich latach wdrażana jest reforma oparta na centrach zdrowia psychicznego, mająca na celu stworzenie opieki w miejscu zamieszkania chorego, opieki zindywidualizowanej, adekwatnej do potrzeb i pozwalającej na powrót do normalnego życia w społeczeństwie. To właściwy kierunek, ale współpracujący z biurem rzecznika eksperci twierdzą, że wiele problemów pozostaje nierozwiązanych. W szczególności psychiatria dzieci i młodzieży opiera się na wadliwej metodzie wyceny świadczeń — placówkom płaci się za liczbę usług, a nie za objęcie opieką określonej liczby potrzebujących. Brakuje też specjalistów: psychiatrów dziecięcych, psychologów szkolnych. Na wizytę u psychologa niekiedy czeka się miesiącami, podczas gdy odnotowujemy coraz więcej samobójstw i prób samobójczych u młodych ludzi. Jest to alarmująca sytuacja wymagająca niezwłocznej aktywności władz publicznych.</u>
          <u xml:id="u-330.34" who="#MarcinWiącek">Gdy mówimy o służbie zdrowia, nie mogę nie wspomnieć o niekiedy tragicznych przypadkach, gdy pacjentkom, kobietom ciężarnym nie jest udzielana właściwa pomoc w sytuacjach stanowiących zagrożenie zdrowia i życia. Problem dopuszczalności aborcji to problem konfliktu wartości i kwestia wymagająca decyzji politycznych i światopoglądowych. Jednak myślę, że niezależnie od emocji towarzyszących tej dyskusji nie powinno budzić wątpliwości, iż rolą państwa jest wykluczenie sytuacji, w których można by mówić o nieludzkim traktowaniu kobiet. Niestety, obecnie obowiązujące prawo takich sytuacji nie wyklucza.</u>
          <u xml:id="u-330.35" who="#MarcinWiącek">Mówiąc o potrzebie wyrównywania szans, muszę powiedzieć o sytuacji osób z niepełnosprawnościami. Problemów do rozwiązania jest bardzo dużo. Przedstawię najważniejsze z nich.</u>
          <u xml:id="u-330.36" who="#MarcinWiącek">Potrzebna jest ustawa o asystencji osobistej i gruntowne przemyślenie instytucji ubezwłasnowolnienia. W dzisiejszych czasach na ludzi z niepełnosprawnościami nie wolno patrzeć jak na osoby, które należy wyręczać w podejmowaniu decyzji. Są to ludzie, którzy powinni mieć odpowiednie wsparcie, aby móc decydować o swoim życiu samodzielnie, na równi z innymi. Państwo powinno zapewnić osobom z niepełnosprawnościami warunki umożliwiające podjęcie godnej pracy odpowiadającej kwalifikacjom, zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, założenie rodziny i wychowanie dzieci.</u>
          <u xml:id="u-330.37" who="#MarcinWiącek">Szanowny panie marszałku, już zmierzam do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#Marszałek">Zaraz przestanie pikać. To nie ja, to automat. Ale bardzo proszę o zmierzanie do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#MarcinWiącek">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#MarcinWiącek">Wracając do problemu praw osób z niepełnosprawnościami, chciałbym podkreślić, że potrzebne jest ujednolicenie systemów orzekania o niepełnosprawności. Dzisiaj osoba z niepełnosprawnością, aby korzystać ze swoich praw i uzyskać wsparcie, musi regularnie stawać przed wieloma komisjami, co często jest uznawane za wręcz upokarzające. Dodam, że osoby z głęboką niepełnosprawnością są czasami wzywane na wojskowe komisje lekarskie, co już jest skrajnie poniżającą sytuacją.</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#MarcinWiącek">Osoby z niepełnosprawnościami i reprezentujące ich prawa organizacje społeczne powinny być dla instytucji publicznych, w tym parlamentu i rządu, partnerem do dyskusji. Głos tego środowiska powinien być rzeczywiście słuchany. Konsultacje nie mogą być uciążliwą formalnością. Apeluję zatem, aby wszelkie rozwiązania prawne dotyczące praw osób z niepełnosprawnościami były wcześniej poddawane rzetelnym konsultacjom, aby dać tym ludziom prawo do określenia własnych potrzeb i nie decydować w ich imieniu, nie decydować za nich.</u>
          <u xml:id="u-332.3" who="#MarcinWiącek">Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich, którą przedstawiłem, jest bardzo obszerna, a i tak opisuje tylko fragment działalności biura rzecznika. Jak wspomniałem, wpływają do nas dziesiątki tysięcy skarg obywateli dotyczące w zasadzie każdej wolności, każdego prawa człowieka. Poza tym, co powiedziałem, mamy wiele skarg od osób, które dotknęła inflacja i podwyżki cen, rat kredytów, kosztów życia. Skarżą się nam również ludzie, którzy czują się ofiarami nienawiści, dyskryminacji, przemocy. Piszą do nas osoby nieporadne, które nie są w stanie przebrnąć przez gąszcz skomplikowanych, nieprzejrzystych przepisów, aby uzyskać należne im świadczenie. Piszą do nas ludzie niezadowoleni z wymiaru sprawiedliwości, z działań administracji publicznej. Zajmujemy się też ochroną środowiska, np. powołałem komisję ekspertów, która ma za zadanie wypracować założenia możliwej reformy prawa zagospodarowania przestrzennego.</u>
          <u xml:id="u-332.4" who="#MarcinWiącek">Powracając do tego, co powiedziałem na wstępie: informacja, którą państwu przedstawiam, jest głosem ludzi, którzy z różnych przyczyn czują się pokrzywdzeni przez władzę, głosem, który jako rzecznik praw obywatelskich mam obowiązek wzmacniać i wspierać. Dlatego bardzo proszę o wzięcie pod uwagę prezentowanych przez nas, przez moich współpracowników postulatów legislacyjnych. Jesteśmy do państwa dyspozycji. Bardzo dziękuję za uwagę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-332.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#Marszałek">Bardzo dziękuję, panie rzeczniku, za tę wyczerpującą informację i za zwrócenie Sejmowi uwagi na tyle elementów w polskim prawie, które są do poprawy, tak aby los tych, którzy są najsłabsi spośród nas, stał się choć odrobinę lepszy. To też duża lekcja dla nas i zobowiązanie, które z tej informacji płynie. Jeszcze raz dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#Marszałek">Proszę pana posła Patryka Jaskulskiego o przedstawienie sprawozdania komisji dotyczącego tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#Marszałek">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#PatrykJaskulski">Szanowny Panie Marszałku! Szanowny Panie Rzeczniku Praw Obywatelskich! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka przedstawić państwu sprawozdanie z informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2022, przedłożonej szanownej komisji w dniu wczorajszym przez rzecznika praw obywatelskich pana Marcina Wiącka.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#PatrykJaskulski">Obowiązek przedłożenia stosownej informacji wynika bezpośrednio z art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Część informacji, które teraz przekażę, pewnie powtórzę, bo pan rzecznik praw obywatelskich o nich wspominał, ale to istotne, żeby ponownie wybrzmiały tutaj, w gmachu naszego parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#PatrykJaskulski">W ramach przedłożonej informacji dowiedzieliśmy się, że urząd rzecznika praw obywatelskich cieszy się rosnącym zainteresowaniem ze strony obywateli, bowiem w 2022 r. wpłynęło aż 75 239 wniosków. Natomiast nie jest to do końca dobra informacja, bo liczba zgłaszanych spraw stanowi swoisty barometr niezadowolenia społeczeństwa z działań lub bierności organów władzy publicznej oraz przejrzystości przepisów prawa. Warto podkreślić, że rekordowe w 2022 r. ponad 70 tys. spraw jest kontynuacją skokowego wzrostu liczby odnotowanych wniosków od 2020 r., kiedy to wiele zgłaszanych spraw było następstwem ogłoszenia stanu epidemii i zmian prawnych z tym związanych oraz chaosem, który w związku z tymi zmianami zapanował.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#PatrykJaskulski">W 2022 r. natomiast urząd rzecznika praw obywatelskich odnotował nowe kategorie spraw, które były związane bezpośrednio z agresją wojsk rosyjskich na Ukrainę. Wnioski te kierowane były przez obywateli Ukrainy poszukujących schronienia w Polsce, jak również osób udzielających im tego schronienia. Warto również podkreślić, że wiele zgłaszanych spraw dotyczyło tzw. Polskiego Ładu, a więc zmian w zakresie prawa podatkowego, które w opinii wielu ekspertów były wprowadzane w pośpiechu oraz bez należytych konsultacji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-334.4" who="#PatrykJaskulski">Ostatnia warta odnotowania fala wniosków kierowanych do rzecznika praw obywatelskich w 2022 r. dotyczyła wprowadzania przez ustawodawcę zmian w zakresie Prawa karnego wykonawczego, które były postrzegane przez przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych jako nadmiernie ograniczające ich prawa lub wolność. Byliśmy w ostatnich dniach świadkami, jak na część z tych zmian narzekali byli posłowie, którzy zmierzyli się z realiami zmian, które sami wprowadzali.</u>
          <u xml:id="u-334.5" who="#PatrykJaskulski">Chciałbym jeszcze przytoczyć kilka istotnych liczb dotyczących działalności rzecznika praw obywatelskich w 2022 r. W 48% zgłaszanych spraw udzielono wyjaśnienia oraz informacji o przysługujących środkach działania, natomiast w 36% zgłoszeń urząd podjął się prowadzenia tych spraw. Urząd udzielił także — i ta informacja też padła — ponad 35 tys. porad telefonicznych, skierował 254 wystąpienia do organów władzy publicznej, w tym 101 w celu podjęcia inicjatywy prawodawczej w celu usunięcia dostrzeżonych naruszeń prawa człowieka i obywatela. Rzecznik złożył także trzy wnioski do Trybunału Konstytucyjnego, 88 kasacji i skarg kasacyjnych do Sądu Najwyższego, 16 skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W związku z liczbą prowadzonych spraw oraz rosnącymi kompetencjami rzecznik praw obywatelskich zwrócił również szanownym posłom uwagę na potrzebę wzrostu finansowania tego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-334.6" who="#PatrykJaskulski">Wczorajsza dyskusja na posiedzeniu komisji trwała ponad 2 godziny. Padło wiele pytań. Pan prof. Marcin Wiącek skrupulatnie i merytorycznie odpowiadał na wszystkie pytania posłów — także te, które nie do końca dotyczyły przedmiotowej informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich w 2022 r. W związku z brakiem obowiązku prawnego komisja nie opiniowała przedmiotowej informacji, natomiast w imieniu komisji pragnę podziękować panu rzecznikowi za merytoryczną dyskusję i otwartość w odpowiedziach na każde zadane pytanie. Myślę, że również dzisiaj pan prof. Marcin Wiącek zaspokoi państwa ciekawość i odpowie na wszystkie pytania posłów. Uprzejmie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-334.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-334.8" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#MonikaWielichowska">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#MonikaWielichowska">Otwieram zatem dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#MonikaWielichowska">Głos ma pan poseł Kazimierz Smoliński, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#KazimierzSmoliński">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#KazimierzSmoliński">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Przedstawiona informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2022 r. jest rzeczywiście bardzo obszerna, ma kilkaset stron. Sporządzona została w pewnej konfiguracji, wynikającej z zastosowanej przez rzecznika metodologii wynikającej z poszczególnych artykułów konstytucji, gdzie mamy najpierw zasady ogólne, potem wolności i prawa osobiste, następne wolności i prawa polityczne, wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, środki ochrony praw i wolności, pozostałe standardy oraz wykonywanie przez rzecznika praw obywatelskich tzw. Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#KazimierzSmoliński">Rzeczywiście należy przyznać i podziękować panu rzecznikowi i biuru, wszystkim pracownikom za ogrom pracy w 2022 r. i za przygotowanie tej informacji. Rzeczywiście liczba spraw, które wpłynęły do rzecznika, tj. 75 239, jest rekordowa. Dobrze, że udało się zwiększyć budżet pana rzecznika, co pozwoliło zatrudnić dodatkowych dziewięciu pracowników — pan rzecznik twierdzi, że to za mało, ale w takim razie jest możliwość zwiększenia tej liczby. Kolejny zarzut pana rzecznika to ten, że jest za mało pieniędzy na kwestie dotyczące mechanizmu prewencji tortur, więc jest też apel pana rzecznika, który mogę popierać, żeby zwiększyć w tym zakresie środki. Z tego, co wiem, to w budżecie niestety chyba nie zaplanowano środków — nawet przy tych poprawkach, które zostały złożone przez rząd — zwiększających budżet na tyle, żeby zrealizować oczekiwania, które pan rzecznik w tym sprawozdaniu przedkłada.</u>
          <u xml:id="u-336.3" who="#KazimierzSmoliński">Jeśli chodzi o liczbę spraw czy ten nagły wzrost, to pan rzecznik sam podaje, że jest kilka czynników. Jedne to jest okres COVID-owy, który w sposób naturalny powoduje większe zagrożenie dla praw obywatelskich itd. Kwestia wojny na Ukrainie to oczywiście kolejny element zwiększenia liczby zagrożeń praw obywatelskich. Szczególnie ogromny napływ imigrantów, właściwie uchodźców, spowodował, że skarg do pana rzecznika wpłynęło więcej. Pan nawet mówił, że zatrudnił osoby z językiem ukraińskim, żeby te osoby, które nie władają językiem polskim, mogły też korzystać w biurze z pomocy, i to należy jak najbardziej pochwalić.</u>
          <u xml:id="u-336.4" who="#KazimierzSmoliński">Generalnie, przy pozytywnej ocenie mam jednak w imieniu klubu pewne uwagi do pana sprawozdania, do pana informacji. Mówimy o prawach obywatelskich, ale nie odnosi się pan w ogóle do niektórych rzeczy, które się dzieją, np. do informacji, które pan podał, że tyle spraw zostało złożonych do Trybunału Konstytucyjnego, do Sądu Najwyższego — kasacje, skargi kasacyjne, także 26 skarg nadzwyczajnych. Z tego, co zrozumiałem, powiedział pan, że wszystkie zostały załatwione pozytywnie i składa je pan, słusznie, do Sądu Najwyższego. One są rozstrzygane przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych i z tego, co wiem, nigdy pan nie kwestionował tych orzeczeń, one są uznawane jako funkcjonujące w przestrzeni publicznej. Ale już inne organy… Tutaj nie słyszałem informacji ze strony pana rzecznika, ale nawet — pana marszałka już nie ma — pan marszałek nie uznaje tej izby, uważa, że ona jest nieistniejąca. Z jednej strony skargi nadzwyczajne kierowane do tej izby są rozstrzygane w sposób właściwy, istnieją te orzeczenia w obiegu publicznym i nikt ich nie kwestionuje, z drugiej strony mamy nieuznawanie przez niektóre organy państwa tej izby jako nieistniejącej, co oczywiście moim zdaniem jest absolutnie sprzeczne z prawem. Bo możemy się zastanawiać, czy są wątpliwości co do jej powołania, co do jej bezstronności itd., ale żadne orzeczenie trybunału, czy Trybunału Sprawiedliwości Unii, czy ETPC, wprost nie tworzy naszego systemu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-336.5" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale nie może… tej decyzji.)</u>
          <u xml:id="u-336.6" who="#KazimierzSmoliński">Te wyroki wymagają wprowadzenia w życie, o czym pan rzecznik mówi.</u>
          <u xml:id="u-336.7" who="#KazimierzSmoliński">Macie, obecnie większość parlamentarna ma możliwość wprowadzenia w życie tych wyroków. Możecie odpowiednio ukształtować system prawny, tak żeby zrealizować te wyroki. Nikt, nic temu nie stoi na przeszkodzie. Możecie to robić. Jakoś tego pośpiechu w realizacji tych wyroków, na które się powołujecie, nie ma. Jeśli chodzi o wczorajsze, dzisiejsze posiedzenie, to naprawdę, ja tu jestem już kilkanaście lat, takiego, że tak powiem luzu, jak by to powiedzieć, nie było. Wczoraj jedno głosowanie i dzisiaj chyba trzy czy cztery głosowania. Gdzie te setki ustaw, które rząd i większość parlamentarna, koalicja 13 grudnia miała w szufladach i powinna nas tutaj zawalić tą pracą? Nie ma tego.</u>
          <u xml:id="u-336.8" who="#KazimierzSmoliński">Tu jest apel do pana rzecznika, żeby pan zwracał uwagę, bo to jest moim zdaniem też naruszanie praw obywatelskich w zakresie np. teraz dwóch posłów. Przecież oni są obywatelami, tak? I teraz czy pan rzecznik uważa, że są naruszone ich prawa obywatelskie w związku z tym, że pan marszałek Sejmu nie uznaje tej izby? Czy też konsekwentnie, kierując tam skargi nadzwyczajne i uzyskując orzeczenia, powinien pan powiedzieć, że ta izba jednak istnieje i jej orzeczenia powinny być wprowadzone w życie? W tym zakresie tego nie ma. To taka drobna uwaga.</u>
          <u xml:id="u-336.9" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale ta izba nie może zmienić tej decyzji.)</u>
          <u xml:id="u-336.10" who="#KazimierzSmoliński">To taka drobna uwaga.</u>
          <u xml:id="u-336.11" who="#KazimierzSmoliński">Druga rzecz to jest, wydaje mi się, też dosyć jednostronne sformułowanie odnośnie do sądownictwa, Sądu Najwyższego, krajowej izby sądownictwa itd. Wydaje mi się, że staje pan jednak po jednej stronie tego sporu, a jako rzecznik praw obywatelskich powinien pan patrzeć na wszystkie strony. Nieważne, czy ktoś jest sympatykiem większości obecnie rządzącej czy jest w opozycji, każdy ma te same prawa. A to postępowanie w tej chwili, przez ostatnie 8 lat i teraz, większości parlamentarnej podważa zaufanie obywateli, czasami pozbawia ich odpowiednich praw przez to, że zaczyna być wprowadzane coraz częstsze kwestionowanie orzeczeń sądu. I teraz ostatnie postępowanie pana ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego, który zaczyna kwestionować funkcjonowanie czy w ogóle istnienie prokuratora krajowego, to przecież jest kolejna pożywka. Sam byłem adwokatem, to wiem, adwokaci natychmiast będą korzystali. Mnóstwo decyzji pan prokurator krajowy wydał w ciągu ostatnich 2 lat i znowuż będzie kwestionowanie tych decyzji. A to w konsekwencji będzie się odnosiło do praw obywateli, którzy nie mają pewności co do tego, czy wyrok, który zapadł, jest właściwy, czy właściwy prokurator z odpowiednim pełnomocnictwem działał czy też nie działał.</u>
          <u xml:id="u-336.12" who="#KazimierzSmoliński">Kolejna sprawa. Negatywnie też ocenił pan kwestię ograniczenia praw mniejszości do nauczania własnego języka. To powinien pan się też odnieść do tego, że ci sami obywatele, czasami inni, Polacy, którzy mają obywatelstwo niemieckie i mieszkają w Niemczech, tam z kolei nie mają żadnej pomocy,…</u>
          <u xml:id="u-336.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-336.14" who="#KazimierzSmoliński">…nie chroni ich prawo niemieckie czy nie daje im uprawnień takich jak myśmy dali w Polsce. A więc trzeba patrzeć na dwie strony. Tu absolutnie nie może być takiej nierówności, że jeżeli obywatel polski mieszka za granicą, w Niemczech, to on tam nie dostaje ochrony jako obywatel ze strony rzecznika czy państwa polskiego, a niemieccy obywatele i polscy w Polsce, bo czasami też jest podwójne obywatelstwo, taką pomoc mają. A więc tu też bym prosił, żeby jednak to podejście było równorzędne.</u>
          <u xml:id="u-336.15" who="#KazimierzSmoliński">Sformułowanie, że budzi niepokój czy że jest sprzeciw poszczególnych gmin itd. w zakresie Centralnego Portu Komunikacyjnego, że tam jest kwestia naruszenia praw. Panie rzeczniku, przecież kwestie wywłaszczeń wprowadziła poprzednia władza przy ustawie drogowej, kiedy jest specjalny tryb wywłaszczania pod interes publiczny, jakim są drogi, porty komunikacyjne itd. Ta procedura tutaj jest zdecydowanie bardziej korzystna niż ta, która wówczas została wprowadzona, i pan ją kwestionuje, natomiast nie słyszałem, żeby pan tamtą kwestionował. Oczywiście nie będzie żadnej inwestycji publicznej bez naruszenia czyichś praw, zawsze będą jakieś prawa naruszone. Nie da się żadnej drogi, żadnego lotniska zbudować, żeby ktoś nie był niezadowolony. Myśmy zdecydowanie poprawili warunki odszkodowań itd. Na razie nie było żadnych wywłaszczeń, bo wszystkie są dobrowolne. A więc tutaj też apel, żeby jednoznacznie nie stanowić: tak, tutaj jest źle, bo ustawa wprowadzona przez poprzedni rząd jest zła, a inne były dobre.</u>
          <u xml:id="u-336.16" who="#KazimierzSmoliński">Są zastrzeżenia, ale generalnie ja tę informację w imieniu klubu przyjmuję z całą, że tak powiem, dobrocią. Część wielu rzeczy, które tutaj są pokazane, jest uniwersalna. Poczekam na sprawozdanie za 2024 r., ile tych wiele pana zastrzeżeń zostanie zrealizowanych. Sam z przyjemnością będę oczekiwał ich realizacji. Oczywiście popieram te żądania i popieram też tę informację, z zastrzeżeniami, które przedłożyłem. Dziękuję panu i pańskim pracownikom za ciężką pracę w 2022 r.</u>
          <u xml:id="u-336.17" who="#KazimierzSmoliński">Dziękuję bardzo, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-336.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#MonikaWielichowska">Głos koalicji zaprezentują panowie posłowie Grzegorz Rusiecki i Michał Szczerba.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam najpierw pana posła Grzegorza Rusieckiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#GrzegorzRusiecki">Szanowna Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt z kolegą posłem Michałem Szczerbą zaprezentować opinię klubu Koalicji Obywatelskiej w zakresie informacji rzecznika praw obywatelskich za działalność w roku 2022.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#GrzegorzRusiecki">W pierwszej kolejności należy podkreślić bardzo wysoką liczbę wniosków, jakie wpływają do rzecznika praw obywatelskich. W roku 2022 to było ponad 75 tys., a więc ponad 200 spraw dziennie. Dla porównania: w roku 2019 to było niecałe 60 tys., więc obserwujemy tu gigantyczny wzrost. Może to świadczyć i na pewno świadczy o zaufaniu obywateli do urzędu rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#GrzegorzRusiecki">Rola rzecznika praw obywatelskich jest niezwykle ważna. Nie zwracają się bowiem do niego osoby, które są zadowolone z tego, w jaki sposób organy władzy publicznej załatwiły ich życiowe sprawy, czynią to jedynie ci, których sprawy nie zostały załatwione zgodnie z ich oczekiwaniami, oraz ci, którzy uważają, że władza publiczna w sposób nadmierny ingeruje w przysługującą im sferę wolności lub praw. Ogrom spraw wniesionych przez obywateli stanowi swoisty obraz niezadowolenia wnioskodawców z działania bądź bierności organów władzy publicznej.</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#GrzegorzRusiecki">Informacja rzecznika praw obywatelskich jest bardzo obszerna, zawarta jest w dokumencie o prawie 600 stronach — widzicie państwo, że jest tego rzeczywiście bardzo dużo — trudno byłoby się więc odnieść do całości tej aktywności i ją opisać, chciałbym się zatem skoncentrować na wybranym fragmencie dotyczącym stanu przestrzegania wolności i praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-338.4" who="#GrzegorzRusiecki">W opinii rzecznika praw obywatelskich w dalszym ciągu zachowują aktualność krytyczne uwagi przedstawione w poprzednich latach, dotyczące nie tylko jakości stanowionego prawa, ale także przebiegu samego procesu legislacyjnego. Ustawy bywają uchwalane w pośpiechu i bez przeprowadzania konsultacji. Przypomnę, że to był rok 2022.</u>
          <u xml:id="u-338.5" who="#GrzegorzRusiecki">Nierozwiązany, zdaniem rzecznika praw obywatelskich, pozostał kryzys wokół wymiaru sprawiedliwości zapoczątkowany zmianą formuły wybierania sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa. Zmiany wprowadzone w zakresie funkcjonowania sądów powszechnych i administracyjnych, Sądu Najwyższego i Krajowej Rady Sądownictwa nie tylko nie doprowadziły do poprawy funkcjonowania sądów, lecz pogłębiły problem związany ze sprawnością ich działania. Wydłużył się czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy przez sąd.</u>
          <u xml:id="u-338.6" who="#GrzegorzRusiecki">Z zaniepokojeniem należy odnotować fakt, że pojawiły się wcześniej niespotykane przypadki niewykonywania wyroków i środków tymczasowych orzeczonych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, co stanowi naruszenie zobowiązania do przestrzegania przez Polskę ostatecznych wyroków w sprawach, w których była stroną, a w przypadku środków tymczasowych — naruszenie zobowiązania nieprzeszkadzania w skutecznym wykonywaniu prawa do skargi indywidualnej.</u>
          <u xml:id="u-338.7" who="#GrzegorzRusiecki">Nie ustały także sygnalizowane przez rzecznika od lat zagrożenia w zakresie ochrony prawa do prywatności i wolności komunikowania się. Trzeba więc powtórzyć, że obowiązujące ustawodawstwo pozwala Policji oraz innym służbom na bardzo szerokie stosowanie kontroli operacyjnej oraz nieograniczone pobieranie danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych. Ustawodawstwo to nie zapewnia równocześnie efektywnej i niezależnej od władzy wykonawczej kontroli pozyskiwania tych materiałów i danych. Sądy otrzymują jedynie zbiorcze informacje na temat prowadzonych postępowań, w ramach których zostały pozyskane dane telekomunikacyjne. W przypadku tych czynności operacyjnych nie istnieje konieczność respektowania zasady subsydiarności i proporcjonalności. Jak zauważa rzecznik, w kontekście ochrony prawa do prywatności wyjaśnienia wymaga ujawnienie stosowania w ramach kontroli operacyjnej systemu Pegasus, gdyż jego możliwości pozyskiwania i przetwarzania danych o jednostce wykraczają poza granice zakreślone przez obowiązujące prawodawstwo.</u>
          <u xml:id="u-338.8" who="#GrzegorzRusiecki">Rzecznik ostrzega, że niepokój społeczny, jak też sprzeciw poszczególnych gmin i ich mieszkańców budzą działania władzy publicznej podejmowane w związku z planowaną budową Centralnego Portu Komunikacyjnego. Zastrzeżenia dotyczą zarówno planowanych lokalizacji inwestycji powiązanych z tą budową, jak i zasad wypłaty odszkodowań za wywłaszczenie na potrzeby tej inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-338.9" who="#GrzegorzRusiecki">W omawianym 2022 r. nie uległa poprawie sytuacja w zakresie realizacji konstytucyjnego prawa równego dostępu do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Okres intensywnego zwalczania zagrożenia epidemicznego pogłębił jedynie problemy występujące od lat, tzn. brak odpowiedniej liczby lekarzy i personelu pielęgniarskiego, zbiurokratyzowanie systemu i jego niedofinansowanie. Na szczególne podkreślenie zasługuje postępujący mimo zwiększonego zapotrzebowania regres w zakresie ochrony zdrowia psychicznego, w tym przede wszystkim zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Dostęp do opieki zdrowotnej w dalszym ciągu jest utrudniony i odbiega od standardu wyznaczonego przez konstytucję.</u>
          <u xml:id="u-338.10" who="#GrzegorzRusiecki">Wysoka Izbo! Rola rzecznika praw obywatelskich jest niezwykle istotna. Tych tematów, tak jak powiedziałem, jest bardzo dużo. W roku 2022 urząd rzecznika praw obywatelskich piastował pan Marcin Wiącek. Na pana ręce kieruję podziękowania dla całego zespołu, który mimo ograniczonego budżetu w prawidłowy sposób i z pełnym zaangażowaniem wypełniał powierzone mu zadania. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-338.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Szczerbę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#MichałSzczerba">Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministry! Szanowny Panie Rzeczniku Praw Obywatelskich wraz z Zastępcą! Szanowni Państwo! Mam takie wspomnienie związane z wyborem rzecznika praw obywatelskich. Chwała Bogu, że udało nam się w konsensusie na to stanowisko wybrać prof. Marcina Wiącka, bo jak pamiętamy, ta strona sali proponowała nam Piotra Wawrzyka.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#MichałSzczerba">Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że mamy niezależnego ombudsmana, osobę, która stoi na czele biura, zespołu, który strzeże naszych praw obywatelskich, naszych praw związanych z tym, kim jesteśmy, praw konstytucyjnych. I, co jest bardzo ważne, o czym chcielibyśmy powiedzieć wprost w imieniu klubu Koalicji Obywatelskiej, w naszej opinii problemów czy interesów osób starszych, osób z niesamodzielnością, z niepełnosprawnością, w kryzysie bezdomności nie można nazywać ani prawicowymi, ani lewicowymi, to są po prostu problemy, które musimy wspólnie rozwiązywać. I rzecznik nie musi się podobać władzy, rzecznik ma być reprezentantem społeczeństwa: obywatelek i obywateli.</u>
          <u xml:id="u-340.2" who="#MichałSzczerba">Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że bardzo wysoko oceniamy pracę rzecznika praw obywatelskich i potwierdzeniem naszej oceny jest również liczba spraw, która wpłynęła do biura w roku 2022. Ale, pani marszałek, szanowni państwo, nie możemy, rozmawiając de facto o sytuacji trochę już historycznej, uciekać od rzeczywistości. Ta rzeczywistość jest mocno pogmatwana. W tej rzeczywistości, w której funkcjonujemy, wydawałoby się, że pojęcia, które znamy, które umiemy zdefiniować, nabierają całkiem nowego znaczenia czy ktoś próbuje nadać im nowe znaczenie. Pojawiają się w przestrzeni publicznej takie określenia jak „więzień polityczny”, pojawiają się takie określenia jak „tortury”. W przypadku gdy w życiu politycznym pojawiają się słowa nieadekwatne do sytuacji, do zdarzeń czy do osób, niezależny rzecznik praw obywatelskich staje się swoistym arbitrem — również jego biuro, również mechanizmy, którymi dysponuje, również krajowy mechanizm prewencji — staje się, że tak powiem, wyrocznią i może w sposób niezależny badać tę sprawę. I wydaje się, pani marszałek i panie rzeczniku, że to jest ten moment, żeby pan mógł wykorzystać mównicę sejmową, aby jednoznacznie powiedzieć również o pana działaniach w tym roku. Bo mieliśmy do czynienia z sytuacją absolutnie w mojej opinii skandaliczną, jaką była próba zbudowania pewnej narracji, pewnego mitu związanego z uwięzieniem dwóch osób. To są byli parlamentarzyści, byli posłowie, pan Kamiński i pan Wąsik. Chciałbym, żeby pan rzecznik powiedział, co wyniknęło z tej wizytacji w zakładzie karnym w Radomiu, w jakich warunkach pan Kamiński był tam przetrzymywany, czy rzeczywiście to, co się działo przez te raptem 2 tygodnie, można nazwać torturami. To jest, myślę, rzecz, o którą bardzo chciałbym zapytać.</u>
          <u xml:id="u-340.3" who="#MichałSzczerba">Dla mnie rzeczą bardzo ważną, o której pan rzecznik dzisiaj wspominał, jest jakość stanowienia prawa. I właśnie kwestią jakości stanowienia prawa, jego przewidywalności, przewidywalności skutków stanowienia prawa, i tego w Sejmie, i tego na poziomie aktów wykonawczych, jest afera wizowa. Chciałbym również podziękować za zwrócenie uwagi i Sejmowi, i władzy wykonawczej, że nie może być takich sytuacji jak w przypadku rozporządzenia Wawrzyka, że dano wszystkim instytucjom państwa kilka dni na to, żeby zaopiniować rozporządzenie, które miałoby umożliwić wjazd na teren Rzeczypospolitej Polskiej 2 mln obcokrajowców w trybie uproszczonym, w trybie bez odpowiedniej ścieżki i procedury. To zostało zatrzymane. Zostało zatrzymane dzięki opinii publicznej, również dzięki zwróceniu uwagi na ten problem.</u>
          <u xml:id="u-340.4" who="#MichałSzczerba">Ostatnia rzecz, pani marszałek, to polityka senioralna. Chciałbym poprosić pana rzecznika o to, żebyśmy razem współpracowali w kwestii osób z chorobami otępiennymi, w szczególności z chorobą Alzheimera. Jesteśmy tak naprawdę na nowym otwarciu. Mamy pełnomocniczkę rządu do spraw polityki senioralnej, mamy pełnomocniczkę rządu do spraw równości. Jest grupa Polek i Polaków, którzy są pozostawieni sami sobie, to jest 0,5 mln osób z chorobami otępiennymi, w szczególności z chorobą Alzheimera. Stwórzmy wreszcie krajowy program alzheimerowski, zbudujmy odpowiednie narzędzia do tego, żeby opiekunów rodziny, a w szczególności tych, którzy chorują, nie pozostawiać samym sobie.</u>
          <u xml:id="u-340.5" who="#MichałSzczerba">Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że klub Koalicji Obywatelskiej przyjmuje tę informację i dziękuje za pracę rzecznika, a także jego biura. Dziękuję, pani marszałek.</u>
          <u xml:id="u-340.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#MonikaWielichowska">Pełna zgoda, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Tomasza Zimocha, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#TomaszZimoch">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Na stronie internetowej rzecznika praw obywatelskich czytamy, że rzecznik sprawdza, czy prawa obywateli są szanowane przez instytucje państwowe, bada, czy działania urzędów i różnych instytucji wobec obywatela były zgodne z prawem, analizuje też, czy urzędnicy, sądy, szpitale, szkoły i inne służby nie zaniedbały spraw zgłaszanych im przez ludzi. I o tym właśnie jest sprawozdanie, o którym wczoraj dyskutowaliśmy na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, a dzisiaj dyskutujemy w sali plenarnej Sejmu. To wyjątkowe wydarzenie, co znalazło wyraz w przyznaniu panu, panie rzeczniku, przez marszałka Sejmu dwukrotnie więcej czasu, ale sprawozdanie rzecznika powinno być rzeczywiście w Sejmie wydarzeniem wyjątkowym. Mam też nadzieję, że nadal za sukces swojej pracy uważa pan możliwość współpracy ze świetną grupą osób. Sprawozdanie z działalności w 2022 r. uwzględnia jeszcze pracę pani rzecznik, pani prof. Hanny Machińskiej. Już kiedyś powiedziałem w Sejmie, że to prawdziwa perła tego urzędu. Raz jeszcze więc wielkie podziękowania za jej fantastyczną pracę. Pani profesor, pani Hanno — czapki z głów.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#TomaszZimoch">Sprawozdanie jest kapitalną lekturą. To czytadło dla każdego. Opisanie rozpoznawania skarg jest wręcz fascynujące, wciąga czytelnika, który pożera wręcz w szybkim tempie ponad 0,5 tys. stron. Nie nuży opis działania w sprawie zwrotu pomocy finansowej na realizację wydarzeń przez koło gospodyń wiejskich, potrzeby zmiany zasad umundurowania funkcjonariuszy Policji, problemów romskich uchodźców z Ukrainy na dworcu w Przemyślu czy też dowozu dziecka z niepełnosprawnością do placówki edukacyjnej. 75 239 wniosków w 2022 r.</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#TomaszZimoch">Sprawozdanie jest również przestrogą. Stawia pytania politykom, a szczególnie nam, posłom. To sprawozdanie przypomina o bardzo wstydliwym procedowaniu nad ustawą i szkoda, że poseł Smoliński opuścił już tę salę.</u>
          <u xml:id="u-342.3" who="#komentarz">(Poseł Janusz Kowalski: Ale ja jestem.)</u>
          <u xml:id="u-342.4" who="#TomaszZimoch">Pan rzecznik przypomniał w tym sprawozdaniu, że przedstawiał Senatowi uwagi do przyjętej przez Sejm ustawy o zaniechaniu ścigania za niektóre czyny związane z organizacją wyborów prezydenta zarządzonych na 10 maja 2020 r. Zdaniem rzecznika, co czytamy w sprawozdaniu, analiza ustawy prowadziła do wniosku, że nie ma ona charakteru amnestyjno-abolicyjnego.</u>
          <u xml:id="u-342.5" who="#TomaszZimoch">Rzeczywistym celem ustawodawcy nie było charakterystyczne dla amnestii darowanie przestępstw i kar za ich popełnienie. Uzasadnienie projektu, co pan szczególnie podkreśla, sprowadzało się do polemiki z wyrokami sądowymi. Projektodawca deklarował zatem, że jego intencją było zakwestionowanie pewnej grupy wyroków sądowych. Ustawa opierała się na założeniu, że osoby, którym w indywidualnych postępowaniach postawiono zarzuty związane z przekroczeniem uprawnień, działały w ramach obowiązków, co wyłącza bezprawność czynu. Uzasadnienie sugerowało, że osoby, o których mowa, nie ponosiły winy i nie popełniły w związku z tym przestępstwa z uwagi na tzw. błąd co do prawa. Wiążące ustalenie, czy osoby, które przekazały operatorowi pocztowemu spis wyborców w związku z zarządzonymi na 10 maja 2020 r. wyborami, działały w ramach uprawnień i obowiązków i czy popełniły przestępstwo, jest rozstrzygnięciem sprawy karnej, a więc czynnością należącą do sfery wymierzenia sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-342.6" who="#TomaszZimoch">W tym sprawozdaniu czytamy dalej: Dokonywanie wiążących ocen w tym zakresie powinno należeć do władzy sądowniczej, następować w warunkach niezależności i niezawisłości na podstawie stanu faktycznego konkretnej sprawy, ustalanego w postępowaniu dowodowym. To rzecznik praw obywatelskich alarmował wtedy, panie pośle Kowalski, że ustawa nie była aktem amnestyjno-abolicyjnym. W związku z tym, że wkraczała ona w sposób bezpośredni w sferę wymierzania sprawiedliwości, naruszała art. 10, 173 i 175 konstytucji, a więc zasadę podziału władzy oraz odrębności i niezależności władzy sądowniczej, a także zasadę wyłączności sądów w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. I co? I pomimo tych krytycznych uwag ustawa ta została uchwalona. Podpisana została przez prezydenta i weszła w życie.</u>
          <u xml:id="u-342.7" who="#TomaszZimoch">Bardzo mnie cieszy, że od początku swej pracy wyraża pan przekonanie o koniecznym wykonaniu wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości, które wskazują na wady polskiego prawa. Wady związane ze statusem sędziów. Podkreśla pan konieczność zmiany ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Jej uchwalenie w 2017 r. stało się źródłem wszelkiego zła w polskim wymiarze sprawiedliwości. Cieszy, że nieustannie pan podkreśla, i wybrzmiało to wczoraj na posiedzeniu komisji, że Krajowa Rada Sądownictwa, która ma stać na straży niezawisłości sędziów i niezależności sądów, musi być niezależna od władzy politycznej.</u>
          <u xml:id="u-342.8" who="#TomaszZimoch">Niestety w tym sprawozdaniu nie ma pomyślnego zakończenia innej ważnej sprawy, także dla mnie. O tej sprawie ciągle przypominam od wielu lat każdemu rzecznikowi praw obywatelskich. Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się przed laty do ministra kultury o podjęcie działań zmierzających do nowelizacji przepisów ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy o Radzie Mediów Narodowych zgodnie ze wskazaniami Trybunału Konstytucyjnego. O obsadzie stanowisk kierowniczych w mediach publicznych decydowała Rada Mediów Narodowych, a nie konstytucyjny organ. Przypomnę, że 13 grudnia 2016 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, który przez lata był lekceważony. Członków zarządów, w tym prezesów, nie powinna powoływać Rada Mediów Narodowych. Bierność, lekceważenie, łamanie prawa w tej sprawie było szczególnie bulwersujące, bo przyczyniło się do upolitycznienia mediów publicznych.</u>
          <u xml:id="u-342.9" who="#TomaszZimoch">Sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich także i za rok 2022 to jasne i konkretne opowiedzenie się po stronie obrony praw i wolności człowieka i obywatela. Powinno być ono dla każdego z nas, dla każdego obywatela lekturą obowiązkową. Powinno być dla każdego z nas także i drogowskazem, ale i sygnałem alarmowym. I proszę by pan poseł Kowalski przekazał to panu Smolińskiemu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-342.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Krzysztofa Paszyka, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#KrzysztofPaszyk">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#KrzysztofPaszyk">Szanowna Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Szanowny Panie Rzeczniku! To niezwykle imponujący raport, pokazujący, że w roku 2022 urząd i pan osobiście wykonaliście naprawdę gigantyczną pracę. Wypada, panie rzeczniku, dzisiaj z tego miejsca, a czynię to w imieniu mojego klubu, Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga, przede wszystkim podziękować.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#KrzysztofPaszyk">W pierwszej kolejności chcę podziękować za służbę ludzkim sprawom, ludzkim dramatom, ludzkim rozterkom, na które w wielu wypadkach pan i pracownicy znaleźliście rozwiązanie jako ostatnia instancja, ostatnie miejsce, w którym można się nad tymi sprawami pochylić. Chcę podziękować panu za stanowcze i systematyczne reagowanie w sprawach dotyczących praworządności w naszym kraju, dotyczących uczniów, seniorów, w tych wszystkich sprawach, które właśnie pilnie wymagały tej interwencji, bo działo się bardzo wiele złego. I wreszcie chcę podziękować za bardzo liczne i również systematyczne rekomendacje, które płynęły do nas, parlamentarzystów, dotyczące potrzeby zmian legislacyjnych w wielu obszarach. Chodzi o zmiany, bez których nie znikną problemy i dylematy wielu naszych obywateli. To niezwykle ważne.</u>
          <u xml:id="u-344.3" who="#KrzysztofPaszyk">Jesteśmy, panie rzeczniku, zobowiązani do tego, aby z wielką starannością też służyć panu w tej pracy, którą pan podejmuje. Jesteśmy to winni — myślę nie tylko o moim klubie, ale także o Wysokiej Izbie — wszystkim osobom tworzącym urząd rzecznika praw obywatelskich. Jesteśmy też otwarci, aby dbać o należyte finansowanie urzędu, którym pan kieruje. Bardzo wiele było o tym mowy wczoraj podczas posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Chcemy też jasno zadeklarować, że czujemy i widzimy potrzebę, aby dowartościować urząd, aby uczynić urząd rzecznika praw obywatelskich jeszcze bardziej wydolnym właśnie od strony finansowej. To już się dzieje. Najlepszym na to dowodem jest przyjęty w ubiegłym tygodniu budżet państwa na ten rok. Myślę, że to nie jest zakończony proces. Musimy wspierać tę działalność, którą państwo prowadzicie, organizacyjnie, ale przede wszystkim finansowo.</u>
          <u xml:id="u-344.4" who="#KrzysztofPaszyk">Na koniec chciałbym życzyć, aby kierowany przez pana urząd nieustająco działał właśnie w ten sposób. Myślę, że większość z nas uważa, że w 2022 r. i w kolejnym urząd rzecznika praw obywatelskich funkcjonował w taki sposób, jak powinien. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-344.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Katarzynę Ueberhan, klub Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#KatarzynaUeberhan">Szanowna Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu Lewicy w sprawie informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w 2022 r. Był to kolejny rekordowy rok pod względem liczby wniosków skierowanych do biura rzecznika. Było ich ponad 75 tys. Obraz polskiego państwa w 2022 r., który wyłania się z informacji rzecznika, to obraz państwa w kryzysie, a właściwie w kryzysach — chodzi o utrzymujący się kryzys wymiaru sprawiedliwości, neo-KRS, upolityczniony Trybunał Konstytucyjny i Sąd Najwyższy z nielegalną Izbą Dyscyplinarną. Kryzys sądownictwa wiąże się z niewykonywaniem wyroków i środków tymczasowych orzeczonych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#KatarzynaUeberhan">Jest to państwo w kryzysie demokracji, nadużywające władzy, naruszające i ograniczające wolności osobiste, nadużywające stosowania aresztu tymczasowego. Chodzi też o wzrost liczby i rosnącą przewlekłość tymczasowych aresztowań. 9 miesięcy — to była przeciętna długość czasu przetrzymywania zatrzymanych w areszcie w 2022 r., przetrzymywania bez prawomocnego wyroku. Chodzi także o nadużywanie uprawnień przez służby państwa — bezprawne podsłuchy, aferę Pegasusa, którą teraz zajmie się w Sejmie komisja śledcza.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#KatarzynaUeberhan">Jest to państwo w kryzysie praworządności. Ustawy były uchwalane pospiesznie, z naruszeniem nie tylko procesu legislacji, ale też źródeł i zasad stosowania prawa, z naruszeniem konstytucji i gwarantowanych konstytucyjnie praw człowieka. Jest to państwo naruszające prawa człowieka, niegwarantujące respektowania pełni praw i godności człowieka, w tym praw i godności kobiet, choćby przez brak zmiany definicji gwałtu, ale też praw i godności kobiet w ciąży, których życie i zdrowie jest stale narażane przez obowiązujące złe i nieludzkie prawo antyaborcyjne, a także praw i godności osób z niepełnosprawnościami, osób niesamodzielnych i ich opiekunów skazywanych przez wadliwe regulacje i niewystarczające świadczenia na życie poniżej poziomu egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#KatarzynaUeberhan">Jest to państwo w kryzysie, jeśli chodzi o wsparcie dla osób znajdujących się w sytuacjach kryzysowych — kryzysie bezdomności, ubóstwa, w kryzysie zdrowotnym, w tym w kryzysie zdrowia psychicznego. Jest to państwo w kryzysie systemu ochrony zdrowia pogłębionym przez trwający wówczas kryzys pandemiczny i system nierespektujący pełni praw i godności pacjenta.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#KatarzynaUeberhan">Państwo PiS w 2022 r. to państwo w kryzysie równości, państwo, które systemowo dyskryminuje swoich obywateli i obywatelki ze względu na płeć, wiek, narodowość czy orientację. Chodzi o brak równości wobec prawa i dyskryminację mniejszości — od ograniczania możliwości nauczania języka mniejszości narodowych czy etnicznych po nierówności w zatrudnianiu i wynagradzaniu kobiet i mężczyzn. Chodzi o funkcjonujące strefy anty-LGBT oraz wygłaszanie przez środki masowego przekazu i pozorne publikacje edukacyjne pseudoedukacyjnych, fałszywych, krzywdzących i dyskryminujących treści.</u>
          <u xml:id="u-346.5" who="#KatarzynaUeberhan">Ale 2022 r. to też rok nowych kryzysów, kryzysu ekologicznego i niespotykanej wcześniej katastrofy ekologicznej na rzece Odrze, a także, a może przede wszystkim, kryzysu związanego z wojną za naszą wschodnią granicą w wyniku agresji rosyjskiej na Ukrainę i związanych z nią kolejnych kryzysów: kryzysu uchodźczego i niestety kryzysu humanitarnego. Państwo PiS podzieliło uchodźców na tych lepszych, dla których szeroko otwarto granice, domy i serca, oraz tych gorszych, niechcianych i odczłowieczanych, których oddziela się drucianym płotem, wypycha do lasu, stosując nieludzkie push-backi, skazując na śmierć z wycieńczenia, głodu i chłodu.</u>
          <u xml:id="u-346.6" who="#KatarzynaUeberhan">Z tego miejsca chciałam wyrazić wdzięczność i podziękować rzecznikowi praw obywatelskich prof. Marcinowi Wiąckowi za to, że kontynuuje trudną pracę swoich poprzedników, za to, że informuje, interweniuje, wspiera i pomaga wszystkim tym, których zawiódł system, wszędzie tam, gdzie system nie działa, że podjął działania we wszystkich obszarach, które wspomniałam wcześniej, ale też w wielu, wielu innych, o których przeczytają państwo w informacji przedstawionej przez rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-346.7" who="#KatarzynaUeberhan">2022 r. był rokiem pełnym wyzwań, a obraz polskiego państwa w 2022 r., który wyłania się z informacji rzecznika, to obraz państwa widziany oczami osób pokrzywdzonych, wykluczonych, zapomnianych czy niedostrzeganych przez wadliwy system. Ale czy to właśnie to, jak państwo wspiera tych najsłabszych obywateli, nie jest miarą skuteczności tego państwa i jego instytucji? Wsparcie i zaopiekowanie tych osób, rozwiązywanie ich problemów to odpowiedzialność naszego państwa, to egzamin, do którego nasze państwo i nim rządzący przystępują każdego dnia. Ten egzamin, egzamin z empatii i odpowiedzialności zdało w roku 2022 z pewnością polskie społeczeństwo w obliczu wojny za wschodnią granicą. Ten egzamin zdał rzecznik praw obywatelskich wraz ze swoimi współpracownikami. Ale to egzamin, którego w roku 2022 państwo PiS po raz kolejny nie zdało. Na szczęście mamy już 2024 r.</u>
          <u xml:id="u-346.8" who="#KatarzynaUeberhan">Na zakończenie chciałabym raz jeszcze podziękować panu rzecznikowi, podziękować wszystkim współpracownikom, ale też przy okazji podziękować bardzo szczególnie prof. Hannie Machińskiej za jej pracę i zaangażowanie, gdy była jeszcze częścią tego urzędu i biura rzecznika. Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-346.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Włodzimierza Skalika, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Rzeczniku! Rzecznik praw obywatelskich powołany przez Sejm za zgodą Senatu stoi na staży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innych aktach normatywnych.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#WłodzimierzSkalik">W imieniu Konfederacji mam zaszczyt przekazać na ręce pana rzecznika, panie profesorze, wyrazy uznania dla pana działalności, pana współpracowników. Jest to wyjątkowa okazja, by porozmawiać o działalności tego jakże ważnego w naszym państwie urzędu. Urzędu, który corocznie otrzymuje ponad 50 mln zł budżetu, na który składają się wszyscy opodatkowani obywatele Rzeczypospolitej. Wszyscy obywatele naszego kraju mają zatem prawo oczekiwać równej determinacji i zaangażowania rzecznika, gdy dochodzi do naruszeń praw i wolności obywatelskich w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#WłodzimierzSkalik">Już na samym wstępnie pan profesor w swojej informacji podkreśla wysoką liczba wniosków, jaka wpłynęła do urzędu w 2022 r., bo aż ponad 75 tys., co w porównaniu z 2019 r. stanowi wzrost o ponad 26%. To jest bardzo niepokojąca tendencja nie ze względu na to, że pańscy współpracownicy mają dużo więcej pracy, ale świadczy to o tym, że w Polsce narasta łamanie praw i wolności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#WłodzimierzSkalik">Rzecznik w swojej informacji wprost wskazał, że ten wzrost łączy m.in. z ogłoszoną tzw. pandemią i wprowadzonymi regulacjami z nią związanymi. Okres ten w wyniku działań rządu i administracji należy odnotować jako okres szczególnego nasilenia się łamania praw i wolności obywatelskich w Polsce, a zdajemy sobie sprawę z tego, że zgłoszone do rzecznika przypadki to zaledwie czubek góry lodowej panującego w Polsce bezprawia i naruszenia praw i wolności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#WłodzimierzSkalik">Wspomnę, jak wyglądałaby ta sytuacja w 2022 r., gdyby nie sprzeciw posła Grzegorza Brauna, działalność Koła Poselskiego Konfederacja oraz społeczności klubu Konfederacji, który zaowocował zablokowaniem projektu ustawy bezkarność+, która miała stanowić, by urzędnicy i funkcjonariusze państwowi byli zwolnieni z odpowiedzialności karnej za przestępstwa i wykroczenia w wyniku swoich działań pod pretekstem COVID-19. Co by wtedy się działo w 2022 r.?</u>
          <u xml:id="u-348.5" who="#WłodzimierzSkalik">Przechodzę bezpośrednio do treści informacji rzecznika praw obywatelskich za 2022 r. przedstawionej Wysokiej Izbie. Należy stwierdzić, że słusznie wskazał on na przewlekłość stosowania aresztu tymczasowego dla osób niewinnych, jeszcze nieskazanych. Obecnie okres ten wynosi średnio aż 9 miesięcy, drodzy państwo. Rzecznik zwrócił uwagę — i tu zwracam uwagę Wysokiej Izby — że nie został wykonany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2012 r., który wymagał od Wysokiej Izby wprowadzenia jednoznacznych przesłanek przedłużenia tymczasowego aresztowania. Minęły od uchwalenia tego wyroku 2 lata i Wysoka Izba nie podjęła tej ważnej kwestii. Niemniej jednak rzecznik w swojej informacji nie wspomniał, iż bardzo często osadzeni nie mają dostępu do służby zdrowia. Nie odnotował problemu dość częstych przypadków przemocy ze strony funkcjonariuszy Służby Więziennej.</u>
          <u xml:id="u-348.6" who="#WłodzimierzSkalik">W informacji swojej słusznie rzecznik pisze o bardzo szerokim stosowaniu kontroli operacyjnej oraz masowym pobieraniu danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych. Zwraca uwagę na brak niezależnego od władzy wykonawczej organu kontroli tych pozyskiwanych materiałów i danych. Sądy otrzymują jedynie zbiorcze informacje na temat prowadzonych postępowań, w których zostały pozyskane dane telekomunikacyjne. Nie dysponują natomiast narzędziami pozwalającymi chronić autonomię informacyjną poszczególnych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-348.7" who="#WłodzimierzSkalik">Niestety proceder ten w ostatnich latach narasta i rzecznik, mimo że zwraca uwagę na rosnącą bezprawną inwigilację obywateli przez rządzących, jest w tej kwestii, niestety, bezradny.</u>
          <u xml:id="u-348.8" who="#WłodzimierzSkalik">Teraz odniosę się do kwestii, których nie poruszył rzecznik, a które interesują wiele różnych środowisk. Niestety nie usłyszeliśmy informacji, co by wskazywało na bierność, w odniesieniu do naruszeń praw i wolności obywatelskich, które dotyczą spraw niepoprawnych politycznie. Rzecznik pominął problem przymuszania całych grup społecznych i zawodowych do stosowania nieprzebadanych, eksperymentalnych preparatów. Tysiące osób zostały wyrzucone z pracy lub służby tylko za to, że chciały skorzystać z przysługujących im praw. Ich rodziny zostały w ten sposób pozbawione środków do życia. Setki tysięcy obywateli uległo wywieranej na nich brutalnej presji, poddało się niechcianym, ryzykownym procedurom medycznym.</u>
          <u xml:id="u-348.9" who="#WłodzimierzSkalik">Do szczególnych zadań rzecznika praw obywatelskich należy ochrona praw żołnierzy i funkcjonariuszy publicznych. W tym przypadku bazując na informacji posła Andrzeja Zapałowskiego, można stwierdzić, że rzecznik zachował bierność wobec łamania charakterów i postaw żołnierzy i funkcjonariuszy różnych służb przymuszanych do stosowania niechcianych preparatów.</u>
          <u xml:id="u-348.10" who="#WłodzimierzSkalik">Rzecznik nie bronił lekarzy w kolejnych latach przed sankcjami ze strony izb lekarskich, nie sprzeciwiał się łamaniu konstytucyjnych praw, wolności słowa, prześladowaniu prezentujących światowe opracowania naukowe sygnatariuszy listu otwartego polskich lekarzy, naukowców i pracowników służby zdrowia do polskich władz oraz mediów. Rzecznik nie zajął stanowiska w sprawie obowiązku szczepień dzieci. Rzecznik był aż 38 razy pytany przez Trybunał Konstytucyjny odnośnie do wniosków, które wpłynęły w tej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-348.11" who="#WłodzimierzSkalik">Rzecznik pomija obserwowane również w 2022 r. przypadki naruszenia w zakresie wolności słowa. Wystarczy wspomnieć tu sprawę blokady strony internetowej „Myśli polskiej”, zwolnienia redaktora Engelgarda z Muzeum X Pawilonu Cytadeli, odsunięcia od zajęć Uniwersytetu Warszawskiego prof. Bielenia. W maju 2022 r. ABW zablokowała serwis telewizji wRealu24. W tych kwestiach niestety nie mamy informacji.</u>
          <u xml:id="u-348.12" who="#WłodzimierzSkalik">Należy twierdzić, że na dobrą sprawę prawo do sądów w Polsce nie funkcjonuje. Przewlekłość postępowań z każdą kolejną reformą wymiaru sprawiedliwości rośnie, szczególnie jest to widoczne w sprawach gospodarczych i rodzinnych. Przewlekłość postępowań polskich sądów to przecież zmora naszych przedsiębiorców, którzy jak mają iść do sądu, to się długo zastanawiają. Prawdopodobnie wiele wniosków, wiele postępowań nie jest wszczętych przez przedsiębiorców, którzy rezygnują z usług polskiego wymiaru sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-348.13" who="#WłodzimierzSkalik">Zwracamy uwagę na brak rozwiązań związanych z udzielaniem pomocy nieletnim. Z tego powodu dzieciaki są notorycznie umieszczane w schroniskach. Osobną kwestią są nadużycia Policji, które nie są ścigane, a prokuratury umarzają takie postępowania. To podważa autorytety Policji i państwa polskiego. Rzecznik w swojej informacji nie podaje statystyk z lat poprzednich, co utrudnia ocenę dynamiki przestrzegania praw i wolności obywatelskich, co stanowi istotną kwestię dla oceny stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-348.14" who="#WłodzimierzSkalik">Rzecznik wspomniał, że w kilku sprawach jego zalecenia i postulaty pozostały bez odpowiedzi lub spotkały się z negatywnym odbiorem. Są to sytuacje sporadyczne, niemniej jednak należy nazwać rzecz po imieniu: rzecznik wielokrotnie jest ignorowany przez urzędników i instytucje, do których się zwraca. Nie wskazał niestety koniecznych jego zdaniem zmian przepisów, które zapewniłyby większą skuteczność jego działań.</u>
          <u xml:id="u-348.15" who="#WłodzimierzSkalik">Klub Poselski Konfederacja jest otwarty, panie profesorze, na wspólne wypracowanie i złożenie do laski marszałkowskiej projektu ustawy poprawiającej skuteczność tego ważnego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-348.16" who="#WłodzimierzSkalik">Dwa ostatnie zdania, pani marszałek, i kończę.</u>
          <u xml:id="u-348.17" who="#WłodzimierzSkalik">Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu, a tym samym większość parlamentarna, która jednocześnie powołuje rząd. Tym samym rzecznik praw obywatelskich jest związany ze środowiskiem politycznym sprawującym władzę i tu być może istnieje przyczyna bierności rzecznika w sprawach naruszenia praw i wolności, które wynikają z bezprawia kreowanego przez rządzących i ogólnie panującą poprawność polityczną. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-348.18" who="#komentarz">(Poseł Tomasz Zimoch: Ale pan rzecznik był w innej rzeczywistości wybierany…)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#MonikaWielichowska">Szanowni państwo, zanim otworzę dyskusję dotyczącą rozpatrywanej informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich, informuję Wysoką Izbę i wszystkich państwa, którzy oglądają nasze obrady w mediach, że do głosu w tym punkcie zapisało się 26 parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#MonikaWielichowska">Wyznaczam czas na zadanie pytania — 1 minuta.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#MonikaWielichowska">Zamykam listę, więc jeśli ktoś z pań posłanek i panów posłów chce się jeszcze dopisać, to jest właśnie ten moment.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#MonikaWielichowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#MonikaWielichowska">Pierwszy do głosu zapisał się pan poseł Wojciech Król, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#WojciechKról">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na wstępie pragnę podziękować panu rzecznikowi za przedstawioną informację, za zaangażowanie i na ręce pana rzecznika również kieruję podziękowania dla całego biura, które wzorowo służy obywatelom, wzorowo wykonując swoje obowiązki. Wśród tych 75 tys. zgłoszonych spraw również jest sprawa, którą ja zgłaszałem, która dotyczy osób poszkodowanych przez nieuczciwą szkołę nauki jazdy. Po latach osoby, które w dobrej wierze skończyły kurs, zdały egzamin, otrzymały informację z urzędu, że ich prawa jazdy będą unieważnione, że będą musiały od samego początku przechodzić kurs i zdawać egzaminy.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#WojciechKról">Dziękuję za to, bo to sprawa skomplikowana, trudna. Pan rzecznik stanął po stronie obywateli, po stronie ich praw, po stronie praw nabytych.</u>
          <u xml:id="u-350.2" who="#WojciechKról">Chciałbym zapytać o inną kwestię, ponieważ martwi mnie inflacja spraw zgłaszanych do rzecznika, do biura rzecznika z roku na rok. Gdyby pan minister, gdyby pan rzecznik zechciał uszczegółowić, jakie sprawy głównie dominowały, jeśli chodzi o wzrost z roku na rok spraw zgłaszanych do biura rzecznika. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Katarzynę Marię Piekarską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Wielce Szanowna Pani Marszałek! Panie i Panowie! Informacja o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela to jest jedna z ważniejszych debat, jaką odbywamy w tej Izbie, ponieważ to jaskrawo pokazuje, w jaki sposób nasze państwo traktuje swoich obywateli. Chciałam poruszyć trzy kwestie. Pierwsza to są choroby rzadkie. Cierpi na nie od 2 do 3 mln pacjentów i, jak napisał rzecznik, większość z nich nie ma rozpoznania, co powoduje, że jest niewidzialna dla systemu. Czyli można powiedzieć, że ci pacjenci są podwójnie dyskryminowani, ponieważ z jednej strony przez chorobę, ale z drugiej strony także przez brak właściwej reakcji państwa.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Druga sprawa to jest kwestia naszej granicy — tutaj też następują zmiany — i kwestia push-backów, czyli zawracania z granicy cudzoziemców. Chciałam pana zapytać wprost, panie profesorze, panie rzeczniku, czy sądzi pan, że polskie państwo powinno zmienić stan prawny i po prostu zakazać stosowania push-backów, gdyż, jak pan wspomniał, są one niezgodne z prawem międzynarodowym i z naszą konstytucją. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-352.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Marcina Skonieczkę, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#MarcinSkonieczka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! W swoim wystąpieniu powiedział pan, że obowiązkiem państwa jest wyrównywanie szans. Z moich doświadczeń w pracy w samorządzie terytorialnym wynika, że głównym aspektem wyrównywania szans jest niwelowanie problemu wykluczenia komunikacyjnego, wykluczenia transportowego. Bo jeśli mamy wykluczenie komunikacyjne, to ograniczamy prawo dostępu do nauki, do ochrony zdrowia, do innych usług publicznych, a także prawo do wykonywania i wyboru zawodu. W związku z tym moje pytanie: Czy wykluczenie transportowe, komunikacyjne jest przedmiotem zainteresowania rzecznika praw obywatelskich i czy rzecznik praw obywatelskich prowadzi analizę dostępu do poszczególnych usług publicznych, do realizacji poszczególnych praw obywatelskich w kontekście geograficznym, który umożliwiłby diagnozowanie tzw. białych plam? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! W informacji przedstawionej przez pana rzecznika Wysokiej Izbie zwraca pan uwagę na kwestię równości kobiet i mężczyzn w zakresie zatrudnienia i opieki nad dziećmi. Jest to jeden z przykładów systemowej dyskryminacji mężczyzn, która odbija się jednocześnie na kobietach. Nie ma żadnych przesłanek tego, żeby za urlop ojcowski płacono 70% wymiaru pracy, a za macierzyński 81,5%. Czy rzecznik interweniuje w tej sprawie u nowych ministrów? Jaka jest opinia rzecznika na temat innych dziedzin, podobnych nierówności, jak np. zróżnicowany wiek emerytalny?</u>
          <u xml:id="u-356.1" who="#WitoldTumanowicz">Drugi temat. Jakie jest stanowisko RPO w sprawie ustawy zaprezentowanej przez Parlamentarny Zespół ds. Opieki Okołoporodowej? Projekt ten zakłada, aby czas pobytu dziecka w szpitalu nie wliczał się do czasu urlopu macierzyńskiego matek wcześniaków. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Macieja Koniecznego, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#MaciejKonieczny">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Dziękujemy za wyczerpującą informację. Chciałem odnieść się do jednego konkretnego przykładu łamania praw człowieka. Chodzi konkretnie o wywózki na polsko-białoruskiej granicy, o tzw. push-backi. Presja migracyjna na polsko-białoruskiej granicy zaowocowała kryzysem praw człowieka, którego nielegalne wywózki są tylko jednym przykładem. I tutaj zmiana rządu nie jest wymówką. Potrzebujemy konsekwentnie upominać się o prawa człowieka i z push-backami zwyczajnie trzeba skończyć. Mam nadzieję, że wspólnie będziemy się o ten koniec, jednoznaczny koniec nielegalnych wywózek upominać. Ale musimy też mieć świadomość, że potrzebujemy konsekwentnej i spójnej polityki migracyjnej, która pozwoli nam połączyć kwestie bezpieczeństwa i konsekwentnego przestrzegania praw człowieka. Do tego potrzebujemy także solidarności europejskiej. Sytuacja, w której politycy prześcigają się, kto bardziej będzie sprzeciwiać się europejskiej współpracy w zakresie migracji, tak naprawdę szkodzi tak naszemu bezpieczeństwu, jak i przestrzeganiu praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Joannę Wichę, klub Lewica.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#JoannaWicha">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pan rzecznik praw obywatelskich mówił o push-backach, o wywózkach na Białoruś, o łamaniu prawa przez polską Straż Graniczną. Koszmar humanitarny rozgrywający się na granicy musi się skończyć jak najszybciej, nie tylko ze względu na osoby, które chcą się dostać do Europy, chociaż ich sytuacja jest oczywiście najbardziej tragiczna. Mieszkańcy strefy przygranicznej od 2,5 roku żyją na obszarze zmilitaryzowanym. Wielu ludzi jest zaangażowanych w pomoc humanitarną, którą organizują własnymi środkami z bardzo dużym poświęceniem. Ich własna sytuacja jest trudna. Przypominam, że jest to region, który wcześniej utrzymywał się z turystyki. Teraz zamiast turystów mają umundurowanych ludzi z bronią. Cierpi też wyjątkowo cenna podlaska przyroda. To się musi skończyć natychmiast. Zamiast muru potrzebujemy ludzkiej, profesjonalnej polityki migracyjnej, takiej, która pozwoli mieszkańcom Podlasia na normalne życie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Darię Gosek-Popiołek, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#DariaGosekPopiołek">Pani Marszałek! Rzeczniku! Wysoka Izbo! Temat kryzysu humanitarnego przy granicy polsko-białoruskiej będzie powracał, bo to olbrzymie wyzwanie, zwłaszcza kiedy politycy mówią np. o tym, że uchodźcy wolą taką opcję, jak zrobił niedawno niestety minister Duszczyk. Nie jest to prawdą. Czasami nawet złożenie wniosku o ochronę międzynarodową jest niemożliwe, bo taka jest praktyka działań Straży Granicznej na co dzień, a ci, którzy to zrobią, trafiają do zamkniętych ośrodków, w których warunki są gorsze niż w więzieniach. Nie mają dostępu do tłumaczy, do ochrony zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#DariaGosekPopiołek">A zatem, po pierwsze, trzeba uchylić rozporządzenie Mariusza Kamińskiego. Po drugie, musimy wprowadzić szybkie, humanitarne procedury azylowe, tak żeby nikt nie musiał wybierać pomiędzy ryzykiem śmierci w białoruskim lesie a latami, de facto latami, w ośrodku przypominającym więzienie w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#DariaGosekPopiołek">Mam nadzieję, panie rzeczniku, że nad tym będziemy pracować w ciągu najbliższych miesięcy, bo uchylenie tego rozporządzenia to podstawa.</u>
          <u xml:id="u-362.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Dorotę Olko, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#DorotaOlko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! Dzisiejsza debata nad sprawozdaniem odbywa się już w trochę innych okolicznościach, bo Polacy 15 października w wyborach powiedzieli bardzo wyraźne „nie” władzy, która nie przestrzegała prawa. A prawo jest jasne w kwestii wspomnianych już wcześniej push-backów. Mamy stanowisko rzecznika praw obywatelskich, mamy wyroki sądów, które mówią, że push-backi są po prostu nielegalne, niegodne z polskim prawem i z prawem międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#DorotaOlko">Ta kwestia jest ważna także w kontekście służb mundurowych, Straży Granicznej. Polski rząd musi szanować prawa człowieka niezależnie od tego, czy są to ludzie będący naszymi obywatelami, musi szanować prawa człowieka niezależnie od tego, jaki jest kolor paszportów tych ludzi. Nie możemy pozwalać na to, żeby polscy strażnicy dostawali rozkazy, które są niezgodne ze zwyczajną ludzką moralnością. Nikt nie wkłada munduru po to, żeby wywozić nocą ludzi na bagna. Dlatego uważam, że rozporządzenie Mariusza Kamińskiego musi zostać uchylone.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#DorotaOlko">I chciałabym zapytać pana rzecznika o to czy będzie dalej działał w tej sprawie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#MonikaWielichowska">Zapraszamy panią posłankę Marcelinę Zawiszę, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#MarcelinaZawisza">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Profesorze! Wysoka Izbo! Jak wspomniał prof. Wiącek, push-backi są niezgodne z polskim prawem i prawem międzynarodowym. Od 2021 r., kiedy rozpoczął się kryzys na granicy polsko-białoruskiej, w lesie umierają kolejni i kolejni ludzie. Umierają z powodu głodu, zimna, zatrucia wodą z bagna, umierają z powodu koszmarnej przemocy ze strony białoruskiej straży granicznej.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#MarcelinaZawisza">Prawo i Sprawiedliwość zrobiło w ciągu 2,5 roku bardzo dużo, żeby polskie społeczeństwo przestało widzieć w nich ludzi. Mieliśmy do czynienia z naprawdę obrzydliwą, rasistowską propagandą w mediach publicznych. Potrzebujemy radykalnej zmiany. Dość wywózek, dość przemocy, dość pogardy. Czas na politykę migracyjną, która szanuje ludzi, życie, polskie prawo i prawo międzynarodowe.</u>
          <u xml:id="u-366.2" who="#MarcelinaZawisza">Minister Kierwiński musi natychmiast uchylić rozporządzenie Kamińskiego o push-backach, bo tego wymaga praworządność, przestrzeganie konstytucji, przestrzeganie praw człowieka, tego wymaga ludzka przyzwoitość. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-366.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Adriana Zandberga, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#AdrianZandberg">Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Cieszę się, że na tej sali padło to zdanie, że push-backi są niegodne z prawem międzynarodowym. Ale to nie wszystko. Wywożenie ludzi tam, gdzie grozi im śmierć, wywożenie ich i oddawanie ich w łapy białoruskich pograniczników to jest po prostu zło i tyle. Jeżeli człowiek chce złożyć wniosek o ochronę międzynarodową, to powinien przejść normalną procedurę weryfikacyjną, a nie być wywożony gdzieś nocą do lasu. Tak powinno postępować państwo, które przestrzega praw człowieka.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#AdrianZandberg">Na tej sali, na której chyba najbardziej rozpowszechnioną chorobą jest ślepota na jedno oko, warto powiedzieć z całą mocą, że PiS-owski push-back niczym się nie różni od uśmiechniętego europejskiego push-backu, bo przemoc, krzywda i śmierć są dokładnie takie same, a ludzie na polskiej granicy nadal umierają. Ostatnio media obiegły informacje o kolejnej ofierze, o człowieku, który uciekał z ogarniętego wojną domową Jemenu. On mógłby żyć, gdybyśmy zmienili prawo na czas. Te przepisy, przepisy pozwalające na wywózki, trzeba po prostu uchylić.</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#AdrianZandberg">Będę wdzięczny, panie rzeczniku, za parę słów dotyczących pana opinii na ten temat. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-368.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Tomasza Zimocha, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#TomaszZimoch">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#TomaszZimoch">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Rzeczniku! Mam do pana pytanie. Zwracałem się z interwencją. Prośba od nauczycieli, rodziców i przede wszystkim uczniów w sprawie kontroli w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w związku z nieokreślonymi prawidłowo zasadami egzaminów, egzaminów w szkołach podstawowych i przede wszystkim egzaminu maturalnego, w związku z historią, jaka przydarzyła się jednej z uczennic w ubiegłym roku. Ja tę interwencję dwukrotnie do pana zgłaszałem. Niestety cisza, jeśli chodzi o ministerstwo edukacji. Mam nadzieję, że ta sprawa jednak będzie przynajmniej rozpatrywana.</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#TomaszZimoch">Ale mam do pana również dwa pytania związane z Krajową Radą Sądownictwa. Oto dzisiaj nagle, niespodziewanie zarządzono od godz. 13 do godz. 22 głosowanie obiegowe w sprawie wyrażenia opinii w przedmiocie zamiaru odwołania sędziego Kamila Zaradkiewicza z funkcji dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Mam do pana pytanie: Czy głosowanie obiegowe może być zarządzone bez uzasadnienia?</u>
          <u xml:id="u-370.3" who="#TomaszZimoch">I jeszcze jedno pytanie: Czy minął stan epidemii? Czy pana zdaniem zdalne obrady Krajowej Rady Sądownictwa bez wskazania przyczyny, dlaczego mają być przeprowadzane właśnie w trybie zdalnym, są zarządzane zgodnie z przepisami? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Janusza Kowalskiego, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#JanuszKowalski">Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Rzeczniku! Zacznę od słowa podziękowania, podziękowania za to, że po naszym spotkaniu, na które przyszedłem z misją „tyle praw dla mniejszości niemieckiej w Polsce, ile praw dla mniejszości polskiej w Niemczech”, podjął pan ten temat. Na stronie 360 pana sprawozdania jest najważniejsze zdanie, że zgodnie z polsko-niemieckim traktatem z 17 czerwca 1991 r., chodzi o art. 20 ust. 1 — zachęcam, aby Koalicja Obywatelska przeczytała ten fragment — Niemcy zobowiązały się do tego, aby w każdej niemieckiej placówce publicznej był język polski, ojczysty. Nie ma bardziej dyskryminowanej dzisiaj grupy narodowościowej w Europie niż grupa 870 tys. obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, którzy na stałe mieszkają w Niemczech, którzy nie mogą uczyć swoich dzieci języka polskiego, ojczystego w niemieckich szkołach.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#JanuszKowalski">Panie Rzeczniku! Chciałbym, żeby pan stanął za polskimi obywatelami. Stanę za panem murem. I mam również taką prośbę i rekomendację do pani minister Katarzyny Kotuli, aby zająć się tą dyskryminacją. Stanę za państwem murem, ponieważ jest to naprawdę jawna dyskryminacja polskich obywateli, obywateli, którzy nie mogą swoich dzieci uczyć języka polskiego. Uprzejma prośba, aby rok 2023 był rokiem, w którym po 33 latach polskie państwo w sposób skuteczny upomni się o prawa Polaków w Niemczech. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: Pana rząd nie zrobił nic.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Wandę Nowicką, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#WandaNowicka">Szanowna Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Profesorze! Chciałabym najpierw podziękować w imieniu własnym, a także naszych koleżanek posłanek z Lewicy za list, który pan wystosował do ówczesnego ministra Ziobry w sprawie konieczności zmiany definicji zgwałcenia i dostosowania tej definicji do konwencji stambulskiej. Tak że wielkie podziękowania i mam nadzieję, że uda się to w tej sprawie zrobić w tej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#WandaNowicka">Ale mam dwa pytania. Jedno pytanie dotyczy punktu: zakaz tortur, nieludzkiego i poniżającego traktowania. Tam nie ma nic, co w zasadzie już jest pewnym standardem, jeśli chodzi o międzynarodowe standardy praw człowieka i konwencję, mianowicie np. uznania, że zmuszanie kobiet do rodzenia dzieci, które umrą tuż po porodzie, jest uznane za formę nieludzkiego i poniżającego traktowania. Chciałabym prosić, żeby ten temat został podjęty w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#WandaNowicka">I drugi temat, mianowicie równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej. Chciałabym zwrócić uwagę, że problem ograniczeń dostępności do świadczeń z zakresu zdrowia reprodukcyjnego z powodów ideologicznych, a nie tylko ekonomicznych, jest również formą dyskryminacji kobiet. Chciałabym bardzo prosić, żeby również przyjrzeć się temu problemowi. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-374.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Barbarę Oliwiecką, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#BarbaraOliwiecka">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#BarbaraOliwiecka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Rzeczniku! Po pierwsze, bardzo dziękuję za ten raport, bardzo obszerny i skrupulatny. W wielu obszarach jest to swoista mapa naszych działań — tak powinniśmy to odczytywać — dla nas, parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#BarbaraOliwiecka">Nie znalazłam tam jednak informacji o jednym bardzo ważnym zakresie, mianowicie o sztucznej inteligencji. Ta szybko rozwijająca się dziedzina, technologia to ogromna szansa, ale też zagrożenia w wielu obszarach, w tym również dla demokracji i dla praw człowieka. W raporcie nie ma jednak wzmianki, ja nie znalazłam, o tego typu krzywdach czy nadużyciach. Stąd moje pytania. Dlaczego? Czy obywatele nie są świadomi swoich praw w tym zakresie? Czy nie jest to być może wciąż… Na pewno nie jest to jeszcze w wystarczający sposób uregulowane.</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#BarbaraOliwiecka">Moje pytanie jest takie. W jaki sposób są chronione prawa człowieka i w jaki sposób jest monitorowane ich łamanie, jeżeli chodzi o takie zagrożenia, jak: fake newsy, dezinformacja, wyborcze manipulacje polityczne w Internecie, sztuczne konta. Czy leży to w zakresie pana zainteresowań, w zakresie pana pracy? I bardzo ważne, ponieważ ten problem na pewno będzie narastał, czy urząd rzecznika praw obywatelskich przygotowuje się w jakiś sposób do tego zagadnienia, również jeżeli chodzi o akcje edukacyjne. Dziękuję ślicznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Grzegorza Rusieckiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#GrzegorzRusiecki">Szanowna Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Jeszcze raz ogromne podziękowania na pana ręce dla całego zespołu za ogromną pracę, jaką państwo wykonujecie. Cieszycie się ogromnym zaufaniem społecznym i oby tak dalej.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#GrzegorzRusiecki">Natomiast chciałbym zadać konkretne pytanie dotyczące powszechnej inwigilacji, z jaką mamy do czynienia. Nie myślę tutaj tylko i wyłącznie o podsłuchach, o Pegasusie, o śledzeniu korespondencji, prywatnych wiadomości, o wchodzeniu na portale społecznościowe, ale również o kwestiach związanych z monitoringiem, z dostępem do transakcji bankowych, z dostępem do przejazdów autostradami. W jaki sposób państwo to oceniacie? Czy zabezpieczenia dla obywateli, dla zwykłych obywateli są w tym zakresie wystarczające? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Włodzimierza Skalika, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#WłodzimierzSkalik">Jednak wrócę do kwestii odpowiedzi dla Trybunału Konstytucyjnego, szanowny panie rzeczniku, ponieważ wpłynęło w tej sprawie aż 268 wniosków. Pierwszy został rozpatrzony i sprawa jest poważna, bo okazuje się, że Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy związane z obowiązkiem szczepień dzieci są niekonstytucyjne.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#WłodzimierzSkalik">Proszę odpowiedzieć na pytanie, dlaczego nie odpowiedział pan na 38 wezwań Trybunału o zajęcie stanowiska. Większość tych spraw jeszcze trwa, więc jest okazja, żeby takiej odpowiedzi udzielić Trybunałowi Konstytucyjnemu.</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#WłodzimierzSkalik">Następnie druga kwestia. W WHO trwają prace nad zmianą międzynarodowych przepisów zdrowotnych IHR 2005. Wśród zmian projektuje się wykreślenie przepisu, który dziś jeszcze stanowi, i tutaj uwaga, że wszelkie procedury medyczne i leki powinny być opracowane i stosowane z zachowaniem praw człowieka i godności osoby ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-380.3" who="#WłodzimierzSkalik">Panie Rzeczniku! WHO ma zamiar wykreślić ten punkt z aktualnie obowiązujących przepisów. Ministerstwo Zdrowia reprezentuje Polskę w tym procesie. Apeluję do pana i pytam, czy pan porozumie się z panią minister, by zapobiec tej niezwykle groźnej zmianie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Zofię Czernow, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#ZofiaCzernow">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Rzeczniku! Chciałam podziękować za to, że pan rzecznik w swoim sprawozdaniu, wydaje mi się, że po raz pierwszy, jak czytam te sprawozdania, zawarł kwestię ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#ZofiaCzernow">To jest bardzo ważna sprawa. Pan rzecznik wskazał na konstytucyjny obowiązek ochrony środowiska przez państwo, rząd. Wspomniał również o katastrofie ekologicznej na Odrze, która spowodowała ogromne negatywne skutki dla całej Zachodniej Polski.</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#ZofiaCzernow">Problemów ze środowiskiem jest wiele, m.in. przekraczanie norm hałasu, składowiska odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych, a także import odpadów. Chciałam zapytać pana rzecznika, jak dużo jest skarg w związku z tymi sprawami. To świadczy o świadomości społecznej. To bardzo ważne, żeby uporać się z tym problemem. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Łukasza Ściebiorowskiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! W okresie destrukcji za rządów Prawa i Sprawiedliwości i całej Zjednoczonej Prawicy systemu sprawiedliwości i instytucji, które miały stać na straży praw obywatelskich i przestrzegania prawa, jak np. Trybunał Konstytucyjny, to właśnie rzecznik praw obywatelskich był jak samotna wyspa na oceanie, do której obywatel mógł się zwrócić — niezależnie od tego, czy rzecznikiem był pan Adam Bodnar, czy pan Marcin Wiącek. Teraz mówimy o okresie sprawozdawczym obejmującym rok 2022, kiedy wpłynęła rekordowa liczba wniosków — 75 293. Obywatel, szanowni państwo, musi być pewny, że jest instytucja, która będzie reagować na wszystkie informacje dotyczące naruszania wolności i praw człowieka. W każdym, nawet jednostkowym przypadku rzecznik musi dbać o to, żeby zaufanie obywateli do tej instytucji nie zmalało. Przecież przez lata funkcjonowania organ ten wbił się w świadomość obywateli. Tak też było w roku 2022. Rzecznik tego przestrzegał.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#ŁukaszŚciebiorowski">W Koalicji Obywatelskiej mamy przekonanie, że instytucja rzecznika — niezależnie od tego, jakie ugrupowanie sprawuje akurat władzę w Polsce — musi pozostać demokratycznym narzędziem gwarancji praw człowieka i obywatela. Pytanie więc, jakie podejmowano działania służące promocji wśród obywateli działań rzecznika praw obywatelskich i możliwości zwrócenia się do niego w sprawach, które wymagają interwencji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marię Małgorzatę Janyskę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#MariaMałgorzataJanyska">Pani Marszałek! Panie Rzeczniku! Wysoka Izbo! Stwierdzenie: Polska krajem aresztowego bezprawia w ostatnich latach okazało się nie być sloganem. Tu trochę historii, żeby można było wyciągnąć wnioski. 2007 r. — Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazał, że w Polsce mamy o 50% wyższy niż w innych krajach Unii Europejskiej odsetek osób, które są aresztowane, przebywają w aresztach śledczych, wobec których areszt zarządzany był w sposób nieuzasadniony i których pobyt w areszcie tymczasowym przedłużano.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#MariaMałgorzataJanyska">Po tym okresie, w latach 2009–2015, nastąpiła bardzo znacząca poprawa tej sytuacji. W 2009 r. 11% z ogółu więźniów to były osoby tymczasowo aresztowane. W 2015 r. doszliśmy do niecałych 6%. Po tym roku, proszę państwa, niestety znów nastąpił systematyczny wzrost. Jest tu dziwna zbieżność z okresami rządów PiS — 2007 r. i 2015 r. Panie rzeczniku, czy analiza tych spraw nie świadczy także o tym, że wykorzystywano te instytucje do zwalczania oponentów politycznych — także w samorządach? Teraz pytanie bardziej do pani minister. Czy prokuratorzy i inne osoby osoby, które nadużywały swoich uprawnień, poniosą odpowiedzialność? Państwo musi być sprawiedliwe i konsekwentne, ale nie może być opresyjne.</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marię Kurowską, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#MariaKurowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Bardzo dziękuję za tę szeroką i bardzo ciekawą informację, która dotyka praktycznie całego naszego życia. Poruszył pan wiele kwestii, natomiast to, co utkwiło mi w głowie z tej prezentacji, to sprawa psychiatrii dziecięcej i w ogóle sprawa problemów dzieci i młodzieży, problemów, które prowadzą je do samobójstw, do podejmowania prób samobójczych. Rzeczywiście jest to potężny problem. Brakuje nam psychiatrów dziecięcych. Myślę, że również dlatego, że wcześniej tego problemu zupełnie nie było. Dzieci były szczęśliwe, uśmiechnięte. Po prostu życie było inne. W tej chwili to się diametralnie zmieniło. Myślę, że trzeba się zastanowić nad tym, co zrobić, aby psychiatrzy nie byli potrzebni, żeby dzieci mogły być szczęśliwe. Myślę, że bierze się to też z braku poczucia szczęścia.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#MariaKurowska">Jest jednak coś, co mnie bardziej zaniepokoiło. Jedno zdanie pana rzecznika brzmiało mniej więcej tak: Rolą państwa jest, aby wykluczyć sytuacje, w których można mówić o nieludzkim traktowaniu kobiet. Obecnie istniejące prawo tego nie wyklucza. Przeraziłam się, poczułam się, jakby żyła co najmniej w jakimś państwie muzułmańskim, w którym moje prawa nie są respektowane. Nigdy nie czułam się nieludzko traktowana. Zastanawiam się, jakie to są sytuacje. Proszę odpowiedzieć. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-388.3" who="#komentarz">(Poseł Krystyna Skowrońska: I tak pani poseł nie zrozumie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam, kolej na pana posła Pawła Śliza, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#PawełŚliz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Profesorze! W pierwszej kolejności chciałbym bardzo podziękować za niespotykanie obszerne opracowanie dotyczące działalności rzecznika praw obywatelskich. Naprawdę, poruszyło ono wszelkie kwestie.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#PawełŚliz">Chciałbym panu podziękować, ale także zaapelować o jedną kwestię. Chodzi o coś, o co pan rzecznik rzeczywiście od samego początku walczy. Mianowicie trzeba pamiętać o tym, że kara pozbawienia wolności jest karą pozbawienia wolności, a nie karą pozbawienia godności. Bardzo bym prosił, żeby pan rzecznik trwał w swoim postanowieniu i dalej działał.</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#PawełŚliz">Chciałbym zwrócić uwagę także na kwestię, która już dzisiaj wybrzmiała, czyli na kwestię tymczasowych aresztowań. Lawinowy wzrost tymczasowych aresztowań od 2015 r. jest wręcz niesamowity. Jest to wzrost o ponad 100%, jeśli chodzi o stosowanie środka najsurowszego, jakim jest pozbawienie wolności. Obecnie jest to prawie 22 tys. wniosków, które w ponad 90% są przez sądy uwzględniane. Prosiłbym, żeby pan rzecznik także i na tę kwestię miał baczenie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Krystynę Skowrońską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#KrystynaSkowrońska">Wielce Szanowna Pani Marszałek! Chciałam najpierw podziękować pani, pani marszałek, za to, że w tym roku w zupełnie innej atmosferze prowadzimy debatę nad informacją rzecznika praw obywatelskich. Myślę, że pan rzecznik, pan minister również odczuwa tę zmianę atmosfery. Wtedy mieliśmy 5 minut, minutę, pan rzecznik również miał bardzo monitorowany czas wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#KrystynaSkowrońska">Chciałabym również podziękować poprzednim rzecznikom, od pani prof. Ewy Łętowskiej przez pana Andrzeja Zolla, Adama Bodnara, i obecnemu panu rzecznikowi. Miałam okazję ze wszystkimi z państwa współpracować.</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#KrystynaSkowrońska">Chciałabym się skupić… Jest wiele rzeczy w tym sprawozdaniu. Mam dwa pytania.</u>
          <u xml:id="u-392.3" who="#KrystynaSkowrońska">Jak często pana wnioski kierowane do rządu w zakresie uregulowań prawnych albo sytuacji interwencyjnych zyskały akceptację i jak pan wtedy rozmawiał z ówcześnie rządzącymi?</u>
          <u xml:id="u-392.4" who="#KrystynaSkowrońska">Druga sprawa to temat niezwykle ważny w 2022 r.: sprawa wprowadzenia Polskiego Ładu, bałaganu podatkowego. Przedsiębiorcy nie wiedzieli, jak mają się rozliczać. Jakie było pana stanowisko i jak pan współpracował?</u>
          <u xml:id="u-392.5" who="#KrystynaSkowrońska">Pozdrawiam wszystkich, którzy są na galerii. To jest dla was nauka. Co prawda dzisiaj na tej sali jest nas może niewielu, ale podnoszone przez pana profesora jako rzecznika praw obywatelskich tematy są niezwykle ważne. Nie mamy czasu, żeby mówić o Odrze, o potrzebach dzieciaków w zakresie psychiatrii i innych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#KrystynaSkowrońska">Pani marszałek, na pani ręce jeszcze raz składam podziękowania za dobrą atmosferę dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Klaudię Jachirę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Rozmawiając o podsumowaniu pana działalności w 2022 r., nie sposób nie zacząć od podziękowań dla pana zastępczyni pani dr Machińskiej, która przez cały rok 2022 pełniła swoją funkcję i walczyła o przestrzeganie praw człowieka w trakcie trwania kryzysu na granicy polsko-białoruskiej. Ratowała pani nie tylko ludzkie życia, ale też honor państwa polskiego. Chapeau bas, pani Hanno!</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#KlaudiaJachira">Ale oczywiście dziękuję też panu, panie rzeczniku, że w informacji o przestrzeganiu praw człowieka w Polsce zwrócił pan uwagę na trwający kryzys humanitarny. Czytamy w tej informacji, że na podstawie raportu komisarza przy Radzie Europy pan rzecznik przypomniał, że krytycznie ocenia wprowadzone do polskiego porządku prawnego, nieznane wcześniej prawu polskiemu procedury zawracania cudzoziemców do linii granicy oraz wydawania przez komendantów placówek Straży Granicznej postanowień o opuszczeniu terytorium RP. Rzecznik podkreślił konieczność wdrożeń zaleceń przedstawionych w raporcie komisarza praw człowieka Rady Europy w celu poszanowania praw osób poszukujących ochrony międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#KlaudiaJachira">Panie Rzeczniku! Chciałabym spytać, jak często zgłaszano się do pana biura z prośbą o interwencję, z informacją o tym, że prawa człowieka nie są przestrzegane na polsko-białoruskiej granicy, i jakie działania pan planuje, by więcej nie dochodziło do tych nielegalnych procedur i by już nigdy żadna osoba nie umarła, nie cierpiała w polskim lesie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#KlaudiaJachira">Bo — mam nadzieję, że się co do tego zgodzimy — żaden człowiek nie jest nielegalny.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Andrzeja Śliwkę, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#MonikaWielichowska">Nie widzę pana posła.</u>
          <u xml:id="u-399.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Dorotę Łobodę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#DorotaŁoboda">Szanowna Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Panie Rzeczniku! Bardzo serdecznie dziękuję za podjęcie tematu edukacji dzieci ukraińskich w polskim systemie. Sama uczestniczyłam w zorganizowanych przez pana konsultacjach, natomiast te konsultacje odbywały się w pierwszych miesiącach wojny. Teraz jesteśmy bogatsi w doświadczenie. O ile wtedy zastanawialiśmy się nad równym dostępem do edukacji, nad tym, co możemy zrobić w naszych szkołach, żeby usprawnić przyjmowanie dzieci, to teraz zdajemy sobie sprawę, że mamy dzieci, których rodzice nie zapisują ani do edukacji on-line, ani do stacjonarnych szkół. One przebywają na terenie Polski, tymczasem ich prawo do edukacji jest łamane i w zasadzie nikt się za nimi nie wstawia. Moje pytanie: Czy pan przygląda się temu obszarowi i czy ma pan w tym zakresie jakieś rekomendacje? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Paulinę Matysiak, klub Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#PaulinaMatysiak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Od 13 grudnia zeszłego roku do 15 stycznia tego roku 93 osoby zostały wywiezione na Białoruś na mocy rozporządzenia byłego ministra Kamińskiego — rozporządzenia, które stoi w sprzeczności z polskim i międzynarodowym prawem. Pan minister Duszczyk mówi, że te wywózki, te push-backi były humanitarne. Panie ministrze, nie ma czegoś takiego jak humanitarna wywózka na Białoruś. Wiemy, jakich zbrodni dopuszcza się białoruska straż graniczna. Wiemy, jakie temperatury mieliśmy w ciągu ostatniego miesiąca. Nie wiemy za to, ile z tych 93 osób wciąż żyje, a ile zmarło po polskiej czy białoruskiej stronie granicy.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#PaulinaMatysiak">Rozporządzenie ministra Kamińskiego musi być uchylone jak najszybciej. Polska musi zacząć normalnie procedować nad wszystkimi wnioskami o azyl. Koszmar humanitarny polsko-białoruskiego pogranicza powinien się skończyć wraz z władzą Prawa i Sprawiedliwości, bo stawką jest ludzkie życie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Bartosza Romowicza, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowna Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Szanowny Panie Rzeczniku! Dziękuję za przedłożoną informację i pracę pana oraz wszystkich pana pracowników. Zwracam się z prośbą o podjęcie interwencji w sprawie równego dla wszystkich mieszkańców dostępu do opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#BartoszRomowicz">Mieszkam w Ustrzykach Dolnych, w Bieszczadach. Niedaleko, w Lesku szpitalowi w najbliższych dniach grozi upadek. Przypomnę, że w tym szpitalu funkcjonuje jedyny w tym regionie oddział ginekologiczno-położniczy. Szpital w ciągu kilkunastu dni musi znaleźć ponad 10 mln zł, aby komornik nie zajął konta bankowego. Zajęcie konta bankowego szpitala w Lesku oznacza brak wypłat dla pracowników, pielęgniarek i lekarzy. Tą sprawą zajmuje się również pani minister zdrowia, ale pana zaangażowanie w tę sprawę na pewno pomoże skutecznie rozwiązać ten problem.</u>
          <u xml:id="u-404.2" who="#BartoszRomowicz">Statystyki pokazują, że kod pocztowy determinuje długość życia. Bynajmniej nie chodzi tu o te dwie pierwsze cyfry. One nie oznaczają długości naszego życia, tylko miejsce zamieszkania w Polsce. Mieszkańcy południowo-wschodniej Polski, a w szczególności powiatów leskiego i bieszczadzkiego, nie mogą mieć utrudnionego dostępu do opieki medycznej tylko i wyłącznie dlatego, że urodzili się i mieszkają w tym miejscu. To dyskryminacja, z którą przez ostatnich 8 lat nikt sobie nie poradził. A przecież każdy ma prawo do ochrony zdrowia, co gwarantuje mu nasza konstytucja w art. 68. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Elżbietę Burkiewicz, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#ElżbietaBurkiewicz">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Chciałabym powiedzieć parę słów w imieniu dzieci chorych na mukowiscydozę. Czy urząd Rzecznika Praw Obywatelskich ma świadomość, że w naszym kraju część dzieci chorych na mukowiscydozę jest pozbawiona prawa do refundacji nowoczesnego leku z programu lekowego, który jest znany pod nazwą B.112. Niestety dzieci, które mają mniej niż 12 lat, nie mogą mieć refundowanego tego leku. Lek ten znosi całkowicie objawy tej ciężkiej choroby. To nie jest lek, który leczy tę chorobę, tylko znosi jej objawy. Lek jest bardzo drogi. W Polsce takich dzieci jest tylko ok. 300 i niestety w naszym kraju są dyskryminowane. W Unii Europejskiej dzieci są objęte tą refundacją już powyżej 2. roku życia. Bardzo proszę o podjęcie działań w tej sprawie, bo nie możemy chorych dzieci pozbawiać prawa do życia w zdrowiu. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Iwonę Krawczyk, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Rzeczniku! Mnie szczególnie uderzyła jedna kwestia, którą usłyszałam w pana prezentowaniu wyników corocznej pracy rzecznika. Tortury i nieludzkie traktowanie. Wydawać by się mogło, że problem tortur w Polsce jest już nieaktualny. Jednak widać — i to wynikało z pana wypowiedzi — że mamy z nim nadal do czynienia. Chciałabym zapytać, czy ten problem to jest taki, o jakim mówi pan prezes Kaczyński, który powiedział, że wobec jego byłego ministra stosowano podczas ostatniego zatrzymania tortury, czy być może chodzi o inną skalę, inne tortury, te chociażby, które możemy zauważyć w stosunku do kobiet. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#MonikaWielichowska">Na tym zakończyliśmy rundę pytań do pana rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam do zabrania głosu rzecznika praw obywatelskich pana Marcina Wiącka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#MarcinWiącek">Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Szanowni Państwo! Bardzo dziękuję za wszystkie dobre słowa, które padły z państwa ust pod adresem urzędu, który mam zaszczyt piastować, i moich współpracowników. Bardzo dziękuję również za te głosy sceptycyzmu. Weźmiemy sobie je do serca i będziemy starali się, aby takich krytycznych uwag w przyszłości nie było.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Mam kłopot, ponieważ, jak widzę, mam 15 minut na odpowiedź. Wynotowałem sobie ok. 60–70 pytań, więc postaram się odpowiedzieć na te, które się powtarzały i których było najwięcej.</u>
          <u xml:id="u-410.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Czekamy.)</u>
          <u xml:id="u-410.3" who="#MarcinWiącek">Natomiast jeżeli ktoś z państwa będzie życzył sobie uzyskać odpowiedź na określoną kwestię na piśmie, to bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-410.4" who="#komentarz">(Poseł Dorota Marek: Rozumiemy.)</u>
          <u xml:id="u-410.5" who="#MarcinWiącek">Chciałbym rozpocząć od kwestii, która pojawiła się w pytaniach najczęściej, czyli problematyki dotyczącej sytuacji i kryzysu na granicy polsko-białoruskiej. Moim zdaniem przepisy prawa, które obecnie obowiązują, które są podstawą prawną stosowania tzw. push-backów, czyli zawrócenia do granicy, są niezgodne z konstytucją, ze standardami międzynarodowymi. Istnieje standard dopuszczalności wyjątkowego stosowania tzw. push-backów określony w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w wyroku w sprawie N.D. i N.T. przeciwko Hiszpanii, gdzie jest napisane, w jakich okolicznościach wyjątkowo można zawrócić człowieka do granicy. Te okoliczności nie są w odpowiedni sposób skodyfikowane w polskim prawie i dlatego dochodzi do tylu sytuacji, które oceniamy jako naruszenie prawa. Ja przedstawiłem wystąpienie generalne do pana ministra spraw wewnętrznych i administracji w grudniu, oczekuję na udzielenie odpowiedzi. W tym wystąpieniu podkreśliłem, że moim zdaniem, ale nie tylko moim, jak również w zasadzie większości ekspertów i przede wszystkim sądów administracyjnych konieczne jest uchylenie, wyeliminowanie z polskiego systemu prawnego tzw. rozporządzenia granicznego, które zostało wprowadzone w 2021 r.</u>
          <u xml:id="u-410.6" who="#MarcinWiącek">Chciałbym podkreślić tutaj, mówiąc na ten temat, że on jest bardzo szeroki. Szanowni państwo, panuje zgoda co do tego, że niedopuszczalne jest dokonanie ekstradycji człowieka na Białoruś, człowieka podejrzanego o popełnienie przestępstwa. Sąd nie może, nie powinien wydać Białorusi w drodze ekstradycji człowieka podejrzanego o popełnienie przestępstwa, dlatego że grozi mu tam nieludzkie traktowanie. Ten standard tym bardziej, to jest oczywiste, odnosi się do osób, które nie są podejrzewane o popełnienie przestępstw. Wydalenie człowieka z kraju powinno być poprzedzone choćby minimum procedury, ustaleniem danych takiego człowieka, ustaleniem tego, czy potrzebuje pomocy, czy jego życie, zdrowie są zagrożone i czy należy takiemu człowiekowi udzielić pomocy humanitarnej. Polskie prawo w obecnym kształcie nie przewiduje takich warunków i dlatego wymaga zmian.</u>
          <u xml:id="u-410.7" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Padło również pytanie dotyczące mojego postępowania — biura rzecznika — w sprawie zarzutów, jakie się pojawiają, dotyczących pana Mariusza Kamińskiego i pana Macieja Wąsika. Pozwolę sobie w takim razie wskazać, jakie działania podjęliśmy, moje biuro podjęło w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-410.8" who="#MarcinWiącek">W dniu 16 stycznia tego roku wydałem polecenie, aby przedstawiciele biura rzecznika udali się do Aresztu Śledczego w Radomiu, czyli do miejsca, w którym przebywał pan Mariusz Kamiński. Wizytację złożyły tam dwie panie, moje współpracowniczki z biura rzecznika. Przeprowadzona została rozmowa z panem Mariuszem Kamińskim, dokonano oglądu celi mieszkalnej, w której przebywał. Przeprowadzono rozmowę z dyrektorem aresztu, z zastępcami, z zastępcą ordynatora oddziału wieloprofilowego szpitala aresztu. Zapoznano się z dokumentacją dotyczącą pobytu i leczenia pana Mariusza Kamińskiego w areszcie.</u>
          <u xml:id="u-410.9" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Powiem krótko: jeśli chodzi o pobyt w Areszcie Śledczym w Radomiu, nasze wnioski są takie, że pan Mariusz Kamiński miał zapewnioną odpowiednią opiekę medyczną i nie było podstaw do formułowania zastrzeżeń dotyczących traktowania czy warunków bytowych w tym areszcie. Stosowne przepisy prawa, które obowiązują w tym zakresie, były respektowane.</u>
          <u xml:id="u-410.10" who="#MarcinWiącek">Nieco inne są wnioski dotyczące Aresztu Śledczego w Warszawie-Grochowie, gdzie panowie przebywali w celi tymczasowej. Tu w dniu 17 stycznia 2024 r. odbyła się również wizytacja moich współpracowników, rozmowa z dyrektorem aresztu, ogląd cel mieszkalnych w oddziale, na którym przebywał pan Mariusz Kamiński. Zapoznaliśmy się również z informacjami przekazanymi przez dyrektora aresztu, z dokumentacją: sprawozdaniem sędziego penitencjarnego, protokołami z kontroli przeprowadzanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną w tym miejscu.</u>
          <u xml:id="u-410.11" who="#MarcinWiącek">Chciałbym także państwa poinformować, że w listopadzie 2021 r. i w listopadzie 2022 r. przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Obywatelskich odbyli wizytację w Areszcie Śledczym w Warszawie-Grochowie. Nasze wnioski są takie, że stan cel w tym areszcie jest bardzo zły. Jest bardzo zły, nie spełnia wymogów określonych przez zasady humanitarnego traktowania. Powiem tak: w dniach 24–25 listopada 2022 r. przedstawiciele biura rzecznika wizytowali Areszt Śledczy w Warszawie-Grochowie i ich uwagę zwrócił m.in. grzyb i wilgoć w celach mieszkalnych i kącikach sanitarnych, zły stan materacy w celach przejściowych w oddziale męskim i bardzo złe warunki w oddziałach A1 oraz B3, skupiska pleśni, wilgoci na ścianach i sufitach w celach mieszkalnych, odpryskująca farba na ścianach, skraplająca się, przeciekająca woda z sufitu, ubytki w podłodze. Te kwestie zostały przedstawione w raportach dotyczących tego miejsca. Na podstawie wizytacji, jaką odbyły moje współpracowniczki w tym miejscu, możemy stwierdzić, że te zalecenia nie zostały wykonane. Warunki panujące w tym areszcie śledczym są złe.</u>
          <u xml:id="u-410.12" who="#MarcinWiącek">Jeszcze jedna informacja, którą chciałbym państwu przedstawić. Zgodnie z naszymi ustaleniami 12 stycznia 2024 r. dyrektor aresztu w Radomiu wystąpił, opierając się na opinii lekarza, do sądu penitencjarnego o zgodę na przymusowe karmienie i leczenie pacjenta na podstawie art. 118 Kodeksu karnego wykonawczego. W tym samym dniu Sąd Okręgowy w Radomiu zwrócił się o uzupełnienie wniosku o opinię drugiego lekarza, wyznaczając rozprawę na 15 stycznia. 15 stycznia wpłynęła do sądu druga opinia o stanie zdrowia, sporządzona przez dwóch lekarzy, i w tej opinii sformułowano wniosek, że przedłużanie protestu głodowego stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. I w oparciu o tę opinię sąd wyraził zgodę na zastosowanie przymusowego leczenia i karmienia. To jest to, co ustaliliśmy.</u>
          <u xml:id="u-410.13" who="#MarcinWiącek">Natomiast, szanowni państwo, ja uznałem, że ta sprawa wymaga dalszych badań ze strony Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, w związku z czym wydałem polecenie, aby zwrócić się do sądu penitencjarnego o przedstawienie akt sprawy, zwłaszcza co do sposobu rozpoznania zażalenia na decyzję o przymusowym odżywianiu, a także sformułowaliśmy zapytanie do Aresztu Śledczego w Radomiu o wskazanie, w jaki sposób przebiegało wdrożenie procedury przymusowego karmienia. Po uzyskaniu tych informacji będę mógł ustosunkować się do zarzutów, które padają w przestrzeni publicznej. Jako rzecznik praw obywatelskich mam obowiązek przeprowadzić postępowanie w takiej sprawie, zebrać informacje od odpowiednich instytucji i po ich uzyskaniu będę mógł przedstawić w tej sprawie wnioski.</u>
          <u xml:id="u-410.14" who="#MarcinWiącek">Powracam do pytań, które państwo przedstawili. Szanowni państwo, otrzymałem pytania dotyczące władzy sądowniczej i kryzysu w polskiej władzy sądowniczej. Jak wskazywałem w moim wystąpieniu wstępnym, kieruję skargi nadzwyczajne do Sądu Najwyższego, do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Moje zdanie na temat kryzysu w polskiej władzy sądowniczej jest takie, że żaden z europejskich trybunałów, ani Europejski Trybunał Praw Człowieka, ani Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nie stwierdził, aby sędziowie powołani od 2018 r. nie mieli statusu sędziowskiego, nie pełnili służby sędziowskiej. Żaden trybunał tak nie stwierdził. Żaden trybunał również nie stwierdził, aby orzeczenia wydawane przez sędziów powołanych od 2018 r. były orzeczeniami nieistniejącymi czy że powinny być pomijane w działalności organów państwa. To są kwestie dużo bardziej skomplikowane, wymagające przeprowadzenia stosownych procedur. Sprzeciwiam się takiemu podejściu, zgodnie z którym jedne organy nie uznają istnienia innych albo uznają, że akt wydawanych przez inne organy nie ma w systemie prawnym.</u>
          <u xml:id="u-410.15" who="#MarcinWiącek">Takie podejście może prowadzić do chaosu prawnego. I w celu uniknięcia tego chaosu niezbędne jest ustawodawcze wdrożenie rozwiązań pozwalających na uchylenie tych zarzutów, które płyną do Polski z Luksemburga i Strasburga odnośnie do polskiej władzy sądowniczej. I dlatego w moim wystąpieniu wstępnym przedstawiłem apel o to, aby doszło do powstania projektów ustaw wdrażających te standardy i pozwalających na uchylenie wątpliwości odnoszących się do władzy sądowniczej.</u>
          <u xml:id="u-410.16" who="#MarcinWiącek">Wracam do pytania dotyczącego Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Kieruję skargi nadzwyczajne, bo o to mnie proszą obywatele. Są pewne sprawy dotyczące wyroków, które rażąco naruszają prawo, są rażąco niesprawiedliwe i nie ma innej możliwości, aby je uchylić niż w drodze skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. Nie ma innej możliwości. Mogę podać przykład sytuacji, w której dochodziło do kilkukrotnego orzekania o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy. Mogę podać przykład sprawy, w której niedawno została wniesiona skarga nadzwyczajna. Człowiek wziął z firmy pożyczkowej pożyczkę w wysokości 6 tys. zł, podpisał umowę, w której było oprocentowanie w wysokości 1% dziennie, a więc 365% w skali roku. I za te 6 tys. firma pożyczkowa zażyczyła sobie ponad 400 tys. zł zwrotu. Sąd uwzględnił takie żądanie i wydał orzeczenie prawomocne, zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne. Nie ma innej możliwości prawnej uchylenia tego orzeczenia jak wniesienie skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego. Albo sprawa prawomocnego wyroku eksmisyjnego wydanego w trybie zaocznym, gdzie sąd orzekł eksmisję z lokalu komunalnego rodziny, osób z niepełnosprawnościami i osób niemających zapewnianego lokalu zamiennego, a więc orzekł o tzw. eksmisji na bruk, i to osób, które potrzebują szczególnego wsparcia. I nie ma innego wyjścia niż wniesienie skargi nadzwyczajnej i uchylenie orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-410.17" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Jeżeli chodzi o orzeczenia Sądu Najwyższego, izby kontroli nadzwyczajnej w takich sprawach, w jakich ja kieruję skargi nadzwyczajne, to co do zasady są uwzględniane skargi nadzwyczajne i te orzeczenia są wykonywane przez organy, do których są potem kierowane. Natomiast to jest sytuacja ogromnego konfliktu wartości, jaki mamy, i nie ma wątpliwości co do tego, że konieczna jest reforma władzy sądowniczej, ponieważ nie może być tak, że orzeczenie sądu jest wydane w takim trybie, że istnieje ryzyko, iż ono zostanie zakwestionowane następnie przez inny sąd czy przez któryś z europejskich trybunałów.</u>
          <u xml:id="u-410.18" who="#MarcinWiącek">Pani marszałek, proszę o radę, co mam teraz zrobić, ponieważ chciałbym z szacunku dla państwa udzielić odpowiedzi na jak najwięcej pytań, a czas mi się skończył.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#MonikaWielichowska">To ja jeszcze panu rzecznikowi daruję 5 minut, a resztę odpowiedzi przekaże pan rzecznik parlamentarzystom na piśmie, dobrze?</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#MonikaWielichowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#MarcinWiącek">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-412.1" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Chciałbym też odnieść się do pewnych zarzutów, które przedstawił pan poseł Skalik, dotyczących tego, czego nie ma w informacji rocznej. Pan poseł wskazał problematykę szczepionek i szczepień. Zachęcam. W informacji rocznej, tej, którą państwo przedstawili, wystąpienia dotyczące szczepień są na str. 99.</u>
          <u xml:id="u-412.2" who="#MarcinWiącek">Jeśli chodzi o blokady stron internetowych i skargi, które do nas trafiały, dotyczące blokady stron internetowych, informacja o moim wystąpieniu w tych sprawach jest w tym dokumencie na str. 303.</u>
          <u xml:id="u-412.3" who="#MarcinWiącek">Jeśli chodzi o postępowania dyscyplinarne wobec lekarzy, którzy byli sygnatariuszami listu otwartego w sprawach, o które pan poseł pytał, to zachęcam do zapoznania się z informacją roczną za rok 2021, ponieważ w tym roku przedstawiłem wystąpienie w tej sprawie i miałem również spotkanie z Naczelną Radą Lekarską dokładnie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-412.4" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Padło również pytanie dotyczące nauczania języka niemieckiego i tego, w jaki sposób jest nauczany język polski w Niemczech. Wystąpiłem w tej sprawie, w sprawie zmniejszenia liczby godzin języka niemieckiego, kilkukrotnie do ministra edukacji. Wiem, że w tej chwili jest przygotowane rozporządzenie dotyczące uchylenia tego ograniczenia. Również zaapelowałem, ustosunkowując się do tego rozporządzenia, że ono powinno być wprowadzone w życie już od drugiego semestru, jak najszybciej. Jeśli zaś chodzi o realizowanie traktatu o dobrym sąsiedztwie z 1991 r., który w swoich przepisach również stanowi o prawach polskich obywateli do nauczania języka polskiego w Niemczech, wystąpiłem w tej kwestii do pana ministra spraw zagranicznych, aby uzyskać opinię o stanie realizacji traktatu z 1991 r., i ta opinia była krytyczna. Ta opinia była krytyczna i rolą rzecznika praw obywatelskich jest zasygnalizowanie tej kwestii, ustalenie, jaka jest sytuacja, natomiast co do kroków, jakie powinny być w tym obszarze podjęte, są to sprawy z zakresu polityki zagranicznej. W każdym razie stanowisko ministra spraw zagranicznych jest takie, iż w tym zakresie traktat, art. 20 i art. 21 traktatu z 1991 r. nie są w odpowiedni sposób respektowane.</u>
          <u xml:id="u-412.5" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Chciałbym również ustosunkować się do problematyki, o którą były pytania, a mianowicie do problemów dotyczących sądownictwa. Chciałem wrócić do tego, ponieważ pojawiło się pytanie o jedno z wystąpień rzecznika w 2022 r. w odniesieniu do ustawy amnestyjnej, czyli ustawy wprowadzającej amnestię w związku z tzw. wyborami kopertowymi. To był jeden z problemów, ponieważ obserwujemy pewne tendencje w ustawodawstwie, które nie powinny w świetle konstytucji być kontynuowane, mianowicie ograniczanie roli sądów w obszarze monopolu sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Ustawa amnestyjno-abolicyjna, tzw. ustawa amnestyjno-abolicyjna w sprawie wyborów kopertowych była niezgodna z tą zasadą, ponieważ w drodze ustawy zakwestionowano pewną grupę wyroków sądów. Amnestia i abolicja na czym innym polega. Nie polega na tym, że się kwestionuje orzeczenia, prawomocne orzeczenia sądowe. Podobne uwagi zgłosiłem w odniesieniu do ustawy o tzw. państwowej komisji do badania wpływów rosyjskich. Tam również ten problem się pojawił. Ten problem się pojawił także w nowelizacji Kodeksu karnego, gdzie np. istnieją pewne środki karne, jak przepadek pojazdu lub jego równowartości, które sąd ma obowiązek stosować. Nie powinno być tak, że sąd ma obowiązek stosować pewne środki. Co do zasady sądowi powinno się pozostawić pewien luz decyzyjny w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-412.6" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Chciałbym jeszcze raz bardzo podziękować za wysłuchanie informacji rocznej. Deklaruję, że każde z pytań, które państwo sformułowali… Jeśli nie odnajdą państwo w mojej wypowiedzi czy w informacji rocznej odpowiedzi na te pytania, bardzo proszę o przekazanie nam takiej informacji — wówczas na piśmie odpowiemy. Ubolewam nad tym, że z uwagi na ograniczony czas nie mogłem odpowiedzieć na wszystkie pytania. Ale zapewniam państwa, że wszystkie problemy, o których państwo posłowie, panie posłanki i panowie posłowie mówili, wszystkie problemy są przedmiotem zainteresowania i wystąpień indywidualnych lub konkretnych w naszym biurze. Również problem mukowiscydozy, o który pani posłanka pytała pod koniec. To jest nawet problem, w odniesieniu do którego w ostatnim czasie, w grudniu, skierowałem wystąpienie generalne do ministra zdrowia, i czekam na odpowiedź na nie. Tymczasowy aresztowanie, problematyka Polskiego Ładu, problematyka prawa do ochrony zdrowia, szkolnictwa czy chorób rzadkich, czy praw seniorów, osób starszych — to wszystko to są sprawy, którymi się zajmujemy. Nie wszystkie one być może mają odzwierciedlenie w informacji rocznej, która jest dokumentem o ograniczonej objętości, natomiast wszystkie mają odzwierciedlenie w naszej działalności.</u>
          <u xml:id="u-412.7" who="#MarcinWiącek">Szanowni Państwo! Zapraszam również do kontaktu. Jeżeli ktoś z państwa, pań posłanek i panów posłów, chciałby spotkać się ze mną czy przedstawić sprawy do interwencji — mam na myśli również takie sprawy, o których państwo się dowiadują od swoich wyborców, podczas spotkań z wyborcami — my jesteśmy do dyspozycji i staramy się czynić wszystko, co w naszej mocy, żeby w sposób obiektywny i niezależny wspomagać ochronę wolności i praw człowieka w Polsce. Jeszcze raz bardzo dziękuję za tę dyskusję. Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-412.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#MonikaWielichowska">Panie Rzeczniku! Debaty o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka nigdy dość. Ja osobiście również dziękuję za to sprawozdanie, nad którym dzisiaj się pochyliliśmy, bo ono wypełnione jest ludzkimi sprawami. Dziękuję, że stoi pan na straży konstytucji, że stoi pan po stronie równości i równego traktowania. Dziękuję też, że stoi pan po stronie godności osobistej i wolności. Proszę moje, nasze podziękowania przekazać swoim współpracownikom, którzy na co dzień pochylają się nad tym tysiącem spraw, które wpływają do biura.</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-413.3" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-413.4" who="#MonikaWielichowska">Wysoka Izbo! Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-413.5" who="#MonikaWielichowska">Stwierdzam, że Sejm zapoznał się z informacją o działalności rzecznika praw obywatelskich oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela w roku 2022.</u>
          <u xml:id="u-413.6" who="#MonikaWielichowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 12. porządku dziennego: Informacja Rady Ministrów o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Senioralnej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 83 i 151).</u>
          <u xml:id="u-413.7" who="#MonikaWielichowska">Proszę panią minister do spraw polityki senioralnej Marzenę Okła-Drewnowicz o przedstawienie informacji.</u>
          <u xml:id="u-413.8" who="#MonikaWielichowska">Pani minister, serdecznie zapraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić informację o sytuacji osób starszych za rok 2022. Tak się złożyło, że ta informacja powinna być przedstawiona jeszcze przez poprzedni rząd, ponieważ przypominam, że zgodnie z art. 5 ustawy o osobach starszych ta informacja powinna być przedstawiona do 31 października danego roku. Niestety wpłynęła ona już po terminie, w listopadzie, więc dzisiaj ja jestem zobowiązana do tego, żeby tę informację przedstawić. Ale podkreślam jeszcze raz, jest to informacja, którą przygotowywał poprzedni rząd, za rok 2022.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Najwięcej znajdziemy w tej informacji danych dotyczących seniorów i takich, powiedziałabym, dość statystycznych informacji, które seniorów dotyczą. Liczę na to, że w przyszłości będzie więcej rekomendacji i wytycznych co do tego, jak ta polityka senioralna powinna wyglądać, jak powinna być skoordynowana, i będzie polityką naprawdę systemową.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Przystępuję do przedstawienia danych, które zostały zawarte w tej informacji. Wyglądały one następująco. W końcu 2022 r. liczba ludności polskiej wynosiła 37,8 mln, w tym blisko 9,8 mln stanowiły osoby w wieku 60 lat i więcej. W stosunku do roku 2021 liczba osób w wieku senioralnym wzrosła o ponad 67 tys. W 2021 r. prawie 2/3 osób w wieku 60 lat i więcej wskazało na długotrwałe problemy zdrowotne lub choroby przewlekłe, które trwały lub przewidywano, że będą trwały co najmniej 6 miesięcy. W populacji osób starszych najliczniejszą grupę, bo ponad 27%, stanowiły osoby w wieku 65–69 lat. Drugą pod względem liczebności grupę stanowiły osoby w wieku 60–64 lata, których udział zmniejszył się w stosunku do roku poprzedniego o 1,4 punkty procentowe, osiągając wielkość 24,9%. Mniej liczną, ale rosnącą w ostatnich latach jest grupa osób w wieku, i to jest ważne, 70–74 lata. W 2022 r. w stosunku do roku poprzedniego liczba osób w tym wieku wzrosła o 3,4%, a ich udział w populacji osób starszych osiągnął poziom 21%. W 2022 r. w stosunku do roku poprzedniego najbardziej wzrosła liczba osób w wieku 75–79 lat, o ponad 10%, i osiągnęła udział w populacji osób starszych na poziomie ponad 12%. Należy zwrócić uwagę, że ok. 16,3% osób starszych stanowiły osoby w wieku co najmniej 80 lat.</u>
          <u xml:id="u-414.3" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">W strukturze ludności według stanu cywilnego najbardziej liczną grupą są osoby pozostające w związku małżeńskim, jednakże wraz ze wzrostem wieku tendencja ta ulega znaczącym zmianom. Wśród osób w wieku sędziwym aż 2/3 to osoby owdowiałe, w tym ponad 90% to osoby żyjące samotnie.</u>
          <u xml:id="u-414.4" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Wyniki prognozy ludności na lata 2014–2050 wskazują na pogłębienie się procesu starzenia społeczeństwa. Mimo przewidywanego spadku liczby ludności o ponad 4 mln do 2050 r. spodziewany jest systematyczny wzrost liczby ludności w wieku 60 lat lub więcej. Populacja osób w tym wieku wzrośnie w końcu horyzontu prognozy do ponad 13,7 mln i będzie stanowiła ponad 40% ogółu ludności.</u>
          <u xml:id="u-414.5" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Ostatnie dane, które przytoczyłam, są najbardziej istotne, bo pokazują, że społeczeństwo polskie będzie się coraz bardziej i to w coraz bardziej gwałtownym tempie starzało. Pytanie oczywiście, jak poradzić sobie z tym wyzwaniem. Jak sięgniemy do tego dokumentu, który pozostawili nam poprzednicy, to zobaczymy kilka informacji, np. dotyczących aktywizacji osób starszych. Aktywizacja, aktywność oczywiście są bardzo ważne, bo pozwalają na utrzymywanie lepszej kondycji fizycznej, która pozwala oczywiście na lepszy stan zdrowia. Jeśli chodzi o programy aktywne, tak naprawdę mieliśmy w 2020 r. dwa takie programy, czyli program „Aktywni+” i…</u>
          <u xml:id="u-414.6" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: 2022.)</u>
          <u xml:id="u-414.7" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Przepraszam bardzo, a który powiedziałam?</u>
          <u xml:id="u-414.8" who="#komentarz">(Głos z sali: 2020.)</u>
          <u xml:id="u-414.9" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Przepraszam, w 2022 r. mieliśmy dwa takie programy, program „Aktywni+” i program „Senior+”. Te dwa programy to tak naprawdę są programy, możemy powiedzieć, kontynuowane jeszcze po poprzednikach, bo program „Senior+” to przecież jest program „Senior — WIGOR”…</u>
          <u xml:id="u-414.10" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Tylko z innym finansowaniem, pani minister, 50 mln.)</u>
          <u xml:id="u-414.11" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…i cieszę się, że państwo poprzednicy kontynuowali ten program wieloletni. Przypominam, że program „Senior — WIGOR” był programem wieloletnim i na każdy rok były wpisywane konkretne miliony. Program „Aktywni+” też jest, mogę powiedzieć, kontynuacją po poprzednim jeszcze rządzie Platformy i PSL-u, ponieważ był program ASOS. Bardzo się cieszę, że dobre rozwiązania są kontynuowane, i również zapewniam, że te programy będą kontynuowane, ale istotne jest to, żeby te aktywizacyjne programy nie tylko kontynuować, lecz także wprowadzać nowe programy, które będą np. nakierowane trochę na solidarność pokoleń, być może łączone właśnie z uwagi na to, że mamy dzisiaj mocno starzejące się społeczeństwo i wielkie potrzeby, jeśli chodzi o powstawanie miejsc w żłobkach i przedszkolach, ale równocześnie dla osób starszych. A więc z pewnością te programy, które dzisiaj są, musimy w przyszłości rozwijać, poszerzać o nowe rozwiązania, tak żeby też placówek wsparcia dla osób starszych było jak najwięcej.</u>
          <u xml:id="u-414.12" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Brakuje mi czy przede wszystkim seniorom na pewno takich placówek wsparcia, które będą zaadresowane choćby do seniorów, którzy dzisiaj są dotknięci chorobami otępiennymi. Tutaj musimy pomyśleć, żeby budować tego typu ośrodki wsparcia, jeśli nie same, nie wiem, wolno stojące ośrodki w każdej gminie, bo to byłoby z pewnością niewykonalne i trudne, to przynajmniej miejsca, które będą dla tego typu osób starszych miejscami, które będą w tych trudnych sytuacjach służyły im pomocą.</u>
          <u xml:id="u-414.13" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">To jest kwestia aktywizacji, natomiast bardzo ważna jest druga kwestia, związana z opieką, szczególnie opieką w miejscu zamieszkania. W 2022 r. rodzin, które były objęte pomocą społeczną, było ok. 800 tys. z tego, co sobie przypominam, w tym prawie 200 tys. to były rodziny emeryckie, a ponad 70% wśród tych rodzin emeryckich to tak naprawdę gospodarstwa jednoosobowe. To też pokazuje, że absolutnie jest potrzeba wzmocnienia pomocy dla seniorów w miejscu zamieszkania. A więc usługi opiekuńcze… Mamy tutaj dwa programy, które były w poprzednich latach, czyli np. program 75+, ale nie wszystkie gminy mogły z tego programu skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-414.14" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Dlatego dzisiaj mówimy o tym, że ważne jest dofinansowanie samorządów czy też wprowadzenie takiego narzędzia, o którym wspominamy, czyli bonu senioralnego, który pozwoli na dodatkowe godziny czy też na to, żeby tych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, niezależnie od tego, czy ktoś mieszka w mieście, czy na wsi, czy to jest miasto duże, czy miasto mniejsze… Wszędzie są seniorzy i mają potrzeby, a ich bliscy często pracują i nie mogą tej opieki sprawować i chodzi o to, żeby te usługi opiekuńcze mogły powstawać dzięki dofinansowaniu. Oczywiście trzeba robić to sukcesywnie, bo osób, które mogą tego typu opiekę świadczyć, nie jest dużo, przynajmniej nie jest ich tyle, ile ich potrzeba, więc trzeba wprowadzać to sukcesywnie. I to jest absolutny priorytet.</u>
          <u xml:id="u-414.15" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">W informacji znajdziemy też dane dotyczące lekarzy geriatrów. Niestety te dane nie są optymistyczne, ponieważ liczba lekarzy geriatrów w 2022 r. to raptem 534. Oczywiście można powiedzieć, że to jest więcej niż w 2015 r., ale to jest 8 lat czy tam 7 lat, czy 6 lat i tych lekarzy geriatrów powinno być dużo, dużo więcej. Szkoda, że w międzyczasie w 2017 r. w wyniku reformy sieci szpitali niestety geriatria zniknęła, te świadczenia nie mogły być już dofinansowywane na oddziałach geriatrycznych, ponieważ geriatria zniknęła z podstawowego poziomu szpitali.</u>
          <u xml:id="u-414.16" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Dzisiaj musimy pomyśleć o tym, jak być może inni specjaliści mogliby również realizować te świadczenia specjalistyczne, geriatryczne, tak żeby seniorzy mieli adekwatną pomoc, taką, jaką powinni mieć. Dlatego mogę powiedzieć już dzisiaj, że w odpowiedzi na to zapotrzebowanie dotyczące takiej, powiedziałabym, opieki długoterminowej, co mówiąc, mam na myśli i usługi opiekuńcze w miejscu mieszkania, i ZOL-e, i domy pomocy społecznej, z pewnością będziemy powoływali zespół międzyresortowy tylko — albo aż — do spraw opieki długoterminowej, tak żeby ten system najpierw przejrzeć i zobaczyć, jak go wzmocnić, jak go w ogóle tak naprawdę udrożnić, stworzyć, jak on ma być zorganizowany i finansowany, żebyśmy mieli całą procedurę właśnie funkcjonowania opieki długoterminowej.</u>
          <u xml:id="u-414.17" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">I oczywiście kwestia pieniędzy. Niestety mimo tego, że seniorzy otrzymywali trzynastki i czternastki, to jednak jest tak, że jak popatrzymy np. na renty i emerytury jako procent przeciętnego wynagrodzenie, to jeszcze w 2015 r. renty i emerytury wynosiły 58% przeciętnego wynagrodzenia, a już w 2021 r. to było 51%. I podobnie było w roku 2022. A więc to pokazuje, że mimo transferów jednorazowych wartość rent i emerytur spadała. Dlaczego? Dlatego że zarówno trzynastki, jak i czternastki nie były wliczane do podstawy rent i emerytur, od której to później dokonywana jest waloryzacja. Owszem, jednorazowe dodatki są ważne w sytuacji drożyzny i galopującej inflacji, ale jednak nie wpływają w przyszłości na to, żeby te emerytury nie traciły na wartości. Dlatego my, tak jak państwo wiecie, nie tylko zapowiedzieliśmy, lecz także zaplanowaliśmy w budżecie drugą waloryzację. Wiemy, że druga waloryzacja będzie na jesieni danego roku, jeżeli w czerwcu ta inflacja wyniesie ponad 5%. Kolejna w kolejnym roku będzie już uwzględniała waloryzację z poprzedniego roku. Dzięki temu emerytury nie będą traciły na wartości.</u>
          <u xml:id="u-414.18" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Wiem, że jest to rozwiązanie trudniejsze. Na pewno trudniej się je opakowuje w hasła i trudniej się sprzedaje, ale na końcu emeryci i renciści zyskują, bo wartość ich emerytur jest na pewno utrzymana, i to jest ważne.</u>
          <u xml:id="u-414.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-414.20" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Szanowni Państwo! Oczywiście cała informacja jest dość obszerna, bo liczy prawie 360 stron, więc nie ma takiej możliwości, żebym mogła dzisiaj w ciągu 15 minut ją przeczytać i myślę, że państwo by jej też nie wysłuchali, ale oczywiście jest dostępna. Jest w niej bardzo dużo danych, liczb, są statystyki, które na początku przytoczyłam. Ale przytoczyłam to po to, żeby pokazać, że jesteśmy przed ogromnym wyzwaniem wspólnego poradzenia sobie ze starzejącym się społeczeństwem. I inaczej sobie nie poradzimy z tym wyzwaniem, jak tylko właśnie poprzez działania nakierowane na solidarność pokoleń, którą rozumiem w ten sposób, że wspieramy też osoby, które są aktywne zawodowo, a mają pod opieką swoich bliskich.</u>
          <u xml:id="u-414.21" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Chodzi o to, żebyśmy jako państwo pomagali w organizacji wsparcia w zakresie usług opiekuńczych, albo właśnie w ośrodkach wsparcia, co do których najlepiej oczywiście byłoby, żeby było ich jak najwięcej, i oczywiście w społecznościach lokalnych. Wielkim wyzwaniem będzie tworzenie takich ośrodków, np. na obszarach wiejskich. Dlatego nie tylko samorządy ale i partnerzy, tacy jak organizacje pozarządowe, fundacje i stowarzyszenia, z pewnością będą stanowili wielką wartość w tworzeniu całego, systemowego wsparcia osób starszych, tak żebyśmy rzeczywiście jako społeczeństwo mogli sobie z tym wyzwaniem poradzić. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-414.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#MonikaWielichowska">Proszę pana posła Stanisława Szweda o przedstawienie stanowiska komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#StanisławSzwed">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pani Minister! Przedstawiam sprawozdanie Komisji Polityki Senioralnej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w sprawie informacji o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r. Jak już pani minister tutaj przedstawiła, sprawozdanie zostało przedstawione i dotyczyło roku 2022. Sprawozdanie na posiedzeniu połączonych komisji w imieniu pani minister przedstawiała pani dyrektor Bogumiła Dertkowska, dyrektor Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-416.1" who="#StanisławSzwed">Tak jak już tutaj zostało powiedziane, jeśli chodzi o samą informację, to jest to siódma edycja informacji. Ona wynika z ustawy o osobach starszych i w każdej edycji tego sprawozdania są dokładane kolejne elementy różnych informacji, np. dotyczące sytuacji demograficznej, o której też już była mowa. Wiemy, że prawie 26% społeczeństwa jest w wieku powyżej 60. roku życia. Ta tendencja będzie się w następnych latach oczywiście nasilać, stąd też duże wyzwanie, jeśli chodzi o politykę senioralną. Są informacje dotyczące sytuacji ekonomicznej, rodzinnej, zdrowotnej, sytuacji na rynku pracy, dostępności, poziomu usług społecznych czy też wszelkiego rodzaju aktywności podejmowanych przez osoby starsze.</u>
          <u xml:id="u-416.2" who="#StanisławSzwed">Pani minister mówiła o dwóch programach, zarówno o programie „Aktywni+”, jak i o programie „Senior+”, który jest kontynuacją. Tu warto przypomnieć, że corocznie na program „Aktywni+” była przeznaczana kwota 40 mln zł, a na program „Senior+” — 60 mln zł. W perspektywie do 2025 r. mamy tutaj 200 mln zł i 300 mln zł, czyli łącznie 500 mln zł na te programy jest zapewnione. Zazwyczaj było tak, że mieliśmy niedosyt, jeśli chodzi o środki finansowe, bo chętnych do brania udziału w tych programach było znacznie więcej zarówno ze strony organizacji pozarządowych, które uczestniczyły w programach „Aktywni+”, jak i ze strony przedstawicieli samorządów, jeśli chodzi o program „Senior+”.</u>
          <u xml:id="u-416.3" who="#StanisławSzwed">Były też informacje dotyczące służby zdrowia, jej problemów, ale też rozwiązań, które były wprowadzane w życie. Generalnie z tej informacji wynikało, że poprawiła się sytuacja w ostatnim roku, jeśli chodzi o osoby starsze, w tym sytuacja materialna, dzięki programom, dzięki odpowiedniej waloryzacji, ale też dzięki trzynastej emeryturze i czternastej emeryturze jako dodatkowym świadczeniom dla emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-416.4" who="#StanisławSzwed">Była również zwrócona uwaga na to, że raport powstawał jeszcze w czasie, gdy były sytuacja COVID-owa. Później też wojna na Ukrainie — to też miało wpływ zarówno na sytuację osób starszych, jak i na informację, która znalazła się w tych materiałach.</u>
          <u xml:id="u-416.5" who="#StanisławSzwed">Warto podkreślić, że w tej informacji mamy też materiały z instytucji centralnych. Wszystkie ministerstwa przesyłały do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej informacje o realizacji polityki senioralnej w stosunku do osób starszych. Był to szereg informacji zarówno z zakresu edukacji, sportu, jak i duży obszar z zakresu zdrowia. Chodzi o to, jakie działania były podejmowane w tym zakresie. Oczywiście zawsze wiodącym resortem, który ma najwięcej informacji, jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w tym przypadku, a wcześniej — Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Tam też było podejmowanych najwięcej działań w stosunku do obszaru polityki senioralnej. Chodzi o programy, o których mówiliśmy: „Senior+”, „Aktywni+”, „Korpus wsparcia seniorów”, który bardzo dobrze się przyjął podczas walki z COVID-em. Jest też pełna informacja dotycząca działania tego programu, jak również programu dotyczącego dodatkowych świadczeń, które mogą w stosunku do osób starszych świadczyć samorządy. Jest również tzw. program opaski bezpieczeństwa, który również tutaj jest w tym zakresie opisany.</u>
          <u xml:id="u-416.6" who="#StanisławSzwed">Pani minister też wspomniała o programie „Opieka 75+”, który też jest tutaj opisany. Program dotyczący samorządów do 60 tys. mieszkańców. W 2022 r. ponad 37 mln zł skierowano na wsparcie usług opiekuńczych. Warto podkreślić, to też wynika z tego materiału, że w tych działaniach bardzo ważny jest zarówno udział samorządów, jak i udział organizacji pozarządowych, bo cała polityka senioralna w stosunku do osób starszych musi się opierać na polityce rządowej, samorządowej i organizacjach pozarządowych.</u>
          <u xml:id="u-416.7" who="#StanisławSzwed">Warto też tutaj podkreślić, w tym materiale też to wybrzmiało, jeśli chodzi o program „Posiłek w szkole i w domu”, to program jest kontynuowany od wielu lat — 510 mln bezpośrednio do szkół i 40 mln na stołówki. Ten program w kolejnych latach jest kontynuowany.</u>
          <u xml:id="u-416.8" who="#StanisławSzwed">Było też podkreślone, że w ramach programu również w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej powstała „Strategia rozwoju usług społecznych”, która dotyczy procesu deinstytucjonalizacji, czyli zwiększenia opieki w miejscu zamieszkania. Jest strategia dotycząca rozwoju wsparcia osób niepełnosprawnych, bo to też przecież dotyka osoby starsze, jak też połączona z tym pierwszym punktem strategia rozwoju demograficznego, która też jest przyjęta przez poprzedni rząd do 2035 r.</u>
          <u xml:id="u-416.9" who="#StanisławSzwed">Ważnym elementem sprawozdania na temat tych działań jest kwestia związana z domami pomocy społecznej, ośrodkami wsparcia rodziny, z nowymi działaniami, jakimi są ośrodki wsparcia dla osób starszych. Te działania pokazują, że polityka wtedy w tym czasie była odpowiednia, żeby jak największa liczba osób mogła z tego programu skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-416.10" who="#StanisławSzwed">Myślę, że warto też podkreślić informację dotyczącą programów: opieka wytchnieniowa, która pomaga osobom starszym, które potrzebują wsparcia, asystent osoby niepełnosprawnej — wszystkich działań, które zostały w tym programie opisane.</u>
          <u xml:id="u-416.11" who="#StanisławSzwed">Warto też podkreślić, że w ramach tej informacji oprócz informacji z urzędów centralnych czy wszystkich potrzebnych ministerstw ważnym elementem, który też przez lata był tu dokładany, są informacje z poszczególnych województw. To też pokazuje, jak w poszczególnych województwach są realizowane różne strategie dotyczące osób starszych, ale też, jak wygląda realizacja programu. Jest to istotne, bo można spojrzeć na swoim terenie, w swoim regionie, jak te programy są realizowane. Przede wszystkim to, jaki obszar obejmuje zarówno pomoc, jak i wsparcie dotyczące aktywności czy inne formy wsparcia, które w ramach tych działań są opisane, jeśli chodzi o wsparcie osób starszych. Myślę, że to bardzo ważny element tego sprawozdania.</u>
          <u xml:id="u-416.12" who="#StanisławSzwed">Ostatni element, który w tym sprawozdaniu jest bardzo ważny, to dobre przykłady dobrych działań. To też pokazuje, że można za nieduże środki robić bardzo dużo dobrego dla osób starszych i to zarówno poprzez organizacje pozarządowe, jak i przez samorządy.</u>
          <u xml:id="u-416.13" who="#StanisławSzwed">Samej dyskusji, zastrzeżeń, jeśli chodzi o sam materiał, nie było. Były też podziękowania dla wszystkich, zarówno dla przedstawicieli Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jak i dla innych ministerstw i jednostek regionalnych za przygotowanie tego materiału, dla pracowników departamentów, którzy ten materiał przygotowywali. Dyskusja dotyczyła zarówno tego materiału, jak i przyszłości, bo głosy odnosiły się do sytuacji obecnej, czy te programy będą kontynuowane. Na to odpowiadała zarówno pani minister rodziny, pracy i polityki społecznej, jak i pani minister do spraw polityki senioralnej.</u>
          <u xml:id="u-416.14" who="#StanisławSzwed">Podsumowując, komisja jednogłośnie przyjęła sprawozdanie dotyczące informacji o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-416.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#MonikaWielichowska">Sejm ustalił, że w dyskusji nad tym punktem porządku dziennego wysłucha 10-minutowych oświadczeń w imieniu klubów i 5-minutowego oświadczenia w imieniu koła.</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#MonikaWielichowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-417.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam do głosu panią poseł Joannę Borowiak, Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#JoannaBorowiak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedstawiam stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość dotyczące informacji Rady Ministrów o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r. Informacja jest zawarta w druku nr 83.</u>
          <u xml:id="u-418.1" who="#JoannaBorowiak">Przyjmując odpowiedzialność za losy państwa pod koniec 2015 r., zaproponowaliśmy nowy rodzaj polityki, kontynuowanej i rozwijanej konsekwentnie bez względu na okoliczności. Polityki, której punktem wyjścia jest służba społeczeństwu i troska o dobro wspólne, z którego ma prawo korzystać każdy obywatel. Polityki, która nie odwraca oczu od problemów osób najsłabszych i ich najbliższego otoczenia, która przywróciła godność pracy, kładąc kres groszowym wynagrodzeniom. Która pojęcie solidarności międzypokoleniowej z pustego sloganu przekuła w konkretne rozwiązania adresowane do osób starszych.</u>
          <u xml:id="u-418.2" who="#JoannaBorowiak">Każdy człowiek, niezależnie od wieku, sprawności czy miejsca zamieszkania, zasługuje na szacunek, troskę i poczucie bezpieczeństwa. W szczególny sposób zasługują na to osoby w jesieni życia, które chcą być samodzielne, aktywne, chcą mieć przestrzeń do samorealizacji i nie martwić się o przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-418.3" who="#JoannaBorowiak">Polityka senioralna rządu Prawa i Sprawiedliwości opierała się na dwóch filarach. Jeden to bezpośrednie wsparcie finansowe seniorów, drugi — wspieranie ich szeroko pojętej aktywności. Kompleksowe działania wobec seniorów przekładały się na poprawę sytuacji i jakości życia osób starszych w Polsce. Dodatkowe wsparcie kierowane do seniorów wyniosło w 2022 r. blisko 44 mld zł. Ja tylko przypomnę, że za rządów Platformy i PSL-u w 2015 r. było to 3,5 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-418.4" who="#JoannaBorowiak">Polityka społeczna rządu Prawa i Sprawiedliwości wzorem lat poprzednich stanowiła jeden z najważniejszych priorytetów podejmowanych działań. Podjęliśmy liczne działania służące poprawie sytuacji materialnej. To takie programy jak program wieloletni „Senior+”. Samorządy dzięki wsparciu programu do końca 2022 utworzyły łącznie 1200 domów i klubów seniora, a przypomnę, że w 2015 r. tych domów i klubów seniora było zaledwie 100.</u>
          <u xml:id="u-418.5" who="#JoannaBorowiak">Program „Aktywni+” zwiększający uczestnictwo osób starszych we wszystkich dziedzinach życia społecznego to blisko 40 mln zł rocznie na projekty aktywizujące. Z programu bezpłatnych leków 75+ skorzystało w 2022 r. blisko 3 mln osób w wieku 75+ i przeznaczono na ten cel 830 mln zł. Program „Opieka 75+” został opracowany w celu poprawy dostępności usług opiekuńczych, poprawy jakości życia. W 2022 r. dofinansowanie wynosiło blisko 37,5 mln zł. Program „Mama 4+” dotyczy uhonorowania i docenienia za wychowanie co najmniej czworga dzieci. Do końca 2022 r. przyznano to świadczenie 72 tys. osób. Jego łączna kwota to blisko 2 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-418.6" who="#JoannaBorowiak">W 2022 r. polityka wsparcia seniorów była tak skuteczna, jak w poprzednich latach rządów Prawa i Sprawiedliwości. Podwyższyliśmy wskaźnik waloryzacji rent i emerytur o 107%, a koszt waloryzacji świadczeń wyniósł ponad 18 mld zł. W 2022 r. nastąpił również wzrost kwoty najniższej emerytury do 1338 zł. W 2015 r. było to 880 zł. 2022 r. był także pierwszym rokiem emerytury bez podatku dla seniorów, dla tych, którzy otrzymują świadczenia emerytalne i rentowe do 2,5 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-418.7" who="#JoannaBorowiak">Dotrzymaliśmy słowa. Dodatkowe roczne świadczenie, zwolniona z podatku trzynasta emerytura, zostało wypłacone 10 mln seniorów. Jego łączna kwota to ponad 13 mld zł. W 2022 r. seniorzy otrzymali również czternastą emeryturę, która także jest zwolniona z podatku dochodowego. Trafiła do nich łączna kwota w wysokości ponad 11 mld zł. Nie jest to, jak powiedziała pani minister, świadczenie jednorazowe, bo jest to świadczenie systemowe. Trzynasta i czternasta emerytura zostały zagwarantowane ustawowo, a rząd Prawa i Sprawiedliwości zagwarantował środki na wypłacenie tych dwóch świadczeń systemowych w 2024 r., czyli w bieżącym roku.</u>
          <u xml:id="u-418.8" who="#JoannaBorowiak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r. to opis i diagnoza sytuacji seniorów, ich potrzeb oraz oczekiwań. Ukazuje i odzwierciedla kierunki i postępy polityki społecznej Prawa i Sprawiedliwości wobec osób starszych na poziomie centralnym oraz regionalnym, czyli w 16 województwach. Prezentuje działania instytucji publicznych oraz działania podejmowane na szczeblu poszczególnych regionów. Jej integralną część stanowią wnioski i rekomendacje do dalszych działań. W informacji uwzględniono dane obrazujące działania podejmowane na podstawie przyjętego przez rząd dokumentu „Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo — Uczestnictwo — Solidarność”, który to dokument rządu Prawa i Sprawiedliwości wyznacza kierunek działań w polityce senioralnej.</u>
          <u xml:id="u-418.9" who="#JoannaBorowiak">Rząd Prawa i Sprawiedliwości dostrzegał i realizował zadania, których celem była poprawa jakości życia Polaków, w tym w szczególności osób w wieku senioralnym, w myśl dewizy: czyńmy świat lepszym niż go zastaliśmy, czyńmy Polskę lepszą i bardziej przyjazną dla seniorów. Polityka senioralna i troska o bezpieczeństwo osób starszych to również troska o bezpieczeństwo finansowe. To obowiązek państwa. Jest to także wcielanie w życie idei solidarności międzypokoleniowej i społecznej, bo seniorzy zasługują na godną jesień życia.</u>
          <u xml:id="u-418.10" who="#JoannaBorowiak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość jest za przyjęciem informacji o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r.</u>
          <u xml:id="u-418.11" who="#JoannaBorowiak">Bardzo serdecznie dziękuję pani minister Marlenie Maląg, panu ministrowi Stanisławowi Szwedowi i przedstawicielom resortu, którzy przygotowali ten materiał. Serdecznie dziękuję pani minister i panu ministrowi za skuteczną politykę senioralną oraz za systemowe wsparcie dla polskich seniorów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-418.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-418.13" who="#komentarz">(Poseł Marlena Magdalena Maląg: Dziękujemy bardzo.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Maję Ewę Nowak, Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#MajaEwaNowak">Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W 2050 r. seniorzy będą stanowili ponad 40% populacji naszego kraju, tymczasem Polska, w której żyjemy, była projektowana dla dużo młodszego społeczeństwa. Nasz system edukacji, transportu czy ochrony zdrowia nie jest przygotowany na nieuniknioną demograficzną zmianę, dlatego musimy przeprojektować te systemy już dziś.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#MajaEwaNowak">Polityka senioralna to obszar, który z roku na rok wraz ze starzeniem się polskiego społeczeństwa powinien stawać się jednym z obszarów priorytetowych. W tym zakresie potrzebujemy konkretnych, mądrych i przede wszystkim systemowych rozwiązań na przyszłość. Prognozy demograficzne na lata 2023–2060 dobitnie wskazują, że proces starzenia się społeczeństwa pogłębi się — i to znacznie. Mimo przewidywanego ubytku ludności o ponad 7 mln do 2060 r. spodziewany jest postępujący proces starzenia się ludności Polski, co oznacza także znaczny wzrost odsetka osób w wieku 65 lat i więcej.</u>
          <u xml:id="u-420.2" who="#MajaEwaNowak">Bardzo skrótowo przedstawię sytuację polskich seniorów na podstawie danych zebranych za 2021 r. i 2022 r. Na koniec 2022 r. liczba ludności Polski wyniosła niespełna 38 mln, a blisko 10 mln stanowiły osoby w wieku 60 lat i więcej. Oznacza to, że 1/4 mieszkańców naszego kraju jest w wieku senioralnym.</u>
          <u xml:id="u-420.3" who="#MajaEwaNowak">Gospodarstwa domowe zamieszkane wyłącznie przez osoby w wieku 60 lat i więcej utrzymują się przede wszystkim z emerytur lub rent, które w 2022 r. stanowiły aż 80% ich dochodów. Sytuacja finansowa gospodarstw domowych w miastach jest lepsza niż na wsi, ponieważ dochody gospodarstw w miastach są aż o 19% wyższe niż na wsi. Gospodarstwa domowe zamieszkane wyłącznie przez osoby starsze rzadziej oceniały swoją sytuację materialną jako dobrą lub raczej dobrą w porównaniu z gospodarstwami bez seniorów, natomiast częściej oceniały ją jako przeciętną, złą lub raczej złą. Najgorzej swoją sytuację materialną oceniły osoby w wieku 60 lat i więcej mieszkające samotnie, w szczególności na wsi. Niestety w warunkach starzejącego się społeczeństwa udział osób starszych w populacji osób ubogich w Polsce rośnie. Poczucie dobrostanu materialnego seniorów oceniane przez nich samych jako nie najlepsze nie pozostawia złudzeń, że jest tu sporo do zrobienia.</u>
          <u xml:id="u-420.4" who="#MajaEwaNowak">Populacja osób w wieku 60–74 lata, które są bierne zawodowo, wyniosła ponad 5,5 mln.</u>
          <u xml:id="u-420.5" who="#MajaEwaNowak">W końcu grudnia 2022 r. wśród bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy blisko 7% stanowiły osoby w wieku 60–64 lata.</u>
          <u xml:id="u-420.6" who="#MajaEwaNowak">Należy wprowadzić także szereg innych działań wspierających seniorów na rynku pracy, zachęcać ich do pozostawania aktywnymi zawodowo pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego. Praca musi się seniorom opłacać. Jednym z rozwiązań, które może się do tego przyczynić, jest zwolnienie ze składki rentowej. Aktywny zawodowo emeryt nie powinien płacić składki rentowej, która powinna zostać zaliczona jako składka emerytalna. Powinno się również wypłacać utracone trzynastki. Każda osoba, która zdecyduje się pracować dłużej, powinna otrzymać przysługujące trzynaste emerytury, tak jakby już przeszła na emeryturę. Programy podnoszące kompetencje cyfrowe seniorów, edukacja pozaformalna powinny stanowić filary zachęt do pozostawania seniorów na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-420.7" who="#MajaEwaNowak">Na podstawie wyników europejskiego badania dochodów i warunków życia ludności można stwierdzić, że blisko 22% osób starszych w wieku 60 lat i więcej, mieszkających w Polsce oceniło swoje zdrowie jako złe lub bardzo złe, a co najmniej 62% osób wskazało na długotrwałe problemy zdrowotne lub choroby przewlekłe. W związku z oceną stanu zdrowia na potrzebę skorzystania z leczenia lub badania wskazało ponad 70% osób starszych, z czego, niestety, ok. 16% osób przyznało, że nie zawsze skorzystało z leczenia lub badania, gdy była taka potrzeba. Jako powód seniorzy wskazywali długie kolejki do lekarzy i czas oczekiwania, a w latach 2020–2022 wskazywali na ograniczenia związane z pandemią. Bardzo ważne są też właściwa opieka medyczna oraz profilaktyka zdrowotna i dostęp do opieki geriatrycznej. Niestety, w Polsce dostęp do opieki geriatrycznej stanowi też spory problem. Liczba łóżek w szpitalach ogólnych na oddziałach geriatrycznych w 2021 r. wynosiła zaledwie 1048, podczas gdy opieką objęto 21 253 osoby. Najgorsza sytuacja była w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie według danych z roku 2021 liczba łóżek na oddziałach geriatrycznych oraz liczba osób leczonych na oddziałach geriatrycznych wyniosła 0. Nie lepiej sytuacja wygląda w województwach wielkopolskim oraz zachodniopomorskim, gdzie jest po 20 łóżek. Dla porównania: w województwie śląskim liczba ta wynosi 300 łóżek. Pomysłem Polski 2050 na zabezpieczenie tych potrzeb jest tworzenie dziennych szpitali geriatrycznych jako alternatywny dla zakładów opiekuńczo-leczniczych i oddziałów rehabilitacji.</u>
          <u xml:id="u-420.8" who="#MajaEwaNowak">Za bardzo ważne uważamy też zwiększenie dostępności wsparcia udzielanego przez asystentów lub opiekunów medycznych. Seniorzy powinni mieć możliwość wyjścia ze swoich czterech ścian. Poprzednie rządy podejmowały szereg działań, które, jak wynika z raportu, wpłynęły pozytywnie na polepszenie jakości życia seniorów, jednak w naszej opinii podejście do spraw seniorów wymaga jeszcze bardzo wielu zmian, zarówno w ramach założeń programowych, jak i finansowych. Znaczna część tych rozwiązań będzie kontynuowana, jak choćby trzynasta i czternasta emerytura czy część programów, np. „Senior+”. Jednocześnie znaczne wsparcie powinno według nas być skierowane do samorządów i organizacji pozarządowych. Lokalnie łatwiej jest identyfikować potrzeby oraz kierować adekwatne pomoc i wsparcie.</u>
          <u xml:id="u-420.9" who="#MajaEwaNowak">Podsumowując: Polska 2050 Szymona Hołowni dostrzega potrzebę konkretnych, mądrych systemowych zmian dotyczących polityki senioralnej. Naszym celem jest poprawa dobrostanu i jakości życia osób starszych w aspekcie zarówno zdrowotnym, finansowym, fizycznym, jak i psychologicznym. Postulaty, które chcielibyśmy wprowadzić w życie, to: wypłata wszystkich utraconych trzynastych emerytur w dniu przejścia na emeryturę osobom, które zdecydują się na pracę po osiągnięciu wieku emerytalnego, zwiększony dostęp do transportu zbiorowego mający wpływ na mobilność społeczną seniorów, współfinansowanie przez państwo programów dotyczących wzrostu kompetencji cyfrowych dla osób powyżej 50. roku życia, także w odniesieniu do dostępu do telemedycyny, refundacja przez państwo wizyty u lekarza specjalisty, jeśli czas oczekiwania na wizytę w państwowym systemie ochrony zdrowia przekroczy 3 miesiące, dostępna i profesjonalna opieka medyczna dla osób starszych. Chcemy stworzyć dzienne szpitale geriatryczne jako alternatywy dla zakładów opiekuńczo-leczniczych i oddziałów rehabilitacji, a także zwiększyć dostępność wsparcia udzielanego przez asystentów lub opiekunów medycznych. Chcemy wprowadzenia programów dotyczących kompetencji cyfrowych dla osób powyżej 50. roku życia oraz zwiększenia dostępności domów i klubów seniora, szczególnie w mniejszych miejscowościach, oraz uniwersytetów trzeciego wieku. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-420.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Stanisława Tomczyszyna, Polskie Stronnictwo Ludowe — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#StanisławTomczyszyn">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność odnieść się w imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego — Trzeciej Drogi do informacji Rady Ministrów o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r.</u>
          <u xml:id="u-422.1" who="#StanisławTomczyszyn">Tak jak pan poseł sprawozdawca, również pani minister już informowali Wysoką Izbę, obydwie komisje: Komisja Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisja Polityki Senioralnej obradowały wspólnie dnia 16 stycznia i wniosły o przyjęcie tej informacji. Cieszy mnie to, że to ponad 300-stronicowe opracowanie zawiera wiele ciekawych tabel, informacji, które będą takim przyczynkiem — jak tu pani minister już stwierdziła — również po powołaniu, w ministerstwie, do dalszej pracy, rozwijania pewnych rzeczy, które były dobre, ale usłyszeliśmy wiele ciekawych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-422.2" who="#StanisławTomczyszyn">Cieszę się, że w sprawozdaniu przedstawiono sytuację i demograficzną, i ekonomiczną, również sytuację na rynku pracy, stan zdrowia opieki zdrowotnej, dostępne formy aktywności, równe traktowanie i przeciwdziałanie dyskryminacji i przemocy, sytuację niepełnosprawnych osób starszych. Podział był w tym raporcie również, jeśli chodzi o politykę społeczną realizowaną wobec osób starszych na szczeblu centralnym, tu głównie przez ministerstwa, urzędy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ale jest tu również dużo informacji dotyczących polityki społecznej na szczeblu regionalnym, którą realizowały zarówno województwa, jak i samorządy lokalne.</u>
          <u xml:id="u-422.3" who="#StanisławTomczyszyn">A co wynika z tego raportu? Była tu też informacja, że 1/4 ludności Polski to są już osoby w wieku 60 lat i więcej. Mamy do czynienia ze zjawiskiem wyższej umieralności mężczyzn i proces ten nasila się z wiekiem. Pogłębia się proces starzenia się społeczeństwa. Gospodarstwa domowe z osobami w wieku 60 lat i więcej utrzymują się przede wszystkim z rent i emerytur. W warunkach starzejącego się społeczeństwa udział osób starszych w populacji osób ubogich w Polsce niestety rośnie. W 2021 r. prawie 2/3 osób w wieku 60 lat i więcej wskazało na długotrwałe problemy zdrowotne lub choroby przewlekłe.</u>
          <u xml:id="u-422.4" who="#StanisławTomczyszyn">Teraz trzeba sobie zadać pytanie: Czy polityka senioralna prowadzona w naszym kraju odpowiada na potrzeby osób starszych i czy te działania przyczynią się do zapewnienia bezpiecznego i godnego starzenia się w dobrym zdrowiu oraz aktywności? To wszystko właśnie będzie przed nami. Myślę, że tu pani minister przedstawiła już pewne propozycje i to, co w tej materii należałoby zrobić.</u>
          <u xml:id="u-422.5" who="#StanisławTomczyszyn">Szanowni Państwo! Myślę, że powołanie tego ministerstwa przyczyni się do tego, że będziemy mieli do czynienia z nowymi propozycjami, ale czeka nas dużo pracy. Jest bardzo duża grupa seniorów, która ma słaby dostęp do przychodni geriatrycznych. Było o tym już tutaj wspominane. Budynki z podjazdami i windami, mieszkania wspomagane, wykluczenie komunikacyjne… Są problemy w opiece nad osobami cierpiącymi na choroby demencyjne, przy czym 95% chorych znajduje się pod opieką swoich rodzin. To przed nami. Myślę, że seniorów trzeba wspierać, trzeba im pomagać. Myślę, że to jest nasz obywatelski obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-422.6" who="#StanisławTomczyszyn">Dlatego też, żeby tutaj może mocno nie zagłębiać się w tę problematykę, bo o niej dużo rozmawiamy podczas posiedzeń komisji senioralnej, wnoszę w imieniu klubu PSL — Trzecia Droga o przyjęcie tego sprawozdania. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-422.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Michała Szczerbę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#MichałSzczerba">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Szanowni Państwo! Taki był pomysł, że informacja o sytuacji osób starszych przygotowywana co roku przez Radę Ministrów i przedstawiana i Sejmowi, i Senatowi będzie najważniejszą publiczną debatą na temat sytuacji osób starszych, to będzie również diagnoza sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Ta informacja jest przygotowywana w oparciu o ustawę o osobach starszych, która została uchwalona przez Sejm 11 września 2015 r. jako inicjatywa Komisji Polityki Senioralnej. Ona zakładała od samego początku coś, z czym mamy do czynienia, mam nadzieję, już teraz — koordynację polityki senioralnej w ramach rządu. Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że powołanie nowego stanowiska, jakim jest minister do spraw polityki senioralnej, jest ważnym początkiem, żeby o polityce senioralnej mówić poważnie, żeby koordynować pewne działania, uznając, że polityka senioralna nie jest przywiązana do jednego resortu, tylko jest pewną dyscypliną interdyscyplinarną, dotyczy z jednej strony zdrowia, z drugiej strony polityki społecznej, dotyczy również aktywności fizycznej, aktywności kulturalnej, dotyczy edukacji.</u>
          <u xml:id="u-424.1" who="#MichałSzczerba">Pani Minister! Trzymamy kciuki. Klub Koalicji Obywatelskiej trzyma kciuki za pani misję, wspierając w różnych formatach, także w ramach pracy Komisji Polityki Senioralnej. Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że tak naprawdę dyskutujemy dzisiaj o roku 2022. To był bardzo trudny rok dla polskich seniorów, on upłynął pod znakiem drożyzny. Nie chcemy już o tym pamiętać, ale to była galopująca inflacja, to był wzrost cen i gazu, i prądu, to był naprawdę trudny czas. To był również trudny czas po pandemii, bo pamiętamy o tym, że pandemia spowodowała pewnego rodzaju lukę, jeśli chodzi o usługi medyczne. Później musieliśmy chociażby kwestie onkologiczne… Patrzę na panią posłankę Alicję Chybicką, która jest nową wiceprzewodniczącą Komisji Polityki Senioralnej. Musieliśmy te konsekwencje później zbierać.</u>
          <u xml:id="u-424.2" who="#MichałSzczerba">Ale również to był trudny czas, jeśli chodzi o dochody seniorów. Trzeba też wprost powiedzieć o tym, że drożyzna, inflacja wpłynęła również na sytuację osób starszych. Często w takich sytuacjach nie warto po prostu wygłaszać określonych poglądów, ale warto się posłużyć danymi. Ja zawsze takimi danymi staram się posługiwać. Dane, które pokazuje Krajowy Rejestr Długów na koniec 2023 r., pokazują, że osoby starsze, czyli zgodnie z ustawą osoby powyżej 60. roku życia, były łącznie zadłużone na kwotę 6 mld zł. Szanowni państwo, to jest wyzwanie, bo wtedy, kiedy pojawia się choroba, wtedy, kiedy pojawia się niepełnosprawność, wtedy, kiedy pojawia się niesamodzielność, wtedy, kiedy osoba bliska umiera — o tym też trzeba rozmawiać, o zasiłku pogrzebowym i jego wysokości — pojawiają się problemy, problemy finansowe. Trzeba skorzystać z prywatnej wizyty u lekarza, trzeba skorzystać z prywatnej, płatnej rehabilitacji czy też turnusu. Przecież czasami, chociażby po udarach, nie ma czasu. Każda minuta, każdy dzień, każdy tydzień czy miesiąc są na wagę złota. Polscy seniorzy zadłużali się więc na potęgę. Oczywiście jest na to konkretna odpowiedź. Trzynastka, czternastka to dobre rozwiązania, które przez rząd Donalda Tuska zostają utrzymane. Ale wydaje się… Żeby uniknąć takich dramatycznych sytuacji, o których w tej chwili państwu mówię, co ważne, zaproponowaliśmy, i cieszę się, że to zostało przyjęte, wprowadzenie drugiej waloryzacji emerytur i rent, gdy inflacja będzie przekraczała 5%. To jest, mam nadzieję, mechanizm wprowadzony nie tylko na ten rok, ale też na każdy kolejny rok, kiedy taka sytuacja gospodarcza mogłaby wystąpić.</u>
          <u xml:id="u-424.3" who="#MichałSzczerba">Szanowni Państwo! Rozmawiając o polityce senioralnej, możemy rozmawiać o kilku ważnych sprawach. Uważam, że przed każdą nową kadencją i rządzący, i opozycja powinni sobie wyznaczyć jakieś priorytety. Mam nadzieję, że te priorytety, które państwo sobie ustalacie i które ustala rząd, będą spójne, będą współgrały i że będziemy mogli ponadpartyjnie, wspólnie nad nimi pracować. Tak naprawdę to jest kwestia optymalnego dostępu do usług zdrowotnych, rehabilitacyjnych, opiekuńczo-leczniczych dostosowanych do potrzeb osób starszych. W tym zakresie, pani minister, uważam, że nie powinniśmy się bać — bo o tym często dyskutujemy na konferencjach, na seminariach. Niech ta teleopieka, telemedycyna staną się faktem. Bardzo ważne jest też wsparcie osób niesamodzielnych i ich opiekunów w codziennym funkcjonowaniu z wykorzystaniem nowych technologii.</u>
          <u xml:id="u-424.4" who="#MichałSzczerba">Jedna z osób, które występowały przede mną, mówiła o usuwaniu barier funkcjonalnych, jeśli chodzi o pełny udział osób starszych w życiu społecznym, publicznym. To bardzo ważne. Często mówimy też o różnych deficytach, brakach, jeśli chodzi o transport publiczny. Myślę tu nie tylko o mieszkańcach dużych miast, takich jak Warszawa. Są też małe ośrodki, gdzie rzeczywiście… Czasami tam będąc i rozmawiając z seniorami… Ktoś chciałby gdzieś pojechać czy skorzystać z różnych usług kulturalnych, teatru. Czasami chodzi o uniwersytet trzeciego wieku, czasami chodzi o klub seniora, czasami ten transport jest pewnym problemem. O tym też trzeba bardzo wyraźnie mówić. To są właśnie takie rzeczy, które pokazują tę interdyscyplinarność polityki senioralnej.</u>
          <u xml:id="u-424.5" who="#MichałSzczerba">Chciałbym powiedzieć przede wszystkim — i myślę, że to będzie też priorytet pani minister Okła-Drewnowicz — o kwestii wspierania osób, które wymagają długoterminowej, długofalowej opieki. Chodzi o osoby z niesamodzielnością. W tej grupie są też seniorzy, osoby w wieku podeszłym, ale często dochodzą do tego choroby otępienne, choroby neurodegeneracyjne, choroba Alzheimera. Jest to wyzwanie współczesnego świata i albo będziemy umieli się do tego dostosować, będziemy umieli jakoś się do tego odnieść w ramach polityk publicznych, albo to będzie problem obciążający polskie rodziny, opiekunów i różne pokolenia. Bo osoba z otępieniem, osoba z alzheimerem… To jest problem nie tylko dla samej pacjentki, samego pacjenta, osoby z problemem zdrowotnym. To jest również wyzwanie i zobowiązanie dla ich opiekunów, nie tylko dla dzieci, często dla wnuków, którzy muszą sprostać, również finansowo, tego typu opiece, chcąc prowadzić aktywne życie zawodowe. To jest moim zdaniem absolutny priorytet.</u>
          <u xml:id="u-424.6" who="#MichałSzczerba">Po pierwsze, zawsze i wszędzie będę apelował o to, żeby Polska — do czego została zobowiązana przez Światową Organizację Zdrowia — przyjęła krajowy program alzheimerowski. Program będzie polegał na tym, że osoba ze zdiagnozowanym, oby jak najwcześniej, otępieniem będzie mogła uzyskiwać pomoc, również w wymiarze wsparcia opiekunów. Oni też potrzebują szkoleń, oni też potrzebują pomocy, często oni też potrzebują organizacji alzheimerowskich, które ich wspierają w tych usługach opiekuńczych, bo każdą chorobę trzeba zrozumieć, jeżeli mamy do niej podejść w sposób absolutnie dojrzały.</u>
          <u xml:id="u-424.7" who="#MichałSzczerba">Wiemy o tym, że w kwietniu odbędzie się w Polsce bardzo duża, międzynarodowa konferencja Alzheimer Europe, na której również, mam nadzieję, pani minister, coś zaprezentujemy. To jest wyzwanie dotyczące nie tylko polityki senioralnej, ale również polityki zdrowotnej. Przez wiele lat wmawiano nam… Pytano, po co oddzielny program alzheimerowski, skoro mamy „Narodowy program zdrowia”. No nie, tam ten element jest lekko dotknięty, a w tym momencie chodzi o pół miliona Polek i Polaków, którzy mają ten problem zdrowotny.</u>
          <u xml:id="u-424.8" who="#MichałSzczerba">Są również takie rzeczy, którymi warto się chwalić. Szanowni państwo, Polska naprawdę jest pionierem, obok Irlandii, np. w kwestii budowania i wspierania aktywności społecznej, obywatelskiej seniorów. Uważam, że wielkim dobrem, które funkcjonowało przez ostatnie lata, jest Obywatelski Parlament Seniorów. Rok 2015 to wielkie święto polskich seniorów. To zbudowanie takiej reprezentacji różnych środowisk senioralnych, często rozproszonych. To z jednej strony polski związek emerytów, z drugiej strony — uniwersytety, do tego rady seniorów i inne organizacje senioralne, często działające w społeczności lokalnej. Udało się połączyć to środowisko. Chciałbym, pani marszałek, żeby Obywatelski Parlament Seniorów w tym roku wrócił do sali obrad. W ubiegłym roku to nie było możliwe, pewnie również ze względu na kalendarz wyborczy, ale mam nadzieję, że do tego wrócimy.</u>
          <u xml:id="u-424.9" who="#MichałSzczerba">Kolejna, ostatnia sprawa to wielki jubileusz, o którym chcę mówić wprost, bo przed nami polska prezydencja w Radzie Europejskiej. Mam takie marzenie, i będę w tym wspierał panią minister i rząd, żeby temat senioralny, temat edukacji osób starszych stał się również jednym z tematów polskiej prezydencji, bo mamy czym się pochwalić. Kilkaset uniwersytetów trzeciego wieku to jest po prostu marka sama w sobie, którą warto również upowszechniać na poziomie europejskim. Będziemy mieć w przyszłym roku 50-lecie tego ruchu, więc mam nadzieję, że również być może wtedy w formule uchwały sejmowej, którą z panią marszałek Wielichowską moglibyśmy zainicjować, moglibyśmy w odpowiedni sposób również podziękować tym wszystkim ludziom, którzy przez ostatnie pół wieku kształtowali taką, powiedziałbym, aktywność edukacyjną, która powinna być dla nas wszystkich aktywnością edukacyjną przez całe życie. Wszystkiego dobrego.</u>
          <u xml:id="u-424.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#MonikaWielichowska">Tak się stanie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-425.2" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Joannę Wichę z klubu Lewica.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#JoannaWicha">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Zostało nam niewiele czasu na zmiany. Prognozy demograficzne wskazują, że w 2050 r. 40% z nas będzie miało 60 i więcej lat. Tak się złożyło, że przedstawiona nam podczas posiedzenia Komisji Polityki Senioralnej informacja o sytuacji seniorów na 2022 r. niejako stała się podsumowaniem polityki senioralnej poprzedniego rządu. 2023 r. był rokiem wyborczym, więc pozwalam sobie wyłączyć go z oceny tej polityki.</u>
          <u xml:id="u-426.1" who="#JoannaWicha">Przez ten liczący kilkaset stron dokument przebija sukces. Nie będę zaprzeczała, że przez dwie kadencje Prawo i Sprawiedliwość faktycznie dostrzegło seniorów, nie wykorzystano jednak okazji do budowania rozwiązań długoterminowych dla całego społeczeństwa, nie zadbano o polityki publiczne. Nie jest też tak różowo, jak próbuje się nam to zaprezentować, pomijając zgrabnie kilka aspektów.</u>
          <u xml:id="u-426.2" who="#JoannaWicha">Po pierwsze — geriatria. Dane są przerażające. 400 czynnych lekarzy geriatrów, nieco ponad 1000 łóżek na dedykowanych oddziałach, niewiele ponad 1000 pielęgniarek ze specjalizacją geriatryczną. To są nasze dane. Widoków na poprawę tej sytuacji nie ma, ponieważ rocznie kształci się tylko kilkudziesięciu lub kilkunastu specjalistów w tej niełatwej dziedzinie. Państwa z województwa warmińsko-mazurskiego powinno zainteresować to, że u was w szpitalach ogólnych oddziałów geriatrycznych nie ma wcale.</u>
          <u xml:id="u-426.3" who="#JoannaWicha">Druga sprawa — domy pomocy społecznej. Tu sprawa jest pilna. Sytuacja kadrowa pracowników medycznych DPS jest dramatyczna. Luka prawna, w jaką wpadają, sprawia, że wszystkie podwyżki, które obejmują pracowników ochrony zdrowia pracujących w podmiotach leczniczych, ich nie dotyczą. Pensja pielęgniarek, ratowników, fizjoterapeutów z DPS-ów jest bliska pensji minimalnej. Warunki bytowe w domach pomocy społecznej pozostawiają wiele do życzenia. To nie mogą być miejsca zsyłki na starość. Powinniśmy dążyć do tego, aby DPS był przestrzenią wsparcia, by dawał możliwość kohabitacji osób, które nie mają rodzin lub które nie chcą przeprowadzać się z miejsc, gdzie spędziły całe życie, aby być bliżej dzieci, które zapewnią im podstawową opiekę.</u>
          <u xml:id="u-426.4" who="#JoannaWicha">Trzecia sprawa — warunki mieszkaniowe seniorów. Tutaj zdaje się, że dla sprawozdawców dane są więcej niż satysfakcjonujące. Deklarują, że sytuacja mieszkaniowa jest bardzo dobra i wciąż się poprawia. Nie doszukałam się jednak informacji, ile buduje się nowych mieszkań wspomaganych, dostosowanych do potrzeb seniorów. Nie ujęto także kluczowej informacji, ile osób w wieku starszym mieszka w budynku z windą, ile z nich mieszka na wysokich piętrach, co często staje się ograniczeniem możliwości załatwiania codziennych sprawunków czy nawet swobodnego uczestnictwa w życiu społecznym, ile z tych budynków, które mają windy, ma również podjazdy, aby były w pełni dostępne dla osób z ograniczoną możliwością poruszania się. Nie ma także danych, czy seniorzy mają dostęp do usług publicznych blisko miejsca zamieszkania.</u>
          <u xml:id="u-426.5" who="#JoannaWicha">Warto powiedzieć także kilka słów o kompetencjach cyfrowych seniorów, które są także przedstawione w omawianym dokumencie. Wynika z nich, że z Internetu korzysta nieco ponad 60% seniorów. To bardzo niewiele, biorąc pod uwagę, że Polska jest jednym z krajów najszybciej rozwijających cyfryzację w sektorze usług publicznych. Mogłoby to znacząco ułatwić seniorom np. zapisanie się do lekarza w miejscach, w których nie mają oni przychodni, w momencie kiedy przejdą przez ulicę i mogą się zapisać do lekarza. Tu np. na przyszłość liczę na pana ministra cyfryzacji, że będzie prowadzona debata i że będą wdrażane działania, aby zwiększyć kompetencje cyfrowe seniorów, także pod względem cyberbezpieczeństwa, bo to seniorzy są grupą szczególnie narażoną w sieci.</u>
          <u xml:id="u-426.6" who="#JoannaWicha">W dokumencie dostaliśmy też ewaluację wstępną licznych programów wieloletnich: „Aktywni+”, „Senior+”. Te programy nie są jednak oceniane pozytywnie przez sektor pozarządowy, który po części mógłby być ich realizatorem. Podaje się w wątpliwość, na ile są to rozwiązania długoterminowe, możliwe do późniejszego utrzymania np. przez samorządy. Wskazuje się też na braki kadrowe, o czym mówiłam wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-426.7" who="#JoannaWicha">Nie ukrywam, że jestem krytyczna wobec wizji prowadzenia polityki publicznej za pomocą kolejnych programów i konkursów na nie. Takie zadania powinny być realizowane przez państwo w trybie ciągłym. Myślę także, że jakaś rewizja tych programów jest konieczna w przyszłych latach, może na zasadzie okrągłego stołu z przedstawicielami środowisk organizacji senioralnych, które od wielu lat wykonują zadania tożsame z celem tych programów.</u>
          <u xml:id="u-426.8" who="#JoannaWicha">Inną kwestią jest aktywność zawodowa seniorów. Po moich spotkaniach z seniorami jestem przekonana, że narzędzia aktywizacji seniorów, dość wyczerpująco opisane w dokumencie, są niewystarczające. Warto skupić się na potrzebach osób starszych, na tym, w jaki sposób przekazywana jest informacja, w końcu na tym, jak definiować wolontariat seniorów, także rozlegle opisany w dokumencie, i oddzielić go od tego, co powinno być wynagradzane.</u>
          <u xml:id="u-426.9" who="#JoannaWicha">Na koniec chciałabym powiedzieć o danych wskazujących, w jaki sposób seniorzy korzystają z pomocy psychologicznej, a raczej, jak z niej nie korzystają. Statystyka bowiem jest alarmująco niska, a czas przyjąć do wiadomości, że samotność, na którą są szczególnie narażone osoby starsze, to jeden z czynników znacząco pogarszających stan psychofizyczny.</u>
          <u xml:id="u-426.10" who="#JoannaWicha">Statystyka samobójstw wśród osób starszych jest zatrważająca. 5% seniorów ma nawracające myśli o odebraniu sobie życia. Trzeba w tym zakresie edukować zarówno społeczeństwo, jak i kadrę medyczną, lekarzy, aby kierowali ludzi po pomoc. Naszym zadaniem, osób siedzących na tej sali, jest przyjąć to do wiadomości i rozpocząć działania, aby ta pomoc psychiatryczna i psychologiczna była jak najszerzej dostępna w publicznej ochronie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-426.11" who="#JoannaWicha">Jest jeszcze bardzo wiele tematów, które trzeba poruszyć, a których mi w sprawozdaniu zupełnie zabrakło, np. jak dedykować seniorom rozwiązania z zakresu obrony cywilnej? Chodzi zwłaszcza o osoby, które mają ograniczenia w poruszaniu się, nie mają opiekunów i na wypadek szybkiej ewakuacji pozostaną same. Nie jesteśmy na to zupełnie przygotowani. Podobnie jak na to, że postępująca katastrofa klimatyczna już dzisiaj znacząco wpływa na jakość życia osób starszych. Fale upałów latem sprawiają, że seniorzy częściej narażeni są na przegrzanie. Seniorzy rzadziej mieszkają w chłodnych lub klimatyzowanych mieszkaniach i nie mają możliwości ucieczki do klimatyzowanych biura czy kawiarni. Tu trzeba edukować społeczeństwo w podstawowym zakresie. Chodzi zarówno o częste nawadnianie się, jak i o projektowanie miast i zieleni, żeby miejsca cienia, ochrony były powszechnie dostępne. To także są sprawy pilne.</u>
          <u xml:id="u-426.12" who="#JoannaWicha">Nie wspomniano jeszcze o jednej ważnej rzeczy — o wykluczeniu transportowym, które bardzo dotyka seniorów, zwłaszcza seniorów na obszarach wiejskich. Nie wiem, czy kojarzycie państwo sytuacje, kiedy jedzie się autem i przy drodze stoi starsza osoba, która łapie autostop, bo to jedyna możliwość, żeby dostać się do lekarza w oddalonym mieście albo po prostu żeby odwiedzić własne dzieci. Chodzi o to, że transport publiczny nie dojeżdża albo stacja jest bardzo oddalona od domu. To jest rozdzierający serce widok i naszym obowiązkiem jest niedopuszczenie do tego, aby takie sytuacje były powszechne. Myślę, że czeka nas w tym obszarze bardzo wiele pracy, ale cieszę się, że to dostrzegamy. Chciałabym jeszcze powiedzieć, że powołanie pani minister, która ma zająć się polityką senioralną, to bardzo dobra wiadomość dla nas wszystkich i zapowiedź tego, że sytuacja seniorów w Polsce w przyszłości się poprawi.</u>
          <u xml:id="u-426.13" who="#JoannaWicha">Rekomenduję przyjęcie tego dokumentu i bardzo państwu dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-426.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Polityka senioralna to ogromna odpowiedzialność. Niemal każdy z nas pożegnał w życiu bliskiego seniora i wie, z czym wiąże się opieka nad osobą starszą. Żyjemy w starzejącym się społeczeństwie i takich wyzwań będzie coraz więcej. Natomiast znamienne jest to, że rząd rozpoczął rozwiązywanie problemów seniorów od stworzenia ministerstwa zajmującego się wyłącznie tym problemem.</u>
          <u xml:id="u-428.1" who="#komentarz">(Poseł Katarzyna Maria Piekarska: Pełnomocnika, nie ministerstwa.)</u>
          <u xml:id="u-428.2" who="#WitoldTumanowicz">Nie czarujmy się. Ministerstwo powstało tylko po to, by zaspokoić zapotrzebowanie koalicjantów na stołki.</u>
          <u xml:id="u-428.3" who="#WitoldTumanowicz">Jak wyglądała wasza polityka względem seniorów w ostatnich latach? Wspólnie i w porozumieniu — cała Izba — wprowadziliście katastrofalną politykę lockdownów i utrudnień w dostępie do lekarzy i szpitali — nawet w przypadku normalnych schorzeń, z normalnych chorób, bo nie tylko wirus celebryta był zagrożeniem. Przecież ludzie umierali na inne choroby, ta polityka doprowadziła do tysięcy nadmiarowych zgonów. To wy jesteście zagrożeniem dla seniorów. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-428.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#MonikaWielichowska">Chęć zadania pytania w tym punkcie wyraziło 17 posłów.</u>
          <u xml:id="u-429.2" who="#MonikaWielichowska">Ustalam czas trwania wystąpienia na 1 minutę.</u>
          <u xml:id="u-429.3" who="#MonikaWielichowska">Zamykam listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-429.4" who="#MonikaWielichowska">Bardzo proszę, pani posłanka Katarzyna Maria Piekarska, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Wielce Szanowna Pani Marszałek! Pani Ministro! Szanowni Państwo! Muszę powiedzieć, że naprawdę bardzo się cieszę, że ta tak ważna część aktywności społecznej i w ogóle problematyki społecznej została oddana w ręce pani Marzeny Okły-Drewnowicz, ponieważ znam panią naprawdę od wielu, wielu lat. Jest to osoba bardzo empatyczna i dobrze przygotowana do pełnienia tej funkcji. Naprawdę bardzo się z tego cieszę.</u>
          <u xml:id="u-430.1" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Kochani! Co czwarty Polak ma 60 lat. Możemy sobie zadać pytanie: Kto się nami będzie opiekował na starość? W wielu gminach, szczególnie tych mniejszych, już dawno nie widziano lekarza, ponieważ ostatni lekarz albo umarł, albo przeszedł na emeryturę. Mówiliśmy tutaj o wykluczeniach komunikacyjnych i rzeczywiście starszej osobie trudno jest dojechać gdzieś w sytuacji, kiedy nie ma autobusu. Musi kogoś prosić, a nie zawsze jest taka możliwość.</u>
          <u xml:id="u-430.2" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Kolejna rzecz, o której mówiła też pani minister — tylko dokończę — to przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu. Jest to o tyle ważne, że odchodzimy do papierologii, zresztą słusznie, bo jesteśmy przecież w erze cyfrowej. Ciąży na nas wymóg wypełniania różnych obowiązków, w tym głównie rozliczeniowych. Niektóre z nich możemy w tej chwili wypełnić wyłącznie w formie elektronicznej. Nie ma możliwości, żeby zrobić to w postaci papierowej. To prowadzi do absolutnego wykluczenia osób starszych. Dlatego proszę, żeby pani odniosła się do tej sprawy. Powiem tylko, że jeszcze u pani minister Maląg interweniował w tej sprawie pan rzecznik praw obywatelskich. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Klaudię Jachirę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#KlaudiaJachira">Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Czy Polska to był kraj dla starych ludzi, chciałoby się zapytać, trawestując tytuł słynnego filmu braci Coen. Do niedawna tak, pod warunkiem, że piastowało się wysoką funkcję w Sejmie. Wtedy twój małżonek miał zapewniony bezterminowy pobyt na SOR. Tak, jeśli twój syn był ministrem sprawiedliwości. Wtedy wiedziałeś, że w szpitalu wszyscy będą koło ciebie skakać, żeby nie ciągał ich po sądach. Tak, jeśli byłaś matką byłego wójta Pcimia, który podaruje ci kilkanaście działek. Tak, jeśli byłeś prezesem partii rządzącej. Wtedy dyrektor szpitala osobiście przynosił ci kule do domu. Ale jeśli nie miałeś w rodzinie nikogo, kto byłby w rządzie lub w Kościele, to twoje ostatnie lata naznaczone były gwałtownym wzrostem kosztów utrzymania, drożyzną, spadkiem siły nabywczej twojej emerytury, obniżeniem jakości opieki zdrowotnej i wykluczeniem cywilizacyjnym. Jak PiS-owski rząd potrzebował twojego głosu, to potrafił nawet pandemię odwołać. Rzucał ci jałmużnę, licząc na to, że propaganda TVP tak cię otumani, że w końcu na nich zagłosujesz. Polska to nie był kraj dla starych ludzi. Na szczęście to już zaczyna się zmieniać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-433.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Witolda Tumanowicza, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#WitoldTumanowicz">Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Jak wynika z przedstawionej informacji, liczba oddziałów geriatrycznych w szpitalach ogólnych na dzień 31 grudnia 2021 r. wyniosła 51, co daje łącznie 1048 łóżek. W moim województwie lubelskim są to dwa oddziały i jedynie 58 łóżek, a w województwie warmińsko-mazurskim jest np. okrągłe zero. Jak alarmują eksperci, do 2029 r. potrzebujemy blisko 8 tys. łóżek. Mamy również olbrzymi niedobór specjalistów geriatrów, tymczasem społeczeństwo gwałtownie się starzeje i potrzeby będą coraz większe. 1 stycznia weszła w życie ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej, która ma poprawić sytuację, ale samorządy jeszcze na początku roku alarmowały o braku rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-434.1" who="#WitoldTumanowicz">W związku z tym pytanie: Jakie jest stanowisko obecnego rządu odnośnie do tej ustawy i jakie są plany na zagwarantowanie godnej opieki geriatrycznej dla seniorów? Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Paulinę Matysiak, klub Lewicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#PaulinaMatysiak">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Wysoka Izbo! W raporcie, nad którym dziś dyskutujemy, nie ma danych dotyczących dostępności mieszkań dla seniorów. To jest olbrzymi naprawdę realny problem dla setek tysięcy starszych osób w Polsce. Są tzw. więźniami czwartego piętra, są uwięzieni we własnych mieszkaniach.</u>
          <u xml:id="u-436.1" who="#PaulinaMatysiak">Rozwiązania, które przyjął poprzedni rząd, są niewystarczające. Niskich bloków bez wind są w Polsce tysiące. Ich mieszkańcy mogą starać się oczywiście o pożyczkę na budowę dźwigu w ramach programu dostępność+, ale pożyczka nie do końca rozwiązuje ten problem, bo przecież samotnych seniorek, które ledwo wiążą koniec z koniec na żadne pożyczki nie stać. Potrzebny jest duży krajowy program, za który zapłaci rząd. Bo, proszę państwa, możliwość wyjścia z domu to nie jest luksus. Zadaniem państwa jest dopilnować, żeby nikt nie był uwięziony we własnym domu.</u>
          <u xml:id="u-436.2" who="#PaulinaMatysiak">Stąd moje pytanie: Czy pani minister dopilnuje tej kwestii i dopilnuje też kwestii, co w tej sprawie zamierzają zrobić resorty infrastruktury i rozwoju i technologii? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-436.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-437.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Wandę Nowicką z klubu Lewica.</u>
          <u xml:id="u-437.2" who="#MonikaWielichowska">Chyba nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-437.3" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Alicję Chybicką, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#AlicjaChybicka">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#AlicjaChybicka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Osoby w wieku senioralnym mają dwa wielkie problemy. Problem chyba największy to jest samotność. Wielu naszych seniorów jest samotnych. Ale problem drugi, i o tym chcę mówić, to jest zdrowie. Otóż zaopiekowanie naszych seniorów pod względem zdrowotnym naprawdę jest beznadziejne.</u>
          <u xml:id="u-438.2" who="#AlicjaChybicka">Moje pytanie do pani minister, której gratuluję i cieszę się, że jest, bo pracowałyśmy razem od wielu lat, jeżdżąc do seniorów. Ja w zasadzie zajmuję się dziećmi, ale wierzcie mi państwo, że bycie seniorem to jest ta druga strona życia, kiedy trzeba zorganizować opiekę zdrowotną i to tak, ażeby był on zaopiekowany w całości. On nie ma czasu, nie ma możliwości i nie ma siły, żeby biegać od jednego specjalisty do drugiego. A zatem potrzebne są miejsca, najlepiej w każdym powiecie, gdzie będzie mógł być przebadany pod każdym względem, bo szybka diagnoza… To? propos autyzmu, o którym tu była mowa, i otępienia. Szybko rozpoznane otępienie można leczyć w tej chwili. To nie muszą być osoby, które będzie trzeba położyć do ośrodków zamkniętych, ale warunek jest taki, że trzeba bardzo szybko rozpoznać. Są pierwsze objawy, robimy rezonans mózgu i widać, czy będzie Alzheimer, czy już się rozwija, czy jest to zwykłe otępienie. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-438.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Piotra Kandybę, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#PiotrKandyba">Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Wysoka Izbo! Ogromny ruch, wzmożenie aktywności środowisk senioralnych i ich zaangażowania, działania uniwersytetów trzeciego wieku czy rad senioralnych, czy organizacji senioralnych takich jak np. związek emerytów i rencistów, pięknie się rozwija. Ale pamiętajmy, że ten temat dotyczy ok. 30% seniorów w Polsce. Wielu z nich samotnych, schorowanych jest nadal wykluczonych, mają problem z korzystaniem z jakiegokolwiek transportu czy też pojawia się taka prozaiczna kwestia jak brak odpowiedniej liczby toalet w miastach. Bardzo często seniorzy nie wychodzą ze swoich domów, nie uczestniczą w wydarzeniach kulturalnych ze względu na to, że brak jest toalet. Tutaj prośba do restauratorów, żeby jednak otworzyli pewne jednostki dla seniorów.</u>
          <u xml:id="u-440.1" who="#PiotrKandyba">Poza tym pani poseł Paulina wspominała o windach i blokach. Wyobraźcie sobie państwo, że na warszawskiej Woli, jak powstało kilka wind przy domach, to okazało się, że niektórzy seniorzy od kilku lat nawet nie wychodzili na świeże powietrze, a więc to jest bardzo ważny temat.</u>
          <u xml:id="u-440.2" who="#PiotrKandyba">Prośba jest taka, żeby o tę wykluczoną podgrupę seniorów zawalczyć w kolejnej kadencji. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-440.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#MonikaWielichowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam pana posła Grzegorza Rusieckiego, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#GrzegorzRusiecki">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Kwestia polityki senioralnej jest niezwykle istotna, powiedzieć można, że z punktu widzenia bardzo wielu najważniejsza. Ona już dziś znajduje się w sferze zainteresowania milionów Polaków, a za chwilę znajdzie się w sferze zainteresowania nas wszystkich, przyszłych seniorów. Ta kwestia jest oczywiście bardzo szeroka i trudno jest w paru zdaniach o niej powiedzieć, bo dotyczy ona dostępu do lekarza, do rehabilitacji, do opieki społecznej, do kultury, do sportu, do edukacji, do uniwersytetów trzeciego wieku, więc tematyka bardzo szeroka.</u>
          <u xml:id="u-442.1" who="#GrzegorzRusiecki">Przypominam sobie, pani minister, rok 2012, który był takim rokiem seniorów i solidarności międzypokoleniowej, i on był takim asumptem do tego, żeby rzeczywiście w wielu samorządach w skali całego kraju rzeczywiście bardzo dużo się działo. Powstało mnóstwo klubów seniora, powstało mnóstwo polityk lokalnych senioralnych. Być może to, o czym mówił pan poseł Szczerba, rok 2025, nasze przewodnictwo w Unii Europejskiej. Być może warto zaproponować, aby 2025 r. znów był rokiem seniorów i solidarności międzypokoleniowej, bo właśnie ta solidarność międzypokoleniowa jest niezwykle istotna. Jeśli kluby seniora, to być może powiązane z opieką przedszkolną. Jeśli polityka mieszkaniowa, to właśnie taka, która umożliwi seniorom, tym, którzy jeszcze są w stanie, aktywne życie.</u>
          <u xml:id="u-442.2" who="#GrzegorzRusiecki">Jestem przekonany, że polityka senioralna w rękach pani minister będzie miała się tylko i wyłącznie dobrze. Powodzenia, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-442.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią poseł Marię Kurowską, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#MariaKurowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zjednoczona Prawica, sprawując swoje rządy w latach 2015–2023, przywróciła godność seniorom dzięki tym programom, o których mówiliśmy: trzynasta i czternasta emerytura, odliczenie od podatku, czy też różnym formom aktywizacji. Seniorzy nie byli już skazani na ubóstwo i lęk przed przyszłością. Ale oczekują też szacunku i życzliwości. I czy to jest?</u>
          <u xml:id="u-444.1" who="#MariaKurowska">Wciąż w uszach brzmią mi słowa obecnego premiera Donalda Tuska, który poprzednio, będąc premierem, powiedział o seniorach, że to są moherowe berety, tak pogardliwie, a potem przyszła akcja: zabierz babci dowód.</u>
          <u xml:id="u-444.2" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Tak było.)</u>
          <u xml:id="u-444.3" who="#MariaKurowska">Myślę, że to zrobiło tak wielkie szkody w wychowaniu młodszego pokolenia i stosunku do seniorów, że to jest nie do odrobienia. Ale mało tego, niczego się nasz premier nie nauczył. Gdy teraz doszedł do władzy, to co zrobił w grudniu? Wyłączył sygnał Telewizji Polskiej. Doskonale wiedział, że tę telewizję oglądają głównie seniorzy, bo przecież młodzi są w Internecie.</u>
          <u xml:id="u-444.4" who="#MariaKurowska">Szanowni Państwo! Miejmy prawdziwą politykę senioralną, a nie udawaną. I o to was, koalicjo, proszę. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-444.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-444.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#MonikaWielichowska">Pan poseł Marcin Grabowski, Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#MarcinGrabowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W latach 2018–2023 miałem zaszczyt pełnić mandat radnego Sejmiku Województwa Mazowieckiego, jeździć po terenie w subregionie ostrołęckim i spotykać się z wieloma osobami, również z liczną grupą seniorów, którzy dziękowali. Dziękowali i prosili, żeby przekazać na ręce polskiego rządu, rządu Prawa i Sprawiedliwości, podziękowania za to, co się zadziało przez ostatnie lata, za programy społeczne, za obniżenie wieku emerytalnego, za trzynastą i czternastą emeryturę i wiele innych dobrych rzeczy, które wspierają seniorów. Dlatego dzisiaj chciałbym podziękować poprzedniemu rządowi za to, co zrobił dla seniorów.</u>
          <u xml:id="u-446.1" who="#MarcinGrabowski">Zwracam się z takim pytaniem do pani minister, bo na ostatnim posiedzeniu połączonych komisji: Komisji Polityki Senioralnej i Komisji Polityki Społecznej i Rodziny też je zadałem: Czy te programy, trzynasta i czternasta emerytura, obniżenie wieku emerytalnego zostaną utrzymane? Bo myślę, że to jest istotne. Jaka jest strategia obecnego polskiego rządu, 13 grudnia, ministerstwa, co do tej grupy? Dla nas bardzo ważnej grupy.</u>
          <u xml:id="u-446.2" who="#MarcinGrabowski">Na koniec, przepraszam, że już w czasie się nie mieszczę, ale myślę, że to ważne. Niedawno mieliśmy Dzień Babci i Dzień Dziadka, dlatego składam życzenia naszym ukochanym seniorom. Wszystkiego dobrego.</u>
          <u xml:id="u-446.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-446.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#MonikaWielichowska">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#MonikaWielichowska">Zapraszam panią posłankę Krystynę Skowrońską, Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#KrystynaSkowrońska">Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie i Panowie Posłowie! Moja mama nosi moherowy beret i jestem z tego dumna. Nie chciałabym, żebyście państwo dzielili seniorów na tych, którzy chodzą w moherowych beretach, i na tych, którzy chodzą w kapeluszach.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: To nie my, tylko to Tusk podzielił. To Tusk mówił o beretach.)</u>
          <u xml:id="u-448.2" who="#KrystynaSkowrońska">Wartość dzisiejszego sprawozdania jest tylko historyczna i chciałabym… To stopklatka mówiąca o problemach przyszłości. Te problemy w przyszłości to sprawa starzenia się społeczeństwa, niskiego przyrostu naturalnego i solidarności pokoleń, ogromnego wyzwania.</u>
          <u xml:id="u-448.3" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Dlatego promujecie aborcję.)</u>
          <u xml:id="u-448.4" who="#KrystynaSkowrońska">Potrzebujemy nowego programu i nowej strategii w zakresie planowania pomocy i aktywizacji seniorów.</u>
          <u xml:id="u-448.5" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Bardzo konsekwentnie.)</u>
          <u xml:id="u-448.6" who="#KrystynaSkowrońska">Koalicji 15 października, na którą zagłosowało 11,5 mln ludzi, powierzono tę odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-448.7" who="#KrystynaSkowrońska">Pani minister życzę sukcesów, ale w tym wszystkim chciałabym zapytać o wsparcie dla DPS-ów. Tam część seniorów z pełną odpłatnością, vide zole, gdzie odpłatność jest w wysokości 70% świadczenia emerytalnego… Gratuluję wszystkim aktywnym seniorom, tym z uniwersytetów trzeciego wieku, tym z domów pomocy środowiskowej, tym z domów pomocy dziennej, wszystkim, którzy są aktywni, i osobom, które je wspierają. W sposób szczególny chciałam podziękować pracownikom DPS-ów i innych placówek zajmujących się osobami starszymi, a pani minister chciałam życzyć sukcesów. Będziemy wszyscy trzymać kciuki, aby nowa strategia dotycząca solidarności pokoleń i wsparcia osób starszych pani minister i jej współpracownikom się udała. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-448.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-448.9" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do zadania pytania panią poseł Joannę Borowiak, klub PiS.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#JoannaBorowiak">Prawo i Sprawiedliwość, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#JoannaBorowiak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 2022 był dobrym rokiem dla polskich seniorów. To był pierwszy rok emerytury bez podatku do kwoty 2,5 tys. brutto. Dzięki temu, że rząd Prawa i Sprawiedliwości wprowadził to rozwiązanie, historyczna kwota wolna od podatku — 30 tys. zł. To był też rok kolejnej wypłaconej i zagwarantowanej ustawowo trzynastej emerytury. To był również rok kolejnej wypłaconej czternastej emerytury.</u>
          <u xml:id="u-450.2" who="#JoannaBorowiak">Chcę bardzo podziękować pani minister Marlenie Maląg, panu ministrowi Szwedowi za konsekwentnie realizowaną politykę senioralną, za konsekwentną realizację założonych celów.</u>
          <u xml:id="u-450.3" who="#JoannaBorowiak">A do pani minister Okły-Drewnowicz mam pytanie. Pani minister, co z obiecaną przez Platformę Obywatelską w kampanii wyborczej kwotą wolną od podatku, 60 tys. zł? Zapewnialiście, że ta kwota będzie zaraz, jak tylko wygracie wybory. Mówił o tym wasz lider. Nie ma jej w budżecie na 2024 r. Dlaczego znów okazało się to pustą obietnicą? Dlaczego nabraliście polskich seniorów?</u>
          <u xml:id="u-450.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję pani poseł z klubu Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#KrzysztofBosak">A teraz zapraszam pana posła Włodzimierza Skalika, klub Konfederacja, Konfederacja Wolność i Niepodległość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Jak to mówią, kto daje i odbiera, ten wiadomo gdzie się poniewiera. Ponieważ ja nie sądzę, że ta czcza, obłudna, fałszywa obietnica ustanowienia kwoty wolnej od podatku na poziomie 60 tys. zł będzie kiedykolwiek spełniona za rządów tej większości parlamentarnej, w związku z tym zapytam, czy pani minister przekona rząd do tego, by jednak w ogóle zrezygnować z opodatkowania wszystkich emerytur podatkiem dochodowym. Wszak on tylko komplikuje funkcjonowanie ZUS-u, podnosi koszty operacyjne. Jest to przelewanie pieniędzy z jednej kieszeni do drugiej.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#WłodzimierzSkalik">I druga rzecz. Słyszymy tutaj o szkoleniu w zakresie kompetencji cyfrowych dla osób 50+. Okazuje się, że państwo już zdecydowaliście. Państwo już zdecydowaliście: nie ma mowy o innym życiu niż tylko cyfrowe. Ja jednak chciałbym prosić panią minister o odpowiedź, jak pani minister przewiduje funkcjonowanie osób starszych, 50+, 60+ i więcej, w świecie cyfrowym, jeżeli chodzi o osoby, które w ogóle nie posługują się urządzeniami elektronicznymi i z żadnego waszego kursu nie skorzystają. Czy chcecie tworzyć Polaków drugiej kategorii? Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz posła Bartosza Romowicza, klub Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Szanowna Pani Minister! Społeczeństwo polskie jest społeczeństwem starzejącym się. Najlepiej widać to w małych miejscowościach, zwłaszcza Polski Wschodniej, skąd młodzi ludzie często wyjeżdżają na studia i po nich nie wracają do miejsca zamieszkania. Odpowiedzią na tę sytuację było tworzenie przez gminy dziennych domów seniora czy klubów seniora, ale także samorządy tworzyły ze środków europejskich instytucje, które miały efekt podobny jak utworzenie tych właśnie domów. Problemem jest to, że samorządy mogą pozyskać dużą kwotę na utworzenie takiego domu, natomiast nie mogą uzyskać dużej kwoty dofinansowania na utrzymanie takich instytucji. Z roku na rok wydatki na utrzymanie tych instytucji senioralnych powodują, że budżety gmin są coraz bardziej degradowane. Tak naprawdę trzeba zmienić sposób finansowania czy współfinansowania przez budżet państwa takich instytucji. Jeśli pani minister być może weźmie to pod uwagę, można byłoby wprowadzić mechanizm różnicowy w wysokości dotacji dla samorządów, w zależności chociażby od średniej wieku seniorów w danej gminie.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#BartoszRomowicz">Oddzielnym problemem natomiast jest finansowanie przez gminy pobytu mieszkańców w domach pomocy społecznej. To jest temat bardzo ważny, duży, trzeba by było o nim długo porozmawiać. Bardzo bym prosił szanowną panią minister o to, aby zainteresować się też tym tematem. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#KrzysztofBosak">Poseł Zbigniew Bogucki, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#ZbigniewBogucki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Minister! Samo powołanie ministra do spraw polityki senioralnej na pewno nie zmieni sytuacji seniorów. Mnożycie państwo kolejne stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Ponad 100 już.)</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#ZbigniewBogucki">Ten rząd jest najbardziej rozrośniętym rządem w historii III Rzeczypospolitej. Ale ja trzymam kciuki, żeby pani się udało, bo mimo że jesteśmy w opozycji, to jesteśmy opozycją merytoryczną.</u>
          <u xml:id="u-456.3" who="#ZbigniewBogucki">Natomiast pytanie: Czy pani odcina się od słów, które dzisiaj już były tutaj przywoływane, chociażby słów: moherowe berety, które obraźliwie, pogardliwie były wypowiadane ze strony państwa środowiska politycznego i państwa akolitów? Czy pani odcina się również od tej bezczelnej akcji: zabierz babci dowód? I czy pani odcina się również od tego, co zrobił dzisiejszy premier Tusk, kiedy podnosił wiek emerytalny, czyli tak naprawdę wymierzył cios wobec wszystkich seniorów, nie dotrzymując swojej obietnicy? Czy pani od tych słów, ale także od tych działań się odcina? Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-456.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-457.1" who="#KrzysztofBosak">Teraz zabierze głos minister do spraw polityki senioralnej pani Marzena Okła-Drewnowicz.</u>
          <u xml:id="u-457.2" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam panów posłów, pana posła z Konfederacji, pana posła z Prawa i Sprawiedliwości, uspokoić w kwestii urzędu, który przyszło mi sprawować. Szanowni panowie, to naprawdę nie jest ministerstwo. To jest urząd ministry do spraw polityki senioralnej. Nie mam sekretarzy ani podsekretarzy, więc, tak jak panowie widzicie, stołków za mną też nie ma. Ten urząd to przede wszystkim jest wsłuchanie się w głos seniorów. I nawet wierzę, że panie posłanki z Prawa i Sprawiedliwości, z którymi współpracowałyśmy w Komisji Polityki Senioralnej, potwierdzą to, że seniorzy sami mówili, że jest potrzeba koordynacji międzyresortowej, bo wiele spraw, które dotyczą seniorów, jest w różnych resortach i chodzi o to, żeby te ich sprawy móc skoordynować, żeby móc na nie dobrze odpowiedzieć. To jest ogromne wyzwanie, żeby to dobrze zrobić. Dlatego dzisiaj ja rozpoczynam, jak ktoś powiedział, swoją misję i proszę o tę pracę i współpracę. Jest ona trudna, tym bardziej że nie zaczynamy od zaplecza rozrośniętego w stołki czy jakieś fotele. Chciałabym to na wstępie naprawdę zauważyć. Funkcjonuję przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i tam jako minister konstytucyjny, zgodnie z rozporządzeniem atrybucyjnym, będę koordynowała prace poszczególnych resortów w obszarze polityki senioralnej — co oczywiście nie zwalnia mnie w kwestii inicjatyw legislacyjnych czy też różnych programów.</u>
          <u xml:id="u-458.2" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Postaram się odnieść do każdego wystąpienia czy też do większości wystąpień i odpowiedzieć na te pytania, na które dzisiaj jestem w stanie odpowiedzieć. Co do tych, na które nie będę w stanie odpowiedzieć, zapraszam, na pewno forum Komisji Polityki Senioralnej też będzie dobrym forum. Ale nie tylko, bo liczę na to, że będą powstawały też zespoły parlamentarne, żebyśmy mogli o niektórych problemach osób…</u>
          <u xml:id="u-458.3" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Jest już zespół parlamentarny, pani minister, powstał. Zespół już działa.)</u>
          <u xml:id="u-458.4" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Bardzo się cieszę.</u>
          <u xml:id="u-458.5" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Są też pewne problemy seniorów, które trzeba szczególnie wyciągnąć na agendę, np. choroby otępienne.</u>
          <u xml:id="u-458.6" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Teraz po kolei. Pani posłanka Katarzyna Piekarska pytała o wykluczenie cyfrowe seniorów. Chcę powiedzieć, że jestem po rozmowie w Ministerstwie Cyfryzacji, ponieważ są środki właśnie na to, żeby przeciwdziałać wykluczeniu cyfrowemu seniorów. Przygotowujemy wspólne rozwiązania, które spowodują, że nie tylko bodajże 61% seniorów będzie korzystało tak naprawdę z tego dobrodziejstwa, jakim — uważam jednak — jest m.in. Internet.</u>
          <u xml:id="u-458.7" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Nie twierdzę, że jest inaczej. Sam z niego korzystam.)</u>
          <u xml:id="u-458.8" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">A więc sięgamy po środki unijne na przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu i jestem po takiej rozmowie z ministrem w Ministerstwie Cyfryzacji.</u>
          <u xml:id="u-458.9" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Pan poseł z Konfederacji pytał o ustawę o szczególnej opiece geriatrycznej. Oczywiście same rozwiązania i cel postawiony w ustawie są słuszne. Problem polega na tym, że trudno tę ustawę zrealizować w sytuacji, kiedy nie mamy tak naprawdę chociażby lekarzy geriatrów. Chcę panu powiedzieć, że mimo że funkcjonuję ponad miesiąc, jestem po rozmowie i po spotkaniu z panią minister zdrowia oraz z panią profesor geriatrą Katarzyną Wieczorowską-Tobis, tak żeby przygotować odpowiednie narzędzia, żeby ta ustawa mogła zafunkcjonować. Przede wszystkim rozmawiamy o tym, jak być może dać innym lekarzom specjalistom takie uprawnienia, żeby mogli świadczyć geriatryczne usługi medyczne na rzecz seniorów. Jesteśmy w trakcie tych rozmów…</u>
          <u xml:id="u-458.10" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Interniści.)</u>
          <u xml:id="u-458.11" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Tak.</u>
          <u xml:id="u-458.12" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…tak żeby właśnie móc tę opiekę seniorom zaoferować. A więc jak najbardziej ten proces rozpoczęliśmy. To, co jest ważne, to to, że powołamy zespół międzyresortowy — nie wiem, czy jest pani ministra rodziny, pracy i polityki społecznej — w skład którego będą wchodzić właśnie pani ministra rodziny, pracy i polityki społecznej i pani ministra zdrowia czy pani minister, jak kto woli, i oczywiście ja, tak żeby móc skoordynować usługi opiekuńcze czy w ogóle opiekę długoterminową, która ma miejsce, która jest na styku pomocy społecznej i ochrony zdrowia. I to jest właśnie też kwestia geriatrii.</u>
          <u xml:id="u-458.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-458.14" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
          <u xml:id="u-458.15" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Mieszkania. Jeśli chodzi o mieszkalnictwo, infrastrukturę, komunikację, wystąpiłam już do wszystkich ministerstw, ministrów, którzy realizują swoje resortowe zadania, z prośbą o informację zwrotną, jakie działania są zaadresowane stricte do seniorów. Po zebraniu tych informacji będę mogła państwu przedstawić, jakie są ich konkretne działania i co w odpowiedzi na nie również ja będę proponowała. Liczę też, że Komisja Polityki Senioralnej będzie tym miejscem, gdzie będziemy mogli segment po segmencie, ministerstwo po ministerstwie odpowiadać na poszczególne problemy.</u>
          <u xml:id="u-458.16" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Choroby otępienne. Pani profesor, pani posłanka Alicja Chybicka mówiła o tym, jak bardzo potrzebna jest wczesna diagnoza. Jestem po spotkaniu z wiceprezesem Najwyższej Izby Kontroli i w tym roku, lada moment, mam nadzieję, albo w ciągu najbliższych miesięcy, będzie przeprowadzana kontrola dotycząca sytuacji osób starszych dotkniętych chorobami otępiennymi i tego, jak wygląda wsparcie ich rodzin. Mniej więcej jesienią będziemy mieli wyniki tej kontroli NIK-u. I te wyniki, protokół będą punktem wyjścia do naszych działań. Również mówił tutaj — już wyszedł — pan poseł Michał Szczerba, że właśnie choroby otępienne, chorzy na Alzheimera muszą mieć dedykowany sobie plan pomocy, zupełnie wyodrębniony, bo to jest naprawdę, powiedziałabym, taki wyjątkowy problem, na który musimy spojrzeć w sposób odrębny.</u>
          <u xml:id="u-458.17" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Nie chcę się odnosić do tych politycznych wystąpień dotyczących… różnych słów… nie chciałabym się odnosić, ale pani posłanka Maria Kurowska niestety w tej debacie wprowadziła mocny dyskurs polityczny. Ja mogę też odpowiedzieć, zapytać panią, czy prezes Jarosław Kaczyński wycofuje się może z tych słów, które kiedyś skierował do niepełnosprawnej starszej kobiety, powiedział jej: jest prośba, by nas wspierać, a nie przeszkadzać.</u>
          <u xml:id="u-458.18" who="#komentarz">(Głos z sali: Dokładnie.)</u>
          <u xml:id="u-458.19" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Może więc zostawmy tę politykę i odpowiadajmy tu i teraz za siebie.</u>
          <u xml:id="u-458.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-458.21" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Jak to się ma jedno do drugiego? Nazwał moherowym beretem? Kazał zabrać dowód?)</u>
          <u xml:id="u-458.22" who="#komentarz">(Głos z sali: Zostawmy tę politykę.)</u>
          <u xml:id="u-458.23" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Powiedział do niepełnosprawnej starszej kobiety: jest prośba, by nas wspierać, a nie przeszkadzać.</u>
          <u xml:id="u-458.24" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Jest pani trudno, rozumiem.)</u>
          <u xml:id="u-458.25" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Nie, nie jest mi trudno, bo myślę, że szacunek do osób starszych pokazaliśmy…</u>
          <u xml:id="u-458.26" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Wystarczy się odciąć.)</u>
          <u xml:id="u-458.27" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…udowodniliśmy ten swój szacunek wtedy, kiedy kładliśmy fundament polityki senioralnej, wtedy, kiedy rządziliśmy. Zauważcie państwo, że nawet programy, które państwo kontynuowaliście, które prowadziliście, to są programy, które my wprowadziliśmy. To my wprowadzaliśmy Strategię Polityki Senioralnej, to my stworzyliśmy Departament Polityki Senioralnej, to za naszych czasów powstała Komisja Polityki Senioralnej w Sejmie, to za naszych czasów po raz pierwszy obradował Obywatelski Parlament Seniorów, który państwo wyrzuciliście z tej Izby parlamentu…</u>
          <u xml:id="u-458.28" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Absolutnie to nieprawda.)</u>
          <u xml:id="u-458.29" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…i to za naszych czasów, w 2015 r., powstała po raz pierwszy w historii ustawa o osobach starszych, która to właśnie nakłada na Wysoką Izbę przedstawienie tej informacji, w ramach której dzisiaj się spotykamy i dyskutujemy. To my położyliśmy ten fundament polityki senioralnej.</u>
          <u xml:id="u-458.30" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: I to wy… wiek emerytalny, to był ten fundament.)</u>
          <u xml:id="u-458.31" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Dzisiaj jest czas na to, żebyśmy… I to my stworzyliśmy wiele programów, jak program ASOS, program „Solidarność pokoleń”, program „Senior — WIGOR” mało tego, narodowy instytut geriatrii. To za naszych czasów były dofinansowania do oddziałów geriatrycznych. Państwo je wyrzuciliście z tego dofinansowania w podstawowej opiece zdrowotnej. I ja mogę o tym oczywiście mówić, tylko dzisiaj jest czas na to, żebyśmy zaczęli wprowadzać rozwiązania systemowe, bo nasze społeczeństwo będzie starzało się coraz szybciej, coraz gwałtowniej i musimy wprowadzać rozwiązania co prawda trudniejsze, ale bardziej efektywne, może nie efektowne, ale efektywne. Tym się różnimy.</u>
          <u xml:id="u-458.32" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Pytania dotyczyły też kwestii programów, czy zostawimy istniejące programy, czy też nie, co z kwestią wieku emerytalnego. Wiele razy na te pytania odpowiadaliśmy, ale jak potrzeba jeszcze raz, to ja odpowiem. Co do wieku emerytalnego, to wyborcy rozstrzygnęli tę kwestię. Kwestia wieku emerytalnego została rozstrzygnięta i nikt nie będzie do niego już się odnosił. Pozostaje tak, jak jest.</u>
          <u xml:id="u-458.33" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Bo jest przywrócony przez Prawo i Sprawiedliwość.)</u>
          <u xml:id="u-458.34" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Co do programów, to będziemy je oczywiście kontynuować, ale będziemy je oczywiście rewidować, tak jak program „Aktywni+”. Wybaczcie państwo, ale mamy wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli i wiemy, że ten program nie był do końca realizowany tak, jak powinien być realizowany.</u>
          <u xml:id="u-458.35" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Będziemy Departament Polityki Senioralnej, który jest w ministerstwie rodziny, przenosić do KPRM-u, tak żebym mogła tam jako urząd, żebyśmy mogli tam realizować ten program, ale jak będziemy go realizować — mam nadzieję, że lada moment — to będziemy go tak organizować, żeby był on zrealizowany w odpowiedzi na te zalecenia pokontrolne. A więc temu też będziemy się przyglądać. Nie tylko będziemy kontynuować te programy, lecz także będziemy realizować nowe programy, które będziemy Wysokiej Izbie przedstawiać.</u>
          <u xml:id="u-458.36" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Jeśli chodzi o domy pomocy społecznej, o które pytała pani posłanka Skowrońska, to właśnie tu jest problem związany z finansowaniem kadry medycznej, która wykonuje świadczenia medyczne. Wiecie państwo, jak duży jest dzisiaj odpływ kadry medycznej z domów pomocy społecznej do np. zakładów opiekuńczo-leczniczych, dlatego że tam są oni inaczej wynagradzani.</u>
          <u xml:id="u-458.37" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">A więc podejmujemy dzisiaj wspólną rozmowę również z panią ministrą zdrowia i panią ministrą rodziny, żeby właśnie ta kadra była finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Oczywiście decyzja jeszcze nie jest podjęta, ale jesteśmy tutaj zgodne co do tego, że tak powinno być. Taka decyzja pozwoli nam na utrzymanie kadry medycznej w domach pomocy społecznej, bo wiemy, że dzisiaj sytuacja jest alarmująca.</u>
          <u xml:id="u-458.38" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">Właściwie mogę powiedzieć, że to tyle.</u>
          <u xml:id="u-458.39" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Kwota wolna 60 tys.)</u>
          <u xml:id="u-458.40" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">I to jest dobre pytanie. Oczywiście dyskusje trwają, ale to też jest tak, że 100 dni się nie skończyło. Chciałam, pani poseł, powiedzieć, że budżet…</u>
          <u xml:id="u-458.41" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Ale w budżecie nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-458.42" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…który odziedziczyliśmy po poprzednich rządach, to nie był łatwy budżet, a mimo wszystko w tym budżecie znalazły się pieniądze na podwyżki dla nauczycieli…</u>
          <u xml:id="u-458.43" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: 10%.)</u>
          <u xml:id="u-458.44" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">30%.</u>
          <u xml:id="u-458.45" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…na podwyżki dla budżetówki…</u>
          <u xml:id="u-458.46" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: 20% było…)</u>
          <u xml:id="u-458.47" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…znalazły się pieniądze na drugą waloryzację, znalazły się pieniądze na in vitro, które wy zabraliście. W końcu nie tylko ci, których stać na to, żeby mieli dzieci, będą mieli prawo do szczęścia i będą mieli dzieci…</u>
          <u xml:id="u-458.48" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: O seniorach mówimy, pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-458.49" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…lecz także będą mieli to prawo ci, którzy nie mają pieniędzy. Mówimy o całym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-458.50" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Tylko 30%, bo taka jest skuteczność.)</u>
          <u xml:id="u-458.51" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">W tym budżecie znalazło się wiele nowych rozwiązań prospołecznych, których państwo w ogóle nie widzieliście. Oczywiście minister finansów działał w bardzo trudnych warunkach, natomiast to jest oczywiście pytanie do niego i z pewnością będzie kompetentny do udzielenia odpowiedzi, kiedy będzie zrealizowana obietnica. Krok po kroku realizujemy wszystkie obietnice, tak jak państwo widzicie. Mało tego, te obietnice są oczywiście tak realizowane…</u>
          <u xml:id="u-458.52" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Puste obietnice, pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-458.53" who="#MarzenaOkłaDrewnowicz">…że one mają odzwierciedlenie w budżecie. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-458.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-458.55" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Nie mają.)</u>
          <u xml:id="u-458.56" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Nie ma kwoty wolnej w budżecie, pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-458.57" who="#komentarz">(Głos z sali: Kwoty nie ma, pani minister.)</u>
          <u xml:id="u-458.58" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Nie odcięła się pani.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#KrzysztofBosak">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-459.2" who="#KrzysztofBosak">Słyszę na sali głosy. Niektórzy mają tu dużo do powiedzenia i właśnie zaczynamy sesję oświadczeń poselskich. Będzie można, pani poseł, dodać w drodze oświadczenia poselskiego to, co mówi pani, a czego nie słyszą Polacy.</u>
          <u xml:id="u-459.3" who="#komentarz">(Poseł Joanna Borowiak: Super, dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-459.4" who="#KrzysztofBosak">Komisja Polityki Senioralnej oraz Komisja Polityki Społecznej i Rodziny wnoszą o przyjęcie informacji zawartej w druku nr 83.</u>
          <u xml:id="u-459.5" who="#KrzysztofBosak">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wniosek komisji przyjął.</u>
          <u xml:id="u-459.6" who="#KrzysztofBosak">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-459.7" who="#KrzysztofBosak">Na tym wyczerpaliśmy porządek dziennego 4. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-459.8" who="#KrzysztofBosak">Informuję, że zgłosili się posłowie w celu wygłoszenia oświadczeń poselskich.</u>
          <u xml:id="u-459.9" who="#KrzysztofBosak">Czy ktoś z pań i panów posłów pragnie jeszcze wygłosić oświadczenie?</u>
          <u xml:id="u-459.10" who="#KrzysztofBosak">Jeżeli tak, zapraszam do zapisania się.</u>
          <u xml:id="u-459.11" who="#KrzysztofBosak">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-459.12" who="#KrzysztofBosak">Listę posłów zgłoszonych do oświadczeń uważam zatem za zamkniętą.</u>
          <u xml:id="u-459.13" who="#KrzysztofBosak">Ustanawiam czas oświadczenia — 2 minuty.</u>
          <u xml:id="u-459.14" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam ponownie pana posła Bartosza Romowicza, klub Polska 2050 — Trzecia Droga.</u>
          <u xml:id="u-459.15" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#BartoszRomowicz">Szanowny Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Dzisiaj w Ustrzykach Dolnych swoje 6. urodziny obchodził żłobek miejski. Z racji posiedzenia Sejmu nie mogłem wziąć udziału w tym wydarzeniu osobiście. Żłobek Miejski w Ustrzykach Dolnych to żłobek, który w roku 2023 uzyskał nagrodę żłobka roku w Polsce. Można powiedzieć, że to jest perełka Ustrzyk Dolnych.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#BartoszRomowicz">Z tego miejsca chciałbym pogratulować wszystkim pracowniczkom, bo są tam same kobiety, i pani dyrektor tego, do czego udało im się dojść w tym okresie 6 lat. Z dumą i wielkim zaufaniem do tej kadry odprowadzam tam swoją córkę Kalinkę każdego dnia. Życzę wam kolejnych wspaniałych lat, a te będą łatwiejsze dla żłobków, jeśli w zakresie ich funkcjonowania nastąpią zmiany.</u>
          <u xml:id="u-460.2" who="#BartoszRomowicz">Wielu gmin nie stać dzisiaj na żłobek. Konieczna jest zmiana sposobu finansowania opieki żłobkowej. W porównaniu z nauczycieli opiekunowie w żłobkach nie mają klarownie określonego systemu awansu zawodowego, co tak naprawdę nie motywuje ich do szkolenia i podnoszenia swoich kwalifikacji. Należy rozważyć również zmiany w modelu wynagradzania opiekunów w żłobkach, uwzgledniające ich wysiłek i zaangażowanie. Warto przemyśleć także wprowadzenie dodatkowej liczby dni płatnego urlopu wypoczynkowego dla opiekunów i osób zatrudnionych bezpośrednio z dziećmi o dodatkowe np. 10 dni do dotychczasowych 26 dni.</u>
          <u xml:id="u-460.3" who="#BartoszRomowicz">Trzeba również zadbać o to, aby w każdym żłobku była pielęgniarka, aby była tam nie tylko na papierze, ale w rzeczywistości, nie tylko przez godzinę dziennie kilka dni w tygodniu, ale przez cały dzień od początku, od kiedy przychodzi tam pierwsze dziecko, do momentu, kiedy ostatnie dziecko wychodzi, a także żeby ta pielęgniarka była finansowana z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-460.4" who="#BartoszRomowicz">Liczę na to, że nowy rząd niezwłocznie zajmie się tym tematem. To wszystko dla dobra naszych dzieci, dla naszych przyszłych pokoleń. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-460.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#KrzysztofBosak">Teraz głos zabierze pan poseł Patryk Gabriel, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#KrzysztofBosak">Czy pan poseł jest na sali?</u>
          <u xml:id="u-461.3" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-461.4" who="#KrzysztofBosak">W takim razie zapraszam pana posła Łukasza Ściebiorowskiego, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-462.1" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W niedzielę 28 stycznia odbędzie się 32. finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Przez te wszystkie lata i finały fundacja wspierała różne dziedziny medycyny, m.in. onkologię dziecięcą, neonatologię, ortopedię, traumatologię, psychiatrię czy geriatrię — ten temat dzisiaj tu poruszaliśmy. W trakcie dotychczasowych 31 finałów WOŚP-owi udało się zebrać blisko 2 mld zł i kupić dla polskich szpitali blisko 71,5 tys. urządzeń. Według szacunków z 2020 r. co piąty sprzęt znajdujący się w polskich szpitalach nosi serduszko WOŚP-u.</u>
          <u xml:id="u-462.2" who="#ŁukaszŚciebiorowski">W najbliższą niedzielę kilkadziesiąt tysięcy wolontariuszy wyruszy na ulice. W wielu zakątkach Polski organizowane będą koncerty, festyny, festiwale i happeningi, na które zapraszane będą gwiazdy polskiej muzyki rozrywkowej, a także artyści zagraniczni. Często odbywają się różne imprezy kulturalne i sportowe organizowane przez lokalne sztaby WOŚP-u. Na szczególne słowa uznania zasługują co roku wolontariusze, którzy niezależnie od pogody wyruszają na ulice nie tylko po to, aby wspierać zbiórkę środków finansowych do puszek, ale przede wszystkim po to, aby dzielić się i szerzyć dobro. Pamiętajmy o nich tego dnia.</u>
          <u xml:id="u-462.3" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Mottem tegorocznej akcji jest hasło: „Tu wszystko gra OK!”. Hasło 32. finału WOŚP to: „Płuca po pandemii. Gramy dla dzieci i dorosłych!”. Na specjalnych aukcjach można nabyć przedmioty, ze sprzedaży których dochód będzie przeznaczony na WOŚP. Wśród nich jest m.in. kolekcjonerski egzemplarz Konstytucji RP z podpisami posłów m.in. Koalicji Obywatelskiej. Serdecznie zachęcam do udziału w tej aukcji.</u>
          <u xml:id="u-462.4" who="#ŁukaszŚciebiorowski">Chciałbym jeszcze dodać, że w najbliższy poniedziałek formalnie rozpoczynają ferie, a właściwie rozpoczynają je już dzisiaj, uczniowie, młodzież i dzieci z województwa lubelskiego, łódzkiego, podkarpackiego, pomorskiego i śląskiego. Drodzy uczniowie, wypoczywajcie bezpiecznie. Pamiętajcie o rozważnym spędzaniu wolnego czasu. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-462.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-462.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Brawo!)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz panią poseł Katarzynę Piekarską, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Szanowny Panie Marszałku! Dziękuję za te 2 minuty zamiast 1 minuty — to zawsze coś.</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Panie i Panowie Posłowie! Parki narodowe to dla przyrody ostoja bioróżnorodności. Dają możliwość swobodnego rozwoju wielu gatunków roślin i zwierząt. Dla regionów, w których zostają utworzone, to także znakomita promocja i rozwój turystyki, a dla najmłodszych to miejsca edukacji i uczenia się miłości do przyrody. Wreszcie dla całej Polski to ochrona pereł jej korony, najcenniejszych jej obszarów przed degradacją, niszczeniem i wycinkami.</u>
          <u xml:id="u-464.2" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Niestety już ponad dwie dekady czekamy na utworzenie kolejnych parków narodowych, a zegar tyka. Można mówić o wyścigu z czasem. Jeśli będziemy czekać na nowe parki przez kolejne lata, to okaże się, że wiele miejsc, które proponujemy dziś objąć ochroną, ulegnie degradacji i po prostu nie będzie już tam czego chronić. Widzieliśmy, co działo się w lasach za czasów poprzedniego rządu. Masowe wycinki doprowadziły wiele cennych obszarów kraju do utraty swoistych cech krajobrazu. Narodowe dziedzictwo szło pod nóż i było za bezcen sprzedawane za granicę. Bardzo cieszy mnie fakt, iż w rządzie rozpoczęto już pracę nad wyłączeniem spod wycinki 20% polskich lasów.</u>
          <u xml:id="u-464.3" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Tak jak mówiłam, niedługo upłynie ćwierć wieku od utworzenia w Polsce ostatniego parku narodowego. To wielkie zaniedbanie kolejnych rządów. Eksperci postulują nowe lokacje. Turnicki Park Narodowy stanowiłby ochronę reliktowych fragmentów Puszczy Karpackiej.</u>
          <u xml:id="u-464.4" who="#komentarz">(Poseł Maria Kurowska: Nie ma czegoś takiego.)</u>
          <u xml:id="u-464.5" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Park Narodowy Dolnej Odry otoczyłby opieką ponad 200 gatunków ptaków, w tym wiele zagrożonych. Słuchajcie, 200 gatunków ptaków. Czekam szczególnie na Mazurski Park Narodowy.</u>
          <u xml:id="u-464.6" who="#KatarzynaMariaPiekarska">Prace nad wyłonieniem najcenniejszych obszarów powinny zacząć się jak najszybciej. W szerokim zakresie powinno się uwzględnić konsultacje ze stroną społeczną. Utworzenie parku narodowego oznaczać będzie otoczenie szczególnie cennych obszarów trwałą ochroną niezależnie od dobrej czy złej woli zmieniających się rządów, bo choć rządy się zmieniają, to parki narodowe pozostają. Właśnie ta forma ochrony jest najlepszą gwarancją pozostawienia tego piękna w spadku kolejnym pokoleniom. Jest ono naszym najcenniejszym narodowym dziedzictwem, a my jesteśmy kustoszami tego dziedzictwa. Przyszłe pokolenia, koleżanki i koledzy, będą nas rozliczać z tego, jak poradziliśmy sobie z misją jego ochrony. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-464.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-464.8" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Tomasz Zapałowski: Nie wie pani, o czym pani mówi.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Szymona Giżyńskiego, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#KrzysztofBosak">Czy pan poseł jest obecny na sali?</u>
          <u xml:id="u-465.3" who="#KrzysztofBosak">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-465.4" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam zatem panią poseł Paulinę Matysiak, klub Lewicy.</u>
          <u xml:id="u-465.5" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#PaulinaMatysiak">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym państwu dzisiaj opowiedzieć o zintegrowanym systemie biletowym i informacyjnym dla transportu zbiorowego. Kilka lat temu napisałam interpelację do Ministerstwa Infrastruktury dotyczącą tego tematu z propozycją przygotowania aplikacji, wyszukiwarki dla wszystkich połączeń autobusowych w naszym kraju. Niestety odpowiedź z ministerstwa była jednoznaczna: to nie jest nasze zadanie, nie będziemy tego robić, niech sprawę rozwiąże wolny rynek.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#PaulinaMatysiak">Jak państwo mogą się domyślić, wolny rynek sprawy nie rozwiązał, a przecież wydajemy publiczne pieniądze na uruchamianie połączeń autobusowych, np. pieniądze z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych. Część samorządów finansuje przewozy z własnych środków. Teoretycznie wiemy, kto i dokąd jeździ, także jeżeli chodzi o ofertę przewoźników prywatnych, bo przecież samorządy wydają na to zezwolenia. Mamy te dane, wystarczy je zagregować. To może działać, ale u nas ciągle nie działa.</u>
          <u xml:id="u-466.2" who="#PaulinaMatysiak">Robi to już teraz Słowacja, ponieważ Słowacja rozwija swój zintegrowany system transportowy. Jest tam jedna aplikacja dla całego transportu publicznego — dla kolei, dla tramwajów, dla autobusów. Mało tego, w tej aplikacji można wypożyczyć nawet rower, można opłacić parking, jest mapa połączeń dostępnych w czasie rzeczywistym i jeżeli nasz pociąg jest opóźniony, to od razu w jednym miejscu możemy sprawdzić, jakim innym autobusem, jeżeli czeka nas przesiadka, możemy dojechać do celu. Jak widać, można to zrobić — z wielką korzyścią dla pasażerów, bo pojawiło się ich więcej, także dzięki wprowadzeniu taktowych połączeń.</u>
          <u xml:id="u-466.3" who="#PaulinaMatysiak">Można to zrobić też dla klimatu i dla środowiska, bo rozwinięty transport publiczny to mniej spalin, to czystsze powietrze, to mniejsze zanieczyszczenie hałasem, ale także poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego. Same plusy. Czas na nas, czas na Polskę, na wysokiej jakości usługi publiczne. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-466.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-467.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam, pani poseł Klaudia Jachira, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
          <u xml:id="u-467.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#KlaudiaJachira">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu warto się na chwilę zastanowić, czy robimy wszystko, by powstrzymać narastającą falę antysemityzmu. Niestety czuję, że z roku na rok świat brunatnieje, a antysemityzm znów daje o sobie znać. Atak Hamasu 7 października na Izrael jest tego najtragiczniejszym potwierdzeniem. W ataku tylko w ciągu jednego dnia zginęło najwięcej Żydów od czasu Holokaustu właśnie.</u>
          <u xml:id="u-468.1" who="#KlaudiaJachira">W Polsce, która stała się największym grobem Holokaustu w czasie wojny, jeden z liderów Konfederacji chwalił się piątką m.in. bez Żydów, a w tym Sejmie całkiem niedawno doszło do antysemickiego ataku pana Brauna, a potem do antysemickiej przemowy z tej właśnie mównicy, przemowy, której marszałek Bosak nie przerwał.</u>
          <u xml:id="u-468.2" who="#KlaudiaJachira">Świat uważnie się przypatruje tym ekscesom w państwie, które kiedyś było domem dla 3 mln Żydów. Zdjęcia oczadzonego Brauna z gaśnicą w dłoni pozostaną świadectwem chorej nienawiści. Tylko stanowczy sprzeciw i bezwzględne karanie antysemickich postaw w przestrzeni publicznej mogą sprawić, że należycie oddamy hołd milionom ofiar, które zginęły podczas Holokaustu.</u>
          <u xml:id="u-468.3" who="#KlaudiaJachira">Nie wystarczy się tylko przyglądać. Trzeba głośno mówić, że każda mowa nienawiści wobec innych grup narodowościowych i etnicznych, jeżeli nie zostanie w porę powstrzymana, może doprowadzić do takiej tragedii, jaką był Holokaust. Bo Auschwitz nie spadło z nieba. Pamiętamy.</u>
          <u xml:id="u-468.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#KrzysztofBosak">Tytułem wyjaśnienia, w tamtym wspomnianym przez panią poseł dniu przerywałem posłowi Grzegorzowi Braunowi z powodu przekroczenia czasu…</u>
          <u xml:id="u-469.2" who="#komentarz">(Poseł Klaudia Jachira: Ale nieskutecznie…)</u>
          <u xml:id="u-469.3" who="#KrzysztofBosak">…a nie z powodu tego, co mówił.</u>
          <u xml:id="u-469.4" who="#komentarz">(Poseł Klaudia Jachira: No właśnie.)</u>
          <u xml:id="u-469.5" who="#KrzysztofBosak">Z tym, co pani mówi, nie zgadzałem się, ale pani nie przerywałem i nie sądzę, żeby pani sobie tego życzyła. I na tym, sądzę, polega prowadzenie obrad.</u>
          <u xml:id="u-469.6" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-469.7" who="#KrzysztofBosak">Oddaję głos posłowi Witoldowi Tumanowiczowi, Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#WitoldTumanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rządy Prawa i Sprawiedliwości przyniosły rekordowe wskaźniki dotyczące wzrostu liczby imigrantów w Polsce. Natomiast jak informuje dziennik „Rzeczpospolita”, w ubiegłym roku cudzoziemcy popełnili łącznie 17 278 przestępstw. To 2400 więcej niż w roku poprzednim. W ciągu dekady wzrost jest pięciokrotny. Prawdziwą plagą jest prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, co przecież stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa polskich obywateli, tak jak w Legnicy, gdzie w lipcu uciekający przed Policją pijany kierowca z Ukrainy potrącił i zabił 21-latkę.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#WitoldTumanowicz">Po jeździe z promilami obcokrajowcy najczęściej dostawali zarzuty za kradzieże — 3240 osób, i za posiadanie narkotyków — to dotyczyło 2451 osób, z tego 208, które posiadały znaczną ilość. Jeszcze 3 lata temu było ich poniżej 1 tys.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#WitoldTumanowicz">Jak widać, wielu obcokrajowców czuje się bezkarnych, bo łamią także nakładane na nich zakazy sądowe. Taki proceder wzrósł o 83% względem poprzedniego roku. Do tego właśnie doprowadziła katastrofalna polityka migracyjna rządu PiS. Tak, tak, trzeba było sprzedawać jeszcze więcej wiz.</u>
          <u xml:id="u-470.3" who="#WitoldTumanowicz">Natomiast wiemy, jak bardzo nieodpowiedzialne i niebezpieczne dla Polaków stanowisko w sprawie imigracji mają politycy rządzącej teraz koalicji. Jest zatem ryzyko, że masowa i niekontrolowana imigracja jeszcze się powiększy.</u>
          <u xml:id="u-470.4" who="#WitoldTumanowicz">Konfederacja zaproponowała już w poprzedniej kadencji pakiet odpowiedzialnej polityki migracyjnej. Przestańmy importować przestępców z zagranicy. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-470.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam do wygłoszenia oświadczenia panią poseł Iwonę Krawczyk, klub Koalicji Obywatelskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Za 2 dni, dokładnie 28 stycznia tradycyjnie już w niedzielę zagra WOŚP. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy to jedna z największych organizacji charytatywnych w Polsce, a także na świecie. Działa od 1993 r., jej głównym celem jest zbiórka funduszy na rzecz pomocy medycznej dla dzieci, a od kilku lat także dla dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">W tym roku cel szczegółowy 32. Finału WOŚP to „Płuca po pandemii. Gramy dla dzieci i dorosłych!”. Motto tegorocznej zbiórki brzmi: „Tu wszystko gra OK!”. Tegoroczny finał odbędzie się w 1579 lokalnych sztabach krajowych, w 101 sztabach zagranicznych, a w kweście weźmie udział 120 tys. wolontariuszek i wolontariuszy.</u>
          <u xml:id="u-472.2" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Prawie 225 mln zł na rzecz walki z sepsą zebrano w ubiegłym roku, a od początku zbiórki prawie 2 mld. Oprócz zakupu sprzętu medycznego i wyposażenia placówek zdrowia WOŚP zainicjowała, finansuje i wspomaga prowadzenie siedmiu ogólnopolskich programów i akcji medycznych oraz jednej inicjatywy edukacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-472.3" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">WOŚP i jej twórca to nasze narodowe dobro. To przykład sukcesu społecznego zaangażowania i ludzkiej solidarności. Od lat Jerzy Owsiak mobilizuje w różnych częściach świata do pomocy najbardziej potrzebującym i daje nadzieję na lepszą przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-472.4" who="#IwonaMałgorzataKrawczyk">Niech orkiestra gra do końca świata i o jeden dzień dłużej. A ja, powtarzając słowa ks. Jana Kaczkowskiego, powiem: pójdę z Owsiakiem do piekła. Dziękuję bardzo. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-472.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#KrzysztofBosak">Teraz zapraszam do głosu pana posła Marcina Skonieczkę.</u>
          <u xml:id="u-473.2" who="#KrzysztofBosak">Nie ma pana posła.</u>
          <u xml:id="u-473.3" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam zatem pana posła Piotra Kandybę, klub Koalicja Obywatelska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#PiotrKandyba">Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Izbo! Po wczorajszej dyskusji na temat renty socjalnej dostałem wiele serdecznych wiadomości od osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Były tam radość i satysfakcja, że jest tu większa godność, jakość i poziom życia zostaną w ten sposób podniesione. To po pierwsze. Ale zwrócono mi uwagę na jeden ważny aspekt tego tematu. Nie powinno być limitów, jeżeli chodzi o dorabianie do renty. Na rynku pracy brakuje nam ludzi. Osoby z niepełnosprawnościami chcą się rozwijać, a limity mogą spowodować, że niektórzy, ci aktywni, którzy pracują, wybiorą tylko rentę. Dajemy im rybę, ale pozwólmy też używać wędki.</u>
          <u xml:id="u-474.1" who="#PiotrKandyba">Miłego weekendu życzę, a w niedzielę życzę niesamowitej zabawy i satysfakcji z kwestowania dla Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Do zobaczenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-474.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#KrzysztofBosak">I zapraszam pana posła Krzysztofa Tuduja, klub Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#KrzysztofTuduj">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 19 stycznia, tydzień temu, państwa bałtyckie: Litwa, Łotwa i Estonia podpisały porozumienie o budowie linii umocnień, okopów, przeszkód terenowych, słowem: fortyfikacji na granicy z Rosją. Sama Estonia buduje 600 bunkrów, stawia tzw. zęby smoka, czyli tradycyjne zapory przeciwczołgowe. Estonia wydaje na to 60 mln zł. W Finlandii, jak się okazuje przy okazji wojny z Ukrainą, już trwała budowa umocnień i fortyfikacji na granicy z Rosją. Finlandia to bardzo przewidujący i przezorny kraj. Finowie wydają 380 mln euro na te umocnienia. To porozumienie państw Bałtyckich jest przejawem myśli z zeszłorocznego szczytu NATO w Madrycie, według której stawia się na obronę terytorium już od pierwszego metra.</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#KrzysztofTuduj">Eksperci szacują różnie. Jedni mówią, że po 2–3 latach, inni mówią, że po 5–7 latach od zaprzestania działań zbrojnych na Ukrainie Rosja będzie teoretycznie gotowa do dalszych ruchów militarnych. I co w tym stanie rzeczy dzieje się w Polsce? W Polsce debata publiczna skupia się na tym, czy dwóch posłów — może posłów, a może nie posłów — wjedzie w bagażniku na teren Sejmu czy nie. Stare porzekadło, nawet coś więcej niż porzekadło, mówi, że królestwo wewnętrznie skłócone nie może się ostać. Niestety wojna polsko-polska, która trwa, może nas bardzo wiele kosztować.</u>
          <u xml:id="u-476.2" who="#KrzysztofTuduj">Jako Konfederacja wzywamy do poważnej debaty na temat obronności. Będziemy taką debatę na różne sposoby inicjować. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-476.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#KrzysztofBosak">I zapraszam do głosu panią poseł Marię Kurowską, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#MariaKurowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! 8 stycznia br., czyli 2024 r., pani minister klimatu i ochrony środowiska ogłosiła decyzję o wyłączeniu lub ograniczeniu pozyskiwania drewna w lasach, ograniczeniu wycinki. Ta decyzja dotknęła zwłaszcza ziemię podkarpacką, spowodowała protesty, przerażenie i rozpacz. Nadleśnictwa Bircza, Stuposiany, Lutowiska, Cisna, Rymanów, Komańcza, Dukla nie wyobrażają sobie tego ograniczenia. Szanowni państwo, jak minister może podejmować decyzję, nie biorąc pod uwagę tego, co na tym terenie się dzieje? Przecież tam poziom bezrobocia to wciąż powyżej 15%. Przecież ci pracownicy leśni i zakłady usług leśnych kupili nowe maszyny, bo taki był wymóg cywilizacyjny. I teraz mają kredyty na te maszyny, średnio na 5 lat. Jak oni spłacą te kredyty?</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#MariaKurowska">Szanowni Państwo! To nie jest prawda, że tu chcecie chronić jakieś starodrzewia. Dlaczego? My już w tej chwili w Polsce mamy drzewostan tzw. stary, jest 16% drzewostanu starego, który się rozpada. Za chwilę z tych drzew nie będzie nic. Po prostu one się rozpadną i tyle. A leśnicy, którzy umieją prowadzić gospodarkę leśną, chcą tak zrobić, aby był wilk syty i owca cała. Jeżeli mamy 1 ha lasu, to corocznie na tym 1 ha przyrasta 8 m3. Leśnicy wycinają średnio 6 m3, natomiast 2 m3 zostają, czyli co roku zwiększa nam się ilość masy drzewnej o 25%. I dlaczego podnosi się tu takie larum? Zwłaszcza podnoszą je osoby, które o tym nie mają pojęcia. Bo jak można powiedzieć, że mają pojęcie, jeżeli wczoraj jedna z przedstawicielek organizacji pozarządowych mówi, że lasy polskie już nie przyjmują dwutlenku węgla? Drodzy państwo, to jest humorystyczne, to jest komedia.</u>
          <u xml:id="u-478.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Ha, ha, ha!)</u>
          <u xml:id="u-478.3" who="#MariaKurowska">Nie możemy oddawać lasów w ręce ludzi, którzy się na tym nie znają. Trzeba je oddać w ręce naukowców, ludzi, którzy przedstawią argumenty, że ta obecna polityka jest szkodliwa dla lasów. A panią minister wzywam do szybkiego wycofania się z tej decyzji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-478.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#KrzysztofBosak">I zapraszam pana posła Norberta Kaczmarczyka, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-479.2" who="#KrzysztofBosak">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-480.1" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obserwujemy od kilku dni, tygodni walkę nowego rządu. Z czym jednak jest ta walka? Walka z symbolami, walka ze św. Janem Pawłem II jako patronem ochotniczych hufców pracy, walka w ministerstwie klimatu z Polską Walczącą i żołnierzami wyklętymi. I proszę zobaczyć, jak ten pluralizm medialny doprowadzony przez nową władzę, sprawił, iż tak naprawdę obywatele o tym nie wiedzą. Gdyby obywatele dowiedzieli się, że ich dziadkowe walczący z reżimem totalitarnym doprowadzili do sytuacji, w której dzisiaj żyjemy w wolnej Polsce, gdyby dzisiaj ci wyborcy dowiedzieli się, że nowy rząd walczy z tymi symbolami, to zastanowiliby się, gdzie żyjemy. Czy to jest rząd, który chce rozbicia dzielnicowego? Czy to jest rząd, który chce doprowadzić do skłócenia Polaków? Czy to jest rząd, który chce zrezygnować z naszej tożsamości, rezygnując z lekcji, z zadań domowych i z budowania społeczeństwa? Społeczeństwo, które nie będzie wiedziało, kim jest, kim było i kim w przyszłości chce być, które w przyszłości być może będzie płacić kary, odszkodowania na przykład za II wojnę światową — czy tego chce nowy rząd?</u>
          <u xml:id="u-480.2" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Uważam, że nowy rząd powinien walczyć np. z unijną dyrektywą budynkową, bo tam takich sprzeciwów nie ma. Widzimy to w odpowiedziach na interpelacje naszych ministrów. Oni mówią, że nie sprzeciwialiśmy się na forum Unii Europejskiej, bo co by to dało, przecież musimy być fajni, musimy się podporządkować, a co by było, gdybyśmy tylko krzyczeli. Powiem tym ministrom tyle: co by było, gdyby Polacy nie krzyczeli podczas II wojny światowej, gdyby nie walczyli. Tak naprawdę zwyciężyłby Hitler i w ogóle nie dyskutowalibyśmy w demokratycznym państwie. Więc to jest obowiązek ministra konstytucyjnego, by na forum unijnym dbał o bezpieczeństwo Polaków, a nie, by doprowadził do sytuacji, w której Polacy będą musieli remontować swoje domy i by nie stać ich było na te remonty.</u>
          <u xml:id="u-480.3" who="#NorbertJakubKaczmarczyk">Dziękuję, panie marszałku, za to, że również podbił pan tę interpelację. Mam nadzieję, że to jest początek wielkiej dyskusji na temat bezpieczeństwa Polaków w kontekście unijnej dyrektywy budynkowej. Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-480.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-481.1" who="#KrzysztofBosak">Nawet nie wiedziałem, że to akurat pańska interpelacja, ale rzeczywiście temat istotny. Z posłem obecnej kadencji Sławomirem Mentzenem poruszaliśmy ten temat również w poprzedniej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-481.2" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam teraz do wygłoszenia oświadczenia pana posła Andrzeja Zapałowskiego, klub Konfederacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Unia Europejska rezygnuje z ochrony granic. Szef Fronteksu nie wierzy w ochronę granic. Tak, proszę państwa. Holender Hans Leijtens, szef Fronteksu, którego siedziba jest w Warszawie, oświadczył publicznie, że nie można skutecznie ochraniać granic, najwyżej spowolnić napływ uchodźców. Proszę państwa, mówi dodatkowo: Kim jestem, aby potępiać migrantów? Można powiedzieć, a dlaczego by nie powiedzieć: kim jestem, aby potępiać przestępców, prawda? To jest, proszę państwa, tak samo.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Co mówi dodatkowo? Mianowicie, że Frontex ma przede wszystkim wspierać wdrożenie uzgodnionego paktu migracyjnego, czyli relokować migrantów. Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej.</u>
          <u xml:id="u-482.2" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Szanowni Państwo! Znajdujemy się przed bardzo dużym kryzysem migracyjnym. Kryzysem, który będzie wywołany tym, co się dzieje na Bliskim Wschodzie, co nadchodzi, tym, że może zostać i prawdopodobnie zostanie przerwany front na Ukrainie, bo informacje z Ukrainy są coraz bardziej jednoznaczne. A agencja, która znajduje się w Warszawie, mówi, że nie będzie chronić granic. Po cóż nam taka Unia i po cóż nam taka agencja, jeżeli oni nie chcą chronić granic?</u>
          <u xml:id="u-482.3" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Skalik: Skandal!)</u>
          <u xml:id="u-482.4" who="#AndrzejTomaszZapałowski">I tu, proszę państwa, wychodzi jeszcze raz jedna podstawowa rzecz: możemy tylko liczyć na własne państwo, na własną Straż Graniczną, którą tak naprawdę na początku kryzysu migracyjnego obrażali ludzie związani z Platformą Obywatelską oraz z Lewicą, którzy biegali z workami po granicy, wyśmiewając funkcjonariuszy Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-482.5" who="#AndrzejTomaszZapałowski">Proszę państwa, widać, że nie możemy liczyć na Unię Europejską, tylko na samych siebie.</u>
          <u xml:id="u-482.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-483.1" who="#KrzysztofBosak">I zapraszam go wygłoszenia oświadczenia poselskiego pana posła Włodzimierza Skalika, Klub Poselski Konfederacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ostatni poniedziałek Ministerstwo Finansów opublikowało informację o stanie zadłużenia Skarbu Państwa na koniec grudnia 2023 r. Informacja ta obejmowała wyłącznie tę kwotę, którą obciążony jest Skarb Państwa bezpośrednio. Nie obejmuje ona setek miliardów złotych, którymi są obciążone inne podmioty zależne od Skarbu Państwa. Ta opublikowana kwota wynosi 1346 mld zł i wzrosła w samym tylko grudniu aż o 36,8 mld zł. Jest to wzrost w skali jednego miesiąca aż o 2,8%.</u>
          <u xml:id="u-484.1" who="#WłodzimierzSkalik">Skutkiem wielu lat życia i działania kolejnych rządów na kredyt jest ogromne zadłużenie Polski i Polaków. Zwiększa to koszt obsługi długu zagranicznego i ogranicza inwestycje.</u>
          <u xml:id="u-484.2" who="#WłodzimierzSkalik">Jeszcze niedawno, bo w 2021 r., deficyt budżetu państwa wyniósł w odniesieniu do PKB 1,8%, a w następnym roku, 2022 r., odnotowaliśmy skokowy wzrost do poziomu 3,7%.</u>
          <u xml:id="u-484.3" who="#WłodzimierzSkalik">Aby sprostać przedwyborczym obietnicom Prawa i Sprawiedliwości, zwiększono maksymalny deficyt z 68 mld zł do 92 mld zł w 2023 r., czyli aż o 35%, wskutek czego deficyt osiągnął 5,6%. Przychody tegoroczne zaplanowane w budżecie na 2024 r. to 682 mld zł, a deficyt — na poziomie 184 mld zł, co oznacza, że zaplanowany deficyt stanowi 27% przychodów budżetu państwa. Drodzy państwo, obłęd. Widzimy zatem leczenie dżumy cholerą trawiącą finanse państwa polskiego.</u>
          <u xml:id="u-484.4" who="#WłodzimierzSkalik">Nie ma mowy o programie redukcji kosztów funkcjonowania administracji, redukcji panoszącej się wszędzie biurokracji. Nowy rząd nie zastanawia się, jak uwolnić kreatywność i przedsiębiorczość Polaków. W zamian corocznie skokowo rosnące składki przymusowego ZUS-u. Przedsiębiorcy zostali oszukani przez Trzecią Drogę i Koalicję Obywatelską obietnicą dobrowolnego ZUS-u i kwoty wolnej od podatku.</u>
          <u xml:id="u-484.5" who="#WłodzimierzSkalik">Szanowni Podatnicy! Nie miejcie złudzeń. Obecny stan państwa polskiego i jego finansów i prowadzona polityka budzą obawy o kolejne podwyżki danin publicznych i rosnącą zachłanność rządu w celu finansowania tej szkodliwej polityki. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-484.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#KrzysztofBosak">Zapraszam pana posła Andrzeja Śliwkę, klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
          <u xml:id="u-485.2" who="#KrzysztofBosak">Jeżeli nie ma go na sali, to zapraszam pana posła Zbigniewa Boguckiego, także klub Prawo i Sprawiedliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#ZbigniewBogucki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Po 13 grudnia — jakże symboliczna data, kojarząca się Polakom jak najgorzej, z wprowadzeniem stanu wojennego — rozpoczął działanie nowy rząd i od tamtego czasu przez Polskę przetacza się walec neopraworządności, która nie szanuje konstytucji, która nie szanuje zapisów ustaw, która nie szanuje prerogatyw prezydenta. Ale zaczął się toczyć również jeszcze jeden walec, równie niebezpieczny, walec ideologiczny, walec walki z tożsamością Polaków, z naszą historią. W ostatnich dniach dowiadujemy się, że z budynku, ze ściany Ministerstwa Klimatu i Środowiska znikają symbole, symbol Polski Walczącej, a także znika tablica upamiętniająca żołnierzy niezłomnych. Tłumaczenie to remont. Problem w tym, że tam niedawno był remont. Posłowie Prawa i Sprawiedliwości odnajdują kotwice Polski Walczącej w piwnicy. Myślę, że to bardzo wiele mówi o stosunku tego rządu, rządu Tuska i Hołowni, do naszych symboli narodowych. Wczoraj dowiedzieliśmy się również o tym, że znika z jednej z instytucji ochotniczych hufców pracy tablica upamiętniająca św. Jana Pawła II, patrona młodzieży OHP. To nie są przypadki. Musimy zrobić wszystko, żeby zatrzymać i jeden walec, walec neopraworządności, ale także zatrzymać walec ideologiczny, który jest co najmniej równie niebezpieczny dla naszego narodu i dla naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-486.1" who="#ZbigniewBogucki">Warto dzisiaj rządzącym przypomnieć słowa marszałka Józefa Piłsudskiego, który mówił: Naród, który nie szanuje swej przeszłości, nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-486.2" who="#ZbigniewBogucki">My będziemy walczyć o to, żeby polski naród miał prawo do przyszłości. W Szczecinie, w moim mieście, będziemy robić wszystko, żeby powstał pomnik Polski Walczącej. Tę inicjatywę zapoczątkowałem jeszcze jako wojewoda zachodniopomorski. Tutaj, z tej mównicy, obiecuję, że zrobię wszystko, żebyśmy pomnik Polski Walczącej postawili w Szczecinie wbrew temu walcowi, który dzisiaj toczy się przez Polskę. Wszystkiego dobrego.</u>
          <u xml:id="u-486.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#KrzysztofBosak">Na tym zakończyliśmy oświadczenia poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#WaldemarAndzel">Oświadczenie na temat polskiego przemysłu zbrojeniowego</u>
          <u xml:id="u-488.1" who="#WaldemarAndzel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Polski dron dokonał zniszczenia rosyjskiego systemu przeciwlotniczego Tor o wartości 25 mln dolarów. To nie tylko świetna reklama. To też obraz rozwoju naszej zbrojeniówki za rządów Prawa i Sprawiedliwości. To rozwiązania z najwyższej półki. To bezpieczeństwo Polski i Europy. To nasza suwerenność i niepodległość. Dlatego z tego miejsca chciałbym serdecznie poprosić koalicję rządzącą o jedno: nie zepsujcie tego. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#CzesławHoc">Oświadczenie poselskie: Wszystko o pigułce „dzień po”</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#CzesławHoc">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pan premier Donald Tusk ogłosił „dobrą wiadomość”: po 15. roku życia każda dziewczyna, kobieta będzie mogła nabyć pigułkę „dzień po” bez recepty. W tej „dobrej wiadomości” jeszcze jest jedna — powszechna dostępność aborcji do 12. tygodnia życia płodu. O tej drugiej „dobrej wiadomości” będzie w następnym moim oświadczeniu poselskim.</u>
          <u xml:id="u-489.2" who="#CzesławHoc">Zatem o pigułce „dzień po” w aspekcie maksymy: sine ira et studio, a więc obiektywnie. Pigułka „dzień po”, czyli morning after pill lub EC — emergency contraception to awaryjna antykoncepcja, zwana też antykoncepcją postkoitalną. W obrocie są dostępne dwie tabletki: pigułka „EllaOne”, w której czynną substancją jest octan uliprystalu, działający jako syntetyczny modulator receptora progesteronowego. Można ją zażyć do 120 godzin, 5 dni, od ryzykownego współżycia; pigułka „Escapelle”, czyli lewonorgestrel, pochodna progesteronu, można zażyć do 72 godziny, 3 dni, od ryzykownego współżycia.</u>
          <u xml:id="u-489.3" who="#CzesławHoc">W rezultacie obie te pigułki hamują, blokują działanie progesteronu. Otóż hormon progesteron, dawniej zwany luteiną, jest niezbędny do procesu owulacji, czyli uwolnienia z jajnika, pęcherzyka Graafa, komórki jajowej zdolnej do zapłodnienia. I podanie pigułki „dzień po” w tym momencie jeszcze przed owulacją to rzeczywiście jest efekt antykoncepcji. Na marginesie, z teoretycznego punktu, jeśli nie doszło jeszcze do owulacji, to nie dojdzie do zapłodnienia, zatem nie ma powodu podawania takiej tabletki, choć podkreślam, teoretycznie, bo w praktyce dokładnie nie jesteśmy pewni, kiedy doszło do owulacji i jest możliwość przebywania plemników przez pewien czas w drogach rodnych kobiety.</u>
          <u xml:id="u-489.4" who="#CzesławHoc">Ale zahamowanie, blokada progesteronu powoduje następną bardzo ważną implikację. Otóż progesteron umożliwia wędrowanie już zapłodnionej komórki jajowej, czyli zygoty, o której poniżej, z jajowodu do macicy i jej implantację, czyli zagnieżdżenie. Blokada progesteronu to blokada przemieszczania się zygoty, wczesnego okresu zarodkowego, do jamy macicy. Ponadto progesteron przygotowuje śluzówkę macicy, endometrium, na przyjęcie zapłodnionego jaja.</u>
          <u xml:id="u-489.5" who="#CzesławHoc">Zatem progesteron, zresztą zwany powszechnie hormonem macierzyństwa, stwarza korzystne warunki w ogóle dla ciąży, m.in. modyfikując odpowiedź immunologiczną organizmu matki dla stworzenia optymalnych warunków dla wszelkich procesów zachodzących do momentu zapłodnienia, w ogóle jest niezbędnym hormonem do podtrzymania ciąży.</u>
          <u xml:id="u-489.6" who="#CzesławHoc">I w tym momencie obie pigułki „dzień po” są substancjami wczesnoporonnymi (III). Czy komuś to się podoba czy też nie. Innymi słowy, pigułka „dzień po”, w zależności od dnia cyklu, w którym jest przyjęta, działa albo antykoncepcyjnie albo, w większości przypadków, wczesnoporonnie.</u>
          <u xml:id="u-489.7" who="#CzesławHoc">Istota zygoty. Z połączenia dwóch gamet ludzkich, plemnika wnikającego do komórki jajowej powstaje zygota, czyli komórka diploidalna, której materiał genetyczny pochodzi w połowie od ojca, w połowie od matki. Zygota jest pierwszym stadium rozwojowym nowego, genetycznie unikatowego, niepowtarzalnego osobnika potomnego. Ten organizm ludzki dalej rozwija się samoistnie, tzn. według własnego programu zawartego wewnątrz swojej komórki. Zygota zachowuje tożsamość do późnej starości. Czyli zygota, płód, noworodek, młodzieniec, osoba dorosła, osoba starsza to zawsze ta sama osoba. Można rzec, że zygota jest majstersztykiem biologicznym, boskim nanoprocesorem, albowiem w wielkości główki szpilki jest zaprogramowany człowiek z potencjalnie wysokim wzrostem, określonym kolorem włosów i barwą oczu i np. z charakterystycznym pieprzykiem na twarzy.</u>
          <u xml:id="u-489.8" who="#CzesławHoc">Zygota po kilku, kilkunastu godzinach ulega dalszym podziałom mitotycznym. Wraz z jej pierwszym podziałem zaczyna się okres zarodkowy — zarodek lub z greckiego embrion. Czyli bruzdkowanie, morula, blastocysta, gastrula, histogeneza i organogeneza, oznaczające powstawanie określonych tkanek i tworzenie narządów itd.</u>
          <u xml:id="u-489.9" who="#CzesławHoc">Wspomnę jeszcze krótko o pigułce, istnym horrendum, czyli o tabletce aborcyjnej, poronnej, Mifepristone (RU-486) wraz z odpowiednią dawką leku misoprostolu, stosowanych w okresie pierwszych dwóch trymestrów ciąży, czyli do 27. tygodnia ciąży, np. w 27 tygodniu dziecko słyszy i reaguje na głos matki, oczy otwierają się i zamykają, obserwuje się aktywność mózgu związaną ze słuchem i światłem, w płucach tworzą się pęcherzyki płucne, waży ok. 1200 g. Póki co oficjalnie nie jest dostępna w Polsce, w wielu krajach Europy jest dostępna.</u>
          <u xml:id="u-489.10" who="#CzesławHoc">Czy pigułka „dzień po” powinna być dostępna bez recepty? Oczywiście nie. Oto pewne ogólne informacje:</u>
          <u xml:id="u-489.11" who="#CzesławHoc">l. Pigułka „dzień po” nie może być traktowana jako alternatywa dla tradycyjnej antykoncepcji.</u>
          <u xml:id="u-489.12" who="#CzesławHoc">2. Nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, m.in. chodzi o choroby weneryczne, wirus HIV, wirus HPV, wirus WZW typu C.</u>
          <u xml:id="u-489.13" who="#CzesławHoc">3. Pigułka „dzień po” to siła działania równa 10 tabletkom antykoncepcyjnym.</u>
          <u xml:id="u-489.14" who="#CzesławHoc">4. Niekorzystny wpływ na skomplikowaną i bardzo wrażliwą oś podwzgórzowo-przysadkowo-gonadalną, w tym ujęciu — jajnika, działającego na zasadzie sprzężenia zwrotnego, ujemnego i dodatniego, w układzie hormonalnym.</u>
          <u xml:id="u-489.15" who="#CzesławHoc">Ponadto dlaczego na receptę? Bo m.in. należy wykluczyć i zachować szczególną ostrożność u pacjentek z wcześniejszym wystąpieniem ciąży pozamacicznej, przypadkami stanu zapalnego jajowodów, ciężką niewydolnością wątroby, ciężką migreną, zaawansowaną astmą, przyjmowaniem leków immunosupresyjnych, np. przy przeszczepach narządów, w tym doustnych glikokortykosteroidów, z powikłaniami sercowo-naczyniowymi, chorobą Crohna lub wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego -colitis ulcerosa. Należy pamiętać też, że w składzie tabletek znajduje się laktoza. Dlatego też pacjentki z rzadką dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy, alaktazja, lub zespołem złego wchłaniania glukozy — galaktozy nie powinny stosować pigułki. Ponadto kwestia różnego czasu działania, m.in. w przypadkach wymiotów, przerwy w karmieniu piersią, na co najmniej 36 godzin, i inne. To są bardzo istotne kwestie i tylko lekarz potrafi to merytorycznie i racjonalnie ocenić.</u>
          <u xml:id="u-489.16" who="#CzesławHoc">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Całkowicie odrębną kwestią „dobrej wiadomości” premiera Tuska dotyczącą pigułki „dzień po” jest przekreślenie wymiaru aksjologicznego, a więc wartości nade wszystko szczególnego aspektu daru płodności, trywializowanie seksualności człowieka jako pewnego rodzaju eksperymentu czy też nawet zabawy, przekreślenia zasady ochrony godności człowieka, wypowiedzianej w art. 30 Konstytucji RP. Dodajmy, wszystko to w społecznym entourage’u realnego ujemnego przyrostu naturalnego i tzw. niżu demograficznego.</u>
          <u xml:id="u-489.17" who="#CzesławHoc">PS W rzeczy samej treść pisemna jako tekst niewygłoszony z powodów arbitralnie nałożonego limitu czasu wygłoszenia oświadczenia do 2 minut.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#GrzegorzLorek">Powstanie styczniowe w regionie piotrkowskim. Piotrków Trybunalski był ważnym miejscem na mapie konspiracji przedstyczniowej. Powodów było wiele. Mieściła się tu stolica guberni piotrkowskiej, bardzo ważny węzeł Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i przede wszystkim ważny ośrodek intelektualny czerpiący z historii miasta, w którym obradowały sejmy i trybunały.</u>
          <u xml:id="u-490.1" who="#GrzegorzLorek">W Piotrkowie Trybunalskim już latem 1861 r. tworzyły się pierwsze komórki oporu, które powstawały wśród urzędników oraz nauczycieli i uczniów piotrkowskiego gimnazjum. Zgodnie z zachowanymi w piotrkowskim archiwum dokumentami na czele podziemnej powstańczej administracji stanął kanonik Wawrzyniec Cent, którego głównym zadaniem było gromadzenie środków finansowych na wyekwipowanie powstańczej siły zbrojnej.</u>
          <u xml:id="u-490.2" who="#GrzegorzLorek">Znając skalę nastrojów rewolucyjnych w kraju, Aleksander Wielopolski, aby je wytłumić, zarządził tzw. brankę, czyli pobór rekrutów do carskiego wojska. Służba trwała wiele lat. Chroniąc się przed branką, młodzież uciekła do lasu w nocy z 14 na 15 stycznia. Zima wtedy była, jak mówią przekazy, wyjątkowo mroźna. Sytuacja ewidentnie eskalowała.</u>
          <u xml:id="u-490.3" who="#GrzegorzLorek">Wreszcie władze narodowe ustaliły wybuch powstania na noc z 22 na 23 stycznia 1963 r. Symboliczną chwilą było odczytanie nad grobem poległego 19-letniego piotrkowianina Walentego Wosińskiego na piotrkowskim cmentarzu manifestu Rządu Narodowego wzywającego do powstania.</u>
          <u xml:id="u-490.4" who="#GrzegorzLorek">Siłami powstańczymi w powiecie piotrkowskim dowodził Ignacy Szmidt. Nie udało się opanować Piotrkowa, stacjonowały tu zbyt duże oddziały carskie. W Radomsku na powstańców czekała zasadzka. Powstanie rozpoczęło się od niepowodzeń.</u>
          <u xml:id="u-490.5" who="#GrzegorzLorek">Po tych wydarzeniach na cmentarzu w Piotrkowie Trybunalskim przy wschodniej części muru okalającego nekropolię, jest usytuowany pomnik wykonany z trzech ułożonych na sobie granitowych głazów na ceglano-betonowej podmurówce, zwieńczony metalowym krzyżem, z wyrytym napisem: „Powstańcom 1863”. Jest to zbiorowa mogiła prochów powstańców, którzy zostali rozstrzelani lub powieszeni na polach obok cmentarza żydowskiego, a następnie ekshumowani i uroczyście pochowani. Pieniądze na wzniesienie pomnika pochodziły ze społecznych składek. Jego budowa trwała od 1925 do 1926 r. Stanął on w miejscu, w którym w 1905 r. złożono ekshumowane prochy powstańców. Zastąpił ustawiony tu wówczas drewniany krzyż.</u>
          <u xml:id="u-490.6" who="#GrzegorzLorek">Jak głosi inskrypcja wyryta na płycie u podnóża monumentu, miejsce ostatniego spoczynku znaleźli tutaj straceni w Piotrkowie: ks. kanonik Ignacy Mosiński, proboszcz z Dmenina, dowódca oddziału Błeszczyński-Malczewski, oficerowie: Władysław Rudowski, Gromejko i Józef Grekowicz, chorążowie: Antoni Udymowski, Fracewicz, Rząśniak i Rakowski, uczeń Edward Stawecki, włościanin Franciszek Bartłomieczyk. Wieczna cześć ich pamięci, bo chwalebnem jest zginać za ojczyznę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#TadeuszTomaszewski">Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje oświadczenie dotyczy sprawy modernizacji linii energetycznych na terenach inwestycyjnych, gdzie planowana jest budowa farm fotowoltaicznych.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#TadeuszTomaszewski">Odnawialne źródła energii (OZE) cieszą się coraz większą popularnością, ale intensywny wzrost instalacji fotowoltaicznych w ciągu ostatnich 2 uwidocznił problem jakości naszej infrastruktury energetycznej, która nie jest przygotowana na zarządzanie energią rozproszoną. Prawie połowa sieci energetycznych ma ponad 40 lat, co uniemożliwia przyłączanie do nich dodatkowych mocy. Obowiązek utrzymania odpowiedniego poziomu napięcia w sieci spoczywa według przepisów na operatorach systemu dystrybucyjnego (OSD), a zjawisko wzrostu napięcia jest obecnie podstawowym ograniczeniem w przyłączaniu nowych źródeł instalacji fotowoltaicznych do sieci. Stanowi to coraz większy hamulec polskiej transformacji energetycznej. Zakłady energetyczne nie są w stanie zapewnić budowy nowych linii lub przeprowadzić modernizacji już istniejącej linii z powodów ekonomicznych. Przyłączenie nowych lokalizacji do sieci wiąże się z poniesieniem znacznych nakładów finansowych, których żadne przedsiębiorstwo energetyczne nie posiada. Polityka energetyczna, zarówno krajowa, jak i unijna, zakłada dalszy ciągły wzrost OZE w strukturach wytwarzania energii. Według przewidywań do 2050 r. OZE będą odpowiadały nawet za połowę produkcji energii elektrycznej w Europie.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#TadeuszTomaszewski">Wiele gmin w Polsce jako element realizacji zasady zrównoważonego rozwoju planuje na swoich terenach inwestycyjnych zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym regionu, a przedstawiony powyżej problem możliwości czy raczej niemożliwości przyłączeniowych sieci stanowi barierę.</u>
          <u xml:id="u-491.3" who="#TadeuszTomaszewski">Podregion koniński w Wielkopolsce wschodniej został wskazany przez Komisję Europejską jako jeden z regionów węglowych, który otrzyma wsparcie w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). To ogromna szansa dla całej Wielkopolski wschodniej, będącej w dużo gorszej kondycji gospodarczej niż pozostała część województwa. Aby dobrze przygotować społeczności lokalne na zmiany, które nastąpią w ciągu najbliższych 5–10 lat, konieczne jest, aby gminy dostosowały swoje tereny inwestycyjne do nadchodzącej transformacji energetycznej.</u>
          <u xml:id="u-491.4" who="#TadeuszTomaszewski">Rozwój sieci elektroenergetycznych powinien zapewnić dobrobyt społeczny i konkurencyjność gospodarki, dlatego podjęcie działań na rzecz poprawy funkcjonowania sieci staje się priorytetem. Bez modernizacji systemu i rozbudowy magazynów energii rozwój OZE będzie zagrożony.</u>
          <u xml:id="u-491.5" who="#TadeuszTomaszewski">Problem poruszony w oświadczeniu został mi zgłoszony przez grupę radnych na dyżurze poselskim w Golinie. Mając na uwadze powyższe, uprzejmie proszę panią ministrę o zajęcie się tą tematyką i podjęcie stosownych działań przez resort i rząd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#KrzysztofBosak">Informacja o wpływie interpelacji, zapytań oraz odpowiedzi na nie dostępna jest w Systemie Informacyjnym Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#KrzysztofBosak">Na tym kończymy 4. posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-492.2" who="#KrzysztofBosak">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-492.3" who="#KrzysztofBosak">Porządek dzienny 5. posiedzenia Sejmu, zwołanego na dni 7, 8 i 9 lutego, zostanie paniom i panom posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-492.4" who="#KrzysztofBosak">Dziękuję całemu personelowi Kancelarii Sejmu i funkcjonariuszom Straży Marszałkowskiej.</u>
          <u xml:id="u-492.5" who="#KrzysztofBosak">Pozdrawiam ponad podziałami wszystkich, którzy śledzili nasze obrady Sejmu, i zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-492.6" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-492.7" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min 01)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>