text_structure.xml 40 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#MarekSawicki">Czy są uwagi do porządku dziennego posiedzenia? Tym razem nie ma. Stwierdzam, że porządek dzienny posiedzenia został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#MarekSawicki">Witam panie i panów posłów, witam zaproszonych gości, przede wszystkim pana prezesa Banasia z całą drużyną. Jest liczna, nie będę jej wymieniał.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#MarekSawicki">Przystępujemy do realizacji punktu pierwszego porządku dziennego: rozpatrzenia sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2023 roku – druk nr 483 wraz z opiniami pozostałych komisji sejmowych. Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, zgodnie z art. 126 ust. 4 regulaminu Sejmu skierował w dniu 26 czerwca 2024 r. przedstawione przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli sprawozdanie z działalności Izby w 2023 r. druk nr. 483 do Komisji do Spraw Kontroli Państwowej w celu zaopiniowania. Jednocześnie marszałek Sejmu skierował to sprawozdanie do pozostałych komisji sejmowych w celu rozpatrzenia w swoim zakresie działania oraz przedstawienia uwag i wniosków do Komisji do Spraw Kontroli Państwowej.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#MarekSawicki">Informuję, że Komisja do Spraw Kontroli Państwowej otrzymała od poszczególnych komisji sejmowych opinie w sprawie sprawozdania z działalności NIK w 2023 r. w ich przedmiotowym zakresie działania – 21 opinii pozytywnych, 4 opinii negatywne. W związku z tym w tej chwili proszę prezesa Najwyższej Izby Kontroli pana Mariana Banasia o przedstawienie sprawozdania z działalności Izby w 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-1.4" who="#MarianBanaś">Ustalenia z kontroli NIK dostarczają Sejmowi RP, obywatelom, organom administracji, podmiotom gospodarczym rzetelne informacje o stanie funkcjonowania państwa. Z badań NIK wynika, że nie wszystkie organy państwa i instytucje wypełniały właściwie swoje ustawowe obowiązki i nie realizowały w całości zadań, do których zostały powołane.</u>
          <u xml:id="u-1.5" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, Najwyższa Izba Kontroli w 2023 r. zrealizowała 191 tematów kontroli, w tym 85 tematów kontroli planowych, przeprowadziła łącznie 1873 kontrole jednostkowe w 1507 podmiotach państwowych. Działania podejmowane w 2023 r. tradycyjnie ukierunkowane były na wypełnianie konstytucyjnych i ustawowych zadań oraz misji określonej w strategii NIK i jest nią niezależna i profesjonalna kontrola zadań publicznych w interesie obywateli i państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.6" who="#MarianBanaś">Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2023 r. Po kontroli wykonania budżetu państwa za 2022 r., NIK po raz pierwszy od niemal 30 lat, bo od 1994 r, wydała niestety negatywną opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów, NIK negatywnie oceniła bowiem kierunki zmian w systemie finansów publicznych, w wyniku których gospodarka finansowa państwa w 2022 r. i 2023 r. prowadzona była w znacznej części poza budżetem państwa.</u>
          <u xml:id="u-1.7" who="#MarianBanaś">Najwyższa Izba Kontroli dużą uwagę przywiązuje do współpracy z Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej i przedłożyła Sejmowi RP łącznie 110 dokumentów, w tym 108 informacji o wynikach kontroli. Na podstawie wyników kontroli NIK sformułowała 5201 wniosków pokontrolnych. We wnioskach tych wskazywaliśmy na potrzebę naprawy stwierdzonych nieprawidłowości lub podjęcia działań usprawniających kontrolowane obszary. Ponadto pod adresem ustawodawcy NIK sformułowała 83 wnioski de lege ferenda postulujące potrzebę zmiany obowiązującego prawa. Sześćdziesiąt z nich dotyczyło propozycji zmian regulacji ustawowych, zgodnie bowiem z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, dlatego wnioski pod adresem ustawodawcy zajmują ważne miejsce wśród efektów naszych kontroli.</u>
          <u xml:id="u-1.8" who="#MarianBanaś">Wymiernym skutkiem pracy NIK są finansowe rezultaty kontroli. NIK w 2023 r. stwierdziła blisko 53 mld zł finansowych lub sprawozdawczych skutków nieprawidłowości. To prawie o 32 mld zł więcej niż w 2022 r. Ponad 28 mld zł to kwoty wydatkowane z naruszeniem zasad należytego zarządzania finansami. Najwyższa Izba Kontroli skierowała 118 zawiadomień do organów powołanych do ścigania przestępstw lub wykroczeń i czynów, za które przewidziana jest odpowiedzialność ustawowa, w tym do prokuratury skierowaliśmy 80 zawiadomień. Ponadto w 2023 r. NIK skierowała  7 zawiadomień do prokuratury dotyczących udaremniania lub utrudniania wykonywania czynności służbowych kontrolerom NIK. O utrudnianiu pracy w NIK w minionym roku powiem jeszcze później w dalszym moim wystąpieniu. Do rzeczników dyscypliny finansów publicznych NIK skierowała 108 zawiadomień, to prawie o 1/3 więcej niż w roku poprzednim. Zawiadomienia te obejmowały 129 osób. Ponad 1/3 zawiadomień dotyczyła naruszenia przepisów prawa zamówień publicznych.</u>
          <u xml:id="u-1.9" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, NIK przywiązuje dużą wagę do współpracy z parlamentarzystami i obywatelami. Wszystkie płynące od obywateli, w tym parlamentarzystów, sygnały o nieprawidłowościach są przez NIK traktowane jako ważny element współpracy ze społeczeństwem i gromadzenia wiedzy o występujących problemach. Skargi i wnioski nadsyłane do NIK są poddawane dokładnej analizie. W 2023 r. do NIK przesłano 5640 skarg, wniosków oraz wniosków o przeprowadzenie kontroli, które złożyły się na 3814 nowoutworzonych spraw. Siedemdziesiąt dziewięć z nich pochodziło od parlamentarzystów. Znaczna część problemów podnoszonych w skargach, a także interpelacji poselskich jest wykorzystywana do opracowania kart problemów społeczno-gospodarczych analizowanych w trakcie prac nad rocznym planem pracy NIK.</u>
          <u xml:id="u-1.10" who="#MarianBanaś">Jednostki kontrolne NIK w 120 kontrolach wykorzystały lub zadeklarowały wykorzystanie 250 spraw nadesłanych do NIK, również w latach wcześniejszych, z czego  93 to sprawy najnowsze wniesione i zainicjonowane w 2023 r. Programując tematy kontroli do planu pracy NIK na 2023 r., NIK skoncentrowała się na kwestiach związanych zarówno z finansami publicznymi, bezpieczeństwem wewnętrznym i obroną narodową, jak też środowiskiem i zdrowiem oraz gospodarką. Badając funkcjonowanie, realizując kontrole planowe i doraźne, NIK kierowała się priorytetami określonymi w strategii działalności kontrolnej na lata 2022–2024. W 2023 r., podobnie jak rok wcześniej, obowiązywał priorytet strategiczny – zapewnienie bezpieczeństwa narodowego. Potrzebę podejmowania działań kontrolnych w tym obszarze uzasadniały zagrożenia na naszych wschodnich granicach, wojna hybrydowa oraz konflikty toczące się w różnych częściach świata.</u>
          <u xml:id="u-1.11" who="#MarianBanaś">Jako priorytetowe dla naszych badań kontrolnych w 2023 r. przyjęliśmy również takie obszary jak: stabilność finansowa i rozwój gospodarczy państwa, człowiek podmiotem działań, zrównoważony rozwój i odpowiedzialność za środowisko. W ramach priorytetu strategicznego NIK zrealizowała szereg kontroli istotnych dla bezpieczeństwa państwa. Większości ustaleń kontroli z tego obszaru nadano klauzule niejawności. Niestety nie będę mógł tutaj państwu w szczegółach tego przedstawić. Dotyczyły one procesu przygotowania Sił Zbrojnych RP do przyjęcia na wyposażenie samolotu F-35, pozyskania i wdrożenia na potrzeby Sił Zbrojnych RP bezzałogowego systemu rozpoznawczo-uderzeniowego średniego zasięgu zakupionego w 2021 r., tworzenie w Siłach Zbrojnych RP wymagań dla pozyskiwanych z rynku produktów gotowych, zabezpieczenia potrzeb szkoleniowych jednostek wojsk lądowych w ośrodkach i centrach szkolenia poligonowego. Ogromne znaczenie miały kontrole dotyczące zapewnienia obywatelom miejsc schronienia w budowlach ochronnych na wypadek zagrożenia, przygotowania państwa na zagrożenia związane z działaniami hybrydowymi. Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że w Polsce nie ma wystarczającej liczby miejsc w budowlach ochronnych oraz że obecnie w naszym kraju nie funkcjonuje niestety praktycznie system obrony cywilnej. Badając funkcjonowanie posterunków policji, NIK ustaliła, że pomimo wydatkowania na ten cel ponad 107 mln zł, odtwarzanie posterunków nie było rzetelnie zaplanowane i realizowane. Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że jeden z najważniejszych dla obywateli systemów informatycznych CEPiK 2.0 od ponad 10 lat wciąż jest w budowie. Ministerstwo Cyfryzacji nie tylko z opóźnieniem ściągało milionowe należności zasilające fundusz CEPiK, ale z funduszu finansowano różnego rodzaju zadania, które nie dotyczyły systemu CEPiK. Wydatki niezwiązane z systemem stanowiły od niemal 36% do 77% ogółu kosztów funduszu.</u>
          <u xml:id="u-1.12" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, Konstytucja RP stawia naczelny organ kontroli państwowej w roli strażnika finansów publicznych. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła badania kontrolne systemu podatkowego, stabilności finansowej i rozwoju gospodarczego, a w efekcie sprawnego funkcjonowania państwa. Najwyższa Izba Kontroli ustaliła m.in. że pomoc państwa udzielona w latach 2020–2021 przedsiębiorstwom w celu ochrony gospodarki wyniosła ponad 107 mld zł, ale była niestety źle zaprojektowana, nie była optymalna i została zrealizowana bez nadzoru i kontroli. Działania organów państwa związane z tworzeniem i funkcjonowaniem szpitali tymczasowych należy ocenić negatywnie. W związku z tym skierowałem do Trybunału Konstytucyjnego dwa wnioski o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów dotyczących rządowych programów pomocy dla przedsiębiorców w czasie epidemii oraz specustawy COVID-owej. Nieprawidłowo i nieskutecznie nadzorowano przygotowanie i realizację przyznawania dodatków COVID-owych pracownikom ochrony zdrowia, pomimo że wydano na nie blisko 9 mld zł, zaniechanie kontroli prawidłowości i przyznawania i wypłacania. Niegospodarnie, nierzetelnie i niecelowo Kancelaria Prezesa Rady Ministrów wydatkowała blisko 200 mln zł na zakup środków ochrony indywidualnej w trakcie pandemii COVID-19, których część nie spełniała europejskich norm jakości.</u>
          <u xml:id="u-1.13" who="#MarianBanaś">Polski Ład, największa od 30 lat zmiana systemu podatkowego, została wprowadzona w pośpiechu i wywołała chaos w systemie podatkowym. Spółki z udziałem Skarbu Państwa i fundacje w sposób dowolny wydatkowały środki publiczne poza nadzorem tych spółek. Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie przekazanie przez KGHM 131 mln zł darowizn pięciu gminom i o fakcie została poinformowana CBA. Orlen, zbywając aktywa Grupy LOTOS, poniżej szacowanych wartości ich wyceny o co najmniej 5 mld zł stracił prawo weta wobec kluczowych decyzji w zakresie zarządzania tą spółką. Istnieje pilna potrzeba przywrócenia stabilności w finansowaniu samorządu.</u>
          <u xml:id="u-1.14" who="#MarianBanaś">Ponadto kontrolerzy NIK ocenili negatywnie gospodarkę finansową Telewizji Polskiej, która finansowana była w ponad 60% z budżetu państwa. Kontrola w TVP wykazała naruszenie zasad legalności, rzetelności, celowości lub gospodarności w wydatkach oraz występowanie mechanizmów korupcjogennych oraz prowadziło do rosnącego ryzyka utraty płynności finansowej.</u>
          <u xml:id="u-1.15" who="#MarianBanaś">Najwyższa Izba Kontroli ze swoją aktywnością kontrolną wkracza w obszary o istotnym znaczeniu dla obywateli. W ramach priorytetu: ludzie – człowiek podmiotem działań NIK ustaliła m.in., że państwo nie było przygotowane na wybuch epidemii. Specustawą zniesiono m.in. mechanizmy zabezpieczające prawidłowe wydawanie środków publicznych. Wydatkowano niegospodarnie 82,3 mln zł. W tej sprawie NIK złożyła 3 zawiadomienia do prokuratury. Na finansowanie rehabilitacji COVID-owej przeznaczono około 134 mln zł. Ponad połowa pacjentów nie skorzystała z rehabilitacji ze względu m.in. na złą organizację udzielania świadczeń. Organy administracji publicznej nie zapewniły w pełni prawidłowej, sprawnej i rzetelnej obsługi obywateli polskich i cudzoziemców. Większość spraw cudzoziemców w urzędach wojewódzkich była prowadzona przewlekle i z naruszeniem przepisów. Brakowało też urzędników do ich obsługi. Nie w pełni skuteczna była egzekucja należności przez ZUS, zwłaszcza przy dochodzeniu należności z tytułu składek. Ewidencjonowano należności niezgodnie ze stanem faktycznym. Wystąpiły wieloletnie opóźnienia w odpisywaniu należności przedawnionych. Nie zapewniono wszystkim uprawnionym dostępu do opieki stomatologicznej finansowanej ze środków publicznych. System opieki zdrowotnej nie zapewniał też kompleksowej opieki osobom cierpiącym na nadwagę. Najwyższa Izba Kontroli skierowała do ministra zdrowia systemowy wniosek o przygotowanie i wdrożenie ogólnopolskiego kompleksowego planu profilaktyki nadwagi i otyłości.</u>
          <u xml:id="u-1.16" who="#MarianBanaś">Dbając o zgodne z prawem, gospodarne, celowe i rzetelne wydatkowanie środków publicznych, kontrolowaliśmy ważne dla funkcjonowania państwa obszary związane m.in. z ochroną środowiska. W tym obszarze NIK ustaliła m.in., że w pierwszej fazie katastrofy ekologicznej na Odrze nie uruchomiono odpowiednich struktur zarządzania kryzysowego i nie nadano zagrożeniu właściwej rangi. Było to spowodowane wieloletnimi zaniechaniami, a także niewystarczającymi rozwiązaniami prawnymi. Najwyższa Izba Kontroli zaleciła podjęcie natychmiastowych działań pod kątem reagowania na zagrożenia wynikające z zanieczyszczenia wód.</u>
          <u xml:id="u-1.17" who="#MarianBanaś">Nie rozwiązano problemu nadmiernej emisji spalin pochodzących z transportu w miastach i jej negatywnego wpływu na zdrowie. Większość kontrolowanych miast nie miała aktualnego planu zrównoważonego rozwoju transportu publicznego.</u>
          <u xml:id="u-1.18" who="#MarianBanaś">PKP PLK SA nie wdrożyła dwóch systemów kolejowych mających włączyć polską sieć do Europejskiej Organizacji Bezpieczeństwa Ruchu. Nie zainstalowano systemu specjalnej łączności cyfrowej na żadnym zaplanowanym odcinku. Drugi system sterowania ruchem pociągów został zainstalowany tylko na 1/4 wielkości planowanej do osiągnięcia w 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-1.19" who="#MarianBanaś">Realizacja programu kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych przebiegała nieprawidłowo i była nieskuteczna. Szczególnie dotyczyło to zadań inwestycyjnych. Osiągnięto jedynie 1,2% planowanego zwiększenia retencji, wydatkując 44,5% zaplanowanych środków.</u>
          <u xml:id="u-1.20" who="#MarianBanaś">Ponad połowa linii elektroenergetycznych ma więcej niż 30 lat. Utrudniało to przyłączenie odnawialnych źródeł energii. Rozwój sieci dystrybucyjnej opóźnia też brak jednolitego środowiska prawnego w tym obszarze.</u>
          <u xml:id="u-1.21" who="#MarianBanaś">W parkach narodowych nie zapewniono w pełni prawidłowej ochrony przeciwpożarowej. Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia nadzór ministra właściwego do spraw środowiska nad działalnością parków narodowych w zakresie ochrony przeciwpożarowej ekosystemu.</u>
          <u xml:id="u-1.22" who="#MarianBanaś">Aż 89 z 95 zadań związanych z ochroną przeciwpowodziową Żuław nie miało zapewnionego finansowania. Nie pozwoliło to na realizację priorytetowych inwestycji ograniczających ryzyko powodziowe. Zagraża to katastrofą powodziową na terenie Żuław i aglomeracji gdańskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.23" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, jednym z elementów budowania prestiżu Polski jest obecność NIK na arenie międzynarodowej. Miniony rok, był kolejnym rokiem aktywności NIK w tej dziedzinie. Najwyższa Izba Kontroli prowadziła sześć audytów m.in. organizacji współpracy ekonomicznej i rozwoju OECD i Interpolu. W 2023 r. audyt wykonania zadań Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej Interpol objął zamówienia publiczne. Zespół kontrolerów nakreślił 11 rekomendacji dotyczących procesu zamówień publicznych. Przyjęto porozumienie partnerstwa współpracy NOK, państw Inicjatywy Trójmorza, dotyczące m.in. możliwości podejmowania kontroli wspólnych lub równoległych. Ponadto NIK realizowała trzy międzynarodowe kontrole równoległe, dwa projekty współpracy bliźniaczej oraz jeden projekt wsparcia najwyższych organów kontroli Kirgistanu.</u>
          <u xml:id="u-1.24" who="#MarianBanaś">Szanowni państwo, Wysoka Komisjo, najistotniejszymi zasobami NIK jest profesjonalny zespół pracowników ze szczególnym podkreśleniem grupy blisko 1200 kontrolerów będących ekspertami z różnych dziedzin. To profesjonalny, apolityczny zespół kontrolerski oddany służbie państwowej. Posiadają oni wieloletnie doświadczenie w pracy w NIK i istotną wiedzę. To ludzie znakomicie wykształceni, często po studiach podyplomowych, z doktoratami, ze znajomością języków obcych. Wszyscy mianowani kontrolerzy mają ukończoną aplikację kontrolerską. To unikalne w skali europejskiej i światowej rozwiązanie. Trwające rok, wyjazdy, wykłady i zajęcia praktyczne przygotowują do służby kontrolerskiej.</u>
          <u xml:id="u-1.25" who="#MarianBanaś">W tym miejscu wrócę jeszcze do trudności jakie napotkała NIK w 2023 r. i nie tylko. W 2023 r. zaistniały okoliczności, które w znaczący sposób utrudniały funkcjonowanie NIK. Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że pojawiły się próby ograniczenia naszej aktywności kontrolnej. Od września 2023 r. funkcjonowanie NIK było utrudniane ze względu na brak pełnego składu Kolegium NIK oraz dyrektora generalnego. Dopiero pod koniec 2023 r. skutecznie rozpoczął się proces odbudowy ustawowego składu Kolegium NIK. Jak już wspomniałem, wystąpiły przypadki udaremniania przeprowadzania przez NIK kontroli w sprawach o istotnym znaczeniu dla obywateli i państwa. Pomimo tych trudności NIK zachowała gwarantowaną w Konstytucji RP niezależność. Kontynuujemy najlepsze tradycje i wartości takie jak służba państwu i społeczeństwu, profesjonalizm, obiektywizm oraz stałość w ocenach niezależnie od zmieniającej się sytuacji politycznej i rządzących.</u>
          <u xml:id="u-1.26" who="#MarianBanaś">Z tego miejsca dziękuję pracownikom NIK za profesjonalizm, dbanie o interes publiczny i niezależność oraz budowanie wiarygodności NIK w społeczeństwie i na arenie międzynarodowej. Sprawozdanie z działalności NIK zostało przygotowane przy udziale pracowników departamentów i biur oraz jednogłośnie przyjęte przez Kolegium Najwyższej Izby Kontroli. W imieniu własnym i pracowników NIK przedkładam sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli za 2023 r. szanownej Wysokiej Komisji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-1.27" who="#WojciechSzarama">Jest to nie tylko moje zdanie. Do wiadomości pana przewodniczącego i również do wiadomości posłów Komisji do Spraw Kontroli Państwowej został przesłany list, pismo pana dyrektora Zająkały, wieloletniego pracownika NIK, który pisze między innymi tak: „Dobór ludzi na stanowiska jest wprawdzie generalną kompetencją prezesa NIK, ale nie jest to władza nieograniczona. Odwołał pan ze stanowisk większość dyrektorów oraz zastępców oraz obsadził te stanowiska swoimi ludźmi, gdyż bez wymaganych ustawą procedur konkursowych za pana kadencji fluktuacja kadr na tych stanowiskach była większa aniżeli za wszystkich poprzednich prezesów NIK. W każdym urzędzie administracji publicznej istnieją różne grupy, gry interesów oraz ambicje urzędnicze. To dotyczy również NIK. Prezes NIK decydując o zmianie na kierowniczych stanowiskach musi ważyć, czy zarzuty na czyjś temat przekazane metodą szeptaną mają potwierdzenie w rzeczywistości oraz czy osoby rekomendowane na stanowiska w ramach układów koleżeńskich mają odpowiednią wiedzę i kwalifikacje do ich zajmowania”. Nie chcę czytać tego całego listu…</u>
          <u xml:id="u-1.28" who="#BartoszZawieja">Korzystając z okazji, również panu prezesowi i wszystkim kontrolerom, dziękuję za wytężoną pracę, a do tego, żeby byli niezależni będę ich cały czas namawiał.  Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-1.29" who="#MarianBanaś">Jeszcze odnośnie zatrudnienia, bo pan zwrócił uwagę jeszcze na to, że łamiemy prawo i zatrudniamy na p.o. dyrektorów. Proszę pana, to dzięki między innymi temu, że nie było konkursów, KAS sprawiła, żeście takie pieniądze dostali i później po tym właśnie to wasz rząd sprawił, że wszyscy pracownicy nie są z ramienia konkursu zatrudniani, ale mianowani. To daje efekty, bo jeżeli pracownicy wiedzą, że ich można rozliczyć z efektu, pracują jak należy. Jeżeli będą przypisani jak chłop do ziemi przez pięć lat, to po prostu nie będą się liczyć z przełożonymi. Pan doskonale o tym wie i tutaj mój zastępca przypomni słowa, które pan kiedyś przedstawiał, kiedy mieliście w tym interes. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-1.30" who="#MichałJędrzejczyk">Jeszcze jedna kwestia, o której pan przewodniczący Szarama wspomniał, o piśmie pana Zająkały. Tylko przypomnę, że do Komisji do Spraw Kontroli Państwowej i do państwa wpłynęła również odpowiedź pana prezesa na te wszystkie zarzuty, które zostały skierowane pod adresem NIK w piśmie pana Zająkały, a więc członkowie Komisji mogli się z tą odpowiedzią zapoznać i tutaj też zaznaczę, że stety czy niestety, ale w piśmie pana Zająkały zostały poruszone kwestie, które w naszej ocenie złamały tajemnicę kontrolerską. W związku z tym zostało złożone zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, bo sprawa dotyczy dwóch bardzo ważnych kontroli – tworzenia Wojsk Obrony Terytorialnej oraz systemu planowania, eksploatacji, wycofywania sprzętu wojskowego oraz sprzętu powszechnego użytku w żandarmerii wojskowej w latach 2011–2020, dlatego prosiłbym, aby ograniczyć cytowanie pisma pana Zająkały. Bardzo dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-1.31" who="#WojciechSzarama">Panie prezesie, proszę nie brać tych wszystkich uwag do siebie osobiście, dlatego że pan kieruje bardzo ważną instytucją, która ma swoje umocowanie wprost w konstytucji. Niech pan nie bierze tych spraw, że to jest jakaś wendetta, że to jest próba wysadzenia pana i tak dalej. Prawie pięć lat temu doszło do zdarzeń, nad którymi wszyscy ubolewamy. Po prostu tak się wydarzyło, tak się to wszystko posypało. Nikt na pana żadnej nagonki nie prowadził w ostatnim czasie, ani na pana, ani na pana współpracowników, bo rozmawiamy tutaj o sprawozdaniu z ubiegłego roku. To, że są krytyczne głosy dotyczące wyników kontroli, tych wniosków pokontrolnych, które zostały przeprowadzone, to jest rzecz normalna, bo większość z tych instytucji, które były kontrolowane , wniosła zastrzeżenia, które były naprawdę dużej wagi i one były rozpatrywane na komisjach merytorycznych. Bardzo proszę jeszcze raz, nie bierzcie ludzi w tej chwili będących w opozycji za swoich wrogów, dlatego że to prowadzi donikąd. Donikąd.</u>
          <u xml:id="u-1.32" who="#MarekSawicki">Głosowało 14 posłów. Za – 9, przeciw – 5, wstrzymało się – 0.</u>
          <u xml:id="u-1.33" who="#MarekSawicki">W związku z tym stwierdzam, że Komisja pozytywnie zaopiniowała sprawozdanie działalności Najwyższej Izby Kontroli za 2023 r.</u>
          <u xml:id="u-1.34" who="#MarekSawicki">Teraz mamy wybór posła sprawozdawcy. Proponuję zastępcę przewodniczącego Tomasza Kostusia. Czy wyraża zgodę?</u>
          <u xml:id="u-1.35" who="#MarekSawicki">Dobrze, przystępujemy do realizacji punktu drugiego porządku dziennego – zaopiniowanie dla Marszałka Sejmu projektu statutu Najwyższej Izby Kontroli w trybie określonym w art. 25 ust. 2 ustawy z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli. Marszałek Sejmu w dniach 19 i 22 lipca 2024 r. skierował do Komisji do Spraw Kontroli Państwowej przedłożony przez prezesa Najwyższej Izby Kontroli projekt statutu Najwyższej Izby Kontroli w celu zaopiniowania w trybie określonym w art. 25 ust. 2 ustawy z dnia  23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli. Proszę pana prezesa Banasia o przedstawienie projektu statutu NIK.</u>
          <u xml:id="u-1.36" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, w ramach przedłożonego projektu zaproponowano zmiany dotyczące § 2 statutu NIK w zakresie jednostek kontrolnych, to jest Departamentu Środowiska i Klimat – dodanie obszaru klimatu, który jest nieodłącznym elementem polityki państwa o globalnym zasięgu i stanowi istotne wyzwanie w obszarze rozwojowym i geopolitycznym państwa. Jesteśmy w okresie transformacji środowiskowej nakierowanej na poszanowanie klimatu. Takie działania podejmowane przez państwo również musi odpowiednio ukierunkowywać NIK i departament merytoryczny do kontroli tego obszaru.</u>
          <u xml:id="u-1.37" who="#MarianBanaś">Departament Gospodarki i Aktywów Państwowych – zmiana ze „Skarbu Państwa i Prywatyzacji” na „Aktywa Państwowe” jest podyktowana zmniejszeniem liczby procesów prywatyzacyjnych, które miały istotne znaczenie jeszcze 20 czy 30 lat temu. Obecnie, zgodnie z art. 2 ustawy o NIK, większe znaczenie nabiera kontrola działalności spółek z udziałem Skarbu Państwa i zarządzania mieniem.</u>
          <u xml:id="u-1.38" who="#MarianBanaś">Departament Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych – zmiana tej jednostki kontrolnej z obecnej „Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego” na „Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych” wymaga podkreślenia wymiaru sprawiedliwości jako istotnego obszaru w państwie oraz oczekiwania obywateli na zwiększenie sprawności postępowania sądowych i bezpieczeństwa wewnętrznego.</u>
          <u xml:id="u-1.39" who="#MarianBanaś">Departament Infrastruktury i Zagospodarowania Przestrzennego – dodanie obszaru zagospodarowania przestrzennego zapewni tej jednostce pełną odpowiedzialność za realizację spójnej polityki przestrzennej, tematyki urbanizacji i rozwoju budownictwa oraz polityki państwa względem potrzeb mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-1.40" who="#MarianBanaś">Departament Administracji Publicznej, Funduszy i Rozwoju Regionalnego. Dodanie „Funduszy i Rozwoju Regionalnego” podkreśli, że jednostka kontrolna zajmuje się również kwestiami polityki spójności Unii Europejskiej, efektywnym wydatkowaniem  m.in. środków rozwojowych, Krajowym Planem Odbudowy, czy też kontrolowaniem zrównoważonego rozwoju na szczeblu regionalnym i lokalnym.</u>
          <u xml:id="u-1.41" who="#MarianBanaś">Departament Strategii i Metodyki Kontroli – połączenie Departamentu Strategii oraz Departamentu Metodyki Kontroli i Rozwoju Zawodowego ma na celu zintegrowanie planowania działalności kontrolnej NIK i rozwoju metodyki kontroli z uwzględnieniem digitalizacji procesów kontrolnych. Obszar rozwoju zawodowego planuję przenieść do jednostki organizacyjnej właściwej w sprawach kadrowych.</u>
          <u xml:id="u-1.42" who="#MarianBanaś">Departament Cyfryzacji – stworzenie nowego departamentu o specjalistycznych kompetencjach jest podyktowane potrzebą kontroli w obszarach, gdzie środki publiczne przeznaczane są na cyfryzację, cyberbezpieczeństwo i nowe technologie. Stworzenie takiej jednostki kontrolnej pozwoli skupić wyspecjalizowaną kadrę kontrolerską o kompetencjach w zakresie audytu systemów informatycznych, zarządzania w sferze polityki cyfryzacji państwa, cyberbezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-1.43" who="#MarianBanaś">Departament Kontroli i Współpracy Międzynarodowej – aktywność NIK na arenie międzynarodowej w ostatnich latach nabrała dużego znaczenia, otrzymała liczne pochwały i uznanie ze strony instytucji o charakterze globalnym. NIK jako członek INTOSAI i EUROSAI z sukcesem realizuje projekty równoległe, audyty finansowe, m.in. Interpol oraz OECD, o czym już mówiłem, projekty współpracy dwustronnej, kontrole ETO w Polsce czy projekty twinningowe. Utworzenie dedykowanej jednostki pozwoli zwiększyć efektywność i zapewni pracownikom środowisko pracy do realizacji zadań i specjalizacji w obszarze międzynarodowym.</u>
          <u xml:id="u-1.44" who="#MarianBanaś">Departament Kontroli Doraźnych – potrzeba utworzenia tej jednostki wynika z konieczności reagowania przez NIK na zgłoszenia od interesariuszy, m.in. posłów, organizacji, obywateli, sygnalistów. Mając na uwadze, że jednostki kontrolne NIK zobowiązane są realizować w większości swojego czasu planowe kontrole, uchwalone przez Kolegium NIK, niezbędne jest również wywiązywanie się z zadań konstytucyjnych i reagowanie na zgłaszane potrzeby pilnego uruchamiania kontroli w celu sprawdzenia potencjalnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu państwa. W celu zapewnienia zasobów i optymalnej organizacji pracy niezbędne jest stworzenie wyodrębnionego zespołu do przeprowadzenia kontroli o szczególnym znaczeniu dla obywateli.</u>
          <u xml:id="u-1.45" who="#MarianBanaś">W ostatecznym rozrachunku liczba kontrolnych jednostek organizacyjnych NIK z obecnych 14 zwiększyłaby się do 16 departamentów, natomiast nie ulega zmianom liczba delegatur NIK, po jednej na każdy z województw, jak również ich właściwość terytorialna.</u>
          <u xml:id="u-1.46" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, prezentowany projekt statutu NIK dotyczy również zmian w obszarze jednostek niekontrolnych, to jest biur, które realizują zadania w zakresie organizacji i obsługi funkcjonowania NIK. Proponuje się przekształcenie Biura Organizacyjnego, które obecnie skupia i realizuje wiele zadań z różnych obszarów, to jest zadania audytu wewnętrznego, spraw kadrowych, naborów i rekrutacji, spraw socjalnych i BHP, kancelarii tajnej i ochrony informacji niejawnych, udzielanie informacji publicznej, bezpieczeństwo fizyczne, cyberbezpieczeństwo, wydawnictwo dwumiesięcznika „Kontrola Państwowa”, ochrona danych osobowych oraz zadania informacyjno-promocyjne i obsługa kolegium i kierownictwa NIK oraz współpraca z Sejmem i Senatem w kilka mniejszych biur skupiających specjalistyczne zadania i kompetencje, to jest Biura Audytu Wewnętrznego. Na podstawie art. 277 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ustawodawca wymaga utworzenia wieloosobowej lub jednoosobowej komórki audytu wewnętrznego. Do chwili obecnej komórka występuje w strukturach Biura Organizacyjnego. Działalność komórki audytowej wymaga takiej organizacji, by zachować jej niezależność i bezpośrednią podległość prezesowi NIK.</u>
          <u xml:id="u-1.47" who="#MarianBanaś">Biuro Kadr i Rozwoju Zawodowego we właściwości którego będzie kompleksowe zarządzanie zasobami ludzkimi. Jako wyodrębniona, specjalistyczna jednostka organizacyjna będzie w pełni odpowiedzialne za kwestie kadrowe, nabór rekrutacji, szkoleń i rozwoju zawodowego pracowników, spraw socjalnych i BHP oraz powoływanie kontrolnych zespołów projektowych.</u>
          <u xml:id="u-1.48" who="#MarianBanaś">Biuro Bezpieczeństwa wymaga wyodrębnienia z uwagi na tajemnicę kontrolerską, ochronę informacji i cyberbezpieczeństwo. Najwyższa Izba Kontroli posiada w aktach kontroli istotne informacje o działaniu, funkcjonowaniu i obronności państwa, zatem chce chronić zasoby NIK. Wyodrębnienie jednostki organizacyjnej właściwej do spraw bezpieczeństwa, w tym jednym miejscu, skoordynuje wszystkie aspekty bezpieczeństwa, to jest fizycznego, cyberbezpieczeństwa, informacji niejawnych i danych osobowych.</u>
          <u xml:id="u-1.49" who="#MarianBanaś">Biuro Wsparcia i Komunikacji będzie realizować zadania pod bezpośrednim nadzorem dyrektora generalnego w zakresie m.in. współpracy z Sejmem i Senatem, obsługi Kolegium NIK, obsługi kierownictwa NIK oraz komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej. Realizacja działań informacyjnych, edukacyjnych, historycznych, promocyjnych, wizerunkowych NIK wymaga integracji działań administracyjnych, doradczych oraz dostarczania wyspecjalizowanych projektów i opracowań, zaś zmiany funkcjonowania NIK wymagają szczególnego rodzaju komunikacji z pracownikami.</u>
          <u xml:id="u-1.50" who="#MarianBanaś">Biuro Administracyjne – obecna nazwa to Biuro Gospodarcze. Zmiana nazwy na Biuro Administracyjne we właściwy sposób odda charakter biura, to jest jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za prawidłowe administrowanie zasobami i mieniem Izby, w tym m.in. utrzymanie we właściwym stanie budynków należących do Skarbu Państwa, prowadzenia inwestycji i gospodarowania flotą samochodową, prowadzenie archiwum NIK i spraw kancelaryjnych oraz obsługa postępowań o udzielenie zamówień publicznych w NIK.</u>
          <u xml:id="u-1.51" who="#MarianBanaś">Przeprowadzona przez nas analiza wykazała, że biura w nowej strukturze będą bazowały na obecnej kadrze pracowniczej. Tym samym będzie zachowana ciągłość obowiązków zgodnie z posiadanymi przez pracowników kompetencjami, a zarządzanie w ramach wyspecjalizowanych biur przyczyni się do sprawniejszej realizacji zadań. Wysoka Komisjo, pragnę podkreślić, że przy wprowadzaniu zmian organizacyjnych zamierzam bezpośrednio współpracować z Zarządem Głównym Związku Zawodowego Pracowników NIK. Proces będzie realizowany zachowaniem poszanowania prac wszystkich pracowników NIK, a jego celem nadrzędnym jest dobro NIK i jej pracowników. Jednocześnie zapewniam państwa, że proponowane zmiany w żadnej mierze nie będą skutkowały zmianą warunków pracy dotychczasowych pracowników i zmiany te zostaną dokonane w oparciu o istniejący potencjał kadrowy. Posiadamy w NIK wykwalifikowaną kadrę kontrolerską, menedżerską i specjalistyczną, a zaproponowana organizacja Izby przyczyni się do rozwoju zawodowego pracowników i będzie stanowić zwieńczenie obecnej strategii NIK poprzez realizację celu związanego z tworzeniem nowoczesnej i profesjonalnej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-1.52" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, oprócz zmian strukturalno-organizacyjnych proponuje się również inne zmiany, to jest zmiany w §3 ust. 2 statutu w zakresie możliwości przeprowadzenia kontroli przez delegatury w naczelnych i centralnych organach państwowych. Ma to na celu zwiększenie obiektywizmu w prowadzonych przez departamenty kontrolach. Na przestrzeni lat poszczególne jednostki kontrolne, departamenty, delegatury zbudowały w ramach swoich zasobów kadrowych wyspecjalizowane grupy, które merytorycznie są w stanie sprostać wyzwaniom stawianym przez każdą kontrolę. Odpowiadając na liczne potrzeby i zgłoszenia interesariuszy, NIK powinna zapewniać maksymalną elastyczność i zapewniać najbardziej profesjonalne zasoby i zespoły dopasowane kompetencyjnie do zgłoszonych potrzeb. W celu monitorowania wykorzystania zasobów kontrolerskich niezbędne będzie jedynie powiadomienie Departamentu Strategii i Metodyki Kontroli. Widzę potrzebę, aby powołując zespół pomocniczy stosować bardziej elastyczne zasady.</u>
          <u xml:id="u-1.53" who="#MarianBanaś">Zmiana w § 8 ust. 1 statutu, podyktowana jest względami praktycznymi i kierowniczą funkcją prezesa wobec NIK. Funkcja ta skorelowana jest z szeregiem praw i obowiązków prezesa, w których można wymienić te o charakterze informacyjnym, reprezentacyjnym, kontrolnym, personalnym i kierownictwa wewnętrznego. Te ostatnie przejawiają się m.in. w wydawaniu na podstawie art. 13 ustawy o NIK zarządzeń regulujących funkcjonowanie Izby, poprzez wskazanie w § 8 ust. 1 projektu statutu, że prezes NIK może powoływać zespoły pomocnicze, określając zasady ich działania. Odwołano się do pojęcia o szerokim charakterze. Prezes NIK wykonując swoją funkcję kierowniczą nadal może w drodze zarządzenia określić nazwy tych zespołów, skład osobowy oraz zakres i tryb działania.</u>
          <u xml:id="u-1.54" who="#MarianBanaś">Wysoka Izbo, zdecydowałem się również na przedłożenie Marszałkowi Sejmu i szanownej Komisji projektu nowego statutu NIK, a nie nowelizacji obowiązującego, pomimo że przedstawiony jeszcze przeze mnie akt prawny, w dużym stopniu zachowuje obowiązujące regulacje. Zgodnie bowiem z art 23 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Kolegium NIK uchwala projekt statutu NIK. Statut NIK nadawany jest w drodze zarządzenia przez Marszałka Sejmu na wniosek prezesa NIK, po zasięgnięciu opinii właściwej komisji sejmowej. Mówi o tym art. 25 ust. 2 i następny. Obowiązujące ramy prawne wyznaczyły zatem sposób procedowania, bowiem w przypadku zmiany statutu za każdym razem niezbędna jest uchwała Kolegium NIK w sprawie projektu statutu. Kolegium NIK w drodze uchwały przyjęło projekt statutu bazujący na przyjętej w 2011 r. strukturze dokumentu. Forma ta niezmiennie uznana została za najwłaściwszą, to jest przejrzystą i syntetyczną. Część regulacji, owszem, powielono, jednakże wprowadzono istotne zmiany merytoryczne. Podkreślenia wymaga to, że choćby w §2 statutu zmiany w katalogu departamentów dotyczą większości z nich. Projekt statutu nie ma charakteru ostatecznego i prerogatywa w tym zakresie należy do Marszałka Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-1.55" who="#MarianBanaś">Wysoka Komisjo, proponuję, aby nowy statut wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. Zapewnienie takiego vacatio legis jest niezbędne z uwagi na potrzebę przygotowania stosownych regulacji wewnętrznych, w tym dotyczących szczegółowej organizacji wewnętrznej oraz właściwości jednostek organizacyjnych w NIK, o których mowa  w § 9 projektu statutu NIK, a także dostosowanie aktów dotyczących stosunku pracy z pracownikami NIK, jak również z uwagi na konieczność przygotowania stosownych zmian w systemach informatycznych funkcjonujących w NIK.</u>
          <u xml:id="u-1.56" who="#MarianBanaś">Wysoko Komisjo, na zakończenie pragnę podkreślić, że przedstawione zmiany są dogłębnie przemyślane wynikają z dotychczasowych doświadczeń i praktyk działania NIK. Mając na uwadze, że te zmiany zostaną przeprowadzane w oparciu o istniejący potencjał kadrowy, to wdrożenie postanowień statutu nie spowoduje zwiększonych skutków finansowych w budżecie NIK, a tym samym dla budżetu państwa. Przedkładając projekt statutu NIK, po 13 latach czuję obowiązek, aby poprzez zmiany, które inicjuję, dawać świadectwo profesjonalizmu i realizacji zadań nałożonych przez Konstytucję RP na najwyższy organ kontroli Rzeczypospolitej Polskiej, kierując się intencją dostosowania struktury NIK do współczesnych wyzwań i zmian oraz wzmocnienia konstytucyjnej roli NIK.</u>
          <u xml:id="u-1.57" who="#MarianBanaś">Dziękuję państwu za uwagę i bardzo proszę Wysoką Komisję o akceptację tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-1.58" who="#MarekSawicki">Głosowało 12 posłów. Za – 4, przeciw – 7, wstrzymał się – 1.</u>
          <u xml:id="u-1.59" who="#MarekSawicki">Stwierdzam, że wniosek nie uzyskał większości.</u>
          <u xml:id="u-1.60" who="#MarekSawicki">Zatem zamykam dyskusję. Panie przewodniczący zamykam dyskusję…</u>
          <u xml:id="u-1.61" who="#MarekSawicki">Głosowało 13 posłów. Za – 9, przeciw – 4, wstrzymało się – 0.</u>
          <u xml:id="u-1.62" who="#MarekSawicki">Stwierdzam, że Komisja uchwaliła opinię dla Marszałka Sejmu w sprawie projektu statutu Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-1.63" who="#MarekSawicki">Wobec wyczerpania porządku dziennego zamykam posiedzenie Komisji. Dziękuję panu prezesowi Banasiowi, dziękuję państwu posłom i do zobaczenia na następnym posiedzeniu.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>