text_structure.xml
15.7 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#MarekSawicki">Czy są uwagi do porządku dziennego posiedzenia? Nie widzę. Stwierdzam, że porządek dzienny posiedzenia został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#MarekSawicki">Serdecznie witam zaproszonych gości, przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli, ale także Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej… Chyba, jeśli dobrze patrzę – nie, przedstawicieli ZUS.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#MarekSawicki">Przystępujemy do realizacji porządku obrad – rozpatrzenie informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli „Dochodzenie składek przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych”.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#MarekSawicki">Proszę Najwyższą Izbę Kontroli o przedstawienie informacji.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#MarekSawicki">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, mam przyjemność i obowiązek zaprezentować szanownej Komisji wyniki kontroli, jaką przeprowadziła Najwyższa Izba Kontroli – „Dochodzenie składek przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych”. Celem tej kontroli było ustalenie, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych działał prawidłowo i skutecznie przy dochodzeniu składek i udzielał ulg w ich pobieraniu, a w szczególności, czy rzetelnie sprawdzano prawidłowość zgłaszania do ubezpieczenia i udzielania ulg w opłacaniu składek oraz czy skutecznie dochodzono należności z tytułu składek i prawidłowo udzielano ulg w ich spłacie. NIK objęła kontrolą 13 jednostek, centralę ZUS i oddziały w siedmiu województwach, to jest w Mazowieckiem, Pomorskiem, Śląskiem, Małopolskiem, Łódzkiem, Wielkopolskiem i Dolnośląskiem.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#MarekSawicki">Ustalenia kontroli dały podstawę do sformułowania oceny, że w badanym okresie, co do zasady ZUS prawidłowo prowadził działania w zakresie dochodzenia składek i udzielania ulg w ich pobieraniu. Nie były one jednak w pełni skuteczne w zakresie prawidłowości i terminowości realizowanych zadań. Wynikało to z tego, że podejmowane działania naprawcze nie zapewniały skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej w zakresie terminowej obsługi kont płatników składek, w szczególności w podejmowaniu działań zmierzających do odzyskania należności z tytułu składek oraz przeciwdziałania ich przedawnieniom. Na powyższą ocenę ogólną wpływ miały stwierdzone w oddziałach ZUS nieprawidłowości, które dotyczyły głównie prowadzenia działań przedegzekucyjnych, wystawiania tytułów wykonawczych, a także niezgodności postępowań z uregulowaniami wewnętrznymi.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#MarekSawicki">Stwierdzono, że ZUS nie zapewnił ewidencji zgodności należności ze stanem faktycznym. Należności z tytułu składek wzrosły z 32,6 mld zł na koniec 2019 roku do 38,4 mld zł na koniec 2022 roku. Niezgodność ewidencji ze stanem faktycznym wynikała z ograniczonej możliwości umarzania całkowicie nieściągalnych należności w przypadku płatników, którzy zostali zlikwidowani lub wobec których zakończono postępowanie upadłościowe. W siedmiu z 12 oddziałów ZUS objętych kontrolą odpisanie przedawnionych należności w kwocie blisko 100 mln zł, prawie 26% kwoty objętej badaniem, nastąpiło od 5 miesięcy do ponad 13 lat od upływu terminu przedawnienia. Opóźnienia w odpisywaniu przedawnionych należności ZUS uzasadniał tym, że nie obowiązują go żadne terminy w zakresie odpisywania przedawnionych należności. Pomimo, że w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych nie określono terminów dokonywania odpowiednich zapisów na kontach płatników, nie znaczy to, że ZUS nie obowiązują żadne terminy. Terminy te bowiem wynikają z ustawy o rachunkowości, a także z wewnętrznych regulacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#MarekSawicki">Stwierdzono także, że skuteczność dochodzenia należności z tytułu składek za ostatnie pięć lat, poza czwartym kwartałem 2022 roku, kształtowała się poniżej wskaźników założonych w wewnętrznych uregulowaniach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wartość wskaźnika była ustalona na 90%. Do poprawy wskaźnika w okresie objętym kontrolą przyczyniły się podejmowane działania naprawcze, m.in. realizowany przez oddziały ZUS program stabilizacji pracy. Jednak podejmowane działania naprawcze nie usprawniły działalności ZUS w zakresie kompleksowej i terminowej obsługi kont płatników składek, w szczególności w zakresie podejmowania działań zmierzających do odzyskania należności z tytułu składek oraz przeciwdziałania przedawnieniom. W 2022 roku wskaźnik dochodzenia należności za ostatnie pięć lat nie osiągnął zakładanego poziomu 90% w 12 oddziałach ZUS, w tym w siedmiu oddziałach ZUS objętych kontrolą.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#MarekSawicki">Stwierdzono niską skuteczność egzekucji należności z tytułu składek ZUS. Na koniec 2022 roku 13,2 mld zł nie zostało objętych działaniami egzekucyjnymi. W badanym okresie, przypomnę – 2019–2022, skuteczność egzekucji utrzymywała się na niskim poziomie i wynosiła 14,6%. Do egzekucji w badanym okresie skierowano należności z tytułu składek w kwocie 24,5 mld zł. Odzyskano ogółem 7,5 mld zł. Obniżyła się skuteczność egzekucji własnej ZUS z 35,4% w 2019 roku do 30,3% w 2022 roku. Głównymi przyczynami nieobjęcia tych działań były zakończone postępowania upadłościowe lub zawarte układy ratalne. Obniżenie skuteczności egzekucji wynikało m.in. z nieterminowego lub nieprawidłowego działania oddziałów ZUS przy podejmowaniu działań przedegzekucyjnych i egzekucyjnych, niezgodności postępowań z wewnętrznymi uregulowaniami, jak również ze spadku dyscypliny płatniczej oraz pogarszającej się sytuacji finansowej płatników.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#MarekSawicki">Poza tym stwierdzono, że w 11 z 12 oddziałów objętych kontrolą nie podejmowano lub podejmowano nieterminowo działania egzekucyjne lub przedegzekucyjne. W pięciu oddziałach ZUS nie podjęto działań egzekucyjnych w stosunku do 18 dłużników – to ponad 12% objętych badaniem, co skutkowało przedawnieniem należności w kwocie 2,8 mln zł. Opóźnienia w podejmowaniu działań przedegzekucyjnych stwierdzono w sześciu oddziałach ZUS w stosunku do 28 dłużników i wynosiły one od czterech do 1139 dni. Natomiast przy realizacji uprawnień w zakresie udzielania ulg w spłacie należności, chodzi tutaj o umorzenia, rozłożenia na raty, odroczenie terminu płatności, na ogół przestrzegano wewnętrznych regulacji ZUS. Można tutaj dla przykładu podać, że w sześciu oddziałach ZUS objętych kontrolą stwierdzono nieprawidłowości polegające m.in. na bezzasadnym wydaniu decyzji o umorzeniu należności z tytułu składek w kwocie prawie 113 tys. zł na podstawie ustawy abolicyjnej.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#MarekSawicki">W badanym okresie systematycznie wzrastała liczba płatników korzystających z ulg i preferencji w naliczaniu składek na ubezpieczenie społeczne. Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo weryfikował zgłaszanie przez płatników osób do ubezpieczenia oraz udzielanie zwolnień w opłacaniu składek. Korzystanie przez płatników z ulg i preferencji zmniejszyło w latach objętych kontrolą wpływy do ZUS o 16 mld zł. W celu egzekwowania obowiązku zgłaszania do ubezpieczenia społecznego inspektorzy kontroli ZUS prowadzili kontrole u płatników składek, jednak ze względu na braki kadrowe na stanowiskach inspektorów kontroli ZUS, nie osiągnięto wskaźników określonych w założeniach i parametrach do kontroli. Docelowy poziom zatrudnienia przewidywał zatrudnienie 1616 inspektorów kontroli ZUS, natomiast faktyczny stan zatrudnienia wynosił od 83% docelowego zatrudnienia w 2019 roku do 77,6% w 2022 roku. Kontrolerzy przeprowadzili ponad 105 tys. kontroli, to jest prawie 74% planu. Te kontrole to ważna rzecz, bowiem w wyniku przeprowadzonych kontroli do ubezpieczeń społecznych zgłoszono prawie 87 tys. osób i uzyskano efekty w postaci przypisu z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w łącznej kwocie ponad 706 mln zł.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#MarekSawicki">W informacji o wynikach kontroli Najwyższa Izba Kontroli sformułowała pięć wniosków do prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. To są te wnioski prezentowane w tej chwili na slajdzie, których realizacja, mówiąc ogólnie, powinna przyczynić się do poprawy efektywności działania w zakresie dochodzenia należności z tytułu składek.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#MarekSawicki">W informacji, czy w wystąpieniach pokontrolnych, czyli po tych jednostkowych kontrolach, sformułowano łącznie 29 wniosków pokontrolnych do centrali i oddziałów ZUS, których realizacja również powinna się przyczynić do poprawy efektywności działań w zakresie dochodzenia należności z tytułu składek. Wśród najistotniejszych wniosków spośród tych 29, można wymienić choćby ujmowanie zdarzeń dotyczących odpisywania przedawnionych należności w sposób zapewniający rzetelność i kompletność informacji gromadzonych na kontach płatników zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych i w terminach wynikających z ustawy o rachunkowości, czy też realizowanie kompleksowej obsługi konta płatnika zgodnie z wewnętrznymi regulacjami ZUS, terminowe wystawianie upomnień i tytułów wykonawczych oraz monitorowanie realizacji umów o układ ratalny w terminach wynikających z wewnętrznych standardów.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#MarekSawicki">Bardzo dziękuję za uwagę.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#MarekSawicki">Otwieram dyskusję. Czy ktoś z pań i panów posłów chce zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#MarekSawicki">Czy ktoś…? Momencik. Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów chce jeszcze zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#MarekSawicki">Pan poseł przewodniczący Kostuś.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#TomaszKostuś">Jedno pytanie do przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli, a drugie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#TomaszKostuś">W przypadku pytania do Najwyższej Izby Kontroli, chciałbym zapytać, czy od tego raportu, a w szczególności wniosków, Zakład Ubezpieczeń Społecznych się odwoływał. Czy wniósł jakieś zastrzeżenia? Jeżeli tak, to czego one dotyczyły i czy przyjął w całości te wnioski pokontrolne? To jest pytanie do pana dyrektora.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#TomaszKostuś">Natomiast pytanie do przedstawicieli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych to pytanie, które dotyczy właśnie tych 29 wniosków pokontrolnych. Innymi słowy, czy one już zostały wdrożone? Jeżeli tak, to w jakim zakresie? Jeżeli są jakieś opóźnienia wynikające np. z kwestionowania jakichś rekomendacji ze strony Najwyższej Izby Kontroli, to też prosiłbym o uzasadnienie takiej decyzji.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#TomaszKostuś">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#MarekSawicki">Kto z państwa chce jeszcze zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#MarekSawicki">Bardzo proszę, pani poseł Zawisza.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#MarcelinaZawisza">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#MarekSawicki">Nie widzę zgłoszeń.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#MarekSawicki">Bardzo proszę Najwyższą Izbę Kontroli.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#MarekSawicki">Panie przewodniczący, Wysoka Komisjo, szanowny panie pośle, odpowiem na pana pytanie. Tak, znane jest mi to pismo. To jest pismo nie ze stycznia tylko z maja 2024 roku, tzw. stanowisko z informacji o wynikach kontroli. W tym piśmie, zgadza się, pani minister w tej odpowiedzi porusza kwestię okresu, w jakim wówczas, w tej sytuacji pandemicznej znajdował się nasz kraj – i nie tylko nasz kraj. Ale w tym piśmie pani minister nie neguje naszych ustaleń nieprawidłowości, w tym ocen i wniosków. Tylko po prostu jest przypomnienie o tej trudnej sytuacji, w której również i ZUS wtedy funkcjonował.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#MarekSawicki">Teraz odpowiadając na pytanie pana przewodniczącego, ogólnie powiem tak – oczywiście były zastrzeżenia do kontroli składane zarówno przez dyrektorów oddziałów ZUS, jak i też przez prezesa ZUS do kontroli w centrali. Jeżeli chodzi o szczegóły w tym zakresie oraz odpowiedź na pytanie pani poseł, za pozwoleniem pana przewodniczącego przekazałbym głos pani Annie Żarek, doradcy ekonomicznemu w departamencie koordynatora tej kontroli.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#AnnaŻarek">Odnosząc się do pytania pani poseł, kontrola nie obejmowała małych płatników. Problemem było po prostu dochodzenie składek, tak że niestety, nie jestem w stanie udzielić odpowiedzi.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#MarekSawicki">Czy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społeczne, bądź przedstawiciele ZUS chcieliby zabrać głos?</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#AgataWiśniewskaPółtorak">Odpowiadając na pytanie pana przewodniczącego, chciałam powiedzieć, że oczywiście wdrażamy natychmiast wszystkie wnioski kontrolne i wewnętrzne, i zewnętrzne i wyciągamy wnioski. Natomiast chciałam zwrócić uwagę, że do prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wystąpieniu pokontrolnym zostały skierowane tylko trzy wnioski pokontrolne. Jeden dotyczył zapewnienia poprawności informacji na kontach płatników składek w zakresie kodu tytułu ubezpieczenia 05 40. Drugie zalecenie dotyczyło bieżącego prowadzenia centralnego rejestru należności całkowicie nieściągalnych. To jest taki rejestr, gdzie ewidencjonujemy należności, gdy firma jest po upadłości, wykreślona z rejestru, nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie, tak naprawdę czekamy, kiedy te należności się przedawnią – one są nieściągalne. I tutaj właśnie był wniosek, żeby zapewnić rzetelność gromadzenia w nich danych, w związku z wykorzystaniem ich do m.in. pomiaru efektywności działania naszych terenowych jednostek organizacyjnych. Z czego muszę tu nadmienić, że oczywiście już poczyniliśmy zmiany w tym rejestrze, natomiast te dane, które pobieraliśmy do pomiaru, zarazem aktualizowaliśmy i weryfikowaliśmy w oparciu o aktualną sytuację zapisaną na koncie płatnika w systemie centralnym, więc taka weryfikacja też się odbywała – systemowa. I ostatnie zalecenie, jakie zostało skierowane do prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to było zintensyfikowanie działań mających na celu zwiększenie zatrudnienia inspektorów kontroli płatników składek w odniesieniu do przyjętego docelowego poziomu zatrudnienia w ZUS. W tym obszarze też podjęty został szereg działań. Natomiast oczywiście one są też dostosowane i wynikają… Ich efekty… Do rynku pracy, jaki jest w poszczególnych oddziałach, tak? Ale tutaj też podejmujemy działania związane z odmiejscowionym zatrudnianiem kontrolerów, po to, żeby po prostu jak najbardziej wykorzystać rynek całej Polski w tym zakresie.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#MarekSawicki">Czy jeszcze ktoś z pań posłanek i panów posłów chciał zabrać głos? Nie widzę. A więc zamykam dyskusję.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#MarekSawicki">Wobec niezgłoszenia wniosku o odrzucenie, informuję, że Komisja przyjęła informację.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#MarekSawicki">Zamykam posiedzenie Komisji. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>