text_structure.xml
20.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#KrystynaSzumilas">Stwierdzam kworum.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#KrystynaSzumilas">Porządek dzienny posiedzenia obejmuje pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druk nr 171). Czy są uwagi do porządku dziennego? Nie słyszę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła porządek dzienny. Przechodzimy do jego realizacji.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#KrystynaSzumilas">Informuję, że marszałek Sejmu skierował w dniu 19 stycznia 2024 r. do Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży do pierwszego czytania rządowy projekt ustawy z druku nr 171. Przypominam, że pierwsze czytanie obejmuje: uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, debatę o sprawach ogólnych oraz pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy.</u>
<u xml:id="u-1.3" who="#KrystynaSzumilas">Proszę o zabranie głosu pana Marka Gzika, sekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.</u>
<u xml:id="u-1.4" who="#MarekGzik">Tak naprawdę po tym, jak trzy lata temu Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeszło do ministerstwa edukacji, w zasadzie było bardziej częścią ministerstwa edukacji, wówczas również Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, główna agencja naszego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, która powstała po to, żeby realizować politykę naukową państwa, również została przekazana do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. To, o poparcie czego chcemy dzisiaj państwa prosić, to jest kwestia przywrócenia stanu rzeczy sprzed tej sytuacji, o której już mówiłem.</u>
<u xml:id="u-1.5" who="#MarekGzik">NCBR jest niezwykle ważną instytucją realizującą politykę naukową naszego państwa, ale jest też agencją z uprawnieniami do tego, żeby dystrybuować środki unijne i nasze krajowe przez właśnie różne programy, organizowanie programów i wspieranie współpracy nauki z biznesem. Ta instytucja jest przewidziana również w tej perspektywie unijnej do tego, żeby rozdysponować środki w programach takich jak FENG i FIRST, czyli „Fundusze europejskie dla nowoczesnej gospodarki”, fundusze europejskie związane również ze wsparciem wszystkich kwestii społecznych, a więc te twarde projekty i miękkie. Ta agencja jest dla nas niezwykle ważna po to, żeby wspierać i zacieśniać współpracę nauki i biznesu.</u>
<u xml:id="u-1.6" who="#MarekGzik">Proszę państwa, jeżeli chodzi o te zapisy, które zostały państwu przedstawione... Nie wiem, pani przewodnicząca, czy czytać te wszystkie szczegóły, tak jak było to zapisane. Jeżeli państwo macie taką wolę, to oczywiście mógłbym to tak zrobić, ale wiem, że wszyscy dysponujecie tymi szczegółami zapisów. Tak naprawdę mój komentarz do całej sprawy jest taki ogólny, że to, co tutaj zmieniamy, to tak naprawdę jest przywrócenie stanu rzeczy sprzed tych decyzji, gdy NCBR został przekazany do ministerstwa rozwoju. Poprzez zmiany w ustawach zarówno o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, jak i ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce przekazujemy nadzór z Ministerstwa Rozwoju i Technologii z powrotem do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.</u>
<u xml:id="u-1.7" who="#MarekGzik">Szanowni państwo, moja gorąca prośba o poparcie, to jest też związane z oczekiwaniami środowiska akademickiego. Poprzez nadzór Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego nad tą instytucją będziemy mogli realizować wiele programów wsparcia dla nauki i rozwoju nauki, bo na gruncie nauki, tak naprawdę, i poszerzania wiedzy możemy myśleć również o budowaniu naszej silnej gospodarki.</u>
<u xml:id="u-1.8" who="#MarekGzik">Pani przewodnicząca, myślę, że w takich krótkich, ale bardzo konkretnych, żołnierskich słowach przedstawiłem to, co najważniejsze. Państwa Komisję proszę o poparcie i jesteśmy tutaj z grupą reprezentującą naukę i szkolnictwo wyższe do państwa dyspozycji w dyskusji. Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-1.9" who="#KrystynaSzumilas">Czy ktoś z gości? Nie widzę.</u>
<u xml:id="u-1.10" who="#KrystynaSzumilas">W takim razie zamykam dyskusję.</u>
<u xml:id="u-1.11" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Zakładam, że mogę. To mam pytanie do pana ministra w takim razie.</u>
<u xml:id="u-1.12" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Panie ministrze – jestem pełen sympatii, oczywiście, do pana osoby, bo reprezentujemy ten sam region w Polsce – chciałbym zapytać i poprosić o doprecyzowanie, jeśli jest taka możliwość. Ostatnio pojawiło się w przestrzeni publicznej wiele informacji, że Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje drogą rozporządzenia wprowadzenie zakazu prac domowych dla klas 1-3 szkół podstawowych, a dla klas 4-8 – prace domowe dla osób, które chciałyby je wykonywać, i te prace mają być nieoceniane. Co więcej, w przestrzeni publicznej również pojawiła się wypowiedź ministerstwa, że ten zakaz prac domowych być może zostanie kiedyś rozszerzony również na szkoły średnie. Ponieważ teraz wygląda na to, że państwo próbujecie prostować ten przekaz i zakaz prac domowych podobno ma się odnosić tylko do prac domowych, które uwzględniają prace manualne w klasach 1-3 szkoły podstawowej, chciałbym serdecznie poprosić Ministerstwo Edukacji Narodowej o doszczegółowienie i o wydanie jakiegoś 2 – 3 zdaniowego stanowiska, jak, jako posłowie, mamy się odnaleźć w tej przestrzeni, jakie rzeczywiście są plany związane z pracami domowymi Ministerstwa Edukacji Narodowej. Bardzo dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.13" who="#GrzegorzAdamPłaczek">Natomiast jeżeli to jest zły adresat, to w takim razie zostawiam otwarte pytanie na ręce pani przewodniczącej, z prośbą o spróbowanie znalezienia odpowiedzi na to pytanie, które nurtuje, myślę, że nie tylko mnie. Bardzo dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.14" who="#KrystynaSzumilas">Pan minister Gzik, proszę.</u>
<u xml:id="u-1.15" who="#JulianSrebrny">Julian Srebrny, przedstawiciel „Solidarności”.</u>
<u xml:id="u-1.16" who="#JulianSrebrny">Według mnie warto przy okazji powiedzieć, bo ciągle się dyskutuje, co jest ważniejsze: badania podstawowe czy zastosowania nauki – uważam, że to połączenie jest dowodem rozsądku, bo po prostu dzielenie w ogóle badań naukowych na badania podstawowe i dyskusja, które są ważniejsze, jest naszym zdaniem kompletnie bez sensu. Oba są ważne i oba powinny iść razem, równolegle. I mówienie, że teraz dajemy pieniądze, na przykład, tak jak było, NCBR dostał bardzo duże pieniądze, a Narodowe Centrum Nauki dostało małe pieniądze, to jest zła polityka i mam nadzieję, że to połączenie jakby wprowadzi nowe spojrzenie na te dwie dziedziny. Oczywiście, kluczowe są nakłady, wzrost nakładów na naukę i niedzielenie tego: troszkę na granty, trochę nie, bo wtedy te granty nie będą tak ważne, jak nakłady na naukę wzrosną. A muszę przypomnieć, że w zasadzie od roku 2000, kiedy pod koniec rządów AWS zwiększono nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe, od tamtego czasu systematycznie następuje spadek, aż do 1,1% PKB w roku 2024. Zatem to byłoby kluczowe w ogóle – nie zastanawianie się, ile NCBR, ile NCN, tylko wzrost, gwałtowny wzrost, nakładów na naukę. Zatem to chciałem przy okazji powiedzieć, bo to dokładnie jest związane z tym tematem. Apeluję do państwa, do decydentów, żeby jak najmniej podziałów, bo wtedy my sobie sami poradzimy, kto z kim będzie współpracował. Jak ja mam dobry pomysł, to ja nie potrzebuje żadnych grantów; jeżeli mam dostatecznie dużo pieniędzy to wtedy się dogadam i z inżynierami, i z kimkolwiek innym, jak to zastosować. Zatem to jest najważniejsze.</u>
<u xml:id="u-1.17" who="#JulianSrebrny">Przy okazji, to, co chciałbym powiedzieć, co boli nas jako związkowców, to, że przy okazji tej zapowiedzianej najnowszej podwyżki, znowu podzielono środowisko szkolnictwa wyższego na nauczycieli akademickich i na pracowników pomocniczych, gdzie to jest też brak logiki w tym rozumowaniu. Mogę powiedzieć, że w moim instytucie, który się zajmuje badaniami jądrowymi, mamy na etacie naukowo-technicznym panią doktor habilitowaną z chemii, bo akurat taka jest jej rola. I nagle mówić, że ona dostanie mniejszą podwyżkę niż ja jest zupełnie nielogiczne. Zatem jak już jest okazja, Komisja ważna się spotkała, to apeluję o to, żeby nie dzielić tych rzeczy; że my sobie poradzimy wewnątrz dużo łatwiej niż od góry jakieś wskazówki. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.18" who="#JulianSrebrny">Dziękuję za możliwość powiedzenia.</u>
<u xml:id="u-1.19" who="#KrystynaSzumilas">Pan minister, proszę.</u>
<u xml:id="u-1.20" who="#MarekGzik">Najważniejsze w tym wszystkim jest to, że wzrastają nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe. Absolutnie się zgadzam, że ta kwota jeszcze nie w pełni satysfakcjonuje środowisko; ona już pozwala, myślę, na tyle przekonać, szczególnie młodych naukowców, że wzrost tych nakładów finansowych i związany z tym wzrost wynagrodzeń stawia nas jako całe środowisko... stajemy się troszkę bardziej atrakcyjni na tle gospodarki. To z gospodarką próbujemy dzisiaj konkurować o najlepszych młodych naukowców – bo, tak naprawdę, nauka to są ludzie. Infrastruktura jest tylko po to, żeby ci ludzie mogli realizować swoje plany rozwojowe, natomiast najważniejsi są ludzie. I dbając o polską naukę, musimy dbać przede wszystkim o tych młodych, żeby nie było dziury pokoleniowej.</u>
<u xml:id="u-1.21" who="#MarekGzik">Chciałbym, żeby te środki i nakłady były tak jak w traktacie lizbońskim, gdzie nasz kraj zobowiązał się, że będzie to 1,7 PKB. Wciąż, jak wiecie państwo, niezależnie od tego, kto na przestrzeni ostatnich lat rządził w naszym kraju, trudno było osiągnąć ten poziom finansowania – staramy się to poprawiać. W tym budżecie na 2024 r. wzrost nakładów jest wyraźny, bo to jest 7 mld na naukę i szkolnictwo wyższe, co pozwoli o 30% podnieść wynagrodzenia nauczycieli akademickich – to trochę również w odniesieniu do nauczycieli szkół podstawowych, średnich, przedszkoli, więc tu, jak gdyby nie chcemy poróżnić środowiska. Rozumiem, że 20% wzrostu wynagrodzeń dla pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, to jest jeszcze poniżej oczekiwań środowiska, w związku z inflacją, z problemami finansowymi środowiska. Ale cóż, staramy się, na ile nam sytuacja pozwala, poprawiać te kwestie finansowe; ale też pamiętajcie państwo, że mamy swoje ograniczenia. Wiemy, że w naszym kraju – i podchodzimy do tego z odpowiedzialnością – w wielu obszarach, gdyby nastąpił wzrost tych środków, to moglibyśmy poprawiać tę sytuację. Cieszymy się, że udało się te 7 mld dodatkowych środków wyasygnować w tym roku właśnie na środowisko nauki i szkolnictwa wyższego. Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-1.22" who="#KrystynaSzumilas">Stwierdzam zakończenie pierwszego czytania projektu ustawy z druku nr 171.</u>
<u xml:id="u-1.23" who="#KrystynaSzumilas">Stwierdzam, że nie zgłoszono wniosku o przeprowadzenie wysłuchania publicznego do projektu ustawy z druku nr 171.</u>
<u xml:id="u-1.24" who="#KrystynaSzumilas">Proponuję przejście do szczegółowego rozpatrzenia projektu. Czy jest sprzeciw? Nie widzę. W takim razie przechodzimy do szczegółowego rozpatrzenia projektu.</u>
<u xml:id="u-1.25" who="#KrystynaSzumilas">Czy są uwagi do tytułu projektu? Nie widzę. Stwierdzam, że tytuł projektu został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-1.26" who="#KrystynaSzumilas">Czy są uwagi do art. 1 projektu? Nie widzę. Stwierdzam, że art. 1 projektu został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-1.27" who="#KrystynaSzumilas">Czy są uwagi do art. 2 projektu? Nie widzę. Stwierdzam, że art. 2 projektu został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-1.28" who="#KrystynaSzumilas">Czy są uwagi do art. 3? Tak, Biuro Legislacyjne, proszę.</u>
<u xml:id="u-1.29" who="#RadosławIłowiecki">Proponuję w art. 3 w ust. 2 wyrażenie „14 dni od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy” zastąpić wrażeniem „14 dni od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu”.</u>
<u xml:id="u-1.30" who="#RadosławIłowiecki">Zmiana ma na celu zapewnienie zgodności art. 3 ust. 2 z artykułem o wejściu w życie ustawy. Art. 10 brzmi: „Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia”, z wyjątkiem – właśnie – art. 3 ust. 2, który wchodzi w życie „w dniu następującym po dniu ogłoszenia”.</u>
<u xml:id="u-1.31" who="#RadosławIłowiecki">Taka korekta powinna być przeprowadzona na podstawie poprawki i biuro taką poprawkę przygotowało. Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-1.32" who="#KrystynaSzumilas">Czy jest sprzeciw wobec przyjęcia poprawki? Nie widzę. Stwierdzam, że art. 3 został przyjęty.</u>
<u xml:id="u-1.33" who="#KrystynaSzumilas">Czyli art. 3 został przyjęty z poprawką.</u>
<u xml:id="u-1.34" who="#KrystynaSzumilas">Art. 4. Czy są…</u>
<u xml:id="u-1.35" who="#RadosławIłowiecki">Zgodnie z praktyką legislacyjną taka zmiana może zostać przeprowadzona na podstawie upoważnienia Komisji do dokonania przez biuro niezbędnych zmian redakcyjnych. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.36" who="#KrystynaSzumilas">Art. 5. Czy są uwagi do art. 5? Nie widzę. Stwierdzam, że Komisja przyjęła art. 5.</u>
<u xml:id="u-1.37" who="#KrystynaSzumilas">Art. 6. Czy są uwagi do art. 6? Nie widzę. Stwierdzam, że Komisja rozpatrzyła pozytywnie art. 5.</u>
<u xml:id="u-1.38" who="#KrystynaSzumilas">Art. 6. Czy są uwagi do art. 6? Nie widzę. Stwierdzam, że art. 6 został pozytywnie rozpatrzony przez Komisję.</u>
<u xml:id="u-1.39" who="#KrystynaSzumilas">Art. 7. Czy są uwagi do art. 7? Nie widzę. Stwierdzam, że artykuł został rozpatrzony przez Komisję.</u>
<u xml:id="u-1.40" who="#KrystynaSzumilas">Art. 8. Czy są uwagi do art. 8?</u>
<u xml:id="u-1.41" who="#KrystynaSzumilas">Bardzo proszę, pan poseł Müller.</u>
<u xml:id="u-1.42" who="#PiotrMüller">Art. 8 de facto pozwala na wyłączenie standardowej procedury odwołania dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Rozumiem, że państwo kierujecie się taką intencją, że chcecie odwołać poza tą standardową procedurą, która jest przewidziana w ustawie, i siłą rzeczy przez ten artykuł – jeżeli on zostanie utrzymany – będziemy musieli głosować przeciwko tej ustawie. W związku z tym zwracamy się o to, aby ten artykuł po prostu skreślić. Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-1.43" who="#MarekGzik">To jest przepis szczegółowy, który tutaj dołożyliśmy. Proszę państwa, proszę dać nam szansę, żebyśmy, że tak powiem, zweryfikowani dyrektora, który w tej chwili odpowiada za NCBR. Wraz z nadzorem, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego bierzemy pełną odpowiedzialność za to, co tam się dzieje. Zakładam, że ta współpraca będzie się dobrze układała, dlatego mówimy o dwóch miesiącach. Rozumiem, że również taka była intencja Prawa i Sprawiedliwości, gdy państwo trzy lata temu przenosiliście NCBR do ministerstwa funduszy. Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-1.44" who="#PiotrMüller">My, jak dokonywaliśmy zmian w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, było to w ramach jednego rządu. Rozumiem, że jest nowy rząd i chce dokonać zmian personalnych. Jedno trzeba oddać, że chociaż tym razem robi się to w drodze ustawy, a nie w drodze jakiejś opinii prawnej, w drodze jakiegoś, nie wiem, okólnika, prawda. To jest jakaś próba chociaż utrzymania standardów legislacyjnych – w tym sensie, że jest podstawa prawna, próbujecie ją tworzyć chociaż – w przeciwieństwie do innych rzeczy, które zrobiliście bez podstaw prawnych.</u>
<u xml:id="u-1.45" who="#PiotrMüller">Ale tak jak mówię, zgłaszam ten wniosek, bo bez tego, po prostu, nie będziemy w stanie tego projektu poprzeć. To do państwa rozważenia, oczywiście, co stanie się dalej z tym wnioskiem.</u>
<u xml:id="u-1.46" who="#MarekGzik">Ja teraz w ogóle nie rozumiem, dlaczego państwo mielibyście, rzeczywiście, tego projektu nie poprzeć. To co – to wtedy było to dobre, teraz jest to złe? Przecież to jest wasza poprawka. To teraz sam trochę zaczynam mieć pretensje, być może, do siebie, że to my, jak gdyby kontynuujemy tę państwa politykę i państwa przyjęte stanowisko. A teraz się okazuje, że my to tolerujemy, my to zatwierdziliśmy, my się z tym zgodziliśmy – a teraz państwo zagłosujecie przeciwko? Przepraszam, nie rozumiem tego.</u>
<u xml:id="u-1.47" who="#KrystynaSzumilas">W związku z tym poproszę o 10 minut przerwy, porozmawiamy z panem ministrem na temat tej poprawki. Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-1.48" who="#KrystynaSzumilas">[Po przerwie]</u>
<u xml:id="u-1.49" who="#KrystynaSzumilas">Rozumiem, że…</u>
<u xml:id="u-1.50" who="#KrystynaSzumilas">Głosujemy przy pomocy aparatury do głosowania. Bardzo proszę o przygotowanie kart do głosowania.</u>
<u xml:id="u-1.51" who="#KrystynaSzumilas">Czy wszyscy posłowie mają karty do głosowania? Pani poseł Gajewska ma kartę? Musimy chwilę poczekać.</u>
<u xml:id="u-1.52" who="#KrystynaSzumilas">Przystępujemy do głosowania. Kto z państwa posłów jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej przez PiS? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał?</u>
<u xml:id="u-1.53" who="#KrystynaSzumilas">Proszę o wyniki głosowania. Oj, nie widzę.</u>
<u xml:id="u-1.54" who="#KrystynaSzumilas">Głosowało 34 posłów. Za było 14 głosów, przeciw – 19, 1 głos wstrzymujący.</u>
<u xml:id="u-1.55" who="#KrystynaSzumilas">Stwierdzam, że poprawka została odrzucona.</u>
<u xml:id="u-1.56" who="#KrystynaSzumilas">Czyli mogę stwierdzić, że art. 8 został rozpatrzony, tak?</u>
<u xml:id="u-1.57" who="#KrystynaSzumilas">Art. 9. Czy są…</u>
<u xml:id="u-1.58" who="#KrystynaSzumilas">Bardzo proszę, panie pośle, o dopisanie tego jako wniosku mniejszości.</u>
<u xml:id="u-1.59" who="#KrystynaSzumilas">A my tymczasem przystępujemy do rozpatrzenia art. 9. Czy są uwagi do art. 9? Nie widzę. Stwierdzam, że art. 9 został rozpatrzony.</u>
<u xml:id="u-1.60" who="#KrystynaSzumilas">Art. 10. Czy są uwagi do art. 10? Nie widzę. Stwierdzam, że art. 10 został rozpatrzony.</u>
<u xml:id="u-1.61" who="#KrystynaSzumilas">W takim razie poddaję pod głosowanie wniosek o uchwalenie przez Sejm projektu ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druk nr 171).</u>
<u xml:id="u-1.62" who="#KrystynaSzumilas">Kto z państwa posłów jest za przyjęciem tego wniosku? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał?</u>
<u xml:id="u-1.63" who="#KrystynaSzumilas">Poproszę o wynik głosowania.</u>
<u xml:id="u-1.64" who="#KrystynaSzumilas">Głosowało 35 posłów. Za było 20 głosów, przeciw – 14, 1 się wstrzymał.</u>
<u xml:id="u-1.65" who="#KrystynaSzumilas">Pani poseł zgodziłaby się zostać sprawozdawcą? Pani poseł Oczko?</u>
<u xml:id="u-1.66" who="#KrystynaSzumilas">Stwierdzam, że Komisja przyjęła wniosek o uchwalenie przez Sejm projektu ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (druk nr 171). Tak jak zaproponowałam, aby sprawozdawcą została pani poseł Oczko. Czy… Olko, przepraszam.</u>
<u xml:id="u-1.67" who="#KrystynaSzumilas">Czy jest sprzeciw wobec tej kandydatury? Nie słyszę. Informuję, że pani poseł Olko została sprawozdawcą.</u>
<u xml:id="u-1.68" who="#KrystynaSzumilas">Zamykam posiedzenie Komisji. Informuję, że protokół z posiedzenia, z załączonym pełnym zapisem jego przebiegu, będzie do wglądu w sekretariacie Komisji w Kancelarii Sejmu.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>