text_structure.xml 78.2 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 9 minut 15)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Stanisław Gogacz)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#StanisławGogacz">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#StanisławGogacz">Otwieram posiedzenie senackiej Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#StanisławGogacz">Stwierdzam, że jest kworum.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#StanisławGogacz">Witam członków komisji, witam panią mecenas, witam inicjatora tej uchwały – pana senatora Jerzego Chróścikowskiego. Nie wiem, czy są jeszcze jacyś goście… Witam też sekretariat.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, przedmiotem naszych obrad są dzisiaj dwa punkty. Na początek jest punkt dotyczący pierwszego czytania projektu uchwały w sprawie 35. rocznicy rejestracji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”; druk senacki nr 138. Przedstawicielem wnioskodawców jest pan senator Jerzy Chróścikowski; pan senator jest inicjatorem, zgodnie z regulaminem.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#StanisławGogacz">Jest też punkt drugi. Do końca nie wiedzieliśmy, jakie będzie stanowisko prezydium, ale okazało się, że wyraziło ono zgodę, abyśmy rozpatrywali jeszcze punkt drugi, dotyczący pierwszego czytania projektu uchwały w 95. rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego; druk senacki nr 153. Mam nadzieję, że wszyscy państwo macie ten druk. Przedstawicielem wnioskodawców jest senator Jerzy Czerwiński.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#StanisławGogacz">Jeżeli chodzi o ten drugi punkt, to jestem zobowiązany, zgodnie z art. 62 naszego regulaminu, zadać pytanie Wysokiej Komisji, czy wyraża zgodę na zajęcie się tym właśnie punktem, mimo że druki zostały dostarczone dopiero dzisiaj i dzisiaj mamy to rozpatrywać. Jeżeli nie będzie sprzeciwu, to będziemy się tym zajmować. Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, punkt pierwszy dotyczy, jak powiedziałem, projektu uchwały wniesionego przez pana senatora Chróścikowskiego. Ta uchwała wpisuje się w cykl uchwał, które Wysoki Senat już podejmował. My podejmowaliśmy uchwałę w 25. rocznicę rejestracji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”, w 30. rocznicę i teraz też, z inicjatywy pana senatora Chróścikowskiego, w 35. rocznicę. Do tej uchwały zostały wniesione przez pana senatora Rulewskiego poprawki. Można się z nimi zapoznać. Jeżeli pan senator będzie na posiedzeniu komisji i wniesie poprawki, to dobrze, jeżeli nie, to któryś z panów senatorów by…</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#StanisławGogacz">A, pan. Ale dojdziemy jeszcze do tego punktu, na początku tylko to sygnalizuję. Są też stylistyczne poprawki przygotowane przez nasze biuro, które chyba państwo otrzymaliście. Chodzi o literówkę czy o dopracowane niektórych zwrotów. Mam nadzieję, że państwo macie te informacje.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#StanisławGogacz">Poprosimy pana senatora Chróścikowskiego o zaprezentowanie uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JerzyChróścikowski">Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!</u>
          <u xml:id="u-4.2" who="#JerzyChróścikowski">Jestem co prawda inicjatorem, ale było nas wielu więcej, tylko nie zdążyliśmy w tym pilnym trybie dopełnić formalności, by więcej osób się wpisało. Ale to nieistotne, w końcu ja się podpisałem, a to ma taką samą moc wnioskodawczą.</u>
          <u xml:id="u-4.3" who="#JerzyChróścikowski">Chcę przypomnieć, że w tym roku obchodzimy jako rolnicza „Solidarność” 35. rocznicę, jak pan senator przewodniczący już wspomniał. Obchody objął patronatem pan prezydent Andrzej Duda. Te wydarzenia miały już miejsce i w Rzeszowie, i w Bydgoszczy, i w Poznaniu. Ten etap to już jest w zasadzie finał wyznaczony na 12 maja. Pan marszałek wyraził zgodę na otwarcie 12 maja wystawy przygotowanej przez IPN, w związku z tym przyjęliśmy taką konwencję, żeby również wtedy wprowadzić tę uchwałę – 12 maja najpierw byłaby przyjęta uchwała, a potem byłoby otwarcie wystawy na naszym korytarzu głównym. Chodzi również o to, co proponowaliśmy. Myślę, że nie będę musiał tego uzasadniać, bo większość z nas wie, o co chodzi; mam na myśli sytuację, w jakiej się znajdujemy. Co do poszczególnych pytań, to odniosę się do nich później. Proszę zaś Wysoką Komisję o przyjęcie tej propozycji. Jestem gotów na pewne ustępstwa, szczególnie w kontekście tego, co wskazuje pani legislator – chodzi o takie drobne kwestie, stylistyczne…</u>
          <u xml:id="u-4.4" who="#DanutaDrypa">Poloniści wskazali…</u>
          <u xml:id="u-4.5" who="#JerzyChróścikowski">Poloniści wskazali pewne kwestie, które można by dopracować.</u>
          <u xml:id="u-4.6" who="#JerzyChróścikowski">Co do poprawek, to będziemy jeszcze dyskutować. Jeszcze raz proszę Wysoką Komisję o poparcie tej uchwały. Mam nadzieję, że, tak jak zaplanowaliśmy, 12 maja podczas posiedzenia przyjmiemy tę uchwałę w 35. rocznicę. Myślę, że uzasadniać tego nie trzeba, bo wszyscy wiemy, co to jest ruch solidarnościowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#StanisławGogacz">Nie ma pana senatora Zientarskiego, bo…</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#StanisławGogacz">Pan senator Libicki. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JanFilipLibicki">Najpierw chciałbym powiedzieć, że zgadzam się z panem senatorem Chróścikowskim – idea tej uchwały nie budzi żadnych wątpliwości i nie trzeba jej uzasadniać. To jest jasne i oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JanFilipLibicki">Ponieważ nie ma pana senatora Rulewskiego, to zostałem poproszony o to, aby te jego poprawki zgłosić, co niniejszym, pod nieobecność pana senatora Rulewskiego, czynię. Państwo macie te poprawki. Jedna polega na zmianie jednego zdania czy akapitu – pan senator Rulewski ma inną propozycję. Druga polega na skreśleniu ostatniego akapitu na stronie 1. To tyle. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#StanisławGogacz">Kto chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#StanisławGogacz">Pan senator Borowski. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MarekBorowski">Popieram uchwałę, ale chciałbym również zaproponować, aby ten przedostatni akapit, ostatni na stronie 1, skreślić, ponieważ on odnosi się do bieżącej sytuacji i, że tak powiem, wikła nas w dyskusję na ten temat. Moim zdaniem jest to niepotrzebne, bo celem tej uchwały jest uczczenie rocznicy powstania związku zawodowego, co jest ze wszech miar godne poparcia. Tak więc proponuję skreślić ten przedostatni akapit, ostatni na stronie 1. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#StanisławGogacz">Tylko nie bardzo możemy sprowadzić ten związek jedynie do roli historycznego związku, bo on cały czas działa. To jest taka moja refleksja.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#StanisławGogacz">Kto chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#JanŻaryn">Poproszę…</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#StanisławGogacz">Pan senator Żaryn. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JanŻaryn">Chciałbym się odnieść do tego ostatniego akapitu. Z jednej strony…</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#StanisławGogacz">Akapit ostatni na stronie 1?</u>
          <u xml:id="u-10.2" who="#JanŻaryn">Tak, przedostatni, ale ostatni na stronie 1.</u>
          <u xml:id="u-10.3" who="#JanŻaryn">Mam nie tyle propozycję, ile uwagę. Staramy się tego typu uchwały przyjmować jednomyślnie, a tu jednomyślność ewidentnie jest – mam na myśli historyczny wkład NSZZ Rolników Indywidualnych. Moim zdaniem kontrowersji nie budzi ostatni akapit, wydaje mi się, że pod nim też dzisiaj mogą się podpisać wszyscy. Wyjątkiem jest sformułowanie „wespół z Rządem i z Parlamentem” – rozumiem, że dla opozycji może być to nie do przyjęcia, bo sformułowanie „wespół” świadczy o poparciu działań rządu. W związku z tym proponuję albo odrzucić – w imię dobrych relacji między opozycją a większością w Senacie – tenże akapit, albo zrezygnować z tego jednoznacznego sformułowania „wespół z Rządem”; rozumiem, że to osłabia wolę opozycji do tego, żeby się pod tym akapitem podpisać. Gdyby to zostało przeredagowane w ten sposób, to wydaje mi się, że byłoby to do przyjęcia także dla opozycji.</u>
          <u xml:id="u-10.4" who="#StanisławGogacz">Przepraszam, przeredagowanie czy…</u>
          <u xml:id="u-10.5" who="#JanŻaryn">Przeredagowanie, tak. Rozumiem, że problem z ostatnim akapitem na tym polega. Proponuję, żeby zostawić: „gdy konieczna jest ponowna walka o równoprawną pozycję Polski i polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej”. Tak sformułowany akapit nie powinien niepokoić opozycji. Zwrot „wespół z Rządem i Parlamentem” może niepokoić. Rozumiem to, jest oczywiste, że opozycja nie będzie niczego robić „wespół” z rządem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, pan przewodniczący Pociej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#AleksanderPociej">Jak rzadko kompletnie się z senatorem Żarynem nie zgadzam. Nie boli mnie sformułowanie „wespół z Rządem i Parlamentem”. Myślę jednak, że od wielu, wielu lat polskie rolnictwo, rolnicy – przy wszystkich bolączkach – nie mieli tak fantastycznej pozycji, jaką mają teraz. Przypominanie bolączek o tyle mnie dotyka, że nie ma tam ani słowa na temat tego, że polskie rolnictwo – jeżeli by porównać je do jakiegokolwiek okresu z przeszłości – dawno nie miało się tak dobrze i rolnicy nie mieli się tak dobrze. I to nie jest takie proste boksowanie się, że jest mowa o rządzie, bo aż taki mały nie jestem, żeby się boksować tylko dlatego. Po prostu boli mnie cały ten akapit. I tyle. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#StanisławGogacz">Pan przewodniczący Cichoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#ZbigniewCichoń">W przeciwieństwie do mojego szanownego kolegi przedmówcy uważam, że ten akapit jest potrzebny. Z tym że warto by go ewentualnie przeredagować w taki sposób, żeby był do przyjęcia przez opozycję, skoro może ona mieć pewne zastrzeżenia, że proponowana treść wyrażałaby poparcie dla rządu, czego, jak rozumiem, nie chce czynić. Jej prawo. Proponowałbym, żeby zapis był taki: „konieczna jest walka – nie pisałbym, że ponowna walka – o równoprawną pozycję Polski i polskiego rolnictwa”… Ta walka rzeczywiście jest konieczna. Jeżeli unikniemy tych sformułowań, to będzie to do przyjęcia przez nas wszystkich. Jest to stan, który powinien być trwały, bo nigdy nie ma tak, żeby określona pozycja, nawet najlepsza…</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#Gloszsali">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#ZbigniewCichoń">Jeżeli pan senator Pociej uważa, że rolnictwo jest teraz w najlepszej pozycji w historii, to w dalszym ciągu trzeba walczyć o to, żeby ją utrzymać, czyli ta walka jest niezbędna. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Libicki. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JanFilipLibicki">Doprecyzuję trochę to, co tutaj padło. Myślę, że ta nasza niechęć do tego ostatniego akapitu na stronie 1 wynika z pewnej ogólnej zasady, że jeżeli podejmujemy uchwały o charakterze historycznym, czczące jakąś rocznicę, to wikłanie ich w kontekst bieżący zawsze je osłabia, powoduje niepotrzebne dyskusje itd., itd. Myślę, że taka była intencja senatora Rulewskiego, i taka jest moja, jeśli chodzi o tę uwagę – że to jest po prostu wikłanie tej rocznicy w różne bieżące konteksty, co dla takich uchwał nigdy nie jest dobre. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#StanisławGogacz">Pan senator Borowski. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MarekBorowski">Pan senator Żaryn wspomniał o tym, że tego rodzaju uchwały powinny być przyjmowane przez aklamację, jeżeli to tylko możliwe, jeżeli nie jest to związane ze zbytnim, że tak powiem, poświęceniem którejkolwiek ze stron. Niestety od początku tej kadencji mamy z tym kłopot. To nie jest pierwsza uchwała, kiedy większość senacka upiera się przy pewnych sformułowaniach, które nie muszą być w niej zawarte. Przypomnę np. uchwałę w sprawie Sienkiewicza, którego pan senator Jackowski uwikłał w kwestie uchodźców arabskich. Proponowałem wykreślić ten fragment, deklarując, że to pozwoli na głosowanie przez aklamację. Nie, kompletny upór. A głosowanie było takie, jakie było… Potem były następne, podobne. Proszę państwa, to jest kolejny przykład.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MarekBorowski">Po pierwsze, prawdą jest to, o czym mówił pan senator Pociej – że ta pozycja jest tak dobra, jak nigdy dotąd. Po drugie, nie jest prawdą, że jest nierównoprawna. To jest teza, jak rozumiem, głoszona przez związek zawodowy, niezależny, samorządny, bo związki zawodowe mają to do siebie, że zawsze uważają, że pewne rozwiązania dyskryminują ich członków i walczą o to, żeby były lepsze. Fakty obiektywnie pokazują, że tak nie jest, że ta pozycja nie jest nierównoprawna. Pan senator Chróścikowski powie co innego i będziemy się spierać na ten temat. Jak mamy się spierać, to proszę bardzo. Tylko pytam: po co? Przecież sens tej uchwały jest zupełnie inny, ma ona przypomnieć wysiłek, poświęcenie, ofiarę ludzi, którzy wtedy walczyli o podmiotowość, że tak powiem, stanu chłopskiego. Konsekwentnie stawiam wniosek o wykreślenie tego fragmentu. Z całą pewnością pozwoli to na przyjęcie tej uchwały przez aklamację. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#StanisławGogacz">Jeżeli nie ma już innych głosów, to bardzo proszę pana senatora Chróścikowskiego o ustosunkowanie się do tych propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JerzyChróścikowski">Pierwsze zdanie, które zostało tutaj przywołane, nie było poddane dyskusji. Wymieniając ten 1981 r. – a jest on powtórzony dwa razy – kolega Rulewski chciał podkreślić… Wiemy, że to się działo w 1981 r., znamy historię. Zaczynamy od strajków ustrzyckich. Nie wiem, czy jest potrzeba dwukrotnego wymieniania roku 1981. Niekoniecznie chciałbym tak to podkreślać, jak kolega Rulewski, ale jeśli państwo uważają, że trzeba ten rok powtórzyć dwa razy, w kontekście bydgoskiego marca i strajków w Ustrzykach, to nie będę się sprzeciwiał. Wydaje mi się po prostu, że niepotrzebnie tyle razy to wpisujemy, ale jeśli taka jest wola komisji, to nie będę…</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#JerzyChróścikowski">Jeśli chodzi o skreślenie tego akapitu, to chcę przypomnieć państwu, że był on przedyskutowany i częściowo znalazł się w poprzedniej uchwale. Wtedy państwo uznaliście, że warto go wpisać, bo była to rzeczywista walka o nową perspektywę Unii Europejskiej. Mieliśmy problemy z negocjacjami. Został on teraz powtórzony. Nie upieram się, żeby to wpisywać, bo wyglądałoby na to, że zależy mi na tej walce. Nie, zależało mi tylko na tym, żeby ponownie powtórzyć ten sam akapit i pokazać, że polskie rolnictwo ma problemy i dzisiaj. O 11.00 będziemy dyskutować z panem ministrem Jurgielem o rolnictwie, o problemach polskiej wsi i wyniknie z tej rozmowy, ile jest dzisiaj problemów na polskiej wsi.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#JerzyChróścikowski">Jeżeli państwo tak uważają i chcą zgodzić się na to, żeby był konsensus, to ja naprawdę nie będę upierał się przy tym ostatnim akapicie, ale przedtem państwo w koalicji większościowej zdecydowaliście, żeby ten zapis się znalazł.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#JerzyChróścikowski">Jeżeli uważacie, że teraz ma go nie być, to jestem gotów odstąpić od tego akapitu, bo naprawdę głównie zależy nam na podkreśleniu… Chodzi tylko o to, czy należy przypominać rolę i znaczenie… Czy kończymy na samym historycznym aspekcie i więcej nie dopisujemy, czy też należy dodać choć jedną część zdania, żeby miało to jakieś zakończenie?</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#JerzyChróścikowski">Mam wątpliwość – ale do tego powinny się odnieść osoby bardziej wprawione w pisaniu uchwał – czy wystarczy zakończyć na słowach „tożsamości i świadomości rolników”, czy powinno być jeszcze jedno zdanie, kończące. Ale naprawdę jako wnioskodawca nie upieram się przy tym. Jeżeli chcecie dojść do kompromisu, możemy to wykreślić. Tylko przypominam, że ten akapit już raz był przez państwa przyjęty. Tyle.</u>
          <u xml:id="u-20.7" who="#JerzyChróścikowski">Co do tych kolejnych poprawek, to Biuro Legislacyjne mówi, że to są poprawki językowe, stylistyczne. Tyle mam do powiedzenia. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#StanisławGogacz">Pan senator Libicki. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JanFilipLibicki">Chciałbym się odnieść do tej pierwszej zmiany senatora Rulewskiego. To wymaga czysto technicznego zredagowania, tzn. przestawienia – na początku mówimy o porozumieniach ustrzyckich, bo były w styczniu, potem mówimy o wydarzeniach bydgoskich i wszystko kończymy rokiem 1981. Myślę, że to będzie łatwe i jasne. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, jeżeli nie ma innych głosów, to myślę, że powinniśmy –zanim przekażę głos pani mecenas – uporządkować te nasze propozycje.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#StanisławGogacz">Jeżeli chodzi o poprawki senatora Rulewskiego, które przejął pan senator Libicki, to pan senator Chróścikowski nie ma nic przeciwko temu, żeby poprawka nr 1 została wprowadzona. Ta poprawka zmierza do tego, żeby rozszerzyć… dodać te wydarzenia, które wpisują się w pewien ciąg solidarnościowy, z zastrzeżeniem, żeby ustalić kolejność.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#StanisławGogacz">Do tego jeszcze dojdziemy.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#StanisławGogacz">Druga poprawka pana senatora Rulewskiego jest zbieżna z uwagą pana senatora Borowskiego. Tę poprawkę też przejął senator Libicki, a chodzi o to, żeby przedostatni akapit w całości wykreślić. Pod tą poprawką podpisuje się pan senator Borowski i pan senator Libicki.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#StanisławGogacz">W kontekście tego przedostatniego akapitu mamy również propozycję – chyba nie tak daleko idącą jak wykreślenie całego akapitu – pana senatora Żaryna, ażeby wykreślić „wespół z Rządem i Parlamentem”.</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#StanisławGogacz">Jest też poprawka senatora Cichonia, ażeby w przedostatnim akapicie słowa „konieczna jest ponowna walka, wespół z Rządem i Parlamentem” zastąpić słowami „konieczna jest walka o równoprawną pozycję polskiego rolnictwa”. To, jak rozumiem, są poprawki nie tak daleko idące jak poprawka zmierzająca do wykreślenia całego akapitu.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#StanisławGogacz">Są też poprawki stylistyczne.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#StanisławGogacz">Czy pani mecenas chciałaby coś dodać, czy jest to jasne?</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#StanisławGogacz">Jeżeli chodzi o stanowisko pana senatora Chróścikowskiego, jako inicjatora, to ogólnie nie ma on nic przeciwko temu, żeby dla dobra całości wykreślić przedostatni akapit.</u>
          <u xml:id="u-23.10" who="#JerzyChróścikowski">Tylko pytanie, czy…</u>
          <u xml:id="u-23.11" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JerzyChróścikowski">Tylko czy teraz będzie dobre zakończenie? Czy nie należałoby właśnie uwzględnić… Jeśli uznamy, że zakończymy tę uchwałę na słowach dotyczących historii…</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#Gloszsali">Właśnie…</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#JerzyChróścikowski">…to dobrze. Tylko mam wątpliwości… Fachowcy od uchwał powinni się wypowiedzieć, czy taki koniec wystarczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#StanisławGogacz">Takie jest ostatnie pytanie pana senatora Chróścikowskiego.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę członków komisji i panią mecenas o zastanowienie się nad tym, czy wykreślenie ostatniego akapitu nie spowoduje, że zabraknie logicznego zakończenia tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, pan senator Zientarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#PiotrZientarski">Rozmawiamy tu z panem na temat poprawki alternatywnej w stosunku do tej zgłoszonej przez pana senatora Rulewskiego. Chodzi o fragment: „Przypomnienie roli i znaczenia…</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#PiotrZientarski">Tak, mówię o tym ostatnim akapicie.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#PiotrZientarski">„…NSZZ Rolników Indywidualnych «Solidarność» jest szczególnie istotne obecnie, gdy polskie rolnictwo boryka się z wieloma problemami i gdy konieczna jest ponowna walka – czy też konieczne są zabiegi”…</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#ZbigniewCichoń">…Walczyła, więc zostawmy to tak.</u>
          <u xml:id="u-26.6" who="#PiotrZientarski">„…o równoprawną pozycję polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej”. Nie Polski, tylko polskiego rolnictwa. To byłby kompromis. Chyba tak byłoby lepiej.</u>
          <u xml:id="u-26.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#StanisławGogacz">Czy pan senator Chróścikowski zgadza się z takim pomysłem? Nie wykreślalibyśmy tego przedostatniego akapitu, tylko byśmy go zmienili.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#Gloszsali">Zmodyfikowali…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#PiotrZientarski">Zostałoby zmodyfikowane zakończenie.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#ZbigniewCichoń">Tak, tak.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#PiotrZientarski">„…gdy polskie rolnictwo boryka się z wieloma problemami i konieczna jest walka o równoprawną pozycję polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej”.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#StanisławGogacz">Wykreślilibyśmy słowo „Polski”.</u>
          <u xml:id="u-28.4" who="#PiotrZientarski">Tak, „i gdy konieczna jest walka o równoprawną pozycję polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#StanisławGogacz">Zatem wykreślilibyśmy to, o czym mówił pan senator Żaryn, „wespół z Rządem i Parlamentem”. Pozostanie to, o czym panowie mówicie.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#ZbigniewCichoń">Tak, tak.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, jest propozycja przedstawiona po raz drugi, ażeby ten przedostatni akapit brzmiał następująco: „Przypomnienie roli i znaczenia NSZZ Rolników Indywidualnych «Solidarność» jest szczególnie istotne obecnie, gdy polskie rolnictwo boryka się z wieloma problemami i gdy konieczna jest ponowna walka”…</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#PiotrZientarski">Ponowna…</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#Gloszsali">Nie Polska…</u>
          <u xml:id="u-29.5" who="#ZbigniewCichoń">Bez „ponowna”</u>
          <u xml:id="u-29.6" who="#StanisławGogacz">…nie ma ponownej…</u>
          <u xml:id="u-29.7" who="#Gloszsali">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-29.8" who="#StanisławGogacz">Zatem dalej, „gdy konieczna jest walka o równoprawną pozycję Polski i polskiego rolnictwa…</u>
          <u xml:id="u-29.9" who="#PiotrZientarski">…polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-29.10" who="#StanisławGogacz">…o równoprawną pozycję polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej”. Tak by to brzmiało. Wykreślamy „ponowna”, wykreślamy „Polski”, wykreślamy „wespół z Rządem i Parlamentem”.</u>
          <u xml:id="u-29.11" who="#StanisławGogacz">Pan senator Borowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#MarekBorowski">Jak zwykle wykazuję tendencje koncyliacyjne, w związku z tym proponuję, żeby słowo „równoprawną” zastąpić słowami „wysoką pozycję”.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#Gloszsali">Nie.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#MarekBorowski">Ale tu się właśnie różnimy w poglądach. Pozycja polskiego rolnictwa jest absolutnie równoprawna, absolutnie.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-30.5" who="#MarekBorowski">Nie.</u>
          <u xml:id="u-30.6" who="#PiotrZientarski">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-30.7" who="#MarekBorowski">Chcemy wysokiej, w porządku. Panowie, słuchajcie…</u>
          <u xml:id="u-30.8" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-30.9" who="#MarekBorowski">To jest właśnie przedmiotem sporu w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-30.10" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-30.11" who="#MarekBorowski">To wymagałoby dużych analiz itd. Mam takie analizy, mogę je przedstawić. Pan Chróścikowski przedstawi inne itd. Jeszcze raz podkreślam…</u>
          <u xml:id="u-30.12" who="#Gloszsali">Oczywiście.</u>
          <u xml:id="u-30.13" who="#MarekBorowski">Pan senator jako autor chce tutaj wstawić ocenne tezy dotyczące stanu dzisiejszego rolnictwa. Po co?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, musimy zmierzać do…</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#ZbigniewCichoń">Mam salomonowe wyjście.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#StanisławGogacz">…podjęcia decyzji.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#StanisławGogacz">Pan senator. Proszę.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#Gloszsali">Daleką pozycję…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#ZbigniewCichoń">Proszę państwa, mam propozycję jeszcze bardziej koncyliacyjną niż pan senator Borowski. Jeżeli to ma być przedmiotem sporu, to napiszmy „należną pozycję…</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#PiotrZientarski">…polskiego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#ZbigniewCichoń">…polskiego rolnictwa”. I to wszystko załatwi. Zgadza się, Panie Senatorze?</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#MarekBorowski">„Należną”?</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#ZbigniewCichoń">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MarekBorowski">A dlaczego nie „wysoką”? Ja jestem za tym, żeby napisać „wysoką”.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#MarekBorowski">A pan nie chce „wysokiej”, tylko chce „należną”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Chróścikowski jest urzędującym przewodniczącym „Solidarności” rolników indywidualnych. Poza tym jest częstym uczestnikiem debat rolnych w parlamencie, tak więc jego wypowiedzi są…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MarekBorowski">Ten akapit jest niepotrzebny. Podtrzymuję wniosek o jego skreślenie.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, powinniśmy przystąpić do przegłosowania tych propozycji, które państwo przedstawiliście…</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#PiotrZientarski">Przepraszam…</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#StanisławGogacz">Pan senator.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PiotrZientarski">Panie Przewodniczący, może doprowadzimy do konsensusu, jeśli chodzi o ten ostatni akapit…</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#StanisławGogacz">A ja przeczytam to jeszcze…</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#PiotrZientarski">…żeby nie było…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#MarekBorowski">Ale pan senator Chróścikowski zgadzał się, żeby to wykreślić. Po co do tego wracać?</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#JanFilipLibicki">Po co wracać?</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#Gloszsali">Tak…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze, czy pan się zgadza, żeby wykreślić przedostatni akapit?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JerzyChróścikowski">Powiedziałem, że w ramach działania koncyliacyjnego jestem…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#StanisławGogacz">To jest najdalej idąca poprawka.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#StanisławGogacz">Te stylistyczne przegłosujemy na końcu, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#StanisławGogacz">Pierwsza poprawka to jest…</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#Gloszsali">Biuro Legislacyjne…</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#StanisławGogacz">Ale rozmawiałem z Biurem Legislacyjnym w trakcie debaty.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, pierwsza poprawka, którą proponuję do przegłosowania, została zgłoszona przez pana senatora Rulewskiego dzięki senatorowi Libickiemu, ale taką poprawkę zgłosił również pan senator Borowski. Pan senator Chróścikowski jest do niej nastawiony pozytywnie. Chodzi o to, żeby zmienić zdanie, które rozpoczyna się w akapicie pierwszym słowem „wydarzenie”, a kończy się słowem „wieku”. Brzmiałoby ono tak: „Wydarzenie to, wieńczące długoletni opór chłopski, w następstwie strajków, wydarzeń bydgoskich z marca 1981 r. oraz porozumień ustrzyckich ze stycznia wpisuje się w ciąg osiągnięć wielkiego ruchu solidarnościowego początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku”.</u>
          <u xml:id="u-41.8" who="#JanFilipLibicki">Mogę przeczytać…</u>
          <u xml:id="u-41.9" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, niech pan przeczyta swoją propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JanFilipLibicki">„Wydarzenie to, wieńczące długoletni opór chłopski, w następstwie porozumień ustrzyckich ze stycznia i wydarzeń bydgoskich z marca 1981 r.”… Chodzi o to, żeby zlikwidować te podwójne daty.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#StanisławGogacz">Ale słowo „strajków” pominięto…</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#JanFilipLibicki">Jeszcze raz: „Wydarzenie to, wieńczące długoletni opór chłopski, w następstwie Porozumień Ustrzyckich ze stycznia oraz strajków, wydarzeń bydgoskich z marca 1981 r.”…</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#JanFilipLibicki">Tak, itd.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#StanisławGogacz">Kto jest za przyjęciem zapisu przedstawionego przez pana senatora Libickiego?</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#komentarz">(9)</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#komentarz">(3)</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, przechodzimy do poprawki nr 2. Propozycję tę przedstawił pan senator Rulewski. Status poprawki uzyskała ona dzięki panu senatorowi Libickiemu. Chodzi o to, ażeby wykreślić przedostatni akapit w przedmiotowym druku.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#StanisławGogacz">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#komentarz">(8)</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#komentarz">(1)</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#komentarz">(4)</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, już chyba nie ma poprawek merytorycznych, bo cała dyskusja dotyczyła wykreślonego akapitu. Przechodzimy do poprawek stylistycznych.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę panią mecenas o zaprezentowanie tych poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#DanutaDrypa">Chciałam tylko wyjaśnić, Panie Przewodniczący, że te propozycje poprawek zostały zgłoszone przez polonistów, nie przez Biuro Legislacyjne.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#StanisławGogacz">Chodzi o zredagowanie…</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#DanutaDrypa">Tak.</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#DanutaDrypa">Propozycja pierwszej zmiany jest związana z tytułem. Chodzi o to, aby tytuł uchwały mówił o tym, że jest to uchwała w 35. rocznicę rejestracji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Zatem wyrazy „w sprawie 35. rocznicy…”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#StanisławGogacz">Muszę od razu dopytać pana senatora Chróścikowskiego, co o tym sądzi, i poddamy to pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#DanutaDrypa">Chodzi o to, aby zacząć od „w 35. rocznicę”.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze?</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#JerzyChróścikowski">Nie mam nic przeciwko temu.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, może w takim razie od razu to przegłosujemy.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#StanisławGogacz">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#komentarz">(12)</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#StanisławGogacz">Następna propozycja. Jak rozumiem, senator Chróścikowski przejął tę poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#DanutaDrypa">Następna propozycja dotyczy…</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#StanisławGogacz">Kończymy już ten punkt.</u>
          <u xml:id="u-46.2" who="#DanutaDrypa">Chodzi o ostatnie zdanie w pierwszym akapicie. Propozycja dotyczy tego, aby wyraz „solidarnościowego” został zapisany wielką literą. Podkreślałoby to, że jest to…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#StanisławGogacz">Czy pan senator Chróścikowski przejmuje tę poprawkę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JerzyChróścikowski">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator przejmuje tę poprawkę.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#StanisławGogacz">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(12)</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#StanisławGogacz">Kolejna propozycja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#DanutaDrypa">Kolejna propozycja dotyczy akapitu drugiego. Chodzi o to, aby wyrazy „znakomitej części” zastąpić wyrazami „znakomitej większości”, jeżeli była to większość społeczeństwa, albo „dużej części”, jeżeli nie była to większość społeczeństwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze Chróścikowski, przejmuje pan tę poprawkę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JerzyChróścikowski">Tak, przejmuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#DanutaDrypa">Tylko które sformułowanie?</u>
          <u xml:id="u-52.2" who="#JerzyChróścikowski">Może teraz to przedyskutujemy?</u>
          <u xml:id="u-52.3" who="#StanisławGogacz">Ale co?</u>
          <u xml:id="u-52.4" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-52.5" who="#JerzyChróścikowski">Propozycje są dwie, tylko trudno jest to określić. Kto z państwa chciałby się wypowiedzieć w tej sprawie? Które sformułowanie lepiej brzmi?</u>
          <u xml:id="u-52.6" who="#ZbigniewCichoń">Jak…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#DanutaDrypa">Propozycja dotyczy tego, aby wyrazy „znakomitej części” zostały zastąpione wyrazami „znakomitej większości”, jeżeli była to większość społeczeństwa, albo wyrazami „dużej części”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#JanŻaryn">Sformułowanie „znakomita większość” brzmi lepiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#StanisławGogacz">Tak, lepiej…</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#StanisławGogacz">…brzmi w uszach.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#DanutaDrypa">Brzmi to lepiej.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#JerzyChróścikowski">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#MarekBorowski">Czasami zasady poprawnej polszczyzny muszą ustąpić wobec konieczności użycia pewnego ezopowego języka, żeby uniknąć dyskusji, jak to tam wtedy było. Pamiętam, że państwo z NSZZ „Solidarność”, kiedy mieli rejestrować związek, przychodzili pod sąd z transparentami z hasłami „Jak związek zarejestrujecie, chleb z szynką jeść będziecie”. Po rejestracji okazało się, że szynki nie ma, a i z chlebem były problemy, przynajmniej przez pewien czas. Fakt, po pewnym czasie, mniej więcej po 10 latach, się poprawiło.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#MarekBorowski">Ale tak było. Wydaje mi się, że to sformułowanie „znakomitej części” jest bardzo wyważone i lepiej go nie ruszać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#StanisławGogacz">Zatem pan senator proponuje pozostawienie wyrazu „znakomitej”, ale „znakomitej części” czy „znakomitej większości”?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#JerzyChróścikowski">Chcę, żeby został zwrot „znakomitej części”…</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#StanisławGogacz">Zostawić, tak? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#JerzyChróścikowski">…z tej starej wersji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#StanisławGogacz">Zatem nie musimy głosować, po prostu takie status quo zachowujemy.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#JerzyChróścikowski">Jeżeli tak wynika z dyskusji, to nie podnoszę…</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, przechodzimy do następnej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#DanutaDrypa">Ostatnia uwaga dotyczy…</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#komentarz">(Rozmowy na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, proszę o uwagę, teraz trzeci akapit.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#DanutaDrypa">Tak, to jest akapit trzeci.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#StanisławGogacz">Ostatnie zdanie w trzecim akapicie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#DanutaDrypa">To jest zmiana stylistyczna. Chodzi o to, aby ostatnia część tego zdania miała ten sam sens gramatyczny co pierwsza. Może odczytam to:</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#DanutaDrypa">„Dzięki rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych «Solidarność» możliwe stało się pokonanie przez polską wieś kolejnego etapu w walce o przywrócenie jej równoprawnego miejsca w polskim społeczeństwie, a także umocnienie świadomości podmiotowości tej grupy zawodowej”. Zamiast wyrazów „umocniło świadomość” są wyrazy „umocnienie świadomości”.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#StanisławGogacz">Czy pan senator przejmuje tę poprawkę?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#JerzyChróścikowski">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#StanisławGogacz">Kto jest za wprowadzeniem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#komentarz">(12)</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-65.4" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-65.5" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-65.6" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, teraz cała uchwała.</u>
          <u xml:id="u-65.7" who="#komentarz">(Brak nagrania)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze Chróścikowski, czy pan zechce być sprawozdawcą?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#JerzyChróścikowski">Nie jestem członkiem komisji, ale chcę…</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#StanisławGogacz">Szczególne prawo dla rolników indywidualnych…</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-67.3" who="#JerzyChróścikowski">Pani Legislator, czy jako wnioskodawca będę mógł reprezentować swoją komisję…</u>
          <u xml:id="u-67.4" who="#DanutaDrypa">Tak.</u>
          <u xml:id="u-67.5" who="#JerzyChróścikowski">Jako wnioskodawca chcę prezentować, a potem ktoś z komisji pilnie….</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#DanutaDrypa">Ale sprawozdawca komisji jest jeden, tak więc pan przewodniczący jako wnioskodawca tej uchwały, która jest związana z rocznicą przypadającą w danym roku – mimo że nie jest pan członkiem Komisji Ustawodawczej – może być sprawozdawcą.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#JerzyChróścikowski">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#StanisławGogacz">W takim razie pan senator Chróścikowski będzie sprawozdawcą.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#StanisławGogacz">Panie Senatorze, dziękuję za to, że pan wniósł taką właśnie inicjatywę, że pan przygotował tę propozycję uchwały.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#StanisławGogacz">A teraz przechodzimy do punktu drugiego: pierwsze czytanie projektu uchwały w 95. rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego; druk senacki nr 153.</u>
          <u xml:id="u-69.3" who="#StanisławGogacz">Pan senator Czerwiński jest przedstawicielem wnioskodawców, a pani legislator Bożena Langner zajmuje się tym od strony prawnej.</u>
          <u xml:id="u-69.4" who="#StanisławGogacz">Czy w związku z tym, że druki zostały dostarczone dzisiaj, komisja zgadza się na procedowanie? Nie usłyszałem głosów sprzeciwu, więc zgodnie z wymogami formalnymi możemy przystąpić do procedowania tego punktu.</u>
          <u xml:id="u-69.5" who="#StanisławGogacz">W tym czasie pan senator Czerwiński przedstawi nam tę inicjatywę. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#JerzyCzerwiński">Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#JerzyCzerwiński">W tekście tej uchwały starałem się mniej pisać – chociaż też znalazło się trochę danych, nazwałbym to, faktograficznych – o przebiegu tego powstania, a więcej o jego przyczynach i skutkach. Chodziło o to, żeby oddać cześć Ślązakom, którzy podjęli walkę zbrojną i skutecznie doprowadzili ją do końca. To powstanie traktuje się jako jedno z naszych nielicznych powstań zwycięskich, szczególnie w aspekcie konsekwencji, które z tym powstaniem są związane, a mianowicie znacznego – co jest zresztą zapisane w tekście – powiększenia obszaru, który Polska otrzymała na Górnym Śląsku. Chodzi zarówno o kwestie obszarowe, terytorialne, jak i ludnościowe, demograficzne czy potencjał gospodarczy. W tekście zaznaczona jest też wyraźnie kwestia polskości Górnego Śląska, która tak naprawdę była na sztandarach Ślązaków. Uważam, że nie powinniśmy o tym zapominać, a właśnie tę kwestię podkreślać. To o polskość Górnego Śląska wtedy walczono i ją wywalczono. Inną kwestią jest to, że pojawiają się w lokalnych mediach – nie ostatnio, ale pojawiały się, jestem mieszkańcem Opolszczyzny – próby, nazwałbym to, zafałszowania znaczenia tego powstania, tego zryw. Mówiono nawet, że była to walka o prawa mniejszości. To nie była walka o prawa mniejszości, to była walka o polskość Górnego Śląska. Dziękuję państwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#StanisławGogacz">Otwieram dyskusję nad przedstawioną propozycją uchwały.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#StanisławGogacz">Myślę, że wszyscy zapoznaliśmy się z tekstem. Wysłuchaliśmy senatora Czerwińskiego, przedstawiciela wnioskodawców, który nam zreferował tę uchwałę. Jeżeli potrzebny jest czas, żebyśmy jeszcze to przejrzeli, to bardzo proszę. Może jednak ktoś chciałby się ustosunkować do zapisów…</u>
          <u xml:id="u-71.2" who="#StanisławGogacz">Proszę mi jeszcze powiedzieć, Panie Senatorze Czerwiński, czy sformułowanie „mała ojczyzna” istniało w tamtym czasie, w tamtym kontekście społeczno-politycznym? Mówiło się o Śląsku „mała ojczyzna”? Na spotkaniach używamy tego określenia bardzo często. Mniej więcej wiem, co to jest „mała ojczyzna”, nie wiem jednak, w jakim kontekście… Chciałbym zapytać o to w kontekście powstań śląskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#JerzyCzerwiński">Przyznam, że nie wiem, jak to było w trakcie powstania, ale ono funkcjonuje obecnie. Na Śląsku pojęcie „mała ojczyzna” jest dość powszechne. Jeśli ono razi, to nie upieram się przy nim, po prostu starałem się zbliżyć do tego słownictwa, które w tej chwili na Górnym Śląsku jest używane. Często mówię o Ślązakach, żeby ta grupa etniczna była też dostrzeżona i dowartościowana. Ale nie upieram się przy tym. Można to zastąpić innym słowem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Leszek Piechota.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#LeszekPiechota">Mam pytanie do pana sprawozdawcy, na razie dotyczące tylko kwestii stylistycznych. Chodzi o ten zapis, że „skutkiem miała być decyzja międzysojuszniczych komisji”. Skutkiem czego? Do którego zdania jest tu odniesienie? Nie za bardzo jest to dla mnie logiczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#JerzyCzerwiński">Chodzi o poprzednie zdanie – o skutek takiego a nie innego wyniku plebiscytu. Chodziło tylko o tych 40% głosujących. Nawiasem mówiąc, były dwie propozycje. Jedna angielsko-włoska, druga francuska. Dla nas korzystniejsza była francuska, ale one obydwie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#LeszekPiechota">Na które zgadzał się Korfanty, bo zgadzał się na obydwie. Sam liczył na to, że przyjedzie dużo Polaków, a nie przyjechało. Nie jest tak, że my byliśmy przeciwko temu. Nie wiem, czy w ogóle o tym pisać, ale rozumiem, że jest skutkiem tego, co spowodowało tę decyzję, tak? Dla mnie nie jest…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#JerzyCzerwiński">Jeśli chodzi o kwestie związane z wynikiem plebiscytu, to za przynależnością do Polski opowiedziało się tylko 40% mieszkańców.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#LeszekPiechota">Miała skutki… Nie jest to dla mnie…</u>
          <u xml:id="u-77.2" who="#JerzyCzerwiński">I skutkiem tego…</u>
          <u xml:id="u-77.3" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#LeszekPiechota">Nie jest to dla mnie poprawne pod względem stylistycznym, ale na razie nie mam pomysłu, jak to poprawić. I mimo wszystko brakuje mi tu jednej zasadniczej kwestii – zasygnalizowania, że Śląsk uzyskał dzięki tej walce specjalny status administracyjny w Polsce… Moim zdaniem dopiero konstytucja marcowa mu to zabrała.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#LeszekPiechota">Tak jest. Moim zdaniem nie można tej sprawy nie podkreślić. Właśnie to zostało docenione w sposób szczególny, prawda? Powody mogły być różne, znamy tę historię. Tym, którzy się tym interesują, nie trzeba o tym dokładnie… Nie jest to jakaś rozprawa historyczna, ale kwestia tego wyjątkowego statusu, jaki otrzymał Śląsk, po prostu powinna być zasygnalizowana, bo nie możemy zafałszowywać historii. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#StanisławGogacz">Pan senator Żaryn wcześniej się zgłaszał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#JanŻaryn">Mam kilka propozycji poprawek. Zacznę od pierwszego akapitu i kwestii małej ojczyzny. Proponuję zamienić to na takie sformułowanie, po tym zdaniu, że wybuchło III powstanie na Górnym Śląsku. „Ślązacy po raz trzeci zmuszeni zostali do zbrojnej walki o przyłączenie tej części historycznych ziem polskich do Polski”, „o przyłączenie tej części historycznych ziem polskich – niestety – do Polski”. Wiem, że nie jest to najlepszy pomysł pod względem stylistycznym, podobnie jak powtarzanie kilka razy wyrazu „trzeci”, ale podkreśliłbym to, można też na przykład użyć wyrazu „macierz”.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#LeszekPiechota">Czy senator zgodziłby się na sformułowanie „ziem piastowskich do Polski”?</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#JanŻaryn">Może być „ziem piastowskich do Polski”, żeby nie powtarzać tego dwa razy. Lepiej to brzmi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#PiotrZientarski">Panie Przewodniczący, może jeśli chodzi o pierwszą kwestię, to żeby już nie wracać do tego i mieć stanowisko pana profesora, razem z kolegą…</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#PiotrZientarski">Dobrze, to nie.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#PiotrZientarski">Nie powołuję się, dobrze.</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#PiotrZientarski">Jeśli chodzi o ten fragment „Ślązacy po raz trzeci zmuszeni zostali”, to zamiast wyrazu „zmuszeni” proponowałbym…</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#Gloszsali">Zdecydowali…</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#PiotrZientarski">…wyraz „podjęli”. Zostali zmuszeni przez okoliczności, podjęli z musu…</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#ZbigniewCichoń">To już lepiej „poderwali się”.</u>
          <u xml:id="u-81.9" who="#PiotrZientarski">„Podjęli zbrojną walkę” lub „poderwali się do walki”. „Podjęli zbrojną walkę” o to przyłączenie. O!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Żaryn. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#JanŻaryn">W kontekście pierwszej części… Trzeba będzie wrócić do tych 40% głosujących. Ma pan rację, Panie Senatorze, że użycie zwrotu „skutkiem” nie brzmi dobrze. Ale zanim do tego dojdziemy, mam jeszcze inny problem merytoryczny. Mianowicie nie byłbym za tym, żeby wprowadzać tutaj kontekst autonomii śląskiej, ponieważ on był jednak efektem wymuszenia. To był krok wstecz wobec polskich aspiracji i potem rzutował na inne roszczenia, np. mniejszości ukraińskiej, by południowo-wschodnie kresy też miały taką samą formułę autonomii. Akurat nie uważam, aby było konieczne, żeby tutaj to zamieszczać. Mam jednak inny problem. Chodzi o – raz, dwa, trzy, cztery – czwarty akapit od góry. Mianowicie chodzi o to, żeby zaznaczyć gdzieś wyjątkową rolę Górnego Śląska dla II Rzeczypospolitej. De facto bez majątku, który tam się znajdował, polska suwerenność gospodarcza byłaby bardzo mocno zachwiana. To nie była walka wyłącznie o kawałek ziemi tyko de facto o jakość suwerenności. I ja bym to podkreślił, proponując bardzo małą wstawkę. W tymże akapicie jest takie zdanie: „stały się one podstawą” itd. Dodałbym do tego…</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#StanisławGogacz">Akapit trzeci.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#JanŻaryn">Już mówiłem, czwarty akapit od góry, a trzeci od dołu. Napisałbym: „stały się one podstawą suwerenności gospodarczej Polski i rozwoju jej gospodarki”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#LeszekPiechota">Chciałbym się odnieść do tego, co powiedział pan profesor. Niedocenianie sejmiku śląskiego jest tu… Nie wiem, czy to musi być tu ujęte, ale wydaje mi się, że gdyby nie kasa sejmiku śląskiego, to takiej modernizacji, jaka miała miejsce na Śląsku, nigdy by nie było. Głównie z tych pieniędzy było finansowane budownictwo urzędowe, administracyjne, socjalne. Cała moderna w Katowicach powstała właściwie w ramach mecenatu sejmiku i ówczesnego przywódcy Grażyńskiego. Niedocenienie tej autonomii… Przecież ona wcale nie jest przeciwna ustrojowi państwa polskiego. Moim zdaniem nawet jeśli powstałaby autonomia ukraińska, to może później nie byłoby takich konfliktów. Może gdyby naród ukraiński miał większą podmiotowość w państwie polskim, to nie byłoby potem pacyfikacji, różnych ruchów narodowych w okresie międzywojennym. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#StanisławGogacz">Przepraszam bardzo, Panowie Senatorowie.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#JanŻaryn">Ad vocem…</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#StanisławGogacz">Dyskutujemy cały czas o akapicie czwartym od góry, o fragmencie „stały się one podstawą rozwoju”, tak?</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#PiotrZientarski">Tak, tak.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#StanisławGogacz">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JanŻaryn">Nie mam na razie nic do dodania, jeśli chodzi o akapit czwarty. Zgłosiłem swoją propozycję.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#JanŻaryn">Odniosę się do naszego wątku pobocznego, że celem jest uhonorowanie powstania i powstańców. Powstańcy na pewno nie walczyli o autonomię. Autonomia była efektem kompromisu dyplomatycznego, a nie celem walki. Dlatego nie mieszałbym tego, z całym szacunkiem do tego, co powiedział pan senator, bo to prawda – Polska bardzo wiele zawdzięcza Grażyńskiemu, a sejmik był bardzo ważną instytucją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Czerwiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#JerzyCzerwiński">Jeśli można, to chciałbym odnieść się do kwestii merytorycznej. Co do poprawek stylistycznych, to się z nimi zgadzam, nie ma tu żadnego problemu, one są spójne z tą uchwałą. Nie wprowadzałbym jednak do niej kwestii związanych z autonomią Śląska. Przede wszystkim powstanie autonomii zawdzięczamy, tak jak powiedział profesor Żaryn, pewnemu targowi dyplomatycznemu – a właściwie ustępstwom Polaków na rzecz państw, które wywierały naciski, głównie Niemiec – a także częściowo sposobowi prowadzenia wówczas polityki. Otóż autonomia, nawiasem mówiąc ogłoszona wcześniej, jeszcze przed plebiscytem, miała właśnie zachęcić do głosowania na rzecz polskości tych terenów. Z powstaniami nie ma to nic wspólnego, to idzie właśnie w przeciwnym kierunku. Powstańcy walczyli o polskość. Autonomią próbowano przekonać Ślązaków do tego, aby głosowali za Polską, tak jak powiedziałem, wcześniej. Wobec tego na pewno nie jest skutkiem powstania, to nie ma związku przyczynowo-skutkowego. Dlatego, jeśli chodzi o autonomię, to w ogóle bym jej w uchwale nie umieszczał. A inną kwestią jest docenienie roli Górnego Śląska. Jest to wspomniane w tekście uchwały, ponieważ my nie doceniamy tego, jaką rolę pełnił Górny Śląsk w II Rzeczypospolitej. Mówimy o Centralnym Okręgu Przemysłowym, o budowie Gdyni, bardzo ważnych kwestiach, ale to wszystko byłoby niemożliwe bez Śląska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#StanisławGogacz">Możemy mówić o budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego itd., itd., ale bardzo prosiłbym, żebyśmy skupili się na tematyce właśnie tej uchwały, mianowicie na III powstaniu. Możemy mówić o wszystkim, o bardzo wielu sprawach, szczególnie w kontekście badań naukowych…</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#LeszekPiechota">Muszę jednak tak po wojskowemu…</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, Panie Senatorze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#LeszekPiechota">Trudno bawić się w stylistykę i wygładzanie tekstu, jeżeli wynika on z pewnych przesłanek ideowych autora. To jest bardzo istotna kwestia. Jeżeli przekonania autora co do roli powstania, jego powodów, tego całego ruchu, tego, jakie były jego skutki i motywacje, są odmienne od naszej wiedzy historycznej w tym zakresie, to trudno skupić się tylko na detalach związanych z zapisami stylistycznymi czy semantycznymi. Mimo wszystko zanim się taką uchwałę podejmie, powinna odbyć się jakaś krótka debata wyjaśniająca, tak żeby poznać poglądy na ten temat wszystkich uczestników, którzy będą nad tym głosować. Oczywiście można dojść do kompromisu i pewnych drażliwych spraw nie podejmować. Podam przykład. Przecież wiemy, że jednym z motywów tego powstania ludności śląskiej, popieranego przez ówczesnych przemysłowców, była niechęć do przynależności do Niemiec. Przyczyny były oczywiste – obawiano się, że Śląsk poniesie główny ciężar kontrybucji związanej z I wojną światową. Taka motywacja była i jest logiczna, uczciwa i nie należy… Trudno do tego przykładać przesłanki patriotyczne. Po prostu przemysłowcy, którzy prowadzili działalność na tym terenie, obawiali się, że jeżeli będą przynależeć do Niemiec, to poniosą główny ciężar kontrybucji i zapłaty za odszkodowania wojenne wobec Francji i innych krajów, które wygrały I wojnę światową. Ale to nie był jedyny element, bo ten żywioł polski i walka o polskość i o niezależność była oczywista. Także przykład Korfantego, który był przywódcą i autorytetem dla wszystkich mieszkańców, pokazuje, że chęć przyłączenia do Polski, do macierzy była bardzo silna. O tych wszystkich aspektach nie można zapomnieć, tak samo jak o kwestii zgody na to, że emigracja mogłaby pomóc… Nawet gdyby odciąć tę grupę osób, która przyjechała, i tak przegralibyśmy ten plebiscyt. Takie są fakty. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, proponuję…</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#PiotrZientarski">Panie Przewodniczący, mam jeszcze…</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#StanisławGogacz">…żebyśmy powoli kończyli dyskusję. Przystąpmy do zredagowania ostatecznego tekstu – jeżeli nam się uda – dotyczącego przedmiotowej inicjatywy.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, pan senator Zientarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#PiotrZientarski">Szanowni Państwo! Panie Przewodniczący!</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#PiotrZientarski">Chodzi o uhonorowanie uczestników powstania.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#StanisławGogacz">Tak.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#PiotrZientarski">Zgadzam się z tym, że wszystkie wątki poboczne mogą sprowadzić nas na manowce, jeśli chodzi o prace nad naszą uchwałą okolicznościową. Dlatego proponowałbym – przed chwilą mówił o tym pan senator Piechota – wykreślenie drugiego akapitu, co nie spowoduje uszczerbku w kontekście podkreślenia rangi tej walki. Proszę państwa, wszyscy wiemy, że zawsze tego rodzaju uchwała ma charakter edukacyjny. Weźmy to sformułowanie: „którego wyniki zafałszował” nie wyniki, bo wyniki nie były sfałszowane, a rezultat. Poza tym ktoś powie: ale przecież było 200 tysięcy niemieckich emigrantów ze Śląska, tak? Itd., itd. To nie przemawia absolutnie… Dotykamy różnego rodzaju meandrów politycznych itd. Uważam, że te zmiany, o których mówiliśmy w kontekście trzeciego akapitu, jak najbardziej powinny być wprowadzone, czyli chodzi o „ziemie piastowskie”. Propozycje pana profesora Żaryna dotyczące czwartego akapitu także powinny być przyjęte. Bez sporów historycznych, bez podtekstów, bez niedopowiedzeń, bo wynik nie był sfałszowany. Taka jest moja propozycja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#StanisławGogacz">Jest propozycja pana senatora Zientarskiego, żeby wykreślić drugi akapit.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#StanisławGogacz">Czy ktoś chciałby się odnieść do tej propozycji?</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, pan senator Żaryn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JanŻaryn">Nie będę się upierał, żeby ten akapit istniał, ale jego treść jest zgodna…</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#JanŻaryn">Nie, nie, jego treść jest zgodna z wszystkimi podręcznikami w Polsce. Ten kontekst edukacyjny nie został pogłębiony, tylko powtórzony. Nie ma to aż tak wielkiego znaczenia. Jest to prawda, z tego zdania bardzo wyraźnie wynika, że nie wyniki plebiscytu zostały sfałszowane, tylko został sfałszowany, w skrócie myślowym…</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#PiotrZientarski">Rezultat.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#JanŻaryn">…rezultat. Jest to skrót myślowy wynikający z faktu, że pojawiło się blisko 200 tysięcy Niemców, którzy – to taki kruczek prawny – mogli się tam tego dnia znaleźć, ale de facto ze śląskością nie mieli nic wspólnego, w odróżnieniu od Ślązaków, którzy mieszkali tam na stałe od wielu pokoleń. Ale nie ma sensu wchodzić tak głęboko w meandry ówczesnego prawnego zapisu plebiscytowego. Nie będę się przy tym upierał, ponieważ edukacyjny wymiar jest tutaj tak samo widoczny – jest tu taki sam poziom wtajemniczenia – jak w podręcznikach szkolnych. A jak wiadomo, autorzy podręcznika nie mają aspiracji, żeby tłumaczyć wszystko.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#JanŻaryn">Jeżeli zaś państwo jednak uznaliby, że ten akapit warto pozostawić, ponieważ jest zgodny z polskimi podręcznikami, to proponowałbym taką zmianę: „w efekcie za przynależnością do Polski opowiedziało się nieco ponad 40% głosujących. Decyzją międzysojuszniczej komisji rządzącej i plebiscytowej przyznano Niemcom 3/4 obszaru plebiscytowego, w tym całego okręgu przemysłowego wraz z głównymi miastami”. Jest to poprawka czysto stylistyczna, ale uciekamy od tego niezbyt jasnego sformułowania, o którym mówił senator Piechota, czyli „skutkiem miało być”, bo nie do końca wiadomo, czego skutkiem, jakie były intencje. Zatem niech będzie sformułowanie, że decyzją międzysojuszniczej komisji przyznano Niemcom 3/4 obszaru – to takie obiektywne zdanie podręcznikowe. Ale, jak mówię, nie będę się upierał. Dla mnie dużo ważniejsza, dużo bardziej merytoryczna, wbrew pozorom, jest zaproponowana przeze mnie poprawka dotycząca akapitu czwartego, tzn. podkreślenia suwerenności. Chodzi mi o zdanie: „Stały się one podstawą suwerenności gospodarczej Polski i jej rozwoju”.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#DanutaDrypa">„I jej rozwoju”.</u>
          <u xml:id="u-94.7" who="#JanŻaryn">Tak, „i jej rozwoju”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Czerwiński. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JerzyCzerwiński">Nazwałbym to próbą kompromisu, ale poprzez autopoprawkę proponuję nieco zmodyfikować treść tego drugiego akapitu…</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#StanisławGogacz">Drugiego?</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#JerzyCzerwiński">Drugiego, mówimy cały czas o drugim akapicie. To formułowanie zostanie zmiękczone: „Powstanie poprzedził plebiscyt z marca 1921 r., na którego wyniki miał wpływ udział blisko 200 tysięcy niemieckich emigrantów ze Śląska”.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#PiotrZientarski">…rezultat.</u>
          <u xml:id="u-96.4" who="#Gloszsali">…na wyniki.</u>
          <u xml:id="u-96.5" who="#JerzyCzerwiński">Wyniki albo rezultat. Może być: „na którego rezultat miał wpływ udział” itd. Zrezygnujemy ze słowa „zafałszował”, a pozostanie fakt historyczny, bo na te wyniki rzeczywiście miał wpływ ich udział, być może nie był to wpływ decydujący, ale w niektórych aspektach mógłby przeważyć, np. w kontekście miast.</u>
          <u xml:id="u-96.6" who="#JanŻaryn">Jeszcze jedno…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#StanisławGogacz">Bardzo proszę, pan senator Żaryn.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JanŻaryn">Przepraszam, ale tym razem wtrącę się jako historyk. To nie zostało tu zapisane, ale rozumiem, że wszyscy wiemy, że podstawowy problem polegał na tym, że wszystkie strony biorące udział w tym dyplomatycznym dialogu podkreślały fakt niemożności podziału Śląska. Pamiętacie państwo? Przepraszam, że jako historyk wtrącam się z taką akademicką kwestią, ale problem polegał na tym, że wynik 40% oznaczał, że de facto cały Śląsk, niepodzielny w sensie ekonomicznej jedności, powinien przynależeć do Niemców. Rzecz jasna, w wyniku powstania doszło do podziału. Był on negatywnym skutkiem z punktu widzenia rozwoju tej ziemi, ale za to najbogatsza część znalazła się w Polsce. Powstanie złamało kanoniczną zasadę, że Górny Śląsk jest niepodzielny, tak jak np. Mazowsze czy jakaś inna historyczna ziemia. Tego nie trzeba pisać, chciałbym tylko, żebyście państwo przypomnieli sobie ten fakt.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, mamy następujące propozycje zmian w tym tekście.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#StanisławGogacz">Jeżeli chodzi o pierwszy akapit, to jest propozycja, ażeby brzmiał on następująco: „W nocy z 2 na 3 maja 1921 r. wybuchło na Górnym Śląsku III Powstanie Śląskie. Ślązacy po raz trzeci podjęli zbrojną walkę o przyłączenie tej części historycznych ziem piastowskich do Polski”. Tak zrozumiałem tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#StanisławGogacz">Najpierw przeczytam wszystkie te propozycje, a później będziemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#StanisławGogacz">Jeżeli chodzi o drugi akapit, to najdalej idąca jest propozycja, żeby wykreślić cały akapit. Są też propozycje, żeby zmodyfikować zapisy.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#StanisławGogacz">Pierwszą – chodzi o drugą część tego akapitu – jest propozycja pana senatora Zientarskiego…</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#StanisławGogacz">Nie senatora Zientarskiego tylko senatora Żaryna, tak.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#Gloszsali">Chodzi o to, żeby skrócić…</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#StanisławGogacz">Chodzi o to, żeby wykreślić słowa „skutkiem miała być decyzja”, a w ich miejsce wpisać słowa „decyzją międzysojuszniczej komisji rządzącej” itd.</u>
          <u xml:id="u-99.9" who="#JerzyCzerwiński">Też miałem stylistyczną propozycję, ale…</u>
          <u xml:id="u-99.10" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-99.11" who="#StanisławGogacz">Tak. Jest propozycja pana senatora Czerwińskiego, ażeby nie używać sformułowania ocennego „zafałszował”, tylko żeby wpisać „na którego rezultat miał wpływ”, nie na wyniki tylko na rezultat…</u>
          <u xml:id="u-99.12" who="#Gloszsali">…miał wpływ udział…</u>
          <u xml:id="u-99.13" who="#StanisławGogacz">Tak, itd. Rozumiem, że poprawki senatora Żaryna i senatora Czerwińskiego mogą być kompatybilne. Zatem mamy trzy poprawki dotyczące akapitu drugiego. Jest też poprawka dotycząca akapitu czwartego, żeby trzecie zdanie – trzecie czy czwarte – brzmiało w ten sposób: „Stały się one podstawą suwerenności gospodarczej Polski i rozwoju II Rzeczypospolitej”. Dalsza część pozostaje bez zmian.</u>
          <u xml:id="u-99.14" who="#Gloszsali">….gospodarność.</u>
          <u xml:id="u-99.15" who="#JanŻaryn">„Rozwoju II Rzeczypospolitej” brzmi bardzo dobrze.</u>
          <u xml:id="u-99.16" who="#StanisławGogacz">Proszę państwa, to wszystko.</u>
          <u xml:id="u-99.17" who="#StanisławGogacz">Proponuję, żebyśmy przystąpili do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-99.18" who="#StanisławGogacz">Chodzi o państwa propozycję dotyczącą akapitu pierwszego.</u>
          <u xml:id="u-99.19" who="#StanisławGogacz">Kto jest za?</u>
          <u xml:id="u-99.20" who="#komentarz">(10)</u>
          <u xml:id="u-99.21" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-99.22" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-99.23" who="#StanisławGogacz">Pan senator Cichoń był za.</u>
          <u xml:id="u-99.24" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
          <u xml:id="u-99.25" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-99.26" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-99.27" who="#StanisławGogacz">Jeżeli chodzi o akapit drugi, to najdalej idąca jest poprawka dotycząca wykreślenia tego akapitu.</u>
          <u xml:id="u-99.28" who="#StanisławGogacz">Kto jest za wykreśleniem tego akapitu?</u>
          <u xml:id="u-99.29" who="#komentarz">(6)</u>
          <u xml:id="u-99.30" who="#StanisławGogacz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-99.31" who="#komentarz">(4)</u>
          <u xml:id="u-99.32" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-99.33" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-99.34" who="#StanisławGogacz">Przechodzimy do poprawki dotyczącej akapitu czwartego, która została już odczytana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JerzyCzerwiński">Panie Przewodniczący, żeby nie było powtórzenia, a żeby sens pozostał ten sam, to zdanie mogłoby brzmieć w ten sposób: „Stały się one podstawą suwerenności gospodarczej i rozwoju II Rzeczypospolitej”. Chodzi o to, żeby nie używać słowa „Polski”, bo ono jest dalej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#StanisławGogacz">Pan senator Żaryn zgłaszał poprawkę…</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#JanŻaryn">Zgadzam się, każde udoskonalenie jest właściwe.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#StanisławGogacz">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#JanŻaryn">Zależy mi na słowie „suwerenność”…</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#StanisławGogacz">Dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#BożenaLangner">Przepraszam, ma być: „suwerenności gospodarczej Polski i rozwoju II Rzeczypospolitej”?</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#Gloszsali">Nie, bez „Polski”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JerzyCzerwiński">„Suwerenności gospodarczej i rozwoju II Rzeczypospolitej”.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#JanŻaryn">Chodzi o to, żeby to połączyć.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#BożenaLangner">…suwerenności gospodarczej i rozwoju…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#StanisławGogacz">Kto jest za przyjęciem tej poprawki?</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#komentarz">(10)</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#StanisławGogacz">Kto był przeciw?</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#StanisławGogacz">Kto się wstrzymał?</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#komentarz">(0)</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#StanisławGogacz">Jednogłośnie za.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#StanisławGogacz">W takim razie sprawozdawcą zostanie…</u>
          <u xml:id="u-104.8" who="#JerzyCzerwiński">Jeszcze cała uchwała…</u>
          <u xml:id="u-104.9" who="#StanisławGogacz">Ach, musimy przegłosować całą uchwałę, z poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-104.10" who="#StanisławGogacz">Kto jest za przyjęciem tej uchwały?</u>
          <u xml:id="u-104.11" who="#komentarz">(10)</u>
          <u xml:id="u-104.12" who="#StanisławGogacz">Nie ma głosów sprzeciwu, nikt się nie wstrzymał.</u>
          <u xml:id="u-104.13" who="#StanisławGogacz">Jeżeli jest zgoda komisji, to sprawozdawcą zostanie pan senator Czerwiński.</u>
          <u xml:id="u-104.14" who="#StanisławGogacz">Czy pan senator wyraża zgodę?</u>
          <u xml:id="u-104.15" who="#JerzyCzerwiński">Tak, Panie Przewodniczący.</u>
          <u xml:id="u-104.16" who="#StanisławGogacz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-104.17" who="#StanisławGogacz">Z informacji, które mam, wynika, że ta uchwała będzie rozpatrywana na tym posiedzeniu plenarnym.</u>
          <u xml:id="u-104.18" who="#StanisławGogacz">Zamykam posiedzenie Komisji Ustawodawczej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 10 minut 22)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>