text_structure.xml
43 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 12 minut 33)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczą zastępca przewodniczącego Jadwiga Rotnicka oraz przewodniczący Zdzisław Pupa)</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#JadwigaRotnicka">Szanowni Państwo!</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#JadwigaRotnicka">Z wielką przyjemnością otwieram dzisiejsze posiedzenie Komisji Środowiska.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#JadwigaRotnicka">Prowadzę je pod nieobecność przewodniczącego, pana Zdzisława Pupy, który najprawdopodobniej do nas dotrze, ale z powodu warunków atmosferycznych jego samolot ma dzisiaj spóźnienie.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#JadwigaRotnicka">Na początek powiem, że bardzo mi miło powitać całą delegację, przedstawicieli Senatu czeskiego, licznie zgromadzone osoby. I poproszę panią przewodniczącą o przedstawienie grupy, która z panią jest obecna.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#JitkaSeitlová">Dziękujemy bardzo, za to, że senatorowie i przedstawiciele kierownictwa znaleźli czas na spotkanie z nami. My przygotowaliśmy naszą wizytę bardzo szybko i w bardzo krótkim czasie, dlatego jeszcze raz dziękujemy za to, że państwo znaleźli dla nas czas – a dziś jest piątek, jest prawie po południu i wiemy, że ten czas jest bardzo cenny – tak że to pierwsza rzecz, o której chciałabym powiedzieć.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#JadwigaRotnicka">Ale nie jest to jeszcze weekend.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#JadwigaRotnicka">O, właśnie w tej chwili przyszedł pan przewodniczący. My dokonujemy w tej chwili prezentacji strony czeskiej. Potem, jeżeli pan zechce, przekażę prowadzenie. Bardzo proszę.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#JitkaSeitlová">Jeśli państwo pozwolicie, chciałabym przedstawić naszą delegację. Ja nazywam się Jitka Seitlová i jestem już czternasty rok – z pewną przerwą – wiceprzewodniczącą komisji, która jest wspólna: do spraw rozwoju regionalnego, administracji publicznej i środowiska. Jestem członkinią klubu KDU-ČSL, tj. Unii Chrześcijańskiej i Demokratycznej. Z mojej prawej strony siedzi pani senator Zdeňka Hamousová, członek komisji, ale poza tym jest ona bardzo ważną osobą w naszej delegacji, ponieważ jest przewodniczącą klubu, senackiego klubu ANO. Jest to druga co do wielkości partia koalicyjna w koalicji rządzącej w Republice Czeskiej. Następnie po prawej stronie jest również bardzo ważna osobistość, pan senator Petr Vícha, także członek komisji, ale też przewodniczący największego klubu senackiego, reprezentującego najsilniejszą z partii politycznych w Republice Czeskiej – Czeską Partię Socjaldemokratyczną. Obydwoje senatorowie, a więc pani senator i pan senator, są jednocześnie burmistrzami – pani senator miasta Žatec w północno-zachodnich Czechach, a pan senator miasta Bohumín, na granicy polsko-czeskiej.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#Gloszsali">Žatec – tam jest dobre piwo…</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#JitkaSeitlová">Piwo mają tam świetne. Tak, świetne piwo.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#JarosławRadimĕřský">Žatecki chmiel jest znany. To jest miejsce znane z produkcji chmielu, tak że… I to są północno-zachodnie Czechy, też niedaleko granicy z naszym krajem.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#JadwigaRotnicka">Sądzę, że z tego chmielu coś się potem jeszcze robi.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#JitkaSeitlová">Wyborne piwo.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#JitkaSeitlová">Będę kontynuowała: dalej po prawej stronie jest kolejna ważna osobistość – przedstawiciel czeskiej władzy wykonawczej w tym zakresie, którym się zajmujemy, tzn. jest wiceminister środowiska pan Smrž. I teraz mam przyjemny obowiązek spojrzeć na lewo – i tutaj chciałabym przywitać w gronie naszej delegacji Jego Ekscelencję pana ambasadora Jakuba Karfíka. Następnie chciałabym przedstawić panią Kružíkovą, sekretarz naszego klubu, wieloletnią, która zawsze wszystko organizuje. I kolejną przedstawicielkę czeskiego Ministerstwa Środowiska, panią Vendulkę Breburdovą, radcę w naszym Ministerstwie Środowiska. A, jeszcze zapomniałam, otóż mamy tutaj bardzo ważną osobę – jest to sekretarz naszej ambasady, pan Tomáš Chrobák.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#JadwigaRotnicka">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#JadwigaRotnicka">Miło mi wszystkich jeszcze raz powitać serdecznie.</u>
<u xml:id="u-5.2" who="#JadwigaRotnicka">Przekażę teraz przewodnictwo panu przewodniczącemu Zdzisławowi Pupie, który dokona prezentacji strony polskiej. Bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#komentarz">(Przewodnictwo obrad obejmuje przewodniczący Zdzisław Pupa)</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#ZdzisławPupa">Szanowni Państwo, cieszymy się bardzo. Na pewno wyraziła tę radość pani przewodnicząca, pani profesor Jadwiga Rotnicka, która też już kilkanaście lat jest senatorem, podobnie jak wielu z nas. Pani senator Jadwiga Rotnicka była przewodniczącą komisji senackiej w poprzedniej kadencji, teraz przewodniczącym jestem ja, a w jeszcze poprzedniej kadencji też była to pani senator, tak że pracowaliśmy razem z panią senator…</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#JadwigaRotnicka">Już długo pracujemy razem.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#ZdzisławPupa">Tak że już kilka kadencji, dwie albo dwie i pół kadencji pracujemy wspólnie, razem.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#ZdzisławPupa">Szanowni Państwo, pozwolicie, że przedstawię kolegów. Tutaj po mojej prawej stronie jest nasz kolega, pan Maciej Łuczak, senator ziemi łódzkiej. Łódź to duża miejscowość w naszym kraju, duże miasto, które słynie przede wszystkim… słynęło z włókiennictwa – tak?</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#Gloszsali">Tak.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#ZdzisławPupa">Ale również z działań kulturalnych, bo teatr łódzki jest dosyć mocny i znany w naszym kraju.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#ZdzisławPupa">Po lewej mojej stronie, obok pani przewodniczącej Jadwigi Rotnickiej, siedzi pan senator Jerzy Wcisła, którego również serdecznie witamy. Jest z nami również…</u>
<u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
<u xml:id="u-7.8" who="#ZdzisławPupa">Akurat takim tematem wiodącym pana Wcisły – i myślę, że o tym temacie też powie – i głównym zainteresowaniem są drogi śródlądowe, drogi wodne. To temat, który w jakiś sposób dotyczy nas wszystkich tutaj.</u>
<u xml:id="u-7.9" who="#ZdzisławPupa">Są z nami, Szanowni Państwo, również przedstawiciele przede wszystkim Ministerstwa Środowiska, jak również Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Dlatego serdecznie witam państwa dyrektorów departamentów, specjalistów, którzy będą tu z nami o tych ważnych sprawach rozmawiać.</u>
<u xml:id="u-7.10" who="#ZdzisławPupa">Serdecznie państwa witam. Żeby nie przedłużać, nie będę wymieniał… Pozwolicie, że nie będę wymieniał, chyba że…</u>
<u xml:id="u-7.11" who="#komentarz">(Wypowiedzi w tle nagrania)</u>
<u xml:id="u-7.12" who="#ZdzisławPupa">Ja wiem o tym, żeśmy się spotkali po to, by rozmawiać o sprawach istotnych, ważnych.</u>
<u xml:id="u-7.13" who="#ZdzisławPupa">Senat Rzeczypospolitej Polskiej zajmuje się u nas – taka jest struktura, można powiedzieć, hierarchia w przygotowywaniu, w pracach –ustawami uchwalanymi, przez Sejm, tzn. pracuje nad ustawami, które do niego trafią. Taką, można powiedzieć, zdolność wnoszenia projektów ustaw pod obrady Sejmu mają senatorowie, ale mają również posłowie, rząd, prezydent i mają ją obywatele. Później te ustawy, które zostaną przyjęte przez Sejm, trafiają do Senatu i my nad tymi ustawami pracujemy. Mamy obowiązek w ciągu 30 dni wydać w formie uchwały opinię dotyczącą ustawy. I wtedy zgłaszamy różnego rodzaju uwagi – poprawki, propozycje – które nie znalazły odzwierciedlenia wcześniej, w pracach sejmowych. Staramy się w jakiś sposób nadzorować to, co się dzieje w Sejmie, i w sposób właściwy pracować nad tym, aby ustawy, które już od nas wyjdą, były zgodne ze wszystkimi procedurami legislacyjnymi, zgodne z innymi ustawami, z szeregiem innych ustaw – po to, żeby prawo i ustawa, która trafi już do realizacji, była właściwie przygotowana. Wiem, że…</u>
<u xml:id="u-7.14" who="#Gloszsali">Teraz tłumaczenie…</u>
<u xml:id="u-7.15" who="#ZdzisławPupa">Tak, proszę bardzo.</u>
<u xml:id="u-7.16" who="#ZdzisławPupa">Wiem, że… Jeśli mogę, dodam jeszcze dwa zdania. Wiem, że jesteście państwo tu, w Polsce, chyba już kolejny dzień. Tak?</u>
<u xml:id="u-7.17" who="#Gloszsali">Od środy państwo są w Polsce.</u>
<u xml:id="u-7.18" who="#ZdzisławPupa">Od środy państwo są. Myślę, że Warszawa, chociaż dzisiaj pochmurna, wam się spodobała.</u>
<u xml:id="u-7.19" who="#ZdzisławPupa">Zaproponowaliście państwo 4 tematy, które należałoby omówić. Są to: polityka klimatyczno-energetyczna Unii Europejskiej; transgraniczne zanieczyszczenie powietrza; koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym; spławność Odry.</u>
<u xml:id="u-7.20" who="#ZdzisławPupa">Przygotowując się do dzisiejszych tematów, które zostały zaproponowane, zorientowaliśmy się, że prace pomiędzy stroną czeską a stroną polską na te tematy, które będą omawiane i będą przedmiotem dyskusji w komisji… że te tematy są w jakiś sposób analizowane i przez stronę czeską, i przez polską stronę rządową.</u>
<u xml:id="u-7.21" who="#ZdzisławPupa">Pani przewodnicząca chciała coś powiedzieć, a ja jej przeszkadzałem.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#JitkaSeitlová">Ja myślę, że pan już ujął całą tę agendę. Ja tylko chciałabym nawiązać do tych tematów. Bo my w czeskim Senacie jesteśmy bardzo bliscy tym państwa kompetencjom, a wynika to też z tego, że więcej współpracujemy z regionami – jesteśmy wybierani bezpośrednio, dlatego do nas spływa wiele zapytań dotyczących zanieczyszczenia środowiska i powietrza.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#JitkaSeitlová">W naszym trójkącie w regionie ostrawskim – po waszej stronie są Kraków i Katowice – znowu aktualnie jest zła sytuacja dotycząca smogu, a wiemy, że na poszczególnych terenach Czech i Polski dochodzi nie tylko do powstawania zanieczyszczeń, ale też oczywiście do wymiany tych zanieczyszczeń. Wiemy, że tu są realizowane liczne projekty, że jest dobra współpraca, dlatego w naszych rozmowach kładziemy szczególny nacisk na ten obszar, na dalszą współpracę, na ewentualne wyniki.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#JitkaSeitlová">Powiem od razu, na początku, że u nas jest tak, że obywatele nawet składają pozwy cywilnoprawne w związku z tym, że państwo nie zapewnia im dobrej jakości powietrza, choć to wynika z ustawy, z przepisów dyrektyw. Dlatego my staramy się ze wszystkich sił… Senat oczywiście ma kompetencje, o których była mowa, Panie Przewodniczący, ale może trzeba zintensyfikować współpracę, ewentualnie informować się o tym, jak po poszczególnych stronach – po stronie polskiej i po stronie czeskiej – przebiegają różne przedsięwzięcia.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#JitkaSeitlová">Ja sobie pozwolę – bo mam jeszcze włączony mikrofon – powiedzieć, że to, co nas zainspirowało do wizyty tutaj, to było głównie to, że dowiedzieliśmy się, iż macie tu bardzo odważne projekty, bardzo świetne projekty, i one nas inspirują. Chodzi o projekty, które dotyczą pieców domowych – my na to mówimy „kociołki” – do domowego ogrzewania. My już dużo się o tym dowiedzieliśmy i inspirujemy się tym, bo są to bardzo wyraźne starania i kroki, które mogą się przyczynić do poprawy jakości powietrza. Tak więc pierwsza nasza motywacja była taka: musimy się dowiedzieć, jak oni to zrobią, jak sobie z tym problemem radzą, i trochę się zainspirować. Tak że byłoby świetnie, gdyby i u nas coś takiego się udało.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#ZdzisławPupa">Rzeczywiście ten program „Kawka”, który w tej chwili ma wdrażać i ministerstwo, i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ma służyć właśnie temu, aby dofinansować wymianę ogrzewania – z ogrzewania, które doprowadza do zanieczyszczenia powietrza, czyli ogrzewania węglowego, na ogrzewanie gazowe lub inne, które nie będzie emitowało tak dużych zanieczyszczeń, pyłów do atmosfery. Dlatego jest to niezmiernie ważne, aby – i liczymy na to – ten program znalazł zainteresowanie wielu mieszkańców, również mieszkańców strefy przygranicznej. Ja tylko przypomnę, że w pasie 50 km od granicy polska inspekcja ochrony środowiska podejmuje, łącznie ze stroną czeską, działania, monitorowanie i nadzorowanie w sposób szczególny tego, aby nie dochodziło do sytuacji, o jakich pani przewodnicząca tutaj powiedziała. Realizowany jest też polsko-czeski projekt „Wdrażanie programu ochrony powietrza dla województwa Małopolskiego”, w ramach programu kluczowego dla poprawy jakości powietrza w rejonach przygranicznych. Tak że to są działania, które właśnie służą temu, aby nie dochodziło do tego, że obywatele czescy będą się skarżyć na obywateli polskich.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#ZdzisławPupa">Ja zapytam o oczekiwania strony czeskiej, ze strony pani przewodniczącej i państwa senatorów: co wy byście widzieli? Może macie jakieś uwagi, propozycje co do tego, abyśmy podjęli jakieś wspólne działania, też legislacyjne – wy u was, my u nas – po to, żeby przygotować takie działania, które by służyły poprawie czystości powietrza po obu stronach granicy, ale również w ogóle w naszych krajach?</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#ZdzisławPupa">Pani przewodnicząca jeszcze…</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#JadwigaRotnicka">Jeśli można, to jeszcze bym coś dodała. Bo sytuacja jest bardzo poważna, np. dzisiaj w Krakowie jest ogłoszony alarm smogowy – to znaczy, że komunikacja jest za darmo dla mieszkańców, po to, żeby odstawili samochody i nie zanieczyszczali powietrza jeszcze bardziej.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#JadwigaRotnicka">Chciałabym też, kontynuując pytanie pana przewodniczącego, zapytać o to, czy macie państwo po swojej stronie, po stronie czeskiej, uregulowania prawne dotyczące jakości paliwa, które może być wykorzystywane w domowych piecach. Chciałabym też dowiedzieć się od naszego ministerstwa, jak to u nas wygląda w tej chwili. I jakie inne kroki państwo podejmujecie, żeby to zapylenie, ten niski smog ograniczyć? Bo to w tej chwili jest chyba najważniejsza sprawa, jeżeli chodzi o powietrze, chociażby ze względów zdrowotnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#ZdzisławPupa">Poproszę pana dyrektora o zabranie głosu, żeby kilka słów na ten temat…</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#JadwigaRotnicka">I zamknijmy.</u>
<u xml:id="u-11.2" who="#ZdzisławPupa">I po tym byśmy zamknęli ten temat, oczywiście po wystąpieniu pani przewodniczącej.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#RomanGłaz">Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący, Pani Senator, za udzielenie głosu.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#RomanGłaz">Proszę państwa, w Polsce, podobnie jak w Republice Czeskiej, jest problem z jakością powietrza, występuje on w dużych skupiskach ludności i związany jest głównie z emisją pochodzącą ze spalania paliw w tym tzw. sektorze bytowo-komunalnym. Ministerstwo Środowiska, zdając sobie sprawę z tej sytuacji i z tego, że dotychczasowe działania, które są prowadzone zgodnie z polskim prawem… Bo tutaj trzeba dodać, że na tych obszarach, gdzie jest przekroczona norma jakości powietrza, realizowane są przez samorządy działania naprawcze w formie programów ochrony powietrza, programów działań krótkoterminowych. W związku z tym rząd opracował dokument strategiczny, który wyznacza cele, kierunki działań w różnych obszarach – w tym też w obszarze legislacyjnym – i który ma tę sytuację naprawić. Ten dokument się nazywa Krajowy Program Ochrony Powietrza, a pierwszym elementem, który wynikł z tego programu, było stworzenie możliwości dania samorządom władzy, by zadecydowały one, jaki rodzaj paliw, jakie rozwiązania mogą być stosowane na ich obszarze. Wiem, że wczoraj państwo odwiedzali województwo małopolskie; pewnie tam słyszeliście państwo o tym, że tam właśnie powstała – właśnie w oparciu o to prawodawstwo – tzw. uchwała antysmogowa, która zakazuje używania paliw stałych na terenie miasta Krakowa.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#RomanGłaz">Ale trzeba też wprowadzić rozwiązania prawne, które będą regulowały zarówno wymagania jakościowe co do paliw, jak też wymagania emisyjne co do produkowanych tzw. małych kotłów, o których pani wspominała. Niestety, te regulacje prawne nie są w zakresie działania ministra środowiska, dlatego minister środowiska wyszedł z inicjatywą skierowaną i do ministra rozwoju, i do ministra energii, a dotyczącą właśnie opracowania regulacji w odniesieniu do tego obszaru. W związku z tym minister rozwoju kończy obecnie prace nad regulacją, nad rozporządzeniem, które będzie regulowało wymagania techniczne dotyczące pieców wykorzystywanych w sektorze bytowo-komunalnym. Przyspieszamy te regulacje prawne, które są na forum Unii Europejskiej umieszczane w dyrektywie dotyczącej Ekoprojektu, dyrektywie Ecodesign z 2009 r. Te zobowiązania miałyby wchodzić w życie w 2020 r., jednakże z naszego prawodawstwa wynika, że my to zrobimy 2 lata wcześniej. Minister energii z kolei prowadzi prace nad wymaganiami jakościowymi co do paliw, które właśnie będą wykorzystywane w sektorze bytowo-komunalnym. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#ZdzisławPupa">Dziękuję uprzejmie.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#ZdzisławPupa">Proszę bardzo, Pani Przewodnicząca.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#JitkaSeitlová">Dziękuję bardzo za te słowa, za zadane pytania i za informacje, które nam tu przekazano. Niektóre z nich są inspirujące.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#JitkaSeitlová">U nas – zacznę od końca – ta wspomniana dyrektywa Ecodesign jest obecnie rozpatrywana w Senacie. Ona będzie wymagała tego, żeby te piece do spalania były wysokiej klasy, to znaczy będzie kładziony nacisk na emisję pochodzącą z tych kotłów, na ich parametry, na śledzenie ich pracy, tak że z pewnością będzie to miało również duże konsekwencje społeczne. My też jesteśmy przygotowani do wsparcia tej dyrektywy, niemniej jednak tak ambitnego planu, żeby przyjąć ją wcześniej, nie mamy, jeszcze z naszej strony taka propozycja nie wyszła. Jest to, wydaje mi się, na razie otwarte stanowisko, jak to tutaj przedstawiłam.</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#JitkaSeitlová">Teraz przejdę do pytania, które zadała pani wiceprzewodnicząca, czyli do sprawy jakości paliwa. Republika Czeska ma już od mniej więcej – nie pamiętam dokładnie – 1995 czy 1996 r. zakaz spalania niektórych paliw, to znaczy pyłu, osadów, niskiej jakości paliwa, lignitu, węgla brunatnego itp. Ma też, już pod przepisami ustawowymi, określone pewne kryteria dotyczące jakości tego, co jest sprzedawane i dystrybuowane do sieci, mówiące o zawartości siarki, o zawartości niektórych innych substancji, które nie są dobre, a są emitowane do powietrza. My mieliśmy już możliwość rozmawiać o tym problemie w województwach, w miastach, informowałam tam o tym, że mamy stosowne przepisy prawne, ale teraz, w nowej ustawie o ochronie powietrza, przyjęliśmy o wiele bardziej ostre parametry, kryteria i sposób, w jaki inspekcja może kontrolować, czy rzeczywiście to, co jest w tych przepisach prawnych określone, jest realizowane w praktyce. A to znaczy, że sprzedawane są tylko paliwa wysokiej jakości. Ale musimy jeszcze zaostrzyć te kryteria.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#JitkaSeitlová">To pytanie, które zostało zadane na początku, jest chyba najtrudniejszym pytaniem spośród tych, którymi tu się zajmujemy, to znaczy: jak obniżyć stany zanieczyszczenia powietrza, które teraz mamy? My, tak jak państwo, obecnie skupiamy się na kwestii ogrzewania domowego, tylko że u nas bardzo często mówi się, że musimy ludzi nauczyć właściwego ogrzewania. Nie chodzi o to, że oni nie umieją ogrzewać, tylko o to, że mają dobre paliwo, ale źle nim dysponują. Tak więc to również jest jedna z tych naszych wizji, taka częściowa. Mamy także program, który również dotyczy kotłów i domowego ogrzewania, ten program jest realizowany. Obecnie jest to kwestia chyba 80 tysięcy kotłów. Powinniśmy to sfinansować nie tylko dzięki programowi państwowemu, bo biorą w tym udział również województwa i miasta, tak że ta dotacja pokrywałaby prawie 100% kosztów.</u>
<u xml:id="u-14.4" who="#JitkaSeitlová">Jest też druga sprawa, związana z transportem. Również w tym obszarze należy wprowadzić szereg zmian. Ostatnio uchwaliliśmy ustawę – a wiem, że debata w tej sprawie była prowadzona w ramach na komisjach roboczych – dotyczącą tego, żeby miasta ustalały strefy niskoemisyjne, tzn. takie, w których jeździć mogą tylko pojazdy mające monitoring spalin. A z tym się wiążą standardy produkcji pojazdów. I to jest sprawa, która jest u nas otwarta. Na razie nie mamy takich stref, ale mamy je uwzględnione w ustawie i myślimy o tym, gdzie należy je wyznaczyć. Tak więc to jest kwestia takich, powiedzmy, bardzo poważnych…</u>
<u xml:id="u-14.5" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
<u xml:id="u-14.6" who="#JitkaSeitlová">Tak, tak, tak. U nas skład tych emisji, szczególnie w regionie ostrawskim, jest taki, że dominująca część, tj. 32% zanieczyszczeń stałymi substancjami, pyłami PM10, PM2,5 – jak również innymi substancjami zanieczyszczającymi, w tym benzopirenami – pochodzi ze źródeł przemysłowych. Bo koncentracja źródeł przemysłowych jest w regionie ostrawskim ogromna. Następne pod względem ilości, stanowiące około 28%, są zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł domowych. A resztę, czyli około 1/3 zanieczyszczeń, generuje transport. W ostatnich latach skupiliśmy się na źródłach przemysłowych – w ramach programów krajowych, ale i programów europejskich znacząco dotowaliśmy modernizację przemysłu, ciężkiego przemysłu, a obecnie trwa modernizacja i transformacja elektrowni i ciepłowni. Jeżeli chodzi o strategię Republiki Czeskiej w tej kwestii, to rozważane jest to, żeby wykorzystywanie węgla było stopniowo zmniejszane na tle innych źródeł, w przypadku ciepłowni trwałoby to dłużej niż w przypadku elektrowni. Ostatnia elektrownia to elektrociepłownia, powinna być ona eksploatowana do 2030 r., i jest taka tylko jedna w środkowych Czechach. A więc sukcesywnie się zmienia i dywersyfikuje cały ten system. Wiemy o tym i chętnie byśmy widzieli czeskich zainteresowanych, czeskich inwestorów tutaj, u państwa, w Rzeczpospolitej Polskiej, żeby, tak jak w Republice Czeskiej, realizowali oni takie programy. I mamy wrażenie, że mogłoby im się to tutaj udać; działają już zresztą na terenie Śląska.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#ZdzisławPupa">Widzę, że problemy mamy chyba podobne, dobrze też, że podobnie je artykułujemy, to też jest istotne.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#ZdzisławPupa">Pan dyrektor chciałby kilka słów powiedzieć. Ale prosiłbym, żeby tak rzeczywiście syntetycznie… Bo musimy przechodzić do następnych tematów. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#RomanGłaz">Tak, dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#RomanGłaz">Zgadzam się z tym, co powiedziała pani senator, tzn. że zanieczyszczenie powietrza to też kwestia odpowiedniej edukacji społeczeństwa co do tego, jak korzystać z palenisk, z pieców. Tu chciałbym powiedzieć, że my też w Ministerstwie Środowiska pracujemy nad takimi regulacjami. W tym Krajowym Programie Ochrony Powietrza, o którym mówiłem, jest wytyczna mówiąca o wydaniu poradnika dla użytkowników pieca, żeby pokazać im, w jaki sposób należy eksploatować te urządzenia, tak żeby te emisyjności były jak najmniejsze.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#RomanGłaz">Tak samo zdajemy sobie sprawę z tego, że część zanieczyszczeń to jest udział sektora transportu. My też wpisaliśmy sobie kwestię przeanalizowania możliwości wprowadzenia właśnie takich wspomnianych stref niskiej emisji komunikacyjnej w kraju. W ramach prac grupy roboczej do spraw zanieczyszczenia powietrza w rejonach nadgranicznych spotykamy się ze stroną czeską i rozmawiamy, analizujemy, jak takie strefy utworzyć i jakie są efekty utworzenia takich stref. Żeby tworzyć odpowiednie prawo, chcemy być po prostu bogatsi o państwa doświadczenia w tym obszarze.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#RomanGłaz">Pani senator wspomniała też o zanieczyszczeniach przemysłowych. Co do tego to te wszystkie regulacje Unii Europejskiej, szczególnie dyrektywa o emisjach przemysłowych, powodują, że musimy po prostu te nasze obiekty energetyczne dostosować do prawodawstwa unijnego. I obecnie nie jest to największy problem do rozwiązania.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#ZdzisławPupa">W taki oto sposób przeszliśmy czy jakby zahaczyliśmy troszkę o temat, który też jest istotny i ważny: polityka klimatyczna Unii Europejskiej.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#ZdzisławPupa">Ja tak zerkam na zegarek, żeby zmieścić się w czasie, bo wiem, że wasz plan jest bardzo napięty, macie państwo na pewno kolejne spotkania.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#ZdzisławPupa">Ale teraz chcę wrócić do sprawy porozumienia paryskiego, które zostało podpisane w ubiegłym roku, w grudniu 2015 r. Polska kładzie nacisk na redukcję emisji gazów cieplarnianych, ale ma na uwadze również zwrócenie uwagi na pochłanianie tych gazów cieplarnianych przez lasy. I jeżeli mówimy o tym, że należy zmniejszyć koncentrację CO2 w atmosferze, to musimy to zrobić jak najszybciej, jak najtaniej, jak najskuteczniej, jak najbardziej efektywnie. Sposobami na to są przede wszystkim systemy żywe, takie jak gleba, lasy. I takie stanowisko zajmuje również pan minister Szyszko w negocjacjach, w rozmowach w Unii Europejskiej. Ważne jest, żeby przeprowadzić jakieś analizy, badania ekonomiczne, które zwrócą uwagę właśnie na ten temat wychwytywania przez lasy, przez glebę dwutlenku węgla.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#ZdzisławPupa">Z tym tematem wiąże się też kolejny temat, związany z… Może mniej on się z tym wiąże, ale też jest tu dość istotny – tak że chcę od razu do tego przejść – tzn. temat koncentracji gospodarki o obiegu zamkniętym.</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#ZdzisławPupa">Gospodarka o obiegu zamkniętym dotyczy przede wszystkim pakietu tzw. odpadowego, który szczególnie nas, jako Komisję Środowiska, interesuje. Ale interesuje nas również w kontekście zapobiegania marnowaniu żywności. Dlatego w tym zakresie trwają dyskusje nad propozycjami przedstawionymi przez Komisję Europejską w lipcu 2014 r. Polska stoi na stanowisku, my też tak uważamy, że należy kontynuować prace nad tym projektem dyrektywy nowelizującej dyrektywę programową, jednakże projekt ten będzie wymagał znaczących zmian, tak żeby przepisy, które zostaną wprowadzone, uwzględniały zrównoważony rozwój w tzw. obiegu zamkniętym.</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#ZdzisławPupa">Pani przewodnicząca chce coś…? Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#JadwigaRotnicka">Dodałabym do tego zagadnienia jeszcze problem natury ekonomicznej, dlatego że gospodarka o obiegu zamkniętym zakłada w głównej mierze swoistą wieczność życia jakiegoś produktu, to, że on może być wielokrotnie przetwarzany, a to dla przemysłu, dla firm nie zawsze jest opłacalne. Tak więc mówiąc o gospodarce o obiegu zamkniętym, trzeba bardzo dokładnie rozważyć, jak daleko możemy z takimi oszczędnościami pójść, żeby ochronić środowisko, żeby zwiększyć zasoby itp. I dlatego to jest bardzo trudne zagadnienie.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#ZdzisławPupa">Proszę bardzo. Proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#JitkaSeitlová">Dziękujemy. Gospodarka o obiegu zamkniętym to jest z pewnością złożona problematyka. Pojawia się tam z pewnością szereg pomysłów, które są ważne i z którymi można się identyfikować. Liderem, jednym z liderów takiego projektu jest nawet nasz europoseł, który opracował – przy pomocy Komisji Europejskiej – analizę tego, co przychodzi do Unii Europejskiej, i tego, co wychodzi. I obawia się on, że Unia Europejska ma duży problem związany z tym, że niestety systematycznie zwiększa się jej zależność od importu zasobów, bo zużywamy duże ilości tych zasobów. Ale to, o czym powiedzieliście, jest z pewnością jednym z podstawowych kryteriów, które należy tu uwzględniać. Mnie osobiście ten pakiet – a jego sprawozdawcą byłam w naszym Senacie – wydawał się jeszcze bardzo otwarty, stwarzający miejsce do dyskusji o poszczególnych propozycjach, które tam się pojawiły.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#ZdzisławPupa">Czy ktoś jeszcze chce się w tym temacie wypowiedzieć?</u>
<u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
<u xml:id="u-21.2" who="#JadwigaRotnicka">Pod względem definicyjnym też są z tym problemy.</u>
<u xml:id="u-21.3" who="#ZdzisławPupa">Tak, tak, tak.</u>
<u xml:id="u-21.4" who="#ZdzisławPupa">Skoro nie ma zgłoszeń, to przeszlibyśmy może rzeczywiście do punktu związanego ze spławnością Odry.</u>
<u xml:id="u-21.5" who="#ZdzisławPupa">Myślę, że tutaj kolega Jurek Wcisła nam pomoże, gdyż on jest rzeczywiście osobą bardzo blisko związaną z tymi tematami, które nas w tej mierze dotyczą.</u>
<u xml:id="u-21.6" who="#ZdzisławPupa">Nam zależy na tym, aby spławność Odry była rzeczywiście… od Szczecina aż po…</u>
<u xml:id="u-21.7" who="#JadwigaRotnicka">Lub odwrotnie.</u>
<u xml:id="u-21.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
<u xml:id="u-21.9" who="#ZdzisławPupa">W tę i w tę stronę – obu nam potrzeba. Kanał Gliwicki praktycznie, Szczecin… Chodzi o to, żeby była drożność, żeby to było jak najbardziej właściwe. Ta droga wodna w tej chwili łączy… Ma ona ok. 687 km na tę chwilę. Pod względem znaczenia transportowego ta odrzańska droga wodna jest dla nas najważniejszą, można powiedzieć, polską śródlądową drogą wodną. Odra jest też takim jakby naturalnym zapleczem dla portów w Szczecinie, w Świnoujściu.</u>
<u xml:id="u-21.10" who="#ZdzisławPupa">Ale teraz poproszę Jurka, żeby zabrał głos. Niech się wypowie.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#JerzyWcisła">Szanowni Państwo!</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#JerzyWcisła">Rzeczywiście, tak jak pan przewodniczący powiedział, w układzie polskich dróg wodnych Odra jest traktowana jako rzeka będąca priorytetowym szlakiem transportowym. W tej chwili mamy, można powiedzieć, 3 szlaki o znaczeniu międzynarodowym, jednak nie spełniają one kryteriów wyznaczonych w europejskiej polityce transportowej.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#JerzyWcisła">W tym roku rząd przygotował program rewitalizacji dróg wodnych, głównie po to, aby Polska mogła w tym roku podpisać konwencję AGN o głównych europejskich śródlądowych drogach wodnych o znaczeniu międzynarodowym. Ten program zakłada, że w ciągu 15 lat przywrócimy tym wspomnianym trzem głównym drogom wodnym standardy międzynarodowe, czyli klasę IV i V. Ale naszym priorytetem i pierwszym zadaniem jest odbudowa Odry. Dzisiaj na Odrze przewozi się ok. 4–5 milionów t ładunków rocznie, ale zakładamy, że w 2020 r. będzie tych ładunków przewożonych już 20 milionów t.</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#JerzyWcisła">W transporcie krajowym ważne jest połączenie południa Polski i kopalni śląskich ze Szczecinem, ale w transporcie międzynarodowym ważne jest połączenie Odry z Dunajem. I tu stykają się nasze interesy, bo węzłowym punktem dla tego połączenia jest połączenie Odra – Dunaj – Łaba. I z naszego punktu widzenia jest to strategiczna inwestycja uzasadniająca inwestowanie pieniędzy w drogi wodne.</u>
<u xml:id="u-22.4" who="#JerzyWcisła">Nie wiem, jak to wygląda według państwa, czy to jest też przedsięwzięcie pierwszorzędne, pierwszej wagi.</u>
<u xml:id="u-22.5" who="#JerzyWcisła">I to tyle, bo pan przewodniczący pewnie zaraz by mnie wyłączył, gdybym chciał opowiadać o wszystkim.</u>
<u xml:id="u-22.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#ZdzisławPupa">Nie, wszystko dobrze…</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#ZdzisławPupa">Ważne jest rzeczywiście to połączenie Odry z Dunajem i z Łabą, jest to istotne i ważne też ze względów strategicznych i Polski, i Czech. Dobrze więc, że wyszliście z inicjatywą w tym temacie. Mam nadzieję, że w najbliższym czasie będzie, zacznie to być powoli realizowane.</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#ZdzisławPupa">Jeszcze pani przewodnicząca zdanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#JadwigaRotnicka">Szanowni Państwo, nie byłabym sobą, gdybym jako hydrolog nie powiedziała czy nie podzieliła się jedną obawą: czy wystarczy nam tej wody, żeby zachować ten szlak IV i V klasy? Bo przecież jesteśmy w strefie dość ubogich zasobów wodnych. Ale mówią, że chcieć to móc. A więc zobaczymy.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#ZdzisławPupa">Proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#JitkaSeitlová">Dziękuję. Widzę, że z panią wiceprzewodniczącą mamy więcej wspólnego, niż mi się wydawało.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#JitkaSeitlová">My bardzo cieszymy się, że obecnie realizowane są projekty dotyczące żeglowności rzeki Odry, rzeki Wisły. To są dla nas projekty flagowe, jako że uważamy, że Republika Czeska mogłaby wykorzystać te możliwości i żeglowność tych cieków, które już w przeszłości były ważnymi drogami wodnymi. I zakładamy, że może mogłoby dojść do jakiegoś połączenia tego na przykład z systemami kolejowymi, które są bardzo ekologicznym sposobem transportu.</u>
<u xml:id="u-26.2" who="#JitkaSeitlová">Teraz kwestia tego ogromnego, od wieków już rozpatrywanego projektu Dunaj – Odra – Łaba. W tym momencie w Republice Czeskiej jest opracowywane – jak wiemy, we współpracy z waszym Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej – studium wykonalności takiego projektu. A że jesteśmy w Komisji Środowiska, to należy wspomnieć, że dla Republiki Czeskiej ten projekt ma szereg punktów, gdzie na razie nie mamy rozwiązania. To znaczy chodzi tu o ochronę obszarów meandrów, o strefę Natura, o ochronę obszarów ptasich. To są oczywiście bardzo otwarte sprawy. Oczywiście tak jak już zasugerowała pani wiceprzewodnicząca, my jesteśmy tym swoistym dachem w tej kwestii, a więc my musimy mieć na terytorium Republiki Czeskiej największe podwyższenie wód, a tam stale pojawiają się problemy braku wody. Następnie – to druga kwestia – jest problem zamarzania, o którym też już rozmawialiśmy, a który może być znaczący. I trzecia sprawa związana jest z dużą ilością stopni wodnych, które należałoby zbudować, tak więc wiąże się to z kosztami całego tego systemu. A zatem na razie oczekujemy na wyniki tego wspomnianego studium wykonalności. Myślę, że Republika Czeska z pewnością będzie pracowała nad tym w ramach wspólnych grup roboczych, które już istnieją, i nadal będzie tak ustalała, jak w tej sprawie dalej działać.</u>
<u xml:id="u-26.3" who="#komentarz">(Wypowiedzi w tle nagrania)</u>
<u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#ZdzisławPupa">Chciałem podziękować za wybór tematów, za to, że zwróciliście na nie naszą uwagę, np. na temat dotyczący polityki klimatyczno-energetycznej. Akurat ten temat jest u nas, w komisji, żywy, bo często o tym dyskutujemy. Był u nas pan minister Szyszko i wyjaśniał nam te problemy związane z polityką klimatyczno-energetyczną w Unii Europejskiej. Ale istotna jest też sprawa tego transgranicznego zanieczyszczenia powietrza, o którym tutaj rozmawialiśmy. Zresztą mieliśmy już wyjazdowe posiedzenie Komisji Środowiska i Komisji Zdrowia pod hasłem „Wpływ środowiska na zdrowie człowieka”, odbyło się ono w moim województwie, podkarpackim, i tam ten temat też był omawiany, były pokazywane te role i były prezentowane oczekiwania co do tego, aby to nasze powietrze było czyste, niezanieczyszczone.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#ZdzisławPupa">Koncentracja gospodarki o obiegu zamkniętym też jest sprawą istotną ze względu na odzyskiwanie surowców, na właściwą gospodarkę odpadami, jest tu też zainteresowanie kwestą żywności, zwłaszcza dbanie o to, żeby jak najmniej tej żywności się niszczyło, marnowało. To jest też istotny temat, który interesuje naszą Komisję Środowiska.</u>
<u xml:id="u-27.2" who="#ZdzisławPupa">Jeżeli chodzi o spławność Odry, to istotnym elementem jest też ochrona przeciwpowodziowa. Rok 1997 był istotny i dla was, i dla nas, bo mieliśmy bardzo duży problem z powodzią, duże straty ponieśli wtedy mieszkańcy okolicznych terenów, sąsiedzi Odry i okolicznych cieków, które tam wylały. Dlatego ważną sprawą jest to, aby wykonanie regulacji następowało w sposób właściwy, choćby jeśli chodzi o budowę zbiornika w Raciborzu.</u>
<u xml:id="u-27.3" who="#ZdzisławPupa">Muszę tutaj zwrócić uwagę na to, że nasze relacje, stosunki między naszymi krajami, między Czechami a Rzeczpospolitą Polską, są jak najbardziej sympatyczne i życzliwe – tak to wygląda z naszej perspektywy.</u>
<u xml:id="u-27.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
<u xml:id="u-27.5" who="#ZdzisławPupa">Tu niedaleko, można powiedzieć, mamy taką restaurację „Szwejk”…</u>
<u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
<u xml:id="u-27.7" who="#JadwigaRotnicka">„U Szwejka”.</u>
<u xml:id="u-27.8" who="#ZdzisławPupa">…tak, „U Szwejka”, gdzie leci muzyka czeska i gdzie praktycznie są czeskie klimaty, no i czasami tam zaglądamy.</u>
<u xml:id="u-27.9" who="#ZdzisławPupa">Szanowni Państwo, dziękujemy serdecznie za odwiedziny, za obecność w naszym kraju, także za odwiedziny w poprzedniej stolicy, tj. w Krakowie, w Małopolsce, ale również za dzisiejsze odwiedzenie Warszawy. Liczymy, że tematy, które dzisiaj tutaj były poruszane, będą żyły w pracach naszych komisji. Tym bardziej gdyby pojawiły się problemy związane np. z właściwym spojrzeniem… czy związane ze wspólnymi interesem naszych krajów, to prosilibyśmy kierować to do Komisji Środowiska, tak jak ostatnio się do nas zwróciliście. I serdecznie… Myślę, że w atmosferze serdecznej i w pełnym zrozumieniu będziemy podejmować działania, które będą służyły naszym krajom.</u>
<u xml:id="u-27.10" who="#ZdzisławPupa">A być może kiedyś będzie tak, że zacznie się spływ na Dunaju, a skończy na Odrze w Świnoujściu.</u>
<u xml:id="u-27.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#JitkaSeitlová">Szanowny Panie Przewodniczący, ja bardzo dziękuję za to piękne przyjęcie. I muszę powiedzieć, że z przyjemnością państwa poznaliśmy. To jest pierwszy taki bardziej intensywny nasz kontakt z polskim Senatem, właśnie z Komisją Środowiska, ale z pewnością wspólnych tematów będzie bardzo dużo. Dlatego bardzo nas ucieszy to, jeśli znajdziecie państwo czas i przyjedziecie do Pragi. Chętnie państwu ją pokażemy. Uważamy, że Kraków z Wawelem jest przepiękny, a także Warszawa, którą tylko trochę poznałam – cieszę się więc, że jeszcze dziś się po niej przejdę – ale tak samo Praga ma wiele do zaoferowania. Zapraszamy więc, chętnie państwa tam przywitamy.</u>
<u xml:id="u-28.1" who="#JitkaSeitlová">Te wspólne tematy się otwierają, są to niejako nowe tematy, ale są one dla nas i dla was bardzo wspólne, czy to z racji historii, czy z racji tej wielkiej bliskości naszych terytoriów. Ja wierzę, że również w ramach Grupy Wyszehradzkiej będą podejmowane niektóre z tych problemów i zagadnień. Niektórych jeszcze nie poruszyliśmy, może uda się to jeszcze w kuluarach. I z pewnością chętnie znowu się spotkamy – w czeskim Senacie.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#ZdzisławPupa">Ja jestem przekonany, że nasza pani sekretarz, pani Elżbieta, z panem Jackiem dopilnują, żeby tak było.</u>
<u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#JitkaSeitlová">Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie 13 minut 47)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>