text_structure.xml
43.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godzinie 19 minut 06)</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#komentarz">(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Jerzy Chróścikowski)</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#JerzyChróścikowski">Szanowni Państwo, pozwolicie, że otworzę posiedzenie komisji – jest to dzisiaj już drugie posiedzenie – dziewięćdziesiąte dziewiąte posiedzenie.</u>
<u xml:id="u-3.1" who="#JerzyChróścikowski">Mamy do rozpatrzenia na tym posiedzeniu informację ministra rolnictwa i rozwoju wsi o bieżącej działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.</u>
<u xml:id="u-3.2" who="#JerzyChróścikowski">Jeśli można przywitać, Panie Ministrze… Witam pana ministra Ryszarda Zarudzkiego z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Witam również panią prezes Marię Fajger z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Jest także doradca techniczny w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Najwyższej Izbie Kontroli, pan Jerzy Dawidek. Jest również… Witam pana Grzegorza Anczewskiego, doradcę w Krajowej Radzie Izb Rolniczych. Witam państwa senatorów, pracowników naszego biura, sekretariatu.</u>
<u xml:id="u-3.3" who="#JerzyChróścikowski">I prosiłbym pana ministra, zgodnie z wcześniejszą prośbą, o przedłożenie nam informacji, o krótką informację. Rozumiem, że pani prezes jest, to pewnie jeszcze dokładniej coś powie.</u>
<u xml:id="u-3.4" who="#JerzyChróścikowski">Mamy materiał. Przepraszam bardzo, że nie udało się wcześniej dostarczyć państwu materiałów, ale dzisiaj je dostaliśmy. W związku z tym to świeży materiał, jeżeli będzie potrzeba, to będą wyjaśnienia na miejscu, pytania. A jeśli nie, to rozumiem, że komisja przyjmie go bez uwag. Mam nadzieję, że pytania będą.</u>
<u xml:id="u-3.5" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, Panie Ministrze.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#RyszardZarudzki">Panie Przewodniczący! Pani Prezes! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#RyszardZarudzki">Dziękuję za zaproszenie.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#RyszardZarudzki">Informacja ministra rolnictwa i rozwoju wsi o bieżącej działalności Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. To, co chciałbym przedstawić, dotyczy w pierwszej części… Oczywiście szczegółowy materiał opisuje to bardziej wyczerpująco, ja przedstawię najistotniejsze sprawy i odpowiem na wszystkie pytania, które będą – pani prezes jest, może uszczegółowić – w polu państwa zainteresowania.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#RyszardZarudzki">Najpierw chciałbym powiedzieć kilka słów informacji ogólnej, następnie na temat realizacji płatności bezpośrednich, na temat realizacji PROW na lata 2014–2020 – myślę jednak, że agencja restrukturyzacji nie tylko wdraża programy unijne, ale jest też wsparcie krajowe, więc będzie kilka zdań w tej sprawie – i na temat realizacji mechanizmów rynkowych przejętych przez agencję restrukturyzacji od 1 września 2017 r.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#RyszardZarudzki">Podstawowe informacje, informacje ogólne. Realizując programy pomocy dla rolnictwa i obszarów wiejskich, od 1994 r. do końca kwietnia 2018 r. agencja wypłaciła łącznie – to brzmi tak dość poważnie, ale trzeba to powiedzieć – beneficjentom ok. 305 miliardów zł, od 1994 r., a więc w ciągu prawie 25 lat. W ramach programów finansowanych z Unii było 280 milionów, w ramach zakończonych programów – 101 milionów, a łączna kwota wypłacona w 2017 r. to blisko 20 miliardów… Przepraszam, wcześniej podane kwoty to też miliardy, bo to ten rząd wielkości. Przez te liczby, te wartości człowiek może się pomylić, co też się zdarzyło, bo to są olbrzymie kwoty. Łączna kwota wypłacona w 2018 r. to ok. 6 miliardów zł.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#RyszardZarudzki">Oczywiście można powiedzieć… Proszę mi pozwolić skomentować te duże kwoty. Pamiętajmy, że w przeliczeniu na hektar czy w przeliczeniu na powierzchnię użytków rolnych, w przeliczeniu na gospodarstwo to już nie są kwoty liczone w tak wielkich liczbach. To są kwoty… Pamiętajmy, że rolnictwo polskie to 14 milionów ha użytków rolnych. Pamiętajmy, że w tej chwili to jest łącznie – wcześniej było 2–2,5 miliona gospodarstw – 1 milion 350 tysięcy gospodarstw, tych, które biorą dopłaty. 500 tysięcy to gospodarstwa o powierzchni do 5 ha, o powierzchni do 10 ha – drugie 500 tysięcy, czyli łącznie mamy 1 milion gospodarstw po powierzchni do 10 ha, powyżej 300 tysięcy to pozostałe gospodarstwa. Mierzmy to miarą stopnia zapóźnień, które były w rolnictwie i które trzeba było odrobić, potrzeb, które są z tym związane, i miarą kwoty przypadającej na 1 ha czy na jedno gospodarstwo. To będą wielkości – takie są dopłaty – rzędu kilku, kilkunastu tysięcy złotych. A jeśli chodzi o te programy wspierające, to jak wiemy, dotyczy to tylko części rolników. Warto o tym pamiętać, bo nie możemy się tak zachwycać dużymi liczbami, to tylko pokazuje skalę potrzeb.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#RyszardZarudzki">Realizacja płatności bezpośrednich od wstąpienia Polski do Unii Europejskiej do 30 kwietnia 2018 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaciła rolnikom prawie 160 miliardów zł w ramach płatności bezpośrednich, w tym 12,5 miliarda zł w ramach kampanii 2017 r.</u>
<u xml:id="u-4.7" who="#RyszardZarudzki">Mówiąc o płatnościach bezpośrednich, dodam, że ten pierwszy rok jest bardzo ważny, można powiedzieć: przełomowy. Mamy już na dzień dzisiejszy 920 tysięcy złożonych wniosków, w tym są już oświadczenia, których było 425 tysięcy. Stan na dzień dzisiejszy jest taki, jak wspomniałem, czyli – to też ważne – jest blisko 400 tysięcy wniosków do złożenia w formie elektronicznej, rolnicy zaakceptowali to. Ta rewolucja wiejska dotycząca cyfryzacji wsi, jak sądzę, postępuje. I patrząc na możliwości złożenia e-wniosku, które istniały od 2011 r., należy to kwalifikować w kategoriach… Z jednej strony oczywiście to jest pierwszy rok i jesteśmy świadomi istniejących problemów, trudnych doświadczeń, bo rolnicy nam to przekazują – doradcy rolni, agencja i służby doradcze stanęli na wysokości zadania – ale z drugiej strony jesteśmy świadomi tego wymiaru historycznego, że tak powiem, cyfryzacji polskiej wsi, a ta sytuacja związana z e-wnioskiem da nam odpowiedzi na wiele pytań.</u>
<u xml:id="u-4.8" who="#RyszardZarudzki">Trzecie sprawa to sprawa realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Budżet na tę realizację programu w latach 2014–2020 wynosi 13,6 miliarda euro z funduszy europejskich, czyli to jest 58 miliardów zł, w tym środki z Unii to 8,7 miliarda, a środki krajowe to blisko 5 miliardów euro. W ramach wydatków PROW finansowane są także zobowiązania za lata 2004–2006 oraz 2007–2013. Mówimy o rentach strukturalnych, mówimy o programach rolno-środowiskowych, mówimy o zalesieniach. I to też jest ważne. Mało tego, że budżet na lata 2014–2020 jest mniejszy, to równocześnie my jeszcze obciążamy ten mniejszy budżet zobowiązaniami z poprzedniego okresu. Wdrażanie PROW odbywa się według harmonogramu sporządzonego i aktualizowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi we współpracy z agencją. Harmonogram pozwala rolnikom, przedsiębiorcom wcześniej skompletować potrzebne dokumenty i dokładnie przygotować się do złożenia wniosku o przyznanie pomocy. W ramach realizacji PROW na lata 2014–2020 złożono ponad 3,1 miliona wniosków. Dlaczego jest to tak liczone? No bo ONW, bo programy rolno-środowiskowe, ekologiczne również wchodzą w finansowanie z drugiego filaru. Podpisano 2,5 miliona umów, wydano decyzje na kwotę ponad 23 miliardów zł; to 40% dostępnego limitu. Zrealizowano płatności dla prawie 906 tysięcy różnych beneficjentów na kwotę ok. 11,7 miliarda zł; to ponad 20% limitu.</u>
<u xml:id="u-4.9" who="#RyszardZarudzki">Jeśli chodzi o wsparcie, to w tej chwili są przygotowywane nabory do instrumentów: „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, „Premia na pozarolniczą działalność gospodarczą”, „Premia dla młodych rolników”, „Modernizacja gospodarstw rolnych” komponenty A, B i C, a więc odtworzenie stada prosiąt, bydło mięsne i producenci mleka; to komponenty również dla grup producentów rolnych. To najbliższe nabory, wszystkich rolników zachęcamy, żeby korzystali z tego wsparcia.</u>
<u xml:id="u-4.10" who="#RyszardZarudzki">Wsparcie krajowe w 2018 r. Agencja restrukturyzacji kontynuuje wsparcie finansowe dla rolników z budżetu krajowego. Obecnie pomoc udzielana jest w formie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i klęskowych, poręczeń, gwarancji oraz dofinansowania kosztów ponoszonych przez producentów rolnych na utylizację padłych zwierząt gospodarskich. Szczegółowe informacje co do kwot zostały państwu przedstawione w materiałach.</u>
<u xml:id="u-4.11" who="#RyszardZarudzki">Jeśli chodzi o realizację mechanizmów rynkowych przejętych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od Agencji Rynku Rolnego, to od 15 grudnia 2017 r. agencja przyjmuje wnioski o pomoc w ramach nadzwyczajnego wsparcia producentów trzody chlewnej, którzy utrzymywali nie więcej niż 50 sztuk świń i otrzymali zakaz utrzymywania tych zwierząt w związku z występowaniem afrykańskiego pomoru świń. Do 30 kwietnia 2018 r. do biur powiatowych agencji wpłynęło 168 wniosków o pomoc. Całkowita kwota środków przewidzianych na ten mechanizm przeznaczona z budżetu Unii wynosi blisko 40 milionów zł. W tym czasie agencja wydała 72 decyzje, jest to pomoc na łączną kwotę 224 tysięcy zł. I tych płatności na podstawie… Oczywiście są płatności z innych programów krajowych. Już tylko wymienię dopłaty do tego, co przejęto od Agencji Rynku Rolnego. Zostały wydatkowane kwoty w ramach programów szkolnych promujących spożycie owoców, warzyw, produktów mleczarskich, czyli są to „Owoce i warzywa w szkole”, dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych, „Program dla szkół”. Kwoty szczegółowe są podane w materiałach.</u>
<u xml:id="u-4.12" who="#RyszardZarudzki">I już tak jak gdyby w podsumowaniu agencja informuje, że pomoc udzielana przez agencję odpowiada zróżnicowanym potrzebom rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce oraz wpływa na: konkurencyjność gospodarstw, poprawę gospodarowania na niekorzystnych rolniczo obszarach, rozwój pozarolniczej działalności, zmianę pokoleniową na polskiej wsi, poprawę środowiska naturalnego, poprawę infrastruktury w rolnictwie i na obszarach wiejskich, rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego, wzrost aktywności lokalnych społeczności i rozwój działalności szkoleniowej, doradczej i informacyjno-promocyjnej.</u>
<u xml:id="u-4.13" who="#RyszardZarudzki">Jestem świadomy tego, że to są te najważniejsze, najistotniejsze sprawy, które są przekazywane. One są udokumentowane, jakby potwierdzone. Są to rzeczywiste dane dotyczące tego, co dociera bezpośrednio do beneficjentów, w tym przypadku do rolników, przedsiębiorców na obszarach wiejskich zajmujących się przetwórstwem rolno-spożywczym. Trzeba też pamiętać, że agencja ma zadania delegowane, czyli część spraw, jeśli chodzi o infrastrukturę wsi: drogi, kanalizacja. Jest też podejście społeczne, czyli realizuje ona zadania w ramach programu rozwoju związane z rozwojem lokalnym kierowanym przez społeczność. To wszystko jak gdyby stwarza te warunki, które… Nie chciałbym mówić, że wszystko jest pięknie, bo to jest niepoważne. Znamy problemy, one występują i można się nimi też dzielić. Szukamy rozwiązań, słuchamy uważnie i rozwiązujemy je na bieżąco. Staramy się przede wszystkim, żeby te pieniądze wydawane były efektywnie, żeby był jak największy efekt, ale rolnicy mieli też z tego satysfakcję, żeby docierać do jak największych grup beneficjentów. Bardzo dziękuję za wysłuchanie i za uwagę.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#JerzyChróścikowski">Mam takie pytanie. Bo jak ostatnio rozmawiałem w Brukseli i w Polsce z komisarzem Hoganem, to… My występowaliśmy, żeby zwiększyć środki na walkę z ASF, czyli dokładnie mówiąc, wsparcie Unii Europejskiej. A komisarz Hogan powiedział: najpierw wydajcie pieniądze, które wam przekazałem, a dopiero potem mówcie o następnych. Oczywiście my wnioskowaliśmy, gdzie tylko można i w Brukseli, żeby te 300 milionów, ewentualnie po 100 milionów rocznie, jak była propozycja… żeby zabezpieczyć więcej na walkę z ASF. Czy agencja restrukturyzacji w tej chwili te pieniądze z pomocy Hogana, jak nazywamy to tak potocznie, wydaje? Czy są one wydane? Czy jak następnym razem się spotkam z komisarzem, bo niedługo będę w Brukseli, rzeczywiście będę mógł powiedzieć, że w pełni realizujemy i w niedługim czasie zrealizujemy te środki, które przekazała nam Komisja Europejska?</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#RyszardZarudzki">Tak, potwierdzam. Brałem udział w spotkaniu w Jasionce, był minister Jurgiel i było spotkanie, takie nieformalne, za kulisami, z panem komisarzem Hoganem. Rzeczywiście to było też jego troską i naszą również. Natychmiast po tym zdarzeniu, po tym spotkaniu wraz z Departamentem Finansów dokonaliśmy przeglądu, co działa, co nie, w jaki sposób można to usprawnić. No, nie wiem, Pani Prezes, możemy powiedzieć, ile potrzeba, żeby to wdrożyć? Jest to rzeczywiście jedną z naszych trosk, aby te środki udrożnić. To musi być pewien proces. To się zdarzyło w kwietniu, teraz jest maj. No, musimy poczekać na efekty, ale zapewniam, że ten temat był poruszany, były stosowne modyfikacje. Jaki będzie efekt? Trzeba będzie poczekać.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#RyszardZarudzki">Czy pani prezes mogłaby jeszcze w tej sprawie coś dodać?</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, Pani Prezes.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#MariaFajger">Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#MariaFajger">Rzeczywiście ten program, o którym tutaj rozmawiamy, a więc kwestia zamknięcia produkcji w gospodarstwach, które dotknął ASF… Tak na dobrą sprawę były pierwsze wnioski, pierwsze decyzje zostały wydane i proces wypłat się zaczyna. Ale po jego drugiej stronie są lekarze weterynarii, bo lekarze weterynarii muszą najpierw te swoje decyzje wydać, a potem rolnik ma czas, żeby z nimi trafić do agencji restrukturyzacji. Po naszej stronie nie ma żadnych opóźnień, jeżeli tylko będą składane wnioski, to my na bieżąco będziemy wypłacać.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#JerzyChróścikowski">Czyli polityka informacyjna ze strony rządu jest. Czyli rolnicy, którzy są dotknięci klęską, bo mówimy o tzw. klęsce, gdyż ich gospodarstwa objęte są chorobą ASF, wiedzą i powinni te wnioski składać. Tak? I terminy jeszcze mają. Do kiedy?</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#MariaFajger">My jeszcze pewnie z końcem kwietnia, może w połowie kwietnia rozpoczęliśmy akcję plakatowania, wydaliśmy taki plakat informujący rolników. Prosimy też oddziały regionalne, które są na terenach objętych ASF, żeby wzmocniły tę akcję informacyjną. Tę stronę również wspieramy.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#RyszardZarudzki">Ja myślę, że ważnym elementem, jeszcze dodam… Naprawdę ważnym elementem w tej całej kampanii są oczywiście ośrodki doradztwa, one są wyczulone na to. One mają takie zadanie, to jest jeden z priorytetów ośrodków doradztwa. Co więcej, wiem, że zawsze dzieją się takie rzeczy, szczególnie w powiatach, że kiedy są spotkania, jest ta dobra komunikacja – ja to już sprawdzałem w niektórych ośrodkach doradztwa – kiedy jest spotkanie z rolnikami, zawsze przyjeżdża przedstawiciel weterynarii. Nie wiem, czy we wszystkich województwach tak jest, ale mogę zapewnić, że w kilku, w których to monitorowałem, tak jest. Nie wiem, jak jest we wszystkich województwach ściany wschodniej, ale zapewniam: na to też zwracamy uwagę.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#JerzyChróścikowski">Pan senator. Proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#WaldemarBonkowski">Ja mam jedno pytanie do pana ministra, ale nim je zadam, to tak sobie zażartuję i do pana przewodniczącego powiem, że mam nadzieję, że wzorem totalnej opozycji nie pójdzie na skargę do Hogana.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#JerzyChróścikowski">Odwrotnie. Jeśli rozmawiam z panem komisarzem Hoganem… W Jasionce pan minister widział, że przyszedł do mojego stolika i sam prosił o rozmowę. Znamy się z panem komisarzem Hoganem już…</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#WaldemarBonkowski">Pan uprzedził, że będzie miał następne spotkanie.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#JerzyChróścikowski">Znamy się z komisarzem Hoganem. Jak koledzy pamiętają, mieliśmy nawet wspólne posiedzenie komisji sejmowej i senackiej z udziałem komisarza Hogana w sali kinowej, no, pamiętacie. Tak że komisarz Hogan zna nas już, nawet naszą całą komisję, komisję rolnictwa. Tak że znamy się już od dłuższego czasu i wszystkie sprawy… Mogę dodać jeszcze, że w ramach Copa-Cogeca często się spotykamy. Ostatnio było spotkanie z jego doradcami, którzy też informowali o działaniach bieżących dotyczących wspólnej polityki rolnej, która w tej chwili jest już na etapie ustalania, jak pan minister wie. W tej chwili jest tylko informacja na temat finansów, a do 2 czerwca prawdopodobnie będzie już decyzja komisarza Hogana, jak ma wyglądać perspektywa po 2020 r. Tak że jesteśmy czujni. Ja mówię ze swojego punktu widzenia jako przewodniczącego, a zarazem również przedstawiciela organizacji społecznych.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#WaldemarBonkowski">Pytania do pana ministra. Mam takie pytanie: czy jest przewidziana możliwość, że termin składania wniosków, który upływa 15 maja, będzie przedłużony?</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#RyszardZarudzki">Dziękuję za to pytanie. Powiem tak: na dzień dzisiejszy obowiązującym terminem jest 15 maja i to jest termin, który jest zagwarantowany w prawie na składanie wniosków w wersji elektronicznej. Apelujemy do rolników, co czyni agencja, pani prezes osobiście i ja również, aby nie zwlekać do ostatniego dnia, bo nie ma mowy, żeby w ostatnich 2 dniach można było przyjąć 200 tysięcy wniosków, nie ma mowy, system nie będzie działał.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#RyszardZarudzki">Oczywiście ministerstwo podejmuje działania, żeby wydłużyć czas na składanie wniosków o miesiąc, ale dopóki nie będzie opublikowane rozporządzenie i wszystkie decyzje nie będą formalnie na piśmie, dopóty ministerstwo nie może ogłosić takiego przedłużenia. A to się wydarzy dopiero… Zobaczymy, jaki będzie rozwój sytuacji. Ja rozumiem doniesienia medialne, ja rozumiem doniesienia portali, w których pojawiają się informacje, i nie wykluczam takiej możliwości, ale na dzień dzisiejszy jest tak, że nie potwierdzam i nie zaprzeczam. Nie możemy powiedzieć, że to faktycznie nastąpi, że mamy czas, że będzie wydłużenie o jeszcze miesiąc. Tak więc bardzo proszę, żebyśmy do tego podchodzili pragmatycznie. Rolnicy już nie pierwszy rok składają wnioski, nie pierwszy rok w formie elektronicznej i wiedzą, jak to robić, a myślę, że doświadczeni doradcy i agencja doskonale rozumieją sytuację i sobie z tym poradzimy.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#RyszardZarudzki">Intencja nasza jest jedna, podstawowa: nie czekajmy na ostatnie dni składania i jak najmniej wniosków w formie papierowej. Bo dzisiaj miałem spotkanie z panią wiceprezes Orzołek w sprawie dalszego harmonogramu, bo chodzi o to, żeby wnioski opracowywać, podejmować kontrole administracyjne i poszczególne kroki, tak żeby można było rolnikom jak najszybciej wypłacać środki finansowe. I takie działania będziemy podejmować.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#WaldemarBonkowski">No, dzisiaj usłyszałem, że brakuje 400 tysięcy wniosków, dlatego zapytałem. Bo czasu jest mało.</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#RyszardZarudzki">Jest mobilizacja wszystkich każdego dnia. Powiem też, że to, co nas bardzo cieszy, to jest to, że… Codziennie mamy komunikaty i w porównaniu z dniem wczorajszym… Przez 24 godziny… Wczoraj miałem komunikat, ile jest złożonych wniosków, i dzisiaj miałem taki komunikat i przez ten 1 dzień, od poniedziałku do wtorku, przybyło 32 tysiące wniosków. Było już 5 tysięcy, 7 tysięcy dziennie wniosków, a w tej chwili są 32 tysiące. Ale moc przerobowa systemu jest ograniczona. To jest granica 50 tysięcy wniosków i musimy też o tym pamiętać.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#JerzyChróścikowski">Panie Ministrze, niezależnie od tego, czy będzie decyzja, czy nie będzie decyzji, jest tak, że rolnicy mają jeszcze wydłużony termin składania zgodnie z zasadą potrącania procentowego. Ale jak znam życie, to w każdej sytuacji, nawet w lokalu wyborczym… Gdy ktoś tam idzie, chciał zdążyć, a nie mógł zdążyć zagłosować, to pracę lokalu się przedłuża i głosowanie trwa dotąd, aż ostatni głos zostanie oddany. Mam nadzieję, że w tej sytuacji, jeśliby system się zablokował, nie mógł pracować, rolnicy również nie będą ukarani za to, że złożą wnioski po terminie, no bo system nie działał, gdyż się przesilił. Ja to rozumiem jako tzw. podpowiedź techniczną, że zawsze w takiej sytuacji można podjąć nadzwyczajne działania, aby rolników nie obciążyć kosztami za niezłożenie wniosku w terminie. Ale to tylko w skrajnym przypadku. Bo tak samo, gdy odbywają się wybory, to skrajne są przypadku, że lokale się zablokują i nie można przegłosować…</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#RyszardZarudzki">Ale jak na pierwszy rok to i tak sprawnie poszło.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#JerzyChróścikowski">Ja rozumiem, że minister podjął działania, podejmuje działania i bądźmy optymistami. A jak zwykle apelujemy do rolników, i tutaj dzisiaj też, o to, aby składali wnioski i nie liczyli na to, że coś uda się załatwić. Jest apel: róbmy, co możemy, bo wszyscy chcemy pracować dobrze i agencja też chce mieć jak najmniej kłopotów.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#RyszardZarudzki">Podpisuję się, wraz z panią prezes, obiema rękami pod tym, co zostało powiedziane.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, Pani Poseł.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#TeresaHałas">„Solidarność” Rolników Indywidualnych – może tak się przedstawię.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#TeresaHałas">Panie Ministrze, Pani Prezes, została podana informacja o pomocy… Jeszcze wrócę do ASF i do tej pomocy. Złożono ok. 170 wniosków, a wydane są 72 decyzje. Mam nadzieję, że one wszystkie są pozytywne, a jeśli nie, to z czego to wynika. Poniekąd pani prezes już wyjaśniła, że to są procedury związane ze służbami weterynarii i z tego powodu one mogą jeszcze się przeciągnąć. Tak?</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#MariaFajger">Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Maria Fajger: To jest proces, który się składa…</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#JerzyChróścikowski">Proszę do mikrofonu.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#MariaFajger">Proces, który kończy się u nas, w agencji, rozpoczyna się tak naprawdę w relacji rolnik – służby weterynaryjne. Następuje wydanie decyzji przez lekarza weterynarii, potem dopiero jest wniosek rolnika do nas i następuje płatność z naszej strony. Tak więc tutaj jest wiele elementów, które muszą się zgrać.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, pan senator.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#MarianPoślednik">Dziękuję, Panie Przewodniczący.</u>
<u xml:id="u-23.1" who="#MarianPoślednik">Panie Ministrze, ja mam jeszcze pytanie dotyczące… Bo mówimy o bieżących wnioskach, na najbliższy rok, a jest jeszcze kwestia płatności za rok miniony. Jaka jeszcze kwota nie została wypłacona? Mam sygnały od handlujących nawozami, że to, że zostały nawozy w magazynach, oznacza, że kwoty są jeszcze niewypłacone dla rolników, przynajmniej mam taki sygnał z Wielkopolski. Myślę, że to jest istotna kwestia, ponieważ im szybciej wypłacimy, tym większa jest nadzieja, że rolnicy zastosują nawozy i będą wyższe plony. To jest pierwsze pytanie.</u>
<u xml:id="u-23.2" who="#MarianPoślednik">Drugie pytanie, dotyczące drugiego filaru i kwestii rozpatrywania przez agencję wniosków odnoszących się do podejmowania działalności w gospodarstwie rolnym i związanych z rozszerzeniem działalności. Szczególnie jeżeli chodzi o rozszerzenie działalności, długie procedowanie powoduje, że beneficjenci często wycofują się z wniosków albo czasami nie podejmują działań zmierzających do składania wniosków ze względu na to, że biznes rządzi się swoimi prawami i nie można zbyt długo czekać na decyzje i przyznanie środków finansowych. Czy można coś zrobić, żeby jednak ten okres procedowania był zdecydowanie krótszy?</u>
<u xml:id="u-23.3" who="#MarianPoślednik">Chodzi także o podejmowanie działalności w gospodarstwie, ponieważ sytuacja diametralnie się zmieniła, są nowe przepisy, choćby tzw. ustawa o sprzedaży bezpośredniej. Poza tym rynek pracy na wsi też jest dzisiaj inny. Tak więc podejmowanie działalności w gospodarstwie rolnym na takiej zasadzie, że muszę z KRUS przechodzić na ZUS zniechęca bardzo dużą część rolników do podejmowania takiej działalności. Czy w tej materii też nie warto by było… Czy jest może jakiś sposób na to, żeby zmienić te kwestie?</u>
<u xml:id="u-23.4" who="#MarianPoślednik">Ostatnie pytanie dotyczy już nowej perspektywy. Jeżeli pan minister ma jakąś wiedzę na ten temat, to może zdradzi, co z drugim filarem w nowej perspektywie. Bo wiemy, że pierwsze informacje, jakie otrzymaliśmy, są takie, że jeśli chodzi o pierwszy filar, czyli płatności bezpośrednie, to prawdopodobnie utrzyma się taki poziom finansowania, jaki był. A co z drugim filarem? Czy mamy jakieś informacje? Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, Panie Ministrze.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#RyszardZarudzki">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-25.1" who="#RyszardZarudzki">Z KRUS… Nie bardzo zrozumiałem niektóre pytania, które pan zadał, więc dopytam. Jeśli chodzi o KRUS… To znaczy rozumiem, że proponuje pan, Panie Senatorze, żeby jeśli mamy pozarolniczą działalność rolników, ci, którzy będą aplikowali, nie musieli przechodzić na ZUS. Taką ma pan propozycję?</u>
<u xml:id="u-25.2" who="#MarianPoślednik">Tak, taką mam propozycję. Wiem, że ona jest kontrowersyjna…</u>
<u xml:id="u-25.3" who="#RyszardZarudzki">Dlaczego nie wprowadziliście tego przez te 8 lat, w ciągu których pan przecież też… Ja odpowiem pytaniem na pańskie pytanie. Dlaczego przez 8 lat – przecież pan jest senatorem poprzedniej koalicji – tego nie wprowadziliście? Niech pan mi odpowie na to pytanie. To po pierwsze. Będę prosił o odpowiedź później. Dlaczego tego nie zrobiliście? Naprawdę byłą świetna okazja w ciągu tych 8 lat. Dobrze pan wie – i to teraz jak gdyby druga część odpowiedzi – że są pewne wymagania semestru europejskiego. To jest jedyny moment, kiedy my rozmawiamy z rolnikami, tłumaczymy beneficjentom, możemy pokazywać mobilność i to, w jaki sposób my kształtujemy mobilność, jeśli chodzi o rynek pracy i pewne regulacje. I to jest dla nas bardzo mocny argument co do rozstrzygnięć, co do pewnych rozstrzygnięć związanych z komunikacją z Unią Europejską.</u>
<u xml:id="u-25.4" who="#RyszardZarudzki">Z drugiej strony dlaczego nie wynegocjowaliście w PROW, który został przyjęty 13 grudnia 2014 r., tego, o czym pan mówi? Bo trzeba zmienić PROW i jak gdyby doprowadzić do tej sytuacji, o której tutaj jest mowa. My zachęcamy rolników do jednego w ramach tej pozarolniczej działalności. Mamy kilka form i mamy formułę nie sprzedaży bezpośredniej, Panie Senatorze, tylko rolniczego handlu detalicznego, gdzie nie trzeba prowadzić działalności gospodarczej, żeby przetwarzać produkty w gospodarstwie rolnym. To jest bardzo dobry sposób na pozarolniczą, taką dodatkową działalność.</u>
<u xml:id="u-25.5" who="#RyszardZarudzki">Druga sprawa. To jest też czas dla rolników na decyzje o wyjściu z szarej strefy, mówimy o przejściu z KRUS na ZUS.</u>
<u xml:id="u-25.6" who="#RyszardZarudzki">Po trzecie, proszę, pamiętajmy o jeszcze jednej sprawie. Jeśli w gospodarstwie są rolnik, małżonek rolnika lub domownik, to rolnik może prowadzić działalność rolniczą, a małżonek lub domownik może przejść na działalność gospodarczą, na ZUS. I to też są dobre rozwiązania, czego najlepszym dowodem jest 1 tysiąc 700 złożonych wniosków i przyznane wsparcia, jeśli chodzi o tę pozarolniczą działalność w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.</u>
<u xml:id="u-25.7" who="#RyszardZarudzki">Rolniczy handel detaliczny… o tym już wspomniałem. Jeśli chodzi o pierwszy filar i płatności, to wypłacamy zaliczki, po raz pierwszy w historii dwukrotnie z rzędu wypłacaliśmy 70-procentowe zaliczki do 30 listopada. Po drugie, pozostałe ustawowo… Dzisiaj też szczegółowo rozmawiałem, ile gdzie jest wypłat, myślę, że na poziomie blisko 90%… 85%, Pani Prezes. I to jest prawda, mógłbym to wszystko szczegółowo rozpisać, które to płatności, bo o tym rozmawialiśmy. Mamy ustawowo czas do 30 czerwca i tak zawsze było. To dlaczego mamy to zmieniać? Rolnicy mówią – ja rozmawiam z nimi, mój brat jest rolnikiem – nie ma problemu, ważne, żeby dostać, jak to będzie do 30 czerwca, to nie ma problemu. Większym problemem były te nieszczęsne pisma, które w marcu przychodziły, i rolnicy to postrzegają trochę tak, że jest tutaj coś niedobrego, a nie możemy tego zmienić z różnych powodów.</u>
<u xml:id="u-25.8" who="#RyszardZarudzki">Długość procedowania wniosków. Robimy to, co trzeba, i staramy się, żeby to procedowanie było. Rozumiem też rolników i beneficjentów jak mało kto. Pani prezes będzie chciała na pewno coś powiedzieć, jeśli chodzi o działania, jakie są podejmowane, żeby to procedowanie było jak najkrótsze.</u>
<u xml:id="u-25.9" who="#RyszardZarudzki">Jeśli chodzi o drugi filar w nowej perspektywie, to proszę o trochę cierpliwości. Były ogólne kwoty, my mamy spotkania w tej chwili, proces negocjowania dopiero się rozpoczął, więc nie mówmy o końcówce. Myślę, że pan przewodniczący wesprze mnie w tym. Nie mówmy, ile pieniędzy na co, a przygotowujmy merytoryczne argumenty. Jutro jest spotkanie w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z ministrem Szymańskim, jadę, będziemy rozmawiać, szukać dobrych argumentów. Rozpoczęliśmy, a nie zakończyliśmy, negocjacje na temat budżetu.</u>
<u xml:id="u-25.10" who="#MariaFajger">Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Maria Fajger: Czy ja mogę jeszcze…</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-26.1" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, Pani Prezes.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#MariaFajger">Odpowiadając na pana pytanie odnośnie do płatności w kampanii 2017 r., powiem, że jeśli chodzi o płatności obszarowe, to w tej chwili wypłaciliśmy je na poziomie 85%, więc pozostały niewiele ponad 2 miliardy płatności obszarowych, płatności bezpośrednich do wypłaty. W przypadku ONW jesteśmy na poziomie blisko 79% wypłaconych środków, pozostało niespełna 250 milionów zł do wypłaty. W przypadku programów rolno-środowiskowych mamy jeszcze, jak powiedziałam, najwięcej do wypłaty, bo 60% środków jest wypłaconych i niewiele ponad 400 milionów zł jest do wypłaty; to wypłacimy do końca czerwca.</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#JerzyChróścikowski">Panie Ministrze, ja rozumiem kolegę, który podnosi problem. Bo jak mówimy o kwotach ogólnych, to jest to bardzo dużo i cieszymy się, że tyle jest. Ale jak dotyczy to indywidulanych spraw, to czasami bardzo boli. Wiemy, że nie wszystkie zaliczki 70-procentowe zostały wypłacone, z różnych względów. Ja nie będę wymieniał enumeratywnie, bo przecież wiadomo, dlaczego niektórzy nie dostali tych 70%, w związku z tym podlegają kontroli itd., itd., a te rolno-środowiskowe… Już nie będę mówił o tym, bo przecież wiemy, o czym mówimy. Stąd czasami boli niektórych rolników, że oni nie dostali tych 70%, a czasami jeszcze kontrole nie są skończone czy inne sprawy i nie dostali tych pozostałych środków. I trzeba zrozumieć, że w tych pojedynczych przypadkach bywa tak, że on nie kupił nawozów. Czasami ból niektórych rolników, którzy nie dostali w ogóle pieniędzy, jest poważnym bólem. Ja rozumiem, że czasami… Ja też mam takie interwencje, prośby: no, może by coś tam przyspieszyć. Ale ja rozumiem, że robicie wszystko, co możliwe, żeby właśnie teraz tym, którzy nie dostali zaliczek, w miarę możliwości wypłacić. Bo ten, który wziął te 70%, to jak rozumiem, cierpliwie czeka, ale ci, którzy nie wzięli… Jest taka prośba, żeby jednak zwrócić uwagę na takich, którzy w tej sytuacji jeszcze są i przyspieszyć to.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#RyszardZarudzki">Dziękuję za tę jakby intencję. Absolutnie takimi przesłankami się kierujemy, tym bardziej że sam pochodzę z gospodarstwa jestem w stałym kontakcie i wiem, jak rolników… Pojedynczy przypadek to o jeden za dużo, nawet kiedy jest jeden, to jest o jeden za dużo. Doskonale to rozumiemy i robimy to, co do nas należy. A tam, gdzie to się zdarzy… No, mogę przeprosić rolników i powiedzieć, że reagujemy na każdą zgłoszoną sytuację. Ale granicznym momentem mimo wszystko jest 30 czerwca i myślę, że wśród rolników jest zrozumienie tego, a z naszej strony gwarantujemy należytą rzetelność.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#JerzyChróścikowski">Proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#MarianPoślednik">Dziękuję bardzo.</u>
<u xml:id="u-31.1" who="#MarianPoślednik">Ja tytułem wyjaśnienia moich pytań. Bo pan minister tak zareagował, jakbym ja bardzo krytycznie się odnosił do sytuacji, jaka jest. Moją intencją było raczej to, żeby się dowiedzieć, ponieważ mam takie pytania ze strony m.in. tych, którzy handlują nawozami. Ja też jestem rolnikiem, więc dla mnie to jest pewien sygnał, bo wiem, że jeżeli się nie zastosuje nawozów, to będą niższe plony. To jest po prostu tylko mój niepokój.</u>
<u xml:id="u-31.2" who="#MarianPoślednik">Z drugiej strony pan minister zapytał, dlaczego podczas ostatnich negocjacji nie rozwiązano pewnych problemów, które ja podnoszę. No, nie mam szczegółowej wiedzy, jak prowadzono negocjacje. Niemniej jednak sytuacja choćby w zakresie bezrobocia na wsi była inna. Myślę, że dzisiaj bardziej istotną kwestią jest to, żeby w ciągle stosunkowo małych gospodarstwach, jakie są na wsi, ale zaludnionych, w ogóle domownik, który jest na KRUS, mógł podjąć działalność gospodarczą. To jest moje przekonanie. I, Panie Ministrze, to nie jest jakaś krytyczna uwaga, tylko jak gdyby…</u>
<u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">(Wypowiedź poza mikrofonem)</u>
<u xml:id="u-31.4" who="#MarianPoślednik">Oczywiście może, ale musi przejść na ZUS i często się nie opłaca podjąć pierwszej działalności. Ja się z tym spotykam, więc jak gdyby tylko sygnalizuję tę kwestię.</u>
<u xml:id="u-31.5" who="#MarianPoślednik">I kwestia tego drugiego filara. Wiem, że prace dopiero się zaczęły, czyli zaczną się negocjacje, tylko też wzorem tego, co się działo w przypadku poprzedniej perspektywy… Drugi filar to miało być ponad 13 miliardów euro, prawda? Ale w wyniku takich, a nie innych negocjacji – ja uważam, że to był błąd – przekazano środki z drugiego filara na płatności bezpośrednie. I uważam, że teraz takiego błędu nie powinno się popełnić. Ja uważam, że to był błąd, że przekazano te środki. Argument, jaki wówczas padał, że zostanie to uzupełnione z regionalnych programów operacyjnych… Ja zadaję pytania, nawet w moim województwie: gdzie są te pieniądze? I mam odpowiedź, że jeżeli teatr jest wspomagany np. w mieście regionalnym, to rolnicy też do teatru jadą, czyli korzystają z tych środków. Oczywiście można takich argumentów używać, ale ja jako mieszkaniec wsi absolutnie z tym się nie zgadzam. Ja tych pieniędzy, które były obiecane, nie widzę. I to jest taka uwaga krytyczna do tego, co się działo w poprzedniej perspektywie finansowej. Tak więc nie krytykuję obecnej ekipy rządzącej i ministerstwa, bo na to być może przyjdzie czas, a może przyjdzie czas na pochwalenie, jak się zakończą te negocjacje. Ja jak gdyby zwracam uwagę na to, że te środki powinny spłynąć po prostu bezpośrednio na obszary wiejskie. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#RyszardZarudzki">Jeśli chodzi o sprawę przedsiębiorczości, tj. rzeczywiście lokalnej gospodarki – szerzej bym to potraktował – to nie chodzi tylko o przedsiębiorców, ale tworzenie lokalnej gospodarki. I to jest naszą troską.</u>
<u xml:id="u-32.1" who="#RyszardZarudzki">Druga sprawa. Przymierzamy, patrzymy, właściwie już wprowadzamy pewne usprawnienia do tych działań, które dotyczą przedsiębiorczości, w ramach konstytucji dla biznesu. I tam są umiejscowione rozwiązania, które rozszerzają możliwości. Ja przypomnę, że jest kilka takich elementów, które mają na to istotny wpływ. Będziemy to robić, po prostu będziemy to robić. To po pierwsze.</u>
<u xml:id="u-32.2" who="#RyszardZarudzki">Po drugie, nie chcę podejmować polemiki na temat: pierwszy czy drugi filar. Zostały podjęte decyzje. Ale, Panie Senatorze, zapraszam na spotkanie z rolnikami, niech pan im powie, że trzeba zabrać z drugiego filaru… właściwie trzeba im zabrać płatności. Zachęcam do tego, niech pan porozmawia z rolnikami. Są pewne jak gdyby aktywa, takie zostały podjęte decyzje, one zostały utrzymane. Myślę, że tak to zostało sformułowane i nie chciałbym tej dyskusji rozwijać. To niczemu nie służy w tej chwili, myślmy o przyszłości.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję, Panie Ministrze.</u>
<u xml:id="u-33.1" who="#JerzyChróścikowski">No, decyzja pana ministra Sawickiego przecież była jasna i jego propozycje były takie, żeby przenieść to. Unia Europejska pozwoliła sobie na zastosowanie takiego mechanizmu przenoszenia zarówno w jedną stronę, jak i w drugą stronę. Rząd polski z taką propozycją przyszedł. No a to, że poprzednicy, marszałkowie i inni obiecywali, że zasilą finansami wieś… No, to jest teraz pytanie tylko do marszałków: panowie marszałkowie, na ile zobowiązaliście się do tego, że z tych programów regionalnych zasilicie wsparcie i dacie możliwość skorzystania z tych 5 miliardów… Bo to była kwota 5 miliardów zł, która miała zasilić wsparcie. No i to jest to pytanie. Ale rozumiem, że kolega teraz czuje wyrzuty sumienia w pewnym sensie, bo jednak mówi, to był błąd. Tak to przyjąłem. No a dzisiaj jest tylko jedna prośba, z którą do mnie rolnicy się zwracają, pytanie, czy jeszcze jest to możliwe. Bo mówią o tych sprawach – szczególnie na Podkarpaciu, tych terenach, gdzie jest drobne rolnictwo – że, no niestety, podejmują działalność inną i nie mogą korzystać ze środków PROW ze względu na to, że niektóre programy mówią, że jak nie jesteś w KRUS, nie możesz z nich skorzystać. I to wielokrotnie nam powtarzają. No bo w tych regionach, gdzie są duże gospodarstwa, to przeważnie są w KRUS, a tam, gdzie są małe, tak jak mówię, świętokrzyskim, podkarpackim, Małopolsce, często nie są w KRUS i nie mogą skorzystać z niektórych – podkreślam – programów, które są. Czy takie działania będą podejmowane, żeby w przyszłej perspektywie… Bo rzeczywiście ja tych głosów mam wiele.</u>
<u xml:id="u-33.2" who="#JerzyChróścikowski">Proszę, Pani…</u>
<u xml:id="u-33.3" who="#RyszardZarudzki">Proszę, Pani Prezes…</u>
<u xml:id="u-33.4" who="#MariaFajger">Ja czekam na restrukturyzację…</u>
<u xml:id="u-33.5" who="#RyszardZarudzki">Wytworzyła się między nami…</u>
<u xml:id="u-33.6" who="#JerzyChróścikowski">Prośba o odpowiedź, co zrobić…</u>
</div>
<div xml:id="div-34">
<u xml:id="u-34.0" who="#RyszardZarudzki">Panie Przewodniczący, bardzo dziękuję za te sugestie. Rozważę je bardzo poważnie, na ile będzie możliwość, i poinformuję o podjętych działaniach. Ale na pewno rozważę je bardzo poważnie. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-35">
<u xml:id="u-35.0" who="#JerzyChróścikowski">Dziękuję.</u>
<u xml:id="u-35.1" who="#JerzyChróścikowski">Zamykam posiedzenie.</u>
</div>
<div xml:id="div-36">
<u xml:id="u-36.0" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godzinie19 minut 48)</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>