text_structure.xml 43.4 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#WitoldCzarnecki">Witam serdecznie. Otwieram 142 posiedzenie Komisji Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Witam serdecznie państwa posłów. Witam serdecznie panią minister i zaproszonych gości. Stwierdzam kworum.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#WitoldCzarnecki">W porządku dzisiejszego posiedzenia mamy rozpatrzenie informacji o inwestycjach w innowacyjne przedsięwzięcie na przykładzie działania 4.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka – Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym oraz działania 4.5 POIG – Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#WitoldCzarnecki">Powyższy porządek i materiały członkowie Komisji otrzymali. Czy są uwagi do porządku dziennego? Stwierdzam, że Komisja przyjęła porządek dzienny posiedzenia bez zmian. Przystępujemy do jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-1.3" who="#WitoldCzarnecki">Proszę o zreferowanie tematu podsekretarza stanu w Ministerstwie Gospodarki, panią Grażynę Henclewską. Proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#GrażynaHenclewska">Bardzo dziękuję panie przewodniczący. Wysoka Komisjo, na dzisiejsze posiedzenie przesłaliśmy informację o inwestycjach w innowacyjne przedsięwzięcia na przykładzie działań 4.4 i 4.5. Informacja jest dość szczegółowa. W swoim wystąpieniu postaram się ją skrótowo zreferować i przedstawić, jakie inwestycje i jakie ich efekty można dostrzec dzisiaj. Program jeszcze się nie zakończył. Wiele projektów jest w fazie realizacji. Zaznaczę też, jak będą wyglądać efekty w przyszłości, tj. jakie są planowane po zakończeniu realizacji programu.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#GrażynaHenclewska">Szanowni państwo, na początku chcę podkreślić rolę innowacyjnych rozwiązań dla budowania przewagi konkurencyjnej firm i przedsiębiorstw. Jeżeli działają konkurencyjne przedsiębiorstwa, to ma to duży wpływ na budowanie konkurencyjności gospodarki i trwałych podstaw rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#GrażynaHenclewska">W tej perspektywie finansowej przedsięwzięcia innowacyjne i generalnie – innowacyjność, są wspierane głownie środkami pochodzącymi z programów operacyjnych, zwłaszcza z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Na ten cel przeznaczono ponad 10 mld euro ze środków publicznych. W programie minister gospodarki odpowiada za realizację działań, na które przeznaczono 4700 mln euro środków publicznych. To jest 46% całkowitej alokacji na program.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#GrażynaHenclewska">Na działania w zakresie bezpośredniego wsparcia inwestycji o charakterze innowacyjnym składają się głównie nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym. W tym przypadku alokacja finansowa wynosi 7200 mln zł. Natomiast alokacja finansowa działania 4.5 – Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki, wynosi 3400 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#GrażynaHenclewska">Oba działania mają na celu poprawę konkurencyjności oraz podniesienie poziomu innowacyjności przez wsparcie przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, które dokonują inwestycji o wysokim potencjale innowacyjnym. Dodatkowo w ramach działania drugiego, które dotyczy inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki, wsparciu podlegają wyłącznie inwestycje o dużej wartości i generujące znaczną liczbę miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#GrażynaHenclewska">Preferowane są inwestycje związane z rozpoczęciem lub rozwinięciem prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej w przedsiębiorstwie. W ramach tych działań ukierunkowaliśmy wsparcie na trendy rozwojowe.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#GrażynaHenclewska">Należy zaznaczyć, że program był poprzedzony analizą SWOT w 2007 r. Wykazała ona, że w sprzedaży na rynek krajowy i na eksport, prowadzonej przez polskie przedsiębiorstwa, jest stosunkowo niski udział produktów wysoko przetworzonych i o wysokiej technologii. Wynika to głównie z tego, że przedsiębiorstwa posiadają niewystarczającą ilość środków własnych oraz, że brak jest możliwości pozyskania kapitału zewnętrznego na realizację innowacyjnych inwestycji. Działania innowacyjne wiążą się zwykle z większym ryzykiem, dlatego taki cel sobie postawiliśmy.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#GrażynaHenclewska">Dodatkowe wsparcie, które chcieliśmy skierować i które jest kierowane do centrów badawczo rozwojowych, stanowi odpowiedź na sytuację, w której nakłady przedsiębiorstw na badania i rozwój są niskie w porównaniu z innymi rozwiniętymi gospodarkami. Ponadto, niewystarczający jest również transfer technologii oraz wiedzy o nauce i gospodarce. Mówię w tym przypadku o badaniu z 2007 r., które poprzedzało uruchomienie programu.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#GrażynaHenclewska">Wsparcie, realizowane w ramach omawianych dwóch działań, ma charakter bezzwrotnej dotacji, wypłacanej zgodnie z wnioskiem beneficjenta w postaci refundacji lub zaliczki. Jeśli chodzi o działanie 4.4 to obejmuje ono projekty inwestycyjne, w tym również niezbędne działania szkoleniowe i doradcze, w zakresie zakupu lub wdrożenia nowych rozwiązań technologicznych w produkcji i usługach. Określone są też kryteria, jakich nowych rozwiązań technologicznych program operacyjny dotyczy. Są to rozwiązania, które nie są stosowane na świecie dłużej niż trzy lata. Ponadto są jeszcze inne kryteria. Wsparcie obejmuje zakup niezbędnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych związanych bezpośrednio z zakupem i eksploatacją środków trwałych.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#GrażynaHenclewska">W przypadku działania 4.4 wartość wydatków, które kwalifikują się do objęcia wsparciem, musi wynosić nie mniej niż 8 mln zł i nie może wynosić więcej niż 160 mln zł. Z kolei minimalna kwota wsparcia wynosi 2400 tys. zł, natomiast maksymalna kwota wynosi 40 mln zł na część inwestycyjną.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#GrażynaHenclewska">Dzięki wsparciu zrealizowano do tej pory 605 projektów. Łączna kwota dofinansowania wyniosła 9100 mln zł. Zostały wygenerowane inwestycje o łącznej wartości blisko 21 mld zł. Ten wkład finansowy w polska gospodarkę przewyższa ponad dwukrotnie wartość samego dofinansowania, co jest zgodne z kierunkiem działań oraz jest konsekwencją zaangażowania wkładu własnego przedsiębiorstwa w realizację projektów.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#GrażynaHenclewska">Najwięcej projektów w działaniu 4.4 zrealizowały przedsiębiorstwa średnie – 43% wszystkich projektów. Małe realizowały 24%, natomiast duże i mikro zrealizowały odpowiednio 17% i 16% projektów.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#GrażynaHenclewska">Jeżeli chodzi o regiony, z których aplikują przedsiębiorstwa, to w największym stopniu są to województwa: małopolskie i mazowieckie. Wynosiło to odpowiednio 13% i 12%. Natomiast następne w kolejności są województwa: podkarpackie, łódzkie i śląskie.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#GrażynaHenclewska">Jeżeli chodzi o branżę dominującą w realizacji projektów, to jest to przetwórstwo przemysłowe, w tym zwłaszcza przemysł metalurgiczny i metalowy, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, produkcja maszyn, urządzeń i sprzętu transportowego. Drugą najczęstszą kategorią PKD, która odnosi się do tych projektów, jest kategoria usług, w tym zwłaszcza transport i inne usługi oparte na wiedzy oraz handlu.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#GrażynaHenclewska">Jeżeli chodzi o działanie 4.5 – Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki, to w jego ramach wyróżniamy dwa poddziałania. Pierwsze to działanie 4.5.1 – Wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym, a drugie to działanie 4.5.2 – Wsparcie inwestycji w sektorze nowoczesnych usług.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#GrażynaHenclewska">Wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym, jak sama nazwa wskazuje, obejmuje przedsiębiorstwa, które zajmują się działalnością produkcyjną i posiadającą innowacyjny charakter. Dotyczy to innowacyjnych technologii, innowacyjnych produktów, a wsparcie obejmuje zakup lub wdrożenie rozwiązania technologicznego, które jest stosowane na świecie nie dłużej niż trzy lata. Wydatki, które nadają się do objęcia pomocą, nie są większe niż 160 mln, a wzrost zatrudnienia netto – to jest kryterium, które również trzeba spełnić – nie może być mniejszy niż 150 nowych miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#GrażynaHenclewska">Natomiast wsparcie w drugim poddziałaniu, które dotyczy inwestycji w sektorze usług nowoczesnych, dotyczy inwestycji typu centrum usług wspólnych lub centrum IT. To są inwestycje obejmujące zakup środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, a wzrost zatrudnienia netto nie może być mniejszy niż 100 nowych miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#GrażynaHenclewska">Centra usług wspólnych działają przede wszystkim w następujących obszarach: finanse, księgowość, zarządzanie zespołami ludzkimi, administracja, logistyka, zaplecze bankowe i ubezpieczeniowe, badania rynkowe. Natomiast jeżeli chodzi o centra IT, to zajmują się one rozwojem oprogramowania, testowaniem i zarządzaniem aplikacjami, projektowaniem i wdrażaniem sieci, optymalizacją produktów, zarządzaniem bazami danych.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#GrażynaHenclewska">Drugi obszar inwestycji, to są inwestycje w centra badawczo-rozwojowe. Dotyczą one rozpoczęcia lub rozwinięcia działalności badawczo-rozwojowej, która prowadzi do utworzenia lub rozwinięcia działalności centrów badawczo-rozwojowych. To są na przykład centra usług inżynierskich, centra jakości. Te projekty muszą spełniać wymogi określone w ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Wydatki, kwalifikujące się do objęcia pomocą, obejmują zakup środków trwałych oraz wartości materialnych i prawnych, które muszą być większe niż 2 mln zł. Inwestycje w centra badawczo-rozwojowe muszą generować wzrost zatrudnienia netto nie mniejszy niż 10 nowych miejsc pracy dla personelu zaangażowanego w działalność B+R.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#GrażynaHenclewska">Maksymalny poziom dofinansowania w tym działaniu wynosi 30% dla inwestycji produkcyjnych, 30% dla inwestycji typu centrum usług wspólnych lub centrum IT oraz do 70% dla inwestycji typu centra badawczo-rozwojowe.</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#GrażynaHenclewska">Beneficjenci działania otrzymują wsparcie na koszty inwestycji, na zakup aparatury, maszyn, urządzeń, niezbędnych nieruchomości, a także wartości niematerialnych i prawnych, takich jak licencje czy patenty. Dodatkowo przedsiębiorcy, którzy realizują inwestycje typu centrum badawczo-rozwojowe, mogą otrzymać wsparcie na koszty szkoleń specjalistycznych do wysokości 1 mln zł oraz koszty usług doradczych do wysokości 600 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#GrażynaHenclewska">W ramach działania 4.5 wsparcie otrzymało 131 projektów, a łączna kwota dofinansowania wyniosła 3540 mln zł. Wartość wygenerowanych inwestycji przekroczyła 15 mld zł. Tak więc, ich wkład finansowy w polską gospodarkę przewyższa kilkukrotnie wartość samego dofinansowania. Przypomnę jeszcze raz proporcje: 3 mld do 15 mld zł. Taka kwota wiąże się również z faktem angażowania środków własnych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#GrażynaHenclewska">Największą grupę spośród przedsiębiorstw w tym działaniu stanowią duże przedsiębiorstwa – ich liczba to 94. Średnich przedsiębiorstw jest 15, małych – 13, a mikro – 9. Najwięcej projektów w ramach działania realizowanych jest w branży usług. Są to 104 projekty, czyli 78% projektów ogółem, dla których łączna kwota wsparcia wyniosła 1400 mln zł. To są zwłaszcza projekty w kategoriach: badania naukowe, prace rozwojowe, działalność profesjonalna i techniczna.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#GrażynaHenclewska">Drugą w kolejności najczęstszą kategorią jest przetwórstwo przemysłowe. To jest 22% projektów na łączną kwotę wsparcia bliską 2 mld zł. W tej kategorii można wyróżnić następujące obszary: produkcja maszyn, urządzeń, pojazdów, sprzętu transportowego i urządzeń elektrycznych.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#GrażynaHenclewska">Jeżeli chodzi o województwa, to również w tym przypadku przoduje województwo małopolskie oraz dolnośląskie. W obu jest realizowane po 20 projektów. W dalszej kolejności są województwa: śląskie, podkarpackie i mazowieckie.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#GrażynaHenclewska">W ramach działania 4.5 mogą być realizowane również tzw. duże projekty. To są inwestycje, których całkowity koszt przekracza kwotę 500 mln euro. Projekty te podlegają specjalnej procedurze zatwierdzania wkładu finansowego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach decyzji wydawanej przez Komisję Europejską. Obecnie 21 inwestycji spełnia kryteria dużego projektu. 19 projektów jest w sektorze produkcyjnym, a 2 w sektorze usługowym. Ich wartość wynosi 9800 mln zł. Kwota dofinansowania wynosi 1850 mln zł. Te inwestycje mają wygenerować ponad 7600 nowych miejsc pracy w 10 województwach. Dotychczas Komisja Europejska wydała pozytywne decyzje dla 9 dużych projektów.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#GrażynaHenclewska">Jakie efekty są przynoszone przez działania 4.4 i 4.5? Przede wszystkim dotyczą one rynku pracy, działalności badawczo-rozwojowej oraz patentowania. Chcę zwrócić uwagę, że beneficjenci działania 4.4 utworzyli ponad 6000 miejsc pracy, a działania 4.5 – ponad 7500 miejsc pracy. Docelowo beneficjenci działania zobowiązali się do utworzenia w przypadku 4.4 ponad 14.000, zaś w ramach działania 4.5 – ponad 18.000 miejsc pracy. Łącznie w ramach obu działań utworzonych zostanie co najmniej 32.000 miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#GrażynaHenclewska">Tak jak powiedziałam, duże znaczenie w tych projektach, przedsięwzięciach i inwestycjach ma rozwój działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw. Jak wiemy, jest to istotne z punktu widzenia długoterminowego rynku innowacji w Polsce. W wyniku wsparcia rozpoczęło lub rozwinęło dotychczas prowadzoną działalność 260 beneficjentów działania 4.4 i 26 beneficjentów działania 4.5. Zaznaczam jeszcze raz, beneficjenci rozpoczęli i prowadzą działalność B+R. W związku z tym faktem, liczba utworzonych miejsc pracy wyniosła 324 dla działania 4.4 i ponad 1000 dla działania 4.5, a docelowo te liczby mają być większe. Łącznie liczba nowo utworzonych miejsc pracy w sektorze B+R wyniesie 1320.</u>
          <u xml:id="u-2.28" who="#GrażynaHenclewska">Warto podkreślić, że inwestycje w centra badawczo-rozwojowe generują kolejne nakłady środków na badania i rozwój, chociaż należy wspomnieć, że generują głownie nakłady prywatne na potrzeby działalności badawczo-rozwojowej. W ramach działania 4.5.2 wsparcie 83 projektów typu centra badawczo-rozwojowe kwotą dofinansowania 855 mln zł spowoduje zainwestowanie 1600 mln zł przez prywatnych przedsiębiorców. Jest to kierunek zgodny z celami, które stawiamy sobie w ramach nowej perspektywy finansowej.</u>
          <u xml:id="u-2.29" who="#GrażynaHenclewska">Bezpośrednim rezultatem rozwoju działalności badawczo-rozwojowej i równocześnie dowodem na rzeczywistą innowacyjność realizowanych przez firmy projektów jest zwiększenie liczby zgłoszeń patentowych, wnoszonych przez polskich przedsiębiorców. W związku z realizacją projektów, w ramach działania 4.4 zostało złożonych 175 zgłoszeń patentowych, a w ramach drugiego działania – 19. Docelowo, zgodnie z planami, beneficjenci planują osiągnąć odpowiednio: 381 zgłoszeń w przypadku pierwszego działania, a w przypadku drugiego – 25 zgłoszeń patentowych.</u>
          <u xml:id="u-2.30" who="#GrażynaHenclewska">Wsparcie udzielone w ramach obu działań wpływa również pozytywnie na rozwój przedsiębiorstw. Niejednokrotnie przekracza rezultaty, które były zakładane na wcześniejszych etapach. Wpływa to na pozycję konkurencyjną i wzmacnia potencjał innowacyjny. To jest właśnie oddziaływanie w dłuższej perspektywie.</u>
          <u xml:id="u-2.31" who="#GrażynaHenclewska">W materiale pokazaliśmy również przykłady i sukcesy firm, które skorzystały ze wsparcia w ramach omawianych działań, tj. o konkursach Polski Produkt Przyszłości, Nagroda Gospodarcza Prezydenta RP, czy rankingu firmy doradczej Deloitte. Dotyczy to najszybciej rozwijających się technologicznie i innowacyjnie firm w Europie Środkowej. Jest to również dowodem na to, że wsparcie przynosi efekty, że konkurencyjność polskich firm w wyniku realizacji projektów wzrasta. Są także sukcesy w zdobywaniu rynków międzynarodowych. Przykładem jest PESA Bydgoszcz S.A., czy Solaris Bus &amp; Coach S.A.</u>
          <u xml:id="u-2.32" who="#GrażynaHenclewska">Bardzo dziękuję panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#WitoldCzarnecki">Dziękuję bardzo pani minister. Otwieram dyskusję. Na początku udzielę głosu sobie. Mam dość szczegółowe uwagi, a później przedstawię uwagi ogólniejszej natury.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#WitoldCzarnecki">Przed naszym spotkaniem pytałem panią minister o osie priorytetowe w ramach POIG. Poza czterema, które podlegają ministrowi gospodarki, pozostałe pięć osi podlega ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego oraz ministrowi administracji i cyfryzacji, zgadza się? Proszę o odpowiedzenie na to krótkie pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Pozostałe osie podlegają, a raczej instytucjami pośredniczącymi są: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Mówimy o osiach merytorycznych, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#WitoldCzarnecki">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Bo jest także oś, która jest skierowana jako pomoc techniczna. Dokładnie wygląda to tak, jak powiedziałam, panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#WitoldCzarnecki">Uzyskałem tę odpowiedź przed posiedzeniem, ale chciałem, żeby koledzy z Komisji także to usłyszeli, gdyby mieli jakieś wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#WitoldCzarnecki">W materiale, który otrzymaliśmy, mamy cztery osie. Jest napisane, że „w ramach czwartej osi priorytetowej…”, ale o trzeciej osi priorytetowej nie wspomniano ani słowa. Dlaczego?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Panie przewodniczący, wynika to głównie z faktu, że taki temat został zaproponowany przez Komisję. Było skierowane konkretne zapytanie do ministerstwa o działania 4.4 i 4.5, które mieszczą się wyłącznie w czwartej osi. Na marginesie zaznaczam, że w czwartej osi są jeszcze inne działania, które mają inny charakter wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MałgorzataSzczepańska">Zapytanie dotyczyło tylko i wyłącznie dwóch działań, o których mówiła pani minister. Mogę powiedzieć w przenośni, że dotyczyło tylko dwóch „szuflad” znajdujących się w większej „szafie”. Może tak powinnam to ująć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#WitoldCzarnecki">Rozumiem, bardzo dziękuję. Następna sprawa, chcę powiedzieć, że materiał został bardzo dobrze przygotowanym. Będzie on dla nas bardzo użyteczny, bo jest skondensowany. Dotyczy wielkich środków finansowych, bo jest to prawie 42 mld zł. Jest w nim napisane, że w ramach działania realizowane są projekty inwestycyjne, w tym niezbędne działania szkoleniowe i doradcze. Mam pytanie, w jakiej skali?</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#WitoldCzarnecki">Następna sprawa. Zgodnie ze wspólnotowymi zasadami pomocy i w ramach naszej umowy zawartej z Unią Europejską, wyłączono z udzielania pomocy – o czym na pewno panie wiedzą – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, rybactwo, górnictwo, hutnictwo. Jednakże z otrzymanego materiału wynika, że śladowe środki są przeznaczane na m.in. łowiectwo, rybactwo. Mówię o jednym z wykresów w materiale. Skoro nie można przeznaczać tych środków na te cele i obszary, to dlaczego są one finansowane z tych środków? Czy pani minister znalazła to, o czym mówię?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#GrażynaHenclewska">Na której to jest stronie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#WitoldCzarnecki">To jest na stronie szóstej – wykres czwarty. Mamy rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a przecież według umowy z Unią tego się nie finansuje. Mamy również górnictwo i wydobywanie – dwa projekty z tego obszaru. Co prawda bardzo niewielkie projekty, ale, o ile wiem, nie mogą one być finansowane ze środków Unii. Dlaczego znalazło się to w materiale, tego nie rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#WitoldCzarnecki">Następna rzecz, zauważyłem pewną niespójność w liczbie projektów. Na jednej stronie podajemy, że całkowita liczba projektów realizowanych w ramach POIG 4.4 wynosi 605, a w innym miejscu jest 625. To jest strona siódma opracowania.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#WitoldCzarnecki">Poproszę o wytłumaczenie kolejnej niespójności ze strony trzeciej. Mamy z jednej strony napisane bardzo wyraźnie, że poparto 605 projektów łączną kwotą 8440 tys. zł, a kilka zdań niżej, wytłuszczonym drukiem jest napisane, że jest to 9100 mln zł. To w końcu, czy jest 9100 mln zł czy 8440 mln zł? Jest różnica. Mówimy o tych samych projektach, a raz podaje się 8440 mln, a w innym punkcie 9100 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#WitoldCzarnecki">Dalej jest bardzo wyraźnie zapisane, że finansujemy działanie 4.4 kwotą nie mniejszą niż 2400 tys. zł. Pani minister jeszcze dzisiaj to powtórzyła. W sprawozdaniu mamy projekty na kwotę 1 mln zł. Na jednym z wykresów jest napisane, że obejmuje projekty o wartości od 1 mln do 5 mln, czyli mniej niż 2400 tys. zł. Przecież dofinansowanie powinno być powyżej 2400 tys. zł. Może coś źle rozumiem? Proszę o odpowiedź na te pytania. Chcę mieć jasny przekaz.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#WitoldCzarnecki">Chcę jeszcze zapytać o dofinansowanie. Bardzo źle pod względem finansowania wygląda województwo lubuskie. Po prostu tragicznie. Chcę zwrócić uwagę, że jest to jedyne województwo, które w ramach działania 4.5 nie dostaje ani grosza. Nic. To jest tak, jakby Polska miała tylko 15 województw. Z drugiej strony, to województwo w działaniu 4.4 też ma bardzo skąpą kwotę wsparcia. Należy do piątki województw, w których bardzo mało się inwestuje. Pozostałe to: zachodniopomorskie, warmińsko-mazurskie, opolskie i jeszcze podlaskie. To są – że tak powiem – „ogony”.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#WitoldCzarnecki">Chcę się spytać panią minister o następującą rzecz. Zainwestowaliśmy w ramach POIG 21 mld zł. Beneficjenci piszą, że zawarte umowy o dofinansowanie spowodują wzrost liczby miejsc pracy o 14.000. 21 mld zł zainwestowanych w 14.000 miejsc pracy, to sukces nie jest wielki. To znaczy, że utworzenie jednego miejsca pracy kosztuje 1500 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#WitoldCzarnecki">Z drugiej strony podano, że zainwestowanie pieniędzy unijnych w innowacyjność spowoduje wzrost zatrudnienia o 3419,75. Co to jest? To jest trzy czwarte etatu? 3419,75 to liczba dotycząca wzrostu liczby zatrudnionych. Aż tak dokładnie to państwo wyznaczyliście? To jest na stronie dziewiątej, czwarty wers od góry. Rozumiem, że ta liczba oznacza trzy czwarte etatu. Widocznie tak średnio wyszło. Gratuluję takiej dokładności szacowania. Zaznaczam, że są to wartości, które szacujemy i podawanie ich z taką dokładnością jest kompletnie bez sensu. Mija się to po prostu z celem. Nie ma co tak dokładnie pisać, skoro są to wielkości szacowane. Tak w każdym razie myślę.</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#WitoldCzarnecki">Teraz chcę przejść do uwag natury ogólnej. Oczywiście widać, że środki, którymi dysponujemy w ramach działań programu operacyjnego są duże. Skuteczność inwestowania w innowacyjną gospodarkę jest co najmniej wątpliwa, bo wiemy, że Polska w zakresie innowacyjności mieści się w „ogonie”. Każdy ze wskaźników to „ogon”. Polska to po prostu „ogon Europy”. Nigdzie sytuacja się nie poprawia. Nie jesteśmy nawet w środku stawki, jesteśmy daleko, daleko z tyłu. Widać, że środki są nieskutecznie wydawane.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#WitoldCzarnecki">Napisała pani minister w sprawozdaniu, że środki przyczyniają się do wzrostu liczby patentów. Za chwilę pisze pani, że przy tak wielkich kwotach liczba patentów wzrosła o 176 w skali kraju w działaniu 4.4 i o 19 patentów w działaniu 4.5. To oznacza, że jest kompletna nieskuteczność inwestowania, bo w żaden sposób nie przenosi się to na wzrost liczby patentów.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#WitoldCzarnecki">Przypominam, że liczba patentów, które zgłaszamy w Europejskim Urzędzie Patentowym jest trzysta razy mniejsza niż liczba patentów zgłaszanych przez Niemcy. Jednakże inwestowane środki są potężne. Nie możemy być zadowoleni, że przy tak wielkich środkach są tak mizerne skutki. Gdybyśmy przez siedem lat działania POIG przesunęli się w rankingu i kilkakrotnie wzrosłaby liczba patentów zgłaszanych w Urzędzie Patentowym Stanów Zjednoczonych i Europejskim Urzędzie Patentowym, to powiedziałbym, że dobrze i skutecznie lokujemy pieniądze. Jednakże w ogóle to nie wzrasta, a liczba patentów utrzymuje się przez cały czas mniej więcej na poziomie 50 rocznie.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#WitoldCzarnecki">Zdanie, że co roku liczba zgłaszanych patentów wzrasta, jest absolutnie nieuzasadnione w tym sprawozdaniu, pani minister. Podobnie nieuzasadnione jest pisanie, że przekłada się to na innowacyjną gospodarkę. Nie ma wzrostu, a wzrost liczby patentów jest absolutnie niewystarczający. Gdy drgnął dwa lata temu, to pochwaliłem panią, ale teraz znowu to stanęło, a nawet się cofnęło. Jak mówię, pieniądze nie są dobrze inwestowane i gospodarka z całą pewnością bardziej innowacyjna nie jest.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#WitoldCzarnecki">Moje ostatnie pytanie brzmi następująco. Jakie są relacje między kwotami, które inwestujemy w materialną działalność przedsiębiorstw – jak na przykład w Solaris, w którym zwiększono finansowanie o 33 mln zł – a kwotami inwestowanymi w instytucje, które nie tworzą nic materialnego, na przykład w usługi bankowe i działalność firm doradczych? Mnie się wydaje, że nie jest to działalność produkcyjna, prawda? Rozumiem, że produkcja wytwarza coś materialnego. Jakie są relacje między finansowaniem czysto materialnej twórczości – dajemy na przykład środki firmie produkującej opony w Zakładach w Trzebnicy, Solarisowi – a nakładami na przedsiębiorstwa działające w innych obszarach, w tym w usługach?</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#WitoldCzarnecki">To tyle, dziękuję bardzo. Czy ktoś z panów posłów chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#PiotrTomański">Pan przewodniczący zadał już dużo pytań, więc wystarczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WitoldCzarnecki">Czy ktoś z zaproszonych gości chce zabrać głos? Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#GrażynaHenclewska">Panie przewodniczący, zacznę od tego, że przedstawiliśmy tylko dwa działania w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, bo takie zadanie zostało postawione przed MG przez Wysoką Komisję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#GrażynaHenclewska">Skupiliśmy się na inwestycjach i o nich mówiliśmy. Celem omawianych działań nie było patentowanie. W ramach POIG są inne działania, które wspierają uzyskiwanie patentów. Omawiane działania dotyczyły akurat dużych inwestycji. Przy okazji ich omawiania pokazujemy, że oprócz tworzenia miejsc pracy i wartości dodanej na przyszłość, to również powstają patenty. Nie należy odnosić tego działania do ogólnej sytuacji, bo celem tego działania nie były patenty. Był to wkład, ale nie oddaje on całego obrazu sytuacji w kraju. Zgodnie z celami, jakie postawiliśmy sobie w 2006 r. przy okazji przygotowywania programu operacyjnego, to program je realizuje i na nich się skupia.</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#GrażynaHenclewska">Chcę też powiedzieć, że to działanie i program są realizowane na poziomie krajowym, a działania i wsparcie innowacyjności przedsiębiorstw są również realizowane na poziomie regionalnym. Jednakże tego nie uwzględniamy w materiale.</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#GrażynaHenclewska">Co do kwestii dotyczącej różnic pomiędzy województwami w liczbie projektów objętych POIG. To jest odpowiedź na pana pytanie, dlaczego województwo lubuskie, a także inne są na dalszych miejscach w statystykach. Nie można powiedzieć, że w ramach programu nie wspiera się niektórych województw, bo należy pamiętać o tym, że to firmy aplikują o środki na inwestycje. Jeżeli chodzi o działanie 4.5, to w jego ramach są wspierane duże inwestycje, które najczęściej są realizowane przez duże firmy.</u>
          <u xml:id="u-14.4" who="#GrażynaHenclewska">Jeśli natomiast chodzi o środki, jakimi dysponują regionalne programy operacyjne, to myślę, że należałoby to wszystko podliczyć, żeby zobaczyć, ile wsparcia otrzymały firmy z poszczególnych województw.</u>
          <u xml:id="u-14.5" who="#GrażynaHenclewska">Zaprezentowane zostały tylko dwa działania w ramach POIG. Dlatego ciężko jest powiedzieć, czy rzeczywiście Polska zajmuje dalsze miejsca w poszczególnych rankingach dotyczących innowacyjności.</u>
          <u xml:id="u-14.6" who="#GrażynaHenclewska">Natomiast chcę powiedzieć, że nakłady wewnętrzne na badania i prace rozwojowe przedsiębiorstw zdecydowanie rosną. Stawiamy sobie za cel wzrost wskaźnika B+R do PKB. Podążając w tym kierunku musimy przede wszystkim aktywizować nakłady prywatne, tak jak jest w innych krajach, aby odwrócić relacje dwie trzecie do jednej trzeciej.</u>
          <u xml:id="u-14.7" who="#GrażynaHenclewska">Podkreślałam, że działania spełniają swoją rolę. Oprócz tego, że środki publiczne są alokowane na inwestycje i na projekty – w niektórych przypadkach jest to tylko 30% wartości, a w innych jest to 70% – to przedsiębiorca musi dołożyć własne środki do realizacji projektu. Wzrost nakładów prywatnych jest widoczny w badaniach statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego.</u>
          <u xml:id="u-14.8" who="#GrażynaHenclewska">Jeśli chodzi o nakłady ogółem, to wskaźnik w stosunku do poprzedniego roku nie wzrósł. Natomiast, jeśli chodzi o nakłady prywatne, to obserwuje się wyraźny wzrost. Jeśli chodzi o nakłady własne przedsiębiorstw na badania i rozwój, to w 2011 r. wyniosły one 3500 mln zł, w 2012 r. – 5300 mln zł, a w 2013 – 6300 mln zł. Tak więc, jest wzrost. Natomiast nie przełożyło się to jeszcze na wskaźnik ogólny.</u>
          <u xml:id="u-14.9" who="#GrażynaHenclewska">Jak wielokrotnie zwracaliśmy uwagę, w przyszłej perspektywie finansowej wydatki na badania i rozwój będziemy kierować nie do nauki, ale do przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa będą musiały przy realizacji projektu zapraszać do współpracy naukę albo we własnym zakresie zlecać, albo we własnym zakresie realizować zadania.</u>
          <u xml:id="u-14.10" who="#GrażynaHenclewska">To tyle z ogólnych kwestii. Teraz chciałabym poprosić panią dyrektor, aby odpowiedziała na szczegółowe pytania, w szczególności odnośnie do nieścisłości, oraz żeby wyjaśniła, skąd się wzięły wielkości. Jeśli można, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Bardzo dziękuję, pani minister. Panie przewodniczący, szanowni państwo, pierwsze pytanie dotyczyło wartości dopuszczalnej limitu wydatków na usługi i doradztwo w ramach projektów inwestycyjnych. Było to ograniczone równowartością 200 tys. euro, czyli około 800 tys. zł na jeden projekt. Ograniczenie wynikało z tak zwanych zasad pomocy de minimis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WitoldCzarnecki">Jeżeli pomnożymy to przez liczbę projektów – czyli razy 600 – to wyszłoby dużo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Panie przewodniczący, tu była dowolność. To nie było zasadą, że każdy z przedsiębiorców podejmując się realizacji takiego projektu musiał to zrobić, ale jeżeli chciał, to była możliwość i mógł z tego skorzystać. To gwoli wyjaśnienia.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#MałgorzataSzczepańska">Jeśli chodzi o kwestie finansowania obszarów. Pan przewodniczący zwrócił uwagę, że na jednym z wykresów zostało zawarte rolnictwo, leśnictwo, górnictwo, wydobywanie. To wynika z tego, że mamy takie kody, jakie mamy w ramach PKD. Natomiast w przypadku rolnictwa…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WitoldCzarnecki">Co do PKD, to w bibliotekoznawstwie jest to klasyfikacja dziesiętna, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#GrażynaHenclewska">To jest Polska Klasyfikacja Działalności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WitoldCzarnecki">Czyli to jest coś innego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MałgorzataSzczepańska">W ramach klasyfikacji obszary ujęte są dość szeroko, żeby się nie rozdrabniać. Może wytłumaczę to na przykładzie rolnictwa. Mamy kod ogólny dotyczący rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa. Jest prawdą, że są inne programy skierowane do tych obszarów. Jednakże na przykład w ramach pomocy regionalnej, w ramach której finansowane są omawiane projekty, nie można finansować podstawowej produkcji rolnej, ale może być już finansowane przetwórstwo rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MałgorzataSzczepańska">Proszę wybaczyć informacje wprowadzające w błąd, ale wynika to z tego, że wyłączeń przedmiotowych z pomocy regionalnej nie można skorelować jeden do jednego z naszą klasyfikacją.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WitoldCzarnecki">To samo z górnictwem?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Tak, to samo z górnictwem.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#MałgorzataSzczepańska">Jest 605 projektów. Przepraszam, gdzieś w materiale jest pomyłka. Wartość ich to 9100 mln zł. Dlatego przepraszam za nieścisłość co do kwot, która pojawiła się w jednym miejscu. Co do liczby…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WitoldCzarnecki">To w końcu 605, czy 625?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MałgorzataSzczepańska">Tam jest literówka. Jest 605. Jeszcze raz przepraszam za tę literówkę.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#MałgorzataSzczepańska">Poza tym chcę powiedzieć, że jeśli chodzi o liczbę projektów, to wartość ich dofinansowania ulega zmianie w czasie. Jest to spowodowane tym, że niektórzy przedsiębiorcy rezygnują z inwestycji. Czasami okazuje się, że wartość dofinansowania, pierwotnie zakontraktowana, zmniejsza się, bo niektóre inwestycje są realizowane taniej, np. przez tańsze zakupy technologii. Jest to wartość, która jest płynna. Gdyby pan poprosił mnie o podanie informacji na dzień dzisiejszy, to dane liczbowe uległyby już zmianie. Na przykład, ktoś mógłby zrezygnować z projektu lub zaistniałyby jakieś inne szczególne okoliczności.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#MałgorzataSzczepańska">Wykres pierwszy na stronie czwartej przedstawia ujęcie statystyczne. Dlatego jest od 0 do 5 mln zł. W rzeczywistości najmniejszy projekt to 2400 tys. zł w działaniu 4.4, realizowanym przez Polska Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Tylko projekty przekraczające tę wielkość mogą mieć miejsce. Proszę również zrozumieć, że musieliśmy przyjąć jakieś przedziały kwotowe dla samej statystyki, dlatego informacje na wykresie są od 0 do 5 mln. Stąd taki przedział.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#MałgorzataSzczepańska">Za zbytnią dokładność przepraszam. Ona wynika z faktu, że mamy dokładnie policzone we wnioskach, jaką liczbę miejsc pracy przedsiębiorcy zamierzają utworzyć. Stąd też wynikają wszystkie wartości wyrażone w złotówkach. W tabelach finansowych wszystko musi się zgadzać co do grosza. Stąd też takie zostały podane wartości dofinansowania. Wydaje się, że czasem byłoby dobrze wprowadzić zasadę zaokrąglania w górę albo w dół. Niestety, z KE nie mamy ustaleń, że możemy zaokrąglać kwoty. Zostały podane tak dokładne wartości, bo są one dokładnie zliczone z wniosków, projektów, które są realizowane w MG i w PARP.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#MałgorzataSzczepańska">Co do województwa lubuskiego, to pani minister już powiedziała, że w ramach programu operacyjnego projekty są realizowane przez przedsiębiorców. W konkursach była zwiększona punktacja dla województw – zwłaszcza w działaniu 4.5 – w których stopa bezrobocia była wyższa niż średnia. Jednakże działanie było skierowane na inwestycje w sektorze produkcyjnym i ono siłą rzeczy finansowało duże inwestycje. Tak więc, jest to już kwestia decyzji inwestycyjnych poszczególnych przedsiębiorstw, że akurat w tym działaniu żaden z inwestorów nie zdecydował się na realizację projektu z tego konkretnego województwa.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#MałgorzataSzczepańska">Z mojej strony to wszystko. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WitoldCzarnecki">Dziękuję bardzo. Czy ktoś z zaproszonych gości chce zabrać głos? Czy ktoś z panów posłów?</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WitoldCzarnecki">Bardzo dziękuję za opracowanie. Na pewno będę z niego często korzystał. Mam nadzieję, że jako Komisja będziemy mieli dostęp do bardziej szczegółowego opracowania, gdyby pojawiły się jakieś pytania podczas studiowania materiału. Zaznaczam, że jest dobry materiał do studiowania.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WitoldCzarnecki">Pomoc ze strony Unii jest wielka, ale muszę nie zgodzić się z panią minister w sprawie wzrostu finansowania B+R na naukę. Przypomnę, że w tym roku nastąpiło zmniejszenie środków w budżecie w stosunku do zeszłorocznego z 0,40 do 0,39. Zobowiązani jesteśmy przecież – o czym pani doskonale wie – do osiągnięcia pułapu 1,7% PKB do 2020 r. Siedem lat finansowania nie przybliżyło nas specjalnie do tego celu. Środki pochodzące z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i środki własne to zaledwie 0,4%, biorąc pod uwagę fakt, że przedsiębiorcy finansują znacznie mniej niż państwo.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WitoldCzarnecki">Nie widzę żadnych szans dojścia do tego pułapu, mimo że wszyscy ministrowie – zarówno minister nauki i szkolnictwa wyższego, jak i pani minister – zapewniają, że jest to do osiągnięcia. Moim zdaniem, nie jest to do osiągnięcia. Siedem lat z całą pewnością zostało zmarnowane, bo cały czas drepczemy w miejscu. Postęp jest, ale absolutnie niewystarczający.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#WitoldCzarnecki">Jeżeli pani minister zechciałaby się do ustosunkować do mojej wypowiedzi, to byłbym wdzięczny. Ponadto jest jeszcze jedno zgłoszenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#GrażynaHenclewska">Panie przewodniczący, wielkości, o których pan mówił, są przeznaczone na naukę. Ja mówiłam o…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WitoldCzarnecki">Na badania i rozwój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#GrażynaHenclewska">0,4% to nie na badania i rozwój. Na badania i rozwój jest przeznaczanych ogółem 0,87% środków w stosunku do PKB. Mówiłam, że składa się na to sektor przedsiębiorstw, sektor rządowy, sektor szkolnictwa wyższego i prywatnych instytucji niekomercyjnych. Skupiłam się tylko na tym, że rosną nakłady, jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa. Na to składa się wiele sektorów. W 2009 r. wskaźnik wynosił ogółem 0,67% PKB na B+R.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WitoldCzarnecki">Razem z przedsiębiorcami?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#GrażynaHenclewska">Razem, mówię o wskaźniku ogólnym. Teraz jest 0,87%. Wiem, że jeszcze jest przed nami długa droga.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WitoldCzarnecki">To jeszcze bardzo daleko do progu, o którym mówiłem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#GrażynaHenclewska">Przypominam, że jest nowa perspektywa finansowa, a jeszcze funkcjonuje obecna, bo część projektów jest jeszcze niezrealizowanych. Jak powiedziałam, w tej chwili zakończona została określona liczba projektów, ale do zrealizowania jest jeszcze ileś.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#GrażynaHenclewska">Myślę, że jesteśmy na dobrej drodze, bo relacje między wykorzystaniem środków publicznych a prywatnych poprawiają się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WitoldCzarnecki">Zmieniają się na korzyść prywatnych?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#GrażynaHenclewska">Tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WitoldCzarnecki">Ktoś jeszcze chciał zadać jakieś pytanie. Myślałem, że było zgłoszenie. Jeżeli nie było, to trudno. Jak nie ma więcej pytań, to zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WitoldCzarnecki">Protokół z posiedzenia z załączonym zapisem jego przebiegu będzie do wglądu w sekretariacie Komisji w Kancelarii Sejmu. Do widzenia państwu.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#WitoldCzarnecki">Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>