text_structure.xml
43.2 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#KrystynaSkowrońska">Otwieram posiedzenie Komisji: Finansów Publicznych oraz Polityki Społecznej i Rodziny. Stwierdzam kworum. Porządek dzienny posiedzenia przewiduje rozpatrzenie wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych (druk nr 1592). Czy ktoś zgłasza jakieś uwagi do porządku dziennego? Nie słyszę. Wobec niezgłoszenia wniosków do porządku dziennego stwierdzam jego przyjęcie.</u>
<u xml:id="u-1.1" who="#KrystynaSkowrońska">Chcę serdecznie przywitać gości: przedstawicieli naczelnych organów administracji państwowej, urzędów i instytucji państwowych. Witam bardzo serdecznie pana Piotra Kownackiego szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz pana Marka Buciora podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.</u>
<u xml:id="u-1.2" who="#KrystynaSkowrońska">Przystępujemy do realizacji porządku dziennego. Chcę państwa poinformować, że Prezydent RP w dniu 12 stycznia 2009 r. odmówił podpisania ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych i przesłał do Sejmu wiosek o ponowne rozpatrzenie tej ustawy. Marszałek Sejmu w dniu 21 stycznia 2009 r. skierował wniosek Prezydenta RP do Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w celu rozpatrzenia. Proszę przedstawiciela Kancelarii Prezydenta RP pana ministra Piotra Kownackiego o przedstawienie uzasadnienia wniosku. Następnie przeprowadzimy dyskusję i przystąpimy do głosowania nad wnioskiem. Panie ministrze, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#PiotrKownacki">Dziękuję bardzo, pani przewodnicząca. Pani przewodnicząca, Wysokie Komisje, w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pana Lecha Kaczyńskiego mam zaszczyt przedstawić argumenty stanowiące podstawę…</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#KrystynaSkowrońska">Proszę państwa posłów o zachowanie koncentracji, żebyśmy mogli z uwagą wysłuchać uzasadnienia wniosku.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#PiotrKownacki">Dziękuję, pani przewodnicząca. Zacznę mówić jeszcze raz, ale tym razem będę mówił bliżej mikrofonu. Pani przewodnicząca, Wysokie Komisje, w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pana Lecha Kaczyńskiego mam zaszczyt przedstawić argumenty stanowiące podstawę decyzji pana prezydenta o skierowaniu do Sejmu wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych. Na wstępie chciałbym podkreślić, że również ustawa o emeryturach kapitałowych wzbudziła bardzo poważne wątpliwości pana prezydenta. O tym, że pan prezydent zdecydował się ją podpisać, przesądziła konieczność wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. przepisów dotyczących okresowych emerytur kapitałowych regulujących otrzymywanie świadczeń z drugiego filara przez panie urodzone w 1949 r., które nabywają uprawnienia jako pierwsze. Trzeba przy tym zaznaczyć, że jeżeli chodzi o dożywotnie emerytury kapitałowe, których wypłata rozpocznie się w dniu 1 stycznia 2014 r., to ustawodawca wciąż ma czas na poprawienie przepisów regulujących kwestie budzące wątpliwości, a nawet niepokój społeczny, jak na przykład kwestia braku waloryzacji części kapitałowej emerytur. W przypadku ustawy, którą dzisiaj omawiamy, czyli ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych, termin jej wejścia w życie określono na dzień 1 stycznia 2013 r. Z tego względu wobec licznych kontrowersji, jakie wywołują rozwiązania przyjęte w tej ustawie, wątpliwości budzi nadmierny, zdaniem pana prezydenta, pośpiech przy opracowywaniu tak ważnych kwestii, jakimi są zasady wypłaty świadczeń na rzecz emerytów. Ze względu na wagę niniejszej regulacji oraz zakres jej oddziaływania, bo dotyczy ona w znakomitej większości obywateli kończących aktywność zawodową, przepisy w niej zawarte powinny być opracowane ze szczególną starannością. Mechanizmy określone niniejszą ustawą będą bowiem miały wpływ na sytuację wszystkich osób otrzymujących emeryturę z drugiego filara. Ustawa powinna wprowadzać instrumenty mające na celu zapewnienie jak najkorzystniejszego dysponowania środkami zgromadzonymi przez obywateli przez wiele lat na indywidualnych kontach w otwartych funduszach emerytalnych. Ustawa ta budzi szereg wątpliwości.</u>
<u xml:id="u-4.1" who="#PiotrKownacki">Omówię te najważniejsze wątpliwości. Po pierwsze, ustawa nie zawiera żadnych zabezpieczeń chroniących wartość jednostek udziałowych w funduszach emerytalnych przed spadkiem wartości, czy to w wyniku niewłaściwych decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez zarządzających, czy to w wyniku spadku wartości akcji i papierów wartościowych na giełdzie, jak to ma miejsce obecnie w przypadku obserwowanego kryzysu finansowego. Nietrudno sobie wyobrazić sytuację, w której wartość zgromadzonych środków zamiast rosnąć, na co wszyscy liczą, maleje. Wysokość pierwszych emerytur, które są obecnie wypłacane, potwierdza taką obawę.</u>
<u xml:id="u-4.2" who="#PiotrKownacki">Po drugie, uzasadnienie ustawy nie zawiera argumentów i analiz, na podstawie których ustalono wysokość opłaty za zarządzanie funduszem. Przyjęto, że będzie to 3,5%, ale nie bardzo wiadomo, dlaczego akurat w takiej wysokości ta opłata została ustalona przez ustawodawcę. Należy zwrócić uwagę na to, że ZUS, którego koszty funkcjonowania szacuje się w podobnej wysokości, realizuje znacznie liczniejsze zadania niż zakłady emerytalne tworzone niniejszą ustawą.</u>
<u xml:id="u-4.3" who="#PiotrKownacki">Nie można również znaleźć w uzasadnieniu analizy, która pozwoliła na ustalenie składki na rzecz Funduszu Gwarantowanych Dożywotnich Emerytur Kapitałowych w wysokości 0,1% składek wpłaconych do zarządzanych przez zakłady emerytalne funduszy. Wydaje się, że jest to zbyt niska składka, biorąc pod uwagę to, że Fundusz Gwarantowanych Dożywotnich Emerytur Kapitałowych ma spełniać rolę amortyzatora i wehikułu finansowego, który gwarantuje uzyskiwanie przez zainteresowanych ich dożywotnich emerytur kapitałowych w oczekiwanej wysokości.</u>
<u xml:id="u-4.4" who="#PiotrKownacki">Kolejny zarzut dotyczy tego, że ustawodawca przewiduje możliwość utworzenia zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa. Wydaje się, że ta norma powinna mieć charakter nakazu. Konieczne jest utworzenie takiego zakładu emerytalnego, żeby chronić zainteresowanych przed tym, co już obecnie obserwujemy na rynku powszechnych towarzystw emerytalnych i otwartych funduszy emerytalnych, czyli przed istnieniem swoistego oligopolu. Tak naprawdę na tym rynku nie ma rzeczywistej konkurencji, a poszczególni aktorzy tego rynku co najwyżej współzawodniczą poprzez zabiegi marketingowe. Nie widać konkurencji cenowej. Utworzenie takiego niezależnego od pozostałych zakładu emerytalnego wydaje się w pełni uzasadnione. Ustawa powinna nakładać obowiązek utworzenia takiego funduszu.</u>
<u xml:id="u-4.5" who="#PiotrKownacki">Jest wreszcie ostatnia sprawa, którą należy poruszyć. Zgodnie z ustawą powszechne towarzystwa emerytalne będą faworyzowane, ponieważ będą mogły niejako automatycznie utworzyć i prowadzić fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych, czyli wejść w rolę zakładu emerytalnego. To był postulat zgłoszony przez organizację zrzeszającą te towarzystwa emerytalne, czyli Izbę Gospodarczą Towarzystw Emerytalnych. Rola lobbingu prowadzonego przez tę organizację w trakcie prac nad tą ustawą budzi również wątpliwości. W każdym razie, takie faworyzowanie towarzystw emerytalnych, które są obecne na naszym rynku, prowadzi do utrwalenia sytuacji, która już na tym rynku jest widoczna. Mamy bowiem kilku silnych graczy i stale zmniejszające się grono słabszych graczy. Trzeba pamiętać, że decyzja o wyborze funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych będzie decyzją ostateczną. Inaczej niż to ma miejsce w przypadku otwartych funduszy emerytalnych, zainteresowany nie będzie mógł zmienić funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych. Na marginesie trzeba powiedzieć, że ta możliwość wyboru otwartego funduszu emerytalnego a następnie zmiany jednego funduszu na inny, jak wykazuje praktyka, jest wykorzystywana przez znikomą część obywateli. Tylko około 10% lub co najwyżej kilkanaście procent obywateli dokonuje zmiany jednego otwartego funduszu emerytalnego na inny. Znaczna część obywateli nie wykazuje nawet tyle inicjatywy, żeby wybrać jakiś otwarty fundusz emerytalny. Przynależność tych osób do otwartych funduszy emerytalnych ustala się w drodze losowania. Należy zatem sądzić, że również przy wyborze funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych będziemy mieli do czynienia z podobnym poziomem zainteresowania.</u>
<u xml:id="u-4.6" who="#PiotrKownacki">Uzasadnienie wniosku pana prezydenta zawiera szerszą argumentację niż przedstawiona w skrócie przeze mnie. Uzasadnienie zostało paniom i panom posłom dostarczone na piśmie. Jak sądzę, nie ma potrzeby przedłużać mojego wystąpienia. Jeżeli pojawią się jakieś pytania, postaram się na nie odpowiedzieć. Towarzyszy mi pan Paweł Wypych, doradca prezydenta, oraz pan Krzysztof Kondrat dyrektor Biura Prawnego Kancelarii Prezydenta RP. Wspólnymi siłami będziemy starali się odpowiedzieć na wszystkie pytania. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#KrystynaSkowrońska">Dziękuję bardzo panu ministrowi. Otwieram dyskusję. Pani poseł Magdalena Kochan, proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#MagdalenaKochan">Bardzo dziękuję, pani przewodnicząca. Słuchałam bardzo uważnie wypowiedzi pana ministra. Chcę dowiedzieć się, co konkretnie miał na myśli pan minister, mówiąc, że lobbing towarzystw emerytalnych był bardzo wyraźnie widoczny. Czy chce pan powiedzieć, że w trakcie prac Sejmu ten lobbing miał znaczenie dla kształtu uchwalonej ustawy? Chcę również bliżej zapoznać się z państwa opiniami na temat uprzywilejowanej według pana ministra sytuacji towarzystw emerytalnych na rynku. Na czym te przywileje polegają. Jeżeli te towarzystwa są uprzywilejowane, to które towarzystwa nie są uprzywilejowane? Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#KrystynaSkowrońska">Chęć zabrania głosu sygnalizował pan poseł Aleksander Skorupa. Proszę bardzo, panie pośle.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#AleksanderSkorupa">Szanowni państwo, chcę powiedzieć, że jestem zaskoczony argumentacją, którą przedstawił pan minister, ponieważ jako najważniejszy argument wymieniono to, że brakuje zabezpieczeń chroniących przed spadkiem wartości zgromadzonego kapitału. Mam w związku z tym takie pytanie. Czy prezydent albo Kancelaria Prezydenta RP proponuje takie zabezpieczenie, które chroniłoby przed spadkami wartości kapitału w każdej sytuacji? Wydaje mi się, że ten argument można byłoby przyjąć, jeżeli rzeczywiście istniałyby takie obiektywne zabezpieczenia. Jeżeli znacie państwo takie metody, to proszę o ich ujawnienie.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#AleksanderSkorupa">Po drugie, chcę dowiedzieć się, czy są jakieś argumenty przekonujące o tym, że utworzony przez Skarb Państwa zakład emerytalny będzie bezpieczniejszy od zakładu emerytalnego z udziałem kapitału prywatnego. Mam oczywiście na myśli zakłady emerytalne działające na tych samych zasadach i w tym samym otoczeniu prawnym. Dziękuję.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#KrystynaSkowrońska">Dziękuję bardzo panu posłowi. Pani poseł Elżbieta Rafalska, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#ElżbietaRafalska">Szanowni państwo, pamiętam, jak rozpoczęły się prace nad projektem ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych. Wtedy nasza wiedza o skutkach nadciągającego kryzysu finansowego była niewielka. Wydawało się nam, że Polska będzie tą wyspą szczęśliwości, do której kryzys finansowy nie dotrze. Wsłuchując się w ten szmer, który towarzyszy tej bardzo poważnej debacie, nabieram przekonania, że większość posłów sądzi, że będzie pobierać emeryturę za 20 albo 30 lat. Wydaje mi się jednak, że mamy trochę bliżej do emerytury. Przypomnę może argumenty, które Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość przedstawiał, zgłaszając poprawki do projektu ustawy. Można powiedzieć, że to były te same argumenty, które dzisiaj w uzasadnieniu wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy przedstawił pan prezydent.</u>
<u xml:id="u-10.1" who="#ElżbietaRafalska">Proszę państwa, ten zysk, który pozwala nam urealniać wartość dożywotniej emerytury kapitałowej, staje się coraz bardziej iluzoryczny w związku ze stratami, jakie ostatnio ponoszą otwarte fundusze emerytalne. Nie wiem, czy wszyscy czytali informację w „Gazecie Wyborczej”, która również wczoraj przewijała się w mediach, jaka jest wysokość pierwszej wypłaty z drugiego filara dla kobiet, które z dniem 1 stycznia nabyły prawa do świadczeń emerytalnych. Wypłata z drugiego filara wynosi 26 zł, czy może około 30 zł.</u>
<u xml:id="u-10.2" who="#ElżbietaRafalska">Wracam do podstawowego pytania, które zadawaliśmy. Dlaczego nie uwzględniono możliwości waloryzowania świadczeń? Dlaczego zapisy odnoszące się do udziału w zysku, które bardzo precyzyjnie mówią o dziewięćdziesięcioprocentowym podziale zysku, zostały zaproponowane jako jedyne rozwiązanie? Dlaczego całe ryzyko spada na emeryta? Dlaczego zaproponowaliście państwo takie rozwiązania, które w naszej ocenie nie zabezpieczają interesu emeryta? Chcę również zwrócić uwagę na to, że zaproponowaliście państwo opłatę w wysokości 3,5%, a tymczasem ZUS pobiera tę opłatę w wysokości 2%. Ustawa nie przewiduje obligatoryjnego utworzenia zakładu emerytalnego ze stuprocentowym udziałem Skarbu Państwa. To są argumenty, które przedstawialiśmy w trakcie prac nad projektem ustawy. Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość zgłaszał stosowne poprawki do art. 37, który mówi o odpowiedzialności zakładu emerytalnego, a także do art. 70, 80, 83 oraz całego rozdziału XIV, który w sposób preferencyjny traktuje powszechne towarzystwa emerytalne, dając im uprawnienia do tworzenia zakładu emerytalnego. Zwracam uwagę na to, że na początku w projekcie ustawy nie było w ogóle o tym mowy. Te wszystkie argumenty pojawiają się w uzasadnieniu wniosku pana prezydenta. Uważamy, że bardzo dobrze się stało, że pan prezydent omówił podpisania ustawy. Myślę, że to weto nie zostanie odrzucone.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#KrystynaSkowrońska">Pan poseł Tadeusz Cymański, proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#TadeuszCymański">Nie będę długo mówił. Pani przewodnicząca, szanowne Komisje, panie ministrze, chcę odnieść się do jednej sprawy. Argumenty są liczne. Nie chcę niepotrzebnie przedłużać dyskusji, bo tak naprawdę wszystko albo prawie wszystko zostało już powiedziane podczas debaty, która miała miejsce na plenarnym posiedzeniu Sejmu oraz na posiedzeniach Komisji. Można w związku z tym powiedzieć, że wracamy do tematu. Pan prezydent w uzasadnieniu podniósł większość istotnych zastrzeżeń, które były formułowane pod adresem projektu ustawy przez opozycję. Jest to sytuacja typowa.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#TadeuszCymański">Moje pytanie i prośba o dodatkowe wyjaśnienia dotyczą jednej kwestii. Być może nie jest to najważniejsza kwestia. Być może nie jest to również kluczowa kwestia, ale moim zdaniem najbardziej znamienna. Mam na myśli zapis, który jest dowodem, albo nawet symbolem braku woli kompromisu w trakcie pracy nad tym projektem ustawy. Jest on dowodem zderzenia się dwóch filozofii patrzenia na politykę. Mam na myśli politykę liberalną i wolnorynkową oraz politykę bardziej prospołeczną. To jest kwestia tego niewinnego zapisu, który mówi, że zakład emerytalny będący w 100% własnością Skarbu Państwa może być utworzony, ale nie musi. Nasuwa się tutaj charakterystyczne pytanie o przyczyny. Te doświadczenia, które już zdobyliśmy, w mojej ocenie udowodniły, że jeżeli nie ma rzeczywistej konkurencji, którą pan minister był łaskaw nazwać cenową konkurencją, na polu warunków, wskaźników i godziwego zysku, to tworzy się może nie tyle monopol albo jakaś zmowa cenowa, ile jakimś dziwnym zbiegiem okoliczności mamy do czynienia z sytuacją, w której wszystkie podmioty szacują w mniej więcej jednakowej wysokości prowizję. To już mają za sobą. Dziękuję, że pani poseł mnie poprawiła. Przecież aż się porosi, żeby utworzyć zakład emerytalny będący w 100% własnością Skarbu Państwa. Tu nie chodzi o żadną ideologię. Nie trzeba być ekonomistą, żeby wiedzieć, że utworzenie zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa pozwoli na przeprowadzenie analizy porównawczej. Istnienie takiego zakładu emerytalnego będzie dawało obywatelom rzeczywisty wybór. Nikt nie będzie zmuszał obywateli do tego, żeby korzystali z usług tego czy innego zakładu emerytalnego. Dla mnie jest to niezrozumiałe, że nie udało się przyjąć poprawki mówiącej, że zakład emerytalny będący w 100% własnością Skarbu Państwa musi być utworzony. Dzięki temu mielibyśmy do czynienia z rzeczywistym wyborem i konkurencją. Tego dotyczy moje pytanie. Chcę prosić pana ministra, żeby przynajmniej w kilku słowach, bez zbytniej przesady, odniósł się do tej kwestii. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#KrystynaSkowrońska">Dziękuję bardzo. Chcę udzielić sobie głosu. Mam pytanie i prośbę do pana ministra Marka Buciora. Chodzi mi o zagadnienie, które stało się argumentem i podstawą decyzji o odmowie podpisania przez pana prezydenta ustawy. Chodzi mi o mechanizm waloryzacji, o którym mówił między innymi pan minister. Proszę wyjaśnić, w jaki sposób on będzie działał, na czym on polega i z czym jest związany. Proszę również powiedzieć, skąd wzięła się taka propozycja. Chcę powiedzieć, że byłam członkiem tej podkomisji. Bardzo proszę również pana ministra o precyzyjne wskazanie związku z tablicami dalszego trwania życia. To jest jeden z elementów, który w sposób najbardziej istotny wpływa na zasady obliczania wysokości dożywotniej emerytury kapitałowej.</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#KrystynaSkowrońska">Chcę paniom i panom posłom przypomnieć, że w trakcie dyskusji zgłaszane były wnioski dotyczące między innymi zmniejszenia funduszy zakładów emerytalnych. Chcieliśmy, żeby zakłady emerytalne mogły rozpoczynać działalność z mniejszym kapitałem założycielskim. Ostatecznie Sejm zdecydował, że kapitał założycielski funduszy emerytalnych powinien być wyższy. Chodzi o to, żeby zagwarantować większe bezpieczeństwo dla przyszłych emerytów. Sejm wyszedł z założenia, że są to podmioty zdecydowanie silniejsze. Chcę również przypomnieć gorącą dyskusję, która dotyczyła utworzenia zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa wypłacającego dożywotnie emerytury kapitałowe. Tej sprawie poświęciliśmy dużo uwagi. Poproszę pana ministra, żeby również temu zagadnieniu poświęcił trochę czasu.</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#KrystynaSkowrońska">Nie chcę zgłaszać na tym etapie posiedzenia Komisji wniosku. Myślę jednak, że tę dyskusję już znamy. Wiemy, w jaki sposób ta dyskusja przebiegała na posiedzeniach podkomisji oraz posiedzeniach Komisji i czego dotyczyła. Myślę, że argumenty są nam wszystkim bardzo dobrze znane. Mamy tutaj do czynienia tylko z powtórzeniem tych argumentów. Jeżeliby pojawiły się jakiekolwiek nowe argumenty przemawiające za odmową podpisania przez pana prezydenta ustawy, to wniosku nie zgłaszałabym. Chodzi jednak o to, że bardzo dokładnie wysłuchaliśmy tych argumentów i wnikliwie rozpatrzyliśmy poprawki zgłoszone podczas prac nad projektem ustawy prowadzonych przez podkomisję i Komisje. W związku z tym mimo wszystko pozwolę sobie zgłosić wniosek o ponowne uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w brzmieniu dotychczasowym. Zgłaszam ten wniosek teraz, bo znamy argumenty. Chcę pana ministra prosić o przypomnienie tych argumentów. Dlatego zgłaszam ten wniosek żeby tej dyskusji ponownie nie prowadzić. Wyjaśnienia pana ministra Kownackiego i pana ministra Buciora pozwolą nam podjąć decyzję w sprawie zaopiniowania wniosku. Jeżeli nie, to udzielę paniom i panom posłom głosu. Myślę jednak, że tak długo dyskutowaliśmy na ten temat, że każdy zdołał wyrobić sobie zdanie w tej kwestii. Nie widzę innych zgłoszeń. Uprzejmie proszę kolejno pana ministra Kownackiego i pana ministra Buciora o udzielenie odpowiedzi na zadane pytania, które zostały zadane w dyskusji. Panie ministrze, proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#PiotrKownacki">Dziękuję bardzo, pani przewodnicząca. Jeżeli wolno, to chciałbym, żeby na te szczegółowe pytania odpowiedzi udzielił doradca Prezydenta RP pan Paweł Wypych.</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#PawełWypych">Pani przewodnicząca, szanowni państwo, chcę udzielić odpowiedzi na pytania zadane przez panią poseł Magdalenę Kochan i pana posła Aleksandra Skorupę. Pierwsze pytanie dotyczyło roli, jaką odegrał lobbing Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych w trakcie prac nad projektem ustawy, i wątpliwości pana prezydenta w tym zakresie. Powszechnym towarzystwom emerytalnym będzie zdecydowanie łatwiej utworzyć zakład emerytalny niż jakiemukolwiek innemu podmiotowi chcącemu utworzyć zakład emerytalny. Ta różnica jest oczywista. Powszechne towarzystwa emerytalne dysponują szczegółowymi bazami danych swoich klientów, są utrwalonymi podmiotami na rynku i nie muszą w związku z tym zanadto się reklamować. Nie muszą ponosić kosztów tworzenia infrastruktury. Nie muszą zatrudniać prezesa, sekretarki i całej rzeszy innych pracowników. W związku z powyższym uprzywilejowana pozycja powszechnych towarzystw emerytalnych jest oczywista.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#PawełWypych">Po drugie, liczne doniesienia i wypowiedzi medialne ekspertów wskazują, że jeżeli ustawa w takim kształcie zostanie przyjęta, to liczba powszechnych towarzystw emerytalnych na rynku zamiast rosnąć będzie się zmniejszać, bo będzie następować konsolidacja. Myślę, że warto zwrócić uwagę na jedną sprawę. Mam przed sobą odpowiedź Ministra Pracy i Polityki Społecznej udzieloną panu Marszałkowi Bronisławowi Komorowskiemu w związku z interpelacją pani poseł Bańkowskiej i grupy posłów Klubu Parlamentarnego Lewica. Przyznam szczerze, że na stronie 11 i 12 tej odpowiedzi są wymienione cztery instytucje, które otwarcie opowiadały się i zachęcały MPiPS do przyjęcia w ustawie takiego mechanizmu. Jest to Rzecznik Ubezpieczonych, który rzeczywiście pisze, że jednym z możliwych rozwiązań jest powierzenie tej działalności powszechnym towarzystwom emerytalnym, ale proponuje dalszą dyskusję w tej sprawie. Tej dyskusji nie było. Jako drugie wymienione jest Forum Związków Zawodowych, które, notabene, mówiło raczej o otwartych funduszach emerytalnych. Rozumiem, że pani minister domniemała, że chodzi o powszechne towarzystwa emerytalne. Jako trzecia wymieniona została Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych. Jako czwarta wymieniona została Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych. Warto jednak zauważyć, że wskazywała ona na powszechne towarzystwa emerytalne oraz powszechne towarzystwa ubezpieczeń na życie. Myślę, że bardzo ciekawym argumentem jest ten przedstawiany przez Izbę Gospodarczą Towarzystw Emerytalnych, która zapewniała, że będzie taniej. Jest tylko pytanie, dla kogo będzie taniej, ponieważ w ustawie wysokość prowizji w wysokości 3,5% ustalona została w sposób sztywny. Te koszty nie dotyczą ani nas ani przyszłych emerytów. Te koszty będą uderzać w te podmioty, które będą chciały wejść na ten rynek. Myślę w związku z tym, że te różnice są wyraźne. Byłoby dobrze, żeby można było to ponownie przeanalizować i przedyskutować w spokoju.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#PawełWypych">Odpowiadając na pytanie pana posła Aleksandra Skorupy, chcę powiedzieć, że nie znam takiego mechanizmu, który chroniłby przed spadkiem wartości zgromadzonego kapitału. Przyznaję jednak szczerze, że przeczytawszy ostatnią informację, którą otrzymałem od otwartego funduszu emerytalnego, nie wiem czy przypadkiem nie powinienem wpaść w zachwyt jako jego członek, ponieważ najlepszą informacją było to, że mój fundusz stracił mniej niż pozostałe fundusze. W związku powyższym, zakładając najbardziej pesymistyczny scenariusz, w przyszłości dożywotnie emerytury kapitałowe mogą wyglądać następująco. Każdy obywatel z kapitałem zgromadzonym w otwartym funduszu emerytalnym przyjdzie do zakładu emerytalnego i zdeponuje w nim zgromadzony kapitał. Następnie zgromadzony kapitał zostanie podzielony przez dalszą długość trwania życia ujętą w miesiącach. Może się okazać, że ta kwota uzyskana po podzieleniu przez dalszą długość trwania życia będzie jedyną, którą będzie otrzymywać obywatel do końca życia. Po pierwsze, siła nabywcza emerytury wypłacanej z części kapitałowej będzie coraz mniejsza, bo nie będzie podlegać waloryzacji. Jeżeli nie będzie udziału w zysku, to obywatel nie będzie mógł liczyć na podwyższenie wysokości emerytury. Wartość dla mnie będzie miało to, że jeżeli fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych będzie ponosił straty, to wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej nie będzie się zmniejszać. W związku z tym, jeżeli skończą się środki finansowe zgromadzone w funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych oraz wyczerpią się możliwości, które zapewniają mechanizmy zabezpieczające przewidziane w tej ustawie, co na marginesie mówiąc, jest dobrym rozwiązaniem, to ostatecznym gwarantem jest Skarb Państwa. Wydaje mi się w związku z tym, że wszyscy powinniśmy być zainteresowani tymi mechanizmami, które chronią zgromadzone kapitały przed spadkiem wartości. Ciekawe jest to, że za zgodą Ministra Pracy i Polityki Społecznej uchwaliliście państwo w ostatniej nowelizacji, że pierwsze kobiety, którym przysługiwałyby emerytury kapitałowe będą mieć prawo wyboru między pozostaniem w drugim filarze i otrzymywaniem dożywotniej emerytury kapitałowej a powrotem do starego systemu. Co ciekawe, z wyliczeń wynika, że przy takim samym stażu pracy, przy takiej samej liczbie okresów składkowych i porównywalnych innych warunkach, emerytury wypłacane na dotychczasowych zasadach będą zdecydowanie wyższe niż wypłacane w ramach drugiego filara. Być może ta pani, która ma otrzymywać 23,65 zł, nie wiedziała o tym, że ma prawo wycofać się z drugiego filara.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#PawełWypych">Pan poseł pytał, czy zakład emerytalny będący w 100% własnością Skarbu Państwa jest lepszy. Odpowiadam, że nie. Rolą zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa nie jest bycie lepszym. Naszym zdaniem taki zakład emerytalny ma do spełnienia zupełnie inne zadanie. Zakład emerytalny będący w 100% własnością Skarbu Państwa powinien spełniać te same warunki i działać na tych samych zasadach, na których działać będą zakłady emerytalne z udziałem kapitału prywatnego. Utworzenie zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa będzie gwarantować, że na rynku pojawi się rzeczywista konkurencja. Jak mówił pan minister Kownacki, trudno dostrzec konkurencję na rynku powszechnych towarzystw emerytalnych oraz otwartych funduszy emerytalnych. Chcę również zwrócić uwagę na to, że obligatoryjne utworzenie zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa da rządowi swego rodzaju wentyl bezpieczeństwa, ponieważ w związku z tym, że słyszy się argumenty, że może nie pojawić się podmiot prywatny chętny do utworzenia zakładu emerytalnego, konieczne stanie się utworzenie zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa. Na tym skończę swoją wypowiedź, ponieważ nie ma potrzeby, żebym przedstawiał inne argumenty, bo jak powiedziała pani przewodnicząca, szczegółowa dyskusja merytoryczna odbyła się na posiedzeniach podkomisji i Komisji. Wydaje mi się, że odpowiedziałem na pytania zadane przez państwa posłów. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#KrystynaSkowrońska">Dziękuję bardzo. Pan minister Marek Bucior, proszę bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#MarekBucior">Pani przewodnicząca, panie ministrze, panie i panowie posłowie, mamy dzisiaj do omówienia dwie kwestie. Po pierwsze, odmowa podpisania ustawy przez prezydenta oraz, po drugie, przedstawione w uzasadnieniu do wniosku prezydenta pytania i argumenty. Należy przede wszystkim podkreślić, że liczne argumenty zawarte w uzasadnieniu do odmowy podpisania przez prezydenta ustawy odnosi się tak naprawdę nie do ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych, lecz do innych ustaw, których przepisy obowiązują w Polsce.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#MarekBucior">Pierwsza ustawa, pod adresem której kierowane są uwagi, to ustawa o emeryturach kapitałowych. Rozumiem, że pan minister przedstawił zastrzeżenia przemawiające za tym, że ta ustawa jest zła. My uważamy, że jest to ustawa właściwa, która w sposób należyty zabezpiecza wypłatę emerytur kapitałowych już od 1 stycznia 2009 r. Drugą kwestionowaną ustawą jest ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, która między innymi mówi o wahaniach wartości jednostki rozrachunkowej i związanymi z nimi wahaniami wartości kapitału zgromadzonego w otwartym funduszu emerytalnym, którego dana osoba jest członkiem. Oznacza to, że te uwagi kierować należy pod adresem dwóch ustaw, które są już częścią porządku prawnego. Kilka uwag zostało skierowanych pod adresem omawianej ustawy.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#MarekBucior">Czy potrzebny był pośpiech w pracach nad tą ustawą? Przede wszystkim trzeba wskazać na to, że strona rządowa była zobowiązana do przedłożenia kompleksowego rozwiązania, które będzie dotyczyło emerytur wypłacanych od dnia 1 stycznia 2009 r. Z tego zobowiązania rząd się wywiązał. Z jednej strony została przedłożona ustawa o emeryturach kapitałowych, która dotyczy samego świadczenia, i z drugiej strony ustawa o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych o charakterze technicznym, która ma na celu usytuowanie podmiotu odpowiedzialnego za wypłacanie dożywotnich emerytur kapitałowych od 1 stycznia 2014 r.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#MarekBucior">Uwaga odnosząca się do tego, że brakuje waloryzacji dotyczy de facto ustawy o emeryturach kapitałowych, ponieważ jest to ustawa dotycząca świadczeń oraz sposobu ich waloryzowania. Ustawa, której prezydent odmówił podpisania, określa jedynie, w jaki sposób należy dokonywać wypłat kapitału zgromadzonego na podstawie ustawy o emeryturach kapitałowych w formie dożywotnich emerytur kapitałowych oraz jaki jest udział w zysku.</u>
<u xml:id="u-17.4" who="#MarekBucior">Jeżeli chodzi o pytanie o udział w zysku, to należy przede wszystkim podkreślić, że w badaniach porównywano dwie sytuacje. Z jednej strony badano, co by było, gdyby zapewnić jedynie waloryzację począwszy od 1999 r. aż do końca 2007 r. Można oczywiście wskazywać, że jest to słabość tych symulacji, bo przeprowadzano je na początku 2008 r., czyli bez uwzględnienia wydarzeń, które na rynkach finansowych miały miejsce w 2008 r. Z drugiej strony porównywano udział w zysku w takim modelu, w którym część środków finansowych lokowana jest w akcje, a część w obligacje. Wyniki tych badań i symulacji wskazały na to, że przyjęte w ustawie rozwiązanie jest lepsze.</u>
<u xml:id="u-17.5" who="#MarekBucior">Pragnę podkreślić, że w przypadku ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych nie mamy do czynienia z jednostkami rozrachunkowymi, które są odnotowane na indywidualnym rachunku prowadzonym przez otwarty fundusz emerytalny. Argument odnoszący się do jednostek rozrachunkowych jest chybiony.</u>
<u xml:id="u-17.6" who="#MarekBucior">Jeżeli spojrzymy na kwestię opłaty, to pragnę podkreślić, że jeszcze w 1998 r. proponowano, żeby od przekazywanego kapitału do zakładu emerytalnego opłata była pobierana natychmiast i żeby wynosiła 7% całej przekazywanej zakładowi emerytalnemu kwoty. Tutaj mamy do czynienia z zupełnie innym mechanizmem, którego zastosowanie spowoduje, że fundusz dożywotnich emerytur kapitałowych będzie potrącał o wiele niższą opłatę niż zakładały to propozycje przewidujące prowizję nawet w wysokości 7% potrącaną natychmiast. Ustawa przewiduje, że zakład emerytalny będzie pobierał prowizję w wysokości 3,5% emerytury wypłacanej w danym miesiącu pobieranej z aktywów funduszu. Jest to zasadnicza różnica, bo nie ma tutaj mowy o prowizji w wysokości 3,5% pobieranej od całego zgromadzonego kapitału natychmiast, ale o prowizji w wysokości 3,5% pobieranej każdorazowo przy okazji wypłaty miesięcznej dożywotniej emerytury kapitałowej. Tę kwestię omawialiśmy na posiedzeniach podkomisji oraz posiedzeniach Komisji. Nie będę w związku z tym po raz kolejny przytaczał tej dyskusji, bo wydaje się to niepotrzebne.</u>
<u xml:id="u-17.7" who="#MarekBucior">Czy opłata ustalona w wysokości 0,1% składek wpłacana do Funduszu Gwarantowanych Dożywotnich Emerytur Kapitałowych jest wystarczająca? Jest to wysokość analogiczna do opłaty, która jest przekazywana przez otwarte fundusze emerytalne, czy może właściwie towarzystwa emerytalne, do części podstawowej Funduszu Gwarancyjnego.</u>
<u xml:id="u-17.8" who="#MarekBucior">Kolejna sprawa dotyczy utworzenia zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa. Taką możliwość, a nie obowiązek, przewiduje art. 132. Ta możliwość daje pełną swobodę rządowi w podejmowaniu właściwych decyzji w danym, oczywiście, momencie. W związku z tym argument przekonujący, że lepszym rozwiązaniem jest obligatoryjne utworzenie zakładu emerytalnego będącego w 100% własnością Skarbu Państwa, jest naszym zdaniem chybiony, bo nie zapewnia rządowi żadnej elastyczności. Zdaję sobie sprawę z tego, że ta różnica wynika z różnego podejścia do całego zagadnienia.</u>
<u xml:id="u-17.9" who="#MarekBucior">Pamiętamy również o tym, że Skarb Państwa gwarantuje wypłatę zgromadzonych kapitałów. Mówię o tym, bo również takie pytanie zostało zadane.</u>
<u xml:id="u-17.10" who="#MarekBucior">Tak przedstawiają się podstawowe zagadnienia odnoszące się do odmowy podpisania przez prezydenta ustawy. Należałoby się odnieść w tej chwili do tych zagadnień, które są wiązane z omową podpisania przez prezydenta ustawy. Mam na myśli kwestię dotyczącą tworzenia przez powszechne towarzystwa emerytalne funduszy dożywotnich emerytur kapitałowych. Ta kwestia stała się przedmiotem szczególnej debaty zarówno w Sejmie w związku z licznymi pytaniami zadawanymi przez posłów należących do Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość oraz Klubu Parlamentarnego Lewica. Pamiętam, że udzielałem odpowiedzi na to pytanie zadawane przez panią poseł Elżbietę Rafalską. Taka sama dyskusja odbyła się w Senacie i ponownie, jeżeli dobrze pamiętam, w Sejmie przy okazji rozpatrywania poprawek uchwalonych przez Senat. Pogłębiona dyskusja dotyczyła rozdziału XIV, w którym mowa jest o możliwości tworzenia funduszy dożywotnich emerytur kapitałowych przez powszechne towarzystwa emerytalne. Chodzi o to, żeby nie ograniczać konkurencji, lecz dodatkowo dać impuls do jej pojawienia się, nie ograniczając przy okazji możliwości podjęcia takiej działalności tym podmiotom, które już dzisiaj funkcjonują na rynku. Mając to na uwadze, takie rozwiązania zostały zaproponowane i przyjęte. Te rozwiązania zostały wypracowane, żeby rozdzielić działalność powszechnych towarzystw emerytalnych od działalności utworzonych i zarządzanych przez nie funduszy dożywotnich emerytur kapitałowych. Ponieważ we wszystkich propozycjach, które pojawiały się przez ostatnie 10 lat – że wymienię propozycje zgłaszane w 1998 r. i 2007 r. – zakładano, że zakłady emerytalne będą mogły być tworzone przez powszechne towarzystwa emerytalne, które będą mogły inwestować w nie swoje aktywa, stało się oczywiste, że nie ma tak naprawdę sensu tworzenia w tym, przypadku tej dodatkowej figury. Jeżeli powszechne towarzystwa emerytalne mogą zarządzać jednym funduszem dożywotnich emerytur kapitałowych, a zgodnie z ostatnimi propozycjami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, również tak zwanym funduszem B oraz funduszem C, to nie widać żadnej zasadniczej przyczyny…</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#KrystynaSkowrońska">Bardzo proszę o zachowanie ciszy. Pan minister zapewne niebawem skończy swoją wypowiedź i będziemy mogli poddać wniosek pod głosowanie.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#MarekBucior">…która uniemożliwiałaby tworzenie przez powszechne towarzystwa emerytalne funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych. Te zagadnienia były szczegółowo omawiane w trakcie prac na projektem ustawy. Ta sprawa została również szczegółowo wyjaśniona we wspomnianej przez pana ministra Wypycha odpowiedzi na interpelację pani poseł Bańkowskiej do Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Ponieważ ta odpowiedź jest dostępna dla każdego, w związku z tym odsyłam do niej zainteresowanych.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#MarekBucior">Pragnę podkreślić, że kwestia metody wyliczania wysokości dożywotniej emerytury kapitałowej wynika z ustawy o emeryturach kapitałowych, która nie jest przedmiotem dzisiejszego posiedzenia Komisji. Przypomnę istotną rolę aktuariusza, który będzie musiał tak wyliczyć emeryturę kapitałową, żeby zapewnić bezpieczeństwo jej wypłaty. Wysokość tej dożywotniej emerytury kapitałowej będzie oczywiście związana z tablicami dalszego trwania życia. Myślę, że poruszyłem kwestie najważniejsze. Dziękuję bardzo.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#KrystynaSkowrońska">Dziękuję bardzo panu ministrowi. Chcę paniom i panom przypomnieć, że zgodnie z art. 64 ust. 3 regulaminu Sejmu, który mówi, że po rozpatrzeniu wniosku prezydenta komisje, do których wniosek został skierowany, przedkładają Sejmowi sprawozdanie, w którym przedstawiają wniosek o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym bądź wniosek przeciwny. W dyskusji został zgłoszony wniosek o ponowne uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw w brzmieniu dotychczasowym. Uprzejmie w związku z tym proszę panie i panów posłów o przygotowanie się do głosowania. Przypominam, że wniosek przyjmowany jest zwykłą większością głosów. Poddaję pod głosowanie wniosek o ponowne uchwalenie…</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#ElżbietaRafalska">Czy pani przewodnicząca może jeszcze raz sformułować wniosek?</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#KrystynaSkowrońska">Wniosek brzmi następująco: „Wniosek o ponowne uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw w brzmieniu dotychczasowym”. Poddaję w związku z tym wniosek pod głosowanie. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem wniosku o uchwalenie ustawy… Pan mecenas, bardzo proszę.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#BogdanCichy">Bardzo przepraszam, ale jeżeli dobrze zrozumiałem, to pani poseł odczytywała, że chodzi o ustawę o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Prezydent odmówił podpisania ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych. Art. 64 ust. 3 mówi o ponownych uchwaleniu ustawy w brzmieniu dotychczasowym. Proszę, żeby pani poseł skorygowała brzmienie wniosku.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#KrystynaSkowrońska">Chcę skorygować zgłoszony przeze mnie wniosek. Zgłaszam wniosek o uchwalenie w dotychczasowym brzmieniu ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych. Kto z pań i panów posłów… Przepraszam, może odczytam jeszcze raz cały wniosek. Proszę państwa, chodzi o to, żeby wszystko było w zgodzie z wymogami regulaminu Sejmu. Poddaję pod głosowanie wniosek o uchwalenie w dotychczasowym brzmieniu ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych. Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem tego wniosku? Kto jest przeciw? Kto się wstrzymał? Poproszę o wynik.</u>
<u xml:id="u-24.1" who="#KrystynaSkowrońska">Za przyjęciem wniosku głosowało 38 posłów, przeciw – 35, od głosu wstrzymał się jeden poseł. W głosowaniu brało udział 74 posłów. Stwierdzam, że Komisje przyjęły wniosek.</u>
<u xml:id="u-24.2" who="#KrystynaSkowrońska">Komisje muszą wybrać posła sprawozdawcę, który przedstawi sprawozdanie Komisji na posiedzeniu plenarnym Sejmu. Dotychczas sprawozdawcą ustawy o funduszach dożywotnich emerytur kapitałowych był pan poseł Marek Zieliński. Proponuję kandydaturę posła Marka Zielińskiego na sprawozdawcę Komisji. Czy ktoś zgłasza inne propozycje? Nie słyszę. Wobec niezgłoszenia sprzeciwu stwierdzam, że Komisje wybrały pana posła Marka Zielińskiego na sprawozdawcę Komisji.</u>
<u xml:id="u-24.3" who="#KrystynaSkowrońska">W związku z tym, że zrealizowaliśmy porządek dzienny posiedzenia, chcę serdecznie podziękować gościom, którzy wzięli udział w posiedzeniu Komisji, oraz paniom i panom posłom. Zamykam posiedzenie Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>