text_structure.xml 110 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#CezaryGrabarczyk">Otwieram wspólne posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Witam przedstawicieli rządu, strony społecznej oraz ekspertów. Witam posłów i pracowników Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#CezaryGrabarczyk">Porządek dzienny otrzymali państwo na piśmie. Czy posłowie wnoszą uwagi do porządku obrad? Nie widzę zgłoszeń. Stwierdzam, że porządek dzienny został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-1.2" who="#CezaryGrabarczyk">Poproszę o prowadzenie obrad panią przewodniczącą Krystynę Szumilas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#KrystynaSzumilas">Temat dzisiejszego wspólnego posiedzenia Komisji jest niezwykle istotny. O wychowaniu mówi się w naszym kraju wiele. Proponuje się nowe rozwiązania, jak choćby program „Zero tolerancji dla przemocy w szkole”.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#KrystynaSzumilas">Państwo posłowie otrzymali materiały z Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz z Ministerstwa Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#KrystynaSzumilas">Problematyką zapobiegania przestępczości wśród dzieci i młodzieży zajmował się już Sejm III kadencji. 7 maja 1998 r. podjęta została uchwała w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich. Jej efektem było opracowanie „Programu zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży”.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#KrystynaSzumilas">Ponieważ Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży wystąpiła o to, byśmy się zajęli problemem przestępczości oraz systemem resocjalizacji dzieci i młodzieży, postanowiliśmy do tematu dzisiejszego posiedzenia włączyć ocenę realizacji Programu.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#KrystynaSzumilas">Proponuję, abyśmy oba tematy omówili łącznie, to znaczy, aby w pierwszej kolejności poprosić przedstawicieli poszczególnych resortów o przedstawienie najważniejszych tez i postulatów, które znalazły się w materiałach przekazanym posłom, dotyczących obu punktów, a później przeprowadzimy dyskusję nad dwiema kwestiami łącznie.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#KrystynaSzumilas">Czy jest sprzeciw wobec takiego trybu prac Komisji? Nie ma sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#KrystynaSzumilas">Poproszę przedstawiciela ministra sprawiedliwości o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#BeataKempa">Przekazaliśmy Komisjom materiał dotyczący zakresu działania Ministerstwa Sprawiedliwości. Pozwolę sobie w skrócie przytoczyć kilka najistotniejszych informacji. Wyrażam zadowolenie z faktu, że w dniu dzisiejszym odbywa się dyskusja poświęcona tak ważnemu zagadnieniu.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#BeataKempa">W zakresie właściwości Ministerstwa Sprawiedliwości pozostaje przede wszystkim działalność podejmowana w reakcji na zaistniałe wśród dzieci i młodzieży przejawy demoralizacji. Ważne jest uświadomienie sobie, na jakim etapie wkracza minister sprawiedliwości i jakie środki ma do dyspozycji. Istotne jest także przekazanie informacji, jakie środki zamierza wprowadzić minister sprawiedliwości w zakresie postępowania w sprawach nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#BeataKempa">Zapobieganie przejawom demoralizacji sprowadza się do oddziaływań resocjalizacyjnych, co w efekcie ma zapobiec dalszym przejawom demoralizacji. Działalność prewencyjna, bez wcześniejszego stwierdzenia naruszenia porządku prawnego lub pozaprawnych reguł postępowania wymaganego w społeczeństwie od dzieci i młodzieży, następuje poprzez nadzór sądu nad rodzinami funkcjonującymi nieprawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#BeataKempa">Nadzór ten sprawowany jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pozwala to w określonym stopniu przeciwdziałać deprawacji dzieci i młodzieży wychowujących się w rodzinach z różnych przyczyn dysfunkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#BeataKempa">W razie popełnienia czynu karalnego przez osobę niepełnoletnią w rozumieniu prawa wykroczeń i prawa karnego, prowadzone jest wobec nieletniego postępowanie na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#BeataKempa">Przepisom ustawy podlegają osoby, które uległy demoralizacji przed ukończeniem 18 roku życia lub przed ukończeniem 17 roku życia dopuściły się popełnienia czynu karalnego (przestępstwa opisanego w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny) lub niektórych wykroczeń przewidzianych w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#BeataKempa">Naczelną zasadą przyjętą w ustawie jest dobro nieletniego wyrażające się przede wszystkim w dążeniu do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#BeataKempa">Wśród zasad organizacyjnych ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich wprowadza zasadę wyłączności sądu rodzinnego (którym jest wydział rodzinny i nieletnich sądu rejonowego) w rozstrzyganiu spraw nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#BeataKempa">Konstrukcja ustawy zakłada przeprowadzenie przez sędziego rodzinnego postępowania wyjaśniającego, które ma na celu ustalenie, czy nieletni uległ demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego, a także postępowania rozpoznawczego prowadzonego przez sąd rodzinny, w którym stosowane są wobec nieletniego środki wychowawcze, i postępowania wykonawczego, w którym sędzia rodzinny nadzoruje przebieg stosowania orzeczonych wobec nieletniego środków wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#BeataKempa">Dla przypomnienia powiem, że ustawa zawiera katalog środków wychowawczych, jakie sąd rodzinny może stosować wobec nieletniego. Są to:</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#BeataKempa">– upomnienie,</u>
          <u xml:id="u-3.11" who="#BeataKempa">– zobowiązanie do określonego postępowania, w tym naprawienia wyrządzonej szkody,</u>
          <u xml:id="u-3.12" who="#BeataKempa">– nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, nadzór organizacji społecznej, młodzieżowej lub osoby godnej zaufania,</u>
          <u xml:id="u-3.13" who="#BeataKempa">– nadzór kuratora, skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym i szkoleniowym,</u>
          <u xml:id="u-3.14" who="#BeataKempa">– zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego,</u>
          <u xml:id="u-3.15" who="#BeataKempa">– umieszczenie w rodzinie zastępczej, w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym,</u>
          <u xml:id="u-3.16" who="#BeataKempa">– zastosowanie środków przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#KrystynaSzumilas">Przepraszam panią minister, ale pragnę poinformować, że posłowie otrzymali materiał. Bardzo prosiłabym o skrótowe przedstawienie tez wynikających z materiału oraz zamierzeń Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#BeataKempa">Chciałam państwu w pierwszej kolejności przypomnieć stan obecny. Myślę, że dyskusja rozgorzeje na kanwie oceny funkcjonowania tego systemu, który jeszcze obowiązuje. Mówiąc o nowych rozwiązaniach, trzeba odnieść się do dotychczasowych doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#BeataKempa">Podam kilka danych statystycznych, które są interesujące. Jeśli chodzi o wykonywanie środków, które przed chwilą wymieniłam, sąd zawsze stosuje zasadę gradacji – od orzekania środków najmniej dolegliwych do umieszczenia w placówce, traktowanego jako środek ostateczny.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#BeataKempa">Zawsze jest sporo czasu, aby popracować z nieletnim. Młody człowiek ma czas, aby przemyśleć swoje postępowanie, zweryfikować je i postępować zgodnie z prawem oraz zasadami współżycia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#BeataKempa">W praktyce różnie to bywa. W 2006 r. sądy orzekły umieszczenie nieletniego w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych w 2020 sprawach, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii w 582 sprawach, zaś w ośrodkach szkolno-wychowawczych w 483 sprawach. Na koniec 2006 r. na umieszczenie w placówkach oczekiwało odpowiednio:</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#BeataKempa">– na umieszczenie w młodzieżowym ośrodku socjoterapii 346 nieletnich,</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#BeataKempa">– na umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym 1282 nieletnich,</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#BeataKempa">– na umieszczenie w szkolnym ośrodku wychowawczym 243 nieletnich,</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#BeataKempa">– na umieszczenie w rodzinach zastępczych 5 małoletnich,</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#BeataKempa">– na umieszczenie w placówkach leczniczych 72 nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#BeataKempa">W ostatnim czasie sygnalizowaliśmy wielokrotnie resortom odpowiedzialnym za wykonywanie orzeczeń w stosunku do nieletnich potrzebę podjęcia zdecydowanych działań dla poprawy skuteczności ich wykonania. Podjęte zostały również inicjatywy zmierzające do powołania zespołu międzyresortowego, którego zadaniem będzie usprawnienie wykonawstwa orzeczeń sądowych, w tym orzeczeń dotyczących nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#BeataKempa">Jeśli chodzi o kwestie związane z nowymi regulacjami, chciałabym państwa poinformować, że Ministerstwo Sprawiedliwości po uzyskaniu diagnozy obecnej sytuacji podjęło decyzję, aby rozpocząć prace nad nową ustawą zastępującą ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1972 r. Obecnie w fazie uzgodnień międzyresortowych znajduje się projekt ustawy – Kodeks nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-5.11" who="#BeataKempa">Projekt ustawy zmierza do zracjonalizowania i uporządkowania kwestii zapobiegania i zwalczania demoralizacji nieletnich, wychodząc naprzeciw uzasadnionym oczekiwaniom społecznym, które w ostatnim czasie w sposób oczywisty ewoluują w kierunku zaostrzenia polityki oddziaływania na nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-5.12" who="#BeataKempa">Jest to kompleksowa regulacja. Instytucją prowadzącą do zaostrzenia odpowiedzialności nieletnich w stosunku do regulacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich jest wprowadzona w art. 21 projektowanego Kodeksu nieletnich możliwość orzeczenia kary pozbawienia wolności łącznie z umieszczeniem w zakładzie poprawczym.</u>
          <u xml:id="u-5.13" who="#BeataKempa">Ten środek oddziaływania na nieletnich stanowi swego rodzaju łącznik między instrumentami Kodeksu karnego a środkami wychowawczymi. Dotyczyć będzie sytuacji, gdy nieletni powyżej lat 13 dopuści się czynu z katalogu wskazanego w art. 10 § 2 Kodeksu karnego, a nie będą zachodzić warunki, ze względu na wiek nieletniego lub inne powody, do postępowania z nieletnim tak jak ze sprawcą dorosłym.</u>
          <u xml:id="u-5.14" who="#BeataKempa">Sąd będzie mógł w takiej sytuacji orzec łącznie umieszczenie w zakładzie poprawczym i karę pozbawienia wolności, zaś przed osiągnięciem przez nieletniego 18 lat sąd rodzinny podejmować będzie decyzję, czy nieletniego umieścić do odbycia kary w zakładzie karnym, czy też zwolnić po osiągnięciu pełnoletności.</u>
          <u xml:id="u-5.15" who="#BeataKempa">Poszerzeniem możliwości oddziaływań o charakterze probacyjnym jest wprowadzenie instytucji warunkowego umorzenia postępowania wobec nieletnich. Jest to swoiste novum w stosunku do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-5.16" who="#BeataKempa">Możliwość warunkowego umorzenia postępowania w sprawach nieletnich jest postulowana przez praktykę i pożądana ze względów wychowawczych. Nieletni w czasie warunkowego umorzenia postępowania pozostawać będzie w okresie próby, mając świadomość, że kolejne naruszenie porządku prawnego spowoduje nie tylko wszczęcie nowego postępowania, ale także podjęcie postępowania, które zostało warunkowo umorzone.</u>
          <u xml:id="u-5.17" who="#BeataKempa">Kolejnym novum wprowadzonym przez Kodeks nieletnich jest zasada, że nieletni będzie odpowiadał na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń w każdej sytuacji, jeżeli dopuści się czynu stypizowanego jako wykroczenie po ukończeniu 15 roku życia.</u>
          <u xml:id="u-5.18" who="#BeataKempa">Ustawodawca, obniżając w tak istotny sposób granicę odpowiedzialności wykroczeniowej nieletnich, wziął pod uwagę narastający problem czynów popełnianych przez nieletnich, a wypełniających znamiona wykroczeń. W szczególności chodzi o zachowania powszechnie określone mianem zachowań chuligańskich, jak drobne kradzieże w miejscach publicznych, uszkodzenia mienia prywatnego i przestrzeni publicznej, nieobyczajne wybryki, zakłócanie spokoju, w tym spoczynku nocnego, tzw. wykroczenia stadionowe.</u>
          <u xml:id="u-5.19" who="#BeataKempa">Środki oddziaływania wychowawczego na nieletnich, przewidziane w Kodeksie nieletnich, w drobnych, a uciążliwych sprawach o wykroczenia, okazują się nieadekwatne do potrzeb. Postępowanie w sprawach o wykroczenia regulowane w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia pozwala na szybszą i skuteczniejszą reakcję wymiaru sprawiedliwości w przypadku popełnienia przez nieletniego powyżej 15 roku życia wykroczenia, wychodząc naprzeciw wielokrotnie zgłaszanym oczekiwaniom społecznym w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-5.20" who="#BeataKempa">Są to tylko niektóre rozwiązania, które Kodeks nieletnich wprowadza. Z chwilą przekazania projektu do uzgodnień resortowych jest on zamieszczony na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości. Wszyscy państwo mają możliwość zapoznania się z tym nowym aktem prawnym, który ma w sposób kompleksowy i zdecydowanie skuteczniejszy poprawić sytuację w zakresie resocjalizacji, ale także spowodować szybką i nieuchronną karę.</u>
          <u xml:id="u-5.21" who="#BeataKempa">Jesteśmy gotowi do udzielenia odpowiedzi na pytania państwa posłów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#KrystynaSzumilas">Proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Sławomira Kłosowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#SławomirKłosowski">Przedstawiony przez nas materiał jest bardzo obszerny, zatem postaram się skoncentrować na najistotniejszych sprawach, na które chciałbym zwrócić uwagę Komisji.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o działalność w systemie zapobiegania przestępczości oraz resocjalizacji dzieci i młodzieży, resort edukacji odpowiada od 2004 r. za funkcjonowanie dwóch rodzajów ośrodków. Są to młodzieżowe ośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrodki socjoterapii.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#SławomirKłosowski">Dla tych placówek organami prowadzącymi są jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego, z pewnymi wyjątkami. Niektóre ośrodki są prowadzone przez samorządy województw, natomiast organem sprawującym nadzór pedagogiczny jest Ministerstwo Edukacji Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#SławomirKłosowski">Ważną sprawą jest system kierowania do młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii. Już na etapie kierowania przez orzeczenia sądów rodzinnych do tych typów ośrodków pojawiają się pewne problemy.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#SławomirKłosowski">W kierowaniu do młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapii obowiązuje centralny system kierowania realizowany w ramach Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej. To centralne kierowanie doprowadza do częściowego odblokowania kolejek, jakie występowały przy kierowaniu do tych placówek, ale całkowicie ich nie eliminuje.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o 2006 r., obliczamy, że około 1500 wychowanków oczekiwało na skierowanie do młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#SławomirKłosowski">Co do liczby ośrodków i miejsc dla wychowanków, obecnie funkcjonuje 55 młodzieżowych ośrodków wychowawczych dysponujących 3461 miejscami i 45 młodzieżowych ośrodków socjoterapii dysponujących 3190 miejscami.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o problemy występujące przy kierowaniu młodzieży do tych ośrodków, należy wymienić problemy z doprowadzeniem, w tym szczególnie po ucieczkach, czyli problemy z tzw. ponownym doprowadzeniem. Chodzi zwłaszcza o blokowanie miejsc związane z tym, że młodzieżowy ośrodek wychowawczy musi oczekiwać przez określony czas – 8 tygodni na doprowadzenie uciekiniera.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#SławomirKłosowski">Dodatkową komplikacją funkcjonowania młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapeutycznych jest niewystarczająca specjalistyczna kadra terapeutyczno-psychologiczna czy wręcz psychiatryczna. W ostatnim czasie zwiększa się liczba osób kierowanych, które pozostają na kuracjach psychotropowych i które używają narkotyków. Ośrodki pełnią zatem z jednej strony funkcję edukacyjną, z drugiej leczniczą.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#SławomirKłosowski">Funkcja edukacyjna jest przypisana Ministerstwu Edukacji Narodowej. W myśl ustawy o systemie edukacji MEN odpowiada w tej części za funkcjonowanie ośrodków. Liczba młodzieży, która trafia do ośrodków z przypadłościami, o których mówiłem, powoduje, że ośrodki powinny w większym stopniu spełniać wymogi profilaktyczne i terapeutyczne czy wręcz lecznicze. Mam na myśli chociażby procedury odwykowe w odniesieniu do zażywania narkotyków.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o proces kształcenia w obu typach ośrodków, opiera się on na funkcjonujących przy nich szkołach. Standardowy tryb w poszczególnych etapach edukacyjnych obejmuje szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę zawodową, liceum, liceum profilowane. Jest to szeroki wachlarz wyboru.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#SławomirKłosowski">Ponieważ do ośrodków trafia młodzież w określonym wieku, najczęściej uczęszcza ona do szkół podstawowych. Chodzi zwłaszcza o ostatnie roczniki szkół podstawowych oraz szkoły gimnazjalne. Wybierany jest również pewien procent szkół zawodowych o różnych specjalnościach.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#SławomirKłosowski">Chciałbym również zwrócić uwagę na inne działania, poza formami oficjalnymi będącymi w systemie edukacji, w ramach procedur współpracy z różnymi innymi podmiotami, które zajmują się zabezpieczeniem młodzieży przed nieodpowiednimi wpływami bądź zagrożeniami czyhającymi na młodych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-7.13" who="#SławomirKłosowski">Cały system nakierowany jest na organizowanie szerokiej współpracy z policją w sytuacjach zagrożenia dla dzieci, na organizowanie odpowiednich procedur wykrywania zagrożeń na terenie szkół – zagrożeń narkomanią, alkoholizmem czy prostytucją. W ośrodkach programów profilaktycznych realizowanych jest szereg programów, które zostały wymienione na str. 9 materiału.</u>
          <u xml:id="u-7.14" who="#SławomirKłosowski">Biorąc pod uwagę dynamikę procesów kierowania młodzieży do ośrodków, narażenia młodzieży na demoralizację, dyskutowana jest obecnie koncepcja pewnych zmian w działaniu młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapii, ale również w działaniu w środowisku otwartym.</u>
          <u xml:id="u-7.15" who="#SławomirKłosowski">W ramach istniejącej bazy młodzieżowych ośrodków wychowawczych w odpowiedzi na tendencje, które się uwydatniają, postuluje się tworzenie młodzieżowych ośrodków wychowawczych dla nieletnich w normie intelektualnej o wysokim stopniu demoralizacji, młodzieżowych ośrodków resocjalizacyjno-rewalidacyjnych dla nieletnich niedostosowanych społecznie i upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim oraz młodzieżowych ośrodków wychowawczych i resocjalizacyjno-leczniczych dla nieletnich wymagających stosowania szczególnych oddziaływań leczniczych, np. w związku z przejawami zaburzeń psychicznych lub w związku z uzależnieniem od środków odurzających.</u>
          <u xml:id="u-7.16" who="#SławomirKłosowski">Są to projekty działań, które w ramach dyskutowanej koncepcji będziemy starali się wdrożyć i zastosować tak, aby dostosować działalność placówek do zmieniającej się rzeczywistości, do wzrostu zagrożeń, które czyhają na młodzież.</u>
          <u xml:id="u-7.17" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o informację na temat realizacji zadań przewidzianych dla resortu edukacji w ramach „Programu zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży”, w 2006 r. resort edukacji położył ogromny nacisk na wzmocnienie działalności wychowawczej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">Głos z sali: Resortem wiodącym jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#KrystynaSzumilas">Wiem, natomiast chciałam, żeby pan minister powiedział o działaniach w systemie edukacji. Jeśli przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, jako resortu wiodącego, chcieliby jako pierwsi zabrać głos, możemy przychylić się do tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#SławomirKłosowski">Działania, które podejmuje resort edukacji, należą do kategorii zadań edukacyjnych. Na pewno nasze wystąpienia nie będą pokrywały się tematycznie. Jeśli państwo pozwolą, dokończę swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#SławomirKłosowski">Priorytetem Ministerstwa Edukacji Narodowej było wzmocnienie działalności wychowawczej szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem roli wychowawcy klasy oraz współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym, poprawa stanu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach systemu oświaty.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#SławomirKłosowski">Wiele działań realizowanych było przez kuratorów oświaty. Są to działania wszechstronne, wielopłaszczyznowe, realizowanie w porozumieniu z policją bądź prokuraturą. Realizowano również zadania związane z doskonaleniem nauczycieli w zakresie umiejętności opanowania trudnych sytuacji w szkole w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego przez kuratorów oświaty. Materiał, który państwo otrzymali, wymienia szereg przedsięwzięć podejmowanych w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#SławomirKłosowski">Podejmowane były również działania realizowane przez publiczne placówki doskonalenia nauczycieli w ramach programów autorskich, kursów doskonalących, warsztatów. Realizowano programy profilaktyczne w szkołach i placówkach oświatowych. Szereg działań podejmowano w ramach programów autorskich bądź w ramach programów tworzonych we współpracy z różnymi instytucjami oraz organizacjami.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o środki finansowe na realizację działań w ramach zapobiegania niedostosowaniu społecznemu, przestępczości, zatem działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa na terenie szkół, Ministerstwo Edukacji Narodowej wydało w 2006 r. kwotę 956 tys. zł na działalność profilaktyczną, zapobiegawczą na terenie szkół.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#KrystynaSzumilas">Proszę przedstawiciela Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o przedstawienie oceny realizacji i efektów funkcjonowania „Programu zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#PawełŻurek">Otrzymali państwo od nas szczegółowe sprawozdania za lata 2004–2006. Chciałbym przedstawić w skrócie, co udało się zrobić przez te lata. Program jest dokumentem o dziesięcioletnim horyzoncie czasowym. Jego opracowanie zainicjował Sejm, podejmując w dniu 7 maja 1998 r. uchwałę w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#PawełŻurek">Prezes Rady Ministrów wydał zarządzenie nr 37 z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie powołania zespołu do spraw opracowania programu. Program został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 13 stycznia 2004 r.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#PawełŻurek">Celem Programu jest zahamowanie dynamiki wzrostu niedostosowania społecznego oraz przestępczości dzieci i młodzieży, a także eliminowanie i łagodzenie drastycznych przejawów niedostosowania społecznego, w szczególności zagrażających zdrowiu i życiu młodego pokolenia oraz pozostawiających trwałe, niekorzystne dla ich przyszłości skutki.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#PawełŻurek">Program kładzie nacisk na podejmowanie działań mających na celu:</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#PawełŻurek">– stworzenie możliwości właściwego zagospodarowania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży oraz włączenie dzieci z grup ryzyka w działalność społeczną,</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#PawełŻurek">– pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, a w szczególności umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom ze strony otoczenia,</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#PawełŻurek">– łagodzenie skutków incydentalnych zachowań niezgodnych z normą oraz zaburzeń zachowania; udzielanie wsparcia osobom nieradzącym sobie z utrzymaniem satysfakcjonujących kontaktów interpersonalnych,</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#PawełŻurek">– stworzenie organizacyjnych i kadrowych warunków resocjalizacji dzieci i młodzieży niedostosowanej społecznie w warunkach środowiska otwartego oraz zmniejszanie i zahamowanie skutków niedostosowania dla samej jednostki i jej otoczenia.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#PawełŻurek">Ponadto Program zachęca do realizowania sprawdzonych i przynoszących efekty programów profilaktycznych. Ważnym elementem dokumentu są także programy modułowe.</u>
          <u xml:id="u-11.9" who="#PawełŻurek">„Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją, w szczególności: narkomanią, alkoholizmem i prostytucją” pokazują, jak szkoła powinna reagować na niepokojące sygnały zachowania uczniów.</u>
          <u xml:id="u-11.10" who="#PawełŻurek">Kolejny program modułowy – „Projekt systemu pomocy metodycznej dla osób pracujących z młodzieżą zagrożoną niedostosowaniem społecznym, demoralizacją i przestępczością, z uwzględnieniem interwencji kryzysowej w rodzinie” ma na celu dotarcie z różnymi formami szkolenia do różnorodnych adresatów o odmiennym poziomie kompetencyjnym oraz poziomie i kierunku wykształcenia.</u>
          <u xml:id="u-11.11" who="#PawełŻurek">Program modułowy „Probacja alternatywna dla pobytu młodzieży w placówkach resocjalizacyjnych i zakładach poprawczych” upowszechnia probację jako środek alternatywny, stosowany wobec nieletnich w zamian za środek poprawczy.</u>
          <u xml:id="u-11.12" who="#PawełŻurek">Należy podkreślić, że koordynowany przez ministra spraw wewnętrznych i administracji program poddawany jest corocznej ewaluacji. Opracowane w MSWiA na podstawie informacji uzyskanych z resortów, od wojewodów, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych jednostek organizacyjnych oraz organizacji pozarządowych sprawozdania z jego wykonania przedkładane są do akceptacji Radzie Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-11.13" who="#PawełŻurek">Sprawozdanie z realizacji „Programu zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży” w 2004 r., przyjęte przez Radę Ministrów 18 maja 2005 r., wykazało, że pierwszy rok działania Programu przyczynił się m.in. do oszacowania rozmiarów zjawiska niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży oraz określenia zakresu pomocy, jaka została udzielona w omawianym przedziale czasowym.</u>
          <u xml:id="u-11.14" who="#PawełŻurek">Pomocne w tym zakresie były badania ankietowe, które przeprowadziło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. W 2004 r. w systemie pomocy społecznej wsparciem objęto 272.730 dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym, w tym na wsi objęto pomocą 90.736 osób, co stanowi 33% ogólnej liczby dzieci.</u>
          <u xml:id="u-11.15" who="#PawełŻurek">Szacunkowa liczba dzieci i młodzieży, które pozostawały poza systemem wsparcia i wymagały objęcia dodatkową opieką, wyniosła 167.976, z czego na wsi aż 68.679, co stanowi 40% ogółu dzieci wymagających pomocy.</u>
          <u xml:id="u-11.16" who="#PawełŻurek">Ponadto w 2004 r. w związku z wdrażaniem Programu stworzono mieszkania ochronne dla młodzieży opuszczającej rodziny zastępcze oraz różnego typu placówki opieki całodobowej. We wszystkich województwach upowszechniano procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją, a w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją.</u>
          <u xml:id="u-11.17" who="#PawełŻurek">W wielu województwach powstały koalicje na rzecz zapobiegania niedostosowaniu społecznemu i zwalczaniu przestępczości wśród dzieci i młodzieży. Koalicje takie przyjmowały najczęściej postać zespołów interdyscyplinarnych. W całym kraju realizowano programy profilaktyczne oraz starano się upowszechniać działania, w które włączano rodziców.</u>
          <u xml:id="u-11.18" who="#PawełŻurek">Szczególnie aktywne w realizacji programu były jednostki policji. W Komendzie Głównej Policji opracowana została koncepcja, która sprecyzowała zadania dla terenowych jednostek policji przewidziane w programie.</u>
          <u xml:id="u-11.19" who="#PawełŻurek">Władze lokalne podjęły działania mające na celu diagnozowanie zjawiska niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży, które posłużyło do właściwego zaplanowania dalszych zadań w tym zakresie. Wiele podmiotów realizujących Program opracowało na jego podstawie własne inicjatywy odpowiadające lokalnym potrzebom.</u>
          <u xml:id="u-11.20" who="#PawełŻurek">Najważniejszym wnioskiem wynikającym z informacji zebranych na temat wdrażania Programu w 2004 r. było wskazanie, że znacznie słabsze są możliwości objęcia opieką środowiska dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym z terenów wiejskich.</u>
          <u xml:id="u-11.21" who="#PawełŻurek">Zwrócono uwagę na fakt, że potrzeby opiekuńczo-wychowawcze w grupie dzieci i młodzieży z terenów wiejskich są najsłabiej zaspokajane. Program wykazał, iż brakuje tam zarówno bazy lokalowej, sprzętu, jak i pomocy metodycznej. Gorsze jest także przygotowanie specjalistyczne pracującej tam kadry pedagogicznej. Ponadto tworzenie i utrzymanie struktur placówek wsparcia dziennego i innych form pomocy dzieciom i młodzieży na wsi spoczywa prawie wyłącznie na barkach samorządu gminnego.</u>
          <u xml:id="u-11.22" who="#PawełŻurek">Przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 22 sierpnia 2006 r. sprawozdanie z realizacji Programu w 2005 r. wykazało, że w systemie pomocy społecznej wsparciem objęto 394.527 dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Jest to wzrost o 121.797 osób. Na wsi udzielono pomocy 111.595 dzieciom, co stanowi 35% ogólnej liczby dzieci. W porównaniu z 2004 r. liczba dzieci nieobjętych wsparciem zmniejszyła się o 48.621 dzieci. Zwiększyła się na wsi liczba dzieci potrzebujących pomocy.</u>
          <u xml:id="u-11.23" who="#PawełŻurek">Ponadto w 2005 r. realizatorzy Programu znacznie częściej dokonywali diagnozy sytuacji w obszarach pozostających w kompetencji ich działań. Nastąpił wzrost w porównaniu z 2004 r. liczby podmiotów zaangażowanych w realizację Programu.</u>
          <u xml:id="u-11.24" who="#PawełŻurek">W większości województw prowadzone było poradnictwo rodzinne, prawne, psychiatryczne. Udzielana była pomoc psychologiczno-pedagogiczna, jak również prowadzone były akcje informacyjne na temat instytucji i organizacji udzielających pomocy dziecku i rodzinie.</u>
          <u xml:id="u-11.25" who="#PawełŻurek">Rozwijano telefoniczne i bezpośrednie szkolne poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne i życiowe dla dzieci i młodzieży. Na terenie całego kraju organizowano szkolenia, seminaria i konferencje poświęcone problematyce niedostosowania społecznego oraz przestępczości wśród dzieci i młodzieży, skierowane m.in. do nauczycieli, pedagogów, kreatorów, jak również rodziców.</u>
          <u xml:id="u-11.26" who="#PawełŻurek">Rozpowszechniano także materiały informacyjne i instruktażowe. Upowszechniano informacje o profilaktycznych funkcjach wymiaru sprawiedliwości i służb porządku publicznego.</u>
          <u xml:id="u-11.27" who="#PawełŻurek">Ponadto na terenie całego kraju wzmożono kontrolę realizacji obowiązku szkolnego, a także starano się usprawnić przepływ informacji o uczniach wagarujących. Coraz lepiej rozwija się współpraca szkół i placówek oświatowych z policją.</u>
          <u xml:id="u-11.28" who="#PawełŻurek">Podmioty podejmowały także inicjatywy o zasięgu międzynarodowym. Były to najczęściej wspólne programy i konferencje. Na terenie całego kraju realizowano ogólnopolskie programy profilaktyczne. Stworzono listy rekomendowanych programów profilaktycznych.</u>
          <u xml:id="u-11.29" who="#PawełŻurek">We wszystkich województwach, podobnie jak w 2004 r., rozpowszechniano procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją, w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją. Niezwykle istotna rola w tym zakresie przypadła kuratoriom oświaty i policji.</u>
          <u xml:id="u-11.30" who="#PawełŻurek">Podmioty aktywnie realizowały również program modułowy „Probacja alternatywna dla pobytu młodzieży w placówkach resocjalizacyjnych i zakładach poprawczych”. Podmioty wdrażające Program starały się natychmiast reagować na szczególnie niepokojące problemy, jak np. agresja i przemoc w szkole. Z inicjatywy ministra edukacji narodowej został opracowany i przekazany za pośrednictwem kuratoriów oświaty do szkół poradnik metodyczny pt. „Agresja i przemoc w szkolnych działaniach profilaktycznych”.</u>
          <u xml:id="u-11.31" who="#PawełŻurek">Realizacja Programu w 2005 r. wyraźnie wykazała, że należy podjąć natychmiastowe działania mające na celu zwiększenie wsparcia zarówno merytorycznego, jak i finansowego dla dzieci z terenów wiejskich, gdyż skala niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży wiejskiej nie maleje, a wręcz ulega systematycznemu pogłębianiu się.</u>
          <u xml:id="u-11.32" who="#PawełŻurek">Ponadto niezbędne jest zwiększenie pomocy dla jednostek samorządu terytorialnego oraz tworzenie i utrzymanie lokalnych systemów wsparcia dzieci i młodzieży oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-11.33" who="#PawełŻurek">Obecnie w MSWiA trwają prace nad sprawozdaniem z realizacji Programu w 2006 r. Na podstawie dotychczasowej analizy przekazanych materiałów można stwierdzić, co następuje. W dalszym ciągu wzrasta liczba podmiotów zaangażowanych w realizację Programu. Zwiększa się liczba dzieci i młodzieży objętych jego działaniem.</u>
          <u xml:id="u-11.34" who="#PawełŻurek">Podmioty wdrażające zapisane w Programie działania uprzedzające, powstrzymujące, interweniujące, resocjalizacyjne oraz programy modułowe wzbogacają je własnymi doświadczeniami i rozwiązaniami.</u>
          <u xml:id="u-11.35" who="#PawełŻurek">W minionym roku opracowano i realizowano wiele ciekawych i nowatorskich programów, które – jak wynika z przekazanych informacji – są kontynuowane. Wiele z tych inicjatyw dotyczyło zapobiegania i zwalczania agresji oraz przemocy wśród dzieci i młodzieży. Podmioty wdrażające Program zintensyfikowały działania skierowane do młodzieży z zagrożonych środowisk.</u>
          <u xml:id="u-11.36" who="#PawełŻurek">W 2006 r. zwracano większą niż dotychczas uwagę na aktywizowanie dzieci i młodzieży oraz włączenie ich w podejmowane działania. Podmioty wdrażające „Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością i demoralizacją, w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją” nie tylko je rozpowszechniały, ale także tworzyły własne, mające stanowić odpowiedź na pojawiające się problemy.</u>
          <u xml:id="u-11.37" who="#PawełŻurek">Zwiększyło się zaangażowanie podmiotów w realizację programu „Probacja alternatywna dla pobytu młodzieży w placówkach resocjalizacyjnych i zakładach poprawczych”. W szkołach i placówkach na terenie całego kraju realizowanych było wiele programów autorskich poruszających tematykę kształtowania podstawowych umiejętności życiowych, radzenia sobie ze stresem, profilaktyki uzależnień, promowania zdrowego stylu życia.</u>
          <u xml:id="u-11.38" who="#PawełŻurek">W związku z realizacją Programu tworzono lokalne koalicje na rzecz dzieci i młodzieży oraz powoływano zespoły interdyscyplinarne i interwencyjne. Podmioty sygnalizują dalszą potrzebę powstawania tego typu struktur, w tym zawierania umów o współpracę oraz długofalowych porozumień.</u>
          <u xml:id="u-11.39" who="#PawełŻurek">Coraz więcej podmiotów realizujących Program dokonywało diagnozy sytuacji dotyczącej dzieci i młodzieży, samodzielnie lub we współpracy z innymi podmiotami. Wstępna analiza sprawozdań z realizacji Programu w 2006 r. wykazała, że jest on realizowany i wzbogacany przez podmioty, które wdrażają nowe rozwiązania, mające na celu zapobieganie niedostosowaniu społecznemu i przestępczości wśród dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-11.40" who="#PawełŻurek">Należy także podkreślić, że wykonawcy Programu wskazują nie tylko na potrzebę jego realizacji, ale także wnoszą własne uwagi do dokumentu. Postulaty te zostaną zamieszczone w opracowanym sprawozdaniu.</u>
          <u xml:id="u-11.41" who="#PawełŻurek">Konkludując, należy stwierdzić, że trzy lata wdrażania Programu pokazały, iż jest on wciąż aktualny i odpowiada na pojawiające się problemy. Zadania zawarte w tym dokumencie są tak skonstruowane, że dają duże możliwości dla jego realizatorów, a przede wszystkim pozwalają na dostosowanie zapisanych w nim przedsięwzięć do lokalnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-11.42" who="#PawełŻurek">Warto podkreślić, że inicjatywy podejmowane przez podmioty w ramach Programu są najczęściej długoterminowe, co pozwala na zwiększenie ich skuteczności. Nie maleje także zainteresowanie Programem. Świadczy o tym coraz większa liczba podmiotów, które angażują się w jego realizację.</u>
          <u xml:id="u-11.43" who="#PawełŻurek">Niezwykle ważnym efektem funkcjonowania Programu jest pokazanie, jak ważną rzeczą dla podjęcia odpowiednich działań jest właściwa diagnoza sytuacji oraz skoordynowana praca wszystkich podmiotów działających na rzecz dzieci i młodzieży. Warto podkreślić, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oprócz nałożonego obowiązku sprawozdawczości realizuje i propaguje omawiany program rządowy.</u>
          <u xml:id="u-11.44" who="#PawełŻurek">Na podstawie wniosków zawartych w sprawozdaniu z realizacji Programu w 2005 r. minister spraw wewnętrznych i administracji zalecił w 2006 r. do realizacji podmiotom pozarządowym zadanie publiczne pod nazwą „Wspieranie dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym i przestępczością, szczególnie z terenów wiejskich”, przeznaczając na jego realizację kwotę 37.412 zł.</u>
          <u xml:id="u-11.45" who="#PawełŻurek">W 2006 r. na wykonanie zadania publicznego pod nazwą „Przeciwdziałanie agresji” oraz pomocy wśród dzieci i młodzieży, zwłaszcza w środowisku rówieśniczym minister spraw wewnętrznych i administracji przeznaczył 60 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-11.46" who="#PawełŻurek">Obecnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#KrystynaSzumilas">Czy mogę prosić o konkluzje?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#PawełŻurek">Sprawozdania są jeszcze bardziej obszerne. Ja przedstawiam państwu skrótowo najważniejsze informacje.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#PawełŻurek">Do zadań bieżących należy:</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#PawełŻurek">– przygotowanie projektu sprawozdania z realizacji Programu w 2006 r. na podstawie informacji uzyskanych z resortów, od wojewodów, państwowych jednostek, a także organizacji pozarządowych,</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#PawełŻurek">– przeprowadzenie uzgodnień wewnątrz– i międzyresortowych projektu sprawozdania,</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#PawełŻurek">– propagowanie idei oraz efektów dotychczasowej realizacji Programu,</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#PawełŻurek">– uwzględnienie potrzeb wskazanych przez podmioty realizujące Program przy planowaniu zleceń zadań publicznych w następnych latach,</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#PawełŻurek">– opracowanie kwestionariusza ewaluacyjnego, który posłuży do oceny jego wykonania w 2007 r.,</u>
          <u xml:id="u-13.7" who="#PawełŻurek">– opracowanie listy działań priorytetowych do realizacji w 2007 r. w ramach Programu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#KrystynaSzumilas">Poproszę teraz przedstawiciela Ministerstwa Zdrowia o przedstawienie informacji na temat funkcjonowania Programu. Bardzo bym prosiła, żeby nie czytać materiału, który posłowie otrzymali, a przedstawić jedynie najważniejsze tezy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WojciechKłosiński">Postaram się w dużym skrócie przedstawić informację Ministerstwa Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#WojciechKłosiński">Program jest realizowany przez resort zdrowia w innym wymiarze niż przez pozostałe resorty. Minister zdrowia partycypuje w realizacji Programu zwłaszcza poprzez działalność dwóch podległych mu jednostek, mianowicie Krajowego Biura do spraw Przeciwdziałania Narkomanii oraz Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#WojciechKłosiński">Obie instytucje uczestniczą poprzez swoje działania edukacyjne oraz strategie informacyjne w realizacji Programu. W dużym skrócie mogę powiedzieć o najważniejszych przedsięwzięciach, które były realizowane w ciągu dwóch lat przez Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#WojciechKłosiński">Przede wszystkim należy wymienić szeroko zakrojoną kampanię „Bliżej siebie – dalej od narkotyków”. Była to kampania skierowana praktycznie do całego społeczeństwa, widoczna w mediach publicznych, programie I, II, III Telewizji Polskiej SA, w rozgłośniach radiowych, lokalnych mediach, na billboardach, a także w prasie.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#WojciechKłosiński">Akcja ta objęła głównie duże i średnie miasta. Była zaadresowana do całej populacji. W ramach tej kampanii były kolportowane materiały informacyjne, w tym 300 tys. broszur informacyjno-edukacyjnych i 400 tys. różnych innych materiałów.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#WojciechKłosiński">Nie zawsze jesteśmy przekonani, czy dana kampania jest skuteczna, czy też nie. Firma OBOP na zlecenie Krajowego Biura do spraw Przeciwdziałania Narkomanii przeprowadziła badanie skuteczności tej kampanii. Okazało się, że była ona widoczna – wykazano 70% zauważalności. Nastąpił wzrost świadomości rodziców, wzrost znajomości numerów telefonu zaufania oraz poradni antynarkotykowej.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#WojciechKłosiński">Niezależnie od tego Krajowe Biuro zlecało otwarte konkursy ofert na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania narkomanii organizacjom pozarządowym w celu prowadzenia szkoleń dla pracowników placówek resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#WojciechKłosiński">Warto również wspomnieć o zlecaniu organizacjom pozarządowym realizacji 93 programów adresowanych do populacji młodzieży zagrożonej narkomanią i zaniedbanej wychowawczo, pochodzącej z rodzin dysfunkcyjnych, z problemem uzależnienia i zagrożonej zachowaniami antyspołecznymi czy nawet przestępczymi.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#WojciechKłosiński">Te programy funkcjonują, są realizowane właściwie ciągle. Ich efekty są oceniane na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#WojciechKłosiński">Niezależnie od tego realizowano programy pomocy psychologicznej w 33 placówkach na terenie kraju, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, w ośrodkach socjoterapeutycznych, w ośrodkach dziennych, punktach konsultacyjnych, a także w 57 ośrodkach profilaktyki.</u>
          <u xml:id="u-15.10" who="#WojciechKłosiński">Oczywiście te programy były kierowane nie tylko do dzieci i młodzieży, ale także do osób dorosłych – rodziców, nauczycieli oraz innych osób mających kontakt profesjonalny z dziećmi i młodzieżą.</u>
          <u xml:id="u-15.11" who="#WojciechKłosiński">Warto wspomnieć o inicjatywie Krajowego Biura do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, mianowicie poradni internetowej pod adresem „www.narkomania.org.pl”. Jest to inicjatywa, która sprawdziła się w działaniu. Ta poradnia internetowa okazała się dużym sukcesem i przykładowo w 2006 r. stronę poradni odwiedzono 222 tys. razy. Udzielono 2342 porady, w tym porady psychologiczne, lekarskie, prawne.</u>
          <u xml:id="u-15.12" who="#WojciechKłosiński">Należy wspomnieć, że pod numerem 0801199990 działa ogólnopolski antynarkotykowy telefon zaufania, funkcjonujący skutecznie. W ubiegłym roku udzielono aż 1838 porad, przy czym w większości porady były skierowane do osób sięgających po narkotyki. Stanowiły one 76% wszystkich porad. Z telefonu korzystali także rodzice, pedagodzy szkolni oraz policjanci.</u>
          <u xml:id="u-15.13" who="#WojciechKłosiński">Drugą instytucją zaangażowaną w realizację Programu jest Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Dyrektor Krzysztof Brzózka jest dziś do państwa dyspozycji, jeśli będzie potrzeba uzupełnienia mojej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-15.14" who="#WojciechKłosiński">Warto powiedzieć, że PARPA kontynuowała współpracę z wymiarem sprawiedliwości poprzez: prowadzenie systematycznych, cyklicznych szkoleń dla kuratorów pracujących w ośrodkach kuratorskich, prowadzenie prac interwencyjno-korekcyjnych z młodymi ludźmi i szkoleń, organizowanie systematycznych szkoleń dla sędziów wydziałów sądów rejonowych i rodzinnych, organizowanie spotkań specjalistów prowadzących psychoterapię dla młodzieży uzależnionej od alkoholu, która dopuściła się zachowań przestępczych, organizowanie pracy socjoterapeutycznej z młodzieżą uzależnioną od alkoholu w innych placówkach.</u>
          <u xml:id="u-15.15" who="#WojciechKłosiński">Ponadto są organizowanie cyklicznie bardzo duże, bo aż 120-godzinne szkolenia podnoszące kompetencje w zakresie pracy z dziećmi alkoholików. Są to szkolenia dla osób pracujących w systemie świetlic socjoterapeutycznych.</u>
          <u xml:id="u-15.16" who="#WojciechKłosiński">PARPA w ramach podnoszenia kompetencji pracowników domów dziecka w zakresie pracy psychologicznej z dziećmi alkoholików przebywających tam prowadzi systematyczne szkolenia dla wychowawców domów dziecka. Są to również duże szkolenia, bo 120-godzinne.</u>
          <u xml:id="u-15.17" who="#WojciechKłosiński">Warto wspomnieć o istniejącym telefonie zaufania, z którego korzysta duża liczba osób. Jest to tzw. pomarańczowa linia – telefon dla rodziców oraz młodych ludzi pijących alkohol – 0801140068. Telefon jest czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 14–20.</u>
          <u xml:id="u-15.18" who="#WojciechKłosiński">Znana jest zapewne państwu inicjatywa ogólnopolskiego pogotowia dla ofiar przemocy w rodzinie. W ramach pogotowia działa cały rok ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie – niebieska linia 801120002. W 2006 r. przyjęto prawie 10.700 telefonów, z tego aż 1/5 to były zgłoszenia przemocy, której ofiarami były dzieci.</u>
          <u xml:id="u-15.19" who="#WojciechKłosiński">Chciałbym wspomnieć również o realizacji środka leczniczego. Minister zdrowia partycypuje w realizacji środka leczniczego, bo są to osoby zaburzone i najczęściej uzależnione. Od trzech lat funkcjonuje Krajowy Ośrodek Psychiatrii Sądowej dla Nieletnich w Garwolinie, dysponujący 40 miejscami. Realizowany jest w nim środek leczniczy, a więc środek, o którym mowa w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich w art. 82.</u>
          <u xml:id="u-15.20" who="#WojciechKłosiński">W warunkach maksymalnego zabezpieczenia przebywają osoby niepełnoletnie, które dokonały czynów zabronionych, przestępczych i były osobami uzależnionymi.</u>
          <u xml:id="u-15.21" who="#WojciechKłosiński">Pani minister Beata Kempa zechciała wspomnieć o kolejce osób oczekujących na realizację środka leczniczego. Jest kolejna pozytywna informacja w tej sprawie. W zeszłym miesiącu został uruchomiony oddział dysponujący warunkami wzmocnionego zabezpieczenia dla realizacji środka leczniczego. Oddział znajduje się w szpitalu psychiatrycznym w Międzyrzeczu.</u>
          <u xml:id="u-15.22" who="#WojciechKłosiński">W istotny sposób skróci to okres oczekiwania dla tej bardzo nielicznej, ale potrzebującej leczenia grupy osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#KrystynaSzumilas">Otwieram dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JoannaFabisiak">Chciałabym przede wszystkim podziękować za sprawozdanie Ministerstwa Zdrowia, które jest najkrótsze, najbardziej konkretne i koncentrujące się na efektach. Najistotniejszy w tego typu materiale powinien być nie opis i diagnoza sytuacji, lecz efekty podejmowanych działań. W sprawozdaniu resortu zdrowia kwestie te zostały ujęte we właściwy sposób.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#JoannaFabisiak">Niestety, nie można tego powiedzieć o sprawozdaniach innych resortów. Zanotowałam końcowy fragment wystąpienia przedstawiciela Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w którym znajduje się stwierdzenie, że trzy lata wdrażania Programu pokazały, iż jest on aktualny i nadal przydatny.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#JoannaFabisiak">To dobrze, że Program jest przydatny, ale należy zastanowić się, jakie są jego efekty. Odsyłam do sprawozdania Ministerstwa Edukacji Narodowej. Na str. 4 jest wprost powiedziane, że wzrasta przestępczość. Wiemy również, że wzrasta alkoholizm i narkomania wśród młodzieży. Alkoholizm wzrasta zwłaszcza wśród dziewcząt. Obniża się wiek sprawców i wzrasta agresywność czynów.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#JoannaFabisiak">Jeśli tak się dzieje, to nie możemy pozytywnie ocenić efektów działania Programu. Z przykrością czytałam w materiale MSWiA przykłady programów realizowanych w Kielcach i w Lublinie. Cieszę się, że takie przedsięwzięcia są realizowane, natomiast oczekuję działań systemowych wobec groźby zwiększania się agresji, przestępczości, alkoholizmu i narkomanii.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#JoannaFabisiak">Mimo, że coraz więcej podmiotów jest zaangażowanych w realizację zadań i coraz więcej osób jest przeszkolonych, efekty są słabo widoczne.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#JoannaFabisiak">Trzeba wszystkie dane rozpatrywać wraz z danymi policji. Wynika z tego, że angażujemy coraz większe środki. Przedstawiciel MEN stwierdził, że resort przeznacza na te cele kwotę ponad 965 tys. zł. To jest ogromna suma. Zapewne nie mniejsze środki przeznacza MSWiA oraz resort zdrowia, a nie widać efektów.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#JoannaFabisiak">Jak najszybciej należy opracować kwestionariusz ewaluacyjny. Zgłaszam wniosek, aby ten kwestionariusz był przedstawiony do zapoznania się i do zaopiniowania Komisjom.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#JoannaFabisiak">Bardzo słabo zostały przedstawione w materiałach resortowych, poza sprawozdaniem Ministerstwa Zdrowia, efekty drogich programów.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#JoannaFabisiak">W odniesieniu do materiału Ministerstwa Sprawiedliwości chciałabym sformułować następujące pytania. Otóż pani minister mówiła o opiece nad osobami opuszczającymi placówki wychowawcze. Prosiłabym o udzielenie informacji, jaki jest los osoby, która opuszcza zakład poprawczy i zakład karny. Moja wiedza jest taka, iż osoby te znajdują się w dramatycznej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#JoannaFabisiak">Młody człowiek, nad którym często nie jest sprawowana opieka kuratorska, wraca do rodziny i nie ma żadnego wsparcia. Nikt się o niego nie troszczy. Taka osoba wraca do procedur przestępczych.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#JoannaFabisiak">Jaka pomoc udzielana jest osobie nie radzącej sobie w tej sytuacji kryzysowej? Dla osoby, która jest zresocjalizowana, wychodzi z zakładu poprawczego albo karnego to jest sytuacja kryzysowa, gdyż musi ona wrócić do tego samego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#JoannaFabisiak">Gdzie należy skierować taką osobę? Hosteli nie ma. Nikt nie sprawuje opieki nad młodym człowiekiem.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#JoannaFabisiak">Poproszę o odpowiedź na piśmie na to pytanie.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#JoannaFabisiak">Druga kwestia dotyczy poradnika metodycznego. Poddałam go ocenie nauczycieli z całej Polski. Do jego autorstwa przyznaje się Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Nauczyciele oczekują, że w tym podręczniku będzie coś więcej niż odrobina teoretycznych wiadomości, jak się zachować. Oczekują konkretów, praktycznych wskazówek – jak rozwiązać dany problem, np. gdy obserwują agresję w szkole.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#JoannaFabisiak">Mam pytanie do przedstawicieli obu zainteresowanych resortów. Czy poradnik został poddany ocenie nauczycieli, dla których jest stworzony? Ja poddałam do ocenie nauczycieli i była ona miażdżąca. Przykro mi to mówić, bo taki poradnik jest bardzo potrzebny. Proponuję rozpisać konkurs. Z pewnością znajdą się instytucje, organizacje, które zajmują się tym problemem i przygotują lepszy poradnik.</u>
          <u xml:id="u-17.15" who="#JoannaFabisiak">Ostatnia kwestia dotyczy Ministerstwa Zdrowia. Jeśli wzrasta narkomania i alkoholizm, a jednocześnie nieletniego nie można zawieźć do izby wytrzeźwień, to kieruje się go do szpitala. To jest niezmiernie poważna sprawa. Obok dziecka umierającego na nowotwór kładzie się pijanego chuligana, który przeklina, wymiotuje. Lekarze są oburzeni tą sytuacją. Uważam, że polskim dzieciom, które chorują w niełatwych warunkach, nie należy dostarczać tej wątpliwej atrakcji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#KrystynaSzumilas">Myślę, że pani poseł poruszyła bardzo ważny problem. Mówimy o profilaktyce, diagnozie przestępstwa, później o resocjalizacji, a powstaje pytanie, co się dzieje z młodym człowiekiem po resocjalizacji? W jaki sposób ma wrócić do społeczeństwa?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JerzyFedorowicz">Z radością przyjmuję spotkania, w ramach których przedstawiana jest informacja o nowych działaniach podejmowanych w odniesieniu do młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JerzyFedorowicz">Martwi mnie jedna sprawa. Szanuję program Ministerstwa Edukacji Narodowej. Jeśli jednak pan minister stwierdza, że musimy być przygotowani na wzrost zagrożeń, które czyhają na młodzież w dzisiejszych czasach, to z troską zapytuję, co zrobiliśmy, żeby pomóc 1500 dzieciom i młodzieży, którzy czekają z wyrokiem na miejsce w ośrodku.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#JerzyFedorowicz">Czy stworzyliśmy np. o jeden ośrodek więcej? Czy pieniądze, które obiecywał minister Roman Giertych na zajęcia pozalekcyjne, zostały przekazane i zajęcia tego typu są prowadzone?</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#JerzyFedorowicz">Jest wiele problemów w ośrodkach wychowawczych. Tym zajmuję się na co dzień jako wolontariusz. Występują problemy związane z kadrą nauczycielską.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#JerzyFedorowicz">Jeden z takich ośrodków mieści się w Krakowie przy ul. Parkowej 19. Pojawiają się kwestie związane ze szkołą prowadzoną w tym ośrodku. Część nauczycieli otrzymuje wynagrodzenie na podstawie Karty Nauczyciela. Inni są zatrudniani w ramach umowy – zlecenia, jako terapeuci.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#JerzyFedorowicz">Jestem członkiem opozycji, ale naszym wspólnym celem jest to, żeby powstrzymać negatywne tendencje. Oczekuję, że przybędzie na posiedzenie Komisji przedstawiciel rządu, który będzie mógł nam powiedzieć, jakie konkretne działania zostały podjęte.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#JerzyFedorowicz">Gdzie przebywają dzieci, które otrzymały skierowanie do ośrodków wychowawczych? Kto się nimi zajmuje i w jaki sposób?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#KrystynaSzumilas">Chciałabym zwrócić państwa uwagę na materiał Ministerstwa Sprawiedliwości. Znajduje się w nim informacja, że w 2006 r. sądy orzekły umieszczenie nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych w 2020 przypadkach, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii w 582 przypadkach, w ośrodkach szkolno-wychowawczych w 483 sprawach.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#KrystynaSzumilas">Zsumowałam te dane i okazuje się, że w 2006 r. było wydanych łącznie 3085 wyroków.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#KrystynaSzumilas">W dalszej części materiału piszecie państwo o dzieciach oczekujących na miejsce. Kiedy zsumujemy liczbę dzieci oczekujących na miejsce w ośrodkach, okazuje się, że jest to 1871 osób, a więc ponad 50% dzieci, które otrzymały wyrok.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#KrystynaSzumilas">Sytuacja przedstawia się tak, że sądy orzekają umieszczenie w ośrodku i następnie nic się nie dzieje. Ponad 50% młodzieży z wyrokami sądowymi w dalszym ciągu przebywa w swoim środowisku.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#KrystynaSzumilas">Prosiłabym Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwo Sprawiedliwości o informację, jak rząd zamierza rozwiązać ten problem. Nie można dłużej czekać.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#KrystynaSzumilas">Słyszeliśmy o tworzeniu nowych szkół dla uczniów, którzy sprawiają kłopoty wychowawcze. Mieli tam być kierowani na podstawie decyzji administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#KrystynaSzumilas">W omawianym przez nas przypadku są już orzeczenia sądów, a z dziećmi nic się dzieje. Są pozostawione w dawnym środowisku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#HenrykGołębiewski">Chciałbym zadać pytanie pani minister Beacie Kempie. Bardzo bulwersują przypadki, które zaistniały w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Do ostatniego wydarzenia doszło pod Wrocławiem. Wiem, że pani minister była tam osobiście, żeby zapoznać się na miejscu z sytuacją i stwierdzić, co było przyczyną zdarzeń.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#HenrykGołębiewski">Proszę o przekazanie informacji w tej sprawie, bowiem nie jest to incydentalny przypadek. Wcześniej podobna sytuacja zaistniała w Świdnicy oraz w Łodzi. Jest to bardzo niepokojące zjawisko.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#HenrykGołębiewski">W lutym kilkuletnie dziecko niemające opieki ze strony mamy, która w tym czasie nadużywała alkoholu, zostało uratowane w ostatniej chwili. Groziło mu odmrożenie nóżek. W kilka dni później sąd orzekł, że rodziną zastępczą będą dziadkowie. Matka z dzieckiem mieszkała w tym domu. Nadużywanie alkoholu było tam obecne. Czy była to właściwa decyzja, zważywszy na fakt, że dziecko będzie wychowywane w tym samym środowisku?</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#HenrykGołębiewski">Kolejne pytanie nieco odbiega od tematu dzisiejszego posiedzenia. Chciałbym zapytać panią minister o następującą kwestię. Otóż sądy 24-godzinne miały być istotnym elementem poprawiającym walkę z chuliganami, w tym chuliganami stadionowymi. Dlaczego nie zastosowano tej formy oddziaływań po sobotnich, bardzo brutalnych zajściach na dwóch stadionach w Polsce?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#DomicelaKopaczewska">Mieliśmy przed chwilą okazję wysłuchać sprawozdań czterech resortów, które dotyczyły ważnego tematu. We wszystkich wystąpieniach mówili państwo o tym, co zrobiono, jakie konkretne prace wykonano na rzecz zapobiegania niedostosowaniu młodzieży. W żadnym z materiałów i w żadnej z państwa wypowiedzi nie było oceny efektów tych działań ani wniosków na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#DomicelaKopaczewska">Moim zdaniem była to wyłącznie informacja o tym, co zostało zrobione, natomiast nie wyciągnięto wniosków, jak usprawnić pracę w tym kierunku, w jaki sposób zespolić działania czterech ministerstw. Każdy z resortów realizuje inne zadania, niekiedy jednak pokrywają się one.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#DomicelaKopaczewska">Dyrektorzy szkół czy osoby, które na co dzień zajmują się tym problemem, wypełniają mnóstwo dokumentów, często tych samych. Czy nie należałoby stworzyć systemu, któremu patronowałoby jedno ministerstwo? Konieczne jest wzmocnienie działań, wyraźne określenie celów i coroczne ocenianie efektów inicjowanych przedsięwzięć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#KrystynaSzumilas">Ja również zastanawiałam się nad tą kwestią. Mamy Program realizowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. W ramach tego Programu wykonano wiele zadań. Dla mnie najcenniejsze są te informacje o powstawaniu świetlic środowiskowych, o objęciu dzieci opieką, zanim dojdzie do przestępstwa.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#KrystynaSzumilas">Realizowany jest również program „Zero tolerancji dla przemocy w szkole”. Pojawia się pytanie, czy te poszczególne programy są ze sobą skoordynowane, czy każde ministerstwo realizuje własne zadania. Czy jest spójny system działania państwa w zakresie zapobiegania patologiom i resocjalizacji? Dziś nie usłyszeliśmy nic na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#KrystynaSzumilas">Ministerstwo Edukacji Narodowej mówi wprawdzie o tworzeniu warunków dla działań resocjalizacyjno-wychowawczych w środowisku otwartym, ale pojawia się pytanie, czy jest to działanie systemowe. Rozumiem, że to przede wszystkim w lokalnych środowiskach powinny powstawać świetlice. Czy państwo wspomaga samorządy finansowo?</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#KrystynaSzumilas">Czy istnieje system, który doprowadziłby do tego, że większość dzieci zagrożonych niedostosowaniem czy przestępczością mogłaby w świetlicy znaleźć pomoc? To niekoniecznie musi być szkoła. Szkoła kojarzy się dzieciom z obowiązkiem, przed którym się ucieka. Jest to charakterystyczna postawa właśnie w środowiskach dzieci zaniedbanych.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#KrystynaSzumilas">Szkoda, że nie otrzymaliśmy materiału z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Pani minister udzieliła nam odpowiedzi, że resort nie zajmuje się tym tematem, ale przecież jest to zagadnienie, które w ramach pomocy społecznej jest ujmowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#DanutaPietraszewska">Zbulwersowała nas informacja, jak duża liczba dzieci oczekuje na pobyt w placówkach resocjalizacyjnych i ośrodkach wychowawczych. Posłowie zadawali pytanie, co się dzieje z tymi dziećmi.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#DanutaPietraszewska">Jestem pedagogiem i mogę powiedzieć, że większość z nich nadal ulega demoralizacji i demoralizuje innych. Powstaje jednak pytanie, czy pobyt dziecka w domu poprawczym naprawdę uczyni to dziecko lepszym. Domy poprawcze mają bardzo złą renomę. Przypadki, o których słyszeliśmy, są bulwersujące.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#DanutaPietraszewska">Posłużę się przykładem z mojego miasta – Rudy Śląskiej, które stawia na profilaktykę. W moim mieście, aby zapobiec przestępczości, założyliśmy 10 świetlic resocjalizacyjnych. Objęliśmy opieką 560 dzieci. Utworzyliśmy już 4 kluby młodzieżowe, w których uczestniczą dzieci ze szkół gimnazjalnych. Jesteśmy na etapie tworzenia całodobowego ośrodka wychowawczego, ale małego, dla dzieci, które mają skierowania z naszej gminy do ośrodków wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#DanutaPietraszewska">Na dzień dzisiejszy jest to 14 osób, które chcemy objąć całodobową opieką. Chodzi o to, żeby rodzice mieli do nich bliski dostęp, żeby dzieci miały kontakt z rodziną. Wiemy, że dzieci często uciekają z domów poprawczych, bo chcą pobyć w domu. Rodzina przez jakiś czas ich „przechowuje”, a potem się ich pozbywa.</u>
          <u xml:id="u-24.4" who="#DanutaPietraszewska">Żeby dzieci szybciej mogły wracać do swoich rodzin, w gminach powinny powstawać małe ośrodki resocjalizacyjne. Mamy teraz niż demograficzny i w gminach likwiduje się wiele szkół. Budynki zostają puste, niekiedy po prostu niszczeją. Dobrze byłoby, gdyby państwo wspomogło gminy w tworzeniu całodobowych ośrodków albo przynajmniej ośrodków dziennego pobytu.</u>
          <u xml:id="u-24.5" who="#DanutaPietraszewska">To ma również bardzo pozytywne skutki, ponieważ dziecko ma jeszcze bliższy kontakt z rodziną. W ciągu dnia jest pod opieką fachowców – psychologów, kuratora, nauczycieli, a więź z rodziną zostaje utrzymana.</u>
          <u xml:id="u-24.6" who="#DanutaPietraszewska">Zamiast podejmowania centralnych działań postulowałabym powierzenie tych zadań gminom i wspomożenie gmin.</u>
          <u xml:id="u-24.7" who="#DanutaPietraszewska">Pani przewodnicząca pytała, czy jest systemowa pomoc. Odpowiadam, że nie. Jeśli miejskie ośrodki pomocy społecznej działają sprawnie, to czasem uda im się „wydusić” z centrali trochę pieniędzy. Nam udało się w taki sposób pozyskać środki na dwie świetlice. To musi być pomoc systemowa.</u>
          <u xml:id="u-24.8" who="#DanutaPietraszewska">Kiedy gminy rozpoznają swoje środowiska, mają szansę przygotować odpowiedni program działań. W Rudzie Śląskiej mamy strategię miejską, która uwzględnia całą mapę problemów społecznych w mieście. Wiemy, w których dzielnicach dzieci są zagrożone pod względem narkotykowym, alkoholowym. Wiemy, gdzie jest największa bieda.</u>
          <u xml:id="u-24.9" who="#DanutaPietraszewska">Kierując się mapą problemów społecznych, zakładamy świetlice albo kluby o konkretnym profilu. Myślę, że to przyniesie większe efekty niż tworzenie zakładów karnych dla młodzieży czy domów poprawczych. Dzieci trzeba uczyć dobrego, trzeba dawać im dobre wzorce, a nie grupować je tam, gdzie jest sama esencja zła.</u>
          <u xml:id="u-24.10" who="#DanutaPietraszewska">Kiedy mają widzieć dobre przykłady? Myślę, że ośrodki dziennego pobytu bądź świetlice stanowią najlepsze rozwiązanie. Trzeba położyć nacisk przede wszystkim na profilaktykę. Na działalność klubów i świetlic środowiskowych potrzebne są pieniądze. Ale przecież proces resocjalizacji kosztuje znacznie więcej niż nakłady poniesione na pomoc dzieciom w początkowym stadium niedostosowania społecznego.</u>
          <u xml:id="u-24.11" who="#DanutaPietraszewska">W jednym z materiałów przeczytałam informację, że będzie powołany zespół do usprawnienia wykonawstwa orzeczeń sądowych. Mam apel, żeby w ramach tego procesu usprawnienia wzięto pod uwagę konkretne podmioty, które zajęłyby się dziećmi niekoniecznie w domach poprawczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#KrystynaSzumilas">W sprawozdaniu ministra edukacji narodowej jest informacja o przekształcaniu istniejącej bazy młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Planuje się tworzenie odrębnych ośrodków dla nieletnich w normie intelektualnej, dla nieletnich upośledzonych i dla chorych.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#KrystynaSzumilas">Nie wiem, czy ten kierunek działania jest uzasadniony. Czy nie doprowadzi to do tego, że powstaną ogromne ośrodki z określonym typem dzieci, które nie będą miały żadnych efektów resocjalizacyjnych?</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#KrystynaSzumilas">Proszę pana ministra o ustosunkowanie się do tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#MarzenaMachałek">Sprawozdania wykazują ogromne bogactwo różnorodnych działań, ale po przejrzeniu materiałów miałam wrażenie, że potrzebna jest zwiększona koordynacja działań. Zastanawiam się, czy nie należałoby powołać pełnomocnika, który koordynowałby działania międzyresortowe.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#MarzenaMachałek">Czytając poszczególne sprawozdania, odnosiłam niekiedy wrażenie, że realizowane są te same programy, te same projekty. Pewne treści są bardzo zbliżone. Aby zwiększyć skuteczność tego typu działań, należy usprawnić koordynację. Mam świadomość, jak skomplikowane są to działania, procedury i jak długo trzeba czekać na efekty, bo zajmowałam się działaniami w skali mikro.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#MarzenaMachałek">Ważną sprawą jest praca z rodziną na różnych etapach. Dobra rodzina to najlepsza i najtańsza profilaktyka, a rodzina dysfunkcyjna powinna mieć szanse dochodzenia do zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#MarzenaMachałek">W dzisiejszej debacie zabrakło mi konkretnych pomysłów, jak pracować z rodziną. Realizowane są stare projekty sprzed 10 lat, takie jak: „Spójrz inaczej” czy „Drugi elementarz”. Trzeba zmobilizować siły. Zdajemy sobie sprawę, że stajemy przed większymi wyzwaniami i młodzież jest bardziej zagrożona. Również rodziny narażone są na głębsze dysfunkcje.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#MarzenaMachałek">Trzeba wyjść poza programy, które były dobre 10 lat temu i zmobilizować PARPA oraz inne instytucje do bardziej zmodyfikowanych i bardziej skutecznych działań, dostosowanych do aktualnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-26.5" who="#MarzenaMachałek">Nie można tego robić bez współpracy z samorządem terytorialnym. Myślę o problemie alkoholowym i narkomanii. Wydaje mi się, że należy wprowadzić odpowiednie rozwiązania i zmotywować samorząd, by pieniądze uzyskane z tzw. korkowych rzeczywiście przeznaczać na profilaktykę i pracę z rodziną. Często tak się nie dzieje. Przepisy ustawowe nie są przestrzegane, gdyż są niejednoznaczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#KatarzynaPiekarska">Myślę, że problemy, o których mówimy w odniesieniu do przestępców dorosłych, w takim samym stopniu dotykają przestępców nieletnich. Mam na myśli brak perspektyw po opuszczeniu zakładu poprawczego, przeludnienie i oczekiwanie na miejsce w ośrodku. Resocjalizacja jest w tych warunkach fikcją. Nie ma co się oszukiwać.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#KatarzynaPiekarska">Jeśli chodzi o młodych ludzi, sytuacja jest bardziej dramatyczna. Młody człowiek jest bardziej plastyczny i kiedy można dać mu szansę, jest perspektywa, że zmieni swoje postępowanie.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#KatarzynaPiekarska">Coraz częściej mówimy o młodych przestępcach – „zwyrodnialcy”, a coraz rzadziej rozmawiamy o tym, jak im pomóc. Niezależnie od oceny sprawozdań przedstawionych przez resorty, cieszę się, że dziś dyskutujemy na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#KatarzynaPiekarska">Mam nadzieję, że to nie będzie ostatnia dyskusja w tej kwestii. Chciałabym poruszyć kilka spraw szczegółowych. Pierwsza z nich dotyczy kuratorów. Cieszę się, że w dzisiejszym spotkaniu uczestniczy dwoje kuratorów, których znam i którzy mają duże doświadczenie. Myślę o pani Annie Korpanty i o panu Andrzeju Martuszewiczu, który jest prezesem Krajowego Stowarzyszenia Zawodowych Kuratorów Sądowych.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#KatarzynaPiekarska">Środek w postaci nadzoru kuratora był orzekany w 18.500 przypadkach. Biorąc pod uwagę liczbę kuratorów, trzeba sobie jasno powiedzieć, że jest to fikcja. Oczywiście są lepsi i gorsi kuratorzy. Myślę, że praca z młodym człowiekiem dobrze rokuje na przyszłość, ale obecny stan rzeczy pozostawia wiele do życzenia.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#KatarzynaPiekarska">Chciałabym zapytać kuratorów, jak oni widzą przebudowanie modelu współpracy tak, aby był on wydolny. Wielokrotnie zdarza mi się interweniować wówczas, kiedy kurator zawodzi. Posługuję się pewnym skrótem myślowym. Kurator ma tylu podopiecznych, że często nie jest w stanie dać sobie rady.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#KatarzynaPiekarska">Myślę, że osadzenie w ośrodku to powinna być ostateczność. Obecnie trwają prace w podkomisji nad projektami ustaw, które dotyczą dozoru elektronicznego. Dozór elektroniczny w różnych krajach Europy oraz w Stanach Zjednoczonych i Australii obejmuje również młodych ludzi, którzy po raz pierwszy wchodzą w konflikt z prawem.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#KatarzynaPiekarska">Chodzi o opaski dla przestępców. Myślę, że w przypadkach, gdy rodzina nie jest dysfunkcyjna i gdy młody człowiek nie musi być bezwzględnie izolowany, byłaby to duża szansa. Podkreślają to przedstawiciele państw, w których ten system działa.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#KatarzynaPiekarska">Oczywiście wprowadzenie tego systemu będzie zależało od rządu. Obecnie w żadnym z projektów nie ma przewidzianej możliwości, aby orzekać w stosunku do nieletnich sprawców przestępstw.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#KatarzynaPiekarska">Zwracam się do pani minister Beaty Kempy. Czy widzi pani możliwość, aby w pewnej perspektywie czasowej te bransolety były stosowane wobec osób, które po raz pierwszy weszły w konflikt z prawem?</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#KatarzynaPiekarska">Kiedy czytam na temat młodych ludzi w prasie bądź oglądam telewizję, dowiaduję się tylko o tych, którzy są źli. Tworzy się „moda na złego”. Bardzo rzadko pokazuje się młodych ludzi, którzy są np. laureatami nagród Joanny Fabisiak, która realizuje świetny pomysł. Zachęca młodych ludzi do pomagania innym i ich pokazuje. Przekonuje, że można zrobić coś dobrego. To jest dostrzegane i nagradzane.</u>
          <u xml:id="u-27.11" who="#KatarzynaPiekarska">Szkoda tylko, że media tak bardzo rzadko pokazują tych młodych ludzi, którzy pomagają chorym w hospicjach, pomagają dzieciom odrabiać lekcje i pomagają swoim kolegom, którzy weszli w konflikt z prawem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#ZbigniewDolata">Wiele wątków, które chciałem poruszyć, zostało podjętych przez moich przedmówców. Ograniczę się do kwestii, które nie były omawiane.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#ZbigniewDolata">Chciałbym odnieść się do wypowiedzi poseł Katarzyny Piekarskiej, dotyczącej roli mediów. Media mają ogromną pozytywną rolę do spełnienia, ale niestety nie wywiązują się z tej roli. Epatowanie złem jest czymś powszechnym. Dziennikarze szukają sensacji, zbrodni, dewiacji.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#ZbigniewDolata">To ma negatywny wpływ na młodych ludzi, którzy mają nieukształtowaną osobowość. Efekt jest taki, że są wręcz zachęcani przez media do różnego rodzaju patologicznych zachowań.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#ZbigniewDolata">Niestety, jest również pewna pożywka, którą dają politycy. Jeśli słyszę wypowiedzi niektórych posłów SLD, na szczęście nie z Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, że należy zalegalizować tzw. miękkie narkotyki...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#KatarzynaPiekarska">Przepraszam, że przerywam, ale muszę zareagować. Była to w jakimś sensie prowokacja dziennikarska. Wyjaśniam, że nie ma takiego projektu i nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#KatarzynaPiekarska">Kwestia była wyjaśniana, tylko nikt nie zamieścił sprostowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#ZbigniewDolata">Dziękuję bardzo za to wyjaśnienie, bo bardzo zaniepokoiłem się tym pomysłem. W tym kontekście pojawiały się nazwiska posłów. Byłem zbulwersowany tym, bo skala szkód byłaby ogromna. Dobrze, że pani poseł dementuje tę informację.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#ZbigniewDolata">Kolejny wątek dotyczy wzmocnienia działalności wychowawczej szkoły. To jest niezwykle ważne i zapewne należałoby rozpocząć nową dyskusję. Na posiedzeniach Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży ciągle prowadzimy taką dyskusję. Bez wzmocnienia roli wychowawczej szkół niewiele jesteśmy w stanie zrobić.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#ZbigniewDolata">Wysiłki Ministerstwa Edukacji Narodowej w tym kierunku należy ze wszech miar pochwalić, choć dostrzegam takie zjawisko, że nieraz, zapewne na użytek polityczny, próbuje się zaprzeczać oczywistym faktom, iż skala patologii zwiększa się. Jeśli resort podejmuje działania, które zmierzają do ograniczenia skali tych zaburzeń, napotyka to na silną krytykę i opór ze strony części opozycji oraz mediów, które chętnie prezentują krytyczne opinie.</u>
          <u xml:id="u-30.3" who="#ZbigniewDolata">To jest bardzo niewłaściwe. Myślę, że kwestie związane z wychowaniem powinny zostać usunięte z bieżącej walki politycznej. W przeciwnym wypadku będzie to skutkowało przekazem, że młodzi ludzie mogą powielać swoje naganne zachowania, bo są ugrupowania, które przekonują, że wprowadzenie mundurków czy program „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” to pomysł polityczny, który można kontestować.</u>
          <u xml:id="u-30.4" who="#ZbigniewDolata">Występuje z apelem, żebyśmy wspólnie zastanawiali się nad środkami zaradczymi i rozważyli możliwość większej koordynacji działań, która jest niezwykle potrzebna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#LeszekSułek">Chciałbym w pełni poprzeć wypowiedzi moich przedmówczyń, które podkreślały, że należy inwestować w powstawanie świetlic środowiskowych. Opowiadam się za tym, żeby przesuwać środki przeznaczone na funkcjonowanie zakładów karnych dla młodocianych na działania profilaktyczne. Trzeba zagospodarować młodym ludziom czas wolny.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#LeszekSułek">Amerykanizacja życia powoduje, że młodzież ulega pewnym trendom, które dotknęły Zachód.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#LeszekSułek">Myślę, że wielki błąd popełniają organa ścigania, które zbyt często stosują areszt w stosunku do młodych ludzi. Aresztowanie młodego człowieka oznacza niejednokrotnie jego szybkie przeszkolenie w zakresie działań przestępczych. Areszt należy stosować w ewidentnych przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#LeszekSułek">Posłużę się znanym mi przykładem. Aresztowano trzech młodych ludzi za bójkę w czasie zabawy. Niestety, jeden młody człowiek uderzył butelką drugiego. Po kilku tygodniach doprowadziłem do prokuratury innego człowieka, który przyznał się do popełnienia tego czynu. Do tego czasu trzech młodych ludzi przebywało w areszcie, dwóch z nich po raz pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#LeszekSułek">Co się dzieje w areszcie? Nieprawdą jest, że odbywa się tam resocjalizacja. Wystarczy, że w sąsiedniej celi jest wyrafinowany przestępca, aby zdemoralizować młodego człowieka, który trafia do aresztu po raz pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#LeszekSułek">Ponadto zostaje złamana psychologiczna bariera obawy przed aresztowaniem. W więzieniach można wytrzymać. Tam ludzie otrzymują jedzenie. Mają dostęp do telewizji.</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#LeszekSułek">Jeśli zbyt łatwo będziemy sięgać po ten środek, osiągniemy efekty przeciwne do zamierzonych. Po powrocie z aresztu młody człowiek zaczyna „rządzić” w dzielnicy. Są przecież inne środki, jak choćby praca społecznie użyteczna.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#LeszekSułek">Jeśli chodzi o nadzór kuratorski, należy stwierdzić, że jest to fikcja. Kurator nie może być tylko „żandarmem”, lecz powinien być przede wszystkim przyjacielem młodego człowieka. Powinien pomóc w znalezieniu pracy i w rozwiązywaniu problemów życiowych. W modelu, który obecnie funkcjonuje, kurator jest „żandarmem”.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#LeszekSułek">Na pewno są również świetni kuratorzy, ale z mojej praktyki wynika, że stanowią oni zdecydowaną mniejszość.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#LeszekSułek">Na skutek zbyt pochopnego aresztowania młodych ludzi nie czyńmy z nich przeszkolonych przestępców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#KrystynaSzumilas">Zastanawiałam się nad kwestią koordynacji programów. Poseł Joanna Fabisiak mówiła o procedurach postępowania nauczycieli i o poradniku wydanym dla nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#KrystynaSzumilas">Mam pytanie, czy państwo próbujecie wspólnie z systemem edukacji, z uczelniami wyższymi przygotowywać tego typu materiały dla nauczycieli. Być może są krytyczne uwagi na temat opracowanego poradnika. Z drugiej strony dobrze się dzieje, że prace w tym zakresie są prowadzone, że nauczyciel może odwołać się do tego poradnika w sytuacji kryzysowej.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#KrystynaSzumilas">Czy państwo podejmujecie działania, żeby zaangażować w opracowanie poradnika ludzi, którzy zajmują się pisaniem poradników, podręczników? Niekoniecznie musi to robić minister.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#KrystynaSzumilas">Ostatnie badania wskazują, że nauczyciele nie czują się przygotowani do roli wychowawcy. Na ile materiały, które zostały przygotowane w ramach programu, są wykorzystywane w systemie kształcenia i doskonalenia nauczycieli? Czy nauczyciele korzystają z nich w trakcie przygotowywania się do zawodu bądź doskonalenia swoich umiejętności?</u>
          <u xml:id="u-32.4" who="#KrystynaSzumilas">Myślę, że dzisiejsze spotkanie oznacza otwarcie dyskusji na temat systemu profilaktyki i resocjalizacji. Jest to pierwszy krok do rozwiązania istniejących problemów.</u>
          <u xml:id="u-32.5" who="#KrystynaSzumilas">Tym pierwszym krokiem będą odpowiedzi przedstawicieli ministerstw na zadane w trakcie dyskusji pytania. Prosiłabym, aby odpowiedzieć na piśmie na te kwestie, które nie uzyskają odpowiedzi ustnej. Dzięki temu będziemy mieć materiał do dyskusji i zajęcia się szczegółowo konkretnymi działami tego rozległego tematu.</u>
          <u xml:id="u-32.6" who="#KrystynaSzumilas">Proszę przedstawicieli rządu o ustosunkowanie się do dyskusji. Informuję, że po wspólnym posiedzeniu Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży odbędzie krótkie posiedzenie. Musimy zakończyć obrady przed godz. 15.00.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#SławomirKłosowski">Chciałbym bardzo serdecznie podziękować za tę dyskusję. Wypowiedzi państwa posłów wskazują na to, że jest o czym rozmawiać i że jest wiele do zrobienia w tym zakresie przez nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#SławomirKłosowski">Odpowiadam na pytanie o efekty programów. Otóż programy realizowane są w poszczególnych regionach bądź województwach pod nadzorem kuratorów oświaty, którzy bezpośrednio z jednostkami podległymi dokonują ewaluacji programów. Rozumiem, że istnieje potrzeba zebrania ocen cząstkowych i pracy na tym materiale.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#SławomirKłosowski">Jest to ogromny wysiłek ze względu na to, że w ramach kwoty 960 tys. zł realizowanych jest wiele programów. Oczywiście bardzo nas cieszy, że wiele jest podmiotów, które przedkładają programy do realizacji. To wskazuje, że wiele osób chce podejmować działania w tej sferze.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#SławomirKłosowski">Odpowiadam na pytanie pani przewodniczącej dotyczące tworzenia poradników. Zależy nam na tym, aby tego typu poradniki tworzyli nauczyciele praktycy, którzy na co dzień mają styczność z tymi problemami, realizują działania profilaktyczne bądź są zaangażowani w codzienne działania edukacyjne.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#SławomirKłosowski">Jest wielu nauczycieli, którzy publikują w różnych wydawnictwach swoje przemyślenia. Chcielibyśmy, aby w opracowywaniu podręczników uczestniczyły wyższe uczelnie, ale pojawia się pewien problem. Pani przewodnicząca sama zwróciła uwagę na fakt, że wyższe uczelnie nie do końca przygotowują merytorycznie nauczycieli do sprawowania funkcji profilaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#KrystynaSzumilas">Za mało mamy praktyków wśród wykładowców wyższych uczelni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#SławomirKłosowski">Chciałbym nawiązać do kwestii poradnika. Otóż jeśli poradnik ma opracować przedstawiciel wyższej uczelni, ten sam, który przygotowuje nauczycieli, z których jesteśmy niezadowoleni, to mamy obawy, jaki będzie ten poradnik.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#SławomirKłosowski">Opieramy się na tych, którzy mają praktykę i sprawdzili się w tego rodzaju działaniach.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#SławomirKłosowski">Rozumiem, że pani poseł Joanna Fabisiak mówiła o poradniku „Agresja i przemoc w szkole w działaniach profilaktycznych”. Ten poradnik był konsultowany ze środowiskiem nauczycieli praktyków. Był on pisany we współpracy ze środowiskiem podkarpackim i wielkopolskim.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#SławomirKłosowski">Odpowiadam na pytania posła Jerzego Fedorowicza. Pan poseł pytał o konkretne działania, z których można by się rozliczyć już w tej chwili. Bardzo bym chciał, żeby tak było. Wszyscy mamy świadomość, że edukacja i profilaktyka są dziedzinami, w których trudno o widoczne efekty w krótkiej perspektywie czasowej. Życzyłbym sobie, żeby można było po upływie np. roku powiedzieć, iż udało nam się zlikwidować konkretny problem.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#SławomirKłosowski">Nie można powiedzieć, iż nie osiągamy efektów. Biorąc pod uwagę lata 2004–2007, kiedy przejęliśmy młodzieżowe ośrodki wychowawcze i socjoterapeutyczne, możemy stwierdzić, że liczba młodzieżowych ośrodków wychowawczych zwiększyła się o 10 placówek. To jest wymierny efekt naszych działań.</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#SławomirKłosowski">W grudniu ubiegłego roku minister edukacji narodowej wystosował pismo do organów prowadzących ośrodki – do starostw powiatowych. Mamy informację, że od września 2007 r. prawdopodobnie zacznie funkcjonować kolejnych 10 młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Rozumiem, że jest to namacalny efekt naszych działań.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#SławomirKłosowski">Na pewno zwiększenie liczby ośrodków wpłynie na zmniejszenie kolejki osób oczekujących. Muszę jednak zaznaczyć, że liczba osób oczekujących na miejsce w ośrodku to zagadnienie znacznie bardziej zawiłe, niż nam się wydaje. Wiąże się to ze skierowaniami sądów rodzinnych do ośrodków wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#SławomirKłosowski">Sądy rodzinne stosują inną kwalifikację kierowania osób do młodzieżowych ośrodków wychowawczych, ale to jest temat na inną dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o tworzenie warunków do działań resocjalizacyjno-wychowawczych – mam na myśli koordynację systemową i zapewnienie odpowiednich środków – mogę stwierdzić, że są przyznane środki na ten cel. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapewnia kwotę 75 mln zł w ramach programu aktywizacji jednostek samorządu terytorialnego oraz innych organizacji i podejmowania działań resocjalizacyjno-wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#SławomirKłosowski">Istotne w tym zakresie są działania Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, jako resortu wprost odpowiedzialnego za tego typu przedsięwzięcia. Realizowany jest również program szkolenia liderów.</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#SławomirKłosowski">Jeśli chodzi o kwestię świetlic środowiskowych, ich prowadzenie jest zadaniem własnym gmin. My czynimy wszystko, aby wspierać powstawanie tego typu placówek, m.in. w ramach środków na aktywizację jednostek samorządu terytorialnego i innych organizacji w celu zagospodarowania wolnego czasu dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#SławomirKłosowski">Z tego rodzaju działań powinny być rozliczane samorządy terytorialne, które realizują te zadania całkiem skutecznie. Samorządy terytorialne muszą mieć świadomość, że są gospodarzami terenu i odpowiadają za wspólnotę lokalną.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#SławomirKłosowski">Pani przewodnicząca pytała o celowość przekształcania młodzieżowych ośrodków wychowawczych w bardziej specjalistyczne ośrodki wychowawcze. Na podstawie trzyletnich doświadczeń w zakresie działania młodzieżowych ośrodków wychowawczych dostrzegamy potrzebę, aby zaadresować pomoc do pewnych wybranych grup. Ujednolicone traktowanie wszystkich osób nie wydaje się właściwe, tym bardziej że zróżnicowanie zaburzeń osób skierowanych do placówek jest ogromne.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#SławomirKłosowski">Część osób została już skazana za czyny przestępcze. Inne miały styczność z narkotykami, psychotropami. Zróżnicowanie młodzieżowych ośrodków wychowawczych na ukierunkowane i typowe może wyłącznie służyć wychowankom tam kierowanym i poprawić profilaktyczną skuteczność działania tych placówek.</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#SławomirKłosowski">Zdajemy sobie sprawę, że przy obecnej liczbie młodzieżowych ośrodków wychowawczych, podział na wyspecjalizowane placówki może nie doprowadzić do zmniejszenia liczby osób oczekujących do młodzieżowych ośrodków wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#SławomirKłosowski">Państwo posłowie jednoznacznie wskazywali, że bardzo negatywnym zjawiskiem jest kolejka oczekujących. To działa demoralizująco na tych, którzy funkcjonują z osobami skierowanymi do ośrodków. Ta młodzież musi się uczyć ze względu na obowiązek nauczania.</u>
          <u xml:id="u-35.16" who="#SławomirKłosowski">Pani poseł Marzena Machałek zwracała uwagę na koordynację międzyresortową. Otóż mogę stwierdzić – i myślę, że potwierdzą to przedstawiciele innych resortów – iż działania są koordynowane. Jako przykład koordynacji działań przytoczę tworzenie koncepcji ośrodków wsparcia wychowawczego. W tym zakresie prowadzona była bardzo bliska współpraca pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji.</u>
          <u xml:id="u-35.17" who="#SławomirKłosowski">Zgadzam się z posłami Katarzyną Piekarską i Zbigniewem Dolatą, że nie pomaga nam to, iż trudno przebić się w mediach z przekazem pozytywnym, przekazem konstruktywnego działania młodzieży. O wiele łatwiej o przykłady działań destrukcyjnych. Szkoda, że tak jest, ale taka jest rzeczywistość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#KrystynaSzumilas">Poproszę o zabranie głosu minister Beatę Kempę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#BeataKempa">Z wielką uwagą przysłuchiwałam się dyskusji państwa posłów. Muszę stwierdzić, że dobrze jest szczegółowo przeczytać wszelkie informacje. Wtedy nie mylą nam się oczywiste fakty, jak choćby podział ośrodków i kwestie, komu one podlegają, kto za co odpowiada, a także jakie działania już zostały podjęte.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#BeataKempa">Bardzo zachęcam do tej lektury. Mogę zapewnić, że na pewne pytania udzielimy odpowiedzi na piśmie, ale będą to odpowiedzi dotyczące stricte naszego resortu.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#BeataKempa">Oczywiście, obejmując swoje urzędy, dostrzegliśmy to samo, co państwo dostrzegliście podczas dzisiejszej debaty. Dla przypomnienia powiem, że młodzieżowe ośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrodki socjoterapeutyczne podlegają Ministerstwu Edukacji Narodowej, domy dziecka – Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej, publiczne zakłady opieki zdrowotnej – Ministerstwu Zdrowia, domy pomocy społecznej – Ministerstwu Pracy i Polityki Społeczne, a zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich – Ministerstwu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#BeataKempa">W wielu wypowiedziach mylono nazwy i zakresy odpowiedzialności. Pytania były kierowane do niewłaściwych osób.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#BeataKempa">Odpowiadam na pytanie, jakie są losy osób, które opuszczają domy poprawcze bądź więzienia. Oczywiście nie śledzimy tych dróg życiowych. Zapewne potrzebowalibyśmy dodatkowego departamentu, żeby takie dane zbierać. Korzystamy z tych statystyk, które prowadzą przede wszystkim ośrodki akademickie. Doktoranci prowadzą często tego typu badania przy użyciu ankiet. Ja sama korzystam z takich danych z dziedziny więziennictwa.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#BeataKempa">Osoby, które opuszczają ośrodki, to są zazwyczaj osoby dorosłe. Często nie odsyłają różnego rodzaju ankiet i wówczas nie wiemy, co się z nimi dzieje. Osoby te nie są pod żadnym nadzorem i nie są zobowiązane do udzielania informacji. Jest to istotna trudność w prowadzeniu takich badań przez dany resort.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#BeataKempa">Niemal wszystkie osoby, które weszły w konflikt z prawem i zostały umieszczone w schronisku bądź w zakładzie poprawczym, są wyposażane w konkretne umiejętności zawodowe. Jest to wielki wysiłek pracujących tam nauczycieli. Wydaje nam się, że to jest największy kapitał na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#BeataKempa">Zdarzają się przypadki, że te osoby wracają do swoich środowisk rodzinnych. Wszystko zależy od tego, do jakiego środowiska wrócą, czy to jest nadal rodzina dysfunkcyjna, czy coś się zmieniło na lepsze.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#BeataKempa">Odpowiadam na pytanie posła Henryka Gołębiewskiego. Pan poseł użył nazwy „młodzieżowy ośrodek wychowawczy”. Informuję, że w Sadowicach, gdzie doszło do nadzwyczajnego wypadku, mieści się zakład poprawczy, który podlega Ministerstwu Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#BeataKempa">Na miejscu zdarzenia, w kilka minut po zajściu, był obecny ze mną naczelnik wydziału nadzoru nad wykonaniem orzeczeń rodzinnych. Dokonaliśmy kompleksowej oceny, chociaż trwa jeszcze postępowanie dyscyplinarne w stosunku do jednego pracownika oraz postępowanie prokuratorskie.</u>
          <u xml:id="u-37.10" who="#BeataKempa">Oczekuję na zakończenie tych postępowań, żeby wyciągnąć ostateczne wnioski, aczkolwiek po mojej wizycie roboczej w tym zakładzie poprawczym mogę już państwu przekazać kilka refleksji.</u>
          <u xml:id="u-37.11" who="#BeataKempa">Po pierwsze, nie zadziałał system wczesnego ostrzegania. Chcę znać przyczyny, dlaczego ten system nie zadziałał.</u>
          <u xml:id="u-37.12" who="#BeataKempa">Nad drugą kwestią zaczęliśmy prace, zanim doszło do tego zdarzenia. Otóż zauważyłam po wypadku w Świdnicy, kiedy jeszcze byłam posłem, a nie sekretarzem stanu odpowiedzialnym za tę dziedzinę, że w zakładach poprawczych najbardziej szwankuje kwestia zabezpieczeń ochronnych. Nie może być tak, że gdy dzieje się sytuacja nadzwyczajna, niezawiniona przez nauczycieli, to sytuację opanowują nauczyciele, którzy nie do tego są przygotowani.</u>
          <u xml:id="u-37.13" who="#BeataKempa">Bunt w zakładzie karnym opanowuje specjalna jednostka, która przyjeżdża na miejsce zdarzenia natychmiast po wybuchu buntu. Takich systemów zabezpieczeń nikt nie wymyślił w zakładach poprawczych, a sytuacja jest bardzo poważna.</u>
          <u xml:id="u-37.14" who="#BeataKempa">Tam nie było żadnego błędu, jeśli chodzi o metodologię postępowania dyrektora czy też innych podległych mu nauczycieli. Konsekwencje zostały wyciągnięte, ponieważ muszą być wyciągnięte.</u>
          <u xml:id="u-37.15" who="#BeataKempa">Po wydaniu przepustek, które zostały udzielone w okresie Bożego Narodzenia, część osób nie wróciła do zakładu, część wróciła i wniosła na teren zakładu środki niedozwolone w postaci narkotyków. Narkotyki były udzielane innym wychowankom. Nie można „w nagrodę” udzielać kolejnych przepustek. To jest chyba oczywiste i bezdyskusyjne.</u>
          <u xml:id="u-37.16" who="#BeataKempa">Bunt spowodowany był tym, że młodzi wychowankowie nie zgadzali się z decyzją nauczycieli. Sprowadzili powszechne niebezpieczeństwo zagrożenia życia lub zdrowia dla innych wychowanków, którzy cierpią do dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-37.17" who="#BeataKempa">Rozmawiałam z tymi wychowankami i nauczycielami. Do chwili obecnej mają stany lękowe. Nauczyciele zastosowali wszelkie środki, aby systematycznie obniżać poziom lęku u tych osób. Jestem pod wrażeniem wielkiej pracy tych osób.</u>
          <u xml:id="u-37.18" who="#BeataKempa">Musimy zastanowić się, w jaki sposób wzmocnić zabezpieczenia ochronne. Oczywiście jestem w posiadaniu koncepcji opracowanej przez naukowców uniwersytetu poznańskiego. Razem z zespołem przygotowujemy takie przedsięwzięcia, które będziemy mogli jak najszybciej przedłożyć Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-37.19" who="#BeataKempa">Dlaczego akcentujemy kwestię związaną z oczekiwaniem wykonania orzeczeń dotyczących umieszczenia w określonych placówkach? Spotkaliśmy się w Ministerstwie Sprawiedliwości z przedstawicielami innych resortów, za co bardzo dziękuję. Była to bardzo rzeczowa dyskusja. Jej efektem jest wniosek do pana premiera o powołanie międzyresortowego zespołu mającego na celu koordynację działań.</u>
          <u xml:id="u-37.20" who="#BeataKempa">Uznaliśmy, że najpierw musimy bardzo dokładnie przyjrzeć się temu zjawisku. Powstają nowe ośrodki. Jest wielki apel do Sejmu, aby przy uchwalaniu ustawy budżetowej na rok 2008 przychylniejszym okiem spojrzeć na te kwestie. Jest to problem, którego nie unikniemy. Te ośrodki muszą powstać i najlepiej, żeby to nie były molochy, tylko mniejsze placówki, z dobrze przygotowaną kadrą, które mogą w sposób skuteczny oddziaływać.</u>
          <u xml:id="u-37.21" who="#BeataKempa">Istotna jest kwestia wynagrodzenia kadry. Obecnie rozmawiamy ze związkami zawodowymi. W tych ośrodkach muszą pracować bardzo dobrze przygotowane osoby. W zakładzie poprawczym w Sadowicach przebywają dzieci, które są upośledzone. Tam praca jest bardzo trudna.</u>
          <u xml:id="u-37.22" who="#BeataKempa">Jeśli chodzi o indywidualne przypadki rozpatrywane przez sądy, nie mogę się ustosunkować do tych kwestii, bo nie jestem w posiadaniu akt. Każda sprawa jest indywidualnie diagnozowana.</u>
          <u xml:id="u-37.23" who="#BeataKempa">Kwestia rodzin zastępczych to odrębny temat do omówienia na innym posiedzeniu Komisji.</u>
          <u xml:id="u-37.24" who="#BeataKempa">W dyskusji zwrócono uwagę, że w posiedzeniu uczestniczy dwóch kuratorów. Pani Anna Korpanty, której pracę bardzo cenię, została moim doradcą. Obecny jest również pan kurator Andrzej Martuszewicz.</u>
          <u xml:id="u-37.25" who="#BeataKempa">Pragnę powiedzieć, że jestem kuratorem z 15-letnim stażem. Można próbować odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście jesteśmy „żandarmami”, czy „głaszczemy po głowie”, czy wychowujemy. Nie jesteśmy w stanie wychowywać zamiast rodziny. Pewne role i zadania określone są przez ustawę. W ubiegłym roku nastąpił przyrost etatów kuratorskich o 350. Takiego przyrostu wcześniej nie było.</u>
          <u xml:id="u-37.26" who="#BeataKempa">Nadal diagnozujemy sytuację. Cały wydział kurateli został przemodelowany, od kiedy objęłam nad nim nadzór. Przede wszystkim przystąpiliśmy do opracowania statystyk. Zbadamy potrzeby etatowe w stosunku do liczby orzekanych środków.</u>
          <u xml:id="u-37.27" who="#BeataKempa">Nie będę się szeroko wypowiadać w kwestii 24-godzinnych sądów. Jeśli policja nie zgromadzi w ciągu 48 godzin stosownego materiału dla sądu, nie może być orzekana sprawa w tym trybie. Nie oznacza to, że w innym trybie nie może być szybko orzeczona. To było oczywiste od początku uchwalania tego trybu.</u>
          <u xml:id="u-37.28" who="#BeataKempa">Kolejna kwestia dotyczyła tego, jakie działania należy podjąć, żeby zdiagnozowana przez nas sytuacja uległa poprawie. Jeśli chodzi o ministra sprawiedliwości, odpowiedzią jest projekt ustawy – Kodeks nieletnich. Jeszcze raz zapraszam na strony internetowe Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-37.29" who="#BeataKempa">Jeśli przeanalizujecie państwo nowe środki, które sędzia będzie mógł orzekać, okaże się, że dostosowujemy je do obecnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-37.30" who="#BeataKempa">Czy domy poprawcze mają złą renomę? Zawsze mówiło się o nich źle, bo przebywały tam osoby, które weszły w konflikt z prawem. Ja proszę, żeby spojrzeć na ciężką pracę nauczycieli i może częściej je odwiedzać. Myślę, że dyrektorzy są otwarci.</u>
          <u xml:id="u-37.31" who="#BeataKempa">Popieram kwestię przeznaczenia środków z tzw. korkowego na działania profilaktyczne. Po części byłam również samorządowcem. Zawsze walczyłam o to, aby te środki kierowane były do trudnej młodzieży czy młodych ludzi z rodzin dysfunkcyjnych. W szczególności należy zabiegać o przeznaczanie tych środków na funkcjonowanie małych, wiejskich świetlic. To jest przede wszystkim inicjatywa samorządów. Państwo nie musi wspierać tych działań.</u>
          <u xml:id="u-37.32" who="#BeataKempa">Chcę odpowiedzieć bardzo wyraźnie na pytanie pani poseł Katarzyny Piekarskiej dotyczące dozoru elektronicznego. Osobiście nie pozwolę nigdy na to, żeby cokolwiek testować na młodzieży. Najpierw przetestujmy ten system na osobach dorosłych.</u>
          <u xml:id="u-37.33" who="#BeataKempa">Zamierzamy przeprowadzić tę próbę na 3 tys. osób dorosłych. Zobaczymy, jak to się sprawdzi. Chcemy, żeby prawodawstwo poszło w tym kierunku, aby monitorować w ten sposób tych, którzy szkodzą najbardziej bezbronnym, czyli np. pedofilów. Jest to system kosztowny i należy mieć tego świadomość.</u>
          <u xml:id="u-37.34" who="#BeataKempa">Jestem zatem przeciwna testowaniu nowych rozwiązań na nieletnich. Należy poprawiać już istniejące metody oddziaływania.</u>
          <u xml:id="u-37.35" who="#BeataKempa">Poseł Leszek Sułek bardzo szeroko omówił błędy organów ścigania odnośnie do zbyt szybkiego aresztowania. Wszystkie młode osoby, wobec których krótkotrwale został zastosowany jakikolwiek środek, prezentowały inną postawę po opuszczeniu zakładu. Jako osoba odpowiedzialna za więziennictwo z całą stanowczością chcę podkreślić, że osoby, które po raz pierwszy wchodzą w konflikt z prawem albo są tymczasowo aresztowane, są natychmiast po przyjęciu do aresztu diagnozowane przez służby penitencjarne.</u>
          <u xml:id="u-37.36" who="#BeataKempa">Położyliśmy szczególny nacisk na to, aby do służby przychodziły osoby z wyższym wykształceniem, szczególnie z dziedziny pedagogiki i resocjalizacji. Młode osoby są natychmiast diagnozowane i nie ma możliwości, żeby przebywały w jednej celi z osobą zupełnie zdegradowaną.</u>
          <u xml:id="u-37.37" who="#BeataKempa">Te osoby wracają. Jest teoria popularyzowana przez wielu profesorów z dziedziny resocjalizacji, zgodnie z którą szokująca kara dla tych najbardziej niesubordynowanych powoduje, iż później uruchamia się blokada przed ponownym złamaniem prawa. Znam kilkudziesięciu młodych ludzi, którzy mówili do mnie, kiedy byłam kuratorem: „Pani kurator, tylko nie tam”.</u>
          <u xml:id="u-37.38" who="#BeataKempa">Jeśli chodzi o karę ograniczenia wolności, sądy przyspieszyły w orzekaniu kar ograniczenia wolności, które zazwyczaj łączone są z nieodpłatną kontrolowaną pracą społeczną. Nowy Kodeks karny wykonawczy jeszcze tę pracę udrożnia, zdejmując z samorządów obowiązek ubezpieczenia i pokrycia kosztów badań lekarskich.</u>
          <u xml:id="u-37.39" who="#BeataKempa">Liczba tych spraw zdecydowanie wzrasta. Praktyka sądu pokazuje, że ta kara jest orzekana dość często.</u>
          <u xml:id="u-37.40" who="#BeataKempa">Jeśli chodzi o zakłady poprawcze, na dzień 22 marca 2007 r. przebywało w nich 1295 nieletnich na 1291 miejsc. Już zdiagnozowaliśmy sytuację. Jesteśmy po posiedzeniu specjalnego zespołu, którego zadaniem było podjęcie takich kroków, aby nie dopuścić do efektu przeludnienia w zakładach poprawczych.</u>
          <u xml:id="u-37.41" who="#BeataKempa">Kodeks dla nieletnich wprowadza jeszcze jedno novum, bardzo ważne dla zakładów poprawczych, mianowicie te środki będą wykonywane do 18, a nie do 21 roku życia.</u>
          <u xml:id="u-37.42" who="#BeataKempa">Proszę zwrócić uwagę, co się działo. Osoba, która miała orzeczony dany środek, do 21 roku życia przebywała w zakładzie poprawczym. Osoba między 18 a 21 rokiem życia była czasami w bardzo wysokim stopniu zdemoralizowana i oddziaływała w sposób nieodpowiedni na młodszych, którzy chcieli coś ze sobą zrobić.</u>
          <u xml:id="u-37.43" who="#BeataKempa">Zgodnie z proponowanymi przepisami, osoby będą przebywać w zakładach poprawczych do 18 roku życia. Jest wielka szansa, że ten sposób oddziaływania będzie skuteczniejszy i nie będzie takiej deprawacji wewnątrz domów poprawczych.</u>
          <u xml:id="u-37.44" who="#BeataKempa">Jeśli zapomniałam odpowiedzieć na jakieś pytanie, to bardzo przepraszam. Udzielimy odpowiedzi na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#KrystynaSzumilas">Pani minister mówiła o tym, że posłowie powinni czytać materiały, aby wiedzieć, jakie placówki podlegają poszczególnym resortom. Posłowie mają taką wiedzę, dlatego na dzisiejsze posiedzenie zaprosiliśmy przedstawicieli kilku ministerstw.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#KrystynaSzumilas">Dobrze zdajemy sobie sprawę z tego, że poruszana przez nas problematyka znajduje się w gestii działania kilku resortów. Chcieliśmy podjąć to zagadnienie w szerokim gronie, a nie na oddzielnych posiedzeniach z udziałem poszczególnych ministerstw. Nie zależy nam na wycinkowym poznaniu problemu, lecz na wiedzy całościowej.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#KrystynaSzumilas">Dziękuję serdecznie za udział w dzisiejszym posiedzeniu. Protokół z dzisiejszych obrad będzie wyłożony do przejrzenia w sekretariatach Komisji.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#KrystynaSzumilas">Informuję, że wyczerpaliśmy porządek dzienny dzisiejszych obrad. Zamykam wspólne posiedzenie Komisji.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>