text_structure.xml
8.85 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie Pani Poseł Karoliny Gajewskiej w sprawie możliwości nowelizacji art. 88 Kodeksu postępowania karnego uprzejmie przedstawiam, co następuje.</p>
<p xml:id="div-2">Problem ułatwienia pokrzywdzonym dostępu do fachowej pomocy prawnej w procesie karnym stanowi przedmiot stałych i konsekwentnych działań ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości.</p>
<p xml:id="div-3">Zgodnie z treścią art. 87 § 1 i 2 K.p.k. strona, która nie jest oskarżonym, oraz osoba niebędąca stroną, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu, może ustanowić pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być czynny zawodowo adwokat. W myśl dotychczasowego art. 88 § 2 K.p.k. pełnomocnikiem instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej może być również radca prawny.</p>
<p xml:id="div-4">W projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz ustawy o kuratorach sądowych, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 31 lipca 2007 r. i skierowanym do Sejmu RP w dniu 14 września 2007 r., następuje poszerzenie zakresu art. 88 § 2 K.p.k. o organizację społeczną.</p>
<p xml:id="div-5">Tym samym projektodawca przyznaje radcom prawnym uprawnienia do reprezentowania organizacji społecznej w postępowaniu karnym, co pozwoli uniknąć niejednolitego traktowania w tym postępowaniu dwóch podmiotów: instytucji społecznej i organizacji społecznej. Obowiązujące brzmienie tego przepisu różnicuje bowiem pozycję procesową instytucji i organizacji społecznej, nie identyfikując tych pojęć. Radca prawny może być pełnomocnikiem instytucji społecznej w pełnym zakresie, natomiast organizacji społecznej będącej osobą prawną - tylko w zakresie roszczeń majątkowych. Co do wskazanych podmiotów reprezentowanie ich przez radcę prawnego następuje w pełnym zakresie.</p>
<p xml:id="div-6">Obowiązujący obecnie art. 88 § 3 K.p.k. stanowi z kolei, iż w zakresie roszczeń majątkowych pełnomocnikiem osoby prawnej (ale innej niż instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna), jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, a także osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą może być również radca prawny.</p>
<p xml:id="div-7">Proponowane nowe brzmienie art. 88 § 3 K.p.k. ma na celu udoskonalenie zasad występowania pełnomocnika - radcy prawnego w postępowaniu karnym. Dlatego też w projekcie następuje ukształtowanie tych zasad na wzór reguł określonych w art. 4 i 7 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, z późn. zm.). Propozycja nowelizacji rozszerza zakres uprawnień radcy prawnego do reprezentowania osób fizycznych w postępowaniu karnym niezależnie od tego, czy osoba ta prowadzi działalność gospodarczą czy też nie. Wiąże jednocześnie udział takiego pełnomocnika z zakresem roszczeń majątkowych osoby fizycznej, jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej czy też osoby prawnej innej, niż przewidziana w § 2 tego przepisu. Rozwiązanie takie wychodzi naprzeciw potrzebom ułatwienia dostępu do fachowej pomocy prawnej w procesie karnym.</p>
<p xml:id="div-8">Należy przy tym wskazać, że Trybunał Konstytucyjny uznał, iż art. 88 § 1 i 3 K.p.k. jest zgodny z art. 65 ust. 1 (prawo do swobodnego wykonywania zawodu) w związku z art. 2 (zasada demokratycznego państwa prawnego) Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego oczywiste jest, że wolność wykonywania zawodu nie może mieć charakteru absolutnego i że musi być poddana reglamentacji prawnej, w szczególności gdy chodzi o uzyskanie prawa wykonywania określonego zawodu, wyznaczanie sposobów i metod wykonywania zawodu, a także określenie powinności wobec państwa czy samorządu zawodowego. Według Trybunału konstytucyjna gwarancja wolności wykonywania zawodu nie tylko nie kłóci się z regulowaniem przez państwo wielu kwestii związanych z samym wykonywaniem zawodu, jak i statusem osób go wykonujących, ale wręcz zakłada potrzebę istnienia pewnej reglamentacji.</p>
<p xml:id="div-9">Ustawowa reglamentacja wykonywania poszczególnych zawodów jest wręcz niezbędna i pożądana w rozwiniętych społeczeństwach, a ustawodawca, określając warunki dopuszczenia do wykonywania zawodu i wyznaczając jego ramy, kieruje się między innymi interesem innych podmiotów.</p>
<p xml:id="div-10">Nie chodzi tu jednak o ograniczenie wolności jednostek, lecz raczej o stworzenie ogólnych podstaw prawnych podziału pracy w społeczeństwie i gwarancji, że poszczególne funkcje społeczne będą wykonywane przez osoby należycie do nich przygotowane (por. uzasadnienie wyroku TK z dnia 19 marca 2001 r., sygn. K 32/00, OTK ZU 2001 Nr 3, poz. 50 oraz uzasadnienie wyroku TK z dnia 27 lipca 2006 r., sygn. SK 43/04, OTK-A 2006 Nr 7, poz. 89).</p>
<p xml:id="div-11">Wolność wykonywania zawodu nie ma więc charakteru absolutnego i może być poddana reglamentacji prawnej, w szczególności gdy chodzi o wskazane wyżej wyznaczenie sposobu i ram wykonywania zawodu.</p>
<p xml:id="div-12">Przepisy ustawy o radcach prawnych należy traktować jako normy o charakterze generalnym, określające ogólne kompetencje radców prawnych. Natomiast procedura karna, jako specjalna część procedury sądowej, przewiduje, że tylko określone kategorie podmiotów mają legitymację do występowania w roli pełnomocników stron w tym postępowaniu. W przedstawionej sytuacji przepisy art. 88 § 2 i 3 K.p.k. stanowią zatem lex specialis do art. 4 i 7 ustawy o radcach prawnych.</p>
<p xml:id="div-13">Analiza uregulowań zawartych w ustawie o radcach prawnych daje podstawę do stwierdzenia, że sprawy karne stanowią margines spraw, którymi zajmują się radcowie prawni podczas wykonywania swych obowiązków.</p>
<p xml:id="div-14">Istniejący w polskim systemie prawnym dualizm zawodów prawniczych adwokata i radcy prawnego powoduje różnice w zakresie uprawnień przedstawicieli każdej z korporacji do reprezentacji osób fizycznych w postępowaniu karnym. Zawężenie uprawnień radcowskich wynika nie tylko z zaszłości historycznych, ale także i z tego, że adwokaci mają narzucony szereg ograniczeń zawodowych, które służą zapewnieniu ich niezależności zawodowej. Przykładowo, adwokaci nie mogą pozostawać w stosunku pracy, co dozwolone jest radcom, przez co mogą oni znaleźć się w konfliktowej roli, nie dając klientowi gwarancji pełnej ochrony praw. Drugim istotnym aspektem jest różnica w przygotowaniu zawodowym. Niewątpliwe jest, że szkolenie z zakresu prawa karnego w obu zawodach jest całkowicie różne.</p>
<p xml:id="div-15">W tym stanie rzeczy wydaje się, że szersze, aniżeli czyni to powołany wyżej projekt ustawy, zrównywanie czy przekazywanie uprawnień w procesie karnym innym podmiotom niż adwokaci wymagałoby przynajmniej wykazania podobnego przygotowania zawodowego, a ten warunek w chwili obecnej z całą pewnością nie jest spełniony. Dopuszczenie radców prawnych do udziału w postępowaniu karnym w charakterze pełnomocnika osoby fizycznej w zakresie identycznym, jak ma to miejsce w przypadku adwokatów, wymagałoby także znowelizowania co najmniej dwóch ustaw: Kodeksu postępowania karnego oraz ustawy o radcach prawnych, poprzedzonego konsultacjami społecznymi i uzgodnieniami międzyresortowymi.</p>
<p xml:id="div-16">Nawiązując do argumentów przytoczonych przez Panią Poseł, nie sposób także nie zauważyć, że pomoc prawna udzielana przez radcę prawnego jest równie kosztowna jak pomoc prawna świadczona przez adwokata. W obu przypadkach obowiązują bowiem takie same stawki wynagrodzenia (vide: § 14, § 17 i § 19 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. Nr 163, poz. 1348, z późn. zm. oraz § 13-15 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz. U. Nr 163, poz. 1349, z późn. zm.).</p>
<p xml:id="div-17">Z poważaniem</p>
<p xml:id="div-18">Podsekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-19">Małgorzata Manowska</p>
<p xml:id="div-20">Warszawa, dnia 28 września 2007 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>