text_structure.xml
11.3 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo posłów Józefa Stępkowskiego, Edwarda Kiedosa, Marka Wojtery z Klubu Parlamentarnego Samoobrona z dnia 29 czerwca 2007 r., w sprawie warunków umów stosowanych w relacjach z konsumentami przez telewizje kablowe, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej także: prezes urzędu, prezes UOKiK) przedstawia następujące stanowisko.</p>
<p xml:id="div-2">Kwestie związane z wzorcami umowy, w tym także niedozwolonymi postanowieniami umownymi regulują przepisy kodeksu cywilnego (art. 384 i nast. K.c.). Zgodnie z art. 385(1) K.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przykłady postanowień, które mogą zostać uznane za niedozwolone zostały wskazane w art. 385(3) K.c. W świetle obowiązujących przepisów prawa istnieją dwie możliwości dokonywania kontroli umów w odniesieniu do kwestii związanej z niedozwolonym charakterem postanowień. Po pierwsze, jest to tak zwana kontrola incydentalna, kiedy sąd rozpatruje spór o charakterze indywidualnym, a wyrok jest wiążący dla stron postępowania. Po drugie, jest to tzw. kontrola abstrakcyjna. W tym wypadku, sprawy o uznanie postanowień umownych za niedozwolone należą do właściwości Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zgodnie z art. 479(38) Kodeksu postępowania cywilnego, powództwo może wytoczyć każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem. Powództwo mogą wytoczyć także organizacje konsumenckie, rzecznicy konsumentów oraz prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zgodnie z art. 479(42) K.p.c. w razie uwzględnienia powództwa sąd w sentencji wyroku przytacza treść postanowień umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystywania. Zgodnie z art. 479(43) K.p.c. prawomocny wyrok ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru niedozwolonych postanowień umowy prowadzonego przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.</p>
<p xml:id="div-3">Wpisanie postanowienia do rejestru, oznacza, że od tej chwili postanowienia te są zakazane we wszystkich wzorcach umów. Zakaz stosowania postanowień wpisanych do rejestru dotyczy nie tylko tego przedsiębiorcy, przeciwko któremu zapadł wyrok w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, lecz również innych przedsiębiorców z danej branży. Za takim ujęciem przemawia podstawowy cel postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, jakim jest usunięcie z obrotu postanowień, które Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedozwolone. Chodzi bowiem o to, by konsumenci nie byli narażeni na te postanowienia w przyszłości w umowach zawieranych z innymi przedsiębiorcami. Ponadto, zdaniem prezesa urzędu, zakaz stosowania niedozwolonych postanowień wpisanych do ww. rejestru dotyczy także postanowień podobnych. Przedsiębiorcy stosują bowiem postanowienia, których istota jest taka sama, lecz konstrukcja gramatyczna, szyk wyrazów w zdaniu są różne. W związku z tym zakazane jest też stosowanie postanowienia, którego zakres jest tożsamy z zakresem postanowienia wpisanego do rejestru. Nie jest konieczna dokładna, literalna identyczność tych postanowień. Stanowisko prezesa urzędu znajduje uzasadnienie w orzecznictwie. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 lipca 2006 r. (sygn. akt III SZP 3/06) wskazał, iż stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisanych do rejestru może być uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Sąd Najwyższy uznał również, iż jeżeli Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uzna określoną klauzulę za niedozwoloną w wyniku przeprowadzonej kontroli abstrakcyjnej i zostanie ona wpisana do rejestru, praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 23a ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity: Dz.U. 2005 r., Nr 244, poz. 2080, ze zm.: Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz.1119; Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1834 - obecnie art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Dz.U. Nr 50, poz. 331) dopuszcza się każdy z przedsiębiorców, który wprowadza do stosowanych postanowień umowy zmiany o charakterze kosmetycznym, polegające np. na przestawieniu szyku wyrazów lub zmianie użytych wyrazów, jeżeli zmiany te nie prowadzą do zmiany istoty postanowienia.</p>
<p xml:id="div-4">W sytuacji, gdy dane postanowienie jest postanowieniem uznanym przez sąd za niedozwolone, konsument może domagać się od swego kontrahenta (który takie postanowienie wykorzystuje) uznania go za niewiążące. W przypadku braku możliwości polubownego rozstrzygnięcia problemu, konsument może wystąpić na drogę postępowania cywilnego przed sądem powszechnym. Jeżeli postanowienie zostało uznane za niedozwolone, wówczas na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może podjąć działania o charakterze administracyjnym. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ww. ustawy, przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy. Natomiast ust. 3 ww. artykułu stanowi, że nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów. Przepis art. 24 ust. 2 ustawy zawiera otwarty katalog działań stanowiących praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Ustawodawca wskazuje w punkcie 1 tego przepisu, że praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru. Stwierdzenie praktyki określonej w art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o okik wymaga wykazania, że spełnione zostały łącznie trzy przesłanki: działanie przedsiębiorcy; noszące znamiona bezprawności, polegającej na stosowaniu postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru; godzące w zbiorowy interes konsumentów.</p>
<p xml:id="div-5">Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stale monitoruje rynek usług świadczonych przez operatorów telewizji satelitarnej i kablowej. Wynikiem tego jest duża ilość wpisów w rejestrze niedozwolonych postanowień umownych w odniesieniu do tego segmentu rynku. W zdecydowanej większości wpisy są wynikiem powództwa prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ponadto, w ostatnim czasie Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dokonały analizy umów stosowanych przez operatorów działających na rynkach lokalnych. W wyniku tego działania zostało wszczętych wiele postępowań administracyjnych w sprawie stosowania przez przedsiębiorców niedozwolonych postanowień umownych. W większości wypadków w sprawach zostały już wydane decyzji stwierdzające, że dany operator stosuje praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w związku ze stosowaniem postanowień uznanych za niedozwolone. Nie we wszystkich jednak wypadkach łączyło się to z nałożeniem przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kary pieniężnej. Wynika to z tego, że postępowania były wszczęte jeszcze na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która nie przewidywała możliwości nakładania kar w związku ze stwierdzoną praktyką, ale jedynie w związku z niewykonaniem prawomocnych decyzji prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W chwili obecnej w centrali Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzona jest kontrola umów stosowanych w relacjach z konsumentami przez operatorów telewizji satelitarnej. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wystąpił do operatorów w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami.</p>
<p xml:id="div-6">Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podejmuje zatem szereg działań zmierzających do wyeliminowania z obrotu postanowień, które są postanowieniami niedozwolonymi. W przypadku podejrzenia nieprawidłowości, każdy może dokonać zgłoszenia prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Należy jednak wskazać, że prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, wykonującym swoje zadania przy pomocy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do zakresu działania Prezesa UOKiK, zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, należy m.in. kontrola antykonkurencyjnych praktyk i koncentracji, monitorowanie pomocy publicznej dla przedsiębiorców oraz ochrona praw konsumentów. Należy jednak podkreślić, iż prezes urzędu dysponuje kompetencją do uruchomienia instrumentów przewidzianych w ww. ustawie jedynie wtedy, gdy w następstwie działań sprzecznych z jej przepisami, zagrożony lub naruszony został interes publiczny. Naruszenie tego interesu ma zaś miejsce wówczas, gdy skutkami działań niezgodnych z ustawą dotknięty jest szerszy krąg uczestników rynku, bądź, gdy działania te wywołują na rynku inne niekorzystne zjawiska wymagające ingerencji ze strony organów działających na podstawie tej ustawy. W związku z powyższym, prezes UOKiK nie posiada możliwości do występowania w trybie administracyjnym lub sądowym w imieniu i na rzecz indywidualnych konsumentów do przedsiębiorców. Wykonanie umów i skutki ich niewykonania lub nienależytego wykonania należą do kwestii indywidualnych i powinny być rozstrzygane polubownie lub na drodze sądowej. W celu uzyskania szczegółowej informacji prawnej oraz pomocy w dochodzeniu swych praw konsument może zwrócić się do właściwego lokalnie rzecznika konsumentów. Lista rzeczników znajduje się na stronie internetowej urzędu (www.uokik.gov.pl). Do zadań rzecznika należy m.in. zapewnienie bezpłatnego poradnictwa i informacji prawnej w zakresie ochrony konsumentów. Ponadto rzecznicy mogą, o ile uznają to za uzasadnione, występować do przedsiębiorców w powyższym zakresie, podejmować działania mediacyjne pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcą, występować do przedsiębiorcy z wezwaniem do powtórnego zbadania indywidualnych wątpliwych przypadków, mogą także wytaczać powództwa na rzecz konsumentów. Analogiczne uprawnienia posiadają organizacje, do których zadań statutowych należy ochrona konsumentów, np. Federacja Konsumentów (www.federacja-konsumentów.org.pl).</p>
<p xml:id="div-7">Z poważaniem</p>
<p xml:id="div-8">Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów</p>
<p xml:id="div-9">Marek Niechciał</p>
<p xml:id="div-10">Warszawa, dnia 24 lipca 2007 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>