text_structure.xml
14.9 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją Pani Poseł Marzeny Wróbel z dnia 31 maja 2007 roku, przesłaną pismem z dnia 27 czerwca 2007 roku nr SPS-024-2884/07, w sprawie sytuacji finansowej domów pomocy społecznej uprzejmie odpowiadam.</p>
<p xml:id="div-2">Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej ma świadomość obecnej nie najlepszej sytuacji finansowej domów pomocy społecznej. Złożyło się na nią wiele przyczyn. Wcześniejsze zróżnicowanie wielkości środków planowanych w budżetach wojewodów na dotacje dla domów pomocy społecznej, powodowały duże zróżnicowanie poziomu finansowania tych jednostek w poszczególnych województwach. Należy także pamiętać, że w pierwszych latach po przekazaniu domów pomocy społecznej samorządom powiatowym wiele starostw nie przekazywało środków z tytułu odpłatności mieszkańców na bieżące funkcjonowanie tych jednostek. Stałe monitorowanie takich działań w ramach nadzoru wojewodów oraz stosowne zmiany przepisów prawa skutkowały dyscyplinowaniem powiatów w tym zakresie. Minister Pracy i Polityki Społecznej w 2004 roku podjął decyzję w sprawie przeznaczenia części środków z rezerwy celowej budżetu państwa na podwyższenie średniej dotacji na l mieszkańca domu pomocy społecznej w kilku województwach, co miało wpływ na wyrównanie wcześniejszych różnic w poziomie dotowania domów pomocy społecznej, a dodatkowo wymusiło coroczny wzrost środków planowanych w budżetach wojewodów na ten cel, adekwatny do potrzeb zgłaszanych przez samorządy powiatowe. Zbliżający się wcześniej obowiązujący termin zakończenia realizacji programów naprawczych (koniec 2006 roku) wymusił zintensyfikowanie działań samorządów w celu pozyskania środków na ich dokończenie. Łatwiej pozyskiwane środki w ramach wydatków bieżących zwiększały znacząco średni koszt utrzymania mieszkańca, co wpłynęło z kolei na ograniczenie liczby osób kierowanych do domów pomocy społecznej po dniu l stycznia 2004 roku w związku z wejściem nowych przepisów w zakresie sposobu finansowania domów pomocy społecznej.</p>
<p xml:id="div-3">Od 1 stycznia 2004 roku, zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, powiat otrzymuje dotację dla domów pomocy społecznej prowadzonych w ramach zadania własnego lub prowadzonych na jego zlecenie, w wysokości odpowiedniej do liczby mieszkańców umieszczonych na podstawie skierowania wydanego przed dniem 1 stycznia 2004 roku i średniej dotacji na 1 mieszkańca ustalonej w województwie. Pobyt mieszkańców skierowanych do domu pomocy społecznej po dniu 1 stycznia 2004 roku opłacany jest do wysokości średniego kosztu utrzymania.</p>
<p xml:id="div-4">Średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej oznacza kwotę rocznych wydatków na działalność domu, wynikającą z kosztów utrzymania mieszkańców z roku poprzedniego, bez wydatków inwestycyjnych, powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc w domu i przez dwanaście. Tak wyliczany koszt obowiązuje do czasu ogłoszenia nowego kosztu utrzymania (wójtowie, starostowie lub marszałkowie województwa mają czas na ustalenie i ogłoszenie nowego, obowiązującego w danym roku, kosztu utrzymania mieszkańca do końca marca każdego roku).</p>
<p xml:id="div-5">Od dnia 1 kwietnia 2007 roku w związku z wejściem w życie nowelizacji ustawy o pomocy społecznej obowiązuje nowa zasada obliczania przedmiotowego kosztu, który oznacza kwotę rocznych kosztów działalności domu, wynikającą z utrzymania mieszkańców, z roku poprzedniego, bez kosztów inwestycyjnych, wydatków bieżących na remonty i zakupy związane z realizacją programu naprawczego, powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczególnych miesiącach roku poprzedniego. Taki sposób wyliczania kosztu utrzymania powinien być zgodny z oczekiwaniami samorządów powiatowych. W praktyce nowy sposób ustalania średniego kosztu utrzymania będzie stosowany od roku 2008.</p>
<p xml:id="div-6">W koszcie utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej skierowanego po dniu 1 stycznia 2004 partycypują według kolejności: osoba kierowana do domu pomocy społecznej, rodzina osoby kierowanej - małżonek, zstępni (dzieci, wnuczki) przed wstępnymi (rodzicami, dziadkami), jeżeli jej sytuacja na to pozwala, i gmina kierująca osobę do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa wyżej.</p>
<p xml:id="div-7">Jednocześnie w ramach nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wprowadzono stały mechanizm przenoszenia uwalnianych środków z dotacji dla domów pomocy społecznej (naturalny spadek liczby mieszkańców domów pomocy społecznej, na których powiaty prowadzące domy otrzymywały dotacje z budżetu państwa) do budżetów gmin, które to środki miały wesprzeć samorządy w realizacji zadań ustawowych w zakresie usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych.</p>
<p xml:id="div-8">Jak już wyżej wspomniano, po wejściu w życie nowego sposobu finansowania domów pomocy społecznej gminy niechętnie kierowały osoby do domów pomocy społecznej lub wręcz ograniczały dostęp do tej usługi. Jednak sytuacja w tym zakresie stale ulega poprawie. Według danych statystycznych, w roku 2004 do domów pomocy społecznej przyjęto na nowych zasadach tylko 4460 osób, w roku 2005 liczba ta wzrosła do 7884 osób, a w roku 2006 wynosiła już 9256 osób. Sytuacja związana z wolnymi miejscami w domach pomocy społecznej wygląda bardzo różnie, w zależności od województwa i usytuowania domu pomocy społecznej. Są domy, w których przybywa wolnych miejsc, ale są również takie, w których na wolne miejsce oczekuje znaczna liczba osób.</p>
<p xml:id="div-9">Należy mieć jednocześnie na uwadze, że obecny sposób finansowania zadań bieżących domów pomocy społecznej w praktyce nie obciąża samorządów powiatowych nadmiernymi wydatkami, bowiem środki własne przekazywane na funkcjonowanie domów pomocy społecznej stanowią dochód z odpłatności mieszkańców. A do tej pory zdarza się, że środki te są wykorzystywane przez niektóre powiaty na realizację innych zadań (np. budowa dróg).</p>
<p xml:id="div-10">Ponadto pragnę wyjaśnić, że przyjęty mechanizm finansowania domów pomocy społecznej pozwala na zwiększenie dotacji na jednego mieszkańca domu pomocy społecznej w trakcie roku budżetowego i najczęściej województwa podejmują stosowne decyzje w tym zakresie. Tak więc średnia dotacja na mieszkańca domu pomocy społecznej w ciągu roku budżetowego wzrasta. Dodatkowo zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 155 ustawy o pomocy społecznej, w zależności od sytuacji finansowej domów pomocy społecznej w powiecie, a także od uzyskanych dochodów z tytułu odpłatności za pobyt w domu, wojewoda może zwiększyć kwotę dotacji dla powiatu do 20%. Do dnia 1 kwietnia br. zwiększenie to było możliwe tylko do 10%.</p>
<p xml:id="div-11">Największym obciążeniem finansowym dla powiatów jest realizacja programów naprawczych. Od wielu lat Minister Pracy i Polityki Społecznej czynił starania o zabezpieczenie źródła dofinansowania realizacji programów naprawczych. W latach 2004 i 2005 planowane były środki na realizację programów naprawczych (w ramach wydatków remontowych) ze środków rezerwy celowej budżetu państwa. Także wojewodowie w ramach swoich budżetów przekazywali środki na ich realizację. Każdego roku Minister Pracy i Polityki Społecznej występuje z apelem do marszałków województw o uwzględnianie w priorytetach kontraktów wojewódzkich realizacji programów naprawczych w domach pomocy społecznej. Tylko niektóre województwa samorządowe nie odpowiedziały pozytywnie na ten apel.</p>
<p xml:id="div-12">W roku 2006 w rezerwie celowej budżetu państwa zaplanowano środki inwestycyjne w wysokości 15 mln zł. Z uwagi na duże potrzeby finansowe, jakie w tym zakresie zgłosiły samorządy, Minister Pracy i Polityki Społecznej pod koniec roku, za zgodą sejmowej Komisji Finansów Publicznych, z niewykorzystanych rezerw celowych pozostających w jego gestii przeznaczył na realizację programów naprawczych w domach pomocy społecznej (w tym prowadzonych przez podmioty niepubliczne) dodatkowe środki w wysokości 20 mln zł. Ponadto na jego wniosek na ten sam cel pozyskano jeszcze 5 mln zł z rezerwy ogólnej budżetu państwa. Pozyskane w ramach tych działań środki, a także znaczne dodatkowe środki wygospodarowane przez wojewodów na ten cel umożliwiły wielu domom osiągnięcie wymaganego standardu usług w wymaganym terminie, a innym znaczne zbliżenie się do założonego celu.</p>
<p xml:id="div-13">Prowadzone były także prace nad programami operacyjnymi do planów strategicznych, które mają między innymi absorbować środki Europejskiego Funduszu Społecznego. W działaniach została zaproponowana modernizacja infrastruktury społecznej, w tym modernizacja domów pomocy społecznej. Jednak w tym wypadku niezbędna będzie wola samorządu marszałkowskiego, aby uwzględniać te zadania w priorytetach działań w zakresie rozwoju regionalnego.</p>
<p xml:id="div-14">W roku bieżącym w rezerwie celowej budżetu państwa także zaplanowano 14 mln zł, z czego 12 mln przeznaczono na zadania inwestycyjne. Środki te zostały już podzielone na województwa, a wniosek w tej sprawie został skierowany do Ministerstwa Finansów.</p>
<p xml:id="div-15">Zdaję sobie sprawę, że środki te nie są wystarczające. Dlatego też, podobnie jak w ubiegłym roku, będę czynić starania o pozyskanie dodatkowych środków na realizację programów naprawczych, co pomoże odciążyć samorządy powiatowe w ich realizacji. Czynić będę także starania o zabezpieczenie w rezerwach celowych budżetu państwa na kolejne 3 lata (do końca 2010 roku domy pomocy społecznej obowiązane są do osiągnięcia obowiązującego standardu usług) wyższych niż dotąd planowane środków na realizację programów naprawczych w tych jednostkach.</p>
<p xml:id="div-16">Niewątpliwie problemem, bardzo ściśle powiązanym ze sposobem finansowania domów pomocy społecznej, jest problem finansowania usług zdrowotnych dla mieszkańców domów. Domy pomocy społecznej, które nie mają w obowiązku świadczenia usług zdrowotnych, w praktyce muszą je świadczyć z uwagi na konieczność zapewnienia opieki i pielęgnacji mieszkańcom przez 24 godziny na dobę. Dlatego też dyrektorzy domów pomocy społecznej zatrudniają pielęgniarki, specjalistów rehabilitacji, a także lekarzy - głównie specjalistów z zakresu psychiatrii i neurologii (części etatu, umowy zlecenia, umowy o dzieło). Wynagrodzenia pracowników medycznych, wydatki na zakup sprzętu medycznego i jego eksploatację, zakup leków, materiałów opatrunkowych finansowane są z budżetu domu pomocy społecznej. Wydatki na ten cel stanowią w niektórych przypadkach nawet do 25% miesięcznych wydatków domu pomocy społecznej. Taka sytuacja wpływa na podwyższenie średniego kosztu utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej. Przekłada się to także negatywnie na sytuację finansową mieszkańców, którzy już płacą składki na ubezpieczenia zdrowotne, a także ich rodzin oraz gmin, które dopłacają do pełnego kosztu utrzymania mieszkańca.</p>
<p xml:id="div-17">Ubiegłoroczna nowelizacja ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408, z późn. zm.) wprowadziła możliwość, w ramach struktury organizacyjnej zakładu opieki zdrowotnej, wydzielenia jednostki organizacyjnej zlokalizowanej na terenie jednostki organizacyjnej pomocy społecznej w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mieszkańcom domów pomocy społecznej w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Jednak zapis ten ze względu na jego fakultatywność nie jest w praktyce wykorzystywany, ponieważ nie jest to w interesie zakładu opieki zdrowotnej. Być może jednak zostaną wypracowane działania mające na celu poprawę funkcjonowania tego przepisu i chociaż częściowe przeniesienie wydatków na usługi zdrowotne świadczone w domach pomocy społecznej na NFZ. Pismo w tej sprawie zostało skierowane do wszystkich starostów.</p>
<p xml:id="div-18">Przeniesienie ciężaru wydatków związanych ze świadczeniem usług zdrowotnych mieszkańcom domów pomocy społecznej na Narodowy Fundusz Zdrowia zapewne skutkowałoby obniżeniem średniego kosztu utrzymania i oszczędnościami w budżecie domów.</p>
<p xml:id="div-19">Niewątpliwie sytuacja w zakresie poprawy dostępu do usług zdrowotnych dla mieszkańców domów pomocy społecznej, w szczególności do usług pielęgnacyjnych, a także źródła ich finansowania ulegnie znacznej poprawie po wejściu w życie zaplanowanej przez Ministra Zdrowia ustawy pielęgnacyjnej. Założenia do niej zostały opracowane w ubiegłym roku, a obecnie trwają prace nad przygotowaniem jej zapisów w formie aktu prawnego.</p>
<p xml:id="div-20">Reasumując, należy stwierdzić, że sytuacja finansowa domów pomocy społecznej na dzień dzisiejszy jest trudna. Mam świadomość tej sytuacji i próbuję szukać nowych rozwiązań, które przyczyniłyby się do jej polepszenia. Jak już wyżej wspomniałam, co roku staram się o dodatkowe środki z rezerwy celowej budżetu państwa dla domów pomocy społecznej. Część środków z rezerwy celowej, a także z budżetów wojewodów przekazywana jest również na działalność bieżącą domów. Podejmuję także działania mające na celu zmianę zasad finansowania usług zdrowotnych w domach pomocy społecznej. Także ostatnia nowelizacja ustawy o pomocy społecznej wprowadziła zmiany dotyczące poprawy funkcjonowania i finansowania domów pomocy społecznej. Efektem tych wszystkich działań powinna być stopniowa poprawa sytuacji finansowej domów pomocy społecznej. Dlatego też, mając powyższe na uwadze, na chwilę obecną nie planuje się zmian w sposobie finansowania domów pomocy społecznej.</p>
<p xml:id="div-21">Z poważaniem</p>
<p xml:id="div-22">Sekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-23">Mirosław Mielniczuk</p>
<p xml:id="div-24">Warszawa, dnia 12 lipca 2007 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>