text_structure.xml
11.1 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na pismo SPS-024-2204/07 z dnia 6 lutego 2007 r., uprzejmie przedstawiam odpowiedź na zapytanie pana posła Piotra Gadzinowskiego w sprawie aktywności zawodowej osób przebywających w zakładach karnych.</p>
<p xml:id="div-2">Kodeks karny wykonawczy pracę usytuował jako jeden z podstawowych środków oddziaływania służący osiąganiu celów wykonania kary pozbawienia wolności. Ustawodawca przypisuje jej przede wszystkim funkcję edukacyjną, wyróżniając w art. 67 § 3 Kodeksu karnego wykonawczego ten aspekt jako sprzyjający zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych.</p>
<p xml:id="div-3">Zatrudnienie skazanych jest nośnikiem takich funkcji wychowawczych, które nie są możliwe lub są bardzo trudne do osiągnięcia bez udziału tego środka. Prawidłowe relacje osobowe w środowisku zawodowym w sposób najbardziej naturalny kreują postawy prospołeczne, umożliwiają uzyskanie poczucia własnej wartości, uczą dokonywania właściwych wyborów, spełniają fundamentalne zadanie w profilaktyce patologicznych zachowań, charakterystycznych dla grup izolowanych.</p>
<p xml:id="div-4">Nie do przecenienia jest również wpływ pozytywnych doświadczeń w roli pracownika, uzyskanych podczas odbywania kary pozbawienia wolności w przewartościowaniu dotychczasowego światopoglądu i stylu życia skazanych. Służba Więzienna, mając powyższe na względzie, organizuje zarówno zatrudnienie w formie odpłatnej, jak i nieodpłatnej na zasadach wolontariatu.</p>
<p xml:id="div-5">Rozwiązania w zakresie zatrudniania osadzonych, o których mowa w zapytaniu pana posła Piotra Gadzinowskiego, są objęte normą ustawową. Reguluje to art. 123a § 1 i § 2 Kodeksu karnego wykonawczego (Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.), zgodnie z którymi skazanemu, za jego pisemną zgodą lub na jego wniosek, dyrektor może zezwolić na nieodpłatne zatrudnienie przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej oraz przy pracach na cele charytatywne. Szczegółowe uregulowania tej kwestii zawierają przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad zatrudniania skazanych (Dz. U. Nr 27, poz. 242). Zgodnie z § 13 pkt 2 tego rozporządzenia dyrektor zakładu karnego kieruje skazanego do zatrudnienia nieodpłatnego w oparciu o umowę o zatrudnienie nieodpłatne skazanych przy pracach porządkowych na rzecz samorządu terytorialnego, przy pracach publicznych na rzecz organów administracji publicznej lub przy pracach na cele charytatywne. Istnieje więc możliwość zawarcia przez stowarzyszenie lub ośrodek opieki paliatywnej z dyrektorem zakładu karnego umowy o zatrudnienie nieodpłatne skazanych. W roku 2006 prace na cele charytatywne wykonywało średnio w miesiącu kilkaset osób, a najwyższy stan zatrudnienia - 433 osoby zanotowano w dniu 30.06.2006 r. Skazani pracują w hospicjach, domach opieki oraz w zakładach dla przewlekle i nieuleczalnie chorych. Ta forma zatrudnienia jest coraz popularniejsza zarówno wśród skazanych, jak również wśród instytucji charytatywnych. Należy zaznaczyć, że w ramach prac nad nowelizacją Kodeksu karnego wykonawczego Ministerstwo Sprawiedliwości zaproponowało rozszerzenie katalogu podmiotów, na rzecz których skazani mogą pracować nieodpłatnie, o organizacje pożytku publicznego.</p>
<p xml:id="div-6">Możliwość nieodpłatnego zatrudnienia skazanych jest przez Służbę Więzienną wykorzystywana jako środek oddziaływania. Przewartościowanie w skazanych stosunku do jakiegokolwiek konstruktywnego zajęcia, zamiast degradującej psychospołecznie bezczynności, również stanowi podstawę do działań w kierunku wdrożenia w polskim systemie penitencjarnym elementów zasady sprawiedliwości naprawczej, wyrażającej się w formie pracy na rzecz środowiska otwartego, w społecznościach lokalnych.</p>
<p xml:id="div-7">Jednak praca nieodpłatna, mimo coraz większego zapotrzebowania w środowisku otwartym, nie jest dostępna dla każdej kategorii więźniów. Znaczna grupa skazanych przed skierowaniem do zatrudnienia wymaga uprzedniej rehabilitacji psychospołecznej. Dotyczy to skazanych uzależnionych od środków psychotropowych, alkoholu, skazanych agresywnych, z upośledzeniem umysłowym lub niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi. Zatrudnienie poza zakładem karnym nie jest możliwe również dla sprawców określonych rodzajów przestępstw, ze względu na potrzebę ochrony społeczeństwa.</p>
<p xml:id="div-8">W celu przeciwdziałania zarówno szkodliwym następstwom długotrwałego bezrobocia, jak również podniesienia kompetencji społecznych skazanych, więziennictwo z powodzeniem realizuje od 1997 roku program aktywizacji zawodowej poprzez: zajęcia w więziennych klubach aktywnego poszukiwania zatrudnienia, zawodowe szkolenia kursowe oraz dobór osadzonych do wykonywania pracy nieodpłatnej na rzecz środowiska otwartego, głównie w miejscach użyteczności publicznej jak: szpitale, hospicja, placówki oświatowe, kulturalne, sakralne oraz domy pomocy społecznej i inne placówki opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych.</p>
<p xml:id="div-9">W ramach realizacji oddziaływań resocjalizacyjnych powstały wieloletnie programy readaptacji społecznej skazanych opracowane, a następnie realizowane wspólnie przez Służbę Więzienną i instytucje spoza więziennictwa. Przedsięwzięcia te były nowatorskie z uwagi na pokonywanie barier mentalnych tak wśród skazanych, jak i w społeczeństwie. Były to początkowo (2001 rok) programy ˝Duet˝ i ˝Bona˝, a w kolejnych latach ˝Miłosierna Samarytanka˝, ˝Cztery Pory Roku˝, ˝Schola Vita˝ i wiele podobnych, skoncentrowanych na opiece nad osobami przebywającymi w domach pomocy społecznej i hospicjach. Dowiodły, że osoba wykonująca wyrok, po uprzednim przygotowaniu, może sprawdzić się w roli opiekuna dzieci i osób dorosłych niepełnosprawnych psychicznie i fizycznie lub chorych terminalnie. Opiekunowie ci, w kilku przypadkach, po odbyciu kary zostali zatrudnieni w tych placówkach na stałe. Programy te doczekały się promocji w mediach, głównie lokalnych.</p>
<p xml:id="div-10">Doświadczenia skazanych uczestniczących w programach, które wymagają od uczestników odpowiedzialności, tolerancji, empatii i poszanowania człowieka, który jest od nich zależny, są cenne przede wszystkim dla więźniów. Badania psychologiczne i obserwacje dowiodły głębokiego przewartościowania ich dotychczasowego systemu wartości. Skazani, którzy niejednokrotnie byli sprawcami śmierci, a w trakcie wolontarystycznej pracy z osobami głęboko upośledzonymi i terminalnie chorymi spotkali się z cierpieniem innych ludzi, reagowali w sposób budzący podziw. Istotne jest to, że programy są realizowane od kilku lat i ciągle powstają nowe, ponieważ kolejne grupy osadzonych chcą pracować jako wolontariusze.</p>
<p xml:id="div-11">Jest to oczywisty sukces resocjalizacyjny. Znamiennym jest to, że skazani opiekunowie imponują wielu innym osadzonym, którzy chcą ich naśladować. Okazuje się, że nawet w ˝świecie przestępczym˝ mogą być cenne wrażliwość, poświęcenie i profesjonalne umiejętności opiekuńcze, które zdobywa się w trakcie opieki nad osobami słabszymi. Należy podkreślić, że w programach tych uczestniczą przestępcy pospolici. Z uwagi na specyfikę tej formy pracy nie może ona również mieć charakteru masowego. Ma tutaj także znaczenie nie tylko staranny dobór pracowników, ale również dyskretna i motywująca kontrola ich pracy.</p>
<p xml:id="div-12">Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zwiększyły się możliwości podejmowania dodatkowych działań, ukierunkowanych na m.in. ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub reintegracją na tym rynku. Do grupy takich osób zaliczają się również skazani i byli skazani. Służba Więzienna aktywnie wykorzystuje te możliwości poprzez uczestnictwo w projektach skierowanych do skazanych i realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Jednostki organizacyjne Służby Więziennej, jako partnerzy instytucji pozarządowych, uczestniczą w projektach: ˝Czarna owca. Skazani na ochronę przyrody˝, ˝Koalicja powrót do przyszłości˝ i ˝Wyjść na prostą˝. Ponadto Centralny Zarząd Służby Więziennej jest administratorem samodzielnego projektu ˝Nowa droga dla byłych więźniów˝. Jego głównym celem jest zbudowanie spójnego systemu służącego readaptacji społecznej byłych skazanych i przywracanie ich na rynek pracy poprzez m.in. kształcenie skazanych zgodne z potrzebami rynku pracy i wprowadzenie systemu tzw. płynnego wychodzenia na wolność, opartego na kontrakcie społecznym. Projekt zostanie zakończony w 2008 r., a na jego realizację zaplanowanych jest 8,5 mln zł.</p>
<p xml:id="div-13">Jednocześnie, zgodnie ze strategią Unii Europejskiej, Polska będzie podejmować w latach 2007-2013 działania wpisane w przyjęte programy operacyjne, w tym Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Służba Więzienna aktywnie uczestniczy w konsultacjach społecznych w zakresie planowania działań podejmowanych w ramach tego programu na rzecz skazanych i ich readaptacji społecznej. W ramach tego projektu przewiduje się również szkolenie kadry więziennej w celu podniesienia kompetencji do wykonywania coraz to nowych zadań i dynamicznie zmieniającego się otoczenia społecznego.</p>
<p xml:id="div-14">Aby podnieść efektywność oddziaływań i ułatwić skazanym po zwolnieniu prawidłowe samodzielne funkcjonowanie, zwłaszcza na rynku pracy, Służba Więzienna rokrocznie realizuje ponad 600 programów resocjalizacyjnych. Wśród programów wyodrębniono ich następujące kategorie: programy edukacji kulturalnej, oświatowej i obywatelskiej, profilaktyki agresji i przemocy, profilaktyki przeciwalkoholowej, profilaktyki narkomanii, profilaktyki uzależnień (alkoholizm i narkomania traktowane łącznie), profilaktyki HIV/AIDS, promocji zdrowia, z zakresu kultury fizycznej i sportu.</p>
<p xml:id="div-15">Celem stosowania środków oddziaływania resocjalizacyjnego w formie m.in. zatrudnienia odpłatnego, nieodpłatnego, kursowego szkolenia zawodowego i wszelkich innych przedsięwzięć z zakresu rehabilitacji społecznej jest przeciwdziałanie marginalizacji skazanych, zapobieganie recydywie i tym samym minimalizowanie skutków społecznych przestępczości. Zadania te są określone ustawą oraz licznymi przepisami wykonawczymi i nie zachodzi potrzeba wydawania w tym zakresie dodatkowych wytycznych.</p>
<p xml:id="div-16">Z wyrazami szacunku</p>
<p xml:id="div-17">Sekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-18">Beata Kempa</p>
<p xml:id="div-19">Warszawa, dnia 26 lutego 2007 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>