text_structure.xml
13.8 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na zapytanie Pana Posła Jana Jaroty z dnia 18 lipca br., nr SPS-024-1418/06, w sprawie wymogów kwalifikacyjnych wobec nauczycieli, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.</p>
<p xml:id="div-2">Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu - na posiedzeniu w dniu 12 maja 2004 r. - wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o zbadanie zgodności § 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. Nr 155, poz. 1288) w zakresie, w jakim powierza on kuratorowi oświaty ustalenie, czy dany kierunek (specjalność) studiów jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć, z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674) oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, orzekł, że przepis powyższy jest niezgodny z art. 9 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.</p>
<p xml:id="div-3">Z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw, tj. z dniem 31 maja 2004 r., kuratorzy oświaty nie posiadają kompetencji do ustalania, na podstawie przepisów § 1 pkt 4 ww. rozporządzenia, czy dany kierunek (specjalność) studiów jest zbliżony z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć. W dalszym ciągu obowiązują natomiast przepisy ww. rozporządzenia stanowiące (w § 2, 3 i 4), iż kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach i placówkach posiada m.in. osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów magisterskich lub wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne. Termin ˝kierunek zbliżony˝ zdefiniowany jest w § 1 pkt 4 rozporządzenia.</p>
<p xml:id="div-4">Oceny kwalifikacji nauczyciela w każdym przypadku dokonuje zatrudniający go dyrektor szkoły lub placówki. Dotyczy to również oceny kwalifikacji do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć uzyskanych w trakcie studiów na kierunku, który nie jest ścisłym odpowiednikiem nauczanego przedmiotu, ale może być uznany za zbliżony. Osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów magisterskich lub wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zbliżonym do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, których kwalifikacje zostały uznane za zbliżone (przez kuratorów oświaty lub dyrektorów szkół - w zależności od okresu, kiedy to nastąpiło), posiadają kwalifikacje do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć i nie ma powodów do ich kwestionowania.</p>
<p xml:id="div-5">Niezależnie od powyższego uprzejmie informuję, że w związku ze zmianą brzmienia art. 9 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela, wprowadzoną ustawą z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 179, poz. 1845), Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi prace nad nowym rozporządzeniem w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Projekt rozporządzenia został przygotowany i będzie podlegał uzgodnieniom wewnętrznym, a po ich zakończeniu zostanie przekazany do uzgodnień międzyresortowych i ze związkami zawodowymi.</p>
<p xml:id="div-6">Najistotniejszą zmianą zawartą w projekcie rozporządzenia w stosunku do obecnego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, jest odejście od uznawania kierunku zbliżonego do nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć).</p>
<p xml:id="div-7">Wymagania w tym zakresie sformułowano jako konieczność ukończenia studiów magisterskich lub wyższych zawodowych zgodnych z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, a w przypadku przedmiotu lub zajęć niemających odpowiednika w kierunku lub specjalności studiów - studiów magisterskich lub zawodowych zapewniających merytoryczne przygotowanie do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć zgodnie z podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół lub podstawą programową kształcenia w zawodzie. Doprecyzowano i uporządkowano również wymagania kwalifikacyjne obowiązujące obecnie. W sposób bardziej precyzyjny zapisano te wymagania, które dotychczas budziły najwięcej wątpliwości interpretacyjnych.</p>
<p xml:id="div-8">Odnosząc się do kwestii zapewnienia odpowiedniej liczby nauczycieli języka angielskiego, uprzejmie wyjaśniam, że problem zatrudniania nauczycieli języków obcych bez wymaganych kwalifikacji pojawił się wraz z wprowadzeniem powszechnego nauczania języków zachodnioeuropejskich, tj. od roku 1990. Dostrzegając fakt, że również obecnie wśród nauczycieli języków obcych są osoby nieposiadające wymaganych kwalifikacji, zauważyć jednak należy, że w tym zakresie dokonały się po 1990 r. jedne z najistotniejszych w polskim systemie edukacji zmian. Z początkiem lat 90. języka rosyjskiego nauczało ok. 18 tys. nauczycieli i na tyle szacowano potrzeby dotyczące zatrudnienia nauczycieli języków zachodnioeuropejskich. Obecnie języków obcych naucza ponad 72 tys. nauczycieli (w tym języka angielskiego ok. 39 tys. nauczycieli, z czego ok. 10 tys. nie posiada wymaganych kwalifikacji; w przypadku pozostałych języków proporcje te kształtują się korzystniej).</p>
<p xml:id="div-9">Zapotrzebowanie na nauczycieli języków obcych stale rośnie. W związku ze wzrostem zapotrzebowania na nauczycieli języków zachodnioeuropejskich, w Ministerstwie Edukacji Narodowej podjęto w 1990 r. decyzję umożliwiającą utworzenie sieci nauczycielskich kolegiów języków obcych. Obecnie funkcjonują 82 kolegia, które kształcą łącznie ok. 16 500 słuchaczy. Każdego roku dyplom ukończenia kolegium i kwalifikacje nauczycielskie uzyskuje ok. 4500 osób. W 1990 r. stworzono również dodatkowe możliwości uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języków obcych poprzez uzyskanie w formie studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego przygotowania pedagogicznego do nauczania języka obcego dla osób legitymujących się wymaganym od nauczycieli poziomem wykształcenia i znajomością języka obcego, potwierdzoną uznawanym certyfikatem.</p>
<p xml:id="div-10">Właściwe przygotowanie do wprowadzenia wczesnego nauczania języka obcego wymaga zagwarantowania odpowiednich warunków ku temu, tj. przede wszystkim wykwalifikowanej kadry nauczycieli. Działania w tym zakresie zostały podjęte już przed kilku laty. I tak:</p>
<p xml:id="div-11">- w 2002 r. przygotowano zmiany w przepisach kwalifikacyjnych dopuszczające prowadzenie zajęć z języka obcego w klasach I-III przez nauczycieli nauczania początkowego posiadających certyfikat znajomości języka obcego na poziomie B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego i przygotowanie metodyczne do nauczania języka obcego na wczesnym etapie edukacyjnym, uzyskane w formie studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego,</p>
<p xml:id="div-12">- opracowano ramowy program kursu kwalifikacyjnego z zakresu metodyki nauczania języka obcego w okresie wczesnoszkolnym dla nauczycieli wychowania przedszkolnego i nauczania początkowego posiadających odpowiednie certyfikaty znajomości języka obcego; do 2006 r. kursy takie w zakresie metodyki nauczania języka angielskiego ukończyło 1411 nauczycieli,</p>
<p xml:id="div-13">- w 2002 r. zamówione zostały w szkołach wyższych, i finansowane przez resort edukacji, studia podyplomowe dla nauczycieli w zakresie wczesnego nauczania języka obcego i nauczycieli języków obcych (angielskiego, niemieckiego i francuskiego),</p>
<p xml:id="div-14">- w 2004 r. i 2005 r., po przeprowadzeniu procedury konkursowej, zamówione zostały w szkołach wyższych studia pierwszego stopnia (wyższe zawodowe) przygotowujące łącznie 6344 studentów do zawodu nauczyciela według nowych standardów kształcenia; znaczną część tego zamówienia stanowią studia na kierunku filologia, przygotowujące do nauczania języka obcego.</p>
<p xml:id="div-15">W związku z wprowadzeniem powszechnej edukacji językowej od klasy I szkoły podstawowej konieczne jest podjęcie szeregu dodatkowych działań służących kształceniu przyszłych nauczycieli języków obcych, przygotowanych do pracy z małymi dziećmi. Niezbędne jest w związku z tym wprowadzenie do standardów kształcenia nauczycieli - w części dotyczącej kształcenia nauczycielskiego - obowiązku realizowania przez szkoły wyższe kształcące nauczycieli języków obcych i nauczycielskie kolegia języków obcych zajęć w zakresie wczesnej edukacji językowej. Zmiana ta będzie realizowana w 2006 r. Obecnie powyższe zajęcia są wprowadzane do planów i programów kształcenia w szkołach wyższych i kolegiach, ale nie ma to charakteru powszechnego.</p>
<p xml:id="div-16">Na działania służące nauczycielom, a w szczególności nauczycielom nauczania początkowego, którzy będą chcieli uzyskać kwalifikacje do nauczania języka obcego w klasach I-III, zostaną również wykorzystane środki pochodzące z Europejskiego Funduszu Społecznego. W 2006 r. planowane jest zamówienie studiów podyplomowych przygotowujących do nauczania drugiego przedmiotu dla ok. 17 tys. nauczycieli. Znaczną część tej liczby mogą stanowić nauczyciele posiadający wymagane certyfikaty językowe i uzyskujący kwalifikacje do nauczania języka obcego w zakresie metodyki wczesnego nauczania języka obcego i metodyki nauczania języka obcego. W 2006 r. rozpoczną się również kursy językowe adresowane do ok. 26 tys. nauczycieli różnych specjalności, które będą służyły podniesieniu poziomu znajomości języków obcych wśród nauczycieli. W przypadku nauczycieli nauczania początkowego będą one pomocne w przygotowaniu do uzyskania wymaganego certyfikatu znajomości języka obcego.</p>
<p xml:id="div-17">Przygotowywana jest oferta szkoleń w ramach systemu doskonalenia nauczycieli, służących doskonaleniu czynnych nauczycieli-filologów, którzy ukończyli studia przed wielu laty i nie byli przygotowywani do pracy z małymi dziećmi. Celowi temu będzie służyć realizowany przez Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we współpracy z British Council (dla języka angielskiego) i Goethe Instytut (dla języka niemieckiego) program YOUNG LEARNERS. Zadanie to będą realizować również nauczycielskie kolegia języków obcych (są kolegia, które specjalizują się we wczesnej edukacji, np. NKJO w Bydgoszczy).</p>
<p xml:id="div-18">Planuje się, że obowiązkowe nauczanie języka obcego od klasy I szkoły podstawowej zostanie wprowadzone od roku szkolnego 2008/2009. Natomiast już w roku szkolnym 2006/2007 możliwe będzie zapewnienie uczniom wczesnej nauki języka obcego w szkołach, które zadeklarują gotowość realizacji takich zajęć i w których zatrudnieni będą nauczyciele z odpowiednimi kwalifikacjami. Środki na ten cel zostały zagwarantowane w rezerwie celowej budżetu państwa nr 14. Oferta dotycząca roku szkolnego 2006/2007 zostanie przekazana do szkół przez kuratorów oświaty. Te szkoły, które nie będą miały możliwości zatrudnienia wykwalifikowanych nauczycieli języka angielskiego będą mogły realizować zajęcia z innego języka obcego. Warunkiem wprowadzenia nauczania języka obcego w klasach I-III musi być zatrudnienie nauczyciela posiadającego wymagane kwalifikacje oraz zagwarantowanie kontynuacji nauczania tego samego języka do końca szkoły podstawowej.</p>
<p xml:id="div-19">Ponadto uprzejmie wyjaśniam, iż projekt ˝Rok 0˝, przygotowany w Ministerstwie Edukacji Narodowej w 2000 r., był jednym z działań resortu edukacji na rzecz nauczycieli uzyskujących dodatkowe kwalifikacje. Projekt adresowany był do czynnych nauczycieli szkół wiejskich, którzy zamierzali uzyskać kwalifikacje do nauczania języka obcego. Uczestniczyło w nim ok. 1400 nauczycieli. Prowadzone w ramach projektu lektoraty z języka obcego miały umożliwić nauczycielom osiągnięcie takiej znajomości języka, która pozwoli na podjęcie studiów filologicznych lub nauki w nauczycielskim kolegium języków obcych i uzyskanie kwalifikacji do nauczania języka obcego.</p>
<p xml:id="div-20">Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem, iż nauczyciele, którzy ukończyli kursy językowe w ramach ˝Roku 0˝, posiadali uprawnienia do nauczania, a dziś nie posiadają. Nigdy nie zakładano i nie wskazywano w przepisach kwalifikacyjnych, że ukończenie takich kursów będzie stanowiło o posiadaniu kwalifikacji do nauczania języka obcego. Kształcenie to, mające charakter kursowy, służyło wyłącznie przygotowaniu czynnych nauczycieli do podjęcia nauki na kierunku filologicznym w szkole wyższej lub w nauczycielskim kolegium języków obcych.</p>
<p xml:id="div-21">Wyrażam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia uzna Pan Poseł za wystarczające.</p>
<p xml:id="div-22">Z wyrazami szacunku</p>
<p xml:id="div-23">Podsekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-24">Stanisław Sławiński</p>
<p xml:id="div-25">Warszawa, dnia 2 sierpnia 2006 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>