text_structure.xml 14.5 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <xi:include href="PPC_header.xml"/>
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml"/>
    <text>
      <body>
        <p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na zapytanie Pana Posła Jana Kochanowskiego z dnia 5 czerwca 2006 r., przekazane pismem z dnia 22 czerwca 2006 r. znak: SPS-024-1285/06, dotyczące skutków zaniedbywania obowiązków przez adwokatów z urzędu uprzejmie wyjaśniam, co następuje:</p>
        <p xml:id="div-2">Kwestie ustanowienia pełnomocników (obrońców) z urzędu, realizacji przez nich obowiązków oraz dyscyplinowania za bezczynność lub nierzetelne reprezentowanie klienta reguluje szereg aktów prawnych.</p>
        <p xml:id="div-3">Zgodnie z treścią art. 117 § 1 i 6 k.p.c. strona zwolniona od kosztów sądowych przez sąd albo z mocy ustawy może zgłosić w określonym trybie wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego. Sąd uwzględni wniosek, jeżeli uzna, że udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie jest potrzebny (art. 117 § 4 k.p.c.).</p>
        <p xml:id="div-4">Natomiast w postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:</p>
        <p xml:id="div-5">- jest nieletni, głuchy, niemy lub niewidomy albo zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności bądź gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę (art. 79 §1 i 2 k.p.k.),</p>
        <p xml:id="div-6">- zarzucono mu zbrodnię lub jest pozbawiony wolności w postępowaniu przed sądem okręgowym jako sądem pierwszej instancji (art. 80 k.p.k.).</p>
        <p xml:id="div-7">W tych przypadkach, jeśli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza mu obrońcę z urzędu (art. 81 § 1 k.p.k.).</p>
        <p xml:id="div-8">Ponadto oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby wyznaczono mu obrońcę z urzędu, o ile w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny (art. 78 § 1 k.p.k.).</p>
        <p xml:id="div-9">Należy zauważyć, że w sprawach cywilnych wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego należy do kompetencji właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych (art. 117 § 5 k.p.c.).</p>
        <p xml:id="div-10">Natomiast w sprawach karnych imienne wyznaczenie obrońcy dokonywane jest przez prezesa sądu, zgodnie z art. 81 § 1 k.p.k. Jednakże w myśl art. 31 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.) i art. 93 § 2 k.p.k. czynności w tym zakresie może także podejmować przewodniczący wydziału, przewodniczący składu orzekającego albo upoważniony sędzia.</p>
        <p xml:id="div-11">Celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych ma być, zgodnie z § 6 uchwały Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 10 października 1998 r., nr 2/XVIII/98, Zbiór zasad etyki adwokackiej i godności zawodu - ochrona interesów klienta. Pełnomocnik ma obowiązek czuwać nad biegiem sprawy i informować klienta o jej postępach i wyniku (§ 49 zbioru). Takie same wymagania stawia się przed radcą prawnym (art. 4 ust. 2 uchwały nr 8/99 VI Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 6 listopada 1999 r. - Zasady etyki radcy prawnego).</p>
        <p xml:id="div-12">Opisane powinności odnoszą się nie tylko do pełnomocników (obrońców) z wyboru. W jednakowym stopniu obowiązują adwokatów, radców prawnych z urzędu.</p>
        <p xml:id="div-13">Gwarancją prawidłowego wykonywania czynności przez pełnomocników z urzędu jest możliwość uznaniowego przyznania bądź nawet odmówienia przyznania adwokatowi lub radcy prawnemu wyznaczonemu z urzędu zwrotu kosztów pomocy prawnej ze środków Skarbu Państwa. Odnosi się to do sytuacji, gdy pomoc prawna nie została udzielona bądź dokonano jej w sposób sprzeczny z zasadami profesjonalizmu.</p>
        <p xml:id="div-14">Zgodnie bowiem z treścią § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, z późn. zm.) oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U Nr 163, poz. 1348, z późn. zm.), zasądzając opłatę za czynności adwokata lub radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy oraz wkład pracy pełnomocnika (obrońcy) w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.</p>
        <p xml:id="div-15">Stanowisko takie prezentuje również judykatura. W postanowieniu z dnia 24 maja 2005 r. (I KZP 15/05, OSNKW 2005/78/60) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż obowiązek Skarbu Państwa dotyczy pomocy udzielonej, a nie jedynie gotowości do jej udzielenia. Zdaniem Sądu Najwyższego paradoksalne byłoby twierdzenie o zasadności wynagrodzenia adwokata za bierność. Udzielenia pomocy prawnej nie można bowiem utożsamić z samym tylko faktem wyznaczenia adwokata obrońcą lub pełnomocnikiem z urzędu, tj. z wydaniem w tym przedmiocie decyzji procesowej przez właściwy organ.</p>
        <p xml:id="div-16">Tak więc udzielenie pomocy prawnej przez adwokata polega nie na samej tylko gotowości jej świadczenia, ale na przystąpieniu do czynności o charakterze intelektualnym, połączonych najczęściej z pewnymi czynnościami o charakterze fizycznym i zmierzających do oceny, a w jej rezultacie do poprawy lub ochrony sytuacji prawnej osoby, której udzielana jest pomoc.</p>
        <p xml:id="div-17">Nadto orzecznictwo przyjęło, iż rażąco sprzeczne z zasadami profesjonalizmu czynności adwokata ustanowionego z urzędu nie upoważniają go do skutecznego domagania się przyznania mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej (tak: postanowienie SN z 12 lutego 1999 r., II CKN 341/98, OSNC 1999/6/123; postanowienie SN z 7 kwietnia 2005 r., sygn. I UZ 65/04, OSNP 2006/3-4/65; postanowienie SN z 16 marca 2000 r., I PZ 86/99, PiZS 2001/1/41).</p>
        <p xml:id="div-18">Niezależnie od opisanych konsekwencji finansowych nierzetelny pełnomocnik (obrońca) powinien podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej.</p>
        <p xml:id="div-19">Zgodnie z art. 80 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, z późn. zm.) adwokaci odpowiadają dyscyplinarnie za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godności zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych.</p>
        <p xml:id="div-20">Z kolei radcowie prawni ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu oraz za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub z zasadami etyki (art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych - Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, z późn. zm.).</p>
        <p xml:id="div-21">Podstawą wszczęcia postępowania dyscyplinarnego może być zawiadomienie osoby poszkodowanej nierzetelnym działaniem adwokata (radcy prawnego). Podmiot ten, jako pokrzywdzony z mocy art. 93 ustawy - Prawo o adwokaturze i art. 68 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, uzyskuje status strony w toczącym się postępowaniu. W ten sposób nabywa uprawnienie do przeglądania akt sprawy, zgłaszania wniosków dowodowych i brania udziału w dokonywanych czynnościach, wnoszenia odwołania zarówno od postanowień rzecznika dyscyplinarnego o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego o umorzeniu postępowania wyjaśniającego, jak i rozstrzygnięć sądu dyscyplinarnego kończących postępowanie (§ 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i aplikantów adwokackich - Dz. U. Nr. 99, poz. 635, z późn. zm. oraz § 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do radców prawnych i aplikantów radcowskich - Dz. U. Nr 27, poz. 138, z późn. zm.)</p>
        <p xml:id="div-22">Ponadto osoba pokrzywdzona zachowaniem adwokata ma możliwość wystąpienia z wnioskiem do Ministra Sprawiedliwości, który może polecić wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko adwokatowi lub aplikantowi adwokackiemu (art. 90 ust. 2 ustawy - Prawo o adwokaturze).</p>
        <p xml:id="div-23">Jeżeli wskutek niewłaściwego działania adwokata (radcy prawnego) została wyrządzona szkoda, istnieje także możliwość dochodzenia od niego odszkodowania na drodze cywilnej. Należy podkreślić, iż od sierpnia 2000 r. adwokaci i radcy prawni podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności związanych ze świadczeniem pomocy prawnej (art. 8a ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze, art. 22</p>
        <p xml:id="div-24">ustawy o radcach prawnych - dodane przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze - Dz. U. Nr 39, poz. 439 i art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 marca 2000 r. o zmianie ustawy o radcach prawnych - Dz. U. Nr 48, poz. 545).</p>
        <p xml:id="div-25">Obowiązkowe ubezpieczenie niewątpliwie ułatwia wyegzekwowanie osobie pokrzywdzonej zasądzonego odszkodowania lub zadośćuczynienia.</p>
        <p xml:id="div-26">Minister Sprawiedliwości, uznając omówione rozwiązania za niewystarczające, przygotował propozycje nowych uregulowań, które dodatkowo wzmocnią możliwość dyscyplinowania zawodowych pełnomocników procesowych przez organy prowadzące postępowanie.</p>
        <p xml:id="div-27">W dniu 6 kwietnia 2006 r. wpłynął do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy - Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych.</p>
        <p xml:id="div-28">Obecnie przepisy Kodeksu postępowania karnego pozwalają sądowi, a w postępowaniu przygotowawczym - prokuratorowi, jedynie na zawiadomienie rady adwokackiej lub innego właściwego organu w razie rażącego naruszenia obowiązków procesowych przez obrońcę lub pełnomocnika. Jednakże nie zawierają sankcji za brak reakcji organów samorządu adwokackiego lub radcowskiego.</p>
        <p xml:id="div-29">W związku z tym wskazany projekt przewiduje dodatkowo prawo sądu, a w postępowaniu przygotowawczym - prokuratora, do żądania od dziekana zawiadomionej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych nadesłania w wyznaczonym terminie informacji o podjętych działaniach, wynikających z zawiadomienia o rażącym naruszeniu obowiązków procesowych przez obrońcę lub pełnomocnika.</p>
        <p xml:id="div-30">W przypadku nienadesłania wymienionej informacji na dziekana właściwej rady można będzie nałożyć karę pieniężną.</p>
        <p xml:id="div-31">Analogiczne rozwiązanie zaproponowano w postępowaniu cywilnym, poprzez dodanie art. 96</p>
        <p xml:id="div-32">k.p.c.</p>
        <p xml:id="div-33">Kolejną propozycją jest dodanie w Kodeksie postępowania karnego przepisu pozwalającego, w wypadkach szczególnych, na nałożenie kary pieniężnej na obrońcę lub pełnomocnika, który bez należytego usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem. Karę w każdym przypadku będzie nakładał sąd, z tym że w postępowaniu przygotowawczym - na wniosek prokuratora.</p>
        <p xml:id="div-34">Wydaje się, że dopuszczenie możliwości nałożenia kary pieniężnej na obrońcę lub pełnomocnika zwiększy znacznie dyscyplinę tych uczestników postępowania karnego. Wpłynie także na szybkość i rzetelność działań organów samorządu zawodowego w tym zakresie.</p>
        <p xml:id="div-35">Nadto w myśl projektu ustawy obrońca lub pełnomocnik, który przez niewykonanie obowiązku w zakresie stawiennictwa spowodował dodatkowe koszty postępowania, może zostać nimi obciążony.</p>
        <p xml:id="div-36">Dla zapewnienia realizacji wymienionych celów zaproponowano jako górną granicę kary pieniężnej, wymierzanej tytułem kary porządkowej, kwotę 20 000 zł.</p>
        <p xml:id="div-37">Podobne rozwiązania zaproponowano w zapisach ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Zasadniczą zmianą jest dopuszczenie możliwości nałożenia porządkowej kary grzywny na obrońcę lub pełnomocnika w razie naruszenia przez niego powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi.</p>
        <p xml:id="div-38">Projektowany przepis przewiduje, iż w sytuacji, kiedy obrońca lub pełnomocnik, mimo upomnienia, nadal rażąco narusza powagę, spokój lub porządek czynności sądowych albo ubliża sądowi, przewodniczący składu sądu będzie mógł odebrać mu głos w danej kwestii, a sąd - ukarać go porządkową karą grzywny w wysokości nawet do 30 000 zł.</p>
        <p xml:id="div-39">Jednocześnie wskazać należy, że w Ministerstwie Sprawiedliwości został opracowany projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze, przewidujący inny - wspólny dla sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, komorników sądowych i notariuszy - model postępowania dyscyplinarnego. Aktualnie dokument ten znajduje się w uzgodnieniach międzyresortowych.</p>
        <p xml:id="div-40">Nadto także w Ministerstwie Sprawiedliwości został przygotowany projekt zmian w ustawach: Prawo o adwokaturze i radcach prawnych zwiększający nadzór Ministra nad korporacją adwokacką i radcowską także w zakresie postępowania dyscyplinarnego.</p>
        <p xml:id="div-41">Wobec powyższego, w ocenie Ministra Sprawiedliwości, zaproponowane rozwiązania legislacyjne spowodują zdyscyplinowanie adwokatów i radców prawnych w trakcie postępowań sądowych i prokuratorskich. Natomiast klientom zapewnią wyższą dbałość o ich interesy ze strony pełnomocników (obrońców).</p>
        <p xml:id="div-42">Z wyrazami szacunku</p>
        <p xml:id="div-43">Podsekretarz stanu</p>
        <p xml:id="div-44">Andrzej Kryże</p>
        <p xml:id="div-45">Warszawa, dnia 14 lipca 2006 r.</p>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>