text_structure.xml
11.9 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na przekazane przy piśmie z dnia 19 kwietnia 2006 r. Pana Marka Kotlinowskiego, Wicemarszałka Sejmu zapytanie Pana Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Krzysztofa Mikuły dotyczące zasadności obciążania małoletniej pozwanej kosztami procesowymi w sprawie o pozbawienie wykonalności tytułów wykonawczych wydanych w sprawie o alimenty, uprzejmie przedstawiam, co następuje.</p>
<p xml:id="div-2">Wyrokiem z dnia 15 listopada 2004 r. Sąd Rejonowy w Katowicach w sprawie z powództwa Jana Twardowskiego przeciwko małoletniej Weronice Twardowskiej, reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową Marzenę Płonowską, o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego pozbawił wykonalności prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 2 kwietnia 2001 r., sygn. akt V RC 979/00, w całości oraz prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 2 marca 2003 r., sygn. akt III RC 617/02, w części dotyczącej alimentów należnych małoletniej pozwanej Weronice Twardowskiej od powoda Jana Twardowskiego za okres od dnia 31 maja 2004 r. ponad kwoty: 107,78 zł tytułem alimentów zaległych na ten dzień oraz 21,04 zł z tytułu należnych odsetek, zasądził od małoletniej pozwanej na rzecz powoda kwotę 4416,15 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Katowicach na rzecz adwokata Marii Kaszyk z Kancelarii Adwokackiej w Katowicach kwotę 2400 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.</p>
<p xml:id="div-3">Rozstrzygając przedmiotową sprawę, sąd pierwszej instancji ustalił, że powód na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Katowicach z dnia 3 czerwca 1997 r., sygn. akt V RC 1106/96, zobowiązany był do płacenia na rzecz małoletniej córki alimentów w kwocie po 500 zł miesięcznie. Po powstaniu tytułu wykonawczego Jan Twardowski zapłacił bezpośrednio do rąk uprawnionej do odbioru alimentów osoby kwotę 12 550 zł, a za pośrednictwem komornika - kwotę 3693,72 zł.</p>
<p xml:id="div-4">Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2001 r. Sąd Rejonowy w Katowicach podwyższył należne małoletniej pozwanej alimenty do kwoty po 900 zł miesięcznie, licząc od dnia 27 lipca 2000 r., z kolei wyrokiem Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 2 marca 2003 r., w sprawie o sygn. akt III RC 617/02, w miejsce alimentów po 900 zł zasadzono alimenty w kwocie po 1100 zł miesięcznie od dnia 18 listopada 2002 r. do dnia 31 marca 2003 r. i w kwocie po 1150 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 kwietnia 2003 r. Z uzasadnienia wyroku z dnia 15 listopada 2004 r. wynika ponadto, że pozwana reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego w osobie Marzeny Płonowskiej wszczęła postępowanie egzekucyjne odnośnie do alimentów, które zostały już przez powoda uiszczone. Wyroki z dnia 3 czerwca 1997 r. i z dnia 2 kwietnia 2001 r. zostały wykonane w całości.</p>
<p xml:id="div-5">Według opinii wydanej na zlecenie sądu przez biegłego sądowego Witolda Knasta zaległości powoda z tytułu rat alimentacyjnych wynosiły na dzień 31 maja 2004 r. 107,78 zł, zaś z tytułu należnych odsetek za opóźnienie 21,04 zł. Z kwot wpłaconych przez powoda w toku postępowania egzekucyjnego komornik przekazał na rzecz pozwanej 1832,73 zł, a zatem nadpłata wyniosła 1703,91 zł. Opinia sporządzona przez biegłego sądowego została oceniona przez sąd jako rzetelna, wszechstronna, oparta na dokumentach, w tym dowodach wpłat znajdujących się w aktach sprawy I C 2307/00 i aktach komorniczych. Z opinią tą powód się zgodził, a przedstawicielka ustawowa małoletniej pozwanej nie podważyła jej skutecznie.</p>
<p xml:id="div-6">Obciążając pozwaną kosztami procesu, sąd powołał się na treść art. 98 K.p.c.</p>
<p xml:id="div-7">Od wyroku Sądu Rejonowego w Katowicach apelację złożyła małoletnia pozwana reprezentowana przez matkę Marzenę Płonowską, zarzucając sądowi pierwszej instancji między innymi naruszenie art. 102 K.p.c. poprzez obciążenie małoletniej kosztami procesu w sytuacji, gdy zachodzą okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasądzenia tych kosztów.</p>
<p xml:id="div-8">Orzeczeniem z dnia 26 lipca 2005 r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił apelację, zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, a także orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu.</p>
<p xml:id="div-9">Ustosunkowując się do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 102 K.p.c. Sąd Okręgowy w Katowicach podniósł, że przedstawicielka ustawowa małoletniej, nie przeliczając uiszczanych przez powoda alimentów, składała wnioski egzekucyjne, domagając się - co stwierdziła w apelacji - aby alimenty płacone były wyłącznie za pośrednictwem komornika. Celem działania przedstawicielki ustawowej małoletniej było pozbawienie powoda prawa płacenia alimentów bezpośrednio pozwanej, a tego rodzaju zachowanie nie może być chronione poprzez stosowanie przywileju wynikającego z art. 102 K.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono natomiast na podstawie art. 108 § 1 K.p.c.</p>
<p xml:id="div-10">Ustosunkowując się do zapytania Pana Posła w sprawie zasadności obciążania małoletniej kosztami postępowania za pierwszą i drugą instancję, pragnę zauważyć, że zgodnie z ustawą z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88, ze zm., obowiązujący w chwili orzekania) na koszty sądowe składa się opłata sądowa obejmująca wpis i opłatę kancelaryjną oraz wydatki. Jak wynika z poczynionych ustaleń, strona pozwana była reprezentowana w niniejszej sprawie przez pełnomocnika z urzędu i była zwolniona od kosztów sądowych (art. 113 § 1 K.p.c. w zw. z art. 117 § 1 K.p.c.). Zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata lub radcy prawnego nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi (art. 121 K.p.c.). Pojęcie kosztów sądowych jest pojęciem węższym od pojęcia kosztów procesu.</p>
<p xml:id="div-11">Na koszty procesu zasądzone na rzecz powoda w niniejszej sprawie złożyła się kwota wpisu sądowego i wydatku na opinię biegłego uiszczone przez powoda, jak również koszty zastępstwa procesowego jego pełnomocnika z wyboru. Zgodnie z treścią art. 98 K.p.c. strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Odstępstwo od tej zasady przewidziane jest w art. 102 K.p.c., z którego treści wynika, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Z uzasadnień sądów pierwszej i drugiej instancji nie wynika, czy małoletnia Weronika posiada jakikolwiek majątek lub też uzyskuje dochody pozwalające na pokrycie kosztów procesu. Nie można zatem wykluczyć takiej sytuacji, w której zasądzone koszty procesu w sposób znaczący wpłyną na domowy budżet strony pozwanej i pogorszą jej sytuację finansową. Z drugiej jednak strony przepis art. 102 K.p.c. nie konkretyzuje pojęcia ˝wypadków szczególnie uzasadnionych˝, a więc ich kwalifikacja należy do sądu, który mając na uwadze całokształt okoliczności konkretnej sprawy, powinien dokonać w tym zakresie oceny, mając na uwadze względy słuszności i kierując się zasadami współżycia społecznego. Przykładowo za sprzeczne z zasadami słuszności można między innymi uznać żądanie zapłaty kosztów procesu zgłoszone przez przeciwnika, który swoim niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem wywołał proces i koszty połączone z prowadzeniem tego procesu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1981 r., II CZ 98/81, OSNCP 1982r., nr 2-3, poz. 36). Z kolei wyrażone w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1986 r., III CZP 40/86 (OSNCP 1987r., nr 5 - 6, poz. 71) stanowisko, że dłużnik, przeciwko któremu wszczęta została egzekucja alimentów, mimo że dobrowolnie zaspokajał alimenty w terminie i wysokości określonej w tytule wykonawczym, może skutecznie, stosownie do okoliczności, w drodze skargi kwestionować czynności komornika w zakresie obciążania go kosztami egzekucyjnymi. Stanowisko to zostało podtrzymane w orzeczeniu z dnia 9 września 1987 r., III CRN 233/87 (OSNCP 1989, nr 10, poz. 161), którego teza ma następującą treść: ˝Wierzyciel, który bez potrzeby powoduje wszczęcie egzekucji, gdy dłużnik z tytułem wykonawczym dobrowolnie świadczy alimenty w wymaganej wysokości i ustalonym terminie, sam powinien ponieść wywołane tym postępowaniem koszty egzekucyjne przysługujące organowi egzekucyjnemu. Zwolnienie wierzycielki, jako dochodzącej roszczeń alimentacyjnych, od uiszczenia kosztów sądowych (art. 111 § 1 pkt 2 K.p.c.), które rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne (art. 771 K.p.c.), w tym wypadku dotyczy tylko kosztów niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji (art. 770 K.p.c.)˝. Zarówno Sąd Rejonowy, jak i Sąd Okręgowy w Katowicach negatywnie ocenił zachowanie matki małoletniej, będącej jej przedstawicielką ustawową, polegające na żądaniu uiszczania przez Jana Twardowskiego alimentów wyłącznie za pośrednictwem komornika i pozbawienie zobowiązanego prawa płacenia poszczególnych rat bezpośrednio do rąk osoby uprawnionej. Dokonana przez sądy ocena, również w zakresie sporządzonej przez biegłego sądowego opinii, nie pozostaje w sprzeczności z treścią art. 233 § 1 K.p.c., który stanowi, że sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.</p>
<p xml:id="div-12">Nadmienić również należy, że Minister Sprawiedliwości, w ramach sprawowanego nadzoru administracyjnego nad działalnością sądów, nie jest uprawniony do kontroli prawidłowości przeprowadzonej przez sąd oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Nie można również podzielić poglądu Pana Posła co do ryzyka, że wydany w tej sprawie wyrok skutecznie odstraszy uprawnionych, którzy z obawy przed ryzykiem obciążania nawet małoletnich dzieci kosztami sądowymi będą odchodzić od egzekucji należnych alimentów. Przedmiotowa sprawa nie dotyczy bowiem wszczęcia egzekucji, lecz pozbawienia wykonalności tytułu egzekucyjnego wydanego w sprawie o alimenty. Zauważam przy tym, że nie każde zachowanie wierzyciela może być akceptowane, a zwłaszcza takie, które narusza uprawnienia dłużnika. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego niewątpliwie jest konieczne w sytuacji, kiedy dłużnik nie wywiązuje się z nałożonego na niego obowiązku. W niniejszej sprawie mamy jednak do czynienia z sytuacją, w której zobowiązany uiścił nawet wyższą niż wynikającą z wyroku kwotę alimentów, a mimo to egzekucja z wniosku wierzycielki nadal była prowadzona, co w konsekwencji doprowadziło do wystąpienia przez dłużnika z powództwem o pozbawienie wykonalności tytułów wykonawczych.</p>
<p xml:id="div-13">Dodatkowo pragnę poinformować Pana Posła, że na zapytanie w zakresie dotyczącym działania Komornika Sądowego Rewiru III przy Sądzie Rejonowym w Katowicach udzielę odpowiedzi w późniejszym terminie z uwagi na konieczność przeprowadzenia w tym zakresie dodatkowych niezbędnych ustaleń.</p>
<p xml:id="div-14">Z poważaniem</p>
<p xml:id="div-15">Podsekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-16">Krzysztof Józefowicz</p>
<p xml:id="div-17">Warszawa, dnia 11 maja 2006 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>