text_structure.xml
10.2 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">W związku z zapytaniem Pani Poseł Anny Sobeckiej, przesłanym przy piśmie z dnia 23 lutego 2006 r., znak: SPS-024-501/06, w sprawie potrzeby zmiany przepisów dyskryminujących osoby prowadzące działalność gospodarczą uprzejmie wyjaśniam, co następuje.</p>
<p xml:id="div-2">Reformując w 1998 r. system ubezpieczeń społecznych, a w szczególności porządkując ubezpieczenie emerytalne, kierowano się zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych. Ujednolicono stopy procentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz warunki nabywania uprawnień emerytalnych niezależnie od tytułu ubezpieczenia. W nowym systemie emerytalnym, określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zmian.) generalnie nie przewiduje się wcześniejszych emerytur. Z tego powodu prawo do emerytury dla wszystkich ubezpieczonych powstaje po osiągnięciu co najmniej 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. Jednakże, uwzględniając zasadę praw nabytych, odrębnie uregulowano warunki przyznawania emerytury ubezpieczonym, których nie objął nowy system emerytalny.</p>
<p xml:id="div-3">Według stanu prawnego obowiązującego przed dniem 1 stycznia 1999 r. z możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę mogli korzystać pracownicy, a nie wszyscy ubezpieczeni. Dlatego tę samą zasadę przeniesiono do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do wcześniejszej emerytury mają więc pracownicy urodzeni przed 1949 r. oraz pracownicy urodzeni po 1948 r., jeżeli spełniają dodatkowe warunki określone w ustawie (art. 29 i art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).</p>
<p xml:id="div-4">Rozszerzenie zakresu stosowania tych przepisów na grupę ubezpieczonych, którzy dotychczas nie korzystali z przywileju wcześniejszej emerytury, nie jest ani uzasadnione, ani możliwe z wielu powodów. Przede wszystkim prowadziłoby to do złamania reguły nietworzenia nowych preferencyjnych uprawnień emerytalnych, nieznajdujących pokrycia w składce na ubezpieczenie emerytalne.</p>
<p xml:id="div-5">Pragnę przypomnieć, że rozwojowi ubezpieczeń społecznych wyrażającemu się stopniowym obejmowaniem obowiązkiem ubezpieczenia kolejnych kategorii osób, wykonujących pracę na podstawie innych umów niż stosunek pracy (utrzymujących się z działalności gospodarczej, twórczej, itp.), towarzyszyło zróżnicowanie zakresu świadczeń należnych z tytułu ubezpieczenia, a w związku z tym zróżnicowanie stopy składki.</p>
<p xml:id="div-6">Najszerszy zakres świadczeń przysługiwał ubezpieczonym z tytułu wykonywania zatrudnienia. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie pracownicze była w związku z tym wyższa niż w przypadku pozostałych ubezpieczonych, którzy nie korzystali z tego samego zakresu świadczeń.</p>
<p xml:id="div-7">Ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność na własny rachunek zostało wprowadzone od 1 lipca 1965 r. ustawą z dnia 29.03.1965 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników (Dz U nr 13, poz. 90). Ubezpieczeni płacili składkę wynoszącą 11% lub 13%, w zależności od rodzaju rzemiosła. W późniejszych latach ubezpieczenie społeczne rzemieślników rozciągano na osoby prowadzące inną działalność gospodarczą (np. taksówkarze, kupcy). Rozszerzano też katalog świadczeń, który jednak nigdy nie obejmował prawa do wcześniejszej emerytury. Z uwagi na to oraz na wzrost kosztów ubezpieczenia wzrastała także sukcesywnie składka na ubezpieczenie tej kategorii ubezpieczonych. Na dzień 31 grudnia 1998r. wynosiła 40%, ale i tak o 5% mniej niż w systemie pracowniczym.</p>
<p xml:id="div-8">Zróżnicowane zasady wymiaru składek na ubezpieczenie przestały obowiązywać od wejścia w życie reformy systemu ubezpieczeń społecznych. Dopiero od 1 stycznia 1999 r. składka na ubezpieczenie emerytalne jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych i wynosi 19,52% podstawy wymiaru.</p>
<p xml:id="div-9">Ujednolicenie warunków nabywania prawa do emerytury dla wszystkich ubezpieczonych może zatem dotyczyć wyłącznie osób, które staż ubezpieczeniowy warunkujący te uprawnienia osiągną w warunkach opłacania składek wg ujednoliconej stopy procentowej. Równe traktowanie zapewnia właśnie nowy system emerytalny, w którym ujednolicono warunki wymagane do nabycia prawa do emerytury dla wszystkich ubezpieczonych, którzy zostali objęci nowym systemem emerytalnym.</p>
<p xml:id="div-10">Zrównanie praw w dostępie do wcześniejszej emerytury, świadczenia przysługującego przed 1 stycznia 1999r. tylko w systemie pracowniczym, oznaczałoby w istocie rozszerzenie zakresu uprawnień pozapracowniczych grup ubezpieczonych i byłoby zaprzeczeniem zasady, że zakres świadczeń powinien korelować z wysokością składki na ubezpieczenie.</p>
<p xml:id="div-11">Prawidłowość przepisów określających warunki wymagane do wcześniejszej emerytury, tj. art. 29 i 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, potwierdził Trybunał Konstytucyjny, który po rozpoznaniu sprawy z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich orzekł w dniu 12 września 2000r. (sygn. akt K 1/2000 - Dz. U. Nr 76, poz. 874), że przepisy te - w części, w jakiej nie przewidują prawa do wcześniejszej emerytury dla ubezpieczonych, którzy objęci byli ubezpieczeniami społecznymi z innego tytułu niż stosunek pracy - są zgodne z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</p>
<p xml:id="div-12">Trybunał podkreślił, że celem reformy poprzedniego systemu ubezpieczeń społecznych było stworzenie nowego stabilnego systemu w warunkach niekorzystnych trendów demograficzno-ekonomicznych prowadzących do wzrostu liczby świadczeniobiorców przy jednoczesnym spadku liczby osób płacących składki na ubezpieczenia społeczne.</p>
<p xml:id="div-13">Co do zarzutu, że nieuwzględnienie w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS prawa do wcześniejszej emerytury osób objętych ubezpieczeniami społecznymi z innego tytułu niż stosunek pracy narusza konstytucyjne zasady równości i sprawiedliwości społecznej, Trybunał Konstytucyjny wskazał, że uprawnienie do wcześniejszego przejścia na emeryturę przysługiwało wyłącznie pracownikom, którzy legitymowali się określonym stażem zatrudnienia w ramach stosunku pracy, a zatem uprawnienie to zawsze miało pracowniczy, a nie powszechny charakter. Prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego ma wprawdzie konstytucyjne gwarancje (art. 67 ust. 1 Konstytucji), ale zakres oraz formy zabezpieczenia społecznego określają przepisy ustawowe, które opierają się na konstytucyjnej aksjologii wymagającej przestrzegania zasad sprawiedliwości społecznej i równości.</p>
<p xml:id="div-14">Trybunał Konstytucyjny uznał, że ograniczenie zakresu podmiotowego wcześniejszego przechodzenia na emeryturę wynika z założeń i celów reformy systemu świadczeń społecznych. Istotą tego systemu jest jego powszechność, tyle że zmierzająca do urzeczywistnienia prawa do zabezpieczenia społecznego w aktualnych warunkach demograficznych i gospodarczych, a to wymagało reformy systemu emerytalno-rentowego polegającej także na ograniczaniu uprawnień do wcześniejszej emerytury. Skoro według stanu prawnego sprzed 1 stycznia 1999 r. z możliwości przechodzenia na wcześniejszą emeryturę mogli korzystać wyłącznie pracownicy, a nie wszyscy ubezpieczeni, to poszerzenie zakresu stosowania tych przepisów na nową grupę ubezpieczonych prowadziłoby zdaniem Trybunału do złamania legislacyjnego założenia nietworzenia nowych, preferencyjnych uprawnień emerytalnych, które nie znajdują pokrycia w składkach na ubezpieczenia emerytalne.</p>
<p xml:id="div-15">Odnośnie do kwestii związanych z urlopem wychowawczym, uprzejmie wyjaśniam, że zasady udzielania wszelkiego rodzaju urlopów, w tym urlopów wychowawczych, są uregulowane przepisami Kodeksu pracy.</p>
<p xml:id="div-16">Przepisy te dotyczą, co oczywiste, wyłącznie pracowników, a więc osób wykonujących pracę podporządkowaną, którą zobowiązani są świadczyć w miejscu i w czasie określonym przez pracodawcę.</p>
<p xml:id="div-17">Właśnie z charakteru pracy podporządkowanej wynika konieczność udzielania przez pracodawców urlopów swoim pracownikom - czy to wypoczynkowych, czy bezpłatnych, czy też macierzyńskich i wychowawczych.</p>
<p xml:id="div-18">Osoby wykonujące działalność gospodarczą na własny rachunek same dysponują swoim czasem pracy i czasem wolnym, stąd też w tej grupie ubezpieczonych nigdy nie było i nie wydaje się możliwe wprowadzenie jakichkolwiek urlopów, w tym urlopów wychowawczych.</p>
<p xml:id="div-19">Osoba, prowadząca działalność gospodarczą i wychowująca małe dziecko jest obowiązana do opłacania składek na ZUS z tytułu prowadzenia tej działalności.</p>
<p xml:id="div-20">Należy jednak podkreślić, że również pracownica, która korzysta z urlopu wychowawczego, podlega składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności zarobkowej podczas tego urlopu wychowawczego. Tak więc, jeżeli pracownica wykonuje podczas urlopu wychowawczego jakąkolwiek działalność zarobkową podlegającą ubezpieczeniom społecznym (np. umowa zlecenia, umowa o pracę, prowadzenie działalności gospodarczej), to z tego tytułu muszą być odprowadzane składki na ZUS.</p>
<p xml:id="div-21">Mając powyższe na uwadze, nie widzę możliwości wystąpienia z inicjatywą zmiany przepisów w postulowanym przez Panią Poseł kierunku.</p>
<p xml:id="div-22">Minister</p>
<p xml:id="div-23">Krzysztof Michałkiewicz</p>
<p xml:id="div-24">Warszawa, dnia 8 marca 2006 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>