text_structure.xml
6.99 KB
<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?>
<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<xi:include href="PPC_header.xml"/>
<TEI>
<xi:include href="header.xml"/>
<text>
<body>
<p xml:id="div-1">Uprzejmie przekazuję na ręce Pana Marszałka pisemną odpowiedź na zapytanie posła Jana Łącznego z dnia 19 października 2005 r. w sprawie możliwości rozszerzenia katalogu osobowego środków dowodowych w procesie cywilnym o świadków zgłaszających się dobrowolnie (pismo SPS - 024 - 2/05).</p>
<p xml:id="div-2">Zagadnienie przeprowadzania dowodów z zeznań świadków regulują przepisy art. 258-277 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.)</p>
<p xml:id="div-3">Jedną z podstawowych zasad polskiego procesu cywilnego jest zasada kontradyktoryjności. Sprowadza się ona do wyłączenia bądź zasadniczego ograniczenia możliwości działania przez sąd z urzędu. Inicjatywa dowodowa w zakresie wnioskowania określonych środków dowodowych należy do stron procesu. Stosownie do treści art. 232 k.p.c. zdanie pierwsze, to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.</p>
<p xml:id="div-4">Zgodnie z art. 258 k.p.c., strona powołująca się na dowód ze świadków obowiązana jest dokładnie oznaczyć fakty, które mają być stwierdzone zeznaniami poszczególnych świadków, oraz wskazać świadków, tak aby wezwanie ich do sądu było możliwe. Jak z powyższego wynika, wskazanie osób, które mają zostać przesłuchane w charakterze świadków, jest uprawnieniem stron procesu.</p>
<p xml:id="div-5">Jednocześnie w myśl art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.- Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.</p>
<p xml:id="div-6">Przedstawione unormowania statuują zatem regułę, iż obowiązkiem stron procesu jest aktywność w zakresie zgłaszania wniosków dowodowych na poparcie ich twierdzeń.</p>
<p xml:id="div-7">Co więcej, zasada kontradyktoryjności w procesie cywilnym uległa zasadniczemu wzmocnieniu na skutek uchylenia ustawą z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz.189), art. 3 § 2 k.p.c., zgodnie z którym sąd powinien był dążyć do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy oraz do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych. Do czasu wejścia w życie tej zmiany, tj. do dnia 1 lipca 1996 r., sąd z urzędu mógł podejmować czynności dopuszczalne według stanu sprawy, jakie uznawał za potrzebne do uzupełnienia materiału i dowodów przedstawionych przez strony i uczestników postępowania.</p>
<p xml:id="div-8">Istota wprowadzonych zmian w postępowaniu cywilnym sprowadza się do przeniesienia na strony ciężaru dociekania prawdy.</p>
<p xml:id="div-9">Obecnie zadaniem sądu w procesie cywilnym jest zebranie zawnioskowanych przez strony dowodów, przeprowadzenie ich, a następnie, na podstawie ustalonego w oparciu o nie stanu faktycznego, dokonanie oceny prawnej będącej podstawą rozstrzygnięcia. W procesie tym nie może dojść do zakłócenia konstytucyjnej i procesowej zasady równości stron. Sąd nie pełni więc roli ˝opiekuńczej˝ wobec żadnej ze stron postępowania. Stronom pozostawia się pełną swobodę co do kształtu i zakresu postępowania dowodowego</p>
<p xml:id="div-10">Niemniej jednak, dzięki art. 232 k.p.c. zdanie drugie sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę. Oznacza to, że związanie sądu podstawową zasadą kontradyktoryjności procesu cywilnego doznaje wyjątku na rzecz dopuszczalności działania sądu ex officio (z urzędu).</p>
<p xml:id="div-11">Możliwość ta nie powinna być, rzecz jasna, rozumiana jako przyzwolenie na pełną dowolność w tej materii i nie powinna być wykorzystywana w sposób kolidujący z obowiązkiem sądu dbałości o zachowanie pełnej równowagi procesowej wobec wszystkich stron postępowania. Wydaje się, że omawianą regulację należy stosować w szczególnie uzasadnionych przypadkach, np. jeżeli:</p>
<p xml:id="div-12">- bez przeprowadzenia określonego dowodu, który nie został zawnioskowany przez żadną ze stron, nie jest możliwe zakończenie postępowania;</p>
<p xml:id="div-13">- w toku procesu sąd stwierdzi, iż działanie stron zdąża do obejścia prawa;</p>
<p xml:id="div-14">- w sprawie zachodzi podejrzenie fikcyjności procesu.</p>
<p xml:id="div-15">Godzi się wszakże podkreślić, że przepis art. 232 k.p.c. ma charakter wyjątkowy i jako taki nie podlega wykładni rozszerzającej, niweczącej zasadę kontradyktoryjności.</p>
<p xml:id="div-16">W każdym razie decyzja, czy dowód niezgłoszony przez strony ma zostać dopuszczony i przeprowadzony, leży wyłącznie w gestii sądu orzekającego, zaś ocena prawidłowości działania sądu w tym zakresie zawiera się w sferze niezawisłości sędziowskiej i podlega wyłącznie kontroli instancyjnej, tj. w drodze przysługujących stronom procesu środków odwoławczych.</p>
<p xml:id="div-17">Na wyrażone w zapytaniu wątpliwości co do przeprowadzenia przez sąd dowodów z zeznań świadków bez uprzedniego wydania postanowienia o dopuszczeniu tych dowodów należy patrzeć przez ten sam pryzmat, w tym także kontroli instancyjnej sprawowanej przez sąd odwoławczy w toku rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń sądu pierwszej instancji. Dlatego Minister Sprawiedliwości nie jest powołany do zajmowania stanowiska w tej materii.</p>
<p xml:id="div-18">Na marginesie należy jednak zaznaczyć, iż samo przeprowadzenie przez sąd dowodu i oparcie się na nim przy ustalaniu stanu faktycznego jest jednoznaczne z dopuszczeniem tego dowodu, niezależnie od wydania bądź niewydania postanowienia w tym przedmiocie. Brak jest jakichkolwiek podstaw do apriorycznego kwestionowania przydatności bądź wartości takiego środka dowodowego.</p>
<p xml:id="div-19">Na koniec pragnę poinformować, iż w chwili obecnej nie są prowadzone prace nad zasadniczymi zmianami przepisów prawa procesowego odnośnie do sposobu przeprowadzania dowodów z zeznań świadków w kierunku wskazanym w Pańskim zapytaniu. Obowiązujące na dzień dzisiejszy reguły procesowe wydają się być wystarczające i zgodne z podstawowymi zasadami polskiego procesu cywilnego.</p>
<p xml:id="div-20">Z wyrazami szacunku</p>
<p xml:id="div-21">Podsekretarz stanu</p>
<p xml:id="div-22">Andrzej Grzelak</p>
<p xml:id="div-23">Warszawa, dnia 25 listopada 2005 r.</p>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>