text_structure.xml 16.7 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#KrzysztofFilipek">Otwieram posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Witam członków Komisji, przedstawicieli rządu oraz zaproszonych gości. Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został państwu doręczony. Czy są do niego uwagi? Nie słyszę. Zatem uznaję porządek dzienny za przyjęty. Przystępujemy do realizacji pkt I, czyli rozpatrzenia informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli postanowień Konwencji Helsińskiej Oddaję głos przedstawicielowi NIK.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#TeresaWarchałowska">Kontrola, której wyniki obecnie przedstawiamy, stanowi kolejną, drugą międzynarodową kontrolę przeprowadzoną przez Najwyższe Organy Kontroli (NOK) z ośmiu krajów nadbałtyckich. Kontrola dotyczyła przestrzegania wybranych postanowień Konwencji o Ochronie Środowiska Morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego, znanej pod nazwą Konwencji Helsińskiej. Pierwsza z kontroli została przeprowadzona w latach 2000–2001 i obejmowała przede wszystkim ocenę realizacji postanowień art. 6 Konwencji, dotyczącego ochrony wód Morza Bałtyckiego przed zanieczyszczeniami, które pochodzą z lądu. Wspólny raport o wynikach tej kontroli podpisany został przez wszystkie osiem NOK we wrześniu 2001 r. Obecna kontrola miała na celu ocenę wdrożenia postanowień Konwencji Helsińskiej, zawartych w art. 8, 9, 11, 13, 14 i 16. Są to artykuły dotyczące zwalczania i zapobiegania zanieczyszczania morza powodowanego przez statki, zapobiegania zatapianiu w morzu materiałów innych niż urobek z pogłębiania dna morskiego oraz sprawozdawczości i wymiany informacji. Kontrola przeprowadzona została z własnej inicjatywy Najwyższej Izby Kontroli w ramach realizacji „Planu pracy Grupy Roboczej EUROSAI ds. Kontroli Środowiska na rok 2003”, której NIK jest koordynatorem. Wyniki ustaleń uzgodniono pomiędzy prezesem Najwyższej Izby Kontroli a prezesem Najwyższego Organu Kontroli w Danii, bowiem Dania podjęła się koordynacji tej kontroli, do której wstępne założenia opracowała Izba. W kontroli, obok Danii i Polski, udział wzięły Najwyższe Organy Kontroli: Estonii, Finlandii, Litwy, Łotwy, Niemiec i Rosji. Kontrola została przeprowadzona zgodnie z ustalonymi i podpisanymi przez wszystkich jej uczestników założeniami. Wspólny Raport Końcowy z tej kontroli, sporządzony w oparciu o wyniki kontroli poszczególnych krajów, opracowany przez NOK Danii, podpisany został w styczniu 2005 r. i po przetłumaczeniu na język polski został przekazany Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w ubiegłym tygodniu. Trafił on również - przesłany przez koordynatora kontroli - do Komisji Helsińskiej. Wyniki kontroli przeprowadzonej przez NIK zostały przedstawione w Informacji, która została sporządzona w sierpniu 2004 r. Badania kontrolne przeprowadzono w 10 jednostkach odpowiedzialnych w kraju za wdrożenie i realizację postanowień wynikających z tych artykułów Konwencji, które były przedmiotem naszej kontroli - w tym: w Ministerstwie Środowiska, Ministerstwie Infrastruktury, Morskiej Służbie Poszukiwania i Ratownictwa, w 3 urzędach morskich oraz w 4 zarządach portów. Kontrolę, zgodnie z założeniami przyjętymi w ramach współpracy międzynarodowej między ośmioma NOK, przeprowadziliśmy równolegle przez wszystkie kraje w I kwartale 2004 r., obejmując badaniami okres czteroletni, a mianowicie lata 2000–2003. W wyniku kontroli NIK stwierdziła, iż w badanym okresie we wszystkich skontrolowanych jednostkach podejmowano i kontynuowano działania mające na celu realizację zadań wynikających z postanowień Konwencji Helsińskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#TeresaWarchałowska">Spośród badanych 6 artykułów Konwencji w pełni wdrożono postanowienia dwu artykułów - art. 11 dotyczącego zatapiania odpadów i innych substancji w morzu oraz art. 16 dotyczącego sprawozdawczości i wymiany informacji. Postanowienia czterech pozostałych artykułów zostały wdrożone częściowo. Chodzi tu o artykuły dotyczące zapobiegania zanieczyszczaniu morza przez statki, powiadamiania i konsultacji dotyczących przypadków zanieczyszczeń oraz współpracy w zwalczaniu zanieczyszczenia morza. Badania wykazały, że we wszystkich skontrolowanych portach morskich zostały opracowane plany gospodarowania odpadami i pozostałościami ładunkowymi ze statków oraz że zapewniono urządzenia dla odpływów tych odpadów. Jednak dopiero na przełomie lat 2003–2004 i tylko w trzech portach - w Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu - zarządy portów zawarły umowy z podmiotami gospodarczymi na świadczenie usług związanych z odbiorem wód zaolejonych ze statków. Nie wprowadzono jednak przy tym tzw. systemu bez opłaty specjalnej na odbiór ścieków i wód zaolejonych, tolerując pobieranie za te usługi opłaty specjalnej, która była uiszczana na konto firm odbierających odpady - niezależnie od tego, że statki ponosiły opłatę tonażową, którą kapitanowie statków wpłacali do zarządów portów. W latach 2000–2003 do portów morskich w Gdańsku, Gdyni, Kołobrzegu, Szczecinie i Świnoujściu zawinęło łącznie około 80 tys. statków. Ustalono, że rejestry statków prowadzone były w kapitanatach portów w sposób niepełny - nie uwzględniały wszystkich jednostek zawijających do portów oraz nie wyodrębniały rodzajów statków. W tym okresie inspektorzy urzędów morskich przeprowadzili łącznie blisko 23 tys. inspekcji statków i kutrów rybackich, w wyniku których zatrzymano 36 jednostek w celu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. W celu wykonania postanowień art. 14 Konwencji, dotyczącego współpracy w zwalczaniu zanieczyszczania morza, inspektorzy urzędów morskich prowadzili obserwacje czystości wód Bałtyku. W latach 2000–2003 dokonano łącznie około 700 lotów i rejsów patrolowych, wykorzystując do tego celu jednostki pływające oraz śmigłowce i samoloty Urzędu Morskiego w Gdyni, Marynarki Wojennej, Wojewódzkiej Kolumny Transportu Sanitarnego w Gdyni oraz Policji. W 172 przypadkach wykrytych zanieczyszczeń morza podjęto akcje ratownicze mające na celu zebranie zanieczyszczenia z powierzchni wód morskich i zapobieżenie jego rozprzestrzenianiu. Łączne koszty akcji, poniesione przez administrację morską i Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa, wyniosły około 257,6 tys. zł. Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa w Gdyni, powołana do zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu, pomimo zapewnienia wykwalifikowanej obsługi kadrowej, nie posiadała wyposażenia pozwalającego na pełną realizację zadań wynikających z postanowień omawianego artykułu Konwencji Helsińskiej. Eksploatowane przez MSPiR statki zapewniały podjęcie w ciągu 8 godzin akcji zwalczania zanieczyszczeń tylko na 70 proc. nadzorowanego obszaru wód Bałtyku. Sprzęt do zwalczania zanieczyszczeń był w niewystarczających ilościach i znacznie wyeksploatowany. Koszty niezbędnego doposażenia oszacowano na blisko 153 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#TeresaWarchałowska">W latach 2000–2003 na polskich obszarach morskich nie wystąpiły przypadki zanieczyszczenia, które mogły spowodować bądź spowodowały zanieczyszczenie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego poza polskim terytorium i przyległym obszarem morskim, na którym Polska wykonuje jurysdykcję zgodnie z prawem międzynarodowym. W związku z tym nie zaistniała konieczność powiadamiania innych państw - stron Konwencji, których interesy były lub mogły być zagrożone, ani przeprowadzenia konsultacji w celu zapobieżenia, zmniejszenia i kontroli takiego zanieczyszczenia. Nie wystąpiły też przypadki, w których Polska ucierpiałaby wskutek zanieczyszczenia z terytorium kraju trzeciego. Wobec braku krajowego i portowych planów zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego - w których powinny być określone procedury alarmowania i informowania właśnie na tę okoliczność - oraz biorąc pod uwagę posługiwanie się w tym zakresie nieaktualnymi planami z lat dziewięćdziesiątych, Najwyższa Izba Kontroli uznała za niepełne wdrożenie postanowień Konwencji Helsińskiej w zakresie art. 14. Uznaliśmy, że projekt krajowego planu przygotowany w listopadzie 2003 r. wymaga uzupełnień, dotyczących m.in. współpracy z jednostkami podległymi i nadzorowanymi przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w zakresie rozwiązań dotyczących organizacji zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na brzegu morskim. W toku kontroli stwierdzono, że zgodnie z wymaganiami art. 11 Konwencji wprowadzony został do polskiego prawa zakaz zatapiania odpadów i innych substancji na obszarze Morza Bałtyckiego, dopuszczający jedynie zatapianie urobku z pogłębiania dna morskiego za zezwoleniem dyrektora urzędu morskiego. W urzędach morskich prowadzono rejestry rodzaju i ilości materiałów dopuszczonych do zatapiania oraz rejestry danych o rodzaju i ilości materiałów zatopionych. Badania kontrolne wykazały, że w pełni przestrzegano postanowień art. 16 Konwencji, dotyczących sprawozdawania i wymiany informacji. W Ministerstwie Infrastruktury opracowano i terminowo przekazano do Komisji Helsińskiej wszystkie wymagane raporty i informacje. W wyniku kontroli, niezależnie od realizacji wniosków, które kierowane są do każdej z kontrolowanych jednostek, Najwyższa Izba Kontroli uznała za niezbędne podjęcie działań o charakterze systemowym. Wnioski w tym zakresie, zawarte w informacji, skierowane zostały m.in. do ministrów: środowiska, infrastruktury oraz spraw wewnętrznych. Z informacji o działaniach podjętych przez adresatów wniosków systemowych wynika, że większość z nich została wdrożona, przy czym 4 z nich - bardzo istotne, rzutujące na to, iż ta realizacja postanowień jest niepełna - znajdują się w trakcie realizacji. Chodzi tu np. o przeprowadzenie przez Ministra Infrastruktury kompleksowej oceny stanu wdrożenia postanowień Konwencji Helsińskiej. Minister, w odpowiedzi na informację, która została mu przekazana, poinformował nas, iż podjął starania o pozyskanie środków na 2005 r., które pozwolą mu na przeprowadzenie tego zadania. Druga sprawa, która wymaga jak najszybszego załatwienia, to opracowanie krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego. Jak już wspominałam, projekt planu był zrobiony w listopadzie 2003 r., ale z informacji Ministra Środowiska wynika, że został on poddany konsultacjom pod koniec ubiegłego roku.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#TeresaWarchałowska">Powołano specjalną grupę roboczą do rozpatrzenia zgłoszonych uwag i w listopadzie ubiegłego roku odbyło się pierwsze spotkanie tej grupy, czyli sprawa jest na dobrej drodze. Kolejna sprawa, to opracowanie planów zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na wodach portowych. Projekty tych planów zostały już opracowane i przekazane właściwym organom do uzgodnień, a następnie do zatwierdzenia dyrektorom urzędów morskich. Następna sprawa, to kwestia doposażenia Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa. Tutaj, mimo podejmowanych działań poszukiwania środków w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska - bo problem tkwi w środkach - przez ministra infrastruktury i ministra środowiska, w ubiegłym roku takich środków nie uzyskano. Natomiast miały być wydatkowane na ten cel środki uzyskane z duńskiej pomocy w wysokości 1,4 mln euro. Oczywiście ta kwota jest dalece niewystarczająca według szacunków, które określały zapewnienie właściwego funkcjonowania Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa - przy czym gros z tych środków, ponad 120 mln zł, miałoby być przekazane na zakup statku i na budowę bazy ratowniczej w Świnoujściu. Na zakończenie pragnę poinformować, iż NIK będzie monitorować przebieg realizacji wniosków i być może w ciągu najbliższych dwóch-trzech lat podjęta zostanie - również w ramach współpracy - kolejna kontrola realizacji postanowień Konwencji Helsińskiej, bo jest ona przedmiotem zainteresowania wszystkich krajów nadbałtyckich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#KrzysztofFilipek">Dziękuję bardzo za informację. Przechodzimy do dyskusji i pytań.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#StanisławŻelichowski">Materiały przedstawione przez Najwyższą Izbą Kontroli napawają optymizmem. Celem Konwencji Helsińskiej była poprawa jakości wód Bałtyku. Sprawa jakości pracy na morzu, czyli kwestia odpadów i ścieków jest tylko fragmentem całego szeregu działań. Warto byłoby np. zająć się również kwestią zatopionych w czasie II wojny światowej olbrzymiej ilości środków chemicznych, które tkwią gdzieś na dnie morza. Nie chciałbym, abyśmy przeżyli to, co przeżyła Hiszpania, kiedy u jej brzegów przewożono w skandalicznych warunkach olbrzymie ilości ropy naftowej. My, w Europie, w ogóle nie jesteśmy przygotowani na tego rodzaju historie, gdyby jakiś szaleniec załadował statek jakimiś odpadami i chciał to w nieodpowiedzialny sposób przewozić. Mówię o tym dlatego, iż zawsze warto działać przed szkodą, a nie po szkodzie i nie można dopuścić do tego, by podobne historie miały miejsce na Bałtyku, gdzie są bardzo słabe wymiany wód i taka tragedia ekologiczna miałaby zupełnie inny wymiar. Jeśli chodzi o Konwencję, o te wszystkie „gorące” punkty, dotyczące jakości wód, to myślę, że Polska w dużej mierze je zrealizowała. W porównaniu z innymi krajami jesteśmy krajem wiodącym, mogącym poszczycić się osiągnięciami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#TadeuszWojtkowiak">Przykład Kołobrzegu skłania do zadania pytania: czy jesteśmy przygotowani do szybkiego reagowania na tego typu zagrożenia, czy jest pełna koordynacja odpowiednich służb?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#KrzysztofFilipek">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos? Nie słyszę. Zatem proszę panią dyrektor o odniesienie się do wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#TeresaWarchałowska">Poseł Stanisław Żelichowski słusznie zauważył, iż Konwencję Helsińską stworzono głównie w celu ochrony wód Bałtyku przed zanieczyszczeniami. Biorąc to pod uwagę, w pierwszym rzucie kontrola była skierowana właśnie na to zagadnienie i na realizację zadań przez poszczególne kraje w tym względzie. Nasza informacja dość jasno wykazała, co każdy kraj zrobił w tym względzie i jak my na tym tle wyglądamy. Poprawę widać gołym okiem. Niemniej ważną sprawą są transporty statków na morzu. Bo cóż z tego, że tych zanieczyszczeń wprowadzimy mniej czy oczyścimy rzeki i Bałtyk nie będzie zasilany zanieczyszczeniami, skoro wylewy będą pojawiały się na morzu. Tym bardziej że w przypadku Morza Bałtyckiego byłby to problem bardzo duży. Rzeczywiście sprawność funkcjonowania służb - choćby w przypadku sprawy kołobrzeskiej - pozostawia wiele do życzenia. Mówimy o tym w części szczegółowej naszej Informacji. Natomiast wydaje się, iż przynajmniej z punktu widzenia przygotowania do tego, by informować, alarmować - jesteśmy gotowi. Gorzej jest z działaniem. Dlatego trzeba wspomóc działania służb, które są za to odpowiedzialne, co wymaga odpowiednich środków. Oczywiście zwróciliśmy na to uwagę, bowiem jest to sprawa niebagatelna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#KrzysztofFilipek">Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos? Nie słyszę. Zatem skoro wszystko jest jasne, stwierdzam, iż Komisja przyjęła do wiadomości informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli postanowień Konwencji Helsińskiej. Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie pkt I porządku dziennego. Przechodzimy do pkt II - sprawy różne. Informuję, iż jutro odbędzie się posiedzenie Komisji o godz. 15.00 w sali nr 106. Porządek dzienny posiedzenia został poszerzony. W pierwszej kolejności przeprowadzimy pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Czy ktoś jeszcze chciałby zabrać głos w sprawach bieżących? Nie słyszę. Zatem dziękuję wszystkim. Zamykam posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>