text_structure.xml
38.9 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#RyszardHayn">Otwieram wspólne posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży i Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Witam wszystkich obecnych. W porządku dzisiejszych obrad przewidziano pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustaw o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Czy ktoś z państwa ma uwagi do porządku obrad? Nie widzę. Stwierdzam, że porządek obrad został przyjęty. Chciałem poinformować, że w dołączonym do projektu ustawy piśmie wicemarszałka Sejmu Tomasza Nałęcza skierowanym do Komisji było zawarte zalecenie zasięgnięcia opinii Komisji Finansów Publicznych. Przedstawi je poseł Franciszek Potulski, który jest członkiem obu Komisji.</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#AnnaRadziwiłł">Sama tematyka i potrzeba stworzenia przejrzystego systemu pomocy materialnej chyba nie budzi wątpliwości. W przyjętym przez Sejm exposé premiera Marka Belki była zawarta zapowiedź podjęcia stosownych prac legislacyjnych w tym zakresie. W gruncie rzeczy mamy do czynienia z dwoma dokumentami: programem rządowym nazwanym Narodowym Funduszem Stypendialnym oraz jego przełożeniem na formułę prawną, tzn. nowelizację ustawy o systemie oświaty. Dodatkowym powodem podjęcia prac legislacyjnych był wyrok z kwietnia 2004 r. Trybunału Konstytucyjnego wydany w odpowiedzi na wniosek rzecznika praw obywatelskich Andrzeja Zolla, stwierdzający, że zasady określające pomoc materialną powinny być regulowane ustawą, a nie rozporządzeniem Rady Ministrów. Konkluzją tego wyroku jest to, że obecnie obowiązujące regulacje z dniem 1 stycznia 2005 r. tracą swoją ważność. Dlatego strona rządowa apeluje o sprawne i szybkie przeprowadzenie procesu legislacyjnego. Projekt nowelizacji, a właściwie nowa wersja rozdziału ustawy o systemie oświaty traktującego o pomocy materialnej, opisuje w gruncie rzeczy trzy moduły: system stypendiów socjalnych, system stypendiów motywacyjnych oraz programy rządowe dotyczące tej dziedziny. System stypendiów socjalnych, który jest systemem otwartym, reguluje pewne zasady mogące być realizowane zarówno na poziomie obecnych możliwości finansowych jak również w sytuacji, kiedy środki byłyby znacznie zwiększone. Stypendia socjalne zarówno ciągłe jak i zasiłki mają dotyczyć grupy dzieci, w których rodzinach dochód na głowę kształtuje się poniżej 316 zł. W związku z tym, że na razie nie jest możliwe objęcie tym systemem całej populacji, co, według przybliżonych szacunków, wymagałoby sumy powyżej 1500 mln zł, art. 90d określa osoby najbardziej potrzebujące. Zasada ogólna stanowi, że pomoc materialna regulowana przez tą ustawę jest dzielona według określonego algorytmu, który jest zawarty w projekcie rozporządzenia dołączonego do projektu ustawy. Natomiast gminy określają w swoich uchwałach szczegółowe zasady przydziału stypendiów. Tekst projektu był przedmiotem obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Został przyjęty przez stronę samorządową z jedną uwagą dotyczącą uzasadnienia, która została uwzględniona. Dotąd pomoc materialna regulowana przez ustawę o systemie oświaty sięgała kwoty 10 mln zł. W uzasadnieniu do projektu ustawy jest mowa o 250 mln zł, z czego część socjalna stanowi ponad 100 mln zł. Tak więc mamy dziesięciokrotny wzrost kwoty przeznaczanej na stypendium socjalne. Zgodnie z proponowanymi zapisami stypendia szkolne socjalne są rozumiane nie tylko jako pomoc materialna, lecz także, czy nawet w głównej mierze, rzeczowa. Została wprowadzona nowa forma stypendium rzeczowego na dodatkowe usługi edukacyjne, tj. na dodatkowe zajęcia edukacyjne potrzebne danej grupie uczniów. Drugą istotną cechą tej nowelizacji jest wyraźne nastawienie na biednych uczniów, niezależnie od miejsca zamieszkania. Jest to więc próba wprowadzenia jednolitego systemu pomocy materialnej. Projekt ustawy nie wyczerpuje innych istniejących w Polsce form pomocy materialnej, w tym te regulowane przez Ministerstwo Gospodarki z programu rozwoju regionalnego oraz przez instytucje samorządowe.</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#RyszardHayn">Proszę o przedstawienie opinii Komisji Finansów Publicznych.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#FranciszekPotulski">Komisja Finansów Publicznych nie wnosi uwag do przedstawionego projektu ze względu na to, że świadczenia pomocy materialnej dla uczniów ujęte w ustawie, nie skutkują dodatkowymi kosztami dla budżetu ponad przewidzianymi w ustawie budżetowej na rok 2005.</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#BronisławDutka">Jak to możliwe, że tak znaczne zwiększenie wydatków nie ma wpływu na budżet państwa? Proszę o wskazanie źródła ich finansowania.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#FranciszekPotulski">Powtarzam, że świadczenia pomocy materialnej dla uczniów ujęte w ustawie nie skutkują dodatkowymi kosztami budżetu ponad przewidzianymi w ustawie budżetowej na rok 2005. Dotychczas część środków pochodziła z rezerw celowych. I tak Agencja Nieruchomości Rolnych, która przyznawała stypendia szkolne, od przyszłego roku nie będzie realizowała tego zadania i środki przeznaczone na nie przeszły do budżetu.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#BogusławWontor">W projekcie ustawy jest mowa o stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, które może być przyznawane uczniowi za wysoką średnią ocen z przedmiotów artystyczno-zawodowych oraz laureatom różnych konkursów artystycznych. Natomiast nie ma żadnej wzmianki o stypendiach dla uczniów szkół sportowych.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#JerzyCzerwiński">Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nosi datę 26 kwietnia, a projekt ustawy wpływa do Sejmu 12 października. Rząd zostawił nam półtora miesiąca na prace nad tą ustawą. Co się stanie, jeśli nie uda nam się zakończyć prac przed końcem roku? Czy to jest poważne traktowanie Izby? Czy jest to celowe działanie rządu, czy też pewna niezborność resortu edukacji? Po analizie rozporządzenia w sprawie ustalania wysokości dotacji celowej, a przede wszystkim terminu jej przekazania, wywnioskowałem, że dotacja na pierwsze półrocze ma być przekazywana gminom do końca kwietnia, w drugim zaś do końca października. Czy to oznacza, że gminy będą musiały kredytować wypłatę stypendiów socjalnych do czasu przekazania dotacji? Z jakich funduszy mają być wypłacane stypendia przyznawane za dobre wyniki w nauce?</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#EwaKantor">Minister Anna Radziwiłł powiedziała, że dodatkowe środki będą przeznaczane na pozalekcyjne zajęcia edukacyjne. Chciałam się dowiedzieć, o jakie formy zajęć chodzi? Czy to nie są zajęcia, które wynikają z realizacji podstawowych, konstytucyjnych zadań szkoły? Kto je będzie mógł realizować? Czy może dojść do sytuacji, w której pieniądze przeznaczone na stypendia socjalne nie dotrą do ucznia, tylko do organizacji pozarządowych organizujących zajęcia skierowane do grupy uczniów? Chciałam także dowiedzieć się, kto będzie pobierał stypendium socjalne? Jak rząd zamierza wykluczyć sytuacje, w których uczeń trzy razy powtarza rok w różnych szkołach? Jak będzie można rozliczać stypendia, które z jednej strony są przeznaczone na pokrycie kosztów dojazdu, podręczników, zakupu środków pomocy, a z drugiej na dodatkowe zajęcia edukacyjne? Czy będą one odnosiły się do poziomu wykształcenia? Jak się ma pomoc materialna w kontekście art. 90b ust. 3, który mówi, iż świadczenia pomocy materialnej mogą być udzielane tylko do czasu ukończenia realizacji obowiązku nauki wychowankom w ośrodkach niepublicznych i publicznych, a uczniom szkól publicznych i niepublicznych, młodzieży i dorosłym oraz słuchaczom kolegiów do czasu ukończenia kształcenia, nie dłużej jednak niż do 24 roku życia? Art. 90d ust. 6 mówi, że stypendium szkolne może być udzielane w kilku formach jednocześnie. Chciałam dowiedzieć się, kto je będzie wypłacał? Czy to będzie szkoła, czy też urząd gminy? Wydaje mi się, że projekt ustawy ma na celu stworzenie równych warunków dostępu do nauki dzieciom, które żyją w rodzinach znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Jaki jest zatem cel dodatkowych zajęć wyrównawczych? W jaki sposób gmina będzie mogła przeznaczać środki na zajęcia wyrównawcze? Ponadto chciałabym prosić stronę rządową o wyszczególnienie kwot i podanie źródeł pochodzenia środków przeznaczonych na pomoc materialną oraz wysokość dotacji, jakie otrzyma dana gmina.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#JarosławZieliński">Środowisko szkolne zwróciło się do mnie z pytaniem, dlaczego w projekcie ustawy została pominięta kwestia pomocy materialnej w postaci dopłaty do burs i internatów dla młodzieży uczącej się poza miejscem zamieszkania? W projekcie ustawy jest zapis umożliwiający udzielanie słuchaczom kolegiów nauczycielskich stypendium szkolnego z przeznaczeniem na całkowite lub częściowe pokrycie kosztów związanych z pobieraniem nauki poza miejscem zamieszkania. Dlaczego nie ma w nim mowy o uczniach? Chciałbym poznać opinię strony rządowej w tej sprawie. Druga moja uwaga dotyczy stypendium Prezesa Rady Ministrów. Warto się zastanowić nad tym, czy powinno być ono wpisane do projektu ustawy? Odnosząc się do art. 90h ust. 4, który mówi, iż to stypendium wynosi 258 zł miesięcznie, chciałem dowiedzieć się, na jakiej postawie została ustalona wspomniana kwota i dlaczego została wpisana do projektu ustawy? Proszę pamiętać, że tego rodzaju kwota jest zmienna i dlatego zasadą jest niewpisywanie konkretnych kwot do ustawy. Należałoby ją inaczej określić.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#StanisławKopeć">Odniosę się do kwestii stypendiów przyznawanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych, ponieważ chodzi o kwotę ponad 100 mln zł i niebagatelną liczbę uczniów ok. 49 tys., jak również fakt kilkuletniego okresu obowiązywania tego systemu. Uczniowie, którzy chodzili do szkół ponadgimnazjalnych i maturalnych zarazem, spełniali wymogi ówczesnego regulaminu przyznawania stypendium. Czy kryteria zawarte w projekcie ustawy likwidują ówczesne? Czy w związku z tym, że do czerwca 2005 r. Agencja będzie kontynuować wypłacanie stypendiów, nie dojdzie do dublowania zadań w tym systemie przez okres pierwszego półrocza? Chciałbym także poznać wysokość stypendium, jakie trafi do potrzebującego dziecka z rodziny byłego pracownika PGR. Czy działania pomostowe dla studentów prowadzone przez Agencję nadal pozostaną w jej gestii? Na koniec chciałbym podkreślić, że dotychczasowy system miał swoje zasługi w promowaniu edukacji na poziomie średnim.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#WitoldGintowtDziewałtowski">Jak wynika z przedstawionego projektu jednostki samorządu terytorialnego mają być jednym z głównych wykonawców postanowień zawartych w projekcie, który był konsultowany w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Strona samorządowa przedstawiła swoje stanowisko, które jest nam niezbyt dobrze znane. Stąd chciałbym prosić stronę rządową o zapoznanie Komisji z treścią rozstrzygnięć przyjętych przez stronę samorządową. Ponadto, odnosząc się do opinii prawnej Biura Studiów i Ekspertyz na temat projektu, chciałbym powiedzieć, że zgadzam się ze stanowiskiem autora tej opinii dotyczącym art. 90f. Otóż wydaje mi się, że upoważnienie zawarte w projekcie ustawy, a kierowane do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego jest zbędne i narusza pewien porządek obecnie funkcjonujący. Być może byłoby lepiej pozostawić te uprawnienia w gestii organów wykonawczych, co byłoby bardziej czytelne i jednoznaczne, tym bardziej że de facto wójt, burmistrz czy starosta będą zawsze osobami bezpośrednio odpowiedzialnymi za sposób wykonywania przepisów ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#KrystynaSzumilas">Chciałabym poznać stanowisko resortu edukacji w kwestii ustalenia regulaminu przez radę gminy czy też radę miasta. Proponowany zapis może skutkować orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego zarzucający ustawodawcy, że warunków pomocy nie określa ustawa, lecz akt niższej rangi. Chciałabym dowiedzieć się, jak rząd wyobraża sobie wejście tej ustawy w życie, które powinno nastąpić 1 stycznia 2005 r. w sytuacji, kiedy dzisiaj mamy już 16 listopada. Przecież samorządy muszą mieć czas na uchwalenie regulaminu. Kiedy w tej sytuacji uczniowie otrzymaliby pierwsze stypendium?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#MariaNowak">Projekt ustawy mówi, że przyznanie stypendium jest fakultatywne i może się zdarzyć, że uczeń nie dostanie go, mimo spełnienia warunków, ponieważ gminy nie będzie na to stać. Rząd przedstawia projekt pomocy dla uczniów, który jest słusznym krokiem. Niemniej mój niepokój budzi zawarte w uzasadnieniu zdanie, które mówi, iż zgodnie z wprowadzoną regulacją źródłem pomocy materialnej o charakterze socjalnym będzie dotacja celowa z budżetu państwa, uzupełniona ewentualnie środkami własnymi gmin. Chciałabym dowiedzieć się, jak rząd rozumie słowo „ewentualnie”?</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#DorotaKwaśniewska">Chciałam dowiedzieć się, czy zmiana sposobu finansowania nie odbije się negatywnie na sytuacji dzieci z rodzin popegeerowskich? Przypomnę, że miejsce urodzenia, zamieszkania determinuje w większości przypadków drogę edukacyjną dziecka. Ponadto chciałam dowiedzieć się, czy dopłaty bezpośrednie, jakie będą otrzymywali rolnicy, będą wpływać na wysokość przyznawanego stypendium?</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#MieczysławKasprzak">Do określenia kryterium dochodu członka rodziny w celu otrzymania stypendium socjalnego potrzebne jest wyliczenie dochodu gospodarstwa rolnego. Dotychczas było pięć sposobów jego liczenia, co wywoływało liczne kontrowersje. Dochód był zawsze zawyżany. Obecne zasady liczenia dochodu z gospodarstwa rolnego uniemożliwiają uzyskanie stypendium przez studentów. Chciałbym dowiedzieć się, w jaki sposób rząd przewiduje obliczanie tego dochodu?</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#KrzysztofBaszczyński">W uzasadnieniu projektu jest mowa o tym, że w budżecie państwa na 2005 r. na pomoc stypendialną przeznaczono 258 mln zł oraz że jej zakres w kolejnych latach będzie uzależniony od wielkości środków przeznaczanych corocznie na ten cel w budżecie państwa, a także stopnia zaangażowania się jednostek samorządu terytorialnego w realizację tego programu. Może to oznaczać, że ilość środków może ulec zmniejszeniu. Czy jest określony zapis, który by temu zapobiegał?</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#AntoniStryjewski">Kiedy pracowaliśmy nad ustawą o świadczeniach rodzinnych, przedstawiono pewien system pomocy państwa dla rodzin, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej. Z tego systemu wyłączono studentów. Ówczesny rząd twierdził, że studenci dostają pomoc ze strony państwa w formie stypendium. Teraz oto kreujemy system dodatkowej pomocy dla uczniów od piątej klasy szkoły podstawowej do 24 roku życia. Okazuje się, że ci sami uczniowie będą dostawać pomoc socjalną w formie zasiłku rodzinnego oraz stypendium socjalne. Mamy więc sytuację, w której dochodzi do dublowania systemu pomocy socjalnej państwa. Chciałem dowiedzieć się, dlaczego włączono w ten system studentów, ograniczając pomoc państwa do stypendium socjalnego i dlaczego uczniowie są dodatkowo premiowani? Nie należy studentów wykluczać z pomocy państwa w zakresie rodzinnym, zwłaszcza że ci studenci w większości żyją w rodzinach. Ponadto proszę zwrócić uwagę, że w ustawie znajduje się wiele zapisów, które mogą skutkować dziś nieprzewidywalnymi problemami. Tak się stało w przypadku ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdzie wprowadzono preferencje dla rodzin niepełnych. W efekcie mamy ogromną liczbę rozwodów, konkubinatów i dzieci pozamałżeńskich. Stypendium szkolne jest przyznawane nie tylko z powodu ubóstwa lecz także z powodu braku pełnej rodziny, co może rodzić sytuacje patologiczne. Ponadto nie zawsze trudności w rodzinie są prawidłowo opisane i mogą stanowić pole do daleko idących nadużyć. Projekt ustawy mówi, że stypendium szkolne jest udzielane w formie bezgotówkowej. Ale pozostawiono furtkę, która jednak umożliwia wypłatę w gotówce. W przypadku sytuacji patologicznych może okazać się, że pomoc przeznaczana na zwalczanie ubóstwa będzie przyczyniać się do szerzenia patologii. W ustawie o o świadczeniach rodzinnych do wspólnego dochodu włączano elementy pomocy socjalnej państwa. W przypadku tego projektu mamy wyłączenie chociażby stypendiów z dochodu rodziny. Być może jest to dobre rozwiązanie, ale czy spójne z innymi regulacjami. Czy nie dojdzie do rozdźwięku między pomocą socjalną dla studentów, uczniów a pomocą dla rodzin? Ponadto nie ma zapisu mówiącego o tym, że zasiłek szkolny może być przyznany jednorazowo lub kilkakrotnie. W projekcie mówi się o tym, że stypendium za wyniki w nauce będzie wypłacane raz w semestrze, nie precyzując terminu. Nie ma też określonego terminu wypłacania dotacji gminom. Ponadto limitowanie pomocy szkolnej w danej gminie do wysokości 5 proc. dotacji może spowodować, że część dzieci jej nie otrzyma, ponieważ zakres biedy będzie tak duży, iż nie będzie można pomóc wszystkim dzieciom. Czy zatem chodzi nam o rzeczywistą pomoc, czy tylko o wydatkowanie pewnej kwoty, na którą jest przyzwolenie rządu? Czy nie byłoby bardziej uzasadnione przyznawanie stypendium po pierwszym semestrze w sytuacji, kiedy uczeń mobilizowany trudną sytuacją rodzinną dobrze się uczy? Czy rząd, dyskutując z przedstawicielami samorządu, rzeczywiście przedstawił im gwarancje finansowe w formie realnej, a nie w postaci potencjalnego odpisu z wpływów z podatku od osób prawnych i fizycznych?</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#AnnaRadziwiłł">Rozumiem, że niektóre sprawy poruszone przez członków Komisji będą przedmiotem debaty w trakcie omawiania projektu ustawy. Odnosząc się do wypowiedzi posła Bogusława Wontora, chcę powiedzieć, że o ile Ministerstwo Kultury jest organem prowadzącym dla szkół artystycznych, o tyle klasy sportowe i szkoły sportowe są przedmiotem troski Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu. Tak więc w regulacjach ministra edukacji narodowej i sportu mieszczą się te klasy i ich uczniowie. Odnosząc się do wypowiedzi posła Jerzego Czerwińskiego, chciałam zwrócić uwagę, że proces uzgodnień dosyć długo trwa. Oznacza to, że projekt został zgłoszony w uzgodnieniu z projektem budżetu państwa, o czym mówił minister Franciszek Potulski. Konsekwencje finansowe projektu ustawy są uwzględnione w projekcie budżetu państwa na rok 2005. Wszelkie formy stypendium, czy to mówimy o stypendium socjalnym ciągłym, czy też o zasiłku, czy o stypendium motywacyjnym zawsze są adresowane do danego ucznia, któremu stypendium zostało przyznane. Dodam, że istotą nowego systemu pomocy socjalnej jest to, że skierowana jest do uczniów z rodzin potrzebujących, o niskim dochodzie na członka rodziny, niezależnie od tego, czy jest to uczeń mieszkający w mieście, czy na wsi, czy w danym regionie. Chcieliśmy w ten sposób uregulować te kwestie, ponieważ istnieją innego typu formy pomocy materialnej uwzględniające sprawy środowiska uczniowskiego jak choćby te regulowane przez Ministerstwo Gospodarki korzystające z funduszy europejskich, które są skierowane do uczniów z terenów wiejskich. Natomiast ustawa o systemie oświaty reguluje sprawy dotyczące uczniów, którzy ze względu na warunki materialne potrzebują pomocy, niezależnie od tego, z jakich regionów czy środowisk pochodzą. I także jest prawdą, że rzeczywiście jest czasem mniej, ale za to równiej. Dzięki temu systemowi zwiększa się, przynajmniej potencjalnie, krąg objętych osób tą pomocą. Na pewno w trakcie szczegółowych negocjacji zgodzimy się co do tego, żeby zlikwidować zapis określający kwotę stypendium premiera. Ustawa o systemie oświaty dotyczy uczniów i słuchaczy Kolegium Nauczycielskiego, a nie studentów. Sprawy stypendiów studenckich są regulowane w ustawie o szkolnictwie wyższym i w rozporządzeniach wynikających z delegacji. W uzasadnieniu, jak zauważył poseł Krzysztof Baszczyński, jest zapisane, że z sumą 258 zł mogą dziać się różne rzeczy w zależności od wysokości corocznych budżetów. Niestety, może ona rzeczywiście zmaleć. Uzasadnienie nie mówi, ani że nie może zmaleć, ani że nie może się zwiększyć, tylko uzależnia to po prostu realistycznie od kolejnych budżetów uchwalanych przez parlament. Myślę, że jedną z pokus każdego ustawodawcy jest regulacja ponad miarę. Nie chciałabym mieć w Polsce aktów prawnych, które regulują wszystko, ponieważ i tak wszystkiego nie obejmują, a bardzo często usztywniają bardzo rozsądne zachowania ludzi. Dlatego staraliśmy się zachować proporcje między nadregulacją a niedoregulacją.</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#JoannaRozwadowskaSkrzeczyńska">Nawiązując do wypowiedzi członków Komisji, opinii Biura Studiów i Ekspertyz, gdzie uwagę poświęca się art. 90f, w którym jest mowa o tym, że rada gminy uchwala regulamin udzielania pomocy materialnej, chciałabym się skupić na wątku formalnym i merytorycznym. Ta sprawa była przez nas bardzo długo analizowana. Zastanawialiśmy się, w jaki sposób wyprowadzić system pomocy socjalnej, w którym realizujemy wprost konstytucyjny obowiązek uregulowania dostępu do pomocy o charakterze socjalnym w sposób równy dla całej populacji uczniów. Na marginesie dodam, że system motywacyjny zależy od woli ustawodawcy zwykłego. Może funkcjonować tak, jak go ukształtuje zwykły ustawodawca. Natomiast system pomocy socjalnej wywodzi się wprost z konstytucji, gdzie zasada równego dostępu do tych świadczeń jest sprawą fundamentalną. Wspomniane upoważnienie dla rady gminy stanowi bardzo ważne ogniwo w prowadzeniu i kształtowaniu systemu pomocy socjalnej. Projekt ustawy podlegał bardzo szczegółowej ocenie Rady Legislacyjnej jak również Biura Studiów i Ekspertyz, które nie uznały, że to rozwiązanie w istocie nie spełnia wymogów konstytucyjnych. Analizowany był zarówno przez Radę Legislacyjną jak i Biuro Studiów i Ekspertyz charakter prawny i znaczenie regulaminu rady gminy. Na poziomie ustawy zostały określone warunki dostępu do świadczeń oraz wytyczne, jakimi będzie się kierował przyznający świadczenie w sytuacji, gdy środki finansowe nie pozwolą zabezpieczyć całej populacji uprawnionej, tj. takiej, która spełnia kryterium dochodowe. Ustawodawca zapisał precyzyjne wytyczne. Zostały określone formy udzielania świadczeń, maksymalna i minimalna wysokość świadczenia oraz szereg kwestii szczegółowych związanych z ich przyznawaniem. Jest sprawą oczywistą, że ostateczne przyznanie świadczenia będzie decyzją administracyjną i będzie należało do wójta i burmistrza. Tak się zakończy ten proces. Ale pomiędzy ustawą a finalnym etapem, w którym do konkretnego ucznia dotrze określone świadczenie, jest pewien moment, w którym, w naszej ocenie, ważne jest, by rada gminy mogła wytyczyć pewne kierunki udzielania tej pomocy. W proponowanym rozwiązaniu rada gminy będzie musiała w regulaminie ustalić kierunki dla procesu podejmowania decyzji. Jednym z elementów, które ma się znaleźć w regulaminie, będzie ustalenie wysokości stypendium w zależności od sytuacji materialnej ucznia i jego rodziny. Nie chodzi o wysokość stypendium dla konkretnego ucznia. Rada gminy, znając liczbę uprawnionych osób, w sytuacji, gdy otrzyma określone środki rozproszone wspomnianym algorytmem w sposób równy, wedle kryteriów zobiektywizowanych dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, powinna podjąć decyzję, czy udziela więcej stypendiów w mniejszej kwocie, czy też mniej w większej kwocie. O tym mówi tutaj ustawodawca. Jest to ważna sprawa dla kreowania przez gminę pewnej polityki udzielania pomocy materialnej. W kwestii formy udzielania stypendium szkolnego w zależności od potrzeb uczniów zamieszkałych na terenie gminy, chciałam powiedzieć, iż wydaje się nam bardzo ważne, żeby rada gminy mogła, analizując wcześniej dopuszczalne formy udzielania stypendium, wypowiedzieć się, czy te środki przeznaczyć na sfinansowanie najbiedniejszym uczniom zajęć wyrównawczych, czy też udzielić stypendium w formie pomocy rzeczowej bądź w innej postaci. Rada gminy będzie mogła wytyczyć pewne kierunki i kształtować politykę pomocy o charakterze socjalnym.</u>
<u xml:id="u-20.1" who="#JoannaRozwadowskaSkrzeczyńska">Jeżeli formami podstawowymi udzielania tych świadczeń będą środki rzeczowe, być może w uchwale rada będzie musiała rozstrzygnąć o formach organizacyjnych pomocy dla ucznia. Z opinii Biura Studiów i Ekspertyz wynika może tylko to, że jej autorzy mają szczególne wątpliwości w kwestii dotyczącej wysokości stypendium szkolnego. Uważam, że ważne dla całego systemu byłoby zachowanie przez radę gminy kompetencji w tym zakresie. To nie jest odosobniony przypadek, ponieważ znamy uchwałę rady gminy w sprawie skargi nauczyciela dotyczącej regulaminu wynagradzania nauczycieli. Taka formuła prawna funkcjonuje i ona jednocześnie szanuje konstytucyjną zasadę autonomii samorządu terytorialnego oraz zasadę współuczestnictwa w kreowaniu tego systemu. Wydaje się nam, że jest to bardzo ważne ogniwo od strony formalnej i merytorycznej także dla tej ustawy. Odpowiadając na pytanie posłanki Ewy Kantor, chciałam powiedzieć, że dodatek dla uczniów przeznaczony na finansowanie pewnych kosztów związanych z pobieraniem nauki poza miejscem zamieszkania jest przyznawany na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Z prawa do tego dodatku są wyłączeni słuchacze kolegiów. Nie chcieliśmy powielać tej formy względem uczniów, natomiast zachowaliśmy ją w stosunku do słuchaczy kolegiów. Odpowiadając posłowi Jerzemu Czerwińskiemu, chcę poinformować, że stypendium za wyniki w nauce jest całkowicie fakultatywnym stypendium, którego przyznanie zależy tylko od decyzji organu prowadzącego szkoły. Stąd udzielanie stypendium za wyniki w nauce w przypadku szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego jest ich zadaniem własnym, a w przypadku szkół prowadzonych przez inne podmioty, jest zadaniem organów je prowadzących. Podkreślam, że jest to stypendium o charakterze motywacyjnym i fakultatywnym. Projekt ustawy wraz z aktami wykonawczymi był przedmiotem obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która przyjęła go z jedną uwagą dotyczącą uzasadnienia. Odnośnie do pytania dotyczącego sposobu wyliczania dochodu uprawniającego ucznia do ubiegania się o pomoc, chcę powiedzieć, że będzie ustalany na zasadach takich samych, na jakich jest określony dla świadczeń systemu pomocy społecznej. Mamy w tym miejscu odesłanie do ustawy o pomocy społecznej. Tak więc w tym zakresie nie kreowaliśmy własnych rozwiązań, uznając, że tamte są wyczerpujące. W kwestii przepisów końcowych i przejściowych oraz pytania dotyczącego dublowania się świadczeń, chcę powiedzieć, że pierwsze pół roku będzie okresem wygaszania starego systemu i wdrażania nowego. Można powiedzieć, że nowy system zacznie funkcjonować w całości od 1 września 2005 r., dlatego że jeżeli przeanalizujemy przepisy przejściowe, to widzimy, że ustawa zacznie działać w trakcie roku szkolnego. Wszyscy zatem uczniowie, wobec których jest realizowana pomoc na podstawie dotychczasowych przepisów ustawy o systemie oświaty, zachowują ją na czas, na który została im przyznana. W przypadku uczniów zastanych ze świadczeniami z Agencji Nieruchomości Rolnych ich zastana sytuacja jest respektowana i do końca roku szkolnego funkcjonują dotychczasowe zasady. Do dnia 31 stycznia 2005 r. będą składane wnioski o udzielenie świadczeń na podstawie przepisów tej ustawy, bo przecież populacja osób, która otrzyma świadczenia znacznie się zwiększy.</u>
<u xml:id="u-20.2" who="#JoannaRozwadowskaSkrzeczyńska">Tak więc ten mechanizm zacznie działać w początkach roku kalendarzowego.</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#GrażynaKida">W kwestii wyszczególnienia środków przeznaczanych na bardzo szeroko rozumianą pomoc materialną dla uczniów chcę poinformować, że w projekcie ustawy budżetowej na rok 2005 są zapisane łącznie środki w wysokości prawie 356 mln zł. W tej kwocie zawiera się rezerwa celowa przeznaczona na stypendia premiera dla uczniów szczególnie uzdolnionych w wysokości 12.800 tys. zł oraz rezerwa nr 15 - stypendia i pomoc materialna dla młodzieży pochodzącej z terenów wiejskich w wysokości 70.700 tys. zł. Dodam, że te stypendia i pomoc materialna jest współfinansowana ze środków pomocowych Unii Europejskiej. Również w budżecie ministra edukacji są zaplanowane środki na stypendia ministra dla uczniów szczególnie uzdolnionych, w tym również uczniów szkół sportowych. Minister kultury ma również pieniądze zarezerwowane na ten cel. Jest też rezerwa nr 55 w kwocie 258 mln zł przeznaczona na program stypendialny. Łącznie daje to sumę 356 mln zł.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#MieczysławKasprzak">Wiem, że wiele samorządów gminnych ma pretensje do posłów za uszczęśliwianie ich różnymi projektami. Myślę, że gminy będą ponosić całą odpowiedzialność za realizację tego zadania. Wydaje mi się, że pomocne w pracy nad projektem ustawy byłoby stanowisko Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ jest szereg niewiadomych takich jak finansowanie kosztów obsługi pomocy, sprawy związane z przepływem środków pieniężnych.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#MariaNowak">Czy wszyscy uczniowie, którzy spełnią kryteria określone w projekcie ustawy otrzymają pomoc stypendialną?</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#BogusławWontor">Miałem na myśli w swoim pytaniu szkoły mistrzostwa sportowego, które niczym się nie różnią od szkół artystycznych zapisanych w projekcie ustawy.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#JerzyCzerwiński">Nie uspokoiła mnie wypowiedź minister Anny Radziwiłł dotycząca terminu wejścia w życie tej ustawy. Niepoważne jest też powoływanie się na uzgodnienia z projektem ustawy budżetowej. W ten sposób musielibyśmy wszystkie ustawy, które przynoszą skutki budżetowe, zacząć rozpatrywać od dnia 30 września, kiedy to projekt budżetu pojawia się w Sejmie. W związku z tym, że może dojść do niejasnych sytuacji związanych z wprowadzaniem tej ustawy w życie, proponowałbym, aby resort edukacji przyjrzał się przepisom przejściowym, ponieważ one nie wyczerpują wszystkich sytuacji, jakie mogą się zdarzyć. Po drugie chciałbym zauważyć, że rząd znowu przerzuca na gminy i na powiaty odpowiedzialność za dość duży obszar motywacyjnego systemu stypendialnego. Jednostki samorządu terytorialnego będą dotowane w zakresie stypendiów socjalnych, nie mają własnych środków. W projekcie ustawy nie są też wskazane środki, które mają być przeznaczone na stypendia fakultatywne. W efekcie rząd przerzuca na barki samorządów część odpowiedzialności, nie dając im dodatkowych pieniędzy z budżetu państwa.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#AlinaKozińska">Mam za sobą bardzo wiele posiedzeń rad gminnych i w związku z tym mogę sobie wyobrazić, jak będzie przyjęta ta propozycja, zwłaszcza przez samorządy wiejskie. Wydaje mi się, że koncepcja polegająca na przeniesieniu tych środków do samorządów, które następnie by je dzieliły, jest wspaniała. Natomiast praktyczne wykonanie będzie zależało od tego, jak zostaną uchwalone regulaminy stypendialne. W tej chwili zupełnie nie wiadomo, kto ma podejmować decyzje w zakresie formy pomocy stypendialnej. Tak więc o efektywności wykorzystania narzędzia finansowego w wyrównywaniu szans edukacyjnych tak naprawdę zadecydują konkretne regulaminy stypendialne, do opracowania których samorządy są zupełnie nieprzygotowane. Wydaje mi się, że powinniśmy się zastanowić, w jaki sposób pomóc samorządom w wykonaniu tego zadania. Wiem, że samorządy bardzo często nie są przygotowane do podejmowania nowych wyzwań. W ciągu kilku miesięcy powinny opracować regulaminy, które w szkołach społecznych były wypracowywane przez kilka czy kilkanaście lat. Zatem rząd znowu przerzuca na samorządy nowe zadanie bez żadnego wsparcia merytorycznego. Same pieniądze mogą nie wystarczyć.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#StanisławKopeć">Z treści uzasadnienia rozumiem, że uczeń, który otrzyma stypendium szkolne, nie ma prawa do stypendium pochodzącego ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, które nie może przekraczać sumy 250 zł miesięcznie. Czy to jest poprawne rozumowanie?</u>
</div>
<div xml:id="div-28">
<u xml:id="u-28.0" who="#EdwardSobański">Apeluję do posłów, aby w projekcie ustawy uwzględnić wszystkie podmioty, które działają na terenie placówek oświatowych, w tym rady rodziców, rady szkół i rady oświatowe. Opinia tych rad powinna być brana pod uwagę podczas podejmowania decyzji o rozdysponowaniu środków w zakresie pomocy stypendialnej.</u>
</div>
<div xml:id="div-29">
<u xml:id="u-29.0" who="#WitoldGintowtDziewałtowski">Chciałem poinformować, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej tradycyjnie na wszystkie posiedzenia, podczas których rozpatruje projekty ustaw dotyczące funkcjonowania samorządów terytorialnych, zaprasza przedstawicieli wszystkich organów samorządu terytorialnego i wszystkich korporacji samorządowych. Tak samo i na to posiedzenie tego rodzaju zaproszenia zostały wysłane. Mamy potwierdzenia, że wszyscy je otrzymali. Zainteresowani, w tym również Związek Gmin Wiejskich RP, powinni uczestniczyć w dzisiejszym posiedzeniu. Z tego, co wiem, wszystkie korporacje samorządowe uznały, iż wyraziły swoje stanowisko podczas obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, stanowisko pozytywne chciałbym zaznaczyć. Stwierdziły, że ich obecność na dzisiejszym posiedzeniu nie jest konieczna i aprobują rozwiązania zaprezentowane w projekcie rządowym. Ponadto wydaje mi się, że dzisiaj w wymianie poglądów powoli zmierzamy do coraz bardziej szczegółowych rozstrzygnięć. Stąd też proponowałbym przystąpić do kolejnego etapu procedowania.</u>
</div>
<div xml:id="div-30">
<u xml:id="u-30.0" who="#AnnaRadziwiłł">Podczas dyskusji padło podstawowe pytanie, czy rzeczywiście po uchwaleniu tej ustawy wszyscy uczniowie i słuchacze kolegium, w rodzinach których dochód na głowę nie przekroczy ustalonej wysokości, dostaną stypendia. Otóż nie dostaną. Ja jeszcze raz powtórzę, że gdybyśmy wzięli pod uwagę populację uczniów i słuchaczy z tych rodzin, to stypendia w takiej postaci wymagałyby wydzielenia w budżecie kwoty powyżej 1500 mln zł. Chodzi o to, żeby w tej chwili stworzyć system, w którym na razie dostaną pomoc ci najbiedniejsi z biednych, na co na razie wystarcza. W porównaniu do zeszłego roku nastąpi ogromny przyrost kwoty budżetowej przeznaczonej na te cele. Natomiast nie ma w tej chwili możliwości, żeby automatycznie przyznawać stypendium każdemu uczniowi z rodziny, w której dochód na głowę jest niższy niż określona kwota. W kwestii szkół mistrzostwa sportowego chcę poinformować, że mieszczą się w grupie szkół, do których są kierowane nagrody ministra edukacji narodowej i sportu. W sprawie przepisów przejściowych chcę powiedzieć, że w trakcie debaty będziemy się przyglądać, czy są one w pełni adekwatne do potrzeb.</u>
</div>
<div xml:id="div-31">
<u xml:id="u-31.0" who="#RyszardHayn">Stwierdzam, że zakończyliśmy pierwsze czytanie projektu ustawy. Proponuję przystąpić do rozpatrywania poszczególnych zapisów projektu.</u>
</div>
<div xml:id="div-32">
<u xml:id="u-32.0" who="#AntoniStryjewski">Proponuję, aby Komisja powołała podkomisję do rozpatrzenia tego projektu.</u>
</div>
<div xml:id="div-33">
<u xml:id="u-33.0" who="#RyszardHayn">Przystępujemy do głosowania. Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku posła Antoniego Stryjewskiego o powołanie podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustaw o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw? Stwierdzam, że Komisje 16 głosami za, przy 7 przeciwnych i 2 wstrzymujących się, powołały podkomisję. Zostały zgłoszone następujące kandydatury posłów: Antoni Stryjewski (RKN), Krystyna Szumilas (PO), Dorota Kwaśniewska (PSL), Franciszek Potulski (SLD), Jarosław Zieliński (PiS), Barbara Hyla-Makowska (SLD), Witold Gintowt-Dziewałtowski (SLD). Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Komisja powołała podkomisję nadzwyczajną do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustaw o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw w przedstawionym składzie. Sprzeciwu nie słyszę. Pozostało ustalenie terminu przedstawienia sprawozdania podkomisji. Proponuję 23 listopada. Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Komisja wyznaczyła termin przedstawienia przez podkomisję nadzwyczajną sprawozdania ze swoich prac do 23 listopada. Sprzeciwu nie słyszę. Zamykam posiedzenie połączonych Komisji.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>