text_structure.xml
45.3 KB
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<xi:include href="PPC_header.xml" />
<TEI>
<xi:include href="header.xml" />
<text>
<body>
<div xml:id="div-1">
<u xml:id="u-1.0" who="#TadeuszLewandowski">Otwieram posiedzenie Komisji Rodziny. Witam zaproszonych gości. Porządek dzisiejszego posiedzenia przewiduje rozpatrzenie odpowiedzi na dezyderat nr 16 Komisji Rodziny w sprawie naturalnego karmienia oraz opieki nad kobietami karmiącymi piersią. Czy są uwagi do porządku dziennego?</u>
</div>
<div xml:id="div-2">
<u xml:id="u-2.0" who="#JanRulewski">Czy jest przedstawiciel Polskiego Komitetu UNICEF?</u>
</div>
<div xml:id="div-3">
<u xml:id="u-3.0" who="#TadeuszLewandowski">Nie widzę.</u>
</div>
<div xml:id="div-4">
<u xml:id="u-4.0" who="#JanRulewski">Czy był w ogóle zaproszony?</u>
</div>
<div xml:id="div-5">
<u xml:id="u-5.0" who="#TadeuszLewandowski">Nie. Przedstawiciele Polskiego Komitetu UNICEF byli na posiedzeniu, podczas którego rozpatrywaliśmy problem karmienia piersią.</u>
<u xml:id="u-5.1" who="#TadeuszLewandowski">Proponuję następujący tryb pracy: najpierw zwrócimy się do pana ministra o przedstawienie odpowiedzi na nasz dezyderat, następnie przejdziemy do pytań i dyskusji, po czym podsumowanie, czyli przyjęcie lub nie odpowiedzi na dezyderat. Czy jest sprzeciw wobec tej propozycji? Nie widzę. Oddaję głos panu ministrowi.</u>
</div>
<div xml:id="div-6">
<u xml:id="u-6.0" who="#MaciejPiróg">W odpowiedzi na dezyderat Komisji Rodziny z dnia 26 maja br., minister zdrowia Franciszka Cegielska przesłała w dniu 12 lipca br. odpowiedź na ręce marszałka Sejmu Macieja Płażyńskiego.</u>
<u xml:id="u-6.1" who="#MaciejPiróg">Program karmienia piersią, wprowadzony i koordynowany z poziomu ministra zdrowia od kilku lat w ramach opieki perinatalnej i w ramach zrekonstruowanego Programu Opieki Perinatalnej w Polsce, został także na 2000 r. zaaprobowany i przyjęty przez ministra zdrowia w kształcie, który został określony w ramach tegoż programu i z jego jakby jedną częścią, dotyczącą programu upowszechnienia karmienia piersią, w wysokości budżetu 100 tys. zł.</u>
<u xml:id="u-6.2" who="#MaciejPiróg">O częściach tego programu będzie mówiła pani docent. Ja natomiast chciałbym się odnieść do jednej, istotnej rzeczy, którą państwo również podnieśli w dezyderacie, a która swoje przełożenie ma w pracach rządu i w efekcie tych prac został skierowany do sejmowej Komisji Nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego projekt ustawy o żywności i warunkach żywienia, która daje ministrowi zdrowia delegacje do regulowania pewnych rozwiązań - związanych ze środkami spożywczymi zastępującymi mleko matki - w sprawie reklamy itd. Do bardziej szczegółowych uwag na ten temat - wykraczających poza odpowiedź na dezyderat - jesteśmy przygotowani.</u>
<u xml:id="u-6.3" who="#MaciejPiróg">Teraz proszę prof. Janusza Szymborskiego o kilka zdań na temat nadzoru specjalistycznego i wszystkich innych spraw, związanych z programem upowszechnienia karmienia piersią.</u>
</div>
<div xml:id="div-7">
<u xml:id="u-7.0" who="#JanuszSzymborski">Zabieram głos w sprawie, która - z punktu widzenia nadzoru merytoryczno-organizacyjnego - jest sprawą dobrą. Poza szczepieniami, poza programem badań przesiewowych, program upowszechnienia karmienia piersią należy do tych, od lat dobrze realizowanych programów, które sytuują nasz kraj pośród wiodących krajów w Europie i na świecie - czego dowodem są prezentacje na ważnych kongresach międzynarodowych. Jest to programem, który co najmniej tyle - a może nawet więcej - pozytywnego w skutkach przyniósł, co najbardziej wysublimowana aparatura.</u>
<u xml:id="u-7.1" who="#JanuszSzymborski">Instytut Matki i Dziecka szacuje, że realizacja programu upowszechnienia karmienia piersią miała największe znaczenie w ostatnim dziesięcioleciu, jeżeli chodzi o uwarunkowania obniżenia współczynnika niskiej masy urodzeniowej, a przede wszystkim współczynnika umieralności niemowląt. Współczynnik ten za rok ubiegły wynosi 8,5 promila, co jest bardzo istotnym osiągnięciem.</u>
<u xml:id="u-7.2" who="#JanuszSzymborski">Żaden kraj na świecie, przy takim jak Polska dochodzie narodowym - nie uzyskał tak niskiego współczynnika umieralności niemowląt. Oczywiście nie znaczy to wcale, że nie trzeba walczyć o jeszcze lepsze wyniki. I jednym z elementów tej batalii jest właśnie kontynuacja programu upowszechnienia karmienia piersią.</u>
<u xml:id="u-7.3" who="#JanuszSzymborski">Instytut Matki i Dziecka stwarza podstawy strukturalne realizacji programu. Przed czterema laty został powołany specjalny Zakład Promocji Karmienia Piersią. W ubiegłym roku, pod dachem Instytutu znalazł się Komitet Upowszechniania Karmienia Piersią, który poprzednio był ulokowany przy UNICEF.</u>
<u xml:id="u-7.4" who="#JanuszSzymborski">Realizacja tego programu ma system kaskadowy i opiera się na nadzorze ze strony Instytutu i realizacji na poziomie wojewódzkim przez wojewódzkich koordynatorów.</u>
<u xml:id="u-7.5" who="#JanuszSzymborski">Według naszej oceny jest to jeden z lepiej funkcjonujących programów. A nasz nadzór merytoryczny i organizacyjny polega nie na tym, że oceniamy jakieś wskaźniki u nas w Instytucie - tylko wyjeżdżamy do województw, gdzie spotykamy się z koordynatorami różnych programów polityki zdrowotnej państwa, z przedstawicielami kas chorych oraz z urzędnikami odpowiedzialnymi za zdrowie miejscowej ludności - co daje nam rzeczywisty obraz sytuacji w ochronie zdrowia matki i dziecka. Chciałbym tu wyrazić wdzięczność min. Pirógowi za to, że potrafił zlokalizować tak - wydawałoby się - mało atrakcyjny program, jakim jest upowszechnienie karmienia piersią, wśród najważniejszych programów polityki zdrowotnej państwa.</u>
<u xml:id="u-7.6" who="#JanuszSzymborski">W tym roku była podpisana umowa w ramach Programu Poprawy Opieki Perinatalnej, dzięki czemu doc. Krystyna Mikiel-Kostyra otrzymała środki i mogła realizować ten program. Są wszystkie przesłanki mówiące o tym, że zostanie podpisany wieloletni program nadzoru merytoryczno-organizacyjnego, w którym ten program, już jako program nadzorowany ze szczebla centralnego i realizowany w poszczególnych szpitalach, będzie naszym wyróżnikiem.</u>
</div>
<div xml:id="div-8">
<u xml:id="u-8.0" who="#KrystynaMikielKostyra">Tytułem krótkiego wprowadzenia chciałam powiedzieć, iż w tym roku obchodzimy dziesiątą rocznicę tzw. deklaracji z Innocenti, która była przygotowana w 1990 r. przed światowym szczytem na rzecz dzieci, w którym uczestniczył premier Tadeusz Mazowiecki.</u>
<u xml:id="u-8.1" who="#KrystynaMikielKostyra">Deklaracja ta nałożyła konkretne zobowiązania na rządy. Jednym z podstawowych zobowiązań było, iż wszystkie dzieci w każdym kraju powinny mieć zapewnione karmienie piersią do ok. 4–6 miesiąca życia, natomiast wszystkie kobiety powinny mieć stworzone warunki, aby to karmienie mogły rozpocząć po porodzie do 4–6 miesiąca dziecka, jak również dłużej - do 2 lat - jeśli sobie tego życzą. Na bazie tych zobowiązań formułowany był nasz program, który „ruszył” już w 1992 r. Było to duże osiągnięcie, ponieważ w tym czasie w kraju nie wszystko najlepiej funkcjonowało.</u>
<u xml:id="u-8.2" who="#KrystynaMikielKostyra">Program organizowany był w ten sposób, że w 49 ówczesnych województwach zostały powołane zespoły koordynujące. Ci ludzie byli bardzo intensywnie szkoleni w Instytucie Matki i Dziecka, zarówno pod względem merytorycznym jak również pod względem organizowania i prowadzenia tych prac w terenie. Program przeszedł swój cykl, został oceniony, są konkretne dane - ile osiągnęliśmy. Na bazie tego jednego cyklu mamy teraz realną ocenę sytuacji - wiemy co należy czynić dalej, wiemy jakie są niedostatki i co wymaga poprawy.</u>
<u xml:id="u-8.3" who="#KrystynaMikielKostyra">Teraz, siłą rzeczy, powinien przyjść drugi cykl - już naszej lepszej organizacyjnie działalności. Z tym, że - jak państwo wiecie - mamy w tej chwili dwie duże reformy, które są pewną barierą i trzeba jakby od początku pewne rzeczy organizować, w nowym układzie administracyjnym i w nowym systemie funkcjonowania ochrony zdrowia. I temu głównie są poświęcone nasze działania - żeby doświadczenia z ubiegłych pięciu lat teraz próbować włączyć w nową rzeczywistość funkcjonowania administracji służby zdrowia.</u>
<u xml:id="u-8.4" who="#KrystynaMikielKostyra">W tym celu właśnie używamy teraz środki, otrzymane z Ministerstwa Zdrowia - powołaliśmy w nowych województwach nowe zespoły koordynujące, szkolimy te zespoły. Program charakteryzował się tym, że cały czas miał dużą ilość materiałów szkoleniowych, które przygotowywaliśmy w Instytucie i rozprowadzaliśmy w województwach. Tak też mamy zamiar w dalszym ciągu sprawę prowadzić, ponieważ jest to duże ułatwienie dla osób pracujących w terenie.</u>
<u xml:id="u-8.5" who="#KrystynaMikielKostyra">UNICEF to organizacja działająca na rzecz dzieci, mająca swój Komitet w Polsce. Z inicjatywy UNICEF został opracowany, a potem, przy współpracy z WHO, wprowadzany program „Szpital Przyjazny Dziecku”. Program ten był adresowany głównie do szpitali - tam gdzie dziecko się rodzi - aby stworzyć kobiecie możliwość optymalnego rozpoczęcia laktacji zaraz po porodzie.</u>
<u xml:id="u-8.6" who="#KrystynaMikielKostyra">Przy współpracy Instytutu Matki i Dziecka i UNICEF został powołany w 1992 r. Komitet Upowszechnienia Karmienia Piersią, który przez dłuższy czas funkcjonował w ten sposób, iż dzieliliśmy odpowiedzialność i obowiązki między Instytut a UNICEF.</u>
<u xml:id="u-8.7" who="#KrystynaMikielKostyra">W tej chwili i UNICEF, i WHO mają nowe programy, już mniej uwagi przywiązują do tych, które uważają za już wprowadzone i większą odpowiedzialność kierują na poszczególne kraje, które te programy organizują. Z tego też względu Komitet Upowszechnienia Karmienia Piersią znalazł się znowu w Instytucie Matki i Dziecka bez większego udziału Polskiego Komitetu UNICEF.</u>
<u xml:id="u-8.8" who="#KrystynaMikielKostyra">Jeśli chodzi o sprawy legislacyjne - jest to problem niezwykle ważny. Obecnie funkcjonujące wszystkie sformułowania - zarówno w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, jak i w ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym - dotyczą wyłącznie porodu, połogu i noworodka. A przecież karmienie piersią jest daleko wykraczające poza okres noworodkowy. Poza tym, w tych ustawach nic nie mówi się o ochronie kobiety w czasie laktacji. W związku z tym proponowaliśmy konkretne rozwiązania legislacyjne w nowo powstającej ustawie o ustroju ochrony zdrowia. Propozycje zostały złożone w Ministerstwie Zdrowia - i mam nadzieję, że będą one uwzględnione.</u>
</div>
<div xml:id="div-9">
<u xml:id="u-9.0" who="#MaciejPiróg">Dopowiem, iż ten program ustawy ustrojowej, o jakiej Ministerstwo Zdrowia od pewnego czasu mówi, jest przedmiotem konsultacji w Sejmie, ale nie jest to przedłożenie i projekt rządowy. Natomiast ja wcześniej mówiłem o projekcie rządowym ustawy o żywności i warunkach żywienia i dwóch delegacjach, które jakby wpisują się w jeden z punktów dezyderatu. Chodzi o delegacje do wydania rozporządzeń przez ministra zdrowia.</u>
<u xml:id="u-9.1" who="#MaciejPiróg">W pierwszej z nich mowa jest o tym, że minister zdrowia określi w drodze rozporządzenia grupy środków spożywczych specjalnego żywieniowego przeznaczenia, wymagania jakim powinny odpowiadać te środki, wymagania dotyczące informacji bądź innych form promocji lub reklamy środków spożywczych zastępujących mleko matki przeznaczonych dla niemowląt oraz przedmiotów służących do karmienia niemowląt, mając na uwadze szczególne przeznaczenie tych środków oraz wymagania w zakresie wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej i wewnętrznej kontroli przestrzegania higieny.</u>
<u xml:id="u-9.2" who="#MaciejPiróg">Druga delegacja dotyczy zakazu reklamy i brzmi: „Minister właściwy do spraw zdrowia może w drodze rozporządzenia wprowadzić zakaz reklamy lub stosowania innych form promocji, w odniesieniu do wszystkich lub niektórych środków spożywczych specjalnego żywieniowego przeznaczenia, jeżeli okaże się to konieczne dla zapewnienia ochrony zdrowia lub życia człowieka z uwzględnieniem zakresu tego zakazu lub innych form promocji.”</u>
<u xml:id="u-9.3" who="#MaciejPiróg">Jeszcze dwa zdania na temat ewentualnych trudności, o których mówiła doc. Krystyna Mikiel-Kostyra - jeżeli chodzi o zmianę systemu ochrony zdrowia, a także zmian w zakresie administracji kraju. Czy reforma administracji mogła być pewnym zaburzeniem w realizacji programu karmienia piersią? Myślę, że nie. Zresztą przywrócenie nadzoru w zakresie opieki nad matką i dzieckiem było kłopotem bardziej technicznym, niż rzeczywistym. Sposobem na to okazało się pozostawienie pewnego filialnego nadzoru w starych województwach. Pomaga to na wdrażanie tego programu na poziomie wojewódzkim.</u>
<u xml:id="u-9.4" who="#MaciejPiróg">Jeżeli chodzi o zmianę systemu finansowania w ochronie zdrowia, które nastąpiło 1 stycznia 1999 r., to rzeczywiście było to pewnego rodzaju zaburzenie w dotychczasowej praktyce, chociażby z tego powodu, że same pracownie laktacji - nie będąc z definicji świadczeniem zdrowotnym - rzeczywiście nie są kontraktowane przez kasy chorych. Natomiast zadania promocyjne, które wpisują się w ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, należą do tych zadań, które powinny być finansowane lub współfinansowane przez kasy chorych - i tak też w wielu regionach się to odbywa.</u>
<u xml:id="u-9.5" who="#MaciejPiróg">Program z poziomu ministra zdrowia służy temu, aby nie tylko w zakresie merytorycznym, ale i finansowym był wspierany przez Ministerstwo Zdrowia w działaniach koordynujących, monitorujących i wdrażających na poziomie koordynatora, czyli Instytutu Matki i Dziecka i później agend regionalnych znajdujących się w 16 województwach.</u>
</div>
<div xml:id="div-10">
<u xml:id="u-10.0" who="#TadeuszLewandowski">Otwieram dyskusję. Proszę też o ewentualne pytania.</u>
</div>
<div xml:id="div-11">
<u xml:id="u-11.0" who="#JanRulewski">W sprawozdaniu min. Smereczyńskiej na temat ustawy o planowaniu rodziny o ochronie płodu ludzkiego czytam, że w ciągu ostatnich pięciu lat nieznacznie obniżyła się częstość urodzeń noworodków z niską masą urodzeniową ciała - co wiąże z faktem niewłaściwego karmienia, być może też innych czynników zdrowotnych. Chciałbym zatem, abyście państwo skonfrontowali to i dali odpowiedź Komisji - dlaczego tak się dzieje, że z jednej strony mówi się z optymizmem o tym programie, a z drugiej strony ten wskaźnik dotyczący niskiej masy urodzeniowej noworodków pozostawia wiele do życzenia. Czy niepotrzebne są tu jakieś działania, żeby również i tu były lepsze wyniki? Dodam, że sami pediatrzy zwracają na to uwagę, że o ile zdrowotność uległa poprawie, to jednak ta niska masa urodzeniowa jest istotnym problemem.</u>
<u xml:id="u-11.1" who="#JanRulewski">Co prawda dezyderat wzywał do działań legislacyjnych, dotyczących systemu opieki zdrowotnej, ale ja pamiętam - sądzę, że państwo też macie to w świadomości - że w Kodeksie pracy jest wpisana instytucja ochrony kobiety karmiącej i opiera się to na prawie kobiety karmiącej do przerw w pracy, na karmienie dziecka. Wiem też, że ta instytucja w gruncie rzeczy jest martwa - ze względów technicznych - bo trudno sobie wyobrazić, aby z miejsca odległego o ileś tam kilometrów kobieta przerywała pracę, jechała karmić dziecko i z powrotem wracała do pracy. Może jednak ta martwa instytucja mogłaby ulec jakiejś zmianie, bo wówczas były inne warunki ustrojowe i techniczne. Mówię o tym z pewnym niepokojem, bo akurat rząd broni koncepcji dłuższego czasu pracy.</u>
</div>
<div xml:id="div-12">
<u xml:id="u-12.0" who="#WaldemarSikora">W maju i w lipcu, kiedy rozpatrywaliśmy ten program i wszystkie sprawy związane z karmieniem piersią, uznaliśmy, że takie działania są bardzo potrzebne. Dzisiejsze posiedzenie potwierdza to.</u>
<u xml:id="u-12.1" who="#WaldemarSikora">Na dezyderat Komisji otrzymaliśmy bardzo zwięzłą odpowiedź. Na szczęście wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia i Instytutu Matki i Dziecka nieco rozjaśniają sprawę i rozwiewają pewne wątpliwości.</u>
<u xml:id="u-12.2" who="#WaldemarSikora">Generalną wolą Komisji było, by ten program - który jest dobrym programem - rozwijał się i był realizowany jeszcze lepiej. Oczywistą rzeczą jest bowiem to, że karmienie dziecka piersią powoduje uniknięcie w przyszłości wielu chorób i dziecka i matki, jak również prawidłowy rozwój osobowości. I choćby z tych względów należy to upowszechniać. Nie zapominajmy także, że są to działania, które niewiele kosztują, a mają ogromny wymiar ekonomiczny.</u>
<u xml:id="u-12.3" who="#WaldemarSikora">W odpowiedzi na dezyderat jest sformułowanie, iż w zasadzie te ustawy, które teraz obowiązują, są wystarczające. Tutaj usłyszeliśmy, że niestety one nie obejmują tych aspektów dotyczących programu karmienia piersią i wobec tego wymagają nowelizacji. Wniosek z tego, że punkt dezyderatu podnoszący, iż konieczna jest nowelizacja w tym względzie - jest jak najbardziej słuszny i pilny.</u>
<u xml:id="u-12.4" who="#WaldemarSikora">Sprawa druga - to promocja pewnych produktów, które mogą przeszkadzać w podjęciu decyzji o karmieniu dziecka piersią. Mamy tu do czynienia z potężnym lobby producentów.</u>
<u xml:id="u-12.5" who="#WaldemarSikora">Sprawą niezwykłej wagi staje się podjęcie odpowiednich działań, jak choćby ograniczenie reklamy takich produktów z pism kobiecych. Muszą to być szybkie działania.</u>
<u xml:id="u-12.6" who="#WaldemarSikora">W odpowiedzi na dezyderat przeczytałem, iż „Ministerstwo Zdrowia zleci przygotowanie propozycji rozwiązania problemów w tym temacie Instytutowi Matki i Dziecka, który wydaje atesty w/w produktów”. Odpowiedź datowana była 12 lipca. Czy ministerstwo zleciło już to zadanie instytutowi i czy propozycje napłynęły i są w fazie wdrażania?</u>
<u xml:id="u-12.7" who="#WaldemarSikora">Poseł Jan Rulewski poruszył kwestię niskiej wagi urodzeniowej. Wczoraj usłyszeliśmy, że jedną z przyczyn jest palenie papierosów przez kobiety. Oczywiście niedożywienie czy na przykład względy ekologiczne również mogą mieć na to wpływ. Zastanawiam się, czy nie powinna tu być szeroko zakrojona kampania na rzecz tego, by kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią nie paliły papierosów.</u>
</div>
<div xml:id="div-13">
<u xml:id="u-13.0" who="#MirosławSwoszowski">W pkt 2 dezyderatu zwracaliśmy się o uwzględnienie wspierającej roli psychologów na oddziałach ginekologicznych. W odpowiedzi nic na ten temat nie ma. Chciałbym się dowiedzieć - czy w ogóle psychologowie działają na oddziałach ginekologicznych?</u>
<u xml:id="u-13.1" who="#MirosławSwoszowski">W pkt 3 dezyderatu zwróciliśmy się, aby władze administracyjne nowych województw przygotowały regionalne programy upowszechniania karmienia piersią. W odpowiedzi czytamy o nadzorze tej części ze strony ministerstwa - przyjęto do realizacji program opracowania zadań. Natomiast chciałbym usłyszeć - czy na szczeblu nowych województw takie programy upowszechniania karmienia piersią powstały i czy są wdrażane?</u>
<u xml:id="u-13.2" who="#MirosławSwoszowski">Z kolei w odpowiedzi na pkt 5 dezyderatu czytamy, że Ministerstwo Zdrowia zobowiąże Zakład Promocji Karmienia Piersią w Instytucie Matki i Dziecka do współpracy z Polskim Komitetem UNICEF. Czy faktycznie, jeśli chodzi o pkt 5 i 6 - o którym mówił poseł Waldemar Sikora - od 12 lipca można byłoby powiedzieć w czasie dokonanym, że ministerstwo zobowiązało i zleciło te zadania? I jak to rozumieć w kontekście wypowiedzi, że właściwie UNICEF wycofuje się już z pierwszego planu i właściwie wdrażanie tego programu spada wyłącznie na Instytut Matki i Dziecka.</u>
<u xml:id="u-13.3" who="#MirosławSwoszowski">Jeśli chodzi o nowelizację prawa pan minister mówił o pewnych przygotowaniach do tych zmian. Czy moglibyśmy usłyszeć więcej szczegółów na ten temat - kiedy takie zmiany legislacyjne, już w formie projektów, mogłyby wpłynąć do Sejmu?</u>
<u xml:id="u-13.4" who="#MirosławSwoszowski">Mam też pytanie do posła Jana Rulewskiego, bo nie bardzo rozumiem jego wypowiedź na temat niskiej masy urodzeniowej. Jaki wpływ ma karmienie piersią dziecka, które się jeszcze nie urodziło, na jego niską masę urodzeniową?</u>
</div>
<div xml:id="div-14">
<u xml:id="u-14.0" who="#TadeuszLewandowski">Chciałbym wrócić do problemu reklamy, bo był on dosyć ostro stawiany na posiedzeniu poświęconemu programowi karmienia piersią.</u>
<u xml:id="u-14.1" who="#TadeuszLewandowski">Z wypowiedzi pana ministra wynika, że w ustawie o żywności i warunkach żywienia będzie delegacja do wydania rozporządzenia przez ministra zdrowia właśnie w tej kwestii. Z tym, że nie było tam bezpośrednio nawiązania do produktów zastępujących mleko matki. Tymczasem ta sprawa stawiana była na posiedzeniu w ten sposób, że intensywna reklama produktów zastępujących mleko matki - szczególnie w pierwszym okresie karmienia, czyli do 4–6 miesiąca życia dziecka - jest wyjątkowo groźna, gdyż w tym okresie dziecko powinno mieć prawo do wyłącznego karmienia piersią, oczywiście jeśli jest to możliwe. Dlatego taka reklama jest w kolizji z tym prawem dziecka. Stąd moje pytanie - czy Ministerstwo Zdrowia przewiduje zakaz reklamy produktów zastępujących mleko matki, szczególnie dla dzieci w pierwszym okresie ich życia?</u>
<u xml:id="u-14.2" who="#TadeuszLewandowski">W istniejącej ustawie o zakładach opieki zdrowotnej i ustawie o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym nie ma żadnego odniesienia do ochrony zdrowia kobiet karmiących. Czy w przygotowywanej ustawie o ustroju opieki zdrowotnej będą zawarte konkretne propozycje dotyczące standardów karmienia piersią? Czy te propozycje mają szansę jeszcze w tej kadencji wpłynąć do parlamentu? Rozumiem, że tym będzie się zajmować Komisja Zdrowia, ale bardzo chętnie zajęłaby się również Komisja Rodziny, dlatego jesteśmy zainteresowani - jakie zapisy będą proponowane.</u>
<u xml:id="u-14.3" who="#TadeuszLewandowski">Dzisiejszy stan prawny nie daje możliwości zakontraktowania przez kasy chorych świadczeń związanych z karmieniem piersią. Może się to odbywać wyłącznie na zasadzie promocji karmienia piersią. Stąd chciałbym się dowiedzieć, czy w tym względzie nic się nie zmieni?</u>
</div>
<div xml:id="div-15">
<u xml:id="u-15.0" who="#MaciejPiróg">Zacznę od tego, że rzeczywiście nie sposób nie zauważyć pewnego nieporozumienia co do związku karmienia piersią z niską masą urodzeniową - ale to już zostało zauważone. Natomiast państwo znakomicie, zresztą w sposób łączący się z tą sprawą, rozszerzyliście temat - jeśli chodzi o przyczyny niskiej masy urodzeniowej. Trzeba by też tu wspomnieć o przyczynach porodu przedwczesnego, bowiem wszystkie te zagadnienia w jakiś sposób się ze sobą łączą.</u>
<u xml:id="u-15.1" who="#MaciejPiróg">Jeżeli chodzi o przyczyny niskiej masy urodzeniowej - rzeczywiście jest to problem, który staje się istotniejszym problemem, niż dalsze obniżanie współczynnika umieralności, które oczywiście powinno dalej następować, ale tu sukcesy są bardzo duże - o czym wspominał już pan prof. Szymborski.</u>
<u xml:id="u-15.2" who="#MaciejPiróg">Przyczyny niskiej masy urodzeniowej są natury demograficznej, socjologicznej i czysto medycznej. Można tu wymienić: młody - poniżej 18 lat, lub starszy - powyżej 35 lat, wiek matki, niski status społeczno-ekonomiczny, nie pozostawanie w związku małżeńskim, niski poziom wykształcenia, wysoka rodność, cukrzyca, poronienia samoistne lub sztuczne, wady układu moczowo-płciowego, poprzednie porody ukończone przedwcześnie, poprzednia ciąża obumarła, nadciśnienie indukowane obecną ciążą, ciąża mnoga, mały odstęp czasu pomiędzy ciążami, łożysko przodujące lub przedwcześnie oddzielone, zakażenia, niewydolność szyjki macicy, brak regularnej kontroli u położnika, niestosowanie się do zaleceń lekarskich, palenie tytoniu - tu dodam, że program mający na celu ograniczenie palenia tytoniu w tym roku jest kontynuowany za 24 mln zł i jest jednym z większych programów polityki zdrowotnej, prowadzonej przez ministra zdrowia, którego część jest oczywiście ukierunkowana na zapobieganie, profilaktykę i oświatę w zakresie niepalenia wśród kobiet w ciąży i po połogu - alkoholizm, narkomania, fizyczna praca zawodowa, niedożywienie, stresy.</u>
<u xml:id="u-15.3" who="#MaciejPiróg">Jeżeli chodzi o problem merytoryczny - choć teraz, w tym gorącym okresie i polityczny - który poseł Jan Rulewski poruszył, skwitowałbym go następująco - rzeczywiście utrzymanie tych zapisów dotyczących kobiet karmiących piersią jest fikcją. W tej chwili te kobiety korzystają z dłuższych urlopów macierzyńskich i urlopów wychowawczych.</u>
<u xml:id="u-15.4" who="#MaciejPiróg">Inne programy zdrowotne, które są w jakiś sposób wycelowane na te problemy, o których dzisiaj mówimy - to opieka okołoporodowa, która w dużej części przyczyniła się do zmniejszenia wskaźnika umieralności noworodków. Na ten program w 2000 r. minister zdrowia desygnował 5,7 mln zł. Istotne są również programy przesiewowe, na które minister zdrowia przeznaczył 7,5 mln zł.</u>
<u xml:id="u-15.5" who="#MaciejPiróg">Na temat psychologów na oddziałach i programów w województwach a także atestów - odpowiedzą przedstawiciele Instytutu Matki i Dziecka.</u>
<u xml:id="u-15.6" who="#MaciejPiróg">Jeśli chodzi o prawodawstwo, rzeczywiście projekt ustawy ustrojowej - która uchylałaby w całości ustawę o zakładach opieki zdrowotnej - powoduje, że jesteśmy jakby mniej nastawieni na cyzelowanie zmian czy nowelizacje ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Może jedynie tylko w tych punktach, które są absolutnie konieczne - jak choćby, gdy chodzi o możliwość udzielania programów polityki zdrowotnej i udzielania pieniędzy, czy współfinansowania pewnych zadań z samorządem terytorialnym, bo takie możliwości ustawowe są w tej chwili ograniczone - i takie nowelizacje proponujemy.</u>
<u xml:id="u-15.7" who="#MaciejPiróg">Zasadnicze zmiany, także te, o których dzisiaj mówimy, zamierzamy wprowadzić w ustawie ustrojowej - w ustawie o systemie ochrony zdrowia. Szczegółowe rozwiązania, zaproponowane zresztą i przedyskutowane w gronie specjalistów przez Instytut Matki i Dziecka, zostały przedłożone pani min. Hibner, która prowadzi tę ustawę w Ministerstwie Zdrowia, i zostały uwzględnione w tym projekcie.</u>
<u xml:id="u-15.8" who="#MaciejPiróg">Karmienie piersią samo w sobie nie jest świadczeniem zdrowotnym, w związku z czym - według definicji ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym - nie może być jako takie świadczenie zakupywane przez kasy chorych. Natomiast może być - i jest w części kas - prowadzony program promocji w tym zakresie. Taka możliwość ustawowa istnieje.</u>
<u xml:id="u-15.9" who="#MaciejPiróg">O innych zapisach w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, w odpowiedzi na państwa dezyderat, piszemy w pkt 7.</u>
<u xml:id="u-15.10" who="#MaciejPiróg">Nowelizacja problemów, o których dzisiaj mówimy, w zakresie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego wygląda w ten sposób, że dziesięć dni temu minęła pierwsza rocznica złożenia projektu rządowego nowelizacji i na razie ten projekt z Komisji Zdrowia jeszcze nie wyszedł. Są tam propozycje noweli także w zakresie umożliwiającym udzielanie tego programu.</u>
<u xml:id="u-15.11" who="#MaciejPiróg">Wcześniej mówiłem o ustawie o żywności i warunkach żywienia, która od tygodnia jest w Komisji Nadzwyczajnej - Komisji Prawa Europejskiego, i o dwóch delegacjach W uzupełnieniu dodam, że w delegacjach ustawowych, które państwu przytoczyłem i które nakładają obowiązek na ministra zdrowia wydania rozporządzeń w tym zakresie - brak może było definicji tego, czego ma dotyczyć zakaz reklamy. Przytaczałem wtedy delegację, która mówi „o zakazie reklamy lub stosowania innych form promocji w odniesieniu do wszystkich lub niektórych środków spożywczych, specjalnego żywieniowego przeznaczenia”.</u>
<u xml:id="u-15.12" who="#MaciejPiróg">Otóż wcześniej, w słowniczku do tej ustawy, jest definicja środka spożywczego specjalnego żywieniowego przeznaczenia - „są to środki spożywcze, które ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania różnią się od środków spożywczych powszechnego spożycia i przeznaczone są do zaspakajania szczególnych potrzeb żywieniowych osób, których procesy trawienia i metabolizmu są zachwiane, bądź osób, dla których ze względu na specjalny stan fizjologiczny wskazane jest kontrolowanie spożycia określonych substancji w żywności, które mogą być określane jako dietetyczne środki spożywcze zdrowych niemowląt i małych dzieci”.</u>
</div>
<div xml:id="div-16">
<u xml:id="u-16.0" who="#JanuszSzymborski">Przede wszystkim chciałbym wyrazić satysfakcję z tego, że dyskusja zawiera bardzo ważne i pogłębione elementy medyczne.</u>
<u xml:id="u-16.1" who="#JanuszSzymborski">Ustosunkowując się do kilku wypowiedzi dodam, że z mojego rozeznania wynika, iż kluczem do sukcesu programu - były, są i będą postawy i zachowania personelu medycznego. Nawet ci, którzy jeszcze nie realizują tak jak trzeba, w poradni K czy na oddziale położniczo-noworodkowym, tego programu - to przynajmniej dzisiaj wiedzą, że robią źle, że nie są nowocześni i że szkodzą. To, że umieralność noworodków i niemowląt w decydującej mierze zależy od wskaźnika niskiej masy urodzeniowej - jest oczywiste. Trzy czwarte zgonów niemowląt występuje u dzieci z niską masą urodzeniową. Każde zatem zmniejszenie niskiej masy urodzeniowej - to jest zmniejszenie umieralności niemowląt. Dlatego ja bym nie doszukiwał się lapsusu w stwierdzeniu, że poza bezpośrednim dobroczynnym skutkiem karmienia piersią dziecka z niską masą urodzeniową - bo to jest najlepszy sposób przywracania zdrowia temu dziecku - jednocześnie matka karmiąca wyposaża go w taki potencjał prokreacyjny, że jeżeli jest to dziewczyna - to w przyszłości może to rzutować na zmniejszenie wskaźnika niskiej masy urodzeniowej. Na pewno można taką tezę przeprowadzić.</u>
<u xml:id="u-16.2" who="#JanuszSzymborski">Co do edukacji palenia tytoniu wśród kobiet ciężarnych - ogromną rolę odgrywają tu prowadzone od lat, promowane przez instytut, szkoły rodzenia. Są one na tyle akceptowane, że coraz więcej kobiet, również o niskim statusie materialnym, decyduje się te niewielkie pieniądze płacić. Dzisiaj szkoły rodzenia są coraz popularniejsze.</u>
<u xml:id="u-16.3" who="#JanuszSzymborski">Programy antynikotynowe są realizowane przez instytut od dawna, w ścisłej współpracy z prof. Witoldem Zatońskim, i prezentowane na licznych kongresach międzynarodowych. Ostatnio siedem wystąpień w tym zakresie było prezentowanych na światowym kongresie antynikotynowym w Chicago. Jedna z tych prac uzyskała nagrodę.</u>
<u xml:id="u-16.4" who="#JanuszSzymborski">Wspomnę też, że w ramach realizowanego programu edukacji szkoły promującej zdrowie, będzie zrealizowany w tym roku moduł edukacyjny, specjalnie dla dziewcząt ze szkół licealnych, ukierunkowany na zapobieganie podejmowania i pomoc w rzuceniu palenia papierosów. Dodam jeszcze, że jest to duże osiągnięcie, iż doszło do porozumienia między ministrem edukacji i ministrem zdrowia w sprawie nadania w Polsce podstaw strukturalnych istnienia programu szkół promujących zdrowie. Rokuje to bardzo dobrze i na najbliższym posiedzeniu europejskiej sieci tych szkół w Budapeszcie będzie można pochwalić się, że to porozumienie zostało zawarte.</u>
<u xml:id="u-16.5" who="#JanuszSzymborski">Co do psychologów - nie chciałbym uważać, że każdy oddział mógłby się wytłumaczyć jakimiś niedociągnięciami, w zakresie realizacji programu karmienia piersią, brakiem psychologa. Przecież doskonałym psychologiem - oczywiście nie negując kompetencji autonomicznych psychologów - może być dobra położna, dobra pielęgniarka noworodkowa, dobry lekarz, który rozumie te uwarunkowania psychologiczne. U pani docent właśnie ten zespół jest doskonale przygotowany, choć oczywiście są też psycholodzy, którzy w pracach badawczych, w realizacji programu nas wspierają.</u>
<u xml:id="u-16.6" who="#JanuszSzymborski">O problemach legislacyjnych już pan minister wspomniał. To od państwa zależy, czy posłowie zechcą poprawiać istniejącą ustawę, czy też wprowadzić nowe rozwiązania do nowej ustawy.</u>
<u xml:id="u-16.7" who="#JanuszSzymborski">Jeżeli chodzi o atesty - jest to zawarte w stanowisku Instytutu Matki i Dziecka, które rozesłano do wszystkich ośrodków matki i dziecka.</u>
<u xml:id="u-16.8" who="#JanuszSzymborski">13 października organizujemy ogólnopolską konferencję pod tytułem „Odżywiaj bezpiecznie dziecko w Polsce”, przy współpracy z Instytutem Żywności i Żywienia, gdzie ta problematyka będzie przedmiotem dyskusji.</u>
</div>
<div xml:id="div-17">
<u xml:id="u-17.0" who="#KrystynaMikielKostyra">Atesty są właściwie wydawane przez Instytut Żywności i Żywienia. My tutaj jesteśmy takim ogniwem pośrednim. Z tym, że mniej tu chodzi o sam atest, a więcej o filozofię wprowadzania tych produktów. Bo oczywiście można wydać atest i produkt może istnieć, a nie musi być reklamowany.</u>
<u xml:id="u-17.1" who="#KrystynaMikielKostyra">Prawdziwym problemem jest bardzo zintensyfikowany w Polsce marketing, który rzutuje na wszelkie etapy realizacji całego programu. Bo chodzi tu zarówno o decyzje o sposobie żywienia, jeśli chodzi o matkę, jak i system służby zdrowia opiekującej się matką - lekarze nagabywani reklamą nie zawsze podejmują właściwe decyzje. Następnie chodzi o prawidłowe rozpoczęcie karmienia piersią, czyli tam gdzie kobieta rodzi - a w szpitalach również natrętni agenci marketingowi działają.</u>
<u xml:id="u-17.2" who="#KrystynaMikielKostyra">Jak więc widać przeciwdziałanie tym skomasowanym działaniom - jest bardzo trudne. Utrzymanie zaś wyłącznego karmienia piersią, tak jak mówi deklaracja z Innocenti, do 4–6 miesiąca życia dziecka - jest prawie niemożliwa, przy tak funkcjonującym marketingu. Powiedziałam nawet więcej - na polski rynek weszło kilka koncernów - Nestia, Gerber itd. - i te koncerny nie mogą dopuścić do tego, by ten program był zanadto skuteczny w Polsce, bo gdyby tak się stało u nas, to inni by pomyśleli, że jest to możliwe do realizacji.</u>
<u xml:id="u-17.3" who="#KrystynaMikielKostyra">Dlatego właśnie musimy cały czas walczyć z marketingiem. A to, że mamy postęp w tym programie, właśnie w tym okresie, kiedy na nasze rynki weszły te wielkie koncerny - jest ewenementem na skalę światową. Gdyby jeszcze były do tego odpowiednie przepisy prawne - oczywiście byłoby nam jeszcze łatwiej.</u>
</div>
<div xml:id="div-18">
<u xml:id="u-18.0" who="#TadeuszLewandowski">W nawiązaniu do tego ostatniego tematu, chciałbym dodać, iż chodziło nam o to, by przygotować rozwiązania prawne, które by te wymagania w zakresie informacji i promocji jakoś określiły. Dalej jednak, sądząc z tej dyskusji - nie wiemy jak to zrobić. Bo to, że jest to zadanie trudne - wiemy. Szczególnie teraz, kiedy te koncerny zagnieździły się na naszym rynku i dysponują ogromnymi środkami na reklamę. Trzeba zrobić wszystko, żeby przynajmniej powstrzymać tę reklamę w zakresie żywienia dzieci do 4–6 miesiąca życia.</u>
<u xml:id="u-18.1" who="#TadeuszLewandowski">Z odpowiedzi na dezyderat wynika, że Ministerstwo Zdrowia zleci przygotowanie propozycji rozwiązania problemów związanych z atestami Instytutowi Matki i Dziecka. Rozumiem, że jest to jakby początek podejścia do tego zagadnienia, żeby przygotować rozwiązania prawne, np. jakieś zalecenie Instytutu Matki i Dziecka, które określałoby - co wolno, a co nie. Taka też była intencja naszego dezyderatu.</u>
</div>
<div xml:id="div-19">
<u xml:id="u-19.0" who="#WaldemarSikora">Intencją dezyderatu było, aby był wprowadzony zakaz reklamowania produktów dla dzieci do 6 miesiąca życia. Taka była wola Komisji Rodziny.</u>
<u xml:id="u-19.1" who="#WaldemarSikora">W związku z tym, oczekujemy propozycji dotyczących rozwiązania tego problemu - być może można tu mówić o zakazie pewnej promocji, o zakazie reklamy w szpitalach itp.</u>
<u xml:id="u-19.2" who="#WaldemarSikora">Pani docent wyraźnie powiedziała, że nie będzie możliwy prawidłowy rozwój tego programu, dopóki będzie istniał intensywny marketing i promocja tych artykułów. Mamy więc do wyboru: albo dobro dzieci, ich zdrowie - albo interes tych wielkich firm. Myślę, że tu nie ma wątpliwości - co polski poseł wybiera. I tutaj w dalszym ciągu będziemy oczekiwać tej propozycji rozwiązania problemu. Z wypowiedzi pana ministra zrozumiałem, że jest to w gestii Ministerstwa Zdrowia, w formie rozporządzenia do ustawy.</u>
<u xml:id="u-19.3" who="#WaldemarSikora">Na koniec jeszcze jedna mała uwaga na temat przyczyn tej niskiej wagi urodzeniowej. Otóż wczoraj, przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia powiedział, że niewątpliwie jedną z głównych przyczyn tego problemu jest palenie papierosów. Zwrócił też uwagę, że ogromnie rozwinęło się palenie papierosów wśród młodych dziewcząt.</u>
<u xml:id="u-19.4" who="#WaldemarSikora">Chciałbym też usłyszeć - jaka przyczyna jest tych przedwczesnych, nie w terminie, porodów? Czy w tych przyczynach nie mieści się wpływ środków antykoncepcyjnych na organizm kobiety?</u>
</div>
<div xml:id="div-20">
<u xml:id="u-20.0" who="#MirosławSwoszowski">Prosiłbym o krótką informację na temat regionalnych programów upowszechnienia karmienia piersią. Czy są, gdzie i jak to wygląda w praktyce?</u>
</div>
<div xml:id="div-21">
<u xml:id="u-21.0" who="#TadeuszLewandowski">W nawiązaniu do wypowiedzi posła Waldemara Sikory dodam, że rzeczywiście w dezyderacie był punkt dotyczący przygotowania rozwiązań prawnych związanych z wymaganiami w zakresie informacji i promocji produktów zastępujących karmienie piersią. Myśmy nie mówili bezpośrednio o zakazie reklamy, choć oczywiście, byłoby najkorzystniej gdyby w ogóle można było zakazać reklamy takich produktów.</u>
</div>
<div xml:id="div-22">
<u xml:id="u-22.0" who="#MaciejPiróg">Jeśli chodzi o sprawę zakazu reklamy, to ja dwukrotnie już przywoływałem ten projekt, który jest obecnie w Sejmie. Wobec tego, od woli Sejmu teraz zależy, w jaki sposób państwo to przedłożenie rządowe i danie delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia przez ministra zdrowia - przedstawicie.</u>
<u xml:id="u-22.1" who="#MaciejPiróg">W projekcie rządowym jest zapis, który mówi, że minister zdrowia stosowny projekt rozporządzenia jest zobowiązany przedstawić w pakiecie 64 rozporządzeń towarzyszących tej ustawie. Założenia do takiego rozporządzenia są - jest tam mowa, że minister właściwy do spraw zdrowia może w drodze rozporządzenia wprowadzić zakaz reklamy. Tak więc od ustawodawcy będzie to zależało, czy będzie to nakaz czy możliwość. Od strony parlamentu zatem będzie odpowiedź na to pytanie.</u>
<u xml:id="u-22.2" who="#MaciejPiróg">Jeśli chodzi o przyczyny przedwczesnych porodów - znowu jest to bardzo duże rozszerzenie tematu. Ogólnie można by powiedzieć, że tymi przyczynami są bardzo podobne czynniki powodujące niską masę urodzeniową dziecka.</u>
<u xml:id="u-22.3" who="#MaciejPiróg">Jeśli chodzi o stosowanie środków antykoncepcyjnych - które z założenia swego są przyczyną nie powstania ciąży, a więc i porodu przedwczesnego - nie ma udowodnionego związku medycznego z występowaniem przedwczesnych porodów.</u>
<u xml:id="u-22.4" who="#MaciejPiróg">Natomiast jeśli chodzi o niską masę urodzeniową i palenie tytoniu - związek jest oczywisty. Wśród pewnego rodzaju szacunku procentów poszczególnych przyczyn niskiej masy urodzeniowej bardzo wysoko plasuje się palenie tytoniu przez kobiety w ciąży - jest to ok. 10 proc.</u>
<u xml:id="u-22.5" who="#MaciejPiróg">O odpowiedź w sprawie atestów i województw proszę przedstawicieli Instytutu Matki i Dziecka.</u>
</div>
<div xml:id="div-23">
<u xml:id="u-23.0" who="#JanuszSzymborski">Chciałbym przedstawić tryb, w jakim dokonujemy opiniowania produktów i jak możemy wpływać na producentów. Zwrócił się do nas wielki producent wody mineralnej, żeby uzyskać atest na możliwość stosowania wody mineralnej u dzieci. Przy czym wodę tę uzyskiwał z trzech źródeł i ją mieszał. Z jednego źródła była dobra, natomiast z dwóch pozostałych - według naszych badań - nie trzymała odpowiednich standardów. Oczywiście producent nie uzyskał od nas pozytywnej opinii. Mimo to na ścianach pojawiły się ogromne bilbordy, bez powołania się na Instytut Matki i Dziecka, ale z wizerunkiem niemowlęcia, sugerującym, że jest to woda przeznaczona dla dzieci. Po naszych interwencjach, po kilku tygodniach te bilbordy znikły. To samo robimy w przypadku mieszanek mlekozastępczych.</u>
</div>
<div xml:id="div-24">
<u xml:id="u-24.0" who="#KrystynaMikielKostyra">Działania w regionach były podjęte w zasadzie natychmiast po wprowadzeniu reformy administracyjnej. W zeszłym roku zostali zidentyfikowani nowi koordynatorzy w województwach, utworzono zespoły wojewódzkie. Mieliśmy też w zeszłym roku spotkanie organizacyjno-szkoleniowe, finansowane z funduszu Ministerstwa Zdrowia. W tej chwili podejmujemy w województwach próbę oceny sytuacji w nowej skali. Chcemy przeprowadzić tę ocenę zarówno pod kątem postępowania z kobietą w szpitalu po porodzie, jak i czasu trwania karmienia piersią w poszczególnych województwach - co da podstawę tym województwom do opracowania swoich własnych programów. Nasza działalność zmierza teraz głównie do przygotowania tych ludzi do samodzielnych działań w skali województw. W poprzednim etapie - koordynatorzy byli bardzo z nami związani. W tej chwili uważamy, że program jest już na tyle zaawansowany, iż czas by ci ludzie zaczęli pracować samodzielnie, oczywiście przy naszej pomocy merytorycznej. I właśnie w tym kierunku idą nasze działania i szkolenia.</u>
</div>
<div xml:id="div-25">
<u xml:id="u-25.0" who="#TadeuszLewandowski">Myślę, że temat został wyczerpany. Dziękuję państwu za szczegółowe wypowiedzi. Chciałbym zaproponować Komisji przyjęcie odpowiedzi na dezyderat nr 16. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu - uznam, że Komisja odpowiedź na dezyderat przyjęła. Sprzeciwu nie słyszę. Dodam, że jeśli chodzi o ustawy ustrojowe - na pewno jeszcze do tematu będziemy wracać.</u>
</div>
<div xml:id="div-26">
<u xml:id="u-26.0" who="#MirosławSwoszowski">Chciałbym zaproponować, aby przedstawiciele Komisji Rodziny uczestniczyli w pracach nad uregulowaniami w sprawie reklam i atestów produktów zastępujących karmienie piersią, których projekty są w Komisjach: Nadzwyczajnej Prawa Europejskiego i Zdrowia.</u>
</div>
<div xml:id="div-27">
<u xml:id="u-27.0" who="#TadeuszLewandowski">Myślę, że Prezydium Komisji Rodziny, które zbierze się na najbliższym posiedzeniu Sejmu, podejmie ten temat i przedstawi Komisji określone propozycje.</u>
<u xml:id="u-27.1" who="#TadeuszLewandowski">Na zakończenie, uwzględniając prośbę przewodniczącego Komisji - posła Antoniego Szymańskiego, chciałbym poinformować panie i panów posłów, że 14 października w Sali Kolumnowej odbędzie się konferencja „W trosce o wychowanie małego dziecka”. Jeśli posłowie zainteresowani są zaproszeniem na konferencję przedstawicieli jakiś instytucji - proszę zgłosić to w Sekretariacie Komisji Rodziny. Zamykam posiedzenie Komisji Rodziny.</u>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
</teiCorpus>