PPC / ppc

text_structure.xml 605 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min 07)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski oraz wicemarszałkowie: Jacek Kurczewski, Dariusz Wójcik, Henryk Bąk, Andrzej Kern)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#WiesławChrzanowski">Otwieram 22 posiedzenie Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#WiesławChrzanowski">Na sekretarzy powołuję posłów Filipa Kaczmarka i Gwidona Wójcika.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#WiesławChrzanowski">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Filip Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#WiesławChrzanowski">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#WiesławChrzanowski">Protokół 21 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#WiesławChrzanowski">Porządek dzienny posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Sejm w dniu 25 lipca br. podjął decyzję o rozpatrzeniu nie dokończonych i nie zrealizowanych punktów porządku dziennego poprzedniego posiedzenia na obecnym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#WiesławChrzanowski">— projekt uchwały w sprawie pisemnych odpowiedzi na zapytania poselskie;</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#WiesławChrzanowski">— powołanie i wybór składu osobowego Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o ochronie prawnej dziecka poczętego.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#WiesławChrzanowski">Ponadto Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje:</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#WiesławChrzanowski">— głosowanie nad wnioskami dotyczącymi projektu regulaminu Sejmu w drugim dniu posiedzenia, tj. w czwartek od godz. 9;</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#WiesławChrzanowski">— przystąpienie do rozpatrzenia sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej o projekcie ustawy konstytucyjnej w trzecim dniu posiedzenia, tj. w piątek od godz. 9;</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#WiesławChrzanowski">— rozpatrzenie interpelacji i zapytań poselskich w czwartym dniu posiedzenia, tj. w sobotę w godz. od 15 do 17.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#WiesławChrzanowski">Chodzi o to, żeby debata konstytucyjna odbyła się bez przerwy na interpelacje.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#WiesławChrzanowski">Porządek dzienny zawierający przedstawione propozycje został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów, na podstawie art. 74 ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu proponuje również ustalenie limitów czasów dla klubów poselskich oraz wyznaczenie czasu wystąpień posłów nie zrzeszonych dla debat w niektórych punktach porządku dziennego. Propozycje w tej sprawie zostały zamieszczone w doręczonym w dniu dzisiejszym porządku dziennym posiedzenia. Między innymi proponuje się w pkt. 9 obejmującym projekty ustaw dotyczących orderów i odznaczeń debatę średnią, tzn. cała debata poselska trwałaby 4 godziny 40 minut. Nad pkt. 10 obejmującym projekty ustaw dotyczących wojska proponuje się debatę krótką, tzn. 3 godziny i 10 minut. W debacie nad pkt. 17 dotyczącym sprawozdania o projekcie ustawy konstytucyjnej zakładamy 15-minutowe wystąpienia w imieniu klubów oraz 5 minutowe pozostałych posłów.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu proponuje również, aby Sejm na podstawie art. 46 tymczasowego regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu Sejmu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały dostarczone w terminie późniejszym niż to przewiduje art. 43 ust. 2 tymczasowego regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#WiesławChrzanowski">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego i proponowanych ograniczeń czasowych w debatach?</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Radosław Gawlik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#RadosławGawlik">Dziękuję bardzo. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zacznę od krótkiego uzasadnienia wniosku posłów Unii Demokratycznej. W ostatnich tygodniach, wskutek wcześniejszych błędnych rozwiązań dotyczących zasad rozliczania wybudowanych już domów mieszkalnych, dochodzi do absurdalnych sytuacji niezasiedlania mieszkań przez osoby, które spełniły wszelkie, do niedawna jeszcze obowiązujące wymogi. Sytuacja ta dotyczy ponad 45 tys. nowych mieszkań i kilkuset tysięcy zrozpaczonych i zdeterminowanych ludzi. Wiem, że rząd Hanny Suchockiej, a w szczególności resort budownictwa, zajął się tą sprawą od początku urzędowania. Wypracowywane są obecnie propozycje rozwiązania zaistniałej sytuacji. Ze względu na wagę problemu i aby potwierdzić, że potrafimy w tej Izbie zajmować się nie tylko przeszłością, mając także świadomość bardzo napiętego porządku dziennego Sejmu, zwracam się w imieniu posłów Unii Demokratycznej do Wysokiej Izby o rozszerzenie go wyłącznie o informację ministra budownictwa w tej sprawie, bez przeprowadzania debaty. Według moich informacji resort pod koniec tego posiedzenia będzie w stanie tę informację Sejmowi i społeczeństwu przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#ZbigniewSkorecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę o uzupełnienie porządku dziennego o punkt: Podjęcie przez Sejm uchwały zobowiązującej rząd do opracowania antyrecesyjnego programu gospodarczego. Na podstawie art. 32 ust. 2 tymczasowego regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej podpisani posłowie z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej wnoszą załączony projekt uchwały zobowiązującej rząd do opracowania w terminie do końca września 1992 r. antyrecesyjnego programu gospodarczego:</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#ZbigniewSkorecki">„Uchwała zobowiązująca rząd do opracowania antyrecesyjnego programu gospodarczego w terminie do 30 września 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#ZbigniewSkorecki">W związku z protestami strajkowymi robotników i rolników w czerwcu i lipcu 1992 r., skierowanymi przeciwko dotychczasowej polityce ekonomicznej państwa oraz w związku z informacją przedstawiciela Rady Ministrów przedstawioną Sejmowi w dniu 25 lipca 1992 r., w której stwierdzono m.in.: „mamy do czynienia z sytuacją, w której cierpliwość społeczna jest rzeczywiście na wyczerpaniu. Ludzie są po prostu zniecierpliwieni naszym nieudolnym rządzeniem” oraz z uwagi na decyzje ministra finansów o wzroście cen energii elektrycznej, ciepłej wody oraz benzyny, a także na podwyżkę podatków, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zobowiązuje rząd Rzeczypospolitej Polskiej do tego, aby w ramach przygotowanego programu gospodarczego opracował szczegółowe założenia antyrecesyjnej polityki gospodarczej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, proszę nie czytać uchwały. W tej chwili nie rozpatrujemy jeszcze merytorycznej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#ZbigniewSkorecki">Przedstawię Wysokiej Izbie jeszcze dosłownie trzy zdania uzasadnienia: „Pani prezes Rady Ministrów zapowiedziała, że rząd opracuje w ciągu trzech miesięcy swój program gospodarczy. Tymczasem ostatnie decyzje...”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, to jest już przedstawianie punktu, wprowadzanie punktu.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Skorecki: Tak, bo chcę go wprowadzić.)</u>
          <u xml:id="u-8.2" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli ten punkt będzie przyjęty, to wtedy sprawozdawca tej uchwały ją przedstawi. Natomiast w tej chwili zgłaszamy wnioski.</u>
          <u xml:id="u-8.3" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Skorecki: Panie marszałku, dosłownie jeszcze dwa zdania.)</u>
          <u xml:id="u-8.4" who="#WiesławChrzanowski">Przepraszam, odczytywanie uzasadnienia nie jest właściwe przy wnoszeniu uzupełnienia. Pan poseł już wniósł projekt uchwały i przegłosujemy to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ZbigniewSkorecki">Chciałbym tylko, żeby przed podniesieniem rąk ludzie wiedzieli, o co rzeczywiście w tej uchwale chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#WiesławChrzanowski">Już pan poseł powiedział. Odbieram panu głos.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, teraz pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z bardzo napiętą sytuacją w spółdzielczości mieszkaniowej na poprzednim posiedzeniu Sejmu w imieniu grupy posłów zwróciłem się do Wysokiej Izby z wielką prośbą o akceptację rozszerzenia porządku dziennego posiedzenia Sejmu o punkt: Rozpatrzenie rezolucji w sprawie sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej. Wysoka Izba nie przychyliła się do tej prośby. W związku z tym grupa kilkunastu posłów z klubów: „Solidarności”, „Solidarności Pracy”, Polskiego Stronnictwa Ludowego, Ruchu dla Rzeczypospolitej i Sojuszu Lewicy Demokratycznej zwróciła się z pisemną prośbą do pana marszałka o wprowadzenie tego punktu do porządku dziennego właśnie dzisiejszego posiedzenia Sejmu. Niestety, prośba nie została uwzględniona, a sytuacja w spółdzielczości mieszkaniowej niezwykle się pogarsza. Tak jak poseł Gawlik zaznaczył, są już tysiące nie zasiedlonych mieszkań, toczą się dziesiątki tysięcy procesów sądowych. Sytuacja więc wymaga natychmiastowych, bezzwłocznych działań.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#TadeuszBiliński">W związku z tym ośmielam się ponownie zwrócić do Wysokiej Izby w imieniu posłów wnioskodawców o wyrażenie zgody na rozszerzenie porządku obrad o punkt: Rozpatrzenie rezolucji w sprawie sytuacji w spółdzielczości mieszkaniowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, najprzód pan poseł, później pan poseł, a jeszcze później pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#WacławMartyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wacław Martyniuk, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Zgłaszam formalny wniosek o rozszerzenie porządku obrad o punkt dotyczący dyskusji nad informacją złożoną na poprzednim posiedzeniu Wysokiej Izby przez pana ministra Kuronia na temat sytuacji gospodarczej i jej konsekwencji społecznych.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#WacławMartyniuk">Chciałbym to bardzo krótko uzasadnić. Po pierwsze, informacja pana ministra Kuronia wywołała tutaj więcej komentarzy niż rozjaśniła sytuację. Po drugie, Wysoka Izba zajmowała się sprawami tak ogromnie wielkimi, jak teczki, jak ochrona życia nie narodzonego. Są to sprawy ogromne, tak ogromne, że aż czasami dla większości elektoratu niezrozumiałe. Stąd też należy naszym zdaniem przeprowadzić dyskusję o tym, co rzeczywiście ludzi dzisiaj boli, interesuje, jakich oczekują rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#WacławMartyniuk">I wreszcie trzecia sprawa, pani minister Suchocka, o przepraszam bardzo, pani premier Suchocka była uprzejma zwrócić się o 90 dni spokoju, czy, przepraszam, o 3 miesiące na skonstruowanie programu. Uważamy, że ta dyskusja pozwoli pani premier Suchockiej, jak również rządowi, ten program, który nam za 3 miesiące przedstawi, uzupełnić o wnioski wynikające z tej dyskusji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie proszę pana posła...</u>
          <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Zgłasza się kilku posłów)</u>
          <u xml:id="u-14.3" who="#WiesławChrzanowski">... nie, pan poseł jest dalej, dużo dalej, jeszcze później jest pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Na podstawie art. 75 ust. 2 pkt. 8 tymczasowego regulaminu Sejmu wnoszę o dodanie do porządku dziennego punktu: Relacja rządu z wykonania uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 lutego 1992 r. w sprawie przeciwdziałania patologicznym zjawiskom niegospodarności, nadużyć i korupcji w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Wysoka Izbo! Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął taką uchwałę i jej realizacja miała nastąpić do końca kwietnia. W tej chwili mamy już koniec lipca, a więc opóźnienie jest już kilkumiesięczne. Wszyscy jak siedzimy na tej sali, począwszy od lewicy po prawicę, w czasie kampanii wyborczej mówiliśmy, iż aferzyści i złodzieje muszą zostać ukarani. W tej chwili nadszedł czas, abyśmy wreszcie zrealizowali tę uchwałę. Jeżeli ta informacja nie znajdzie się w tym porządku dziennym, oznaczać to będzie, że najbliższy realny termin, w którym będzie mogła ona zostać omówiona w tym gmachu, to wrzesień, a więc kilka miesięcy tracimy bezpowrotnie.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnoszę w imieniu Konfederacji Polski Niepodległej o wprowadzenie tego punktu do porządku dziennego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#WiesławChrzanowski">Teraz pan poseł Janusz Szymański, a później pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Pani Premier! Panie i Panowie Posłowie! Po pierwsze pragnę wyrazić swoje głębokie zaniepokojenie takim sposobem przygotowywania i planowania prac Sejmu. Mamy 30 punktów porządku dziennego i nie ma szans na ich realizację w trakcie 4-dniowego posiedzenia, zważywszy że mamy przeprowadzić debatę konstytucyjną. Mamy do przegłosowania ponad 100 poprawek do regulaminu Sejmu. Tymczasem padają wnioski. Panie marszałku, pragnę pod adresem Prezydium Sejmu, Konwentu Seniorów złożyć następujący wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#WiesławChrzanowski">Czy pan poseł zamierza zgłosić wniosek w sprawie porządku obrad, bo w tej chwili tylko takie rozpatrujemy. Innych wniosków formalnych w tym momencie nie składamy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#JanuszSzymański">Tak, ale proszę Wysoką Izbę o realizm. Natomiast pragnę złożyć inny wniosek, mianowicie wniosek o skreślenie z projektowanego porządku dziennego czy zaplanowanego przez Prezydium Sejmu w porozumieniu z Konwentem Seniorów porządku dziennego punktów: 9, 10, 14, 21, 25 i 26. Proponuję przesunąć je na wrzesień. Wydaje mi się, że nie są to sprawy istotne, ważące dla budżetu państwa i z powodzeniem można je zrealizować we wrześniu.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#JanuszSzymański">Natomiast pragnę jedną sprawę Wysokiej Izbie przedstawić i rozważyć ją. Okoliczności zmieniły się zasadniczo i mój wniosek dotyczy tego, aby zmienić decyzję Sejmu polegającą na tym, że odroczyliśmy głosowanie nad poprawkami do regulaminu Sejmu do tego posiedzenia. Nastąpiła zasadnicza zmiana okoliczności, mianowicie odbędzie się debata konstytucyjna, która pokrywa się z materią regulaminową i siłą rzeczy jeżeli dzisiaj czy jutro, jak jest planowane, rozstrzygniemy sprawę nowego regulaminu, to będziemy musieli do niego wrócić.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#JanuszSzymański">Dlatego proszę, panie marszałku, aby Sejm zmienił poprzednią decyzję i odesłał projekt regulaminu Sejmu do komisji w celu przygotowania dodatkowego sprawozdania, które będzie realizowało dwa cele: po pierwsze, włączy się poprawki do sprawozdania i nie trzeba będzie przeprowadzać ponad setki głosowań, a to są ponad 4 godziny, chcę z całą uczciwością to powiedzieć, i, po drugie, jest szansa na skorelowanie regulaminu z rozstrzygnięciami konstytucyjnymi. O to bardzo Wysoką Izbę proszę.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo pana posła, a później pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#AdamSengebusch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnoszę o rozszerzenie porządku obrad o punkt: Informacja przedstawiciela rządu o planowanej strategii wobec młodzieży w sferze społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#AdamSengebusch">Wysoka Izbo, mógłbym uzasadniać ten wniosek kwieciście. Nie zrobię tego, gdyż fakty świadczą same za siebie. Dlatego podam kilka cyfr, które zobrazują sytuację. Zrobię to, szanowna Wysoka Izbo, dlatego że jeśli państwo macie do czynienia z młodzieżą, to proszę powiedzieć jej to, co mnie teraz państwo chcecie powiedzieć, zwłaszcza tym poborowym, którzy kończą niedługo służbę zasadniczą, albo tym absolwentom, którzy niedługo będą chcieli podjąć pracę. Dlatego chciałbym umotywować swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#AdamSengebusch">Bezrobotni w wieku 18–34 lat stanowią 63,23%. Ażeby to lepiej zobrazować podam, że w liczbach bezwzględnych wynosi to 1362 tys. osób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, to już jest uzasadnienie merytoryczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#AdamSengebusch">Panie marszałku, motywuję tylko swój wniosek. Do 2000 r. liczba młodzieży w wieku 18–29 lat wzrośnie o 1/3, czyli idąc tym tokiem rozumowania...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, to jest informacja.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AdamSengebusch">Panie marszałku, jeszcze dwa ostatnie zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, dwa zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#AdamSengebusch">Jedynie 40% młodych ludzi posiada samodzielne mieszkania, a w ubiegłym roku w różnych zorganizowanych formach wypoczynku brało udział jedynie 1 363 tys. osób. Dla porównania 2 lata temu było...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo. Już były dwa zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#AdamSengebusch">Proszę Wysoką Izbę o uwzględnienie tego punktu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł Andrzej Wielowieyski - proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AndrzejWielowieyski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprzeciwiam się wnioskowi pana posła Szymańskiego. Nie raz dawałem już wyraz mojemu wielkiemu szacunkowi dla tego wybitnego parlamentarzysty i najlepszego, być może, między nami znawcy problemów regulaminowych. Jednakże potrzeby życia, potrzeby tej Izby w tej chwili są takie, że nie możemy przedłużać funkcjonowania tymczasowego i kiepskiego regulaminu Sejmu, którym się kierujemy. Odłożenie głosowania nad regulaminem nie przesądza o niektórych spornych i bardzo bolesnych punktach. Myślę tutaj zwłaszcza o punkcie, na którym zależy wielu moim przyjaciołom w tej Izbie, tzn. dotyczącym sprawy małych klubów, i bardzo bym chciał poprzeć tę sprawę. Jednak odkładanie głosowania nad regulaminem oznacza, że o kilka miesięcy - z uwagi na pewną karencję, ogłoszenie w Monitorze Polskim - tzn. do października czy do listopada odkładalibyśmy funkcjonowanie nowego, jak się zdaje, znacznie lepiej od poprzednich opracowanego regulaminu, którego bezwzględnie potrzebujemy. Okres wakacyjny daje nam właśnie szansę ogłoszenia i wejścia regulaminu w życie już we wrześniu. Bardzo zdecydowanie sprzeciwiam się przegłosowaniu tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#ZbigniewKaniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W punkcie 23 porządku obrad, który otrzymaliśmy, jest projekt rezolucji w sprawie strategicznych i doraźnych kierunków rozwoju gospodarki państwa, druk nr 303. W związku z tym, że na poprzednim posiedzeniu Sejmu ten punkt był uwzględniony, ale z uwagi na bogaty porządek obrad nie został zrealizowany, umieszczenie go na tak dalekiej pozycji również stwarza zagrożenie, że sprawa ta może nie być omówiona przez Sejm. Z uwagi na to, iż zdezaktualizowały się już niektóre podane rządowi terminy, umieszczone w rezolucji, chciałbym zwrócić się z prośbą do Prezydium Sejmu, aby, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, jeszcze na tym posiedzeniu Sejmu rozważyło możliwość przyspieszenia omówienia tej rezolucji przez Wysoką Izbę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#WiesławChrzanowski">Głos zabierze pan poseł Stefan Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składam wniosek przeciwny wszystkim trzem wnioskom zgłoszonym przez KPN. Wprawdzie nie mam związku z młodzieżą, ale dostrzegam, że ostatni wniosek ma charakter propagandowy, a poprzednie wnioski mają taki sam charakter. Wszystkie te wnioski blokują podstawowy charakter prac Sejmu, mianowicie prace legislacyjne. KPN cały czas nie pamięta o tym, że kampania wyborcza się skończyła, a nie zaczęła. Wnioski te utrudniają pracę. Jestem za ich odrzuceniem.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł Zbigniew Skorecki, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#ZbigniewSkorecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Są ludzie, którzy są fanami własnych błędów. My, Konfederacja Polski Niepodległej, do nich nie należymy.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#ZbigniewSkorecki"> I dlatego też...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w tej chwili proszę złożyć, jeśli pan ma, nowy wniosek, natomiast w sprawach wniosków zgłoszonych były już głosy za i głos przeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#ZbigniewSkorecki">Tak, składam wniosek. Jesteśmy oczywiście przeciwni, jako że składamy następny wniosek - projekt rezolucji w sprawie...</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#ZbigniewSkorecki"> To nie jest śmieszne panowie. Projekt rezolucji w sprawie zniesienia przez ministra finansów dywidendy dla przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-spożywczego do końca 1992 r. Rezolucja jest złożona u pana marszałka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#WiesławChrzanowski">Kiedy, panie pośle, została złożona?</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Skorecki: Podobno wczoraj.)</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#WiesławChrzanowski">Dotychczas nie wpłynęła.</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#WiesławChrzanowski"> Wypadałoby, proszę państwa, aby jednak uchwały i rezolucje zgłaszać choćby dzień przed posiedzeniem Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Skorecki: Była zgłoszona wczoraj.)</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#WiesławChrzanowski">Wczoraj marszałek Wójcik mówił, że ma być zgłoszona na posiedzeniu Konwentu Seniorów, podobno, więc nie była zgłoszona. To jest kwestia pewnego sposobu działania.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#WiesławChrzanowski">Teraz w kolejności pan poseł, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę sprzeciwić się wnioskowi o odrzucenie punktów 9 i 10. We wrześniu ta sprawa już będzie nieaktualna, ponieważ święto wojska jest proponowane na 15 sierpnia. Ponadto sprawy armii są ważne. Mówi się o tym w prasie dość dużo. Ostatnie 3 miesiące, które wstrząsnęły podstawami państwa, powinny nam przypomnieć, że jest to pewien odcinek, którego nie powinniśmy odkładać ad calendas Graecas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie wnoszę o dodanie dodatkowego punktu. Wnoszę jedynie o to, aby punkt 16 dotyczący ustawy o zmianie ustawy o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń był rozpatrywany bezpośrednio po głosowaniu nad wnioskami dotyczącymi regulaminu Sejmu, czyli w czwartek. A w wypadku gdyby wniosek pana posła Szymańskiego został uwzględniony i ten punkt zdjęty, aby był rozpatrywany w czwartek jako punkt 1. To jest jedna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#MaciejManicki">Druga sprawa. Wnoszę, biorąc pod uwagę choćby dzisiejszy porządek obrad - 30 punktów przewidzianych plus kilkanaście dodatkowych, jak również biorąc pod uwagę zaległości, jakie ma Sejm w pracy - o to, aby Wysoka Izba zechciała zrezygnować z przerwy urlopowej, planowanej na sierpień.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JanuszMaksymiuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę podkreślić, że Sejm ubiegłej kadencji podjął uchwałę zobowiązującą rząd do wprowadzenia cen minimalnych gwarantowanych. W dniu 28 lipca, to jest wczoraj, rząd zatwierdził ceny skupu żyta i pszenicy, określając je cenami minimalnymi gwarantowanymi, zawieszając tym samym wszelką działalność i prace nad ogłoszeniem cen minimalnych gwarantowanych. Jak to wynika z uchwały przyjętej w poprzedniej kadencji Sejmu, prace nad tymi cenami trzeba...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#WiesławChrzanowski">Ale jaki jest wniosek, panie pośle?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#JanuszMaksymiuk">Właśnie chcę ten wniosek złożyć, że trzeba prace zakończyć do końca września. Wobec tego i wobec faktu, że Wysoka Izba na poprzednim posiedzeniu trzema głosami nie przyjęła tego wniosku, i skutki są takie, jakie są, wnoszę o informację rządu na temat prac nad wdrożeniem cen minimalnych gwarantowanych. Jako uzasadnienie pragnę podać, że wczoraj na posiedzeniu komisji rolnictwa jeden z ministrów obecnego rządu bardzo frywolnie sugerował, że nie ma żadnego problemu, ponieważ można za 108–130 dolarów kupić pszenicę z Kanady bądź z innych państw. Tym samym utwierdził mnie w przekonaniu, że jest to temat, który... to frywolne stwierdzenie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#WiesławChrzanowski">Dobrze, panie pośle. Wniosek został złożony...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JanuszMaksymiuk">Jest to żartowanie z sytuacji. Wobec tego składam formalny wniosek o informację rządu na temat prac nad cenami minimalnymi gwarantowanymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#AdamSengebusch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam z góry posła Niesiołowskiego, ale chciałbym, żeby w tej sali nie generalizowano zgłaszanych wniosków. Na pewno ten wniosek popierają koledzy klubowi, ale panie pośle, dla osób, które przeszły...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AdamSengebusch">... przechodzą lub będą przechodziły klimakterium, ktoś musi pracować na ich emerytury.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, dyskusji nie ma.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pan marszałek Andrzej Kern.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#AndrzejKern">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem przeciwko wszystkim zgłoszonym dzisiaj wnioskom, niezależnie od ich merytorycznych wartości.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#AndrzejKern"> Chciałbym powiedzieć, że w głosowaniu, które za chwilę się odbędzie nad tymi wnioskami, nie chodzi o merytoryczną wartość wniosków, chodzi o pewną generalną zasadę, której albo będziemy przestrzegali, albo powiedzmy całemu społeczeństwu, że nie nadajemy się do niczego. Są pewne reguły funkcjonowania takich gremiów, jak na przykład Sejm. Powołuje się Prezydium Sejmu, które ma organizować pracę, powołuje się polityczną reprezentację klubów, która ma być organem konsultacyjnym. Ustalanie porządku dziennego odbywa się według zasad przyjętych we wszystkich parlamentach w cywilizowanych krajach.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#AndrzejKern">To, co się dzieje od czasu dwóch ostatnich posiedzeń Sejmu, jest, nie gniewajcie się państwo, skandalem. Wnoszenie nowych punktów porządku dziennego, burzenie tego, co ustalamy, jest niedopuszczalne i przeczy powadze Sejmu. Można krytykować Sejm za to, że zajmuje się problemem x, a nie zajmuje się problemem y; to jest krytyka zrozumiała. Natomiast nie do odparcia jest krytyka, że tak szacowne gremium, jak Sejm, nie potrafi obradować. Tracimy w tej chwili czas na niepotrzebne zupełnie dyskusje, na niepotrzebne problemy, których dzisiaj nie jesteśmy w stanie uwzględnić. Niezależnie od intencji poszczególnych wnioskodawców, prawda jest taka, że jeżeli dalej poszerzymy porządek dzienny, który przewiduje 30 punktów, to oznacza to, że nie potrafimy obradować.</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#AndrzejKern">Proszę o oddalenie wszystkich wniosków.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy jeszcze ktoś z państwa chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pani poseł Olga Krzyżanowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę zabrać głos w imieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, w związku z wnioskiem pana posła Szymańskiego o wykreślenie z porządku dziennego głosowania nad regulaminem Sejmu. Zdaniem komisji regulaminowej — bo zostałam upoważniona do powiedzenia tego przez komisję — wykreślenie tej sprawy i trzymanie się starego regulaminu prowadzi do takich właśnie sytuacji, jak dzisiaj. Argument pana posła Szymańskiego, że będziemy mieli konstytucję i że będziemy musieli zmieniać regulamin w związku z przyjętą „małą konstytucją”, jest prawdziwy, ale dotyczy tylko pewnej części regulaminu. I to komisja stosunkowo szybko po przyjęciu przez Wysoką Izbę „małej konstytucji” będzie w stanie zrobić. Natomiast wszystkie sprawy porządkowe, jak je w skrócie nazwę, dotyczące regulaminu, zdaniem komisji, powinny być już teraz przegłosowane. Mój wniosek jest głosem przeciwnym wnioskowi pana posła Szymańskiego. Mówię w imieniu Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, dlatego pozwoliłam sobie zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#WiesławChrzanowski">Przechodzimy do głosowań związanych z porządkiem obrad.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Andrzeja Kerna jest najdalej idący, wobec czego poddam go pod głosowanie w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem...</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#WiesławChrzanowski"> W tej chwili przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Panie marszałku, nie można głosować generalnie.)</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#WiesławChrzanowski">Można. Jest wniosek najdalej idący. Tak mówi regulamin.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#WiesławChrzanowski">Poddaję pod głosowanie wniosek pana posła Andrzeja Kerna o odrzucenie wszystkich wniosków dotyczących uzupełnienia porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-58.10" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-58.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-58.12" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-58.13" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 161 głosami przeciwko 92, 19 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.14" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie przejdziemy do głosowania nad wnioskiem pana posła Janusza Szymańskiego, dotyczącym skreślenia, jako że głosowaliśmy nad wnioskiem o odrzucenie wniosków uzupełniających; to nie obejmuje wniosku pana posła Szymańskiego. Z tego powodu ten wniosek musimy przegłosować odrębnie.</u>
          <u xml:id="u-58.15" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nad wszystkimi wnioskami.)</u>
          <u xml:id="u-58.16" who="#WiesławChrzanowski">Wniosek pana posła Janusza Szymańskiego polega na skreśleniu punktów - państwo będą łaskawi patrzeć do porządku obrad - 9, 10...</u>
          <u xml:id="u-58.17" who="#komentarz">(Głos z sali: Wszystkie wnioski zostały odrzucone.)</u>
          <u xml:id="u-58.18" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest uzupełnienie.)</u>
          <u xml:id="u-58.19" who="#WiesławChrzanowski">Nie, to nie jest uzupełnienie, tylko skreślenie punktów 9, 10, 14, 21, 25 oraz 26 i przesunięcie tych punktów do porządku obrad wrześniowego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-58.20" who="#WiesławChrzanowski">Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-58.21" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-58.22" who="#WiesławChrzanowski">Teraz odbywa się głosowanie. Pytałem w czasie zgłaszania wniosków czy ktoś chce zabrać głos. W trakcie głosowania nie udzielam głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.23" who="#komentarz">(Poseł Antoni Czajka: Myśmy przegłosowali wszystkie wnioski.)</u>
          <u xml:id="u-58.24" who="#WiesławChrzanowski">Jest kwestia, czy głosować globalnie nad wnioskiem pana posła Szymańskiego czy nad poszczególnymi punktami. Pan poseł zgłosił to jako globalny wniosek.</u>
          <u xml:id="u-58.25" who="#komentarz">(Poseł Jan Lityński: Ale panie marszałku, logicznie, jeżeli zostały oddalone wszystkie wnioski...)</u>
          <u xml:id="u-58.26" who="#WiesławChrzanowski">Nie, nie. Wniosek był o oddalenie wszystkich wniosków dotyczących uzupełnienia porządku obrad. Ten wniosek nie jest o uzupełnienie, tylko o ograniczenie porządku obrad, czyli nie dotyczył go wniosek pana marszałka Kerna.</u>
          <u xml:id="u-58.27" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem wniosku pana posła Janusza Szymańskiego, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-58.28" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-58.29" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-58.30" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony. Za przyjęciem wniosku głosowało 46 posłów, przeciw - 160, 53 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-58.31" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-58.32" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Chcę przypomnieć, że mój wniosek nie dotyczył uzupełnienia czy wprowadzenia nowego porządku. W związku z tym wniosek pana Kerna również nie dotyczył mojego wniosku, ponieważ wnosiłem tylko o zmienienie porządku obrad w taki sposób, żeby ustalić...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WiesławChrzanowski">A, to przegłosujemy. To jest kwestia kolejności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#MaciejManicki">Wnosiłem również o to, aby Wysoka Izba zechciała zrezygnować z przerwy urlopowej, co, mniemam, powinno być przegłosowane i nie dotyczy to również uzupełnienia porządku obrad dzisiejszego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#WiesławChrzanowski">To nie dotyczy w ogóle porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie poddam pod głosowanie wniosek pana posła Macieja Manickiego, aby punkt 16 porządku dziennego był rozpatrzony bezpośrednio po rozpatrzeniu poprawek dotyczących regulaminu Sejmu. Druga część już jest nieaktualna.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty. Za przyjęciem wniosku głosowało 48 posłów, przeciw - 143, 73 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#WiesławChrzanowski">To są wszystkie wnioski.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#WiesławChrzanowski">Czy w tym brzmieniu Izba przyjmuje porządek obrad?</u>
          <u xml:id="u-62.9" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu...</u>
          <u xml:id="u-62.10" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, jest sprzeciw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#MirosławLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest sprzeciw. Po raz drugi Izba zamknęła buzię opozycji. Sprzeciwiamy się takiemu porządkowi dziennemu i w ogóle trybowi głosowania nad wnioskiem posła Niesiołowskiego oraz posła Kerna - nie indywidualnie nad poszczególnymi punktami, tylko globalnie - wszystkie wnioski o uzupełnienie do jednego worka, i państwo sprzeciwiacie się temu. Jeżeli w parlamencie nie można rozmawiać o sprawach, które dotyczą społeczeństwa, będziemy rozmawiać z ludźmi na ulicy.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Odebrać głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, pogróżki w parlamencie są niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: To nie była pogróżka.)</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#WiesławChrzanowski">To jest pogróżka i jest to niedopuszczalne. Zwracam panu uwagę.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#WiesławChrzanowski">Poddaję w takim razie pod głosowanie porządek obrad po uwzględnieniu wyników poprzednich głosowań.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem przedstawionego porządku obrad, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że porządek obrad został przyjęty 188 głosami przeciwko 74, przy 11 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#WiesławChrzanowski">Informuję, że Senat nie wniósł poprawek do ustawy o ratyfikacji Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, sporządzonego w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Głosowanie nad wnioskiem dotyczącym przyjęcia informacji w sprawie: - przejęcia przez skarb państwa majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; - transferu zagranicznego środków płatniczych przez kierownictwo byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u>
          <u xml:id="u-64.10" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Sejm na poprzednim posiedzeniu wysłuchał obu informacji i przeprowadził dyskusję. Przypominam, że Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przyjął do wiadomości informację w sprawie przejęcia przez skarb państwa majątku byłej PZPR oraz informację w sprawie transferu zagranicznego środków płatniczych przez kierownictwo byłej PZPR.</u>
          <u xml:id="u-64.11" who="#WiesławChrzanowski">Wobec sprzeciwu zgłoszonego w sprawie tej propozycji zarządzam głosowanie nad wnioskiem Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-64.12" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-64.13" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem propozycji Prezydium Sejmu, aby Sejm przyjął informację w sprawie przejęcia przez skarb państwa majątku byłej PZPR oraz informację w sprawie transferu zagranicznego środków płatniczych przez kierownictwo byłej PZPR do wiadomości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (153)</u>
          <u xml:id="u-64.14" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw? (84)</u>
          <u xml:id="u-64.15" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu? (34)</u>
          <u xml:id="u-64.16" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że Sejm przyjął wyżej wymienione informacje.</u>
          <u xml:id="u-64.17" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Głosowanie nad wnioskiem zawartym w sprawozdaniu Komisji Ustawodawczej dotyczącym orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją art. 4 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (druki nr 229 i 356).</u>
          <u xml:id="u-64.18" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że na swym 19 posiedzeniu Sejm wysłuchał posła sprawozdawcy pana Jerzego Jaskierni oraz przeprowadził dyskusję, po czym odłożył głosowanie do czasu wysłuchania informacji dotyczących przejęcia przez skarb państwa majątku byłej PZPR oraz transferu zagranicznego środków płatniczych przez kierownictwo tej partii.</u>
          <u xml:id="u-64.19" who="#WiesławChrzanowski">Czy pan poseł sprawozdawca chciałby jeszcze zabrać głos? Czy są potrzebne jakieś wyjaśnienia przed głosowaniem?</u>
          <u xml:id="u-64.20" who="#WiesławChrzanowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-64.21" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że zgodnie z art. 7 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwały o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Jeżeli Sejm uzna orzeczenie za zasadne, dokonuje odpowiednich zmian w akcie objętym tym orzeczeniem bądź uchyla go w części lub w całości.</u>
          <u xml:id="u-64.22" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-64.23" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam również, że Sejm przyjął procedurę głosowania polegającą na tym, by zawsze głosować nad wnioskami o oddalenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego bez względu na to, czy komisja proponuje orzeczenie przyjąć czy też odrzucić. Pozwoli to na rozstrzygnięcie sprawy w jednym głosowaniu. Jeżeli wniosek o oddalenie orzeczenia uzyska wymaganą większość 2/3 głosów, oznaczać to będzie, że Sejm orzeczenie oddalił. Natomiast brak takiej większości będzie oznaczał, że Sejm uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-64.24" who="#WiesławChrzanowski">W orzeczeniu z dnia 25 lutego 1992 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR, w części dotyczącej ustalonego w nim terminu dochodzenia roszczeń z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Komisja Ustawodawcza wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-64.25" who="#WiesławChrzanowski">Czy chciałby pan jeszcze przypomnieć treść?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kilku kolegów posłów prosiło o przypomnienie, co jest przedmiotem tego artykułu. Chodzi tam o kwestię terminu do 31 grudnia 1992 r., który Trybunał Konstytucyjny zakwestionował, ponieważ obowiązują tutaj znacznie dłuższe terminy, 10 lat dla nieruchomości, a dla ruchomości brak terminu. Dlatego też Komisja Ustawodawcza pozytywnie zaopiniowała to orzeczenie i sądzę, że dyskusja potwierdziła opinię komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za oddaleniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR w części dotyczącej ustalonego w nim terminu dochodzenia roszczeń z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (18)</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw? (235)</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu? (20)</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że Sejm, wobec nieuzyskania przez wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów, uznał za zasadne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o przejęciu majątku byłej PZPR w części dotyczącej ustalonego w nim terminu dochodzenia roszczeń.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Głosowanie nad wnioskiem dotyczącym przyjęcia informacji w sprawie: - przeciwdziałania skutkom suszy, - możliwości realizacji skupu zbóż.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Sejm na poprzednim posiedzeniu wysłuchał obu informacji i przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację w sprawie przeciwdziałania skutkom suszy oraz informację w sprawie możliwości realizacji skupu zbóż do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#WiesławChrzanowski">Wobec sprzeciwu zgłoszonego w sprawie tej propozycji zarządzam głosowaniu nad wnioskiem Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-66.11" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem propozycji Prezydium Sejmu, aby Sejm przyjął informację w sprawie przeciwdziałania skutkom suszy oraz informację w sprawie możliwości realizacji skupu zbóż do wiadomości, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-66.12" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-66.13" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu?</u>
          <u xml:id="u-66.14" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że Sejm propozycję Prezydium Sejmu przyjął 141 głosami przeciwko 99, przy 32 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-66.15" who="#WiesławChrzanowski">Musimy chwilowo pominąć punkt 4 porządku dziennego, ponieważ jest nieobecna pani poseł sprawozdawca Teresa Liszcz. Sprawa jest skomplikowana i wymaga wyjaśnień i dlatego powrócimy do tej kwestii, bo bez zreferowania trudno byłoby ten punkt rozstrzygać.</u>
          <u xml:id="u-66.16" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (druk nr 365).</u>
          <u xml:id="u-66.17" who="#WiesławChrzanowski">Proszę panią poseł Annę Knysok o zabranie głosu w imieniu wnioskodawców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#AnnaKnysok">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo proszę o pozostanie, bo zaraz zgłoszę wniosek o natychmiastowe drugie czytanie. Bardzo proszę, tylko parę zdań.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#AnnaKnysok">W imieniu wnioskodawców i Komisji Zdrowia pragnę przedstawić projekt nowelizacji ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#AnnaKnysok">Art. 75 tej ustawy nakładał na podmioty, które utworzyły zakłady opieki zdrowotnej, obowiązek ich rejestracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#WiesławChrzanowski">Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę państwa o nieopuszczanie sali. Być może niedługo będzie głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#AnnaKnysok">Powtarzam: obowiązek wpisu zakładów opieki zdrowotnej do rejestru, obowiązek dostosowania statutów i regulaminów do wymagań ustawowych, a także obowiązek powołania rad nadzorczych. Niestety, do chwili obecnej wymagania te nie zostały spełnione. Przyczyny były następujące: bardzo krótki ustawowy termin, 6-miesięczny, przeznaczony na te czynności i opóźnienie w wydaniu rozporządzenia do art. 9 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, określającego wymagania sanitarne i fachowe, którym powinny odpowiadać pomieszczenia placówek służby zdrowia. Po raz pierwszy przed ministerstwem postawiono wymagania określenia tych warunków, w związku z czym opór materii był tak duży, że ministerstwo nie zdążyło w terminie wydać tego rozporządzenia. I ostatnia przyczyna - w wielu województwach lekarze wojewódzcy nie byli w stanie powołać rad nadzorczych z powodu braku ludzi, a także ze względu na dużą liczbę szpitali i placówek służby zdrowia, w których te rady trzeba powołać.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#AnnaKnysok">Ustawowy termin 6 miesięcy upłynął 14 lipca. Przedstawiam więc projekt, w którym zmieniamy tylko jeden artykuł, wydłużając termin rejestracji placówek opieki zdrowotnej do 31 grudnia 1992 r. Zmiana dotyczy więc jednego artykułu. Krótka uwaga. Wnosząc ten projekt nowelizacji spotkaliśmy się z zarzutem, że jakby usprawiedliwiamy w ten sposób opieszałość ministerstwa i brak działań lekarzy wojewódzkich. Częściowo można ten argument przyjąć, niemniej jednak pragnęłabym przypomnieć, że w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej zmieniliśmy także art. 147 kodeksu karnego przez dodanie pkt. a, który brzmi następująco: „Kto prowadzi zakład opieki zdrowotnej bez wymaganego wpisu do rejestru podlega karze grzywny”. W tej sytuacji wszyscy dyrektorzy prowadzący po 15 lipca placówki opieki zdrowotnej popełniają wykroczenie. Zrozumiałe, że rodzi to niekorzystne nastroje w środowisku. W związku z tym bardzo proszę o przyjęcie proponowanej nowelizacji i o przystąpienie bez dyskusji, bez odsyłania do komisji, do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-69.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#WiesławChrzanowski">Czy ktoś w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zadać tylko jedno pytanie: Jeżeli przyjmiemy wniosek, który, jak słusznie zauważyła wielce czcigodna posłanka referentka, powoduje usprawiedliwienie opieszałości, to co się stanie, jeżeli pies z kulawą nogą do 31 grudnia dalej niczego nie zarejestruje? Czy znowu będziemy ten termin przedłużali? Czy mamy dopasowywać ustawodawstwo do opieszałości władz? Chodzi o biurokrację na szczeblu ZOZ, ministerstwa itd. Moim zdaniem nie. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#WiesławChrzanowski">Pani poseł Elżbieta Seferowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#ElżbietaSeferowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chodzi nie tylko o opieszałość, która, niestety, jest faktem, i stanęliśmy przed tym faktem, chodzi również o to, że było niewiele czasu i w dużych województwach, gdzie istnieje konieczność stworzenia ponad 80, a niekiedy ponad 100 rad nadzorczych brakowało odpowiedniego personelu, który byłby w stanie w tak krótkim czasie fachowo przejąć tę działalność. Jednocześnie w wielu województwach te przygotowania są już zaawansowane, tak że w tej chwili mamy pewność, że do końca grudnia to zakończymy. Zostaną dostosowane również te normy.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#ElżbietaSeferowicz">Będziemy się sprzeciwiać dalszym opóźnieniom ze strony ministerstwa i jak gdyby bierzemy na siebie za to odpowiedzialność, przedłużając ten termin, że nie będzie on więcej przedłużany. Jest to jednocześnie jakby postawienie ministerstwu i wszystkim władzom administracyjnym, również szczebla wojewódzkiego, wymagania, że ta sprawa musi być do końca roku załatwiona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#JanuszSzymański">Panie marszałku, pragnę powiedzieć o bardzo istotnej rzeczy dotyczącej techniki prawodawczej. Otóż jest tak, że należy przynajmniej sprawdzić informację, kiedy ta ustawa weszła w życie. Została ona opublikowana, proszę mnie kontrolować, w Dzienniku Ustaw ogłoszonym 14 października, ustawa miała trzymiesięczne vacatio legis. Termin, o którym była mowa w art. 75, na dostosowanie statusu zakładów do wymogów prawa, był 6-miesięczny, czyli upływa 14 lipca.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Upłynął.)</u>
          <u xml:id="u-75.2" who="#JanuszSzymański">Upłynął. W związku z tym nie może być tak, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Trzeba przeznaczyć 30 dni na Senat, 30 dni na prezydenta, czyli musi być klauzula retro akcji, gdyby utrzymać tę ciągłość.</u>
          <u xml:id="u-75.3" who="#JanuszSzymański">W związku z tym art. 2 musi być inaczej zredagowany: ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 14 lipca 1992 r. Wtedy ma sens przedłużanie tego terminu, gdyż z mocy prawa termin upłynął. Zwracam na to uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł zgłasza to jako poprawkę?</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: W drugim czytaniu.)</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#WiesławChrzanowski">Tak jest.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z całym szacunkiem oświadczam, że zasada: lex retro non agit jest zasadą podstawową. Prawo, które działa wstecz po prostu z definicji nie jest prawem. Nie możemy, dlatego żeby paręnaście osób nie zapłaciło grzywny, łamać tej podstawowej zasady.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#JanuszKorwinMikke">Panie marszałku, jeżeli zawinili nie dyrektorzy ZOZ tylko ministerstwo, to płacą oni grzywnę i pozywają do sądu ministerstwo, jeżeli to było z jego winy. Ministerstwo zapłaci i na drugi raz tego się nie dopuści. Taka jest właściwa procedura. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, pani poseł Elżbieta Seferowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#ElżbietaSeferowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tu naprawdę nie chodzi o grzywnę. Tu chodzi o przyjęcie nowego sposobu myślenia o działalności zakładów opieki zdrowotnej. I to nowe funkcjonowanie ma być oparte na idei tej właśnie ustawy. Po prostu rejestrowane zakłady muszą opierać się na pewnych normach funkcjonowania, na normach nie tylko zatrudnienia, ale i na normach wyposażenia, jest wiele norm. W efekcie gdybyśmy to wszystko w tym momencie już wprowadzali, to większość zakładów po prostu musiałaby być wykreślona w myśl tej ustawy, ponieważ nie odpowiadałaby warunkom, które narzuca ta ustawa, jednocześnie rzeczywiście nie zostały one ustalone przez ministerstwo w wyniku i niemożności, i nieudolności, ale w pewnym sensie z tej nieudolności wynika niemożność. Po prostu nie możemy dopuścić do tego, albo spowodować to, żeby wiele zakładów nie zostało zarejestrowanych i w rezultacie zostało wykreślonych, gdyż pacjenci po prostu nie będą mieli możliwości udania się do lekarza. Musimy przedłużyć ten termin, ale właśnie mając na celu to, ażeby potem mieć zakłady, które funkcjonują według określonych norm. Taka jest zasadnicza przyczyna.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#ElżbietaSeferowicz">Grzywna jest tutaj oczywiście jakby dodatkowym, małym elementem i nie jest ważna. Ja akurat jestem za tym, że grzywny należy płacić, jeśli człowiek się nie wywiązuje z nałożonych na niego zobowiązań. Pani poseł mówiła o tych grzywnach po prostu jako o jednym z elementów, ale to naprawdę nie ma żadnego znaczenia. Za nieudolność trzeba również płacić. Naprawdę chodzi o całość funkcjonowania, o umożliwienie funkcjonowania tym zakładom za pół roku z wykorzystaniem przyjętych norm.</u>
          <u xml:id="u-79.2" who="#ElżbietaSeferowicz">My jako Komisja Zdrowia nie popieralibyśmy naturalnie nieudolności ani złego funkcjonowania, tylko po prostu nie chcemy w tej chwili utrudnić pacjentom dostępu do poradni, stąd prośba, dotycząca szczególnie dużych województw, w małych jakoś sobie dano radę. Dlatego właśnie jako Komisja Zdrowia poparliśmy ten wniosek. Chciałam powiedzieć, że nie jest to wniosek złożony nagle. Rząd wystąpił z wnioskiem o tę nowelizację w zakresie ustawy, która miała nowelizować 40 innych ustaw. I ta ustawa nowelizująca 40 innych ustaw jest w trakcie pierwszego czytania w Komisji Ustawodawczej. Jest oczywiste, że jeśli nowelizuje się 40 ustaw, to Komisja Ustawodawcza nie mogła już wystąpić z tym projektem do pierwszego czytania. I my po prostu wyciągnęliśmy ten zapis, mając właśnie na uwadze kwestię retro legis, ażeby zdążyć jeszcze przed 14 lipca, ażeby prawo nie działało wstecz. Niestety, jest tych parę dni opóźnienia ze względu na przesunięcie na to posiedzenie. Dlatego wyciągnęliśmy tylko ten jeden zapis i z tym rzeczywiście wystąpiliśmy w ostatniej chwili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy jeszcze ktoś chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł mówił już dwukrotnie w tej debacie. To jest zasada regulaminowa.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#WiesławChrzanowski">O ile nikt się nie zgłasza, to przypominam, że pani poseł Anna Knysok w imieniu wnioskodawców wnosi o to, aby Sejm na podstawie art. 46 pkt. 3 tymczasowego regulaminu Sejmu przystąpił do drugiego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej bezpośrednio po zakończeniu pierwszego czytania, bez odsyłania projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Zgłaszam sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł zgłasza sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#WiesławChrzanowski">Wobec tego, proszę państwa, poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za przystąpieniem bezpośrednio do drugiego czytania, proszę o naciśnięcie przycisku i podniesienie ręki. (219)</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw? (3)</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu? (6)</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma kworum. Jeszcze raz głosować.)</u>
          <u xml:id="u-80.13" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam proszę państwa, że niestety nie ma kworum. Poproszę o zawołanie posłanek i posłów, którzy są w kuluarach, mimo to że odbywa się głosowanie i powtórzymy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-80.14" who="#WiesławChrzanowski">Widziałem, że przybyło kilka pań posłanek i kilku panów posłów, a do kworum brakowało nam zaledwie dwóch głosów.</u>
          <u xml:id="u-80.15" who="#WiesławChrzanowski">Powtarzamy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-80.16" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za przystąpieniem bezpośrednio do drugiego czytania tego projektu, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-80.17" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-80.18" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-80.19" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty 232 głosami przeciwko 6, przy 3 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-80.20" who="#WiesławChrzanowski">Wobec tego przystępujemy do drugiego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.</u>
          <u xml:id="u-80.21" who="#WiesławChrzanowski">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos w drugim czytaniu?</u>
          <u xml:id="u-80.22" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JanuszSzymański">Krótko. Panie Marszałku! Panie i Panowie! Wydaje się, że normalną zasadą i zwyczajem parlamentarnym jest zapytanie szefa resortu o stanowisko. Chcę sformułować jedno pytanie i chciałbym mieć jasność przy rozstrzyganiu tej sprawy. Proszę o to szczególnie, żeby pan minister uczynił to wobec Wysokiej Izby. Czy ten termin 31 grudnia 1992 r. jest optymalny, czy też staniemy znowu przed problemem jego prolongaty? W związku z tym bardzo bym prosił, panie marszałku, żeby minister zdrowia i opieki społecznej przedstawił oficjalne stanowisko resortu, czy termin do dnia 31 grudnia 1992 r. jest optymalny, czy też należy myśleć o dłuższym dystansie czasu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy można pana ministra prosić o odpowiedź na to pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AndrzejWojtyła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występuję przed Wysoką Izbą z upoważnienia pani prezes Rady Ministrów i chciałbym przedstawić stanowisko rządu w sprawie projektu ustawy, który jest dziś dyskutowany. Może nie będę przedstawiał argumentów, które przemawiają za tym, żeby przedłużyć okres rejestracji zakładów opieki zdrowotnej, ponieważ o tym już mówiła pani posłanka Knysok, która jest referentem tej nowelizacji. Pragnę zapewnić, że okres 6 miesięcy będzie wystarczający do rejestracji i wprowadzenia tej ustawy w życie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Janusz Korwin-Mikke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę przypomnieć, że spór, który tutaj trwa, jest sporem o zasady, a nie o zakłady opieki zdrowotnej. Albowiem, Wysoka Izbo, te zakłady od 13 dni działają, jak rozumiem, bezprawnie. Z punktu widzenia prawa jest zupełnie obojętne, czy będą działały bezprawnie przez 13 dni, czy przez 33 dni, czy przez 300 dni. Jest to zupełnie obojętne, bo grzywny za nielegalne prowadzenie tych zakładów i tak się im należą. W związku z tym ta cała dyskusja tyczy nie tych zakładów tylko tego, czy prawo ma działać wstecz, to jedna sprawa - rozumiem, że Izba pominęła w ogóle milczeniem wypowiedź posła Szymańskiego, to w ogóle nikogo nie zainteresowało - oraz czy mamy dopasowywać prawo do żądań administracji i jej niewydolności. O to tylko chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy jeszcze ktoś z państwa pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł Szymański poruszył sprawę poprawki. Czy w tej sprawie pani poseł sprawozdawca chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ta poprawka rozwiązuje ten problem.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#AnnaKnysok">W dyskusji zgłoszono jedną poprawkę do art. 2 w brzmieniu następującym: Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 15 lipca 1992 r. Koresponduje to z ideą tej nowelizacji. Bardzo proszę o przyjęcie tej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#WiesławChrzanowski">Czyli to jest autopoprawka?</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Czy grzywny wymierzone wczoraj też będą anulowane?)</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#WiesławChrzanowski">Wobec tego, że lista mówców została wyczerpana, zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w brzmieniu proponowanym w druku nr 365, z poprawką, mianowicie że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą obowiązującą od dnia 15 lipca 1992 r., proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej 226 głosami przeciwko 9, przy 8 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-88.8" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy o Straży Granicznej (druki nr 347 i 355).</u>
          <u xml:id="u-88.9" who="#WiesławChrzanowski">Pragnę przypomnieć, że zaraz odbędzie się głosowanie, proszę więc o nieopuszczanie sali.</u>
          <u xml:id="u-88.10" who="#WiesławChrzanowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jerzego Jaskiernię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Ustawodawcza rozpatrzyła na posiedzeniu w dniu 24 czerwca 1992 r. skierowane do niej - zgodnie z art. 56 ust. 2 tymczasowego regulaminu Sejmu - orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 1992 r. stwierdzające niezgodność przepisu art. 94 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej oraz art. 154 ust. 2 tej ustawy, odsyłającego do ustawy z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych w zakresie, w jakim ta ostatnia dotyczy lokali stanowiących własność prywatną - z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#JerzyJaskiernia">Komisja Ustawodawcza szczegółowo rozpatrzyła tę sprawę. Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że wniosek o stwierdzenie sprzeczności przedłożył rzecznik praw obywatelskich. Przy czym kwestionując konstytucyjność pierwszego z tych przepisów rzecznik praw obywatelskich odwołał się w uzasadnieniu swego wniosku do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1991 r., w którym uznał on za niezgodne z postanowieniem art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji przepisy: art. 90 ustawy o Policji oraz art. 77 ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa w części uprawniającej organy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do bezterminowego dysponowania lokalami mieszkalnymi w domach wielomieszkaniowych, stanowiących własność prywatną, wchodzących do zasobów mieszkaniowych MSW. Rzecznik praw obywatelskich uznał bowiem, iż kwestionowany przez niego obecnie przepis art. 94 ustawy o Straży Granicznej zawiera identyczną pod względem materialno-prawnym treść, jak przepisy objęte wymienionym wyżej orzeczeniem, z tą jedynie różnicą, że przepisy objęte orzeczeniem z dnia 28 maja 1991 r. odnoszą się do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych Policji i Urzędu Ochrony Państwa, zaś kwestionowany obecnie przepis - do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#JerzyJaskiernia">Wysoka Izba otrzymała druk nr 347, nie będę więc szczegółowo przytaczał przebiegu postępowania w tej sprawie. Ograniczę się do zasygnalizowania dwóch problemów.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#JerzyJaskiernia">W ocenie Trybunału Konstytucyjnego istota naruszenia art. 7 Konstytucji RP przez przepis art. 94 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej polega na tym, iż w wypadku włączenia do zasobów mieszkaniowych służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych Straży Granicznej lokalu mieszkalnego w domu wielomieszkaniowym, stanowiącym własność prywatną, lokal taki pozostaje w gestii ministra spraw wewnętrznych lub podległych mu organów przez czas nie ograniczony, praktycznie aż do tzw. śmierci technicznej budynku, w którym lokal taki się znajduje. Takie rozwiązanie stanowi trwałe ograniczenie uprawnień właściciela lokalu płynących z prawa własności, w tym prawa do korzystania i rozporządzania lokalem, którego jest właścicielem.</u>
          <u xml:id="u-89.4" who="#JerzyJaskiernia">Wprawdzie szczególny tryb najmu lokalu utrzymany został po wejściu w życie art. 7 Konstytucji RP, to jednak Prawo lokalowe przywraca stopniowo właścicielom tych lokali prawa wynikające z prawa własności w stosunku do lokali zwalnianych przez dotychczasowych najemców, jeżeli właściciel zwolnionego lokalu złoży, w terminie 3 miesięcy, oświadczenie o chęci przejęcia takiego lokalu w zagospodarowanie. Zapoczątkowany więc został w ten sposób proces, chociaż jeszcze powolny, przywracania właścicielom prywatnych domów wielomieszkaniowych praw płynących z prawa własności.</u>
          <u xml:id="u-89.5" who="#JerzyJaskiernia">I wreszcie druga obserwacja Trybunału Konstytucyjnego, istotna dla tego orzeczenia. Trybunał stwierdził, że co do niekonstytucyjności przepisu art. 154 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej miał na względzie przede wszystkim to, że jest to przepis odsyłający do ustawy z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-89.6" who="#JerzyJaskiernia">Lokale mieszkalne stanowiące własność prywatną, a przeznaczone na zakwaterowanie sił zbrojnych, pozostają w dyspozycji organów wojskowych bez ograniczenia czasowego. Takie uregulowanie sprawia, że właściciele lokali mieszkalnych pozbawieni zostają na czas nie ograniczony możliwości rozporządzania lokalami stanowiącymi ich własność. Godzi to w zasadę ochrony własności, wyrażoną w art. 7 Konstytucji RP. Stawia to także w nierównej sytuacji właścicieli tych lokali w stosunku do właścicieli lokali objętych szczególnym trybem najmu, na podstawie decyzji administracyjnych.</u>
          <u xml:id="u-89.7" who="#JerzyJaskiernia">Wysoka Izbo! Komisja Ustawodawcza szczegółowo przeanalizowała i podzieliła argumentację Trybunału Konstytucyjnego. Wydaje się, że jest tu pewna konsekwencja logiczna. Skoro w podobnych kwestiach uprzednio rozstrzygnięto inaczej w stosunku do Policji i Urzędu Ochrony Państwa, nie ma racjonalnego uzasadnienia, żeby odpowiednie przepisy w odniesieniu do Straży Granicznej były odmienne.</u>
          <u xml:id="u-89.8" who="#JerzyJaskiernia">W związku z tym Komisja Ustawodawcza wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia i zwraca się do Wysokiej Izby o poparcie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisów art. 94 oraz art. 154 ust. 2 ustawy o Straży Granicznej z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy w tej sprawie ktoś z pań posłanek i panów posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#WiesławChrzanowski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#WiesławChrzanowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#WiesławChrzanowski">Przejdziemy do głosowania, ale musimy sprawdzić, czy jest kworum.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#WiesławChrzanowski">Proszę panie posłanki i panów posłów obecnych na sali o naciśnięcie przycisków. (183)</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#WiesławChrzanowski">Wysoka Izbo, stwierdzam, że nie ma kworum. Wczoraj na posiedzeniu Konwentu Seniorów było wyraźnie powiedziane, że dzisiaj w pierwszej części obrad będą głosowania, cały cykl głosowań. Przewodniczący klubów byli proszeni o to, żeby zaapelowali do pań posłanek i panów posłów o obecność.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#WiesławChrzanowski">W tym stanie rzeczy ogłaszam przerwę do godziny 11 i zwołuję natychmiast posiedzenie Konwentu Seniorów, żeby podjąć kroki, które zmienią sytuację. Mamy 30 punktów porządku dziennego, dużo mówiono, jak można to zmieścić, natomiast kiedy się do tego przystępuje, nie ma warunków.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Panie Marszałku! Jest pani Liszcz, może teraz wrócimy do punktu poprzedniego.)</u>
          <u xml:id="u-90.9" who="#WiesławChrzanowski">To też będzie głosowanie. To wszystko to cały cykl głosowań. Konwent Seniorów był o tym uprzedzony.</u>
          <u xml:id="u-90.10" who="#WiesławChrzanowski">Zwołuję posiedzenie Konwentu Seniorów bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy.</u>
          <u xml:id="u-90.11" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 25 do godz. 11 min 07)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#WiesławChrzanowski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#WiesławChrzanowski">Pragnę zakomunikować stanowisko, jakie zajęło Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, w związku z sytuacją, jaka zaistniała przed ogłoszeniem przerwy.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#WiesławChrzanowski">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, postanowiło, iż w wypadku stwierdzenia braku kworum w czasie głosowań, w sytuacji kiedy na posiedzeniu Konwentu Seniorów było wyraźnie zakomunikowane, że będzie cykl głosowań, prowadzący obrady zarządzi imienne sprawdzenie listy obecności posłów i wyniki przekaże do publicznej wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#WiesławChrzanowski">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy o Straży Granicznej.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#WiesławChrzanowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że zgodnie z art. 7 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwały o oddaleniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli Sejm uzna orzeczenie za zasadne, dokonuje odpowiednich zmian w akcie objętym tym orzeczeniem bądź uchyla go w części lub w całości.</u>
          <u xml:id="u-91.8" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-91.9" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Sejm przyjął procedurę głosowania polegającą na tym, by zawsze głosować nad wnioskiem o oddalenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, bez względu na to, czy komisja proponuje orzeczenie przyjąć, czy odrzucić. Pozwoli to na rozstrzygnięcie sprawy w jednym głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-91.10" who="#WiesławChrzanowski">Jeżeli wniosek o oddalenie orzeczenia uzyska wymaganą większość 2/3 głosów, będzie to oznaczać, że Sejm orzeczenie oddalił. Natomiast brak takiej większości będzie oznaczał, że Sejm uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-91.11" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że w orzeczeniu z dnia 11 maja 1992 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisu art. 94 i art. 154 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-91.12" who="#WiesławChrzanowski">Komisja Ustawodawcza wyraża pozytywną opinię co do zasadności przedłożonego orzeczenia.</u>
          <u xml:id="u-91.13" who="#WiesławChrzanowski">Pan poseł sprawozdawca referował sprawę. Czy są jeszcze jakieś wątpliwości? Jeżeli tak, to pan poseł sprawozdawca może je wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-91.14" who="#WiesławChrzanowski">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-91.15" who="#WiesławChrzanowski">W takim razie przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-91.16" who="#WiesławChrzanowski">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za oddaleniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność przepisu art. 94 i art. 154 ust. 2 ustawy z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (0)</u>
          <u xml:id="u-91.17" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw? (287)</u>
          <u xml:id="u-91.18" who="#WiesławChrzanowski">Kto się wstrzymał od głosu? (5)</u>
          <u xml:id="u-91.19" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wobec nieuzyskania przez wniosek o oddalenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wymaganej większości 2/3 głosów Sejm uznał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność z art. 7 i art. 67 ust. 2 Konstytucji przepisu art. 94 i 154 ust. 1 ustawy o Straży Granicznej za zasadne.</u>
          <u xml:id="u-91.20" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 293 i 362).</u>
          <u xml:id="u-91.21" who="#WiesławChrzanowski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji panią poseł Teresę Liszcz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Na początku chciałabym serdecznie przeprosić za zamieszanie wynikłe z mojego powodu — to wina mojego „malucha”, którym jechałam.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#TeresaLiszcz">Wysoka Izbo! Komisja Ustawodawcza na posiedzeniach w dniach 29 maja, 24 czerwca i 3 lipca br. rozpatrzyła uchwałę Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 21 maja 1992 r. o stanowisku w sprawie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 293).</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#TeresaLiszcz">Komisja zapoznała się ze stenogramem z posiedzenia Senatu, na którym została podjęta wymieniona uchwała, oraz wysłuchała pana senatora Stefana Śnieżko, przewodniczącego Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich. Zasięgnęła również opinii dwóch ekspertów. Po wykonaniu tych czynności i po przeanalizowaniu odpowiednich przepisów konstytucji oraz regulaminu Senatu, komisja doszła do następujących konkluzji.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#TeresaLiszcz">Nie ulega wątpliwości, iż ustawa konstytucyjna o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jest ustawą zmieniającą konstytucję w rozumieniu art. 4 regulaminu Senatu. Zmienia ona mianowicie art. 106 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1952 r. Przepis ten reguluje obecnie zarówno nowelizację, czyli tzw. zmiany cząstkowe, obowiązującej konstytucji, jak również uchwalenie całkowicie nowej konstytucji, przewidując przy tym identyczny tryb w obydwu wypadkach (w drodze ustawy uchwalonej przez Sejm większością co najmniej 2/3 głosów, z uwzględnieniem uprawnień Senatu określonych w art. 27).</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#TeresaLiszcz">Wymieniona ustawa konstytucyjna zmienia art. 106 konstytucji w części dotyczącej uchwalenia nowej konstytucji. Wprowadza bowiem w tym zakresie szczególny tryb postępowania przy pozostawieniu dotychczasowego trybu dla nowelizacji częściowej obowiązującej konstytucji. Ustawa konstytucyjna zmienia więc ten przepis „milcząco”, regulując inaczej część objętej nim materii konstytucyjnej. Skoro zaś jest to ustawa zmieniająca konstytucję, to zgodnie z art. 4 ust. 1 regulaminu Senatu podjęcie uchwały Senatu w sprawie tej ustawy wymagało większości co najmniej 2/3 głosów przy obecności co najmniej połowy ogólnej liczby senatorów. Należy przy tym zaznaczyć, że podstawą regulowania porządku prac Senatu w jego regulaminie, m.in. prac dotyczących procesu ustawodawczego, jest art. 29 ust. 5 obowiązującej konstytucji z 1952 r., a więc regulamin Senatu w tym zakresie jest aktem wykonawczym do konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-92.5" who="#TeresaLiszcz">Na podstawie stenogramu z przebiegu posiedzenia Senatu II kadencji w dniu 21 maja 1992 r. oraz wyjaśnień przewodniczącego Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich, Komisja Ustawodawcza ustaliła, iż w głosowaniu nad uchwałą w sprawie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wzięło udział 81 senatorów, co stanowi wymagane kworum. Za przyjęciem uchwały głosowało 46 senatorów; stanowi to ok. 57% głosujących. Przeciw głosowało 32 senatorów, zaś pozostali senatorowie - 35, wstrzymali się od głosu. Wynika z tego, że uchwała nie została podjęta wymaganą większością 2/3 głosów, tylko większością ok. 57% głosów, czyli nieco większą niż większość bezwzględna.</u>
          <u xml:id="u-92.6" who="#TeresaLiszcz">Uchwalenie stanowiska Senatu w przedmiotowej sprawie nastąpiło zatem ewidentnie z naruszeniem art. 4 ust. 1 regulaminu Senatu, a pośrednio również art. 29 ust. 5 konstytucji, odsyłającego w zakresie porządku prac Senatu, a więc m.in. trybu podejmowania tego rodzaju uchwał do regulaminu. Podjęta z naruszeniem wymaganego trybu uchwała nie ma mocy wiążącej, prawnie nie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-92.7" who="#TeresaLiszcz">W tej sytuacji Komisja Ustawodawcza jednomyślnie uznała, że druk nr 293 przesłany Sejmowi nie zawiera stanowiska Senatu do ustawy konstytucyjnej w rozumieniu art. 27 konstytucji, stanowiska, które mogłoby być rozpatrywane merytorycznie przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-92.8" who="#TeresaLiszcz">Oznacza to, zdaniem komisji, ponieważ nie wpłynęło inne stanowisko w tej sprawie, że Senat nie zgłosił w przewidzianym terminie propozycji dokonania zmian w ustawie z 23 kwietnia 1992 r. o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ani propozycji odrzucenia. A zatem ustawa może być, zgodnie z art. 27 ust. 3 pkt 2 konstytucji, przedłożona prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do podpisania.</u>
          <u xml:id="u-92.9" who="#TeresaLiszcz">Oczywiście istnieje wątpliwość, czy Sejm jest uprawniony do oceny trybu uchwalania przez Senat stanowiska w sprawie ustawy, zważywszy na niezależność organizacyjną obu Izb, ich wewnętrzną autonomię. Komisja uważa jednak, że Sejm nie może nie zwracać uwagi na prawidłowość trybu podejmowania uchwały zawierającej poprawki do ustawy lub wniosek o jej odrzucenie. Uchwała taka stanowi bowiem nie samoistny akt normatywny, lecz stanowi element procesu uchwalania ustawy. Nieprawidłowość w trybie uchwalenia tej uchwały stanowi jednocześnie nieprawidłowość całego procesu ustawodawczego, a w szczególności sejmowa Komisja Ustawodawcza jest zobowiązana zwracać uwagę Wysokiej Izby na nieprawidłowości procedury uchwalania rozpatrywanej uchwały, skoro do jej zakresu działania należą m.in. sprawy współdziałania w organizowaniu procesu ustawodawczego i zapewnienia jego prawidłowości. Tak wyraźnie stanowi pkt 20 załącznika do regulaminu Sejmu w związku z jego art. 24 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-92.10" who="#TeresaLiszcz">Komisja, jako wewnętrzny organ Sejmu, przedstawiła swoje stanowisko w tej sprawie Prezydium Sejmu, w celu podjęcia przez nie stosowanych decyzji, zaś w chwili obecnej, na polecenie Prezydium Sejmu, przedstawia je Wysokiej Izbie, prosząc o potwierdzenie naszego stanowiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję pani poseł sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#WiesławChrzanowski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#WiesławChrzanowski">Do głosu zapisał się pan poseł Janusz Szymański.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Pragnę stwierdzić, że mamy tutaj do czynienia z precedensowym zachowaniem Senatu i z pewnością stwarzamy pewien precedens. Mówiąc odpowiedzialnie, konstytucja nie rysuje rozwiązań prawnych w sytuacji, kiedy Senat podejmuje rozstrzygnięcia w formie uchwał, naruszając tryb przewidziany przepisami prawa, w tym konstytucji i własnego regulaminu. Opierając się stricte na interpretacji art. 27 moglibyśmy proponować odrzucenie poprawek z przyczyn formalnych. Ale tu powstał inny problem. Chcę się wypowiedzieć w duchu poparcia dla stanowiska Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#JanuszSzymański">Praktyka Sejmu poprzedniej kadencji dostarczyła podobnego przykładu, aczkolwiek nie takiego samego, i na ten przykład, jako precedensowy, chcę się powołać. Otóż Sejm X kadencji nowelizował ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Rzecz dotyczyła zmiany roty ślubowania sędziów Trybunału Konstytucyjnego. I Sejm taką ustawę przyjął. Natomiast Senat rozszerzył zakres nowelizacji tej ustawy, dodając uprawnienia dla siebie, dotyczące procedury kwestionowania aktów prawnych zarówno rangi ustawowej, jak i aktów normatywnych niższego rzędu co do zgodności ich z konstytucją i ustawami. I wtedy podobnie, na wniosek Komisji Ustawodawczej, Prezydium Sejmu uznało, że Senat nie zgłosił przewidzianych w art. 27 ust. 1 poprawek do wymienionej ustawy - ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W efekcie marszałek Sejmu podpisał tekst ustawy uchwalonej przez Sejm i rozpoczął się spór konstytucyjny między Izbami. Z tego, powiedziałbym, klinczu sytuacyjnego, Izba wyszła w ten sposób, że z inicjatywy poselskiej została złożona propozycja nowelizacji. Tutaj to nie wchodzi w grę.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#JanuszSzymański">Jakie wskazałbym dalsze argumenty (zgadzam się z argumentami, które przytoczyła przewodnicząca komisji, pani poseł Teresa Liszcz). Otóż zgodnie z art. 27 ust. 4 Konstytucji w takiej sytuacji prezydent, jeżeli ma wątpliwości, może zgłosić wniosek do Trybunału Konstytucyjnego co do zbadania zgodności dojścia do skutku, a więc trybu uchwalenia tej ustawy, z konstytucją i z regulaminami. W związku z tym, że prezydent na mocy art. 32 ust. 1 jest najwyższym przedstawicielem państwa, a na mocy ust. 2 czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji Rzeczypospolitej, taka procedura jest zasadna.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#JanuszSzymański">Chcę podnieść jeden argument wzmacniający. Nie jest tak, proszę państwa, że Komisja Ustawodawcza tylko jak gdyby dotyka autonomii drugiej Izby i bada legalność postępowania ze względu na regulamin - nie. Tu mamy do czynienia z naruszeniem konstytucji. Art. 29 ust. 5 Konstytucji przewiduje, że porządek prac drugiej Izby jest regulowany regulaminem. W związku z tym, że Komisja Ustawodawcza - a to nie jest fakt kryty czy tylko zauważony przez Komisję Ustawodawczą - zwróciła uwagę na publiczny protest 30 senatorów, którzy kwestionowali legalność takiej uchwały, chcę użyć bardzo mocnego stwierdzenia. Nie byłoby problemu, gdyby marszałek Senatu nie podpisał tej uchwały. Poza sporem, pani poseł sprawozdawca przedstawiała tutaj wynik głosowania. Nie było wymaganej większości 2/3 głosów do podjęcia tej uchwały. Z punktu widzenia procedury taka uchwała nie powinna być skuteczna i nie powinna trafić do Sejmu. Na to chcę zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#JanuszSzymański">Kończąc, proszę, aby Wysoka Izba przyjęła stanowisko Komisji Ustawodawczej i uznała, że zgłoszone przez Senat propozycje dokonania zmian w ustawie konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji nie są zgłoszone w trybie art. 27 ust. 1 konstytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Jarosława Kaczyńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JarosławKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Argumenty, których tutaj wysłuchaliśmy ze strony przewodniczącej komisji pani poseł Liszcz i ze strony pana posła Szymańskiego są, z całą pewnością, ważące. Niemniej chciałbym zwrócić uwagę także na inny aspekt omawianej w tej chwili sprawy. Jest tutaj rzeczywiście możliwość czy też raczej niebezpieczeństwo stworzenia precedensu, precedensu, który pozwoli Sejmowi, a co więcej, organom pomocniczym Sejmu, bo przecież Komisja Ustawodawcza, aczkolwiek bardzo ważna, jest tylko organem pomocniczym Sejmu, ingerować w sprawę postępowania Senatu, zniesie jakby zasadę, o której tutaj zresztą była już mowa, zasadę autonomii i odrębności organizacyjnej Izby wyższej.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#JarosławKaczyński">Dla mnie, i sądzę, że jest to pogląd, którego można bronić, i to można bronić bardzo łatwo, z punktu widzenia prawa, decydującym dla omawianej tutaj sprawy jest fakt złożenia podpisu przez marszałka Senatu na przedłożonym Sejmowi dokumencie. Sejm może oczywiście traktować nieprzestrzeganie przez Senat procedury uchwalania zastrzeżeń do konstytucji jako przesłankę dla swej decyzji o oddaleniu tych zastrzeżeń. Ma więc środek, powtarzam, Sejm jako całość ma środek oddziaływania, można powiedzieć, środek kontrolny wobec Senatu, także jeżeli chodzi o jego uchybienia proceduralne.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#JarosławKaczyński">Natomiast w żadnym wypadku nie można się tutaj zgodzić z tym, by komisja sejmowa mogła orzekać, iż decyzja Senatu, decyzja zaświadczona podpisem jego marszałka, jest decyzją nie istniejącą, nieważną, decyzją, której się nie przedkłada Wysokiej Izbie. Powtarzam, prowadziłoby to w istocie do zniesienia autonomii Senatu, czyli podważenia jednej z zasad naszego ustroju, jednej z zasad, która kształtuje charakter naszego parlamentu - Sejmu i Senatu. Tworzenie dzisiaj takiego precedensu, jak sądzę, mogłoby prowadzić do pogłębiania się zjawiska, które jest niepoważne, może nawet zabawne, ale z tym się stykamy, które istniało w poprzedniej kadencji i które może także pojawić się w formie ostrej, to znaczy zjawiska pewnego rodzaju sporu statusowego między Senatem a Sejmem. Powtarzam, jest to spór niepoważny, ale spór, do którego nie należy wracać, bo być może już go teraz nie ma, być może to był tylko fenomen tamtej kadencji. I gdybyśmy dzisiaj przyjęli stanowisko Komisji Ustawodawczej, gdybyśmy uznali, że nie musimy rozważać wniesionych przez Senat poprawek, to sądzę, że przyczynilibyśmy się do przywrócenia tego sporu, a nie byłoby to dobre dla przyszłości polskiego parlamentu, dla jego dalszych działań, dla jego sprawności, a także może przede wszystkim dla jego powagi. Dlatego też wnoszę o nieprzyjęcie stanowiska Komisji Ustawodawczej, o to, by Komisja Ustawodawcza jeszcze raz rozważyła ten problem i żeby wniosek Senatu został rozważony, a Wysoka Izba będzie mogła wziąć pod uwagę te niedociągnięcia proceduralne jako podstawę do podjęcia tutaj ostatecznej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-96.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WiesławChrzanowski">Czy jeszcze ktoś chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Kazimierz Michał Ujazdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę krótko bronić stanowiska komisji. Akurat jestem zdecydowanym zwolennikiem dwuizbowości i odpowiedniej, silnej pozycji Senatu. Otóż w moim przekonaniu nie jest to spór o charakterze proceduralnym. Nawet jeśli jesteśmy przekonani co do tego, iż większość z tych przepisów zawartych w ustawie o trybie przygotowania i uchwalenia konstytucji ma charakter proceduralny, to przynajmniej jeden przepis - co do którego był consensus na tej sali, być może poza Sojuszem Lewicy Demokratycznej — który stwierdza, iż przepisy z 1952 r. są tymczasowe i obowiązują mocą naszej decyzji, jest przepisem supermaterialnym i dlatego nie jest to ustawa wyłącznie o charakterze proceduralnym.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Druga rzecz. Myślę, że tutaj nie toczy się spór o pozycję i autonomię Senatu. Spór toczy się o to, czy jedna z izb obecnego parlamentu może występować ponad prawem konstytucyjnym, czy też jest jemu podległa. Gdyby nie dotyczyło to porządku konstytucyjnego, gdyby nie dotyczyło to większości kwalifikowanej, a więc jednej z najważniejszych kategorii prawa konstytucyjnego, podzielałbym racje pana posła Kaczyńskiego. Dziś tak nie jest. Senat wystąpił w roli izby, która interpretuje konstytucję i zmienia ją uprzywilejowaną większością w stosunku do naszej decyzji. Dlatego też, szanując pozycję Senatu i występując w roli przeciwnika jednoizbowości, dziś bronię stanowiska zaprezentowanego przez panią posłankę Teresę Liszcz jako osobę występującą w imieniu Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#WiesławChrzanowski">Udzielam głosu panu posłowi Januszowi Korwin-Mikke. Później ponownie zabierze głos pan poseł Jarosław Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo krótko. Ja też jestem zwolennikiem dwuizbowości, natomiast tu chyba rzeczywiście nie o to toczy się spór, tylko jest to spór o formalność, czy ważny jest wynik głosowania Senatu, czy ważny jest podpis jego marszałka.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JanuszKorwinMikke">Per analogiam można by powiedzieć tak: otrzymujemy od inżyniera, który odbierał budowę mostu, protokół, że most jest już gotowy, a wiemy skądinąd, że brakuje w nim dwóch przęseł. Pytanie: Czy mamy przez ten most przechodzić, czy też mamy wierzyć raczej nie podpisowi, a temu, że dwóch przęseł brakuje? I o to tylko jest spór. Spór jest o to, czy dyskutujemy o meritum, czy dyskutujemy o formalnościach.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę, pan poseł Jarosław Kaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JarosławKaczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Może na początek odniosę się do tego, co mówił tutaj pan poseł Korwin-Mikke. Otóż sądzę, panie pośle, że pan po raz kolejny udowadnia, iż pewna pana teza, którą pan często głosi, a mianowicie że do tego, aby być prawnikiem, w istocie żadne przygotowanie, poza takim ogólnym rozgarnięciem, nie jest potrzebne, jest nieprawdziwa. Sądzę, że ta analogia znakomicie o tym świadczy.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JarosławKaczyński">Jednak przede wszystkim chciałem jeszcze przedstawić Wysokiej Izbie dwa słowa polemiki z panem posłem Ujazdowskim. Otóż tak. Tutaj powstał w jakimś sensie spór o to, czy Senat podlega konstytucji. Tyle tylko, że Sejm może się w tej sprawie wypowiedzieć, podejmując odpowiednią uchwałę co do jego poprawek i nawet opatrując ją odpowiednim uzasadnieniem w odpowiedniej uchwale, jeżeliby miał taką wolę. Natomiast to, co proponuje Komisja Ustawodawcza, to jest jednak złamanie prawa i złamanie integralności Senatu. I to byłby precedens naprawdę niedobry.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#WiesławChrzanowski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Jaskiernię.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym się wypowiedzieć przeciwko propozycji, którą tutaj sformułował pan poseł Jarosław Kaczyński sugerując, żeby Wysoka Izba odesłała ponownie sprawę do Komisji Ustawodawczej. Osobiście nie widzę zasadności takiego posunięcia. Komisja Ustawodawcza sprawę rozpatrywała czterokrotnie. Rozmawiała z przewodniczącymi odpowiednich komisji senackich. Zapoznała się z opiniami ekspertów. I jedyna wątpliwość komisji dotyczyła tylko tej kwestii, czy Komisja Ustawodawcza - jako jedynie organ pomocniczy Sejmu - mogła w tej sprawie władczo rozstrzygnąć konflikt, który się tu zarysował. I dlatego w momencie, kiedy komisja zajęła stanowisko, zwróciła się do Prezydium Sejmu o postawienie sprawy na forum Izby. I to, co postuluje pan poseł Kaczyński, właśnie się dziś odbywa. To Wysoka Izba ma zadecydować, czy Komisja Ustawodawcza ma rację prezentując taką a nie inną rekomendację. Po co mamy wracać do Komisji Ustawodawczej, skoro stanowisko komisji jest jednoznaczne, a dotychczasowa dyskusja nie przyniosła argumentów, które komisji nie były znane.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#JerzyJaskiernia">I druga sprawa. W piśmie, które przyszło z Senatu, a które pan marszałek był uprzejmy udostępnić posłom, jeden z argumentów brzmi w sposób następujący: „Regulamin Senatu w art. 4 ust. 1 zd. 2 wymaga większości co najmniej 2/3 głosów dla podjęcia uchwały w sprawie ustawy zmieniającej Konstytucję RP. To bardzo ważne sformułowanie, bowiem uwydatnia literalnie, że chodzi tylko o ustawę, która zmienia istniejącą konstytucję. A contrario wnioskując można i trzeba przyjąć, że wymóg z art. 4 ust. 1 zd. 2 regulaminu Senatu nie jest potrzebny dla ustawy, która wprawdzie zawiera uregulowania mieszczące się w tzw. materii konstytucyjnej, ale nie zmienia w jakikolwiek sposób istniejącej ustawy zasadniczej”.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#JerzyJaskiernia">Otóż, Wysoka Izbo, przed chwilą padły tu bardzo ważne argumenty wskazujące, że niewątpliwie ustawa ta zmienia Konstytucję RP. Przynajmniej w odniesieniu do kwestii wiązania konstytucji z 1952 r., co przecież jest zasadniczą sprawą dla obowiązywania konstytucji z 1952 r., ale również w zakresie trybu uchwalania konstytucji, co przecież jest expressis verbis przewidziane w Konstytucji RP. A więc argument kluczowy użyty w stanowisku Senatu przekazanemu Sejmowi, że nie chodzi tu o zmianę konstytucji, jedynie o tzw. materię konstytucyjną, jest po prostu nieprawdziwy. Tu wyraźnie Senat rozminął się z prawdą. Tu chodziło o zmianę Konstytucji RP. A skoro chodziło, to powinien być zastosowany odpowiedni tryb.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#JerzyJaskiernia">Czy tutaj następuje naruszenie równowagi między izbami? Wysoka Izbo, gdyby się okazało, że Sejm niezgodnie z konstytucją podejmie zmianę konstytucji (np. bez zachowania większości przewidzianej w konstytucji) i przekaże to do Senatu w ramach procedury legislacyjnej, to sądzę, że Senat będzie miał prawo nie podjąć działań w tym zakresie. Na takiej samej zasadzie jak my to czynimy w dniu dzisiejszym. I to jest właśnie ten element równowagi, o który chodzi. Oba organy muszą przestrzegać prawa. Poza tym zawsze istnieje to, o czym tu już była mowa: szansa zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego, gdyby się okazało, że argumenty, które tu są prezentowane, nie odzwierciedlają prawdy czy też są sprzeczne z obowiązującym stanem prawnym.</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#WiesławChrzanowski">Nie ma już dalszych zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#WiesławChrzanowski">Proszę jeszcze o zabranie głosu panią poseł sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#TeresaLiszcz">Chciałabym nawiązać do tych wypowiedzi, które mówiły o istocie sporu, który mamy tutaj rozstrzygnąć: czy jest to spór między izbami o to, która izba jest wyższa, czy też spór o prawo, o to, że każdy organ ma przestrzegać prawa. O tym, że jest oczywiste, iż jest to spór o prawo i o obowiązek przestrzegania prawa przez wszystkie organy świadczy najlepiej to, że nikt nie odwołał się tutaj do art. 20. Nikt z przedmówców, ani ja, nie odwołał się do art. 20, który mówi o tym — póki co ten przepis obowiązuje — że to Sejm jest najwyższym organem władzy, dlatego że istotą sporu nie jest wyższość jednej czy drugiej izby. Natomiast nie można się nie odwołać do art. 3 tej samej konstytucji, który wyraźnie stanowi: „Przestrzeganie praw Rzeczypospolitej Polskiej jest podstawowym obowiązkiem każdego organu państwa”. I kto jak kto, ale Komisja Ustawodawcza nie może o tym nie pamiętać i nie zwracać na to uwagi, także gdy chodzi o Senat.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Jest jeszcze ust. 2.)</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#TeresaLiszcz">Pan poseł Szymański podpowiada mi, że w art. 3 jeszcze jest ust. 2, który wzmacnia tę samą zasadę: „Wszystkie organy władzy i administracji państwowej działają na podstawie przepisów prawa”. A więc zarówno Senat powinien działać w tej sprawie na podstawie przepisów prawa, m.in. art 27 i 29 Konstytucji i art. 4 swojego regulaminu, jak i Komisja Ustawodawcza — i przede wszystkim ona — musi działać na podstawie przepisów prawa i na naruszenie prawa musi reagować.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#TeresaLiszcz">Oskarżenie pod adresem komisji, że — będąc tylko organem pomocniczym Sejmu — uzurpuje siebie prawo do oceniania prawidłowości działania Senatu, jest nieporozumieniem. Komisja przedstawiła swoje stanowisko tylko i wyłącznie Prezydium Sejmu jako organowi konstytucyjnemu. Odmawialiśmy nawet przekazania kserokopii tego stanowiska, kiedy zwracano się do nas, uważając, że nie jesteśmy uprawnieni do kolportowania go poza ten budynek, poza Sejm. Oddaliśmy decyzję w ręce konstytucyjnych organów Sejmu i dzisiaj też to czynimy. A jeżeli pan poseł Kaczyński podpowiada, że komisja, a po rekomendacji komisji Wysoka Izba, po prostu może poprawki odrzucić z powodu naruszenia proceduralnego, to zgoda na to. My mniej więcej do tego samego celu zmierzamy.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#komentarz">(Poseł Jarosław Kaczyński: Tak, wniosek jest podtrzymywany.)</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#TeresaLiszcz">Jeżeli tak, to jest oczywiste, że komisja na piątym posiedzeniu zajmie takie same stanowisko, jakie zajęła na czterech poprzednich - uzna, że cała uchwała jest dotknięta proceduralną wadliwością i zaproponuje, ze względu na naruszenie procedury, odrzucenie wszystkich poprawek. Ale zamiast przeciągać sprawę i tym samym przeciągać ostateczne zakończenie procedury ustawodawczej ustawy konstytucyjnej, możemy uczynić to dzisiaj, głosując za przedłożeniem komisji większością 2/3 głosów, taką jaka jest wymagana dla wszystkich uchwał dotyczących zmiany konstytucji. I to proponuję.</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#WiesławChrzanowski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#WiesławChrzanowski">Nie ma już dalszych zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#WiesławChrzanowski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#WiesławChrzanowski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#WiesławChrzanowski">Przypominam, że Komisja Ustawodawcza wnosi - przed chwilą pani sprawozdawca o tym mówiła - aby Sejm uznał, że w przewidzianym konstytucyjnie terminie 30 dni nie wpłynął do Sejmu dokument, który może być uznany za podjętą zgodnie z prawem uchwałę Senatu zawierającą poprawki do ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#WiesławChrzanowski">Głosować będziemy nad wnioskiem komisji. Sądzę, że ewentualne objaśnienia pani poseł sprawozdawcy w tej chwili...</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#WiesławChrzanowski"> To znaczy wniosek o...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JarosławKaczyński">To jest wniosek o ponowne skierowanie do komisji, tym bardziej że pani poseł go właściwie poparła, bo chodzi o to, żeby komisja zgodnie z prawem zaproponowała odrzucenie poprawek Senatu ze względu na błędy proceduralne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#WiesławChrzanowski">Wobec tego głosujemy w pierwszej kolejności nad wnioskiem pana posła Jarosława Kaczyńskiego o ponowne odesłanie sprawy do Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#WiesławChrzanowski">Za wnioskiem głosowało 68 posłów, przeciw - 216, 20 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#WiesławChrzanowski">Przechodzimy do głosowania nad wnioskiem Komisji Ustawodawczej.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#WiesławChrzanowski">Przedtem chciałbym jeszcze prosić panią poseł Teresę Liszcz o sprecyzowanie, bo pani zajęła stanowisko, że ten wniosek miałby być przegłosowany przy przyjęciu zasady większości 2/3 głosów. Jakie jest uzasadnienie tego trybu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#TeresaLiszcz">Jest to decyzja dotycząca zmiany konstytucji, pośrednio rzecz biorąc, i z tego powodu wydaje mi się, że powinniśmy głosować przy przyjęciu zasady większości 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie podzielam tego poglądu.)</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#TeresaLiszcz">Oczywiście można mieć wątpliwości. Można uważać, że jest to stanowisko Komisji Ustawodawczej w sprawie trybu postępowania i że wobec tego wystarczy zwykła większość głosów. Ale nie możemy, moim zdaniem, zapominać, że jednak chodzi o decyzję, która w sumie zaowocuje zakończeniem procedury legislacyjnej ustawy konstytucyjnej, albo też nie, ale może zadecydować, może mieć takie merytoryczne znaczenie, jak odrzucenie poprawek Senatu. Dla bezpieczeństwa w tym przypadku dmuchałabym na zimne i proponowałabym głosowanie przy przyjęciu zasady większości 2/3 głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#WiesławChrzanowski">Przystępujemy wobec tego do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#WiesławChrzanowski">Gdyby ten wniosek nie został w tym trybie przyjęty, głosowalibyśmy nad poprawkami.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest za przyjęciem wniosku Komisji Ustawodawczej, aby Sejm uznał, że w przewidzianym konstytucyjnie terminie 30 dni nie wpłynął do Sejmu dokument, który może być uznany za podjętą zgodnie z prawem uchwałę Senatu zawierającą poprawki do ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#WiesławChrzanowski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#WiesławChrzanowski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#WiesławChrzanowski">Stwierdzam, że Sejm uznał, że w przewidzianym konstytucyjnie terminie 30 dni nie wpłynął do Sejmu dokument, który może być uznany za podjętą zgodnie z prawem uchwałę Senatu zawierającą poprawki do ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#WiesławChrzanowski">Stanowisko to zostało uchwalone przy przyjęciu zasady większości 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Proszę odczytać wyniki.)</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#WiesławChrzanowski">Za przyjęciem wniosku Komisji Ustawodawczej głosowało 242 posłów, przeciw - 54, 20 posłów wstrzymało się od głosu. W tym stanie, przy przyjęciu zasady większości 2/3 głosów nie można już zgłaszać ewentualnych wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-111.10" who="#WiesławChrzanowski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zdarzył się przypadek dość nieprzyjemny w gruncie rzeczy, bo wprawdzie w tej chwili wątpliwości zniknęły dzięki uzyskaniu 2/3 głosów, ale zadajmy sobie pytanie, co by się stało, gdyby nie było 2/3.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#WiesławChrzanowski">Panie pośle, w tej chwili...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JanuszKorwinMikke">Otóż doszło do nieprzyjemnego precedensu na przyszłość. Dlatego jestem za tym, żeby tego nie traktować na przyszłość jako... To jest prawda?</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Prawda, prawda.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#WiesławChrzanowski">Tak jest, ale w tej chwili to jest tylko uwaga, że tak powiem, na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#WiesławChrzanowski">Obecnie przewodnictwo w obradach przejmie pan marszałek Kurczewski, ponieważ ja mam przyjąć pana ministra Kinkela, który składa wizytę w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#komentarz">(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Jacek Kurczewski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JacekKurczewski">Kontynuujemy obrady.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o stanowisku Senatu w sprawie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych (druki nr 322 i 372).</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#JacekKurczewski">Uprzedzam, że niedługo przystąpimy do głosowań nad 23 poprawkami zgłoszonymi przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Bogdana Łukasiewicza.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z tym, że jest ponad dwadzieścia poprawek do przegłosowania i zajmie nam to około godziny, myślę, że trzeba by uwagi komisji przedstawiać przy poszczególnych głosowaniach. Gdybyśmy omówili wszystkie poprawki, to zapomnielibyśmy praktycznie, co było na początku. Przewiduje się, że to głosowanie potrwa około godziny.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#BogdanŁukasiewicz">Chciałem tylko powiedzieć, że jest to pierwsza duża ustawa Sejmu, która łącznie z rozporządzeniami Rady Ministrów będzie miała kilkaset stron. Jest to bardzo duża regulacja prawna.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#BogdanŁukasiewicz">Propozycja uregulowania problemu hazardu, gier losowych i zakładów wzajemnych padła z trybuny sejmowej w styczniu. W marcu były dwa konkurencyjne projekty. 9 maja Sejm uchwalił ustawę, 9 lipca Senat przesłał nam poprawki, są to druki nr 322 i 372.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#BogdanŁukasiewicz">W wielu punktach Senat wrócił do poprawek mniejszości. Sądzę, że gdy dojdziemy do głosowania nad nimi, to będziemy odnosili się do nich merytorycznie. Taką mam propozycję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JacekKurczewski">Czyli pan proponuje...</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#komentarz">(Poseł Bogdan Łukasiewicz:. ...abyśmy przystąpili do głosowania.)</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#JacekKurczewski">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#JacekKurczewski">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#JacekKurczewski">Zgłosił się do zabrania głosu pan poseł Jacek Maziarski. Jako następny przygotuje się pan poseł Władysław Raiter, a po nim pan poseł Wiesław Kaczmarek.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#JacekKurczewski">Może wobec tego pan poseł sprawozdawca zajmie miejsce obok mównicy.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#JacekMaziarski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum opowiada się za przyjęciem większości poprawek zawartych w stanowisku Senatu. Nasza aprobata odnośnie do tych poprawek nie dotyczy jednak tych zmian, które dotyczą zasadniczej i najważniejszej kwestii. Tą kwestią jest pytanie: Czy mamy dopuścić obcy kapitał do powstającego w Polsce przemysłu hazardowego? Spór dotyczy więc przede wszystkim art. 5 i art. 27 ustawy o grach losowych wraz z pochodnymi zmianami w innych artykułach.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#JacekMaziarski">Jak wiadomo, Sejm w głosowaniu w dniu 9 maja wypowiedział się zdecydowaną większością głosów przeciw udziałowi obcego kapitału. Przypominam, że za tą ustawą głosowało 207 posłów, przeciw - 41, wstrzymało się od głosu 20 posłów. Natomiast w Senacie pogląd był odmienny. Za stanowiskiem dopuszczającym obcy kapitał wypowiedziało się 50 senatorów, 14 było przeciw, 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#JacekMaziarski">Meritum sporu w tej Izbie, a także sporu pomiędzy większością sejmową i większością senacką, sprowadza się do paru podstawowych pytań, na które trzeba będzie udzielić rzeczowej i udokumentowanej odpowiedzi. Możemy sobie darować tutaj oczywiście dyskusję z tezami czysto emocjonalnymi, żeby nie powiedzieć histerycznymi, bo i takie były. Myślę z jednej strony o sentymentalnych czy lirycznych opisach sytuacji matek, których synowie zgrywają się do suchej nitki w kasynach, bo były i takie wypowiedzi, ale z drugiej strony myślę o równie histerycznych wystąpieniach zwolenników dopuszczenia obcego kapitału do przemysłu hazardowego w Polsce. Jeśli np. pan Jan Nowak-Jeziorański, człowiek skądinąd wielkich zasług, kieruje do marszałka list zawierający zdania takie jak: „Upaństwowienie przez Sejm zakładów hazardu uznać należy za posunięcie wręcz samobójcze” albo inny cytat: „Polska jest krajem, któremu grozi destabilizacja, jej elita polityczna nie rozumie własnych żywotnych interesów”, to trudno mi się oprzeć w tym miejscu refleksji, że atmosfera podniecenia odbiera wielu ludziom możność rozsądnego wypowiadania się. Pan Jan Nowak-Jeziorański nie jest, niestety, wyjątkiem, bo podobne rzeczy mówili też niektórzy posłowie i niektórzy senatorowie, np. ten poseł, który nazwał ustawę z 9 maja „pierwszym w III Rzeczypospolitej aktem nacjonalizacji”, co jest oczywistym naciąganiem rzeczywistości, ponieważ nacjonalizacja oznacza upaństwowienie, a ustawa z 9 maja jako żywo nie przewiduje żadnego upaństwowienia kasyn i salonów gier hazardowych. Zostawmy więc na boku te wszystkie emocjonalne, być może, demagogiczne wypowiedzi, zajmijmy się wyłącznie rzeczywistymi, poważnymi problemami, które musimy dzisiaj rozważyć.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#JacekMaziarski">Pytanie pierwsze brzmi tak: Czy ustawa o grach losowych rzeczywiście narusza europejskie standardy prawne i stoi w sprzeczności z zobowiązaniami Polski wobec Wspólnoty Europejskiej i czy grozi to nam konfliktem z Europą?</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#JacekMaziarski">Pan senator Walerian Piotrowski, referując Senatowi wyniki prac senackiej Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, powiedział już na wstępie: „W toku prac nad stanowiskiem w tej sprawie uzyskaliśmy wiarygodne informacje, że nie ma wspólnego standardu europejskiego dla ustawowej regulacji funkcjonowania kasyn i gier, że rozwiązania przyjęte w poszczególnych państwach, także europejskich, wcale nie preferują kapitału zagranicznego”. Jest to święta prawda. Obcy kapitał nie jest dopuszczany do przemysłu hazardowego nie tylko w Polsce, ale również nie jest dopuszczany w Holandii, w niektórych landach Niemiec, w Austrii, nie ma kasyn z udziałem obcego kapitału w Wielkiej Brytanii, Grecji czy we Włoszech, a na 135 kasyn we Francji tylko jedno dopuszcza udział obcego kapitału. Austriackie prawo loteryjne stwierdza: „koncesje mogą być przydzielane wyłącznie dla korporacji austriackich, § 14 pkt 2”— cytuję to za stenogramem z posiedzenia Senatu. Szwedzi w ogóle nie dopuszczają hazardu w swoim królestwie i podobnie postępują Szwajcarzy.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#JacekMaziarski">W tym miejscu i w tym kontekście pozwolę sobie zacytować wypowiedź pani Teresy Janiszewskiej, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, która mówiła w tej Izbie 8 maja, przypominam jej wypowiedź: „Jeśli chodzi o potentatów, czyli Casino Poland i Orbis Casino, akurat najprawdopodobniej będziemy mieli, wbrew mylącej nazwie, do czynienia z podmiotami pochodzącymi ze Szwecji, albowiem inwestor austriacki, działający u siebie jako monopolista, na teren innych krajów, w zasadzie postsocjalistycznych, operował najpierw ze Szwajcarii, w której gry hazardowe i domy gry w ogóle nie są dopuszczone, a następnie odsprzedał 49% udziałów w spółce Casino Poland podmiotowi Casino Austria International w Sztokholmie”.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#JacekMaziarski">Zwracam uwagę na wielce wymowny zestaw krajów: Austria, Szwecja, Szwajcaria. W żadnym z nich nie może działać nie tylko polski kapitał, ale w ogóle żaden obcy kapitał nie jest dopuszczany. Czemu więc rozdziera się szaty z powodu dyskryminacyjnych rzekomo praktyk Polski, a nikt nie zwraca uwagi na antyeuropejskie ustawodawstwo Austrii, Szwecji i Szwajcarii? I czy nie jest to zastanawiające, że akurat kapitał z tych krajów szukał sobie miejsca na naszym rynku, a nie, powiedzmy, w Anglii czy we Francji, gdzie rzekomo nie ma ograniczeń, a rynek jest przecież o tyle bogatszy i korzystniejszy dla przemysłu hazardowego? To jedna kwestia, o której mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#JacekMaziarski">Jeszcze pozostaje drugie pytanie: Czy dopuszczenie obcego kapitału na rynek gier w Polsce może przynieść korzyści skarbowi państwa czy też, jak mówią inni, spowoduje tylko straty? Proszę zerknąć do sprawozdania z 14 posiedzenia Senatu. W debacie nad ustawą o grach senator Walerian Piotrowski podał informację, że inwestorzy zagraniczni w spółkach prowadzących działalność kasyniarską zainwestowali prawie 16 mld zł, a osiągnięty przez nich zysk wyniósł 114 mld zł. Powtarzam te dwie liczby: inwestycje wyniosły 16 mld zł, zysk wyniósł 114 mld zł. Wywieziono z Polski kilka milionów dolarów, a może nawet i więcej, bo w sprawie zysków pozostaje wiele znaków zapytania.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#JacekMaziarski">Przyznam, że w ogóle nie rozumiem, jakie korzyści mogłaby mieć Polska z działalności obcego kapitału akurat w salonach gry i kasynach? Gdyby chodziło o produkcję, oczywiście jestem jak najbardziej za udziałem obcego kapitału. To przyczynia się do wzbogacenia Polski, bo mamy z tego jakąś część wyrobów, mamy miejsca pracy, nowe technologie. Również jeśli chodziłoby o usługi, takie jak np. hotelarstwo czy łączność, żegluga albo kolportaż, obojętne, też byłbym za udziałem obcego kapitału, z obcych inwestycji powstają przecież jakieś wartości, które nas bogacą i unowocześniają, ale ściąganie pieniędzy od graczy w ruletkę czy bingo niczego Polsce nie daje i dać nie może. Jest to tylko wywóz pieniędzy, które ktoś tutaj w Polsce zarobił i przegrał w kasynie. Jest to czysty drenaż majątku Polski, inaczej się tego nie da nazwać.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#JacekMaziarski">Co gorsza, ten drenaż połączony był z niepojętym i budzącym podejrzenia liberalizmem w polityce podatkowej. Pan senator Waldemar Bohdanowicz powołując się na obliczenia Ministerstwa Finansów twierdzi, że skarb państwa poniósł w wyniku tego typu machinacji straty rzędu 200 mld zł. Jeśli zostawimy obcy kapitał w polskim kasyniarstwie, saldo będzie zawsze ujemne. Obojętne, czy podatki będą wyższe czy niższe, czy będą ściągane, czy też będą ściągane, nazwijmy, to z przymrużeniem oka. Sama istota przemysłu gier polega przecież na tym, żeby ściągać pewnego rodzaju podatek od naiwności, a poborca tego podatku jest obcokrajowcem i oznacza to opodatkowanie Polski na rzecz innego państwa.</u>
          <u xml:id="u-119.10" who="#JacekMaziarski">Bardzo się dziwię temu senatorowi, który 4 czerwca w Senacie stwierdził: „Nie jest dla mnie istotne, czy kapitał będzie czysto polski, tylko istotne jest, czy w moim województwie uda się znaleźć kapitał do otwarcia stojącej nowoczesnej fabryki”. Ten pan senator zdaje się nie zauważać, że znajdując kapitał na otwarcie fabryki w jego województwie jednocześnie dopuszcza do wywozu kapitału potrzebnego do otwarcia innej fabryki, być może w sąsiednim województwie. I to jest mentalność typu: moja chata z kraja.</u>
          <u xml:id="u-119.11" who="#JacekMaziarski">Nie wiem, czy warto dłużej rozwodzić się nad kwestią rzekomej opłacalności udziału obcego kapitału. Sprawa jest, przynajmniej dla mnie, oczywista. I to jest powód, dla którego prawie nikt w Europie nie dopuszcza obcych firm na własny rynek gier i hazardu.</u>
          <u xml:id="u-119.12" who="#JacekMaziarski">Zostaje jeszcze trzeci problem. Był podnoszony argument, czy też może raczej straszak, że nie możemy wyzbyć się obcych firm, bo co się stało, to już się stało, ale nie możemy, bo narusza to jakieś zobowiązania czy narusza prawa. Otóż chciałem powiedzieć, że każdą umowę można rozwiązać. Nie jest przecież tak, że niekorzystna dla nas umowa musi obowiązywać po wieki wieków, amen. W grę mogą wychodzić co najwyżej odszkodowania, których wysokość była tutaj określona przez panią podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów w dniu 8 maja. Padły dokładne liczby, była mowa o 45–46 mld zł, ale i to też nie jest takie pewne.</u>
          <u xml:id="u-119.13" who="#JacekMaziarski">Pani minister Janiszewska mówiła, znowu cytuję jej wypowiedź, którą warto przypomnieć: „Gdyby te spółki joint venture wystąpiły z roszczeniami odszkodowawczymi, minister finansów w imieniu skarbu państwa może zgłosić i zgłosi chyba roszczenie wzajemne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w stosunku do tych spółek o zwrot bezprawnie zatrzymanych korzyści, czyli tych ponad 223 mld, na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z 1976 r., która mówiła o tym, że zyski podmiotów prowadzących gry losowe powinny być przeznaczone na cele społeczne i na rozwój gospodarczy”. Dalej pani minister Janiszewska mówiła: „Ministerstwo Finansów już w tej chwili posiada oferty podmiotów polskich, które gotowe są prowadzić kasyna i przejąć na siebie, oczywiście po rozstrzygnięciach sądu, obowiązek wypłaty ewentualnych odszkodowań, a w każdym razie zaspokoić roszczenia, jeśli takowe byłyby zasądzone na niekorzyść skarbu państwa”.</u>
          <u xml:id="u-119.14" who="#JacekMaziarski">Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum jest przekonany tą argumentacją i dlatego podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie udziału kapitału obcego - stanowisko wyrażające się obecnym sformułowaniem ustawy o grach losowych, a odrzuceniem tym samym poprawek zawartych w stanowisku Senatu.</u>
          <u xml:id="u-119.15" who="#JacekMaziarski">Jest jeszcze jeden punkt, na który chciałbym zwrócić uwagę - poprawka Senatu nadająca nowe brzmienie ust. 3 w art. 2, to jest punkt pierwszy poprawek Senatu. Sądzimy, że przyjęcie tej poprawki oznaczałoby zastąpienie trybu rozporządzeń przy określaniu gier losowych prostą decyzją ministra finansów, który rozstrzygałby, która gra ma charakter losowy itd.</u>
          <u xml:id="u-119.16" who="#JacekMaziarski">Od decyzji, jak wiadomo, można się odwołać do NSA, a w tym czasie przedsiębiorcy wolno nadal prowadzić działalność hazardową. Postępowanie przed NSA może być przewlekłe i nawet po uzyskaniu orzeczenia niekorzystnego dla firmy prowadzącej grę może ona zacząć działalność od nowa, coś tam zmieniając, na przykład modyfikując nazwę czy wprowadzając jakąś prostą innowację; i w ten sposób można się bawić w nieskończoność. Dlatego sądzimy, że korzystniejsze dla skarbu państwa byłoby jednak przyjęcie formuły rozporządzenia, a nie decyzji, i z tego powodu opowiadamy się przeciwko punktowi pierwszemu poprawek Senatu. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-119.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JacekKurczewski">Zapomniałem powiedzieć, że pan poseł Jacek Maziarski mówił w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JacekKurczewski">Bardzo przepraszam panów posłów Władysława Raitera i Wiesława Kaczmarka, zapowiedzianych wcześniej, jako że w tym czasie napłynęły zgłoszenia innych wystąpień w imieniu klubów i muszę, zgodnie z naszym zwyczajem, udzielić najpierw głosu posłom reprezentującym kluby.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Andrzejowi Tadeuszowi Mazurkiewiczowi z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się pan poseł Edmund Krasowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa o grach losowych i zakładach wzajemnych jest tą ustawą, która do niedawna wzbudzała w tej sali bardzo dużo kontrowersji i wywołała ogromne emocje. Przypomnę choćby sytuację, która miała miejsce 8 maja, kiedy toczyła się tutaj dyskusja i przypomnę te sytuacje, które miały miejsce wcześniej, kiedy posłom pracującym nad tą ustawą proponowano wycieczki do kasyn gry, sypały się zaproszenia niczym z rękawa; ta sprawa została w sposób sztuczny nagłośniona. Nie sprzyja to, proszę państwa, pracy nad stosownymi decyzjami prawnymi, nie sprzyja to pracy nad tą ustawą. To, o czym mówił mój przedmówca: kiedy na łamach prasy, na falach radiowych, na ekranach telewizyjnych przedstawiano ten problem, przedstawiano go w ten sposób, że jest to zamach na kapitał zagraniczny, który chce działać w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Otóż już wtedy mój klub, Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, zajął zdecydowane stanowisko. Uważamy, iż kapitał zagraniczny w tego typu przedsięwzięciach nie może brać udziału. Jest to swoista żyła złota, która winna prowadzić jedynie do tego, iżby skarb państwa czerpał z niej korzyści. Nie jest to oczywiście rzecz niezbędna ludziom do życia, ale jeżeli ktoś chce korzystać z tego typu lokali rozrywkowych, to niech korzysta - jednak skarb państwa musi mieć z tego jak najwięcej korzyści.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Proszę Państwa! To, co zostało w sposób sztuczny nagłośnione, mogło mieć wpływ także na decyzje Senatu. Owa kampania prasowa, owo zarzucanie, iż zamykamy Polsce drogę do Europy, mogło mieć negatywny wpływ na proponowane przez Senat poprawki.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">W imieniu Konfederacji Polski Niepodległej zawsze mówiliśmy, i dzisiaj też możemy to powtórzyć, iż uważamy, że polska droga do Europy nie wiedzie przez kasyna gry. Dlatego też klub Konfederacji Polski Niepodległej opowie się przeciw poprawkom zmierzającym do wprowadzenia kapitału zagranicznego do polskich lokali rozrywkowych, do kasyn gry. Pozytywnie opowiemy się natomiast za innymi rozwiązaniami, które zaproponował Senat, dotyczącymi wprowadzenia w kasynach gry rejestracji gości.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Proszę Państwa! Problem polskich kasyn gry nie dotyczy tylko i wyłącznie hazardu. Jest to także problem prania brudnych pieniędzy. Jest to problem kapitału, który jest przywożony do Polski i później, jak gdyby tylnymi drzwiami, na różnych zasadach, z Polski zostaje wywieziony. Dlatego też rozsądna wydaje nam się poprawka siódma, sformułowana przez Senat, aby w art. 18 wprowadzić rejestrację gości, zawierając w niej ich imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, numery serii i cechy dokumentów tożsamości. Uważamy bowiem, iż kontrola środków finansowych na tym szczeblu również może być skuteczna. I za poprawkami, które doprowadzą do uszczelnienia na tym właśnie poziomie, za poprawkami, które doprowadzą do tego, że skarb państwa będzie czerpał z tej ustawy i z tej działalności korzyści, za tymi rozwiązaniami Konfederacja Polski Niepodległej zawsze będzie się opowiadać.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Edmund Krasowski w imieniu Klubu Parlamentarnego „Ruch dla Rzeczypospolitej”. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Tadeusz Kowalczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#EdmundKrasowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pan poseł Jacek Maziarski z Porozumienia Centrum w sposób bardzo analityczny, wyważony i fachowy przedstawił problemy udziału kapitału zagranicznego w związku z omawianą przez nas dzisiaj sprawą. Ja powiem krótko - jedno zdanie.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#EdmundKrasowski">Klub Parlamentarny „Ruch dla Rzeczypospolitej” jest za odrzuceniem poprawek Senatu, które dopuszczają kapitał zagraniczny do przemysłu hazardowego działającego na polskim rynku.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Tadeuszowi Kowalczykowi z Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Janusz Korwin-Mikke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrując poprawki Senatu do ustawy z dnia 9 maja br. o grach losowych i zakładach wzajemnych powinniśmy się kierować przede wszystkim interesem państwa, a nie emocjami i nie, w pewnym sensie, poglądami politycznymi na gry losowe i zakłady wzajemne. Problem polega na tym, czy chodzi nam o dochody państwa, czy o dochody prywatnych osób polskiego pochodzenia. Członkowie Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego uważają, że powinno nam chodzić tylko o rzetelne dochody państwa. Wszelkie inne uboczne względy powinny mieć znaczenie drugorzędne.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Mówiono tutaj, że każdą umowę można rozwiązać przed terminem. Tę z podmiotami zagranicznymi też można rozwiązać, tylko trzeba wyraźnie powiedzieć, że wtedy odszkodowanie za zerwanie tych umów pokryje państwo polskie, a na ten oczyszczony teren wejdą podmioty gospodarcze pochodzenia polskiego, które będą czerpały zyski na tym terenie w pewnym sensie oczyszczonym przez skarb państwa. Wyrażano też pogląd, że w obecnej sytuacji może następować pranie brudnych pieniędzy, bo gry losowe i zakłady wzajemne są częściowo w rękach kapitału zagranicznego. Czy panowie posłowie sądzą, że jeśli tylko Polacy będą mieli te zakłady w swoich rękach, to nie będą potrafili prać brudnych pieniędzy? Problem polega na tym, żeby ustawowo tak ograniczyć te możliwości, żeby ten proceder nie miał miejsca, obojętnie jaki kapitał będzie w tych zakładach reprezentowany.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Chciałem również powiedzieć, że gry losowe i zakłady wzajemne są działalnością gospodarczą taką samą jak każda inna, a w związku z tym powinniśmy się kierować ogólnie przyjętymi zasadami, że może tam być i kapitał polski, i kapitał zagraniczny. I nie jest obojętne dla obrazu Polski, że w pewnych dziedzinach wyrzucamy kapitał zagraniczny w tym samym momencie, kiedy wszyscy opowiadamy się za integracją z Europą i nie stawiamy przeszkód i bylibyśmy oburzeni, gdyby naszemu kapitałowi stawiano takie przeszkody w innych państwach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#TadeuszKowalczyksFranciszka">Członkowie Klubu Parlamentarnego Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego opowiadają się za poprawkami Senatu i będą za nimi głosować.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Janusz Korwin-Mikke w imieniu Klubu Poselskiego Unii Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Idąc dalej niż mój Wielce Czcigodny poprzednik pan prof. Kowalczyk ze Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego, chcemy powiedzieć jasno: Unia Polityki Realnej opowiada się za interesem obywateli, których reprezentujemy, a nie interesem państwa, które jest tylko aparatem powołanym przez tychże obywateli. Interes obywateli jest interesem nadrzędnym.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#JanuszKorwinMikke">Zgadzając się z uwagami Wielce Czcigodnego Posła Maziarskiego odnośnie do liberalizmu w opodatkowaniu — nie wiem, co ma do tego słowo „liberalizm”, słowem właściwym jest raczej „tolerancja” — zwracamy uwagę, że zmiana systemu podatkowego na np. pogłówny czy podobny, skasowanie zwolnień podatkowych, za którymi zawsze się opowiadaliśmy, to jest to, co zabezpieczy interes skarbu państwa. Pozostałe uwagi Wielce Czcigodnego Posła Maziarskiego są w sposób oczywisty nieracjonalne, niezgodne z intencją być może nawet samego Wielce Czcigodnego Posła Maziarskiego. Jeżeli bowiem mówimy — rozumujmy logicznie — że do hazardu nie wolno dopuścić obcych, to pytam się, co na przykład z prostytutkami. Przecież przyjeżdżają z zagranicy prostytutki i też można by tak rozumować, że należy im zakazać tutaj działalności. Ale idźmy dalej: fryzjerzy. Jeżeli przyjeżdża obcy fryzjer i zaczyna nas golić, to przecież znacznie lepiej byłoby, żeby była jakaś fabryka, a nie fryzjer, co ogoli nas i już na drugi dzień to wszystko znika. Polska nie ma z tego żadnych korzyści. Można by tak rozumować i tutaj. Idąc dalej możemy mówić, że kolportaż gazet — wbrew temu, co mówił poseł Maziarski — też powinien być w polskich rękach... kolportaż nic nie dodaje, to tylko ludzie, którzy polskimi gazetami szastają w lewo i prawo, co więcej, mogą manipulować, a więc również i stąd należy wyrzucić obcy kapitał. I w ten sposób dojdziemy do wniosku, że trzeba obcy kapitał w ogóle wyrzucić. I słusznie ludzie z Zachodu obawiają się tej ustawy, nie dlatego... bo to są 3 firmy czy 4 firmy z Zachodu, to nie o to chodzi. Chodzi o to, że gdy ktoś mówi, że jeżeli 1000 dolarów wyjedzie za granicę, to jest źle, to jak 10 tys. zysku, jak wiem, od wielkiego pieca albo czegoś takiego, wyjedzie, to będzie jeszcze gorzej. I ta obawa jest oczywiście jak najbardziej zasadna.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#JanuszKorwinMikke">Co do prania brudnych pieniędzy. Oczywiście ma rację Wielce Czcigodny Poseł Kowalczyk, że Polacy tak samo dokładnie mogą prać brudne pieniądze, ale ja mówię więcej: mnie nie przeszkadza pranie brudnych pieniędzy w Polsce, jeżeli to nie łamie polskich ustaw. Jeżeli bowiem na przykład ktoś w Ameryce zatrudnia Polaków nielegalnie, łamiąc te dziwaczne ustawy amerykańskie, to są to brudne pieniądze i jak on chce je uprać w Polsce, zostawiając cząstkę tego w Polsce, to bardzo dobrze. Nie mamy żadnego powodu, żeby pomagać Amerykanom w ściganiu tych przestępstw, które w naszym pojęciu przestępstwami nie są. Dlatego też powtarzam - musimy się kierować naszymi interesami, a nie interesami obcymi, interesami narzuconymi nam. Dlatego też uważam, że w interesie Polski leży, żeby u nas panowała i w tej dziedzinie, i w każdej innej, wolność. Szczegóły przedstawi poseł Pruchno-Wróblewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JacekKurczewski">Oddaję głos panu posłowi Stefanowi Pastuszewskiemu w imieniu Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Poselski „Chrześcijańska Demokracja” uważa, iż gry losowe nie są tylko działalnością gospodarczą, ale są sferą czasu wolnego, który winien być moderowany przez organizacje społeczne, w tym również przez państwo, a takim właśnie moderowaniem, wpływaniem na ten czas wolny jest m.in. w tym zakresie kontrola kapitału organizującego te gry. Dlatego też Klub Poselski „Chrześcijańska Demokracja” głosować będzie za odrzuceniem drugiej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JacekKurczewski">Zakończyliśmy wystąpienia klubowe. Zostały nam wystąpienia indywidualne.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Władysława Raitera z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Wiesław Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#WładysławRaiter">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu zwracam się do Wysokiej Izby z następującym apelem:</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#WładysławRaiter">Sejmowa Komisja Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu uważa, że przyjęcie poprawki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie art. 41 ust. 2 ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych jest w kontekście szeroko pojętego interesu społecznego nieuzasadnione. Przy konstruowaniu założeń ww. ustawy przyjęto, że celem ustawodawcy nie będzie maksymalizacja dochodów budżetowych z tytułu podatku dochodowego od gier, a jedynie kontrolowane zaspokojenie niezbędnych potrzeb społecznych w zakresie rozrywki związanej z hazardem i uczestnictwem w grach liczbowych. Traktując rozwój tego sektora publicznego jako mniejsze zło, należy jednoznacznie podkreślić, że dochody budżetu państwa pochodzące z podatku od gier liczbowych i od totalizatorów powinny być, ze zrozumiałych względów, przeznaczane na cele społeczne. Podobne rozwiązania istnieją na przykład we Włoszech, gdzie całość dochodów z tej działalności przeznaczana jest na cele kultury fizycznej; do tego właśnie zmierzam. Tegoroczny budżet w dziale 87 - kultura fizyczna i sport - uległ w porównaniu do budżetu w roku 1991 drastycznemu ograniczeniu; przy uwzględnieniu bieżących cen wynosi tylko 47% ubiegłorocznego budżetu i stanowi tylko 0,34% całej kwoty przeznaczonej w tym roku na cele społeczne. W sytuacji gdy na kulturę fizyczną i sport przeznaczane są tak małe i nie zawsze rytmicznie z budżetu państwa przekazywane - co jest bardzo istotne - kwoty, zasilenie tej strefy środkami pochodzącymi z podatku dochodowego od gier i zakładów wzajemnych wykorzystujących wyniki współzawodnictwa sportowego oraz od dochodów totalizatorów sportowych umożliwiłoby utrzymanie zreformowanej infrastruktury i bazy sportowej tam, gdzie miejscowe władze samorządowe czy szkolne nie są w stanie samodzielnie tego dokonać. Pozwoliłoby także na zasilenie sportu szkolnego i sportu wiejskiego, jako gałęzi najbardziej potrzebujących, w niezbędne środki finansowe, umożliwiające prowadzenie odpowiedniej do potrzeb społecznych działalności merytorycznej, koniecznej do utrzymania odpowiedniego poziomu zdrowotnego narodu.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#WładysławRaiter">Wysoka Izbo! Jeszcze kilka słów komentarza do oświadczenia Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu. Podczas pierwszego czytania projektu ustawy przed Komisją Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisją Ustawodawczą zgłoszona przeze mnie w imieniu Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu poprawka dotycząca zmiany w zapisie art. 41 została przyjęta aż 18 głosami, przy 2 głosach przeciwnych. Chciałbym zaznaczyć, że za przyjęciem poprawki głosowali także panowie posłowie Goryszewski i Osiatyński, którzy są dzisiaj filarami gospodarczymi rządu pani premier Suchockiej.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#WładysławRaiter">Poprawka została zakwestionowana przez Senat, komisje zaś przegłosowując ponownie, w znacznie zmienionym składzie, ostateczny kształt ustawy przychyliły się, wbrew pierwszemu głosowaniu, do stanowiska Senatu w tej kwestii. W tej sytuacji nie pozostaje mi nic innego, jak prosić Wysoką Izbę o przyjęcie wniosku Komisji Młodzieży, Kultury Fizycznej i Sportu i wbrew zgłoszonemu w punkcie 16 sprawozdania stanowisku Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i Komisji Ustawodawczej odrzucić w tym punkcie poprawkę Senatu, nadając art. 41 ustawy brzmienie: Art. 41 ust. 1. Podatek od gier stanowi dochód budżetu państwa. Ust. 2 (ten kwestionowany przez Senat). Dochody z tytułu podatku, o którym mowa w ust. 1, w zakresie dotyczącym zakładów wzajemnych, polegających na odgadywaniu wyników sportowego współzawodnictwa, pozostawia się do dyspozycji prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki. Są to miliony, już nie miliardy, tylko miliony, niemniej jednak jest to stały dopływ pieniędzy na te cele, o których wspomniałem. Z góry dziękuję Wysokiej Izbie za zrozumienie i cierpliwe wysłuchanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, chciałbym wyjaśnić, że przy rozpatrywaniu poprawek zgłaszanych przez Senat nie ma już możliwości zgłaszania poprawek. Rozumiem to zatem jako propozycję, aby głosować przeciwko wnioskowi komisji.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Lechowi Pruchno-Wróblewskiemu z Unii Polityki Realnej. Przygotuje się pan poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#JacekKurczewski">Przepraszam bardzo, w takim razie głos zabierze pan poseł Wiesław Kaczmarek z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jedną z zasadniczych kwestii dotyczącą tego projektu ustawy jest to, na ile wpłynie ona na relację Polski do kapitału zagranicznego. Nie chciałbym się długo nad tym rozwodzić, dlatego sformułuję pytanie do pana ministra Osiatyńskiego. Pytanie to jest oparte na fragmencie dyskusji, która toczyła się w trakcie przesłuchiwania pana posła Jerzego Osiatyńskiego jako kandydata na ministra finansów. Pozwolę sobie zacytować Wysokiej Izbie krótki fragment z ówczesnych wypowiedzi pana ministra Osiatyńskiego: Ustawą o kasynach jestem bardzo zaniepokojony. Powtórzę jeszcze raz to, co mówiłem podczas obrad tej komisji. Ustawa może być bardzo niedobrym sygnałem, bo chociaż mówi się tylko o kasynach, to w gruncie rzeczy chodzi o funkcjonowanie kapitału zagranicznego w Polsce, którego stabilność jest zagrożona. Z postanowień Sejmu wynika, że dzisiaj daje się koncesję, a jutro można ją odebrać bez względu na to, na jakich warunkach została ona przyznana.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#WiesławKaczmarek">Pan poseł Osiatyński, wówczas jako kandydat, stwierdził po krótkiej wymianie zdań w trakcie przesłuchania, że przedstawi swoje stanowisko po zapoznaniu się z materią sprawy wnikliwiej niż to było rozeznane w trakcie prac komisji i debaty poselskiej. Dlaczego o to pytam? Dlatego że w trakcie prac nad tą ustawą wielokrotnie zmieniało się stanowisko poszczególnych osób: ministra Olechowskiego, wystąpienie w Senacie, później przedstawicieli Ministerstwa Finansów i samo stanowisko Senatu. Chciałbym, aby przedstawiciel rządu, minister finansów, przedstawił obecne stanowisko, jako że my tę ustawę uchwalimy, natomiast rząd, a właściwie minister finansów, będzie tę ustawę wykonywał. Chciałbym, abyśmy uniknęli niezręcznej sytuacji, gdy dojdzie do komplikacji przy realizacji tej ustawy, gdy Sejm będzie wskazywany jako jedyny winny w tej sprawie. Powszechnie jest znany fakt, że był to projekt poselski, a nie rządowy.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#WiesławKaczmarek">Zatem zwracam się do pana marszałka o to, aby spowodował przybycie na posiedzenie Sejmu ministra Osiatyńskiego i przedstawienie Wysokiej Izbie jego opinii jako ministra finansów, który będzie tę ustawę realizował.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#WiesławKaczmarek">Właściwie na tym pragnąłbym zakończyć swoje wystąpienie, jednak pozwolę sobie na odniesienie się do dwóch wypowiedzi. Jedną jest wypowiedź pana posła Mazurkiewicza z Konfederacji Polski Niepodległej. Wydaje mi się, panie pośle, że nastąpiło pewne niezrozumienie faktów. Pan mówił o tym, że klub KPN będzie głosował przeciwko wprowadzeniu kapitału zagranicznego do sektora gier losowych i hazardowych. Ta ustawa ma trochę inny skutek, ponieważ kapitał zagraniczny już tam jest, więc efekt jest zupełnie inny. Chodzi o to, że przy przyjęciu tej formuły mamy do czynienia raczej z wyprowadzeniem kapitału zagranicznego z sektora gier losowych.</u>
          <u xml:id="u-133.4" who="#WiesławKaczmarek">I jedna uwaga odnośnie do wypowiedzi pana posła Maziarskiego, ponieważ wydawało mi się, że na ostatnim posiedzeniu doszliśmy do pewnego porozumienia. W systemach prawodawstwa europejskiego nie ma właściwie w tym zakresie zapisów restrykcyjnych w stosunku do obecności inwestora zagranicznego. Jest przyjęta trochę inna zasada, z wyjątkiem niektórych państw, gdzie jest określony ustawowo poziom zaangażowania inwestorów zagranicznych, że to, czy inwestor zagraniczny może być obecny w tym biznesie, wynika z dyskrecjonalnego prawa urzędu koncesjonującego. Prosiłbym więc, by jednak nie nadużywać tej argumentacji i dochodzić źródła. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Lech Pruchno-Wróblewski, Unia Polityki Realnej.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz: Panie marszałku, mam oświadczenie osobiste.)</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie pośle, myślę, że się nie zrozumieliśmy. Doskonale wiem, jaki jest cel tej ustawy, tylko że 8 maja, kiedy była dyskusja, mówiliśmy o wyprowadzeniu kapitału zagranicznego z kasyn gry, natomiast jeżeli zostanie zatwierdzona druga poprawka Senatu, to oznacza to wprowadzenie tegoż kapitału; tak, pozostawienie tego kapitału. Dlatego użyłem takiego sformułowania. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Lechowi Pruchno-Wróblewskiemu z Unii Polityki Realnej. Przygotuje się pan poseł Jerzy Jaskiernia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#LechPruchnoWróblewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy w 1990 r., w styczniu, wprowadzono określony kurs dolara w wysokości 9500 zł, i kurs ten obowiązywał przez dość długi czas, powstał wówczas taki proceder, że wielu ludzi przywoziło pieniądze i zamieniało je na złotówki. Inflacja była wysoka, ale i oprocentowanie wkładów także. Po roku zamieniano te złotówki na dolary i wywożono z Polski. Nie wiem, ile tych dolarów wywieziono, sądzę, że bardzo dużo. I oto teraz mamy do czynienia z sytuacją - chcę zwrócić uwagę, że nikt do tej pory tej kwestii nie poruszył, a według moich szacunków wywieziono sporą liczbę miliardów dolarów z Polski - że mówimy, że Polska nie posiadała kapitału. Niestety, nie posiada. I kiedy istnieje szansa, aby wprowadzono do Polski kapitał zagraniczny, właśnie w tej dziedzinie, o której dzisiaj mówimy, to zastanawiamy się, czy aby przypadkiem nie będzie to kapitał posiadający brudne pieniądze. Tyle tytułem wstępu.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#LechPruchnoWróblewski">Chcę powiedzieć, że obserwując życie gospodarcze w kraju, i to na szczytach władzy, i to w zakresie działalności gospodarczej na dole, zauważamy coraz więcej przypadków, kiedy działalność gospodarcza w taki czy inny sposób wymaga koncesji lub zgody określonego urzędnika. Mam już tego serdecznie dość.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#LechPruchnoWróblewski">Przechodząc do pewnych kwestii szczegółowych, dotyczących stanowiska Senatu w sprawie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych, chcę się ustosunkować do kilku zasadniczych kwestii. Po pierwsze, jest rzeczą zupełnie nie do przyjęcia, aby ustawa miała zabraniać prowadzącym kasyna reklamowania swoich firm. Jest to dokładnie taka sama działalność, jak każda inna, np. polegająca na przyszywaniu guzików do marynarek. To też wolno reklamować.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#LechPruchnoWróblewski">Po drugie, jest zdecydowanie nie do przyjęcia dokonywanie rejestracji osób pojawiających się w kasynie, jako że jest to pierwszy krok, precedens, aby za chwilę ktoś wpadł np. na pomysł dokonywania rejestracji klientów w tzw. salonach sex-shop czy tańca erotycznego - bo być może znajdujące się tam osoby będą zachowywały się nieodpowiedzialnie. Kasyna będą miały określone służby, aby w wypadkach, gdyby ktoś zachowywał się nieprawidłowo, można było go wyrzucić, kierując się przepisami prawa. I tylko tyle. Jeżeli natomiast ktoś ma ochotę wejść do kasyna i przegrać cały majątek, który posiada, łącznie nawet z majątkiem firmy, której jest właścicielem, to nie odmawiam takiego prawa, jest to jego święte prawo, robi to wyłącznie na własny rachunek. Nie można zaś łączyć tego z tym, że taki człowiek być może nie płaci podatków z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, bo jest to kwestia określonych służb - izby skarbowej, urzędów skarbowych i tej nieszczęsnej policji skarbowej, co do której, jak wiadomo, miałem mnóstwo zastrzeżeń. To druga uwaga.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#LechPruchnoWróblewski">Trzecia uwaga. Art. 24 ustawy mówi o tym, że zezwolenia na urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych udziela minister finansów, a w ust. 2, że minister finansów ustali zasady przetargu, w nawiasie napisano: konkursu ofert. Otóż musimy określić: Co to znaczy konkurs ofert? Domagamy się tego z tej trybuny nie pierwszy raz. Mnie interesuje wyłącznie przetarg publiczny - nic pod stołem, a wszystko na wierzchu, jawnie.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#LechPruchnoWróblewski">Następna sprawa, co do której mam szczególny stosunek - art. 27 ust. 4, w którym żąda się od podmiotu zagranicznego, będącego udziałowcem spółki prawa handlowego, aby, po pierwsze, przedstawił on stan posiadania, po drugie, udokumentował że posiada 10-letnie doświadczenie w działalności, której dotyczy zezwolenie. Otóż Wysoka Izbo, jeszcze rok temu nie byłem restauratorem, nie mam w tym kierunku specjalnego wykształcenia. Nie widziałem jednak żadnego powodu, aby takiej działalności nie podjąć i jest ona wykonywana przeze mnie od ponad roku z dobrym skutkiem. W związku z tym chciałbym zapytać: Na jakiej podstawie, kto ma wystawić zaświadczenie, z którego będzie wynikało, że człowiek, który tu przyjdzie i poprosi o zezwolenie na tego typu działalność, ma 10-letnie doświadczenie? A może ten człowiek zatrudni innego człowieka, z doświadczeniem, i przy jego pomocy będzie prowadził działalność gospodarczą? Jest to dokładnie taka sama sytuacja, jak ta, że dzisiaj izby aptekarskie w Polsce domagają się, aby aptekę prowadził wyłącznie fachowiec, a nie człowiek, który ma na to pieniądze. On również może przyjąć do współpracy fachowca.</u>
          <u xml:id="u-137.6" who="#LechPruchnoWróblewski">W art. 27 ust. 4 pkt 3 mówi się o tym, aby wnioskodawca przedstawił wraz z zezwoleniem dowody wywiązywania się ze zobowiązań podatkowych w kraju macierzystym przez ostatnie 5 lat. Jest to wyraźne ingerowanie w sprawy, które nas w Polsce nie powinny w ogóle dotyczyć; w ogóle nie powinniśmy się tymi sprawami zajmować.</u>
          <u xml:id="u-137.7" who="#LechPruchnoWróblewski">Generalnie chciałbym na zakończenie powiedzieć tak: Wszędzie gdzie mamy do czynienia z koncesjami, nie wchodzi w grę uczciwy kapitał, tylko mafijny. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-137.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Jerzemu Jaskierni z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Grzegorz Kazimierski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ustawa, nad którą dyskutujemy, w ostatniej fazie postępowania legislacyjnego wzbudziła duże emocje opinii publicznej. Byliśmy przedmiotem różnych oddziaływań. Napływały raporty, informacje, opracowania. Chciałbym jednak, aby rzecz nie sprowadzała się tylko do wymiany zdań między posłami, a tak działo się na posiedzeniach komisji, podkomisji, ale aby w tej sprawie wypowiedział się rząd Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#JerzyJaskiernia">Pan poseł Kaczmarek zwrócił się do pana ministra finansów Jerzego Osiatyńskiego o zajęcie stanowiska. Chciałbym listę pytań rozszerzyć o pytania skierowane do dwóch innych ministrów, a mianowicie do ministra współpracy gospodarczej z zagranicą pana Andrzeja Arendarskiego i ministra ds. współpracy ze Wspólnotą Europejską pana Jana Krzysztofa Bieleckiego. Moje pytania dotyczą pierwszego akapitu uzasadnienia Senatu. Senat twierdzi, że proponując zmianę brzmienia art. 5 zmierzającą do dopuszczenia kapitału zagranicznego kieruje się uznaniem prymatu norm prawa międzynarodowego nad prawem krajowym. „Wymagają tego umowy o popieraniu i ochronie inwestycji zawarte m.in. z Francją, Niemcami, Austrią i Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii. Należy również perspektywicznie uwzględnić postanowienia art. 44 Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, co stanowi wymóg zmiany polskiego ustawodawstwa dla zapewnienia równego traktowania przedsiębiorstw i obywateli Wspólnoty z przedsiębiorstwami i obywatelami polskimi”.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#JerzyJaskiernia">Wysoka Izbo! Nie badałem szczegółowo procedury postępowania w Senacie. Jest to jednak druga Izba parlamentu i jeśli druga Izba taką większością głosów, w sposób kategoryczny formułuje tak daleko idący zarzut, to wydaje mi się, że zarzut ten wymaga co najmniej wyjaśnienia ze strony autorytatywnych przedstawicieli rządu. Nie tak dawno był tutaj dyskutowany Układ Europejski i poparliśmy jego ratyfikację, jest wiele dalszych zamierzeń w tym zakresie. Chciałbym, żebyśmy nie skończyli na etapie spekulacji, domysłów, lecz usłyszeli, jakie jest oficjalne stanowisko rządu, czy Senat myli się, twierdząc w ten sposób, czy też ma rację.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#JerzyJaskiernia">Docierały do nas przeróżne sygnały. Pan Nowak-Jeziorański, skądinąd autorytet, który często wypowiada się w sprawach publicznych, wręcz ostrzegał przed tą ustawą, twierdząc, że w środowisku amerykańskiego biznesu wywoła ona fatalny efekt. Ja nie mam, Wysoka Izbo, możliwości weryfikacji tego, co mówi pan Jan Nowak-Jeziorański. Nie podejrzewam, że działa, z inspiracji jakichś sił zainteresowanych rozstrzygnięciami w tej kwestii. Chciałbym, żeby minister współpracy gospodarczej z zagranicą wyjaśnił, czy prawdą jest, że takie będą faktyczne efekty tej ustawy, czy też jest to może jakieś przeczulenie bądź w grę wchodzi manipulacja informacyjna. Tutaj nie powinno być domniemania tylko jednoznaczna opinia.</u>
          <u xml:id="u-139.4" who="#JerzyJaskiernia">Pani minister Janiszewska na forum senackim stwierdziła, że przyjęcie tej ustawy będzie prowadziło do arbitrażu międzynarodowego. Bardzo bym prosił pana ministra Osiatyńskiego o oficjalne oświadczenie, czy jest to prawdziwa informacja. Jeśli tak, to jakie będą tego skutki i konsekwencje. Podkreślam, że nie wypowiadam się po żadnej ze stron konfliktu. Chciałbym tylko przed podjęciem dojrzałej decyzji otrzymać autorytatywne oświadczenia rządu. Na marginesie, dziwię się, że podczas tak ważnej debaty, w tak kluczowym momencie, kiedy wiadomo, że jest konflikt, są poprawki Senatu, jest kontrowersja, nie ma odpowiednich przedstawicieli rządu w ławach rządowych.</u>
          <u xml:id="u-139.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Przecież są.)</u>
          <u xml:id="u-139.6" who="#JerzyJaskiernia">Mówię o przedstawicielach rządu, ponieważ tu nie chodzi o jednego ministra, jest to problem znacznie szerszy. Oczywiście nie ja będę rozstrzygał, kto jest uprawniony do odpowiadania, ale wydaje się, że w niektórych szczególnych momentach, kiedy istnieje niebezpieczeństwo popełnienia błędu w procesie legislacyjnym, rząd powinien wykazać większe zainteresowanie.</u>
          <u xml:id="u-139.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, poprosiliśmy pana ministra Osiatyńskiego - jak rozumiem, przedstawi nam on informację. Sądzę, że rozszerzanie listy ministrów, którzy mieliby się wypowiadać, byłoby niepotrzebne. Jednak oczywiście zaczekamy do informacji pana ministra Osiatyńskiego, który jako przedstawiciel rządu nam odpowie.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Grzegorzowi Kazimierskiemu, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Przygotuje się pan poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#GrzegorzKazimierski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ja i cały klub Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego jesteśmy oczywiście przeciwko dopuszczaniu udziału kapitału zagranicznego akurat w tej dziedzinie. Niejednokrotnie już wypowiadaliśmy się na ten temat. Pragnę tylko zauważyć, że absolutnie nie można takiej decyzji i takiego stanowiska określać jako nieeuropejskie czy sprzeczne z jakimiś normami europejskimi. Gdyby w ogóle w takich kategoriach to rozważać, to wniosek nasuwałby się raczej wręcz przeciwny.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#GrzegorzKazimierski">Jeśli chodzi o ewentualne odszkodowania, o których mówił pan poseł z SLCh, to również w myśl różnych opinii prawnych, które otrzymaliśmy, sprawa wcale nie jest taka jednoznaczna. Wydaje się, że ponieważ decyzje o przyznaniu koncesji były wydane w sposób wadliwy, nie będzie tutaj można mówić o jakiś odszkodowaniach. W każdym razie nie są one oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#GrzegorzKazimierski">Chciałbym również zgłosić wniosek przeciwny do tego, który złożył pan poseł Kaczmarek, mianowicie aby wezwać pana ministra finansów, żeby wyraził swoją opinię na temat udziału kapitału zagranicznego. To prawda, panie pośle, że projekt był projektem grupy posłów, ale ustawa będzie ustawą uchwaloną przez Sejm i to rząd, ministrowie są urzędnikami powołanymi przez Sejm i powinni wolę Sejmu wykonywać. W razie konfliktów na tej linii po prostu zmienia się ministra. Dlatego nie jest, moim zdaniem, rzeczą właściwą, aby - szczególnie w tym stadium - uzależniać naszą wolę od przepytania ministra, czy pewne rozwiązania podobają mu się bardziej czy też mniej.</u>
          <u xml:id="u-141.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JacekKurczewski">Udzielam głosu panu posłowi Franciszkowi Jerzemu Stefaniukowi z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Do zabrania głosu przygotuje się pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#FranciszekStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Korwin-Mikke powiedział, że powinniśmy się kierować własnymi interesami. No właśnie, co tu jest własnym interesem, interesem Polaków? Niedawno, jeszcze z jednym posłem, prowadziliśmy rozmowę z konsulem amerykańskim na temat wiz wjazdowych do Stanów Zjednoczonych. I pan konsul oświadczył nam, że w zasadzie to, że nie przyznają Polakom wiz na wjazd do Stanów Zjednoczonych, jest realizacją postanowień Kongresu amerykańskiego. I w tym przypadku nikt się na Stany Zjednoczone nie gniewa. W dalszym ciągu każdy z szacunkiem schyla czoło przed nimi.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#FranciszekStefaniuk">Otóż przechodząc do meritum sprawy, panie i panowie posłowie, pomimo wielu stwierdzeń o nieudolności Polaków, choć nie jestem hazardzistą, myślę, że Polacy takie gry mogą sami zorganizować. I tutaj nie może być dyskusji, czy dopuścić kapitał zagraniczny czy nie dopuścić. Nie jesteśmy przeciw napływowi kapitału zagranicznego. Niech przyjeżdżają, niech nadmiar swoich pieniędzy wydatkują w Polsce, tylko niech te pieniądze u nas zostają. To jest zasadnicza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#FranciszekStefaniuk">Nie ma pana Korwin-Mikke, a chciałbym z nim trochę polemizować, żebyśmy się jakoś wzajemnie zrozumieli, bo sądzę, że nasze myśli chodzą innymi kanałami. Pan Korwin-Mikke przywołał np. przypadek zagranicznej prostytutki; czy ona może czy nie może w Polsce funkcjonować. Otóż, panie pośle, tak na chłopski rozum - jeśli ona przyjedzie do Polski i będzie tu mieć przyjemność, to tej przyjemności nikt jej nie odbierze, ale niech pieniądze za tę przyjemność trafią do polskiej kasy.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pani poseł Wiesława Ziółkowska, Unia Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Muszę powiedzieć, że chyba sporo czasu, że tak powiem, straciłam, pracując przy tej ustawie, inaczej mówiąc, poświęciłam tej ustawie. Słuchając teraz wypowiedzi pań posłanek i panów posłów można odnieść takie wrażenie, że posłowie, którzy pracowali nad tą ustawą, nie zapoznali się z umowami międzynarodowymi. A już w ogóle można utwierdzić się w takim przekonaniu wówczas, kiedy przeczyta się uzasadnienie do uchwały senackiej, w którym to Senat mówi, że konieczność dopuszczenia kapitału zagranicznego wynika z umów międzynarodowych o popieraniu i ochronie inwestycji i że niedopuszczenie będzie wymagało zmiany tych umów. Jest to, należy szczerze przyznać, chyba dosyć daleko idąca nadinterpretacja albo dowolność interpretacyjna tychże umów. Chcę zapewnić Wysoką Izbę, że posłowie mieli możliwość zapoznania się z umowami międzynarodowymi. Ja przejrzałam ich kilka. Mam akurat przed sobą, na ławie sejmowej, kolejne dwie umowy międzynarodowe. Powołam się tu np. na umowę międzynarodową z Niemcami. W tej umowie mówi się jasno, że inwestycją — zgodnie z tą umową — jest tylko taka inwestycja, która jest dokonana zgodnie z ustawodawstwem kraju, w którym jest dokonywana. To po pierwsze. Dalej mówi się, że tylko taka inwestycja korzysta z ochrony tejże umowy, która jest dokonana zgodnie z prawem kraju, w którym jest dokonywana.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest dominacja obrotów.)</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#WiesławaZiółkowska">Co więcej, mówi się jeszcze w art. 3, że każda umawiająca się strona będzie traktować na swoim terytorium inwestycje inwestorów drugiej umawiającej się strony na warunkach nie mniej korzystnych niż inwestycje własnych inwestorów bądź inwestycje inwestorów państw trzecich. Ale w tej samej umowie mówi się - w protokóle dodatkowym do tej umowy, w tym samym dokumencie - że działania podejmowane ze względu na bezpieczeństwo, porządek publiczny, ochronę życia i zdrowia lub moralności publicznej nie są uważane za traktowanie mniej korzystne w rozumieniu art. 3.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#WiesławaZiółkowska">Kolejna umowa, umowa ze Szwecją, ta, która powinna nas szczególnie interesować, ponieważ stamtąd pochodzą firmy, których kapitał ma dominujący udział w inwestycjach związanych z prowadzeniem gier hazardowych. Otóż w tej umowie w art. 4, na który powoływali się senatorowie w swojej debacie, mowa jest o tym, że żadna z umawiających się stron nie będzie przedsiębrać środków pozbawiających drugą stronę inwestycji, chyba że nastąpi to zgodnie z zachowaniem następujących warunków:</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#WiesławaZiółkowska">— po pierwsze — środki te zostaną podjęte w interesie publicznym i zgodnie z prawem;</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#WiesławaZiółkowska">— po drugie — środki te będą formalne i nie dyskryminujące;</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#WiesławaZiółkowska">— po trzecie — środki te zostaną podjęte wraz z postanowieniami o płatności niezwłocznego odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#WiesławaZiółkowska">Wysoka Izbo, tak dziwnie się dzieje, że ci sami dyskutanci nie czytają innego artykułu z tej samej umowy, art. 1, w którym znowu mówi się wprost, że inwestycją w rozumieniu tej ustawy jest tylko inwestycja, która jest dokonana zgodnie z prawem państwa, w którym jest dokonywana. Przypomnę z tej trybuny, że wszystkie te inwestycje, które zostały dokonane w dziedzinie gier hazardowych, są niezgodne z ustawodawstwem dotąd obowiązującym w naszym kraju, są niezgodne z ustawą z 1976 r., z art. 5 ust. 1, a także z art. 4 ust. 4. Co więcej, w kolejnym artykule, w art. 2 ust. 4, mówi się jasno, że każda umawiająca się strona będzie zgodnie z jej generalną polityką w dziedzinie inwestycji zagranicznych popierać na swoim terytorium inwestycje inwestorów drugiej strony i zezwoli na takie inwestycje zgodnie z jej prawem. W kolejnym ustępie mówi się o tym, że inwestycja dokonana zgodnie z ustawodawstwem umawiającej się strony, na której terytorium została podjęta, korzysta z pełnej ochrony niniejszej umowy.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#WiesławaZiółkowska">Jakie wnioski wynikają więc z cytowanych tutaj artykułów tychże umów międzynarodowych? A są to zapisy raczej stereotypowe, pojawiają się w większości albo prawie we wszystkich umowach międzynarodowych, poza jedną - umową, którą Polska niedawno podpisała ze Stanami Zjednoczonymi, w której to umowie, a konkretnie w protokóle do tej umowy, gry hazardowe są tym obszarem, gdzie w ogóle nie dopuszcza się inwestycji zagranicznych. Tam jest jasny zakaz. Natomiast zgodnie z pozostałymi umowami każde państwo ma prawo prowadzenia własnej polityki w zakresie inwestycji zagranicznych. Tutaj nie ma żadnych narzuceń, żadnych rygorów, to konkretne państwo decyduje o tym, do jakich dziedzin dopuszcza się inwestycje zagraniczne. Ono samo o tym decyduje i to jest dobre prawo tegoż państwa. Co więcej, z tychże umów wynika, że z ochrony korzystają tylko takie inwestycje, które są po prostu podejmowane zgodnie z prawem tego państwa, w którym są realizowane. Te inwestycje, o których dzisiaj mowa, nie były, niestety, podejmowane zgodnie z obowiązującym u nas prawem.</u>
          <u xml:id="u-145.9" who="#WiesławaZiółkowska">I jeszcze jedna rzecz. Proszę państwa, dyskutujemy nad tym, czy to jest wyjście czy wejście kapitału. Myślę, że warto pamiętać o tym - część zaś z nas albo nie pamięta, albo nie chce pamiętać - że, niestety, w przypadku inwestycji realizowanych w zakresie gier hazardowych to nie jest wcale przypływ kapitału zagranicznego do Polski, lecz ewidentny wypływ kapitału z Polski. Wypływ, czyli jest to generalnie ubytek tegoż kapitału w Polsce. Tak że jest to troszkę chyba pomylenie pojęć, co jest dla kraju korzystne, a co nie.</u>
          <u xml:id="u-145.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że lista mówców zapisanych do dyskusji została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#JacekKurczewski">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#JacekKurczewski">W związku z wnioskami zgłaszanymi w trakcie dyskusji udzielam głosu panu ministrowi Jerzemu Osiatyńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć przede wszystkim, że cokolwiek mówiłem w czasie przesłuchań sejmowych, do których jeden z kolegów posłów się odwoływał, to dzisiaj z mównicy sejmowej przemawiam w imieniu rządu. Także pan minister Arendarski czy ktokolwiek inny z członków rządu pani premier Suchockiej przy takiej okazji, podczas takiej debaty będzie mówił w imieniu rządu i będzie przedstawiał stanowisko rządu. Otóż kiedy zastanawialiśmy się na posiedzeniu Rady Ministrów nad porządkiem obrad bieżącego posiedzenia Sejmu, doszliśmy do wniosku, że rząd w tym punkcie obrad nie zajmuje żadnego stanowiska. Nie mamy stanowiska w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JerzyOsiatyński">Natomiast jeśli chodzi o drugą sprawę, dotyczącą ewentualnych roszczeń, które będą możliwe w przypadku, jeżeli inwestorzy zagraniczni dojdą do wniosku, że ich dobra zostały naruszone, to jest to pytanie, na które nie ma dobrej odpowiedzi. Pani poseł Ziółkowska przedstawiła pewną interpretację. Wyobrażam sobie, że strony, które będą występowały z roszczeniami, zarówno przed arbitrażem międzynarodowym, jak i w ramach powództw cywilnych, będą wynajmowały takich adwokatów, którzy będą przedstawiali inne interpretacje tych przepisów. I z tego powodu na przedstawione w debacie pytanie, na jakie straty finansowe te rozwiązania mogłyby narazić skarb państwa, nie umiemy odpowiedzieć, dlatego że to zależy od tego, jakie byłyby te powództwa cywilne, w ilu przypadkach słusznie, zgodnie z rozumowaniem pani poseł, byśmy wygrali, a w których sprawach, niestety, byśmy przegrali.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#JerzyOsiatyński">Tak że w pierwszej sprawie nie ma rząd stanowiska. W drugiej sprawie, niestety, stwierdzamy, że wielkość tych strat nie daje się w tej chwili oszacować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że zgodnie z art. 27 ust. 1 Konstytucji Sejm nie przyjmuje propozycji Senatu większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jaskiernia: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#JacekKurczewski">Rozumiem, że to już tylko wniosek formalny. Jeżeli to nie jest wniosek formalny, to nie mogę udzielić panu głosu, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JerzyJaskiernia">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W debacie zgłosiłem dwa pytania adresowane do pana ministra Arendarskiego i pana ministra Bieleckiego. Rozumiem, że pan minister Osiatyński zechciał wystąpić w imieniu rządu i że odpowiadał całościowo. Panie ministrze, mogę przyjąć do wiadomości stwierdzenie, że rząd nie ma opinii w kwestii politycznej dotyczącej tego zagadnienia, chociaż jest to postawa zaskakująca. Natomiast zadałem konkretne pytanie: jaki jest stosunek Rady Ministrów do zarzutów zawartych w uzasadnieniu Senatu, zawartych w akapicie 1, m.in. zarzutu, że powstaje kwestia sprzeczności z art. 44 Układu Europejskiego i z innymi umowami. I w tej sprawie oczekuję na odpowiedź rządu. To nie jest problem polityki, czy ją państwo macie, czy też jej nie macie. Proszę o autorytatywną odpowiedź: czy Senat ma rację? Jeśli ma rację, to jest to poważny sygnał ostrzegawczy, który może rzutować na wyniki głosowania. Jeśli nie ma racji, to proszę o autorytatywne stwierdzenie w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#JacekKurczewski">Czy pan minister może udzielić nam odpowiedzi na to pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JerzyOsiatyński">Bardzo mi przykro, panie pośle, ale rząd w tej sprawie stanął na stanowisku, że to jest sprawa pomiędzy wyższą i niższą Izbą parlamentu, i tą sprawą się nie zajmował.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JacekKurczewski">Myślę, że sytuacja jest jasna, co nie znaczy, że dla każdego z nas może do końca jest jasne, jak ma głosować; ale liczę, że tak.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że zgodnie z art. 27 ust. 1 Konstytucji Sejm nie przyjmuje propozycji Senatu większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Natomiast Sejm uchwala proponowane przez Senat poprawki zwykłą większością głosów.</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#JacekKurczewski">W pierwszej kolejności głosować będziemy nad przedstawionymi przez komisję wnioskami dotyczącymi poprawek Senatu. Jeżeli wniosek nie zostanie przyjęty, wówczas będę poddawał pod głosowanie drugą możliwość.</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#JacekKurczewski">W poprawce pierwszej Senat proponuje - w nowym brzmieniu art. 2 ust. 3 - aby minister finansów obligatoryjnie rozstrzygał, w drodze decyzji, czy gra lub zakład wzajemny nie wymienione w ust. 1 i 2 jest grą losową lub zakładem wzajemnym.</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#JacekKurczewski">Sejm natomiast postanowił, że minister finansów może określić, w drodze rozporządzenia, które z gier lub zakładów nie wymienionych w ust. 1 i 2 są grami losowymi lub zakładami wzajemnymi.</u>
          <u xml:id="u-152.6" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-152.7" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia lub pan poseł sprawozdawca chce przedstawić jakieś wyjaśnienia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Mogę tylko powiedzieć dwa słowa, że była dosyć długa dyskusja na ten temat, także podczas poprzedniego rozpatrywania ustawy na forum Sejmu, czy ma być rozporządzenie czy decyzja ministra finansów. Wtedy niewielką liczbą głosów po prostu przeważyła tendencja, żeby to było rozporządzenie i tak było zapisane. Niemniej jednak po dodatkowych argumentach - ponieważ pomysłowość ludzka nie zna granic i przy niektórych grach mogą być zainstalowane także układy komputerowe, modyfikacji może być dużo, można również wymyślić dla tej samej gry nowe nazwy - przeważyła na posiedzeniu komisji propozycja, żeby przyjąć poprawkę Senatu i żeby minister finansów w drodze w decyzji rozstrzygał, czy gra lub zakład wzajemny jest po prostu tą grą, o której mówi ustawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 2 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-154.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-154.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 150 posłów, przeciw - 118, wstrzymało się od głosu 14 posłów.</u>
          <u xml:id="u-154.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 2 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-154.7" who="#JacekKurczewski">W poprawce drugiej Senat proponuje w nowym brzmieniu art. 5 rezygnację z warunku, aby udziałowcami spółek prowadzących działalność w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych były wyłącznie osoby krajowe, nie będące osobami zależnymi od podmiotów zagranicznych w rozumieniu przepisów o spółkach z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-154.8" who="#JacekKurczewski">Tej samej sprawy dotyczy część poprawki dziesiątej, w której Senat w nowym brzmieniu art. 27 ust. 3 i 4 określa, że udziały podmiotów zagranicznych nie mogą być wyższe niż 49% kapitału akcyjnego, a także określa warunki, jakie powinien spełniać podmiot zagraniczny ubiegający się o zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-154.9" who="#JacekKurczewski">Łącznie z poprawką drugą oraz dziesiątą w przedstawionym zakresie, głosować będziemy:</u>
          <u xml:id="u-154.10" who="#JacekKurczewski">— nad poprawką osiemnastą, w której Senat proponuje w nowym art. 57 zmianę do ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym, polegającą na dodaniu nowego art. 24a nie przewidującego stosowania wakacji podatkowych dla spółek prowadzących gry losowe i zakłady wzajemne;</u>
          <u xml:id="u-154.11" who="#JacekKurczewski">— nad poprawką dziewiętnastą, w której Senat proponuje w nowym art. 58 zmianę do art. 14 ust. 1 ustawy Prawo celne, polegającą na niestosowaniu ulg celnych dla importu środków trwałych stanowiących wyposażenie ośrodków gier.</u>
          <u xml:id="u-154.12" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-154.13" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Tak, musimy zatrzymać się jednak nad tym punktem. Senat w ust. 1 wykreślił tę część - mówię o stronie technicznej - która dotyczy udziałów w kasynach, natomiast w ust. 2 dopisał, ponieważ wiąże to się z dopuszczeniem kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#BogdanŁukasiewicz">Jeżeli chodzi o poprawki towarzyszące, które dotyczą art. 27. W art. 27 są dwa ustępy, 3 i 4, w których mówi się o oprocentowaniu i mówi się także, jakie podmiot powinien spełniać warunki — jest ich wyliczenie — żeby uzyskać koncesję. To się odnosi do wypowiedzi pana Pruchno-Wróblewskiego. Chciałem powiedzieć, że to całe wyliczenie zostało zaproponowane przez stronę kasyniarską. Po prostu wcześniejsza propozycja Sejmu była zupełnie inna. Mam tutaj dokument, w którym kasyna zgłosiły swoją propozycję, co powinno się mieć, żeby uzyskać zezwolenie. Senat uwzględnił jakby wniosek mniejszości, bo to poprzednio było zawarte we wniosku mniejszości, po prostu przychylił się do tego.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#BogdanŁukasiewicz">Jeżeli chodzi o poprawki osiemnastą i dziewiętnastą, to w osiemnastej poprawce chodzi o upoważnienie ministra finansów do niestosowania zwolnień z tytułu prowadzenia tej działalności, bo spółki joint venture mają po prostu tutaj uprawnienia do zwolnień. Natomiast w poprawce dziewiętnastej chodzi o towary i zwolnienie z cła, bo wyposażenie kasyn, nawet samochody będące częścią wyposażenia tych kasyn, było i jest do dnia dzisiejszego sprowadzane bez cła. Gdyby przeszła wersja udziału kapitału zagranicznego, trzeba tę sprawę uregulować.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#BogdanŁukasiewicz">Natomiast jeżeli chodzi o inne sprawy. Mam dokument - kilka opinii prawnych i profesorów, i z Ministerstwa Finansów. Myślę, że w związku z tą dyskusją warto by było...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, chodziło tylko o wyjaśnienie tekstu, nad którym głosujemy. Nie rozpoczynajmy dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Nie, ale jest tutaj problem dominacji układów międzynarodowych nad prawem polskim i trzeba wyraźnie powiedzieć, że w sytuacji, jaka jest obecnie, jednak jest dominacja prawa polskiego. Mamy ekspertyzę czy notatkę z Ministerstwa Finansów, bo pan minister Osiatyński...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle. Wydaje mi się, że sytuacja jest już dostatecznie jasna dla Wysokiej Izby i możemy przejść do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawek Senatu do art. 5, art. 27 ust. 3 i 4 oraz poprawek polegających na dodaniu po art. 56 i art. 58 nowych artykułów, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 213 posłów, przeciw - 59, 20 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 5, art. 27 ust. 3 i 4 oraz poprawki polegające na dodaniu po art. 56 i art. 58 nowych artykułów odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#JacekKurczewski">W trzeciej poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 8 proponuje ograniczenie zakazu reklamowania gier losowych i zakładów wzajemnych do reklam w środkach masowego przekazu oraz na artykułach powszechnego użytku przeznaczonych do sprzedaży na terytorium kraju.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#JacekKurczewski">Sejm natomiast wprowadził powszechny zakaz reklamy gier losowych i zakładów wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne jest wyjaśnienie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-158.11" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.12" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 8, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-158.13" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.14" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.15" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 204 posłów, przeciw - 66, wstrzymało się od głosu 21 posłów.</u>
          <u xml:id="u-158.16" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 8 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-158.17" who="#JacekKurczewski">W czwartej poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 12 proponuje określenie ustawowe terminu przedawnienia roszczeń z gry losowej lub zakładu wzajemnego na 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-158.18" who="#JacekKurczewski">Sejm natomiast uchwalił, że roszczenia z gry losowej lub zakładu wzajemnego przedawniają się z upływem terminu ustalonego w regulaminie gry lub zakładu.</u>
          <u xml:id="u-158.19" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-158.20" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-158.21" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.22" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 12, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-158.23" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.24" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.25" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 215 posłów, przeciw - 50, wstrzymało się od głosu 25 posłów.</u>
          <u xml:id="u-158.26" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 12 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-158.27" who="#JacekKurczewski">W piątym punkcie Senat proponuje dwie poprawki do art. 13, nad którymi głosować będziemy kolejno.</u>
          <u xml:id="u-158.28" who="#JacekKurczewski">W pierwszej poprawce do art. 13, oznaczonej literą a, Senat proponuje w ust. 4 pkt 5 rezygnację z obowiązku zapisania w regulaminie gry losowej lub zakładu wzajemnego zasad przechowywania i ewidencjonowania kapitału przeznaczonego do natychmiastowej wypłaty wygranych.</u>
          <u xml:id="u-158.29" who="#JacekKurczewski">Senat proponuje - w poprawce dwunastej do art. 32 ust. 1 pkt 9 oznaczonej literą a, w tiret pierwszym - aby zasady przechowywania i ewidencjonowania kapitału przeznaczonego do natychmiastowej wypłaty wygranych zawierał wniosek o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, o którym mowa w art. 32 ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-158.30" who="#JacekKurczewski">Nad poprawkami dotyczącymi tej sprawy głosować będziemy łącznie.</u>
          <u xml:id="u-158.31" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tych poprawek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-158.32" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-158.33" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-158.34" who="#JacekKurczewski">Nie.</u>
          <u xml:id="u-158.35" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.36" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawek Senatu do art. 13 ust. 4 pkt 5 i art. 32 ust. 1 pkt 9, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-158.37" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.38" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.39" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 224 posłów, przeciw - 55, 14 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-158.40" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawki Senatu do art. 13 ust. 4 pkt 5 i art. 32 ust. 1 pkt 9 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-158.41" who="#JacekKurczewski">W drugiej poprawce do art. 13, oznaczonej literą b, Senat proponuje, aby upoważnienie ministra finansów do przekazania izbom lub urzędom skarbowym uprawnień do zatwierdzania regulaminów loterii fantowych i gier bingo fantowych było obligatoryjne, a nie, jak uchwalił Sejm, fakultatywne.</u>
          <u xml:id="u-158.42" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-158.43" who="#JacekKurczewski">Czy jest potrzebne wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-158.44" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-158.45" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.46" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 13 ust. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-158.47" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.48" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.49" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 209 posłów, przeciw - 62, 20 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-158.50" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 13 ust. 6 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-158.51" who="#JacekKurczewski">W poprawce szóstej Senat proponuje w art. 16 pkt 1 rezygnację z upoważnienia ministra finansów do ustalenia ramowych regulaminów gier losowych i zakładów wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-158.52" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-158.53" who="#JacekKurczewski">Czy jest potrzebne wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-158.54" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-158.55" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.56" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 16 pkt 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-158.57" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.58" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.59" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 248 posłów, przeciw - 25, 9 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-158.60" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 16 pkt 1 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-158.61" who="#JacekKurczewski">W siódmej poprawce Senat w nowym brzmieniu art. 18 proponuje wprowadzenie w kasynach gry oraz w salonach gry bingo pieniężne, systemu rejestracji gości.</u>
          <u xml:id="u-158.62" who="#JacekKurczewski">Sejm postanowił, że w kasynach gry oraz w salonach gry bingo pieniężne ustala się tożsamość gości.</u>
          <u xml:id="u-158.63" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-158.64" who="#JacekKurczewski">Czy jest potrzebne wyjaśnienie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-158.65" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-158.66" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 18, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-158.67" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-158.68" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-158.69" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 168 posłów, przeciw - 111, 18 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-158.70" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 18 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-158.71" who="#JacekKurczewski">W poprawce ósmej Senat w nowym brzmieniu art. 24 proponuje:</u>
          <u xml:id="u-158.72" who="#JacekKurczewski">— w ust. 2, aby minister finansów określał w drodze rozporządzenia zasady przetargu na wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych,</u>
          <u xml:id="u-158.73" who="#JacekKurczewski">— w ust. 3, aby minister finansów obligatoryjnie — a nie fakultatywnie, jak postanowił Sejm w ust. 2 art. 24 - przekazał izbom skarbowym uprawnienia do wydawania zezwoleń na urządzanie gier losowych.</u>
          <u xml:id="u-158.74" who="#JacekKurczewski">Brzmienie ust. 1 w art. 24 w propozycji Senatu jest identyczne jak w ustawie uchwalonej przez Sejm.</u>
          <u xml:id="u-158.75" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie ust. 2 w brzmieniu proponowanym przez Senat i o odrzucenie propozycji Senatu dotyczącej ust. 3. Nad wnioskami komisji głosować będziemy kolejno.</u>
          <u xml:id="u-158.76" who="#JacekKurczewski">Przy przyjęciu obu wniosków komisji ust. 2 w art. 24 w brzmieniu uchwalonym przez Sejm otrzyma oznaczenie ust. 3.</u>
          <u xml:id="u-158.77" who="#JacekKurczewski">Może teraz potrzebne są wyjaśnienia posła sprawozdawcy?</u>
          <u xml:id="u-158.78" who="#JacekKurczewski">Widzę, że tak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Tutaj jest trochę zagmatwana sytuacja ze względu na to, że z poprawki Senatu wybieramy ust. 2 i komisje proponują go przyjąć, natomiast proponujemy odrzucenie ust. 3. Wtedy ten ust. 3 w ustawie miałby pierwotne brzmienie. W ust. 3 chodzi tylko o to, że w propozycji sejmowej było, że minister finansów może przekazać określone uprawnienia, natomiast Senat proponuje zaostrzenie tego i wskazanie na przekazanie uprawnień izbom skarbowym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#JacekKurczewski">Rozumiem więc, że mamy tu kolejno 2 głosowania.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 24 ust. 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 236 posłów, przeciw - 22, 24 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 24 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania nad drugim wnioskiem komisji dotyczącym art. 24.</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na dodaniu ust. 3 w art. 24, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-160.11" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-160.12" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 202 posłów, przeciw - 56, 19 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-160.13" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na dodaniu ust. 3 w art. 24 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-160.14" who="#JacekKurczewski">W poprawce dziewiątej Senat proponuje nową redakcję art. 25 określającego minimalne wysokości kapitału spółek, którym udzielono zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-160.15" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-160.16" who="#JacekKurczewski">Czy jest potrzebne wyjaśnienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Jest błąd w tekście. Jest napisane: 20 mln, a powinno być: 20 mld.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JacekKurczewski">Tak, jest 20 mld.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 25, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji głosowało 274 posłów, przeciw — 5, 8 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 25 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że poprawkę dziesiątą w zakresie dotyczącym ust. 3 i 4 w art. 27 Sejm już rozpatrzył.</u>
          <u xml:id="u-162.8" who="#JacekKurczewski">W ust. 1 i 2 w art. 27 Senat proponuje, aby maksymalna wysokość akcji (udziałów) jednego podmiotu nie przekraczała 1/3 wartości kapitału spółki i aby przepisu ust. 1 nie stosować do jednoosobowych spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-162.9" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej propozycji Senatu.</u>
          <u xml:id="u-162.10" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-162.11" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 27 w zakresie dotyczącym ust. 1 i 2, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-162.12" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-162.13" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-162.14" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki głosowało 257 posłów, przeciw - 11, 12 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-162.15" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 27 w zakresie dotyczącym ust. 1 i 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-162.16" who="#JacekKurczewski">W poprawce jedenastej Senat w dodawanym do art. 31 ust. 3 proponuje upoważnić ministra finansów do uzupełnienia listy miejscowości turystycznych, w których mogą być lokowane ośrodki gier.</u>
          <u xml:id="u-162.17" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-162.18" who="#JacekKurczewski">Pytań nie ma.</u>
          <u xml:id="u-162.19" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-162.20" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 31, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-162.21" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-162.22" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-162.23" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki głosowało 237 posłów, przeciw - 24, 22 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-162.24" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 31 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-162.25" who="#JacekKurczewski">W punkcie dwunastym Senat proponuje cztery poprawki do art. 32. Pierwszą poprawkę - do ust. 1 pkt 9 - Sejm już rozpatrzył.</u>
          <u xml:id="u-162.26" who="#JacekKurczewski">Nad pozostałymi będziemy głosować kolejno.</u>
          <u xml:id="u-162.27" who="#JacekKurczewski">W drugiej poprawce do art. 32 w pkt. 10, w którym zawarto wymóg wpisania do wniosku o udzielenie zezwolenia: „opisu przewidywanej rentowności”, Senat proponuje skreślenie wyrazu: „opis”.</u>
          <u xml:id="u-162.28" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-162.29" who="#JacekKurczewski">Czy potrzebne są wyjaśnienia?</u>
          <u xml:id="u-162.30" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-162.31" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Chodzi o to, że opis nie jest kategorią ekonomiczną, którą będzie rozpatrywał minister. Podmiot, który ubiega się o licencję, musi przewidzieć swoją rentowność i wykazać ją. Natomiast opis jest to kwestia techniczna, podmiot musi to napisać, wyliczyć itd. W związku z tym to słowo jest niepotrzebne, była to nasza nadgorliwość.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 32 ust. 1 pkt 10, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 279 posłów, przeciw - 5, 8 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 32 ust. 1 pkt 10 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#JacekKurczewski">W trzeciej poprawce do art. 32 w pkt. 11, w którym określono wymóg umieszczenia we wniosku o zezwolenie projektu regulaminu gry, Senat proponuje skreślenie wyrazów: „w formie odpowiedniej do zatwierdzenia” oraz dodanie wyrazów: „w szczególności zasady postępowania reklamacyjnego, o którym mowa w art. 12”.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-164.9" who="#JacekKurczewski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-164.10" who="#JacekKurczewski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-164.11" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-164.12" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 32 ust. 1 pkt 11, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-164.13" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-164.14" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-164.15" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 263 posłów, przeciw - 16, 10 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-164.16" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 32 ust. 1 pkt 11 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-164.17" who="#JacekKurczewski">W czwartej poprawce do art. 32 w ust. 2, w którym określono wymogi dla wniosku o udzielenie zezwolenia na urządzenie loterii fantowych i gry bingo fantowe, w pkt 9, który nakazuje umieszczenie we wniosku projektu regulaminu gry, Senat proponuje skreślenie wyrazów: „w formie odpowiedniej do zatwierdzenia” i dodanie wyrazów: „w szczególności zasady postępowania reklamacyjnego, o którym mowa w art. 12”.</u>
          <u xml:id="u-164.18" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-164.19" who="#JacekKurczewski">Pytań nie ma.</u>
          <u xml:id="u-164.20" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-164.21" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 32 ust. 2 pkt 9, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-164.22" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-164.23" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-164.24" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 287 posłów, przeciw - 2, 7 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-164.25" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 32 ust. 2 pkt 9 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-164.26" who="#JacekKurczewski">W poprawce trzynastej, dotyczącej art. 35 ust. 3, w którym określono, co obejmuje zezwolenie na urządzenie loterii fantowych i gry bingo fantowe, Senat proponuje w pkt. 6 zastąpienie wyrazu: „wpływu” wyrazem: „dochód”.</u>
          <u xml:id="u-164.27" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-164.28" who="#JacekKurczewski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-164.29" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-164.30" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 35 ust. 3 pkt 6, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-164.31" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-164.32" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-164.33" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 272 posłów, przeciw - 6, 7 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-164.34" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 35 ust. 3 pkt 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-164.35" who="#JacekKurczewski">W poprawce czternastej, dotyczącej art. 36, Senat proponuje skreślenie w ust. 3 zdań drugiego i trzeciego, w których określono warunki odmowy przedłużenia zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych oraz określono termin składania wniosku o przedłużenie zezwolenia.</u>
          <u xml:id="u-164.36" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-164.37" who="#JacekKurczewski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-164.38" who="#JacekKurczewski">Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-164.39" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-164.40" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 36 ust. 3, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-164.41" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-164.42" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-164.43" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 273 posłów, przeciw - 9, 7 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-164.44" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 36 ust. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-164.45" who="#JacekKurczewski">W piętnastej poprawce, dotyczącej art. 38, Senat proponuje w nowym ust. 5, aby zabezpieczenia finansowe składane przez spółki, którym udzielono zezwolenia, były przez te spółki niezwłocznie i bez wezwania uzupełniane do wysokości określonej w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-164.46" who="#JacekKurczewski">W wypadku przyjęcia tej poprawki dotychczasowy ust. 5 otrzyma oznaczenie ust. 6.</u>
          <u xml:id="u-164.47" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-164.48" who="#JacekKurczewski">Czy jest potrzebne wyjaśnienie?</u>
          <u xml:id="u-164.49" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Komisja uważa, że ten zapis jest bezprzedmiotowy, ponieważ jeżeli spółka nie wywiązuje się z obowiązku zabezpieczenia finansowego, to minister w każdej chwili może jej odebrać zezwolenie na dalszą działalność. Są inne mechanizmy, które pozwalają na twarde działanie ministra.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 38, polegającej na dodaniu nowego ust. 5, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu głosowało 245 posłów, przeciw - 19, 8 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 38, polegającą na dodaniu nowego ust. 5, odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#JacekKurczewski">W szesnastej poprawce dotyczącej art. 41 Senat proponuje skreślenie ust. 2, który stanowi, że dochody z podatku od gier w zakresie dotyczącym zakładów polegających na odgadywaniu wyników sportowych pozostawia się do dyspozycji prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki.</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#JacekKurczewski">W wypadku przyjęcia tej poprawki skreśleniu ulegnie oznaczenie ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-166.9" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-166.10" who="#JacekKurczewski">Pytań nie ma.</u>
          <u xml:id="u-166.11" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.12" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 41, polegającej na skreśleniu ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-166.13" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-166.14" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-166.15" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 104 posłów, przeciw - 163, 19 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.16" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że wniosek komisji o przyjęcie poprawki Senatu nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-166.17" who="#JacekKurczewski">W tej sytuacji poddaję pod głosowanie wniosek o odrzucenie poprawki Senatu do art. 41, polegającej na skreśleniu ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-166.18" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że odrzucenie wymaga większości 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-166.19" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za odrzuceniem poprawki Senatu do art. 41, polegającej na skreśleniu ust. 2, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-166.20" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-166.21" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-166.22" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu głosowało 226 posłów, przeciw - 33, 30 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.23" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 41, polegającą na skreśleniu ust. 2, odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-166.24" who="#JacekKurczewski">W poprawce siedemnastej do art. 52 Senat w nowym brzmieniu ust. 2 proponuje, aby minister finansów cofał zezwolenie w przypadku obniżenia kapitału akcyjnego spółki poniżej granicy określonej w art. 23.</u>
          <u xml:id="u-166.25" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-166.26" who="#JacekKurczewski">Czy są pytania?</u>
          <u xml:id="u-166.27" who="#JacekKurczewski">Nie ma pytań.</u>
          <u xml:id="u-166.28" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.29" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu do art. 52 ust. 2, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-166.30" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-166.31" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-166.32" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o przyjęcie poprawki Senatu głosowało 257 posłów, przeciw - 12, 13 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.33" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 52 ust. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-166.34" who="#JacekKurczewski">Poprawki osiemnastą i dziewiętnastą już rozpatrzyliśmy.</u>
          <u xml:id="u-166.35" who="#JacekKurczewski">W poprawce dwudziestej Senat proponuje w nowym brzmieniu art. 57 określenie 6-miesięcznego terminu wygaśnięcia zezwoleń udzielonych wszystkim podmiotom na podstawie ustawy o grach losowych i totalizatorach.</u>
          <u xml:id="u-166.36" who="#JacekKurczewski">Komisje proponują odrzucenie tej poprawki Senatu.</u>
          <u xml:id="u-166.37" who="#JacekKurczewski">Czy są potrzebne wyjaśnienia? Nie.</u>
          <u xml:id="u-166.38" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.39" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 57, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-166.40" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-166.41" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-166.42" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu głosowało 213 posłów, przeciw - 50, 19 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-166.43" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 57 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-166.44" who="#JacekKurczewski">W poprawce dwudziestej pierwszej Senat proponuje skreślenie art. 58, stanowiącego o utracie mocy zezwoleń wydanych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-166.45" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-166.46" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#BogdanŁukasiewicz">To jest pewna konsekwencja. Skoro doprowadziliśmy do eliminacji podmiotów zagranicznych, to ten zapis jest bezprzedmiotowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na skreśleniu art. 58, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu głosowało 220 posłów, przeciw - 49, 16 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na skreśleniu art. 58 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#JacekKurczewski">W poprawce dwudziestej drugiej Senat w nowym brzmieniu art. 59 określa możliwość wystąpienia o udzielenie zezwolenia przez spółki powstałe w wyniku przekształcenia się podmiotów prowadzących działalność w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-168.7" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-168.8" who="#JacekKurczewski">Czy jest potrzebne wyjaśnienie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-168.9" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-168.10" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu do art. 59, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-168.11" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-168.12" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-168.13" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu głosowało 220 posłów, przeciw - 46, 16 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-168.14" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu do art. 59 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-168.15" who="#JacekKurczewski">W poprawce dwudziestej trzeciej Senat proponuje skreślenie art. 60, określającego, przy spełnieniu podanych warunków, możliwość wygaśnięcia zezwoleń udzielonych spółkom z udziałem zagranicznym - 12 miesięcy, licząc od dnia wejścia w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-168.16" who="#JacekKurczewski">Komisje wnoszą o odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-168.17" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Byłyby dwa artykuły nr 60.)</u>
          <u xml:id="u-168.18" who="#JacekKurczewski">Została zmieniona numeracja.</u>
          <u xml:id="u-168.19" who="#JacekKurczewski">Może pan poseł sprawozdawca wyjaśni panu posłowi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Zlikwidowaliśmy przed chwilą, przez odrzucenie, tamten artykuł i wracamy do poprzedniego brzmienia art. 60, poprzednio przyjętego przez Sejm. Ze względu na logikę ustawy musimy doprowadzić do sytuacji, w której wracamy do poprzedniego brzmienia ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#JacekKurczewski">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu polegającej na skreśleniu art. 60, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#JacekKurczewski">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#JacekKurczewski">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#JacekKurczewski">Za wnioskiem komisji o odrzucenie poprawki Senatu głosowało 215 posłów, przeciw - 54, 16 posłów wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm poprawkę Senatu polegającą na skreśleniu art. 60 odrzucił wymaganą większością 2/3 głosów.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#JacekKurczewski">Na tym zakończyliśmy rozpatrywanie poprawek Senatu do ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych.</u>
          <u xml:id="u-170.8" who="#JacekKurczewski">Przed przerwą proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” odbędzie się w przerwie obiadowej w sali konferencyjnej.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja” odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w sali nr 343.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#GwidonWójcik">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w obradach plenarnych w pokoju nr 301a w starym Domu Poselskim odbędzie się posiedzenie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Komisji Łączności z Polakami za Granicą odbędzie się około godz. 17 w sali kinowej. Będzie to w czasie następnej przerwy, jest to posiedzenie przeniesione z godz. 11.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali plenarnej Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Komisji Zdrowia odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali nr 106. Jest to posiedzenie przesunięte z godz. 11. Prezydium komisji prosi o niezawodną obecność.</u>
          <u xml:id="u-171.6" who="#GwidonWójcik">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego „Ruch dla Rzeczypospolitej” odbędzie się o godz. 13.30 w siedzibie klubu, w pokoju nr 400b.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam przerwę do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 36 do godz. 15 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#DariuszWójcik">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o wniosku Wiesława Huszczy i Leszka Millera o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej posła Mieczysława Gila (druk nr 375).</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Jacka Taylora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#JacekTaylor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W druku nr 375 zawarte jest sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, w imieniu której zabieram teraz głos, dotyczące wniosku Wiesława Huszczy i Leszka Millera o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej pana posła Mieczysława Gila.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#JacekTaylor">Z treścią sprawozdania państwo z pewnością się zapoznali. Dodam tylko, że jest to sprawa prywatno-karna, z oskarżenia prywatnego pana Wiesława Huszczy i pana posła Leszka Millera, a więc na gruncie spraw karnych jest to drobna sprawa. Dotyczy zarzutu zniesławienia według prywatnego aktu oskarżenia. Treść zniesławiająca miała być zawarta w przemówieniu sejmowym pana posła Mieczysława Gila, wygłoszonym w dniu 30 sierpnia ub. r.; ta inkryminowana treść jest zawarta w sprawozdaniu komisji. Sprawa się toczy, nie może jej być nadany bieg i nie może zostać zakończona. Toczy się przed Sądem Rejonowym dla miasta stołecznego Warszawy, wszczęta w czasie X kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#JacekTaylor">Pan poseł Leszek Miller w dniu 7 lutego 1992 r. zwrócił się do marszałka Sejmu z prośbą o przyspieszenie załatwienia sprawy. Jednym słowem, w czasie naszej kadencji sprawa nabrała na powrót aktualności.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#JacekTaylor">Sprawozdanie Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich zawiera wniosek, aby podjąć uchwałę, iż Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 21 ust. 5 konstytucji, zgodnie z wnioskiem Wiesława Huszczy i Leszka Millera, wyraża zgodę na pociągnięcie pana posła Mieczysława Gila do odpowiedzialności karno-sądowej za przestępstwo z art. 178 § 2 kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#JacekTaylor">Sprawozdanie zawiera również wniosek mniejszości zmierzający do odrzucenia załączonego projektu uchwały, a więc zmierzający do tego, by nie pozbawiać posła Mieczysława Gila immunitetu poselskiego i nie otwierać drogi do dalszego toku postępowania karnego. Różnica zdań, mogę to z całą pewnością powiedzieć, w Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich wynika z różnicy poglądów, jakie się w takich sprawach zarysowują. Polega ona na tym, że jedni uważają, iż ten przywilej - immunitet jest przywilejem - nie może być nadużywany, bo obrażałoby to system wymiaru sprawiedliwości, a przyznanie posłom przywilejów nie ma na celu postawienia ich ponad prawem. Przeciwnicy tego poglądu w fakcie odbierania immunitetu upatrują naruszenia autorytetu Sejmu. Jednym słowem, oba te stanowiska zostały zaprezentowane w komisji, przez większość i przez mniejszość. Odpowiednie wnioski zawarte są w druku.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#JacekTaylor">Jak i przy poprzednich tego typu sprawach powiadam, że nie jest to sprawa pierwsza, takie sprawy mogą dotyczyć każdego z nas i uwzględnienie wniosku o pozbawienie posła immunitetu nie przesądza o wyniku postępowania karnego, lecz tylko umożliwia przeprowadzenie tego postępowania i jego zakończenie.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#JacekTaylor">Wynik każdego postępowania karnego, także postępowania z oskarżenia prywatnego, może być dla zainteresowanego posła korzystny, jak i niekorzystny, może stanowić dla niego forum do zaprezentowania swoich poglądów i wygranej. Tak że nie ma to charakteru wniosku, zarówno jeśli chodzi o wniosek główny, jak i o wniosek mniejszości, który byłby skierowany przeciwko konkretnemu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#JacekTaylor">Nasza konstytucja nie zawiera przepisu uniemożliwiającego uruchamianie postępowania karnego przeciwko posłowi za treść jego przemówienia sejmowego, tak że na gruncie obowiązującego prawa jesteśmy zmuszeni problem rozstrzygnąć.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#JacekTaylor">Przedstawiłem państwu sprawozdanie komisji i wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy jest dyskusja?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#DariuszWójcik">Proszę Państwa! Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby debatę nad punktem porządku dziennego ograniczyć do ewentualnych wystąpień zainteresowanych stron.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#DariuszWójcik">Chciałbym usłyszeć państwa opinię na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#DariuszWójcik">Czy jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#DariuszWójcik">Wiem, że pan poseł Stefan Pastuszewski zgłosił się do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#DariuszWójcik">Czy to jest aktualne, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#komentarz">(Poseł Stefan Pastuszewski: Zapisanie się do dyskusji czy sprzeciw?)</u>
          <u xml:id="u-175.7" who="#DariuszWójcik">Czy zgłasza pan sprzeciw?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#StefanPastuszewski">Tak, zgłaszam sprzeciw. Wydaje mi się, że sprawa jest bardzo ważna i kontekst tej całej sprawy wymaga debaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#DariuszWójcik">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#DariuszWójcik">W związku z tym otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Kulas: Panie marszałku, wniosek w tej sprawie.)</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#DariuszWójcik">Formalny?</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Kulas: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#JanKulas">Jan Kulas, Klub Parlamentarny NSZZ „Solidarność”. Panie Marszałku! Panie i Panowie! Dotychczas, zgodnie z przyjętą praktyką, w sprawach personalnych, dotyczących immunitetu, Sejm generalnie nie przeprowadzał debaty. Była to bardzo dobra praktyka. Szanuję stanowisko pana posła Pastuszewskiego, ale rozumiałbym, gdyby chęć zabrania głosu wyraził pan poseł Gil. Taka możliwość istnieje. Jednak dopuszczenie pewnego precedensu w sprawach personalnych, gdzie mogą padać różne argumenty... Myślę o praktyce na przyszłość, dlatego gorąco bym państwa namawiał, żeby uchylić wniosek posła Pastuszewskiego. Jest to w tej chwili niemożliwe z powodów oczywistych. Dlatego prosiłbym pana marszałka, aby te wnioski zostały przegłosowane, kiedy będą ku temu stosowne warunki. Moglibyśmy kontynuować porządek obrad, który jest bardzo obszerny. Jeśli rozpoczniemy dyskusję na ten temat, zachodzi obawa, że naruszy to przyjęty porządek obrad. Nie mówię już o kwestiach moralnych, które także mogą mieć niebagatelne znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, jest tu pewien problem proceduralny. Nie można wstrzymać biegu, że tak powiem, danego punktu, jeżeli jest zgłoszony wniosek do propozycji Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów. Z zasady przyjmuje się, że toczy się debata.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, pan poseł Aleksander Kwaśniewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Chciałbym poprzeć sposób myślenia i wniosek pana posła Kulasa, a jednocześnie przypomnieć panu marszałkowi, że Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, ustaliło, że jeżeli okaże się przy omawianiu punktów porządku dziennego związanych z głosowaniami, że przeprowadzenie głosowań jest niemożliwe, to prowadzący obrady zarządza imienne sprawdzenie listy obecności.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#AleksanderKwaśniewski"> To zostało powiedziane przez pana marszałka Chrzanowskiego we właściwej części obrad, przypominam o fakcie, który miał miejsce.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Jednocześnie sądzę, jeżeli pan marszałek mógłby dokonać odpowiedniej interpretacji regulaminu, że rzeczywiście byłoby celowe przejście w tej chwili do kolejnego punktu porządku dziennego. Natomiast w sprawie, która w tej chwili nas zajmuje, przeprowadzić w stosownym momencie głosowanie. Rozpoczynanie debaty tylko z tego powodu, że nie możemy przegłosować innych wniosków, wydaje mi się wysoce niewłaściwe.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#JanuszKorwinMikke">Spróbuję może to rozwiązać, zgłaszając inny wniosek formalny, mianowicie, aby pan marszałek zamknął listę mówców, z wyjątkiem osób zainteresowanych. Jeżeli nie będzie sprzeciwu...</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie, a dlaczego...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, złożył pan propozycję zamknięcia listy mówców, ale są sprzeciwy. W związku z tym te wnioski formalne wymagają przegłosowania.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#DariuszWójcik">Doskonale pamiętam o tym, o czym przypomniał poseł Kwaśniewski. W momencie kiedy będę zamierzał podjąć głosowanie, a nie będzie warunków do głosowania, postąpię zgodnie z ustaleniem, które zostało podjęte przez Prezydium Sejmu w porozumieniu z Konwentem Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-183.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Sprawdzić obecność.)</u>
          <u xml:id="u-183.3" who="#DariuszWójcik">Proszę o włączenie urządzenia do obliczania głosów. Sprawdzimy kworum.</u>
          <u xml:id="u-183.4" who="#DariuszWójcik">Proszę o naciśnięcie przycisków do głosowania. (213) Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-183.5" who="#DariuszWójcik">Wysoka Izbo, przystąpimy do imiennego sprawdzenia listy obecności.</u>
          <u xml:id="u-183.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-183.7" who="#DariuszWójcik">Proszę panów posłów sekretarzy o odczytywanie nazwisk posłów.</u>
          <u xml:id="u-183.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#GwidonWójcik">— Abramski Paweł (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#GwidonWójcik">— Adamczyk Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#GwidonWójcik">— Adamowicz Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#GwidonWójcik">— Adamski Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#GwidonWójcik">— Aleksandrowicz Eugeniusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#GwidonWójcik">— Andrysiak Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#GwidonWójcik">— Andrzejczak Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#GwidonWójcik">— Andrzejewski Roman (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#GwidonWójcik">— Anusz Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#GwidonWójcik">— Arendarski Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#GwidonWójcik">— Arkuszewski Wojciech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.11" who="#GwidonWójcik">— Aszyk Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.12" who="#GwidonWójcik">— Bajołek Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.13" who="#GwidonWójcik">— Bajor Bronisława (obecna),</u>
          <u xml:id="u-184.14" who="#GwidonWójcik">— Balazs Artur (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.15" who="#GwidonWójcik">— Balicki Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.16" who="#GwidonWójcik">— Bańkowska Anna (nieobecna),</u>
          <u xml:id="u-184.17" who="#GwidonWójcik">— Bańkowski Tomasz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.18" who="#GwidonWójcik">— Baran Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.19" who="#GwidonWójcik">— Baraniecki Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.20" who="#GwidonWójcik">— Barciński Piotr (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.21" who="#GwidonWójcik">— Barczyk Kazimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.22" who="#GwidonWójcik">— Bartosz Ryszard (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.23" who="#GwidonWójcik">— Bartosz Waldemar (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.24" who="#GwidonWójcik">— Bartoszcze Roman (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.25" who="#GwidonWójcik">— Barucka Maria (nieobecna),</u>
          <u xml:id="u-184.26" who="#GwidonWójcik">— Bastek Erhard (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.27" who="#GwidonWójcik">— Bazała Teresa (obecna),</u>
          <u xml:id="u-184.28" who="#GwidonWójcik">— Bąk Henryk (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.29" who="#GwidonWójcik">— Bąk Józef (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.30" who="#GwidonWójcik">— Bentkowski Aleksander (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.31" who="#GwidonWójcik">— Berak Jadwiga (obecna),</u>
          <u xml:id="u-184.32" who="#GwidonWójcik">— Berdychowski Zygmunt (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.33" who="#GwidonWójcik">— Białobrzewski Witold (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.34" who="#GwidonWójcik">— Biały Leszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.35" who="#GwidonWójcik">— Bielecki Jan Krzysztof (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.36" who="#GwidonWójcik">— Bielewicz Antoni (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.37" who="#GwidonWójcik">— Bień Tadeusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.38" who="#GwidonWójcik">— Biliński Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.39" who="#GwidonWójcik">— Blajerski Włodzimierz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.40" who="#GwidonWójcik">— Blida Barbara (obecna),</u>
          <u xml:id="u-184.41" who="#GwidonWójcik">— Błaszczeć Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-184.42" who="#GwidonWójcik">— Błażejczyk Krzysztof (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-184.43" who="#GwidonWójcik">— Boba Bogumiła (obecna).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#DariuszWójcik">Proszę panów posłów o zachowanie spokoju. Proszę o nieprowadzenie rozmów i niekrzyczenie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#GwidonWójcik">— Bober Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#GwidonWójcik">— Bocheń Irmindo (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#GwidonWójcik">— Boguski Dariusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#GwidonWójcik">— Bogusz Ryszard (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#GwidonWójcik">— Boni Michał (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#GwidonWójcik">— Boral Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#GwidonWójcik">— Borowski Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#GwidonWójcik">— Borowski Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#GwidonWójcik">— Borusewicz Bogdan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#GwidonWójcik">— Brach Tomasz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#GwidonWójcik">— Braun Juliusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#GwidonWójcik">— Brylka Georg (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#GwidonWójcik">— Brzycki Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#GwidonWójcik">— Bubel Leszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#GwidonWójcik">— Bugaj Leszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.15" who="#GwidonWójcik">— Bugaj Ryszard (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.16" who="#GwidonWójcik">— Bujak Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-186.17" who="#GwidonWójcik">— Bujak Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-186.18" who="#GwidonWójcik">— Bury Jan (nieobecny).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#FilipKaczmarek">— Chabiński Sławomir (obecny),</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#FilipKaczmarek">— Chałoński Michał (obecny),</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#FilipKaczmarek">— Chełstowski Kazimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-187.3" who="#FilipKaczmarek">— Chmiel Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-187.4" who="#FilipKaczmarek">— Choina Bogusław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-187.5" who="#FilipKaczmarek">— Choiński Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-187.6" who="#FilipKaczmarek">— Chrzanowski Wiesław (nieobecny).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#DariuszWójcik">Pan marszałek przyjmuje w tej chwili delegację, jest to nieobecność usprawiedliwiona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#FilipKaczmarek">— Ciemniewski Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#FilipKaczmarek">— Cimoszewicz Włodzimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#FilipKaczmarek">— Cinal Józef (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.3" who="#FilipKaczmarek">— Czajka Antoni (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.4" who="#FilipKaczmarek">— Czarnecki Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.5" who="#FilipKaczmarek">— Czarnecki Ryszard (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.6" who="#FilipKaczmarek">— Czechoński Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.7" who="#FilipKaczmarek">— Czernecki Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.8" who="#FilipKaczmarek">— Czykwin Eugeniusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.9" who="#FilipKaczmarek">— Czyż Barbara (obecna),</u>
          <u xml:id="u-189.10" who="#FilipKaczmarek">— Dąbrowski Marek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.11" who="#FilipKaczmarek">— Dmochowska Maria (obecna),</u>
          <u xml:id="u-189.12" who="#FilipKaczmarek">— Domański Zdzisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.13" who="#FilipKaczmarek">— Domin Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.14" who="#FilipKaczmarek">— Drzewiecki Mirosław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.15" who="#FilipKaczmarek">— Dubiella Zdzisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.16" who="#FilipKaczmarek">— Dudkiewicz Anna (obecna),</u>
          <u xml:id="u-189.17" who="#FilipKaczmarek">— Dutka Bronisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.18" who="#FilipKaczmarek">— Dyka Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.19" who="#FilipKaczmarek">— Dzierżyński Antoni (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.20" who="#FilipKaczmarek">— Dziewulski Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.21" who="#FilipKaczmarek">— Dziubek Marek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.22" who="#FilipKaczmarek">— Eysmont Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.23" who="#FilipKaczmarek">— Eysymontt Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.24" who="#FilipKaczmarek">— Fabian Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.25" who="#FilipKaczmarek">— Fogler Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.26" who="#FilipKaczmarek">— Frasyniuk Władysław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.27" who="#FilipKaczmarek">— Frączek Barbara (obecna),</u>
          <u xml:id="u-189.28" who="#FilipKaczmarek">— Frączek Józef (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.29" who="#FilipKaczmarek">— Frost Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.30" who="#FilipKaczmarek">— Furtak Antoni (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.31" who="#FilipKaczmarek">— Gadomski Witold (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.32" who="#FilipKaczmarek">— Gaj Bożena (obecna),</u>
          <u xml:id="u-189.33" who="#FilipKaczmarek">— Gajda Tadeusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.34" who="#FilipKaczmarek">— Galek Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.35" who="#FilipKaczmarek">— Gawlik Radosław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.36" who="#FilipKaczmarek">— Gąsienica-Makowski Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.37" who="#FilipKaczmarek">— Geremek Bronisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.38" who="#FilipKaczmarek">— Gil Mieczysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.39" who="#FilipKaczmarek">— Glapiński Adam (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.40" who="#FilipKaczmarek">— Godlewski Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.41" who="#FilipKaczmarek">— Golba Leszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.42" who="#FilipKaczmarek">— Goryszewski Henryk (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.43" who="#FilipKaczmarek">— Gorzelańczyk Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.44" who="#FilipKaczmarek">— Góralska Helena (nieobecna),</u>
          <u xml:id="u-189.45" who="#FilipKaczmarek">— Górczyk Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.46" who="#FilipKaczmarek">— Grabowski Mariusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.47" who="#FilipKaczmarek">— Gutowski Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.48" who="#FilipKaczmarek">— Halber Adam (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.49" who="#FilipKaczmarek">— Hall Aleksander (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.50" who="#FilipKaczmarek">— Handzlik Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.51" who="#FilipKaczmarek">— Hardej Sławomir (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.52" who="#FilipKaczmarek">— Hardy Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.53" who="#FilipKaczmarek">— Hennelowa Józefa (obecna),</u>
          <u xml:id="u-189.54" who="#FilipKaczmarek">— Hermanowicz Józef (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.55" who="#FilipKaczmarek">— Hniedziewicz Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.56" who="#FilipKaczmarek">— Holc Tomasz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.57" who="#FilipKaczmarek">— Hrybacz Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.58" who="#FilipKaczmarek">— Ibisz Krzystof (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.59" who="#FilipKaczmarek">— Iwaniec Kazimierz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.60" who="#FilipKaczmarek">— Iwiński Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.61" who="#FilipKaczmarek">— Jagieliński Roman (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.62" who="#FilipKaczmarek">— Janas Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.63" who="#FilipKaczmarek">— Janiszewski Michał (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.64" who="#FilipKaczmarek">— Jankowski Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.65" who="#FilipKaczmarek">— Janowski Gabriel (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.66" who="#FilipKaczmarek">— Janowski Wiesław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.67" who="#FilipKaczmarek">— Janowski Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.68" who="#FilipKaczmarek">— Jaskiernia Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.69" who="#FilipKaczmarek">— Jastrzębski Ryszard (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.70" who="#FilipKaczmarek">— Jedynak Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.71" who="#FilipKaczmarek">— Jędryka Waldemar (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-189.72" who="#FilipKaczmarek">— Jędrzejczak Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-189.73" who="#FilipKaczmarek">— Jurek Marek (obecny).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#GwidonWójcik">— Kaczmarek Filip (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#GwidonWójcik">— Kaczmarek Wiesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#GwidonWójcik">— Kaczyński Jarosław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#GwidonWójcik">— Kaczyński Lech (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#GwidonWójcik">— Kalemba Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#GwidonWójcik">— Kaleta Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#GwidonWójcik">— Kamiński Krzysztof (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.7" who="#GwidonWójcik">— Kania Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.8" who="#GwidonWójcik">— Kaniewski Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.9" who="#GwidonWójcik">— Karwowski Tomasz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.10" who="#GwidonWójcik">— Kazimierski Grzegorz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.11" who="#GwidonWójcik">— Kern Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.12" who="#GwidonWójcik">— Kielek Eugeniusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.13" who="#GwidonWójcik">— Kisiliczyk Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.14" who="#GwidonWójcik">— Klata Henryk (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.15" who="#GwidonWójcik">— Klimczak Feliks (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.16" who="#GwidonWójcik">— Klisiewicz Wiesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.17" who="#GwidonWójcik">— Kłoczko Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.18" who="#GwidonWójcik">— Knysok Anna (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.19" who="#GwidonWójcik">— Kocjan Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.20" who="#GwidonWójcik">— Koczwara Marek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.21" who="#GwidonWójcik">— Kołodziej Bartłomiej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.22" who="#GwidonWójcik">— Kołodziejczyk Dariusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.23" who="#GwidonWójcik">— Komorowski Bronisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.24" who="#GwidonWójcik">— Kopania Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.25" who="#GwidonWójcik">— Korwin-Mikke Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.26" who="#GwidonWójcik">— Kost Antoni (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.27" who="#GwidonWójcik">— Kostarczyk Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.28" who="#GwidonWójcik">— Kośla Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.29" who="#GwidonWójcik">— Kotlarski Paweł (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.30" who="#GwidonWójcik">— Kowalczyk Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.31" who="#GwidonWójcik">— Kowalczyk Paweł (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.32" who="#GwidonWójcik">— Kowalczyk Tadeusz s. Franciszka (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.33" who="#GwidonWójcik">— Kowalczyk Tadeusz s. Piotra (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.34" who="#GwidonWójcik">— Kowalczyk Zofia (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.35" who="#GwidonWójcik">— Kowalik Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.36" who="#GwidonWójcik">— Koza Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.37" who="#GwidonWójcik">— Kozak Brunon (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.38" who="#GwidonWójcik">— Kozakiewicz Mikołaj (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.39" who="#GwidonWójcik">— Kozłowski Marian (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.40" who="#GwidonWójcik">— Krasowski Edmund (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.41" who="#GwidonWójcik">— Kraus Janina (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.42" who="#GwidonWójcik">— Krawczuk Aleksander (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.43" who="#GwidonWójcik">— Kropiwnicki Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.44" who="#GwidonWójcik">— Kroll Henryk (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.45" who="#GwidonWójcik">— Król Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.46" who="#GwidonWójcik">— Król Krzysztof (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.47" who="#GwidonWójcik">— Król Stefan (obecny)</u>
          <u xml:id="u-190.48" who="#GwidonWójcik">— Krutul Piotr (obecny)</u>
          <u xml:id="u-190.49" who="#GwidonWójcik">— Krzyżanowska Olga (nieobecna)</u>
          <u xml:id="u-190.50" who="#GwidonWójcik">— Kufel Zygmunt (obecny)</u>
          <u xml:id="u-190.51" who="#GwidonWójcik">— Kulas Jan (obecny)</u>
          <u xml:id="u-190.52" who="#GwidonWójcik">— Kurczewski Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.53" who="#GwidonWójcik">— Kuroń Jacek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.54" who="#GwidonWójcik">— Kwaśniewski Aleksander (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.55" who="#GwidonWójcik">— Kwiatkowski Wojciech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.56" who="#GwidonWójcik">— Labuda Barbara (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.57" who="#GwidonWójcik">— Lasocki Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.58" who="#GwidonWójcik">— Lasota Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.59" who="#GwidonWójcik">— Lech Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.60" who="#GwidonWójcik">— Lewandowski Janusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.61" who="#GwidonWójcik">— Lewandowski Mirosław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.62" who="#GwidonWójcik">— Lewandowski Tadeusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.63" who="#GwidonWójcik">— Libicki Marcin (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.64" who="#GwidonWójcik">— Lipiński Adam (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.65" who="#GwidonWójcik">— Lipowicz Irena (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.66" who="#GwidonWójcik">— Liszcz Teresa (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.67" who="#GwidonWójcik">— Lityński Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.68" who="#GwidonWójcik">— Liwak Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.69" who="#GwidonWójcik">— Ładosz Zbigniew (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.70" who="#GwidonWójcik">— Łączkowski Paweł (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.71" who="#GwidonWójcik">— Łenyk Zygmunt (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.72" who="#GwidonWójcik">— Łochowski Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.73" who="#GwidonWójcik">— Łopuszański Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.74" who="#GwidonWójcik">— Łuczak Aleksander (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.75" who="#GwidonWójcik">— Łukasiewicz Bogdan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.76" who="#GwidonWójcik">— Łukomski Adam (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.77" who="#GwidonWójcik">— Łybacka Krystyna (nieobecna),</u>
          <u xml:id="u-190.78" who="#GwidonWójcik">— Macierewicz Antoni (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.79" who="#GwidonWójcik">— Maćkowiak Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.80" who="#GwidonWójcik">— Majewski Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.81" who="#GwidonWójcik">— Majewski Wit (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.82" who="#GwidonWójcik">— Maksymiuk Janusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.83" who="#GwidonWójcik">— Małachowski Aleksander (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.84" who="#GwidonWójcik">— Manicki Maciej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.85" who="#GwidonWójcik">— Marasek Mariusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.86" who="#GwidonWójcik">— Markiewicz Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.87" who="#GwidonWójcik">— Martyniuk Wacław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.88" who="#GwidonWójcik">— Matuszczak Adam (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.89" who="#GwidonWójcik">— Matyjek Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.90" who="#GwidonWójcik">— Maziarski Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.91" who="#GwidonWójcik">— Mazowiecki Tadeusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.92" who="#GwidonWójcik">— Mazurkiewicz Andrzej Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.93" who="#GwidonWójcik">— Mazurkiewicz Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.94" who="#GwidonWójcik">— Mażewski Lech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.95" who="#GwidonWójcik">— Meisel Józef (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.96" who="#GwidonWójcik">— Merkel Jacek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.97" who="#GwidonWójcik">— Michalak Elżbieta (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.98" who="#GwidonWójcik">— Michalak Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.99" who="#GwidonWójcik">— Michalak Zenon (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.100" who="#GwidonWójcik">— Michalik Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.101" who="#GwidonWójcik">— Mierzwa Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.102" who="#GwidonWójcik">— Miller Leszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.103" who="#GwidonWójcik">— Mizikowski Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.104" who="#GwidonWójcik">— Mochnaczewski Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.105" who="#GwidonWójcik">— Moczulski Leszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.106" who="#GwidonWójcik">— Modzelewski Waldemar (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.107" who="#GwidonWójcik">— Mogiła-Lisowski Zygmunt (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.108" who="#GwidonWójcik">— Mojzesowicz Wojciech (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.109" who="#GwidonWójcik">— Moszczyński Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.110" who="#GwidonWójcik">— Müller Edward (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.111" who="#GwidonWójcik">— Musioł Paweł Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.112" who="#GwidonWójcik">— Muszyński Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.113" who="#GwidonWójcik">— Niczyperowicz Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.114" who="#GwidonWójcik">— Niesiołowski Stefan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.115" who="#GwidonWójcik">— Niewiarowski Ireneusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.116" who="#GwidonWójcik">— Niewiarowski Wacław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-190.117" who="#GwidonWójcik">— Nowacka Irena (obecna),</u>
          <u xml:id="u-190.118" who="#GwidonWójcik">— Nowak Czesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.119" who="#GwidonWójcik">— Nowak Kazimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-190.120" who="#GwidonWójcik">— Nowina-Konopka Halina (nieobecna),</u>
          <u xml:id="u-190.121" who="#GwidonWójcik">— Nowina-Konopka Piotr (nieobecny).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#FilipKaczmarek">— Oleksy Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#FilipKaczmarek">— Olszewski Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#FilipKaczmarek">— Onyszkiewicz Janusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#FilipKaczmarek">— Opilo Henryk (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#FilipKaczmarek">— Orłowski Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#FilipKaczmarek">— Orzeł Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#FilipKaczmarek">— Osiatyński Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#FilipKaczmarek">— Pamuła Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.8" who="#FilipKaczmarek">— Panek Sławomir (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.9" who="#FilipKaczmarek">— Pastusiak Longin (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.10" who="#FilipKaczmarek">— Pastuszewski Stefan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.11" who="#FilipKaczmarek">— Pawelec Józef Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.12" who="#FilipKaczmarek">— Pawlak Józef (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.13" who="#FilipKaczmarek">— Pawlak Mieczysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.14" who="#FilipKaczmarek">— Pawlak Waldemar (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.15" who="#FilipKaczmarek">— Pawłowski Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.16" who="#FilipKaczmarek">— Paździor Helmut (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.17" who="#FilipKaczmarek">— Pelc Waldemar (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.18" who="#FilipKaczmarek">— Pęgiel Wojciech (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.19" who="#FilipKaczmarek">— Pękała Kazimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.20" who="#FilipKaczmarek">— Piasecki Cezary (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.21" who="#FilipKaczmarek">— Piątkowski Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.22" who="#FilipKaczmarek">— Piechociński Janusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.23" who="#FilipKaczmarek">— Piechota Jacek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.24" who="#FilipKaczmarek">— Piechowicz Adam (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.25" who="#FilipKaczmarek">— Pieczka Feliks Bronisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.26" who="#FilipKaczmarek">— Pietrzyk Alojzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.27" who="#FilipKaczmarek">— Pietrzyk Katarzyna (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.28" who="#FilipKaczmarek">— Pilarczyk Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.29" who="#FilipKaczmarek">— Pilarski Bohdan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.30" who="#FilipKaczmarek">— Piłka Marian (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.31" who="#FilipKaczmarek">— Piskorski Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.32" who="#FilipKaczmarek">— Piskorski Paweł (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.33" who="#FilipKaczmarek">— Pokrywka Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.34" who="#FilipKaczmarek">— Polczyński Waldemar (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.35" who="#FilipKaczmarek">— Polmański Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.36" who="#FilipKaczmarek">— Popenda Krzysztof (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.37" who="#FilipKaczmarek">— Potocki Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.38" who="#FilipKaczmarek">— Pruchno-Wróblewski Lech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.39" who="#FilipKaczmarek">— Przybyłowicz Marcin (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.40" who="#FilipKaczmarek">— Putra Krzysztof (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.41" who="#FilipKaczmarek">— Puzyna Włodzimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.42" who="#FilipKaczmarek">— Pycak Wincenty (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.43" who="#FilipKaczmarek">— Raiter Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.44" who="#FilipKaczmarek">— Raj Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.45" who="#FilipKaczmarek">— Rakoczy Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.46" who="#FilipKaczmarek">— Reichelt Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.47" who="#FilipKaczmarek">— Rewiński Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.48" who="#FilipKaczmarek">— Rogucki Sławomir (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.49" who="#FilipKaczmarek">— Rokita Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.50" who="#FilipKaczmarek">— Rospara Henryk (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.51" who="#FilipKaczmarek">— Rostek Kazimierz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.52" who="#FilipKaczmarek">— Różycka Barbara (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.53" who="#FilipKaczmarek">— Rudnicka Jadwiga (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.54" who="#FilipKaczmarek">— Rulewski Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.55" who="#FilipKaczmarek">— Rychlik Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.56" who="#FilipKaczmarek">— Rzepka Edward (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.57" who="#FilipKaczmarek">— Rzymełka Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.58" who="#FilipKaczmarek">— Saletra Wojciech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.59" who="#FilipKaczmarek">— Samborski Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.60" who="#FilipKaczmarek">— Schreiber Grzegorz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.61" who="#FilipKaczmarek">— Seferowicz Elżbieta (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.62" who="#FilipKaczmarek">— Sekuła Ireneusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.63" who="#FilipKaczmarek">— Sengebusch Adam (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.64" who="#FilipKaczmarek">— Serafin Władysław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.65" who="#FilipKaczmarek">— Setnik Ryszard (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.66" who="#FilipKaczmarek">— Siedlecki Henryk (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.67" who="#FilipKaczmarek">— Sielańczyk Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.68" who="#FilipKaczmarek">— Siemiątkowski Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.69" who="#FilipKaczmarek">— Sienkiewicz Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.70" who="#FilipKaczmarek">— Sierakowska Izabella (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.71" who="#FilipKaczmarek">— Sikora Waldemar (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.72" who="#FilipKaczmarek">— Sikora Wanda (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.73" who="#FilipKaczmarek">— Siwek Sławomir (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.74" who="#FilipKaczmarek">— Siwiec Marek (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.75" who="#FilipKaczmarek">— Siwiec Marek Maciej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.76" who="#FilipKaczmarek">— Skorecki Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.77" who="#FilipKaczmarek">— Słomka Adam (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.78" who="#FilipKaczmarek">— Smirnow Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.79" who="#FilipKaczmarek">— Smolarek Ryszard (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.80" who="#FilipKaczmarek">— Sobański Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.81" who="#FilipKaczmarek">— Sobierajski Czesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.82" who="#FilipKaczmarek">— Sobotka Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.83" who="#FilipKaczmarek">— Sokołowska Wanda (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.84" who="#FilipKaczmarek">— Sońta Dariusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.85" who="#FilipKaczmarek">— Soska Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.86" who="#FilipKaczmarek">— Sośnicki Mirosław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.87" who="#FilipKaczmarek">— Spychalska Ewa (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.88" who="#FilipKaczmarek">— Srebro Maciej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.89" who="#FilipKaczmarek">— Staniszewska Grażyna (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.90" who="#FilipKaczmarek">— Staniuk Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.91" who="#FilipKaczmarek">— Stańdo Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.92" who="#FilipKaczmarek">— Staręga-Piasek Joanna (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.93" who="#FilipKaczmarek">— Starownik Marian (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.94" who="#FilipKaczmarek">— Stefaniuk Franciszek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.95" who="#FilipKaczmarek">— Steinhoff Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.96" who="#FilipKaczmarek">— Sterkowicz Czesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.97" who="#FilipKaczmarek">— Strębska Halina (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.98" who="#FilipKaczmarek">— Strzelecki Henryk (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.99" who="#FilipKaczmarek">— Suchocka Hanna (nieobecna),</u>
          <u xml:id="u-191.100" who="#FilipKaczmarek">— Suchora Henryk (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.101" who="#FilipKaczmarek">— Sumara Włodzimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.102" who="#FilipKaczmarek">— Synowiec Jerzy (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.103" who="#FilipKaczmarek">— Syryjczyk Tadeusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.104" who="#FilipKaczmarek">— Sytek Przemysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.105" who="#FilipKaczmarek">— Sytek Tadeusz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.106" who="#FilipKaczmarek">— Szablewski Alojzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.107" who="#FilipKaczmarek">— Szafraniec Herbert (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.108" who="#FilipKaczmarek">— Szańkowski Stefan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.109" who="#FilipKaczmarek">— Szarawarski Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.110" who="#FilipKaczmarek">— Szatkowski Sławomir (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.111" who="#FilipKaczmarek">— Szczepaniak Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.112" who="#FilipKaczmarek">— Szczepuła Tomasz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.113" who="#FilipKaczmarek">— Szczygielski Kazimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.114" who="#FilipKaczmarek">— Szmajdziński Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.115" who="#FilipKaczmarek">— Szreder Bogumił (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.116" who="#FilipKaczmarek">— Szymańczak Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.117" who="#FilipKaczmarek">— Szymański Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.118" who="#FilipKaczmarek">— Szyszko Tomasz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.119" who="#FilipKaczmarek">— Śledzińska-Katarasińska Iwona (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.120" who="#FilipKaczmarek">— Śleziak Czesław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.121" who="#FilipKaczmarek">— Świtka Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.122" who="#FilipKaczmarek">— Świtoń Kazimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.123" who="#FilipKaczmarek">— Taylor Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.124" who="#FilipKaczmarek">— Tchórzewski Krzysztof (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.125" who="#FilipKaczmarek">— Terlecki Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.126" who="#FilipKaczmarek">— Then Artur (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.127" who="#FilipKaczmarek">— Tokarczuk Antoni (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.128" who="#FilipKaczmarek">— Tokarzewski Michał (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.129" who="#FilipKaczmarek">— Tromski Robert (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.130" who="#FilipKaczmarek">— Turczyński Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.131" who="#FilipKaczmarek">— Turko Ludwik (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.132" who="#FilipKaczmarek">— Tusk Donald (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.133" who="#FilipKaczmarek">— Tuszyński Zdzisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.134" who="#FilipKaczmarek">— Twaróg Bolesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.135" who="#FilipKaczmarek">— Tyrakowski Antoni (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.136" who="#FilipKaczmarek">— Ujazdowski Kazimierz Michał (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.137" who="#FilipKaczmarek">— Ulatowski Jarosław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.138" who="#FilipKaczmarek">— Ulicki Ryszard (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.139" who="#FilipKaczmarek">— Urbaniak Cezary (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.140" who="#FilipKaczmarek">— Urbanowicz Anna (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.141" who="#FilipKaczmarek">— Urbański Andrzej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.142" who="#FilipKaczmarek">— Usakiewicz Aleksander (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.143" who="#FilipKaczmarek">— Walerych Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.144" who="#FilipKaczmarek">— Waniek Danuta (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.145" who="#FilipKaczmarek">— Wardacki Wojciech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.146" who="#FilipKaczmarek">— Wartak Jarosław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.147" who="#FilipKaczmarek">— Wądołowski Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.148" who="#FilipKaczmarek">— Wąsik Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.149" who="#FilipKaczmarek">— Wesołowski Mariusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.150" who="#FilipKaczmarek">— Węglarz Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.151" who="#FilipKaczmarek">— Węgłowski Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.152" who="#FilipKaczmarek">— Wiatr Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.153" who="#FilipKaczmarek">— Wielowieyski Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.154" who="#FilipKaczmarek">— Wiertek Włodzimierz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.155" who="#FilipKaczmarek">— Wierzbicka Danuta (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.156" who="#FilipKaczmarek">— Wierzbicki Roman (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.157" who="#FilipKaczmarek">— Wilk Kazimierz (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.158" who="#FilipKaczmarek">— Witt Zenon (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.159" who="#FilipKaczmarek">— Włodarczyk Wojciech (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.160" who="#FilipKaczmarek">— Wojtyła Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.161" who="#FilipKaczmarek">— Woroszczak Józef Zbigniew (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.162" who="#FilipKaczmarek">— Woźniak Jarosław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.163" who="#FilipKaczmarek">— Wójcik Dariusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.164" who="#FilipKaczmarek">— Wójcik Gwidon (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.165" who="#FilipKaczmarek">— Wójcik Piotr (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.166" who="#FilipKaczmarek">— Wójcik Tadeusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.167" who="#FilipKaczmarek">— Wójcik Wiesław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.168" who="#FilipKaczmarek">— Wrona Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.169" who="#FilipKaczmarek">— Wujec Henryk (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.170" who="#FilipKaczmarek">— Wyrowiński Jan (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.171" who="#FilipKaczmarek">— Zając Stanisław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.172" who="#FilipKaczmarek">— Zajączkowska Maria (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.173" who="#FilipKaczmarek">— Zakrzewska Iwona (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.174" who="#FilipKaczmarek">— Zakrzewski Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.175" who="#FilipKaczmarek">— Zalewski Maciej (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.176" who="#FilipKaczmarek">— Zalewski Paweł (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.177" who="#FilipKaczmarek">— Zarębski Andrzej (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.178" who="#FilipKaczmarek">— Zarzycki Wojciech Szczęsny (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.179" who="#FilipKaczmarek">— Zdrada Jerzy (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.180" who="#FilipKaczmarek">— Zemke Janusz (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.181" who="#FilipKaczmarek">— Zieliński Marek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.182" who="#FilipKaczmarek">— Ziemiński Adam (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.183" who="#FilipKaczmarek">— Ziółkowska Wiesława (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.184" who="#FilipKaczmarek">— Zych Bogumił (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.185" who="#FilipKaczmarek">— Zych Józef (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.186" who="#FilipKaczmarek">— Zylber Jan (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.187" who="#FilipKaczmarek">— Żabiński Krzysztof (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.188" who="#FilipKaczmarek">— Żabiński Władysław (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.189" who="#FilipKaczmarek">— Żelichowski Stanisław (nieobecny),</u>
          <u xml:id="u-191.190" who="#FilipKaczmarek">— Żenkiewicz Marian (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.191" who="#FilipKaczmarek">— Żochowski Ryszard Jacek (obecny),</u>
          <u xml:id="u-191.192" who="#FilipKaczmarek">— Żółtowska Maria (obecna),</u>
          <u xml:id="u-191.193" who="#FilipKaczmarek">— Żurowski Stanisław (obecny).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#DariuszWójcik">Wszelkie usprawiedliwienia czy chęć dokonania zmian na tej liście obecności proszę zgłaszać do mnie po posiedzeniu, nie teraz, w trakcie obrad.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#DariuszWójcik">Proszę wszystkich o zajęcie miejsc. Żadne poprawki w tej chwili nie będą dokonywane.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#DariuszWójcik">Zgłoszono mi jedną sprawę, którą muszę wyjaśnić. Czy jest na sali obrad pan poseł Raj? Nie ma? Zgłoszono mi po prostu, że ktoś za tego posła potwierdził obecność. Proszę panów posłów sekretarzy o sprawdzenie tej informacji.</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#DariuszWójcik">Wysoka Izbo, przechodzimy do rozstrzygnięcia wniosków formalnych, które zostały zgłoszone.</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#DariuszWójcik">Dwóch posłów zgłosiło wniosek formalny popierający propozycję Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, aby w punkcie porządku obrad dotyczącym sprawozdania Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o wniosku Wiesława Huszczy i Leszka Millera o wyrażenie przez Sejm zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karno-sądowej posła Mieczysława Gila debata została ograniczona do wypowiedzi posłów zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#DariuszWójcik">Pragnę jeszcze poinformować, że wszystko się zgadza, poseł Raj ma wpisaną nieobecność. Tak że nie było tutaj żadnego... Zostałem jednak zobowiązany przez posłów do wyjaśnienia tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do...</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Był wniosek przeciwny.)</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#DariuszWójcik">Był wniosek przeciwny, dlatego przystępujemy do głosowania, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-192.10" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-192.11" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za tym, aby listę mówców ograniczyć do ewentualnych zainteresowanych - jeśli będą chcieli zabrać głos - proszę o podniesienie ręki...</u>
          <u xml:id="u-192.12" who="#komentarz">(Poseł Olga Krzyżanowska: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-192.13" who="#DariuszWójcik">Czy w sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-192.14" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-192.15" who="#DariuszWójcik">Pani poseł, wie pani, że po zarządzeniu głosowania nie można już zgłaszać wniosków.</u>
          <u xml:id="u-192.16" who="#komentarz">(Poseł Olga Krzyżanowska: W sprawie wyjaśnienia przed głosowaniem, z zapytaniem do pana marszałka.)</u>
          <u xml:id="u-192.17" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam zwrócić się z pytaniem do pana marszałka, co znaczy określenie „posłów zainteresowanych”. Po prostu proszę o uściślenie tego. Dotychczas było tak, że w sprawie uchylenia immunitetu prawo przemawiania miał tylko poseł, którego to dotyczyło, to znaczy poseł, nad którego ewentualnym uchyleniem immunitetu miała Wysoka Izba głosować. Natomiast nigdy dotychczas w tych wypadkach — były już trzy — nie wyrażaliśmy zgody na wystąpienia innych posłów. Dlatego bardzo proszę o sformułowanie, co to znaczy „posłów zainteresowanych”.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#DariuszWójcik">Propozycja Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów była następująca: ponieważ jednym z wnioskodawców, czy występujących w sprawie, jest również poseł, w związku z tym sugerowano, aby umożliwić zabranie głosu obydwu posłom zainteresowanym sprawą, jeśli będą chcieli zabrać głos. Takie było stanowisko i tego dotyczy obecne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku, aby listę mówców ograniczyć do osób zainteresowanych, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#DariuszWójcik">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że większością 157 głosów, przy 129 głosach za wnioskiem i 26 posłach wstrzymujących się od głosu, wniosek został odrzucony.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#komentarz">(Poseł Olga Krzyżanowska: Mam wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#DariuszWójcik">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam zgłosić wniosek formalny o umożliwienie wystąpienia w tej sprawie panu posłowi Gilowi — tak jak było dotychczas — jako temu, którego ma dotyczyć nasza decyzja. Wniosek, który pan marszałek poddał pod głosowanie, dotyczył dwóch posłów: pana posła Gila i pana posła Millera. Proszę, aby pan marszałek był uprzejmy poddać pod głosowanie mój wniosek formalny...</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#OlgaKrzyżanowska">... może dacie państwo mi powiedzieć... żeby Wysoki Sejm wyraził w głosowaniu opinię, czy może wystąpić w swojej sprawie pan poseł Gil.</u>
          <u xml:id="u-195.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Tylko?)</u>
          <u xml:id="u-195.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Tylko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#DariuszWójcik">Jest wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#DariuszWójcik">W sprawie tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MarekBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z najwyższą przykrością muszę wdać się w polemikę z panią poseł Krzyżanowską, ponieważ to nie jest tak, że w tej sprawie zainteresowany czy też poszkodowany jest pan poseł Gil. Akurat zarzut dotyczy pana posła Millera. W związku z tym jeżeli już ktokolwiek miałby się w tej sprawie wypowiadać, to powinni się wypowiadać obaj posłowie. Dlaczego do tej pory przyjmowaliśmy praktykę, że wypowiadał się tylko poseł, którego dotyczyło uchylenie immunitetu? Z tego prostego powodu, że do tej pory zarzuty pod adresem takiego posła płynęły z zewnątrz, to znaczy były to na przykład kwestie wynikające z tego, iż prokuratura sobie życzyła uchylenia immunitetu. Natomiast tutaj mamy spór między posłami. W gruncie rzeczy najlepiej byłoby bez dyskusji tę rzecz prowadzić. I wydaje mi się, że wystąpienie pani poseł po prostu w pewnym sensie wprowadziło salę w błąd. Natomiast rozpoczynanie w tej chwili dyskusji otwartej w tej kwestii wydaje mi się zupełnie absurdalne. Rzeczywiście zostało to przegłosowane i w tej sytuacji wnosiłbym wniosek o reasumpcję głosowania w tej kwestii oraz o ponowne rozstrzygnięcie w głosowaniu, czy jesteśmy za czy przeciw ograniczeniu dyskusji do wystąpień — jeśli będą chcieli, bo to nie jest powiedziane — dwóch posłów zainteresowanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#DariuszWójcik">Proszę, pan poseł Jacek Maziarski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#JacekMaziarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem, podobnie jak moi koledzy, trochę zdezorientowany wynikami poprzedniego głosowania, które pojęliśmy inaczej; raczej zrozumieliśmy, że jest to głosowanie nad debatą otwartą. Z kolei wniosek pani poseł zabrzmiał tak, jak gdyby głos miał zabrać tylko pan poseł Gil. W świetle poprzedniego głosowania zachodzi tutaj sprzeczność. Dlatego apeluję do pana marszałka o usunięcie tej sprzeczności bądź przez reasumpcję głosowania, bądź przez wyraźne sformułowanie wniosku, nad czym właściwie głosujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, czy jeszcze w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#LudwikTurko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jest rzeczą Sejmu rozstrzyganie w głosowaniu, która ze stron sporu ma rację. Natomiast nasze głosowanie w przypadku uchylenia immunitetu pana posła Gila umożliwi rozstrzygnięcie tej sprawy przez instytucję do tego powołaną, czyli przez sąd. W związku z tym chciałbym poprzeć wniosek pani posłanki Krzyżanowskiej, ażeby zgodnie z dotychczasową praktyką w tej sprawie wypowiadał się poseł, którego sprawa uchylenia immunitetu bezpośrednio dotyczy. O ile oczywiście będzie tego chciał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#DariuszWójcik">W tej chwili mamy dwa wnioski. Jeden - to wniosek o reasumpcję poprzedniego głosowania ze względu na niezrozumienie, jaki konkretnie zgłoszono wniosek. Drugi to wniosek formalny o to, aby dyskusję w tym punkcie porządku obrad ograniczyć do umożliwienia wystąpienia panu posłowi Gilowi, oczywiście jeśli wyrazi na to zgodę.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#DariuszWójcik">Czy pan poseł jeszcze w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#KazimierzMichałUjazdowski">Panie Marszałku! Ja tylko w kwestii kolejności głosowania. Wnoszę o poddanie pod głosowanie w pierwszej kolejności wniosku zgłoszonego przez panią posłankę Krzyżanowską, bo to rozwiązuje sprawę. Pozytywne przyjęcie tego wniosku unieważnia, czyni bezprzedmiotowym wniosek drugi, rozstrzyga sprawę. Tak że proszę o poddanie pod głosowanie w pierwszej kolejności wniosku zgłoszonego przez panią poseł Krzyżanowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wysoki Sejmie! Przyznam się szczerze, że zupełnie nie rozumiem, dlaczego procedujemy tak, jak byśmy chcieli sięgać prawą ręką do lewego ucha. Proponowałbym, żeby pan marszałek zapytał pana posła Gila, czy ma zamiar zabrać głos. Jeżeli nie ma on zamiaru zabrać głosu, wszystkie te głosowania nie są do niczego potrzebne. Jeżeli pan poseł Gil ma zamiar zabrać głos - o ile mi wiadomo, pan poseł Leszek Miller uzależnia chęć wystąpienia właśnie od tego faktu, nie będzie brał udziału w debacie, jeżeli pan poseł Gil zrezygnuje z udziału w niej - w takim wypadku opowiadałbym się za uszanowaniem równości obu stron. Proszę państwa, nie możemy dopuszczać do takiej sytuacji, kiedy broniący się poseł, poseł Leszek Miller, który chce dochodzić swoich praw do obrony przed sądem, jest pozbawiony możliwości przedstawienia Wysokiej Izbie swoich argumentów, w przeciwieństwie do posła oskarżonego.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Ale tu nie jest sąd.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#HenrykKlata">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Naszego głosowania przecież nie możemy uzależniać od elementów przetargowych pomiędzy jednym posłem a drugim, jak to przed chwilą nam zaproponowano. Mamy się po prostu ustosunkować do pewnego problemu i zgodnie z naszym zwyczajem powinien mieć głos wyłącznie pan poseł Gil albo powinniśmy otworzyć debatę. Proszę o poddanie pod głosowanie tych dwóch wniosków.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#DariuszWójcik">Już nie udzielę głosu w tej sprawie. Temat został wyczerpany i nie można składać nowych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, ze względu na to, że z dwóch stron została podniesiona sprawa niezrozumienia wniosku i głosowania niezgodnie z własną intencją, w pierwszej kolejności zarządzę reasumpcję poprzedniego głosowania, nad wnioskiem, który jest najdalej idący. Następnie przejdziemy do głosowania nad drugim wnioskiem formalnym, aby dyskusję ograniczyć do wystąpienia pana posła Gila.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#DariuszWójcik">Tak więc powtarzam jeszcze raz: w tej chwili głosujemy nad wnioskiem, aby dyskusję w tym punkcie porządku obrad ograniczyć do ewentualnych wystąpień posłów zainteresowanych, pana posła Millera i pana posła Gila, czyli jest to reasumpcja poprzedniego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Czy można zgłosić najdalej idący wniosek?)</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#DariuszWójcik">Powiedziałem, że już w tej sprawie... Najdalej idący wniosek?</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Myślę, że powoływanie się tutaj na jakiekolwiek analogie jest rzeczywiście nietrafne, ponieważ takiej sytuacji jeszcze nie mieliśmy. Natomiast składam wniosek najdalej idący, aby głosowanie nad kwestią przedstawioną przez komisję regulaminową odbyło się bez jakiejkolwiek debaty, także bez wystąpień posłów, których racje zostały przedstawione w czasie posiedzenia komisji regulaminowej. Przecież istotą decyzji, którą mamy podjąć, jest przeniesienie całego sporu, jaki toczy się między posłami, na płaszczyznę sądową, a nie płaszczyznę parlamentarną, gdyż tutaj możemy rzeczywiście bardzo długo i bardzo namiętnie dyskutować. Rzecz dotyczy wydarzenia sprzed blisko roku i wydaje mi się, że i liczba spraw, które są przed nami, i trudność w zapewnieniu wystarczającej frekwencji podczas dyskusji nad tymi sprawami są argumentami przeciwko jakiejkolwiek dyskusji na ten temat, tym bardziej że, jak mi się wydaje, nie ma jasnych deklaracji ze strony posłów zainteresowanych, czy w ogóle chcą występować, prowadzimy więc spór proceduralny.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Konkretyzując, mój wniosek - najdalej idący - jest taki, aby bez debaty głosować nad wnioskiem komisji regulaminowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#DariuszWójcik">Jest to faktycznie wniosek najdalej idący, aby w tym punkcie porządku dziennego nie przeprowadzać dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jakie będą inne wnioski?)</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku, aby nie przeprowadzać dyskusji...</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie wiemy, jakie będą inne wnioski, wszystkie wnioski.)</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#DariuszWójcik">Wnioski będą kolejno poddawane pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ale jakie wnioski?)</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#DariuszWójcik">Są to następujące wnioski.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#DariuszWójcik">Pierwszy — o nieprzeprowadzanie dyskusji w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-210.10" who="#DariuszWójcik">Drugi — o ograniczenie dyskusji do ewentualnych wystąpień posłów zainteresowanych, czyli reasumpcja głosowania.</u>
          <u xml:id="u-210.11" who="#DariuszWójcik">Trzeci — o ograniczenie dyskusji do wystąpienia jednej osoby, czyli pana posła Mieczysława Gila.</u>
          <u xml:id="u-210.12" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-210.13" who="#DariuszWójcik">Zarządziłem głosowanie, nie udzielam już nikomu głosu.</u>
          <u xml:id="u-210.14" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku, aby w tym punkcie porządku dziennego dyskusja się nie odbyła, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-210.15" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-210.16" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-210.17" who="#DariuszWójcik">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-210.18" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 154 głosów, przy 150 głosach za wnioskiem i 24 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-210.19" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania nad następnym wnioskiem, czyli do reasumpcji poprzedniego głosowania.</u>
          <u xml:id="u-210.20" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku, aby dyskusję ograniczyć do wystąpień dwóch posłów zainteresowanych, jeśli wyrażą na to zgodę, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-210.21" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-210.22" who="#DariuszWójcik">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-210.23" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 178 głosów, przy 122 głosach za wnioskiem i 22 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-210.24" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem, aby ograniczyć dyskusję do wystąpienia pana posła Mieczysława Gila.</u>
          <u xml:id="u-210.25" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-210.26" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-210.27" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-210.28" who="#DariuszWójcik">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-210.29" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 150 głosów, przy 143 głosach za wnioskiem i 28 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-210.30" who="#DariuszWójcik">W tej sytuacji przystępujemy do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-210.31" who="#komentarz">(Poseł Marek Siwiec: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-210.32" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-210.33" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#MarekSiwiec">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozumiem, że logika tego głosowania nakazuje złożenie wniosku, aby jedynym dopuszczonym do głosu był poseł Miller, i taki wniosek składam.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#DariuszWójcik">Czy w sprawie tego wniosku ktoś chce zabrać głos? Proponuję szybko ten wniosek poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek...</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#DariuszWójcik">W sprawie tego wniosku?</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#HenrykKlata">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnioski zostały usystematyzowane i wszystkie wnioski zostały poddane pod głosowanie. Jedyną konsekwencją naszego głosowania jest otwarta debata i nad tym już nie możemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#DariuszWójcik">Przepraszam bardzo. Żeby nie było żadnych wątpliwości, poddam pod głosowanie w tej chwili wniosek najdalej idący, a więc wniosek o otwartą debatę w tym punkcie porządku dziennego, który wykluczy wszystkie inne wnioski w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#DariuszWójcik">Przed chwilą...</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#komentarz">(Poseł Edward Rzepka: Mam wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#DariuszWójcik">Proszę, pan poseł w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Mam wniosek formalny zupełnie innego rodzaju. Mamy oczywiście pełne zaufanie do komisji regulaminowej, niemniej jednak jeżeli Wysoka Izba ma dyskutować, a nade wszystko głosować nad tą sprawą, to proszę, żeby pan marszałek zarządził uzupełnienie sprawozdania komisji regulaminowej o przedstawienie Wysokiej Izbie pełnego tekstu - o ile wiem, nie jest to tekst zbyt długi - wypowiedzianego przez pana posła Gila. Nie wystarczą bowiem sformułowania, ważny jest kontekst wypowiedzi i jeśli mamy świadomie nad czymś głosować, to musimy tę wypowiedź znać.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Gwar na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nawiązuję do wypowiedzi posła Cimoszewicza, aby pan marszałek zwrócił się do zainteresowanych z pytaniem o to, czy zechcą wystąpić, i przyjął ich zgodę bądź niewyrażenie jej jako stan faktyczny i proponuję, żebyśmy przeszli do wystąpień.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, ta sprawa jest już zamknięta. Wysoka Izba wyraziła już w tej sprawie swoją wolę.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#DariuszWójcik">Chciałbym zapytać pana posła, czy mam rozumieć pana wystąpienie jako wniosek o to, aby była debata.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#komentarz">(Poseł Henryk Klata: Proszę, aby już rozpocząć debatę.)</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#DariuszWójcik">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#DariuszWójcik">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-218.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-218.7" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę o wyjaśnienie tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#HenrykKlata">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konsekwencją naszych głosowań jest po prostu debata. Już w tej chwili praktycznie biorąc zamknęliśmy możliwość dalszego prowadzenia głosowań. Teraz już tylko możemy głosować nad formułą debaty, jeśli byłby taki wniosek. Ponieważ nie ma takiego wniosku, uważam, że w tej chwili powinniśmy rozpocząć debatę.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, przyjęcie otwartej debaty nie jest oczywistą konsekwencją. W każdym momencie mogą być zgłaszane wnioski formalne i taki wniosek formalny, aby ograniczyć dyskusję, został zgłoszony. Dlatego też zapytałem, czy intencją pana posła było to, aby dyskusja była otwarta, i czy to był taki wniosek. Jeśli nie, muszę poddać pod głosowanie wniosek formalny, aby ograniczyć dyskusję do wystąpienia pana posła Millera. Taki jest porządek regulaminowy.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#HenrykKlata">Panie Marszałku! Kontynuując, propozycja może dotyczyć zamknięcia listy mówców, a w tej chwili jeszcze nie ma listy zgłoszonych mówców. Propozycja nie może dotyczyć wybrania z sali tych, którzy mogą przemawiać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, mam tutaj listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#DariuszWójcik">Tak więc przystępujemy do głosowania nad wnioskiem formalnym, który został złożony i zgodnie z regulaminem musi być poddany pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Myślę, że przynajmniej na tej sali wymaga się zachowania pewnej powagi proceduralnej. Okazało się, że nie jesteśmy przygotowani do prowadzenia tej debaty. Stąd mój wniosek o odroczenie rozpatrywania tego punktu porządku dziennego, zwołanie posiedzenia Konwentu Seniorów - natomiast z uwagi na to, że wniosek pana posła Rzepki jest bardzo istotny, myślę, że Izba powinna mieć przynajmniej możliwość zapoznania się z całością sprawy przed podjęciem ostatecznej decyzji - i zaproponowanie przez Konwent Seniorów pewnego porządku debaty. Rozumiem, że uzgodnienie w gronie przewodniczących klubów prowadzi do konsensu politycznego i Izba nie będzie stawała przed kolejnymi rafami proceduralnymi. Stąd taka argumentacja i prośba o poddanie mojego wniosku pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, pozwolę sobie tylko poczynić jedną uwagę, że materiały z prac komisji i prace samej komisji są dostępne dla każdego posła, przedstawicieli klubowych. Tego, że posłowie nie zapoznali się z materiałami, z którymi mogli się zapoznać, nie uważam za powód do przerywania rozpatrywania punktu czy zmiany porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#DariuszWójcik">Chcę doprowadzić do tego, żeby obrady toczyły się w miarę sprawnie, przynajmniej na tyle, na ile pozwala na to regulamin.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Postawiłem wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#DariuszWójcik">Wniosek został oczywiście postawiony.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#DariuszWójcik">Czy jeszcze wniosek formalny?</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#MarekJurek">Tak. Właściwie chciałbym jedynie prosić o modyfikację wniosku pana posła Szymańskiego, żeby tą sprawą Konwent Seniorów zajął się na swoim najbliższym posiedzeniu, a nie na specjalnie urządzanym w tej chwili, i żeby przejść teraz do następnych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#DariuszWójcik">Czy pan poseł w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#JacekMaziarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten wniosek stoi w sprzeczności z wynikami głosowania przeprowadzonego w tej Izbie na tyle niedawno, że wszyscy je pamiętamy. Proszę o odczytanie ze stenogramu sformułowań pana marszałka dotyczących pierwszego głosowania. Z tych słów będzie jasno wynikało, nad czym głosowaliśmy i co zostało postanowione. Proszę o odczytanie tego fragmentu stenogramu. Chodzi mi o pierwsze głosowanie, pierwszy wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, to nie dotyczyło tego wniosku. Przypominam, jeżeli ktokolwiek zabiera głos, niech ogranicza się do danej sprawy merytorycznej.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, ale proszę się ograniczać...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Ograniczę się maksymalnie. Panie Marszałku! Panie i Panowie! Myślę, że wszyscy zdajemy sobie sprawę z absurdalności sytuacji, w której wszyscy jesteśmy, a która na pewno dla odbiorców z zewnątrz w ogóle nie jest zrozumiała. Ale nie o tym chcę mówić. Uważam, że rzecz dotyczy tylko tego, czy niezawisłemu sądowi powierzamy rozstrzygnięcie sprawy, której Sejm nie jest upoważniony rozstrzygnąć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, nie dotyczy to...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Chwileczkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#DariuszWójcik">Proszę formułować wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Formułuję wniosek formalny. Rzeczywiście z tych głosowań, które zostały przeprowadzone, wynika jasno, że wolą Izby jest przeprowadzenie debaty. Jeden z kolegów posłów zgłosił wniosek o debatę otwartą. Ja składam wniosek - ponieważ mamy w naszym regulaminie różne możliwości przeprowadzenia debat - aby debata w tym punkcie miała miejsce i żeby w tej debacie zabrało głos dwóch posłów: poseł Mieczysław Gil i poseł Leszek Miller.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, ten wniosek już był poddany pod głosowanie i został odrzucony, po raz drugi zresztą. W związku z tym nie możemy głosować...</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#DariuszWójcik">W tej chwili najdalej idącym wnioskiem formalnym jest wniosek o przerwanie debaty nad tym punktem porządku dziennego, o odroczenie debaty nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Jest wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, już formułuję wniosek, nad którym będziemy głosować.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Panie marszałku, jest wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-234.6" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, wniosek formalny.</u>
          <u xml:id="u-234.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#AntoniCzajka">Wysoki Sejmie! Sprawdzaliśmy listę obecności i karzemy posłów. Mnie się zdaje, że trzeba było postawić inny wniosek, ale go za chwilę sprecyzuję i postawię. Jeżeli my, poważni ludzie siedzący na tej sali, przegłosowaliśmy wszystkie wnioski, to trzeba przystąpić do debaty. W przeciwnym razie stawiam wniosek o zmianę przewodniczącego.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AdamSengebusch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mimo młodego wieku jestem zaszokowany. To, co się tutaj dzieje, przypomina pewien dzień w XVII w., kiedy poseł upicki Siciński krzyknął „veto” i to rozpoczęło okres niszczenia naszego Sejmu. Nie możemy sobie na to pozwolić. Dlatego popieram wniosek posła Szymańskiego, żeby odroczyć tę debatę. Po prostu widzę, że dzieje się z nami coś niedobrego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem najdalej idącym o odroczenie realizacji tego punktu porządku dziennego i powrócenie do niego po posiedzeniu Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#DariuszWójcik">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem tego wniosku, proszę o podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Chwileczkę, mój wniosek jest...)</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#DariuszWójcik">Kto wstrzymał się od głosu?</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty większością 139 głosów, przy 118 głosach przeciw wnioskowi i 46 posłach wstrzymujących się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku...)</u>
          <u xml:id="u-238.8" who="#DariuszWójcik">Został również zgłoszony wniosek o zmianę marszałka prowadzącego obrady. Żeby nie było co do tego żadnych wątpliwości, proszę Wysoką Izbę o przegłosowanie tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-238.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, to nie jest wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-238.10" who="#DariuszWójcik">Wiem, że to nie jest wniosek formalny, natomiast ponieważ został zgłoszony z Izby, chciałbym, żeby Izba to rozstrzygnęła. Przypominam, że nie jest to precedens i taki wniosek był przegłosowany na poprzednim posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-238.11" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Potocki: Można?)</u>
          <u xml:id="u-238.12" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#AndrzejPotocki">Panie marszałku, uważam, że zarówno treść, jak i forma tego wniosku były na tyle obraźliwe i dla Izby, i dla pana, że proponuję, aby nie poddawać tego wniosku pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#DariuszWójcik">Jeszcze wniosek formalny, proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#GwidonWójcik">Jako że nie był to wniosek formalny, składam wniosek formalny o przejście do kolejnego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak jest.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#DariuszWójcik">W związku z tym przechodzimy do następnego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o przedstawionych przez prezydenta projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#DariuszWójcik">1) o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 154 i 354),</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#DariuszWójcik">2) o orderach i odznaczeniach (druki nr 152 i 352),</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#DariuszWójcik">3) Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (druki nr 153, 353 i 353-A).</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Kazimierza Barczyka.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#KazimierzBarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej mam zaszczyt przedstawić trzy projekty ustaw, które wymienił przed chwilą pan marszałek. A więc: sprawozdanie komisji - druk nr 354 - o projekcie ustawy o zmianie konstytucji (druk nr 154), sprawozdanie komisji - druk nr 352 - o projekcie ustawy o orderach i odznaczeniach (druk nr 152) oraz sprawozdanie komisji - druk nr 353 wraz z autopoprawką w druku nr 353-A - o projekcie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych i zmieniające niektóre inne ustawy (druk nr 153). Wszystkie trzy projekty są przedłożeniem prezydenta Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#KazimierzBarczyk">Pierwszy projekt, dotyczący zmiany konstytucji, sprowadza się w istocie do pozostawienia zapisu w konstytucji, iż prezydent nadaje ordery i odznaczenia. W tej sytuacji konstytucja byłaby zmieniona o zapis „tytuły honorowe”. Dotychczasowy tekst: prezydent „nadaje ordery, odznaczenia i tytuły honorowe” uległby skróceniu. Do tego sprowadza się tylko zmiana konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#KazimierzBarczyk">Wysoka Izbo! Chciałem pokrótce przedstawić zarys historyczny obowiązywania w Rzeczypospolitej przepisów o orderach i odznaczeniach, jako że art. 1 ustawy o orderach i odznaczeniach - druk nr 352 - stanowi, iż Rzeczpospolita Polska zapewnia ciągłość tradycji narodowych w wyróżnianiu zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć. Sięgając w przeszłość należałoby podzielić historię przyznawania orderów i odznaczeń na 5 okresów. Pierwszy to okres I Rzeczypospolitej. Następnie, po czasie niewoli i zaborów, okres II Rzeczypospolitej. Kolejny okres to czas drugiej wojny światowej, kiedy władze polskie na Zachodzie nadawały ordery i odznaczenia. Czwarty okres to okres PRL. I piąty okres, który otwieramy tymi ustawami, to okres funkcjonowania ustaw o orderach i odznaczeniach w III Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#KazimierzBarczyk">Pierwszą próbę w okresie I Rzeczypospolitej ustanowienia w Polsce klasycznego orderu podjął król Władysław IV w 1632 r. Była to propozycja Orderu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Order ten zaaprobował papież Urban VIII. Wytypowano 12 senatorów do tego orderu.</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#KazimierzBarczyk">Jednakże dopiero wiek XVIII otwiera erę polskich orderów. W 1705 r. król August II Mocny ustanowił Order Orła Białego. Był to order niezwykle ceniony w całej Europie. Wyżej ceniono jedynie Order Złotego Runa z 1492 r. Następnym orderem był Order Św. Stanisława, który ustanowił król Stanisław August Poniatowski, i ustanowiony w 1792 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Order Virtuti Militari.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#KazimierzBarczyk">Początki Orderu Virtuti Militari przypadły na okres burzliwych i dramatycznych wydarzeń po uchwaleniu Konstytucji 3 maja w 1791 r. Po konfederacji targowickiej, wezwaniu na pomoc Rosji i zbrojnej interwencji rosyjskiej rozpoczęła się wojna w obronie Konstytucji 3 maja. W 7 dni po zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami w dniu 18 czerwca 1792 r. książę Józef Poniatowski, inicjator ustanowienia Orderu Virtuti Militari, wręczył pierwsze ordery, w tym generałowi Tadeuszowi Kościuszce. Dalsze losy Orderu Virtuti Militari odzwierciedlają tragiczne dzieje agonii państwa polskiego. Targowiczanie ogłosili uniwersał zakazujący noszenia odznak orderu pod najsurowszymi karami. W listopadzie 1793 r. sejm grodzieński uchylił uniwersał Targowicy, a następnie na kategoryczne żądanie carycy Katarzyny Rada Nieustająca w dniu 7 stycznia 1794 r. unieważniła Order Virtuti Militari.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#KazimierzBarczyk">Sprawę pierwszego polskiego orderu wojskowego omówię troszeczkę szerzej, ponieważ jego głęboko patriotyczny charakter pozostał na długo w pamięci narodowej i zdobył sobie szczególnie honorowe miejsce wśród polskich odznaczeń.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#KazimierzBarczyk">W okresie II Rzeczypospolitej reaktywowano ponownie Order Orła Białego oraz Order Virtuti Militari. Nadto ustanowiony został Order Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Krzyż Zasługi, Krzyż i Medal Niepodległości dla osób zasłużonych czynnie dla niepodległości ojczyzny przed I wojną światową, w czasie I wojny światowej i w latach 1918–1921. Później Krzyż i Medal Niepodległości nie był reaktywowany.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#KazimierzBarczyk">Okres trzeci dotyczy orderów i odznaczeń nadawanych przez władze polskie na Zachodzie za zasługi w latach 1939–1945, a więc w czasie II wojny światowej. Rząd polski we Francji i w Wielkiej Brytanii kontynuował nadawanie niektórych orderów i odznaczeń sprzed 1939 r., a więc Orderu Orła Białego, Orderu Virtuti Militari, Orderu Odrodzenia Polski, Krzyża Walecznych, Krzyża Zasługi. Ustanowił również nowe odznaczenia: Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino, Medal Wojska.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#KazimierzBarczyk">Kolejny, czwarty okres to ordery i odznaczenia PRL. Pod koniec 1944 r. PKWN zaakceptował ordery II Rzeczypospolitej, z tym że Order Orła Białego nie był nadawany ani też nie wymieniono go w późniejszych aktach normatywnych.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#KazimierzBarczyk">W ostatnich kilkudziesięciu latach orderów było dużo. Ustawa z 1960 r., którą dzisiaj będziemy rozpatrywać z wnioskiem o jej uchylenie, jest głównym aktem ustawodawczym w tym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#KazimierzBarczyk">W 1977 r. Rada Państwa ustaliła starszeństwo orderów i odznaczeń. Na pierwszym miejscu był Order Budowniczych Polski Ludowej, ustanowiony w 1949 r., później Order Odrodzenia Polski, w 1952 r. dodano na tarczy orderu litery: PRL, a także ustanowiono w kolejności rangi Order Krzyża Grunwaldu, Order Sztandaru Pracy i Order Virtuti Militari.</u>
          <u xml:id="u-243.12" who="#KazimierzBarczyk">I kolejny, piąty, okres III Rzeczypospolitej. Ponownie reaktywujemy, według propozycji prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Order Orła Białego, Order Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski (bez dodatku: PRL). Jest wniosek mniejszości ewentualnie o Order Wolności, który by upamiętnił i zaznaczył narodziny III Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-243.13" who="#KazimierzBarczyk">Wysoki Sejmie! Zgodnie z proponowaną ustawą o orderach i odznaczeniach ordery i odznaczenia nadaje prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent nadaje ordery z własnej inicjatywy, na wniosek premiera oraz kapituł orderów bądź też na wniosek ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów.</u>
          <u xml:id="u-243.14" who="#KazimierzBarczyk">Z wnioskiem o nadanie Orderu Odrodzenia Polski lub Krzyża Zasługi posłowi lub senatorowi można wystąpić po wygaśnięciu mandatu osoby proponowanej do odznaczenia. Dotyczy to również osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Wspominałem, że przy pierwszym orderze Rzeczypospolitej jedynymi 12 kandydatami do tego orderu byli senatorzy. Obecnie przyjmujemy odmienny zapis: posłowie, senatorowie nie mogą być odznaczani w czasie pełnienia swojej funkcji tymiż orderami.</u>
          <u xml:id="u-243.15" who="#KazimierzBarczyk">Generalnie w projekcie ustawy proponuje się, ażeby ordery i odznaczenia nadawać obywatelom polskim, jednakże istnieje również możliwość nadania orderów cudzoziemcom za zasługi położone dla Rzeczypospolitej Polskiej, a także przyznania ich stosownie do zwyczajów międzynarodowych. Wprowadzona jest również zasada, że obywatel polski może przyjąć order, odznaczenie lub inne zaszczytne wyróżnienie nadane przez najwyższe władze obcego państwa po uzyskaniu zgody prezydenta. Tego rodzaju zasada przyjęta jest w wielu państwach.</u>
          <u xml:id="u-243.16" who="#KazimierzBarczyk">Nowe rozwiązanie zaproponowane w art. 6 stanowi, iż ordery i odznaczenia wojenne są nadawane tylko w czasie wojny lub nie później niż przez 5 lat od jej zakończenia.</u>
          <u xml:id="u-243.17" who="#KazimierzBarczyk">Ważna jest propozycja, aby postanowienia prezydenta o nadaniu orderów i odznaczeń były publikowane w dzienniku urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. W ten sposób będzie zagwarantowana jawność w stosunku do wszystkich obywateli Rzeczypospolitej i w stosunku do odznaczonych.</u>
          <u xml:id="u-243.18" who="#KazimierzBarczyk">Jeśli chodzi o ordery, są propozycje ustanowienia Orderu Orła Białego, który został ustanowiony w 1705 r. i odnowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 4 lutego 1921 r. Byłby to najwyższy order Rzeczypospolitej Polskiej, nadawany za znamienite zasługi zarówno cywilne, jak i wojskowe, położone w czasie wojny lub pokoju dla chwały i pożytku Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-243.19" who="#KazimierzBarczyk">Jest także propozycja reaktywowania Orderu Wojennego Virtuti Militari, ustanowionego w 1792 r., a zatwierdzonego konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, sejmową, z dnia 23 listopada 1793 r. Byłaby to nagroda za wybitne czyny wojenne, za wyjątkową ofiarność i odwagę.</u>
          <u xml:id="u-243.20" who="#KazimierzBarczyk">Order Wojenny Virtuti Militari dzieliłby się na 5 klas. Przykładowo Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari mógłby otrzymać tylko naczelny dowódca sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej za zwycięską wojnę lub dowódca armii albo wyższy dowódca za całokształt działalności w czasie wojny. Natomiast Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari może otrzymać dowódca lub żołnierz za śmiały czyn bojowy lub osobiste męstwo, a także osoby cywilne za okazanie niezwykłego męstwa. Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari może być nadany formacji walczącej lub miejscowości. Tego rodzaju wyjątek zastosowano również w stosunku do Krzyża Walecznych.</u>
          <u xml:id="u-243.21" who="#KazimierzBarczyk">Kolejnym w hierarchii orderem byłby Order Odrodzenia Polski, ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 4 lutego 1921 r., a niniejszą ustawą przywrócony. Również dzieli się on na 5 klas.</u>
          <u xml:id="u-243.22" who="#KazimierzBarczyk">Po art. 12 byłby dodany, zgodnie z wnioskiem mniejszości, art. 13, o następującej treści: „Ust. 1. Dla upamiętnienia walki narodu polskiego o wolność po II wojnie światowej oraz zaznaczenia narodzin III Rzeczypospolitej ustanawia się Order Wolności. Ust. 2 Order jest nagrodą za wybitne i trwałe zasługi w dziele odzyskiwania i budowy suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej w czasie i po upadku systemu totalitarnego”. Order ten dzieliłby się na dwie klasy. Order klasy I nadawany byłby osobom, które walczyły o wolność i suwerenność z narażeniem życia oraz ofiarom wieloletnich więzień i prześladowań, order klasy II nadawany byłby pozostałym wybitnie zasłużonym.</u>
          <u xml:id="u-243.23" who="#KazimierzBarczyk">Zgodnie z projektem ustawy proponowane jest ustanowienie Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Byłaby to nagroda za wybitna zasługi położone na rzecz rozwoju współpracy między narodami, a więc nadawany byłby cudzoziemcom i zamieszkałym za granicą obywatelom polskim.</u>
          <u xml:id="u-243.24" who="#KazimierzBarczyk">To byłyby propozycje orderów, natomiast teraz omówię pokrótce propozycje odznaczeń. Mianowicie ustanowiony rozporządzeniem Rady Obrony Państwa z dnia 11 sierpnia 1920 r. Krzyż Walecznych byłby odznaczeniem wojennym i stanowił nagrodę za męstwo i odwagę wykazane w boju. Podobnie proponowany jest powrót do ustanowionego dekretem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 października 1942 r. Krzyża Zasługi z Mieczami.</u>
          <u xml:id="u-243.25" who="#KazimierzBarczyk">Kolejnym odznaczeniem byłby Krzyż Zasługi. Krzyż Zasługi został ustanowiony przez Sejm 23 czerwca 1923 r. Byłby on nagrodą dla osób, które położyły zasługi dla państwa lub obywateli, spełniając czyny przekraczające zakres ich zwykłych obowiązków, a przynoszące znaczną korzyść państwu lub obywatelom. Wydaje się, że będzie to najpowszechniej przyznawane odznaczenie. Otrzymaliśmy jako komisja i podkomisja wiele pism, głównie od honorowych krwiodawców, których jest ok. 200 tys. w Polsce, pytali oni, czy ich działalność, ich ofiara będzie honorowana odznaczeniami. Wedle projektodawców tutaj głównie mieściłaby się możliwość honorowania tych osób. W ubiegłym roku honorowi krwiodawcy oddali 200 tys. l krwi.</u>
          <u xml:id="u-243.26" who="#KazimierzBarczyk">Kolejnym odznaczeniem byłby Krzyż Zasługi Za Dzielność, który ustanowiono dnia 7 marca 1928 r. rozporządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-243.27" who="#KazimierzBarczyk">Jest też propozycja, ażeby pomieścić w tej ustawie ustanowiony w 1960 r., to jest za czasów PRL, medal „Za Ofiarność i Odwagę” stanowiący nagrodę dla osób, które z narażeniem życia lub zdrowia ratowały zagrożone życie ludzkie lub mienie, i funkcjonujący również w okresie przedwojennym, a ustanowiony w 1960 r. w obecnym kształcie medal „Za Długoletnie Pożycie Małżeńskie”. Stanowiłby on nagrodę dla osób, które przeżyły 50 lat w jednym związku małżeńskim.</u>
          <u xml:id="u-243.28" who="#KazimierzBarczyk">Przedstawiłem już wszystkie ordery i odznaczenia, które są proponowane w tej ustawie. Ważną instytucją, która nie funkcjonowała w okresie PRL były kapituły. Kapituły funkcjonowały zarówno w okresie I, jak i II Rzeczypospolitej. Kapituły powinny stać na straży honoru Orderu Orła Białego, Orderu Wojennego Virtuti Militari i Orderu Odrodzenia Polski. Kapituła ma prawo wyrażania opinii we wszystkich sprawach dotyczących orderu. Kapitułę Orderu Orła Białego tworzą Wielki Mistrz Orderu i pięciu członków Kapituły. Prezydent Rzeczypospolitej z tytułu wyboru na ten urząd staje się Kawalerem Orderu Orła Białego, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy jego Kapitule. Kapitułę Orderu Wojennego Virtuti Militari w czasie pokoju tworzą Kanclerz Orderu oraz pięciu członków Kapituły. Stojącego na czele Kapituły Kanclerza Orderu oraz członków Kapituły powołuje na 5 lat prezydent spośród Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. Natomiast Kapitułę Orderu Odrodzenia Polski tworzą Wielki Mistrz Orderu i ośmiu członków Kapituły. Prezydent z tytułu wyboru na ten urząd staje się Kawalerem Orderu Odrodzenia Polski I klasy, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczy jego Kapitule. Członków Kapituły powołuje Wielki Mistrz na okres 5 lat. Członkami kapituł orderów mogą być wyłącznie obywatele polscy. Kapituły przyjmują statut i zgodnie z nim działają.</u>
          <u xml:id="u-243.29" who="#KazimierzBarczyk">Jest jeszcze propozycja w art. 31, stwierdzająca, iż z wnioskiem o odznaczenie zasłużonych osób zmarłych można występować wyjątkowo w uznaniu szczególnych i godnych upamiętnienia zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-243.30" who="#KazimierzBarczyk">Nowy jest rozdział: Pozbawienie orderów i odznaczeń, zgodnie z którym prezydent może podjąć decyzję o pozbawieniu orderów i odznaczeń z własnej inicjatywy, na wniosek kapituł orderów lub organów wymienionych w ustawie, z tym że może to nastąpić jedynie w wypadku, gdy nadanie orderu lub odznaczenia nastąpiło w wyniku wprowadzenia w błąd lub też odznaczony dopuścił się czynu, wskutek którego stał się niegodny orderu lub odznaczenia. I co w tej sytuacji jest bardzo ważne, postanowienia prezydenta w sprawie pozbawienia orderu lub odznaczenia są publikowane w dzienniku urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. Tym samym wprowadzona byłaby zasada jawności nadawania orderów lub odznaczeń, a także jawności ich pozbawiania, w związku z tym podejmowanie wszelkich decyzji o odebraniu, pozbawieniu orderów i odznaczeń wymagałoby szczególnej ostrożności. Istnieje kara dodatkowa w kodeksie karnym, która przewiduje możliwość utraty odznaczenia lub odznaczeń w wypadku utraty praw publicznych i honorowych.</u>
          <u xml:id="u-243.31" who="#KazimierzBarczyk">W tej sytuacji omówiłbym kolejny projekt ustawy (druk nr 353) o zgłoszonym przez prezydenta projekcie ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy.</u>
          <u xml:id="u-243.32" who="#KazimierzBarczyk">Projektowana ustawa jest koniecznym uzupełnieniem ustawy o orderach i odznaczeniach, która określa zasady nowego systemu odznaczania. Nie zawiera jednak przepisów wprowadzających, które regulowałyby sposób przejścia od dotychczasowego systemu do projektowanego. Ustawa niniejsza ma charakter wtórny w stosunku do ustawy o orderach i odznaczeniach, która jest podstawą do projektowanych uregulowań przejściowych. Ustawa ta uchyla przepisy z 1960 r. o orderach i odznaczeniach. Likwiduje się dotychczasowy system przywilejów, dający prawo do otrzymania odznaczeń państwowych po określonych latach pracy niektórym grupom zawodowym: górnikom, hutnikom, stoczniowcom, portowcom. W tej ustawie, jak i w pozostałych, podkomisja i komisja wprowadziły jedną właściwie istotną zmianę, mianowicie art. 11 w druku nr 153 przewidywał możliwość uznania orderów i odznaczeń nadanych przez władze Rzeczypospolitej Polskiej działające na emigracji: Ordery i odznaczenia może uznać prezydent na udokumentowany wniosek osoby zainteresowanej. W tej sytuacji, wobec postawienia pytań o ewentualną weryfikację odznaczeń z okresu PRL, komisja kompromisowo zaproponowała usunięcie tego zapisu. Tym samym i odznaczenia z okresu istnienia PRL, i odznaczenia wydawane na emigracji i dla emigracji czy również dla Polaków w kraju, ale przez władze emigracyjne, nie będą weryfikowane. Ten stan rzeczy tym samym nie będzie naruszony.</u>
          <u xml:id="u-243.33" who="#KazimierzBarczyk">Ustawa, jak i konstytucja, odnosi się do instytucji tytułów honorowych. Zgodnie z propozycją prezydenta tego rodzaju instytucja przestałaby istnieć w polskim systemie prawnym. Tytuły honorowe nie były nadawane w II Rzeczypospolitej, wprowadzono je w PRL za przykładem Związku Radzieckiego. Rozpiętość lat ich ustanawiania: 1955–1985 wyraźnie świadczy o tym, że intencją było nie rzeczywiste honorowanie pracy zawodowej jako takiej, lecz z takich czy innych względów gospodarczych, politycznych, ideologicznych ważnych w danym momencie dla władz i partii grup zawodowych, co nie zawsze było równoznaczne z ich społeczną doniosłością. O ile ustanowienie tytułów honorowych w zawodach takich, jak: górnictwo, hutnictwo i kolejnictwo w 1955 r. wiązało się ze szczególnym znaczeniem tych gałęzi gospodarki dla powojennej odbudowy kraju, to ustanowienie w 1976 r. tytułów Zasłużonego Pilota Wojskowego i Lotnika Kosmonauty, wyprzedzające ustanowienie tytułów honorowych dla gałęzi społecznie donioślejszych, jak służba zdrowia, rolnictwo, miało charakter wybitnie ideologiczny i okazjonalny. Należy również podkreślić, że w nowej sytuacji ustrojowej i przy docelowym sprywatyzowaniu większości gałęzi zawodowych tytuły honorowe stracą w przyszłości nie tylko sens, ale również podstawę egzystencjalną. Motywacja ta nie może jednak obciążać osób wyróżnionych tytułem honorowym, które niezależnie od opcji politycznych rzeczywiście wykazały się szczególnymi zasługami w pracy zawodowej, uzasadniającymi to wyróżnienie. Stąd też osoby wyróżnione tymi tytułami przed wejściem w życie ustawy zachowują prawo używania tytułów.</u>
          <u xml:id="u-243.34" who="#KazimierzBarczyk">Tytuły honorowe faktycznie były obficie serwowane. Fidel Castro był honorowym górnikiem, honorowym studentem. Żona Honeckera otrzymała honorowy doktorat na uniwersytecie poznańskim. Breżniew otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. W okresie, gdy u władzy był Edward Gierek, w ciągu tamtego dziesięciolecia, przyznawano szczególnie dużo orderów i odznaczeń, żartowano, że wtedy pracowała na te potrzeby mała huta. Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski - teraz właściwie to jest order zasługi, przewidziany dla cudzoziemców - otrzymał dwa razy Josip Broz Tito, a także Dymitrow, Husak, Kim Ir Sen, Castro, Hajle Syllasje. Za wybitne męstwo wojskowe był nadawany Wielki Krzyż Virtuti Militari, ale otrzymał go m.in. z okazji XXX-lecia PRL Breżniew. Wielki Krzyż Virtuti Militari otrzymało też 7 marszałków ZSRR, generał Svoboda. Z tym że Nicolae Ceausescu miał odmienne zwyczaje, wolał inne prezenty; na przykład z okazji 60 rocznicy urodzin otrzymał szczerozłotą kolbę kukurydzy.</u>
          <u xml:id="u-243.35" who="#KazimierzBarczyk">W tej sytuacji ustawa o orderach i odznaczeniach — zgodnie z propozycją z art. 2 — straciłaby swoją moc, a tym samym ustanowione tą ustawą ordery i odznaczenia, o ile nie zostały zamieszczone w proponowanym projekcie ustawy. Również utraciłaby moc ustawa z 1974 r. o ustanowieniu Orderu Zasługi PRL oraz ustawa z 1983 r. o ustanowieniu medalu „Za Udział w Walkach w Obronie Władzy Ludowej”.</u>
          <u xml:id="u-243.36" who="#KazimierzBarczyk">W ramach przepisów przejściowych krótko omówię formowanie pierwszej Tymczasowej Rady Orderu Orła Białego. Mianowicie w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy prezydent zwoła Tymczasową Radę Orderu Orła Białego, w skład której wejdą: marszałek Sejmu jako jej przewodniczący, marszałek Senatu i prezes Rady Ministrów. Tymczasowa Rada Orderu Orła Białego przedstawi pierwsze wnioski o nadanie tego orderu.</u>
          <u xml:id="u-243.37" who="#KazimierzBarczyk">Jest pytanie, kiedy ustawa wejdzie w życie. W komisji był rozważany termin symboliczny, np. 11 listopada, ale ostatecznie zwyciężyła propozycja, by ta ustawa weszła w życie w normalnym trybie ustawodawczym.</u>
          <u xml:id="u-243.38" who="#KazimierzBarczyk">Art. 5 statuuje, iż z dniem wejścia w życie tej ustawy uznaje się za zakończone nadawanie orderów i odznaczeń wojennych za dotychczasowe zasługi, ale z zastrzeżeniem art. 7 ust. 1. Zgodnie z art. 7 z dniem 8 maja 1995 r. uznaje się za zakończone nadawanie na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów: Śląskiego Krzyża Powstańczego, Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego, Krzyża Partyzanckiego, Medalu za Warszawę 1939–1945, Medalu za Odrę, Nysę, Bałtyk, Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r., medalu „Za udział w Wojnie Obronnej 1939 r.”, Warszawskiego Krzyża Powstańczego ustanowionego ustawą z dnia 3 lipca 1981 r., Krzyża Oświęcimskiego ustanowionego ustawą z 1985 r., Krzyża Bitwy pod Lenino ustanowionego ustawą z 1988 r., Krzyża Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie ustanowionego ustawą z 1989 r. oraz Krzyża za Udział w Wojnie 1918–1921 ustanowionego ustawą z 1990 r. Zaproponowaliśmy, ażeby obowiązujący w tej ustawie termin 15 sierpnia jako termin końcowy przyznawania Krzyża za Udział w Wojnie 1918–1921 został przesunięty do 8 maja 1995 r., tak jak dla odznaczeń, które przed chwilą przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-243.39" who="#KazimierzBarczyk">Z kolei w art. 6 jest zawarta ważna sprawa, mianowicie nastąpiło tu potwierdzenie odznaczeń, które dotychczas były nadawane, a więc przykładowo: Medal Wojska ustanowiony dekretem prezydenta Rzeczypospolitej z 1945 r. — dotyczy to oczywiście władz londyńskich — Medal Morski, Medal Lotniczy, Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 r. ustanowiony dekretem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na obczyźnie z dnia 1 września 1984 r., Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino wprowadzony rozkazem naczelnego wodza z 26 lipca 1944 r. i nadawany żołnierzom II Korpusu Polskiego uczestniczącym w bojach pod Monte Cassino oraz Krzyż Armii Krajowej wprowadzony 1 sierpnia 1966 r. przez dowódcę Armii Krajowej gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego dla upamiętnienia wysiłku żołnierza Polski podziemnej w latach 1939–1945 i nadawany żołnierzom Armii Krajowej oraz żołnierzom organizacji ją poprzedzających. Komisja zaproponowała uzupełnienie tej listy o Krzyż Batalionów Chłopskich wprowadzony 1 września 1989 r. przez komendanta głównego Batalionów Chłopskich gen. Franciszka Kamińskiego dla upamiętnienia wysiłku zbrojnego żołnierzy Batalionów Chłopskich w latach 1940–1945 i nadawany żołnierzom tej formacji wojskowej oraz żołnierzom organizacji ją poprzedzających. Komisja zaproponowała również dodanie w pkt. 9 ust. 1: Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego wprowadzony zarządzeniem Rady Politycznej Narodowych Sił Zbrojnych z dnia 14 grudnia 1944 r., nadawany żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-243.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.41" who="#KazimierzBarczyk">W konsekwencji ust. 3 uzupełniony byłby o wyrazy: „Krzyż Batalionów Chłopskich oraz Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego”. W tej sprawie 13 członków komisji głosowało za, nie było głosów przeciwnych. Obu komisji, przepraszam, bo było to posiedzenie dwóch komisji.</u>
          <u xml:id="u-243.42" who="#KazimierzBarczyk">Krzyż Armii Krajowej nadawany byłby do dnia 8 maja 1995 r., podobnie jak proponowane przez komisje jako uzupełnienie: Krzyż Batalionów Chłopskich i Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego. Na posiedzeniu komisji argumentowano, iż byłyby to odznaczenia pamiątkowe dla żołnierzy Batalionów Chłopskich oraz Narodowych Sił Zbrojnych. Były argumenty, że Bataliony Chłopskie włączone zostały do Armii Krajowej i że w tej sytuacji byłoby to zbyteczne odznaczenie. Jednakże komisje jednogłośnie opowiedziały się za wprowadzeniem tego odznaczenia argumentując, iż nie wszyscy żołnierze Batalionów Chłopskich zostali włączeni do Armii Krajowej. Argumentacja wnioskodawców Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego dla żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych była następująca: oddziały te liczyły około 60 do 90 tys. członków, żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych zgodnie z ustawą z bodaj 1991 r. mają uprawnienia kombatanckie, a wnioskodawca stwierdził, iż część żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych obawia się jeszcze obecnie przyznać, iż walczyła w tych formacjach. W związku z tym umieszczenie tego rodzaju odznaczenia byłoby potwierdzeniem, iż w tej sprawie nastąpiła przemiana i polityczna, i prawna. Taka była sugestia wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-243.43" who="#KazimierzBarczyk">Również - kończę już przedstawianie tego projektu ustawy - zgodnie z art. 9 i 10 w Karcie nauczyciela z 1982 r. i w ustawie z 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych skreślony byłby art. 52 i odpowiednio art. 32. Mianowicie tym samym odpadłby automatyzm w honorowaniu nauczycieli i pracowników administracji państwowej orderami i odznaczeniami.</u>
          <u xml:id="u-243.44" who="#KazimierzBarczyk">Reasumując, projekty tych ustaw zmierzają do tego, żeby ordery i odznaczenia były materią objętą decyzjami o wymiarze honorowym w pełnym tego słowa znaczeniu. A więc odrzucono zasadę automatyzmu. Jednocześnie projektodawcy powrócili do rozwiązań z początku XVIII w., np. powrót do Orderu Orła Białego. W projekcie uwzględniono kilkaset lat historii Polski. Jest to projekt kompromisowy.</u>
          <u xml:id="u-243.45" who="#KazimierzBarczyk">W czasie pierwszego czytania projektu pytano: Dlaczego prezydent zostaje Kawalerem Orderu Orła Białego? Dlaczego stoi na czele Kapituły? Tego rodzaju zwyczaje istniały zarówno w I, jak i w II Rzeczypospolitej. Król stał na czele Kapituły, król bywał również pierwszym kawalerem tego odznaczenia z tytułu swojego urzędu. Tego rodzaju zwyczaj przyjęty jest również w wielu państwach.</u>
          <u xml:id="u-243.46" who="#KazimierzBarczyk">Jak panie i panowie posłowie wiedzą, wpłynęło pismo zastępcy szefa Kancelarii Prezydenta, w którym ustosunkował się on do wniosku mniejszości w sprawie Orderu Wolności, stawiając pod znakiem zapytania propozycję w sprawie tego orderu. Na posiedzeniu połączonych komisji 5 głosów było za, 7 przeciw, pozostali uczestnicy posiedzenia wstrzymali się od głosu. Wnioskodawca ostatecznie złagodził swój wniosek w stosunku do wstępnych propozycji.</u>
          <u xml:id="u-243.47" who="#KazimierzBarczyk">Także propozycja dotycząca Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego spotkała się z krytyczną uwagą, ale panie i panowie posłowie mają w tej sprawie materiały pisemne, które zostały każdemu doręczone. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-243.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#DariuszWójcik">Przypominam, że Sejm ustalił w debacie nad tym punktem porządku dziennego podział czasu pomiędzy poszczególne kluby poselskie proporcjonalnie do ich wielkości, jest to czas przewidziany w debacie średniej, tj. od 5 do 35 minut, oraz wyznaczył po 5 minut na wystąpienia posłów nie zrzeszonych.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#DariuszWójcik">Dyskusję nad tym punktem porządku dziennego przeprowadzimy po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam przerwę do godz. 17.25.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 55 do godz. 17 min 30)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#HenrykBąk">Otwieram dyskusję nad przedstawionymi przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektami ustaw dotyczącymi orderów i odznaczeń.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#HenrykBąk">W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna głos zabierze pan poseł Jerzy Zdrada. Następnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Sobotka, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ordery i odznaczenia są wyrazem uznania, jakie państwo może okazać obywatelom za ich szczególne zasługi dla dobra wspólnego. Są też bardzo ważnym elementem tradycji historycznej. Symbolizują ciągłość dziejową, a jednocześnie odzwierciedlają cechy systemu politycznego, ustroju państwa, jego organizacji, praw społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#JerzyZdrada">Nasza tradycja sięga trzech wieków. Wszak Order Orła Białego został ustanowiony w 1705 r. Przez te 3 wieki ordery polskie dzieliły losy państwa i narodu. Po rozbiorach były likwidowane bądź przywłaszczane przez władze zaborcze, zwłaszcza rosyjskie. W symboliczny sposób dzieliły losy ziem polskich.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#JerzyZdrada">W okresie niewoli, po rozbiorach dwie tradycje, najściślej ze sobą związane, były szczególnie żywe: pamięć o Konstytucji 3 maja oraz Order Virtuti Militari. To „krzyż wojskowy”, jak go potocznie nazywano, był najwyższym dowodem uznania dla żołnierzy powstania listopadowego. Ten krzyż przed odzyskaniem niepodległości w 1918 r. był w domach polskich traktowany jako narodowa relikwia. Czy może być coś zaszczytniejszego niż określenie: Kawaler Virtuti Militari? Nic więc dziwnego, że w chwili odzyskania przez Rzeczpospolitą niepodległości przywrócony został Order Virtuti Militari już w 1919 r., a w 2 lata później, w 1921 r., nawiązano także do Konstytucji 3 maja.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#JerzyZdrada">Jest naturalne, że wraz z odejściem epoki PRL odchodzą związane z nią symbole, w tym także ordery i odznaczenia. Przedstawione projekty ustaw tworzą nowy system odznaczeniowy, bardziej zwarty, który hierarchią orderów i odznaczeń nawiązuje mocno do kilkusetletniej polskiej tradycji, do historii odzyskiwania niepodległości i walki o jej utrzymanie.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#JerzyZdrada">Zmniejszenie liczby orderów i odznaczeń państwowych podnosi ich rangę, zapobiega znanej z niedawnej przeszłości dewaluacji wyróżnienia, kiedy to część z tych, które wprowadzono po 1945 r., traciła walory honorowe, a cenione były w większej części za to, że niosły za sobą istotny element materialnego wsparcia.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#JerzyZdrada">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna będzie głosował za projektem ustawy o orderach i odznaczeniach w wersji przedstawionej przez komisję w druku nr 352.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#JerzyZdrada">Nasz klub odrzuci wniosek mniejszości postulujący ustanowienie Orderu Wolności. Uważamy, że 4 ordery i 6 odznaczeń, które po przyjęciu przez Wysoką Izbę dyskutowanego projektu ustawy zostaną ustanowione, dają pełne możliwości honorowania i wynagradzania zasług dla Rzeczypospolitej. Taką możliwość dają zwłaszcza Order Odrodzenia Polski oraz Krzyż Zasługi. Obawiamy się zwłaszcza zbyt szerokiej formuły „pozostałych wybitnych zasłużonych”, o jakiej piszą wnioskodawcy. Obawiamy się również możliwości wejścia na drogę, którą właśnie zamykamy, likwidując ordery, odznaczenia i przywileje typowe dla poprzedniej epoki.</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Oba projekty ustaw tworzą jeden zwarty system odznaczeń i zasad ich nadawania. Za ważne uznać należy postanowienie uznające za państwowe odznaczenia wojskowe nadawane dotychczas przez władze polskie na wychodźstwie za zasługi z lat II wojny światowej. Za w pełni uzasadnione uważamy zakończenie przyznawania odznaczeń za czyny w czasie II wojny światowej w 50 rocznicę jej zakończenia.</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#JerzyZdrada">Odznaczenia to dowód uznania zasług, to także ocena historyczna, ta zaś wymaga zachowania proporcji. Sądzę, że wszystko przemawia za utrzymaniem w art. 6 projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach propozycji z wersji projektu prezydenckiego, przewidującej wprowadzenie do odznaczeń państwowych Krzyża Armii Krajowej, ustanowionego w 1965 r. Komisja wprowadziła w art. 6 ust. 1 pkt 8 również Krzyż Batalionów Chłopskich, ustanowiony w 1989 r., a następnie autopoprawką, jako pkt 9, także Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego, ustanowiony jeszcze w 1944 r.</u>
          <u xml:id="u-246.9" who="#JerzyZdrada">Krzyż Armii Krajowej przyznawany był, i nadal może być, do 1995 r. także dla żołnierzy Batalionów Chłopskich i Narodowych Sił Zbrojnych, którzy w ramach akcji scaleniowej znaleźli się w szeregach Armii Krajowej. Podkreślić tu należy, że Armia Krajowa była częścią Polskich Sił Zbrojnych, jako wojsko podziemnego państwa polskiego. Armia Krajowa to element składowy struktury państwa polskiego. Nie była więc formacją jednego z ugrupowań politycznych.</u>
          <u xml:id="u-246.10" who="#JerzyZdrada">Zastrzeżenia moje dotyczą podnoszenia do rangi odznaczeń państwowych odznaczeń poszczególnych formacji zbrojnych. Obawiam się, by przyjęcie propozycji komisji nie wywołało eskalacji podobnych inicjatyw.</u>
          <u xml:id="u-246.11" who="#JerzyZdrada">Należy tu również wyjaśnić, że żołnierze Batalionów Chłopskich, jak również innych organizacji konspiracyjnych w kraju, za swoje zasługi bojowe bądź uczestnictwo w ruchu oporu byli wyróżniani odznaczeniami nadawanymi przez rząd polski na emigracji, a także przez rząd PRL, m.in. Orderem Wojennym Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 r., wreszcie Warszawskim Krzyżem Powstańczym.</u>
          <u xml:id="u-246.12" who="#JerzyZdrada">Przykładem właściwego stosunku niektórych środowisk kombatanckich do tworzenia kolejnych odznaczeń może być negatywna opinia Rady Organizacji Kombatanckich Polskich Sił Zbrojnych w Londynie z 19 maja 1992 r. co do przyjmowania przez żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie ustanowionego w 1989 r. przez władze PRL Krzyża Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Uznano, że wszyscy żołnierze otrzymali już swoje wojenne odznaczenia i: „żaden żołnierz nie może i nie powinien otrzymywać dwukrotnie odznaczenia za tę samą służbę”.</u>
          <u xml:id="u-246.13" who="#JerzyZdrada">Wnosimy zatem o skreślenie w art. 6 ust. 1 całej treści pkt. 8; w art. 6 ust. 3 słów: „oraz Krzyż Batalionów Chłopskich”; w art. 6 ust. 4 słów: „oraz Krzyża Batalionów Chłopskich”, zaś po słowach: „Armii Krajowej” dodaje się kropkę.</u>
          <u xml:id="u-246.14" who="#JerzyZdrada">Jednocześnie wnosimy o wykreślenie w całości pkt. 1 i 2 autopoprawki komisji z druku nr 353-A.</u>
          <u xml:id="u-246.15" who="#JerzyZdrada">Proponujemy także skreślenie pkt. 7 w art. 7, a w konsekwencji także art. 11, przesuwającego termin dotyczący nadawania Krzyża za Udział w Wojnie 1918–1921 aż po 1995 r. Proponujemy pozostawić postanowienie ustawy z 21 lipca 1990 r., odnawiającej to odznaczenie, w myśl którego termin zakończenia nadań upływa 15 sierpnia br.</u>
          <u xml:id="u-246.16" who="#JerzyZdrada">Wątpliwości budzi zapis w art. 3 pkt. 1 i 2, mówiący o powołaniu przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Tymczasowej Rady Orderu Orła Białego, bez określenia terminu, w którym należałoby powołać stałą Kapitułę tego orderu.</u>
          <u xml:id="u-246.17" who="#JerzyZdrada">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna udzieli poparcia propozycjom likwidacji instytucji tytułów honorowych i przywilejów związanych z przyznawaniem odznaczeń, które funkcjonowały dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-246.18" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Istnieją kraje demokratyczne, w których nie ma orderów i odznaczeń. Nasza tradycja historyczna i państwowa jest odmienna. Jednakże w naszej tradycji jest także wysoki prestiż orderów i odznaczeń nadawanych za rzeczywiste zasługi dla Rzeczypospolitej i jej obywateli. Za ważny uznajemy więc powrót do instytucji kapituł stojących na straży honoru orderów. Sądzimy, że oba projekty ustaw dają szansę na „wyróżnienie zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć”, jak pisze się w art. 1 projektu ustawy, tak cywilnych, jak i wojskowych.</u>
          <u xml:id="u-246.19" who="#JerzyZdrada">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna opowiada się za przyjęciem omawianych projektów ustaw, z uwzględnieniem wspomnianych propozycji zmian.</u>
          <u xml:id="u-246.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Zbigniew Sobotka, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Henryk Strzelecki, Polskie Stronnictwo Ludowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#ZbigniewSobotka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej uważa, że regulacje ustawy dotyczące odznaczeń to nie jest temat i problem, na którego pilne rozwiązanie czeka dziś Polska. Uważamy, że w tak skomplikowanej i trudnej sytuacji gospodarczej kraju oczekiwania społeczne są inne i nie dotyczą orderów i odznaczeń, chociaż mają one, zresztą słusznie, służyć wyróżnianiu zasług dla chwały i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej. Mówiąc jednak dziś, w obecnej sytuacji państwa, jego gospodarki, o chwale i rozwoju, można spotkać się z zarzutem, że ktoś albo robi sobie kpiny ze społeczeństwa, albo jest idealnie oderwany od trosk i niepokojów, którymi żyje ono na co dzień; co zresztą potwierdzone zostało w ubiegłotygodniowej debacie o teczkach, aborcji i oddaleniu w głosowaniu wniosku o przeprowadzenie debaty w sprawie sytuacji w kraju.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#ZbigniewSobotka">Uznając jednak prawo prezydenta Rzeczypospolitej do stworzenia regulacji prawnych spójnych z przemianami ustrojowymi, przedstawiamy jedynie swoje wątpliwości dotyczące głównie autopoprawki komisji i wniosku mniejszości, który został przedstawiony państwu w sprawozdaniu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o projekcie ustawy o orderach i odznaczeniach (druk nr 352). Dotyczy on dodania nowego art. 13, w którym w ust. 1 i 2 mówi się: „Dla upamiętnienia walki narodu polskiego o wolność po II wojnie światowej oraz zaznaczenia narodzin III Rzeczypospolitej ustanawia się Order Wolności. Order jest nagrodą za wybitne i trwałe zasługi w dziele odzyskiwania i budowy suwerennej Rzeczypospolitej w czasie i po upadku systemu totalitarnego”.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#ZbigniewSobotka">Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, że dokonując porządkowania przyznawania odznaczeń nie można dziś tworzyć nowych paradoksów. Oto w regulacji, która wycofuje medal „Za Utrwalanie Władzy Ludowej”, chce się wprowadzić medal „za obalanie władzy ludowej”. Uważamy, że nie można tworzyć odznaczeń dla upamiętnienia walki z poprzednim systemem, bo w każdym następnym okresie przemian będzie się je odbierało i potępiało ludzi, którzy otrzymali te odznaczenia.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#ZbigniewSobotka">Myślę, że wniosek mniejszości nie wydaje się szczęśliwy, bo dziś dla ludzi bez pracy, bez możliwości wyjazdu na wczasy czy bez szans na wolnorynkowe mieszkanie mówienie o zasługach jest jeszcze przedwczesne. W drodze do w pełni demokratycznego państwa coraz bardziej liczy się nie to, co kto mówi, co obiecuje, lecz to, co robi. Zasługi to to, co wybudowano, co zrobiono, by zapewnić poczucie bezpieczeństwa obywatelowi. Nie chodzi o to, czy ma on szansę na wysoki zarobek, lecz w ogóle na pracę, na mieszkanie, ochronę zdrowia i spokojną starość. I tak uczciwie, bez obrażania kogokolwiek, odpowiedzmy sobie, czy dziś, w trakcie trwających ciągle przemian ustrojowych i gospodarczych, może przysłowiowy Kowalski mówić o zasługach, kiedy słyszy o aferach, wzroście czynszów, zamykanych szpitalach, szkołach, zakładach pracy czy o straszeniu strajkujących załóg lokautem.</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#ZbigniewSobotka">Wiem, że praca nie jest dziś wartością szczególnie cenioną, i rozumiem zniesienie Orderu Sztandaru Pracy, bo mógłby przypominać rosnącym rzeszom bezrobotnych, że praca jest, a tego, kto otrzymałby to wyróżnienie, trudno byłoby po prostu wylać z pracy.</u>
          <u xml:id="u-248.5" who="#ZbigniewSobotka">Dziś w Sejmie zasiada bardzo wielu ludzi z byłej opozycji i można praktycznie rzecz biorąc przegłosować wszystko. Tylko pytam, po co? Spotkać się to może z nie najlepszym przyjęciem społecznym. I chociaż jest na tej sali wielu ludzi, którzy naprawdę zasłużyli na to i nie tylko na to odznaczenie, ci akurat spokojnie i skromnie nie mówią o własnych zasługach, a będą też narażeni na niesprawiedliwą ocenę, że oto dorwali się do władzy i już dla siebie tworzą i przyznają nowe odznaczenia.</u>
          <u xml:id="u-248.6" who="#ZbigniewSobotka">Rodzi się także pytanie, komu to odznaczenie przyznać, kto położył większe zasługi: ten, kto przez cały czas był w kraju, walczył, nierzadko siedział w więzieniach, czy ten, kto wyjechał z kraju i tam w zacisznych gabinetach i przy suto zastawionym stole walczył, tylko jak gdyby trochę inaczej.</u>
          <u xml:id="u-248.7" who="#ZbigniewSobotka">Z prac komisji wiem, że wnioskowi mniejszości przeciwny jest prezydent Rzeczypospolitej jako osoba wnosząca projekt ustawy o orderach i odznaczeniach, uznając, że wprowadzenie poprawki mniejszości do tej ustawy rozbija jej spójną konstrukcję, a jej wprowadzenie byłoby źle przyjęte w społeczeństwie, co zresztą potwierdza w liście skierowanym do Wysokiej Izby z upoważnienia prezydenta Rzeczypospolitej Lech Falandysz, zastępca szefa Kancelarii Prezydenta RP.</u>
          <u xml:id="u-248.8" who="#ZbigniewSobotka">Sojusz Lewicy Demokratycznej uważa, że dziś w Polsce jest taka możliwość, że każdy obywatel za zasługi dla Rzeczypospolitej może otrzymać każde, nawet najwyższe odznaczenie i do tego nie trzeba tworzyć nowych, za walkę z poprzednim okresem. Dlatego też głosować będziemy przeciwko wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-248.9" who="#ZbigniewSobotka">List Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej przywołuję raz jeszcze w kontekście innej sprawy, którą chcę teraz poruszyć, a mianowicie tzw. autopoprawki do sprawozdania Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej (druk nr 353-A). Proponuje się w niej dodanie w ust. 1 art. 6 pkt. 9 w brzmieniu: „Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego wprowadzony zarządzeniem Rady Politycznej Narodowych Sił Zbrojnych z dnia 14 grudnia 1944 r., nadawany żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych” oraz dodanie w ust. 3 wyrazów „Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego” i dodanie tych samych słów w ust. 4.</u>
          <u xml:id="u-248.10" who="#ZbigniewSobotka">Podzielamy argumenty przedstawione przez Kancelarię Prezydenta za niewprowadzaniem tego odznaczenia do projektu przedłożonej ustawy. Krzyż taki praktycznie nie istniał, nie ma więc jego wzoru, w związku z czym przyjęcie tej propozycji spowoduje poważne opóźnienie wydania przez Kancelarię Prezydenta Rzeczypospolitej aktów wykonawczych do przedłożonych ustaw, a tym samym funkcjonowania przepisów tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-248.11" who="#ZbigniewSobotka">Proszę państwa, dlaczego powiedziałem: tzw. autopoprawki? Otóż chciałem stwierdzić, że sposób wprowadzenia tej autopoprawki nieco mnie zastanawia. Pracowałem w podkomisji wspólnie z wnioskodawcą tejże autopoprawki, panem posłem Maraskiem ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Praktycznie rzecz biorąc na kilku posiedzeniach podkomisji ta sprawa wracała, ale w konsekwencji podkomisja nie wystąpiła do obu komisji o wprowadzenie tej autopoprawki uznając, że nie ma podstaw merytorycznych, czy nie było też pełnej dokumentacji, aby można było się do tego ustosunkować. Nie było dokumentów. Następnie odbyły się dwa wspólne posiedzenia Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Na pierwszym z tych spotkań sprawa ta się nie pojawiła. Ze zdziwieniem zaś stwierdziłem, że na spotkaniu, w którym udziału brać nie mogłem — było to pierwsze posiedzenie w tej kadencji, w którym nie brałem udziału — ten zapis znalazł się w autopoprawce. I znalazł się w autopoprawce, a nie w sprawozdaniu wspólnym obu komisji. Sprawozdanie obu komisji otrzymaliśmy 2 tygodnie temu. Ze zdziwieniem stwierdziłem tydzień temu, że mamy w skrytkach tzw. autopoprawkę zawartą w druku nr 353-A. Oczywiście w tym też celu musiałem zapoznać się ze stenogramem, z biuletynem z posiedzenia obu komisji. Muszę ze zdziwieniem stwierdzić, że nie ma merytorycznego uzasadnienia przyjęcia tej autopoprawki. Pan poseł wnioskodawca jak gdyby zaprzecza moim słowom, posłużę się więc wyciągiem z biuletynu. Otóż, proszę państwa, pan poseł Marasek w taki sposób wprowadzał to zagadnienie na posiedzeniu komisji: „W czasie pracy podkomisji sugerowałem wprowadzenie odznaczenia, którego wzorzec jest przygotowany. Chodzi mi o środowisko Narodowych Sił Zbrojnych, które w większości nie weszły do AK i nie mają własnego odznaczenia. Skoro już mówimy o Krzyżu Batalionów Chłopskich, a moim zdaniem sprawę tę rozwiązuje Krzyż Armii Krajowej, to należy wprowadzić regulacje obejmujące cały okres nie uporządkowanych kwestii”. Tyle pan poseł Marasek.</u>
          <u xml:id="u-248.12" who="#ZbigniewSobotka">Następnie pani posłanka Liszcz, która przewodniczyła temu posiedzeniu, powiedziała: Szkoda, że dopiero teraz pan poseł wnosi to, gdyż czekanie na dodatkowe informacje oznacza opóźnienia pracy nad projektem tej ustawy. Takiego rozwiązania przyjąć nie możemy. Pozostaje zgłoszenie ewentualnej poprawki na plenarnym posiedzeniu Sejmu. Rozumiem, że pan poseł zobowiązuje się, iż do tego czasu tę sprawę wyjaśni.</u>
          <u xml:id="u-248.13" who="#ZbigniewSobotka">Sprawa następna, a mianowicie - jak ustosunkowuje się do tej debaty obecny wówczas na posiedzeniu przedstawiciel wnioskodawcy, czyli prezydenta RP, dyrektor generalny w Kancelarii Prezydenta pan Andrzej Gliniecki: Chcielibyśmy prosić o bardzo ostrożne rozszerzanie katalogu w art. 7. W czasie prac studialnych nad przygotowaniem projektu było branych pod uwagę kilkadziesiąt wniosków różnych ugrupowań. Wymieniony w projekcie ustawy katalog został skonsultowany z wieloma środowiskami, do ad hoc formułowanych wniosków zgłoszonych teraz trudno nawet nam się odnieść, zwłaszcza że krótkie uzasadnienia nie pozwalają nam nabrać przekonania, że nie popełnimy jakiegoś historycznego błędu. Następnie pan poseł przewodniczący podkomisji i komisji, sprawozdawca na dzisiejszym posiedzeniu mówi, że może zostać poddana pod głosowanie sama intencja, to znaczy czy opowiadamy się za wprowadzeniem takiego krzyża. I oczywiście odbywa się cała procedura głosowania, której wyniki zresztą pan poseł przytoczył, że wniosek został przyjęty większością 13 głosów za przy braku głosów przeciwnych, reszta wstrzymała się od głosowania. I pani poseł Liszcz kontynuuje dalej jako przewodnicząca tego posiedzenia: Teraz mamy do wyboru albo to, co proponuje pan poseł Marasek, zakładając, że jest dokumentacja i przed przygotowaniem sprawozdania komisji otrzymamy niezbędne dane, albo pan poseł zgłosi wniosek podczas plenarnych obrad Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-248.14" who="#ZbigniewSobotka">Nie przypominam sobie, aby odbyło się jakiekolwiek następne posiedzenie, w czasie którego mielibyśmy się ustosunkować do merytorycznej wartości przedstawionego przez pana posła Maraska wniosku. Uważam, że przyjęcie intencji to nie jest to samo. Stąd też ze zdziwieniem stwierdzam, że jest to po prostu autopoprawka komisji, a nie wniosek zgłoszony dzisiaj na sali. Jednak pomijam tę sprawę, bo za odrzuceniem wyżej wymienionej autopoprawki przemawiają głównie względy merytoryczne.</u>
          <u xml:id="u-248.15" who="#ZbigniewSobotka">Otóż powstałe 20 września 1942 r. Narodowe Siły Zbrojne były organizacją secesjonistów, którzy nie podporządkowali się decyzji Rady Politycznej Stronnictwa Narodowego „Kwadrat” o scaleniu narodowej organizacji wojskowej z Armią Krajową i tym samym o wejściu w struktury wojskowe legalnych władz państwa podziemnego podporządkowanego rządowi londyńskiemu. Tym samym Narodowe Siły Zbrojne postawiły się poza nawiasem polskiego państwa podziemnego i jego czynników miarodajnych. Na Narodowych Siłach Zbrojnych ciążą uzasadnione zarzuty rozpętywania walk bratobójczych. Z rąk bojówek NSZ ginęli działacze demokratyczni, ludowcy i funkcjonariusze państwa podziemnego.</u>
          <u xml:id="u-248.16" who="#komentarz">(Głosy z sali: Skandal! Mówi brednie. Trzeba przeczytać najnowszą literaturę na ten temat.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#HenrykBąk">Proszę o spokój, panie pośle! Będzie pan w dyskusji za chwilę zabierał głos, a teraz proszę o spokój. Proszę kontynuować wystąpienie, a pana posła proszę o zachowanie spokoju.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#ZbigniewSobotka">Panie pośle Czarnecki, miałbym taką prośbę, żebyście nie zamykali i nie kneblowali nam ust. Zamykacie i kneblujecie usta w sprawach gospodarczych, dajcie się wypowiedzieć w takich, a pan będzie miał możliwość wypowiedzieć się po mnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, proszę o zachowanie spokoju. Będzie pan zabierał głos i wówczas będzie pan mógł polemizować z poglądami, teraz bardzo proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#ZbigniewSobotka">Z rąk bojówek NSZ ginęli działacze demokratyczni, ludowcy, jak i funkcjonariusze państwa podziemnego. W tym samym czasie gdy Rada Polityczna NSZ ustanawiała Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego, Brygada Świętokrzyska NSZ pod osłoną wojsk niemieckich wycofywała się na Zachód. Niedopuszczalne jest stawianie na jednej płaszczyźnie zasług i czynu wojennego żołnierzy Armii Krajowej z wyczynami marginalnych grup zbrojnych spod znaku NSZ.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#ZbigniewSobotka">Biorąc powyższe pod uwagę, Klub Parlamentarny Sojusz Lewicy Demokratycznej wnosi o odrzucenie autopoprawki do sprawozdania Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej i o przywrócenie pierwotnego brzmienia sprawozdania połączonych komisji zgodnie z drukiem nr 353, całkowicie odrzucając druk nr 353-A. Od wyników głosowania nad tym wnioskiem klub nasz uzależnia swoje poparcie dla wszystkich wnoszonych projektów tak zwanych ustaw odznaczeniowych. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#HenrykBąk">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Henryk Strzelecki, Polskie Stronnictwo Ludowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Mariusz Marasek, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#HenrykStrzelecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydent Rzeczypospolitej pismem z dnia 2 marca 1992 r. (druk nr 153) wystąpił z inicjatywą ustawodawczą o przepisach wprowadzających ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylających przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniających niektóre ustawy.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#HenrykStrzelecki">W pierwszym czytaniu wpłynął wniosek Klubu Parlamentarnego PSL o wprowadzenie do projektu ustawy w art. 8 pkt 7 Krzyża Batalionów Chłopskich na identycznych warunkach jak Krzyża Armii Krajowej i Krzyża Monte Cassino. Krzyż Batalionów Chłopskich ustanowiony 1 września 1989 r. przez komendanta głównego Batalionów Chłopskich generała Franciszka Kamińskiego dla upamiętnienia wysiłku zbrojnego żołnierzy BCh w latach 1940–1945 nadawany był żołnierzom tej formacji wojskowej oraz żołnierzom formacji organizacyjnie ją poprzedzających.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#HenrykStrzelecki">Komisje: Administracji i Spraw Wewnętrznych, Ustawodawcza oraz Obrony Narodowej po rozpatrzeniu projektów w dniach 4 kwietnia, 20 maja i 24 czerwca 1992 r. obok innych wprowadziły wszystkie trzy krzyże pamiątkowe do projektu ustawy. Klub Parlamentarny PSL, uznając zasługi tych formacji wojskowych, popiera wniosek prezydenta, jak i wniosek komisji zawarty w sprawozdaniu (druk nr 353).</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#HenrykStrzelecki">Walki pod Monte Cassino żołnierza polskiego w siłach zbrojnych armii zaprzyjaźnionych zdobyły szerokie uznanie za zwycięską walkę z faszystowskimi Niemcami. Nieustające zmagania Armii Krajowej z siłami niemieckimi zna każde dziecko. Stoczono tysiące walk i potyczek, a żołnierze powstania warszawskiego uznani zostali za armię sojuszniczą w rozumieniu międzynarodowego prawa wojny.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#HenrykStrzelecki">Bataliony Chłopskie, powstałe w 1940 r. jako formacja wojskowa ruchu ludowego, w latach 1940–1945 stoczyły ponad 2 tysiące bitew i potyczek, a całe swe uzbrojenie zdobyły na nieprzyjacielu.</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#HenrykStrzelecki">Powstanie zamojskie rozpoczęte przez tę formację wojskową jesienią 1942 r. w obronie wysiedlanej ludności Zamojszczyzny zakończyło się powodzeniem. Niemcy w drugiej połowie 1943 r. zaprzestali wysiedlania ludności. Na zapleczu frontu wschodniego z rąk żołnierzy Batalionów Chłopskich żołnierze Wehrmachtu ponieśli dotkliwe straty. Walki pod Wojdą, Zaborecznem i Różą, w Lasach Janowskich i na Kielecczyźnie, a następnie wywalczenie wolnych terenów tak zwanych samodzielnych republik, jak na przykład Republika Pińczowska, to zasługa tej właśnie formacji wojskowej. Rozbijanie niemieckich więzień z polską ludnością, niszczenie linii komunikacyjnych, niszczenie administracji wroga i jego zasobów magazynowych to bezwzględnie zasługi żołnierzy Batalionów Chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#HenrykStrzelecki">Wysoki Sejmie! Przyjęcie projektu ustawy w brzmieniu proponowanym przez Komisję Ustawodawczą i inne komisje porządkuje istniejący stan rzeczy. Inicjatywa ustanowienia Krzyża Batalionów Chłopskich mogła powstać wówczas, kiedy zaistniały w kraju polityczne warunki działalności różnych organizacji politycznych i społecznych. Dopiero po 45 latach mamy sposobność dać satysfakcję tym, którzy na nią wysoce zasłużyli.</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#HenrykStrzelecki">PSL nie może się ustosunkować do autopoprawki Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej, zamieszczonej w druku nr 353-A, o ustanowieniu Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego, a to z tego powodu, że wnioskodawcy nie uzasadnili swego wniosku, a następnie nie przedłożyli emblematu krzyża ani w formie skończonej, ani w postaci rysunku. Sprawa ta może być rozpatrywana w innym terminie, z udziałem Komisji Obrony Narodowej. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Mariusz Marasek, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Janusz Koza, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#MariuszMarasek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrywane przez nas projekty ustaw to pożądana, choć nie pozbawiona usterek, próba kompleksowej zmiany systemu odznaczeniowego obowiązującego w Rzeczypospolitej. Ordery i odpowiedni system ich przyznawania pomagają uhonorować cnoty obywatelskie i stanowią ważną zachętę do ofiarnej pracy na rzecz państwa i społeczeństwa. Stanowią one jeden z istotnych atrybutów władzy zwierzchniej. Największą cześć odznaczonego podkreślają medale, które zdobywa się z narażeniem życia, w szczególności dotyczy to orderów wojennych nadawanych za męstwo, waleczność i bohaterstwo w obronie ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#MariuszMarasek">Każda epoka i system polityczny mają odmienną hierarchię wartości i odznaczeń. Zasady ostatnio stosowane w naszym kraju obciążone były wieloma naleciałościami ideologicznymi, zarówno jeśli chodzi o genezę, jak też o formę i treść. Były one charakterystyczne dla narzuconego Polsce, obcego jej duchowi i tradycjom, systemu społeczno-gospodarczego i politycznego. Przykłady to upamiętnianie wielu nie zasługujących na to wydarzeń, dużo niekonsekwencji, przywileje dla wyróżnionych ze względów ideologiczno-klasowych branż i zawodów, a także stosowanie tytułów honorowych i sformalizowanych kryteriów przyznawania odznaczeń. Dlatego akceptujemy nową hierarchię orderów i medali - jako lepszą, w znacznym stopniu uwzględniającą opinię ekspertów i środowisk, w tym również kombatanckich.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#MariuszMarasek">Wnioskodawcy projektu słusznie usiłowali wyeliminować automatyzm przyznawania odznaczeń, np. za przepracowanie określonej liczby lat w danym zawodzie, bez uwzględnienia zasług dekorowanego. Wynagrodzeniem za długi staż pracy jest przecież dodatek stażowy, ale to inny temat. Na uwagę zasługuje też uhonorowanie trwałości rodziny medalem „Za Długoletnie Pożycie Małżeńskie” co akceptujemy jako posunięcie prorodzinne. Za pożądane uważamy też proponowane przez wnioskodawcę uznanie części tradycyjnych odznaczeń i medali ustanowionych w I i II Rzeczypospolitej, podczas II wojny światowej, a także nadawanych przez rząd na wychodźstwie. To nawiązanie do niektórych dobrych tradycji ojczystych i uznanie decyzji polskich władz podziemnych i emigracyjnych zasługuje na uznanie.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#MariuszMarasek">Dzięki proponowanemu projektowi upamiętni się i uhonoruje wiele ważnych wydarzeń z życia naszego kraju. Zasługi władz podziemnych i emigracyjnych dla sprawy odrodzenia polskiej państwowości oraz odzyskania niepodległości zasługują na uwzględnienie. Wyrażamy też uznanie dla wnioskodawcy za to, że pragnie przywrócić Krzyż Walecznych, ustanowiony w 1920 r., wówczas gdy Armia Czerwona usiłowała dokonać podboju i sowietyzacji nie tylko Polski, ale w ogóle Europy. Wydarzenie to bez wątpienia zasługuje na upamiętnienie, a rezygnacja z tego medalu przez władze komunistyczne była wręcz symboliczna.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#MariuszMarasek">Ważne jest także, iż projekt ustawy nie wartościuje przelanej krwi zależnie od położenia frontu czy orientacji politycznej walczących, lecz muszę przyznać, że po niektórych ostatnich wypowiedziach zaczynam nabierać wątpliwości co do intencji niektórych posłów. Liczymy na to, iż Sejm po półwieczu doceni rolę i wysiłek Narodowych Sił Zbrojnych, najbardziej zwalczanej przez władze komunistyczne, a przy tym mało znanej i przez lata oczernianej, nie docenianej organizacji niepodległościowej. Taka była wola i intencja połączonych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#MariuszMarasek">Żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych długo walczyli nie tylko przeciwko okupantowi niemieckiemu, ale i sowieckiemu. Walczyli przeciwko narzuconemu Polsce systemowi politycznemu, co wielu z nich przypłaciło utratą wolności, zdrowia lub życia. Jest faktem bez precedensu, że dopiero w 1991 r. żołnierze NSZ otrzymali od Sejmu prawa kombatanckie. Za walkę w szeregach tej formacji nie przysługuje Krzyż Armii Krajowej itp., albowiem NSZ zachowywało organizacyjną odrębność. Odznaczenia za działalność w tej organizacji nie ma do chwili obecnej, mimo że należała ona do najliczniejszych w polskim państwie podziemnym. Podziemie narodowe liczyło co najmniej 70 tys. osób. Eneszetowcy zmagali się z III Rzeszą i bronili kraju przed komunizacją. Czyż wolno nam uznać Krzyż Batalionów Chłopskich, jeżeli nie uwzględnimy również zasług żołnierzy z NSZ? Większość osób walczących w batalionach należała również do Armii Krajowej. Przecież akowcy mają już swoje odznaczenie. Uznanie krzyża ustanowionego przez dowództwo NSZ to elementarny wymóg sprawiedliwości dziejowej - zwłaszcza że ludzie ci byli najdłużej szykanowani i zniesławiani, podczas gdy ich oprawcy dochodzili w Polsce do najwyższych stanowisk. W świetle najnowszych badań historycznych zarzuty stawiane NSZ są absurdalne.</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#MariuszMarasek">Panie pośle Sobotka, proponuję przeczytać na przykład książkę o Narodowych Siłach Zbrojnych napisaną przez pana Zbigniewa Siemaszko, a nie czytać stalinowskiej propagandy.</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-256.8" who="#MariuszMarasek">Najwyższy czas na zniesienie komunistycznej infamii, zwłaszcza że kombatanci z NSZ wymierają na ogół nie doczekawszy się uznania za walkę w obronie wolności i niepodległości Rzeczypospolitej. Oponujący przeciw Krzyżowi Narodowego Czynu Zbrojnego pan minister Lech Falandysz wyraził wątpliwość, czy można taki krzyż wprowadzić bez konsultacji z dowództwem NSZ, albowiem - jak twierdzi - byłoby to wbrew interesowi tej organizacji. Niestety, większość kadry dowódczej NSZ została wymordowana przez oprawców hitlerowskich i stalinowskich, a niektórzy wymarli później, często w wyniku szykan i obrażeń doznanych na torturach. Obecnie żyją już tylko nieliczni, ale do konsultacji są przygotowani. Naruszeniem interesu tych ludzi jest raczej dalsze odkładanie sprawy, do czasu gdy nie będzie już kogo odznaczać. Opóźnienie wejścia w życie Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego z powodu braku w chwili obecnej przepisów wykonawczych jest mniejszym złem aniżeli jego odrzucenie. Przygotowanie stosownych aktów prawnych i wzoru krzyża może potrwać kilka miesięcy, ale żołnierze NSZ czekali na to pół wieku i dłużej nie powinni.</u>
          <u xml:id="u-256.9" who="#MariuszMarasek">Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe aprobuje również zmiany w ustawach i konstytucji. Skoncentruję się jednak jeszcze na kilku aspektach. Otóż była mowa tutaj o mordach bratobójczych, których dokonywać miały Narodowe Siły Zbrojne. Otóż chcę powiedzieć, że na przykład 8 września 1944 r. miały miejsce walki z oddziałem Armii Ludowej Tadka Białego, taki był pseudonim jego dowódcy. Otóż dziesięciu żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych zostało aresztowanych i byli oni mordowani. Kiedy uciekł jeden z nich, przybyła odsiecz. Takich przykładów mogę podać więcej, ale nie miejsce i czas - tutaj, na tej trybunie. Oponentów NSZ odsyłam - również - do najnowszej literatury w tym zakresie. Służę informacjami po posiedzeniu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-256.10" who="#MariuszMarasek">W każdym razie pan poseł Zbigniew Sobotka nawiązał do nie najlepszych tradycji Polski Ludowej, nad czym ubolewam.</u>
          <u xml:id="u-256.11" who="#MariuszMarasek">Odrzucamy natomiast wniosek mniejszości o ustanowienie Orderu Wolności. Decyzję taką uważamy za przedwczesną. Zdaniem naszego klubu konieczny jest dystans czasowy, aby trafnie oddzielić rzeczywiste zasługi dla III Rzeczypospolitej od pozornych. Tylko w ten sposób ustrzeżemy się wpływu emocji i politycznych koniunktur. Dla osób, które istotnie na to zasługują, są przecież inne, ustanowione wcześniej, medale i odznaczenia. Dlatego Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe będzie głosowało za proponowanym projektem bez tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-256.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Janusz Koza, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Zdzisław Dubiella, Porozumienie Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#JanuszKoza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Biada temu, kto źle o tym myśli - tak brzmi dewiza brytyjskiego Orderu Podwiązki, ordery i odznaczenia mogą być bowiem nadawane tylko osobom na to zasługującym. Będą one symbolem niepodległego państwa, nie można więc tworzyć państwa nie ustanawiając, jakie wyróżnienia mają być wyrazem największego szacunku narodu dla najwybitniejszych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#JanuszKoza">Wysoka Izbo! Wbrew obiegowym opiniom przedmiotem naszej debaty nie są sprawy błahe. W ciągłych dyskusjach na tematy gospodarcze i polityczne, w debatach nad tym, co dla Polski jest teraz niewątpliwie najważniejsze — nad przezwyciężaniem dojmującego kryzysu gospodarczego, uzyskaniem stabilizacji politycznej, zdajemy się jakby zapominać o symbolach, ideach, czynach, zapominać o tym, z czym przecież na tej sali się identyfikujemy. Z orłem białym (mam tu na myśli nie tylko ten najstarszy i najwyższy order Rzeczypospolitej, będący z nami już prawie 300 lat), jak również z krzyżem zasługi wojskowej, zwanym od 1933 r. „krzyżem wojennym”, o jakże polskiej już przecież nazwie — Virtuti Militari. Ponadto z Orderem Odrodzenia Polski, ustanowionym po ponad 100-letnich zaborach. I z tymi krzyżami, krzyżami dla zasłużonych, dla odważnych, dla poległych, dla zmarłych, nie zapomnianych, polskimi krzyżami wojennymi, polskimi krzyżami zasługi.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#JanuszKoza">Jest to ustawa bardzo istotna dla państwa polskiego i całego narodu, odwołująca się do naszego ducha, naszej dumy, naszej wielkości. Debatujemy więc, panie posłanki i panowie posłowie, nad naszym obowiązkiem dbałości o honor, godność, o naszą tradycję.</u>
          <u xml:id="u-258.3" who="#JanuszKoza">Przygotowując się do tego wystąpienia, sięgnąłem na półkę po książkę pt. „Generałowie Polski Niepodległej”. Wystarczy tę książkę otworzyć na którejkolwiek stronie, by dostrzec, jak długa jest lista odznaczonych. Na przykład gen. Wieniawa-Długoszowski — Virtuti Militari, Krzyż Niepodległości z Mieczami, Order Polonia Restituta; gen. Władysław Anders — czterokrotnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari, dwukrotnie Orderem Polonia Restituta, Krzyżem Niepodległości; wreszcie marszałek Józef Piłsudski — odznaczony Orderem Orła Białego, trzykrotnie Krzyżem Virtuti Militari, Orderem Polonia Restituta, Krzyżem Niepodległości z Mieczami.</u>
          <u xml:id="u-258.4" who="#JanuszKoza">W 1939 r. ukazało się w Warszawie opracowanie pt. „Kodeks orderowy” Bończy-Tomaszewskiego, jedyne wydane dotychczas w Polsce opracowanie tego typu, traktujące o nadawaniu, przywilejach i zasadach noszenia orderów i odznaczeń. Potem w komunistycznej Polsce nie było już kodeksów, nie było honoru w przyznawaniu orderów czy odznaczeń — dowodem na to jest chociażby Order Virtuti Militari dla byłego gospodarza Związku Sowieckiego, Breżniewa — a najwyższym orderem był Order Budowniczych Polski Ludowej.</u>
          <u xml:id="u-258.5" who="#JanuszKoza">Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej przyjął z głębokim zadowoleniem fakt podjęcia przez pana prezydenta inicjatywy uregulowania sposobu „wyróżniania zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć” poczynionych „dla chwały i rozwoju Rzeczypospolitej”, jak to czytamy w projekcie omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-258.6" who="#JanuszKoza">Tworząc tę ustawę pan prezydent mógł się oprzeć tylko na ustawodawstwie niepodległej II Rzeczypospolitej i ustawach jej bezpośredniego kontynuatora — rządu Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie, choć nie mogło to, rzecz jasna, odbyć się bez wyjątków, w państwie zwanym PRL mieliśmy bowiem ludzi, podkreślam, mieliśmy ludzi, którzy dla Polski, nie zaś dla komunizmu godnie i dobrze czynili, by na odznaczenie zasłużyć. I tak 17 lutego 1960 r. ustanowiono medal „Za Długoletnie Pożycie Małżeńskie” i w tym projekcie ten medal jest uwzględniony. Choć dziwić może utrzymanie medalu „Za Ofiarność i Odwagę”, również z 1960 r., ustanowionego dla osób, które z narażeniem życia lub zdrowia ratowały zagrożone życie ludzkie lub mienie. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W 1976 r. medal ten przyznawano w Radomiu milicjantom „ratującym” w sposób szczególny mienie płonącego Komitetu Wojewódzkiego PZPR. (Szkoda, że ten projekt nie nawiązuje do ustanowionego w 1928 r. medalu „Za Ratowanie Ginących”.)</u>
          <u xml:id="u-258.7" who="#JanuszKoza">Ogólnie jednak oba projekty, nad którymi pracowały Komisje: Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ustawodawcza, są dobre i winny być zaakceptowane.</u>
          <u xml:id="u-258.8" who="#JanuszKoza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej popiera oba wniesione przez pana prezydenta Rzeczypospolitej projekty ustaw. Przywrócą one nas bowiem do stanu symboliki i patriotyzmu II Rzeczypospolitej, której to państwo, w którym dziś żyjemy, i nasz Sejm I kadencji są spadkobiercami.</u>
          <u xml:id="u-258.9" who="#JanuszKoza">Uznając się za jej spadkobierców, opowiadamy się również za wnioskiem mniejszości o ustanowienie przez Wysoką Izbę w klasie orderów, wzorem Orderu Polonia Restituta, pierwszego orderu III Rzeczypospolitej Polskiej, Orderu Wolności. Popieramy także ten wniosek mniejszości, który ma na celu ustanowienie w klasie odznaczeń Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego.</u>
          <u xml:id="u-258.10" who="#JanuszKoza">Na koniec chciałbym zwrócić uwagę na fragment wystąpienia posła z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Panie pośle, jest zasadnicza różnica między proponowanym we wniosku mniejszości ustanowieniem Orderu Wolności a medalem „Za Utrwalanie Władzy Ludowej”. Ten ostatni dostawali ci, którzy w imię fałszywie rozumianej racji stanu, wbrew narodowi polskiemu, utrwalali obcy, totalitarny system, narzucony nam wówczas siłą przez obce mocarstwo. Order Wolności mogliby dostawać ci, którzy rzeczywiście walczyli z tym totalitarnym, komunistycznym systemem, ale w imię autentycznej polskiej racji stanu, w imię niepodległości Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-258.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Zdzisław Dubiella, Porozumienie Centrum. Następnym mówcą będzie pan poseł Edward Müller, NSZZ „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#ZdzisławDubiella">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum chciałbym zatrzymać się przede wszystkim na najbardziej chyba kontrowersyjnej sprawie, mianowicie na sprawie Narodowych Sił Zbrojnych i Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego, który ta formacja miałaby otrzymać. Szczególnie, moim zdaniem, dysonansem była wypowiedź posła z lewicy, który, ustosunkowując się negatywnie do całej formacji, jako argument dosyć dużego kalibru przytoczył tzw. secesję Narodowych Sił Zbrojnych w stosunku do głównego nurtu walk niepodległościowych, jakim była Armia Krajowa. Dlaczego uważam, że jest to dosyć kuriozalne stwierdzenie? Bo trzymając się tej samej terminologii, co powiemy o GL czy o AL? To były też formacje, które nie mieściły się w tym głównym nurcie Armii Krajowej, nie podlegały rządowi londyńskiemu, czyli na dobrą sprawę chyba też były jakimiś secesjonistami. Ale to już może tak na marginesie.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#ZdzisławDubiella"> Jeżeli ktoś z państwa będzie chciał zabrać głos, proszę bardzo, tu jest lista, można się zapisać.</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#ZdzisławDubiella">Natomiast pytanie zasadnicze: dlaczego przez 45 lat PRL były takie szalone naciski na całą historiografię, które powodowały, że Narodowe Siły Zbrojne były w czambuł potępiane? Sprawa jest dosyć oczywista - ponieważ Narodowe Siły Zbrojne stały na stanowisku, że mieliśmy nie jednego, lecz dwóch agresorów, bo przecież trudno uznać, że układ Ribbentrop-Mołotow to był jakiś pakt przyjaźni w stosunku do narodu polskiego. To był normalny, brutalny zabór dosyć dużego obszaru naszego kraju. W związku z tym takie traktowanie Armii Czerwonej czy, delikatnie mówiąc, popleczników Armii Czerwonej było z tego punktu widzenia czy takiej doktryny i takiego spojrzenia zupełnie zasadne.</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#ZdzisławDubiella">Doskonale pamiętam z czasów szkolnych tę opinię o Narodowych Siłach Zbrojnych, jaką wyrażano - posądzanie o kolaborację z Niemcami czy gładkie nazywanie: bandy NSZ; to było jedno z lżejszych oskarżeń, jakie w stosunku do tej formacji były stosowane.</u>
          <u xml:id="u-260.5" who="#ZdzisławDubiella">W związku z tym, biorąc w tej chwili pod uwagę to, że wiele ciemnych spraw wyjaśniamy, i uwzględniając to, że żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych otrzymali pełne prawa kombatanckie, uważam, że powinniśmy w tej sytuacji wyciągnąć też określone konsekwencje, a mianowicie konsekwencje odnośnie do Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego. Dlaczego? Dlatego, że został on ustanowiony zgodnie z obowiązującą zasadą przez Radę Polityczną Narodowych Sił Zbrojnych w dniu 14 grudnia 1944 r. Natomiast problem jest w czym innym. Nie został określony wzór ani szczegółowy tryb nadawania tego krzyża, w związku z tym sugeruje się, że nawet przyjęcie ustawy zawartej w druku nr 353 spowoduje, że zapis ten będzie martwy, ponieważ prezydent nie będzie posiadał formalnych uprawnień do nadawania tego krzyża. W związku z tym w imieniu Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum proponuję, aby w art. 6 ust. 4 otrzymał nowe brzmienie, które pozwoli z tego dylematu wyjść. Pozwolę sobie przeczytać ten ust. 4, jaki proponujemy: „Prezydent w drodze rozporządzenia określa szczegółowy tryb nadawania Krzyża Armii Krajowej oraz Krzyża Batalionów Chłopskich, a także wzór i szczegółowy tryb nadawania Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego”. Zatem przyjęcie tego ust. 4 pozwoli prezydentowi określić wzór oraz tryb nadawania i po prostu nadać ten krzyż tym żołnierzom, którzy na to zasłużyli.</u>
          <u xml:id="u-260.6" who="#ZdzisławDubiella">A tak już na marginesie informuję, że formacje Narodowych Sił Zbrojnych liczyły - źródła podają - nawet do 60 tys. ludzi, więc jak widać sprawa nie jest bagatelna.</u>
          <u xml:id="u-260.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Edward Müller, NSZZ „Solidarność”. Następnym mówcą będzie pan poseł Bohdan Pilarski, Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#EdwardMüller">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dzisiaj prezydencki projekt ustawy o orderach i o odznaczeniach. Polskie tradycje narodowe sięgają tutaj 1705 r., kiedy to 1 listopada August II wręczył pierwszy złoty medal z napisem: „Pro fide, rege et lege”, na którym widniał orzeł biały.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#EdwardMüller">W prezentowanej Wysokiej Izbie ustawie starano się nawiązać do tych chlubnych tradycji wskrzeszonych w czasie 20-lecia międzywojennego, po długim okresie, gdy Polacy zmuszeni byli egzystować bez własnego państwa. Ordery i odznaczenia są wyrazem uznania państwa dla najlepszych obywateli zasłużonych dla rozwoju i bezpieczeństwa Rzeczypospolitej w czasie pokoju lub wojny.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#EdwardMüller">Przechodząc do szczegółów, chciałbym w imieniu Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” podkreślić, iż jesteśmy przeciwni wnioskowi mniejszości o ustanowienie Orderu Wolności z dwóch powodów.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#EdwardMüller">Po pierwsze, propozycja ta zmierza do kolejnego podziału społeczeństwa na bardziej i mniej zasłużonych, co może zostać odebrane jako odreagowanie czasu utrwalania władzy ludowej i zdobyczy socjalizmu.</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#EdwardMüller">Po drugie, życie jest przewrotne i bardzo zasłużeni mogą się okazać niegodnymi naszego szacunku, z czym już mieliśmy w tej Izbie kilkakrotnie do czynienia. Wyrazem najwyższego podziękowania społecznego za zasługi w obaleniu systemu totalitarnego powinno być szczęśliwe zakończenie budowy fundamentów naszego ładu społecznego i gospodarczego. Mówię to w imieniu klubu, który z założenia w całości mógłby pretendować do tych zaszczytnych wyróżnień.</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#EdwardMüller">Sprawą budzącą kontrowersje społeczne może być zapis w art. 23 ust. 2, mówiący o tym, że prezydent z racji swojego wyboru na ten urząd staje się Kawalerem Orderu Orła Białego, Wielkim Mistrzem Orderu i przewodniczącym jego Kapituły. Rozumiem jednak, iż jest to nawiązanie do tradycji sprzed II wojny światowej, a ustawa musi mieć charakter trwały i nie może być rozpatrywana w aspekcie obecnej sytuacji politycznej. Wyrażam przekonanie, że kawalerowie tego orderu będą wybierani wyjątkowo starannie, a ich liczba będzie niewielka, tak jak na przykład za czasów Augusta II, kiedy to odznaczono nie więcej niż 40 osób.</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#EdwardMüller">Powyższa uwaga dotyczy również pozostałych orderów i odznaczeń, choć oczywiście w mniejszym stopniu. Nie może być tak jak w czasach Polski Ludowej, gdy większość odznaczeń stanowiła niewiele znaczącą blaszkę, a w niektórych resortach odznaczenie dostawało się z przydziału, po upływie określonego czasu pracy lub służby. Istniało nawet takie pojęcie, jak odznaczenie taryfowe lub licznikowe, całkowicie obniżające wartość tegoż medalu. Sugestie te kieruję do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do którego będzie należało kształtowanie rozsądnej tradycji w tym względzie.</u>
          <u xml:id="u-262.7" who="#EdwardMüller">Reasumując, informuję Wysoką Izbę, iż nasz klub będzie głosował za przyjęciem ustawy w proponowanym kształcie, bez uwzględnienia wniosków mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Bohdan Pilarski, Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie. Następnym mówcą będzie poseł Stefan Pastuszewski, Chrześcijańska Demokracja.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#HenrykBąk">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#BohdanPilarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla kogoś postronnego sprawa odznaczeń mogłaby dziś wydawać się tematem zastępczym. Byłby to jednak pogląd błędny. Historia odznaczeń, naszych głównych orderów, dzieje polskiego oręża, święta wojskowe, czym zajmiemy się wkrótce, to istotna i piękna część naszej tradycji, naszej historii, naszego bytu. W czasach upadku autorytetów i podstawowych wartości warto zająć się tymi symbolami - symbolami godności, odwagi, bohaterstwa. Byłoby smutne, gdyby te wartości były w tej Izbie nie docenione. Faktycznie są one docenione. Myślę, że nasza dzisiejsza debata, projekt ustawy, który rozważamy, jest tego wyrazem.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#BohdanPilarski">Wysoka Izbo! W naszym klubie opracowaliśmy dość szczegółowo historię naszych orderów. Nie będę przytaczał w całości tego tekstu, chciałbym tylko wskazać na kilka cech głównych naszych orderów, Orderu Orła Białego, Orderu Wojennego Virtuti Militari i Polonia Restituta. Nie na historię tych wielkich odznaczeń, tylko na momenty historyczne, w jakich się te ordery pojawiły, bo sądzę, że z analizy tych sytuacji wynika dla nas dzisiaj pewna implikacja, współczesna wskazówka.</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#BohdanPilarski">Obecna ustawa o nadawaniu orderów i odznaczeń państwowych ma na celu ustalenie nowej wartości, hierarchii orderów i odznaczeń państwowych. Według powyższej ustawy, jak wskazał na początku poseł sprawozdawca, najwyższym orderem III Rzeczypospolitej ma być Order Orła Białego, będący także najstarszym historycznie orderem polskim. Został on ustanowiony przez Augusta Mocnego 12 listopada 1705 r. Król rozdawał go swym stronnikom w Tykocinie. Order ten na początku nie posiadał statutu w formie pisemnej, a kawalerów obowiązywały wyłącznie prawa zwyczajowe, ustalane osobiście przez króla, przez dwór, przez pewien zwyczaj i rytuał królewski. Początkowo liczba kawalerów tego orderu była bardzo mała, zaledwie 72 osoby. Uroczystościom wręczania towarzyszył specjalny, podniosły ceremoniał.</u>
          <u xml:id="u-264.3" who="#BohdanPilarski">Order Orła Białego należał do odznaczeń cenionych w całej Europie. Powiem tylko Wysokiej Izbie, iż niewiele osób było jego laureatami, bo orderem tym, wznowionym w okresie II Rzeczypospolitej, od 1921 r. do 1939 r. udekorowano tylko 111 osób, w tym zaledwie 24 obywateli polskich. Nie szafowano wtedy orderami, jak to się stało później. Odbiorcami tego orderu, czy kawalerami, jak to się mówiło dawniej, byli tacy przedstawiciele naszego życia gospodarczego i politycznego, jak: premier Władysław Grabski, gen. Józef Haller, kardynał August Hlond - prymas polski, prezydent Ignacy Mościcki, Ignacy Jan Paderewski, Józef Piłsudski, metropolita krakowski Adam Sapieha, premier i działacz ludowy Wincenty Witos.</u>
          <u xml:id="u-264.4" who="#BohdanPilarski">Wysoka Izbo! Drugim ważnym, jak już podkreśliliśmy, orderem polskim był Order Wojenny Virtuti Militari, jeden z najpiękniejszych, najszlachetniejszych w swojej istocie, w swoim kształcie i w swojej wymowie. Również nie szafowano nim za bardzo. Został on przyznany Józefowi Poniatowskiemu, Kościuszce, gen. Wierchorskiemu. Zaledwie 60 kawalerów otrzymało ten order.</u>
          <u xml:id="u-264.5" who="#BohdanPilarski">Wreszcie - również jeden z najpiękniejszych - Order Polonia Restituta, odnowiony 4 lutego 1921 r.; jest to również ważna data. Pierwszymi kawalerami tego orderu stali się: Beck, Dmowski, kardynał Kakowski, Reymont, Wyczółkowski, Żeromski, Paderewski. Był to order o szerokim niejako zakresie.</u>
          <u xml:id="u-264.6" who="#BohdanPilarski">Chciałbym wskazać, Wysoka Izbo, że wszystkie te ordery, te trzy przynajmniej, pojawiały się w dość istotnym momencie polskiej historii, polskich dziejów i polskiej kultury.</u>
          <u xml:id="u-264.7" who="#BohdanPilarski">Kończąc, chciałbym poprzeć pomysł ustanowienia Orderu Wolności. Muszę przyznać, że w dyskusji w klubie zdania na ten temat były podzielone. Niektórzy koledzy uważali, że zgłaszamy ten projekt za wcześnie, że niejako sami sobie chcemy ten order przyznać. Nie podzielam tego stanowiska. Uważam, że ten order powinien być udokumentowaniem nowych czasów, bo każda ważna epoka powinna być udokumentowana, powinna mieć swój symbol patriotyczny. Sądzę, że my, ludzie opozycji, którzy walczyliśmy z systemem totalitarnym, generalnie na ustanowienie tego orderu zasłużyliśmy, co wcale nie oznacza, że mamy przypinać go na własne piersi.</u>
          <u xml:id="u-264.8" who="#BohdanPilarski">Wysoka Izbo! Nie dziwię się kolegom z lewicy, że ten pomysł im nie odpowiada. Nie dziwię się, że kolega Sobotka protestował i wypowiadał się krytycznie. Nam, ludziom opozycji z tamtych lat, również nie odpowiadały ordery z czerwoną gwiazdą, sierpem i młotem. Jednak w dzisiejszych czasach, które uważamy za ważne i przełomowe, chcielibyśmy mieć order na miarę naszych czasów - Order Wolności.</u>
          <u xml:id="u-264.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Stefan Pastuszewski, „Chrześcijańska Demokracja”. Następnym mówcą będzie pan poseł Aleksander Małachowski, „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W art. 1 ust. 1 ustawy o orderach i odznaczeniach jest zawarte bardzo istotne stwierdzenie, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ciągłość tradycji narodowych w wyróżnianiu zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć. Koresponduje to jednak z chęcią znacznej części narodu do oderwania się od tradycji PRL, które, chcąc czy nie chcąc, stanowią pewien element, nawet porównywany do ciernia, tkwiący w naszej historii. Czy zasługi, cnoty obywatelskie i wybitne osiągnięcia tego okresu również chce się kontynuować? Dlatego uważam, że art. 1 ust. 1 należy zmienić. Proponujemy zastąpić go następującą formułą: „Rzeczpospolita Polska zapewnia wyróżnianie zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć”. Efektem bezkrytycznej filozofii ciągłości nadawania orderów jest zachowanie Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to przecież order ustanowiony przez Edwarda Gierka 10 kwietnia 1974 r. Wnosimy więc o likwidację tego orderu, a przyznawanie cudzoziemcom Orderu Odrodzenia Polski, jak to było w II Rzeczypospolitej, do której nawiązujemy. W związku z tym należy odpowiedni passus z art. 13 przenieść do art. 12 i umożliwić nadawanie Orderu Odrodzenia Polski również cudzoziemcom.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#StefanPastuszewski">Zgłaszamy stanowczy sprzeciw wobec art. 5. Osoba otrzymująca order, odznaczenie czy zaszczytne wyróżnienie przyznawane przez obce państwo sama powinna ocenić, czy je przyjąć czy nie. Ingerencja prezydenta jest tylko formalna i stanowi nadmiar troski o dobre imię obywateli. Co jednak będzie, gdy obywatel przyjmie order bez zgody prezydenta? Tego ustawa nie określa, a więc art. 5 jest bezprzedmiotowy, uwłaczający nawet godności głowy państwa. Czy np. przyjęcie Nagrody Nobla również wymagać musi zgody prezydenta?</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#StefanPastuszewski">Art. 6 nie uwzględnia osób, które obecnie zostały zrehabilitowane. Ich wojenne zasługi można obecnie, chociaż pośmiertnie, uhonorować. Zmiana ustroju, zerwanie z totalitarnym systemem sprawia, że osoby, które przez lata były wyrzucone poza nawias społeczeństwa, teraz dopiero można nagrodzić za działalność wojenną. Jest to gest czysto symboliczny, ale niezbędny. Należy więc do art. 6 dodać następujący passus: „jeżeli postępowanie rehabilitacyjne nie postanowiło inaczej”.</u>
          <u xml:id="u-266.3" who="#StefanPastuszewski">Sprzeciw budzi również automatyczne, przez sam fakt wyboru, przyznawanie orderów prezydentowi z tytułu pełnienia funkcji. Idzie tu o Order Orła Białego oraz Order Odrodzenia Polski.</u>
          <u xml:id="u-266.4" who="#StefanPastuszewski">W przypadku art. 36 proponujemy rozważyć, czy pozbawianie orderów może nastąpić tylko z inicjatywy prezydenta. Chciałoby się rzec „łaska pańska na pstrym koniu jeździ”, co jeszcze umożliwia ogólnikowy pkt 2 ust. 1 art. 36. Według niego wszyscy, którzy dopuszczą się jakiegokolwiek bliżej nie określonego czynu, mogą być uznani jednoosobowo, przez prezydenta, za niegodnych ich posiadania. Wnoszę więc o zmianę art. 36 oraz ustalenie zasad, według których nie można jednoosobowo pozbawiać orderów i odznaczeń. Jest to wyjątkowo niedemokratyczne, stanowi wstęp do działań autorytarnych.</u>
          <u xml:id="u-266.5" who="#StefanPastuszewski">Klub Poselski „Chrześcijańska Demokracja” głosować będzie za zmodyfikowanymi w wyniku tej debaty ustawami o orderach i odznaczeniach.</u>
          <u xml:id="u-266.6" who="#StefanPastuszewski">Osobiście głosować będę za poprawką mniejszości o Krzyżu Narodowego Czynu Zbrojnego oraz Orderze Wolności.</u>
          <u xml:id="u-266.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Aleksander Małachowski, „Solidarność Pracy”. Następnym mówcą będzie pan poseł Janusz Korwin-Mikke, Unia Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tylko kilka słów. Bardzo mnie niepokoi pomysł, ażeby już dzisiaj, 3 lata po zmianie ustroju, nadawać order za walkę z systemem nie do końca przezwyciężonym, ażeby ludzie, którzy działali dla wyzwolenia Polski, dzisiaj, natychmiast, musieli być za to odznaczani. Przecież nie to było celem ich działania. 52 lata temu znalazłem się po raz pierwszy w więzieniu komunistycznym i muszę powiedzieć, że ja, choć teoretycznie spędziłem w tych więzieniach sporo czasu, nie przyjąłbym takiego odznaczenia. Wydaje mi się bowiem, że nie po to toczyliśmy walkę o demokrację, żeby dzisiaj, 3 lata po tym, brać te ordery. Jeżeli zgodziłbym się na nadawanie takich orderów, to pośmiertnie. Dałbym taki order ludziom takim jak Jan Józef Lipski czy ks. Popiełuszko, ludziom, których nazwiska są symbolem walki o demokrację. Natomiast to, ażebyśmy my, ludzie tego obozu czy frontu antykomunistycznego, wypinali piersi do orderów, to mnie niepokoi. Dlatego nasz klub bez entuzjazmu wita ten wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#AleksanderMałachowski">Natomiast chcę kolegom z prawej strony sali powiedzieć, że sprawy NSZ dla was, ludzi młodych, są być może jednoznaczne. Jesteście wyznawcami pewnej ideologii i oczywiście tamte czasy wydają się wam czymś bajecznym. Jednak dla mnie, żołnierza Armii Krajowej, który uczestniczył w śledztwach prowadzonych przeciwko ludziom z NSZ o mordy polityczne, ta sprawa nie jest jednoznaczna. Ale wiem, że nie można tego upowszechniać, nie można tego rozciągać na wszystkich ludzi z NSZ. Ja sam wyszedłem z oddziału Armii Krajowej, który powstał z NOW, ale część kolegów podporządkowała się rozkazom o ujednoliceniu, o stworzeniu Armii Krajowej, część nie. I to właśnie wśród tych, którzy się nie podporządkowali, miały miejsce te dramatyczne wydarzenia, kiedy dopuścili się oni mordów politycznych. Umiem wskazać wdowy i sieroty po tych ludziach, których zamordowano. To nie jest więc tak, że sprawa nie jest wieloznaczna. Ona jest wieloznaczna. I myślę, że jeśliby Izba podjęła taką decyzję — bo nie wykluczam, że taka decyzja może być podjęta, zadecyduje większość — to trzeba by w tym wypadku szczególnie starannie badać każdy przypadek nadawania takiego orderu. Oczywiście to może dotyczyć także i Armii Krajowej, uczestniczyłem także w przypadkach śledztwa przeciwko żołnierzom Armii Krajowej, nie uczestniczyłem w takich przypadkach na moim terenie, nie było tego typu przypadków w stosunku do Batalionów Chłopskich. One na ogół podporządkowały się, były czyste. Ale po prostu mówię, że nie trzeba koniecznie być komunistą i zwolennikiem propagandy eneszetowskiej, żeby na dźwięk słów: order NSZ słyszeć pewien dzwonek alarmowy. To tylko o to chodzi. Oczywiście, jeżeli przyznaliśmy członkom NSZ uprawnienia kombatanckie, to nie ma powodu, ażeby ich pozbawiać równych szans w innych dziedzinach, ale mówię, że w moim mózgu rozlega się dzwonek alarmowy. Bardzo starannie, szczególnie starannie poddawałbym kontroli wszystkie sprawy przyznawania odznaczeń ludziom z NSZ, którzy jednak w naszych oczach — dla was, młodych, to może nic nie znaczy — byli tymi, którzy wyłamali z jednolitego frontu walki z okupantem. Trudno, tego się nie da ukryć. Ci ludzie się nie podporządkowali rozkazom naczelnego wodza, nie weszli razem z nami do Armii Krajowej, a wielu z nich obarczają sprawy bardzo dramatyczne, choć oczywiście w niektórych przypadkach także wątpliwe.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#AleksanderMałachowski">Natomiast absolutnie jestem przeciwny nadawaniu żyjącym ludziom tego Orderu Wolności, bo nie po to ta walka się toczyła, aby teraz brać za to ordery.</u>
          <u xml:id="u-268.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Janusz Korwin-Mikke, Unia Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Temat orderów z reguły budzi spore emocje, bo dla wielu osób jest to jedyne uhonorowanie ich zasług. Chcę powiedzieć, że zgadzam się jednak z Wielce Czcigodnym Posłem Małachowskim, że w tej chwili na Order Wolności za wcześnie. Za wcześnie na dawanie orderów, kiedy jeszcze nie wiadomo, co z tej walki to była nasza walka, a co z tej walki to była walka za zgodą władz, które dobrotliwie pozwalały na takie, a nie inne działania. I mówmy szczerze - represje, jakim byliśmy poddawani, są niczym w porównaniu z represjami ze znacznie dawniejszych czasów, za które ludzie jeszcze nie podostawali orderów. Medal jakiś, jeśli ktoś lubi medale, może być, ale order wydaje mi się pewną przesadą.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#JanuszKorwinMikke">Natomiast nie zgadzam się z Wielce Czcigodnym Posłem Małachowskim w drugiej sprawie, czyli w sprawie NSZ. Określenie: jednolity front w moich uszach źle brzmi i wyłamanie się z jednolitego frontu niekoniecznie musi być czymś złym. Działanie Armii Krajowej, w ogóle dowództwa sanacyjnego, które nie potrafiło wypowiedzieć wojny Związkowi Sowieckiemu i tym samym uznać, że jest z nim w stanie wojny, niezupełnie jednoznaczna działalność kierownictwa AK w tej sprawie, wszystko to powoduje, że żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych mieli prawo, w moim przekonaniu, o ile znam ówczesne realia, postępować jak postępowali, nie podporządkować się jednolitemu frontowi.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#JanuszKorwinMikke">Przy okazji nadawania orderów, gdzie honoruje się jednak sam wysiłek żołnierski, a nie działania polityków, bo to jest zupełnie inna sprawa, trzeba sobie zadać pytanie: czyj to jest order? Jeżeli jego nadawanie jest kontrolowane przez władze polskie, to przecież nie jest to order nadawany automatycznie każdemu członkowi NSZ, tylko jest on nadawany za konkretne zasługi. I to jest sprawa, nad którą, rozumiem, władze będą miały kontrolę, choćby przy kontroli Kapituły tego orderu. Natomiast ta sprawa od razu pociąga za sobą sprawę Krzyża Batalionów Chłopskich. I znowu jest dokładnie to samo pytanie: czy władze państwowe mają kontrolę nad Kapitułą, czy jest to order partyjny, bo przecież nie wszyscy żołnierze Batalionów Chłopskich zapisaliby się do ZSL czy obecnie do PSL? A Kapituła ta została utworzona parę lat temu, w warunkach nie całkiem, że tak powiem, wolnej państwowości, która zresztą do dzisiaj naszym zdaniem nie całkiem jest wolna. Stąd właśnie wątpliwości, które będziemy mieli przy głosowaniu nad tą ustawą, dlatego też będziemy głosowali przeciwko wnioskowi mniejszości o ustanowieniu Orderu Wolności. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#HenrykBąk">Lista mówców przemawiających w imieniu klubów została wyczerpana. Przystępujemy do wysłuchania wystąpień indywidualnych.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Zbigniew Siemiątkowski, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak się złożyło, że my faktycznie o sprawach trudnych nie potrafimy rozmawiać spokojnie. Każdego, kto ma inne zdanie, w tym wypadku np. na temat dziejów i historii Narodowych Sił Zbrojnych, adwersarze potrafią tylko obrzucać inwektywami. Ja niezależnie od tego, co panowie będziecie sądzili po moim wystąpieniu, należę do tych, którzy uważają, że Narodowe Siły Zbrojne nie zasługują na to, żeby ich członków honorować specjalnym krzyżem na równi z żołnierzami Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Tu ktoś powiedział, że kuriozalnym argumentem jest powoływanie się na to, że ta organizacja powstała z secesji. Tak, powstała z secesji 20 września 1942 r., kiedy to część, znaczna część — 60 tys. żołnierzy Narodowej Organizacji Wojskowej, w większości komend okręgów, nie podporządkowała się rozkazowi o scaleniu z Armią Krajową. I tu można mieć różne zdanie na ten temat. Ja tylko pozwolę sobie przytoczyć rozkaz naczelnego wodza, gen. Władysława Sikorskiego z 15 sierpnia 1942 r., który mówi, co naczelny wódz i czynniki miarodajne myślały na temat secesjonistów i tych, którzy nie podporządkowują się legalnym władzom państwa podziemnego: „Organizacje wojskowe uchylające się od podporządkowania dowódcy Armii Krajowej nie będą uznawane przez władze polskie. Udział żołnierzy Armii Krajowej w takich organizacjach jest zakazany. Żołnierze Armii Krajowej, którzy pomimo rozkazu będą nadal należeć do nie uznawanych przez dowódcę Armii Krajowej organizacji wojskowych, zostaną pociągnięci do odpowiedzialności sądowo-karnej”.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Można mieć różne zdania. Myślę, że komentarz sam w sposób jednoznaczny się nasuwa. Mówiono już tutaj — mówił o tym bardzo pięknie pan poseł Małachowski — że na niektórych przynajmniej żołnierzach, na niektórych oddziałach ciąży zarzut rozpętywania walk bratobójczych. I tu można mieć różne zdania na temat roli, jaką odegrała Armia Ludowa czy wcześniej Gwardia Ludowa w podziemiu. Jednak naczelny dowódca, komendant główny Armii Krajowej też miał na ten temat zdanie, kiedy po mordzie na grupie żołnierzy Gwardii Ludowej pod Borowem w swoim specjalnym rozkazie opublikowanym w Biuletynie Informacyjnym z 18 września 1943 r. stwierdzał jednoznacznie: „Komendant sił zbrojnych w kraju informuje, że zostało z absolutną pewnością ustalone, iż oddziały sił zbrojnych w kraju nie mają nic wspólnego z ohydnym wymordowaniem w dniu 5 sierpnia br. oddziału tzw. Armii Ludowej pod Borowem w woj. lubelskim”.</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jeżeli nawet dowódca Armii Krajowej wydał taki rozkaz, to prawdopodobnie ten fakt musiał się odbić szerokim echem w podziemiu i wywołał wiele kontrowersji, co zmusiło Komendę Główną Armii Krajowej do oficjalnego odcięcia się od mordu na żołnierzach Gwardii Ludowej. Mówił tutaj o tym pan poseł Małachowski, nie wymieniając nazwisk, ale ja pozwolę sobie z tego miejsca wymienić nazwiska ludzi, którzy ponieśli śmierć z rąk Narodowych Sił Zbrojnych, bądź — inaczej mówiąc — na tych środowiskach ciąży uzasadnione podejrzenie, iż stali za jedną z najbardziej ohydnych zbrodni, jaka miała miejsce w okresie okupacji. Tą sprawą zajmował się kontrwywiad Armii Krajowej. Dokumenty, dowody, jeśli ktokolwiek by się nimi interesował, można znaleźć w wydawnictwach źródłowych do historii Armii Krajowej, publikowanych przez Instytut Historyczny im gen. Sikorskiego. Chodzi mi mianowicie o wydanych w ręce hitlerowców prof. Marcelego Handelsmana i Halinę Krahelską oraz o zamordowanego w ohydny sposób wraz z żoną inżyniera Jerzego Makowieckiego i dr. Ludwika Widerszala, którzy byli współpracownikami Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Byli oni jednocześnie współredaktorami oficjalnego Biuletynu Informacyjnego Komendy Głównej Armii Krajowej. Niedwuznacznie dowody wskazują, iż ponieśli oni śmierć za publikowanie takich a nie innych materiałów na temat NSZ na łamach Biuletynu Informacyjnego, a szczególnie za materiał, który został opublikowany po mordzie pod Borowem, zatytułowany w sposób dający dużo do myślenia: „Narodowe Siły Zbrojne potępione”.</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jednak trzeba też powiedzieć, że różnym żołnierzom z Narodowych Sił Zbrojnych dawano jeszcze szanse w okresie okupacji, żeby się znaleźli w rodzinie podziemnego państwa polskiego i żeby zostali przyjęci w szeregi Armii Krajowej. Komenda Główna Armii Krajowej, jak również czynniki miarodajne państwa podziemnego, toczyły długie, żmudne rokowania na temat powtórnego scalenia tych oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych, które nie weszły po akcji scaleniowej w 1942 r. w skład Armii Krajowej. Doszło do formalnego podpisania porozumienia 7 marca 1944 r. kiedy to został wydany rozkaz komendanta głównego Bora-Komorowskiego pod znamiennym tytułem: „Żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych, witam was w szeregach Armii Krajowej”.</u>
          <u xml:id="u-272.4" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jaka była odpowiedź Narodowych Sił Zbrojnych? Odpowiedzią była kolejna fronda większości komend okręgów, w tym wypadku Narodowych Sił Zbrojnych. Mało tego, że nie podporządkowały się one rozkazowi scalenia z Armią Krajową, to doprowadziły do wyprowadzenia części oddziałów byłej Narodowej Organizacji Wojskowej i utworzyły Narodowe Zjednoczenie Wojskowe nie podporządkowujące się czynnikom państwa podziemnego. Można mieć różne zdania na ten temat, czy była to rozbijacka robota w okresie okupacji, czy nie, czy jakiekolwiek względy, o których mówił pan poseł, uzasadniają to, że były jakieś siły, organizacje, które stawiały się poza nawiasem tego państwa.</u>
          <u xml:id="u-272.5" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Mówił tu ktoś, że nie można się odwołać do dowódców, że wyżsi dowódcy Narodowych Sił Zbrojnych w większości zginęli, polegli z rąk okupanta. To wielka przesada. Klasycznym kresem drogi życiowej dowódcy Narodowych Sił Zbrojnych, proszę państwa, była śmierć z ręki własnych podkomendnych. Tutaj mogę podać przykład.</u>
          <u xml:id="u-272.6" who="#komentarz">(Głos z sali: To komunistyczna propaganda.)</u>
          <u xml:id="u-272.7" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Panie pośle, Stanisław Nakoniecznikoff — znana panu pewnie postać — od 1941 r. w ZWZ, szef inspektoratu drugiego w podokręgu północnym Olsztyn obszaru warszawskiego. Wiosną 1942 po ostrym konflikcie z komendą podokręgu został on odwołany ze stanowiska. Nie podporządkował się temu rozkazowi, w wyniku czego został zaocznie oddany pod sąd i skazany na karę śmierci. Od 1942 r. występuje w Narodowych Siłach Zbrojnych pod pseudonimem „Kmicic”, komendant okręgu Mazowsze 2. W kwietniu 1944 r. staje na czele secesji, tej secesji, która jest powtórną secesją. W odpowiedzi zostaje skazany przez tę część, która podporządkowała się Armii Krajowej, na śmierć; zastrzelony przez bojówkę NSZ w Częstochowie 18 października 1944 r.</u>
          <u xml:id="u-272.8" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Myślę, że mógłbym podać sporo takich nazwisk. Na przykład w odpowiedzi na śmierć „Kmicica” jego zwolennicy zastrzelili Antoniego Pacholczyka, z grupy, która weszła do Armii Krajowej. Jeśli ci wszyscy się zgłoszą po krzyż, nie wiem, czy mają dzisiaj moralne prawo do tego, żeby taki krzyż otrzymać.</u>
          <u xml:id="u-272.9" who="#ZbigniewSiemiątkowski">I ostatnia sprawa, Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych. Ktoś tu powiedział, że ta brygada nie maszerowała na zachód. Pozwolę sobie przytoczyć rozkaz dowódcy tejże brygady Antoniego Dąbrowskiego — Bohuna: „Dla ratowania brygady porozumiałem się z dowódcą fortyfikacji niemieckich, aby przejść ich linie na zachód. Tym samym weszliśmy w stan nieprowadzenia walki na czas nieograniczony”.</u>
          <u xml:id="u-272.10" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jest to rozkaz z 19 stycznia 1945 r.</u>
          <u xml:id="u-272.11" who="#ZbigniewSiemiątkowski">W tym czasie II korpus walczy w północnych Włoszech, dywizja karpatczyków zdobywa Bolonię. W tym samym mniej więcej czasie zaczyna się, jak państwo pamiętacie, ofensywa styczniowa. W miesiąc później żołnierze I Armii Wojska Polskiego będą walczyli na Wale Pomorskim, w 2 miesiące później żołnierze II Armii Wojska Polskiego będą forsowali Nysę i gdzieś pod Budziszynem będą rozjeżdżani przez czołgi armii feldmarszałka Schörnera, którą to armię spotkała na swoim szlaku brygada, gdy maszerowała przez Śląsk, Sudety i północne Czechy.</u>
          <u xml:id="u-272.12" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Aby nie było złudzeń, można sięgnąć do źródeł historycznych — i to nie proweniencji komunistycznej, ale właśnie wydawanych przez środowisko Narodowych Sił Zbrojnych w Kanadzie — gdzie można znaleźć na przykład nazwiska niemieckich oficerów łącznikowych, którzy towarzyszyli tej półtoratysięcznej brygadzie w jej drodze do północnych Czech: kapitan Paul Fuks — łącznik z radomskim gestapo; kapitan Haff — oficer łącznikowy Armii „Środek”.</u>
          <u xml:id="u-272.13" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Stawiam pytanie: Jeżeli zjawią się ci, którzy byli w ośrodku w Libic w Sudetach — gdzie zorganizowano specjalne kursy dla skoczków i radiooperatorów, którymi dowodził oberleutnant Mach, i których przerzucono (pierwszy przerzut był w nocy z 13 na 14 lutego 1945 r.) przez linię frontu wschodniego — czy też otrzymają krzyż? Czy ich także uhonorujemy? Czy postawimy ich w jednym szeregu z żołnierzami Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej?</u>
          <u xml:id="u-272.14" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Myślę, Wysoka Izbo, że stosunek do Narodowych Sił Zbrojnych to nie jest wyraz postawy politycznej, jest to, po prostu, wyraz pewnego smaku, nic innego.</u>
          <u xml:id="u-272.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#HenrykBąk">Głos zabierze pan poseł Ryszard Czarnecki, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Następnym mówcą będzie pan poseł Zygmunt Mogiła-Lisowski, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W nawiązaniu do wypowiedzi mojego przedmówcy chciałbym stwierdzić, że mówił on także do historyków. Chcę poinformować pana posła, a także Wysoką Izbę, że za wydanie w ręce niemieckie profesora Handelsmana i innych osób, które wymienił mój przedmówca, odpowiedzialny jest, według zapisów stenograficznych, według na przykład książek pana profesora Tereja, które, jak sądzę, są panu znane, Ryszard Jamontt, żołnierz akowskiej „dwójki”. I pytanie: Dlaczego pan poseł kłamie? Na to pytanie, sądzę, powinien pan nam odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#RyszardCzarnecki">Panie i Panowie Posłowie! Odniosę się tylko do jednego fragmentu omawianego projektu ustawy. Chcę bardzo podziękować Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej za autopoprawkę do sprawozdania, która mówi o ustanowieniu Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego, wprowadzonego przed 58 laty przez Narodowe Siły Zbrojne.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#RyszardCzarnecki">Należy to traktować, w moim przekonaniu i w przekonaniu członków Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego (ale widzę, na szczęście, że także wielu posłów z innych klubów) jako formę zadośćuczynienia żołnierzom i dowódcom Narodowych Sił Zbrojnych. Zadośćuczynienia spóźnionego, dokonanego po półwieczu, ale bardzo potrzebnego.</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#RyszardCzarnecki">Narodowe Siły Zbrojne były tą formacją wojskową, ideową i polityczną, która wniosła poważny wkład w walkę z niemieckim okupantem w czasie II wojny światowej, a następnie z nowym, sowieckim agresorem. Obok Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich były najliczniejszym, zbrojnym ramieniem Polski podziemnej. Po wojnie, wraz z Narodowym Zjednoczeniem Wojskowym i WIN, stawiły czoło temu, co w czasie powstania warszawskiego określano jako czerwoną zarazę. NSZ walczyły, kiedy trzeba było, na dwóch frontach, to prawda. Nie dlatego, że tak chcieli żołnierze NSZ, ale dlatego, że taki właśnie, tragiczny, był los Polski w tym czasie.</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#RyszardCzarnecki">Po wojnie - o czym panowie postkomuniści już nie mówili - komunistyczne UB najzacieklej ze wszystkich formacji zbrojnych polskiego państwa podziemnego tropiło żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Tysiące ich zginęło w więzieniach, wśród nich Tadeusz Łabędzki, którego siostrzeniec jest dzisiaj posłem Rzeczypospolitej. Mówię o pośle Stefanie Niesiołowskim ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.8" who="#RyszardCzarnecki"> Szkoda, że nie ma w tej chwili na sali pana marszałka Wiesława Chrzanowskiego, który był żołnierzem Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Może mógłby powiedzieć więcej na ten temat. Na pewno więcej niż panowie postkomuniści. </u>
          <u xml:id="u-274.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.10" who="#RyszardCzarnecki">Dziesiątki tysięcy tych ludzi trafiło na lata za kraty. Wielu zmuszono do emigracji. Nie wyjechali oni, jak powiedział pan poseł Sobotka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, lecz zmuszono ich do emigracji, a potem skazano żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego na inną karę śmierci - śmierci cywilnej, poprzez oszczerstwa, kłamstwa, potwarze. W najlepszym wypadku, w latach sześćdziesiątych i później, na przemilczenie. Poświęcono temu wiele ton papieru i farby drukarskiej. I w tym koncercie nienawiści, który wtedy miał miejsce - niestety, nie spodziewałem się, że będzie miał miejsce także na tej sali - zabierali, i niestety także teraz zabierają głos, ludzie z różnych środowisk politycznych, złączeni wszak służbą nieprawdzie, a może i kompleksem winy.</u>
          <u xml:id="u-274.11" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie mogę się zgodzić z opinią posła Zdrady, mówiącego w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, który opowiedział się zarówno przeciw Krzyżowi Batalionów Chłopskich, jak i Krzyżowi Narodowego Czynu Zbrojnego. Zapewne ma to w części racjonalne przesłanki, jako że AK była armią oficjalną, regularną, choć podziemną, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne były zaś formacjami wojskowo-politycznymi. Jednak czy naprawdę dziś - 47 lat po zakończeniu wojny - jest czas na to, aby jak w PRL dzielić żołnierzy Polski podziemnej, dzielić kombatantów na lepszych i gorszych, na tych, co przelewali krew i na krzyż zasługują, i na tych, co przelewali krew, ale na krzyż nie zasługują? Skończmy wreszcie z podziałami, które były znakiem PRL, symbolem komunistycznej historiografii i wizji historii.</u>
          <u xml:id="u-274.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.13" who="#RyszardCzarnecki"> Uszanujmy pluralizm nie tylko w tej Izbie, nie tylko pluralizm polityczny III Rzeczypospolitej, ale i w odniesieniu do tamtych czasów, widząc nie tylko Armię Krajową, ale także Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne. Uszanujmy, Wysoka Izbo, pamięć tych żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, którzy dziś bronić się już nie mogą, bo zginęli z rąk Niemców czy Sowietów lub zamknięto im na zawsze usta, panie pośle Sobotka, w komunistycznych więzieniach.</u>
          <u xml:id="u-274.14" who="#RyszardCzarnecki">Jeżeli mówimy o NSZ, panowie postkomuniści, to mówmy prawdę, choć dla was jest to szczególnie trudne, jeżeli w ogóle możliwe. Mówmy o odbijaniu z więzień komunistycznych przez żołnierzy NSZ także żołnierzy AK i BCh, którzy tam byli uwięzieni, także chłopów, którzy nie chcieli kolektywizacji, a także o tym, że Brygada Świętokrzyska NSZ, o której tu tyle powiedziano, którą usiłował opluć poseł z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, uwolniła z rąk Niemców właśnie obóz w Holiszowie w Czechosłowacji - uwalniając około 1000 więźniarek: Francuzek, Polek i Żydówek.</u>
          <u xml:id="u-274.15" who="#RyszardCzarnecki">Narodowe Siły Zbrojne nie były - może warto to podkreślić, aby znaleźć wspólny język - formacją klasową, panowie z lewicy, burżuazyjną, jak byście powiedzieli. Otóż 90% żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych pochodziło z polskich wsi. To warto w tym momencie i w tym miejscu podkreślić.</u>
          <u xml:id="u-274.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-274.17" who="#RyszardCzarnecki">Wiem, że sprawa jest trudna, ale bardzo proszę pozwolić mi skończyć.</u>
          <u xml:id="u-274.18" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Siemiątkowski: Chciałem pewne sprawy wyjaśnić.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, lista jest otwarta, proszę się zapisać do dyskusji, a nie wykrzykiwać z ławy poselskiej. Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#HenrykBąk">Proszę kontynuować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#RyszardCzarnecki">I nie wy, posłowie sojuszu lewicy, właśnie nie wy powinniście się wypowiadać, czy żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych należą się te skromne, symboliczne krzyże. Gdybyście mieli choć trochę taktu, powinniście w czasie głosowania nad tą sprawą wyjść z sali. Poseł Małachowski nie, ale wy właśnie powinniście wyjść z sali.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#komentarz">(Protesty na sali)</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#RyszardCzarnecki">Ale rozumiem, dlaczego z taką zaciekłością posłowie postkomunistyczni zwalczają dziś już nie żywych członków NSZ, ale pewien mit, legendę Narodowych Sił Zbrojnych - ponieważ ona uosabia w dalszym ciągu ideę Polski niepodległej. To jest przyczyna.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Zygmunt Mogiła-Lisowski, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Siemiątkowski: Chciałem wyjaśnić...)</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#HenrykBąk">Chwileczkę, panie pośle, proszę poczekać, wyczytałem nazwisko kolejnego mówcy. Kiedy pan poseł Mogiła-Lisowski skończy swoją wypowiedź, udzielę panu głosu.</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ja z dużymi jakimiś wewnętrznymi oporami chciałem wystąpić.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">Wysoka Izbo! Chciałbym przedstawić swoje stanowisko wobec ustawy o orderach i odznaczeniach. Odnośnie do Krzyża Armii Krajowej, to jego istnienie uzasadnia nie tylko tradycja tego odznaczenia, ale także to, że Armia Krajowa była częścią polskich sił zbrojnych, tj. oficjalnym, konspiracyjnym wojskiem polskim, apolitycznym, podlegającym rozkazom oficjalnego rządu polskiego na emigracji. Armia Krajowa nie stanowiła formacji zbrojnej jednego ugrupowania politycznego. Jest rzeczą historycznie uzasadnioną i znaną, że organizacja BCh wchodziła w skład sił Armii Krajowej i podlegała temu samemu rządowi na emigracji. Od 1944 r. również większość Narodowych Sił Zbrojnych wchodziła w skład sił zbrojnych Armii Krajowej, podporządkowując się dowództwu Armii Krajowej.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">Wysoki Sejmie! Sam jako siedemnastoletni chłopak walczyłem w czasie wojny, wtedy to już było w radomskim, razem z żołnierzami NSZ przeciwko Niemcom. I głośno się muszę sprzeciwić kolegom, którzy w sposób w pewnym sensie niewybredny atakują pamięć kombatancką, pamięć współwalczących żołnierzy z tamtego okresu. Prosiłbym, żebyśmy w tym właśnie wypadku pohamowali swoje instynkty w jakimś stopniu, i nie rewanżowali się w politycznych zapatrywaniach. Właśnie dlatego, że tych wszystkich żołnierzy łączył wspólny czyn zbrojny o wolność kraju, należy się żołnierzom BCh i NSZ ten sam krzyż, ale Krzyż Armii Krajowej, to znaczy krzyż, który jest nadrzędnym, apolitycznym symbolem wojska podziemnego, w skład którego wchodziły ugrupowania o różnych zapatrywaniach politycznych.</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#ZygmuntMogiłaLisowski">W związku z tym wnoszę, Wysoki Sejmie, projekt poprawki do ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (druk nr 353). Wnoszę o skreślenie: w art. 6 ust. 1 całej treści pkt. 8; w art. 6 ust. 3 słów: „oraz Krzyż Batalionów Chłopskich”; w art. 6 ust. 4 słów: „oraz Krzyża Batalionów Chłopskich”, a po słowach: „Armii Krajowej” dodaje się kropkę. Jednocześnie wnoszę o wykreślenie w całości pkt. 1 i 2 autopoprawki komisji (druk nr 353A).</u>
          <u xml:id="u-278.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#HenrykBąk">Czy to będzie oświadczenie osobiste?</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Siemiątkowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#HenrykBąk">Bardzo prosiłbym o zachowanie spokoju podczas oświadczeń, żeby atmosfera się nie pogarszała. Sprawy są bardzo ważne i powinniśmy spokojnie dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#HenrykBąk">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Mogę zapewnić pana marszałka i Wysoką Izbę, że przynajmniej z mojej strony nie padną żadne słowa, które podgrzałyby atmosferę na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Byliście państwo świadkami, jak w swoim wystąpieniu - tuż po moim wystąpieniu - pan poseł Czarnecki pozwolił sobie użyć pod moim adresem pewnego obelżywego słowa, nazywając mnie kłamcą. Nie będę podejmował tutaj merytorycznej dyskusji z panem posłem. Jestem gotowy wszędzie indziej, na gruncie przez pana wskazanym, dyskutować merytorycznie, z powołaniem się na źródła historyczne, udowodnić, że to, co mówiłem, ma swoje uzasadnienie w tych źródłach. I niezależnie od tego, czy pan będzie kiwał głową czy nie, to fakty jednak przemawiają przeciwko tezom, które pan głosił.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Ubolewam tylko, że pan występując po mnie nie podjął ze mną żadnej merytorycznej dyskusji i tylko pozwolił sobie rzucić obelżywe słowo pod moim adresem. Ale jednocześnie chciałbym z tego miejsca, Wysoka Izbo, gorąco zaprotestować nie dlatego, że pan poseł nazwał mnie kłamcą, ale dlatego, że chciał przerzucić odpowiedzialność za morderstwo Widerszala i jego towarzyszy na kontrwywiad Armii Krajowej. To jest niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#komentarz">(Poseł Piotr Walerych: NSZ nie ma z tym nic wspólnego, drogi panie, nic.)</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#HenrykBąk">Kolego pośle, proszę o zachowanie spokoju. Proszę się zapisać do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Józef Jacek Pawelec, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Adam Sengebusch, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czuję się w obowiązku powiedzieć kilka słów na temat Orderu Wolności, ponieważ byłem jednym z jego wnioskodawców.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#JózefJacekPawelec">Tradycją I i II Rzeczypospolitej było wprowadzanie osobnych orderów, odpowiednio — Orderu Orła Białego i Krzyża Niepodległości. Uważaliśmy, że konsekwentnie dla upamiętnienia narodzin III Rzeczypospolitej należałoby wprowadzić nowy zupełnie order. Rozumiem w pełni obiekcje niektórych posłów, że nie czas teraz na ordery. Rozumiem posła Małachowskiego, że nie dla orderów prowadził walkę. Tak samo myślałem do niedawna. Zgodziłbym się z jego i wielu posłów stanowiskiem, gdybyśmy w ogóle znieśli ordery, ale proszę zważyć, co działo się choćby 3 maja, ile orderów „wylało się” na piersi rodaków. Przyznawali je ministrowie obrony, spraw wewnętrznych, przyznawał je prezydent. I co to były za ordery? Mamy je niemal wszystkie w tym projekcie ustawy. Poza Orderem Orła Białego są to te same ordery i odznaczenia, które mieliśmy w minionym 45-leciu, bo czymże jest Order Zasługi PRL, enigmatycznie zamieniony na RP, z 1974 r.? Albo Order Polonia Restituta 1944 r. z napisem PRL, bo takie tylko mamy? Albo Krzyż Zasługi PRL? Do 1995 r. przewidujemy wiele innych medali i odznaczeń za Odrę, Nysę, Bałtyk, Berlin itd. Nie sprzeciwialiśmy się zachowaniu tego bagażu, bo to też była Polska, ale uważaliśmy, że przynajmniej jedno odznaczenie powinno być nowe, powinno zaznaczyć, że coś się w tym kraju zmieniło. Umieściliśmy je na czwartym miejscu i zaproponowaliśmy tylko dwie klasy; wyraźnie powiedzieliśmy, że I klasę orderu nadaje się tylko ludziom za walkę o wolność z narażeniem życia lub za wieloletnie więzienie, także pośmiertnie. I nie chodzi tu o ostatnie lata, o „Solidarność”, lecz głównie o tych bezimiennych bohaterów walki podziemnej z lat czterdziestych i pięćdziesiątych, tych z wyrokami śmierci, wywożonych na Sybir, mordowanych w kazamatach UB. Nie mają oni nawet własnych mogił, nie mają nawet krzyży cmentarnych.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#JózefJacekPawelec">Pan prof. Falandysz w liście do posłów napisał, że środowisko naukowe jest przeciwne orderowi. Szkoda tylko, że nie nazwał tego środowiska, bo to, z którym się kontaktuję, jest za. Uważam wręcz, że wykorzystywanie autorytetu nauki w sprawach ewidentnie politycznych godzi w dobre obyczaje środowiska naukowego i powinno być niedopuszczalne. Pan prof. Falandysz powiedział też w komisji, że nie wszyscy walczyli o wolność. Tak, nie wszyscy, on zapewne nie walczył i dlatego jest przeciw. Jednak musimy w końcu sobie jasno powiedzieć, kto walczył, kto się zdobywał na odwagę, kto się narażał, a kto wysługując się obcemu mocarstwu spokojnie opływał w dostatki.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#JózefJacekPawelec">Nie żądamy kary dla tych ostatnich, chcemy tylko wyróżnić odważnych, właśnie tych, którzy patrzyli dalej, kierowali się interesem państwa. Jakie to odznaczenie przyzna pan prof. Falandysz tym odważnym ludziom, tym bezimiennym bohaterom, z których wielu nie ma już pośród nas? Order Polonia Restituta z napisem: PRL, 1944? Byłoby to wielce niestosowne zestawienie kata z ofiarą.</u>
          <u xml:id="u-282.4" who="#JózefJacekPawelec">Wniosek uzyskał na posiedzeniu komisji 5 głosów za, 7 przeciw, ponieważ miał pewne niedoskonałości. Głęboko wierzę, że obecna forma zyska akceptację Izby. Nie możemy tego odkładać ad acta, jako że podstawowa grupa ludzi, która czeka na to odznaczenie, zwyczajnie może się go nie doczekać. Dla tych ludzi uznanie za ich walkę i pracę, za ich nieugiętość, jest ważniejsze od pieniędzy. Takie wnioski nasuwają mi się po lekturze wielu listów, jakie otrzymałem z kraju i z zagranicy.</u>
          <u xml:id="u-282.5" who="#JózefJacekPawelec">Nie zgadzam się z niektórymi wypowiedziami, że odznaczenia nie są ważne. Ma to znaczenie wychowawcze, w ten sposób umacnia się autorytety, których tak bardzo nam brakuje. Nie zgadzam się szczególnie z wypowiedzią pana posła Sobotki dotyczącą tego, że jedne medale się znosi, a inne ustanawia, by je potem znieść. Panie pośle, pan myli pojęcia - medale PRL były odznaczeniami obcymi. Natomiast Krzyż Niepodległości, do którego nawiązuje Order Wolności, jest ewidentnie polski i kawalerowie tego krzyża noszą go dzisiaj z dumą. Zwracają się do mnie, aby restytuować ten order.</u>
          <u xml:id="u-282.6" who="#JózefJacekPawelec">Nie zgadzam się, że Order Wolności jest zagrożeniem, gdyż podzieli społeczeństwo. Jeśli nie dzielić — to co? Kompromis, ale musi on mieć swoją cenę, wyższą niż straty, jakie wynikną z tytułu niepodjęcia kompromisu. To, co dzieje się obecnie w Polsce, jest ciągłym podejmowaniem kompromisów, począwszy od okresu „okrągłego stołu”, i do niczego dobrego nie prowadzi, ponieważ nie spełnia owego podstawowego warunku: kompromis — ale za jaką cenę? Dopóki nie zrozumiemy tej prawdy, wiele jeszcze spraw trzeba będzie na tej sali próbować rozstrzygać. Inni pójdą dalej i szybciej niż my, mimo że wcześniej zaczęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-282.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#HenrykBąk">Czy to jest oświadczenie osobiste?</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#HenrykBąk">Apeluję do pana posła, tak jak do poprzedniego pana posła, o spokojne formułowanie swojej wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W nawiązaniu do wypowiedzi pana posła Siemiątkowskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, chciałbym przypomnieć, że pan poseł stwierdził, że to Narodowe Siły Zbrojne wydały Niemcom prof. Handelsmana i kilka innych osób. Ja stwierdziłem, że zrobił to Ryszard Jamontt, który nie był żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych, a więc w ten sposób zadałem kłam stwierdzeniu pana posła.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#RyszardCzarnecki">Jednocześnie absolutnie nie mogę się zgodzić ze stwierdzeniem pana posła wypowiedzianym przed chwilą, jakobym przerzucił odpowiedzialność za ten czyn na, jak pan powiedział, kontrwywiad AK, ponieważ pan doskonale wie, panie pośle, że była to niesubordynacja jednego tylko żołnierza AK, za którą absolutnie Armia Krajowa nie może, nie powinna, ponosić odpowiedzialności. I pan o tym na pewno doskonale wie.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Adam Sengebusch, Konfederacja Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Potocki, Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#AdamSengebusch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym podzielić się kilkoma uwagami na temat projektu ustawy o orderach i odznaczeniach. Tu chciałbym również podziękować kilku panom, konkretnie z Unii Demokratycznej i ze Stronnictwa Ludowo-Chrześcijańskiego, którzy w swoich przedmowach, podkreślam, przedmowach, pięknie powiedzieli o idei funkcjonowania orderów.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#AdamSengebusch">Przechodząc do rzeczy. Przede wszystkim kontrowersyjne są art. 23 ust. 2 oraz art. 36 ust. 1 projektu ustawy o orderach i odznaczeniach. Z jakiego powodu? Tu ktoś wspomniał o tym, że opracowywany projekt powinien wybiegać w przyszłość. Podążając za tym tokiem rozumowania, chciałbym nie zgodzić się z proponowanym zapisem, aby prezydent z racji wyboru na ten urząd stawał się natychmiast kawalerem Orderu Orła Białego, wielkim mistrzem orderu i przewodniczącym jego Kapituły. Stawiam pytanie: Dlaczego np. nie marszałek Sejmu albo marszałek Senatu?</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#AdamSengebusch">W art. 36 ust. 1 jest zapis, że prezydent może podjąć decyzję o pozbawieniu orderów i odznaczeń z własnej inicjatywy, na wniosek Kapituły Orderów lub wymienionych organów. Kontrowersje wzbudza, moim zdaniem, możliwość pozbawiania orderów jednoosobowo przez prezydenta, bez względu na to, kto nim będzie. Jak zapewne szanowni posłowie wiedzą, znane są przykłady dyktatur prezydenckich, natomiast dyktatur parlamentarnych nie pamiętam. Dlatego byłoby wskazane, aby decydował o tym marszałek Sejmu lub marszałek Senatu.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#AdamSengebusch">I jeszcze odnośnie do przepisu mówiącego o nieodznaczaniu posłów i senatorów w czasie pełnienia przez nich mandatu. Stawiam pytanie: Dlaczego nie? A jeśli zdarzy się, teoretycznie, przypadek, że osoba zasługująca na to odznaczenie będzie pełniła mandat poselski przez kilka kadencji i - tak się tragicznie zdarzy - umrze, to już nigdy nie otrzyma tego orderu? Może przyjęlibyśmy jakąś cezurę wiekową, która pozwalałaby na odznaczenie.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#AdamSengebusch">Przechodząc do ostatniej sprawy. Chodzi o tak kontrowersyjny Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego. Z całym szacunkiem chylę czoło przed panem posłem Maraskiem. Zgadzam się, jest to bardzo potrzebna inicjatywa. Jeśli AK, jeśli BCh, to dlaczego nie Narodowe Siły Zbrojne? Również była to organizacja bardzo silna, mająca wielkie wpływy w dzisiejszych województwach: ostrołęckim, białostockim, lubelskim, rzeszowskim, bialskim; jest to bardzo potrzebne. Proszę jednak, panie pośle Marasek, się nie dziwić, że SLD ma pewne jak gdyby fobie.</u>
          <u xml:id="u-286.5" who="#komentarz">(Głos z sali: To oczywiste.)</u>
          <u xml:id="u-286.6" who="#AdamSengebusch">Jeśli się o tym mówi, to nietrudno się dziwić, że mają fobie w stosunku do organizacji, która nie tylko mówiła, że komunizm to czerwona zaraza, ale i czynnie się jemu przeciwstawiała, prawda?</u>
          <u xml:id="u-286.7" who="#komentarz">(Głos z sali: To była walka.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#HenrykBąk">Pan poseł jest niecierpliwy. Proszę zapisać się do głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#AdamSengebusch">Na koniec chciałbym zwrócić się bodajże do pana posła Siemiątkowskiego. Panie pośle, wiem na pewno, że więcej osób słyszało o walkach frakcyjnych w PPR podczas okupacji. Były dziesiątki zabitych.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#AdamSengebusch">Chciałbym jeszcze zaznaczyć, że źle się stało, że krytykuje NSZ człowiek, właściwie grupa ludzi z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, którzy dzisiaj apelują o rozsądek, o zachowanie tkanki narodowej, o przemysł narodowy. A właśnie żołnierze NSZ myśleli narodowo, widzieli, że burza, którą była okupacja hitlerowska, ta straszna, zbrodnicza burza mija. Niemcy były prawie na kolanach, co żołnierze potwierdzili 5 maja, włączając się w walkę przeciwko Niemcom. Mam tu na myśli Brygadę Świętokrzyską, która tak naprawdę stanowiła, jeśli zastosujemy rachunek liczbowy, jedynie 1/40 Narodowych Sił Zbrojnych. Oni widzieli, że ta chmura, ta burza hitlerowska zniknęła, ale zauważyli również nadchodzącą burzę ze Wschodu, która szła, szła i niestety pozostawiła po sobie jeszcze do dzisiaj kałuże.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Andrzej Potocki, Unia Demokratyczna. Następnym mówcą będzie pan poseł Leszek Biały, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AndrzejPotocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chyba wszyscy otrząsamy jeszcze nogi po spacerach w tej kałuży, o której mówił pan poseł Sengebusch, i mamy trochę mokre skarpetki, co powoduje u nas nerwowy stan.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#AndrzejPotocki">Dyskutujemy nad ustawą, która nie jest najpilniejsza w procesie tworzenia nowego, niepodległego państwa polskiego. Czekają nas problemy istotniejsze. I może ta dyskusja pełni funkcję terapeutyczną, zastępczą, może pozwala nam spacyfikować nasze emocje i przelać w temat historyczny, nieco odleglejszy, zamiast spalać je w sporach naprawdę istotnych i dzisiejszych.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#komentarz">(Poseł Piotr Walerych: Ale w ziemi leżą kości poległych żołnierzy.)</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#AndrzejPotocki">Panie pośle Walerych, z wielką przyjaźnią proszę pana, aby pan dał mi dokończyć myśl, a wówczas będę w stanie prowadzić z panem wszelkie polemiki. Po wyrażeniu połowy mojej myśli dyskutować ze mną nie można.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#AndrzejPotocki">Chciałbym odejść trochę od tego sporu historycznego i przedstawić kilka refleksji, które nasuwają mi się w związku z tym, o czym była mowa. Przecież nie jest tak, że jakaś formacja zbrojna składała się w całości z aniołów, a inna w całości z diabłów. Wojna jest stanem, w którym bardziej niż moralność ważna jest zwartość, skuteczność działania i realizacja celu. I jest dla mnie jasne, że Armia Krajowa zasłużyła na swój krzyż, krzyż ten ustanowiony jest zasadnie, albowiem były to oficjalne siły zbrojne państwa polskiego. Tu wątpliwości być nie może.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#AndrzejPotocki">Losy Krzyża Armii Krajowej, jak państwo doskonale wiedzą, są skomplikowane. Krzyż Armii Krajowej został ustanowiony w latach sześćdziesiątych na wychodźstwie. Był nadawany przez komisję przy Kole Byłych Żołnierzy AK w Londynie. Obecna ustawa przejmuje prawo do nadawania tego krzyża i może warto zaapelować do pana prezydenta Rzeczypospolitej, aby przed wykonaniem tej ustawy zwrócił się także do Koła Byłych Żołnierzy AK w Londynie o symboliczne i formalne przekazanie uprawnień do nadawania tego krzyża.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#AndrzejPotocki">Narodowe Siły Zbrojne oraz Bataliony Chłopskie były oddziałami, które nie stanowiły sił państwa polskiego, w związku z czym nie wydaje mi się uzasadnione honorowanie ich zasług krzyżem o randze odznaczenia państwowego, aczkolwiek zasługi te są niewątpliwe i nie zamierzam ich w tej chwili podważać. To jest największa moja wątpliwość w tej sprawie. Odsuwam zupełnie spór historyczny o rolę i zasady oceny jednostek zbrojnych, zwłaszcza konspiracyjnych. W końcu nie o krzyżu PPR, nie o krzyżu Gwardii Ludowej czy Armii Ludowej tutaj rozmawiamy. Prosiłbym szanownych państwa, abyście zwrócili uwagę, że Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego został ustanowiony nie przez organa państwa polskiego, lecz przez Radę Polityczną NSZ, a więc ciało polityczne i de facto partyjne. To samo dotyczy Krzyża Batalionów Chłopskich ustanowionego przez Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego 28 grudnia 1988 r. Pierwsze dekoracje tym krzyżem odbyły się 1 kwietnia 1989 r. Również jest to odznaka partyjna, trudno w takim razie zestawiać ją z Krzyżem Armii Krajowej.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#AndrzejPotocki">I jeszcze jedno. Przygotowano wniosek o ustanowienie Orderu Wolności — orderu za walkę z komuną. Obawiam się, że przyjęcie tego wniosku spowoduje bardzo negatywną reakcję społeczną. Apeluję do Wysokiej Izby, aby odrzuciła ten wniosek, nie dlatego że nikt na ten order nie zasługuje. To nieprawda. Wiemy doskonale, że zasługuje nań wielu ludzi. I co zabawne, ci właśnie, którzy najbardziej nań zasługują, zapewne nie wypną swych piersi po ten order. Zostawmy więc następnym pokoleniom właściwą, z odpowiednim dystansem, ocenę tej walki i zasady uznawania zasług dla niej. Państwo widzą, że nawet dziś, po 50 latach, trudno ten dystans znaleźć, o czym świadczy dyskusja, którą przed chwilą przeprowadziliśmy.</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#AndrzejPotocki">Chciałbym zaapelować do Wysokiej Izby i formalnie złożyć projekt poprawki, aby usunięto z omawianego projektu ustawy rusycyzmy, jakie się tam znajdują. Nie wolno mówić o znakach orderów, będąc w zgodzie z prawidłową terminologią. Należy mówić o odznakach orderów. Natomiast w miejscach, w których w owej ustawie jest mowa o materialnym przedmiocie symbolizującym przyznanie honorowego wyróżnienia, należałoby mówić o odznakach orderu i odznakach odznaczenia, a nie o orderze i odznaczeniu jako takim. Order bądź odznaczenie są czymś więcej, są instytucją, której, przepraszam za trywialne sformułowanie, metalowy symbol stanowi tylko pewien znak.</u>
          <u xml:id="u-290.9" who="#AndrzejPotocki">I to tyle, Wysoki Sejmie, gdyż każde następne słowo w tej Izbie wiąże się z ryzykiem bardzo ostrych i twardych polemik, a myślę, że kości poległych żołnierzy, o których słusznie mówił pan poseł Walerych, niezależnie od naszej historycznej oceny zasługują na to, aby wspominać o nich z szacunkiem i z odpowiednim skupieniem. Dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-290.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Leszek Biały, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#LeszekBiały">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nie ma dla jednostki piękniejszego dźwięku niż usłyszenie wyróżnionego przez innych własnego imienia i nazwiska.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#LeszekBiały">Ustawa o orderach i odznaczeniach spełnia nadzieje ambicjonalne jednostek i w szczególnych przypadkach grup społecznych. Jest świadomościową próbą czasu i intencji reformy w ujęciu globalnym, perspektywą psychologiczną ludzi wobec państwa, społeczeństwa i samych siebie. Może stać się ukierunkowaniem działań ludzkich i spoiwem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#LeszekBiały">Jest oczywiste, że zmiana kierunku rozwoju Rzeczypospolitej musi znaleźć swą motywację nie tylko materialną, ale moralną i polityczną, musi dać szansę pozytywnego społecznie odbioru przez każdego obywatela naszego państwa, musi stać się przyczyną, elementem rozwoju i skondensowanym efektem demokracji, której celem jest zachowanie, obrona i rozwój godności człowieka.</u>
          <u xml:id="u-292.3" who="#LeszekBiały">W ustawie o orderach i odznaczeniach starano się określić podejście do najbliższej przeszłości, stwierdzając: „Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy uznaje się za zakończone nadawanie orderów i odznaczeń wojennych za dotychczasowe zasługi oraz orderów i odznaczeń społecznych zbiorowościom”. Dodaje się jednak, że dopiero z dniem 8 maja 1995 r. uzna się za zakończone nadawanie, na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, orderów i odznaczeń za czas walki o Polskę w naszym stuleciu. Jest tu miejsce dla powstańców śląskich i wielkopolskich, dla walczących o Odrę, Nysę i Bałtyk, broniących Polski w 1939 r. i w powstaniu warszawskim, męczonych w Oświęcimiu, idących do Polski przez Lenino i zachodnią Europę. Zgodnie z ideałami człowieczeństwa nad każdą krwią trzeba się pochylić i przekazać jej wartości potomnym. Honorując przeszłość, zwracamy się ku przyszłości. Czas nagradzać za budowanie i pracę, którą trzeba zapewnić wszystkim jej potrzebującym.</u>
          <u xml:id="u-292.4" who="#LeszekBiały">Art. 1 ustawy stwierdza: „Rzeczpospolita Polska zapewnia ciągłość tradycji narodowych w wyróżnianiu zasług, cnót obywatelskich i wybitnych osiągnięć”. Ta gradacja pozwala mniemać, że najwyższe ordery Rzeczypospolitej nie staną się nagminnie nadawanym wyróżnieniem. Im będą nadawane rzadziej, tym bardziej będą cenne i godne zabiegów. Należy odejść od wyłącznie biurokratycznej oceny człowieka i zawierzyć społecznej ocenie działań ludzkich. Przy tym należy ukierunkować uwagę społeczną na to, co w rządnym i kulturalnym społeczeństwie wyróżniać należy.</u>
          <u xml:id="u-292.5" who="#LeszekBiały">Pięknie brzmi fragment art. 17 ustawy, który wskazuje, że nagradzać należy za obronę prawa, nietykalności granic państwowych, życia, mienia i bezpieczeństwa obywateli. Jest to jedyny tak konkretnie sformułowany artykuł. Pozostałe, dotyczące postaw obywateli w czasie pokoju, są określeniami natury ogólnej, wymagają, jak sądzę, wypełnienia treścią życia codziennego.</u>
          <u xml:id="u-292.6" who="#LeszekBiały">Art. 12 stwierdza, że Order Odrodzenia Polski wręczać należy za wybitne osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju działalności państwowej i publicznej, szczególnie za zasługi dla umacniania suwerenności i obronności kraju, dla rozwoju gospodarki narodowej, służby publicznej oraz za wybitną twórczość naukową, literacką i artystyczną, a także za wybitne zasługi dla rozwoju współpracy Polski z innymi państwami i narodami.</u>
          <u xml:id="u-292.7" who="#LeszekBiały">Art. 16 podkreśla, że Krzyż Zasługi może być nadany także za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej, ofiarną działalność publiczną i ofiarne niesienie pomocy oraz działalność charytatywną.</u>
          <u xml:id="u-292.8" who="#LeszekBiały">Ordery i odznaczenia za działalność publiczną wymagają właściwej perspektywy czasowej i akceptacji społecznej. I tu rodzą się, i zrodzą później, określone zastrzeżenia i sprzeciwy. Dotyczy to odznaczeń o charakterze wojskowym, tych, które zaproponowali posłowie w trakcie prac nad inicjatywą ustawodawczą. Sądzę, że za wcześnie na Order Wolności preferujący działania antysystemowe ubiegającego półwiecza i służące w zasadzie jednej, przemijającej sprawie. Ustawa o orderach i odznaczeniach ma być przecież stabilnym, kontynuującym tradycję, zwartym systemem budowania postaw ludzkich w Polsce demokratycznej, w której zapewnia się w pełni wolność inicjatywy ludzi.</u>
          <u xml:id="u-292.9" who="#LeszekBiały">Wyraźny sprzeciw musi budzić inicjatywa posła ZChN w sprawie odznaczenia honorującego działalność Narodowych Sił Zbrojnych. Uważam, że obecny stan wiedzy historycznej nie odbarwia ponurej przeszłości tego ugrupowania na tle innych formacji polityczno-wojskowych w Polsce w latach 1939–1945.</u>
          <u xml:id="u-292.10" who="#LeszekBiały">Panie i Panowie Posłowie! Przejmując z Europy osiągnięcia współczesności, zwróćmy uwagę na jej tradycje. Oto XVII-wieczna Anglia po krwawej rewolucji godzi przeciwników i zmusza do współpracy w dwupartyjnym systemie będącym politycznym warunkiem jej ekonomicznej dominacji. Oto porewolucyjna Francja tworzy na początku XIX wieku...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas klubu minął. Proszę zmierzać ku końcowi. Jeśli chce pan dokończyć jakąś myśl, to proszę uprzejmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#LeszekBiały">Oto porewolucyjna Francja tworzy na początku XIX w. nową elitę polityczną składającą się z niedawnych przeciwników i ludzi akceptujących nowy porządek rzeczy. Łączy ich wspólna przynależność do najwyższego odznaczenia państwowego - Legii Honorowej. A jeśliby kogoś nie przekonywała przezorność Europy, może sięgnąć do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, które przeżywszy okrutną wojnę domową scementowały swą jedność i zdobyły hegemonię.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#LeszekBiały">Panie i Panowie! Myślę, że jest w ustawie wyciągnięta dłoń. Art. 13 przepisów wprowadzających ustawę o orderach i odznaczeniach brzmi: „Osoby, które zostały wyróżnione tytułami honorowymi przed dniem wejścia w życie ustawy, zachowują prawo używania związanych z nimi tytułów”. Ten zapis, honorujący dotychczasowe dokonania w życiu społecznym Polski, jest dobrym prognostykiem dla polskiej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#LeszekBiały">Sądzę, że przyjęcie ustawy o orderach i odznaczeniach obala kolejną przeszkodę do zajęcia się przez Sejm sprawami przyziemnymi, tak bardzo potrzebnymi polityce, tzn. dźwigniami rozwoju gospodarczego i polityką społeczną okresu przejściowego. Dobra kondycja społeczna zapewni możliwość korzystania z dobrodziejstw ustawy, którą dziś rozważamy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#GwidonWójcik">Zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#GwidonWójcik">Bezpośrednio po zakończeniu obrad w sali kolumnowej odbędzie się posiedzenie Klubu Liberalno-Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę do godz. 20.05.</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 34 do godz. 20 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#AndrzejKern">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#AndrzejKern">Chciałbym, żebyśmy rozpatrzyli dwa punkty porządku dziennego, tak aby posłowie sprawozdawcy mogli przygotować nam na jutro materiał do głosowania. Jeśli ten plan wykonamy, zmieścimy się w czasie, który jest zaplanowany, i skończymy obrady trochę wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-298.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Dzisiaj jeszcze, czy jutro?)</u>
          <u xml:id="u-298.3" who="#AndrzejKern">To nie mnie to pytanie należy zadać, ale nam wszystkim, dlatego że nie tylko ja decyduję o przebiegu obrad, ale i państwo.</u>
          <u xml:id="u-298.4" who="#AndrzejKern">Kontynuujemy dyskusję nad przedstawionymi przez prezydenta RP projektami ustaw dotyczącymi orderów i odznaczeń. Trwa debata indywidualna. Jako pierwsza głos zabierze pani poseł Maria Dmochowska z Unii Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-298.5" who="#AndrzejKern">Czy jest pani poseł Dmochowska?</u>
          <u xml:id="u-298.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-298.7" who="#AndrzejKern">To może troszkę później udzielimy jej głosu.</u>
          <u xml:id="u-298.8" who="#AndrzejKern">Czy można prosić panią poseł Teresę Liszcz? Pani poseł Teresa Liszcz z Porozumienia Centrum, która jako pilna osoba stawiła się punktualnie.</u>
          <u xml:id="u-298.9" who="#komentarz">(Poseł Teresa Liszcz: Dziękuję za tę pochwałę. Dzisiaj jest mi ona szczególnie potrzebna.)</u>
          <u xml:id="u-298.10" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Ja przede wszystkim w pewnej sprawie proceduralnej. Pan poseł Sobotka był uprzejmy podnieść pewne wątpliwości co do tego, czy autopoprawka Komisji Ustawodawczej i Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, później dołączona do druku sprawozdania, jest rzeczywiście autopoprawką, czy raczej nią nie jest. Pofatygowałam się i mam przed sobą biuletyn, który zawiera sprawozdanie z tego ostatniego posiedzenia połączonych komisji, na którym przyjęliśmy to sprawozdanie. I z tego biuletynu wynika jednoznacznie, że komisje merytorycznie przegłosowały umieszczenie obok Krzyża Batalionów Chłopskich, Krzyża Armii Krajowej także Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego. Ustaliliśmy jednocześnie, że jeżeli do czasu zakończenia przygotowywania sprawozdania nie zostaną dostarczone dokładne dane co do czasu i sposobu ustanowienia tego krzyża, to wtedy nie dołączymy tego do sprawozdania, tylko padnie wniosek z sali. Jednakże pan poseł Marasek dostarczył na czas informacje o dacie i o trybie ustanowienia krzyża. Ta informacja została przeoczona, nie uwzględniono jej w pierwotnym tekście sprawozdania i dlatego uznałam za konieczne dołączenie tej autopoprawki. Tyle, jeśli chodzi o procedurę i los tej autopoprawki.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#TeresaLiszcz">Przy okazji chciałabym zabrać głos w jeszcze jednej sprawie, która mnie trochę martwi. Mianowicie w tej ustawie, w zasadzie słusznie, znieśliśmy tytuły honorowe i zasadę, że jakiekolwiek odznaczenia są przyznawane automatycznie, np. z okazji 20-letniej nienagannej pracy w charakterze nauczyciela czy nauczyciela akademickiego. Ale przy okazji tej słusznej w zasadzie sprawy wydaje się, że pewna rzecz nie jest taka zupełnie oczywista i słuszna. Mianowicie w dotychczasowych przepisach było przewidziane, że honorowi krwiodawcy po oddaniu odpowiedniej ilości krwi otrzymywali Krzyż Zasługi, a poza tym także tytuł: Zasłużony dla Zdrowia. Przy okazji likwidowania tych automatycznych odznaczeń i tytułów honorowych zlikwidowaliśmy również to honorowanie honorowych dawców krwi. Wydaje się, że stała się krzywda tym ludziom i to niedobrze, ponieważ tak się niefortunnie składa, że ostatnio na przestrzeni krótkiego czasu odbieramy tym wspaniałym ludziom, ratującym bezinteresownie życie innych ludzi własną krwią, wiele symbolicznych raczej uprawnień, bo nie śmiem nazwać przywilejami zasłużonych w pełni uprawnień. Pamiętamy, jaki był problem z bezpłatnymi lekami dla tej grupy osób, w końcu otrzymali je, ale w bardzo ograniczonym zakresie. Teraz pozbawiamy ich tradycyjnego już dla nich Złotego Krzyża Zasługi i tytułu: Zasłużony dla Zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#TeresaLiszcz">Próbowałam się zastanowić, gdzie w tekście można byłoby to umieścić, ale doszłam do wniosku, że raczej skoro już konsekwentnie likwidujemy jakikolwiek automatyzm w odznaczaniu, to i w stosunku do tej kategorii osób, ze wszech miar zasłużonej, chyba nie jest możliwe wprowadzenie automatycznego odznaczania. Natomiast chciałabym, żeby usłyszały o tym osoby zainteresowane, że pamiętamy o tej sprawie i że na gruncie obecnych przepisów nie ma żadnych przeszkód, żeby po oddaniu takiej samej ilości krwi, a może nawet mniejszej, również otrzymały Krzyż Zasługi. I tylko pragnęłabym zaapelować z tej trybuny do osób, które są uprawnione do występowania z wnioskami, a więc do administracji służby zdrowia, do wojewodów, ażeby pamiętali przy wysuwaniu wniosków o honorowych dawcach krwi, którzy są ludźmi ze wszech miar godnymi najwyższego szacunku i wdzięczności. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#AndrzejKern">Głos w tej chwili zabierze pan poseł Stefan Niesiołowski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Henryk Strzelecki.</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem zabrać głos tylko w jednej sprawie, mianowicie w sprawie, która wydawała mi się zamknięta i rozstrzygnięta przez historię, w sprawie honoru i przyznania racji żołnierzom narodowego podziemia, organizacji Narodowych Sił Zbrojnych i organizacji pokrewnych.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#StefanNiesiołowski">Uważam, że jest jakaś miara obłudy, panowie z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, jest jakaś miara przyzwoitości. Jeżeli zarzucacie organizacjom Narodowych Sił Zbrojnych, czy szerzej narodowego podziemia, wyłamanie się z pewnej jakby ogólnej koncepcji walki konspiracyjnej z hitlerowskimi Niemcami, które uosabiała Komenda Główna Armii Krajowej, to mogę zrozumieć taki zarzut, ale naprawdę nie w waszych ustach, bo czym była, panowie, Armia Ludowa, która od początku do końca nigdy tej zwierzchności nie uznawała, która od początku do końca prowadziła walkę na własny rachunek, i to walkę z mandatu, za pieniądze, z bronią przysyłaną przez drugiego okupanta Polski,...</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#StefanNiesiołowski">... z którego rąk i od którego kul poległo więcej albo tyle samo Polaków, co z rąk okupanta hitlerowskiego. Miejcie, panowie, odrobinę uczciwości i przyzwoitości.</u>
          <u xml:id="u-301.5" who="#StefanNiesiołowski">Stawiacie zarzut, że Komenda Główna Armii Krajowej, że służby informacyjne Armii Krajowej krytycznie oceniały realizację umowy scaleniowej z NSZ, to prawda, ale, panowie komuniści, co wyście pisali o dowódcach Armii Krajowej, co wyście pisali i mówili o Borze-Komorowskim, o Andersie, wy, wasi antenaci, wasi protoplaści, dzięki którym siedzicie w tych ławach! Miejcie odrobinę godności, odrobinę przyzwoitości i odrobinę wstydu, chyba że się wypieracie tradycji Armii Ludowej, PPR i PZPR! No to powiedzcie to! Ale jeżeli tego nie mówicie...</u>
          <u xml:id="u-301.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-301.7" who="#StefanNiesiołowski">…jeżeli jesteście...</u>
          <u xml:id="u-301.8" who="#komentarz">(Głos z sali: Proszę przywołać do porządku.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#AndrzejKern">Panowie, nie przeszkadzajcie, ja czuwam nad przebiegiem obrad. Pan poseł ma prawo się wypowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: To jest żenujące.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#StefanNiesiołowski">Jeżeli jesteście kontynuatorami PZPR, u której podstaw leżą działania Armii Ludowej, to bierzecie odpowiedzialność także za tamte działania. A przecież Armia Ludowa była organizacją, która w absolutnej wrogości i w absolutnej kolaboracji z okupantem Polski niszczyła narodowe podziemie. I to jest fakt, którego zakłamać się nie da.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#StefanNiesiołowski">Chciałem odpowiedzieć panu posłowi Małachowskiemu, który mówił o mordach politycznych. Panie pośle, niech pan będzie jednak sprawiedliwy. Mord polityczny sugeruje pewnego rodzaju bezprawie. We wszystkich organizacjach były, godne pożałowania, wewnętrzne bardzo trudne sprawy i były wyroki, jak zawsze w czasie każdej wojny, w czasie działalności każdego podziemia, które historia weryfikowała później. Były takie sprawy w AK, były takie sprawy w NSZ — do nich należy oczywiście sprawa „Kmicica”, sprawa Nakoniecznikoffa, ale były takie sprawy przecież także w Armii Ludowej. Czy pan o tym nie wie? Sprawa Mołojca, sprawa Nowotki czy inne tego typu porachunki. Nie stawiajmy więc z tego powodu zarzutu tylko Narodowym Siłom Zbrojnym.</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#StefanNiesiołowski">Pan poseł prosił, żebyśmy dyskutowali merytorycznie. Ja, na ile mogę, staram się dyskutować merytorycznie. Sprawa Borowa polegała przecież na tym - przecież pan też to wie, jeżeli pan wkracza na tereny historii, jeżeli w ogóle w tej dyskusji pojawiają się elementy historyczne - że oddział Armii Ludowej terroryzował miejscową ludność.</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#StefanNiesiołowski"> Nie pochwalam tego, co tam się stało, ale są pewne okoliczności dodatkowe, o których pan nie mówi. Jeżeli mówimy o Brygadzie Świętokrzyskiej, której działania pan ośmiela się podawać jako przykład czegoś w rodzaju kolaboracji z Niemcami - w takim duchu pan to powiedział - to można stwierdzić, że przecież ta brygada Niemców oszukała. Dlaczego pan tego nie widzi? Ona przeszła, rzeczywiście za zgodą władz niemieckich, przez linie niemieckie. Nie wzięła nigdy udziału, nigdy się na to nie zgodziła, w działaniach po stronie niemieckiej, chociaż była wielokrotnie o to naciskana, chociaż ją zmuszano. Odmówiła i w końcowym etapie wojny wzięła udział w walce przeciwko Niemcom, po stronie sił koalicyjnych, wyzwalając m.in. obóz koncentracyjny kobiet w Holiszowie, o czym tu była mowa. Są to pewne fakty.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#StefanNiesiołowski">Panowie, przyznaję wam rację w niektórych momentach, ale bądźcie na tyle przyzwoici i nie wybierajcie selektywnie tylko tego, co dla was jest dogodne, bo tak się historii nie pisze, bo tak historię pisali komuniści, za co im hańba.</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#StefanNiesiołowski">Jeśli chodzi o NSZ, to muszę powiedzieć, że w czasie II wojny światowej - i dziś chyba możemy już o tym powiedzieć, bo jednak historia przyznała rację właśnie im, bardzo mi przykro, ale historia przyznała rację tej formacji - miały one odwagę, wbrew pewnej obiegowej, potocznej opinii ogromnej większości, określić Sowiety jako głównego wroga Polski, przynajmniej od 1943 r., i to także powinno zostać tutaj docenione i przypomniane.</u>
          <u xml:id="u-303.8" who="#StefanNiesiołowski">Kończąc - przepraszam, ale ten czas jest tak bardzo krótki, a jeszcze muszę powiedzieć o jednej rzeczy, dosłownie w jednym zdaniu - proszę pamiętać, że przecież po wojnie trwała ta walka, w której życie oddawali Stanisław Kasznica i Lech Neyman, Michał Pobocha i Piotr Abakanowicz, w której życie oddawali żołnierze NZW, między innymi Tadeusz Łabędzki, którego grobu rodzina szuka do dziś - tego grobu do dzisiaj nie możemy, nie potrafimy znaleźć - zakatowany w śledztwie, bez wyroku, nie wiadomo w jakich okolicznościach... Winni tego jeszcze żyją, mam nadzieję, że będą oni postawieni przed sądem III Rzeczypospolitej. Ci ludzie trafnie rozpoznali zagrożenie komunistyczne, ci ludzie potrafili zdefiniować groźbę dla Polski. Nasza dzisiejsza recesja, nasza dzisiejsza nędza, to, że jesteśmy opóźnieni o 30 lat, nie wiem, w jakiej dziedzinie, np. produkcji samochodów o 40 lat, jeśli chodzi o komputery o 20 lat, to, że mamy zatrute rzeki, wysoką śmiertelność - to jest skutek tego, że oni swoją walkę w latach czterdziestych przegrali, przegrali z wami, panowie komuniści, tę walkę o Polskę.</u>
          <u xml:id="u-303.9" who="#StefanNiesiołowski">I rzecz ostatnia...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#AndrzejKern">Panie pośle, proszę już kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#StefanNiesiołowski">Już. Czyżby nadal obowiązywała dyrektywa generała stalinowskiego Bolesława Kieniewicza - atak kierować głównie na siły NSZ? Myślę, że już nie.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Borowski: Panie marszałku, proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#AndrzejKern">Panie pośle, limit czasu został wyczerpany, chyba że jest to oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#AndrzejBorowski">Dziękuję, panie marszałku. Panie Pośle! Pan używa nie po raz pierwszy pewnego chwytu retorycznego, przy tym robi pan to bardzo emocjonalnie i myślę, że jest to troszkę nieuczciwe z pańskiej strony. Pomijam już fakt, że używa pan pewnego sformułowania negatywnego w odczuciu opinii, a mianowicie nazywa pan wszystkich tych, którzy tutaj siedzą, komunistami, co nie jest prawdą. To jest pierwsza sprawa.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#AndrzejBorowski">Sprawa druga - wszystkie oskarżenia, które pan wysuwa, część z nich jest z pewnością słuszna, pod adresem ludzi, którzy w tamtych czasach działali i którzy popełniali zbrodnie, wysuwa pan również pod adresem moim i moich kolegów i koleżanek. To jest również nieuczciwe, panie pośle. Jeżeli natomiast wysuwa je pan dlatego, iż pan stwierdza, że my przejęliśmy te tradycje, jeśli pan to robi na tej zasadzie, to chcę panu powiedzieć, że nie przejęliśmy tej tradycji. Otóż po pierwsze, posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej wywodzą się z różnych ugrupowań - jest to sojusz - a więc trzeba by to kierować przede wszystkim do tych, którzy tworzą partię polityczną, a mianowicie Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej; jeżeli już. Jeśli zaś chodzi o Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, to w deklaracji i w dokumentach wyraźnie potępiła ona zbrodnie przeszłości, zbrodnie stalinowskie, odcięła się od nich zdecydowanie i nie ma nic przeciw temu, ażeby winnych tych zbrodni, którzy jeszcze żyją, postawić przed sądem, panie pośle. A chciałem panu powiedzieć, że organizacja godna skądinąd szacunku, z którą pan jest ściśle związany, a mianowicie Kościół katolicki, do dzisiaj nie potępiła inkwizycji.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#komentarz">‍(Głos z sali: To było nie na miejscu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, z tego wniosek, że jak zaczynają działać emocje, to nie jest dobrze. Dlatego bardzo proszę o mniej emocjonalne wystąpienia, jeżeli w ogóle mogę o to apelować.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#AndrzejKern">Proszę, pan poseł Stefan Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#StefanNiesiołowski">Tylko odnośnie do ostatniej sprawy, sprawy inkwizycji. Chciałem przypomnieć, że Sobór Watykański II w konstytucji apostolskiej „De Ecclesia” wyraźnie określił, że wiara katolicka jest sprawą dobrowolną. Zatem w tym sensie oczywiście jednoznacznie potępił wszelki przymus w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pani poseł Maria Dmochowska. Przygotuje się pan poseł Henryk Strzelecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#MariaDmochowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Na tej sali dzisiaj padły komentarze historyczne nie do przyjęcia, fałszywe i rodem, niestety, z wydziału historyczno-propagandowego KC PZPR i jeszcze nie do końca sprawdzone, z drugiej strony. Nie jest dobrze, że takie wpływy oddziałują jeszcze na ludzi, że jeszcze nie zostały przezwyciężone na rzecz sprawdzonych, historycznych faktów. Wiadomo jest wszystkim, że żołnierze wszystkich formacji, i tych podporządkowanych, i tych nie podporządkowanych, także żołnierze NSZ i Armii Ludowej, już nie mówiąc o Armii Krajowej, walczyli, ginęli w walce z Niemcami, tak samo jak i inni. Historia na pewno do końca wyjaśni, czy i kto błądził, czy i kto zdradzał i dlaczego. Na pewno nie będzie to dotyczyć młodych, zwykłych żołnierzy, którzy walczyli z wrogiem. Natomiast historia jeszcze raz potwierdziła, że wojsko musi być apolityczne, służyć tylko ojczyźnie, a nie jakiejś jednej czy drugiej partii i musi być zawsze podporządkowane legalnym, konstytucyjnym władzom. Dlatego zdecydowanie opowiadam się za jednym tylko krzyżem, Krzyżem Armii Krajowej, gdyż była ona częścią całych polskich sił zbrojnych czasu wojny, podporządkowanych prezydentowi Rzeczypospolitej i rządowi na wychodźstwie wybranemu legalnie i konstytucyjnie. Była też podporządkowana władzom cywilnym Polski podziemnej i jej wielopartyjnemu parlamentowi. Jest to fenomen w skali okupowanej Europy, który zawsze każdy Polak powinien podkreślać, bo takiego zjawiska jak Armia Krajowa i takiego jednolitego rządu, który ani na dzień nie zaprzestał swojej działalności, żaden inny kraj w okupowanej Europie nie miał. Krzyż Armii Krajowej jako jeden jedyny może być noszony przez żołnierzy Batalionów Chłopskich, Szarych Szeregów, PAL, NSZ, Milicji PPS i wielu innych ideowych formacji, które stanowiły różne części Armii Krajowej.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#MariaDmochowska">Tak jak jestem przeciwna tym wszystkim innym orderom, krzyżom, które miałyby być równorzędne z Krzyżem Armii Krajowej - co po prostu byłoby zaprzeczeniem naszej ideologii opartej właśnie na tym, że armia jest narodowa i apolityczna - tak również jestem przeciwna ustanowieniu Orderu Wolności, ponieważ tę samą rolę może odgrywać historyczny Order Odrodzenia Polski - symbol ciągłości Rzeczypospolitej, otoczona wielkim szacunkiem Polonia Restituta.</u>
          <u xml:id="u-311.2" who="#MariaDmochowska">Pan poseł Aleksander Małachowski wspomniał mego świętej pamięci brata Jana Józefa Lipskiego. Decyzją prezydenta Rzeczypospolitej otrzymał on pośmiertnie Order Odrodzenia Polski najwyższej klasy. Wszyscy w rodzinie, w tym i jego dzieci, przyjęliśmy to odznaczenie tylko i wyłącznie jako symbol uhonorowania walki całego jego życia o wolność i niepodległość — przez Szare Szeregi, Armię Krajową, Komitet Obrony Robotników, „Solidarność” a potem oczywiście Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Proszę bardzo panie i panów posłów, żebyśmy się nie rozdrabniali, żebyśmy nie tworzyli bardziej czy mniej wartościowych orderów i medali, które kiedyś pójdą w zapomnienie, tylko żebyśmy trzymali się kilku ważnych, historycznych, stanowiących o ciągłości tradycji Rzeczypospolitej i żebyśmy się do nich odnosili z całym szacunkiem.</u>
          <u xml:id="u-311.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Henryk Strzelecki z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przygotuje się pan poseł Bronisław Komorowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#HenrykStrzelecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt dzisiaj przemawiać po raz drugi, raz w imieniu klubu, a drugi raz indywidualnie. Chciałem na wstępie powiedzieć, że nie muszę powoływać się na literaturę, bowiem znam to z autopsji, przeżywałem to w czasie, gdy panował system totalitarny faszystowski i totalitarny komunistyczny, stąd też wydaje mi się, że trzeba te dwa systemy wyraźnie oddzielić. W 1945 r. więzienia zapełniły się zarówno żołnierzami z AK, z BCh, jak i z NSZ. Tam różnic nie było. Tam tworzono pewne zręby działania przyszłości, które zresztą ujawniły się dopiero w 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#HenrykStrzelecki">Chciałbym jednak zatrzymać się przy systemie totalitarnym faszystowskim, a zwłaszcza przy tym, co dotyczy podziemia na terenie Rzeczypospolitej, w tzw. Generalnej Guberni. Otóż Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Batalionów Chłopskich i Krzyż Monte Cassino, o których dzisiaj jest mowa, to nie są odznaczenia polityczne, to są odznaczenia wojskowe. I jeżeli ktokolwiek łączy Krzyż Monte Cassino z polityką, myli się. Jeżeli ktokolwiek łączy Krzyż Armii Krajowej z polityką, także się myli.</u>
          <u xml:id="u-313.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-313.3" who="#HenrykStrzelecki"> To samo dotyczy Krzyża Batalionów Chłopskich. On nie został uchwalony decyzją władz politycznych, ale decyzją gen. Franciszka Kamińskiego, głównego komendanta Batalionów Chłopskich. Bataliony Chłopskie w czasie II wojny światowej liczyły 220 tys. ludzi, z czego 75 tys. przekazano do Armii Krajowej na rozkaz gen. Sikorskiego. Bataliony Chłopskie robiły to, czego życzył sobie rząd londyński i naczelny wódz, gen. Sikorski. Wiadomo, że do 22 czerwca 1941 r. trzeba było walczyć na dwa fronty i tak stawialiśmy sprawę. Jednak jesienią 1941 r. gen. Sikorski wyjechał do Moskwy, aby porozmawiać o wspólnym wrogu i od tego momentu Związek Radziecki stanął po innej stronie. To jest historia, proszę państwa. Chciałbym, abyśmy tę historię znali.</u>
          <u xml:id="u-313.4" who="#HenrykStrzelecki">Jestem świadkiem tamtego okresu. A wiadomo, że nawet w postępowaniach sądowych sąd dopuszcza dowody ze strony świadków, biegłych i z dokumentów. I w tym konkretnym wypadku przemawiam do pań posłanek i panów posłów jako świadek tamtego okresu.</u>
          <u xml:id="u-313.5" who="#HenrykStrzelecki">Wszystko, co wiąże się z walką o Polskę, musi być odpowiednio zapisane. Ileż to razy trzeba było wyjaśniać pewne zagadnienia, spotykać się. I tak jak dzisiaj na tej sali sejmowej młodzież nie wytrzymuje, tak samo było i wówczas, w okresie wojny, kiedy rozporządzała bronią. Bataliony Chłopskie rozporządzały bronią zdobytą na nieprzyjacielu. Nie mieliśmy zrzutów ani londyńskich, ani moskiewskich. Myśmy tę broń po prostu wywalczyli na nieprzyjacielu. Dlatego jeżeli ktokolwiek z państwa myśli, że Bataliony Chłopskie i Krzyż Batalionów Chłopskich, o który w tej chwili walczymy, o który się upominamy, to jest sprawa polityki, to odpowiadam: Nie, to jest sprawa wojny i tamten okres chcielibyśmy skwitować. Z tego względu upominamy się o trzy krzyże: Krzyż Monte Cassino, Krzyż Armii Krajowej i Krzyż Batalionów Chłopskich.</u>
          <u xml:id="u-313.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Bronisław Komorowski z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Filip Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#BronisławKomorowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dyskusja wyraźnie świadczy o tym, jak wielkie emocje kryją się za sprawą orderów, odznaczeń - emocje pozytywne, negatywne, wiele żalu, wiele lęku, wiele krzywdy ludzkiej. W jakimś stopniu jest to zjawisko pozytywne, ponieważ świadczy o tym, że ocena historii, te fakty żyją w nas, nie są nam obojętne. Myślę, że w czasach, kiedy możemy obserwować pewną atrofię postaw patriotycznych, stanowi to pewną wartość. Pragnę jednak zwrócić uwagę, że te emocje - zrozumiałe i oczywiste - wywołują z kolei emocje natury politycznej. Jesteśmy świadkami rozpoczęcia nie tylko sporu historycznego, ale również sporu politycznego. Te emocje się zderzają. Pragnę zwrócić uwagę, że w jakimś stopniu decyzje naładowane emocjami zderzają się także z bezduszną literą prawa, z ustawą. I być może należałoby się skoncentrować na tym, co prawo powinno mówić o sprawach odznaczeń, orderów - o sprawach tak pełnych treści emocjonalnych. Jest to trudne zagadnienie - czy można w sposób bezduszny, literą prawa, regulować sprawy emocji ludzkich, oczekiwań, nadziei, czasami marzeń, i do końca zrobić to sprawiedliwie i uczciwie. Wydaje mi się jednak, że jeżeli tego nie zrobimy, bacznie patrząc na zachowanie logiki systemu odznaczeń, orderów państwowych, bacznie patrząc na literę prawa, to ugrzęźniemy w jałowym sporze politycznym, w jałowym sporze właśnie emocji. Ordery i odznaczenia mają swoją logikę, ponieważ mówimy o orderach i odznaczeniach państwowych. Mają one swoją hierarchię wewnętrzną, która w polskiej tradycji oznaczała m.in. to, że były to ordery niekontrowersyjne, że istniał swoisty consensus większości sił politycznych, ogólnospołeczne zrozumienie dla ich wewnętrznego uszeregowania, uzasadnienie ich istnienia. Oznacza to również, że nie było w polskiej tradycji orderów czy odznaczeń dla poszczególnych formacji zbrojnych. Tradycja II Rzeczypospolitej, która często jest wykorzystywana w sposób bardzo instrumentalny, często jest to wyświechtane powoływanie się na tę tradycję, tutaj jednak się sprawdza; była słuszna. W okresie II Rzeczypospolitej nie było żadnego odznaczenia państwowego adresowanego do żołnierzy konkretnej formacji, m.in. dlatego, że przez cały okres II Rzeczypospolitej toczył się spór, kto miał rację, która z orientacji politycznych, która z formacji zbrojnych miała największe zasługi w odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W imię uniknięcia tego sporu, nierozstrzygania, bo ten spór musiał się toczyć przez pokolenia, nie wprowadzono żadnego odznaczenia dla jednej formacji zbrojnej. Istniały odznaki kombatanckie, odznaki środowiskowe, nie miały one jednak nigdy rangi odznaczenia państwowego.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#BronisławKomorowski">Sądzę, że ta dyskusja może się skończyć głosowaniem, w którym na przykład jedno z odznaczeń wywołujących dzisiaj kontrowersje zostanie uchwalone, a inne nie. Wiem, że będę miał poczucie pewnego działania nie fair, pewnej nieuczciwości, świadomość skrzywdzenia pewnej grupy ludzi, a forowania innej. Myślę, że warto takiej sytuacji uniknąć, stając w obronie logiki systemu odznaczeń państwowych, przyjmując zasadę, że odznaczenie jest adresowane bez względu na formację polityczną tylko i wyłącznie do żołnierzy polskich sił zbrojnych. Tutaj można łatwo sprowadzić sprawę do absurdu. Jednak znawcy problemu mogą wskazać wiele oddziałów, w których byli żołnierze np. z przeszłością w NOW, Gwardii Ludowej, Batalionach Chłopskich i Armii Krajowej. Ci żołnierze, przechodzący przez różne formacje, w świetle takiej propozycji ustawowej mogliby ubiegać się o parę odznaczeń za walkę w tym samym oddziale partyzanckim, w którym służyli.</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#BronisławKomorowski">I druga sprawa. Proszę państwa, formacji zbrojnego podziemia było naprawdę więcej. Nie czuję się na siłach i nie chciałbym w żaden sposób podważać zasług Batalionów Chłopskich, niezwykle istotnej, pięknej organizacji mającej ogromne zasługi dla poruszenia wsi polskiej do walki z okupantem, mającej zakorzenione, do dzisiaj głęboko tkwiące tradycje. Nie czuję się na siłach i nigdy bym nie chciał - nigdy bym nie śmiał - podważyć dramatu żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, szczególnie w okresie powojennym. To wszystko była krew polska, która się lała. Nie chciałbym powiedzieć, że tylko te dwie czy trzy formacje mają największe zasługi. Przecież jutro ustawi się kolejka różnych środowisk kombatanckich, które zresztą dużo wcześniej występowały do laski marszałkowskiej, do poszczególnych posłów, do prezydenta z inicjatywą ustanowienia ich odznak środowiskowych odznaczeniami państwowymi.</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#BronisławKomorowski">Pewne emocje są zrozumiałe, jak powiedziałem, także w odniesieniu do propozycji Orderu Wolności. Nie śmiałbym twierdzić, że kryją się tu tylko i wyłącznie niezdrowe ambicje, tu kryją się pozytywne emocje, chęć nagrodzenia tych, którzy doznali krzywdy, a także uszczerbku na honorze. Sądzę jednak, że warto patrzeć, czy te pozytywne emocje będą prawidłowo odczytane przez społeczeństwo. Wydaje mi się co prawda, gdy dzisiaj patrzę na tę salę, że byłoby nieprawdziwe stwierdzenie - że w sali posiedzeń można by znaleźć wielu posłów, którzy znakomicie kwalifikowaliby się do Orderu Wolności w takiej formule, w jakiej jest on zaproponowany we wniosku mniejszości. Obawiam się, że społeczeństwo może odnieść wrażenie, że posłowie ustanawiają order sami dla siebie. Sądzę, że taka opinia nie byłaby najlepsza i najbardziej oczekiwana przez nas, toteż chciałbym się przychylić do stwierdzenia, że chyba sytuacja jeszcze do tego nie dojrzała. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Filip Kaczmarek z Klubu Liberalno-Demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#FilipKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym krótko wypowiedzieć się w sprawie sporu, który się toczy na tej sali wokół Narodowych Sił Zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#FilipKaczmarek">Otóż w wielu krajach władze, o ile potrafią wyzwolić się z bieżących emocji politycznych, o ile chcą pojednania narodowego i mają na celu rzeczywisty interes narodowy, starają się unikać jakiegoś specjalnego honorowania kombatantów czy żołnierzy, którzy brali udział w wojnach domowych czy w walkach bratobójczych. Chciałbym z całą mocą podkreślić, że w moim przekonaniu należy docenić Narodowe Siły Zbrojne, należy docenić olbrzymi wkład w walkę o niepodległość i wolność Polski, bo przecież to było głównym celem Narodowych Sił Zbrojnych. Nie można używać jako kontrargumentu faktu, że NSZ nie poddał się akcji scaleniowej. Akurat w tej dyskusji jest to sprawa zupełnie drugorzędna, jest to pewien spór historyczny, który nie powinien mieć istotnego wpływu na kształt tej debaty. Moje wątpliwości budzi inne zjawisko. Otóż też jest bezspornym faktem to, że część działań Narodowych Sił Zbrojnych miała charakter czysto polityczny. To oczywiście były inne czasy, trwała wojna i spory polityczne przebiegały znacznie ostrzej niż na tej sali. Część z nich może rzeczywiście kończyła się nie tyle mordami, na co zwrócił uwagę poseł Niesiołowski, ale tak czy inaczej śmiercią i walkami bratobójczymi. I nie jestem przekonany, czy można dyskutować na temat, czy zabicie komunisty z Gwardii Ludowej jest dobre, czy nie. Ale przecież również mają rację posłowie z ZChN, przypominając o tym, że za walkę z totalitaryzmem śmiercią płacili także żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#FilipKaczmarek">W moim przekonaniu celem podstawowym organizacji wojskowych w czasie wojny jest walka, a nie eliminowanie politycznych przeciwników. Dlatego, konkludując, nie jestem przeciwny wprowadzeniu Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego, ale całkowicie zgadzam się z argumentacją posła Małachowskiego, który stwierdził, że akurat w tym wypadku należy być wyjątkowo wrażliwym i wyjątkowo ostrożnym.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#AndrzejKern">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła sprawozdawcę oraz posłów, którzy zgłosili poprawki do projektu ustawy, o zebranie się po zakończeniu obrad w saloniku na zapleczu sali plenarnej w celu uściślenia brzmienia zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#AndrzejKern">1) o dziedziczeniu i kultywowaniu tradycji oręża polskiego oraz o ustanowieniu Dnia Wojska Polskiego i świętach wojskowych (druki nr 77 i 380),</u>
          <u xml:id="u-318.5" who="#AndrzejKern">2) o przysiędze wojskowej (druki nr 79 i 391).</u>
          <u xml:id="u-318.6" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Zdzisława Dubiellę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#ZdzisławDubiella">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponieważ przedmiot rozważań dotyczy Komisji Obrony Narodowej, więc postaram się w wojskowym stylu, bardzo krótko zrelacjonować obie ustawy, przy czym były one weryfikowane przez Komisję Obrony Narodowej i przez Komisję Ustawodawczą i w imieniu obu komisji przedkładam sprawozdanie.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#ZdzisławDubiella">Zacznę może od druku nr 380, który dotyczy rządowego projektu ustawy o dziedziczeniu i kultywowaniu tradycji oręża polskiego oraz o ustanowieniu Dnia Wojska Polskiego i świętach wojskowych. Gwoli ścisłości dodam, że na posiedzeniu komisji rozpatrywano cztery daty ustanowienia święta wojskowego. W kolejności chronologicznej były to: 3 maja, 15 lipca, 15 sierpnia, 11 listopada. Ponieważ większość członków komisji stanęła jednoznacznie na stanowisku, że święto Wojska Polskiego powinno być związane z określonym czynem zbrojnym, w związku z tym komisja w zasadzie rozpatrywała tylko dwie propozycje, mianowicie 15 sierpnia i 15 lipca. Informuję Wysoką Izbę, że komisja zaproponowała jako Dzień Wojska Polskiego dzień 15 sierpnia, natomiast jest wniosek mniejszości, w którym proponuje się, żeby Dzień Wojska Polskiego był obchodzony w dniu 15 lipca. To tyle odnośnie do ustawy, której projekt zawarty jest w druku nr 380.</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#ZdzisławDubiella">Druk nr 381 dotyczy rządowego projektu ustawy o przysiędze wojskowej. I tu, jeżeli państwo pozwolą, odczytam rotę przysięgi, tak ze względu na jej bardzo patriotyczne i patetyczne brzmienie, jak i ze względu na melodykę. Całą treść przysięgi zatwierdził również pan prof. Miodek, uważając, że rzeczywiście przysięga składana przez wojsko wymaga uroczystej oprawy i określonego ducha:</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#ZdzisławDubiella">„Ja, żołnierz Wojska Polskiego,</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#ZdzisławDubiella">przysięgam</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#ZdzisławDubiella">służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej,</u>
          <u xml:id="u-319.6" who="#ZdzisławDubiella">bronić jej niepodległości i granic.</u>
          <u xml:id="u-319.7" who="#ZdzisławDubiella">Stać na straży Konstytucji,</u>
          <u xml:id="u-319.8" who="#ZdzisławDubiella">strzec honoru żołnierza polskiego,</u>
          <u xml:id="u-319.9" who="#ZdzisławDubiella">sztandaru wojskowego bronić.</u>
          <u xml:id="u-319.10" who="#ZdzisławDubiella">Za sprawę mojej Ojczyzny w potrzebie</u>
          <u xml:id="u-319.11" who="#ZdzisławDubiella">krwi własnej ani życia nie szczędzić”.</u>
          <u xml:id="u-319.12" who="#ZdzisławDubiella">Przyznają państwo, że są to piękne słowa. Od razu sygnalizuję, że jest wniosek mniejszości, w którym proponuje się w ust. 1 na końcu dodać: „Tak mi dopomóż Bóg”. W sprawozdaniu komisji tych słów: „Tak mi dopomóż Bóg” nie ma, natomiast pkt 2 ustawy dopuszcza dopowiedzenie przez składającego przysięgę zacytowanych przed chwilą słów.</u>
          <u xml:id="u-319.13" who="#ZdzisławDubiella">I jeszcze, jak już jesteśmy przy wnioskach mniejszości, jeden wniosek — po art. 3 dodać nowy art. 4 w brzmieniu: „Przysięgę wojskową według nowej roty złożą również w ciągu 5 lat żołnierze zawodowi i rezerwiści”. I uwaga: „W razie przyjęcia tego wniosku dotychczasowe art. 4 i 5 otrzymają odpowiednio oznaczenie art. 5 i 6”.</u>
          <u xml:id="u-319.14" who="#ZdzisławDubiella">Na tym kończę sprawozdanie komisji. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-319.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#AndrzejKern">Sprawa dotyczyła problemów wojskowych i sprawozdanie było faktycznie w wojskowym stylu.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#AndrzejKern">Przypominam, że Sejm przyjął propozycję ustalenia dla debaty nad tym punktem porządku dziennego podziału czasu pomiędzy poszczególne kluby poselskie zależnie od ich liczebności, przewidzianego dla debaty krótkiej, to jest od 3 do 25 minut oraz wyznaczenia po 3 minuty na wystąpienia posłów nie zrzeszonych.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#AndrzejKern">Jeśli nie usłyszę głosów sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#AndrzejKern">Nie słyszę sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do debaty.</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#AndrzejKern">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Jerzy Szmajdziński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Henryk Strzelecki.</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#JerzySzmajdziński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej uważa, że rozpatrywane dzisiaj sprawozdania Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach dotyczących ustawy o dziedziczeniu i kultywowaniu tradycji oręża polskiego oraz o ustanowieniu Dnia Wojska Polskiego i świętach wojskowych, a także ustawy o przysiędze wojskowej są klasycznymi tematami zastępczymi. Nie rozwiązują one żadnego z istotnych dla wojska i obronności państwa problemów.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#JerzySzmajdziński">Powtarzamy po raz kolejny, że zadaniem najważniejszym zarówno dla rządu, Komitetu Obrony Kraju, jak i parlamentu jest wypracowanie polskiej doktryny obronnej, z której powinny wynikać konkretne decyzje dotyczące m.in. sojuszów militarnych i współpracy wojskowej, strategii i taktyki działań obronnych, liczebności armii, jej wyposażenia i uzbrojenia, dyslokacji jednostek wojskowych zgodnej z prognozowanymi kierunkami zagrożeń, określenia perspektyw przemysłu obronnego i lotniczego, określenia świadczeń administracji państwowej, władz samorządowych i społeczeństwa na rzecz armii. Niezwłocznego sprecyzowania wymaga także zakres sprawowania władzy wykonawczej i kontroli nad siłami zbrojnymi, w tym kompetencji prezydenta jako zwierzchnika sił zbrojnych, oraz rozdzielenia funkcji polityczno-administracyjnych ministra obrony narodowej od dowódczych. Na realizację ciągle czeka dezyderat Komisji Obrony Narodowej o zniesieniu utrudnień i ograniczeń w eksporcie broni, z wyjątkami wynikającymi z decyzji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych. W imieniu klubu wyrażam nadzieję i przekonanie, że w przeciwieństwie do poprzedniego rządu pani premier Hanna Suchocka i minister Janusz Onyszkiewicz oraz rząd w krótkim czasie przedstawią konkretne propozycje ustaw i decyzji, które realnie wpłyną na zwiększenie siły obronnej państwa i wzmocnienie morale kadry zawodowej oraz żołnierzy służby zasadniczej.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#JerzySzmajdziński">Wysoka Izbo! Nasz klub wyraża poparcie dla stanowiska Komisji Obrony Narodowej i Komisji Ustawodawczej ustalających, że rządowy projekt ustawy o dziedziczeniu i kultywowaniu tradycji oręża polskiego oraz o ustanowieniu Dnia Wojska Polskiego i świętach wojskowych należy ograniczyć do przyjęcia ustawy o ustanowieniu Święta Wojska Polskiego. Natomiast postanowiliśmy, że nasi posłowie mają pełną swobodę w opowiedzeniu się za konkretną datą tego święta. W projekcie rządowym była data 3 maja, która sprzyjać miała umacnianiu związków służby z dążeniami niepodległościowymi i postępowymi narodu polskiego. Ujawnili się zwolennicy dnia 11 listopada, tak bardzo podkreślający nierozerwalność tradycji niepodległościowej z orężem. W sprawozdaniu połączonych komisji jest propozycja dnia 15 sierpnia oraz wniosek mniejszości, który mówi o dniu 15 lipca. Rzecznicy tych dat uważają, że Święto Wojska Polskiego powinno się wiązać z istotnym wydarzeniem, z konkretnym czynem zbrojnym, bitwą itp. Za każdą z zaprezentowanych dat przemawiają argumenty za i przeciw. Trudne jest tu wartościowanie, stąd nasza decyzja o tym, aby każdy z członków naszego klubu indywidualnie określił swoje postępowanie w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#JerzySzmajdziński">Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest za przyjęciem ustawy o przysiędze wojskowej w kształcie zaproponowanym w sprawozdaniu Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Ustawodawczej. Opowiadamy się przeciw wszystkim wnioskom mniejszości. Uważamy, że przysięga wojskowa powinna być standardem obowiązującym bez względu na poglądy i przekonania żołnierza. Wyznaniowy element przysięgi wojskowej może stanowić część dodatkową. Kto chce dodać: „Tak mi dopomóż Bóg” — a to wydaje się zgodne z istotą demokracji i z istotą wolności — może to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#JerzySzmajdziński">Jesteśmy przeciw wnioskowi mniejszości o złożenie przysięgi przez rezerwistów. To musiałoby się odbywać w uroczysty sposób. Trzeba byłoby tych rezerwistów wezwać do koszar, zapłacić za przejazd, umundurować, przećwiczyć ceremonię; to są długie korowody i duże koszty. Środki te są potrzebne na ważniejsze w najbliższych latach cele, w tym m.in. na utrzymanie najbardziej nowoczesnej części przemysłu obronnego poprzez złożenie zamówień rządowych na nowe uzbrojenie. Ponadto chcę przypomnieć, że weryfikacji przysięgi nie było na przykład po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. i nie wydaje się, aby było to potrzebne teraz.</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#JerzySzmajdziński">Reasumując, Klub Parlamentarny Sojuszu Lewicy Demokratycznej wnosi o przyjęcie rozstrzygnięć zawartych w drukach sejmowych nr 380 i 381.</u>
          <u xml:id="u-321.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#AndrzejKern">W imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego głos zabierze pan poseł Henryk Strzelecki. Przygotuje się pan poseł Mariusz Marasek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#HenrykStrzelecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Tak już jest z wojskiem, że trzeba się powtarzać. Nasz klub opowiada się za 15 sierpnia, bo to jest bitwa o dużym znaczeniu, to jest osiemnasta decydująca bitwa w historii wojen. Nazywamy ją jeszcze bitwą warszawską, czynem chłopskim, bo i takie nazwy są, ale trzeba sobie powiedzieć, że kiedy w lipcu 1920 r. Tuchaczewski przez wrota smoleńskie wiódł ćwierć miliona ludzi na Zachód, to właśnie Polska, która istniała zaledwie półtora roku, przeciwstawiła mu armię, która potrafiła w jednej bitwie rozstrzygnąć wojnę. Atak Piłsudskiego od Wieprza doprowadził do tego, że w ciągu kilku dni potężna armia została rozbita. Dlatego też wydaje mi się, że ten dzień, 15 sierpnia, powinien być Świętem Wojska Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#HenrykStrzelecki">Jeśli chodzi o przysięgę wojskową, opowiadam się za tekstem przedłożonym przez dwie komisje, gdyż jest to treść takiej przysięgi, jaką byśmy sobie - w wolnej Polsce, wolni żołnierze - wyobrażali. Do tego czasu obowiązywały różne przysięgi wojskowe. Ja osobiście składałem trzy przysięgi: Batalionów Chłopskich, Armii Krajowej, a po wojnie służyłem także w szkole oficerskiej, gdzie byłem obowiązany składać przysięgę taką, jaka wówczas obowiązywała; był to rok 1954. Dzisiaj mamy jednolity tekst, wyczerpuje to zagadnienie, dlatego też opowiadamy się za przyjęciem tekstu przedstawionego przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#AndrzejKern">Czy kiedyś, w leśnym oddziale, wyobrażał pan sobie, że takie słowa będzie pan mógł mówić w polskim wolnym Sejmie?</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#komentarz">(Głos z sali: O czym innym wtedy myślał.)</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Mariusz Marasek ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Józef Jacek Pawelec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#MariuszMarasek">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Z uznaniem przyjmujemy rezygnację z wybiórczego, klasowego podejścia do tysiącletnich dziejów oręża polskiego oraz przywracanie naszej armii w pełni rodzimego, polskiego charakteru. Żołnierz powinien znać swój historyczny rodowód, tradycje ojczyste oraz dzieje zmagań narodu polskiego o wolność, niepodległość i własną państwowość. Znajdzie tam niewątpliwie źródło patriotyzmu i wiele powodów do dumy. Nie wszystko jednak zasługuje w wojsku na kontynuację i nie do każdej tradycji wolno się odwoływać.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#MariuszMarasek">Po drugiej wojnie światowej armia w naszym kraju przebudowywana była według obcych, narzucanych jej wzorów. Powstały przy niej instytucje w rodzaju komunistycznego aparatu polityczno-wychowawczego, zbrodniczej Informacji Wojskowej i wojskowych sądów specjalnych. Wojsko bywało też wykorzystywane do zwalczania organizacji niepodległościowych w rodzaju ruchu oporu, Armii Krajowej, konspiracyjnego Wojska Polskiego czy też Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, w których to formacjach również powstawały tradycje godne kontynuacji.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#MariuszMarasek">Ciemna strona nie może jednak przesłaniać tego, co w Wojsku Polskim jest pozytywne. Dlatego kierunek zmian przyjęty przez autorów projektu proponowanej ustawy uznajemy za właściwy. Najwyższy czas skończyć z wieloletnim dzieleniem tradycji i przelanej za Polskę krwi na lepszą i gorszą. Obok Armii Polskiej na Wschodzie należy lepiej uhonorować Korpus Ochrony Pogranicza, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie oraz organizacje walczące niegdyś przeciwko sowieckiej dominacji nad naszym krajem. Dlatego pożądane są również zmiany w świętach wojskowych nawiązujących do konkretnych wydarzeń. Obchodzony po drugiej wojnie światowej Dzień Wojska Polskiego upamiętniał jeden z wielu zbrojnych epizodów ostatniej wojny, a przecież żołnierze polscy uczestniczyli też w wielkich bitwach. Jedna z nich, zaliczana przez niektórych historyków i wojskowych do najważniejszych w dziejach Europy, miała miejsce 15 sierpnia 1920 r. Polska obroniła wówczas swoją niepodległość, a równocześnie zatrzymała pochód komunizmu do reszty Europy. Dlatego też dzień wojska powinien być obchodzony - jak w II Rzeczypospolitej - 15 sierpnia. Konstytucja 3 maja to szczególnie ważne dla Polski wydarzenie, ale nie jest ono związane z czynem zbrojnym. Ustawa, nawet tak doniosła i doceniająca problematykę armii jako zbrojnego ramienia narodu, już została uhonorowana. Jej rocznica jest przecież wielkim świętem państwowym. Święto Wojska Polskiego powinno być związane z heroiczną, najlepiej zwycięską walką i poświęceniem dla ojczyzny. Dlatego dzień 3 maja nie jest odpowiedni jako Święto Wojska Polskiego. Innych zastrzeżeń nie wnosimy, akceptując tekst projektu ustawy o dziedziczeniu i kultywowaniu tradycji oręża polskiego oraz o ustanowienia Dnia Wojska Polskiego i świętach wojskowych w wersji zaproponowanej przez dwie komisje.</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#MariuszMarasek">Jeżeli chodzi o przysięgę. Przysięga to akt uroczysty i szczególnie ważny w życiu żołnierza. Jej geneza to potrzeba zespołowego wykonywania trudnych obowiązków żołnierskich oraz konieczność najwyższego poświęcenia dla ojczyzny, aż do utraty życia w walce.</u>
          <u xml:id="u-325.4" who="#MariuszMarasek">Powaga i znaczenie przysięgi bywają na ogół dobitnie podkreślane poprzez odpowiednią treść, przygotowanie i ceremoniał. Temu też służy odwoływanie się do tradycji i nierzadko do najwyższych wartości. Na świadka prawdomówności, a także dla podkreślenia szczerego zamiaru dotrzymania zobowiązania, przysięgający przywołują często Boga. Krzywoprzysięstwo bowiem już w czasach starotestamentowych stanowiło szczególnie ciężkie przewinienie, co potwierdza dekalog. Motyw religijny pogłębia też emocjonalny związek żołnierza składającego przysięgę z jej treścią. Bóg przywoływany był podczas większości ślubowań wojskowych w dziejach Polski, zatem proponowany tekst wypływa z ducha tradycji ojczystych. Pominięto jedynie imię i określenia wskazujące, iż jest to stwórca według wyobrażeń chrześcijan, katolików. Zmiana umożliwi aprobatę takiej formy przysięgi przez osoby innych wyznań, a żołnierze niewierzący mogą motyw religijny opuścić, w imię poszanowania wolności sumienia i wyznania. W Polsce, w kraju, w którym większość obywateli jest wierząca, zastosowanie takiego rozwiązania jest w pełni zgodne z zasadami demokracji i poszanowania prawa mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-325.5" who="#MariuszMarasek">Do Boga odwołują się także współcześni nam przysięgający żołnierze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Wielkiej Brytanii, Niemiec oraz wielu innych wysoko rozwiniętych i demokratycznych państw. Zróżnicowanie tekstu roty w zależności od tego, czy żołnierz jest wierzący (w odmiennej nieco formie) występuje również w Izraelu. Wojskowi mają tam do wyboru przysięgę lub przyrzeczenie, albowiem ograniczenia w kwestii przysięgania narzucają judaistyczne kanony postępowania. Zasada taka nikogo nie obraża oraz nie narusza zasad tolerancji światopoglądowej i demokracji.</u>
          <u xml:id="u-325.6" who="#MariuszMarasek">Wobec faktu, że większość obywateli naszego kraju jest wierząca, proponujemy, aby słowa: „Tak mi dopomóż Bóg” były częścią składową roty, aczkolwiek częścią, którą można indywidualnie pominąć. Uważamy, iż słowa te nie powinny być dodatkiem, lecz integralną częścią roty. Jest to stanowisko odwrotne do sugestii komisji sejmowych, które proponują dodawanie tych słów indywidualnie, przez osoby zainteresowane. Wniosek taki został zgłoszony w komisji. Uważamy, że w demokracji należy uznawać przede wszystkim pogląd większości, zwłaszcza gdy nie narusza on zasad tolerancji.</u>
          <u xml:id="u-325.7" who="#MariuszMarasek">Klub Parlamentarny Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, licząc na przyjęcie tej drobnej zmiany, akceptuje rotę przysięgi zaproponowaną nam przez komisje, uważając ją za właściwą, wystarczająco podniosłą, a przy tym zgodną z duchem oraz tradycjami naszej ojczyzny i Wojska Polskiego, czemu damy wyraz w głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#AndrzejKern">Głos w imieniu Konfederacji Polski Niepodległej ma poseł Józef Jacek Pawelec. Przygotuje się pan poseł Bartłomiej Kołodziej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konfederacja przyjmuje z zadowoleniem ten projekt ustawy. Szkoda tylko, że tak długo to trwało, bo ponad pół roku. Wydaje się, że w przyszłości podobne ustalenia mogłyby zapadać na poziomie Ministerstwa Obrony Narodowej, jak było przed wojną. Generał Szeptycki w 1923 r. ustanowił święto wojska w dniu 15 sierpnia i przetrwało ono do 1947 r.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#JózefJacekPawelec">Zgadzam się z posłem Szmajdzińskim, że jest wiele innych, bardzo ważnych spraw dla armii, decydujących o jej sile, i tym sprawom powinniśmy przede wszystkim poświęcić czas. Ale skoro już mamy projekt ustawy, to jesteśmy za tym, żeby go jak najszybciej przyjąć i dać w ten sposób dowód, że Sejm myśli również o wojsku, chce stawać w jego obronie i pomagać mu w sferze legislacji.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#JózefJacekPawelec">Odnośnie do trzech punktów: tradycje, przysięga, święto. Dziedziczenie tradycji jest istotne, jest to swego rodzaju pomost rzucony między dzisiejsze wojsko, które się w bólach rodzi, a to nasze przedwrześniowe, czy jeszcze z I Rzeczypospolitej, aż po drużyny Mieszka I włącznie. To jest tysiąclecie, które nas łączy i wiąże.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#JózefJacekPawelec">Jeśli chodzi o przysięgę, chcę powiedzieć, że mamy zdanie nieco odmienne. Otóż w świecie dzisiaj jest tak, że są poniekąd trzy rodzaje przysięgi wojskowej. Są kraje, gdzie w ogóle nie ma przysięgi, jak np. Norwegia, Dania, Belgia, także Francja, i są kraje, gdzie przysięga jest bardzo kwiecista, barokowa, jak np. Hiszpania czy kraje Ameryki Południowej. Są wreszcie kraje zaawansowanej demokracji europejskiej, takie jak Niemcy, Holandia, gdzie przysięga jest bardzo zwarta, jednozdaniowa, ale mówi o dwóch, trzech sprawach najistotniejszych, które żołnierz rzeczywiście powinien swemu narodowi przysiąc. I ja byłbym za tym. Oczywiście w ogóle przysięgi nie możemy odrzucić, zbyt żywe są w nas tradycje AK, wojska II Rzeczypospolitej. Jednak za tym barokiem też nie należałoby optować, dlatego że już są inne czasy, trzeba iść z postępem.</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#JózefJacekPawelec">Opowiadałbym się za przysięgą podobną do niemieckiej, która została w tekście państwu dostarczona. A dlaczego? Wydaje się, że ten tekst, który się niektórym podoba, ma jednak wiele luk, które jako żołnierz dostrzegam. Już na samym początku sformułowanie: „Ja, żołnierz Wojska Polskiego” nasuwa zastrzeżenia. Jest to pewna oczywistość, że jestem żołnierzem Wojska Polskiego, kiedy stoję w mundurze w szyku. Samo zaś „ja” jest rusycyzmem: ja daję klatwu, ja to czy tamto. Jest to niepotrzebne. Kiedy mówimy, że żołnierz zobowiązuje się stać na straży konstytucji, uważam, że to bardzo wiele, ale za mało, bo są rozkazy przełożonych, jest prawo. A więc jest pewna niekompletność. „Strzec honoru i sztandaru” to są piękne słowa — symbole, ale tylko symbole. Kiedy się mówi, że za sprawę ojczyzny żołnierz nie powinien krwi własnej ani życia szczędzić — to jest to piękny akapit, jednak gdy się rozmawia z młodymi ludźmi, mają oni w tym miejscu wątpliwości. Dzisiaj jest bardziej istotne umieć uratować życie niż bezrozumnie je tracić.</u>
          <u xml:id="u-327.5" who="#JózefJacekPawelec">Przytoczę fragment z książki: Proponowana rota przysięgi sięga do korzeni najgorszych tradycji oręża, do bohaterszczyzny, kamieni rzucanych na szaniec, do bezrozumnej utraty części najlepszej młodzieży, do klęsk narodowych powodowanych ogłupieniem politycznym. Dzisiejszy żołnierz, marynarz, lotnik nie chce i nie powinien na dnie z honorem umierać, ale w razie potrzeby, oszczędzając własne, a nawet wroga życie, skutecznie zwyciężać, zgodnie z tradycją hymnu narodowego: „Dał nam przykład Bonaparte, jak zwyciężać mamy”.</u>
          <u xml:id="u-327.6" who="#JózefJacekPawelec">Reasumując, byłbym za tym, żeby przysięga zawierała to, co jest dla żołnierza jego świętym obowiązkiem, natomiast żeby nie było tam zbyt wielu ozdobników, w dodatku niekompletnych, jak chociażby to zastrzeżenie obrony tylko konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-327.7" who="#JózefJacekPawelec">Proponowałbym przysięgę następującej treści, która zawarta jest w tekście: „Przyrzekam Rzeczypospolitej Polskiej wiernie służyć i dzielnie bronić praw i wolności narodu polskiego „. Są trzy najważniejsze rzeczy, które żołnierza dotyczą: wiernie służyć, a więc nie przejść na stronę wroga, nie porzucić kolegów, dzielnie bronić praw i wolności narodu polskiego. Dzielnie, a więc żołnierz musi być odważny, bohaterski. Kiedy mówimy o prawach, to właściwie mówimy o wszystkim, od konstytucji aż po rozkazy włącznie. Kiedy mówimy o wolności, też mówimy o wszystkim. I o tej wolności z punktu widzenia zagrożenia zewnętrznego, i o wolności w rozumieniu społecznym, wewnętrznym.</u>
          <u xml:id="u-327.8" who="#JózefJacekPawelec">Jeszcze kilka słów na temat wyboru święta wojska. Mnie odpowiada data 15 sierpnia, ponieważ uważam, tak jak powiedział poseł Szmajdziński, że ten dzień powinien być dniem chwały orężnej, powinien się łączyć ze zwycięstwem na polu bitewnym i nie sięgać zbyt daleko w przeszłość.</u>
          <u xml:id="u-327.9" who="#JózefJacekPawelec">Rok 1920 nie jest datą walki z Rosją, lecz jest przypomnieniem naszego udziału w walce z zagrożeniem komunistycznym, li tylko. Nie rodzi więc konfliktów między sąsiadami. A był on wielkim, jak tu już mówiono - osiemnastym w skali świata orężnym zderzeniem nielicznego wojska z wielką armią i przykładem tego, jak dzięki organizacji, mądrości dowódców, bezgranicznemu oddaniu szeregowych żołnierzy można było wygrać z większym i silniejszym wrogiem.</u>
          <u xml:id="u-327.10" who="#JózefJacekPawelec">Przywracając polskiej tradycji zwycięstwo pod Warszawą, przywracamy Wojsku Polskiemu wiarę w jego zdolności bojowe i w siły narodu. Wyrażamy w ten sposób szacunek dla dokonań ojców i dziadów, których żyje dziś ponad 10 tys. - uczestników bitwy warszawskiej. Jest ona w nas i stanowić może natchnienie w chwilach załamania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#AndrzejKern">Jeśli pan poseł pragnie, aby został poddany pod głosowanie jego projekt zmian w rocie przysięgi, proszę go złożyć na ręce pana posła sprawozdawcy, dlatego że nie ma go we wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-328.2" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Bartłomiej Kołodziej z Porozumienia Centrum. Przygotuje się pan poseł Jan Mizikowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#BartłomiejKołodziej">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatnie dziesięciolecie to nie zakończony jeszcze okres odzyskiwania przez społeczeństwo suwerenności, odzyskiwania żmudnego, krok po kroku. W tym szerokim rozumieniu odzyskiwania suwerenności mieści się również stopniowo postępujący proces odzyskiwania przez naród prawdziwej historii, jej odkłamywania, proces powracania ciągłości brutalnie przerwanej tradycji narodowej. To proces sprowadzający się również często po prostu do coraz śmielszego, coraz głośniejszego wspominania losów swoich dziadów, swoich ojców. Tak dzisiaj wydrwione i ośmieszane, podejmowane przed dwoma, trzema laty akcje przywracania starych nazw, wydobywania z zapomnienia patriotycznych symboli odgrywały w tym procesie niebagatelną rolę. I nie jest prawdą, że transformacja ustroju sprowadzać się powinna niemal jedynie do przebudowy gospodarki. To z pewnością jest bardzo ważne, być może nawet najważniejsze, ale nie wystarczy. Nurt, o którym wspominałem na wstępie, jest niezbędnym dopełnieniem przebudowy gospodarki, przebudowy całego systemu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#BartłomiejKołodziej">Projekt ustawy o ustanowieniu Święta Wojska Polskiego jest niczym innym jak kolejnym krokiem na drodze nawiązywania zerwanych nici łączących nas z tradycją naszych dziadów, z chlubnymi tradycjami oręża polskiego. Dekretem z dnia 7 października 1950 r., uchwalonym więc w samym środku stalinowskiej nocy, ustanowiono nowe święto, właściwie nie święto a dzień, bo samo słowo „święto” stało się wtedy niemile widziane — Dzień Wojska Polskiego. Na dzień ten wybrano rocznicę jednej z epizodycznych bitew II wojny światowej, bitwy, która nie wpłynęła na losy świata, bitwy, w której przelano wiele polskiej krwi, ale w której nie brała udziału suwerenna polska armia. Z czasem wymazano z pamięci poprzednie święto, rocznicę heroicznej bitwy, która ukoronowała ponad stuletni okres odzyskiwania niepodległości, bitwy, która na okres życia jednego pokolenia uchroniła Europę od widma bolszewizmu. Co prawda święta tego do dziś nikt formalnie nie odwołał, lecz świętowanie dnia 15 sierpnia w czasach PRL długo było nie do pomyślenia.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#BartłomiejKołodziej">Jak już wspominałem, odzyskiwaliśmy naszą historię etapami, krok po kroku. Nastał lepszy czas dla polskiego września 1939 r. Później odzyskaliśmy święto 3 maja i już ZOMO nie rozpędzało konkurencyjnych dla 1 maja trzeciomajowych manifestacji. Jednak dla sierpnia, sierpnia roku dwudziestego, lepszy czas jeszcze długo nie nadchodził. Na sierpień było jeszcze za wcześnie. Wtedy właśnie narodził się wstępny projekt omawianej ustawy. Przy 12 października nikt się już nie upierał, ale na powrót do 15 sierpnia brakowało jeszcze odwagi. I wtedy pojawił się pomysł iście salomonowy: jeśli już nie październik, a jeszcze nie sierpień, to może by tak 3 maja, rocznica uchwalenia naszej pierwszej konstytucji. I taka właśnie propozycja zawarta w projekcie wstępnym wpłynęła do sejmowej komisji. Projekt, jak to zwykle bywa, trochę poczekał na swoją kolej, czasy się zmieniły i dzisiaj wszystkim niemal propozycja 3 maja jawi się jako mało sensowna i nieuzasadniona. Komisja zaproponowała więc Wysokiej Izbie przywrócenie dnia 15 sierpnia, rocznicy „cudu nad Wisłą”, jako Święta Wojska Polskiego. I z tą oczywistą propozycją nikt trzeźwo myślący polemizować chyba nie będzie. W każdym razie klub, który mam zaszczyt reprezentować, Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum opowiada się jednoznacznie za wersją komisji. Jednak mamy również zaskakujący wniosek mniejszości. Otóż mniejszość Komisji Obrony Narodowej wnosi o przesunięcie Święta Wojska Polskiego o miesiąc wcześniej, na 15 lipca, czyli w rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Przyznać muszę, że zadziwił mnie ten wniosek. Niełatwo było mi pojąć motywy, jakimi kierowała się mniejszość komisji. Czyżby istniała jeszcze jakaś dwuznaczność, czyżby w świadomości kolegów bitwa ta nadal była przejawem burżuazyjnego imperializmu, agresji na świetlanej pamięci państwo robotników i chłopów? Chyba nie, bo przecież nawet historycy o jawnie komunistycznej proweniencji zdążyli zrewidować już swoje wczorajsze poglądy. Sądzę, że wniosek ten jest przejawem trwania peerelowskich kompleksów, jest wstydliwą ucieczką w mroki średniowiecza, tak typową dla minionego okresu, ucieczką pod Cedynię, na grunwaldzkie pola, gdzie znacznie bezpieczniej, z dala od wielkich konfliktów XX-wiecznej współczesności. Ale przecież to już niepotrzebne, pora wracać, panowie, krzywdy nikt nie zrobi. Porozumienie Centrum głosować będzie przeciw wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#BartłomiejKołodziej">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak jak niknęły z kart oficjalnej historii nazwy miejsc niewygodnych bitew, bitew, o których pamięć godziła w nowe sojusze, tak jak ginęły w niepamięci całe wojny, jak skazywano w najlepszym razie na zapomnienie ofiarę krwi tych gorszych kombatantów, tak też znikał Bóg z wojskowych sztandarów, z roty przysięgi, obecny tam od tysiąclecia, od czasów „Bogurodzicy”. Pozostał honor i ojczyzna. W zamian pojawiać się zaczął socjalizm, partia i przyjaźń z wielkim sojusznikiem podniesiona do rangi normy konstytucyjnej. Wraz z Bogiem zniknęła suwerenność Rzeczypospolitej i Wojska Polskiego. I tu pora przejść do krótkiego omówienia stanowiska mojego klubu, Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum, wobec projektu ustawy o przysiędze wojskowej. Czy jest to sprawa błaha, nieistotna, temat zastępczy? Często słyszymy, że Sejm zajmuje się drobiazgami, a powinien rozwiązywać jedynie najbardziej palące problemy gospodarcze. Z pewnością jest w tym wiele prawdy, ale nie jest to cała prawda. Jeśli przysięgę wojskową traktujemy nie jako pustą formalność, jeśli honor, który przetrwał złe czasy na wojskowych proporcach, jest ciągle jeszcze żywą wartością, jeśli tak uważamy, to tekst przysięgi wojskowej nie jest bez znaczenia. Nikt chyba na tej sali — nie słyszałem takiego wniosku — nie podaje w wątpliwość celowości uchwalenia nowego brzmienia przysięgi wojskowej, roty ślubowania polskiego żołnierza suwerennej Rzeczypospolitej. Skoro zmienia się treść przysięgi i skoro ślubujemy komu innemu, nie PRL, lecz Rzeczypospolitej, skoro doceniamy wagę przysięgi, to poprzeć musimy drugi wniosek mniejszości Komisji Obrony Narodowej w brzmieniu: „Przysięgę wojskową według nowej roty złożą również w ciągu 5 lat żołnierze zawodowi i rezerwiści”. Jest to po prostu logiczna konsekwencja. Tak właśnie będzie głosował klub Porozumienia Centrum.</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#BartłomiejKołodziej">A teraz czas zwrócić uwagę na rzecz w tej ustawie najważniejszą, na sam tekst przysięgi. Wszyscy państwo znają ów tekst, nie ma więc powodu, bym go w całości przytaczał. Jest jednak kilka różnic między ostateczną wersją komisji a wstępnym projektem, który dostarczono nam do poselskich skrytek. Podstawowa, zasadnicza różnica dotyczy ostatniego akapitu: „Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#BartłomiejKołodziej">Akapit ten został wykreślony w wersji przekazanej nam przez komisję, a o jego przywrócenie wnosi mniejszość komisji. Zatrzymajmy się chwilę nad tą kwestią. Mówiłem już o elementach religijnych obecnych od tysiąca lat w tradycyjnej symbolice Wojska Polskiego, symbolice świadomie niszczonej, deprecjonowanej przez komunistyczne władze. I w tej właśnie sferze również próbujemy powiązać poprzerywane przemocą nici narodowej tradycji. Powrócili do wojska księża kapelani, powrócił ceremoniał wojskowy na patriotyczno-religijne uroczystości. Tak w niepodległej Polsce było zawsze i tak, myślę, będzie zawsze, bo Polska w przytłaczającej większości jest krajem ludzi wierzących, a większość może stanowić prawa jej odpowiadające, przy poszanowaniu praw mniejszości do zachowań zgodnych z jej sumieniem. Ale to nie zmienia faktu, że to większość, nie mniejszość, stanowi prawa i proszę nam nie wmawiać, że jest to kwestia tolerancji. Dlatego też Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum opowiada się jednoznacznie za projektem włączającym słowa: „Tak mi dopomóż Bóg” do roty przysięgi. Opowiadamy się również, w duchu tolerancji właśnie, za projektem umożliwiającym osobom niewierzącym odstąpienie od wypowiedzenia ostatniego zdania roty.</u>
          <u xml:id="u-329.6" who="#BartłomiejKołodziej">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Nie dajmy się, proszę, zwariować. To właśnie ta konstrukcja, a nie konstrukcja odwrotna, jest zgodna z zasadami demokracji i tolerancji.</u>
          <u xml:id="u-329.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jan Mizikowski w imieniu Ruchu dla Rzeczypospolitej. Przygotuje się pan poseł Aleksander Małachowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#JanMizikowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub reprezentowany przeze mnie opowiada się za ustanowieniem Święta Wojska Polskiego 15 sierpnia. Mniejszość opowiada się za 15 lipca. 15 lipca 1410 r. - to data zwycięskiej bitwy stoczonej przez Władysława Jagiełłę z wojskami zakonu krzyżackiego. Polska nie odzyskuje dostępu do morza. Zwycięstwo militarne jest absolutne, ponieważ wódz wrogiej armii padł razem ze swoim rycerstwem. Ale jeśli chodzi o korzyści polityczne, Polska dopiero je uzyskuje po 13-letniej wojnie toczonej przez Kazimierza Jagiellończyka, odzyskując dostęp do morza. Natomiast zwycięska bitwa warszawska ocaliła niepodległość Polski, uratowała Litwę, Łotwę i Estonię, uratowała Europę przed chaosem i anarchią. Dlatego też ten dzień, 15 listopada, powinien być świętem wojska polskiego. I za tym...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, chyba nie listopada.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#JanMizikowski">Sierpnia, tak. Jeśli chodzi o tradycje oręża polskiego, będziemy nawiązywali do zwycięskich bitew, do bitwy grunwaldzkiej, do bitwy pod Kircholmem, do bitwy - dwukrotnie - pod Chocimiem, do bitwy pod Podhajcami, do odsieczy Wiednia. Jednak nie możemy zapominać o bitwach, w których w beznadziejnych warunkach walczył żołnierz polski, jak na przykład pod Maciejowicami, wtedy kiedy 4 listopada 1794 r. bronił dostępu wojskom Suworowa do Pragi i następnie do Warszawy.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#JanMizikowski">Nie możemy również zapominać o zbrojnym wysiłku narodu polskiego w okresie I wojny światowej, we wszystkich powstaniach śląskich, w okresie powstania wielkopolskiego, w wojnie polsko-bolszewickiej i jeśli chodzi o II wojnę światową o tym, co działo się na wszystkich frontach.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#JanMizikowski">Natomiast jeśli chodzi o oceny historyczne, o wypowiedzi, okres od 1944 r. do 1950 r., kiedy naród polski dokonał wielkiego wysiłku w walce z drugim najeźdźcą, wschodnim, jest pomijany. I te walki również powinny być zaliczone, to powinno być traktowane jako tradycje oręża polskiego.</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#JanMizikowski">Wiadomo, że od 17 września 1939 r. mieliśmy do czynienia już z dwoma wrogami. Przez pewien czas istniało złudzenie, że mamy tylko jednego wroga, to znaczy Niemców. Od kwietnia 1943 r., kiedy Rosja Sowiecka zerwała stosunki dyplomatyczne z rządem londyńskim, oficjalnie było wiadomo, że mamy do czynienia z dwoma wrogami. Toteż Narodowe Siły Zbrojne, które były tak bardzo krytykowane przez lewą stronę w Sejmie, w sposób właściwy oceniły ówczesną sytuację polityczną, stojąc na stanowisku, że mamy do czynienia z dwoma wrogami, a nie tylko z jednym. Stąd istniały te spory i kontrowersje między Komendą Główną NSZ a Komendą Główną Armii Krajowej. I okazało się, że rzeczywiście Rosja stała się tym wrogiem i była nim przez długie lata.</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#JanMizikowski">NSZ stały na stanowisku, że w ostatnim etapie walki trzeba skoncentrować duże siły do rozprawienia się z nieprzyjacielem i ten zwycięża, kto w ostatniej fazie walki ma przewagę. Dlatego też Narodowe Siły Zbrojne nie brały udziału w akcji „Burza”, później nie ujawniły się w 1945 r. Armia Krajowa, która dźwigała na sobie główny ciężar walki z okupantem niemieckim, rozkazem generała Okulickiego z 19 stycznia 1945 r. uległa rozwiązaniu. Później powstaje Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj. Komendantem jest pułkownik Rzepecki na miejsce wcześniej aresztowanego generała Okulickiego.</u>
          <u xml:id="u-333.5" who="#JanMizikowski">Armia Krajowa nie rezygnuje z oporu. Naród polski uznał przybycie Sowietów za akt wrogi, ponieważ zaczęli oni ustanawiać swoje rządy. Tutaj haniebną rolę odegrali komuniści polscy, ponieważ oni zalegalizowali okupację sowiecką. Oni stworzyli pozory istnienia państwa polskiego, tworząc Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, wtedy kiedy istniał rząd londyński, pod którego rozkazami były liczne siły i poza granicami państwa, i wewnątrz kraju, rząd dysponujący strukturą państwa podziemnego, uznawany przez państwa zachodnie.</u>
          <u xml:id="u-333.6" who="#JanMizikowski">I teraz gdyby nie obecność komunistów, którzy stworzyli pozory istnienia państwa polskiego, jak Stalin by uzasadnił okupowanie Polski, która pierwsza w 1939 r. powiedziała „nie” Hitlerowi? Ciężką zbrodnią komunistów polskich było to, że umożliwili Stalinowi ustanowienie rządów mieniących się polskimi, a faktycznie to były rządy sowieckie. I z tą nową nawałnicą podejmuje naród polski dalszą walkę.</u>
          <u xml:id="u-333.7" who="#JanMizikowski">Armia Krajowa, zanim uległa rozwiązaniu, właściwie nie tyle rozwiązaniu ile ujawnieniu, jeszcze staczała z nimi walki. I do dziejów oręża polskiego należy zaliczyć piękną akcję rembertowską z 20 na 21 maja, wtedy kiedy w ciągu 25 minut rozbito obóz w Rembertowie, wypuszczając na wolność ponad 1000 więźniów; zginęło 68 enkawudzistów. Inną podobną akcję przeprowadził „Szary” na więzienie w Kielcach latem tegoż roku. Po ujawnieniu się Armii Krajowej ciężar walki z najazdem sowieckim przejmują Narodowe Siły Zbrojne i powstająca organizacja Wolność i Niezawisłość. Walka trwa blisko 3 lata. Wśród dowódców należy wyróżnić takich jak „Łupaszka”, jak „Ogień”, jak „Zapora”, jak „Młot” działający na terenie Podlasia; na terenie województw pomorskich działał „Łupaszka”. Tam powstaje organizacja nazywająca się w dalszym ciągu Armią Krajową, to jest ośrodek mobilizacyjny okręgu wileńskiego Armii Krajowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam, panie pośle, pana czas już minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#JanMizikowski">Dlatego też do tradycji oręża polskiego należy zaliczyć wysiłek zbrojny polskiego podziemia, przede wszystkim Narodowych Sił Zbrojnych. Żołnierze ci nie szli do niewoli, gdy zostali ujęci przez UB. Szli do więzienia, tam byli torturowani w sposób nieludzki, a później najczęściej skazywani na śmierć. Dlatego też dochowali oni wierności Rzeczypospolitej, walczyli do ostatniej chwili, schodzili z pola walki pokonani fizycznie, ale duchem byli zwycięzcy.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#AndrzejKern">Przykro mi, że musiałem przerywać, ale nasza historia jest tak bogata, że nawet w długiej debacie nie poruszono by wszystkich spraw, a przewidziana jest krótka.</u>
          <u xml:id="u-336.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Aleksander Małachowski z „Solidarności Pracy” — ostatnie wystąpienie klubowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasz klub - mając do wyboru - wybiera datę 15 sierpnia z kilku względów. Chciałbym wspomnieć o sprawie, która nie została poruszona, a która nam wydaje się ważna. 15 sierpnia to dzień, który zadecydował o tym, że totalizm w Polsce pojawił się o 20 lat później, że mogliśmy ukształtować instytucje niepodległego państwa polskiego i możemy dzisiaj do tego nawiązać. Myślę, że dla naszego dziada, kapitana Kwiatkowskiego, młodego oficera powstania styczniowego, który dożył chwili, kiedy w 1923 r. zostało ustanowione to święto, był to także akt pewnej sprawiedliwości dziejowej. Oto po przegranej bitwie pod Maciejowicami, po masakrze Pragi, po klęsce wojsk polskich przy boku Napoleona, po 1831 r., dla tych ludzi z 1863 r. nastał wreszcie dzień zwycięstwa. To święto ma korzenie nie tylko w tym jednym dniu, nie tylko w tej jednej wojnie. Ono jest jak gdyby podsumowaniem 120 lat, czy nawet więcej, walki Polaków o wolność. I dlatego opowiadamy się jednoznacznie za tym świętem.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#AleksanderMałachowski">Trzeba jednak zwrócić uwagę na jedną rzecz. Możemy przez niepowiedzenie tego - co powiem teraz - dotknąć bardzo boleśnie ludzi, którzy do tej pory obchodzili inne święto, którzy walczyli u boku Armii Czerwonej o Polskę, tak samo jak my w Armii Krajowej czy jak żołnierze polscy pod Monte Cassino, czy w Niemczech. Tym ludziom bowiem - ustanawiając to święto - w jakiś sposób odbieramy ich święto. Któryś z panów posłów powiedział, że bitwa pod Lenino, której rocznicę obchodziliśmy, to była mało istotna bitwa. Ona była na pewno mało istotna, ale to był chrzest bojowy, pierwsza krew przelana w obronie Polski przez tych ludzi, którzy przeszli koszmarne wysiedlenie do Rosji, którzy przeszli więzienia, z których część znalazła się w Katyniu i w innych miejscach zagłady, a których ocalona cząstka została wcielona do armii Berlinga. Ta armia przeżyła wielki dramat, albowiem musiała walczyć o sprawy polskie u boku niedawnych oprawców.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#AleksanderMałachowski">Z tego powodu nie od rzeczy będzie powiedzieć tym wszystkim ludziom, którym - jak stwierdziłem - jakbyśmy zabierali to święto, że to nie oznacza, iż nie szanujemy ich wysiłku. Myślę, że wszyscy panowie posłowie zgodzą się ze mną, że armia łagierników, ludzi którzy przyszli tam zawszeni, zagłodzeni, zabiedzeni, ma także jakieś prawo do tego święta - wspólnego święta całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#AleksanderMałachowski">Chcę panom posłom, którzy tak dramatycznie tutaj mówią o historii, zwrócić uwagę na jedną rzecz. Oto w Stanach Zjednoczonych przed stu kilkudziesięciu laty rozgorzała straszliwa wojna domowa, po obu stronach lała się rzeka krwi, ale dzisiaj przed gmachem Kapitolu, przed gmachem parlamentu stoją dwa pomniki - zarówno pomnik gen. Granta, jak i pomnik gen. Lee, dwóch wodzów zwaśnionych armii, które przelały rzekę krwi. Sądzę, że dla naszej demokracji może to być jakaś wskazówka - że przychodzi chwila, w której obie zwaśnione dawniej strony muszą zacząć wspólnie budować przyszłość. I może pamięć tego wydarzenia w Ameryce, kiedy postawiono pomniki obu generałom, ochłodzi trochę nasze nieustające wycieczki w przeszłość, które tak źle są odbierane przez nasze społeczeństwo; chciałoby ono, aby w tej Izbie więcej mówiono o przyszłości kraju niż o przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#AleksanderMałachowski">Na zakończenie chcę powiedzieć na temat sporu o formułę przysięgi. Ta przysięga jest piękna. Tutaj pan poseł z Konfederacji Polski Niepodległej ją krytykował. Mnie się wydaje, że ona jest napisana piękną polszczyzną, że spełnia swoje zadanie, a sam spór o to, czy ta końcówka ma być umieszczona, jest trochę sporem o symbol. Istotne jest przecież to, aby nie było fałszu. Dla mnie ważne jest, aby człowiek, który nie jest wierzący, nie był zmuszony do składania fałszywej przysięgi. A czy on to opuści, czy nie opuści - nie przywiązuję do tego wagi. Uważam, że to jest spór o słowa.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#AndrzejKern">Przechodzimy do debaty indywidualnej.</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#AndrzejKern">Mam do państwa nieśmiałą prośbę, ponieważ chciałbym, żebyśmy zmieścili się w zaplanowanym czasie. Nie powtarzajmy już może tych argumentów, które zostały wyczerpująco przedstawione w wystąpieniach klubowych.</u>
          <u xml:id="u-338.3" who="#AndrzejKern">Udzielam głosu panu posłowi Zbigniewowi Siemiątkowskiemu z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Jerzy Wiatr.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na pewno zastosuję się do pana apelu, i to, co mam powiedzieć, postaram się powiedzieć w ciągu 3 minut. Chciałbym na marginesie naszej dzisiejszej dyskusji na temat ustawy o dziedziczeniu i kontynuowaniu tradycji oręża polskiego podzielić się pewną ogólną refleksją związaną z kulturą polityczną. Sądzę, że polska kultura polityczna, oprócz wielu wad i ułomności, wynaturzeń, potrafiła wykształcić jedną szczególną cechę, która jest oryginalną wartością polskiej kultury politycznej, mianowicie szacunek dla wielonurtowości naszej historii narodowej i wielonurtowej tradycji poszanowania tego, że do pewnych wspólnych celów, wartości dochodzimy różnymi drogami. Najważniejsza była nie tyle droga, ile wartość, cel przyświecający tym, którzy do niego zmierzali.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Chętnie powołujemy się na przykłady II Rzeczypospolitej. Ja także pozwolę sobie powiedzieć, że w okresie II Rzeczypospolitej armia, która powstawała po 1918 r., też nawiązywała do wielu tradycji, wielu dróg, wielu formacji zbrojnych, które w okresie I wojny światowej walczyły o niepodległość i które w okresie II Rzeczypospolitej stapiano w organizm o jednej tożsamości, jakim była armia II Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#ZbigniewSiemiątkowski">W latach I wojny światowej, warto przypomnieć, nie było bardziej obcej i wrogiej koncepcjom obozu legionowego i samego Józefa Piłsudskiego siły politycznej wewnątrz naszego społeczeństwa niż obóz ND i związane z nim ugrupowania, które stawiały na rozwiązanie sprawy polskiej opierając się na Rosji. I właśnie dzięki temu oparciu powstawały polskie formacje zbrojne, chociażby Legion Puławski, a przecież mimo tych antagonizmów z okresu I wojny światowej w II Rzeczypospolitej istniały pułki, oddziały wojskowe, które za swoich patronów obierały właśnie tych, którzy walczyli o niepodległą Polskę w innych formacjach niż w formacjach legionowych, np. 1 Pułk Ułanów Krechowieckich pielęgnował tradycje Legionu Puławskiego, a jednocześnie w tej samej armii były 7, 11 pułk ułanów, 1 pułk szwoleżerów, które sięgały do tradycji jazdy legionowej. W tej samej armii służyli razem oficerowie i generałowie, którzy spędzali wojnę w różnych mundurach, nieraz w sposób dramatyczny stali bez mała po przeciwnych stronach swoistej barykady narodowej. Nazwiska takich generałów, jak: Rozwadowski, Dowbór-Muśnicki, Żeligowski, Januszajtis, Kutrzeba, Unrug, Anders, Szylling, Kleeberg mogą świadczyć o tym, że faktycznie armia składała się nie tylko z żołnierzy, którzy wywodzili się z Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Dlaczego to mówię? Mówię to dlatego, że jesteśmy w tej chwili świadkami pewnego gremialnego odchodzenia w Wojsku Polskim od tradycji ludowego Wojska Polskiego. Niezależnie od tego, jak ktokolwiek oceniałby ludowe Wojsko Polskie, to jest ono pewnym faktem historycznym. Służyli w tej armii ludzie, którzy mają swoją drogę życiową, którzy zostawili w tej armii cząstkę siebie. Jeśli ktoś mi nie wierzy, to niech się uda któregoś dnia na ul. Szaserów, gdzie jest Centralny Szpital Kliniczny Wojskowej Akademii Medycznej i zobaczy tych młodych stosunkowo jeszcze inwalidów, którzy stracili zdrowie, służąc właśnie w ludowym Wojsku Polskim. Szczególnie polecam oddział urologii, gdzie przebywają ludzie mający za sobą pobyt na poligonach, w czasie którego odmrozili nerki i do dnia dzisiejszego muszą się leczyć. Powiedzenie dzisiaj tym ludziom, że służyli w obcej armii, czy też w polskojęzycznych oddziałach zbrojnych, jak to niektórzy publicznie mówią, jest wielką niesprawiedliwością. Dlatego sądzę, że dobrze się stało, że w tej chwili w naszej armii powraca się do tradycji Legionów i do tradycji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Powinniśmy sięgać dalej, do tradycji pułków legionowych, Błękitnej Armii generała Hallera, legionu bajończyków, do tradycji pułków walczących w powstaniu wielkopolskim, bo jest to tradycja, do której należy wracać, szukając naszej nowej tożsamości. I być może warto by było, żeby za patronów znów obierano księcia Józefa Poniatowskiego, hetmana Stanisława Żółkiewskiego, aby stacjonujący pułk podchorążych wrócił do nazwy swego poprzednika 21 pułku piechoty Dzieci Warszawy. Ale jednocześnie ze smutkiem odbieram to, że w wielu istniejących pułkach odchodzi się od nazw, które były ich nazwami właściwymi. Za sprawą jednego bodajże rozporządzenia czy rozkazu wiceministra Komorowskiego zostały wyeliminowane te nazwy polskich pułków, które określały szlak bojowy i zasługi bojowe tych pułków. W związku z tym nasze pułki już nie mają nazw: warszawski, praski, kołobrzeski, berliński, łużycki, drezdeński, brandenburski, budziszyński, saski, saksoński, nyski, czyli nazw pułków, które przeszły szlak 1 i 2 Armii Wojska Polskiego. Mój pułk, w którym miałem przyjemność służyć, nie nazywa się już 3 berliński pułk zmechanizowany, jest to już tylko pułk zmechanizowany. I tak dobrze, dlatego że był kiedyś pomysł, jak mi mówiono, żeby ten pułk się nazywał: 2 pułk Legionów, co akurat w Ciechanowie nie ma żadnego uzasadnienia, gdyż przed wojną stacjonował tam 11 pułk ułanów im. Rydza-Śmigłego. Dlatego warto podchodzić do tych spraw bardzo ostrożnie, bo to nie jest tylko czysty zabieg, którego dokonać można za pomocą jednego podpisu dowódcy i ministra obrony narodowej pod rozkazem czy rozporządzeniem, bo za tym stoją ludzie przywiązani do tych nazw, do tej tradycji i tym ludziom po prostu nie można odbierać tego, co było cząstką ich życia przez przynajmniej kilkadziesiąt lat. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jerzy Wiatr, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Maciej Manicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uważam, że projekt tekstu przysięgi jest dobrze zbudowany. Nie razi mnie jego styl. Myślę, że w tym bardzo uroczystym momencie patos jest uzasadniony Nie podzielam zdania pana posła Pawelca, którego ogromnie cenię. Uważam, że odwołanie się do gotowości złożenia ofiary życia i krwi w niczym nie przeczy temu, że trzeba życiem i krwią żołnierską dysponować rozumnie i oszczędnie, i dla zwycięstwa. Ale nawet najpiękniejsze zwycięstwa są okupowane właśnie krwią żołnierską i często życiem.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#JerzyWiatr">Uważam, że kwestia zakończenia roty przysięgi nie dzieli w istocie rzeczy Izby w sposób zasadniczy. Z zadowoleniem wysłuchałem argumentacji pana posła Maraska, że również Klub Parlamentarny Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego stoi na stanowisku, iż żołnierze, którzy ze względów światopoglądowych nie chcą czy nie mogą zakończyć roty formułą: „Tak mi dopomóż Bóg”, mają prawo tego nie zrobić. Pozostaje więc jedynie kwestia praktyczna, a nie kwestia, jeśli można tak powiedzieć, filozoficzna czy światopoglądowa. I z praktycznych raczej niż z filozoficznych względów opowiadam się za przyjęciem wniosku komisji. Niemniej uważam, że w tej sprawie, i to bardzo dobrze, nastąpiło tak znaczne zbliżenie stanowisk, że w istocie rzeczy różnica w tej kwestii między stanowiskiem komisji a stanowiskiem mniejszości jest kosmetyczna.</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#JerzyWiatr">Jeśli zaś idzie o kwestię święta wojska, to chciałem również poprzeć jednoznacznie stanowisko komisji i nie zgodzić się z wnioskiem mniejszości. Oczywiście bogata historia czynu orężnego Wojska Polskiego pozwalałaby znaleźć rozmaite daty, o czym już tu była mowa. Jestem też zdania, że wszelkie tradycje ofiarnej, patriotycznej żołnierskiej służby powinny być honorowane. Zgadzam się z tym, o czym tak pięknie mówił pan poseł Małachowski. Ale kiedy chcemy wybrać jedną datę, a tylko jeden dzień może być świętem wojska, świętem żołnierza, to trzeba wybrać datę o znaczeniu szczególnym. Data 15 sierpnia jest taką datą, mimo że pedantyczny historyk podpowie, że to w istocie nie 15 tylko 16 sierpnia rozpoczęła się ta decydująca operacja, ale ponieważ historycznie utarło się wiązanie bitwy warszawskiej z datą 15 sierpnia, niech to tak zostanie. Jest to dzień wielkiego zwycięstwa. Zwycięstwa, które odmieniło losy nie tylko Polski, ale i Europy. Ten powoływany już tutaj bezimiennie dyplomata brytyjski, ambasador, lord d'Abernon, który nazwał bitwę warszawską osiemnastą decydującą bitwą w historii świata, miał na myśli to, że wiele odniesiono wielkich zwycięstw na polach bitewnych, ale nie od wielu zależały losy świata, a w tym wypadku co najmniej Europy. I w tym sensie znaczenie tej bitwy jest niewątpliwe. Niewątpliwe jest także to, że była to operacja przeprowadzona całkowicie samodzielnie przez Wojsko Polskie i rozstrzygnięta zwycięsko. W tym sensie na przykład choć odsiecz Wiednia odgrywa ogromną rolę historyczną i także była jedną z tych wielkich, decydujących o losach świata bitew, to jednak bitwa warszawska bardziej niż odsiecz Wiednia jest tym naszym wyłącznie polskim czynem żołnierskim. Wreszcie, co nie jest sprawą bagatelną, jest to kwestia dystansu historycznego. Otóż jest to data, jeśli można tak powiedzieć, dostatecznie w czasie odległa, by można było na nią spojrzeć z dystansem, a równocześnie dostatecznie bliska. Wielu z nas, jak ja na przykład, miało wśród swoich najbliższych żołnierzy, oficerów, którzy w tej bitwie brali udział, czego nie da się oczywiście powiedzieć o skądinąd doniosłej bitwie grunwaldzkiej czy odsieczy Wiednia. I wreszcie jeszcze jedno. Bitwa warszawska wbrew wszystkiemu, co się później wielokrotnie mówiło w oficjalnej propagandzie Polski Ludowej, symbolizuje właśnie połączenie a nie podział, symbolizuje dojście do pewnego wspólnego stanowiska na polu bitwy, bo jest rzeczą znaną, że we wczesnej fazie wojny polsko-radzieckiej istniały po polskiej stronie głębokie różnice. Naczelnik państwa był krytykowany z jednej strony przez wybitnych przywódców Narodowej Demokracji (przez Romana Dmowskiego), z drugiej strony m.in. przez socjalistów (przez Ignacego Daszyńskiego). Jednak wtedy, kiedy armie Tuchaczewskiego przekroczyły Bug i szły na Warszawę, różnice te znikły. Wtedy rzeczywiście i na polskiej scenie politycznej, i w wojsku powstała jedność patriotycznego czynu żołnierskiego w obronie zagrożonej niepodległości. Wszelkie różnice poglądów strategicznych dotyczących tego, jak należało postępować trzy miesiące wcześniej, sześć miesięcy wcześniej, zeszły na drugi czy trzeci plan. Na tym polu bitewnym byli ludzie różnych przekonań, nawet milicja PPS z Radomia, bardzo radykalna, poszła na front. Na tym froncie był komunistyczny poeta Władysław Broniewski. Byli ludzie najrozmaitszych przekonań, bo to był moment tej wielkiej narodowej próby i myślę, że opowiadając się za tym właśnie dniem jako Świętem Wojska Polskiego, uwzględniamy również taki sposób myślenia, w którym data ta ma łączyć, a nie dzielić, być rzeczywiście Świętem Wojska Polskiego, nie przeczącym bynajmniej temu, że do różnych innych tradycji również odnosimy się z należytą czcią.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Maciej Manicki z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Alojzy Szablewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Wiatr występujący przede mną był w trudnej roli, ponieważ tak się złożyło, że występuję po nim, a chciał on polemizować z tym, co miałem tutaj zamiar zgłosić. Już bowiem w klubie był między nami spór o to, jaka data byłaby lepsza, czy czasami nie 12 września, właśnie data bitwy pod Kahlenbergiem, małą miejscowością w okolicach Wiednia, blisko 310 lat temu, mówię o odsieczy wiedeńskiej. Mało tego, pan poseł Wiatr zabrał mi w zasadzie cały czas, jaki miałem na to wystąpienie. W związku z tym, że nie zostaje mi wystarczająco dużo czasu na to, aby argumentować tę propozycję, którą chciałem Wysokiej Izbie przedstawić, a mając dodatkowo jeszcze świadomość, że jutro w czasie głosowań zdecydowana większość posłów być może nawet, niestety, nie wiedziałaby, o co chodzi we wniosku dotyczącym daty 12 września, po prostu rezygnuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo. Chociaż nie przypuszczam, panie pośle, by nawet mając więcej czasu... To są chyba nieporównywalne rzeczy, raczej w innej sferze musimy oceniać wagę poszczególnych bitew. Ale oczywiście to jest sprawa bardzo osobista i dyskusyjna.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Alojzy Szablewski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Tadeusz Bień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#AlojzySzablewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W zasadzie wszystko już powiedziano i bardzo dziękuję panu posłowi Wiatrowi za te słowa. Powiedział pan jak Polak i patriota. Serdecznie panu dziękuję, całym sercem, było mi przyjemnie to usłyszeć. I to powinno właśnie nas łączyć.</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#AlojzySzablewski">Moi drodzy, chciałbym dodać do wypowiedzi innych, że 15 sierpnia jest właściwym dniem na Święto Wojska Polskiego. I mam wrażenie, że gdyby teraz głosowano, wybralibyśmy tę datę 15 sierpnia i bardzo z tego powodu się cieszę. Chciałbym tylko uzupełnić, że to zwycięstwo miało wielkie znaczenie ze względu na to, że Polacy umieli się złączyć, że był wielki duch walki, wielkie morale w tej armii. Armia wcale nie była dobrze wyposażona. Jak wielkie znaczenie ma moralność żołnierzy. Polska po 123 latach niewoli odzyskała niepodległość i ludzie po prostu chcieli tej wolności bronić. Cała Europa była zdemoralizowana, były wszędzie rewolucje. Nikt nie chciał brać broni do ręki. I Polska zadecydowała i obroniła Europę, o tym nie powiedziano. Także z tego powodu opowiadam się za 15 sierpnia, poza tym jest to właściwie już tradycja, bo przed wojną to święto też było obchodzone 15 sierpnia. Tyle na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#AlojzySzablewski">Chciałbym jeszcze powiedzieć o rocie przysięgi. Moi drodzy, jestem z tego pokolenia, które przysięgało w Armii Krajowej. I powiem wam, może pomylę się w jakimś słowie, ale tyle zapamiętałem, zwróćcie uwagę, ile tam było treści religijnej. W tej rocie, którą się proponuje, wcale nie ma tak dużo treści religijnych, tylko ostatnie słowa. Jeżeli ktoś przysięgał w Armii Krajowej, może przypomni sobie te słowa: „w imieniu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, Królowej Korony Polskiej, kładę swe ręce na ten święty krzyż, znak męki i zbawienia, przysięgam”. Ile w tych słowach jest treści religijnej. Moi drodzy, sondaże przeprowadzone w kraju wielokrotnie wykazały, ilu jest ludzi wierzących, może nie wszyscy praktykują, ale jako wierzący określa się ponad 90%. Dlatego też uważam, że czy to będzie katolik, czy to będzie człowiek wyznania ewangelickiego czy mojżeszowego, każdy wierzy w Boga i ta formuła: „tak mi dopomóż Bóg” nie powinna mu przeszkadzać.</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#AlojzySzablewski">Tu padły słowa, że jeżeli jesteśmy narodem katolickim, nie może być innej przysięgi. Musi być ta formuła, chociaż: „tak mi dopomóż Bóg”. Moi drodzy, zwróćcie uwagę, jak przysięga prezydent Stanów Zjednoczonych: na Biblię przysięga. W sądach przysięgają na Biblię albo na krzyż. Dlaczego teraz w wolnej ojczyźnie ma tego nie być? Serdecznie proszę, drogie koleżanki i koledzy posłowie, głosujmy za tą rotą. To będzie właśnie rota godna wolnej, niepodległej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Tadeusz Bień, nie zrzeszony. Przygotuje się pan poseł Roman Andrzejewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Już króciutko, bo sprawa rzeczywiście chyba dobiega końca i wszystkie uzasadnienia, można powiedzieć, już tutaj zostały przedstawione. Nie mogę tylko zgodzić się ze stwierdzeniem pana posła Szmajdzińskiego, że jest to temat zastępczy. Dziwię się, że członek Komisji Obrony Narodowej wygłasza takie stwierdzenie na tej sali. Na rozwiązanie m.in. tej sprawy całe Wojsko Polskie czeka od trzech lat. Te sprawy są wyraźnie stawiane na wszystkich spotkaniach z kadrą wojskową i z żołnierzami. I to musi zostać rozstrzygnięte jak najszybciej. To nie jest temat zastępczy.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#TadeuszBień">Na marginesie, pojęcia „temat zastępczy” na określenie spraw rozpatrywanych przez Sejm często się tutaj nadużywa. Jeżeli temat jest wprowadzony pod obrady decyzją Prezydium Sejmu, decyzją Konwentu Seniorów, to trzeba mieć po prostu szacunek do własnej reprezentacji, uznać to i w miarę szybko i sprawnie przeprowadzić debatę, a nie stwierdzać — bezpodstawnie, uważam — że tematy są zastępcze.</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#TadeuszBień">Proszę państwa, Święto Wojska Polskiego powinno być 15 sierpnia. Jest to dzień, kiedy naród się zjednoczył, podziały polityczne zeszły na dalszy plan wobec zagrożenia państwa, wobec wartości najwyższej, utrzymania państwa i zapewnienia bezpieczeństwa narodowi. A zatem 15 sierpnia. Jest tutaj jednak pewien problem czysto praktyczny, który uniemożliwia jakby zaprezentowanie się wojska społeczeństwu. Jest to okres, po pierwsze, urlopów, po drugie, ćwiczeń poligonowych, kiedy wojsko po prostu ciężko pracuje i nie ma najczęściej możliwości tego święta po prostu przeżyć tak, jak by to chciało zrobić. Stąd miałbym propozycję, żeby niezależnie od oficjalnego Święta Wojska Polskiego, uregulowanego ustawą, kierownictwo resortu, minister obrony narodowej wprowadził jeszcze, tak jak było to przed wojną, święto żołnierza polskiego w innym terminie, zgodnie chyba z tradycją, akceptowaną nawet w czasach tzw. ludowego Wojska Polskiego, kiedy otwierano bramy koszar, kiedy młodzież, zwłaszcza młodzież, miała po prostu możliwość zetknięcia się z wojskiem, z żołnierzami, ze sprzętem wojskowym. To jest emocjonalne jakby przygotowanie przyszłego żołnierza, ten kontakt od najmłodszych lat. Takiej właśnie okazji brakuje w tym układzie. Znalezienie innego wyjścia, ustanowienie innego święta, kiedy wojsko mogłoby zaprezentować się społeczeństwu, byłoby chyba wskazane. Wiem, że wojsko, kadra, żołnierze, często wypowiadali się właśnie, żeby taki moment przypadał na dzień 3 maja.</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#TadeuszBień">Sprawa przysięgi. Argumentacja tutaj była różna, wielokrotnie powtarzana. Chciałbym przychylić się do prośby mojego przedmówcy i zaapelować do Sejmu, aby przyjął konwencję odwrotną do propozycji komisji i fakultatywnie wprowadził do roty przysięgi zapis: „Tak mi dopomóż Bóg”. Tradycja polskiej przysięgi, nie tylko wojskowej, wiąże się nierozerwalnie z tą formułą. Tak przysięgało przez wieki polskie rycerstwo, kolejne formacje wojsk polskich w Królestwie Polskim, w Księstwie Warszawskim. Tak przysięgano w oddziałach powstańczych, w II Rzeczypospolitej, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w oddziałach Wojska Polskiego nad Oką. Tak kończyła się również rota przysięgi wprowadzona ustawą z dnia 3 lipca 1947 r. Bóg występuje we wszystkich religiach. Prawie każdy człowiek w naszej społeczności wyznaje jakąś religię. Dla nie kwestionowanej części społeczeństwa religijny aspekt przysięgi ma pozytywne, emocjonalne znaczenie, a służba wojskowa w każdej chwili może wymagać ceny ludzkiego życia. I ten aspekt, moim zdaniem, przechyla szalę na rzecz uznania fakultatywnego zapisu o takim zakończeniu przysięgi. Wojsko, o czym przekonałem się w czasie spotkań, nie zgłasza sprzeciwów i zastrzeżeń do takiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Roman Andrzejewski, Porozumienie Centrum. Przygotuje się pani poseł Bogumiła Boba z ZChN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#RomanAndrzejewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Niezwykle dużo już powiedziano na temat święta i na temat przysięgi. Ja chciałbym powiedzieć, że przed nami wielka praca nad odbudową gospodarki, zniszczonego środowiska, wielka praca nad odbudową naszego gniazda - gniazda narodowego, gniazda tożsamości. Elementem tej odbudowy jest sięganie do naszych korzeni, korzeni naszej tożsamości, a jak wiadomo - to nie ulega wątpliwości - nasze tradycje, nasze korzenie tkwią bardzo głęboko w kulturze chrześcijańskiej, są z nią związane.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#RomanAndrzejewski">Sądzę, że Święto Wojska Polskiego oraz przysięga powinny spełniać dwa warunki: powinny dawać świadectwo tożsamości i dawać świadectwo demokracji. Powiem tak: Zdecydowanie opowiadam się za dniem 15 sierpnia. Jednak do wszystkich argumentów, które tutaj podniesiono - także do pana mówię, panie pośle Jurek - chciałbym dodać jeszcze jeden aspekt dotyczący sierpnia. To jest dziwny miesiąc. My go nazywamy świętym i to jest święty miesiąc. Proszę pójść do Muzeum Wojska Polskiego - nie ma sztandaru wojskowego, obojętne czy z kresów wschodnich czy sztandaru brygad karpackiej czy wielkopolskiej, na którym nie byłoby Matki Bożej. Sądzę, że ten element nas również jednoczy. Kasprowicz tak pięknie powiedział w jednym ze swoich wierszy, że Polak to jest taki człowiek, który jeśli w nic nie wierzy, to w Matkę Bożą wierzy. I to jest jeden z elementów, który powinien nas wszystkich łączyć.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#RomanAndrzejewski">Zgadzam się z tym, o czym powiedział pan prof. Wiatr, o czym mówił pan poseł Szablewski, że musimy szukać consensusu - gdyż nie ma przeciwników między nami. Wynika to z aspektu religijnego, maryjnego, ponieważ źródłem zwycięstwa - obojętne czy to był 15 czy 16 sierpnia - bardzo poważnym elementem był właśnie kult maryjny żołnierza.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#RomanAndrzejewski">Druga sprawa — przysięga. Wszystko już powiedziano. Chciałbym dodać, że i w tym względzie powinniśmy nawiązywać do standardów europejskich. Prezydent Republiki Federalnej Niemiec, zgodnie z konstytucją Republiki Federalnej Niemiec, wygłasza rotę przysięgi i na końcu dodaje słowa: „Tak mi dopomóż Bóg”. Drugi akapit art. 50 konstytucji Republiki Federalnej Niemiec mówi, że prezydent może z tych słów zrezygnować. Jednak w rocie przysięgi zawarte są słowa: „Tak mi dopomóż Bóg”.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#RomanAndrzejewski">Jest to element tożsamości i nie sądzę, aby to było powodem wielkiej niezgody czy wielkiego sporu.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję i apeluję do państwa o przestrzeganie reguł czasowych.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pani poseł Bogumiła Boba ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Bronisław Komorowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#BogumiłaBoba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem kapralem podchorążym, sądzę więc, że także mogę powiedzieć coś w sprawie wojskowej.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#BogumiłaBoba"> Uważam, że nie możemy zgodzić się na zestawienie z Ameryką. Dlaczego? Ponieważ Ameryka nie jest od wieków ojczyzną Anglosasów. Oni tam się osiedlili. Zajęli rodzime miejsca Indian wbrew ich woli i wbrew ich interesom. Byli zróżnicowani narodowo. Nie można zapomnieć o czarnych niewolnikach, gdyż z krzywdy Murzynów zrodziła się walka Północ-Południe. Myślę, że nie można tych spraw porównywać.</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#BogumiłaBoba">Polska jest na swojej ziemi od przeszło 1000 lat, ma ponad 1000-letnią chrześcijańską tradycję. Polak ma prawo oprzeć się na swoich ponadtysiącletnich korzeniach, a nie przeciwstawiać im narzuconej, krótkiej, czterdziestokilkuletniej tradycji. Dzień 15 sierpnia jest nie tylko rocznicą zwycięstwa w wojnie, ale także świętem Matki Boskiej, patronki Polski, o czym może często zapominamy. Zapominamy, że to ona obroniła Częstochowę, gdzie punktem zwrotnym w czasie wojny szwedzkiej była właśnie obrona Jasnej Góry. Przyznanie się do tej Pani i jej Syna to wrota do zwycięstwa prawdy i dobra. Dlatego opowiadam się za wygłaszaniem przysięgi zakończonej słowami: „Tak mi dopomóż Bóg” przez wierzących. Nie należy zmuszać kogoś, kto nie wierzy, do wypowiadania tych słów, bo po co ma kłamać.</u>
          <u xml:id="u-351.4" who="#BogumiłaBoba">Jest jeszcze jedna uwaga. Dzisiaj nauka mówi, że początkiem istnienia i organizacji materii jest istota inteligentna, niematerialna, czyli Bóg. I jest to kwestia do rozważenia. Myślę, że niejeden stojąc na gruncie uczciwej nauki sam dojdzie do takich poglądów, jakie ma większość Polaków.</u>
          <u xml:id="u-351.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-352.1" who="#AndrzejKern">Ponieważ jest to debata wojskowa, mogę powiedzieć: Dziękuję pani kapral.</u>
          <u xml:id="u-352.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Bronisław Komorowski, Unia Demokratyczna. Przygotuje się pan poseł Jan Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#BronisławKomorowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chciałbym pokrótce ustosunkować się do niektórych zarzutów, które częściowo dotyczą mojej pracy sprzed prawie dwóch lat, gdyż tekst tej ustawy, obu symbolicznych ustaw, był przygotowywany w 1990 r. Odzwierciedla on w jakimś stopniu także stan świadomości ówczesnej kadry zawodowej Wojska Polskiego, ponieważ to dla niej chcieliśmy zaproponować święto, dla niej chcieliśmy zaproponować przysięgę, dla niej chcieliśmy zaproponować zasady dziedziczenia tradycji. Byłoby źle, gdybyśmy za nich decydowali o sprawach tak istotnych, a jednocześnie tak delikatnych, nie uwzględniając ich potrzeb, ich oczekiwań i ich stanu świadomości.</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#BronisławKomorowski">Trudno mi się zgodzić ze stwierdzeniem, że są to sprawy mało ważne dla wojska. Rzeczywiście o istocie armii, o jej sile, znaczeniu będą decydowały struktury organizacyjne, czołgi, samoloty, armaty, to jednak tego - poza zmianami strukturalnymi, do których szybkiego przeprowadzenia, jak sądzę, w imieniu całego resortu obrony narodowej mogę się zobowiązać i część problemów armii to rozwiąże, inne wymagają ogromnej ilości pieniędzy, środków, wielkich nakładów - Sejm polski, jak sądzę, w tej chwili armii polskiej łatwo i szybko nie jest w stanie zapewnić.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#BronisławKomorowski">Natomiast kwestie symboliczne, wbrew temu, co często sami mówimy, w jakimś stopniu dla każdego z nas są istotne, są ważne, bo stanowią o naszej tożsamości, ułatwiają nam odnalezienie się we współczesności a także w przeszłości. Rola symbolu w wojsku zresztą jest może większa niż w wielu innych dziedzinach życia, w cywilnych dziedzinach życia. Wojsko oprócz tego, że szkoli się, używa armat, samolotów, to jednak bardzo szanuje i potrzebuje ceremoniału, potrzebuje tej chwili refleksji, momentu zadumy nad własną przeszłością, nad tradycją. Sejm polski jest w stanie to armii zapewnić bez żadnych inwestycji, a jedynie przy odrobinie zrozumienia specyficznych potrzeb wojska.</u>
          <u xml:id="u-353.3" who="#BronisławKomorowski">Proszę państwa, wiele tu padło słów o tradycji - czy taka, czy inna, czy ta data, czy inna data. Jest to spór, który warto toczyć, bo on nam samym jakby uświadamia, jak bogata jest nasza tradycja. Ale z tradycją, proszę państwa, to jest tak jak z nazwiskiem - ją się po prostu ma. Tak jak wraz z nazwiskiem dziedziczy się tradycje rodzinne, w których jest i dziadek utracjusz, i pradziadek powstaniec, jest i prapraszczur kalwin, i praprababka katoliczka, tak też tradycje Wojsko Polskie dziedziczy w całości: i te chlubne, i te mniej chlubne, tak jak my w naszych tradycjach rodzinnych. Inną sprawą jest kultywowanie tradycji. Te tradycje powinny być kultywowane zgodnie z tym, gdyż służy to umocnieniu w wojsku poczucia własnej wartości, własnej godności. Toteż w resorcie obrony narodowej nie było i nie ma zamiaru rugowania z tradycji Wojska Polskiego tego, co tak jak nazwisko do każdego z nas jest po prostu przypisane, odziedziczone po przodkach. Jest zatem w tej tradycji miejsce i na ludowe Wojsko Polskie, wbrew temu, co twierdził pan poseł Siemiątkowski. Rozkaz nr 1 z 1991 r. - co tylko częściowo jest moją zasługą, bo podpisał go admirał Kołodziejczyk, ja ten rozkaz jedynie przygotowywałem - umożliwia dziedziczenie całej tradycji tej pierwszej dywizji, w której są i tradycje piechoty łanowej, jest i tradycja Księstwa Warszawskiego, jest tradycja pierwszego pułku i pierwszej dywizji legionowej, jest także tradycja tej pierwszej dywizji idącej spod Lenino i tej dywizji walczącej w Normandii. Tak to jest, tym nazwiskiem dla żołnierzy jest numer pułku, numer jednostki. Dlatego zniknęły z nazw te historycznie uzasadnione, ale lokujące się tylko w jednym wątku historii, jednym wątku tradycji nazwy geograficzne: berlińska, saska itd., tak aby żołnierze tych pułków, mając prawo do tej tradycji i saskiej, i berlińskiej, mieli jednocześnie prawo do tradycji sięgającej o wiele głębiej, jakby nawiązującej do wszystkich wątków przebogatej tradycji oręża polskiego.</u>
          <u xml:id="u-353.4" who="#BronisławKomorowski">Proszę państwa, chciałem o jednej rzeczy powiedzieć, o kwestii tego, czy 15 sierpnia, czy 3 maja. W projekcie rządowym była propozycja 3 maja. Był to zapis stanu świadomości kadry Wojska Polskiego w 1990 r. Wydawała się nam błędem próba przymuszenia do przyjęcia przez wojsko tej daty tak szybko i na zasadzie pewnych decyzji administracyjnych. Takie były wyniki badań opinii publicznej. Sądzę, że nie będzie jednak żadnego problemu z przyjęciem daty 15 sierpnia. Ta data funkcjonuje w wojsku, funkcjonowała w jakimś stopniu od zawsze, od okresu międzywojennego. I nie sądzę, aby wojsko miało problemy z uznaniem w pełni tej daty za swoją, za własną.</u>
          <u xml:id="u-353.5" who="#BronisławKomorowski">Myślę, że dobrze się stało, że w tej dyskusji padły słowa o pełnej zgodzie, od lewej po prawą stronę sali, dotyczące zarówno tradycji, jak i właśnie zasad określenia daty Święta Wojska Polskiego. Faktem jest, że 15 sierpnia bili się chłopi i robotnicy, inteligenci i ziemianie, bili się pepeesiacy, bili się piłsudczycy, bili się także narodowcy. Ta data dla Wojska Polskiego będzie datą zwycięstwa. Wbrew temu, jak sądzę, co pan poseł Pawelec twierdził, to jednak nie tylko dlatego, że ta armia polska była dobrze dowodzona, ale także dlatego, że za sprawę ojczyzny krwi własnej ani życia ci żołnierze nie szczędzili, co brzmi może nieco barokowo, ale oddaje istotę rzeczy i oczekiwań Wojska Polskiego także dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-353.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#AndrzejKern">Głos ma poseł Jan Rulewski z klubu „Solidarność”. Przygotuje się pan poseł Jacek Soska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mając możliwości czasowe nie wykorzystam 18 minut, mimo że przedstawię zupełnie inną propozycję odnośnie do Święta Wojska Polskiego. Może zdradzę ją już na wstępie. Mnie najbardziej bliska jest data 1 września. Dlaczego 1 września? Bo jest to święto, które najbardziej czujemy, które jeszcze, choć kładzie się tragicznym cieniem, jest obchodzone przez nasze rodziny. Jest to święto, które znamionuje — obok innych oczywiście, w tym 15 sierpnia — zamiar prowadzenia wojny obronnej, nie wojny napastniczej, ale wojny obronnej, a więc jest to święto, o które żadne z państw, tym bardziej sąsiednich, nie mogłoby mieć pretensji, gdyż czcimy wysiłek zbrojny żołnierza, który stanął w obronie swojej ojczyzny. Wreszcie jest to święto, które znamionuje w sposób najbardziej oczywisty honor, oddanie i wierność żołnierza polskiego. Zwróćmy uwagę, że 1 września nastąpił po iluś tam paktach o nieagresji z Hitlerem. Wówczas w Europie panowała źle pojmowana filozofia pacyfizmu. To właśnie 1 września żołnierz polski zaczął się bić, zaczął zmieniać kształt Europy i bił się — nie tylko 1 września, ale i następnie 17 września — aż do skutku, aż do zwycięstwa. To prawda, że jest to data tragiczna, ale to ona odwróciła losy Europy, w której żyjemy. Inne święta, jakże znamienne i wspaniałe, nie są dość przystające do naszych wyobrażeń. Uzyskaliśmy prawo zadekretowania tego święta i dobrze by było, gdybyśmy wybrali spośród wielu wspaniałych... tu bym nawet włączył, obok 15 sierpnia, 1 sierpnia, rocznicę godziny „W”. Ale wydaje mi się, że jeśli chodzi o zakres oddziaływania, głębię oddziaływania, skutki tej walki, oddanie honoru, liczbę ofiar, powszechność walki, to najbardziej odpowiednia jest rocznica 1 września.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#JanRulewski">Myślę, że koledzy z ZChN wprowadzili wątki pozawojskowe. Oczywiście trudno z nimi polemizować. Ja jak najbardziej skłaniam się ku pomocy sił pozaziemskich, ale to jak gdyby osłabiało znaczenie tego święta, bo przecież mamy obchodzić Święto Wojska Polskiego, a nie święto Matki Boskiej. Ją możemy czcić i powinniśmy czcić. Jednak takie stawianie sprawy to jest jak gdyby obniżanie rangi i oddania żołnierza polskiego, bo cóż to za żołnierz, który działał opierając się na siłach pozaziemskich.</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Ale zwyciężał, Jasiu.)</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#JanRulewski">Właśnie. I teraz dobrze, Jurku, że to...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#AndrzejKern">Proszę nie przeszkadzać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#JanRulewski">Czy każde święto ma być rocznicą zwycięstwa? Jeśli tak, to powinniśmy właśnie raczej zwrócić się w stronę Wiednia, być może Kircholmu i innych bitew, w których odnosiliśmy większe zwycięstwa. Ale przecież te zwycięstwa są dość pretensjonalne. Już wcześniej powiedziałem, że nam chodzi o udział żołnierza w walce obronnej, o udział masowy, powszechny i o udział, który - jak sądzę, historia to udowodniła - był zwycięski. To żołnierz polski, niezależnie od tego, jak został rozbity, przez jakie potęgi, w końcu zwyciężył, bo właśnie on pierwszy zaczął bronić i strzelać, w momencie gdy nikt nie chciał oddać strzału, chociaż byli tacy, którzy mieli znacznie lepszą technikę, większą liczebność i większe poparcie. Polski żołnierz jako pierwszy odszedł od filozofii pacyfizmu na rzecz obronności kraju.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#JanRulewski">Dlatego stawiam wniosek formalny, panie marszałku, o przyjęcie daty 1 września jako Święta Wojska Polskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#AndrzejKern">Panie pośle, bardzo przepraszam za przeoczenie. Pani poseł Barbara Blida ma głos. Zgłosiła się przed panem, a ja tego nie zauważyłem, za co oczywiście bardzo panią przepraszam.</u>
          <u xml:id="u-358.2" who="#komentarz">(Poseł Barbara Blida: Ja się nie upieram, tak że...)</u>
          <u xml:id="u-358.3" who="#AndrzejKern">Nie, proszę bardzo, jesteśmy z panem posłem Soską dżentelmenami.</u>
          <u xml:id="u-358.4" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#BarbaraBlida">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mnie wychowano w takich tradycjach, w taki sposób, że nauczono mnie, iż szacunek wyraża się nie tylko w słowach, ale w zachowaniu. W ubiegłym roku brałam udział w przysiędze wojskowej, którą składał mój syn w jednostce wojskowej im. Majora Hubala. Podniosły nastrój żołnierzy i pijane otoczenie, nie wiem, jak nazwać tych wszystkich ludzi, którzy brali w tym udział. Podniosły nastrój żołnierzy, którzy składają przysięgę, a mało kto wie, że w momencie grania hymnu państwowego trzeba się chociażby zatrzymać, stanąć na baczność, jakoś spokojnie się zachować. Na moje pytania: „gdzie biegniecie, przecież grają hymn?” ludzie patrzyli na mnie — przepraszam, że się wzruszam — jak na kogoś nienormalnego.</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#BarbaraBlida">Proszę państwa, czy przez to, że wprowadzimy Boga do roty przysięgi, spowodujemy, że wzrośnie szacunek do żołnierzy, do armii, do słów wypowiadanych przez tych żołnierzy? Obawiam się, że to co się dzieje na tej sali w dniu dzisiejszym i to co działo się w czasie kilku poprzednich posiedzeń, niszczenie autorytetów, niszczenie pewnych tradycji, różnicowanie, czy ktoś walczył po tej czy po tamtej stronie - to nam nie zbuduje autorytetu i to nam nie zapewni poważania w społeczeństwie. To społeczeństwo jest coraz bardziej, proszę państwa, zdemoralizowane i to się objawia właśnie między innymi tym, że nie ma szacunku w chwili składania przysięgi wojskowej przez żołnierzy. Jedynymi poważnymi, przeżywającymi tę chwilę ludźmi są żołnierze. Nie rodzice, część tych rodziców była kompletnie pijana, pijana była również młodzież, która przyjechała odwiedzić tych żołnierzy. W momencie śpiewania przez żołnierzy roty pijani osobnicy podchodzili od tyłu do tych żołnierzy i bili ich po hełmach. Tak to wygląda, proszę państwa. Wydaje mi się więc, że również my w tym parlamencie mamy olbrzymią rolę do odegrania. Musimy przyczynić się do odbudowania autorytetów, bo autorytetu armii nie budują tylko żołnierze, budują go również cywile.</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#BarbaraBlida">Chciałabym już na koniec wtrącić jeszcze jedno zdanie. Ktoś tu powiedział, że to polscy komuniści oddali Polskę w niewolę radziecką. Nie wiem, czy gdyby zapytać tych andersowców, którzy w 1947 r. wracali do Polski, to podzieliliby oni ten pogląd.</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jacek Soska, który zamyka dyskusję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako poseł Polskiego Stronnictwa Ludowego, ludowiec, pragnę przypomnieć, że na naszych sztandarach, czy to zeteselowskich, czy to peeselowskich, było hasło „Żywią i bronią”. To, że żywią, nie ulega wątpliwości i to, że bronią, też nie ulega wątpliwości, bo bronili i ginęli w zasadzie zawsze robotnicy i chłopi, natomiast wojny wygrywali generałowie.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#JacekSoska">Rozpatrujemy dwie ustawy: o Święcie Wojska Polskiego i o przysiędze wojskowej. Jeżeli chodzi o święto wojskowe, pragnę podtrzymać to, co powiedział poseł Rulewski, i jeszcze dodać, że dla mnie data 1 września jest datą, którą pamiętam i którą pokolenie młodzieży... To była data, którą wszyscy pamiętamy, kiedy żołnierz polski po raz ostatni zaczął walczyć, bez względu na to, jaka była jego przynależność polityczna. Nikt wtedy jeszcze dokładnie nie wiedział, jakie będą koleje losów Polski. Być może jest mi przykro, iż koledzy zarzucą mi to, że Witos był premierem 15 sierpnia 1920 r., kiedy to nie było rozpoczęcia wojny przeciwko Związkowi Radzieckiemu, tylko pewien przełom i bitwa, rozpoczęcie natarcia, które się skończyło sukcesem.</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#JacekSoska">Jeżeli mamy przyjąć Święto Wojska Polskiego - z tego względu, że mamy 250 tys. wojskowych, żołnierzy i ta liczba może być zmniejszana, ale w najbliższych latach nie mamy innej możliwości, to wojsko musimy mieć - to skłaniałbym się ku temu, by poprzeć wniosek posła Rulewskiego i dzień 1 września przyjąć jako datę Święta Wojska Polskiego. Natomiast bardziej rozsądne jest to, że idąc do Europy - patrzę z punktu widzenia młodzieży, chociaż jestem w średnim wieku - proszę państwa, powinniśmy dążyć do tego, żeby nie było wojen. Prawdopodobnie w cywilizowanym świecie, w cywilizowanej Europie tych wojen nie powinno być i nie będzie. Wojnę podtrzymują jeszcze ci starsi, dziadkowie, którzy jeszcze mają pewne zadrażnione rany, to był Breżniew itd., którzy chcą odwetu. Jak państwo popatrzycie na historię, to okaże się, że okresy międzywojenne to było jedno pokolenie, od 20 do 30 lat. Teraz jest już 45 lat i uważam, że ten okres się po prostu wydłużył. I byłoby najlepiej, żeby Święta Wojska Polskiego nie było. Tak byłoby najlepiej, w imię pewnej idei, do której zmierzamy.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#JacekSoska">Jeśli chodzi o drugą kwestię - sprawę przysięgi wojskowej i słów: „Tak mi dopomóż Bóg”. Panowie, staram się być chrześcijaninem, katolikiem. Nie jestem pierwszym, nie jestem po prostu tym, który ma reprezentować chrześcijaństwo w Sejmie, natomiast tu mi się nie zgadzają pewne sprawy. Tydzień temu dyskutowaliśmy o aborcji i o tym, żeby nie zabijać, a żołnierz, rekrut składający przysięgę wojskową, mówiący na końcu: „Tak mi dopomóż Bóg”, powinien mieć świadomość, że musi zabijać. Nie ma wojny sprawiedliwej, bo jest to pojęcie względne. Każda wojna wiąże się z zabijaniem. Niestety, mając karabin w ręku, mając broń w ręku, nie możemy wzywać imienia Boga myśląc o zabijaniu. Żołnierz jest ubezwłasnowolniony, bo rozkazy wydają dowódcy, a sprawami wojny rządzi polityka i młody człowiek w wieku kilkunastu czy 20 lat trzyma karabin i mówi: Tak mi dopomóż Bóg, tak mi dopomóż Panie, w zabijaniu. Niestety, tak to rozumiem. Proszę zauważyć, jak to jest, jeśli chodzi o inne wyznania. Proszę zwrócić uwagę na świadków Jehowy i innych, którzy mówią, że do wojska nie chcą iść z tego względu, żeby nie zabijać.</u>
          <u xml:id="u-361.4" who="#JacekSoska">Jestem za tym, żeby to skreślono. Rota przysięgi wojskowej może być inna: od wody, ognia i wojny zachowaj nas, Panie. I w tym momencie można zakończyć tę rotę wojskową słowami: od wojny zachowaj nas, Panie.</u>
          <u xml:id="u-361.5" who="#JacekSoska">Panowie ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, tydzień temu była inna sytuacja na tej sali. Jesteśmy politykami i jeżeli wplatamy słowa: „nie zabijaj”, to w tym momencie konsekwentnie mówmy na tej sali: „nie zabijaj”, żeby nie było żadnego zabijania. I nie wplatajmy tych słów w przysięgę wojskową... Nie uczmy zabijania młodych ludzi, którzy mają wojnę w nosie, upłynie jeszcze kilka czy kilkanaście lat i młodych ludzi nie napędzimy do wojny. Politycy z tą zagorzałą nienawiścią, którzy pamiętają wojnę, który pamiętają różne okresy, nie skłonią młodzieży, żeby zabijała. I tam wplatać słowa „nie zabijaj”... O to mam pretensje do panów i proszę o replikę, jeżeli się mylę. Słowa: „tak mi dopomóż Bóg”, tak mi dopomóż, żebym zabijał — moim zdaniem to się kłóci. Stawiam wniosek o skreślenie tych słów, w imię chrześcijańskiej nauki Kościoła.</u>
          <u xml:id="u-361.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, głos ma pan poseł Henryk Goryszewski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Tak jak przewidywałem, pan poseł Soska nie zakończył dyskusji, ale nie chciałbym, żeby ją na nowo rozpoczął, bo już jest pół godziny po zaplanowanym czasie.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo przepraszam, panie i panowie posłowie, ale mój klub ma jeszcze trzy minuty na wypowiedź. Mam nadzieję, że nie nadużyję tego czasu, ale, niestety, niektóre wypowiedzi wymagają repliki posła ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#HenrykGoryszewski">Po pierwsze, jeżeli ktokolwiek powołuje się na katolicką naukę społeczną i na etykę katolicką, to najpierw byłoby dobrze wiedzieć, co Kościół o tym mówi i czego Kościół w tej mierze naucza, a jeżeli się tego nie wie, to lepiej się nie powoływać, ponieważ powoływanie się na rzeczy, których się nie zna, jest po prostu bardzo niebezpieczne. I to jest pierwszy element, o którym chciałem powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#HenrykGoryszewski">Drugi element. Jest obrazą tych 60 tys. młodych ludzi, którzy walczyli we wrześniu 1939 r., i których krew, jak pisał Baczyński, wsiąknęła w mazowiecki piasek, powiedzenie, że to co oni robili i ta ich wojna była tak samo podła, niemoralna jak ta, którą zaczęli Niemcy. Bo jeżeli mówimy, że każda wojna jest zła i że w związku z tym nie można włączać słowa „Bóg” do przysięgi, to znaczy że pluje się również na obrońców z 1939 r. i wtedy wara od 1 września, od powoływania tej daty, panie pośle, jako daty...</u>
          <u xml:id="u-363.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.5" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Spokojnie, bez nerwów, to przechodzi z wiekiem.)</u>
          <u xml:id="u-363.6" who="#HenrykGoryszewski">Są sprawy, o których się nie mówi spokojnie,...</u>
          <u xml:id="u-363.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.8" who="#HenrykGoryszewski">... są sprawy, o których nie można mówić bez serca, bo wtedy się obraża własną ojczyznę.</u>
          <u xml:id="u-363.9" who="#HenrykGoryszewski">Panie i Panowie Posłowie! Myślę, że już dosyć rozdrapywania spraw związanych z martyrologią. 15 sierpnia, data przełomowego momentu w wielkiej bitwie warszawskiej jest datą bitwy zwycięskiej, datą 18 bitwy decydującej o losach świata. Wiem, że wielu Polaków tej daty nie pamięta, ja wyrastałem o 5 km od linii polskiej obrony i wiele razy byłem na cmentarzu w Radzyminie, i do tej pory pamiętam zamazane wapnem tablice na bramie cmentarnej. Dzięki temu wapnu te tablice ostały się w tę czerwoną, komunistyczną noc.</u>
          <u xml:id="u-363.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-363.11" who="#HenrykGoryszewski">Tradycja w wojsku jest czymś, co decyduje o morale. Nie zawsze wygrywa się dzięki liczbie armat i nie zawsze wygrywa się dzięki jakości planów wojskowych. Przychodzi moment, kiedy wygrywa się właśnie dzięki morale. Sięganie do tych zwycięskich tradycji jest czymś, na czym powinniśmy budować siłę naszej armii.</u>
          <u xml:id="u-363.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł w ramach wystąpień klubowych; jeszcze jest czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#JanMajewski">Panie Marszałku! Czcigodni Posłowie, Panie i Panowie! Pozwolę sobie w imieniu Polskiego Stronnictwa Ludowego odezwać się na temat wojny. Nie jest to tajemnicą, ponieważ w księdze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, obecnie Urzędu Ochrony Państwa, jestem zarejestrowany jako „Gucio” i „Jodła”, bo jak byłem w seminarium, to zostałem zapisany z urzędu, w 1960 r. miałem założoną teczkę. Znam Pismo Święte i wiem, co ono mówi na temat wojny. Owszem, przepraszam kolegę Jacka, są wojny sprawiedliwe, obronne, bo przecież kto kazał zatrąbić w trąby jerychońskie aż się mury rozpadły, kto kazał Dawidowi wziąć procę i kamieniem zabić Goliata? Wojna sprawiedliwa to wojna w obronie ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#JanMajewski">Ale, kochani, co do święta naszego wojska, jestem specjalistą w dziedzinie prawa międzynarodowego publicznego, taka jest tradycja we wszystkich krajach, że jest takie święto. Tylko to, którego dnia nasze wojsko będzie miało swoje święto, dzień zwycięstwa ten czy tamten, to jest najmniej ważne, ważne są ofiary Polaków, tych właśnie żołnierzy anonimowych, a czy to będzie 1 września, czy 15 sierpnia... Owszem, najlepiej by nam odpowiadał, według mnie, dzień bitwy pod Grunwaldem, bo to jest historycznie uzasadnione i, co najważniejsze, budzi najmniejsze wątpliwości, bo akurat to było pierwsze największe zwycięstwo oręża polskiego.</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Nad Krzyżakami.)</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#JanMajewski">Przepraszam bardzo, jeśli tak będziemy mówili jak poseł Soska, to za największe zwycięstwo trzeba będzie uznać wzajemne rozstrzeliwanie się, co, jak pamiętamy, zdarzało się w czasie ostatniej wojny. Sięgnijmy do historii, uważam, że rocznica zwycięstwa pod Grunwaldem byłaby najlepszą okazją do świętowania przez wojsko.</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#JanMajewski">Panie marszałku, serdecznie dziękuję za dopuszczenie mnie do głosu w ramach limitu czasu przeznaczonego dla PSL.</u>
          <u xml:id="u-365.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#AndrzejKern">Jako ostatni krótkie oświadczenie złoży w imieniu komisji pan poseł Tadeusz Bień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nie w imieniu komisji, ale pracując w Komisji Obrony Narodowej mam okazję uczestniczyć w uroczystościach składania przysięgi wojskowej w Wojsku Polskim i znam ich przebieg. Przykro mi, że pani poseł Blida uczestniczyła w przysiędze, której towarzyszyły opisane przez panią poseł okoliczności. Chciałbym tylko powiedzieć, że znam wiele faktów związanych ze składaniem przysięgi i musiał to być przypadek odosobniony. Uważam, że na podstawie odosobnionych faktów nie można z trybuny sejmowej przedstawiać Polsce i - praktycznie - światu obrazu pijanego polskiego wojska, pijanych ludzi, którzy przyjeżdżają na uroczystości składania przysięgi. Te uroczystości odbywają się we wzniosłej, uroczystej atmosferze. W tej chwili te uroczystości się zmieniły, zdarzały się wypadki... ale nie można tego uogólnić i nie można przedstawiać takiego obrazu Polski. To jest po prostu niegodne i to się mija z prawdą.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#AndrzejKern">Pozwólcie państwo, że dla odprężenia powiem o takim dziwnym przypadku. Kiedyś do mnie jako do adwokata zgłosił się człowiek, który miał niecodzienną prośbę, a mianowicie żeby napisać mu przemówienie na uroczystość składania przysięgi, był robotnikiem. Zrobiłem to. Po paru dniach przyszedł z kwiatami i na pytanie: Jak tam było? odpowiedział: Panie mecenasie, było znakomicie, wszyscy płakali, ja też.</u>
          <u xml:id="u-368.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł pragnie wygłosić krótkie oświadczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#MaciejManicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ośmieliłem się wrócić na mównicę, bo rezygnując ze swojego wystąpienia zapomniałem o jednej kwestii. Otóż wydaje mi się, że jest to ważne, gdy Wysoka Izba zechce ustalić termin święta na 15 sierpnia, aby zmienić treść art. 4, bo stanowi on, iż ustawa wchodzi w życie w 14 dni po ogłoszeniu. Biorąc pod uwagę, że od dzisiaj do 15 sierpnia jest niewiele ponad 14 dni, a przecież jeszcze ta ustawa musi być rozpatrzona przez Senat, podpisana przez prezydenta i ogłoszona, wydawałoby się zasadne, jeśli Wysoka Izba tak, podkreślam, ustali, aby w tym wypadku przepis ostatniego artykułu brzmiał: „Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”, a nie w 14 dni od dnia ogłoszenia, bo w tym momencie dajemy szansę Wojsku Polskiemu na święto w tym roku, inaczej tego święta w tym roku mogłoby już nie być. Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi i polecam tę uwagę panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-370.1" who="#AndrzejKern">Proszę pana posła sprawozdawcę oraz posłów, którzy zgłosili poprawki, o zebranie się po zakończeniu obrad w saloniku obok sali obrad w celu przygotowania poprawek.</u>
          <u xml:id="u-370.2" who="#AndrzejKern">Mamy jeszcze komunikaty, proszę o ich wysłuchanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#FilipKaczmarek">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” odbędzie się po zakończeniu obrad w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#FilipKaczmarek">Posiedzenie Klubu Liberalno-Demokratycznego odbędzie się również po zakończeniu obrad w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#FilipKaczmarek">Dziękuję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#AndrzejKern">Na tym kończymy dzisiaj rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#AndrzejKern">Zarządzam przerwę do jutra, tj. do 30 lipca do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz.22 min 40)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>