text_structure.xml 603 KB

Edit Raw Blame History Permalink

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 01)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Henryk Bąk, Józef Zych, Jacek Kurczewski i Dariusz Wójcik)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#HenrykBąk">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Pawłowskiego i Tadeusza Jędrzejczaka.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#HenrykBąk">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Pawłowski.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#HenrykBąk">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#HenrykBąk">Powracamy do rozpatrywania punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. (druk nr 133).</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Leszek Miller z Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Klub Parlamentarny. Po nim będzie przemawiał poseł Ryszard Bogusz z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#LeszekMiller">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prawie dokładnie rok temu Socjaldemokracja Rzeczypospolitej opublikowała program społeczno-gospodarczy „Polska postępu, prawa i demokracji”. Wyraziliśmy w tym programie przekonanie, że jest wiele dróg prowadzących do gospodarki rynkowej, a droga pana premiera Balcerowicza jest co najwyżej jedną z wielu. Usłyszeliśmy, że jest tylko jedna droga i dla programu Balcerowicza nie ma alternatywy.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#LeszekMiller">Wyraziliśmy w naszym programie przekonanie, że przyjęta strategia przebudowy gospodarki musi spowodować olbrzymie koszty społeczne, recesję, strajki i napięcia. Usłyszeliśmy, że nasze obawy są bezzasadne, że to siły postkomunistyczne prowokują strajki w celu destabilizacji państwa, że naszymi propozycjami sypiemy piasek w dobrze naoliwiony mechanizm, że przecież nareszcie mamy życie udane - zamiast udawanego. Jak to życie udane wygląda, przekonują się codziennie nasi rodacy, którzy tracą pracę z dnia na dzień, są spychani poza minimum socjalne, z rozpaczą patrzą w przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#LeszekMiller">W naszym programie postaraliśmy się także zaprezentować uczciwie i rzetelnie stan gospodarki, nie uciekając od ocen 45-lecia - żeby była jasność. Dlatego z dużym zdumieniem słyszymy z ust niektórych polityków, że dopiero niedawno dowiedzieli się o tym, jak rzeczywiście polska gospodarka wygląda. Dotyczy to również pana premiera, który nie tak dawno stwierdził, że gdyby był lepiej poinformowany, toby prawdopodobnie nie przyjął tej nominacji.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#LeszekMiller">Mówię o tym wszystkim dlatego, żeby podkreślić, jak szalenie ważne jest poważne potraktowanie każdej propozycji dotyczącej przebudowy polskiej gospodarki, skierowanej w przyszłość, jak szalenie ważne jest traktowanie tych propozycji bez żadnych uprzedzeń, bez histerycznych póz i bez rozmaitych teatralnych gestów. Tym bardziej, Wysoka Izbo, że najczęściej te gesty są poza tą salą przez miliony Polaków traktowane zupełnie inaczej niż się wydaje, a precyzyjniej mówiąc - nie mają po prostu żadnego znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#LeszekMiller">I właśnie z taką należytą powagą zapoznaliśmy się z propozycjami założeń polityki społeczno-gospodarczej. Moi klubowi koledzy zgłosili tu już wiele wniosków i wiele uwag, ja zatem dorzucę tylko kilka. Otóż wydaje mi się, że sama nazwa dokumentu jest nieco na wyrost; mówi się o polityce społeczno-gospodarczej, gdy tymczasem sfera polityki społecznej potraktowana jest bardzo po macoszemu albo nie ma jej wcale.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#LeszekMiller">Po pierwsze, dziedzina świadczeń emerytalno-rentowych jest oparta na założeniach, które właśnie przed chwilą zostały oprotestowane przez Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-3.6" who="#LeszekMiller">Po drugie, zakłada się dalszy spadek świadczeń na rzecz kultury, oświaty i nauki, ochrony zdrowia, co — biorąc pod uwagę stan, w jakim te dziedziny się znajdują — jest już na pograniczu zagrożenia bytu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-3.7" who="#LeszekMiller">Po trzecie, traktuje się marginalnie sferę potrzeb mieszkaniowych, a przecież wiadomo, że mogłyby być one dźwignią napędową gospodarki czy rozwoju gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-3.8" who="#LeszekMiller">Po czwarte wreszcie, nie szacuje się spodziewanej skali bezrobocia i w ogóle nie prezentuje się żadnych rozwiązań tej sprawy, co w porównaniu do znanych statystyk musi budzić przerażenie.</u>
          <u xml:id="u-3.9" who="#LeszekMiller">Zatem zgłaszam wniosek, aby w dalszych pracach nad założeniami sfera polityki społecznej została potraktowana bardziej poważnie, bardziej wnikliwie, z zastosowaniem rozwiązań aplikacyjnych po to właśnie, aby dokument mógł rzeczywiście przybrać szlachetną nazwę założeń polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-3.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Ryszard Bogusz z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Po nim będzie przemawiał poseł Roman Jagieliński z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#RyszardBogusz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze nie tak dawno, podczas debaty nad prowizorium budżetowym, z tej trybuny padały propozycje umożliwienia rządowi spokojnej pracy nad przygotowywanym programem gospodarczym. Sugestie takie odrzucono i dzisiaj toczymy dyskusję nad dokumentem ogólnikowym, pospiesznie napisanym, mającym charakter bardziej polityczny niż ekonomiczny. Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. zdają się być zbiorem pobożnych intencji i braku zdecydowania. Z jednej strony mówi się o zmniejszeniu tzw. popiwku, by z drugiej zaproponować 5% podatek od wykorzystania siły roboczej. Zgoda, że dotychczasowy system stawiał wiele przedsiębiorstw poza tą strukturą, ograniczając szanse rozwoju innym. Czy jednak tym posunięciem pomoże się już zniewolonym przedsiębiorstwom państwowym?</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#RyszardBogusz">Rząd słusznie proponuje reformę dotychczasowych instytucji oświatowych. Nie jest jednak nigdzie powiedziane, w którą stronę reforma ta będzie kroczyć. Jeżeli chcemy zmierzać do rozbudowy źródeł zasilania finansowego i różnicowania ofert dostępnych usług, to nie możemy w podtekście umieszczać przerzucania ciężaru utrzymania szkół na rodziców. Już w tej chwili są szkoły, w których rodzice pokrywają koszty zużywanej energii elektrycznej i cieplnej. Czy o rozszerzenie tych źródeł właściwie chodzi?</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#RyszardBogusz">Naszym zdaniem błędna jest dystrybucja posiadanych środków, a rozwiązanie tego KPN proponowała już w trakcie kampanii wyborczej. Jak wiele innych propozycji, tak i tę zignorowano. Zastanawiać musi jednak umieszczenie w rządowych założeniach celów i kierunków budzących już dawno nasz niepokój. Chodzi mi zwłaszcza o ograniczenie dynamiki importu konsumpcyjnego. W jaki sposób można do tego dojść, nie pobudzając produkcji podobnych dóbr krajowych, a tym samym nie dynamizując polityki kredytów sterowanych? Jeżeli na import chcemy odpowiedzieć eksportem, to czego i w którą stronę świata? Przecież od dłuższego czasu zmierzamy w kierunku przekształcenia Polski w 38-milionowy rynek zbytu dla towarów produkcji zachodniej.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#RyszardBogusz">Zgadzamy się, że konieczne jest zwiększenie nakładów inwestycyjnych. Nasz klub proponował to znacznie wcześniej, kiedy jeszcze nakłady te nie przerastały naszych możliwości. Zastanawia nas jedynie, jaki powstanie system zabezpieczeń, aby kredyty inwestycyjne nie były przeznaczane na cele konsumpcyjne. Do jakiego stopnia rolniczy kredytobiorca będzie mógł ograniczyć się do wybranych zadań, warunkujących uzyskanie korzystnej stopy procentowej?</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#RyszardBogusz">Ogarnia nas zdumienie, że w tym dokumencie nie dostrzegamy opcji polityki przemysłowej. Powstaje pytanie, jakie przemysły będziemy wspierali, a jakich rozwój będziemy hamowali, jak chcemy uzyskać ten wzrost gospodarczy? Tak zwana prywatyzacja w tym dokumencie jest prywatyzacją Kongresu i jest ukształtowana tak, jak dotychczas, czyli nie jest to prywatyzacja służąca restrukturyzacji, ale prywatyzacja wydająca naszą gospodarkę na łup obcych i malwersację mafii.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#RyszardBogusz">Reasumując, program ten zawiera wiele pytań i ogólników, uniemożliwiających wręcz merytoryczne ustosunkowanie się do niego. Bardzo często posługiwano się w nim sloganami, które są wieloznaczne. Nie brakuje w nim również niekonsekwencji. Podejrzewam, że chodzi tutaj o inny program, tzw. Europejczyków polskich i ekonomistów z Gdańska. Używamy różnych słów i pojęć, mówimy o recesji i o kreacji pieniądza, prywatyzacji przemysłowej etc., a co się za tymi słowami kryje? Tylko jedno. Na tej sali są tzw. Europejczycy, którzy doprowadzili do upadku gospodarki i utraty suwerenności gospodarczej i są tacy jak my, którzy chcą rozwoju naszej gospodarki, jej suwerenności i zarządu nad nią w polskich rękach.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#RyszardBogusz">Jednak pełny obraz założeń rządowych uzyskamy dopiero na etapie wdrażania ich w życie. Myślę, że w czasie przygotowywania programu rząd nie powinien ignorować żadnych uwag i propozycji. Może to tylko wzbogacić liczbę rozwiązań, którymi będzie dysponował rząd.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Roman Jagieliński z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Marek Balicki z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#RomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panowie Ministrowie! Z przykrością i zarazem z satysfakcją odebrałem wczorajsze wystąpienie prezesa Rady Ministrów pana Jana Olszewskiego, który stwierdził, że poprzednie rządy popełniały błędy, ale już obłędem było kontynuowanie tych błędów przez rząd pana Jana Krzysztofa Bieleckiego. Ta satysfakcja jest tylko przestrogą, że tych błędów i tego obłędu kontynuować nie możemy w gospodarce narodowej. Z przykrością stwierdzam, że w założeniach polityki społeczno-gospodarczej nie przewidziano instrumentów, które zakończą ten obłęd. Polskie Stronnictwo Ludowe wprowadzało korekty do programu Balcerowicza. Polskie Stronnictwo Ludowe opracowało także program ratunkowy dla polskiej gospodarki. Nie zachowujemy tego programu dla siebie, mówiliśmy o nim, rozpropagowaliśmy go, przedstawiliśmy go także panu ministrowi Eysymonttowi.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#RomanJagieliński">Chcemy, a ja szczególnie, przestrzec rząd przed kontynuacją błędów i byłbym nieusatysfakcjonowany, gdybym tego nie powiedział publicznie, ponieważ zabiegałem o poparcie dla rządu Jana Olszewskiego i udzieliłem mu poparcia na tej sali. Wiem, jeżdżąc po świecie, że przede wszystkim powinna być dowartościowana praca, a pracy w ciągu ostatnich dwóch lat nie dowartościowaliśmy. Polsce potrzeba stabilizacji i pracy.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#RomanJagieliński">Sfera materialna nie jest może na miarę naszych życzeń, ale na miarę naszych możliwości i możemy kontynuować rozwój gospodarczy. Chciałbym przede wszystkim jako przedstawiciel ugrupowania związanego ze wsią, reprezentujący dział gospodarki żywnościowej, w kilku punktach omówić sprawę bezpieczeństwa żywnościowego, żeby naród polski dowiedział się, że Polskie Stronnictwo Ludowe i chłopi nie tylko prowadzą walkę o partykularne interesy wsi, ale także o bezpieczeństwo żywnościowe narodu.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#RomanJagieliński">Nawiązując do wystąpienia premiera Olszewskiego, do jego końcowego fragmentu, w którym była mowa o tym, że aby komuś dać, to komuś trzeba odebrać, twierdzę, że nie trzeba odbierać, gdyż stan naszej gospodarki to wynik niewłaściwej regulacji tejże gospodarki. Uzyskując jedne z najniższych kosztów produkcji w rolnictwie mamy jedne z najwyższych cen na artykuły żywnościowe i gros naszych rodzin 80% dochodu przeznacza na artykuły żywnościowe. Jest to sfera regulacji, jest to sfera wysokiego fiskalizmu, jest to sfera także wysokich oprocentowań kredytów i przy niskich zasobach kapitałowych rolnik w tej chwili dokłada, traci, a koszty przetwarzania tego produktu wpływają na powstawanie bardzo wysokich cen żywności.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#RomanJagieliński">Jeden z ministrów tego rządu, zajmujący się co prawda teraz polityką, w wypowiedzi telewizyjnej powiedział, że rolnictwu najbardziej potrzeba stabilizacji i myślałem, że pan minister Balazs doprowadzi do osiągnięcia tej stabilizacji w polskiej polityce rolnej. Jednak w założeniach polityki społeczno-gospodarczej niewiele miejsca poświęcono polityce rolnej.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#RomanJagieliński">Wysoka Izbo! Chciałbym jeszcze powiedzieć o jednym elemencie inwestycji, także w sferze przetwórstwa rolno-spożywczego. Mamy doskonały przykład, że kapitał zachodni nie zainwestuje w naszym kraju, jeśli nie będzie miał zabezpieczenia finansowego i możliwości uzyskiwania dochodów. Mamy przykład korporacji General Motors, która nie chciała zainwestować w nasz przemysł motoryzacyjny do momentu, kiedy osiągnęła 35% ceł.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#RomanJagieliński">Jeśli w tej chwili nie zastosujemy takiej samej metody i nie podejmiemy takich samych działań w sferze przetwórstwa żywności, to kapitał zachodni i nasz własny nie będzie mieć gwarancji, że inwestycje w przemyśle rolno-spożywczym przyniosą efekty. Zazwyczaj inwestujemy w swojej branży i ten kto ma mleczarnie we Francji i może powiększyć swoją produkcję, wysyłając ten produkt do Polski, nie będzie inwestował w Polsce. Wtedy kiedy tego produktu nie będzie mógł wysłać, bo mu się nie będzie opłacać, zainwestuje w Polsce i będzie tutaj produkował.</u>
          <u xml:id="u-7.7" who="#RomanJagieliński">Nie potrzeba więc nakładów finansowych, lecz określonych przepisów, i to sanitarnych, weterynaryjnych, określonych ceł, opłat wyrównawczych, a do tego są potrzebne ceny minimalne, te, o które się dopominamy, i ceny na każdy artykuł importowany tak, żebyśmy mogli wprowadzać opłaty wyrównawcze, a tych, mimo że od 1 marca wchodzą w życie przepisy i porozumienie z EWG, jeszcze nie mamy. Przypuszczam, że rząd powinien zastosować w przyszłości kontyngenty wwozowe.</u>
          <u xml:id="u-7.8" who="#RomanJagieliński">Jeszcze jest jedna sprawa dotycząca możliwości obniżenia cen artykułów żywnościowych. To rząd pana Mazowieckiego i poprzedni Sejm podjęły decyzję o likwidacji struktur rynku rolnego. Przeprowadziliśmy reorganizację spółdzielczości, niszcząc struktury skupu artykułów rolniczych i w to miejsce przez 2 lata nic nie wprowadziliśmy.</u>
          <u xml:id="u-7.9" who="#RomanJagieliński">Uczestniczyłem i w dalszym ciągu uczestniczę w tworzeniu rynku rolnego. Blokada administracyjna we wskazywaniu lokalizacji giełd rolno-żywnościowych sprawiła, że dzisiaj kontynuujemy tylko budowę takiej giełdy w Poznaniu.</u>
          <u xml:id="u-7.10" who="#RomanJagieliński">Sprawa kolejna to sprawa drożności kredytów zagranicznych i w ogóle kredytowania rozwoju rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Przecież my tego nie wykorzystujemy, a sfera agrobezrobocia się poszerza.</u>
          <u xml:id="u-7.11" who="#RomanJagieliński">Kończąc, uważam, że stosowanie tylko półśrodków przez rząd pana Olszewskiego i czekanie na cud doprowadzi wyłącznie do wielkich bankructw i powodzenia tej polityki, która była dotychczas realizowana - pełnego liberalizmu; w miejsce pracy, dorabiania się przez pokolenia i stabilności tego dorabiania wprowadzimy to, że wielu z nas, a raczej niewielu przejmie ten majątek narodowy w ciągu krótkiego czasu i ci, którzy rządzili, przestaną może rządzić w polityce, ale będą rządzić w gospodarce, bo przejmą ten majątek narodowy. Zwracam się więc, w imieniu własnym a także Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, do rządu pana Olszewskiego o większą odwagę.</u>
          <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Marek Balicki z Unii Demokratycznej. Następnie zabierze głos pani posłanka Barbara Czyż z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. w dziedzinie polityki społecznej, w tym ochrony zdrowia, pokazują brak spójnej polityki rządu w tej dziedzinie, a stwierdzenie, że rząd uznaje za szczególnie priorytetowe m.in. powstrzymanie dalszej degradacji jakości usług edukacyjnych i zdrowotnych, nie znajduje, niestety, wystarczającego potwierdzenia i uwiarygodnienia w przedstawionym Wysokiej Izbie dokumencie.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#MarekBalicki">Na temat polityki społecznej wypowiadało się już wielu posłów, szczególnie interesująca była wypowiedź posła Michała Boniego, dlatego chciałbym ograniczyć się do kilku uwag na marginesie przedstawionych założeń, do tego, co budzi szczególnie poważny niepokój.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#MarekBalicki">Niepokój budzi to, że założenia z jednej strony nie mają odniesienia do realizacji reformy systemu ochrony zdrowia, tak jak innych działów polityki społecznej, w kierunku zmian i finansowania, a z drugiej strony prezentowana polityka nie daje ubezpieczonym gwarancji bezpieczeństwa, równego dostępu do podstawowych usług zdrowotnych w 1992 r., a jest to wszakże jeden z podstawowych obowiązków rządu.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#MarekBalicki">W przedstawionym niektórym posłom, członkom Komisji Zdrowia, dokumencie minister zdrowia ocenia, że trudna sytuacja budżetowa, zmiany organizacyjne spowodowały już faktyczne ograniczenie dostępności i zakresu świadczeń medycznych. Czytamy w tym dokumencie, że w wielu województwach przyjęcia do szpitali ograniczono do przypadków ostrych, zabiegi planowe odsuwane są w czasie, wydłużają się terminy przyjęć do szpitali, powstał problem łączenia przyjęcia do szpitala z faktem opłaty wnoszonej przez pacjenta. Taką formę pozyskiwania środków finansowych wprowadzają także niektóre poradnie specjalistyczne. I co czytamy w przedstawionych Wysokiej Izbie założeniach polityki społeczno-gospodarczej na 1992 rok? Czytamy, że podstawowe usługi zdrowotne dla ubezpieczonych realizowane będą nadal bezpłatnie. Jest tu sprzeczność w dokumentach przedstawionych w jednym czasie przez rząd. Druga sprawa - co należy do podstawowych usług zdrowotnych, które będą realizowane bezpłatnie? Minister zdrowia i opieki społecznej w wypowiedziach dla prasy oraz pytany przez posłów na posiedzeniach Komisji Zdrowia, jakie to są podstawowe usługi zdrowotne, które powinny być bezpłatne, powiedział, że nie udzieli takiej odpowiedzi i nie widzi w najbliższym czasie możliwości określenia, jakie są to usługi.</u>
          <u xml:id="u-9.4" who="#MarekBalicki">W założeniach czytamy: „przewiduje się wzrost odpłatności za część usług służby zdrowia nie mających podstawowego charakteru”. Również te usługi, które nie mają podstawowego charakteru, nie są określone. Taka sytuacja musi budzić wśród obywateli poczucie braku bezpieczeństwa, szczególnie wśród tych, którzy korzystają z usług, którzy przychodząc do szpitala spotykają się czasem z prośbą, czasem z żądaniem, czasem z koniecznością wniesienia opłaty.</u>
          <u xml:id="u-9.5" who="#MarekBalicki">Na zakończenie jeszcze jedna rzecz, na temat której nie ma żadnej uwagi w przedłożonych założeniach. Jest projekt wprowadzenia funduszu opieki zdrowotnej. Zaskakujące jest to, że rząd ani jednym zdaniem nie wspomniał o tym w projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej, a w ubiegłym tygodniu Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej urządziło konferencję prasową na temat tego funduszu. Fundusz ten polegałby na wprowadzeniu dodatkowego podatku od ludności, który miałby służyć wspomaganiu finansowania ochrony zdrowia. Wydaje mi się, że przy okazji tego podatku ważne jest - i to jest postulat, który na zakończenie chciałbym zgłosić - domaganie się od resortu określenia, które usługi zdrowotne powinny być bezpłatne, zagwarantowane wszystkim obywatelom naszego kraju niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdują, a a które usługi powinny być płatne, i jaki jest zakres usług pośrednich, to znaczy w zależności od sytuacji finansowej i możliwości byłby bezpłatny, ale nie zawsze i nie w każdej sytuacji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Barbara Czyż z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnie zabierze głos poseł Tadeusz Sytek z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#BarbaraCzyż">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z najwyższym zaniepokojeniem przeczytałam to, co w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na 1992 rok ma być działaniem na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Są to bowiem tylko trzy zdania, zawierające bardzo ogólne określenia, takie jak: ekorozwój, ochrona środowiska integralną częścią decyzji gospodarczych, rozbudzanie postaw proekologicznych w społeczeństwie i społeczna kontrola nad ekologią. Ani słowa na przykład o profilaktyce.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#BarbaraCzyż">Pytam, czy na podstawie kilku ogólników może powstać ta część budżetu, która będzie dotyczyć ochrony środowiska w roku bieżącym? A tak na marginesie, przez ponad 40 lat założenia polityki społeczno-gospodarczej w naszym kraju też opierano na radosnych ogólnikach, takich jak społeczna własność środków produkcji, sojusz robotniczo-chłopski i droga do socjalizmu. Skutki tego, wcale nie radosne, czujemy wszyscy na własnej skórze do dziś.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#BarbaraCzyż">Nieco więcej niż z tych 3 znamiennych zdań wynika z dokumentu polityka ekologiczna na rok 1992 opracowanego przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, głównie zaś to, że na ekologię należy przeznaczać nie mniej niż 1,5% dochodu rocznie. A tak naprawdę, to jeszcze nie zbliżono się do tej wielkości, bo nawet w najlepszym dla ochrony środowiska roku 1991 nakłady na ekologię wyniosły „aż” 1%, z czego wniosek, że w latach minionych ta pozycja w budżecie była poniżej 1% rocznego dochodu narodowego. A jaki procent dochodu przypadnie na ochronę środowiska w roku bieżącym na podstawie takich właśnie założeń? Ktoś nie znający polskich realiów i opierający się wyłącznie na takich założeniach mógłby pomyśleć, że nasz kraj jest rajem o kryształowym powietrzu i wodzie, bujnej zieleni i dziewiczej przyrodzie, podczas gdy Polska zbliża się do raju wyłącznie pod względem Adama i Ewy — nasze społeczeństwo jest z roku na rok bardziej gołe.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#BarbaraCzyż">Jak już wspomniałam, słowo „profilaktyka”, ani żadne inne zbliżone do niego, w dokumencie rządowym nie istnieje. Trochę więcej o tym mówi dokument resortowy, ale i tam jest zbyt wiele ogólników jak na tak tragiczny, złożony i — śmiem twierdzić — priorytetowy dla naszego kraju problem. O konieczności zamykania zakładów-trucicieli, takich, z którymi już naprawdę nic nie da się zrobić, przy jednoczesnym zadbaniu o pracowników tych zakładów, o przeciwdziałaniu np. warunkom niebezpiecznym dla zdrowia i życia ludzkiego w zakładach produkcyjnych, obydwa dokumenty wstydliwie milczą. A jeśli okaże się, że na ochronę środowiska trzeba przeznaczyć więcej niż 1% dochodu narodowego?</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#BarbaraCzyż">Założenia te nie uwzględniają też rozpaczliwej sytuacji zakładów pracy, bazując na zasadzie, że zanieczyszczający płaci. Tymczasem zakłady pracy popadają w coraz większe zadłużenia, bankrutują i nie są w stanie płacić jakichkolwiek kar ekologicznych. W związku z tym proponuję na przykład rozważenie ekokonwersji wewnątrzkrajowej wobec tych zakładów i gmin, które będą łożyć na ochronę środowiska, z konkretnymi tego efektami. Byłby to pozytywny bodziec dla zakładów pracy na rzecz inwestowania w ochronę środowiska, szansa może bardziej realna i efektywna niż mnóstwo funduszy, chociażby tych wojewódzkich, do których wpływy z tytułu kar ekologicznych są praktycznie niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#BarbaraCzyż">Ochrona środowiska to także specjalne oddziały straży pożarnej, wyposażonej w odpowiedni sprzęt, a z tym jest w naszym kraju kiepsko. Dokument resortowy nadmienia wstydliwie o nadzwyczajnych zagrożeniach środowiska, zwłaszcza w skali lokalnej, ale nie usiłuje nawet ogólnie określić tych zagrożeń, a o zapobieganiu i usuwaniu skutków milczy.</u>
          <u xml:id="u-11.6" who="#BarbaraCzyż">Żaden z dokumentów nie wspomina też o ścisłym związku ochrony środowiska naturalnego z rolnictwem - czy można produkować żywność w coraz bardziej zatrutym środowisku? Czy można ratować rolnictwo bez uwzględnienia tej podstawowej sprawy? Co zamierza się zrobić w celu poprawy sytuacji?</u>
          <u xml:id="u-11.7" who="#BarbaraCzyż">Reasumując, tak sformułowane dokumenty dotyczące założeń polityki społeczno-gospodarczej oraz dokument resortowy nie najlepiej rokują ochronie środowiska naturalnego, a tym samym naszemu zdrowiu i życiu. Im później łoży się na ekologię, tym większe tego koszty i mniejsze szanse powodzenia, o czym ani Sejmowi, ani rządowi Rzeczypospolitej zapominać nie wolno.</u>
          <u xml:id="u-11.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Tadeusz Sytek z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Po nim zabierze głos poseł Aleksander Hall z Unii Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma posła Sytka.)</u>
          <u xml:id="u-12.3" who="#HenrykBąk">Proszę wobec tego pana posła Aleksandra Halla o zabranie głosu. Jako następna zabierze głos pani poseł Anna Bańkowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AleksanderHall">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Obecny rząd nie tylko przez publicystów, ale także przez członków tego rządu określany jest mianem rządu centroprawicowego. Wiem, że nie miejsce tutaj, aby analizować, czym jest prawica, teoretyczny sens tego pojęcia, ale jedno jest pewne, że niewątpliwy sukces idei prawicowych we współczesnym świecie w ciągu ostatnich kilkunastu lat jest związany nie tylko z odwołaniem się do tradycyjnych wartości, z odwołaniem się do wartości cywilizacyjnych, ale także z bardzo jasną koncepcją gospodarczą, pewną filozofią gospodarczą, którą prawica we współczesnym świecie prezentuje. Jakie są te elementy? Na pewno jest to odchodzenie od etatyzmu w gospodarce, wprowadzanie wolności gospodarczej, twardy pieniądz jako podstawa gospodarki, dążenie do równowagi budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#AleksanderHall">Otóż ta filozofia gospodarcza nowoczesnej prawicy, która w świecie odnosi sukcesy, jest w przedstawionych Wysokiej Izbie założeniach bardzo słabo widoczna.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#AleksanderHall">Skupię się tylko na dwóch elementach, ale są one chyba bardzo charakterystyczne, tj. stosunku do pieniądza i do sektora prywatnego. Teza, że tempo kreacji pieniądza ma przewyższać zakładane tempo inflacji, w warunkach chorej polskiej gospodarki to nic innego, jak wysłanie sygnału, że będzie to polityka umiarkowanie inflacyjna, to nic innego, jak wysłanie sygnału, że złotówka jest w niebezpieczeństwie, że nie warto oszczędzać w złotówkach. I to jest, można powiedzieć, kardynalna niezgoda, która występuje w tym dokumencie, z tym, co można by nazwać prawicową filozofią gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#AleksanderHall">Inflacja uderza nie tylko w gospodarkę, uniemożliwiając racjonalny rachunek gospodarczy, uderza przecież w bezlitosny sposób w szarych zwyczajnych ludzi, którzy oszczędzają w złotówkach, uderza przede wszystkim w tych, którzy nie odwołają się do strajku, nie mają tej możliwości, do emerytów, ludzi żyjących z pracy. I polityka inflacyjna, stwarzająca niebezpieczeństwo inflacji, jest dzisiaj największym zagrożeniem dla polskiej gospodarki, jakie można sobie wyobrazić.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#AleksanderHall">I drugi element charakterystyczny w tym dokumencie, to stosunek do sektora prywatnego. W warstwie diagnostycznej tego dokumentu, właściwie w założeniach, sektor ten występuje w kontekście jedynie nieszczelności podatkowych, nad czym autorzy dokumentu ubolewają. Nie negując tego faktu, rzeczywiście godnego ubolewania, trzeba przecież stwierdzić, że nie sposób dokonać rzetelnej diagnozy polskiej gospodarki, w której ten czarny obraz oczywiście przeważa, nie zauważając praktycznie zjawisk ważnych, optymistycznych, zachodzących właśnie w sektorze prywatnym, który wykazuje dynamikę, stwarza miejsca pracy i dzięki któremu recesja występująca w polskiej gospodarce jest słabsza niżby była w sytuacji, gdyby i ten sektor nie rozwijał się.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#AleksanderHall">Po czterdziestu kilku latach realnego socjalizmu, niszczenia sektora prywatnego, dyskwalifikacji moralnej ludzi, którzy w nim pracowali, trzeba powiedzieć, że w naszym społeczeństwie jest silny odruch odrzucający prywatną inicjatywę, prywatną przedsiębiorczość, jest silny odruch prymitywnego egalitaryzmu. I temu nie można się dziwić. Ale można się dziwić autorom dokumentu przedstawianego przez centroprawicowy rząd, że z tą tendencją nie usiłują walczyć i to bynajmniej nie propagandowo, ale pokazując to wszystko, co się w tym sektorze dzieje, co się dzieje pozytywnego, z korzyścią nie tylko dla prywatnych przedsiębiorców, ale po prostu dla polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-13.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Anna Bańkowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Andrzej Rychlik z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sądzę, że przy wystarczających dochodach budżetu państwa nietrudno by było opracować założenia polityki społecznej i polityki społeczno-gospodarczej zadowalające większość, większość biedną i przerażoną niepewnością jutra, a taka jest większość naszego społeczeństwa. Co zrobić jednak w sytuacji wzrastających potrzeb i oczekiwań przy równoczesnych niedoborach budżetu, które są faktem i o których zapominać dziś nie można?</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#AnnaBańkowska">Podzielam pogląd, że sytuacja dojrzała do tego, aby sprawę postawić otwarcie, że wszystkiego nie da się zrobić dziś, coś musi poczekać. Rzecz w tym, aby to, co dziś ma być zrobione, zostało ściśle i mądrze oraz najbardziej sprawiedliwie w zestawieniu z sytuacją społeczną określone. I z takim nastawieniem oczekiwałam założeń polityki społeczno-gospodarczej. W moim odczuciu powinny one stanowić kierunkowskaz, w sposób wyraźny i bez niedomówień określać drogę, po której ciężko, ale z realną nadzieją winniśmy w bieżącym roku kroczyć, kierunkowskaz, który połączy nas w zmaganiach, a nie podzieli. Jak zatem odbieram te założenia?</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#AnnaBańkowska">Z gorzką satysfakcją stwierdzam, że po raz pierwszy od dwóch lat zawarta jest w założeniach w miarę sprawiedliwa diagnoza złej sytuacji przedsiębiorstw państwowych. Nie czyni się ich winnymi, jak dotychczas, za obecny stan finansów, a raczej uzmysławia, że były one przysłowiowym kozłem ofiarnym sposobów reformowania gospodarki w dotychczasowym stylu. Z zadowoleniem odbieram zapowiedź walki z recesją, podjęcia działań proinwestycyjnych i proeksportowych. To te kategorie mogą decydować najpierw o zatrzymaniu niepokojących tendencji w naszej gospodarce i stanowić nadzieję na przyszłość. Po raz pierwszy mówi się o modyfikacji systemu opodatkowania wynagrodzeń, o ograniczeniu dywidendy i podatku dochodowego, zapowiada się odstępowanie od pasywnej roli zasiłków dla bezrobotnych, bo obecnego stanu nie akceptują zarówno ci, którzy z tych zasiłków korzystają, jak i ci, którzy przyglądają się prowadzonej praktyce gospodarowania środkami z Funduszu Pracy. To dobrze, ale chciałabym, aby, po pierwsze, te założenia nie okazały się spóźnionym działaniem, a po drugie, by nie pozostały deklaracjami na papierze, a tak — niestety — określam obecną konstrukcję tego dokumentu. Obawy moje wynikają z braku możliwości doszukania się w założeniach odpowiedzi na nurtujące mnie pytania, które w mojej ocenie stanowią fundamentalne kwestie. Wymienię tylko niektóre: Jakimi metodami rząd zamierza wyprowadzić kraj z recesji i zwiększyć dochód budżetu? Jakiego typu ulgi i w jakiej skali oraz, co jest dla mnie bardzo istotne, przez kogo przyznawane mają być tym kołem zamachowym ruszającym rodzimą produkcję? Chcę powiedzieć, że uznaniowość przywilejów już była przerabiana i nikomu na dobre nie wyszła. Jakie wyroby, te które zostaną obłożone wysokim podatkiem, mają być uznane za luksusowe? Czy będą to artykuły, bez których da się żyć? Dlaczego walka z bezrobociem ma polegać m.in. na zastosowaniu ulg systemowych tylko wobec tych przedsiębiorstw, które mają zamiar podjąć działania na terenach dotkniętych strukturalnym bezrobociem, a nie również wobec tych, które chcą tę działalność kontynuować? Dlaczego, zapowiadając słusznie konieczność wprowadzenia polityki prywatyzacyjnej, rząd przyjmuje równocześnie, że jedynym kryterium do skomercjalizowania przedsiębiorstw — a tak odbieram zapis w założeniach — będzie 30% eksport i daje iluzoryczną szansę na zniesienie popiwku w 1993 r., bo za taką iluzję uznaję warunek 70% relacji eksportu w sprzedaży ogółem danego przedsiębiorstwa? Jak będziemy zapobiegać ewentualnemu marnotrawieniu środków na chybione inwestycje, tak aby działania proinwestycyjne, które będą budżet kosztować, zmniejszyły nasz dystans do Europy? Brakuje mi, Wysoka Izbo, konkretnych instrumentów zapowiadanej i niezmiernie pilnej do rozwiązania polityki oddłużeniowej podmiotów gospodarczych. Te i inne pytania dręczą nie tylko mnie, jak zdołałam się przekonać.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#AnnaBańkowska">Negatywnie oceniam założenia polityki społecznej. Nie można jak w kalejdoskopie zmieniać zasad waloryzacji emerytur i rent; mimo że przed tygodniem Sejm przesądził o waloryzacji kwartalnej, znów zapowiada się jej półroczną waloryzację. Nie można ograniczać wcześniejszych emerytur na stałe, tylko do osiągnięcia wieku emerytalnego. Nie można proponować emerytom wypłacania części świadczeń w postaci akcji. Tej grupie potrzebna jest gotówka, a nie inne substytuty. Nie można zaakceptować polityki ochrony zdrowia, nie wiedząc, jaki ma być zakres bezpłatnych usług zdrowotnych. I wreszcie trzeba pomyśleć o poprawie sytuacji sfery budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#AnnaBańkowska">Mam nadzieję, że w wyniku prac w komisjach nad tym dokumentem rząd uszczegółowi go na tyle, iż na wiele z postawionych przeze mnie pytań będzie już odpowiedź, a kwestie polityki społecznej znajdą inne niż zaproponowane rozwiązania. Musi to nastąpić szybko, gdyż stan niepewności utrzymujący się - zaznaczam - już od kilku miesięcy jest szkodliwy dla gospodarki i wyniszczający te jej dziedziny, które przy znajomości reguł gry mogłyby jeszcze funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Andrzej Rychlik z Konfederacji Polski Niepodległej. Po nim zabierze głos pani posłanka Zofia Kowalczyk z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AndrzejRychlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dokonując analizy opracowanych przez Radę Ministrów założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 z punktu widzenia resortu edukacji oraz nauki, ośmielam się stwierdzić, że brakuje systemowego podejścia do tych zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#AndrzejRychlik">Proszę państwa, sfera produkcji materialnej, jak słyszeliśmy, ze względu na maksymalną efektywność powinna być oparta na modelu formacji kapitalistycznej. Wymusza to z kolei oparcie na tym samym systemie również sfery edukacji oraz nauki. Założenia, niestety, są próbą tylko nowelizacji starego systemu socjalistycznego, który nie był spójny z interesami poszczególnych jednostek i całego narodu.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#AndrzejRychlik">Proponuję, abyśmy przyjęli jednolity model edukacji narodowej, od przedszkola poprzez szkołę podstawową, średnią, uczelnię wyższą, dokształcanie dorosłych. Mam tu na uwadze zarówno szkolnictwo publiczne, jak i niepubliczne; państwowe, społeczne, prywatne. Należy zachować liniowy charakter wykształcenia, to znaczy że absolwent szkoły szczebla niższego jest potencjalnym kandydatem do szkoły szczebla wyższego. Konstytucyjną zasadę bezpłatnego szkolnictwa należy rozumieć następująco: państwo dotuje, udziela stypendium uczącemu się, a nie finansuje nauczającego. Stypendium jest tak wysokie, że uczeń-student może opłacić naukę w dowolnie wybranej przez siebie szkole. Stypendium należy rozumieć jako pożyczkę umarzaną w ściśle określonych wypadkach, jasno sprecyzowanych i podanych do publicznej wiadomości. Maksymalnie należy dążyć do decentralizacji, regulacji i liberalizacji systemu edukacji.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#AndrzejRychlik">System nauki natomiast również nie posiada żadnej alternatywy rozwoju, jak tylko model kapitalistyczny. W poniedziałek na spotkaniu rektorów wyższych uczelni zaproponowałem następujące rozwiązanie: państwo dotuje nie producenta nauki, ale konsumenta. Skarb państwa, w postaci całego narodu, może być największym konsumentem tej nauki. Sfera produkcji materialnej po przełamaniu recesji również będzie jej konsumentem. Należy też jasno sprecyzować zasady eksportu polskiej nauki i wybrać dziedziny, w których jesteśmy najlepsi, w których reprezentujemy poziom pozwalający na prowadzenie współpracy międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#AndrzejRychlik">Wysoka Izbo! Nauce polskiej należy postawić zadanie, by weszła w światowy system wymiany informacji, wiedzy i technologii. Nie mamy możliwości rozwoju, przełamania zacofania bez demokracji w nauce i w edukacji polskiej. Nie można łączyć w jedną instytucję korporacji uczonych instytutu naukowego. Są to kategorie wzajemnie niezależne: pierwsza to stowarzyszenie uczonych, druga to warsztat pracy. Dopiero wychodząc z tych ramowych ustaleń można budować system prawny regulujący relacje pomiędzy edukacją narodową, nauką polską a gospodarką czy społeczeństwem. Uważam, że ten system prawny Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, współpracując z zainteresowanymi środowiskami i oczywiście z rządem, jest w stanie opracować. Tylko założenia polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 i na następne lata powinny być tworzone zgodnie ze zmienioną filozofią odnośnie do nauki i edukacji. I bardzo prosiłbym o uwzględnienie wyżej przedstawionych uwag i propozycji.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Zofia Kowalczyk z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Po niej zabierze głos pan poseł Jerzy Zdrada z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#ZofiaKowalczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Analizując przedłożone przez rząd założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. nie sposób pominąć skutki, jakie te założenia będą wywierały na byt codzienny, na funkcjonowanie milionów gospodarstw domowych, milionów rodzin na wsi i w mieście. Co niosą zapisy tych założeń dla milionów kobiet strzegących bezpieczeństwa rodzin, bezpieczeństwa bytu, trwania i rozwoju? Śmiem twierdzić, że ogromny ciężar przemian ustrojowych, gospodarczych obciążył właśnie kobiety. Ten ciężar to codzienny lęk przed tym, czy wystarczy na chleb, światło, węgiel, buty dla dzieci; troska o to, czy za marną pensję będzie można kupić w miesiącu dla 4-osobowej rodziny kilogram mięsa czy starczy tylko na kości. Z takimi troskami przychodzą matki do ośrodków pomocy społecznej. Tysiące rodzin żyje we wstydliwym ubóstwie na drodze do Europy. Dzieje się tak dlatego, że zakres zmian w kraju przerósł wyobraźnię polityków. Zbyt liberalnie potraktowali oni gospodarkę, a zbyt lekceważąco społeczeństwo. Człowiek człowiekowi powinien pomagać i jeden drugiemu powinien być pomocny i życzliwy. I przede wszystkim o tym powinna pamiętać władza. Nie chodzi tu oczywiście o ustawowe zabezpieczenie jałmużny, ale o tworzenie warunków rozwoju człowieka, jego samorealizacji i wznoszenia się społeczeństw. Rząd powinien wierzyć w mądrość społeczną i również w mądrość lokalnych społeczeństw. Dlatego w sferze polityki społecznej trzeba część zadań przekazać właśnie samorządom.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#ZofiaKowalczyk">Po pierwsze, gospodarowanie i rozdzielnictwo środków zapewniających pomoc społeczną. Szczególnie właśnie w małych środowiskach rozdawnictwo pieniędzy dekretowane ustawą, a nie faktycznymi potrzebami, jest krytykowane. Nie wolno ograbiać ludzi, obcinając renty i emerytury wypracowane przez dziesiątki lat, a wspierać leni i obiboków.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#ZofiaKowalczyk">Po drugie, należy wyliczyć, ile budżet państwa przeznacza na kształcenie ucznia w szkołach podstawowych czy ponadpodstawowych, i przekazać proporcjonalne środki do gmin, w gospodarskie, racjonalne zarządzanie i wydatkowanie.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#ZofiaKowalczyk">Po trzecie, zasiłki dla bezrobotnych również winny być wypłacane w gminach, natomiast rejonowe biura zatrudnienia winny zajmować się zadaniami ambitniejszymi.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#ZofiaKowalczyk">Można powiedzieć, że porażki polityki społecznej mierzyć można sukcesami pomocy społecznej, czyli liczbą podopiecznych. Ten stan musi być przerwany. Pomoc społeczna nie powinna być jedyną deską ratunku dla większości społeczeństwa i nie powinna być ukierunkowana wyłącznie na utrzymanie spokoju społecznego. Rząd winien przedstawić realne i efektywne propozycje w sferze polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#ZofiaKowalczyk">Sfera ubóstwa nie ominęła również wsi. Wieś ma ogromne dokonania w rozwiązywaniu swoich środowiskowych problemów własnymi siłami. Przez niecałe 2 lata te wysiłki wspierał Fundusz Socjalny Wsi; został zlikwidowany, a dziś znów należałoby wrócić do takiego funduszu. Kobiety z kół gospodyń wiejskich były motorem działań, zatem były i są zaangażowane w społeczną pracę organiczną na wsi. Deklarują i dziś przyjęcie na siebie nowych zadań w sferze socjalnej, wychowawczej, kulturalnej. Należy wspierać te inicjatywy, aby rozszerzać krąg społecznej aktywności. To kobieta kształtuje świadomość w rodzinie, jest miernikiem społecznej wrażliwości i cierpliwości, dlatego program musi przekonać kobiety, że istnieje szansa rozwiązania problemów ich rodzin, ustąpienia trosk dużych i małych.</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#ZofiaKowalczyk">Panie Premierze! Życzę panu, żeby ten program w ostatecznym kształcie przekonał właśnie kobiety-matki.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Jerzy Zdrada z Unii Demokratycznej, następnie głos zabierze pani poseł Wanda Sokołowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W czasie dyskusji nad prowizorium budżetowym wyraziłem nadzieję, że rząd przedstawi nam rzeczową ocenę stanu oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki oraz — co nawet ważniejsze — program polityki państwa w tych dziedzinach. Niestety oba przedstawione nam dokumenty, o stanie państwa i założenia polityki społeczno-gospodarczej, tych warunków nie spełniają. Mają charakter deklaratywny, stwarzają wrażenie konstrukcji pospiesznej, nie wskazują przekonywających możliwości realizacji. Toteż kiedy na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego poddaliśmy krytyce ten rządowy dokument, okazało się, że od założeń dystansuje się zarówno reprezentant Centralnego Urzędu Planowania, jak i przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej, którzy zgodnie wskazywali na jakiś anonimowy „rząd”. Nie było po prostu autorów tych partii, które odnoszą się do edukacji i nauki. Nie potrafiono nam wyjaśnić, co naprawdę oznacza „racjonalizacja sieci szkół”, zamykanie czy otwieranie, czym naprawdę będzie „korekta struktur w szkolnictwie wyższym” lub co w praktyce zapowiada stwierdzenie, że „państwo będzie gwarantowało pewien poziom usług społecznych uznany za minimalny”.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#JerzyZdrada">To wszystko niepokoi, tym bardziej że mówi się o konieczności przełamania tendencji spadkowych, a równocześnie z informacji o pracy nad budżetem w tym samym czasie wynika, że rząd kieruje się zasadą, iż wydatki rzeczowe w edukacji i w nauce mają być utrzymane na poziomie 1991 r. Wiemy przecież, że właśnie w IV kwartale 1991 r. oświata straciła kilka bilionów zł, a szkoły wyższe i nauka ponad 1/3 środków z bardzo skąpego budżetu zaplanowanego na początku 1991 r. A zatem „utrzymanie poziomu” zapowiada katastrofę, którą założenia pragną ukryć w okrągłych sformułowaniach i obietnicach.</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#JerzyZdrada">Edukacja i nauka znalazły się w dramatycznej sytuacji. Ograniczenie środków finansowych - zdaniem rektorów wszystkich polskich uniwersytetów oraz największych technicznych, ekonomicznych i medycznych uczelni akademickich, którzy zebrali się w Poznaniu przed trzema dniami - już zagraża normalnej działalności szkół wyższych. Ich upadek będzie także końcem systemu oświaty. Alarmujące informacje napływają ze wszystkich środowisk, od nauczycieli, z wyższych uczelni, z Polskiej Akademii Nauk, z instytutów naukowych.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#JerzyZdrada">Panie Premierze! W dniu wczorajszym wypowiedział pan kilka zdań bardzo niepokojących, świadczących najmocniej, jak trudno przychodzi wyzwolić się ze stereotypów. Otóż powiedział pan: „dzisiaj, żeby komuś dać, trzeba komuś zabrać. Jeśli się chce dać nauczycielom (...), to trzeba zabrać policjantom”. Otóż to. Kiedy mówimy o uznaniu edukacji i nauki za priorytet w polityce państwa, to próbuje się sprowadzić ten postulat wyłącznie do wydzierania przez środowiska zawodowe skąpych środków budżetowych, a w konsekwencji takiego podejścia — edukacja i nauka sprowadzane są wyłącznie do roli usług socjalnych, programowo przy tym minimalizowanych.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#JerzyZdrada">Pan premier powiedział, że będziemy musieli stworzyć pewną sferę chronioną, także dla podstawowych funkcji państwa. Chodzi o policję, wymiar sprawiedliwości, wojsko, administrację. Poza tą sferą chronioną pozostaje wyraźnie oświata, szkolnictwo wyższe i nauka.</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#JerzyZdrada">W moim przekonaniu potrzebna jest polityka państwa w dziedzinie edukacji i nauki właśnie w sytuacji, w której trudności budżetowe powodują tak drastyczne ograniczenia nakładów. Ministerstwo edukacji nie przedstawiło programu przeprowadzenia systemu edukacji przez niebezpieczeństwa wynikające z załamującej się gospodarki, mamy natomiast do czynienia z obietnicami, z tworzeniem wrażenia, że wiadomo, co robić, i że są na to środki. Ta prowizorka nie zastąpi długofalowych rozwiązań systemowych. Naszej komisji kilkakrotnie przedstawiano luźne projekty i zamierzenia, zmieniane zresztą w zależności od sytuacji oraz rozmówcy, próbujące stworzyć wrażenie, że jest to jakiś całościowy program. W moim przekonaniu stwarza się iluzję, żeby nie powiedzieć, że działa się usypiająco.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#JerzyZdrada">Polityka edukacyjna i naukowa powinna być integralną częścią polityki społecznej i gospodarczej oraz realizować długofalowe programy rozwoju społeczeństwa i jego instytucji. Ich celem powinno być budowanie trwałego bezpieczeństwa socjalnego oraz tworzenie warunków do zwiększania udziału edukacji i nauki - na teraz w rekonstrukcji gospodarki kraju, a na przyszłość w utrzymaniu Polski na poziomie cywilizacyjnym umożliwiającym pełną współpracę z rozwiniętymi krajami świata. Nie wolno edukacji i nauki sprowadzać tylko do roli instrumentu wspomagania doraźnych zmian politycznych i ekonomicznych. To zawsze prowadzić musi do deformacji ich funkcji oraz porzucenia polityki edukacyjnej i naukowej, do rezygnacji z trwałych rozwiązań instytucjonalnych na rzecz spektakularnych akcji i haseł. Potrzebny jest, jednym słowem, zwarty program i szybkie systemowe działania. Przyjęcie edukacji i nauki za jeden z kierunków priorytetowych w programie państwa jest konieczne, bo, po pierwsze, to właściwy kierunek wprowadzający Polskę na drogę nowoczesności, po drugie, już dzisiaj sytuacja w tych dziedzinach jest zła, a zbliża się do progu katastrofy.</u>
          <u xml:id="u-21.7" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Fakty są bezlitosne. Tylko 54% nauczycieli w Polsce ma wykształcenie wyższe, a aż 18% ma wykształcenie tylko średnie. Około 20% młodzieży nie uczy się po szkole podstawowej. To wszystko spowodowane jest wyłącznie brakiem środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-21.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-21.9" who="#komentarz">‍(Głos z sali: Proszę kończyć.)</u>
          <u xml:id="u-21.10" who="#JerzyZdrada">Kończę już, panie pośle, proszę pozwolić dokończyć.</u>
          <u xml:id="u-21.11" who="#JerzyZdrada">W moim przekonaniu nic tak nie świadczy o jakości państwa, jak stan szeroko rozumianej edukacji i nauki. To są podstawy. Inwestowanie w edukację i naukę jest najefektywniejszym środkiem wzmacniania gospodarki narodowej oraz obronności. Nie zastąpi go absolutnie proste zwiększanie szeregów wojska.</u>
          <u xml:id="u-21.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Wanda Sokołowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie pan poseł Adam Sengebusch z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WandaSokołowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W pogoni za efektami polityczno-ekonomicznych przemian, jakie od ponad dwóch lat dokonują się w naszym kraju, ginie z pola widzenia człowiek, z jego problemami dotyczącymi zwykłej egzystencji, człowiek, który często jest przecież wykonawcą tych przemian. Do takiej smutnej refleksji można dojść przy lekturze założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. w części dotyczącej społecznej sfery życia.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#WandaSokołowska">Program premiera Jana Olszewskiego wykazuje w tej dziedzinie wiele słabości, chociaż zdaję sobie sprawę z faktu, że są one wynikiem stanu budżetu państwa. Z drugiej strony boję się, że zamierzone działania nie wpłyną uzdrawiająco na stan budżetu. Wedle autorów założeń koszt próby zrównoważenia budżetu mają ponieść przede wszystkim pracownicy służby zdrowia, oświaty i nauki oraz emeryci i renciści, czyli ludzie najbiedniejsi i najsłabsi, bo jak traktować zapis mówiący, że płace w sferze budżetowej w 1992 r. pozostaną w takiej samej relacji do wynagrodzenia w gospodarce jak w 1991 r., czyli będą o ok. 25% niższe. Jak rozumieć wielce ogólnikowe stwierdzenie, że tylko podstawowe usługi zdrowotne dla ubezpieczonych będą realizowane bezpłatnie, albo że państwo będzie zapewniało podstawową opiekę lekarską tylko w miejscu zamieszkania? Nie rozumiem, co to znaczy.</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#WandaSokołowska">Zupełnie nie mogę zaaprobować pomysłu, podjętego wbrew woli Sejmu, aby waloryzacji rent i emerytur dokonywać tylko dwa razy w roku, a nie co kwartał. Również propozycja obniżania tzw. wcześniejszych emerytur na stałe, proporcjonalnie do liczby lat brakujących do osiągnięcia wieku emerytalnego, budzi mój sprzeciw. Jeśli już mamy kogoś karać za to, że został pozbawiony pracy, przy długim stażu pracy, to chyba tylko do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, a nie np. do 90 roku życia.</u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#WandaSokołowska">I jeszcze jeden dylemat. Dotyczy on tzw. III grupy inwalidztwa, często zdobywanej ze strachu przed bezrobociem. Rozumiem, że należy ten system zmodyfikować, tylko co będzie, jeśli rzesza takich zweryfikowanych ludzi zwróci się o pomoc społeczną akurat teraz, kiedy budżet jest taki, jaki jest. A stan budżetu jest taki, że nie wierzę - choć bardzo bym chciała - w zapowiadane przez rząd preferowanie aktywnych form walki z bezrobociem, mogących przynieść dodatkowe miejsca pracy. W ogóle nie widzę w założeniach kompleksowego programu walki z bezrobociem, co jest dla polskich rodzin najdotkliwiej odczuwaną plagą społeczną, i to z różnych powodów, nie tylko ekonomicznych, ale przede wszystkim moralnych i obyczajowych, niosących ze sobą patologię społeczną.</u>
          <u xml:id="u-23.4" who="#WandaSokołowska">Na koniec chciałabym powiedzieć o jeszcze jednym kuriozum programu społecznego przedstawionego przez obecny rząd. Otóż rząd uważa, że przyjmowanie do szkół wyższych zdecydowanie większej liczby studentów jest jedną z form zapobiegania bezrobociu, a przecież jest to tylko przesunięcie w czasie o 1, 4 czy 5 lat statusu człowieka bezrobotnego.</u>
          <u xml:id="u-23.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-23.6" who="#WandaSokołowska"> Tak nie wolno żadnemu rządowi - choćby miał on największe poparcie społeczne - rozmawiać z ludźmi, którzy dali przyzwolenie na polityczno-ekonomiczne zmiany w Rzeczypospolitej, zwłaszcza że założenia polityki społeczno-gospodarczej nic nie mówią o tym, w jaki sposób spauperyzowane społeczeństwo może zapewnić studentom warunki egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-23.7" who="#WandaSokołowska">Na koniec pytanie, które kieruję do pana premiera Jana Olszewskiego, prosząc o rzetelną odpowiedź. Otóż pan minister Karol Lutkowski w wywiadzie dla „Nowej Europy” powiedział, że program pana premiera Olszewskiego spotyka się z zastrzeżeniami ze strony międzynarodowych instytucji finansowych, od których zależy redukcja naszych długów, która jest warunkowa i zależy od realizacji pewnego programu, który z tymi instytucjami został uzgodniony. Już teraz niedogadanie się z nimi na temat podstawowych założeń polityki finansowej mogłoby bardzo poważnie ograniczyć dopływ zewnętrznych środków do naszej gospodarki, a one już są wkalkulowane w obecny projekt budżetu. To są sprawy bardzo poważne, nad którymi minister nie może spokojnie przejść do porządku. Pan minister Lutkowski mówi, że jest to jedna z przyczyn, dla których musiał złożyć rezygnację.</u>
          <u xml:id="u-23.8" who="#WandaSokołowska">W związku z tym moje pytanie brzmi: w jaki sposób rozmowy rządu z tymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi miały wpływ na kształt założeń i przygotowywany już zapewne przez rząd projekt budżetu? A skoro program pana premiera Olszewskiego nie zgadza się z żądaniami instytucji zagranicznych, to w jaki sposób wpłynie to ujemnie na kształt projektu budżetu?</u>
          <u xml:id="u-23.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Adam Sengebusch z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie poseł Ryszard Jastrzębski z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#AdamSengebusch">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wobec ogromnej liczby opinii dotyczących rządowych założeń polityki społeczno-gospodarczej mój głos wydać się może mało istotny. Chciałbym jednakże, aby Wysoka Izba zwróciła choć na moment swoją uwagę na problemy, które z mojego punktu widzenia są problemami znaczącymi. Przyjmuję bowiem założenie, że do polityki zaliczyć można tylko to, co nadaje się do urzeczywistnienia w praktyce. Jestem pewien, iż obecny rząd podziela moje zdanie. Jak jednak w tym kontekście potraktować dokument stworzony przez jedne z najtęższych umysłów w państwie i uznać go za dokument poważny, jeśli pomija on sferę działań skierowanych zdecydowanie w stronę tej części naszego narodu, jaką jest młodzież. Przecież niejednokrotnie wszyscy byliśmy świadkami zaklinania się polityków, że jedną z największych trosk będzie troska o młode pokolenie Polaków, a co za tym idzie w ogóle o przyszłość substancji narodowej, o jej być lub nie być.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#AdamSengebusch">Co więc stało się przyczyną niedostrzeżenia tej wielkiej grupy ludności i bezpośrednio z nią związanej równie wielkiej puli problemów? Problemy te czekają na rozwiązanie od wielu lat i teraz, kiedy jest ku temu okazja, nie czynimy prawie nic. Mówię: prawie nic, ponieważ pośrednio założenia polityki społeczno-gospodarczej odnoszą się do tego zagadnienia. Brakuje jednak w tym wszystkim skonkretyzowania celu. Celu, który mógłby być wyznacznikiem wszelkich działań tego lub następnych rządów w dziedzinie poczynań rządowych względem młodego pokolenia. Jeżeli dzisiaj nie zapełnimy tej luki, to skutki mogą być bardzo poważne. Nie zapominajmy, że obecny stan wiedzy pozwala na zbadanie tak ulotnych zjawisk, jak nastroje społeczne.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#AdamSengebusch">Pozwolę sobie podać Wysokiej Izbie kilka liczb, które — o ile są prawdziwe — nie wróżą nic dobrego: na wzrost bezrobocia uskarża się ok. 70% młodzieży, na złą organizację procesu edukacji i jego poziom — ok. 20%, na brak perspektyw życiowych — prawie 43% młodzieży szkół ponadpodstawowych i studentów. Dane, które przedstawiłem, są porównywalne w naszej szerokości geograficznej jedynie z wynikami uzyskanymi we wschodniej części zjednoczonych Niemiec. Pojawia się kolejne pytanie: do czego może doprowadzić beznadzieja? Chyba jedynie do radykalizacji nastrojów i stopniowego wzrostu postaw ekstremalnych. A tego na nowej drodze III Rzeczypospolitej, kiedy budujemy nowy ład, nie chciałbym życzyć.</u>
          <u xml:id="u-25.3" who="#AdamSengebusch">Chcę również zwrócić uwagę na drugi problem, także związany po części z młodzieżą. Dotyczy on sytuacji zdrowotnej polskiego społeczeństwa. Dokument, o którym dyskutujemy, mówi bardzo ogólnikowo o tej kwestii. I po raz kolejny zastanawiam się, czy jest to niedopatrzenie ze strony autorów dokumentu, czy rzeczywisty brak zainteresowania tymi sprawami? Powszechnie przecież wiadomo, że każda złotówka, marka, korona, dolar czy rubel zwraca się kilkakrotnie, jeśli zostaje zainwestowany w profilaktykę zdrowotną, sport masowy itp. Zwraca się w ten sposób, że zmniejsza się liczba zwolnień lekarskich, następuje zwiększenie wydajności pracy, zmniejszają się liczby ogólnych świadczeń zdrowotnych. Ten temat powinien znaleźć godniejsze potraktowanie w założeniach społeczno-gospodarczych na rok 1992 niż tylko ogólnikowa wzmianka.</u>
          <u xml:id="u-25.4" who="#AdamSengebusch">Podsumowując, mogę stwierdzić, iż dokument dotyczący polityki społeczno-gospodarczej zawiera znaczne luki, które autorzy powinni czym prędzej uzupełnić, i to nie tylko dla satysfakcji swojej własnej czy też parlamentarzystów. Potrzeba zmusza szanowne gremium panów ministrów do jasnego stwierdzenia - w odpowiedzi na pytanie - czy chcemy młodzieży silnej, zdrowej, szanującej pracę i swoją ojczyznę, czy też puszczamy sprawę luzem i czekamy na wyniki. W wypadku wybrania tego drugiego wariantu zapewniam, że wyniki będą opłakane.</u>
          <u xml:id="u-25.5" who="#AdamSengebusch">Na koniec krótka refleksja, a właściwie stwierdzenie. Chciałbym mieć wielką nadzieję, że potraktujecie, panowie ministrowie, tę sprawę serio. Powtarzam, chciałbym mieć nadzieję, tak jak chciałoby mieć nadzieję kilkadziesiąt milionów Polaków.</u>
          <u xml:id="u-25.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Ryszard Jastrzębski z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie poseł Jan Król z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#RyszardJastrzębski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Problem rolnictwa górskiego jest bardzo ważny i nie rozwiązany od wielu lat. Od początku lat osiemdziesiątych związki zawodowe rolników sprzeciwiały się złej polityce rolnej na terenach górskich i podgórskich. W efekcie tych działań w styczniu 1985 r. ukazała się uchwała Rady Ministrów nr 4, która dawała rolnictwu w górach preferencje, przede wszystkim jeżeli chodzi o produkcję mleka, mięsa wołowego i wełny. Nie realizowano innych preferencji zapisanych w przyjętej uchwale. Po urynkowieniu gospodarki uchwała przestała obowiązywać. Wobec braku jakichkolwiek działań ze strony resortu rolnictwa, by rozwiązać kwestię gospodarstw rolnych położonych w górach, odbywały się konferencje w województwach oraz na szczeblu centralnym, po których nie wprowadzono żadnych rozwiązań, jeżeli chodzi o poprawę gospodarowania w górach.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#RyszardJastrzębski">Problem przedstawię na przykładzie województwa wałbrzyskiego, którego jestem posłem. Na ogólną powierzchnię 251 tys. ha użytków rolnych 125 tys. ha, czyli 50%, zaliczonych jest do rejonów górskich, a prawie 78% gruntów ornych zaliczonych jest do kompleksów górskich.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#RyszardJastrzębski">Istotnym czynnikiem warunkującym rozwój produkcji rolniczej w omawianym rejonie są również warunki meteorologiczne. Okres wegetacji w partii Sudetów średniej wysokości trwa około l80 dni, w szczytowej ulega skróceniu do 100 dni. Dla porównania, w rejonie nizinnym województwa okres wegetacji trwa przeciętnie 220 dni. Niektóre wymienione warunki przyrodnicze wpływają bezpośrednio na stopień rolniczego zagospodarowania terenów w górskich województwach. Z analiz przeprowadzonych przez Wydział Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Urzędu Wojewódzkiego wynika, że plony zbóż w wyższych partiach niższe były od średniej wojewódzkiej o 16%, rzepaku - o 18%, użytków zielonych - o 5%.</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#RyszardJastrzębski">Ocenia się, że nakłady pracy ludzkiej w gospodarstwach górskich w stosunku do nizin są wyższe, w okopowych - o 31%, w zbożach - o 56%. Bezpośredni koszt żywienia krowy w gospodarstwie wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego w górach był w 1990 r. o 35% wyższy niż na nizinach. Wynika to z następujących względów: okres żywienia zimowego jest dłuższy i bardziej kosztowny, istnieje potrzeba zgromadzenia większej ilości pasz, w skromnej produkcji polowej nie występują uprawy - na przykład buraki cukrowe, które dają liście i wysłodki - których plonem ubocznym są pasze, występuje niedostatek pasz energetycznych - kukurydzy, buraka, zboża - co utrudnia osiągnięcie wysokiej wydajności w hodowli zwierząt, baza paszowa jest często uszczuplana przez szkody zwierzyny leśnej.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#RyszardJastrzębski">Niekorzystne wyniki ekonomiczne w produkcji zwierzęcej wywołują ogólny brak zainteresowania hodowlą zwierząt. Znamiennym przykładem trudności ekonomicznych gospodarstw górskich z rejonu Bystrzycy i Kłodzka był w roku ubiegłym brak możliwości zbycia zboża, ponieważ żniwa są później niż w całym kraju, oraz nasion tymotek.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#RyszardJastrzębski">Wyjątkowo trudne warunki bytowania ludności rolniczej z rejonów górskich są główną przyczyną migracji i wyludnienia wsi. Zjawisko odpływu ludności wiejskiej z rejonów górskich w latach poprzednich unaoczniało sytuację ekonomiczno-gospodarczą gospodarstw rolnych w tym rejonie. Ewidentnym przykładem zmniejszenia się liczby gospodarstw są rejony byłych powiatów, jak wspominałem, Kłodzka i Bystrzycy, gdzie ubyło około 15% ogólnej liczby gospodarstw rolnych. Są przykłady całkowitego wyludnienia wsi. Nazwy tych wsi pozostały tylko na mapie.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#RyszardJastrzębski">Wiadomo jednak, że rolnictwo rejonów górskich to również Karpaty i Góry Świętokrzyskie. Mają tam również trudne warunki gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#RyszardJastrzębski">Górzysty teren południowej Polski zajmuje ponad 8% powierzchni kraju. Ze względu na swoje ponadregionalne znaczenie dla gospodarki wodnej, walory krajobrazowe, zdrowotne, rekreacyjne, tereny te stanowią niepowtarzalne bogactwo kraju. Zachowanie w stanie możliwie nienaruszonym potencjału produkcyjnego siedlisk górskich oraz ochrona środowiska są najważniejszymi zadaniami w każdym dbającym o swój rozwój kraju.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#RyszardJastrzębski">Główne gałęzie gospodarki narodowej tych terenów to rolnictwo i leśnictwo. Koszty produkcji rolnej na tych terenach są wyższe niż na terenach nizinnych o od 30% do 50%. Wynikiem tego są szybko postępujące negatywne zmiany polegające na drastycznym obniżeniu dochodu rolniczego, dekapitalizacji środków trwałych, degradacji środowisk przyrodniczych, a co za tym idzie opuszczanie terenów wyżej położonych przez ludność rolniczą. Niestety rolnicy opuszczają te tereny nie mając nadziei na znalezienie pracy w województwie wałbrzyskim, ponieważ poprzednie rządy nie pomyślały o tym, że po likwidacji zakładów przemysłu włókienniczego, zakładów lniarskich, kopalń wałbrzyskich, zakładów porcelany, zakładów przemysłu rolno-spożywczego oraz innych zakładów rejon województwa wałbrzyskiego stanie się molochem bezrobotnych. Nie można też pominąć państwowych gospodarstw rolnych, które na dzień dzisiejszy w województwie wałbrzyskim są w sytuacji tragicznej. Nie można tworzyć oddziału agencji ziemskiej skarbu państwa dla tych terenów we Wrocławiu. Taka agencja powinna powstać w województwie górskim, w Wałbrzychu lub Jeleniej Górze.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#RyszardJastrzębski">Rolnicy gospodarujący na terenach górskich, ich reprezentacja, lokalne samorządy, władze administracyjne uznają za niezbędne i pilne podjęcie doraźnych i perspektywicznych działań w celu zapobieżenia postępującej degradacji terenów górskich. Działania zmierzające do rozwiązania omawianych problemów można by było pogrupować następująco: długofalowe, dotyczące restrukturyzacji i kierunków racjonalnego zagospodarowania rolniczego terenów górskich w Polsce w warunkach gospodarki rynkowej; administracyjno-prawne mające na celu, przez odpowiedzialne zarządzanie i tworzenie doraźnych przepisów, powstrzymanie degradacji infrastruktury terenów górskich i rugowania z nich rolnictwa oraz działania dotyczące sformułowania tematyki naukowo-badawczej stanowiącej podstawy planowania zmian w rolnictwie górskim w nowych warunkach gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Jan Król z Unii Demokratycznej. Po nim zabierze głos pani poseł Izabella Sierakowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#JanKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani posłanka Sokołowska powiedziała, iż realizowany od 2 lat program przebudowy gospodarki pomija człowieka. Rozumiem, że według pani posłanki Sokołowskiej okres, w którym celem gospodarki socjalistycznej było maksymalne zaspokojenie potrzeb ludzkich, był świetlanym okresem rozwoju gospodarczego Polski i okresem dbania o interesy człowieka.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#JanKról">Chcę również powiedzieć z całą mocą, że realizowany od 2 lat program przebudowy gospodarczej to nie obłęd, jak określił to premier Olszewski, nie był to również program antynarodowy, jak określił to poseł Czajka, występujący tym razem w barwach Partii „X”, a wcześniej PZPR. Ten program to dramatyczna próba stworzenia systemu racjonalności ekonomicznej. Oczywiście skłamałbym, gdybym stwierdził, że program ten nie zakończył się częściowo fiaskiem. Fiasko polega głównie na tym, iż nie udało się zmniejszyć inflacji do niższego niż 20% rocznie poziomu — a to był strategiczny cel realizowanego wówczas programu — po to, żeby można było dawać tani kredyt, uruchamiać właśnie mechanizmy pieniężne pobudzające procesy gospodarcze powiązane z restrukturyzacją gospodarki, która ma strukturę anachroniczną, o czym wiemy, i z przekształceniami własnościowymi, które muszą nastąpić. Ale nie udało się zrealizować tego programu ze względu na zasadniczy błąd — bo nie twierdzę, że w tym programie nie było wielu elementów, które wymagały w odpowiednim czasie korekt — przede wszystkim nie został on zrealizowany z powodów politycznych. Otóż pewna destabilizacja sceny politycznej, w której brali udział również członkowie obecnego rządu, spowodowała, że już jesienią 1990 r. nastąpiło pewne poluzowanie polityki finansowej, co spowodowało błyskawiczny wzrost inflacji, a częściowo uzyskany w ten sposób zwiększony popyt wcale nie spowodował zwiększonej wydajności i poprawy jakości produkowanych wyrobów, tylko spowodował wzrost cen, proszę państwa. I to jest ten zasadniczy dylemat, przed którym stoimy. I w tej chwili dalsza destabilizacja sceny politycznej uniemożliwia, w moim przekonaniu, czy tworzy bardzo poważne zagrożenia dla procesu reform gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#JanKról">Drugi powód tak wielkich trudności z przebudową gospodarki to brak infrastruktury potrzebnej, czy nieodłącznej, dla gospodarki rynkowej w postaci banków, w postaci firm konsultingowych i doradczych, w postaci całego systemu kontroli podatkowej i innych instrumentów, które pozwalają uefektywniać gospodarkę. Otóż tego nie umiemy robić, proszę państwa, i powiedzmy sobie szczerze, tutaj nic nie da przerzucanie piłeczki przez robotników na dyrektorów zakładów, przez dyrektorów na rząd, przez rząd ten na inny, a partie polityczne nawzajem. W wielu wypadkach nie umiemy robić. Myślę, że dzisiejszej dyskusji powinna towarzyszyć pamięć o innych dokumentach, które były przedłożone Wysokiej Izbie, a więc o tym, co w testamencie pozostawił rząd premiera Bieleckiego, o raporcie NIK o stanie gospodarki, jak i o założeniach polityki i raporcie o stanie państwa - tego rządu. Otóż proszę zauważyć, że w raporcie NIK dotyczącym wykorzystania środków na restrukturyzację mleczarstwa na przykład, poważnych środków, rzędu prawie 1 bln zł, uruchomionych w 1990 r., okazało się, że te środki źle zostały wykorzystane. Tu tkwi problem, a więc nie w braku w wielu wypadkach podaży pieniądza, tylko w nieumiejętności jego zagospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#JanKról">I ostatnia sprawa. Otóż opór społeczny, zrozumiały opór społeczny przed negatywnymi konsekwencjami, które niesie z sobą gospodarka rynkowa, jest immanentną częścią reform i immanentną częścią gospodarki rynkowej. Prawda, bezrobocie z punktu widzenia człowieka jest czymś negatywnym, ale jest nieodłącznym zjawiskiem tych procesów. Otóż ten opór po prostu również powodował, że dotychczasowy program reform gospodarczych jest pod wielkim znakiem zapytania. I przedłożone przez obecny rząd założenia nie dają właśnie odpowiedzi na pytanie, jak te bariery reformowania gospodarki przełamać. A jeżeli one nie zostaną przełamane, to znajdziemy się rzeczywiście na rozstajnych drogach, a już teraz grozi niebezpieczeństwo, że tak powiem, stabilizacji sytuacji gospodarczej i procesu reform, a nawet nawrotu pewnych bardzo groźnych tendencji z przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-29.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Izabella Sierakowska, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Zbigniew Frost, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wbrew zapewnieniom rządu, że oświata będzie chroniona, założenia prezentują zupełnie inne stanowisko. I właściwie zastanawiam się, komu wierzyć: czy panu premierowi z wystąpień telewizyjnych, z wywiadów prasowych, czy panu premierowi firmującemu założenia?</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#IzabellaSierakowska">Czytając ten dokument, mimo woli sięgnęłam pamięcią do lat - jak to określił pan premier - księżycowej komunistycznej gospodarki. Wtedy w zapisach dotyczących systemu oświaty mówiono tak: oświata powinna kształtować tożsamość narodową, kształcić umiejętności podejmowania decyzji, budować etos pracy oraz rozwijać tolerancyjność. Przypominam te słowa tylko dlatego, że właśnie dokładnie takie same myśli mogą panie i panowie posłowie znaleźć w omawianym dokumencie założeń na str. 5 pkt 2. Jest tylko jedna różnica. Obecna władza zamierza dojść do celu nie przez rozwijanie systemu oświaty, nie przez budowanie nowych placówek i finansowanie najróżniejszych form pracy pozalekcyjnej, ale, szanowni państwo, poprzez likwidację wszystkiego, co w oświacie można zlikwidować, od budynków począwszy, a na kadrze pedagogicznej skończywszy.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#IzabellaSierakowska">Założenia są opracowane na jeden rok i to wystarczy na likwidację. Gdy bowiem zamknie się ostatni dom kultury, gdy padnie ostatnie koło zainteresowań, gdy z pracy odejdzie ostatni nauczyciel mężczyzna, za późno już będzie na ratunek. Zniszczyć jest bardzo łatwo, budować trudniej, a najtrudniej jednak odbudowywać. I jeżeli nauczyciele zapowiadają na piątek strajk, to nie dlatego że chcą czegoś specjalnego, że żądają złotych gór, i nie są to, panie ministrze Stelmachowski, wagary. Oni chcą tylko, aby rząd stworzył im warunki do rzetelnego wykonywania swoich obowiązków, chcą, by wyrosły z pnia „Solidarności” rząd dał im możliwość pracy z najuboższymi i tymi średnio sytuowanymi, a nie tylko z garstką ludzi najbogatszych, którzy, płacąc grube miliony w szkołach prywatnych, pozwalają nauczycielowi zaangażować się bez reszty. Bez reszty, to znaczy bez konieczności myślenia, czy jutro będzie co włożyć do garnka, czy będzie czym zapłacić za mieszkanie i, często, czy wystarczy nauczycielskiej pensji na pomoce dydaktyczne, bo szkoły na taki zakup nie stać.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#IzabellaSierakowska">Wysoka Izbo! Czy nauczyciele mogą milczeć, widząc, że założenia nie przewidują spójnej koncepcji resortu? Czy mogą milczeć, czytając ogólniki kamuflujące działania, a w każdym razie nie nadające się do merytorycznej dyskusji? Czy pedagodzy mogą zachować spokój, słysząc o jakiejś ustawie przejściowej? Czy można nie zareagować, jeżeli zapowiada się kolejne zmiany ruchu kadrowego lub gdy mówi się o likwidacji ustawy Karta nauczyciela? Czy można i jak długo można?</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#IzabellaSierakowska">Panowie ministrowie zapomnieli, że nieskończone jest tylko miłosierdzie Boże. Cierpliwość ludzka ma granice. Nie można zachować spokoju, widząc posunięcia rządu, w tym przypadku reprezentowanego przez pana profesora Stelmachowskiego (do wglądu założenia opracowane przez resort edukacji).</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#IzabellaSierakowska">Strajk, proszę państwa, rządu nie zaskakuje. Został zapowiedziany dawno, 9 stycznia, i jest zgodny z prawem. Nie został poczyniony jednak żaden gest, żaden krok, niczego konkretnego, rozsądnego oświacie nie zaproponowano. Mało tego, kuratorzy szantażują dyrektorów i nauczycieli szkół, którzy mają uczestniczyć w strajku. Wracamy do Europy, panowie ministrowie, tylko dlaczego taką właśnie okrężną drogą, dlaczego po drodze gubimy to, co najlepsze?</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#IzabellaSierakowska">Dla przykładu, w krajach EWG średnio 80% dzieci uczęszcza do przedszkola. W końcu lat osiemdziesiątych bardzo zbliżyliśmy się do tego wskaźnika, by dziś dojść do nie notowanej nigdy wcześniej liczby 30%. Zbliżamy się coraz wyraźniej do Etiopii w liczbie nie dokarmionych dzieci - 40% uczniów przychodzi do szkoły bez śniadania.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#IzabellaSierakowska">Panie i Panowie Posłowie! Polska zdecydowała się ratyfikować Konwencję Praw Dziecka. To dobrze. Nieszczęście jednak polega na tym, że liderzy pozostających u steru państwa ugrupowań interesują się dzieckiem przez 9 miesięcy, od poczęcia do porodu, reszta jest milczeniem. Tymczasem konwencja nakłada na państwo obowiązek szczególnej dbałości o dziecko przez cały okres dorastania. Założenia wymogu tego nie spełniają.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#IzabellaSierakowska">Uważam, że nie możemy przyjąć propozycji dokumentu antyspołecznego. Mówiłam tylko o oświacie, a są jeszcze lekarze, emeryci, renciści, wyliczać można by długo. Nie można przyjmować dokumentu sprzecznego z międzynarodowymi konwencjami, do których przestrzegania Polska się zobowiązała.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję, pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Zbigniew Frost z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnie zabierze głos pani poseł Józefa Hennelowa z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#ZbigniewFrost">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Założenia polityki społeczno-gospodarczej są bardzo ogólne, często niekonsekwentne, również w odniesieniu do restrukturyzacji i przekształceń własnościowych. Zasadniczym elementem restrukturyzacji systemu gospodarczego powinno być powołanie instytucji skarbu państwa jako właściciela majątku państwowego. Tymczasem przedstawione opracowanie jako jedyną przesłankę tworzenia tej instytucji wskazuje Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa, która do tej pory nie ma programu działania. Nie poczyniono zatem żadnych postępów w pracach nad tworzeniem tej fundamentalnej dla gospodarki instytucji. Stan ten komplikuje zdecydowanie prywatyzację i reprywatyzację. Proponuje się natomiast stworzenie dodatkowych, pozabudżetowych funduszy, takich jak Narodowy Fundusz Reprywatyzacyjny czy Fundusz Restrukturyzacyjny, które pozostając poza kontrolą Sejmu, będą podlegały ministerstwom. W tej sytuacji Fundusz Restrukturyzacyjny, zasilany z prywatyzacji, może pod płaszczykiem pozornej restrukturyzacji służyć reglamentacji środków na dofinansowanie przedsiębiorstw. Bardziej korzystne jest zatem nie odprowadzanie środków do funduszu, lecz pozostawianie ich części w przedsiębiorstwach, co znacznie wzmocni je kapitałowo.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#ZbigniewFrost">Wysoki Sejmie! Należy wyraźnie powiedzieć, że prywatyzację w znacznym stopniu hamuje brak definitywnego rozwiązania problemu reprywatyzacji. Dopóki nie będzie jasnego stanowiska i konkretnych uregulowań tej kwestii, niemożliwe będzie wprowadzenie jednoznacznych i stałych zasad prywatyzacji. Rząd uwzględnia tę zależność i deklaruje wolę szybkiego rozwiązania problemu.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#ZbigniewFrost">W projekcie prywatyzacji nie proponuje się zasadniczo nowych rozwiązań. Najistotniejszym elementem jest tu program powszechnej prywatyzacji, skonstruowany pod kierownictwem poprzedniego ministra przekształceń własnościowych Janusza Lewandowskiego, obecnie przyjęty przez nowe kierownictwo tego resortu. Program ten zawiera wiele kontrowersyjnych i nie wyjaśnionych jeszcze elementów, dotyczących zwłaszcza istoty tzw. Narodowych Funduszy Inwestycyjnych oraz sposobu zarządzania nimi. Mimo iż w ministerstwie trwają intensywne prace nad tym projektem, do których zaangażowani są eksperci zagraniczni, kierownictwo resortu jak na razie nie ujawnia szczegółów. Trudno zatem na tym etapie określić, czy Sejm zaakceptuje ten program.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#ZbigniewFrost">Wrócę jeszcze raz do reprywatyzacji, ponieważ z przedłożonego dokumentu oraz z wstępnego programu prywatyzacji wynika pewnego rodzaju sprzężenie zwrotne między prywatyzacją i reprywatyzacją, uzależniając oba te procesy od programu powszechnej prywatyzacji. Otóż odszkodowania reprywatyzacyjne, zgodnie z projektem, mają być wypłacane przez Narodowy Fundusz Reprywatyzacyjny, który z kolei będzie zasilany głównie z udziałów programu powszechnej prywatyzacji. W tej sytuacji reprywatyzacja i prywatyzacja opierają się głównie na bardzo jeszcze niejasnym programie. Stwarza to z jednej strony presję szybkiego uruchomienia tzw. p.p.p., z drugiej zaś strony proces przekształceń, oparty na jednym niejasnym programie, może łatwo ulec wypaczeniu. Jeżeli natomiast fundusz reprywatyzacyjny miałby składać się z wyodrębnionych części majątkowych, to istnieje realna groźba, iż będzie to tzw. majątek nie chciany, co spowoduje spowolnienie reprywatyzacji, a koszty obsługi funduszu przekroczą jego wartość.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#ZbigniewFrost">Jednak przekształcenia realizowane wg dotychczasowych ścieżek prywatyzacyjnych, wobec braku tzw. mapy przekształceń własnościowych, jasnych procedur prywatyzacyjnych, a przede wszystkim instytucji skarbu państwa, nie wróżą uzyskania założonych w projekcie efektów, czyli struktury gospodarczej zdolnej szybko dostosować się do współczesnego rynku.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#ZbigniewFrost">Omawiany dokument, ogólnikowy, niejasny, niezdecydowany, świadczy o chwiejności polityki gospodarczej rządu.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Józefa Hennelowa z Unii Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Zdzisław Domański z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałam króciutko powiedzieć na temat reprywatyzacji, tylko o jednej stronie zagadnienia.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JózefaHennelowa">W rozdziale na temat reprywatyzacji, liczącym 16 wierszy, rząd zobowiązał się do końca kwartału przedstawić parlamentowi katalog roszczeń, które mają być honorowane przy reprywatyzacji i stwierdził, że ostateczna decyzja w tej sprawie należy do parlamentu. Powstaje pytanie, czy to jest do wykonania i jakie są inne konteksty tego zagadnienia. Otóż chodzi o to, że lista roszczeń sięga daleko poza zwrot majątków skonfiskowanych po wprowadzeniu tzw. dyktatury proletariatu. Mieszczą się na niej wszystkie wyrządzone krzywdy i zobowiązania wobec obywateli nie wypełnione przez PRL. Można wymienić tylko trzy najbardziej nabolałe i najdłużej czekające na rozwiązanie kwestie: mienia zaburzańskiego, książeczek mieszkaniowych i odszkodowań za niesłuszne wyroki i represje okresu stalinowskiego, które wg ostatnich informacji prokuratury wynoszą już dziesiątki miliardów złotych i są niemożliwe do zapłacenia. Tę listę notabene powiększały decyzje parlamentów, nie tylko X kadencji, ale i obecnego. Wysoka Izba zechce przypomnieć sobie, z jakim gorącym sprzeciwem części sali dopiero co spotkał się wniosek mniejszości o zapisanie w uchwale o stanie wojennym, że uznanie krzywd nie może się wiązać z dodatkowym obciążeniem finansowym państwa. Za wszystkimi roszczeniami stoi subiektywne poczucie sprawiedliwości. Dramat zaś polega na tym, że rachunki do zapłacenia wystawione zostały odzyskanej Rzeczypospolitej, która ani nie zawiniła, ani nie jest w stanie udźwignąć ciężaru zobowiązań. Natomiast rozbudzone nadzieje, sprawiedliwe nadzieje różnych grup społecznych na uzyskanie dodatkowego zabezpieczenia, jakże potrzebnego w czasach ekonomicznej zapaści, wytwarzają niebezpieczne ciśnienie, rodzą dodatkowe stresy. Jeszcze gorzej, dokonuje się wybiórcze, wyimkowe zaspokajanie oczekiwań tak, jak to ma miejsce dotąd, nieraz budząc duże zgorszenie społeczne — kto silniejszy dobija się swego przed innymi. Rodzi się obawa, że parlament postawiony przed takim zadaniem, przed katalogiem roszczeń, ugrzęźnie w beznadziejnych debatach na temat tego, co jest bardziej sprawiedliwe i z jakiego punktu widzenia i że z kolei całkowicie odsunie na bok inne oczekiwania społeczne, ulegając sile bezwładu.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JózefaHennelowa">Otóż jedynym rozwiązaniem, jakiego w moim przekonaniu należy oczekiwać, musi być męska, odważna decyzja spojrzenia prawdzie w oczy i powiedzenia społeczeństwu i sobie, na co na pewno nas nie stać, na co nas nie stać w tej chwili, na co nas nie stać w ogóle, kto ma czekać i jak długo, a kto nie ma na co liczyć. Nie dlatego, żeby ludzkie krzywdy można było zapomnieć, ale dlatego, że Rzeczypospolitej nie można rozszarpać na cząstki w imię sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#JózefaHennelowa">Oczywiście taką decyzję można podjąć po uzyskaniu społecznej zgody, musiałoby jej towarzyszyć społeczne przeświadczenie, że gospodarka jest odpowiedzialna i oszczędna. Argumentem rozstrzygającym musiałby być stan wyższej konieczności. Natomiast w tej sprawie nie może być nieustannych nacisków, miotania się, wciąż na nowo rozbudzonych i gaszonych nadziei, jałowych debat czy schlebiania interesom grupowym. Oczywiście to jest trudne, oczywiście to wymaga odwagi, oby jej nie zabrakło.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Zdzisław Domański z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie Tadeusz Lasocki z Chrześcijańskiej Demokracji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#ZdzisławDomański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Po wysłuchaniu pana premiera nie mogę powstrzymać się od repliki na kilka wątpliwie prawdziwych stwierdzeń.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#ZdzisławDomański">Panie premierze, po pierwsze, obarczanie brakiem remanentu pana Mazowieckiego, jego „grubą kreskę”, nie zwalnia pana od przedstawienia rzetelnego i uczciwego remanentu po dwuipółletnim okresie rządów niekomunistycznych premierów z konstruktorem panem Balcerowiczem.</u>
          <u xml:id="u-37.2" who="#ZdzisławDomański">Po drugie, prawdą jest, jak pan powiedział, iż nawet z zamkniętymi oczami każdy zauważy, że zniszczono prawie wszystko, a w zamian nie powstało nic nowego, poza tym novum, cytuję: „niewidzialną ręką wolnego rynku — aferzystami, aferami — zrobiono 100 bln dziurę w dochodach budżetu tzw. zadłużenia wewnętrznego”.</u>
          <u xml:id="u-37.3" who="#ZdzisławDomański">Po trzecie, o zadłużeniu zewnętrznym nikt nie wspomina. Panie premierze, jest pan z zawodu adwokatem, ale będąc pod wrażeniem pańskiej mowy czy exposé, mylenia Sejmu z sądem, ryzykuję stwierdzenie, że założenia programowe trudno będzie panu obronić.</u>
          <u xml:id="u-37.4" who="#ZdzisławDomański">Nie może pan mówić w jednym zdaniu o demokracji, a w drugim zaprzeczać temu. Opiera pan swój rząd na dwóch ugrupowaniach, Porozumieniu Centrum i Zjednoczeniu Chrześcijańsko-Narodowym, to jest około stu posłów, a żąda pan poparcia ponad połowy. Demokracja to twarda gra. Mając większość w Sejmie, przestanie pan prosić o nadzwyczajne uprawnienia dla siebie i rządu. Albo ja nie rozumiem, albo pan kiepsko tłumaczy. Ślepy zauważy, że w demokracji, w Sejmie jest gra interesów grup społecznych: Unia to inteligencja, sfera budżetowa, liberałowie to klasa kapitalistów, a pan w swoim wystąpieniu prosi o aktywne wsparcie polityczne i społeczne. Zadaję pytanie, jaką grupę społeczną będzie reprezentował pański rząd, bo chrześcijanami to jest 90% z nas. Może inaczej, która grupa społeczna dostanie od rządu najbardziej w kość, bo rolnictwo było niszczone za panów Mazowieckiego i Bieleckiego, ale na własne życzenie i prośbę, wypruwając sobie żyły, przeszło urynkowienie! Pytam, kto teraz: robotnicy dużych zakładów przemysłowych czy może sfera budżetowa? Rolnicy wytrzymali, zaciskając zęby. Ostrzegam pana, panie premierze, jeżeli nie zacznie pański rząd reformować sfery budżetowej - funkcjonującej według starych zasad - będą padały szpitale, szkoły, teatry itp., będą panu strajkować lekarze, nauczyciele i artyści. Jeżeli pan w mniejszym lub większym stopniu nie urynkowi tej sfery, to bardzo szybko padnie i pański rząd.</u>
          <u xml:id="u-37.5" who="#ZdzisławDomański">A teraz króciutko co do pewnych kwestii w założeniach programowych. Podzielam zawartą na str. 2 sentencję: „W rezultacie, mimo wzrostu wielkości konsumpcji, wiele elementów składających się na ogólny poziom warunków bytu ludności uległo wyraźnej degradacji”. Ta oczywista prawda każe więc szukać rozwiązań pozytywnych. Co proponuje rząd? Na str. 6 czytamy: „zadaniem pierwszoplanowym jest zahamowanie recesji w 1992 r. i przywrócenie w latach 1993–1994 zdolności rozwojowych gospodarce, bez powodowania wzrostu inflacji. Osiągnięcie tego celu wymaga z jednej strony dalszej systematycznej rozbudowy instytucji właściwych gospodarce rynkowej, z drugiej zaś wzmożonej ingerencji państwa w te dziedziny, które mogą stanowić źródła szczególnie bolesnych konfliktów społecznych lub poddają się wyjątkowo trudno regulacji poprzez mechanizmy rynkowe”. Ten sam charakter intelektualnej abstrakcji ma stwierdzenie na str. 7: „Jedynie wyeksportowanie większej niż w 1991 r. części produkcji pozwoli na zwiększenie popytu krajowego. Ten przyrost powinien być skierowany głównie na ożywienie działalności inwestycyjnej lub oszczędności. Takie ukierunkowanie wspierane będzie rozbudową oferty prywatyzacyjnej”.</u>
          <u xml:id="u-37.6" who="#ZdzisławDomański">Walczyliśmy z inflacją i cały naród wiedział, że rządy pana Mazowieckiego oraz pana Jana Krzysztofa Bieleckiego zwalczały inflację. Tymczasem w dokumencie na str. 8 czytam, że dopiero w tym roku zahamujemy inflację i to: „stworzy podstawy, by w latach 1993–1994 sięgnąć po szerszy arsenał środków interwencyjnych w polityce gospodarczej przy zmniejszonym, w porównaniu z rokiem bieżącym, zagrożeniu inflacyjnym”.</u>
          <u xml:id="u-37.7" who="#ZdzisławDomański">Przejdźmy teraz do rozwiązań proponowanych w dziedzinie rolnictwa. Dziś najważniejszą sprawą jest, by poprzez kredyt odbudować zniszczoną produkcję. Rząd docenia znaczenie tego zadania i proponuje na str. 18: „Kredyty dla rolnictwa na cele inwestycyjne będą oprocentowane w wymiarze połowy ustalonej stopy kredytu refinansowego, przy równoczesnym waloryzowaniu kwot kredytu o różnicę między tą stopą a stopą komercyjną”. Dla słuchacza ładnie to brzmi: połowa stopy, waloryzacja. Jednak, aby przekonać się, co oznacza ta „intelektualna twórczość”, trzeba zrobić rachunek na konkretnym przykładzie. Pokażę, jak wygląda taki rachunek kosztów zakupu kombajnu na kredyt: cena kombajnu - 100 mln zł, okres spłaty kredytu — 5 lat, stopa oprocentowania — 20%, to jest połowa stopy kredytu refinansowego (40%); po 5 latach łącznie z procentami powinienem zwrócić bankowi 160 mln zł; po wprowadzeniu waloryzacji kwoty kredytu o różnicę między tą stopą a stopą komercyjną będę musiał zapłacić 387 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-37.8" who="#ZdzisławDomański">Wysoka Izbo! W całym tym 30-stronicowym dokumencie rząd 4-krotnie podkreśla, że: „celem tej przebudowy jest systematyczne eliminowanie pozostałości postkomunistycznych”. Jestem za, rząd chce być rządem przełomu — popieram to działanie. Ponieważ rząd zaproponował analogiczne rozwiązanie waloryzacji kredytu dla budownictwa mieszkaniowego, sądzę, że przełom wkrótce nastąpi!</u>
          <u xml:id="u-37.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Tadeusz Lasocki z Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”. Następnym mówcą będzie poseł Kazimierz Iwaniec z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#TadeuszLasocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Czuję się zobowiązany wobec wyborców z województwa łomżyńskiego zwrócić uwagę na te problemy, które są istotne dla kraju, a nie zostały jeszcze Wysokiej Izbie przedstawione. Założenia są ogólne, ale otwarte, sensowne jest więc wnoszenie rozwiązań pozytywnych, konstruktywnych, które zapewne uszczegółowią te założenia.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#TadeuszLasocki">Wyborcy z mojego okręgu wyborczego zwracają uwagę przede wszystkim na potrzebę wykorzystania czynników potencjalnie korzystnych dla gospodarki. Takim niewątpliwie czynnikiem są gospodarstwa rodzinne, w tej chwili znacznie osłabione, ale dysponujące ogromnym - często nie uświadamianym - potencjałem tworzenia dóbr materialnych i kulturalnych. Te gospodarstwa, jak żadne inne, umieją gospodarować w warunkach ogromnych ograniczeń, jak żadne inne są szczególnie predysponowane do wykorzystania walorów przyrodniczych. Mój okręg wyborczy znajduje się na terenach zielonych płuc Polski, i właśnie tam są zlokalizowane te gospodarstwa rodzinne. Sensowne jest uczynienie przez rząd wszystkiego, aby tak unikalne obszary wykorzystać dla dobra narodu. Na tych obszarach, takich jak dorzecze Biebrzy, można naprawdę dobrze zarobić.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#TadeuszLasocki">Należałoby też zwrócić uwagę na konieczną, w zasadzie już spóźnioną, ochronę zasobów wodnych kraju. Z zasobami wodnymi także ściśle wiąże się ochrona zasobów materii organicznej. O tym, że stepowieją ogromne obszary gruntów uprawnych i postępuje degradacja obszarów klimatotwórczych, niestety w ogóle się nie mówi.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#TadeuszLasocki">W naszym kraju są regiony szczególnie ubogie, jak np. północno-wschodnia Polska. Jest to jednak region o ogromnych walorach przyrodniczych i o ogromnym znaczeniu klimatotwórczym. Tam są jednak słabe gleby, a biorąc też pod uwagę bardzo słabą infrastrukturę, rolnicy są mało zasobni. Przemysłu nie ma, o gospodarce może stanowić tylko rolnictwo, nic więcej, tylko rolnictwo. Wobec powyższego tam sprawdza się to powiedzenie: „bogata wieś, to bogate miasto”. Jeśli wieś będzie uboga, trudno mówić o zasobnym mieście na tych obszarach, dlatego że jedynymi produktami wytwarzanymi na tych obszarach są produkty rolnicze.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#TadeuszLasocki">Warto wobec tego zwrócić uwagę na rozwój infrastruktury podstawowej przy wykorzystaniu znacznych zasobów siły roboczej w ramach np. prac interwencyjnych. Nad tym warto się zastanowić, ponieważ w tym regionie ok. 30% ludzi nie pracuje. Wystarczy spojrzeć na mapę i widać od razu różnicę: jak wygląda sieć torów kolejowych, sieć dróg, sieć kanałów wodnych, melioracja itd., itd. Wydaje się też niewykorzystana, aczkolwiek warta wykorzystania, ogromna inicjatywa samorządów.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#TadeuszLasocki">I jeszcze jedna sprawa - energia - paliwo nie może drożeć. Takie jest zdanie wyborców. To nie jest luksus, a środek do życia, to chleb - tak powiadają wyborcy. Paliwo nie może drożeć, tym bardziej że nie są wykorzystane potencjalne źródła energii i energii się nie oszczędza. Nie pracuje się nad tym, aby wykorzystywać potencjalne źródła energii. Stanowczo za mało się pracuje nad oszczędzaniem energii. Do niedawna jeszcze można było zobaczyć funkcjonujące np. w województwie łomżyńskim młyny wodne, np. na odcinku 20 km rzeki Nurzec pracowało do niedawna 14 młynów wodnych. Obecnie nie ma nic. Nie to, że nie ma młynów. Woda w rzece jest nie piętrzona, a wokół rzeki, w całej zlewni wód nastąpiło istne spustoszenie terenów. Oto tylko parę problemów, które nie zostały poruszone w tej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Kazimierz Iwaniec z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Marek Boral, również z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ponownie stajemy wobec dylematu opowiedzenia się za złym lub gorszym. Przy rozpatrywaniu prowizorium budżetowego, mimo jego olbrzymiej krytyki, Sejm z tytułu wyższych racji uznał za słuszne jego przyjęcie wraz z poprawkami, a nie odrzucenie. Dzisiaj podobnie trzeba rozstrzygać przy rozpatrywaniu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. Przed sformułowaniem oceny trzeba sobie postawić pytanie: czy stać nas obecnie na arbitralne ich odrzucenie, na doprowadzenie do przesilenia rządowego? Wyrażam pogląd, że byłoby to dla naszego kraju najbardziej niekorzystne rozwiązanie. Uważam, że trzeba rozważyć wszystkie pozytywne i negatywne cechy przedstawionego programu, wnieść do niego wiele poprawek i przyjąć jako swoiste kolejne prowizorium na 1992 r. Uważam, że kolejny raz Sejm staje wobec sytuacji przymusowej.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#KazimierzIwaniec">Wysoka Izbo! Przedstawione założenia istotnie odbiegają od zapowiedzi programowych głoszonych w kampanii wyborczej przez partie tworzące koalicję rządową. Odbiegają również od niedawno przecież wygłoszonego exposé premiera. Nie spełniają oczekiwań i zapowiedzi zasadniczego zwrotu w polityce gospodarczej, nie mówiąc już o przełomie.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#KazimierzIwaniec">Konkretne propozycje zostały przedstawione w programie wyborczym Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Interesujące propozycje przedstawiło również Polskie Stronnictwo Ludowe. Osobiście za bardzo ważkie i wnoszące twórcze elementy uważam koncepcje gospodarcze prezentowane przez Solidarność Pracy. Myślę, że do tych wszystkich koncepcji i propozycji powinno się sięgać, a nie poddawać tylko jednej presji programowej. Uważam także, że należy zaprzestać stosowania demagogicznego zarzutu wobec wszystkich tych, którzy mają odrębne zdanie, że są przeciw reformom, przeciw gospodarce rynkowej. Są to zarzuty nieprawdziwe. Oczywista jest zarówno gospodarka rynkowa, jak też konieczność liczenia się z Bankiem Światowym, Międzynarodowym Funduszem Walutowym oraz wymogami EWG. Otwartą natomiast sprawą muszą być problemy negocjacyjne, wybór dróg, metod, środków, a przede wszystkim koncepcji i kierunków programu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#KazimierzIwaniec">Za główną pozytywną cechę założeń uważam odejście od dotychczasowej schematycznej i doktrynerskiej polityki gospodarczej. Do zalet trzeba także zaliczyć: inne podejście do spraw przeciwdziałania recesji, do spraw przedsiębiorstw państwowych, zapowiedź elastycznego stosowania obciążeń finansowych, szukanie racjonalniejszych działań w prywatyzacji, większe otwarcie na wspieranie rolnictwa, przy zakładanej większej elastyczności polityki gospodarczej. Za pozytywny zwrot w polityce gospodarczej należy uznać inny stosunek do inwestycji, których pobudzenie wiąże się słusznie z przełamaniem recesji. Pozytywne jest także szukanie sposobów przywrócenia płynności finansowej w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#KazimierzIwaniec">Negatywną cechą natomiast jest bardzo duża ogólnikowość programu, niedostateczne zarysowanie koncepcji realizacyjnych i nieokreślenie instrumentów stymulujących osiąganie celów zakreślonych w założeniach. Odnosi się to przede wszystkim do instrumentów powstrzymania nadmiernego wypływu pieniądza i ograniczenia inflacji. W stopniu niewystarczającym nakreślono działania na rzecz przełamania recesji, wsparcia przedsiębiorstw państwowych i zmienionych, zracjonalizowanych koncepcji przekształceń własnościowych. Zbyt pasywnie zostały potraktowane sprawy rosnącego bezrobocia, bez dostrzegania skutków społecznych tego zjawiska. Wiele uwag nasuwają także koncepcje polityki dochodowej, pieniężnej i cen kontrolowanych.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#KazimierzIwaniec">Za szczególną wadę należy uznać doraźność założeń - odnoszą się tylko do okresu jednego roku. Koncepcje polityki społeczno-gospodarczej formułowane są nawet bez próby nakreślenia jakiegoś horyzontu czasowego dokonywanych przemian. Wiąże się z tym brak strategicznych koncepcji gospodarczych, mimo że w różnych stwierdzeniach te sprawy się podnosi.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#KazimierzIwaniec">Wysoka Izbo! Mamy chyba wszyscy świadomość, że nie znajdzie się tak cudownego programu, który by radykalnie, i to szybko, złagodził ciężary społeczne. Takie programy rodziły się tylko w kampanii wyborczej niektórych partii. W obecnej sytuacji, kiedy rysują się dalsze ciężary, trzeba podjąć szczery i otwarty dialog społeczny. Nasze środowisko związkowe już od ponad roku apeluje o nowe porozumienie społeczne. Bez względu na dzielące nas różnice mamy chyba wszyscy świadomość tego, że pokonanie obecnej trudnej sytuacji wymaga zrozumienia i aprobaty społecznej.</u>
          <u xml:id="u-41.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Marek Boral z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Jako następna zabierze głos pani poseł Janina Kraus z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#MarekBoral">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sposób nie zgodzić się z panem premierem, że sytuacja, w jakiej znalazła się nasza gospodarka, jest dramatyczna. Faktycznie źle się stało, że w 1989 r. nie został sporządzony bilans oddający stan gospodarki chociażby w kilku najistotniejszych dziedzinach. Dzisiaj porównanie kilku liczb odzwierciedlałoby stan gospodarki, do jakiego została doprowadzona w wyniku twórczej destrukcji ostatnich 2 lat. Ale to nie jest najważniejsze. Oceny dokona historia i na pewno wystawi rachunek. Ważne jest to, że nawet najwięksi ignoranci w dziedzinie gospodarczej mogliby dostrzec, że droga, którą wybrano, wiedzie donikąd.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#MarekBoral">Jestem przekonany, że założenia polityki społeczno-gospodarczej, nad którymi dzisiaj dyskutujemy, wyglądałyby również inaczej. Dostrzegam pozytywne cechy założeń. Mówił o nich w swoim wystąpieniu przewodniczący klubu pan poseł Kwaśniewski, wymieniali je również inni koledzy posłowie z mojego klubu. Zatem kilka słów na temat, czego - moim zdaniem - brakuje w założeniach.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#MarekBoral">Przedstawionych haseł nie można w żaden sposób nazwać programem - ani działań doraźnych na okres jednego roku, ani działań długofalowych. Brakuje zarówno myśli przewodniej, jak i hierarchii celów, zamierzeń organizacyjnych, jak i środków, które chce się przeznaczyć na realizację celów.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#MarekBoral">Moim zdaniem państwo powinno określić obszary życia gospodarczego, które chce rozwijać z uwagi na tradycję, stan technologii, posiadane surowce, kadry, rynki zbytu itp., te obszary, których rozwijać nie będzie, bo nie ma szans na wytrzymanie konkurencji międzynarodowej oraz te obszary, które rozwijać musi z uwagi na interes kraju i jego obywateli. To powinna być podstawowa teza programu społeczno-gospodarczego, ponieważ nie stać nas na równomierny rozwój całej gospodarki. Rynek nie jest najlepszym regulatorem, w dodatku nasi potencjalni konkurenci dużo więcej wiedzą o naszej gospodarce niż my sami i wcale nie będą nam ułatwiać samoregulacji. Jednym słowem niezbędna jest szybka interwencja państwa w gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#MarekBoral">Drugim podstawowym elementem, który musi być jasno sprecyzowany, jest podział dochodu na konsumpcję i finansowanie rozwoju. Jest to decyzja polityczna i nie można tu stosować żadnych uników. W założeniach rząd próbuje się wykpić jednym ogólnikiem.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#MarekBoral">Trzecim elementem programu społeczno-gospodarczego powinien być problem bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#MarekBoral">W kolejnym elemencie założeń powinny zostać określone działania w zakresie obsługi zadłużenia zagranicznego, jak również obsługa długu krajowego oraz wynikające z tego tytułu ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#MarekBoral">Zanim przystąpimy do omawiania reprywatyzacji, określić należy inne zobowiązania skarbu państwa wobec obywateli.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#MarekBoral">Moim zdaniem poważnym mankamentem przedstawionych założeń jest to, że absolutnie nie ma koncepcji otwarcia się na przyszłość. Nie wolno ograniczać się tylko do obcinania wydatków. Cała energia powinna zostać skierowana na zarabianie. Przedsiębiorstwo państwowe, główny podatnik, w dalszym ciągu traktowane jest jak dziecko niechciane. Wysoko opodatkowane, bez środków na rozwój, jest w sytuacji dużo gorszej niż przedsiębiorstwo prywatne. Gdzie tutaj równość sektorów? Zagraża to poważnie przyszłym dochodom budżetu.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#MarekBoral">Powszechnie oczekuje się, że dywidenda zostanie zlikwidowana z dniem 1 kwietnia. Jeżeli jednak musi zostać, i to naliczana w wysokości np. 10%, to powinna pozostać w przedsiębiorstwie z przeznaczeniem na jego rozwój.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#MarekBoral">Proponowane rozwiązania sposobu kreowania pieniędzy na wynagrodzenia zaostrzają kryteria, a ponadto wprowadzają dużo elementów uznaniowości, co zawsze prowadzi do zjawisk patologicznych, żeby nie powiedzieć kryminogennych.</u>
          <u xml:id="u-43.11" who="#MarekBoral">Zapowiadane działania na rzecz oddłużenia przedsiębiorstw są mało czytelne. Nie ma kryteriów, na podstawie których będą podejmowane decyzje i nie mówi się, na jakim szczeblu będą zapadać. Najgorsze jest to, że nie wspomina się, jakie środki rząd skłonny jest przeznaczyć na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-43.12" who="#MarekBoral">Sprawa prywatyzacji - w założeniach proponuje się prywatyzację za karę i prywatyzację w nagrodę. Nie wiem, czy ktoś rozumie, o co tu chodzi. Czy doświadczenia roku 1991 nie są wystarczające, aby zachować trochę zdrowego rozsądku?</u>
          <u xml:id="u-43.13" who="#MarekBoral">Na zakończenie kilka słów o polityce społecznej, a właściwie o jej braku. Trzeba wykazać dużo zarozumiałości, żeby nie powiedzieć arogancji, aby zaproponować rozwiązania sprzeczne z ostatnimi postanowieniami Sejmu. Rząd zdaje się również nie dostrzegać postanowień Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał potwierdził zasadę, że w dziedzinie polityki społecznej nie można podejmować arbitralnych decyzji zza biurka. To niedocenianie przez rząd zagrożeń, które tkwią w sferze polityki społecznej, jest bardzo groźne dla całego procesu reform, jest groźne dla kraju. Bez spokoju społecznego nie jest możliwy najmniejszy pozytywny proces gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-43.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani poseł Janina Kraus z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie poseł Franciszek Stefaniuk z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#JaninaKraus">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożone Sejmowi założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. analizować należy w kontekście nieco wcześniej opracowanego przez rząd raportu pt: „Stan państwa na przełomie 1991 i 1992 r.”. Zestawienie tych dwóch dokumentów wyraźnie uwidacznia, że są one jak gdyby bytami niezależnymi od rzeczywistości. Oto mamy dwa dokumenty i dwie rzeczywistości, przedmiotem oceny muszą być więc jak gdyby dwa odrębne wymiary. Ani założenia, ani raport o stanie państwa nie przynoszą jednoznacznej oceny zasadniczych, pierwotnych źródeł katastrofalnego stanu gospodarki, wskazując na ogół tylko na bezpośrednie przyczyny negatywnych zjawisk. Fakt ten ujawnia najważniejszy mankament założeń, a mianowicie brak wyraźnie sprecyzowanych celów i konkretnej, posługującej się chociażby przybliżonymi wielkościami liczbowymi, analizy warunków, które muszą zostać spełnione, i działań, które muszą zostać podjęte, żeby te cele mogły być zrealizowane. Krótko mówiąc, brakuje analizy realności założonych celów.</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#JaninaKraus">Przyjęta w założeniach metodologia programowania stanowi zwierciadlane odbicie metodologii okresu przedsolidarnościowego, w którym środki działania utożsamiane były z celami. I tak, kiedyś celem tym była budowa ustroju socjalistycznego, obecnie jest to „przebudowa systemu gospodarki postkomunistycznej w efektywną gospodarkę rynkową” czy też „transformacja społeczeństwa postkomunistycznego w społeczeństwo zdolne sprostać wymaganiom współczesności”. Wcześniej uspołecznialiśmy środki produkcji, teraz fetyszyzujemy prywatyzację. Wcześniejsze uwłaszczenie społeczeństwa zastępujemy jego wywłaszczeniem i — dodać trzeba od razu — przy niezrealizowaniu przez państwo podstawowych jego obowiązków. Trzeba sobie wyraźnie i jasno uświadomić, iż podstawowym celem, któremu podporządkowane być muszą wszystkie rozwiązania społeczno-ekonomiczne i polityczne, powinno być dobro ludzi, pomyślność obywateli, a środkiem, który ma służyć jego realizacji — wzrost, rozwój gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#JaninaKraus">W tym miejscu dotykamy istoty problemu, o którym mówiłam na wstępie, a mianowicie rzeczywistych przyczyn katastrofalnego rozwoju sytuacji w kraju. Moim zdaniem główną przyczyną jest przyjęcie przez poprzednie, a rozpatrywany dokument wskazuje, że i obecne elity, generalnego założenia, że Polska jako kraj suwerenny o własnych, przede wszystkim własnych siłach, nie będzie zdolna wyjść z kryzysu i sprostać warunkom przystosowania się w dostatecznie krótkim czasie do wymagań otwartej na świat, liberalnej gospodarki wolnorynkowej. W związku z tym wprost mówi się o konieczności jak najszybszego włączenia, wprowadzenia Polski do Europy.</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#JaninaKraus">Trzeba sobie tutaj od razu zadać pytanie, jakie są koszty tego przystosowania? Jest to pytanie o opłacalność tego procesu w takim kształcie i w takim tempie, w jakich był on dotąd realizowany i jak zakładają to przedstawione Wysokiej Izbie założenia. Prawdę mówiąc oczekiwałam, że spotkam się w tych założeniach z jakimiś podstawowymi danymi szacunkowymi dotyczącymi kosztów tego przystosowania, bo ze źródeł zachodnich wiem, że szacuje się je na ok. 800 mld dolarów. Niestety, założenia nie przedstawiają ustaleń nauki polskiej w tym względzie, a jednym ze skutków podporządkowania transformacji całego systemu takiemu faktycznemu celowi jest traktowanie gospodarki jako masy upadłościowej, której społeczeństwo kupić nie może, bo nie ma dostatecznej ilości środków, a której kapitał zachodni przejąć nie chce, ponieważ nie jest ona jeszcze w takim stanie upadku, żeby mógł to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#JaninaKraus">Inny efekt to tworzenie klasy średniej przez przekształcenie się klasy dysponentów majątku narodowego w klasę jego prywatnych właścicieli, w drodze zawłaszczenia.</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#JaninaKraus">Podsumowując założenia: jest to propozycja bardziej tylko pragmatycznej, ale jednak kontynuacji dotychczasowej polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#JaninaKraus">Na koniec już, ponieważ czas mój mija, chciałabym powiedzieć, z rzeczy bardziej szczegółowych, że w założeniach zabrakło, niestety, tej części, która obrazowałaby politykę przemysłową, jak ją rząd widzi w 1992 r. Znamienne jest, iż w tych założeniach, po rozdziale zatytułowanym „Cele polityki społecznej”, pojawił się rozdział „Polityka podatkowa”, a przecież naturalne byłoby, żeby w tym miejscu umieścić właśnie rozdział „Polityka przemysłowa”. Nic więc dziwnego, że z telewizji dowiaduję się, że pan minister przemysłu i handlu zamierza w tym roku postawić 7 kopalń w stan likwidacji na podstawie jakiegoś, bliżej Sejmowi nie znanego, programu restrukturyzacji. A to oznacza trwałe zmniejszenie zdolności produkcyjnych.</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#JaninaKraus">O innych gałęziach przemysłu, równie newralgicznych, już nie wspominam. Założenia na ten temat po prostu milczą. O efekcie domina w gospodarce, proszę państwa, już sporo słyszeliśmy, a teraz po prostu ten efekt obserwujemy.</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-46.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Franciszek Stefaniuk z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnym mówcą będzie poseł Tadeusz Biliński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#FranciszekStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po zastanowieniu się dziś nad założeniami polityki gospodarczej, jedno wydaje się klarowne. Nie można dłużej kontynuować bezkrytycznie tej polityki, którą przez ponad 2 lata określano w naszym państwie mianem programu Balcerowicza. Przemawiają za tym dokumenty obrazujące stan państwa, z jego zapaścią gospodarczą powstałą w tym okresie. Przemawiają za tym fakty i zdarzenia zaistniałe w gospodarce, a widoczne już gołym okiem, odsłaniające cały dramat polskiego społeczeństwa, tych, którzy zachowali bierność wobec zachodzących przemian, i tych, którzy poszli za głosem odnowy, wyzwolili inicjatywę, wznieśli potrzebne inwestycje produkcyjne i dziś stoją w obliczu bankructwa spowodowanego rygorami polityki kredytowej.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#FranciszekStefaniuk">Za zmianą kursu przemawia koszmar recesji gospodarczej, stan bezrobocia w państwie i wciąż pogłębiający się deficyt budżetowy. Z dość enigmatycznej treści założeń nowej polityki społeczno-gospodarczej, w których zabrakło niestety klarownego spojrzenia na rolnictwo, dowiadujemy się o zamiarach zahamowania recesji gospodarczej. Tak, to jest podstawowy czynnik wyjścia z impasu, tylko, panie premierze, powodzenie tego zamiaru będzie zależało od form i metod jego realizacji.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#FranciszekStefaniuk">Czas jest ograniczony, więc ustosunkuję się tylko do polityki kredytowej. Wysoka stopa procentowa kredytów przeczy wszelkim założeniem i zasadom. Miała być przecież walka z inflacją, a wysoko oprocentowany kredyt jest czynnikiem inflacjogennym. Wysokie odsetki powodują wzrost cen. Miała być zdrowa konkurencja - już nie mówię o konkurencji zagranicznej, ale o konkurencji wewnątrz kraju - a proszę sobie wyobrazić, jaką może stanowić konkurencję dla zakładu, który już funkcjonuje, nowo wybudowany zakład opierający się na takim kredycie? Ten nowy zakład zjadają odsetki i mówimy, że on ma być konkurencyjny - konkurencyjny, jeżeli chodzi o ceny - dla tego zakładu, który już od dłuższego czasu egzystuje. Ta sytuacja po prostu przeczy wszelkim zasadom. Kredyt na całym świecie i we wszystkich formacjach społeczno-ekonomicznych jest stymulatorem rozwoju gospodarczego i nie łudźmy się, bez normalnego kredytu zwrotu nie dokonamy, szczególnie dziś w naszym kraju, gdy społeczeństwo nie ma pieniędzy. Chyba że chodzi o to, żeby ktoś za nas to zrobił, ale to już inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#FranciszekStefaniuk">Powiedziałem wcześniej, że powodzenie programu będzie zależało od form i metod jego realizacji. Przypomnijmy sobie: jak pan wicepremier Balcerowicz na przełomie roku 1989 i 1990 serwował program gospodarczego zbawienia Polski, to wszyscy się cieszyli, ale jak pokazał, za pomocą jakich mechanizmów chce to uczynić, to ogarnęło nas zwątpienie i mówiliśmy - ta trybuna jest świadkiem - że ta droga nie prowadzi nas pod wskazany adres. Szkoda tylko, że zbyt wielu, wtedy oszołomionych euforią nowego monopolu na mądrość i rację, tak w starym stylu pieczołowicie osłaniało kierunki jedynie słusznej polityki. To już przerabialiśmy.</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#FranciszekStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Trudno będzie liczyć na powodzenie, jeśli pan premier polityki rządu nie oprze na pewnych filozofiach.</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#FranciszekStefaniuk">Po pierwsze, na filozofii troski i odpowiedzialności za własny naród, tej, której nam zabrakło.</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#FranciszekStefaniuk">Po drugie, na mądrości własnego narodu, a szczególnie mądrości polskich, a nie innych doradców, na mądrości tych, którzy będą egzystować we własnym kraju i którzy własnym podniebieniem będą kosztować smaki owoców kreowanej przez siebie polityki gospodarczej. Bo zwróćmy uwagę na fakt, jaką wiedzę o polskiej sytuacji prezentuje dotychczasowy doradca, profesor Harvardu, który będąc na początku lutego w Polsce, opieram się na doniesieniach prasowych, stwierdził, że spożycie przez 2 lata wzrosło we wszystkich grupach rodzin, między innymi w grupie rolników, że przybyło tysiące kolorowych telewizorów, aparatów wideo, pralek, samochodów itp. Bardzo szkoda, że pan Sachs nie zauważył, że w tym samym czasie rolnicy przestali kupować ciągniki i maszyny rolnicze, przestali rozbudowywać swoje gospodarstwa, że dziś nie mają za co kupić nawozów i że w wielu wypadkach będą trudności, by pole na wiosnę zasiać, i że nie zauważył, iż mamy już coraz więcej odłogów i coraz szczuplejsze zapasy zboża chlebowego i że nie jest już to tylko problem polskiego rolnika, ale jest to problem całego narodu. Na pewno jednak nie jest to problem - a kto wie, może nawet sukces? - zagranicznych doradców.</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#FranciszekStefaniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Premierze! Chcę przypomnieć, że w Polsce drzwi do reform otworzył naród w czerwcu 1989 r. i drogowskazem do kontynuacji tych reform niech będzie także interes własnego narodu.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Tadeusz Biliński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przed rządem, ale także przed parlamentem, stoi niezwykle ważny, newralgiczny społecznie i politycznie, problem, problem mieszkaniowy, problem budownictwa mieszkaniowego i problem gospodarki mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#TadeuszBiliński">Sytuacja, jak wiemy, jest nader krytyczna. Kryzys w ostatnich latach wyraźnie, do granic już niebezpiecznych, się pogłębia. Uzyskiwane wyniki są wręcz kompromitujące, na poziomie wyników drugiej połowy lat pięćdziesiątych. Dotyczy to szczególnie budownictwa indywidualnego.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#TadeuszBiliński">Oto nader krótka charakterystyka sytuacji, charakterystyka bardzo smutna. W ostatnim czasie Wysokiemu Sejmowi zostały przedłożone poza założeniami polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 dwa istotnie ważne dokumenty: raport Najwyższej Izby Kontroli pt. „Zagrożenia państwa i gospodarki” oraz stanowisko Rady Ministrów pt. „Stan państwa na przełomie 1991 i 1992 r.”. W raporcie Najwyższej Izby Kontroli dość wnikliwie i bardzo krytycznie przedstawiono działalność inwestycyjną i jej efektywność, równie krytycznie oceniono budownictwo mieszkaniowe ostatnich lat. Podano także przyczyny tego stanu. Stanowisko Rady Ministrów w tym zakresie jest równie krytyczne, choć mniej wnikliwe. Krytycznie oceniono działalność inwestycyjną, produkcję budowlano-montażową, budownictwo mieszkaniowe. W stanowisku rządu stwierdzono m.in., że „brak mieszkań i ich niska jakość są zapewne najdotkliwszą bolączką społeczną i cywilizacyjną naszego kraju. Dziewięć i pół miliona ludzi - co czwarty Polak - mieszka w złych warunkach. Liczba budowanych mieszkań stale spada; w przeliczeniu na liczbę mieszkańców spadła w ubiegłym dziesięcioleciu o połowę. Oblicza się, że do roku 2000 potrzebne jest wybudowanie 3600 tys. nowych mieszkań. W roku 1991 wybudowano ich jednak tylko 133 tys., a więc zaległości wzrastają lawinowo. Sytuację pogarsza zbyt mały zakres remontów i unowocześniania mieszkań starszych”.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#TadeuszBiliński">Wydawałoby się, że po takim rozpoznaniu sytuacji, po takiej krytycznej ocenie tak ważnego zjawiska społecznego, w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. zostaną przedstawione założenia polityki mieszkaniowej. Nic z tych rzeczy. W dokumencie ani razu nie wspomniano o polityce mieszkaniowej, nie przedstawiono żadnych założeń, a przecież parlament w ostatnim czasie wnosił wielokrotnie o przedłożenie założeń polityki mieszkaniowej. O te założenia występowało Forum Mieszkaniowe przy Sejmie, Krajowy Ruch Mieszkaniowy, prezentując jednocześnie swoje propozycje.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#TadeuszBiliński">Społeczeństwo oczekuje m.in. na system finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego skrojony na miarę możliwości ludzi, na wdrożenie odpowiedniego systemu oszczędnościowo-kredytowego, na uczciwą rewaloryzację wkładów mieszkaniowych, na zmianę dotychczas obowiązujących przepisów w sprawie zasad i trybu spłacania odsetek od zaciągniętych kredytów, na rozwiązanie problemu przeogromnych zadłużeń, na przejrzystą, czytelną koncepcję prywatyzowania mieszkań komunalnych i zakładowych. Na te i podobne kwestie w założeniach powinna znaleźć się odpowiedź, choć może tylko w postaci kierunkowych propozycji. Tymczasem w założeniach podano tylko kilka informacji dotyczących kredytowania. Proponowane rozwiązanie niczego nie załatwia, obywatela naprawdę nie interesuje, czy mieszkanie spłaci po 250 czy po 200 latach, nie tylko dlatego że jego już nie będzie, ale i dlatego, że mieszkania już też nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#TadeuszBiliński">Ucieczka państwa przed odpowiedzialnością za tworzenie warunków do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych na pewno nie doprowadzi do rozwiązania problemu, nawet go nie złagodzi. Doświadczenia wielu krajów zachodnich wskazują, że problem ten nie rozwiązuje się samoczynnie. Nieodzowny jest interwencjonizm państwowy, stały i konsekwentny. Sprowadzenie więc problemu do hasła: wolny rynek to wszystko załatwi, jest wielkim nieporozumieniem. Po wystąpieniu pana premiera jestem przekonany, że ten okres mamy już poza sobą.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#TadeuszBiliński">Problemu mieszkaniowego naprawdę nie można bagatelizować, musi on znaleźć właściwe miejsce w założeniach polityki społeczno-gospodarczej. Społeczeństwo oczekuje stanowiska rządu i parlamentu, tym bardziej że prognozy budownictwa mieszkaniowego na najbliższe lata rysują się bardzo niekorzystnie. Świadczy o tym malejąca liczba zatwierdzeń projektów zabudowy wielorodzinnej, ciągły spadek liczby nowo rozpoczynanych budów, coraz mniejsza liczba mieszkań w budowie, zanikające realizacje infrastruktury technicznej. Jeśli do tego dołożymy szybki proces dekapitalizacji mieszkań, szczególnie substancji komunalnej, oraz postępujący proces zubożenia społeczeństwa, a nadto malejący potencjał budowlany, to okaże się, że perspektywy sytuacji mieszkaniowej w Polsce są tragiczne.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#TadeuszBiliński">Dlatego też wnoszę, aby w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 zostały przedstawione społeczeństwu podstawowe założenia polityki mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie poseł Stanisław Rakoczy ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mój przedmówca poruszył problem budownictwa, wczoraj również na tej sali ten problem powracał i zapewne jeszcze długo będzie powracać. Rzeczywiście w rządowym projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej nie jest on uregulowany. Jednym z głównych mankamentów tegoż projektu jest to, iż nie wskazuje on w sposób wyraźny gałęzi gospodarczych, które mają stać się motorem napędowym wyjścia z kryzysu, wyjścia z zapaści.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Wysoka Izbo! Niektórzy teoretycy-ekonomiści twierdzą, iż dopiero na gruzach polskiej gospodarki będzie można zbudować sprawnie działający system ekonomiczny. Nieprawda - w Polsce jest wiele gałęzi przemysłu, które z powodzeniem mogą konkurować nawet z państwami zachodnimi. Mało tego, w Polsce jest kilka gałęzi przemysłu, które mają szansę na wyrwanie naszego kraju z kryzysu ekonomicznego. Jedną z takich dziedzin jest budownictwo, przemysł budowlany. Jest to nie tylko olbrzymi rynek zbytu, ale również - z czego trzeba sobie zdawać sprawę - olbrzymi rynek pracy. Problem ten musi być więc przez rząd doceniony.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Rządowy projekt wprowadza stałą stopę procentową dla kredytów średnioterminowych i należy to ocenić pozytywnie. Natomiast należy dookreślić również i pod tym względem pewne szczegóły, a mianowicie jak będzie się kształtować wysokość owej stopy procentowej. Moim zdaniem, zdaniem Konfederacji Polski Niepodległej, oprocentowanie powinno być przynajmniej jednocyfrowe (projekt na ten temat milczy).</u>
          <u xml:id="u-51.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Długofalowe rozwiązania Konfederacja Polski Niepodległej widzi także w szerszej perspektywie. Mianowicie jeszcze nie tak dawno, przy debacie budżetowej, KPN podkreślał pilną potrzebę wprowadzenia większej ilości pieniądza kredytowego na rynek. Bez tego wszelkie działania mogą się okazać bezcelowe i bezowocne. Niedobór pieniądza kredytowego na rynku oznacza ni mniej, ni więcej, tylko drogie kredyty i trwanie recesji. Skutki braku tych działań społeczeństwo już w tej chwili odczuwa. Natomiast, idąc dalej tym tokiem rozumowania, wysokie oprocentowanie kredytów m.in. w budownictwie oznacza wysokie koszty budownictwa, a co za tym idzie, wysokie koszty mieszkań.</u>
          <u xml:id="u-51.4" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Nieprecyzyjne rozwiązania zostały także przedstawione odnośnie do finansowania budownictwa przez zaciąganie długoterminowych kredytów hipotecznych. Zapewnienia rządu o chronieniu budżetów domowych przed nadmiarem obciążeń wymagają pewnych zdecydowanych działań, które skorygują obowiązujący obecnie system. Na przykład, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 października 1991 r. (Dziennik Ustaw nr 94, poz. 423, § 2 pkt 1), kredytobiorca może wziąć kredyt w wysokości 36-krotnego miesięcznego, udokumentowanego dochodu gospodarstwa domowego. Kwota kredytu nie może przekraczać 80% kosztów inwestycji i robót wymienionych w § 1. Przełóżmy to na język potoczny. Analizując możliwości finansowe przeciętnej polskiej rodziny, która pragnie nabyć M-4, trzeba pamiętać, że koszt budowy takiego mieszkania wynosi ok. 200 mln zł. Przyjmijmy, że dochód rodziny, w której 1 osoba pracuje, 1 nie pracuje i jest 2 dzieci, wynosi 2 mln zł. Otóż kredyt, który może taka rodzina zaciągnąć, wynosi 36 x 2 mln, czyli 72 mln zł, a więc kwota, której brakuje, jest dość znaczna. Przyjmijmy nawet założenie, że ta rodzina ma pewne oszczędności, kształtujące się w granicach 18 mln zł. Okaże się, że dalej brakuje znacznej kwoty, gdyż suma, którą rodzina dysponuje, to 90 mln zł, a za tę sumę można tylko kupić mieszkanie o powierzchni ok. 25 m2. 25 m2 dla 4-osobowej rodziny to znacznie za mało. Rodzi się w związku z tym pytanie, dla kogo budujemy dzisiaj mieszkania. To są szczegóły, ale szczegóły muszą mieć odzwierciedlenie w rządowych projektach, muszą być w jakiś sposób zasygnalizowane sposoby rozwiązania problemów.</u>
          <u xml:id="u-51.5" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Padają, jedne po drugich, inwestycje, padają przedsiębiorstwa budowlane, pada mnóstwo przedsiębiorstw produkujących dla potrzeb budownictwa i wyposażania mieszkań. Traci pracę olbrzymia liczba ludzi. Dla wielu rodzin perspektywa zdobycia swoich 4 ścian, swojego mieszkania, oddala się z każdym dniem.</u>
          <u xml:id="u-51.6" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze tak niedawno w kampanii wyborczej ugrupowania obiecywały, wygłaszały hasła, że rozwój budownictwa stanie się kołem zamachowym polskiej gospodarki. Dzisiaj czas, po prostu, dotrzymać słowa. Pieniądze na budownictwo muszą się znaleźć, pieniądze na rozwój i nowe inwestycje muszą trafić do właściwych resortów, muszą zostać określone zasady kredytu, zasady budownictwa perspektywicznego, budownictwa dla każdego przeciętnego Jana Kowalskiego, który żyje w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-51.7" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Analizując założenia polityki społeczno-gospodarczej rządu, których sformułowania są zbyt ogólne, dochodzę czasami do wniosku, że jest to poezja. Ale pisanie poezji pozostawmy poetom. Brak konkretnych rozwiązań w tym projekcie stanowi największe niebezpieczeństwo. Z ogólnych sformułowań projektu może bowiem wynikać ni mniej, ni więcej, tylko to, że rząd będzie ojcowską ręką gładził społeczeństwo po główce, i oby ze szczegółów nie wynikło później, że owo głaskanie po główce odbędzie się za pomocą siekiery.</u>
          <u xml:id="u-51.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Stanisław Rakoczy ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie poseł Ryszard Jacek Żochowski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#StanisławRakoczy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrując dzisiaj założenia polityki społeczno-gospodarczej nie powinniśmy pominąć aspektu bezrobocia. Problem bezrobocia powinien być postrzegany na trzech jednakowo ważnych płaszczyznach - ekonomicznej, socjologicznej i prawnej. System gospodarczy, który usiłujemy w Polsce stworzyć, zakłada, i słusznie, że bezrobocie jest immanentną cechą rynku i że jest to zjawisko co prawda niosące ze sobą pewne koszty, ale jednocześnie w pełni naturalne, chociaż bez wątpienia powinno być ono w jakiś sposób uregulowane.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#StanisławRakoczy">Odejście od socjalistycznej polityki tzw. pełnego zatrudnienia, likwidacja przerostów na rynku pracy, transformacja gospodarki w kierunku zwiększenia jej wydajności, zmiany struktury gospodarczej kraju i związane z tym przesunięcia w zatrudnieniu powinny być dostatecznym argumentem tłumaczącym szybki wzrost bezrobocia. Powinny, ale czy naprawdę są?</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#StanisławRakoczy">Wydaje się, że wymienione przyczyny nie wpłynęły w sposób zasadniczy na wysokość stopy bezrobocia w Polsce. Podstawową przyczyną tego stanu jest raczej polityka gospodarcza, która doprowadziła do nadmiernej recesji, polityka, która postawiła sektor państwowy na granicy upadłości, co prowadziło czy to do ograniczenia produkcji, czy do likwidacji zakładów, a w konsekwencji zawsze do przyrostu liczby bezrobotnych. Zgoda, że przedsiębiorstwa te prędzej czy później winny dostosować się do gospodarki rynkowej i powinny być sprywatyzowane. Niestety, w tym kierunku niewiele zostało zrobione, a rodzący się sektor prywatny, działając w warunkach recesji, nie był w stanie wchłonąć chociażby części bezrobotnych, którzy utracili pracę z powodu upadku ich zakładów. Sytuację pogarsza luka w finansach publicznych, która, po pierwsze, grozi redukcją etatów w sferze budżetowej, a po drugie, ogranicza środki na fundusz aktywizacji bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#StanisławRakoczy">Stopa bezrobocia w Polsce już obecnie jest wysoka - ok. 11% według danych na koniec roku 1991. Co prawda odpowiada ona stopie bezrobocia w takich krajach, jak Francja, Włochy czy Belgia - wyższą ma Hiszpania, Irlandia i oczywiście była NRD - ale niestety musimy pamiętać, że liczba bezrobotnych w naszym kraju wzrasta w bardzo szybkim tempie. I tak w końcu roku 1991podwoiła się w stosunku do końca 1990 r. - z 1026 tys. wzrosła do 2155 tys. i niestety tendencja ta wydaje się być trwała. Najwyższą stopę bezrobocia notowano w województwach północnej Polski, co jest symptomatyczne, jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że te województwa są w zasadzie pozbawione wszelkich zakładów przemysłu ciężkiego, który wymaga restrukturyzacji i którego przebudowa może przynieść takie skutki, jakie widzimy w tej chwili na przykład w województwie wałbrzyskim.</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#StanisławRakoczy">Ogólnie można więc powiedzieć, że bezpodstawne są twierdzenia, iż wzrastające bezrobocie jest wynikiem transformacji naszej gospodarki, istnieją więc obawy, że koszty wynikające ze zwiększającego się bezrobocia są niewspółmiernie wysokie w stosunku do zysku.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#StanisławRakoczy">Nie można rozpatrywać bezrobocia bez uwzględnienia sfer socjalnych. Brak pracy to oczywiście czynnik dyscyplinujący, ale jednocześnie to pozostawienie znacznej części społeczeństwa na granicy minimum egzystencji, to marnotrawstwo siły roboczej, która powinna być racjonalnie wykorzystana, to demoralizacja osób młodych, które zamiast podejmować prace, są zmuszone czekać na pomoc państwa, co bynajmniej nie ogranicza postaw roszczeniowych. Bezrobocie to pozostawienie bez perspektyw polskich naukowców czy przyzwolenie na drenaż przez kraje zachodnie nowych elit, które zostały wykształcone za pieniądze społeczeństwa. Bezrobocie to wreszcie wzrost apatii, niepewności, frustracji, to zwiększenie liczby potencjalnych źródeł konfliktów społecznych, czego przykładem jest sytuacja w przemyśle lotniczym.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#StanisławRakoczy">O tych sprawach powinni pamiętać zarówno ci, którzy wprowadzając utopijne koncepcje socjalistyczne w ciągu kilkudziesięciu lat doprowadzili kraj do cywilizacyjnej zapaści, jak i ci, którzy bezgranicznie uwierzyli, że jedynie oni mają słuszne pomysły zmiany sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-53.7" who="#StanisławRakoczy">Jest wreszcie aspekt prawny bezrobocia, wymuszający opracowanie często dość szczegółowych przepisów normujących to zjawisko. Ekipa rządząca od 1989 r. popełniła istotne błędy w tej materii, które spowodowały nazbyt liberalne potraktowanie prawa do zasiłków, łatwość wydawania na nie pieniędzy, a w konsekwencji zupełnie bezpodstawne dotowanie osób, przeznaczając na to pieniądze mogące zasilić Fundusz Pracy. Częściowo sytuacja ta została zmieniona, niemniej jednak należy pamiętać o przygotowaniu kompleksowego programu, który ograniczyłby skutki lawinowego wzrostu bezrobocia. W programie tym powinno się uwzględnić: łatwiejszy dostęp do kredytów na prowadzenie działalności gospodarczej przez bezrobotnych; ulgi podatkowe dla bezrobotnych podejmujących działalność gospodarczą bez kredytu; dysproporcję między wysokością zasiłku a wynagrodzeniem za pracę; aktywizację samorządów lokalnych do walki z bezrobociem.</u>
          <u xml:id="u-53.8" who="#StanisławRakoczy">Mam nadzieję, że rząd Jana Olszewskiego docenia wagę problemu, którym się dzisiaj zajmujemy. Cieszy sformułowanie zawarte w założeniach polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992, że bezrobocie stanie się centralnym problemem polityki gospodarczej i społecznej w najbliższych latach. Można wierzyć, że lakoniczność tego dokumentu zostanie wypełniona treścią przez konkretne działania tej ekipy.</u>
          <u xml:id="u-53.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Ryszard Jacek Żochowski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Następnym mówcą będzie poseł Przemysław Sytek z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#RyszardJacekŻochowski">Panie Marszałku! Wysoka, nieobecna, Izbo! Zbagatelizowanie w prowizorium budżetowym stanu najwyższego zagrożenia zdrowotnego społeczeństwa i agonii służby zdrowia zaowocowało w przedstawionych nam założeniach polityki społeczno-gospodarczej w odniesieniu do ochrony zdrowia. Zawarta w kilku zdaniach charakterystyka polityki ochrony zdrowia jest zapisem intencji, powtarzanych do znudzenia przez kolejne ekipy rządzące, którym nie towarzyszy niestety wiarygodny program realizacji. Brak spójnego programu ochrony zdrowia jest największym mankamentem tej części założeń, w których marginalnie potraktowano jedną z głównych kwestii społecznych, nękających nasz kraj, jaką oprócz bezrobocia, regresu edukacji, upadku nauki, pauperyzacji społeczeństwa jest zagrożenie zdrowia narodu.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#RyszardJacekŻochowski">Upatrywanie zwiększenia dostępności usług medycznych i usprawniania działalności służby zdrowia jedynie w redukcji białego personelu, jego alokacji oraz ograniczeniu poradnictwa specjalistycznego i zmniejszeniu liczby łóżek szpitalnych znajduje specyficzne uzasadnienie w wypadku projektowanego zamykania oddziałów okulistycznych i laryngologicznych, jako że zasada - nie widzę, nie słyszę - to idealne rozwiązanie najżywotniejszych problemów polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#RyszardJacekŻochowski">Antykryzysowe zamierzenia obecnego rządu idą w kierunku usatysfakcjonowania wielu grup społecznych. Poprawi się byłym właścicielom i ich spadkobiercom w wyniku przeprowadzenia szybkiej reprywatyzacji, poprawi się sektorowi prywatnemu dzięki ulgom podatkowym, lepiej będzie rolnikom, którym obiecano ceny minimalne i preferencje kredytowe, poprawi się policji, wojsku, sędziom, prokuratorom, celnikom, służbie dyplomatycznej, urzędnikom państwowym. Kto więc poniesie największe ciężary konieczne w równoważeniu budżetu państwa? Oczywiście najbiedniejsi, czyli oprócz emerytów i rencistów pracownicy służby zdrowia, ludzie nauki i kultury oraz zdesperowani do ostateczności, podobnie jak lekarze, nauczyciele.</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-55.4" who="#RyszardJacekŻochowski"> Mam nadzieję, że Wysokiej Izbie nie przeszkadzam.</u>
          <u xml:id="u-55.5" who="#RyszardJacekŻochowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wprowadzenie odpłatności za leki i przewidywany wzrost odpłatności za część usług służby zdrowia zmusza rząd do objęcia najbiedniejszych grup społecznych działaniem osłonowym polegającym na refundacji wydatków na leki i koszty leczenia.</u>
          <u xml:id="u-55.6" who="#RyszardJacekŻochowski">Panie i Panowie Posłowie! Przy obecnej wysokości rent i emerytur, faktycznych kosztach utrzymania oraz cenach leków, w wielu wypadkach jest to pusty i tragiczny zapis, bo aby uzyskać refundację, trzeba przedtem zapłacić. A wielu z pokolenia naszych ojców nie będzie po prostu stać na wyłożenie pieniędzy na leki, co automatycznie zwolni państwo z obowiązku refundacji. Aby nie być gołosłownym, jeden z przemawiających w dniu wczorajszym czcigodnych posłów zapłacił w tutejszej aptece 200 tys. zł za leki na kilkudniową kurację. Można oczywiście powrócić do leczenia zamawianiem choroby i okadzaniem, ale jako lekarz nie ręczę za skutki takich praktyk, tak jak nie ręczę za realizację dyskutowanych dzisiaj założeń. Pan premier wczoraj stwierdził filozoficznie: żeby dać lekarzom, trzeba odebrać urzędnikom. Nie chcemy niczyjego nieszczęścia, ale służbie zdrowia już nie ma czego odbierać, chyba że zostawić jej symboliczne pensje, tak jak to zrobiono w jednym z warszawskich szpitali klinicznych, wręczając nauczycielom akademickim nowy wymiar dodatku za usługi lecznicze, opiewający miesięcznie na sumę równoważną wartości 3 lub 4 - w zależności od stanowiska - półtoralitrowych butelek importowanej coca-coli według starego kursu dolara.</u>
          <u xml:id="u-55.7" who="#RyszardJacekŻochowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W niniejszym projekcie nie ma mowy o zamiarze przejścia na mieszany system zasilania służby zdrowia i odkłada się wprowadzenie systemu ubezpieczeń zdrowotnych na czas bliżej nie określony, co jest zgodne co prawda z zaleceniami Banku Światowego, ale skazuje ochronę zdrowia na ciągłe ubóstwo. Wydaje się, że taka postawa leży również w interesie państwa, które nie mogłoby swobodnie obracać pieniędzmi przeznaczonymi wyłącznie na ochronę zdrowia, tak jak dziś czyni to z pieniędzmi odprowadzanymi do ZUS. Spowodowałoby to nieuchronnie powiększenie dziury budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-55.8" who="#RyszardJacekŻochowski">Wreszcie ostatnia sprawa, brakuje w założeniach zagadnienia szeroko pojętej promocyjnej postawy prozdrowotnej, czyli profilaktyki będącej jedynym gwarantem zdrowia przyszłych pokoleń. Brakuje jakiejkolwiek wzmianki o rozwoju kultury fizycznej, rekreacji ruchowej, o sporcie szkolnym i rodzinnym oraz o wielopłaszczyznowej działalności zmierzającej do właściwego kształtowania nawyków zdrowotnych już od szkoły podstawowej. Doprowadzić to może do wychowania następnego pokolenia ludzi nie znających radości życia i niesprawnych fizycznie, niedouczonych, ofiar nałogu polskiego monopolu tytoniowego, którzy po krótkim i mało efektywnym okresie działalności zawodowej zasilą milionowe rzesze inwalidów i rencistów. I kto wtedy będzie realizował nawet najlepiej skonstruowane założenia polityki społeczno-gospodarczej? Chyba tylko członkowie rządu i Wysokiej Izby, którzy będą w niezmiennie doskonałym zdrowiu za sprawą mającej niezmiennie dobrą kondycję lecznicy Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, zwanej dawniej „lecznicą rządową”.</u>
          <u xml:id="u-55.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Przemysław Sytek z Konfederacji Polski Niepodległej. Następnym mówcą będzie poseł Stanisław Stańdo ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#PrzemysławSytek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony Wysokiej Izbie dokument ma, jak już tutaj wielokrotnie podkreślano, zasadniczą wadę, jest zbyt ogólnikowy. Ta ogólnikowość jest jednak dwuwymiarowa, bo oprócz braku konkretnych danych na temat wskaźników makroekonomicznych pominięte zostały w nim także niektóre rozwiązania problemowe. Z informacji, które mam z dyskusji w komisji, wynika, że było to celowe założenie poczynione przez autorów projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992. Nie zgadzam się z takim stanowiskiem, ponieważ parlament akceptując założenia daje formalne zezwolenie rządowi na wprowadzenie w życie proponowanych rozwiązań, a w wypadku ich braku daje rządowi wolną rękę w danej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#PrzemysławSytek">Jednym z kluczowych problemów gospodarczych pominiętych w założeniach jest polityka przemysłowa. Nie wystarcza zapewnienie przedstawiciela rządu złożone przed komisją, że jeżeli pan premier w swoim exsposé oraz poszczególni panowie ministrowie w czasie przesłuchań zapewniali, że taka polityka zostanie opracowana i będzie prowadzona, to jej brak w przedstawionych założeniach nie oznacza, że rząd z niej zrezygnował. Przecież brak konkretnego ustosunkowania się przez rząd do tego zagadnienia może również oznaczać kontynuację dotychczasowej polityki, co znaczy dosłownie to, że jej nie będzie - wynikało to z doktryny poprzedniej ekipy rządowej.</u>
          <u xml:id="u-57.2" who="#PrzemysławSytek">Przy rozwinięciu instytucji ubezpieczeniowych specjalizujących się w ubezpieczaniu od ryzyka nietrafnych inwestycji można by w zasadzie zgodzić się z tezą, że najlepszą polityką przemysłową jest jej brak, aczkolwiek z oporami, ponieważ w krajach wiele bardziej od nas rozwiniętych gospodarczo polityka przemysłowa jest jednak prowadzona. Jednakże podstawowym warunkiem przyjęcia takiej tezy powinna być właściwa dla gospodarki kapitalistycznej struktura własnościowa. Tak dzisiaj w naszym kraju nie jest i prawdopodobnie przez najbliższe lata nie będzie. Nadal 75% przemysłu jest własnością uspołecznioną. Ten fakt z góry narzuca konieczność prowadzenia przez państwo sprecyzowanej polityki przemysłowej. Jest to tym bardziej konieczne, że zgodnie z założeniami rząd po raz kolejny proponuje, by państwo sięgnęło do kieszeni swoich obywateli, bo przecież propozycja radykalnego zwiększenia podatku obrotowego, który jest podatkiem pośrednim, odbije się jednoznacznie na konsumentach. Dlatego taki zabieg wymaga gwarancji ze strony rządu, że zabrane pieniądze nie zostaną kolejny raz w sposób niefrasobliwy zainwestowane w nietrafne rozwiązania. Taką gwarancją mogłaby być jasno sprecyzowana polityka przemysłowa.</u>
          <u xml:id="u-57.3" who="#PrzemysławSytek">Potwierdzamy, że istnieje konieczność inwestycyjnego zmodernizowania i zrestrukturyzowania naszego przemysłu chociażby z takich powodów, jak ten, że jest głównym dostawcą dochodów do budżetu, a także źródłem utrzymania dla wielu milionów naszych rodaków. Jest też kapitałem, który po powszechnej prywatyzacji, na uczciwych zasadach może włączyć te wielomilionowe rzesze do odbudowy naszego kraju zrujnowanego przez kilkudziesięcioletnie rządy komunistyczne. Jasno określona polityka przemysłowa jest konieczna jeszcze z jednego powodu, ponieważ należy ostatecznie i jednoznacznie powiedzieć wszystkim zatrudnionym w przemyśle państwowym, które jego gałęzie mają realne szanse przetrwania i następnie rozwoju. Nie można w nieskończoność przeciągać sytuacji, w której pracownicy całego przemysłu liczą w końcu na generalną poprawę we wszystkich jego dziedzinach. Środki na inwestycje będą przecież ograniczone, a więc wystarczą jedynie na restrukturyzację tych gałęzi, które rokują uzyskanie najlepszych efektów gospodarczych. Należy jednoznacznie te gałęzie określić, ponieważ postawa wyczekiwania jest chyba najbardziej szkodliwa dla procesu reform.</u>
          <u xml:id="u-57.4" who="#PrzemysławSytek">Kończąc chcę podkreślić, że pojedyncze stwierdzenia, mianowicie, że będą promowane przedsiębiorstwa proeksportowe i że z kredytów zagranicznych będą modernizowane rentowne przedsiębiorstwa, nie oznaczają sprecyzowania polityki przemysłowej, a konieczność jej sprecyzowania jest dzisiaj sprawą naglącą.</u>
          <u xml:id="u-57.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#HenrykBąk">Głos ma poseł Stanisław Stańdo ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie poseł Wacław Martyniuk z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#StanisławStańdo">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po zapoznaniu się z założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. uważam za stosowne stwierdzić, że kierunek przekształceń systemowych zmierzających do stworzenia nowoczesnej gospodarki rynkowej w Polsce jest słuszny i zasługuje na poparcie. Diagnoza stanu gospodarki wydaje się trafna, gdyż oparta jest na takich czynnikach, jak: nieograniczony import, w tym brak ochrony celnej na wiele towarów, takich jak włókna, artykuły rolne i inne, załamanie rynku producentów krajowych, następnie załamanie rynku byłego RWPG, nadmierny fiskalizm i sztywny kurs dolara. Są to czynniki dobrze znane i dostatecznie zilustrowane.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#StanisławStańdo">Wątpliwości budzi jednak stwierdzenie, iż terapia szokowa była ważnym czynnikiem recesji. Przeczą temu wyniki gospodarcze państw byłej RWPG, które niezależnie od zaawansowania reform rynkowych popadły w recesję. Należy więc stwierdzić, że bez reformy pana Balcerowicza również byłaby recesja, a oprócz tego kolejki i inflacja. W moim przeświadczeniu osiągnięcie równowagi wymagało zastosowania restrykcyjnej polityki dochodowej, pieniężnej i fiskalnej. Z upływem czasu trzeba jednak stwierdzić, że restrykcje te były zbyt wielkie i doprowadziły do drastycznego spadku produkcji graniczącego z załamaniem gospodarczym. Stąd też w założeniach położono, i słusznie, silny nacisk na potrzebę przełamania recesji przez stymulowanie eksportu i inwestycji, co rząd zamierza osiągnąć poprzez przyjęcie rozwiązań służących poprawie płynności finansowej przedsiębiorstw, a więc ich oddłużenie, wprowadzenie weksli, gwarancje kredytowe i inne.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#StanisławStańdo">Nie mogę pogodzić się z faktem utrzymania w dotychczasowej postaci obowiązującej dywidendy, aczkolwiek poważnie zmniejszonej, gdyż oznacza to, iż zysk przedsiębiorstwa będzie obciążony podatkiem niezależnym od wyników ekonomicznych. Dywidendę przedsiębiorstwa państwowe powinny płacić w relacji do osiągniętego zysku, gdyż w przeciwnym razie będzie utrzymany stan istniejący, to znaczy w większości przypadków przedsiębiorstwa osiągają dodatni zysk netto, ale po zapłaceniu dywidendy wynik finansowy z całokształtu działalności jest ujemny. Jak więc przy ujemnym wyniku finansowym będą mogły realizować programy rozwojowe?</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#StanisławStańdo">Wskutek nadmiernie restrykcyjnej polityki finansowej wskaźnik zużycia środków trwałych w 1990 r. wyniósł 53%, a maszyn i urządzeń - 73%. Postępująca dekapitalizacja majątku narodowego ma wielorakie skutki, a do najważniejszych należą: dalszy spadek wydajności, w tym w 1991 r. ok. 4%, następnie wzrost kosztów wytwarzania, niska jakość produkcji, co zmniejsza konkurencyjność naszych wyrobów zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Jeżeli w ciągu najbliższych 5 lat nasze przedsiębiorstwa nie zmienią swojej struktury technicznej, technologicznej i produkcyjnej, to ich wyroby zostaną wypchnięte z rynku krajowego przez dostawców zagranicznych. Okres 5 lat wynika z faktu wprowadzenia stopniowej równości celnej Polski z krajami Wspólnoty Europejskiej. Zasygnalizowany problem wymaga wnikliwej, a co może nawet ważniejsze, szybkiej analizy i działań.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#StanisławStańdo">Słabością założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. są problemy funkcjonowania sfery budżetowej. W opracowaniu podkreśla się potrzebę reformy tej sfery, lecz kierunki reform są formułowane zbyt ogólnikowo. Szczególnie niepokojący jest brak propozycji rozwiązania problemów finansowych i płacowych w takich sferach, jak: oświata, kultura, nauka i ochrona zdrowia. Rząd podkreśla znaczenie tych sfer dla funkcjonowania gospodarki i państwa, lecz nie formułuje jasnych i skutecznych reguł gry. Ma natomiast rozwiązania dla służb publicznych.</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#StanisławStańdo">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uważam, iż bez aktywnego zaangażowania oświaty, nauki i kultury nie są możliwe przeobrażenia społeczne ukierunkowane na kształcenie umiejętności podejmowania świadomych decyzji i budowania etosu pracy. Wytrzymałość społeczna ma pewne granice i wydaje się - biorąc pod uwagę sytuację w takich dziedzinach, jak służba zdrowia, nauka, oświata, bez zdecydowanych rozwiązań - że jest ona na wyczerpaniu. Na oświatę i naukę nakłada się obowiązek zwiększenia przyjęć na wyższe uczelnie i do szkół, co jest słuszne, ale nie zarysowuje się koncepcji finansowego zasilania, a wręcz przeciwnie, przewiduje się ograniczenie wydatków budżetowych na te cele. Dotyczy to również studiów medycznych.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#StanisławStańdo">W założeniach odrębnie potraktowana została polityka naukowa. Rząd deklaruje chęć utrzymania badań naukowych w Polsce na poziomie adekwatnym do potrzeb kraju i jego możliwości ekonomicznych, co oznacza zdecydowane zmniejszenie środków na badania poza obszarami preferencyjnymi. Jeżeli chodzi o rozwiązania systemowe, to w obszarze nauki i badań nie można doczytać się żadnych konkretów. Chodzi w szczególności o finansowanie krajowej bazy naukowo-badawczej, jak centralne ośrodki badawcze, laboratoria. W założeniach nie ma również wizji rozwiązań organizacyjno-własnościowych. W jaki więc sposób mogą powstawać prywatne placówki badawczo-rozwojowe, aby mogły korzystać z systemu finansowego instytutów i centralnych ośrodków badawczo-rozwojowych?</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#StanisławStańdo">Na osobne potraktowanie zasługuje problem wspomagania przez zaplecze naukowo-badawcze małych i średnich firm prywatnych. W krajach wysoko rozwiniętych przywiązuje się coraz większe znaczenie do tego typu badań, które są finansowane poprzez zamówienia rządowe. Czytając przedłożony dokument odnoszę wrażenie, iż rząd nie postrzega tych problemów, albo uważa je za mało istotne lub po prostu pomija. Nie postrzegam w założeniach, iż rząd pana premiera Olszewskiego będzie taką politykę prowadził, gdyż poddanie polskiej gospodarki gwałtownej liberalizacji handlu zagranicznego w imię tworzenia presji konkurencyjnej sprawiło, że nasi producenci, szczególnie w przemyśle włókienniczym, a także spożywczym, utracili część rynku lokalnego, co w połączeniu z utratą rynku byłej RWPG i ograniczeniami w eksporcie do krajów wspólnoty europejskiej doprowadziło do niewydolności ekonomicznej graniczącej z upadłością. Zaistniała sytuacja nakazuje ochronę rodzimego przemysłu i porzucenie polityki dławienia przedsiębiorstw państwowych, co może zahamować spadek ich produkcji i powstrzymać spadek dochodów. Potrzebna jest więc zmiana koncepcji polityki gospodarczej, której realizację rząd zapewnia, w kierunku racjonalizacji polityki finansowej i pieniężnej; potrzebne jest wprowadzenie tego, co zapowiada rząd, że przedsiębiorstwa państwowe mają prawo do przetrwania, ale muszą się o to starać, działając samodzielnie według zasad rynku; potrzebne jest zwiększenie roli zarządzania menedżerskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Wacław Martyniuk z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Ostatnim mówcą przed przerwą będzie pan poseł Janusz Koza z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#WacławMartyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! John Kenneth Galbraith w książce „Pieniądz — pochodzenie losu”, którą polecam naszym monetarystom, napisał: „(...) utrzymuje się oparty na pobożnych życzeniach mit, że w sprawach tak głęboko interesujących obywateli, jak polityka gospodarcza, decyduje obywatel. Możliwe, że na dłuższą metę tak jest rzeczywiście. Obywatel zachowuje na szczęście prawo usunięcia z czasem z urzędów państwowych tych, którzy zawiedli. Ale zanim niepowodzenie stanie się widoczne albo usunięcie z urzędu możliwe, polityka gospodarcza, tak jak operacje na otwartym sercu, pozostaje w rękach specjalistów. Dlatego to, w co wierzą lub pragną wierzyć ekonomiści, oraz zasady ekonomiczne, do których się odwołują, nie są jakimś mało istotnym szczegółem. Mają decydujące znaczenie”.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#WacławMartyniuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie przez przypadek zacytowałem jednego z noblistów. Najwyższy czas przejść do myślenia kategoriami konkretów. Sytuacji społecznej i gospodarczej nie ma sensu opisywać. Znamy ją z autopsji albo z wielu przekazów.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#WacławMartyniuk">Czy raport o stanie państwa i zaprezentowane założenia dają nam precyzyjną odpowiedź na pytanie, czy stan gospodarki po 2,5-letnim reformowaniu jest wynikiem obiektywnych procesów czy błędów koncepcyjnych i realizacyjnych. Brakuje i w jednym, i w drugim dokumencie precyzyjnej odpowiedzi. Jest to pierwszy minus założeń.</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#WacławMartyniuk">Gospodarka w prezentowanych nam założeniach jawi się jako byt astralny poddający się zaklęciom. A gospodarka przecież jest mierzalna aż do kolejnej cyfry po przecinku. W założeniach nie ma słowa na temat zakładanego poziomu dochodu narodowego, wielkości produkcji, wysokości inflacji, wielkości bezrobocia, wielkości budownictwa mieszkaniowego, wielkości spożycia itp. danych.</u>
          <u xml:id="u-61.4" who="#WacławMartyniuk">Brakuje odpowiedzi na pytanie, czy w wyniku uruchomienia prezentowanych mechanizmów osiągniemy wzrost dochodu narodowego np. o 1% i spadek liczby bezrobotnych np. o 100 tys. osób. Jest to drugi minus założeń.</u>
          <u xml:id="u-61.5" who="#WacławMartyniuk">Co z tych założeń może wyczytać po wyjściu z pracy tzw. przeciętny obywatel, bezrobotny lub emeryt. W rozdziale pod nazwą „Polityka podatkowa” zapowiada się inaczej nazwane podwyżki cen: „Niektóre towary i usługi zostaną obciążone podatkiem obrotowym o szczególnie wysokiej stopie”. Ceny detaliczne nośników energii, czynszów, taryf przewozowych pasażerskich i abonamentów RTV po 1 kwietnia będą wzrastały krocząco, czyli cywilizowanie, w zależności od wzrostu cen w poprzednim kwartale. Emerytom zapowiada się ograniczenie waloryzacji emerytur i rent przez zmniejszenie jej częstotliwości do dwóch razy, obniżenie wcześniejszych emerytur na stałe. W zakresie świadczeń chorobowych, po 5 tygodniach choroby w roku kalendarzowym pracownikowi przysługiwać będzie odpowiednio obniżone wynagrodzenie. Z drugiej strony utrzymuje się popiwek. Mówiąc obrazowo — dalszy ciąg podwyżek cen przy dotychczasowym ograniczaniu płac i emerytur.</u>
          <u xml:id="u-61.6" who="#WacławMartyniuk">Czy założenia zawierają konkrety dotyczące np. strategii rozwoju gospodarki, polityki przemysłowej, zapewnienia podstawowych standardów oświatowych i zdrowotnych? Czy założenia dają nadzieję rzeczywistego rozwiązywania problemów bezrobocia, tzn. ograniczenia skali bezrobocia, i pewność bezrobotnemu, że po pewnym czasie i po przeszkoleniu znajdzie pracę? Czy przedstawiają koncepcję rozwiązywania głodu mieszkaniowego? Na tak postawione pytania odpowiedź jest niestety przecząca. Jest to trzeci kardynalny minus tych założeń.</u>
          <u xml:id="u-61.7" who="#WacławMartyniuk">Czym są te założenia? Jest to kontynuacja w duchu Balcerowicza, bez jego fizycznej obecności w rządzie.</u>
          <u xml:id="u-61.8" who="#WacławMartyniuk">Przed posiedzeniem jechałem do mojego okręgu wyborczego. Z Częstochowy do Koziegłów podwiozłem młodego człowieka. W trakcie rozmowy powiedział: Panie, demokracja to piękna rzecz, ale ci, którzy rządzą, muszą zrozumieć, że żyć też trzeba. Jeżeli tego nie zrozumieją, będzie źle.</u>
          <u xml:id="u-61.9" who="#WacławMartyniuk">Program rządu rozmija się niestety bardzo wyraźnie z tymi oczekiwaniami.</u>
          <u xml:id="u-61.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Janusz Koza z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#JanuszKoza">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dyskusji nad rządowym projektem polityki społeczno-gospodarczej w swoim wystąpieniu chciałbym się ustosunkować do tych części dokumentu, które dotyczą polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#JanuszKoza">Rozumie trudności finansowe budżetu państwa, nie sposób jednak zgodzić się z propozycją rządu zmierzającą do ograniczenia waloryzacji emerytur i rent do dwóch razy w roku. Na poprzednim posiedzeniu Sejm przyjął poprawkę Senatu podtrzymującą kwartalną waloryzację tych świadczeń. W związku z powyższym ta propozycja, moim zdaniem, jest bezprzedmiotowa. Ponadto musimy pamiętać o tym, że wielomilionowa rzesza emerytów i rencistów, żyjąca obecnie na krawędzi ubóstwa, przy ograniczeniu waloryzacji ich świadczeń oraz groźbie dwucyfrowej inflacji w wielu wypadkach stanie na krawędzi głodu.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#JanuszKoza">W obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej dyskusyjna staje się również propozycja wypłacania emerytom i rencistom świadczeń w formie akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Taka forma świadczeń nie zaspokoi ich potrzeb. Akurat ta grupa społeczna nie jest w stanie - moim zdaniem - zajmować się operacjami giełdowymi. Ci ludzie oczekują przede wszystkim poczucia pewności, że państwo, na rzecz którego pracowali przez kilkadziesiąt lat, zapewni im godziwe warunki życia.</u>
          <u xml:id="u-63.3" who="#JanuszKoza">Obok wielu hasłowych rozwiązań w dokumencie rządowym w zakresie osłony socjalnej najuboższych pojawia się konkretny postulat, który warto poprzeć, a mianowicie, że utrzymane zostaną dotychczasowe zasady udzielania pomocy finansowej osobom nie posiadającym żadnych dochodów. Gwoli prawdy, należy jednak zwrócić uwagę na to, że tego rodzaju założenie może być realizowane w wypadku zatrzymania recesji.</u>
          <u xml:id="u-63.4" who="#JanuszKoza">Z kolei zgodzić się należy z tym, że bezrobocie staje się centralnym problemem polityki gospodarczej i społecznej. Dobrze byłoby, gdyby preferowane były aktywne formy walki z bezrobociem, wspomagające tworzenie dodatkowych miejsc pracy, jak proponuje to rząd. Jednak kluczowym w tym względzie zagadnieniem jest kwestia instrumentacji instytucjonalnej i finansowej, a tego w założeniach niestety brakuje. Moim zdaniem, należy pomyśleć o regionalnych rozwiązaniach tej kwestii. Poza tym czas najwyższy, aby w kwestii rozwijania instytucji robót publicznych od deklaracji słownych przejść do czynów, tym bardziej że wiele gmin wyraża gotowość podjęcia działań zmierzających w tym kierunku. Wypłacanie samego zasiłku dla bezrobotnych problemu bezrobocia nie rozwiąże. W wielu wypadkach fakt ten jest czynnikiem demoralizującym. Rząd w przygotowywanym projekcie ustawy budżetowej musi znaleźć i uwzględnić środki pieniężne na aktywne formy walki z bezrobociem. W innym wypadku problem bezrobocia może stać się w niedalekiej przyszłości źródłem wielu negatywnych zjawisk w społeczeństwie. Stąd w trakcie dyskusji nad założeniami w Komisji Polityki Społecznej posłowie Konfederacji Polski Niepodległej proponowali, aby Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej wzięło pod uwagę możliwości podjęcia inicjatyw ustawodawczych zmierzających w kierunku uzależnienia wypłat zasiłków dla bezrobotnych od przepracowania pewnego pensum godzin w miesiącu na rzecz miasta lub gminy. Oczywiście należałoby wyłączyć z tego osoby chore oraz będące w wieku przedemerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-63.5" who="#JanuszKoza">Zakończenie rozdziału „Polityka społeczna” sygnalizuje prywatyzację systemu oświaty i służby zdrowia. Jednakże poza sygnałem, iż rząd zamierza iść w tym kierunku, brakuje w sferze polityki społecznej stwierdzeń, które można by uznać za programowe.</u>
          <u xml:id="u-63.6" who="#JanuszKoza">W przedstawionych przez rząd założeniach brakuje takiego programu ochrony zdrowia społeczeństwa. Brakuje również propozycji rozwiązujących problem ubezpieczeń zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-63.7" who="#JanuszKoza">Mam świadomość, że budżet państwa jest szczupły, dlatego też, być może, polityka społeczna została potraktowana w sposób ogólny. Uważamy jednak, że sprawą priorytetową, często podnoszoną przez Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej, jest sprawa wzrostu gospodarczego, w wyniku którego łatwiejsza będzie realizacja zobowiązań państwa w dziedzinie polityki społecznej. Jeżeli rząd tego nie uczyni, to nawet najlepsze hasła i propozycje pozostaną jedynie w sferze „pobożnych życzeń”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#HenrykBąk">Proszę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#TadeuszJędrzejczak">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Społecznej w sali nr 217.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę do godz. 13.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 01 do godz. 13 min 06)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#JózefZych">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#JózefZych">Kontynuujemy dyskusję nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Alojzego Szablewskiego, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Krystyna Łybacka z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#AlojzySzablewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szkoda, że będę mówił do tak nielicznej grupy posłów. Ponieważ wielu posłów przemawiało przede mną i poruszono już w zasadzie wszystkie sprawy dotyczące założeń polityki społeczno-gospodarczej, które przedstawił pan premier, nie chciałbym się powtarzać. Moje wystąpienie będzie nieco inne.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#AlojzySzablewski">Czytałem te założenia szczegółowo i muszę Wysokiej Izbie powiedzieć, że natchnęło mnie optymizmem to, że jest wreszcie inna filozofia rozumowania niż poprzednio. Dlatego też spojrzałem na to inaczej. Uważam, że trzeba pójść inną drogą, nie należy krytykować całkowicie tych założeń. Ja także mam krytyczne spojrzenie na ten temat, nawet przedstawiciele mojego klubu to wyrazili, ale nie należy negować wszystkiego.</u>
          <u xml:id="u-68.2" who="#AlojzySzablewski">Moi drodzy, wielu spośród posłów tej Izby zna mnie z okresu walki. Jakże wtedy wszyscy byliśmy razem. Walczyliśmy o wolność tej ojczyzny. Teraz, to przykre, neguje się nieraz wszystko. Ja -niezależnie od tego, z którego ugrupowania byłby wybrany premier - starałbym się robić wszystko, aby pomóc - dla dobra tej ojczyzny.</u>
          <u xml:id="u-68.3" who="#AlojzySzablewski">Z przyjemnością muszę powiedzieć, że rozmawiałem z wieloma z was, nawet z przedstawicielami lewicy, i każdy powiedział, że naszym celem jest ojczyzna. Tak, musimy krytykować, ale rzeczowo, tak aby to było konstruktywne.</u>
          <u xml:id="u-68.4" who="#AlojzySzablewski">Nie ma w tej chwili na sali pana posła Bugaja. To było wystąpienie, którego należy mu pogratulować. Było to wystąpienie konstruktywne, ponieważ poseł Bugaj powiedział o wszystkich negatywach, o wszystkich zastrzeżeniach, ale i o pozytywach. W zasadzie są kierunki optymistyczne - proszę zobaczyć na stronie 19 tych założeń - jest tam zawarte to, o co walczymy. Jest to inny punkt widzenia. Będzie inaczej rozwijał się przemysł, jeżeli - tak jak powiedział premier - wybierze się pewne dziedziny, które rokują nadzieje na eksport i otoczy je opieką.</u>
          <u xml:id="u-68.5" who="#AlojzySzablewski">To wszystko, o czym tu powiedziano, było wynikiem potężnej dziury budżetowej i jeżeli tej dziury nie załatamy, to nic się nie stanie, niczego nie zrealizujemy. Dlatego też trzeba było te wypowiedzi krytyczne podać, ale należy wskazać drogę: co zmienić. Proponuję, żeby zaakceptować te założenia i żeby poszczególne kluby czy poszczególni posłowie, którzy mieliby właśnie takie wskazania, dali aneksy do tych właśnie założeń. O to prosił nawet premier. Zróbmy wszystko, aby pomóc, aby nam się udało. To jest mój apel. I serdecznie proszę - tak właśnie jak niektórzy posłowie tu mówili - działajmy dla dobra ojczyzny, róbmy wszystko i pomóżmy rządowi, żeby nie upadł, żeby wszystko mu się udało dla dobra tego narodu. Serdecznie dziękuję i proszę o poparcie.</u>
          <u xml:id="u-68.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu panią poseł Krystynę Łybacką z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Mieczysław Pawlak z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#KrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. były jednym z najbardziej oczekiwanych dokumentów w ciągu ostatnich 2 miesięcy. Czekali na nie nie tylko politycy i ekonomiści, czekało także umęczone społeczeństwo, odczuwające ogromną potrzebę choćby odrobiny nadziei, wyrażonej nawet w kilku mądrych słowach.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#KrystynaŁybacka">W pełnym napięcia oczekiwaniu trwali także nauczyciele i pracownicy nauki. I cóż znaleźli dla siebie w założeniach? Rozdział IX pkt 8 - Polityka naukowa - rozpoczyna się stwierdzeniem, że rząd uznaje, iż badania naukowe są czynnikiem warunkującym wzrost gospodarczy, cywilizacyjny oraz prestiż kraju we współczesnym świecie. To zdanie musi dawać satysfakcję wobec faktu konsekwentnego przemilczania wcześniej problematyki nauki. Szkoda jedynie, iż na owym zdaniu ta satysfakcja się kończy, bowiem już następny akapit musi rodzić podejrzenie, że było to jedynie pustosłowie.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#KrystynaŁybacka">Zgoła przewrotne jest twierdzenie, że zostaną podjęte niezbędne kroki dla utrzymania badań naukowych w Polsce na poziomie adekwatnym do potrzeb kraju i jego możliwości ekonomicznych. Wysoka Izbo! Ta koniunkcja jest z gruntu fałszywa. Nie da się bowiem w obecnej sytuacji pogodzić potrzeb i możliwości.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#KrystynaŁybacka">Pan premier wczoraj powiedział, że rozpoczął pracę nad założeniami od dokonania remanentu. Owa inwentaryzacja doprowadziła pana premiera do stwierdzenia w dokumencie, jakim jest raport o stanie państwa, faktu, że o ile w roku 1990 na badania naukowe przekazywano 2% dochodu narodowego podzielonego, o tyle w roku 1991 jedynie 0,8%, a w firmowanym już przez pana premiera prowizorium budżetowym na pierwszy kwartał tego roku jedynie 0,4% dochodu narodowego podzielonego. Jednocześnie w tym samym dokumencie pan premier stwierdza, że dla zachowania aktywności środowisk naukowych u końca XX wieku trzeba około 3% tegoż dochodu. Zatem pan premier doskonale zna potrzeby polskiej nauki. Natomiast na jasne i precyzyjne określenie możliwości ciągle jeszcze czekamy, bo takiego określenia w dyskutowanym dziś dokumencie nie ma.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#KrystynaŁybacka">Jednocześnie w dokumencie tym nie ma spójnej koncepcji polityki naukowej jako instrumentu rozwoju społeczno-ekonomicznego. Za zapowiedź takiej koncepcji nie można bowiem uznać kontynuacji reformy w obszarze nauki, której tak naprawdę dotąd nie podjęto, a z drugiej strony żadna reforma nauki bez silnego sprzężenia z reformą całego systemu edukacji, od przedszkoli po szkoły wyższe, nie będzie możliwa, bowiem bez dobrej szkoły na każdym poziomie nie ma polskiej nauki.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#KrystynaŁybacka">We wczorajszym wystąpieniu pan premier powiedział również inne zdanie: by komuś dać, trzeba komu innemu zabrać. Tak. Natomiast w świetle tych założeń staje się jasne, że pan premier polskiej nauce i edukacji już zabrał, bowiem na stronie 6 wśród priorytetowych działów, jakie pan premier wymienia, gwarantujących suwerenność narodową, próżno szukać nauki i edukacji, mimo że bez polskiej nauki i bez polskiej szkoły trudno mówić o suwerenności.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#KrystynaŁybacka">Dopiero w świetle tego faktu, że pan premier nie uznaje jako czynnik priorytetowy polskiej szkoły i polskiej edukacji można zrozumieć tak lakoniczne potraktowanie problematyki edukacji w dyskutowanych założeniach. Nic więc dziwnego, że obecny na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego wiceminister tego resortu poddał owe ogólniki bardzo ostrej krytyce i stwierdził, że: „są one nadzwyczaj ułomnymi i niefortunnymi sformułowaniami”, zarzucił im niespójność i istotne uchybienia. Ale w tej sytuacji rodzi się zasadnicze pytanie. Kto jest wobec tego autorem założeń w sferze edukacji i nauki? Pan premier wczoraj nazwał kontynuację polityki z 1991 r.: „nie błędem, lecz obłędem”. Dlaczego zatem akurat w sferze nauki i edukacji pan premier zamierza kontynuować tę politykę, pogłębiając jeszcze ów obłęd?</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#KrystynaŁybacka">W świetle przedstawionych faktów pan premier, niestety, mylił się wczoraj, mówiąc, że „jutrzejszy strajk nauczycieli to walka o pieniądze”. Nie, to nie jest walka o pieniądze. To jest wołanie o ratunek dla polskiej szkoły! I jest to prośba o autentyczne dostrzeżenie problematyki edukacji i nauki, i odzwierciedlenie tego faktu w skorygowanych już, mam nadzieję, założeniach polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Mieczysława Pawlaka z Konfederacji Polski Niepodległej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Kaniewski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MieczysławPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przykro mi, że jest tylko 1/5 - może mniej - słuchaczy, ale warto i do tej publiczności, i do tych posłów przemawiać. Miałem styczność z dokumentem, który nazwano założenia społeczno-gospodarcze. Tydzień czasu nad nim pracowałem, konsultowałem w terenie z dyrektorami zakładów, z rolnikami, z ludźmi prostymi i z najbardziej uczonymi. I miałem na ten temat zdanie. Zdanie zmieniłem, kiedy wczoraj pan premier Olszewski, którego pragnąłbym dzisiaj widzieć, bo wielkie mam dla niego uznanie, zmienił moje spojrzenie na te sprawy. Jego przemówienie dzisiaj nazwę - plan społeczny, a założenia - to są takie gospodarcze chwyty, które chciała nam pewna grupa bardzo ostro złożyć. Myślę, że pan premier i ci ludzie, którzy dbają o naszą ojczyznę, nie pozwolą, aby te chwyty były wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MieczysławPawlak">Pierwszy premier od 45 — prawie 50 — lat powiedział prawdę z tej trybuny: niewidzialna ręka, która zdewastowała, która rozłożyła naszą gospodarkę. Ta niewidzialna ręka — nie widzieli jej premier Mazowiecki, wcześniej premier Rakowski i później premier Bielecki. Dziwię się dzisiaj poszczególnym posłom, którzy w wyniku pęknięcia rulety „okrągłego stołu” schowali się do swoich politycznych gabinetów i lansują nam dalej swoją politykę. Panowie, inne jest życie na wsi, a inne jest życie tu w Sejmie i w gabinetach. Politycy, którzy nie idą za głosem narodu i nie wsłuchują się w głos narodu, w głos potrzeb ludzi pracy, ludzi wsi, ci politycy długo tej polityki nie wytrzymają. Ta polityka jest krótkowzroczna i rychło nastąpi jej koniec.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#MieczysławPawlak">Pan premier w tym exposé, które wyciągnąłem i będę go miał w swoim prywatnym archiwum, mówi tak: że jeszcze założeń nie było, jeszcze te założenia były w zalążku, a na Zachodzie już pisano, że to jest nacjonalizm narodowy. Panie premierze, ja się cieszę, że pan jest nacjonalistą narodowym...</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Narodowego socjalizmu.)</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#MieczysławPawlak">... narodowego pilnowania majątku. Takiego nacjonalisty nam trzeba, bo dzisiaj możemy stracić suwerenność ekonomiczną, i z tego bardzo się cieszę. Ten człowiek jest konfederatem. Natomiast dziwię się tym, którzy wynieśli te wiadomości na Zachód i tam na Zachodzie drukuje się to i nazywa się człowieka, który broni suwerenności ekonomicznej Polski - nazywa się go tak, czy inaczej.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#MieczysławPawlak">Dziwi mnie również postawa niektórych posłów. Byli na tej sali posłowie Sejmu X kadencji, którzy jednoznacznie opowiadali się za tym, że plan Balcerowicza jest planem złym, że plan Balcerowicza jest planem, który doprowadzi Polskę do kryzysu i do końca gospodarczego. Ten koniec dzisiaj prawie oglądamy. Ta zapaść gospodarcza jest wynikiem dwóch rządów: rządu Tadeusza Mazowieckiego i rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#MieczysławPawlak">Kiedy tu, na tej sali padały słowa posłów z PSL, posła Soski i innych moich kolegów z PSL o rozliczenie Balcerowicza, wtedy nikt nie stanął w ich obronie, natomiast wczoraj poseł Bugaj mówił, że dzisiaj mamy 100 bln zł zapaści. To jest ten dług i inne rzeczy. Te 100 bln zł zrobione było w poprzedniej kadencji. Przecież zwracano na to uwagę. I dzisiaj krytykować ten kierunek, który ma zlikwidować tę zapaść, tego człowieka, który powiedział: będę uważał tych ludzi, którzy przyjdą mi z pomocą, będą podpowiadać takie czy inne rozwiązania gospodarcze. Przecież to jest to wyciągnięcie ręki. I ja mam takie rozwiązanie i propozycje dla pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#MieczysławPawlak">Kiedy panowie premierzy Mazowiecki i Bielecki lansowali Grobelnych w telewizji, lansowali Bagsików, to dzisiaj ja mam do zaproponowania społeczeństwo, które określa się jako 40% społeczeństwa polskiego, to jest wieś. Tam są dobrze przygotowane gospodarstwa, tam jest człowiek uczciwy i sprawiedliwy i wierzę w to społeczeństwo polskie, wierzę, że nie okradnie i nie oszuka naszego rządu, i nie wywiezie majątku za granicę, a spłaci z nawiązką naszemu społeczeństwu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#JózefZych">Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MieczysławPawlak">Panie marszałku, naprawdę tak rzadko zabieram głos...</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#MieczysławPawlak">…i jeżeli pan marszałek pozwoli mi dokończyć...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#JózefZych">Przedłużam o minutę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MieczysławPawlak">Dziękuję serdecznie.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MieczysławPawlak">Myślę, że właśnie propozycja, ażeby obecny rząd, z tego co ma być wydane na inny cel, przeznaczył 30% na rozwój gospodarki rolnej, na produkcję żywności... bo proszę Wysokiego Sejmu, jeżeli jeszcze jako naród z krwi i kości rolniczy, uzależnimy się od innych krajów z powodu braku żywności, to będzie największy sukces Zachodu. Będą nam dalej przysyłać takie czy inne opakowania, a w tych opakowaniach nie wiadomo co. To będzie największy wstyd i hańba dla polskiego rolnika. Rolnika, który chce dzisiaj być producentem polskiej żywności. Dziękuję, panie marszałku za tę minutę.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Zbigniewa Kaniewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Mieczysław Gil z Klubu Parlamentarnego Partii Chrześcijańskich Demokratów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#ZbigniewKaniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Musimy dzisiaj podjąć decyzję, czy założenia przygotowane przez rząd odrzucić, czy skierować do dalszej pracy w komisji.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#ZbigniewKaniewski">Zgadzam się z tymi posłami, którzy twierdzą, że nie jest możliwe przyjęcie tych założeń bez ich przebudowy, zmierzającej do wprowadzenia w tym dokumencie wewnętrznej spójności, która jasno nakreśliłby kierunki rozwiązania naszych problemów gospodarczych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#ZbigniewKaniewski">Kluby popierające te założenia zgłosiły również daleko idące wnioski krytyczne, których ewentualne uwzględnienie wymagałoby poważnych korekt tego dokumentu. W tej sytuacji, gdyby założenia nie zostały odrzucone, tylko Sejm nadal pracował nad nimi, uważam, że powinien mieć wystarczającą ilość czasu, aby dobrze przygotować ten dokument, uwzględniając przynajmniej zasadnicze uwagi. Propozycja, aby już w przyszłym tygodniu odbyło się drugie czytanie założeń, moim zdaniem wyklucza w zasadzie możliwość spełnienia tego warunku.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#ZbigniewKaniewski">Chciałem zapytać, czym motywowana jest ta propozycja, biorąc pod uwagę zaplanowany krótki czas pracy nad tym dokumentem. Czy autorom dokumentu chodzi tylko o ewentualną jego kosmetykę, czy realną możliwość wniesienia do tego dokumentu korekt wynikających z przebiegu dyskusji i konsultacji nad tym dokumentem.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#ZbigniewKaniewski">Wnoszę zatem, aby propozycje Prezydium Sejmu w tej sprawie uwzględniały przedstawioną przeze mnie sytuację i aby ostateczną decyzję w tej sprawie podjęła Wysoka Izba.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#ZbigniewKaniewski">W toku konsultacji, jakie przeprowadziłem nad założeniami, otrzymałem oceny zbieżne z tymi, które wielu posłów przedstawiało na tej sali. Z konsultacji tych wynika potrzeba odejścia od ogólnikowości na rzecz konkretyzacji rozwiązywania naszych problemów krajowych.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#ZbigniewKaniewski">Oczekuję, że w założeniach znajdą swoje należne miejsce m.in. takie sprawy, jak:</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#ZbigniewKaniewski">— po pierwsze, propozycja restrukturyzacji polskiej gospodarki zmierzająca do poprawy efektywności;</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#ZbigniewKaniewski">— po drugie, sprecyzowanie jasnej i spójnej polityki przemysłowej w układzie sektorowo-regionalnym;</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#ZbigniewKaniewski">— po trzecie, jednoznaczne opowiedzenie się za równoprawnym traktowaniem wszystkich podmiotów gospodarczych;</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#ZbigniewKaniewski">— po czwarte, przedłożenie propozycji ograniczania popiwku a nie kolejnych restrukturyzacyjnych rozwiązań w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#ZbigniewKaniewski">— po piąte, zaproponowanie skutecznych rozwiązań w zakresie oddłużania przedsiębiorstw i stworzenia realnych szans rozwojowych dla tych podmiotów gospodarczych, które posiadają możliwości zbywania swoich towarów, a z powodu trudności w uzyskaniu kredytów nie mogą kupować surowców i materiałów, tym samym nie mogą kontynuować swojej działalności produkcyjnej;</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#ZbigniewKaniewski">— po szóste, podjęcie pilnych rozwiązań umożliwiających przedsiębiorstwu szybkie pozbywanie się zbędnych dzisiaj obiektów. Pozwoli to na obniżenie kosztów własnych i poprawę rentowności tych firm;</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#ZbigniewKaniewski">— po siódme, przedłożenie koncepcji rozwiązania problemów jednostek badawczo-rozwojowych, pracujących w coraz mniejszym stopniu na potrzeby naszej gospodarki;</u>
          <u xml:id="u-78.14" who="#ZbigniewKaniewski">— po ósme, skonkretyzowanie sposobów rozwiązania obecnych problemów oświaty i służby zdrowia;</u>
          <u xml:id="u-78.15" who="#ZbigniewKaniewski">— po dziewiąte, wypracowanie w ramach polityki społecznej mechanizmów, które zabezpieczałyby polską rodzinę przed widmem braku środków finansowych na zaspokojenie swoich elementarnych potrzeb.</u>
          <u xml:id="u-78.16" who="#ZbigniewKaniewski">Sprawa ta wobec zakładanych w założeniach kolejnych możliwych podwyżek cen wymaga szczególnie pilnego rozwiązania. Kolejny wzrost kosztów utrzymania, wobec ewidentnego dalszego hamowania możliwości wzrostu płac, zaczyna tworzyć irracjonalną sytuację, w której zarówno płaca za wykonywaną pracę, jak i emerytura stoją coraz częściej w sprzeczności z zapewnieniem środków na własną egzystencję. Przy pomocy środków opieki społecznej w żadnej mierze nie rozwiąże się tego systematycznie narastającego problemu.</u>
          <u xml:id="u-78.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#JózefZych">Wobec tego, że pan poseł Mieczysław Gil zrezygnował z zabrania głosu, obecnie proszę pana posła Władysława Reichelta z KLD. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Zygmunt Łenyk z KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#WładysławReichelt">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Telewidzowie i Radiosłuchacze!</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#WładysławReichelt"> Nie ma posła Bugaja, a chciałbym mu odpowiedzieć na zarzut, który postawił naszemu klubowi.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#WładysławReichelt">Zadłużenie wewnętrzne, o którym mówił mój kolega Janusz Lewandowski traktując je jako wielkie niebezpieczeństwo - obsługa długu pochłania coraz większe sumy z budżetu - nie jest winą liberałów. Są to przede wszystkim zobowiązania budżetu wobec banków krajowych z tytułu wykorzystania przez komunistów w latach osiemdziesiątych lokat dewizowych ludności na finansowanie importu centralnego i innych płatności państwa. Suma ta w tej chwili wynosi 63,5 bln zł. Jest to garb dziedziczony, a nie dorobek reformy.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#WładysławReichelt">Po 50 latach księżycowej gospodarki musimy dokonać potężnego wysiłku - powrotu do normalności, powrotu do gospodarki rynkowej. Nie wydaje się, i tak uważam, by istniały podstawy do jakichkolwiek nerwowych, pospiesznych korekt dotychczasowej linii polityki gospodarczej, a tym bardziej do odejścia od jej podstawowego kanonu...</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#WładysławReichelt">‍...jakim jest twarda, zmierzająca do stabilizacji i przejrzystości warunków gospodarowania, polityka pieniężno-kredytowa. Tylko bowiem przymus ekonomiczny ma szansę doprowadzić do upowszechnienia się zachowań zgodnych z logiką gospodarki rynkowej i zasadą gospodarności. Od bieguna do bieguna, ze wschodu na zachód, bez względu na kolor skóry, każdy człowiek z natury rodzi się leniwy. Przymus ekonomiczny wyzwala w nim motywację do działania, efektywnej pracy, pracy wysokiej jakości i tworzenia dobrobytu.</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#WładysławReichelt">Głównym zadaniem polskiej polityki gospodarczej w 1992 r. i w latach następnych pozostaje tworzenie warunków dla ożywienia produkcji i działalności gospodarczej przy jednoczesnym niedopuszczeniu do odrodzenia się inflacji, czyli na gruncie przymusu ekonomicznego. Chodzi o ożywienie produkcji przemysłu państwowego, bo ten właśnie sektor przysparza najwięcej problemów i na nasze nieszczęście jest jeszcze największym sektorem gospodarczym. Tak. To jest nasze nieszczęście, że ten sektor jest jeszcze tak duży. Wymaga niezwykle starannego doboru kryteriów wyboru oceny i środków działania. Obowiązywać musi zasada: nie ożywiać każdej produkcji za wszelką cenę.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#WładysławReichelt">W Polsce jest jeszcze bardzo daleko do upowszechnienia przymusu ekonomicznego jako normalnej cechy gospodarki. Tak czy inaczej musi jednak nastąpić relacja między pracą a płacą. Zasadę: jak się da, to się ewentualnie zrobi, musimy zastąpić zasadą: jak się zrobi, to się ewentualnie sprzeda i zarobi.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#WładysławReichelt">Wysoka Izbo! Charakter polskiej zapaści gospodarczej nie pozwala na traktowanie jej tak, jak normalnej cyklicznej recesji. Jest ona wynikiem kryzysu poprzedniego ustroju, ma charakter jakościowy, nie ilościowy. Ilościowa terapia naszej zapaści, jaką proponuje dokument rządowy jest typowym leczeniem objawowym, uśmierzeniem bólu, bez usunięcia przyczyn choroby.</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#WładysławReichelt">Istota leczenia naszej zapaści gospodarczej musi polegać na stworzeniu warunków ekonomicznych wymuszających zmianę zachowań, które będą zgodne z regułami gospodarki rynkowej, zasadę racjonalnego gospodarowania i równocześnie stwarzaniu szansy sukcesu gospodarczego. Zmiana ustroju jest terapią bolesną, bolało nas też kiedy komuniści wywłaszczali prywatnych właścicieli. Środki i metody leczenia muszą być adekwatne do choroby.</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#WładysławReichelt">Dwuletni okres wprowadzania reform nie przyniósł niestety zbliżenia stanowisk. Wręcz przeciwnie, rosną rozbieżności w poglądach na sposoby rozwiązania kluczowych problemów gospodarczych. Rozbieżności w poglądach i ocenach sytuacji, a także w postawach ludzkich są tak wielkie, że konieczne jest postawienie pytań zasadniczych, pytań o cele ustrojowe. W tej sytuacji konieczne jest zadanie pytania gdzie jesteśmy, w jakim punkcie drogi do nowego ustroju gospodarczego. Tego rząd nie precyzuje. Koniecznych jest kilka konstatacji dotyczących naszej rzeczywistości gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#WładysławReichelt">Po pierwsze, państwu nie udało się dotąd wyjść z roli słabego dyrektora przedsiębiorstwa wielozakładowego pod nazwą gospodarka narodowa. Państwo nie potrafiło się przekształcić w suwerena gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-80.13" who="#WładysławReichelt">Po drugie, nie nastąpiła jeszcze taka mikroekonomizacja gospodarki, która pociąga za sobą powszechność przymusu ekonomicznego i wymusza racjonalność zachowań przedsiębiorstw państwowych. Przedsiębiorstwa nie są nastawione na maksymalizację zysków i obniżenie kosztów, lecz na maksymalizację płac.</u>
          <u xml:id="u-80.14" who="#WładysławReichelt">Po trzecie, państwo w dalszym ciągu jest postrzegane przez część społeczeństwa jako instytucja obca, jeśli nawet nie wroga. Strajkuje się pod biało-czerwonymi flagami i z opaskami, przykładem jest ostatnia fala strajków i zapowiedź następnych.</u>
          <u xml:id="u-80.15" who="#WładysławReichelt">Po czwarte, w rezultacie zachowania makroekonomicznego charakteru gospodarki mechanizm rynkowy nie uzyskał dotąd normalnej podstawy ustrojowej, właściwego mikroekonomicznego zaplecza. Mechanizm rynkowy jest stale podkopywany przez system płac, akcje strajkowe, w znacznej mierze jest on izolowany od rezultatów ekonomicznych. Brakuje konkurencji, import też nie jest konkurencją, bo za chwilę podnosimy cła.</u>
          <u xml:id="u-80.16" who="#WładysławReichelt">Po piąte, mamy do czynienia ze słabością państwa i brakiem twardego egzekwowania porządku publicznego. Dokonaliśmy przełomu w stosunkach pieniężno-rynkowych, a nie stworzyliśmy dla nich zaplecza społecznego, prawno-porządkowego.</u>
          <u xml:id="u-80.17" who="#WładysławReichelt">Konstatacje te wskazują, jak wiele jest problemów wymagających rozwiązania, chodzi bowiem o kształt ustroju i państwa. Czy celem jest zbudowanie gospodarki rynkowej opartej na własności prywatnej, na ekonomicznym przymusie dobrej roboty, gospodarki z uporządkowanymi stosunkami pieniężnymi, gospodarki o określonej logice gospodarowania i regułach gry? Czy też chcemy zmierzać do katastrofy? Sprawa musi być rozstrzygnięta, albo albo. Jaka jest polityka gospodarcza? Jeśli wybieramy autentyczną gospodarkę rynkową to nie wolno zaczynać jej budowy od łamania praw i reguł, którymi się rządzi. Interwencjonizm musi się mieścić w przyjętych regułach gry, a nie świadomie je lekceważyć.</u>
          <u xml:id="u-80.18" who="#WładysławReichelt">Na zakończenie chciałem zwrócić uwagę, że realny socjalizm największe spustoszenie uczynił w umysłach ludzkich, w mentalności gospodarczej i moralności społecznej. Faktem jest demoralizacja gospodarcza szerokich kręgów społeczeństw, zanik takich cnót obywatelskich, jak: solidarność, uczciwość, poczucie odpowiedzialności, troska o dobro publiczne. Polska zapaść gospodarcza wymaga sięgnięcia do źródeł choroby i usunięcia jej przyczyn. Leczenie objawowe, chwilowo zmniejszające bolesność kuracji, nic nie pomoże, a jedynie opóźni jakościowy zwrot w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-80.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Zygmunt Łenyk z KPN. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Marian Żenkiewicz z SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#ZygmuntŁenyk">Dzień dobry Państwu. Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Wysoka Izbo! W założeniach polityki społeczno-gospodarczej na rok bieżący rząd planuje m.in. zająć się sprawami ZUS i w ramach tych planów przewidziane jest zrewidowanie orzecznictwa Komisji Inwalidztwa i Zatrudnienia. Myślę, że jest to próba szukania rezerw budżetowych, ponieważ budżet w roku bieżącym, jak wynika z założeń, będzie miał deficyt w granicach 60 bln zł, a akurat taką kwotę, ok. 60 bln zł, budżet dopłaca do ZUS. Na dłuższą metę oczywiście potrzebne jest wyprowadzenie tej kwoty z budżetu, potrzebne jest usamodzielnienie ZUS, potrzebne jest takie zreorganizowanie go, żeby mógł wypłacać renty i emerytury nie z budżetu, lecz ze składek. Na razie jest dotowany i nie dziwię się, jest to dla mnie zrozumiałe, że rząd usiłuje tutaj szukać oszczędności.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#ZygmuntŁenyk">Natomiast chciałem w tym momencie zwrócić uwagę na jeden bardzo ważny aspekt, że inwalidzi, którym się wypłaca renty, mają bardzo zróżnicowany stopień inwalidztwa. Jest pierwsza grupa inwalidzka, druga, trzecia. W tych grupach znajdują się ludzie zupełnie bezradni, potrzebujący pomocy innych. Są również ludzie mający trzecią grupę, którzy poszli na rentę inwalidzką dlatego, że nie ma dla nich pracy, boją się bezrobocia i wolą brać rentę. Jakoś to sobie załatwili, bo ich np. korzonki bolały, i dlatego pobierają rentę, natomiast są w zasadzie prawie zdrowi. Wprowadzając zmiany w tej dziedzinie łatwo więc różnych ludzi pokrzywdzić. Dlatego też apeluję o to, żeby weryfikacja, która będzie prowadzona w ZUS, była bardzo wyważona. Nie wiem, czy byłoby korzystne, z takim apelem zwracam się do rządu, aby w czasie tej weryfikacji utworzyć może grupę zerową, poza tymi trzema grupami. To byłaby ta grupa najbardziej poszkodowanych, którym już nie wolno niczego więcej zabrać. W tamtym roku inwalidzi bardzo wiele stracili w toku różnych zmian legislacyjnych i teraz, kiedy można zaoszczędzić biliony, oczywiście oszczędza się na inwalidach, bo wszędzie szuka się oszczędności. Natomiast proponuję, żeby w trakcie tych poszukiwań zrobić jednak dokładną analizę i wydzielić tę grupę zerową, która nie może już nic stracić. Nie powinni tracić również ci, którzy, jak powiedziałem, przeszli na rentę, ponieważ bali się bezrobocia, ci, którym coś tam dolega, a mogą pracować. Oni oczywiście też nie mogą w prosty sposób powiększyć liczby bezrobotnych. Tych bezrobotnych mamy już w Polsce około 2 200 tys. Każde zwiększenie tej liczby jest obciążeniem dla budżetu. Tych 2 200 tys. ludzi jest obsługiwanych przez kilka tysięcy pracowników, którzy wypłacają im zasiłki. Ci pracownicy posługują się telefonami, komputerami, mają swoje lokale, pensje. Jest to jakby potężny zakład pracy zatrudniający kilka milionów ludzi, nic nie produkujących, tylko odciągających pieniądze z budżetu. Jeżeli Polska ma wyjść z recesji, a to jest głównym celem założeń rządowych, które w tej chwili analizujemy, to myślę, że musi znaleźć rezerwy, bo bez uruchomienia rezerw z recesji wyjść się nie da. Trzeba sięgnąć po rozwiązania, po które się nie sięgało. I myślę, że jedną z takich rezerw, którą ma Polska, jest właśnie rezerwa tych ponad 2 mln bezrobotnych i tych ludzi, którzy ich obsługują, wypłacając im zasiłki. Mało jest w rezerwie pieniędzy, ale ludzi jest dużo. Oni mają umysły, ręce, mogą i chcą pracować. Tworząc więc budżet na rok bieżący, formułując założenia polityki społeczno-gospodarczej, należy odejść od bierności w traktowaniu tego problemu i pokierować tą ogromną masą ludzką w ten sposób, żeby przyniosła ona Polsce korzyść, żeby umożliwiła wyjście z recesji. Proponuję w związku z tym, żeby w toku obecnych przekształceń wydzielić czy utworzyć ministerstwo bezrobocia, nie wstydźmy się tej nazwy, było w Polsce ministerstwo bezrobocia, możemy je ewentualnie nazwać ministerstwem robót publicznych. I wówczas, jeśli takie ministerstwo utworzymy, problem ten będzie bardziej dostrzeżony przez rząd i przez społeczeństwo. Być może wtedy łatwiej jeszcze będzie znaleźć powiększone środki, bo trzeba będzie na początku je zwiększyć, po to, żeby tę ogromną masę ludzi wykorzystać w celach potrzebnych dla gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#ZygmuntŁenyk">Gdy się przypatrujemy gospodarce, to widać, że w wielu jej sektorach — przy niewielkich nakładach finansowych, a przy dużych nakładach ludzkich, co posiadamy — można by doprowadzić do ożywienia. Takim np. sektorem jest przemysł budowlany i budownictwo mieszkaniowe. Jeżeli byłyby działki, o co nie jest trudno, i tani robotnik, to wtedy naprawdę nie jest potrzebny wielki kredyt, nie potrzeba wielkich pieniędzy, bo surowce są krajowe. I myślę, że być może zaangażowanie tej wielkiej masy bezrobotnych do robót publicznych w budownictwie mieszkaniowym byłoby tym momentem, który wyrwie Polskę z kryzysu, oderwie nas od tego dna, pomoże wyjść z recesji. A inwalidzi, o których mówiłem na początku, którzy rzeczywiście z lęku poszli na tę rentę inwalidzką, być może wtedy nie uciekaliby w „nieczynność”, która prowadzi do beznadziei, tylko wtedy może znaleźliby pracę.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Mariana Żenkiewicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Wądołowski z ZChN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zarzuty, jakie dotychczas padły z trybuny sejmowej w stosunku do założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992, a szczególnie te dotyczące ich niejasności i ogólnikowości, są w pełni zasadne również w stosunku do tej części, która traktuje o edukacji i nauce. Jest rzeczą niezrozumiałą dla środowisk naukowych, że problemom edukacji poświęcono w założeniach zaledwie 4 zdania, natomiast problemom nauki zaledwie 5, co prawda już nieco dłuższych, zdań.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#MarianŻenkiewicz">W założeniach nie wspomina się nic o postępie naukowo-technicznym, który ma przecież szczególne znaczenie w momencie przełamywania recesji. Jestem upoważniony, aby w imieniu rady głównej jednostek badawczo-rozwojowych złożyć na ręce pana premiera stanowczy protest wobec forsowania przez rząd polityki, która doprowadziła do największej, w porównaniu do innych dziedzin, redukcji środków na realizację zadań nauki w I kwartale br. Jeżeli dyskryminacyjna wobec nauki polityka będzie nadal kontynuowana, jeżeli będą stosowane wobec niej niespotykane w innych krajach zasady destruktywnej konkurencji, to już w br. ponad 40% jednostek badawczych ulegnie likwidacji. Pozostałe zaś, ograniczając zatrudnienie do nieracjonalnego minimum, znajdą się na skraju bankructwa.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#MarianŻenkiewicz">Rada główna nie żąda żadnych preferencji, ale domagamy się, aby procentowy udział wydatków na naukę w wydatkach budżetu państwa został ukształtowany zgodnie ze standardami światowymi.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#MarianŻenkiewicz">Przechodząc do szczegółów wnioskuję, aby rząd w ramach autopoprawki wprowadził do założeń m.in. następujące uzupełnienia:</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#MarianŻenkiewicz">1. Wobec braku środków preferencyjnie traktować można jedynie jednostki naukowe zajmujące się problemami służby zdrowia i ochrony środowiska. Uważam, że pozostałe jednostki powinny działać na tych samych prawach.</u>
          <u xml:id="u-84.5" who="#MarianŻenkiewicz">2. Celem opracowania nowych ustaw regulujących działalność sfery naukowej należy powołać jeden zespół rządowy; po to, aby uniknąć niejasności i sprzeczności w opracowywanych ustawach.</u>
          <u xml:id="u-84.6" who="#MarianŻenkiewicz">3. Należy określić ostateczny termin opracowania przez rząd założeń polityki naukowej i naukowo-technicznej państwa. Założenia te, moim zdaniem, powinny być opracowane najpóźniej do końca bieżącego półrocza i powinny obejmować okres co najmniej do końca 1995 r. Pragnę zwrócić uwagę, że już od 2 lat środowisko naukowe oczekuje na te założenia.</u>
          <u xml:id="u-84.7" who="#MarianŻenkiewicz">4. Należy przyjąć, że procentowy udział wydatków na naukę w budżecie państwa będzie w roku bieżącym nie niższy niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-84.8" who="#MarianŻenkiewicz">I kilka uwag ogólnych. Nie można zgodzić się z tymi wszystkimi wypowiedziami, w których sugerowano konieczność istotnego ograniczenia socjalnej roli państwa. Dzisiaj, kiedy wielu obywateli nie jest w stanie zrealizować swoich podstawowych nawet potrzeb życiowych, państwo nie może ograniczać działań osłonowych w stosunku do najuboższych grup społecznych; wręcz przeciwnie, w niektórych obszarach pomoc państwa musi być zwiększana.</u>
          <u xml:id="u-84.9" who="#MarianŻenkiewicz">Totalna krytyka założeń i niejasne stanowisko niektórych klubów poselskich stwarzają realną możliwość ich odrzucenia. W efekcie może to doprowadzić do upadku rządu i destabilizacji sytuacji w państwie, a do tego nie wolno nam dziś dopuścić. Byłaby to zbyt duża cena, jaką płaciłby naród za budowę nowego systemu; zbyt duża cena za brak porozumienia między elitami politycznymi.</u>
          <u xml:id="u-84.10" who="#MarianŻenkiewicz">Świadomość tej sytuacji musi towarzyszyć nam wszystkim, także tym posłom, którzy zasiadają w ławach opozycyjnych. Dlatego w pełni solidaryzuję się z wystąpieniem pana posła Szablewskiego, który podkreślił wyraźnie, iż celem naszego działania w tej Izbie jest przede wszystkim dobro państwa, a nie wygrywanie własnych wąskich interesów politycznych. Dlatego wnioskuję, aby stworzyć rządowi możliwość wprowadzenia odpowiednich autopoprawek i uzupełnień wynikających z naszej debaty. Proponuję również, aby następną debatę sejmową ograniczyć tylko do wystąpień klubowych, gdyż ponowna, tak rozległa debata plenarna na ten temat, jak obecna, nie wniesie już - moim zdaniem - żadnych istotnych i nowych treści do omawianej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-84.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Stanisław Wądołowski z ZChN. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Janusz Korwin-Mikke z Unii Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#StanisławWądołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W założeniach polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. rząd wyraża wolę powstrzymania recesji w gospodarce, jednakże poza ogólnymi stwierdzeniami w założeniach nie sprecyzowano, jak rozwiązać ten problem.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#StanisławWądołowski">Przyjmując z nadzieją zapowiedź zahamowania recesji, chcielibyśmy jednak usłyszeć, co będzie czynnikiem zatrzymującym dalszy spadek produkcji, zatrudnienia, popytu; jakie konkretne środki zostaną zastosowane, ażeby ożywić gospodarkę.</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#StanisławWądołowski">Wiadome jest, że wiele bardzo dobrych przedsiębiorstw eksportujących swoje wyroby znajduje się na skraju bankructwa tylko dlatego, iż załamał się rynek wschodni. W wielu przedsiębiorstwach powstały olbrzymie straty z tytułu likwidacji dopłat wyrównawczych w eksporcie. Powstałe zadłużenia uniemożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej, pomimo iż przedsiębiorstwa te mogą znaleźć odbiorców swojej produkcji. Krajowy przemysł w nierównej walce konkurencyjnej z firmami zagranicznymi ma niewielkie szanse ze względu na dotychczasową restrykcyjną politykę fiskalną, brak płynności finansowej, a także niekorzystną politykę celną.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#StanisławWądołowski">Przykładem możliwości zdynamizowania produkcji i rozszerzenia eksportu jest stocznia szczecińska. W portfelu zamówień tego przedsiębiorstwa znajdują się obecnie kontrakty na budowę 32 statków o wartości przekraczającej 550 mln dolarów, czyli ponad 6,5 bln zł. Stocznia dysponuje również potencjalnymi możliwościami zawarcia dalszych korzystnych kontraktów na ponad 400 mln dolarów. Brak gwarancji bankowych uniemożliwia realizację wyżej wymienionych kontraktów, co jest równoznaczne z utratą określonych wpływów do budżetu państwa. Łączne straty z tytułu załamania się rynku wschodniego i braku dopłat wyrównawczych osiągają kwotę 1,4 bln zł, a jednocześnie stocznia jest zadłużona - w budżecie, bankach i u kooperantów - na sumę 2,1 bln zł, w tym same odsetki przekraczają kwotę 1 bln zł. Jeżeli stocznia zbankrutuje, to jest logiczne, że ani budżet państwa, ani pozostali wierzyciele nie odzyskają swoich należności. Bankructwo stoczni pociągnie cały łańcuch negatywnych skutków, tj. bankructwo ok. 1 tys. przedsiębiorstw kooperacyjnych, które niekiedy są jedynymi przedsiębiorstwami w małych miasteczkach.</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#StanisławWądołowski">Wpływy z tytułu podatków płaconych przez stocznię w latach 1985–1989 do budżetu państwa wyniosły 100 mln dolarów. W tym czasie banki z tytułu udzielonych stoczni kredytów uzyskały 60 mln dolarów. 200 mln dolarów do budżetu państwa zapłaciły przedsiębiorstwa kooperujące. Załamanie się całego systemu kooperacyjnego, związanego z przemysłem stoczniowym, pozbawi budżet państwa nie tylko określonych dochodów, ale w wielu przedsiębiorstwach spowoduje również gwałtowny spadek produkcji, a także wzrost bezrobocia. Czy stocznia szczecińska, a dotyczy to także innych stoczni, powinna zbankrutować tylko dlatego, że zmuszona była realizować umowy międzyrządowe bez uwzględnienia rachunku ekonomicznego, których gwarantem był rząd — i żeby było jasne — jeszcze rząd Rakowskiego? Czy stocznia powinna ponosić winę za błędną, a wręcz obłędną politykę restrykcyjną rządów Mazowieckiego i Bieleckiego?</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#StanisławWądołowski">Panie Premierze Olszewski! Powstrzymanie recesji w gospodarce wymaga zdecydowanych i konsekwentnych działań ze strony rządu, które przedsiębiorstwom mającym rynek zbytu na swoje wyroby umożliwią wyjście z zapaści i zapobiegną masowym bankructwom. Musimy tu jasno i szczerze sobie powiedzieć, że upadek przedsiębiorstw państwowych to klęska budżetu państwa. Na nic się nie zdadzą oszczędności, cięcie wydatków, gdy budżet państwa pozbawiony zostanie podstawowego źródła dochodu. Nie znaczy to wcale, że wszystkim przedsiębiorstwom należy tworzyć warunki do przetrwania, ale musimy wreszcie zdecydować, które gałęzie przemysłu w Polsce rozwijać, a z których stopniowo rezygnować.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#StanisławWądołowski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Wielu z nas ma zastrzeżenia co do założeń gospodarczych rządu, przyznam, ja też je mam. Dalej pozostaje popiwek nieco zmodernizowany, dywidenda, dalej nierówno się traktuje podmioty gospodarcze, dalej tylko robotnicy z państwowych zakładów pracy i rolnicy, którzy dotychczas w bezlitosny sposób byli niszczeni, będą ponosić koszty przemian gospodarczych. Pomimo tego widzę szansę, próbę — acz odległego w czasie — ratowania resztek gospodarki, dbałość o ludzi, o nasz narodowy byt. Tego nie widziałem u komunistów czy też za rządów Mazowieckiego i Bieleckiego. Gdy słucham ludzi z poprzednich ekip rządowych, tak bardzo krytycznie wyrażających się o założeniach obecnego rządu, to ciarki po mnie przechodzą, i nasuwa się pytanie: coście panowie zrobili dobrego dla gospodarki Polski, dla polskiego narodu w ostatnich dwóch latach? Byliście przecież premierami, ministrami, posłami, doradcami. Dziś też prócz krytyki niczego dobrego nie proponujecie. Powiem więcej, bezlitośnie niszczyliście panowie przemysł państwowy, nic w zamian nie dając społeczeństwu. I dziś mamy to, co mamy. Niepokoi mnie prywatyzacja, gdyż to, co zrobiono dotychczas na tym polu zakrawa wyłącznie na ironię czy też kpinę. To wszystko trzeba naprawić i obecny rząd nie ma innej alternatywy.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#JózefZych">Obecnie głos zabierze pan poseł Janusz Korwin-Mikke z Unii Polityki Realnej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Henryk Siedlecki z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chcę złożyć gratulacje rządowi, że swoim programem tak dobrze utrafił w zapotrzebowanie poselskie, albowiem — jak widać — większość moich Wielce Czcigodnych Poprzedników znakomicie synchronizuje swoje wystąpienia z założeniami rządowymi. Wszystko to jest gdzieś na poziomie późnego Gomułki, najogólniej rzecz biorąc. Jak w tym okresie pisał Aleksander Bocheński, Polska jest we władaniu i pod dyktaturą księgowych. Widać dokładnie, kto układał ten program, nie ekonomiści, nie ludzie gospodarki, tylko właśnie księgowi i planiacy, jak ja nazywam tych, którzy uwielbiają planować na szczeblu państwowym. Ale widać to również po wypowiedziach Wielce Czcigodnych Posłów, np. Wielce Czcigodna Posłanka Janina Kraus z KPN powiedziała, że według jej danych na strukturalne przekształcenia Polski potrzeba 800 mld dolarów. Gdyby na początku XIX wieku zadać sobie pytanie, ile potrzeba dolarów na przekształcenie USA w mocarstwo światowe, to by wyszło, że potrzeba 300 bilionów albo coś koło tego. Nikt jednak sobie takiego pytania nie zadał, tylko ludzie robili swoje i dzięki temu USA są mocarstwem światowym. Bo jak zadać pytanie księgowemu, czy coś się opłaca, to on odpowie, że nie, poza badanymi wypadkami, a — jak słusznie zauważają ludzie — postęp należy do tych, którzy nie wiedzą, że czegoś nie da się zrobić i oni właśnie to robią.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#JanuszKorwinMikke">Z prawdziwą przykrością muszę również powiedzieć, że rząd kierowany tą metodą przez księgowych nie zdaje sobie sprawy z elementarnych podstaw ekonomii bądź też chce nas oszukać. Jeżeli np. próbuje się wprowadzić podatek od artykułów luksusowych, to widocznie rząd nie zdaje sobie sprawy, że podatki są przerzucalne. I zrobię taki mini-wykład z ekonomii. Jeżeli nałożymy podatek od kawioru, to nie tylko część ludzi zapłaci więcej, ale część ludzi z kawioru zrezygnuje, przerzuci się na szynkę. Tym samym cena szynki wzrośnie, z uwagi na zwiększony popyt, a więc zapłacą konsumenci szynki, ale część z nich nie wytrzyma tej ceny i przerzuci się na kiełbasę. Kiełbasa również zdrożeje w wyniku zwiększonego popytu, a część konsumentów przerzuci się na kaszankę, od czego również cena kaszanki wzrośnie. Wszyscy ten podatek zapłacą, nie ma żadnych złudzeń. Podatek płaci zawsze całe społeczeństwo niezależnie od tego, na kogo byśmy go nałożyli.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#JanuszKorwinMikke">Rząd Busha znalazł się ostatnio pod ogniem krytyki. Jego doradcy zaproponowali, żeby zrobił coś popularnego, obniżył podatki. Można wnieść z wypowiedzi moich Wielce Czcigodnych Przedmówców, że nawołują rząd do zrobienia czegoś popularnego, do podwyższenia podatków. Świadczy to o zupełnym niezrozumieniu - przynajmniej przez posłów, nie mówię o społeczeństwie - tego, co to jest podatek, że to jest obciążenie dla społeczeństwa, a nie korzyść dla kogokolwiek.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#JanuszKorwinMikke">Rząd w swoim wystąpieniu, które odczytał Wielce Czcigodny Pan Premier, odwołuje się do robotników, chłopów, inteligencji, rozmaitych grup ludzi pracy. Niestety, wszystkie te grupy mają swoje egoistyczne interesy polegające na domaganiu się podwyżek płac i nie zdają sobie sprawy z tego, że w ślad za tym idą oczywiście podwyżki cen, na które się składa podwyżka płacy plus podatek rządowy, w wyniku czego zawsze te grupy jako konsumenci już tracą.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#JanuszKorwinMikke">Są tylko dwie grupy, które mają interes w utrzymaniu normalności, porządku i bogatego kraju. Jest to wojsko i policja. I dlatego, gdy w kraju się wszystko wali, gdy gospodarka jest bez ładu i składu, a panuje anarchia na ulicach, to wtedy przychodzi wojsko i robi porządek. Jest to jednak metoda ostateczna. Aby jej uniknąć, należy się zastanowić, co właściwie można zrobić. Otóż jeżeli w Polsce ludzie ogłupieni demagogicznymi występami przywódców socjalistycznych - a mam tutaj na myśli nie wyłącznie SLD, ale również bardzo wielu posłów z innych klubów, zwłaszcza niektórych solidarnościowych i postsolidarnościowych - to zanim sięgnie się po środek ostateczny, pozostaje jeszcze jeden środek ratunku. I tu chcę zaapelować do jedynej grupy, która zachowuje zdrowy rozsądek, a mianowicie do pań posłanek i w ogóle kobiet.</u>
          <u xml:id="u-88.5" who="#JanuszKorwinMikke">Kobiety odgrywają rolę w polityce nie dlatego, że głosują, tylko dlatego, że wpływają na swoich mężów i mogą ich wziąć za łby i powiedzieć krótko: kochany, ty się nie domagaj, żeby wszystko było drogie, tylko domagaj się, żeby wszystko było tanie. Bo one są konsumentkami, one dysponują dochodami mężów, one patrzą na sklepy, widzą drożyznę. To kobiety muszą wziąć swoich mężów za kołnierz i powiedzieć: nie podwyżka płac, a obniżka cen. Czyli dokładna odwrotność obecnych trendów jest rozwiązaniem tych trudności. I do kobiet właśnie apeluję, bo jeżeli ten apel nie wypali, to pozostanie nam, niestety, tylko rozwiązanie, o którym mówiłem przed chwilą.</u>
          <u xml:id="u-88.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-88.7" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Panie pośle, do koła kobiet.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#JózefZych">Obecnie o zabranie głosu proszę pana posła Henryka Siedleckiego z PSL. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Jan Mizikowski z KPN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#HenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam tylko jedną sprawę. W założeniach społeczno-gospodarczych rządu na 1992 r. w systemie świadczeń emerytalno-rentowych proponuje się: „rozważana jest możliwość płatności świadczeń powyżej ustawowo określonego poziomu w formie akcji przedsiębiorstw państwowych”. Propozycja ta, pomijając aspekt prawny, ma — myślę — znacznie większy aspekt moralny. Gdyby chociaż napisano, że na wniosek lub na prośbę emeryta bądź rencisty, ale tego nie napisano.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#HenrykSiedlecki">Stoimy wobec powszechnej reprywatyzacji, prywatyzacji, określonych preferencji, rozdawnictwa. Proponuje się rozdać po 100 mln, dzisiaj już po miliardzie. Jednocześnie z drugiej strony proponuje się ludziom, którzy ten majątek tworzyli bądź uczestniczyli w tworzeniu, i nieważne czy dobrze czy źle, czy potrzebnie czy nie, oni go po prostu tworzyli - jako rozwiązanie proponuje się wypłacanie należności właśnie akcjami. Emeryci, renciści są w takiej sytuacji, że mogą tylko prosić. Przecież nie zorganizują strajku, np. strajku generalnego na kolei w celu wymuszenia swoich racji. Oni mogą tylko prosić.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#HenrykSiedlecki">W związku z tym stawiam wniosek, aby w wypadku zaakceptowania tego zapisu w założeniach Wysoka Izba jednocześnie rozważyła możliwość wypłaty 3/4 należności za pracę pracownikom Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, jak również połowy diet i ryczałtów poselskich, w formie akcji prywatyzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#HenrykSiedlecki">Jest oczywiście prostsze rozwiązanie, o które mogę tylko prosić, i proszę niniejszym przedstawicieli rządu, aby przekazali moją prośbę do pana premiera. Jest to prośba o to, aby po prostu ten zapis z założeń wykreślić.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#HenrykSiedlecki">I ostatnia sprawa. Pan poseł Pruchno-Wróblewski, krytykując założenia w imieniu Klubu Poselskiego Unii Polityki Realnej, dramatycznie pytał, kto wymyślił ceny minimalne i jak się to ma do wolnego rynku. Ponieważ Polskie Stronnictwo Ludowe, kółka rolnicze w okresie urynkowienia rolnictwa stawiały sprawę jasno, że bez określonych gwarancji produkcyjnych w postaci cen minimalnych to urynkowienie będzie niemożliwe, nie zamierzając wyręczać rządu od odpowiedzi na to pytanie, pragnę stwierdzić i poinformować nieobecnego posła,...</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Przekażę, przekażę.)</u>
          <u xml:id="u-90.6" who="#HenrykSiedlecki">... że twórcami tych cen — wiele lat temu — były państwa zachodnie, ponieważ uznały, że są za biedne i nie stać ich na stosowanie takiej polityki gospodarczej wobec rolnictwa, która stwarza ryzyko zagrożenia produkcji rolnej i pociąga za sobą konieczność importu artykułów żywnościowych, czyli uzależnienie się od zagranicy. I nie zrobiono tego z wielkiej miłości do farmerów, tylko z prostego wyrachowania gospodarczego. Mam nadzieję, że premier Olszewski, przedstawiając tę propozycję w założeniach, również nie kierował się miłością do rolników, tylko prostym gospodarczym wyrachowaniem, i myślę, że będzie to realizowane.</u>
          <u xml:id="u-90.7" who="#HenrykSiedlecki">I, już kończąc, nie chciałbym nikogo na tej sali urazić i proszę tego, co powiem, tak nie traktować. Kiedy mówimy o potrzebie określonej polityki wobec rolnictwa, w tym również o potrzebie cen minimalnych, mamy wielu sojuszników. Wielu ludzi przekonujemy. Tych, co się nie znają w ogóle na rolnictwie, przekonujemy bardzo łatwo, tych, co się znają naprawdę i są rzecznikami rolnictwa - też łatwo. Największe problemy mamy z przekonaniem - jest to właściwie niemożność przekonania - tej znacznej grupy ludzi, którzy twierdzą, że problemy rolnictwa znają, na rolnictwie doskonale się znają, mają tylko problem w odróżnieniu byka od krowy.</u>
          <u xml:id="u-90.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Mizikowskiego z KPN. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Czesław Sobierajski z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#JanMizikowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już drugi dzień trwa debata nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej na 1992 rok. Dokument ten zawiera szereg kwestii dotyczących życia gospodarczego Polski, pomija natomiast sprawę afer gospodarczych, które od wielu lat gnębią nasz kraj. Jedna z największych, najgłośniejszych afer to afera spirytusowa, oceniana przez stronę niemiecką na kwotę od 2 do 16 bln zł - taką stratę poniósł budżet państwa polskiego. Bezkarność pierwszej afery spowodowała to, że zrodziły się dalsze, jak afera tytoniowa, benzynowa, samochodowa, drzewna i inne. Najbogatszy kraj popadłby w ruinę przy tego rodzaju aferach, a cóż mówić o Polsce, która po 45 latach trwania rządów komunistycznych - uczyniły z niej kolonię sowiecką - wreszcie wybija się na niepodległość.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#JanMizikowski">Inna kwestia to prywatyzacja. Prywatyzacja przebiega w sposób chaotyczny, brakuje instytucji skarbu państwa, instytucji, która by panowała nad procesem prywatyzacyjnym. Jak usłyszeliśmy przed kilkoma dniami z ust obecnego ministra przekształceń własnościowych, poprzednio, zanim został on wybrany ministrem, prywatyzacja przebiegała w ten sposób, że nie sporządzano inwentaryzacji, czyli istniała pełna dowolność — jak kto chciał, tak szacował. Sprywatyzowany majątek oszacowano na sumę 15 bln zł, tymczasem do skarbu państwa wpłynęły tylko 3 bln, z tego trzeba odliczyć 1,5 bln zł na koszty prywatyzacji, czyli skarb państwa osiągnął tylko 1,5 bln zł zysku. Pytam, co stało się z resztą? W odczuciu społeczeństwa prywatyzacja jest jawnym rabunkiem majątku narodowego. Bogacą się dotychczasowi dyrektorzy zakładów pracy, które podlegają procesowi prywatyzacyjnemu. Oczywiście ludzie ci należą do dawnej nomenklatury, do dawnych władców PRL.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#JanMizikowski">Teraz następna kwestia, mianowicie, jak dalej ma przebiegać proces przekształceń własnościowych w Polsce? Oczywiście tutaj wiele będą miały do powiedzenia izby skarbowe, urzędy skarbowe, banki i policja finansowa. Te instytucje są w rękach władców PRL. To są niejednokrotnie byli funkcjonariusze SB, niejednokrotnie są to również sekretarze partii. Żeby usunąć ze stanowiska skompromitowanego dyrektora, trzeba wypłacić mu 9-miesięczne pobory. Poprzedni Sejm, kontraktowy, wydał ustawę gwarantującą im, tak jak sędziom, nieusuwalność. Tak samo jest w wypadku policji finansowej. Sformułowano wymogi nie do spełnienia przez osoby, które nie związane są z dawną nomenklaturą, mianowicie trzeba 4 lata pracować w organach finansowych, kontrolnych, żeby uzyskać nominację na funkcjonariusza policji finansowej. I w dalszym ciągu ludzie z poprzedniego aparatu tkwią w nowym aparacie, to znaczy w tej strukturze policji finansowej.</u>
          <u xml:id="u-92.3" who="#JanMizikowski">Żeby przeprowadzić w sposób skuteczny przekształcenia własnościowe w naszym kraju, trzeba oczywiście oczyścić ten aparat, a można to uczynić tylko przez zmianę ustaw gwarantujących nieusuwalność ludzi dawnej nomenklatury. Oczywiście zależy to tylko od nas, wyborcy nie oczekują od Sejmu rozważań na temat ustaw, które mogą mieć zastosowanie w przyszłości - chodzi o zmianę struktur już w tej chwili, o usunięcie ludzi skompromitowanych z tych struktur, które będą decydowały o przeobrażeniach własnościowych w naszym kraju. Tylko od nas to zależy, od naszych komisji, które powinny wyjść z odpowiednimi inicjatywami ustawodawczymi, aby zmienić względnie uchylić te ustawy, które gwarantują dawnym komunistom sprawowanie władzy w urzędach skarbowych i w policji finansowej.</u>
          <u xml:id="u-92.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Dla formalności pozwolę sobie przypomnieć - na tle wypowiedzi pana posła - że w Polsce istnieje Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, które od kilku lat ma za zadanie zajmowanie się właśnie procesem tych przekształceń.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#JózefZych">Obecnie o zabranie głosu proszę pana posła Czesława Sobierajskiego z Porozumienia Centrum, kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Hermanowicz z Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#CzesławSobierajski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wystąpieniach niektórych posłów z Sojuszu Lewicy Demokratycznej istnieje potrzeba przypomnienia w kilku zdaniach o stanie gospodarki odziedziczonej po 45-letnich rządach komunistów. Zbudowano, owszem, wielki, ciężki przemysł, niestety w większości pracował on na potrzeby militarnego mocarstwa: Związku Radzieckiego - taka jest prawda - i jego ekspansji. Nie liczono się przy tym ze skalą zniszczeń własnego kraju, katastrofalną degradacją środowiska naturalnego i w wielu wypadkach są to nieodwracalne zniszczenia na ogromnym obszarze, szczególnie na Śląsku. Po upadku bloku komunistycznego widać dopiero stan zwłaszcza w konfrontacji z normalnym światem. Przykład byłej NRD świadczy o tym dobitnie, a były Związek Radziecki dopełnia reszty. Więcej zatem pokory, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#CzesławSobierajski">Również jednak ostatnie 2 lata przyniosły ze sobą błędy, a szczególnie polegające na zaniechaniu przechodzenia od gospodarki komunistycznej do wolnorynkowej. Wybrano terapię szokową, przecież nie jedyną, być może słuszną w sytuacji hiperinflacji. Zbyt długo jednak trwało przekonanie, że rynek sam dokona ozdrowieńczej kuracji. Nie mogło to się spełnić. Wszak nie było prawdziwego rynku. Nie został zrealizowany w pełni program stabilizacyjny, nie mówiąc o zmianach systemowych. Program na przykład zakładał: uwolnienie cen i płac, zrównoważenie budżetu państwa, uporządkowanie systemu podatkowego o VAT, gospodarczego - ledwie się o tym mówi - demonopolizację gospodarki, przywrócenie lub tworzenie instytucji gospodarki rynkowej, szybką prywatyzację, reprywatyzację. Widzimy więc, ile z tych kluczowych zmian systemowych nie zrealizowano albo zrealizowano w niewielkim wręcz stopniu. Trzeba tu dodać, że w istocie nie wykreowano prawdziwego właściciela majątku narodowego, to jest skarbu państwa, a dopiero to pozwoliłoby zmienić zasady gospodarki finansowej przedsiębiorstw, powiązań właścicielskich ze skarbem państwa oraz systemem zarządzania. Dopiero bowiem wtedy byłaby możliwość odejścia od obecnego ustroju przedsiębiorstw państwowych z epoki minionej i wprowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstw opartej na Kodeksie handlowym, a w innych wypadkach przejście jeszcze przedsiębiorstw państwowych na kontrakty menedżerskie. Nie podjęto nawet próby odejścia od Polski resortowej przez utworzenie ministerstwa gospodarki, które powinno kreować politykę interwencyjną oraz, szerzej, restrukturyzacyjną państwa. Dopiero po stworzeniu tych fundamentów proces transformacji systemowej nabierze realnych perspektyw i doczeka się szybszej realizacji.</u>
          <u xml:id="u-94.2" who="#CzesławSobierajski">Zwracam się tutaj do posłów z KLD, widzicie panowie drzazgę u innego, a nie widzicie belki u siebie. Odrzucanie założeń z powodu ogólnikowości i braku konkretów i cyfr... owszem, jest to w jakimś sensie wadą, lecz w waszym programie, premiera Bieleckiego właśnie, były konkrety i cyfry, lecz wzięte, niestety wybaczcie, z sufitu. Jakże bowiem można było zastać w końcu 1990 r. nadwyżkę budżetową, a w ciągu 1991 r. zwracać się aż 3 razy do parlamentu o zmianę budżetu. To znaczy, oczywiście, powiększenie deficytu do ponad 30 bln zł, a w dodatku przy drastycznie malejących wpływach z eksportu (w walutach wymienialnych). A więc, panowie, i od was należałoby oczekiwać większej pokory.</u>
          <u xml:id="u-94.3" who="#CzesławSobierajski">Widzimy już dzisiaj wyraźnie, że doktrynalne trzymanie się filozofii liberalnej przy stanie gospodarki, jaką odziedziczyliśmy, musiało spowodować narastającą recesję i pogłębianie deficytu budżetowego z wszystkimi tego konsekwencjami. Wszystko to, czego zaniechano, rząd obecny stara się wprowadzić w życie. Wynika to z przedstawionego nam dokumentu. Rząd wyszedł z założenia, że głównym zadaniem jest nie duszenie inflacji — oczywiście trzeba i na to bacznie zwracać uwagę — ale zahamowanie recesji i dalszego spadku dochodu. To jest obecnie najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-94.4" who="#CzesławSobierajski">Autorzy programu słusznie powiązali kontynuację reform politycznych i gospodarczych z tym problemem. Ożywienie nie przyjdzie samo, musi być rezultatem polityki rządu. Założenia zawierają propozycje, które mają służyć ożywieniu, chodzi tu o politykę podatkową, budżetową, celną. Powrót do monopolu państwa na alkohol, tytoń i paliwo - aczkolwiek kontrowersyjny w wielu wypadkach, niemniej jednak wyleciało z tego powodu z budżetu wiele bilionów. Propozycje dotyczące polityki pieniężnej są niezwykłe w stosunku do poprzednich. Proponuje się w celu poprawy płynności działalności gospodarki zwiększenie płynności finansowej przedsiębiorstw, kreację pieniądza w tempie przewyższającym inflację. Wszak gospodarka nasza cierpi na brak pieniądza, a gospodarka rynkowa nie może funkcjonować bez jego dostatecznej ilości. Jeśli nowe sfery gospodarki coraz wyłącza się z obiegu dotowanego, to należy tam wpuścić po prostu pieniądz. Również zwiększone rozmiary kreacji pieniądza pozwolą na częściowe pokrycie deficytu budżetowego przez system bankowy, a jednocześnie umożliwią większy dopływ środków kredytowych do przedsiębiorstw, oczywiście, tam gdzie jest to konieczne i da efekt. Powyższe zagadnienie budzi chyba najwięcej kontrowersji, ale kontynuacja tego, co było, niestety prowadzi do zapaści. Bardzo istotne jest inne podejście do przedsiębiorstw państwowych i próba wyrównania szans przez zmniejszenie obciążeń podatkowych, chodzi tu głównie o zmniejszenie stopy dywidendy o 50%, nowe podejście do popiwku, przecież tego nierynkowego instrumentu. Jest śmiała próba powiązania płacy z ekonomiczną możliwością, niedostateczna, oczywiście, jeszcze.</u>
          <u xml:id="u-94.5" who="#CzesławSobierajski">Można by mówić więcej, ale czas mija. Pozwólcie państwo, że wystąpienie zakończę mottem; powiem tylko, że zarówno w Polsce, jak i w całej Europie powinno obowiązywać — bardziej dzisiaj niż kiedykolwiek — słowo papieża Pawła VI, które uwypuklił niedawno Jan Paweł II: otóż nowa nazwa pokoju brzmi dzisiaj — rozwój.</u>
          <u xml:id="u-94.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#JózefZych">Dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#JózefZych">Panie pośle...</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: Ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#JózefZych">Proszę, ale tylko minutę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ad vocem. To przecież pan poseł Sobierajski w X kadencji dwoma rękami popierał rząd liberałów i bardzo mnie cieszy, że przejrzał akurat teraz. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Józefa Hermanowicza z Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Bąk, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JózefHermanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rząd podkreślił w założeniach, że zadaniem pierwszoplanowym jest zahamowanie recesji w 1992 r. i przywrócenie w latach 1993–1994 zdolności rozwojowych gospodarce, bez powodowania wzrostu inflacji, i że głównym kryterium przy kształtowaniu polityki gospodarczej musi być priorytet dla inwestycji. Następnie rząd przedstawił sposoby zrealizowania tych zadań za pomocą zmian w różnych członach polityki społeczno-gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#JózefHermanowicz">Chciałbym odnieść się przeto do polityki dochodowej. Centralnym problemem w rozdziale „Polityka dochodowa” jest problem opodatkowania nadmiernego wzrostu wynagrodzeń, a także zmiany w tym zakresie. Życie dowiodło, zwłaszcza rok 1991, że podatek od wzrostu wynagrodzeń nie jest skutecznym narzędziem służącym do kreowania proporcji płacowych. Działa on po fakcie, ogołaca przedsiębiorstwa z zysku i powoduje powstawanie znacznych nieściągalnych zaległości. Najlepiej byłoby w tym zakresie podjąć działania prewencyjne, z uwzględnieniem określonej pomocy banków, nie dopuszczając do wypłat ponad poziom uzasadniony wydajnością pracy. Niestety nikt nie chce pójść tą drogą. Z konieczności zatem trzeba na razie tylko poprawić ten system, jaki mamy, mimo że jest on wadliwy. W ramach proponowanej przez rząd korektury tego systemu na poparcie zasługuje rządowa propozycja umożliwienia wzrostu płac, nie objętego podatkiem, w wyniku wzrostu wydajności pracy. Nie ma natomiast uzasadnienia liberalizacja podatków w odwrotnych przypadkach, to jest wtedy, gdy wzrost płac występuje bez wzrostu wydajności pracy lub nawet, a to jest powszechne, przy jej spadku i to nieraz poważnym. Wiadomo przecież, że prawie wszystkie nasze kłopoty gospodarcze i społeczne wynikają właśnie z niskiej, stale pogarszającej się wydajności, bez względu na to, jakie są tego przyczyny. Czy można więc wywołać atmosferę łagodzenia restrykcji na odcinku płacowym i stwarzać warunki do potęgowania dynamiki płac bez podstaw w efektach pracy? Dlatego poprzeć należałoby raczej pomysł, by przynajmniej podatek od wzrostu wynagrodzeń, przypadający od wypłat z zysku, płacony był w dniu realizacji wypłaty, a nie odkładany na później, kiedy już nie będzie z czego zapłacić, bo zysk obrócony został na inne cele lub jest niewystarczający do zapłacenia podatku.</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#JózefHermanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W omawianym rozdziale rząd proponuje wprowadzenie jako jednego ze źródeł zasilania budżetów terenowych 5-procentowego podatku od wykorzystania siły roboczej płaconego z zysku. Środki uzyskane w ten sposób miały być przeznaczone na przyjmowanie przez gminy zadań z zakresu usług społeczno-finansowych, pokrywanych dotychczas z budżetu państwa. Podatkiem tym objęte byłyby także zakłady rzemieślnicze.</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#JózefHermanowicz">Moim zdaniem podatek ten byłby, po pierwsze, powrotem do dawnego podatku od płac, z którym dopiero co rozstaliśmy się, traktując jego likwidację jako jeden z sukcesów reformy podatkowej. Po drugie zaś byłby bardzo niekorzystny dla słabszych ekonomicznie zakładów rzemieślniczych zatrudniających uczniów i pracowników. Jego wprowadzenie w tym sektorze byłoby do przyjęcia pod warunkiem zastosowania ulg dla zakładów zatrudniających pracowników w rejonach szczególnie zagrożonych bezrobociem oraz bezrobotnych. Ulgi te powinny być skorelowane z wydatkami, jakie poniósłby budżet na wypłaty zasiłków dla osób zwalnianych przez zakłady, których zyski nie wytrzymują już dodatkowych obciążeń podatkowych. Wprowadzenie tego podatku również dla rzemiosła może doprowadzić bowiem do zwalniania pracowników, co w efekcie powiększy grupę bezrobotnych oraz doprowadzi do zmniejszenia produkcji lub ograniczenia zakresu usług, uszczuplając dochody budżetu, gdyż mniejsza produkcja to mniejsze podatki. W efekcie budżet nie tylko nie zyska, ale wręcz straci.</u>
          <u xml:id="u-98.4" who="#JózefHermanowicz">Propozycja nie pogarsza relacji płac w sferze budżetowej w stosunku do płac w sferze materialnej i utrzymanie jej na poziomie takim, jak w 1991 r., wypada powitać z zadowoleniem, trzeba jednak na tle dysproporcji płacowych z grudnia 1991 r. mieć na uwadze wysoki koszt realizacji tej zasady, którego budżet nie może udźwignąć. Dlatego konieczny jest program istotnej redukcji nadmiernego zatrudnienia w sferze budżetowej, zwłaszcza w administracji, aby tą drogą wygospodarować chociażby część środków potrzebnych na omawiany cel.</u>
          <u xml:id="u-98.5" who="#JózefHermanowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W obszarze świadczeń z ubezpieczenia społecznego rząd proponuje tzw. racjonalizację wypłat, która generalnie biorąc polega po prostu na ich zmniejszeniu, i tak powinno się to nazywać. Jeżeli zaś chodzi o meritum sprawy, to:</u>
          <u xml:id="u-98.6" who="#JózefHermanowicz">1. Wobec ostatnich uchwał Senatu, a potem Sejmu, ustalających zasadę kwartalnych waloryzacji emerytur przy podniesieniu progu wzrostu płac z 5 do 10%, co już jest pogorszeniem, obecna propozycja rządu powracająca do próby półrocznej waloryzacji budzi zdumienie.</u>
          <u xml:id="u-98.7" who="#JózefHermanowicz">2. Obniżenie wcześniejszych emerytur w proporcji do liczby lat brakujących do osiągnięcia wieku emerytalnego wydaje się słuszna, jeśli nie będzie działać wstecz i jeżeli tym, co otrzymają tak obniżoną emeryturę, pozwoli się na dodatkową pracę lub inne dodatkowe zarobki bez skutków dla emerytury.</u>
          <u xml:id="u-98.8" who="#JózefHermanowicz">3. Rozważenie częściowej płatności świadczeń, powyżej określonego progu, w formie akcji przedsiębiorstw państwowych mogłoby wchodzić w rachubę tylko w razie całkowitego bankructwa budżetu państwa, do czego nie należy dopuścić. Poza tym taka forma wypłaty bardziej nadawałaby się do wysokich wynagrodzeń pracowników najemnych, bez względu na miejsce zatrudnienia, niż do emerytów stojących nad grobem.</u>
          <u xml:id="u-98.9" who="#JózefHermanowicz">Idea ujednolicenia świadczeń chorobowych i macierzyńskich dla wszystkich sektorów gospodarki wydaje się słuszna, z tym jednak że zasadnicze wątpliwości budzi: uzależnienie zasiłków rodzinnych od poziomu dochodów w rodzinie, gdyż byłoby to antybodźcem do podnoszenia wydajności pracy; zmiana statusu świadczeń z ubezpieczeniowych na socjalne - w nowych warunkach oznaczałoby to całkowitą destabilizację świadczeń, gdyż budżet pomocy społecznej, jak zresztą cały budżet, jest niewydolny i taka zmiana byłaby konfliktogenna.</u>
          <u xml:id="u-98.10" who="#JózefHermanowicz">Odnośnie do polityki w zakresie cen kontrolowanych wypadałoby poprzeć koncepcję kroczącego wzrostu cen nośników energii, leków gotowych i abonamentów RTV, natomiast ceny przewozów pasażerskich należałoby w jak najszybszym terminie doprowadzić do poziomu docelowego, likwidując odpowiednie dotacje budżetowe. Dotyczy to także biletów za przejazdy komunikacją miejską.</u>
          <u xml:id="u-98.11" who="#JózefHermanowicz">W sprawie czynszów należałoby zalecić daleko idącą ostrożność. Mamy tu na myśli głównie czynsze za lokale użytkowe wykorzystywane przez rzemiosło i inne podmioty gospodarcze. Ceny tych lokali rzutują bezpośrednio na ceny towaru i usługi. Mówiąc wprost, powodują ich wzrost. Musimy chroniąc rzemieślników, chronić także odbiorców naszych towarów i usług, a szczególnie usług, które dla biedniejszego społeczeństwa stają się coraz ważniejsze - szewc, fryzjer, naprawa sprzętu, artykułów gospodarstwa domowego etc.</u>
          <u xml:id="u-98.12" who="#JózefHermanowicz">Jeżeli chodzi o minimalne ceny gwarantowane w rolnictwie, to mając na względzie nieustanny napór środowisk rolniczych oraz istniejące już mechanizmy w ramach Agencji Rynku Rolnego, wydaje się, że rozwiązanie proponowane obecnie przez rząd jest dopuszczalnym kompromisem w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-98.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Józefa Bąka, nie zrzeszonego. Jako ostatni przed przerwą głos zabierze pan poseł Roman Andrzejewski z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JózefBąk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przygotowałem sobie dobre - moim zdaniem - wystąpienie, ale wrzuciłem je do kosza, ponieważ uważam, że wszystko czy prawie wszystko zostało powiedziane. Nie ma sensu powtarzać banałów. Zabieram jednak głos, bo jestem przekonany, że są dwie sprawy ważne: to, że nie ma innego programu na dzisiaj, i to, że cały kraj przysłuchuje się naszym obradom i czeka na odpowiedź: będzie lepiej czy nie? Istnieje bowiem powszechne przekonanie wśród wszystkich grup społecznych - rolników, robotników, nauczycieli, wśród starych i młodych - że tak dalej być nie może. Ludziom totalnie żyje się gorzej, przemiany w kraju przebiegają niemrawo, brakuje koncepcji na jutro, co robić, jak robić, za co wreszcie robić, ażeby mieć nadzieję na lepsze życie. Istnieje też groźne przekonanie, że jak nie będzie lepiej, to wybuchnie, że nienawiść społeczna i niezadowolenie zostaną skierowane przeciwko władzy, to znaczy także przeciwko mnie, przeciw temu Sejmowi, rządowi i prezydentowi. To także na mnie moi wyborcy, nawet moja najbliższa rodzina, zrzucają odpowiedzialność za zdruzgotaną w ciągu trzech ostatnich lat gospodarkę, i nie potrafię, niestety, przekonać ich, że te nastroje, ta drzemiąca agresja społeczna, to głównie skutek błędów tamtego systemu i wiary, że rewolta może uczynić w państwie cuda. Mamy to przecież przećwiczone przez ostatnie lata po wojnie. Ale czy tylko tamten ustrój był odpowiedzialny? A co my tu, na górze wyrabiamy? Na oczach całego kraju kłócimy się o wszystko, podburzamy, napuszczamy na siebie całe grupy społeczne, już je wymieniałem. Ludzie to odbierają jako walkę o władzę. Mówią: zajmijcie się wreszcie gospodarką. Dziś to wreszcie robimy. Proszę zatem panów prezydenta, premiera, a przede wszystkim niektórych posłów z pierwszych dwóch rzędów w tych ławach - przestańcie się wreszcie kłócić, odłóżcie osobiste porachunki na czas, kiedy będziemy wszyscy na emeryturach.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JózefBąk">Jestem posłem już drugą kadencję i z góry sali widzę dobrze, jak na dłoni, kto w tym kraju rozrabia i kto stosuje rzymską maksymę „dziel i rządź”, wedle której, by w państwie był spokój, napuszcza się na siebie społeczeństwo, a potem, jak się pobiją, to się rozdziela i głaszcze po głowach, okazując swoją łaskę i dobroć. Tylko że Rzymianie nie umieli czytać i pisać, a w Polsce już to potrafią.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#JózefBąk">Czy my wszyscy, czy także i ja, choć mam tutaj tylko jeden głos, mamy prawo zarządzać krajem w takim stylu, jak w czasach minionych? Bo co mamy napisane w programie? Ano, że odbudowujemy kraj na wzór i podobieństwo przedsiębiorstwa państwowego. Centralizm demokratyczny — to już było. Centralizujemy wszystko, może to dlatego, że coraz głośniej naród woła: zróbcie porządek w państwie. Przypomina mi to, jak powiedziałem, państwowe przedsiębiorstwo, styl jego kierowania oparty na dyrektorze — premierze, kierowniku — ministrze, głównym księgowym - ministrze finansów, do tego jeszcze rada nadzorcza, czyli Sejm, i związki zawodowe, z którymi trzeba się liczyć, a czasem nawet i bać. Ale przecież te społeczne organy w przedsiębiorstwie — państwie wiedzą tyle, ile powie im dyrektor — premier i główny księgowy. Wiem to, bo słucham już trzeciego premiera w wolnej Polsce i każdy mówi co innego, każdy ma zawsze rację i mówi prawdę. I wszyscy ode mnie żądają, żebym podnosił rękę do góry, bo inaczej nasze państwo upadnie. Myślałem, naiwny, że tę prawdę znali premier Mazowiecki i premier Bielecki. Wierzę, że zna ją premier Olszewski, że trzeba zmienić wreszcie organizację państwa i sposób zarządzania, chociaż brakuje tego w tym programie. Jednak wiem już teraz, że rząd nie ma koncepcji, lub może nie chce mieć koncepcji innej organizacji życia publicznego w kraju. Program zakłada dalsze stawianie na wzór, jak powiedziałem, przedsiębiorstw państwowych, które bankrutują, nikt im nie pomoże. Czy mam tu rozumieć, że państwo nasze ma także upaść? Czy mam wierzyć, że, jak mówią dzisiaj w Wielkopolsce, trzeba w Polsce Niemca, żeby zrobił porządek? Czy nie ma w kraju autorytetów? Czy musimy dawać znowu za przykład — starsi to robią — czasy Gomułki czy Gierka? Jako Wielkopolanin i członek Unii Wielkopolan, a jest nas tu kilku na tej sali, chcę powiedzieć, że jesteśmy gotowi zaproponować temu rządowi i Sejmowi inną organizację państwa i inne zasady jego działania, inny sposób rządzenia, mianowicie decentralizację i regionalizm — autonomię gospodarczą historycznie ukształtowanych w państwie regionów. Tylko naiwni używają dziś w polemice argumentów, że chcemy podziałów dzielnicowych, oderwania Wielkopolski i innych regionów od macierzy, zamknięcia się we własnych granicach, własnych pieniędzy itp. Mówię to dlatego, że Wielkopolska gotuje się do autonomii gospodarczej, powtarzam: gospodarczej i samorządowej. Spójrzmy na Europę, na naszych sąsiadów, na Niemców, Francuzów, Włochów. Spójrzmy, jak oni swoje państwa zorganizowali — sprawne organizacyjnie, gospodarczo, oparte na zasadzie decentralizacji i autonomii gospodarczej i na samorządności regionów, także na regionalizmie finansowym. Każdy region, podobnie jak każdy człowiek, musi rządzić się swymi własnymi prawami, podejmować własne decyzje za własne pieniądze, bez liczenia na wspólny worek. Każdy region, każdy jego mieszkaniec, musi oddać miarkę na utrzymanie państwa, ale nie tak jak teraz, kiedy wszystkie podatki wpłaca się do jednego wspólnego wora, a potem „sprawiedliwie” dzieli, tylko właśnie na odwrót - przede wszystkim każdy region musi utrzymać się sam, a miarkę dla państwa powinien oddać w takiej wysokości, by starczyło na obronę granic, na obronę suwerenności, niepodległości, utrzymanie ładu, porządku, na minimalne gwarantowane renty i emerytury, na oświatę i ochronę zdrowia, także na wszystkie inne funkcje, jakie musi spełniać państwo, między innymi na wypłacanie, bez upominania się, zwrotu kosztów utrzymania swoim posłom i senatorom. Resztę funkcji musi spełniać region.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#JózefBąk">Tego, że warto w tym kierunku iść, dowodzi dorobek samorządów gminnych, które gdyby nie były ograbione z pieniędzy, wiele z tych funkcji, o których mówiłem, byłyby w stanie już dzisiaj pełnić. Moje przekonanie, że tylko Polska autonomicznych regionów jest alternatywą dla obywateli, jest tak samo silne, jak pewność, że jeśli w tym roku nie będzie sprywatyzowana gospodarka, to rozmontujemy ten kraj; że jeśli w tym budynku nie pogodzimy się i nie przekonamy narodu, że już nie ma gdzie wracać, to czeka nas po prostu wojna domowa. Odpukuję w nie malowane drewno.</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#JózefBąk">Unia Wielkopolan ma koncepcję nowoczesnego państwa, które musi powstać na wzór państw Europy, z którą chcemy się zjednoczyć, bo to, czy wejdziemy do Europy na pokoje czy pozostaniemy w jej sieni, tylko od nas zależy.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#JózefBąk">I jeszcze jedno słowo na temat programu. Nie będę do niego zgłaszał, jak powiedziałem, uwag. Jest to program, mimo zastrzeżeń, pozytywny, program pewnej nadziei. Jako mieszkaniec Leszna, perły wielkopolskiej, zgadzam się na tę nitkę rozciągniętą nad przepaścią, po której mamy przeprowadzić kraj. Zgadzam się na ten program. I będę próbował przekonać moich wyborców raz jeszcze, oby ostatni, że innej nitki i innej ścieżki po prostu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#JózefBąk">Przekazuję Sejmowi i rządowi swoje i Wielkopolan nadzieje, oczekiwania na państwo nowocześnie zorganizowane. Mamy propozycję rozwiązań, może do programu na przyszły rok akurat się przydadzą.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#JózefZych">Jako ostatni przed przerwą głos zabierze pan poseł Roman Andrzejewski z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#RomanAndrzejewski">Panie i Panowie Posłowie! Dokument Rady Ministrów przedłożony do oceny Sejmowi na pewno nie może pretendować do miana wzorcowej prezentacji rocznych założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa. Jak sądzę, podstawową wadą tego dokumentu jest to, że autorzy głównych tez zawartych w tym opracowaniu nie skorelowali z wnioskami, które wynikają z przedstawionego Sejmowi wcześniej przez Radę Ministrów innego opracowania, traktującego o stanie państwa na przełomie lat 1991/1992. Dlatego też dobrze się stało, że pan premier, wyciągając zapewne wnioski z osobistych konsultacji z poszczególnymi klubami, w swoim przemówieniu poprzedzającym debatę sejmową nad tym dokumentem bardzo duży akcent położył na uwarunkowania rozwoju Polski wynikające właśnie z oceny stanu państwa, natomiast niedobrze się stało, że ciężar gatunkowy tego wystąpienia nie został należycie doceniony przez wielu posłów prezentujących swe poglądy w tej debacie.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#RomanAndrzejewski">Osobiście w pełni podzielam pogląd pana premiera, że wielkim błędem politycznym naszych premierów, panów Mazowieckiego i Bieleckiego, było niedokonanie oceny stanu państwa w momencie, w którym wkraczało ono na drogę budowania demokratycznego i niepodległego bytu. Jestem bowiem przekonany, że nie jest wielkim ryzykiem postawienie tezy, iż oddanie władzy przez partię ją sprawującą nie było następstwem dokonujących się przemian mentalnych w szeregach jej przywódców, lecz jedynie wynikiem posiadania przez tych przywódców pełnej świadomości co do stanu państwa, które doprowadzili do agonii, mało, wręcz śmierci klinicznej.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#RomanAndrzejewski">Może zrodzić się pytanie, czy tak ostro sformułowaną diagnozę można już dzisiaj udokumentować. Sądzę, że tak. Pozwolę sobie to uczynić cytując tylko jedną sekwencję z opracowania Centralnego Urzędu Planowania z kwietnia 1989 r. pt. „Wybór długookresowej strategii rozwoju kraju”, dokumentu, którego autorów trudno przecież posądzać o brak obiektywnego osądu w tym względzie. „Rozwój Polski ukształtowany pod wpływem fałszywej doktryny politycznej i gospodarczej, wywodzący się z patologicznych cech wieloletniego kryzysu, doprowadził do całkowitego załamania gospodarczego, które nosi w sobie nieobliczalne następstwa społeczne i polityczne”. Tak głosi dokument Centralnego Urzędu Planowania sprzed okresu objęcia władzy przez pana premiera Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#RomanAndrzejewski">Jestem przekonany, że wyżej przytoczone stwierdzenie winno wywołać refleksję, zwłaszcza u pań i panów posłów odnoszących się z takim brakiem umiaru do ocenianych założeń społeczno-gospodarczych na rok 1992, którym to opracowaniem, jak to wcześniej powiedziałem, nie jestem przecież zauroczony. Jeśli wszakże jestem czymś zauroczony, to wręcz nieugiętą determinacją pana premiera Olszewskiego. Nie kryję, że determinacja ta bardzo przypomina mi ze czcią w Poznaniu wspominanego pierwszego delegata rządu emigracyjnego na kraj, wcześniejszego wieloletniego prezydenta miasta Poznania, pana Cyryla Ratajskiego. Człowiek ten wszystko, co czynił, robił, jak sam to mówił, wbrew wątpiącym i zrozpaczonym. Dzięki Bogu, udało mu się zbudować Poznań, o którym Władysław Hańcza przyjeżdżając przed wojną z Warszawy do Poznania powiedział, że odniósł wrażenie jakby wjeżdżał z kuchni do salonu.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#RomanAndrzejewski">Jestem szczerze przekonany, że Polska ma wszelkie szanse stania się salonem co najmniej Europy Wschodniej. Uzależnione jest to jednak od spełnienia dwóch warunków. Warunek pierwszy, politycy zasiadający w trzech pierwszych rzędach naszej sali muszą w końcu ugruntować w swej świadomości, że partie były świętością w systemie faszystowskim i komunizmie, w krajach cywilizowanych święta jest tylko ojczyzna i świętością się nie bawi, a tym bardziej się nią nie frymarczy.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#RomanAndrzejewski">Warunek drugi, my, posłowie z dalszych rzędów naszej sali winniśmy wręcz zmusić naszych przywódców, każdy w swoim zakresie, do wyboru dla Polski takiej filozofii życia, która nie będzie Polaków zużywała, lecz będzie budowała.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#JózefZych">Proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#TadeuszJędrzejczak">Posiedzenie podkomisji do spraw warunków wykonywania mandatu poselskiego odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w pokoju nr 200.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#TadeuszJędrzejczak">Zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna odbędzie się po ogłoszeniu przerwy obiadowej w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#TadeuszJędrzejczak">Zebranie Zarządu Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej odbędzie się dziś w przerwie obiadowej na pół godziny przed wznowieniem obrad, to jest około godz. 15.30, w sali nr 179 w gmachu Senatu, a nie w starym Domu Poselskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#JózefZych">Obecnie zarządzam przerwę w obradach do godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min 46 do godz. 16 min 06)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#JacekKurczewski">Przystępujemy do rozpatrzenia interpelacji i zapytań poselskich, które otrzymują oznaczenie punktu 2 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#JacekKurczewski">Odpowiedniej zmianie ulegną w związku z tym oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego. Na odpowiedzi poświęcimy na tym posiedzeniu, zgodnie z decyzją Sejmu, 3 godziny.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#JacekKurczewski">Jako pierwsza będzie interpelacja złożona przez pana posła Antoniego Furtaka. Poseł Antoni Furtak w swej interpelacji porusza problem występujących od pewnego czasu utrudnień w pracach polskiej floty rybackiej na wodach Morza Beringa i Morza Ochockiego. Wśród tych utrudnień poseł wymienia: zakaz przeładunku ryb na osłoniętych wodach wyłącznej strefy ekonomicznej Stanów Zjednoczonych, zarządzenia lokalnych władz rosyjskich zakazujące zaopatrywania polskich statków rybackich w paliwo i wodę oraz postojów i dokonywania remontów w portach i stoczniach tego regionu Rosji, bezprawne usunięcie statków „Atria” i „Dalmor” na redę portu w Nachodce.</u>
          <u xml:id="u-106.4" who="#JacekKurczewski">Poseł uważa, że represyjne działania państw nadbrzeżnych, Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Rosji, zmierzają do ograniczenia prawa polskich statków do połowów, a być może z czasem do wyeliminowania polskich rybaków z tych łowisk.</u>
          <u xml:id="u-106.5" who="#JacekKurczewski">W związku z przedstawioną sytuacją pan poseł Antoni Furtak zapytuje:</u>
          <u xml:id="u-106.6" who="#JacekKurczewski">Po pierwsze, czy i jakie działania interwencyjne podjął minister spraw zagranicznych w celu zapobieżenia dalszym bezprawnym restrykcjom wymierzonym przeciwko polskiej flocie rybackiej?</u>
          <u xml:id="u-106.7" who="#JacekKurczewski">Po drugie, jakie działania ze strony najwyższych czynników państwowych należałoby podjąć w celu utrzymania przez polską flotę rybacką dostępu do łowisk Morza Beringa i Morza Ochockiego?</u>
          <u xml:id="u-106.8" who="#JacekKurczewski">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych pan Aleksander Krzymiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#AleksanderKrzymiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadam na pytanie pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#AleksanderKrzymiński">Pan poseł Furtak postawił to pytanie w kontekście, jak to określił, bezprawnych działań państw nadbrzeżnych, czyli USA i Rosji, wymierzonych przeciwko załogom polskich statków w celu ograniczenia prawa do połowów, a nawet wyeliminowania polskich rybaków z łowisk na międzynarodowych wodach Morza Beringa i Morza Ochockiego. Istotnie w ostatnich miesiącach nasiliły się trudności jakie napotykają nasi rybacy łowiący na międzynarodowych wodach wspomnianych mórz. Trudności te są szczególnie dotkliwe dla naszych flot operujących na obszarach Morza Ochockiego. Władze rosyjskie, w szczególności miejscowe, dążąc do wyeliminowania naszej floty rybackiej z tego akwenu, uniemożliwiają między innymi dostęp polskich statków rybackich do portów na Sachalinie, a wejścia do portów są nieodzowne w celu zaopatrzenia statków w paliwo, wodę oraz wymiany załóg i dokonania bieżących napraw.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#AleksanderKrzymiński">Natomiast władze amerykańskie wprowadziły na Morzu Beringa, na osłoniętych wodach wyłącznej strefy ekonomicznej Stanów Zjednoczonych, zakaz przeładunku ryb przez polskie statki, pomimo że dopuszczają tam statki innych bander.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#AleksanderKrzymiński">Trudności i restrykcje, z jakimi spotykają się polscy rybacy, uzasadniane są zarówno przez Rosję, jak i Stany Zjednoczone potrzebą ochrony zasobów żywych obu mórz i interesami miejscowych rybaków.</u>
          <u xml:id="u-107.4" who="#AleksanderKrzymiński">Możemy zrozumieć te problemy, ale nie w pełni podzielamy argumentację państw przybrzeżnych. Badania naukowe tylko częściowo potwierdzają tezę o spadku populacji ławicy mintaja łowionego w Morzu Beringa. Uwzględniając postulaty państw przybrzeżnych zgodziliśmy się na podjęcie w 1991 roku wielostronnych prac nad konwencją regulującą ochronę i zarządzanie zasobami żywymi na międzynarodowych wodach Morza Beringa, stanowiących około 10% tego akwenu. Zaakceptowaliśmy koncepcję wielostronnego uregulowania skali połowów na tym obszarze pod warunkiem należytego zabezpieczenia interesów polskiego rybołówstwa.</u>
          <u xml:id="u-107.5" who="#AleksanderKrzymiński">Prace nad konwencją są trudne. Ścierają się w nich bowiem koncepcje państw przybrzeżnych, a więc USA i Rosji, dążących do przyznania im specjalnych praw w zakresie określania kwot połowowych, ze stanowiskiem innych państw łowiących na tym obszarze, tj. Polski, Japonii, Republiki Korei i Chin, które to państwa podobnie akceptują potrzebę uwzględnienia w sposób zrównoważony interesów wszystkich państw łowiących.</u>
          <u xml:id="u-107.6" who="#AleksanderKrzymiński">Delegacja Polska odgrywa w tych rozmowach istotną rolę. Zgłosiliśmy między innymi projekt konwencji, który wraz z projektem amerykańskim stał się podstawą negocjowanego obecnie tekstu. O ile rozmowy w sprawie uregulowania połowów na Morzu Beringa są bardzo zaawansowane, to kwestia połowów na Morzu Ochockim ma być z inicjatywy Rosjan dopiero przedmiotem międzynarodowej konferencji na początku marca bieżącego roku w Moskwie.</u>
          <u xml:id="u-107.7" who="#AleksanderKrzymiński">Wprowadzenie amerykańskich restrykcji w odniesieniu do przeładunków ryb spowodowało, że Polska Flota Rybacka od początku października 1991 roku nie ma połowów na Morzu Beringa i przerzucono ją na Morze Ochockie. Obecnie na tym akwenie skoncentrowane zostało około 80% potencjału naszej floty dalekomorskiej. Na morzu tym polskie statki napotykają jednak poważne utrudnienia. Na wszystkie te sprzeczne z prawem międzynarodowym akty reagowaliśmy zdecydowanie i natychmiast. Interweniowaliśmy kilkakrotnie w Moskwie przez naszą ambasadę. Specjalna delegacja Polska złożona z przedstawicieli Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej 21.01.1992 r. przeprowadziła z władzami rosyjskimi rozmowy i stanowczo zaprotestowała przeciw szykanom stosowanym wobec polskich rybaków na Morzu Ochockim.</u>
          <u xml:id="u-107.8" who="#AleksanderKrzymiński">W ślad za rozmowami delegacji na polecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych ambasador Rzeczypospolitej Polskiej wysłał notę protestacyjną do Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji, w której domagaliśmy się m.in. zniesienia wprowadzonych ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-107.9" who="#AleksanderKrzymiński">Efekty tych protestów są jednak dotychczas niewystarczające. Nasze statki w zależności od warunków pogodowych łowią, co prawda, na międzynarodowych wodach Morza Ochockiego — jest to jakieś 3–5% całego akwenu — ale nie mogą zawijać do rosyjskich portów dalekowschodnich. Interweniowaliśmy również w Stanach Zjednoczonych Ameryki odnośnie do połowów na Morzu Beringa. W końcu ub.r. występowaliśmy bezpośrednio do Departamentu Stanu w Waszyngtonie. 16 stycznia br. wiceminister spraw zagranicznych dr Andrzej Kostarczyk wręczył aide-mémoire chargé d'affaires ambasady amerykańskiej w Warszawie. Domagaliśmy się wówczas stanowczo nieutrudniania dostępu polskim rybakom do międzynarodowych łowisk na Morzu Beringa, a także umożliwienia im przeładunku ryb w portach amerykańskich. Zwracaliśmy się do strony amerykańskiej o wykazanie zrozumienia znaczenia połowów dalekomorskich w obecnej sytuacji ekonomiczno-społecznej Polski, zwłaszcza dla 30-tysięcznej grupy pracowników polskiego przemysłu rybołówczego, skupionych głównie w rejonie Szczecina i Gdańska, oraz członków ich rodzin. Strona amerykańska zdaje się rozumieć znaczenie dla Polski połowów na Morzu Beringa.</u>
          <u xml:id="u-107.10" who="#AleksanderKrzymiński">Pytanie drugie, pana posła Furtaka, brzmiało, pozwolę sobie powtórzyć: jakie działanie ze strony najwyższych czynników państwowych należałoby podjąć w celu utrzymania przez polską flotę rybacką dostępu do łowisk Morza Beringa i Morza Ochockiego? Odpowiedź nasza brzmi następująco. Należy przede wszystkim sprawę dostępu polskich rybaków do międzynarodowych wód Morza Beringa i Morza Ochockiego uczynić istotną częścią całokształtu naszych dwustronnych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi i Federacją Rosyjską. Z tego względu Ministerstwo Spraw Zagranicznych uważa za konieczne włączenie tej problematyki do rozmów politycznych zainteresowanych członków rządu, pana premiera i pana prezydenta, z partnerami amerykańskimi i rosyjskimi. Uzyskanie zrozumienia naszych postulatów powinno znaleźć wyraz w konkretnych decyzjach realizacyjnych także w terenie.</u>
          <u xml:id="u-107.11" who="#AleksanderKrzymiński">Ministerstwo Spraw Zagranicznych wspólnie z Ministerstwem Transportu i Gospodarki Morskiej będzie dążyło jednocześnie do wynegocjowania na płaszczyźnie wielostronnej możliwie najkorzystniejszych porozumień gwarantujących naszym rybakom utrzymanie dostępu do łowisk Morza Beringa i Morza Ochockiego. Oczywiście nie jest to zadanie łatwe, ale jeśli uzyskamy zrozumienie kierownictw politycznych Stanów Zjednoczonych i Federacji Rosyjskiej dla naszych żywotnych interesów, to należy oczekiwać, że jego realizacja będzie prostsza.</u>
          <u xml:id="u-107.12" who="#AleksanderKrzymiński">Ministerstwo Spraw Zagranicznych uważa również, iż interwencje polskich posłów i senatorów w czasie spotkań z partnerami amerykańskimi i rosyjskimi powinny wspierać interesy naszego rybołówstwa dalekomorskiego i sprzyjać korzystnemu uregulowaniu tych spraw na Morzu Beringa i Morzu Ochockim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu podsekretarzowi stanu.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JacekKurczewski">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Proszę bardzo, pan poseł interpelant.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AntoniFurtak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przyjmując to wyjaśnienie nie mogę się oprzeć pewnej refleksji. Od wielu miesięcy podobno zaprzyjaźnione z nami kraje dyskredytują nas na wodach międzynarodowych, do których mamy prawo, jak każdy inny kraj tego świata. Dotyczy to również zaprzyjaźnionych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, jak i obecnie Rosji.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#AntoniFurtak">Przyjmując to wyjaśnienie przedstawiciela ministerstwa, zdaję sobie sprawę z tego, że ministerstwo mogło zrobić to, co było w stanie zrobić. I to jest fakt. Natomiast uważam za swój obowiązek - jak również, mam nadzieję, wszystkich kolegów posłów - prosić o to, żeby w każdej sytuacji zwracać uwagę na naruszenie praw międzynarodowych Polski w tym zakresie. Proszę również kolegów posłów o interwencję w tej sprawie. Jednocześnie zwracam się zarówno do premiera, jak i do prezydenta - i proszę prowadzącego obrady marszałka o przekazanie tego właśnie najwyższym czynnikom państwowym - żeby we wszelkich odbywających się na najwyższym szczeblu rozmowach politycznych ten temat był poruszany, by uwzględnić tę sprawę we wszystkich możliwych kontaktach, bo z tego, co widać, kontakty na szczeblu ministerialnym są po prostu niewystarczające dla załatwienia tego problemu, a problem jest bardzo poważny. Dlatego zwracam się po raz kolejny o przekazanie tej sprawy prezydentowi, premierowi, żeby podjęto działania na najwyższym szczeblu dla załatwienia tej sprawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#JacekKurczewski">Po wypowiedzi pana posła, myślę, że mogę stwierdzić, że Sejm uznaje za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Antoniego Furtaka, przy czym Prezydium Sejmu weźmie pod uwagę sugestię, którą pan poseł przekazał w swoim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy teraz do następnej, drugiej interpelacji. Jest to interpelacja pana posła Józefa Pawlaka. Pan poseł w swojej interpelacji zwraca uwagę na nieprawidłowości w funkcjonowaniu biur komornika po uchyleniu przez Ministerstwo Sprawiedliwości w styczniu 1990 r. obowiązku dokumentowania wydatków pokrywanych z ryczałtu kancelaryjnego. W konsekwencji komornicy, po pokryciu wydatków na prowadzone przez siebie kancelarie, pozostałej części ryczałtu nie odprowadzali do budżetu państwa, lecz pozostawiali dla siebie. Z tego tytułu skarb państwa został zubożony o kilkaset miliardów zł. W związku z tym pan poseł wnosi o podanie dokładnej kwoty zatrzymanej przez komorników z tytułu ryczałtu kancelaryjnego oraz pyta, czy minister sprawiedliwości podjął działania, i jakie, w celu zwrotu przez komorników niesłusznie uzyskanych kwot. Ponadto poseł porusza jeszcze jedną sprawę dotyczącą prywatyzacji biur notarialnych i prywatyzacji majątku państwowego, co wiąże się z uzyskiwaniem wysokich dochodów przez prywatnych notariuszy. Zdaniem posła sprawa ta wymaga prawnego uregulowania.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#JacekKurczewski">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze pani podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jadwiga Skórzewska-Łosiak.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan poseł Józef Pawlak porusza w swej interpelacji dwie kwestie. Pierwsza dotyczy dochodów uzyskiwanych przez komorników z pobieranego przez nich w sprawach egzekucyjnych ryczałtu kancelaryjnego i sposobu jego wykorzystania, a druga prywatyzacji państwowych biur notarialnych i przyjętych w tym zakresie rozwiązań finansowych. Pozwalając sobie ustosunkować się do pierwszej z tych kwestii przedstawiam, co następuje.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Do czasu wejścia w życie rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 10 marca 1981 r. w sprawie taksy za czynności komorników, komornicy nie mieli obowiązku rozliczania się z wydatkowania pobieranego w sprawach egzekucyjnych ryczałtu kancelaryjnego. Obowiązku takiego nie mieli również w okresie międzywojennym. Obowiązek taki wprowadzono, po wejściu w życie wymienionego rozporządzenia, zarządzeniem ministra sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 1981 r. Komornicy wówczas zostali zobowiązani do szczegółowego rozliczania się z wydatkowania ryczałtu do 70%. Wprowadzenie tego obowiązku motywowano potrzebą oddziaływania na komorników w celu właściwego wykorzystania przez nich środków na prawidłową organizację biura, należyte jego wyposażenie i zapewnienie niezbędnej liczby pracowników kancelaryjnych. Zbyt często stwierdzano bowiem olbrzymie zaniedbania w tym zakresie, a nowa taksa za czynności komorników zapewniała im niezbędne na te wydatki dochody. Podkreślić należy, że dochody uzyskiwane z ryczałtów kancelaryjnych przeznaczone są na pokrycie wydatków rzeczowych i osobowych biura. Taki stan istniał do czerwca 1988 r., z tym że obowiązek szczegółowego rozliczania się z wydatkowania ryczałtu kancelaryjnego rozszerzono do 80% wydatkowanej kwoty. Natomiast odstąpiono od tego obowiązku w styczniu 1990 r. Podyktowane to było potrzebą stworzenia możliwości lepszego gospodarowania środkami uzyskanymi z ryczałtu kancelaryjnego ze względu na postępującą inflację. Zachowano jednak możliwość pełnego rozliczania komornika z wydatkowania ryczałtu kancelaryjnego, lecz jedynie na mocy decyzji prezesa sądu wojewódzkiego, jeżeli na skutek wadliwej organizacji działalności biura postępowanie egzekucyjne przebiegało niesprawnie i nie przynosiło efektów. Stan ten obowiązywał dopóty, dopóki nie stwierdzono, że komornicy uzyskiwali znaczne, a nawet, w jednostkowych wypadkach, miliardowe kwoty z tytułu pobieranego ryczałtu. Było to spowodowane wejściem w życie nowej taksy za czynności komorników, w której przede wszystkim nie określono górnej granicy ryczałtu pobieranego od wyegzekwowanych kwot.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Przyjęcie takiego rozwiązania w założeniu miało na celu zapewnienie komornikom niezbędnych środków pieniężnych na prawidłowe funkcjonowanie kancelarii. Prace nad przygotowaniem taksy podjęto w 1989 r., kontynuowano je w 1990 r., nowa taksa weszła w życie 25 lipca 1991 r. Była ona uzasadniona tym, że dochody uzyskiwane za czynności komorników na dotychczasowej podstawie były niewystarczające, w konsekwencji czego komornicy nie tylko nie wyposażali właściwie swoich biur, lecz redukowali niepokojąco liczbę zatrudnionych pracowników kancelaryjnych. Dla przykładu podam, że w 1990 r. komornik miał średnio miesięcznie na koszty utrzymania kancelarii, to jest na wydatki osobowe i rzeczowe, kwotę 4 782 tys. zł.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">W opracowaniu taksy oparto się na badaniach aktowych oraz na rachunku symulacyjnym, zakładając, że dochody z ryczałtu kancelaryjnego wzrosną o ok. 99,5%. Po wejściu w życie nowej taksy rzeczywistość w sposób istotny przerosła założenia. Nie było podstaw do przypuszczenia, że do komorników będą wpływać sprawy o wielosetmilionowe, a nawet miliardowe, roszczenia, jak na przykład w okręgu sądu wojewódzkiego w Katowicach i w Krośnie. Wpływ spraw o tak znaczne roszczenia był spowodowany zwłaszcza złą sytuacją majątkową wielu podmiotów gospodarczych i w związku z tym dochodzeniem przez banki znacznych kwot z tytułu udzielonych kredytów, a ponadto zmianą prawa bankowego i likwidacją instytucji inkasa. Zmiana ta miała istotny wpływ na praktykę podmiotów gospodarczych w dochodzeniu przez nie roszczeń przysługujących im od dłużników. Pojawiło się ponadto nowe zjawisko, polegające na tym, że podmioty gospodarcze odstąpiły od dotychczasowej praktyki niedochodzenia znacznych kwot z tytułu należnych im odsetek, występując z takimi żądaniami do sądów.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Po otrzymaniu sygnałów, że komornicy pobierają wielomilionowe ryczałty kancelaryjne podjęto bezzwłocznie stosowne działania w celu uzyskania potwierdzenia tych sygnałów, a po ich uprawdopodobnieniu w dniu 19 września 1991 r. — zaznaczam, że te nowe zasady weszły w życie 25 lipca 1991 r. — wysłano do wszystkich prezesów sądów wojewódzkich telefaks, w którym zobowiązano ich do zwrócenia uwagi na właściwe wykorzystanie dochodów z ryczałtu kancelaryjnego, zgodnie z jego przeznaczeniem. Jednocześnie podjęto prace nad przygotowaniem zmiany taksy za czynności komorników, ograniczając wysokość pobierania ryczałtu kancelaryjnego oraz wprowadzając obowiązek rozliczania się komorników z wydatkowanych kwot, uzyskiwanych z ryczałtu kancelaryjnego. W dniu 27 września 1991 r., po bardzo szybkim uzgodnieniu projektu rozporządzenia zmieniającego taksę za czynności komorników z Ministerstwem Finansów oraz zwolnieniu przez Biuro Prawne Urzędu Rady Ministrów, komisję prawniczą, rozporządzenie to, jak również zarządzenie wprowadzające obowiązek szczegółowego rozliczania się z wydatkowania ryczałtu kancelaryjnego do 80% tego ryczałtu, zostały podpisane przez ministra sprawiedliwości. Zarządzenie to telefaksem w dniu 27 września 1991 r. przekazano w teren oraz zasygnalizowano zmianę rozporządzenia w sprawie taksy za czynności komorników. Wprowadzona zmiana taksy za czynności komorników obniżyła znacznie wysokość ryczałtu kancelaryjnego, określając górną granicę jego pobrania. Nie może ona przekraczać 10-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej w ubiegłym roku. W wyniku podjętych działań dokonano rozliczenia ryczałtu kancelaryjnego, pobranego od wejścia w życie taksy za czynności komorników do momentu jej zmiany, tzn. od 25 lipca do 30 września 1991 r. W następstwie tych działań komornicy wpłacili do depozytu sądowego ponad 11 mld zł. Ponadto dochodzi się od czterech komorników na drodze sądowej kwoty 9 mld zł. W najbliższym czasie przewidywane jest zobowiązanie komorników do całkowitego rozliczenia się z wydatkowania kwot uzyskiwanych z ryczałtu kancelaryjnego i pozostawienie im do dyspozycji, bez konieczności udokumentowania, ściśle określonej, niewielkiej sumy.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Pragnę zaznaczyć, że właściwe dysponowanie dochodami uzyskiwanymi przez komorników z tytułu ryczałtu kancelaryjnego, przeznaczonego na koszty związane z prawidłowym funkcjonowaniem egzekucji, jest przedmiotem stałego zainteresowania resortu i w zależności od dokonywanych w tej chwili dalszych, bardzo szczegółowych ustaleń, podjęte zostaną dalsze, jeżeli zajdzie taka potrzeba, działania. Zbierane są obecnie niezbędne dane ze wszystkich okręgów sądów wojewódzkich. Po ich uzyskaniu i analizie będzie można podjąć dalsze czynności. Poruszając tę problematykę nie sposób nie wspomnieć, choć pokrótce, w ogóle o egzekucji. Nie można pominąć zwłaszcza tego, że egzekucja sądowa w zakresie świadczeń pieniężnych jest coraz bardziej złożona i trudna. Składa się na to z jednej strony znaczny wzrost liczby wpływających spraw, w porównaniu z 1990 r. o przeszło 50%, oraz wzrost roszczeń podlegających egzekucji, a z drugiej strony nie najlepsze położenie materialne społeczeństwa oraz finansowe wielu podmiotów gospodarczych będących dłużnikami. Wpływ na to ma powstawanie wielu nowych podmiotów gospodarczych, które stają się dłużnikami, zmienność i płynność ich sytuacji majątkowej, a nawet miejsca pobytu.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Mimo większej złożoności egzekucji i niekiedy zastrzeżeń do pracy komorników, nie można twierdzić, żeby egzekucja sądowa była nieskuteczna. W 1991 r. komornicy ściągnęli od dłużników i wypłacili wierzycielom za pośrednictwem kancelarii 3 180 723 mln zł. Mówię o tym, żeby ukazać ogrom pracy komorników. W 74 000 spraw dłużnicy zajętych wierzytelności przekazali bezpośrednio wierzycielom na polecenie komornika potrącane dłużnikom raty alimentacyjne, co stanowi wzrost o 866% w stosunku do 1990 r. Ogółem koszty egzekucji stanowią 14,5% kwot wypłacanych wierzycielom za pośrednictwem kancelarii. Można przyjąć, że egzekucja sądowa jest dla państwa najmniej kłopotliwa, stosunkowo skuteczna, a ponadto w miarę niekosztowna.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Może jeszcze na zakończenie, jeżeli pan poseł i Wysoka Izba pozwolą, chciałabym powiedzieć, że już w 1988 r. problemem ryczałtu kancelaryjnego zajmował są Sąd Najwyższy i w uchwale stwierdził, że komornik nie działa w swoim imieniu i na swoją rzecz, ale w imieniu państwa i na jego rzecz. Wszystkie należności pobrane przez komornika w postaci opłat i ryczałtów muszą być przekazane państwu. Ryczałt kancelaryjny jest przeznaczony tylko na utrzymanie biura, wszelkie nadwyżki powinny być przekazane na konto kwot depozytowych sądu, a w następstwie do budżetu państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">To jest jedna kwestia, chciałam dokończyć, jeżeli chodzi o notariaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JacekKurczewski">A to przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Tylko czy ta kwestia nie budzi jakichś wątpliwości, jeżeli można byłoby prosić.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Pawlak: Dziękuję bardzo, odpowiedź przyjmuję za wystarczającą.)</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeszcze kwestia następna, która zawarta była w interpelacji pana posła Józefa Pawlaka, a mianowicie wysokość pobieranego przez notariuszy prowadzących prywatne kancelarie notarialne wynagrodzenia za sporządzanie aktów notarialnych, w wyniku których następuje prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych lub komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Problem był już dostrzegany przy prowadzeniu prac legislacyjnych nad ustawą z lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. W art. 44 tej ustawy wprowadzono zapis, iż za czynności notarialne związane z przekształceniem przedsiębiorstwa państwowego w spółkę biuro notarialne pobiera stałą opłatę notarialną, której wysokość określi minister sprawiedliwości w drodze rozporządzenia.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Wykonując tę delegację, minister sprawiedliwości, rozporządzeniem z 6 września 1990 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za dokonanie czynności notarialnych, zarządził, iż za dokonanie ogółu czynności notarialnych związanych z przekształceniem przedsiębiorstwa państwowego w spółkę, opłata notarialna wynosi 3 mln zł. Zatem powyższe uregulowanie dotyczyło wyłącznie procesu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego komunalnego w spółkę akcyjną lub w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w trybie przewidzianym w rozdziałach 2 i 3 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, pomijało zaś proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych lub komunalnych w drodze likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Zaistniała więc potrzeba rozszerzenia stałych opłat notarialnych, to znaczy takich, które nie wynikają z tego, jak wysoka jest wartość przedmiotu czynności notarialnych, o czynności związane z likwidacją przedsiębiorstw państwowych lub komunalnych.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Zmiana nastąpiła mocą rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 12 marca 1991 r., przez ustalenie, że za ogół czynności notarialnych związanych z likwidacją przedsiębiorstwa państwowego, komunalnego na podstawie przepisów o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz przepisów o przedsiębiorstwach państwowych, pobierana jest stała opłata notarialna w kwocie od 8 do 10 mln zł.</u>
          <u xml:id="u-115.7" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Jednocześnie wymienione rozporządzenie z 1991 r. podwyższyło do kwoty 5 mln zł stałą opłatę notarialną przypadającą za ogół czynności notarialnych związanych z przekształceniem przedsiębiorstwa państwowego w spółkę.</u>
          <u xml:id="u-115.8" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Wyżej wymienione unormowanie obowiązuje nadal w niezmienionej postaci, a określone opłaty notarialne pobierane są przez notariuszy zatrudnionych w państwowych biurach notarialnych bądź prowadzących indywidualne kancelarie notarialne.</u>
          <u xml:id="u-115.9" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Zasady przyjęte w odniesieniu do opłat notarialnych przeniesione zostały na grunt taksy notarialnej obowiązującej przy dokonywaniu czynności notarialnych przez notariuszy prowadzących prywatne kancelarie notarialne.</u>
          <u xml:id="u-115.10" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">W § 9 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 12 kwietnia 1991 r. minister zarządził, iż maksymalne wynagrodzenie za sporządzenie aktu, w którego wyniku następuje prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego lub komunalnego w spółkę, wynosi do 5 mln zł, a w drodze likwidacji do 10 mln zł. Wynika stąd, iż pod względem wysokości wynagrodzenie od wyżej wymienionych czynności notarialnych notariuszy prowadzących prywatne kancelarie notarialne nie różni się od stałych opłat notarialnych pobieranych przez państwowe biura notarialne lub indywidualne kancelarie notarialne. Podkreślić przy tym trzeba, że notariusz prowadzący prywatną kancelarię notarialną w umowie ze stroną czynności notarialnej może ustalić wynagrodzenie niższe niż wynikające ze stawki taksy notarialnej, czego nie wolno uczynić notariuszowi zatrudnionemu w państwowym biurze notarialnym lub prowadzącemu indywidualną kancelarię notarialną.</u>
          <u xml:id="u-115.11" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Z uwagi na fakt, że pierwsze prywatne kancelarie notarialne tworzone są dopiero od 1 stycznia tego roku, trudno jest w tej chwili powiedzieć, jak kształtuje się praktyka ustalania w tych kancelariach wysokości wynagradzania i związane z tym dochody notariuszy.</u>
          <u xml:id="u-115.12" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">W tym zakresie resort nie ma jeszcze doświadczeń i bacznie będzie śledzić zarówno sposób i prawidłowość pobieranych przez notariuszy wynagrodzeń, jak i wynikające stąd dochody.</u>
          <u xml:id="u-115.13" who="#JadwigaSkórzewskaŁosiak">Zatem w kwestii poruszonej przez pana posła w interpelacji resort po prostu zbiera doświadczenia w celu wprowadzenia ewentualnych zmian w przyszłości. Nie jest to pierwszy sygnał, który do mnie dociera, będący wyrazem zaniepokojenia nazbyt wysokimi dochodami notariuszy, ale trudno w zasadzie po miesiącu funkcjonowania prywatnych kancelarii notarialnych, podważać założenie, że dochody tych kancelarii nie będą większe niż dochody państwowych biur notarialnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję bardzo pani minister za wyczerpującą odpowiedź.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#JacekKurczewski">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#JacekKurczewski">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Józefa Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-116.4" who="#JacekKurczewski">Wysoka Izbo! Na tym kończymy rozpatrywanie odpowiedzi na interpelacje i przechodzimy do zapytań poselskich. Przypominam, że zgodnie za art. 65 ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie przeprowadza się dyskusji. Zapytanie nie może trwać dłużej niż 3 minuty, a odpowiedź 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-116.5" who="#JacekKurczewski">Jako pierwsze będzie zapytanie złożone przez pana posła Longina Pastusiaka w sprawie redukcji i reorganizacji polskiego zadłużenia wobec Klubu Paryskiego.</u>
          <u xml:id="u-116.6" who="#JacekKurczewski">Poproszę pana posła o przedstawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#LonginPastusiak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W kwietniu ubiegłego roku Polska zawarła porozumienie w sprawie redukcji polskiego zadłużenia z państwami Klubu Paryskiego. Było to porozumienie, powiedziałbym dyrektywne, swego rodzaju polityczne, samo porozumienie bowiem nie zredukowało zadłużenia Polski.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#LonginPastusiak">Konkretne natomiast zmniejszenie zadłużenia miało zostać wypracowane w drodze dwustronnych, bilateralnych porozumień Polski z krajami wierzycielskimi. Spłaty naszych zobowiązań zewnętrznych stanowią ogromne obciążenie w bilansie płatniczym. Przyjrzyjmy się prowizorium budżetowemu. To właściwie dwie pozycje: zadłużenie wewnętrzne i zewnętrzne są jedynymi pozycjami, które wzrosły w stosunku do I kwartału ubiegłego roku. Stanowią one jedną z barier poprawy sytuacji gospodarczej w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#LonginPastusiak">W związku z tym zwróciłem się do ministra finansów z prośbą o informację:</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#LonginPastusiak">Po pierwsze, jaki jest stan zaawansowania naszych rozmów bilateralnych z państwami wierzycielskimi. Czy poza Stanami Zjednoczonymi, a ostatnio z Niemcami, zawarliśmy takie porozumienia?</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#LonginPastusiak">Po drugie, jaka istnieje perspektywa zawarcia dalszych porozumień?</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#LonginPastusiak">Po trzecie, czy istnieje możliwość przyspieszenia. Zdaję sobie sprawę, że jest konkretny wypracowany kalendarz rozmów dwustronnych, ale czy w niezwykle trudnej sytuacji, w jakiej znaleźliśmy się, o wiele trudniejszej niż w kwietniu 1991 r., czy w tej sytuacji istnieje możliwość przyspieszenia zawarcia dwustronnych porozumień?</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#LonginPastusiak">Po czwarte, czy istnieje możliwość przełożenia pozostałych naszych spłat na czas późniejszy, kiedy będzie nam, jak wyjdziemy z kryzysu o wiele łatwiej spłacać nasze długi.</u>
          <u xml:id="u-117.7" who="#LonginPastusiak">Przepraszam pana ministra za te dwa ostatnie pytania, które nie były początkowo zamieszczone w pisemnym moim zapytaniu, ale one są logicznie związane z głównym pytaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JacekKurczewski">Na pytanie odpowie podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Stefan Kawalec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#StefanKawalec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W kwietniu ub. r. podpisano w Paryżu porozumienie między Polską i Klubem Paryskim reprezentującym rządy szesnastu krajów wierzycielskich. Tym porozumieniem dotyczącym polskiego długu wobec rządów, który stanowi w sumie 3/4 całości polskiego zadłużenia, objęto w sumie dług wartości 33,5 mld dolarów.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#StefanKawalec">Zasadniczym elementem tego porozumienia jest ustalenie, że strumień należnych wierzycielom płatności w formie zarówno spłat odsetek, jak i rat kapitału zostanie zredukowany o 50%. Ta 50% redukcja zadłużenia ma być rozłożona na dwa etapy: w pierwszym etapie 30% i w drugim etapie 20% redukcji.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#StefanKawalec">Warunkiem pierwszego etapu, tj. 30% redukcji, było zawarcie przez Polskę 3-letniego porozumienia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym dotyczącego realizacji programu gospodarczego. Warunek ten został spełniony w kwietniu 1991 r. i redukcja ta stała się faktem.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#StefanKawalec">Warunkiem wejścia w życie drugiego etapu obejmującego, jak powiedziałem, 20% redukcji, jest przyjęcie w 1994 r. przez zarząd Międzynarodowego Funduszu Walutowego akceptującej, końcowej oceny realizacji przez Polskę uzgodnionego z Funduszem Walutowym 3-letniego programu gospodarczego. Porozumienie z Klubem Paryskim przewiduje ponadto możliwość przyznania przez poszczególne kraje wierzycielskie na zasadzie dobrowolnej głębszej skali redukcji, a także możliwości zamiany dodatkowych 10% długu na dwustronnie uzgodnione cele.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#StefanKawalec">Drugim obok redukcji zasadniczym elementem umowy z Klubem Paryskim jest rozłożenie płatności. Przez pierwsze 3 lata Polska nie płaci w ogóle rat kapitałowych i płaci jedynie 1/5 pierwotnie należnych odsetek. Oznacza to, że w ciągu 3 lat płatności na rzecz wierzycieli z Klubu Paryskiego będą wynosiły około 600 mln dolarów rocznie.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#StefanKawalec">Porozumienie paryskie zobowiązało Polskę i kraje wierzycielskie do zawarcia dwustronnych umów wykonawczych. Sformułowano tam stwierdzenie, że strony będą dążyć do zawarcia tych umów do końca października 1991 r. Po zawarciu porozumienia strona polska zwróciła się do wszystkich siedemnastu krajów członkowskich Klubu Paryskiego, wyrażając gotowość podjęcia rozmów w celu zawarcia porozumień dwustronnych. Nie wszystkie kraje wierzycielskie gotowe były jednak od razu do podjęcia rozmów. Dotychczas uzgodniono umowy wykonawcze z trzynastoma krajami: Stanami Zjednoczonymi, Austrią, Francją, Finlandią, Holandią, Kanadą, Danią, Japonią, Wielką Brytanią, Szwecją, Norwegią, Brazylią oraz Niemcami. W trakcie są negocjacje z Belgią, gdzie odbyła się już pierwsza tura rozmów. W najbliższym czasie chcielibyśmy ustalić terminy rozmów z pozostałymi krajami wierzycielskimi, tj. z Hiszpanią, Włochami i Szwajcarią. Jest spora szansa na zakończenie procesu negocjacyjnego jeszcze w bieżącym kwartale.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#StefanKawalec">Większość zawartych dotąd umów wykonawczych pozostawia jako otwartą kwestię redukcji długu powyżej 50% i zamiany 10% długu, którą kraje wierzycielskie mogą przyznać na zasadzie dwustronnej i dobrowolnej. Dotychczas jedynie Stany Zjednoczone przyznały 70% redukcji, w tym 10% z przeznaczeniem na ochronę środowiska. Gotowość zamiany 10% długu podtrzymuje Francja, jednak nie ma tu jeszcze ostatecznych uzgodnień.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#StefanKawalec">Rząd polski wystąpił z inicjatywą w stosunku do państw wierzycielskich, proponując zamianę 10% długu na przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska naturalnego, w tym szczególnie na przedsięwzięcia o globalnym znaczeniu, takie jak na przykład ograniczenie emisji gazu, które emitowane w Polsce przemieszczają się również do atmosfery innych krajów, zmniejszenie zanieczyszczenia wód wpływających do Bałtyku itp. Programowe i organizacyjne propozycje wykorzystania zamiany długu na przedsięwzięcia w dziedzinie ochrony środowiska przedstawiono na konferencji z udziałem przedstawicieli państw wierzycielskich, zorganizowanej wspólnie z rządem Norwegii w lipcu 1991 r. Kolejna konferencja w tej sprawie planowana jest wiosną br. w Londynie przy współudziale Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#StefanKawalec">Wznowienie obsługi długu uzgodnionej w porozumieniu paryskim, a więc na razie w wysokości 1/5 pierwotnie należnych odsetek, następuje w stosunku do poszczególnych krajów dopiero po zawarciu umowy dwustronnej, czyli wobec krajów, z którymi nie podpisaliśmy jeszcze umów dwustronnych, nie dokonujemy żadnych płatności. Środki dewizowe przewidziane na te płatności lokowane są zgodnie z porozumieniem paryskim na specjalnym rachunku Narodowego Banku Polskiego w banku rozliczeń międzynarodowych w Bazylei.</u>
          <u xml:id="u-119.9" who="#StefanKawalec">Odpowiadając krótko na dodatkowe pytanie, które pan poseł zadał, chcę powiedzieć, że porozumienie paryskie przewidywało zasadniczo taki schemat rozłożenia spłat, w którym przez pierwsze 3 lata to obciążenie jest radykalnie niższe niż w latach następnych, i w tej chwili nie wydaje się realne, żeby można było osiągnąć dodatkowe zmniejszenie tych wpłat w pierwszym okresie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JacekKurczewski">Pytanie dodatkowe już pan poseł właściwie zadał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#LonginPastusiak">Chciałbym po prostu podziękować panu ministrowi za bardzo rzeczową odpowiedź. Niestety, nie widzę - że tak powiem - szans przyspieszenia i poprawy warunków negocjacji zadłużenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że nad zapytaniem i udzieloną odpowiedzią nie prowadzimy dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JacekKurczewski">Przechodzę do drugiego zapytania.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Zbigniew Sobotka złożył zapytanie w sprawie zwolnienia od podatku dochodowego dochodów banków utworzonych przez osoby zagraniczne. Proszę pana posła o przedstawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#ZbigniewSobotka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do skierowania tego zapytania do premiera skłania mnie wiedza o stanie finansowym państwa. Budżet się nie domyka, rząd ogranicza emerytury, zasiłki dla bezrobotnych, nie ma na leki, na szpitale, a z drugiej strony jak gdyby lekką ręką rozdziela się ulgi podatkowe. Mówię to na podstawie Dziennika Ustaw nr 110 z 29 listopada 1991 r. Jest tam rozporządzenie ministra finansów nr 477 z dnia 18 listopada 1991 r. w sprawie zwolnienia od podatku dochodowego dochodów banków utworzonych przez osoby zagraniczne lub z udziałem kapitału zagranicznego oraz oddziałów banków zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#ZbigniewSobotka">Ponieważ zwolnienia te miały miejsce w czasie, kiedy poprzedniemu rządowi znane były ogromne kłopoty budżetowe i ogólny stan kasy państwa, zapytuję: Jakimi przesłankami kierował się minister finansów, wprowadzając w tym czasie takie zwolnienia podatkowe? Ilu banków lub oddziałów banków zagranicznych dotyczą te zwolnienia i których? Ile banków spełnia kryteria do korzystania ze zwolnień podatkowych na mocy tego rozporządzenia? Jakie kwoty z tego tytułu nie wpłynęły do budżetu bądź też nie wpłyną w czasie obowiązywania wyżej wymienionego rozporządzenia w latach następnych?</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#ZbigniewSobotka">I pytanie końcowe. Czy pan premier uważa za celowe w obecnym czasie utrzymanie w mocy tego rozporządzenia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#JacekKurczewski">Odpowiedzi udzieli pan podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Stefan Kawalec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#StefanKawalec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jakimi przesłankami kierował się minister finansów wprowadzając zwolnienia, o których jest mowa? Od jesieni 1989 r. rząd starał się aktywnie zachęcić banki zagraniczne do rozpoczęcia działalności operacyjnej w Polsce. Był to jeden z równolegle prowadzonych kierunków działań w celu stworzenia w Polsce systemu bankowego dostosowanego do warunków gospodarki rynkowej. Rząd liczył i liczy na to, że rozpoczęcie działalności operacyjnej w Polsce przez renomowane banki zagraniczne nie tylko ułatwi napływ kapitału do naszego kraju, lecz - co może najistotniejsze - przyczyni się do podniesienia dostępności i jakości usług bankowych wymuszając przez konkurencję zmianę zachowań polskich banków. Banki zagraniczne nie spieszyły się jednak z podjęciem działalności w Polsce. Jedną z istotnych przyczyn powstrzymujących banki zagraniczne przed podjęciem działalności w Polsce była m.in. nie rozwiązana kwestia zadłużenia zagranicznego. Początkowo renomowane banki zagraniczne nie chciały wcale ryzykować inwestując w Polsce nowy kapitał, lecz proponowały zamianę znajdującego się w ich posiadaniu polskiego długu na kapitał, którym posłużyłyby się w działalności w Polsce. Rozwiązanie takie uznane zostało przez władze polskie za niedopuszczalne m.in. ze względu na toczące się negocjacje w sprawie redukcji długu.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#StefanKawalec">Reprezentanci banków zagranicznych rozważający możliwość rozpoczęcia działalności w Polsce podnosili fakt nierównoprawnego traktowania inwestycji w bankowości i inwestycji w innych dziedzinach gospodarki. Mianowicie na mocy obowiązującej do lipca ub. r. ustawy o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych utworzenie przez inwestora zagranicznego spółki o kapitale wynoszącym nie mniej niż 50 tys. dolarów dawało automatycznie prawo do 3-letniego zwolnienia z podatku dochodowego. Ustawa o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych nie obejmowała swoim zakresem banków, gdyż tworzone są one na podstawie odrębnych przepisów zawartych w Prawie bankowym. Istniała więc paradoksalna sytuacja, w której inwestor zagraniczny zakładający spółkę joint venture w innej niż bankowość dziedzinie, z kapitałem 50 tys. dolarów, uzyskiwał automatycznie 3-letnie zwolnienie podatkowe, natomiast inwestor zakładający bank lub oddział banku nie uzyskiwał prawa do zwolnienia, mimo że dla uzyskania licencji na pełny wymiar zakresu czynności bankowych wkład zagraniczny musiał wynieść nie mniej niż 6 mln dolarów.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#StefanKawalec">Przedstawiciele banków zagranicznych, zachęcani przez polskie władze do inwestowania w Polsce, oczekiwali, że zostaną potraktowani nie gorzej niż inwestorzy działający w innych dziedzinach gospodarki. We wstępnych rozmowach w 1990 r. Ministerstwo Finansów przyrzekło udzielenie takiego zwolnienia kilku poważnym bankom zagranicznym w wypadku szybkiego podjęcia przez te banki działalności w Polsce. Przyrzeczenie to miało wpływ na podjęcie przez władze tych banków decyzji o podjęciu działalności w Polsce. Rozporządzenie, o którym mowa, stanowi realizację tego przyrzeczenia. Nadanie ostatecznego kształtu rozporządzeniu i jego ogłoszenie nastąpiło po zakończeniu dyskusji nad nową ustawą o spółkach z udziałem zagranicznym, która weszła w życie w lipcu 1991 r. Chodziło o to, by warunki zwolnienia dla banków z kapitałem zagranicznym nie były sprzeczne z logiką rozwiązań systemowych przyjętych w tej ustawie. Ustawa, o której mowa, przewiduje możliwość udzielenia przez ministra finansów indywidualnego zwolnienia od podatku dochodowego w wypadku, gdy chodzi o znaczną inwestycję, to jest, gdy wkład podmiotu zagranicznego w kapitale zakładowym spółki przekracza równowartość 2 mln ECU, a ponadto planowana działalność gospodarcza zapewnia wdrożenie nowych rozwiązań technologicznych.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#StefanKawalec">Rozporządzenie ministra finansów z 18 listopada ub. r. dotyczy banków lub oddziałów banków, a więc inwestycji o poważnych rozmiarach kapitałowych, przyczyniających się do modernizacji sektora finansowego. Rozporządzenie określa wiele warunków ograniczających zakres zwolnienia. Dotyczy ono banków z udziałem kapitału zagranicznego, w których w chwili utworzenia wkład inwestorów zagranicznych do kapitału banku wynosił co najmniej 6 mln dolarów, oraz oddziałów banków zagranicznych. Po drugie, rozporządzenie zwalnia od podatku dochodowego tylko tę część zysku, która nie została przeznaczona na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy lub w wypadku oddziałów nie została przekazana jednostce zagranicznej. Innymi słowy, zwolnienie obejmuje jedynie tę część zysku, która pozostaje w banku zwiększając jego kapitał i zdolność do udzielania kredytu i przyczynia się w ten sposób do jego rozwoju. Po trzecie, ze zwolnienia można korzystać nie dłużej niż przez 3 lata. Po czwarte, całkowita wielkość ulgi nie może w żadnym wypadku przekroczyć wielkości kapitału wniesionego przez osoby zagraniczne w chwili utworzenia banku lub oddziału. Zwolnienie dotyczy tylko tych banków i oddziałów, które uzyskały zezwolenie nie później niż 1 października 1991 r. i podjęły działalność operacyjną do 31 grudnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#StefanKawalec">Kryteria umożliwiające korzystanie ze zwolnienia spełniło 6 banków z udziałem kapitału zagranicznego oraz dwa oddziały banków zagranicznych, mianowicie Bank Amerykański w Polsce, używający nazwy Amerbank, Raiffeisen-Centrobank SA, Pierwszy Komercyjny Bank SA w Lublinie, Bank Creditanstal SA, piąty to CITIBANK SA i szósty - Międzynarodowy Bank w Polsce, założony wspólnie przez holenderski AB-AMRO Bank, włoski Banca Commerciale Italiana, bank francuski Credite Lyonnais i dwa banki polskie, gdzie wkład udziałowców zagranicznych wynosi 20 mln dolarów, oraz dwa oddziały banków zagranicznych, oddział banku American Express Ltd oraz oddział NMB Post Bank.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#StefanKawalec">Pytanie: o ile ulegną zmniejszeniu wpływy podatkowe w okresie trwania zwolnienia? Rozporządzenie wprowadza jedynie możliwość skorzystania z ulgi. By tę możliwość wykorzystać, bank musi, po pierwsze, mieć zysk, po drugie, musi przeznaczyć ten zysk na rozwój. Kapitał zagraniczny wniesiony przez wszystkie te banki wynosi blisko 64 mln dolarów. Gdyby wymienione banki i oddziały osiągnęły wysoką przeciętną rentowność - 25% rocznie w stosunku do wniesionego kapitału - uzyskałyby w ciągu trzech lat łączny zysk w wysokości 48 mln dolarów i gdyby cały ten zysk przeznaczony był na rozwój, kapitał własny tych instytucji zwiększyłby się do 112 mln dolarów, całkowita zaś wielkość ulgi podatkowej w okresie 3 lat wyniosłaby 19 mln dolarów. W praktyce kwota wykorzystanej ulgi może okazać się mniejsza.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#StefanKawalec">Pan poseł pyta, czy ulgi będą utrzymane. Odpowiadam, że minister finansów nie zamierza wycofać tych uprawnień. Rozporządzenie było aktem jednorazowym, dotyczyło banków, które jako pierwsze zdecydowały się na inwestycje w Polsce, uzyskały zezwolenie i podjęły działalność w określonym w rozporządzeniu terminie. Lista podmiotów mogących czasowo korzystać z tego zwolnienia jest już zamknięta i obejmuje wymienione banki i oddziały banków zagranicznych. Nowo powstające banki nie będą mogły już uzyskać prawa do zwolnień na mocy tego rozporządzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#ZbigniewSobotka">Tylko króciutkie uzupełnienie tej odpowiedzi. Pan minister powiedział, że te udogodnienia, które stworzono niektórym tylko bankom, mają spełniać funkcję zachęty, że to jest aktywna zachęta rządu. Otóż gdyby tak miało być, panie ministrze, to wydaje mi się, że niepotrzebny byłby § 3 tego rozporządzenia, gdzie stwierdza się, że zwolnienia, o których mowa w § 1, przysługują podatnikom, którzy... Pan wymienił pierwszy punkt tego paragrafu, a ja podam drugi: nie obejmuje tych, którzy podjęli działalność operacyjną do dnia 31 grudnia 1991 r. Jak gdyby stworzono warunki dla pewnej grupy. Nie są to preferencje dla kapitału, który miałby do Polski napłynąć, jest to jak gdyby nagroda za coś, co w pewnym czasie już zrobiono. W momencie podejmowania decyzji wiadomo było, komu to przyznawano, dlatego mnie to martwi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do kolejnego zapytania.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Ryszard Jacek Żochowski złożył zapytanie w sprawie funkcjonowania przemysłu farmaceutycznego i w podobnej sprawie również złożone zostało zapytanie pana posła Longina Pastusiaka. Prosiłbym może panów posłów kolejno o przedstawienie treści zapytania, a później wysłuchamy odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#RyszardJacekŻochowski">Panie marszałku, z upoważnienia pana posła Pastusiaka wycofuję jego pytanie, dlatego że związane jest ono z tym, o co ja chciałem zapytać.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#RyszardJacekŻochowski">Przemysł farmaceutyczny, stanowiący bogate źródło dochodów wysoko rozwiniętych krajów świata, w polskim fenomenie gospodarczym jest przemysłem, wydaje się, skazanym na likwidację. Katastrofalna sytuacja w zakładach „Polfa” spowodowana brakiem pieniędzy nawet na zakup surowców doprowadziła do zatrzymania produkcji leków niezbędnych i najczęściej stosowanych, w tym tak ważnych, jak leki nasercowe, insulina, antybiotyki. Przyczyną jest następujący smutny fakt, to mianowicie, że przedsiębiorstwa przemysłu farmaceutycznego nie otrzymały należności za leki wyeksportowane do byłego Związku Radzieckiego i zapłacone przez kontrahenta ropą i gazem, oraz należności za leki sprzedane Cefarmowi. Wszystko to prowadzi do zamykania zakładów i zatrzymywania produkcji, której uruchomienie — ze względu na stosowane technologie — wymaga nie godzin, lecz tygodni lub miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#RyszardJacekŻochowski">Likwidacja przemysłu farmaceutycznego oznacza brak leków na rynku, konieczność uruchomienia nieopłacalnego importu, oznacza brak leków przeznaczanych na bieżące zapłaty za import nośników energii z Rosji, brak na rynku towarów wartości kilkunastu bln zł, oznacza wreszcie zubożenie budżetu o ok. 3 bln zł, sumę odprowadzaną przez zakłady „Polfa” do skarbu państwa z racji zobowiązań finansowych.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#RyszardJacekŻochowski">Wielokrotne interwencje przedstawicieli przemysłu farmaceutycznego i spotkania z przedstawicielami Ministerstw: Przemysłu i Handlu, Zdrowia i Opieki Społecznej, Finansów, Pracy i Polityki Socjalnej nie przyniosły żadnych konkretów. Groźba wypadnięcia - nawet czasowego - z rynku wschodniego jest dla polskiego przemysłu farmaceutycznego klęską, gdyż eksport ten jest tak opłacalny, że stanowi źródło finansowania dostaw leków na rynek krajowy po znacznie zaniżonych cenach oraz znacznych wpływów do budżetu w postaci podatków.</u>
          <u xml:id="u-129.4" who="#RyszardJacekŻochowski">Przedstawione okoliczności wymagają natychmiastowych działań rządu, jako że funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłu farmaceutycznego, o czym wiemy, uległo całkowitemu załamaniu.</u>
          <u xml:id="u-129.5" who="#RyszardJacekŻochowski">W związku z niniejszym zapytuję:</u>
          <u xml:id="u-129.6" who="#RyszardJacekŻochowski">Pana premiera, kiedy rząd wywiąże się z zobowiązań finansowych wobec przemysłu farmaceutycznego w wysokości ok. 150 mln dolarów, które otrzymał od byłego Związku Radzieckiego w postaci dostaw ropy i gazu za wyeksportowane z Polski leki - a z czego ani jednego dolara nie refundował zakładom, które wypracowały ww. sumę - i kiedy faktycznie wpłyną pieniądze do zakładów farmaceutycznych?</u>
          <u xml:id="u-129.7" who="#RyszardJacekŻochowski">Pana ministra zdrowia: kiedy ministerstwo zdrowia ureguluje należności wobec krajowych dystrybutorów leków, Cefarmu, aby te mogły spłacić bilionowe zadłużenie w stosunku do Zakładów Farmaceutycznych „Polfa”?</u>
          <u xml:id="u-129.8" who="#RyszardJacekŻochowski">Pana ministra współpracy gospodarczej z zagranicą, czy przewiduje wprowadzenie eksportu leków na listę rządową w porozumieniu handlowym z Federacją Rosyjską na rok 1992? Jaka jest planowana skala dostaw leków do krajów Wspólnoty Niepodległych Państw?</u>
          <u xml:id="u-129.9" who="#RyszardJacekŻochowski">I wreszcie pana ministra finansów, czy uważa za słuszne dalsze utrzymywanie cen urzędowych na wyroby przemysłu farmaceutycznego przy równoczesnym uwolnieniu cen na surowce?</u>
          <u xml:id="u-129.10" who="#RyszardJacekŻochowski">Jeśli można, panie marszałku, to chciałem zadać przy okazji 2 zapytania towarzyszące, które wynikają właściwie z zadanych zapytań. Myślę, że będę mógł od razu uzyskać odpowiedź. Jeżeli pan marszałek pozwala...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, może wysłuchajmy odpowiedzi i później zada pan pytania dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo o udzielenie odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu pana Edwarda Nowaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#EdwardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zostałem upoważniony przez prezesa Rady Ministrów do udzielenia odpowiedzi na zapytania pana posła Ryszarda Jacka Żochowskiego w sprawie przemysłu farmaceutycznego skierowane do pana premiera, ministra finansów, ministra zdrowia i opieki społecznej, ministra współpracy gospodarczej z zagranicą. Wystąpienie zawiera także odpowiedź na zapytanie pana posła Longina Pastusiaka.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#EdwardNowak">Zanim przedstawię stanowisko wymienionych członków rządu chciałbym w imieniu mojego resortu, przemysłu i handlu, zapewnić, że podzielam stanowisko pana posła o potrzebie ingerencji rządu w sprawy przemysłu farmaceutycznego, nie tylko ze względu na jego szczególne znaczenie społeczne, ale również z uwagi na wysoką rentowność przedsiębiorstw „Polfa”, których obecne trudności są związane przede wszystkim z wysokimi należnościami wobec budżetu oraz niewypłacalnością polskiego górnictwa naftowego i gazownictwa.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#EdwardNowak">Szanowni państwo, polskie górnictwo naftowe i gazownictwo nie otrzymuje należności od wielu odbiorców gazu, przedsiębiorstw państwowych o złej kondycji ekonomicznej i dlatego nie jest w stanie zapłacić za środki farmaceutyczne wyeksportowane do byłego ZSRR na mocy porozumienia rządowego z 21.09.1991 r. o dostawach gazu. Próbując rozwiązać ten problem, Ministerstwo Przemysłu i Handlu zaproponowało udzielenie gazownictwu rządowych gwarancji kredytowych, gdyż ze względu na rozmiary zadłużenia bank finansujący to przedsiębiorstwo zażądał gwarancji. Przedwczoraj Rada Ministrów postanowiła, że do następnego posiedzenia resorty finansów i przemysłu wypracują inną propozycję udzielenia gwarancji rządowych - bezpośrednio przedsiębiorstwom farmaceutycznym zamiast ich dłużnikowi. W dniu dzisiejszym odbywa się spotkanie przedstawicieli ministra finansów i ministra przemysłu i handlu, które pozwoli na przygotowanie takiej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#EdwardNowak">Nawiązując do pytania skierowanego do ministra współpracy gospodarczej z zagranicą, czy przewiduje wprowadzenie eksportu leków na listę rządową w porozumieniu handlowym na rok 1992 z Federacją Rosyjską i jaka jest planowana skala dostaw leków do krajów Wspólnoty Niepodległych Państw, informuję, że w czasie rozmów ministra Adama Glapińskiego w dniu 27 stycznia br. w Moskwie strona rosyjska oficjalnie wycofała się z tej części ustaleń protokołu z 24.12.1991 r., które przewidywały finansowanie polskich dostaw całością rosyjskich wpływów z eksportu ropy naftowej i gazu ziemnego. Tym samym zagrożony został eksport farmaceutyków ustalony w protokóle na poziomie 400 mln dolarów. W trakcie kolejnych rozmów przeprowadzonych w Moskwie z przedstawicielami Państwowego Komitetu Stosunków Gospodarczych przy ministrze spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej oraz Ministerstwem Gospodarki i Finansów Federacji Rosyjskiej partner zadeklarował możliwość zakupu środków farmaceutycznych z Polski wartości zaledwie 134 mln dolarów.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#EdwardNowak">Odpowiadając na pytanie skierowane do ministra zdrowia i opieki społecznej, kiedy uregulowane zostaną należności wobec krajowych dystrybutorów leków, Cefarmu, aby te mogły spłacić zadłużenie w stosunku do zakładów farmaceutycznych, informuję, że kwestia spłaty zadłużenia Cefarmu jest konsekwencją nieterminowego wywiązywania się budżetu państwa w zakresie refundacji środków na leki dla uprawnionych wskutek istniejących trudności gospodarczych. W 1991 r. udział wydatków budżetu na refundację z tytułu leków dla uprawnionych wyniósł 1,62% produktu narodowego brutto, co jest jednym z najwyższych wskaźników w Europie. Dla porównania we Francji wynosił 1,5, w Wielkiej Brytanii 0,8, w RFN 1,4, a w Hiszpanii 0,76%. Tak wysoki udział wydatków na leki jest spowodowany relatywnie niskimi nakładami na ochronę zdrowia zarówno w r. 1991, jak i w prowizorium budżetowym uchwalonym przez Wysoką Izbę na 1992 r. i nadmiernie hojną ustawą o odpłatności za leki, obowiązującą do listopada ub. r. Równocześnie ten wysoki udział wydatków na leki nie zabezpieczył w 1991 r. całkowitej refundacji i spowodował zadłużenie w wysokości 1,5 bln zł. Brak regularnego wpływu środków, zgodnego z upływem czasu, na rachunek Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej spowodował, że na koniec stycznia br. zadłużenie to wzrosło do 1,6 bln zł. W prowizorium budżetowym na I kwartał br. przeznaczono na ten cel kwotę 1,8 bln zł, co stanowi 56% wydatków bieżących w części 35: Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#EdwardNowak">W tej sytuacji trudno odpowiedzieć na pytanie, kiedy zadłużenie budżetu państwa względem krajowego przemysłu farmaceutycznego zostanie zlikwidowane. Z całą pewnością nie nastąpi to w tym kwartale, zaś o terminie ostatecznym zadecyduje wysokość środków finansowych przyznanych na dział: ochrona zdrowia w budżecie na cały 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-131.6" who="#EdwardNowak">Wprowadzenie nowej ustawy o odpłatności za leki daje podstawy do stwierdzenia, że wypływ środków pieniężnych z budżetu państwa na refundację na leki powinien być znacznie niższy, a więc zobowiązania budżetu wobec Cefarmu powinny znacznie zmaleć.</u>
          <u xml:id="u-131.7" who="#EdwardNowak">Ze swej strony Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej inicjuje i inicjować będzie wiele działań, które mogą zracjonalizować wydatki na leki. W szpitalach wprowadzane są systemy komputerowe, których celem jest ścisłe ewidencjonowanie i kontrola wydatków na leki. Ministerstwo zdrowia zamierza zalecić szpitalom wprowadzenie listy leków rekomendowanych dla lekarzy danego szpitala czy oddziału, a także wprowadzenie nowego systemu dystrybucji leków w szpitalu uwzględniającego dzienną dawkę. Ponadto wprowadzamy na listach leków podstawowych i uzupełniających dalsze limity cenowe. Koncesjonowanie hurtowego obrotu lekami, które podejmiemy niebawem, pozwoli także na poprawę gospodarki lekami, a także na pewne ograniczenie wydatków.</u>
          <u xml:id="u-131.8" who="#EdwardNowak">Przy okazji chciałbym zauważyć, że lista leków objętych cenami urzędowymi zmniejsza się w roku bieżącym o ok. 1/3. Na listach leków objętych cenami urzędowymi są obecnie leki podstawowe, uzupełniające i lecznictwa zamkniętego. Chcemy bacznie obserwować wysokość cen umownych na resztę preparatów ustalanych przez przemysł krajowy. Zależnie od sytuacji prawdopodobnie już w roku przyszłym zaproponujemy odstąpienie od cen urzędowych na wszystkie leki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JacekKurczewski">Panie ministrze, czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#EdwardNowak">Są cztery pytania, panie marszałku, nic na to nie poradzę.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#EdwardNowak">Ostatnie pytanie, skierowane do ministra finansów, czy uważa za słuszne dalsze utrzymywanie cen urzędowych na wyroby przemysłu farmaceutycznego przy równoczesnym uwolnieniu cen na surowce? Zaczynając odpowiedź na tak postawione pytanie należałoby przede wszystkim zauważyć, że jeżeli przyjmujemy jako prawidłowość występowanie w budowanym przez nas modelu gospodarki rynkowej pewnych wąskich dziedzin cenotwórstwa, kontrolowanych przez państwo, czy to w formie cen urzędowych czy też cen np. nadzorowanych przez izby skarbowe, to za rzecz normalną należy uznać funkcjonowanie układu cen kontrolowanych, urzędowych w styczności z cenami umownymi. Tak się dzieje na przykład w sektorze energetycznym, gdzie obowiązują urzędowe taryfy przy sprzedaży gazu i energii elektrycznej, w sektorze mieszkaniowym, gdzie ustalane są czynsze kwaterunkowe i w kilku jeszcze innych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#EdwardNowak">W tej sytuacji uważam przede wszystkim za celowe odpowiedzieć na pytanie, czy w zakresie leków w ogóle potrzebne są ceny urzędowe. W obowiązującym do niedawna systemie średni stopień odpłatności za leki oscylował w granicach 10–15%, co z jednej strony oznaczało, iż głównym partnerem finansującym zakup leków był budżet państwa, a z drugiej, że rynek leków, nie biorąc nawet pod uwagę jego specyfiki, nie mógł być skutecznym regulatorem cen. Państwo, finansując w istocie prawie w całości zakup leków, uprawnione do stanowienia cen urzędowych występowało w roli partnera wyznaczającego warunki cenowe sprzedaży leków.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#EdwardNowak">Odwołując się do rozwiązań...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#JacekKurczewski">Proszę już zmierzać do końca.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#EdwardNowak">No, ja za chwilę...</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Ale są trzy pytania.)</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#EdwardNowak">Cztery.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JacekKurczewski">Ale proszę zmierzać do końca. Nie mówiłem, żeby natychmiast skończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#EdwardNowak">Dobrze, panie marszałku, postaram się przyspieszyć tempo czytania.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#EdwardNowak">Odwołując się do rozwiązań istniejących w innych krajach w zakresie zasad wyceny leków, należałoby stwierdzić, że rynek farmaceutyczny w większym lub mniejszym stopniu kontrolowany jest przez państwo, a jeżeli nawet państwowa ingerencja jest ograniczona, to zgodnie z funkcjonującymi tam systemami ubezpieczeń społecznych bezpośrednio się negocjuje lub wyznacza zasady wyceny leków refundowanych przez dany system odpłatnościowy.</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#EdwardNowak">Dyskutowane obecnie przez resort zdrowia kierunki zmian w organizacji i finansowaniu opieki zdrowotnej przewidują pewien okres przejściowy, w którym jeszcze będzie funkcjonował system budżetowego finansowania opieki zdrowotnej, a w tym obsługi sprzedaży leków dla ubezpieczonych. Operatywnie funkcje te będzie wykonywał minister zdrowia i opieki społecznej. Z tymi założeniami, jak również z nowymi unormowaniami prawnymi, zawartymi w ustawie z 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły sanitarne, korespondują najbliższe plany dotyczące losów cen urzędowych na leki produkcji krajowej. Wspólnym, uzgodnionym zamiarem resortów zdrowia i finansów jest odchodzenie od wyznaczania cen urzędowych przez Ministerstwo Finansów i przejmowanie kontroli kształtowania się cen sprzedaży leków za pomocą tzw. górnych limitów cen — których stosowanie umożliwiła nowa ustawa odpłatnościowa — w systemie ulgowej odpłatności obsługiwanym przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Ta forma nadzoru cenowego musiałaby być stosowana do czasu stworzenia, będącego na własnym rozrachunku, systemu lub kilku systemów ubezpieczeń społecznych, które mogłyby skutecznie przejąć nadzór nad gospodarką lekami. Jak się wydaje, dopiero przyszłe systemy ubezpieczeniowe będą mogły skutecznie zastąpić administrację centralną w negocjowaniu cen z producentami lub dystrybutorami leków, z uwzględnieniem interesów ludności ubezpieczonej.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#EdwardNowak">Na zakończenie chciałbym dodać, że uważam za niewłaściwą dotychczasową praktykę jednoetapowego, tj. raz w roku, korygowania cen urzędowych leków, gdyż takie podejście może wywołać pewne napięcia w płynności finansowej u producentów leków, jak i niewłaściwe obserwacje konsumentów związane ze skokowym wzrostem cen. Chciałbym zatem zasygnalizować, w związku z blisko rocznym okresem od poprzedniej regulacji cen, konieczność przygotowania w najbliższym czasie nowego cennika leków, uwzględniającego m.in. zmiany w poziomie cen surowców farmaceutycznych, oraz nowych list odpłatnościowych leków. Niezbędność ekonomiczna tej operacji wynika m.in. z deficytowości produkcji niektórych pozycji lekospisu, która może grozić ograniczeniem ich produkcji i wchodzeniem na to miejsce droższych leków z importu.</u>
          <u xml:id="u-137.4" who="#EdwardNowak">W świetle obecnej trudnej sytuacji przemysłu farmaceutycznego konieczne jest również wyraźne podkreślenie, że nie średni poziom cen urzędowych był dotychczas główną jej przyczyną. Rentowność krajowej sprzedaży leków po cenach urzędowych kształtowała się bowiem powyżej średniej rentowności produkcji przemysłowej i wynosiła w zakładach „Polfa” w 1990 r. ponad 50%, a w 1991 r. — 27,2%.</u>
          <u xml:id="u-137.5" who="#EdwardNowak">Dziękuję państwu bardzo, przepraszam za...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#JacekKurczewski">Panie ministrze, proszę pozostać jeszcze, bo pan poseł ma dodatkowe pytania.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#RyszardJacekŻochowski">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Dziękuję panu ministrowi za bardzo szczegółowe i obszerne wyjaśnienie. Niektóre nasze wątpliwości pan nam na pewno rozwiał. Mam tylko jedno zasadnicze pytanie, na które w Polsce oczekują odpowiedzi w fabrykach „Polfy” oraz pacjenci: co będzie z „Polfą”, jeżeli dzisiejsze spotkanie i uzgodnienia nie doprowadzą do uzyskania pieniędzy dla zakładów farmaceutycznych? Co będzie, jeśli nie nastąpi oddłużenie? I co się stanie, jeśli w dalszym ciągu nie będzie pieniędzy w Cefarmie, które mogą wpłynąć do zakładów „Polfy”?</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#RyszardJacekŻochowski">Dlaczego o to pytam? Dlatego, że kiedy zahamowano zakupy polskich leków przez Cefarm, równocześnie zaimportowano za ok. 2 bln zł specyfiki produkowane również w kraju. Jednym z takich leków jest nifedipina — kupiona w Jugosławii, nazywa się ona cordypin, w Polsce produkowana jest pod nazwą cordafen.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#RyszardJacekŻochowski">I drugie pytanie z tego wynikające: czy rząd akceptuje stanowisko zajęte przez przedstawiciela ministerstwa zdrowia, panią Janinę Mańko, w wypowiedzi dla „Panoramy” w dniu 24 lutego br., że: „W wypadku zaprzestania produkcji leków przez krajowy przemysł farmaceutyczny zostanie uruchomiony fundusz specjalny — tzn., że jest — przeznaczony na wypadek wyjątkowego zagrożenia i powstałe na rynku niedobory lekowe zostaną zastąpione lekami z importu, które będą, niestety, znacznie droższe, jako że nie mogą być sprzedawane w systemie ryczałtowym”.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#RyszardJacekŻochowski">Nie mogę zgodzić się z takim stanowiskiem, jak i z takim umotywowaniem sprawy, bo okazuje się, że jakieś pieniądze są, które zostaną uruchomione, ale nie na uratowanie polskiego przemysłu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#EdwardNowak">Jeżeli chodzi o pierwsze pytanie, otóż problem pętli zadłużeniowej nie jest specyficzny dla przemysłu farmaceutycznego. Jest to problem całej gospodarki. Chcę państwu powiedzieć, że niezależnie od tych działań, o których mówiłem, 10 lub 11 marca br. organizujemy spotkanie z przedstawicielami przedsiębiorstw sektora farmaceutycznego, na którym przekażemy pewne, jak sądzę, interesujące propozycje rozwiązania tego problemu, wejścia trochę aktywniejszego, stworzenia pewnego nowego typu konsorcjum z udziałem banków, stworzenia pewnej możliwości wyjścia z tego błędnego koła w tym sektorze.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#EdwardNowak">Za wcześnie może mówić o konkretach, ale takie propozycje przygotowujemy - niezależnie od tego, do czego jesteśmy zobowiązani - na posiedzeniu Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-141.2" who="#EdwardNowak">Jeżeli chodzi o drugie pytanie, sądzę, że nie jestem adresatem i nie czuję się kompetentny, by odpowiedzieć tak konkretnie na to wystąpienie, chociaż domyślam się, że miało ono na celu uspokojenie społeczności, że leki będą. Wolałbym jednak na to nie odpowiadać, lepiej, żeby to uczynił minister zdrowia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#RyszardJacekŻochowski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, to nie jest debata, tylko zapytania i odpowiedzi. Czy ma pan dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Jacek Żochowski: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#JacekKurczewski">Pytania już właściwie zostały postawione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#RyszardJacekŻochowski">Chciałem tylko zapytać, czy to jest równoznaczne z zaproszeniem na to spotkanie, które odbędzie się w marcu. Uważam ponadto wystąpienie przedstawicieli w tej sprawie, które miało niby uspokoić opinię publiczną, za wybitnie naganne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#JacekKurczewski">Chciałem teraz prosić pana posła Marka Borowskiego. Pan poseł Marek Borowski złożył zapytanie w sprawie wstrzymania od lipca 1991 r. ryczałtów dla 400 społecznych kuratorów rodzinnych dla dorosłych w woj. gorzowskim.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#JacekKurczewski">Czy jest pan poseł Borowski?</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#JacekKurczewski">Wobec nieobecności pana posła przechodzimy do zapytania złożonego przez pana posła Ryszarda Ulickiego w sprawie losu poszkodowanych przez III Rzeszę.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#RyszardUlicki">Moje pytanie dotyczy częściowo tego właśnie dziwnie pojętego chronienia interesów narodowych. Otóż moi wyborcy zrzeszeni w Stowarzyszeniu Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę obawiają się, że rząd Rzeczypospolitej całkowicie zrezygnował z jakichkolwiek odszkodowań należnych obywatelom polskim, którzy byli ofiarami zbrodni hitlerowskich. Do takiego przekonania wielu z nich dochodziło po osobistych doświadczeniach wyniesionych z kontaktów z urzędami w Republice Federalnej Niemiec, do których - wobec pasywności rządu - docierają sami, chcąc ująć sprawy w swoje ręce. Jadącym tam za własne pieniądze, występującym w poniżającej roli ubogiego petenta odpowiada się, że sprawy ich zostały ostatecznie załatwione, a potwierdzeniem tego było także stanowisko ministra Genschera. Chciałem wyrazić ubolewanie, że nie mogłem się dopchać z moim zapytaniem przed przyjazdem pana ministra Genschera, ale rozumiem, że pewnie nie byłoby ono na rękę wobec tak właśnie dziwnie pojętej polskiej racji stanu.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#RyszardUlicki">Środowiska poszkodowanych zwracając się do mnie o pomoc zapytują o to, jak i kiedy rząd chce rozdysponować uzyskaną rzekomo, bo tak specjalnie publicznie tego nie potwierdzono, kwotę 500 mln marek. Z niepokojem zapytują także o losy powstającej czy już powstałej fundacji polsko-niemieckiej. Obawiają się także niekorzystnych dla siebie konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#RyszardUlicki">Mam bardzo mało czasu, ale chciałem państwu powiedzieć, że w świetle obowiązujących przepisów dotyczących zwolnień od różnego typu podatków, a związanych z rewaloryzacją, to znaczy z rentami i emeryturami, istnieje szereg pułapek, które mogą spowodować, że ci biedni ludzie, którzy liczą na tę pomoc czy na to odszkodowanie, mogą utracić prawo do renty lub emerytury, lub jej części itd. Jest to więc po prostu szalenie trudna, bolesna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#RyszardUlicki">Jako poseł i przewodniczący Zarządu Głównego Stowarzyszenia Wisła-Odra czuję się w obowiązku złożyć właśnie takie zapytanie i liczę także nie tylko na odpowiedź, ale także na pewnego rodzaju odtajnienie postanowień dotyczących nie tylko zresztą kwestii odszkodowań, odtajnienie spraw dotyczących wzajemnych stosunków bilateralnych między obu naszymi państwami. Ten problem interesuje, jak mi wiadomo, nie tylko mnie. Mówię to także w imieniu posła Zbigniewa Siemiątkowskiego, Waldemara Jędryki i kilku innych posłów, z którymi na ten temat rozmawiałem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#JacekKurczewski">Odpowiedzi udzieli najpierw pani sekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej Aleksandra Wiktorow, a później pan minister - szef Urzędu Rady Ministrów Wojciech Włodarczyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W pana pytaniu było trochę niejasności. Odpowiem, oczywiście, na część pytania dotyczącą działalności ministra pracy.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#AleksandraWiktorow">W myśl rozwiązań wspomnianej ustawy emerytalnej, a także regulacji prawnych obowiązujących dotychczas w tej dziedzinie nie było żadnych zmian. Okresy pracy przymusowej liczono i liczy się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty w dalszym ciągu w wymiarze podwójnym. Tak było wcześniej i w tym zakresie w ustawie z 17 października niczego nie zmieniono. Na wysokość świadczeń natomiast miały i mają one wpływ taki sam jak okresy, za które opłacono składki na ubezpieczenie społeczne, to znaczy liczy się rok za rok, tak jak było do tej pory.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#AleksandraWiktorow">W kontekście rozwiązań możliwych do realizacji w ramach ubezpieczenia społecznego oznacza to najwyższe uhonorowanie, jakie jest możliwe, dla tych okresów. Prawdą jest natomiast, że praca przymusowa pociąga za sobą cały szereg dolegliwości, które nie występują przy wykonywaniu pracy z wyboru, ale konsekwencje tych dolegliwości powinny być rozpatrywane na drodze odpowiedzialności cywilnoprawnej, a to jest poza kompetencjami ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#AleksandraWiktorow">Pragnę też wyjaśnić, że nieporozumieniem jest przeświadczenie, jakoby art. 24 ustawy z 17 października, który dotyczy zawieszania emerytur i rent czy zmniejszania świadczenia w momencie podjęcia pracy, stanowił przeszkodę w podjęciu świadczeń przyznanych przez fundację polsko-niemiecką. W tym artykule jest wyraźnie powiedziane, że chodzi o uzyskiwanie dochodów z tytułu podjęcia pracy, która rodzi obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie społeczne. Jest jasne, że przecież nie płaci się od takiego odszkodowania żadnej składki na ubezpieczenie społeczne, więc nie ma to żadnego związku z zawieszaniem czy obniżaniem emerytur. Tylko wykonywanie pracy zarobkowej czy zatrudnienie powoduje zawieszenie emerytury. Takie zatem dochody, odszkodowania właśnie, nie mają żadnego wpływu ani na zmniejszenie, ani na zawieszenie emerytury.</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#AleksandraWiktorow">W swoim zapytaniu poruszył pan również sprawę związku tego odszkodowania z podatkiem. Zwróciliśmy się w tej sprawie do ministra finansów, który odpowiedział, że z uwagi na odszkodowawczy charakter tych wypłat o ile nie byłoby możliwe zastosowanie wprost art. 21 ust. 1 pkt 3 ustaw z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest skłonny zwolnić je od podatku na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych. Tak więc ta sprawa też jest jasna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję i proszę pana ministra Wojciecha Włodarczyka o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#WojciechWłodarczyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na zapytanie pana posła Ryszarda Ulickiego w części dotyczącej Fundacji Polsko-Niemieckiej „Pojednanie” wyjaśniam, co następuje:</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#WojciechWłodarczyk">Fundacja powstała w wyniku porozumienia między rządem Rzeczypospolitej Polskiej i rządem Republiki Federalnej Niemiec z 16 października 1991 r. W porozumieniu tym rząd polski stwierdził, że: „uważa sprawy będące przedmiotem niniejszego porozumienia za ostatecznie uregulowane”. Stwierdzenie to reguluje problem w płaszczyźnie politycznej. W tym też rozumieniu rząd polski stwierdza w porozumieniu, że: „nie będzie dochodził dalszych roszczeń obywateli polskich, które mogłyby wynikać z prześladowania nazistowskiego”.</u>
          <u xml:id="u-150.2" who="#WojciechWłodarczyk">W tym miejscu trzeba cofnąć się w czasie i stwierdzić, że sprawa odszkodowań dla zamieszkałych w Polsce ofiar zbrodni nazistowskich układała się po zakończeniu drugiej wojny światowej wyjątkowo niekorzystnie. Nie doszło do podpisania z Niemcami traktatu pokojowego, w którym sprawy te mogłyby być uregulowane. Dodatkowo ze względu na ówczesne uwarunkowania polityczne Polska zrzekła się w 1953 r. odszkodowań wojennych w stosunku do Niemiec. Można powiedzieć, że to zrzeczenie się władz komunistycznych zaważyło na całym postrzeganiu sprawy.</u>
          <u xml:id="u-150.3" who="#WojciechWłodarczyk">Osobiście uważam powrót do problemu ofiar zbrodni nazistowskich, który był możliwy po dojściu do władzy pierwszych niekomunistycznych rządów w Polsce po 1989 r., za duże osiągnięcie. Ustalono wtedy ze stroną niemiecką, że zaszłości prawne nie staną się przeszkodą w rozwiązaniu tego problemu na płaszczyźnie humanitarnej i moralnej. W związku z tym założeniem doszło w zeszłym roku do podpisania porozumienia, na mocy którego rząd RFN zobowiązał się do wniesienia jednorazowego wkładu finansowego w wysokości 500 mln marek na rzecz fundacji. Potwierdzenie na gruncie politycznym kwestii niedochodzenia przez rząd Polski dalszych roszczeń w niczym nie narusza takich roszczeń obywateli polskich. W porozumieniu wyraźnie stwierdzono, że nie ogranicza ono: „praw obywateli obu państw”.</u>
          <u xml:id="u-150.4" who="#WojciechWłodarczyk">Wysoki Sejmie! Chciałbym poinformować, że na początku tego tygodnia została zakończona formalna procedura związana z rejestracją fundacji w sądzie. Obecnie podjęte zostały pilne prace związane z uruchomieniem biura fundacji, co umożliwi fundacji rozpoczęcie faktycznej realizacji jej statutowego celu, czyli świadczenia pomocy finansowej ofiarom zbrodni nazistowskich.</u>
          <u xml:id="u-150.5" who="#WojciechWłodarczyk">Pan poseł Ulicki zapytuje: kiedy rząd zechce rozdysponować uzyskaną kwotę? Pytanie postawione jest niewłaściwie. To nie rząd, pomny złych doświadczeń z lat siedemdziesiątych, na które między innymi wskazywał rzecznik praw obywatelskich, będzie rozdzielał pomoc finansową. W 9-osobowym składzie zarządu fundacji zasiada tylko 1 urzędnik państwowy, zaś większość stanowią przedstawiciele organizacji osób poszkodowanych. Rada nadzorcza, ze względu na autorytet jej członków, moim zdaniem gwarantuje sprawny i właściwy podział środków.</u>
          <u xml:id="u-150.6" who="#WojciechWłodarczyk">I jeszcze jedna kwestia, już poruszana, dotycząca fundacji, a mianowicie sprawa obowiązywania ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że zamierzam wystąpić z wnioskiem do ministra finansów, aby na mocy art. 53 tejże ustawy zezwolił na odstąpienie od poboru podatku dochodowego od wypłacanej przez fundację pomocy finansowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#JacekKurczewski">Czy pan poseł ma jakieś dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Ulicki: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-151.4" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Kazimierz Barczyk i grupa 15 posłów złożyli zapytanie w sprawie interpretacji niektórych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-151.5" who="#JacekKurczewski">Proszę pana posła o przedstawienie zapytania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#KazimierzBarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W trosce o dobro wszystkich zabytków rozrzuconych na terytorium całej Polski zwracam się o potwierdzenie prawidłowości interpretacji niektórych przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#KazimierzBarczyk">Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych stwarza możliwość przeznaczania przez osoby fizyczne uzyskiwanych dochodów na określone ustawowo cele, dzięki czemu nie podlegają one opodatkowaniu. Dotyczy to głównie art. 26 i 23. Na tle wymienionych przepisów nasuwają się następujące zapytania:</u>
          <u xml:id="u-152.2" who="#KazimierzBarczyk">Po pierwsze, czy terminy: „cele kulturalne” i „cele ochrony środowiska” zawierają w sobie także cele ochrony zabytków?</u>
          <u xml:id="u-152.3" who="#KazimierzBarczyk">Po drugie, czy mówiąc o odpisach i wpłatach na różnego rodzaju fundusze można przyjąć, że obejmują one także wszelkie fundusze ochrony zabytków, w tym również Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa?</u>
          <u xml:id="u-152.4" who="#KazimierzBarczyk">I trzecie pytanie. Czy mówiąc o darowiznach i ofiarach wszelkiego rodzaju, można interpretować, że przepis ten obejmuje także wszelkiego rodzaju darowizny i ofiary na cele ochrony zabytków?</u>
          <u xml:id="u-152.5" who="#KazimierzBarczyk">Pozytywne odpowiedzi na sprecyzowane pytania pozwoliłyby mieć nadzieję, że obywatele podatnicy będą przeznaczać jakąś część swoich dochodów na ochronę zabytków, co stwarzałoby możliwości uratowania wielu polskich zabytków, których szanse ocalenia stają się coraz mniejsze. Zapytanie podpisało również 15 posłów krakowskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#JacekKurczewski">Na zapytanie odpowie pan podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Wojciech Misiąg.</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#WojciechMisiąg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na pytania postawione przez pana posła Barczyka i grupę posłów krakowskich najkrócej mógłbym powiedzieć trzy razy: tak.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#WojciechMisiąg">Po pierwsze, pojęcie celów kulturalnych obejmuje również darowizny i wpłaty na rzecz ochrony zabytków.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#WojciechMisiąg">Po drugie, sformułowanie „wszelkiego rodzaju fundusze” obejmuje również Narodowy Fundusz Rewaloryzacji Zabytków Krakowa, w związku z czym pojęcie darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju obejmuje również wszelkiego rodzaju darowizny i ofiary na cele ochrony zabytków.</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#WojciechMisiąg">Chcę, nawiązując jeszcze do powołania się w tekście zapytania na art. 23, wyjaśnić, że rzeczywiście wszelkie darowizny nie mogą być traktowane jako koszty uzyskania przychodu, a są częścią dochodu pozostałego po opłaceniu kosztów jego uzyskania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#JacekKurczewski">Pani poseł Wiesława Ziółkowska zgłosiła zapytanie w sprawie Agencji Rozwoju Przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#JacekKurczewski">Proszę panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W ubiegłym roku została powołana Agencja Rozwoju Przemysłu, jako wynik przekształcenia Funduszu Zmian Strukturalnych w Przemyśle. Przekształcenie to miało na celu przyspieszenie procesów restrukturyzacyjnych. W tym celu z budżetu państwa została przekazana na rzecz agencji kwota przeszło 2 bln zł. Proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: W jakiej wysokości i na jakie cele zostały wykorzystane wyżej wymienione środki? Czy i jak działalność Agencji Rozwoju Przemysłu przyczyniła się do rozwoju produkcji przemysłowej? Czy Agencja Rozwoju Przemysłu jest skutecznym, zdaniem rządu, w naszych warunkach instrumentem restrukturyzacji przemysłu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#JacekKurczewski">Na zapytanie odpowie podsekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu pan Edward Nowak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#EdwardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Udzielenie odpowiedzi na postawione przez panią poseł Wiesławę Ziółkowską pytanie wymagałoby przeprowadzenia szczegółowych analiz i studiów, zaś ich pełna prezentacja przekroczyłaby czas przewidziany na tego typu odpowiedzi. Postaram się jednak udzielić odpowiedzi w sposób maksymalnie syntetyczny.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#EdwardNowak">Agencja Rozwoju Przemysłu jest spółką akcyjną ze 100% udziałem skarbu państwa. Jej kapitał akcyjny wynosi 800 mld zł, zaś kapitał zapasowy ok. 1,2 bln zł. W chwili startu agencja dysponowała płynnymi środkami nie przekraczającymi biliona złotych. Pozostałe środki były już zaangażowane przez Fundusz Zmian Strukturalnych w Przemyśle w formie pożyczek, udziałów kapitałowych itp., najczęściej długoterminowych. Jednocześnie chciałbym wyjaśnić, że z rezerwy budżetowej do agencji przekazana była kwota 1400 mld zł, a nie prawie 2 bln zł.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#EdwardNowak">Jak już wspomniałem, agencja rozpoczęła swoją działalność dysponując wolnymi środkami w kwocie niespełna 1 bln zł. Przyjęty przez Agencję Rozwoju Przemysłu program zakładał, że m.in. będzie ona wspomagała przedsiębiorstwa w przygotowywaniu programów restrukturyzacyjnych, będzie wspomagała finansowo realizację programów restrukturyzacyjnych wraz z rekonstrukcją finansową, uczestniczyła bądź prowadziła na zlecenie ministra przemysłu i handlu restrukturyzację przedsiębiorstw poprzez ich likwidację, będzie tworzyła instytucjonalną infrastrukturę dla regionalizacji procesów restrukturyzacyjnych, tzw. regionalne agencje rozwoju, będzie opracowywała i upowszechniała studia sektorowe, programowała i organizowała szkolenia, konferencje, staże zagraniczne dla kadr kierowniczych restrukturyzowanych przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#EdwardNowak">Wysoka Izbo! Generalnym założeniem agencji było angażowanie się w proces restrukturyzacji tych przedsiębiorstw, które w ocenie agencji były jednostkami mającymi szansę osiągania dobrych wyników, lecz borykających się z przejściowymi trudnościami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#EdwardNowak">W okresie funkcjonowania agencji, tj. w 1991 r., udzielone zostały pożyczki na ogólną kwotę blisko 900 mld zł. W tym m.in.: Fabryce Samochodów Rolniczych „Polmo” w Poznaniu, Zakładom Przemysłu Ciągnikowego „Ursus” w Ursusie, Fabryce Samochodów Ciężarowych „Star” w Starachowicach, Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Mielec”.</u>
          <u xml:id="u-158.5" who="#EdwardNowak">Ponadto udzielono pomocy wielu przedsiębiorstwom przemysłu lekkiego z regionu łódzkiego. W różnych przedsięwzięciach restrukturyzacyjnych realizowanych w tym regionie agencja zaangażowała w ubiegłym roku kwotę blisko 100 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-158.6" who="#EdwardNowak">W omawianym okresie agencja poręczała także kredyty udzielane przez banki restrukturyzującym się przedsiębiorstwom. Wartość tych poręczeń wyniosła ogółem 200 mld zł, a skorzystały z nich m.in. przedsiębiorstwa regionu łódzkiego, np.: Przędzalnia Czesankowa „Arelam”, Łódzkie Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Uniontex”, Zakłady Radiowe „Fonica”, Kombinat Maszyn Włókienniczych „Wifama”, Fabryka Maszyn Jedwabniczych „Polmatex-Majed”, oraz przedsiębiorstwa tworzące spółki joint ventures, jak na przykład: Huta Warszawa, czy Jelczańskie Zakłady Samochodowe „Jelcz”.</u>
          <u xml:id="u-158.7" who="#EdwardNowak">Trudno dziś ocenić, czy Agencja Rozwoju Przemysłu przyczyniła się generalnie do rozwoju produkcji przemysłowej, lecz z całą pewnością można stwierdzić, że finansowe wspomaganie procesów restrukturyzacyjnych pozwoliło na lepsze dostosowanie programów produkcyjnych tych przedsiębiorstw do zmieniających się potrzeb rynku.</u>
          <u xml:id="u-158.8" who="#EdwardNowak">Ustosunkowując się do zapytania pani poseł o to, czy agencja jest skutecznym instrumentem restrukturyzacji przemysłu, chciałbym wyrazić pogląd, że jest to jak dotychczas właściwie jedyna organizacja próbująca aktywnie uczestniczyć w tych procesach. Bierze się to m.in. i stąd, że finansowanie restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłowych jest bardzo ryzykowne; z uwagi na możliwość zwiększenia się udziału tzw. złych kredytów w strukturze kredytów udzielanych przez bank wywołuje to szczególną ostrożność banków.</u>
          <u xml:id="u-158.9" who="#EdwardNowak">Chciałbym jednocześnie podkreślić, że brak finansowego zasilenia procesów restrukturyzacji w br. w związku z praktycznie już zaangażowanymi środkami agencji może spowodować istotne ograniczenie możliwości dalszego wspierania tych działań. Zwrot środków zaangażowanych w restrukturyzację następuje w okresie 2–4 lat.</u>
          <u xml:id="u-158.10" who="#EdwardNowak">Uważam jednocześnie za konieczne wprowadzenie kompleksowych rozwiązań systemowych mających na celu stosowanie w części polskiego przemysłu mechanizmów wspomagających. Sądzę, że Agencja Rozwoju Przemysłu mogłaby być bazą dla realizacji tak określonego celu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#JacekKurczewski">Czy pani poseł ma dodatkowe pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#WiesławaZiółkowska">Chcę zadać pytanie. Czy prawdą jest, że agencja ulokowała część swoich środków przede wszystkim na rachunkach bankowych, zamiast je aktywnie angażować w procesy restrukturyzacyjne? Jeśli tak, to jakie to są środki? To jest pierwsze pytanie.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#WiesławaZiółkowska">I drugie, to już nie pytanie, a uprzejma prośba. Rozumiem, że ta odpowiedź musiała być z racji charakteru zapytania syntetyczna, w związku z tym miałabym prośbę, aby za jakiś, nawet dłuższy, okres Ministerstwo Przemysłu i Handlu przedstawiło na piśmie ocenę zasadności i skuteczności funkcjonowania tejże instytucji w dłuższym okresie, jeżeli chodzi o procesy restrukturyzacyjne polskiego przemysłu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#EdwardNowak">Jeżeli chodzi o pierwsze pytanie, tej odpowiedzi pani poseł nie mogę w tej chwili udzielić. Po prostu nie znam tej liczby.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#EdwardNowak">Jeżeli chodzi o drugie pytanie, to, proszę państwa, została dokonana zmiana na stanowisku prezesa zarządu agencji. Jest przewidywana w tej chwili również pewna modyfikacja działań agencji. Uważamy także, że należy tworzyć kolejne wyspecjalizowane agendy rządowe, gdyż sądzimy, że nie najlepszym sposobem na restrukturyzację i aktywne działanie w sferze przemysłowej jest działanie przy pomocy urzędników. Chcielibyśmy robić to przy pomocy wyspecjalizowanych agend. Takie działania są przygotowywane.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#EdwardNowak">Jeżeli pani poseł sobie życzy, przygotujemy dosyć obszerny materiał na temat funkcjonowania agencji, na temat zamierzeń, planów związanych z tą agencją, profilu działania, jaki powinna ona mieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Czesław Sterkowicz złożył zapytanie w sprawie nieprzestrzegania Kodeksu pracy przez zarządy miast i gmin w stosunku do pracowników przedszkoli przejętych przez te zarządy.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#JacekKurczewski">Czy można prosić pana posła o przedstawienie treści zapytania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#CzesławSterkowicz">Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Od 1 stycznia 1992 r. zgodnie z ustawą o systemie oświaty z września 1991 r. gminy przejęły klasy zerowe. W wielu gminach województwa tarnowskiego, które reprezentuję, oraz w innych w Polsce nie przejęto wraz z oddziałami nauczycieli, czyli wychowawczyń przedszkolnych. Jest to niezgodne z art. 23 pkt 2 Kodeksu pracy oraz z Kartą nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#CzesławSterkowicz">Co robi resort, by ci nauczyciele mieli pracę i by jednocześnie nie obciążać dodatkowo budżetu sumami koniecznymi na wypłacenie im należności?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#JacekKurczewski">Odpowiedzi udzieli pan minister edukacji narodowej Andrzej Stelmachowski.</u>
          <u xml:id="u-165.2" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#AndrzejStelmachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! W odpowiedzi na pana pytanie dotyczące przejmowania przez gminy oddziałów przedszkolnych szkół podstawowych wyjaśniam, że w pełni podzielam pańskie stanowisko. Uważam, że przekazanie przedszkoli czy oddziałów zerowych jest równoznaczne z przejęciem przez gminy zakładu pracy lub jego części, a zatem pracownicy zatrudnieni w oddziale przedszkolnym stają się z mocy prawa pracownikami przedszkoli prowadzonych przez gminy. Tyle, jeżeli chodzi o stronę prawną. Ale jaki jest stan faktyczny? Otóż w latach 1990–1991 zamknięto w kraju 13,5% przedszkoli, w tym na wsi — 18,5%, w mieście — 9%. W wypadku oddziałów zerowych tendencja była odwrotna, a mianowicie liczba oddziałów zmniejszyła się o około 5,5%, w tym głównie w mieście — 10,5%, na wsi — 3,5%. Wiedząc o tej sytuacji, zrobiłem to, co było możliwe w ramach resortu. Jak wiadomo, gminy nie podlegają resortowi.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#AndrzejStelmachowski">Otóż pragnę poinformować, że w świetle tych doświadczeń dopuściłem możliwość zawierania przez kuratorów oświaty porozumień z gminami. Porozumienia te, z natury rzeczy przejściowe, przewidują możliwość dalszego prowadzenia oddziałów przedszkolnych w szkołach. Na ich podstawie oddziały przedszkolne będą nadal funkcjonowały w ramach organizacyjnych szkół podstawowych, a nauczyciele prowadzący zajęcia w tych oddziałach pozostaną nadal pracownikami szkół, z tym że gminy będą zobowiązane do pokrywania kosztów utrzymania tych oddziałów przedszkolnych. Jest to oczywiście zabieg na krótką metę - wiemy, że również szkoły podstawowe będą przejęte przez gminy najpóźniej do 1 stycznia 1994 r. - ale jest to pewien sposób zahamowania tego niekorzystnego procesu.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#AndrzejStelmachowski">Wysoka Izbo! Chciałbym przy okazji powiedzieć, że niepokoje pana posła, które podzielam, dotyczą również innych zjawisk, które są problemem chwili.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#AndrzejStelmachowski">Wiadomo, że ZNP na jutro proklamował strajk szkolny, co formalnie mieści się w granicach prawa, natomiast w związku z tym pojawiły się zjawiska bezprawne. Mam tu na myśli wpisywanie przez niektórych nauczycieli dzieciom do dzienniczków zaleceń, żeby pozostały w domu, i żeby rodzice się nimi zajęli lub, co gorsza, zapowiedzi dyrektorów szkół, że szkoły będą zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#AndrzejStelmachowski">Będę reagował na tego rodzaju nadużycia, łamią one przecież przepisy o obowiązku szkolnym. Zwłaszcza w szkołach podstawowych obowiązek ten ciąży i na rodzicach, i na dzieciach i nie wolno przeprowadzać tego rodzaju akcji.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#AndrzejStelmachowski">Chcę tylko uprzedzić, że jeżeli chodzi o moralność, przeżywam bardzo głęboki żal, łagodzony tylko trochę tym, że w kilku województwach również oddziały ZNP, nie tylko innych związków, wyłamały się z tego strajku. Tak było na przykład w Słupsku czy w Lesznie. Uważam, że sytuacja jest poważna i zapowiadam, że będę zmuszony zwrócić się do Wysokiej Izby również o dokonanie pewnych zmian ustawodawczych. Trudno przecież się godzić z faktem, że uniemożliwia się spełnianie ustawowego obowiązku szkolnego, przynajmniej w wypadku szkół podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#komentarz">(Poseł Czesław Sterkowicz: Panie marszałku, mam dodatkowe pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#JacekKurczewski">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#CzesławSterkowicz">Panie Ministrze! Pan właściwie nie odpowiedział mi na pytanie. Mnie chodzi o to, co z tymi ludźmi, którzy zostali zwolnieni bezprawnie z pracy, bo taka jest prawda. Jeżeli wójt gminy x, na przykład emerytowanego nauczyciela przedszkola zatrudnił na pełnym etacie lub na 3/4 etatu w przedszkolu, a zwolnił młodą nauczycielkę, która miała 3-letni staż pracy, to nie jest w porządku. Pan minister powiedział, że to jest niezgodne z przepisami, z Kodeksem pracy i z Kartą nauczyciela czyli zgodził się pan minister ze mną. Ci ludzie czekają na pracę. Na przykład w Płocku zostało zwolnionych ponad 50 nauczycieli przedszkoli. Mało tego, nie otrzymali oni odpraw, bo prezydent nie ma pieniędzy. To jest jakaś samowola w naszym kraju. Tak być nie może.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#CzesławSterkowicz">Przepraszam bardzo, ale reprezentuję nauczycieli, mnie nauczyciele poparli w wyborach i zawsze będę domagał się praworządnego traktowania tej grupy. Czy nie ma możliwości porozumienia między Ministerstwem Edukacji Narodowej a którymś z ministerstw, któremu podlega administracja?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#AndrzejStelmachowski">Rzecz polega na tym, że gminy, jako odrębny samorząd terytorialny, nie podlegają bezpośrednio żadnemu ministrowi, są suwerenne. Pozostaje więc droga sądowa. Powiedziałem tylko, co mogę zrobić, mogę poprzeć i nakłonić do zawierania porozumień, żeby tymczasem, zwłaszcza zerówki, były prowadzone przez szkoły. Jest to odwrotna sytuacja, niż wynika z ustawy, bo zgodnie z nią to raczej organa rządowe mogą zlecać samorządom prowadzenie pewnych spraw. Tu jest odwrotnie, samorządy zlecałyby prowadzenie pewnych spraw szkolnych organom budżetowym. Ja także przyczyniłem się do tego, żeby zapobiec trudnościom organizacyjnym. Myślę, że Wysoka Izba będzie rozważała jeszcze inny wniosek, który Rada Ministrów zapewne przedłoży, to znaczy, żeby składki ubezpieczeniowe były pobierane również w razie zatrudniania emerytów. Wtedy będzie jedna pokusa mniej, żeby zwalniać pracowników czynnych, a zatrudniać emerytów. Państwo świetnie się orientują, że od płac emerytów płaci się znacznie niższą składkę ubezpieczeniową. Myślę, że jak i ta druga pokusa odpadnie, to wtedy sytuacja będzie wyglądała trochę inaczej. Jednak w sprawach indywidualnych zwolnień nauczycieli nie jestem w stanie uczynić nic więcej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Marek Zieliński złożył zapytanie w sprawie opinii o kandydatach na stanowiska w urzędach kontroli skarbowej.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#MarekZieliński">Zgodnie z art. 39 pkt 1 ppkt 2 ustawy o kontroli skarbowej z dnia 28 września 1991 r. inspektorem kontroli może być ten, kto ma nienaganną opinię. Analogicznie taki sam warunek musi spełniać dyrektor urzędu kontroli skarbowej, powoływany zgodnie z art. 11 pkt 1 ustawy o kontroli państwowej. Jak w takiej sytuacji pan minister dopełnił wymogu ustawowego, to jest do dnia 7 lutego 1992 r. powołał dyrektorów w tych województwach, w których opinie o kandydatach były kontrowersyjne, m.in. w województwie piotrkowskim, kieleckim, przemyskim i poznańskim.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o udzielenie odpowiedzi panią podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Teresę Janiszewską.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#JacekKurczewski">Proszę, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#TeresaJaniszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie pana posła Marka Zielińskiego w sprawie trybu powoływania dyrektorów urzędów kontroli skarbowej wyjaśniam.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#TeresaJaniszewska">Zgodnie z art. 11 pkt 1 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej urzędami kontroli skarbowej kierują dyrektorzy powołani spośród inspektorów kontroli skarbowej przez ministra finansów na wniosek generalnego inspektora kontroli skarbowej. Bardzo wysokie kwalifikacje inspektorów, spośród których muszą zostać powołani dyrektorzy urzędów, określone są w art. 39 ustawy, według którego inspektorem może być osoba o nienagannej opinii, z wyższym wykształceniem, preferowane jest wykształcenie ekonomiczne lub prawnicze, oraz 3-letnim stażem pracy w kontroli lub 5-letnim w skarbowości. Wprawdzie art. 57 ustawy upoważnia generalnego inspektora kontroli skarbowej do jednorazowego powołania inspektorów nie spełniających określonych wyżej wymogów, jednak upoważnienie to jest ograniczone i może dotyczyć tylko pracowników Ministerstwa Finansów oraz pracowników resortu finansów, czyli organów podległych ministrowi finansów. Zapis ten w środowiskach mających bardzo ogólne pojęcie o specyfice pracy kontrolnej wywołał nieuzasadnione oburzenie. Jest on jednak konieczny, gdyż do przeprowadzenia kontroli dokumentalnej nie wystarczy, niestety, wszechstronne przygotowanie teoretyczne. Warunkiem niezbędnym do efektywnego, a jednocześnie opartego na zasadach kontradyktoryjności zakończenia kontroli podatkowej, dewizowej czy budżetowej, jest właśnie ogromne doświadczenie dające szansę wygrania pojedynku z podmiotem kontrolowanym.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#TeresaJaniszewska">Typowanie kandydatów na stanowiska dyrektorów urzędów kontroli skarbowej odbywało się zgodnie z wymogami ustawy spośród pracowników resortu finansów i objęło grono osób zapewniających, naszym zdaniem, sprawne i merytorycznie poprawne zorganizowanie urzędów kontroli skarbowej oraz realizację planów kontroli według całkowicie nowej, odmiennej od dotychczasowej procedury, zapewniającej skuteczność działania jedynie inspektorom o najwyższych kwalifikacjach, doświadczeniu oraz nieposzlakowanej uczciwości.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#TeresaJaniszewska">Z dniem wejścia w życie ustawy o kontroli skarbowej, czyli z dniem 7 lutego, minister finansów na wniosek generalnego inspektora kontroli skarbowej powołał na stanowiska dyrektorów urzędów kontroli skarbowej 49 osób, spośród których 23 osoby otrzymały pełne nominacje, a 26 osobom powierzono pełnienie obowiązków dyrektorów. Wyłanianie 49 kandydatów na stanowiska dyrektorów urzędów kontroli skarbowej rozpoczęło się jesienią ubiegłego roku i obejmowało grono osób dających gwarancję, używając modnego obecnie, lecz stosowanego także dawniej, określenia, merytorycznie poprawnej realizacji zadań ustawowych. Potencjalni kandydaci poddani zostali wnikliwej ocenie pod względem przygotowania teoretycznego, posiadanych doświadczeń zawodowych w aparacie kontrolnym resortu finansów, walorów intelektualnych, predyspozycji organizatorskich, kultury osobistej, a zwłaszcza walorów etycznych. Uczciwość, profesjonalizm i przydatność merytoryczna były więc głównymi przesłankami, jakie decydowały o przedstawieniu ministrowi finansów wniosku o powołanie danej osoby na stanowisko początkowo pełnomocnika, a następnie dyrektora urzędu kontroli skarbowej. Przy typowaniu kandydatów na dyrektorów pod uwagę była brana również opinia szeroko rozumianego otoczenia. Była to realizacja wymogu określonego w art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o kontroli skarbowej, dotyczącego nienagannej opinii inspektora, którą według unormowań tej ustawy musi mieć każdy dyrektor urzędu kontroli skarbowej. W celu spełnienia tego wymogu minister finansów, stosownie do art. 16 ustawy z 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, pismem z dnia 10 stycznia br. poinformował wszystkich wojewodów o zamiarze powołania danej osoby na stanowisko dyrektora urzędu kontroli skarbowej. W 36 wypadkach opinie wojewodów były pozytywne. Odnośnie do pozostałych 13 kandydatów, którzy bądź nie uzyskali poparcia wojewodów, bądź zostali przez nich zakwestionowani, nie został sformułowany ani jeden konkretny, udokumentowany zarzut uzasadniający brak poparcia lub wręcz negację.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#TeresaJaniszewska">W okresie poprzedzającym podjęcie przez ministra finansów decyzji o powołaniu konkretnych osób na stanowiska dyrektorów urzędów kontroli skarbowej napływały do Ministerstwa Finansów różnorodne, często sprzeczne, wnioski i propozycje zgłaszane przez organizacje polityczne, społeczne i związkowe. Uwzględnianie opinii sprzecznych nie było oczywiście możliwe, jednak wszystkie te opinie umożliwiły uzyskanie wszechstronnej charakterystyki poszczególnych kandydatów. Pomogły one ministrowi finansów w podjęciu decyzji o powołaniu pełnoprawnych dyrektorów spośród nie kwestionowanych bądź bezzasadnie kwestionowanych kandydatów oraz w powołaniu pełniących obowiązki dyrektorów spośród kandydatów, o których minister finansów nie zdołał wyrobić sobie niepodważalnej opinii. W rezultacie we wszystkich wypadkach, w których wystąpił jakiś element niejasności lub niepewności, zastosowane zostało rozwiązanie tymczasowe, polegające na powołaniu pełniących obowiązki dyrektorów. Rozwiązanie to zastosowano również w odniesieniu do urzędów kontroli skarbowej w województwach kieleckim, piotrkowskim i przemyskim, wskazanych przez pana posła Marka Zielińskiego jako przykłady kontrowersyjnych, jego zdaniem, decyzji personalnych, bez sprecyzowania zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#TeresaJaniszewska">Przedstawiony wyżej sposób wyłaniania kandydatów na stanowiska dyrektorów urzędów kontroli skarbowej świadczący o bardzo wnikliwym ich doborze, dowodzi niesłuszności zarzutów stawianych w tym zakresie. Osoby, którym powierzono tymczasowo pełnienie obowiązków dyrektorów urzędów kontroli skarbowej, będą bowiem poddawane dalszej weryfikacji ostatecznie rozstrzygającej o ich przydatności, mam nadzieję, że pozytywnie. Chciałabym jednak podkreślić, że ani jeden zarzut - już wspomniałam o tym - poza średnim wykształceniem, dotyczącym zresztą 3 kandydatów nie wytypowanych przez nas, nie został skonkretyzowany czy jak wspomniałam, udokumentowany. Nie jest też kwestionowana fachowość większości osób powołanych na stanowiska dyrektorów lub pełniących obowiązki dyrektorów urzędów kontroli skarbowej. Pragnę w związku z tym oświadczyć, że poważnie potraktować mogę jedynie zarzuty poparte dowodami i konfrontacją osób zgłaszających je z osobami, którym się je stawia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#JacekKurczewski">Może pani minister poczeka. Pan poseł ma dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#MarekZieliński">Dziękuję pani minister za wyjaśnienie, aczkolwiek nie jestem usatysfakcjonowany, ponieważ sytuacja wygląda w ten sposób, że to są bardzo ważne urzędy w tej chwili, wobec dramatycznej sytuacji budżetu państwa. Te osoby, które zostały mianowane na dyrektorów, to są najczęściej byli dyrektorzy, wicedyrektorzy urzędów skarbowych pracujący tam od wielu lat i rzeczywiście często w tej chwili nie można przedstawić im konkretnych zarzutów, ale po prostu to są osoby niewiarygodne w środowisku, dlatego nie mogę być usatysfakcjonowany tą odpowiedzią. Niewiarygodność jest, oczywiście, rzeczą względną, ale wydaje mi się, że resort finansów przy powoływaniu tych dyrektorów powinien uwzględnić opinie szerszego środowiska.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Dokument ten pasuje idealnie do wykładni marksistowsko-leninowskiej.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#JacekKurczewski">Pani minister, bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#TeresaJaniszewska">Jeśli pan marszałek pozwoli, jestem przygotowana na ewentualne rozszerzenie mojej odpowiedzi. Sposób sformułowania zapytania nie upoważnia mnie do rozwijania tematu, mimo nasilającej się kampanii w sprawie obsady personalnej urzędów kontroli skarbowej. Chciałabym więc poprzestać na tym formalnym wyjaśnieniu. Myślę, że wobec wielkiej ilości zarzutów kierowanych pod naszym adresem - donosi o tym prasa, radio, telewizja, mamy u siebie bogatą korespondencję - przepraszam, jestem debiutantką - i wobec oświadczenia pana marszałka, że przy zapytaniach nie ma debaty, nie wiem, czy celowe jest podejmowanie przeze mnie...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#JacekKurczewski">Pani minister ma rację, to nie było pytanie dodatkowe.</u>
          <u xml:id="u-179.2" who="#JacekKurczewski">Przechodzimy do kolejnego zapytania.</u>
          <u xml:id="u-179.3" who="#JacekKurczewski">Pani poseł Wiesława Ziółkowska złożyła zapytanie w sprawie reorganizacji aparatu państwowego.</u>
          <u xml:id="u-179.4" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo panią poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zasadność tego pytania potwierdza chociażby dzisiejsza i wczorajsza debata na temat założeń polityki społeczno-gospodarczej. Pytanie brzmi w sposób następujący.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#WiesławaZiółkowska">Zgodnie z zapowiedzianą w exposé pana premiera, wygłoszonym 21 grudnia 1991 r., reorganizacją aparatu państwowego, proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są założenia zapowiedzianej reorganizacji? Na jakim etapie są prace przygotowawcze? Kiedy rząd ma zamiar przedstawić Sejmowi stosowny pakiet ustaw? Przy czym tutaj uzupełniam, że chodzi mi o reorganizację ministerstw, w których zostali powołani tymczasowi kierownicy urzędów. Ze względu na szkodliwość wszelkich tymczasowych rozwiązań, które dezorganizują pracę i jeszcze bardziej osłabiają aparat, będę bardzo wdzięczna, jeżeli uzyskam wyczerpującą odpowiedź i jakieś zobowiązanie, że sprawa ta zostanie rozpatrzona przez Wysoką Izbą wcześniej niż dopiero na przełomie III, IV kwartału, jak wynika to z założeń polityki gospodarczo-społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o udzielenie odpowiedzi pana ministra-szefa Urzędu Rady Ministrów Wojciecha Włodarczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#WojciechWłodarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Założeniem zapowiedzianej reorganizacji aparatu państwowego jest dostosowanie struktur organizacyjnych państwa do społecznych i gospodarczych przeobrażeń w naszym kraju. Istotnym krokiem do przebudowy założeń przyszłego ustroju musi być określenie kompetencji, zakresu działań administracji centralnej i terenowej. Pani poseł Ziółkowska dopiero w tej chwili dodała, że chodzi tu tylko o urzędy centralne, a ja jestem przygotowany również do odpowiedzi na temat administracji terenowej, ponieważ z zapytania nie wynikało, że chodzi tylko o centralną.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#WojciechWłodarczyk">Decentralizacja w tym aspekcie oznacza głównie przekazanie części kompetencji zadań centralnych organów administracji przyszłym instytucjom administracji samorządowej i rządowej w terenie. Należy dokładnie, w miarę możliwości, określić, jakie to mogą i powinny być kompetencje i zadania zarówno w sensie materialnym, jak i funkcjonalnym. Jest to punkt wyjścia. Następnym zaś etapem, w zależności od zaproponowanego pakietu kompetencyjnego, jest określenie struktury przyszłych organów administracji centralnej i terenowej, a także ostateczna decyzja o kształcie przestrzennym poszczególnych województw.</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#WojciechWłodarczyk">Projekt harmonogramu wstępnych prac komisji do spraw reformy administracji publicznej przewiduje generalnie wypracowanie kompleksowej koncepcji administracji publicznej w okresie od 18 stycznia do 30 czerwca tego roku. Wstępnie przewiduje się, że do końca lutego komisja opracuje projekty ustaw o państwowej służbie cywilnej, o zasadach reprezentowania skarbu państwa oraz gospodarowania niektórymi jego składnikami, o zmianie konstytucji w części dotyczącej organizacji Rady Ministrów oraz samorządu terytorialnego, samorządu na szczeblu podstawowym. Do 10 kwietnia 1992 r. powinny być zakończone prace porównawcze nad administracją w wybranych krajach zachodnich, które winny pomóc w wypracowaniu adekwatnego modelu dla Polski. Przewiduje się również w ramach prac tej komisji przedstawienie koncepcji funkcjonowania i struktury reorganizacyjnej resortów, relacji rządu do administracji centralnej i założeń funkcjonowania nadzoru nad terenową administracją rządową do 15 maja br. Na koniec komisja założyła, że do 30 czerwca br. opracuje założenia ustawodawstwa związanego z funkcjonowaniem samorządu powiatowego wraz z projektem podziału terytorialnego kraju w układzie powiatowym i wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#WojciechWłodarczyk">Słuszna jest uwaga pani posłanki, że szkodliwe są wszelkie tymczasowe rozwiązania, które nie tylko dezorganizują pracę, ale - być może - bardziej osłabiają aparat państwowy przez tworzenie niestabilnych jednostek organizacyjnych administracji państwowej. Dlatego też rząd podjął wysiłek wypracowania logicznego modelu funkcjonowania władzy publicznej, dostosowanego do dynamiki przemian zachodzących w naszym państwie. Struktury bowiem nie tylko, nie są neutralne w stosunku do zadań, lecz mają one realny wpływ na opóźnienie względnie przyspieszenie procesu reform. Myślę, że pani bardziej chodzi o urzędy centralne, rozumiem, że chodzi o ministerstwo gospodarki, ono jest wpisane w ten harmonogram. Komisja senatora Stępnia współpracuje zarówno z ministrem Gruszeckim, jak i ministrem Eysymonttem, i zgodnie z tym harmonogramem do końca czerwca br. koncepcje tych ministerstw będą przedstawione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#JacekKurczewski">Proszę, dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#WiesławaZiółkowska">Dziękuję za tę odpowiedź, ale myślę, że może niezbyt precyzyjnie sformułowałam swoje zapytanie, bo chodzi mi tylko i wyłącznie o to, kiedy Sejm otrzyma ustawy o skarbie państwa i o urzędzie gospodarki narodowej?</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#WiesławaZiółkowska">Bardzo proszę, jeśli pan nie może w tej chwili podać konkretnych terminów, aby były one podane jak najwcześniej i to publicznie, również w tej sali sejmowej. Wnoszę o to, aby w żadnym przypadku nie był to termin do 30 czerwca. Jest on wręcz nie do przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#WojciechWłodarczyk">Dobrze, w najbliższym czasie, jak tylko uzgodnimy to z komisją senatora Stępnia i ustalimy z rządem, podam pani posłance te terminy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Mariusz Wesołowski zgłosił zapytanie w sprawie obciążenia społecznych komitetów telefonizacji dodatkowymi wpłatami na rozbudowę infrastruktury. Czy jest pan poseł? Nie ma pana posła, niestety, do odpowiedzi jest gotów przedstawiciel rządu.</u>
          <u xml:id="u-187.2" who="#JacekKurczewski">W takim razie kolejne zapytanie, które zgłosił pan poseł Kazimierz Nowak, w sprawie zapowiedzianej reformy struktury administracji i podziału terytorialnego kraju. Czy można prosić pana posła o przedstawienie treści zapytania?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#KazimierzNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dobrze się stało, moje bowiem pytanie wiąże się z pytaniem, które 2, 3 minuty wcześniej zadała pani posłanka Ziółkowska. Otóż u podstaw mojego pytania leżą doniesienia prasowe, które od bez mała 2 lat prezentują a to mapki podziału Polski na nowe rejony administracyjne, a to wyliczenie, które województwo, będzie się musiało podzielić. Pan minister Włodarczyk był uprzejmy udzielić odpowiedzi pani posłance Wiesławie Ziółkowskiej i w odpowiedzi tej jest również część odpowiedzi na moje pytanie.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#KazimierzNowak">Myślę natomiast, że sprawa jest istotna o tyle, o ile w wielu województwach dżentelmeni ze szczebla administracji rządowej będą zastanawiali się, jak długo jeszcze województwa będą istniały, czy i kiedy będą musieli przymierzać się do innych rozwiązań itd. Sądzę, Wysoka Izbo, że zarówno wczorajsza, jak i dzisiejsza debata wskazują wyraźnie, że nie mamy jeszcze tu, w tej Izbie, i nie sądzę, aby tylko w tej, wypracowanej koncepcji w ogóle modelu ustrojowego państwa, modelu gospodarki Rzeczypospolitej Polskiej, a tym bardziej modelu administracji publicznej. Uważam, że zmiany i przeobrażenia modelu administracji publicznej powinny zmierzać ku temu, aby były to przeobrażenia stanowiące pewne spoiwo czy pewną część przeobrażeń ogólnych, które określimy w Wysokiej Izbie ustawą zasadniczą, a więc ustawą konstytucyjną.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#KazimierzNowak">Pytałem pana ministra Włodarczyka o istotę reformy administracji publicznej, albowiem sądzę, że jest to pytanie nie bez kozery. Jeśli reformujemy kraj, jeśli mamy dopracować szczegóły i kierunki gospodarki wolnorynkowej, to nie może być nam obojętne, jaki będzie system i model administracji publicznej w kraju. Oczywiście można mówić o tym modelu bardzo wiele, ale dzisiaj ze względu na szczupłą kiesę państwa, o czym przecież wszyscy doskonale wiemy, jawi się pytanie o przybliżone przynajmniej koszty reformy, jaka ma w Polsce nastąpić. Myślę o kosztach reformy administracji publicznej w sytuacji, o której przed chwilą wspomniałem.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#KazimierzNowak">Sądzę zatem, że nieobojętna - nie tylko dla mnie, ale dla wielu ludzi i w terenowych ogniwach władzy państwowej, i w ogóle w społeczeństwie - będzie odpowiedź na pytanie, czy komisja, którą pan minister Włodarczyk raczył powołać, a o której można było przeczytać w wielu tytułach prasowych, jest komisją przygotowującą niejako pewien rozdział Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w której zmieści się ogół spraw dotyczących administracji publicznej nie tylko szczebla centralnego, ale również, a może przede wszystkim, terenowego. Będę ukontentowany, jeśli pan minister potwierdzi moją tezę, albowiem jeśli miałaby to być tylko komisja, której efektem pracy miałaby być propozycja wyprzedzająca konstytucję i niejako, jak było przy okazji uchwalania prowizorium budżetowego, określająca pewne ramy ustrojowe, to wydaje mi się, że idziemy w złym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#KazimierzNowak">W moim pytaniu chodzi zatem o istotę reformy, o jej przybliżone koszty i o to, na ile będzie ona spójna z przygotowywaną konstytucją czy też z rozpoczętymi pracami przygotowawczymi nad uchwaleniem Konstytucji Rzeczypospolitej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że zapytanie powinno być sformułowane zwięźle, jak mówi tymczasowy regulamin Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-189.2" who="#JacekKurczewski">Proszę panie ministrze o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#WojciechWłodarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem od razu wnieść dwa sprostowania, tzn. tę komisję, o której pan poseł mówił, powołał premier, a nie ja. To jest dla mnie oczywiste. Żadna z tych decyzji, o których pan mówił, nie może być podjęta bez zgody Sejmu i bez wiedzy Sejmu. Problem ten zatem uważam za rozstrzygnięty.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#WojciechWłodarczyk">Odpowiadając na część ogólniejszą, dotyczącą istoty, chcę powiedzieć, że rząd pragnie przyczynić się do reformy państwa w skali nie tylko ogólnokrajowej, lecz również lokalnej. I powołany właśnie 15 stycznia zespół ds. reformy administracji szczebla centralnego i terenowego pod przewodnictwem senatora Jerzego Stępnia powinien ułatwić to zadanie.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#WojciechWłodarczyk">Zmiany ustroju terytorialnego należy przeprowadzać w sposób nie zagrażający stabilizacji państwa i umożliwiający administracji publicznej ciągłe i prawidłowe wykonywanie ustalonych prawnie zadań. Dlatego też reforma struktur administracji centralnej i terenowej państwa musi być nie tylko dobrze przemyślana jako decyzja doniosła politycznie, lecz również jako instrument zdolny udźwignąć dynamiczne zmiany w organizowaniu zadań społeczno-gospodarczych. Nie ulega wątpliwości, że obecne struktury państwa, jako że nie są dostosowane do przeobrażeń zachodzących w Polsce na wielu odcinkach, utrudniają proces przebudowy państwa w pożądanym kierunku. Zważyć należy, że obecnie zmieniła się rola administracji rządowej i samorządowej. Administracja państwowa winna tworzyć warunki do samorealizacji społeczeństw lokalnych, a interwencja państwa w życie społeczne i gospodarcze kraju winna być wyraźnie zdefiniowana.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#WojciechWłodarczyk">Rząd ma na uwadze wysokość kosztów, jakie pociąga za sobą konieczność przeprowadzania reform w naszym państwie. Niewątpliwie takie koszta będą. Obecnie przeprowadzana jest analiza, która obejmować będzie nie tylko koszty związane z organizacyjno-technicznym wprowadzeniem zmian strukturalnych, lecz również przybliżone korzyści, bo o nich nie można zapominać. Korzyści, jakie można osiągnąć dzięki wprowadzeniu w życie nowej organizacji państwa obecnie i na dalszym etapie wdrażania reformy. Niezależnie od wymiernych korzyści ekonomicznych zakładana reforma powinna niewątpliwie przyczynić się do podniesienia autorytetu władzy publicznej. Należy przyjąć bowiem założenie, że administracja terenowa w większym niż dotychczas stopniu będzie mogła opierać się na więziach lokalnych, ekonomicznych i społecznych.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#WojciechWłodarczyk">Reforma administracji publicznej winna również przyczyniać się do przeciwstawienia się tendencji tworzenia nowych pionów administracji specjalnej. Należy zdecydowanie negatywnie ocenić dotychczasową metodę cząstkowego rozwiązywania problemu strukturalnego podziału administracji rządowej w terenie na administrację ogólną i specjalną: ogólną zespoloną i specjalną nie zespoloną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#JacekKurczewski">Nie słyszę pytania dodatkowego.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Jedno pytanie.)</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, ale to nie w tym punkcie obrad.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#JacekKurczewski">Pani poseł Wiesława Ziółkowska zgłosiła zapytanie w sprawie działań rządu zmierzających do rozszerzenia wydobycia gazu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#JacekKurczewski">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam, że już po raz trzeci dzisiaj zabieram głos w tych zapytaniach, ale tak się złożyło, że te wszystkie zapytania z kilku tygodni, niestety, się skomasowały. To zapytanie, które w tej chwili mam przedstawić, było związane z wystąpieniem sejmowym dotyczącym kwestii rekompensowania społeczeństwu kosztów związanych z podwyższeniem cen gazu i energii. Problem, jak wiemy, jest społecznie nabrzmiały i ciągle niezwykle aktualny, gdyż dotyczy nie tylko rekompensowania kosztów, lecz również kwestii, co robić, aby obniżyć koszty czy też nie dopuścić do tak wysokiego wzrostu kosztów gazu. Wiąże się z tym moje zapytanie, ponieważ złoża gazu polskiego są olbrzymie. Jeszcze niedawno dzięki eksploatacji złóż polskich otrzymywaliśmy znacznie więcej surowca niż z importu, co powodowało korzystny rozkład cen i wpływ na finalną cenę, którą płacił odbiorca gazu. W związku z tym skierowałam pytanie do rządu, czy rząd ma zamiar podjąć działania zmierzające do rozszerzenia wydobycia gazu polskiego. Miałoby to wymiar pozytywny, moim zdaniem, w dwóch płaszczyznach.</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#WiesławaZiółkowska">Po pierwsze, mogłoby to wpływać pozytywnie na ceny, a po drugie, na nasze uniezależnienie się od dostawcy zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#WiesławaZiółkowska">I drugie pytanie: czy rząd widzi możliwość zróżnicowania cen gazu dla odbiorców indywidualnych w zależności od dostawcy i w zależności od regionu wydobycia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o udzielenie odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu pana Edwarda Nowaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#EdwardNowak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadam na zapytanie pani poseł Wiesławy Ziółkowskiej zgłoszone na 7 posiedzeniu Sejmu w dniu 30 stycznia 1992 r.: czy rząd ma zamiar podjąć działania zmierzające do rozszerzenia wydobycia gazu polskiego?</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#EdwardNowak">W Polsce istnieją dwa główne obszary wydobywcze gazu ziemnego: podgórze Karpat, gdzie występuje gaz wysokometanowy o średniej wartości opałowej circa 8200 kcal/m3, oraz monoklina przedsudecka w zachodniej Polsce, gdzie występuje gaz zaazotowany o bardzo zmiennej wartości opałowej 2500–6200 kcal/m3.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#EdwardNowak">Z uwagi na tę zróżnicowaną wartość, będącą pochodną składu gazu, w kraju istnieją dwa podsystemy przesyłowe i dystrybucyjne gazu wysokometanowego i zaazotowanego. Osiągnięcie w 1978 r. maksymalnego poziomu wydobycia krajowego gazu ziemnego, w wysokości 7,6 mld m3, było poprzedzone odkryciem i zagospodarowaniem znacznych zasobów w złożach, o wielkości od kilkunastu do kilkudziesięciu miliardów metrów sześciennych, w obu rejonach gazonośnych Polski. Było to efektem realizacji specjalnego programu i wydatkowania znacznych środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#EdwardNowak">W ostatnim dziesięcioleciu odkrywano mniejsze złoża gazu ziemnego o zasobach jednostkowych nie przekraczających z reguły kilku miliardów metrów sześciennych. Wynika to zarówno z warunków geologicznych, jak też z ograniczenia środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#EdwardNowak">Aktualny stan udokumentowanych zasobów gazu ziemnego wynosi 166 mld m3, przy czym wartość opałowa jest bardzo zróżnicowana, a w tym około 128 mld m3 występuje w złożach zagospodarowanych i aktualnie eksploatowanych. Z pozostałych 38 mld m3 zasobów, nie wydobywanych, blisko 70% występuje w dużej liczbie małych złóż, często z wysoką zawartością siarkowodoru lub azotu, o niskim ciśnieniu złożowym, często znacznie oddalonych od istniejącego systemu przesyłowego gazu. Pozostała część zasobów jest aktualnie zagospodarowywana, ale jedną z najpoważniejszych przyczyn opóźniających udostępnienie zasobów gazu jest uzyskanie zgody na przejęcie terenu pod inwestycje. Ubiegłoroczne sumaryczne wydobycie kształtowało się na poziomie 3,7 mld m3, w tym 1,2 mld m3 gazu wysokometanowego i 2,5 mld m3 gazu zaazotowanego, co w przeliczeniu na gaz o wartości opałowej 8 200 kcal/m3 wynosi około 3 mld m3. Należy tu podkreślić, że krajowe zdolności wydobywcze wynosiły w roku 1991 sumarycznie około 5 mld m3 gazu, tj. w przeliczeniu — 4 mld m3. Ich niepełne wykorzystanie było spowodowane znacznym spadkiem popytu na gaz ze strony przemysłu używającego go do celów technologicznych oraz zakontraktowaną i niezmienną ilością gazu pochodzącego z importu.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#EdwardNowak">Ograniczenie wydobycia krajowego nastąpiło w okresie letnim. Realizacja określonego poziomu dostaw z importu była niezbędna do pokrycia potrzeb szczytowych w zimie. Wyjaśnić również należy, że z uwagi na skomplikowane warunki złożowe oraz często znaczne sczerpanie zasobów w poszczególnych złożach, średnie tempo sczerpania zasobów krajowych wynosi 3–5%, co jest wielkością o połowę niższą w porównaniu z wielkościami uzyskiwanymi w świecie, gdzie udział tego typu złóż w wydobyciu jest minimalny, już w 1990 r. rząd podjął działania zmierzające do wzrostu wydobycia krajowego gazu przez zagwarantowanie pożyczki w wysokości 310 mln dolarów — udzielonej Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu przez Bank Światowy i Europejski Bank Inwestycyjny — na intensyfikację wydobycia z istniejących złóż, zagospodarowanie nowo odkrytych zasobów oraz kompleksową modernizację sektora gazowniczego. Do chwili obecnej w ramach tej pożyczki podpisano już kontrakty na dostawy sprzętu i usług o wartości 65 mln dolarów oraz przeprowadzono przetargi na dalsze dostawy o wartości circa 80 mln dolarów. Przygotowany został program wykorzystania pełnej kwoty pożyczki do 1995 r. Warunkiem realizacji tego programu jest posiadanie środków złotowych na współfinansowanie. W tym zakresie występują jednak poważne trudności.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#EdwardNowak">Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo podjęło działania zmierzające do wzrostu wydobycia krajowego gazu ziemnego polegające na zabezpieczeniu w pierwszej kolejności środków inwestycyjnych na zagospodarowanie nowo odkrytych złóż gazu oraz intensyfikację wydobycia z istniejących złóż. Od bieżącego roku zmieniono także strukturę prac wiertniczo-poszukiwawczych, zwiększając liczbę metrażu przeznaczonego na rozwiercanie złóż i wzrost wydobycia.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#EdwardNowak">W opracowanym — przy wykorzystaniu wniosków i zaleceń zagranicznych konsultantów — programie rozwoju PGNiG zakłada się w latach 1991–2000 stopniowy wzrost krajowego wydobycia gazu począwszy od bieżącego roku, w którym zaplanowano sumaryczne wydobycie w wysokości 4,9 mld m3, w 1995 r. zaś — 6,5 mld m3 i wreszcie w roku 2000 — około 8 mld m3 gazu, co po przeliczeniu na gaz o wartości opałowej 8200 kcal/m3 daje odpowiednio cyfry: 3,9, 5,3, 6,6.</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#EdwardNowak">W latach ubiegłych koszt pozyskania 1 m3 gazu z zasobów krajowych kształtował się na poziomie dwukrotnie niższym od ceny importu. W roku 1990 koszt importu gazu ze względu na rozliczenia rublowe był znacznie niższy od kosztów gazu wydobytego w kraju. W 1991 r. koszt gazu z kraju, uwzględniając koszt udostępnienia złóż, wzrósł do poziomu ponad 70% ceny importu, liczonej już w dolarach. W 1992 r. relacja ta może być dla gazu krajowego nieznacznie jeszcze mniej korzystna.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#EdwardNowak">Odpowiadając na drugie pytanie, dotyczące możliwości zróżnicowania cen gazu dla odbiorców indywidualnych, można powiedzieć, że w dłuższym okresie jest to konieczne lub wręcz nieuniknione. Obecnie jednak różnice w kosztach dostawy gazu, wynikające z historycznie ukształtowanego zainwestowania w poszczególnych rejonach kraju, oraz znaczne uzależnienie odbiorcy od użytkowanego aktualnie nośnika energii skłaniają do utrzymania jednolitej taryfy na gaz w całym kraju.</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#EdwardNowak">Ceny gazu są oczywiście zróżnicowane w zależności od jakości, kaloryczności dostarczanego gazu. Jednolite ceny stwarzają trudności w większym wykorzystaniu zasobów lokalnych, ale w uzgodnieniach poczynionych w ubiegłych latach Ministerstwo Finansów dopuszcza możliwość ustalenia indywidualnej ceny na wniosek dostawcy uzgodniony z potencjalnymi lokalnymi odbiorcami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, panie ministrze, pani poseł ma, zdaje się, dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#WiesławaZiółkowska">Nie wiem, czy pan minister będzie mógł mi od razu odpowiedzieć. Przewidywany wzrost udziału w eksploatacji własnych złóż i zaspokajania potrzeb odbiorców gazem polskim - jaki wpływ będzie to miało na kształtowanie się ostatecznych cen i jakie znaczenie dla odbiorców gazu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#EdwardNowak">Odpowiedź na to pytanie jest wielce skomplikowana, dlatego że ten kierunek nie jest jedynym kierunkiem ratowania się Polski przed uzależnieniem ekonomicznym. Muszą być jakby zdywersyfikowane działania. Muszą one iść w kierunku szukania połączeń z istniejącym systemem europejskim zasilania w gaz. Myśli się o połączeniu z Norwegią, myśli się o połączeniu z europejskim systemem. Musi to wiązać z olbrzymimi inwestycjami: budowaniem zbiorników, stacji sprężania i rozprężania gazu przewożonego w olbrzymich metanowcach, które również będą kosztować. Wiąże się to z zaangażowaniem się w wydobywanie gazu kopalnego. Problem więc jest niezwykle skomplikowany i położenie nacisku tylko na wydobycie gazu z polskich złóż nie rozwiąże go nam. Może to być tylko fragment działania, może to dać jakiś tam ułamkowy skutek, kilkuprocentowy, natomiast nie jest to rozwiązanie o charakterze zasadniczym, systemowym, gwarantującym bezpieczeństwo kraju na poziomie, jakiego byśmy oczekiwali.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#EdwardNowak">W tej chwili stopień uzależnienia Polski z zewnątrz, szczególnie ze strony Związku Radzieckiego czy krajów byłego Związku Radzieckiego, jest rzędu gdzieś 70%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz złożył zapytanie w sprawie prywatyzacji zakładów państwowych. Czy mogę prosić pana posła?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje zapytanie dotyczy kwestii prywatyzacji zakładów państwowych i chociaż dotyczy ono konkretnej sprawy, to jednak znaczenie jej jest o wiele szersze. Mianowicie dnia 30 września 1991 r. podjęto decyzję o prywatyzacji huty szkła w Jarosławiu. Podjęto ją na mocy ustawy z 13 lipca 1990 r., konkretnie art. 5 tejże ustawy.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">W każdym razie skutek był taki, iż załoga, która wyraziła zgodę na tę prywatyzację, organ założycielski, związki zawodowe zostały postawione w takiej sytuacji, że 2 tygodnie później z obietnic złożonych im przez przedstawicieli ministerstwa, z obietnic zwolnienia z dywidendy, zwolnienia z popiwku, niestety nic nie wyszło, ponieważ zmieniły się przepisy.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">W tej chwili sytuacja jest taka, że rynek na wieść o prywatyzacji huty szkła w Jarosławiu - zareagował bardzo nerwowo w związku ze sławetną prywatyzacją Krośnieńskich Hut Szkła - zmniejszyły się zamówienia, cały rynek się skurczył, sprzedaż wyrobów spadła.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">W związku z tym pytanie do Ministerstwa Przekształceń Własnościowych: Czy istnieje dla Huty Szkła „Jarosław” — czy dla każdego innego zakładu, który znalazł się w podobnej sytuacji, możliwość powrotu do stanu pierwotnego, sprzed podjęcia decyzji o prywatyzacji? Czy ministerstwo zakłada takie rozwiązania prawne, które mogłyby to umożliwić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#JacekKurczewski">Odpowiedzi udzieli kierownik Ministerstwa Przekształceń Własnościowych pan Tomasz Gruszecki.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#TomaszGruszecki">Panie Marszałku! Szanowna Izbo! Tu są dwie kwestie, jeżeli chodzi o interpretację.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#TomaszGruszecki">Po pierwsze, czy organy przedsiębiorstwa przed przekształceniem go w spółkę miały pełną świadomość warunków prawnych, których konsekwencją było przekształcenie w spółkę skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#TomaszGruszecki">Po drugie, jakie są w ogóle zamierzenia resortu w sprawie przygotowań do nowelizacji ustawy prywatyzacyjnej. I ta druga kwestia, sądzę, jest najbardziej interesująca, ale najpierw odpowiem na tę pierwszą.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#TomaszGruszecki">Otóż Huta Szkła w Jarosławiu została przekształcona aktem notarialnym z 12 września 1991 r. w jednoosobową spółkę skarbu państwa. Podstawą przekształcenia był wniosek złożony przez organy przedsiębiorstwa, przez dyrektora i radę pracowniczą na podstawie art. 5 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Spółka akcyjna została wpisana do rejestru 30 września. W chwili dokonywania wpisu, 30 wrzesień 1991 r., organy przedsiębiorstwa miały świadomość obowiązywania następującego stanu prawnego.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#TomaszGruszecki">Po pierwsze, art. 13 ust. 4 i 5 ustawy z 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń, czyli tzw. p. p. w. w. Ustawa ta weszła w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 stycznia 1991 r., i mówiła o ulgach w podatku od ponadnormatywnych wynagrodzeń przysługujących podatnikom będącym spółkami prawa handlowego i o warunkach, których spełnienie uprawnia do otrzymania ulg. I to jest pierwszy, można powiedzieć, reżim prawny. Drugi to jest ustawa z 19 lipca 1991 r. o oprocentowaniu kapitałów w jednoosobowych spółkach skarbu państwa. Ustawa ta, jak wiadomo, jakby przedłuża pobieranie już nie dywidendy od tych przedsiębiorstw, tylko oprocentowania kapitału od spółek skarbu państwa. Ta ustawa weszła w życie 1 września 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#TomaszGruszecki">Z powyższego można wysnuć wniosek, że jedna i druga ustawa były znane. Przy czym pierwsza ustawa była znana już od 1 stycznia, druga od 1 września. Wobec tego przedsiębiorstwo mogło dokonać ponownej analizy i zrezygnować z prywatyzacji kapitałowej, to znaczy, mogło nie składać wniosku lub zatrzymać proces rejestracyjny, przekształcający przedsiębiorstwo w jednoosobową spółkę skarbu państwa. To są fakty i daty.</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#TomaszGruszecki">Jeśli zaś chodzi o drugą kwestię, też się tym bardzo interesuję, czy istnieje możliwość powrotu do stanu pierwotnego, czyli rezygnacji z formuły spółki skarbu państwa i powrotu do formuły przedsiębiorstwa państwowego. Sądzę, że po prostu logika nie tylko ekonomiczna, ale i prawna albo nie tylko prawna, ale i ekonomiczna, wskazują na to, że gdybyśmy dopuścili do takiego manewrowania, że najpierw przedsiębiorstwo przekształca się w spółkę, potem spółka wraca do formuły przedsiębiorstwa, a gdy zmienią się przepisy podatkowe, przedsiębiorstwo znowu przyjmuje formę spółki, po prostu naruszałoby to stabilność ładu prawnego. Zresztą ustawa prywatyzacyjna mówi wprost, że nie jest to możliwe. Możliwe jest przekształcenie tylko w jedną stronę - z przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę skarbu państwa i to przekształcenie ma na celu prywatyzację. Obowiązujące obecnie przepisy prawne nie przewidują możliwości rezygnacji z formuły spółki skarbu państwa i powrotu do formuły przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#TomaszGruszecki">Zgodnie jednak z Kodeksem handlowym oczywiście istnieje możliwość likwidacji spółki. Można sprzedać aktywa spółki, tak jak sprzedaje się aktywa zlikwidowanego przedsiębiorstwa państwowego, ale wtedy trzeba mieć na uwadze wszystkie konsekwencje prawne. Jeśli likwidujemy spółkę w trybie Kodeksu handlowego, a nie w trybie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, to tym samym upada osobowość prawna spółki, ergo spółka nie może być podmiotem praw i zobowiązań, w związku z tym nie może ona zatrudniać pracowników, nie może brać kredytu, nie może dokonywać transakcji kupna-sprzedaży, dotyczy to na przykład towarów, które wyprodukuje; innymi słowy, pozostaje wtedy masa majątkowa, którą właściciel może zbyć, działając za pośrednictwem likwidatora. Ale konsekwencje dla pracowników wtedy są takie, że ustaje stosunek pracy. Spółka przestaje być podmiotem prawa. Nie sądzę więc, żeby tego typu rozwiązanie satysfakcjonowało załogę.</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#TomaszGruszecki">Sądzę, że w podtekście tego zapytania nie leży chęć rezygnacji z formuły spółki skarbu państwa i powrotu do formy pierwotnej - przedsiębiorstwa państwowego, ale wskazanie, i słusznie, na groźną dysharmonię pomiędzy obciążeniem przedsiębiorstw państwowych a obciążeniem spółek skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#TomaszGruszecki">W tej chwili na 111 przedsiębiorstw przeznaczonych do powszechnej prywatyzacji, bo ta akurat sfera jest bardzo wnikliwie kontrolowana, 92 przedsiębiorstwa, które już są oczywiście spółkami, będą płaciły oprocentowanie wyższe od dywidendy rocznej płaconej w 1991 r. Chodzi o to, że ustawa o oprocentowaniu spółek skarbu państwa zakładała, że spółka będzie płaciła w 1991 r. oprocentowanie w wysokości nie wyższej niż wysokość dywidendy, ale to ograniczenie przestało obowiązywać w 1992 r., ergo wiele spółek skarbu państwa, które liczyły na przywileje podatkowe, znalazło się w dużo gorszej sytuacji niż przedsiębiorstwa obciążone dywidendą.</u>
          <u xml:id="u-202.10" who="#TomaszGruszecki">Chcemy zmienić ten stan. Ministerstwo Przekształceń Własnościowych występuje - w tej chwili już podpisałem pismo do ministra finansów i chcemy to już w ustawie budżetowej uwzględnić, ale to będzie oznaczało zmniejszenie dochodów budżetu - do ministra finansów z wnioskiem o to, żeby obciążenie spółek skarbu państwa było takie same lub nie większe niż obciążenie przedsiębiorstw dywidendą.</u>
          <u xml:id="u-202.11" who="#TomaszGruszecki">Z tym że, proszę panów posłów i pań posłanek, nie jestem gospodarzem ustawy o oprocentowaniu spółek skarbu państwa. Mogę wystosować taki wniosek i będę bardzo zadowolony, jeśli posłowie go poprą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#JacekKurczewski">Czy może pan, panie ministrze, poczekać?</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#JacekKurczewski">Czy pan poseł ma dodatkowe pytanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Dziękuję bardzo za tak obszerne wyjaśnienia. Z tym że, panie ministrze, wydaje mi się, że stabilność jest tu naruszana nie w związku ze zmianą decyzji podmiotów, jest to raczej spowodowane zmianą prawa. Powrót Huty Szkła „Jarosław” do formy przedsiębiorstwa państwowego umożliwiłby temu zakładowi pracy zmianę ścieżki prywatyzacyjnej, chodzi o formę likwidacji.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Chciałem pana zapytać, czy jest taka możliwość, czy jest celowe bezpośrednie przejście od tego stanu prawnego, który w tej chwili jest, do stanu likwidacji?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, to miało być dodatkowe pytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#TomaszGruszecki">Tak, odpowiadam. W ustawie prywatyzacyjnej jednym ze słabych punktów jest stworzenie dwóch ścieżek prywatyzacji. Jeśli przedsiębiorstwo raz wejdzie na którąś z nich, bądź na drogę prywatyzacji kapitałowej, bądź na drogę prywatyzacji likwidacyjnej, to nie ma już powrotu, mimo że warunki ekonomiczne mogły się dosyć zasadniczo zmienić, na przykład przedsiębiorstwo ma inne oferty ze strony inwestora zagranicznego, pracownicy chcą utworzyć spółkę pracowniczą itd.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#TomaszGruszecki">Ten stan rzeczy chciałbym zmienić. W projektowanej nowelizacji chciałbym wprowadzić możliwość przejścia z jednej drogi na drugą. Ale absolutnie nie mogę tego proponować i zrobić przez cofnięcie się, przejście z formuły spółki na formułę przedsiębiorstwa. No to jest ze wszech miar, i prawnych, i ekonomicznych, niecelowe.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#TomaszGruszecki">Trzeba tu szukać innych rozwiązań. Już wkrótce w projekcie ustawy o usprawnieniu prywatyzacji spróbuję zaprezentować takie rozwiązania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#JacekKurczewski">Pan poseł Andrzej Tadeusz Mazurkiewicz zgłosił inne jeszcze zapytanie, na które odpowie pan minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#JacekKurczewski">Pytanie dotyczy możliwości oddłużenia Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego w Jarosławiu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście ten problem jest przedstawiony na pewnym przykładzie, ale jest to problem szerszy.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego PZZ w Jarosławiu działało na terenie województw przemyskiego i zamojskiego. W 1990 r. skupiło, korzystając z kredytów, ponad 100 tys. ton zbóż. Rok później, w 1991 r., załamał się rynek zbożowy, o czym wszyscy rolnicy doskonale wiedzą. W wyniku tego przedsiębiorstwo w 1991 r.poniosło straty - ponad 50 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Przedsiębiorstwo w Jarosławiu przez 10 lat inwestowało nie tylko w woj. przemyskim, ale także w woj. zamojskim. W wyniku tego powstały trzy dodatkowe zakłady: w Zamościu, Werbkowicach i Lubyczy Królewskiej. Było to zgodne z ówczesną polityką rządu. Właśnie taka, a nie inna była polityka.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Do podziału Okręgowego Przedsiębiorstwa Zbożowo-Młynarskiego w Jarosławiu na cztery samodzielne przedsiębiorstwa w wyżej wymienionych miejscowościach doszło 1 września 1991 r. I tu zaczął się cały problem, bo długi powinny przejąć wszystkie cztery przedsiębiorstwa. Jednak żadne z nich nie chce się zgodzić na podział pasywów, gdyż po podziale długów żadne z nich nie będzie mogło funkcjonować. Jest to sytuacja nie uregulowana w skali całego kraju. W tym konkretnym przypadku dotyczy to przeszło tysiąca pracowników i czterech przedsiębiorstw.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Od kilku miesięcy komornik pobiera z konta przedsiębiorstwa w Jarosławiu wszelkie wpływy na poczet podatku z tytułu dywidendy. Bank pobiera odsetki od kredytu w wysokości 5 mld zł miesięcznie, przy czym miesięczny zysk przedsiębiorstwa jest w granicach 1 mld, a więc jest to błędne koło, jest to równia pochyła.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">W związku z tym zwracam się z zapytaniem do pana ministra rolnictwa, czy widzi możliwość oddłużenia PZZ w Jarosławiu, a szerzej rzecz ujmując także w Zamościu, Lubyczy Królewskiej i w Werbkowicach z tytułu skupionych zbóż w kampanii 1990 r. oraz z tytułu dywidendy za okres, gdy przedsiębiorstwo nie miało zysku.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#AndrzejTadeuszMazurkiewicz">Czy ministerstwo, aby uratować zakład, podejmie konkretne działania? Pytanie drugie, które bardzo nurtuje wszystkie osoby zainteresowane: jak ministerstwo widzi w przyszłości rozwiązanie kwestii dywidendy? Czy nie sądzi pan minister, że powinna być ona powiązana z zyskami produkcyjnymi?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#JacekKurczewski">Proszę ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej pana Gabriela Janowskiego o udzielenie odpowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#GabrielJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przytoczony przez pana posła Mazurkiewicza przykład zakładów zbożowych w Jarosławiu ma również szerszy wymiar. Wydaje mi się, że jest sposobność, by na podstawie tego przykładu ustosunkować się szerzej do tego problemu.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#GabrielJanowski">Ale na początek gwoli wyjaśnienia. Organem założycielskim dla PZZ w Jarosławiu jest wojewoda przemyski. Istotnie dokonał on podziału tego przedsiębiorstwa na cztery wymienione tu przez pana jednostki. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej występowało przeciwko temu podziałowi, uznając, że z punktu widzenia ekonomicznego i organizacyjnego nie jest on najtrafniejszy, tym bardziej że to przedsiębiorstwo było uwikłane w inwestycje. Źle się stało, że ten w miarę przedtem spójny organizm rzeczywiście został w ten sposób podzielony. Więcej, obarczono niejako Jarosław wszelkimi zobowiązaniami, wynikającymi z wcześniej podjętych decyzji. Inaczej mówiąc, sytuacja tego przedsiębiorstwa po przekształceniu, po podzieleniu jest rzeczywiście bardzo trudna.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#GabrielJanowski">Sytuacja ta, powiedziałbym, ma jeszcze trochę głębsze przyczyny. Minister Nieckarz wprowadził to, że wszystkie przedsiębiorstwa przemysłu rolno-spożywczego, w tym zbożowo-młynarskie, były niejako o 50% gorzej wyposażone w kapitał obrotowy. Od samego początku powodowało to znaczne trudności tych przedsiębiorstw, ponieważ musiały one korzystać w większym stopniu z kredytów i to wtedy, kiedy ten kredyt, szczególnie w 1990 r., był tak drogi. To rzutowało na cały wynik finansowy. Uznając potrzebę ratowania przedsiębiorstwa, które ponosiło konsekwencje wcześniejszych, może nie najlepiej przemyślanych decyzji inwestycyjnych, wspomagaliśmy je. Agencja Rynku Rolnego udzieliła poręczeń na sumę 50 mld zł właśnie dla tego przedsiębiorstwa, by mogło funkcjonować normalnie, a przede wszystkim żeby mogło dokonać zakupów zboża w 1991 r. Ta gwarancja stworzyła możliwość przetrwania. Niemniej problem nie został rozwiązany. Wynika to rzeczywiście z wysokich obciążeń dywidendą i innych jeszcze zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#GabrielJanowski">Kierując się ogólnym interesem przedsiębiorstwa, zwróciłem się w styczniu do Ministerstwa Finansów z pewnymi sugestiami dotyczącymi rozwiązania tego problemu, szczególnie problemu zakładów zbożowych, jak powiedziałem, uwikłanych wcześniej w pewien proces inwestycyjny finansowany z budżetu, i zaproponowałem:</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#GabrielJanowski">— po pierwsze, by zmniejszyć do 1/4 dywidendę tych przedsiębiorstw w odniesieniu do masy magazynowej;</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#GabrielJanowski">— po drugie, zrobienie korekty naliczania dywidendy od inwestycji w toku i od inwestycji centralnych oraz stworzenie warunków do przejęcia tych przedsiębiorstw przez Agencję Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#GabrielJanowski">Inaczej mówiąc, gdyby z ministrem finansów zostały uzgodnione te warunki, gdyby wyraził on zgodę na te nasze sugestie, to zostałyby stworzone pewne podstawy do normalnego funkcjonowania tych przedsiębiorstw, czy tego szczególnego przedsiębiorstwa. Dotyczy to również innych przedsiębiorstw, które są w podobnej sytuacji. Myślę, że jest to rozwiązanie, o które będę konsekwentnie zabiegał.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#JacekKurczewski">Czy ma pan dodatkowe pytanie? Nie.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#JacekKurczewski">W takim razie jeszcze jedno zapytanie. Pan poseł Marian Żenkiewicz zgłosił zapytanie w sprawie obowiązków sprawozdawczych z zakresu statystyki finansowej za rok 1991.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#JacekKurczewski">Czy jest pan poseł Żenkiewicz?</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#JacekKurczewski">Bardzo proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Moje dwa pytania wynikają z praktyki i z pewnego chaosu, jaki nastąpił przy sporządzaniu sprawozdań GUS za ubiegły rok. Są to następujące pytania. Pytanie pierwsze: dlaczego wymagania prezesa GUS z zakresu sprawozdawczości finansowej za rok 1991 - określone w zarządzeniu nr 50 z dnia 17 grudnia - nie respektują postanowień zarządzenia ministra finansów z dnia 15 stycznia 1991 r. w sprawie prowadzenia rachunkowości? Na czym polega problem? Otóż zarządzenie ministra finansów z dnia 15 stycznia 1991 r. dopuszcza w dziale drugim druku F02 rachunek wyników - prowadzenie rachunków w dwóch układach: albo w układzie kosztów rodzajowych, albo w układzie kosztów wytworzenia technicznego sprzedanych produktów. Natomiast z zarządzenia prezesa GUS wynika konieczność wypełniania druku, w którym określone są koszty według układu rodzajowego. W tych przedsiębiorstwach, w których zmieniono zakładowy plan kont, doprowadzono więc do sytuacji, że służby księgowe muszą po raz wtóry dokonywać pełnej analizy dokumentów księgowych, aby przygotować ten druk.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#MarianŻenkiewicz">I pytanie drugie: czy panowie minister finansów i prezes Głównego Urzędu Statystycznego zamierzają w przyszłości koordynować swoje wymagania w tym zakresie? Jeśli tak, to kiedy o tym zostaną poinformowane zakłady pracy? Nieoficjalnie - rozmawiając z urzędnikami zarówno Ministerstwa Finansów, jak i Głównego Urzędu Statystycznego - dowiedziałem się, że ich zdaniem jest to niedopatrzenie, nieskoordynowanie działań tych dwóch instytucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o udzielenie odpowiedzi prezesa Głównego Urzędu Statystycznego pana Józefa Oleńskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#JózefOleński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zapytanie posła Mariana Żenkiewicza dotyka istotnego problemu pogodzenia zakresu informacji, jakie powinna prezentować statystyka społeczeństwu i organom państwowym, informacji o zachodzących zjawiskach życia społeczno-ekonomicznego, z minimalizacją obciążeń podmiotów tego życia obowiązkami na rzecz statystyki. Pytanie to zostało poparte konkretnym przykładem sposobu wypełnienia jednego ze sprawozdań statystycznych. Jak powiedziano w zapytaniu, chodzi tutaj o niezgodność między zasadami prowadzenia ewidencji w przedsiębiorstwie a układem, w jakim te dane powinny być zaprezentowane w sprawozdaniu statystycznym.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#JózefOleński">Odpowiadając na to pytanie, chciałbym wyjaśnić, co następuje. Po pierwsze, badanie kosztów w układzie rodzajowym przez Główny Urząd Statystyczny jest integralnym elementem programu badań statystycznych i od kilkudziesięciu lat tego rodzaju badania są prowadzone. Wyodrębnienie kosztów w układzie rodzajowym - to znaczy kosztów zakupu materiałów, energii, usług obcych, wydatków na wynagrodzenia itd. - jest niezbędne po to, aby obliczyć dochód narodowy, produkt krajowy brutto, jest niezbędne do opracowania tablic przepływów międzygałęziowych. Ponadto także wskaźniki cen służące do przeliczeń dochodu i produktu krajowego na ceny stałe muszą być związane z jednorodnymi rodzajami kosztów, zwłaszcza przy bardzo dużym zróżnicowaniu dynamiki cen materiałów, energii, usług i innych składników kosztów.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#JózefOleński">Optymalna sytuacja w gromadzeniu danych statystycznych byłaby wtedy, jeżeli informacje potrzebne statystyce, a właściwie użytkownikom danych statystycznych, można byłoby zbierać poprzez bezpośrednie wykorzystanie informacji gromadzonych w urządzeniach ewidencyjnych przedsiębiorstw. Jednak nie zawsze jest to możliwe. Badania statystyczne często muszą być pogłębione lub prezentować informacje w innym układzie niż stosowany w ewidencji przedsiębiorstw. W związku z tym statystyka posługuje się nie tylko bezpośrednim odwzorowaniem informacji z urządzeń ewidencyjnych przedsiębiorstw, ale także przyjmuje szacowanie wielkości, które nie są objęte ewidencją. Taka praktyka powszechnie jest stosowana i przyjęta w statystyce krajów o gospodarce rynkowej, w tym krajów ekonomicznie rozwiniętych. Doświadczenia te pokazują, że nie da się uniknąć sięgania po informacje szacunkowe dla oceny pewnych zjawisk. Będzie to dotyczyć także zakresu danych, których ewidencjonowanie w przedsiębiorstwach byłoby trudne, kosztowne bądź dla wewnętrznych potrzeb przedsiębiorstwa nie byłoby niezbędne.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#JózefOleński">Główny Urząd Statystyczny widzi potrzebę i możliwość zredukowania obciążeń badaniami statystycznymi przedsiębiorstw. Prowadzimy działania, aby ograniczyć obciążenia przedsiębiorstw; niestety nie poprzez redukowanie zakresu informacji, lecz poprzez zmniejszenie liczby jednostek gospodarczych, które składają sprawozdania, a więc poprzez szerokie wprowadzenie metody reprezentacyjnej do badań statystycznych. W tej dziedzinie w ostatnim okresie dokonał się bardzo duży postęp. Dla przykładu chciałbym powiedzieć, że jeżeli chodzi o jednostki tzw. małe, to próba - objęta zresztą niewielkimi obowiązkami sprawozdawczymi, niewielkimi obciążeniami - wynosi zaledwie 4,3%. Jeżeli chodzi o jednostki średnie, próba wynosi 10%. I w tej dziedzinie intensywnie się staramy, aby udoskonalić i rozszerzyć zakres badań reprezentacyjnych. Tak więc na pytanie pana posła o to, co zamierza zrobić Ministerstwo Finansów i Główny Urząd Statystyczny, aby doprowadzić do skoordynowania działań, mógłbym odpowiedzieć w sposób następujący. W odniesieniu do tych badań, dla których możliwe jest wprowadzenie metody reprezentacyjnej, systematycznie pracujemy nad maksymalnym ograniczeniem zakresu jednostek obciążanych badaniami statystycznymi, niemniej jednak nie da się uniknąć obciążeń tych jednostek, które do próby trafią. Jest to sprawa - powiedzmy - czy szczęścia, czy pecha jednostki, która do tej próby zostanie wybrana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#JacekKurczewski">Panie prezesie, czas już minął.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Prezes Głównego Urzędu Statystycznego Józef Oleński: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-215.3" who="#JacekKurczewski">Czy pan poseł ma dodatkowe pytanie?</u>
          <u xml:id="u-215.4" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, proszę pana prezesa o pozostanie.</u>
          <u xml:id="u-215.5" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie prezesie, dziękuję bardzo za długie wyjaśnienie specyfiki funkcjonowania GUS. Natomiast moje drugie pytanie było bardzo konkretne: czy państwo, to znaczy minister finansów i prezes GUS, w tej konkretnej sprawie dokonają uzgodnień, tak aby na przyszłość nie powodować sytuacji, w której nakłada się na zakłady obowiązek wykonywania olbrzymiej i z punktu widzenia tych zakładów niepotrzebnej pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#JacekKurczewski">Proszę pana prezesa o odpowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#JózefOleński">Wydaje mi się, że w swojej odpowiedzi wyjaśniłem także wątpliwości, jakie się wiążą z drugim pytaniem, mianowicie potrzeby gromadzenia informacji statystycznych są podyktowane innymi przesłankami niż potrzeby prowadzenia ewidencji przedsiębiorstw. Stąd też chciałbym podkreślić jeszcze raz, że w tym wypadku Ministerstwo Finansów i Główny Urząd Statystyczny są w ścisłym kontakcie - w takim zakresie, w jakim potrzeby statystyki państwowej i potrzeby prowadzenia ewidencji dla ministerstw, zgodnie z wymogami Ministerstwa Finansów, dają się skoordynować. Taka koordynacja jest prowadzona na bieżąco, niemniej chciałbym podkreślić, że nie zawsze jest to możliwe i staramy się - poprzez redukcję - zminimalizować obciążenia przedsiębiorstw. Jednak doprowadzenie do 100% zgodności systemów informacyjnych, które opierają się na innych przesłankach, innych zasadach, nie jest po prostu możliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#JacekKurczewski">Stwierdzam, że czas przeznaczony na interpelacje i zapytania poselskie minął.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#JacekKurczewski">Zarządzam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-219.3" who="#JacekKurczewski">Jeszcze pan poseł sekretarz ma komunikat, proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#AndrzejPawłowski">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 05 do godz. 19 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#DariuszWójcik">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#DariuszWójcik">Powracamy do rozpatrywania punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. (druk nr 133).</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią poseł Bogumiłę Bobę z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Następnym mówcą będzie pan poseł Alojzy Pietrzyk z Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#BogumiłaBoba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uwzględniając reformy prowadzące do gospodarki rynkowej i odbudowy prawa własności w Polsce poprzez reprywatyzację i prywatyzację, pracownicy szpitala w Pszczynie mają propozycję dla Sejmu, Senatu i rządu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#BogumiłaBoba">Propozycja jest następująca. Proponujemy, aby zaległe wypłaty z tytułu rewaloryzacji płac w służbie zdrowia - z powodu niemożności wypłacenia ich w ciągu kilku najbliższych miesięcy - zrealizować w postaci akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych. Będziemy mieć wtedy prywatnego polskiego właściciela, a dyrekcja zakładów będzie się rozliczać ze swojej działalności przed akcjonariuszami.</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#BogumiłaBoba">Służba zdrowia dąży do jak najszybszego wprowadzenia ubezpieczeń gwarantujących zdrowie obywateli polskich. Służba zdrowia i oświata nie chcą zabierać środków innym służbom w kraju, chcą, aby rząd wyegzekwował pieniądze od tych, którzy wykorzystują luki występujące w obowiązującym prawie lub arogancko nie przestrzegają przepisów prawa bądź nie przyczyniają się do utrzymania służby zdrowia, oświaty, nauki, ochrony środowiska i administracji w Polsce, natomiast dokonują rabunku majątku narodowego.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#BogumiłaBoba">Szanowna Izbo! Chcę zwrócić uwagę na bardzo istotną sprawę polityki oświatowej - mówiło o tym wielu moich przedmówców. Znając realia budżetu, wiemy, że obecnie zwiększenie liczby miejsc w szkołach i wyższych uczelniach jest niemożliwe, o połowę spada przecież wysokość budżetu wyższych uczelni, ale wiemy również, że największą inwestycją jest inwestowanie w wiedzę młodego pokolenia. Tego skarbu złodziej nie ukradnie, rdza nie zgryzie. Wiedza jest gwarantem samowystarczalności i suwerenności państwa i narodu, własny naukowiec czy specjalista jest tańszy od obcego. Pod względem liczby studentów jesteśmy na przedostatnim miejscu w Europie (mamy 91 studentów na 10 tys. mieszkańców, w Japonii natomiast jest ich 512), za nami jest tylko Albania i Rumunia. Wszystkie wysoko rozwinięte kraje mają najwyższy procent młodzieży uczącej się. To chroni także przed bezrobociem, które od podstaw demoralizuje młodego człowieka - jeśli będąc bezrobotnym bierze on pieniądze, to nie będzie szanował pracy wtedy, gdy ją otrzyma. Przy rozbudzonych obecnie żądaniach materialnych bezczynność pchnie tę młodzież w przestępczość, pijaństwo, narkomanię (zagrożenie AIDS). Nie możemy zgodzić się na zamykanie szkół zawodowych i średnich resortowych, gdy w to miejsce nie otwieramy natychmiast np. liceów ogólnokształcących czy szkół specjalistycznych. Co się stanie, kiedy powstanie luka pomiędzy szkołą podstawową i wyższą? Bez matury nikt nie dostanie się na studia lub do szkoły pomaturalnej. Będą zamykane licea medyczne, zmaleje do 2 tysięcy osób nabór kandydatów na 1 rok studiów medycznych - podobno ze względu na próbę ochrony lekarzy przed ewentualnym bezrobociem. Tymczasem na wizytę u specjalisty czeka się od 3 do 6 miesięcy, zależnie od specjalizacji i miejscowości (np. Bielsko-Biała, Kraków). Gdy pójdą na emeryturę starsi lekarze - kto ich zastąpi?</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#BogumiłaBoba">Każdy młody człowiek chcący się uczyć w Polsce powinien mieć tę możliwość. Nie powinno się wypłacać zasiłków dla bezrobotnych ludziom poniżej 24 roku życia, należy zapewnić im albo naukę, albo pracę. Musimy uratować polską inteligencję i polską naukę. To nasze dzieci mają zastąpić nas w tej Izbie i na wszystkich wyższych stanowiskach. To one mają dbać o każdego Polaka, o każdego obywatela tego kraju. To one będą troszczyć się o tych, którzy już swoje przepracowali lub są chorzy. Aby to osiągnąć, oddajmy w ręce Polaków współgospodarzenie krajem, poprzez uczciwą prywatyzację, rozbudźmy ich przedsiębiorczość.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#BogumiłaBoba">Chcemy, aby Polacy byli uczciwymi, bogatymi ludźmi. To głównie ludzie bogaci wspierają rozwój kultury, ponieważ mają więcej pieniędzy, niż potrzeba na przeżycie. Opierając się na prawodawstwie wspartym na chrześcijańskich zasadach, możemy stworzyć zasobną i bezpieczną dla wszystkich obywateli Polskę. Nikt w Europie nie wstydzi się swojej narodowości, nikt w Europie nie czyni z dbałości o ojczyznę ksenofobii. Bądźmy więc i my w tym względzie Europejczykami, przestańmy chorować na kosmopolityzm w kulturze, w gospodarce i w polityce.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#BogumiłaBoba">Ad vocem wystąpienia pana posła Władysława Reichelta z KLD - niestety, nie ma pana posła. Porównanie obecnej sytuacji z bolesnym wywłaszczeniem przez komunistów jest fałszem. Tamto było bezprawiem, a obecnie nie chodzi nam o bezprawie. Chyba że o to chodzi KLD.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Alojzego Pietrzyka z Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność” i o przygotowanie się do zabrania głosu pana posła Andrzeja Raja z Klubu Liberalno-Demokratycznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#AlojzyPietrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W wystąpieniu skoncentruję się na wpływie założeń społeczno-gospodarczych na dochody ludności.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#AlojzyPietrzyk">Przewiduje się dopuszczenie wzrostu wynagrodzeń w II kwartale 1992 r. o 2%. Równocześnie ma nastąpić obniżenie współczynnika korekty normy wynagrodzeń z 0,6 do 0,2 - oznacza to rekompensowanie wzrostu cen w wysokości 20%. Gdyby utrzymano dotychczasowy wskaźnik korekty (0,6), oznaczałoby to, że nie pogorszy się sytuacja dochodowa pracowników przy wskaźniku inflacji równym 3,3% kwartalnie. Obniżenie wskaźnika korekty do 0,2 oznacza przyjęcie 10% wskaźnika inflacji w kwartale. Zestawiając tę propozycję z innymi czynnikami powodującymi w konsekwencji wzrost cen (są to czynniki inflacjogenne), nie jest to możliwe do utrzymania. Wzrost cen będzie wyższy niż 10% kwartalnie, a z pewnością wyższy niż 3,3% miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#AlojzyPietrzyk">Przewiduje się podwyższenie stawek podatku obrotowego i zakresu jego poboru (m.in. wprowadzenie akcyzy od towarów luksusowych). Spowoduje to wzrost kosztów produkcji, a więc i cen. Nie precyzuje się w założeniach, o ile mają wzrosnąć stawki podatku obrotowego.</u>
          <u xml:id="u-225.3" who="#AlojzyPietrzyk">Zakłada się wprowadzenie kroczących cen na nośniki energii, leki; dotyczy to także czynszów i taryf przewozowych w ruchu pasażerskim (w dokumencie podane jest - od 1 kwietnia, według ostatnich informacji - od 1 marca). Jest to kolejny czynnik inflacjogenny. Wprowadzenie systemu cen gwarantowanych na skup podstawowych artykułów rolnych prawdopodobnie spowoduje wzrost cen artykułów żywnościowych. Dodatkowo tendencja ta zostanie wzmożona przez podniesienie stawek celnych i ograniczenie importu konsumpcyjnego.</u>
          <u xml:id="u-225.4" who="#AlojzyPietrzyk">Projekt ogranicza częstotliwość waloryzacji rent i emerytur do dwóch razy w roku i możliwość podniesienia progu uprawniającego do waloryzacji (nie ma określenia wysokości tego progu). W najbliższych latach przewiduje się likwidację rent dla III grupy inwalidztwa. Zaproponowano także częściową wypłatę rent i emerytur w formie akcji przedsiębiorstw państwowych. Oznacza to ograniczenie bieżącej konsumpcji tej grupy społecznej.</u>
          <u xml:id="u-225.5" who="#AlojzyPietrzyk">Jeżeli zakłada się niepogarszanie relacji płacowych w sferze budżetowej w 1992 r. w stosunku do roku 1991, musi to oznaczać ich bieżące waloryzowanie - nie ma jednak wyraźnej deklaracji tej waloryzacji.</u>
          <u xml:id="u-225.6" who="#AlojzyPietrzyk">Ograniczenia dotacji ze względu na deficyt budżetu państwa spowodowały zatory płatnicze w sferze budżetowej (zaległości w opłatach za energię, czynsze, remonty, składki na ZUS). W projekcie przewiduje się likwidację zatorów płatniczych przez potrącenie ich prawdopodobnie z bieżących dotacji. Oznaczać to będzie brak środków na wynagrodzenia pracowników sfery budżetowej. Deklaruje się aktywne formy walki z bezrobociem, tworzenie nowych miejsc pracy, a równocześnie nie przewiduje się wzrostu środków Funduszu Pracy - w programie nie podano źródeł zasilenia Funduszu Pracy.</u>
          <u xml:id="u-225.7" who="#AlojzyPietrzyk">Jednym ze sposobów zapobieżenia wzrostowi bezrobocia ma być wzrost liczby studentów, co w zestawieniu z ograniczeniami wydatków na szkolnictwo wyższe jest nie do zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-225.8" who="#AlojzyPietrzyk">Deklaruje się utrzymanie osłony socjalnej dla rodzin najuboższych (dodatki do czynszów, refundacje na leki, koszty leczenia i inne); zakres ubóstwa niewątpliwie zwiększy się w najbliższych latach. Nie wymienia się natomiast źródeł finansowania tej osłony poza apelem do związków zawodowych i społeczności lokalnej o wspomożenie potrzebujących. Tego typu działania zmierzają do ograniczania dochodów ludności, a więc spadku ich realnej wartości, są sprzeczne z deklarowanym hasłem „przezwyciężenia recesji”. Przełamanie recesji oznacza wzrost produkcji. Gdzie wobec tego znajdzie się nabywców na te towary?</u>
          <u xml:id="u-225.9" who="#AlojzyPietrzyk">Zmiany w ustawie „popiwkowej”. Przewiduje się utrzymanie przepisów popiwkowych do końca 1993 r. Deklaruje się zmniejszenie restrykcyjności podatkowej, ale jest to deklaracja bez pokrycia. Uzasadnienie:</u>
          <u xml:id="u-225.10" who="#AlojzyPietrzyk">— skoro limituje się nie opodatkowany wzrost wynagrodzeń np. o 2% w II kwartale, i prawdopodobnie w dalszych, to obniżenie progów i skali podatkowej nie zezwoli na znaczący wzrost wynagrodzeń. W założeniach programu likwiduje się najwyższą skalę — 500% podatku za 5-punktowe przekroczenie normy, maksymalna stawka ma wynosić 300%, przy przekroczeniu normy o 6%;</u>
          <u xml:id="u-225.11" who="#AlojzyPietrzyk">— działaniem pozornym jest również zezwolenie na wzrost płac realnych w tych przedsiębiorstwach, w których wzrośnie wydajność pracy. Istnieje poważna trudność w obliczeniu wydajności pracy. Jeżeli będzie się ją liczyć w cenach bieżących, to rzeczywiste osiągnięcie poprawy zniekształcone zostanie przez inflację. Obliczenie natomiast wydajności w jednostkach naturalnych jest możliwe tylko w przedsiębiorstwach o jednorodnej produkcji, chyba że zatrudni się do tych obliczeń sztab ludzi;</u>
          <u xml:id="u-225.12" who="#AlojzyPietrzyk">— zezwolenie na zaliczkowe wypłaty nagród i premii z zysku w bieżącym roku jest pozornym łagodzeniem restrykcyjności systemu podatkowego...</u>
          <u xml:id="u-225.13" who="#AlojzyPietrzyk">Przepraszam, panie marszałku, czas mój minął. Czy mogę prosić o następne 5 minut?</u>
          <u xml:id="u-225.14" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#DariuszWójcik">Jeżeli nie ma sprzeciwu, to proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AlojzyPietrzyk">Dotychczasowa ustawa „popiwkowa” zezwalała na wypłatę nagrody z zysku brutto, czyli przed obowiązkowym pomniejszeniem zysku o podatek dochodowy i dywidendę. Liczba przedsiębiorstw osiągających zysk netto w 1991 r. znacznie się zmniejszyła. Ponieważ tendencja ta narasta, oznacza to, że tych, którzy skorzystaliby z tego „dobrodziejstwa”, będzie niewielu.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#AlojzyPietrzyk">W rozdz. IV pkt 1 ppkt 3, dotyczącym polityki dochodowej, przewiduje się wyraźną zmianę „reguł gry”, niezgodną z zasadami zarówno samej ustawy o popiwku, jak i z zasadami prawa, które nie może działać wstecz. Polega to na karaniu, bez uprzedzenia, przedsiębiorstw, które w 1991 r. wykazały się stratą brutto (przedsiębiorstwa nierentowne). Będą one ponosiły konsekwencje w postaci potrącenia połowy należnego przyrostu normy wynagrodzeń.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#AlojzyPietrzyk">Brak korelacji: spadek dochodów realnych ludności poprzez wzrost cen i restrykcje podatkowe - a tzw. polityka przezwyciężania recesji. Pytanie, kto kupi tę produkcję?</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#AlojzyPietrzyk">Niepokojącym zjawiskiem jest chęć powoływania dodatkowych instytucji, agencji do kierowania i kontrolowania procesów gospodarczych. Konsekwencją będzie wzrost kadr administracyjnych, co nie znaczy fachowych.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#AlojzyPietrzyk">Optymistycznie ocenia się wpływy z prywatyzacji - 7 bln zł. W roku ubiegłym wyniosły one zaledwie 3 bln zł. Obawy wzbudza przyspieszenie centralizacji kapitału - oznacza to znaczne wzbogacenie wąskich grup i ubożenie pozostałych.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#AlojzyPietrzyk">Obecne przepisy gospodarcze zezwalają na obrót wekslami pomiędzy przedsiębiorstwami i - jak do tej pory - system ten nie funkcjonuje. W projekcie przewiduje się obowiązek przedstawienia weksli przez przedsiębiorstwa tracące zdolność płatniczą. Istnieje poważna obawa, czy znajdą się na nie nabywcy. System ten najprawdopodobniej więc nie rozwiąże problemu zatorów płatniczych wobec znacznego ryzyka w ściągnięciu należności wekslowych.</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#AlojzyPietrzyk">Deklarowano dotychczas uproszczenie systemu podatkowego. W założeniach natomiast proponuje się wprowadzenie dodatkowych form opodatkowania, np. w wysokości 5% od funduszu wynagrodzeń w przedsiębiorstwach prywatnych, albo powołanie instytucji funduszu ubezpieczeń ze składek pracodawców lub finansowanie zasiłków rodzinnych z funduszów socjalnych, a nie z ZUS. Nie jest to sposób na przyciąganie kapitału obcego i nie stanowi to też zachęty dla kapitału krajowego.</u>
          <u xml:id="u-227.7" who="#AlojzyPietrzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. w poszczególnych punktach są bardzo ogólnikowe — nie podaje się rzędów wielkości — i są nie dopracowane. Zdziwienie budzą „białe plamy” w tym dokumencie, np. całkowite pominięcie sportu, kultury fizycznej; brakuje określenia jakiejkolwiek polityki w odniesieniu do młodzieży, działania w odniesieniu do służby zdrowia, nauki i oświaty zostały zaledwie zasygnalizowane.</u>
          <u xml:id="u-227.8" who="#AlojzyPietrzyk">Trudno ocenić stopień wpływu elementów restrykcyjnych czy oszczędnościowych na poziom dochodów ludności. Istnieje więc poważna obawa, że nie uzyska się społecznej aprobaty dla tak skonstruowanego programu w kontekście mglistych, jeśli nie nierealnych osiągnięć dalekiej przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-227.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Zgadzamy się na dalsze 5 minut.)</u>
          <u xml:id="u-227.10" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-227.11" who="#AlojzyPietrzyk">Żaden kraj świata nie wyszedł jeszcze dobrze na współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i Bankiem Światowym, a tylko pogłębiał swoje zacofanie. Wszystkie powojenne przykłady rozwoju gospodarczego, a zwłaszcza Korei Południowej, Tajwanu czy nawet Tajlandii świadczą o tym, że kraje te rozwinęły swoją gospodarkę odrzucając sugestie Międzynarodowego Funduszu Walutowego i wybierając własne oryginalne rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-227.12" who="#AlojzyPietrzyk">Nowy rząd musi odpowiedzieć na pytanie, co daje Polsce realizacja umów z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i o stowarzyszeniu z EWG? Rząd musi jednoznacznie określić w założeniach politykę przemysłową i kierunkowy program restrukturyzacji gospodarki. Trzeba odrzucić politykę braku polityki przemysłowej. W nowych założeniach muszą być jednoznacznie wskazane strategiczne branże i gałęzie przemysłu, które muszą być podstawą przemiany struktury gospodarczej. Chciałem serdecznie podziękować za dodatkowy czas.</u>
          <u xml:id="u-227.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Raja z Kongresu Liberalno-Demokratycznego i o przygotowanie się pana posła Czesława Sterkowicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AndrzejRaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym poddać pod rozwagę kilka swoich uwag. Spróbuję zrobić to spokojnie i chciałbym, żeby również spokojnie mogło być to odebrane.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#AndrzejRaj">Analizując założenia i, wcześniej, ocenę stanu państwa, jak i ocenę przebiegu dotychczasowego reformowania państwa, nasuwa mi się konstatacja pierwsza. Myślę, że ocena dotychczasowych efektów transformacji systemowej nie jest pełna, nie jest w pełni obiektywna, niestety, właśnie powoduje podsycanie frustracji, apatii, niewiary. W wielu wypadkach argumentacja jest taka, jaka jest potrzebna tym, którzy argumentują. A dlaczego? Myślę, że trzeba tu odpowiedzieć na takie pytania: Ile błędów było i jest w samym programie gospodarczym, który zaczęliśmy realizować? Ile jest naturalnego kosztu transformacji? Ile błędów w realizacji programu wynika z braku doświadczeń i słabości kadrowej, a ile ze złej woli decydentów? Ile wreszcie błędów wynika z animowanej sceny politycznej i gier politycznych?</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#AndrzejRaj">Myślę, że jeśli spróbujemy odpowiedzieć na te pytania rzetelnie, uczciwie, to ten obraz nie będzie taki jednoznaczny i wyciągniemy właściwe wnioski, jeśli chodzi o dalsze działania, aby po roku czy pół ponownie nie oceniać tego, co zrobiliśmy przez ten czas. Myślę, że przykład Hiszpanii, do której często próbujemy porównywać nasz kraj, stagnacja, jaką Hiszpania przez 10 lat przeżywała, zanim rozpoczął się jej ekspansywny rozwój, powinien nas również skłonić do zastanowienia się przed wyciąganiem pochopnych wniosków. To, co dobre, nie rodzi się lekko, nie rodzi się szybko.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#AndrzejRaj">Konstatacja druga. Przedłożone założenia polityki społeczno-gospodarczej, które w części merytorycznej zostały przez moich kolegów tutaj ocenione, w moim przekonaniu świadczą jednak o merytorycznej słabości wielu proponowanych rozwiązań oraz nieumiejętności przedstawienia propozycji przez ich twórców, a może nawet o braku propozycji spójnych, wielopoziomowych rozwiązań szczegółowych. Myślę, że są też wyrazem skutków niezrozumiałej zwłaszcza dla społeczeństwa gry politycznej, chcą też pogodzić wszystkich, ale nie pogodzą nikogo. Przykład dyskusji jest tu zresztą znamienny.</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#AndrzejRaj">Nasuwa się więc taki wniosek, że przedłożone założenia rzucają Sejmowi wiele wyzwań.</u>
          <u xml:id="u-229.5" who="#AndrzejRaj">Po pierwsze, nie pozwalają one rzetelnie wypowiedzieć się zarówno zwolennikom reform, jak i pseudozwolennikom bądź też przeciwnikom.</u>
          <u xml:id="u-229.6" who="#AndrzejRaj">Po drugie, w wypadku nieodrzucenia ich po pierwszym czytaniu zmuszą Sejm do ich współtworzenia. Czy jest to możliwe? Według mnie, nie. Będą to często przeciwstawne propozycje własne posłów i grup politycznych. A jeśli uda się cokolwiek wypracować, to będzie to godzenie wody z ogniem, czyli niemożliwe do podjęcia przez rząd. Jeśli założenia zostaną odrzucone po drugim czytaniu, będzie to potwierdzenie, że ten Sejm nie jest w stanie pracować twórczo, a zatem należy znaleźć inne rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-229.7" who="#AndrzejRaj">Kilka moich uwag do założeń.</u>
          <u xml:id="u-229.8" who="#AndrzejRaj">Po pierwsze, przy słabości aparatu centralnego brak propozycji zdecydowanej decentralizacji działań w realizacji programu społeczno-gospodarczego, a szczególnie decentralizacji szeroko rozumianej sfery budżetowej - chodzi tu o brak propozycji jej przemieszczenia na poziom gmin i województw wraz z zaproponowaniem odpowiednich instrumentów finansowych - jest wyraźną słabością i stwarza zagrożenie dla realizacji tych założeń.</u>
          <u xml:id="u-229.9" who="#AndrzejRaj">Po drugie, brakuje propozycji istotnej zmiany zasad funkcjonowania sfery budżetowej, stosownej reorganizacji i komercjalizacji.</u>
          <u xml:id="u-229.10" who="#AndrzejRaj">Po trzecie, brakuje wyraźnego i jednoznacznego określenia mechanizmów gwarantujących reformowanie gospodarki, którymi - według mnie - są m.in: ochrona pieniądza, decentralizacja zadań, finansów i odpowiedzialności, sprawny i skuteczny aparat administracyjny - szczególnie istotne jest to przy propozycjach przejmowania przez rząd obowiązku działań indywidualnych, dosyć szczegółowych - polityka zapewniania minimum bezpieczeństwa społecznego, szybka reprywatyzacja i prywatyzacja jako warunek podstawowy powodzenia reform, stosunek do otwarcia na świat zewnętrzny - kapitał zagraniczny, polityka eksportowo-importowa, polityka podatkowa.</u>
          <u xml:id="u-229.11" who="#AndrzejRaj">Wiem, że mój czas mija, ale jeśli można za poprzednikiem prosić, to chciałem prosić jeszcze o dwie minuty. Tak to jest, jeżeli nie przestrzegamy dyscypliny.</u>
          <u xml:id="u-229.12" who="#AndrzejRaj">Wniosek podstawowy, jaki chciałem z tego wyciągnąć - dużo trudniej, z opóźnieniem, zacznie się aktywny, twórczy udział społeczeństwa w procesie przemian, budowania, jeżeli nie będzie przykładu wśród elit politycznych, a szczególnie w naszym parlamencie. Moim zdaniem głównym powodem frustracji jest brak wiary, że elity potrafią podjąć konstruktywne działania, że mają spójny program i wiedzą, jak go realizować.</u>
          <u xml:id="u-229.13" who="#AndrzejRaj">Po drugie, nie należy się łudzić, że możliwe jest uzyskanie porozumienia całej Izby, dotyczącego kierunku transformacji.</u>
          <u xml:id="u-229.14" who="#AndrzejRaj">Po trzecie, obserwując prace naszej Izby i rozmawiając z wieloma posłami wyczuwam ich tęsknotę za zbudowaniem w parlamencie silnej opcji na rzecz refom, ich skatalogowanie i określenie programu i narzędzi jego realizacji przez tę grupę parlamentarną jest możliwe.</u>
          <u xml:id="u-229.15" who="#AndrzejRaj">Gdyby się tak stało, to byłby to znak dla społeczeństwa, że powstała jasna koncepcja reform i są w parlamencie siły utożsamiające się z nią, które chcą zgodnie współpracować, tworząc stosowne regulacje prawne, wspierając rząd, który będzie te reformy realizować, i w swoich okręgach wyborczych propagujące postawy obywatelskiej odpowiedzialności za własny dom, gminę, region i państwo. Powstanie takiej opcji parlamentarnej jest konieczne, aby reformy z nią utożsamiane mogły zyskać akceptację społeczną, a zatem mogły być przez społeczeństwo realizowane, bo nie zostaną zrealizowane odgórnie.</u>
          <u xml:id="u-229.16" who="#AndrzejRaj">I, na koniec, przeżyliśmy terapię szokową. Jej pozytywną stroną są pełne półki, brak kolejek, dobry pieniądz. W odczuciu społecznym na dłuższą metę okazało się to niewystarczające do wyrażenia przez społeczeństwo zgody na koszty tej terapii. Czy możliwe jest inne wyjście? Twierdzę, że nie, ale ludzie mają prawo do własnych ocen, własnych wyborów, takich, które mogą im również szkodzić. Być może musimy jeszcze raz przeżyć rozczarowanie, że tym razem jeszcze się nie udało, że jeszcze nie dojrzeliśmy. Ale tak naprawdę reforma uda się wtedy, gdy większość obywateli przekona się, że „oni” to my wszyscy, że „oni” tego nie załatwią, że z góry nic nie spadnie, że trzeba zacząć od siebie i zrobić wszystko, co w mojej mocy, i aby mi w tym jak najmniej przeszkadzano. Możemy przekonać o tym naszych wyborców, jeżeli zaczniemy robić tak samo.</u>
          <u xml:id="u-229.17" who="#AndrzejRaj">Dziękuję bardzo i przepraszam za przedłużenie mojej wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-229.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#DariuszWójcik">Proszę Państwa! Proponuję, aby w tej debacie przestrzegać limitu czasu wystąpień poselskich, ponieważ zgłosiło się jeszcze 28 mówców. Według moich obliczeń są to około 3 godziny debaty, którą będziemy próbowali jeszcze dzisiaj zakończyć. Nie dotyczy to tych osób, które wcześniej uzyskały zgodę na przedłużenie czasu wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Czesława Sterkowicza z Sojuszu Lewicy Demokratycznej — Klubu Parlamentarnego. Przygotuje się pan poseł Marek Markiewicz z NSZZ „Solidarność”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#CzesławSterkowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 rok są tak skonstruowane, że odnosi się wrażenie, iż poza ogólnikami nie ma w nich rozwiązań systemowych, celowych, pomocnych w poprawie położenia ekonomicznego narodu. Tyle, że po raz pierwszy od paru lat rząd zdecydował się użyć pojęcia celów ogólnospołecznych, którymi powinna kierować się cała gospodarka. Zaliczono do nich walkę z kryzysem, z bezrobociem itp.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#CzesławSterkowicz">W programie zasadniczo kładzie się nacisk na działalność inwestycyjną i związane z nią strukturalne zmiany w gospodarce. Kierunki tych zmian zostały tylko zarysowane, preferuje się: rozwój eksportu, energetyki, walkę z bezrobociem, ekologię, ale nie podano, jakimi środkami dokona się tych zmian.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#CzesławSterkowicz">Zapowiedziano zróżnicowanie polityki podatkowej. Wprowadzono wysokie opodatkowanie na towary objęte akcyzą, przy równoczesnym przywróceniu monopolu państwa. Wprowadzono wysokie podatki obrotowe od towarów luksusowych, nie określając, które towary należy uważać za luksusowe.</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#CzesławSterkowicz">Program zaproponowany przez rząd ma być antyinflacyjny. Zakłada się, że inflacja w 1992 r. kształtować się powinna w granicach 40–50%. Nie jest jasne, jak rząd chce osiągnąć ten cel, skoro prawie wszystkie działania antyrecesyjne zwiększają wydatki z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#CzesławSterkowicz">Do wzrostu wydatków muszą prowadzić preferencje kredytowe, ulgi podatkowe i inne. Skąd budżet państwa będzie czerpał dodatkowe dochody w tym roku, niezbędne do zrekompensowania dodatkowych wydatków? Chyba tylko emitując „pusty” pieniądz.</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#CzesławSterkowicz">Rząd oczekuje, że budżet zostanie zasilony wpływami z podwyższonego podatku obrotowego od benzyny, papierosów, alkoholu, usług, towarów luksusowych. W ten sposób zamierza się przerzucić koszty walki z kryzysem na barki przeciętnego Polaka. I jeszcze jedno, podwyższenie podatku spowoduje wzrost cen detalicznych, a więc kto najbardziej będzie dotknięty realizacją tych założeń?</u>
          <u xml:id="u-231.6" who="#CzesławSterkowicz">Wysoka Izbo! Równowadze budżetu państwa sprzyjać ma dalsze ograniczenie wydatków na służbę zdrowia, oświatę, naukę i szkolnictwo wyższe. Na przykład płace w tych działach mają być w 1992 r. niższe niż w sferze produkcyjnej. Oznacza to dalszą degradację pracowników tych działów.</u>
          <u xml:id="u-231.7" who="#CzesławSterkowicz">Panie Premierze! Panie Ministrze Edukacji Narodowej! Prawdą jest, że strajk nauczycieli to ostateczna forma protestu tej grupy społecznej. Jakiej formy należy się spodziewać, skoro prawie od roku w oświacie jest prowadzona akcja protestacyjna? Niestety kolejne dwa rządy nie prowadziły żadnych rozmów w sprawach bytowych ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego czy z drugim związkiem zawodowym. Czy nadal świadomy nauczyciel ma żyć tylko świadomością? Chyba nie, a ma on na życie mniej więcej 1400 tys. zł miesięcznie. Tyle wynosi przeciętnie płaca nauczyciela w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-231.8" who="#CzesławSterkowicz">Jak można ograniczyć wydatki na ochronę zdrowia, która już prawie upadła? Zadłużenie służby zdrowia jest ogromne. Na przykład Wojewódzki Szpital Zespolony w Tarnowie jest zadłużony obecnie na prawie 9 mld zł. Grozi to katastrofą. Resort zdrowia jest dłużny aptekom województwa tarnowskiego 22 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-231.9" who="#CzesławSterkowicz">Inna sprawa to likwidacja bezrobocia. Zakłady Azotowe w Tarnowie będą zmuszone zwolnić z pracy w najbliższym czasie około 4 tysięcy pracowników ze względu na to, że nie są w stanie płacić wysokich stawek za korzystanie ze środowiska. W związku z tym będą zmuszone zamknąć trzy ciągi produkcyjne, co pozbawi rynek wielu niezbędnych produktów. Jaki jest wniosek? Rozpatrzenie ponownie przez Radę Ministrów tego zagadnienia i powrót do poziomu z 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-231.10" who="#CzesławSterkowicz">Wysoka Izbo! Druga grupa społeczna, która nie może liczyć na poprawę sytuacji, to emeryci i renciści. O tym już wielokrotnie mówiono z tej mównicy.</u>
          <u xml:id="u-231.11" who="#CzesławSterkowicz">Ponadto chcę stwierdzić, że planowane podnoszenie cen detalicznych nośników energii, czynszów, leków gotowych, abonamentów telewizyjnych też uderzy w większość obywateli naszego państwa. Z czego mają płacić? Czy z niskich płac, rent, emerytur czy z zapomóg dla bezrobotnych?</u>
          <u xml:id="u-231.12" who="#CzesławSterkowicz">Nasuwa się pytanie, czy program antyinflacyjny jest realny? Moim zdaniem nie. Wydaje mi się, że jesteśmy w stanie, wspólnie z rządem, poprawić te założenia i stworzyć realne założenia gospodarcze na ten rok.</u>
          <u xml:id="u-231.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Markiewicza z NSZZ „Solidarność”. Przygotuje się pan poseł Stefan Szańkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chcę krótko powiedzieć o sprawie, o której nie mówiono mimo tylu wystąpień, mianowicie o pewnych ustrojowych konsekwencjach dokumentu, o którym mówimy. Można bowiem przyjąć założenie, że ustrój kształtuje się albo przez zapis konstytucyjny, do którego daleko, albo też przez konkretne działania podejmowane już w określonym wymiarze czasu, a minęły dwa lata od dokonania zasadniczego przełomu ustrojowego.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#MarekMarkiewicz">Po tych dwu latach trzeba sobie postawić pytanie: Czy w oczekiwaniu na coś, co nastąpi - zmianę konstytucji bądź inne działania - działania władz są ciągle prowizoryczne, ciągle tymczasowe? Czy też już możemy mówić o pewnym kierunku nieodwracalnych zmian wynikających z tych działań praktycznych, które kształtują przyszły ustrój państwa, odpowiadają na pytania o zakres działania państwa, o to, czy ma być ono państwem opiekuńczym czy państwem, które redukuje swój zakres obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#MarekMarkiewicz">Proszę zwrócić uwagę, że w czasie dyskusji nad założeniami pojawiły się elementy dyskusji ideologicznej. Przecież wielce czcigodny pan poseł Korwin-Mikke protestował w trakcie wystąpienia pana premiera nie tylko wiedziony swym temperamentem czy radami małżonki, ale wierny filozofii państwa, którą bardzo konsekwentnie tu prezentuje, filozofii, zgodnie z którą liberałowie w ubiegłym roku nie dość byli liberalni; można to przełożyć tak: prowadzili nie dość surową politykę społeczną, mimo tak tragicznych skutków dla całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-233.3" who="#MarekMarkiewicz">Rodzi się zatem pytanie: Jakie państwo przewiduje rząd, jakie działania czy jaką wizję aparatu państwowego przewiduje rząd na rok, który z całą pewnością jest rokiem przełomowym, bo doszliśmy do granicy wytrzymałości społecznej i do dna kryzysu, który może być porównywalny z kryzysem z pierwszych lat po I wojnie światowej, kiedy budowano w zasadzie cały aparat państwowy.</u>
          <u xml:id="u-233.4" who="#MarekMarkiewicz">Gdyby rozumieć dosłownie sformułowania, na przykład na str. 5 pkt 2, owych założeń, to wnioski byłyby niewesołe. Prowadzi to tylko do konkluzji, że ten dokument jest źle zredagowany, bo pewną filozofię jednak zawiera.</u>
          <u xml:id="u-233.5" who="#MarekMarkiewicz">Otóż rząd napisał: „Cele te muszą także godzić interesy różnych uczestników życia społecznego i gospodarczego. Specjalna rola w określeniu i realizacji tych celów przypada państwu”. To jest wyznacznik ideologiczny, na tym etapie rozwoju państwa wart dyskusji. Szkoda, że następnie rolę państwa sprowadza się do „(...) łagodzenia konfliktów interesów narastających między wyodrębniającymi się grupami społecznymi”. Można by żartować, że złodzieje są dużą grupą społeczną i nie sądzę, żeby dokument rządowy miał na celu łagodzenie konfliktów także z tą grupą. Rodzi się jednak pytanie, na ile tę grupę rząd chce wyeliminować z życia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-233.6" who="#MarekMarkiewicz">Wreszcie określa się, że celem rozwoju państwa powinno być utworzenie społeczeństwa zdolnego sprostać wymogom współczesności. Konia z rzędem temu, kto wie, jakie społeczeństwo na tym etapie kryzysu, w jakim jesteśmy, jest zdolne sprostać wymogom współczesności. Jakiej i jak? Na te pytania trzeba wyraźnie odpowiedzieć. I ten dokument mimo swoich wad usiłuje na to odpowiedzieć. Na str. 6 za generalne założenie przyjmuje się ochronę instytucji państwa, wymieniając listę instytucji, a więc kolejno: armia, policja, wymiar sprawiedliwości, służba dyplomatyczna i administracja państwowa. Zgoda. Dopiero jednak na str. 22 jako priorytetowe działania rządu wymienia się: utrzymanie osłony socjalnej dla osób pozostających czasowo bez pracy, powstrzymanie degradacji jakości usług edukacyjnych i zdrowotnych. Wynika z tego, że oświata i służba zdrowia nie mieszczą się w głównych zadaniach państwa, gdyby filozoficznie czy światopoglądowo ten materiał oceniać bądź porządkować. Wreszcie, po trzecie - ochrona najważniejszych ogólnonarodowych instytucji kulturalnych. Wymaga to dyskusji, czy można rozbudowywać armię bądź łagodzić spór między dwoma ministerstwami o to, czy ją redukować czy też rozbudowywać, i jednocześnie zaspokajać potrzeby edukacyjne, zdrowotne i zapewniać rozwój kultury. Rząd nie wskazuje, które z działań, zgodnie z tezą pana premiera, powinny być odsunięte na plan dalszy, a które są priorytetowe dla tego kierunku rozwoju państwa, na który wszyscy w tej Izbie chcemy się zgodzić.</u>
          <u xml:id="u-233.7" who="#MarekMarkiewicz">Jedno tylko może być przedmiotem żalu, jeżeli chodzi o ten dokument. Otóż otrzymaliśmy w ciągu ostatnich 3 miesięcy raport Najwyższej Izby Kontroli pod tytułem: „Zagrożenia dla państwa i gospodarki”, mamy raport: „Stan państwa na przełomie 1991 i 1992 r.”, mamy sprawozdanie komisji związane z aferą alkoholową. Już z tych dokumentów wynika, że bez wielkich inwestycji można wykonać pewne zadania, które zapobiegną degradacji państwa. Bo przecież państwo nie może być uznane za normalne, jeżeli przez jego granice przejeżdżają nie kontrolowane samochody łapane dopiero w Gdyni. To nie jest tylko sprawa samochodów dla policji, to jest sprawa filozofii funkcjonowania określonych służb państwa i kosztów, które trzeba ponieść, żeby to państwo mogło funkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-233.8" who="#MarekMarkiewicz">Mówiliśmy w tej Izbie, że z tej trybuny zawiadomiono nas o tym, że rząd w zeszłym roku nie wydał 201 aktów wykonawczych. W założeniach nie ma śladu deklaracji, że administracja rządowa w ciągu 2 tygodni, 2 miesięcy ten brak uzupełni, że konstrukcja państwa prawa obowiązywać będzie także rząd. Nie ma też opisanych konsekwencji przemian ustrojowych, bo niewątpliwie reforma samorządowa jest reformą ustrojową.</u>
          <u xml:id="u-233.9" who="#MarekMarkiewicz">Nie wiemy, w jakim zakresie fundusze państwa będą przekazane do gmin, a przecież wiemy, że od 1 stycznia 1994 r. szkoły mają być przejęte przez gminy. Nie wiemy, dlaczego mówi się o dopuszczeniu całej młodzieży do szkół wyższych bez egzaminu wstępnego, nie biorąc pod uwagę jednocześnie prostego beznakładowego podniesienia wymogów na egzaminach dojrzałości, co doprowadziłoby może do jakiejś reformy systemu edukacji.</u>
          <u xml:id="u-233.10" who="#MarekMarkiewicz">Sądzę, że w tym zakresie komisje, pytając także Wysoką Izbę o kształt państwa, w którym mamy żyć, powinny ten dokument uzupełnić bądź sprecyzować, by stał się on dokumentem nie tylko doraźnym i prowizorycznym.</u>
          <u xml:id="u-233.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Szańkowskiego z Klubu Parlamentarnego „Porozumienie Ludowe” i o przygotowanie się pana posła Marcina Przybyłowicza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#StefanSzańkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po wypowiedziach tylu mówców w dzisiejszej debacie nie ma już obszaru w ogólnym zapisie założeń polityki społeczno-gospodarczej rządu, którego nie omawiano.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#StefanSzańkowski">Pozwolę sobie na pewną refleksję. Chcę podkreślić, że realna ocena stanu państwa i zapowiedź odejścia od twardej monetarystycznej polityki, która uległa już załamaniu, są oczekiwane przez większość społeczeństwa. Nasze społeczeństwo jest już dostatecznie zmęczone potokiem słów i obietnic, żąda konkretnych działań i efektów. Nie stać nas na przepychanie i utarczki, nie można czekać i odwlekać decyzji, których brak będzie sprzyjał powstawaniu dalszych afer, niekorzystnych zjawisk, trwaniu niedowładu organizacyjnego i bałaganu.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#StefanSzańkowski">Panie premierze, czas najwyższy, by być konsekwentnym i ofensywnym. Tej dynamiki potrzeba w każdym działaniu. Deklaracja co do kierunków proponowanych przemian jest słuszna i rzetelna, ale trudne do przyjęcia są rozwiązania - lub brak rozwiązań - które niosą ze sobą dalsze wyrzeczenia tych najsłabszych.</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#StefanSzańkowski">Program nie może być prostą kontynuacją działalności poprzedników, grozi to wybuchem konfliktu społecznego na wielką skalę. Powstrzymanie rozpadu gospodarki, konieczna reforma służb państwowych, zatrzymanie upadku oświaty oraz dalszego obniżania poziomu życia społeczeństwa to podstawowe zadania rządu, że zacytuję moich przedmówców. Reforma, jaką zamierza przeprowadzić rząd, nie może być kolejnym eksperymentem na ludziach, musi być przeprowadzona z ludźmi i dla nich.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#StefanSzańkowski">Program rządu, który wynika z założeń, jest jednak wyborem między oczekiwaniami a realnymi możliwościami.</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#StefanSzańkowski">W polityce rolnej te zmiany są dostrzegalne w zapowiedziach, ale nie mogą się na tym skończyć. Wprowadzenie minimalnych cen gwarantowanych jest oczekiwane od dawna. Wpłynie ono na wzrost opłacalności produkcji, ale wtedy, gdy zostaną zagwarantowane środki wyasygnowane z budżetu. Nie są to środki znaczne w skali państwa, a opłaca się to po wielekroć, bo stymuluje produkcję na rzecz rolnictwa. Czekamy na uruchomienie kredytów na restrukturyzację i funduszu oddłużeniowego. Potrzebne są pieniądze na kredyty obrotowe dostosowane do specyfiki produkcji rolnej. Nie wystarczy zapowiedź, środki na uruchomienie tych kredytów są potrzebne od zaraz. W maju nie będzie w ogóle takiej potrzeby.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#StefanSzańkowski">Niezbędne są działania w otoczeniu rolnictwa, walka z bezrobociem, działania zmierzające do poprawy funkcjonowania służb państwowych, które zabezpieczają przed przedostawaniem się towarów żywnościowych zalewających nasz rynek. Szczegółowo mówił o tym poseł Furtak, poseł Pawlak, poseł Sumara, mówiło też o tym wielu innych posłów.</u>
          <u xml:id="u-235.7" who="#StefanSzańkowski">Myślę, że jest jeszcze jedna dziedzina, o której pan premier wspomniał w swoim exposé, a nie ma tego w ogóle w założeniach. Jest to polityka informacyjna. Rząd - jak dotąd - takiej nie wypracował, a nie potrzeba na to wielkich nakładów. Społeczeństwo natomiast oczekuje rzetelnej informacji i jest nieświadome wielu działań podejmowanych przez służby rządowe. Trudne rozwiązania wymagają rzetelnego i szczerego wyjaśnienia. Oczekują tego szczególnie mieszkańcy wsi, do których rzadko dociera dziś prasa, a jedynym źródłem informacji są radio i telewizja.</u>
          <u xml:id="u-235.8" who="#StefanSzańkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stajemy dziś jako parlament wobec pytania, czy przyjąć dokument, mandat zaufania dając rządowi, czy go odrzucić? Czy ten Sejm stać byłoby dziś na wyłonienie następnego rządu? Czy społeczeństwo jest w stanie wytrzymać kolejne tygodnie konieczne do powołania premiera, nowego gabinetu i oczekiwania na program? Czy nie rozminiemy się z wytrzymałością społeczną i zaufaniem społeczności międzynarodowej?</u>
          <u xml:id="u-235.9" who="#StefanSzańkowski">Dlatego opowiadam się za dopracowaniem w komisji wszystkich zgłoszonych wniosków. Jednocześnie uważam, że mandat zaufania dla tego rządu powinien wiązać się z podjęciem przez rząd zobowiązania, że wraz z projektem ustawy budżetowej przedłoży Wysokiej Izbie program skonkretyzowany o zalecenia naszego parlamentu, realny w sytuacji, gdy trzeba ratować Polskę.</u>
          <u xml:id="u-235.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Marcina Przybyłowicza z Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum i o przygotowanie się pana posła Bohdana Pilarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#MarcinPrzybyłowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Najpierw w ramach pozytywnego dialogu z Klubem Parlamentarnym NSZZ „Solidarność” proszę o ograniczenie czasu mojej wypowiedzi do 4 minut, bardziej, niestety, nie mogę jej ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#MarcinPrzybyłowicz"> I dwie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-237.3" who="#MarcinPrzybyłowicz">Jedna, to bardzo jasne, zielone i obiecujące światło, które widać w tych założeniach. Proszę Wysokiej Izby, otóż przetrwała jedna propozycja poprzedniego rządu, przyjęta została przez ten rząd i, co więcej, jeżeli zostanie podbudowana autentyczną współpracą klubów wywodzących się z „Solidarności”, jeżeli znajdziemy wspólną receptę na autentyczne rozwiązanie prawdziwego polskiego problemu i wyłączymy ten problem z taktycznych, politycznych rozgrywek, to rzeczywiście uda się zrobić przełom w Polsce. Chodzi o program powszechnej prywatyzacji. Został zaprojektowany być może w sposób technokratyczny, być może bardzo nieśmiały, ale wiemy, z czego wynika nieśmiałość w projektowaniu wielkich propozycji społecznych, wynika po prostu z braku poparcia politycznego. To poparcie polityczne musimy tutaj, w tym parlamencie, skonstruować w tej części sali, ponieważ, niestety, i to jest sprawa oczywista, w lewej części sali nie mamy co szukać sojuszu po pierwsze w sprawie przywrócenia własności ludziom, którzy z tej własności zostali wyzuci, a po drugie w sprawie uwłaszczenia całego społeczeństwa w sposób szybki, solidny i sprawiedliwy. I nie można tego rozpatrywać w kategoriach, czy budżet stać na to, jak powiedziała posłanka Ziółkowska, ale i niestety posłanka Hennelowa, nie wiem dlaczego, nie rozumie podstawowej rzeczy, że jeżeli majątek narodowy przechodzi z rąk państwowych w ręce prywatne, to państwo nie ponosi straty,...</u>
          <u xml:id="u-237.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-237.5" who="#MarcinPrzybyłowicz">... państwo po prostu zyskuje, a tym bardziej, jeżeli jest to majątek zwracany byłym właścicielom. I właśnie z tej strony będziemy mieli wątpliwości, czy ta transformacja jest możliwa, czy będzie przeprowadzona uczciwie. Otóż nie ma tych wątpliwości, ryzyko jest wielkie, ale musimy je podjąć, a — jak powiadam — odwaga tego programu musi wynikać z poparcia politycznego. Apeluję o zbudowanie takiego poparcia politycznego, które umożliwi zrealizowanie tego programu, który — jeszcze raz chcę podkreślić — w formie obecnie przedstawianej nie jest jednak dobry, jest zbyt technokratyczny i zbudowany w taki sposób, że znowuż urzędnicy będą obarczani odpowiedzialnością za negocjacje z przedstawicielami biznesu. Tego być nie może.</u>
          <u xml:id="u-237.6" who="#MarcinPrzybyłowicz">I druga, już krótka sprawa. Chodzi o procedowanie z założeniami. Otóż także i tu ze strony Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego rozległy się, niestety, głosy, które jak gdyby nie dopuszczają dialogu w tej materii. Proponujecie państwo wiele bardzo poważnych zmian, macie bardzo poważne zastrzeżenia, a jednocześnie nie chcecie dopuścić do tego, żeby autentyczna praca nad tym programem mogła być w jakiś sposób podjęta w Sejmie. Rozumiem, że jest to w pewnym sensie branie odpowiedzialności, ale jak mamy skonstruować wspólną płaszczyznę porozumienia, jeżeli w komisjach nie będziemy rozmawiali o realiach, jeżeli będziemy przyjmowali propozycje posła Wielowieyskiego, który kategorycznie mówi, że nie ma o czym rozmawiać. Już, rozumiem, moje 4 minuty mijają. Chciałbym prosić Parlamentarny Klub Unia Demokratyczna i Klub Liberalno-Demokratyczny o pewną reasumpcję ich stanowiska i o głosowanie za przekazaniem tego projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-237.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Poseł Józefa Hennelowa: Proszę o głos w sprawie sprostowania. Pan poseł był łaskaw...)</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Do mikrofonu.)</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#DariuszWójcik">Proszę uprzejmie, pani poseł ma prawo, jest to oświadczenie osobiste w celu sprostowania nietrafnie odebranej wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#JózefaHennelowa">Pan poseł, który mówił przed chwilą, był uprzejmy nie zrozumieć mojej wypowiedzi. Poruszyłam sprawę wszystkich roszczeń wysuwanych przez społeczeństwo i proszę mi nie tłumaczyć, że jeżeli prokuratura, sądy zalegają z przeszło 25 mld zł za niesłuszne wyroki z okresu stalinowskiego i nie są w stanie wypłacać odszkodowań, to jest to majątek narodowy, na który nas stać. Nie stać nas w tej chwili, niestety, na wypłacenie obywatelom bardzo wielu zupełnie sprawiedliwych wyrównań. Jak to wygląda, jeżeli chodzi o majątki, byłaby to debata długa i wiadomo, że bardzo złożona, i że również tak pięknie by nie brzmiała. W każdym razie proszę nie imputować mi tego rodzaju formuł, które nie zostały wypowiedziane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#DariuszWójcik">Przepraszam bardzo, było to tylko oświadczenie osobiste, proszę nie prowadzić dyskusji, w której uczestniczą tylko dwie osoby.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Bohdana Pilarskiego z Klubu Parlamentarnego PSL „Solidarność”. Przygotuje się pan poseł Paweł Andrzej Musioł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#BohdanPilarski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem rad, że mogę przemówić w tak doborowym składzie naszego parlamentu. Rzeczywiście ci państwo, którzy pozostali, tworzą tę awangardę Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#BohdanPilarski">Proszę państwa, dzisiejsza debata ma przełomowe znaczenie. Po raz pierwszy od kilku lat przedstawiono tekst, w którym mimo - zrozumiałej zresztą - lapidarności i ogólności z jednej strony w sposób dosadny określono społeczno-gospodarczą sytuację kraju, a z drugiej zapowiedziano nowy styl gospodarowania. W moim odczuciu jest to styl, którego głównymi cechami są realizm i pragmatyzm. Realizm ten polega na analizie konkretów, na analizie sytuacji rzeczywistej, pragmatyzm tekstu założeń zaś przejawia się w proponowanych metodach i sposobach wychodzenia z kryzysu. W obliczu tego właśnie raportu mam zatem świadomość gorzkiej prawdy o swoim kraju, ale też i odrobinę nadziei, że jeśli jest ktoś odpowiedzialny, kto szuka prawdy, kto ją odkrywa i określa w sposób rzetelny, to znaczy, że na krańcach tych otaczających nas ciemności pojawia się światło.</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#BohdanPilarski">Pan premier we wczorajszym wystąpieniu istotnie uzupełnił tekst zasadniczy, kiedy mówił o źródłach podstawowych trudności, o tych dawnych dziesięcioleciach, o obecnych zagrożeniach, destrukcji, o „wąskiej ścieżce manewru”. Miałem wrażenie, że to jest bardzo ważny tekst. Zwrócił się w nim pan premier o „aktywne wsparcie polityczne dla programu rządu”. Jestem zdania, że wsparcie to powinno być udzielone ze względów niejako wyższych, nadrzędnych.</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#BohdanPilarski">Wysoka Izbo! Jeśli mówimy o potrzebie udzielenia specjalnych uprawnień dla rządu, to właśnie to jest moment, aby to uprzedzić i aby to uczynić. Odbyliśmy długą debatę, wystąpiło wielu mówców. Słuchałem z uwagą poszczególnych wystąpień. Była to prawdziwa debata Polaków nad własnym losem - debata pożyteczna, demokratyczna i pluralistyczna. Myślę, że nad jej stenogramem pochyli się rząd i wyciągnie dla siebie i dla Polski podstawowe wnioski. Tu, na tej sali wspólnie napisaliśmy uzupełnienie do założeń polityki gospodarczej na rok 1992 i myślę, że i na lata następne.</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#BohdanPilarski">Pragnąłbym ustosunkować się krótko do tych wypowiedzi, w których postulowano odrzucenie tekstu założeń. Można te wypowiedzi ująć w polu, które wyznaczają dwa pojęcia - racja i odpowiedzialność. Wysoki Sejmie, jeśli sobie uświadomimy, że luka budżetowa wynosi ok. 100 bln zł, a po wczorajszym przesłuchaniu kandydata na ministra finansów i ta suma wydaje się nieścisła, bo była mowa o wyższej jeszcze, to o czym my właściwie mówimy. Trzeba sobie zdać sprawę ze skali zjawiska. Te wszystkie żądania, roszczenia są doprawdy pustą frazeologią. Wychodzą z tej Izby, odbierane są w kraju i myślę, że sieją zło. Nie chodzi mi o to, aby nie krytykować. Chodzi mi o to, aby krytycyzm i krytyczne racje ujmować w sposób odpowiedzialny. Krytyka jest potrzebna i tu mógłbym przeczytać długą listę, jako poseł z okręgu rolniczego mógłbym powiedzieć, że w świetle tych założeń rolnictwo pozostaje nadal za innymi dziedzinami gospodarki, na przykład w samej strukturze produkcji, bo przy zachowaniu tego samego poziomu produkcji dochody w rolnictwie w ubiegłym roku spadły o ponad 30%.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#BohdanPilarski">Proszę o jeszcze dwie minuty, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-241.7" who="#BohdanPilarski">Oczywiście trzeba o tych trudnościach mówić. Trudno jest mi natomiast przyjąć stanowisko takich klubów, jak Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna i Klub Liberalno-Demokratyczny. Ochoczo i krytycznie na temat założeń przemawiali byli panowie ministrowie z tych klubów. Nie będę tu się wdawał w polemikę ani czynił łatwych wymówek. Powiem jedynie, że panowie zapomnieli o tym cierpkim smaku ministrowania w trudnym okresie przejściowym. Zapomnieli i oto dzisiaj czynią wyrzuty, zapominając o własnym doświadczeniu.</u>
          <u xml:id="u-241.8" who="#BohdanPilarski">Natomiast nietrudno zrozumieć stanowisko Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, który również odrzucił czy zgłosił projekt odrzucenia materiału. Na przykład pani posłanka Sierakowska porównała stan naszej oświaty ze stanem oświaty w Etiopii. Jest to fakt oczywiście sam w sobie bardzo smutny, że idziemy nie w kierunku obiecanej Japonii, a w kierunku biednej Etiopii, ale pani posłance i jej klubowym kolegom trzeba postawić pytanie. Z jakich to powodów mamy dziś te wszystkie kłopoty i utrapienia? Niestety, z tamtej strony wciąż płynie to samo zacietrzewienie w dogmatyzmie.</u>
          <u xml:id="u-241.9" who="#BohdanPilarski">Wysoki Sejmie! Ten rząd dopiero zaczyna i już mu się rzuca kłody pod nogi. Będę głosować za przyjęciem założeń polityki gospodarczo-społecznej na 1992 rok.</u>
          <u xml:id="u-241.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Pawła Andrzeja Musioła, nie zrzeszonego. Przygotuje się pan poseł Józef Jacek Pawelec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#PawełAndrzejMusioł">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odnoszę wrażenie, że dostojne gremium słuchając wypowiedzi pań posłanek i panów posłów dojdzie do wniosku, iż założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 rok, przedłożenie rządowe dla społeczeństwa, są, delikatnie mówiąc, całkowicie odmienne od tego, czego chce polskie społeczeństwo. Jest to bardzo niedobre, bo jeżeli jest 460 lekarzy posiadających własną receptę na uzdrowienie ciężko chorego państwa, to jest prawie pewne, że pacjent umrze z nadmiaru mądrości. Mądre łacińskie przysłowie mówi: Médice, sana te ipsum, a więc, Wysoki Sejmie, może najpierw spróbuj uleczyć się sam. Daj przykład młodym i bardzo zniecierpliwionym, zniechęconym ludziom i pracuj w komplecie w pełnym składzie, uszanuj każdą przez pojedynczych posłów zgłoszoną uwagę odnoszącą się do najważniejszego obecnie problemu dla państwa, jakim są założenia polityki społeczno-gospodarczej. Daj przykład młodym, że pracą można osiągnąć wszystko, nawet dobrobyt. I to powinna przynieść ta bardzo długa debata.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#PawełAndrzejMusioł">Wielki uczony, św. Tomasz z Akwinu — będąc człowiekiem wielce pokornym — mówił: „Panie, zachowaj mnie od zgubnego nawyku mniemania, że muszę coś powiedzieć na każdy temat i przy każdej okazji.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#komentarz">(Głos z sali: O, brawo!)</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#PawełAndrzejMusioł">Odbierz mi chęć prostowania każdemu jego ścieżek. Uczyń mnie poważnym, lecz nie ponurym; czynnym, lecz nie narzucającym się. Szkoda mi nie spożytkować wszelkich i wielkich zasobów mądrości, jakie także posiadam, ale Ty, Panie, wiesz, że chciałbym do końca zachować paru przyjaciół”. I na tym zakończę ten, jak sądzę, niekonwencjonalny wstęp, bo mógłbym sprawić, że słowa wielkiego Akwinaty staną się faktem, a o to przecież nie zabiegam, więc do rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#PawełAndrzejMusioł">Pan premier Olszewski przedstawił założenia polityki społeczno-gospodarczej swojego rządu. Rozumiem, że ten dokument został opracowany przez fachowców. Wczoraj późnym wieczorem uczestniczyłem w przesłuchaniu kandydata na ministra finansów. Śmiem twierdzić, że jest to fachowiec dużego formatu. Oświadczył on, że utożsamia się z przedstawionym programem gospodarczym i to mnie utwierdza w przekonaniu, że program przełomu gospodarczego ma dużą szansę powodzenia, a po opracowaniu go w komisjach sejmowych uzyska aprobatę Wysokiej Izby, a także społeczne przyzwolenie.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#PawełAndrzejMusioł">Wysoka Izbo! Proszę uprzejmie o wybaczenie tego, co za chwilę powiem, ale uważam, że recepty na uzdrowienie gospodarki nie znajdziemy w słowach. Nie jest to zresztą kontenans pojedynczego posła, lecz gorzka refleksja.</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#PawełAndrzejMusioł">Mam wrażenie, że Polacy mają nadzieję na złoty deszcz z nieba, lecz bez grzmotu i piorunów. Nie wierzę w to, że ta ogólnonarodowa apatia nie może być przełamana. Myślę więc, że pierwszym rozsądnym rozwiązaniem, i to bardzo konkretnym, może być ustanowienie instytucji robót publicznych. Być może znikną wtedy rzesze bezrobotnych. Jest to oczywiście jedna z wielu propozycji, ale za to, ile zyska na tym społeczeństwo. Wreszcie zajmiemy się drogami, regulacją rzek, zaczniemy dbać o własne środowisko, bo to jest przecież nasza ojczyzna.</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#PawełAndrzejMusioł">Nie zachęcam do tych prac uczonych, profesorów, lekarzy i prawników, lecz jedynie przedstawiam możliwość rozwiązania problemu bezrobocia. By wreszcie przestał istnieć zaklęty krąg niemożności i narzekania wszystkich na wszystko, weźmy się wreszcie wszyscy do solidnej pracy, darujmy sobie hasła, ustanówmy dobre i zrozumiałe prawo, żeby społeczeństwo wiedziało, że Polska mądrym i dobrym Sejmem stoi, bo to jest przecież główny cel pracy parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#PawełAndrzejMusioł">Była to, jak powiedziałem, refleksja pojedynczego posła.</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#PawełAndrzejMusioł">Włączę się do pracy w komisjach nad założeniami i wtedy wniosę te merytoryczne uwagi, które na spotkaniach przekazują moi wyborcy z Ruchu Autonomii Śląska. Dziękuję za uwagę i przepraszam za przedłużenie czasu wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Jacka Pawelca z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej i o przygotowanie się pana posła Marcina Libickiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione nam założenia polityki społeczno-gospodarczej nie są na pewno tylko zbiorem pobożnych życzeń, zawierają określone elementy pozytywne. Myślę, że proeksport, że środki walki z recesją, że inne elementy są tam oczywiście warte uwagi. Niedostatków jest jednak więcej. Cóż to takiego „założenia”? Wydaje mi się, że to powinien być komplet informacji, w dużej części liczbowych, pozwalających jednoznacznie ocenić, czy opisywany przedmiot w chwili odbioru odpowiada postawionym warunkom. Gdyby to przenieść na inny obszar, powiedzmy techniczny, to jeśli sporządzam założenia np. do konstrukcji samolotu, określam pułap, udźwig, prędkość i inne dane i gdy go odbieram, mówię: to jest to, co chciałem osiągnąć, czy też: to nie jest to.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#JózefJacekPawelec">My po roku nie będziemy mogli takiej odpowiedzi udzielić, bo jest tu wiele słów, ale mało konkretów. Jeśli nawet mówimy o zdrowiu czy oświacie, czy armii, przydałoby się powiedzieć przynajmniej, jaki procent dochodu narodowego rząd przewiduje przeznaczyć na te usługi - 4%, 3% czy 2%. Przeczytałem tam takie sformułowania, że na naukę przeznaczymy środki stosownie do potrzeb, a niemal w tym samym miejscu - stosownie do możliwości. Jakie są potrzeby, wiadomo, możliwości małe, więc w końcu jak? Warto by było unikać już takich komunałów.</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#JózefJacekPawelec">Teraz trochę o swoim podwórku, o armii. Dawniej wojsko to były organizacje odważnych, zdrowych ludzi, spotykały się na polu, rozlegał się szczęk zbroi, silniejszy lub sprytniejszy zwyciężał i zagarniał określone dobra. Dziś te armie na polu się przeważnie nie spotykają, zderzają się natomiast gospodarki państw, ale co ciekawsze, za tymi gospodarkami stoją jednak armie, to jest podobnie jak z zabezpieczeniami naszych mieszkań, których to zabezpieczeń, zdarza się, że nigdy nie używamy, ale one są, i taki układ jest stabilny, jest wiarygodny. Natomiast jeśli partner przystępuje do układu i nie ma armii, jest traktowany jak ubogi krewny. Żadne państwo europejskie nie rezygnuje więc z armii.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#JózefJacekPawelec">Jak się ma rzecz u nas i jak to ujmują założenia? Więc w słowach wszystko wygląda pięknie, ale fakty temu przeczą, bo upadają zakłady przemysłowe. Do tej pory wojsko otrzymywało około 30% sprzętu z krajowych fabryk, w Szwecji np. wojsko otrzymuje z krajowych fabryk aż 85% uzbrojenia. Jeśli postąpimy jeszcze krok dalej, a postępujemy, bo ze 100 zakładów pozostało już podobno 5 czy coś koło tego, to stracimy suwerenność. I nie liczmy na USA.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#JózefJacekPawelec">Proszę państwa, to co się mówi w związku z NATO, że powtórzy się precedens turecki, to już nie te czasy. Stany Zjednoczone wycofują się z Europy, zamierzają według programu Blumenthala wycofać 600 mld dolarów w ciągu najbliższych kilku lat, bo uważają, że Związek Radziecki się rozpadł i nie ma potrzeby łożyć tak dużych sum na NATO. Jeśli zostanie coś, to jako symbol. Wówczas hegemonię przejmie Niemiecka Republika Federalna. Gdzie my będziemy się znów wpraszać? Pod te czarne skrzydła?</u>
          <u xml:id="u-245.5" who="#JózefJacekPawelec">I ostatnie słowo na temat kadr. Wyborcy mnie pytają: jak to jest? Czy w armii naprawdę nie ma ludzi utalentowanych bez obciążenia komunistycznego? Ja im odpowiadam, że są tacy ludzie, tylko po nich się nie sięga i te słowa daję pod rozwagę szanownych posłom.</u>
          <u xml:id="u-245.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu posła Marcina Libickiego z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i o przygotowanie się posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MarcinLibicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oczywiście popieram założenia rządowe, tak jak cały klub ZChN. Nie będę już powtarzał tego, co powiedzieli w swoich doskonałych wystąpieniach m.in.- bo było ich znacznie więcej - pan poseł Pilarski, pan poseł Przybyłowicz, chciałem tylko zasygnalizować pewne elementy, które rząd musi wziąć pod uwagę, kiedy będzie przygotowywał projekt budżetu na ten rok.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#MarcinLibicki">Otóż gospodarka to jedna rzecz, budżet to druga rzecz. Oczywiście trudno sobie wyobrazić, żeby budżet funkcjonował dobrze, kiedy gospodarka funkcjonuje źle. Jeżeli budżet ma niewiarygodne wydatki na bardzo wiele zupełnie niepotrzebnych celów, wtedy nawet przy najlepiej funkcjonującej gospodarce tym wydatkom nie podoła.</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#MarcinLibicki">Zwrócę uwagę na kilka dziedzin. Kultura. Jeżeli rząd wydaje z budżetu państwa przeciętnie 10 mln złotych dziennie na każdy teatr, to tego nie wytrzyma żaden budżet i dotowanie teatrów, do których nikt nie chodzi, nie służy poparciu kultury. Jeżeli są salony, biura wystaw artystycznych w Polsce, na które się wydaje kilka miliardów złotych rocznie, a których nikt nie odwiedza, to to jest naprawdę wyrzucanie pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#MarcinLibicki">Jeżeli się wydaje na państwową służbę zdrowia, a tam, jak słusznie powiedziano, nikt się nie leczy, tylko przychodzi po zwolnienia, tzw. L-4, jeżeli w Poznaniu w klinice AM przy ulicy Przybyszewskiego w dyżurkach lekarskich, przynajmniej niektórych, są zdjęte z zewnątrz klamki, żeby pacjenci nie mogli przeszkadzać lekarzom, a lekarze, żeby ich koledzy wpuścili, specjalnie sygnalizują, że chcą wejść, to na taką służbę zdrowia nie warto wydawać pieniędzy. Powinny być prywatne szpitale, pacjent by jednak nie płacił, tylko te prywatne szpitale byłyby opłacane z budżetu. Na pewno wówczas pacjenci byliby leczeni, a wydatki byłyby mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#MarcinLibicki">Jeżeli na wyższe uczelnie, które tak opłakują swój ciężki los, wydaje się miliardy, a w Poznaniu zamknięta i nieczynna biblioteka uniwersytecka zatrudnia 200 pracowników, ponieważ ich nie można zwolnić, dlatego że rządzi uniwersytetem senat, a w nim swoich przedstawicieli mają też sprzątaczki, bo każda grupa pracowników musi mieć swoich przedstawicieli w senacie, to ja rozumiem demokrację, ale nie szaleństwo.</u>
          <u xml:id="u-247.5" who="#MarcinLibicki">Jeżeli się mówi, że trzeba opłacać wszystkich bezrobotnych, a padały słowa z tej trybuny, że 1/4 bezrobotnych to nie są bezrobotni - ja jestem zdania, że 7/8 to nie są bezrobotni - to wystarczy ta 1/4, żeby to było wyrzucanie pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-247.6" who="#MarcinLibicki">Chciałem powiedzieć, że w pewnym rejonie w Polsce, gdzie się mówi o wielkim bezrobociu, żeby dostać pracownika do prac sezonowych w rolnictwie, trzeba było jesienią dać 30 tysięcy złotych na godzinę, pełne całodzienne utrzymanie i pół litra wódki dziennie. Wtedy tzw. bezrobotny przyszedł pomóc gospodarzowi.</u>
          <u xml:id="u-247.7" who="#MarcinLibicki">Jeżeli się dotuje bez końca ciepłą wodę i nie zakłada liczników zużycia kalorii, bo na to nie ma pieniędzy - w Gorzowie założono w niektórych blokach takie liczniki kalorii i zużycie ciepłej wody spadło o 50% - to wtedy oczywiście tego też budżet nie może wytrzymać.</u>
          <u xml:id="u-247.8" who="#MarcinLibicki">Jeżeli się daje zasiłki rodzinne i zasiłki pielęgnacyjne bez wniosku lub złożony wniosek jest tylko formalny, bo nie wymaga nawet zaznaczenia jednym zdaniem: jestem w trudnej sytuacji życiowej. Dostaje się zasiłek pielęgnacyjny, nawet gdy ktoś ma 100 mln zł dochodu miesięcznie. Jeżeli ktoś jest chory, choroba jest rzeczą przykrą, ale nie ma specjalnego powodu, żeby państwo płaciło groszowy notabene zasiłek, bo jak się płaci grosze, to wtedy nie starcza.</u>
          <u xml:id="u-247.9" who="#MarcinLibicki">Proszę państwa, to samo dotyczy - już kończę - stypendiów, które w niektórych uczelniach naukowych dostaje się już za średnią 3,5, bez pisania wniosku, automatycznie. Student, jak ma średnią 3,5, jest w kasie na liście i otrzymuje zasiłek. Jeżeli się te wszystkie świadczenia wypłaca, to oczywiście żaden budżet żadnego państwa tego nie wytrzyma. To rząd powinien wziąć pod uwagę. Chciałem jeszcze powiedzieć, że jest regułą, że każda dotacja niszczy dotowanego. Dotacja na kulturę zniszczy kulturę, dotacja na wyższe uczelnie, bo to już działa według jakiegoś klucza, zniszczy wyższe uczelnie.</u>
          <u xml:id="u-247.10" who="#MarcinLibicki">Chciałem tylko na jedną rzecz zwrócić jeszcze uwagę, myślę, że zaszła pomyłka. Na str. 28, czwarty ustęp od dołu, w rozdziale „Program prywatyzacji powszechnej”, jest takie zdanie — gdyby państwo zechcieli rzucić okiem — „zapewnienie przedsiębiorstwom skomercjalizowanym prywatnych właścicieli, jakimi będą Narodowe Fundusze Inwestycyjne, pracownicy i skarb państwa”. Tego, przyznam szczerze, nie rozumiem. Myślę, że to jest pomyłka, która — mam nadzieję — zostanie poprawiona, bo jak skarb państwa może być prywatnym właścicielem, to jest dla mnie zupełnie niezrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-247.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gąsienicę-Makowskiego z Klubu Parlamentarnego Partii Chrześcijańskich Demokratów. Przygotuje się pan poseł Piotr Walerych.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#DariuszWójcik">Proszę uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione przez rząd założenia polityki społeczno-gospodarczej, określające według pana premiera kierunki ratowania gospodarki, wyjścia z recesji, spotkały się w trakcie tej długiej debaty z wieloma pytaniami pań posłanek i panów posłów. Wiele niejasności, brak kierunków konkretnych, szczegółowych rozwiązań dla poszczególnych dziedzin gospodarki, sfery budżetowej czy spraw socjalnych, wszystko to budziło z jednej strony zaniepokojenie, czasem sprzeciw, a z drugiej strony w wypowiedziach dawano świadectwo zrozumienia i odpowiedzialności za trudną sytuację kraju. W wypowiedziach podpowiadano wiele rozwiązań, zawarto duże bogactwo myśli, z których rząd przy dalszym opracowaniu powinien skorzystać.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W założeniach pojawia się w niektórych sprawach nadzieja na zmianę, ale czy zostanie to wykorzystane? W dużej mierze zależy to od rządu, przedstawicieli gospodarki i społeczeństwa. Rząd, nawet najbardziej kompetentny, nie przezwycięży trudności i nie doprowadzi do rozkwitu, jeżeli kierunków zmian nie zrozumieją ludzie zamieszkujący nasz kraj. Mamy jako naród wiele zalet, ale i wiele wad. Czy wprowadzając proponowane kierunki założeń polityki społeczno-gospodarczej zdołamy przezwyciężyć niską wydajność, marnotrawstwo czasu i energii, bezradność, narzekania, a rozwinąć gospodarność i oszczędność? Często zadajemy sobie pytanie, dlaczego gdzie indziej Polacy potrafią pracować i oszczędzać. Barierą we wszystkich działaniach są kłopoty ze zmianą mentalności, brak zaangażowanego podejścia do życia, a propozycje tego typu zmian trudno dostrzec w założeniach. Filozofia założeń powinna iść bardziej odważnie w kierunku stwarzania możliwości dla wielu działań gospodarczych, w kierunku uzdrawiania polskiej pracy. Tutaj też posłowie mają możliwości inicjowania takich działań w regionie. Trzeba przywrócić sens i znaczenie takim wartościom, jak praca, oszczędność, gospodarność i przedsiębiorczość. Jest to powrót do źródeł podstawowych działań i zachowań człowieka, ale by te źródła ożyły, konieczny jest impuls stwarzający możliwości kształtowania takich postaw. Podstawą tych zachowań jest poszanowanie prawa własności. Nieprecyzyjne przepisy sprawiają, że od dwóch lat bardzo wolno przebiega proces zwrotu zabranego mienia. Powinna to rozwiązać precyzyjna, konkretna ustawa reprywatyzacyjna. Z drugiej strony rzetelna prywatyzacja odbuduje w pracownikach poczucie odpowiedzialności za przedsiębiorstwo, gdyż w jakiejś części będzie ono ich własnością.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Nie można dziś marnotrawić pracy, nie może być też miejsca na pracę pozorną, zatrudnienie bez spełniania obowiązków, na zapłatę bez pracy. Pozytywnym sygnałem jest zapowiedź zorganizowania robót publicznych.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Dziś szacunek i respekt należy się nie tym, którzy głośno narzekają, ale tym, co przestali chodzić od urzędu do urzędu prosząc o pomoc, a sami biorą się za poprawę własnego bytu. Dotyczy to osób szczególnie w wieku produkcyjnym. Przykładem dla nich niech będą ludzie niepełnosprawni, którzy często podejmują różne prace. Są przecież tysiące możliwości dla wszystkich. Natomiast w założeniach brakuje elementów dopingujących do przedsiębiorczości, tej nawet najmniejszej, jednoosobowej. Trzeba jasno powiedzieć, że pomoc będzie udzielana tym, którzy sami sobie nie będą mogli pomóc. Trzeba też stwierdzić jasno, że cudu nie będzie, a według przysłowia „Bóg pomaga tylko tym, którzy sami sobie pomagają” założenia powinny mobilizować do przedsiębiorczości szczególnie młodzież.</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo ważnym elementem sprzyjającym tym zachowaniom jest system podatkowy. Zgadzam się ze stwierdzeniem w założeniach, że powinien on być stabilny i czytelny, zrozumiały dla podatników, wolny od koniunkturalnych zmian podyktowanych potrzebami budżetowymi. Jednak z drugiej strony powinien być to system zmuszający do gospodarności, inwestowania nie tylko przedsiębiorstwa, ale i każdego podatnika. Podatek od wartości dodanej powinien być szybko wprowadzony i dopracowany. Nowe przedsięwzięcia, czy to samodzielne, czy podejmowane przez firmy, powinny być zwalniane od podatku przez ściśle określony czas, bądź powinna być zmniejszona stawka podatkowa przez pierwsze 3 miesiące.</u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">W polityce kredytowo-inwestycyjnej byłoby sensowne i celowe określenie, jaki procent kredytu będzie skierowany do rolnictwa, budownictwa, do sektora państwowego i prywatnego. Nie ma w polityce pieniężnej miejsca na małe i nisko oprocentowane kredyty dla rozpoczynających działalność. Dla wielu bezrobotnych, młodych ludzi byłby to sygnał, że mogą rozpocząć działalność, bo często mają pomysły, chęć do pracy a brak pieniędzy na podstawowe narzędzia uniemożliwia im podjęcie działalności.</u>
          <u xml:id="u-249.6" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Wiele powiedziano na temat sfery socjalnej, ochrony zdrowia, oświaty, ochrony środowiska. Chciałbym zwrócić uwagę na politykę kulturalną. W założeniach słusznie się stwierdza, że kultura i sztuka są podstawą tożsamości narodowej. Niezbędne są niektóre przekształcenia instytucji kultury, ale z drugiej strony nie można tych podstawowych wartości kultury narodowej i ludowej rzucać na głęboką wodę gospodarki rynkowej. To przecież wielkie bogactwo naszego kraju, nie do przeliczenia na pieniądze, ale podnoszące naszą godność i znaczenie w świecie.</u>
          <u xml:id="u-249.7" who="#AndrzejGąsienicaMakowski">Organizacja pracy, więcej czynów, mniej słów, a także odpowiedzialność za słowo musi wypływać z tej Izby. Będzie to element budowania nowych zachowań w społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-249.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#DariuszWójcik">Głos zabierze pan poseł Piotr Walerych z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. O przygotowanie się do wypowiedzi proszę panią posłankę Danutę Waniek.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#PiotrWalerych">Wysoka Izbo! Oczywiście nie muszę państwa przekonywać, że jako członek Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego popieram projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. Przed chwilą, parę minut temu, jeden z moich klubowych przyjaciół, pan Marcin Libicki, w pewnym sensie zabrał mi chleb, tzn. powiedział o pewnych rzeczach, które sobie wypisałem. Dlatego nie będę ich powtarzał.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#PiotrWalerych">Jednak jest jedna sprawa, na którą warto zwrócić uwagę. Myślę, że będzie to pomocne właśnie w pracach komisji sejmowych. Mam bowiem nadzieję, że większość klubów poselskich poprze ten projekt. Mianowicie chciałbym szczególnie zwrócić uwagę rządu i państwa, którzy będziecie nad tym pracowali, nam wszystkim, na kwestię związaną z polityką podatkową. Nadmierny fiskalizm nie służy ani przedsiębiorczości, ani budżetowi. Rzeczywiście nie warto dłużej zatrzymywać się nad tym problemem, natomiast dobrze byłoby w komisjach nad tym popracować.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#PiotrWalerych">Dodałbym jeszcze jeden przykład do tego, o czym mówił wcześniej pan Marcin Libicki, a propos wydawania pieniędzy z budżetu państwowego. Chciałem o tym mówić miesiąc wcześniej, kiedy dyskutowano o prowizorium budżetowym. Wówczas nie zdążyłem. Od czasu do czasu dostajemy do rąk „Biuletyn Europejski”, wydawnictwo Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Można przeczytać tam — nie pamiętam dokładnie, być może pomylę się, jeśli chodzi o nazwę, w każdym razie niewątpliwie jakaś państwowa fundacja sponsoruje ten biuletyn. To jest właśnie jeden z tych przypadków, kiedy możemy powiedzieć, że państwowe, czyli nasze, pieniądze, pieniądze z budżetu państwa wydawane są zupełnie niecelowo i niewłaściwie, a poza tym popierają pewien, określony światopogląd.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#PiotrWalerych">Teraz dwa słowa na temat tego, o czym mówił mój czcigodny kolega z Unii Demokratycznej, czcigodny, ponieważ przez 10 lat byliśmy razem w Ruchu Młodej Polski. Aleksander Hall z pewną ironią mówił o rządzie centrowo-prawicowym. Prawdą jest, że prawica ma, czy może mieć, różne oblicza, ale sądzę, że nie ma sensu z góry naśmiewać się z tego czy ironizować właśnie na temat tego, co ten rząd ma zamiar w pewnej perspektywie osiągnąć. Myślę, proszę państwa, że 2 lata ostatnich rządów, które niektórzy określają również jako prawicowe, wprowadziły pewien zamęt w głowach ludzi, którzy przyglądali się tym działaniom. Były właśnie antypropagandą tego, czym jest rzeczywiście prawica i prawicowość. Mam nadzieję, że ten rząd takich błędów nie popełni i dlatego go popieramy.</u>
          <u xml:id="u-251.4" who="#PiotrWalerych">Ostatnia sprawa. Nie ma pana posła Alojzego Pietrzyka, ale bardzo się cieszę, że zwrócił uwagę na to, iż takie kraje, jak: Tajwan, Korea, dodałbym jeszcze ewentualnie Chile czy Hiszpanię, w pewnym okresie szły własną drogą, nie zawsze oglądając się na to, co im podpowiadali wybitni fachowcy z Europy czy skądkolwiek. Efekty ich pracy widać dzisiaj i mam nadzieję, że warto również, by rząd zastanowił się nad tym sposobem patrzenia, aby w naszej trudnej sytuacji bardziej korzystać z tych naprawdę sprawdzonych doświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-251.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Danutę Waniek z Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Klub Parlamentarny. Przygotuje się pan poseł Paweł Zalewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#DanutaWaniek">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Z trybuny sejmowej występowano już niejednokrotnie w obronie grup najsłabszych ekonomicznie. Najczęściej, bo niemalże hasłowo, upominamy się z tego miejsca, zresztą słusznie, o interesy emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#DanutaWaniek">Z pola widzenia dotychczas w dziwny sposób umyka, nie chcę powiedzieć, że w sposób zamierzony, inna głęboko upośledzona pod względem ekonomicznym grupa społeczna. Chodzi mi o sytuację materialną rodzin niepełnych, które w obecnych warunkach, przy zanikającym zainteresowaniu państwa, pozostawione są najczęściej swojemu losowi.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#DanutaWaniek">Wysoka Izbo! Rodzin niepełnych jest w Polsce ponad półtora miliona, z czego 900 tysięcy ma na utrzymaniu dzieci. Chodzi tu w szczególności o gospodarstwa domowe matek samotnych, gdyż rodziny typu ojciec z dzieckiem stanowią niecałe 2% ogółu rodzin.</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#DanutaWaniek">Dane statystyczne wskazują, że co siódma rodzina wychowująca w Polsce dzieci to rodzina niepełna na skutek między innymi nadumieralności mężczyzn, urodzeń pozamałżeńskich, rozwodów, pozostawania ojców za granicą. Liczba rodzin niepełnych w Polsce niepokojąco wzrasta. Nie jest to zjawisko marginesowe. Ze względu na swój zakres i skutki powinno być postrzegane jako istotny problem polityczny, leżący w sferze gorących działań.</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#DanutaWaniek">Z przedłożonych nam założeń niestety nie wynika, aby rząd, przygotowując nowy system zasiłków rodzinnych, przewidywał uzasadnione i możliwe preferencje dla tej grupy rodzin. Fakty świadczą zresztą o tendencji odwrotnej - samotne matki małych dzieci stracą wkrótce zasiłek dla bezrobotnych, z którego dotychczas korzystały. Nie jestem pewna, czy akurat tutaj należy szukać oszczędności dla budżetu.</u>
          <u xml:id="u-253.5" who="#DanutaWaniek">Wysoka Izbo! Ostatnie badania socjologiczne wskazują, że aż 91% rodzin niepełnych posiada dochód poniżej minimum socjalnego, przy czym 52% z nich osiąga zaledwie 400 tysięcy złotych miesięcznie na osobę. Oznacza to, że żyją one w nędzy. Nic więc dziwnego, że matki samotne już dawno przestały płacić za mieszkanie, światło i gaz. Wsparciem udzielanym przez ośrodki pomocy społecznej można objąć najwyżej 1/3 tych rodzin, bo dla wszystkich pieniędzy nie starcza. Jakie więc szanse życiowe mają dziś dzieci z większości rodzin niepełnych, przy tym chodzi nie tylko o to, w jakim stopniu są one dzisiaj niedożywione, ale również o to, jak szybko matki samotne będą musiały zrezygnować z kształcenia swych dzieci, gdyż nie będą w stanie zapewnić im utrzymania? Obawiam się, że do ich domów powrócą stosunkowo szybko upiory z przeszłości, znane mojej generacji przede wszystkim z literatury.</u>
          <u xml:id="u-253.6" who="#DanutaWaniek">Z doświadczeń i badań socjologicznych wynika, że matki samotne, które przecież decydowały się na urodzenie dzieci nie tylko w korzystniejszej sytuacji osobistej, ale i żyjąc w systemie państwa opiekuńczego, które zapewniało im wcześniej tanie żłobki i przedszkola, preferencje socjalne, a przede wszystkim miejsca pracy, są szalenie bezradne. Dziś kiedy tworzy się rynek pracodawcy, mają one niewielkie szanse na uzyskanie miejsca pracy, jeżeli już raz je utracą.</u>
          <u xml:id="u-253.7" who="#DanutaWaniek">Z olbrzymim zaskoczeniem przeczytałam w ubiegłym tygodniu w „Gazecie Wyborczej”, że pełnomocnik rządu do spraw kobiet i rodziny pani Anna Popowicz nie jest, pomimo swych starań, zapraszana na posiedzenia rządu. Jak wyjaśniał „Gazecie Wyborczej” rzecznik prasowy rządu Marcin Gugulski: „Nie poruszano na nich ani kwestii kobiecej, ani rodzinnej”. Powstaje pytanie: jak w tej sytuacji można poważnie traktować rozdział przedłożonych nam założeń pt. „Polityka społeczna”?</u>
          <u xml:id="u-253.8" who="#DanutaWaniek">Wysoka Izbo, dzisiaj w czasie debaty pan poseł Janusz Korwin-Mikke wskazał kobietom miejsce w urzeczywistnianiu polityki, mianowicie powiedział, że kobiety mają wpływać na politykę przez wymuszanie określonych działań na mężczyznach. Chciałabym powiedzieć, że jest w naszym społeczeństwie taka grupa kobiet, której trudno cokolwiek na kimkolwiek wymusić. Wydaje mi się, że my tutaj powinniśmy im poświęcić znacznie więcej uwagi.</u>
          <u xml:id="u-253.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu posła Pawła Zalewskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Przygotuje się pan poseł Zygmunt Berdychowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#PawełZalewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez pana premiera Olszewskiego projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej jest pierwszym dokumentem zaprezentowanym przez rząd, zawierającym wizję polityki ekonomicznej na najbliższy okres. Dlatego też zasługuje na wnikliwe omówienie. Z braku czasu, a także żeby nie powielać poglądów wygłoszonych wcześniej, chciałbym poruszyć tylko kilka najważniejszych spraw.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! W swoim exposé pan premier zwracał uwagą na konieczność opracowania programu przełomu, który wyprowadziłby Polskę z ogarniającej ją recesji. Założenia polityki społeczno-gospodarczej rzeczywiście zawierają nowe, dotychczas nie znane treści. Są one widoczne szczególnie w odniesieniu do przedsiębiorczości prywatnej. Opisując warunki rozwoju gospodarczego autorzy dokumentu całkowicie milczą na temat korzyści społecznych, jakie są konsekwencją dynamicznego rozwoju tego sektora. Ani 1 600 tys. nowych miejsc pracy, ani też 25% udział sektora prywatnego w sprzedaży produkcji całego przemysłu w roku ubiegłym nie są w stanie skłonić rządu do zastanowienia się nad usunięciem wciąż przecież istniejących barier dla rozwoju tych przedsiębiorstw. Jedyne wzmianki, jakie zostały w dokumencie zawarte w odniesieniu do tego sektora, dotyczą jego zbyt niskiego obciążenia fiskalnego. W rezultacie odnosi się wrażenie, że rządowi nie zależy na dalszym rozwoju przedsiębiorczości prywatnej, która służyć ma jedynie jako źródło zwiększonych dochodów budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#PawełZalewski">Następnym novum jest stosunek do inflacji. Z jednej strony pada zapewnienie o konieczności utrzymania nad nią kontroli, z drugiej zaś zapowiada się podjęcie całego zespołu działań o charakterze wybitnie inflacjogennym. Należą do nich np. kreacja pieniądza w tempie przewyższającym tempo inflacji, złagodzenie kontroli płac w przedsiębiorstwach państwowych, zwiększenie wymiaru podatku obrotowego czy wprowadzenie cen minimalnych na produkty rolne. Zastosowanie tych wszystkich instrumentów potęguje ryzyko nieutrzymania inflacji choćby na ubiegłorocznym poziomie. Negatywne efekty utraty kontroli nad inflacją powinny być społeczeństwu jasno uświadomione.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Poważnymi błędami obarczony jest także sposób myślenia o polityce budżetowej. Świadomość wysokiego deficytu nie przeszkadza autorom projektu we wprowadzaniu dalszych obciążeń budżetowych w postaci ulg podatkowych i kredytów preferencyjnych dla rolnictwa. Zarazem nie poszukuje się oszczędności, które może dać reforma ociężałego aparatu państwowego czy ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Przy ocenie założeń polityki społeczno-gospodarczej istotne jest, że zawierają one cały szereg sprzeczności zmniejszających wiarygodność prezentowanych zamierzeń. Dotyczy to m.in. deklaracji stworzenia stabilnych warunków do prowadzenia działalności gospodarczej. Rząd ma bowiem świadomość, iż jest to główny warunek zarówno napływu obcego kapitału do Polski, jak też utrzymania w kraju rodzimego kapitału. Obok jednak zapewnienia o dążeniu do stworzenia „systemu podatkowego wolnego od koniunkturalnych zmian dyktowanych bieżącymi potrzebami budżetu” rząd uznaje podatek obrotowy za najlepszy instrument zapewniania środków na pokrycie wzrastających zobowiązań budżetowych. Tak więc zakłada, iż podatek ten będzie stosowany w zależności od potrzeb, a więc nie będzie on stabilnym elementem działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#PawełZalewski">O stabilności polityki gospodarczej nie przekonuje także nieoczekiwane wprowadzenie 12-procentowej dewaluacji złotego, przy jednoczesnych deklaracjach zawartych w założeniach o utrzymaniu tzw. pełzającego kursu walutowego. Nie dyskutuję tutaj o konieczności czy słuszności wprowadzenia tej dewaluacji, gdyż istotne jest to, że zamierzenia czy deklaracje panów, niestety, nie są realizowane w rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#PawełZalewski">Nie trafione są również propozycje konkretnych rozstrzygnięć związanych z polityką proeksportową i antyimportową. I tak wprowadzenie obowiązku umieszczania napisów w języku polskim na opakowaniach artykułów spożywczych doprowadzi do analogicznych restrykcji nałożonych na towary eksportowane przez Polskę. Nasze przedsiębiorstwa jako mniej elastyczne nie będą w stanie utrzymać się na obcych rynkach. Trudno sobie bowiem wyobrazić chociażby nasze towary sprzedawane do krajów Dalekiego Wschodu zaopatrzone w takie napisy, przynajmniej dzisiaj. Nieskuteczne także okażą się ulgi finansowe dla przedsiębiorstw produkujących na eksport. Praktycznie efekty takich działań, prowadzonych wcześniej w gospodarce komunistycznej, nie przyczyniły się do zwiększenia eksportu. Tak samo nie przyczynią się i dzisiaj, pogłębią jednak deficyt budżetowy.</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#PawełZalewski">Wysoki Sejmie! Wydaje się, że przedłożone Sejmowi założenia oparte są na kompromisie między tendencjami do prowadzenia reform rynkowych a roszczeniami grup o lewicowym programie gospodarczym. Powoduje to zarówno szereg wewnętrznych sprzeczności, jak też niejasności w projekcie propozycji. Ponadto zakrojony na szeroką skalę interwencjonizm, skupienie się wyłącznie na problemach przedsiębiorstw państwowych, poddanie kontroli państwa szeregu dziedzin działalności gospodarczej wskazują na niebezpieczny powrót do metod centralnego sterowania.</u>
          <u xml:id="u-255.8" who="#PawełZalewski">Reasumując, założenia polityki społeczno-gospodarczej zrywają z podstawowymi elementami reformy gospodarczej prowadzonej z wielkim wysiłkiem społecznym od 1989 r., zwiększają w efekcie ryzyko destabilizacji gospodarki polskiej w najbliższym roku.</u>
          <u xml:id="u-255.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Zygmunta Berdychowskiego z Klubu Parlamentarnego PSL „Solidarność”, a o przygotowanie się proszę pana posła Jerzego Szmajdzińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej — Klub Parlamentarny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#ZygmuntBerdychowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez rząd projekt założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. stanowi jeden z najważniejszych dokumentów, co do których trzeba nam się wypowiedzieć. Jest to dokument tym ważniejszy, że stanowi podstawę, na której będzie skonstruowany budżet państwa. Ta szczególna rola założeń polityki społeczno-gospodarczej zmusza do krytyki tego dokumentu, krytyki prowadzonej w imię najważniejszych racji.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#ZygmuntBerdychowski">Założenia stanowią pierwszy dokument, w którym istniejący od grudnia 1991 r. rząd pana premiera Jana Olszewskiego publicznie zadeklarował pewien sposób myślenia o gospodarce. Nieprzypadkowo użyłem tego określenia, że jest to przede wszystkim myślenie o gospodarce, które dość znacznie rozmija się z rzeczywistością, z jaką mamy do czynienia; zresztą, nawet to myślenie pełne jest sprzeczności i niekonsekwencji. Na przykład na str. 16 w rozdz. VI pkt 1 czytamy o sytuacji budżetu w 1992 r.: „Wobec narastającego zadłużenia budżetu państwa konieczne jest nie tylko ograniczenie jego wydatków, ale równoczesne dążenie do zapewnienia stabilnych jego dochodów”, a akapit niżej w rozdz. VI pkt 2: „Deficyt budżetowy będzie relatywnie malał...” i dalej na str. 15 w rozdziale pt.: „Polityka cen kontrolowanych”: „W ramach stopniowo komercjalizowanej działalności Agencji Rynku Rolnego wprowadzony zostanie system rynkowych minimalnych cen gwarantowanych”. Co komercjalizacja działania instytucji, jaką jest Agencja Rynku Rolnego, ma wspólnego z gwarantowaniem przez państwo cen na zbyt określonych towarów, po określonej cenie, to chyba tylko autorzy założeń polityki społeczno-gospodarczej byliby w stanie wyjaśnić.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#ZygmuntBerdychowski">Z kolei na stronie 17 w rozdziale pt.: „Polityka pieniężna” w pkt. 2 czytamy: „Przewiduje się utrzymanie w 1992 r. mechanizmu pełzającego kursu ustalanego w relacji do koszyka walut”. Co z kolei te założenia mają wspólnego z rzeczywistością po ostatniej 12-procentowej zmianie kursu złotego, nie sposób sobie tego wytłumaczyć.</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#ZygmuntBerdychowski">I wreszcie na str. 6 w „Celach polityki społeczno-gospodarczej” w pkt. 4 czytamy: „...w 1992 r., mimo wyjątkowo trudnej sytuacji finansów publicznych, należy przeznaczyć odpowiednie środki na...” administrację państwową. Jak ta deklaracja ma się z kolei do heroicznego wprost boju, jaki rząd stoczył w sprawie niewaloryzowania płac w sferze budżetowej — co z kolei powoduje ciągły wzrost dysproporcji między wynagrodzeniami tej sfery a wynagrodzeniami w reszcie gospodarki — też nie bardzo mogę to sobie wytłumaczyć.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#ZygmuntBerdychowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uwarunkowania, w jakich przyszło nam i rządowi dokonywać rewolucyjnych zmian w życiu społecznym i gospodarczym naszego państwa, nie wynikają tylko, jak to zasugerowano w założeniach, z realizowanej w latach 1990–1991 polityki gospodarczej. Są one w głównej mierze wynikiem kilkudziesięcioletniego tworzenia w Polsce systemu centralnego planowania i zarządzania gospodarką. Równoczesna budowa systemu demokracji parlamentarnej i gospodarki wolnorynkowej ograniczała i musi ograniczać możliwości nieskrępowanego działania rządu, ale mimo wszystko, mimo tych ograniczeń nie sposób zahamować tych procesów.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#ZygmuntBerdychowski">Najważniejszy, po wielekroć powtarzany w założeniach cel polityki społeczno-gospodarczej w 1992 r., według rządu, to zahamowanie recesji w gospodarce i przywrócenie jej zdolności rozwojowych, co ma być osiągnięte dzięki zasadniczemu zwiększeniu eksportu i wzrostowi inwestycji. Jak jednak można osiągnąć tak ambitny cel w sytuacji, kiedy zamiast stanowczej, długofalowej polityki wobec podmiotów gospodarczych, która zachęcałaby i zmuszała je do rzeczywistych reform na rzecz zwiększenia wydajności pracy i obniżenia kosztów produkcji, przewiduje się różnego rodzaju manipulacje przyznające nieuzasadnione przywileje i preferencje, z pewnością tym, którzy będą najbliżej władzy.</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#ZygmuntBerdychowski">Sądzę, że jak ostatnia zmiana kursu złotego, tak i umarzanie odsetek, częściowe zwolnienia z dywidendy, udzielanie gwarancji rządowych akurat eksporterom, restrukturyzacja zadłużenia wewnętrznego w stosunku do podmiotów krajowych czy wreszcie zwrot podatku obrotowego eksporterom przyniosą tylko efekty krótkotrwałe, „konserwujące” tylko ogólny stan niewydolności naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#ZygmuntBerdychowski">Ważne, zwłaszcza w tym kontekście, jest również to, że autorzy dokumentu prawie w zupełności zapomnieli o tworzeniu instytucji gospodarki wolnorynkowej, instytucji, które w sposób racjonalny mogłyby stymulować stosowanie w gospodarce wolnorynkowej niektórych z wymienionych wyżej instrumentów. Jest to zresztą przypadłością całego dokumentu, który opatrzności oraz rządowi i jego urzędnikom powierza kierowanie całą gospodarką. Jest oczywiste, że przebudowa gospodarki postkomunistycznej w efektywną gospodarkę rynkową musi uwzględniać również całkowitą przebudowę państwa i jego instytucji. Musi uwzględniać takie kształtowanie stosunków państwa z instytucjami życia społecznego i gospodarczego, aby omnipotencja państwa stała się rzeczywiście historią. Czy jednak będzie to możliwe, jeżeli najważniejszemu partnerowi państwa, jakim jest samorząd, poświęca się tylko jedno zdanie. Na stronie 7 w rozdz. II pkt 6 czytamy: „Niezbędne są również decyzje o (...) relacjach między budżetem państwa a budżetami samorządów”.</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#ZygmuntBerdychowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stabilizacja gospodarki w 1992 r. wymaga również podejmowania działań antyinflacyjnych, bez których kontynuacji 60-procentowa inflacja w zeszłym roku może w tym roku pozbawić nas z powrotem wszystkich instrumentów polityki pieniężnej, jakie udało się w ciągu ostatnich dwóch lat stworzyć. Nawrót hiperinflacji staje się rzeczywistym zagrożeniem, jeżeli weźmie się pod uwagę deklaracje o kreacji pieniądza w tempie przewyższającym tempo inflacji, odbiegającą od deklarowanej politykę kursu walutowego, rozszerzenie zakresu poboru podatku obrotowego i jego zwiększenie czy wreszcie wprowadzenie podatku od nieokreślonego luksusu.</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#ZygmuntBerdychowski">Propozycją budzącą największe zdziwienie jest powrót do monopolu skarbu państwa w zakresie paliw płynnych, monopol bowiem z natury swojej doskonale zawłaszcza te dochody, które należą się innym, czy to konsumentom, czy państwu.</u>
          <u xml:id="u-257.10" who="#ZygmuntBerdychowski">Wydaje się, że w tej sytuacji założenia - jako dokument bardzo ogólny - powinny być skonkretyzowane i dopracowane w komisjach sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-257.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Szmajdzińskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Klub Parlamentarny oraz o przygotowanie się do zabrania głosu proszę pana posła Leszka Bubla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#JerzySzmajdziński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym uspokoić pana posła Pilarskiego - klub nasz nie podjął jeszcze decyzji o odrzuceniu tych założeń na tym etapie. Opowiadamy się za tym, żeby te założenia dalej były dyskutowane - w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#JerzySzmajdziński">Założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. można w największym skrócie nazwać korektą w kontynuacji. Zamierzony wzrost eksportu i ograniczenie importu konsumpcyjnego oraz wzrost nakładów inwestycyjnych zakłada się przy dalszym pogorszeniu warunków bytu społeczeństwa zarówno w sferze konsumpcji indywidualnej, jak i konsumpcji społecznej. I to jest nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#JerzySzmajdziński">Architekci programu transformacji ustroju społeczno-gospodarczego nawoływali do porzucenia mrzonek o tzw. trzeciej drodze i podjęcia przekształceń kopiujących drogę rozwojową i strukturę gospodarczą najbardziej rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Zabrakło im jednak odwagi i kompetencji, by analogiczne podejście zaprezentować w stosunku do modelu polityki społecznej. Chodzi tu zwłaszcza o odrzucenie wojny z tzw. państwem opiekuńczym, krytykowanym w ideologicznych sporach na Zachodzie, nigdzie jednak nie poddawanym praktycznie eksterminacji, jak to widzimy u nas.</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#JerzySzmajdziński">Nowy model polityki społecznej powinien uwzględniać zasady i instytucje dominujące w zintegrowanej Europie, w tym zwłaszcza prawodawstwo socjalne, interwencjonizm państwowy oraz zdrowy system ubezpieczeń społecznych. Podrzucane Sejmowi rozwiązania w zasadzie stoją w sprzeczności z tym kierunkiem myślenia.</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#JerzySzmajdziński">Wysoka Izbo! W praktyce gospodarczej zwiększanie zróżnicowań dochodowych jest zamierzone i stanowi element ukryty, lecz realny pakietu zmian systemowych. Koncepcja zmian jest tu bardzo szczegółowo określona i pozostaje poza jakąkolwiek dyskusją. Na beneficjantów pierwszego etapu gospodarki rynkowej wysunięci zostali wyłącznie pracodawcy i pracobiorcy w gospodarce prywatnej. Sektor państwowy - może poza instytucjami finansowo-ubezpieczeniowymi - skazany został na deprecjację dochodów i zamrożenie zróżnicowań wewnętrznych z poprzedniego systemu. Kraj nasz, nie mogąc osiągnąć sukcesów w sporcie, zmierza po palmę pierwszeństwa jeśli chodzi o stopę bezrobocia na skalę cywilizowanego świata. Rządowi znane są chyba konsekwencje moralne i społeczne takiego stanu rzeczy. Bezrobocie, wydaje się, będzie jeszcze rosnąć w następnych latach. Droga w kierunku odwrotnym będzie kilkakrotnie dłuższa. Nie widać, by rząd przygotował nas na falę patologii i zezwierzęcenia stosunków społecznych, przemocy i gwałtów, emigracji i nihilizmu.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#JerzySzmajdziński">Wysoka Izbo! Dokument na str. 15 informuje, że ceny detaliczne energii, leków gotowych, czynszów, biletów PKP i PKS oraz abonamentów radiowo-telewizyjnych będą wzrastać co kwartał w zależności od wzrostu cen. W związku z tym rząd apeluje do organizacji konsumenckich o bojkotowanie wyrobów i usług, których ceny będą wzrastać w sposób rażący. Pragnę poinformować rząd, że społeczeństwo samodzielnie wpadło na pomysł takiego bojkotu. Coraz rzadziej płaci czynsz, abonament radiowo-telewizyjny i za przejazdy tramwajem. Od pewnego czasu obywatele bojkotują również usługi fryzjerskie i stomatologiczne. To byłoby śmieszne, gdyby nie było tragiczne. W dalszym ciągu biedni będą ponosić główny ciężar związany z potrzebą równoważenia budżetu, już w 1991 r. bowiem pracownicy sfery budżetowej, renciści i emeryci należeli do najniżej uposażonych w państwie. W 1992 r. sytuacja ta ma się poprawić dla aparatu rządzenia, reszta będzie żyć w jeszcze większej biedzie niż w roku ubiegłym.</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#JerzySzmajdziński">W związku z powyższym wnoszę o uwzględnienie w założeniach następujących wniosków:</u>
          <u xml:id="u-259.7" who="#JerzySzmajdziński">— po pierwsze, należy kwartalnie dostosowywać najniższe płace i emerytury do postępującego wzrostu cen;</u>
          <u xml:id="u-259.8" who="#JerzySzmajdziński">— po drugie, wielkość wydatków budżetowych musi zapewnić poprawę relacji płac sfery budżetowej do materialnej w porównaniu z rokiem 1991;</u>
          <u xml:id="u-259.9" who="#JerzySzmajdziński">— po trzecie, należy wprowadzić preferencje finansowe — ulgi podatkowe — minimum 10%, nie za działania, lecz za konkretne tworzenie miejsc pracy w miastach i gminach o wyjątkowo wysokim bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-259.10" who="#JerzySzmajdziński">To są rozwiązania niezbędne dla utrzymania minimum bezpieczeństwa socjalnego znacznej części społeczeństwa oraz warunkujące przyjęcie przedstawionych założeń.</u>
          <u xml:id="u-259.11" who="#JerzySzmajdziński">I na koniec. Na Zachodzie, proszę państwa, trwa proces ratyfikacji umowy o stowarzyszeniu Polski z EWG. Trwają tam dyskusje, zgłaszane są różnego rodzaju wnioski, wątpliwości, zaś parlament polski nie zna tego projektu, nie zna tego tekstu. Ciekawe, czy poznamy go wtedy, kiedy wszyscy na Zachodzie go ratyfikują.</u>
          <u xml:id="u-259.12" who="#JerzySzmajdziński">W związku z tym wnoszę, aby Prezydium Sejmu wystąpiło do rządu w sprawie udostępnienia tego dokumentu posłom w trybie pilnym.</u>
          <u xml:id="u-259.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Leszka Bubla, Polski Program Gospodarczy Klub Poselski Polskiej Partii Przyjaciół Piwa, i o przygotowanie się do zabrania głosu proszę pana posła Tadeusza Sytka.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#DariuszWójcik">Nie widzę pana posła Leszka Bubla.</u>
          <u xml:id="u-260.3" who="#DariuszWójcik">W związku z tym proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Sytka z Klubu Parlamentarnego PSL. Pan poseł zwrócił się do marszałka Sejmu o udzielenie dodatkowego czasu na wystąpienie. Taka zgoda została udzielona, tak więc pan poseł ma 10 minut na wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-260.4" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#TadeuszSytek">Dziękuję bardzo. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni posłowie, pozwólcie, że na wstępie trochę historii. Ponieważ mam przyjemność być posłem drugą kadencję, w związku z tym kilka słów jako poseł z terenu Wielkopolski w „historycznym” odczuciu. Muszę się podzielić tymi odczuciami z wszystkimi posłami, którzy po raz pierwszy zasiadają w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#TadeuszSytek">Jest takie stwierdzenie - w znaczeniu ekonomicznym - że nadmierna oszczędność prowadzi do bankructwa. To nigdzie w książkach nie jest napisane, ale samo życie to nam dyktuje. Proszę się nie zdziwić, że jako poseł PSL na tej sali w poprzedniej kadencji cztery razy zabierałem głos na temat rolnictwa, ale byłem wtedy posłem tzw. uzupełniającym miejsca na sali, w związku z tym uważałem, że taki głos nie zawsze był brany pod uwagę. Dzisiaj z podniesioną głową powiem jeszcze raz to samo, co cztery razy mówiłem na temat rolnictwa. I nawet niech się mój klub, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, nie zdziwi, że będę nadal bronił koncepcji pana premiera Balcerowicza. Tragedią pana premiera Balcerowicza jest tylko to - w porównaniu do czasu Grabskiego, który zrobił dobry pieniądz, bo w tamtym czasie pan Grabski miał gospodarza w państwie, jakim był pan Kwiatkowski - że nie miał on równolegle gospodarza. I proszę się nie zdziwić, jeśli za rok ta sala będzie musiała wymyślić drugiego Balcerowicza po to, żeby prywatyzacja w Polsce mogła iść do przodu. I nawzajem siebie nie okłamujmy, jako posłowie, i nie okłamujmy naszego społeczeństwa - bo ilu ludzi siedzi na tej sali, którzy mają dzisiaj prywatne interesy, którzy uczestniczą w prywatyzacji, a gdzie byliby teraz, gdyby nie warunki, jakie stworzył pan premier Balcerowicz? Jest to następny temat do dzisiejszej debaty.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#TadeuszSytek">Polakom najłatwiej jest wszystkich krytykować, gorzej, kiedy samemu trzeba coś zrobić. Jestem wychowany w duchu pracy organicznej i sam jestem człowiekiem sukcesu, ponieważ dużo udało mi się zrobić w gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#TadeuszSytek">Teraz powiem o rolnictwie, na temat którego mam prawo się wypowiadać, bo 27 lat pracuję w rolnictwie własnym, spółdzielczym i państwowym. I mam doświadczenie dodatkowe, dlatego że pochodzę z rodu, który od kilku wieków zawsze coś własnego w Polsce posiadał. Nigdy u nikogo nie musiałem służyć, za pańskie nigdy nie robiłem. W związku z tym, jeśli dzisiaj chcemy mówić o polskim rolnictwie w takim kontekście, w jakim padały niektóre głosy na tej sali, to przepraszam bardzo, ale takiej krzywdy polskiemu rolnictwu nie należy przygotowywać. Dzisiaj polskie rolnictwo musi znać odpowiedź, co będzie z rolnikiem polskim w 1995 r., w czasie likwidacji barier celnych i przy wejściu do wspólnoty gospodarczej. To jest sprawa, o której ten parlament, ten rząd musi myśleć.</u>
          <u xml:id="u-261.4" who="#TadeuszSytek">Szanowni Posłowie! Jeżeli nasza struktura agrarna jest taka, że średnio gospodarstwo nie przekracza 6,5 ha, jeżeli ze względów geograficznych w siedmiu województwach znajduje się 68% państwowych gospodarstw rolnych, które użytkują ziemię, to o jakiej prywatyzacji przez dzielenie ziemi na tych terenach chcemy mówić? Kto ma przejąć tę ziemię, tych PGR-ów, jeśli tam jest 68, 70% ziemi w strukturze władania państwa? To przecież, nie bacząc na ponoszone koszty, trzeba tym ludziom płacić, że tę ziemię jeszcze uprawiają. Bo co zrobimy w przeciwnym razie? W PGR-ach pracuje 468 tys. ludzi, są to rodziny wiejskie wielodzietne, więc razem z rodzinami jest to ok. 2,5 mln ludzi. Czy mamy w budżecie pieniądze, które będziemy w stanie im dać, jeśli zlikwidujemy PGR-y? Przecież w tych województwach nie jest rozwinięty przemysł, który zapewniałby im pracę.</u>
          <u xml:id="u-261.5" who="#TadeuszSytek">W związku z tym pytanie. Rolnictwo musi być w programie tego rządu, trzeciego, postawione jako sprawa najważniejsza, jako obrona czegoś, co już jest prywatne. Jeśli 80% gruntów jest w posiadaniu prywatnych właścicieli, to jest 2,2 mln gospodarstw, z których żyje 11 mln ludzi, jaki zgotowaliśmy im los, jeżeli w 1991 r. otrzymali za żyto 25 tys. mniej niż w 1990 r., a za pszenicę 12 tys. mniej; proszę sobie wyobrazić, ile bilionów złotych zabraliśmy wsi polskiej, a przecież zapowiadaliśmy, że zboża będą w cenach światowych i rolnicy psychicznie się na to nastawili. Po prostu chłopów polskich oszukaliśmy i konsekwencją tego dzisiaj jest to, że chłop nie wierzy nikomu. Ale my jako parlament musimy także być wobec siebie fair i mówić prawdę, o co chodzi w polskim rolnictwie. Przecież dzisiaj debata rolna sprowadza się do sprawy, kto będzie kupował polskie płody i za ile. Jeśli dzisiaj cukrownie polskie są średnio zadłużone, w strukturze ceny cukru mamy 32% kosztów kredytu i dzisiaj gros cukrowni nie ma 55% kontraktacji, to my nie wiemy, co się stało? Po prostu PGR nie mają wydolności kredytowej, bank z nimi nie rozmawia, spółdzielnie nie mają wydolności kredytowej, rolnik nie ma pieniędzy i mówi cukrowniom: zakontraktuję buraki, jak skredytujecie nasiona, herbicydy i część nawozów i proszę mi to potrącić w październiku-listopadzie, przy zbiorach. I my się chcemy od tego uchylać? Jeśli będziemy się od tego uchylać, to w październiku trzeba przygotować pieniądze, żeby w marcu 1993 r. sprowadzić 200 do 300 tys. ton cukru, bo po raz pierwszy Polska nie będzie miała na zaspokojenie zapotrzebowań własnych na spożycie cukru i na przetwórstwo.</u>
          <u xml:id="u-261.6" who="#TadeuszSytek">I jeżeli tak ma już być, to przecież w tym momencie musimy odpowiedzieć, że to polskie rolnictwo wcale nie jest rolnictwem, które należy tak potraktować. Są w świecie państwa, Holandia, część Niemiec, gdzie także gospodarstwa 2, 3, 4, 5-hektarowe mają rację przetrwania. Ale trzeba odpowiedzieć na pytania, które teraz stawiam. Pan prezydent Lech Wałęsa, który jest najwyższym konstytucyjnym autorytetem państwa, musi odpowiedzieć, jaki to system gospodarczy ma być w Polsce. Jeśli mówi się do społeczeństwa, że to nie będzie socjalizm, ale też nie będzie kapitalizm, to - proszę państwa - jaki to jest system ekonomiczny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#TadeuszSytek">Nie znam takiego pojęcia ekonomicznego.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#TadeuszSytek">I drugie pytanie, na które pan premier musi odpowiedzieć. Jeżeli nie wiemy, jaki kierunek rozwoju będzie preferowany, rolniczo-przemysłowy czy przemysłowo-rolniczy, to przecież nie wiemy, jak politykę przemysłową ustawić, jeśli nie mamy polityki rolnej.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#TadeuszSytek">I na te pytania musimy otrzymać odpowiedź, bo w przeciwnym razie okłamujemy się nawzajem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#DariuszWójcik">Proszę kończyć, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#TadeuszSytek">Panie marszałku, niech pan pozwoli jeszcze kilka sekund.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#DariuszWójcik">Nie, wystarczy.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wystarczy, wystarczy.)</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#TadeuszSytek">I żeby zakończyć to wnioskiem. Uważam, że jeżeli w strukturze rolnictwa obsługa banków nie będzie świadoma tego, że jest to zupełnie inny cykl produkcyjny niż w przemyśle, jeżeli nie będziemy szanowali banków, które jeszcze obsługują rolnictwo i nie będziemy brali pod uwagę, o ile wzrosły obroty handlu zagranicznego płodami rolnymi i jaka jest ich struktura własności, kto tymi płodami obraca, jeżeli nie będziemy umieli z tego wyciągnąć wniosków, to, szanowna Izbo, doprowadzimy do najgorszej dla polskiego rolnika sytuacji, że za rok o tej porze mało że nie będzie miał pieniędzy, to jeszcze nie będzie miał nic do sprzedania. Dziękuję za uwagę. Przygotowane raporty na poszczególne tematy przekażę do protokółu, ponieważ już taki bezwzględny jest regulamin, że tylko tyle miałem czasu na wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Turczyńskiego z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i proszę o przygotowanie się do zabrania głosu posła Wojciecha Kwiatkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#JacekTurczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dyskusji o założeniach polityki społeczno-gospodarczej rządu chcę zwrócić uwagę na trzy konkretne problemy.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#JacekTurczyński">Sprawa pierwsza. W części założeń dotyczącej polityki podatkowej wyrażony został zamiar rozszerzenia zakresu poboru podatku obrotowego i podwyższenia jego stawek. Dokument Rady Ministrów zakłada, że powszechny podatek obrotowy znacznie i trwale zasili budżet państwa. Sądzę, że w tym wypadku prognoza Rady Ministrów jest nazbyt optymistyczna. Rozszerzenie zakresu poboru podatku obrotowego, zamiast zapewnić dochody budżetu, przyczynić się może do pogłębienia niekorzystnego zjawiska recesji. Obciążenie podatkiem obrotowym spowoduje bowiem automatycznie wzrost cen towarów, czego następstwem będzie zmniejszenie się popytu i sprzedaży. Wymusi to proces ograniczenia produkcji, z czym będzie się wiązać niebezpieczeństwo wzrostu bezrobocia. Ostatecznie zamiast pewnego dochodu budżetowego presja podatków obrotowych pogłębi recesję, czyli zmniejszy wpływy do budżetu i powiększy koszty tego budżetu związane z finansowaniem rosnącego bezrobocia. Te negatywne skutki rozszerzenia poboru podatku obrotowego można zaobserwować już obecnie w związku z niedawnym podwyższeniem stawek tego podatku, które wiele przedsiębiorstw doprowadziło do poważnego ograniczenia sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#JacekTurczyński">Sprawa druga. Założenia polityki społeczno-gospodarczej uznały za istotny cel gospodarczy stymulację wzrostu nakładów inwestycyjnych. Jednakże w treści dokumentu nie przedstawiono szczegółowych metod realizacji tego celu. Tymczasem konieczne jest jak najszybsze wprowadzenie mechanizmów zachęcających do inwestowania wypracowywanych obecnie kapitałów. Mam tu na myśli szerokie i powszechne ulgi inwestycyjne. Obecne rozwiązania podatkowe powodują, że wydatki inwestycyjne pochodzą z zysku i w praktyce nie są elementem kosztów działalności gospodarczej. Przy wysokiej inflacji powoduje to, że inwestowanie jest nieopłacalne. Często dochodzi do sytuacji, w której przedsiębiorcy wypracowujący duże zyski, zamiast inwestować w kraju, lokują pieniądze w bankach albo wywożą je za granicę.</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#JacekTurczyński">I sprawa ostatnia. Założenia zapowiadają, że od 1 kwietnia tego roku wprowadzony zostanie wysoki podatek obrotowy od dóbr luksusowych. Skorzystałem z działającego w Sejmie rządowego punktu konsultacyjnego, aby dowiedzieć się czegoś na temat tego nowego podatku. Niestety, urzędujący tam przedstawiciel rządu nie potrafił powiedzieć mi, na czym konkretnie będzie polegał podatek od dóbr luksusowych. Uzyskałem jedynie odpowiedź, że jeżeli Sejm zatwierdzi założenia, to dopiero wtedy opracowana zostanie szczegółowa propozycja. Chciałbym w tym miejscu zdecydowanie stwierdzić, iż uważam, że podatek od dóbr luksusowych - podobno mają to być takie dobra, jak niektóre samochody czy telewizory - odczują najdotkliwiej nie miliarderzy, ale zwyczajni obywatele, ci, których miesięczne zarobki są niższe od średniej krajowej. Podatek od luksusu odczują najbardziej ludzie biedni, którzy często przez kilkadziesiąt lat odkładają swoje zarobki, aby kupić telewizor, pralkę czy samochód. Mam nadzieję, że te i inne przedstawione tutaj uwagi zostaną rozważone podczas pracy nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej w sejmowych komisjach.</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#JacekTurczyński">Na zakończenie jedna dygresja. Dzisiaj, w godzinach rannych poseł Aleksander Hall pozwolił sobie pod adresem koalicji rządowej na uwagi podważające wiarygodność prawicowości ugrupowań popierających program rządowy. Pamiętam jak w 1989 r. poseł Aleksander Hall - jako członek rządu pana Tadeusza Mazowieckiego - bronił pomnika Lenina w Nowej Hucie, jak bronił PZPR przed odebraniem jej majątku i wątpię, aby to były cechy charakteryzujące prawicę.</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Wojciecha Kwiatkowskiego z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Feliks Bronisław Pieczka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#WojciechKwiatkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam opracowanie dotyczące ciężkiej sytuacji w siłach zbrojnych. Biorąc pod uwagę nieliczną reprezentację Wysokiej Izby, bo widzę na sali około 85 posłów, znikomą reprezentację rządu — dwóch przedstawicieli — pozwolę sobie nie wygłosić tego wystąpienia; męczymy się nad tym około godziny. Chciałbym w ten sposób zaprotestować przeciwko stanowisku jednego z posłów lewicy, który, wykorzystując stary, dobry zwyczaj szlachecki liberum veto, zmusił Wysoką Izbę do debatowania 2-dniowego. Co z tej debaty wyjdzie, zobaczymy. Jest to debata ogólna, nad ogólnym tematem, w najbliższych dniach przekonamy się, co ona dała. Jeżeli wolno mi oddać mój czas, którego nie wykorzystałem — byłoby około 4 minut — chciałbym przekazać go posłowi NSZZ „Solidarność” Alojzemu Pietrzykowi, który swój czas przekroczył.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Feliksa Bronisława Pieczkę z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Kazimierz Chełstowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#FeliksBronisławPieczka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wśród dotychczasowych wypowiedzi na temat założeń polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992 były takie, które eksponowały wady lub zalety tych założeń. Te drugie głosy, pozytywne, są szczególnie cenne, wypełniają bowiem konkretami, treścią merytoryczną ogólne, trzeba to przyznać, ramy założeń w trosce o dobro państwa i narodu polskiego. Były też głosy mówiące o dramatycznej, beznadziejnej sytuacji w szkolnictwie, w służbie zdrowia, w nauce, w kulturze, o zdewastowanym bezpowrotnie środowisku naturalnym. Jak dysonans zabrzmiały słowa troski i krytyki pań posłanek i panów posłów z tych ugrupowań politycznych, które są współtwórcami lub twórcami naszych obecnych frustracji, krytycznego stanu polskiej gospodarki - są współtwórcami, a więc są współodpowiedzialni.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#FeliksBronisławPieczka">Wysoki Sejm zechce skoncentrować się wraz ze mną na kilku wybranych kwestiach i problemach.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#FeliksBronisławPieczka">Oświata, a ściślej polityka edukacyjna. Rząd przewiduje m.in. wzrost liczby studentów w celu poprawy niskiego wskaźnika skolaryzacji na szczeblu wyższym oraz zapobieżenia bezrobociu wśród absolwentów szkół średnich. Było to tutaj krytykowane, często w sposób ironiczny. Efektem jakże cennej inicjatywy rządowej będzie: zwiększenie liczby absolwentów szkół wyższych, a zatem wzrost potencjału intelektualnego Polski w niedalekiej przyszłości, wzrost liczby nauczycieli akademickich, spadek potencjalnej liczby bezrobotnych wśród absolwentów szkół średnich, co ograniczy też beznadzieję i demoralizację młodzieży polskiej.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#FeliksBronisławPieczka">Polityka naukowa. Założenia przewidują podjęcie niezbędnych kroków dla „utrzymania badań naukowych w Polsce na poziomie adekwatnym do potrzeb kraju i jego możliwości ekonomicznych”. Przewiduje się przy tym koncentrację badań naukowych. Uważam, że jest to słuszna idea, albowiem nawet najbogatszych państw nie stać na uprawianie nauki na każdym z możliwych pól. Nawet najbogatsze państwa preferują wybrane kierunki badań. Pozwalam sobie wyrazić nadzieję, że wśród preferowanych kierunków badań w Polsce znajdzie się też problematyka geologiczno-surowcowa. Nie dlatego, że jestem geologiem, ale dlatego — jak już miałem okazję stwierdzić z tej wysokiej trybuny — i wyłącznie dlatego, że surowce, szczególnie strategiczne, są jednym z najistotniejszych elementów suwerenności gospodarczo-politycznej Polski. Oczywiście nie tylko Polski, każdego państwa.</u>
          <u xml:id="u-273.4" who="#FeliksBronisławPieczka">Rząd widzi konieczność podjęcia działań „w kierunku racjonalizacji sieci szkolnej (...) jak i korekty struktur w szkolnictwie wyższym”. Działania te są niezbędne, szczególnie w szkolnictwie wyższym. Mam nadzieję, że efektem restrukturyzacji szkół wyższych będzie m.in. likwidacja wielu szkół mających status szkół wyższych, a powołanych do życia swego czasu zgodnie z ironiczną dewizą: w każdej wsi — WSI.</u>
          <u xml:id="u-273.5" who="#FeliksBronisławPieczka">Polityka kulturalna. Rząd w założeniach dostrzega „wiele zagrożeń dla kultury, stanowiącej podstawę naszej tożsamości narodowej” oraz przewiduje „działania zapobiegające dalszej degradacji zarówno w sferze twórczości, jak i uczestnictwa w kulturze”. Niekwestionowanym dobrem naszej kultury, elementem naszej tożsamości narodowej, są polskie dwory i dworki, zespoły dworsko-gospodarczo-parkowe, pałace wpisane do rejestru dóbr kultury polskiej i objęte w związku z tym ochroną prawną. W ciągu ostatniego półwiecza wiele tych zabytków uległo całkowitemu zniszczeniu, inne — szczególnie zarządzane przez PGR i rolnicze spółdzielnie produkcyjne, ale nie tylko — pozamieniane na magazyny, opuszczone, niszczeją, są w tragicznym stanie — walą się dachy, stropy, rozgrabiono i zniszczono wszystko, co dało się rozgrabić i zniszczyć. Bezmyślnie lub świadomie zniszczono bogate, często o wysokich walorach artystycznych, wnętrza tych obiektów. Mam nadzieję, że w ramach reprywatyzacji wiele tych obecnie bezpańskich, opuszczonych, nie chcianych obiektów oddanych zostanie prawowitym właścicielom, którzy z pewnością je odrestaurują, najczęściej na własny koszt, a ku pożytkowi wszystkich. Jest to celowe, tym bardziej że obecni użytkownicy — bo nie są to właściciele — zwykle nie mają ochoty, pieniędzy ani konceptu, jak te obiekty wykorzystać.</u>
          <u xml:id="u-273.6" who="#FeliksBronisławPieczka">Ochrona środowiska naturalnego. W założeniach faktycznie przedstawiono w sposób enigmatyczny problem ochrony środowiska naturalnego, ale, Wysoki Sejmie, mamy dokument „Polityka ekologiczna”, opracowany przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, gdzie podane są konkretne propozycje, jak mają być te problemy rozwiązywane.</u>
          <u xml:id="u-273.7" who="#FeliksBronisławPieczka">Na zakończenie chciałbym z ubolewaniem stwierdzić, iż wystąpienie przewodniczącego Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa nie było uzgadniane z członkami komisji ani też — jak się orientuję — nie było przedmiotem dyskusji i uzgodnień w prezydium komisji.</u>
          <u xml:id="u-273.8" who="#FeliksBronisławPieczka">Reasumując, w założeniach jest wiele konkretnych propozycji. Powinny być one uszczegółowione w trakcie prac w komisjach merytorycznych. Praca w komisjach będzie doskonałą okazją do wykazania przez nas wszystkich - posłanki i posłów - na ile słowa troski o los naszej ojczyzny udokumentowane zostaną konkretną pracą dla dobra ojczyzny, dla dobra Polski i narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-273.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#DariuszWójcik">W trybie art. 75 pkt 1 tymczasowego regulaminu Sejmu poza porządkiem zgłoszeń udzielam głosu panu posłowi Władysławowi Adamskiemu w celu złożenia oświadczenia osobistego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#WładysławAdamski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Jako że uczyniono mi zarzut, że to dzięki mnie głos w debacie mogło zabrać prawie stu mówców, w trybie — jak zauważono — liberum veto, aczkolwiek wniosek mój był zgodny z regulaminem, chciałbym zauważyć, że liberum veto w zasadzie uniemożliwia obradowanie, ogranicza obrady, natomiast mój głos, mój wniosek rozszerzył te obrady. Nie wiem też, czy rzeczywiście jest to zupełnie bezpłodna dyskusja, czy rzeczywiście nic nie wniosła, jako że, fakt faktem, było zapotrzebowanie i patrząc na liczbę mówców okazuje się, że jest dość duże zainteresowanie dzisiejszym tematem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę o osobiste oświadczenie, nie merytoryczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WładysławAdamski">Osobiste. Właśnie wyjaśniam, że fakt, że tylu mówców zapisało się do głosu, świadczy o tym, że było duże zainteresowanie tą debatą i nie można tego kwestionować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy można ad vocem?)</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#DariuszWójcik">Niestety nie, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-278.3" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Chełstowskiego z Klubu Poselskiego Partii „X”. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Stanisław Zając.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#KazimierzChełstowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rada Ministrów przedstawiła nam dwa bardzo ważne i oczekiwane dokumenty. Pierwszy mówi o stanie państwa na przełomie 1991 i 1992 r., drugi to założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. Dobrze się stało, że rząd pojął decyzję o sporządzeniu remanentu gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#KazimierzChełstowski">Szanowne Posłanki! Szanowni Posłowie! Jaki zatem mamy stan gospodarki po dwuletnich rządach pod kierownictwem premiera Tadeusza Mazowieckiego i pod kierownictwem premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego? Najogólniej ujmując można stwierdzić, że pod względem gospodarczym grozi Polsce katastrofa. Jeśli zaś chodzi o przepisy prawne, mamy przepisy niespójne, nieprzejrzyste oraz nie przystające do nowych, zmienionych warunków gospodarczych i społecznych. W okresie tych dwóch lat nie dokonano przeglądu przepisów pod kątem ich przydatności i nie opracowano przepisów, które są najbardziej konieczne i nieodzowne. Celem uprzednich rządów było zdławienie inflacji i to udało się tylko częściowo, ponieważ zmniejszono inflację do 70%, natomiast doprowadzono do spadku produkcji w 1991 r. o 33,2% w stosunku do roku 1989. Te negatywne zjawiska i błędne decyzje tworzyły jakby reakcję łańcuchową. I tak brak nakładów inwestycyjnych spowodował, że zużycie maszyn i urządzeń w całej gospodarce wynosi 73%. To jest już katastrofa techniczna.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#KazimierzChełstowski">Z dokumentu tego jednoznacznie wynika, że kryzys dotknął wszystkich dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Do tego nie wolno było nikomu dopuścić, dlatego też wobec winnych muszą być wyciągnięte surowe konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Państwo! W dokumencie założeń społeczno-gospodarczych postawiono trafną diagnozę. Przedstawiono w sposób szczegółowy przyczyny powstania tak głębokiego kryzysu w całej gospodarce polskiej. Zaprezentowana w części założeń polityki społeczno-gospodarczej poświęconej wychodzeniu z kryzysu cała strategia działań jest oparta na tych samych kryteriach, które przyjął poprzedni rząd, a to nie daje żadnych gwarancji powodzenia, ponieważ nie uzyska się społecznego poparcia. Niektóre rozwiązania podane są w sposób ogólny. Brakuje szczegółowych rozwiązań. Niektóre opracowane punkty są mało czytelne.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Posłowie! Pomimo ogromnego kryzysu społeczno-gospodarczego w założeniach przewiduje się w br. przeprowadzenie w szerokim zakresie reprywatyzacji mienia i prywatyzacji, nie biorąc pod uwagę, że kryzys powstał w dużej mierze w wyniku bardzo źle przeprowadzonej prywatyzacji, która stała się przyczyną wielu strat i bezrobocia. Należy nadmienić, że prywatyzacja odbywa się bez akceptacji społeczeństwa. Rząd winien tej sprawie poświęcić więcej czasu i na podstawie opinii narodu przygotować rozsądne metody przejścia od jednego systemu gospodarczego do drugiego.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#KazimierzChełstowski">Polityka podatkowa. W dalszym ciągu przedsiębiorstwa państwowe będą płacić zarówno restrykcyjne podatki, tzw. popiwek, jak i dywidendę. Rodzi się pytanie: Kiedy wszystkie podmioty gospodarcze obowiązywać będzie jednolity system podatkowy?</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#KazimierzChełstowski">Mamy nadzieję, że przedstawione założenia zostaną dopracowane i staną się programem przełomu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#KazimierzChełstowski">Szanowni Posłowie! Naród oczekuje od rządu nie tylko odpowiedzi na to, kiedy skończy się w Polsce komunizm, ale również kiedy skończy się chaos gospodarczy, kiedy skończą się afery i kiedy staniemy się krajem prawa.</u>
          <u xml:id="u-279.8" who="#KazimierzChełstowski">Dziękuję i przepraszam, że przekroczyłem limit czasu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Zająca z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i o przygotowanie się do zabrania głosu pana posła Ireneusza Sekułę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#StanisławZając">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Niemal równocześnie przedstawiono nam dwa dokumenty opracowane przez rząd, z których pierwszy przedstawia stan państwa na przełomie lat 1991/1992 i stanowi, jak to określono, bilans otwarcia nowego rządu, drugi dokument zatytułowany został „Założenia polityki społeczno-gospodarczej na rok 1992”. W toczącej się debacie mamy udzielić odpowiedzi na pytanie, czy przedstawione tam rozwiązania powinny uzyskać aprobatę Wysokiej Izby. Wprawdzie w trwającej dyskusji ze zrozumiałych względów zasadniczy punkt ciężkości położono na proponowane rozwiązania ekonomiczno-systemowe, to jednak przeprowadzenie skutecznych reform gospodarczych będzie możliwe w powiązaniu z jednoczesnym tworzeniem instytucji pozwalających na zachowanie wewnętrznego porządku prawnego, przy właściwie funkcjonującym systemie prawa. Zauważono ten istotny problem w przedstawionym dokumencie i, jak rozumiem, z tego powodu pojawiają się w nim stwierdzenia o chronionych z uwagi na ważność spełnianych funkcji strefach w służbach państwowych.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#StanisławZając">Nie zamierzam z uwagi na ograniczony czas ustosunkowywać się do całości przedstawionego przez rząd programu, ale chcę odnieść się do tych kwestii, które wskazują na konieczność zapewnienia stabilności państwa. Obecna sytuacja społeczno-ekonomiczna kraju - stan zapaści gospodarczej, wysoka inflacja, spadek produkcji i usług, a w konsekwencji spadek dochodu narodowego i ubożenie społeczeństwa, przy jednoczesnym braku poczucia bezpieczeństwa obywateli, wyraźnym wzroście przestępczości pospolitej - w istotnym stopniu wynika z deprecjacji prawa oraz niedostatecznego egzekwowania obowiązujących przepisów. Niezależnie od tego istniejący w naszym kraju system przepisów prawa w wielu wypadkach wykazuje niespójność i brak przejrzystości, tworzy się swoistego rodzaju zjawisko starzenia się prawa nie przystosowanego do nowych zasad ustrojowych i zmieniających się warunków gospodarczych i społecznych. Rozchwiany system prawa utrudnia przebudowę gospodarki, a jednocześnie umożliwia powstawanie wielu negatywnych zjawisk, jak chociażby przestępczość gospodarcza.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#StanisławZając">Zjawiska patologii społecznej wywołują niezwykle ujemne skutki ekonomiczne, a jednocześnie rodzą brak poczucia pewności obywateli, że proces reformowania państwa i gospodarki jest realny i nie stwarza okazji do nowych nadużyć dla aferzystów, złodziei i oszustów. Występujące luki i sprzeczności norm prawnych stwarzają możliwość omijania prawa, wykorzystywania braku jego precyzji, zwłaszcza w odniesieniu do prawa podatkowego, celnego i dewizowego. Zaistniałe w Polsce afery gospodarcze wskazują, iż przestępczość gospodarcza bezlitośnie wykorzystuje każdą możliwość wynikającą z tych luk i niejasności, zwłaszcza w okresie zachodzących przemian. Spotykamy zjawiska niegospodarności związanej z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych, naruszenia obowiązujących przepisów regulujących gospodarowanie środkami finansowymi w Narodowym Banku Polskim i w innych bankach, nadużycia i niegospodarność w aferze FOZZ, aferze alkoholowej i innych.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#StanisławZając">Przedstawione zjawiska przestępczości gospodarczej jednoznacznie wskazują, że w założeniach programowych rządu, zwłaszcza w części społecznej tego programu, zmiana, a raczej przebudowa systemu prawnego winna mieć zasadnicze znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#StanisławZając">Oczekując większej skuteczności w eliminowaniu przestępstw pospolitych i gospodarczych, a w razie ich wystąpienia większej skuteczności ich ścigania, sądzimy, że będzie to możliwe, jeżeli w okresie przebudowy państwa doprowadzimy do powstania nowoczesnego, prawnego systemu, w pełni przystosowanego do reguł gospodarki rynkowej. Mówiąc o konieczności przeprowadzenia reform w taki sposób, aby eliminować możliwość szerzenia afer i korupcji, musimy mieć świadomość, że nawet najlepsze rozwiązania prawne nie wystarczą, jeżeli nie będziemy mieli gwarancji, że prawo będzie zrealizowane. Będzie to m.in. możliwe, jeżeli organy powołane do stosowania prawa - sądy i prokuratura - dysponując odpowiednimi środkami finansowymi będą mogły wypełniać powierzone im zadania. Brak środków finansowych odbija się niezwykle niekorzystnie na pracy sądu, prokuratury, policji. Mówi się o swego rodzaju wystawieniu wymiaru sprawiedliwości na licytację. Mówił wczoraj o tym pan premier.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#StanisławZając">Nie chcę, aby ten końcowy fragment mojego wystąpienia zabrzmiał jak kolejne roszczenie. Sytuacja całej sfery budżetowej jest mi bardzo dobrze znana. Trudna sytuacja w szkolnictwie, trudna sytuacja w służbie zdrowia wszystkim nam dokładnie została przedstawiona w toczącej się debacie. Postępujący jednak swoisty paraliż wymiaru sprawiedliwości napawa wielkim niepokojem i to skłoniło mnie do podzielenia się tymi uwagami w tej debacie, w której wszystkie poruszone kwestie są równie ważne.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Ireneusza Sekułę z Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Klub Parlamentarny, a o przygotowanie się do zabrania głosu proszę pana posła Michała Chałońskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#IreneuszSekuła">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrujemy dwa dokumenty: założenia i raport o stanie państwa. Chciałbym przy tej okazji przypomnieć, że to, o czym wspominali niektórzy przedmówcy, a także niektórzy członkowie rządu, iż rząd premiera Mazowieckiego nie przygotował swoistego bilansu otwarcia swojej działalności, jest tylko w części prawdziwe, ponieważ powstał raport o stanie państwa na dzień 13 września 1989 roku opracowany przez ustępujący wtedy rząd; miał on formę oficjalnego druku sejmowego, był publikowany w „Rzeczpospolitej” w całości, a w innych dziennikach — w skrótach, w tygodnikach zaś był omówiony, i posłowie X kadencji zapewne znajdą go w swoich archiwach. Zresztą podobny raport był opracowany także na dzień 14 października 1988 roku, czyli na dzień inauguracji pracy rządu, którego miałem zaszczyt być członkiem. To gwoli przypomnienia, ponieważ pamięć jest krótka.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#IreneuszSekuła">Jeśli chodzi o założenia, to po wielu wystąpieniach chcę powiedzieć, iż najczęściej formułowanym zarzutem wobec tego opracowania jest to, że brakuje technologii, brakuje sposobów, dzięki którym zawarte w założeniach propozycje - często bardzo trafne i słuszne - mają być urzeczywistnione. Chcę powiedzieć o dwóch technologiach: o jednej konstruktywnie, o drugiej refleksyjnie.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#IreneuszSekuła">Kwestia pierwsza. Autorzy założeń i niektórzy przedmówcy występujący na tej trybunie podkreślali kwestię bardzo małego obszaru manewru, ponieważ jest to próba przejścia między Scyllą i Charybdą, między sytuacją, w której utrzymywanie stabilności złotówki grozi pogłębianiem recesji, nieśmiałe zaś próby nakręcania koniunktury grożą inflacją, wysoką inflacją, która łatwo może przejść w hiperinflację. I przejście między tymi ograniczeniami jest ogromnie trudne. Pozwolę sobie mieć odrobinę odmienny pogląd w tej kwestii. Otóż inflacja jest pojęciem bardzo szerokim. Przez kilka miesięcy odpowiadając za polską gospodarkę, bardzo ostro przeżywałem lęk przed inflacją. Tylko inflacja roku 1988 i roku 1989 czy lat wcześniejszych była zupełnie inna niż ta, która może nas dotknąć dzisiaj, w roku 1992. Była to inflacja w sytuacji socjalistycznej gospodarki niedoboru, w sytuacji braku podaży, kiedy każda złotówka emitowana w postaci złotówki płacowej, wynagrodzeniowej, rzeczywiście groziła zachwianiem wątłego rynku, otwieraniem drugiego obiegu towarów i pieniądza, tworzeniem czy powiększaniem nawisu inflacyjnego, i w sytuacji braku podaży rzeczywiście każda emisja pieniądza była ogromnie niebezpieczna dla rynku, dla gospodarki, dla społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#IreneuszSekuła">Obecnie mamy sytuację inną.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#IreneuszSekuła">Po pierwsze, mamy raczej kryzys popytu. Magazyny są pełne, jest kłopot ze zbytem towarów. Mamy w dużym stopniu uwolnione ceny, które mogą elastycznie reagować na sytuację rynkową. Mamy wreszcie łatwość importu, zwłaszcza przez podmioty prywatne, a więc bez angażowania gwarancji rządowych czy też bilansu handlowego państwa. Poza tym wyemitowane złotówki przede wszystkim w postaci złotówek inwestycyjnych tylko w części przekształcą się w złotówki płacowe, a te jest w stanie zamortyzować, jak powiedziałem, zapas towarów, możliwość importu i elastyczna polityka cenowa. W związku z tym ten lęk przed inflacją podażową jest moim zdaniem nieco przesadny. Cena zatem, którą trzeba zapłacić — pewne podwyższenie inflacji — za działania prokoniunkturalne, jest ceną, którą chyba warto podjąć i rozważyć, albowiem jedyną szansą wyjścia z kryzysu jest w chwili obecnej rozwój inwestycji. Tylko inwestycje tworzą nowe miejsca pracy, zwiększają siłę nabywczą ludności, dają możliwość zwiększenia popytu, a więc zwiększenia zapotrzebowania na produkcję, a więc możliwość samonakręcania koniunktury, samonakręcania rozwoju gospodarczego. I jeżeli coś należałoby uznać za najważniejsze w nowym programie gospodarczym, to udzielenie wszelkiej pomocy inwestorom, wszystkim inwestorom: i państwowym, i prywatnym, i spółdzielczym, i zagranicznym, ponieważ tylko inwestycje mogą być tą lokomotywą napędzającą rozwój gospodarczy.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#IreneuszSekuła">I kwestia ostatnia. Rząd napomykał o specjalnych uprawnieniach. Osobiście uważam, że — jeżeli chodzi na przykład o przemieszczanie środków w budżecie — rząd takie uprawnienia powinien otrzymać, jest to kwestia szybszego działania, szybszego reagowania, szybszego sterowania gospodarką. Byłem jednak członkiem dwóch rządów, które miały specjalne uprawnienia, oczywiście enumeratywnie wyliczone, i które za nie odpowiadały. I chcę powiedzieć, że to nie jest Wunderwaffe. Jeśli za tymi uprawnieniami nie stoi siła, siła ideologiczna, siła ekonomiczna, siła społeczna, siła przyzwolenia społecznego, to jest to narzędzie mało użyteczne i wiązanie z nim zbyt wielkich nadziei może skończyć się rozczarowaniem. Jeżeli zatem będziemy je rozpatrywali, to radziłbym patrzeć na nie pod kątem przede wszystkim usprawnienia metod zarządzania gospodarką, a nie „cudownej broni”, która może polską gospodarkę z tego stanu wyprowadzić.</u>
          <u xml:id="u-283.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Michała Chałońskiego z Unii Demokratycznej, a o przygotowanie się do zabrania głosu proszę posła Gwidona Wójcika.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#MichałChałoński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli się zabiera głos po dwudziestu kilku godzinach debaty, jako poseł, który miał szczęście znaleźć się przed setką przemawiających, to aż korci, żeby w jakiś sposób ustosunkować się do wypowiedzi moich poprzedników. Proszę się jednak nie denerwować, gdyż nie będę ustosunkowywał się do wszystkich wystąpień. Pozwolę sobie wybrać tylko kilka z nich.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#MichałChałoński">Otóż w dotychczasowych wypowiedziach przewija się jakby pewien mit - było to nawet tak ładnie nazwane - mit twórczej destrukcji. Nie będę się tutaj rozwodził na ten temat, ale kojarzy mi się to z takim określeniem jak na przykład odważna ucieczka. To jest mniej więcej ta sama logika.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#MichałChałoński">Uważam również, że powinniśmy się w jakiś sposób rozprawić z mitem dyskryminacji przedsiębiorstw państwowych, który to mit też przewijał się w wypowiedziach. Otóż praktyka dawnej NRD wskazuje, że jest to nieprawda. Tam nikt nie stosował popiwku, płace tam zostały wysoko podniesione (aczkolwiek w stosunku do RFN były one i tak niskie), a mimo to bardzo szybko doszło do upadłości przedsiębiorstw państwowych i praktycznie w tej chwili na tamtym terenie trudno się już z nim spotkać.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#MichałChałoński">Proszę Państwa! Padały tutaj również pewne uwagi i na przykład któryś z posłów powiedział, że dziwi się, że współtwórcy frustracji wypowiadają się z tej mównicy. Nie czuję się współtwórcą tych frustracji, ale uważam, że współtwórcami frustracji możemy być tylko my sami. Nie bardzo wyobrażam sobie, żeby ktoś mógł wpływać na moją frustrację czy w ogóle na moje samopoczucie.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#MichałChałoński">Proszę Państwa! Pan poseł z SLD, nie pamiętam nazwiska, ale widzę go na sali, proponował nam tutaj, abyśmy dostosowywali wzrost płac do wzrostu cen. Myślę, że ćwiczyliśmy te dostosowania przez dosyć długi okres i właśnie stan gospodarki jest wynikiem tych dostosowań. Myślę, że znacznie lepiej byłoby, gdybyśmy zaczęli jednak wzrost płac dostosowywać do wzrostu wydajności.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#MichałChałoński">Mój poprzednik, pan poseł Sekuła, wspominał o różnicach, jakie są między obecną gospodarką, a gospodarką socjalistyczną, szczególnie jeśli chodzi o brak czy nadmiar pieniądza. Wtedy faktycznie problemem był nawis pieniądza, w tej chwili mówimy o ich braku. Pan poseł mówił o pełnych magazynach, ale myślę, że te pełne magazyny są pełne bubli i nie wiem, czy zostaną one kupione nawet wtedy, kiedy będzie więcej pieniędzy na rynku, ponieważ ludzie, mając wolny rynek, wolą kupić towary niepolskie, które są dostępne i po prostu lepsze. Nie wiem, czy to jest najlepsza metoda na rozwój i pobudzenie inwestycji.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#MichałChałoński">Pan poseł Musioł mówił, że był uczestnikiem przesłuchania pana ministra Olechowskiego. Po tym przesłuchaniu skłonny jest on głosować za wnioskiem o skierowanie założeń do komisji. Ja też byłem uczestnikiem przesłuchania i jestem z niego bardzo zadowolony. Skłania mnie ono jednak do zajęcia zupełnie innego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#MichałChałoński">Proszę państwa, czas mija, chciałbym kończyć. Przedstawiciele Unii Demokratycznej w swoich wystąpieniach wyraźnie ustosunkowali się do założeń. Rząd może przedstawić projekt ustawy budżetowej nawet w wypadku odrzucenia tych założeń i o tym musimy pamiętać. Uważamy, że Izba powinna się ustosunkować do tych założeń i albo je przyjąć, albo je odrzucić, a nie próbować za rząd te założenia pisać na nowo. Dlatego Unia Demokratyczna stawia wniosek o odrzucenie przez Wysoką Izbę założeń społeczno-gospodarczych na 1992 r. w pierwszym czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#MichałChałoński">Myślę, już tak dosłownie na koniec, że wypowiedzi niektórych kolegów nie do końca chyba zachwiały opinię o panu Aleksandrze Hallu jako człowieku prawicy.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Meisela z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Proszę o przygotowanie się do zabrania głosu panią posłankę Iwonę Śledzińską-Katarasińską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#JózefMeisel">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wśród dzisiejszych wypowiedzi pojawiły się głosy, które namawiały do współpracy, do wspólnego podchodzenia do wielu spraw, które tu dzisiaj zostały poruszone. Witam te wypowiedzi prawie że z aplauzem, pod jednym jednak warunkiem, i sądzę, że moi koledzy z Unii Demokratycznej mają takie same poglądy. Uważam, że jako parlament powinniśmy wreszcie zacząć ze sobą współpracować. Powinniśmy też społeczeństwu powiedzieć, że to nie jeden czy drugi rząd jest winien temu, co mamy dzisiaj. Proszę państwa, to samo powiedzą o tym rządzie, który teraz jest, i o tym, który będzie. Taka sytuacja będzie się powtarzała jeszcze w stosunku do kilku rządów. Musimy społeczeństwu mówić, przypominać, że wojna dla nas skończyła się 2 lata temu. Inne państwa skończyły wojnę ponad czterdzieści lat temu i na to, co mają w tej chwili, pracowały twardo przez te 40 lat. Od tego nie odejdziemy, tego nie zrobimy przez rok, dwa czy trzy. Rząd, który w tej chwili ma najszczersze chęci, bo nie wierzę w to, żeby jakikolwiek rząd w tym państwie chciał zniszczyć ten naród i to państwo, kroczy drogą, która jest dla niego nowa, i to idzie nią często po ciemku.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#JózefMeisel">Proszę państwa, dokument, który tu mamy, przenicowaliśmy na wszystkie strony. Nie ma co do niego wracać. Niepokoją mnie tylko takie sformułowania, jak: „kreacja pieniądza”. Słowo „kreacja” kojarzy się nam z czymś dobrym, z czymś wzniosłym. Nie chciałbym, żeby społeczeństwo zrozumiało, że kreacja pieniądza jest czymś dobrym, nadzwyczajnym, czymś co należy podtrzymywać. Trzeba społeczeństwu powiedzieć, że jest to po prostu dodrukowanie pieniędzy, z którymi potem będziemy musieli sobie dać radę. Nie jest to nic cudownego, co nam naraz, z prochu, z niczego da start do czegoś nowego z wielką ilością dobrych pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#JózefMeisel">Na koniec, proszę państwa - w tym dokumencie jest mowa o polityce regionalnej. Obawiam się, że chodzi o politykę regionalną trochę opatrznie zrozumianą przez obecny rząd, bowiem polityka regionalna będzie miała na celu wyrównanie szans rozwoju poszczególnych regionów. Proszę państwa, to nie jest ta droga. Przecież nie chodzi nam o zrównanie wszystkich regionów, chodzi nam o to, żeby regiony same z siebie dały to, co mają najlepszego, nie czekając, że pomoc przyjdzie z zewnątrz. A takie sformułowanie niestety do tego prowadzi.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Iwonę Śledzińską-Katarasińską z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Przygotuje się do zabrania głosu poseł Czesław Sobierajski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Drugi dzień z rzędu odbywa się w tej sali zbiorowe redagowanie dokumentu, najważniejszego dokumentu, jaki rząd winien przedstawić społeczeństwu. Rozumiem, że rządowi chodzi nie tylko o podzielenie się pracą, ale też o podzielenie się odpowiedzialnością.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">Rada Ministrów musiała sobie zdawać sprawę, że przygotowane przez nią założenia polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. nie będą odpowiadały, nie zadowolą nawet najmniej wybrednych. Jeśli nawet nie z powodu przyjętych kierunków działań, to z powodu ich niejasności, wyraźnych sprzeczności i życzeniowego charakteru proponowanych dróg zahamowania recesji. Nic więc dziwnego, że ilu mówców, tyle nowych założeń. Serdecznie współczuję komisji, która, jeśli do tego dojdzie, będzie nam przedstawiała dokumenty do zatwierdzania.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">W pierwszym odruchu nie miałam zamiaru przyłączać się do tego mnożenia bytów. Jest jednak taki passus w założeniach, do którego odnosiło się niewielu dyskutantów. Chodzi mi o sześć, powtarzam sześć, wierszy poświęconych polityce kulturalnej. Gdyby to był rząd monetarystów, liberałów — gotowa byłabym sobie wytłumaczyć tę powściągliwość w zafascynowaniu kursami, wskaźnikami, stopą zysku, kapitałem, jednym słowem rozwojem materialnym. Ale jest to rząd, który precyzując główne cele swej polityki, wręcz wykrzykuje: „transformacja społeczeństwa postkomunistycznego w społeczeństwo zdolne sprostać wyzwaniom współczesności stawia szczególne zadania przed oświatą, nauką i kulturą”. Gdy jednak trzeba te zadania obudować pakietem konkretnych rozwiązań, dowiadujemy się, że przejście do gospodarki rynkowej stwarza dla kultury wiele zagrożeń, o czym chyba wszyscy bardzo dobrze wiemy. I dowiadujemy się, że wobec tego niezbędne są działania zapobiegające dalszej degradacji zarówno w sferze twórczości, jak i uczestnictwa w kulturze, przy jednoczesnym przyspieszaniu przekształceń instytucji kultury. Koniec kropka.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">Tak w ogóle oczywiście trudno nie zgodzić się z tym twierdzeniem, pytanie tylko, czy mamy zapobiegać tej degradacji godząc się na 0,7% udziału w wydatkach budżetu, jak to jest w prowizorium, i liczyć na miłość do kultury wojewodów i gmin, czy też może Ministerstwo Kultury i Sztuki, zapoznawszy się chociażby z ostatnim raportem NIK na temat zagrożeń dla państwa i gospodarki, odejdzie od komunałów; przepraszam, ale tak to wygląda. W tym raporcie poświęcono kulturze sześć stron. Na marginesie - w raporcie o stanie państwa, ani wiersza, a słowo „kultura” jest tam użyte wyłącznie jeden raz.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">By zbytnio nie zawstydzać autorów rozdziału o polityce kulturalnej, zacytuję z raportu NIK tylko 10 wierszy: „Wydaje się, że w dotychczasowych analizach sfera usług społecznych, a w szczególności kultura nie jest postrzegana jako obszar szczególnych zagrożeń w funkcjonowaniu państwa. Problemy związane z tą dziedziną ujmowane są w aspekcie oddalania się od standardów europejskich, a także pogarszania się sytuacji inteligencji, jako twórców a zarazem konsumentów dóbr kultury. Brak jest zarazem rzetelnych analiz obecnej sytuacji w kulturze i przewidywanych perspektyw w świetle sytuacji materialnej obywateli i możliwości finansowych budżetu państwa i gminy”.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#IwonaŚledzińskaKatarasińska">No właśnie, proszę państwa, o ten brak mi chodzi. Choć byłabym nieuczciwa, gdybym powiedziała, że to jest jedyny, jaki dostrzegam w tych założeniach, ale pora jest późna i większość, znaczna część ze 100 mówców, którzy tu chyba przede mną występowali, dokładnie braki tych założeń omówiła.</u>
          <u xml:id="u-289.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Czesława Sobierajskiego z Klubu Parlamentarnego Porozumienia Centrum. Proszę o przygotowanie się do zabrania głosu posła Kazimierza Świtonia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#CzesławSobierajski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tylko dwa zdania do posła Soski. Chociaż go nie ma, mam nadzieję, że dotrze do niego ta wiadomość. Otóż w moim wystąpieniu ustosunkowałem się krytycznie do programu KLD. Po skończeniu wystąpienia poseł Soska stwierdził, że zawsze głosowałem obiema rękami za programem liberałów. Otóż stwierdzam, rzeczywiście było tak - obiema rękami, nawet nogami - wtedy, kiedy poseł Soska próbował przejąć władzę w kraju.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Świtonia, nie zrzeszonego. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Tomasz Szyszko.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#DariuszWójcik">Proszę uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#KazimierzŚwitoń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie chciałem państwu zabierać czasu, ale oświadczenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna wzburzyło mnie bardzo. Odczytam tylko pewne fragmenty: W resortach gospodarczych obserwuje się bierność i brak zdolności decyzyjnych, zaś posunięcia i wypowiedzi szefów resortów o podstawowym znaczeniu politycznym, jak MON i MSW świadczą o braku odpowiedzialności. Oznacza to postępujący proces rozkładu państwa. I druga część: Koniecznością chwili jest podjęcie konsultacji między wszystkimi ugrupowaniami sejmowymi we współpracy z prezydentem na temat nowej, spójnej i skutecznej koncepcji rządzenia państwem. Koncepcja ta winna być budowana na gruncie konstytucyjnych zasad demokracji parlamentarnej.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#KazimierzŚwitoń">Czyżbyśmy nie mieli demokracji? Szanowne posłanki i szanowni posłowie z Unii, przecież to wy, przez półtora roku rządząc, zaprzepaściliście ogromny zasób zaufania społecznego.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#KazimierzŚwitoń"> Gruba krecha pozwoliła na umocnienie się komunistów i doprowadziliście gospodarkę do ruiny. </u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#KazimierzŚwitoń"> A teraz, kiedy rząd chce to naprawić, to wasze ugrupowanie obraża się, że nie dostaliście stanowisk ministerialnych, i chcecie doprowadzić do jego upadku. </u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-293.7" who="#KazimierzŚwitoń">Czyżby wam zależało na rozkładzie naszego państwa? A może chcecie Polskę doprowadzić do ruiny? Bo to wasze działanie do tego zmierza. Kto z was, panie i panowie posłowie z Unii, w czasie tej dyskusji nad założeniami polityki społeczno-gospodarczej tego rządu przedstawił program alternatywny? Najłatwiej jest krytykować, ale wy się przez to kompromitujecie. Dziwię się, że tego nie zauważacie. To wy jesteście współodpowiedzialni za te afery, bo w okresie waszych rządów powstały te ustawy, a teraz chcecie doprowadzić ten kraj do chaosu.</u>
          <u xml:id="u-293.8" who="#KazimierzŚwitoń">Opamiętajcie się! Nie macie prawa prowokować społeczeństwa do niepokojów i strajków. Jeżeli nie chcecie pomagać, to przynajmniej nie przeszkadzajcie.</u>
          <u xml:id="u-293.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Tomasza Szyszko z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#TomaszSzyszko">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tak się składa, że pan poseł Kazimierz Świtoń jakby zabrał mi część tematu, który chciałem poruszyć, niemniej jednak rzeczywiście trzeba powiedzieć o dwóch kwestiach. Otóż zrezygnowałem dzisiaj z wystąpienia, nie chciałem zabierać głosu, ale zmusiły mnie do tego dwa powody: oświadczenie Unii i wystąpienie pana posła Władysława Adamskiego, wybitnego egzegety właśnie tradycji liberum veta. Chciałem mu powiedzieć, że w niektórych parlamentach niektórzy czytają Biblię po to, żeby wprowadzić obstrukcję, tak aby parlament nie mógł dłużej pracować. I w pewnym sensie to nasze 2-dniowe debatowanie tak naprawdę przeszkadza nam rzeczywiście w poważnej pracy. Nie wiem, czy trzeba na to aż 2 dni, wydaje mi się, że jeżeli narzucilibyśmy sobie jakąś dyscyplinę, byłoby to z pożytkiem dla nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#TomaszSzyszko">Przejdę teraz natomiast do kwestii rzeczywiście bulwersującej, do wypowiedzi panów posłów z Unii - pana posła Zalewskiego i oświadczenia. Otóż w wystąpieniach posłów Unii mamy do czynienia z pewną, swego rodzaju schizofrenią. Szczerze powiedziawszy - z jednej strony czytając to oświadczenie, z drugiej strony wysłuchując wystąpień niektórych kolegów posłów z Unii - jestem zbulwersowany, bo tutaj nam się mówi z jednej strony o tym, że mamy nie siać frustracji, że mamy współpracować, a jednocześnie podsuwa się nam na zakończenie debaty taki tekst. Naprawdę, panowie, wstydźcie się tego. Jest to tekst pożałowania godny.</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#TomaszSzyszko"> W ogóle szkoda go komentować. </u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#TomaszSzyszko">Można paroma bardzo prostymi przykładami obalić te państwa tezy. Otóż mówicie tutaj o tym, że następuje upadek państwa, resortów, władzy itd. Nie wiem, jak to się ma do projektu rządowego, w którym się mówi o przeznaczeniu jakichś sporych środków finansowych na to, aby właśnie wiele instytucji, wiele struktur, które stanowią o sile państwa, wzmocnić. Mówimy tam o sądach, o prokuraturze, o policji, o wojsku. Proszę państwa, naprawdę nie rozumiem waszego oświadczenia, chyba nie czytaliście dokładnie projektu rządowego.</u>
          <u xml:id="u-295.6" who="#TomaszSzyszko">Następna kwestia. Mówi się tutaj również o tym, że w resortach gospodarczych jest straszny bałagan. Proszę państwa, jeżeli ktoś był w resortach gospodarczych za czasów, kiedy panowie rządziliście... Ja chodziłem wtedy troszeczkę po resortach - jestem prywatnym przedsiębiorcą - naprawdę zaryzykowałbym stwierdzenie, że dzisiaj chyba jest mniejszy bałagan. Myślę, że tutaj po prostu trzeba być trochę powściągliwym i naprawdę nie przesadzać. Chodzi wszak o to, że mówicie, iż rząd przedstawił jakąś tam antyrynkową frazeologię, a cały program rządowy jest odstępstwem... jestem chyba ostatnim mówcą, może więc pan marszałek pozwoli mi zająć jeszcze parę minut... jest odstępstwem od polityki rynkowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, niestety, nie pozwolę na jeszcze parę minut. Proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#TomaszSzyszko">Jeszcze chwileczkę. Myślę, że rzeczywiście jest to jakieś nieporozumienie. Co mamy kontynuować? Waszą dotychczasową politykę, wasze hasła: brak polityki przemysłowej to jest polityka czy o przystosowaniu przedsiębiorstw państwowych...</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-297.2" who="#TomaszSzyszko">...do gospodarki rynkowej? Przecież to poniosło fiasko. Zaproponujcie, panowie, coś poważnego, a nie wypisujcie takich oświadczeń.</u>
          <u xml:id="u-297.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-297.4" who="#TomaszSzyszko"> To jest zasadnicza kwestia. </u>
          <u xml:id="u-297.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-297.6" who="#TomaszSzyszko">Jeżeli chodzi o politykę społeczną, też boleję nad tym, że rząd będzie miał problemy z tym, aby wywiązać się, ale to panowie zapoczątkowaliście rozdawanie pieniędzy; to wasz kolega, pan minister Jacek Kuroń, rozdawał lekką ręką pieniądze i w perspektywie doprowadził do upadku budżetu.</u>
          <u xml:id="u-297.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-297.8" who="#TomaszSzyszko"> Panowie, pamiętajcie o tym, zanim będziecie takie rzeczy pisać. </u>
          <u xml:id="u-297.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-297.10" who="#TomaszSzyszko">Jeszcze jedna kwestia, rzeczywiście, też jestem zaniepokojony tym, że w tym programie polityki społecznej nie ma wielu elementów, ale to jest jeszcze inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-297.11" who="#TomaszSzyszko">Panie pośle Zalewski, tak pan mówił o gospodarce rynkowej, o kapitale polskim, o tym, że on jest taki uciskany itd. Proszę pana, jestem prywatnym przedsiębiorcą, wiem, jaka jest w tej chwili sytuacja z trudem budującego się polskiego kapitału.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#TomaszSzyszko">Ale momencik jeszcze. Ten kapitał pada, proszę pana, i to padają duże firmy. Rzeczywiście tylko jakiś zwrot w polityce gospodarczej - a więc polityka inwestycyjna, a więc może polityka proeksportowa - może to odwrócić. Może niech pan się zapozna, panie pośle, z programem, a wtedy będziemy dyskutować.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu w trybie art. 75 pkt 1 tymczasowego regulaminu Sejmu pana posła Wojciecha Kwiatkowskiego w celu złożenia oświadczenia osobistego, poza kolejnością mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#WojciechKwiatkowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Minutkę zajmę państwu. Chciałem się odnieść do wystąpienia wielce czcigodnego posła Adamskiego, który posądził mnie o brak znajomości trybu liberum veto, gdyż wyraziłem się: swoiste liberum veto, co znaczy: weto wobec zgody sali na propozycję Prezydium Sejmu, wbrew sali przedłużanie debaty do chwili obecnej. Dziwię się, że posła nie ma na sali. Występował tu o debatę tak długą i zbiegł.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Nowinę-Konopkę z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#PiotrNowinaKonopka">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#PiotrNowinaKonopka">Nie pozwolę sobie na to, żeby w toku debaty nad założeniami społeczno-gospodarczymi odczytywać oświadczenia klubu Unii Demokratycznej. Myślę, że pan poseł - który tutaj je cytował - wiedział, że cytuje wyrwane fragmenty i wiedział o tym, jak brzmi to oświadczenie. Natomiast myślę, że cenna rzecz, jaka się stała, to to - niestety, to jest ta sama technika, jaka jest zawarta właśnie w założeniach, w pół zdania - że zechciał pan zauważyć, iż są elementy, których tam panu brakuje. Istotnie, są elementy, których nam wszystkim brakuje w tych założeniach i myślę, że lektura, jakiej akurat mój klub poddał te założenia, była bardzo uważna. Mieliśmy bowiem nadzieję, że właśnie ten rząd będzie w żelazny sposób przestrzegał zasad gospodarki rynkowej. A kiedy usłyszeliśmy od pana premiera, że niewidzialna ręka rynku okazała się ręką aferzysty, złodzieja - to jest obraz rynku i obraz reformy gospodarczej, którą rząd przedstawia społeczeństwu - to uważamy, że sytuacja jest niebezpieczna.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#DariuszWójcik">Zamykam debatę.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#DariuszWójcik">Na tym w dniu dzisiejszym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#DariuszWójcik">Ponieważ nie ma komunikatów, więc zarządzam przerwę do jutra, to jest 28 lutego 1992 r., do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 35)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>