PPC / ppc

text_structure.xml 762 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296 4297 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321 4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333 4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368 4369 4370 4371 4372 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Wiesław Chrzanowski oraz wicemarszałkowie: Józef Zych, Henryk Bąk, Jacek Kurczewski, Dariusz Wójcik i Andrzej Kern)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#JózefZych">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#JózefZych">Na sekretarzy powołuję panów posłów Dariusza Sońtę i Mariusza Grabowskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#JózefZych">Protokół i listę mówców będzie prowadzić pan poseł Dariusz Sońta.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#JózefZych">Bardzo proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Przypominam, iż kontynuować będziemy debatę nad sprawozdaniami komisji.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#JózefZych">Powracamy do rozpatrzenia punktów 1, 2 i 3 porządku dziennego:</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#JózefZych">1. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowych projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#JózefZych">1) o prowizorium budżetowym na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 marca 1992 r.;</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#JózefZych">2) o zasadach gospodarki finansowej państwa w 1992 r.;</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#JózefZych">3) o zmianie ustawy Prawo budżetowe oraz niektórych innych ustaw;</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#JózefZych">4) o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania. Przedstawiony przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów projekt rezolucji w sprawie rozdysponowania wygospodarowanych w ustawie o prowizorium budżetowym na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 marca 1992 r. dodatkowych środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#JózefZych">2. Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie Kodeksu pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#JózefZych">3. Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich.</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#JózefZych">Przypominam Wysokiej Izbie, że wczoraj Sejm wysłuchał posłów sprawozdawców i rozpoczął dyskusję, w której dotychczas głos zabrało 32 mówców. Do głosu zapisanych jest jeszcze 69 posłów. Wobec powyższego bardzo proszę o zachowanie dyscypliny, abyśmy po zakończeniu debaty mogli przystąpić do uchwalenia wspomnianych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#JózefZych">Obecnie proszę o zabranie głosu panią poseł Grażynę Staniszewską z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Pilarczyk, Sojusz Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#GrażynaStaniszewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tylko dwie krótkie sprawy. Pierwsza związana jest z inwestycjami centralnymi. Otóż chciałabym Wysokiej Izbie zaproponować projekt uchwały, która zobowiązałaby rząd do zmiany nadzoru nad inwestycjami centralnymi. W inwestycje centralne wkładane są ogromne środki budżetowe, które wedle kolejnych raportów NIK są wykorzystywane nie do końca tak, jak powinny być wykorzystywane. Te inwestycje się ślimaczą, nadzór ze strony CUP jest praktycznie żaden. Stąd proponowałabym, aby wraz z projektem ustawy budżetowej zaproponować Sejmowi nowe uregulowanie tej sprawy tak, aby nadzór nad inwestycjami centralnymi powierzyć wojewodom. Wojewodowie są bliżej danej inwestycji, są pod kontrolą sejmików wojewódzkich, a więc pod jakąś kontrolą społeczną. Jeżeli się marnotrawi środki na budowie, jeżeli budowa się ślimaczy czy też inwestycje prywatne powstają przy okazji budowy państwowej, natychmiast to jest donoszone i natychmiast informacje spływają do urzędów wojewódzkich. Wojewodowie natomiast są bezradni. Interwencje na górze, w ministerstwach, z reguły nie dają żadnych rezultatów, bo w ministerstwach mają ważniejsze problemy na głowie.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#GrażynaStaniszewska">W imieniu grupy posłów chciałabym państwu zaproponować uchwałę o następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#GrażynaStaniszewska">Sejm zobowiązuje rząd do przekazania wojewodom nadzoru nad inwestycjami centralnymi oraz przedstawienia Sejmowi projektu prawnego uregulowania tej sprawy łącznie z ustawą budżetową na 1992 r.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#GrażynaStaniszewska">I druga sprawa, dotycząca prywatyzacji. Otóż ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego nałożyła na rząd obowiązek przedstawienia razem z projektem ustawy budżetowej kierunków prywatyzacji na bieżący rok. Otrzymaliśmy projekt prowizorium budżetowego na I kwartał bez jakiegokolwiek wykazu choćby zadań, do których zobowiązuje się rząd w dziedzinie prywatyzacji w I kwartale.</u>
          <u xml:id="u-3.4" who="#GrażynaStaniszewska">Wydaje mi się, że jest to dosyć poważne uchybienie prawne. Komisja Przekształceń Własnościowych zajmowała się tym problemem i wystosowała za pośrednictwem Prezydium Sejmu list do rządu z prośbą, aby przedstawić przed tym posiedzeniem, przed drugim czytaniem ustawy budżetowej, jednak choćby zarys kierunków prywatyzacji przynajmniej w I kwartale. Niestety, do dnia dzisiejszego takiego dokumentu nie otrzymaliśmy. Jestem tym poważnie zaniepokojona. Wydaje się, że może dojść do zastopowania czy też - nie daj Boże - nawet zaprzepaszczenia pewnych inicjatyw w dziedzinie prywatyzacji w I kwartale. Dlatego prosiłabym rząd o ustosunkowanie się do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#JózefZych">Głos ma pan poseł Jerzy Pilarczyk, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Wojciech Zarzycki z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#JerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Posłowie poprzedniej kadencji przekonali się, ile w ustach polityków znaczą deklaracje, zapowiedzi i intencje. Działania rządu i rozwiązywania problemów gospodarczych kraju nie powinniśmy oceniać na podstawie tychże deklaracji, a tylko oceniając propozycje rozwiązań przedstawione w projektach ustaw.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#JerzyPilarczyk">Mimo najszczerszych chęci, nie mogę uwierzyć, że rozwiązania zaproponowane w prowizorium i w ustawach towarzyszących dają szansę przełomu w gospodarce. Jest to kontynuacja dotychczasowych rozwiązań, a wręcz pogorszenie. Pogorszenie, jeśli oceniać warunki funkcjonowania rolnictwa, a w szczególności gospodarstw państwowych. Być może rząd nie zdążył zapoznać się jeszcze z tragizmem sytuacji w państwowych gospodarstwach rolnych. Również do Sejmu wpływają ciągle na ten temat informacje. Są województwa, gdzie już jesienią na dziesiątkach tysięcy hektarów nie wykonano orki, nie zasiano ozimin, obiekty inwentarskie świecą pustkami, a osiedla mieszkaniowe nie są ogrzewane, bo dotychczasowy zarządca, jakim było państwowe gospodarstwo rolne, przestał istnieć, a właściciela, jakim jest skarb państwa, nie bardzo kto ma reprezentować.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#JerzyPilarczyk">Ponad połowa państwowych gospodarstw rolnych mimo wszystko jeszcze istnieje, ale tym od 1 stycznia br. przygotowano, m.in. w ustawach, które dziś rozpatrujemy, tzw. gwóźdź do trumny. Są nim przede wszystkim: ubruttowienie płac w celu odprowadzenia podatku do skarbu państwa, oczywiście oprócz tego państwowe gospodarstwa rolne płacą podatek rolniczy, dywidendę, również zwiększenie o 75% dotychczasowych obciążeń na ZUS, wprowadzone w końcówce ub. r. obowiązkowe świadczenia na rzecz Funduszu Rehabilitacji Inwalidów oraz opodatkowanie podatkiem dochodowym każdej tak zwanej działalności pozarolniczej. Jest to kontynuowanie dotychczasowej koncepcji niszczenia państwowych gospodarstw rolnych.</u>
          <u xml:id="u-5.3" who="#JerzyPilarczyk">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w swej opinii zawarła propozycje zmian, jednak Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sprawozdaniu nie wzięła ich pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-5.4" who="#JerzyPilarczyk">W imieniu skromnej w tej kadencji grupy posłów reprezentujących państwowe gospodarstwa rolne oświadczam, że nie poprzemy tych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-5.5" who="#JerzyPilarczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już 3 miesiące temu, 19 października, uchwalona została ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Ustawa ta weszła w życie z dniem 1 stycznia tego roku. Jest to ustawa o fundamentalnym znaczeniu dla przyszłości tej części majątku skarbu państwa, która obecnie znajduje się w zarządzie państwowych gospodarstw rolnych. Jej cel to stworzenie warunków formalnoprawnych dla usprawnienia zarządzania, restrukturyzacji, przekształceń własnościowych w państwowym sektorze rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.6" who="#JerzyPilarczyk">Rząd, mimo obowiązku ustawowego, nie powołał Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, której działalność ma stanowić klucz do przeciwdziałania upadłości sektora państwowego w rolnictwie. Utrzymywanie takiego stanu rzeczy prowadzi do nieodwracalnych i nieobliczalnych strat, do marnotrawstwa i dewastacji mienia państwowego. W jeszcze istniejących PGR znają ustawę i są żywotnie zainteresowani i przygotowani do jej realizacji, nie mają tylko partnera. Tym partnerem ma być agencja.</u>
          <u xml:id="u-5.7" who="#JerzyPilarczyk">W imieniu własnym i moich kolegów pegeerowców zrzeszonych w Związku Przedsiębiorców Rolnych wyrażam głębokie zaniepokojenie opóźnieniem w powołaniu prezesa agencji. Jest to blokada organizacyjnych możliwości ochrony dorobku państwowego rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-5.8" who="#JerzyPilarczyk">Jako poseł X kadencji, który pilotował prace nad ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa, pragnę oświadczyć, że niepodjęcie przez premiera - na wniosek ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej - decyzji kadrowej o powołaniu prezesa agencji codziennie powoduje straty w majątku państwa. Jest to kontynuacja przekształceń w rolnictwie państwowym poprzez rujnowanie. Przyczyną tego stanu są tak zwane przetargi personalne, jak zdążyłem się zorientować, pomiędzy ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej a Polskim Stronnictwem Ludowym. Nie rozstrzygnięty jest dylemat, czy ma decydować przynależność partyjna i kombatanctwo, czy kompetencje.</u>
          <u xml:id="u-5.9" who="#JerzyPilarczyk">Mam nadzieję, że po moim wystąpieniu dojdzie do przełamania przeszkód i uprzedzeń osobistych, a prezes Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa zostanie powołany i agencja rozpocznie działalność.</u>
          <u xml:id="u-5.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Wojciecha Zarzyckiego z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Rychlik, Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#WojciechZarzycki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W tej debacie padło już wiele gorzkich i krytycznych słów podyktowanych dzisiejszym i przyszłym interesem kraju. Myślę, że znane są boje, jakie posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego staczali z dwoma poprzednimi rządami w sprawie polityki rolnej. Na ogół przegrywaliśmy w tych walkach. Dziś mamy już efekty skandalicznego traktowania rolnictwa. Zachwalany przez liberałów mechanizm wolnorynkowy doprowadził do wyniszczenia podstaw materialnych i finansowych naszej własnej produkcji. Najpierw kury przegrały rywalizację z Ameryką, później krowy z Europą, a przed rolnikami staje widmo korzystania z pomocy socjalnej. Dotychczasowa polityka rolna spowodowała tylko w roku 1991 spadek zbiorów rzepaku, ziemniaków o około 20%, buraków cukrowych o około 30%, skupu żywca wieprzowego i wołowego o około 20% i mleka o ponad 20%. Stan pogłowia jest porównywalny do stanu z lat pięćdziesiątych.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#WojciechZarzycki">Myślę, że dość opisu dramatycznej sytuacji, w jakiej znalazło się rolnictwo. Brak interwencji państwa w tym dziale gospodarki spowoduje gwałtowny spadek produkcji rolnej i wzrost cen, a także odbije się rykoszetem na przemysłach produkujących środki produkcji dla rolnictwa, takich jak nawozowy, maszynowy, przetwórczy, rolno-spożywczy, powodując ich upadek, wreszcie na wpływach do budżetu.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#WojciechZarzycki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Prowizorium budżetowe to lustrzane odbicie dalszego negatywnego stosunku do rolnictwa. Trudno je znaleźć w rozdziałach traktujących o wydatkach budżetu. W praktyce nie przewidziano środków na dofinansowanie do tańszych kredytów. Pamiętano jedynie o zeszłorocznych zobowiązaniach wobec banków. Nie przewidziano niezbędnych i odpowiednich do potrzeb środków na wodociągi. Uderza to zwłaszcza w zestawieniu z ponad 2 600 mld zł dotacji do opłat za ciepłą wodę i ogrzewanie, podczas gdy dla rolników brakuje środków nawet na pozyskanie zimnej wody.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#WojciechZarzycki">Nie ma wreszcie środków na skredytowanie zakupów nawozów, środków ochrony roślin i nasion, paliw, a powinno się przeznaczyć na ten cel około 1 mln zł na ha, a nie - jak przewiduje prowizorium budżetowe - 25 tys. Odkładanie tej sprawy na kolejne kwartały jest bardzo niebezpieczne. Jeżeli rolnicy nie zaopatrzą się w wyżej wymienione środki produkcji na wiosnę, a trzeba dodać, że nie uczynili tego jesienią ani zimą, to później jako reakcja łańcuchowa zostanie już tylko zbieranie, a właściwie niezbieranie owoców takiego postępowania.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#WojciechZarzycki">W tej sytuacji należałoby podjąć następujące działania: zgromadzić środki na sfinansowanie niżej oprocentowanych kredytów o stałej stopie oraz jak najszybciej przeprowadzić waloryzację kredytów długoterminowych, o której mówił w wystąpieniu klubowym przewodniczący Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego Waldemar Pawlak, a także oddłużyć rolnictwo. Trzeba również zrealizować uchwałę Sejmu w sprawie cen minimalnych.</u>
          <u xml:id="u-7.5" who="#WojciechZarzycki">Zgłaszam wniosek - aby zapewnić stały dopływ pieniędzy do rolnictwa - o przyjęcie zasady, że zarówno w prowizorium, jak i w przyszłej ustawie budżetowej na 1992 r. środki uzyskane z ceł i opłat wyrównawczych od importowanych produktów rolnych będą przeznaczone na rolnictwo. W ten sposób gromadzić będziemy przynajmniej część środków niezbędnych dla rolnictwa, ale także skuteczniej chronić nasze rolnictwo przed konkurencją zachodnich farmerów, którzy w zdecydowany sposób finansowani są właśnie z budżetów swoich krajów.</u>
          <u xml:id="u-7.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Andrzeja Rychlika z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Wądołowski, ZChN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#AndrzejRychlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrując projekt ustawy o prowizorium budżetowym na okres od 1 stycznia do 31 marca 1992 r. w zakresie dotyczącym wydatków budżetowych na oświatę, wychowanie, szkolnictwo wyższe, naukę oraz postęp techniczny należy stwierdzić, że środki przeznaczone na utrzymanie tych sektorów są niższe od wydatków bieżących. Spowoduje to załamanie funkcji społecznych i gospodarczych tych działów. Jest to dla naszego narodu sytuacja bardzo niekorzystna, ponieważ przy obecnym zacofaniu technologicznym największe dobro, jakie mieliśmy do zaoferowania integrującej się Europie, mianowicie nauka i kultura polska, przestaje istnieć. Zmuszanie jednostek oświatowych, naukowych i kulturalnych do działalności gospodarczej, a dokładnie do produkcji materialnej, wygoniło naszą inteligencję na bazary i do pracy za granicą oraz do zakładania w szkołach hurtowni czy zakładów usługowych. Dlatego wnoszę o przyspieszenie prac nad ustawami umożliwiającymi restrukturyzację jednostek budżetowych, o ich decentralizację, prywatyzację, komercjalizację.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#AndrzejRychlik">Proszę Państwa! Czas biegnie bardzo szybko. Wydarzenia wyprzedzają nasze ustawy i uchwały. Jednoczenie Europy następuje wielkimi krokami. Nasi sąsiedzi zaczynają nas wyprzedzać w realizowaniu niezbędnych reform umożliwiających im powrót do kapitalizmu.</u>
          <u xml:id="u-9.2" who="#AndrzejRychlik">Dlatego z tej trybuny kolejny raz chciałbym przypomnieć o istotnej roli, jaką odgrywają w naszym życiu i w życiu każdego narodu oświata, nauka, kultura, ochrona zdrowia i ostro zaprotestować przeciwko zaplanowaniu środków na te cele poniżej wydatków bieżących.</u>
          <u xml:id="u-9.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Wądołowskiego, ZChN. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Marek Dąbrowski z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#StanisławWądołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prowizorium dokładnie zostało omówione i ocenione. Chciałbym się tylko do tego ustosunkować. Podwyżki cen gazu, energii elektrycznej oraz prowizorium budżetowe i ustawy z nim związane to uderzenie w społeczeństwo, w ludzi, którzy uczciwie pracują. Zamiast sprawiedliwości - bogacenie się tych, którzy w bardzo wielu przypadkach na to nie zasługują. Bogacą się kosztem innych, a afera goni aferę.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#StanisławWądołowski">Społeczeństwo postawiło na „Solidarność” i co z tego wynika? Niektórzy koledzy przepraszają za „Solidarność”. Otóż ja wstydzę się za tych ludzi, gdyż dla mnie „Solidarność” to czyste ręce i czyste intencje. Nie dziwię się prostym ludziom, którzy nam zawierzyli, którzy widząc nasze postępowanie, cierpiąc głód i niedostatek oraz nie mając widoków na lepsze, rzucają na nas kalumnie.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#StanisławWądołowski">Wracam do skutków. Komuniści zrzeszeni w PZPR dziesiątki lat polską gospodarkę podporządkowywali byłemu Związkowi Radzieckiemu. Wydarzenia lat 1956, 1970, 1980 nie zahamowały tego procesu. Dziś aż nazbyt dobrze widzimy tego efekty. Rządy Mazowieckiego i Bieleckiego po „okrągłym stole” zajęły się wyłącznie stabilizacją pieniądza, rozbijając do reszty przemysł. Rządy te oceniane były wysoko przez Zachód; na biedniejący naród i na bezrobocie oraz tego skutki nikt nie zwracał uwagi. Jestem członkiem „Solidarności 80”, mój związek nie ponosi żadnej odpowiedzialności za te rządy, gdyż już w pierwszej fazie rządów pana Tadeusza Mazowieckiego zwracaliśmy uwagę na mogące wystąpić skutki, i nie pomyliliśmy się. Wysyłaliśmy tezy naprawcze do programu jednego i drugiego rządu, niestety, bez skutku. Rządy mieniące się solidarnościowymi nie słuchały nikogo.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#StanisławWądołowski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Biadolenie nic nam już nie przyniesie, czas z tym skończyć. Widzę sposób na powolny wzrost budżetu, wymaga to wiele pracy. Na przykład stocznia szczecińska, w której pracuję, ma zamówienia na statki za około 1 mld dolarów, jednak nie może podjąć na wysoką skalę produkcji. Winien jest popiwek, który narzuca się przedsiębiorstwom państwowym nie bacząc na efekty czy straty tych przedsiębiorstw, dywidenda, paskarskie oprocentowanie kredytów oraz produkcja zamawiana przez rząd dla Związku Radzieckiego i Indii. Jeszcze w lutym ub.r. minister Ledworowski polecił realizować te zamówienia, do dziś statków nikt nie odbiera. To rozkłada naszą stocznię. Od roku dyrekcja stoczni i rada nadzorcza starają się o to, by odłożyć na bok na jakiś czas wynikłe z winy rządu zadłużenia, a nam umożliwić rozwój produkcji na Zachód za dolary. Wówczas będziemy mogli ruszyć z produkcją, a zarazem zatrudnić sporo nowych pracowników oraz pokryć wynikłe z zamówień rządowych straty w budżecie. Inaczej stocznia upadnie, a stoczniowcy w liczbie około 7 tys. plus co najmniej dwa razy tyle pracowników z zakładów kooperacyjnych podzielą los bezrobotnych. Zamiast zysków będą koszty, chyba że chodzi nadal o zatrudnianie firm konsultingowych, które zajmą się wyceną padłych przedsiębiorstw i sprzedażą ich rodzimym nowobogackim czy też obcym kapitalistom za grosze. Co gorsza, odbywa się to w imię tzw. prywatyzacji. Tym, którzy przepracowali sporą część życia w takich zakładach, grozi głód i niedostatek. Należy natychmiast przerwać pseudoprywatyzację, a wziąć się do uczciwej pracy i uczciwej prywatyzacji. Widzę taką możliwość, jeżeli chodzi o nowo wybranego premiera i uważam, że jest to jedyna szansa sprawiedliwej oceny i uczciwej pracy nie dla Wschodu, nie dla Zachodu, ale dla narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-11.4" who="#StanisławWądołowski">Chciałbym na chwilę wrócić do opłat skarbowych. Otóż ZChN uważa, iż gminy muszą mieć pewne i dostateczne dochody budżetowe. Będziemy domagać się takiej reformy finansów gmin. Niemniej w czasach, gdy budżet państwa jest zupełnie pusty, należy przede wszystkim ratować budżet państwa.</u>
          <u xml:id="u-11.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Marka Dąbrowskiego z Unii Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie pan poseł Władysław Adamski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#MarekDąbrowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Obecna dyskusja jest bardzo trudna nie tylko ze względu na złożoność wyboru, który stoi przed nami, na trudną zawartość i prowizorium budżetowego, i wszystkich ustaw towarzyszących, ale trudność tej dyskusji wynika także z irracjonalnej atmosfery, która towarzyszy i poza salami Sejmu, i także niestety dyskusji na tej sali. Wydaje mi się, że często - świadectwem tego jest część wypowiedzi, które miały tu dotąd miejsce - łudzimy się, że istnieją różnego rodzaju łatwe rozwiązania, po które wystarczy tylko sięgnąć i wszystko, że tak powiem, w cudowny sposób się rozwiąże. Chciałem kilka słów poświęcić właśnie kilku takim mitom, które dość często przewijały się w tej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#MarekDąbrowski">Pierwszy taki mit to jest przekonanie, że to prowizorium jest jakby jakimś krótkim, nieprzyjemnym, odziedziczonym po poprzednim rządzie epizodem i po tym nastąpi nowa polityka gospodarcza, nowy budżet, który będzie zasadniczo inny, zasadniczo łatwiejszy, w którym będą i mniejsze podatki, i większe świadczenia na rzecz różnego rodzaju grup społecznych. Wydaje mi się, że musimy mieć tutaj pełną świadomość, że następny budżet, który będziemy prawdopodobnie za miesiąc czy za półtora w tej Izbie dyskutować, będzie budżetem nie mniej trudnym od obecnego budżetu, a być może będzie jeszcze trudniejszy. Mało tego, wydaje mi się, że nie ma realnej perspektywy - wynika to po prostu z logiki procesu, który toczy się nie tylko w Polsce, ale w całej tej części Europy - aby sytuacja budżetowa uległa zasadniczemu rozluźnieniu, zasadniczej poprawie w ciągu najbliższych dwóch, trzech lat. Tak że te cięcia czy te wyrzeczenia, czy te nadzwyczajne obciążenia, o których w tej chwili decydujemy, to nie są rozwiązania przejściowe, na dwa miesiące, to są niestety rozwiązania, które, musimy mieć tego świadomość, będą obowiązywały przez lat kilka i odwlekanie pewnych bardzo trudnych, nieprzyjemnych decyzji niczego nie rozwiąże, bo będzie następowało to, co następowało przez cały rok ubiegły, to znaczy kumulowanie się trudności i konieczność podejmowania jeszcze bardziej drastycznych rozwiązań.</u>
          <u xml:id="u-13.2" who="#MarekDąbrowski">Druga sprawa, to przekonanie o możliwości szybkiego wyjścia z recesji i przekonanie o tym, że początek wychodzenia z recesji przyniesie już zasadniczą poprawę sytuacji w budżecie. Patrząc choćby na naszych zachodnich sąsiadów, którzy ze zrozumiałych względów mogli nas prześcignąć w tym procesie przechodzenia do kapitalizmu, widzimy, że tam dopiero zaczyna się to ożywienie, a oni mogli zaangażować znacznie więcej środków i pieniędzy. My będziemy prawdopodobnie musieli jeszcze poczekać na rozpoczęcie tego ożywienia gospodarczego i czynnikami, które mogą spowodować to ożywienie, jest prywatyzacja, jest ustabilizowanie polityki makroekonomicznej, jest ustabilizowanie rozwiązań systemowych oraz otwarta polityka wobec kapitału zagranicznego. Wszystkie te sprawy stoją w tej chwili pod znakiem zapytania: i stabilność makroekonomiczna, i szybka prywatyzacja, także w świetle, że tak powiem, wielu krucjat politycznych przeciwko kapitałowi zagranicznemu. Ten już sam reaguje, gdyż wyraźnie w ostatnich tygodniach i miesiącach wiele różnego rodzaju kontraktów czy wiele decyzji inwestorskich, które wydawały się już całkowicie realne, zostało wstrzymanych, i to po prostu gołym okiem widać.</u>
          <u xml:id="u-13.3" who="#MarekDąbrowski">Nawet gdyby się udało te wszystkie trudności w tej chwili pokonać, iść szybko dalej, nawet gdyby nastąpił wzrost produkcji w najbliższych, powiedzmy, kilkunastu miesiącach, to też nie jest pewne, że on by przyniósł od razu wzrost dochodów budżetowych przy istniejącym systemie podatkowym. Dochody budżetowe bardziej cierpią z powodu niskiej rentowności produkcji, sama skala produkcji nie decyduje o tym.</u>
          <u xml:id="u-13.4" who="#MarekDąbrowski">I wreszcie kwestia samego deficytu budżetowego. Wydaje się, że ten deficyt, który został zaproponowany w prowizorium, jest już deficytem zbyt wysokim ze względu na niebezpieczeństwo powrotu inflacji. Natomiast mamy wiele propozycji tutaj, na tej sali, aby ten deficyt powiększać, ja już nie mówię o skrajnych propozycjach, żeby go podwajać. Gdyby to było możliwe, to powstaje pytanie, dlaczego wiele innych krajów tą drogą nie idzie, dlaczego na przykład we wspomnianych Niemczech tak bardzo usztywnia się w tej chwili politykę pieniężną i budżetową, mimo że skale trudności w tym kraju są o wiele mniejsze niż nasze. Dlaczego się nie idzie na te najprostsze rozwiązanie, na powiększanie deficytu i na druk pieniędzy? Okazuje się, że to jednak nie jest rozwiązanie. Wydaje się, że tutaj jest bardzo istotna sprawa, poza wszystkimi realnymi problemami gospodarczymi, które nam grożą, największym zagrożeniem dla sceny gospodarczej, dla sceny politycznej jest populizm. Populizm przynosi politykom pewne krótkookresowe korzyści, poparcie pewnych grup wyborczych, ale na dłuższą metę może przynieść ruinę właśnie gospodarki i ruinę państwa.</u>
          <u xml:id="u-13.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#JózefZych">Proszą o zabranie głosu pana posła Władysława Adamskiego z Sojuszy Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Henryk Siedlecki z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#WładysławAdamski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchałem tego, co zostało dotychczas powiedziane. Z uwagą, ale nie bez wątpliwości. Omawiamy bowiem dziś projekty ustaw, które dla naszej przyszłości mają znaczenie zasadnicze. Projekty, które odnoszą się do tak istotnych kwestii, jak ustawy budżetowe, podatkowe, czy wreszcie są to projekty wprowadzające zmiany w Kodeksie pracy i powodujące wielorakie następstwa, tak w sferze gospodarczej, jak i społecznej. Nietrudno przy tym zauważyć, że większość nowelizowanych zapisów ma na celu wdrożenie programu oszczędnościowego, programu, przyznaję, uzasadnionego skomplikowaną sytuacją ekonomiczną, ale jednocześnie wprowadzającego kolejne ryzykowne ograniczenia w płaszczyźnie społecznej.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#WładysławAdamski">Za takie ograniczenie nie uwzględniające złożoności różnorakich realiów, wbrew temu, o czym mówił pan poseł Goryszewski z ZChN, można uznać chociażby zamiar ustalenia jednolitej wysokości zasiłków dla bezrobotnych oraz skrócenia okresu jego wypłacania. Obecnie jeszcze, jak wiadomo, obowiązuje okres uprawniający do pobierania zasiłku przez 12 miesięcy. Okres, który nie wydaje mi się, zaznaczam, jak projektodawcom zbyt wydłużony. W sytuacji bowiem wzrastającego bezrobocia, kiedy większość ludzi pozostaje bez pracy nie z własnego wyboru, a z konieczności, zawężenie ram czasowych jest posunięciem szkodliwym, zwłaszcza że wraz ze wzrostem bezrobocia, czyli ze zwiększającą się liczbą nie mających zatrudnienia, szanse na znalezienie pracy będą się zmniejszać. Dlatego też jest może sensowne zaostrzenie kryteriów przyznawania zasiłku, ale nie zawężanie wymiaru czasowego.</u>
          <u xml:id="u-15.2" who="#WładysławAdamski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pomimo, że mam niemało uwag do omawianych dziś projektów ustaw i przystępując do dyskusji zamierzałem je zgłosić, zdecydowałem się jednak ostatecznie z tej możliwości nie skorzystać. Czas, jaki mam na wypowiedź, chcę natomiast, będąc posłem o rodowodzie związkowym, przeznaczyć w części na kontynuację wniosków zgłaszanych przez OPZZ, które przedstawił wczoraj Wysokiej Izbie poseł Manicki. I tak we wnioskach dotyczących projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw, chciałbym zgłosić poprawki.</u>
          <u xml:id="u-15.3" who="#WładysławAdamski">W art. 2 lit. b po wyrazach „brakujących do wieku emerytalnego” należy dodać „nie więcej jednak niż 0,25% podstawy wymiaru za każdy miesiąc”. Wysoki Sejmie, tylko ustawodawca może nadawać i odbierać prawa. Jeśli decyduje się on swoje uprawnienia scedować na organ wykonawczy, jakim jest Rada Ministrów, powinien również określić nie tylko sposób, ten jest bowiem zawarty w projekcie, ale również i przede wszystkim granice tej cesji, w tym wypadku granicę poziomu obniżania wysokości emerytury. Oddanie organowi wykonawczemu pełnej swobody w tym zakresie jest jednak nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-15.4" who="#WładysławAdamski">W następnej poprawce proponuję w art. 3 skreślić pkt 1. W obecnej sytuacji przepis ten spowoduje negatywne skutki dla tych, dla których praca wykonywana w niepełnym wymiarze jest jedyną, jaką mogą uzyskać i stanowi ona ich jedyne źródło utrzymania. Zachowanie tego przepisu godzi również w zasadę równości praw, gwarantowaną w art. 67 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-15.5" who="#WładysławAdamski">Trzecią poprawką jest w art. 3 skreślenie pkt. 2. Konsekwencją tego przepisu jest bowiem pozbawienie części pracowników, z przyczyn od nich niezależnych, części generalnie obowiązujących uprawnień, co również stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady równości praw.</u>
          <u xml:id="u-15.6" who="#WładysławAdamski">W art. 3 pkt 3 należy skreślić przepisy oznaczone lit. c, po drugim myślniku, oraz lit. e. Ten przepis również godzi w konstytucyjną zasadę równości praw. Fakty zaś, od których chce się uzależnić prawo do odprawy, nie mają żadnego związku z pozbawieniem pracownika zatrudnienia i nie mogą go z tego tytułu pozbawiać odprawy. Zaznaczam przy tym też, że propozycja wykreślenia przepisu oznaczonego lit. e jest konsekwencją uwagi w pkt. 2.</u>
          <u xml:id="u-15.7" who="#WładysławAdamski">I ostatnia poprawka. W art. 5 proponuję skreślić pkt. 1 i 2. Ustalenie tak wysokiego progu umożliwiającego przeprowadzenie waloryzacji jest bowiem nie do przyjęcia. Spowodowałoby to niewątpliwie gwałtowną pauperyzację emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-15.8" who="#WładysławAdamski">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Zgłaszając powyższe wnioski rozumiem - zaznaczam - trudności budżetowe, rozumiem konieczność oszczędzania i racjonalizacji. Nie uważam jednak, by racjonalizacja ta zawsze musiała polegać na modyfikacji rozwiązań, stanowiących kolejne, coraz dalej idące, ograniczenia.</u>
          <u xml:id="u-15.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Henryka Siedleckiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Iwona Zakrzewska z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#HenrykSiedlecki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W sprawozdaniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uwzględniono niektórych wniosków zgłoszonych przez posłów PSL.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#HenrykSiedlecki">W związku z tym, w imieniu Klubu Parlamentarnego PSL, zgłaszam formalny wniosek o uwzględnienie w wyżej wymienionym projekcie następujących uzupełnień: w rozdz. 3 art. 15 ust. 2 proponujemy dopisać dodatkowy pkt 16 „koszt funkcjonowania osób prawnych”. W dotychczas obowiązującej ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 31 stycznia 1991 r. znajdował się wyżej wymieniony zapis. Pozwala on na zaliczenie w koszty uzyskanych przychodów wydatków związanych z ogólnym funkcjonowaniem jednostek gospodarczych, zwłaszcza takich, jak funkcjonowanie organów statutowych, ekwiwalent za stracony czas i koszty przejazdów. Dla działaczy organów statutowych pominięcie w ustawodawstwie tych spraw stawia pod znakiem zapytania możliwość funkcjonowania wielu firm, np. spółdzielni, związków.</u>
          <u xml:id="u-17.2" who="#HenrykSiedlecki">Drugi wniosek to propozycja, aby w rozdz. 4 art. 4 pkt 2 po słowach „związków zawodowych” dopisać „organizacji społeczno-zawodowych rolników”. I dalej tak jak w treści. Pominięcie w projekcie ustawy, w punkcie dotyczącym zwolnień z podatku dochodowego wydatków na cele statutowe, organizacji społeczno-zawodowych rolników traktujemy jako przeoczenie i wnosimy o uzupełnienie.</u>
          <u xml:id="u-17.3" who="#HenrykSiedlecki">Wysoka Izbo! Sprowokowało mnie również do zabrania głosu odnośnie do prowizorium wczorajsze wystąpienie posła Mirosława Drzewieckiego, który w imieniu KLD, nawołując do rozmowy o budżecie, nie zaś do prowadzenia politycznych rozgrywek, zgodnie z filozofią Kalego zarzucił posłowi Waldemarowi Pawlakowi, występującemu w imieniu Klubu Parlamentarnego PSL, m.in. antyliberalizm, głoszenie idei służących niejako psuciu pieniądza i wręcz ekonomiczny ciemnogród. Zarzucił to de facto naszemu klubowi i partii PSL.</u>
          <u xml:id="u-17.4" who="#HenrykSiedlecki">Szanowni Państwo! Jeszcze w maju ub.r. kpiono z gestu rozpaczy rolników, jakim było zarzucenie gabinetu ministra rolnictwa kostkami masła. Dzisiaj Polska jest skazana na kilkuletni import kilkudziesięciu tysięcy ton masła rocznie i nie po 10–12 tys., ale znacznie drożej.</u>
          <u xml:id="u-17.5" who="#HenrykSiedlecki">W najbliższym czasie podobnie nieodwracalnie będziemy musieli importować wołowinę. Jest jeszcze niewielka, co prawda, ale jeszcze jest, szansa zapobieżenia gwałtownemu spadkowi produkcji roślinnej i ograniczenia w II połowie br. importu zbóż, a tym samym zapobieżenia likwidacji ostatniej kotwicy trzymającej przy życiu rolnictwo, jaką jest hodowla trzody chlewnej.</u>
          <u xml:id="u-17.6" who="#HenrykSiedlecki">Prowizorium budżetowe zbudował poprzedni rząd, rząd premiera Bieleckiego, według założeń własnej polityki społeczno-gospodarczej. W dziale poświęconym rolnictwu czytamy: „W 1992 r. będą kontynuowane działania zmierzające do realizacji strategicznego celu, jakim jest modernizacja rolnictwa i wsi”. Co to znaczy — będą kontynuowane działania? Znaczy to, że dotychczasowa polityka wobec rolnictwa służyła jego modernizacji i unowocześnieniu. Czy tak było? Rząd premiera Olszewskiego, nie ingerując w projekt prowizorium, nie udzielił tym samym odpowiedzi na tak, ani na nie odnośnie do tego tematu, pomimo że konieczność podjęcia określonych decyzji w I kwartale wydaje się uzasadniona.</u>
          <u xml:id="u-17.7" who="#HenrykSiedlecki">Moim zdaniem w leczeniu polskiego rolnictwa, używając języka lekarskiego, zastosowano, szczególnie za rządów liberałów, kurację i lekarstwa doprowadzające rolnictwo do stanu zapaści, kontynuowanie zaś tej kuracji to tak, jakby choremu na wrzody żołądka zaproponowano w celu wyleczenia połknięcie odbezpieczonego granatu. Z tym, że jeśli strategicznym celem w dotychczasowej polityce wobec rolnictwa i gospodarki żywnościowej było ograniczenie możliwości produkcyjnych polskiego rolnictwa, co jest faktem, a tym samym ograniczenie ekspansji na rynki zagraniczne, kontynuowanie zaś tej strategii ma z Polski zrobić rynek zbytu dla produktów rolnych z EWG, co staje się faktem, to tak rozumiana modernizacja jest realizowana prawidłowo.</u>
          <u xml:id="u-17.8" who="#HenrykSiedlecki">Jest już pewne, że niezależnie od działań podjętych w br. produkcja rolna znacznie spadnie. Składają się na to różne przyczyny, m.in. spadek produkcyjności PGR, ale głównym powodem jest degradacja ekonomiczna rolników.</u>
          <u xml:id="u-17.9" who="#HenrykSiedlecki">Wysoka Izba, uchwalając prowizorium budżetowe dla rolnictwa, tak naprawdę podejmie decyzję dla Polski, zdecyduje, co dla Polski jest korzystniejsze, czy oparcie wyżywienia prawie 40-milionowego narodu na zwiększonym imporcie żywności, czy też, przez dokonanie korekt prowizorium, danie początku działaniom zapewniającym trwałe bezpieczeństwo żywnościowe kraju. Dokonanie takich właśnie korekt proponowała komisja rolnictwa, korekt, które praktycznie w znacznej części nie zostały przyjęte przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Sprawy te, wydaje mi się, omawiać będzie poseł Smolarek. Chodzi o środki na kredytowanie rolnictwa i tu muszę stwierdzić, że środki na kredytowanie rolnictwa są w obecnej sytuacji gospodarczej kraju praktycznie środkami służącymi nie tylko rolnictwu. Nie jest tajemnicą, że przemysł produkujący środki do produkcji rolnej ma niewielkie szanse w okresie przebudowy sprzedać swoją produkcję za granicą i jeśli nie będzie miał kto jej kupić w kraju, po prostu upadnie. Spowoduje to wzrost bezrobocia i ograniczy wpływy do budżetu z podatku z tych właśnie przedsiębiorstw. Ale najważniejsze jest to, że powstanie możliwość ograniczenia spadku produkcji rolnej. Inaczej mówiąc, propozycje przyznania owych dodatkowych 350 mld zł na I kwartał br. na kredyty dla rolnictwa zapobiegnie wydatkowaniu wielokrotności tej sumy w skali całego roku i to bez trwałego pożytku dla gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-17.10" who="#HenrykSiedlecki">Propozycja Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów faktycznie sprowadza się do przeznaczenia kwoty 30 mld zł na dopłaty do kredytów rolnych udzielonych w I kwartale br. Stanowi to, Wysoka Izbo, około 2 tys. zł dopłaty do 1 hektara użytków rolnych. Pozostawiam to bez komentarza. Jest to, co prawda, więcej niż proponowali liberałowie, bo oni nic nie proponowali.</u>
          <u xml:id="u-17.11" who="#HenrykSiedlecki">Jestem realistą i zdaję sobie sprawę, że Wysoka Izba raczej nie zaakceptuje propozycji komisji rolnictwa. Dlatego wnioskuję, aby rząd w przedstawionym projekcie budżetu i polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. uwzględnił realne środki na kredytowanie rolnictwa, jak również przedstawił ostateczną koncepcję i termin wprowadzenia cen minimalnych na podstawowe produkty rolne, gdyż niewprowadzenie tych cen praktycznie w sposób zasadniczy ograniczy skuteczność systemu kredytowania rolnictwa. Uważam, że niezrealizowanie tych spraw postawi rząd i Sejm przed dylematem, kto jesienią br. wytłumaczy społeczeństwu, dlaczego wydając na żywność globalnie tyle samo pieniędzy kupić jej będzie mogło znacznie mniej. A co do cen minimalnych, Krajowy Związek Rolników jest w stanie podjąć z każdym merytoryczną dyskusję udowadniając, że ceny minimalne na podstawowe produkty rolne w obecnej sytuacji gospodarczej kraju nie spowodują w skali roku potrzeb dotacji na ten cel z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-17.12" who="#HenrykSiedlecki">Kończąc, pragnę stwierdzić, że my rolnicy, posłowie PSL, nie jesteśmy posłami i rolnikami samobójcami. Wiemy, że nawrót hiperinflacji przy obecnej degradacji ekonomicznej rolnictwa, w czym wielki, niepodważalny udział ma liberalny rząd premiera Bieleckiego, będzie dla rolników katastrofą.</u>
          <u xml:id="u-17.13" who="#HenrykSiedlecki">Poseł Pawlak przedstawił niektóre propozycje działań w gospodarce, dające szanse na rozwój kraju nie poprzez burzenie, ale tworzenie. Trzeba mieć dużo złej woli, panie pośle Drzewiecki, aby wystąpienie posła Pawlaka zinterpretować tak, jak pan to zrobił.</u>
          <u xml:id="u-17.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu panią poseł Iwonę Zakrzewską, KPN. Kolejnym mówcą będzie poseł Kazimierz Świtoń, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#IwonaZakrzewska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Występuję w imieniu Konfederacji Polski Niepodległej w sprawach dotyczących handlu i usług. Niewytłumaczalny wydaje się fakt, iż wobec wykazanych w ostatnich trzech latach kontrolami NIK zaległości remontowych dotyczących dróg kolejowych, niedoboru w zatrudnieniu służb robotniczych oraz stwierdzonego poważnego zagrożenia bezpieczeństwa taboru kolejowego, przejazdów nie strzeżonych, wobec dalszych ograniczeń napraw spowodowanych głównie brakiem środków finansowych, Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej przyjmuje w nie zmienionym kształcie prowizorium budżetowe w dziale dotyczącym PKP.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#IwonaZakrzewska">W tym momencie nasuwa się pytanie, czy w kraju, w którym bezrobocie wzrasta w miarę, jak nasze drogi publiczne stają się mało przejezdne, zasługując na miano polskich dróg, stać nas na miliony snujących się w tym krajobrazie ludzi bez żadnej szansy przeżycia całego miesiąca z zasiłku, nie dając im w zamian pracy, która jest tak potrzebna?</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#IwonaZakrzewska">Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej nie wskazuje żadnych rozwiązań w zaistniałej sytuacji. Nie przedstawia resortowi konkretnego programu dalszych przekształceń podległych sobie przedsiębiorstw. Tym bardziej wydaje się nienaturalne, gdy szefostwo tego resortu pozostaje bez zmian już trzecią kadencję. Zastanawiam się, w czyim interesie działają ci, którzy taki stan uważają za wiecznie przejściowy. Pozorne oszczędności to chwilowe i pozorne efekty. Nie na długo wystarczą zapowiadane wkrótce podwyżki cen biletów komunikacji krajowej, podwyżki, których skutki odczują najbiedniejsi. Myślę, że to jest jedyne rozwiązanie, jakie na teraz widzi Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#IwonaZakrzewska">Wysoka Izbo! Nie będę powtarzać wszystkich oczywistych argumentów, jakie padły na tej sali, przemawiających za zwiększeniem prowizorium budżetowego. Pozwolę sobie tylko jeszcze na koniec na małą dygresję. W kraju, w którym w dalszym ciągu sprawność poczty pozostawia wiele do życzenia, a telefon jest nadal luksusem, resortowi łączności proponuję skorzystanie z własnej popularnej usługi - zamówienie budzenia.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#JózefZych">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#JózefZych">Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Świtonia, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Aleksander Bentkowski z Polskiego Stronnictwa Ludowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#KazimierzŚwitoń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już tyle powiedziano dzisiaj o prowizorium, że ja chciałbym ciut inny temat podnieść - i Salomon z pustego nie naleje.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-21.2" who="#KazimierzŚwitoń">Proszę państwa, rozdzieramy tutaj szaty, komu co dać i komu co zabrać. A to, co się dzieje w naszym życiu społecznym i politycznym ogromnie bulwersuje społeczeństwo. Wczoraj byłem zaskoczony tym, że związek zawodowy „Solidarność” nie będzie popierał tego prowizorium. Nie wiem, ale jako związkowiec — ponieważ nie wszyscy państwo wiecie, że korzenie „Solidarności” głęboko tkwią w śląskiej ziemi, w śląskim węglu, tak — 23 lutego 1978 r. zainicjowałem pierwsze wolne związki zawodowe w tym kraju. I, proszę państwa, myśleliśmy, że te związki naprawdę będą służyć społeczeństwu, że te związki będą bronić. I broniły, broniły przed komunizmem. I jednak, jak państwo widzicie, z tej grupy ludzi zrodziła się tak ogromna siła. Ta nazwa „Solidarność” została nadana w Gdańsku.</u>
          <u xml:id="u-21.3" who="#KazimierzŚwitoń">Proszę państwa, dziwię się, że działacze „Solidarności” obecnie pozwalają się prowokować, prowokować przez inne związki, związki związane z poprzednią ekipą, związki, które razem z tą ekipą niszczyły Polskę, niszczyły nasz naród, a teraz stają się wielkimi obrońcami ubogich, ciemiężonych robotników.</u>
          <u xml:id="u-21.4" who="#komentarz">(Głos z sali: W swoim imieniu.)</u>
          <u xml:id="u-21.5" who="#KazimierzŚwitoń">Cóż oni zrobili w tym czasie? Proszę państwa, nie tędy droga, żeby strajkami egzekwować prawa, prawa do lepszego bytu. Trzeba wiedzieć, kiedy strajkować, trzeba wiedzieć, kiedy egzekwować to, co się da wyegzekwować. Pytam, czy ten rząd jest w stanie dać wszystko ludziom pracy, jeżeli nie ma? Trzeba zabrać się do roboty, rozliczyć w pierwszej kolejności tych, którzy zniszczyli ten kraj, ale również rozliczyć nową nomenklaturę.</u>
          <u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefZych">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#KazimierzŚwitoń">Już niedługo będę mówił. Proszę państwa, chciejmy te afery rozliczyć, ale zabierzmy się i do tych afer, do tych pieniędzy, które spłynęły na nasz kraj w czasie działania opozycyjnego i w stanie wojennym.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-23.2" who="#KazimierzŚwitoń"> Ja, proszę państwa, w 1988 r. podniosłem sprawę, aby rozliczyć środki, jakie zostały przekazane na Śląsk, i wtedy na zjeździe regionalnym nikt nie chciał tej sprawy podnosić. Powiedziałem to w telewizji i też cisza. </u>
          <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#JózefZych">Panie pośle, bardzo przepraszam, przywołuję pana do rzeczy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#KazimierzŚwitoń">Zacznijmy w końcu od siebie, zacznijmy szukać tego, cośmy sami zaprzepaścili w wielu wypadkach. Dlatego apeluję do związkowców, do wszystkich w Polsce: nie strajkami podniesiemy dobrobyt, ale ciężką pracą, pracą, która ma przynieść efekty. Należy podnieść jakość pracy, abyśmy mogli konkurować z naszymi sąsiadami.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#KazimierzŚwitoń">Myślę, że działanie tych, którzy nie zechcą przyjąć tego prowizorium, jest działaniem na szkodę państwa, na szkodę tego rządu, jest to działanie zmierzające do przejęcia dyktatury w tym kraju. I najbardziej boli mnie to, że pan prezydent te strajki popiera.</u>
          <u xml:id="u-25.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, mam prośbę. Debata toczy się nad określonymi projektami ustaw, wobec tego jeżeli nie chcemy, aby prowadzący interweniował w formie regulaminowej, to bardzo bym prosił, abyśmy nasze wystąpienia dostosowywali do przedmiotu obrad.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#JózefZych">Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Tadeusza Godlewskiego, ponieważ nie ma posła Aleksandra Bentkowskiego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Marek Balicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#TadeuszGodlewski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Moje wystąpienie w debacie ogólnej nad prowizorium budżetowym dotyczy finansowania służby zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#TadeuszGodlewski">W związku z tym, że uczestniczyłem w spotkaniach z kadrą medyczną i społeczeństwem na terenie trzech województw: ciechanowskiego, ostrołęckiego i łomżyńskiego, jestem zaniepokojony stanem służby zdrowia pod względem finansowym, mimo że nie jestem lekarzem - jestem normalnym obywatelem, normalnym jeszcze.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-27.3" who="#TadeuszGodlewski">Określone w prowizorium budżetowym środki nie pozwolą w wielu wypadkach na przetrwanie służby zdrowia do końca kwartału. Dyscyplina gospodarki budżetowej jest konieczna, ale musi uwzględniać środki, realia budżetowe.</u>
          <u xml:id="u-27.4" who="#TadeuszGodlewski">Proponuję zobowiązać ministra zdrowia do: przygotowania w trybie pilnym niezbędnych przedsięwzięć krótkookresowych, ratujących doraźnie sytuację służby zdrowia, zmierzających do określenia rodzaju świadczeń medycznych, za które może być pobierana opłata od społeczeństwa, oraz górnej granicy tej odpłatności; określenia minimum poziomu świadczeń medycznych finansowanych z budżetu państwa; określenia kierunków reorganizacji w zakresie zatrudniania lekarzy i pozostałego personelu; uzgodnienia z ministrem finansów w wypadku wprowadzenia restrykcyjnych działań dotyczących dyscypliny budżetowej sprawy oddłużenia województw ze zobowiązań powstałych na koniec 1991 r. Proponuję zobowiązać ministra zdrowia do pilnego opracowania bądź wdrożenia w życie przygotowywanych wcześniej założeń w zakresie istotnej reformy służby zdrowia i stworzenia systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.</u>
          <u xml:id="u-27.5" who="#TadeuszGodlewski">Z uwagi na obowiązujący w dalszym ciągu zapis konstytucyjny o bezpłatnej służbie zdrowia oraz z uwagi na podejmowanie na różnych szczeblach zarządzania działań łamiących to prawo, prowadzących do wprowadzania nie kontrolowanej odpłatności, w jednym szpitalu płaci się za ten sam rodzaj usług, w innym nie, jedna apteka realizuje ustawowe zasady sprzedaży leków, inna nie. To ugruntowuje w społeczeństwie zasadę nieposzanowania prawa, a z drugiej strony powoduje oburzenie społeczne. Musi to być czytelnie i jasno przedstawione w skali kraju, a nie, jak dotychczas, pozostawione do rozstrzygania na przykład przez lekarza dyżurnego.</u>
          <u xml:id="u-27.6" who="#TadeuszGodlewski">Aktualna sytuacja finansowa służby zdrowia w kraju, a w naszym odczuciu szczególnie w województwie ostrołęckim, powoduje, że zagrożone jest bezpieczeństwo zdrowotne społeczeństwa. Przydzielone w projekcie prowizorium środki na działalność bieżącą, pozapłacową, wynoszą u nas 64,5% w stosunku do 1/4 planu z ubiegłego... i można by było przytaczać szereg liczb - ze względu na ograniczenia czasowe nie mogę tego zrobić - ale należy coś z tym zrobić, to znaczy przydział środków budżetowych na poszczególne województwa musi być inny, musi być nie według jakiegoś tam klucza, którego nie mogę zrozumieć.</u>
          <u xml:id="u-27.7" who="#TadeuszGodlewski">Myślę, że winno się ponownie przeanalizować poziom wydatków na służbę zdrowia w poszczególnych województwach według zobiektywizowanych norm budżetowych, ustalić minimalny poziom tych świadczeń, poniżej którego zejść nie można, ponieważ dalsze posunięcia oszczędnościowe w niektórych województwach mogą przekroczyć barierę bezpieczeństwa. Zakładana na ten rok zmiana modelu alokacji środków nie została uwzględniona przy opracowywaniu prowizorium budżetowego, choć była popierana przez wiele podobnych do naszego województw.</u>
          <u xml:id="u-27.8" who="#TadeuszGodlewski">W tym kontekście należałoby również przeanalizować potrzeby inwestycyjne. Wiadomo, że środki na inwestycje uległy jeszcze większym ograniczeniom niż środki na wydatki bieżące. Wiele inwestycji służby zdrowia jest w dużym stopniu zaawansowanych i wymaga niezbędnych środków na ich dokończenie, należałoby zabezpieczyć je przed zniszczeniem, należałoby dokonać przeglądu ważniejszych inwestycji i podjąć decyzję co do dalszych ich losów. Decyzje o podziale środków na ten cel winny jednak uwzględniać poziom bazy technicznej służby zdrowia, a nie siłę przebicia niektórych województw.</u>
          <u xml:id="u-27.9" who="#TadeuszGodlewski">Ograniczenia czasowe nie pozwalają na szczegóły, dlatego też dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-27.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Balickiego z Unii Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Anna Bańkowska z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MarekBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Cieszę się, że oprócz lekarzy również normalni ludzie zajmują się służbą zdrowia. Miała to być jedna z myśli przewodnich mojego wystąpienia, że sprawy te powinny wykroczyć poza zamknięty klan lekarzy.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MarekBalicki">Chciałbym krótko powiedzieć o części prowizorium odnoszącej się do działu „Ochrona zdrowia”. Budżet wynosi tu 10 bln zł, z czego 6 bln przeznaczono na płace, i wiadomo, że płace utrzymują się na poziomie ubiegłego roku, 2 bln na leki i jest ta najważniejsza dla mnie część, o której chciałem parę słów powiedzieć, to jest 2 bln na utrzymanie wszystkich zakładów ochrony zdrowia w Polsce, to znaczy i np. kliniki, która zajmuje się przeszczepianiem serca, i przychodni w Ustrzykach Dolnych. Jest to kwota 17 tys. zł miesięcznie na jednego obywatela. Stosunek płac do kwoty na bieżącą działalność w ubiegłym roku wynosił 74% i 26% na utrzymanie zakładów, w tym roku: 82% — płace, 18% — kwota przeznaczona na utrzymanie zakładów, i wszyscy się zgodzą, że ta kwota jest niedostateczna, to było zawarte w wielu poprzednich wypowiedziach. Myślę, że tą kwotą została przekroczona pewna minimalna granica dostarczania środków, żeby utrzymać zakłady ochrony zdrowia w tym zakresie, jaki mamy w tej chwili w Polsce, i żeby świadczyć ten poziom usług, jaki mamy w tej chwili w Polsce. Co z tego wynika? Jeśli tak niski poziom świadczeń miałby utrzymywać się dłużej niż przewiduje to prowizorium, a wskazuje na to szereg informacji i szereg przesłanek, to należy się zastanowić nad systemem ochrony zdrowia w Polsce i należy wyjść poza dyskusję w obrębie Komisji Zdrowia i spotkań z ministrem zdrowia, należy wyjść poza ten krąg lekarzy. Jak ma wyglądać ochrona zdrowia w Polsce przy tak niskim poziomie finansowania? Czy jest możliwe utrzymanie wszystkich zakładów ochrony zdrowia, czy nie? Czy jest możliwe świadczenie poziomu usług w dotychczasowym zakresie? To musi być dyskusja społeczna, ponieważ z tej dyskusji wyniknie, jaki chcemy mieć poziom świadczeń, gdyż poziom świadczeń jest bezpośrednio związany z kwotą przeznaczoną na jego prowadzenie. Ta kwota, która jest w tej chwili, uniemożliwia utrzymanie poziomu świadczeń w tym zakresie, i to należy powiedzieć społeczeństwu, tym, którzy z tych usług korzystają.</u>
          <u xml:id="u-29.2" who="#MarekBalicki">Myślę, że w związku z tym, że sytuacja budżetu państwa jest taka, a nie inna, że zanosi się, iż w tym roku i chyba w najbliższych latach poprawa nie nastąpi, należy rozpocząć publiczną debatę na temat zakresu ochrony zdrowia w Polsce, na temat zakresu świadczeń. I z tego powinna wyniknąć kwota w budżecie, którą się przeznacza na ten zakres świadczeń, który powinien być bezpłatny. Należy dążyć do tego, aby określić w przyszłości, i to w niedalekiej przyszłości, minimum świadczeń zdrowotnych przysługujących bezpłatnie każdemu. Pozostawienie takiej sytuacji, jaka jest w tej chwili, już powoduje i może spowodować chaotyczne przemiany w niektórych zakładach i ograniczenie dostępności świadczeń dla najsłabszych grup społecznych, a zarazem tych, które najczęściej z tych świadczeń korzystają, tzn. emerytów, rencistów, dzieci i bezrobotnych, bo z doświadczenia krajów zachodnich wiemy, że u bezrobotnych wzrasta zapotrzebowanie na świadczenia medyczne. Czyli należy to określić, i to nie w kręgu lekarzy, nie w Komisji Zdrowia, tylko należy to określić w publicznej debacie. To jest cel. Inaczej będzie chaos i niedostępne będą dla szarego człowieka nawet te podstawowe świadczenia. Oczekujemy od resortu pewnego przygotowania i myślę, że potrzebna będzie w krótkim czasie debata publiczna i debata w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-29.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu panią posłankę Annę Bańkowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Zbigniew Kaniewski również z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#AnnaBańkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę w imieniu posłów z klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej ustosunkować się do projektu ustawy o zmianie ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego, zawartego w druku nr 55.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#AnnaBańkowska">Zmiany zaproponowane w tym pakiecie ustaw, trzeba stwierdzić jasno, podyktowane są trudnościami finansowymi naszego budżetu, stąd w sposób niekorzystny wpływać będą na poziom dotychczas otrzymywanych świadczeń. Co prawda wprowadzają te restrykcje w łagodniejszym nieco stopniu niż wersja rządowa, ale jednak te rzeczy trzeba brać pod uwagę. Ponadto uważamy, że tak skonstruowana ustawa stawia Sejm w niezręcznej sytuacji, mianowicie niektóre z artykułów wprowadzają korzystniejsze zmiany dla świadczeniobiorców, a jest kilka takich, które w sposób, powiedziałabym, bezwzględny nie powinny być zaakceptowane. Dlatego też wnoszę o przeprowadzenie głosowania oddzielnie nad każdym artykułem tej ustawy. Pozwoli to Sejmowi w sposób bardziej precyzyjny wyrazić swoje stanowisko, jakże ważne dla milionów ludzi w kwestiach dla nich najistotniejszych.</u>
          <u xml:id="u-31.2" who="#AnnaBańkowska">Wiele polskich rodzin żyje w wielkim poczuciu zagrożenia materialnego. Wiele rodzin nie może zaspokoić swoich elementarnych potrzeb. Powszechny stał się lęk o jutro, o miejsce pracy, o los zakładu pracy. Zawiodła oczekiwania wielu emerytów ustawa o rewaloryzacji tych świadczeń, bowiem wielu z nich dalej otrzymuje emerytury czy renty w granicach 600–700 tys. zł. W wielu przypadkach zagrożone jest bezpieczeństwo socjalne. I to są fakty, z którymi, naszym zdaniem, musimy się liczyć, przystępując do rozpatrywania tych zmian, które zawarte są w druku nr 55.</u>
          <u xml:id="u-31.3" who="#AnnaBańkowska">Bezrobocie staje się, jak sądzimy, podstawowym problemem do rozwiązania. Muszą być podjęte działania ograniczające liczbę ludzi korzystających z zasiłków dla bezrobotnych, ale nie drogą, którą proponuje rząd, tj. przez pozbawienie bezrobotnego prawa do zasiłku, ale przez działania wspomagające tworzenie nowych miejsc pracy. Ludzie chcą pracować, tylko wielu nie ma gdzie. Tymczasem środki przewidziane w prowizorium budżetowym nie dają najmniejszej gwarancji na aktywną systemową walkę z problemem bezrobocia. Nie można zaakceptować faktu kolejnej, w odstępie 3 miesięcy, nowelizacji ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu, i to w takiej wersji, która w ogóle niczego poza źródłem pieniędzy z budżetu państwa nie rozwiązuje. Jest to wyraźne dążenie do egalitaryzmu poziomu zasiłków, bez względu na dotychczasowy rodzaj pracy i wysokość zarobków.</u>
          <u xml:id="u-31.4" who="#AnnaBańkowska">Zwykle mówiąc o problemie bezrobocia, podnosi się problem patologii, podkreślając, że wiele osób bierze zasiłki niesłusznie, mając dodatkowe, niejawne zatrudnienie, że wielu nie podjęłoby regularnej pracy. Fakty te mają miejsce, ale ich liczba w stosunku do bezrobotnych w dosłownym rozumieniu tego zjawiska jest coraz mniejsza. Przybywa nam w rejestrze bezrobotnych, którzy bez własnej woli zostali pozbawieni pracy, i na te osoby winniśmy zwracać uwagę, omawiając ustawę o zatrudnieniu i bezrobociu. To im ma to służyć, im ma to pomóc przetrwać. Zjawiska uboczne, negatywne są i będą, ale na marginesie głównego problemu.</u>
          <u xml:id="u-31.5" who="#AnnaBańkowska">Podstawową wadą tej nowelizacji ustawy jest to, że w równy sposób traktuje wszystkich bezrobotnych, tych, którzy mają łatwy dostęp do pracy, i tych, którzy żyją na terenach gmin dotkniętych strukturalnym bezrobociem, dla których zasiłek będzie jedyną szansą na życie, ale jakie, za 700 tys?</u>
          <u xml:id="u-31.6" who="#AnnaBańkowska">Ustawa obniża zasiłek szkoleniowy. Skracając wypowiedź, chcę powiedzieć, że z 80% dotychczasowego wynagrodzenia obniża go praktycznie do 52%.</u>
          <u xml:id="u-31.7" who="#AnnaBańkowska">Biorąc te i inne kwestie za podstawę, nie możemy głosować za przyjęciem zmian zaproponowanych w art. 4. Widzimy pilną potrzebę wprowadzenia przepisów umożliwiających przechodzenie na wcześniejsze, niepełne emerytury, z zastosowaniem zasady obowiązywania obniżonej emerytury, ale do momentu, kiedy świadczeniobiorca osiągnie wiek emerytalny. Rozwiąże to, naszym zdaniem, problem bezrobocia, a ludziom z długim stażem pracy pozwoli wyeliminować lęk o jutro. Dlatego też popieramy propozycję zmiany w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin zawartą w art. 2, a opowiadamy się przeciw rozwiązaniu zawartemu w pierwszym wniosku mniejszości, który zakłada obniżenie wcześniejszej emerytury na zawsze.</u>
          <u xml:id="u-31.8" who="#AnnaBańkowska">Art. 5 ustawy, wprowadzający zmiany do ustawy o rewaloryzacji emerytur, stanowi, naszym zdaniem, kompromis między wersją rządową a dotychczasowymi zasadami. Przyjęcie waloryzacji kwartalnej przy podniesieniu wskaźnika przyrostu przeciętnych wynagrodzeń ograniczy urealnienie świadczeń. Świadomi tego, iż zmiana ta i tak kosztować będzie ok. 900 mld zł, jak podkreślano podczas debaty na posiedzeniu Komisji Polityki Społecznej, a 500 mld, jak podkreślano podczas debaty w komisji budżetowej — tu jest znaczna rozbieżność — i w myśl zasady, że głową muru się nie przebije, z trudem, ale popieramy tę nowelizację, proponując jednocześnie Wysokiej Izbie uzupełnienie art. 9 tej ustawy o następującą treść: „a pkt. 1 i 2 obowiązują w czasie obowiązywania prowizorium budżetowego”.</u>
          <u xml:id="u-31.9" who="#AnnaBańkowska">Pragniemy przy tym podkreślić, że nieugiętość rządu podczas uchwalania właśnie ustawy o rewaloryzacji świadczeń emerytalnych w październiku w zakresie zakazu pracy emerytów, którzy skorzystali z wcześniejszych świadczeń, choć obecnie zamierzamy zastosować wobec nich ograniczenia zarobkowania takie, jak dla pozostałych emerytów, spowodowała u wielu z nich utracenie tej możliwości na zawsze, bowiem w grudniu zostały zerwane umowy i powrót do pracy na poprzednie stanowiska, praktycznie rzecz biorąc, jest niemożliwy.</u>
          <u xml:id="u-31.10" who="#AnnaBańkowska">Dlatego też bardzo niepokoić musi to, że tak ważne dla milionów ludzi zasady świadczące o recepcie na życie, na przyszłość, są zmieniane pod wpływem chwili, nie do końca są poparte argumentami. Powoduje to niewiarę w prawo, a to już jest zjawisko groźne społecznie.</u>
          <u xml:id="u-31.11" who="#AnnaBańkowska">Kończąc, pragnę zwrócić się do Wysokiej Izby z prośbą o przyjęcie naszego wniosku o oddzielne głosowanie nad poszczególnymi artykułami ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego. W przypadku nieprzyjęcia tego wniosku proponujemy wprowadzenie następującej poprawki: w art. 4 w zmianie 3 nadaje się następujące brzmienie: „W art. 15: w ust. 3 wyrazy: „33% kwoty przewidywanego” zastępuje się wyrazami: „36% kwoty”". W zmianie 4 wykreślić punkt a.</u>
          <u xml:id="u-31.12" who="#AnnaBańkowska">Spowoduje to pozostawienie na dzisiaj wymiaru zasiłków na nie zmienionym poziomie. Uważamy bowiem, że nowelizację tej właśnie ustawy winniśmy rozpatrywać wraz z założeniami polityki społeczno-gospodarczej i programem rządu.</u>
          <u xml:id="u-31.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#JózefZych">Zanim poproszę kolejnego mówcę, jeszcze raz apeluję o przestrzeganie czasu wypowiedzi, bo - jak państwo zauważyliście - wtedy kiedy podejmuje się próbę ingerencji regulaminowej, to panowie posłowie udają, że nie słyszą. Jest to nieprzyjemne dla prowadzącego, stąd bardzo proszę o przestrzeganie czasu wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#JózefZych">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Kaniewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Mieczysław Pawlak z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#ZbigniewKaniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Postaram się, by moje wystąpienie nie przekroczyło ustalonego czasu. Chciałem poruszyć trzy problemy, zwrócić na nie uwagę Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#ZbigniewKaniewski">Problem pierwszy. Nie po raz pierwszy Sejm debatuje nad dokumentami związanymi z budżetem państwa, które rozmijają się w wielu kwestiach z rzeczywistością. Dotyczy to również sfery przychodów budżetu, która niejednokrotnie wykazuje w ujęciu finalnym rażące odchylenia od zapisów ustawowych. Świadczy to bądź o złej metodologii budowania budżetu, bądź dowodzi braku wyobrażeń o skali zjawisk i procesów gospodarczych, które zachodzą w związku z wdrażaniem w życie zawartego w ustawie budżetowej zespołu narzędzi ekonomicznych, skierowanego do podmiotów gospodarczych.</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#ZbigniewKaniewski">Wydaje się, że Sejm powinien otrzymywać do debaty dokumenty, które byłyby wolne od tak istotnych uchybień. Wówczas z pełną świadomością i większą precyzją można byłoby wypowiadać się co do konkretnych kwot zawartych w budżecie bądź ewentualnych ich korekt. W przeciwnym bowiem razie debatujemy nad wielkościami nie mającymi swojego odniesienia do rzeczywistej sytuacji w wielu dziedzinach naszego życia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-33.3" who="#ZbigniewKaniewski">Rozwiązanie tego kluczowego problemu polecam nie tylko rządowi, ale także Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i jej przewodniczącemu posłowi Goryszewskiemu, który, jak się wydaje, słusznie dąży do urealnienia obecnego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-33.4" who="#ZbigniewKaniewski">Problem drugi. Jestem posłem ziemi łódzkiej, a więc pochodzę z regionu, którego mieszkańcy w swojej podstawowej części sytuują się w dolnej części drabiny płacowej, tym też dotkliwiej odczuwają skutki wszystkich ruchów cenowych. Wiele rodzin znajduje się poniżej granicy swojego bezpieczeństwa socjalnego. Środki z pomocy społecznej nie rozwiązują narastającego obecnie problemu.</u>
          <u xml:id="u-33.5" who="#ZbigniewKaniewski">Państwo w tej sytuacji nie może pozostawić tego problemu nie rozwiązanego. Kiedy zatem Sejm debatuje nad budżetem państwa, to powinien mieć również na względzie skutki społeczne: chodzi o zabezpieczenie materialne ludności wobec rzeczywistego wzrostu kosztów utrzymania wynikającego z pewnych założeń przyjętych w ustawie budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-33.6" who="#ZbigniewKaniewski">Tę kwestię również przedkładam pod rozwagę rządowi i komisji budżetowej, abyśmy mieli w pełni świadomość, jakie skutki społeczne wywołują określone zapisy ustawowe, czy przeciętna polska rodzina jest w stanie w takiej sytuacji znaleźć sobie niezbędne źródła materialne dla swojej egzystencji.</u>
          <u xml:id="u-33.7" who="#ZbigniewKaniewski">I kwestia trzecia. Dzisiaj od samego rana słyszymy powtarzaną w środkach masowego przekazu wypowiedź premiera: albo z kryzysu wyjdziemy wszyscy razem, albo nie. Intencja jest niezwykle słuszna i godna podkreślenia przez wszystkie siły. Dobra wola rozmów w tej sprawie, bez uprzedzeń, to wielka inwestycja, która nie wymaga debaty budżetowej.</u>
          <u xml:id="u-33.8" who="#ZbigniewKaniewski">Sądzę, że w tym duchu również zostanie rozwiązany problem przemysłu lekkiego i konfliktów, jakie pojawiają się w tym przemyśle. Myślę, że im szybciej rząd podejmie rozmowy ze związkami zawodowymi i ustali określony harmonogram działań, tym szybciej ten konflikt ulegnie złagodzeniu.</u>
          <u xml:id="u-33.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Mieczysława Pawlaka z KPN. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Józef Frączek z „Porozumienia Ludowego”.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#JózefZych">Nie ma pana posła Mieczysława Pawlaka. Proszę wobec tego o zabranie głosu pana posła Józefa Frączka z „Porozumienia Ludowego”. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Paweł Zalewski z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#JózefFrączek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dla rolników, dla ludzi, którzy cały czas twardo chodzą po ziemi, dzisiejszy stan finansowy i gospodarczy państwa nie stanowi większego zaskoczenia. Doktrynalne podejście do gospodarki uprzednich ekip rządowych musiało zaowocować takimi wynikami.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#JózefFrączek">Dyskutując dziś nad prowizorium budżetowym, mówimy przede wszystkim o pewnej filozofii społeczno-gospodarczej, która stanowiła punkt wyjścia do opracowania tego dokumentu, a która jest mieszaniną dwóch doktryn pozornie się wykluczających, a w sumie tworzących dość spójny mechanizm pętli zaciskającej się wokół całej naszej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-35.2" who="#JózefFrączek">Jednym z elementów tej filozofii była walka z głównymi dostarczycielami środków do budżetu, z przedsiębiorstwami państwowymi. Walkę tę wydano przedsiębiorstwom państwowym na wszystkich możliwych kierunkach, poczynając od absurdalnych obciążeń finansowych, a na destabilizacji kadry kierowniczej kończąc.</u>
          <u xml:id="u-35.3" who="#JózefFrączek">Tę nową jakość w sposobie kierowania przedsiębiorstwami wsparto starą filozofią państwa nadopiekuńczego. Młodym, zdrowym ludziom wmówiono, że wytarte dżinsy i kolejka po cienką zupę oraz zasiłek dla bezrobotnych, to znacznie lepszy interes niż na przykład przejęcie gospodarstwa rolnego po rodzicach i próba jego modernizacji. Jeśli zasiłek dla bezrobotnych był i jest jeszcze częstokroć większy od realnej płacy, jaką otrzymuje dziś robotnik za pracę w przedsiębiorstwie, to nie jest to zdrowe rokowanie na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-35.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.5" who="#JózefFrączek"> Do absurdu natomiast należy zaliczyć wypłacane w ub.r. tzw. zasiłki wyrównawcze związane ze zmianą miejsca pracy. Wysokość tych zasiłków mogła wynosić nawet 7 mln zł na osobę miesięcznie. Mówię o faktach, które rzeczywiście miały miejsce.</u>
          <u xml:id="u-35.6" who="#JózefFrączek">Niezrozumiały dla mnie jest również zapis mówiący, że na zakup nowego uzbrojenia w pierwszym kwartale br. nasza armia dostanie około 200 mld zł. Wydatki natomiast na szeroko rozumianą opiekę społeczną wyniosą 6240 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-35.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.8" who="#JózefFrączek"> Jak w takiej sytuacji można poważnie mówić o restrukturyzacji przemysłu zbrojeniowego? Jest to po prostu nieuczciwe stawianie sprawy wobec strajkujących robotników Rzeszowa, Mielca i Świdnika, którzy chcą pracować, ale robi się wszystko, aby ich do tej pracy zniechęcić: począwszy od zakupu i promocji śmigłowca Bell, a na projekcie obecnego prowizorium budżetowego kończąc. </u>
          <u xml:id="u-35.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.10" who="#JózefFrączek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zakładany deficyt budżetowy na pierwszy kwartał opiewa na sumę 17 600 mld zł. Jest to kwota, z której wielkością nie chcę w tym miejscu polemizować. Nie do przyjęcia jest dla mnie struktura tego deficytu, w której promuje się zachowania pasywne i nie stwarza żadnej nadziei na przełamanie recesji.</u>
          <u xml:id="u-35.11" who="#JózefFrączek">Nie może być tak, że w dalszym ciągu brakuje środków na takie przedsięwzięcia, jak szeroko rozumiana budowa infrastruktury terenowej, to jest budowa dróg, wodociągów, gazociągów czy modernizacja sieci elektrycznej na wsi. Dla pobudzenia gospodarki nieodzowne jest podejmowanie takich przedsięwzięć, które dadzą ludziom pracę, wyzwolą inicjatywy lokalne, a zarazem obudzą nadzieję na lepszą przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-35.12" who="#JózefFrączek">Analizując prowizorium budżetowe i konfrontując je równocześnie z rzeczywistością gospodarczą, można dojść do wniosku, że w naszym kraju istnieją jakby dwa światy ekonomiczne. Jeden ten rzeczywisty, na użytek centrum, i drugi pełen demagogii, dla reszty kraju. Jeśli inwestuje się środki z budżetu państwa, to inwestycje takie lokalizuje się przede wszystkim wokół Warszawy. Chroniąc fabrykę samochodów osobowych na Żeraniu przez odpowiednią politykę celną, mówimy, że jest to ochrona polskiego przemysłu motoryzacyjnego. Dla producentów wełny czy lnu oraz dla całego przemysłu lekkiego, który był kiedyś chlubą naszego kraju, centrum ma zupełnie inne recepty i zalecenia. Wszystko to wytworzyło wiele goryczy i niechęci. Nie do przyjęcia jest, aby jednym rodzinom żyjącym w tym samym państwie dopłacać do centralnego ogrzewania i ciepłej wody, gdy innym brakuje środków na doprowadzenie zimnej wody.</u>
          <u xml:id="u-35.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-35.14" who="#JózefFrączek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny „Porozumienie Ludowe” aktywnie uczestniczył w tworzeniu obecnej koalicji sejmowej i nadal podtrzymuje swoje poparcie dla rządu premiera Jana Olszewskiego, równocześnie z uwagą oczekujemy na zapowiedziane przez pana premiera nowe założenia polityki społeczno-gospodarczej. Mamy nadzieję, że odejdą one od filozofii cienkiej zupki i wielkich skoków, a zaczną promować tak potrzebną pracowitość i przedsiębiorczość.</u>
          <u xml:id="u-35.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Pawła Zalewskiego z Porozumienia Centrum. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Teresa Liszcz, również z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#PawełZalewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Paweł Zalewski, chciałem sprostować, jestem członkiem Unii Demokratycznej, posłem z okręgu Siedlce, Biała Podlaska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#JózefZych">Przepraszam, ciągle są tu jakieś nieporozumienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Dyskusje nad rządowym projektem prowizorium budżetowego, obok charakteru doraźnego, ograniczającego się do rozważań nad określonymi zapisami przedłożenia, ich wpływem na działalność gospodarczą oraz sytuację szerokich warstw społecznych, powinna mieć także cel dodatkowy, polegający na takim zdefiniowaniu wad i ułomności projektu, żeby można było uniknąć ich w pracach nad budżetem całorocznym. W tej intencji chciałbym podzielić się z Wysoką Izbą moimi spostrzeżeniami, którym nadaję charakter generalny. Jak sądzę, wskazują one na pewien kurs w polityce gospodarczej, grożący załamaniem reform zapoczątkowanych przez pierwszy niekomunistyczny w Polsce gabinet pana Tadeusza Mazowieckiego.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Wiele przykładów świadczy o tym, że tendencje prorynkowe w gospodarce ulegają zahamowaniu. Wyraźnemu spowolnieniu ulega proces prywatyzacji, dowodzi tego chociażby zaplanowany na relatywnie niskim poziomie dochód z prywatyzacji kapitałowej. Jeżeli proces ten będzie przebiegał nadal w takim tempie, w ciągu wielu jeszcze lat nie doczekamy się prawdziwego rynku opartego na konkurencji efektywnie działających przedsiębiorstw. Posunięciem utrwalającym niewłaściwą strukturę gospodarki są dodatkowo stosunkowo wysokie dotacje przekazywane w różnych formach na wsparcie nie reformujących się i nieefektywnych przedsiębiorstw. Dokonywane są one kosztem tzw. sfery budżetowej oraz ekonomicznie aktywnej części społeczeństwa, uzyskującej dzięki swej inicjatywie wyższe od przeciętnych dochody.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#PawełZalewski">Występując z uchyloną na szczęście przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów propozycją podwyższenia skali progresji podatku dochodowego od osób fizycznych, rząd wskazał wyraźnie, iż jego partnerem w dokonywaniu reform w kraju nie będzie grupa fachowców, menedżerów, drobnych i średnich przedsiębiorców. Propozycja ta bowiem z jednej strony zmniejszała motywację do podejmowania ryzyka z dającej korzyści społeczne działalności gospodarczej, z drugiej zaś ograniczała potencjalne możliwości inwestycyjne tych przedsiębiorców, którzy prowadzą firmę pod własnym imieniem.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Ograniczeniu tendencji prorynkowych towarzyszy niebezpieczeństwo znacznego podwyższenia inflacji. Powoduje je założony wysoki poziom deficytu budżetowego, jak i niebezpieczeństwo rozwoju postaw roszczeniowych wobec budżetu. Mam nadzieję, że Rada Ministrów nie wybierze jednak rozwiązania polegającego na zwiększeniu dotowania wybranych grup pracowniczych, posiadających silne przebicie polityczne, kosztem reszty społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt prowizorium budżetowego posiada także szereg innych ułomności, wykazuje on bowiem tendencję do odbierania praw nabytych, które dotyczą szerokich grup społecznych, takich jak: emeryci, bezrobotni, nie pomijając powstałych niedawno jednostek samorządu terytorialnego. Te ostatnie usiłuje się pozbawić istotnych dochodów w postaci wpływów z opłaty skarbowej. Tworzy to niewłaściwą sytuację, w której coraz większy zakres zadań przejmowanych przez gminy może nie odpowiadać środkom finansowym niezbędnym do ich zrealizowania.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#PawełZalewski">Nie najlepiej też świadczy o intencjach rządowych nie przemyślana próba istotnych zmian instytucji prawa gospodarczego - mowa tu o propozycji rozszerzenia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółek z o.o. i komandytowych na majątek wszystkich udziałowców i komandytariuszy. Szczęśliwie zapis ten w trakcie prac Sejmu nad budżetem został również wycofany. Tym negatywnym sygnałom dotyczącym intencji rządowej polityki gospodarczej, a także coraz wyraźniejszemu obniżaniu się poziomu życia w kraju towarzyszy brak koncepcji wyprowadzenia państwa z kryzysu. Nie nastrajają również optymizmem sprzeczne wypowiedzi członków rządu dotyczące kluczowych zagadnień naszej ekonomii.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#PawełZalewski">Wysoka Izbo! Rząd pana premiera Olszewskiego chce być rządem przełomu, dziś nie wiadomo jeszcze co ma to oznaczać, mam nadzieję, że ten przełom nie będzie polegał na przyjmowaniu socjalistycznego w swej istocie poglądu na gospodarkę, polegającego na dotowaniu nieefektywnych przedsiębiorstw, wstrzymaniu prywatyzacji, a co za tym idzie rozwoju polskiego rynku, uleganiu nieuzasadnionym tendencjom roszczeniowym oraz niereformowaniu szerokich obszarów działalności, takich jak: system opieki zdrowotnej, oświaty, administracji czy ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#PawełZalewski">Mam nadzieję, że poważne projekty, a przynajmniej zarys reform tych dziedzin działalności przedstawi Wysokiej Izbie Rada Ministrów przy okazji przedłożenia projektu budżetu całorocznego.</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę panią posłankę Teresę Liszcz z Porozumienia Centrum. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Waldemar Polczyński z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo Posłowie! Ja krótko w trzech sprawach.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#TeresaLiszcz">Po pierwsze, odpowiadając panu posłowi Osiatyńskiemu, który w swoim przemówieniu, broniąc prowizorium, powiedział, że zmiany zaproponowane przez Komisję Polityki Społecznej i Komisję Ustawodawczą w sprawozdaniu tych komisji odnośnie do projektu ustawy o zmianie ustaw o zatrudnieniu i przepisach emerytalnych mogą być ponownie rozważane po uchwaleniu budżetu, po przedłożeniu założeń społeczno-ekonomicznych. Chcę jasno powiedzieć, że to jest wprowadzanie Wysokiej Izby w błąd, ponieważ zmiany, które są zaproponowane w projekcie ustawy, którą ja referowałam, są zmianami trwałymi, dotyczą zmian ustaw nie ograniczonych czasem obowiązywania prowizorium. Są to zmiany tego rodzaju, że nie wyobrażam sobie, żeby można było wrócić z powrotem do nich po upływie kwartału, po upływie obowiązywania prowizorium. Te zmiany nie polegają na tym, że się zawiesza jakieś ustawy, tak jak na przykład ma to miejsce w odniesieniu do wstrzymania waloryzacji, to są trwałe systemowe zmiany w przepisach dotyczących uprawnień i to grup najsłabszych: emerytów, bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-41.2" who="#TeresaLiszcz">Uważam, że nie może być tak, że przy okazji prowizorium dokonuje się, i to bez konsultacji ze związkami zawodowymi, co było już kilkakrotnie podnoszone, trwałych zmian. Wiadomo, że jeśli się jakichś świadczeń pozbawi, to w obecnych warunkach ekonomicznych, które w najbliższym czasie się nie zmienią, nie ma mowy o powrocie do korzystniejszej regulacji. Dlatego nie jest możliwe, żebyśmy przyjęli na przykład jednolite minimalne zasiłki na 3 miesiące, a potem wywracali system zasiłkowy od nowa, na to nie ma szans, trzeba sobie to jasno uświadomić, więc nie wprowadzajmy się w błąd. Wydaje się, że zmiany zaproponowane przez Komisję Polityki Społecznej i Komisję Ustawodawczą do projektu tej ustawy to jest pewne minimum, minimum ucywilizowania tych rygorystycznych, drastycznych propozycji złożonych przez rząd, że to minimum musi być przyjęte i że te 1,5 bln zł, które się z tym wiążą, nie wywrócą tego państwa do góry nogami.</u>
          <u xml:id="u-41.3" who="#TeresaLiszcz">Druga sprawa dotyczy bardziej szczegółowej kwestii, mianowicie art. 10 ustawy o nowelizacji Prawa budżetowego i zmianie innych ustaw. Chodzi o Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, niedawno powołany na mocy ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Ten fundusz ma na koncie obecnie ok. pół biliona złotych i masę potrzeb. Pan minister Misiąg w czasie posiedzenia komisji tłumaczył, że tam jest góra pieniędzy. To nie jest prawda. Te pieniądze dlatego leżały, że zaczęły spływać stosunkowo niedawno, a poza tym nie była uruchomiona rada funduszu i administracja, i mimo stosu wniosków od niepełnosprawnych z całego kraju po prostu pieniądze nie były rozdysponowywane. Ostatnio było zebranie rady funduszu i okazało się, że brakuje środków na zaspokojenie tych potrzeb i tych wydatków, które są przewidziane w ustawie o rehabilitacji niepełnosprawnych. Tymczasem w zmianie zaproponowanej do art. 10 z dwóch stron jednocześnie uderza się w ten fundusz. Z jednej strony wprowadza się zmianę systemową: do listy wydatków dodaje się refundację z tytułu kosztów wynikających z ulg w ubezpieczeniach komunikacyjnych — ta refundacja dotąd była świadczona przez budżet — to jest około 10% środków tego funduszu, z drugiej strony jeszcze na rok 1992 zawiesza się wpłaty jednostek budżetowych na ten fundusz. Złożyłam wniosek mniejszości, który jest tutaj w punkcie 6 jako ostatni wniosek do tej ustawy, ażeby zmianę pierwszą skreślić. Nie jestem przeciwna temu, żeby te wydatki były kiedyś refundowane z tego funduszu, ale to wymaga konsultacji z właściwymi władzami, ze środowiskiem niepełnosprawnych i jakiejś rekompensaty. Nie można zmiany systemowej wprowadzić przy okazji, „na kolanie” i to w roku, w którym równocześnie pomniejsza się wydatnie dochody funduszu, więc proponuję, żeby się z tą trwałą zmianą wstrzymać. Jeżeli przyjmujemy zmianę na ten rok, polegającą na wstrzymaniu wpłat ze strony jednostek budżetowych, to są dwie merytoryczne sprawy, o których chciałam powiedzieć, a mam jeszcze jedną sprawę formalną, a mianowicie że posłowie, zwłaszcza ci, którzy nie zostali zapisani do głosu, ponieważ wczoraj było ograniczenie zapisów tylko do pierwszej przerwy, mają przygotowane konkretne wnioski do różnych projektów, a nie mając możliwości wygłoszenia ich z trybuny, nie mogą ich także złożyć.</u>
          <u xml:id="u-41.4" who="#TeresaLiszcz">Stawiam więc wniosek, aby w związku z ograniczeniem zapisów Wysoka Izba uchwaliła, że posłowie mogą składać na piśmie wnioski, konkretne propozycje zmian dyskutowanych projektów. Być może mogłoby to również objąć posłów zapisanych do głosu i wtedy może ograniczyłoby się dyskusję, bo niektórzy posłowie już nie chcą powtarzać argumentów, a muszą zabrać głos tylko po to, żeby z trybuny zgłosić swoje wnioski. Może to usprawniłoby nam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-41.5" who="#TeresaLiszcz">Bardzo uprzejmie proszę pana marszałka o to, żeby w stosownym momencie poddał ten formalny wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-41.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#JózefZych">Proszę państwa, w odpowiedzi na wniosek pani posłanki Liszcz chciałbym poinformować, iż w czasie najbliższej przerwy odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów, który zastanowi się nad pewnymi sprawami proceduralnymi dotyczącymi także przebiegu dyskusji. Sprawa rozpatrzenia możliwości zgłoszenia wniosków poza dyskusją, którą pani poseł przed chwilą zgłosiła, będzie także przedmiotem obrad Konwentu Seniorów. Po przerwie poinformujemy o stanowisku Prezydium Sejmu w tej kwestii, a jak zajdzie konieczność, to wtedy to przegłosujemy. Sądzę, że jest to propozycja bardzo sensowna i logiczna.</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#JózefZych">Bardzo proszę o zabranie głosu pana posła Waldemara Polczyńskiego z Konfederacji Polski Niepodległej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Sielańczyk z Unii Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#WaldemarPolczyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy komisje sejmowe zastanawiały się, skąd wziąć biliony złotych, aby mogło funkcjonować państwo, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych zajmowała się - jeżeli miarą ma być ilość pieniędzy - drobniejszą kwestią, ale zapewniam Wysoką Izbę, że równie istotną jak inne dziedziny życia w Rzeczypospolitej, możliwością działalności mniejszości narodowych w Polsce. Drobną sprawą można nazwać tu tylko kwotę 800 mln zł, o którą wnosiła Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych w wyniku dyskusji nad prowizorium budżetowym. Zwiększenie dotacji o ww. kwotę na pewno nie pozwala w pełni zaspokoić potrzeb towarzystw skupiających mniejszości narodowe, ale pozwala przetrwać I kwartał. Te 800 mln to także gest i deklaracja intencji, mówiące, że Rzeczpospolita dostrzega problemy swoich obywateli narodowości innej niż polska, to także zapowiedź rządu, że nie ma on zamiaru kontynuować polityki poprzedniej ekipy rządowej.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#WaldemarPolczyński">Wysoki Sejmie! Chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że w ub.r. minister finansów zamiast proponowanej przez organizacje mniejszościowe kwoty 15 mld zł przyznał 5 495 mln, a więc 1/3 tej wnioskowanej kwoty. Operacja ta była odbierana w środowiskach mniejszości narodowych jako szykana.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#WaldemarPolczyński">W prowizorium budżetowym przewidziano 1 600 mln zł na I kwartał br. Jeżeli założymy, że jest to czwarta część kwoty, to daje nam to 6 400 mln zł, czyli też blisko 30% potrzebnej i uzgodnionej przez środowiska mniejszości narodowych z Ministerstwem Kultury i Sztuki sumy, która opiewała na blisko 17 mld zł.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#WaldemarPolczyński">Wysoki Sejmie! Biorąc pod uwagę skalę ograniczeń środków finansowych w innych dziedzinach, fakt tak ostrego cięcia przy małych kwotowo potrzebach środowisk mniejszości daje powody do podtrzymania teorii o tendencyjnym - w negatywnym sensie tego słowa - traktowaniu mniejszości narodowych.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#WaldemarPolczyński">Wysoka Izbo! W nowej sytuacji politycznej w Europie należy zdawać sobie sprawę z eskalacji postaw nacjonalistycznych w państwach za naszą wschodnią granicą, dlatego też należało do spraw mniejszości podejść ze szczególną, moim zdaniem, uwagą. Sprawy mniejszości narodowych to nie tylko, a nawet na pewno nie tylko folklor, na co mogłoby, moim zdaniem, wskazywać niefortunne usytuowanie zespołu do spraw mniejszości przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Jestem przekonany, że w praktyce będzie stosowana zasada tzw. wzajemności. Ten akt dobrej woli, te 800 mln, to inwestycja, która — moim zdaniem — zwróciłaby się z nawiązką. Obawiam się, że rządy naszych sąsiadów też per noga potraktują potrzeby Polaków tam żyjących.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Czy to groźba?)</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#WaldemarPolczyński">To jest moje przypuszczenie, panie pośle, a ja mieszkam na terenie przygranicznym, tak że mniej więcej się orientuję.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#WaldemarPolczyński">Czy rządowi Rzeczypospolitej nie są potrzebne argumenty, by móc upominać się o prawa Polaków poza granicami naszego państwa? Jednym z tych argumentów byłoby uwzględnienie w prowizorium budżetowym wniosku Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#WaldemarPolczyński">Wysoka Izbo! Moim zdaniem nie tylko pieniędzy zabrakło w prowizorium budżetowym, ale także dobrej woli i szerszego spojrzenia na politykę państwa tak w stosunku do mniejszości narodowych w Polsce, jak i Polonii za granicą, szczególnie wschodnią.</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#JózefZych">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#JózefZych">Obecnie miał zabrać głos pan poseł Andrzej Sielańczyk, ale zdaje się, że go nie ma, bo jest chory. Wobec tego proszę o zabranie głosu pana posła Mariusza Wesołowskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Kazimierz Iwaniec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#MariuszWesołowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałem się zająć, króciutko zresztą, nie zabierając zbyt dużo czasu, może nie sferą podziału finansów publicznych — co, komu, ile potrzeba — bo tu są przecież potrzeby ogromne i wszyscy o tym wiemy, ale tym co mogłoby zasilać dość skąpy budżet państwa, a mianowicie chodzi mi o sferę ochrony celnej państwa, nie w aspekcie afer, nie w aspekcie przestępstw z tym związanych, ale w aspekcie pewnych systemowych rozwiązań i rozwiązań technicznych. Niedawno miałem okazję rozmawiać z wysokiej rangi funkcjonariuszem niemieckich służb celnych, który oświadczył, iż — według ich danych — właśnie przez braki systemowe, braki wyposażenia technicznego i inne tego typu problemy po naszej stronie, jednak około 1/3 towarów konsumpcyjnych trafia do Polski albo poza cłami, albo z zaniżonymi stawkami celnymi i stawkami podatków obrotowych. Jest tu wiele mechanizmów, będziemy o tym zresztą rozmawiali 5 lutego na posiedzeniu Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z Głównym Urzędem Ceł i Ministerstwem Współpracy Gospodarczej z Zagranicą, ale chciałem tu uczulić Wysoką Izbę i rozumiem, że być może w tej chwili nie postuluję już tego, co postulowała nasza komisja w stosunku do prowizorium — pewnego zwiększenia budżetu Głównego Urzędu Ceł — ale sygnalizuję już dzisiaj bardzo pilną potrzebę uwzględnienia tego w docelowym prowizorium, a dyskusja na ten temat jest już bardzo blisko, środków dla Głównego Urzędu Ceł właśnie przede wszystkim na infrastrukturę techniczną. Problem polega na tym, iż działalność Głównego Urzędu Ceł zgodnie z projektem prowizorium ma przynieść z samych ceł, bez podatków obrotowych, 6 bln zł dochodu, to jest dziesiątą prawie czy jedenastą część dochodu całego budżetu państwa przy kosztach 79–80 mld zł. Jest to bardzo istotny punkt zasilania budżetu państwa. Jeżeli policzymy konieczne nakłady na połączenie sieci z siecią teletransmisyjną wszystkich urzędów celnych i skorelowanie ich z pracami urzędów skarbowych, co będzie stanowiło bardzo skuteczną ochronę sprowadzającą do marginesu przenikanie towarów przez granice właśnie poza cłami lub z zaniżonymi cłami, to ta operacja będzie kosztowała w sumie nie więcej niż 100 mld zł. I to już jest, powiedzmy sobie, oszacowane nawet z pewnym zapasem. Natomiast jeżeli porównamy to z tym, iż kwartalnie wpływy z samego cła wynoszą 6 bln zł, i zwiększą się one, załóżmy, tylko o 10%, a prawdopodobnie zwiększą się znacznie bardziej, efekt tego będzie dla skarbu państwa pozytywny. Nie chcę przeciągać wypowiedzi, mam nadzieję, że pan minister finansów przygotowując nie prowizorium już, a budżet docelowy, te elementy uwzględni. Przy czym, tak jak mówię, jeszcze po 5 lutego, po generalnej debacie w Komisji Współpracy Gospodarczej z Zagranicą na ten temat, przedłożymy Wysokiej Izbie i za pośrednictwem Wysokiej Izby rządowi nasze stanowisko w tej sprawie. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#JózefZych">O zabranie głosu proszę pana posła Kazimierza Iwańca z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Jako ostatni przed przerwą głos zabierze pan poseł Józef Jacek Pawelec z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#KazimierzIwaniec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony pakiet projektów ustaw związanych z prowizorium budżetowym na I kwartał 1992 r. stanowi nie tylko obraz aktualnej tragicznej sytuacji gospodarczej kraju, ale jednocześnie syntezę wadliwości polityki gospodarczej dwóch lat, a szczególnie ostatniego roku. Daje on bezwzględne świadectwo załamania się dotychczasowych koncepcji gospodarczych, przy właściwie przekreśleniu wszelkich koncepcji rozwiązywania spraw społecznych. Dokonuje się to przy kolejnej próbie przerzucenia z całą bezwzględnością i bez żadnych zahamowań wszystkich ciężarów na barki ludzi pracy, w tym na grupy najsłabsze ekonomicznie. Jednocześnie jesteśmy świadkami przedziwnych wydarzeń i zachowań. Pan Bielecki i członkowie byłego rządu, którzy doprowadzili do kolosalnej, katastrofalnej recesji i tragicznego wręcz deficytu budżetowego, okazują duże zadowolenie z siebie, szermując pouczeniami i wskazaniami dla nowego rządu, jak również dla całego społeczeństwa. Odnosi się wrażenie, jakby to przemawiali premier i ministrowie rządu, którzy doprowadzili kraj do rozkwitu. Mamy protesty i manifestacje różnych ugrupowań przeciwko temu, co jednocześnie owe ugrupowania popierają. Jest to wręcz przykre manipulowanie społeczeństwem.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#KazimierzIwaniec">Partie tworzące obecny rząd, w obliczu tak wielkich zagrożeń gospodarczych i społecznych zajmują się z pasją nie najpilniejszymi sprawami służącymi poprawie gospodarki, a inicjowaniem rozliczeń, ścigań, tworzeniem różnych nakazów i zakazów. Pilniejsza dzisiaj jest ustawa o państwowym monopolu spirytusowym i tytoniowym, kładąca tamę aferom i nadużyciom, niż ustawa aborcyjna. Niezbędnym oszczędnościom w administracji państwowej, poprawie skuteczności jej działania nie sprzyja mnożenie stanowisk ministerialnych i nasilanie rozgrywek personalnych, w których wyraźnie gubi się kryterium fachowości.</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#KazimierzIwaniec">Ze zrozumieniem większość z nas odniosła się do ocen sytuacji gospodarczej, jej przyczyn, przedstawionych przez pana premiera Olszewskiego. Uważam także, że w pełni zasadne było nieprzyjęcie przez rząd założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. opracowanych przez poprzedni rząd. Był to dokument dowodzący praktycznie braku koncepcji polityki gospodarczej. W tej sytuacji forsowanie projektu prowizorium budżetowego, podwyżek przygotowanych przez poprzedników, jest zaskakującym nieporozumieniem. Przedstawiane w prezentowanych dokumentach koncepcje budzą szereg zastrzeżeń, m.in. dotyczących:</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#KazimierzIwaniec">— po pierwsze, małej realności uzyskania zakładanych dochodów wobec polityki wyniszczającej przedsiębiorstwa państwowe;</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#KazimierzIwaniec">— po drugie, niebezpieczeństwa szybkiego narastania inflacji wobec polityki wzrostu obciążeń wymuszających szybki wzrost cen;</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#KazimierzIwaniec">— po trzecie, braku koncepcji działań na rzecz restrukturyzacji przemysłu i rolnictwa, co warunkuje odwrócenie trendów spadkowych produkcji;</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#KazimierzIwaniec">— po czwarte, braku w dalszym ciągu kompleksowej polityki rolnej,</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#KazimierzIwaniec">— i po piąte, upartego podtrzymywania dotychczasowych koncepcji prywatyzacyjnych, które okazały się nie tylko wadliwe, ale także spotkały się z negatywną oceną społeczną.</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#KazimierzIwaniec">Skutki takiej formy prywatyzacji będą już widoczne w bieżącym roku i będą miały bardzo ujemny wpływ na realizację budżetu. W województwie koszalińskim i słupskim 50% gruntów to już odłogi.</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#KazimierzIwaniec">Absolutnie nie do przyjęcia są proponowane dalsze restrykcje w płacach, emeryturach i rentach, także restrykcje w obszarze ochrony zdrowia i edukacji narodowej. Te koncepcje muszą być odrzucone. Programowi i budżetowi potrzebne są inne generalne założenia. Muszą bazować one na wywołaniu wzrostu produkcji jako źródła zwiększania dochodów budżetowych. Wymaga to już zmiany polityki wobec przedsiębiorstw państwowych, odejścia od koncepcji i systemu prywatyzacji, wyniszczającego majątek narodowy i rozkładającego budżet państwa, generalnej zmiany polityki wobec rolnictwa i gospodarki żywnościowej, w tym bezmyślnego i barbarzyńskiego wyniszczania państwowych gospodarstw rolnych. Niestety, czas upływa, a nie mamy konkretnych działań nowego rządu. Przyjęcie prowizorium w przedstawionym kształcie byłoby utrwalaniem wszelkich błędów i polityki poprzedniego rządu. Na takie ryzyko nie można już sobie pozwolić, dlatego też wypowiadam się przeciwko przyjęciu proponowanego prowizorium budżetowego.</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#JózefZych">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#JózefZych">Proszę o zabranie głosu pana posła Józefa Jacka Pawelca z Konfederacji Polski Niepodległej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#JózefJacekPawelec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwólcie państwo, że przez kilka minut, powiedzmy przez 3 minuty, zajmę wam czas mówiąc na temat obronności, na temat wojska. Były ostatnio posiedzenia Komisji Obrony Narodowej, były posiedzenia prezydiów trzech komisji: systemu gospodarczego, obrony i współpracy zagranicznej. Omawiano tam niesłychanie ważne sprawy. Może w telegraficznym skrócie powiem o tym, co najistotniejsze.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#JózefJacekPawelec">Proszę państwa, armia ma swoje rachunki i my do tych spraw, myślę, wrócimy, może i na tej sali, ale zostawmy dzisiaj te rachunki. Armia nie wykorzystała tego dwuletniego czasu na wybór właściwego kierunku przekształcenia sił zbrojnych, nie utrzymała stanu moralnego, a wręcz dopuściła do jego dalszego upadku, obniżyła poziom uzbrojenia i gotowości sił zbrojnych. Zapytajmy dziś, czy my, posłowie, jesteśmy wobec armii w porządku, czy dajemy jej minimum środków, które możemy jej dać w tych warunkach, żeby nie doszło do całkowitego jej upadku. Otóż, jak wiadomo, dajemy w I kwartale 5 bln zł, razy 4, to jest 20 bln. Przyjmując optymistycznie, że dochód państwa wyniesie 100 mld USD, jest to poniżej 2%, czyli spadamy na ostatnie miejsce w Europie. Tu już nie chodzi o bezwzględne liczby, ale, powtarzam, tu chodzi o relacje, bo gdyby chodziło o liczby bezwzględne, to trzeba by mówić o krotnościach, nie o procentach. Wspomnę choćby - 30 mld USD Francja, kilka - kilkanaście miliardów małe państwa, Stany Zjednoczone - 300 mld.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#JózefJacekPawelec">Rząd Bieleckiego obniżył w cenach realnych wysokość budżetu o 50%. Na obecny rok przewidziana jest następna redukcja o 50%. W fabrykach stoi nie odebrany sprzęt zamówiony przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Doszło nawet do tego, że część sprzętu została odebrana przez wojsko i do dzisiejszego dnia fabryki nie otrzymały pieniędzy. Chodzi tu o sumy powyżej 0,5 bln zł. Jeśli się uwzględni odsetki, wyniesie to 1,2 bln zł. Jest to sytuacja skandaliczna. To jest jakiś bolszewizm w odwróconej formie. Rachunki za zamówione usługi, za zamówione towary musimy płacić. Zwracam się tu do ministra finansów, żeby ta kwota nie podlegała żadnej dyskusji. Te strajki, które mamy, które zalewają kraj, są m.in. z tego powodu.</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#JózefJacekPawelec">Na posiedzeniu komisji doszło wręcz do kuriozalnej sytuacji. Wiemy o tym, że były ZSRR zalega z płatnością 130 mln dolarów za dostarczony z kolei dla nich sprzęt z naszych fabryk zbrojeniowych. Ale oto na posiedzeniu tej komisji dowiedzieliśmy się, że szef placówki „Cenzin”, spółki, która ma się zajmować powiększaniem dochodu państwa, wojska, tenże szef też wyciąga ręce po, powiedzmy, kilkaset miliardów złotych, bo mówi, że ma straty. Dlaczego, pytam? Mówi, że musiał odebrać sprzęt ze Wschodu zamówiony w ramach umów międzynarodowych i zabrakło mu środków na zapłacenie. Jeśli Związek Radziecki jest nam winien 130 mln dolarów, to dlaczego, na jakiej zasadzie, my mamy płacić za tamten sprzęt? Mówimy: nie i nie odbieramy, zwłaszcza że ten sprzęt w większości jest już nam dzisiaj niepotrzebny.</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#JózefJacekPawelec">Zastanawiać by się można jeszcze nad takimi sprawami, jak lekceważenie uchwał sejmowych, np. uchwały tej Izby z 9 października, która zobowiązywała rząd do pewnych kroków. Pytaliśmy przedstawicieli rządu na posiedzeniu komisji, dlaczego uchwała z 9 października nie jest przestrzegana, dlaczego nie dokonano określonych przelewów środków, dlaczego nie zostały podjęte przewidziane działania. Nie było odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#JózefJacekPawelec">Rząd jest nierządem. Tak dalej, proszę państwa, być nie może. Tu już nie chodzi o proszenie, bo żołnierz nie będzie prosił, żołnierz dzisiaj jeszcze jest żołnierzem, jutro może być po prostu kimś nieodpowiedzialnym w zachowaniu. Ze służby w armii rezygnują najlepsze jednostki, zostają niedorajdy, że użyję tego słowa, zostają psychopaci. Może dojść do nieszczęść.</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#komentarz">‍(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Bez przesady!)</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#JózefJacekPawelec">Ze statystyk lekarzy wynika, że mniej więcej połowa młodych ludzi przychodzących do wojska to są ludzie, którzy nie spełniają wymagań, jeżeli chodzi o sprawność fizyczną bądź psychiczną, i nie liczmy na to, że w warunkach, w jakich jesteśmy, z tych żołnierzy wykształci się nagle kadra, która będzie reprezentowała armię.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#JózefJacekPawelec">Tak że reasumując, wnoszę - mówię o tym dlatego, żeby nie dochodziło do takich wypadków, jakie mieliśmy, do zabijania kolegów, do powodowania awarii lotniczych, do jakichś jeszcze innych nieszczęść, o których tu nie chcę mówić - wnoszę o podwyższenie budżetu.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#JózefJacekPawelec">Te 1,2 bln zł musi być zapłacone, musi być podjęta próba ściągnięcia tych 130 mln dolarów ze Związku Radzieckiego - próba. Jeśli jest teraz na Zachodzie wola, żeby pomóc Rosji, to trzeba się domagać zrekompensowania zniszczeń środowiska w Polsce szacowanych na 4,5 mld USD. Trzeba bezwzględnie zapłacić przemysłowi 76 mln dolarów, czyli około 1 bln zł, za to, że przerwano kontrakty z Irakiem. To musi być zapłacone. Minister spraw zagranicznych, to znaczy reprezentujący go przedstawiciel na posiedzeniu komisji powiedział, że on dopiero teraz wystąpił w tej sprawie, bo takie tam rzekomo są zwyczaje. Pytam, dlaczego dopiero teraz? Czy Stany Zjednoczone, bogate Stany Zjednoczone, które wydają 300 mld na uzbrojenie, nie mają 76 mln, żeby je Polsce zwrócić z tytułu przerwanych kontraktów? Tego nie można było załatwić? Dziwi mnie to bardzo.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#JózefJacekPawelec">Tak że proszę o powiększenie o te przynajmniej 2 bln zł, z tych dwóch powodów, panie ministrze finansów, budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#JózefZych">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#JózefZych">Wysoka Izbo, w czasie tych obrad przyjmowałem wiele uwag dotyczących możliwości zmiany kolejności wystąpień posłów i pragnę poinformować, iż zgodnie z art. 73 ust. 3 tymczasowego regulaminu Sejmu marszałek Sejmu udziela głosu posłom według kolejności zapisu na liście mówców. Zapis ten został dokonany w dniu wczorajszym. Prezydium Sejmu może po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów ustalić inną kolejność mówców. Ponieważ zgłaszający reklamację, w moim przekonaniu, mieli rację, bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy zbierze się Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów, aby zadecydować o tych sprawach, o czym Wysoka Izba zostanie poinformowana.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie, w czasie dotychczasowej debaty zgłoszono wiele wniosków dotyczących prowizorium budżetowego. Mamy świadomość, że głosowanie nad tą ustawą będzie niezwykle skomplikowane. Aby zatem umożliwić odpowiednie przygotowanie się do uszeregowania tych wniosków, proszę przewodniczących Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Sprawiedliwości, Polityki Społecznej oraz Ustawodawczej, a także posłów sprawozdawców dyskutowanych projektów ustaw o zebranie się tuż po zarządzeniu przerwy w pokoju obok sali posiedzeń w celu ustalenia procedury postępowania ze zgłoszonymi w dyskusji poprawkami. Proszę także, aby w tym posiedzeniu zechciał wziąć udział pan minister Wojciech Misiąg.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#JózefZych">Zanim zarządzę 30-minutową przerwę, proszę o odczytanie komunikatu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#DariuszSońta">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Klubu Liberalno-Demokratycznego w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#JózefZych">Zarządzam przerwę do godziny 11.35.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 06 do godz. 11 min 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#HenrykBąk">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#HenrykBąk">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że odbyło się zebranie Prezydium Sejmu z udziałem Konwentu Seniorów, na którym rozpatrywana była m.in. sprawa kolejności zabierania głosu przez przedstawicieli klubów, którzy wczoraj nie mogli wystąpić z uwagi na zupełnie nie przewidziane przedłużenie się obrad Sejmu, co jednocześnie kolidowało z ustalonymi wcześniej godzinami posiedzeń niektórych komisji sejmowych.</u>
          <u xml:id="u-53.2" who="#HenrykBąk">Konwent Seniorów podjął decyzję, że po wznowieniu obrad w pierwszej kolejności zabiorą głos przedstawiciele tych trzech klubów, a potem będzie kontynuowana dyskusja według kolejności zapisanych mówców. Natomiast posłowie, którzy wczoraj mieli uzasadnione powody, by nie zabrać głosu w dyskusji, będą również dopuszczeni do głosu w dniu dzisiejszym, z tym że po wyczerpaniu listy mówców. Jako przewodniczący obradom apeluję, by wszyscy posłowie, którzy zapisali się do dyskusji, mieli możliwość zabrania głosu i liczę na to, że nie będzie nerwowej sytuacji i nie padnie wniosek o zamknięcie dyskusji. Jest to bardzo ważny problem i dlatego trzeba, żeby każdy z zapisanych do głosu posłów miał możliwość wypowiedzenia swojego poglądu na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-53.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-53.4" who="#HenrykBąk">Jednocześnie informuję, że wniosek pani posłanki Teresy Liszcz został również zaakceptowany przez Prezydium Sejmu i wobec tego nie będę go poddawał pod głosowanie. Przypomnę, że wniosek ten dotyczył możliwości zgłaszania na piśmie poprawek do projektu przez tych posłów, którzy nie będą mieli możliwości zabrania głosu w debacie, ponieważ nie zapisali się na listę mówców, z tym że poprawki te, nie przemówienia, lecz konkretne poprawki, zostaną zgłoszone przewodniczącym komisji do godz. 14.30.</u>
          <u xml:id="u-53.5" who="#HenrykBąk">Kontynuujemy dyskusję nad projektem prowizorium budżetowego oraz związanymi z nim projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-53.6" who="#HenrykBąk">Teraz udzielam głosu panu posłowi Ryszardowi Bugajowi, który wystąpi w imieniu Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”. Przygotuje się pan poseł Janusz Korwin-Mikke.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przede wszystkim przeprosić, że w dniu wczorajszym, kiedy było przewidziane moje wystąpienie w imieniu klubu, nie mogłem uczestniczyć w obradach Izby.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Klub nasz, niestety - mówię to z ubolewaniem - nie może poprzeć projektu ustawy budżetowej, a także wielu projektów towarzyszących. Wyrażamy ten pogląd z ubolewaniem, ponieważ zapowiedzi rządu dotyczące korekty programu gospodarczego przyjęliśmy z dużą nadzieją i oczekiwaliśmy, że będą one rozwijane w sposób konsekwentny, umożliwiający nam popieranie wysiłków rządu zmierzających do wyjścia z niesłychanie dramatycznej sytuacji gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#RyszardBugaj">Przedłożony Wysokiej Izbie projekt, przygotowany przez poprzedni rząd, ale zaakceptowany także przez rząd obecny, ma - jak sądzę - trzy cechy, które trudno zaakceptować. Nie oceniamy tego projektu abstrakcyjnie, wiemy, jaka jest sytuacja i nie chcemy obrażać się na rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#RyszardBugaj">Pierwsza cecha, o której trzeba powiedzieć, to jest właściwie bierne dostosowanie wydatków budżetu państwa do dochodów, których próby zwiększenia nie podjęto, a także wyznaczenie rozmiarów deficytu budżetu państwa w sposób w istocie rzeczy całkowicie arbitralny. Ten deficyt budżetu państwa określony na I kwartał na blisko 18 bln zł można różnie oceniać, w zależności od tego, jaką przyjmiemy hipotezę co do możliwego wzrostu gospodarczego. Jeżelibyśmy przyjęli, że recesja w naszej gospodarce będzie się utrzymywać lub pogłębiać, to te rozmiary deficytu budżetu państwa są zgoła katastrofalne. Jeżeli jednak mielibyśmy prawo przyjąć, że gospodarka będzie wchodzić na ścieżkę wzrostu już w tym roku, już w ciągu najbliższych miesięcy, to ten deficyt moglibyśmy uznać za rozsądny, a nawet moglibyśmy powiedzieć, że mógłby on być bez wielkiego ryzyka powiększony. Tego jednak nie wiemy. Rząd nie przedstawił żadnej hipotezy w tej sprawie i brak jest przesłanek do oceny. Natomiast, jak powiadam, dostosowano wydatki budżetu państwa do tych założeń, i są to wydatki, które w istocie rzeczy oznaczają przecież, że podstawowe funkcje państwa nie mogą być pełnione nawet na minimalnym poziomie.</u>
          <u xml:id="u-54.4" who="#RyszardBugaj">Sprawa druga, bardzo krytyczna, tej koncepcji, tego całego pakietu, to jest, niestety, koncentracja prawie wszelkich ograniczeń w zakresie świadczeń budżetu państwa na rzecz obywateli w tych sprawach, w tych obszarach, które dotykają grup znajdujących się już w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Nie jest to wybór, mam nadzieję, ale taka jest konsekwencja. I myślę, że Wysoka Izba powinna to wziąć pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-54.5" who="#RyszardBugaj">I w końcu sprawa trzecia, być może najważniejsza, o której w toku tej debaty niewiele mówiliśmy, to jest pytanie, czy tak skonstruowany budżet państwa, z takim poziomem wydatków, nie oznacza, iż popyt krajowy ulegnie istotnemu ograniczeniu w ciągu tego kwartału? Odpowiedź na to pytanie wymaga oczywiście przyjęcia wielu dodatkowych założeń, których znów brakuje, bo mamy tylko budżet bez żadnego zarysu polityki gospodarczej. Ale myślę, że uzasadnione jest, niestety, przypuszczenie, że właśnie takie następstwo, tzn. ograniczenie rozmiarów popytu krajowego, będzie konsekwencją przyjęcia tego budżetu. Jeżeli tak, to - niestety - jest wysoce prawdopodobne, że nasze nadzieje na przełamanie recesji są iluzoryczne. I jest to trzeci powód naszego krytycyzmu wobec przedłożonego pakietu.</u>
          <u xml:id="u-54.6" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Przedłożony przez rząd pakiet nie został istotnie zmieniony przez komisję i myślę, że inaczej być nie mogło. Nie mogło być inaczej także dlatego, że nie spełniła się zapowiedź pana premiera Olszewskiego, iż rząd będzie usilnie współdziałał z komisją i poszukiwał nowych rozwiązań. Niestety, stara tradycja została utrzymana. W pracach nad budżetem państwa miarodajni przedstawiciele rządu właściwie nie uczestniczyli. Toczyły się one wokół spraw technicznych, nie było próby poszukiwania rozwiązań, alternatyw chociaż odrobinę bardziej zasadniczych i globalnych. Myślę, że utracona tu została pewna szansa, powiedziałbym, coś więcej. Pojawiający się na krótko przedstawiciele rządu, ci, którzy podejmują chyba kluczowe decyzje, uchylali się, niestety, od odpowiedzi na pytania w wielu sprawach, na które odpowiedzieć powinni już teraz, bo są to sprawy, które wymagają podjęcia decyzji już teraz.</u>
          <u xml:id="u-54.7" who="#RyszardBugaj">Niewątpliwie pole manewru jest bardzo wąskie. Niewiele możemy zrobić, i wszyscy o tym powinniśmy wiedzieć. Zgadzam się z tym, co mówił dzisiaj pan poseł Dąbrowski - zapaść budżetu państwa jest, niestety, niekrótkotrwała, to proces na kilka co najmniej lat. Ale jednak, myślę, że wszystkie szanse powinny być wykorzystane.</u>
          <u xml:id="u-54.8" who="#RyszardBugaj">Punktem wyjścia jest uświadomienie sobie tego prostego faktu, że jakkolwiek dochody budżetu państwa są tak niskie przede wszystkim z powodu recesji, to jednak nie wyłącznie z powodu recesji. Udział wpływów do budżetu państwa w produkcie krajowym brutto spada. I trzeba powiedzieć, dlaczego tak się dzieje. Przyczyną tego spadku jest przede wszystkim znacznie niższa wydajność podatkowa - jeśli mogę użyć tego określenia - sektora prywatnego. Dopóki sektor prywatny w Polsce był bardzo mały, dopóty nie stanowiło to wielkiego problemu. Jeżeli jednak dzisiaj chcemy przeprowadzać proces prywatyzacji, to musimy zdać sobie sprawę także z tego, że będzie on hamowany, jeżeli przechodzenie z sektora państwowego do prywatnego będzie automatycznie oznaczać zmniejszenie dochodów budżetu państwa. Jest to nie do zaakceptowania. Niestety, w tym prowizorium budżetowym jest to akceptowane, jak myślę, w całej właściwie rozciągłości.</u>
          <u xml:id="u-54.9" who="#RyszardBugaj">Jest wiele decyzji, które można by było podjąć już teraz. Ja tylko tytułem przykładu chciałbym powiedzieć o kilku sprawach, których rząd nie przedstawił, nie odpowiadał na nie jasno lub je odrzucał. A więc zwolnienia podatkowe. To cała patologia, która rozwinęła się w związku z zarządzeniem ministra finansów o zwolnieniach podatkowych dla osób fizycznych i spółek cywilnych zakładających nowe przedsiębiorstwa handlowe i usługowe. To z powodu tego zarządzenia ministra finansów Polska stała się krajem hurtowni. To może dobrze, że mamy dużo hurtowni, ale wszyscy wiemy, że coraz bardziej powszechne staje się uchylanie się od podatków właśnie dzięki temu zwolnieniu, poprzez dość skomplikowane, ale łatwe do stosowania mechanizmy. Rezygnacja z tych zwolnień w warunkach, kiedy cofa się wiele praw nabytych przez obywateli, pracowników w szczególności, wydawałaby się stosowaniem zasady równego traktowania. Podnosiłem tę sprawę na posiedzeniu komisji. Ze strony przedstawicieli rządu nie spotkało się to z zainteresowaniem.</u>
          <u xml:id="u-54.10" who="#RyszardBugaj">Sprawa druga. Mówiliśmy tu dziś dużo o kwestii importu. Otóż przy wszystkich wydatkach, jakie można i należy ponieść dla poprawienia funkcjonowania między innymi służb celnych, myślę, że nie da się tego procesu opanować, jeżeli utrzyma się obecną zasadę, że każdy podmiot gospodarczy - a zostać podmiotem gospodarczym, to znaczy złożyć oświadczenie w urzędzie skarbowym - może być importerem właściwie na dowolną skalę, legalnie może w ilościach handlowych importować wyroby do Polski; jest to ponad - o ile sobie przypominam - półtora miliona podmiotów gospodarczych. Jest jasne, że jest to wtedy nie do opanowania.</u>
          <u xml:id="u-54.11" who="#RyszardBugaj">Dlaczego cofamy się przed wprowadzeniem zasady licencjonowania podmiotów, które prowadzą handel importowy, żeby to były poważne podmioty gospodarcze, które mają także zabezpieczenie z tytułu zobowiązań podatkowych?Mówi się o tym od dłuższego czasu, decyzji nie widać, a jest to gra o kilka bilionów złotych, być może w ciągu roku, a może nawet i w ciągu kwartału.</u>
          <u xml:id="u-54.12" who="#RyszardBugaj">Sprawa następna, popiwek. Nie ma tu praktycznie żadnej ulgi, żadnej zmiany, jeżeli chodzi o sektor państwowy i jest utrzymane pełne zwolnienie w sektorze prywatnym. Po tym roku z całą ostrością widać, że nie podmiot własnościowy, nie typ podmiotu własnościowego decyduje o tym, jakie wydatki są ponoszone na płace. O tym decyduje sytuacja na rynku w danym sektorze. I wszyscy widzimy bardzo dobrze, że szczególnie sektor małych spółek funkcjonujących w handlu, w pośrednictwie, w poradnictwie etc. stosuje niesłychanie wysokie standardy płacowe. Niszczy administrację państwa poprzez konkurencję płacową, niszczy tę administrację, która jest już na ostatnich nogach, stwarza standardy wysokich wynagrodzeń, stwarza efekt demonstracji. Dlaczego tego nie zmieniamy? Nie wiem, ale nie widać żadnego powodu.</u>
          <u xml:id="u-54.13" who="#RyszardBugaj">Nie będę przedłużał tej listy. Ostatnia kwestia tylko - wszystko to są sprawy istotne dla dochodów budżetu państwa i to w krótkim okresie - podatek obrotowy. Proszę państwa, musimy uświadomić sobie fakt, że podatek obrotowy na dobra wyższego rzędu, które pochodzą prawie wyłącznie z importu, powinien być wyższy. Przecież ceny tych dóbr wyższego rzędu w przeszłości, jeszcze 2,5 roku temu, wyznaczone były przez czarnorynkowy kurs dolara. Nastąpiło w ciągu ostatnich 2 lat względne potanienie dóbr wyższego rzędu. Oczywiście jest to korzystne dla zamożniejszej części ludności w Polsce, ale jest to niekorzystne dla drugiej części. W roku ubiegłym przy tym wszystkim, co dzieje się z budżetem państwa, przy tej gigantycznej recesji, zaimportowaliśmy do Polski ponad 300 tys. samochodów. Czy naprawdę ten stan powinien być utrzymany? Moim zdaniem nie, i w sytuacji katastrofy budżetu państwa rząd powinien zdecydować się na podwyższenie, selektywne, stawek obrotowych podatku obrotowego od dóbr wyższego rzędu. Dlaczego tego nie robi? Nie wiem.</u>
          <u xml:id="u-54.14" who="#RyszardBugaj">Wysoka Izbo! Istniała możliwość określenia dochodów budżetu państwa na wyższym poziomie, być może tylko o kilka procent. Myślę jednak, że nic nie jest tu do pogardzenia. Żadne 2–3 bln nie są do pogardzenia, a być może można by było mówić o 7–8. Tak się nie stało, myślę, że musimy powiedzieć sobie to z całą otwartością. W istocie rzeczy stoimy w tej chwili przede wszystkim przed wyborem politycznym. Stoimy przed pytaniem, czy rząd i czy parlament rzeczywiście na serio traktują to, o czym mówił premier i co — jak sądzę — było przyjmowane w tej Izbie z aplauzem, że koszty transformacji gospodarki muszą być rozłożone bardziej równomiernie na różne grupy. Niestety, pakiet, który przedstawia rząd, temu wymogowi w żaden sposób nie odpowiada. Muszę w związku z tym powiedzieć o dwóch sprawach. Ten pakiet stawia pod znakiem zapytania wiarygodność oświadczenia pana premiera Olszewskiego, dotyczącego zmian w polityce gospodarczej. Muszę także powiedzieć, iż rząd powinien się liczyć z tym, że jeżeli zwraca się do polskiego społeczeństwa o akceptację wyrzeczeń, to ma do tego moralne prawo tylko i wyłącznie wtedy, kiedy zostało zrobione wszystko, co możliwe, by te koszty transformacji gospodarki rozłożyć w sposób bardziej równomierny. Utrata tego moralnego prawa domagania się od polskiego społeczeństwa akceptacji dalszych wyrzeczeń może postawić pod znakiem zapytania proces transformacji polskiej gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-54.15" who="#RyszardBugaj">I już na koniec, Wysoka Izbo. Myślę, że w najbliższych miesiącach sprawą absolutnie pilną jest ukształtowanie w Polsce - specjalnie używam tego określenia, nie w parlamencie, lecz w Polsce - między reprezentacjami dużych grup społecznych consensusu co do procesu dalszych reform. W moim przeświadczeniu ten consensus musi być oparty przede wszystkim na zasadzie równomiernego rozłożenia obciążeń. Tymczasem pojawiają się głosy, głosy bardzo niepokojące, także ze środowisk zasiadających w parlamencie, że po tym wszystkim, co stało się w ciągu 2 lat w Polsce, protesty związkowe ostatniego okresu to dyktatura związków zawodowych. Ci sami ludzie mówią, że jest potrzebny kontrakt społeczny i że powinien być rząd solidarnościowy. Wydaje mi się, że są to rzeczy sprzeczne, że niestety trzeba się na coś zdecydować.</u>
          <u xml:id="u-54.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi Ryszardowi Bugajowi.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Janusz Korwin-Mikke, Unia Polityki Realnej. Przygotuje się pan poseł Antoni Czajka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#JanuszKorwinMikke">Janusz Korwin-Mikke, w imieniu Unii Polityki Realnej. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę oświadczyć, że Unia Polityki Realnej będzie głosowała nie za, lecz przeciwko prowizorium budżetowemu i trzy razy „nie” na wszystkie poprawki zmierzające w kierunku zwiększenia tzw. wydatków socjalnych.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#JanuszKorwinMikke">Budzi nasze zdumienie to, że w rozmowach kuluarowych około 80% posłów jest przeciw prowizorium, zaś większość, chyba większość, mówi, że będzie głosowała za. My reakcjoniści mamy czarne podniebienia, ale tylko jeden język.</u>
          <u xml:id="u-56.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.3" who="#JanuszKorwinMikke"> Zdumienie nasze również budzi to, że komisja budżetowa mogła się zdobyć na to, żeby przedstawić własny projekt prowizorium - bo jeśli się zmieniło go nawet o 300 mld, to jest to inny projekt prowizorium - natomiast rząd, mający o wiele większy aparat do tej pracy, nie zdobył się na to. Co prawda różnica ta de facto jest niewielka, to jest 300 mld - ja rozmawiałem z kilkoma biznesmenami, którzy mi mówili: jeżeli chodzi o 300 mld, to my się w piątkę zrzucimy i zajmijcie się wreszcie czymś poważniejszym - ale, powtarzam, to świadczy o pewnym kierunku. Natomiast rząd poprawki nie wprowadził i nie wiemy, w jakim kierunku rząd będzie zmierzał, a to jest dla nas niesłychanie ważna informacja. Jesteśmy za to szantażowani terminem, że musimy to prowizorium uchwalić. Zwracam uwagę, że jest w tej chwili 24 stycznia. Jeżeli państwo się wali, to nie z tego powodu akurat, że nie uchwaliliśmy jeszcze prowizorium. Otóż myślę, że gdybyśmy jeszcze przez 30 parę dni go nie uchwalili, to też by się nie zawaliło.</u>
          <u xml:id="u-56.4" who="#JanuszKorwinMikke">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Mówię poważnie. Wali się wszędzie socjalizm, padł w Szwecji, pada we Francji, tam tyle korupcji i skandali, nie mówię już o socjalizmie marksistowsko-azjatyckim, który u nas panuje, a z tego dokumentu wieje stary język.</u>
          <u xml:id="u-56.5" who="#JanuszKorwinMikke">Na czym polega różnica — chcę mówić konkretnie, bo my lubimy konkrety. Otóż trzeba odróżnić budżet państwa od budżetu społeczeństwa. To są dwie różne rzeczy. Jeżeli na przykład decyduję się kupić książkę zamiast kiełbasy, to dokonałem przerzucenia pieniędzy z budżetu „spożywcze” na budżet „kultura” i zrobiłem to sam. I takie decyzje są znacznie większe niż decyzje rządowe, one są ogromne, wielokrotnie większe od decyzji rządowych. Państwo w tym sensie jest pewnym pasożytem na ciele społeczeństwa. To nie jest termin pejoratywny, tak samo mózg na przykład jest pasożytem na naszym ciele — mózg sam nie pracuje, to ręce pracują, nogi biegają — ten mózg jednak jest potrzebny, prawda? Jest potrzebny.</u>
          <u xml:id="u-56.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.7" who="#JanuszKorwinMikke"> Jeżeli jednak ten mózg domaga się, żeby na jego potrzeby szło 10, 15, 25, 80% krwi, która jest w organizmie, to ten mózg staje się szkodliwy. Państwo wysysa soki ze społeczeństwa, podcina gałąź, na której zresztą siedzi.</u>
          <u xml:id="u-56.8" who="#JanuszKorwinMikke">Wysoka Izbo! My jako Sejm jesteśmy odpowiedzialni za społeczeństwo. To jest nasz główny punkt. Państwo jest tylko środkiem, jest tym instrumentem, który ma powodować, żeby społeczeństwo dobrze funkcjonowało. Otóż stary język opiera się na pewnym przekonaniu, że jeżeli na przykład państwo nic nie da na kulturę, to wówczas Leonardo da Vinci nie namaluje obrazów czy Honoré de Balzac nie napisze swoich książek, bo bez ministerstwa kultury te wszystkie dzieła sztuki nigdy w życiu nie powstaną. Jest oczywiście dokładnie odwrotnie. Honoré de Balzac zarabiał ogromne pieniądze na swoich książkach, mimo że nie było nawet konwencji o ochronie praw autorskich.</u>
          <u xml:id="u-56.9" who="#JanuszKorwinMikke">Natomiast każdy milion na, powiedzmy przykładowo, kulturę w budżecie oznacza o 550 tys. mniej na kulturę, dlatego że z tego 400 tys. idzie na zmarnowanie, na przykład na pisanie podań do ministerstwa kultury o przyznanie zasiłków,...</u>
          <u xml:id="u-56.10" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-56.11" who="#JanuszKorwinMikke">... 150 tys. idzie mniej więcej na pensje urzędników w tym ministerstwie i utrzymanie budynków i telefonów, i na kulturę zostaje już tylko 450 tys. Powtarzam, każdy milion złotych dany na zdrowie oznacza zmniejszenie sum na zdrowie, a zwiększenie sum na urzędników.</u>
          <u xml:id="u-56.12" who="#JanuszKorwinMikke">Wydatki na urzędy moglibyśmy przeżyć, gdyby nie ogromne marnotrawstwo środków, które z tym się łączy. Stąd też, rozumując słusznie, Wielce Czcigodny Poseł Goryszewski chciał zmniejszyć te sumy — i miał tu całkowicie rację — nie możemy jednak się zgodzić na Jego komentarz, że „robimy to z żalem”; nie, nie z żalem! Robimy to z triumfem, zmniejszenie wydatków socjalnych to jest triumf rozsądku nad głupotą...</u>
          <u xml:id="u-56.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.14" who="#JanuszKorwinMikke">I nie możemy się zgodzić na przykład na pomysły, które jedna z partii tu siedzących (właściwie nie wiem, czy partia) zgłosiła, żeby zaoszczędzić społeczeństwu 1,5 bln, które nałożyłaby podwyżka cen elektryczności, a za to obłożyć podatkiem w wysokości 5 bln! I ta partia twierdzi, że robi to w interesie społeczeństwa, prawda? Takie było powiedzenie, że obłożyć podatkiem pogłównym, który ma zastąpić podwyżkę cen elektryczności, gazu itd. Co więcej, nazywane jest to, tak mówił pan Krzaklewski...</u>
          <u xml:id="u-56.15" who="#komentarz">(Głos z sali: To prywatna wypowiedź.)</u>
          <u xml:id="u-56.16" who="#JanuszKorwinMikke">Być może pan Krzaklewski mówił prywatnie, powinien był to zaznaczyć.</u>
          <u xml:id="u-56.17" who="#JanuszKorwinMikke">Co więcej, jeżeli mówimy o tworzeniu budżetu, jeżeli mówimy o podziale budżetu, to budżet ten nie może być budżetem totalnym. Budżet musi składać się z poszczególnych funduszy: podatek drogowy musi iść tylko i wyłącznie na drogi; opłaty sądowe tylko na nasze biedne i opłakane sądownictwo, które wpłaca do skarbu 2 bln zł zysku; opłaty notarialne tylko na biura notarialne; emerytury tylko na fundusz emerytalny - żeby nie stwarzać rządowi pokusy okradania, a to na drogach, a to na emeryturach. To muszą być wydzielone fundusze, to w ogóle nie powinno iść przez budżet państwowy. Państwo powinno ingerować tylko wtedy, kiedy coś się z tymi funduszami tragicznego dzieje. Normalnie to nie powinno w ogóle wchodzić w zakres naszego zainteresowania.</u>
          <u xml:id="u-56.18" who="#JanuszKorwinMikke">To samo dotyczy budżetu samorządów, które nie powinny, nie mogą być okradane tylko dlatego, że mają trochę więcej pieniędzy, bo to zniechęca oczywiście samorządy do jakiejkolwiek gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-56.19" who="#JanuszKorwinMikke">Dalsza sprawa to jest podział tego budżetu. Budżet składa się z dwóch części: wydatki i dochody. Otóż przede wszystkim jest między nimi duża różnica nazywana „deficytem budżetowym”. Z naszego punktu widzenia żaden deficyt jest nie do przyjęcia, albowiem jak głosi stare powiedzenie, gdyby księgowy małej firmy tak prowadził swoje rachunki jak prowadzi je wielkie państwo, to powędrowałby natychmiast do więzienia.</u>
          <u xml:id="u-56.20" who="#JanuszKorwinMikke">Myśmy zresztą zgłosili wniosek jako partia lat temu już 4 o postawienie przed Trybunałem Stanu ministra Wróblewskiego za to, że jako pierwszy przekroczył wbrew Sejmowi budżet i dodrukował pieniądze — i do tej pory nie uzyskaliśmy odpowiedzi od żadnej komisji sejmowej, a dlaczego? Wiadomo dlaczego, dlatego że kolejne rządy też dodrukowywały pieniądze. Ta praktyka musi się skończyć.</u>
          <u xml:id="u-56.21" who="#komentarz">(Głos z sali: On jeszcze wtedy nie był ministrem.)</u>
          <u xml:id="u-56.22" who="#JanuszKorwinMikke">Wtedy był, no może 3 lata temu, nie pamiętam tego.</u>
          <u xml:id="u-56.23" who="#JanuszKorwinMikke">Pomówmy teraz o obu częściach budżetu, o wydatkach i o dochodach. Otóż wydatki, które idą przez budżet, są ex definitione o 40% droższe niż gdybyśmy wydawali je sami. Wydając sami na lekarza, mielibyśmy lekarza o 40% taniej niż gdy robimy to przez państwo, z ZOZ, ministerstwem zdrowia, komisjami itd. — nie będę się wdawał w szczegóły, bo nie ma czasu.</u>
          <u xml:id="u-56.24" who="#JanuszKorwinMikke">To samo tyczy również innej sfery socjalnej - kultury, oświaty, jak również przede wszystkim zasiłków dla bezrobotnych, w której to sprawie wniesiemy konkretny projekt ustawy czy poprawkę do tej ustawy, jak kto woli to traktować. Te zasiłki należy znieść lub od zaraz ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-56.25" who="#komentarz">(Tekst skreślony ze stenogramu przez wicemarszałka Sejmu Henryka Bąka na podstawie art. 82 ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu.)</u>
          <u xml:id="u-56.26" who="#JanuszKorwinMikke">Otóż przyznając zasiłki dla bezrobotnych, robimy właśnie to: nie tylko pozwalamy, my nakłaniamy ludzi, żeby gnili w bezczynności, nakłaniamy ludzi, żeby zamiast szukać pracy w Chicago czy w Warszawie, siedzieli tam u siebie w Pipidówce i wyciągali rękę po zasiłek dla bezrobotnych. Jeżeli człowiek może pojechać do Chicago i mieszkać w pokoju, gdzie mieszka 12 osób, i gnieździ się w klitce, może pojechać do Warszawy, gdzie będzie 6 osób w jednej klitce i znaleźć sobie pracę, bo praca oczywiście jest, nie wiem czy w Warszawie, czy w Szczecinie, czy gdzieś, ale praca jest! Chciałem zwrócić uwagę, Wysoki Sejmie, że to my jesteśmy tym kolektywnym przywódcą, którego w razie czego powieszą! Ja osobiście nie chciałbym być powieszony i chciałbym, żeby głosowanie było w tej sprawie imienne, bo ten kto głosuje imiennie za utrzymaniem zasiłków socjalnych, jest sabotażystą gospodarki...</u>
          <u xml:id="u-56.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.28" who="#JanuszKorwinMikke"> Jest precedens, posłowie głosujący za ścięciem Ludwika XVI byli potem ścigani za królobójstwo.</u>
          <u xml:id="u-56.29" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-56.30" who="#JanuszKorwinMikke">Wysoki Sejmie! Chciałbym zaapelować jednak nie do potrzeby serca, tylko do waszych sumień. Proszę sobie wyobrazić, Wysoki Sejmie, kobietę w Mławie czy w Łodzi, ona pracuje w fabryce za 800 tys. zł, czasami nawet za mniej. Zasiłek dla bezrobotnych wynosi te 650 czy ileś tam, czyli ona pracuje przez cały miesiąc za 150 czy 200 tys. - za tyle ona pracuje przez cały miesiąc, Wysoki Sejmie. Dla nas to jest mało, my bierzemy spore diety - dla niej to jest ogromna suma te 200 tys. I teraz, Wysoki Sejmie, 2% od jej ciężko wypracowanych zarobków, czyli ok. 16 tys., odbiera się jej na zasiłek dla bezrobotnych. To jest dla niej dwudniowa ciężka praca, ona za to kupi słoik smalcu, kilka bułek i dzieci wykarmi. I my jej to zabieramy! Dla nas to jest drobiazg, ale my tej kobiecie to odbieramy; rzekomi obrońcy praw ludu popierają bezrobotnych, popierają pasożytów społecznych, a są przeciwko, są wrogami ludzi pracy, są wrogami ludzi ubogich - bo bogaty przeżyje...</u>
          <u xml:id="u-56.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.32" who="#JanuszKorwinMikke">...bogaty przeżyje, a biedny może nie przeżyć.</u>
          <u xml:id="u-56.33" who="#JanuszKorwinMikke">Wysoki Sejmie! Przejdźmy teraz do pozycji: „dochody”. Na szczęście ta chęć wydawania przez budżet jest ograniczona przez możliwość zebrania dochodów i, jak słusznie podnosili moi Wielce Czcigodni Koledzy, tych dochodów po prostu nie będzie. Te pozycje w prowizorium budżetowym są księżycowe, po prostu te podatki nie wpłyną z powodów bardzo znanych w teorii już od czasów Arystotelesa, ale zapomnianych — obecnie są znane jako krzywa Laffera. Wynika to po prostu z bardzo prostej obserwacji: gdy stopa podatkowa jest 0, to wpływ z podatków jest oczywiście 0, gdy stopa podatkowa jest 100%, to wpływ z podatków też wynosi 0, ponieważ nikt nie podejmie działalności, jeśli mu odbierają 100% dochodu. Gdzieś pośrodku są dochody budżetowe, czyli gdzieś pośrodku jest maksimum, to znaczy że po przekroczeniu tego maksimum każde dalsze zwiększenie stopy podatkowej powoduje spadek wpływów do budżetu. Zjawisko jest teoretycznie przewidziane, praktycznie doskonale obserwowane — przecież sami je obserwujemy w naszym życiu. Wszelki pomysł, żeby zwiększyć podatki, jest pomysłem absurdalnym — z czego my się powinniśmy cieszyć, bo jak de facto wpłynie mniej pieniędzy do skarbu państwa, to więcej zostanie w społeczeństwie. Wszelako dlaczego ma to być robione nieuczciwie? Dopasujmy się do rzeczywistości.</u>
          <u xml:id="u-56.34" who="#JanuszKorwinMikke">Solon zaczął reformy greckie od tego, że obniżył podatki, zrobił amnestię podatkową i abolicję podatkową. Musimy zrobić to samo, musimy radykalnie zmniejszyć stopę podatkową - nie mówię, że do 6% jak na Tajwanie, bo my jesteśmy zadłużeni a Tajwan nie - powiedzmy, do rzędu 10% od dochodu. Radykalne obcięcie podatków - powtarzam - amnestia i abolicja podatkowa są rzeczą konieczną w tej zupełnie nie do przyjęcia sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-56.35" who="#JanuszKorwinMikke">Jakie to powinny być podatki? Mój Wielce Czcigodny Kolega Poseł Leszek Moczulski powiedział, że intelekt nie wymaga pieniądza, potrzebny jest pomysł; pomysły nie wymagają pieniądza - ale zaraz potem powiedział, że gospodarka potrzebuje pieniędzy. Otóż nie, gospodarka potrzebuje przede wszystkim pomysłu i tego, żeby zostawiono ją samą sobie, żeby państwo się do tej gospodarki nie wtrącało.</u>
          <u xml:id="u-56.36" who="#JanuszKorwinMikke">Nie zgadzam się z moim przedmówcą, Wielce Czcigodnym Posłem Bugajem, że niewiele da się zrobić. Bardzo dużo da się zrobić. Po prostu wystarczy przestać robić to, co się robiło...</u>
          <u xml:id="u-56.37" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-56.38" who="#JanuszKorwinMikke">.‍..przestać niszczyć gospodarkę, jest to bardzo dużo, Wielce Czcigodny Kolego! Otóż pomysł polega na tym, żeby obniżyć podatki i wrócić do normalności, jak mówił nasz członek — założyciel Stefan Kisielewski, by gospodarce po prostu nie zabierać. Podatek powinien być nie tylko mały, ale poza tym płaski, najlepiej pogłówny, zastosowany już właściwie, pogłówny podatek od nieruchomości i podatek od majątku. Te podatki mają tę zaletę, że nie można od nich uciec, nie można na nich oszukiwać, niepotrzebny jest skomplikowany aparat — bo ludzi można policzyć na palcach, ilu ich jest. Wpływ jest mniej więcej stały, tę sprawę można obliczyć, przez większą część historii ludzkości taki podatek właśnie był wprowadzony, taki podatek działał, utrzymywał państwa i te państwa mimo znacznie gorszych warunków technicznych rozwijały się niewiele gorzej niż nasze. Powtarzam: tylko uproszczenie podatków i przekształcenie ich w formę, która daje się skontrolować, może spowodować stałe, stabilne i znane wpływy do skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-56.39" who="#JanuszKorwinMikke">Wszelkie pomysły, że znajdą się pieniądze z „uszczelnienia systemu podatkowego”, są pomysłami księżycowymi. O wiele bardziej sensowne jest, Wysoki Sejmie, gdybyśmy powiedzieli, że można zwiększyć wydatki o bilion złotych, bo być może wytryśnie nam ropa naftowa — niż że „uszczelni się system podatkowy”. To drugie jest znacznie mniej prawdopodobne.</u>
          <u xml:id="u-56.40" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Powiedział niedawno pan Premier, że „z kryzysu wyjdziemy albo wszyscy, albo nikt”. Dla nas ta urawniłowka jest nie do przyjęcia. Ludzie mądrzy, ludzie pracowici muszą wyjść z kryzysu pierwsi, a lenie i obiboki muszą w kryzysie żyć permanentnie i w ogóle nie należy im pomagać w wychodzeniu z niego. Nigdy nie powinni oni wyjść z kryzysu, bo człowiek, któremu się nie chce pracować, powinien żyć w biedzie. Taka jest prawda. I stanowczo protestowalibyśmy, gdyby ktoś próbował to zmienić.</u>
          <u xml:id="u-56.41" who="#JanuszKorwinMikke">Demagogia niektórych posłów lewicy, mam tu niekoniecznie na myśli SLD, mam tu na myśli konkretnie mojego Wielce Czcigodnego Przedmówcę, jest przerażająca. Przecież jeżeli na przykład ktoś kupi samochód z mniejszym cłem - na przykład zamiast za 200 mln kupi za 150 mln - to znaczy że zostanie mu w kieszeni 50 mln, za które kupi np. książki czy meble, a więc da zatrudnienie polskim robotnikom czy stolarzom, a więc w sposób zupełnie oczywisty zmniejszy bezrobocie. Wielce Czcigodny Poseł Bugaj po prostu nie rozumie, na czym polega ekonomia.</u>
          <u xml:id="u-56.42" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.43" who="#JanuszKorwinMikke"> Jemu się wydaje, że jedyny podmiot gospodarczy w kraju to jest państwo i co się nie dzieje przez państwo, to po prostu nie istnieje, jest szkodliwe; lepiej niech zginą dwie złotówki u obywateli, byle się pojawiła jedna złotówka w skarbie państwa. Otóż nie jest to prawda. My nie mówimy, że należy budżet państwa całkowicie anulować. Nieprawda. Chcemy zwiększenia wydatków na te dziedziny, w których państwo jest właściwe, a mianowicie na obronę narodową, na policję, która zapewnia nam bezpieczeństwo, albo na wymiar sprawiedliwości (to są osobne fundusze, powtarzam). Natomiast sprzeciwiamy się wyrzucaniu pieniędzy nie tylko za okno, ale wyrzucaniu pieniędzy na zachęcanie ludzi, żeby nie pracowali. Ludzie pracy nie mogą ponosić ciężarów szaleńczej polityki socjalnej. W tej sprawie zresztą, powtarzam, zgłosimy osobny wniosek.</u>
          <u xml:id="u-56.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-56.45" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie mamy w tej sytuacji żadnego wyboru. Jeżeli chcemy, żeby była jakaś spójność programowa, żeby Sejm był wyrazisty, my będziemy głosowali przeciw i wzywam Wielce Czcigodne Posłanki i Posłów, by również głosowali przeciwko temu prowizorium budżetowemu, żeby dać rządowi szansę na pokazanie, w jakim kierunku naprawdę chce działać.</u>
          <u xml:id="u-56.46" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję bardzo panu posłowi Januszowi Korwin-Mikke.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Antoni Czajka, Partia „X”. Przygotuje się pan poseł Józef Jacek Pawelec.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#AntoniCzajka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Dziś mamy zatwierdzić prowizorium budżetowe na I kwartał br. Poszczególne komisje sejmowe zapoznały się z tym prowizorium, ale wniosły szereg poważnych uwag, które stawiają pod znakiem zapytania jego zatwierdzenie. Jeszcze bardziej komplikuje tę sprawę napięta sytuacja społeczna kraju. Po kraju rozlewa się fala strajków i protestów przeciwko brutalnym podwyżkom cen, które doprowadzają do nędzy większość naszego narodu. Rząd zlekceważył nasze ostrzeżenia. Igra on z ogniem niezadowolenia narodu. Narodu, który zaczyna wątpić w skuteczność wyborczo-parlamentarnej drogi wpływu na decyzje rządu.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#AntoniCzajka">Rząd pana premiera Olszewskiego nie powinien, naszym zdaniem, godzić się na kontynuację planu pana Balcerowicza. Powinien on rozliczyć aferzystów, kombinatorów oraz ignorantów, którzy spowodowali katastrofę gospodarki narodowej. W ich kieszeniach należy szukać pieniędzy potrzebnych dla budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-58.2" who="#AntoniCzajka">Proponujemy rządowi honorowe wyjście, które może się okazać dla niego ostatnią deską ratunku.</u>
          <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-58.4" who="#AntoniCzajka"> Podyktowane faktycznie przez przedstawicieli międzynarodowego kapitału finansowego, a zwłaszcza przez Bank Światowy, podwyżki cen nośników energii mają dać budżetowi wpływ około półtora biliona złotych gotówki, a obsługa zadłużenia zagranicznego wynieść ma ponad 4 bln zł. Rozważmy - międzynarodowi lichwiarze pożyczali swe pieniądze nie narodowi polskiemu, lecz czerwonemu reżimowi. Zamiast odbierać własnym rodakom ostatnie złotówki, niech rząd wynegocjuje lepsze warunki spłaty długów zaciągniętych przez komunistów, przynajmniej na ten rok narastającego kryzysu.</u>
          <u xml:id="u-58.5" who="#AntoniCzajka">Jeśli rząd w najbliższym czasie nie przedstawi programu rozwoju naszej gospodarki, a będzie szukał rozwiązań w ciągłym podnoszeniu cen, to dojdzie w Polsce do ostrych konfliktów społecznych. Ich pierwsze oznaki są już widoczne na ulicach i w zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-58.6" who="#AntoniCzajka">Panie premierze, Partia „X” udzieliła poparcia pańskiemu gabinetowi. Mamy nadzieję, że zerwie pan z dotychczasową, szkodliwą dla Polski polityką. Jak dotąd, stwierdzamy, że zawiódł pan nasze oczekiwania. Wyjął pan, panie premierze, podwyżki z szuflady pana Balcerowicza. Obciążą one nadmiernie polskie rodziny. Mam również na myśli dzieci, które potrzebują dobrego odżywiania, aby wyrosły na zdrowych obywateli. Dlatego nie możemy udzielić poparcia przedłożonemu przez pana projektowi prowizorium budżetowego, gdyż jest to prowizorium budżetowe pana Balcerowicza. Jeśli rząd będzie utrzymywał w mocy decyzje pana Balcerowicza dotyczące podwyżek cen nośników energii, przyczyni się to do zwiększenia inflacji, spowoduje dalszą ruinę gospodarki i budżetu. Raz jeszcze zwracam się do pana, panie premierze, chociaż pana tu nie ma, o zawieszenie decyzji dotyczących podwyżek cen. Wnioskuję też o pociągnięcie do odpowiedzialności prawnej członków poprzednich rządów odpowiedzialnych za ruinę gospodarczą państwa.</u>
          <u xml:id="u-58.7" who="#AntoniCzajka">Panie premierze, zadaniem pana jest mądre i fachowe kierowanie państwem dla zapewnienia ludności podstawowych praw i godnego bytu obywateli. Obowiązkiem rządu jest chronić interesy Polaków i ich rodzin. Niech pan nie ulega naciskom, sterowanym być może z Belwederu. Ma pan i pański rząd silne poparcie w naszym parlamencie, który nie pozwoli na różnego typu szantaże zewnętrzne. Jest to zadanie trudne. Problem ten musi pan rozwiązać w interesie narodu i naród panu wtedy pomoże.</u>
          <u xml:id="u-58.8" who="#AntoniCzajka">Nam, Polakom, niepotrzebna jest rewolucja. Zbyt wiele przelaliśmy krwi. Potrzebny jest nam mądry rząd i dobry plan gospodarczy rozwoju kraju.</u>
          <u xml:id="u-58.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Józef Jacek Pawelec, KPN. Przygotuje się pan poseł Lech Pruchno-Wróblewski.</u>
          <u xml:id="u-59.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Był już.)</u>
          <u xml:id="u-59.3" who="#HenrykBąk">Był? Dobra.</u>
          <u xml:id="u-59.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-59.5" who="#HenrykBąk">To pan poseł Józef Jacek Pawelec.</u>
          <u xml:id="u-59.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Był.)</u>
          <u xml:id="u-59.7" who="#HenrykBąk">Był? Pan poseł Pruchno-Wróblewski, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#LechPruchnoWróblewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poświęcę swoje krótkie wystąpienie jednej kwestii, mianowicie kwestii funkcjonowania gmin i funkcjonowania miast.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#LechPruchnoWróblewski">Kryzys finansów państwa jest już za progiem, jeżeli nie nastąpi generalna zmiana polityki społeczno-gospodarczej, o tym jestem przekonany, to sygnalizowałem w swoim poprzednim wystąpieniu na ostatnim plenarnym posiedzeniu. Natomiast chcę poświęcić sprawom gmin te 5 minut po to, żeby uzmysłowić Wysokiej Izbie, że kryzys gmin i miast może również nastąpić w tym roku. Przyjrzyjmy się, co jest dochodem gminy - podatek od nieruchomości. Zgodziłbym się z tym, ale chciałbym się dowiedzieć, dlaczego mają płacić ten podatek ludzie, którzy tych nieruchomości nie posiadają. To po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#LechPruchnoWróblewski">Konflikt między budżetem państwa a budżetem gminnym narastał od wielu lat. Będzie on przybierał coraz ostrzejsze formy tak długo, jak długo gmina nie będzie się rządziła własnymi prawami, tzn. zbierała podatków lokalnych i tylko z tych dochodów finansowała swoje wydatki. Jest rzeczą niemożliwą, nawet gdybyśmy nie wiem jakie wzory matematyczne stosowali do podziału subwencji, żeby te subwencje trafiły tam, gdzie one są rzeczywiście potrzebne. Jak można liczyć na dochody gmin pochodzące z podatków od osób prawnych i fizycznych w wysokości 5 i 15%, kiedy w zapisie rozporządzenia byłego ministra współpracy gospodarczej z zagranicą, dotyczącego kontyngentowania importu piwa i wina, jest stwierdzenie, że firma musi legitymować się kapitałem zakładowym rzędu 10 mld zł. Jeżeli zatem te firmy będą ograniczane co do swej liczby i skali działalności, to wpływów po prostu nie będzie. Jest to zresztą przedmiotem specjalnej w tym względzie interpelacji do ministra Glapińskiego. Jeżeli zatem liczymy na to, że dochody gmin mają w dużym stopniu pochodzić z udziału tych podatków, myślę o podatku od osób prawnych i osób fizycznych, to się na tym zawiedziemy. Co wobec tego pozostaje gminom, burmistrzom i prezydentom miast? Szukać środków tam, gdzie szukać ich nie należy, a zatem w tej części, która się nazywa w prowizorium dochodem z majątku gminy. Cóż to w gruncie rzeczy znaczy? Wprawdzie przedstawiciele Ministerstwa Finansów na spotkaniu z Komisją Samorządu Terytorialnego nie byli w stanie wyjaśnić, jaka jest struktura tych dochodów, ale sądzę, po bliższym rozeznaniu, że są to w większości wypadków czynsze. Jeżeli będziemy te czynsze podnosić, a burmistrzowie, niestety, nie mają innej drogi, to oczywiście znakomicie ograniczą dochody, a zatem i te podatki, które zostały zapisane jako 15-procentowy i 5-procentowy udział. Ten kierunek działań może spowodować, jeżeli tutaj nie nastąpi generalne odwrócenie, załamanie się budżetów gminnych, co już dzisiaj zresztą jest widoczne.</u>
          <u xml:id="u-60.3" who="#LechPruchnoWróblewski">Nie rozumiem także zapisu projektu decyzji czy rozporządzenia ministra finansów, który różnicuje podatek od tzw. środków transportu. Pomijam już fakt, że nie przeznacza się z tego żadnej sumy na drogi, a jakie są drogi, to wystarczy się przejechać głównymi arteriami Warszawy, stolicy państwa. Nie rozumiałem w przeszłości i nie rozumiem obecnie zróżnicowania podatku w zależności od pojemności silnika.</u>
          <u xml:id="u-60.4" who="#LechPruchnoWróblewski">Reasumując, chcę powiedzieć, że konflikt między budżetem państwa a budżetami gmin czy w ogóle władzami gmin i miast będzie tak długo narastał, dopóki nie nastąpi wreszcie wyraźne oddzielenie funkcji gminy, która ma służyć swoim mieszkańcom, od funkcji państwa, którego głównym celem jest i zawsze była ochrona granic, ochrona naszej własności prywatnej i naszego bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-60.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi Lechowi Pruchno-Wróblewskiemu.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Jerzy Jankowski z SLD. Przygotuje się pan poseł Zygmunt Łenyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#JerzyJankowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożone Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o prowizorium budżetowym na I kwartał 1992 r. oraz związany z nim projekt zmiany ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o uporządkowaniu stosunków kredytowych zawierają rozwiązania istotnie pogarszające warunki zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków spółdzielni mieszkaniowych oraz pozostają w jaskrawej sprzeczności z elementarnymi zasadami prawa.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#JerzyJankowski">Projekt zmiany ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych przewiduje w sposób jednostronny wypowiedzenie przez państwo warunków umów o kredytowaniu spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, zawartych przed 1 stycznia 1990 r. Wypowiedzenie to w konsekwencji ma się wyrażać w zaniechaniu umorzenia w ciężar budżetu państwa części kredytów udzielonych na budowę spółdzielczych mieszkań, które będą oddane do użytku po 31 marca bieżącego roku. Zgodnie z postanowieniami rozporządzeń Rady Ministrów, obowiązującymi w momencie zawierania umów kredytowych przez spółdzielnię z bankami, treść poszczególnych umów przewiduje, iż kredyt udzielony na budowę mieszkań lokatorskich podlega (po zakończeniu budowy) umorzeniu w ciężar budżetu państwa w wysokości odpowiadającej 30% kosztów budowy tego mieszkania.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#JerzyJankowski">Wysoki Sejmie! Szacunki wskazują, że po 31 marca 1992 r. będzie w budowie około 60 tys. mieszkań spółdzielczych typu lokatorskiego, dla których umowy kredytowe zostały zawarte przed 1 stycznia 1990 r. Zgodnie z obowiązującymi w spółdzielniach zasadami, mieszkania te zostały imiennie przydzielone członkom, z którymi spółdzielnie zawarły umowy gwarantujące przydział mieszkania na warunkach lokatorskich. Przyjęcie rządowej propozycji zmiany ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych rodziłoby trojakie konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#JerzyJankowski">Po pierwsze, złamanie dwóch elementarnych zasad prawa: zasady niedopuszczalności działania prawa wstecz i zasady wiążącego charakteru zawartych umów.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#JerzyJankowski">Po drugie, przymusową zmianę charakteru mieszkań lokatorskich na własnościowe.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#JerzyJankowski">Po trzecie, poważne zwiększenie obciążeń członków spółdzielni w związku z koniecznością spłaty rat i obsługi odsetek od pełnej wysokości kredytu. Przyjęcie rządowej propozycji wywołałoby nie tylko wzburzenie społeczne, ale i postawiło pod znakiem zapytania szczerość i stabilność deklaracji rządowych co do szczególnej troski o rozwój budownictwa mieszkaniowego, jak też doprowadziłoby do procesów sądowych o jednostronne zerwanie umów z ewentualnością zaskarżenia samej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#JerzyJankowski">Uwzględniając te przesłanki, cały ruch spółdzielczy z dużym zadowoleniem przyjął stanowisko sejmowych Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczej, odrzucających rządowy projekt ustawy o uporządkowaniu stosunków kredytowych, dlatego jestem przeciwny wnioskowi mniejszości proponującemu powrót do propozycji rządowej, która drastycznie pogorszyłaby i tak już trudną sytuację członków spółdzielni mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#JerzyJankowski">Wysoka Izbo! Jako poseł reprezentujący ruch spółdzielczy, chcę wyjaśnić sprawę dotacji przewidzianej dla spółdzielczości mieszkaniowej w prowizorium budżetowym na I kwartał 1992 r. Ujęta w projekcie prowizorium budżetowego na I kwartał 1992 r. kwota 3 860 mld zł dotacji dla spółdzielni mieszkaniowych nie jest - jak to mylnie sugerują w wypowiedziach niektórzy posłowie oraz przedstawiciele rządu - dotowaniem działalności gospodarczej spółdzielni mieszkaniowych. Zgodnie z ustawą o cenach, w wypadku gdy organ administracji państwowej ustala arbitralnie urzędową cenę towaru lub usługi poniżej ich rzeczywistych kosztów, budżet państwa jest zobowiązany pokrywać powstałą różnicę w formie dotacji. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w przypadku usług ciepłowniczych. Spółdzielnie mieszkaniowe uiszczają na rzecz dostawców ciepła opłaty w wysokości kosztów świadczonych usług, od użytkowników mieszkań natomiast spółdzielnia może pobierać jednie opłaty ustalone jako ceny urzędowe przez ministra finansów. Przyznawane przez budżet państwa dotacje dla spółdzielczości mieszkaniowej służą więc pokrywaniu różnicy. Taka sama praktyka dotyczy również mieszkań komunalnych oraz domów jednorodzinnych ogrzewanych ze źródeł miejskich. W rzeczywistości spółdzielnie mieszkaniowe wypełniają rolę pośrednika w przepływie środków finansowych. Spółdzielczość mieszkaniowa wielokrotnie wnioskowała o uwolnienie spółdzielni od tego uciążliwego systemu dotacji przez przyjęcie zasady, iż opłaty spółdzielni na rzecz dostawców ciepła powinny być uiszczane w tej samej wysokości, w jakiej spółdzielnia ma prawo pobierać od użytkowników mieszkań. Tym samym ewentualna dotacja powinna być kierowana do dostawców ciepła, a nie do odbiorców. Niestety, wniosek ten nie został dotychczas uwzględniony, ale jest nadal aktualny. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi Jerzemu Jankowskiemu.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Zygmunt Łenyk, KPN. Przygotuje się pan poseł Marek Boral.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#ZygmuntŁenyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W latach siedemdziesiątych mówiło się, że Polska jest krajem absurdów. Tych absurdów zapewne jest teraz coraz mniej, kraj staje się niepodległy, jest już niepodległy, nasz kraj staje się krajem wolnego rynku, a więc absurdów jest coraz mniej, ale ciągle one są, a niekiedy dochodzą nowe.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#ZygmuntŁenyk">Jednym z takich absurdów, na który chciałem zwrócić państwa uwagę, jest to, że system prawny, który w tej chwili obowiązuje w Polsce, jest takim systemem, który nie zachęca ludzi do pracy, wręcz przeciwnie, zachęca ludzi do niepracowania.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#ZygmuntŁenyk">Mówimy o budżecie, jest to debata budżetowa, a więc mówimy zarówno o wydatkach, jak i o dochodach. Dochód państwa to są podatki płacone na rzecz państwa. Jeżeli system prawny, który w tej chwili w Polsce obowiązuje, powoduje, że rośnie nam liczba bezrobotnych, zniechęca się do pracy inwalidów, rencistów, emerytów, którzy mogliby pracować, i zarówno bezrobotnym, jak i inwalidom, rencistom i emerytom wypłaca się pieniądze z budżetu, to wiadomo, że te pieniądze muszą być niewielkie. Coraz bardziej niekorzystnie zwiększa się proporcja osób pracujących do niepracujących.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#ZygmuntŁenyk">Konfederacja Polski Niepodległej w swoim programie zakłada, że nie powinno być w Polsce niepracujących, ponieważ tyle pracy jest do wykonania, że można by każdego spokojnie zatrudnić. Gdybyśmy się przyjrzeli polskim miastom, które są brudne, gdybyśmy się przyjrzeli polskim drogom, które są nieprzejezdne, gdybyśmy się przyjrzeli temu, że na przykład w szpitalach w okresie świąt nie ma salowych, to byśmy się zorientowali, że rzeczywiście pracy jest mnóstwo.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#ZygmuntŁenyk">Jestem posłem z ziemi rzeszowsko-tarnobrzeskiej, ostatnio byłem w zakładach przemysłu lotniczego podczas strajku. I tam kolejny absurd. Ludzie strajkują, czyli nie pracują, dlatego że chcą pracować. Chcą pracować, chcą sprzedawać samoloty, mają podpisane umowy, ktoś te samoloty zamówił, ktoś je nawet odebrał, nie zapłacił, zakłady bankrutują, a oni strajkują po prostu po to, żeby istnieć. Coś tu jest absurdalnego. Myślę, że jeżeli istniałaby taka możliwość, ażeby budżet wykupił te produkty, które te zakłady produkują, to oczywiście byłoby to korzystne. Myślę również, że po to, aby zmniejszyć absurd niepracowania w Polsce a tylko pobierania pieniędzy, należałoby wypełnić już istniejącą instrukcję rządową. W czasie moich spotkań z wyborcami i lustracji urzędów pracy zorientowałem się, że jest instrukcja wydana przez rząd, mówiąca o robotach publicznych. Ta instrukcja nie jest wykonywana. Rząd taką instrukcję wydał, ale okazuje się, że znowu nie ma pieniędzy, żeby wykonać instrukcję rządową. No to po co w ogóle ta instrukcja? Ale ona jest sensowna, to myślę, że teraz albo można ją zlikwidować, skoro się jej nie wykonuje, albo ją wykonać, a wykonać, to zatrudnić ludzi i zmniejszyć te absurdy, które w Polsce w tej chwili obserwujemy. Proponuję więc, żeby w tym prowizorium budżetowym przeznaczyć pieniądze na to, ażeby ludzie bezrobotni stali się robotnymi, dzięki temu, że ta instrukcja będzie funkcjonowała. Gminy czy też zakłady, które są w stanie zorganizować pracę, powinny z tego funduszu skorzystać i wtedy być może będziemy żyli w kraju mniejszych absurdów, gdzie ludzie będą pracować, a miasta będą czystsze, będą mosty, będą drogi i o to apeluję do posłów, żeby głosowali za takimi właśnie rozwiązaniami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Marek Boral, SLD. Przygotuje się pan poseł Mirosław Lewandowski, KPN.</u>
          <u xml:id="u-65.2" who="#HenrykBąk">Pana posła Marka Borala nie ma? Tak? Zrezygnował. Nie zostało to zgłoszone.</u>
          <u xml:id="u-65.3" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Mirosław Lewandowski, KPN. Przygotuje się pan poseł Marian Żenkiewicz, SLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#MirosławLewandowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mirosław Lewandowski, Konfederacja Polski Niepodległej. Chciałbym poruszyć kilka spraw.</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#MirosławLewandowski">Sprawa pierwsza - jakość założeń, na których oparty jest rządowy projekt prowizorium budżetowego. Margines błędu tego prowizorium jest szczególnie szeroki. Wynika to przede wszystkim z tego, że rząd nie prowadził ewidencji zaległych dochodów oraz wydatków budżetowych. Są to kwoty rzędu kilkunastu lub kilkudziesięciu bilionów złotych z ubiegłego roku. Przy tak szerokim marginesie błędu okoliczność, że rząd opracowując projekt zgubił dochody rzędu 300 miliardów do biliona złotych, szacując dochody z prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, to ta kwota już przestaje być istotna. Ale przestają być także istotne pewne drobne poprawki zaproponowane przez sejmową komisję budżetową oraz zgłoszone we wnioskach mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#MirosławLewandowski">Proszę państwa, jeżeli margines błędu czy niepewność co do rzeczywistych dochodów i wydatków budżetu państwa w pierwszym kwartale obecnego roku dochodzi do kilkunastu bilionów złotych wynikających z zaległości, nieewidencjonowanych zaległości dochodów i wydatków z roku ubiegłego, to przesunięcia rzędu biliona czy dwóch bilionów nie mają znaczenia, bo się mieszczą po prostu w marginesie błędu. I to sprawa pierwsza.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#MirosławLewandowski">Te wszystkie proponowane tutaj zmiany mają charakter kosmetyczny. Tymczasem pogłębia się rozpad gospodarki. Ten budżet świetnie obrazuje właśnie postępujący rozpad i upadek gospodarki, a zwłoka w jej reformowaniu, którą proponuje rząd, taka ażeby czekać jeszcze dwa czy trzy miesiące, przybliża nas z każdym dniem do załamania ekonomicznego, a co gorsza - może do wybuchu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#MirosławLewandowski">W tej sytuacji, w związku właśnie z opracowywanym prowizorium budżetowym, trzeba już teraz niezwłocznie zająć się kwestią ratowania gospodarki. Ale najpierw trzeba w sposób prawidłowy dokonać oceny tego, co jest przyczyną obecnej recesji.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#MirosławLewandowski">Proszę państwa, dwa lata temu, na początku roku 1990, kiedy pan Balcerowicz rozpoczął realizację swojego programu, nastąpił gwałtowny wzrost cen i wtedy przyjęto, że ten wzrost cen jest wynikiem inflacji, a więc nadmiernej ilości pieniądza na rynku. Nieprawda, ten wzrost cen był wzrostem typu korekcyjnego, spowodowany był tym, iż następowało przejście od gospodarki dotowanej, socjalistycznej do gospodarki rynkowej. Nastąpiło urealnienie cen, co nie miało nic wspólnego z inflacją, ale ceny poszły do góry. Tymczasem na czym polegała polityka rządu? Rząd przyjął, że jest to inflacja, zaczął wprowadzać środki antyinflacyjne: politykę twardego pieniądza, wysoką stopę procentową, zaczął ograniczać wielkość kredytów dostępnych na rynku, a więc jeszcze bardziej obniżył ilość istniejącego pieniądza na rynku. Pieniądza, który jest tym dla gospodarki, czym dla organizmu człowieka jest krew. Teraz mamy efekty tej gospodarki. W jaki sposób mogą funkcjonować przedsiębiorstwa, które wykazują nawet zyski bilansowe, i mają olbrzymie kwoty po stronie należności oraz po stronie swoich zobowiązań.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#MirosławLewandowski">Taka jest obecnie sytuacja. W roku 1990 rząd błędnie ocenił przyczyny tamtego wzrostu cen. To nie była inflacja, lecz deflacja. Należało zwiększyć ilość pieniądza w obiegu, czego nie dokonano. Istnieje olbrzymi brak pieniądza. Przedsiębiorstwa zarówno państwowe jak również prywatne duszą się, bo im brakuje środków obrotowych, a polityka monetarystyczna rządu jeszcze bardziej zjawisko braku środków obrotowych pogłębia.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#MirosławLewandowski">Teraz jeżeli dokonamy prawidłowej oceny przyczyny obecnego stanu, który — jak mówię — nie jest wynikiem nadmiernej ilości pieniądza tylko braku pieniędzy w gospodarce, możemy podjąć właściwe kroki zmierzające do ratowania gospodarki. Są one przedstawione w propozycji Konfederacji Polski Niepodległej, ale nie tylko w samej propozycji, którą państwo macie przed sobą, lecz również w uzasadnieniu tej propozycji. Uzasadnienie jest bardzo ważne, ale zostało ono przedstawione jedynie na posiedzeniu komisji budżetowej. Poseł sprawozdawca nie nawiązał do tego uzasadnienia i nie jest ono znane Wysokiej Izbie, większości posłów, więc pokrótce je przedstawię. Wczoraj mówił o tym pan poseł Skorecki z KPN, ale większości z państwa nie było na sali, nie było również transmisji radiowej ani telewizyjnej.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#MirosławLewandowski">Wiem, że czas się kończy, ale bardzo krótko to przedstawię. Otóż proponujemy, żeby w gospodarce dokonać kreacji pieniądza rzędu 40 bln zł. Uważamy, iż pieniądza w gospodarce jest zbyt mało. Kreacja tej kwoty polega na tym, że prezes NBP musi zwiększyć pulę kredytu refinansowego dla banków, a banki będą mogły wtedy zwiększyć pulę kredytów udzielanych podmiotom gospodarczym oraz budżetowi.</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#MirosławLewandowski">Proponujemy, żeby kwotę, troszkę mniej niż 20, ok.17 bln zł przeznaczyć na kredytowanie budżetu i w ten sposób umożliwić zwiększenie wydatków budżetowych do poziomu umożliwiającego przetrwanie sfery budżetowej przez I kwartał. Przetrwanie, dlatego że prowizorium budżetowe absolutnie tego przetrwania nie gwarantuje. Ta kwota 17 bln zł, która spowoduje zwiększenie deficytu budżetowego, naszym zdaniem dlatego nie spowoduje inflacji, że rynek jest wyschnięty. Na rynku jest wiele towarów, które, jeżeli pojawi się pieniądz, zostaną z tego rynku po prostu zdjęte.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#MirosławLewandowski">Bardzo ważna jest druga kwota — kilkudziesięciu bilionów złotych, które poza budżetem chcemy „wpuścić” do gospodarki, do sfery produkcyjnej...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, czas minął.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#komentarz">(Poseł Mirosław Lewandowski: Już kończę, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-67.2" who="#HenrykBąk">Jeszcze inni posłowie czekają, aby zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#MirosławLewandowski">... które chcemy „rzucić” do sfery produkcyjnej z przeznaczeniem na kredyty obrotowe. I ta kwota właśnie, te ponad 20 bln, doprowadzi, naszym zdaniem, do ożywienia gospodarczego, do potanienia kredytów, bo pieniądza kredytowego na rynku będzie dużo. Kredyty potanieją, będzie możliwość rozwoju gospodarczego, a wraz z tym rozwojem wzrosną wpływy budżetowe z podatków oraz z innych źródeł. Jeżeli te wpływy wzrosną, to wówczas będzie można w kolejnych kwartałach roku ograniczyć ten proponowany przez nas, szokujący obecnie deficyt budżetowy rzędu 34 bln.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#MirosławLewandowski">Na koniec jeszcze jedna sprawa - ponieważ wczoraj było nieporozumienie - dotycząca 1,5 mld dolarów. Nam tutaj wmawiano, że chcemy je znacjonalizować, chcemy je przejąć, zabrać. Nie. Nam chodzi o 1,5 mld dolarów, którymi dysponuje - nawet wczoraj była mowa o 3 bln - NBP i które stanowią zabezpieczenie wymienialności złotego, tzn. o te pieniądze, które umożliwiają - w razie gdyby była nadwyżka importu nad eksportem - wymienialność złotego. Wcale nie chcemy tych pieniędzy nacjonalizować, tylko jeżeli doprowadzimy, według naszej koncepcji, do ożywienia gospodarczego, do wzrostu popytu, to może również wzrosnąć import. Te 1,5 bln chcemy właśnie na ten cel przeznaczyć, a więc na ten cel, który jest zgodny z ich przeznaczeniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#MirosławLewandowski">Już kończę. Natomiast...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#HenrykBąk">Panie pośle, gdyby wszyscy posłowie tak przekraczali czas, to i niedzieli by nam zabrakło, a jednak niektórzy chcą świętować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MirosławLewandowski">Panie marszałku, jeszcze dwa zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#HenrykBąk">Proszę kończyć. I przy okazji, panie pośle, proszę złożyć na piśmie konkretne propozycje poprawek. Jednocześnie przypominam innym posłom, którzy wczoraj zgłaszali w toku dyskusji poprawki, a nie złożyli ich na piśmie, że prosimy o złożenie ich na piśmie, aby zbierająca się potem komisja miała nad czym konkretnie pracować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#MirosławLewandowski">Panie marszałku, nasz złożony na piśmie wniosek był objęty sprawozdaniem.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#MirosławLewandowski">Na koniec jeszcze jedno tylko zdanie. Otóż z tego, co powiedziałem, wynika jednoznacznie, że uważamy, iż nasza operacja nie doprowadzi do wzrostu inflacji i proszę nam nie wmawiać, że chcemy ratować gospodarkę poprzez wzrost inflacji.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Marian Żenkiewicz, SLD. Przygotuje się pan poseł Eugeniusz Czykwin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#MarianŻenkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W dniu 4 stycznia na 5 posiedzeniu Sejmu wskazywałem na praktyczne skutki drastycznego ograniczenia środków budżetowych na naukę. Również Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego 10 i 23 stycznia wyraziła negatywną opinię w tej sprawie. Jednak opinie te nie zostały uwzględnione w materiałach przedłożonych dzisiaj Wysokiej Izbie. Potrzeby nauki, nawet te najbardziej zminimalizowane, nie znajdują uzasadnienia w ocenach ekonomistów rządowych, jak również wśród niektórych członków Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Wydatkowanie w naszym kraju 1 bln zł na naukę stanowi zaledwie 1/15 tego, co wydatkuje np. na ten cel w porównywalnym okresie firma General Motors.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#MarianŻenkiewicz">Na tym tle chciałbym poruszyć dwie sprawy szczegółowe. Sprawa pierwsza dotyczy art. 6 projektu ustawy o podatku dochodowym, druk nr 63. W tym artykule określa się wykaz zwolnień podmiotowych od podatku dochodowego. Brakuje w tym wykazie jednostek badawczo-rozwojowych, które zgodnie z art. 18 ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych zwolnieniom takim podlegają. Takie zwolnienia są zgodne z zasadami powszechnie przyjętymi w innych państwach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#MarianŻenkiewicz">W projekcie ustawy mamy natomiast sytuację odmienną, sytuację, w której drapieżny i niczym nie uzasadniony fiskalizm zwycięża racje merytoryczne. Sytuację, w której naukę traktuje się tak samo, jak np. produkcję papierosów czy alkoholu. Co więcej, rozwiązanie to jest nieuzasadnioną ingerencją w postanowienia ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych przyjętej w ubiegłym roku. Problem częściowego zwolnienia - podkreślam, częściowego, a nie całkowitego - jednostek badawczo-rozwojowych od tego podatku był wówczas szeroko dyskutowany i znalazł uznanie wśród większości parlamentarzystów.</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#MarianŻenkiewicz">Dlatego zgłaszam wniosek formalny o uzupełnienie art. 6 pkt 1 projektu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o ppkt. 6 o następującej treści: „jednostki badawczo-rozwojowe w zakresie określonym w art. 18 ustawy o jednostkach badawczo-rozwojowych, tekst jednolity z dnia 27 maja”.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#MarianŻenkiewicz">Zwracam się do Wysokiej Izby o pozytywną decyzję w tej sprawie, która byłaby jedynie podtrzymaniem tego, co obecnie obowiązuje w prawie. Jest to bardzo ważne, gdyż umożliwia tym jednostkom, co prawda w skromnym zakresie, zakupy aparatury i wyposażenia. Jest to natomiast kwota, która w skali budżetu nie ma praktycznego znaczenia.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#MarianŻenkiewicz">Druga sprawa to owe 500 mld, które proponuje się zabrać Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Jest to dalszy cios wymierzony w naszą naukę. Cios, który może być określony mianem zaboru mienia fundacji, dla którego parawanem mają być ustalenia Wysokiej Izby. Nie dość, że proponuje się żenująco niskie nakłady na naukę, to jeszcze chce się w sposób bezwzględny, a jednocześnie sprzeczny z prawem, pozbawić naukę części posiadanych już środków. Przypomnę, że ustawa o fundacjach przewiduje, iż Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić specjalne ulgi i zwolnienia nie przewidywane w innych ustawach na rzecz fundacji. Tymczasem tutaj mamy sytuację akurat odwrotną. Jest to początek bezprawia. Jest to zamach na własność fundacji. Od tego jest już tylko krok do pomysłów, aby zabierać środki w podobny sposób innym fundacjom lub np. pozbawić obywateli należnych odsetek z tytułu zdeponowanych środków bankowych. Przyjęcie tej propozycji oznaczałoby działanie niezgodne z prawem i z interesem nauki, a także - moim zdaniem - stanowiłoby kompromitację Sejmu. Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby o odrzucenie projektu rezolucji przedstawionej w druku nr 68, która ma sankcjonować odebranie fundacji owych 500 mld zł, a także o wprowadzenie niezbędnych korekt w druku nr 66, uwzględniającym ten fakt.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#MarianŻenkiewicz">I refleksja ogólna. Nigdy w ostatnim 20-leciu nie było tak drastycznego ograniczenia środków budżetowych, w tym również na cele emerytalno-rentowe, służbę zdrowia, oświatę, a także na wynagrodzenia w sferze budżetowej. Nigdy nie byliśmy świadkami tylu afer i przestępstw gospodarczych, które ograniczają w istotny sposób wpływy do budżetu państwa. Nigdy też wpływy z przedsiębiorstw państwowych nie były tak rażąco niskie. Dlatego każdy, kto choć trochę rozumie istotę procesów gospodarczych, nie wątpi już dzisiaj, że stan taki jest rezultatem wielu błędnych decyzji politycznych, gospodarczych i społecznych, a także wyrazem słabości aparatu państwowego. Wielką natomiast niesprawiedliwością społeczną jest to, że skutki tych błędów ponoszą najuboższe i średnie warstwy społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#MarianŻenkiewicz">Dlatego zwracam się do pana premiera, aby rząd dokonał istotnej weryfikacji dotychczasowego programu i zawarł ją w projekcie założeń polityki społeczno-gospodarczej oraz w projekcie ustawy budżetowej na rok 1992. W przeciwnym bowiem razie ani zmiany ustrojowe, ani reformy gospodarcze nie znajdą akceptacji społecznej, a dotychczasowe trudy i wyrzeczenia zostaną całkowicie zaprzepaszczone.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi Marianowi Żenkiewiczowi.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Eugeniusz Czykwin, nie zrzeszony. Przygotuje się pani poseł Krystyna Łybacka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#EugeniuszCzykwin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W Sejmie jeszcze poprzedniej kadencji o sytuacji budżetowej państwa mówiło się, że jest ona najpierw trudna, a potem - dramatyczna. Dziś określenia te wydają się zbyt łagodne i coraz częściej słyszy się, że finanse państwa zmierzają ku katastrofie.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#EugeniuszCzykwin">Przedstawiony tu projekt prowizorium zdaje się potwierdzać te obawy i to zarówno od strony tak niebezpiecznego dla funkcjonowania państwa deficytu, który na pewno nie będzie malał, jak i od strony duszenia wydatków za wszelką cenę, co odbija się na egzystencji obywateli, którym znów proponuje się zaciskanie pasa i obniżenie i tak niskiego już poziomu życia.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#EugeniuszCzykwin">Ten dylemat urósł, jak ktoś słusznie tu powiedział, do racji węzła gordyjskiego, którego przecięcie wydaje się na dzisiaj po prostu niemożliwe. Dopiero przedstawienie przez rząd propozycji nowych założeń polityki gospodarczej stworzy możliwość dyskusji nad sposobami wyjścia z kryzysu.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#EugeniuszCzykwin">Dziś jesteśmy skazani na poszukiwanie rozwiązań cząstkowych, łagodzących przynajmniej w niektórych działach stany najostrzejsze, najbardziej dolegliwe. Jesteśmy zmuszeni do nadzwyczajnych kroków dla ratowania budżetu, choćby takich, jakie sygnalizuje memento, z którym na łamach ostatniej paryskiej „Kultury” wystąpił Jerzy Giedroyć. Jesteśmy zmuszeni nade wszystko poszukiwać możliwości łagodzenia skutków kryzysu wśród coraz szerszych grup społeczeństwa cierpiących biedę i niedostatek.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#EugeniuszCzykwin">Wysoka Izbo! Jest paradoksem historii, że po zwycięstwie trendów demokratycznych i wolnościowych po wyborach w 1989 r. polityka społeczna w Polsce coraz bardziej odchodzi od zasad i nakazów płynących z chrześcijańskiej postawy wobec życia. Kurczenie się funkcji opiekuńczych państwa jest nieuniknione, tym bardziej że w przeszłości były one nazbyt rozbudowane, a zarazem mało efektywne, lecz w procesach kapitalizowania się gospodarki zatraca się wiele elementów ludzkiego wymiaru w stosunkach społecznych, a dobro wspólne zbyt często ustępuje przed partykularnymi interesami grup.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#EugeniuszCzykwin">Mówi się nam, że w ramach procesu przeobrażania musimy poddać się wielu nakazom, jakoby koniecznym, jak na przykład ostatnie podwyżki cen prądu, gazu, ciepła. Można by się z takimi koniecznościami z trudem zgodzić, gdyby istniała pewność, że jest to uderzenie jednorazowo naruszające zasadę oczekiwanej przez społeczeństwo polityki społecznej. Takiej pewności jednak nie ma. Coraz większy rozdźwięk między oczekiwaniami społeczeństwa a faktycznie realizowaną polityką społeczną jest wyzwaniem dla partii, organizacji, stowarzyszeń chrześcijańskich.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#EugeniuszCzykwin">Wysoki Sejmie! Fundamentalną sprawą jest kwestia środków na realizację bardziej humanitarnej polityki społecznej. Dziś stało się jasne, że liczenie na większą pomoc z zewnątrz jest nierealne. Pomoc z Zachodu ma swoją cenę. Dziś jest nią oddanie głowic nuklearnych, których Polska nie ma. Jedyne, co nam pozostaje, to ożywienie zamierającego przemysłu polskiego, który, choć daleki od światowych standardów, jest jednak jedynym naszym dużym narzędziem produkcji. Dlatego należy poprzeć proponowane tu rozwiązania zmierzające do zrównania sytuacji wszystkich sektorów gospodarki, zahamowania upadku dobrze rokujących przedsiębiorstw państwowych i do stworzenia szansy ich rozwoju. Do tego wskazania należy dostosować tempo, skalę i metody prywatyzacji. Odżywający przemysł dzięki swoim produktom zyskać może atrakcyjność u naszych wschodnich sąsiadów.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#EugeniuszCzykwin">Debata nad budżetem nie jest dobrą okazją do dyskusji nad polityką zagraniczną państwa, niemniej warto przypomnieć, że Wschód jest dla nas wciąż szansą, szansą, której wykorzystanie w dużej mierze zależeć będzie od stosunku polskich elit politycznych do nowej rzeczywistości na Wschodzie. Szanse te wykorzystamy tylko wtedy, gdy odrodzone państwa: Białoruś, Litwę, Ukrainę, Rosję, będziemy traktować jako naszych partnerów, układając z nimi stosunki zgodnie z nowoczesnymi standardami polityki międzynarodowej, odrzucając resentymenty historyczne. Próby traktowania tych państw jako terytorium misji kulturowej bądź religijnej, podobnie jak pokusa odgrywania aktywnej roli w mających miejsce i potencjalnych konfliktach między tymi państwami, w ostatecznym rezultacie obracają się przeciwko nam.</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#EugeniuszCzykwin">Wysoka Izbo! Głęboka zapaść polskiej gospodarki, groźba paraliżu państwa, o której mówił pan premier w swoim exposé, wywołuje w dużych grupach społeczeństwa poczucie zagrożenia. Zagrożenie to jest spotęgowane coraz to nowymi informacjami o aferach, nadużyciach czy nieuczciwościach ludzi biznesu, administracji, polityki. Nowy rząd zapowiedział ukrócenie korupcji i afer. Z pewnością afery należy z całą stanowczością tępić, ale nie można nimi tłumaczyć stanu polskiej gospodarki, odwracając tym uwagę społeczeństwa od rzeczywistych jego przyczyn. Wytworzenie klimatu, w którym przedsiębiorca, urzędnik, polityk otoczeni są podejrzliwością, przyniesie w rezultacie jedynie zniechęcenie najbardziej aktywnej części społeczeństwa, zniechęcenie, od którego gorsze jest tylko zatracenie odpowiedzialności za Polskę.</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#EugeniuszCzykwin">Chciałbym tu jeszcze sprostować opinię, którą wyraził z tej trybuny poseł Polczyński, mówiąc o wyraźnym zmniejszeniu przez poprzednie rządy dotacji na kulturę mniejszości narodowych, na stowarzyszenia. Otóż rzeczywiście zgadzam się, że ułamek procenta przeznaczany na dotacje na wspomożenie tych inicjatyw jest zbyt mały, ale w historii powojennej Polski to właśnie od rządu Tadeusza Mazowieckiego i od rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego mniejszości otrzymały stosunkowo największe wspomożenie finansowe, choć zgadzam się, że niedostateczne.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani posłanka Krystyna Łybacka, SLD. Przygotuje się pan poseł Stefan Pastuszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#KrystynaŁybacka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W toczącej się dyskusji nad prowizorium budżetowym chciałabym przez moment zająć uwagę Wysokiej Izby problemem szeroko pojętej edukacji. Proszę pozwolić mi na przytoczenie pewnego cytatu: „Stan edukacji w Polsce nie odpowiada oczekiwaniom społecznym. Dokonane zmiany legislacyjne, strukturalne, systemowe i programowe są podstawą kontynuacji rozpoczętych przemian w oświacie i w szkolnictwie wyższym. Jednym z warunków realizacji tego programu jest zapewnienie zwiększonego w porównaniu z latami 1990–1991 dopływu środków z budżetu państwa. System edukacji znalazł się w sytuacji, w której bez zwiększenia dopływu środków budżetowych grozi mu jeszcze ostrzejszy kryzys i wystąpienie zakłóceń w funkcjonowaniu zarówno poszczególnych szkół, jak i całych dziedzin oświaty i szkolnictwa wyższego.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#KrystynaŁybacka">Wobec chronicznego niedoinwestowania oświaty, wyczerpania się środków materialnych, a ostatnio w wyniku obniżki płac nauczycieli, obniżenia prestiżu czynników odpowiedzialnych za edukację, dalsze obniżanie poziomu dotacji byłoby równoznaczne z załamaniem się systemu oświatowego”.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#KrystynaŁybacka">Wysoka Izbo! Nie jest to, jak można by - skądinąd słusznie - domniemywać, fragment protestu na przykład Związku Nauczycielstwa Polskiego. Jest to cytat pochodzący z raportu o stanie państwa, sporządzonego przez faktycznych autorów dyskutowanego dzisiaj prowizorium. Przyznacie państwo, że autorów tych trudno podejrzewać o demagogię w ocenie sytuacji polskiej oświaty. Jednocześnie ci sami panowie w dyskutowanym prowizorium przewidują zmniejszenie wydatków na oświatę o 30% w porównaniu z pierwszym kwartałem roku 1991, po urealnieniu kwot, a w wypadku nauki i szkolnictwa wyższego o ponad 40%, i to bez uwzględniania zaległości płatniczych roku 1991. Nazwanie tego faktu cynizmem jest, w moim głębokim przekonaniu, określeniem nader łagodnym, zaplanowane kwoty bowiem nie tylko nie wystarczają na zaspokojenie elementarnych potrzeb systemu edukacji, ale powodują jego agonię. Tak na przykład wydatki pozapłacowe są preliminowane w tak niskiej wysokości, że doprowadzą do finansowej upadłości wielu uczelni, a w wypadku szkół przerzucą koszty ich utrzymania na barki rodziców, i tak już, jak doskonale wiemy, borykających się z ogromnymi trudnościami finansowymi.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#KrystynaŁybacka">Wysoka Izbo! Truizmem jest twierdzenie, że motorem wszelkiego postępu i rozwoju cywilizacyjnego jest rozwój nauki. Tymczasem w exposé pana premiera na ten temat nie usłyszeliśmy najmniejszej nawet wzmianki. Przemilczenie tej problematyki musi budzić tym większe zdumienie, że dotyczy ona spraw ogólnoludzkich, umykających wszelkim podziałom, i jako taka nie wymaga przy trosce o jej rozwój uprzedniego podjęcia wysiłku dekomunizacji tak bardzo absorbującej pana premiera.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#KrystynaŁybacka">Prowizorium budżetowe przewiduje na naukę kwotę 1 bln zł. To kwota żenująco niska, mówił o tym wyraźnie pan poseł Żenkiewicz. Nie koniec na tym. Z konta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, której celem jest zgodnie z § 7 jej statutu gromadzenie i wspomaganie funduszy budżetowych przeznaczonych na finansowanie badań naukowych, proponuje się Wysokiej Izbie na mocy druku nr 68 zabranie pół biliona, z którego z drugiej strony łaskawie dorzuca się oświacie 112 mld. Takie traktowanie rodzimej nauki jest wobec jednoczesnych oczekiwań związanych z dopływem obcego kapitału i obcych technologii nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#KrystynaŁybacka">Wysoka Izbo! Jeszcze jedna kwestia. Żaden naród w Europie, poza naszym polskim narodem, nie doświadczył w ciągu ostatnich 200 lat tylu okresów metodycznego niszczenia inteligencji. Z pełną premedytacją w owo serce narodu uderzali zarówno zaborcy, jak i okupanci. Jakże więc przykry musi być fakt niedoceniania roli inteligencji w III Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#KrystynaŁybacka"> Wymownym tego przykładem jest zawieszenie ustawy ze stycznia 1989 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w sferze budżetowej. Brak waloryzacji płac w I kwartale i zachowanie poziomu płac z grudnia 1991 r. oznacza np. dla nauczycieli utrzymanie wskaźnika 70% średniej płacy w sferze materialnej. Tu uprzedzam zarzut - kończę już - że żądanie indeksacji nie jest przejawem etosu zawodu nauczyciela. Jest to jedynie upokarzająca prośba o zapewnienie środków na przeżycie dla tej grupy zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#KrystynaŁybacka">Znając trudną sytuację finansową państwa, można zgodzić się na to, aby przeciętna płaca w sferze budżetowej wynosiła w I kwartale - to znaczy do czasu opracowania założeń polityki społeczno-gospodarczej i ustawy budżetowej - 100% średniej płacy w sferze materialnej (jak to głosi jeden z wniosków mniejszości), a nie 106%, jak mówi zapis wspomnianej przeze mnie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#KrystynaŁybacka">I końcowa uwaga. Otóż w moim głębokim przekonaniu podstawowym modelem budżetu nie może być równowaga budżetowa oparta li tylko na ograniczaniu wydatków. Budżet winien być skonstruowany tak, by przede wszystkim stwarzał możliwości dopływu środków budżetowych przez odpowiednie stymulowanie wzrostu gospodarczego, a to nie będzie możliwe bez założenia, że system edukacji narodowej stanowi nie tylko intelektualny, ale i ekonomiczny potencjał państwa.</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#HenrykBąk">Głos zabierze pan poseł Stefan Pastuszewski z ChD. Przygotuje się pan poseł Tadeusz Biliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#StefanPastuszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W debacie nad prowizorium budżetowym szukać również należy dodatkowych możliwości uzupełniania budżetu, gdyż przesuwanie środków z działu do działu nie napełni pustego worka. Możliwości wzbogacenia kasy państwowej istnieją - choćby poprzez anulowanie błędnych decyzji poprzedników.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#StefanPastuszewski">W Dzienniku Ustaw z listopada ub.r. ukazało się rozporządzenie ministra finansów w sprawie zwolnienia od podatku dochodowego dochodów banków utworzonych przez podmioty zagraniczne, banków z udziałem kapitału zagranicznego oraz oddziałów banków zagranicznych. Rozporządzenie to zwalnia od podatku dochodowego na okres 3 lat tych podatników, którzy podjęli działalność operacyjną do końca 1991 r. Zwalnia się z podatku podmioty obracające dużymi kapitałami, a równocześnie wprowadza się nie konsultowane ze społeczeństwem podwyżki cen energii, obniża emerytury i renty. Uzasadnienie tej decyzji jakimiś wcześniejszymi ustaleniami lub chęcią ściągnięcia do Polski obcych kapitałów jest bez sensu, nikt odpowiedzialny nie ma bowiem prawa składać wiążących obietnic, dopóki nie ma stosownych aktów prawnych ani też liczyć na to, że w ciągu 6 tygodni powstaną i zostaną zrealizowane przez obcy kapitał decyzje o tworzeniu banków. Taki zaś wariant rozporządzenie to proponuje, stąd też uważam, że decyzją tą dano prezent tym bankom, które już w Polsce funkcjonowały na poprzednio ustalonych zasadach, i równocześnie powiększono deficyt budżetowy państwa.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#StefanPastuszewski">Jest iluzją, że tego typu ulgi podatkowe godzące w budżet państwa ściągną obcy kapitał - tylko realny ruch gospodarczy w państwie jest w stanie to uczynić. Kredyty zagraniczne są u nas w znacznym stopniu nie wykorzystane, a poza tym odsetki od nich są niższe od odsetek od kredytów krajowych. Należy więc bardziej zdecydowanie korzystać z tej możliwości kredytowania.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#StefanPastuszewski">W związku z tym zgłaszam propozycję wniesienia poprawki do ustawy o zasadach gospodarki finansowej państwa. W art. 4 odnośnie do inwestycji w działach ochrona zdrowia oraz restrukturyzacja rolnictwa usunąć w ogóle ograniczenia zwiększenia wydatków w wypadku finansowania zwiększonych wydatków z kredytów zagranicznych, a przynajmniej podwyższyć ten limit do kwoty 500 mln dolarów w każdym z tych działów.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#StefanPastuszewski">W pełni popieram wniosek posła Manickiego dotyczący skreślenia art. 4 ustawy Prawo budżetowe. Pozbawienie emerytów dofinansowania wczasów z Funduszu Wczasów Pracowniczych byłoby dla nich bardzo dolegliwe. Naprawdę bardzo mała grupa tych zasłużonych osób korzysta z tych wczasów, oszczędność będzie bardzo mała, natomiast dolegliwość wielka.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#StefanPastuszewski">Chciałbym zaproponować wprowadzenie do projektu ustawy o zmianie Kodeksu pracy - opierając się na konstytucyjnej zasadzie równości praw - wyrównania praw pracowników samorządowych. Idzie tutaj o ustalenie wynagrodzenia - w okresie choroby trwającej do 35 dni - w wysokości 100% poborów. Pracownicy innych przedsiębiorstw, w tym również zakładów państwowych, mają takie uprawnienie, natomiast urzędnicy gmin i miast nie mają takich możliwości w świetle obowiązującej ustawy o pracownikach samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#StefanPastuszewski">I na koniec - jeden z wniosków mniejszości sugeruje obcięcie wydatków na Kancelarię Sejmu o 49 mld zł. Jakie będą skutki tego obcięcia? Przede wszystkim ograniczenie środków technicznych na obsługę posłów, a jaka ta obsługa jest - dobrze wiemy.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Tadeusz Biliński z SLD. Przygotuje się pan poseł Zbigniew Bujak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W trakcie debaty sejmowej przedstawiono wiele krytycznych uwag dotyczących założeń polityki społeczno-gospodarczej, prowizorium budżetowego, aktualnego stanu państwa, sytuacji gospodarczej i społecznej, przewidzianych do realizacji celów, ale także - a może przede wszystkim - uwag dotyczących instrumentów, które mają zapewnić realizację założonego budżetu. Na ten właśnie problem chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby, a w szczególności na uwarunkowania wprowadzania instrumentów prawnych i na skuteczność ich działania. Wiele bowiem spośród przewidzianych instrumentów budzi duże wątpliwości - przykładowo chciałbym tutaj wspomnieć o dwóch.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#TadeuszBiliński">Propozycja rządowa zaniechania umorzeń kredytów zaciągniętych na budownictwo mieszkaniowe - na zadania, na które zawarto umowy kredytowe do końca 1989 r., a które nie zostały rozliczone i oddane do użytku do końca marca 1992 r. - nie tylko jest niezwykle kontrowersyjna w świetle zasad tworzenia prawa, o czym już w czasie debaty wielokrotnie mówiono, ale także kontrowersyjna społecznie i wątpliwa gospodarczo. Zamiana udzielonych długoterminowych kredytów na inwestycje nie oddane do końca marca 1992 r. na kredyty średnioterminowe, które będą musiały być spłacane w ciągu 6 miesięcy od zakończenia inwestycji - jednak nie później niż w 2 lata od daty wejścia ustawy w życie - postawi bardzo wielu potencjalnych lokatorów w niezwykle trudnej sytuacji: w obliczu niemożliwości wywiązania się z nałożonych tymi instrumentami zobowiązań. Prawo, które zmienia warunki, tworzy nowe zobowiązania, z których obywatele ze względów obiektywnych wywiązać się nie mogą - a mogliby się wywiązać z wcześniej ustalonych zobowiązań - jest niezgodne z fundamentalnymi zasadami tworzenia prawa, jest sprzeczne z założeniami państwa prawa. Ale to jest jedna strona sprawy.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#TadeuszBiliński">Jest i druga. Wprowadzenie tej nowej regulacji prawnej zapewne doprowadzi do dużej mobilizacji wszystkich inwestorów. W efekcie zobowiązania państwa z tytułu częściowego umorzenia zaciągniętych kredytów będą w I kwartale być może nawet większe niż normalnie. Co gorsza, taka regulacja prawna może wywołać bardzo niekorzystne zjawisko przyspieszonego oddawania obiektów nie przygotowanych technicznie do zamieszkania, a tym samym nie spełniających podstawowych norm odbioru technicznego. Może także doprowadzić do fikcyjnego rozliczania obiektów. Skuteczność tego prawa, tego instrumentu, jest więc znikoma, w szczególności w odniesieniu do I kwartału. Odpowiedni więc wniosek mniejszości w tej sprawie jest prawnie, społecznie i gospodarczo bezpodstawny.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#TadeuszBiliński">I druga sprawa. Kolejnym instrumentem prowadzącym do zmniejszenia wydatków budżetu jest podwyższenie ceny urzędowej za energię cieplną. Przewidziany efekt to 1 bln zł. Czy jest on osiągalny? Dotychczas zaległości w uiszczaniu opłat komunalnych w spółdzielczości sięgają 5–10%, a w indywidualnych przypadkach znacznie więcej. Bywają obecnie i takie budynki, w których lokatorzy zalegają z odpłatnością w wysokości 35%. Tak znaczna podwyżka cen energii cieplnej doprowadzi do zwiększenia zobowiązań, także wśród osób zalegających z opłatami, jest to więcej niż pewne. Co prawda nie będzie to bezpośrednio wpływać na deficyt budżetowy, ale pośrednio tak. Zaległości lokatorów w opłatach spowodują zaległości spółdzielni wobec zakładów energetyki cieplnej, a te z kolei będą zalegać z podatkami, z pokrywaniem rachunków za węgiel. Jaka jest więc skuteczność tego instrumentu? Na pewno nie taka, jak zakłada się w przedłożeniu rządowym. Podobnych spraw jest więcej, np. ograniczenie ilościowe i wartościowe dodatków dla bezrobotnych. Jest to przecież kolejna grupa dopominających się o pomoc społeczną i jest to obciążenie budżetu, choć na pewno mniejsze. Efekt wprowadzenia wielu instrumentów będzie mniejszy od spodziewanego i na to przy przyjmowaniu prowizorium budżetowego także trzeba zwrócić uwagę.</u>
          <u xml:id="u-84.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pan poseł Zbigniew Bujak, Parlamentarny Klub „Solidarność Pracy”. Przygotuje się pani posłanka Wanda Sokołowska.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#HenrykBąk">Nie ma pana posła Zbigniewa Bujaka.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#HenrykBąk">Proszę wobec tego o zabranie głosu panią posłankę Wandę Sokołowską z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pani posłanka Elżbieta Michalak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#WandaSokołowska">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Kiedy w 1989 r. większość Polaków wybrała kierunek zmian polityczno-ekonomicznych, wydawało im się, że stanęli u wrót szczęśliwości kapitalistycznej. Dziś, po przeszło dwuipółletnim okresie tychże przemian okazało się, że owa wizja szczęśliwości stała się klęską twórców idei ogólnego dobrobytu i niezależności. Nie ma dobrobytu i nie ma niezależności, szczególnie tej ekonomicznej. Widać to na każdym kroku. Prasa co pewien czas donosi np. o samobójstwach ludzi pozbawionych warunków do ludzkiej egzystencji. Chcę wierzyć, że nie przewidzieli tego twórcy nowego systemu, bo gdyby tak było, to należałoby ich postawić przed sądem za nieumyślne spowodowanie śmierci.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#komentarz">(Oklaski. Głos z sali: Bezczelność.)</u>
          <u xml:id="u-86.2" who="#WandaSokołowska">Bardzo proszę o nieprzeszkadzanie mi.</u>
          <u xml:id="u-86.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Oklaskami?)</u>
          <u xml:id="u-86.4" who="#WandaSokołowska">Nie, raczej tymi komentarzami.</u>
          <u xml:id="u-86.5" who="#WandaSokołowska">Dzisiaj kolejny, nowy, właściwy rząd proponuje nam prowizorium budżetowe na I kwartał 1992 r. Proponuje prowizorium, które jest misterną pułapką zastawioną na społeczeństwo, Sejm i Senat. Pułapką, gdyż konsekwencje tego prowizorium dotkną przede wszystkim emerytów, rencistów, bezrobotnych nie z własnej woli i pracowników sfery budżetowej. Pułapką, gdyż odpowiedzialnością za nieudolność lub lekkomyślność poprzednich rządów obarcza się Sejm i Senat. Jak bowiem ocenić fakt, iż np. zdecydowana większość środków pieniężnych z funduszu pracy będzie w I kwartale bieżącego roku przeznaczona na zasiłki dla bezrobotnych, a więc na formę jałmużny, a jedynie znikomy procent na aktywne formy wspierania bezrobotnych, w tym 30 mld zł na przyuczenie lub przekwalifikowanie i nic na pożyczki przeznaczone na zawodowe usamodzielnienie się ludzi, który woleliby uzyskać pomoc przy tworzeniu własnego miejsca pracy, niż wyciągać rękę po ową upokarzającą jałmużnę, przedłużającą co prawda egzystencję, ale nie pobudzającą do samodzielnego stanowienia o swoim losie.</u>
          <u xml:id="u-86.6" who="#WandaSokołowska">Wysoka Izbo! Niedobrze stało się, że razem z projektem prowizorium budżetowego Sejm otrzymał pasztet w postaci projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego. Nie wtajemniczonemu słuchaczowi naszych obrad może bowiem wydawać się, że zmiany te mają, podobnie jak prowizorium budżetowe, charakter przejściowy, ot, ustala się je na okres 3 miesięcy tego roku. A przecież rzeczywistość jest zupełnie inna. Raz wprowadzone do Kodeksu pracy zmiany mogą być stałe i obowiązywać przez kilka najbliższych lat. To trzeba ludziom wyraźnie powiedzieć, chyba że Sejm zobowiąże rząd do tego, aby ta niekorzystna dla społeczeństwa nowelizacja została powtórnie zmieniona przy zatwierdzeniu budżetu na 1992 r. Proponuję więc, aby w art. 9 projektu ustawy dopisano, iż obowiązuje ona do końca I kwartału 1992 r. Taki zapis będzie zapewne dyscyplinujący dla obecnego rządu, będzie mu przypominał, że wytrzymałość biologiczna naszego społeczeństwa się kończy.</u>
          <u xml:id="u-86.7" who="#WandaSokołowska">Jeżeli chodzi o inne zmiany do wspomnianego projektu ustawy, pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na sens pierwszego wniosku mniejszości dotyczącego art. 27 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Sprowadza się on do tego, że Rada Ministrów przy określaniu zasad wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, oczywiście z powodu bezrobocia, może obniżyć emeryturę na stałe, proporcjonalnie do liczby miesięcy brakujących do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jeżeli już mamy karać kogoś za to, iż został pozbawiony pracy, przy długim stażu pracy, to chyba tylko do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, tak jak to proponuje projekt ustawy. Proponuję więc odrzucić ten wniosek mniejszości. Z zapisów samej ustawy nie mogę zaaprobować pozbawienia bezrobotnego dodatku wyrównawczego, jeżeli po zwolnieniu z jednego zakładu znalazł on wprawdzie pracę w innym, ale o wiele niżej płatną niż w poprzednim. Akceptuję natomiast proponowaną w art. 14 zmianę wysokości zasiłku szkoleniowego ze 115% na 130%. Ma to przecież odegrać rolę czynnika motywacyjnego w aktywnym podejściu człowieka do rozwiązywania problemu własnego bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-86.8" who="#WandaSokołowska">Proponowana pierwotnie przez resort wysokość zasiłku dla bezrobotnych na poziomie 36% średniego wynagrodzenia, bez uwzględniania stażu pracy bezrobotnego i jego aktywności zawodowej, mającej wpływ na osobiste uposażenie, wydaje mi się zgoła chybionym pomysłem. Nie można, w myśl zasady urawniłowki, jednakowo traktować człowieka o dużym, np. 30-letnim, i wydajnym stażu pracy i takiego, który przepracował 5, 10 lat, niejednokrotnie z przerwami. Dobrze więc się stało, że Komisja Polityki Społecznej i Komisja Ustawodawcza przesądziły o uzależnieniu zasiłku od poborów zwolnionego z pracy, choć w dobie pauperyzacji musi boleć, że obniżono go do 50% wynagrodzenia przez pierwsze 3 miesiące i 40%przez następny okres.</u>
          <u xml:id="u-86.9" who="#WandaSokołowska">I na koniec jeszcze jedna uwaga. Moja wrażliwość na zachowanie innego człowieka podpowiada mi, że nie wolno w sposób restrykcyjny pozbawić człowieka prawa do zasiłku tylko dlatego, że jeden raz odmówił przyjęcia zaproponowanej mu pracy. A jeżeli propozycja, z różnych zresztą względów, uwłaczała w jego pojęciu godności ludzkiej, nie pasowała do obrazu rzeczywistości, jaki sobie stworzył, to czyż należy go karać pozbawieniem zasiłku dla bezrobotnych? Myślę, że siedzącym w tej sali posłom szczególnie bliskie są takie pojęcia, jak godność człowieka, wrażliwość na to, co go otacza. I dlatego pozwolą mu raz pobłądzić, by dopiero po drugiej odmowie przyjęcia jakiejkolwiek pracy pozbawić go zasiłku dla bezrobotnych. Dlatego też opowiadam się za odrzuceniem drugiego wniosku mniejszości, mówiącego, że w art. 22 ust. 1 dotyczącym zmiany ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu należy skreślić wyraz „dwukrotnie”.</u>
          <u xml:id="u-86.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję pani posłance.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#HenrykBąk">Głos ma pani posłanka Elżbieta Michalak, KPN. Sądzę, że po wystąpieniu pani posłanki zrobimy przerwę. Nie ma pani posłanki?</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#HenrykBąk">Wobec tego zawiadamiam, że posiedzenie Konwentu Seniorów odbędzie się o godz. 14.15 w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#HenrykBąk">Proszę pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#DariuszSońta">Zebranie Parlamentarnego Klubu Porozumienia Centrum odbędzie się po ogłoszeniu przerwy obiadowej w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#DariuszSońta">Zebranie Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego odbędzie się 40 minut przed zakończeniem przerwy obiadowej w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#DariuszSońta">Posłowie gotowi do pracy w grupie parlamentarnej polsko-portugalskiej proszeni są o zebranie się w saloniku przy sali kolumnowej zaraz po ogłoszeniu przerwy obiadowej.</u>
          <u xml:id="u-88.3" who="#DariuszSońta">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy obiadowej odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-88.4" who="#DariuszSońta">Posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Ustawodawczej i Komisji Sprawiedliwości dotyczące rozpatrzenia poselskiego projektu uchwały Sejmu w sprawie przeciwdziałania zjawiskom patologii w gospodarce oraz korupcji (druk nr 44) odbędzie się o godz. 14 w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#HenrykBąk">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#HenrykBąk">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 30 do godz. 15 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JacekKurczewski">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#JacekKurczewski">Proszę posłów, którzy zgłosili poprawki, o przekazanie ich na piśmie do Sekretariatu Posiedzeń Sejmu. Proszę również posłów, którzy są zapisani do dyskusji i zamierzają zgłosić poprawki o uwzględnienie tej prośby.</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#JacekKurczewski">Informuję, że po zakończeniu debaty budżetowej odbędzie się zebranie przewodniczących komisji, posłów sprawozdawców oraz posłów zgłaszających poprawki w celu uściślenia ich brzmienia. Miejsce oraz godzina rozpoczęcia tego zebrania zostaną podane w późniejszym terminie.</u>
          <u xml:id="u-90.3" who="#JacekKurczewski">Kontynuujemy dyskusję nad projektem prowizorium budżetowego oraz związanymi z nim projektami ustaw.</u>
          <u xml:id="u-90.4" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Kazimierz Pękała z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Jerzy Szmajdziński.</u>
          <u xml:id="u-90.5" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#KazimierzPękała">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przerażają mnie części prowizorium dotyczące sfery budżetowej, a szczególnie wydatków na służbę zdrowia. Sytuacja w służbie zdrowia grozi katastrofą. Szczególnie dotyka ona ludzi pokrzywdzonych przez los - cierpiących. Pracownicy służby zdrowia wielokrotnie dawali wyraz swojej odpowiedzialności i patriotycznej postawie. Kiedy zagrożone jest zdrowie narodu, milczeć nie możemy, mimo sympatii i nadziei, jaką wiążemy z rządem pana premiera Olszewskiego. Możemy dyskutować o niektórych punktach prowizorium dotyczących płac służby zdrowia, pomimo że zabrakło funduszy na rewaloryzację płac, mimo że średnia płaca w służbie zdrowia wynosi poniżej 70% średniej krajowej, i tak będzie się kształtować w I kwartale bieżącego roku, chociaż miała wynosić 106% średniej krajowej.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#KazimierzPękała">Pragnę nadmienić, że znaczny procent wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia zarabia poniżej jednego miliona, a niektórzy zarabiają nawet mniej, niż wynosi zasiłek dla bezrobotnych. Groźba zamykania szpitali zmusza nas, pracowników służby zdrowia, do zdecydowanego sprzeciwu wobec istniejącej sytuacji. Niedopuszczalne jest godzenie się na ukrytą eutanazję, mamy takie sygnały, która powodowana jest brakiem środków finansowych.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#KazimierzPękała">Wchodzimy w 1992 r. z dużym deficytem w budżecie wynoszącym około 5 bln zł. Zadłużenie wobec aptek wynosi 1,5 bln, zadłużenie na fundusze pozapłacowe wynosi 3,6 bln zł. To zadłużenie ogranicza zarówno fundusze przeznaczone na płace, jak i na fundusze pozapłacowe. Ponadto nie uwzględniono w tym prowizorium podwyżki cen nośników energii i podwyżki cen ich pochodnych oraz cen na podstawowe artykuły żywnościowe.</u>
          <u xml:id="u-91.3" who="#KazimierzPękała">Ze spotkań z wojewodą łomżyńskim, lekarzem wojewódzkim w Łomży oraz na podstawie protokołów, które otrzymałem po spotkaniu dyrektorów ZOZ z lekarzem wojewódzkim w Ostrołęce i z wojewodą ostrołęckim, wynika, że prowizorium, które przedstawiło Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, nie pozwala świadczyć podstawowych usług zdrowotnych, nie mówiąc już o świadczeniach specjalistycznych. Na fundusze pozapłacowe, po uiszczeniu zadłużeń z roku 1991, pozostaje zaledwie 20%. Deficyt ten stawia pod znakiem zapytania możliwość funkcjonowania placówek służby zdrowia, co w konsekwencji może prowadzić do zamykania szpitali oraz ograniczeń diagnostycznych i badań specjalistycznych. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej nie przedstawiło dotychczas, w jaki sposób wygospodaruje fundusze na spłaty zadłużenia wobec aptek i innych wierzycieli. Powiało grozą wśród pracowników służby zdrowia, gdy lekarze wojewódzcy przedstawili wizję masowych zwolnień z pracy.</u>
          <u xml:id="u-91.4" who="#KazimierzPękała">Stanowisko ministra zdrowia, pana Mariana Miśkiewicza, jest nieco inne. Na posiedzeniu Komisji Zdrowia pan minister oświadczył, że zwolnienie nawet 30 tys. pracowników służby zdrowia przyniosłoby oszczędności w wysokości zaledwie około 1 bln w skali rocznej. Wobec tego nasuwa się pytanie: gdzie należy szukać środków finansowych? Nie można zrezygnować z prawidłowego rozmieszczenia kadr medycznych. Pan minister ze swoim zespołem zobowiązał się przedstawić nowe elementy rozdziału budżetu. W tym miejscu pojawia się pytanie: jak mogło dojść do tak krytycznej sytuacji, kto odpowiada za obecny dramat zarówno służby zdrowia, jak i oddanych pod jej opiekę chorych? Na I Krajowym Zjeździe Izb Lekarskich w grudniu 1989 r. pan minister Mierzewski stwierdził: ministerstwo zdrowia jest chore, trzeba je przeorganizować, aby nie przeszkadzało służbie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-91.5" who="#KazimierzPękała">Zadaję pytanie, co pan minister zrobił w tej materii przez dwa lata, skoro projekt reformy w służbie zdrowia, która, według relacji pana ministra, miała się rozpocząć pod koniec 1990 r., dotychczas leży w biurkach gabinetów ministerstwa?</u>
          <u xml:id="u-91.6" who="#KazimierzPękała">Wiele padło stwierdzeń, aby pociągnąć do odpowiedzialności poprzednich ministrów, premierów. Należy przedstawić to w odpowiedniej chwili, bo tego domaga się społeczeństwo. Tutaj należy zwrócić uwagę na krótką pamięć niektórych posłów, którzy zapomnieli, kto jest odpowiedzialny za obniżanie budżetu w służbie zdrowia, za obniżanie budżetu w oświacie, a również, kto gnębił inteligencję. Należy zgodzić się ze stwierdzeniem pana premiera Olszewskiego, że rząd nie może być nadopiekuńczy, ale źle został dobrany moment tej konkretnej wypowiedzi. Jak tu bowiem mówić o nadopiekuńczości państwa, gdy brakuje środków budżetowych umożliwiających realizowanie funkcji, które są naturalnym obowiązkiem państwa. Niedopuszczalne jest obarczenie w największym stopniu skutkami kryzysu ludzi najbiedniejszych, chorych i emerytów.</u>
          <u xml:id="u-91.7" who="#KazimierzPękała">Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Nie wolno dopuszczać do sytuacji, abyśmy my, pracownicy służby zdrowia, byli selekcjonerami i decydowali, którego chorego będziemy leczyć, a którego pozostawimy na uboczu, które niemowlę włożymy do inkubatora, które pozostawimy w łóżeczku, bo do takich dramatów sumienia już dochodzi...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#JacekKurczewski">Przypominam o czasie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#KazimierzPękała">... i dojdzie w najbliższym czasie. Pragnę podkreślić to, że każdy człowiek ma jedno życie, jedno i niepowtarzalne. Każdy ma prawo do godnego życia od momentu zaistnienia aż do naturalnego zejścia w poczuciu sprawiedliwości i bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Jerzy Szmajdziński z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Krzysztof Kamiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#JerzySzmajdziński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prowizorium budżetowe nie rozwiązuje żadnej ze spraw społecznie ważnych. Niektóre zawiesza, jak na przykład los przedsiębiorstw państwowych, inne sprowadza do parteru, jak na przykład politykę społeczną. Trudno więc oczekiwać na akceptację społeczeństwa dla takiej polityki, która spycha jego znaczną część do granic ubóstwa. Praktycznie nie udało się utrzymać na zeszłorocznym poziomie ani jednej pozycji w wydatkach budżetowych. Szczególnie dotkliwe są oszczędności na oświacie, na zdrowiu i na obronie narodowej.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#JerzySzmajdziński">Zatrzymam się przy wydatkach na obronność. Otóż w dokumencie Ministerstwa Obrony Narodowej, który otrzymała Komisja Obrony Narodowej, postawiono tezę, że „...w wyniku powszechnie znanych trudności gospodarczych w kraju budżet MON został drastycznie zmniejszony”. Przyjęcie takiej tezy prowadzi do absurdalnego wniosku, że obronę narodową można zlikwidować całkowicie w warunkach ostrego kryzysu gospodarczego. Aby nie obrazić rządu, powiem, że nie dał on w tym okresie priorytetu potrzebom obrony narodowej i przyznał odpowiednio skąpe środki dla swoich sił zbrojnych.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#JerzySzmajdziński">Prowizorium budżetowe jest nie do przyjęcia, gdyż opiera się po prostu na mechanicznej redukcji środków, bez poważniejszej próby powiązania finansów z zadaniami obronnymi państwa. Prowadzi to w efekcie do braku sprawnej armii, do niedawna jednej z lepszych armii lądowych w Europie. Zasadniczą przeszkodą utrudniającą określenie minimum obronnego jest brak jasnej, społecznie uświadomionej doktryny obronnej, na podstawie której tworzy się plany rozwoju potencjału obronnego, przemysłu obronnego i oczywiście sił zbrojnych. Tylko taki kroczący plan może być podstawą kalkulacji potrzeb finansowych. Wnoszę o opracowanie takiego planu i przedstawienie go łącznie z założeniami polityki społeczno-gospodarczej i budżetu.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#JerzySzmajdziński">Wysoka Izbo! Nie ma żadnej pewności, że plan dochodów budżetu zostanie wykonany. Praktyka ostatnich dwóch lat nakazuje ostrożność. Czy uda się też pokryć niedobory budżetu działaniami zapisanymi w ustawie, chodzi o sprzedaż skarbowych papierów wartościowych oraz zaciągnięcie kredytów w bankach komercyjnych? Moja niewiara stąd się bierze, że społeczeństwo traci zaufanie do państwowych gwarancji, do ich solidności, stają się one wręcz antyreklamą. Sprawiło to wcześniejsze niewywiązywanie się państwa ze zobowiązań wobec przedsiębiorstw przemysłu obronnego i lotniczego, posiadaczy książeczek mieszkaniowych i samochodowych, emerytów i rencistów, którym zabiera się nabyte uprawnienia. Sfer niepewności jest zresztą więcej. Sferą niepewności są także dochody budżetu z przedsiębiorstw państwowych, których coraz więcej traci zdolność kredytową.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#JerzySzmajdziński">Od nowego roku obciążono pracujących podatkiem dochodowym. Jak by nie liczyć, nawet przy zniesieniu innych podatków i tak dla wielu ludzi oznacza to, zwłaszcza w sytuacji gdy zakład nie ma z czego podnieść załodze płacy, obniżkę realnych wynagrodzeń. To zaś powoduje mniejsze obroty w sklepach i mniejsze zamówienia na towary z fabryk. I koło się zamyka.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#JerzySzmajdziński">Wszystko sprowadza się do jednego, do braku programu, który mógłby zatrzymać recesję i wzrost bezrobocia. Oto w 1990 r., jak podał GUS, dochód narodowy na osobę wyniósł 1650 dolarów, prawie dwukrotnie mniej niż na Węgrzech i w Czecho-Słowacji. W 1991 r. zapewne zmalał co najmniej o 10%. Półroczna wojna w Jugosławii spowodowała tam 21-procentowy spadek produkcji, w Polsce spadek ten sięgnął w 1990 r. 24%, a w 1991 r. około 15%. Potrzebny jest natychmiastowy program doraźny. W tej Izbie padło — z wielu jej stron — wiele interesujących propozycji. Na tym powinniśmy się skoncentrować, na poszukiwaniu najlepszych rozwiązań dotyczących gospodarki, a nie na wojenno-dekomunizacyjno-aborcyjnych grach politycznych.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Krzysztof Kamiński z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Do zabrania głosu przygotuje się pan poseł Tomasz Szyszko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#KrzysztofKamiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Będę mówił o upadku polskiej dyplomacji. Przysłuchując się postulatom pana ministra spraw zagranicznych, skierowanym do posłów, zauważyłem powszechne zrozumienie członków Komisji Spraw Zagranicznych dla jego argumentów, co znalazło wyraz w głosowaniu za zwiększeniem budżetu Ministerstwa Spraw Zagranicznych o kilkadziesiąt miliardów złotych. Tymczasem okazało się, że opinia Komisji Spraw Zagranicznych nie została zaakceptowana. W sprawozdaniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów zabrakło argumentów za takim stanowiskiem. Oznacza to całkowitą katastrofę polskiej dyplomacji. Polska zaprzestanie płacenia składek w międzynarodowych organizacjach, co poważnie naruszy jej autorytet międzynarodowy. Można to jednak uznać za drobiazg w porównaniu z tym, że de facto Polska pozbawia się możliwości prowadzenia polityki międzynarodowej.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#KrzysztofKamiński">W zasadzie poza płacami dla pracowników resortu zabraknie pieniędzy na wszystko: nasz minister spraw zagranicznych nie będzie podróżował, nawet w ostatniej, turystycznej klasie; nie zostaną otwarte nowe polskie ambasady na Wschodzie, zabraknie więc ośrodków reprezentujących nasze interesy, poważnie przecież zagrożone.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#KrzysztofKamiński">Konfederacja Polski Niepodległej uważa, że Polsce potrzebna jest nowa polityka zagraniczna, jeżeli jednak obecnie zniszczymy polską dyplomację, w przyszłości poniesiemy znacznie większe nakłady na jej odbudowanie. Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby, aby, tak jak to zaproponowała Komisja Spraw Zagranicznych, raczyła zwiększyć budżet tego resortu w skali przyjętej przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#KrzysztofKamiński">Dyplomacja jest międzynarodową wizytówką państwa, stoi także na straży jego suwerenności. Musimy mieć świadomość, że jeśli uchwalimy proponowany budżet Ministerstwa Spraw Zagranicznych, własnymi rękoma ugodzimy w międzynarodową suwerenność Polski. Na pewno nie uczyni tego Konfederacja Polski Niepodległej.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#JacekKurczewski">Czy jest pan poseł Tomasz Szyszko?</u>
          <u xml:id="u-98.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-98.3" who="#JacekKurczewski">W takim razie udzielam głosu panu posłowi Janowi Mizikowskiemu z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Do zabrania głosu przygotuje się pani poseł Bogumiła Boba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#JanMizikowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu poruszę sprawę dotyczącą sytuacji finansowej Ministerstwa Sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#JanMizikowski">Resort sprawiedliwości obejmuje sądy powszechne, prokuratury i więziennictwo. Sytuacja finansowa tego resortu jest katastrofalna. Budżet ubiegłoroczny był niewystarczający, skoro sądy i prokuratury znalazły się w takiej sytuacji, że zadłużenie wynosi dziś 69 800 mln zł. Zadłużenie to wzrasta i zostało ono przeniesione na bieżący rok.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#JanMizikowski">Prowizorium budżetowe dotyczące I kwartału br. absolutnie nie rozwiązuje tej sytuacji. Sądy od wielu miesięcy nie wypłacają świadkom, kuratorom sądowym, społecznym, ławnikom należności za podróże do sądu. Zdarzają się wypadki, że ławnicy, będący najczęściej emerytami, nie przybywają na wezwanie do sądu, sprawy są odraczane lub zdejmowane z wokandy, co powoduje dodatkowe straty oraz to, że prestiż naszego sądownictwa z każdą chwilą maleje.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#JanMizikowski">Sądy są zadłużone wobec urzędów pocztowych za świadczone usługi telekomunikacyjne; aparaty telefoniczne znajdujące się w biurach sądowych są często odłączane, tak że sąd rejonowy faktycznie dysponuje tylko jednym aparatem telefonicznym z połączeniem na zewnątrz.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#JanMizikowski">Ta sama sytuacja panuje również i w prokuraturach. Prokuratura wojewódzka posiada tylko jeden aparat telefoniczny do rozmów zewnętrznych. Prokuratura nie posiada środków finansowych na opłacenie biegłego, gdy postępowanie przygotowawcze wymaga dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, opłacenia ekspertyzy. W tej sytuacji zawiesza się na dłuższy czas postępowanie karne w bardzo poważnych sprawach, a przez ten czas osoby, które mogłyby być pociągnięte do odpowiedzialności karnej, zacierają ślady swojej winy. Tego rodzaju stan rzeczy grozi zapaścią sądownictwa i prokuratury.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#JanMizikowski">Obecnie sądy dysponują środkami finansowymi w zakresie wystarczającym na wypłacenie pensji sędziom, prokuratorom i pracownikom administracyjnym, innych środków finansowych nie mają.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#JanMizikowski">Wiemy, że sądownictwo odgrywa znaczącą rolę w życiu nowoczesnego społeczeństwa. Nowoczesne, ucywilizowane państwo dba o to, aby aparat wymiaru sprawiedliwości funkcjonował sprawnie, tymczasem u nas aparat ten będzie zamierał, podczas gdy przestępczość wzrasta. Jest jedno jedyne wyjście - zwiększenie budżetu. Przewidziany obecnie na potrzeby wymiaru sprawiedliwości budżet absolutnie nie zapewnia temu aparatowi przetrwania nawet przez pół roku.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#JanMizikowski">Konfederacja Polski Niepodległej widzi wyjście z tej tragicznej sytuacji przez uruchomienie rezerw dewizowych, które znajdują się w Narodowym Banku Polskim.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pani poseł Bogumiła Boba z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Do zabrania głosu przygotuje się pani poseł Janina Kraus.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#BogumiłaBoba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy wiedzą, że trzeba zwiększyć przychód pieniądza, ale uczciwą pracą, a więc, proszę państwa, nie dobijajmy państwowych zakładów przemysłowych, które nie są dotowane i produkują wyroby z metką „Made in England”, na przykład Bielskie Zakłady Włókiennicze. Przypuszczam, że ta renoma wystarczy dla ich fachowości.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#BogumiłaBoba">Są mechanizmy ratujące, ale trzeba je uruchomić szybko, bo za kilka tygodni nie będzie co ratować - zmienić popiwek, znieść skrajny fiskalizm, np. procent od procentu z kredytu wprowadzony w 1991 r., uniemożliwiający spłatę kredytu bez uprzedniej spłaty procentu, oraz znieść dekretowany kurs dolara zarzynający eksport. Przecież nie można bez końca ograniczać kosztów produkcji. Następnie trzeba wprowadzić nowe umowy bankowe, z rozłożeniem spłat, aby zakłady mogły kupić surowiec na wyroby, które mają kupca od zaraz na Zachodzie, by nie musiały nagle, w ciągu jednego miesiąca spłacać całego kredytu, który był wzięty przy niskiej stopie procentowej na inwestycje, które wprowadziły, i dlatego mają tak nowoczesny park maszynowy, że mogą produkować z metką „Made in England”. Natomiast jeśli się zniszczy te przedsiębiorstwa, poniesiemy same straty. Nie spłyną podatki do budżetu, nie wpłyną do banku pieniądze, które te zakłady ustawicznie płacą, będzie trzeba wypłacić zasiłki dla bezrobotnych tysiącom ludzi, bo to są tysiące ludzi, proszę państwa, którzy teraz ciężko zarabiają na życie nisko płatną pracą, a później będą brali pieniądze za bezczynność. Dojdzie do nędzy tysięcy rodzin, które nie zapłacą czynszu, opłat za energię itd. Wzrośnie jeszcze przestępczość i trudne do przewidzenia reakcje społeczne. Utracimy rynek zbytu dla naszego eksportu na Zachodzie, a wiadomo, jak trudno jest go odzyskać. Dojdzie do dalszego rozkradania majątku narodowego i sprzedawania upadłych przedsiębiorstw za przysłowiowe grosze, bo kto z nas może je kupić.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#BogumiłaBoba">Niesprawiedliwe podatki i procenty od kredytów potrafią zniszczyć każde przedsiębiorstwo, okroić budżet państwa, a dalej - zniszczyć banki państwowe. To samo dotyczy rolników, rzemieślników, drobnych przedsiębiorców i handlowców. Jak można niszczyć tych, co przynoszą zysk, a równocześnie nie karać afer finansowo-gospodarczych robionych w majestacie prawa, korupcji, dopuszczać do inwestowania całego zysku we własną konsumpcję, nie obciążać przez kilka lat spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a kazać biedakowi - trzeba zaznaczyć, że najczęściej jest on biedakiem nie z własnej winy - utrzymywać dla wszystkich służbę zdrowia, oświatę, ochronę, administrację; także dla tych, którzy nic nie wnoszą do budżetu, sami mając duże zyski. A jak wygląda sytuacja instytucji opłacanych z budżetu, nie muszę mówić. Jesteśmy skazani na zagładę biologiczną i na ciemnotę z powodu braku pieniędzy na ochronę zdrowia i uczenie młodego pokolenia. Nie mówię tego gołosłownie, jestem lekarzem i mogę przedstawić statystyki mówiące o liczbie nowotworów na Śląsku, a także gdzie indziej.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#BogumiłaBoba">Trzeba odbudować prawo własności, ale nie na podstawie wątpliwej uczciwości, lecz na zasadach chrześcijańskich, i wtedy zbudujemy klasę średnią w naszej ojczyźnie.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JacekKurczewski">Proszę panią poseł Janinę Kraus z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Do głosu przygotuje się pan poseł Janusz Szymański.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#JaninaKraus">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Analiza dokumentów obrazujących działalność Ministerstwa Finansów w zakresie polityki budżetowej, z którymi ta Izba miała okazję zapoznać się w końcu ub. r., jak również obecnego projektu prowizorium, po raz kolejny uświadamia nam dwa fakty.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#JaninaKraus">Po pierwsze, konieczność szerokich, kompleksowych i z odpowiednim wyprzedzeniem dokonywanych analiz problemów budżetu na tle całości założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa, zwłaszcza polityki przemysłowej.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#JaninaKraus">Po wtóre, uświadamia nam potrzebę tego typu analiz dokonywanych jednak również na podstawie badań prowadzonych przez ekspertów niezależnych. Ubiegłoroczne dokumenty bowiem wskazują wyraźnie bądź na niekompetencję Ministerstwa Finansów, bądź też na świadome konstruowanie budżetu z założenia nierealnego. Jak bowiem inaczej tłumaczyć sobie można różnice w wysokości dochodów na koniec 1991 r. w stosunku do założeń z początku roku, w niektórych pozycjach osiągające poziom aż 50%. Dotyczy to m.in. podatku dochodowego, z którego wpływ w ustawie budżetowej wyznaczony był na 107,6 bln zł, by w uchwale nr 151 Rady Ministrów jego poziom ustalić na ponad 50 bln. Dotyczy to również dochodów z dywidendy i w jeszcze większym stopniu dochodów ze sprzedaży mienia skarbu państwa.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#JaninaKraus">Konieczność kilku korekt dokonywanych w ub. roku nakazuje nam traktowanie tego prowizorium budżetowego z wielką rezerwą, ale również każe mieć nadzieję, że budżet na 1992 r. będzie jednak dokumentem zasadniczo różnym jakościowo. Dlatego dyskusja nad prowizorium nie może determinować Sejmu w kwestii towarzyszących temu prowizorium ustaw. W procedurze zatwierdzenia budżetu należy odwołać się do praktyki II Rzeczypospolitej, kiedy to budżet państwa powstawał na podstawie ustawy budżetowej, ale w ramach istniejącego już prawa. Łączne traktowanie spraw budżetu i całego pakietu ustaw, który otrzymaliśmy, to nic innego jak po prostu antycypowanie skutków ustaw jeszcze nie zatwierdzonych.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#JaninaKraus">Wysoka Izbo! Dylemat obecnego prowizorium budżetowego formułowany jest potocznie w sposób następujący: komu odebrać, by komuś dać? Wydaje się, że właściwe postawienie problemu powinno brzmieć: jak przedłużyć tę przysłowiową krótką kołdrę budżetową? I tu tkwi istota problemu. Trwałe zrównoważenie budżetu jest bowiem możliwe jedynie w warunkach gospodarki rosnącej, gospodarki wzrostu. Tymczasem rząd zastosował wobec gospodarki strategię wyniszczającą, zwłaszcza wobec przemysłu państwowego. Jest charakterystyczne przy tym, że najbardziej dotkliwe skutki tej strategii dotykają tych branż i gałęzi przemysłu, które mogłyby być konkurencyjne dla przemysłu zachodniego. Mam tutaj w pierwszej kolejności na myśli rolnictwo, ale również przemysł lekki, o którym wczoraj była mowa i w którym sytuacja jest katastrofalna - nie udało mi się, niestety, zadać pytania na ten temat panu ministrowi Lipce - a przede wszystkim górnictwo węgla kamiennego.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#JaninaKraus">To prowizorium budżetowe w części dotyczącej ministerstwa przemysłu, a lwią część tego prowizorium stanowi energetyka i przemysł wydobywczy, jak również wyjaśnienia pana ministra Lipki na posiedzeniu komisji przemysłu, wskazują na wyraźną kontynuację restrykcyjnej polityki wobec tej branży. Również tego rządu. Już, proszę państwa, najwyższy czas skończyć z traktowaniem przemysłu wydobywczego, a zwłaszcza górnictwa, jako branży nierentownej i wymagającej subsydiowania przez budżet państwa, rzekomo kosztem całej gospodarki. To nie państwo dotuje tę branżę, ale ta branża dotuje gospodarkę i budżet. Pozostaje ona bowiem nadal w roli akumulatora dyskretnego zasilania finansowego budżetu i państwa. Dlaczego to jest zasilanie dyskretne? Dlatego że ze względu na utrzymywanie sztucznie zaniżonych cen węgla następuje ukryty transfer wypracowanej przez górnictwo akumulacji do innych branż i działów gospodarki, w tym również tych trwale nierentownych, a dopiero poprzez te branże w części do budżetu. W 1990 r. przy formalnym deficycie górnictwo wytworzyło akumulację dodatnią w wysokości co najmniej 30 bln zł. Ten transfer zachodzi m.in. przez utrzymywanie sztucznych, zaniżonych cen węgla, arbitralne ustalanie wysokości dotacji, wysokie podatki i dywidendy, opodatkowanie eksportu - w pierwszym półroczu 1990 r. opodatkowanie eksportu węgla osiągnęło 80% - jak również celowe ograniczanie i limitowanie eksportu węgla. I w taki sposób - przepraszam za słowo - produkowana formalna nierentowność górnictwa uzasadniać ma zmniejszenie wydobycia węgla, likwidowanie kopalń oraz redukcję zatrudnienia. Co to oznacza dla gospodarki finansowej państwa i dla budżetu, nie trzeba tłumaczyć. Ja już pomijam, że nie będzie dochodów z tej ilości węgla, która nie zostanie wydobyta. Oznacza to zasiłki, w pierwszym etapie dla 70 tys. zwolnionych pracowników, a docelowo być może i 300 tys. zwolnionych. Oznacza to ponoszenie kosztów likwidacji kopalń. Chcę zwrócić uwagę, że koszt likwidacji jednej kopalni kształtuje się w granicach od 0,8 bln nawet do 2 bln zł. Przede wszystkim zaś oznacza to znalezienie środków na planowany w przyszłości import węgla.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#JaninaKraus">Tak więc, Wysoka Izbo, to, co mogłoby, i to, co powinno przynosić dochody, jest konsekwentnie i systematycznie rugowane. I przez pryzmat tego, co powiedziałam, proszę spojrzeć na kwotę 600 mld zł, która w charakterze dotacji przedmiotowej została przyznana górnictwu węgla kamiennego.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Janusz Szymański. Przygotuje się pan poseł Andrzej Raj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wysokie ławy rządowe! Debata budżetowa należy do najważniejszych, obok debat konstytucyjnych, dyskusji w każdej z izb parlamentarnych. Właściwie mając 300 sekund, panie marszałku - rozpatrujemy, chcę podkreślić, 54 projekty ustaw - wnoszę, że mam po 6 sekund na ustosunkowanie się do każdej ustawy. Jest to wątpliwa, jeśli chodzi o jakość, możliwość skutecznego ustosunkowania się. W związku z tym rozumiem, że mogę wygłosić tylko tezy wystąpienia, zgłaszając poprawki, i właściwie do tego się ograniczę.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#JanuszSzymański">Nie ulega wątpliwości, że w tej generalnej preambule możemy stwierdzić, że projekt ustawy o prowizorium budżetowym ujawnia dramat finansów publicznych i właściwie ujawnia katastrofę budżetu na rok 1992. Właściwie nie ma recepty na to, żeby dokonał się cud w 1992 r., i to trzeba wprost powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#JanuszSzymański">Wydaje mi się, proszę państwa, że najważniejsza rzecz, którą można w tej chwili zrobić, to spróbować zastanowić się, jak skutecznie możemy zracjonalizować prace parlamentu, prace rządu nad projektem ustawy budżetowej na rok 1992. Chcę powiedzieć tylko tyle, że Prawo budżetowe ujawnia lukę. Kalendarz prac nad budżetem państwa na rok 1992 został złamany. Został złamany między innymi dlatego, że wybory parlamentarne odbyły się w październiku, że terminy przewidziane w noweli do ustawy budżetowej na 1992 rok z uwagi na późne powołanie rządu, z uwagi na późne przedstawienie projektu założeń, złamanie w tym wypadku ustawy z 3 grudnia - podkreślam - a nie 15 listopada, jak to ustawa budżetowa na 1992 rok określała, uległy przesunięciu.</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#JanuszSzymański">Ustawa Prawo budżetowe nie przewiduje i nie rozwiązuje problemu, co dzieje się w sytuacji, kiedy prowizorium budżetowe uchwalone na określony czas, a więc epizodyczne, przestaje działać, a nie mamy jeszcze uchwalonej ustawy budżetowej: co jest podstawą prowadzenia gospodarki państwa, kiedy prowizorium przestaje obowiązywać, a ustawa budżetowa nie została uchwalona?</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#JanuszSzymański">W związku z tym, panie marszałku, proponuję, aby do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo budżetowe oraz niektórych innych ustaw wprowadzić następujące poprawki. Mianowicie w art. 1, aby dotychczasowa treść art. 1 otrzymała oznaczenie ust. 1 i aby zrezygnować w tym artykule - mówię lapidarnie, bo to jest na piśmie - ze zmiany trzeciej i dodać 3 kolejne ustępy do art.1. Oto ich treść, to jest istotne:</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#JanuszSzymański">„Określony w ustawie z dnia 5 stycznia 1991 r. Prawo budżetowe termin przedłożenia Sejmowi i Senatowi projektu założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. ustala się na dzień 15 lutego 1992 r.” — czynię tu tak, jak rząd chce, nie wprowadzam swojego terminu, choć uważam, że dzień 31 stycznia byłby terminem optymalnym — „a projektu ustawy budżetowej na 1992 r. na 15 dzień po uchwaleniu przez Sejm założeń polityki społeczno-gospodarczej”.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#JanuszSzymański">Ust. 3: „Jeżeli Sejm nie uchwali założeń, o których mowa w ust. 2, w terminie 21 dni od przedłożenia projektu założeń, to Rada Ministrów przedstawi projekt ustawy budżetowej na 1992 r. w oparciu o przedstawiony projekt założeń, jednak nie później niż do 23 marca 1992 r.”.</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#JanuszSzymański">Ust. 4: „W razie gdy Sejm nie uchwali ustawy budżetowej w terminie do 31 marca 1992 r., podstawą gospodarki finansowej państwa jest, do czasu jej uchwalenia, przedstawiony projekt”. Eliminujemy zatem lukę w Prawie budżetowym i gorąco proszę o poparcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-105.8" who="#JanuszSzymański">Druga sprawa, z którą chcę się bardzo skutecznie rozprawić, to problem zmiany ustawy Prawo budżetowe i art. 5 tego projektu - wprowadzane zmiany do Prawa celnego. Popieram ten wniosek mniejszości, ale chcę generalnie powiedzieć, że ten projekt ustawy narusza wszystkie prawa i wolności obywatelskie w zakresie ustaw nowelizujących.</u>
          <u xml:id="u-105.9" who="#JanuszSzymański">Proszę Państwa! Czas skończyć z tym - i to jest apel do rządu Jana Olszewskiego - że właściwie najlepsza konstrukcja prawna przepisu z dawnych czasów, którą obecny rząd stosuje z uśmiechem na ustach, to jest przepis, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od 1 stycznia, a więc złamanie zasady retroaktywności zakazu działania prawa wstecz. Problem, najkrócej mówiąc, jest taki. Jeżeli wykładowca jedzie na wykłady gościnne, zabiera butlę gazową, przywozi z powrotem polską butlę gazową, to się traktuje jak mienie i musi opłacić cło. W związku z tym proszę o poparcie tego wniosku. W razie gdyby ten wniosek nie przeszedł, chcę zgłosić tę poprawkę, panie marszałku, to warunkowy wniosek, żeby wyłączyć retroaktywność w stosunku do tego przepisu, a więc w artykule końcowym dokonać odpowiedniej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, proszę już kończyć!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#JanuszSzymański">Już ostatnia kwestia, panie marszałku, czuję się zdyscyplinowany tym przywołaniem. Chcę powiedzieć tylko tyle, że wydaje mi się, iż jest skandalem dystrybucja Dzienników Ustaw. Mówię to w związku z koniecznością utrzymania dwóch przepisów, które mają charakter retroakcji, czyli że ustawa będzie działała wstecz.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#JanuszSzymański">Jest skandalem, że ustawy, Dzienniki Ustaw publikowane w listopadzie docierają do organów stosujących prawo w styczniu, pod koniec stycznia 1992 r., podczas kiedy powinny być publikowane dużo wcześniej. I apel, żeby zgodnie z ustawą o Dzienniku Ustaw przewidywać dwutygodniowe vacatio legis.</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#JacekKurczewski">Panie Pośle! Mówimy właśnie o czasie.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#JacekKurczewski">Przypominam, że Prezydium Sejmu prosi posłów, którzy zgłosili już poprawki, o przekazanie ich treści na piśmie do Sekretariatu Posiedzeń Sejmu, a posłów, którzy jeszcze są zapisani do dyskusji i zamierzają zgłosić poprawki, o uwzględnienie tej prośby.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#JacekKurczewski">Może jeszcze dodam jedno: w trakcie prowadzonych przeze mnie obrad zgłaszane są wnioski o zmianę kolejności zabierania głosu. Przypominam, że zgodnie z regulaminem Sejmu i podjętymi ustaleniami zmiana kolejności zapisów, wymiana, nie wchodzi w grę - prowadzimy tutaj konsekwentnie listę zapisów, z tymi uzupełnieniami, które poprzednio zostały zatwierdzone przez nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#JacekKurczewski">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Andrzeja Raja z Klubu Liberalno-Demokratycznego. Do głosu przygotuje się pan poseł Przemysław Sytek.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#AndrzejRaj">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Poświęciliśmy wiele godzin na pasjonującą dyskusję nad prowizorium budżetowym i uzasadnienia najczęściej słusznych potrzeb, które winny znaleźć odzwierciedlenie w budżecie. Finał tych prac jest raczej wiadomy. Presja faktów zmusza nas do przyjęcia tego prowizorium w wersji przedstawionej przez rząd ze śladowymi korektami, które, być może, załatwią kilka ważnych problemów, ale w żaden sposób nie wpłyną na faktyczny stan finansów państwa i gospodarki narodowej, a w konsekwencji na poziom życia. Skuteczność zatem tych wielu godzin posiedzeń jest niewielka. Co gorsza, cała inicjatywa większości posłów skupia się wciąż na tym, jak dzielić to, co jest do podziału. W wielu dyskusjach słyszę różne głosy: satysfakcji jednego posła, że udało mu się wyrwać paręnaście miliardów na jakiś indywidualny, ze wszech miar uzasadniony cel, i frustracji wielu innych posłów, którym się to nie udało (i cóż powiedzą wyborcom?).</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#AndrzejRaj">I tak szarpiemy, przekonani o swej słuszności, to coraz mniejsze sukno Rzeczypospolitej. Pomysłów na to, jak przysparzać dochodów w budżecie, myślę oczywiście o tych systemowych, dających stabilność wpływów w długim horyzoncie czasowym, jakoś mało. Pomysłów na cudowne załatwienie sprawy - wiele: a to 40 bilionów z afer gospodarczych, a to stopniowe podnoszenie dochodów budżetu przez wzrost stawek podatków, ceł, dodatkowo coraz to nowe pomysły dopłat i opłat, jak choćby ostatnia propozycja w sprawie ciepłej wody i centralnego ogrzewania. Nie wspominam już o pomyśle druku pustego pieniądza. Jakoś nie chcemy uznać, chociaż żelazna logika i tyle doświadczeń z przeszłości winny to nam wybić już z głowy, że pomysły te mogą tylko przedłużyć agonię naszej gospodarki, natomiast nie staną się katalizatorem jej odbudowy i przebudowy.</u>
          <u xml:id="u-109.2" who="#AndrzejRaj">Bardzo bym nie chciał, aby tylko w ten sposób przebiegała przyszła praca nad budżetem w 1992 r. Zagrożenie takie istnieje, stan naszej gospodarki, sytuacja materialna obywateli wcale nie są tak jednoznaczne, jak się to wielu wydaje, chociaż na pewno nie są kwitnące.</u>
          <u xml:id="u-109.3" who="#AndrzejRaj">Nie kierując się emocjami, patrząc chłodnym okiem na rzeczywistość nie możemy uznać, że wszystko nam się zawaliło, że to, co zrobiliśmy do dzisiaj, to pasmo wielkich niepowodzeń. Można oczywiście tak twierdzić, jeśli patrzyłoby się tylko przez pryzmat dnia dzisiejszego. Poseł nie może jednak używać tylko takiej optyki oceny zjawisk, poseł musi w swej działalności, widząc stan aktualny, skupić się przede wszystkim na tworzeniu rozwiązań, które przyniosą w bliższej i dalszej przyszłości pozytywny rozwój wydarzeń.</u>
          <u xml:id="u-109.4" who="#AndrzejRaj">Takie podejście winno stanowić również naczelną zasadę w naszej pracy nad budżetem na 1992 r. Aby tak się mogło stać, musi ulec zmianie filozofia tworzenia budżetu. Bezwzględną, naczelną zasadą musi być to, iż podzielić można tylko to, co realnie wpłynie do budżetu, a co jest wynikiem sprawnego i efektywnego działania obywateli w sferze działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-109.5" who="#AndrzejRaj">Druga fundamentalna zasada jest taka, że zaspokojenie potrzeb z budżetu musi być usystematyzowane, a wydatki niekoniecznie trzeba ponosić na wszystko, co się rusza. W ten sposób, chcąc pokryć wszystkie słuszne cele przy zawsze ograniczonych środkach, powodujemy niezadowolenie na wszystkich frontach.</u>
          <u xml:id="u-109.6" who="#AndrzejRaj">Trzecia fundamentalna zasada jest taka, że niekoniecznie wszystkie potrzeby i niekoniecznie w całości muszą być pokryte z budżetu, jeśli jego wielkość na to nie pozwala. Nie może to być jednak bezsilne stwierdzenie tego faktu, gdyż nie możemy zobojętnieć na konieczność znalezienia rozwiązań pozwalających na funkcjonowanie wszystkich sfer życia obywateli uznanych przez nich za konieczne. Te rozwiązania to takie regulacje prawno-organizacyjne obowiązujące w państwie, które w sposób bezpośredni wprzęgają obywateli w odpowiedzialność, również finansową, za funkcjonowanie tych sfer, jak np. ochrona zdrowia, edukacja, kultura, ubezpieczenia społeczne itd.</u>
          <u xml:id="u-109.7" who="#AndrzejRaj">Mój głos nie jest odkryciem tego problemu, mówi się o tym już od początku dokonujących się przemian w naszym życiu gospodarczym, niestety, tylko się o tym mówi. Tworzenie kolejnych budżetów państwa jednoznacznie to potwierdza. Jestem przekonany, że czas najwyższy ten stan zmienić.</u>
          <u xml:id="u-109.8" who="#AndrzejRaj">W tym miejscu zwracam się do rządu, a w szczególności do pana premiera, z prośbą, aby załącznikiem do składanego projektu budżetu i założeń polityki społeczno-gospodarczej na 1992 r. był oddzielny dokument, który w sposób przejrzysty i wyczerpujący będzie proponował przebudowę form funkcjonowania oraz sposobu finansowania, budżetowego i pozabudżetowego, dzisiejszej tzw. sfery budżetowej oraz opieki społecznej. Złożenie łącznie z projektem budżetu niezbędnych w tym zakresie regulacji prawnych byłoby przykładem sprawnego i skutecznego działania rządu. Parlament mógłby wykonać pracę, która nie byłaby tylko dzieleniem tego, co jest do podzielenia, a będzie tego mało, ale istotnym wkładem twórczym w zakresie tworzenia nowej rzeczywistości: nie bierno-roszczeniowej, a aktywno-odpowiedzialnej postawy wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Przemysław Sytek z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Do głosu przygotuje się pan poseł Michał Tokarzewski.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#JacekKurczewski">Czy jest pan poseł Przemysław Sytek? Nie ma pana posła. Czy jest pan poseł Michał Tokarzewski? Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze teraz pan poseł Michał Tokarzewski z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Proszę o przygotowanie się do głosu pana posła Adama Matuszczaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MichałTokarzewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prowizorium budżetowe, które zostało przedstawione przez ministra zdrowia i opieki społecznej, kończy się podsumowaniem, w którym padają niepokojące sformułowania, mianowicie mówi się o tym, że będzie się ograniczać zakres opieki zdrowotnej, że będzie zamykać się niektóre szpitale, że będzie zwalniać się pracowników. Proszę państwa, jest to język urzędowy. Jako lekarz, który złożył przysięgę Hipokratesa, pozwolę sobie przełożyć język urzędowy na język faktów, język lekarza, który ma spełnić w szpitalu określone zadanie. Proszę państwa, te sformułowania oznaczają to, że np. chory z zawałem, który będzie leżał w szpitalu, nie będzie leczony streptokinazą, czyli lekiem, który umożliwia rozpuszczenie skrzepliny w tętnicach wieńcowych. Oznacza to, że na chorym po wypadku, któremu trzeba zespolić złamaną kończynę, lekarze nie dokonają zabiegu, bo nie będą dysponowali odpowiednim sprzętem. To jest wymiar faktu, to jest przełożenie oficjalnego języka urzędowego na język codziennej praktyki.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MichałTokarzewski">Wysoka Izbo! Z tego, co mi wiadomo, nikt nie zdjął z państwa obowiązku zapewnienia ochrony zdrowia i naprawdę w tej chwili legislatywa nie jest przygotowana, żeby system ochrony zdrowia przestawiać na system ubezpieczeniowy. Tego rodzaju działania są działaniami de facto pozaprawnymi.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#MichałTokarzewski">Oczywiście będzie to miało reperkusje nie tylko dzisiaj, ale i w najbliższej przyszłości, bo z jednej strony zaoszczędzimy na wydatkach na zdrowie, ale biorąc pod uwagę to, że ci chorzy będą leczeni dłużej, że będą leczeni de facto gorzej, poniesiemy skutki pochodnych, tzn. krótko mówiąc, zwiększonych wydatków na zasiłki chorobowe, zwiększonych wydatków na renty inwalidzkie. W jaki sposób to się nam jeszcze odbije w przyszłości - trudno to w tej chwili powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#MichałTokarzewski">Z całą odpowiedzialnością chcę powiedzieć, że jedna z podstawowych wartości cywilizacji XX wieku, jaką jest ochrona życia, jest u nas naprawdę zagrożona.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#MichałTokarzewski">Konfederacja Polski Niepodległej przedstawiła alternatywną koncepcję gospodarczą, wskazane są tam np. źródła finansowania wszystkich działów budżetowych. Uważamy, że wprowadzenie alternatywnej koncepcji gospodarczej da ten minimalny czas potrzebny do tego, żeby uniezależnić sfery do tej pory budżetowe, takie jak oświata, ochrona zdrowia, od budżetu i przestawić je na tor np. ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#MichałTokarzewski">Wysoka Izbo! Jeszcze raz pozwolę sobie jako fachowiec zaapelować do państwa o te 4 bln zł, o których rozmawialiśmy, o które apelowała, nie tylko zresztą, Komisja Zdrowia, ale również minister zdrowia i opieki społecznej. To jest naprawdę to niezbędne minimum. Najgorszym strachem, jaki człowiek może przeżyć, jest strach w czasie choroby.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Adama Matuszczaka z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Do głosu przygotuje się pan poseł Ryszard Bogusz, a po nim pan poseł Piotr Walerych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#AdamMatuszczak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Właściwie, żeby zachować komfort psychiczny - zaznaczam, nie jestem prawnikiem - tak mi się zdaje, że najlepiej byłoby nie uchwalać tego prowizorium, tylko zająć się budżetem, a prowizorium i tak by obowiązywało, ale jak sobie wyobrażę debatę nad budżetem, to przerażenie mnie ogarnia, bo każdy chciałby wydrzeć dla siebie, i to jest normalne, ale tragiczne.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#AdamMatuszczak">Zdaję sobie sprawę, że rząd ma do rozwiązania następujący problem: opracować strategię, czyli rozwiązania długofalowe i systemowe, i do tego zapewnić bezpieczeństwo socjalne, czyli, jak to rząd zrobi, to nagroda Nobla pewna.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#AdamMatuszczak">Nie sądzę, żeby w tej chwili w świecie istniał ktoś, ekonomista, który powiedziałby, jak to zrobić. Rozumiem te trudności, będę robił wszystko, żeby ten rząd wspierać i uchwalę prowizorium budżetowe, to znaczy będę głosował za nim, zdając sobie sprawę z irracjonalności sytuacji, a tylko po to, żeby jak najszybciej przystąpić do budowy budżetu.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#AdamMatuszczak">Dlaczego? Jako poseł, który w poprzedniej kadencji był w Komisji Obrony Narodowej, chciałem odnieść się tylko do jednej rzeczy i podać konstruktywną propozycję, która może pomóc rządowi. Mówiliśmy już na ten temat, ale to, o czym ja powiem, nie było w ogóle poruszane. Informuję, że w przemyśle obronnym, a posłużę się przykładem przemysłu lotniczego, jest taka sytuacja, że pan minister Kropiwnicki niedługo weźmie na garnuszek tych ludzi. W tej chwili zarobki tych ludzi są na poziomie zasiłku. Sytuacja wygląda tak, że my powiększymy liczbę bezrobotnych i trzeba będzie zwiększyć budżet Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. Ci ludzie nic nie będą produkowali, a mogliby wyprodukować to, co jest potrzebne armii, która wie, co chce zamówić. Mając taki problem i taki poziom dyskusji, bo do tego już doszło, trzeba do tego odpowiednio podejść. Informuję, że istnieją materiały w kilku ministerstwach, dokładnie to jest chyba 10 ministerstw, do których trzeba się odnieść. Te materiały pokazują pewne kierunki, przy których armia skorzysta i ci ludzie nie będą bezrobotnymi. Propozycja, żeby ich tak „wepchać” i żeby za nich minister Kropiwnicki odpowiadał, wydaje mi się nawet słuszna z pewnych względów, żeby to wreszcie było ministerstwo pracy, a nie bezrobocia, bo ta nazwa nie pasuje do stanu rzeczywistego.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#AdamMatuszczak">Wydaje mi się, że tam jest jeszcze jedna sprawa. Te zakłady po prostu nie płacą podatków. Nie płacą podatków, tylko umierają, a lepiej by było, żeby one od pewnego momentu zaczęły płacić podatki. Informuję, że dyrektorzy mają biznes-plany dotyczące poszczególnych zakładów i do tego trzeba się po prostu odnieść.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#AdamMatuszczak">Informuję Wysoką Izbę, że Komisja Obrony Narodowej wystąpiła ze specjalnym dezyderatem do rządu (nie mam tego tekstu akurat w tej chwili), natomiast połączone trzy komisje: Komisja Obrony Narodowej, Komisja Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej oraz Komisja Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej zwróciły się do rządu z prośbą o ustosunkowanie się w terminie do 10 lutego do uchwały Sejmu z 9 października. Wydaje mi się, że jak najszybciej stosowne decyzje powinny zostać podjęte.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#AdamMatuszczak">Podam jeszcze przykład przemysłu lotniczego. Rok temu, gdy nie było zamówień i trzeba było zwolnić ludzi, zwolniono ich. Informuję, że w tej gałęzi przemysłu 3 lata temu zatrudniano 70 tys. ludzi, teraz zatrudnia się 30 tys. i nadal są zwolnienia. Obecnie gdy przyjęto zamówienia, w tym z Zachodu - bo to nieprawda, że wszystko mamy do kitu, to po prostu nieprawda - trudno wyciągnąć tych ludzi z bezrobocia i przyjąć ich do pracy. Ale jeżeli - podkreślam - zarobki są takie jak zasiłek, to takie są potem skutki. Chciałem zaproponować - jeżeli to jest potrzebne, ja to mogę wycofać - to, co zrobiły prezydia tych trzech komisji jako uchwałę w ramach prowizorium budżetowego i pakietu ustaw. Ja z tym bym się wycofał, ale chciałem zawiadomić Wysoką Izbę, że to jest niezwykle potrzebne, a tych ministerstw jest kilka i one muszą się zebrać i pomóc tym zakładom, albowiem istnieje szansa, że te zakłady będą płacić podatki.</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#JacekKurczewski">Proszę pana posła Ryszarda Bogusza z Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej. Przygotuje się do głosu pan poseł Piotr Walerych, a po nim pan poseł Tadeusz Lasocki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#RyszardBogusz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pan premier Olszewski wielokrotnie podkreślał, że rząd, na czele którego stoi, pragnie być rządem nadziei, nie rządem przełomu czy kontynuacji, lecz właśnie nadziei. Nigdzie jednak nie zostało powiedziane, w jaki sposób rząd zamierza działać, by społeczeństwo odbierało ten rząd z nadzieją. Samo objęcie ministerialnych gabinetów tego nie załatwi. Nie można przechodzić obojętnie wobec faktów, a takim jest m.in. prorecesyjny projekt prowizorium budżetowego. Czy pogłębienie recesji i dalsze ubożenie społeczeństwa ma być punktem zwrotnym i sygnałem nastania rządu nadziei?</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#RyszardBogusz">Wysoki Sejmie! Doskonale zdaję sobie sprawę, że rząd premiera Olszewskiego miał jak dotychczas mało czasu. Nie opracował własnego programu, a nawet nie był w stanie zinwentaryzować zadłużenia budżetowego. Klub Parlamentarny Konfederacji Polski Niepodległej dostrzega to i tym bardziej pragnie dać rządowi czas na opracowanie i realizację własnego programu. Nic nie przemawia już za programem panów Balcerowicza i Misiąga. Ożywienie gospodarcze, które miało nastąpić po okresie pół roku, po 2 latach, przemieniło się faktycznie w stan zapaści. Wokół wydrenowanych gospodarstw domowych rozciąga się gospodarcza pustynia.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#RyszardBogusz">W tej sytuacji dostrzegamy konieczność zwiększenia niedoboru budżetowego z 17,6 bln zł do 34,1 bln zł. Da to rządowi niezbędny czas, a jednocześnie zapobiegnie poważnym niepokojom społecznym. Połowę tej sumy należałoby przeznaczyć na dofinansowanie sfery budżetowej, a drugą część na szeroko rozumiane kredyty inwestycyjne. Konieczności dofinansowania oświaty, służby zdrowia, policji i kultury nie muszę w tym miejscu motywować. Jeżeli pan premier prosił społeczeństwo o zrozumienie w imieniu swego 20-osobowego rządu, to reprezentanci tego samego społeczeństwa proszą go o zrozumienie liczbą głosów znacznie przekraczającą liczbę 20. Wystarczy spotkać się z ludźmi nie za pośrednictwem kamer telewizyjnych, lecz bezpośrednio.</u>
          <u xml:id="u-115.3" who="#RyszardBogusz">Wysoki Sejmie! Strach przed zwiększeniem deficytu państwa do 34,1 bln zł wywołuje słowo inflacja. Nie podzielam tych obaw. Żaden napływ pieniądza nie wyczyści tego rynku. Każda złotówka obrócona zostanie na zwrot różnorodnych form zadłużenia, które stało się udziałem niemal każdego gospodarstwa domowego. Spójrzmy na bilanse budżetów rodzinnych - nie opłacone rachunki za energię elektryczną, zaległe czynsze, nie spłacone kredyty. Polska rodzina stoi na skraju bankructwa.</u>
          <u xml:id="u-115.4" who="#RyszardBogusz">Jako członek Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej widzę konieczność uruchomienia tanich kredytów budowlanych. Widzę to jednak w szerszym kontekście. Budownictwo to nie tylko cegła, beton, cement i stal. Budownictwo to przede wszystkim mieszkanie, a więc zwiększony popyt na meble, tekstylia, ceramikę i sprzęt gospodarstwa domowego. Dostrzegam w budownictwie motor zdolny do poruszenia gospodarki. Temu jednak musi służyć tworzenie sprzyjających warunków, a takimi mogą być tanie kredyty budowlane.</u>
          <u xml:id="u-115.5" who="#RyszardBogusz">Wysoki Sejmie! Do chwili obecnej nie można powiedzieć, by rząd liczył się z alternatywnymi propozycjami. Sądzę, że czas skończyć z tą praktyką i rozważyć każdą sugestię zmierzającą do umożliwienia rządowi pracy, a społeczeństwu podźwignięcie się z głębokiego kryzysu.</u>
          <u xml:id="u-115.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#JacekKurczewski">Proszę pana posła Piotra Walerycha z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Do głosu przygotuje się pan poseł Tadeusz Lasocki, a po nim pan poseł Marek Mazurkiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#PiotrWalerych">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Nie jestem fachowcem w dziedzinie ekonomicznej ani prawnej. Myślę, że w ciągu ostatnich 2 lat niemało w tej dziedzinie było fachowców.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#PiotrWalerych">Chciałbym natomiast - mam nadzieję, że zdążę w ciągu 5 minut - w kilku punktach odnieść się do tego, w jaki sposób można przestrzec ten rząd oraz w jaki sposób można pomóc temu rządowi w konstruowaniu budżetu na ten rok, już nie prowizorium, a budżetu.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#PiotrWalerych">Po pierwsze, wydaje mi się, że podstawową rzeczą powinno być wyjątkowo surowe przejawianie rygoryzmu wobec wszelkiego rodzaju świadczeń socjalnych. Zgadzam się z wieloma postulatami, które zgłaszał pan poseł Janusz Korwin-Mikke, z wieloma, to nie znaczy że ze wszystkimi, o tym jeszcze powiem na końcu. Ale chodzi tu oczywiście przede wszystkim o takie kwestie, jak fikcyjne czy fałszywe bezrobocie, którego dotowaniu jestem zdecydowanie przeciwny. Grupa posłów wniesie projekt poprawek do odpowiednich aktów prawnych, w którym zaproponowano, by ograniczyć zasiłki właśnie na rzecz owego fałszywego bezrobocia i przenieść te pieniądze np. na fundusz emerytalny, ale to jest kwestia oczywiście na inną debatę.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#PiotrWalerych">Podobnie rzecz się ma na przykład z dopłatami do ciepłej wody. To się może wydać rzeczą zupełnie banalną, ale proszę sobie wyobrazić, że na wsi, w miastach, w małych miasteczkach, żyją setki, tysiące, miliony ludzi, którzy nie korzystają z wielkich elektrociepłowni, którzy mają własne kotłownie, którzy mają własne liczniki, i którzy oszczędzają na tej ciepłej wodzie, i wiedzą, co to znaczy oszczędzać. I jest też tak, że bardzo wiele osób nie wie, co to znaczy oszczędzać, ponieważ wielkie elektrociepłownie budowane w okresie socjalistycznej prosperity czy deprosperity — nie wiem, jak to określić w tej chwili — pożerają ogromną masę pieniędzy i, oczywiście, energii. Chciałbym zwrócić uwagę również na to i temu rządowi — i mam nadzieję, że pójdzie w tym kierunku — by w przyszłym prowizorium raczej pomagał spółdzielniom mieszkaniowym czy wspierał te ich działania, w wyniku których mogą one budować własne jakieś nośniki energii czy coś w tym rodzaju, a likwidować te, które rzeczywiście kosztują nas wszystkich, także tych, którzy z nich w ogóle nie korzystają.</u>
          <u xml:id="u-117.4" who="#PiotrWalerych">Następna sprawa, proszę państwa, dla niektórych jest zapewne bulwersująca - być może nie pochłania ona ogromnej ilości pieniędzy, ale muszę się nad nią chwilę zatrzymać - instytucja rzecznika praw obywatelskich. Nie chcę oczywiście w tym momencie przesądzać, czy ta instytucja będzie istniała, czy rzecznik będzie powołany i nie chcę w tej chwili wypowiadać się ani za, ani przeciw tej instytucji. Mam natomiast nadzieję, że w przyszłości zniknie ona definitywnie. Dlaczego? Oczywiście są przykłady krajów demokratycznych, w których ona istnieje, ale jest wiele innych, w których nie istnieje. Mnie się wdaje, że jest pewnym usprawiedliwieniem, dla istnienia tej instytucji ten czas miniony, bo był to czas oczywiście schyłkowego socjalizmu, a więc schyłkowego już totalitaryzmu. Ale w tej chwili, proszę państwa, kiedy państwo jest nasze, kiedy obywatele mają prawo czuć się wspierani przez to państwo, te instytucje, instytucje demokratycznego państwa, powinny zastępować właśnie Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Proponuję, by w tej chwili o połowę obciąć budżet na rzecz tego urzędu, a te pieniądze przeznaczyć na przykład na sierocińce, domy dziecka bądź policję.</u>
          <u xml:id="u-117.5" who="#PiotrWalerych">Jeszcze tylko jedna kwestia, o której chciałbym powiedzieć. Odnosi się to do wystąpienia pana posła Janusza Korwin-Mikke, którego, oczywiście, mam zaszczyt znać i czuję wielki szacunek do niego. Nie zgadzam się z jego poglądem, iż należy głosować przeciwko projektowi ustawy o prowizorium budżetowym. Proszę bowiem wskazać alternatywę, proszę mi powiedzieć, jaka jest alternatywa dla rządu prawicowego, dla rządu prawicowego czy centrowo-prawicowego. Powtarzam, zgadzając się z wieloma kwestiami, które pan poruszył. Uważam, że poseł prawicowy powinien mieć na uwadze te właśnie uwarunkowania, wobec których stajemy my wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-117.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Tadeusz Lasocki z Klubu Poselskiego „Chrześcijańska Demokracja”. Do głosu przygotuje się pan poseł Marek Mazurkiewicz, a po nim pan poseł Jerzy Zdrada.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#TadeuszLasocki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prowizorium budżetowe na I kwartał w istocie rzeczy, można powiedzieć, jest sprawą dokonaną, już funkcjonuje. Duże znaczenie będzie mieć tryb funkcjonowania budżetu i mechanizmy gospodarcze, a także bieżące korygowanie budżetu. Brak wyraźnych instrumentów ożywiających gospodarkę poprzez aktywizację przedsiębiorczości ludzi, wręcz bezradność ludności w sferze wpływania poprzez swoją aktywność na własny los, nie mogą mieć pozytywnych skutków dla gospodarki. Także często spotykana niekompetencja i arogancja urzędników, afery gospodarcze to rzeczywistość, w której człowiek jest coraz bardziej zmęczony i zrezygnowany. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, jaki jest stan państwa, w którym to prowizorium funkcjonuje. To jest bardzo ważne.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#TadeuszLasocki">W rolnictwie daleko posunięta jest dekapitalizacja, wręcz ruina majątku trwałego, urządzeń i budowli melioracyjnych, wypadanie z uprawy, stepowienie ogromnych powierzchni ziemi użytkowanej rolniczo, wytracanie zasobów wodnych - Polska jest na jednym z ostatnich miejsc w tym względzie, gospodarstwom rolnym brakuje wody pitnej, a na te cele środków przewidzianych w prowizorium jest daleko za mało - upadek instytucji obsługujących rolnictwo: SKR, POM, GS, przedsiębiorstw melioracyjnych. Przestała istnieć i funkcjonować pozaszkolna oświata rolnicza, pozostało szczątkowe doradztwo. Wieś, mówiąc krótko, stała się swoistą pustynią w sferze usług.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#TadeuszLasocki">Wciąż wzrasta bezrobocie. Ludzie uczciwie pracujący, a zwolnieni z pracy, postawieni są w sytuacji dramatycznej - oni i ich rodziny. Majątek ich zakładów często ulega roztrwonieniu. Wydaje się, i tak ludzie mówią, że już lepiej dany zakład przekazać załodze, która będzie gospodarzem i po odpowiednim okresie karencji spłaci ten majątek. Szczególnie pokrzywdzeni są absolwenci szkół i tu konieczne jest jednoznaczne rozwiązanie wspomagające absolwentów w kwestii zatrudnienia. Jest to problem moralny i znaczący z punktu widzenia gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#TadeuszLasocki">Na tle potrzeb w sferze usług na wsi problem bezrobocia wydaje się być do rozwiązania, bo w obecnej sytuacji państwa pieniądze z budżetu na tyle, na ile jest to możliwe, powinny aktywizować gospodarkę. Tu muszą w grę wchodzić sprzężenia. Po prostu inicjatywa gospodarcza musi być wyraźnie wspierana dotacją, kredytem, ulgą podatkową. Tam, gdzie majątek jest wykorzystany dobrze, warto inwestować. Trzeba jednak wiele spraw uregulować.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#TadeuszLasocki">Istnieje pilna potrzeba uporządkowania problemu spłat kredytów zaciągniętych na budowę mieszkań przez spółdzielnie mieszkaniowe. Rodziny z racji niskich dochodów nie są w stanie spłacać tych kredytów z odsetkami. Często są to sumy przekraczające dochody rodzin. Czynsze bardzo szybko rosną, spółdzielnie mieszkaniowe bankrutują.</u>
          <u xml:id="u-119.5" who="#TadeuszLasocki">Problem samorządów. Zaniżone wydają się wydatki, a zawyżone dochody. Wyłączenie opłat skarbowych z dochodów gminy stawia samorządy w bardzo skomplikowanej sytuacji, wręcz przekreśla możliwości realizowania w wielu wypadkach i tak skąpych zamierzeń.</u>
          <u xml:id="u-119.6" who="#TadeuszLasocki">Bardzo poważny wydaje się problem podstawy naliczania dywidendy, która „kładzie” wiele dosyć dobrze gospodarujących i potrzebnych w terenie zakładów. I tu spotyka się pewien bałagan. Niektóre zakłady posiadające wielokrotnie mniejszy majątek, płacą dywidendy wyższe niż większe od nich zakłady.</u>
          <u xml:id="u-119.7" who="#TadeuszLasocki">Stan majątku państwa jest zły. Wiele spraw wymaga uporządkowania. Brakuje albo niewystarczające są instrumenty ożywiające gospodarkę. Prowizorium budżetowe na I kwartał 1992 r. musi być uzupełnione pakietem ustaw i rozporządzeń ożywiających gospodarkę, kładących kres dalszemu marnotrawstwu majątku. W tym celu konieczne jest przekazanie w tej materii rządowi specjalnych uprawnień, o które - jak sądzę - pan premier Olszewski zapewne do Wysokiej Izby się zwróci.</u>
          <u xml:id="u-119.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Mazurkiewicza, Sojusz Lewicy Demokratycznej. Do głosu przygotuje się pan poseł Jerzy Zdrada. Następny będzie pan poseł Marek Borowski.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#MarekMazurkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Do ogólnych założeń rozpatrywanego projektu prowizorium budżetowego i towarzyszącego mu pakietu projektów ustaw, ich niespójności i sprzeczności z oficjalnie deklarowanymi intencjami rządu odniosłem się w czasie pierwszego czytania i nie chcę do tego problemu dzisiaj wracać. W swym wystąpieniu pragnąłbym ograniczyć się do trzech szczegółowych kwestii, wychodząc - jak myślę - naprzeciw jednoznacznie określonym deklaracjom pana premiera Jana Olszewskiego, wyrażonym w jego exposé, które zagubiły się zupełnie w trakcie negocjacji nad projektami i przy redagowaniu przedłożonych nam tekstów.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#MarekMazurkiewicz">Po pierwsze, mając na celu uruchomienie instrumentów stymulujących procesy wzrostu w gospodarce i odnowy tej gospodarki, mając na uwadze doktryny, a także doświadczenia państw o gospodarce rynkowej, wysoko rozwiniętych, skutecznie walczących u siebie z okresowo występującymi tam tendencjami recesyjnymi, wnoszę, by w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i odpowiednio w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych unormowane tam ulgi inwestycyjne z tytułu tworzenia i rozwijania bazy wytwórczej, tworzenia nowych miejsc pracy, ochrony środowiska, racjonalizacji wykorzystania nośników energii miały charakter systemowy, a nie jak dotychczas uznaniowo-fakultatywny. Popieram w związku z tym, i apeluję o ich przegłosowanie, wnioski mniejszości oznaczone numerami 3 i 4a do projektu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych sprowadzające się do tego, by Rada Ministrów miała obowiązek i określała zakres, zasady i warunki stosowania tych ulg w podatku dochodowym, a nie mogła jedynie je określać, bo - tak jak nam wielokrotnie się oświadcza - z możliwości tej nie bardzo chce ona korzystać.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#MarekMazurkiewicz">Druga kwestia. Na temat dywidendy i podatku od wzrostu wynagrodzeń wiele tu powiedziano. Podpisuję się pod tezami zgłoszonymi w naszym wystąpieniu klubowym. Konieczne jest jednak pilne, i to już w okresie obowiązywania prowizorium, uruchomienie aktywnej wobec przedsiębiorstw przemysłowych polityki rządu i banków, wspieranych gwarancjami rządowymi, w szczególności w zakresie: zaktywizowania ospałej i cierpiącej na brak środków korporacji ubezpieczeń kredytów eksportowych dla rzeczywistego, a nie pozorowanego wykonywania jej zadań statutowych oraz szersze stosowanie gwarancji kredytowych w handlu zagranicznym wobec bardzo nowoczesnych i „zdrowych” przedsiębiorstw, dławionych zatorami rozliczeniowymi. I wreszcie — odważne stosowanie przez banki szerokich akcji wielostronnych kompensat wzajemnych wierzytelności między jednostkami gospodarczymi, a także instytucjami finansowymi, gdzie strony są wzajemnie dłużnikami i wierzycielami, a to celem systemowego oddłużenia gospodarki. Deklaracje w tym przedmiocie ukazały się w ostatnich dniach. Ogłosił je kierownik ministerstwa przemysłu pan Andrzej Lipko. Bylibyśmy szczęśliwi, gdyby skończyły się deklaracje i gdyby zapewnienia te znalazły się także w ustawie o gospodarce finansowej i były stosowane w praktyce rządowej.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#MarekMazurkiewicz">I wreszcie trzecia kwestia. Projektowane przez rząd pozbawienie gmin w 1992 r. ustawowo gwarantowanego im przed rokiem własnego źródła dochodów w postaci opłaty skarbowej, stanowiącej w 1991 r., przypomnę, średnio 9% dochodów gmin, a w wielkich gminach miejskich 15 do 25% tych dochodów, stawia pod znakiem zapytania autentyczność zapewnień o dążeniu do umocnienia samorządności lokalnej. Dochody gmin, przypomnę również, w projektowanym prowizorium na 1992 r. i na I kwartał, bo te liczby zostały już przekazane, ulegają i tak wyraźnemu ograniczeniu i uszczupleniu. Przypomnę, że zmniejszył się zakres podatku rolnego, jego część przeniesiono do podatków dochodowych. Obniżył się poziom subwencji dla gmin. Przypomnę, że w uzasadnieniu do prowizorium określonego w tym roku na poziomie 1,6% wydatków budżetu państwa, w ubiegłym roku wynosił on 2,7%.</u>
          <u xml:id="u-121.4" who="#MarekMazurkiewicz">Dla uratowania gmin przed dalszą ich degradacją i przed degradacją infrastruktury społeczności lokalnych, wnoszę również - w ślad za wnioskiem mniejszości wymienionym w punkcie III do ustawy o zmianie ustawy Prawo budżetowe - o skreślenie tam art. 6.</u>
          <u xml:id="u-121.5" who="#MarekMazurkiewicz">I na koniec jedna jedynie uwaga do nieobecnego pana Janusza Korwin-Mikke. Będziemy także głosowali przeciw prowizorium, ale kierując się innymi motywami niż on. Do polemiki natomiast zmusza mnie jednak jego stwierdzenie dotyczące traktowania bezrobotnych. W Polsce w 1992 r. mamy ponad dwa miliony bezrobotnych w wyniku między innymi zwolnień grupowych. We współczesnej Europie końca XX w., która czegoś od XIX w. się nauczyła, traktowanie bezrobotnych jako pasożytów i leni przekracza granice przyzwoitości, a na tej sali należy o względach przyzwoitości pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-121.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-121.7" who="#komentarz">(Głos z sali: Właśnie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Jerzego Zdradę z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Przygotuje się pan poseł Marek Borowski, a po nim pan poseł Jan Lityński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego negatywnie zaopiniowała te części budżetu, które odnoszą się do oświaty, szkolnictwa wyższego oraz nauki. Uznając za niewystarczające środki przewidziane w prowizorium, zaproponowaliśmy zwiększenie nakładów na bieżące, pozapłacowe wydatki oświaty i szkolnictwa wyższego oraz na badania naukowe.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#JerzyZdrada">Postulowaliśmy także powrót do waloryzacji płac. Nie zostało to przyjęte. Prowizorium zostało jednak o tyle zmienione, że Ministerstwo Edukacji Narodowej otrzymało dodatkowo 102 066 mln na bieżące wydatki oświatowe. Przyjęta korekta ma ograniczone znaczenie, gdyż rzeczywiste potrzeby są wielokrotnie większe. Ciężka sytuacja oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego oraz nauki nie jest zjawiskiem incydentalnym. Są to dziedziny od lat niedoinwestowane, generalnie w złej kondycji materialnej i moralnej. Dość wspomnieć, że budżet edukacji i nauki w 1991 r. był skrajnie oszczędny. Oświata otrzymała wówczas 2/3 środków niezbędnych do realizacji bieżących zadań edukacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#JerzyZdrada">Pan minister finansów słusznie zauważył, mówiąc o sferze budżetowej, że „istnieje pewne minimum wydatków rzeczowych, którego przekroczenie grozi paraliżem państwa”. W edukacji i nauce do tej katastrofalnej krawędzi już doszliśmy. Prowizorium budżetowe ujawnia skalę zapaści, dramatycznie maleją zarobki nauczycieli i pracowników nauki, asystent uniwersytecki otrzymuje wynagrodzenie na poziomie zasiłku dla bezrobotnego, a profesor osiąga ledwie średnią krajową. Pauperyzacja instytucji oraz środowisk naukowych i nauczycielskich obniża prestiż zawodowy, toteż z tego zawodu coraz częściej odchodzą najlepsi. Narasta przekonanie, że w Polsce nie ma przyszłości dla ludzi nauki, a nastroje emigracyjne nie są zjawiskiem odosobnionym.</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#JerzyZdrada">Stoimy przed realną groźbą odpływu młodych ludzi przygotowanych do pracy naukowej, zapowiada to niebezpieczną lukę pokoleniową. A przecież Polska już dziś plasuje się wśród krajów o najmniejszym odsetku ludzi z wyższym wykształceniem i studentów. Polska zaliczana jest jeszcze do grupy tzw. krajów o wysokiej jakości życia, ale zajmuje w niej 33 miejsce; wyprzedzają nas wszystkie kraje europejskie, z wyjątkiem trzech: Albanii, Rumunii i Portugalii.</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#JerzyZdrada">Stałe zmniejszanie budżetowych nakładów na oświatę, szkolnictwo wyższe i naukę spowoduje, że staniemy się swoistym skansenem, zwłaszcza że obecnie na całym świecie rosną wydatki na naukę i postęp techniczny. Dla porównania: w 1990 r. w Polsce na naukę przeznaczyliśmy średnio 23 dolary na 1mieszkańca, podczas gdy w Czechosłowacji przeliczeniowo 52 dolary, na Węgrzech - 38, we Francji - 395, a w RFN - 573. W Polsce wydajemy na naukę w przeliczeniu na jednego mieszkańca tylko 8,4% średniego poziomu wydatków ponoszonych na ten cel w krajach EWG. Różnica jest dwunastokrotna. Ukazuje to rozmiary problemu. A właśnie od rozwoju nauki, od rozwoju badań podstawowych zależy poziom kształcenia, a więc poziom kadr inżynieryjnych, lekarzy, bankowców, a zwłaszcza nauczycieli. Jest więc oczywiste, że nakłady na naukę procentują we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#JerzyZdrada">Godząc się na ograniczenia środków na edukację i naukę, pamiętać musimy o negatywnych, i to w dłuższej perspektywie, skutkach trudnych do usunięcia, bo rzutujących na poziom kształcenia kadr. W efekcie staniemy się jeszcze mniej przygotowani do międzynarodowej współpracy i adaptacji osiągnięć innych. Będzie to poważny hamulec w procesie integracji z rozwiniętymi krajami Europy.</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#JerzyZdrada">W tej sytuacji szukanie oszczędności w oświacie, w szkolnictwie wyższym czy w nauce to brnięcie w ślepy zaułek. Tak było jesienią 1991 r., kiedy szkołom wyższym zabrano 33% środków na bieżące wydatki rzeczowe, a fundusze na naukę zmniejszono o ponad 37%. Dziś prowizorium budżetowe wprowadza dalsze „oszczędności”. I oto z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej postanowiono przejąć do budżetu 500 mld zł. Z tej sumy tylko 112 mld ma otrzymać oświata, reszta przeznaczona jest na cele nie związane z nauką. Komisja Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego przyjęła to z największym zaniepokojeniem, widząc w tym niebezpieczny precedens. Uważamy, że wymaga wyjaśnienia prawna strona tej bardzo ważnej decyzji. Pozbawia ona naukę poważnej rezerwy finansowej, którą fundacja utworzyła, aby w nadchodzących chudych latach rezerwa ta mogła stymulować badania naukowe i zmiany strukturalne.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#JerzyZdrada">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prowizorium budżetowe świadczy, że utrzymana jest tendencja drastycznych redukcji nakładów na oświatę, szkolnictwo wyższe i naukę. Grozi to załamaniem funkcji społecznych i gospodarczych tych dziedzin. Za kilka tygodni przystąpimy do pracy nad budżetem na 1992 r. W tym stałym budżecie powinny znaleźć się takie rozwiązania, które by gwarantowały przełamanie obecnego regresu. Musi się skończyć łatanina charakterystyczna dla ubiegłego roku. Spodziewam się też, że w dwóch zapowiadanych przez pana premiera Jana Olszewskiego dokumentach - w raporcie o stanie państwa oraz w programie gospodarczym rządu - znajdą się rzeczowe oceny stanu oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki oraz jasno sprecyzowany program polityki państwa w tych dziedzinach.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#JerzyZdrada">I na koniec wniosek, aby zwiększyć o 1,5 mld zł nakłady na stację naukową Polskiej Akademii Nauk w Paryżu. Uzasadnienie składam na piśmie do protokółu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#JacekKurczewski">Głos zabierze pan poseł Marek Borowski, Sojusz Lewicy Demokratycznej - Klub Parlamentarny. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#MarekBorowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już po wstępnym zapoznaniu się z projektem prowizorium, posłowie Sojuszu Lewicy Demokratycznej zorientowali się, że jest ono skonstruowane według starego, ale jak się okazuje, wiecznie żywego schematu, a mianowicie najpierw bardzo rygorystyczne założenie co do wzrostu ilości pieniądza w I kwartale br., bardzo rygorystyczne, tzn. o tempie niższym od przewidywanego tempa wzrostu cen, potem pomniejszenie tej kwoty o równie skromny wzrost kredytów dla gospodarki i tym sposobem ustalenie kwoty dopuszczalnego deficytu budżetowego. Jeśli z tak przeprowadzonego rachunku wyniknie, że trzeba zamknąć co drugi szpital, wykonywać zdjęcia rentgenowskie tylko w mieście wojewódzkim, zlikwidować kilkadziesiąt instytutów naukowych, a ich kadrę wysłać do ciepłych krajów, wreszcie zawiesić działalność szkół lub sprowadzić do warunków, w jakich działały tajne komplety nauczania. Otóż jeśli to właśnie wyniknie z tego rachunku, to jego autorzy powiedzą: trudno, nic się nie da zrobić.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#MarekBorowski">Stwierdzam, że konieczny jest zdecydowany sprzeciw środowiska ekonomicznego wobec próby zaszczepienia na naszym gruncie teorii, której ich zagraniczni autorzy i doradcy nigdy nie odważyli się wypróbować w swoich krajach. Dlatego właśnie bez mała trzy tygodnie temu podjąłem próbę zakwestionowania tezy, że przedstawiony przez rząd w prowizorium limit wydatków budżetowych, deficytu i dopływu pieniądza do gospodarki jest nienaruszalnym tabu, które posłowie mogą co najwyżej z szacunkiem uchwalić, a potem rozejść się do innych, niewątpliwie ważnych zajęć.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#MarekBorowski">Powiedziałem wówczas, że deficyt budżetowy i wzrost podaży pieniądza nie zawsze muszą powodować wzrost inflacji, a jeśli nawet, to niekoniecznie musi to być wysoka inflacja. Krótko mówiąc, jeśli ryzyko pewnego ograniczonego wzrostu inflacji miałoby być ceną za ożywienie produkcji i wyprowadzenie gospodarki z recesyjnej zapaści, to trzeba się na to zdecydować. Nie można również kurczowo trzymać się raz ustalonego deficytu budżetowego, jeśli w jego wyniku w sferze budżetowej nastąpią, tak jak w niedotlenionym mózgu, nieodwracalne zmiany, a wielu posłów wypowiadało się na tej sali, podając konkretne liczby i dane, które wskazują, że takie niebezpieczeństwo jest już właściwie faktem. Zmiany te muszą nastąpić, jeśli zaplanowane na I kwartał br. wydatki pozapłacowe w ujęciu realnym na oświatę, zdrowie, naukę spadają o 40 do 50%, i to w odniesieniu do roku ubiegłego, który już przecież był fatalny. To są liczby, co do których chciałbym, żeby Izba miała pełną świadomość.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#MarekBorowski">W stosunku do takiej filozofii gospodarczej trzeba wreszcie kiedyś powiedzieć zdecydowanie: nie. Konkretną propozycję zwiększenia wydatków w tych dziedzinach i ograniczonego wzrostu deficytu zawarłem w drugim wniosku mniejszości do ustawy o prowizorium budżetowym.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#MarekBorowski">Chciałbym prosić posłów ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, którzy zapowiedzieli głosowanie przeciwko rozsądnym w tym względzie poprawkom do prowizorium, o rozważenie swojego stosunku do tej sprawy. Wiem przecież, że wasza doktryna ekonomiczna oparta jest na znanej skądinąd i - bez złośliwości i bez podtekstów - bliskiej nam zasadzie solidaryzmu społecznego, a więc pewnego równego rozłożenia ciężarów.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#MarekBorowski">Chcę powiedzieć, że takie potraktowanie oświaty, zdrowia, przede wszystkim tych dwóch dziedzin, a także kwestii dotyczących emerytur, przerzuca ciężary przede wszystkim na ludzi najuboższych czy też średnio zarabiających. Dlaczego? Dlatego że bezpłatna oświata i bezpłatna służba zdrowia, świadczące usługi na jako takim poziomie, są przede wszystkim przeznaczone dla ludzi o średnim i niskim poziomie dochodów. Ci, którzy mają wysoki poziom dochodów, są w stanie zapewnić sobie te usługi poza publiczną służbą w tej dziedzinie.</u>
          <u xml:id="u-125.6" who="#MarekBorowski">Polemizował ze mną pełniący obowiązki prezesa NBP pan Andrzej Topiński, stwierdzając w nieco bardziej zawoalowanej formie, że domaganie się zwiększenia deficytu - jakiegokolwiek, podkreślał - i podaży pieniądza wynika po prostu z nieznajomości ekonomicznej tabliczki mnożenia. Byłoby oczywiście nieskromnością z mojej strony, gdybym gołosłownie twierdził tutaj na tej sali, że jednak znam tabliczkę mnożenia. Dlatego pozwolę sobie przytoczyć kilka głosów bardziej wiarygodnych ode mnie osób i instytucji.</u>
          <u xml:id="u-125.7" who="#MarekBorowski">W uwagach do projektu prowizorium sporządzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli czytamy m.in: „Poziom wzrostu podaży pieniądza podany w uzasadnieniu do projektu prowizorium budżetowego jest za niski i nie znajduje uzasadnienia ekonomicznego”.</u>
          <u xml:id="u-125.8" who="#MarekBorowski">Przewodniczący Rady Ekonomicznej prof. Witold Trzeciakowski w wywiadzie dla „Życia Gospodarczego” niedawno powiedział: „Nie wydaje mi się, by forsowana koncepcja równoważenia budżetu przez kompresję wydatków była jedynie słusznym rozwiązaniem. Jest ona zbyt drastyczna społecznie i niebezpieczna politycznie”.</u>
          <u xml:id="u-125.9" who="#MarekBorowski">Profesor Zdzisław Sadowski, prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, powiedział: „Sytuacja jest złożona i wymaga równoległych działań na wielu płaszczyznach, przede wszystkim trzeba jednak zaprzestać dalszych cięć wydatków budżetowych, które pogłębiają recesję”.</u>
          <u xml:id="u-125.10" who="#MarekBorowski">I wreszcie wybitny polski ekonomista Kazimierz Łaski, od lat wykładający na uniwersytetach zachodnich, ostatnio w Wiedniu, w specjalnym eseju na temat polityki ekonomicznej w krajach wschodniej Europy po przeprowadzeniu stosownego dowodu pisze: „Nie istnieje konieczna zależność między deficytem budżetowym a inflacją i to niezależnie od sposobu finansowania tego deficytu”. I dalej: „Aby ta zależność wystąpiła, musi nastąpić wzrost ogólnej ilości pieniądza, ale i to nie wystarcza, gdyż wówczas trzeba by uczynić założenie, że produkcja dóbr i usług nie może się zwiększyć”.</u>
          <u xml:id="u-125.11" who="#MarekBorowski">Nie przytaczam tych przykładów z chęci przekształcenia sali sejmowej w seminarium ekonomiczne. Chciałem tylko upewnić Wysoką Izbę i prezesa Topińskiego, że przedmiotem naszego sporu nie jest tabliczka mnożenia, lecz doktryna ekonomiczna, sposób myślenia o naszej gospodarce, sposób wyjścia z kryzysu. Chodzi przede wszystkim o to, że rząd kontynuuje tę samą co dotychczas politykę tłamszenia inflacji, bez oglądania się na skutki społeczne. W swoim wystąpieniu sprzed trzech tygodni przestrzegałem przed wkraczaniem na tę ścieżkę i apelowałem do pana premiera, aby wyrwał się z tego zaklętego kręgu starych mitów i doktryn. Niestety, jak dotychczas nic takiego się nie stało. Tymczasem polska gospodarka potrzebuje od zaraz działań szybkich i niekonwencjonalnych. O wielu z nich tutaj mówiono. Rząd nie może się zasłaniać argumentem, że najpierw musi rozpoznać sytuację. W krajach, na których się wzorujemy, nowi ministrowie siadają za biurkami, których szuflady są puste, i ze swoich teczek wyciągają gotowe już projekty zmian. Nasi ministrowie z niejakim zdumieniem stwierdzili, że szuflady ich biurek są pełne, a ich teczki puste. Jedyne teczki, z jakich rząd, zdaje się, zamierza coś wyciągnąć, to teczki spoczywające w pancernych kasach MSW. Ich zawartość na pewno wielu zainteresuje, ale czy zmniejszy deficyt budżetowy?</u>
          <u xml:id="u-125.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#JacekKurczewski">Bardzo przepraszam pana posła Jana Lityńskiego, ale przed posłem Jerzym Zdradą zapisany był do głosu pan poseł Andrzej Bajołek. Nastąpiło nieporozumienie. Poseł Bajołek był obecny, kiedy przypadła jego kolej, natomiast zaszło nieporozumienie co do tego, że zrezygnował z zabrania głosu. Nie zrezygnował. Udzielam więc głosu panu posłowi Andrzejowi Bajołkowi z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Następnie zabierze głos pan poseł Jan Lityński, po nim pan poseł Ryszard Smolarek.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#JacekKurczewski">Informuję państwa, że oczekuje na zabranie głosu 5 posłów.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#JacekKurczewski">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#AndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gwoli wyjaśnienia tego całego zamieszania. Korzystając ze sposobności, chciałbym zrezygnować z zabrania głosu. Robię to z trybuny, ponieważ proponuję, by czas przeznaczony na moje wystąpienie wykorzystał pan poseł Aleksander Bentkowski, który znacznie lepiej porusza się w materii, o której będzie w czasie wystąpienia mowa. Bardzo proszę o przychylność w tej kwestii.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JacekKurczewski">Bardzo przepraszam, panie pośle, ale jako prowadzący obrady nie mogę do tego dopuścić. Proszę, żeby pan poseł wykorzystał przysługujący mu czas. Jeżeli pan poseł rezygnuje, oddaję głos panu posłowi Janowi Lityńskiemu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#AndrzejBajołek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Żeby nie przedłużać, bo po prostu uciekają nam cenne minuty przeznaczone na debatę. Jeżeli stwierdzam, że oddaję czas przysługujący mi na wystąpienie posłowi Bentkowskiemu, to tylko po to, żeby materia była bardziej przybliżona i bardziej zrozumiale przedstawiona Wysokiej Izbie, niż ja bym był to w stanie uczynić. Nie widzę przeszkód natury formalnej, tym bardziej że regulamin tego typu operacji nie zabrania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, tymczasowy regulamin Sejmu, na razie obowiązujący, mówi, że posłowie zapisują się do głosu, dlatego prowadzimy imienny zapis posłów.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Bentkowski: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JacekKurczewski">Przepraszam, w tej chwili głos ma pan poseł Bajołek.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Bajołek: Dziękuję.)</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#JacekKurczewski">Czy pan poseł Bentkowski w sprawie formalnej, bo tylko w sprawie formalnej mogę panu posłowi udzielić głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#AleksanderBentkowski">Absolutnie nie zamierzam trzymać się tej mównicy dwiema rękami, tylko, panie marszałku, chciałem zapytać, czy pan mnie dopuści do głosu po wyczerpaniu listy mówców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, nie mogę dopuścić pana posła do głosu po wyczerpaniu listy mówców, dlatego że ta lista jakby się kończy i nie możemy dokonywać zmiany.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#AleksanderBentkowski">Proszę pana, nie ma żadnego końca listy. Pan nie może postępować wbrew ustawie o prawach posła. Przypominam tylko panu, że mam prawo do zabrania głosu i tylko Wysoka Izba może mnie pozbawić tego prawa, nie ma natomiast takiego prawa ani pan marszałek, ani Konwent Seniorów, ani Prezydium Sejmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Jan Lityński z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Do zabrania głosu przygotuje się pan poseł Ryszard Smolarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#JanLityński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oprócz prowizorium budżetowego rząd zgłosił projekty zmiany kilku ustaw. Jeżeli chodzi o dziedzinę polityki społecznej, zmiany te dotyczyły Kodeksu pracy, ustawy o zatrudnieniu i ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#JanLityński">Jeżeli chodzi o Kodeks pracy, Komisja Polityki Społecznej we wstępnej dyskusji uznała, że wiąże się to z poszukiwaniem racjonalnego systemu zasiłków chorobowych, lecz uznaliśmy też, że jest to bez znaczenia finansowego dla prowizorium. W związku z tym te postulaty zostały odrzucone. Uważam w ogóle, że jest złym zwyczajem, aby ważne i potrzebne ustawy, ważne i potrzebne zmiany w polityce społecznej wprowadzać w pośpiechu, niejako bocznymi drzwiami, tłumacząc to prowizorium. Odbiera to powagę zarówno ustawom, jak i Sejmowi.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#JanLityński">Jeżeli chodzi o ustawę emerytalną, Komisja Polityki Społecznej wyraziła zdecydowany sprzeciw wobec zmian polegających głównie na zmianie okresu waloryzacji emerytur z kwartału na pół roku i te argumenty za zostawieniem obecnego stanu prawnego przedstawiła pani poseł Bańkowska. Ponieważ jednak obawiam się, że przyjęte zostanie przedłożenie rządowe, dlatego po uzgodnieniu z przedstawicielami zarówno Ministerstwa Finansów, jak i Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej chciałbym przedstawić alternatywny projekt, który ma tę zaletę jakby podstawową dla materii, w której się w tej chwili obracamy, że nie ma skutków w pierwszym kwartale, czyli nie ma skutków w tym kwartale, który obejmuje przedstawione nam prowizorium budżetowe. Jest to projekt waloryzacji co 4 miesiące, przy czym szczegółowy projekt przedstawiłem posłowi sprawozdawcy, natomiast chciałbym dodać jeszcze dwa istotne argumenty.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#JanLityński">Po pierwsze, oznacza to nieczekanie przez emerytów dodatkowo przez 3 miesiące, co przy dosyć wysokiej inflacji oznacza znaczne obniżenie ich dochodów. Wydaje się także, że projekt rządowy był o tyle nieprzemyślany, że był on pomyślany dokładnie tylko pod to prowizorium - w marcu nie ma waloryzacji emerytur, w związku z tym jest mniejszy wypływ pieniędzy - natomiast nie był pomyślany przyszłościowo. Jeżeli, powiedzmy, czego możemy sobie tylko życzyć, w drugim półroczu inflacja będzie malała, to wówczas w grudniu nastąpi wypłata waloryzacji za pierwsze półrocze, w którym inflacja będzie niewątpliwie dosyć duża, i nastąpi wypływ pieniądza całkowicie nieuzasadniony sytuacją gospodarczą. Wystąpi nowy bodziec inflacyjny. Jest to niezwykle niebezpieczne. Im krótsze są okresy wypłaty waloryzacji, tym większa szansa, że wychodzenie z wysokiej inflacji odbędzie się w miarę łagodnie i będzie rzeczywiście wychodzeniem z inflacji. Nie będę teraz przedstawiał Wysokiej Izbie tych szczegółów, ponieważ jest to związane ze statystyką, niemniej wydaje mi się, że jest to projekt racjonalny, który nie powoduje wypływu dodatkowych pieniędzy z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-135.4" who="#JanLityński">Trzecia grupa zmian ustawowych, zmian najbardziej kontrowersyjnych, są to zmiany w ustawie o zatrudnieniu. Praktycznie rzecz biorąc te zmiany, które przedstawił rząd, uniemożliwiają planowanie jakiejkolwiek sensownej polityki społecznej, polityki wobec zjawiska bezrobocia. Następuje, o czym już mówiono, zrównanie zasiłków. Oznacza to praktycznie przejście każdego bezrobotnego natychmiast po utracie pracy na zasiłek socjalny, przy czym wiąże się to jeszcze dodatkowo z obcięciem w budżecie wszelkich niemal funduszy na aktywne przeciwdziałanie zjawiskom towarzyszącym bezrobociu. Nie ma pieniędzy na przekwalifikowanie bezrobotnych, nie ma pieniędzy na roboty publiczne, o których tyle mówił premier Olszewski. Przy czym tutaj muszę polemizować z pewną naiwną wiarą w to, że możemy zorganizować sobie w tej chwili te wielkie roboty publiczne, że będziemy budować autostrady i będziemy przekopywać całą Polskę, prowadząc roboty publiczne. Tu chodzi o rzecz na znacznie mniejszą skalę, ale, moim zdaniem, znacznie bardziej przyszłościową i poważniejszą. Chodzi o to, aby dać samorządom możliwość organizowania robót publicznych o małym zakresie i w ten sposób wciągnąć niejako samorządy w pewną odpowiedzialność za problemy bezrobocia na swoim terenie, za które i tak są odpowiedzialne, bo mają tych bezrobotnych i niewątpliwie znacznie lepiej będą wiedziały, na co pieniądze wydatkować, a podział pieniędzy budżetowych trzeba uzależnić od niejako konkursu samorządów na pewne pomysły prac na swoim terenie.</u>
          <u xml:id="u-135.5" who="#JanLityński">Do tego wszystkiego trzeba dodać, że jest fatalna sytuacja w biurach pracy. Urzędnicy, pracownicy biur pracy są przeciążeni pracą, nie mają czasu na żadne myślenie perspektywiczne. Na pracownika w biurze pracy przypada wielokrotnie więcej bezrobotnych niż w krajach rozwiniętych, gdzie jest znacznie wyższy poziom życia i zasiłki nie są rodzajem datków czy nawet, że tak powiem brutalnie, jałmużny. Jeżeli przyjmiemy ustawy towarzyszące prowizorium i uznamy, że są one ustawami na stałe, to może dać sobie spokój w ogóle z biurami pracy, przekształcić je w kolejne biura pomocy społecznej i po prostu wydzielać te zasiłki i przestać mówić o aktywnym przeciwdziałaniu bezrobociu. Obecnie to, co się wprowadza, i myślę, że to, co zostało wprowadzone, tworzy sytuację niezwykle niebezpieczną. Mamy w tej chwili tysiące ludzi bezrobotnych w sytuacji dosyć beznadziejnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#JacekKurczewski">Czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#JanLityński">Chwileczkę, muszę dojść do konkluzji. Mamy wiele osób zagrożonych utratą pracy i to tworzy tę niebezpieczną bombę społeczną, dlatego że to nie jest już ta sytuacja, o której się mówi: bezrobotni nic nie robią, tylko biorą pieniądze. Jest to sytuacja zagrożenia, człowiek zarabiający, powiedzmy 2 mln czy 1,5 mln...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, czas minął.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Lityński: Poproszę, panie marszałku...)</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, proszę o konkluzję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#JanLityński">W związku z tym zgłaszam wnioski w tej sprawie. Komisja Polityki Społecznej uważa, że należy zobowiązać rząd, po pierwsze, do wyznaczenia czasowych ram dla ewentualnych zmian prawnych.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#JanLityński">Po drugie, należy nakreślić perspektywy powrotu do cywilizowanych przepisów polityki społecznej.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#JanLityński">Po trzecie, trzeba opracować działania regionalne wobec bezrobocia, czyli dokonać regionalizacji w rozwiązywaniu problemów zasiłków i przeciwdziałaniu bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#JanLityński">W związku z tym chciałbym zgłosić dwie uwagi, dwa konkretne wnioski do prowizorium budżetowego. Zostały one już uwzględnione w tym, o czym mówił pan poseł Bartosz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#JanLityński">Chciałbym zgłosić - chwileczkę - alternatywne wnioski. Chodzi o nieco mniejsze sumy ze względu na to, że pierwszy miesiąc już minął - dodatkowe 10 mld zł na zwiększenie zatrudnienia w urzędach pracy i dodatkowe 30 mld zł na przeszkolenia. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Smolarka z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Do zabrania głosu przygotuje się pan poseł Ryszard Czarnecki, a następnie pan poseł Jan Świtka.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#JacekKurczewski">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#RyszardSmolarek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym sobie tylko zastrzec, że wypowiedź przedłużę o jakąś minutę. Było to wcześniej uzgodnione z marszałkiem Chrzanowskim i również z panem marszałkiem Bąkiem, że w imieniu Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej będę ten czas...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, proszę trzymać się limitu. Nic nie wiem o tych uzgodnieniach. Proszę od razu przystąpić do rzeczy i mierzyć czas od tego momentu. Dziękuję za zrozumienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#RyszardSmolarek">Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o prowizorium budżetowym na okres od dnia 1 stycznia do dnia 31 marca 1992 roku, jak wiemy, było, zgodnie z tymczasowym regulaminem Sejmu, przedmiotem dyskusji właściwych komisji branżowych, w tym również sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, która swoje uwagi i wnioski przedstawiła na forum Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#RyszardSmolarek">Muszę w tym miejscu stwierdzić, że wczorajsze sprawozdanie sankcjonuje prawnie w nie zmienionym kształcie przedłożenie rządowe w pierwotnej wersji, z drobnymi zmianami, i rozszerzone zostało o nowy akt ustawodawczy, który otrzymaliśmy w formie projektu rezolucji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej na temat rozdysponowania dodatkowych środków finansowych w kwocie 509 mld zł w I kwartale. Wobec faktu, że w tej rezolucji przewidziano środki na rolnictwo w kwocie 222 mld zł, interesuje mnie odpowiedź na pytanie, jak poważnie zamierza rząd potraktować tę formę nowego aktu prawnego. Czy tak jak poprzednie dwa rządy traktowały wszystkie dotychczasowe uchwały sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej? Czy tak jak się traktuje rezolucję ONZ w sprawie ziem okupowanych przez Izrael, czy też faktycznie jest to nowy sposób podejścia - chodzi o metodę i czas - do palących problemów rolnictwa przez stronę rządową? Mam nadzieję - sądzę, że również Wysoka Izba - że zostanie uwzględnione to ostatnie. Zakładając z dużą dozą optymizmu, że tak będzie, trzeba stwierdzić, że ilość środków przewidzianych na rolnictwo w tych dwóch dokumentach razem jest raczej na miarę możliwości budżetu na I kwartał, a nie na miarę palących potrzeb rolnictwa i deklaracji rządu premiera Olszewskiego, wygłoszonych w exposé rządowym z tej trybuny, oraz deklaracji ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej Gabriela Janowskiego, że rolnictwo będzie języczkiem u wagi tego rządu.</u>
          <u xml:id="u-145.2" who="#RyszardSmolarek">Po szczegółowej analizie przedłożenia rządowego prowizorium budżetowego na I kwartał komisja zażądała dodatkowego zwiększenia środków finansowych na rolnictwo w kwocie ok. 2 bln zł na następujące pozycje: tanie kredyty na nawozy i środki ochrony roślin, środki na zaopatrzenie wsi w wodę, zwiększenie środków na Agencję Rynku Rolnego, niewielką kwotę 15 mld zł na Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz zapewnienie kredytów modernizacyjnych w rolnictwie i przetwórstwie rolno-spożywczym ze środków przewidzianych na restrukturyzację rolnictwa.</u>
          <u xml:id="u-145.3" who="#RyszardSmolarek">W wyniku prac sejmowej Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów uzyskaliśmy, jak już wspomniałem, zwiększenie kwoty do ok. 222 mld zł. Jest to mało, stanowczo za mało i nie gwarantuje w dostatecznej mierze szybkiego uruchomienia tanich kredytów, na przykład na nawozy przed wiosennymi siewami, podobnie jak to było w latach ubiegłych. Sytuacja dochodowa wsi, trzeba powiedzieć, pogorszyła się w ostatnim czasie o ok. 60% w stosunku do roku ubiegłego i bez kredytów na rolnictwo sprawa bezpieczeństwa żywnościowego kraju staje pod znakiem zapytania. W związku z tym wobec faktu odwlekania przez rząd wprowadzenia cen minimalnych gwarantowanych, do których rząd był zobligowany uchwałami podjętymi na wniosek sejmowej komisji rolnictwa, wymaga to również zwiększenia środków budżetowych na Agencję Rynku Rolnego.</u>
          <u xml:id="u-145.4" who="#RyszardSmolarek">Zaniepokojenie i protesty rolników wzbudziła przewidziana w przedłożeniu rządowym podwyżka składki o 60% na fundusz emerytalno-rentowy rolników. Argumentacja rządu, że rolnicy tylko w 10% świadczą na rzecz funduszu, a w 90% budżet pokrywany jest z dotacji państwowej, jest tendencyjnym stawianiem drażliwej sprawy, zwłaszcza wobec faktu braku cen minimalnych gwarantowanych. Jest to dodatkowe, trzeba sobie wyraźnie powiedzieć, 10% obciążenie dochodu rolników.</u>
          <u xml:id="u-145.5" who="#RyszardSmolarek">Ponadto dotychczas żadna grupa pracownicza nie opłacała sama świadczeń z tytułu ubezpieczenia chorobowo-wypadkowego i zasiłków macierzyńskich, a rolnicy, jak wiemy, w myśl ustawy z 20 grudnia 1990 r. sami opłacają te świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-145.6" who="#RyszardSmolarek">Wobec powyższego, kończąc z uwagi na czas, sejmowa komisja rolnictwa wnosi: zwiększyć wszystkimi kanałami uruchomienie środków w bankach na kredyty nawozowe oraz zwiększyć kwotę na zbonifikowanie odsetek do 120 mld zł, zwiększyć środki na Agencję Rynku Rolnego do proponowanej kwoty 400 mld, uruchomić w I kwartale kredyty modernizacyjne na rolnictwo w kwocie 600 mld i udrożnić proces oddłużania rolnictwa zgodnie z zawartymi porozumieniami z dnia 14 listopada 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-145.7" who="#RyszardSmolarek">Ponadto zgłaszamy wniosek formalny o zmianę zapisów w projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo budżetowe oraz niektórych innych ustaw (druk nr 26), chodzi o zmianę w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników — w art. 80 ust. 2 nadać brzmienie: „2. Fundusz prewencji i rehabilitacji tworzy się z odpisów od funduszu składkowego w wysokości 1% planowanych wydatków oraz 0,5% od planowanych wydatków z odpisów od funduszu emerytalno-rentowego”.</u>
          <u xml:id="u-145.8" who="#RyszardSmolarek">Odrębną sprawą jest fakt zabezpieczenia środków finansowych w ustawie budżetowej na interwencjonizm w rolnictwie i związane z tym wprowadzenie w najbliższym czasie cen minimalnych gwarantowanych, o czym, z braku czasu, nie będę mówił.</u>
          <u xml:id="u-145.9" who="#RyszardSmolarek">Dwa słowa należy poświęcić również załącznikowi do dokumentów prowizorium budżetowego dotyczącemu inwestycji centralnych. Wśród nich nie ma żadnej z 11 propozycji ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, ze sfery gospodarki budżetowej. O czymś to jednak świadczy.</u>
          <u xml:id="u-145.10" who="#RyszardSmolarek">Źródła systemowe pozyskiwania środków zaproponował z tej trybuny w wystąpieniu klubowym PSL prezes Waldemar Pawlak, natomiast źródła na doraźne pokrycie proponowanych zwiększeń podaliśmy w piśmie Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej do Komisji Polityki Gospodarczej Budżetu i Finansów. Uwzględnienie powyższych uwag przez Wysoką Izbę pozwoli na zahamowanie recesji w rolnictwie, a przez to i w całej gospodarce, gwarantując równocześnie stabilizację cen i samowystarczalność kraju.</u>
          <u xml:id="u-145.11" who="#RyszardSmolarek">Jako poseł mam jeszcze jeden wniosek formalny. Obracam się w sferze cyfr, którymi muszę się posługiwać, dlatego uważam, że należy również zmienić termin składania sprawozdań — z 31 maja na 30 czerwca. Podam ten wniosek: W projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo budżetowe oraz niektórych innych ustaw w art. 1 dotyczącym zmian w ustawie Prawo budżetowe dodać pkt 3a w brzmieniu: „w art. 54 w ust. 1 wyrazy: „31 maja” zastępuje się wyrazami: „30 czerwca”.</u>
          <u xml:id="u-145.12" who="#RyszardSmolarek">Motywacja krótka. Zmiana ta spowoduje przesunięcie terminu złożenia przez rząd rocznego sprawozdania z wykonania budżetu państwa na dzień 30 czerwca. Termin 31 maja jest ze względów technicznych zbyt wczesnym i nie gwarantuje uwzględnienia w sprawozdaniu pełnych, zweryfikowanych danych o wykonaniu budżetu. Naraża to Wysoką Izbę na wyrabianie sobie opinii na podstawie niekompletnych danych, które po 2 tygodniach nagle ulegają zmianie. Termin 30 czerwca obowiązywał od 1990 r. i został przez rząd powtórzony przy nowelizacji ustawy Prawo budżetowe. Sejm uchwalił przesunięcie tego terminu na 31 maja. Wydaje się więc, że słuszne będzie przywrócenie dawnej daty. Przedkładam dwa wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-145.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#JacekKurczewski">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Czarneckiego z Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Jan Świtka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam bardzo dobrą wiadomość dla państwa. Jestem przedostatnim mówcą. To się zaraz wszystko skończy, ta cała dyskusja. Będę mówił krótko także z tego względu, że pan poseł Goryszewski dużo tutaj już powiedział o grożącej nam inflacji. Akurat w naszym parlamencie inflacja też ma miejsce. Jest to inflacja słów, swoisty słowotok. Obiecuję, że podejmę swoje działania antyinflacyjne i poruszę tylko trzy kwestie, będzie bardzo krótko.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#RyszardCzarnecki">Po pierwsze, kwestia szukania źródeł dochodów państwa także przez oszczędzanie w poszczególnych dziedzinach. Proszę państwa, konstrukcja budżetu państwa dokonuje się nie tylko przez realną ocenę obiektywnych uwarunkowań finansowych państwa, ale także przez ocenę wykorzystania budżetu zeszłorocznego. I jak każdy z nas widzi, w każdym województwie, w każdym okręgu wyborczym instytucje państwowe różnego typu, ale także, szanowni ministrowie, instytucje administracji centralnej robią podobnie, jak robiły instytucje państwowe w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Mianowicie, zaplanowany budżet starały się wypełnić całkowicie. Mamy tutaj do czynienia z przykładami np. zupełnie bezcelowych zakupów w listopadzie, w grudniu, przedmiotów, które nikomu i niczemu nie służą, są to często rzeczy luksusowe, są one kupowane tylko po to, aby ten budżet wypełnić, aby w przyszłości, za rok, państwo tego budżetu nie obcięło. Jest to swoisty socrealizm ekonomiczny, który trwa.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#RyszardCzarnecki">Kwestia druga, była ona już poruszana, kwestia bezrobocia i bezrobotnych. Niestety, obawiałem się, i tak się stało, że na tej sali ta kwestia będzie swoistym instrumentem walki politycznej i tak to było formułowane. Proszę państwa, trzeba sobie to powiedzieć wprost. W naszym kraju jest, powiedzmy, około 10%, może trochę więcej, bezrobotnych i może jednak zachowalibyśmy właściwe proporcje i zauważyli w końcu, że w naszym kraju jest również około 90% pracujących. To właśnie z ich pracy są zasiłki dla bezrobotnych. Następuje tutaj bardzo istotne zachwianie proporcji. Starajmy się w naszym myśleniu o ekonomii przede wszystkim widzieć tych, którzy pracują, i tych bezrobotnych, te 90% ludzi pracujących, a nie te 10% bezrobotnych, ponieważ wówczas nigdy z tego zaklętego kręgu nie wyjdziemy.</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#RyszardCzarnecki">Wreszcie kwestia trzecia, ostatnia. Bardzo wielu posłów na tej sali zastanawiało się, jak tegoroczny budżet podzielić. Poszczególne lobby, poszczególne grupy nacisku chciały uszczknąć coś dla oświaty, dla służby zdrowia, dla obrony narodowej, a bardzo mało było głosów zastanawiających się nie: jak podzielić, tylko: jak wytworzyć. Jako państwo właśnie w tym kierunku jednak powinniśmy iść.</u>
          <u xml:id="u-147.4" who="#RyszardCzarnecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na koniec bardzo krótkie ustosunkowanie się do tych głosów, które usłyszałem. Przede wszystkim chciałem się odnieść do wystąpienia przedstawiciela Klubu Liberalno-Demokratycznego, pana Drzewieckiego, nieobecnego teraz na sali, wystąpienia zresztą rzeczowego, spokojnego, interesującego. Pan poseł mówiąc o liberalizmie, dokonał pewnego zawłaszczenia. Stwierdził, że jest on równoznaczny z prawem własności, z wolnym rynkiem.</u>
          <u xml:id="u-147.5" who="#RyszardCzarnecki">Proszę państwa, akurat jeżeli chodzi o prawo własności, jeżeli chodzi o prawo swobodnej wymiany handlowej, akurat te elementy są fundamentami społecznej nauki Kościoła. Liberalizm sformułował je w wieku XIX, no powiedzmy w XVIII, Kościół 1800 lat, drobiazg, wcześniej. A więc proponuję, abyśmy takich zawłaszczeń tutaj nie dokonywali.</u>
          <u xml:id="u-147.6" who="#RyszardCzarnecki">Z zainteresowaniem wysłuchałem propozycji alternatywnego planu wobec planu rządowego przedstawionej przez pana posła Leszka Moczulskiego, na pewno powodowanego dobrymi intencjami, powodowanego troską o państwo. W związku z tym ze zdumieniem jakby wysłuchałem wypowiedzi innego posła KPN, który mówił, że dziwnym się wydaje stanowisko szefa resortu MSW pana Macierewicza, który nie stara się, nie walczy o zwiększenie wydatków z budżetu państwa dla kierowanego przez siebie ministerstwa. Jest to brak troski o społeczeństwo.</u>
          <u xml:id="u-147.7" who="#RyszardCzarnecki">Proszę państwa, nie mogę zaakceptować takiej wizji państwa, w której poszczególni ministrowie walczą, skaczą sobie do gardeł, wyciągając pieniądze dla poszczególnych resortów. Taka wizja państwa jest mi obca. Myślę, że jest obca także klubowi, w imieniu którego ten poseł występował. I jeszcze jedna sprawa. Wbrew temu, co inny poseł KPN mówił, nie sądzę, aby w naszym wojsku większość stanowili psychopaci, nieudacznicy, raczej tak nie jest.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#JacekKurczewski">Czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#RyszardCzarnecki">Kończę, panie marszałku. Pan poseł Osiatyński z Unii Demokratycznej stwierdził...</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ale inflacja, hiperinflacja!)</u>
          <u xml:id="u-149.2" who="#RyszardCzarnecki">... iż pan Kropiwnicki straszył społeczeństwo stanem wojennym. Otóż ja tę wypowiedź słyszałem...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#JacekKurczewski">Czas, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#RyszardCzarnecki">... pan Kropiwnicki mówił, iż ten rząd ma tylko dwie drogi, albo wprowadzić stan wojenny, albo podać się do dymisji. Wybierze na pewno drogę podania się do dymisji. Rozumiem, że pan Osiatyński, zgodnie z maksymą znanego hiszpańskiego filozofa Jose Ortegi Y Gasseta, iż każdy słuchacz i każdy czytelnik stara się przeczytać lub usłyszeć więcej niż autor powiedział...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JacekKurczewski">Czas, panie pośle!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#RyszardCzarnecki">Kończąc, chciałem stwierdzić, że pani posłanka Sokołowska, która mówiła o tym, że przez ostatnie dwa lata, a więc za rządów pana Mazowieckiego i pana Bieleckiego, obecnie,...</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, protesty)</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#RyszardCzarnecki">... że ta inteligencja była rzekomo degradowana.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#RyszardCzarnecki">Proszę państwa, myślę, że kultura polityczna obowiązuje w każdym momencie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, proszę kończyć. Czas upłynął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#RyszardCzarnecki">Posłanka Sokołowska mówiąc, że za rządów Mazowieckiego i za rządów Bieleckiego inteligencja była degradowana, wykazała swoiste poczucie humoru. Wydawało mi się, że ta degradacja następowała przez ostatnie 40 lat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, proszę kończyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#RyszardCzarnecki">Rozumiem, że w tych tragicznych czasach trochę poczucia humoru jest konieczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#JacekKurczewski">Głos ma pan poseł Jan Świtka. Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Sprawą zasadniczą dla kraju w ogóle, a dla budżetu państwa w szczególności jest tragiczny stan naszego przemysłu, w tym przemysłu lotniczego w szczególności. Polityka w stosunku do przemysłu lotniczego jest niezrozumiała i nie do przyjęcia. Nie oskarżam nikogo i proszę, aby tego nie czynili inni. Oskarżyciele, to urodzeni stróże więzienia, nawet z raju robią obóz ciężkich robót. Potępiają wszystkich, jednych za to, co uczynili, drugich za to, czego jeszcze nie uczynili.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#JanŚwitka">Mam świadomość złożoności zagadnienia. Mimo obiektywnych trudności w naszym życiu gospodarczym, nie wolno doprowadzić do upadku rodzimego przemysłu lotniczego, bo to byłoby wielkie nieszczęście dla kraju, dla jego siły obronnej w szczególności. Z tą świadomością należy pracować nad ratowaniem tego przemysłu. W zastraszającym tempie niszczeje, rozpada się to, co naród z trudem i honorem budował przez lata, czym się szczycił, co było jego dumą, a miał ku temu należne prawo. Polski przemysł lotniczy ma duże, niekwestionowane osiągnięcia, tylko ślepy i bezwolny tego nie dostrzega lub nie chce dostrzec. Nie nabierze rozumu, kto nie ma woli, a jeszcze trudniej wyrobić wolę temu, kto nie ma rozumu.</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#JanŚwitka"> W przemyśle tym skupiony jest kwiat polskiej inteligencji technicznej, polskich robotników o złotych rękach, którzy dzisiaj pozbawieni pracy nie widzą swojej przyszłości. A ci, którzy jeszcze pracują, za tak małe wynagrodzenie nie są w stanie się utrzymać, ale pracują, bo mają nadzieję na lepsze jutro.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#JanŚwitka">Upadek zakładów pracujących na rzecz polskiego lotnictwa to rzecz nie do odrobienia. To wielka, niepowetowana strata dla narodu, kraju i jego mocy obronnej, której to zbyt mało poświęcamy troski i pogłębionej refleksji, zważywszy na uwarunkowania zewnętrzne. Ludzie o najwyższym poczuciu odpowiedzialności i moralności zawodowej, załogi WSK Rzeszów, Mielec, Świdnik i inne strajkując godnie bronią przede wszystkim interesu państwowego, polskiego przemysłu lotniczego. Bronią tego, co jest przedmiotem ich troski. Są to przecież ich zakłady tak bardzo potrzebne krajowi. Rząd nie może być bezradny wobec dramatu tego przemysłu. Musi, i to koniecznie, natychmiast opracować rozumną naprawczą politykę ratującą polskie lotnictwo. Mam niepłonną nadzieję, że w tej sprawie zabierze głos pan premier. Na stanowisko pana premiera w tej sprawie czekają załogi strajkujących zakładów lotniczych. Czekają na zapowiedź ratunku, która będzie przedłożona w budżecie państwa na ten rok. Czekają cierpliwie, z nadzieją, że dla nich również będzie pogoda. Są gotowe do chwilowego życia z trudami, jednakowoż pod warunkiem, że rząd w budżecie państwa na ten rok zapewni określone środki na ratowanie polskiego przemysłu lotniczego.</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Zapowiadam, że grupa posłów z czterech województw zaniepokojona stanem i losem polskiego przemysłu lotniczego podejmie starania, aby przemysł ten ratować. Uprzejmie przypominam rządowi o potrzebie uwzględnienia tego problemu przy opracowywaniu budżetu na rok bieżący. Jeżeli oczywiście jest to możliwe, to bardzo proszę pana premiera o ustosunkowanie się do tego problemu. Na stanowisko rządu w tej sprawie czekają załogi zakładów lotniczych w całej Polsce, czekają na dobrą nowinę.</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawione Sejmowi prowizorium budżetowe na I kwartał nie satysfakcjonuje nikogo, nie zaspokaja bowiem potrzeb w żadnej dziedzinie życia społecznego i państwowego. Zostało ono skonstruowane według możliwości państwa, które są znikome w stosunku do potrzeb poszczególnych resortów. Niemniej jednak świadomi obiektywnie krytycznego stanu rzeczy, świadomi tego, że nie ma możliwości innych rozwiązań, musimy z góry je przyjąć, albowiem wszelkie ruchy na rzecz zmian prowadzą donikąd i są zgubne dla kraju. Wszelka debata nad przemieszczeniem funduszy jest zbędna i niebezpieczna. Tyle i tak się dzieli, ile się ma. Nie można dać tego, czego się nie ma. Państwo ma bardzo mało, a więc i przydziały z konieczności muszą być bardzo małe, niewystarczające. Impossibilium nulla obligatio — czego nie mam, nie mogę, tego nie powinienem.</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#JanŚwitka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Powołaliśmy rząd nadziei w bardzo trudnej sytuacji kraju. Ugina się Polska pod ciężarem kryzysu gospodarczego, moralnego, a także politycznego. Wzrasta napięcie społeczne z powodu pogarszających się warunków życia i braku czytelnej perspektywy poprawy. Słabnie gwar ludzkiej pracy. Upada jej etos i powiększa się jej kryzys, który jest poważną przeszkodą na drodze uzdrowienia gospodarki. Czas dekapitalizuje gospodarkę. Za długo zjeżdżamy w dół. Kompromituje się słowo „reforma”. Zamiast spodziewanych efektów mamy nieudolne pełzanie i rozkład gospodarki. Dobra gospodarka to warunek dobrej demokracji. Zły stan gospodarki ogranicza suwerenność kraju. Tylko kraj suwerenny gospodarczo może być suwerenny politycznie. I jeszcze dwa zdania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#JacekKurczewski">Panie pośle, czas minął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JanŚwitka">Postępuje zubożenie społeczeństwa. Poszerzają się ogniska nędzy i bezrobocia z jednej strony, z drugiej zaś galopuje nadmierne, nie zasłużone, nie wypracowane bogacenie się kosztem uszczuplenia substancji materialnej biednego państwa polskiego, którego skarb jest pusty. Pogłębia się przesilenie instytucji państwa. Brakuje rezerw, które rzucone na szalę mogą odmienić oblicze kraju, który jest w niebezpieczeństwie. Musimy być świadomi tego i z tą świadomością podejmować roztropne decyzje, albowiem stan jest bardzo groźny. Nie skończyłem, bo czas minął.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JacekKurczewski">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#JacekKurczewski">Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#JacekKurczewski">W związku z tym, że w czasie debaty zgłoszono bardzo liczne poprawki do rozpatrywanych ustaw i one wymagają usystematyzowania, Sejm w dniu jutrzejszym przystąpi do głosowania nad całym pakietem ustaw, jak również ustosunkuje się do zgłoszonych wniosków.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#JacekKurczewski">Przed przerwą chciałem jeszcze poinformować, że przewodniczący komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Sprawiedliwości; Polityki Społecznej oraz Ustawodawczej, posłowie sprawozdawcy oraz posłowie, którzy zgłaszali poprawki, a także przedstawiciele rządu proszeni są o spotkanie się, bezpośrednio po zakończeniu głosowań nad kandydaturami do funkcji prezesa Najwyższej Izby Kontroli i członków Krajowej Rady Sądownictwa, w sali nr 102 w celu uściślenia zgłoszonych poprawek.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#JacekKurczewski">Jeszcze komunikaty.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Co po przerwie?)</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#JacekKurczewski">Wybór prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#DariuszSońta">Zebranie Grupy Parlamentarnej Kobiet odbędzie się natychmiast po ogłoszeniu przerwy w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#DariuszSońta">Zebranie Klubu Parlamentarnego Konfederacji Polski Niepodległej odbędzie się również po ogłoszeniu przerwy w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-163.2" who="#DariuszSońta">Zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna odbędzie się po ogłoszeniu przerwy w sali nr 118.</u>
          <u xml:id="u-163.3" who="#DariuszSońta">Zebranie Sojuszu Lewicy Demokratycznej - Klub Parlamentarny odbędzie się w sali kolumnowej też bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#JacekKurczewski">Ogłaszam półgodzinną przerwę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 17 do godz. 18)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo o zajmowanie miejsc, czas nieubłaganie mija, musimy go w miarę możliwości wykorzystać. Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc. Za nami maraton dyskusyjny, przed nami maraton wyborczy. Wypada chyba rozpocząć od urzędowego uśmiechu, co ma świadczyć o tym, że czuję się dziarsko i jestem gotów poprowadzić sprawnie ten maraton, jak również gotów jestem do utarczek z co bardziej niesfornymi posłami.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#AndrzejKern">Zgodnie z podjętą przez Sejm w dniu 23 grudnia 1991 r. uchwałą w sprawie trybu zgłaszania kandydatów na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli, lista kandydatów została posłankom i posłom doręczona w druku nr 56.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#AndrzejKern">Przypominam, że senator Piotr Chojnacki złożył rezygnację z kandydowania na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli, pozostało więc czterech kandydatów. Proszę mi wybaczyć pewną dygresję, ale w kuluarach Sejmu pojawiła się pewna anegdota. Nim dziennikarze ją rozpowszechnią, myślę, że dobrze byłoby, żebyście państwo jako pierwsi ją poznali. Anegdota ta brzmi tak, że o dwóch kandydatach posłowie wiedzą zbyt mało, o jednym wiedzą zbyt dużo, a jednego się boją.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#AndrzejKern"> Za chwilę dokonam prezentacji.</u>
          <u xml:id="u-166.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Geremek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Z wielką przykrością muszę powiedzieć, że będę wdzięczny panu marszałkowi za każdą anegdotę, za każdą dykteryjkę, ale w kuluarach, a nie w Izbie sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#AndrzejKern">Jeżeli państwo chcecie mieć śmiertelnie poważnego wicemarszałka, to - być może - do tego się dostosuję.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#AndrzejKern">Panie pośle, po oklaskach widzę, że nie bardzo mogę pana posłuchać, przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-168.5" who="#AndrzejKern"> Nadszedł więc czas na prezentację kandydatów, która pozwoli nam przybliżyć ich postacie, a niektórym rozwiązać tę anegdotę, o której przed chwilą mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-168.6" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu panią poseł Hannę Suchocką w sprawie prezentacji kandydata na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli, pana profesora Andrzeja Gaberle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#HannaSuchocka">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mam przyjemność w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna zgłosić kandydaturę pana Andrzeja Gaberle.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#HannaSuchocka">Pan Andrzej Gaberle urodził się w 1937 r. w Rosalinie w województwie tarnopolskim. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie socjologię na Wydziale Filozoficzno-Historycznym tegoż uniwersytetu. Odbył także aplikację sądową i zdał egzamin sędziowski. Od 1979 r. jest kierownikiem Katedry Kryminologii Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 1989 r. otrzymał tytuł profesora. Jest autorem licznych publikacji z zakresu postępowania karnego, a także - co istotne - z zakresu patologii społecznej, poświęconym w szczególności zjawiskom korupcji i wadliwego funkcjonowania instytucji publicznych. Nie jest, ani nigdy nie był, członkiem żadnej partii politycznej, chociaż kandydował w ostatnich wyborach do parlamentu z listy Unii Demokratycznej jako kandydat bezpartyjny. Jest żonaty, żona - prawnik, ma jednego syna, również studenta wydziału prawa.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#HannaSuchocka">Andrzej Gaberle był aktywnym działaczem związku zawodowego „Solidarność”, osobiście wspomagał podziemną działalność i pisał pod pseudonimami, m.in. takimi, jak: Hubert Wroński i Marta, w prasie podziemnej. Jest obecnie także publicystą sportowym krakowskiego „Tempa”.</u>
          <u xml:id="u-169.3" who="#HannaSuchocka">Andrzej Gaberle zgłaszany był już na prezesa NIK w 1990 r., znacznie przed głosowaniem wycofał się jednak z kandydowania, gdyż uważał, że polityczny konflikt, jaki wówczas wytworzył się wokół prezesury NIK, może mu uniemożliwić niezależne wykonywanie funkcji prezesa, jak i przebudowanie NIK w taki właśnie sposób, by to nie kolidowało z zasadami demokracji parlamentarnej, a zwłaszcza z lansowaną wtedy koncepcją podziału władzy. Był on jednym ze współautorów projektu ustawy o NIK, którego jednak Sejm ubiegłej kadencji nie uchwalił właśnie z powodu konfliktu wokół koncepcji NIK.</u>
          <u xml:id="u-169.4" who="#HannaSuchocka">Sądzę, że ważne jest, aby państwo posłowie znali pewne założenia, które prezentował wówczas pan Gaberle, dotyczące pewnej koncepcji NIK, rekomendowany bowiem kandydat już wówczas przedłożył zwartą i kompleksową koncepcję reorganizacji NIK oraz jego miejsca w systemie organów państwowych. Według niego powinna to być instytucja służąca do kontrolowania legalności, rzetelności i celowości gospodarowania publicznymi środkami finansowymi i majątkiem publicznym. Uwaga NIK nie powinna koncentrować się przede wszystkim na działalności handlowo-produkcyjnej przedsiębiorstw, lecz przesunąć się powinna w stronę działalności tych podmiotów, w których gestii pozostają finanse publiczne, czyli w kierunku administracji państwowej. Kontrola podmiotów działających na rynku może być zadaniem NIK tylko wówczas, gdy wykorzystują one w swojej działalności fundusze publiczne lub publiczne środki finansowe. W związku z tym NIK nie powinien być powiązany z Sejmem organizacyjnie, a jedynie funkcjonalnie, co oznacza, że byłby on organem kontroli państwowej mającym statut instytucji niezależnej, a nie czymś w rodzaju pogotowia interwencyjnego parlamentu. NIK nie powinien być podporządkowany parlamentowi politycznie, a zwłaszcza uzależniony od zmiennych koalicji parlamentarnych. Taka jest najogólniejsza koncepcja NIK przedstawiana przez naszego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-169.5" who="#HannaSuchocka">Dokonując tej skrótowej charakterystyki, chciałabym jeszcze dodać, że kandydat posiada bardzo istotne cechy osobowościowe, a mianowicie jest niepodatny na naciski, zdecydowany i konsekwentny w działaniu, co - jak sądzę - predestynuje go w pełni do pełnienia tej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-169.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Łopuszańskiego w sprawie prezentacji kandydata na stanowisko prezesa NIK, pana Henryka Klaty.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JanŁopuszański">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego przedstawić państwu posła Henryka Klatę z Warszawy jako kandydata na prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#JanŁopuszański">Nie będę mówił o jego życiorysie indywidualnym, chciałem powiedzieć dwa słowa o życiorysie politycznym. Wprawdzie o tym nie wiadomo, bo ze środowisk, w których pracował, nie miał kto nagłaśniać, ale w polityce polskiej występuje już od końca lat pięćdziesiątych, a z powodu działalności opozycyjnej był represjonowany i trafił do kryminału w czasach, kiedy jeszcze nikomu się nie śniło, że w przyszłości będzie istniała opozycja demokratyczna. Był współtwórcą „Solidarności”, jednym z jej ekspertów, był działaczem duszpasterstwa ludzi prasy, wydawcą prasy podziemnej.</u>
          <u xml:id="u-171.2" who="#JanŁopuszański">Wyrażając szacunek należny wszystkim kandydatom, którzy są dzisiaj prezentowani przed Wysoką Izbą, pozwolę sobie wyrazić opinię, że to jest najlepiej przygotowany zawodowo kandydat do pełnienia tej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-171.3" who="#JanŁopuszański">Absolwent Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, pracował wiele lat w stołecznym Centrum Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej, gdzie przeprowadzał analizy trendów w gospodarce światowej oraz analizy demograficzne w skali kraju. Następnie pracował w centrali Państwowej Inspekcji Handlowej i z jej upoważnienia przeprowadzał inspekcje jednostek terenowych PIH. Pracował również w Głównym Urzędzie Statystycznym, w wydziale bilansu narodowego, oraz w Głównej Komisji Arbitrażowej, w jednym z centralnych organów budżetowych, jako główny księgowy, ostatnio jako główny księgowy miasta stołecznego Warszawy. Poza tym zna także dobrze sprawy samorządowe, ponieważ był radnym rady dzielnicowej Żoliborza i wiceprzewodniczącym tej rady. Pozwolę sobie wreszcie powiedzieć, że jest to człowiek bardzo samodzielny, bardzo zdecydowany, zdolny do szybkiego, operatywnego podejmowania decyzji, bardzo dobry organizator.</u>
          <u xml:id="u-171.4" who="#JanŁopuszański">I wreszcie na zakończenie chciałem oświadczyć, że wbrew nieprawdziwym informacjom rozpowszechnianym przez niektórych obecnych na tej sali polityków, cały Klub Parlamentarny Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego będzie głosował na swojego kandydata, posła Henryka Klatę.</u>
          <u xml:id="u-171.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Kwaśniewskiego w sprawie prezentacji kandydata na stanowisko NIK, pana posła Józefa Oleksego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiam kandydaturę posła Józefa Oleksego w imieniu Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#AleksanderKwaśniewski">Józef Oleksy urodził się 22 czerwca 1946 r. w Nowym Sączu. W 1969 r. ukończył studia na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. Studiował również prawo porównawcze na uniwersytetach w Strasburgu i Pescarze. W roku 1977 uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych. W 1969 r. podjął pracę zawodową w Instytucie Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Prawa Międzynarodowego SGPiS. Równolegle pracował też w PZPR i w Biurze Prasowym Urzędu Rady Ministrów. Był ministrem, członkiem Rady Ministrów do spraw współpracy ze związkami zawodowymi. Był posłem na Sejm w poprzedniej kadencji. W obecnym Sejmie jest zastępcą przewodniczącego Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz zastępcą przewodniczącego Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Jest nauczycielem akademickim na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Handlowej, specjalizuje się w problematyce ochrony własności intelektualnej i prawa handlowego. Jest żonaty, ma dwoje dzieci.</u>
          <u xml:id="u-173.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Jakie argumenty, zdaniem posłów Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej, przemawiają za tym, aby tę kandydaturę poprzeć? Jest ich wiele, przytoczę najważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-173.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Po pierwsze, logiczną konsekwencją demokratycznego państwa jest powierzenie kierowania kontrolą państwową przedstawicielowi opozycji. To jeden ze sposobów dyscyplinowania władzy wykonawczej i podziału władzy w państwie. To wiarygodność kontroli, to wreszcie wiarygodność rządzącej koalicji.</u>
          <u xml:id="u-173.4" who="#AleksanderKwaśniewski">Po drugie, Józef Oleksy jest kandydatem bardzo dobrze przygotowanym fachowo do pełnienia tej funkcji. Jest ekonomistą i prawnikiem, uczestniczył w tworzeniu podstaw prawnych nowego systemu gospodarczego. Jest zdecydowanym zwolennikiem postępu i przemian. Jest politykiem doświadczonym, zna strukturę władz państwowych, wie, gdzie i jak kontrolować, jest konsekwentny i odporny na wszelkie naciski, nawet jeżeli pochodzą one z własnego klubu.</u>
          <u xml:id="u-173.5" who="#AleksanderKwaśniewski">Po trzecie, przemawia za nim jego osobowość, która integruje, a nie dzieli. Dzisiaj na wszystkich państwowych stanowiskach potrzeba ludzi potrafiących wznieść się ponad partyjne, bardzo często, niestety, irracjonalne podziały. Potrzeba ludzi potrafiących rozmawiać ze wszystkimi bez uprzedzeń i bez uprzedzeń informujących o błędach i niedociągnięciach, ludzi, którzy w trudniejszych sytuacjach umieją zachować się z kulturą i spokojem. Jeszcze nie tak dawno ze strony ZChN padały propozycje, aby poseł Oleksy utworzył szkołę dobrego wychowania. Z tej oferty jeszcze nie skorzystał.</u>
          <u xml:id="u-173.6" who="#AleksanderKwaśniewski">Po czwarte, Józef Oleksy jest osobą posiadającą społeczne zaufanie. Świadczą o tym zarówno wyniki w wyborach do parlamentu, jak i przesyłane do naszego klubu opinie popierające jego kandydaturę na prezesa NIK.</u>
          <u xml:id="u-173.7" who="#AleksanderKwaśniewski">I po piąte, jest to kandydat posiadający konkretną własną koncepcję działania kontroli państwowej w warunkach dokonujących się w Polsce przemian gospodarczych. Filarem tej koncepcji jest widzenie NIK jako organu państwa powołanego przez parlament z jednoczesnym wymogiem nowego określenia ustrojowych podstaw działalności NIK w przyszłej konstytucji. Według koncepcji posła Oleksego NIK to organ samodzielny, ściśle współpracujący z parlamentem, autonomiczny wobec rządu, uwolniony od inspiracji politycznych, zdolny do działania z własnej inicjatywy i niezawisły w trakcie realizacji działań kontrolnych. Tak widziana NIK to przede wszystkim neutralna politycznie instytucja kontroli systemowej. Punkt ciężkości jej działań powinno stanowić ujawnianie prawnych, organizacyjnych i strukturalnych błędów, jakie można wykorzystać przeciw państwu i społeczeństwu. Tak rozumiana NIK powinna być zawodowym organem, skutecznie wspierającym szeroko rozumianą kontrolę parlamentu, powinna nie tylko określać zgodność stanu faktycznego z normą, lecz przede wszystkim ostrzegać i służyć lepszemu stanowieniu prawa.</u>
          <u xml:id="u-173.8" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam satysfakcję rekomendować osobę nie tylko nazbyt dobrze znaną, ale absolutnie kompetentną i godną wyboru na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-173.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#AndrzejKern">Proszę teraz o zabranie głosu pana posła Stefana Węglarza w sprawie prezentacji kandydata na stanowisko prezesa NIK, senatora Zbigniewa Romaszewskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#StanisławWęglarz">Panie marszałku, pomyłka, Stanisława.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#StanisławWęglarz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny NSZZ „Solidarność” pragnie Wysokiej Izbie przedstawić kandydaturę senatora Zbigniewa Romaszewskiego na prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#StanisławWęglarz">Senator Zbigniew Romaszewski urodził się w 1940 r. w Warszawie. Po ukończeniu Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego pracował w Instytucie Fizyki Ciała Stałego Polskiej Akademii Nauk i doktoryzował się z fizyki ciała stałego w 1980 r. Współpracownik Komitetu Obrony Robotników, a od chwili przekształcenia go w 1977 r. w Komitet Samoobrony Społecznej KOR członek KSS KOR, prowadził biuro interwencji KSS KOR. W 1970 r. założył Komisję Helsińską KSS KOR i opracował raport madrycki. Członek NSZZ „Solidarność” kierujący pracami Biura Interwencji i Praworządności Zarządu Regionu „Mazowsze”. Członek Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym stworzył pierwszą podziemną rozgłośnię radiową Radio „Solidarność”. Aresztowany w 1982 r. i skazany na 4,5 roku więzienia, zwolniony w 1984 r. Od 1986 r. kierował założoną przez siebie Komisją Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”. W 1989 r. wybrany do Senatu z woj. tarnobrzeskiego. W Senacie I kadencji był przewodniczącym Komisji Praw Człowieka i Praworządności. W wyborach w 1991 r. wybrany z woj. tarnobrzeskiego do Senatu jako bezpartyjny.</u>
          <u xml:id="u-177.2" who="#StanisławWęglarz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tym momencie chcę stwierdzić jeszcze jeden fakt dotyczący roli, jaką „Solidarność” oraz jej przywódcy, a wśród nich obecny senator Romaszewski, odegrali w roku 1988, w roku przełomu w Polsce, w tej części świata. Niewątpliwie „Solidarność” jako związek zawodowy oraz jako ruch społeczny była siłą sprawczą, która doprowadziła do zmiany tego systemu, do zmiany również w tej części sali, abyśmy zróżnicowani poglądami mogli znaleźć się dzisiaj w tym miejscu. Jednym ze sprawców tej zmiany był właśnie senator Zbigniew Romaszewski.</u>
          <u xml:id="u-177.3" who="#StanisławWęglarz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W demokratycznym państwie są stanowiska, które mogą i często nawet powinny być przedmiotem międzypartyjnych przetargów. Takich stanowisk jest wiele. Jest wszakże jedno stanowisko, które przedmiotem takich przetargów być nie powinno - prezesura NIK.</u>
          <u xml:id="u-177.4" who="#StanisławWęglarz">Obecne zróżnicowanie polityczne parlamentu z jednej strony i rosnące zniecierpliwienie społeczeństwa z drugiej rodzą pilną potrzebę powołania na stanowisko prezesa NIK osoby bezpartyjnej w podstawowym tego słowa znaczeniu. Bezpartyjność musi tu być rozumiana nie tylko jako brak wyraźnej przynależności organizacyjnej, ale również jako polityczna niezależność gwarantująca polityczny obiektywizm w sprawowaniu funkcji. Ten polityczny obiektywizm gwarantuje osoba senatora Zbigniewa Romaszewskiego, który nie jest uwikłany w bieżącą grę polityczną czy też istniejące układy partyjne.</u>
          <u xml:id="u-177.5" who="#StanisławWęglarz">Wysoka Izbo! Wszyscy kandydaci odznaczają się z pewnością walorami, które w opinii partii politycznych wysuwających ich kandydatury predestynują poszczególne szlachetne osoby do objęcia prezesury NIK, i to jest oczywiście nie kwestionowane. Senatora Romaszewskiego wyróżnia jednak spośród nich jeden walor, który należałoby przede wszystkim wziąć pod uwagę. Swoją dotychczasową działalnością polityczną senator Romaszewski praktycznie udowodnił swą szczególną kompetencję, kompetencję w zakresie ochrony interesu publicznego. Zna on, jak żaden z pozostałych kandydatów - to bardzo mocno podkreślam - i to zna z autopsji wartość publicznego grosza. Jako twórca polskiego funduszu praworządności odpowiadał niegdyś za finansowanie pomocy prawnej i materialnej dla represjonowanych.</u>
          <u xml:id="u-177.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Zmarnotrawił pieniądze.)</u>
          <u xml:id="u-177.7" who="#StanisławWęglarz">Jest mi bardzo przykro, że pani poseł w tej chwili z takimi uwagami występuje. Słuchając wystąpień, a więc rekomendacji innych kandydatur, starałem się słuchać uważnie i doceniałem każde słowo, które padło z tej trybuny. Jest mi bardzo przykro, że z lewej strony sali słyszę w takim momencie takie sformułowania.</u>
          <u xml:id="u-177.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-177.9" who="#StanisławWęglarz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam bardzo. Kontynuując swoje wystąpienie chciałbym podkreślić bardzo mocno, nawiązując do tego, co wcześniej powiedziałem, że pan senator Romaszewski w raporcie sprawozdawczym przed Zjazdem Krajowym NSZZ „Solidarność” rozliczył się co do grosza, nie w procentach, lecz co do grosza. Ta praktyczna — podkreślam bardzo mocno — znajomość wartości publicznego grosza przyda się z pewnością na stanowisku prezesa NIK. Można powiedzieć więcej: w obecnej sytuacji jest ona absolutnie niezbędna. I jeszcze jedno: w pełnieniu funkcji prezesa NIK, w trudnym czasie transformacji ustrojowej, przyda się jeszcze jedna cecha, którą posiada kandydat wysuwany przez nasz klub. Tą cechą jest obywatelski temperament, którego senator Romaszewski wielokrotnie dowodził w swej bogatej działalności publicznej. Jeśli potrafił zorganizować prężną Komisję Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność” w trudnych czasach po stanie wojennym, to i dzisiaj potrafi zorganizować pracę najważniejszej instytucji kontrolnej w państwie w taki sposób, aby efekty tej pracy były wprost proporcjonalne do obecnych zagrożeń tego państwa.</u>
          <u xml:id="u-177.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#AndrzejKern">Proszę Państwa! To był taki przykry incydent, ale niezależnie od tego, czy zaistniał on po lewej, czy po prawej stronie sali, czy w środku, w momencie kiedy padają ważne informacje, które przecież potem są przedmiotem i podstawą naszego głosowania, bardzo proszę o zachowanie spokoju i tutaj pana posła biorę w obronę i przyznaję mu rację, że tak zareagował.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#AndrzejKern">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonych kandydatur? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#AndrzejKern">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby posłowie jednocześnie oddawali kartki do głosowania na kandydata na stanowisko prezesa NIK oraz na członków Krajowej Rady Sądownictwa. W związku z tym proponuję, aby Sejm przystąpił obecnie do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego. Chodzi po prostu o to, żeby odbyły się jednocześnie głosowania, aby przyspieszyć tempo naszych obrad.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#AndrzejKern">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#AndrzejKern">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Wybór posłów w skład Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#AndrzejKern">Lista kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa została posłankom i posłom przedstawiona i doręczona w druku nr 58.</u>
          <u xml:id="u-178.8" who="#AndrzejKern">Czy w tej sprawie ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-178.9" who="#AndrzejKern">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-178.10" who="#AndrzejKern">Możemy zatem przystąpić do zasadniczej części naszego procedowania. W związku z tym, że zgłoszono 4 kandydatury na prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz 6 kandydatur na 4 miejsca do Krajowej Rady Sądownictwa, Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje przeprowadzenie głosowania imiennego nad zgłoszonymi kandydaturami.</u>
          <u xml:id="u-178.11" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do głosowania, bo tutaj potrzebna jest decyzja Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-178.12" who="#AndrzejKern">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem Prezydium Sejmu o przeprowadzenie głosowania imiennego nad kandydatami na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz do Krajowej Rady Sądownictwa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (348)</u>
          <u xml:id="u-178.13" who="#AndrzejKern">Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-178.14" who="#AndrzejKern">Kto się wstrzymał od głosowania? (20)</u>
          <u xml:id="u-178.15" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że Wysoka Izba przyjęła propozycję Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-178.16" who="#AndrzejKern">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby w przypadku, gdy żaden z kandydatów na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli nie uzyska wymaganej większości głosów, Sejm przystąpił do następnych tur głosowania z pominięciem tego kandydata, który w poprzednim głosowaniu uzyskał najmniejszą liczbę głosów. Taki sposób głosowania ma na celu stworzenie maksymalnych warunków do tego, żeby do wyboru doszło.</u>
          <u xml:id="u-178.17" who="#AndrzejKern">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-178.18" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Jan Rulewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#JanRulewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie sprzeciw, tylko pytanie. Co się stanie, gdy dwaj ostatni kandydaci uzyskają równą liczbę głosów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#AndrzejKern">Jeżeliby doszło do takiego przypadku, to oczywiście musi się odbyć jeszcze jedna tura głosowania. Trudno sobie wyobrazić inną odpowiedź, ale dziękuję za to pytanie, bo lepiej zadać je wcześniej niż za późno.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#AndrzejKern">Jeżeli zatem sprzeciwu nie usłyszę, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#AndrzejKern">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest sprzeciw)</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#AndrzejKern">Jest sprzeciw?</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#RomanJagieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam inną propozycję, żeby po pierwszej turze odpadli z głosowania dwaj ostatni kandydaci, tzn. czwarty i trzeci. To nam skróci procedurę głosowania, a tego czasu i tak na tej sali niezbyt wiele mamy.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#RomanJagieliński">Stawiam to jako wniosek formalny. Poza tym mam takie zapytanie, co będzie, jeśli w którymś z następnych głosowań żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów? Czy od nowa będziemy głosować, czy będziemy zgłaszać nowych kandydatów? Proszę o wyjaśnienie tej drugiej kwestii, a pierwszy wniosek składam jako wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#AndrzejKern">Odpowiedź też musi być jednoznaczna. Jeżeli w ostatniej turze głosowania nikt nie uzyska bezwzględnej większości głosów, to, niestety, do wyboru nie dojdzie. Proszę państwa, jest więc propozycja pana posła — proszę uprzejmie przypomnieć nazwisko i proszę wybaczyć, że jeszcze nie wszystkich znam.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#komentarz">(Poseł Roman Jagieliński: Jagieliński, Polskie Stronnictwo Ludowe.)</u>
          <u xml:id="u-182.2" who="#AndrzejKern">Przepraszam bardzo, pan poseł Jagieliński. Pan poseł proponuje, żeby po pierwszej turze nie uwzględniać dwóch osób, które uzyskają najmniejszą liczbę głosów.</u>
          <u xml:id="u-182.3" who="#AndrzejKern">Czy ktoś w tej sprawie ma inne zdanie?</u>
          <u xml:id="u-182.4" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Niesiołowski. Tylko w tej kwestii, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-182.5" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Tylko w kwestii głosowania, rozumiem.)</u>
          <u xml:id="u-182.6" who="#AndrzejKern">Formuły głosowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo mi przykro, ale chciałem zgłosić wniosek przeciwny do wniosku pana posła Jagielińskiego. Otóż wydaje mi się, że ta zasada głosowania bardzo utrudni blokowanie głosów, i w tej sytuacji byłoby chyba wygodniej dla wszystkich, aby jednak przyjąć może nieco dłuższą, ale bezpieczniejszą z punktu widzenia możliwości blokowania głosów przez poszczególne ugrupowania technikę, że odpada tylko jeden poseł, ten, który uzyskuje najmniejszą liczbę głosów. I z tego powodu chciałem za taką pierwotnie zaproponowaną formułą się wypowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-183.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#AndrzejKern">Usłyszeliśmy argumenty za wnioskiem pana posła Romana Jagielińskiego, usłyszeliśmy argumenty przeciwko.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#AndrzejKern">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem pana posła Romana Jagielińskiego, żeby eliminować z głosowania dwie osoby, które uzyskają w pierwszej turze najmniejszą liczbę głosów, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#AndrzejKern">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#AndrzejKern">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że większością 256 głosów przeciwko, przy 81 za oraz 44 wstrzymujących się wniosek pana posła Jagielińskiego nie został uwzględniony.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#AndrzejKern">Przypominam, że zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa Sejm wybiera 4 posłów w skład Krajowej Rady Sądownictwa. Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm wybierał członków Krajowej Rady Sądownictwa w trybie przewidzianym dla powołania organów państwowych, określonym w art. 31 i 79 ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu, tj. bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-184.7" who="#AndrzejKern">Prezydium Sejmu proponuje, aby w przypadku niewybrania wszystkich 4 członków Krajowej Rady Sądownictwa w pierwszym głosowaniu, w głosowaniu, w którym pozostanie jedynie dwóch kandydatów na obsadzenie jednego stanowiska, obowiązywała zwykła większość głosów.</u>
          <u xml:id="u-184.8" who="#AndrzejKern">Regulamin Sejmu przewiduje enumeratywnie przy wyborach naczelnych organów państwa bezwzględną większość głosów. Ta zasada jako szczególna nie powinna być stosowana przez analogię. Jednakże mając na względzie konieczność szybkiego obsadzenia stanowisk w Krajowej Radzie Sądownictwa i dotychczasową praktykę, Prezydium Sejmu, w porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje przyjąć zasadę bezwzględnej większości głosów w pierwszych turach głosowania i zwykłej większości w ostatniej turze.</u>
          <u xml:id="u-184.9" who="#AndrzejKern">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje również, aby w przypadku, gdy w pierwszym głosowaniu nie zostaną wybrani wszyscy członkowie Krajowej Rady Sądownictwa, Sejm przystąpił do następnych tur głosowania pomijając tego kandydata, który w poprzednim głosowaniu uzyskał najmniejszą liczbę głosów, a więc ta sama technika, jak przy wyborach prezesa NIK.</u>
          <u xml:id="u-184.10" who="#AndrzejKern">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-184.11" who="#AndrzejKern">Pan poseł Janusz Szymański, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chcę się tylko upewnić, czy w związku z tym wyboru czy powołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli, gdyby pierwsza tura głosowania nie dała rezultatu, w następnych turach dokona się zwykłą większością?</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#AndrzejKern">Nie.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#AndrzejKern"> Bezwzględną. Natomiast inna jest sytuacja w związku z Krajową Radą Sądownictwa, o czym pan poseł jako świetny konstytucjonalista wie lepiej ode mnie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#JanuszSzymański">Tak. Chcę powiedzieć tylko tyle, że tutaj jest jak gdyby możliwe rozstrzygnięcie odmienne. Ja jednak zajmuję stanowisko przeciwne, uważam, że zgodnie z obecnym regulaminem należałoby utrzymać zasadę bezwzględnej większości, ale jeżeli ten pogląd Wysoka Izba odrzuci to będę czuł się pokonany. Wyrażam jednak zdanie, żeby również wybór członków Krajowej Rady Sądownictwa nastąpił bezwzględną większością.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#AndrzejKern">Wyjaśniam, to jest pewien problem prawny. Był on dyskutowany zarówno w Prezydium Sejmu, jak i na Konwencie Seniorów i doszliśmy do takiego wniosku, że tam, gdzie ustawa wyraźnie wymaga bezwzględnej większości, tam się ją szanuje i jej przestrzega, natomiast tam, gdzie nie ma mowy o wyraźnej bezwzględnej większości, może być stosowana zwykła większość. Pan poseł kręci przecząco głową, ale taki pogląd zwyciężył, tak to bywa w życiu.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#AndrzejKern">W tej chwili zarządzam 20-minutową przerwę, ale... Słucham?</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wniosek trzeba przegłosować.)</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#AndrzejKern">Zaraz, zaraz, proszę państwa, wszystko pamiętam. Sprzeciwu nie było, rozumiem, że między nami była polemika. To był wniosek formalny? Słucham?</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: To jest sprzeciw.)</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#AndrzejKern">Aha, jest sprzeciw. Dobrze. Czy ktoś w tej sprawie ma odmienne zdanie?</u>
          <u xml:id="u-188.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-188.7" who="#AndrzejKern"> Trochę już powiedziałem na ten temat, także zwalniam państwa...</u>
          <u xml:id="u-188.8" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Goryszewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt mieć odrębne zdanie i prosić Wysoką Izbę o jego uznanie. Mianowicie, zasadą generalną jest podejmowanie rozstrzygnięć zwykłą większością głosów, natomiast sytuacje, w których się wymaga większości kwalifikowanej, jako wyjątkowej, ustawy polskie wyraźnie określają. Konstytucjonaliści mogliby więc się dopatrywać tego, iż wprowadzenie zwykłą uchwałą sejmową, zwykłym takim prostym głosowaniem wymogu bezwzględnej większości głosów jest naruszeniem trybu stanowienia ustaw, ponieważ byłoby to wprowadzenie obowiązku większości kwalifikowanej, która może być wprowadzona wyłącznie ustawowo.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#AndrzejKern">Mamy więc wniosek pana posła Janusza Szymańskiego, który żąda uzyskania bezwzględnej większości głosów w tych wyborach i wniosek przeciwny, który jest zgodny ze stanowiskiem Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#AndrzejKern">Zarządzam w związku z tym głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#AndrzejKern">Kto jest za wnioskiem pana posła Janusza Szymańskiego, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (109)</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#AndrzejKern">Kto jest przeciw? (198)</u>
          <u xml:id="u-190.5" who="#AndrzejKern">Kto się wstrzymał od głosowania? (67)</u>
          <u xml:id="u-190.6" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że wniosek pana posła Janusza Szymańskiego nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-190.7" who="#AndrzejKern">W tej chwili zarządzę 20-minutową przerwę, ale to będzie naprawdę 20-minutowa przerwa, w trakcie której otrzymacie państwo karty do głosowania w dolnej palarni. Równocześnie proszę o niewypełnianie kart przed powrotem na salę, dlatego że podam jednolite zasady wypełniania kart, tak żebyśmy uniknęli pewnych błędów w głosowaniu.</u>
          <u xml:id="u-190.8" who="#AndrzejKern">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-190.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min 38 do godz. 19)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#AndrzejKern">Proszę o zajmowanie miejsc. Proszę o kończenie rozmów. Mam nadzieję, że państwo już wyrobiliście sobie pogląd, jak głosować, więc rozmowy są chyba już niepotrzebne.</u>
          <u xml:id="u-191.1" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-191.2" who="#AndrzejKern">Kontynuujemy rozpatrzenie punktów 5 i 6 porządku dziennego: 5. Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli. 6. Wybór posłów w skład Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-191.3" who="#AndrzejKern">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-191.4" who="#AndrzejKern">Przypominam, że zgodnie z art. 31 i art. 79 ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu uchwała w sprawie powołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-191.5" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-191.6" who="#AndrzejKern">Zgodnie z art. 78 ust. 4 i 5 tymczasowego regulaminu Sejmu głosowanie imienne odbywa się przy wykorzystaniu przygotowanej w tym celu urny. Posłowie kolejno, w porządku alfabetycznym, wyczytywani przez sekretarza Sejmu pana posła Dariusza Sońtę wrzucają swoje kartki do urny. Otwarcia urny oraz obliczenia głosów dokonuje 5 wyznaczonych przez marszałka Sejmu sekretarzy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-191.7" who="#AndrzejKern">Wyniki głosowania imiennego marszałek ogłasza na podstawie protokołu przedstawionego przez sekretarzy Sejmu dokonujących obliczenia głosów. Wyniki głosowania są ostateczne i nie mogą być przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-191.8" who="#AndrzejKern">Karty do głosowania na kandydatów na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli należy wrzucać do urny znajdującej się po mojej lewej ręce, natomiast karty do wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa do urny po mojej prawej ręce.</u>
          <u xml:id="u-191.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-191.10" who="#AndrzejKern">Urna jest, proszę mi wierzyć, że jest.</u>
          <u xml:id="u-191.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Do szklanej urny.)</u>
          <u xml:id="u-191.12" who="#AndrzejKern">Do szklanej urny po prawej stronie wrzucamy karty do wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa, do urny po lewej stronie - karty do głosowania na kandydatów na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-191.13" who="#AndrzejKern">Do przeprowadzenia głosowania imiennego na kandydatów na stanowisko prezesa NIK powołuję następujących sekretarzy Sejmu: Waldemara Modzelewskiego, Radosława Gawlika, Piotra Wójcika, Piotra Mochnaczewskiego i Jana Kulasa.</u>
          <u xml:id="u-191.14" who="#AndrzejKern">Proszę posłanki i posłów o podpisanie kart do głosowania swoim imieniem i nazwiskiem.</u>
          <u xml:id="u-191.15" who="#AndrzejKern">Na karcie do głosowania na kandydatów na stanowisko prezesa NIK należy skreślić nazwiska co najmniej trzech kandydatów. Nieważne będą karty, na których nie dokonano co najmniej trzech skreśleń nazwisk kandydatów oraz nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła.</u>
          <u xml:id="u-191.16" who="#AndrzejKern">Czy mam to jeszcze raz powtórzyć?</u>
          <u xml:id="u-191.17" who="#AndrzejKern">Na karcie do głosowania na kandydatów na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli należy skreślić nazwiska co najmniej trzech kandydatów. Nieważne będą te karty, na których nie dokonano co najmniej trzech skreśleń nazwisk kandydatów oraz te, których nie podpisano imieniem i nazwiskiem.</u>
          <u xml:id="u-191.18" who="#AndrzejKern">Czy wszystkie posłanki i wszyscy posłowie pobrali karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-191.19" who="#AndrzejKern">Przechodzimy do procedury wyboru posłów w skład Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-191.20" who="#AndrzejKern">Do przeprowadzenia głosowania powołuję następujących sekretarzy Sejmu: Marka Domina, Adama Sengebuscha, Piotra Krutula, Andrzeja Potockiego i Tadeusza Jędrzejczaka.</u>
          <u xml:id="u-191.21" who="#AndrzejKern">Imienną listę posłów odczytywać będzie poseł Dariusz Sońta, a pomagać mu będą posłowie Radosław Gawlik i Waldemar Modzelewski.</u>
          <u xml:id="u-191.22" who="#AndrzejKern">Przypominam, że zgodnie z podjętą przed przerwą decyzją w pierwszym głosowaniu wybór członków Krajowej Rady Sądownictwa nastąpi zgodnie z art. 31 i art. 79 ust. 1 tymczasowego regulaminu Sejmu, to jest bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-191.23" who="#AndrzejKern">Na karcie do głosowania należy skreślić nazwiska co najmniej dwóch kandydatów. Karty, na których nie dokonano co najmniej dwóch skreśleń oraz nie podpisane imieniem i nazwiskiem głosującego posła, będą nieważne.</u>
          <u xml:id="u-191.24" who="#AndrzejKern">Czy wszystkie posłanki i wszyscy posłowie pobrali karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-191.25" who="#AndrzejKern">Nikt braku karty nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-191.26" who="#AndrzejKern">Nim przystąpimy do samego aktu głosowania, mam jeszcze następującą propozycję i proszę o jej akceptację. Chodzi o to, żebyśmy maksymalnie wykorzystali dzisiaj czas. Mianowicie proponuję, aby po oddaniu głosów wszyscy państwo wrócili na salę i abyśmy rozpatrzyli punkt 7 porządku dziennego, tzn. sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-191.27" who="#AndrzejKern">Czy jest zgoda na taką zmianę porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-191.28" who="#AndrzejKern">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu...</u>
          <u xml:id="u-191.29" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jest.)</u>
          <u xml:id="u-191.30" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-191.31" who="#AndrzejKern">Pani poseł Ewa Łętowska jest tak uprzejma, że czeka na swoje wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-191.32" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie ma jej.)</u>
          <u xml:id="u-191.33" who="#AndrzejKern">Nie, jest na pewno, proszę się nie niepokoić, rozmawiałem z panią profesor...</u>
          <u xml:id="u-191.34" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Nie poseł, rzecznik.)</u>
          <u xml:id="u-191.35" who="#AndrzejKern">Z panią rzecznik. Rozumie, że mamy obowiązki, które musimy wykonać, czeka i w odpowiednim czasie wystąpi.</u>
          <u xml:id="u-191.36" who="#AndrzejKern">Jeszcze jest jedna sprawa. Czy jest na sali pan poseł Szafraniec? Chyba przez pomyłkę pan poseł pobrał tylko jedną kartę do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-191.37" who="#komentarz">(Poseł Herbert Szafraniec: Mam dwie.)</u>
          <u xml:id="u-191.38" who="#AndrzejKern">Dwie? A, w takim razie nie jest to pana pomyłka. Czyli trzeba to uzupełnić. Wszystko już jest w porządku. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-191.39" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-191.40" who="#AndrzejKern">Żeby głosowanie przebiegło sprawnie, proszę możliwie szybko oddawać głosy, kolejno podchodząc do urn.</u>
          <u xml:id="u-191.41" who="#AndrzejKern">Proszę posła sekretarza Dariusza Sońtę o kolejne odczytywanie nazwisk, a posłanki i posłów o podchodzenie do urn i oddawanie głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#DariuszSońta">— Abramski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#DariuszSońta">— Adamczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#DariuszSońta">— Adamowicz Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.3" who="#DariuszSońta">— Adamski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.4" who="#DariuszSońta">— Aleksandrowicz Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-192.5" who="#DariuszSońta">— Andrysiak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.6" who="#DariuszSońta">— Andrzejczak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.7" who="#DariuszSońta">— Andrzejewski Roman,</u>
          <u xml:id="u-192.8" who="#DariuszSońta">— Anusz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.9" who="#DariuszSońta">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.10" who="#DariuszSońta">— Arkuszewski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.11" who="#DariuszSońta">— Aszyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.12" who="#DariuszSońta">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.13" who="#DariuszSońta">— Bajor Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-192.14" who="#DariuszSońta">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-192.15" who="#DariuszSońta">— Balicki Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.16" who="#DariuszSońta">— Bańkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-192.17" who="#DariuszSońta">— Bańkowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-192.18" who="#DariuszSońta">— Baran Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.19" who="#DariuszSońta">— Baraniecki Andrzej Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.20" who="#DariuszSońta">— Barciński Piotr Czesław,</u>
          <u xml:id="u-192.21" who="#DariuszSońta">— Barczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.22" who="#DariuszSońta">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.23" who="#DariuszSońta">— Bartosz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-192.24" who="#DariuszSońta">— Bartoszcze Roman Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-192.25" who="#DariuszSońta">— Barucka Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.26" who="#DariuszSońta">— Bastek Erhard Alwin,</u>
          <u xml:id="u-192.27" who="#DariuszSońta">— Bazała Teresa,</u>
          <u xml:id="u-192.28" who="#DariuszSońta">— Bąk Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.29" who="#DariuszSońta">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.30" who="#DariuszSońta">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.31" who="#DariuszSońta">— Berdychowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-192.32" who="#DariuszSońta">— Białobrzewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-192.33" who="#DariuszSońta">— Biały Leszek,</u>
          <u xml:id="u-192.34" who="#DariuszSońta">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.35" who="#DariuszSońta">— Bielewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.36" who="#DariuszSońta">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.37" who="#DariuszSońta">— Biliński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.38" who="#DariuszSońta">— Blajerski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.39" who="#DariuszSońta">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-192.40" who="#DariuszSońta">— Błaszczeć Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.41" who="#DariuszSońta">— Błażejczyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.42" who="#DariuszSońta">— Boba Bogumiła Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.43" who="#DariuszSońta">— Bober Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.44" who="#DariuszSońta">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-192.45" who="#DariuszSońta">— Boguski Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.46" who="#DariuszSońta">— Bogusz Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.47" who="#DariuszSońta">— Boni Michał,</u>
          <u xml:id="u-192.48" who="#DariuszSońta">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.49" who="#DariuszSońta">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.50" who="#DariuszSońta">— Borowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.51" who="#DariuszSońta">— Borusewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-192.52" who="#DariuszSońta">— Brach Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-192.53" who="#DariuszSońta">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.54" who="#DariuszSońta">— Brylka Georg,</u>
          <u xml:id="u-192.55" who="#DariuszSońta">— Brzycki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.56" who="#DariuszSońta">— Bubel Leszek,</u>
          <u xml:id="u-192.57" who="#DariuszSońta">— Bugaj Leszek,</u>
          <u xml:id="u-192.58" who="#DariuszSońta">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.59" who="#DariuszSońta">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.60" who="#DariuszSońta">— Bujak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.61" who="#DariuszSońta">— Bury Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.62" who="#DariuszSońta">— Chabiński Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-192.63" who="#DariuszSońta">— Chałoński Michał,</u>
          <u xml:id="u-192.64" who="#DariuszSońta">— Chełstowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.65" who="#DariuszSońta">— Chmiel Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.66" who="#DariuszSońta">— Choina Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-192.67" who="#DariuszSońta">— Choiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.68" who="#DariuszSońta">— Chrzanowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-192.69" who="#DariuszSońta">— Ciemniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.70" who="#DariuszSońta">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.71" who="#DariuszSońta">— Cinal Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.72" who="#DariuszSońta">— Czajka Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.73" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.74" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.75" who="#DariuszSońta">— Czechoński Stanisław Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.76" who="#DariuszSońta">— Czernecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.77" who="#DariuszSońta">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-192.78" who="#DariuszSońta">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-192.79" who="#DariuszSońta">— Dąbrowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.80" who="#DariuszSońta">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.81" who="#DariuszSońta">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-192.82" who="#DariuszSońta">— Domin Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.83" who="#DariuszSońta">— Drzewiecki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-192.84" who="#DariuszSońta">— Dubiella Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-192.85" who="#DariuszSońta">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-192.86" who="#DariuszSońta">— Dutka Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-192.87" who="#DariuszSońta">— Dyka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.88" who="#DariuszSońta">— Dzierżyński Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.89" who="#DariuszSońta">— Dziewulski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.90" who="#DariuszSońta">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.91" who="#DariuszSońta">— Eysmont Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.92" who="#DariuszSońta">— Eysymontt Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.93" who="#DariuszSońta">— Fabian Jan Willibald,</u>
          <u xml:id="u-192.94" who="#DariuszSońta">— Fogler Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.95" who="#DariuszSońta">— Frasyniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.96" who="#DariuszSońta">— Frączek Barbara,</u>
          <u xml:id="u-192.97" who="#DariuszSońta">— Frączek Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.98" who="#DariuszSońta">— Frost Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.99" who="#DariuszSońta">— Furtak Antoni Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.100" who="#DariuszSońta">— Gadomski Witold,</u>
          <u xml:id="u-192.101" who="#DariuszSońta">— Gaj Bożena,</u>
          <u xml:id="u-192.102" who="#DariuszSońta">— Gajda Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.103" who="#DariuszSońta">— Galek Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.104" who="#DariuszSońta">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-192.105" who="#DariuszSońta">— Gąsienica-Makowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.106" who="#DariuszSońta">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-192.107" who="#DariuszSońta">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-192.108" who="#DariuszSońta">— Glapiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.109" who="#DariuszSońta">— Godlewski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.110" who="#DariuszSońta">— Golba Leszek,</u>
          <u xml:id="u-192.111" who="#DariuszSońta">— Goryszewski Henryk Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.112" who="#DariuszSońta">— Gorzelańczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.113" who="#DariuszSońta">— Góralska Helena,</u>
          <u xml:id="u-192.114" who="#DariuszSońta">— Górczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.115" who="#DariuszSońta">— Grabowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.116" who="#DariuszSońta">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.117" who="#DariuszSońta">— Halber Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.118" who="#DariuszSońta">— Hall Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.119" who="#DariuszSońta">— Handzlik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.120" who="#DariuszSońta">— Hardej Sławomir Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.121" who="#DariuszSońta">— Hardy Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.122" who="#DariuszSońta">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-192.123" who="#DariuszSońta">— Hermanowicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.124" who="#DariuszSońta">— Hniedziewicz Stanisław Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-192.125" who="#DariuszSońta">— Holc Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-192.126" who="#DariuszSońta">— Hrybacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.127" who="#DariuszSońta">— Ibisz Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.128" who="#DariuszSońta">— Iwaniec Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.129" who="#DariuszSońta">— Iwiński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.130" who="#DariuszSońta">— Jagieliński Roman,</u>
          <u xml:id="u-192.131" who="#DariuszSońta">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.132" who="#DariuszSońta">— Janiszewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-192.133" who="#DariuszSońta">— Jankowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.134" who="#DariuszSońta">— Janowski Gabriel,</u>
          <u xml:id="u-192.135" who="#DariuszSońta">— Janowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-192.136" who="#DariuszSońta">— Janowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.137" who="#DariuszSońta">— Jaskiernia Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.138" who="#DariuszSońta">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.139" who="#DariuszSońta">— Jedynak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.140" who="#DariuszSońta">— Jędryka Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-192.141" who="#DariuszSońta">— Jędrzejczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.142" who="#DariuszSońta">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.143" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Filip,</u>
          <u xml:id="u-192.144" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-192.145" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-192.146" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Lech,</u>
          <u xml:id="u-192.147" who="#DariuszSońta">— Kalemba Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.148" who="#DariuszSońta">— Kaleta Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.149" who="#DariuszSońta">— Kamiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.150" who="#DariuszSońta">— Kania Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.151" who="#DariuszSońta">— Kaniewski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.152" who="#DariuszSońta">— Karwowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-192.153" who="#DariuszSońta">— Kazimierski Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-192.154" who="#DariuszSońta">— Kern Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.155" who="#DariuszSońta">— Kępka Marian,</u>
          <u xml:id="u-192.156" who="#DariuszSońta">— Kielek Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-192.157" who="#DariuszSońta">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.158" who="#DariuszSońta">— Klata Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.159" who="#DariuszSońta">— Klimczak Feliks,</u>
          <u xml:id="u-192.160" who="#DariuszSońta">— Klisiewicz Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-192.161" who="#DariuszSońta">— Kłoczko Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.162" who="#DariuszSońta">— Knysok Anna,</u>
          <u xml:id="u-192.163" who="#DariuszSońta">— Kocjan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.164" who="#DariuszSońta">— Koczwara Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.165" who="#DariuszSońta">— Kołodziej Bartłomiej,</u>
          <u xml:id="u-192.166" who="#DariuszSońta">— Kołodziejczyk Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.167" who="#DariuszSońta">— Komorowski Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-192.168" who="#DariuszSońta">— Kopania Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.169" who="#DariuszSońta">— Korwin-Mikke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.170" who="#DariuszSońta">— Kost Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.171" who="#DariuszSońta">— Kostarczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.172" who="#DariuszSońta">— Kośla Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.173" who="#DariuszSońta">— Kotlarski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-192.174" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.175" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Paweł,</u>
          <u xml:id="u-192.176" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz s. Franciszka,</u>
          <u xml:id="u-192.177" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz s. Piotra,</u>
          <u xml:id="u-192.178" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Zofia,</u>
          <u xml:id="u-192.179" who="#DariuszSońta">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.180" who="#DariuszSońta">— Koza Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.181" who="#DariuszSońta">— Kozak Brunon,</u>
          <u xml:id="u-192.182" who="#DariuszSońta">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-192.183" who="#DariuszSońta">— Kozłowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-192.184" who="#DariuszSońta">— Krasowski Edmund,</u>
          <u xml:id="u-192.185" who="#DariuszSońta">— Kraus Janina,</u>
          <u xml:id="u-192.186" who="#DariuszSońta">— Krawczuk Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.187" who="#DariuszSońta">— Kropiwnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.188" who="#DariuszSońta">— Król Henryk Fabian,</u>
          <u xml:id="u-192.189" who="#DariuszSońta">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.190" who="#DariuszSońta">— Król Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.191" who="#DariuszSońta">— Król Stefan,</u>
          <u xml:id="u-192.192" who="#DariuszSońta">— Krutul Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.193" who="#DariuszSońta">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-192.194" who="#DariuszSońta">— Kufel Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-192.195" who="#DariuszSońta">— Kulas Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.196" who="#DariuszSońta">— Kurczewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.197" who="#DariuszSońta">— Kuroń Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.198" who="#DariuszSońta">— Kwaśniewski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.199" who="#DariuszSońta">— Kwiatkowski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.200" who="#DariuszSońta">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-192.201" who="#DariuszSońta">— Lasocki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.202" who="#DariuszSońta">— Lasota Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.203" who="#DariuszSońta">— Lech Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.204" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.205" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-192.206" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.207" who="#DariuszSońta">— Libicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-192.208" who="#DariuszSońta">— Lipiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.209" who="#DariuszSońta">— Lipowicz Irena Ewa,</u>
          <u xml:id="u-192.210" who="#DariuszSońta">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-192.211" who="#DariuszSońta">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.212" who="#DariuszSońta">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.213" who="#DariuszSońta">— Ładosz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.214" who="#DariuszSońta">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-192.215" who="#DariuszSońta">— Łenyk Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-192.216" who="#DariuszSońta">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.217" who="#DariuszSońta">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-192.218" who="#DariuszSońta">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.219" who="#DariuszSońta">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-192.220" who="#DariuszSońta">— Łukomski Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.221" who="#DariuszSońta">— Łybacka Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-192.222" who="#DariuszSońta">— Macierewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.223" who="#DariuszSońta">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.224" who="#DariuszSońta">— Majewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.225" who="#DariuszSońta">— Majewski Wit,</u>
          <u xml:id="u-192.226" who="#DariuszSońta">— Maksymiuk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.227" who="#DariuszSońta">— Małachowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.228" who="#DariuszSońta">— Manicki Maciej,</u>
          <u xml:id="u-192.229" who="#DariuszSońta">— Marasek Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.230" who="#DariuszSońta">— Markiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.231" who="#DariuszSońta">— Martyniuk Wacław,</u>
          <u xml:id="u-192.232" who="#DariuszSońta">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.233" who="#DariuszSońta">— Matyjek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.234" who="#DariuszSońta">— Maziarski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.235" who="#DariuszSońta">— Mazowiecki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.236" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.237" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.238" who="#DariuszSońta">— Mażewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-192.239" who="#DariuszSońta">— Meisel Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.240" who="#DariuszSońta">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.241" who="#DariuszSońta">— Michalak Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-192.242" who="#DariuszSońta">— Michalak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.243" who="#DariuszSońta">— Michalak Zenon,</u>
          <u xml:id="u-192.244" who="#DariuszSońta">— Michalik Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.245" who="#DariuszSońta">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.246" who="#DariuszSońta">— Miller Leszek,</u>
          <u xml:id="u-192.247" who="#DariuszSońta">— Mizikowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.248" who="#DariuszSońta">— Mochnaczewski Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.249" who="#DariuszSońta">— Moczulski Leszek,</u>
          <u xml:id="u-192.250" who="#DariuszSońta">— Modzelewski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-192.251" who="#DariuszSońta">— Mogiła-Lisowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-192.252" who="#DariuszSońta">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.253" who="#DariuszSońta">— Moszczyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.254" who="#DariuszSońta">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-192.255" who="#DariuszSońta">— Musioł Paweł Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.256" who="#DariuszSońta">— Muszyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.257" who="#DariuszSońta">— Niczyperowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.258" who="#DariuszSońta">— Niesiołowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-192.259" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-192.260" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Wacław,</u>
          <u xml:id="u-192.261" who="#DariuszSońta">— Nowacka Irena Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.262" who="#DariuszSońta">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-192.263" who="#DariuszSońta">— Nowak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.264" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Halina Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.265" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.266" who="#DariuszSońta">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.267" who="#DariuszSońta">— Olszewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.268" who="#DariuszSońta">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.269" who="#DariuszSońta">— Opilo Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.270" who="#DariuszSońta">— Orłowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.271" who="#DariuszSońta">— Orzeł Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.272" who="#DariuszSońta">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.273" who="#DariuszSońta">— Pamuła Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.274" who="#DariuszSońta">— Panek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-192.275" who="#DariuszSońta">— Pastusiak Longin,</u>
          <u xml:id="u-192.276" who="#DariuszSońta">— Pastuszewski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-192.277" who="#DariuszSońta">— Pawelec Józef Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.278" who="#DariuszSońta">— Pawlak Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.279" who="#DariuszSońta">— Pawlak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-192.280" who="#DariuszSońta">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-192.281" who="#DariuszSońta">— Pawłowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.282" who="#DariuszSońta">— Paździor Helmut,</u>
          <u xml:id="u-192.283" who="#DariuszSońta">— Pelc Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-192.284" who="#DariuszSońta">— Pęgiel Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.285" who="#DariuszSońta">— Pękała Kazimierz Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-192.286" who="#DariuszSońta">— Piasecki Cezary,</u>
          <u xml:id="u-192.287" who="#DariuszSońta">— Piątkowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.288" who="#DariuszSońta">— Piechociński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.289" who="#DariuszSońta">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.290" who="#DariuszSońta">— Piechowicz Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.291" who="#DariuszSońta">— Pieczka Feliks,</u>
          <u xml:id="u-192.292" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-192.293" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-192.294" who="#DariuszSońta">— Pilarczyk Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.295" who="#DariuszSońta">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-192.296" who="#DariuszSońta">— Piłka Marian,</u>
          <u xml:id="u-192.297" who="#DariuszSońta">— Piskorski Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.298" who="#DariuszSońta">— Piskorski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-192.299" who="#DariuszSońta">— Pokrywka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.300" who="#DariuszSońta">— Polczyński Waldemar Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.301" who="#DariuszSońta">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.302" who="#DariuszSońta">— Popenda Krzysztof Maciej,</u>
          <u xml:id="u-192.303" who="#DariuszSońta">— Potocki Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.304" who="#DariuszSońta">— Pruchno-Wróblewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-192.305" who="#DariuszSońta">— Przybyłowicz Marcin,</u>
          <u xml:id="u-192.306" who="#DariuszSońta">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-192.307" who="#DariuszSońta">— Puzyna Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.308" who="#DariuszSońta">— Pycak Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-192.309" who="#DariuszSońta">— Raiter Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.310" who="#DariuszSońta">— Raj Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.311" who="#DariuszSońta">— Rakoczy Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.312" who="#DariuszSońta">— Reichelt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.313" who="#DariuszSońta">— Rewiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.314" who="#DariuszSońta">— Rogucki Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-192.315" who="#DariuszSońta">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.316" who="#DariuszSońta">— Rospara Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.317" who="#DariuszSońta">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.318" who="#DariuszSońta">— Różycka Barbara,</u>
          <u xml:id="u-192.319" who="#DariuszSońta">— Rudnicka Jadwiga,</u>
          <u xml:id="u-192.320" who="#DariuszSońta">— Rulewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.321" who="#DariuszSońta">— Rychlik Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.322" who="#DariuszSońta">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-192.323" who="#DariuszSońta">— Rzymełka Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.324" who="#DariuszSońta">— Saletra Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.325" who="#DariuszSońta">— Samborski Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.326" who="#DariuszSońta">— Schreiber Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-192.327" who="#DariuszSońta">— Seferowicz Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-192.328" who="#DariuszSońta">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-192.329" who="#DariuszSońta">— Sengebusch Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.330" who="#DariuszSońta">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.331" who="#DariuszSońta">— Setnik Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.332" who="#DariuszSońta">— Siedlecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.333" who="#DariuszSońta">— Sielańczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.334" who="#DariuszSońta">— Siemiątkowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.335" who="#DariuszSońta">— Sienkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.336" who="#DariuszSońta">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-192.337" who="#DariuszSońta">— Sikora Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-192.338" who="#DariuszSońta">— Sikora Wanda,</u>
          <u xml:id="u-192.339" who="#DariuszSońta">— Siwek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-192.340" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.341" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek Maciej,</u>
          <u xml:id="u-192.342" who="#DariuszSońta">— Skorecki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.343" who="#DariuszSońta">— Słomka Adam,</u>
          <u xml:id="u-192.344" who="#DariuszSońta">— Smirnow Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.345" who="#DariuszSońta">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.346" who="#DariuszSońta">— Sobański Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.347" who="#DariuszSońta">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-192.348" who="#DariuszSońta">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.349" who="#DariuszSońta">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-192.350" who="#DariuszSońta">— Sońta Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.351" who="#DariuszSońta">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.352" who="#DariuszSońta">— Sośnicki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-192.353" who="#DariuszSońta">— Spychalska Ewa,</u>
          <u xml:id="u-192.354" who="#DariuszSońta">— Srebro Maciej Edward,</u>
          <u xml:id="u-192.355" who="#DariuszSońta">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-192.356" who="#DariuszSońta">— Staniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.357" who="#DariuszSońta">— Stańdo Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.358" who="#DariuszSońta">— Staręga-Piasek Joanna,</u>
          <u xml:id="u-192.359" who="#DariuszSońta">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-192.360" who="#DariuszSońta">— Stefaniuk Franciszek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.361" who="#DariuszSońta">— Steinhoff Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.362" who="#DariuszSońta">— Sterkowicz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-192.363" who="#DariuszSońta">— Strębska Halina Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-192.364" who="#DariuszSońta">— Strzelecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.365" who="#DariuszSońta">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-192.366" who="#DariuszSońta">— Suchora Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.367" who="#DariuszSońta">— Sumara Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.368" who="#DariuszSońta">— Synowiec Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.369" who="#DariuszSońta">— Syryjczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.370" who="#DariuszSońta">— Sytek Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-192.371" who="#DariuszSońta">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.372" who="#DariuszSońta">— Szablewski Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-192.373" who="#DariuszSońta">— Szafraniec Herbert,</u>
          <u xml:id="u-192.374" who="#DariuszSońta">— Szańkowski Stefan Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.375" who="#DariuszSońta">— Szarawarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.376" who="#DariuszSońta">— Szatkowski Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-192.377" who="#DariuszSońta">— Szczepaniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.378" who="#DariuszSońta">— Szczepuła Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-192.379" who="#DariuszSońta">— Szczygielski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.380" who="#DariuszSońta">— Szmajdziński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.381" who="#DariuszSońta">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-192.382" who="#DariuszSońta">— Szymańczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.383" who="#DariuszSońta">— Szymański Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.384" who="#DariuszSońta">— Szyszko Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-192.385" who="#DariuszSońta">— Śledzińska-Katarasińska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-192.386" who="#DariuszSońta">— Śleziak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-192.387" who="#DariuszSońta">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.388" who="#DariuszSońta">— Świtoń Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.389" who="#DariuszSońta">— Taylor Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.390" who="#DariuszSońta">— Tchórzewski Krzysztof Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.391" who="#DariuszSońta">— Terlecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.392" who="#DariuszSońta">— Then Artur,</u>
          <u xml:id="u-192.393" who="#DariuszSońta">— Tokarczuk Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.394" who="#DariuszSońta">— Tokarzewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-192.395" who="#DariuszSońta">— Tromski Robert,</u>
          <u xml:id="u-192.396" who="#DariuszSońta">— Turczyński Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.397" who="#DariuszSońta">— Turko Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-192.398" who="#DariuszSońta">— Tusk Donald,</u>
          <u xml:id="u-192.399" who="#DariuszSońta">— Tuszyński Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-192.400" who="#DariuszSońta">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-192.401" who="#DariuszSońta">— Tyrakowski Antoni,</u>
          <u xml:id="u-192.402" who="#DariuszSońta">— Ujazdowski Kazimierz Michał,</u>
          <u xml:id="u-192.403" who="#DariuszSońta">— Ulatowski Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-192.404" who="#DariuszSońta">— Ulicki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-192.405" who="#DariuszSońta">— Urbaniak Cezary,</u>
          <u xml:id="u-192.406" who="#DariuszSońta">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-192.407" who="#DariuszSońta">— Urbański Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.408" who="#DariuszSońta">— Usakiewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-192.409" who="#DariuszSońta">— Walerych Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.410" who="#DariuszSońta">— Waniek Danuta,</u>
          <u xml:id="u-192.411" who="#DariuszSońta">— Wardacki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.412" who="#DariuszSońta">— Wartak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-192.413" who="#DariuszSońta">— Wądołowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.414" who="#DariuszSońta">— Wąsik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.415" who="#DariuszSońta">— Wesołowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.416" who="#DariuszSońta">— Węglarz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.417" who="#DariuszSońta">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.418" who="#DariuszSońta">— Wiatr Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.419" who="#DariuszSońta">— Wielowieyski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.420" who="#DariuszSońta">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.421" who="#DariuszSońta">— Wierzbicka Danuta,</u>
          <u xml:id="u-192.422" who="#DariuszSońta">— Wierzbicki Roman Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.423" who="#DariuszSońta">— Wilk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-192.424" who="#DariuszSońta">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-192.425" who="#DariuszSońta">— Włodarczyk Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-192.426" who="#DariuszSońta">— Wojtyła Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.427" who="#DariuszSońta">— Woroszczak Józef Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-192.428" who="#DariuszSońta">— Woźniak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-192.429" who="#DariuszSońta">— Wójcik Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-192.430" who="#DariuszSońta">— Wójcik Gwidon,</u>
          <u xml:id="u-192.431" who="#DariuszSońta">— Wójcik Piotr,</u>
          <u xml:id="u-192.432" who="#DariuszSońta">— Wójcik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-192.433" who="#DariuszSońta">— Wójcik Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-192.434" who="#DariuszSońta">— Wrona Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.435" who="#DariuszSońta">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-192.436" who="#DariuszSońta">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.437" who="#DariuszSońta">— Zając Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.438" who="#DariuszSońta">— Zajączkowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.439" who="#DariuszSońta">— Zakrzewska Iwona Bożena,</u>
          <u xml:id="u-192.440" who="#DariuszSońta">— Zakrzewski Andrzej Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.441" who="#DariuszSońta">— Zalewski Maciej,</u>
          <u xml:id="u-192.442" who="#DariuszSońta">— Zalewski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-192.443" who="#DariuszSońta">— Zarębski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-192.444" who="#DariuszSońta">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-192.445" who="#DariuszSońta">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-192.446" who="#DariuszSońta">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-192.447" who="#DariuszSońta">— Zieliński Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.448" who="#DariuszSońta">— Ziemiński Adam Marek,</u>
          <u xml:id="u-192.449" who="#DariuszSońta">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-192.450" who="#DariuszSońta">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-192.451" who="#DariuszSońta">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-192.452" who="#DariuszSońta">— Zylber Jan,</u>
          <u xml:id="u-192.453" who="#DariuszSońta">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-192.454" who="#DariuszSońta">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-192.455" who="#DariuszSońta">— Żelichowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-192.456" who="#DariuszSońta">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-192.457" who="#DariuszSońta">— Żochowski Ryszard Jacek,</u>
          <u xml:id="u-192.458" who="#DariuszSońta">— Żółtowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-192.459" who="#DariuszSońta">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#AndrzejKern">Czy wszystkie posłanki i wszyscy posłowie oddali głosy?</u>
          <u xml:id="u-193.1" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-193.2" who="#AndrzejKern">Nie sposób oprzeć się refleksji, że to głosowanie się odbyło w prostszy sposób niż to, w którym nasi wyborcy oddali na na nas głosy.</u>
          <u xml:id="u-193.3" who="#AndrzejKern">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-193.4" who="#AndrzejKern">Zgodnie z wcześniejszym komunikatem proszę, aby w sali nr 102 zebrali się przewodniczący Komisji: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Ustawodawczej, Polityki Socjalnej i Sprawiedliwości oraz posłowie referujący poszczególne elementy prowizorium i ci wnioskodawcy, którzy na piśmie składali wnioski, żeby można było przygotować materiał do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-193.5" who="#AndrzejKern">Proszę o zajmowanie miejsc. Proszę państwa, mamy naprawdę dużo pracy przed sobą i od sprawnego przebiegu obrad zależy to, jak będzie wyglądał nasz dzisiejszy wieczór i jutrzejszy dzień.</u>
          <u xml:id="u-193.6" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie z działalności rzecznika praw obywatelskich za okres 1 grudnia 1990 r. - 19 listopada 1991 r. wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw i wolności obywatelskich (druk nr 32).</u>
          <u xml:id="u-193.7" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu rzecznika praw obywatelskich panią Ewę Łętowską.</u>
          <u xml:id="u-193.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-193.9" who="#AndrzejKern">Proszę, pani profesor i przepraszam bardzo, że musiała pani tak długo czekać, ale to nie nasza wina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#EwaŁętowska">Panie Marszałku! Przyjemność po mojej stronie.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#EwaŁętowska">Pana Marszałka powitałam. Panie! Panowie! Składam dziś czwarte, a zarazem ostatnie sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich. Dotyczy ono, zgodnie z wymaganiami ustawy, nie tylko tego, co sam rzecznik robił lub zrobił. Mam także przedstawić uwagi o stanie przestrzegania praw i wolności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#EwaŁętowska">Sprawozdanie dostarczone państwu jest obszerne, a spis treści o charakterze indeksu ułatwia znalezienie konkretnego problemu lub typu spraw tym, których interesuje tylko fragment lub szczegół.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#EwaŁętowska">Najważniejsza jest część IV obejmująca strony od 20 do 229, prezentująca poszczególne grupy spraw i poszczególne typy naruszeń praw i wolności - tak konstytucyjnych, jak i wynikających z paktów praw człowieka. Mowa tam o dyskryminacjach różnej natury, o pogwałceniach prywatności, także, niestety, przez skądinąd legalne działania policji lub prokuratury, zakłady lekarskie czy placówki opiekuńcze, o przetrzymywaniu (ciągle) osób w aresztach bez ważnego tytułu prawnego, o błędach prawnych towarzyszących skądinąd pożądanym zmianom w gospodarce, o braku ochrony prawnej (teoretycznie w prawie należnej) klienteli spółdzielczości mieszkaniowej, banków, PZU, poczty i o wielu innych sprawach. Razem 33 typowe sytuacje, od służby wojskowej po kwestie emerytalne, od podmiotowości noworodka, który dla biurokracji zbyt mało ważył, aby mógł być uznany za człowieka, po błędy towarzyszące najnowszej legislacji rentowej.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#EwaŁętowska">Druga podstawowa część sprawozdania, obejmująca strony od 230 do 270, obrazuje typowe błędy i triki godzące w prawa i wolności obywateli. Mowa tu — z przykładami i faktami — o nieumiejętności pracy organizatorskiej wyrażającej się w nieelastyczności administracji, nie umiejącej stosować środków innych niż władcze, o nieumiejętności skoordynowania swych przedsięwzięć z aktywnością innego albo innych resortów, o oportunizmie decyzyjnym, o zapaściach wyborczych, o bezczynnym oczekiwaniu na zmiany ustawy traktowanym jako pretekst do niedziałania nawet tam, gdzie to możliwe, o powoływaniu się na niemożność faktyczną jako wystarczającą podstawę do całkowitej bierności, o układaniu biegu spraw w sposób najdogodniejszy dla instytucji, a nie dla obywateli, o przykładach negatywnych, błędnych reakcji adresatów wystąpień rzecznika praw obywatelskich, o milczeniu, o technikach przeciągania i odwlekania spraw, o załatwianiu spraw „po kawałku”, o stosowaniu techniki „może załatwi to kolega”, o uporczywym podtrzymywaniu pierwotnie zajętego stanowiska zamiast sprawdzenia stanu faktycznego lub prawnego.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#EwaŁętowska">Specjalnie, dla celów egzemplifikacji, na stronach od 136 do 150 przedstawiono przegląd załatwionych przez rzecznika spraw szarego człowieka, tu akurat w zakresie uprawnień pracowniczych i socjalnych. Uczyniono to dlatego, że istnienie tego aspektu pracy rzecznika ciągle umyka uwadze czytelników, słuchaczy i krytyków postrzegających działalność tego organu tylko poprzez jego wystąpienia generalne czy wnioski do Trybunału Konstytucyjnego. Tymczasem oba wątki, generalny i indywidualny, istnieją w pracy rzecznika równolegle. I takich indywidualnych, zakończonych spraw było w jego praktyce ponad 10 tysięcy. Oczywiście nie wchodzą tutaj te wypadki, gdy sprawę rozwiązano - niejednokrotnie ze skutkiem dla bardzo znacznych zbiorowości - działaniem o charakterze generalnym. Weźmy choćby przykład zmiany praktyki PKO w kwestii konsekwencji dla klienta kradzieży książeczki czekowej.</u>
          <u xml:id="u-194.6" who="#EwaŁętowska">Biuro rzecznika liczy 81 osób - mówię o pełnych etatach - co jest porównywalne z biurem mediatora francuskiego, przy pięciokrotnie wyższym niż we Francji wpływie. Budżet biura - były co do tego wątpliwości - w zakresie wydatków osobowych i bieżących wynosił w 1991 roku 6,6% wydatków Kancelarii Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-194.7" who="#EwaŁętowska">Obecnie biuro pracuje w praktyce na bieżąco. Pojawiło się jednak nowe zjawisko, znajdujące zresztą odbicie w statystyce: spowolnienie reakcji adresatów, co powoduje, że sprawy załatwiane są z większym mozołem i nakładem czasu, przy wielokrotnie powtarzalnej korespondencji, a także - co już zupełnie nie znajduje statystycznego odbicia - konieczność powracania do spraw dawniejszych, niby to przez administrację załatwionych, a w rzeczywistości takich, w których nic nie zrobiono, a rzecznika starano się oszukać.</u>
          <u xml:id="u-194.8" who="#EwaŁętowska">Główną dewizą rzecznika, skopiowaną zresztą z doświadczeń innych urzędów ombudsmańskich, jest myśl: „Zachowaj się właściwie wobec obywatela mającego prawo do rzetelnego potraktowania, zgodnego z europejskim wzorcem prawa, właściwym dla demokratycznego państwa prawa”. Nie jest natomiast, i to nigdzie na świecie, zadaniem ombudsmana działanie typu: „Interweniuję, bo jestem dobrym wujaszkiem dla mojego protegowanego, który bardzo czegoś chce”.</u>
          <u xml:id="u-194.9" who="#EwaŁętowska">W 1991 roku obficie napłynęła korespondencja dotycząca następstw zmian gospodarczych i niepokojów związanych z utratą bezpieczeństwa socjalnego. Żaden ombudsman na świecie nie wtrąca się do kształtowania polityki gospodarczej i społecznej. Nie może decydować o cłach, płacach, rentach, cenach. Ombudsman jednak ma obowiązek powiedzieć, że:</u>
          <u xml:id="u-194.10" who="#EwaŁętowska">— zmiany w tym zakresie wprowadzane z dnia na dzień, bez zadbania o uregulowanie sytuacji „w toku”, a więc transakcji skalkulowanych, zaczętych pod rządem dawnego prawa, nie są przemyślane i rzetelne;</u>
          <u xml:id="u-194.11" who="#EwaŁętowska">— w cywilizowanych państwach prawo ogłasza się w stosownych dziennikach, a nie przy pomocy płatnych ogłoszeń w gazetach; tak było przy wprowadzeniu odpłatności za leki;</u>
          <u xml:id="u-194.12" who="#EwaŁętowska">— ośmiesza zarówno sam akt, jak i jego projektodawców wprowadzanie przepisów z założenia obowiązujących na dwa lata i jednocześnie regulujących sytuację obywateli aż do końca stulecia, jak przy ustawie rentowo-rewaloryzacyjnej, i to nie jest tylko techniczny błąd prawa.</u>
          <u xml:id="u-194.13" who="#EwaŁętowska">Jest to zredukowanie ad nullum zaufania obywateli dotkniętych w ich najżywotniejszych interesach. Jest to wprowadzenie stanu niepewności prawnej tam, gdzie obywatele muszą jasno i precyzyjnie wiedzieć, co ich czeka, aby mogli stosownie ułożyć swoje życie. Jest to arogancja tych, którzy zasady zaufania i rzetelności w prawie, o których mówi rzecznik, określają jako „publicystykę” i dają tym sposobem świadectwo żałosnemu niezrozumieniu, czym jest w ogóle prawo i jaką rolę odgrywa w społeczeństwie, a o czym bardzo dobrze wiedzą rządzący w innych, bardziej cywilizowanych państwach. Błędne jest bowiem redukowanie aspiracji obywateli i ich braku akceptacji dla wprowadzanych zmian tylko do czysto ekonomicznego aspektu. Korespondencja kierowana do rzecznika praw obywatelskich wyraźnie wskazuje na rozżalenie wynikające ze sposobu potraktowania — lekceważącego, nieobywatelskiego: „wszystko o nas — bez nas”, a nie tylko samego rozczarowania i strachu przed spadkiem poziomu życia.</u>
          <u xml:id="u-194.14" who="#EwaŁętowska">Nigdzie na świecie nie jest bowiem tak, jak się to niekiedy opacznie sądzi, że państwo nie może zabrać tego, co kiedyś dało. Ochrona praw nabytych nigdzie nie ma i mieć nie może absolutnego charakteru. Zmiany nie mogą być jednak arbitralne, powierzchowne, niefachowe i chaotyczne.</u>
          <u xml:id="u-194.15" who="#EwaŁętowska">Przypomnę rzymską zasadę, często opacznie rozumianą: dura lex, sed lex — twarde prawo, ale prawo. Jej sens leży w tym, że dotkliwość skutków jest uświęcona przez fakt użycia legitymowanego narzędzia — prawa. Ale to musi być prawo właśnie, a nie twór ułomny, amatorsko prawo udający. Obywatele bowiem tylko wtedy są obywatelami, gdy jeżeli trzeba ich dotknąć, czyni się to nie siłą, ale prawem, rzetelnie skonstruowanym i użytym, a nie przy pomocy atrapy prawa.</u>
          <u xml:id="u-194.16" who="#EwaŁętowska">Kryzys ekonomiczny i konsekwencje zwrotu ku gospodarce rynkowej ciążą wyraźnie nad ochroną praw obywatelskich. Jest to szczególnie wyraźne w zakresie praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych. Widoczne jest to w skargach na skutki „pętli kredytowej” przy kwestii mieszkaniowej, ograniczeniach w zakresie lecznictwa i oświaty. Niezależnie od nieuchronnych trudności okresu przejściowego sytuację pogarsza tolerowanie niekoniecznych, negatywnych następstw ubocznych zmian, niedostateczna gotowość kreowania mechanizmów obronnych, brak rzetelności w posługiwaniu się prawem, niechęć administracji do szybkiej (i prawnie możliwej, a nie stosowanej z oportunizmu) reakcji. Przykładem niech tu będą sprawy reprywatyzacji małych obiektów gospodarczych, odebranych możliwymi do uchylenia już dziś decyzjami administracyjnymi. Jednakże decyzje te z oportunizmu nie są podejmowane. Czeka się na — w tym wypadku niekonieczne — zmiany legislacyjne.</u>
          <u xml:id="u-194.17" who="#EwaŁętowska">Nie dostrzeganym i pozostawionym bez właściwej reakcji zjawiskiem jest, co już dziś rzecznik sygnalizuje, ograniczenie dostępności do wymiaru sprawiedliwości z przyczyn ekonomicznych. Sygnalizuję przybieranie na sile negatywnych konsekwencji (tak w płaszczyźnie resocjalizacji, jak i czysto bytowej) bezrobocia wśród więźniów.</u>
          <u xml:id="u-194.18" who="#EwaŁętowska">W ubiegłorocznym sprawozdaniu pisałam o tym — niestety, zjawisko nadal trwa — że poszczególne części aparatu państwowego nie kooperują ze sobą, brak między nimi przepływu informacji, impulsów. Powoduje to konieczność mozolnego „przepychania” spraw i problemów w wypadkach, gdy wymagane jest współdziałanie różnych urzędów i instytucji. Dam przykład choćby sprawy związku między prywatyzacją a zagadnieniem mieszkań zakładowych. Na styku działania różnych resortów powstają negatywne konflikty kompetencyjne. Obywatel, u którego się to wszystko zbiera, odbiera to jako chaos godzący w jego żywotne interesy. Sytuację pogarsza wyraźna „okołowyborcza” zapaść aparatu administracyjnego, czekanie na Godota. Administracja, speszona i zajęta własnymi reorganizacjami, także personalnymi, nie chce po prostu działać, a może nie umie. Dotyczy to także tych sfer, gdzie działanie wobec obywatela jest prawnie i faktycznie możliwe.</u>
          <u xml:id="u-194.19" who="#EwaŁętowska">Uporczywym błędem jest podejmowanie decyzji legislacyjnych bez zastanowienia się choćby nad skutkami ubocznymi i tym, czy działania są rzetelne, czy szanują reguły gry wobec obywateli. Lekceważenie w tym zakresie zawiedzionego zaufania jest, w moim przekonaniu, jedną z najdonioślejszych przyczyn spadku nastrojów społecznych, upadku autorytetów. Świadczy to o kryzysie informacji między establishmentem i obywatelami. Prawo zaś jest jednym ze środków tej właśnie informacji. Błędy i manipulacje w zakresie prawa to błędy i manipulacje w zakresie komunikacji między rządzącymi i rządzonymi.</u>
          <u xml:id="u-194.20" who="#EwaŁętowska">Polska nie jest państwem prawa i długo nim nie będzie. Prawo jest ciągle traktowane instrumentalnie, jako narzędzie koniunkturalnej polityki czy polityk. W tej sytuacji prawdziwe wartości prawa - jako spoiwa społecznego, opartego na rzetelnych regułach gry między rządzącymi i rządzonymi - są albo nie dostrzegane, albo lekceważone.</u>
          <u xml:id="u-194.21" who="#EwaŁętowska">Polityzacja prawa jest wciąż obecna, mimo oficjalnego jej odrzucenia. Wiąże się to ze stosunkiem do istniejącego ciągle „dawnego” prawa. Jest ono oczywiście i niesprawne, i nie odpowiada aksjologicznie wymogom czasu. Błędem jest jednakowoż — w miejsce normalnych, prowadzonych w trybie parlamentarnym zmian, a także zamiast zintensyfikowania wysiłków na rzecz naprawdę kreatywnego stosowania tego prawa, które mamy — odmawianie mu bytu jako tworowi nielegitymowanemu. Prawo należy zmieniać. Należy — poprzez odwołanie się do standardów demokratycznego państwa prawnego, pożyczki z orzecznictwa Trybunału Europejskiego, bezpośrednie stosowanie konstytucji — unowocześnić i oderwać od dawnego skostnienia praktyczne stosowanie prawa, zwłaszcza przez administrację i sądy. Nie należy jednak kreować przekonania, iż całe prawo jest podejrzane, aby — w razie koniunkturalnej potrzeby — mieć na przyszłość nie związane ręce w konkretnym wypadku.</u>
          <u xml:id="u-194.22" who="#EwaŁętowska">Problemem obecnie jest nie tyle stosowanie dawnego prawa, co jakoby ma rodzić katastrofalne skutki. Prawdziwym problemem natomiast, ciągle nie rozwiązanym, jest odpowiedź na pytanie, o ile i jak dalece ma się tolerować skutki istnienia w przeszłości prawa niezgodnego z prawami człowieka. A jest to niezwykle szeroki wachlarz zagadnień: od reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu, poprzez sankcje majątkowe stosowane wobec obywateli polskich niepolskiego pochodzenia, odbieranie własności w najrozmaitszych formach quasi-legalnych i na podstawie nielegalnych praktyk, służbę wojskową w kopalniach, nader restryktywną politykę karną itd. Wszędzie na świecie do łagodzenia tego rodzaju niesprawiedliwości konieczne są jednak poważne nakłady finansowe. Nadziei na ten sposób rozwiązania problemu w tej chwili brak. Brak, niestety, chyba też politycznej odwagi, aby to właśnie powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-194.23" who="#EwaŁętowska">Bycie demokratycznym państwem prawa to honorowanie reguł gry właściwych dla nowoczesnych państw europejskich w stosunkach rządzeni — rządzący. Wymaga to jednak, aby były one, po pierwsze, znane, po drugie, stosowane w sposób rzetelny, a nie powierzchownie i hipokryzyjnie, co wymaga wiedzy profesjonalnej i wrażliwości w stopniu znacznie przewyższającym polskie standardy legislacyjne, administracyjne i sądowe.</u>
          <u xml:id="u-194.24" who="#EwaŁętowska">W ostatnim czasie często pojawia się w różnych wypowiedziach pogląd o zasadniczej różnicy między sferą „ius” a „lex”, przy oczywistym założeniu nadrzędności tej pierwszej sfery. „Ius” to prawo naturalne, przyrodzone człowiekowi z samej istoty, niezmienne i nie poddające się kształtowaniu, „lex” natomiast to prawo ludzkie, ustanawiane przez władze, zmienne i podlegające łatwemu kreowaniu przez polityków.</u>
          <u xml:id="u-194.25" who="#EwaŁętowska">Są to poglądy znane od lat i wielokrotnie powtarzane. Nie byłoby w odwoływaniu się do owych teorii niczego niezwykłego i niebezpiecznego, gdyby nie to, że pojawiają się one zwykle wtedy i zwykle tam, gdzie dla pewnych wpływowych ośrodków obowiązujące właśnie przepisy stają się z jakichś względów niewygodne i zamierzają one w stosunkowo łatwy i niekrępujący sposób znaleźć metodę uwolnienia się spod ich rygorów. Zwykle zresztą dzieje się tak, że o tym, co jest w prawie stanowionym nie do przyjęcia, co w nim jest sprzeczne z odwiecznymi prawami natury, mają decydować lub co najmniej uzyskać decydujący na to wpływ głosiciele takich poglądów.</u>
          <u xml:id="u-194.26" who="#EwaŁętowska">W rezultacie zatem powstaje niebezpieczeństwo, iż możemy, po raz nie wiadomo który, mieć do czynienia z kolejną polityczną manipulacją i umacnianiem władzy jednych nad drugimi. Z tej m.in. przyczyny rzecznik praw obywatelskich odnosił się do tego rodzaju wezwań z zasadniczą nieufnością, twierdząc, że każde prawo, jako rezultat ludzkiego działania i efekt określonych tendencji politycznych, może i musi podlegać ocenom, krytyce i zmianom. Dopóki jednak obowiązuje, powinno być przestrzegane. Inaczej, niezależnie od wszelkich pięknych słów, zawsze może powstać sytuacja, gdy w wolnej od stanowionego prawa sferze zakorzeni się woluntaryzm, demagogia i dyktat mocniejszego - czasem tylko liczniejszego - nad słabszymi. Każdą bowiem sytuację można łatwo doprowadzić do karykatury. Taką właśnie karykaturą jest często, o czym wielokrotnie uczyła historia, prawo dżungli.</u>
          <u xml:id="u-194.27" who="#EwaŁętowska">Rzecznik zatem zawsze protestował przeciwko wszelkim próbom instrumentalnego, politycznego traktowania obowiązującego prawa i tendencjom do ułatwiania sobie dróg do jego łatwego obchodzenia. Jest bowiem zasadnicza różnica między patrzeniem na prawo przez polityka i przez prawnika. Dla pierwszego sukces jest miarą wszystkiego i wszystkich. Łatwo więc gotów jest nazwać czarne białym albo kota psem, szczególnie jeżeli to jest jego kot. Jeżeli rygory płynące z obowiązującej ustawy stają mu się niewygodne, będzie twierdził, iż konieczność przełożenia wartości wyższych nad niższe wymaga koniecznie, by ustawę tę zmienić ministerialną instrukcją, lub że jakieś zawodowe gremium może swoją uchwałą doprowadzić do faktycznej sterylizacji obowiązującego kodeksu czy ustawy. Rzecznik spotykał się też z oficjalnie wyrażanym stanowiskiem, iż właśnie wymogi polityczne nakazują nieodwołalnie, by jakąś niewygodną grupę osób usuwać z pracy czy służby bez przyznania jej jakiejkolwiek proceduralnej ochrony prawnej. Przeciwko tego rodzaju tendencjom starał się zawsze zgłaszać, wykorzystując w tym celu dane mu przez prawo środki, najostrzejszy protest. Zresztą ci, którzy głosili tego rodzaju tendencje, powinni pamiętać, że środki, które łatwo chcieli stosować przeciwko innym, równie łatwo w przyszłości mogą się obrócić przeciwko nim samym, albowiem Pan Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy. I dlatego też nikt nie powinien czynić tego, co wkrótce jemu samemu może okazać się niemiłe. Nie tak dawno miałam do czynienia z sytuacją, gdy pewien minister, ostro zgłaszający pretensje do rzecznika o przesadną jego zdaniem ochronę, jakiej rzecznik domagał się dla administrowanych przez niego obywateli, nagle i niespodziewanie znalazł się w sytuacji, gdy podobnej ochrony potrzebował sam. Powinno to być przestrogą dla wszystkich jego kolegów, tak dziś, jak i w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-194.28" who="#EwaŁętowska">Dlatego też - w konsekwencji - rzecznik głosił nieodmiennie nieodzowność przestrzegania, tam gdzie władza i administracja rozstrzygają o sprawach obywateli, fundamentalnych zasad sprawiedliwości proceduralnej, a więc tych reguł, jakie we wszelkich cywilizowanych państwach, mieniących się państwami prawa, przyjęte są dla stosunków obywatela z decydującymi organami. Uważam, że nigdy dość odwoływania się do tych reguł, więc jeszcze raz wymienię je tutaj tylko po to, żeby zabrzmiały z sejmowej trybuny. A więc:</u>
          <u xml:id="u-194.29" who="#EwaŁętowska">— działający organ musi być kompetentny i właściwy dla danego rodzaju spraw;</u>
          <u xml:id="u-194.30" who="#EwaŁętowska">— obywatel musi być dopuszczony do udziału w rozpatrywaniu jego sprawy, nie wolno jej przed nim utajniać;</u>
          <u xml:id="u-194.31" who="#EwaŁętowska">— strony postępowania muszą mieć równe szanse;</u>
          <u xml:id="u-194.32" who="#EwaŁętowska">— rozstrzygający organ musi działać bezstronnie;</u>
          <u xml:id="u-194.33" who="#EwaŁętowska">— postępowanie musi być prowadzone w uczciwy sposób;</u>
          <u xml:id="u-194.34" who="#EwaŁętowska">— każda decyzja musi być uzasadniona merytorycznie, a nie faktem, iż organ „mógł” ją w ramach swych kompetencji podjąć;</u>
          <u xml:id="u-194.35" who="#EwaŁętowska">— od każdej decyzji musi przysługiwać odwołanie choćby do jednej instancji;</u>
          <u xml:id="u-194.36" who="#EwaŁętowska">— kontrolę nad zgodnością z prawem każdej decyzji sprawuje niezawisły sąd.</u>
          <u xml:id="u-194.37" who="#EwaŁętowska">Wydaje się, że są to zasady fundamentalne, wręcz święte, od których w żadnym wypadku nie wolno odstępować, a szczególnie nie należy tego czynić wobec jednostek czy grup nielubianych czy niepopularnych. „Odrażający, brudni i źli” też są obywatelami.</u>
          <u xml:id="u-194.38" who="#EwaŁętowska">Dlatego nigdy dość troski o przestrzeganie prawa, a już szczególnie wówczas, gdy jego naruszenia zdają się służyć tzw. słusznej sprawie. Wszelkie organy kontroli muszą zachować zawsze w tym względzie bezstronność i obiektywizm.</u>
          <u xml:id="u-194.39" who="#EwaŁętowska">Skoro już mowa o obiektywizmie, jeszcze jedna uwaga pro domo sua. W ostatnim czasie doszło do mnie kilka głosów zarzucających mi brak obiektywizmu w stosunku do spraw dotyczących majątkowych interesów Kościoła. Powodem ma być zwrócenie się przeze mnie do Trybunału Konstytucyjnego o wyjaśnienie zakresu działania przepisów dotyczących restytucji własności kościelnej. Głosy te są dla mnie niezrozumiałe. Trybunał Konstytucyjny poproszony został o wyjaśnienie sprawy i niewątpliwie uczyni to z równym obiektywizmem, bezstronnością i staraniem, jak to czynił zawsze. Jeżeli zatem prawa, do których pretenduje zainteresowany, są słuszne i sprawiedliwe, uzyska on pełną satysfakcję. Nie mogę jednak zgodzić się z poglądem, iż samo wystąpienie o dokonanie wykładni może być uznane za coś nieobiektywnego, niesprawiedliwego czy niesłusznego. Zresztą nihil novi sub sole — w marcu 1988 r. rzecznik zwracał się oficjalnie do władz o zwrócenie Kościołowi niesłusznie odebranej własności ziemskiej we Włocławku, uzyskał pozytywne rozstrzygnięcie i otrzymał wówczas ze strony Kościoła gorące podziękowanie. I także wtedy zarzucano mi nieobiektywizm, tyle tylko że głosili to ci, w których władaniu znajdował się ów kościelny majątek. Wtedy oni byli u władzy. A przecież rzecznik nie uczynił niczego innego niż to, co zrobił obecnie, wychodząc z założenia, że prawo musi być jednakie dla wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-194.40" who="#EwaŁętowska">Kiedy obejmowałam urząd rzecznika, rządziła w Polsce partia komunistyczna. Działała ona w dość oryginalnej sytuacji społeczno-politycznej: wiedziała o tym, że jej władza pozbawiona jest powszechnej legitymacji, wiedziała, iż jest nie akceptowana, wiedziała także, że jej liczni członkowie oskarżani są powszechnie o ciągnięcie korzyści z zajmowanych stanowisk, że przypisuje się jej powszechnie obłudę i skorumpowanie. Aspirująca do władzy opozycja jawiła się wówczas społeczeństwu jako zespół osób mądrych, skromnych i szlachetnych, których jedynym motorem działania jest powszechne dobro. Te właśnie założenia ułatwiły jej stosunkowo łatwe przejęcie rządów. Ale też te założenia są podstawą ciężkiego moralnego zobowiązania obecnej władzy wobec społeczeństwa, zobowiązania, z którego nie wszyscy rządzący mają zawsze równą ochotę w pełni się wywiązać. Często zatem bywa tak, że zamiast entuzjazmu i poparcia, mamy do czynienia z rozczarowaniem i niechęcią, tym większymi, że przecież obiecywano, że tym razem będzie zupełnie inaczej. I nie ma się czemu dziwić. Każda osobista ludzka przywara staje się w administracji zasadniczą demonstracją polityczną, a ludzkie cechy wyolbrzymiają się w karykaturalny, nieznośny sposób: arogant staje się arogantem do sześcianu, nieuk — uosobieniem głupoty, ktoś nieuczciwy — symbolem korupcji, i każda tego rodzaju okoliczność bije wprost w rząd, podważa jego kredyt zaufania, obciąża go niechęcią. I to nie jest doprawdy nic nowego. W styczniu 1852 r. diuk de Morny, bliski krewny cesarza Napoleona i organizator zwycięskiego przewrotu, pełniący wówczas kluczową funkcję ministra spraw wewnętrznych, skierował do prefektów pismo, w którym czytamy: „Wszyscy urzędnicy powinni dokładnie pojąć, że ich zadaniem jest przede wszystkim troska o interesy ludności i że ci, którzy powinni być przyjmowani w urzędach z największym zrozumieniem i uprzejmością, to właśnie ludzie najbardziej nieśmiali i słabi. Najlepsza polityka polega na życzliwości wobec obywateli i ułatwieniu załatwiania ich spraw. Wielokrotnie sam zauważyłem, że urzędnicy sądzą, jakoby ich znaczenie rosło wtedy, gdy powodują oni trudności i kłopoty. Nie wiedzą być może, że w ten sposób powodują niechęć i niepopularność władz centralnych, zatem ten styl administrowania musi być absolutnie zmieniony”. Tyle diuk de Morny.</u>
          <u xml:id="u-194.41" who="#EwaŁętowska">Przytoczyłam tylko parę zdań z tego długiego i pięknego pisma. Pisał to minister rządu, który objął władzę siłą, arystokrata i najbliższy krewny panującego, blisko półtora wieku temu. Myślę, że pan premier mógłby śmiało i dziś podpisać się pod tym listem, bo historia administracji uczy nas, że najłatwiej się zmienia przepisy i struktury. Dlatego tak często się to czyni. Najtrudniej zmienia się myślenie ludzi, szczególnie tych, którzy są u władzy, na wszystkich szczeblach. Rzecznik starał się, jak umiał, aby ta właśnie prawda dotarła do uszu rządzących. Chyba nie miał jednak w tym względzie wielkich sukcesów, choć oglądał pięć rządów i trzy parlamenty.</u>
          <u xml:id="u-194.42" who="#EwaŁętowska">Nie ma potrzeby i nie leży w moich zamiarach dokonywanie bilansu całej kadencji rzecznika. Są publikowane szczegółowe sprawozdania roczne, są systematycznie drukowane biuletyny. Można, jeżeli ma się oczywiście na to ochotę, tam zajrzeć. Są tam liczby, fakty, przykłady. Dlatego właśnie roczne sprawozdania rzecznika są tak obszerne. Od listopada, to jest od zakończenia kadencji, jestem rzecznikiem pełniącym obowiązki do wyboru następcy. Proszę, aby Wysoka Izba zechciała się tym możliwie szybko zająć lub zaproponowała inną formą zakończenia działalności rzecznika, bo nie mogę i nie chcę czekać, i nie będę czekać.</u>
          <u xml:id="u-194.43" who="#EwaŁętowska">Kończąc, odwołam się do klasycznej maksymy: feci quod potui, faciant meliora potentes.</u>
          <u xml:id="u-194.44" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, większość posłów wstaje)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo pani rzecznik za wystąpienie. Poza piękną formą każdy mógł znaleźć tę tak poszukiwaną przez koneserów szczyptę soli attyckiej.</u>
          <u xml:id="u-195.1" who="#AndrzejKern">Informuję, że Prezydium Sejmu skierowało sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich do Komisji Sprawiedliwości w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-195.2" who="#AndrzejKern">Proszę o zabranie głosu w imieniu Komisji Sprawiedliwości pana posła Jacka Taylora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#JacekTaylor">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu 16 bm. Komisja Sprawiedliwości rozpatrzyła sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#AndrzejKern">Bardzo przepraszam pana posła.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój. Proszę nie wprowadzać zamieszania na sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#JacekTaylor">16 stycznia Komisja Sprawiedliwości rozpatrzyła sprawozdanie pani rzecznik za rok 1991 i postanowiła przyjąć je bez zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#JacekTaylor">Jak państwo już usłyszeli, właśnie dobiegła końca czteroletnia kadencja pierwszego rzecznika praw obywatelskich w Polsce. Jest to więc ostatnie sprawozdanie. W związku z tym chcę na wstępie podkreślić, że pani profesor podjęła pracę pionierską, a do tego w bardzo trudnym okresie, można powiedzieć na przełomie epok. Wcześniej nie było tutaj żadnej uznawanej przez władze instytucji zajmującej się obroną praw człowieka, jeżeli pominąć adwokaturę. Potrzebę i przydatność tego urzędu potwierdził wielki napływ spraw do rzecznika, a także wyniki badań opinii publicznej, które ciągle potwierdzały ogromną popularność pani prof. Łętowskiej.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#JacekTaylor">Ze sprawozdania można się dowiedzieć, że spośród zakończonych w ub.r. spraw prowadzonych przez rzecznika 22,7% znalazło pozytywne dla zainteresowanych rozwiązanie. W ubiegłym roku rzecznik podjął nowe zagadnienia i rozszerzył pole swej pracy. Sprawozdanie obrazuje działania rzecznika o charakterze ogólnym, można powiedzieć systemowym, a także dotyczy spraw jednostkowych.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#JacekTaylor">Występując w obronie praw obywatelskich rzecznik opracował wiele wystąpień do różnych adresatów, wniosków do Trybunału Konstytucyjnego, pytań prawnych i rewizji nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego. Ich przedmiotem był bardzo szeroki wachlarz zagadnień, m.in. równość obywateli, sprawy obywatelstwa, ochrona obywateli polskich za granicą, wolność przekonań, prasy, sumienia i wyznania, prawo do nietykalności osobistej, ochrona zdrowia i praw osób pozbawionych wolności, wymiar sprawiedliwości, prawa wyborcze, prawo do pracy, prawo własności i wiele innych zagadnień. Rzecznik stawał w obronie więźniów, nosicieli wirusa HIV, Cyganów z Mławy i wielu innych dyskryminowanych osób, piętnował antysemityzm i ksenofobię.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#JacekTaylor">Szczególnie ważne wydają mi się zawarte w sprawozdaniu uwagi na temat Polski jako wątpliwego jeszcze państwa prawa. Wiele patologicznych zjawisk, właśnie na przykład napaść na Cyganów w Mławie, przynajmniej częściowo można wytłumaczyć, o czym pisze prof. Łętowska, brakiem rzeczywistego poczucia odpowiedzialności administracji za podejmowane decyzje, zasłanianiem się raczej prawem niż stosowaniem go zgodnie z dobrze pojętym interesem społecznym, oraz niewykonywaniem prawa pod pretekstem, że jest ono komunistyczne. Dlatego też w badaniach socjologicznych wskazuje się na narastającą w społeczeństwie frustrację, bezradność wobec administracji i potęgujące się poczucie, że nic się tutaj nie zmieniło. Wiąże się to bezpośrednio z bardzo wyraźnym zagrożeniem administracji oraz prawa ponowną polityzacją i ideologizacją, o czym pani profesor przed chwilą już mówiła. Jest to w tej chwili bardzo wyraźne. Należy więc wytworzyć ponadpartyjny standard oceny pracowników administracji państwowej, co oznacza konieczność sformułowania kryteriów awansu niezależnych od polecenia politycznego oraz stworzenie mechanizmów efektywnej kontroli społecznej. Gorąco polecam państwu lekturę sprawozdania. Można się z niego bardzo wiele dowiedzieć o nas samych i w ogóle o Polsce.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#JacekTaylor">Przez cały okres działalności pani profesor bardzo akcentowała swoją rolę popularyzatora podstaw ładu prawnego, czyniła to za pośrednictwem prasy, radia i telewizji.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#JacekTaylor">W imieniu Komisji Sprawiedliwości chcę wyrazić pogląd, że pani prof. Ewa Łętowska dobrze służyła idei obrony praw człowieka w Polsce. Również w imieniu Komisji Sprawiedliwości składam wniosek, aby Sejm przyjął sprawozdanie wraz z uwagami rzecznika praw obywatelskich i w związku z zakończeniem kadencji wyraził pani prof. Ewie Łętowskiej szczególne podziękowanie za trud, jaki włożyła w swoją pionierską pracę.</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, większość posłów wstaje)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#AndrzejKern">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#AndrzejKern">Do udziału w debacie zapisało się 11 posłów. Proponuję, żeby stosować te same kryteria czasowe, co w debacie nad prowizorium, to znaczy, żeby indywidualne wystąpienia nie trwały dłużej niż 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#AndrzejKern">Jeżeli nie będę słyszał innych propozycji, uznam, że państwo tę propozycję przyjmują.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#AndrzejKern">Sprzeciwu nie słyszę. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-199.5" who="#AndrzejKern">Jako pierwszy zabierze głos pan poseł Wit Majewski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#WitMajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pora, a także zestawienie problemów, jakie dzisiaj Izba musi rozpatrywać, nie są szczęśliwe. Sądzę, że byłoby chyba słuszne, abyśmy nad obszernym sprawozdaniem rzecznika, nad stanem realizacji prawa w Polsce, odbyli debatę podobną do tej, jaką odbyliśmy nad prowizorium i towarzyszącymi mu ustawami. Grozi nam bowiem, chyba nie tylko w mojej ocenie, pewna anarchizacja życia w kraju i myślę, że jako najwyższa władza odpowiedzialna za realizację prawa powinniśmy w porę zająć się tymi wszystkimi sprawami.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#WitMajewski">Chciałbym jednak przedstawić stanowisko mojego klubu dotyczące tematu dzisiejszej debaty. Pozwolą panie i panowie, że podzielę się krótkimi refleksjami dotyczącymi dzisiejszego wystąpienia pani rzecznik, złożonego przez nią sprawozdania i uwag Komisji Sprawiedliwości, jak też i reakcji prasowych, jakie przy okazji sprawozdania pani rzecznik mogliśmy w ostatnich dniach zaobserwować.</u>
          <u xml:id="u-200.2" who="#WitMajewski">Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi w art. 1, iż Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Wskazując prawo jako główny i podstawowy czynnik spajający nasze państwo, nakazuje ona obudowanie systemu organów państwa instytucjami gwarantującymi realizację rzymskiej formuły „każdemu jego prawo”. Powołanie rzecznika praw obywatelskich jako organu stojącego na straży praw i wolności obywatelskich jest więc prostą konsekwencją tej konstytucyjnej zasady. Działalność rzecznika praw obywatelskich, urzędu w pierwszej kadencji sprawowanego przez panią Ewę Łętowską, w pełni uzasadnia wysoką rangę, jaką nadaje mu konstytucja, jak też oczekiwania, jakie nasze społeczeństwo wiązało z tą funkcją. Wysoka społeczna ocena działalności pani Ewy Łętowskiej znajduje powszechne potwierdzenie w wynikach sondaży publicznych sytuujących ją w ścisłej czołówce osób sprawujących funkcje publiczne. W tym świetle dziwić muszą oceny formułowane przez Klub Parlamentarny ZChN o stronniczości w wypełnianiu przez prof. Ewę Łętowską funkcji rzecznika. Zdaniem mojego klubu, dla osiągnięcia parlamentarnego consensusu z kolegami z prawej strony, moglibyśmy potwierdzić tezę o stronniczości, ale tylko w tym wypadku, gdyby posłowie ZChN podzielili nasz pogląd, iż pani Ewa Łętowska we wszystkich kontrowersyjnych sprawach rzeczywiście była stronnicza, ponieważ zawsze starała się stać po stronie prawa.</u>
          <u xml:id="u-200.3" who="#WitMajewski">Natomiast trudno będzie nam podzielić inny pogląd Klubu Parlamentarnego ZChN, kwestionujący potrzebę istnienia urzędu rzecznika, prezentowany zarówno w sprawozdaniu z posiedzenia klubu, jak i w trakcie dzisiejszej debaty nad prowizorium budżetowym. Wynika to nie tylko z konstytucyjnej zasady państwa prawa, ze standardów prawnych obowiązujących społeczności międzynarodowe, ale istotne jest głównie ze względu na cele społeczne, którym służy urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Troska o pełną realizację praw i wolności obywatelskich staje się w naszym kraju nakazem chwili. Nie tak dawno stwierdziliśmy istotne naruszenia przez polski rząd praw związków zawodowych przy wprowadzeniu podwyżek cen energii, podwyżek godzących w interesy milionów obywateli, oraz brak konsultacji daleko idących zmian praw socjalnych i pracowniczych w pakiecie zmian ustawodawczych towarzyszących rozpatrywanemu prowizorium. Nie jest też tak, iż można uznać za zadowalający aktualny stan przestrzegania praw obywatelskich w innych dziedzinach. Dotyczy to zwłaszcza praw socjalnych i ekonomicznych pracowników i weteranów pracy, a także, jak dowiodła wczorajsza odpowiedź ministra Macierewicza na interpelację posła Orła, również praw osobistych obywateli. Świadczy też o tym liczba spraw, jakie napływają rocznie do rzecznika; w ostatnich latach było ich około stu tysięcy.</u>
          <u xml:id="u-200.4" who="#WitMajewski">Wysoko oceniamy potrzebę istnienia i ważkie funkcje rzecznika praw obywatelskich w naszym systemie organów państwa. W pełni podzielamy wysoką ocenę realizacji zadań rzecznika przez panią Ewę Łętowską, wyrażoną przez sejmową Komisję Sprawiedliwości. Składamy jej głębokie podziękowanie za dobrą służbę Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-200.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#AndrzejKern">Wysoka Izbo, będziemy kontynuowali obrady. Za chwilę ogłoszę oficjalne wyniki, ale muszę już państwu powiedzieć, że czeka nas druga tura głosowania, zarówno w jednej, jak i w drugiej sprawie. Dlatego proszę o niewychodzenie z sali, w tej chwili będziemy prowadzili dyskusję, natomiast ja przygotuję następne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Mariusz Grabowski ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MariuszGrabowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego docenia trud pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich i wysiłek włożony w załatwienie konkretnych spraw. Jednakże Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe nie może pozytywnie ocenić działalności pani rzecznik Ewy Łętowskiej.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MariuszGrabowski">Z niepokojem obserwowaliśmy, jak pani rzecznik dokonywała wykładni przepisów prawnych, zwłaszcza tych zawartych w Konstytucji i w ratyfikowanych przez Polskę międzynarodowych Paktach Praw Człowieka, w sposób dość dowolny, uzależniając rezultaty od osobistych zapatrywań politycznych.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#MariuszGrabowski">Wysoki Sejmie! Dlaczego na przykład pani rzecznik broniąc, skądinąd słusznie, mniejszości religijnych, odmawia jednocześnie rodzicom prawa do wychowania dzieci zgodnie z ich wiarą? Dlaczego na przykład, podejmując działania mające na celu zmianę przepisów prawnych określających, ile powinien ważyć noworodek, aby być uznanym za człowieka, jednocześnie odmawia podstawowego prawa, jakim jest prawo do życia od chwili poczęcia?</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#MariuszGrabowski">Dlaczego, gdy obywatele sami dążą do tego, aby te zgodne z konstytucją i z ratyfikowanymi przez Polskę Paktami Praw Człowieka prawa zagwarantować i zrealizować, pani rzecznik przeciwdziała tym dążeniom, na przykład zaskarżając instrukcję o dopuszczalności nauki religii w szkole czy kodeks etyki lekarskiej.</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#MariuszGrabowski">Wysoki Sejmie!</u>
          <u xml:id="u-202.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-202.7" who="#MariuszGrabowski"> Zaskarżając rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej mówiące, że lekarz może odmówić wydania orzeczenia o dopuszczalności aborcji i odmówić jej wykonania, pani rzecznik w swej argumentacji pokazała, że w istocie nie chodzi tu o tryb regulacji prawnej, ale o zasadę. Zastanawiające jest stanowisko pani rzecznik, że kobiecie przysługuje prawo podmiotowe polegające na wolności aborcji. Z tego prawa pani rzecznik wywodzi obowiązek jego realizacji przez lekarza na żądanie kobiety. Jest to szczególna argumentacja, zwłaszcza w świetle ratyfikowanego przez Polskę międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, zgodnie z którym wolność sumienia i wyznania polega między innymi na wolności przed przymusem, przymusem do postępowania wbrew własnemu sumieniu.</u>
          <u xml:id="u-202.8" who="#MariuszGrabowski">Panie i Panowie Posłowie! W swojej argumentacji przed Trybunałem Konstytucyjnym pani rzecznik posunęła się aż do stwierdzenia, cytuję: „Czy my idziemy do Europy cywilizowanej, czy nie?” Jest to przekroczenie kompetencji rzecznika a zarazem obraza polskiego społeczeństwa,...</u>
          <u xml:id="u-202.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-202.10" who="#MariuszGrabowski">... zwłaszcza tej części społeczeństwa, która podejmuje działania torpedowane przez panią rzecznik, a która to część społeczeństwa, cytuję słowa pani rzecznik: „jest niechętna przełamaniu własnego prowincjonalizmu i nie dość pracowita, aby zorientować się, że świat idzie naprzód, że trzeba ciągle czytać, uczyć się i gonić za czołówką”.</u>
          <u xml:id="u-202.11" who="#komentarz">(Głos z sali: Hańba.)</u>
          <u xml:id="u-202.12" who="#MariuszGrabowski">Pytam, o jaką czołówkę i o jaki postęp tu chodzi?</u>
          <u xml:id="u-202.13" who="#komentarz">(Głos z sali: O ZChN.)</u>
          <u xml:id="u-202.14" who="#MariuszGrabowski">Zaskarżając instrukcję zezwalającą na naukę religii w szkołach, pani rzecznik tłumaczyła się przed opinią publiczną, że chodzi o tryb regulacji prawnej, a nie o zasadę, natomiast z argumentacji przedstawionej przez panią rzecznik zarówno we wniosku, jak i w czasie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym wynika coś przeciwnego. W czasie tego postępowania pani rzecznik ewidentnie przekroczyła swoje kompetencje, próbując narzucić własną interpretację zasady rozdzielenia Kościoła od państwa i zasady neutralności religijnej państwa, która to interpretacja, zdaniem pani rzecznik, powinna być zgodna, cytuję: „z ideą demokratycznego państwa prawnego w wydaniu liberalnym”.</u>
          <u xml:id="u-202.15" who="#MariuszGrabowski">Panie i Panowie Posłowie! Rzecznik zaangażował tutaj swój autorytet przeciwko Kościołowi, a jest to niedopuszczalne przekroczenie kompetencji.</u>
          <u xml:id="u-202.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-202.17" who="#MariuszGrabowski">Wysoki Sejmie! Mamy nadzieję, że nikt nie ośmieli się w przyszłości przed Trybunałem Konstytucyjnym użyć zacytowanych przeze mnie stwierdzeń, byłoby to bowiem działaniem przekraczającym kompetencje rzecznika praw obywatelskich, a zarazem działaniem szkodliwym dla polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-202.18" who="#MariuszGrabowski">Panie i Panowie Posłowie! Pozwólcie, że na zakończenie zacytuję słowa pani rzecznik zamieszczone w sprawozdaniu: „Rzecznik praw obywatelskich przywiązuje wielką wagę do promocji praw człowieka i upowszechniania standardów europejskich”. Prawa człowieka są postrzegane przez panią rzecznik dość wybiórczo, skoro nie mieści się w nich i prawo do życia, i prawo do wychowania dzieci zgodnie z wiarą ich rodziców, a krzyż w szkole może być, według pani rzecznik, znakiem dyskryminacji. Widocznym jest, że pani rzecznik ma tu na myśli standardy, cytuję: „demokratycznego państwa liberalnego”, a te nie muszą być wcale zgodne i z pojęciem demokracji, i z podstawami wielowiekowej cywilizacji europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-202.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#AndrzejKern">Żeby zmienić trochę nastrój, przerwę na chwilę debatę i ogłoszę wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#AndrzejKern">Protokół ustalenia wyników głosowania nad powołaniem prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#AndrzejKern">W głosowaniu wzięło udział 423 posłów, oddano 3 głosy nieważne, większość bezwzględna wynosi 211 głosów. Poszczególni kandydaci uzyskali następującą liczbę głosów: Andrzej Gaberle - 105 głosów, Henryk Klata - 79 głosów, Józef Oleksy - 82 głosy, Zbigniew Romaszewski - 147 głosów.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że do następnej tury głosowania przechodzą następujący kandydaci: Andrzej Gaberle, Józef Oleksy i Zbigniew Romaszewski.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#AndrzejKern">Protokół ustalenia wyników głosowania nad wyborem posłów w skład Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#AndrzejKern">W głosowaniu wzięło udział 424 posłów, oddano 2 głosy nieważne, większość bezwzględna wynosi 212 głosów. Poszczególni kandydaci otrzymali następującą liczbę głosów:</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#AndrzejKern">— Zygmunt Kufel — 179 głosów,</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#AndrzejKern">— Jan Majewski — 289 głosów,</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#AndrzejKern">— Marek Markiewicz — 210 głosów,</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#AndrzejKern">— Stanisław Rakoczy — 207 głosów,</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#AndrzejKern">— Edward Rzepka — 251 głosów,</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#AndrzejKern">— Zbigniew Siemiątkowski — 89 głosów.</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że większość bezwzględną uzyskali posłowie: Jan Majewski i Edward Rzepka, którzy zostali członkami Krajowej Rady Sądownictwa. Do następnej tury głosowania przechodzą: Zygmunt Kufel, Marek Markiewicz i Stanisław Rakoczy.</u>
          <u xml:id="u-203.14" who="#AndrzejKern">Będą przygotowane za chwilę karty do głosowania, a my kontynuujemy debatę.</u>
          <u xml:id="u-203.15" who="#AndrzejKern">Głos zabierze pan poseł Maciej Srebro ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-203.16" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-203.17" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój, proszę państwa, szło nam dotąd bardzo dobrze. Jeśli utrzymamy to tempo, to omówimy wszystkie punkty porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-203.18" who="#AndrzejKern">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MaciejSrebro">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mój kolega przed chwilą dokonał oceny politycznej działalności pani rzecznik. Ja chciałbym się zatrzymać nad elementami merytorycznej działalności i merytorycznej wykładni prawa dokonywanej przez panią rzecznik. Otóż powołam się tutaj na opinię profesora Strzembosza, który stwierdził w jednym z artykułów, że pani rzecznik doceniając legalizm jednocześnie przez ten legalizm chroniła prawo komunistyczne. Pani rzecznik prezentuje w wykładni prawa klasyczny przykład szkoły pozytywistycznej, która głosi: dura lex, sed lex, czyli każde prawo, wszystko jedno jakie byłoby to prawo, należy stosować. Otóż akurat tak się składa, że przez dwa lata miałem okazję wykładać studentom prawo rzymskie, i dlatego odwołam się do pewnego przykładu historycznego. Otóż w momencie kształtowania się prawa rzymskiego, wtedy kiedy jeszcze republika rzymska była krajem silnym i sprawnym, tworzono prawo rzymskie w dużej mierze opierając się na zwyczaju i wtedy tak rozumianym prawie naturalnym. Było to prawo pretorskie. Później, kiedy zaczął się schyłek państwa, doszło do swoistych absurdów w strzeżeniu legalizmu prawnego. Doszło do tego, że koń mógł zostać senatorem w sposób absolutnie legalny. Nie chciałbym żyć w takim kraju, w którym by ceniono to, że w sposób legalny koń może zostać senatorem.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MaciejSrebro">Zgadzam się z panią rzecznik, że należy dążyć do tego, żeby administracja państwowa była jak najbardziej zbliżona do obywatela. I zgadzam się, że właściwie w znacznej mierze administracja działa obecnie według prawa Parkinsona, czyli sama dla siebie. Jednakże to właśnie w wyniku tego swoiście pojmowanego legalizmu administracja tak działa. Chciałbym zwrócić pani rzecznik uwagę, że właśnie brak odwoływania się do pewnych norm prawa naturalnego powoduje to niebezpieczeństwo, o jakim pani mówiła, czyli sprawia, że zaczynamy żyć zgodnie z prawem dżungli. Bo jeżeli nie ma norm obiektywnych, które regulują pewne zasady życia publicznego, wtedy zwycięża silniejszy. Nie chciałbym żyć w takim państwie. Proszę państwa, pani rzecznik powołała się na rzymską zasadę: dura lex, sed lex. Ja chciałbym przytoczyć inną rzymską zasadę. Wydaje mi się, że w obecnym przełomowym momencie jest to zasada, którą powinniśmy wziąć sobie do serca. Starożytni Rzymianie mówili: quid leges sine moribus? Można to sparafrazować: quid leges sine ius naturalis? Chciałbym, aby polskie prawo do tej zasady odwoływało się jak najczęściej.</u>
          <u xml:id="u-204.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój, proszę państwa, niepotrzebne są te emocje. Każdy może spokojnie odpowiedzieć. Jak państwo widzicie, na razie jeszcze nie było powodów do ostrzejszej ingerencji. I nad tym czuwam, to jest mój obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#AndrzejKern">Głos ma w tej chwili pani Bogumiła Boba ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Jak się nie podoba, proszę wyjść.)</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, naprawdę proszę o spokój. Rozumiem, że temat jest kontrowersyjny...</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#komentarz">(Głos z sali: Osoba jest kontrowersyjna.)</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#AndrzejKern">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#BogumiłaBoba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z góry zaznaczam, że jestem lekarzem. Uważam, tak też uważają mądrzejsi ode mnie, że w prawodawstwie lex ma się wywodzić z ius, a nie odwrotnie. Prawo nie może być oparte w fundamentalnych sprawach na umowie społecznej, bo prowadzi prosto do hitleryzmu, a więc do ludobójstwa w majestacie obowiązującego prawa. Bardzo mi przykro, że pani prof. Łętowska, rzecznik praw obywatelskich, opierając się na komunistycznej Konstytucji PRL, sprzeciwia się temu, co ustalili lekarze na zjeździe izb lekarskich w sprawie deontologii lekarskiej i żąda od nas, lekarzy, mających za zadanie ratowanie życia człowieka, wydawania wyroku śmierci i wykonywania go na żyjących, bezbronnych i niewinnych.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#BogumiłaBoba">Czy jest to ferowanie wyroku z domniemania o ewentualne zagrożenie dla społeczeństwa ze strony tegoż rosnącego obywatela?</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jacek Turczyński ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#JacekTurczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W zasadzie za moje wystąpienie powinno wystarczyć właściwe zrozumienie faktu wygłoszenia wielkiej pochwalnej mowy na cześć działalności rzecznika praw obywatelskich przez przedstawiciela obozu lewicy, pana Wita Majewskiego. Myślę, że mówi to samo za siebie i sądzę, że społeczeństwo polskie to dobrze zrozumie.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#JacekTurczyński">Chciałbym bardzo mocno i zdecydowanie podkreślić to, co było według mnie w działalności rzecznika praw obywatelskich niedopuszczalne. Było to mianowicie selektywne stosowanie zasady obrony legalizmu w Polsce. Kryterium selekcji były poglądy polityczne osoby piastującej tenże urząd. Posłużę się jednym przykładem. Społeczeństwo polskie z wielkim oburzeniem przyjęło fakt zaskarżenia instrukcji Ministerstwa Edukacji Narodowej przez rzecznika praw obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego. Wówczas rzecznik zarzucił tej instrukcji sprzeczność z ustawą z 1961 r. o systemie oświaty i wychowania. Stwierdził, że jest ona sprzeczna z zasadą legalizmu i z zasadą państwa prawa, w którym żyjemy.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#JacekTurczyński">Otóż chciałem zwrócić uwagę, że działalność rzecznika praw obywatelskich z zasadą legalizmu, szczególnie to wystąpienie, nie ma nic wspólnego, dlatego że legalizmu rzecznik praw obywatelskich nigdy nie bronił. Przykładem tego jest bardzo prosty fakt, że nie zostały zaskarżone przez rzecznika praw obywatelskich ustawy gospodarcze wprowadzone przez poprzednie rządy, ustawy o prywatyzacji, które były sprzeczne z wieloma aktami prawnymi uchwalonymi w systemie komunistycznym. Wtedy rzecznik nie zaskarżał tych aktów.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#JacekTurczyński"> Natomiast zaskarżał te, które były sprzeczne z jego poglądami na świat.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#JacekTurczyński">Rzecznik praw obywatelskich twierdził, że wprowadzenie religii do szkół jest sprzeczne z zasadą państwa prawa, godzi bowiem w ustawę z 1961 r. Chciałbym zwrócić uwagę na to, iż w Polsce żyjemy w tej chwili nie w państwie prawa, ale w państwie prawnego prowizorium - można by to tak określić - w tej chwili obowiązują bowiem często sprzeczne ze sobą ustawy. Wiele ustaw i aktów wykonawczych do ustaw wprowadzanych obecnie jest sprzecznych z konstytucją. I dlatego uważam, iż powoływanie się na zasadę państwa prawa w działalności rzecznika praw obywatelskich służyło obronie reliktu prawa komunistycznego, a nie obronie interesu społecznego.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#JacekTurczyński">W państwie prawnego prowizorium, w państwie odbudowywania prawa władza powinna się kierować zasadami wspólnego dobra i interesu społecznego, a nie formalistycznie stosować oręż legalizmu w obronie konkretnych interesów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Zbigniew Siemiątkowski z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mam jakoś szczęście występować zawsze po pośle Turczyńskim, więc myślę, że i tym razem powiemy sobie parę słów. Myślę, panie pośle, że pan bardzo niedokładnie słuchał tego, co w imieniu Komisji Sprawiedliwości mówił poseł Taylor. Bo jeśli dobrze zapamiętałem, pan poseł Taylor powiedział na koniec swego wystąpienia, iż pani prof. Ewa Łętowska, rzecznik praw obywatelskich, dobrze zasłużyła się idei budowy w Polsce społeczeństwa obywatelskiego i przestrzegania praw człowieka. Więc to nie jest tylko sąd Sojuszu Lewicy Demokratycznej, ale sąd, który podzieliła Komisja Sprawiedliwości. Sądząc po reakcjach nie tylko lewej części sali, ale znacznej części sali, to jest pogląd większości tutaj siedzących.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#ZbigniewSiemiątkowski"> W związku z tym nie ma sensu powoływać się na wolę tej Izby, bo w tym wypadku klub Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego stanowi wyraźną mniejszość, i sądzę, że nie ma sensu powoływać się na wolę społeczeństwa i po każdym słowie powtarzać, iż państwo reprezentujecie wolę społeczeństwa. </u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#ZbigniewSiemiątkowski"> Te wybory pokazały, iż państwo nie reprezentujecie większości społeczeństwa; reprezentujecie około 7% tych, którzy poszli do wyborów, ale oddali głos na WAK, a nie na ZChN. </u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#komentarz">‍(Głos z sali: 9).</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Przepraszam, 9%. W związku z tym myślę, że nie ma sensu powoływać się na wolę społeczeństwa. Należy mówić po prostu o własnym sądzie, do którego macie prawo. Myślę, że to nieporozumienie i bardzo agresywne wystąpienia posłów Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego dowodzą, iż posłowie ci nie rozumieją, że prawo, które uznaje ZChN, na szczęście w tym kraju jeszcze nie jest prawem. W związku z tym żyjemy w takim systemie prawnym, którego wszyscy musimy przestrzegać.</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Jeżeli państwo doprowadzicie do tego, że to, co jest zgodne z waszymi poglądami, stanie się prawem w tym kraju, to faktycznie będziecie mogli powoływać się na wolę społeczną, jak również mówić, że rzecznik praw obywatelskich w swoisty sposób interpretuje prawo. Na razie to państwo z Klubu Parlamentarnego ZChN w sposób samowolny interpretujecie istniejące prawo i gdy panowie zastanawiacie się, dlaczego rzecznik nie interweniował bądź interweniował tak, jak interweniował, to po prostu nie rozumiecie, że stał on na gruncie istniejącego prawa i domagał się przestrzegania istniejącego prawa. Tak było w sprawie instrukcji i kodeksu etycznego lekarzy. Warto to zapamiętać i przynajmniej na tym etapie zrozumieć.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#ZbigniewSiemiątkowski">Myślę, że bardziej płodna byłaby dyskusja, gdybyśmy trzymali się tematu i wzięli za punkt wyjścia to, co zostało zaprezentowane w sprawozdaniu pani rzecznik. W tym sprawozdaniu, niestety, jak w krzywym zwierciadle odbija się zarówno stan naszego społeczeństwa, stan prawny, jego kondycja moralna, jak również kondycja prawna instytucji państwa, które są powołane do tego, żeby przestrzegać tego prawa. Dlatego też szkoda, że w tych dotychczasowych wypowiedziach nikt się nie zastanowił, dlaczego jesteśmy już państwem niepodległym, jesteśmy państwem suwerennym, ale w dalszym ciągu nie jesteśmy państwem prawa, co mamy zrobić my w tej Izbie i jako elity polityczne, żeby ten kraj w końcu stał się państwem prawa. Na pewno tego typu wystąpienia nie będą służyły temu, żeby w naszym kraju prawo stało się prawem a sprawiedliwość znaczyła sprawiedliwość. Dlatego też prosiłbym żeby, jeśli to trudno zrozumieć, to przynajmniej dostosować się do ogólnej temperatury tej sali i prowadzić dyskusję merytoryczną, a nie taką formalną.</u>
          <u xml:id="u-210.10" who="#ZbigniewSiemiątkowski">I tak na koniec, panie pośle Turczyński, przeczytałem, że pan w „Tygodniku Leszczyńskim” pochwalił się swoimi lekturami. Stwierdził pan tam, że ostatnio przeczytał nawet Maxa Webera „Polityka: zawód czy powołanie?” Dlatego też pragnąłbym zadedykować panu i pana kolegom pewne sformułowanie z tej książki, iż politykę uprawia się głową, a nie innymi częściami ciała.</u>
          <u xml:id="u-210.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#AndrzejKern">Głos ma pani poseł Józefa Hennelowa z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Paweł Łączkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zapisując się do głosu, kierowałam się zupełnie innymi powodami, niż chęć włączenia się w tak gwałtowną polemikę. Oczywiście nie można przewidzieć, jak przebiegnie dyskusja. Kierowała mną zupełnie prywatna chęć wyrażenia swojej wdzięczności pani profesor Łętowskiej za pewne sprawy. Zanim jednak do tego przejdę, chciałam tylko jeszcze coś powiedzieć w związku z tym, co mówili moi przedmówcy, zwłaszcza pan poseł Turczyński. Szanując ideowe zaangażowanie, najlepiej chyba jednak trzymać się konkretu, a nie tworzyć jakieś konstrukcje, w które można albo bardzo bić, albo je nagłaśniać jako własne.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#JózefaHennelowa">Pan poseł powiedział, że najlepszym dowodem na to, przepraszam, nie cytuję oczywiście, tylko tak to odebrałam, jak bardzo dyskusyjna jest działalność rzecznika praw obywatelskich, jest pochwała wygłoszona przez posła z Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Panie Pośle! Myślę, że pochwałą i właściwą miarą działalności pierwszego w naszym kraju rzecznika praw obywatelskich są te krzywe świadczące o popularności, nieodmiennie sygnalizowane przez 4 lata badania opinii publicznej. Nie radzę oczywiście, żeby każdy pytał o to swoich wyborców, może między nimi nie znaleźć tego, który zwracał się do pani profesor Łętowskiej. Drugim argumentem byłoby może sprawozdanie, może byliby ci więźniowie, którzy interpelowali w sprawie blend założonych na okna i doczekali się tego, że mogli oddychać w swoich celach więziennych, ludzie z AIDS, o których się upominała profesor Łętowska, ludzie tułający się po urzędach, gdzie ich odsyłano od Annasza do Kajfasza albo gdzie odpisywano im byle co, a którzy na skutek nieraz miesiącami trwających interpelacji doczekali się załatwienia swojej sprawy, jak np. w wypadku wyrzucenia na bruk z mieszkania zakładowego, ludzie zmuszeni nagle do płacenia milionowych sum, ludzie, którzy nie mogli się doczekać decyzji w sprawie zastępczej służby wojskowej itd. Czy to wszystko dla pana nie jest argumentem, panie pośle? Wyjdźmy z zaczarowanego kręgu spraw ideowych, popatrzmy po prostu na zwyczajne ludzkie sprawy.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#JózefaHennelowa">Dzisiaj w tym punkcie porządku dziennego załatwiamy dwie ważne sprawy. Jedna to jest zamknięcie pierwszej kadencji rzecznika praw obywatelskich. W tej dyskusji w ogóle zabrakło tego tematu. Dobrze byłoby, żeby przez chwileczkę się zastanowić nad tym, co to jest za instytucja, czy przydała się ona w Polsce, co budowała. Gdybym miała wierzyć tym wypowiedziom, to właściwie wynikałoby, że instytucja ta posłużyła kompletnemu zafałszowaniu wszystkiego albo była zmarnowana.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#JózefaHennelowa">Otóż, po pierwsze, tak jak powiedziałam, reakcje ludzi świadczą o czymś zupełnie innym. Dla mnie najbardziej wstrząsającą rzeczą i, przyznaję, niesłychanie imponującą, jest ta uporczywość w działaniu, te trwające miesiącami korowody o jedną, jedyną sprawę. Jeżeli nikt z nas nie doznawał nigdy pokus, żeby sprawę interpelującego załatwić byle jak, to nie potrafi docenić tego, co to znaczy upierać się, żeby każdą rzecz doprowadzić do końca.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#JózefaHennelowa">I druga sprawa, która jest równie ważna, to są te cztery dla wszystkich zajmujących się władzą, a dla nas przynajmniej to jedno sprawozdanie z tego, jak sytuacja prawa w państwie odbija się na ludzkich losach w tych sprawach, z którymi obywatele, nasi wyborcy, zwracali się do pani rzecznik. Otóż dla każdej władzy bezcenny jest rzecznik z tym właśnie nastawieniem. Nie jest on przyjacielem władzy, nie jest jej sojusznikiem i bardzo dobrze, że nie jest, każdy następny również nie powinien być.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#JózefaHennelowa">I uważam, że władza i my wszyscy, tak samo jak władza wykonawcza, w imię wiarygodności, w imię zaufania społecznego, powinniśmy pielęgnować instytucję rzecznika i to rzecznika, który w sposób nieubłagany będzie stawiał na cenzurowanym każdą władzę dla dobra obywateli.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#JózefaHennelowa">Panie marszałku, byłabym bardzo wdzięczna, gdyby pan poprosił kolegów posłów o niemówienie. Nie aspiruję do tego, żeby każdy mnie słuchał z zapartym tchem, ale bardzo ciężko jest zebrać myśli, jeżeli się słyszy bardzo głośne rozmowy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o spokój. Pani poseł ma rację, proszę państwa. Nie można w ten sposób.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#JózefaHennelowa">Uważam, że to bezlitosne cenzurowanie władzy jest właśnie niesłychanie cenne. Oczywiście w sprawozdaniu pani rzecznik na samym początku zaznacza, że listy, które do niej przychodzą, nie są proporcjonalnym odbiciem tego, co się dzieje w społeczeństwie, bo to jest ten margines krzywd albo margines pretensji i doskonale zdajemy sobie z tego sprawę. W tym sprawozdaniu jest bardzo wiele ostrzeżeń. Nie sposób, by w dyskusji o wszystkich mówić, ale zastanawia mnie, że nie padło ani jedno słowo na ten temat, z wyjątkiem sprawozdania Komisji Sprawiedliwości. Nie może nas uspokoić to, że skala pewnych zjawisk zmniejsza się, że pola zagrożeń się kurczą, że nie ma już w tej chwili skarg odnośnie do służby zastępczej - że polepszają się warunki więzienne, że znika prześladowanie za przekonania, a nieliczne sprawy doczekały się sprawiedliwego wyroku. Pojawiają się nowe zagrożenia i tutaj uważam, że - tak jak powiedziała dzisiaj w swoim wystąpieniu pani profesor - najważniejsze jest zachwianie poczucia bezpieczeństwa obywateli nie wskutek uwarunkowań ekonomicznych, lecz wskutek niepewności sytuacji prawnej, zupełnie nagłego, dowolnego zmieniania reguł gry dotyczących podatków, opłat, zasad uzyskiwania dóbr itd.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#JózefaHennelowa">Po drugie, strefy zaniedbania, szczególnie dotkliwe - i tutaj mamy na sumieniu te sprawy, i to powinno być pewną wytyczną - niedoprowadzenie do końca spraw odszkodowań, rehabilitacji, reprywatyzacji. Te wszystkie sprawy czekają na rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#JózefaHennelowa">Następna kwestia - to nonszalancja władzy. To, niestety, grozi każdej władzy i nawet najbardziej przekonana o słuszności mandatu społecznego, jaki otrzymała, władza, niewolna od pokusy zadowolenia z siebie, nie może nie zwracać uwagi na to, w jaki sposób reaguje społeczeństwo na to, co ona robi.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#JózefaHennelowa">Otóż wszystkie zagrożenia dla poczucia bezpieczeństwa społecznego rodzą te stresy, których jesteśmy świadkami, rodzą je na równi z zagrożeniami ekonomicznymi co najmniej. Tak więc uważam, że właśnie działanie tego typu, że jest instytucja i człowiek, który odpisze...</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#komentarz">(Oklaski, poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#JózefaHennelowa">... wytłumaczy... już zaraz skończę, proszę państwa, który wytłumaczy, na czym polegają prawa, o które dany człowiek się upomina, jaka jest do nich droga i jak powinna być załatwiona sprawa. Jest to budowanie poczucia bezpieczeństwa i to jest ta jedna z form działalności, które musimy chronić na przyszłość.</u>
          <u xml:id="u-214.6" who="#JózefaHennelowa">I wreszcie ostatnia sprawa - troska o samo prawo. Mam jednak nadzieję, że o tym powiedzą jeszcze w dzisiejszej dyskusji prawnicy. Chciałam powiedzieć, że wolę, aby rzecznik był nadmiernym legalistą, niż żeby bał się ruszyć palcem w obawie, że się to nie spodoba aktualnej władzy. Nie widzę niczego groźnego w tym, jeżeli zostaje postawiona kwestia niespójności dwóch równocześnie obowiązujących zasad ustawowych. To jest sprawa, z której trzeba wybrnąć i która musi być wyjaśniona.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#AndrzejKern">Bardzo przepraszam, pani poseł, znacznie już przekroczyła pani czas wypowiedzi. Nie chciałem ingerować, ale w tej chwili muszę.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#JózefaHennelowa">Dziękuję. Rozumiem doskonale, że pan marszałek woli, żeby głosy w obronie instytucji były skracane, i już nie kończę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#AndrzejKern">Nie rozumiem tej uwagi, dlatego że pilnie przestrzegam tego, żeby reżim czasowy był zachowany. Niektórzy posłowie istotnie minimalnie ten czas przekraczali, ale muszę reagować, skoro przyjęliśmy pewną zasadę. Bardzo przepraszam panią poseł, ale muszę się stosować do reguł, które wspólnie przed chwilą przyjęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Dura lex, sed lex.)</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#AndrzejKern">Chciałbym państwa w tym momencie uprzedzić, że do głosu jest jeszcze zapisanych 14 osób i w związku z tym czekam na decyzję państwa, czy mamy zamknąć listę, czy też kontynuować dyskusję, dlatego że czeka nas jeszcze druga tura głosowania, którą dzisiaj musimy odbyć.</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-217.4" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Głosujmy teraz.)</u>
          <u xml:id="u-217.5" who="#AndrzejKern">Przepraszam, ale nie mamy jeszcze przygotowanych kart. Jak tylko zostaną przygotowane, zarządzę przerwę, ale chodzi mi o to, żebyśmy teraz wspólnie postanowili, czy lista ma być otwarta.</u>
          <u xml:id="u-217.6" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pan poseł Marek Jurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MarekJurek">Panie Marszałku! Bardzo przepraszam, ale wnioski formalne powinny padać z sali, a nie z fotela, na którym siedzi pan marszałek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję za tę uwagę, ale ja czekam na wnioski formalne, ja ich nie zgłosiłem.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#komentarz">(Poseł Marek Jurek: Proszę nie prowokować.)</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#AndrzejKern">Pan poseł Stefan Niesiołowski, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#StefanNiesiołowski">Właśnie chciałem zgłosić wniosek. Sprawa jest bardzo istotna. Mieliśmy okazję wysłuchać długiego, bardzo wyczerpującego wystąpienia pani rzecznik. Wysłuchaliśmy je z uwagą i bardzo prosimy, żeby listy nie zamykać, dlatego że istnieje potrzeba pewnych polemik, replik. Składam zatem wniosek, żeby w tej zasadniczej sprawie - rozumiem, że panowie się zgadzają - dla demokracji w Polsce, bo przecież o to wspólnie z panami, tylko w różnym odstępie czasowym, walczymy...</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#StefanNiesiołowski"> I dlatego proszę o niezamykanie listy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo. Vox populi, vox Dei.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#AndrzejKern">Udzielam...</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ad vocem! Nie ma takiej instytucji.)</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#AndrzejKern">Panie pośle, nie ma żadnych głosów ad vocem. Jeżeli pan chce zabrać głos, proszę zapisać się na listę i w stosownej chwili pan ten głos uzyska.</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#AndrzejKern">Udzielam głosu panu posłowi Pawłowi Łączkowskiemu z Partii Chrześcijańskich Demokratów. Przygotuje się pan poseł Andrzej Sielańczyk z Unii Polityki Realnej.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#komentarz">(Poseł prezentuje tekst sprawozdania rzecznika praw obywatelskich)</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#Komentarz">Proszę państwa, proszę się nie obawiać, to nie jest tekst mojego wystąpienia,...</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#Komentarz">... tylko po prostu obserwując reakcję części z państwa na wystąpienia naszych kolegów z ZChN, postanowiłem ograniczyć do minimum tekst własny, a posługiwać się tekstem napisanym przez panią rzecznik, licząc na to, że ten właśnie tekst z należytą uwagą zostanie wysłuchany.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#Komentarz">Proszę państwa, nie zabierałbym dzisiaj głosu, gdyby nie to, że padło tutaj z ust pani rzecznik takie stwierdzenie, iż rzecznik zawsze protestował przeciwko praktykom politycznego traktowania prawa. Myślę, że wiernie zacytowałem. To stwierdzenie, jak również to, że jest koniec kadencji, a więc pora na pewne podsumowanie, skłoniło mnie właśnie do wystąpienia.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#Komentarz">Dodatkowym takim czynnikiem mogłoby być to, że pani rzecznik wielokrotnie dawała wyraz, zwłaszcza w ostatnim czasie, swojemu szczególnie pozytywnemu stosunkowi do pozytywnych wykładni prawa, do stosowania prawa pozytywnego. Nie znam się na tym, co można by nazwać filozofią pełnienia obowiązków rzecznika praw obywatelskich, ale wydaje mi się, że są dwie niezbywalne cechy, które rzecznik powinien posiadać. I myślę, że państwo się ze mną zgodzicie, że są to cechy, które powinny być konstytutywnymi cechami rzecznika, a mianowicie: względnie stabilne poglądy i dobra pamięć.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.8" who="#Komentarz">W związku z tym pozwoliłbym sobie przeczytać państwu dwa fragmenty tekstów przygotowanych przez panią rzecznik. Będzie to fragment z tego sprawozdania, które otrzymaliśmy, ze str. 16. Oba fragmenty dotyczą tego samego problemu, a mianowicie tzw. rewindykacji historycznych, czyli wniosków o odszkodowania za zagarnięte mienie.</u>
          <u xml:id="u-222.9" who="#Komentarz">Dziś pani rzecznik pisze tak: „W sprawach rewindykacji historycznych obserwuje się wyraźne zniecierpliwienie powolnością podejmowania decyzji reprywatyzacyjnych, które w czteroletniej kadencji rzecznika praw obywatelskich nie doczekały się opracowania miarodajnej i porządnie wdrażanej koncepcji, niechęcią do działań, które są możliwe już obecnie, i czekanie na generalne rozwiązania, np. zwrot drobnych zakładów rzemieślniczych i przemysłowych przejętych na własność państwa decyzjami administracyjnymi wydanymi z naruszeniem prawa. Decyzje te podlegają uchyleniu w każdym czasie, jednakże organy administracji nie chcą ich podejmować z oportunizmu. W wielu przypadkach to oczekiwanie trwa od czterech lat. W międzyczasie obiekty, które mogłyby być reprywatyzowane, niszczeją lub przechodzą w trzecie ręce. Obstrukcja organów administracji jest wyraźnie dostrzegalna i rażąca. Tyle dziś.</u>
          <u xml:id="u-222.10" who="#Komentarz">Pozwoliłem sobie sięgnąć do sprawozdania pani rzecznik za rok 1988. Jest to druk sejmowy nr 409 z IX kadencji Sejmu z datą 16 grudnia 1988 r. W tej samej sprawie pani rzecznik uzasadnia, dlaczego odmawia występowania w sprawach rewindykacji historycznych i pisze tak: Te odmowy wystąpień dotyczyły zwłaszcza żądań rewindykacyjnych byłych właścicieli nieruchomości przejętych przez państwo na podstawie różnych tytułów prawnych i różnych ustaw, wydanych z zamiarem przebudowy ustroju gospodarczego. Ustawy te mogą budzić wątpliwości z punktu widzenia tak zasad prawidłowego stanowienia prawa, jak i aksjologii sprawiedliwości, niedotrzymywania przez ustawodawcę udzielonych przyrzeczeń, nacjonalizacji wbrew uprzednim zapewnieniom itp.</u>
          <u xml:id="u-222.11" who="#Komentarz">Odmawiając podjęcia sprawy, rzecznik praw obywatelskich podkreślił, że: nie jest jego rzeczą podejmowanie jakichkolwiek działań zmierzających do podważania przepisów, które były wydane w określonym czasie i które były odbiciem istniejących wówczas stosunków społeczno-gospodarczych i miały na celu stosunki te ukształtować. Tyle cytat z 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-222.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.13" who="#Komentarz">I wreszcie cytat z dnia dzisiejszego. „Rzecznik zawsze protestował przeciwko praktykom politycznego traktowania prawa”.</u>
          <u xml:id="u-222.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.15" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Obywatelskich Ewa Łętowska: To nie tak.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#AndrzejKern">Głos zabierze...</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Nie ma ad vocem.)</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Dura lex, sed lex!)</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#AndrzejKern">Nie, nie, pani ma prawo w każdej chwili zabrać głos. Proszę bardzo, pani rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#AndrzejKern">Nasz regulamin przewiduje, że w każdej chwili obrad...</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#AndrzejKern">…pani rzecznik ma prawo zabrać głos. Proszę bardzo, pani rzecznik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#EwaŁętowska">Najmocniej przepraszam posła Łączkowskiego, ale, panowie, bądźcie rzetelni. Ten fragment, który przeczytał pan poseł Łączkowski, dotyczy reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu, tego wszystkiego, co zostało odjęte przy pomocy aktów normatywnych. I to samo stanowisko wyznaję dziś. Zawsze. Ten fragment, który pan poseł Łączkowski przeczytał z dzisiejszego sprawozdania, i ten, do którego odnosiłam myśl, że można już obecnie dokonać reprywatyzacji, dotyczy reprywatyzacji tej własności, którą odjęto decyzją administracyjną, która może być uchylona w każdej chwili. Art. 156 Kpa.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#EwaŁętowska">Panowie, ja rozumiem, że my mamy różne poglądy, ale, grajcie fair. Ja naprawdę gram fair. I będę z wami grała fair. Ale róbcie to samo. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Nieprawda, nie wierzymy w to.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#AndrzejKern">Oczywiście pani rzecznik będzie miała prawo zabrać głos na końcu debaty, to jest zupełnie oczywiste, natomiast rozumiem, że tutaj chodziło o krótkie wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Andrzej Sielańczyk z Unii Polityki Realnej. Przygotuje się pan poseł Jerzy Wiatr.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#AndrzejSielańczyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z olbrzymią przyjemnością wysłuchałem wystąpienia pani prof. Łętowskiej, zwłaszcza jeśli chodzi o kulturę podania informacji, znakomity ciąg logiczny przekazywanych informacji i myśl logiczną przeprowadzoną od początku do końca. I chwała pani profesor za to. Natomiast co do strony merytorycznej mogą wystąpić między nami pewne różnice w ocenie działalności rzecznika praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#AndrzejSielańczyk">Jeśli chodzi o sprawy pieniężne, bo my, konserwatywni liberałowie, zawsze mówimy o pieniądzach. Pani profesor ma rację twierdząc, że wzrasta arogancja urzędników w Polsce. Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich w 1988 r. rozpatrzył 80 tys. spraw mając bodajże 55 i pół etatu, w 1992 r. — 16 tys. spraw i 87 etatów, czyli liczba spraw spadła czterokrotnie, a urzędników wzrosła o 3/5, a więc koszty wzrosły także.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#AndrzejSielańczyk"> To jest jedna rzecz.</u>
          <u xml:id="u-226.4" who="#AndrzejSielańczyk">Inna sprawa, kwestia rzeczywiście interpretacji i pojmowania prawa. Pani profesor wystąpiła przeciwko decyzji Naczelnej Rady Lekarskiej dotyczącej aborcji - ja nie chcę mówić, czy to wystąpienie jest słuszne, czy nie - natomiast nigdy nie zakwestionowała istnienia Naczelnej Rady Lekarskiej jako instytucji monopolistycznej, do której przynależność jest obligatoryjna, i przeciętny lekarz nie może nic przeciwko tej instytucji zrobić.</u>
          <u xml:id="u-226.5" who="#AndrzejSielańczyk">I jeszcze jedna rzecz, pani profesor. Jak powiedziałem, podziwiam kulturę słowa, kulturę myśli pani profesor. Dlatego nie wiem, skąd na zakończenie wystąpienia pani profesor takie sformułowanie w stosunku do Wysokiej Izby, że pani profesor nie będzie czekać, że pani profesor żąda.</u>
          <u xml:id="u-226.6" who="#AndrzejSielańczyk">Przepraszam najmocniej, ale jako urzędnik powołany przez tę Izbę winna pani okazać troszkę szacunku Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-226.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Jerzy Wiatr, przygotuje się pan poseł Antoni Czajka.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#AndrzejKern"> Proszę o spokój. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#JerzyWiatr">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Kiedy urząd Rzecznika Praw Obywatelskich był powoływany i pani prof. Łętowska była wybierana na ten urząd, daleko było jeszcze do tych przemian demokratycznych, które dzisiaj obserwujemy i w których uczestniczymy.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#JerzyWiatr">Jestem dumny z tego, że należałem do tych ludzi ówczesnego obozu władzy, którzy opowiadali się za powołaniem tego urzędu. I jako żywo, nie po to, żeby umacniać totalitaryzm czy brak demokracji, lecz po to, by na tym odcinku, na odcinku obrony praw obywatelskich, torować drogę przemianom demokratycznym. Dzisiaj z całym przekonaniem podzielam zdanie, że pierwszy rzecznik praw obywatelskich Rzeczypospolitej pani prof. Łętowska dobrze zasłużyła się Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#JerzyWiatr">Panowie posłowie z prawej części sali przywołują ideę praw naturalnych przeciwko prawu pozytywnemu, wywołując wielką filozoficzną debatę. Jestem daleki od negowania znaczenia koncepcji prawa naturalnego, ale przecież trzeba pamiętać o tym, że idea prawa naturalnego może obrócić się w niezwykle niebezpieczny oręż, kiedy pewna mniejszość uzurpuje sobie przekonanie, że to ona to wie, co jest, a co nie jest prawem naturalnym.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#JerzyWiatr">Dawaliście panowie przykład prawa do przerywania niepożądanej ciąży. To jest problem wielce kontrowersyjny, będziemy mieli o nim jeszcze okazję porozmawiać. Ale jeżeli się atakuje panią prof. Łętowską za zajęte w tej sprawie stanowisko, to trzeba by sobie odpowiedzieć na pytanie: jak to się dzieje, że większość naszego społeczeństwa nie podziela zdania, że absolutny zakaz aborcji jest wyrazem prawa naturalnego? Jak to się dzieje, że większość krajów demokracji świata, z najstarszymi tradycjami demokratycznymi, jak np. Stany Zjednoczone i Francja, posiada ustawodawstwo dopuszczające, w określonych warunkach przynajmniej, przerwanie niepożądanej ciąży? Czy tam wszędzie panują komunistyczne totalitarne prawa?</u>
          <u xml:id="u-228.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-228.5" who="#JerzyWiatr">Tak? No to brawo! Gratuluję! Nie wiedziałem,...</u>
          <u xml:id="u-228.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-228.7" who="#JerzyWiatr">... że te idee mają aż tak wielkie wzięcie, zwłaszcza po drugiej stronie Atlantyku. Bądźmy w tej sprawie nieco poważniejsi. Nie sprowadzajmy czegoś, co jest bardzo poważną dyskusją filozoficzną i prawną, którą ja przynajmniej chciałbym prowadzić na poziomie poważnej dysputy, do ataku na rzecznika praw obywatelskich za to, że zajął stanowisko zgodne z istniejącym prawem i zgodne z takim poczuciem słuszności, w którym bynajmniej pani prof. Łętowska nie była w społeczeństwie polskim odosobniona. I nie jest odosobniona na tej sali.</u>
          <u xml:id="u-228.8" who="#JerzyWiatr">Myślę, że to, co się dzieje dzisiaj, jest najlepszym dowodem, że mieliśmy rację wtedy, 5 lat temu, kiedy postulowaliśmy wprowadzenie urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich. Czy to ja mam przypominać, że pani prof. Łętowska broniła działaczy wówczas nielegalnej „Solidarności”, wtedy kiedy ich prawa były łamane przez ówczesną władzę? To ja mam to przypominać panom posłom?</u>
          <u xml:id="u-228.9" who="#JerzyWiatr">I dzisiaj rzecznik praw obywatelskich jest potrzebny, bo dzisiaj, choć inaczej, prawa mniejszości są zagrożone; inaczej niż wtedy, kiedy ten urząd był powoływany, ale są zagrożone, o czym część dzisiejszej debaty przekonuje mnie bardzo mocno.</u>
          <u xml:id="u-228.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#AndrzejKern">Pragnę państwa poinformować, że jak tylko dostanę wiadomość o tym, że możemy przystąpić do głosowania, zrobimy przerwę. Proponuję, żebyśmy potem dokończyli debatę w tej sprawie, dlatego że na pewno państwo będziecie ciekawi wyników tej drugiej tury głosowania i w oczekiwaniu na to możemy kontynuować debatę. Czy jest na to zgoda? Bo pamiętajcie państwo, że jutro nas czeka ciężkie i długie głosowanie nad prowizorium, tak że czasu nie będziemy mieli zbyt wiele.</u>
          <u xml:id="u-229.2" who="#AndrzejKern">Głos ma w tej chwili pan poseł Antoni Czajka. Przygotuje się pani poseł Barbara Czyż z KPN.</u>
          <u xml:id="u-229.3" who="#komentarz">(Oklaski, gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-229.4" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AntoniCzajka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiamy sprawozdanie z działalności rzecznika praw obywatelskich za okres od 1 grudnia 1990 r. do 19 listopada 1991 r. wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw i wolności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#AntoniCzajka">Cały kraj, a nawet zagranica dowiedziały się o tym, że ta ohydna manipulacja wyborcza, polegająca na unieważnieniu rejestracji Partii „X” w 32 okręgach wyborczych, miała źródła w rażącym łamaniu prawa.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#AntoniCzajka">Na str. 109 złożonego Sejmowi sprawozdania czytamy, że jedyna partia, której anulowano rejestrację, nie miała dostatecznej możliwości ochrony swoich interesów. Pytam się: gdzie to prawo jest?</u>
          <u xml:id="u-230.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-230.4" who="#AntoniCzajka">Anulowanie rejestracji Partii „X” było świadomym działaniem na szkodę nie tylko partii, ale też na szkodę elektoratu, który został pozbawiony czynnego prawa wyborczego. To działanie można określić jako działanie godzące w prawo i demokrację. Gdy dokonano zamachu na prawo i demokrację, milczeli wszyscy, łącznie z panem prezydentem, który był informowany o łamaniu prawa. Milczał też niezawisły sąd i prokuratura. Naruszenie prawa w tej sprawie osiąga rozmiary afery politycznej.</u>
          <u xml:id="u-230.5" who="#AntoniCzajka">Wyrażam ubolewanie, że do dnia dzisiejszego prokuratura nie wszczęła dochodzenia wobec winnych, którzy dopuścili się przestępstw wyborczych. Podkreślam, że ordynacja wyborcza była sprzeczna z konstytucją i nie zawierała klauzuli zgodności wyboru z konstytucją. Każda dotychczasowa ordynacja zawiera taką klauzulę w art. 1. Mając na uwadze tak rażące łamanie prawa, rzecznik praw obywatelskich formułuje uwagi i opinie na temat nowelizacji ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-230.6" who="#AntoniCzajka">Z uwagi na powyższe stawiam następujące wnioski:</u>
          <u xml:id="u-230.7" who="#AntoniCzajka">1. Proszę o doręczenie wszystkim posłom odpisu opinii pani rzecznik z dnia 2 grudnia 1991 r., sygnatura akt: RPO 9684/91/1, skierowanej do marszałka Sejmu, celem zapoznania posłów z bezprawiem wyborczym, które rzutuje na ocenę ważności wyborów. Mimo upływu trzech miesięcy to, czy wybory są ważne, nie zostało rozstrzygnięte.</u>
          <u xml:id="u-230.8" who="#AntoniCzajka">2. Wnoszę o przystąpienie do nowelizacji ordynacji wyborczej, co wykluczy wszelkie manipulacje międzypartyjne w przyszłych wyborach.</u>
          <u xml:id="u-230.9" who="#AntoniCzajka">3. Wnioskuję o usunięcie z ordynacji art. 6 ust. 2, który pozbawił biernego prawa wyborczego naszych obywateli z Niemiec zamieszkujących w kraju co najmniej przez 5 lat.</u>
          <u xml:id="u-230.10" who="#AntoniCzajka">Na zakończenie stwierdzam, i tu bez żadnych uwag — trzeba pochwalić, to pochwalić, mimo wyborów. Pani rzecznik, niestety kilka dni temu, dostarczyła dokument, w którym, chociaż w dwóch słowach, opisała, jak to manipulowano Partią „X”, jak ją wyzywano. O tym wszyscy wiemy i nie będziemy tu dalej mówić, bo szkoda czasu.</u>
          <u xml:id="u-230.11" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-230.12" who="#AntoniCzajka"> Natomiast trzeba naprawdę, panowie posłowie, podziękować pani rzecznik praw obywatelskich, doskonałemu fachowcowi, profesorowi o wybitnych kwalifikacjach, że jednak dużo zrobiła dla dobra naszej ojczyzny. I tu trzeba bić brawa za to.</u>
          <u xml:id="u-230.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#AndrzejKern">Pani poseł Barbara Czyż zrezygnowała z zabrania głosu, w związku z tym udzielam głosu panu Piotrowi Walerychowi ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Aleksander Krawczuk.</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#PiotrWalerych">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Właściwie pora jest taka, że nie dziwi mnie to rozbawienie. Nie dziwi mnie specjalnie, że pojawia się ono po lewej strony sali, szczególnie wtedy, kiedy przemawiają moi koledzy, moi przyjaciele z klubu. Państwo sami sobie wystawiliście świadectwo ze swojej kultury politycznej.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#komentarz">(Głos z sali: I wzajemnie!)</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#PiotrWalerych">Sami, zupełnie sami.</u>
          <u xml:id="u-232.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Więcej powagi, panie pośle!)</u>
          <u xml:id="u-232.4" who="#PiotrWalerych">Jestem poważny, proszę pana, jestem całkiem poważny, mimo że się śmieję.</u>
          <u xml:id="u-232.5" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-232.6" who="#komentarz">‍(Głos z sali: Przepraszam, panie pośle...)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#AndrzejKern">Proszę nie prowadzić dialogu między sobą, bo ja czuję się tu niepotrzebny i robi mi się smutno.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#PiotrWalerych">Ale to już jest rola, przepraszam, pana marszałka, żeby mi nie przerywano z sali.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#PiotrWalerych">Tym razem chciałbym tylko po wystąpieniu pana posła prof. Wiatra powiedzieć - uzupełniając to, co powiedzieli moi koledzy - rzecz znacznie smutniejszą. Pan profesor stwierdził, że pani rzecznik stała na straży prawa. Być może było to jakieś prawo. Było to na pewno prawo komunistyczne, którego my, przynajmniej prawa strona, za prawo nigdy nie uznaliśmy i nie uznamy. Nigdy! Chcę państwu wyraźnie to powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#PiotrWalerych">A propos tego, co mówiła pani rzecznik na temat swojej rzetelności...</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#PiotrWalerych">... pozwólcie państwo, że skończę jednak — na temat swojej rzetelności. Pani rzecznik zaskarżała różne sprawy, różne kwestie, natomiast ja bym chciał zapytać, jeśli można: co pani rzecznik robiła w 1988 r., kiedy pacyfikowano Nową Hutę?</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#AndrzejKern">Udzielam głosu panu...</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo, pani rzecznik chciała zabrać głos. Została znów wywołana do tablicy. Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-235.4" who="#komentarz">(Rzecznik Praw Obywatelskich Ewa Łętowska: Mogę odpowiedzieć na postawione pytanie wtedy, kiedy pan marszałek uzna za stosowne, teraz albo na końcu.)</u>
          <u xml:id="u-235.5" who="#AndrzejKern">Pani profesor, to tylko od pani zależy.</u>
          <u xml:id="u-235.6" who="#komentarz">(Głosy z sali: Teraz, teraz.)</u>
          <u xml:id="u-235.7" who="#AndrzejKern">Stwierdzam, że na końcu również zostanie pani udzielony głos. Jeżeli uważa pani jednak, że powinna pani zareagować teraz, to proszę bardzo, ma pani takie prawo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#EwaŁętowska">Bardzo chętnie odpowiem na to pytanie, panie pośle, i naprawdę - pewnie pan mnie nie zrozumie - postaram się panu odpowiedzieć rzetelnie.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#EwaŁętowska"> Przepraszam, nie chciałam być niegrzeczna.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#komentarz">(Poseł Piotr Walerych: Ja nie mam prawa do ad vocem, ale to już jest inna sprawa.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#AndrzejKern">Proszę o spokój!</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#EwaŁętowska">Proszę pana, ja naprawdę będę chciała zrobić tak, żeby pan nie musiał występować ad vocem.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#EwaŁętowska">Pan mnie pyta, co robiłam w 1988 r. Aż do lutego 1989 r. grzebałam się w tych listach, które leżały i których nie mogłam przekopać, proszę pana. I odpowiem od razu panu posłowi z Unii Demokratycznej, bo to nie było tak, że w pierwszym roku 55 osób załatwiło 91 tys. spraw. Nie, to zostało rozładowane dopiero znacznie później, więc to nie było tak. Powiem więcej panu posłowi, bywam czasami oskarżana o oportunizm w początkach działalności. Na przykład w swoim czasie też pani posłanka przy okazji innego sprawozdania pytała mnie, dlaczego nie występowałam w sprawie bodajże jakichś nieprawidłowości w ordynacji wyborczej. Ja naprawdę się do tego nie mogłam dokopać, proszę pana. I nie mogłam zorientować się, jaki trup wypadnie z szafy tylko dlatego, że nie było fizycznych możliwości dotarcia do tych papierów. I to jest najuczciwsza odpowiedź, jaką panu mogę dać.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#EwaŁętowska">Powiem jeszcze więcej. Przepraszam, jeżeli robię coś nieprawidłowego, to proszę powiedzieć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#AndrzejKern">Ja czuwam, pani rzecznik, cały czas.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#EwaŁętowska">Powiem jeszcze coś, proszę pana. Bywam oskarżana na przykład o to, że z powodu oportunizmu — zwracam się akurat do państwa z „Solidarności” - nie zaskarżyłam do Trybunału Konstytucyjnego, bo ciągle pada ten argument — tego albo owego. Czasami dlatego, że za stare, panie pośle, za stare i nie można, bo ekspirował termin i to się nie kwalifikuje do Trybunału Stanu, a czasami dlatego, proszę państwa, tak jak pluralizm związkowy, że jeszcze teraz, 7 stycznia Anno Domini 1992, Trybunał Konstytucyjny uznał, że nie ma kompetencji do badania zgodności ustawodawstwa wewnętrznego z prawem międzynarodowym. To w 1988 r. było inaczej? To nie moja wina, proszę państwa, to, niech parlament zmieni prawo, bo ja po prostu narażę się na śmieszność, jeżeli oskarżę.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#EwaŁętowska">I jeszcze jedna sprawa. Kodeks etyki lekarskiej to naprawdę nie jest tylko ustawa o dopuszczalności przerywania ciąży, naprawdę to nie jest to. Więc, proszę panów, jeżeli już dyskutujemy, to dyskutujmy realnie. Zmieni się ustawodawstwo, odpadnie przedmiot zaskarżenia, obowiązuje jednak art. 23 Kodeksu karnego i tajemnica lekarska. Proszę panów, bardzo proszę, mogę odpowiadać, mogę dyskutować, tylko proszę o strzelanie do tej bramki fair, a nie ze spalonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#AndrzejKern">Jako ostatni przed przerwą głos zabierze pan poseł Aleksander Krawczuk.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#komentarz">(Poseł Piotr Walerych: Nie mogę oczywiście zabrać głosu ad vocem?)</u>
          <u xml:id="u-241.3" who="#AndrzejKern">Nie ma ad vocem, jeśli pan poseł chce, to proszę...</u>
          <u xml:id="u-241.4" who="#komentarz">(Poseł Piotr Walerych: Przecież pani nie odpowiedziała na moje pytania.)</u>
          <u xml:id="u-241.5" who="#AndrzejKern">Tak, ale regulamin przewiduje taką sytuację, i mądrze, dlatego że pani jest jedna, a nas jest wielu, tak że ma prawo odpowiedzieć w odpowiedniej chwili.</u>
          <u xml:id="u-241.6" who="#AndrzejKern">Głos ma pan poseł Aleksander Krawczuk z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#AleksanderKrawczuk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Było tu tyle łaciny i tylu Rzymian się kręciło, że czas, aby ten koń-senator się pojawił, byłoby dziwne, gdybym ja głosu nie zabrał.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#AleksanderKrawczuk">Najpierw jednak, drodzy państwo, pewne sprostowanie dotyczące wypowiedzi, zdaje się, pana posła Grabowskiego, który stwierdził, iż pani rzecznik dokonywała wykładni prawa. Nigdy nie dokonywała wykładni, zwracała się o wykładnię do odpowiednich organów. Tak samo nie jest prawdą, że była przeciw wprowadzaniu religii do szkół. Pani rzecznik była przeciw temu tylko, że wprowadzono religię drogą instrukcji, co było sprzeczne, co wydawało jej się sprzeczne z odpowiednią zasadą konstytucyjną. A nie może być tak, żeby ustawa, akt prawny niższego rzędu, była ponad ustawą zasadniczą.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#AleksanderKrawczuk">Proszę państwa, mówimy tutaj o sprawach prawa, o tym, że potrzebny jest rzecznik praw obywatelskich, że to prawo w naszym kraju funkcjonuje, bądź nie funkcjonuje, a ja chciałbym przypomnieć państwu, że to my tutaj na tej sali tworzymy prawo. Nie ma wyższego organu w tym kraju, który by tworzył prawo.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#AleksanderKrawczuk">Z wielką satysfakcją znalazłem w mojej skrytce, jak wszyscy chyba panowie posłowie, pismo szefa Kancelarii Sejmu, że przyjmuje się legitymacje poselskie w celu umieszczenia na nich napisu: „I kadencja”. Bardzo mnie to usatysfakcjonowało, bo to jest wspaniały akt, bo będę mógł teraz swoim potomkom przekazać tę legitymację. Zaraz pospieszyłem, żeby ten nadruk się na niej znalazł, bo to na wieki wieków dokument. Jestem wybranym posłem w pierwszym wolnym Sejmie I kadencji. Jaka chluba. Tylko, drodzy państwo, potem przyszła pewna refleksja. Nie mam pełnej satysfakcji, pełnego szczęścia, bo nie wiem, na jakiej zasadzie prawnej to określenie pojawia się na drukach sejmowych, na jakiej zasadzie zostało wprowadzone. Mnie to boli, bo chciałbym żyć w państwie prawa, a jak to jest, że my tutaj, w tej Izbie, która prawo stanowi, dokonujemy czegoś jakby nieformalnie? Bardzo mnie to martwi i boli i bardzo bym prosił o wyjaśnienie. Tylko kogo? Wiem, że jest to pytanie do Prezydium Sejmu. Być może, była jakaś uchwała. Mnie wtedy nie było.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#AleksanderKrawczuk">Proszę Państwa! Podaję to jako przykład. Jeśli takie sprawy tu mają miejsce, to przecież jakie mogą się dokonywać dziwne rzeczy w rozmaitych organach, w terenie itd., więc tym bardziej potrzebny jest rzecznik praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#AleksanderKrawczuk">Proszę Państwa! Teraz ten nieszczęsny koń. Otóż tego konia, ulubionego swojego konia wyścigowego, chciał mianować konsulem czy też senatorem, co na jedno wtedy wychodziło, cesarz Kaligula, chory umysłowo. Ale, proszę państwa, dlaczego chciał go mianować? To był dowód jego - chociaż był chory umysłowo - właściwego rozeznania poziomu moralnego i intelektualnego ówczesnego senatu.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-242.8" who="#AleksanderKrawczuk"> Wszystko jedno, kto na tych ławach zasiadał, to i tak głosowanie byłoby takie, jak sobie życzył cesarz.</u>
          <u xml:id="u-242.9" who="#AleksanderKrawczuk">Otóż, sprawa tego konia prowadzi nas do ważniejszego jeszcze zagadnienia. Mianowicie, my tu tworzymy prawo, to prawo powinno obowiązywać wszystkich. Rzecznik wobec takich sytuacji, o jakich tu przykładowo wspomniałem, jest konieczny, ale najlepiej by było, aby ten urząd był rzeczywiście niepotrzebny.</u>
          <u xml:id="u-242.10" who="#AleksanderKrawczuk">Myślę, że koledzy posłowie ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego najlepiej to znają, znają zapewne prawie na pamięć Ewangelię, Dzieje apostolskie, ale jednak przypomnę. Jest tam taka scena, niejaki apostoł Paweł wywołał rozruchy na dziedzińcu świątyni jerozolimskiej. Wówczas stacjonujący tam garnizon rzymski przymknął go, bo co miał zrobić, i chciano go biczować, w zapadłym kącie, gdzieś tam na krańcach imperium. A on wtedy, kiedy już przystępowano do biczowania, krzyknął: Civis Romanus sum! - i ręce żołnierzom i centurionowi opadły. Prawo rzymskie działało. To wystarczyło. Znam kraje, nawet nie tak odległe, gdzie by go zakatrupiono jak szczura, nikt by się nawet nie dowiedział, ale tam to prawo obowiązywało wszystkich i nie był potrzebny rzecznik. Przypomnę, że potem z Cezarei apostoł Paweł apelował do cesarza, do łagodnego cesarza Nerona, który go ułaskawił, bo on dopiero później jako recydywista został skazany.</u>
          <u xml:id="u-242.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-242.12" who="#AleksanderKrawczuk">Uważam wobec tego, że na razie, skoro zdarzają się takie fakty, o których wszyscy wiemy, iż prawo nie bardzo działa, jest omijane, występuje arogancja władzy, rzecznik praw obywatelskich jest absolutnie potrzebny. Jeśli dorobimy się takiego panowania prawa, jakie było w Rzymie za dobrego cesarza Nerona, to proszę bardzo, wtedy będę pierwszy przeciw takiemu urzędowi.</u>
          <u xml:id="u-242.13" who="#AleksanderKrawczuk">Jeszcze na zakończenie. Pani rzecznik praw obywatelskich - tak ją nazywamy: pani rzecznik praw obywatelskich, i to jest słuszne określenie - to jest rzecznik, albowiem, proszę państwa, mnie się wydaje, że pani profesor Ewa Łętowska należy do bardzo nielicznych mężczyzn w tym kraju.</u>
          <u xml:id="u-242.14" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#AndrzejKern">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#AndrzejKern">Pragnę państwa poinformować, że karty do głosowania są już przygotowane w holu. Proszę jeszcze o chwilę uwagi! Zasady głosowania są takie same jak poprzednio, z tym że głosując na kandydatów na prezesa Najwyższej Izby Kontroli, skreślamy dwa nazwiska, natomiast głosując na kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa, skreślamy jedno nazwisko.</u>
          <u xml:id="u-243.2" who="#AndrzejKern">Przed przerwą jest jeszcze jeden komunikat, mianowicie, żeby już nie przedłużać...</u>
          <u xml:id="u-243.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Co najmniej jeden.)</u>
          <u xml:id="u-243.4" who="#AndrzejKern">Co najmniej jeden? Nie, wiem tylko o jednym.</u>
          <u xml:id="u-243.5" who="#AndrzejKern">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim odbędzie się zebranie Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-243.6" who="#AndrzejKern">Czy jest jeszcze jakiś komunikat?</u>
          <u xml:id="u-243.7" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: Prosimy o pięć minut przerwy.)</u>
          <u xml:id="u-243.8" who="#AndrzejKern">Nie, nie, w tej chwili ogłaszam półgodzinną przerwę, spotkamy się o godzinie 22.</u>
          <u xml:id="u-243.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-243.10" who="#AndrzejKern">Proszą państwa, musicie chyba trochę odetchnąć po tych emocjach, by spokojnie dopełnić aktu głosowania. My również musimy podjąć pewne działania organizacyjne, dlatego też klub chce się spotkać. Wszystko rozumiem, ale muszę wziąć pod uwagę wszystkie interesy, co nie jest łatwe. Uwzględniam prośbę tych, którzy chcą pół godziny przerwy; tych, którzy nie chcą, proszę o wybaczenie. Już nie ma w tej chwili innej możliwości.</u>
          <u xml:id="u-243.11" who="#komentarz">(Poseł Krzysztof Król: Wniosek formalny.)</u>
          <u xml:id="u-243.12" who="#AndrzejKern">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#KrzysztofKról">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym postawić wniosek formalny o to, żeby nie robić przerwy, tylko przystąpić do głosowania, dlatego że są już w dolnej palarni wyłożone karty do głosowania. Jest to wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#AndrzejKern">Chwileczkę, jeżeli klub się zwrócił do mnie z prośbą o zrobienie przerwy na zebranie, mam obowiązek zrobić przerwę, to jest obowiązek regulaminowy. Jeżeli państwo to zmienicie, to wtedy będę mógł spełnić waszą prośbę.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Prosimy o przerwę.)</u>
          <u xml:id="u-245.2" who="#AndrzejKern">Czyli klub podtrzymuje swój wniosek, a ja nie mogę go nie uwzględnić, bo nie mam takiego prawa.</u>
          <u xml:id="u-245.3" who="#AndrzejKern">Ogłaszam przerwę do godziny 22. O godzinie 22 przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-245.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 21 min 31 do godz. 22 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy rozpatrywanie punktów 5 i 6 porządku dziennego: Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Wybór posłów w skład Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#DariuszWójcik">Obowiązują zasady stosowane w pierwszej turze głosowania. Na karcie do głosowania na prezesa Najwyższej Izby Kontroli skreślić należy co najmniej dwa nazwiska kandydatów. Karty, na których skreślono mniej niż dwa nazwiska oraz nie podpisane imieniem i nazwiskiem, są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#DariuszWójcik">Na karcie do wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa należy skreślić nazwisko co najmniej jednego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#DariuszWójcik">Czy wszystkie posłanki i wszyscy posłowie mają karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#DariuszWójcik">Nikt nie zgłasza braku karty.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#DariuszWójcik">Pragnę przypomnieć, że do urny po mojej lewej ręce wrzucamy karty do głosowania na prezesa Najwyższej Izby Kontroli, po mojej prawej ręce, do szklanej urny, wrzucamy karty do głosowania na kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-246.7" who="#DariuszWójcik">Proszę posłów sekretarzy o przystąpienie do czynności związanych z wyborem prezesa Najwyższej Izby Kontroli i członków Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-246.8" who="#DariuszWójcik">Proszę panów posłów sekretarzy, którzy obsługiwali I turę głosowania, do obsługi następnej tury.</u>
          <u xml:id="u-246.9" who="#DariuszWójcik">Czy są wszyscy posłowie sekretarze do obsługi II tury głosowania?</u>
          <u xml:id="u-246.10" who="#komentarz">(Głosy z sali: Są.)</u>
          <u xml:id="u-246.11" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-246.12" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-246.13" who="#DariuszWójcik">Proszę pana posła sekretarza o odczytywanie nazwisk posłanek i posłów biorących udział w głosowaniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#DariuszSońta">— Abramski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#DariuszSońta">— Adamczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.2" who="#DariuszSońta">— Adamowicz Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.3" who="#DariuszSońta">— Adamski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.4" who="#DariuszSońta">— Aleksandrowicz Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-247.5" who="#DariuszSońta">— Andrysiak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.6" who="#DariuszSońta">— Andrzejczak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.7" who="#DariuszSońta">— Andrzejewski Roman,</u>
          <u xml:id="u-247.8" who="#DariuszSońta">— Anusz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.9" who="#DariuszSońta">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.10" who="#DariuszSońta">— Arkuszewski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.11" who="#DariuszSońta">— Aszyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.12" who="#DariuszSońta">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.13" who="#DariuszSońta">— Bajor Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-247.14" who="#DariuszSońta">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-247.15" who="#DariuszSońta">— Balicki Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.16" who="#DariuszSońta">— Bańkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-247.17" who="#DariuszSońta">— Bańkowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-247.18" who="#DariuszSońta">— Baran Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.19" who="#DariuszSońta">— Baraniecki Andrzej Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.20" who="#DariuszSońta">— Barciński Piotr Czesław,</u>
          <u xml:id="u-247.21" who="#DariuszSońta">— Barczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.22" who="#DariuszSońta">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.23" who="#DariuszSońta">— Bartosz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-247.24" who="#DariuszSońta">— Bartoszcze Roman Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-247.25" who="#DariuszSońta">— Barucka Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.26" who="#DariuszSońta">— Bastek Erhard Alwin,</u>
          <u xml:id="u-247.27" who="#DariuszSońta">— Bazała Teresa,</u>
          <u xml:id="u-247.28" who="#DariuszSońta">— Bąk Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.29" who="#DariuszSońta">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.30" who="#DariuszSońta">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.31" who="#DariuszSońta">— Berdychowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-247.32" who="#DariuszSońta">— Białobrzewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-247.33" who="#DariuszSońta">— Biały Leszek,</u>
          <u xml:id="u-247.34" who="#DariuszSońta">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.35" who="#DariuszSońta">— Bielewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.36" who="#DariuszSońta">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.37" who="#DariuszSońta">— Biliński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.38" who="#DariuszSońta">— Blajerski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.39" who="#DariuszSońta">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-247.40" who="#DariuszSońta">— Błaszczeć Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.41" who="#DariuszSońta">— Błażejczyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.42" who="#DariuszSońta">— Boba Bogumiła Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.43" who="#DariuszSońta">— Bober Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.44" who="#DariuszSońta">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-247.45" who="#DariuszSońta">— Boguski Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.46" who="#DariuszSońta">— Bogusz Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.47" who="#DariuszSońta">— Boni Michał,</u>
          <u xml:id="u-247.48" who="#DariuszSońta">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.49" who="#DariuszSońta">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.50" who="#DariuszSońta">— Borowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.51" who="#DariuszSońta">— Borusewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-247.52" who="#DariuszSońta">— Brach Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-247.53" who="#DariuszSońta">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.54" who="#DariuszSońta">— Brylka Georg,</u>
          <u xml:id="u-247.55" who="#DariuszSońta">— Brzycki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.56" who="#DariuszSońta">— Bubel Leszek,</u>
          <u xml:id="u-247.57" who="#DariuszSońta">— Bugaj Leszek,</u>
          <u xml:id="u-247.58" who="#DariuszSońta">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.59" who="#DariuszSońta">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.60" who="#DariuszSońta">— Bujak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.61" who="#DariuszSońta">— Bury Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.62" who="#DariuszSońta">— Chabiński Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-247.63" who="#DariuszSońta">— Chałoński Michał,</u>
          <u xml:id="u-247.64" who="#DariuszSońta">— Chełstowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.65" who="#DariuszSońta">— Chmiel Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.66" who="#DariuszSońta">— Choina Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-247.67" who="#DariuszSońta">— Choiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.68" who="#DariuszSońta">— Chrzanowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-247.69" who="#DariuszSońta">— Ciemniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.70" who="#DariuszSońta">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.71" who="#DariuszSońta">— Cinal Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.72" who="#DariuszSońta">— Czajka Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.73" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.74" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.75" who="#DariuszSońta">— Czechoński Stanisław Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.76" who="#DariuszSońta">— Czernecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.77" who="#DariuszSońta">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-247.78" who="#DariuszSońta">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-247.79" who="#DariuszSońta">— Dąbrowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.80" who="#DariuszSońta">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.81" who="#DariuszSońta">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-247.82" who="#DariuszSońta">— Domin Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.83" who="#DariuszSońta">— Drzewiecki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-247.84" who="#DariuszSońta">— Dubiella Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-247.85" who="#DariuszSońta">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-247.86" who="#DariuszSońta">— Dutka Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-247.87" who="#DariuszSońta">— Dyka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.88" who="#DariuszSońta">— Dzierżyński Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.89" who="#DariuszSońta">— Dziewulski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.90" who="#DariuszSońta">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.91" who="#DariuszSońta">— Eysmont Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.92" who="#DariuszSońta">— Eysymontt Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.93" who="#DariuszSońta">— Fabian Jan Willibald,</u>
          <u xml:id="u-247.94" who="#DariuszSońta">— Fogler Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.95" who="#DariuszSońta">— Frasyniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.96" who="#DariuszSońta">— Frączek Barbara,</u>
          <u xml:id="u-247.97" who="#DariuszSońta">— Frączek Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.98" who="#DariuszSońta">— Frost Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.99" who="#DariuszSońta">— Furtak Antoni Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.100" who="#DariuszSońta">— Gadomski Witold,</u>
          <u xml:id="u-247.101" who="#DariuszSońta">— Gaj Bożena,</u>
          <u xml:id="u-247.102" who="#DariuszSońta">— Gajda Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.103" who="#DariuszSońta">— Galek Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.104" who="#DariuszSońta">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-247.105" who="#DariuszSońta">— Gąsienica-Makowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.106" who="#DariuszSońta">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-247.107" who="#DariuszSońta">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-247.108" who="#DariuszSońta">— Glapiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.109" who="#DariuszSońta">— Godlewski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.110" who="#DariuszSońta">— Golba Leszek,</u>
          <u xml:id="u-247.111" who="#DariuszSońta">— Goryszewski Henryk Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.112" who="#DariuszSońta">— Gorzelańczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.113" who="#DariuszSońta">— Góralska Helena,</u>
          <u xml:id="u-247.114" who="#DariuszSońta">— Górczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.115" who="#DariuszSońta">— Grabowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.116" who="#DariuszSońta">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.117" who="#DariuszSońta">— Halber Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.118" who="#DariuszSońta">— Hall Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.119" who="#DariuszSońta">— Handzlik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.120" who="#DariuszSońta">— Hardej Sławomir Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.121" who="#DariuszSońta">— Hardy Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.122" who="#DariuszSońta">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-247.123" who="#DariuszSońta">— Hermanowicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.124" who="#DariuszSońta">— Hniedziewicz Stanisław Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-247.125" who="#DariuszSońta">— Holc Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-247.126" who="#DariuszSońta">— Hrybacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.127" who="#DariuszSońta">— Ibisz Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.128" who="#DariuszSońta">— Iwaniec Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.129" who="#DariuszSońta">— Iwiński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.130" who="#DariuszSońta">— Jagieliński Roman,</u>
          <u xml:id="u-247.131" who="#DariuszSońta">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.132" who="#DariuszSońta">— Janiszewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-247.133" who="#DariuszSońta">— Jankowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.134" who="#DariuszSońta">— Janowski Gabriel,</u>
          <u xml:id="u-247.135" who="#DariuszSońta">— Janowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-247.136" who="#DariuszSońta">— Janowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.137" who="#DariuszSońta">— Jaskiernia Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.138" who="#DariuszSońta">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.139" who="#DariuszSońta">— Jedynak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.140" who="#DariuszSońta">— Jędryka Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-247.141" who="#DariuszSońta">— Jędrzejczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.142" who="#DariuszSońta">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.143" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Filip,</u>
          <u xml:id="u-247.144" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-247.145" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-247.146" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Lech,</u>
          <u xml:id="u-247.147" who="#DariuszSońta">— Kalemba Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.148" who="#DariuszSońta">— Kaleta Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.149" who="#DariuszSońta">— Kamiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.150" who="#DariuszSońta">— Kania Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.151" who="#DariuszSońta">— Kaniewski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.152" who="#DariuszSońta">— Karwowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-247.153" who="#DariuszSońta">— Kazimierski Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-247.154" who="#DariuszSońta">— Kern Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.155" who="#DariuszSońta">— Kępka Marian,</u>
          <u xml:id="u-247.156" who="#DariuszSońta">— Kielek Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-247.157" who="#DariuszSońta">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.158" who="#DariuszSońta">— Klata Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.159" who="#DariuszSońta">— Klimczak Feliks,</u>
          <u xml:id="u-247.160" who="#DariuszSońta">— Klisiewicz Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-247.161" who="#DariuszSońta">— Kłoczko Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.162" who="#DariuszSońta">— Knysok Anna,</u>
          <u xml:id="u-247.163" who="#DariuszSońta">— Kocjan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.164" who="#DariuszSońta">— Koczwara Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.165" who="#DariuszSońta">— Kołodziej Bartłomiej,</u>
          <u xml:id="u-247.166" who="#DariuszSońta">— Kołodziejczyk Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.167" who="#DariuszSońta">— Komorowski Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-247.168" who="#DariuszSońta">— Kopania Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.169" who="#DariuszSońta">— Korwin-Mikke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.170" who="#DariuszSońta">— Kost Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.171" who="#DariuszSońta">— Kostarczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.172" who="#DariuszSońta">— Kośla Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.173" who="#DariuszSońta">— Kotlarski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-247.174" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.175" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Paweł,</u>
          <u xml:id="u-247.176" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz s. Franciszka,</u>
          <u xml:id="u-247.177" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz s. Piotra,</u>
          <u xml:id="u-247.178" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Zofia,</u>
          <u xml:id="u-247.179" who="#DariuszSońta">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.180" who="#DariuszSońta">— Koza Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.181" who="#DariuszSońta">— Kozak Brunon,</u>
          <u xml:id="u-247.182" who="#DariuszSońta">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-247.183" who="#DariuszSońta">— Kozłowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-247.184" who="#DariuszSońta">— Krasowski Edmund,</u>
          <u xml:id="u-247.185" who="#DariuszSońta">— Kraus Janina,</u>
          <u xml:id="u-247.186" who="#DariuszSońta">— Krawczuk Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.187" who="#DariuszSońta">— Kropiwnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.188" who="#DariuszSońta">— Król Henryk Fabian,</u>
          <u xml:id="u-247.189" who="#DariuszSońta">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.190" who="#DariuszSońta">— Król Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.191" who="#DariuszSońta">— Król Stefan,</u>
          <u xml:id="u-247.192" who="#DariuszSońta">— Krutul Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.193" who="#DariuszSońta">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-247.194" who="#DariuszSońta">— Kufel Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-247.195" who="#DariuszSońta">— Kulas Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.196" who="#DariuszSońta">— Kurczewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.197" who="#DariuszSońta">— Kuroń Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.198" who="#DariuszSońta">— Kwaśniewski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.199" who="#DariuszSońta">— Kwiatkowski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.200" who="#DariuszSońta">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-247.201" who="#DariuszSońta">— Lasocki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.202" who="#DariuszSońta">— Lasota Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.203" who="#DariuszSońta">— Lech Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.204" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.205" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-247.206" who="#DariuszSońta">— Libicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-247.207" who="#DariuszSońta">— Lipiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.208" who="#DariuszSońta">— Lipowicz Irena Ewa,</u>
          <u xml:id="u-247.209" who="#DariuszSońta">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-247.210" who="#DariuszSońta">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.211" who="#DariuszSońta">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.212" who="#DariuszSońta">— Ładosz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.213" who="#DariuszSońta">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-247.214" who="#DariuszSońta">— Łenyk Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-247.215" who="#DariuszSońta">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.216" who="#DariuszSońta">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-247.217" who="#DariuszSońta">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.218" who="#DariuszSońta">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-247.219" who="#DariuszSońta">— Łukomski Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.220" who="#DariuszSońta">— Łybacka Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-247.221" who="#DariuszSońta">— Macierewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.222" who="#DariuszSońta">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.223" who="#DariuszSońta">— Majewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.224" who="#DariuszSońta">— Majewski Wit,</u>
          <u xml:id="u-247.225" who="#DariuszSońta">— Maksymiuk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.226" who="#DariuszSońta">— Małachowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.227" who="#DariuszSońta">— Manicki Maciej,</u>
          <u xml:id="u-247.228" who="#DariuszSońta">— Marasek Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.229" who="#DariuszSońta">— Markiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.230" who="#DariuszSońta">— Martyniuk Wacław,</u>
          <u xml:id="u-247.231" who="#DariuszSońta">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.232" who="#DariuszSońta">— Matyjek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.233" who="#DariuszSońta">— Maziarski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.234" who="#DariuszSońta">— Mazowiecki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.235" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.236" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.237" who="#DariuszSońta">— Mażewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-247.238" who="#DariuszSońta">— Meisel Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.239" who="#DariuszSońta">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.240" who="#DariuszSońta">— Michalak Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-247.241" who="#DariuszSońta">— Michalak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.242" who="#DariuszSońta">— Michalak Zenon,</u>
          <u xml:id="u-247.243" who="#DariuszSońta">— Michalik Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.244" who="#DariuszSońta">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.245" who="#DariuszSońta">— Miller Leszek,</u>
          <u xml:id="u-247.246" who="#DariuszSońta">— Mizikowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.247" who="#DariuszSońta">— Mochnaczewski Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.248" who="#DariuszSońta">— Moczulski Leszek,</u>
          <u xml:id="u-247.249" who="#DariuszSońta">— Modzelewski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-247.250" who="#DariuszSońta">— Mogiła-Lisowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-247.251" who="#DariuszSońta">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.252" who="#DariuszSońta">— Moszczyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.253" who="#DariuszSońta">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-247.254" who="#DariuszSońta">— Musioł Paweł Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.255" who="#DariuszSońta">— Muszyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.256" who="#DariuszSońta">— Niczyperowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.257" who="#DariuszSońta">— Niesiołowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-247.258" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-247.259" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Wacław,</u>
          <u xml:id="u-247.260" who="#DariuszSońta">— Nowacka Irena Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.261" who="#DariuszSońta">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-247.262" who="#DariuszSońta">— Nowak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.263" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Halina Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.264" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.265" who="#DariuszSońta">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.266" who="#DariuszSońta">— Olszewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.267" who="#DariuszSońta">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.268" who="#DariuszSońta">— Opilo Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.269" who="#DariuszSońta">— Orłowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.270" who="#DariuszSońta">— Orzeł Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.271" who="#DariuszSońta">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.272" who="#DariuszSońta">— Pamuła Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.273" who="#DariuszSońta">— Panek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-247.274" who="#DariuszSońta">— Pastusiak Longin,</u>
          <u xml:id="u-247.275" who="#DariuszSońta">— Pastuszewski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-247.276" who="#DariuszSońta">— Pawelec Józef Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.277" who="#DariuszSońta">— Pawlak Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.278" who="#DariuszSońta">— Pawlak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-247.279" who="#DariuszSońta">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-247.280" who="#DariuszSońta">— Pawłowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.281" who="#DariuszSońta">— Paździor Helmut,</u>
          <u xml:id="u-247.282" who="#DariuszSońta">— Pelc Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-247.283" who="#DariuszSońta">— Pęgiel Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.284" who="#DariuszSońta">— Pękała Kazimierz Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-247.285" who="#DariuszSońta">— Piasecki Cezary,</u>
          <u xml:id="u-247.286" who="#DariuszSońta">— Piątkowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.287" who="#DariuszSońta">— Piechociński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.288" who="#DariuszSońta">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.289" who="#DariuszSońta">— Piechowicz Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.290" who="#DariuszSońta">— Pieczka Feliks Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-247.291" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-247.292" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-247.293" who="#DariuszSońta">— Pilarczyk Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.294" who="#DariuszSońta">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-247.295" who="#DariuszSońta">— Piłka Marian,</u>
          <u xml:id="u-247.296" who="#DariuszSońta">— Piskorski Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.297" who="#DariuszSońta">— Piskorski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-247.298" who="#DariuszSońta">— Pokrywka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.299" who="#DariuszSońta">— Polczyński Waldemar Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.300" who="#DariuszSońta">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.301" who="#DariuszSońta">— Popenda Krzysztof Maciej,</u>
          <u xml:id="u-247.302" who="#DariuszSońta">— Potocki Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.303" who="#DariuszSońta">— Pruchno-Wróblewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-247.304" who="#DariuszSońta">— Przybyłowicz Marcin,</u>
          <u xml:id="u-247.305" who="#DariuszSońta">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-247.306" who="#DariuszSońta">— Puzyna Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.307" who="#DariuszSońta">— Pycak Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-247.308" who="#DariuszSońta">— Raiter Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.309" who="#DariuszSońta">— Raj Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.310" who="#DariuszSońta">— Rakoczy Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.311" who="#DariuszSońta">— Reichelt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.312" who="#DariuszSońta">— Rewiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.313" who="#DariuszSońta">— Rogucki Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-247.314" who="#DariuszSońta">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.315" who="#DariuszSońta">— Rospara Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.316" who="#DariuszSońta">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.317" who="#DariuszSońta">— Różycka Barbara,</u>
          <u xml:id="u-247.318" who="#DariuszSońta">— Rudnicka Jadwiga,</u>
          <u xml:id="u-247.319" who="#DariuszSońta">— Rulewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.320" who="#DariuszSońta">— Rychlik Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.321" who="#DariuszSońta">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-247.322" who="#DariuszSońta">— Rzymełka Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.323" who="#DariuszSońta">— Saletra Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.324" who="#DariuszSońta">— Samborski Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.325" who="#DariuszSońta">— Schreiber Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-247.326" who="#DariuszSońta">— Seferowicz Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-247.327" who="#DariuszSońta">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-247.328" who="#DariuszSońta">— Sengebusch Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.329" who="#DariuszSońta">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.330" who="#DariuszSońta">— Setnik Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.331" who="#DariuszSońta">— Siedlecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.332" who="#DariuszSońta">— Sielańczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.333" who="#DariuszSońta">— Siemiątkowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.334" who="#DariuszSońta">— Sienkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.335" who="#DariuszSońta">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-247.336" who="#DariuszSońta">— Sikora Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-247.337" who="#DariuszSońta">— Sikora Wanda,</u>
          <u xml:id="u-247.338" who="#DariuszSońta">— Siwek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-247.339" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek s. Józefa,</u>
          <u xml:id="u-247.340" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek Maciej s. Czesława,</u>
          <u xml:id="u-247.341" who="#DariuszSońta">— Skorecki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.342" who="#DariuszSońta">— Słomka Adam,</u>
          <u xml:id="u-247.343" who="#DariuszSońta">— Smirnow Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.344" who="#DariuszSońta">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.345" who="#DariuszSońta">— Sobański Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.346" who="#DariuszSońta">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-247.347" who="#DariuszSońta">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.348" who="#DariuszSońta">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-247.349" who="#DariuszSońta">— Sońta Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.350" who="#DariuszSońta">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.351" who="#DariuszSońta">— Sośnicki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-247.352" who="#DariuszSońta">— Spychalska Ewa,</u>
          <u xml:id="u-247.353" who="#DariuszSońta">— Srebro Maciej Edward,</u>
          <u xml:id="u-247.354" who="#DariuszSońta">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-247.355" who="#DariuszSońta">— Staniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.356" who="#DariuszSońta">— Stańdo Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.357" who="#DariuszSońta">— Staręga-Piasek Joanna,</u>
          <u xml:id="u-247.358" who="#DariuszSońta">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-247.359" who="#DariuszSońta">— Stefaniuk Franciszek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.360" who="#DariuszSońta">— Steinhoff Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.361" who="#DariuszSońta">— Sterkowicz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-247.362" who="#DariuszSońta">— Strębska Halina Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-247.363" who="#DariuszSońta">— Strzelecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.364" who="#DariuszSońta">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-247.365" who="#DariuszSońta">— Suchora Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.366" who="#DariuszSońta">— Sumara Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.367" who="#DariuszSońta">— Synowiec Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.368" who="#DariuszSońta">— Syryjczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.369" who="#DariuszSońta">— Sytek Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-247.370" who="#DariuszSońta">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.371" who="#DariuszSońta">— Szablewski Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-247.372" who="#DariuszSońta">— Szafraniec Herbert,</u>
          <u xml:id="u-247.373" who="#DariuszSońta">— Szańkowski Stefan Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.374" who="#DariuszSońta">— Szarawarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.375" who="#DariuszSońta">— Szatkowski Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-247.376" who="#DariuszSońta">— Szczepaniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.377" who="#DariuszSońta">— Szczepuła Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-247.378" who="#DariuszSońta">— Szczygielski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.379" who="#DariuszSońta">— Szmajdziński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.380" who="#DariuszSońta">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-247.381" who="#DariuszSońta">— Szymańczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.382" who="#DariuszSońta">— Szymański Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.383" who="#DariuszSońta">— Szyszko Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-247.384" who="#DariuszSońta">— Śledzińska-Katarasińska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-247.385" who="#DariuszSońta">— Śleziak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-247.386" who="#DariuszSońta">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.387" who="#DariuszSońta">— Świtoń Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.388" who="#DariuszSońta">— Taylor Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.389" who="#DariuszSońta">— Tchórzewski Krzysztof Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.390" who="#DariuszSońta">— Terlecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.391" who="#DariuszSońta">— Then Artur,</u>
          <u xml:id="u-247.392" who="#DariuszSońta">— Tokarczuk Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.393" who="#DariuszSońta">— Tokarzewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-247.394" who="#DariuszSońta">— Tromski Robert,</u>
          <u xml:id="u-247.395" who="#DariuszSońta">— Turczyński Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.396" who="#DariuszSońta">— Turko Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-247.397" who="#DariuszSońta">— Tusk Donald,</u>
          <u xml:id="u-247.398" who="#DariuszSońta">— Tuszyński Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-247.399" who="#DariuszSońta">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-247.400" who="#DariuszSońta">— Tyrakowski Antoni,</u>
          <u xml:id="u-247.401" who="#DariuszSońta">— Ujazdowski Kazimierz Michał,</u>
          <u xml:id="u-247.402" who="#DariuszSońta">— Ulatowski Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-247.403" who="#DariuszSońta">— Ulicki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-247.404" who="#DariuszSońta">— Urbaniak Cezary,</u>
          <u xml:id="u-247.405" who="#DariuszSońta">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-247.406" who="#DariuszSońta">— Urbański Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.407" who="#DariuszSońta">— Usakiewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-247.408" who="#DariuszSońta">— Walerych Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.409" who="#DariuszSońta">— Waniek Danuta,</u>
          <u xml:id="u-247.410" who="#DariuszSońta">— Wardacki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.411" who="#DariuszSońta">— Wartak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-247.412" who="#DariuszSońta">— Wądołowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.413" who="#DariuszSońta">— Wąsik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.414" who="#DariuszSońta">— Wesołowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.415" who="#DariuszSońta">— Węglarz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.416" who="#DariuszSońta">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.417" who="#DariuszSońta">— Wiatr Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.418" who="#DariuszSońta">— Wielowieyski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.419" who="#DariuszSońta">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.420" who="#DariuszSońta">— Wierzbicka Danuta,</u>
          <u xml:id="u-247.421" who="#DariuszSońta">— Wierzbicki Roman Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.422" who="#DariuszSońta">— Wilk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-247.423" who="#DariuszSońta">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-247.424" who="#DariuszSońta">— Włodarczyk Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-247.425" who="#DariuszSońta">— Wojtyła Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.426" who="#DariuszSońta">— Woroszczak Józef Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-247.427" who="#DariuszSońta">— Woźniak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-247.428" who="#DariuszSońta">— Wójcik Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-247.429" who="#DariuszSońta">— Wójcik Gwidon,</u>
          <u xml:id="u-247.430" who="#DariuszSońta">— Wójcik Piotr,</u>
          <u xml:id="u-247.431" who="#DariuszSońta">— Wójcik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-247.432" who="#DariuszSońta">— Wójcik Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-247.433" who="#DariuszSońta">— Wrona Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.434" who="#DariuszSońta">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-247.435" who="#DariuszSońta">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.436" who="#DariuszSońta">— Zając Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.437" who="#DariuszSońta">— Zajączkowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.438" who="#DariuszSońta">— Zakrzewska Iwona Bożena,</u>
          <u xml:id="u-247.439" who="#DariuszSońta">— Zakrzewski Andrzej Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.440" who="#DariuszSońta">— Zalewski Maciej,</u>
          <u xml:id="u-247.441" who="#DariuszSońta">— Zalewski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-247.442" who="#DariuszSońta">— Zarębski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-247.443" who="#DariuszSońta">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-247.444" who="#DariuszSońta">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-247.445" who="#DariuszSońta">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-247.446" who="#DariuszSońta">— Zieliński Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.447" who="#DariuszSońta">— Ziemiński Adam Marek,</u>
          <u xml:id="u-247.448" who="#DariuszSońta">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-247.449" who="#DariuszSońta">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-247.450" who="#DariuszSońta">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-247.451" who="#DariuszSońta">— Zylber Jan,</u>
          <u xml:id="u-247.452" who="#DariuszSońta">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-247.453" who="#DariuszSońta">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-247.454" who="#DariuszSońta">— Żelichowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-247.455" who="#DariuszSońta">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-247.456" who="#DariuszSońta">— Żochowski Ryszard Jacek,</u>
          <u xml:id="u-247.457" who="#DariuszSońta">— Żółtowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-247.458" who="#DariuszSońta">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#DariuszWójcik">Czy wszyscy obecni posłowie oddali karty do głosowania? Tak?</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#DariuszWójcik">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#DariuszWójcik">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie z działalności rzecznika praw obywatelskich za okres 1 grudnia 1990 r. - 19 listopada 1991 r. wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw i wolności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Bugaja z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”. Do głosu przygotuje się poseł Zbigniew Woroszczak z PSL.</u>
          <u xml:id="u-248.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma posła.)</u>
          <u xml:id="u-248.6" who="#DariuszWójcik">Nie ma posła Ryszarda Bugaja na sali, w związku z tym proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Woroszczaka z Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Do zabrania głosu przygotuje się poseł Jacek Kurczewski z KL-D.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Emocje wprawdzie już opadły, ale pozwolą państwo, że — aby uzyskać przewagę nad emocjami, aby rozum zwyciężył — zacytuję fragment z książki pt. „Polska, jej dzieje i kultura...” Włodzimierza Antoniewicza z 1927 r.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Otóż napisane jest tam w ten sposób: „Wiadomo wszystkim, że nie dostąpi zbawienia, kto nie będzie wspierany tajemnicą miłości. Przez nią prawa się tworzą, królestwa rządzą, miasta porządkują i stan Rzeczypospolitej do najlepszego końca dochodzi. A kto nią wzgardzi, wszelkie dobro utraci”.</u>
          <u xml:id="u-249.2" who="#JózefZbigniewWoroszczak">Chciałbym właśnie, żeby na tej sali panowała dobroć, rozsądek i przewaga rozumu nad emocjami, które do niczego nie prowadzą.</u>
          <u xml:id="u-249.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-249.4" who="#JózefZbigniewWoroszczak"> Chciałbym dodać, że - jak by nie patrzeć na to, co zrobiła pani prof. Ewa Łętowska - jest to ewenement w powojennych dziejach polityki polskiej, nie tylko parlamentaryzmu, ale w dziejach polityków polskich. Rzecz w tym, że do tego czasu żaden polityk nie uzyskał takiego uznania społecznego, schodząc z areny, jakie stało się udziałem pani Ewy Łętowskiej. Życzyłbym sobie, żeby premier Olszewski kończąc swoją kadencję zyskał także taki poklask w społeczeństwie. </u>
          <u xml:id="u-249.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#DariuszWójcik">Na sali jest już poseł Ryszard Bugaj. Czy...</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Na koniec! Dopuścić do głosu!)</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#DariuszWójcik">Niestety, panie pośle, zapisuję pana na końcu listy zgłoszeń ze względu na ustalenia regulaminu. Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-250.4" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bugaj: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-250.5" who="#DariuszWójcik">W sprawie formalnej, tak? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Chcę szanować regulamin, ale myślę, że regulamin powinien być interpretowany także zgodnie ze zdrowym rozsądkiem. Nie było określone, o której godzinie będzie wznowiona dyskusja. Rozpatrywano punkt obrad, w którym obecność na sali nie była potrzebna. I w tych warunkach, jak sądzę, miałem prawo wyjść.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, nie ogłoszono przerwy i nie istniała możliwość określenia, kiedy nastąpi powrót do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#DariuszWójcik"> Przepraszam bardzo, ale ze względu na chociażby jeden głos protestu z sali muszę przestrzegać regulaminu. Wpisuję pana posła na listę mówców.</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#DariuszWójcik">Obecnie proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Kurczewskiego z Kongresu Liberalno-Demokratycznego, a następnie pana posła Janusza Korwin-Mikke z Unii Polityki Realnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#JacekKurczewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli zabieram głos o tej porze to dlatego, że jak dotychczas dyskusja robi wrażenie raczej dwupartyjnej, a nasz system parlamentarny ciągle jeszcze dwupartyjny nie jest. Wydaje mi się, że przydałoby się może spojrzeć na sprawę z więcej niż tych dwóch perspektyw, które dotychczas były prezentowane. Nie chcę tutaj wyrażać sądu na temat pani rzecznik, jej działalności, nie chcę też zabierać czasu na analizę tego opracowania, które skądinąd powinno być poddane starannej analizie. Chciałem poruszyć trzy sprawy.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#JacekKurczewski">Po pierwsze, nie chciałbym, żeby pozostało wrażenie, iż rzeczywiście jest tak, że obrona praw obywatela czy jego słusznych roszczeń wobec administracji musi być związana z tą lub inną tylko opcją filozoficzną. Zaniepokoiło mnie w wypowiedzi pani rzecznik stanowisko „antynaturalne”, jeśli tak można powiedzieć — a prawie tak to było sformułowane — i obrona pewnej koncepcji legalizmu. Myślę, że tak naprawdę wszyscy ci — również pani rzecznik — którzy rzeczywiście bronią praw obywatela czy praw człowieka, muszą być ożywieni pewną koncepcją natury ludzkiej i przysługujących człowiekowi, niezależnie od takiego czy innego pozytywnego prawa, pewnych właśnie uprawnień i praw podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-253.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-253.3" who="#JacekKurczewski">To powiedziawszy, chciałbym stwierdzić, że możemy mieć natomiast różne poglądy na temat treści tej natury, prawa natury i moje poglądy być może różnią się od poglądów kolegów ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego - chciałbym ich uprzedzić. Niemniej myślę, że właśnie legalizm w takim pozytywistycznym sensie jest jednak pewną niebezpieczną ścieżką. Sądzę, że to była ta ścieżka, która prowadziła do wypaczeń totalitarnych w tym stuleciu, i że przypomnienie pewnych zasad, praw podstawowych człowieka, jest potrzebne właśnie wtedy, kiedy wychodzimy z totalitaryzmu.</u>
          <u xml:id="u-253.4" who="#JacekKurczewski">Po drugie, sądzę, że nie jest tak, żeby rzeczywiście któraś ze stron miała tu monopol na tę obronę. Myślę, że w gruncie rzeczy zasługą pani rzecznik jest właśnie to, iż można obiektywnie powiedzieć, że nie tylko jedna ze stron obecnych na tej sali może do końca jakby chlubić się z powodu istnienia tego urzędu.</u>
          <u xml:id="u-253.5" who="#JacekKurczewski">Mój czcigodny kolega poseł Wiatr powiedział, że jest dumny z tego właśnie, iż należał do skrzydła PZPR, które doprowadziło do powstania tego urzędu. Ja przechowuję odpowiedź na mój list z 1973 r. do władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w którym mi wytłumaczono, że urząd Rzecznika Praw Obywatelskich jest zbędny; w leninowskiej koncepcji prokuratury to prokuratura ma dbać o prawa człowieka.</u>
          <u xml:id="u-253.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-253.7" who="#JacekKurczewski">Myślę też, że byłoby niedobrze, gdyby pozostało wrażenie po tej debacie, że urząd Rzecznika Praw Obywatelskich jest dorobkiem i dziedzictwem pewnej koncepcji politycznej, która w gruncie rzeczy była przeciwna właśnie prawom obywatela i człowieka. To, że w pewnym roku utworzono np. Trybunał Konstytucyjny nie oznacza, że mam uważać Trybunał Konstytucyjny za dziedzictwo tej formacji, która odeszła.</u>
          <u xml:id="u-253.8" who="#JacekKurczewski">Po trzecie, dla mnie najważniejsze jest to, żeby wypowiedzieć się przeciwko temu, co padło może nie w tym punkcie porządku obrad, ale poprzednio. Padł głos z prawej strony sali, krytyczny wobec samego urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich. Myślę, że to jest bardzo niebezpieczny głos. Myślę, że państwo nowoczesne i demokracja nowoczesna potrzebują tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-253.9" who="#JacekKurczewski">Przepraszam panią rzecznik za to, co powiem - być może jest tak, że uznanie dla urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich jest nie tyle zasługą jakby osobistych osiągnięć pani rzecznik i może uznanie dla pani rzecznik - o którym tyle tu się mówi - jest w gruncie rzeczy wynikiem uznania konieczności istnienia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-253.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-253.11" who="#JacekKurczewski"> Ja właśnie tak chciałbym rozumieć tę działalność i przy takim jej rozumieniu mogę pani podziękować. </u>
          <u xml:id="u-253.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Korwin-Mikke z Unii Polityki Realnej. Przygotuje się pan poseł Stefan Niesiołowski z ZChN.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#JanuszKorwinMikke">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stała tutaj przed nami urocza kobieta pełniąca funkcję rzecznika praw obywatelskich. Myśmy się parokrotnie różnili co do pojęcia prawa w ujęciu pani rzecznik. Pamiętajmy jednak, że o ile nasza partia też wierzy w wyższość ius nad lex, wyższość prawa naturalnego nad stanowionym, to rzecznik praw obywatelskich jest po to powołany, żeby stosować ściśle lex, a nie ius.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#JanuszKorwinMikke">Zwracam uprzejmie uwagę, że wyższość ius nad lex nie oznacza, że lex ma być nie stanowione. Na przykład — zwracam uwagę Wielce Czcigodnym Posłom z ZChN — Eligiusz Niewiadomski wierzył, że ma moralne prawo zabić prezydenta Narutowicza, wszelako sam się domagał, żeby wykonać na nim wyrok śmierci, bo on również uważał, że lex musi być wykonane. Był to człowiek zasad — cokolwiek by nie sądzić oczywiście o jego postępku.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#JanuszKorwinMikke">Chciałem więc zauważyć — nie wiem, czy dobrze interpretuję — że argumenty moich Wielce Czcigodnych Kolegów Posłów z ZChN nie są argumentami przeciwko pani rzecznik i bardzo proszę, żeby Pani ich nie brała do siebie. Są to argumenty de facto przeciwko istnieniu funkcji rzecznika praw obywatelskich, ponieważ jeżeli on nie miałby stosować się do prawa stanowionego, to w tym momencie musiałby być czymś na kształt trybuna ludowego, a już byli tacy czerwoni bracia, zresztą nie bliźniacy, Tyberiusz i Gajusz,...</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#JanuszKorwinMikke">... którzy o mało co, a przedwcześnie wprowadziliby socjalizm w Rzymie,...</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#JanuszKorwinMikke">... gdyby ich armia szczęśliwie nie rozbiła...</u>
          <u xml:id="u-255.8" who="#JanuszKorwinMikke">Zwracam też uwagę Wielce Czcigodnym Posłom ze wszystkich stron sali, że zarówno w pojęciu ius, jak i w pojęciu lex, większość jest bez znaczenia. Chciałem spytać Wielce Czcigodnego Kolegę Posła prof. Wiatra, czy — gdyby się okazało, że ankiety wykazują, iż większość w Polsce jest za kradzieżą — to byśmy uznali, że kradzież jest dopuszczalna prawnie?</u>
          <u xml:id="u-255.9" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-255.10" who="#JanuszKorwinMikke">Również chciałbym zawiadomić Wielce Czcigodnego Posła Wiatra, że już tylko w części Stanów Zjednoczonych dopuszczalna jest aborcja, co niewątpliwie Wielce Czcigodny Poseł uzna za demofaszyzm, który rządzi obecnie w Stanach Zjednoczonych.</u>
          <u xml:id="u-255.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-255.12" who="#JanuszKorwinMikke"> Oczywiście tyczy to również tego, że to, iż większość Polaków popiera panią rzecznik, jest też bez znaczenia, jako że znając stan kultury prawnej naszego społeczeństwa podejrzewam, że ten, który by dokładnie przestrzegał prawa, byłby bardzo niepopularny.</u>
          <u xml:id="u-255.13" who="#JanuszKorwinMikke">Przechodzę teraz do sprawy podstawowej. Otóż jest w Polsce takie twarde prawo: dura lex, sed lex, a my mamy właśnie pretensje do pani rzecznik, że nie przestrzega tej zasady dura lex, sed lex. Zwróciliśmy się do niej z taką sprawą, mianowicie chodziło nam o sprzeczność ordynacji wyborczej z konstytucją. Chodziło konkretnie o sprawy mniejszości niemieckiej, która miała szczególne prawa w ordynacji, co jest jawnie sprzeczne z punktem konstytucji, który mówi, że ktokolwiek uprzywilejowuje bądź dyskryminuje jakąś mniejszość, podlega karze. Otóż mniejszość niemiecka - notabene to nie jest wypowiedź przeciwko tej mniejszości — spełniła warunki, nie korzystała z tych przywilejów, uzyskała 50 tys. podpisów, ale nie o to chodzi. Chodzi tylko o zasadę, jak może być akt prawny stanowiony sprzeczny z konstytucją. I otrzymaliśmy od pani rzecznik bardzo takie europejskie, że tak powiem, wyjaśnienie,...</u>
          <u xml:id="u-255.14" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-255.15" who="#JanuszKorwinMikke">... to znaczy że w zasadzie to niby jest sprzeczne, ale w zasadzie to nas normy europejskie obowiązują, tak więc właściwie ona się tym nie zajmie. Otóż to jest przykład, że pani rzecznik nie przestrzega tej zasady dura lex, sed lex.</u>
          <u xml:id="u-255.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-255.17" who="#JanuszKorwinMikke">Mój Wielce Czcigodny Kolega, mecenas Jacek Taylor powiedział na zakończenie, że pani rzecznik jest jedynym tutaj mężczyzną.</u>
          <u xml:id="u-255.18" who="#komentarz">(Głosy z sali: To nie Taylor, to Krawczuk.)</u>
          <u xml:id="u-255.19" who="#JanuszKorwinMikke">Myślę, Pani Profesor, że niesłusznie Panią obraził.</u>
          <u xml:id="u-255.20" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Niesiołowskiego ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Przygotuje się pan poseł Marek Dziubek z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#StefanNiesiołowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem prosić tutaj o przyjęcie tej propozycji, którą pani prof. Łętowska zgłosiła, żebyśmy dyskutowali uczciwie. W pełni podzielam ten punkt widzenia i chciałem w miarę swoich możliwości taką tylko dyskusję prowadzić. Od razu na wstępie muszę powiedzieć, że odebrałem z przykrością tę wypowiedź, kiedy pani profesor była uprzejma do jednego z posłów powiedzieć: „o ile pan poseł jest w stanie to zrozumieć”. Cokolwiek pani później powiedziała, wydaje mi się, że tego pani profesor powiedzieć nie powinna. I prosiłbym także, żeby uznano nasze racje. Zdaję sobie sprawę z tego, że te racje się oczywiście nie wszystkim podobają, ale my mamy pewien system wartości, pewne zasady, które mamy prawo zaprezentować. W związku z tym chciałem się tylko ustosunkować do pewnych kwestii. Prosiłbym także, żeby uznano to, co tu powiedzieliśmy, że my jako klub nie kwestionowaliśmy tutaj — bo jeżeli nawet pojedyncze takie wypowiedzi były, to były również i inne głosy, i chciałbym, żeby to także dostrzeżono na tej sali — tego urzędu, a także to, że my docenialiśmy — i to było podkreślone — ogromną pracę i załatwienie przez panią rzecznik wielu spraw szczegółowych, bardzo pożytecznych, ważnych. Ten dorobek jest niekwestionowany, jest jakby poza dyskusją. Ale jeżeli jeden z panów posłów z lewicy powiedział, że powinniśmy wyjść z kręgu spraw ideowych i mówić o sprawach konkretnych, no to właśnie my jesteśmy taką partią, która nie chce wyjść z kręgu spraw ideowych i to jest ta różnica. Jeżeli mówimy o stronniczości, to w tym znaczeniu, że się dopatrujemy w działalności pani rzecznik jakby wypierania wartości chrześcijańskich z życia publicznego. To jest sprawa bardzo poważna, bo jeżeli nasza partia buduje — może słusznie, może niesłusznie, ale próbuje budować — życie publiczne na obecności wartości chrześcijańskich, to jeśli ktoś te wartości z życia publicznego wypiera... To jest ta pierwotna i zasadnicza przyczyna naszego konfliktu z panią rzecznik.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#StefanNiesiołowski">Przechodząc do kilku tylko, jak mówię, kilku tylko spraw. Nie chcę być tutaj przykry dla pani, ale my od początku odbieraliśmy tę instytucję - dużo się zmieniło, ale mówiąc my, mówię o ludziach, dzięki którym w ogóle dyskusja w demokratycznym parlamencie niepodległej Rzeczypospolitej jest prowadzona - jako pewną fasadę, którą specjaliści od fasad, czyli komuniści, czyli jacyś tam dalecy protoplaści panów z lewej strony sali, byli uprzejmi budować.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#komentarz">(Oklaski, wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#StefanNiesiołowski">Często, jeżeli mówimy o obecności pewnych zasad w życiu publicznym, wydaje nam się - tu dziękuję panu posłowi Kurczewskiemu, szczególnie jest to sympatyczne, jeżeli to mówią liberałowie, którzy odrzucają pozytywistyczną jakby wykładnię prawa - że to lud zgromadzony stanowi prawo i że moralność wynika z prawa. Znana jest ta filozofia, zasada, że moralność wynika z prawa, czyli że lud zgromadzony jest najwyższym źródłem etyki. Jest to zasada, która się bierze, jak wiadomo, z czasów rewolucji francuskiej i na tę zasadę nigdy Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe się nie zgodzi.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#StefanNiesiołowski"> Znowu - nie chcę być przykry i nie chcę się odnosić do skojarzeń niesympatycznych z czasów II wojny światowej, ale jeżeli teraz w Berlinie niedawno się odbył proces strażnika, który strzelał do uciekinierów i zapadł wyrok skazujący go na więzienie, to tam do tego problemu wrócono: czy prawo stanowione na obszarze landów wschodnich dzisiejszej Republiki Federalnej Niemiec było legalne, czy można było je przestrzegać, i sąd orzekł, że jeżeli to prawo mówiło: zabijaj, to mimo to, że wydane zostało w całym majestacie policyjnego państwa, to było nieważne od samego początku, tak jak traktat monachijski. </u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#StefanNiesiołowski">To jest uwaga do panów nadmiernych legalistów i monetarystów w jednej osobie,...</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#StefanNiesiołowski">... ale jeśli — sekundę, już kończę — mówimy jeszcze o sprawie aborcji, rozumiem dramat i kontrowersje wokół tej sprawy, ta dyskusja nas czeka przy innej okazji, nie chcę jej tu rozwijać, ale powiem tylko tyle, że tutaj padły bardzo poważne racje, które wypowiadał pan poseł Wiatr powołując się na przykłady amerykańskie, padły argumenty, które rozumiemy i szanujemy, tylko jakby te argumenty są bezradne, jakby za słabe wobec tego podstawowego faktu, że życie ludzkie zaczyna się od momentu poczęcia, że norma „nie zabijaj” jest absolutnie naczelna i ona kasuje i niweluje wszystkie obiekcje. Stąd wynika nasz zasadniczy w sprawie ochrony dziecka poczętego, ochrony życia ludzkiego, konflikt z panią profesor.</u>
          <u xml:id="u-257.10" who="#StefanNiesiołowski">Bardzo wiele przysłów dziś cytowano, boję się — jest już późno — że mogę jakieś łacińskie przysłowie przekręcić, nie jestem w żadnym wypadku partnerem do dyskusji z panem profesorem Krawczukiem, specjalistą od konia Kaliguli,...</u>
          <u xml:id="u-257.11" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-257.12" who="#StefanNiesiołowski">... ale powiem — sekundę, chciałem jeszcze jedną kwestię tylko, panie marszałku, i jedną odpowiedź...</u>
          <u xml:id="u-257.13" who="#komentarz">(Głos z sali: O koniu.)</u>
          <u xml:id="u-257.14" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-257.15" who="#StefanNiesiołowski">‍...przywołam przysłowie polskie, które jakby sprawdzało się podczas poprzedniej owacji, którą część posłów z lewej strony urządziła pani profesor. Dzisiejsze zachowanie posłów z lewej strony, jakby dalekich, spóźnionych, późnych wnuków komunistów, potwierdza to przysłowie: Pokaż mi swoich przyjaciół, a powiem ci, kim jesteś.</u>
          <u xml:id="u-257.16" who="#StefanNiesiołowski">I jeśli chodzi o ostatnią już zupełnie sprawę, to parę tygodni temu...</u>
          <u xml:id="u-257.17" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Małachowski: Czy regulamin obowiązuje wszystkich, czy nie?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#StefanNiesiołowski">Dobrze, to w takim razie przy innej okazji. Chciałem odpowiedzieć na zgłoszoną propozycję, ale jeżeli jest to już tak kontrowersyjne, to bardzo serdecznie dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Dziubka z Porozumienia Centrum, przygotuje się pani poseł Irena Lipowicz z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#MarekDziubek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Parlamentarny Klub Porozumienia Centrum w sprawie sprawozdania pani rzecznik praw obywatelskich nie zajął oficjalnego stanowiska, niemniej ze względu na to, że członek Sojuszu Lewicy Demokratycznej doszukiwał się w swojej wypowiedzi większości na tej sali, przeprowadziłem krótką konsultację wśród członków naszego klubu i okazało się, że większość posłów z Porozumienia Centrum argumentację merytoryczną przedstawioną przez Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe popiera. Natomiast myślę, że pan poseł Witt w swoim rachunku, który przeprowadzał, nie uwzględniał Porozumienia Centrum, niemniej profilaktycznie chciałbym uprzedzić, żeby zasady, którymi kierował się poseł Witt, nie służyły do budowania większości, w której byłoby obecne Porozumienie Centrum.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#MarekDziubek">Argumentacja pani rzecznik praw obywatelskich w sprawie protestów robotniczych w 1988 r. dla nas nie jest przekonywająca z tego względu, że dogrzebywanie się do tej problematyki za pośrednictwem dużej liczby listów w sytuacji, kiedy sprawa jest znana powszechnie, nie może po prostu przekonywać.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#MarekDziubek">Kończąc, chciałbym wyrazić żal, że we fragmentach dzisiejszej dyskusji nie udało nam się jednak zapewnić odpowiedniej do ważności sprawy powagi.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią poseł Irenę Lipowicz z Unii Demokratycznej, przygotuje się pan poseł Marek Jurek ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#IrenaLipowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym zwrócić uwagę państwa na dwa aspekty działalności rzecznika praw obywatelskich, które dotychczas nie były poruszane.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#IrenaLipowicz">Myślę tutaj o ogromnej zasłudze, jaką było utrwalenie kategorii prawa do prywatności. Proszę zwrócić uwagę, że przez wiele lat poprzedniego ustroju ogół społeczeństwa odwykł od poszanowania swojej prywatności, swojej intymności. Jest to bardzo istotne prawo człowieka. Od wielu lat obserwuję, jak pani profesor Łętowska w swojej działalności konsekwentnie tropiła te elementy działań administracji, które właśnie prawo do prywatności i prawo do intymności naruszały. Co więcej, wskazała ona na to, że są to sprawy, które trzeba będzie wkrótce uregulować ustawowo. To są sprawy, w których bardzo odstajemy od demokratycznych kryteriów, i bardzo dla nas ważne.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#IrenaLipowicz">Drugi aspekt to ochrona słabych - myślę, że to jest bardzo chrześcijańska wartość - ochrona więźniów, poszanowanie interesów więźniów, pacjentów, ludzi będących w szczególnym stosunku zależności, jakimi są żołnierze. Proszę zwrócić uwagę - nie tylko w sprawozdaniu z tego roku, ale w całej działalności - jak ogromną część tej działalności stanowiła ochrona tych najsłabszych.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#IrenaLipowicz">Wysoka Izbo! Pani profesor Łętowska wprowadziła kategorie poszanowania, zaufania, pogłębiania zaufania obywatela do państwa, zasadę ochrony zaufania, praktycznie dotychczas nie znaną naszemu prawu kategorię, którą również parlament w swojej działalności prawodawczej powinien stosować.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#IrenaLipowicz">I wreszcie problem ludzkiego wymiaru postępowania administracyjnego. Analizując wiele postępowań, można zobaczyć tę wartość, jaką było pochylanie się nad losem jednostek ciężko krzywdzonych na poszczególnych etapach postępowania administracyjnego. Myślę, że są to rzeczy, o których nie wolno zapominać i których wartości nie sposób przecenić.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Jurka ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, przygotuje się pan poseł Janusz Szymański, nie zrzeszony.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#MarekJurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wiele do myślenia dało mi to, co mówiła pani profesor i to, co mówił profesor Wiatr o niebezpieczeństwach, jakie wiążą się z nadmiernym przywiązywaniem znaczenia do przewagi np. prawa naturalnego nad prawem stanowionym, prawa moralnego nad prawem konkretnym, ius nad lex. W tym wszystkim tylko jedna rzecz dziwi — dlaczego w okresie, kiedy pani profesor, występująca przed nami jako rzecznik praw obywatelskich, obejmowała swoją funkcję, stosowała nieco inną wykładnię, nieco inną koncepcję realizacji swojego zadania od tej, którą nam przedstawia dzisiaj. Przecież ja pamiętam, że wtedy, kiedy pani uzyskała nominację na to stanowisko — wybór czy nominacja, to w zależności od koncepcji historycznej, od spojrzenia na Sejm VIII kadencji — to w wielu wypowiedziach mówiła pani, że nie da się uwikłać w konflikty polityczne. Myśmy to wtedy tak odbierali — my, ludzie opozycji — że pani nie będzie rzecznikiem — i pani rzeczywiście nie była — naszego prawa do zrzeszania się w partie polityczne, o których się mówi, że dziś są bardzo niepotrzebne, naszego prawa do wolnych wyborów itd.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#MarekJurek">W tej kwestii koledzy, którzy będą przemawiali po mnie, będą chcieli jeszcze postawić pewne konkretne pytania pani rzecznik, choć oczywiście doskonale rozumiemy, że oceniamy działalność pani profesor za ostatni rok, a nie za dłuższy okres. Naprawdę nie rozumiem, dlaczego pani z taką wyrozumiałością 3, 4 lata temu wczuwała się w komunistycznego ducha praw, wczuwała się w komunistyczne ius, a dziś pani nam mówi: dura lex, sed lex. Naprawdę tego nie mogę zrozumieć, ale człowiek nie wszystko rozumie. Zwrócono mi uwagę, dlaczego tak być mogło. Sięgnąłem po dokument i teraz już rozumiem nieco więcej. Pani rzecznik po prostu musiała wtedy, obejmując swoją funkcję, złożyć przysięgę na dochowanie wierności Konstytucji PRL i wynikającym z jej postanowień zasadom ustroju socjalistycznego państwa i praworządności, jeżeli rozumiem, w domyśle socjalistycznej. Tylko, pani rzecznik, chciałbym powiedzieć, że — w moim przekonaniu — jest taka stara zasada, wiele mówiono o różnych starych zasadach, po prostu — przysięgi wymuszone nie obowiązują, nie trzeba było się tym tak przejmować. Można się było upominać...</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#MarekJurek"> Można się było upominać o nasze prawa. Bardzo ubolewam nad tym, że pani, która okazała tyle zrozumienia dla komunistycznej wykładni prawa, komunistycznej koncepcji wolnych wyborów, komunistycznej koncepcji wolności słowa, komunistycznej koncepcji wolności zrzeszania się, dziś okazuje tak mało wyrozumiałości dla, po prostu, tożsamości narodu, tożsamości civitas, której obywatelom ma pani służyć. A służbę traktuję jako rzecz godną, jako powinność. Zgadzam się z wieloma rzeczami, które były na ten temat powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-265.4" who="#MarekJurek">Druga sprawa, nasze stronnictwo rzeczywiście nie bardzo wierzy w to, że można zbudować państwo bez żadnych zasad. Rozumiemy, że jeżeli są zasady, to ktoś je wykłada i spełnia taką funkcję quasi-kapłańską w tej nie zadekretowanej religii oficjalnej. I ja tego kazania dzisiaj wysłuchałem z wielką uwagą, tylko bardzo ubolewam nad tym, że Sejm VIII kadencji nie słuchał tak stanowczych sformułowań i tak stanowczych kazań, jak to, które pani nam dziś wygłosiła, wyjaśniając nam, że być może nasz kraj jeszcze nie dorósł do dostatecznego poziomu cywilizacyjnego, żeby w należytym stopniu je docenić. Dziękujemy bardzo.</u>
          <u xml:id="u-265.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-265.6" who="#MarekJurek">I ostatnia sprawa, o jakiej chciałem powiedzieć, ale to jest bardzo istotne, bo może po prostu uzyskamy pewne wyjaśnienie. Chodzi mi o kodeks etyki lekarskiej, tylko o tę jedną sprawę, dlatego że nie rozumiem, dlaczego ograniczać sumienie lekarza, prawo do wypełniania misji lekarskiej zgodnie z przysięgą Hipokratesa i dlaczego ograniczać swobody zawodowe samorządu zawodowego, przecież - w gruncie rzeczy - rzecz jest semantyczna. Ci lekarze nie mogą zadekretować, że w Polsce nie będzie zabiegów dzieciobójczych. Oni, tak jak pani, reprezentują koncepcję rozdziału Kościoła od państwa, co rzekomo nie prowadzi do ograniczenia wolności Kościoła. Oni reprezentują koncepcję rozdzielenia tzw. aborcji i medycyny. Niech sobie aborterzy stworzą korporację aborterów, prawo im na to zezwala, niech sobie nawet wybiorą honorowego prezesa spośród swoich protektorów, ale niech nie używają nazwy lekarza do nazywania swojego procederu. Czy to tak wiele, pani rzecznik?</u>
          <u xml:id="u-265.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#MarekJurek">To naprawdę nie wprowadzi zakazu stosowania tego ponurego prawa. Wystarczy zmienić nazwę.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, przedstawię...</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo o zabranie głosu panią rzecznik praw obywatelskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#EwaŁętowska">Zaraz i króciutko odpowiem panu posłowi. Oczywiście, mogą lekarze ze względu na swoje przekonania nie dokonywać zabiegów, które uważają za niezgodne ze swoją etyką, tylko problem polega na tym, i tak jest np. we Włoszech, że to się odbywa nie metodą kreacji norm, które rykoszetem dotyczą również obywateli, którzy być może mają inne poglądy, ale odbywa się to metodą tzw. klauzuli sumienia. Polega to na tym, że każdy lekarz w momencie, kiedy przystępuje do wykonywania zawodu ogłasza, że pewnych zabiegów nie będzie dokonywał i to jest dozwolone, i tak powinno to być zrobione. Tu chodzi tylko o metodę, a nie o to, żeby jakiemukolwiek lekarzowi narzucić coś, co jest niezgodne z jego... zła droga obrana do celu, który być może sam w sobie jest prawidłowy.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#EwaŁętowska">To tylko w tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, przedstawię wyniki głosowania w wyborach na prezesa Najwyższej Izby Kontroli i do Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#DariuszWójcik">Odczytam protokół z obliczenia wyników głosowania na prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#DariuszWójcik">Protokół ustalenia wyników głosowania nad powołaniem prezesa Najwyższej Izby Kontroli - II tura.</u>
          <u xml:id="u-270.4" who="#DariuszWójcik">W głosowaniu wzięło udział 419 posłów. Głosy nieważne oddało 4 posłów. Większość bezwzględna wynosi 208 głosów. Poszczególni kandydaci uzyskali następującą liczbę głosów: Andrzej Gaberle - 101 głosów, Józef Oleksy - 79 głosów, Zbigniew Romaszewski - 162 głosy.</u>
          <u xml:id="u-270.5" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że do następnej tury głosowania przeszli pan Andrzej Gaberle i pan Zbigniew Romaszewski.</u>
          <u xml:id="u-270.6" who="#DariuszWójcik">Protokół ustalenia wyników głosowania nad wyborem posłów do Krajowej Rady Sądownictwa - II tura.</u>
          <u xml:id="u-270.7" who="#DariuszWójcik">W głosowaniu wzięło udział 419 posłów. Głosy nieważne oddało 5 posłów. Większość bezwzględna wynosi 208 głosów. Poszczególni kandydaci otrzymali następującą liczbę głosów: Zygmunt Kufel - 172 głosy, Marek Markiewicz - 130 głosów, Stanisław Rakoczy - 205 głosów.</u>
          <u xml:id="u-270.8" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że do następnej tury wyborów przeszli pan Zygmunt Kufel i pan Stanisław Rakoczy.</u>
          <u xml:id="u-270.9" who="#DariuszWójcik">Przepraszam bardzo, Prezydium Sejmu i Konwent Seniorów ustaliły, że dwóch ostatnich kandydatów przechodzi zwykłą większością głosów. W związku z tym, że odpadł poseł z najmniejszą liczbą głosów, dwóch pozostałych uzyskało zwykłą większość głosów. Wobec tego mamy już pełny skład Krajowej Rady Sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-270.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-270.11" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, czy w sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-270.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Ogłosić kto.)</u>
          <u xml:id="u-270.13" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam, że do Krajowej Rady Sądownictwa zostali wybrani: pan Zygmunt Kufel, pan Jan Majewski, pan Stanisław Rakoczy i pan Edward Rzepka.</u>
          <u xml:id="u-270.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-270.15" who="#DariuszWójcik">Proszę o przygotowanie kart do głosowania do następnej tury głosowania nad wyborem prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-270.16" who="#DariuszWójcik">Obecnie będziemy kontynuować dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-270.17" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#JanuszKorwinMikke">Chciałbym postawić formalny wniosek po raz drugi... o zamknięcie listy mówców...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#DariuszWójcik">Został zgłoszony wniosek formalny o zamknięcie listy mówców.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#DariuszWójcik">Czy ktoś z państwa w tej sprawie chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, pan poseł Stefan Niesiołowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#StefanNiesiołowski">Nam, ZChN, które w tej debacie było tak aktywne, byłoby szalenie niezręcznie w tej chwili głosować za zamknięciem listy mówców i wyłącznie z tego powodu składam wniosek przeciwny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#DariuszWójcik">Zostały złożone dwa wnioski.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#DariuszWójcik">Kto z państwa jest za zamknięciem listy mówców w debacie nad sprawozdaniem rzecznika praw obywatelskich, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (142)</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw? (151)</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#DariuszWójcik">Kto się wstrzymał od głosowania? (53)</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że większością 151 głosów wniosek został odrzucony. W związku z tym lista jest w dalszym ciągu otwarta.</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#DariuszWójcik">Powracamy do debaty.</u>
          <u xml:id="u-274.8" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Janusza Szymańskiego, nie zrzeszonego. Przygotuje się pan poseł Jacek Maziarski, Porozumienie Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Chciałbym zacząć od pytania, które kieruję do pana posła Marka Jurka, oraz do jego kolegów, z powodu stwierdzeń, które na tej sali padły z jego ust. Czy pana wiąże rota ślubowania poselskiego, czy też nie? Chciałbym mieć w tej sprawie jasność. Wydaje mi się, że to jest sprawa istotna, a gdyby - nie, to pytanie - po co pan składał w ogóle to ślubowanie?</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#JanuszSzymański">Chcę podkreślić, że zgodnie z regulaminem Sejmu poseł składa następujące ślubowanie poselskie. Chcę państwu przypomnieć, bo mnie to niepokoi.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JanuszSzymański">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej rzetelnie i sumiennie wykonywać obowiązki wobec Narodu, strzec suwerenności Ojczyzny i dobra obywateli, przestrzegać porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej”.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#JanuszSzymański">Chciałem mieć w tej sprawie jasność.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#JanuszSzymański">Proszę Państwa! Wydaje mi się, że dwie kwestie są tutaj przyczyną nieporozumienia. Po pierwsze, rzecznik działa od grudnia 1989 r. w innej rzeczywistości ustrojowej. My tę rzeczywistość współtworzyliśmy. Współtworzyliśmy, panie pośle Stefanie, panie pośle Jurek. Chcę powiedzieć, że nieporozumieniem jest patrzenie na sprawozdania rzecznika z przeszłości. To w okresie 1989–1991 dokonano zmiany dwustu czterdziestu kilku ustaw i o tym nie można zapomnieć, i tego nie można przemilczeć. Mamy inny system. To wreszcie w konstytucji przyjęliśmy zasadę naczelną, która rozstrzyga też spór między ius i lex, mianowicie zasadę demokratycznego państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#JanuszSzymański">Proszę Państwa! Tak pisał Kelsen, że w państwie prawnym decyzje organów administracyjnych i sądowych powinny być możliwe do przewidzenia z dokładnością do 1 stopnia. Konstytucja nas do tego zobowiązuje w działalności, również w stanowieniu prawa.</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#JanuszSzymański">Kiedyś pan poseł Aleksander Małachowski powiedział piękne słowa: „Parlament to fabryka ustaw”. Twórzmy lepsze prawo, nie krytykujmy tego i na krytyce nie kończmy, zmieniajmy natomiast to prawo, czyńmy je lepszym.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#JanuszSzymański">Na zakończenie chcę serdecznie podziękować pani profesor Ewie Łętowskiej za służbę, za wielką służbę obywatelowi i praworządności.</u>
          <u xml:id="u-275.8" who="#JanuszSzymański">I na koniec, panie marszałku, proszę posłów z prawej strony, konkretnie ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, o sprecyzowanie adresu, mianowicie po lewej stronie siedzi Sojusz Lewicy Demokratycznej i siedzi PSL, i Porozumienie Ludowe, i siedzą inni posłowie.</u>
          <u xml:id="u-275.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła...</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#komentarz">(Poseł Paweł Musioł: Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#DariuszWójcik">W kwestii formalnej - proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#PawełMusioł">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Net Hercules contra plures.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#PawełMusioł">Chcę powiedzieć, że w tej Izbie zaczyna się dziać źle. Spójrzmy na czasomierz. Upraszam Wysoką Izbę i biorących udział w tej dyskusji o kulturę słowa i uszanowanie...</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Z szacunkiem, panie pośle)</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#PawełMusioł">... naprawdę w kwestii formalnej, żeby więcej takich wypowiedzi poselskich nie było.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-277.6" who="#PawełMusioł">Z jednej i drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-277.7" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Maziarskiego, Porozumienie Centrum. Przygotuje się pan poseł Marek Markiewicz z Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#DariuszWójcik">Pragnę państwu przypomnieć, że do głosu jest zapisanych jeszcze 13 mówców.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#DariuszWójcik">Proszę uprzejmie, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#JacekMaziarski">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Wprawdzie nie zrozumiałem sensu wypowiedzi mojego poprzednika, ale przychylam się do jego głosu, żeby nie było tutaj wypowiedzi ekstremalnych w jedną lub w drugą stronę. W końcu jesteśmy u końca 4-letniej kadencji ważnego urzędu Rzeczypospolitej i temu urzędowi należy się rzeczowa, spokojna, gruntowna ocena i myślę, że powinna to być ocena sprawiedliwa, unikająca zarówno skrajności krytycznych, jak i apologetycznych, bo i takie tony tu się rozlegały. Myślę, że tej oceny nie zastąpią retoryczne wywody o koniu Incytacie wprowadzonym do Senatu czy akademickie spory o ius i lex, że to jak gdyby nie było materią dzisiejszej debaty w tym punkcie.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#JacekMaziarski">Myślę, że trzeba przede wszystkim powiedzieć o tym urzędzie, że został on stworzony w innych czasach - jako wentyl bezpieczeństwa, kiedy kończył się komunizm - po to, żeby w jakiś sposób dać upust, rozładować te nastroje, które wieszczyły zbliżający się koniec komunizmu.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#JacekMaziarski">Trzeba było mieć wiele odwagi cywilnej, żeby podjąć się tej misji. Szanuję odwagę pani profesor, że się podjęła, zgodziła się pełnić tę funkcję, zdając sobie sprawę, jakie koszty będzie to pociągało.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#JacekMaziarski">Okres sprawowania przez panią profesor Łętowską tego urzędu dzieli się na dwie wyraźne fazy. Pierwsza faza, do „okrągłego stołu”, była fazą koncesji. Oczywiście, pani profesor musiała w tym okresie te koncesje płacić i nie ma sensu udawać, że tak nie było. Nie jest więc prawdą, że działalność pani profesor polegała na bezpartyjnym, nie politycznym stosowaniu prawa. Tak nie było.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#JacekMaziarski">Tutaj na tej sali są ludzie, którzy doznali innego traktowania ze strony pani urzędu. Nawet widzę tutaj choćby posła Czesława Nowaka, który był aresztowany w związku ze strajkiem w Stoczni Gdańskiej i apelował w 1988 r. o pomoc. Tej pomocy od pani urzędu nie otrzymał, choć Senat Stanów Zjednoczonych Ameryki uznał za stosowne odezwać się w obronie aresztowanych. Były inne przypadki. „Solidarność” apelowała o uznanie pluralizmu związkowego, o poszanowanie prawa i również nie doczekała się interwencji pani urzędu. Były przecież sprawy wprowadzane przez niezależne instytucje broniące praw i swobód obywatelskich, praw człowieka, które apelowały o pomoc pani urzędu i nie doczekiwały się odpowiedzi, nie doczekiwały się reakcji.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#JacekMaziarski">Dopiero w drugiej fazie, w tej fazie, która nastąpiła po 1989 r. mogła pani w sposób owocny i skuteczny - przyznaję - prostować wiele spraw i ma pani wiele powodów, żeby słusznie podnosić, że nie wszystkie rzeczy w Rzeczypospolitej dzieją się dobrze. Ale przecież były to dwie fazy i jak gdyby dwie połowy sprawowania urzędu, zgoła odmienne, i dlatego - przyznam - jestem bezsilny, nie potrafiłbym sformułować tak jednoznacznej oceny, jak szanowny pan poseł Wiatr umiał to powiedzieć, że dobrze pani się zasłużyła Rzeczypospolitej. Ja po prostu na to pytanie odpowiedzieć nie umiem i ogłaszam swoją bezsilność.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Markiewicza z Klubu Parlamentarnego NSZZ „Solidarność”. Przygotuje się pan poseł Henryk Goryszewski, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#MarekMarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie chciałem zabierać głosu w tej dyskusji, ponieważ znany jestem z tego, że uczestniczyłem przez czas dłuższy w rozmowach telewizyjnych z panią profesor Ewą Łętowską. Tok dyskusji wskazuje na to, że muszę złożyć oświadczenie, że nie uczestniczyłem w tych rozmowach pod przymusem, że uczestniczyłem w wymianie poglądów z panią profesor bez straty dla siebie - nie wiem, jak ocenia to pani profesor - a dumny jestem, że uczestniczyłem w takiej formie propagowania prawa, która zyskała taką aprobatę społeczną. Takie oświadczenie miałem obowiązek, zgodnie ze swoim sumieniem, złożyć.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#MarekMarkiewicz">Chciałbym tylko przestrzec przed niebezpiecznymi konsekwencjami niektórych tez. Jeśli oskarża się panią profesor o to, że jest apologetą komunizmu, wynikać mogłoby z tego, że skoro przez miesiące była na pierwszej liście popularności w kraju, to kraj i społeczeństwo apologetów komunizmu kocha w takiej skali, jakiej życzyć należałoby ich oponentom, jeżeli ta teza miałaby być prawdziwa.</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#MarekMarkiewicz">Jeżeli jednak stawiamy określone tezy, to pytać trzeba, czy zarzuty - których wartości nie oceniam - dotyczące czterech spraw przesądzają o ocenie 40 tys. spraw załatwionych przez urząd Rzecznika Praw Obywatelskich w ciągu tylko ub.r. Czy w takim razie mylili się wszyscy ci, którzy ten urząd wysoko oceniali? Czy też demaskowanie działalności pani profesor było dostatecznie rzetelne? Nie chcę wdawać się w dyskusję merytoryczną. Dobrze, że pan poseł Niesiołowski wyciszył emocje i wskazał racje, co jest świętym prawem każdego stronnictwa, każdego polityka, każdego, kto tych racji chce bronić.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#MarekMarkiewicz">Niepokojące jest natomiast jedno zjawisko, że przy ocenie, obronie swoich racji, dokonuje się dyskredytacji osoby na taką skalę, jak tu widzieliśmy w pierwszej fazie tej dyskusji. Czy może się zdarzyć zatem, że następny kandydat na rzecznika praw obywatelskich nie będzie wychylać się na prawo czy na lewo, będzie wykonywać w ten sposób swoją funkcję, by wyliczyć, ile to żeberek w kaloryferach ocieplił swoją interwencją bądź ile administracyjnych, a ideologicznie obojętnych spraw podjął.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#MarekMarkiewicz">Wreszcie jest jedno niebezpieczeństwo. Jeżeli obiektywnie można powiedzieć, że spośród tylu urzędów, które tak źle funkcjonują, jest jeden, który funkcjonuje sprawnie i z pożytkiem - jak twierdzę - dla kilku, kilkunastu tysięcy ludzi, to tak daleko idące oceny mogą, po prostu, tylko zniechęcić tych, którzy tak pracę swą chcieliby wykonywać, a publiczne oceny, które pojawiły się ostatnio w odniesieniu do wielu osób siedzących tu, na sali, i zbyt globalnie ocenionych z powodu swojej działalności, która miała plusy i minusy, prowadzić mogą do tego nurtu kultury politycznej, którego powinniśmy unikać. Dlatego też, nie podejmując się obrony pani profesor, bo broni się sama, chciałbym apelować o to, żeby w każdej sytuacji, kiedy oceniamy kogokolwiek, rozważać wszystkie racje i wystawiać oceny, bo inaczej następcy będą przygotowywać się dopiero do takiej pracy, aby móc ocen uniknąć, przejść bezpiecznie przez swój urząd, czyli nijako, a nijakość jest chyba najgorszą cechą życia publicznego.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Henryka Goryszewskiego, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe. Przygotuje się pani poseł Teresa Liszcz, Porozumienie Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Zacznę od spraw mniej ważnych. Chciałbym najpierw zwrócić się do pana posła Aleksandra Krawczuka. Panie pośle, łatwo jest polemizować z młodszymi kolegami i nie mającymi uniwersyteckich tytułów, ale ja chcę panu przypomnieć, że na wszystkich polskich uniwersytetach na wydziałach prawa uczą, że są różne wykładnie i że adwokat - np. wygłaszający mowę obrończą - też dokonuje wykładni prawa. Mój młody kolega, mówiący o wykładni prawa dokonywanej w wystąpieniach pani rzecznik praw obywatelskich, nie popełnił żadnego błędu.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#HenrykGoryszewski">Drugie stwierdzenie, tak delikatnie prezentowane na tej sali, w mniemaniu, że w aurze tytułów uniwersyteckich z łatwością to przejdzie, dotyczy owej powszechności stanowiska rzecznika praw obywatelskich i owej europeizacji Polski poprzez wprowadzenie tego stanowiska do naszego systemu władzy. Otóż to stanowisko wcale nie jest ani takie powszechne w Europie, ani nie jest powszechne poza Europą, w tym kręgu kultury prawa, które wyrosło z basenu europejskiego.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#HenrykGoryszewski">Po trzecie, popularność pani Łętowskiej. Panie i panowie posłowie, oczywiście popularność osoby telewizyjnej jest zawsze inna niż popularność osoby, która tego image telewizyjnego nie ma, ale to nie jest nawet najistotniejsze. Chciałbym przypomnieć paniom i panom posłom znakomite osiągnięcia polskich instytutów badania opinii publicznej, chociażby w wyborach prezydenckich, w wyborach do Sejmu. Jeszcze na dwa dni przed terminem wyborów moje stronnictwo miało 2% popularności i już nie pamiętam, kto miał wygrać wybory prezydenckie. Otóż i to się sprawdziło, panie i panowie posłowie, w odpowiedni sposób.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#HenrykGoryszewski">Po czwarte, sprawa dużo ważniejsza. Panie i Panowie Posłowie! Na tej sali w czasie przemówienia jednego z moich poprzedników siedział pan poseł Rulewski...</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: I siedzi nadal.)</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#HenrykGoryszewski">... i siedzi, przepraszam bardzo, tak.</u>
          <u xml:id="u-283.6" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-283.7" who="#HenrykGoryszewski"> Panie pośle, bo z mojego kąta nieco inaczej widać i szukałem pana w tym rzędzie.</u>
          <u xml:id="u-283.8" who="#HenrykGoryszewski">Panie Pośle! W pamiętnym 1981 r. byli tacy, którzy byli bici i byli tacy, którzy bili.</u>
          <u xml:id="u-283.9" who="#komentarz">(Poseł Władysław Frasyniuk: Byli tacy, którzy tylko siedzieli!)</u>
          <u xml:id="u-283.10" who="#HenrykGoryszewski">A na tej sali pół godziny temu, 15 minut temu dowiedziałem się, że ci, co byli bici i co bili, budowali razem nową polską rzeczywistość - Trzecią Rzeczypospolitą. Panie pośle, gratuluję tego pomysłu i tego samozadowolenia.</u>
          <u xml:id="u-283.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-283.12" who="#HenrykGoryszewski">Wszystkim paniom i panom posłom, którzy bądź to noszą znaczek „Solidarności”, bądź to licytują się — w przeciwieństwie do mojej partii — o jedyne prawo do pochodzenia z tego wielkiego symbolu „Solidarność”, i którzy wstawali i oklaskiwali panią rzecznik, chciałem przypomnieć to, o czym już mówił pan poseł Maziarski, kiedy odmawiano — mimo próśb, interwencji w sprawie umożliwienia, a było to zgodne z ówczesnym polskim prawem o związkach zawodowych — rejestracji w zakładach pracy organizacji związkowych z dodatkiem „Solidarność”. Chciałbym przypomnieć panią Jędrzejuk z Siedlec, nauczycielkę, którą wyrzucono z pracy i która dostała odpowiedź wielce praworządną, że szkoły w Polsce są państwowe i w związku z tym rząd ma prawo wybierać takich nauczycieli do tej szkoły, jakich chce.</u>
          <u xml:id="u-283.13" who="#komentarz">(Poseł Władysław Frasyniuk: Czy pan wtedy występował?)</u>
          <u xml:id="u-283.14" who="#HenrykGoryszewski">I dziękuję za uwagę, panie pośle z „Solidarności”.</u>
          <u xml:id="u-283.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Liszcz z Porozumienia Centrum i o przygotowanie się do głosu pana posła Zbigniewa Bujaka z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowne Posłanki i Szanowni Posłowie! Panie Premierze! Pani Profesor Rzecznik! Myślałam, że to będzie dyskusja o sprawozdaniu z działalności rzecznika za 1991 r. i nie zamierzałam w niej zabierać głosu, ponieważ uważam, że dzieło pani rzecznik za 1991 r., ujęte w tym sprawozdaniu, broni się samo i adwokata nie potrzebuje. W istocie jest to dyskusja o całokształcie działalności pani rzecznik, o jej osobie, osiągnięciach i niedociągnięciach. I w tej dyskusji sumienie nie pozwalałoby mi nie zabrać głosu po tym, co tutaj usłyszałam.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#TeresaLiszcz">Chcę więc powiedzieć, że dla mnie pani rzecznik jawi się przede wszystkim jako człowiek ogromnej pracy. Niechaj uderzy się w piersi ten z nas, kto może sobie uczciwie powiedzieć, że wykonał chociażby część takiej pracy, jaką wykonała pani rzecznik. Wykazała ona w tej pracy najwyższe kompetencje prawnicze. Czytałam wiele sprawozdań kwartalnych, a nie tylko to ostatnie, wiele uzasadnień wniosków do Trybunału Konstytucyjnego. Są to rzetelne, w pełni uargumentowane dokumenty, jest to konsekwentne i systematyczne występowanie w obronie praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#TeresaLiszcz">Pani rzecznik ukształtowała model tego urzędu. Nadała mu tę rangę, którą ma urząd. Pod swym okiem wychowała, można powiedzieć, grupę kilkudziesięciu znakomitych pracowników, którzy po jej odejściu zostaną i będą kontynuować jej dzieło. Samo w sobie jest to już wielką zasługą. Gdyby mówić o merytorycznych sprawach, to dla mnie wystarczającym tytułem do chwały byłaby poprawa warunków w więzieniach i aresztach, do czego przyczyniła się pani rzecznik. W tych zakazanych rewirach, w których człowiek często nie był traktowany jak człowiek, w dużym stopniu dzięki pani rzecznik Łętowskiej sytuacja się zmieniła, powstały ludzkie warunki, ludzkie traktowanie więźniów.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#TeresaLiszcz">Nie oznacza to, że chcę tutaj wygłosić apoteozę pani rzecznik Łętowskiej. Był czas, jeszcze przed „okrągłym stołem”, kiedy sama miewałam do niej żal, że niektórych delikatnych tematów, dających okazję do narażenia się ówczesnej władzy, takich jak np. sprawy tajemniczych zaginięć, aresztowań, zabójstw czy sprawy zrzeszania się w związki zawodowe, pluralizmu, nie podejmowała. Być może, gdyby je podjęła, to byłyby to jej ostatnie działania. Tego nie można wykluczyć. Nie każdy musi być bohaterem, ale i wówczas wykonała bardzo wiele pożytecznej pracy.</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#TeresaLiszcz">Ostatni okres natomiast jest okresem wielkiej, rzetelnej pracy, za którą - uważam - należą się pani profesor wyrazy uznania, podziękowania i te wyrazy publicznie tu składam.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#TeresaLiszcz">Muszę dodać jeszcze jedno słowo: przepraszam. Przepraszam za niesprawiedliwe słowa, często niekulturalne, które tutaj padły.</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Zbigniewa Bujaka z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy” i o przygotowanie się do głosu posła Jerzego Ciemniewskiego z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#ZbigniewBujak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Po pierwsze, krótkie wyjaśnienie dla pana posła Goryszewskiego. Otóż w okresie, w którym, jak pan mówi, organizacje związkowe „Solidarności” chciały się rejestrować, toczył się poważny spór w kierownictwie „Solidarności” o to, czy uznać to za proces prawidłowy, czy powinno to tak przebiegać, gdyż kryło się za tym niebezpieczeństwo rozbicia „Solidarności” na setki pojedynczych organizacji zakładowych, czy też prowadzić walkę nadal, utrzymać jedność organizacji. Ten dylemat, ten spór był sporem poważnym, został rozstrzygnięty, jak sądzę, w taki sposób, aby nie rozbijać „Solidarności” przez rejestrację poszczególnych komisji zakładowych i, jak sądzę, dzięki temu m.in. dziś możemy tutaj spokojnie obradować. Nie warto zatem powracać do rzeczy, które były kontrowersyjne w samej „Solidarności”.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#ZbigniewBujak">Proszę państwa, występuję w jednej sprawie, mianowicie zostałem niejako zobowiązany przez wielu wyborców, którzy oddając na mnie głosy wiedzieli o moich sympatiach i zaufaniu do rzecznika praw obywatelskich, pani Łętowskiej. Zobowiązali mnie do wyrażenia jej podziękowania za pracę i żalu, że opuszcza to stanowisko, które okazało się tak bardzo społecznie potrzebne.</u>
          <u xml:id="u-287.2" who="#ZbigniewBujak">Proszę państwa, w odróżnieniu od mojego kolegi uważam, że pani rzecznik obdarzyła Izbę ogromnym zaufaniem i wykazała dla niej poszanowanie, gdyż to poszanowanie w największym stopniu wyraża się ogromną pracą, jaką włożyła w ten urząd, poświęcając czas, sprawy rodzinne, wszystko po to, aby wykreować ten urząd na wielki i ważny. Mogę powiedzieć, że spełniła obywatelski obowiązek w sposób wyjątkowo dobry.</u>
          <u xml:id="u-287.3" who="#ZbigniewBujak">Proszę państwa: skąd autorytet tego urzędu? Czy przypadkiem autorytet pani Łętowskiej nie jest pochodną autorytetu urzędu? W naszym państwie swego czasu stworzyliśmy wiele nowych urzędów. Nie wszystkich autorytet rósł, niektórych spada i nie ulega wątpliwości, że jest to za każdym razem związane z osobowością i z pracą ludzi, którzy te urzędy obejmują. W tym wypadku nie mam żadnych wątpliwości, że autorytet tego urzędu jest pochodną również autorytetu samej osoby, która ten urząd piastuje.</u>
          <u xml:id="u-287.4" who="#ZbigniewBujak">Proszę państwa, pragnę jeszcze raz podziękować pani Łętowskiej za wykreowanie tego stanowiska, gdyż spełniła w ten sposób jeden z ważniejszych postulatów „Solidarności”, wysuwany już w roku 1980 i 1981. Wywodził się z tego najbardziej pierwotnego etosu, w którym problem praw człowieka, problem praworządności i kultury politycznej był jednym z najważniejszych naszych haseł. Cieszę się, że dzięki tej osobie ten wielki postulat „Solidarności” został tak znakomicie spełniony.</u>
          <u xml:id="u-287.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu posła Jerzego Ciemniewskiego z Unii Demokratycznej i o przygotowanie się do głosu posła Romana Andrzejewskiego z Porozumienia Centrum.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#JerzyCiemniewski">Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Nie zabierałbym głosu w tej dyskusji, dlatego że to sprawozdanie i cała działalność zasługują na najwyższe uznanie, a Komisja Sprawiedliwości oceniła, jak sądzę, w sposób właściwy i wnikliwie to dzieło, którego dokonała pani prof. Łętowska. Jednakowoż w trakcie tej dyskusji odbywało się coś na kształt sądu nad poglądami pani prof. Łętowskiej. Uważam to za nieporozumienie, gdy idzie o to, jaką rolę powinien odgrywać urząd rzecznika. Oceniane są poglądy, a nie fakt, że rolą rzecznika jest badanie i przedstawianie właściwym organom państwowym, Trybunałowi Konstytucyjnemu, wątpliwości, jakie wynikają z faktu niezgodności działań różnych organów z obowiązującym prawem.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#JerzyCiemniewski">Uważam, że dzisiejsza dyskusja wyrządziła bardzo poważną szkodę temu państwu i temu prawu. Wyglądało tak, jak gdyby owo „lex” było przestrzegane przez wszystkich, a legalizm w działaniu aparatu państwowego, ścisły legalizm był największą stratą, jaką ten kraj ponosi. Wyglądałoby na to, że w tym kraju wszyscy przestrzegają obowiązujące prawo.</u>
          <u xml:id="u-289.2" who="#JerzyCiemniewski">Proszę państwa, na co dzień mamy do czynienia właśnie z brakiem szacunku dla owego „lex”, na którym zbudowane jest państwo. „Ius” jest rzeczą, którą oceniać może ustawodawca, „lex” jest tym, czego musi przestrzegać urzędnik państwowy. Pani prof. Łętowska do tego właśnie została powołana.</u>
          <u xml:id="u-289.3" who="#JerzyCiemniewski">Pan poseł Goryszewski kwestionował powszechność tego urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich. Wzorce, na których jest oparty, nie pochodzą ze złego źródła. Są to kraje skandynawskie. Życzyć by sobie należało, żeby wszędzie prawo było tak przestrzegane, jak tam. Z tego źródła czerpała ta instytucja swój model. Chyba daleko nam do tego, ażeby osiągnąć ten poziom i tendencje likwidatorskie chyba nie służą temu krajowi, temu społeczeństwu i temu państwu.</u>
          <u xml:id="u-289.4" who="#JerzyCiemniewski">Jeśli chodzi o ocenę działalności pani rzecznik w różnych okresach, to mogę powiedzieć, że znajdowałem się jako kontrahent pani rzecznik w różnych rolach: jako działacz Komitetu Helsińskiego, jako urzędnik państwowy i obecnie jako poseł. Mogę powiedzieć, że w każdej z tych ról musiałem cenić najwyższą kompetencję, którą reprezentowała we wszystkich swoich działaniach.</u>
          <u xml:id="u-289.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, pragnę poinformować, że karty do głosowania już zostały wyłożone w dolnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#DariuszWójcik">Proszę jeszcze wysłuchać komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#DariuszSońta">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#DariuszWójcik">Ogłaszam 15-minutową przerwę, do godz. 24, aby pobrać karty, wypełnić je i przygotować się do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 23 min 48 do godz. 00 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#DariuszWójcik">Zanim przystąpimy do kontynuowania punktu 5 porządku obrad, pragnę poinformować o dalszym trybie procedowania. Otóż, jeśli w trzeciej turze głosowania żaden z kandydatów nie uzyska bezwzględnej większości głosów, wtedy odpada ten kandydat, który uzyskał mniejszą liczbę głosów i będzie konieczna czwarta tura głosowania nad jednym kandydatem.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#DariuszWójcik">Tak przez Prezydium Sejmu została ustalona procedura głosowania, za zgodą Konwentu Seniorów, w którym uczestniczyli wszyscy przedstawiciele klubów i wszystkie kluby zgodziły się na taki tryb procedowania.</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie. Proszę przegłosować.)</u>
          <u xml:id="u-293.5" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, kontynuując rozpatrywanie punktu 5 porządku dziennego: Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli...</u>
          <u xml:id="u-293.6" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Przepraszam, czy można w sprawie formalnej?)</u>
          <u xml:id="u-293.7" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, w sprawie formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Bardzo przepraszam, ale chcę zapytać, czy dobrze zrozumiałem. W tej chwili dokonujemy wyboru spośród dwóch kandydatów i wydaje mi się, że ta tura rozstrzyga. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, to znaczy, że nie ma kolejnej tury z udziałem któregoś spośród tych kandydatów. Myślę, że to jest logiczne i jasne...</u>
          <u xml:id="u-294.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-294.2" who="#JanuszSzymański">…i w związku z tym nie bardzo rozumiem, dlaczego zostawiać jedną wyspę personalną później do rozstrzygnięcia?</u>
          <u xml:id="u-294.3" who="#JanuszSzymański">W każdym bądź razie zgłaszam sprzeciw wobec takiej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, Prezydium Sejmu w porozumieniu z Konwentem Seniorów...</u>
          <u xml:id="u-295.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-295.2" who="#DariuszWójcik">... panowie posłowie, proszę pozwolić mi dokończyć i nie przerywać...</u>
          <u xml:id="u-295.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.4" who="#DariuszWójcik">‍... ustaliło następujący tryb procedowania. Ze względu na to, aby umożliwić oddawanie głosów według pewnej kolejności, przerzucanie głosów przez kluby, świadome decydowanie, został uzgodniony następujący — powtarzam jeszcze raz — następujący tryb procedowania, przedstawiony tutaj wcześniej i zatwierdzony przez Wysoką Izbę. W momencie, kiedy pozostaje dwóch kandydatów i żaden z nich nie uzyska bezwzględnej większości głosów, wtedy jeden z nich odpada i w następnej turze głosuje się nad jedynym kandydatem, który uzyska — lub nie — bezwzględną większość głosów.</u>
          <u xml:id="u-295.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-295.6" who="#DariuszWójcik">Pozwolę sobie odczytać to, co już na tej sali było odczytane i zaproponowane, i przez Wysoką Izbę przyjęte.</u>
          <u xml:id="u-295.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Absolutnie nie.)</u>
          <u xml:id="u-295.8" who="#DariuszWójcik">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby w wypadku, gdy żaden z kandydatów na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli nie uzyska wymaganej większości głosów, Sejm przystąpił do następnych tur głosowania z pominięciem tego kandydata, który uzyskał w poprzednim głosowaniu najmniejszą liczbę głosów, i tak w konsekwencji do końca, do jednego kandydata.</u>
          <u xml:id="u-295.9" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski.)</u>
          <u xml:id="u-295.10" who="#DariuszWójcik">I tak było to prezentowane. Odwołano się tutaj do przypadku, kiedy głosuje się na przykład nad powołaniem na stanowisko ministra i jest tylko jeden kandydat i również jest wymagana bezwzględna większość głosów.</u>
          <u xml:id="u-295.11" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Panie marszałku, czy można?)</u>
          <u xml:id="u-295.12" who="#DariuszWójcik">Czy w sprawie formalnej?</u>
          <u xml:id="u-295.13" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#AleksanderKwaśniewski">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Myślę, że dramat sytuacji polega na tym, iż mamy zadecydować o sprawie najwyższej wagi, o wyborze prezesa Najwyższej Izby Kontroli, a z drugiej strony jest 8 minut po północy i rozumiem, że jest, co prawda, karnawał i czas się nie liczy tak bardzo, ale myślę, że wymaga to jednak pewnego namysłu, rozmowy, dyskusji, zastanowienia także w gronach poszczególnych klubów. Ponieważ potrzeba wyboru prezesa Najwyższej Izby Kontroli nie jest nagła i z tym stanem mamy do czynienia już od dłuższego czasu, wnoszę formalnie o to, aby w dniu dzisiejszym procedurę zakończyć. Da to szansę na spotkania klubowe jutro rano i również możliwość rozmowy z kandydatami, którzy pozostali w wyborach po...</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-296.2" who="#AleksanderKwaśniewski">Proszę, dokończę, to jest wniosek formalny. Zadecydujecie państwo, jak uważacie. Uważam natomiast, że jest to decyzja zbyt poważna, abyśmy w tym trybie, w tym tempie i również w tym stanie ducha na ten temat dyskutowali. Sądzę, że jutro możemy z powodzeniem wrócić do tej ostatniej rundy, jak mniemam, głosowania, ponieważ zgadzam się z kolegami, którzy twierdzą, iż jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska większości w trzeciej rundzie głosowania, to wtedy należy zgłosić nowe kandydatury na funkcję prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-296.3" who="#AleksanderKwaśniewski">Stawiam wniosek formalny, panie marszałku, aby w tym momencie procedurę przerwać do godzin porannych.</u>
          <u xml:id="u-296.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-297.1" who="#DariuszWójcik">Czy w tej samej sprawie? Widziałem wcześniej, że pan poseł się zgłaszał. Czy w tej samej sprawie i czy jest to głos przeciwny?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#EdwardMüller">Panie Marszałku! Zgadzam się z panem marszałkiem co do procedowania, które żeśmy tutaj przyjęli. W kwestii tego, o czym mówił poseł Kwaśniewski, właśnie już mamy dzisiaj, więc myślę, że procedura głosowania nie będzie przerwana, nie było zwyczaju w Sejmie, aby w trakcie głosowania Sejm przerywał je i odkładał na następny dzień.</u>
          <u xml:id="u-298.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-299.1" who="#DariuszWójcik">Został postawiony wniosek formalny, który jestem zobowiązany poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-299.2" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania nad wnioskiem formalnym.</u>
          <u xml:id="u-299.3" who="#DariuszWójcik">Kto z państwa jest za przerwaniem w tej chwili procedury wyboru prezesa Najwyższej Izby Kontroli...</u>
          <u xml:id="u-299.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-299.5" who="#DariuszWójcik">...i odroczeniem tej części obrad do rana, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-299.6" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-299.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-299.8" who="#DariuszWójcik">Kto się wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-299.9" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że większością 213 głosów przeciw, przy 118 za i 30 wstrzymujących się od głosowania wniosek upadł.</u>
          <u xml:id="u-299.10" who="#DariuszWójcik">Wobec tego przystępujemy do rozpatrywania...</u>
          <u xml:id="u-299.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: W trakcie głosowania nie ma dyskusji.)</u>
          <u xml:id="u-299.12" who="#DariuszWójcik">Czy wniosek formalny?</u>
          <u xml:id="u-299.13" who="#komentarz">(Głos z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-299.14" who="#DariuszWójcik">Co do sposobu głosowania?</u>
          <u xml:id="u-299.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-299.16" who="#DariuszWójcik">Proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-299.17" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#JanuszSzymański">Zgodnie z regulaminem, kieruję tę uwagę do pana posła Janusza Korwin-Mikke, w czasie głosowania mogę zgłaszać wnioski formalne, dotyczące sposobu przeprowadzenia głosowania.</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#JanuszSzymański">Otóż, panie marszałku, zgłaszam...</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: W czasie trwającego głosowania?)</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#JanuszSzymański">Tak, zgłaszam taki wniosek. Pan marszałek stwierdził, że przystępujemy do głosowania. Otóż, panie marszałku, zgłaszam taki wniosek, aby na tej turze zakończyć głosowanie. Mamy głosowanie imienne, w którym równolegle, jednocześnie ustosunkowujemy się do dwóch kandydatów, a nie tak, jak w głosowaniu przez podniesienie ręki. W związku z tym zgłaszam ten wniosek i proszę go przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-300.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#EdwardRzepka">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Edward Rzepka, nie zrzeszony. Panie i panowie posłowie, bardzo cenię, nie od dzisiaj zresztą, klasę pana posła Szymańskiego jako znawcy regulaminu. Ale w tym wypadku pan poseł Szymański nie ma racji, ponieważ jeżeli dojdzie do tego, że w kolejnej turze głosowania żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, to staniemy w takiej sytuacji, jak gdyby do wyborów został zgłoszony jeden kandydat. Czy wówczas pan poseł powiedziałby, że nie głosujemy? Wówczas również...</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#EdwardRzepka">…tę kandydaturę należy poddać pod głosowanie, aby stwierdzić, czy osiągnie bezwzględną większość.</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#DariuszWójcik">Został zgłoszony wniosek formalny. Proszę państwa, jest pewien problem z rozstrzygnięciem proceduralnym dotyczącym zgłoszenia tego wniosku. Procedura głosowania w tej turze została już rozpoczęta i opieramy się na trybie, który został szanownym paniom posłankom i szanownym panom posłom przedstawiony wcześniej. W związku z tym zgłoszenie tego wniosku w tej chwili niejako przerwało ten tryb. Natomiast muszę ten wniosek formalny poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#komentarz">(Poseł Janusz Korwin-Mikke: W sprawie formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Rulewski: Przystąpmy do głosowania!)</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#DariuszWójcik">Przepraszam, proponuję, żeby na ten temat już nie dyskutować. Proponuję przystąpić do głosowania nad tym wnioskiem formalnym dotyczącym procedury głosowania.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#DariuszWójcik">Kto z państwa jest za tym, aby na tej turze głosowania zakończyć procedurę wyboru prezesa Najwyższej Izby Kontroli, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#DariuszWójcik">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-303.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-303.9" who="#DariuszWójcik">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-303.10" who="#DariuszWójcik">Stwierdzam, że wniosek został odrzucony większością 165 głosów, za wnioskiem głosowało 151 posłów, wstrzymało się od głosowania 58 posłów.</u>
          <u xml:id="u-303.11" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 5 porządku dziennego: Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-303.12" who="#DariuszWójcik">Obowiązują zasady stosowane w II turze głosowania. Na karcie do głosowania należy skreślić co najmniej jedno nazwisko kandydata. Karty, na których nie skreślono co najmniej jednego nazwiska oraz karty nie podpisane imieniem i nazwiskiem, są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-303.13" who="#DariuszWójcik">Czy wszystkie posłanki i wszyscy posłowie mają karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-303.14" who="#DariuszWójcik">Nikt nie zgłasza braku karty.</u>
          <u xml:id="u-303.15" who="#DariuszWójcik">Do przeprowadzenia głosowania proszę sekretarzy Sejmu uczestniczących w poprzednich głosowaniach nad kandydatem na prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-303.16" who="#DariuszWójcik">Przystępujemy do głosowania. Proszę posła sekretarza pana Dariusza Sońtę o odczytanie nazwisk posłów, a posłów o podchodzenie do urny i wrzucenie swoich kart.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#DariuszSońta">— Abramski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#DariuszSońta">— Adamczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#DariuszSońta">— Adamowicz Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#DariuszSońta">— Adamski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#DariuszSońta">— Aleksandrowicz Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#DariuszSońta">— Andrysiak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#DariuszSońta">— Andrzejczak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#DariuszSońta">— Andrzejewski Roman,</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#DariuszSońta">— Anusz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-304.9" who="#DariuszSońta">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-304.10" who="#DariuszSońta">— Arkuszewski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-304.11" who="#DariuszSońta">— Aszyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-304.12" who="#DariuszSońta">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-304.13" who="#DariuszSońta">— Bajor Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-304.14" who="#DariuszSońta">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-304.15" who="#DariuszSońta">— Balicki Marek,</u>
          <u xml:id="u-304.16" who="#DariuszSońta">— Bańkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-304.17" who="#DariuszSońta">— Bańkowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-304.18" who="#DariuszSońta">— Baran Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-304.19" who="#DariuszSońta">— Baraniecki Andrzej Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-304.20" who="#DariuszSońta">— Barciński Piotr Czesław,</u>
          <u xml:id="u-304.21" who="#DariuszSońta">— Barczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-304.22" who="#DariuszSońta">— Bartosz Ryszard Władysław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, proszę podchodzić do urny zgodnie z kolejnością wyczytywanych nazwisk. Proszę o przerwanie w tej chwili wrzucania kart do urny. Proszę posła sekretarza, aby dopilnował, by posłowie podchodzili do urny zgodnie z odczytywaną listą.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o dalsze wyczytywanie nazwisk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#DariuszSońta">— Bartosz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#DariuszSońta">— Bartoszcze Roman Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#DariuszSońta">— Barucka Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#DariuszSońta">— Bastek Erhard Alwin,</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#DariuszSońta">— Bazała Teresa,</u>
          <u xml:id="u-306.5" who="#DariuszSońta">— Bąk Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.6" who="#DariuszSońta">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.7" who="#DariuszSońta">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.8" who="#DariuszSońta">— Berdychowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-306.9" who="#DariuszSońta">— Białobrzewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-306.10" who="#DariuszSońta">— Biały Leszek,</u>
          <u xml:id="u-306.11" who="#DariuszSońta">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.12" who="#DariuszSońta">— Bielewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.13" who="#DariuszSońta">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.14" who="#DariuszSońta">— Biliński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.15" who="#DariuszSońta">— Blajerski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.16" who="#DariuszSońta">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-306.17" who="#DariuszSońta">— Błaszczeć Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.18" who="#DariuszSońta">— Błażejczyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.19" who="#DariuszSońta">— Boba Bogumiła Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.20" who="#DariuszSońta">— Bober Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.21" who="#DariuszSońta">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-306.22" who="#DariuszSońta">— Boguski Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.23" who="#DariuszSońta">— Bogusz Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.24" who="#DariuszSońta">— Boni Michał,</u>
          <u xml:id="u-306.25" who="#DariuszSońta">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.26" who="#DariuszSońta">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.27" who="#DariuszSońta">— Borowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.28" who="#DariuszSońta">— Borusewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-306.29" who="#DariuszSońta">— Brach Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-306.30" who="#DariuszSońta">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.31" who="#DariuszSońta">— Brylka Georg,</u>
          <u xml:id="u-306.32" who="#DariuszSońta">— Brzycki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.33" who="#DariuszSońta">— Bubel Leszek,</u>
          <u xml:id="u-306.34" who="#DariuszSońta">— Bugaj Leszek,</u>
          <u xml:id="u-306.35" who="#DariuszSońta">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.36" who="#DariuszSońta">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.37" who="#DariuszSońta">— Bujak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.38" who="#DariuszSońta">— Bury Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.39" who="#DariuszSońta">— Chabiński Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-306.40" who="#DariuszSońta">— Chałoński Michał,</u>
          <u xml:id="u-306.41" who="#DariuszSońta">— Chełstowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.42" who="#DariuszSońta">— Chmiel Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.43" who="#DariuszSońta">— Choina Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-306.44" who="#DariuszSońta">— Choiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.45" who="#DariuszSońta">— Chrzanowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-306.46" who="#DariuszSońta">— Ciemniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.47" who="#DariuszSońta">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.48" who="#DariuszSońta">— Cinal Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.49" who="#DariuszSońta">— Czajka Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.50" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.51" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.52" who="#DariuszSońta">— Czechoński Stanisław Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.53" who="#DariuszSońta">— Czernecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.54" who="#DariuszSońta">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-306.55" who="#DariuszSońta">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-306.56" who="#DariuszSońta">— Dąbrowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.57" who="#DariuszSońta">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.58" who="#DariuszSońta">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-306.59" who="#DariuszSońta">— Domin Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.60" who="#DariuszSońta">— Drzewiecki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-306.61" who="#DariuszSońta">— Dubiella Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-306.62" who="#DariuszSońta">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-306.63" who="#DariuszSońta">— Dutka Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-306.64" who="#DariuszSońta">— Dyka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.65" who="#DariuszSońta">— Dzierżyński Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.66" who="#DariuszSońta">— Dziewulski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.67" who="#DariuszSońta">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.68" who="#DariuszSońta">— Eysmont Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.69" who="#DariuszSońta">— Eysymontt Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.70" who="#DariuszSońta">— Fabian Jan Willibald,</u>
          <u xml:id="u-306.71" who="#DariuszSońta">— Fogler Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.72" who="#DariuszSońta">— Frasyniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.73" who="#DariuszSońta">— Frączek Barbara,</u>
          <u xml:id="u-306.74" who="#DariuszSońta">— Frączek Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.75" who="#DariuszSońta">— Frost Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.76" who="#DariuszSońta">— Furtak Antoni Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.77" who="#DariuszSońta">— Gadomski Witold,</u>
          <u xml:id="u-306.78" who="#DariuszSońta">— Gaj Bożena,</u>
          <u xml:id="u-306.79" who="#DariuszSońta">— Gajda Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.80" who="#DariuszSońta">— Galek Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.81" who="#DariuszSońta">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-306.82" who="#DariuszSońta">— Gąsienica-Makowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.83" who="#DariuszSońta">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-306.84" who="#DariuszSońta">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-306.85" who="#DariuszSońta">— Glapiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.86" who="#DariuszSońta">— Godlewski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.87" who="#DariuszSońta">— Golba Leszek,</u>
          <u xml:id="u-306.88" who="#DariuszSońta">— Goryszewski Henryk Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.89" who="#DariuszSońta">— Gorzelańczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.90" who="#DariuszSońta">— Góralska Helena,</u>
          <u xml:id="u-306.91" who="#DariuszSońta">— Górczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.92" who="#DariuszSońta">— Grabowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.93" who="#DariuszSońta">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.94" who="#DariuszSońta">— Halber Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.95" who="#DariuszSońta">— Hall Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.96" who="#DariuszSońta">— Handzlik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.97" who="#DariuszSońta">— Hardej Sławomir Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.98" who="#DariuszSońta">— Hardy Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.99" who="#DariuszSońta">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-306.100" who="#DariuszSońta">— Hermanowicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.101" who="#DariuszSońta">— Hniedziewicz Stanisław Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-306.102" who="#DariuszSońta">— Holc Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-306.103" who="#DariuszSońta">— Hrybacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.104" who="#DariuszSońta">— Ibisz Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.105" who="#DariuszSońta">— Iwaniec Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.106" who="#DariuszSońta">— Iwiński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.107" who="#DariuszSońta">— Jagieliński Roman,</u>
          <u xml:id="u-306.108" who="#DariuszSońta">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.109" who="#DariuszSońta">— Janiszewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-306.110" who="#DariuszSońta">— Jankowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.111" who="#DariuszSońta">— Janowski Gabriel,</u>
          <u xml:id="u-306.112" who="#DariuszSońta">— Janowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-306.113" who="#DariuszSońta">— Janowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.114" who="#DariuszSońta">— Jaskiernia Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.115" who="#DariuszSońta">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.116" who="#DariuszSońta">— Jedynak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.117" who="#DariuszSońta">— Jędryka Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-306.118" who="#DariuszSońta">— Jędrzejczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.119" who="#DariuszSońta">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.120" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Filip,</u>
          <u xml:id="u-306.121" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-306.122" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-306.123" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Lech,</u>
          <u xml:id="u-306.124" who="#DariuszSońta">— Kalemba Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.125" who="#DariuszSońta">— Kaleta Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.126" who="#DariuszSońta">— Kamiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.127" who="#DariuszSońta">— Kania Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.128" who="#DariuszSońta">— Kaniewski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.129" who="#DariuszSońta">— Karwowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-306.130" who="#DariuszSońta">— Kazimierski Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-306.131" who="#DariuszSońta">— Kern Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.132" who="#DariuszSońta">— Kępka Marian,</u>
          <u xml:id="u-306.133" who="#DariuszSońta">— Kielek Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-306.134" who="#DariuszSońta">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.135" who="#DariuszSońta">— Klata Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.136" who="#DariuszSońta">— Klimczak Feliks,</u>
          <u xml:id="u-306.137" who="#DariuszSońta">— Klisiewicz Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-306.138" who="#DariuszSońta">— Kłoczko Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.139" who="#DariuszSońta">— Knysok Anna,</u>
          <u xml:id="u-306.140" who="#DariuszSońta">— Kocjan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.141" who="#DariuszSońta">— Koczwara Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.142" who="#DariuszSońta">— Kołodziej Bartłomiej,</u>
          <u xml:id="u-306.143" who="#DariuszSońta">— Kołodziejczyk Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.144" who="#DariuszSońta">— Koromowski Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-306.145" who="#DariuszSońta">— Kopania Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.146" who="#DariuszSońta">— Korwin-Mikke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.147" who="#DariuszSońta">— Kost Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.148" who="#DariuszSońta">— Kostarczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.149" who="#DariuszSońta">— Kośla Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.150" who="#DariuszSońta">— Kotlarski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-306.151" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.152" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Paweł,</u>
          <u xml:id="u-306.153" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz syn Franciszka,</u>
          <u xml:id="u-306.154" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz syn Piotra,</u>
          <u xml:id="u-306.155" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Zofia,</u>
          <u xml:id="u-306.156" who="#DariuszSońta">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.157" who="#DariuszSońta">— Koza Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.158" who="#DariuszSońta">— Kozak Brunon,</u>
          <u xml:id="u-306.159" who="#DariuszSońta">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-306.160" who="#DariuszSońta">— Kozłowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-306.161" who="#DariuszSońta">— Krasowski Edmund,</u>
          <u xml:id="u-306.162" who="#DariuszSońta">— Kraus Janina,</u>
          <u xml:id="u-306.163" who="#DariuszSońta">— Krawczuk Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.164" who="#DariuszSońta">— Kropiwnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.165" who="#DariuszSońta">— Król Henryk Fabian,</u>
          <u xml:id="u-306.166" who="#DariuszSońta">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.167" who="#DariuszSońta">— Król Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.168" who="#DariuszSońta">— Król Stefan,</u>
          <u xml:id="u-306.169" who="#DariuszSońta">— Krutul Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.170" who="#DariuszSońta">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-306.171" who="#DariuszSońta">— Kufel Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-306.172" who="#DariuszSońta">— Kulas Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.173" who="#DariuszSońta">— Kurczewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.174" who="#DariuszSońta">— Kuroń Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.175" who="#DariuszSońta">— Kwaśniewski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.176" who="#DariuszSońta">— Kwiatkowski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-306.177" who="#DariuszSońta">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-306.178" who="#DariuszSońta">— Lasocki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.179" who="#DariuszSońta">— Lasota Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.180" who="#DariuszSońta">— Lech Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.181" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.182" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-306.183" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.184" who="#DariuszSońta">— Libicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-306.185" who="#DariuszSońta">— Lipiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.186" who="#DariuszSońta">— Lipowicz Irena Ewa,</u>
          <u xml:id="u-306.187" who="#DariuszSońta">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-306.188" who="#DariuszSońta">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.189" who="#DariuszSońta">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.190" who="#DariuszSońta">— Ładosz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.191" who="#DariuszSońta">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-306.192" who="#DariuszSońta">— Łenyk Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-306.193" who="#DariuszSońta">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.194" who="#DariuszSońta">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-306.195" who="#DariuszSońta">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.196" who="#DariuszSońta">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-306.197" who="#DariuszSońta">— Łukomski Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.198" who="#DariuszSońta">— Łybacka Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-306.199" who="#DariuszSońta">— Macierewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.200" who="#DariuszSońta">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.201" who="#DariuszSońta">— Majewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.202" who="#DariuszSońta">— Majewski Wit,</u>
          <u xml:id="u-306.203" who="#DariuszSońta">— Maksymiuk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.204" who="#DariuszSońta">— Małachowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.205" who="#DariuszSońta">— Manicki Maciej,</u>
          <u xml:id="u-306.206" who="#DariuszSońta">— Marasek Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.207" who="#DariuszSońta">— Markiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.208" who="#DariuszSońta">— Martyniuk Wacław,</u>
          <u xml:id="u-306.209" who="#DariuszSońta">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.210" who="#DariuszSońta">— Matyjek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.211" who="#DariuszSońta">— Maziarski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.212" who="#DariuszSońta">— Mazowiecki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.213" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.214" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.215" who="#DariuszSońta">— Mażewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-306.216" who="#DariuszSońta">— Meisel Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.217" who="#DariuszSońta">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.218" who="#DariuszSońta">— Michalak Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-306.219" who="#DariuszSońta">— Michalak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.220" who="#DariuszSońta">— Michalak Zenon,</u>
          <u xml:id="u-306.221" who="#DariuszSońta">— Michalik Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.222" who="#DariuszSońta">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.223" who="#DariuszSońta">— Miller Leszek,</u>
          <u xml:id="u-306.224" who="#DariuszSońta">— Mizikowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.225" who="#DariuszSońta">— Mochnaczewski Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.226" who="#DariuszSońta">— Moczulski Leszek,</u>
          <u xml:id="u-306.227" who="#DariuszSońta">— Modzelewski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-306.228" who="#DariuszSońta">— Mogiła-Lisowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-306.229" who="#DariuszSońta">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-306.230" who="#DariuszSońta">— Moszczyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.231" who="#DariuszSońta">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-306.232" who="#DariuszSońta">— Musioł Paweł Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.233" who="#DariuszSońta">— Muszyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.234" who="#DariuszSońta">— Niczyperowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.235" who="#DariuszSońta">— Niesiołowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-306.236" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-306.237" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Wacław,</u>
          <u xml:id="u-306.238" who="#DariuszSońta">— Nowacka Irena Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.239" who="#DariuszSońta">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-306.240" who="#DariuszSońta">— Nowak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.241" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Halina Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.242" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.243" who="#DariuszSońta">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.244" who="#DariuszSońta">— Olszewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.245" who="#DariuszSońta">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.246" who="#DariuszSońta">— Opilo Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.247" who="#DariuszSońta">— Orłowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.248" who="#DariuszSońta">— Orzeł Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.249" who="#DariuszSońta">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.250" who="#DariuszSońta">— Pamuła Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.251" who="#DariuszSońta">— Panek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-306.252" who="#DariuszSońta">— Pastusiak Longin,</u>
          <u xml:id="u-306.253" who="#DariuszSońta">— Pastuszewski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-306.254" who="#DariuszSońta">— Pawelec Józef Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.255" who="#DariuszSońta">— Pawlak Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.256" who="#DariuszSońta">— Pawlak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-306.257" who="#DariuszSońta">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-306.258" who="#DariuszSońta">— Pawłowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.259" who="#DariuszSońta">— Paździor Helmut,</u>
          <u xml:id="u-306.260" who="#DariuszSońta">— Pelc Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-306.261" who="#DariuszSońta">— Pęgiel Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-306.262" who="#DariuszSońta">— Pękała Kazimierz Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-306.263" who="#DariuszSońta">— Piasecki Cezary,</u>
          <u xml:id="u-306.264" who="#DariuszSońta">— Piątkowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.265" who="#DariuszSońta">— Piechociński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.266" who="#DariuszSońta">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.267" who="#DariuszSońta">— Piechowicz Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.268" who="#DariuszSońta">— Pieczka Feliks Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-306.269" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-306.270" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-306.271" who="#DariuszSońta">— Pilarczyk Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.272" who="#DariuszSońta">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-306.273" who="#DariuszSońta">— Piłka Marian,</u>
          <u xml:id="u-306.274" who="#DariuszSońta">— Piskorski Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.275" who="#DariuszSońta">— Piskorski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-306.276" who="#DariuszSońta">— Pokrywka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.277" who="#DariuszSońta">— Polczyński Waldemar Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.278" who="#DariuszSońta">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.279" who="#DariuszSońta">— Popenda Krzysztof Maciej,</u>
          <u xml:id="u-306.280" who="#DariuszSońta">— Potocki Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.281" who="#DariuszSońta">— Pruchno-Wróblewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-306.282" who="#DariuszSońta">— Przybyłowicz Marcin,</u>
          <u xml:id="u-306.283" who="#DariuszSońta">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-306.284" who="#DariuszSońta">— Puzyna Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.285" who="#DariuszSońta">— Pycak Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-306.286" who="#DariuszSońta">— Raiter Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.287" who="#DariuszSońta">— Raj Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.288" who="#DariuszSońta">— Rakoczy Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.289" who="#DariuszSońta">— Reichelt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.290" who="#DariuszSońta">— Rewiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.291" who="#DariuszSońta">— Rogucki Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-306.292" who="#DariuszSońta">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.293" who="#DariuszSońta">— Rospara Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.294" who="#DariuszSońta">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.295" who="#DariuszSońta">— Różycka Barbara,</u>
          <u xml:id="u-306.296" who="#DariuszSońta">— Rudnicka Jadwiga,</u>
          <u xml:id="u-306.297" who="#DariuszSońta">— Rulewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.298" who="#DariuszSońta">— Rychlik Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.299" who="#DariuszSońta">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-306.300" who="#DariuszSońta">— Rzymełka Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.301" who="#DariuszSońta">— Saletra Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-306.302" who="#DariuszSońta">— Samborski Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.303" who="#DariuszSońta">— Schreiber Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-306.304" who="#DariuszSońta">— Seferowicz Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-306.305" who="#DariuszSońta">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-306.306" who="#DariuszSońta">— Sengebusch Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.307" who="#DariuszSońta">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.308" who="#DariuszSońta">— Setnik Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.309" who="#DariuszSońta">— Siedlecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.310" who="#DariuszSońta">— Sielańczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.311" who="#DariuszSońta">— Siemiątkowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.312" who="#DariuszSońta">— Sienkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.313" who="#DariuszSońta">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-306.314" who="#DariuszSońta">— Sikora Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-306.315" who="#DariuszSońta">— Sikora Wanda,</u>
          <u xml:id="u-306.316" who="#DariuszSońta">— Siwek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-306.317" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek s. Józefa,</u>
          <u xml:id="u-306.318" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek Maciej s. Czesława,</u>
          <u xml:id="u-306.319" who="#DariuszSońta">— Skorecki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.320" who="#DariuszSońta">— Słomka Adam,</u>
          <u xml:id="u-306.321" who="#DariuszSońta">— Smirnow Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.322" who="#DariuszSońta">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.323" who="#DariuszSońta">— Sobański Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.324" who="#DariuszSońta">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-306.325" who="#DariuszSońta">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.326" who="#DariuszSońta">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-306.327" who="#DariuszSońta">— Sońta Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.328" who="#DariuszSońta">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.329" who="#DariuszSońta">— Sośnicki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-306.330" who="#DariuszSońta">— Spychalska Ewa,</u>
          <u xml:id="u-306.331" who="#DariuszSońta">— Srebro Maciej Edward,</u>
          <u xml:id="u-306.332" who="#DariuszSońta">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-306.333" who="#DariuszSońta">— Staniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.334" who="#DariuszSońta">— Stańdo Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.335" who="#DariuszSońta">— Staręga-Piasek Joanna,</u>
          <u xml:id="u-306.336" who="#DariuszSońta">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-306.337" who="#DariuszSońta">— Stefaniuk Franciszek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.338" who="#DariuszSońta">— Steinhoff Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.339" who="#DariuszSońta">— Sterkowicz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-306.340" who="#DariuszSońta">— Strębska Halina Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-306.341" who="#DariuszSońta">— Strzelecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.342" who="#DariuszSońta">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-306.343" who="#DariuszSońta">— Suchora Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.344" who="#DariuszSońta">— Sumara Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.345" who="#DariuszSońta">— Synowiec Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.346" who="#DariuszSońta">— Syryjczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.347" who="#DariuszSońta">— Sytek Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-306.348" who="#DariuszSońta">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.349" who="#DariuszSońta">— Szablewski Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-306.350" who="#DariuszSońta">— Szafraniec Herbert,</u>
          <u xml:id="u-306.351" who="#DariuszSońta">— Szańkowski Stefan Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.352" who="#DariuszSońta">— Szarawarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.353" who="#DariuszSońta">— Szatkowski Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-306.354" who="#DariuszSońta">— Szczepaniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.355" who="#DariuszSońta">— Szczepuła Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-306.356" who="#DariuszSońta">— Szczygielski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.357" who="#DariuszSońta">— Szmajdziński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.358" who="#DariuszSońta">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-306.359" who="#DariuszSońta">— Szymańczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.360" who="#DariuszSońta">— Szymański Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.361" who="#DariuszSońta">— Szyszko Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-306.362" who="#DariuszSońta">— Śledzińska-Katarasińska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-306.363" who="#DariuszSońta">— Śleziak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-306.364" who="#DariuszSońta">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.365" who="#DariuszSońta">— Świtoń Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.366" who="#DariuszSońta">— Taylor Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.367" who="#DariuszSońta">— Tchórzewski Krzysztof Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.368" who="#DariuszSońta">— Terlecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.369" who="#DariuszSońta">— Then Artur,</u>
          <u xml:id="u-306.370" who="#DariuszSońta">— Tokarczuk Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.371" who="#DariuszSońta">— Tokarzewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-306.372" who="#DariuszSońta">— Tromski Robert,</u>
          <u xml:id="u-306.373" who="#DariuszSońta">— Turczyński Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.374" who="#DariuszSońta">— Turko Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-306.375" who="#DariuszSońta">— Tusk Donald,</u>
          <u xml:id="u-306.376" who="#DariuszSońta">— Tuszyński Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-306.377" who="#DariuszSońta">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-306.378" who="#DariuszSońta">— Tyrakowski Antoni,</u>
          <u xml:id="u-306.379" who="#DariuszSońta">— Ujazdowski Kazimierz Michał,</u>
          <u xml:id="u-306.380" who="#DariuszSońta">— Ulatowski Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-306.381" who="#DariuszSońta">— Ulicki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-306.382" who="#DariuszSońta">— Urbaniak Cezary,</u>
          <u xml:id="u-306.383" who="#DariuszSońta">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-306.384" who="#DariuszSońta">— Urbański Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.385" who="#DariuszSońta">— Usakiewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-306.386" who="#DariuszSońta">— Walerych Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.387" who="#DariuszSońta">— Waniek Danuta,</u>
          <u xml:id="u-306.388" who="#DariuszSońta">— Wardacki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-306.389" who="#DariuszSońta">— Wartak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-306.390" who="#DariuszSońta">— Wądołowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.391" who="#DariuszSońta">— Wąsik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.392" who="#DariuszSońta">— Wesołowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.393" who="#DariuszSońta">— Węglarz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.394" who="#DariuszSońta">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.395" who="#DariuszSońta">— Wiatr Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.396" who="#DariuszSońta">— Wielowieyski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.397" who="#DariuszSońta">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.398" who="#DariuszSońta">— Wierzbicka Danuta,</u>
          <u xml:id="u-306.399" who="#DariuszSońta">— Wierzbicki Roman Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.400" who="#DariuszSońta">— Wilk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-306.401" who="#DariuszSońta">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-306.402" who="#DariuszSońta">— Włodarczyk Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-306.403" who="#DariuszSońta">— Wojtyła Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.404" who="#DariuszSońta">— Woroszczak Józef Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-306.405" who="#DariuszSońta">— Woźniak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-306.406" who="#DariuszSońta">— Wójcik Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-306.407" who="#DariuszSońta">— Wójcik Gwidon,</u>
          <u xml:id="u-306.408" who="#DariuszSońta">— Wójcik Piotr,</u>
          <u xml:id="u-306.409" who="#DariuszSońta">— Wójcik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-306.410" who="#DariuszSońta">— Wójcik Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-306.411" who="#DariuszSońta">— Wrona Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.412" who="#DariuszSońta">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-306.413" who="#DariuszSońta">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.414" who="#DariuszSońta">— Zając Stanisław</u>
          <u xml:id="u-306.415" who="#DariuszSońta">— Zajączkowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.416" who="#DariuszSońta">— Zakrzewska Iwona Bożena,</u>
          <u xml:id="u-306.417" who="#DariuszSońta">— Zakrzewski Andrzej Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.418" who="#DariuszSońta">— Zalewski Maciej,</u>
          <u xml:id="u-306.419" who="#DariuszSońta">— Zalewski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-306.420" who="#DariuszSońta">— Zarębski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-306.421" who="#DariuszSońta">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-306.422" who="#DariuszSońta">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-306.423" who="#DariuszSońta">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-306.424" who="#DariuszSońta">— Zieliński Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.425" who="#DariuszSońta">— Ziemiński Adam Marek,</u>
          <u xml:id="u-306.426" who="#DariuszSońta">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-306.427" who="#DariuszSońta">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-306.428" who="#DariuszSońta">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-306.429" who="#DariuszSońta">— Zylber Jan,</u>
          <u xml:id="u-306.430" who="#DariuszSońta">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-306.431" who="#DariuszSońta">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-306.432" who="#DariuszSońta">— Żelichowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-306.433" who="#DariuszSońta">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-306.434" who="#DariuszSońta">— Żochowski Ryszard Jacek,</u>
          <u xml:id="u-306.435" who="#DariuszSońta">— Żółtowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-306.436" who="#DariuszSońta">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#DariuszWójcik">Czy wszyscy obecni posłowie oddali karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#DariuszWójcik">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-307.2" who="#DariuszWójcik">Powracamy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie z działalności rzecznika praw obywatelskich za okres 1 grudnia 1990 r. - 19 listopada 1991 r. wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw i wolności obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-307.3" who="#DariuszWójcik">Kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-307.4" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Romana Andrzejewskiego z Porozumienia Centrum. Przygotuje się poseł Aleksander Małachowski z Parlamentarnego Klubu „Solidarność Pracy”.</u>
          <u xml:id="u-307.5" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#RomanAndrzejewski">Panie i Panowie Posłowie! Nie zamierzałem zabierać głosu w tym punkcie dyskusji, ale w pewnym sensie zostałem do tego sprowokowany pewnym brakiem umiaru w wypowiedziach osób będących w moim wieku, a więc już nieco starszych. Chciałbym wierzyć, że to raczej emocje i późna pora zadecydowały o tym i miały na to wpływ, bo mówimy tutaj o rzeczach bardzo poważnych, a wielu z nas z tych wypowiedzi uczyniło jak gdyby taki mały teatr, ale lekki. Przyznam się, że ja w tym teatrze ani razu się nie uśmiechałem, ani razu nie klaskałem. Było mi po prostu przykro i smutno. To nie jest temat do zabawy ani dla lewej, ani dla prawej strony. Na tym tle pozwolę sobie na poczynienie trzech konstatacji.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#RomanAndrzejewski">Konstatacja pierwsza. Wchodząc do tego gmachu postanowiłem zagłuszyć w sobie wszelkie urazy do tych, którzy nam to państwo wielkiego prawa zbudowali, jak również i do tych, którym może brak sił wewnętrznych, by się od tego oddzielić.</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#RomanAndrzejewski">Konstatacja druga. Trochę się dziwię, że ta dość głośna dzisiaj część sali nie ma potrzeby zrozumienia tych, którzy mimo że to nie jest do końca zgodne z literą prawa, to rozumiem, marzą o nieusankcjonowaniu w swej świadomości tego piekła, jakie było, a to było przecież piekło, które usankcjonowane zostało prawem, obudowane prawem przez wielkich teoretyków prawa i liczne katedry wszystkich uniwersytetów polskich. Musimy mieć tego świadomość, że przy pomocy tego prawa zniszczono nam kraj, zniszczono życie kilku pokoleniom Polaków, zmarnowano zasoby materii i natury tego kraju. Na obszarach katastrofy ekologicznej mieszka 30% jego obywateli. Nie można się dziwić, że może ci młodsi mają większe prawo do tego, żeby się przed tym bronić, bo nam już życie zmarnowano.</u>
          <u xml:id="u-308.3" who="#RomanAndrzejewski">To przecież właśnie dlatego, proszę państwa, tak trudno nam się dzisiaj było połapać w prowizorium budżetowym na 3 miesiące. Zwróćcie państwo uwagę, że całe ostrze krytyki kierowaliśmy na ludzi będących u władzy przez ostatnie 2 lata, kiedy źródło tego wszystkiego, czym jest ten kraj, tkwi nie w tych latach tylko właśnie w latach tego wielkiego piekła bezprawia. Naprawdę proszę mi wierzyć, że obrona tego przez panów profesorów jest chyba w pewnym sensie nieetyczna.</u>
          <u xml:id="u-308.4" who="#RomanAndrzejewski">Konstatacja trzecia. Szkoda, że wiele osób na tej sali bardzo wielki ładunek swego intelektu wkłada w obronę tego, co już zostało osądzone. My przecież stoimy przed przyszłością. Proszę państwa, my musimy sobie nawzajem pomóc zapomnieć. Kiedy zapomnimy, kiedy nawzajem sobie będziemy pomagali, jak to Ojciec Święty w Teatrze Wielkim podczas ubiegłorocznej pielgrzymki powiedział do pracowników kultury, w tym zmartwychwstawaniu Polaków, a przecież my wszyscy musimy zmartwychwstać, i ci z lewej, i ci z prawej strony, i ci ze środka. Musimy więc sobie pomóc w tym zmartwychwstawaniu Polaków. Kiedy sobie pomożemy? Musi być uczyniony pewien gest. Gest, właściwie cud, który umożliwiałby ugruntowanie się w naszej świadomości chyba najcudowniejszego przeświadczenia, że ci, którzy nam to piekło zbudowali, po prostu nie wiedzieli, co czynili.</u>
          <u xml:id="u-308.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Aleksandra Małachowskiego z „Solidarności Pracy”. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Jacek Taylor z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wpierw krótkie oświadczenie osobiste. Zostałem wybrany jako poseł dzienny, a od dłuższego czasu pracuję jako poseł nocny. Uważam, że to jest coś nie tak.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#AleksanderMałachowski"> To do telewizji zostałem zaangażowany na noc, proszę państwa, i w kontrakcie mam powiedziane, że pracuję od 11 w nocy, a tutaj dałem się wybrać jako poseł ranny. </u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-310.4" who="#AleksanderMałachowski">Nie potrafię tak jak pan poseł Andrzejewski powiedzieć, że moje życie zostało zmarnowane, bo uważam, że każdy kto przeżył totalitaryzm i nie dał się wciągnąć w jego tryby, tego życia nie zmarnował, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-310.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-310.6" who="#AleksanderMałachowski"> Natomiast nie wiem, czy to dlatego że chowałem się nad Zbruczem, który był granicą polsko-radziecką, czy z innych przyczyn, zawsze bałem się i boję bolszewików i bolszewizmu. Jest mi obojętny kolor - biały bolszewizm czy czerwony jest dla mnie zawsze tak samo groźny. Niestety, w tej dyskusji pojawiły się symptomy białego bolszewizmu. Bolszewizm bowiem głosi, że moralne jest to, co dobre dla klasy robotniczej. Podobne tezy tu się pojawiły, że nie istnieje prawo jako takie, tylko że istnieje jakieś prawo inne, które służy albo nie służy.</u>
          <u xml:id="u-310.7" who="#AleksanderMałachowski">Pytanie o prawo, które tutaj zostało postawione przez pana posła Szymańskiego, jest dla mojego klubu - dyskutowaliśmy o tym - wprost pytaniem zasadniczym. Co bowiem ono znaczy? To jest pytanie pod adresem całego klubu i pod adresem pana marszałka Chrzanowskiego jako człowieka, który przewodzi temu klubowi.</u>
          <u xml:id="u-310.8" who="#AleksanderMałachowski">Jak to jest właściwie z tą przysięgą poselską? Czy panowie uważają, że istnieje część prawa, którego ta przysięga nie dotyczy? Bo tu wchodzimy na jakiś grunt, który wymaga uporządkowania. Czy istnieją w tej chwili prawa, które was nie obowiązują? Może tak, ale to trzeba w takim razie wyraźnie nazwać i to zrobić albo trzeba wyłączyć jakieś sfery. Uważam, że tutaj jest jakaś niebezpieczna droga. Myślę, że trzeba jednak poprosić marszałka Sejmu, który stoi na czele klubu, który oficjalnie tę teorię lansuje, o jakieś wyjaśnienie. Musimy coś z tym zrobić.</u>
          <u xml:id="u-310.9" who="#AleksanderMałachowski">Nie sądzę, żeby warto tutaj było polemizować z tymi, którzy atakują panią prof. Ewę Łętowską. Pani prof. Łętowska zdobyła szacunek zwykłego człowieka w Polsce. Myślę, że to jest jej największym triumfem. Dla zwykłego, szarego człowieka, którego potrzeby w tej Izbie nie zawsze są dostrzegane, ona zrobiła bardzo wiele. I myślę, że to jest tytuł do jej chwały, to jest jej wielką zasługą, że zbudowała system, w którym szary człowiek może znaleźć sprawiedliwość i wierzy w to, że znajdzie sprawiedliwość, i to jest bardzo ważne. Dlatego już kilkakrotnie oddawałem tutaj hołd działalności pani prof. Łętowskiej, składałem z tej trybuny wyrazy uznania, nie będę więc tego powtarzał. Powiem tylko na zakończenie, że przejdzie ona niewątpliwie - mimo tych wszystkich zarzutów, czasami wręcz oszczerczych - do historii z powodu konkretnych osiągnięć w dziedzinie prawa, jako osoba, która stworzyła pewien wzorzec rzecznika praw obywatelskich. Nie będzie można w przyszłości być rzecznikiem, nie odnosząc się do tego dzieła, które stworzyła pani prof. Łętowska. Myślę, że za to należy się jej nie tylko nasza wdzięczność, ale całego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-310.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-311.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu posła Jacka Taylora z Unii Demokratycznej. Przygotuje się do zabrania głosu pan poseł Jacek Kuroń z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#JacekTaylor">Wielu posłów ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego zarzuciło pani rzecznik, że swoją działalnością wypierała z życia wartości chrześcijańskie. Nie znalazłem w działalności rzecznika praw obywatelskich nic, co uzasadniałoby taki zarzut. Przeciwnie, proszę przeczytać te fragmenty sprawozdania, które mówią o sprawach więźniów i sprawach osób zakażonych wirusem HIV. „Byłem chory, a przyszliście do mnie, byłem w więzieniu, a odwiedziliście mnie” — nie wiem, czy te słowa odnoszą się do wszystkich, których tutaj widzę, ale z całą pewnością odnoszą się do pani prof. Łętowskiej.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#komentarz">(Poseł Stefan Niesiołowski: Ale są i inne fragmenty.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Jacka Kuronia z Unii Demokratycznej. Przygotuje się pan poseł Kazimierz Pękała ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#JacekKuroń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Gdyby nie fakt, że jakby obradujemy w antrakcie wyborów, nie ośmieliłbym się tym problemem, który chcę podjąć, zawracać głowy Wysokiej Izbie, jako że to jest już właściwie dyskusja filozoficzna i nie zawsze... może to nie jest miejsce, żeby tę dyskusję tu prowadzić. Ale mam wrażenie, że pan poseł Stefan Niesiołowski podjął sprawę niezwykłej wagi, wdzięczny mu za to jestem. Warto tę sprawę podjąć, jeżeli mamy wolną chwilę w oczekiwaniu na kolejną turę wyborów.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#JacekKuroń">To było tak. Pan poseł Stefan Niesiołowski powiedział, że ktoś z posłów lewicy powiedział, żebyśmy wyszli z tego kręgu ideowego. Nie powiedział tego żaden poseł lewicy tylko wieloletni redaktor katolickiego pisma w Polsce, pani Józefa Hennelowa. Pani Hennelowa powiedziała: wyjdźmy z tego ideologicznego kręgu. Ta dystynkcja między „ideowy” a „ideologiczny” może być wtórna i mało istotna, toteż nie chcę tu na nią zwracać uwagi. Chciałbym tylko powiedzieć, że rozumiem panią Józefę w taki oto sposób i mam wrażenie, że pani Józefa też nie chciałaby nigdy pod żadnym pozorem wyjść z kręgu ideowego, i bardzo bym nie chciał, żeby Wysoka Izba chciała sobie na coś takiego pozwolić, żeby jakikolwiek człowiek w ogóle, a zwłaszcza sprawujący urząd polityczny, chciał się uwolnić od życia w świetle wartości, bo o to chodzi. Co do tego — sądzę — nie ma tu wątpliwości. Co więcej, jeśli mam zapytać, o jakie wartości tu chodzi, to rozumiem, że muszę się odwołać do korzeni, a więc do kultury antycznej, do kultury judeochrześcijańskiej, w kręgu której żyjemy. Osobiście opowiadam się za Ewangelią.</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#JacekKuroń">Moją wątpliwość wzbudziło w wypowiedzi pana posła Niesiołowskiego zdanie, na które zwrócił uwagę przede mną przemawiający poseł Jacek Taylor, czy rzeczywiście można powiedzieć, że pani rzecznik negowała, odrzucała - nie potrafię tego zacytować dokładnie, więc ogólnie przyjmuję - ograniczała wartości chrześcijańskie. I wtedy o co pytamy, bo nie podejrzewam pana posła Stefana Niesiołowskiego, iż uważa, że chrześcijaninem jest się tylko wówczas, jeśli się jest członkiem Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego.</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#JacekKuroń">Co więcej, myślę, że on także pozwala być chrześcijanami ludziom z innych ugrupowań politycznych. Znam go i w tym wypadku mu wierzę.</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#JacekKuroń">Mam taką nadzieję, że fakt, iż odwołujemy się do wartości chrześcijańskich, do wartości Ewangelii, oznacza, że odwołujemy się do sumienia, że odwołujemy się nie do litery i nie do urzędu, lecz do tego, co jest przewodnią nicią Ewangelii, do miłości i do prawdy. I jeśli tak, to możemy się spierać w sprawach, o których wypowiedział się nawet najwyższy urząd, urząd, który — rozumiem, panie pośle, że pan w to wierzy — ustanawia dogmaty, interpretuje wiarę. Pozwoli pan jednak, że czując się chrześcijaninem, nie muszę tego przyjmować do wiadomości. Jeśli tak to przyjmiemy, to wtedy nie możemy powiedzieć, że pani rzecznik działała przeciw tym wartościom. Może pan co najwyżej powiedzieć, że rozumiała je w sposób inny niż pan, że występowała w taki sposób, z którym się pan nie zgadza, bo uważa pan, że są one inne niż pańska interpretacja tych wartości. Natomiast to, co pan tutaj powiedział, sprawia, że wtedy rzeczywiście stajemy w obliczu rzeczy w parlamencie, moim zdaniem, niedopuszczalnych. Przypisujemy bowiem wartości, krąg ideowy tylko do pewnej ściśle określonej interpretacji, do pewnej ściśle określonej litery, a ja przeczytałem w piśmie — i chcę w to wierzyć — że słowo „ożywiali” teraz zabija. Dla mnie również przykazanie miłości jest przykazaniem żywym, które chcę w życiu realizować, ale w sposób zgodny z własnym sumieniem i dopuszczam możliwość grzechu, błędu. Od tego jednak nikt nie jest wolny i żaden urząd nas od tego nie zwolni. Przepraszam, że państwa tą sprawą zająłem.</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Amen.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-315.1" who="#DariuszWójcik">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Pękałę ze Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, a o przygotowanie się proszę pana posła Aleksandra Kwaśniewskiego z Sojuszu Lewicy Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-315.2" who="#DariuszWójcik">Przepraszam, pan poseł się skreślił, tak?</u>
          <u xml:id="u-315.3" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-315.4" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Kwaśniewski: Tak, skreśliłem swoje nazwisko z listy mówców.)</u>
          <u xml:id="u-315.5" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-315.6" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#KazimierzPękała">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przepraszam bardzo, że zajmuję państwu tak cenny czas o tak późnej porze, ale nie mogłem nie zabrać głosu jako lekarz, jako działacz izb lekarskich, zwłaszcza że został zaskarżony Kodeks deontologiczny izb lekarskich przyjęty na II Nadzwyczajnym Zjeździe Izb Lekarskich.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#KazimierzPękała">Pragnę przypomnieć w tym miejscu, że na mocy ustawy podjętej przez parlament od 1 stycznia 1989 r. reaktywowano izby lekarskie. Cieszyliśmy się z tej decyzji, dlatego że reaktywowano samorząd lekarski, którego zostaliśmy pozbawieni mocą prawa stalinowskiego. Zadaję pytanie, czy społeczność samorządu lekarskiego nie może w sposób demokratyczny decydować, jaki chce mieć Kodeks deontologiczny, bo taki mają prawnicy, taki mają nauczyciele.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#KazimierzPękała">Pragnę przypomnieć, że delegaci na I Krajowy Zjazd Izb Lekarskich zostali wyłonieni w sposób demokratyczny: jeden kandydat na stu lekarzy. Wraz z rozwojem nauk medycznych i nauk biologicznych zaistniała pilna potrzeba ustalenia norm etycznych, także w tej materii, w czym uczestniczyli zarówno prawnicy, etycy, jak również...</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Do rzeczy. Panie marszałku, to nie na temat.)</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#KazimierzPękała">Przepraszam bardzo, jeśli państwo mi pozwolą, chciałbym ustosunkować się do wypowiedzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę nie przerywać, nie znam konkluzji, jaka ma z tego wyniknąć.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#DariuszWójcik">Proszę na temat, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#KazimierzPękała">Przepraszam bardzo.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#KazimierzPękała">Zadaję pytanie, kto mógł zadecydować o tym, jakimi normami etycznymi chce się kierować samorząd lekarski? Niektórzy prawnicy obecni na tej sali zapomnieli, że od wielu lat obowiązuje nas, lekarzy, przysięga Hipokratesa.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#KazimierzPękała">W 1949 r. Światowe Stowarzyszenie Lekarzy przyjęło deklarację, według której naczelnym i podstawowym prawem jest prawo do życia.</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#KazimierzPękała">Nie zamierzałem zabierać głosu,...</u>
          <u xml:id="u-318.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-318.6" who="#KazimierzPękała">... powtarzam to po raz drugi, ale z uwagi na to, że uczestniczyłem w tym drugim zjeździe izb lekarskich...</u>
          <u xml:id="u-318.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, proszę o zachowanie spokoju.</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, proszę o powrót do tematu dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#KazimierzPękała">Chciałbym, abyście państwo zrozumieli, że wyrazem naszych norm jest Kodeks deontologiczny, że postawiliśmy prymat etyki nad prawem, bo — pragnę to przypomnieć — chociażby ostatnie 50 lat wskazuje, do czego prowadziło prawo. Myślę tu chociażby o czasach hitlerowskich, gdy w imię prawa dokonywano „eksperymentów” medycznych, a potem prowadzono tych chorych do krematorium, o tym, że w imię prawa zamykano dysydentów do szpitali psychiatrycznych, dlatego też...</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#KazimierzPękała">Proszę państwa, myślę, że nikt nie może nam narzucić prawa, bo jeśli jest to prawo, które łamie podstawowe prawo do życia, to gratuluję takiego prawa, nawet jeśli miałoby ono służyć ludziom w imię szczytnych ideałów, jakie są głoszone pod sztandarami z hasłami demokracji i wolności człowieka. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#DariuszWójcik">Dziękuję bardzo panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#DariuszWójcik">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję nad tym punktem porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#DariuszWójcik">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje przyjęcie sprawozdania rzecznika praw obywatelskich do wiadomości. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#DariuszWójcik">Głos sprzeciwu, tak?</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Jak najbardziej, bo słyszeliśmy wniosek komisji o wyrażenie podziękowania i uznania.)</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#DariuszWójcik">Wniosek komisji o złożenie podziękowań rzecznikowi praw obywatelskich pani prof. Ewie Łętowskiej został złożony Prezydium Sejmu i Konwentowi Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-321.6" who="#DariuszWójcik">Czy ktoś w tej sprawie chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-321.7" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-321.8" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#StefanNiesiołowski">Nie rozumiem tego wniosku, czy to jest uchwała Sejmu? To w takim razie jest pewna procedura, która tu nie była zachowana. Jestem za przyjęciem sprawozdania do wiadomości, tak jak to było proponowane, natomiast to jest jakaś formuła, która nie jest jasna regulaminowo. Prosiłbym w takim razie uściślić, czy Sejm podejmuje uchwałę, jeżeli tak, to proszę o zachowanie procedury - piętnaście podpisów, zgłoszenie itd.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, myślę, że wniosek ten został zgłoszony do Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#DariuszWójcik">Czy pan poseł w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, rozumiem, że w imieniu komisji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#JacekTaylor">Tak, w imieniu komisji. Chcę podtrzymać wniosek komisji, tak jak była mowa przed chwilą, o szczególne podziękowanie pani profesor Ewie Łętowskiej za trud, który włożyła w pełnioną przez siebie funkcję. Komisja przedłożyła w odpowiednim czasie ten wniosek do Prezydium Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#DariuszWójcik">Rozumiem, że nie jest to projekt uchwały, ani nic...</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#DariuszWójcik">Poseł Ryszard Bugaj się wcześniej zgłaszał, czy w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#RyszardBugaj">Panie Marszałku! Nie przypominam sobie, żeby Konwent Seniorów zajmował się tą sprawą. Jeżeli ten wniosek został złożony, to chciałbym prosić, aby Prezydium Sejmu wyjaśniło Izbie, jak postępowało dalej z tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#DariuszWójcik">Prezydium Sejmu postanowiło ten wniosek przedstawić Izbie. Wniosek Prezydium Sejmu został przed chwilą przeze mnie odczytany.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#DariuszWójcik">Proszę, pan poseł Janusz Korwin-Mikke.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, prosiłbym o kończenie dyskusji albo skonkretyzowanie wniosków na ten temat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#JanuszKorwinMikke">Chciałem zgłosić poprawkę, panie marszałku. Przepraszam, jest późno i jestem zmęczony. Chciałem zgłosić poprawkę do wniosku komisji, polegającą na skreśleniu słowa „szczególnie”, bo to by świadczyło, że jak składamy inne podziękowania, to są one nieszczególne?</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, widzę, że na temat wniosku złożonego przez Komisję Zdrowia...</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#DariuszWójcik">‍...przepraszam, jestem również zmęczony, pomyliłem komisje, przez Komisję Sprawiedliwości...</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo, jeszcze pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#JózefaHennelowa">Panie Marszałku! Godzina nie jest wcale taka późna, żebyśmy nie mogli zachować po prostu elementarnej przyzwoitości. Proponuję, żebyśmy po prostu zrezygnowali z dyskusji na temat tego, czy pani profesor Ewa Łętowska, kończąca kadencję pierwszego w naszej powojennej historii rzecznika praw obywatelskich, zasługuje na szczególne, wielkie czy inne podziękowanie, żeby pan marszałek w tej chwili zapytał Wysoką Izbę o zgodę, bo nie wyobrażam sobie głosowania. Jestem przekonana, że koledzy z ZChN mnie poprą, że to nie jest przedmiot głosowania, a po prostu chodzi o to, żeby ta formuła została przyjęta. Przyjmujemy sprawozdanie, wyrażamy podziękowanie za długoletnią kadencję, o której walorach tutaj było chyba dość powiedziane.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#DariuszWójcik">Przepraszam, proszę państwa, pora jest późna. Wniosek złożony przez Komisję Sprawiedliwości, rozumiem, że jest wnioskiem niejako pod zachowanie się posłów i może być przyjęty przez Izbę...</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#DariuszWójcik">... poza pewną procedurą czy poddany przeze mnie do akceptacji przy zachowaniu zgodności posłów. To jest to, co pani poseł przed chwilą wyraziła.</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#DariuszWójcik">W związku z tym mam pytanie: czy jest sprzeciw co do wniosku Komisji Sprawiedliwości?</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#komentarz">(Poseł Henryk Goryszewski: Tak, jest sprzeciw!)</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#DariuszWójcik">Pan poseł Józef Oleksy zgłaszał się pierwszy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że najbardziej zażenowana czuje się tu pani profesor Ewa Łętowska,...</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-332.2" who="#JózefOleksy">... poza wszystkim, co w każdej — czteroletniej zwłaszcza — działalności można wskazać krytycznego, inaczej rozumianego, to przecież to są cztery lata pracy państwowej, pracy dla ludzi, dla obywateli. Jest trochę żenujące dla mnie to, że trwa spór — za zgodą pana marszałka — czy podziękować komuś za cztery lata pracy, czy nie. Zostawiając na boku wątpliwości kolegów z ZChN, czy ma to być uchwała i ile ma mieć podpisów, proponuję wszystkim posłom tu obecnym, którzy uważają, że pani profesor Ewa Łętowska — i każdy inny, kto by tak pracował na tym stanowisku — zasługuje na zwykłe dziękuję, by wyrazili to w przyjęty tu zwyczajowo sposób.</u>
          <u xml:id="u-332.3" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, część posłów wstaje)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#DariuszWójcik">Jak zwykle poza kolejnością przysługuje głos pani rzecznik, która na zakończenie debaty ma prawo zabrać głos poza kolejnością, w momencie zgłoszenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#EwaŁętowska">Najuprzejmiej wszystkich państwa z jednej i z drugiej strony proszę, zaniechajcie państwo tego. Jestem w pełni usatysfakcjonowana. Stałam się na tej sali katalizatorem czegoś, czego nie chciałam, co w gruncie rzeczy jest poza mną. Bardzo państwa proszę, zaniechajcie tego, to jest niepotrzebne nikomu, ani wam, ani mnie. Wobec tego chciałam jeszcze powiedzieć, bardzo króciutko, nie będę replikowała. Przepraszam, zestawię tutaj...</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#EwaŁętowska">Proszę państwa, w sierpniu bieżącego roku przyszedł list od ombudsmana Utrechtu i Hagi, w którym opisał historię, która się wydarzyła ombudsmance w Rotterdamie po jej sześcioletniej działalności. Wydarzyło się jej dokładnie to samo co mnie, i to dokładnie z tych samych przyczyn. To ombudsmanom po prostu się zdarza i ja o tym wiem, że się zdarza. Na końcu tego listu rozesłanego do wszystkich ombudsmanów było napisane, że społeczność ombudsmańska przestrzega przed tym wszystkich ombudsmanów. Ja ten list mam, jakby się ktoś interesował, mogę pokazać. W sierpniu na tym liście napisałam: „memento mori”, naprawdę tak napisałam. Dlatego bardzo państwa proszę, żebyście państwo zaniechali podziękowań, mnie to niepotrzebne, bo ja nie po to to wszystko robiłam.</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#EwaŁętowska">Druga jeszcze sprawa, myślę, że koledzy prawnicy, zwłaszcza zasiadający w wysokich gremiach, w sądach, w trybunałach, dobrze będą wiedzieli, co ich spotka, jak będą niegrzeczni. Dziękuję państwu.</u>
          <u xml:id="u-334.3" who="#komentarz">(Burzliwe oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#DariuszWójcik">Czy komisja...</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#DariuszWójcik">Czy jeszcze pan poseł chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#DariuszWójcik">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#HenrykGoryszewski">Panie marszałku, pragnę najpierw panu podziękować za to, że pan mnie wreszcie dopuścił do głosu. Chciałem zwrócić się z prośbą do pani poseł Hennelowej - wiem, że Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe jest partią ciemnogrodu, nieeuropejską, źle wychowaną, ale niech pani nas już nie poucza o kulturze i poczuciu taktu.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, zamykam dyskusję na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#DariuszWójcik">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przyjął sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#DariuszWójcik">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#DariuszWójcik">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#DariuszWójcik">Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić wyniki III tury głosowania w sprawie powołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#DariuszWójcik">Protokół z III tury głosowania nad powołaniem prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-337.6" who="#DariuszWójcik">Oddano 385 głosów, w tym 384 ważne. Kandydaci otrzymali:</u>
          <u xml:id="u-337.7" who="#DariuszWójcik">— Andrzej Gaberle — 99 głosów,</u>
          <u xml:id="u-337.8" who="#DariuszWójcik">— Zbigniew Romaszewski — 151 głosów.</u>
          <u xml:id="u-337.9" who="#DariuszWójcik">Większość bezwzględna wynosi 193 głosy. Żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej liczby głosów.</u>
          <u xml:id="u-337.10" who="#DariuszWójcik">W związku z tym oświadczam, że pan Andrzej Gaberle odpadł z następnej tury głosowania i wymagana jest, według przyjętego przez nas trybu procedowania, czwarta tura głosowania.</u>
          <u xml:id="u-337.11" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ale dlaczego głosowanie imienne?)</u>
          <u xml:id="u-337.12" who="#DariuszWójcik">Zatem mam pytanie, czy Wysoka Izba chce kontynuować w tej chwili...</u>
          <u xml:id="u-337.13" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-337.14" who="#DariuszWójcik">Rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-337.15" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, muszą być przygotowane karty do głosowania. W związku z tym przystępujemy do rozpatrzenia punktu...</u>
          <u xml:id="u-337.16" who="#komentarz">(Głosy z sali: Przerwa.)</u>
          <u xml:id="u-337.17" who="#DariuszWójcik">W sprawie formalnej?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam wniosek formalny. Wydaje mi się, że głosowanie imienne nie ma sensu. Możemy głosować przy użyciu urządzenia do głosowania, ponieważ jest tylko jeden kandydat.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-338.2" who="#JacekSoska"> Może też być liczenie głosów przez sekretarzy Sejmu i będzie szybciej, panie marszałku. Proszę o przegłosowanie mego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, ta sprawa była już przegłosowana. Został przyjęty tryb dla całej procedury głosowania w sprawie powołania prezesa Najwyższej Izby Kontroli, tzn. głosowanie imienne.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#DariuszWójcik"> To dotyczy całej procedury.</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#DariuszWójcik">Czy wniosek formalny?</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#HenrykWujec">Panie marszałku, w imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna proszę o przerwę przed kolejną turą głosowania. Chcielibyśmy się spotkać i zastanowić nad dalszym głosowaniem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, będzie krótka przerwa przed następną turą głosowania w momencie, gdy zostaną przygotowane karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Dobrze.)</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#DariuszWójcik">Nie ma sensu teraz, że tak powiem, trwać bezczynnie. Dlatego proponuję, abyśmy przystąpili do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Nocnego.)</u>
          <u xml:id="u-341.4" who="#DariuszWójcik">Nocnego, tak. Może tu głos pana posła Małachowskiego będzie przyczynkiem do zastanowienia się nad wprowadzeniem nocnej taryfy dla ryczałtów poselskich. Ale to później.</u>
          <u xml:id="u-341.5" who="#DariuszWójcik">Proszę państwa, przechodzimy do sprawozdania z działalności Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej...</u>
          <u xml:id="u-341.6" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-341.7" who="#DariuszWójcik">Czy pan poseł stawia wniosek formalny o przerwę w tej chwili?</u>
          <u xml:id="u-341.8" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Tak, tak.)</u>
          <u xml:id="u-341.9" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-341.10" who="#DariuszWójcik">Czy ktoś chciałby złożyć wniosek przeciwny?</u>
          <u xml:id="u-341.11" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#JacekSoska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Można by teraz już przejść do oświadczeń, a jest ich dosyć dużo i myślę, że wypełnią tym samym...</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, wymaga to po prostu zmiany całego porządku...</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Głosujemy teraz.)</u>
          <u xml:id="u-343.2" who="#DariuszWójcik">Przyjęto, że oświadczenia wygłasza się na koniec dnia.</u>
          <u xml:id="u-343.3" who="#DariuszWójcik">Proponowałbym, żeby przegłosować po kolei wnioski formalne.</u>
          <u xml:id="u-343.4" who="#DariuszWójcik">Przypomnę, że został zgłoszony wniosek formalny o ogłoszenie przerwy.</u>
          <u xml:id="u-343.5" who="#DariuszWójcik">Czy jest wniosek przeciwny do wniosku pana posła Wujca?</u>
          <u xml:id="u-343.6" who="#DariuszWójcik">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#JerzyOsiatyński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To wszystko zaczyna trochę uciekać spod kontroli. Przepraszam bardzo, uważam, że jestem w parlamencie i obowiązuje mnie pewien sposób wyrażania się.</u>
          <u xml:id="u-344.1" who="#JerzyOsiatyński">Panie marszałku, chciałem zwrócić uwagę, że takich wniosków się nigdy nie głosuje. Jeżeli jakiś klub w trakcie debaty prosi o przerwę, to sprawą rutynową jest to - zwłaszcza w sytuacji, gdy to nie jest w trakcie dyskusji nad jakimś punktem ani w trakcie głosowania - że taką przerwę się na prośbę klubu ogłasza. Nigdy takie sprawy nie były głosowane.</u>
          <u xml:id="u-344.2" who="#JerzyOsiatyński">Chciałem pana marszałka wobec tego, jeśli mogę sobie pozwolić na to sformułowanie, przywołać do rzeczy i poprosić, żeby pan zechciał przestrzegać regulaminu, nawet tymczasowego. (Niektórzy posłowie uderzają w pulpity)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#DariuszWójcik">Panie pośle, prosiłbym, żeby pan mnie nie przywoływał do rzeczy, wiem, co jest, a czego nie ma w regulaminie,...</u>
          <u xml:id="u-345.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-345.2" who="#DariuszWójcik">... natomiast chciałbym powiedzieć, że tu wiele razy wymagano od marszałków Sejmu lub proszono ich o odwołanie się do Izby. Jeżeli klub się zwróci z prośbą o przerwę, tę przerwę oczywiście ogłoszę, natomiast wystąpienie pana posła Wujca nie miało charakteru wystąpienia w imieniu klubu, przynajmniej pan poseł tego nie powiedział.</u>
          <u xml:id="u-345.3" who="#komentarz">(Poseł Henryk Wujec: Powiedziałem, powiedziałem.)</u>
          <u xml:id="u-345.4" who="#DariuszWójcik">Ja tego nie słyszałem. Przepraszam, może nie słyszałem ze względu na zmęczenie.</u>
          <u xml:id="u-345.5" who="#DariuszWójcik">Jeśli tak, ogłaszam półgodzinną przerwę, tj. do godz. 1 min 50.</u>
          <u xml:id="u-345.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 1 min 25 do godz. 2)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#AndrzejKern">Dzień dobry państwu.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#AndrzejKern">Bardzo proszę o zajmowanie miejsc, żebyśmy sprawnie dokończyli nasze trudne obrady.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#AndrzejKern">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-346.5" who="#AndrzejKern">Powracamy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-346.6" who="#AndrzejKern">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym i w czasie dzisiejszej nocy nie powołał prezesa Najwyższej Izby Kontroli spośród 4 zgłoszonych kandydatów w trakcie trzech rund głosowania.</u>
          <u xml:id="u-346.7" who="#AndrzejKern">Zgodnie z przyjętą przez Sejm procedurą pozostał jeden kandydat, pan Zbigniew Romaszewski.</u>
          <u xml:id="u-346.8" who="#AndrzejKern">Zanim przejdziemy do głosowania, proszę wszystkich, aby na karcie do głosowania poprawili datę. Na karcie jest wydrukowane: 24 stycznia. Jest już 25 stycznia i żeby nie było żadnych wątpliwości co do ważności tego głosowania, proszę zamiast 24 stycznia napisać 25 stycznia.</u>
          <u xml:id="u-346.9" who="#AndrzejKern">Przechodzimy do głosowania. Przypominam, że w dniu wczorajszym powołano do obliczania głosów następujących posłów: Radosława Gawlika, Jana Kulasa, Waldemara Modzelewskiego, Piotra Mochnaczewskiego i Piotra Wójcika.</u>
          <u xml:id="u-346.10" who="#AndrzejKern">Karty do głosowania nie podpisane imieniem i nazwiskiem głosującego posła będą nieważne.</u>
          <u xml:id="u-346.11" who="#AndrzejKern">Czy wszystkie posłanki i wszyscy posłowie pobrali karty do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-346.12" who="#AndrzejKern">Widzę, że tak.</u>
          <u xml:id="u-346.13" who="#AndrzejKern">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-346.14" who="#AndrzejKern">Proszę posła sekretarza Dariusza Sońtę o odczytanie kolejno nazwisk posłów, a posłanki i posłów o podchodzenie do urny i oddawanie głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#DariuszSońta">— Abramski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#DariuszSońta">— Adamczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.2" who="#DariuszSońta">— Adamowicz Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.3" who="#DariuszSońta">— Adamski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.4" who="#DariuszSońta">— Aleksandrowicz Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-347.5" who="#DariuszSońta">— Andrysiak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.6" who="#DariuszSońta">— Andrzejczak Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.7" who="#DariuszSońta">— Andrzejewski Roman,</u>
          <u xml:id="u-347.8" who="#DariuszSońta">— Anusz Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.9" who="#DariuszSońta">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.10" who="#DariuszSońta">— Arkuszewski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.11" who="#DariuszSońta">— Aszyk Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.12" who="#DariuszSońta">— Bajołek Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.13" who="#DariuszSońta">— Bajor Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-347.14" who="#DariuszSońta">— Balazs Artur,</u>
          <u xml:id="u-347.15" who="#DariuszSońta">— Balicki Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.16" who="#DariuszSońta">— Bańkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-347.17" who="#DariuszSońta">— Bańkowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-347.18" who="#DariuszSońta">— Baran Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.19" who="#DariuszSońta">— Baraniecki Andrzej Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.20" who="#DariuszSońta">— Barciński Piotr Czesław,</u>
          <u xml:id="u-347.21" who="#DariuszSońta">— Barczyk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.22" who="#DariuszSońta">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.23" who="#DariuszSońta">— Bartosz Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-347.24" who="#DariuszSońta">— Bartoszcze Roman Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-347.25" who="#DariuszSońta">— Barucka Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.26" who="#DariuszSońta">— Bastek Erhard Alwin,</u>
          <u xml:id="u-347.27" who="#DariuszSońta">— Bazała Teresa,</u>
          <u xml:id="u-347.28" who="#DariuszSońta">— Bąk Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.29" who="#DariuszSońta">— Bąk Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.30" who="#DariuszSońta">— Bentkowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.31" who="#DariuszSońta">— Berdychowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-347.32" who="#DariuszSońta">— Białobrzewski Witold,</u>
          <u xml:id="u-347.33" who="#DariuszSońta">— Biały Leszek,</u>
          <u xml:id="u-347.34" who="#DariuszSońta">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.35" who="#DariuszSońta">— Bielewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.36" who="#DariuszSońta">— Bień Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.37" who="#DariuszSońta">— Biliński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.38" who="#DariuszSońta">— Blajerski Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.39" who="#DariuszSońta">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-347.40" who="#DariuszSońta">— Błaszczeć Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.41" who="#DariuszSońta">— Błażejczyk Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.42" who="#DariuszSońta">— Boba Bogumiła Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.43" who="#DariuszSońta">— Bober Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.44" who="#DariuszSońta">— Bocheń Irmindo,</u>
          <u xml:id="u-347.45" who="#DariuszSońta">— Boguski Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.46" who="#DariuszSońta">— Bogusz Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.47" who="#DariuszSońta">— Boni Michał,</u>
          <u xml:id="u-347.48" who="#DariuszSońta">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.49" who="#DariuszSońta">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.50" who="#DariuszSońta">— Borowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.51" who="#DariuszSońta">— Borusewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-347.52" who="#DariuszSońta">— Brach Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-347.53" who="#DariuszSońta">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.54" who="#DariuszSońta">— Brylka Georg,</u>
          <u xml:id="u-347.55" who="#DariuszSońta">— Brzycki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.56" who="#DariuszSońta">— Bubel Leszek,</u>
          <u xml:id="u-347.57" who="#DariuszSońta">— Bugaj Leszek,</u>
          <u xml:id="u-347.58" who="#DariuszSońta">— Bugaj Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.59" who="#DariuszSońta">— Bujak Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.60" who="#DariuszSońta">— Bujak Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.61" who="#DariuszSońta">— Bury Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.62" who="#DariuszSońta">— Chabiński Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-347.63" who="#DariuszSońta">— Chałoński Michał,</u>
          <u xml:id="u-347.64" who="#DariuszSońta">— Chełstowski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.65" who="#DariuszSońta">— Chmiel Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.66" who="#DariuszSońta">— Choina Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-347.67" who="#DariuszSońta">— Choiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.68" who="#DariuszSońta">— Chrzanowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-347.69" who="#DariuszSońta">— Ciemniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.70" who="#DariuszSońta">— Cimoszewicz Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.71" who="#DariuszSońta">— Cinal Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.72" who="#DariuszSońta">— Czajka Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.73" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.74" who="#DariuszSońta">— Czarnecki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.75" who="#DariuszSońta">— Czechoński Stanisław Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.76" who="#DariuszSońta">— Czernecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.77" who="#DariuszSońta">— Czykwin Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-347.78" who="#DariuszSońta">— Czyż Barbara,</u>
          <u xml:id="u-347.79" who="#DariuszSońta">— Dąbrowski Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.80" who="#DariuszSońta">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.81" who="#DariuszSońta">— Domański Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-347.82" who="#DariuszSońta">— Domin Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.83" who="#DariuszSońta">— Drzewiecki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-347.84" who="#DariuszSońta">— Dubiella Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-347.85" who="#DariuszSońta">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-347.86" who="#DariuszSońta">— Dutka Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-347.87" who="#DariuszSońta">— Dyka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.88" who="#DariuszSońta">— Dzierżyński Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.89" who="#DariuszSońta">— Dziewulski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.90" who="#DariuszSońta">— Dziubek Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.91" who="#DariuszSońta">— Eysmont Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.92" who="#DariuszSońta">— Eysymontt Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.93" who="#DariuszSońta">— Fabian Jan Willibald,</u>
          <u xml:id="u-347.94" who="#DariuszSońta">— Fogler Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.95" who="#DariuszSońta">— Frasyniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.96" who="#DariuszSońta">— Frączek Barbara,</u>
          <u xml:id="u-347.97" who="#DariuszSońta">— Frączek Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.98" who="#DariuszSońta">— Frost Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.99" who="#DariuszSońta">— Furtak Antoni Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.100" who="#DariuszSońta">— Gadomski Witold,</u>
          <u xml:id="u-347.101" who="#DariuszSońta">— Gaj Bożena,</u>
          <u xml:id="u-347.102" who="#DariuszSońta">— Gajda Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.103" who="#DariuszSońta">— Galek Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.104" who="#DariuszSońta">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-347.105" who="#DariuszSońta">— Gąsienica-Makowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.106" who="#DariuszSońta">— Geremek Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-347.107" who="#DariuszSońta">— Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-347.108" who="#DariuszSońta">— Glapiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.109" who="#DariuszSońta">— Godlewski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.110" who="#DariuszSońta">— Golba Leszek,</u>
          <u xml:id="u-347.111" who="#DariuszSońta">— Goryszewski Henryk Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.112" who="#DariuszSońta">— Gorzelańczyk Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.113" who="#DariuszSońta">— Góralska Helena,</u>
          <u xml:id="u-347.114" who="#DariuszSońta">— Górczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.115" who="#DariuszSońta">— Grabowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.116" who="#DariuszSońta">— Gutowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.117" who="#DariuszSońta">— Halber Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.118" who="#DariuszSońta">— Hall Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.119" who="#DariuszSońta">— Handzlik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.120" who="#DariuszSońta">— Hardej Sławomir Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.121" who="#DariuszSońta">— Hardy Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.122" who="#DariuszSońta">— Hennelowa Józefa,</u>
          <u xml:id="u-347.123" who="#DariuszSońta">— Hermanowicz Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.124" who="#DariuszSońta">— Hniedziewicz Stanisław Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-347.125" who="#DariuszSońta">— Holc Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-347.126" who="#DariuszSońta">— Hrybacz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.127" who="#DariuszSońta">— Ibisz Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.128" who="#DariuszSońta">— Iwaniec Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.129" who="#DariuszSońta">— Iwiński Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.130" who="#DariuszSońta">— Jagieliński Roman,</u>
          <u xml:id="u-347.131" who="#DariuszSońta">— Janas Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.132" who="#DariuszSońta">— Janiszewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-347.133" who="#DariuszSońta">— Jankowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.134" who="#DariuszSońta">— Janowski Gabriel,</u>
          <u xml:id="u-347.135" who="#DariuszSońta">— Janowski Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-347.136" who="#DariuszSońta">— Janowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.137" who="#DariuszSońta">— Jaskiernia Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.138" who="#DariuszSońta">— Jastrzębski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.139" who="#DariuszSońta">— Jedynak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.140" who="#DariuszSońta">— Jędryka Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-347.141" who="#DariuszSońta">— Jędrzejczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.142" who="#DariuszSońta">— Jurek Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.143" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Filip,</u>
          <u xml:id="u-347.144" who="#DariuszSońta">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-347.145" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-347.146" who="#DariuszSońta">— Kaczyński Lech,</u>
          <u xml:id="u-347.147" who="#DariuszSońta">— Kalemba Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.148" who="#DariuszSońta">— Kaleta Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.149" who="#DariuszSońta">— Kamiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.150" who="#DariuszSońta">— Kania Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.151" who="#DariuszSońta">— Kaniewski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.152" who="#DariuszSońta">— Karwowski Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-347.153" who="#DariuszSońta">— Kazimierski Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-347.154" who="#DariuszSońta">— Kern Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.155" who="#DariuszSońta">— Kępka Marian,</u>
          <u xml:id="u-347.156" who="#DariuszSońta">— Kielek Eugeniusz,</u>
          <u xml:id="u-347.157" who="#DariuszSońta">— Kisiliczyk Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.158" who="#DariuszSońta">— Klata Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.159" who="#DariuszSońta">— Klimczak Feliks,</u>
          <u xml:id="u-347.160" who="#DariuszSońta">— Klisiewicz Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-347.161" who="#DariuszSońta">— Kłoczko Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.162" who="#DariuszSońta">— Knysok Anna,</u>
          <u xml:id="u-347.163" who="#DariuszSońta">— Kocjan Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.164" who="#DariuszSońta">— Koczwara Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.165" who="#DariuszSońta">— Kołodziej Bartłomiej,</u>
          <u xml:id="u-347.166" who="#DariuszSońta">— Kołodziejczyk Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.167" who="#DariuszSońta">— Komorowski Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-347.168" who="#DariuszSońta">— Kopania Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.169" who="#DariuszSońta">— Korwin-Mikke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.170" who="#DariuszSońta">— Kost Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.171" who="#DariuszSońta">— Kostarczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.172" who="#DariuszSońta">— Kośla Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.173" who="#DariuszSońta">— Kotlarski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-347.174" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.175" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Paweł,</u>
          <u xml:id="u-347.176" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz s. Franciszka,</u>
          <u xml:id="u-347.177" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Tadeusz s. Piotra,</u>
          <u xml:id="u-347.178" who="#DariuszSońta">— Kowalczyk Zofia,</u>
          <u xml:id="u-347.179" who="#DariuszSońta">— Kowalik Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.180" who="#DariuszSońta">— Koza Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.181" who="#DariuszSońta">— Kozak Brunon,</u>
          <u xml:id="u-347.182" who="#DariuszSońta">— Kozakiewicz Mikołaj,</u>
          <u xml:id="u-347.183" who="#DariuszSońta">— Kozłowski Marian,</u>
          <u xml:id="u-347.184" who="#DariuszSońta">— Krasowski Edmund,</u>
          <u xml:id="u-347.185" who="#DariuszSońta">— Kraus Janina,</u>
          <u xml:id="u-347.186" who="#DariuszSońta">— Krawczuk Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.187" who="#DariuszSońta">— Kropiwnicki Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.188" who="#DariuszSońta">— Król Henryk Fabian,</u>
          <u xml:id="u-347.189" who="#DariuszSońta">— Król Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.190" who="#DariuszSońta">— Król Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.191" who="#DariuszSońta">— Król Stefan,</u>
          <u xml:id="u-347.192" who="#DariuszSońta">— Krutul Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.193" who="#DariuszSońta">— Krzyżanowska Olga,</u>
          <u xml:id="u-347.194" who="#DariuszSońta">— Kufel Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-347.195" who="#DariuszSońta">— Kulas Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.196" who="#DariuszSońta">— Kurczewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.197" who="#DariuszSońta">— Kuroń Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.198" who="#DariuszSońta">— Kwaśniewski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.199" who="#DariuszSońta">— Kwiatkowski Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.200" who="#DariuszSońta">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-347.201" who="#DariuszSońta">— Lasocki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.202" who="#DariuszSońta">— Lasota Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.203" who="#DariuszSońta">— Lech Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.204" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.205" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-347.206" who="#DariuszSońta">— Lewandowski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.207" who="#DariuszSońta">— Libicki Marcin,</u>
          <u xml:id="u-347.208" who="#DariuszSońta">— Lipiński Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.209" who="#DariuszSońta">— Lipowicz Irena Ewa,</u>
          <u xml:id="u-347.210" who="#DariuszSońta">— Liszcz Teresa,</u>
          <u xml:id="u-347.211" who="#DariuszSońta">— Lityński Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.212" who="#DariuszSońta">— Liwak Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.213" who="#DariuszSońta">— Ładosz Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.214" who="#DariuszSońta">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-347.215" who="#DariuszSońta">— Łenyk Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-347.216" who="#DariuszSońta">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.217" who="#DariuszSońta">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-347.218" who="#DariuszSońta">— Łuczak Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.219" who="#DariuszSońta">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-347.220" who="#DariuszSońta">— Łukomski Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.221" who="#DariuszSońta">— Łybacka Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-347.222" who="#DariuszSońta">— Macierewicz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.223" who="#DariuszSońta">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.224" who="#DariuszSońta">— Majewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.225" who="#DariuszSońta">— Majewski Wit,</u>
          <u xml:id="u-347.226" who="#DariuszSońta">— Maksymiuk Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.227" who="#DariuszSońta">— Małachowski Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.228" who="#DariuszSońta">— Manicki Maciej,</u>
          <u xml:id="u-347.229" who="#DariuszSońta">— Marasek Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.230" who="#DariuszSońta">— Markiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.231" who="#DariuszSońta">— Martyniuk Wacław,</u>
          <u xml:id="u-347.232" who="#DariuszSońta">— Matuszczak Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.233" who="#DariuszSońta">— Matyjek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.234" who="#DariuszSońta">— Maziarski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.235" who="#DariuszSońta">— Mazowiecki Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.236" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.237" who="#DariuszSońta">— Mazurkiewicz Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.238" who="#DariuszSońta">— Mażewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-347.239" who="#DariuszSońta">— Meisel Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.240" who="#DariuszSońta">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.241" who="#DariuszSońta">— Michalak Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-347.242" who="#DariuszSońta">— Michalak Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.243" who="#DariuszSońta">— Michalak Zenon,</u>
          <u xml:id="u-347.244" who="#DariuszSońta">— Michalik Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.245" who="#DariuszSońta">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.246" who="#DariuszSońta">— Miller Leszek,</u>
          <u xml:id="u-347.247" who="#DariuszSońta">— Mizikowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.248" who="#DariuszSońta">— Mochnaczewski Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.249" who="#DariuszSońta">— Moczulski Leszek,</u>
          <u xml:id="u-347.250" who="#DariuszSońta">— Modzelewski Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-347.251" who="#DariuszSońta">— Mogiła-Lisowski Zygmunt,</u>
          <u xml:id="u-347.252" who="#DariuszSońta">— Mojzesowicz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.253" who="#DariuszSońta">— Moszczyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.254" who="#DariuszSońta">— Müller Edward,</u>
          <u xml:id="u-347.255" who="#DariuszSońta">— Musioł Paweł Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.256" who="#DariuszSońta">— Muszyński Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.257" who="#DariuszSońta">— Niczyperowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.258" who="#DariuszSońta">— Niesiołowski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-347.259" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-347.260" who="#DariuszSońta">— Niewiarowski Wacław,</u>
          <u xml:id="u-347.261" who="#DariuszSońta">— Nowacka Irena Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.262" who="#DariuszSońta">— Nowak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-347.263" who="#DariuszSońta">— Nowak Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.264" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Halina Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.265" who="#DariuszSońta">— Nowina-Konopka Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.266" who="#DariuszSońta">— Oleksy Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.267" who="#DariuszSońta">— Olszewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.268" who="#DariuszSońta">— Onyszkiewicz Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.269" who="#DariuszSońta">— Opilo Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.270" who="#DariuszSońta">— Orłowski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.271" who="#DariuszSońta">— Orzeł Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.272" who="#DariuszSońta">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.273" who="#DariuszSońta">— Pamuła Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.274" who="#DariuszSońta">— Panek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-347.275" who="#DariuszSońta">— Pastusiak Longin,</u>
          <u xml:id="u-347.276" who="#DariuszSońta">— Pastuszewski Stefan,</u>
          <u xml:id="u-347.277" who="#DariuszSońta">— Pawelec Józef Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.278" who="#DariuszSońta">— Pawlak Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.279" who="#DariuszSońta">— Pawlak Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-347.280" who="#DariuszSońta">— Pawlak Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-347.281" who="#DariuszSońta">— Pawłowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.282" who="#DariuszSońta">— Paździor Helmut,</u>
          <u xml:id="u-347.283" who="#DariuszSońta">— Pelc Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-347.284" who="#DariuszSońta">— Pęgiel Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.285" who="#DariuszSońta">— Pękała Kazimierz Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-347.286" who="#DariuszSońta">— Piasecki Cezary,</u>
          <u xml:id="u-347.287" who="#DariuszSońta">— Piątkowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.288" who="#DariuszSońta">— Piechociński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.289" who="#DariuszSońta">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.290" who="#DariuszSońta">— Piechowicz Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.291" who="#DariuszSońta">— Pieczka Feliks Bronisław,</u>
          <u xml:id="u-347.292" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Alojzy,</u>
          <u xml:id="u-347.293" who="#DariuszSońta">— Pietrzyk Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-347.294" who="#DariuszSońta">— Pilarczyk Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.295" who="#DariuszSońta">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-347.296" who="#DariuszSońta">— Piłka Marian,</u>
          <u xml:id="u-347.297" who="#DariuszSońta">— Piskorski Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.298" who="#DariuszSońta">— Piskorski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-347.299" who="#DariuszSońta">— Pokrywka Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.300" who="#DariuszSońta">— Polczyński Waldemar Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.301" who="#DariuszSońta">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.302" who="#DariuszSońta">— Popenda Krzysztof Maciej,</u>
          <u xml:id="u-347.303" who="#DariuszSońta">— Potocki Andrzej Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.304" who="#DariuszSońta">— Pruchno-Wróblewski Lech,</u>
          <u xml:id="u-347.305" who="#DariuszSońta">— Przybyłowicz Marcin,</u>
          <u xml:id="u-347.306" who="#DariuszSońta">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-347.307" who="#DariuszSońta">— Puzyna Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.308" who="#DariuszSońta">— Pycak Wincenty,</u>
          <u xml:id="u-347.309" who="#DariuszSońta">— Raiter Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.310" who="#DariuszSońta">— Raj Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.311" who="#DariuszSońta">— Rakoczy Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.312" who="#DariuszSońta">— Reichelt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.313" who="#DariuszSońta">— Rewiński Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.314" who="#DariuszSońta">— Rogucki Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-347.315" who="#DariuszSońta">— Rokita Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.316" who="#DariuszSońta">— Rospara Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.317" who="#DariuszSońta">— Rostek Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.318" who="#DariuszSońta">— Różycka Barbara,</u>
          <u xml:id="u-347.319" who="#DariuszSońta">— Rudnicka Jadwiga,</u>
          <u xml:id="u-347.320" who="#DariuszSońta">— Rulewski Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.321" who="#DariuszSońta">— Rychlik Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.322" who="#DariuszSońta">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-347.323" who="#DariuszSońta">— Rzymełka Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.324" who="#DariuszSońta">— Saletra Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.325" who="#DariuszSońta">— Samborski Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.326" who="#DariuszSońta">— Schreiber Grzegorz,</u>
          <u xml:id="u-347.327" who="#DariuszSońta">— Seferowicz Elżbieta,</u>
          <u xml:id="u-347.328" who="#DariuszSońta">— Sekuła Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-347.329" who="#DariuszSońta">— Sengebusch Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.330" who="#DariuszSońta">— Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.331" who="#DariuszSońta">— Setnik Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.332" who="#DariuszSońta">— Siedlecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.333" who="#DariuszSońta">— Sielańczyk Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.334" who="#DariuszSońta">— Siemiątkowski Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.335" who="#DariuszSońta">— Sienkiewicz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.336" who="#DariuszSońta">— Sierakowska Izabella,</u>
          <u xml:id="u-347.337" who="#DariuszSońta">— Sikora Waldemar,</u>
          <u xml:id="u-347.338" who="#DariuszSońta">— Sikora Wanda,</u>
          <u xml:id="u-347.339" who="#DariuszSońta">— Siwek Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-347.340" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek s. Józefa,</u>
          <u xml:id="u-347.341" who="#DariuszSońta">— Siwiec Marek Maciej s. Czesława,</u>
          <u xml:id="u-347.342" who="#DariuszSońta">— Skorecki Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.343" who="#DariuszSońta">— Słomka Adam,</u>
          <u xml:id="u-347.344" who="#DariuszSońta">— Smirnow Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.345" who="#DariuszSońta">— Smolarek Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.346" who="#DariuszSońta">— Sobański Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.347" who="#DariuszSońta">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-347.348" who="#DariuszSońta">— Sobotka Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.349" who="#DariuszSońta">— Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-347.350" who="#DariuszSońta">— Sońta Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.351" who="#DariuszSońta">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.352" who="#DariuszSońta">— Sośnicki Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-347.353" who="#DariuszSońta">— Spychalska Ewa,</u>
          <u xml:id="u-347.354" who="#DariuszSońta">— Srebro Maciej Edward,</u>
          <u xml:id="u-347.355" who="#DariuszSońta">— Staniszewska Grażyna,</u>
          <u xml:id="u-347.356" who="#DariuszSońta">— Staniuk Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.357" who="#DariuszSońta">— Stańdo Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.358" who="#DariuszSońta">— Staręga-Piasek Joanna,</u>
          <u xml:id="u-347.359" who="#DariuszSońta">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-347.360" who="#DariuszSońta">— Stefaniuk Franciszek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.361" who="#DariuszSońta">— Steinhoff Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.362" who="#DariuszSońta">— Sterkowicz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-347.363" who="#DariuszSońta">— Strębska Halina Bronisława,</u>
          <u xml:id="u-347.364" who="#DariuszSońta">— Strzelecki Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.365" who="#DariuszSońta">— Suchocka Hanna,</u>
          <u xml:id="u-347.366" who="#DariuszSońta">— Suchora Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.367" who="#DariuszSońta">— Sumara Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.368" who="#DariuszSońta">— Synowiec Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.369" who="#DariuszSońta">— Syryjczyk Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.370" who="#DariuszSońta">— Sytek Przemysław,</u>
          <u xml:id="u-347.371" who="#DariuszSońta">— Sytek Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.372" who="#DariuszSońta">— Szablewski Alojzy Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.373" who="#DariuszSońta">— Szafraniec Herbert,</u>
          <u xml:id="u-347.374" who="#DariuszSońta">— Szańkowski Stefan Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.375" who="#DariuszSońta">— Szarawarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.376" who="#DariuszSońta">— Szatkowski Sławomir,</u>
          <u xml:id="u-347.377" who="#DariuszSońta">— Szczepaniak Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.378" who="#DariuszSońta">— Szczepuła Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-347.379" who="#DariuszSońta">— Szczygielski Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.380" who="#DariuszSońta">— Szmajdziński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.381" who="#DariuszSońta">— Szreder Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-347.382" who="#DariuszSońta">— Szymańczak Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.383" who="#DariuszSońta">— Szymański Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.384" who="#DariuszSońta">— Szyszko Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-347.385" who="#DariuszSońta">— Śledzińska-Katarasińska Iwona,</u>
          <u xml:id="u-347.386" who="#DariuszSońta">— Śleziak Czesław,</u>
          <u xml:id="u-347.387" who="#DariuszSońta">— Świtka Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.388" who="#DariuszSońta">— Świtoń Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.389" who="#DariuszSońta">— Taylor Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.390" who="#DariuszSońta">— Tchórzewski Krzysztof Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.391" who="#DariuszSońta">— Terlecki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.392" who="#DariuszSońta">— Then Artur,</u>
          <u xml:id="u-347.393" who="#DariuszSońta">— Tokarczuk Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.394" who="#DariuszSońta">— Tokarzewski Michał,</u>
          <u xml:id="u-347.395" who="#DariuszSońta">— Tromski Robert,</u>
          <u xml:id="u-347.396" who="#DariuszSońta">— Turczyński Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.397" who="#DariuszSońta">— Turko Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-347.398" who="#DariuszSońta">— Tusk Donald,</u>
          <u xml:id="u-347.399" who="#DariuszSońta">— Tuszyński Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-347.400" who="#DariuszSońta">— Twaróg Bolesław,</u>
          <u xml:id="u-347.401" who="#DariuszSońta">— Tyrakowski Antoni,</u>
          <u xml:id="u-347.402" who="#DariuszSońta">— Ujazdowski Kazimierz Michał,</u>
          <u xml:id="u-347.403" who="#DariuszSońta">— Ulatowski Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-347.404" who="#DariuszSońta">— Ulicki Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-347.405" who="#DariuszSońta">— Urbaniak Cezary,</u>
          <u xml:id="u-347.406" who="#DariuszSońta">— Urbanowicz Anna,</u>
          <u xml:id="u-347.407" who="#DariuszSońta">— Urbański Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.408" who="#DariuszSońta">— Usakiewicz Aleksander,</u>
          <u xml:id="u-347.409" who="#DariuszSońta">— Walerych Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.410" who="#DariuszSońta">— Waniek Danuta,</u>
          <u xml:id="u-347.411" who="#DariuszSońta">— Wardacki Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.412" who="#DariuszSońta">— Wartak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-347.413" who="#DariuszSońta">— Wądołowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.414" who="#DariuszSońta">— Wąsik Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.415" who="#DariuszSońta">— Wesołowski Mariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.416" who="#DariuszSońta">— Węglarz Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.417" who="#DariuszSońta">— Węgłowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.418" who="#DariuszSońta">— Wiatr Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.419" who="#DariuszSońta">— Wielowieyski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.420" who="#DariuszSońta">— Wiertek Włodzimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.421" who="#DariuszSońta">— Wierzbicka Danuta,</u>
          <u xml:id="u-347.422" who="#DariuszSońta">— Wierzbicki Roman Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.423" who="#DariuszSońta">— Wilk Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-347.424" who="#DariuszSońta">— Witt Zenon,</u>
          <u xml:id="u-347.425" who="#DariuszSońta">— Włodarczyk Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-347.426" who="#DariuszSońta">— Wojtyła Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.427" who="#DariuszSońta">— Woroszczak Józef Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-347.428" who="#DariuszSońta">— Woźniak Jarosław,</u>
          <u xml:id="u-347.429" who="#DariuszSońta">— Wójcik Dariusz,</u>
          <u xml:id="u-347.430" who="#DariuszSońta">— Wójcik Gwidon,</u>
          <u xml:id="u-347.431" who="#DariuszSońta">— Wójcik Piotr,</u>
          <u xml:id="u-347.432" who="#DariuszSońta">— Wójcik Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-347.433" who="#DariuszSońta">— Wójcik Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-347.434" who="#DariuszSońta">— Wrona Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.435" who="#DariuszSońta">— Wujec Henryk,</u>
          <u xml:id="u-347.436" who="#DariuszSońta">— Wyrowiński Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.437" who="#DariuszSońta">— Zając Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.438" who="#DariuszSońta">— Zajączkowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.439" who="#DariuszSońta">— Zakrzewska Iwona Bożena,</u>
          <u xml:id="u-347.440" who="#DariuszSońta">— Zakrzewski Andrzej Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.441" who="#DariuszSońta">— Zalewski Maciej,</u>
          <u xml:id="u-347.442" who="#DariuszSońta">— Zalewski Paweł,</u>
          <u xml:id="u-347.443" who="#DariuszSońta">— Zarębski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-347.444" who="#DariuszSońta">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-347.445" who="#DariuszSońta">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-347.446" who="#DariuszSońta">— Zemke Janusz,</u>
          <u xml:id="u-347.447" who="#DariuszSońta">— Zieliński Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.448" who="#DariuszSońta">— Ziemiński Adam Marek,</u>
          <u xml:id="u-347.449" who="#DariuszSońta">— Ziółkowska Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-347.450" who="#DariuszSońta">— Zych Bogumił,</u>
          <u xml:id="u-347.451" who="#DariuszSońta">— Zych Józef,</u>
          <u xml:id="u-347.452" who="#DariuszSońta">— Zylber Jan,</u>
          <u xml:id="u-347.453" who="#DariuszSońta">— Żabiński Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-347.454" who="#DariuszSońta">— Żabiński Władysław,</u>
          <u xml:id="u-347.455" who="#DariuszSońta">— Żelichowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-347.456" who="#DariuszSońta">— Żenkiewicz Marian,</u>
          <u xml:id="u-347.457" who="#DariuszSońta">— Żochowski Ryszard Jacek,</u>
          <u xml:id="u-347.458" who="#DariuszSońta">— Żółtowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-347.459" who="#DariuszSońta">— Żurowski Stanisław.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#AndrzejKern">Czy wszyscy obecni posłowie oddali głosy?</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#AndrzejKern">Widzę, że tak.</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#AndrzejKern">Proszę posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#AndrzejKern">Pora jest bardzo późna albo wczesna, gdyby w księdze Guinnessa zapisywano pewne rekordy, to trzeba powiedzieć, że pobiliśmy rekord Sejmu X kadencji, dlatego że Sejm X kadencji kilkakrotnie kończył obrady w nocy, ale około godz. 1.</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Wpół do trzeciej ostatnio.)</u>
          <u xml:id="u-348.5" who="#AndrzejKern">Wpół do trzeciej? To pamięć mnie zawodzi.</u>
          <u xml:id="u-348.6" who="#AndrzejKern">W tej chwili nie widzę już możliwości prowadzenia dalej obrad, toteż proponuję następujące rozwiązanie - zarządzę za chwilę 15-minutową przerwę, w tym czasie sekretarze obliczą głosy i podadzą do wiadomości wynik głosowania, po czym zamknę obrady. Jutro wznowimy obrady o godz. 10. Przepraszam, dzisiaj wznowimy obrady o godz. 10.</u>
          <u xml:id="u-348.7" who="#AndrzejKern">Pora jest bardzo późna. Kto z państwa czuje się zmęczony, oczywiście może być zwolniony. Kto z państwa chce czekać, to proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-348.8" who="#AndrzejKern">Zarządzam w tej chwili 15-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-348.9" who="#komentarz">(Głos z sali: Może o 9.)</u>
          <u xml:id="u-348.10" who="#AndrzejKern">Nie, o 9 rano nie chcę wznawiać obrad, bo przecież potrzebny jest państwu jakiś wypoczynek.</u>
          <u xml:id="u-348.11" who="#AndrzejKern">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-348.12" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 2 min 25 do godz. 2 min 50)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#AndrzejKern">Proszę o zajmowanie miejsc. Zbliżamy się naprawdę do końca.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#AndrzejKern">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#AndrzejKern">Protokół z IV tury głosowania nad powołaniem prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#AndrzejKern">W głosowaniu wzięło udział 377 posłów. Oddano 2 głosy nieważne. Większość bezwzględna wynosi 188 głosów. Kandydat Zbigniew Romaszewski uzyskał 165 głosów.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#AndrzejKern">Stwierdzam więc, że do wyboru nie doszło.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#AndrzejKern">Myślę, proszę państwa, że czas, który poświęciliśmy na te wybory, nie był jednak czasem straconym. Jest to po prostu cena demokracji.</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-349.7" who="#AndrzejKern">Odraczam obrady do godziny 10.</u>
          <u xml:id="u-349.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 3)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>