PPC / ppc

text_structure.xml 414 KB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15 min 10)</u>
          <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Na sekretarzy powołuję posłów panią Annę Dynowską i pana Marka Rusakiewicza.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marek Rusakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół 73 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia posłanki i posłowie otrzymali.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm na 73 posiedzeniu nie zakończył pierwszego czytania projektów ustaw dotyczących utworzenia urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pragnie przedstawić stanowisko dotyczące wykonania przez rząd uchwały Sejmu w sprawie realizacji uchwał sejmowych dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisja Ustawodawcza zakończyły prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe. Sprawozdanie o tym projekcie zostanie doręczone w trakcie bieżącego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje następujące zmiany w doręczonym porządku dziennym, dodanie nowych punktów:</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#OlgaKrzyżanowska">1. Stanowisko Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej dotyczące wykonywania przez rząd uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia 1991 r. w sprawie rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#OlgaKrzyżanowska">6. Pierwsze czytanie rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#OlgaKrzyżanowska">1) o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów;</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#OlgaKrzyżanowska">2) przepisy wprowadzające ustawę o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów i o zmianie niektórych ustaw (druki nr 995 i 996).</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#OlgaKrzyżanowska">8. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (druki nr 839, 839A i 999A).</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#OlgaKrzyżanowska">9. Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów:</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#OlgaKrzyżanowska">1) o sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego w 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#OlgaKrzyżanowska">2) o sprawozdaniu z realizacji polityki pieniężnej w 1990 r. (druki nr 889, 891 i 1020).</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Ponadto Prezydium Sejmu proponuje:</u>
          <u xml:id="u-2.20" who="#OlgaKrzyżanowska">— skreślenie dotychczasowego punktu 5 dotyczącego pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy,</u>
          <u xml:id="u-2.21" who="#OlgaKrzyżanowska">— skreślenie punktu dotyczącego interpelacji i zapytań poselskich,</u>
          <u xml:id="u-2.22" who="#OlgaKrzyżanowska">— skreślenie dotychczasowego punktu 8 dotyczącego informacji ministra spraw zagranicznych i przeniesienie go na następne posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje również, aby Sejm - na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu - przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Ponadto chcę poinformować Wysoką Izbę, że dzisiejsza, inna niż zwykle, pora rozpoczęcia obrad plenarnych Sejmu jest spowodowana tym, że pracowały rano komisje i że sprawy budżetu, sprawy ustawy emerytalnej — tak ważnej i dla Sejmu, i dla nas wszystkich — będą na przyszłym posiedzeniu Sejmu w przyszłym tygodniu.</u>
          <u xml:id="u-2.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Jednocześnie Chciałam poinformować, że przyszłe posiedzenie Sejmu będzie prawdopodobnie czterodniowe. Ostateczną informację otrzymają państwo na zakończenie tej sesji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.26" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-2.27" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#JózefZych">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego wnosi o uzupełnienie porządku dziennego o informację ministra finansów, jakimi przesłankami faktycznymi kierował się ten resort, a zwłaszcza Główny Urząd Statystyczny, przyjmując za podstawę do naliczenia podatku rolnego na drugie półrocze 1991 r. kwoty 57 200 zł za jeden kwintal żyta.</u>
          <u xml:id="u-3.1" who="#JózefZych">Uzasadniam. Wysoka Izbo! Agencja Rynku Rolnego przy tzw. skupie interwencyjnym zbóż ustaliła cenę kwintala żyta ze zbiorów poprzednich na 40 tys. zł, a ze zbiorów 1991 r. na 45 tys. zł. W woj. leszczyńskim, opolskim, zielonogórskim, konińskim i wielu innych nikt nie słyszał o cenie 50 tys. zł. za kwintal żyta.</u>
          <u xml:id="u-3.2" who="#JózefZych">Wysoka Izbo! Dla rolników jest to sprawa ogromnie ważna, żeby ustalić podstawę faktyczną ceny żyta. Sądzę, że informacja ministra finansów czy Głównego Urzędu Statystycznego może być krótka i nie chodzi tylko o samą informację, a mianowicie chodzi o to, aby resort szybko podjął działania w kierunku faktycznego ustalenia ceny żyta. Sądzę, że dla rolników jest to sprawa bardzo ważna.</u>
          <u xml:id="u-3.3" who="#JózefZych">Pragnę również podkreślić, że niektórzy wojewodowie występowali do ministra finansów o wyjaśnienie tej sprawy, np. wojewoda opolski, i do dnia dzisiejszego nie otrzymali odpowiedzi. Ze względu na wagę społeczną tego zagadnienia proszę o uwzględnienie tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Sekundkę, panie pośle, widziałam pana zgłoszenie, może tylko... Rozumiem, że pan poseł zgłasza to jako punkt porządku dziennego. Prezydium Sejmu zwróci się do rządu z prośbą, żeby to się odbyło na tym posiedzeniu Sejmu. Jutro rano udzielimy odpowiedzi, kiedy na tym posiedzeniu to będzie omówione.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy, potem pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#AndrzejBorowski">Andrzej Borowski, PSL.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#AndrzejBorowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W zaproponowanym przez Konwent Seniorów porządku dzisiejszego posiedzenia w punkcie siódmym znajduje się rządowy projekt nowelizacji ustawy kompetencyjnej gmin. Składam wniosek formalny o zdjęcie tego punktu z dzisiejszego porządku dziennego. Projekt ten jest kolejnym prowizorium rządowym nie uwzględniającym fundamentalnych założeń nowego podziału administracyjnego państwa. Podziału, którego obecnie jeszcze nie mamy, a który, mam nadzieję, w niedługim czasie przedstawi nowy Sejm i nowy rząd. Dzisiaj nie znamy przyszłego modelu państwa i nie czyńmy w tak trudnym okresie kolejnego zamieszania w funkcjonowaniu samorządów i urzędów rejonowych.</u>
          <u xml:id="u-5.2" who="#AndrzejBorowski">I druga sprawa. Budżetu państwa nie stać dzisiaj na wyrzucenie chociażby kilkudziesięciu miliardów zł na zmiany, które i tak w przyszłości będą musiały być rozpatrywane w szerszym kontekście. Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie mego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Panie pośle, to dotyczy punktu siódmego porządku dziennego i wniosek pana poddam potem pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#ZofiaWilczyńska">Zofia Wilczyńska, Między komisyjny Zespół ds. Dzieci.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#ZofiaWilczyńska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Zaskoczenie moje i wielu z państwa posłów jest chyba ogromne decyzją Prezydium Sejmu dotyczącą wyłączenia z porządku obrad punktu piątego dotyczącego nowelizacji czy też zmian ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy.</u>
          <u xml:id="u-7.2" who="#ZofiaWilczyńska">Pragnę państwu przypomnieć, że państwo polskie ratyfikowało Konwencję o prawach dziecka, a zatem zgodnie z art. 32 lit. g. Konstytucji powinniśmy przystąpić do nowelizacji przepisów ustaw i odpowiednich, że tak powiem, dostosowań do konwencji. Pamiętają również państwo, że już w pierwszym czytaniu konwencji niezwykle kontrowersyjna była rozpatrywana tutaj sprawa adopcji krajowej i zagranicznej.</u>
          <u xml:id="u-7.3" who="#ZofiaWilczyńska">Konferencja naukowa z 19 i 20 marca zwróciła uwagę Wysokiej Izbie na pewne rozbieżności pomiędzy konwencją a istniejącym prawem.</u>
          <u xml:id="u-7.4" who="#ZofiaWilczyńska">Chciałam też państwu powiedzieć, że w dniu 18 lipca Rumunia wydała jedno z pierwszych, jako nowy parlament demokratyczny...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani poseł, ja bardzo przepraszam, proszę o bardzo krótkie uzasadnienie wniosku przeciwnego niż decyzja, bo niestety to nie jest debata. Bardzo panią poseł przepraszam.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#ZofiaWilczyńska">Ja również przepraszam, ale chciałam powiedzieć, że dzieją się niesamowite rzeczy związane z adopcją w naszym kraju. Dlatego też proszę o nieodrzucanie punktu piątego z porządku obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł. Wysoka Izba zdecyduje w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#TadeuszKijonka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Z datą 12 września został skierowany na ręce marszałka Sejmu prof. Mikołaja Kozakiewicza następujący wniosek formalny, podpisany przez 44 posłów.</u>
          <u xml:id="u-11.1" who="#TadeuszKijonka">„Problemy kultury polskiej i jej obecnego stanu oraz narastających zagrożeń nie stały się, wbrew wielokrotnym zapowiedziom, przedmiotem odrębnej debaty sejmowej. Proponowane przez rząd drastyczne cięcia w budżecie, które mają ograniczyć środki na te cele w 1991 r. o 30%, spowodują dalsze dotkliwe straty. Sytuacja ta wymaga przedstawienia opinii publicznej, za pośrednictwem Sejmu, prawdziwego obrazu stanu kultury narodowej oraz konsekwencji wynikających z planowanych decyzji budżetowych.</u>
          <u xml:id="u-11.2" who="#TadeuszKijonka">W związku z tym zwracamy się z formalnym wnioskiem o wprowadzenie do porządku najbliższego 74 posiedzenia Sejmu wystąpienia ministra kultury i sztuki Marka Rostworowskiego z informacją — raportem o kierunkach polityki kulturalnej państwa oraz stanie kultury polskiej, z uwzględnieniem sytuacji i potrzeb instytucji artystycznych i kulturalnych, placówek upowszechniania kultury, sytuacji organizacji i środowisk twórczych.</u>
          <u xml:id="u-11.3" who="#TadeuszKijonka">Uważamy, że przedstawienie tych problemów Sejmowi z możliwością postawienia przez posłów pytań oraz wyrażenia opinii jest z przedstawionych powodów pilnie potrzebne i konieczne. Prosimy więc o uwzględnienie naszego wniosku w porządku najbliższego posiedzenia.” Pani Marszałek! W porządku najbliższego posiedzenia nie ma tej sprawy, chciałem prosić...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, panie pośle! Bardzo przepraszam, ale mówimy o porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#TadeuszKijonka">Właśnie dzisiejszego, chodziło o porządek obecnego posiedzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, czyli pani poseł wnosi, żeby to zostało umieszczone w porządku tego posiedzenia?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#TadeuszKijonka">Tak, ale jeśli są jakieś powody organizacyjne i techniczne, które mogą być istotne, prosiłbym wtedy o uwzględnienie tego w porządku następnego posiedzenia, czyli w przyszłym tygodniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Pan poseł Andrzej Sikora, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#AndrzejSikora">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym dowiedziałem się, że postanowiono, aby w punkcie pierwszym odbyło się od razu głosowanie nad projektem ustawy o zmianach w spółdzielczości. Tymczasem grupa posłów, do której również należałem, we wniosku z dnia 30 sierpnia wnioskowała o wznowienie dyskusji i odłożenie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#AndrzejSikora">Ponieważ, jak wiadomo, ustawa budzi szereg kontrowersji i wielu posłów, jak sądzę, Chciałoby się o niej jeszcze wypowiedzieć, chciałbym złożyć formalny wniosek o wznowienie dyskusji na temat ustawy o spółdzielczości w dniu dzisiejszym w punkcie pierwszym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze w sprawie porządku?</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł, a potem pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#AndrzejKonopka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym wbrew temu, co była uprzejma powiedzieć pani poseł Wilczyńska, obronić stanowisko Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów odnośnie do zniesienia z porządku obrad propozycji zmiany Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z czterech powodów, przynajmniej czterech.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#AndrzejKonopka">Po pierwsze, dotychczasowe rozwiązania są na tyle nie kwestionowane, że nie wymagają pośpiechu, przy jednoczesnych pracach Sejmu nad pilnymi ustawami.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#AndrzejKonopka">Po drugie, wprowadzenie nowych rozwiązań, a jest ich sporo, wymaga pogłębionych badań z udziałem ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#AndrzejKonopka">Po trzecie, kodeks i to każdy kodeks, nie tylko rodzinny i opiekuńczy, stanowi pewną całość, zachowując korelacje między poszczególnymi instytucjami lub innymi ustawami, a w projekcie czasem tej korelacji brak, co może prowadzić do konieczności zmian innych przepisów kodeksu lub innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#AndrzejKonopka">I wreszcie, kontrowersje mogą wzbudzać propozycje dotyczące prawa o aktach stanu cywilnego. Ja osobiście nie wiem, co pani poseł Wilczyńska miała na myśli stwierdzając, że z tymi adopcjami, z tymi przysposobieniami co się tam teraz w sądach dzieje, nie wiem, bo mam inne informacje, że nie dzieje się tak źle i chociażby ze względu na pokrótce przedstawione argumenty jestem za zniesieniem tego punktu z porządku obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem to jako głos przeciwny wnioskowi pani poseł Zofii Wilczyńskiej.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani poseł będzie uprzejma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#TeresaLiszcz">Szanowni Państwo! Chciałam wnieść o wyeliminowanie z porządku obrad punktu czwartego, to znaczy sprawozdania komisji w sprawie poselskich projektów ustaw o ochronie zwierząt, i bynajmniej nie dlatego, że uważam ją za ustawę nieważną. Wręcz przeciwnie, uważam, że jest ona bardzo ważna, ale doszły do mnie sygnały i wręcz wniosek, taka prośba z zarządu naczelnego Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami i z dwóch oddziałów wojewódzkich, ażeby nie dopuścić do uchwalenia tej ustawy, która, zdaniem tych działaczy, ludzi znających się na rzeczy, jest gorsza od obowiązującego obecnie rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 1928 r. Dali mi pierwszy z brzegu przykład, że np. ta ustawa nie pozwala zabrać natychmiast maltretowanego zwierzęcia bez postępowania sądowego, na co pozwala pod pewnymi warunkami rozporządzenie z 1928 r. Sama pofatygowałam się, porównałam ten projekt ostateczny z rozporządzeniem z 1928 r. i też stwierdzam, że jest dużo bardziej ogólnikowy, zawiera mnóstwo delegacji. Jeśli mamy uchwalić akt gorszy od tego, który obowiązuje, to chyba lepiej na razie nie uchwalać go wcale.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pani poseł stawia wniosek formalny o wyłączenie punktu czwartego z porządku dziennego?</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Poseł Teresa Liszcz: Tak, zdjęcie z porządku dziennego.)</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#WojciechZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wojciech Zarzycki, PSL. W związku z tym, że nie będzie punktu interpelacje i zapytania poselskie, proszę o wyjaśnienie rozporządzenia ministra finansów dotyczącego deklaracji jakiej firmie ubezpieczeniowej obywatel chce powierzyć ubezpieczenie swojego mienia komunikacyjnego czy rolnego jeszcze na tej sesji Sejmu. Dodam, że deklaracje te mają być przekazane do Państwowego Zakładu Ubezpieczeń do 30 września, co będzie dotyczyło ubezpieczenia od 1 stycznia 1992 r. Nie muszę dodawać, że dotyczy to wielu milionów obywateli, w tym rolników, którzy nie znają tego rozporządzenia i nie wykonają z racji zajęcia pilnymi pracami rolnymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Panu chodzi o umieszczenie tego w porządku dziennym i jeżeli pan poseł pozwoli, zwrócimy się do Ministerstwa Finansów, czy na tym posiedzeniu będzie w stanie udzielić odpowiedzi i jutro rano pan poseł otrzyma odpowiedź i Wysoka Izba zadecyduje.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Tadeusz Biliński się zgłaszał, tak? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#TadeuszBiliński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wnoszę o zamianę kolejności punktów 6 i 8. Punkt 6 dotyczy pierwszego czytania przedstawionego przez Komisję Ustawodawczą projektu ustawy o zmianie ustawy o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Natomiast punkt 8 obejmuje sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej o zmianie ustawy Prawo bankowe.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#TadeuszBiliński">Wcześniejsze rozpatrzenie sprawozdania w sprawie ustawy Prawo bankowe zapewne umożliwi zakończenie prac na tym posiedzeniu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał się wypowiedzieć? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#JanuszMaćkowiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Janusz Maćkowiak, PSL. Chciałem zgłosić sprzeciw wobec wniosku posła Sikory, który proponuje, ażeby była kontynuowana dyskusja nad ustawą o spółdzielczości. Chcę nadmienić, że odbyły się dwa czytania projektu ustawy i odbyła się nad nimi szeroka dyskusja. Komisja Nadzwyczajna pracowała pół roku, każdy z posłów mógł zgłosić swoje uwagi do komisji. Ponadto przy tak napiętym porządku dziennym dzisiejszych obrad, uważam, że obciążenie ich jeszcze dodatkową dyskusją byłoby niesłuszne.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#JanuszMaćkowiak">Muszę również dodać, że dlatego tylko odłożono głosowanie przy drugim czytaniu, gdyż niezbędna okazała się analiza skutków finansowych podatków, i to ma być wyjaśnione.</u>
          <u xml:id="u-27.2" who="#JanuszMaćkowiak">Dlatego składam wniosek przeciwny, ażeby nie kontynuować dyskusji. Nie wiem, czy znowu komuś zależy na tym, ażeby tej ustawy o spółdzielczości, na którą naprawdę czeka cała spółdzielczość nie uchwalić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem to jako głos przeciwko wnioskowi pana posła Sikory, tak?</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Stanisław Bibrzycki, Partia „X”. W świetle zaistniałych faktów łamania prawa wyborczego, zwracam się do Wysokiej Izby o umożliwienie mi wygłoszenia oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle!</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#StanisławBibrzycki">Po przyjęciu porządku obrad, gdyż pragnę zgłosić dwa wnioski pod adresem Wysokiej Izby. Proszę Państwa! Takie fakty już miały...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Proszę Państwa! Proszę o ciszę. Panie Pośle! Proszę, pan może będzie uprzejmy słuchać. Oświadczenia są na końcu i naturalnie pan poseł będzie je mógł wygłosić. Proszę państwa, proszę o ciszę. Natomiast w tej chwili mówimy o porządku dziennym. Jeżeli więc pan poseł ma coś do powiedzenia na temat porządku dziennego, to proszę, natomiast oświadczenia osobiste są zawsze na końcu i naturalnie pan poseł będzie dzisiaj miał głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani Marszałek! Nie do końca jest to prawdą, bo niejednokrotnie w tej Wysokiej Izbie miały miejsce wygłaszane oświadczenia na przykład przed godziną 14, przed przerwą obiadową.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-33.2" who="#StanisławBibrzycki">Zgłosiłem wniosek Wysokiej Izbie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Proszę mi pozwolić. Pan poseł zwraca się o możliwość wygłoszenia oświadczenia w dniu dzisiejszym na zakończenie obrad, tak?</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, podczas...)</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Może z panem posłem mnie się będzie łatwiej porozumieć. Słucham, panie pośle. Przepraszam, chcę po prostu żeby ten wniosek był precyzyjny.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani marszałek, wnioskuję żeby to było po przyjęciu porządku obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Do porządku obrad oświadczenie pana posła...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#StanisławBibrzycki">Po przyjęciu porządku obrad, żebym mógł zabrać głos.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, chwileczkę, rozumiem.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, nie mogę przyjąć wniosku o wygłoszenie oświadczenia w czasie omawiania porządku obrad. Mogę przyjąć wniosek pana posła o zmianę porządku dziennego, o umieszczenie oświadczenia pana posła w porządku dziennym. Taki wniosek mogę przyjąć. Natomiast nie mogę przyjąć wniosku o wygłoszenie oświadczenia na innych warunkach. Czy taki wniosek pan poseł stawia?</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Bibrzycki: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: Jeszcze są chętni.)</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#MirosławNowakowski">Mirosław Nowakowski. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani poseł Liszcz złożyła wniosek o skreślenie z dzisiejszego porządku obrad ustawy o ochronie zwierząt. Składam przeciwny wniosek — o utrzymanie w porządku obrad dzisiejszego dnia tej ustawy. Otóż pracujemy od dłuższego czasu nad dwoma ustawami, które w sumie skompilowaliśmy w jedną całość i wydaje mi się — chociaż bardzo cenię Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami i Uczę się z głosami i postulatami formułowanymi przez jego członków, że wola trzech połączonych komisji i całej Izby jest ważniejsza i istotniejsza niż wola jednego z towarzystw, które jest zainteresowane tą ochroną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, panie pośle, że to był głos przeciwny w stosunku do wniosku pani poseł Teresy Liszcz.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy jeśli chodzi o porządek dzienny, ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-40.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-40.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, mamy tu kilka wniosków dotyczących porządku dziennego. Pierwszy wniosek, pana posła Zycha, o informacje ministra finansów dotyczące naliczania podatku rolnego. Tak jak powiedziałam, zwrócimy się do rządu. Jutro na początku obrad poinformujemy, kiedy rząd, najlepiej w czasie tego posiedzenia, mógłby udzielić informacji na ten temat.</u>
          <u xml:id="u-40.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny wniosek, pana posła Borowskiego, dotyczący skreślenia punktu 7 porządku dziennego dotyczącego gmin. Proszę państwa, punkt 7 brzmi: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o rozszerzeniu zadań i kompetencji organów gminy, o zmianie niektórych zadań i kompetencji organów administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 884). Pan poseł uzasadnił swój wniosek o skreślenie tego punktu z porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-40.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-40.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-40.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła o skreślenie punktu 7 z porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (192) Kto jest przeciw? (41) Kto się wstrzymał od głosowania? (51) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pana posła Andrzeja Borowskiego.</u>
          <u xml:id="u-40.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Wykreślamy z porządku dziennego punkt 7 dotyczący ustawy o rozszerzeniu zadań i kompetencji organów gminy.</u>
          <u xml:id="u-40.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny był wniosek pani poseł Wilczyńskiej, która sprzeciwiła się wnioskowi Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu o wycofanie z porządku dziennego punktu 5 dotyczącego pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy (druk nr 893).</u>
          <u xml:id="u-40.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-40.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku pani poseł Zofii Wilczyńskiej o utrzymanie w porządku dziennym punktu 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (81) Kto przeciw? (125) Kto wstrzymał się od głosowania? (68) Stwierdzam, że wniosek nie został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-40.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Wykreślamy zatem z porządku dziennego punkt 5 dotyczący pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy.</u>
          <u xml:id="u-40.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeśli chodzi o następny wniosek, pana posła Kijonki, dotyczący informacji Ministerstwa Kultury i Sztuki na temat stanu kultury, Chciałam poinformować pana posła, że Prezydium Sejmu przekazało resortowi opinię przesłaną przez 40 posłów. Nie otrzymaliśmy jeszcze informacji, kiedy minister kultury będzie mógł udzielić odpowiedzi. Ponaglimy i jeżeli to będzie możliwe przekażemy Wysokiej Izbie informację podczas tego posiedzenia. W tej chwili nie potrafię na to odpowiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-40.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny wniosek, pana posła Sikory, dotyczy punktu 2 porządku dziennego. Chodzi, proszę państwa, o sprawozdanie zamieszczone w punkcie 1 porządku dziennego, który państwo macie. Chcę przypomnieć, że Prezydium Sejmu proponuje jako punkt 1 przyjęcie stanowiska Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, dlatego mówiłam o punkcie 2, który dotyczy głosowania nad ustawą o spółdzielczości. Pan poseł wnioskuje o wznowienie debaty. Chciałam wyjaśnić, że debata się odbyła, nie przeprowadziliśmy tylko głosowania. Ponieważ był głos przeciwny, poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-40.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pana posła Andrzeja Sikory o wznowienie debaty na temat ustawy o spółdzielczości przed głosowaniem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (88) Kto jest przeciw? (157) Kto wstrzymał się od głosowania? (41) Stwierdzam, że wniosek pana posła Andrzeja Sikory o wznowienie debaty na temat ustawy o spółdzielczości został oddalony przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-40.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny wniosek, pani poseł Liszcz, dotyczy skreślenia punktu 4 porządku dziennego, chodzi o poselskie projekty ustawy o ochronie zwierząt. Ponieważ był głos przeciwny, poddaję wniosek pani poseł pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-40.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pani poseł Liszcz o skreślenie punktu 4 porządku dziennego, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (171) Kto jest przeciw? (56) Kto wstrzymał się od głosowania? (46) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pani poseł Teresy Liszcz o skreślenie z porządku dziennego punktu 4 dotyczącego poselskich projektów ustaw o ochronie zwierząt.</u>
          <u xml:id="u-40.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny był wniosek pana posła Wojciecha Zarzyckiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego, dotyczący umieszczenia w porządku dziennym wyjaśnień odnośnie do ubezpieczeń z Państwowego Zakładu Ubezpieczeń. Pozwolę sobie zajęcie stanowiska w stosunku do tego wniosku przesunąć do jutra ze względu na to, że chcemy się dowiedzieć, czy będzie możliwe uzyskanie tej informacji w czasie tego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-40.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Następny wniosek, pana posła Tadeusza Bilińskiego, polega na zmianie kolejności punktu porządku dziennego dotyczącego Dziennika Ustaw i Prawa bankowego. Nie mamy jeszcze po prostu materiałów dotyczących Prawa bankowego. Myślę, że jeżeli będziemy je mieli, będzie możliwa taka zmiana.</u>
          <u xml:id="u-40.21" who="#OlgaKrzyżanowska">I proszę państwa, ostatni wniosek, pana posła Bibrzyckiego, dotyczący umieszczenia w porządku dziennym oświadczenia związanego z sytuacją Partii „X”.</u>
          <u xml:id="u-40.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-40.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chwileczkę. Czy pan poseł ma jakieś zastrzeżenia? Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-40.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani Marszałek, wnioskowałem jednoznacznie, że chciałbym zabrać głos po przyjęciu porządku obrad.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, mówiłam już, że nie mogę w tej chwili, tj. w trakcie dyskusji dotyczącej zmiany porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-42.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-42.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, chyba się nie rozumiemy. Jeśli chodzi o wygłoszenie oświadczenia, to tak jak powiedziałam, pan poseł ma prawo je wygłosić na zakończenie obrad. Natomiast jeśli chodzi o wygłaszanie jakichkolwiek oświadczeń w punkcie porządku dziennego, jest to niezgodne z regulaminem i nie mogę panu posłowi udzielić głosu. Natomiast jeżeli Wysoka Izba wyrazi taką wolę i pan poseł stawia taki wniosek.</u>
          <u xml:id="u-42.4" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Bibrzycki: Taki wniosek stawiam.)</u>
          <u xml:id="u-42.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Wydaje mi się, że ja tak sprawę postawiłam.</u>
          <u xml:id="u-42.6" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-42.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-42.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Przechodzimy do głosowania nad wnioskiem pana posła Stanisława Bibrzyckiego, który prosi o umieszczenie w porządku dziennym tego posiedzenia Sejmu oświadczenia dotyczącego Partii „X”.</u>
          <u xml:id="u-42.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-42.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (156) Kto jest przeciw? (87) Kto wstrzymał się od głosowania? (50) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek pana posła Stanisława Bibrzyckiego o umożliwienie wygłoszenia oświadczenia w ramach porządku dziennego tego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-42.11" who="#komentarz">(Głosy z sali: Teraz, teraz!)</u>
          <u xml:id="u-42.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, tak, pan poseł to uściślił. Teraz, to znaczy po załatwieniu spraw porządku dziennego, tak brzmiał wniosek pana posła.</u>
          <u xml:id="u-42.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, to są wszystkie sprawy dotyczące porządku dziennego. Rozumiem, że zaproponowany porządek dzienny, potem przegłosowany przez Wysoką Izbę, został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-42.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Oświadczenie posła Stanisława Bibrzyckiego w sprawie anulowania niektórych list wyborczych Partii „X”.</u>
          <u xml:id="u-42.15" who="#komentarz">(Gwar na sali)</u>
          <u xml:id="u-42.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zachowanie ciszy.</u>
          <u xml:id="u-42.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dziękuję przede wszystkim.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#StanisławBibrzycki">Staję dzisiaj na tej trybunie w związku ze sprawą, którą Sejm nie może się nie zająć. Została złamana Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i trwa jej dalsze łamanie. Państwowa Komisja Wyborcza dzida niezgodnie z ordynacją, którą Wysoka Izba uchwaliła. Pierwszym efektem tego zjawiska jest bulwersująca już nie tylko opinię polską, ale i międzynarodową decyzja o cofnięciu wyborczej rejestracji Partii „X” w 33 okręgach. Dokonano tego w sposób wyraźnie manipulatorski usuwając z areny politycznej groźną dla niektórych ugrupowań, konkurencyjną w wyborach partię. Dopuszczono się jaskrawych naruszeń proceduralnych przy weryfikacji list z podpisami obywateli popierających Partię „X”, czego sam również byłem świadkiem. Bezpodstawnie odrzucono szereg podpisów. Partia „X” natychmiast udowodniła fałszywość zarzutu w stosunku do 20% z przedstawionych do wglądu części zakwestionowanych podpisów. Kuriozalnym przykładem jest zakwestionowanie na liście osób popierających Partię „X” podpisu jednego z naszych kandydatów do Sejmu. Świadczy to o niewiarygodności zarzutów Okręgowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#StanisławBibrzycki">Naruszono ustawowe terminy zawarte w ordynacji dotyczące możliwości zgłaszania zastrzeżeń. Zrobiono to na podstawie wytycznych Państwowej Komisji Wyborczej, które są w istocie niezgodne z literą ordynacji. Społeczeństwo przyjęło to jako polityczną manipulację, a być może także i prowokację. To bezprawne postępowanie może także dotknąć innych ugrupowań politycznych, gdyż Państwowa Komisja Wyborcza uzurpuje sobie prawo do nieograniczonej w, czasie weryfikacji podpisów.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#StanisławBibrzycki">Wysoka Izbo! W dniu 17 września 1939 r. wbito nóż w plecy walczącej Polsce.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#komentarz">(Głosy z sali: O, o, o!)</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#StanisławBibrzycki">W rocznicę tego, jakże symbolicznego dla wszystkich Polaków wydarzenia wbito nóż w plecy rodzącej się, jakże słabej jeszcze polskiej demokracji. Sejm winien odnieść się do tego rodzaju gwałcącej poczucie sprawiedliwości i prawa represji, zastosowanej z niskich pobudek politycznych w stosunku do jednej spośród bardzo wielu partii politycznych, która miała poważne szanse na określony sukces wyborczy. Sejm przed całym światem nie może zaakceptować takiego faktu, który przekreślił szansę na rzeczywiście wolne wybory w Polsce, na które czeka również opinia międzynarodowa.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#StanisławBibrzycki">W związku z powyższym wnoszę o powołanie przez Wysoką Izbę nadzwyczajnej komisji do zbadania zgodności działania Państwowej Komisji Wyborczej w okręgu nr 1 z ordynacją wyborczą. Jednocześnie wnioskuję o zobowiązanie powołanej komisji do złożenia Wysokiej Izbie sprawozdania na najbliższym posiedzeniu. Sprawa, którą stawiam, ma charakter afery politycznej. Społeczeństwo nie darowałoby nam nigdy braku odpowiedniej reakcji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#StanisławBibrzycki">Wysoka Izbo! Ostatnie słowa mojego wystąpienia z tej wysokiej trybuny kieruję do pana prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zwracam się do pana z prośbą o publiczne wystąpienie i wyrażenie swojego stanowiska w tej tak ważnej już nie dla partii, lecz dla Polski sprawie.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#StanisławBibrzycki">Koleżanki i Koledzy Posłowie! Myślę, że wybaczycie mi dwa zdania osobistej refleksji. W czasie ostatnich dwóch tygodni miały miejsce zdarzenia, na podstawie których Zadaję sobie pytania i nie znajduję na nie odpowiedzi. Dlaczego moje sejmowe listy nie trafiają do adresatów? Dlaczego mój prywatny telefon co chwilę ma awarię? Dlaczego oficer kontrwywiadu zapałał chęcią rozmowy ze mną? Dlaczego instytutom lokalnym zabroniono współpracy z ich posłem? Czy tylko kwestią przypadku był 8 dni temu w Katowicach bandycki napad na mnie, gdy jechałem na posiedzenie Sejmu? I ostatnie pytanie? Dlaczego moją partię w tak perfidny sposób chce się wyeliminować z wyborów do Sejmu? Dzisiaj my, kto następny jutro?</u>
          <u xml:id="u-43.9" who="#StanisławBibrzycki">Pytanie to szczególnie kieruję do posłów z prawej strony, którzy za czasów władzy ludowej sami doświadczyli podobnych działań. Dlatego właśnie was, szanowni państwo, szczególnie proszę o poparcie mojego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-43.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, w związku z pana wnioskiem o powołanie komisji nadzwyczajnej, proszę o złożenie go do Prezydium Sejmu. Ta sprawa, tak jak wszystkie sprawy o powołanie komisji nadzwyczajnej, będzie rozpatrzona przez Konwent Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-44.3" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Kem: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-44.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, Wysoka Izba wyraziła wolę, żeby pan poseł Bibrzycki mógł wygłosić oświadczenie. Pan poseł to oświadczenie wygłosił, natomiast nie jest to punkt, który przewiduje debatę, w związku z tym na ten temat nikomu głosu nie będę udzielać.</u>
          <u xml:id="u-44.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-44.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa...</u>
          <u xml:id="u-44.7" who="#komentarz">(Poseł Stefan Myszkiewicz-Niesiołowski: Poseł Kern prosi o głos w kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-44.8" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-44.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, pozwólcie mi państwo prowadzić obrady.</u>
          <u xml:id="u-44.10" who="#OlgaKrzyżanowska">W kwestii formalnej pan poseł ma prawo zabrać głos, proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#AndrzejKern">Andrzej Kern, OKP. Przed chwilą zgodnie z wolą Wysokiego Sejmu wysłuchaliśmy wystąpienia pana posła Bibrzyckiego. Wydaje mi się jednak, że dla respektowania zasady audiatur et altera pars, należałoby wysłuchać kogoś innego jeszcze. Nie chcę oczywiście oceniać wartości merytorycznej tej argumentacji, zwracam tylko uwagę, że wielkie słowa towarzyszą tutaj prozaicznej i przyziemnej sprawie mianowicie...</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę. Pan poseł będzie uprzejmy zgłosić wniosek formalny, a potem go uzasadnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#AndrzejKern">Dlatego też zgłaszam wniosek formalny, żebyśmy wysłuchali w tej sprawie informacji od przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej pana prof. Andrzeja Zolla.</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy wniosek pana posła dotyczy tego posiedzenia Sejmu?</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#komentarz">(Poseł Andrzej Kem: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-48.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak jest, dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-48.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jest to wniosek formalny o umieszczeniu w czasie tego posiedzenia Sejmu informacji przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej na temat spraw poruszonych przez pana posła Bibrzyckiego. Poddaję ten wniosek pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-48.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku zgłoszonego przez pana posła Kerna o wysłuchanie w czasie tego posiedzenia Sejmu informacji przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (231) Kto jest przeciw? (7) Kto wstrzymał się od głosowania? (21) Stwierdzam, że Sejm wniosek pana posła Kerna przyjął.</u>
          <u xml:id="u-48.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Uzgodnimy z przewodniczącym Państwowej Komisji Wyborczej, w którym momencie tego posiedzenia Sejmu ta informacja będzie miała miejsce, gdyż nie ustaliliśmy w tej chwili kolejności.</u>
          <u xml:id="u-48.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu — po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów — na podstawie art. 74 ust. 1. regulaminu Sejmu określiło czas wystąpień w debatach na bieżącym posiedzeniu dla wystąpień w imieniu klubów poselskich na 10 minut oraz pozostałych wystąpień poselskich na 5 minut.</u>
          <u xml:id="u-48.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę, Wysoka Izba tę propozycję przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-48.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo, obradom naszym przysłuchuje się delegacja parlamentarnej grupy rumuńsko-polskiej pod przewodnictwem pana Joana Turlacu. Serdecznie witam...</u>
          <u xml:id="u-48.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.12" who="#OlgaKrzyżanowska">... i życzę przyjemnego pobytu w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-48.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-48.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw: o zmianie ustawy o cudzoziemcach, o rozszerzeniu zadań i kompetencji organów gminy oraz o zmianie niektórych zadań i kompetencji organów administracji rządowej. Rozpatrywanie tych projektów ustaw zostało przez Wysoką Izbę zdjęte z porządku dziennego, niemniej punkt informacyjny istnieje.</u>
          <u xml:id="u-48.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Stanowisko Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej dotyczące wykonania przez rząd uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia 1991 r. w sprawie realizacji uchwał sejmowych dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-48.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu zastępcę przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pana posła Ryszarda Smolarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#RyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiam stanowisko sejmowej Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie uchwały z dnia 24 sierpnia 1991 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na swym 70 posiedzeniu bardzo krytycznie ocenił sytuację w polskim rolnictwie i dał temu wyraz w uchwale z dnia 24 sierpnia 1991 r. Uchwała sejmowa zobowiązywała rząd, by w terminie do 5 września bieżącego roku przedłożył propozycję konkretnych zmian i korekt w polityce rolnej, a w szczególności:</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#RyszardSmolarek">1) zmiany zasad polityki kredytowej w stosunku do rolnictwa i gospodarki żywnościowej;</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#RyszardSmolarek">2) przedstawienie rządowego projektu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi stanowiącymi własność skarbu państwa;</u>
          <u xml:id="u-49.3" who="#RyszardSmolarek">3) przedstawienie programu działań w zakresie promocji eksportu produktów rolnych;</u>
          <u xml:id="u-49.4" who="#RyszardSmolarek">4) podanie szacunku ekonomiczno — finansowego skutków wprowadzenia minimalnych cen na mleko, żywiec i zboże chlebowe.</u>
          <u xml:id="u-49.5" who="#RyszardSmolarek">Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej otrzymała skrótową i niepełną informację dnia 11 września br. W tym dniu na swym posiedzeniu wysłuchała również odpowiedzi ministra rolnictwa pana Adama Tańskiego oraz przedstawiciela Ministerstwa Współpracy Gospodarczej z Zagranicą. W oparciu o powyższą informację Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej stwierdza:</u>
          <u xml:id="u-49.6" who="#RyszardSmolarek">1) W zakresie obsługi finansowej i kredytowej rolnictwa rząd nie wnosi praktycznie żadnych nowych propozycji. W dalszym ciągu restrykcyjna polityka pieniężna powoduje systematyczną upadłość gospodarstw rolnych, zwłaszcza o większym areale i potencjale produkcyjnym. Przewidywana pomoc kredytowa na inwestycje i restrukturyzację rolnictwa jest symboliczna i nie rozwiązuje nabrzmiałego problemu — wręcz rozmija się z aktualnymi oczekiwaniami rolników i polskiej wsi. Jednocześnie proponowane uruchomienie pomocy kredytowej z zagranicy różnicuje sektory w polskim rolnictwie i pomimo wszystko przyniesie efekty dopiero w latach przyszłych.</u>
          <u xml:id="u-49.7" who="#RyszardSmolarek">2) Wniesienie do Sejmu w dniu 9 września br. rządowego projektu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa daje możliwość szerokiej gamy przekształceń własnościowych w państwowym sektorze rolnictwa. Projekt ten jest wynikiem wcześniejszych negocjacji i uzgodnień pomiędzy międzyresortowym zespołem i podkomisją ds. rozpatrzenia projektu ustawy o państwowych gospodarstwach rolnych. Komisja wnioskuje do Prezydium Sejmu o szybkie przeprowadzenie procesu legislacyjnego tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-49.8" who="#RyszardSmolarek">3) Promocja eksportu produktów rolnych w różnych kierunkach, zwłaszcza na rynek wschodni oraz do krajów Trzeciego Świata, zaprezentowana przez Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą nie wnosi nowych istotnych elementów. Stanowisko niektórych krajów EWG blokuje skutecznie import z Polski produktów rolnych, natomiast polskie władze nie znajdują sposobu na uruchomienie odpowiednich mechanizmów, m.in opłat kompensacyjnych ograniczających zalew polskiego rynku produktami rolnymi pochodzenia zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-49.9" who="#RyszardSmolarek">4) Rząd podtrzymuje swoje negatywne stanowisko w sprawie cen minimalnych na produkty rolne. Nie proponuje natomiast konstruktywnych rozwiązań systemowych co do interwencjonizmu państwa w sferze ułożenia właściwych proporcji między cenami produktów rolnych a środkami do produkcji rolnej. W tym zakresie rząd, trzeba to powiedzieć, nie przedłożył żadnej konstruktywnej propozycji. Systematycznie pogarsza się parytet dochodów ludności zatrudnionej w rolnictwie w stosunku do dochodów ludności zatrudnionej w działach pozarolniczych.</u>
          <u xml:id="u-49.10" who="#RyszardSmolarek">W związku z tym Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wnioskuje, aby Sejm nie przyjął informacji o stanowisku rządu w sprawie realizacji uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia br. za wyjątkiem punktu 2 — dotyczącego rządowego projektu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa — i odesłał ją do ponownego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-49.11" who="#RyszardSmolarek">Sejmowa Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wyraża kategoryczny sprzeciw wobec proponowanego obniżenia wydatków budżetowych na rolnictwo w przedłożonym przez rząd projekcie nowelizacji ustawy budżetowej na r. 1991.</u>
          <u xml:id="u-49.12" who="#RyszardSmolarek">Komisja uważa, iż stanowisko rządu zaprezentowane w odpowiedzi na uchwałę sejmową nie daje podstaw do udzielenia rządowi daleko idących pełnomocnictw w sprawie wydawania dekretów z mocą ustawy, szczególnie w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, czemu dali wyraz posłowie rolnicy w głosowaniu w ubiegłym tygodniu nad uprawnieniami dla rządu.</u>
          <u xml:id="u-49.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Sejm przyjął stanowisko Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej dotyczące wykonania przez rząd uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia 1991 r. w sprawie realizacji uchwał sejmowych dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie dyszę.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł zgłasza sprzeciw, proszę bardzo. Przy jednym głosie sprzeciwu, tak? Proszę bardzo, czy pan poseł chciałby...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#WładysławSerafin">Pani Marszałek, proponuję, aby jednak stanowisko Sejmu zaprezentować poprzez głosowanie, zgodnie z intencją komisji i zobowiązać rząd do ponownego przedstawienia odpowiedzi Sejmowi w sprawie nie zrealizowanej uchwały.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wniosek pana posła jest sprzeciwem wobec propozycji przyjęcia do wiadomości przez aklamację, że tak powiem. Jest to wniosek o poddanie pod głosowanie. Pan poseł Kern w tej sprawie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AndrzejKern">Jeżeli mamy poddać tę uchwałę pod głosowanie, to uważam, że przedtem należy wysłuchać ministra rolnictwa. Uchwalić możemy wszystko, ale musimy przedtem dowiedzieć się, jakie są realne szanse wykonania uchwały i dlatego w przypadku podjęcia decyzji o głosowaniu składam formalny wniosek, by przed głosowaniem wysłuchać ministra rolnictwa w tej sprawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł Serafin przyjmuje argumentację wniosku przeciwnego — że wpierw informacja pana ministra rolnictwa, a potem głosowanie, czy też podtrzymuje pan swój wniosek o poddaniu pod głosowanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WładysławSerafin">Pani Marszałek! Myślę, że sprawa jest zbyt poważna, gdyż Sejm w swoim stanowisku negatywnie ocenił realizowanie swych poprzednich uchwał przez rząd i wyraził to w swojej uchwale z 24 sierpnia. Obecnie przedłożona komisji informacja o realizacji ostatniej uchwały sejmowej oceniona została przez komisję negatywnie, w związku z tym — by zobowiązać rząd do dalszych prac - potrzebne jest przegłosowanie tego wniosku. Chodzi o to by rząd ponownie przedstawił stanowisko po wzięciu pod uwagę wszystkich argumentów, które zostały przedstawione przez komisję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, że pan poseł podtrzymuje swój wniosek o przystąpienie do głosowania. W takim razie poddaję ten wniosek pod głosowanie, proszę jednak pamiętać o stanowisku, które mówi o potrzebie wysłuchania informacji ministra.</u>
          <u xml:id="u-56.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#JózefZych">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Wydaje się, że następuje pomieszanie dwóch zagadnień. Mianowicie Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przedstawiła stanowisko na podstawie informacji rządu i odpowiedzi ministra. To jest jedno zagadnienie. Wobec tego, gdybyśmy mieli dzisiaj rozważać problem kolejnej uchwały, która w dalszym ciągu odnosiłaby się do tego, czego nie zrobił minister, to wtedy wniosek pana posła Kerna byłby w pełni uzasadniony. I ja sądzę, że komisja wnosiła i konsekwentnie pójdzie za wnioskiem o dokończenie całej sprawy, łącznie z uchwałą oceniającą. I kiedy na posiedzeniu plenarnym stanie sprawa oceny i wniosków, wtedy wniosek pana posła Kerna będzie w pełni uzasadniony, chociażby dla zachowania równowagi z jednej i z drugiej strony.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#JózefZych">Natomiast komisja sygnalizuje nam w dniu dzisiejszym, że rząd, że minister rolnictwa podszedł bardzo — mówiąc oględnie — delikatnie do sprawy i nie przedstawił satysfakcjonujących komisję rozwiązań. Zatem sądzę, że należy przyjąć stanowisko komisji jako informację, sygnał, że nie ma poważnego podejścia do sprawy. Kiedy komisja przedstawi przy budżecie swoje stanowisko, wtedy i minister powinien zająć stanowisko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#AndrzejKern">Proszę państwa, uchwała nie tylko zawiera krytyczną ocenę sytuacji, ale również pewne postulaty, które minister powinien wykonać. Dlatego też moja propozycja, żeby wysłuchać ministra jest chyba słuszna, bo musimy uzyskać informacje, czy realizacja postulatów — nie mam przed sobą tekstu, ale pamiętam, są tam cztery bardzo ważne postulaty — jest w ogóle możliwa, czy też nie. Jeśli tego nie będziemy wiedzieli, to nasze rozeznanie będzie niedostateczne, a ponadto grozi nam to, że podejmiemy uchwałę, która będzie tylko uchwałą papierową. A przecież nie o to nam chyba chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, Chciałam wyjaśnić jedną techniczną sprawę — nie chodzi o przyjęcie uchwały, lecz przyjęcie do wiadomości stanowiska komisji. Komisja nie zgłasza projektu uchwały do podjęcia przez Sejm, tylko prezentuje swoje stanowisko i prosi o przyjęcie go do wiadomości, naturalnie z wszystkimi konsekwencjami.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#AndrzejKern">Pani Marszałek! Ja się zgadzam, że to nie jest uchwała, ale to jest quasi — uchwała. I nie ulega żadnej wątpliwości, że jeśli ją podejmiemy w tym trybie, który zgłosił pan poseł Serafin, to minister musi ją wykonać, bo inaczej nie wywiązałby się ze swoich obowiązków. I dlatego chodzi o sprawdzenie, na ile propozycje komisji są realne i możliwe do wykonania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#JózefZych">Wysoki Sejmie! Pan poseł Kern ma absolutnie rację, ja się z nim zgadzam. Jest tylko problem terminu — otóż przesłuchanie ministra będzie aktualne w momencie, kiedy otrzymany projekt uchwały. Natomiast komisja przedłożyła tylko swoją informację i swoje stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali).</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#JózefZych">Chodzi o przyjęcie do wiadomości, nie jest to uchwała zobowiązująca na tym etapie rząd do czegokolwiek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#WładysławSerafin">Przepraszam, że tak się rozwleka uzasadnienie naszych racji, ale nie wszyscy po prostu znają się na procedurze związanej z tą sprawą i pan poseł Kern chce tylko na zasadzie boksowania rzecz oddalać, a nie wie, o co chodzi. Przepraszam, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#WładysławSerafin">Sejm zobowiązał rząd do przedstawienia Wysokiej Izbie w terminie do 5 września — nie komisji, lecz Wysokiej Izbie — propozycji zmian zawartych w czterech żądaniach sformułowanych przez Wysoką Izbę na wniosek komisji. Rząd dwukrotnie rozdał do skrytek tekst odpowiedzi skierowany na ręce marszałka, każdy poseł go ma, zakładam w związku z tym... Tylko nie wszyscy wzięli pewnie ten tekst, w masie tekstów go zagubili, bo ich rolnictwo nie interesuje, a być może debatę na ten temat...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, proszę tylko do sprawy formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#WładysławSerafin">Do formalnej, tak.</u>
          <u xml:id="u-67.1" who="#WładysławSerafin">Więc dlatego wnoszę, aby o tym zadecydowała jednak Wysoka Izba, gdyż każdy mógł się zapoznać ze stanowiskiem rządu w jego odpowiedzi. Zgodnie z regulaminem Sejmu sejmowa Komisja Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przedstawiła państwu merytoryczną ocenę tego stanowiska rządu i w związku z tym należy się ustosunkować przez przyjęcie lub oddalenie. Jeżeli Wysoka Izba nie przyjmie stanowiska rządu, rząd musi przedstawić drugą wersję realizacji uchwały sierpniowej. Proszę do tej sprawy podejść merytorycznie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#OlgaKrzyżanowska">O ile rozumiem, są dwa wnioski dotyczące sposobu przyjęcia sprawozdania przez Wysoką Izbę. Wniosek pana posła Serafina mówi o tym, żebyśmy przez głosowanie podjęli decyzję o przyjęciu przez Wysoką Izbę do wiadomości stanowiska komisji bez wysłuchania przedstawiciela rządu w osobie ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Drugi wniosek, wniosek pana posła Kerna, mówi, że Wysoka Izba powinna wyrazić przez głosowanie wolę przyjęcia do wiadomości stanowiska komisji po wysłuchaniu informacji ministra.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł jeszcze w tej sprawie? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#JanuszMaćkowiak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem tylko rolnikiem i nie wiem, czy tutaj chodzi o jakieś zagmatwanie, może źle rozumuję, ale jeżeli był wniosek komisji o nieprzyjęcie informacji ministra Tańskiego złożonej 11 września br., a Prezydium Sejmu wnosi o przyjęcie, to mamy dwa sprzeczne wnioski. Niepotrzebnie gmatwamy sprawę. Nie zgadzam się również z posłem Kernem, który proponuje, żeby wysłuchać ministra Tańskiego, czy wnioski są realne czy nierealne. Przecież Wysoka Izba podejmując uchwałę w dniu 24 sierpnia br. zdawała sobie chyba sprawę, czy wykonanie przez resort jej postanowień jest realne czy nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, bardzo przepraszam, jest to dyskusja merytoryczna. Mnie chodzi o to, żeby pan poseł był uprzejmy odnieść się do sprawy czysto formalnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#JanuszMaćkowiak">Ja się odniosłem po prostu tak, jak to rozumiem. Były dwa wnioski i należało rozpatrzeć wniosek Prezydium Sejmu i wniosek komisji po wysłuchaniu informacji ministra Tańskiego. Uważam, że jest to zupełnie proste.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, to była propozycja Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu, propozycja przyjęcia do wiadomości stanowiska komisji. Jeżeli bym nie usłyszała sprzeciwu, uważałbym, że Wysoka Izba do wiadomości to przyjęła. Sprzeciw usłyszałam i padł wniosek o poddanie pod głosowanie. Jest również drugi wniosek, który mówi - poddać pod głosowanie, ale po wysłuchaniu opinii ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej. I te dwa wnioski będę poddawać pod głosowanie, a nie stanowisko Prezydium Sejmu i stanowisko Konwentu Seniorów, bo była to propozycja złożona Wysokiej Izbie, której Wysoka Izba poprzez głos pana posła Serafina nie przyjęła.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy możemy rozpocząć głosowanie?</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#JanJanowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ponieważ jest to dodatkowy punkt porządku dziennego, bardzo prosiłbym, żebyśmy mogli albo otrzymać tekst stanowiska komisji, albo jeszcze raz wysłuchać posła sprawozdawcy. Jeżeli mam głosować za bądź przeciw propozycji komisji, to chciałbym jednak dokładnie jeszcze raz się zapoznać. Nie mam przy sobie tego tekstu, a jednorazowe odczytanie nie pozwala mi na merytoryczne wniknięcie i ustosunkowanie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chwileczkę. Wniosek pana posła brzmi tak, żeby przed głosowaniem zostało dostarczone wszystkim posłom stanowisko komisji.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski. Albo ponowne odczytanie tekstu stanowiska przez posła sprawozdawcę)</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo. Czy pan poseł sprawozdawca byłby uprzejmy ponownie przeczytać tekst stanowiska przed podjęciem decyzji poprzez głosowanie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#RyszardSmolarek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Owszem, w kampanii takie prośby może by były bardzo wskazane, żeby poseł tę samą treść czytał potrójnie. Ale sądzę, że nie o to chyba chodzi. Chciałbym poinformować, że zarówno odpowiedź ministra Tańskiego z 11 września, jak i stanowisko komisji, zostały dostarczone wszystkim posłom do skrytek poselskich. F aktem jest, że jesteśmy zabiegani i poseł Janowski prawdopodobnie również, ale jest prośba, żeby te dokumenty czytać. Jeżeli ktoś nie czyta. Nie wiem, czy Wysoka Izba się przychyla do tego, żebym ja...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#JanJanowski">Panie pośle, ja nie miałem tego w skrytce do czasu rozpoczęcia obrad Sejmu. Proszę mnie nie obrażać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę zabierać głos, a nie rozmawiać między sobą. Pan poseł, który w imieniu komisji, powiedział, że wszyscy państwo dostaliście do skrytek stanowisko komisji, czyli... Chwileczkę, proszę państwa, rozpatrywany punkt nie był pierwotnie przewidziany w porządku dziennym, w związku z tym istnieje możliwość, że dlatego właśnie część posłów nie zapoznała się z tekstem stanowiska. Dlatego, jeśli chodzi o głosowanie, w tej sprawie, zgodnie z wnioskami pana posła Serafina i pana posła Kerna, proponuję je przeprowadzić po przerwie. Proszę wszystkich posłów o wyjęcie ze skrytek tekstu stanowiska komisji, a potem Wysoka Izba poprzez głosowanie podejmie decyzję.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł jeszcze w tej sprawie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#HenrykWujec">Mam tylko informację.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#HenrykWujec">Tekst uchwały leży na stoliku, przy skrytkach. Tak, że będzie można stamtąd pobrać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę wszystkich posłów o zapoznanie się z tekstem stanowiska komisji i przystąpimy do wyrażenia opinii poprzez głosowanie tuż po przerwie.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o projektach ustaw:</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#OlgaKrzyżanowska">1) poselskim — o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze,</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#OlgaKrzyżanowska">2) poselskim — Prawo spółdzielcze,</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#OlgaKrzyżanowska">3) senackim — o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze (druki nr 575, 679, 713, 1035 i 1035A).</u>
          <u xml:id="u-81.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm na 71 posiedzeniu Sejmu wysłuchał posła sprawozdawcę i przeprowadził debatę nad sprawozdaniem komisji, w czasie której zgłoszono dodatkowe poprawki.</u>
          <u xml:id="u-81.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Na wniosek grupy posłów Sejm odroczył głosowanie przedstawionego projektu ustawy do czasu uzyskania informacji na temat skutków finansowych przyjęcia niektórych przepisów projektu.</u>
          <u xml:id="u-81.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Informacje te zostały posłankom i posłom doręczone.</u>
          <u xml:id="u-81.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Przed przystąpieniem do głosowania proszę pana posła sprawozdawcę o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#MichałKurek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiony i przedyskutowany w dniu 29 sierpnia br. projekt ustawy nowelizującej ustawę z 1982 r. Prawo spółdzielcze — druk 1035 i druk 1035 A (autopoprawki komisji) nie został na wniosek grupy posłów poddany głosowaniu przez Wysoką Izbę w dniu 30 sierpnia do czasu przedstawienia przez rząd pisemnych danych o skutkach ekonomicznych wynikających z treści art. 74 i §4 art. 77 projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#MichałKurek">Ministerstwo Finansów przedstawiło w dniu 12 września dokument pod nazwą „Szacunek skutków finansowych”, który został doręczony posłom 13 września. Komisja po dokonaniu analizy tego materiału, z którego treścią można polemizować, uznaje brak dobrej woli ze strony kierownictwa Ministerstwa Finansów do rozwiązań kompromisowych w tej materii. Uznając jednak trudności finansowe państwa, istniejący deficyt budżetowy, brak środków w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, przedstawia w imię interesów nadrzędnych autopoprawkę wychodzącą naprzeciw intencjom grupy posłów i rządu do łagodzenia deficytu budżetu i wnosi o skreślenie przez Wysoką Izbę art. 74 i §4 w art. 77 projektu.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#MichałKurek">W tym miejscu pragnę podziękować posłowi Dowgwiłłowiczowi, wnioskodawcy zapisu art. 74, za wycofanie swojej poprawki w imię wyższej racji, tj. uchwalenia ustawy tak bardzo oczekiwanej przez spółdzielców.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#MichałKurek">Jednocześnie komisja wnosi, aby rząd dostrzegł w spółdzielczości sprzymierzeńca w trudnych dla siebie chwilach w każdym czasie i aby przy nowelizacji ustawy o opodatkowaniu podatkiem dochodowym osób prawnych rozważył i przedstawił propozycję odliczeń z podstawy opodatkowania obrotów handlowych przez członków ze swoją spółdzielnią, możliwe, że na wzór rozwiązań przedwojennych.</u>
          <u xml:id="u-82.4" who="#MichałKurek">Komisja w zajętym stanowisku wzięła pod uwagę wypowiedź pana wiceministra Ryszarda Pazury, że planuje się anulowanie wszystkich istniejących przepisów podatkowych rozrzuconych po różnych aktach prawnych i skomasowanie ich w jednej ustawie podatkowej.</u>
          <u xml:id="u-82.5" who="#MichałKurek">Poprawki zgłoszone w czasie debaty w dniu 29 sierpnia zostały dostarczone posłom w dniu 30 sierpnia — dwie poprawki pana posła Sikory, jedna pana posła Saka i jedna pani poseł Liszcz. Komisja odnosi się do nich pozytywnie i wnosi o ich przyjęcie. Co do poprawki pana posła Lecha dotyczącej Krajowej Rady Spółdzielczej i lustracji, komisja nie uzyskała wycofania tej poprawki od posła wnioskodawcy, ale jej nie poparła na swoim 19 posiedzeniu w dniu 12 września.</u>
          <u xml:id="u-82.6" who="#MichałKurek">W związku z powyższym proszę panią marszałek o poddanie pod głosowanie Wysokiej Izby autopoprawek komisji z druku 103 5A wraz z dzisiejszymi, to jest skreśleniem art. 74 i §4 art. 77, poprawek pana posła Sikory, pani poseł Liszcz i pana posła Saka oraz poprawki pana posła Lecha.</u>
          <u xml:id="u-82.7" who="#MichałKurek">Jednocześnie proszę panią marszałek, aby umożliwiła wygłoszenie sprawozdania co do artykułów przyjętych jako poprawki posła sprawozdawcy spółdzielczości mieszkaniowej, pana posła Janusza Błaszczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę Janusza Błaszczyka. Tu chodzi o autopoprawki komisji — tak? Proszę bardzo, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#JanuszBłaszczyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Są trzy poprawki w dziale spółdzielczości mieszkaniowej i przed głosowaniem chciałbym po prostu zreferować, na czym one polegają. Z tym, że nastąpiła autopoprawka wniosku posła Saka, gdyż ten wniosek w wersji, w jakiej go składał, po prostu był niemożliwy do wykonania, ponieważ naruszałby filozofię tej ustawy. Niemniej jednak po dyskusji z posłem Sakiem przyjęto nowy zapis jego poprawki, który oddaje w pełni intencje wnioskodawcy, nie powodując zachwiania filozofii ustawy.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#JanuszBłaszczyk">Krótko tylko powiem, że chodziło tutaj o rozwiązanie problemu mieszkania lokatorskiego, jeśli wnioskodawcy zachowują to mieszkanie lokatorskie i następuje śmierć rodziców przed uzyskaniem pełnoletności dzieci. Jest to wypadek szczególny. W pracach podkomisji rzeczywiście pominięto ten szczegół i nowe proponowane rozwiązanie polega na tym, że w art. 3 nowelizującej ustawy wprowadza się dodatkowe §8 i §9 w następującym brzmieniu: §8. „W wypadku śmierci rodziców, członków spółdzielni, którzy nie wyrazili zgody na przekształcenie, o którym mowa w §1, uprawnienie do zachowania lokatorskiego prawa do lokalu mieszkaniowego przysługuje ich dzieciom zamieszkałym w chwili śmierci w tym samym lokalu. Lokatorskie prawo do lokalu wygasa w takim przypadku, po ukończeniu przez te dzieci 24 roku życia”.</u>
          <u xml:id="u-84.2" who="#JanuszBłaszczyk">Chodzi o to, że ustawy rentowe powodują te same skutki. Jeśli dzieci się uczą, to do 24 roku życia przysługuje im prawo renty. W związku z tym, żeby nie naruszać tych dwóch przepisów, żeby były z sobą zgodne, zachowano właśnie ten 24 rok życia.</u>
          <u xml:id="u-84.3" who="#JanuszBłaszczyk">§9. „Z chwilą wygaśnięcia lokatorskiego prawa do lokalu spółdzielnia może zawrzeć z osobami, o których mowa w §8 umowę najmu mieszkania”. A więc przedłuża się ten okres, bo chociaż wygaśnie prawo lokatorskie, to te osoby, czyli dzieci będą mogły dalej mieszkać w tym mieszkaniu, tylko już na zasadzie umowy najmu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam, nie bardzo rozumiem, bo myśmy otrzymali poprawki, państwo macie druki — poprawki zgłoszone w czasie debaty w dniu 29 sierpnia do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze, a tutaj pan poseł mówi o innych poprawkach, dotyczących części ustawy, spraw mieszkaniowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#JanuszBłaszczyk">Poseł Sak zgłosił wniosek, tylko nieco innej treści. Ta sama intencja została zapisana w inny sposób, bo burzyła filozofię tej ustawy. Gdyż dawała możliwość po prostu w nieskończoność działania prawa...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, mnie tylko chodzi o to, żeby państwo wiedzieli, którą z kolejnych poprawek głosujemy. Może pan poseł potem poda, bo muszę powiedzieć, że w tej chwili nie mamy pełnej jasności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#JanuszBłaszczyk">Później przedstawię na czym polegają propozycje posła Sikory, tutaj nie ma zmiany. Natomiast w samym zapisie nastąpiła zmiana, została wykorzystana intencja posła Saka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Ale czy to jest poprawka trzecia w druku poprawek?</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#komentarz">(Poseł Janusz Błaszczyk: Tak. Trzecia poprawka.)</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Trzecia poprawka, rozumiem.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#JanuszBłaszczyk">Bo była posła Sikory pierwsza, posła Sikory druga i w tej części posła Saka trzecia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka trzecia, to jest poprawka zgłoszona przez pana posła Saka, tak?</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Może jeszcze pan poseł Sikora, jeśli pan poseł pozwoli, jako wnioskodawca będzie uprzejmy zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#AndrzejSikora">Mam pytanie do pana posła sprawozdawcy. Otóż mamy tutaj przed sobą druk 1035A, gdzie znajdują się autopoprawki Komisji Nadzwyczajnej. Nie ma tu tego zapisu, o którym pan poseł wspomina. Natomiast wiadomo mi, że pan poseł Sak wycofał swój wniosek, stąd też w poprawkach zgłoszonych w debacie z dnia 29 sierpnia, gdzie mamy te trzy zapisy, trzy punkty i punkt 4 — obszerny wniosek pana posła Lecha — również nie ma tej propozycji, o której mówił pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#AndrzejSikora">Wobec tego chciałem uprzejmie zapytać, gdzie, w którym sprawozdaniu znajduje się ten zmodyfikowany wniosek, o którym pan poseł wspomniał?</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Błaszczyk: Można odpowiedzieć?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#JanuszBłaszczyk">Wniosek posła Saka nie został zgłoszony w żadnych autopoprawkach, został zgłoszony w czasie dyskusji plenarnej, poseł Sak jest w tej chwili na sali, zapis treści został uzgodniony z posłem Sakiem, gdyż po dyskusji przyjęto taki zapis, który nie burzy filozofii ustawy.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: My nie mamy tekstu.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle! Nie chcę odnosić się do meritum sprawy. Chodziło mi o to, żeby przed przystąpieniem do głosowania wszyscy posłowie otrzymali poprawki, które mówią o poprawkach zgłoszonych z sali przez pana posła Sikorę. Natomiast teraz pan poseł był uprzejmy mówić o innych poprawkach, które posłowie — nie wszyscy — mają w druku. Chodzi o to, żebyśmy mieli pełną jasność przed przystąpieniem do głosowania. Dlatego pozwalam sobie tę sprawę wyjaśniać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#JanuszBłaszczyk">Pani Marszałek! Sytuacja była taka, że w tym samym dniu mieliśmy przystępować do głosowania tej ustawy. W związku z tym nie można było dosłownie na gorąco skonstruować tego zapisu, gdyż to jest poważna sprawa. Ponieważ przełożono dyskusję, przedyskutowaliśmy z posłem Sakiem do końca tę intencję, gdyż zapis był ważny, sprawa była istotna. Był czas, przedyskutowaliśmy i oddajemy ten wniosek z intencją posła Saka, który był zgłoszony podczas dyskusji plenarnej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak, rozumiem. Proszę bardzo, pan poseł Sikora.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#AndrzejSikora">Pani Marszałek! Składam formalny wniosek o odroczenie głosowania do momentu, aż wszyscy posłowie otrzymają do skrytek zapis poprawki. Jest to niesłychanie ważna poprawka i uważam, że nie można w sposób odpowiedzialny przystąpić do głosowania, zanim posłowie nie zapoznają się z zapisem. Uważam, że wystąpienie pana posła Błaszczyka w tym momencie nie wystarcza, by można było od razu w tym wypadku podjąć decyzję.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Jest to wniosek formalny, którego, jeżeli państwo pozwolicie, nie będę poddawać pod głosowanie, bo wniosek jest jak najbardziej uzasadniony. Mając jednak dwa inne druki nie rozumiem właściwie, w jakiej kolejności musimy tak ważne sprawy głosować. W związku z tym proszę posła sprawozdawcę i posłów wnioskodawców o zebranie się w czasie przerwy i ujęcie poprawek na jednym druku, żebyśmy mogli spokojnie przystąpić do głosowania tego punktu porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach (druki nr 1022 i 1081).</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, pana posła Adama Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#AdamZieliński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Rządowy projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach wiąże się z ratyfikowaniem ostatnio przez Polskę umów międzynarodowych dotyczących statusu uchodźców, a mianowicie konwencji genewskiej z lipca 1951 r. i protokołu nowojorskiego ze stycznia 1967 r. Ratyfikując te umowy znaleźliśmy się wśród ponad 100 krajów z różnych kontynentów naszego globu, które ochronę osób prześladowanych z powodu swej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych, uznały za rzecz tak ważną z punktu widzenia podmiotowości i godności człowieka, że zobowiązały się do jej udzielania na podstawie aktów prawa międzynarodowego. Realizując to zobowiązanie projekt określa tryb nadawania cudzoziemcom statusu uchodźców. Decyzje będzie wydawał minister spraw wewnętrznych po porozumieniu się z ministrem spraw zagranicznych, stosując przepisy o postępowaniu administracyjnym. Zapewniona będzie niezawisła kontrola takich decyzji przez Naczelny Sąd Administracyjny, co zapewni ich zgodność z prawem.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#AdamZieliński">Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisja Ustawodawcza, w imieniu których mam zaszczyt przemawiać, zaaprobowały to rozwiązanie, z jednym wszakże istotnym uzupełnieniem. Otóż, jak wiadomo, miejsce umów międzynarodowych w wewnętrznym porządku prawnym Polski jest problemem dyskusyjnym. Zwiększa się wprawdzie liczba zwolenników zasady bezpośredniego obowiązywania ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych proprio vigore, wkrótce zaś wypowie się być może na ten temat Trybunał Konstytucyjny w związku z jednym z wniosków złożonym ostatnio do trybunału przez rzecznika praw obywatelskich i prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie brak jednak i poglądów przeciwnych, których reprezentanci oczekują ostatecznego stanowiska w tym względzie ustawy konstytucyjnej, która dotychczas na ten temat milczy. Aby więc uniknąć jakichkolwiek wątpliwości co do sytuacji prawnej osób, którym nadano status uchodźcy, Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisja Ustawodawcza proponują dodanie wyraźnego przepisu, iż do statusu uchodźcy stosuje się przepisy wspomnianych wyżej aktów prawa międzynarodowego, w zakresie oczywiście, w jakim akty te są dla Polski wiążące, chodzi o art. 10, ust. 6. Komisje uznały również za zasadne, z pewnymi jednak zmianami merytorycznymi, proponowane w projekcie rządowym regulacje dotyczące usprawnienia procesu wykonywania decyzji o wydaleniu cudzoziemców. Chodzi o znane także w wielu innych krajach takie zagadnienia, jak określanie terminu opuszczenia terytorium kraju, wyznaczanie miejsca pobytu w strzeżonym ośrodku, zatrzymanie oraz areszt w celu wydalenia. Także i te akty, których kryteria i czas obowiązywania są w projekcie ściśle określone, będą podlegały kontroli sądowej, wykonywanej zresztą przez różne sądy, a więc w zależności od charakteru aktów przez sąd powszechny w postępowaniu cywilnym, przez sąd powszechny w postępowaniu karnym i przez Naczelny Sąd Administracyjny.</u>
          <u xml:id="u-100.2" who="#AdamZieliński">Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach nie jest wszakże zabiegiem wystarczającym. Ustawa ta, pochodząca z marca 1963 r., uchwalana była bowiem w czasach, kiedy na cudzoziemców patrzono niesłychanie podejrzliwie. Ówczesna propaganda próbowała zresztą różnicować opinie o cudzoziemcach. Ci, którzy przyjeżdżali z Kuźnicy Białostockiej, przedstawiani byli jako nosiciele nowych, wyższych wzorców ideowych i kulturowych. Celem przybyszów ze Słubic czy Szczecina miało być natomiast rzekomo „mącenie” ludziom w głowach, a przede wszystkim szpiegostwo, w tym zwłaszcza wykradanie naszych pomysłów produkcyjnych po to, by ratować upadający przemysł państw zachodnich. Generalnie jednak rzecz biorąc do cudzoziemców odnoszono się niechętnie, uważając, że człowiek powinien siedzieć w domu, a nie szwendać się po innych krajach i dodawać pracy organom policyjnym, które i tak mają dość roboty z opozycją wewnętrzną. Negatywne stanowisko oficjalne dotyczące obcokrajowców sprzyjało wyzwalaniu się różnych fobii i nastrojów niegodnych społeczeństw cywilizowanych. Niewolna jest od tych wpływów ustawa o cudzoziemcach z 1963 r. Luki prawne, ogólnikowe kryteria wydawania decyzji, brak możliwości odwołania się do sądu, a w konsekwencji umożliwienie arbitralnego działania organów porządkowych, to tylko niektóre cechy tej ustawy. Są to rozwiązania nie do utrzymania na dłuższą metę. Od czasu uchwalenia ustawy minęła bowiem cała epoka. Rozwijający się ruch osobowy uświadomił nam, iż od tego, jak będziemy traktowali cudzoziemców w Polsce, zależy w znacznej mierze to, jak nas będą traktowali za granicą inni. Rozważania o zasadach państwa praworządnego określiły nowe standardy funkcjonowania administracji publicznej. Przede wszystkim jednak myślenie w kategoriach praw człowieka musiało doprowadzić do zakwestionowania zasad charakterystycznych dla ustawy z 1963 r. Nie było niestety czasu na opracowanie całkowicie nowej ustawy o cudzoziemcach. Projekt takiej ustawy powinien zresztą przygotować rząd po spokojnym rozważeniu wszystkich wchodzących tu w grę interesów, w tym także potrzeby pełnej ochrony polskiego interesu narodowego.</u>
          <u xml:id="u-100.3" who="#AdamZieliński">Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisja Sprawiedliwości, akceptując propozycję nowelizacji ustawy, wyraziły w związku z tym pogląd o potrzebie pilnego podjęcia prac nad nową ustawą o charakterze całościowym. Komisje nie ograniczyły się wszakże do tego. Proponują one bowiem równocześnie rozszerzenie zakresu noweli na kilka innych jeszcze istotnych kwestii. Proponują one szczególnie:</u>
          <u xml:id="u-100.4" who="#AdamZieliński">— Po pierwsze skreślenie przepisu, który dopuszczał możliwość odmówienia wizy lub wydalenia cudzoziemca jedynie na tej podstawie, że został on po 9 maja 1945 r. pozbawiony obywatelstwa polskiego. W świetle ujawnionych ostatnio przypadków pozbawień obywatelstwa polskiego dalsze utrzymywanie takiego przepisu wydaje się bowiem niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-100.5" who="#AdamZieliński">— Po wtóre komisje proponują zmianę redakcji art. 18 ust. 1 przez ograniczenie możliwości odstępowania od uzasadnienia decyzji w sprawie cudzoziemca jedynie do przypadku, gdy wymaga tego interes bezpieczeństwa państwa.</u>
          <u xml:id="u-100.6" who="#AdamZieliński">— Po trzecie proponuję zmianę art. 20 przez wprowadzenie obowiązku regulowania wszystkich kwestii szczegółowych dotyczących cudzoziemców za pomocą rozporządzenia, a więc aktu publikowanego w Dzienniku Ustaw.</u>
          <u xml:id="u-100.7" who="#AdamZieliński">— I po czwarte zmianę treści art. 196 Kodeksu postępowania administracyjnego przez objęcie kontrolą Naczelnego Sądu Administracyjnego decyzji o przyznawaniu azylu, co do tej pory było spod tej kontroli wyłączone.</u>
          <u xml:id="u-100.8" who="#AdamZieliński">Komisje proponują ponadto urealnienie grzywien przewidzianych za wymienione w ustawie wykroczenia, jak również zobowiązanie ministra spraw wewnętrznych do ogłoszenia jednolitego jej tekstu.</u>
          <u xml:id="u-100.9" who="#AdamZieliński">Pragnę przeprosić Wysoki Sejm za trzy błędy maszynowe. W tekście tego, co się skreśla w art. 4 ust. 1, pominięto wyraz „komendy”. W tekście tego, co się dodaje w art. 17 ust. 2, pominięto wyraz „oddziału”. W nowej treści art. 17 ust. 1 zamiast myślnika zamieszczono łącznik „i”. Prosiłbym o poprawienie tych błędów.</u>
          <u xml:id="u-100.10" who="#AdamZieliński">Wysoka Izbo! Mimo wprowadzenia proponowanych przez komisję zmian i uzupełnień nowela nie może w pełni satysfakcjonować. Nie mogłoby satysfakcjonować nawet przyjęcie projektu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, który jest już oficjalnym drukiem sejmowym, a dotyczy uaktualnienia konstytucyjnych kryteriów udzielania prawa azylu. Konieczne jest bowiem, powtarzam to raz jeszcze, pełne, nowoczesne uregulowanie prawne całokształtu problematyki cudzoziemców. Można jedynie mieć nadzieję, że przyjmowane dziś regulacje nie tylko umożliwią lepsze rozwiązywanie najpilniejszych kwestii praktycznych z tego zakresu, ale staną się sygnałem, iż Polacy nie tylko uważają się za związanych przynależnością państwową ze swoją ojczyzną i za obywateli Europy, z którą pragną także formalnie się zjednoczyć, ale że są członkami wspólnoty ludzkiej, życzliwymi dla innych i udzielającymi im, w miarę swych sił i możliwości, pomocy, gdy jest ona potrzebna. Należy to mocno podkreślić, na miarę swych sił i możliwości. Znajdujemy się bowiem w trudnej sytuacji gospodarczej i nie na wszystko stać dziś także i naszych obywateli. Nie każdy uchodźca godzi się zaakceptować nasz poziom życia. Rozumiemy to. Rozumiemy w konsekwencji także i głodujących uchodźców w ośrodkach w Jachrance i Jadwisinie, którzy usiłują wymusić na rządach państw zachodnich udzielenie im wiz wjazdowych. Polskie władze współdziałają i będą współdziałały w rozwiązaniu ich problemów życiowych, choć podstawowe decyzje nie zależą od władz polskich.</u>
          <u xml:id="u-100.11" who="#AdamZieliński">Wysoka Izbo! Jedynie pozornie mówimy dziś o cudzoziemcach. Tak naprawdę mówimy o sobie i o naszym stosunku do innych ludzi. O tym co zrobić, aby piekło dyskryminacji i nietolerancji zniknęło na zawsze z naszego globu. W imieniu obu komisji mam zaszczyt wnosić, aby Wysoki Sejm uchwalił przedłożony projekt ustawy nowelizacyjnej z poprawkami proponowanymi przez komisje.</u>
          <u xml:id="u-100.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chce zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad projektem.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę posłów O zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Komisję Ustawodawczą wraz z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (210) Kto jest przeciw? (3) Kto z państwa wstrzymał się od głosowania? (25) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o cudzoziemcach.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o ochronie przyrody (druki nr 804,804A i 1080).</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, pana posła Jana Wróbla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#JanWróbel">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu połączonych Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Ustawodawczej mam zaszczyt przedstawić do uchwalenia projekt ustawy o ochronie przyrody. Potrzeba uchwalenia tej ustawy została przedstawiona w uzasadnieniu do druku nr 804, przypomnę jedynie najważniejsze elementy. Otóż od 1949 r., tj. od momentu uchwalenia obowiązującej do chwili obecnej ustawy o ochronie przyrody, zaszły istotne zmiany w stanie przyrody, które spowodowały potrzebę zastosowania innych metod ochrony, czyli przejścia od tzw. ochrony konserwatorskiej, czyli biernej, do ochrony czynnej. Samo wyłączenie obszaru przyrodniczego z ingerencji gospodarczej człowieka nie mogło skutecznie chronić przyrody przed oddziaływaniem wielu negatywnych czynników zewnętrznych. Od wielu lat stosowano dodatkowe formy i metody ochrony bez właściwych podstaw ustawowych. I dlatego działania te nie zawsze były skuteczne Zachowanie najcenniejszych obszarów i obiektów przyrodniczych wymaga tego, aby organy i służby ochrony przyrody miały niezbędne przepisy prawne umożliwiające skuteczność działania. Przebudowa ustroju i systemu gospodarczego państwa, zmiana form własności wymagają dostosowania prawa ochrony przyrody do innych aktów prawnych.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#JanWróbel">Przedkładany dziś Wysokiej Izbie druk nr 1080, który w stosunku do druków nr 804 i 804A zachowuje podstawowe założenia dotyczące ochrony przyrody, uwzględnia jednocześnie uwagi i propozycje zgłoszone przez ministerstwa, środowiska naukowe i służby ochrony przyrody, z którymi przeprowadzano konsultacje. Szeroki zakres zagadnień, jakie obejmuje problematyka ochrony przyrody, a więc różnorodność ekosystemów oraz zróżnicowanie fauny i flory, jak też różny stopień zagrożenia stwarzają potrzebę zastosowania różnych metod wykonywania ochrony. Powołane w tej ustawie organy ochrony przyrody zostały upoważnione do szczegółowego określania metod wykonywania ochrony w momencie wprowadzania poszczególnych form ochrony przyrody.</u>
          <u xml:id="u-102.2" who="#JanWróbel">Pozwolę sobie zatem krótko omówić najważniejsze zapisy projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-102.3" who="#JanWróbel">Przepisy ogólne, zawarte w rozdziale I, określają cele i zadania ochrony przyrody. Rozdział II ustanawia organy ochrony przyrody, ich służby pomocnicze oraz sposób ich powoływania, a także organy opiniodawczo-doradcze organów ochrony przyrody. Odstąpiono od pierwotnego zamiaru tworzenia administracji specjalnej na szczeblu centralnym i wojewódzkim, z uwagi na koszty, jakimi by to obciążyło budżet państwa. Jednakże wprowadzono obowiązek powołania głównego konserwatora przyrody w trybie analogicznym, jak to uregulowano przy powoływaniu głównego geologa kraju oraz powoływania wojewódzkich konserwatorów przyrody przez poszczególnych wojewodów. Istnienie tych służb daje gwarancję właściwego wykonywania ochrony przyrody. Rozdział III wymienia szczególne formy ochrony przyrody, przedstawiono je kolejno, zaczynając od ochrony najwyższej formy, tj. od parków narodowych. W zapisach dotyczących tej formy ochrony przyrody zostały uwzględnione wymagania konwencji i uzgodnień międzynarodowych, głównie Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody. Obecnie obowiązująca ustawa o ochronie przyrody wymienia jedynie dwie przestrzenne formy ochrony przyrody, to jest parki narodowe i rezerwaty przyrody. Prezentowany projekt ustawy sankcjonuje powstałe przez ten czas, ale bez właściwych podstaw ustawowych, parki krajobrazowe i sfery chronionego krajobrazu. Zasadnicze różnice pomiędzy formami ochrony przyrody spowodowały konieczność wprowadzenia szerszych zapisów dotyczących parków narodowych. Zagwarantowano im funkcjonowanie na zasadzie odrębnych jednostek organizacyjnych, z własnymi służbami, do wykonywania ochrony czynnej, zarządzających mieniem skarbu państwa. Służby parków narodowych, o których mowa w projekcie ustawy, istnieją również obecnie, ale ich uprawnienia i zasady działania stosowano przez analogię do służb lasów państwowych. Istniejące jednak różnice pomiędzy zakresem działania tych służb spowodowały konieczność wniesienia odpowiednich zapisów w niniejszej ustawie. W odróżnieniu od parków narodowych, parki krajobrazowe nie stanowią odrębnej jednostki organizacyjnej i z chwilą utworzenia nie następuje zmiana form własności ani likwidacja podmiotów działających na ich obszarze. Mimo że służby parków krajobrazowych nie wykonują ochrony czynnej, jak również nie zarządzają mieniem skarbu państwa, to ich istnienie jest niezbędne z uwagi na potrzeby motywacyjnego oddziaływania na podmioty gospodarcze w celu dostosowania ich działalności do wymogów ochrony przyrody na terenie parku krajobrazowego. Utworzenie rezerwatu nie wymaga powołania odrębnych służb zarządzających. Podobna sytuacja dotyczy wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu, których funkcje uwzględnia się w planach zagospodarowania przestrzennego. Projekt ustawy wprowadza nowe formy ochrony indywidualnej, tj. stanowisko dokumentacyjne, użytek ekologiczny i zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Potrzeba zastosowania tych form wynika ze wskazań nauki oraz jest zbieżna ze stosowaniem takich form w innych krajach. Rozdział IV zawiera wykaz zakazów i nakazów, które odpowiednio mogą być wprowadzone w akcie prawnym, obejmującym ochroną obszar lub obiekt przyrodniczy według rzeczywistych potrzeb ochrony. Ustawa zachowuje zapisy dotyczące funkcjonowania Straży Ochrony Przyrody. Ponadto ustanawia się społecznych opiekunów przyrody. Będzie to miało szczególnie ważny wydźwięk wychowawczy, a jednocześnie powstanie możliwość sprawowania społecznej opieki nad obiektami objętymi ochroną. Wprowadzenie zakazów i nakazów musi być powiązane z sankcjami za ich nieprzestrzeganie. Dlatego też w rozdziale VIII wprowadzono przepisy karne za przestępstwa i wykroczenia. Wniesienie tych zapisów do projektu ustawy o ochronie przyrody jest konieczne, ponieważ zostały pominięte w Kodeksie karnym.</u>
          <u xml:id="u-102.4" who="#JanWróbel">Na zakończenie pragnę zapoznać Wysoką Izbę z wnioskami mniejszości, wniesionymi przez jednego z posłów z naszej komisji. Pierwszy wniosek nie wymaga komentarza w świetle omówionego przed chwilą sprawozdania. Jest on najdalej idący. Wnioski drugi i trzeci dotyczą wykreślenia zapisów o trybie powoływania głównego konserwatora przyrody i wojewódzkich konserwatorów przyrody. Przyjęcie tych wniosków mogłoby spowodować zaniechanie powoływania tych służb. Czwarty wniosek dotyczy zniesienia obowiązku tworzenia stref ochronnych wokół parków narodowych, proponując jedynie umożliwienie ich tworzenia, jeżeli jest potrzeba chronienia parku narodowego przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Ponieważ zawsze występuje szkodliwe oddziaływanie czynników zewnętrznych na przyrodę parku narodowego, dlatego komisje uznały, że strefa ochronna musi być utworzona dla każdego parku narodowego. Wniosek piąty, polegający na dopisaniu w art. 14 zakazu polowania i wędkowania na terenie parków narodowych, został skonsumowany w art. 37 ust. 1 pkt. 1, a ponadto sprawy te zostały uregulowane ustawą z dnia 17 czerwca 1959 r. o hodowli, ochronie zwierząt i prawie łowieckim. Powierzenie wykonywania odstrzałów redukcyjnych zwierzyny w parkach narodowych wyłącznie pracownikom tych parków jest zapisem zbędnym, ponieważ sprawy te określi minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa w planie ochrony parku narodowego. Poza tym przy doborze pracowników do służby w parkach narodowych należy sugerować się przede wszystkim ich kwalifikacjami ochroniarskimi, a nie umiejętnością strzelania. Kolejny wniosek, dotyczący skreślenia art. 21, prowadzi do likwidacji Krajowego Zarządu Parków Narodowych, tj. kilkunastoosobowego zespołu specjalistów, odgrywającego rolę pomocniczą i koordynującego działalność rozrzuconych po całym kraju parków narodowych. Ponadto Krajowy Zarząd Parków Narodowych jest komórką pomocniczą dla jednostek funkcyjnych urzędu ministra. Ostatni wniosek mniejszości dotyczy wykreślenia służb parków krajobrazowych. Ich istnienie jest zasadniczą gwarancją spełnienia funkcji przypisanych tej formie ochrony przyrody. W Polsce mamy ponad 60 parków krajobrazowych, nad którymi czuwają dyrekcje parków krajobrazowych, a efekty ich działania w pełni uzasadniają potrzebę istnienia tych służb.</u>
          <u xml:id="u-102.5" who="#JanWróbel">Zwracam się z uprzejmą prośbą do Wysokiej Izby o uchwalenie przedłożonego projektu ustawy zgodnie z propozycją połączonych komisji. To właśnie dziś od każdego z nas zależy, czy stworzymy podstawy prawne umożliwiające ochronę najcenniejszych wartości przyrodniczych kraju. Stopień realizacji ochrony jest jednym z mierników kultury narodu, a jednocześnie ma szczególny wydźwięk patriotyczny i wychowawczy. Dlatego też prosimy Wysoką Izbę o przychylność w sprawie uchwalenia tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-102.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosu zgłoszonych jest 4 mówców, 2 — to są wystąpienia klubowe.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Jana Świtkę w imieniu Stronnictwa Demokratycznego, a następnie panią Zofię Wilczyńską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi poselski projekt ustawy o ochronie przyrody zasługuje na uchwalenie, albowiem jego ciężar gatunkowy, regulowana materia są bardzo istotne dla zdrowia i życia człowieka. Projekt nasuwa wiele refleksji natury ogólnej, nieobojętnej przy analizowaniu jego norm, a jest nim aspekt moralny i wychowawczy, o którym nie zawsze pamiętamy, a który jest nerwem sprawy. Człowiek z natury swej ma podmiotowe, przyrodzone prawo do życia w czystym środowisku naturalnym, wśród zdrowej przyrody. Rzeczywistość jest jednak inna, człowieka współczesnego nękają trzy plagi, a mianowicie: plaga brudu i zniszczonej przyrody, plaga głodu oraz plaga jądrowej zagłady. Rośnie głód natury, człowiek potrzebuje czystego, głębszego oddechu wśród zdrowej przyrody. Postęp techniczny i życie człowieka się oddalają. Etyka uwłaszcza przyrodę i to jest pewna nadzieja na lepsze jutro dla gatunku ludzkiego. Przyroda jest w stadium wielkiego niszczenia. Człowiekowi grozi realne niebezpieczeństwo, nie tylko jego zdrowiu, ale również i życiu, jako gatunkowi. Problem ochrony przyrody ma istotne, zasadnicze znaczenie dla człowieka, dla jego życia, pracy i prawidłowego rozwoju. Wymaga głębszej refleksji, pogłębionych studiów, podejścia interdyscyplinarnego do tego w najwyższym stopniu złożonego zagadnienia. Nie miejsce tu i czas na pogłębioną analizę tego podejścia. Bezwzględnie pewne jest to, że warunkiem koniecznym ochrony przyrody, której niszczenie jest ceną cywilizacji, jest przebudowa samego człowieka, który z natury swej nie byłby zdolny do tego biologicznego ludobójstwa. Jest to problem bardzo trudny, złożony, aczkolwiek nie jest to zadanie dla cyklopów.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#JanŚwitka">Powinien on na stałe, w szerszym zakresie, wejść do systemu nauczania i wychowania, do edukacji narodowej jako zagadnienie podstawowe tak, jak podstawowym są zdrowie i życie człowieka. Teza ta nie wymaga mowy obronnej, wymaga zaś tego, aby natychmiast ze zwiększonym wysiłkiem, wszystkimi siłami społecznymi, naukowymi, a może i nade wszystko moralnymi, przystąpić do jej realizacji. Na naszych oczach, z naszym przyzwoleniem, z naszej winy ginie przyroda. Las — oaza wolności, oddany ludziom ma być odgrodzony od ludzi, albowiem nie przyzwyczai się do trucizn.</u>
          <u xml:id="u-104.2" who="#JanŚwitka">Śmiercionośne deszcze niszczą lasy. Woda, stanowiąca przecież krew ziemi, zniewala życie, albowiem jest zniszczona, zatruta. W zatrutym lesie, w zatrutej wodzie nie ma warunków do życia roślin i zwierząt, które stanowią naturalne środowisko bytowania i rozwoju człowieka. Niemal codziennie życie przynosi liczne przykłady niszczycielskiego działania sił wyzwolonych przez człowieka. Zanieczyszczenie powietrza, wody, niszczenie gleby, fauny, flory, straty w zakresie kulturalnego dorobku ludzkości, zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego to zjawiska, z którymi spotykamy się tak często, że w pewnej mierze osłabło w nas nawet poczucie grożącego niebezpieczeństwa. I to tym bardziej, że skutki wspomnianych zjawisk występują nieraz po pewnym czasie. Wiadomo zaś, że żywiej reagujemy na niebezpieczeństwa o skutkach natychmiastowych, aniżeli na te, których skutki występują w przyszłości. Obserwacja otaczającej nas przyrody unaocznia jednak ogrom już dokonanych zniszczeń oraz pozwala uświadomić sobie, do czego niechybnie dojdzie w przyszłości, jeżeli bezzwłocznie nie podejmiemy skutecznych środków zaradczych. Powinnością naszą jest przekazanie przyszłym pokoleniom zdrowej przyrody, która to skutecznie została zaatakowana z ziemi, powietrza i wody.</u>
          <u xml:id="u-104.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-104.4" who="#JanŚwitka">Przyrody nie otrzymaliśmy od naszych rodziców, lecz wypożyczyliśmy dla naszych dzieci i wnuków. Ochrona przyrody, jej jakość to nagie sumienie naszej źle podjętej, źle rozumianej, cywilizacji. Gdy ginie przyroda, ginie jej rozumna część, którą jest człowiek. Kto nie szanuje przyrody, nie szanuje człowieka i sam pozbawia siebie prawa do szacunku. Przyroda jest wielkim bogactwem człowieka, ale przyjacielem tylko tych, którzy szanują jej prawa, z którymi się nie liczymy. Ochrona przyrody, w tym szczególnie na Górnym Śląsku, ma wymiar dramatu, wobec którego nie możemy być obojętni ani bezradni. Musimy wszyscy podjąć trud ratowania przyrody. Musimy uważnie wsłuchiwać się w jej głos, który rozpaczliwie woła o edukację ekologiczną, o zdrowy rozsądek, który nas opuszcza. Postulowałem już kiedyś w tej Izbie, aby symbolem ochrony przyrody ustanowić zielony krzyż. Kwestia ta wymaga pogłębionej refleksji i nadania jej większej rangi, wprowadzenia jej do arsenału środków chroniących przyrodę. Krzyż — symbol prawdy, cierpienia i zbawienia, ma wymowę jasną i jednoznaczną, ta jednoznaczność ma swoje odniesienie również do przyrody. Znak zielonego krzyża, podobnie jak znak czerwonego krzyża, powinien być znakiem ratunku dla przyrody, a w rezultacie dla jej części, którą jest człowiek. Ponawiam zgłoszony już wniosek formalny, aby Sejm rozpatrzył tę kwestię, która ma wymiar światowy, ziemski, a w istocie ludzki. Jeżeli ludzkość nie zrozumie, w jakim niebezpieczeństwie się znalazła, to dla człowieka miejsca na ziemi nie będzie. Nie będzie nikogo, kto uroni łzę nad człowieczą samozagładą, jeśli nie nuklearną, to biologiczną. Obym był dym prorokiem.</u>
          <u xml:id="u-104.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-104.6" who="#JanŚwitka">Ludzkość zajęta badaniami, wyzyskiwaniem sił przyrody, zapomniała o człowieku, o kształtowaniu jego charakteru. Została naruszona harmonia między technicznym nastawieniem człowieka a przygotowaniem jego charakteru do użytkowania zdobytych mocy dla dobra przyrody, a nie do niszczenia jej wartości i biologicznej zagłady gatunku ludzkiego. Najpewniejszym, najskuteczniejszym środkiem ochrony przyrody niszczonej przez człowieka jest sam człowiek, duchowo i moralnie dojrzały, myślący kategoriami człowieka jako jednostki i człowieka jako członka gatunku ludzkiego, człowieka, który nie byłby zdolny do takiego niszczenia, które niszczy jego. Moralna doktryna społeczna powinna uświadomić sobie tę rewolucję techniczną i przewidzieć, co nadaje się do przyjęcia, a co należy odrzucić. Ujmując więc rzecz syntetycznie, syntetycznie wszystkie pro — i kontra — postępu technicznego, należy skierować pod adresem rewolucji technicznej postulat: niech uważa technika, aby przyroda nie poniosła z jej przyczyny jakiejś szkody. Chodzi o to, aby postęp służył dobru człowieka, aby nie było ekstrawagancji i hipertrofii, które zrobiłyby z człowieka niewolnika technokracji. Aby to uzyskać, trzeba przygotować człowieka do korzystania z rozwoju techniki, zrozumienia, jak jej użyć, jak zorganizować. Oto pytania współczesnego człowieka, a odpowiedzią jest przecież cena naszego życia. Sądzę, że wychowanie moralne, i tylko ono właśnie, wskaże czyste warunki postępu technicznego, który nie będzie niszczył przyrody. Postęp techniczny zawiera w sobie potencjalne i rzeczywiste zagrożenie dla przyrody, co nie budzi żadnych wątpliwości. Należy przeto wprowadzać czyste technologie oraz nie kaleczące przyrody techniki. Odrzucić zdecydowanie betonowy gorset ludzkiego życia. Świadomość potrzeby ochrony przyrody muszą mieć przede wszystkim ci, których działalność zawodowa i twórcza niesie ze sobą niebezpieczeństwa dla przyrody.</u>
          <u xml:id="u-104.7" who="#JanŚwitka">Jest to warunkiem skuteczności działań ochronnych. Trzeba zatem, aby ich potrzebę zrozumieli także pionierzy postępu technicznego, nieraz niestety tak bardzo zafascynowani swymi osiągnięciami twórczymi i bezpośrednimi rezultatami technicznymi oraz ekonomicznymi, jakie można osiągnąć dzięki produkcyjnemu wykorzystaniu nowych pomysłów technicznych, iż w dążeniu do ich stosowania skłonni są pomijać niebezpieczeństwa związane z przemysłową realizacją projektów zabójczych dla przyrody. Nie wystarczy wszakże podjęcie szerokiej akcji uświadamiania znanej prawdy, iż wyzwolenie sił dobrych, użytecznych dla człowieka łatwo wyzwala także siły złe, obracające się przeciwko człowiekowi. Problem ochrony przyrody jest najściślej związany z prawną reglamentacją postępu technicznego, decydującego w znacznej mierze o postępie społecznym w ogólności. Roli i znaczenia postępu technicznego w życiu współczesnego człowieka nie trzeba dowodzić, gdyż byłoby to wyważaniem drzwi szeroko otwartych. Godzi się jednak podkreślić, że postęp ten wywołuje również ujemne skutki uboczne, którym trzeba przeciwdziałać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, przepraszam, pozwalam sobie zwrócić uwagę, że 10-minutowe...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#JanŚwitka">Już kończę.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#JanŚwitka">Podstawowym postulatem, jaki obecnie wymaga rozważenia, jest dalsze wprowadzanie do niektórych porozumień międzynarodowych z dziedziny ochrony własności przemysłowej postanowień mających na celu ograniczenie niebezpieczeństwa płynącego z przekazywania przemysłowi nowych rozwiązań technicznych, wywołujących szkody w sferze przyrody.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#JanŚwitka">Stronnictwo Demokratyczne od wielu lat jest bardzo zainteresowane ochroną przyrody i zaangażowane w nią. Daje temu wyraz w programach swojego działania. Posłowie SD są świadomi tego, iż projekt wprawdzie nie jest tworem doskonałym, niemniej jednak jego rozwiązania nie są niebezpieczne dla ochrony przyrody, wręcz przeciwnie, wzmacniają jej ochronę. W tym stanie rzeczy będą głosować za uchwaleniem tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu w imieniu Poselskiego Klubu Pracy panią poseł Zofię Wilczyńską, a następnie pana posła Lecha Kozaczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#ZofiaWilczyńska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Zasady ochrony przyrody w naszym kraju wymagają szczególnego, a powiedziałabym, i nareszcie nadzwyczajnego potraktowania i uregulowania. Oczywiście takie uregulowania mogą być przyjęte tylko wtedy, jeśli zostanie przedłożona dobra ustawa. I po części tak się stało. Od lat wszyscy oczekujemy na prawne uregulowania tej kwestii, chociaż w zasadzie pierwszym w historii był Bolesław Chrobry, który to w Anno Domini 1019 r. zakazał po prostu polowań na bobra. Już wtedy występował problem. W roku 1350 Kazimierz Wielki zabronił ścinania drzew tzw. bartnych. Przykładów można by podawać wiele. Ot, chociażby w 1984 r. objęto ochroną 10 stanowisk bardzo rzadko występujących w Polsce gatunków ptaków, zaś w 1983 r. było rozporządzenie dotyczące ochrony gatunkowej roślin, drzew i krzewów. Czy był to jednak w zasadzie dobry akt? Czy był przestrzegany? Sami wiemy, jaki jest stan naszej przyrody. W zasadzie zaś poza małymi poprawkami od 50 lat takowej ustawy nie było. Dlatego też bardzo dobrze się stało, że długo oczekiwany projekt ustawy wszedł pod obrady Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-108.1" who="#ZofiaWilczyńska">Panie i Panowie Posłowie! Mam chyba szczególne powody do zabrania głosu i przedstawienia swych uwag jako przewodnik turystyczny i jako osoba, która mieszka na tzw. zielonym terenie, w woj. koszalińskim, które nazywamy tu jeszcze „zielonymi płucami”. Działają tu dwa wielkie kurorty — Kołobrzeg i Połczyn Zdrój. Zabieram głos dlatego, że powstał tam też Drawski Park Krajobrazowy, jeden z najpiękniejszych parków na Pomorzu Zachodnim, i Słowiński Park Narodowy. Sławny, lecz i tam drzewa, jeziora i rzeki o pomoc i wspomożenie ogromnie wołają. Piękne niegdyś jezioro Jamno stało się przysłowiowym szambem. Dlaczego? Po prostu, szanowni państwo, brak uregulowań prawnych.</u>
          <u xml:id="u-108.2" who="#ZofiaWilczyńska">Przede wszystkim więc każdy nowy zakład, bez względu na swój profil, powinien być wyposażony w odpowiednie urządzenia odpylające i tzw. oczyszczalnię ścieków. Jest to wniosek i pierwsze podstawowe zadanie. W ustawie więc, którą mamy przed sobą, powinien być zapis o współpracy ministrów przemysłu, budownictwa i leśnictwa. Dotyczy to również budownictwa mieszkaniowego.</u>
          <u xml:id="u-108.3" who="#ZofiaWilczyńska">Szanowni Państwo! Truciciele, to o czym przed chwilą mówił pan poseł Świtka, to rzeczywiście temat rzeka, ale Chciałoby się nieraz zapytać, jak to się dzieje, że jedno z największych uzdrowisk na Pomorzu, położone w centrum właśnie Drawskiego Parku Krajobrazowego, jest bez centralnej kotłowni, oczyszczalni czy gazu. A przecież walka o to była, jest i będzie. Wszak o ochronę środowiska i o zdrowie ludzi tam przebywających chodzi. Dlatego też takie miejscowości szczególnie trzeba chronić. Są bazą wypoczynkową dla dzieci z Katowic, z niezwykle zagrożonego południa i bazą dla ludzi potrzebujących wypoczynku, powracających tam dla zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-108.4" who="#ZofiaWilczyńska">Tyle tytułem wstępu i może własnych refleksji. Nie jest to jednak nutka osobista, po prostu doświadczenie. W tej ustawie zatem mamy bardzo dobry zaczyn do pewnych uregulowań.</u>
          <u xml:id="u-108.5" who="#ZofiaWilczyńska">Szanowni państwo, powiedzmy sobie prawdę, że owa ustawa to wprawdzie nie ósmy cud świata, ale wnosi wiele konkretów. Reguluje chociażby właśnie sytuację prawną owych parków krajobrazowych, która do tej pory była nie uregulowana w zakresie ich tworzenia i prowadzenia. A jest ich dzisiaj niemało, bo ponad 60, przygotowuje się dalszych 20, a ich liczba ma ogromne znaczenie dla kraju, a przede wszystkim dla ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-108.6" who="#ZofiaWilczyńska">Uważam, że parki krajobrazowe muszą mieć konkretny status prawny, a pracownicy tych parków, jak parków narodowych, o czym w ustawie jest mowa, również pewne uprawnienia, np. występowania do gmin i samorządów, które często nie przestrzegają w swej działalności decyzyjnych ustaw o planowaniu przestrzennym i wynikających z nich ustaleń planu zagospodarowania i przestrzegania. Mam tu na myśli na przykład domki letniskowe stawiane tam, gdzie naprawdę nie powinno ich być, bez żadnej infrastruktury i bez zabezpieczenia. Chociażby sprzedaż najbardziej atrakcyjnych terenów w pobliżu jezior i rzek staje się sprawą nagminną. 1 szanowni państwo, trzeba tu też w pewnym sensie pewne problemy zrozumieć. Z jednej strony nie ulega wątpliwości, że jest to dochód dla gmin, a z drugiej strony przysłowiowe zabójstwo dla środowiska. Zatem jak pogodzić te dwie sprawy ze sobą. Weźmy np. art. 24. Jeszcze bardzo kontrowersyjna jest sprawa drzew śródpolnych, o czym mówi art. 26. Tak więc parki krajobrazowe wymagają jasno sprecyzowanych zasad zagospodarowania terenów będących czyjąś własnością, na których rosną zabytkowe drzewa, przepływają rzeki itd. Np. art. 24 ust. 2. Nie jest tam dopowiedziane, w czyim wykorzystaniu gospodarczym są grunty rolne, leśne i inne nieruchomości. Czy są własnością parku, czy też gminy, na której terenie park jest położony?</u>
          <u xml:id="u-108.7" who="#ZofiaWilczyńska">Art. 27 ust. 8. Dla kogo minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa określi wysokość odszkodowań za bezprawnie pozyskane rośliny i zwierzęta pozostające pod ochroną gatunkową? To trzeba wyraźnie określić.</u>
          <u xml:id="u-108.8" who="#ZofiaWilczyńska">W art. 37 w ust. 1 pkt. 3 za wszelką ceną trzeba uregulować problem tzw. mogielników, tworzących się wokół lasów jak przysłowiowe grzyby po deszczu, są to tzw. wysypiska, które są zmorą dla miast i dla wsi.</u>
          <u xml:id="u-108.9" who="#ZofiaWilczyńska">Dobrze również się stało, że ustawa reguluje problem szkód wyrządzanych przez żubry, niedźwiedzie i bobry. I ujmuje to art. 52. Ale z kolei, szanowni państwo, bardzo źle się stało, że długo oczekiwany projekt ustawy o łowiectwie, a myślę, że i o nagminnym kłusownictwie — o tym, że takowe jest, to wszyscy obecni tutaj na sali wiemy — nie wszedł pod obrady Wysokiej Izby. Mamy nadzieję, że wkrótce to nastąpi. Chciałem powiedzieć, że wszystkie kraje ościenne ten problem mają uregulowany, my zaś, jak zwykle, pozostajemy po trosze w tyle.</u>
          <u xml:id="u-108.10" who="#ZofiaWilczyńska">Szanowni państwo, przedłożona ustawa — nie urażam wnioskodawców, mam nadzieję — reguluje przeto problem parków narodowych. Chciałoby się nawet w pewnym momencie powiedzieć, że jest to ustawa o parkach narodowych i służbach ochrony przyrody. Jednak całość odnosi się do problemów, o których wspomniałam. Obejmuje ona założenia społeczne, te zaś są bardzo ważne, i m.in. edukację. Edukacja, począwszy od najmłodszego pokolenia, poprzez program szkolny, winna obejmować te zagadnienia, bo bez pełnej świadomości i najmłodszych, i całego społeczeństwa, co to jest przyroda, trudno będzie o nią zabiegać.</u>
          <u xml:id="u-108.11" who="#ZofiaWilczyńska">Panie i Panowie! Może to slogan, to co za chwilę powiem, ale niech następne pokolenia nie powiedzą, że za naszych ojców i praojców drzewa umarły stojąc.</u>
          <u xml:id="u-108.12" who="#ZofiaWilczyńska">Nie dopuśćmy do tego poprzez uchwalenie przedstawionej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-108.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani poseł. Proszę o zabranie głosu w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego pana posła Lecha Kozaczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#LechKozaczko">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przedstawiając w imieniu OKP stanowisko w sprawie poselskiego projektu ustawy o ochronie przyrody, jako człowiek związany zawodowo z przyrodą, z przykrością muszę stwierdzić, że przedstawiony przez Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa projekt, wspólnie zresztą z Komisją Ustawodawczą, jest zły.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#LechKozaczko">Przedmiotem przedstawionej ustawy są wszystkie sprawy kadrowe i kompetencyjne. Na 65 artykułów aż 21 dotyczy właśnie tych spraw. W tym wszystkim, w tych sprawach kompetencyjnych i kadrowych, jest niestety wiele niekonsekwencji i zalążków konfliktów, które na pewno zaowocują wieloma sporami wcale nie sprzyjającymi ochronie przyrody. Nie będę przytaczał na to przykładów ze względu na czas, który jest nam wszystkim drogi. Odsyłam zresztą do opinii aż pięciu ministerstw, które się wypowiadają krytycznie na tematy tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#LechKozaczko">Projekt ustawy wprowadza nowe struktury biurokratyczne, takie np. jak dyrekcja parku krajobrazowego, dublujące istniejące przecież instytucje — konserwatora przyrody i struktury lasów. Przy tym wprowadza również dodatkowe wydatki z budżetu. Ustawa jest ponadto przykładem złego, nie uporządkowanego dokumentu legislacyjnego. Żeby nie być gołosłownym, przytoczę, zacytuję, tutaj opinię Ministerstwa Sprawiedliwości, która chyba jest najbardziej w tym względzie miarodajna. Ustawa jest bardzo rozbudowana, kazuistyczna, zawiera aż 39 upoważnień do wydawania przepisów wykonawczych, przy czym regulację prawną, stanowiącą domenę ustawową, przekazuje innym podmiotom. Konserwatorom przyrody powierza określanie właściwości organu uprawnionego do wydawania decyzji administracyjnych, Radzie Ministrów powierza określenie zasad uchylania decyzji, radom gminnym powierza penalizację wykroczeń.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#LechKozaczko">Ustawa tworzy bardzo liczne organy, pokrywające się w dodatku, o nie dość jasno określonych kompetencjach, a także o identycznym składzie personalnym, zwłaszcza rada ochrony przyrody i jej terenowe agentury oraz straż ochrony przyrody, organ społeczny, którego członkowie są powołani, o kompetencjach organu administracyjnego. Ustawa tworzy wiele instytucji prawnych, nazywa je wprawdzie tak, jak inne występujące w obowiązującym systemie prawa, ale nadaje im odmienne znaczenie. Następna uwaga. Ustawa zawiera wiele przepisów ingerujących w treść innych ustaw w sposób powodujący niespójność prawa. Ponadto treść licznych przepisów projektowanej ustawy ma redakcję nie dość jasną lub wręcz niezrozumiałą. Jest tutaj cały szereg przykładów tego. Zastrzeżenia budzi także treść art. 14, który wszystkim pracownikom parków narodowych nadaje ochronę przysługującą funkcjonariuszom publicznym wbrew treści art. 120 §1 Kodeksu karnego.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#LechKozaczko">Na koniec dodam, że jak już wcześniej powiedziałem, ustawa ta spotkała się z poważną krytyką ze strony aż pięciu ministerstw i Centralnej Komisji Planowania.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#LechKozaczko">W tej sytuacji z przykrością muszę stwierdzić, do czego zostałem upoważniony przez mój klub, że będziemy głosować przeciwko tej ustawie. Na koniec chcę usatysfakcjonować tych, którzy występowali w jej obronie. Proszę państwa, tę satysfakcję również i ja odczuwam. Jako człowiek związany z przyrodą, widzący spustoszenie, jakie występuje w niej, stwierdzam, że obawa o przyrodę jest powszechnie odczuwana i wystarczy kilka haseł na temat przyrody, a wszyscy jesteśmy za. Tylko, niestety, musimy mieć świadomość, że najlepsze intencje nie prowadzą do celu, jeśli się wzajemnie wykluczają. A dobrymi intencjami jest droga do piekieł usłana.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako ostatniego przed przerwą, proszę o wystąpienie pana posła Jana Rzymełkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#JanRzymełka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mówię to w swoim imieniu. Chcę oświadczyć, że z zadowoleniem przyjmuję poselski projekt ustawy o ochronie przyrody. Tym bardziej że jest ona mi bliska ze względów zawodowych. Sam byłem przez wiele lat strażnikiem ochrony przyrody w Tatrzańskim Parku Narodowym. Chcę podkreślić, że jest to kolejny projekt poselski w zakresie ochrony przyrody. Niestety, ciągle brakuje nam ustawy matki, ustawy, która by regulowała sprawy ochrony przyrody, ochrony środowiska generalnie. Od okrągłego stołu zmieniło się już trzech ministrów w ministerstwie środowiska. Niestety, ministerstwo nie przedstawiło... Ja wiem, że istnieje projekt ustawy o ochronie środowiska i przyrody, jest on konsultowany w odpowiednich resortach, natomiast Wysoka Izba nie dostała ustawy, która by regulowała generalnie wszystkie te sprawy.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#JanRzymełka">Posłowie w nawale pracy przedstawiają wąskie wycinki problematyki ochrony przyrody. I chcę powiedzieć, że w zakresie ochrony przyrody, ochrony środowiska w tych kilku latach nie dokonano zasadniczego przełomu. Po prostu nadal funkcjonujemy w ramach starych przepisów, starych mechanizmów. Oczywiście te mechanizmy są udoskonalane przez ministerstwo, natomiast realnej poprawy środowiska nie widać. Jestem posłem ze Śląska, ludzie patrzą zdecydowanie nie na przepisy, nie na intencje ministerstwa, nie na intencje nas, posłów, tylko patrzą na realne skutki, na poprawę środowiska. Rząd na początku tego roku naobiecywał mieszkańcom Śląska, że będzie tyle i tyle miliardów na ochronę środowiska, a realia są całkiem inne i możliwości rządu, możliwości państwa w sferze ochrony środowiska, ochrony przyrody są coraz mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-112.2" who="#JanRzymełka">Podobnie gminy spodziewały się, że zgodnie z ustawami, które w tej Izbie zostały uchwalone, w drugiej połowie roku 1991 otrzymają pewne opłaty wynikłe z eksploatacji. Nie stało się tak, nie ma rozporządzeń wykonawczych. I jest to kolejna sprawa, która w terenie budzi zaniepokojenie.</u>
          <u xml:id="u-112.3" who="#JanRzymełka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W ochronie środowiska, w ochronie przyrody nie liczą się intencje, lecz skuteczność, nie liczą się zamierzenia ustawodawców, lecz efekty, a sytuacja w ciągu tych kilku ostatnich lat zdecydowanie się nie poprawiła. W wielu sektorach mamy kolejne pogłębianie się skażenia środowiska. Szczególnie na Górnym Śląsku sytuacja jest nadal skrajnie niekorzystna dla ludzi. I społeczeństwo w takiej właśnie sytuacji skrajnej dewastacji środowiska oczekuje od rządu, oczekuje od parlamentu nadzwyczajnych środków. Tych nadzwyczajnych środków nie ma. I trzeba by wyraźnie powiedzieć — minister ochrony środowiska powinien to powiedzieć — czy dotychczasowy system zarządzania ochroną środowiska jest skuteczny? Wiadomo, że z jednej strony są to przepisy prawne, z drugiej strony jest to edukacja społeczeństwa, z trzeciej zaś strony są to możliwości budżetu państwa, tzn. zależy to od wysokości dochodu narodowego na mieszkańca. My obiecujemy, że ochrona środowiska się poprawi, a praktyka zachodnia wykazuje, że jest pewna granica, limit dochodu narodowego, dobrobytu, i wtedy dopiero sprawy ochrony środowiska mają szanse realizacji w danym kraju. Myśmy nie powiedzieli wprost, że dopiero przy pewnym pułapie, przy dochodzie powyżej 1500 dolarów na osobę miesięcznie, można spodziewać się zdecydowanych efektów w zakresie ochrony środowiska.</u>
          <u xml:id="u-112.4" who="#JanRzymełka">I chciałbym powiedzieć, że w tej ustawie poselskiej — którą zdecydowanie popieram, z zadowoleniem popiera je również środowisko przyrodników, szczególnie w sprawie przyrody nieożywionej — przyjęto nowe formy ochrony, stanowiska dokumentacyjne, które do tej pory nie były chronione. Są to nowoczesne formy, które tę ustawę premiują. Jest to pod tym względem jedna z lepszych ustaw w Europie i na świecie. Jest to duża doza nowoczesności.</u>
          <u xml:id="u-112.5" who="#JanRzymełka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem za uchwaleniem tego projektu ustawy w postaci przedstawionej przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-112.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa! Ogłaszam przerwę do godziny 18. Obrady w dniu dzisiejszym będą potem kontynuowane przez dwie godziny, możliwe że 2,5 godziny, to znaczy do godziny 20.30 Proszę o punktualne przybycie na salę.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Mamy jeszcze 5 mówców zgłoszonych do debaty nad tym punktem porządku dziennego. Następnie przystąpimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przerwa do godz. 18.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 20 do godz. 18 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kontynuujemy dyskusję nad sprawozdaniem o projekcie ustawy o ochronie przyrody.</u>
          <u xml:id="u-114.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Stanisława Żurowskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Stefan Ryder. Przypominam o 5-minutowym limicie czasu wystąpień poselskich. Panie pośle, czy to jest klubowe wystąpienie?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#StanisławŻurowski">To nie jest wystąpienie klubowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">To nie jest wystąpienie klubowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#StanisławŻurowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałem powiedzieć, że z dużą satysfakcją przyjąłem fakt, że pod obrady Sejmu weszła ustawa, która zajmuje się sprawami ochrony środowiska. Zdanie, które tutaj padło, mianowicie że nasz stosunek do natury jest miarą naszej kultury, chyba nie jest zdaniem pustym. Ponieważ pochodzę z okręgu wyborczego, na którego terenie znajdują się 4 parki narodowe, więc nic dziwnego, że zainteresowanie regulacją prawną znajdującą się w tej propozycji było tam duże. Pozwoliłem sobie skonsultować ten projekt ustawy ze specjalistami z Tatrzańskiego Parku Narodowego, którzy projekt ten ocenili wysoko, nawet bardzo wysoko, podkreślając wykorzystanie w nim współczesnej myśli, współczesnej filozofii sposobu patrzenia na ochronę środowiska. Pozwoliłem sobie również ten projekt skonsultować z prawnikami reprezentującymi samorząd terytorialny i tutaj już entuzjazm był znacznie mniejszy. Zarzucano tej ustawie, iż pomija ona rolę samorządów i związków w zakresie tworzenia parków narodowych, parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody. Następnie podkreślano, że uchyla ona dotychczasowe uprawnienia samorządu do współdecydowania o planach zagospodarowania terenów chronionych i również generalnie uważano, że ustawa koncentruje się wyłącznie na obszarach chronionych, a w dużym stopniu pomija zagadnienia ochrony przyrody innych terenów. Niemniej jednak ustawa ta reguluje zagadnienia, które nie były normowane od 1949 r.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#StanisławŻurowski">Chciałem zwrócić uwagę, poza kilkoma innymi artykułami, na jeden szczególnie interesujący samorządy, mianowicie na art. 14, głównie pkt 10, który mówi: „Nieruchomości stanowiące własność skarbu państwa, położone w granicach parku narodowego, przechodzą w zarząd parku. Rada Ministrów może określić wyjątki od tej zasady”. Zilustruję to państwu na przykładzie Tatrzańskiego Parku Narodowego i miasta Zakopane. Na pewno państwo spotkaliście się z tym, że istnieje od pewnego czasu konflikt pomiędzy władzami miasta a dyrekcją Tatrzańskiego Parku Narodowego o przejęcie kolejki na Kasprowy Wierch. Ustawa mówi, że wszystkie nieruchomości stanowiące własność skarbu państwa przechodzą w zarząd parku, a na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego znajdują się takie urządzenia, jak ujęcia wody dla miasta, na jego terenie znajdują się też takie urządzenia, jak: skocznie narciarskie, boiska sportowe, korty tenisowe. Czy w świetle tej ustawy, jeżeli przegłosujemy ten punkt, wszystkie urządzenia przejdą do dyspozycji Tatrzańskiego Parku Narodowego? Jaki wpływ będzie miał wtedy samorząd na możliwość kontynuowania swoich starań o podtrzymanie turystyki, o podtrzymanie sportów narciarskich? Jaka jest możliwość ściągnięcia, wtedy do tego miasta ludzi, którzy mają to miasto utrzymywać? Ten zarzut był na tyle mocno podkreślany, że muszę wnioskować o skreślenie z art. 14 pkt. 10.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#StanisławŻurowski">Podkreślano również, że zatwierdzenie przez dyrektora parku narodowego planu przestrzennego zagospodarowania nie tylko parku, ale również otuliny budzi pewne wątpliwości, bo pozbawienie władz lokalnych możliwości decydowania o tym, jak ma wyglądać park, który bezpośrednio sąsiaduje z danym terenem, budzi niepokój, zwłaszcza jeżeli chodzi o otulinę. Wyznaczenie wielkości tej otuliny stanowić będzie następny problem, bo w najbliższym sąsiedztwie właśnie parku leży całe miasto. Jak ta sytuacja będzie prawnie regulowana?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, czas już minął, proszę łaskawie kończyć.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Żurowski: W takim razie podtrzymuję swój wniosek.)</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę ten wniosek łaskawie dobrze sprecyzować i podać panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Rydra z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego, jako kolejny głos zabierze pan poseł Stefan Kozłowski.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł występuje w imieniu klubu?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#StefanRyder">Nie.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#StefanRyder">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chcę nawiązać do wypowiedzi pani poseł Wilczyńskiej, która mówiła o finansach potrzebnych, by ratować naszą przyrodę. Naprawdę potrzebne są wielkie pieniądze, by ratować niszczejącą przyrodę: jeziora, cieki wodne, lasy, fragmenty lasów, i dlatego nie mogę się zgodzie z przyjętą zasadą w ustawie o ochronie przyrody, że kreujemy, generalnie rzecz biorąc, w niej organy i szczeble zarządzania. Do tego, co powinno być w gestii ministra i wojewody, według potrzeb, my mocą ustawy nakazujemy tworzyć urzędy nie bacząc, ile pieniędzy z budżetu na to trzeba przeznaczyć. A budżet jest skąpy i może się okazać, że po wykreowaniu form zarządzania, nie starczy nam pieniędzy na właściwą ochronę przyrody.</u>
          <u xml:id="u-119.2" who="#StefanRyder">Praktycznie brak jest ogólnych zasad ochrony przyrody w tej ustawie. Zostawia się to do dyspozycji ministrowi lub wojewodzie. Uważam, że jest to wielki mankament tej ustawy. Ustawa powinna kreować zasady ochrony przyrody, a nie tylko organy, a ustalanie zasad zostawić ministrowi lub wojewodzie.</u>
          <u xml:id="u-119.3" who="#StefanRyder">Następna sprawa, to polowania w parkach. Wysoki Sejmie! Na skandal wręcz zakrawa to, co się dzieje. Parki narodowe są wyłączone spod obwodów łowieckich, ale organizuje się tam dzisiaj polowania, polowania dla prominentnych osób. No więc jak mamy chronić tę przyrodę? Czy tylko dla niektórych jest ona pod ochroną i niektóre osoby mają zakaz wstępu, a dla niektórych jest w pełni udostępniana i są organizowane tam polowania? Zdaje mi się, że ta zasada musi być przyjęta w pełni. Nie ma polowań w parku. Mogą być tylko odstrzały redukcyjne zwierzyny, gdyż ta zwierzyna może wyrządzać znaczne szkody w drzewostanie i w roślinności parku.</u>
          <u xml:id="u-119.4" who="#StefanRyder">Podobnie jest z rozbudowaną strukturą: minister — konserwator przyrody — Krajowy Zarząd Parków i dopiero dyrektor parku. Zobaczcie państwo, ile to szczebli — jak będzie rozmyte zarządzenie — zanim decyzja od ministra trafi do dyrektora parku. Uważam, że trzeba zrezygnować co najmniej z jednego z nich. Poza tym myślę, że to minister powinien decydować, czy potrzebny mu organ — konserwator przyrody — do wykonania decyzji ustawowych. Jeżeli będzie miał kłopoty, by sobie z tym poradzić, to powoła nawet departament ochrony przyrody, który zresztą istnieje przy ministrze. Dlaczego mamy powołać kolejne szczeble mocą ustawy? Wnioskuję o przyjęcie wniosków mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Kozłowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, jako kolejny głos zabierze poseł Stanisław Wiąckowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#StefanKozłowski">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! W maju przyjęliśmy politykę ekologiczną państwa i zobowiązaliśmy się do szybkiego uchwalenia całego pakietu ustaw. Bardzo niewiele udało się nam zrobić. Uchwaliliśmy ustawę o państwowej inspekcji, o łowiectwie. Ta ustawa jest trzecią ustawą, która porządkuje obszar ochrony środowiska w Polsce, i jest to ostatnia ustawa, którą mamy szansę w tej kadencji uchwalić. Jest to ustawa, która wywodzi się z 1949 r., a zatem jest to jedna z najstarszych ustaw, która nie była w Polsce nowelizowana.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#StefanKozłowski">Istnieje gwałtowna potrzeba uporządkowania bardzo wielu spraw w zakresie ochrony przyrody. I jest zdumiewające, że ta ustawa budzi dzisiaj tak jednoznaczny sprzeciw. Ale zastanówmy się, skąd ten sprzeciw płynie? Płynie on od małej grupy leśników, a przecież uchwaliliśmy w lipcu ustawę o lasach i gospodarce leśnej. Jeżeli uregulowaliśmy tamtą grupę zagadnień, to prosilibyśmy leśników, żeby nie przeszkadzali nam regulować spraw ochrony przyrody. Jest to materia znacznie szersza, mająca ogromne znaczenie społeczne i byłoby dziwne, gdyby ten Sejm nie zechciał uchwalić ustawy tak bardzo potrzebnej naszemu społeczeństwu. To przecież ochrona przyrody ma stworzyć warunki do życia człowiekowi w Polsce, życia tak bardzo zagrożonego. Jeżeli dzisiaj wdamy się w szczegółowe spory kompetencyjne, do niczego nie dojdziemy. Są delegacje dla ministra ochrony środowiska, on te sprawy może sobie uregulować. Oczywiście, że są sprawy sporne, i będą, bo taka jest materia kontaktów człowieka z przyrodą, jest to obszar konfliktowy, niemniej znalezienie idealnego układu, by w ogóle nie było konfliktów, jest niemożliwe. Zatem możliwie precyzyjne określenie obszaru działania służb ochrony przyrody jest w Polsce konieczne, tym bardziej że przecież wiemy, że wchodzimy w układ gospodarki rynkowej, powstają drapieżne przedmioty czy podmioty gospodarcze, które atakują zasoby przyrody. Jeżeli nie uporządkujemy tych tak krytykowanych dzisiaj struktur, to będzie bezhołowie, będzie anarchia, nie uzyskamy ładu przestrzennego, ładu, który zapewni warunki życia człowiekowi w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-121.2" who="#StefanKozłowski">Apelowałbym więc, żeby mniejszą wagę przywiązywać do szczegółów tej ustawy. Oczywiście będzie głosowanie nad wnioskami mniejszości, które jednak — jak mówię — reprezentują tylko bardzo małą grupę ludzi związanych z gospodarką leśną. Liczyliśmy, że ludzie w zielonych mundurach okażą się naszymi sojusznikami. Mamy nadzieję, że tak będzie w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-121.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Stanisława Wiąckowskiego z Parlamentarnego Klubu Ekologicznego o zabranie głosu i jako kolejną panią Irenę Chojnacką.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#StanisławWiąckowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zabieram głos przede wszystkim dlatego, żeby zatrzeć wrażenie, że leśnicy walczą z przyrodą. Jako profesor nauk leśnych chcę projekt ustawy gorąco poprzeć.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#StanisławWiąckowski">Wysoki Sejmie! Najwyższy czas, aby dzisiejsze cywilizowane społeczeństwo zdało sobie sprawę z wielkiego znaczenia przyrody. Czas zrozumieć, że nie można podcinać gałęzi, na której wszyscy siedzimy. Bez przyrody niemożliwe byłoby istnienie populacji ludzkiej.</u>
          <u xml:id="u-123.2" who="#StanisławWiąckowski">Przez 45 lat gospodarki PRL przyroda polska była bezkarnie niszczona. Czas więc już najwyższy, aby z jednej strony rozpocząć ograniczenie szkodliwej działalności przemysłowej, a z drugiej strony ratować najcenniejsze obiekty przyrodnicze. Takiemu celowi służy m.in. wielkoprzestrzenny system obszarów chronionych, obejmujący tereny najcenniejsze pod względem przyrodniczym, w tym przede wszystkim parki narodowe — docelowo 1% powierzchni kraju, parki krajobrazowe — docelowo 4%, i obszary chronionego krajobrazu, które powinny objąć co najmniej 20% powierzchni kraju. Utworzenie takiego systemu ma przede wszystkim na celu:</u>
          <u xml:id="u-123.3" who="#StanisławWiąckowski">— po pierwsze, utrzymanie warunków klimatycznych;</u>
          <u xml:id="u-123.4" who="#StanisławWiąckowski">— po drugie, utrzymanie naturalnego reżimu hydrologicznego i hydrogeologicznego;</u>
          <u xml:id="u-123.5" who="#StanisławWiąckowski">— po trzecie, zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju szaty roślinnej i możliwości produkcji zdrowej żywności;</u>
          <u xml:id="u-123.6" who="#StanisławWiąckowski">— i wreszcie po czwarte, zapewnienie właściwych warunków rekreacji i turystyki.</u>
          <u xml:id="u-123.7" who="#StanisławWiąckowski">Takie systemy obszarów chronionych zostały już utworzone w wielu krajach, jak np. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Japonii czy RFN.</u>
          <u xml:id="u-123.8" who="#StanisławWiąckowski">Ze zdumieniem wysłuchałem ataków na parki krajobrazowe, bo ustawa przede wszystkim skupiła się, co jest jej niewątpliwą wadą, na najcenniejszym obszarze, obszarze parków narodowych. Proszę pamiętać, że parki narodowe to tylko 0,5% powierzchni kraju, a parki krajobrazowe już w obecnej chwili zajmują powierzchnię 13 razy większą, a planujemy w najbliższym czasie utworzenie co najmniej 20, a może i 40 nowych parków krajobrazowych. Funkcje parków krajobrazowych wykraczają daleko poza sprawy leśne. Demonstrowałem na komisji 6 broszur opracowanych przez dyrekcję parków krajobrazowych w Kielcach, znakomicie opracowanych, sprawy leśne może zajmowały 1/9 ich objętości. Wydaje mi się, że jedna taka dyrekcja na 6 czy 7 parków to nie jest przesada, bo bez niej taka praca byłaby po prostu niemożliwa.</u>
          <u xml:id="u-123.9" who="#StanisławWiąckowski">Musimy chronić przyrodę polską we wszystkich jej formach, a więc nie możemy zwalczać części, której ustawa dotyczy.</u>
          <u xml:id="u-123.10" who="#StanisławWiąckowski">Przedstawiony projekt ustawy służy szeroko rozumianej ochronie polskiej przyrody i dlatego zasługuje na poparcie nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-123.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią o zabranie głosu poseł Irenę Chojnacką z Parlamentarnego Klubu Pracy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#IrenaChojnacka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jako członek podkomisji do prac nad ustawą o ochronie przyrody pozwolę sobie w krótkim wystąpieniu ustosunkować się do zarzutów, które padły pod adresem ustawy i szczerze mówiąc do nielicznych zarzutów, które przyjęłam trochę z żalem, dlatego że zarzuty były takie, iż jest to ustawa, która reguluje sprawy kadrowo-kompetencyjne.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#IrenaChojnacka">Każda ustawa, która reguluje jakąś dziedzinę życia musi określić organy, które będą pilnowały, jak te zapisy, które zawiera ustawa, będą egzekwowane. Jeżeli postawiono zarzuty, że się tworzy nowe struktury biurokratyczne, to Chciałam Wysokiej Izbie zwrócić uwagę na jeden fakt, że ustawa o ochronie przyrody sankcjonuje stan faktyczny, który jest. Bo de facto istnieje w tej chwili naczelny konserwator przyrody, a organem do spraw ochrony przyrody jest obecnie, zgodnie z ustawą o urzędzie ministra ochrony środowiska, właśnie minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Jest wojewódzki konserwator przyrody, zresztą on funkcjonuje już w wielu ustawach. Natomiast na szczeblu wojewódzkim takim organem jest wojewoda i tutaj nie można się zgodzić z tym, że kreuje się jakieś nowe struktury biurokratyczne. Chciałabym również podkreślić, też z żalem, że pan poseł Kozaczko w swoim wystąpieniu zachował się, delikatnie mówiąc, nieelegancko, czytając opinię Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczącą projektu ustawy. Wysoka Izbo, nasza podkomisja zwróciła się do wszystkich resortów o opinię na temat projektu ustawy w celu prowadzenia dalszych prac, w celu przedstawienia Wysokiej Izbie projektu do drugiego czytania. Opinie kilku ministerstw, zresztą wielu, były krytyczne, ale były one bardzo pożyteczne, bo wskazywały na mankamenty tej ustawy. I wszystkie uwagi, które resorty przesłały, między innymi właśnie Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Ministerstwo Ochrony Środowiska, zostały uwzględnione już w tym projekcie prezentowanym Wysokiej Izbie do uchwalenia, dlatego też czytanie tego co się odnosiło do pierwszej wersji ustawy, jest niewłaściwe przy drugim czytaniu.</u>
          <u xml:id="u-125.2" who="#IrenaChojnacka">Następna sprawa to zarzut pana posła Żurowskiego, że nie ma tam dla samorządów uprawnień dotyczących tworzenia obszarów chronionych. Już ta ustawa o ochronie przyrody z 1949 r. reguluję, kto tworzy parki narodowe, kto tworzy rezerwaty przyrody, natomiast żadna inna ustawa nie reguluje pozostałych form obszarów chronionych. I dlatego ta ustawa właśnie mówi nam o tym, kto tworzy pozostałe obszary chronione. Jednym zapisem samorządy również są powołane do utworzenia obszarów chronionych. Dlatego że sytuacja wygląda tak, iż ten kto tworzy obszar chroniony musi dać pieniądze na utrzymanie tego obszaru. Jeżeli chodzi o plany zagospodarowania przestrzennego, to ta ustawa nie może naruszać ustawy o planowaniu przestrzennym. Dlatego w ustawie ta sprawa uzgadniania z poszczególnymi organami kompetentnymi jest zapisana. I jest w niej również zapisane, że jeżeli chodzi o obszary chronione, to sprawy dotyczące ochrony przyrody uzgadniane są z właściwymi organami.</u>
          <u xml:id="u-125.3" who="#IrenaChojnacka">Nie mogę również zgodzić się z zarzutami podniesionymi przez pana posła Rydera, że ta ustawa kreuje organy, dlatego że ona musi te organy kreować i musi być organ na szczeblu województwa, który będzie wydawał decyzje w sprawie ochrony przyrody, bo nawet ustawa kompetencyjna oddaje określone sprawy z zakresu ochrony przyrody do decyzji organu wojewódzkiego, a tym organem wojewódzkim będzie wojewoda. Jak pan poseł sprawozdawca zaznaczył, odstąpiliśmy od tworzenia administracji specjalnej właśnie z uwagi na koszty.</u>
          <u xml:id="u-125.4" who="#IrenaChojnacka">I już ostatnia sprawa, panie pośle Ryder, departament ochrony przyrody nie jest organem. Organy są wymienione w tej ustawie. Jest nim minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, wojewoda i dyrektor parku narodowego. A więc usytuowanie dyrektora parku narodowego jest wysokie i jest to ktoś, kto danym terenem zarządza. Jeszcze dwa słowa jeżeli chodzi o parki krajobrazowe. Jak już moi przedmówcy zaznaczali jest 60 parków krajobrazowych, ja sama przyczyniłam się swego czasu do tworzenia parków krajobrazowych, dlatego są potrzebne także służby parków krajobrazowych, są bardzo potrzebne. Nie wyobrażam sobie naprawdę funkcjonowania parku krajobrazowego bez służb.</u>
          <u xml:id="u-125.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Roman Ney z Poselskiego Klubu Pracy. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Jan Sroczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#RomanNey">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W istocie rzeczy my dyskutujemy dzisiaj o przedmiocie sprawy, która jest poruszana na wszystkich prawie spotkaniach poselskich. Degradacja środowiska w kraju doszła już do takiego stopnia, że musi być bezwzględnie zatrzymana.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#RomanNey">Ustawa, o której dzisiaj mowa, jest w moim przekonaniu, a znam kilka ustaw o ochronie przyrody jej adekwatnych z różnych krajów, jest ustawą na wskroś nowoczesną. Powiedziałbym, reguluje pewne zaniedbania, które powstały w tej dziedzinie, ponieważ poprzednia ustawa obowiązuje już od kilkudziesięciu lat. Proszę państwa, nie łudźmy się, wszędzie tam, gdzie są obszary chronione, będą zawsze konflikty i tych konfliktów nie da się rozwiązać z góry jakimiś uregulowaniami prawnymi. Ponieważ park parkowi nie jest równy i strefa ochrony jednego parku może być stosunkowo wąska, innego może być szeroka. Wynika to po prostu z operatu przyrodniczego, który musi być opracowany. Dotychczas wszystkie konflikty w parkach, one zresztą istnieją w całym świecie, są rozwiązywane za pomocą negocjacji i ugody, bo nie da się tego wszystkiego rozstrzygnąć ustawowo.</u>
          <u xml:id="u-127.2" who="#RomanNey">Jest to po prostu niemożliwe. Klasycznym przykładem tego są Tatry, gdyby nie park narodowy w Tatrach i nie ochrona Tatr, to dzisiaj mielibyśmy ten region kompletnie „zadeptany”. Dlatego, że od czasu do czasu jawi się chęć wybudowania tam iluś to kolejek czy wyciągów. Trzeba pamiętać, że Tatry zajmują, po prostu niewielką przestrzeń. Niestety, nie mamy innego takiego miejsca. Dotychczas te problemy rozwiązywano na drodze negocjacji. Proszę państwa, system organizacyjny, jaki w ustawie jest przyjęty, jest systemem nowoczesnym. Jeżeli zestawi się np. zatrudnienie w naszych parkach i w parkach Czechosłowacji czy w innym kraju, to okazuje się, że u nas jest naprawdę zatrudnienie niewielkie. Jest bardzo małe. Natomiast Krajowy Zarząd Parków daje wspólny mianownik, szczególnie w zakresie działalności długofalowej i badawczej. I ten kierunek trzeba rozwijać, dlatego że tu jesteśmy znacznie w tyle.</u>
          <u xml:id="u-127.3" who="#RomanNey">Na zakończenie chciałbym jeszcze raz poprzeć ten projekt i sądzę, że jest to spełnienie jak gdyby pewnej powinności naszego Sejmu w stosunku do tych przyrzeczeń i do tych dyskusji, które mieliśmy na spotkaniach z wyborcami.</u>
          <u xml:id="u-127.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Jana Sroczyńskiego z Poselskiego Klubu Pracy. Jako kolejna zabierze głos pani poseł Maria Gomola.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#JanSroczyński">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zabieram głos w dyskusji, ponieważ zupełnie nieoczekiwanie pojawiły się bardzo krytyczne i, w moim przekonaniu, nie usprawiedliwione wypowiedzi. Ja uważam, że opracowanie ustawy o ochronie przyrody należy powitać z ogromnym zadowoleniem. Dotychczasowy system był przestarzały, mało skuteczny i nie chronił skarbów przyrody i tak bardzo skromnych i coraz skromniejszych.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#JanSroczyński">My mieszkańcy Śląska szczególnie boleśnie odczuwamy postępujące niszczenie przyrody. Z niepokojem śledzimy postępującą degradację lasów i innych zabytków przyrody; coraz ich mniej. Nikt też skutecznie nie broni przyrody i dlatego cała nadzieja w nowej ustawie, która może jedynie zagwarantować zahamowanie dalszej degradacji i obronę przed drapieżnym przemysłem. Zapewne ustawa ma pewne niedoskonałości, ale nie mogą one przysłaniać celu jaki ma spełniać. W komisji ochrony środowiska projekt dyskutowany był wszechstronnie i wiem, że został konsultowany z różnymi środowiskami i ministerstwami i specjalistami oraz został oparty na innych obowiązujących aktach legislacyjnych. Wiele o tym mówiono. Może projekt jest istotnie zbyt szczegółowy, ale takie są wymogi innych przepisów i innych resortów. Uważam, że mimo wysuwanych w dyskusji zastrzeżeń, które w ostatecznym brzmieniu mogą być i powinny być uwzględnione, ustawa może i powinna być uchwalona. Jak szanowni moi przedmówcy stwierdzili, mamy ostatnią szansę, aby tak ważną ustawę uchwalić. W innym wypadku społeczeństwo przez następne dwa lata czekać będzie na regulacje prawne o ochronie przyrody, a nasze zachowane jeszcze, acz niezwykle skromne, bogactwa będą niknąć.</u>
          <u xml:id="u-129.2" who="#JanSroczyński">Panie i Panowie Posłowie! Przyłączani się do tych wypowiedzi, które popierają ustawę i gorąco apeluję do Wysokiej Izby ojej uchwalenie.</u>
          <u xml:id="u-129.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią Marię Gomolę z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej o zabranie głosu. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Zbigniew Grugel.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#MariaGomola">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Lubimy często posługiwać się słowami wielkich tego świata. Ja też. Potwierdzę to przytaczając słowa Leonarda da Vinci: „Przyroda nigdy nie łamie własnych praw”. Uważam, że człowiek winien mieć to na uwadze we wszystkich poczynaniach na rzecz zachowania tej podstawowej prawdy. Ustawa o ochronie przyrody jest równoznaczna z ustawą o ochronie życia ludzkiego i to nie pojedynczego człowieka, ale całego społeczeństwa. Zasoby przyrody w obecnej sytuacji gospodarczej i chronologii zatwierdzania ustaw są szczególnie zagrożone. Większość ustaw gospodarczych nie uwzględnia aspektów 'ochrony przyrody, a obowiązująca od 1949 r. ustawa pozwala na dowolną interpretację i nie uwzględnia aktualnej sytuacji gospodarczo-społecznej kraju.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#MariaGomola">Wysoka Izbo! Przedstawiana dzisiaj ustawa o ochronie przyrody konsultowana była z szerokimi kręgami przedstawicieli nauki oraz działaczy na rzecz ochrony przyrody. Na ręce przewodniczącego podkomisji, pracującej nad kształtem tej ustawy wpłynęły 74 opinie, z których jednoznacznie wynika konieczność uchwalenia ustawy o ochronie środowiska, a także uznanie dla Sejmu X kadencji, który podjął się opracowania tej ustawy i przyjmie ją, ustawę tak potrzebną. Jest to bowiem nakaz chwili wobec bezsensownego i bezmyślnego niszczenia przez całe niemal społeczeństwo otaczającego nas świata roślin i zwierząt. Mam prawo tak mówić, żyję bowiem na Górnym Śląsku i w tym momencie dalsze komentarze uważam za zbędne.</u>
          <u xml:id="u-131.2" who="#MariaGomola">Wysoka Izbo! Po raz pierwszy wyraźnie sformułowano w tej ustawie zasady, które zapewnią podstawy racjonalnego gospodarowania na obszarach cennych przyrodniczo. Społeczeństwo, a w tym także służby związane z ochroną środowiska, funkcje ochronne widzą przez pryzmat technologii i techniki, bez uwzględnienia elementów przyrody ożywionej. Uporządkowanie pewnych problemów technicznych czy technologicznych nie zawsze jest spójne z ochroną przyrody.</u>
          <u xml:id="u-131.3" who="#MariaGomola">Wysoka Izbo! Toczy się dyskusja, czy ma powstać jedna ustawa o ochronie środowiska i przyrody, czy też dwie oddzielne ustawy. Spory te nie mogą być jednak hamulcem ustanawiania prawa w tak ważnej dziedzinie. Poważne zagrożenia naszej przyrody są zdecydowanie zwielokrotnione brakiem jasnych i kompletnych przepisów prawnych. Podzielam obawę, że problemy ochrony przyrody, w ugruntowanym tradycyjnym znaczeniu, przestaną istnieć i zatracą swą ostrość po ewentualnym połączeniu zagadnień ochrony przyrody i ochrony środowiska. W przyszłości, w warunkach stabilności państwa, należy przystąpić, moim zdaniem, do opracowania spójnego kodeksu ekologicznego, który by porządkował i integrował całe prawo dotyczące zasobów przyrodniczych, życia biologicznego i dziedzictwa naturalnego naszego kraju. Póki co jednak, mamy ustawę o ochronie przyrody. Sądzę, że na miarę czasów. Jestem przekonana, że ustawa może uratować polską przyrodę dla przyszłych pokoleń. Może to dla wielu kolegów i koleżanek posłów zabrzmi patetycznie, ale sądzę, że tak jest i oby tak się stało. Zdumienie moje więc wywołuje postawa posłów proponujących odrzucenie tej ustawy. Jest to dla mnie niezrozumiałe. Nie zgadzam się także z zarzutem powierzenia zbyt dużych uprawnień dyrektorom parków narodowych. Uważam za słuszny zapis rozszerzający ich kompetencje. Muszą bowiem mieć faktyczną władzę, aby ich działalność była skuteczna, ponieważ obecna samodzielność dyrektorów parków jest prawie żadna. A chodzi także w ustawie o nadanie rangi przyrodzie i ludziom powołanym do jej ochrony. Dlatego uważam, że wojewódzkiego konserwatora przyrody powinien powoływać minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa wbrew temu co proponuje się we wniosku mniejszości, aby w ogóle skreślić w ustawie zapis o powołaniu konserwatora wojewódzkiego.</u>
          <u xml:id="u-131.4" who="#MariaGomola">Na koniec nie mogę, jako nauczycielka, nie wspomnieć o konieczności włączania lokalnej i regionalnej problematyki ekologicznej do programów szkolnych. Chodzi o świadomość celowości ochrony przyrody w społeczeństwie, o kształtowanie jej od najmłodszych lat, zarówno w wychowaniu rodzinnym, jak i w szkole.</u>
          <u xml:id="u-131.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma poseł Zbigniew Grugel z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Jako kolejna zabierze głos pani poseł Anna Dynowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#ZbigniewGrugel">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Jestem za uchwaleniem przedłożonego i omawianego dzisiaj projektu ustawy o ochronie przyrody. Chcę powiedzieć również, że jestem leśnikiem i jestem za przyjęciem ustawy. I nie jestem jedynym. Brałem udział jako poseł w jej tworzeniu i dlatego uważam, że nie można mówić, iż leśnicy są przeciwko ochronie przyrody, bo to jest po prostu nieprawda. Natomiast można mówić, że poszczególni posłowie mają swoje uwagi i zastrzeżenia, i mają do tego prawo.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#ZbigniewGrugel">Oczekiwaliśmy wszyscy dużej ustawy o ochronie środowiska, która obejmowałaby wszystkie zagadnienia związane z tym kompleksem spraw. Ale cieszmy się, bo wydaje mi się, że tak powinno być że ta ustawa jest „zrobiona” przez posłów. Jest to ustawa węższa, tylko o ochronie przyrody albo nareszcie o ochronie przyrody, bo nie można powiedzieć, że od 1949 r. tu się nic nie zmieniło.</u>
          <u xml:id="u-133.2" who="#ZbigniewGrugel">Ze swej strony chciałbym zaproponować naniesienie dwóch poprawek do tekstu, a mianowicie w art. 24 pkt. 10 wnosiłbym o uzupełnienie w następujący sposób tego tekstu: „Na terenie lasów państwowych znajdujących się w granicach parku krajobrazowego zadania w zakresie ochrony przyrody wykonuje” — i tu dodałbym słowo „samodzielnie” „miejscowy nadleśniczy”. Dalej zapis ten brzmi: „zgodnie z planem ochrony parku krajobrazowego”. Moja propozycja szłaby w tym miejscu w kierunku wzmocnienia jeszcze tego zapisu następująco: „uwzględnionego w operacie urządzania lasu”. To byłaby pierwsza zmiana. I druga zmiana, w tym samym artykule dotyczy pkt. 12, proponuję ten punkt skreślić. Uważam, że kto wydaje rozporządzenie w sprawie tworzenia, powołania parku krajobrazowego, a mówi o tym pkt 5, musi mieć prawo do określania zasad i sposobu jego funkcjonowania. Dotyczy to również określonych środków finansowych i winien o tym decydować płatnik, czyli wojewoda. Tych uprawnień nie powinniśmy mu ograniczać i zabierać, przyjmując za zasadę, iż nadrzędną sprawą winna być skuteczność ochrony lasu.</u>
          <u xml:id="u-133.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos zabierze pani poseł Anna Dynowska, nie zrzeszona. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Lech Kozaczko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#AnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Ja — bardzo krótko. Wiem ze swojej praktyki zawodowej, że obowiązujący dotąd system ochrony parków narodowych był bardzo archaiczny i praktycznie gorszy, aniżeli obowiązujący dotychczas system ochrony lasów, każdego rodzaju. Ponieważ padł dzisiaj na sali wniosek w imieniu dużego klubu poselskiego, największego w Sejmie, o odrzucenie projektu ustawy o ochronie przyrody, chciałabym prosić pana ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa o dokonanie oceny skuteczności obowiązującego systemu ochrony przyrody a systemu proponowanego w projekcie przedstawionym w sprawozdaniu komisji. Wydaje mi się, że jeden jedyny argument, że nowy system będzie o wiele bardziej skutecznym systemem ochrony przyrody jest dostatecznym warunkiem i dostateczną przesłanką, aby tę ustawę uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#AnnaDynowska">Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę na to, że bardzo uważnie słuchałam wystąpienia klubowego, które w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego wygłosił pan poseł Kozaczko i Chciałam stwierdzić, że krytyka tej ustawy, krytyka, która się kończyła wnioskiem o jej odrzucenie, była szalenie lakoniczna. Padały argumenty i zarzuty natury bardzo generalnej. Ja nie usłyszałam żadnych szczegółów, pan poseł powiedział, że ma ich bardzo wiele.</u>
          <u xml:id="u-135.2" who="#AnnaDynowska">Natomiast Chciałam się zwrócić z pewnym apelem. Proszę państwa, wszyscy czekają na tę wielką ustawę o ochronie środowiska i cały komplet towarzyszących jej innych ustaw, które pozwolą skutecznie i kompleksowo uregulować ten problem. O tym mówili wszyscy dzisiaj występujący. Takiego systemu się nie dopracowaliśmy i już nie zdążymy się dopracować. Ta proponowana ustawa chroni i daje pewną cząstkową ochronę przyrody. Jednak bardzo ważną ochronę. Chciałam państwu powiedzieć, że autentycznie w świetle bardzo starego systemu ochrony choćby parków narodowych, tych parków chronić praktycznie nie można. I bardzo proszę, aby pan minister dokonał porównania skuteczności systemu obecnego i skuteczności systemu proponowanego.</u>
          <u xml:id="u-135.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Lecha Kozaczko z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Jako kolejny zabierze głos pan poseł Radosław Gawlik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#LechKozaczko">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Ja od razu przystąpię do rzeczy, ustosunkuję się do kilku wypowiedzi moich kolegów posłów. Przepraszam, że tak mówię. Pan prof. Kozłowski przywołuje potrzebę uporządkowania obszaru ochrony przyrody. Niestety, przy najlepszych chęciach, jeśli porządkowanie polega na przemiataniu śmieci z jednego pokoju do drugiego, albo przeszkadzaniu sobie w tym porządkowaniu, to to nie jest żadne porządkowanie. Drugi zarzut co do krytyki ze strony wąskiego grona leśników, którym pan profesor nie przeszkadzał przy uchwalaniu ustawy dotyczącej lasów. Panie profesorze, ja doceniam pana kompetencje w dziedzinie ekologii i geologii, natomiast w dziedzinie leśnictwa uważam się za lepszego znawcę od pana.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-137.2" who="#LechKozaczko">Przepraszam bardzo, że to mówię wprost. Pytam pana profesora, może to rzeczywiście niegrzecznie, za co przepraszam tu publicznie, ale nie chciałbym zamazywać po prostu tymi niuansami istoty sprawy, chciałbym spytać, jak pogodzić konstytucję dla lasów, jakim jest operat urządzeniowy sporządzany raz na 10 lat i sporządzany przez dyrektora parku krajobrazowego plan ochrony przyrody, który ma być realizowany, i z kim ma być konsultowany? Takie są zapisy w ustawie. Teraz chcę odpowiedzieć pani poseł Chojnackiej, na sformułowane wobec mnie zarzuty, iż posługuję się wcześniej zgłoszonymi opiniami na temat ustawy i że odnoszę je do obecnego kształtu ustawy. Proszę państwa, powiedziałem tak dlatego, że wszystko zostaje w dalszym ciągu utrzymane. Gdybyśmy przejrzeli jeszcze raz opinie Ministerstwa Sprawiedliwości i porównali z aktualnym stanem ustawy, wszystko się potwierdza. Również nie przywoływałem opinii ministerstwa ochrony środowiska. Brzmi ona tak, przeczytam: „Projekt ustawy o ochronie przyrody tworzy na wszystkich szczeblach nową strukturę organizacyjną. Głównego konserwatora przyrody jako organ centralny administracji państwowej i jako terenowe organy rządowej administracji specjalnej — wojewódzkich konserwatorów przyrody i dyrektorów parków narodowych, a ponadto dodatkowy Krajowy Zarząd Parków narodowych”. Wszystko jest w ustawie. Proszę sobie sprawdzić. Ten zarzut więc zdecydowanie odrzucam. Poza tym wystarczy zwrócić uwagę na niekonsekwencje, jakie występują. Dyrektora parku krajobrazowego powołuje wojewoda, a jego prace koordynuje minister ochrony środowiska. Druga niekonsekwencja. Głównego konserwatora przyrody powołuje premier, a podlega on ministrowi ochrony środowiska. Istnieje cała masa niekonsekwencji, które mogę w dalszym ciągu przytaczać. Pani poseł Gomola mówi, że przyroda nigdy nie niszczy siebie. Proszę państwa, mamy tego przykłady na co dzień. Gdy zestawimy wyniki oceny szkód powstałych od zwierzyny, która jest elementem przyrody w lesie, to bilans zamyka się kwotą 7 bln 400 mld zł. To zrobiła przyroda przyrodzie. Niestety, tak nie jest, tak było kiedyś, proszę państwa, za czasów Leonarda da Vinci.</u>
          <u xml:id="u-137.3" who="#LechKozaczko">Pani Dynowska prosi o szczegóły. Kilka przytoczyłem, nie sądzę, żeby był czas na to, żeby w dalszym ciągu przytaczać. Proszę państwa, ja tu wcale nie kwestionuję dobrej woli tych wszystkich, którzy rzeczywiście opowiadaj ą się za uchwaleniem ustawy o ochronie przyrody, bo taka jest potrzeba. Ale odesłanie tego projektu albo do dalszych prac w komisji, do dalszego dopracowania, albo odrzucenie nie wyklucza innej ewentualności. W końcowym toku prac legislacyjnych jest projekt rządowy porządkujący całość zagadnień ochrony przyrody i ochrony środowiska. Odkładając tę sprawę mamy pewność, że uporządkowanie nastąpi w sposób generalny, a nie cząstkowy czy wyrywkowy, bo najlepsze intencje, kłócące się ze sobą, niczego nie naprawiają.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Głos ma pan poseł Radosław Gawlik z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#RadosławGawlik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja chciałbym krótko, polemicznie, z głosem pana posła Kozaczko. Jak pogodzić konstytucję lasów, operat urządzeniowy z planem ochrony przyrody. Ale my o to, panie pośle pytaliśmy i prosiliśmy, żeby starać się uwzględnić to w tym projekcie ustawy. Wyście, leśnicy mówili wtedy, że cały projekt jest do wyrzucenia. Ja uważam, że ten konflikt istnieje, on jest realny, konflikt między leśnikami i potrzebami lasów, nie w tym kształcie jaki pan sobie życzy, ale tym kształcie, w jakim jest, kiedy produkcja drewna jest ciągle na czele, bo łasy się z tego utrzymują. A z drugiej strony istnieje on między wymogami ochrony przyrody, on będzie istniał i jest jasne, że spojrzenie dyrektora parku narodowego czy krajobrazowego a spojrzenie nadleśniczego będzie inne, nie czarujmy się. To, być może, nie jest zbyt precyzyjnie rozstrzygnięte w tej ustawie, ale proponowaliśmy, żeby pracować nad tą ustawą. Wyście odmawiali tej pracy. I jest tak zapisane, że jest operat urządzeniowy i jest plan ochrony przyrody i pewnie na linii nadleśniczy — dyrektor parku krajobrazowego czy narodowego będzie się to musiało jakoś rozstrzygnąć. Wszystkiego nie da się zapisać w ustawie. Wszystko to co już było omówione zostaje utrzymane. Podkomisja pracowała i z tego projektu, który liczył, powiedzmy 60 stron po tej pracy, po redukcji zostało około 40 stron, i wiele rzeczy żeśmy z tego projektu wyrzucili i oczyścili ten projekt. On wcześniej był rzeczywiście książką, w tej chwili, myślę, jest bardziej czytelny. Tak że to nie jest to samo i naprawdę ta praca trwała.</u>
          <u xml:id="u-139.1" who="#RadosławGawlik">Dalej, że tworzy się na wszystkich szczeblach nowe organy. Nie jest to prawda. Pozostają stare organy, tak jak to było określone. Organami są minister ochrony środowiska, i to zostaje, i wojewoda — i to zostaje. Nowym organem jest rzeczywiście dyrektor parku narodowego. No i tu trwała dyskusja, podkomisja i komisja doszły do wniosku, że parki narodowe są tak dużym dobrem, iż można i należy nadać rangę organu ochrony przyrody i kompetencje wojewody dyrektorowi parku narodowego na terenie takiego parku. A to, że naczelnego konserwatora przyrody powołuje premier, a dyrektora parku krajobrazowego i wojewódzkiego konserwatora przyrody, przepraszam, wojewoda, tylko podnosi rangę tych organów ochrony przyrody, i to bardzo dobrze, panie pośle, że tak się dzieje, bo jak mówią przyrodnicy, w tym samym momencie kiedy powołano wojewódzkiego konserwatora przyrody powołano także wojewódzkich konserwatorów zabytków. Oprócz tych konserwatorów zabytków powstały całe pracownie, sztaby ludzi, którzy pracują i chronią te zabytki, natomiast przy wojewódzkim konserwatorze przyrody w województwach jest często tylko sekretarka i te organy są właściwie bezsilne, nie są w stanie zajmować się ochroną przyrody. Dlatego bardzo dobrze, że tę rangę podniesiono, a ja mam nadzieję, że za tym pójdzie nie tylko podniesienie rangi, ale też konkretne środki, które pomogą chronić przyrodę.</u>
          <u xml:id="u-139.2" who="#RadosławGawlik">Myślę że moją opinię podziela większość członków Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, tak wynikało z dyskusji w klubie. A jest ona taka, że projekt ten, mimo pewnych niedoskonałości, należy poprzeć. Stanowi on postęp. Ustawa z 1949 r., proszę państwa, to jest ustawa sprzed 42 lat. Tam w ogóle niektórych form ochrony przyrody nie uwzględniono, nie myślano kiedyś o tym. Dlatego trzeba sobie powiedzieć, że nad tą ustawą pracował sztab przyrodników, profesorów którzy „siedzą” w ochronie przyrody od lat i znają się na tym. Być może ma ona pewne legislacyjne niedoskonałości, ale to jest jasne, że będziemy tę ustawę poprawiać i nowelizować i być może, że już w przyszłym roku nic nie stanie na przeszkodzie, żeby pewne nieścisłości kompetencyjne wyjaśnić. Wnoszę o uchwalenie tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-139.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu po raz wtóry pana posła Zbigniewa Grugla z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#ZbigniewGrugel">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja będę mówił króciutko. Czuję się w obowiązku zdementować. Proszę Państwa! Nie mogę w Sejmie, z tej wysokiej trybuny podać sformułowania, że ustawa ta powoduje albo że istnieje konflikt między leśnikami a ochroną przyrody. Jako leśnik chcę państwu powiedzieć, że trzeba zrozumieć istotę zawodu leśnika. Leśnicy pracują w przyrodzie, obcują z tą przyrodą, ale jej nie niszczą. Efektem naszej pracy, końcowym efektem naszej pracy jest otrzymanie surowca drzewnego z drzewostanów, które są drzewostanami gospodarczymi. Natomiast tam, gdzie drzewostany są drzewostanami ochronnymi, prowadzi się zupełnie inną działalność gospodarczą. Jeśli byłoby tak, że istnieje konflikt pomiędzy leśnikami a ochroną przyrody, to należałoby się dziwić, że jeszcze dzisiaj mamy lasy, które chcemy chronić i które powinniśmy chronić coraz bardziej. I dlatego bardzo proszę, żeby tutaj nie stawiać znaku równości, gdy się mówi o konflikcie między leśnikami a ochroną przyrody. Chcę stwierdzić, że właśnie leśnicy chronią przyrodę i mają w tym ogromne zasługi. To wypadało mi powiedzieć. Chciałbym jeszcze jedną rzecz powiedzieć, a mianowicie, że my w tej naszej dyskusji i w wyciąganiu problemów szczegółowych powtarzamy się. O tym była mowa w podkomisjach wielokrotnie, o tym była mowa na posiedzeniach komisji i naprawdę uwierzcie mi państwo, że nie ma konfliktu między operatem urządzania lasu, na którego podstawie pracują leśnicy, a planem ochrony przyrody, który ma obowiązywać w parkach krajobrazowych. Między innymi przeze mnie zaproponowana poprawka idzie w tym kierunku, aby te dwa dokumenty ze sobą na stałe związać i dlatego prosiłbym, aby panie posłanki i panowie posłowie uwzględnili moją wizję i zgodzili się na zaproponowane przeze mnie zmiany.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy ktoś z pań i panów chciałby jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, pani poseł. Proszę o przedstawienie się.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#JoannaProszowska">Joanna Proszowska — Poselski Klub Pracy. Chciałam króciutko ustosunkować się do wniosku mniejszości wniesionego do art. 14 ust. 4, a mianowicie do zrezygnowania z obligatoryjności tworzenia strefy ochronnej parku narodowego na rzecz stworzenia tylko możliwości utworzenia takiej strefy. Panuje ostatnio pewien trend wśród ekologów do likwidacji stref ochronnych, chociaż nowelizacją ustawy o ochronie środowiska z ubiegłego roku zadecydowaliśmy o nietworzeniu stref ochronnych, tylko w stosunku do zakładów nowo powstających. Rezygnacja z możliwości utworzenia strefy ochronnej wokół parku narodowego ma zasadnicze znaczenie w planowaniu przestrzennym, albowiem umożliwia lokalizację szkodliwej działalności gospodarczej bezpośrednio wpływającej na park narodowy. W związku z tym często tworzenie parku narodowego bez takiej strefy zabezpieczającej nie w takim jej rozumieniu, że nie można tam niczego robić, ale w takim rozumieniu, że można tam usytuować taką działalność, która temu parkowi szkodzi, byłoby poważnym błędem.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#JoannaProszowska">Chciałam zwrócić uwagę Wysokiej Izby na fakt, że w projekcie ustawy o szczególnych warunkach realizacji budownictwa, gdzie w sposób szczególny omówione są możliwości pozyskiwania gruntów pod budownictwo, uwzględniono taki aspekt, jak parki narodowe i strefy ochronne. Jeżeli w tej sytuacji zlikwidowalibyśmy obligatoryjność tworzenia takiej strefy, to bezpośrednio oznaczałoby to, że możemy wchodzić w strefę ochronną parku również z budownictwem i związaną z tym infrastrukturą, jak na przykład kotłowanie czy oczyszczalnie ścieków.</u>
          <u xml:id="u-143.2" who="#JoannaProszowska">W związku z tym proszę panie posłanki i panów posłów o wzięcie mojego głosu pod uwagę podczas głosowania nad tym wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-143.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz ponawiam pytanie, czy ktoś z pań i panów posłów chce jeszcze zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#LechKozaczko">Ja mam pytanie.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle — już trzeci raz, nie dwa razy.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#LechKozaczko">Ja mam wniosek formalny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wniosku formalnego do wypowiedzi pani poseł nie bardzo można zgłosić.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, wyjątkowo panu udzielam głosu, ale proszę powiedzieć o co chodzi.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie)</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przepraszam, zadecydowałam i proszę mnie nie...</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tylko bardzo proszę konkretnie o co chodzi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#LechKozaczko">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Doceniam państwa cierpliwość i rozumiem zarazem zniecierpliwienie, że po raz trzeci zabieram głos. Zanim będziemy jednak głosować nad wnioskiem pani Proszowskiej, chcę zwrócić uwagę państwa na to, że wszelkie wyłączenie jakichkolwiek powierzchni z lasów gospodarczych i przeniesienie ich do lasów ochronnych powoduje wyłączenie z opodatkowania i zmniejszone wpływy dla gmin. Proszę to przed głosowaniem wziąć pod uwagę. Poza tym dodam, że lasy równie dobrze bez zakładania otuliny wokół parków narodowych odgrywają rolę otulin.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-150.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle, może zechce się pan przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#JanWróbel">Poseł Wróbel. Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przepraszam, ale jestem zobowiązany stwierdzić, że wypowiedź pana posła Kozaczki nie pokrywa się z prawdą. Utworzenie strefy ochronnej parku nie powoduje wyłączenia lasów gospodarczych z użytkowania, a tym samym nie zmniejsza podatków odprowadzanych do gmin. Nie chcę szerzej tego przedstawiać.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, Chciałam zwrócić się do pana jako do posła sprawozdawcy, czy nie ma pan w ogóle jeszcze jakiś uwag odnośnie...</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#JanWróbel">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W świetle przeprowadzonej tutaj debaty sądzę, że Wysoka Izba dostatecznie wyrobiła sobie pogląd co do wartości tej ustawy i problemów i chyba nie potrzebuję zabierać państwu czasu.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-154.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec tego, proszę państwa zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-154.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Minister)</u>
          <u xml:id="u-154.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">A pan minister zabierze głos po zamknięciu dyskusji poselskiej. Proszę panie ministrze o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#MaciejNowicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym odpowiedzieć na pytanie pani poseł Dynowskiej, co rzeczywiście wnosi ta ustawa do obecnej praktyki ochrony przyrody. Chciałbym, generalnie biorąc, powiedzieć jedno, że ta ustawa sankcjonuje to, co w zakresie ochrony przyrody dzieje się obecnie. Padło bardzo dużo krytycznych uwag na temat ustawy z 1949 r. Rzeczywiście jest ona bardzo stara, ale ostatnio — zresztą przez wiele lat i dzięki wysiłkowi wielu osób — te sprawy związane z ochroną przyrody są jednak w Polsce realizowane. Mamy w tej chwili 17 parków narodowych. Ostatnio utworzyliśmy 2. Planuje się — są w opracowaniu — utworzenie trzech dalszych parków: Biebrzańskiego, Mazurskiego, Stołowogórskiego. Właściwie, jeśli chodzi o parki narodowe, to ta ustawa niewiele wnosi, natomiast tworzy administrację specjalną, ponieważ do tej pory dyrektor parku narodowego nie był organem. Teraz tym organem się staje.</u>
          <u xml:id="u-155.1" who="#MaciejNowicki">Poza tym, była o tym już tutaj mowa, mamy w kraju ok. 60 parków krajobrazowych. Tak się w tej chwili dzieje, że są one powoływane przez wojewodę. Nie mają one jednak dobrego uregulowania ustawowego i nowością jest to, że będą miały teraz to ustawowe uregulowanie, umocowanie w ustawie. Powoływanie dyrekcji tych parków też będzie umocowane w ustawie. Dyrekcja i służba parku są jednak konieczne, jeżeli powołujemy parki. Poza tym musimy się też liczyć z dodatkowymi wydatkami z budżetu państwa, jeżeli to zapiszemy w ustawie. Skoro jest konieczna taka forma ochrony przyrody, to i służba, która będzie czuwała nad ochroną przyrody na terenie parków krajobrazowych, jest też konieczna.</u>
          <u xml:id="u-155.2" who="#MaciejNowicki">Co nowego wnosi ta ustawa? Przede wszystkim zwiększa zakres, rozszerza wachlarz różnych form ochrony. Mowa jest tutaj w ustawie aż o 10 formach ochrony i naszym zdaniem takie formy są potrzebne i uważam, że jest dobrze, że są one usankcjonowane ustawą. Poza tym ustawa precyzuje zakazy i nakazy. Zaostrza przepisy karne za przekraczanie tych zakazów czy nakazów. Dokładniej sprecyzowano w niej te wszystkie sankcje, którymi będą objęte osoby nie przestrzegające zasad ochrony przyrody. W tym zatem upatrywałbym przede wszystkim nowość tej ustawy w stosunku do dotychczasowej praktyki.</u>
          <u xml:id="u-155.3" who="#MaciejNowicki">Chciałbym poprzeć wniosek pana posła Grugla dotyczący art. 24. Tam rzeczywiście może zachodzić pewien konflikt kompetencyjny, ponieważ ten sam nadleśniczy jest zobowiązany realizować dwa plany. W ustawie nie sprecyzowano, który plan jest nadrzędny i nie uwzględniono nawet konieczności porozumienia się. Ponieważ jeden plan zatwierdza wojewoda, a drugi minister, to wydaje mi się, że albo to należy uregulować, albo, tak jak poseł Grugel zaproponował, przyjąć tę poprawkę. To tyle, jeśli chodzi o komentarz.</u>
          <u xml:id="u-155.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-156.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, zarządzam teraz 15-minutową przerwę.</u>
          <u xml:id="u-156.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła sprawozdawcę o opracowanie tych trzech wniosków, które zostały zgłoszone z sali. Po 15 minutach proszę wszystkich państwa z powrotem na salę, ponieważ do końca dnia będą już same głosowania.</u>
          <u xml:id="u-156.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, zarządzam przerwę do godz. 19 min 25.</u>
          <u xml:id="u-156.4" who="#komentarz">(Głos z sali: Trzydzieści)</u>
          <u xml:id="u-156.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dobrze, trzydzieści. Wobec tego do godz. 19 min 30, ale proszę, byśmy wszyscy byli w komplecie. Proszę pana posła Niesiołowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">W przerwie odbędzie się zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-157.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 05 do godz. 19 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zajmowanie miejsc na sali plenarnej, ponieważ będziemy mieli same głosowania. Jeszcze proszę włączyć gong.</u>
          <u xml:id="u-158.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę posłów z kuluarów o przejście na salę plenarną i o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-158.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, sprawdzimy, czy mamy quorum. Proszę o naciśnięcie przycisków. Teraz już za późno, jeszcze raz będziemy naciskali. Proszę usiąść.</u>
          <u xml:id="u-158.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jeszcze raz proszę wszystkich państwa z kuluarów o zajęcie miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-158.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, wznawiam obrady, a przed przystąpieniem do głosowania — bo mam nadzieję, że jeszcze panie posłanki i panowie posłowie dojdą — proszę o zabranie głosu posła Andrzeja Kerna z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#AndrzejKern">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z przebiegiem debaty nad poselskim projektem ustawy o ochronie przyrody, klub mój uznał za stosowne ponowne przedyskutowanie tych wszystkich spraw w celu podjęcia próby zajęcia jednolitego stanowiska. Nie udało nam się osiągnąć konsensusu, różnimy się co do oceny skuteczności tej ustawy i jej poziomu legislacyjnego. Niemniej jednak w tej sytuacji wycofuję wniosek o odrzucenie ustawy. Posłowie mojego klubu będą głosowali nad nią zgodnie ze swoją wiedzą, doświadczeniem i sumieniem.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, naciskamy przycisk. (229)</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, jeszcze raz poprosiłabym o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-160.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę Wysokiej Izby, choć w tej chwili jest tylu posłów, że mamy na pewno quorum, to jednak gorąco proszę o nieopuszczanie sali w trakcie głosowań. Do końca dzisiejszego posiedzenia będziemy mieli wyłącznie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-160.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy wobec tego do głosowania nad ustawą o ochronie przyrody.</u>
          <u xml:id="u-160.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy pan poseł sprawozdawca jest przygotowany do przedstawienia wniosków zgłoszonych z sali? Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-160.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu 7 wniosków mniejszości, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-160.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pierwszy wniosek mniejszości pan poseł Kern wycofał.</u>
          <u xml:id="u-160.11" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-160.12" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Źle zrozumiałam, przepraszam najmocniej.</u>
          <u xml:id="u-160.13" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu 7 wniosków mniejszości, nad którymi głosować będziemy w pierwszej kolejności. W pierwszym wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują odrzucenie przedstawionego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-160.14" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że tutaj objaśnień pana posła sprawozdawcy nie potrzeba.</u>
          <u xml:id="u-160.15" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-160.16" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości o odrzucenie przedstawionego projektu ustawy o ochronie przyrody, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (26) Kto jest przeciw? (188) Kto wstrzymał się od głosowania? (36) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości o odrzucenie ustawy odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-160.17" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W drugim wniosku mniejszości dotyczącym art. 7 wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 2 stanowiącego, że: „Głównego konserwatora przyrody powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa”. Proszę, jeżeli pan poseł uważa za stosowne wyjaśnić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#JanWróbel">Wysoka Izbo! Ten wniosek, jak też i następny, może rzutować w ten sposób, że ani głównego konserwatora ani wojewódzkiego konserwatora w ogóle się nie powoła.</u>
          <u xml:id="u-161.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-161.2" who="#JanWróbel">Ten zapis po prostu obligatoryjnie nakazuje powołanie konserwatorów. A przecież w ustępie poprzednim mamy powiedziane, że minister, lub też niżej — wojewoda, wykonuje swoje zadania przy pomocy konserwatora. Chcę jednocześnie przypomnieć, że padły pewne propozycje, żeby konserwator przyrody nie był w służbie ochrony przyrody, tylko żeby pełnił funkcję podobną, jaką pełni rzecznik praw obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-161.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">To już dodatkowa informacja. Proszę państwa, czy wszystko jest jasne?</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości o skreślenie art. 7 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (14) Kto jest przeciw? (204) Kto wstrzymał się od głosowania? (29) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 7 ust. 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W trzecim wniosku mniejszości dotyczącym art. 8 wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 2 stanowiącego, że: „Wojewódzkiego konserwatora przyrody powołuje i odwołuje wojewoda, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej komisji ochrony przyrody”. Wyjaśnienia już były przy poprzednim wniosku, pan poseł się ustosunkował do obu. Wszystko jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-162.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 8 ust. 2 zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (11) Kto jest przeciw? (210) Kto wstrzymał się od głosowania? (30) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 8 ust. 2 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-162.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Do art. 14 zgłoszono dwa wnioski mniejszości. W pierwszym z nich wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 14 ust. 4 proponują, aby wokół parku narodowego „można było tworzyć” strefę ochronną, a nie „tworzy się”, jak chcą komisje.</u>
          <u xml:id="u-162.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że wyjaśniłam już treść i pan poseł sprawozdawca chyba nie musi uzupełniać.</u>
          <u xml:id="u-162.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-162.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 14 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (28) Kto jest przeciw? (195) Kto wstrzymał się od głosowania? (28) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 14 ust. 4 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-162.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W drugim wniosku mniejszości do art. 14 wnioskodawcy proponują dodanie nowych ustępów 5a i 5b stanowiących, że na terenach parków zabronione jest polowanie i wędkowanie z wyjątkiem odstrzału redukcyjnego, gdy liczebność zwierzyny zagraża celom powstania parku. Sądzę, że to też chyba jasne?</u>
          <u xml:id="u-162.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Prawda? Nie wymaga... Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#JanWróbel">Chciałbym tylko dodać, że ustawa o ochronie i hodowli zwierząt łownych reguluje to wyraźnie.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#JanWróbel">Również odpowiedni artykuł tej ustawy nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego, że nie poluje się w parkach narodowych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 14, polegającym na dodaniu nowych ust. 5a i 5b, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (50) Kto jest przeciw? (165) Kto wstrzymał się od głosowania? (41) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 14, polegający na dodaniu ust. 5a i 5b, odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W piątym wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują skreślenie art. 21 ustanawiającego Krajowy Zarząd Parków Narodowych. Tej samej sprawy dotyczy szósty wniosek mniejszości do art. 22. Nad obydwoma tymi wnioskami będziemy głosować łącznie. Proszę uprzejmie pana posła sprawozdawcę o wyjaśnienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#JanWróbel">Chciałbym tylko Wysokiej Izbie powiedzieć, że ta komórka organizacyjna istnieje, a więc nie wprowadzamy niczego nowego w stosunku do stanu obecnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskami mniejszości dotyczącymi art. 21 i 22, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (16) Kto jest przeciw? (205) Kto się wstrzymał od głosowania? (35) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości dotyczący art. 21 i 22 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W siódmym wniosku mniejszości dotyczącym art. 24 wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 6 i 7 dotyczących statusu i zadań dyrektora parku krajobrazowego oraz ust. 8 stanowiącego, że minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa koordynuje działalność parków krajobrazowych. Sądzę, że to jest jasne. Pan poseł chce jeszcze coś uzupełnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#JanWróbel">Tak. Chcę dodać, że dyrekcje parków istnieją we wszystkich parkach krajobrazowych i w wypadku tego zapisu nie wprowadzamy dodatkowych jednostek; nie powoduje to skutków dla budżetu państwa. Również sprawa koordynacji dotyczy koordynacji działalności parków, a nie dyrektorów parków, i minister faktycznie koordynuje tę działalność. Chcemy jednak, aby w ustawie było to wyraźnie zapisane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy. Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-168.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art 24, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (14) Kto jest przeciw? (201) Kto wstrzymał się od głosowania? (36) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 24 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-168.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa to byłyby wszystkie wnioski mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-168.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki i proszę pana posła sprawozdawcę Jana Wróbla o kolejne ich przedstawienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#JanWróbel">Pan poseł Żurawski zgłosił wniosek, aby w art. 14 skreślić ust. 10, który brzmi: „Nieruchomości stanowiące własność skarbu państwa, położone w granicach parku narodowego, przechodzą w zarząd parku. Rada Ministrów może określić wyjątki od tej zasady”. Skąd taki zapis? Otóż dla przykładu w Karkonoskim Parku Narodowym po zlikwidowaniu strażnicy WOP utworzono ośrodek treningowo-sportowy i nie ma mocnych, żeby przejął go zarząd parku. I coś takiego istnieje w rezerwacie. Stąd komisje proponują, aby w taki sposób zredagować ust. 10.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko, proszę państwa, jest jasne?</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad przedstawioną przed chwilą przez pana posła sprawozdawcę poprawką do art. 14 ust. 10.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (46) Kto jest przeciw? (142) Kto wstrzymał się od głosowania? (61) Stwierdzam, że Sejm poprawkę odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#JanWróbel">Kolejne dwie poprawki zgłosił pan poseł Grugel do art. 24, proponuje w ust. 10 dodać po słowie: „wykonuje” słowo: „samodzielnie”, a następnie kropkę na końcu zdania zastąpić przecinkiem i dodać wyrazy: „ uwzględnionym w operacie urządzania lasu”.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#JanWróbel">Wysoka Izbo! Ten zapis niczego szczególnego nie wnosi, ale rzeczywiście nie pozwala na swobodną interpretację w praktyce przy tworzeniu planu ochrony i operatu urządzeniowego. I można rzeczywiście przyjąć, że jest to poprawka zasadna, jak zresztą pan minister był uprzejmy również zauważyć. Po prostu nie będzie budziło to wątpliwości kompetencyjnych uprawnień.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad zgłoszoną drugą poprawką do art. 24 ust. 10.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (212) Kto jest przeciw? (9) Kto wstrzymał się od głosowania. (30) Stwierdzam, że Sejm drugą poprawkę przyjął.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie trzeciej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#JanWróbel">Trzecia i ostatnia poprawka, również zgłoszona przez pan posła Grugla, dotyczy art. 24 ust. 12. Chodzi o skreślenie następującego zapisu. „Tworzy się służby parków krajobrazowych. Do pracowników parków krajobrazowych, zaliczonych do tych służb stosuje się przepisy art. 17 ust. 2 i 3, art. 19 oraz art. 20 niniejszej ustawy”.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#JanWróbel">Proszę państwa, w jakimś stopniu Wysoka Izba ustosunkowała się do tego zagadnienia przed chwilą, odrzucając jeden z wniosków, który zmierzał do skreślenia zapisu powołania dyrektorów parków. Są one do siebie zbliżone. Natomiast co do zasadności istnienia tych służb, które już są, to posłowie wypowiadali się w debacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że wszystko jest jasne.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem przedstawionej przez pana posła sprawozdawcę trzeciej poprawki do art. 24 ust. 12, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (32) Kto jest przeciw? (180) Kto wstrzymał się od głosowania? (40) Stwierdzam, że Sejm poprawkę trzecią odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy to są wszystkie poprawki, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#komentarz">(Poseł Jan Wróbel: Tak, to wszystko.)</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wszystkie poprawki. Dziękuję wobec tego panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Tak, więc jedna poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, przystępujemy teraz do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem całości projektu ustawy o ochronie przyrody w brzmieniu przedstawionym przez Komisję Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisję Ustawodawczą (wraz z przyjętą poprawką), zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (219) Kto jest przeciw? (16) Kto wstrzymał się od głosowania? (20) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ochronie przyrody.</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, powracamy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Stanowisko Komisji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. dotyczące wykonania przez rząd uchwały Sejmu z dnia 24 sierpnia 1991 r. w sprawie realizacji uchwał sejmowych dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Uprzejmie proszę o nieopuszczanie sali sejmowej, ponieważ będzie zaraz następne głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Miałam informację, że posłowie: Władysław Serafin i Andrzej Kem wycofali swoje wnioski, ale nie wiem, czy to prawda. Proszę zatem jeszcze raz — zarówno pana posła Serafina, jak i pana posła Kerna — o potwierdzenie tego, względnie zaprzeczenie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#WładysławSerafin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Koleżanki i koledzy posłowie prosili mnie jeszcze raz o wyjaśnienie wszystkiego, w związku z tym zaszło ogromne nieporozumienie. Człowiek się denerwuje, jednak mównica też ma swoje prawo i być może zostaliśmy źle zrozumiani.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#WładysławSerafin">Chcę przypomnieć, co legło u podstaw mojego sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#WładysławSerafin">Uważam, że jesteśmy po to, aby pracować i każdą wątpliwość cierpliwie powinniśmy sobie wyjaśniać, a nie przerywać, bo w ten sposób człowiek traci w ogóle,...</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#WładysławSerafin">... proszę pozwolić mi mówić.</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#WładysławSerafin">5 września upłynął termin przedstawiania przez rząd, zgodnie z decyzją Sejmu, informacji w formie uchwały o propozycjach zmian i korekt w polityce rolnej. Rząd przedstawił takie projekty, w związku z czym komisja rolna, a także związki zawodowe, zajęła wobec nich stanowisko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ale my o tym już dokładnie wszystko wiemy, proszę sprecyzować.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#WładysławSerafin">Tak, aleja chciałem sprecyzować. Z wyjątkiem punktu dotyczącego PGR, który został wykonany, komisja postawiła wniosek, aby Sejm nie przyjął informacji — z wyjątkiem pkt. 2 — i odesłał do ponownego rozpatrzenia. Wysoka Izba wstępnie, zgodnie z propozycją Prezydium Sejmu, przez aklamację wyraziła zgodę, mimo mojego sprzeciwu.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#WładysławSerafin">Pani Marszałek! Jeżeli skutki mojego sprzeciwu, jeżeli skutki przyjęcia przez aklamację są takie same, że zobowiązują rząd do dalszej pracy nad nie zrealizowanym zaleceniem Sejmu, to jestem gotów swój sprzeciw wycofać. Poseł Kern również w związku z tym moim sprzeciwem wycofał wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, uważam, że przyjmujemy do wiadomości stanowisko komisji. Stanowisko komisji jest negatywne, wobec tego rząd musi ponownie ustosunkować się do tego stanowiska. Uważam, że nie musimy tutaj już niczego przegłosowywać w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Oczywiście my, jako Prezydium Sejmu, będziemy również pilotowali tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czyli, proszę państwa, można założyć, że przyjmujemy do wiadomości, żebym nie miała już wątpliwości. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że przyjęliśmy.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#EdwardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Oczywiście nie pchałbym się tutaj na trybunę, gdyby nie to, że w skrytce znalazłem projekt uchwały związany z tym dzisiejszym stanowiskiem i rzecz niezwykle mnie zaniepokoiła. Otóż proszę państwa, ta polityka prowadzona przez komisję rolną jest oczywiście pewną grą, z pełną odpowiedzialnością używam tych słów. Proszę zauważyć, co mówi projekt uchwały i ku czemu zmierzamy...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, to nie tak. Rozpatrywaliśmy panie pośle, proszę pozwolić mi skończyć. Wszyscy posłowie mają to w swoich skrytkach i zapoznają się z tym projektem uchwały. Natomiast Prezydium Sejmu skierowało ten projekt uchwały do Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Powracamy zatem do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego dotyczącego projektów ustaw o spółdzielczości.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, mamy wydrukowane poprawki i autopoprawki.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę o kolejne przedstawienie poprawek i autopoprawek (Teksty poprawek — w załączniku nr 1)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#MichałKurek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Na wstępie chciałbym odnieść się do autopoprawki (druk 1035 B) mówiącej, że moja wypowiedź i przyjęcie stanowiska przez komisję jest równoznaczne ze skreśleniem art. 74, tak w naszej nowelizacji, jak i w starym projekcie z 1982 r. Poza tym w zmianie 2autopoprawki jest błąd, nie 177 — a art. 77 § 4, powiedzmy sobie, jakiś błąd był w druku.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#MichałKurek">Proponuję, żeby pani marszałek poddała...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, jeżeli mogę, przepraszam najmocniej, w pierwszej kolejności głosować będziemy nad poprawkami zgłoszonymi podczas dyskusji, zawartymi w doręczonym paniom i panom posłom zestawieniu oznaczonym dwójką rzymską. Tak że proszę łaskawie, panie pośle, po kolei o przedstawienie poprawek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#MichałKurek">Poprawka pierwsza. Jest to propozycja posła Sikory, aby skreślić zmianę 80, dotyczącą art. 206. Proszę panią marszałek o poddanie pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa? Wiemy nad czym głosujemy?</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#komentarz">(Głosy z sali: Niezupełnie.)</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">To w takim razie, panie pośle, proszę szerzej omówić tę sprawę.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Pan poseł uważa, że tak, pani poseł, że nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#MichałKurek">Art. 206, który komisja zaproponowała w nowelizacji, składał się z czterech paragrafów. My przyjęliśmy inny zapis i wniosek posła Sikory idzie w tym kierunku, żeby naszą propozycję, która jest uwzględniona w tej zmianie 80, z nadaniem nowego brzmienia, żeby zastąpić starym artykułem z ustawy z 1982 r.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, czy wszystko jest jasne? Chyba tym razem jasne.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę państwa, przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki pierwszej przedstawionej przez pana posła sprawozdawcę dotyczącej art. 206, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (102) Kto jest przeciw (98) Kto wstrzymał się od głosowania? (51) Stwierdzam, że poprawka została przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#MichałKurek">Poprawka druga, skreślić zmianę 90, tzn. żeby artykuł zapisany został bez paragrafów, tak jak w ustawie z 1982 r., tylko skreślić §1 tego zapisu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa? Słucham?</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#komentarz">(Poseł Bonawentura Ziemba: Chodzi mi o merytoryczne wyjaśnienie, bo tyle jest tych poprawek)</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle, proszę łaskawie merytorycznie panu posłowi wyjaśnić. Prosiłabym, żeby przy tym wyjaśnianiu było możliwie cicho na sali, proszę państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MichałKurek">Art. 217, który proponowała komisja brzmiał: „Umowy zawarte przez członka w sprawie korzystania z lokalu mieszkalnego lub jego części wygasają najpóźniej z chwilą wygaśnięcia spółdzielczego prawa do tego lokalu”. To jest propozycja komisji. Stary art. 217 składał się z trzech paragrafów: „§1 — Wynajmowanie lub oddawanie w bezpłatne użytkowanie części lub całości przydzielonego lokalu mieszkalnego jest dopuszczalne dopiero po zamieszkaniu członka w tym lokalu. §2 — Wynajęcie lub oddanie w bezpłatne użytkowanie całego lokalu mieszkalnego wymaga zgody spółdzielni. §3 — Umowy zawarte przez członka w sprawie korzystania z lokalu mieszkalnego lub jego części wygasają najpóźniej z chwilą wygaśnięcia spółdzielczego prawa do tego lokalu.</u>
          <u xml:id="u-189.1" who="#MichałKurek">Pan poseł Sikora proponuje skreślić §1 i utrzymać art. 217 dwuparagrafowy, tzn. §2 otrzymałby numerację 1, §3 numer 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-190.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że to już wystarczy, prawda, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-190.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy zatem do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-190.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem drugiej poprawki przedstawionej przez pana posła sprawozdawcę, a dotyczącej art. 217, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (184) Kto jest przeciw? (34) Kto wstrzymał się od głosowania? (35) Stwierdzam, że poprawka druga została przez Wysoką Izbę przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-190.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MichałKurek">Poprawka trzecia dotyczy art. 197. Pani poseł Teresa Liszcz zgłosiła wniosek, żeby również od postępowania wewnątrz spółdzielczego istniała możliwość odwołania się do sądu z zachowaniem terminu 14 dni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy wszystko jest jasne, proszę państwa?</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki przedstawionej przez posła sprawozdawcę, dotyczącej art. 197, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (213) Kto jest przeciw? (17) Kto wstrzymał się od głosowania? (23) Stwierdzam, że Sejm trzecią poprawkę przyjął.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MichałKurek">Poprawka czwarta, uściślona w dniu wczorajszym, wydrukowana i przedstawiona w tych materiałach, które mamy przed sobą, mówi, że w art. 3 przepisów przejściowych i końcowych naszego projektu ustawy dodajemy §8 i §9 w brzmieniu takim, jakim mamy przed sobą.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że wszystko jest jasne, proszę państwa.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy są jakieś wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-194.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-194.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przechodzimy zatem do głosowania nad czwartą poprawką przedstawioną przez pana posła sprawozdawcę, dotyczącą art. 3 przepisów przejściowych i końcowych.</u>
          <u xml:id="u-194.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (225) Kto jest przeciw? (12) Kto wstrzymał się od głosowania? (18) Stwierdzam, że Sejm poprawkę czwartą przyjął.</u>
          <u xml:id="u-194.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o następną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#MichałKurek">Poprawka piąta, zgłoszona przez pana posła Zbigniewa Lecha, dotyczy Krajowej Rady Spółdzielczej i lustracji. Tyle na ten temat było powiedziane, że nie będę komentował sprawy. Zapoznaliśmy się z tym. Proszę panią marszałek o poddanie tego całego wniosku pod głosowanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Sądzę, że w zestawieniu poprawek mamy dokładnie wyszczególnione, nad czym głosujemy.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-196.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki piątej zgłoszonej przez posła Zbigniewa Lecha, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (93).</u>
          <u xml:id="u-196.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto jest przeciw? (140)</u>
          <u xml:id="u-196.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-196.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm piątej poprawki nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-196.7" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze coś pan poseł chciałby powiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MichałKurek">Nie. Tylko teraz autopoprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dwie autopoprawki, które poseł już przedstawił.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze w brzmieniu proponowanym przez Komisję Nadzwyczajną wraz z autopoprawkami przedstawionymi przez posła sprawozdawcę oraz przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (179) Kto jest przeciw? (28) Kto wstrzymał się od głosowania? (54) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuje panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Ustawodawczą projektu ustawy o zmianie ustawy o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (druk nr 827).</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła Lecha Paprzyckiego o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#komentarz">(Poseł Lech Paprzycki: To miało być jutro.)</u>
          <u xml:id="u-198.8" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">A pan poseł jest nie przy gotowany?</u>
          <u xml:id="u-198.9" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Wobec powyższego dziękuję panu posłowi. Odkładamy tę sprawę do jutra.</u>
          <u xml:id="u-198.10" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu złożenia oświadczeń zgłosili się następujący posłowie: poseł Maria Stępniak, poseł Wojciech Zarzycki i poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-198.11" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie panią poseł Marię Stępniak z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MariaStępniak">Jest szczególna odpowiedzialność za słowa, które się wypowiada z tej trybuny, bo one mają moc świadectwa i albo świadczą o prawdzie, albo są jej zaprzeczeniem i wtedy są dla człowieka złem, chociaż mogą być tak podawane, tak preparowane, ażeby robić wrażenie, że są dobrem. To się nazywa manipulacja.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#MariaStępniak">Stwierdzam, że każdy podstęp wobec drugiego człowieka, każde używanie słów po to, aby wpływać na innych swoim kłamstwem, wprowadza w życie społeczne atmosferę kłamstwa.</u>
          <u xml:id="u-199.2" who="#MariaStępniak">Obywatelski Klub Parlamentarny w maju skierował wniosek do Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich o podjęcie decyzji wobec wystąpienia pana posła Włodzimierza Wiertka z Klubu Poselskiego PSL przeciw poseł Marii Stępień z OKP.</u>
          <u xml:id="u-199.3" who="#MariaStępniak">Zadaję pytanie, gdzie tkwi źródło niemocy podjęcia decyzji przez Komisję Regulaminową i Spraw Poselskich? Nadmieniam, że mija czwarty miesiąc od zaistniałego incydentu.</u>
          <u xml:id="u-199.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-200.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Wojciecha Zarzyckiego z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Jako kolejnego pana posła Ziemowita Gawskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#WojciechZarzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kończą się tradycyjne obchody dożynkowe na wsi. W latach ubiegłych był to okres świąteczny w poczuciu zadowolenia z osiąganych plonów. Tegoroczne dożynki odbiegają w sposób zdecydowany od tradycyjnej atmosfery. Dziś wysokie plony nie cieszą, raczej są przyczyną zmartwienia, powodują kłopoty, pociągają za sobą problem, co zrobić z plonami. Kto i gdzie zechce je nabyć za w miarę godziwą cenę, która pozwoliłaby, choć częściowo, zrekompensować włożone nakłady finansowe, nie mówiąc już o zapłacie pracy rolnika.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#WojciechZarzycki">Życie potwierdza z całą stanowczością, że sprawa ta poza rolnikami nikogo nie obchodzi. Rolnika nie ratuje ni rząd, ni Agencja Rynku Rolnego. Mało tego, podejmuje się decyzje, które dla rolnictwa stanowią przysłowiowy gwóźdź do trumny. W tym jesiennym okresie można je porównać do dożynek pisanych niestety przez „rz”, a nie przez „ż”. Bo czyż nie jest „dorzynaniem” rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego decyzja ministra współpracy gospodarczej z zagranicą o zwiększeniu kontyngentu importu alkoholu w drugim półroczu br.?</u>
          <u xml:id="u-201.2" who="#WojciechZarzycki">Cytuję za artykułem „Procenty z importu” — „Dziennik Łódzki” nr 208 z dnia 6. 09. 1991 r. „Ministerstwo Współpracy z Zagranicą zwiększyło kontyngent importu alkoholi na drugie półrocze bieżącego roku do 128,5 tys. hektolitrów, w tym najwięcej można będzie sprowadzić wódek — aż 75 tys. hektolitrów. Przedsiębiorstwom importującym alkohole rozdysponowano już ponad 70% limitu. Reszta rozdzielona będzie niebawem. Ile dewiz pochłonie import? Ile straci na tym cała gospodarka? Tego ministerstwo nie wie”.</u>
          <u xml:id="u-201.3" who="#WojciechZarzycki">Nie ucichły jeszcze echa afery alkoholowej, znane są również wielkie kłopoty ze zbytem żyta czy też zagospodarowaniem ziemniaków przemysłowych. Rolnicy nie mają czym płacić podatków, nie posiadają środków na zakup nawozów, ziarna siewnego. Rząd natomiast przez decyzję o zwiększonym imporcie alkoholu w dalszym ciągu nie przestaje „dorzynać” rolnictwa i w dalszym też ciągu pogłębia dziurę budżetową i zwiększa bezrobocie, pozbawiając pracy rolników oraz robotników zatrudnionych w przemyśle rolno-przetwórczym. Bo bez przesady trzeba stwierdzić, że jest to import bezrobocia.</u>
          <u xml:id="u-201.4" who="#WojciechZarzycki">Czyżby liczono na to, że otumanione importowanym alkoholem umysły naszego społeczeństwa nie zdołają zastanowić się nad tym, co będziemy jeść w przyszłym roku? Jeśli rolnicy nie mają pieniędzy, nie wykonają zasiewów, a wszystko na to właśnie wskazuje.</u>
          <u xml:id="u-201.5" who="#WojciechZarzycki">Ciągle zastanawia mnie fakt, czy naprawdę tak trudno jest zrozumieć znaną każdemu rolniczą prawidłowość, że pierwej należy zasiać, aby móc zbierać, że nie mogącym wykonać z tych przyczyn siewów należałoby pomóc w postaci nisko oprocentowanych, uruchomionych kredytów przeznaczonych właśnie na ten cel.</u>
          <u xml:id="u-201.6" who="#WojciechZarzycki">I znów ciśnie się na usta powtarzane na tej sali wielokrotnie przez posłów PSL pytanie: komu zależy na tym, by w naszym rolnictwie działo się jeszcze gorzej; by podatki z zakładów przemysłu rolno-spożywczego nie zasilały dziurawego budżetu? Gdzie więc znajdują się ludzie, którzy wyznają zasadę: im gorzej tym lepiej? Wychodzi na to, że wśród rządzących, a jeśli tak, to czyżby ci ludzie dokumentnie zatracili zwyczajny instynkt samozachowawczy?</u>
          <u xml:id="u-201.7" who="#WojciechZarzycki">Zwracam się o anulowanie tej decyzji.</u>
          <u xml:id="u-201.8" who="#WojciechZarzycki">Dotychczasowe nie najlepsze doświadczenia dotyczące czasu reakcji resortów na interpelacje zmuszają mnie, by prosić o zajęcie stanowiska związanego z moim oświadczeniem ministrów rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz współpracy gospodarczej z zagranicą jeszcze w czasie tego posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-201.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Ziemowita Gawskiego z Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax” i jako kolejny zabierze głos pan poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#ZiemowitGawski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Oświadczenie składam w imieniu i z upoważnienia prezydium Zarządu Polaków Poszkodowanych przez Trzecią Rzeszę Niemiecką.</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#ZiemowitGawski">Oświadczenie. W związku z toczącym się procesem ratyfikacyjnym traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez Trzecią Rzeszę Niemiecką, po dokonaniu w dniu 17 września wnikliwej analizy materiałów z obrad Sejmu, w dniu 13 września w odniesieniu do sprawy odszkodowań w imieniu około miliona rzeszy pokrzywdzonych oświadcza:</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#ZiemowitGawski">1) Odwołując się do uchwały Sejmu z dnia 18 czerwca 1990 r. zobowiązującej rząd Rzeczypospolitej Polskiej do usilnych starań na rzecz odszkodowań cywilnoprawnych dla ofiar drugiej wojny światowej wyrażamy nasze rozgoryczenie z powodu stanowiska ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego zaprezentowanego w czasie pierwszego czytania wyżej wymienionej ustawy ratyfikacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#ZiemowitGawski">Minister Skubiszewski powtarzając argumentację strony niemieckiej stawiającej znak równości między reparacjami wojennymi a odszkodowaniami cywilnoprawnymi pominął między innymi wielokrotne postulaty stowarzyszenia, w których dystansowaliśmy się od bezzasadnego zrzeczenia się odszkodowań przez rząd Bieruta.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#ZiemowitGawski">Minister nie poinformował również o tym, że Republika Federalna Niemiec zawarła 11 umów międzynarodowych z państwami europejskimi oraz z Izraelem, jak i o innych regulacjach w przedmiocie odszkodowań, z których skorzystała część Polaków na emigracji. W świetle poprzednich deklaracji ministra spraw zagranicznych jest to niezrozumiałe. Ponadto obecne wystąpienie ministra Skubiszewskiego nie wytrzymuje krytyki w zestawieniu ze stanowiskiem dwóch frakcji Bundestagu, uznających zasadność roszczeń obywateli polskich poszkodowanych przez Trzecią Rzeszę.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#ZiemowitGawski">2) Równocześnie wyrażamy stanowczy protest przeciwko przemilczeniom, manipulacjom i dezinformacjom prasowym uwłaczającym godności poszkodowanych, np. w „Życiu Warszawy”, w „Gazecie Wyborczej”, przy czym wykorzystuje się ten temat do doraźnych celów politycznych.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#ZiemowitGawski">Na tym tle symptomatyczne jest, że wszystkie oświadczenia Zarządu Głównego stowarzyszenia mimo zgłaszania ich do Polskiej Agencji Prasowej od ponad roku były pomijane w centralnej prasie i w telewizji.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#ZiemowitGawski">3) Stowarzyszenie podtrzymuje swe stanowisko zawarte w liście otwartym do kanclerza Republiki Federalnej Niemiec Helmuta Kohla z 31 stycznia 1991 r., iż nie do przyjęcia dla nas byłoby zawarcie traktatu między naszymi krajami bez uczciwego rozwiązania problemu odszkodowań. Zwracamy się z apelem od Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o uwzględnienie naszego stanowiska w trakcie dalszych prac ratyfikacyjnych. Pozytywne załatwienie tej sprawy traktujemy w kategoriach moralnych oraz jako probierz autentycznego pojednania polsko-niemieckiego.</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Tadeusza Kijonkę, nie zrzeszonego, kolejnym mówcą będzie pan Adam Babul.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#TadeuszKijonka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W okresie ostatnich kilku miesięcy ujawnionych zostało wiele nowych, wstrząsających faktów o masowych zbrodniach stalinowskich dokonywanych na Polakach podczas II wojny światowej, a także w latach późniejszych. Do rejestru zbrodni noszących znamiona ludobójstwa realizowanego z całą premedytacją należy los kilkudziesięciu tysięcy Ślązaków, w większości górników, wywiezionych na katorżniczą pracę do ZSRR w pierwszych miesiącach po wkroczeniu Armii Czerwonej. Fakty te, wciąż nieznane, bądź mało znane polskiej opinii publicznej, dotyczą wywozu w zdecydowanej przewadze osób cywilnych, których nie obejmowała jurysdykcja wojskowych władz radzieckich i to wywozu z terenów nie objętych już działaniami wojennymi, co dopełnia rozmiaru tragedii.</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#TadeuszKijonka">Zbrodnicze procedury miały ten sam podstępny scenariusz. Pod pozorami prac na rzecz frontu bądź robót porządkowych wymuszano stawienie się mężczyzn w miejscach zbornych, skąd następnie kierowano ich pod bronią do pohitlerowskich obozów pracy, by niebawem - ludzi nieświadomych swego losu — deportować potajemnie w głąb ZSRR. Wywózki te objęły w pierwszej kolejności górników górnośląskich kopalń, w tym wysoko kwalifikowanych, których kierowano głównie do ciężkich prac przy odwadnianiu i uruchamianiu kopalń Donbasu. Tylko z rejonu Bytomia skierowano na katorgę ok. 8 tys. mężczyzn. Na równie dużą skalę akcja ta objęła Zabrze, Gliwice. W mniejszym stopniu Chorzów, Katowice, Piekary, Rudę Śląską, kopalnie rybnickie. Jedno jest niewątpliwe — nie decydowały kryteria narodowościowe, lecz prawa niewolniczej pracy i wyzysku, te same, którymi radzieckie władze wojskowe kierowały się wywożąc ze Śląska maszyny, a nawet całe zakłady pracy. Spośród deportowanych zimą i wiosną 1949 r. do ZSRR Ślązaków wrócili nieliczni. Pozostali zginęli z głodu i wycieńczenia katorżniczą pracą. Ilu nie powróciło, nie wiadomo do dziś, tak jak nie wiadomo, ilu w sumie wywieziono, ani gdzie jest miejsce ich spoczynku. Istniejące wykazy i szacunkowe dane, mimo znacznych różnic, potwierdzają jedno. To była akcja masowa, obejmująca kilkadziesiąt tysięcy mężczyzn z Górnego Śląska.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#TadeuszKijonka">W tej sprawie, która stanowi żywą po dziś, choć długo zatajaną i przemilczaną czarną kartę Śląska, skierowałem w dniu 26 stycznia 1990 r. obszerną interpelację do premiera. Uzyskałem jednak tylko listowną odpowiedź podpisaną przez ministra spraw zagranicznych Krzysztofa Skubiszewskiego, odpowiedź pomijającą wszystkie konkretne pytania. Później dwukrotnie korzystając z kolejnych okazji pytałem co wiemy na temat kolejnej mało znanej tragedii polskiej z prośbą o podjęcie odpowiednich badań oraz rozmów ze stroną radziecką w celu ustalenia podstawowych faktów, w tym miejsca spoczynku tysięcy ofiar ze Śląska, ludzi bez wyroku uprowadzonych i skazanych przy niewolniczej pracy na śmierć. Tam ta górnośląska tragedia ma wiele aspektów, które będą musiały zostać w końcu wyjaśnione na podstawie obowiązujących norm prawa międzynarodowego, ale najpierw muszą zostać wyjaśnione wszystkie podstawowe fakty, w czym nikt nie wyręczy polskich władz, chyba że chcemy, aby tę kwestię przejęły władze Republiki Federalnej Niemiec.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#TadeuszKijonka">W związku z tym, o czym niniejszym informuję Wysoką Izbę, skierowałem kolejną interwencję poselską do ministra spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej, licząc na pilną odpowiedź w ramach interpelacji i zapytań poselskich. O jednym chciałbym natomiast przekonać Wysoką Izbę. Tamte pamiętne wydarzenia, podobnie jak fatalna polityka wobec Śląska i Ślązaków po 1945 r. rzutują ha sytuację i samopoczucie rodzimej ludności do dziś. Wpływa to również na stan problemów związanych z mniejszością niemiecką, która w znacznym stopniu wywodziła się spośród rozczarowanych i upośledzonych. Niestety, błędy popełnione w ostatnich latach spowodowały dalsze straty w rodzimej substancji etnicznej. Mówię to jako Ślązak, świadek kolejnego aktu tragedii narodowej tej ziemi.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę pana posła Adama Babula z Polskiego Stronnictwa Ludowego o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#AdamBabul">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pogarszająca się sytuacja gospodarcza kraju, trzeba przyznać, wywołuje w społeczeństwie niepokój i pytanie, co dalej? Od tego pytania nie jest wolna także Wysoka Izba. 1 nie należy się temu dziwić. Źle jednak się dzieje, gdy w naszym gronie zamiast szukać rozwiązań staramy się wzajemnie oskarżać, kto winien. Nie słyszałem, by premier RFN Helmut Kohl skarżył się w czasie pobytu w Polsce na swój parlament. Zawsze podziwiałem też rozwiązywanie wspólnych spraw Francji przez socjalistę Mitterranda z gaullistowskim rządem. Czy ich ktoś obcy godził?</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#AdamBabul">A u nas? Sejm nie znając intencji rządu, ani przyczyn, dla których do tej pory rząd nie wydał rozporządzeń do uchwalonych ustaw, dla dobra tego rządu, aby miał czas na porządkowanie swego działania, ten Sejm zostaje oskarżony przez pana Edwarda Rzepkę: „to ci, którzy dziś rzekomo bronili zasad demokracji, w rzeczywistości świadomie doprowadzili do zachwiania podstaw państwa”. Wielkie słowa, emocje i co? Ano nic! Rząd rozporządzeń do tej pory nie wydaje, a ma taki obowiązek.</u>
          <u xml:id="u-207.2" who="#AdamBabul">W związku z tym podzielam w całości opinię, którą pan poseł Rzepka zawarł w ostatniej sentencji „społeczeństwo powinno się dowiedzieć”. Tak jest, powinno się, panie pośle, dowiedzieć, „że jeżeli nadal będą istnieć możliwości rozkradania majątku narodowego, korupcji i afer gospodarczych”, to jest to m. in. wynik niewykonywania przez rząd ustawowych delegacji i wynik jego bezczynności. Podzielając troskę pana posła, mam prawo sądzić, że rząd wywodzący się przecież z tej Izby i z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego nie da panu posłowi następnej szansy szukania usprawiedliwienia wg przysłowia „Kowal zawinił, a Cygana powiesili”.</u>
          <u xml:id="u-207.3" who="#AdamBabul">Życzę nam wszystkim odrobiny wzajemnego szacunku. Myślę, że własny poseł, z własnym rządem będzie uzgadniał treści swojego wystąpienia i będzie miał więcej umiaru w obrażaniu posłów zasiadających w tym Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-207.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł Annę Dynowską, sekretarza, o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#AnnaDynowska">Niestety, proszę państwa, bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędzie się jeszcze wspólne posiedzenie Komisji Polityki Społecznej, Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej oraz Komisji Ustawodawczej poświęcone pierwszemu czytaniu poselskich projektów ustaw o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników — w sali nr 179.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zarządzam przerwę do jutra, tj. do 20 września 1991 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dobranoc.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min 30)</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Tadeusz Fiszbach i Olga Krzyżanowska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-211.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Krzysztofa Grzebyka i Jacka Piechotę.</u>
          <u xml:id="u-211.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Krzysztof Grzebyk.</u>
          <u xml:id="u-211.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-211.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 6 porządku dziennego: Pierwsze czytanie, rządowych projektów ustaw:</u>
          <u xml:id="u-211.6" who="#MikołajKozakiewicz">1) o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów (druk nr 995);</u>
          <u xml:id="u-211.7" who="#MikołajKozakiewicz">2) przepisy wprowadzające ustawę o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów i o zmianie niektórych ustaw (druk nr 996).</u>
          <u xml:id="u-211.8" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że Sejm na poprzednim, 73 posiedzeniu wysłuchał uzasadnienia projektu ustawy wygłoszonego przez ministra — szefa Urzędu Rady Ministrów oraz rozpoczął dyskusję, w której głos zabrali posłowie w imieniu klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-211.9" who="#MikołajKozakiewicz">Obecnie kontynuujemy dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-211.10" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy głos zabierze pan poseł Józef Łochowski z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#JózefŁochowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kontynuując dyskusję sprzed tygodnia na temat powołania nowego urzędu ministra administracji publicznej, chciałbym przedstawić kilka uwag do tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#JózefŁochowski">Na wstępie kilka uwag ogólnych. Rzeczywiście istnieje wielka potrzeba usprawnienia funkcjonowania Urzędu Rady Ministrów i w ogóle administracji centralnej, albowiem dotychczasowe zmiany są to zmiany cząstkowe, przypadkowe i nie dają obrazu i perspektywy, jaka ta administracja rzeczywiście ma być. Ponadto na pierwszy rzut oka urząd ten rzeczywiście w zdecydowanej mierze pracuje praktycznie na potrzeby wewnętrzne. Stąd potrzebne w nim są zmiany organizacyjne i zmiany tej administracji. Ale czy jest to akurat najlepszy czas, aby tych zmian dokonywać? Moim zdaniem powinno to nastąpić dopiero po zakończeniu przygotowań do całościowych zmian administracji w Polsce. Jak wiemy, przygotowywane są koncepcje i projekty zmian dotyczących administracji terenowej. Mówi się także — przynajmniej w dyskusji kuluarowej — o kolejnych zmianach ministerstw, łączeniu itd. Czy nie powinno zatem nastąpić przygotowanie całościowej koncepcji administracji państwowej w Polsce, łącznie z administracją terenową, i zakończenie wreszcie tymczasowych i cząstkowych rozwiązań? Jest także przecież przygotowywana Konstytucja, jest przygotowywana cała koncepcja, która będzie się wiązała z wprowadzeniem nowych spraw po wyborach 27 października. A zatem, czy takie cząstkowe rozwiązanie coś daje?</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#JózefŁochowski">W moim przekonaniu zdezorganizuje to praktycznie pracę URM i to właśnie w czasie, kiedy mamy wspólnie bardzo się spieszyć i efektywnie pracować. Jakie są skutki ostatnich połączeń i zmian w administracji dla pracy tych resortów, wszyscy widzimy. Następnie może się okazać przecież, że ta zmiana nowemu rządowi zupełnie nie będzie odpowiadać i znów Zaczniemy wprowadzać inne. Pogłębi się zatem, a przynajmniej istnieje takie prawdopodobieństwo, bezwład policji, która jeszcze nie zorganizowała się do końca, a już trzeba będzie ją przeorganizować, i administracji. A zatem, o czym już mówili koledzy w wystąpieniach klubowych, w konsekwencji może nastąpić destabilizacja kraju. Nie mówię tu już o kosztach, które przecież są ogromne, i znów z powodu zmian trzeba będzie dawać pracownikom 9-miesięczne odprawy.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#JózefŁochowski">Mam także uwagę dotyczącą tego, jak ma wyglądać ten resort w przyszłości. Z lektury tego projektu wynika, że będzie to absolutny subresort, w gestii którego będą kadry, ściganie, karanie, następnie nadzór nad samorządem, nadzór nad ministrami. Jaka będzie relacja między tym resortem a poszczególnymi ministerstwami? Mieliśmy już kiedyś nieco podobne ministerstwo do tego i ja przynajmniej pamiętam, że było z tym bardzo wiele kłopotów. Jaka będzie m.in. relacja między tym ministerstwem a innymi ministerstwami i urzędami wojewódzkimi? Nie wyobrażam sobie, aby kolejny subresort mógł we właściwy sposób spełniać swoje role w administracji centralnej.</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#JózefŁochowski">Dlatego też proponuję, aby potraktować dzisiejszą dyskusję jako przyczynek do przyszłego, całościowego opracowania i wdrożenia nowego projektu, dającego podstawy stworzenia rzeczywiście stabilnej, odpolitycznionej administracji, i spójnego systemu zarządzania krajem. Sądzę, że będzie to chyba już decyzja następnego Sejmu. Składam zatem wniosek formalny o nierozpatrywanie przedłożonych projektów ustaw o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej i nieprzekazywanie ich do komisji i do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pani poseł Janina Kuś z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#JaninaKuś">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mamy przed sobą projekty ustaw o utworzeniu urzędu ministra administracji publiczną i Kancelarii Rady Ministrów oraz przepisy wprowadzające ustawę o utworzeniu tych urzędów. Popieram zgłoszony przed chwilą wniosek, aby projekty tych ustaw zostały przekazane nowemu parlamentowi i nowemu rządowi.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#JaninaKuś">Wniosek uzasadniam tym, iż powstanie lub reorganizacja jakiegokolwiek urzędu wiąże się z dodatkowymi środkami finansowymi. Tych, jak wiemy, nie ma. W pracy administracji potrzebna jest stabilizacja, a tej też ciągle brak. Tak niedawno ustawowo uporządkowaliśmy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Jeszcze tamta reorganizacja nie została zakończona, a już jest nowa. Administracja w każdym państwie pilnuje prawnego porządku, jest podstawą działalności państwa. Czy bałagan organizacyjny i chaos pozwoli na wyjście z kryzysu?</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#JaninaKuś">Uważam, że nie powinniśmy lekceważyć ludzi. Dajmy im spokojnie pracować, bo tylko wzajemne zrozumienie może doprowadzić do rozwiązania trudnych zadań życia codziennego.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#MikołajKozakiewicz">Gzy jeszcze ktoś z posłów chce zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-215.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Balicki, „Pax”. Chciałbym dodać dosłownie tylko parę słów na temat historii tego resortu. Otóż w 1944 r., teoretycznie w Chełmie, a gdzie — wszyscy wiemy, zorientowano się, że recypowanie przedwojennego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w tym układzie, w którym podległe mu były wszystkie organy porządku i bezpieczeństwa publicznego, byłoby nieracjonalne. Utworzono więc resort, wiadomo jaki — bezpieczeństwa publicznego oraz dla celów czysto administracyjnych taki resorcik, jakim był resort — jeszcze wówczas nie ministerstwo — administracji publicznej. Miał on na celu wyłącznie kierowanie pracą wojewodów i starostów i z góry przeznaczony był po to, by w wypadku ewentualnych koalicji przeznaczyć go jako nic nie znaczący resort dla kogoś, kogo z konieczności do tej koalicji trzeba będzie przyjąć. Rzeczywiście w Lublinie obsadzono go bezpartyjnym fachowcem, zresztą bardzo porządnym człowiekiem, który wykonał dobrą robotę w tych skromnych ramach, a następnie w Moskwie po porozumieniu oddano go Wycechowi z PSL. Był to więc taki ochłap rzucony PSL dla zadowolenia światowej opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#SzczepanBalicki">Nie wiem, czy w tej chwili warto powracać do tej koncepcji. Należy się nad tym dobrze zastanowić, że dzisiaj, jesienią 1991 r., gdy sytuacja finansowa państwa jest naprawdę krytyczna, dokonywanie takiej bądź co bądź kosztownej operacji byłoby chyba pewną lekkomyślnością. Dlatego przychylam się całkowicie do zdania moich przedmówców, że należy z tym zaczekać do przyszłej, całościowej reformy administracji i całego organizmu państwowego, którą przeprowadzi Sejm w następnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Michał Kurek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#MichałKurek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Koncepcja stworzenia jednego resortu, w którego zakresie działania byłyby kwestie szeroko pojętej administracji sprawami wewnętrznymi państwa, nie jest koncepcją nową. Już w okresie przedwojennym urząd taki funkcjonował. Stwierdzić jednak należy, że wbrew sugestii zawartej w uzasadnieniu do projektu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, które w okresie międzywojennym pełniło w znacznym stopniu rolę ministerstwa administracji, takich rozległych kompetencji nie posiadało. Również obecnie nie jest znany analogiczny model takiego resortu w innych państwach.</u>
          <u xml:id="u-218.1" who="#MichałKurek">Proponowane zmiany w funkcjonowaniu administracji budzą szereg istotnych zastrzeżeń, kreują one bowiem urząd ministra administracji publicznej o zakresie działania znacznie wybiegającym poza konstytucyjne uprawnienia ministra jako członka rządu, skoro miałby on uprawnienia nie tylko wobec terenowych organów administracji rządowej — w płaszczyźnie pionowej — ale również w płaszczyźnie poziomej — wobec innych ministrów.</u>
          <u xml:id="u-218.2" who="#MichałKurek">Koncepcja stworzenia nowego kształtu funkcjonowania administracji publicznej jest w zasadniczym stopniu zależna od modelu państwa. Wobec faktu, że model ten dopiero się kształtuje i znajdzie swój wyraz w nowej Konstytucji, wątpliwość budzi, czy należy obecnie, występować z inicjatywą reformy administracji państwowej o charakterze systemowym przed zarysowaniem w Konstytucji struktury politycznej państwa: model prezydencki bądź model parlamentarny. Mogłoby się bowiem okazać, że już uchwalenie nowej Konstytucji spowoduje potrzebę dostosowania administracji do modelu państwa w niej określonego.</u>
          <u xml:id="u-218.3" who="#MichałKurek">Rozpatrując omawiane projekty ustaw należy mieć na uwadze, że znaczna część jednostek mających podlegać zreformowaniu była poddana w ubiegłym roku zasadniczym zmianom organizacyjnym i dokonano w niej istotnych zmian personalnych. Utworzony wówczas urząd ministra spraw wewnętrznych oraz formacje policji, Urzędu Ochrony Państwa, a następnie straży granicznej są ciągle jeszcze w stadium organizacji, zwłaszcza jeśli chodzi o straż graniczną. Kończy się dopiero proces wydawania aktów wykonawczych do ustaw. Przewiduje się wydanie około 150 aktów wykonawczych. Poddanie tych dopiero konsolidujących się struktur organizacyjnych kolejnym zmianom grozi poważnymi konsekwencjami.</u>
          <u xml:id="u-218.4" who="#MichałKurek">Z tych względów wydaje się, że bardziej racjonalnym rozwiązaniem byłoby przyjęcie metody zastosowanej ostatnio przy reformie systemu obronności. Wskazane byłoby utworzenie międzyresortowego zespołu specjalistów bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego, bez paraliżowania działalności żadnej ze służb.</u>
          <u xml:id="u-218.5" who="#MichałKurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione projekty mogą stanowić jak na razie punkt wyjścia do prac koncepcyjnych nad kształtem przepisów mających regulować tę skomplikowaną materię. Przede wszystkim precyzyjnego określenia wymagają pojęcia: administracja państwowa, administracja rządowa, administracja publiczna, administracja specjalna, stosowane w różnych sformułowaniach przepisów. Równocześnie należy zdecydować się na zakres pojęć: nadzór, kierowanie, jednostka podporządkowana, jednostka podległa, jednostka nadzorowana. Rozstrzygnięcie zakresu tych pojęć jest niezbędne również w kontekście przygotowanej równolegle ustawy o państwowej służbie cywilnej. Na przykład w odniesieniu do samorządu terytorialnego trzeba obowiązkowo rozróżnić instrumenty oddziaływania z punktu widzenia wykonywanych przez niego zadań. W dziedzinie zadań własnych samorząd terytorialny może być nadzorowany przez organy rządowe wyłącznie pod względem legalności działania. Natomiast wtedy gdy wykonuje on tak zwane zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, może być oceniany przez tę administrację nie tylko z punktu widzenia legalności, ale także z punktu widzenia celowości, rzetelności i gospodarności. Rozstrzygnięcie tych podstawowych spraw będzie miało wpływ już na samą nazwę ustawy, a zatem i na nazwę powoływanego urzędu, nie mówiąc już o dalszych przepisach. Nadto należałoby się liczyć z odbiorem społecznym używanych pojęć, gdyż, jak się wydaje, przeciętnemu obywatelowi minister administracji nie będzie kojarzył się z nadzorowanymi przez niego formacjami policji czy straży granicznej albo jako organ, któremu podporządkowane są jednostki wojskowe. W związku z przewidywanym zakresem działania nowego ministra, który obejmie nie tylko sprawy z zakresu administracji, ale również problematykę ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego, pod rozwagę należałoby poddać nazwę tego urzędu. Proponuję, aby był to urząd ministra administracji i spraw wewnętrznych.</u>
          <u xml:id="u-218.6" who="#MichałKurek">Wysoki Sejmie! Kontrowersyjną sprawą jest propozycja wyłączenia Urzędu Ochrony Państwa spod nadzoru ministra, nadzorującego jednocześnie policję i straż graniczną. Przedstawione uzasadnienie nie zawiera tu przekonywających argumentów merytorycznych. Projekt, przewidując mechanicznie odłączenie Urzędu Ochrony Państwa, nie liczy się zupełnie z tym, że znaczna część działalności tego urzędu — kontrwywiad, ochrona podstawowych interesów gospodarki narodowej — jest ściśle merytorycznie związana z działaniami operacyjnymi policji i straży granicznej. Jeśli miałaby zapaść decyzja o podporządkowaniu tej służby prezesowi Rady Ministrów, to powinno to być wynikiem zasadniczej zmiany funkcji tego urzędu — gdyby objął on na przykład tylko problematykę wywiadu i przybrał w związku z tym postać chyba agencji wywiadowczej. Dodać należy, że rozwiązania w postaci bezpośredniej podległości służb specjalnych szefowi rządu nie są stosowane w żadnym ze znaczących krajów europejskich. Zazwyczaj odpowiada za nie bezpośrednio minister spraw wewnętrznych, a jeśli nie, to tworzone są specjalistyczne komitety, komisje lub sekretariaty, często o charakterze międzyresortowym. Gdyby przyjąć rozwiązanie zawarte w projektach, nieodzowne byłoby wówczas powołanie w Kancelarii Rady Ministrów lub bezpośrednio przy premierze odpowiednika komisji bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-218.7" who="#MichałKurek">W żadnym z projektów nie poddaje się regulacji spraw związanych z ochroną zdrowia funkcjonariuszy formacji, które podlegałyby ministrowi administracji.</u>
          <u xml:id="u-218.8" who="#MichałKurek">Uzasadnienia projektów przedstawionych ustaw nie zawierają żadnej informacji o przewidywanych kosztach — o tym była tutaj mowa. Sądzić należy, że będą one duże. W obecnej sytuacji gospodarczej kraju, jak się wydaje, nie stać budżetu państwa na pokrycie związanych z tym kosztów, zwłaszcza wobec rosnących zobowiązań i zadłużenia tego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-218.9" who="#MichałKurek">Przedstawione wyżej uwagi mają charakter generalny i nie wyczerpują wszystkich nasuwających się wątpliwości. Pan marszałek sygnalizuje mi, że mija czas przeznaczony na wypowiedź, nie mogę więc przedstawić pozostałych.</u>
          <u xml:id="u-218.10" who="#MichałKurek">Z punktu widzenia techniki legislacyjnej należałoby także rozważyć celowość przygotowania dwóch odrębnych ustaw. Pierwszą byłaby ustawa o urzędzie ministra administracji i spraw wewnętrznych, natomiast przepisy o Kancelarii Rady Ministrów, której szef przestaje być ministrem, powinny znaleźć się w ustawie o Radzie Ministrów. Potrzeba wydania takiej ustawy jest sygnalizowana w literaturze prawniczej od wielu lat.</u>
          <u xml:id="u-218.11" who="#MichałKurek">Pragnę poinformować także, że Doradczy Komitet Polityczny przy ministrze spraw wewnętrznych jednogłośnie ustosunkował się negatywnie do projektu.</u>
          <u xml:id="u-218.12" who="#MichałKurek">I jeszcze jedna sprawa. Kiedy w porównaniu z 1990 r. wzrosła liczba zabójstw o 10%, uszkodzeń ciała o 15%, bójek i pobić o 20%, kiedy do kraju wwozi się nielegalnie różne towary, kiedy zaczynają krzepnąć samorządy i powołane służby, próbuje się wprowadzić takie zmiany, które rodzą niepewność wśród społeczeństwa, służb MSW i administracji samorządowej. Dlatego też popieram wcześniej złożone wnioski o odrzucenie tych projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-218.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#MikołajKozakiewicz">Obecnie zabierze głos minister Krzysztof Żabiński, a potem przeprowadzimy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#KrzysztofŻabiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwolę sobie ustosunkować się do kilku wypowiedzi, które odnosiły się do przedłożonych projektów ustaw o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej. Pierwsza sprawa. Otóż zakładamy, iż zmiany, które byłyby dokonywane przez zniesienie Urzędu Rady Ministrów i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, dokonywane byłyby w ramach istniejących środków budżetowych w tych dwóch ministerstwach. Tak więc koszty tej całej operacji musiałyby być znikome.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#KrzysztofŻabiński">Następna kwestia to sprawa związana z obecną strukturą zarówno Urzędu Rady Ministrów, jak i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zarówno jedna struktura, jak i druga nie przystają do istniejącego stanu prawnego w państwie. Wysoka Izba cały szereg kompetencji przekazała wojewodom i są w tej chwili ewidentne problemy związane z krzyżowaniem się kompetencji pomiędzy Ministerstwem Spraw Wewnętrznych a Urzędem Rady Ministrów. Były tu poruszane kwestie dotyczące na przykład funkcjonowania straży granicznej. Zarząd nad przejściami granicznymi z początkiem przyszłego roku przejmują wojewodowie i pojawiają się problemy koordynowania tego typu działań pomiędzy urzędami wojewódzkimi a strażą graniczną. Gdy tego typu instytucje znajdą się pod nadzorem jednego naczelnego organu administracji państwowej, wówczas wydaje się, że w sposób zupełnie oczywisty ta koordynacja będzie lepsza.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#KrzysztofŻabiński">Gdy popatrzymy na wiele innych kwestii, które znajdują się w tej chwili zarówno w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, jak i Urzędu Rady Ministrów, na przykład sprawy związane z ewidencją ludności, z wydawaniem paszportów i cały szereg tego typu kwestii, to wydaje się, że proponowane rozwiązanie jest po prostu pragmatyczne, będzie służyło lepszej koordynacji działania administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#KrzysztofŻabiński">Problem dotyczący zmian personalnych w ramach tych urzędów. Przedstawiając uzasadnienie projektów ustaw, mówiłem państwu, iż nie chodzi tutaj o żadną kolejną weryfikację w ramach tworzonych urzędów. To nie jest cel tej ustawy. Celem tej ustawy jest stworzenie sprawnego organu naczelnego administracji państwowej, który będzie mógł w sposób skuteczny koordynować jej pracę. W ramach projektu, który przedstawiamy państwu, istnieje natomiast możliwość dokonywania przez pracowników tych instytucji swobodnego wyboru, czy znajdują miejsce dla siebie w takiego rodzaju instytucji, jak Ministerstwo Administracji Publicznej czy Kancelaria Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#KrzysztofŻabiński">Kwestie związane z takimi sprawami, jak problemy zakupów publicznych, podnoszone były na tej sali wielokrotnie. Chodzi o to, aby istniała instytucja, w ramach której będzie można dokonać w sposób racjonalny koordynacji zakupów publicznych, i to nie ma nic wspólnego z nadzorem tego ministra nad ministrami funkcjonującymi w innych sferach działalności państwowej. Po prostu chodzi o to, żeby zaistniało miejsce, gdzie gospodarowanie groszem publicznym, a więc dokonywanie tych zakupów z pieniędzy pochodzących od podatników, byłoby koordynowane i aby były stworzone procedury, w oparciu o które tego typu zakupy będą mogły być wykonywane.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#KrzysztofŻabiński">Kolejna kwestia to jest problem funkcjonowania superministerstwa, ministerstwa ponad ministerstwami. Przecież my jasno mówiliśmy w tym projekcie, że wyłączamy Urząd Ochrony Państwa, a więc tę instytucję dyskrecjonalną, która może w jakiś sposób, kiedy zostałaby rzeczywiście połączona z terenowymi organami administracji rządowej, sprawować jak gdyby podwójny nadzór, z jednej strony w sposób normalny, poprzez funkcjonowanie osoby nadzorującej organy terenowe administracji rządowej, z drugiej strony poprzez wywiad i kontrwywiad. Wywiad i kontrwywiad, jako struktury absolutnie scentralizowane, nie mogą podlegać i nie będą podlegały nigdy decentralizacji, natomiast w ramach Ministerstwa Administracji Publicznej znalazłyby się instytucje, które mają ewidentnie charakter taki, iż są powiązane z podziałem administracyjnym państwa. I bez względu na to, czy Polska będzie krajem dwunastu regionów, czy będzie krajem 49 województw, ministerstwo to będzie skupiało w sobie, czy mogłoby skupiać w ramach swoich instytucji takie komórki, które posiadają odpowiedniki terenowe.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#KrzysztofŻabiński">Jeśli chodzi o kwestię ochrony zdrowia... proszę państwa, po prostu w tej ustawie nic się nie zmienia, dokładnie nic się nie zmienia w związku z obsługą pracowników Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Tak jak jest, tak i jest proponowane to w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#KrzysztofŻabiński">Jeśli chodzi o Urząd Ochrony Państwa, my mówimy tylko tyle, że powinien on być wyłączony z Ministerstwa Administracji Publicznej. Jest tutaj rzeczą zupełnie oczywistą, że decyzją prezesa Rady Ministrów w ramach kancelarii może powstać komórka, która by się zajmowała bezpośrednią współpracą z Urzędem Ochrony Państwa. Również decyzją prezesa Rady Ministrów może powstać międzyresortowy zespół, na przykład złożony z takich ministrów, jak minister spraw zagranicznych, minister administracji publicznej, minister obrony narodowej czy jeszcze inni ministrowie, którzy koordynowaliby pracę Urzędu Ochrony Państwa. Ale to można już zrobić decyzją prezesa Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#KrzysztofŻabiński">Jeszcze jedna kwestia — czy jest to dobry czas na wprowadzenie tego typu ustawy? Ja myślę, że jest to dobry czas. Uważam, iż zdecydowanie trudniej będzie wprowadzić tego typu ustawę w życie, gdy zostanie powołany nowy rząd, rząd oparty o pewien konsensus polityczny, złożony z szeregu ugrupowań politycznych i wówczas, ja nie wiem, czy będzie to w miarę realistyczne, aby tego typu rząd sam podejmował decyzje o likwidacji któregokolwiek z urzędów naczelnych, czyli o rezygnacji z pewnego konsensusu politycznego, w oparciu o który został ukonstytuowany tego typu gabinet.</u>
          <u xml:id="u-220.9" who="#KrzysztofŻabiński">Biorąc więc pod uwagę:</u>
          <u xml:id="u-220.10" who="#KrzysztofŻabiński">— po pierwsze te przyczyny;</u>
          <u xml:id="u-220.11" who="#KrzysztofŻabiński">— po drugie to, że nowemu prezesowi Rady Ministrów będzie niezmiernie potrzebna sprawna, dobrze funkcjonująca Kancelaria Rady Ministrów, odciążona od całego szeregu problemów, z którymi mamy w tej chwili do czynienia, kancelaria, o czym zresztą pisaliśmy w uzasadnieniu i ja próbowałem, może nieudolnie, przedstawić to, prezentując ten projekt, złożona z merytorycznych pracowników, którzy służyliby prezesowi Rady Ministrów i Radzie Ministrów, którzy mogliby w sposób najlepszy obsługiwać tego typu instytucje, instytucje o fundamentalnym znaczeniu dla funkcjonowania państwa — prosiłbym Wysoką Izbę, aby projekty ustaw skierować do komisji i tam ewentualne niedopracowania, niedociągnięcia spróbować jeszcze poprawić i skierować projekty do drugiego czytania jeszcze w czasie tej kadencji parlamentu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy teraz do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-221.2" who="#MikołajKozakiewicz">Sprawdzimy, czy jest quorum.</u>
          <u xml:id="u-221.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę nacisnąć przyciski. (254)</u>
          <u xml:id="u-221.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że poseł Stanisław Gabrielski w imieniu Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej zgłosił wniosek o odrzucenie projektów ustaw. Dzisiejsi dyskutanci też opowiadali się za nierozpatrywaniem tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-221.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-221.6" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o odrzucenie w pierwszym czytaniu rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów, przepisy wprowadzające ustawę o utworzeniu urzędu ministra administracji publicznej oraz Kancelarii Rady Ministrów i o zmianie niektórych ustaw, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (152) Kto jest przeciw? (75) Kto się wstrzymał od głosowania? (25) Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek o odrzucenie projektów ustaw.</u>
          <u xml:id="u-221.7" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 7 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Ustawodawczą projektu ustawy o zmianie ustawy o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (druk nr 827).</u>
          <u xml:id="u-221.8" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posła Lecha Paprzyckiego o przedstawienie uzasadnienia projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#LechPaprzycki">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nie zajmę zbyt wiele czasu, chociaż jest to zapewne moje ostatnie wystąpienie w Sejmie, więc warto byłoby trochę dłużej przemawiać, ale nie zrobię tego.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#LechPaprzycki">Proszę państwa, wydaje mi się, że wniosek Komisji Ustawodawczej został tak dokładnie, a jednocześnie jasno, krótko wyjaśniony, że na dobrą sprawę nie ma nic do dodania, poza stwierdzeniem, że jest to projekt komisji, co wynika zresztą z samej treści druku nr 827, powstały z inicjatywy rzecznika praw obywatelskich. Jest to zmiana niewielka, ale dla funkcjonowania praworządnego państwa niewątpliwie bardzo istotna.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#LechPaprzycki">Jest oczywiste, że w ustawie o wydawaniu Dziennika Ustaw i innych czynników promulgacyjnych konieczne będą, czy nawet dzisiaj już są, inne zmiany. Zmiany te zresztą są już przygotowane przez Urząd Rady Ministrów. Jednakże ze względu na kończącą się kadencję i na to, że mamy przed sobą tylko trzy posiedzenia, przygotowanie nowego aktu normatywnego, w nowy sposób regulującego całościowo problematykę publikacji aktów prawnych, wydawało nam się już niemożliwe. Komisja Ustawodawcza jest zbyt obciążona pracą nad innymi aktami, których przygotowanie jeszcze w tej kadencji jest niezbędne, a to, co w tej ustawie jest, inne problemy do rozwiązania można będzie rozstrzygnąć już w toku następnej kadencji Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#LechPaprzycki">Skutek tej regulacji, którą przyjęlibyśmy dzisiaj — dzisiaj, dlatego że będę proponował od razu drugie czytanie - jest zupełnie oczywisty. Chodzi bowiem o to, że Dziennik Ustaw z przyczyn technicznych dociera do osób zainteresowanych poszczególnymi aktami prawnymi z dużym opóźnieniem i powstaje sytuacja, że akt normatywny obowiązuje z punktu widzenia formalnego, natomiast z tymi normami nie mogą się zapoznać, ponieważ Dziennik Ustaw do nich nie dotarł. Dotyczy to nie tylko odległych rubieży Rzeczypospolitej. Często zdarza się, że tego dziennika nie ma również i w instytucjach centralnych. Zdarzyło się to nawet i w Sądzie Najwyższym.</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#LechPaprzycki">W związku z tym, że od strony legislacyjnej zapis proponowany w tym projekcie ustawy wątpliwości chyba budzić nie może, od strony merytorycznej również nie, dlatego, jeżeli państwo wyrażą zgodę, a pan marszałek taką decyzję podejmie, przystąpilibyśmy od razu do drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z posłanek i posłów chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-223.2" who="#MikołajKozakiewicz">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-223.3" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł sprawozdawca zgłosił wniosek, aby Sejm na podstawie art. 46 pkt 3 przystąpił do drugiego czytania projektu ustawy niezwłocznie po zakończeniu pierwszego czytania, bez odsyłania projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-223.4" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że wniosek został przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-223.5" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-223.6" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do drugiego czytania przedstawionego przez Komisję Ustawodawczą projektu ustawy o zmianie ustawy o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.</u>
          <u xml:id="u-223.7" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-223.8" who="#MikołajKozakiewicz">Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-223.9" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-223.10" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w brzmieniu przedstawionym przez Komisję Ustawodawczą, tj. bez poprawek, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (241) Kto jest przeciw? (1) Kto się wstrzymał od głosowania? (6) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.</u>
          <u xml:id="u-223.11" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów; Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (druki nr 839, 839A i 999A).</u>
          <u xml:id="u-223.12" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Ryszarda Pidka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#RyszardPidek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisje: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Ustawodawcza, które upoważniły mnie do przedstawienia Wysokiej Izbie swego sprawozdania, otrzymały do rozpatrzenia w dniu 9 maja br. przedłożenie rządowe ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw. Wyłoniona przez te komisje podkomisja, której miałem przyjemność przewodniczyć, znacznie rozszerzyła przedłożenie rządowe, zmieniając i eliminując z dotychczasowych przepisów to, co naszym zdaniem nie przystawałoby do rzeczywistości. Takie właśnie podejście wynikało z faktu, iż jest to już druga w obecnej kadencji nowelizacja ustaw bankowych w miejsce deklarowanych na 1990 r. przez kierownictwo NBP i rząd nowoczesnych, adekwatnych do gospodarki rynkowej ustaw. Komisje w dniu 20 lipca br. zakończyły prace i przedłożyły Wysokiej Izbie sprawozdanie zawarte w druku nr 999. Wówczas to, przypomnę, na wniosek rządu sprawozdanie zostało zdjęte z porządku dziennego — rząd zgłosił potrzebę złożenia autopoprawek. Te otrzymaliśmy w ostatnich dniach sierpnia. Wczoraj panie posłanki i panowie posłowie otrzymali nasze sprawozdanie zawarte w druku nr 999A, jako sprawozdanie łączne. Tyle chronologii faktów, gwoli informacji dla Wysokiej Izby, ale i z przeznaczeniem dla systematycznych krytyków tempa prac Sejmu obecnej kadencji.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#RyszardPidek">Wysoki Sejmie! Stoję przed trudnym zadaniem przełożenia na język zrozumiały tego, co kryje się za profesjonalnymi, specyficznymi dla bankowości zapisami ponad 20-stronicowego sprawozdania komisji. Zacznijmy zatem od tego, co przyjęcie ustawy w prezentowanej wersji niesie dla korzystającego z usług przedsiębiorcy czy kogoś, kto decyduje się deponować w banku swoje oszczędności. W przekonaniu komisji efekty mogą być istotne.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#RyszardPidek">Po pierwsze, wzrostowi bezpieczeństwa lokat służyć mają takie rozwiązania, jak: dekoncentracja kredytów udzielanych jednemu kredytobiorcy; bardziej sprawny nadzór banku centralnego i jasno określone uprawnienia prezesa NBP w ramach tego nadzoru; pozostawienie w mocy gwarancji skarbu państwa za oszczędności ludności zgromadzone w bankach prywatyzowanych bądź przekształcanych; zmiana modelu zarządzania bankami państwowymi, w tym wprowadzenie tam rad nadzorczych, które będą kontrolowały działania zarządów.</u>
          <u xml:id="u-224.3" who="#RyszardPidek">Po drugie, stworzyć chcemy szansę na obniżenie ceny kredytów (ich oprocentowania) poprzez zmianę funkcjonowania systemu rezerw obowiązkowych, które banki obowiązane są odprowadzać do NBP.</u>
          <u xml:id="u-224.4" who="#RyszardPidek">Po trzecie, gwarancje bankowe będą instytucją jednoznacznie określoną, a zatem bezpieczną i ogólnie uznawaną.</u>
          <u xml:id="u-224.5" who="#RyszardPidek">Po czwarte, zostaje jasno sprecyzowana tajemnica rachunku bankowego.</u>
          <u xml:id="u-224.6" who="#RyszardPidek">Po piąte, zmniejsza się ryzyko powstawania banków o niejasnym pochodzeniu kapitału lub prowadzonych przez ludzi, którzy nie powinni zajmować się tą działalnością.</u>
          <u xml:id="u-224.7" who="#RyszardPidek">Po szóste wreszcie, oczekiwać można bardziej sprawnego funkcjonowania całego systemu bankowego.</u>
          <u xml:id="u-224.8" who="#RyszardPidek">Ponadto projekt ustawy przewiduje m.in.:</u>
          <u xml:id="u-224.9" who="#RyszardPidek">— wprowadzenie dla pracowników banków prywatyzowanych identycznych uprawnień, jakie przysługują przy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych;</u>
          <u xml:id="u-224.10" who="#RyszardPidek">— umocnienie pozycji prezesa Narodowego Banku Polskiego poprzez wprowadzenie kadencyjności oraz upoważnienie go do zatwierdzania założeń polityki pieniężnej;</u>
          <u xml:id="u-224.11" who="#RyszardPidek">— zaniechanie przez NBP prowadzenia działalności komercyjnej;</u>
          <u xml:id="u-224.12" who="#RyszardPidek">— uporządkowanie procedury uzyskiwania licencji na prowadzenie działalności bankowej;</u>
          <u xml:id="u-224.13" who="#RyszardPidek">— zniesienie niejasnej kapitałowo struktury banku państwowo-spółdzielczego i jego prywatyzację; i inne.</u>
          <u xml:id="u-224.14" who="#RyszardPidek">Proponuję paniom i panom posłom przejście do niektórych, wydaje się, koniecznych do omówienia rozwiązań szczegółowych zawartych w druku nr 999A, przy czym by ułatwić śledzenie tego, co będę mówił, przedstawię je niejako kolejno, oczywiście nie wszystkie, tylko te ważniejsze.</u>
          <u xml:id="u-224.15" who="#RyszardPidek">W art. 11¹, który proponujemy przyjąć, chcemy niejako powrócić to tego, co przed wojną nazywało się „domy bankowe”, a zatem chcemy dać delegację prezesowi Narodowego Banku Polskiego, który w porozumieniu z ministrem finansów mógłby wydawać zezwolenie na uruchomienie takich instytucji, instytucji quasi-bankowych, o niepełnym zakresie działania banku.</u>
          <u xml:id="u-224.16" who="#RyszardPidek">Kolejne zagadnienie, które należałoby podkreślić, może nie o tak wielkim znaczeniu, ale istotne dla drobnych kredytobiorców, to zmiana 12 dotycząca art. 30 Prawa bankowego, gdzie chcemy wprowadzić możliwość ustanowienia zastawu na pojazdach mechanicznych dla tych drobnych kredytobiorców. To głównie dotyczyłoby wsi, choć nie tylko.</u>
          <u xml:id="u-224.17" who="#RyszardPidek">Bardzo istotnym modyfikacjom ulega art. 35 Prawa bankowego. Wspomniałem w pierwszej części swego wystąpienia, iż zmierzamy do dekoncentracji kredytu jednego kredytobiorcy. Otóż dotychczasowe Prawo bankowe także zawierało ten zapis, tyle że punktem odniesienia były tak fundusze własne banku, jak i środki zgromadzone w tym banku. Obecnie punktem odniesienia będą wyłącznie fundusze własne banku. Znakomicie ograniczy to możliwości banków w zakresie alokacji środków kredytowych w jednym przedsiębiorstwie, u jednego przedsiębiorcy. Przejściowo proponujemy, by odnosiło się to wyłącznie do zawartych już umów, to po pierwsze. Ponadto, żeby nie spowodować perturbacji w gospodarce przy tak drastycznym przejściu, proponujemy dać panu prezesowi NBP daleko idące uprawnienia w tym zakresie, które mogłyby uelastyczniać ten proces. Dalej, proponujemy delegację dla prezesa NBP, aby w sytuacjach, kiedy banki związane są ze sobą kapitałowo i organizacyjnie, wyrażać mógł zgodę — stawiając oczywiście także inne niezbędne warunki - na liczenie tych funduszy własnych łącznie. I chodzi tu głównie o banki gminne, banki spółdzielcze — przy innych rozwiązaniach rolnik chodziłby do innych banków, by wziąć kredyt na wybudowanie na przykład jednego obiektu.</u>
          <u xml:id="u-224.18" who="#RyszardPidek">Kolejną zmianą, dotyczącą art. 40, jest dookreślenie tego, co nazywa się gwarancją bankową, przy czym tu znów jest delegacja dla prezesa NBP, aby tę materię zunifikował i ujednoznacznił.</u>
          <u xml:id="u-224.19" who="#RyszardPidek">Z kolei w art. 48 próbujemy wprowadzić wewnętrzny obieg informacji w bankowości, m.in. dla uniknięcia pewnych zjawisk, o których mówienie w ostatnim czasie tak było modne w publikatorach. Wiąże się to niejako z pierwszym wnioskiem mniejszości, który zmierza do tego, aby wszystkie rozrachunki były przeprowadzane przez banki; do tego powrócimy później. W artykule tym uściślamy, w jakich przypadkach i komu bank może udostępnić stan rachunku bankowego, poza oczywiście właścicielem tego rachunku. Otóż będzie to możliwe — jeśli Wysoka Izba przyjmie tę ustawę — tylko na żądanie sądu lub prokuratora i w wypadku toczących się spraw. Przy okazji — jak sądzę, za tydzień — uchwalania nowej ustawy o policji skarbowej najprawdopodobniej dojdzie do tego upoważnionego gremium jeszcze generalny inspektor kontroli skarbowej. Informuję o tym już teraz, uprzedzając niejako ewentualne pytania.</u>
          <u xml:id="u-224.20" who="#RyszardPidek">Kolejną zmianą dotyczącą art. 48 jest wprowadzenie art. 48¹, który obliguje banki do ogłaszania swoich bilansów; a zatem ten, kto chce z bankiem po prostu zawierać kontrakty, miałby pełną możliwość zapoznania się, z kim ma do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-224.21" who="#RyszardPidek">Kolejna zmiana — 24 — to zmiana modelu zarządzania bankami państwowymi. Jak już mówiłem, proponujemy wprowadzić instytucję rad nadzorczych. Rady nadzorcze powoływałyby zarządy banków, kontrolowałyby ich pracę. Proponujemy, by rady w bankach państwowych, bo o nich właśnie tu mowa, były powoływane w równej części przez ministra finansów jako przedstawiciela właściciela, przez prezesa Narodowego Banku Polskiego i przez załogę.</u>
          <u xml:id="u-224.22" who="#RyszardPidek">Kolejne rozwiązania, proponowane w zmianie 28, dotyczą art. 78. Próbujemy tu przeciwdziałać nadmiernej koncentracji własności i decyzji w bankach w formie spółek akcyjnych. Proponujemy wprowadzić obowiązek zgłaszania Narodowemu Bankowi Polskiemu wypadków posiadania przez jednego akcjonariusza pakietów kontrolnych o istotnych rozmiarach. Nie będę mówił o szczegółach. Chcemy również nakładać obowiązek na akcjonariuszy, by oni właśnie zawiadamiali bank o zamiarze nabycia akcji w takich rozmiarach lub o posiadaniu akcji w takich rozmiarach. Istnieje bowiem ten właśnie problem, że inaczej niż w ustawie ubezpieczeniowej, w firmach ubezpieczeniowych, gdzie akcje są wyłącznie imienne, w bankowości tak to już poszło daleko, że teraz odwrócić się tego nie da — akcje są na okaziciela i w związku z tym proponujemy te zapisy.</u>
          <u xml:id="u-224.23" who="#RyszardPidek">Kolejne zmiany dotyczą utworzenia banku, licencjonowania. Może istotne jest to, że jeden założyciel może być właścicielem nie więcej niż połowy kapitału na samym wejściu, że założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk kierowniczych dają rękojmię prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający interesy klientów banku.</u>
          <u xml:id="u-224.24" who="#RyszardPidek">Wydłuża się termin wydania decyzji o licencji z miesiąca do 3 miesięcy. W wyjątkowych wypadkach prezes Narodowego Banku Polskiego może go wydłużyć o dalsze trzy miesiące. Wydana decyzja wygasa po roku, jeżeli w tym czasie bank nie podejmuje działalności, aby nie było tzw. martwych banków.</u>
          <u xml:id="u-224.25" who="#RyszardPidek">Kolejną zmianą idącą w kierunku tego, co Wysoka Izba była uprzejma przyjąć w uchwale o polityce pieniężnej na ten rok, jest wprowadzenie możliwości wniesienia w ciężar kosztów funduszu ryzyka przez banki, przy czym fundusz ten byłby ograniczony do 1% średnich stanów kredytu, ale jednocześnie nie więcej niż sam bank odpisuje z zysku roku ubiegłego na fundusz ryzyka, czyli jest tu swego rodzaju zapis motywujący.</u>
          <u xml:id="u-224.26" who="#RyszardPidek">W zmianie 43 dotyczącej art. 100 Prawa bankowego upoważnić chcemy prezesa Narodowego Banku Polskiego do ustalania norm płynności, norm dotyczących pokrycia funduszami własnymi aktywów banku oraz norm dopuszczalnego ryzyka. W tym także artykule obligujemy prezesa Narodowego Banku Polskiego, aby w drodze wewnątrz bankowej, już na szczeblu własnym, wydał przepisy, które wprowadzałyby blokady na tzw. pranie brudnych pieniędzy.</u>
          <u xml:id="u-224.27" who="#RyszardPidek">Bardzo istotnym dla systemu bankowego jest art. 101, a ściślej to, co proponujemy obecnie w tym artykule w miejsce dotychczasowych rozwiązań. Otóż jest to cały wachlarz gradacyjnie ustawionych sankcji, jakie przysługują prezesowi NBP w odniesieniu do banków komercyjnych w wypadku, kiedy następuje tam rażące naruszenie prawa albo też banki te uporczywie nie realizują zaleceń Narodowego Banku Polskiego. Wszystko ma zmierzać w tym kierunku, by były zabezpieczone wkłady ludności. Otóż wachlarz ten m.in. polega na tym, iż prezes NBP może występować do właściwych organów banku o odwołanie poszczególnych członków zarządu, prezesa, wiceprezesów; może zawiesić w czynnościach członków zarządu, o których wspomniałem, do czasu podjęcia decyzji przez właściwe organy; może ograniczyć zakres działalności banku, czyli nie pozwolić na zawieranie dalszych umów; może wreszcie cofnąć decyzję o wyrażeniu zgody na utworzenie banku i zarządzić jego likwidację; może także w wypadku, gdy bank ponosi stratę w kwocie wyższej niż jego kapitał własny, w tym banku ustanowić zarząd tymczasowy na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, po to by ten bank mógł właściwie, prawidłowo zafunkcjonować.</u>
          <u xml:id="u-224.28" who="#RyszardPidek">Zdań kilka o art. 116¹, w którym nakładamy obowiązek na rząd i Bank Gospodarki Żywnościowej, by do 30 czerwca 1992 r. bank ten przekształcił się w bank w formie spółki akcyjnej. Akcjonariuszami tego banku byliby dotychczasowi jego właściciele, czyli skarb państwa i banki spółdzielcze. Jednocześnie proponujemy zobligować rząd, by w okresie nie dłuższym niż 5 lat przeniósł, oczywiście na warunkach uzgodnionych z tymi bankami i nie za darmo, akcje skarbu państwa na rzecz banków spółdzielczych, czyli dotychczasowych właścicieli w części, oraz na rzecz banków regionalnych, które te banki mogą utworzyć. Wydaje się, iż jest to jedyna struktura banku państwowo-spółdzielczego, która niewątpliwie miała swoje efekty w działalności na rzecz rolnictwa i gospodarki żywnościowej, natomiast nieczytelność kapitałowa na obecnym etapie wydaje się utrudniać funkcjonowanie tej instytucji, szczególnie w zderzeniu z oddolnymi, narastającymi tendencjami dezintegracyjnymi w samorządach banków spółdzielczych i w samych bankach spółdzielczych. Wydaje się, że i ten proces mógłby być w ten sposób przyspieszony, ale we właściwym kierunku.</u>
          <u xml:id="u-224.29" who="#RyszardPidek">Kolejna sprawa, ta o której wspomniałem, dotyczy już ustawy o Narodowym Banku Polskim - art. 2 proponowanego projektu. Mówimy tam o tym, iż prezes Narodowego Banku Polskiego przedkłada Sejmowi raport o stanie pieniądza i założenia NBP w zakresie polityki pieniężnej na rok następny. Podkreślam to szczególnie, ponieważ został zgłoszony wniosek mniejszości, który zmierza do tego, by nadal właśnie Sejm uchwalał założenia polityki pieniężnej na dany rok. Natomiast w projekcie proponuje się, by te założenia przedkładał prezes Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-224.30" who="#RyszardPidek">Kolejną dość istotną zmianą jest propozycja, iż prezes NBP może w przypadku zagrożenia realizacji polityki pieniężnej wprowadzać ograniczenia wielkości środków pieniężnych przeznaczonych na kredytowanie. Oczywiście sądzimy, iż może to być wykorzystywane wyłącznie w wypadkach drastycznych.</u>
          <u xml:id="u-224.31" who="#RyszardPidek">Istotnym zagadnieniem jest próba — o czym już powiedziałem — wprowadzenia takich zmian, które mogłyby przynieść obniżenie oprocentowania, obniżenie ceny kredytu dla gospodarki. Propozycja ta zawarta jest w zmianie do art. 31 — str. 18 sprawozdania. Dotychczas banki są zobligowane odprowadzać rezerwy obowiązkowe do Narodowego Banku Polskiego w rozmiarach ustawowych do 30% w odniesieniu do oszczędności, do lokat, do rachunków a vista, rachunków bieżących. Narodowy Bank Polski korzysta z tego w ustawowym rozmiarze, tzn. w 30%, a zatem z każdych 100 mln złożonych przez wkładcę w banku 30 mln ląduje w NBP i jest nieoprocentowane. Jest oczywiste, że podraża to koszty banków, które z kolei koszty przenoszą na kredytobiorcę. Chcemy wprowadzić taką zasadę, iż tylko do 10% będzie to nieodpłatne, natomiast za wszystkie rezerwy wynoszące powyżej 10% depozytów, lokat, Narodowy Bank Polski płaciłby bankom oprocentowanie. Jest to próba walki z kolejnym quasi-podatkiem, który tłumi gospodarkę. Tak zresztą do tego podchodziły komisje.</u>
          <u xml:id="u-224.32" who="#RyszardPidek">W zmianie 20 do ustawy o Narodowym Banku Polskim próbujemy wzmocnić nadzór bankowy poprzez postawienie wymogów kwalifikacyjnych dla pracowników tego nadzoru, bo przypomnę, przy takich uprawnieniach NBP, jakie przed chwilą wymieniałem, ten nadzór musi być rzeczywiście fachowy i odpowiedni do stawianych przed nim zadań.</u>
          <u xml:id="u-224.33" who="#RyszardPidek">Zmiana 21, kwestionowana we wniosku mniejszości, to wprowadzenie kadencyjności prezesa Narodowego Banku Polskiego. Otóż art. 49 tej ustawy mówi o tym, iż prezesa NBP powołuje i odwołuje Sejm na wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Kadencja prezesa NBP trwałaby 6 lat, ta sama osoba nie mogłaby być dłużej niż 2 kadencje prezesem NBP, w ust. 4 w czterech punktach wymienia się te wypadki, w których prezes NBP mógłby być odwołany. Może to państwu przybliżę, a więc:</u>
          <u xml:id="u-224.34" who="#RyszardPidek">— po pierwsze, kiedy zrzekł się wykonywania obowiązków;</u>
          <u xml:id="u-224.35" who="#RyszardPidek">— po drugie, stał się niezdolny do pełnienia powierzonych mu obowiązków na skutek długotrwałej choroby;</u>
          <u xml:id="u-224.36" who="#RyszardPidek">— po trzecie, został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa;</u>
          <u xml:id="u-224.37" who="#RyszardPidek">— i po czwarte, wyrokiem Trybunału Stanu został orzeczony w stosunku do niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych. W żadnym innym wypadku prezes nie mógłby być odwołany, mógłby kontynuować swoją politykę.</u>
          <u xml:id="u-224.38" who="#RyszardPidek">Proponujemy również wprowadzenie zmiany polegającej na tym, by wiceprezesów NBP powoływał i odwoływał prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek prezesa Narodowego Banku Polskiego. Dotychczas powoływał ich premier i tu była kolizja, bo z jednej strony prezesa NBP powoływał Sejm, z drugiej strony wiceprezesów pan premier. Próbujemy to prostować.</u>
          <u xml:id="u-224.39" who="#RyszardPidek">Zmianą kolejną jest to, że znikają rady pracownicze w bankach państwowych, znika Rada Banków.</u>
          <u xml:id="u-224.40" who="#RyszardPidek">W to miejsce proponuje się utworzenie przy prezesie Narodowego Banku Polskiego Rady Ekonomicznej, która mogłaby być zalążkiem przyszłych rozwiązań, rozwiązań idących w kierunku rady tego banku i Rady Naukowej funkcjonującej podobnie jak dotychczas. Rada Ekonomiczna powoływana byłaby po zasięgnięciu opinii właściwej komisji sejmowej.</u>
          <u xml:id="u-224.41" who="#RyszardPidek">Jeszcze kilka zdań o wnioskach mniejszości. O pierwszym mówiłem, przy czym zmierzałby on do tego, by obowiązkiem podmiotów gospodarczych było przeprowadzanie wszelkich rozrachunków przez rachunek bankowy. Komisje nie podzieliły tego poglądu, stąd jest to wniosek mniejszości. Komisje podejmując tę decyzję argumentują, iż byłoby to zbyt duże obostrzenie. Nadto rząd miał przedłożyć zasady, jak to miałoby funkcjonować. Tych zasad nie otrzymaliśmy. Zresztą w miejsce tego w autopoprawkach rząd proponuje jakby — bo nie jest to jednoznaczne stwierdzenie — prowadzenie wewnętrznego systemu obiegu informacji w bankach, co by w pewnym sensie łagodziło problem.</u>
          <u xml:id="u-224.42" who="#RyszardPidek">Drugi wniosek mniejszości dotyczy art. 97¹, gdzie próbujemy ograniczyć swobodę banków w zakresie kształtowania oprocentować depozytów i lokat. Wnioskodawcy proponują dodać także: kredytów, w odniesieniu do akcjonariuszy, udziałowców, pracowników banków. O ile jeśli chodzi o depozyty, komisje podzieliły pogląd, iż tak należy postąpić z tej ragi, że, jak państwo pamiętają, w ustawie o podatku od dochodów osobistych, która od przyszłego roku wejdzie w życie, zwalniamy od podatku dochody z oprocentowania oszczędności, a zatem jest to istotne, by nie było uciekania od podatku poprzez depozyty ulokowane na wyższe ceny, o tyle jeśli chodzi o kredyty, komisje uznały, iż tego zakazu nie powinno się wprowadzać z tej prostej przyczyny, że mogłaby to być blokada w tych przypadkach, bo też byłoby to rażące obniżenie oprocentowania na przykład gdy kredytobiorca nie może już spłacać, gdy trzeba mu udzielić ulgi. Natomiast sprawy kredytów pracowniczych komisje proponują załatwić dezyderatem skierowanym do właściciela, czyli do Ministerstwa Finansów, które i bez ustawy może wpłynąć na banki państwowe, bo tylko tych głównie dotyczy ten problem, by nie stosowano w tych bankach kredytów preferencyjnych dla pracowników.</u>
          <u xml:id="u-224.43" who="#RyszardPidek">Wniosek mniejszości oznaczony numerem 3 dotyczy tego, o czym już wspominałem wcześniej, tzn. wnioskodawcy proponują, by to właśnie Sejm uchwalał założenia polityki pieniężnej. Z tym wiąże się wniosek czwarty i należałoby je głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-224.44" who="#RyszardPidek">Wniosek piąty natomiast dotyczy wykreślenia wszystkiego, co dotyczy kadencyjności prezesa Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-224.45" who="#RyszardPidek">Tyle w imieniu komisji. Chciałbym państwa jedynie zapewnić, iż komisje pracowały bardzo solidnie, to po pierwsze.</u>
          <u xml:id="u-224.46" who="#RyszardPidek">Po drugie, to Prawo bankowe i ustawa o NBP w obecnym kształcie są już i tak nienaprawialne. Staraliśmy się zatem popełnić jak najmniej błędów i jak najwięcej wyeliminować tych elementów, które po prostu do gospodarki, do życia gospodarczego nie przystają.</u>
          <u xml:id="u-224.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#MikołajKozakiewicz">Do dyskusji zapisało się dwóch posłów.</u>
          <u xml:id="u-225.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy głos zabierze poseł Henryk Sienkiewicz z OKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#HenrykSienkiewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Być może to Prawo bankowe byłoby wystarczające, gdyby banki istniały same dla siebie łub dla totalitarnego państwa czy rządu, gdyby w dalszym ciągu klient miał być dla banku, a nie bank dla klienta. Dlatego brakuje mi tutaj jednego rozdziału — wzajemnych zobowiązań, praw i obowiązków banku wobec klienta i klienta wobec banku.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#HenrykSienkiewicz">Wielu z nas obserwuje nieprawidłowości, jakie występują na linii bank-klient. Banki obsługują przedsiębiorstwa, stowarzyszenia, osoby prywatne. Każdy z tych podmiotów traktują inaczej. Dobrze, że już teraz osoba prywatna może mieć konto dewizowe — dolarowe, w innej walucie, w złotówkach. Stowarzyszenia takich uprawnień nie mają.</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#HenrykSienkiewicz">Banki traktują niektóre stowarzyszenia w sposób wyjątkowo negatywny i wyjątkowo krzywdzący. Mam doświadczenie z Bankiem Handlowym w Warszawie, który stawia żądanie: albo będziesz miał konto bez oprocentowania, albo wypłacimy ci równowartość twoich drobnych oszczędności dewizowych w złotówkach, i nie masz szans udać się do innego banku. Sądzę, że taka dyskryminacja stowarzyszeń przez banki jest rzeczą karygodną. Dlatego uważam, że w Prawie bankowym powinno być zagwarantowane, że niezależnie, czy to jest konto przedsiębiorstwa, czy stowarzyszenia, czy osoby prywatnej, musi być jednakowo dla banku ważne, jednakowo honorowane. Te same prawa powinni mieć wszyscy klienci banku. Należy bezwzględnie w tym Prawie bankowym zagwarantować klientom banku ich prawa, a nie prawa banku do pełnej ingerencji w interesy klienta. W tej chwili wielu uczestników obrotu pieniężnego poprzez bank nie wie, czy przelewy dokonane będą za dwa dni, za dwa tygodnie czy za dwa miesiące. Klient często nie ma możliwości ingerowania w obroty bankowe. Często otrzymuje wyciągi z banku z opóźnieniem kilkunastu dni lub więcej. Jeżeli chcemy być państwem normalnym, bankowość musi być u nas też normalna, a każdy klient banku musi mieć pełne prawa, tak jak jest w cywilizowanym świecie.</u>
          <u xml:id="u-226.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Marek Pol z PKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Chcę zwrócić uwagę, że atmosfera dzisiejszych obrad jest dość spokojna. Moglibyśmy więc przeoczyć pewne fakty, które zawarte są w przedłożeniu komisji, a które mają chyba wyjątkowo istotne znaczenie dla parlamentu i uprawnień parlamentu w ogóle, w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#MarekPol">Otóż pod koniec swojej kadencji, zgodnie z przedłożeniem komisji, mielibyśmy zafundować następnemu parlamentowi i po nim następującym rozwiązanie, w którym Sejm zostaje praktycznie pozbawiony wpływu na politykę pieniężną państwa. Chcę zwrócić uwagę, że polityka pieniężna państwa jest fundamentem jego polityki gospodarczej, a cały program stabilizacyjny realizowany od około dwóch lat opiera się i osią dla tego programu są założenia polityki pieniężnej, w której określa się kwestie ilości pieniądza wpuszczanego do obiegu, zasady oprocentowania lokat, zasady pobierania tychże odsetek. Otóż projekt zakłada, że zadanie to zostanie powierzone wyłącznie prezesowi Narodowego Banku Polskiego i Sejm będzie wyłącznie informowany o tym, jakie są założenia polityki pieniężnej. Dotychczas Sejm uchwalał te założenia wraz z ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#MarekPol">Wydaje mi się, że na dzisiejszym etapie, na etapie przekształceń gospodarki, kiedy polityka pieniężna jest istotnym narzędziem dla kształtowania przyszłej polskiej gospodarki, tego typu rozwiązanie ograniczające uprawnienia Sejmu jest niedopuszczalne. Dlatego chcę zwrócić państwa uwagę na wniosek mniejszości nr 3, który gwarantuje, w sposób nieco uproszczony, ale gwarantuje nadal przyszłemu parlamentowi prawo decyzji co do zasad polityki pieniężnej państwa. Chcę zwrócić uwagę, że oddanie tego prawa przez parlament może spowodować, iż przy uchwalaniu ustawy budżetowej czy przy pracy nad ustawą budżetową cały szereg elementów będzie już przesądzony przez prezesa Narodowego Banku Polskiego, prezesa, który jest powoływany na okres 6 lat, a możliwości odwołania go przez parlament i wpływu na jego decyzję są znikome.</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Mirosław Nowakowski z SD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#MirosławNowakowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę ustosunkować się do wniosku mniejszości i zwrócić uwagę Izby na zapis, jaki w tym wniosku mniejszości jest. Otóż chodzi o wniosek mniejszości nr 1 dotyczący art. 15. Brzmienie tego wniosku zmierza w kierunku obligatoryjnego przeprowadzenia rozliczeń pieniężnych za pośrednictwem banków. Ponieważ wiemy, że banki są samodzielną i samofinansującą się jednostką organizacyjną, w związku z czym te prawidła gry są takie same, jak w przedsiębiorstwie przemysłowym, dbającym o swoje wpływy. W związku z tym nie możemy w sumie ustawowo gwarantować środki i przymuszać wszystkich płatników do przeprowadzania wszelkich rozliczeń za pośrednictwem banków. Byłby to, według mnie, zasadniczy błąd w działaniach. Dlatego zwracam się do Wysokiej Izby o niegłosowanie za wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Henryk Wujec z Unii Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#HenrykWujec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym zgłosić propozycję poprawki do rozdziału 30 — gromadzenie rezerw bankowych — konkretnie do zmiany trzynastej, która mówi o sposobie gromadzenia i oprocentowania rezerw obowiązkowych. Mówił o tym poseł sprawozdawca w swoim sprawozdaniu. Przypomnę, że ta zmiana mówiła coś takiego, że te rezerwy nie podlegają oprocentowaniu, jeżeli nie przekraczają 10% sumy środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku, którego dotyczy obowiązek odprowadzania rezerw i — w pkt. 3 — że w części przewyższającej sumę określoną w tym punkcie poprzednim podlegają oprocentowaniu w wysokości ustalonej przez prezesa Narodowego Banku Polskiego, nie niższej jednak aniżeli 50% stopy redyskontowej weksli — więc w części wyższej podlegałyby oprocentowaniu. Propozycja poprawki jest następująca, żeby dodać do tego na końcu jeszcze sformułowanie: przejściowo do dnia 30 czerwca 1992 r. oprocentowanie, o którym mowa, Narodowy Bank Polski przekazuje w całości na fundusz restrukturyzacji i oddłużenia rolnictwa. Rada Ministrów określi zasady funkcjonowania tego funduszu oraz inne źródła jego zasilania. Poprawka ta została zgłoszona również przez poseł Marię Stolzman i przez posła Pidka.</u>
          <u xml:id="u-232.1" who="#HenrykWujec">Chciałbym dodać parę słów uzasadnienia tej poprawki. Proszę państwa, wiadomo powszechnie, że od 19 sierpnia trwa protest rolników województwa zamojskiego, zadłużonych, którzy nie potrafią wyjść z tego zadłużenia, ale sprawa jest szersza, nie dotyczy tylko tego województwa. Ten protest ostatnio przybrał dramatyczną formę głodówki. Niewątpliwie jest to bardzo poważny problem. Wiadomo, że protest ten odbywa się w sposób pokojowy, nikomu nie zagraża i tym bardziej zasługuje na bardzo poważne potraktowanie. I otóż teraz nadarza się szansa w tym wypadku rozwiązania tego problemu. Wiadomo, że przed wojną ten problem też istniał, też był rozwiązywany w postaci właśnie powołania takiego funduszu oddłużenia rolników. Był on powołany ustawowo i rozporządzeniami prezydenta. Było na ten temat szereg ustaw. W tej chwili nowelizując Prawo bankowe mamy szansę powołania takiego funduszu, który pozwoli na rozwiązanie bardzo ważnego problemu społecznego i politycznego. Jeżeli chodzi o sam sposób funkcjonowania tego funduszu, gdyby on został powołany, to jego zadaniem byłoby oczywiście nie to, żeby te długi darować, bo to właśnie nie byłoby dobrym sposobem działania, natomiast chodziłoby o umożliwienie rozwiązania tego problemu w postaci różnego rodzaju ulg, odroczenia spłat, ale pod kontrolą banku. Tak samo było to robione przed wojną — majątek był inwentaryzowany, były prowadzone księgi przychodów i rozchodów gospodarstwa rolnego, co umożliwiło kontrolę banku nad tym dłużnikiem i pomoc w wyjściu z tego zadłużenia. W każdym razie gdyby ta poprawka została przyjęta, dałaby szansę zarówno pomocy tym rolnikom, którzy zadłużyli się, często w wyniku braku wiedzy na temat funkcjonowania mechanizmów rynkowych, i często nawet z dobrą wolą nie potrafią tego problemu rozwiązać, oraz pomogłaby w rozwiązaniu niezwykle w tej chwili ważnego i trudnego problemu politycznego i społecznego. Dlatego apeluję o przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-232.2" who="#komentarz">(Oklaski).</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Jan Rajtar z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#JanRajtar">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Osobiście nie podzielałbym pesymizmu posła sprawozdawcy, który na koniec stwierdził, że te zmiany, których dokonano w ustawach: Prawo bankowe i o Narodowym Banku Polskim w istocie są kosmetyką, która nie wykluczy słabości tych ustaw. Sądzę, że ta praca powinna przynieść zadowalające rezultaty; zmiany są daleko idące i mogą rzeczywiście w istotny sposób wpłynąć na usprawnienie systemu bankowego. Niemniej jednak trzeba powiedzieć, że oczywiście sprawność tego systemu bankowego zależy nie tylko od norm prawnych. Decyduje o tym bardzo wiele czynników. Trzeba stwierdzić, że ten system bankowy w naszym kraju, mimo żywiołowego rozwoju w ostatnich 2 latach, jest w dalszym ciągu bardzo słaby, jego zakres działania jest bardzo skromny, a jakość usług budzi wiele zastrzeżeń. Przede wszystkim jednak ten system bankowy wywiera jeszcze bardzo mały wpływ na procesy gospodarcze. Aktywność, skala zaangażowania systemu bankowego w kształtowaniu procesów gospodarczych jest niedostateczna, zarówno z tego względu, że niewielka jest akcja kredytowa, jak również dlatego, że rozmiary oszczędności, jakie nasze społeczeństwo posiada w systemie bankowym, są bardzo skromne, a to było spowodowane przede wszystkim tym, że uległy one deprecjacji, dewaluacji w wyniku zmian, jakie nastąpiły w naszej gospodarce w ostatnich kilkunastu latach. W naszym kraju zaangażowanie kredytowe nie przekracza 1/5 dochodu narodowego, podczas gdy w krajach zachodnich to zaangażowanie kredytowe przekracza często rozmiary dochodu narodowego brutto. Podobnie jest, jeśli chodzi o rozmiary oszczędności. Innym takim przykładem, który dobrze ilustruje poziom rozwoju naszego systemu bankowego, jest to, że banki średniej wielkości w krajach zachodnich przekraczają rozmiarami swojej działalności to, czego dokonuje cały nasz system bankowy. Na przykład organizacja bankowa typu spółdzielczego Raiffeisena w Austrii — jest to bank średniej wielkości — wykazuje akcję kredytową w wysokości 27 miliardów dolarów, co wynosi w przeliczeniu na złotówki ponad 300 bilionów złotych. Przypominam, że w Polsce to jest w tej chwili nieco ponad 120 bilionów, całe zadłużenie gospodarki narodowej i ludności. Podobnie depozyty zgromadzone tam wynoszą 25 miliardów dolarów, a więc zbliżają się do 300 bilionów złotych. Credit d'Agricol, druga organizacja spółdzielcza kredytu rolnego we Francji, bank dosyć znaczny, liczący się w skali europejskiej, ma akcję kredytową wielkości 140 miliardów dolarów, a więc jest to 1630 bilionów złotych, dwukrotna wielkość naszego dochodu narodowego, gromadzone depozyty przekraczają 150 miliardów dolarów. To wskazuje, jaki dystans dzieli cały nasz system bankowy od tego, co jest w krajach zachodnich, nie mówiąc o poszczególnych bankach, które są bardzo małe. Oczywiście ja bym tutaj nie podzielał tego poglądu, że należy dekoncentrować system bankowy, należy jednak wzmacniać go również poprzez procesy koncentracyjne; zresztą koncentracja jest procesem powszechnym w krajach zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#JanRajtar">System bankowy jest czynnikiem stabilizacji państwa, ale banki nie działają w próżni. Ich kondycja jest wynikiem sprzężenia zwrotnego między sprawnością własną a polityką gospodarczą.</u>
          <u xml:id="u-234.2" who="#JanRajtar">Skuteczność działania banków zależy w dużej mierze od poprawności sygnałów płynących ze sfer rządowych i Narodowego Banku Polskiego. Opierając się na tych informacjach, banki mogą popaść w duże tarapaty, jeśli prognozy są na przykład zbyt optymistyczne, jak to miało miejsce i w zeszłym roku, i w tym roku. Banki mogą na podstawie tych prognoz stworzyć własne plany, własne akcje kredytowe, własne kryteria, mogą kierować się nadmiernym optymizmem, stosować mniej restrykcyjną politykę i tym samym w wyniku tego działania mogą popaść w duże trudności, jeśli okaże się, że przedsiębiorstwa, które kredytowały, w wyniku prowadzonej polityki restrykcyjnej przestaną mieć zdolność spłaty kredytu. I to ma miejsce w naszym kraju. Właśnie w wyniku, jak sądzę, błędnych sygnałów od rządu i Narodowego Banku Polskiego banki zaangażowały się chyba nadmiernie w akcję kredytową, stąd też szybko rośnie udział kredytu przeterminowanego, sięga już 8–10%. Do tego trzeba by doliczyć kredyt, który banki mają u przedsiębiorstw zagrożonych niewypłacalnością.</u>
          <u xml:id="u-234.3" who="#JanRajtar">Trzeba powiedzieć, że rozwój systemu bankowego był dotąd słabo kontrolowany, powstało dużo banków małych, nastawionych na wysoki i szybko pomnażany zysk, często w niezgodzie z interesami gospodarki kraju. Znaczna część działalności banków ogranicza się do operacji ściśle finansowych, banki mało angażują się w procesy gospodarcze; w niektórych bankach to angażowanie w procesy gospodarcze nie przekracza 40–30%. Po prostu zarabiają one na pożyczaniu innym bankom. W warunkach ograniczonej płynności finansowej zdobywanie klientów i uzyskiwanie wysokiej stopy procentowej jest stosunkowo łatwe, stąd banki uznaje się często za żyłę złota. Przekonanie takie musi mieć jednak krótki żywot.</u>
          <u xml:id="u-234.4" who="#JanRajtar">Natomiast chciałbym z zadowoleniem poprzeć projekt przekształcenia BGŻ w spółkę akcyjną, której w ciągu krótkiego czasu wyłącznym właścicielem staną się jej banki spółdzielcze, a za ich pośrednictwem udziałowcy tych banków, czyli rolnicy. Przejmując środki, powinny one również przejąć funkcje, które są niezmiernie ważne dla egzystencji całej gospodarki żywnościowej. Obecnie Bank Gospodarki Żywnościowej ponad 50% kredytów lokuje w przemyśle spożywczym, a 25% w rolnictwie. Przekształcenie BGŻ musi być dokonywane rozważnie i bez nadmiernych emocji, które, niestety, są rozbudzane przez różne organizacje polityczne i zawodowe. Do bankowości nie wolno mieszać polityki i gry politycznej. Ustalając szczegółowe zasady przekształcania Banku Gospodarki Żywnościowej, rząd powinien przeprowadzić konsultację z odpowiednimi instytutami spółdzielczymi, jak również przyszłą sejmową Komisją Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów.</u>
          <u xml:id="u-234.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma obecnie poseł Janusz Byliński z OKP, przygotuje się poseł Gabryś.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#JanuszByliński">Proszę państwa, chciałbym się ustosunkować właśnie do ostatniego punktu wypowiedzi mojego przedmówcy, to znaczy do zmiany 49, nowelizacji, a właściwie nowego ustępu art. 116¹, w którym jest mowa praktycznie o prywatyzacji Banku Gospodarki Żywnościowej. Wydaje mi się, że — o czym już mówiono — aby ten bank mógł funkcjonować w zakresie rolnictwa, to trzeba ten bank oddać spółdzielczym bankom funkcjonującym bezpośrednio w gminach, które będą tworzyć oddolnie banki regionalne i dopiero potem strukturę krajową. Ale wydaje się, że jest niedopuszczalne, aby w ramach prywatyzacji BGŻ dopuszczać pracowników do wykupywania akcji w tym banku. Doprowadzimy do sytuacji, że gdyby utworzona została spółdzielcza spółka akcyjna, wówczas osoby prywatne miałyby przewagę nad bankami spółdzielczymi. W związku z tym chciałbym zgłosić wniosek formalny o wykreślenie z tego art. 116¹ pkt. 6, który praktycznie zobowiązuje do przekazania na rzecz pracowników możliwości wykupywania akcji BGŻ, gdzie są udziały skarbu państwa. Wydaje się, że:</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#JanuszByliński">— po pierwsze, należałoby zwaloryzować udziały członków w bankach spółdzielczych na mocy przepisów ustawowych; w praktyce oznaczałoby to, że rolnicy staliby się rzeczywistymi właścicielami banków spółdzielczych;</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#JanuszByliński">— po drugie, należałoby zwaloryzować udziały banków spółdzielczych w BGŻ, co oznaczałoby, że te banki staną się właścicielami BGŻ, a po przekształceniu, właścicielami banków regionalnych;</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#JanuszByliński">— po trzecie, należałoby również umożliwić ewentualne zamienienie udziału skarbu państwa na obligacje Banku Gospodarki Żywnościowej, do wykupienia przez struktury czysto spółdzielcze.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#JanuszByliński">Wydaje się, że wykreślenie art. 6 umożliwi, jeżeli taka będzie zgoda banków spółdzielczych, gdzie jest szeroko ta sprawa dyskutowana, przy zachowaniu ust. 8 „szczegółowe zasady i tryb przekształcania Banku Gospodarki Żywnościowej oraz zasady i zakres wykorzystania majątku, o którym mowa w ust. 3, określi Rada Ministrów w drodze rozporządzeni a” — umożliwi takie ewentualne rozwiązanie, a jednocześnie nie zobliguje dzisiaj ustawowo do wykupywania tych akcji przez pracowników Banku Gospodarki Żywnościowej.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#JanuszByliński">W związku z tym postuluję, jak powiedziałem na wstępie, wykreślenie z art. 116¹ ust. 6.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Herbert Gabryś z PKP, przygotuje się poseł Andrzej Miłkowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#HerbertGabryś">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę dodać kilka zdań do propozycji zgłoszonej przez pana posła Wuj ca w imieniu grupy posłów. Rzecz idzie o niebagatelną sprawę. Fundusz restrukturyzacji i oddłużenia rolnictwa to, myśląc perspektywicznie, wielka szansa na początek stworzenia szans dla rozwoju rolnictwa. Istota pomysłu, o czym mówił pan poseł Wujec, polega na tym, aby rezerwy bankowe powyżej 10% podlegały oprocentowaniu i skierowane było ono na utworzenie owego funduszu. Mechanizm ten gwarantuj e, iż nie będzie to forma ani rozdawnictwa, ani dodatkowych kosztów. Te środki finansowe zostają w tym samym obiegu banku. Daje to natomiast ogromną szansę, aby w przyszłości finansowanie wsi i rolnictwa nie stanęło wobec groźby powtórnego załamania. Co bowiem się stanie, jeśli niewypłacalny rolnik zostanie zlicytowany? Bardzo często jego możliwości pokrycia zadłużeń wobec banku nie wystarczają. W tej sytuacji istotne szkody ponosi bank. W konsekwencji zatem docelowo finansowanie rolnictwa staje się bardzo zagrożone. Proszę zatem, Wysoka Izbo, o wsparcie tej propozycji ze względu na jej głęboką, racjonalną i merytoryczną zasadność.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Andrzej Miłkowski, „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#AndrzejMiłkowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym się gorąco przyłączyć do głosu posła Marka Pola i chciałbym prosić Wysoką Izbę o przyjęcie wniosku mniejszości nr 3 do art. 17 ust. 1. Chciałbym podkreślić, że jeżeli nie przyjmiemy tego wniosku, sytuacja będzie taka, że kierunkową decyzję co do budżetu państwa będzie w gruncie rzeczy podejmował prezes Narodowego Banku Polskiego, ponieważ on będzie decydował o emisji pieniądza, Poseł Miłkowski o stopie kredytu, stopie procentowej i wielu innych rzeczach. I tylko i wyłącznie w tym przedziale Sejm będzie się mógł poruszać i będzie mógł uchwalić ustawę budżetową. Ustawą budżetową nie będzie mógł zmienić decyzji prezesa, póki nie zmieniłby tego postanowienia ustawowego.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#AndrzejMiłkowski">Nie przedłużając swego wystąpienia, jeszcze raz proszę Wysoką Izbę o przyjęcie wniosku mniejszości nr 3.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#MikołajKozakiewicz">Na zakończenie dyskusji głos zabierze...</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#IgnacyCzeżyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Powodowany pewną uwagą pana posła Marka Pola, również chcę zdecydowanie poprzeć jego propozycję.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#IgnacyCzeżyk">Otóż poprawiane Prawo bankowe, zdaję sobie sprawę z tego, idzie w kierunku usprawnienia systemu bankowego, ale zdaję sobie sprawę z tego również, że idzie w kierunku umocnienia władzy banku. Chory pieniądz jest w tej chwili domeną pracy banków na całym świecie. Banki posiadają zdolność kreowania pieniądza, banki właściwie odbierają wszelką możliwość działania władzom lokalnym, władzom państwowym. Kreowanie pieniądza przez banki, zadłużenie się systemu bankowego na całym świecie, w najbogatszych państwach, wróży upadek w ogóle systemu bankowego i w pewnym miejscu załamanie się tego systemu.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#IgnacyCzeżyk">Pamiętacie państwo taką grę w pieniądze, ona czasem się pojawia nawet w naszym rodzimym środowisku, mianowicie dostaje się kartki z poczty i wysyła się pieniądze do pierwszej osoby na liście. W końcu pęka ten system gry, ponieważ rozwija się to w postępie geometrycznym, i załamuje się. Myślę, że to grozi również systemowi bankowemu.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#IgnacyCzeżyk">Zilustruję to niebezpieczeństwo przykładem. Jeżeli produkcja w jakimś kraju, np. w Kanadzie, wynosi 360 mld dolarów rocznie, jeżeli zarobki, pełne zarobki społeczności kanadyjskiej wynoszą 240 mld dolarów, to między produkcją a mocą pieniądza zarobionego przez ludzi jest dosyć duża różnica. I teraz tę lukę, żeby zlikwidować recesję, mogą wypełniać kredyty bankowe. I tutaj właśnie wypuszcza się pewien chory pieniądz. Banki udzielają kredytów, wcześniej reklama wzmacnia nasz apetyt konsumpcyjny i tak właśnie się działa. Myślę, że w tym miejscu powinno państwo wchodzić i właśnie państwo powinno regulować to, w formie pewnej dywidendy wypłacanej obywatelom, w postaci kontrolowania polityki pieniężnej.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#IgnacyCzeżyk">Tym właśnie przykładem, który należałoby dosyć szeroko rozwinąć, ale na rozwinięcie nie mam tutaj czasu, ogromnie popieram uwagę pana Marka Pola, by Sejm tak łatwo nie rezygnował z kontroli polityki pieniężną. Jest to ogromnie ważne. Państwo w przyszłości się przekonają, jak niebezpieczna jest w tej chwili polityka i jak niebezpieczne jest również to, co w tej chwili w postaci tych korekt Prawa bankowego tutaj prezentujemy, choć sprawa jest bardzo w tej chwili tajemnicza.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma posłanka Alicja Komasiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#AlicjaKornasiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Bardzo krótko, nawiązując do wypowiedzi moich poprzedników, bo nie będziemy omawiali ponownie całej ustawy, chciałabym tylko zwrócić uwagę, że w tych korektach do ustaw, które tutaj dzisiaj omawialiśmy, prezes NBP otrzymał olbrzymie uprawnienia, a takich uprawnień do tej pory nie miał. Gorąco popieram moich przedmówców, wniosek mniejszości podkreślony przez pana Marka Pola i dwóch poprzednich mówców. Proszę, aby Wysoka Izba głosując nad wnioskiem mniejszości do art. 17 pkt 1 i pkt 2 wzięła pod uwagę, że jeśli nie uchwalimy tego wniosku mniejszości do tej ustawy, to Sejm dobrowolnie wyzbędzie się uprawnień, które do tej pory miał, czyli cała polityka pieniężna będzie poza kontrolą Sejmu. W związku z tym gorąco proszę o uchwalenie tego wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#MikołajKozakiewicz">Oddaję obecnie głos panu Andrzejowi Topińskiemu, wiceprezesowi Narodowego Banku Polskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#AndrzejTopiński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym odnieść się do pewnych wątków w dyskusji nad Prawem bankowym, która tu ma miejsce.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#AndrzejTopiński">Chyba najbardziej żywo tu dyskutowanym tematem jest kwestia założeń polityki pieniężnej, czy powinny one, czy nie powinny być uchwalane przez Wysoką Izbę. Chciałbym przede wszystkim powiedzieć, że to rozwiązanie, które jest w przedłożeniu rządowym i które popiera Narodowy Bank Polski, w żadnym wypadku nie miało na celu zmniejszenia roli Sejmu w określaniu zasad polityki pieniężnej. Sądzę, że jest chyba oczywiste, że dobra współpraca z Sejmem, poparcie Sejmu dla zasad i kierunków polityki pieniężnej jest rzeczą niezbędną dla skutecznej polityki pieniężnej banku centralnego. Bez takiego poparcia, bez politycznego konsensusu co do roli i znaczenia polityki pieniężnej, polityki trwałego pieniądza, o stabilnej wartości, żadne zapisy ustawowe nie spowodują, żeby taka polityka mogła być prowadzona. Dyskusja nie dotyczy więc w gruncie rzeczy tego, czy ta polityka ma być kontrolowana przez Sejm, tylko dotyczy form sprawowania tej kontroli.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#AndrzejTopiński">W przedłożeniu rządowym jest zaproponowana forma taka, że prezes Narodowego Banku Polskiego przedstawia Sejmowi założenia polityki pieniężnej. Jest oczywiste, że Sejm ma pełne uprawnienia do tego, aby się do tego ustosunkować. Jeżeli Sejm uzna za stosowne podjąć uchwałę o zatwierdzeniu tego, co prezes Narodowego Banku Polskiego proponuje, nic nie będzie stało na przeszkodzie. Jeżeli też Sejm uzna, że pragnie wyrazić sprzeciw czy jakieś zalecenia co do kierunków tej polityki, oczywiście nikt nie może zabrać Sejmowi tego prawa. Jedyne, czemu ten zapis, że tak powiem, jakoś przeciwdziała, to tylko temu, że Sejm nie musi zatwierdzić założeń polityki pieniężnej przedstawianych przez rząd. Proszę zwrócić uwagę także na dotychczasową praktykę w tym Sejmie, jeśli chodzi o dwa poprzednie założenia polityki pieniężnej. Mianowicie, były one dyskutowane przez komisje, były dyskutowane przez Izbę, po czym z drobnymi tylko poprawkami były przyjmowane przez Sejm. W gruncie rzeczy Izba przyjmowała jakby do akceptacji założenia polityki pieniężnej. Podkreślam, nie chodzi tutaj o, że tak powiem, zabronienie Sejmowi wpływania na politykę pieniężną, bo ten wpływ jest możliwy w każdej chwili w postaci uchwał, które Wysoka Izba może podjąć. Chodzi tylko o ustalenie pewnej formy, zerwanie z pewną praktyką, gdzie w gruncie rzeczy Sejm akceptuje założenia, które przedstawia Narodowy Bank Polski.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#AndrzejTopiński">Odnosząc się do pewnych argumentów w tej dyskusji, sądzę, że jest bardzo ważne, żeby Wysoka Izba zechciała zaakceptować myśl, że polityka pieniężna musi być jednak w pewnym stopniu izolowana od, że tak powiem, pewnej natury bieżącej polityki, to znaczy, że — i taka jest praktyka stosowana we wszystkich krajach — polityka pieniężna musi jednak mieć pewien stopień autonomii, musi być w pewnym stopniu niezależna. Jeśli polityka pieniężna ma być skuteczna, musi, jak sądzę, być odizolowana nieco od polityki, choć oczywiście musi poruszać się w jej ramach.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#AndrzejTopiński">Dlatego też bardzo proszę Izbę o odrzucenie wniosku mniejszości i przyjęcie tej formy dialogu między bankiem a Sejmem, która zaproponowana została w przedłożeniu rządowym.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#AndrzejTopiński">Druga sprawa, która była dyskutowana, dotyczyła opodatkowania rezerw obowiązkowych. W przedłożeniu rządowym była zawarta propozycja utrzymania obecnego stanu nieoprocentowania rezerw obowiązkowych. Z punktu widzenia polityki monetarnej ta sprawa nie ma kluczowego znaczenia. Natomiast ma bardzo istotne znaczenie z punktu widzenia fiskalnego. Jeżeli Wysoka Izba uzna za słuszne wprowadzenie zasady oprocentowania tych rezerw w formie, która została przedłożona przez komisję, wówczas budżet przyszłoroczny straci blisko 2 bln zł dochodów. Ponieważ, jak wiadomo, perspektywy budżetu przyszłorocznego przedstawiają się nie najlepiej, będzie to istotny uszczerbek dla dochodu budżetu. Pragnę zwrócić także uwagę, że w obecnym stanie, przy obecnej legislacji banki otrzymują także inne ulgi w systemie podatkowym, mianowicie jest wprowadzana zasada tworzenia rezerw na złe pożyczki i te rezerwy także stanowią ulgę podatkową. Podkreślam, jest to zagadnienie czysto fiskalne. Nieopodatkowanie rezerw jest po prostu stratą dla przyszłorocznego budżetu rzędu 2 bln zł. Proszę Wysoką Izbę o zadecydowanie o tym z tą świadomością. Może jeszcze dodam, że oczywiście jest też wówczas kwestią decyzji Wysokiej Izby, jeśli zdecyduje się na oprocentowanie tych rezerw, na co mają być przeznaczone ewentualne dochody z tego oprocentowania. Jeżeli zostałby powołany tutaj jakiś specjalny fundusz, oczywiście wiązałoby to także następne ustawy budżetowe i w jakimś zakresie ograniczałoby decyzje następnego Sejmu co do dysponowania dochodami.</u>
          <u xml:id="u-246.6" who="#AndrzejTopiński">Jeśli chodzi o sprawę kadencyjności, jest pewna norma, która jest wprowadzona we wszelkich bankach właśnie w tym celu, o którym mówiłem poprzednio, to znaczy ze względu na dążenie do ograniczonego izolowania wpływu polityki na politykę pieniężną. Jest to zasada, aby prezes Narodowego Banku Polskiego był mianowany na określoną kadencję. Sądzę, że źle by się stało, gdyby mianowania i odwoływania prezesa Narodowego Banku Polskiego były poddane pewnym cyklom politycznym, które, nie można wykluczyć, w najbliższych latach będą dosyć częste. Dlatego sądzę, że ze względu właśnie na tę zasadę, na konieczność izolowania w ograniczonym stopniu polityki pieniężnej od fluktuacji politycznej, jest celowe, aby w Polsce, tak jak we wszystkich krajach o gospodarce rynkowej, czy prawie wszystkich krajach o gospodarce rynkowej, prezes Narodowego Banku Polskiego był powoływany na czas określony, co nie oznacza niemożności jego odwoływania w innym trybie. Proszę zwrócić uwagę, że te zapisy ustawowe nie naruszają, rzecz jasna, przepisów o Trybunale Stanu, a zatem jeżeli prezes byłby postawiony w związku z naruszeniem ustaw przed Trybunał Stanu, wówczas, rzecz jasna, mógłby być odwołany niezależnie od tych przyczyn, które są podane tutaj w ustawie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#MikołajKozakiewicz">Udzielam obecnie głosu panu Stefanowi Kawalcowi, podsekretarzowi stanu w Ministerstwie Finansów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#StefanKawalec">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest normą w krajach o stabilnej gospodarce lub w krajach, które taką stabilną gospodarkę chcą stworzyć, że politykę pieniężną odgranicza się od polityki, żeby fluktuacje polityczne i problemy polityczne nie były rozwiązywane w sposób najłatwiejszy, jakim jest druk pieniędzy. W związku z tym tworzy się bank centralny, który jest niezależny od rządu. Istotne również jest to, żeby osoba kierująca tym bankiem miała odpowiednio stabilną pozycję. Są to rozwiązania stosowane właśnie w tych krajach, które posiadają stabilny pieniądz.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#StefanKawalec">Jeśli chodzi o związaną z tym kwestię założeń polityki pieniężnej, to sądzę, że ten problem obejmuje dwie kwestie. Jedna kwestia jest związana z pewnym nieporozumieniem, mianowicie jest tak, że dotychczas w założeniach polityki pieniężnej były określane pewne wielkości, których po prostu w go spodarce rynkowej nie można z góry określić, bo one się kształtują w zależności od tego, jak się kształtują czynniki gospodarcze, czyli nie można uchwalić inflacji i prezes NBP nie jest w stanie takiego zadania wykonać, określić z góry, jaka jest inflacja, jaka ma być podaż pieniądza. Szereg rozmaitych tego typu rzeczy nie może być z góry określonych. Określanie takich rzeczy było możliwe w systemie gospodarki planowej, w której właśnie ten zapis o założeniach polityki pieniężnej się znajdował. Było to możliwe, choć zawsze tam rzeczywistość odbiegała od tych założeń i od planu. Natomiast przyjmowanie założeń w takiej formie, w jakiej to się działo dotychczas, jest pewną fikcją, której się po prostu nie da realizować. I to jest jeden powód dla tego, żeby to znieść. Natomiast wiąże się z tym druga sprawa, o której tutaj wspomniano w dyskusji, to znaczy bezpośredniego wpływu Sejmu na politykę pieniężną. I jest pytanie, w jaki sposób w kraju o gospodarce rynkowej powinny być rozwiązywane problemy gospodarcze, z którymi się boryka parlament. Te problemy z reguły rozwiązywane są przez parlamenty w ten sposób, że parlamenty decydują o budżecie, o wydatkach i dochodach. Jeżeli podejmują odpowiednie działania, decydują ewentualnie o deficycie budżetowym i jego wielkości, ale również decydują o sposobie jego finansowania, to znaczy deficyt budżetowy musi być finansowany w ten sposób, że od kogoś się pieniądze pożyczy. Można pożyczyć od ludności w kraju, od instytucji finansowych, można pożyczyć pieniądze za granicą. Wszystkie te decyzje są trudne i skomplikowane i często znacznie łatwiej podjąć decyzje po prostu takie, żeby wydrukować trochę więcej pieniędzy i problem pozornie zostaje rozwiązany. Ale stworzenie takiego mechanizmu, w którym takie rozwiązania podejmuje się bardzo łatwo, jest niebezpieczne i bardzo krótkowzroczne. Dlatego apeluję do pań i panów posłów o utrzymanie kadencyjności prezesa NBP oraz utrzymanie proponowanych we wniosku komisji zasad przedstawiania przez prezesa NBP założeń polityki pieniężnej i nieprzyjmowanie zgłoszonego w tej sprawie wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#StefanKawalec">Następna sprawa, o której chciałem wspomnieć, to kwestia oprocentowania rezerw obowiązkowych. Sprawa została przedstawiona przez prezesa Topińskiego. Rząd ten pogląd popiera, sprawa ma realny wymiar finansowy, jest to kwota blisko 2 bln zł w przyszłorocznym budżecie.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#StefanKawalec">Następna sprawa, to drugi wniosek, który dotyczy zmiany w art. 97¹. Chodzi o to, żeby uniemożliwić wprowadzanie przez banki specjalnych preferencyjnych zasad oprocentowania depozytów i kredytów dla udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników. W przedłożeniu komisji jest mowa tylko o depozytach, natomiast pominięto tutaj kredyty. Pominięcie kredytów powoduje, że sens tego zapisu zostaje podważony. Rzecz polega na tym, że tolerowanie takiej praktyki, kiedy banki mogą generalnie dla swoich właścicieli ustalać preferencyjne warunki oprocentowania depozytów lub kredytów, prowadzi do możliwości czerpania przez właścicieli dochodu z banku nie w taki sposób, w jaki właściciele powinni ten dochód czerpać, to znaczy, pobierając dywidendę po uprzednim opłaceniu podatku, tylko poprzez korzystanie z preferencyjnego oprocentowania. Jest możliwość taka, że można pobrać preferencyjny kredyt i następnie ten kredyt ulokować albo we własnym banku, albo w innym banku o wyższej stopie i z tego osiągać dochody, które w świetle podatku od dochodów indywidualnych nie będą podatkami indywidualnymi. Więc jeżeli intencją Wysokiej Izby jest umożliwienie prywatnym osobom posiadającym udziały w bankach pobieranie z tego tytułu dochodów wolnych od podatków, to taki zapis można utrzymać. Natomiast zwracając uwagę na możliwość takiego obchodzenia podatków, apeluję o przyjęcie złożonego w tej sprawie wniosku mniejszości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#MarekPol">Panie Marszałku! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Nie chciałbym wywoływać polemiki, która toczyła się przez wiele godzin na posiedzeniach komisji, natomiast chcę powiedzieć, że rozumiem stanowisko pana prezesa Topińskiego z Narodowego Banku Polskiego i osobiście wydaje mi się, że gdybym akurat znajdował się na jego miejscu, mówiłbym dokładnie to samo. Obawiam się, że gdyby pan prezes był członkiem tej Izby, mówiłby tak, jak ja. Jest to kwestia sporu o zakres władzy w państwie i w związku z tym tutaj chyba zgodzić się w tej chwili nie możemy. Możliwości wyegzekwowania stanowiska Sejmu w stosunku do założeń polityki pieniężnej przy obecnym zapisie ustawy są w zasadzie niewielkie, o ile nie żadne.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#MarekPol">Natomiast zupełnie nie mogę się zgodzić z tym, co był łaskaw powiedzieć pan minister Kawalec, że zatwierdzanie przez Sejm założeń polityki pieniężnej państwa to fikcja i przeżytek ery gospodarki planowej. Otóż nie wchodząc już w całą materię szczegółową, sądzę, że zdania podobne do mojego mieliby ci wszyscy, którzy ulokowali swoje pieniądze w bankach w 1990 r., i ci, którzy mieliby okazję posłuchać trzydniowej dyskusji z ówczesnym prezesem Narodowego Banku Polskiego na temat symetrii oprocentowania wkładów i lokat z jednej strony, a kredytów z drugiej. Bank i Ministerstwo Finansów wówczas, głosząc w środkach masowego przekazu niewinność banku oraz zasadę symetrii w stosowaniu oprocentowania, robiły dokładnie coś odwrotnego i w założeniach przedłożonych Sejmowi tego typu zapis o niekonieczności stosowania symetrii był zawarty. Wówczas jedynie Sejm zablokował te praktyki, o ile wiem, nie do końca skutecznie, ale jest to kwestia stosunku między ówczesnym prezesem Narodowego Banku Polskiego i Sejmem.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#MarekPol">Jedno zdanie na koniec. Sądzę, że najlepszą przesłankę do przyjęcia wniosku mniejszości oznaczonego nr 3 dał pan minister Kawalec na samym początku. Otóż zgadzam się, że tego typu zasady, które próbuje się przeforsować w tej części ustawy i w wielu innych, są idealne dla ustabilizowanej gospodarki rynkowej, której sobie i panu ministrowi Kawalcowi jak najszybciej życzę.</u>
          <u xml:id="u-250.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#MikołajKozakiewicz">Głosować będziemy po przerwie. Przerwa będzie godzinna, bo w tym czasie muszą się odbyć zebrania Prezydium Sejmu i Konwentu Seniorów, zatem będzie trwała od godz. 11.05 do godz. 12.05. Zaraz po przerwie odbędzie się głosowanie, proszę zatem o punktualne przybycie.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o przeczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#JacekPiechota">— zebranie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali nr 179;</u>
          <u xml:id="u-252.3" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych w sali nr 101.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#MikołajKozakiewicz">Posiedzenie Prezydium Sejmu rozpoczyna się natychmiast po ogłoszeniu przerwy, a posiedzenie Konwentu Seniorów 30 minut później.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 25 do godz. 12 min 20)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy rozpatrzenie punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-254.2" who="#TadeuszFiszbach">Przypominam, że przed przerwą Sejm wysłuchał poda sprawozdawcy, przedstawicieli rządu i Narodowego Banku Polskiego oraz przeprowadził dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-254.3" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-254.4" who="#TadeuszFiszbach">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu pięć wniosków mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-254.5" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości dotyczącym zmiany 8 w ustawie Prawo bankowe wnioskodawcy proponują nowe brzmienie art. 15 dotyczącego rozliczeń pieniężnych podmiotów gospodarczych za pośrednictwem banków. Komisje proponują skreślenie tego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-254.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o współpracę posła sprawozdawcę. O ile nie będzie potrzeby wyjaśniania, to od razu będziemy przystępowali do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-254.7" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-254.8" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 15 ustawy Prawo bankowe, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (11) Kto jest przeciw? (178) Kto wstrzymał się od głosowania? (35) Za chwilę powtórzymy głosowanie. Proszę posłów, żeby szybciej zajmowali miejsca na sali obrad. Jeszcze chwilę zaczekamy.</u>
          <u xml:id="u-254.9" who="#TadeuszFiszbach">Ponawiam pytanie: Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 15 ustawy Prawo bankowe, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (9) Kto jest przeciw? (191) Kto się wstrzymał od głosowania? (47) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 15 ustawy Prawo bankowe odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-254.10" who="#TadeuszFiszbach">W drugim wniosku mniejszości dotyczącym zmiany 40 do art. 97¹ ust. 2 wnioskodawcy proponują dodać wyrazy: „oraz kredytów”, a przez to uniemożliwić bankowi stosowanie rażąco korzystniejszych stawek oprocentowania również kredytów, a nie tylko wkładów oszczędnościowych, lokat i środków na rachunkach terminowych.</u>
          <u xml:id="u-254.11" who="#TadeuszFiszbach">Sprawozdawca chciałby zabrać głos? Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#RyszardPidek">Wyjaśnienie. Przypomnę, iż informowałem, że ten ogranicznik, tzn. dołączenie kredytów, mógłby powodować to, że bank nie mógłby stosować ulg w oprocentowaniu. I tym kierowały się komisje, nie rekomendując tego wniosku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-256.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 97¹ ust. 2 ustawy Prawo bankowe, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (105) Kto jest przeciw? (88) Kto się wstrzymał od głosowania? (49) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 97¹ ust 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-256.2" who="#TadeuszFiszbach">W trzecim wniosku mniejszości dotyczącym zmiany 8 w ustawie o Narodowym Banku Polskim wnioskodawcy proponują w nowym brzmieniu art. 17, aby prezes Narodowego Banku Polskiego przedkładał projekt założeń, a nie założenia, jak chcą komisje, polityki pieniężną na rok następny. Jednocześnie proponują, aby założenia te uchwalał Sejm wraz z ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-256.3" who="#TadeuszFiszbach">Tej samej sprawy dotyczy czwarty wniosek mniejszości dotyczący art. 19.</u>
          <u xml:id="u-256.4" who="#TadeuszFiszbach">Oba wnioski będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-256.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-256.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskami mniejszości do art. 17 i 19 ustawy o Narodowym Banku Polskim, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (179) Kto jest przeciw? (45) Kto się wstrzymał od głosowania? (23) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 17 i 19 ustawy o Narodowym Banku Polskim przyjął.</u>
          <u xml:id="u-256.7" who="#TadeuszFiszbach">W piątym wniosku mniejszości dotyczącym art. 49 ustawy o Narodowym Banku Polskim wnioskodawcy proponują skreślenie ust. 2, 3 i 4, określających kadencyjność prezesa Narodowego Banku Polskiego.</u>
          <u xml:id="u-256.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-256.9" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 49 ustawy o Narodowym Banku Polskim, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (66) Kto jest przeciw? (131) Kto się wstrzymał od głosowania? (51) Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 49 ustawy o Narodowym Banku Polskim oddalił.</u>
          <u xml:id="u-256.10" who="#TadeuszFiszbach">W trakcie dyskusji zgłoszono dodatkowe poprawki. Proszę posła sprawozdawcę o kolejne ich przedstawienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#RyszardPidek">Pan poseł Janusz Byliński zechciał w przerwie po dyskusji zmodyfikować nieco swój wniosek dotyczący zmiany 49 w art. 1. Chodzi o art. 116¹. W miejsce wykreślenia całego ust. 6, który wyłączałby pracowników Banku Gospodarki Żywnościowej przy jego prywatyzacji i stawiałby w sytuacji daleko innej niż pracowników przedsiębiorstw państwowych, pan poseł Byliński proponuje, by w art. 1 w zmianie 49 dotyczącej art. 116¹ w ust. 6 po słowach: „Dz. U. nr 51, poz. 298” postawić kropkę i dodać zdanie: „Akcje te nie mają prawa głosu na walnym zgromadzeniu banku”, zaś słowa: „z tym że” skreślić. Od słowa: „udostępnienie” zaczynało się będzie trzecie zdanie tego ustępu.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#RyszardPidek">Meritum zagadnienia polega na tym, że pracownicy prywatyzowanego Banku Gospodarki Żywnościowej mieliby prawo zakupu akcji na zasadach identycznych jak pracownicy przedsiębiorstw państwowych, natomiast te akcje nie byłyby akcjami decyzyjnymi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania pierwszej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-258.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 116¹ ust. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (160) Kto jest przeciw? (26) Kto się wstrzymał od głosowania? (55) Stwierdzam przyjęcie pierwszej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-258.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie drugiej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#RyszardPidek">Kolejna poprawka zgłoszona przez pana posła Henryka Wujca w imieniu grupy posłów, popierana potem m.in. przez pana posła Gabrysia, dotyczy zmiany 13 art. 2 dotyczącej art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy o Narodowym Banku Polskim, należy po słowach: „stopy redyskontowej weksli” dodać wyrazy: „z tym że do dnia 30 czerwca 1992 r. oprocentowanie to Narodowy Bank Polski przekazuje w całości na fundusz restrukturyzacji i oddłużenia rolnictwa. Rada Ministrów po zasięgnięciu opinii komisji sejmowych określi w drodze rozporządzenia zasady funkcjonowania tego funduszu oraz inne źródła jego finansowania”.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#RyszardPidek">Co to oznacza merytorycznie? Po pierwsze, chcemy, by to, co przewyższa 10% ulokowanych w NBP wkładów przez banki komercyjne, było oprocentowane. I tak proponują komisje — oprocentowanie w wysokości nie niższej niż 50% stopy redyskontowej weksli. To oprocentowanie w przeciągu pół roku zasiliłoby fundusz oddłużenia wsi, merytorycznie o tym wypowiadali się posłowie, na których się powołałem. Ponieważ jestem z tym związany emocjonalnie, jako również wnioskujący, zatem nie mogę nic więcej na ten temat powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania drugiej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-260.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem poprawki do art. 31 ust. 1 pkt 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (195) Kto jest przeciw? (17) Kto się wstrzymał od głosowania? (33) Stwierdzam przyjęcie drugiej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-260.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o przedstawienie kolejnej poprawki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#RyszardPidek">Nie ma, panie marszałku, trzeciej poprawki, chyba że czegoś nie dostrzegłem. Natomiast zastanawiam się w tej chwili, skąd pkt 6 w art. 6, odnośnie do przepisów przejściowych.</u>
          <u xml:id="u-261.1" who="#RyszardPidek">Otóż Sejm przyjął kadencyjność prezesa NBP i tutaj pkt 6 art. 6 projektu mówi, iż do kadencji w odniesieniu do prezesa NBP pełniącego tę funkcję w dniu wejścia w życie ustawy wlicza się również poprzedzający ten dzień okres liczony od dnia powołania.</u>
          <u xml:id="u-261.2" who="#RyszardPidek">Przyznam się, że jest to wątpliwość, która zrodziła się w tej chwili. Wydaje się, że ustawa może wejść w czasie, kiedy już będzie powołany prezes, zatem ten zapis jest chyba istotny i powinien pozostać.</u>
          <u xml:id="u-261.3" who="#RyszardPidek">Nie słyszę innych głosów, zatem nie ma więcej poprawek, panie marszałku.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów, Komisję Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętymi już poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (234) Kto jest przeciw? (6) Kto się wstrzymał od głosowania? (12) Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo bankowe i niektórych innych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Informacja przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie anulowania list wyborczych zgłoszonych przez Partię „X” w niektórych okręgach.</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Andrzeja Zolla.</u>
          <u xml:id="u-262.7" who="#TadeuszFiszbach">Informuję, że po wystąpieniu pana przewodniczącego mogą być skierowane pytania, natomiast nie przewidujemy debaty. Uzgodniliśmy to na posiedzeniu Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-262.8" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, panie przewodniczący.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#AndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Państwowej Komisji Wyborczej dziękuję za zaproszenie i umożliwienie bezpośredniego wyjaśnienia Wysokiej Izbie, a także społeczeństwu, sprawy o zupełnie zasadniczym znaczeniu, sprawy, wokół której tworzy się atmosfera niebezpieczna dla demokratycznego państwa prawa.</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#AndrzejZoll">W imię obrony demokracji atakowana jest w niewybredny sposób Państwowa Komisja Wyborcza, a szczególnie Okręgowa Komisja Wyborcza w Warszawie. Atakowane są za to, że sumiennie wypełniają swoje obowiązki, ustaliły fakty łamania prawa i wyciągnęły przewidziane w prawie konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#AndrzejZoll">Państwowa Komisja Wyborcza, okręgowe i wojewódzkie komisje wyborcze zostały zobowiązane przez Wysoką Izbę w ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu do nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego. Oznacza to, że jesteśmy zobowiązani do reakcji na każde naruszenie tego prawa, w szczególności do reakcji w tych przypadkach, w których chodzi o osiągnięcie sukcesu wyborczego wbrew ustawie, a więc bezprawnie.</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#AndrzejZoll">Młodej demokracji nie może zagrozić przestrzeganie prawa, lecz jego łamanie, a szczególnie groźne dla demokratycznego państwa prawa jest lekceważenie przypadków naruszania prawa, zaniechanie wyciągania z tego konsekwencji, zaniechanie dla celów politycznych stosowania przepisów.</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#AndrzejZoll">Kategorycznie odrzucam w imieniu Państwowej Komisji Wyborczej zarzuty postawione przez Partię „X”, a także te zarzuty, które padły wczoraj w tej Izbie. Zarzuty o naruszeniu prawa przez Państwową Komisję Wyborczą i Okręgową Komisję Wyborczą w Warszawie. Odrzucam także zarzut nieobiektywnego potraktowania Partii „X”.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Oto fakty. 2 września br. Państwowa Komisja Wyborcza została oficjalnie poinformowana przez Okręgową Komisję Wyborczą w Poznaniu, że podczas procedury rejestracji listy kandydatów Partii „X” w dniu 30 sierpnia 1991 r. zakwestionowano 2752 spośród 5513 podpisów złożonych przez pełnomocnika komitetu wyborczego. Większość ze stwierdzonych naruszeń nosiła znamiona fałszerstwa.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#AndrzejZoll">Pełnomocnik Partii „X” zażądał zwrotu wykazu podpisów, a następnie wniósł o rejestrację listy okręgowej, okazując zaświadczenie Państwowej Komisji Wyborczej. O sytuacji w Poznaniu Państwowa Komisja Wyborcza powiadomiła 6 września br. komisje okręgowe w Warszawie, Kielcach, Koszalinie, Olsztynie i Toruniu, które zarejestrowały listy kandydatów Partii „X” na podstawie wykazów podpisów. Państwowa Komisja Wyborcza prosiła te komisje o rozważenie, czy informacje z Poznania nie nasuwają wątpliwości co do wiarygodności podpisów wyborców udzielających poparcia temu komitetowi wyborczemu. Państwowa Komisja Wyborcza nie wydawała w tej sprawie żadnego polecenia.</u>
          <u xml:id="u-263.7" who="#AndrzejZoll">W międzyczasie nadeszły informacje z innych komisji okręgowych i wojewódzkich o kwestionowaniu rzetelności wykazów złożonych przez różnego rodzaju komitety wyborcze. I tak na przykład Wojewódzka Komisja Wyborcza we Włocławku ujawniła niezbicie przypadki fałszerstw podpisów w wykazach przedstawionych w imieniu Komitetu Wyborczego Konfederacji Polski Niepodległej. Sfałszowano podpisy członka komisji i jego żony. O fakcie tym poinformowano prokuraturę.</u>
          <u xml:id="u-263.8" who="#AndrzejZoll">Okręgowa Komisja Wyborcza w Kielcach stwierdziła nieprawidłowości w wykazach podpisów popierających listę Komitetu Wyborczego Partii Konserwatywno-Liberalnej i odmówiła rejestrami tej partii. Od decyzji tej pełnomocnik listy nie wniósł odwołania.</u>
          <u xml:id="u-263.9" who="#AndrzejZoll">Nierzetelne postępowanie przy zbieraniu podpisów stwierdziła Wojewódzka Komisja Wyborcza w Słupsku na arkuszach popierających kandydatów na senatorów Komitetu Wyborczego Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Komitetu Wyborczego Konfederacji Polski Niepodległej. W tych wypadkach również nie kwestionowano ustaleń komisji.</u>
          <u xml:id="u-263.10" who="#AndrzejZoll">Nieprawidłowości w wyniku weryfikacji podpisów stwierdziła też Wojewódzka Komisja Wyborcza w Białej Podlaskiej, która odmówiła przyjęcia kandydatur na senatora zgłaszanych w imieniu Komitetu Wyborczego Ruchu Ludowego „Porozumienie Ludowe” oraz Komitetu Wyborczego Porozumienie Obywatelskie Centrum.</u>
          <u xml:id="u-263.11" who="#AndrzejZoll">W tej sytuacji 10 września br. Państwowa Komisja Wyborcza zwróciła się do wszystkich komisji okręgowych i wojewódzkich o rozważenie, czy którekolwiek z wykazów podpisów wyborców popierających zgłoszenie okręgowych list kandydatów na posłów lub kandydatów na senatorów nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do wiarygodności podpisów. 11 września br. o taką weryfikację wystąpił Komitet Wyborczy Unii Demokratycznej.</u>
          <u xml:id="u-263.12" who="#AndrzejZoll">Prace weryfikacyjne w tych komisjach, które uznały taką potrzebę, jeszcze trwają, niektóre komisje informuj ą o braku lub niewielkiej skali nieprawidłowości. Dotyczy to także list kandydatów Partii „X” w Olsztynie, Koszalinie, Kielcach i Toruniu.</u>
          <u xml:id="u-263.13" who="#AndrzejZoll">Okręgowa Komisja Wyborcza w Warszawie stwierdziła nierzetelność w wykazach podpisów popierających zgłoszenie listy kandydatów Konwentu Wyborczego „Ruchu Nowej Polski”. W tej sytuacji komisja podjęła decyzję o unieważnieniu rejestracji tej listy.</u>
          <u xml:id="u-263.14" who="#AndrzejZoll">Przypadki odmowy przyjęcia zgłoszenia listy lub jej rejestracji z uwagi na różne nieprawidłowości w wykazach podpisów dotknęły szerokiego spectrum ugrupowań politycznych. Dotyczy to między innymi PSL „Sojusz Programowy”, Stronnictwa Demokratycznego, NSZZ „Solidarność”, Porozumienia Obywatelskiego Centrum, Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Wyborczej Akcji Katolickiej, lokalnego komitetu Wielkopolska Akcja Samorządowa.</u>
          <u xml:id="u-263.15" who="#AndrzejZoll">Ponadto Państwowa Komisja Wyborcza, z tytułu nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego, uchyliła decyzję trzech komisji wojewódzkich w Krośnie, Rzeszowie i Suwałkach, które zarejestrowały kandydatów na senatorów, mimo nieusuwalnych wad w wykazach podpisów.</u>
          <u xml:id="u-263.16" who="#AndrzejZoll">Dotyczyło to kandydatów zgłoszonych przez Wyborczą Akcję Katolicką, Ruch Ludowy „Porozumienie Ludowe” i Porozumienie Obywatelskie Centrum.</u>
          <u xml:id="u-263.17" who="#AndrzejZoll">Wysoka Izbo! Podważanie autorytetu prawa, autorytetu pracujących w komisjach wyborczych sędziów jest wyjątkowo niebezpieczne. Nie może ten, kto działa bezprawnie, zbierać owoców z zatrutego drzewa.</u>
          <u xml:id="u-263.18" who="#AndrzejZoll">Komitet Partii „X” przedłożył w Poznaniu i w Warszawie arkusze z podpisami bezspornie wadliwymi i to w ilościach uniemożliwiających rejestrację list wyborczych tego komitetu. Jedyną reakcją Państwowej Komisji Wyborczej, zgodną z ordynacją, musiało też być unieważnienie wydanego wcześniej temu komitetowi zaświadczenia, na podstawie którego zarejestrował swe listy w 32 okręgach.</u>
          <u xml:id="u-263.19" who="#AndrzejZoll">Nie Państwowa Komisja Wyborcza i nie komisje okręgowe winny się tu tłumaczyć, tylko należy oczekiwać zdecydowanej reakcji organów ścigania wobec bezspornych faktów popełnienia przestępstw wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-263.20" who="#AndrzejZoll">Państwowa Komisja Wyborcza zapewnia Wysoką Izbę, że będzie nadal działała zgodnie z prawem, dbając, aby wybory październikowe były pierwszymi demokratycznymi wyborami, tzn. w pełni zgodnymi z demokratyczną ordynacją wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-263.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu przewodniczącemu.</u>
          <u xml:id="u-264.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zadać pytanie w związku z przedłożoną informacją?</u>
          <u xml:id="u-264.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę podejść do mównicy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#StanisławBibrzycki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na to, że Konwent Seniorów postanowił, że po wystąpieniu pana profesora Zolla nie będzie dyskusji, tylko pytania, chciałem zapytać — gdyż przewidziana jest jeszcze debata nad uchwałą odnośnie do powołania Komisji Nadzwyczajnej — czy pan profesor Zoll będzie obecny przy tej debacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#TadeuszFiszbach">Odpowiem za pana profesora, bo uzgadniałem wcześniej porządek dzienny, i wiem, że w dniu dzisiejszym jest przewidziana konferencja prasowa z przewodniczącym Państwowej Komisji Wyborczej. Pan profesor poinformował mnie, że o godzinie 16 może wziąć udział w obradach.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#TadeuszFiszbach">Zobaczymy, jak sprawy się ułożą, planujemy normalną przerwę obiadową. Jeżeli będzie czas jeszcze przed godz. 16, to podejmiemy sprawy porządku dziennego. O godzinie 16 będziemy kontynuować ten punkt porządku dziennego, który jest związany z tekstem projektu uchwały przedłożonym nam przez grupę posłów.</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, pan poseł Lysek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#NorbertLysek">Norbert Lysek. Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Korzystając z okazji chciałem zadać pytanie panu przewodniczącemu, czy zasadna jest interpretacja art. 21, ust. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu RP, w której czytamy: „Do kampanii wyborczej do Senatu i jej finansowania stosuje się odpowiednio przepisy art. 129–149 Ordynacji wyborczej do Sejmu”. To znaczy, że bezpłatny czas antenowy przysługuje tylko tym komitetom wyborczym, które zarejestrowały kandydatów na senatorów w więcej niż jednym okręgu wyborczym. Zinterpretowanie tego przepisu właściwego dla wyborów do Sejmu wydaje się co najmniej wątpliwe w stosunku do wyboru kandydatów na senatorów, gdyż w tych wyborach rejestruje się poszczególnych kandydatów w jednym okręgu wyborczym. Dlatego przepisy stosowane w ordynacji do Sejmu nie mogą oznaczać dosłownie art. 21, ust. 1 w przypadku ordynacji do Senatu. Ta interpretacja praktycznie uniemożliwia regionalnym kandydatom na senatorów korzystanie z nieodpłatnego czasu emisji w programach. Proszę pana przewodniczącego o interpretację, jeśli to jest możliwe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Aleksandra Małachowskiego z Klubu Parlamentarnego „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam pytanie do pana profesora Zolla, jako do prawnika, a nie tylko przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#AleksanderMałachowski">We wniosku, który tutaj otrzymaliśmy, jest propozycja powołania specjalnej komisji sejmowej: czy istnieje możliwość powoływania komisji sejmowych w sytuacji, kiedy Sejm przekazał rozstrzyganie tych spraw sądownictwu powszechnemu? Jest to sprawa o zasadniczym znaczeniu, bo w gruncie rzeczy jest to ingerencja w działalność wymiaru sprawiedliwości. Jeżeli nie będzie się nam podobał jakiś wyrok — a można sobie wyobrazić sytuację, że któryś z sądów wyda wyrok w sprawie karnej — to czy też powołamy komisję sejmową, która będzie prostować drogi sądownictwa.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś pragnie zadać pytanie? Poseł Balicki, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nawiązując do głosu pana doktora Małachowskiego nieco zmodyfikuję swoje pytanie: czy możliwe jest zaapelowanie przez Wysoką Izbę do podmiotów mających prawo do założenia rewizji nadzwyczajnej o założenie rewizji nadzwyczajnej od kwestionowanych orzeczeń?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy będą jeszcze kolejne zapytania, czy mam rozumieć, że pytań już nie będzie ze strony posłów?</u>
          <u xml:id="u-272.2" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma zgłoszeń.</u>
          <u xml:id="u-272.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej prof. Zolla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#AndrzejZoll">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ordynacja wyborcza w sprawie bezpłatnego czasu, zarówno dla komitetów wyborczych w wyborach do Sejmu, jak i wyborach do Senatu, jest wyjątkowo niejasna. Przepisem materialnym odnoszącym się zarówno do wyborów poselskich, jak i wyborów senackich — zgodnie z art. 1 Ordynacji wyborczej do Senatu RP — jest art. 122 ust. 2 i 3. W ust. 2 wyraźnie stwierdzono, że czas bezpłatny przysługuje wyłącznie komitetom, które zgłosiły listy kandydatów na posłów w więcej niż jednym okręgu wyborczym, a ust. 3 mówi o komitetach, które zarejestrowały listy kandydatów w więcej niż jednym okręgu wyborczym. Jeżeli chodzi o przepisy dotyczące wyborów do Senatu, to art. 21 stwierdza: „Do kampanii wyborczej do Senatu i jej finansowania stosuje się odpowiednio przepisy art. 115–135 Ordynacji wyborczej do Sejmu RP, z zastrzeżeniem wynikającym z przepisów niniejszego artykułu”. To znaczy art. 122 ust. 2 i 3 stosuje się również w przypadku wyborów do Senatu.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#AndrzejZoll">„W programach Polskiego Radia i Telewizji o zasięgu regionalnym łączny czas emitowania bezpłatnych audycji wyborczych przyznany komitetom wyborczym, które zarejestrowały kandydatów na senatorów, nie może być w danym ośrodku regionalnym...” i dalej jest kwestia czasu. Czyli ten przepis — inaczej niż Ordynacja do Sejmu RP — reguluje tylko problem czasu przyznanego, ale nie stanowi materialnej podstawy do przyznania czasu bezpłatnego. Proszę państwa, jest to niewątpliwie regulacja, której racja jest trudna do odcyfrowania, ale ustawy należy interpretować jednoznacznie.</u>
          <u xml:id="u-273.2" who="#AndrzejZoll">Jeśli chodzi o problem komisji, o którą spytał pan poseł, to nie znam tego wniosku, w związku z czym odpowiadam ściśle abstrakcyjnie. Ordynacja nie przewiduje kontroli nad postępowaniem wyborczym do Sejmu ani jego organów. Ordynacja powierzyła nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego komisjom wyborczym złożonym — na szczeblu komisji okręgowej i wojewódzkiej - z sędziów, a więc osób, które z racji również swojej apolityczności powinny budzić zaufanie społeczne. Jeżeli chodzi o problem rewizji nadzwyczajnej, orzeczenie sądu wydane w trybie art. 81 ordynacji wyborczej, a więc w wyniku odwołania komitetu wyborczego od decyzji komisji wyborczej kwestionującej wiarygodność podpisu, jest orzeczeniem ostatecznym. Jako takie orzeczenie może być zaskarżone tylko w trybie nadzwyczajnym, a więc w trybie rewizji nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-273.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu przewodniczącemu.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#TadeuszFiszbach">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przyjął informację przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej do wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-274.2" who="#TadeuszFiszbach">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-274.3" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-274.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę państwa, chcę poinformować Wysoką Izbę o tym, że prace nad szeregiem dokumentów nie zostały jeszcze zakończone, więc ogłoszę przerwę,...</u>
          <u xml:id="u-274.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-274.6" who="#TadeuszFiszbach">... proponuję dwugodzinną, dlatego że później, sądzę godzina nam wystarczy: między trzecią a czwartą — do czasu przybycia przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej i podjęcia spraw związanych z projektem uchwały — na załatwienie wszystkich innych spraw i zakończenie obrad. Projekt uchwały (obecnie się drukuje) będzie włożony do skrytek, przy czym w trakcie ewentualnych posiedzeń klubów można skorzystać z projektu dokumentu, który mają przewodniczący klubów poselskich. Niemniej w skrytkach również znajdzie się projekt dokumentu.</u>
          <u xml:id="u-274.7" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JacekPiechota">Przepraszam, ale jest tłok w salach posiedzeń komisji. Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów — w sali nr 101, obecność posłów obowiązkowa;</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JacekPiechota">— zebranie Klubu Poselskiego PSL — w sali nr 106;</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#JacekPiechota">— wspólne posiedzenie Komisji: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, Sprawiedliwości oraz Ustawodawczej w sali... jest taka prośba, żeby spotkać się pod salą 106, tam będzie komunikat, co dalej;</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#JacekPiechota">— zebranie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni;</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#JacekPiechota">— zebranie Klubu Poselskiego SD w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#JacekPiechota">— posiedzenie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego w sali nr 118,</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#JacekPiechota">— a zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego — o godz. 14.30 w sali kolumnowej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#TadeuszFiszbach">Zastanawiam się, czy państwo zdążycie, skoro ogłosiliście spotkania klubów o godz. 14.30, ale widocznie zdążycie.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#TadeuszFiszbach">Ogłaszam przerwę dwugodzinną do godz. 15.</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 55 do godz. 15 min 10)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję, że grupa posłów przedstawiła projekt uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności komisji wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia o pkt 11: Poselski projekt uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Państwowej Komisji Wyborczej i Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1 — miasto stołeczne Warszawa (druk nr 1095).</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję zmiany porządku dziennego przyjął.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani Marszałek! Obawiam się, że pod koniec obrad zabraknie quorum, tak że wnioskuję jednak o przeniesienie tego punktu na kolejny, następny dzień obrad, w środę.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, jeśli chodzi o quorum, to zorientujemy się w momencie, jak będziemy tę sprawę poddawać pod dyskusję. Tak że wniosek Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu jest taki, żeby uzupełnić porządek dzienny o ten punkt w dniu dzisiejszym. Teraz mielibyśmy 10 pkt porządku, a zatem byłby to 11 pkt porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy mam rozumieć głos pana posła jako głos przeciwko uzupełnieniu porządku dziennego o ten punkt? Nie.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W takim razie uważam, że Wysoka Izba przyjęła propozycję Konwentu Seniorów i Prezydium Sejmu o uzupełnienie porządku dziennego o ten punkt.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Informacja ministra finansów o warunkach stawianych Polsce ze strony Międzynarodowego Funduszu Walutowego przed uruchomieniem zapowiadanych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów pana Stefana Kawalca w celu przedstawienia rezolucji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#StefanKawalec">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na życzenie Wysokiej Izby przedstawiam informację na temat kontaktów Polski z Międzynarodowym Funduszem Walutowym.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#StefanKawalec">Międzynarodowy Fundusz Walutowy — powołany w 1945 r. jako wyspecjalizowana organizacja systemu ONZ — jest instytucją o szczególnym znaczeniu w międzynarodowych stosunkach finansowych. Podstawowym statutowym zadaniem Międzynarodowego Funduszu Walutowego jest tworzenie warunków dla rozwoju handlu międzynarodowego poprzez umacnianie międzynarodowego systemu walutowego oraz znoszenie przez kraje członkowskie wszelkich restrykcji handlowych i walutowych. Rolę, jaką aktualnie pełni fundusz, najogólniej można określić jako udzielanie pomocy finansowej krajom członkowskim dla ułatwienia procesów równoważenia ich bilansów płatniczych i stabilizacji gospodarki, głównie poprzez wzmocnienie waluty krajowej. Fundusz udziela pomocy finansowej nie w sposób automatyczny, lecz w powiązaniu i pod warunkiem realizacji uzgodnionego z MFW programu, nazywanego powszechnie programem dostosowawczym. Program taki przewiduje zazwyczaj restrukturyzację gospodarki, która zmierza do równowagi w bilansie płatniczym w warunkach stabilizacji cenowej oraz trwałego wzrostu gospodarczego.</u>
          <u xml:id="u-280.2" who="#StefanKawalec">Znaczenie porozumień z Międzynarodowym Funduszem Walutowym wykracza jednak daleko poza pomoc finansową, jaką może bezpośrednio udzielić fundusz walutowy. Zaakceptowanie programu gospodarczego danego kraju przez fundusz walutowy jest ważnym sygnałem dla innych instytucji finansowych.</u>
          <u xml:id="u-280.3" who="#StefanKawalec">Polska przed 46 laty była jednym z członków założycieli MFW. W okresie zimnej wojny w roku 1950 Polska wystąpiła z funduszu, a z kolei w 1981 r. pierwszy zjazd „Solidarności” podjął uchwałę domagającą się przystąpienia Polski do MFW. Taki wniosek został w 1981 r. formalnie złożony do funduszu przez rząd i w efekcie w 1986 r. Polska została przyjęta w poczet członków Międzynarodowego Funduszu Walutowego.</u>
          <u xml:id="u-280.4" who="#StefanKawalec">Jesienią 1989 r. nowy rząd polski w bardzo krótkim czasie przedstawił program gospodarczy, który stał się podstawą porozumienia z funduszem walutowym. Porozumienie to, wstępnie uzgodnione w grudniu 1989 r. i formalnie zatwierdzone przez Zarząd MFW w lutym 1990 r., zawarto na jeden rok. Po upływie tego terminu obecny rząd zawarł następne porozumienie obejmujące 3-letni program dostosowawczy. Zgodnie z praktyką MFW założenia i cele gospodarcze, przyjęte w takim programie na cały 3-letni okres, są uzupełniane następnie bardziej szczegółowymi programami na poszczególne lata realizacji porozumienia. Tak było i w przypadku szczegółowych ustaleń na rok 1991. Program ten zgodny był z dokumentami przedstawionymi Wysokiej Izbie, to znaczy z założeniami polityki gospodarczo-społecznej i ustawą budżetową na rok 1991.</u>
          <u xml:id="u-280.5" who="#StefanKawalec">W ramach dotychczasowych porozumień z funduszem polski bank centralny, Narodowy Bank Polski, zaciągnął w MFW kredyt na kwotę ok. 787 mln dolarów na wzmocnienie rezerw walutowych. Przede wszystkim jednak porozumienie z funduszem umożliwiło nam dostęp do wielu innych form wsparcia zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-280.6" who="#StefanKawalec">Po pierwsze, umożliwiło to uruchomienie funduszu stabilizacyjnego w wysokości 1 mld dolarów, który został utworzony przez kilkanaście krajów zachodnich. Fundusz ten, jak wiadomo, nie został dotąd naruszony. Bez tego funduszu nie sposób byłoby jednak w końcu 1989 r. podjąć decyzji o wprowadzeniu wymienialności złotego.</u>
          <u xml:id="u-280.7" who="#StefanKawalec">Następnie, dzięki porozumieniom z funduszem, było możliwe zawarcie umów z Bankiem Światowym na lata 1990–1999. Podpisano z Bankiem Światowym umowy na kredyty w wysokości 2,3 mld dolarów.</u>
          <u xml:id="u-280.8" who="#StefanKawalec">Wreszcie stało się możliwe uzyskanie gwarancji kredytowych z rządowych agencji poszczególnych krajów, które umożliwiają inwestorom i ekspertom krajów zachodnich finansowanie inwestycji w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-280.9" who="#StefanKawalec">Na koniec dzięki zawarciu porozumienia z funduszem było możliwe zawarcie porozumień z Klubem Paryskim zrzeszającym wierzycieli rządowych, którzy posiadają w sumie 3/4 naszego zadłużenia zagranicznego: pierwsze porozumienie z 16 lutego 1990 r. o odroczeniu płatności, w wyniku którego w 1990 r. nie musieliśmy nic płacić naszym wierzycielom rządowym, oraz drugie z 21 kwietnia 1991 r. o bezprecedensowej redukcji zadłużenia. Przypomnijmy, że zgodnie z tym ostatnim porozumieniem z Klubem Paryskim realna ekonomiczna wartość długu Polski wobec rządów ma zostać zredukowana o 50%, z tym że dokonać się to ma w dwóch etapach. Obecnie następuje redukcja o 30%. Warunkiem tego kroku było właśnie zawarcie 3-letniego porozumienia z MFW, co nastąpiło w kwietniu br. Drugi etap, to jest redukcja dalszych 20% początkową wartości długu, nastąpi w 1994 r. pod warunkiem zakończenia realizacji porozumienia z MFW.</u>
          <u xml:id="u-280.10" who="#StefanKawalec">Jak obecnie wyglądają kontakty Polski z Międzynarodowym Funduszem Walutowym? Zgodnie z zasadami i normalną praktyką funduszu oraz warunkami porozumienia, w czerwcu i lipcu dokonaliśmy wspólnie z misją MFW przeglądu realizacji programu w I połowie roku. Część obserwowanych wielkości ekonomicznych przekroczyła uzgodnione w programie limity. Dotyczy to m.in. deficytu budżetowego i kredytu zaciągniętego przez budżet w sektorze bankowym. Wielkości te ukształtowały się powyżej uzgodnionych pułapów oraz rezerw dewizowych, które osiągnęły poziom niższy od wymaganego. Chcę tu od razu zwrócić uwagę, że w ostatnich miesiącach, w III kwartale, spadkowy trend rezerw został zahamowany i nastąpił pewien ich przyrost.</u>
          <u xml:id="u-280.11" who="#StefanKawalec">Normalną procedurą w takim przypadku, tzn. niewykonania niektórych uzgodnień, jest dyskusja z ekspertami funduszu w celu wyjaśnienia źródeł i przyczyn niedotrzymania kryteriów wykonawczych, następnie skierowanie do Zarządu MFW uzgodnionego listu opisującego działania, jakie rząd będzie podejmował w dalszej realizacji programu, i formułującego wskaźniki wykonawcze na następny okres. Taka dyskusja z ekspertami MFW miała miejsce. Ustalono, że istotną przyczyną innego, niż zakładano, przebiegu programu jest m.in, znacznie głębsze załamanie się eksportu do Związku Radzieckiego i innych krajów byłej RWPG.</u>
          <u xml:id="u-280.12" who="#StefanKawalec">Uzgodnienie z MFW zmodyfikowanych wskaźników wykonawczych na II półrocze br. nie było możliwe bez pewności co do kształtu nowelizacji ustawy budżetowej. Wobec przeciągania się decyzji po stronie polskiej przedstawiciele funduszu ostatnio zaproponowali, by zrezygnować z uzgadniania programu na II połowę roku i przygotować się do uzgodnienia programu na rok 1992, co w praktyce mogłoby nastąpić po utworzeniu nowego rządu, po wyborach.</u>
          <u xml:id="u-280.13" who="#StefanKawalec">Odpowiadając więc bezpośrednio na pytanie pana posła Józefa Oleksego, można powiedzieć, że nie mamy do czynienia ze stawianiem przez MFW nowych warunków przed uruchomieniem kredytów dla Polski. Przedstawiciele MFW zarówno w rozmowach w Warszawie, jak też w czasie niedawnego spotkania dyrektora zarządzającego MFW pana Camdessusa z premierem Bieleckim w Waszyngtonie, deklarowali pełną gotowość do wspierania reform w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-280.14" who="#StefanKawalec">Jednocześnie, co warto podkreślić, bardzo ożywione są kontakty z głównymi międzynarodowymi instytucjami kredytowymi. W tym tygodniu zawarte zostały w Warszawie umowy dotyczące największego pojedynczego projektu pożyczkowego, Finansowanego przez międzynarodowe instytucje Finansowe — pożyczki na rozwój ciepłownictwa o całkowitej wartości 390 mln dolarów, z czego 340 mln ma pochodzić z Banku Światowego, a 50 mln dolarów z nowo powstałego Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (dla którego to banku jest to historycznie pierwsza udzielona pożyczka).</u>
          <u xml:id="u-280.15" who="#StefanKawalec">Kontynuacja tej współpracy z międzynarodowymi instytucjami kredytowymi wymaga, oczywiście, tego, żeby został uzgodniony program dostosowawczy z MFW na rok 1992.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm przyjął informację o warunkach stawianych Polsce ze strony Międzynarodowego Funduszu Walutowego przed uruchomieniem zapowiadanych kredytów.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie dyszę.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Państwowej Komisji Wyborczej i Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1 — m.st. Warszawa (druk nr 1095).</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania ktoś z państwa chce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chcę pod adresem Państwowej Komisji Wyborczej i jej przewodniczącego pana prof. Andrzeja Zolla skierować wyrazy uznania za bezstronność, z jaką wykonują oni swoje obowiązki.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Chcę podziękować Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Słupsku za to, że dzięki swojej skrupulatności pozwoliła uniknąć incydentu, który mógłby rzucić cień na innych kandydatów sojuszu lewicy, ubiegających się o mandaty poselskie i senackie; w wypadku kiedy jedna z osób posługujących się szyldem naszego sojuszu przedstawiła kilkanaście podpisów zebranych sprzecznie z wymogami prawa wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Uważam, że komisje wyborcze wszystkich szczebli, sądy, korzystając z poparcia Sejmu powinny skrupulatnie zwalczać wszelkie, choćby śladowe, przypadki nieprawidłowości i naruszenia prawa wyborczego, w przeciwnym razie nigdy nie dojdziemy do w pełni wolnych i demokratycznych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#ZygmuntŁupina">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W związku z tym, że wniosek o powołanie komisji nie ma podstaw prawnych, wnioskuję, aby w ogóle nie rozpatrywać tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, jeśli chodzi o pana wniosek, to ta sprawa została omówiona na Konwencie Seniorów i zgodnie z regulaminem Sejmu Sejm ma prawo powołać komisję. Natomiast działalność czy prawne umocowanie działalności tej komisji to jest sprawa, która rzeczywiście budziła zastrzeżenia, gdyż jest to jakby przejęcie przez Sejm roli władzy sądowniczej. Niemniej Sejm ma prawo komisję powołać, więc trudno przyjąć wniosek pana.</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#JacekKuroń">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oczywiście, Sejm może sobie zażyczyć kontroli każdej instytucji w państwie, chciałbym tylko zwrócić uwagę na ten szczegół, że Sejm jest jakby zbiorem partii, które startują w wyborach, więc dzieli się na strony wobec problemu, o którym mówimy.</u>
          <u xml:id="u-286.1" who="#JacekKuroń">Uważam — i Unia Demokratyczna w tej sprawie wystąpiła bardzo zdecydowanie — że należy kontrolować wszystkich, a nie niektórych, i że byłoby ogromną stratą dla demokracji polskiej, gdyby potem te fałszerstwa wyciągać wobec wybranego Sejmu. Byłby to cios nie w jedną partię, tylko w demokrację.</u>
          <u xml:id="u-286.2" who="#JacekKuroń">W związku z powyższym rozumiem ten wniosek, ale proponuję nadać mu taki charakter, że zwracamy się do Sądu Najwyższego, który jest niezależny, bo każdy z nas jest w tej sprawie stroną, zwracam na to uwagę, bo to bardzo utrudnia nam powołanie ewentualnej komisji i jej obiektywizm.</u>
          <u xml:id="u-286.3" who="#JacekKuroń">Przy okazji chciałbym powiedzieć, że do komisji wyborczej mam pełne zaufanie, podobnie jak pełne zaufanie mam do Wysokiej Izby. Uważam, że w naszej demokracji chorobą jest to, że zbyt często deklarujemy nieufność w miejsce przedstawiania konkretnych zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-286.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#JózefLubieniecki">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Wniosek pani marszałek o dopuszczenie do głosowania nad powołaniem instytucji, zwanej komisją nadzwyczajną, jest sprzeczny z prawem. Takiego wniosku pod głosowanie pani marszałek, naszym zdaniem, a mówię to w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, poddać nie może.</u>
          <u xml:id="u-288.1" who="#JózefLubieniecki">Przyłączę się do wywodów pana prof. Zolla i przypomnę tylko, że ordynacja uchwalona przez Sejm jest aktem prawnym, który stwarza pewien stan prawny. Z ordynacji wynika, że podczas procedury wyborczej instytucją czy organem upoważnionym jest Państwowa Komisja Wyborcza, powołuję się tu na art. 48: „Państwowa Komisja Wyborcza jest organem właściwym w sprawach przygotowania, organizacji i przeprowadzenia wyborów”, i art. 49, który mówi o kompetencjach Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-288.2" who="#JózefLubieniecki">Poza tym ustawa przewiduje sądową kontrolę postanowień czy poszczególnych decyzji. W jednym wypadku Państwowa Komisja Wyborcza może kontrolować, czy przeprowadzić nadzór przez utworzoną przez siebie inspekcję. W żadnym wypadku nie jest dopuszczalna po kontroli sądowej kontrola sejmowa w trakcie procedury wyborczej. W tej sytuacji Sejm tylko teoretycznie może doprowadzić do pewnej zmiany stanu prawnego, gdy nastąpi zmiana ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-288.3" who="#JózefLubieniecki">Jedyna ingerencja Sejmu do procedury wyborczej, już uchwalonej, może nastąpić dopiero, stosownie do art. 105 § 1, gdy Sejm na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą stwierdza ważność wyboru posła. Nie widzę żadnej możliwości prawnej powołania komisji nadzwyczajnej wnioskowanej przez posłów. I takie jest nasze, Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, stanowisko.</u>
          <u xml:id="u-288.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł Adam Zieliński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#AdamZieliński">Bardzo państwa przepraszam, że powiem pewną rzecz, może niepopularną, ale taki jest już los prawnika, że musi mówić rzeczy niepopularne. Niepopularną jest mianowicie taka teza, że nie każdy, nawet bardzo wysoko postawiony, organ państwowy wszystko może. Pan poseł Kuroń powiedział, że Sejm może oczywiście każdego kontrolować, tylko nie warto tego robić. Tak się składa, że ciągle tłumaczę, zresztą z dużymi trudnościami, że prezydent nie wszystko może, mimo że jest prezydentem wszystkich Polaków, że Sejm nie wszystko może, mimo że jest naczelnym organem państwowym, że Rada Ministrów nie wszystko może, mimo że wchodzą w jej skład osoby godne najwyższego szacunku itd., itd. Nie każdy może wszystko. Nie wszystko może sąd, nie wszystko może prokurator, nie wszystko może policjant.</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#AdamZieliński">Istota państwa prawnego polega na tym, że każdy ma wyznaczony swój zakres działania. Otóż zakres działania Sejmu, jeśli chodzi o jego funkcje kontrolne, obejmuje oczywiście działalność rządu. W zakresie działania rządu może robić wszystko, co mu się podoba, kontrolować, sprawdzać. Natomiast, proszę się nie gniewać, Sejmowi nie wolno kontrolować sądu, i proszę się nie gniewać, ale z ustawy o ordynacji wyborczej, którą uchwaliła Wysoka Izba, wynika, że Sejmowi nie wolno kontrolować Państwowej Komisji Wyborczej. Jest mi bardzo przykro, że to mówię. Prawdopodobnie dla wielu posłów będzie to niesłychanie denerwujące, że oto zostali wybrani, reprezentują społeczeństwo i nie mogą czegoś zrobić. Nie mogą. Dlatego że w państwie prawnym każdy ma swoją działkę.</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#AdamZieliński">Czy to znaczy, że Państwowa Komisja Wyborcza czy komisje wyborcze działają poza prawem, że są wyłączone spod kontroli? Oczywiście nie. Tylko że zamiast kontroli Sejmu są inne formy kontroli.</u>
          <u xml:id="u-290.3" who="#AdamZieliński">Pierwsza forma kontroli to jest oczywiście kontrola sądowa. W sprawie sądowej, która się toczy, Sejm nie ma nic do powiedzenia. Kiedy zapada wyrok sądowy, to Sejm w dalszym ciągu nie ma nic do powiedzenia. I proszę się nie gniewać, skoro jeden z posłów powiedział, że Sejm powinien się zwrócić do Sądu Najwyższego, odpowiadam, że Sejm nie powinien się zwracać do Sądu Najwyższego, bo takich uprawnień nie ma.</u>
          <u xml:id="u-290.4" who="#AdamZieliński">Kto takie uprawnienia ma? Takie uprawnienia ma poseł, bo to wynika z ustawy o prawach i obowiązkach poselskich. Poseł może zwrócić się do osoby, która jest uprawniona do wniesienia rewizji nadzwyczajnej, ale oczywiście nie z żądaniem i nie z poleceniem, tylko z prośbą o rozważenie celowości wniesienia rewizji nadzwyczajnej. Bo znowu prawo do rewizji nadzwyczajnej zostało komuś dane.</u>
          <u xml:id="u-290.5" who="#AdamZieliński">Zmierzam do tego, że oczywiście Sejm może powołać komisję, ale nie może jej powołać, w moim przekonaniu, w celu, którego Sejm zrealizować nie może. Po prostu nie ma takiej możliwości. Otóż zostało tu powiedziane: wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej są sprzeczne z prawem. Oczywiście może tak być. Tak jak są nietrafne orzeczenia sądowe, ustawy sejmowe — przepraszam bardzo — tak każda działalność ludzka może powodować określone konsekwencje.</u>
          <u xml:id="u-290.6" who="#AdamZieliński">Jest tryb, który już był wykorzystany, powszechnie obowiązującej wykładni ustaw, której dokonuje Trybunał Konstytucyjny. I znowu są podmioty uprawnione do występowania do Trybunału Konstytucyjnego i wśród tych podmiotów nie ma Sejmu ani organów Sejmu, natomiast każdy z posłów, grupa posłów, może zwrócić się do każdego z tych podmiotów z sugestią, z wnioskiem wystąpienia o taką wykładnię.</u>
          <u xml:id="u-290.7" who="#AdamZieliński">W sumie chcę powiedzieć, że jest to niezmiernie boląca sprawa. Ale nie możemy, niestety, zrobić wszystkiego. I dlatego, rozumiejąc, że ten wniosek składa się jakby z dwóch części, samo powołanie komisji i jej cel — trudno zresztą te sprawy od siebie oddzielić — wydaje mi się, że on głosowany być jednak musi. Natomiast nie chciałbym występować tutaj, że tak powiem, jako ten, który bardzo agituje za określonym rozwiązaniem. Uważam, że te argumenty, które przytoczyłem przed głosowaniem, powinny być wzięte również pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-290.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#StanisławBibrzycki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Naprawdę postaram się bardzo krótko z tego względu, że państwo już jesteście również zmęczeni.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#StanisławBibrzycki">Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym przedstawić argumenty, które spowodowały, że wnioskowałem o powołanie komisji nadzwyczajnej. Jest to trudna dyskusja z tego względu, że będę musiał wdać się w niuanse ordynacji wyborczej, jak również wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-292.2" who="#StanisławBibrzycki">Paradoksalnie zabrzmi, ale głównym powodem zakwestionowania działalności Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1 w Warszawie jest decyzja o unieważnieniu rejestracji. W uzasadnieniu tej decyzji podano, że w myśl art. 56 ust. 2, pozwolę sobie zacytować ten artykuł: „Okręgowa komisja wyborcza może utworzyć swoją inspekcję w celu wykonania nadzoru nad działalnością obwodowych komisji wyborczych”. Jeszcze raz powtarzam: „obwodowych komisji wyborczych”. I właśnie interpretując ten artykuł należy stwierdzić jednoznacznie, że celem ustawodawcy było, aby inspekcja mogła zająć się tylko i wyłącznie nadzorem nad działalnością obwodowej komisji wyborczej. Nie miała prawa zająć się weryfikacją list wyborczych, ze względu na to, że art. 81 ust. 1 jednoznacznie stwierdza: „w razie uzasadnionych wątpliwości co do wiarygodności podpisu okręgowa komisja wyborcza ma prawo do dokonania ich weryfikacji. Czyli w aspekcie tej sprawy złamano dwa artykuły. Pierwszy, że delegowano uprawnienia na artykuł...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Ja bardzo przepraszam, ale my nie mówimy o ordynacji wyborczej. My mówimy teraz o powołaniu...</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Bibrzycki: Ja tylko stwierdzam, co było podstawą wnioskowania o...)</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Rozumiem, ale proszę w takim razie to możliwie...</u>
          <u xml:id="u-293.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-293.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa! Proszę pozwolić panu posłowi mówić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#StanisławBibrzycki">W każdym bądź razie proszę państwa, jeśli chodzi o działalność okręgowej komisji wyborczej, osobiście byłem świadkiem łamania prawa. W piątek o godzinie 22.30 cofnięto nam rejestrację. W sobotę prosiłem pana przewodniczącego...</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Przepraszam, to nie jest sąd nad komisją wyborczą. Bardzo proszę o uzasadnienie wniosku powołania komisji. To jest ten punkt porządku dziennego. Tak że bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#StanisławBibrzycki">W tej chwili uzasadniam i nie wiem, dlaczego pani marszałek kwestionuje to, co mówię. Chcę stwierdzić jednoznacznie nieprawidłowości działalności Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1.</u>
          <u xml:id="u-296.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Do sądu)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#StanisławBibrzycki">Wiem, że nie na rękę jest prawej stronie sali, aby Partia „X” zaistniała w wyborach w pełnym składzie, ale naprawdę obowiązuje swego rodzaju kultura.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie Pośle! Bardzo proszę pana posła o trzymanie się tematu tego punktu porządku dziennego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#StanisławBibrzycki">Złamano, pani marszałek, dwa artykuły. W myśl ordynacji wyborczej ewidentnie złamano dwa artykuły. Dlatego kwestionuję działalność Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-301.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania poselskiego projektu uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej.</u>
          <u xml:id="u-301.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm przed przerwą przyjął do wiadomości informację przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej. Po wysłuchaniu opinii posłów na temat prawnych aspektów i uzasadnienia pana posła przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-301.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Państwowej Komisji Wyborczej i Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1 — miasto stołeczne Warszawa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk? (35) Kto jest przeciw? (149) Kto wstrzymał się od głosowania? (43) Stwierdzam, że Sejm nie podjął decyzji o powołaniu komisji ani nie odrzucił tego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-301.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Jest to punkt porządku dziennego, który jest w dzisiejszym planie. Bardzo proszę wszystkich posłów, którzy nie byli w tej chwili obecni na sali. Powtórzymy głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-301.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę wszystkich państwa o pozostanie na sali.</u>
          <u xml:id="u-301.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę wszystkich państwa o naciśnięcie przycisku celem sprawdzenia, ilu posłów jest na sali.</u>
          <u xml:id="u-301.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o ciszę i o naciśnięcie przycisków. (216)</u>
          <u xml:id="u-301.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Nadal nie mamy quorum i nie możemy podjąć decyzji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo przepraszam, ale zachodzi podejrzenie, że część osób nie naciska przycisków, poprzednio brakowało 3 osób, kilku posłów weszło na salę, a liczba głosujących zmniejszyła się. Wnioskuję o policzenie liczby obecnych posłów na sali. Już podobny precedens mieliśmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-303.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Tak rzeczywiście było. Posłowie nie głosują, chociaż są na sali, nie mamy możliwości formalnego zmuszenia posłów do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-303.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o zajęcie miejsc. Proszę wszystkich posłów, którzy są jeszcze w kuluarach. Widzę, że posłowie jeszcze dochodzą.</u>
          <u xml:id="u-303.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Ponownie proszę wszystkich posłów obecnych na sali o naciśnięcie przycisków (242) Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-303.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę Państwa! Ponownie przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-303.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem projektu uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Państwowej Komisji Wyborczej i Okręgowej Komisji Wyborczej nr 1 — miasto stołeczne Warszawa, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (46) Proszę o ciszę w czasie głosowania.</u>
          <u xml:id="u-303.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw? (165)</u>
          <u xml:id="u-303.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (35)</u>
          <u xml:id="u-303.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm nie przyjął projektu uchwały o powołaniu Komisji Nadzwyczajnej do zbadania działalności Państwowej Komisji Wyborczej i Okręgową Komisji Wyborczej nr 1 — miasto stołeczne Warszawa.</u>
          <u xml:id="u-303.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o ciszę. Jeszcze nie skończyliśmy posiedzenia Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-303.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję, że nie zrealizowane punkty porządku dziennego — Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego o realizacji polityki pieniężnej w 1991 roku, a także informacje ministra finansów w sprawach ustalenia podstawy podatku rolnego oraz terminów wyboru firmy dla ubezpieczenia obowiązkowego — uzupełnią porządek dzienny następnego, 4-dniowego, przypominam, posiedzenie Sejmu, które zaczynamy w przyszłą środę o godzinie 15.00.</u>
          <u xml:id="u-303.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym kończymy rozpatrywanie punktów porządku dziennego. Jeśli chodzi o porządek dzienny następnego posiedzenia, jest w tej chwili wkładany do skrytek i po zakończeniu posiedzenia będą państwo mogli go wziąć.</u>
          <u xml:id="u-303.12" who="#OlgaKrzyżanowska">W celu złożenia oświadczenia zgłosili się pani poseł Zofia Wilczyńska i pan poseł Juliusz Braun.</u>
          <u xml:id="u-303.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Zofię Wilczyńską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#ZofiaWilczyńska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Ostatnie decyzje resortu edukacji narodowej spowodowały między innymi katastrofę w szkolnej kulturze fizycznej. Zawieszeniu uległy pozalekcyjne zajęcia sportowe. Dalsze pogłębienie złego stanu zdrowia najmłodszych spowoduje likwidacja w szkołach gimnastyki korekcyjnej dla dzieci z grup dyspanseryjnych wad postawy i płaskostopia. W wielu oddziałach szkolnych zmniejszono również obowiązkowy wymiar lekcji kultury fizycznej do 1 godziny w tygodniu, gdy fizjologiczna norma zakłada minimum 1 godzinę zorganizowanego ruchu dziennie. Pogłębiły się znacznie niewłaściwe proporcje pomiędzy objętością kształcenia umysłowego a wychowania fizycznego (zdrowotnego).</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#ZofiaWilczyńska">Istotne pogorszenie poziomu materialnego nauczycieli powoduje chęć porzucenia pedagogicznej profesji i szukania innych źródeł utrzymania przez wielu doskonałych nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#ZofiaWilczyńska">Oszczędnościami budżetowymi dotknięte zostały wszystkie sfery. Dotyczą one również resortu kultury fizycznej i to w stopniu największym, bo 20-krotnie wyższym od oświaty. Brak pełnej, rzetelnej informacji w odpowiednim czasie powodować będzie załamanie nawet programów minimum, zarówno sportu wyczynowego na szczeblu reprezentacji Polski, jak i upowszechniania kultury fizycznej wśród dzieci i młodzieży szkolnej.</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#ZofiaWilczyńska">Prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu, pan Bidas zapowiedział od lipca procentowe zmniejszenie budżetu resortu o 47%. Informacja ta podana była w „Przeglądzie Sportowym”. Informacja podana w „Tempie” przez panią poseł Adelę Dankowską zapowiadała zmniejszenie budżetu od sierpnia o 52%. Ostatecznie przyjęto zmniejszenie budżetu aż o 65,5%, to znaczy, że we wrześniu bieżącego roku podjęto decyzję o zaprzestaniu finansowania kultury fizycznej już od maja. Rzeczywiście, szanowni państwo, prawdziwe curiosum ekonomiczne.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#ZofiaWilczyńska">Poszukiwanie dodatkowych źródeł wsparcia materialnego kultury fizycznej dzieci i młodzieży z budżetów samorządowych gmin, gestów darczyńców jest naprawdę bardzo słuszne. Nie są one jednak w stanie w obecnej sytuacji spełnić nawet minimalnych potrzeb i oczekiwań większości dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-304.5" who="#ZofiaWilczyńska">Znaczne zubożenie szkół, organizacji i klubów sportowych spowoduje straty, które nie będą już, niestety, do odrobienia. Problemy te przejmować będzie musiała medycyna, która jest coraz uboższa, oraz farmakologia, która, niestety, jest coraz droższa, chociaż wiadomo, że wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu.</u>
          <u xml:id="u-304.6" who="#ZofiaWilczyńska">Szkolne związki sportowe jako powszechne organizacje społeczne młodzieży szkolnej i nauczycieli wyrażają stanowczy protest przeciwko tak radykalnej degradacji wychowania fizycznego i zdrowotnego, które było prawie zawsze na szarym końcu wszystkich zadań edukacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-304.7" who="#ZofiaWilczyńska">Programowe propozycje związków nie są zmienione. Mamy tylko jedną wątpliwość, kto z nich skorzysta? Apelowanie do świadomości i społecznikostwa jest już dawno formą wyświechtaną. Niewiele jest w naszym kraju grup zawodowych, a do nich należą przede wszystkim nauczyciele, które były i będą namawiane przez władze do nieodpłatnego świadczenia pracy.</u>
          <u xml:id="u-304.8" who="#ZofiaWilczyńska">Być może, i tylko na to liczymy, że część nauczycieli wf. zajmie się uczniami i weźmie udział chociaż w proponowanych przez związki zawodach sportowych. Przecież żadne zarządzenie nie zabroni dzieciom biegać, skakać czy grać w piłkę. Zabieranie najmłodszym radości oraz naturalnej potrzeby ruchu jest po prostu moralnym przestępstwem. Czy małolatom pozostaną tylko osiedlowe trzepaki i trawniki? Czy na szkolnych boiskach będzie pustka, a sala gimnastyczna zaciemniona i zamknięta na kłódkę lub przekazana na inne cele. Odpowiedzi na te pytania muszą udzielić dorośli, w tym i my, i przedstawiciele rządu.</u>
          <u xml:id="u-304.9" who="#ZofiaWilczyńska">Póki co związki sportowe i działacze społeczni sportu szkolnego zachęcają szkoły do udziału w zawodach międzyszkolnych w zakresie, jaki będzie możliwy w warunkach ubogiej szkoły. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że w obecnej sytuacji zainteresowanie tą formą znacznie spadnie.</u>
          <u xml:id="u-304.10" who="#ZofiaWilczyńska">Nie możemy jednak biernie przyglądać się poszukiwaniom przez młodych innego, niepożądanego wychowawczo, sposobu spędzania wolnego czasu.</u>
          <u xml:id="u-304.11" who="#ZofiaWilczyńska">W związku z decyzją pana prezesa Bidasa stawiam pytanie i oczekuję na nie odpowiedzi: kto będzie w takim układzie, szanowni państwo, odpowiadał za przekroczenie budżetu, i pytanie, w ilu i w jakich działach gospodarki zaistniała taka sytuacja, że we wrześniu obcięto budżet, który był już wykorzystany w maju?</u>
          <u xml:id="u-304.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-305.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła Juliusza Brauna z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#JuliuszBraun">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dniu dzisiejszym obradowała Rada Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Wśród podjętych uchwał są dwie, które ze względu na ich treść i temat chciałbym przedstawić Wysokiej Izbie.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#JuliuszBraun">Sprawa pierwsza - Rada Główna Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich przyjmuje z satysfakcją, iż wielu przedstawicieli naszego środowiska kandyduje do Sejmu i Senatu. Jednocześnie rada apeluje do tych kolegów, by w czasie kampanii wyborczej nie korzystali ze szczególnych możliwości, jakie stwarza im wykonywanie zawodu dziennikarskiego.</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#JuliuszBraun">W szczególności uznajemy, iż niewskazane jest pełnienie przez kandydatów do Sejmu i Senatu oraz osoby kierujące kampanią wyborczą stanowisk kierowniczych w publicznych środkach przekazu. Rada SDP stoi na stanowisku, iż osoby pełniące takie funkcje powinny zawiesić ich pełnienie na czas kampanii wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#JuliuszBraun">Uzupełniając, chciałem powiedzieć, że niektórzy dziennikarze, którzy kandydują w wyborach, już takie decyzje podjęli.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#JuliuszBraun">Sprawa druga — Rada Główna SDP apeluje do dziennikarzy polskich, by ich przekonania polityczne i udział w kampanii wyborczej nie zakłócały obiektywizmu, rzeczowości i sumienności w informowaniu społeczeństwa. Rada przypomina o naszej szczególnej odpowiedzialności za to, by przebieg kampanii wyborczej był godny wielkiego wydarzenia, pierwszych od półwiecza wolnych wyborów do parlamentu.</u>
          <u xml:id="u-306.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-307.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#JacekPiechota">Sprawozdanie komisji o rządowym projekcie ustawy o waloryzacji emerytur zostanie po godzinie 16 wyłożone do skrytek poselskich w dolnej palarni. To jest wiadomość dla wszystkich posłów.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#JacekPiechota">Bezpośrednio po zakończeniu obrad odbędą się wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz Ustawodawczej poświęcone pierwszemu czytaniu poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o policji, w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#JacekPiechota">Posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych, w sali nr 102.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Informacja o treści złożonych interpelacji oraz o treści nadesłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonym posłankom i posłom druku nr 1092. Na tym kończymy 74 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Protokół posiedzenia zostanie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-309.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Informuję, że porządek dzienny następnego posiedzenia Sejmu został wyłożony do skrytek poselskich w dolnej palami.</u>
          <u xml:id="u-309.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-309.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-309.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min 55)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>