PPC / ppc

text_structure.xml 1.06 MB
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738 1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582 2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629 2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676 2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770 2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817 2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864 2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911 2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005 3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052 3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522 3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569 3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616 3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663 3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710 3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757 3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804 3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851 3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898 3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945 3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992 3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039 4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086 4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<teiCorpus xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
  <xi:include href="PPC_header.xml" />
  <TEI>
    <xi:include href="header.xml" />
    <text>
      <body>
        <div xml:id="div-1">
          <u xml:id="u-1.0" who="#RzeczypospolitejPolskiej">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Teresa Dobielińska-Eliszewska, Olga Krzyżanowska, Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-2">
          <u xml:id="u-2.0" who="#MikołajKozakiewicz">Otwieram posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek uderza trzykrotnie laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-2.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Waldemara Pawlaka i Ziemowita Gawskiego.</u>
          <u xml:id="u-2.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Ziemowit Gawski.</u>
          <u xml:id="u-2.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-2.5" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół 62 posiedzenia uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u>
          <u xml:id="u-2.6" who="#MikołajKozakiewicz">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został posłankom i posłom doręczony.</u>
          <u xml:id="u-2.7" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję, że wpłynął wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie przez Sejm ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-2.8" who="#MikołajKozakiewicz">Wpłynęły także dwa projekty ustaw związane z punktem 1 porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia, a mianowicie poselski projekt ustawy o emeryturach i rentach dla górników i ich rodzin oraz rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych.</u>
          <u xml:id="u-2.9" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że Sejm na poprzednim posiedzeniu nie zakończył rozpatrywania projektu uchwały w sprawie sytuacji w oświacie. Z problematyką zawartą w projekcie uchwały łączą się wnioski: posłanki Zofii Wilczyńskiej o przedstawienie pełnej informacji o sytuacji w przedszkolach, posłanki Doroty Kempki o przedstawienie przez ministra edukacji narodowej informacji o aktualnej sytuacji w oświacie. Prezydium Sejmu proponuje, aby decyzja w sprawie projektu uchwały została poprzedzona wysłuchaniem tych informacji.</u>
          <u xml:id="u-2.10" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie nowych punktów porządku dziennego w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-2.11" who="#MikołajKozakiewicz">1. Wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie przez Sejm ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 909).</u>
          <u xml:id="u-2.12" who="#MikołajKozakiewicz">3. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych (druk nr 910).</u>
          <u xml:id="u-2.13" who="#MikołajKozakiewicz">4. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o emeryturach i rentach dla górników i ich rodzin (druk nr 905).</u>
          <u xml:id="u-2.14" who="#MikołajKozakiewicz">5. Projekt uchwały w sprawie sytuacji w oświacie.</u>
          <u xml:id="u-2.15" who="#MikołajKozakiewicz">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego. Punkt dotyczący interpelacji i zapytań poselskich Sejm rozpatrzyłby wyjątkowo na końcu posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-2.16" who="#MikołajKozakiewicz">Komisja Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów zapowiada przedstawienie w dniu dzisiejszym projektu uchwały w sprawie sytuacji gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-2.17" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia na obecnym posiedzeniu tych punktów porządku dziennego, do których druki zostały doręczone w terminie późniejszym niż to przewiduje art. 43 regulaminu Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-2.18" who="#MikołajKozakiewicz">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego posiedzenia?</u>
          <u xml:id="u-2.19" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-3">
          <u xml:id="u-3.0" who="#MichałKurek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw spółdzielczości pragnę poinformować, że jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy z 20 stycznia o zrzeszaniu się spółdzielni w związki. Projekt ustawy nowelizującej ustawę z 20 stycznia jest przygotowany przez komisję. Pragnę prosić Prezydium Sejmu, żeby na obecnej, trzydniowej sesji poddać pod głosowanie wniosek Komisji Ustawodawczej o przyjęciu albo odrzuceniu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wtedy kształt naszej ustawy zmieni się i tego samego dnia jesteśmy w stanie wnieść do laski marszałkowskiej projekt nowelizujący ustawę z 20 stycznia o zmianach w organizacji spółdzielczości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-4">
          <u xml:id="u-4.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-4.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-5">
          <u xml:id="u-5.0" who="#BarbaraBlida">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! W imieniu Parlamentarnego Koła Kobiet oraz grupy posłów podpisanych na wniosku proszę o rozszerzenie porządku obrad o przyjęcie przez Sejm uchwały zobowiązującej rząd do opracowania i przedstawienia Sejmowi w terminie do 31 lipca br. zasad kredytowania budownictwa mieszkaniowego, w tym rewaloryzacji wkładów mieszkaniowych, ministra budownictwa do przedstawienie Sejmowi w terminie do końca czerwca br. projektu zasad dopuszczania do przetargu, jak i warunków przetargu na roboty budowlane oraz Centralny Urząd Planowania do opracowania w terminie do końca lipca br. wieloletniej wariantowej strategii rozwoju budownictwa mieszkaniowego jako integralnej części społeczno-gospodarczego rozwoju kraju do roku 2010.</u>
          <u xml:id="u-5.1" who="#BarbaraBlida">Jest to po prostu, jak wykazała debata poselska, uzupełnienie dokumentów, których nie przedstawił rząd, a są one potrzebne, aby rozwiązać całość problemów budowlanych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-6">
          <u xml:id="u-6.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-6.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-7">
          <u xml:id="u-7.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłaszam formalny wniosek, aby na 60 sesję Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zaprosić pana prezydenta Lecha Wałęsę. Jestem posłem nie zrzeszonym, nie reprezentuję żadnej siły politycznej. Czuję, że stało się coś złego, kraj znalazł się w głębokim kryzysie ekonomicznym i politycznym. Zmęczone społeczeństwo z niepokojem patrzy na parlament i Belweder, nic z tego nie rozumiejąc. Osoby odpowiedzialne za los kraju muszą ze sobą rozmawiać. W wielu krajach demokratycznych prezydent spotyka się z parlamentem, dzieli się uwagami z odbytych spotkań, podróży, na temat prowadzonej polityki. Jest ku temu stosowna chwila. Proszę Wysoką Izbę o poparcie mojego wniosku i wprowadzenie tego punktu do porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-7.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-8">
          <u xml:id="u-8.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-8.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-9">
          <u xml:id="u-9.0" who="#JacekAmbroziak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Zgłaszam wniosek formalny o zdjęcie z porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia Sejmu punktu dotyczącego ustawy o emeryturach dla żołnierzy, policji i służb pokrewnych. To że służby te wymagają odrębnego uregulowania emerytalnego, nie budzi żadnej wątpliwości w Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, ale dopiero dzisiaj otrzymaliśmy ten tekst, a jest to zbyt poważna ustawa, abyśmy mogli dzisiaj dyskutować na ten temat łącznie ze sprawą górników, z powszechnym zaopatrzeniem emerytalnym. Prosiłbym o zdjęcie tego punktu z porządku obrad.</u>
          <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-10">
          <u xml:id="u-10.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-10.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-11">
          <u xml:id="u-11.0" who="#TadeuszBień">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Popierając wniosek pana posła Ambroziaka, Chciałbym tu zwrócić uwagę, że należałoby po prostu nie wprowadzać do porządku obrad punktów, które nie były zapowiedziane w zawiadomieniu o posiedzeniu Sejmu. Dotyczy to również projektu ustawy o emeryturach dla górników. Ponieważ materiały te zostały nam przesłane bardzo późno, nie było czasu na przygotowanie się i nie bardzo widzę możliwość dyskutowania nad nimi w tej chwili. Proponowałbym, żebyśmy takich kombinacji po prostu nie robili.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-12">
          <u xml:id="u-12.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-12.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-13">
          <u xml:id="u-13.0" who="#AndrzejSikora">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Składam wniosek przeciwny wnioskowi pani posłanki Blidy w sprawie rozpatrywania kwestii kredytowania budownictwa mieszkaniowego. Chciałbym przypomnieć, że w tej chwili w Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej znajduje się projekt założeń polityki państwa w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego. Wydaje mi się, że komisja może w toku swej pracy zaakcentować swoje stanowisko. Nie ma potrzeby poświęcać temu odrębnej dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-14">
          <u xml:id="u-14.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-14.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-15">
          <u xml:id="u-15.0" who="#TadeuszBiliński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Debata sejmowa wykazała bardzo krytyczny stosunek do wielu kwestii. M.in. posłowie zwrócili uwagę na brak istotnych dokumentów w sprawie preferencyjnego kredytowania budownictwa mieszkaniowego, w sprawie właściwej rewaloryzacji wkładów mieszkaniowych, w sprawie konstruktywnego rozwiązywania kolejki mieszkaniowej. W związku z tym, jeśli wystąpimy z projektem uchwały Sejmu dopiero za dwa miesiące, po rozpatrzeniu dokumentów, będzie ona spóźniona i obecny rząd nie będzie mógł przedłożyć wspomnianych dokumentów. W związku z tym wydaje się celowe, aby posłowie znacznie wcześniej otrzymali brakujące dokumenty, na które społeczeństwo tak bardzo oczekuje.</u>
          <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-16">
          <u xml:id="u-16.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wydaje się, że dyskusja już się skończyła.</u>
          <u xml:id="u-16.2" who="#MikołajKozakiewicz">W pierwszej sprawie, którą poruszył poseł Kurek, w kwestii ustawy o spółdzielczości i orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego muszę powiedzieć, że nikt z nas nie posiada jeszcze w tej chwili druku w tej sprawie. Nie możemy zatem wprowadzić jej do porządku dziennego. Po prostu druk taki nie został jeszcze przygotowany.</u>
          <u xml:id="u-16.3" who="#MikołajKozakiewicz">W sprawie spornej, którą poruszyła pani poseł Blida, przeciwko której wystąpił poseł Sikora, a poparł poseł Biliński, proponowałbym odłożenie jej do najbliższego posiedzenia Konwentu Seniorów, który zapozna się wówczas z tymi uchwałami i zaproponuje państwu wniosek do przyjęcia lub odrzucenia.</u>
          <u xml:id="u-16.4" who="#MikołajKozakiewicz">Czy zgadzacie się państwo?</u>
          <u xml:id="u-16.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak.)</u>
          <u xml:id="u-16.6" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-16.7" who="#MikołajKozakiewicz">Zgłoszono wniosek o zaproszenie prezydenta Rzeczypospolitej. Mnie się wydaje, że ten wniosek ma trochę ambiwalentne znaczenie. Prezydent może w każdej chwili przyjść do Sejmu, w każdej chwili zabrać głos. Jest gospodarzem państwa. Takie zaproszenie byłoby odczytane jako pewien nacisk wywierany na prezydenta. Zapewne prezydent słyszał pańską propozycję. Osobiście byłbym przeciwko temu, żeby zwracać się z oficjalnym zaproszeniem prezydenta na posiedzenie Sejmu, bo miałoby to dwuznaczny charakter.</u>
          <u xml:id="u-16.8" who="#MikołajKozakiewicz">Czy uznacie państwo moją interpretację za uzasadnioną?</u>
          <u xml:id="u-16.9" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-17">
          <u xml:id="u-17.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgłosiłem formalny wniosek i bardzo bym prosił pana marszałka, aby poddał ten wniosek pod głosowanie Wysokiej Izby.</u>
          <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-18">
          <u xml:id="u-18.0" who="#MikołajKozakiewicz">W takim razie proponuję, abyśmy ten wniosek przegłosowali także po posiedzeniu Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-18.1" who="#MikołajKozakiewicz">Zgłoszono też protest przeciwko wprowadzeniu do porządku dziennego projektów dwóch ustaw, które proponowaliśmy dodać. Rzeczywiście dostaliście państwo bardzo późno ten dokument, dopiero wczoraj, jednakże uważaliśmy, że skoro łączy się to ściśle z ustawą emerytalną, to obowiązkiem naszym jest spróbowanie przeprowadzenia pierwszego czytania razem, żeby nie robić tego oddzielnie. Są zatem dwa wnioski idące w przeciwnych kierunkach. Chcę tę sprawę poddać pod głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-18.2" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z państwa jest za nieumieszczeniem w porządku dziennym projektów ustaw: o emeryturach wojskowych i o emeryturach górniczych, ponieważ dokumenty dostarczono dopiero wczoraj, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (218) Kto jest przeciw? (24)</u>
          <u xml:id="u-18.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (62)</u>
          <u xml:id="u-18.4" who="#MikołajKozakiewicz">Zdecydowaną większością głosów Wysoka Izba przeciwstawiła się wprowadzeniu projektów tych ustaw do porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-18.5" who="#MikołajKozakiewicz">Uważam zatem, że po przyjęciu powyższych zmian przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny został zatwierdzony.</u>
          <u xml:id="u-18.6" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję, że Senat nie wniósł poprawek do następujących ustaw: o zmianie ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin oraz o zmianie ustawy Kodeks pracy.</u>
          <u xml:id="u-18.7" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję też, że w sali nr 67 w starym Domu Poselskim działa rządowy punkt konsultacyjny do spraw projektów ustaw o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego, o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy niektórych służb państwowych, o spółkach z udziałem zagranicznym, a także o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-18.8" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 1 porządku dziennego: Wniosek prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o ponowne rozpatrzenie przez Sejm ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 908).</u>
          <u xml:id="u-18.9" who="#MikołajKozakiewicz">Chciałbym na wstępie powiedzieć kilka słów. Środki masowego przekazu i niektórzy działacze polityczni przedstawili to, co będziemy za chwilę rozpatrywali, jako starcie między prezydentem i Sejmem. Uważam, że jest to interpretacja absolutnie błędna, nie jest to starcie prezydenta z Sejmem instytucjonalnie czy z marszałkiem Sejmu personalnie, lecz starcie dwóch poglądów na temat tego, co jest dla Polski bezpieczniejsze i pożyteczniejsze.</u>
          <u xml:id="u-18.10" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydent wyłożył klarownie swoje ważkie argumenty, dostarczono je wszystkim posłom i klubom. Prezydent złożył zgodnie z Konstytucją formalne weto, odmawiając podpisu ordynacji i zwracając ją Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Dziś to ponowne rozpatrzenie ma się dokonać poprzez głosowanie Izby.</u>
          <u xml:id="u-18.11" who="#MikołajKozakiewicz">Cała sprawa jest więc konstytucyjnie prawidłowa, jasna i normalna. W krajach o dłuższych tradycjach demokratycznych i parlamentarnych takie rzeczy zdarzają się często i nikt wokół tego nie robi wielkiego zamieszania, wielkiej debaty publicznej.</u>
          <u xml:id="u-18.12" who="#MikołajKozakiewicz">Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przystąpił do wysłuchania w tej sprawie oświadczeń w imieniu klubów poselskich, po których nastąpi głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-18.13" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-18.14" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-18.15" who="#MikołajKozakiewicz">Proponuję, abyśmy po wysłuchaniu krótkich oświadczeń określających stosunek klubów do weta prezydenta ustosunkowali się do tej sprawy w drodze głosowania.</u>
          <u xml:id="u-18.16" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy zabierze głos w imieniu OKP poseł Mieczysław Gil, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-19">
          <u xml:id="u-19.0" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zanim przedstawię stanowisko Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sprawie wniosku pana prezydenta o ponowne rozpatrzenie ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu RP, pozwolę sobie na bardzo krótką refleksję.</u>
          <u xml:id="u-19.1" who="#MieczysławGil">Dwa lata temu, dosłownie 2 lata temu, w wyniku woli politycznej różnych sił politycznych w Polsce został wybrany ten parlament i w wyniku tej woli znaleźliśmy się w tym parlamencie. Czas od zakończenia obrad okrągłego stołu był bardzo krótki. Było to 5 kwietnia, przypomnę, a 4 czerwca były już przeprowadzone wybory, zatem i ordynacja wyborcza została przyjęta w bardzo krótkim czasie.</u>
          <u xml:id="u-19.2" who="#MieczysławGil">Myślę, że także dziś, w sytuacji bardzo trudnej dla kraju, wykażemy wszyscy wolę polityczną, by wniosek pana prezydenta w sprawie ponownego rozpatrzenia tej ważnej ustawy ordynacja wyborcza, która umożliwia stworzenie parlamentu na miarę oczekiwań społeczeństwa, wybranie tego parlamentu, został pozytywnie przyjęty.</u>
          <u xml:id="u-19.3" who="#MieczysławGil">Obywatelski Klub Parlamentarny podziela uwagi pana prezydenta w sprawie ordynacji wyborczej, w sprawie jej często zawiłych sformułowań, gdy przy braku demokratycznych reguł społeczeństwo, naród polski, nie zawsze miało możliwość korzystania z wolnych, demokratycznych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-19.4" who="#MieczysławGil">Chcielibyśmy, ażeby te wolne wybory, na które oczekiwało społeczeństwo polskie przez tyle lat, odbywały się w zgodzie i w zrozumieniu najważniejszych intencji. Dlatego też Obywatelski Klub Parlamentarny popiera wniosek pana prezydenta i apeluje do parlamentu, abyśmy wykazali pełne zrozumienie intencji, a nie podchodzili do tego problemu, jak wspomniał pan marszałek, w sposób emocjonalny, polityczny, często może nadużywając nawet naszej swobody wypowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-19.5" who="#MieczysławGil">Z takim wnioskiem Obywatelski Klub Parlamentarny występuje i taki wniosek zgłasza — wniosek popierający stanowisko pana prezydenta (Oklaski) Marszałek:</u>
          <u xml:id="u-19.6" who="#MieczysławGil">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-19.7" who="#MieczysławGil">W imieniu PKLD zabierze głos poseł Włodzimierz Cimoszewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-20">
          <u xml:id="u-20.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej nigdy nie ukrywał, że opracowana przez nas wszystkich ordynacja wyborcza do Sejmu nie jest w naszej ocenie tworem doskonałym. Mówiliśmy o tym w trakcie drugiego czytania ustawy To prawda, że jest ona skomplikowana i dla wielu trudna do zrozumienia, choć nie aż tak, aby wyborcom lewica mogła pomylić się z prawicą. To prawda, że wiele jej postanowień może budzić różne zastrzeżenia, ale prawdą jest też, że jest to owoc wielomiesięcznej pracy i osiągniętego kompromisu. Jak wiadomo, kompromisy na ogół nikogo w pełni nie zadowalają. Jest to oczywiste dla każdego, kto wierzy w demokratyczne procedury decydowania i kto gotów jest respektować je w praktyce, a nie tylko w deklaracjach. Dlatego popieraliśmy tę z trudem powstałą ustawę. Przypomnijmy, że prace nad nią były trudne nie tylko ze względu na różnice poglądów między nami, ale także ze względu na poza sejmowe ingerencje, często przybierające postać niewybrednej kampanii propagandowej.</u>
          <u xml:id="u-20.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Ceniąc porozumienie, jakie osiągnęliśmy, klub mój uważa, że trzeba jeszcze raz je poprzeć. Pamiętajmy przy tym, że ta ordynacja, przy wszystkich jej mankamentach, przypomina rozwiązania znane i praktykowane z niezłym skutkiem w kilku państwach europejskich. Można odnieść wrażenie, że najzagorzalsi krytycy o tym nie wiedzą.</u>
          <u xml:id="u-20.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Istnieje jednak jeszcze jeden, być może najważniejszy powód, z powodu którego — w przekonaniu naszego klubu — nie można zaakceptować sprzeciwu zgłoszonego przez pana prezydenta. Jest nim dotrzymanie ogłoszonej daty wyborów parlamentarnych. Przyjęcie prezydenckiego weta z dużym prawdopodobieństwem, czy raczej wręcz nieuchronnie, spowoduje, że październikowy termin wyborów stanie się nierealny. Będzie to oznaczało nie tylko złamanie Konstytucji. Będzie to oznaczało zlekceważenie składanych obietnic, a co gorsza, coraz głębsze grzęźnięcie naszego państwa w paraliżującym wszelkie skuteczne działania układzie politycznym. Obecny Sejm został już tak skutecznie sponiewierany przez nierozsądnych polityków i dziennikarzy, że mimo obiektywnie wielkiej pracy, jaką wykonuje, nie cieszy się odpowiednim do ciężkiego położenia Polski autorytetem społecznym.</u>
          <u xml:id="u-20.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Rząd powołany przez nas na życzenie prezydenta miał, jako apolityczny rząd fachowców, doprowadzić spokojnie kraj do wyborów. W praktyce okazał się upolitycznioną reprezentacją kilku marginalnych partii, a jego polityka, zwłaszcza gospodarcza i społeczna, jest dziś główną przyczyną gwałtownego pogorszenia się sytuacji i nastrojów wśród Polaków. W tych okolicznościach rzeczywiście niezbędne jest szybkie podjęcie próby, która dawałaby szansę wyłonienia władzy mającej realne zaplecze społeczne, a nie tylko poparcie w gabinetach. Działania, które stawiają pod znakiem zapytania realność jesiennych wyborów rodzą przypuszczenie, że za okrągłymi i ciągle powtarzanymi frazesami w rzeczywistości kryje się próba odsunięcia terminu wyborów, i to w taki sposób, który pozwoliłby przerzucić odpowiedzialność za to na Sejm. Przypuszczenie takie jest uprawdopodobnione zgłoszoną ostatnio propozycją wyposażenia rządu w specjalne uprawnienia legislacyjne na okrągły rok. Jeżeli rząd ten miałby istnieć jeszcze przez 4 miesiące, to po co mu tak długotrwałe pełnomocnictwa? Również ostatnia, prowadzona na oczach społeczeństwa, rozgrywka o stołki w rządzie, jaką podjęli m.in. współpracownicy prezydenta, wskazuje, iż uważają oni, że jest o co zabiegać.</u>
          <u xml:id="u-20.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Mój klub przygląda się tym działaniom z zakłopotaniem. Przeważa jednak niepokój, bo choć przedsięwzięcia te z pozoru nie są zbyt poważne i odpowiedzialne, prowadzą do sporu o realny system władzy w Polsce: ubezwłasnowolniony Sejm, formalnie silny rząd budzący swoim działaniem protest społeczny i ograniczony w swoich konstytucyjnych uprawnieniach prezydent. A kto będzie kierował tym państwem? Jeżeli układ ten zaowocuje nasilającą się anarchią, kto i w jaki sposób sięgnie po realną władzę? Nasza sytuacja jest dostatecznie trudna i skomplikowana, żeby realne mogły okazać się nawet najgorsze przewidywania. Aby jednak nie ułatwić im spełnienia się, powinniśmy zrobić wszystko, w celu zachowania październikowego terminu wyborów. Do tego celu prowadzi tylko jedna droga — przez odrzucenie prezydenckiego weta. To właśnie deklarujemy i o to apelujemy. Jednocześnie proponujemy imienne głosowanie w tej sprawie. Społeczeństwo ma prawo wiedzieć, kto naprawdę popiera jesienne wybory, a komu tak wygodnie u władzy, że gotów jest odegrać rolę hamulcowego, głośno nawołującego do przyśpieszenia.</u>
          <u xml:id="u-20.5" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Nasze stanowisko nie oznacza zlekceważenia apelu zawartego w liście prezydenta, przesłanym wczoraj do przewodniczących klubów poselskich. Podzielamy troskę prezydenta o stabilność państwa i jego demokratyczną konstrukcję. Nie rozumiemy aluzji o radykalnych rozwiązaniach politycznych w państwie praworządnym, jednak uznając wartości głoszone przez prezydenta, odmiennie oceniamy, co lepiej tym wartościom służy. Przyszłość pokaże, kto ma rację.</u>
          <u xml:id="u-20.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-21">
          <u xml:id="u-21.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-21.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PSL zabierze głos poseł Józef Zych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-22">
          <u xml:id="u-22.0" who="#JózefZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego od pierwszej chwili powołania Komisji Konstytucyjnej z największą powagą traktował przygotowanie tego ważnego aktu prawnego. Przypomnę, że we własnym zakresie Polskie Stronnictwo Ludowe opracowało także projekt Konstytucji, że w Komisji Konstytucyjnej znaleźli się przedstawiciele wszystkich ugrupowań parlamentarnych i korzystano z najwybitniejszych przedstawicieli nauki prawa. Stąd też z całym szacunkiem przyjęliśmy opracowany projekt ordynacji wyborczej. Ordynacja ta w rozumieniu Klubu Poselskiego Polskiego, Stronnictwa Ludowego odpowiadała i odpowiada nadal dzisiejszym potrzebom i obecnej sytuacji. Przecież przez tak wiele lat w Polsce domagaliśmy się, aby wreszcie społeczeństwo mogło imiennie wypowiadać się za określonym kandydatem. I ta ordynacja to zapewnia.</u>
          <u xml:id="u-22.1" who="#JózefZych">W liście skierowanym w dniu 12 czerwca 1991 r. do przewodniczących klubów poselskich, w tym także Klubu Poselskiego PSL, pan prezydent pisze, iż pragnie zachęcić również mnie do podjęcia wysiłków na rzecz rozwiązania pozwalającego zachować termin październikowych wyborów.</u>
          <u xml:id="u-22.2" who="#JózefZych">Otóż, Wysoka Izbo, klub nasz, podejmując decyzję w tej sprawie, kieruje się właśnie potrzebą zachowania październikowych wyborów. W tej kwestii popieramy całkowicie stanowisko marszałka Sejmu, który oświadczył w liście do prezydenta Rzeczypospolitej, iż powrót do dyskusji nad ordynacją wyborczą graniczy z niemożliwością odbycia wyborów parlamentarnych.</u>
          <u xml:id="u-22.3" who="#JózefZych">W końcowej części listu pan prezydent wyraża przekonanie, że jego intencja znajdzie uznanie jako nadrzędny cel dobra wspólnego, jakim jest państwo. Otóż, Wysoka Izbo, kierując się tym nadrzędnym celem dobra wspólnego, Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego w obecnej sytuacji uznaje, iż ordynacja przyjęta przez Wysoką Izbę odpowiada tym warunkom i kierując się dobrem nadrzędnym jest za odrzuceniem prezydenckiego weta.</u>
          <u xml:id="u-22.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-23">
          <u xml:id="u-23.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-23.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna głos zabierze poseł Bronisław Gieremek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-24">
          <u xml:id="u-24.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę że apel pana marszałka o to, aby traktować obecną sytuację jako jedną z procedur demokratycznego ładu jest ważny i dlatego sądzę, że nie powinniśmy wprowadzać elementów agresji i dramatyzacji tej sytuacji, tak jak uczynił to pan poseł Cimoszewicz w swojej analizie obecnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-24.1" who="#BronisławGeremek">Sejm podjął decyzję o samorozwiązaniu się w październiku 1991 r. Do Konstytucji wpisane zostały odpowiednie terminy i nie można tych terminów naruszyć, bo trzeba szanować własne uchwały i nakazy prawne. Październikowego terminu wyborów trzeba dotrzymać także dlatego, że nasze państwo potrzebuje parlamentu obdarzonego szacunkiem i zaufaniem, a niezbędnym tego warunkiem jest, aby pochodził on z wolnych i demokratycznych wyborów. Dlatego właśnie Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna postanowił podtrzymać ordynacje wyborcze uchwalone z uwzględnieniem demokratycznej zasady większości, w rezultacie trudnego procesu formowania kompromisu. Posłowie naszego klubu będą głosowali za ordynacjami uchwalonymi poprzednio przez Sejm i przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-24.2" who="#BronisławGeremek">Pragnę stwierdzić, że klub nasz uważa za nadrzędne zadanie, aby w trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej kraju wszystkie instytucje państwa współdziałały dla dobra wspólnego, unikając wszelkich waśni i wytwarzania zastępczych konfliktów. Wyrażając szacunek dla urzędu prezydenta Rzeczypospolitej, sądzimy, iż będzie możliwa harmonijna współpraca między prezydentem a parlamentem, tak aby w ostatnich miesiącach naszej kadencji zapewnić skuteczne i dobrze służące obywatelom działanie władz państwa.</u>
          <u xml:id="u-24.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-25">
          <u xml:id="u-25.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-25.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Poselskiego Klubu PUS głos zabierze poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-26">
          <u xml:id="u-26.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej z całym szacunkiem rozważają i będą rozważali każdą propozycję złożoną przez pana prezydenta. Chociaż w kwestii tej propozycji, którą omawiamy w dniu dzisiejszym, musimy z całą stanowczością stwierdzić, że jeżeli pan prezydent chciał faktycznie wprowadzić poprawki do ordynacji wyborczej, to mógł to bardzo skutecznie uczynić w trakcie prac Komisji Konstytucyjnej, poprzez swoich przedstawicieli, którzy cały czas aktywnie uczestniczyli w pracach tej komisji. Mógł to również zrobić przy opiniowaniu ordynacji wyborczej przez Senat. Skoro jednak pan prezydent nie skorzystał z tych możliwości, zaopiniowaliśmy propozycje pana prezydenta kierując się dwoma kryteriami.</u>
          <u xml:id="u-26.1" who="#WiesławaZiółkowska">Kryterium pierwsze, to kryterium czasu, a więc próba jednoznacznej odpowiedzi, czy propozycja pana prezydenta grozi przełożeniem, odsunięciem jesiennego terminu wyborów parlamentarnych. Otóż z przykrością stwierdzamy, że stwarza ona realne zagrożenie przesunięcia tego terminu. Natomiast uważamy, że dalsze trwanie tymczasowego parlamentu i dalsze trwanie tymczasowego rządu grozi destabilizację posłowie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej odpowiadać nie chcą.</u>
          <u xml:id="u-26.2" who="#WiesławaZiółkowska">Kryterium drugie, to kryterium zawartości merytorycznych w propozycjach pana prezydenta. Otóż rozpatrywaliśmy je bardzo długo i szczegółowo. I chcę zapewnić pana prezydenta, że faktycznie personifikacja wyborów tak daleko idąca, jak wynika z propozycji ordynacji przyjętej przez Sejm i zakaz prowadzenia kampanii wyborczej we wszelkich kościołach, nie są to jedyne możliwe rozwiązania i może nie jedynie prawidłowe, ale wydaje się nam, że w naszej konkretnej sytuacji społeczno-politycznej są to jedyne słuszne rozwiązania, dlatego że osiągnięte w wyniku długo trwających prac i kompromisu politycznego w tej sali i poza nią. Słuszne dlatego, ponieważ szanują wolę przeważającej większości społeczeństwa, społeczeństwa zmęczonego, społeczeństwa, które nie ma zaufania, praktycznie rzecz biorąc, do żadnej instytucji w tym państwie, społeczeństwa, które uważa, że o tym, kto zasiądzie w przyszłym parlamencie, nie może decydować ani symbol, ani lista partyjna, ani wreszcie wiara, natomiast musi decydować konkretny człowiek — jego walory i konkretne jego propozycje.</u>
          <u xml:id="u-26.3" who="#WiesławaZiółkowska">Reasumując, z przykrością stwierdzamy, że Wysoka Izba ponownie znalazła się właściwie w sytuacji wyboru mniejszego zła. Tutaj nie ma dobrych rozwiązań. Każde rozwiązanie — czy to przyjęcie, czy to odrzucenie propozycji pana prezydenta — ma swoje wady, ale ma i zalety. Każde jednak rozwiązanie, jak sądzimy, będzie miało i ma wpływ na budowanie polskiej demokracji. Z tą świadomością i w świetle przedstawionych przeze mnie w imieniu klubu wyjaśnień, jednoznacznie opowiadamy się i będziemy głosowali za utrzymaniem dotychczasowej ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-27">
          <u xml:id="u-27.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-27.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego SD głos zabierze poseł Marian Popis.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-28">
          <u xml:id="u-28.0" who="#MarianPopis">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Posłom Stronnictwa Demokratycznego zależy na przeprowadzeniu wolnych i demokratycznych wyborów parlamentarnych. To głębokie przekonanie przyświecało przedstawicielom naszego klubu w pracach Komisji Konstytucyjnej nad ordynacją wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-28.1" who="#MarianPopis">Głosując nad ostatecznym już kształtem ordynacji wyborczej, która jest przecież z trudem osiągniętym kompromisem, byliśmy i jesteśmy przekonani, że wyborcy wykażą mądrość i dużą odpowiedzialność polityczną wybierając do parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej swych reprezentantów, zgodnie z oczekiwaniami i na miarę aspiracji większości Polaków.</u>
          <u xml:id="u-28.2" who="#MarianPopis">Jesteśmy za tym, aby wybory zostały przeprowadzone w przewidzianym konstytucyjnie terminie. Z tych właśnie względów Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie ordynacji wyborczej uchwalonej już przez parlament.</u>
          <u xml:id="u-28.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-29">
          <u xml:id="u-29.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-29.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax” głos zabierze poseł Wojciech Janicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-30">
          <u xml:id="u-30.0" who="#WojciechJanicki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stowarzyszenia „Pax” nawiązując do opublikowanego dzisiaj oświadczenia kierownictwa ruchu społeczno-politycznego, w którego skład wchodzi Polskie Forum Chrześcijańsko-Demokratyczne oraz Stowarzyszenie „Pax” wychodzi z założenia, że wolne wybory do Sejmu i Senatu powinny stać się istotnym elementem utworzenia nowego, demokratycznego ładu Rzeczypospolitej. Muszą one tym samym zostać przeprowadzone według czytelnych dla wszystkich zasad, które pozwolą wyborcom podjąć w pełni świadome i odpowiedzialne decyzje, sprzyjające wyłonieniu wiarygodnego społecznie i stabilnego politycznie parlamentu. Uchwalona przez Sejm ordynacja wyborcza budzi z tego punktu widzenia wiele zastrzeżeń. Nasz klub dał im wyraz w majowej debacie nad projektem zgłoszonym przez Komisję Konstytucyjną. Dziś w najistotniejszych punktach okazują się one zbieżne z uzasadnieniem wniosku prezydenta, który obecnie rozpatrujemy.</u>
          <u xml:id="u-30.1" who="#WojciechJanicki">Klub Poselski Stowarzyszenia „Pax” opowiada się więc za opracowaniem nowej ordynacji wyborczej w czasie umożliwiającym dotrzymanie jesiennego terminu wyborów, co wbrew głoszonym tu niektórym opiniom jest przecież możliwe.</u>
          <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-31">
          <u xml:id="u-31.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-31.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego UChS głos zabierze poseł Tadeusz Nowacki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-32">
          <u xml:id="u-32.0" who="#TadeuszNowacki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Decyzja przyjęcia lub odrzucenia żądania zmiany ordynacji wyborczej jest w pojęciu Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej, po 2 latach polskich przemian, wyborem przerastają cym przedmiot sporu. Jest wyborem między kontynuowaniem mozolnej drogi ku demokratycznemu państwu prawa a drogą ku demokracji stosowanej, czyli kalekiej, ograniczonej. Posłowie Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej niedawno zdecydowanie głosowali za zakończeniem kadencji w październiku br., to znaczy w najwcześniejszym terminie umożliwiającym demokratyczny charakter aktu wyborczego, nie zdeformowanego ani presją czasu, ani też żadną inną presją.</u>
          <u xml:id="u-32.1" who="#TadeuszNowacki">Poprawianie uchwalonego już przez obie Izby projektu ordynacji, jeśli ma być przeprowadzone w ramach porządku konstytucyjnego, musiałoby objąć całość tej legalizacji od początku. Inaczej byłoby zejściem z drogi wiodącej ku demokratycznemu parlamentarnemu państwu prawa.</u>
          <u xml:id="u-32.2" who="#TadeuszNowacki">W naszym przekonaniu, próbą godzenia ognia z wodą jest stwierdzenie o możliwości zespolenia prac nad nową ordynacją z październikowym terminem wyborów. Skoro tak, musimy się opowiedzieć za utrzymaniem, czyli za powtórnym pozytywnym przegłosowaniem uchwalonej już raz ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu.</u>
          <u xml:id="u-32.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-33">
          <u xml:id="u-33.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-33.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Niezależnych Posłów przemówi poseł Zbigniew Kostrzewa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-34">
          <u xml:id="u-34.0" who="#ZbigniewKostrzewa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sejm staje dzisiaj przed ważnym dylematem politycznym, ma podjąć decyzję, czy zaakceptować weto pana prezydenta i zweryfikować swoje stanowisko wobec uchwalonej ordynacji wyborczej, czy też odrzucić negatywną opinię prezydenta i wtedy uchwalona przez nas ordynacja wyborcza staje się obowiązującym prawem. Dylemat to czy konflikt? Ktoś powiedział, że jeżeli na to samo pytanie istnieją co najmniej dwie poprawne, ale zarazem wykluczające się odpowiedzi, to pytanie takie jest źle postawione. To jest po prostu złe pytanie. Istotnie, tak stawiać problemu nie można. Rzecz bowiem idzie, w gruncie rzeczy, o odpowiedź na pytanie, czy uchwalona przez nas ordynacja wyborcza pozwoli, uwzględniając aktualia polskiej sceny politycznej, na dokonanie pierwszych w powojennej Polsce demokratycznych wyborów. Odpowiedź brzmi: tak. Ta ordynacja jest właśnie takim wielkim kompromisem godzącym koncepcje poselskie i senatorskie, jest ordynacją na pewno niedoskonałą i niezadowalającą wszystkich, bo takich ordynacji prawdopodobnie w ogóle nie ma, ale jest aktem kompromisu, który Senat przyjął przecież z pełną akceptacją i bez żadnej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-34.1" who="#ZbigniewKostrzewa">Pan prezydent powiedział „nie” i skorzystał ze swoich konstytucyjnych uprawnień. Klub Niezależnych Posłów rozumie intencję pana prezydenta i przyznaję, że ordynacja nie jest aktem kryształowo jasnym, że w niektórych punktach nie jest precyzyjna. Gdyby jednak przyjąć sugestię prezydenta z jego wetem, rodzi się dość powszechnie formułowana opinia o zagrożeniu październikowego terminu wyborów.</u>
          <u xml:id="u-34.2" who="#ZbigniewKostrzewa">Sejm zajął już w tej sprawie jednoznaczne stanowisko i nie wolno dzisiaj tego Sejmu narażać na pomówienia o dążenie do ewentualnego przedłużenia kadencji. Być może komuś bardzo zależy, aby odpowiedzialność za październikowy termin wyborów przerzucić na Sejm i obciążyć parlament niewybaczalnym grzechem niedotrzymania słowa. A tak może się stać, jeśli prace nad ordynacją wyborczą zaczną się od nowa, zgodnie z procedurą legislacyjną. Taka sytuacja może grozić trudną do przewidzenia destabilizacją i to nie tylko polityczną. Społeczeństwo i tzw. przeciętny obywatel jest dzisiaj zdezorientowany i zagubiony, odczytuje to często jako jeszcze jeden niezrozumiały dla niego element gry politycznej.</u>
          <u xml:id="u-34.3" who="#ZbigniewKostrzewa">Nie przesądzając wyniku głosowania, gdyby jednak Sejm zaakceptował weto prezydenta, Klub Niezależnych Posłów wyraża nadzieję, że Sejm zrobi wszystko, ażeby nowa ordynacja, opracowana w terminie, umożliwiła przeprowadzenie jesiennych wyborów. Nasz klub rozumie nadrzędne cele polskiej demokracji i kieruje się intencjami dobrze rozumianej odpowiedzialności za jej los. Popiera imienne głosowanie, jednak — zgodnie z regulaminem klubu — pozostawia swoim członkom swobodę decyzji.</u>
          <u xml:id="u-34.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-35">
          <u xml:id="u-35.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-35.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu Klubu Poselskiego PSL zabierze głos poseł Tadeusz Kaszubski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-36">
          <u xml:id="u-36.0" who="#TadeuszKaszubski">Panie Marszałku! Szanowne Koleżanki i Koledzy! Z prostych spraw, ze zwykłej troski, chce się uczynić w Sejmie pole bitwy politycznej. Tyle już koledzy wypowiedzieli gorących słów, patriotycznych zdań, wzniosłych apeli, że mnie pozostaje tylko ustosunkować się do ordynacji wyborczej i w tym względzie nie mam żadnych rozterek, bo w maju zdecydowanie opowiadałem się przeciwko tej ordynacji wyborczej jako niejasnej, zagmatwanej, nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-36.1" who="#TadeuszKaszubski">Czekają nas wybory i każdy z nas pragnąłby, aby wybory te odbyły się z dużą frekwencją, aby społeczeństwo poszło do.wyborów, a wiemy, że sytuacja jest trudna, społeczeństwo rozgoryczone, zabiedzone i z frekwencją wyborczą może być nie najlepiej. Dokumentem, który mógłby ludzi zachęcić do wyborów, powinna być jasna, klarowna, zrozumiała dla wszystkich ordynacja wyborcza, a nasza taką nie jest. Dlatego popieram zastrzeżenia pana prezydenta i bardzo bym gorąco prosił kolegów, którzy się być może zajmą opracowaniem nowej ordynacji, by te prezydenckie zastrzeżenia uwzględnić.</u>
          <u xml:id="u-36.2" who="#TadeuszKaszubski">Proszę państwa, przecież wskazywaliśmy w maju, że społeczeństwo ordynacji nie rozumie, a dziwaczne łączenie województw w okręgi wręcz nazywa manipulowaniem wyborcami. No i jakżeż mamy zaakceptować taką ordynację, jakżeż społeczeństwo ma pójść do wyborów, wybierać posłów ze środowisk, których kompletnie nie zna.</u>
          <u xml:id="u-36.3" who="#TadeuszKaszubski">Tu nie możemy zasłaniać się tym, że i termin, i zasady zostały już ustalone. Nie, proszę państwa, nadrzędną troską powinno być to, by nowy Sejm składał się z ludzi najbardziej wartościowych, których społeczeństwo zna.</u>
          <u xml:id="u-36.4" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-36.5" who="#TadeuszKaszubski">Niestety, głosując na posła z trzeciego województwa ludzie z pierwszego województwa nie bardzo będą się orientować, kogo wybierają. Wobec tego popieram zastrzeżenie pana prezydenta i proszę, by Wysoki Sejm ustosunkował się do propozycji pana prezydenta z całym zrozumieniem i troską o naszą ojczyznę.</u>
          <u xml:id="u-36.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-37">
          <u xml:id="u-37.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-37.1" who="#MikołajKozakiewicz">W imieniu PZKS głos zabierze poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-38">
          <u xml:id="u-38.0" who="#RyszardGajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając stanowisko Klubu Poselskiego Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w sprawie ordynacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej stwierdziłem w dniu 10 maja br., iż — cytuję: „Budowany przez nas demokratyczny ład odnowionej Rzeczypospolitej powinien zapewnić wszystkim obywatelom warunki solidarnego współdziałania na rzecz dobra wspólnego narodu i państwa, zapewniając reprezentację parlamentarną wszystkim znaczącym opcjom politycznym polskiego społeczeństwa. Stanowisko Wysokiej Izby względem ordynacji wyborczej zaważy znacząco na społecznej ocenie Sejmu X kadencji. Podjęte dzisiaj decyzje będą miały brzemienne skutki i znaczenie dla systemu politycznego i organizacyjnego polskiego życia politycznego na najbliższe lata”.</u>
          <u xml:id="u-38.1" who="#RyszardGajewski">Słowa te pozwalam sobie powtórzyć również dzisiaj, gdy znowu nabierają one aktualności. W naszych wystąpieniach, dotyczących ordynacji wyborczej, opowiedzieliśmy się za rozwiązaniami znacznie odbiegającymi od wersji przyjętej przez Wysoką Izbę i zaakceptowanej przez Senat.</u>
          <u xml:id="u-38.2" who="#RyszardGajewski">Szczególnie bolesny dla posłów Polskiego Związku Katolicko-Społecznego stał się fakt ograniczenia praw publicznych Kościoła poprzez wprowadzenie przepisów art. 135, ust. 3. Wypowiedzieliśmy się zdecydowanie przeciwko takiemu zapisowi w naszym majowym wystąpieniu. Opowiadaliśmy się za usunięciem ust. 3 wspomnianego artykułu ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-38.3" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego opowiada się za pierwszą wersją systemu wyborczego, zaproponowanego przez prezydenta w liście do Sejmu, czyli za wyborami według zasady proporcjonalności, 391 posłów wybieranych w wielomandatowych okręgach wyborczych z okręgowych list kandydatów i za obsadzeniem 69 kandydatów z ogólnopolskich list kandydatów powiązanych z listami okręgowymi, bez tworzenia jednomandatowych podokręgów wyborczych, z preferencyjnym jednak wskazaniem kandydata z danej listy partyjnej.</u>
          <u xml:id="u-38.4" who="#RyszardGajewski">Posłowie Klubu PZKS, podzielając niemal całkowicie prezydencką opinię w sprawie oceny uchwalonego tekstu ordynacji, będą głosowali za przyjęciem zgłoszonego weta.</u>
          <u xml:id="u-38.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-39">
          <u xml:id="u-39.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-39.1" who="#MikołajKozakiewicz">W sprawie wniosku prezydenta zabrały już głos wszystkie kluby poselskie. Przechodzimy zatem do ponownego głosowania ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-39.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przypominam, że zgodnie z art. 27 ust. 5 Konstytucji prezydent może odmówić podpisania ustawy i z umotywowanym wnioskiem w ciągu miesiąca przekazać Sejmowi ustawę do ponownego rozpatrzenia. Sejm uchwala ponownie ustawę większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u>
          <u xml:id="u-39.3" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-39.4" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Cimoszewicz zgłosił wniosek, aby Sejm przeprowadził głosowanie imienne nad wnioskiem o ponowne uchwalenie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-39.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.6" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-39.7" who="#MikołajKozakiewicz">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-39.8" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-39.9" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek został przyjęty większością 225 głosów, przy 49 głosach przeciw i 66 wstrzymujących się.</u>
          <u xml:id="u-39.10" who="#MikołajKozakiewicz">Zarządzam obecnie dwudziestominutową przerwę, w czasie której w dolnej palarni będą wydawane karty do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-39.11" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 do godz. 10 min 20)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-40">
          <u xml:id="u-40.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałabym wyjaśnić w związku ze zgłaszanymi wątpliwościami sformułowania na kartach do głosowania, które państwo otrzymaliście. Chciałabym wyjaśnić dwie sprawy. Po pierwsze, sformułowanie zawarte na kartach, które państwo otrzymaliście, jest zgodne z Konstytucją. Prawnie nie istnieje używane potocznie określenie „weto prezydenckie”, jest możliwość uchwalenia lub nie uchwalenia przez Wysoką Izbę ponownie tej samej ordynacji. Jeżeli uchwalimy ją ponownie, to potocznie można powiedzieć, że odrzucamy weto prezydenckie. Jeżeli nie uchwalimy, to tym samym je przyjmujemy. W związku z tym sformułowanie, które budzi państwa wątpliwości, jest zgodne z Konstytucją. Jeżeli ktoś z pań posłanek i panów posłów, inaczej to rozumiejąc, wypełnił już kartę niezgodnie ze swoją wolą głosowania, to przedłużamy o 10 min przerwę i proszę kartę wypełnioną wymienić na kartę czystą i wypełnić ją po raz drugi zgodnie ze swoją wolą. Chodzi tylko o te osoby, które inaczej zrozumiały sformułowanie zawarte na otrzymanej karcie.</u>
          <u xml:id="u-40.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przedłużamy przerwę o 10 minut.</u>
          <u xml:id="u-40.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 25 do godz. 10 min 45)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-41">
          <u xml:id="u-41.0" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-41.1" who="#MikołajKozakiewicz">W kwestii formalnej dotyczącej głosowania pragnie zabrać głos poseł Jerzy Rusecki, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-42">
          <u xml:id="u-42.0" who="#JerzyRusecki">Proszę państwa, Chciałbym jeszcze raz powtórzyć to, co pani marszałek była uprzejma powiedzieć w czasie przerwy. Chciałbym zacytować przepis art. 27 ust. 5 Konstytucji, który brzmi: „Prezydent może odmówić podpisania ustawy (czyli to jest owo weto prezydenckie) i z umotywowanym wnioskiem w ciągu miesiąca przekazać ją Sejmowi do ponownego rozpatrzenia”. I tak się stało. „Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością co najmniej dwóch trzecich głosów (czyli po ponownym uchwaleniu, a więc to sformułowanie jest prawidłowe) w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów prezydent podpisuje ją i zarządza niezwłocznie jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw”.</u>
          <u xml:id="u-42.1" who="#JerzyRusecki">Chciałbym zauważyć, że ta karta do głosowania była dla wielu posłów wielką niewiadomą. I dobrze by było przy tego typu sformułowaniach prawniczych, które nie są do końca zrozumiałe, dać jakąś uwagę wyjaśniającą, że ktoś kto jest za ponownym uchwaleniem ustawy, jest przeciwko wetu prezydenckiemu, żeby było wszystko jasne. Przy wypełnianiu kart w czasie przerwy okazało się, że większość posłów nie wiedziała, jak to uczynić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-43">
          <u xml:id="u-43.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-43.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-43.2" who="#MikołajKozakiewicz">Zgodnie z art. 78 ust. 4 regulaminu Sejmu głosowanie imienne odbywa się przy wykorzystaniu przygotowanej w tym celu urny. Posłowie kolejno, w porządku alfabetycznym, wyczytani przez sekretarza Sejmu wrzucają swoje karty do urny. Otwarcia urny i obliczenia głosów dokonuje 5 wyznaczonych przez marszałka Sejmu sekretarzy Sejmu. Wynik głosowania imiennego ogłasza marszałek Sejmu na podstawie protokołu przedstawionego przez sekretarzy Sejmu dokonujących obliczenia głosów. Wyniki głosowania są ostateczne i nie mogą być przedmiotem dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-43.3" who="#MikołajKozakiewicz">Do przeprowadzenia głosowania powołuję następujących sekretarzy Sejmu: Stefana Mleczkę, Barbarę Blidę, Marka Rusakiewicza, Radosława Gawlika, Waldemara Pawlaka.</u>
          <u xml:id="u-43.4" who="#MikołajKozakiewicz">Imienną listę posłów odczytywać będzie poseł Waldemar Pawlak, niezbyt szybko, ale i nie nazbyt wolno, pomagać mu będzie poseł Radosław Gawlik.</u>
          <u xml:id="u-43.5" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłanki i posłów o podpisanie kart do głosowania swym imieniem i nazwiskiem. Proszę uważać, jeszcze raz powtarzam informację, którą przekazywała pani wicemarszałek Krzyżanowska. Na karcie należy skreślić dwie z trzech możliwości, zostawiając jedną, za którą poseł się opowiada. Karty bez skreśleń bądź ze skreśloną tylko jedną możliwością, jak również karty nie podpisane nazwiskiem i imieniem posła są nieważne.</u>
          <u xml:id="u-43.6" who="#MikołajKozakiewicz">Jeszcze raz powtarzam, karta służy do głosowania w sprawie ponownego uchwalenia ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu ustalonym przez Sejm w dniu 10 maja. Oczywiście chodzi o tę ustawę, bo innej na razie nie ma. I teraz, jak już mówił poseł Rusecki, jeżeli ktoś pozostawi jeden punkt, skreślając dwa pozostałe, opowiadając się za ponownym uchwaleniem ordynacji, będzie to jednoznaczne z wystąpieniem przeciw wetu prezydenta. Kto będzie przeciw ponownemu uchwaleniu tej ustawy, będzie popierał sprzeciw prezydenta. Zwracam też uwagę, że rubryka „wstrzymanie się od głosu” obiektywnie jest tożsama z głosowaniem przeciw ponownemu uchwaleniu ordynacji. Czyli wstrzymanie się od głosu — odmiennie niż przy normalnych naszych głosowaniach — uznane jest praktycznie za opowiedzenie się za wnioskiem prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-43.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posła sekretarza o kolejne wyczytywanie nazwisk, a posłanki i posłów o podchodzenie do urny.</u>
          <u xml:id="u-43.8" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł Dynowska, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-44">
          <u xml:id="u-44.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z tym, że treść karty do głosowania budziła wątpliwości i część posłów w czasie przerwy zarządzonej przez marszałka Sejmu wyraziła już swoją decyzję na tej karcie, a pani wicemarszałek nawoływała, aby po raz drugi pobierać karty do głosowania, zwracam się z apelem do pana marszałka, żeby sprawdzanie przez sekretarzy tych głosów odbywało się razem z listą prowadzoną przez osoby wydające karty do głosowania, ażeby nie dublować głosów. Niektórzy posłowie po prostu pobrali podwójne karty do głosowania i… (Poruszenie na sali) Marszałek:</u>
          <u xml:id="u-44.1" who="#AnnaDynowska">Po pierwsze, według przekazanej mi informacji wszyscy posłowie, którzy wymieniali karty, oddawali zużyte karty. Po drugie, karta musi być podpisana. Bez podpisu nie jest ważna. Istnieje zawsze możliwość sprawdzenia, czy nie ma dubletu, co jest wręcz poniżej godności posła.</u>
          <u xml:id="u-44.2" who="#AnnaDynowska">Proszę posła sekretarza o kolejne wczytywanie nazwisk, a posłanki i posłów o podchodzenie do urny i oddawanie głosów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-45">
          <u xml:id="u-45.0" who="#WaldemarPawlak">— Andrzejewski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-45.1" who="#WaldemarPawlak">— Arendarski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.2" who="#komentarz">(Głosy z sali: Wolniej.)</u>
          <u xml:id="u-45.3" who="#WaldemarPawlak">— Babul Adam,</u>
          <u xml:id="u-45.4" who="#WaldemarPawlak">— Badach Tadeusz Tomasz,</u>
          <u xml:id="u-45.5" who="#WaldemarPawlak">— Balik Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-45.6" who="#WaldemarPawlak">— Bańkowska Anna Danuta,</u>
          <u xml:id="u-45.7" who="#WaldemarPawlak">— Barańczak Jarosław Marian,</u>
          <u xml:id="u-45.8" who="#WaldemarPawlak">— Barański Zdzisław Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.9" who="#WaldemarPawlak">— Bartosik Marek,</u>
          <u xml:id="u-45.10" who="#WaldemarPawlak">— Bartosz Ryszard Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.11" who="#WaldemarPawlak">— Bernacki Ludwik,</u>
          <u xml:id="u-45.12" who="#WaldemarPawlak">— Beszta-Borowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.13" who="#WaldemarPawlak">— Bibrzycki Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.14" who="#WaldemarPawlak">— Bielecki Jan Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-45.15" who="#WaldemarPawlak">— Bieńkowska Alicja,</u>
          <u xml:id="u-45.16" who="#WaldemarPawlak">— Biliński Tadeusz Czesław,</u>
          <u xml:id="u-45.17" who="#WaldemarPawlak">— Blida Barbara,</u>
          <u xml:id="u-45.18" who="#WaldemarPawlak">— Błachnio Jan Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-45.19" who="#WaldemarPawlak">— Bogusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.20" who="#WaldemarPawlak">— Bondarewski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.21" who="#WaldemarPawlak">— Boral Marek,</u>
          <u xml:id="u-45.22" who="#WaldemarPawlak">— Borawska Marianna,</u>
          <u xml:id="u-45.23" who="#WaldemarPawlak">— Borowski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.24" who="#WaldemarPawlak">— Bożek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.25" who="#WaldemarPawlak">— Bratkowski Andrzej Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-45.26" who="#WaldemarPawlak">— Braun Juliusz Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.27" who="#WaldemarPawlak">— Burski Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.28" who="#WaldemarPawlak">— Byliński Janusz Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.29" who="#WaldemarPawlak">— Caputa Michał,</u>
          <u xml:id="u-45.30" who="#WaldemarPawlak">— Chałoński Michał Hubert,</u>
          <u xml:id="u-45.31" who="#WaldemarPawlak">— Chmielarski Wiesław Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.32" who="#WaldemarPawlak">— Chojnacka Irena,</u>
          <u xml:id="u-45.33" who="#WaldemarPawlak">— Choszczewski Jan Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-45.34" who="#WaldemarPawlak">— Czaja Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.35" who="#WaldemarPawlak">— Czarnik-Sojka Teresa,</u>
          <u xml:id="u-45.36" who="#WaldemarPawlak">— Czenczek Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.37" who="#WaldemarPawlak">— Czereyski Krzysztof Janusz,</u>
          <u xml:id="u-45.38" who="#WaldemarPawlak">— Czerwiński Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-45.39" who="#WaldemarPawlak">— Czerwiński Leszek,</u>
          <u xml:id="u-45.40" who="#WaldemarPawlak">— Czerwiński Marian,</u>
          <u xml:id="u-45.41" who="#WaldemarPawlak">— Czeżyk Ignacy Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-45.42" who="#WaldemarPawlak">— Czupała-Hołoga Stefania,</u>
          <u xml:id="u-45.43" who="#WaldemarPawlak">— Dąbrowski Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.44" who="#WaldemarPawlak">— Derwich Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-45.45" who="#WaldemarPawlak">— Dłużniewski Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-45.46" who="#WaldemarPawlak">— Dmochowska Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.47" who="#WaldemarPawlak">— Dobielińska-Eliszewska Teresa Katarzyna,</u>
          <u xml:id="u-45.48" who="#WaldemarPawlak">— Dowgiałło Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-45.49" who="#WaldemarPawlak">— Dowgwiłłowicz Jerzy Wacław,</u>
          <u xml:id="u-45.50" who="#WaldemarPawlak">— Duda Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.51" who="#WaldemarPawlak">— Dudkiewicz Anna Teresa,</u>
          <u xml:id="u-45.52" who="#WaldemarPawlak">— Dudziak Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.53" who="#WaldemarPawlak">— Dyner Jerzy Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-45.54" who="#WaldemarPawlak">— Dyrak Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-45.55" who="#WaldemarPawlak">— Dys-Kulerski Witysław Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-45.56" who="#WaldemarPawlak">— Dziuba Tadeusz Antoni,</u>
          <u xml:id="u-45.57" who="#WaldemarPawlak">— Ejsmont Krystyna,</u>
          <u xml:id="u-45.58" who="#WaldemarPawlak">— Fiszbach Tadeusz Rudolf,</u>
          <u xml:id="u-45.59" who="#WaldemarPawlak">— Gawlik Radosław,</u>
          <u xml:id="u-45.60" who="#WaldemarPawlak">— Gawski Ziemowit Dionizy,</u>
          <u xml:id="u-45.61" who="#WaldemarPawlak">— Gębicki Stefan,</u>
          <u xml:id="u-45.62" who="#WaldemarPawlak">— Gil Irena Urszula,</u>
          <u xml:id="u-45.63" who="#WaldemarPawlak">— Gil Jerzy Gil Mieczysław,</u>
          <u xml:id="u-45.64" who="#WaldemarPawlak">— Glapiński Andrzej Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-45.65" who="#WaldemarPawlak">— Gomola Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.66" who="#WaldemarPawlak">— Gożdzikiewicz Ludomir Karol,</u>
          <u xml:id="u-45.67" who="#WaldemarPawlak">— Górski Michał,</u>
          <u xml:id="u-45.68" who="#WaldemarPawlak">— Grabarkiewicz Mirosława Kazimiera,</u>
          <u xml:id="u-45.69" who="#WaldemarPawlak">— Grugel Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-45.70" who="#WaldemarPawlak">— Gryczewski Wojciech Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.71" who="#WaldemarPawlak">— Janicki Czesław,</u>
          <u xml:id="u-45.72" who="#WaldemarPawlak">— Janicki Marian Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.73" who="#WaldemarPawlak">— Janowski Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.74" who="#WaldemarPawlak">— Jarosz Urszula Wanda,</u>
          <u xml:id="u-45.75" who="#WaldemarPawlak">— Jeż Marian,</u>
          <u xml:id="u-45.76" who="#WaldemarPawlak">— Józefiak Jerzy Marian,</u>
          <u xml:id="u-45.77" who="#WaldemarPawlak">— Kaczmarek Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-45.78" who="#WaldemarPawlak">— Kamiński Zbigniew Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-45.79" who="#WaldemarPawlak">— Kaszubski Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-45.80" who="#WaldemarPawlak">— Kawałko Zbigniew Michał,</u>
          <u xml:id="u-45.81" who="#WaldemarPawlak">— Kempka Dorota,</u>
          <u xml:id="u-45.82" who="#WaldemarPawlak">— Kern Andrzej Piotr,</u>
          <u xml:id="u-45.83" who="#WaldemarPawlak">— Kędzierska-Truszczyńska Dobrochna,</u>
          <u xml:id="u-45.84" who="#WaldemarPawlak">— Kieć Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-45.85" who="#WaldemarPawlak">— Kiermaszek-Lamla Wiesława,</u>
          <u xml:id="u-45.86" who="#WaldemarPawlak">— Knoppek Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.87" who="#WaldemarPawlak">— Knysok Anna Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.88" who="#WaldemarPawlak">— Konopka Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.89" who="#WaldemarPawlak">— Kopański Sławomir Marian,</u>
          <u xml:id="u-45.90" who="#WaldemarPawlak">— Kopczyński Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-45.91" who="#WaldemarPawlak">— Koralewski Jerzy Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.92" who="#WaldemarPawlak">— Kornasiewicz Alicja Józefa,</u>
          <u xml:id="u-45.93" who="#WaldemarPawlak">— Kosowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-45.94" who="#WaldemarPawlak">— Kostrzewa Zbigniew Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.95" who="#WaldemarPawlak">— Krasnodębski Karol,</u>
          <u xml:id="u-45.96" who="#WaldemarPawlak">— Krasowski Edmund Marek,</u>
          <u xml:id="u-45.97" who="#WaldemarPawlak">— Król Marek,</u>
          <u xml:id="u-45.98" who="#WaldemarPawlak">— Krzekotowski Jacek Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.99" who="#WaldemarPawlak">— Krzyżanowski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.100" who="#WaldemarPawlak">— Kuc Bożenna Marianna,</u>
          <u xml:id="u-45.101" who="#WaldemarPawlak">— Kurek Michał,</u>
          <u xml:id="u-45.102" who="#WaldemarPawlak">— Kuroń Jacek Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.103" who="#WaldemarPawlak">— Kurzajewski Czesław Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-45.104" who="#WaldemarPawlak">— Kuś Janina,</u>
          <u xml:id="u-45.105" who="#WaldemarPawlak">— Kwietniewska Anna Jolanta,</u>
          <u xml:id="u-45.106" who="#WaldemarPawlak">— Labuda Barbara,</u>
          <u xml:id="u-45.107" who="#WaldemarPawlak">— Langowska Grażyna Mirosława,</u>
          <u xml:id="u-45.108" who="#WaldemarPawlak">— Lech Lesław,</u>
          <u xml:id="u-45.109" who="#WaldemarPawlak">— Lech Zbigniew Mirosław,</u>
          <u xml:id="u-45.110" who="#WaldemarPawlak">— Lenz Piotr Paweł,</u>
          <u xml:id="u-45.111" who="#WaldemarPawlak">— Łapicki Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.112" who="#WaldemarPawlak">— Łączkowski Paweł Julian,</u>
          <u xml:id="u-45.113" who="#WaldemarPawlak">— Łochowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.114" who="#WaldemarPawlak">— Łopuszański Jan Edward,</u>
          <u xml:id="u-45.115" who="#WaldemarPawlak">— Łukasiewicz Bogdan,</u>
          <u xml:id="u-45.116" who="#WaldemarPawlak">— Łupina Zygmunt Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.117" who="#WaldemarPawlak">— Mackiewicz Zbigniew Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.118" who="#WaldemarPawlak">— Maćkowiak Janusz,</u>
          <u xml:id="u-45.119" who="#WaldemarPawlak">— Majdański Stanisław Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.120" who="#WaldemarPawlak">— Malczewska Teresa,</u>
          <u xml:id="u-45.121" who="#WaldemarPawlak">— Małachowski Aleksander Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.122" who="#WaldemarPawlak">— Merkel Jacek,</u>
          <u xml:id="u-45.123" who="#WaldemarPawlak">— Michalak Henryk Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.124" who="#WaldemarPawlak">— Mierzwa Zbigniew,</u>
          <u xml:id="u-45.125" who="#WaldemarPawlak">— Miłkowski Andrzej Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-45.126" who="#WaldemarPawlak">— Mleczko Stefan,</u>
          <u xml:id="u-45.127" who="#WaldemarPawlak">— Modrzejewski Jerzy Hubert,</u>
          <u xml:id="u-45.128" who="#WaldemarPawlak">— Muller Edward,</u>
          <u xml:id="u-45.129" who="#WaldemarPawlak">— Myszkiewicz-Niesiołowski Stefan Konstanty,</u>
          <u xml:id="u-45.130" who="#WaldemarPawlak">— Osiatyński Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-45.131" who="#WaldemarPawlak">— Osiński Bohdan Wacław,</u>
          <u xml:id="u-45.132" who="#WaldemarPawlak">— Osiński Jerzy Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-45.133" who="#WaldemarPawlak">— Ostapiuk Seweryn,</u>
          <u xml:id="u-45.134" who="#WaldemarPawlak">— Padykuła Stanisław Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.135" who="#WaldemarPawlak">— Pańko Walerian,</u>
          <u xml:id="u-45.136" who="#WaldemarPawlak">— Paprzycki Lech Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-45.137" who="#WaldemarPawlak">— Piechota Jacek,</u>
          <u xml:id="u-45.138" who="#WaldemarPawlak">— Pieniążek Antoni Kazimierz,</u>
          <u xml:id="u-45.139" who="#WaldemarPawlak">— Pigoń Zenon,</u>
          <u xml:id="u-45.140" who="#WaldemarPawlak">— Pilarczyk Józef Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-45.141" who="#WaldemarPawlak">— Pilarski Bohdan,</u>
          <u xml:id="u-45.142" who="#WaldemarPawlak">— Piszel Andrzej Justyn,</u>
          <u xml:id="u-45.143" who="#WaldemarPawlak">— Pogonowska-Jucha Emilia,</u>
          <u xml:id="u-45.144" who="#WaldemarPawlak">— Pol Marek,</u>
          <u xml:id="u-45.145" who="#WaldemarPawlak">— Polak Wojciech Sylwester,</u>
          <u xml:id="u-45.146" who="#WaldemarPawlak">— Polmański Piotr,</u>
          <u xml:id="u-45.147" who="#WaldemarPawlak">— Pomirski Miron Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.148" who="#WaldemarPawlak">— Popis Marian,</u>
          <u xml:id="u-45.149" who="#WaldemarPawlak">— Półtorak Maciej Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.150" who="#WaldemarPawlak">— Proszowska Joanna,</u>
          <u xml:id="u-45.151" who="#WaldemarPawlak">— Putra Krzysztof Jakub,</u>
          <u xml:id="u-45.152" who="#WaldemarPawlak">— Rozwandowicz Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-45.153" who="#WaldemarPawlak">— Rożek Janusz Henryk,</u>
          <u xml:id="u-45.154" who="#WaldemarPawlak">— Rzepka Edward,</u>
          <u xml:id="u-45.155" who="#WaldemarPawlak">— Rzymełka Jan Antoni,</u>
          <u xml:id="u-45.156" who="#WaldemarPawlak">— Sałata Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.157" who="#WaldemarPawlak">— Seferowicz Elżbieta Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.158" who="#WaldemarPawlak">— Sekuła Ireneusz Serafin Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.159" who="#WaldemarPawlak">— Sidor Andrzej,</u>
          <u xml:id="u-45.160" who="#WaldemarPawlak">— Sielicka-Gracka Maria Teresa,</u>
          <u xml:id="u-45.161" who="#WaldemarPawlak">— Sierżant Tadeusz,</u>
          <u xml:id="u-45.162" who="#WaldemarPawlak">— Sikora Andrzej Jan,</u>
          <u xml:id="u-45.163" who="#WaldemarPawlak">— Skalski Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.164" who="#WaldemarPawlak">— Skowroński Czesław Wacław,</u>
          <u xml:id="u-45.165" who="#WaldemarPawlak">— Skubis Ireneusz,</u>
          <u xml:id="u-45.166" who="#WaldemarPawlak">— Ślęzak Jerzy Wiktor,</u>
          <u xml:id="u-45.167" who="#WaldemarPawlak">— Sobierajski Czesław,</u>
          <u xml:id="u-45.168" who="#WaldemarPawlak">— Sobieszczański Stefan Bogusław,</u>
          <u xml:id="u-45.169" who="#WaldemarPawlak">— Sobotka Zbigniew Sokołowska Wanda,</u>
          <u xml:id="u-45.170" who="#WaldemarPawlak">— Soska Jacek,</u>
          <u xml:id="u-45.171" who="#WaldemarPawlak">— Sroczyński Jan Władysław,</u>
          <u xml:id="u-45.172" who="#WaldemarPawlak">— Starczynowski Józef,</u>
          <u xml:id="u-45.173" who="#WaldemarPawlak">— Starownik Marian Roman,</u>
          <u xml:id="u-45.174" who="#WaldemarPawlak">— Stefaniuk Franciszek,</u>
          <u xml:id="u-45.175" who="#WaldemarPawlak">— Steinhoff Janusz Wojciech,</u>
          <u xml:id="u-45.176" who="#WaldemarPawlak">— Stępniak Maria,</u>
          <u xml:id="u-45.177" who="#WaldemarPawlak">— Stolzman Maria Joanna,</u>
          <u xml:id="u-45.178" who="#WaldemarPawlak">— Susek Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-45.179" who="#WaldemarPawlak">— Suskiewicz Halina Elżbieta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-46">
          <u xml:id="u-46.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę telewizję o opuszczenie sali.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-47">
          <u xml:id="u-47.0" who="#WaldemarPawlak">— Szymanderski Jacek,</u>
          <u xml:id="u-47.1" who="#WaldemarPawlak">— Szymańska-Kwiatkowska Anna,</u>
          <u xml:id="u-47.2" who="#WaldemarPawlak">— Szymański Krzysztof,</u>
          <u xml:id="u-47.3" who="#WaldemarPawlak">— Szymański Leonard Józef Jan,</u>
          <u xml:id="u-47.4" who="#WaldemarPawlak">— Wanot Stefan,</u>
          <u xml:id="u-47.5" who="#WaldemarPawlak">— Warjan Jan Marian,</u>
          <u xml:id="u-47.6" who="#WaldemarPawlak">— Wojciechowski Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-47.7" who="#WaldemarPawlak">— Wojtczak Michał Bernard,</u>
          <u xml:id="u-47.8" who="#WaldemarPawlak">— Wójcik Józef,</u>
          <u xml:id="u-47.9" who="#WaldemarPawlak">— Wróbel Jan Józef,</u>
          <u xml:id="u-47.10" who="#WaldemarPawlak">— Wuttke Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-47.11" who="#WaldemarPawlak">— Wybrański Andrzej Wiesław,</u>
          <u xml:id="u-47.12" who="#WaldemarPawlak">— Zając Jan,</u>
          <u xml:id="u-47.13" who="#WaldemarPawlak">— Zajączkowski Wiesław Marian,</u>
          <u xml:id="u-47.14" who="#WaldemarPawlak">— Zambrzycki Zdzisław,</u>
          <u xml:id="u-47.15" who="#WaldemarPawlak">— Zarzycki Wojciech Szczęsny,</u>
          <u xml:id="u-47.16" who="#WaldemarPawlak">— Zawadzki Marian,</u>
          <u xml:id="u-47.17" who="#WaldemarPawlak">— Zawiślak Andrzej Marek,</u>
          <u xml:id="u-47.18" who="#WaldemarPawlak">— Zdrada Jerzy,</u>
          <u xml:id="u-47.19" who="#WaldemarPawlak">— Zegar Józef Stanisław,</u>
          <u xml:id="u-47.20" who="#WaldemarPawlak">— Zieliński Ryszard,</u>
          <u xml:id="u-47.21" who="#WaldemarPawlak">— Zieliński Ryszard Jan.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-48">
          <u xml:id="u-48.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-48.1" who="#MikołajKozakiewicz">Obecnie proszę pięciu wyznaczonych posłów sekretarzy o obliczenie wyników głosowania.</u>
          <u xml:id="u-48.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę pana sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-49">
          <u xml:id="u-49.0" who="#WaldemarPawlak">Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia niektórych projektów ustaw odbędzie się w sali nr 101. Po zarządzeniu przerwy od będzie się posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna w górnej palarni.</u>
          <u xml:id="u-49.1" who="#WaldemarPawlak">Ogłaszam przerwę do godz. 12.</u>
          <u xml:id="u-49.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 25 do godz. 12 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-50">
          <u xml:id="u-50.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-50.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-50.2" who="#MikołajKozakiewicz">Ogłaszam wyniki głosowania.</u>
          <u xml:id="u-50.3" who="#MikołajKozakiewicz">W głosowaniu udział wzięło 397 posłów Głos nieważny oddał 1 poseł. Większość 2/3 stanowi 264 posłów. Za ponownym uchwaleniem ordynacji wyborczej głosowało 257 posłów przeciw 123 posłów, wstrzymało się od głosowania 16 posłów.</u>
          <u xml:id="u-50.4" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm nie uchwalił ponownie ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu nadanym przez Sejm w dniu 10 maja 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-50.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-50.6" who="#MikołajKozakiewicz">W związku z tym chcę przeczytać przygotowaną na tę okoliczność opinię Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich, uchwaloną na posiedzeniu dnia 12 czerwca 1991 r. Cytuję: „Natomiast w sytuacji braku wskazanej większości, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu, czyli ustawa istniejąca nie dochodzi do skutku. W takim wypadku postępowanie ustawodawcze może być podjęte po złożeniu nowej inicjatywy ustawodawczej przez podmioty do tego konstytucyjnie uprawnione (art. 20 ust. 4 Konstytucji)”.</u>
          <u xml:id="u-50.7" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-51">
          <u xml:id="u-51.0" who="#BolesławTwaróg">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z podjętą przed chwilą decyzją, na mocy której uznając słuszność weta prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm odrzucił dotychczasowy projekt ordynacji wyborczej, w imieniu posłów z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego składam formalny wniosek o powołanie przez Sejm, jeszcze na obecnym posiedzeniu, komisji nadzwyczajnej, która by w krótkim, ściśle określonym terminie przygotowała projekt nowej ordynacji wyborczej i skierowała go do Sejmu jako inicjatywę ustawodawczą.</u>
          <u xml:id="u-51.1" who="#BolesławTwaróg">Postuluję również, aby nadzwyczajna komisja opracowująca nową ordynację wyborczą została zobowiązana do bezpośredniej współpracy z przedstawicielami prezydenta oraz Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-51.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-52">
          <u xml:id="u-52.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-52.1" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł Anna Dynowska, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-53">
          <u xml:id="u-53.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z wnioskiem pana posła Twaroga złożonym w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego chciałam złożyć wniosek przeciwny. Wydaje mi się, że nic nie stoi na przeszkodzie, żeby Obywatelski Klub Parlamentarny w błyskawicznym, przyjętym przez siebie trybie przygotował i przedstawił Sejmowi projekt nowej ordynacji wyborczej do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-53.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-54">
          <u xml:id="u-54.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-54.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wniosek posła Twaroga stanie się przedmiotem rozważań Konwentu Seniorów, który zwołuję za chwilę, powiedzmy za 15 minut, po zarządzeniu przerwy. Proponuję, aby państwo wcześniej dzisiaj zjedli obiad, w celu uspokojenia nerwów i odprężenia się po bojach.</u>
          <u xml:id="u-54.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-54.3" who="#MikołajKozakiewicz">Teraz zrobimy przerwę obiadową do godz. 14.30. Posiedzenie Konwentu Seniorów odbędzie się u mnie. Jeszcze komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-55">
          <u xml:id="u-55.0" who="#WaldemarPawlak">Bezpośrednio po rozpoczęciu przerwy odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów w sali kinowej w nowym Domu Poselskim oraz posiedzenie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych w sali nr 217.</u>
          <u xml:id="u-55.1" who="#WaldemarPawlak">Dziękuję. Ogłaszam…</u>
          <u xml:id="u-55.2" who="#komentarz">(Poseł Włodzimierz Cimoszewicz: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-55.3" who="#WaldemarPawlak">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-56">
          <u xml:id="u-56.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Przepraszam, że w tej formie, ale nie mam innego wyjścia. Chciałbym ogłosić, że posiedzenie mojego klubu odbędzie się o godz. 14 w sali nr 118.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-57">
          <u xml:id="u-57.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-57.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-58">
          <u xml:id="u-58.0" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Mam jeszcze jeden komunikat.</u>
          <u xml:id="u-58.1" who="#StefanMyszkiewiczNiesiołowski">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w sali kolumnowej odbędzie się posiedzenie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-59">
          <u xml:id="u-59.0" who="#MikołajKozakiewicz">Jeszcze raz w sprawie Konwentu Seniorów. Proszono, aby Konwent Seniorów zebrał się o godz. 13.</u>
          <u xml:id="u-59.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-60">
          <u xml:id="u-60.0" who="#WaldemarPawlak">Przepraszam, ale jest jeszcze jedno ogłoszenie. Bezpośrednio po rozpoczęciu przerwy obiadowej odbędzie się w sali nr 106 posiedzenie Klubu Poselskiego PSL.</u>
          <u xml:id="u-60.1" who="#WaldemarPawlak">Spotykamy się o godzinie 14.30.</u>
          <u xml:id="u-60.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 15 do godz. 14 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-61">
          <u xml:id="u-61.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-61.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę panów posłów sekretarzy o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-61.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego (druk nr 851).</u>
          <u xml:id="u-61.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej panią Aleksandrę Wiktorów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-62">
          <u xml:id="u-62.0" who="#AleksandraWiktorow">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przekształcenia dokonujące się obecnie w Polsce nie mogą nie wywierać wpływu również na politykę społeczną. Podstawową dziedziną polityki społecznej jest zabezpieczenie społeczne. Chcemy stworzyć system zabezpieczenia społecznego, w którym zarówno państwo, jak i społeczeństwo, a także poszczególne jednostki są odpowiedzialne za los obywateli i rodzin. Weszła już w życie ustawa o pomocy społecznej, która zajmuje się osobami w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, bez względu na to, z jakich źródeł otrzymują one dochody, jak i bez względu na to czy sytuacja, w której znajdują się, jest zawiniona przez nie, czy nie.</u>
          <u xml:id="u-62.1" who="#AleksandraWiktorow">Tworzymy odpowiadający obecnym warunkom nowoczesny system ubezpieczeń społecznych. Bardzo ważnym, jeżeli nie najważniejszym jego elementem jest system emerytalno-rentowy. Emerytury i renty stanowią podstawę życia blisko 6 mln ludzi w mieście i ponad 1 mln ludzi na wsi.</u>
          <u xml:id="u-62.2" who="#AleksandraWiktorow">W zeszłym roku Sejm przyjął ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dzisiaj przedkładamy projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-62.3" who="#AleksandraWiktorow">Pierwsza różnica w stosunku do obowiązującej ustawy mieści się już w samym tytule.</u>
          <u xml:id="u-62.4" who="#AleksandraWiktorow">Obecna ustawa nazywa się „O powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin”. Zmiana tytułu przesądza już o zawartości projektu ustawy, bowiem ubezpieczeniem społecznym rządzą określone reguły.</u>
          <u xml:id="u-62.5" who="#AleksandraWiktorow">Podstawową regułą jest uwarunkowanie nabycia prawa do świadczeń przez uprzednie opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne. Równość zasad opłacania składek decyduje o równości w dostępie do świadczeń, o jednakowych zasadach wymiaru tych świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-62.6" who="#AleksandraWiktorow">Przy konstrukcji ustawy staraliśmy się zachować te naczelne zasady ubezpieczenia społecznego. Polski system ubezpieczeń społecznych, tak jak wszystkie istniejące systemy podstawowych ubezpieczeń społecznych we współczesnym świecie, kieruje się zasadą solidaryzmu społecznego. Oznacza to, że wydatki na emerytury i renty pokrywane są z bieżących składek. Aktualnie pracujący opłacają składki, finansują emerytury i renty dla tych, którzy już odeszli z pracy, ci zaś finansowali świadczenia dla swoich poprzedników.</u>
          <u xml:id="u-62.7" who="#AleksandraWiktorow">Zasadę solidaryzmu społecznego chcemy też utrzymać w przyszłości, przy zachowaniu gwarancji państwowych wówczas, gdy nie wystarczy dochodów ze składek na pokrycie niezbędnych wydatków. Żaden system emerytur i rent podstawowych na świecie nie zakłada uzyskiwania dochodów i ich pomnażania. Składka na ubezpieczenie społeczne kalkulowana jest na możliwie najniższym poziomie, mającym zabezpieczyć jedynie planowane wydatki. Składka ta obciąża bowiem koszty pracy, czyli pośrednio ceny.</u>
          <u xml:id="u-62.8" who="#AleksandraWiktorow">Ubezpieczeń społecznych — właśnie ze względu na to, że nazywają się społeczne — nie można rozpatrywać tylko z punktu widzenia indywidualnego interesu człowieka. Indywidualne składki nie mogą być prostą lokatą kapitału na starość. Gdyby tak było, nie można byłoby wypłacać rent inwalidzkich i rodzinnych tym, którzy utracili dochody z powodu inwalidztwa lub śmierci żywiciela. Nie mogli oni bowiem przez czasami bardzo krótki okres pracy zawodowej nagromadzić środków ze składek na własne przyszłe renty lub renty dla dzieci, wypłacane nawet przez kilkadziesiąt lat.</u>
          <u xml:id="u-62.9" who="#AleksandraWiktorow">Tworzenie systemu ubezpieczeń społecznych nie kończy się na ustawie emerytalnej. Jednocześnie przygotowywana jest ustawa o zasiłkach z ubezpieczenia społecznego; bardzo ważna dla funkcjonowania całego systemu jest ustawa o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-62.10" who="#AleksandraWiktorow">W ustawie emerytalnej oraz w ustawie o zasiłkach chcemy ściśle określić funkcje każdego świadczenia, jeśli bowiem na jedno świadczenie nakłada się wiele funkcji, nie może ono zadowalająco spełniać żadnej z nich. Emerytury i renty spełniać mogą tylko jedną funkcję — zastępowania dochodów utraconych w wyniku niemożności zarobkowania z powodu starości, inwalidztwa lub utraty żywiciela. Dlatego też w ustawie o emeryturach i rentach oraz w ustawie o zasiłkach pozostaną jedynie te świadczenia, które mają charakter ubezpieczenia społecznego. Świadczenia o innym charakterze zaopatrzenia (tj. świadczenia, na które nie opłaca się składek, a które także zastępują utracony dochód) czy pomocy społecznej (pomoc jednostkom znajdującym się w szczególnie trudnych warunkach), muszą być przedmiotem oddzielnych uregulowań prawnych.</u>
          <u xml:id="u-62.11" who="#AleksandraWiktorow">Zrozumienie mechanizmu funkcjonowania ubezpieczeń społecznych jest trudne. Nie są i nie mogą to być ubezpieczenia działające na takich zasadach, jak ubezpieczenia majątkowe i gospodarcze. Nie są i nie mogą być także rozdawnictwem pieniędzy przez państwo. Niezbędna jest popularyzacja idei ubezpieczeń społecznych, gdyż dotychczasowa wiedza o finansowaniu wydatków na cele społeczne prowadzi do bardzo groźnych w skutkach nieporozumień.</u>
          <u xml:id="u-62.12" who="#AleksandraWiktorow">Wszelkie uregulowanie dotyczące świadczeń społecznych musi być czytelne dla społeczeństwa. Obecnie obowiązuje 109 aktów prawnych normujących problematykę rent i emerytur, w tym 32 ustawy i 57 rozporządzeń. Przepisy te są niezrozumiałe i nieczytelna dla ubezpieczonych. Nastręczają znaczne kłopoty specjalistom z dziedziny ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-62.13" who="#AleksandraWiktorow">Częste zmiany tych ustaw decydują o braku wewnętrznej spójności. Proponujemy uregulowanie uprawnień emerytalno-rentowych dwoma ustawami: 1) ustawą o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego, która obejmowałaby pracowników, osoby pracujące na własny rachunek oraz członków ich rodzin, 2) ustawą o emeryturach i rentach dla żołnierzy zawodowych, policjantów i funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej oraz ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-62.14" who="#AleksandraWiktorow">Podział na te dwie ustawy jest spowodowany właśnie wyodrębnieniem ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-62.15" who="#AleksandraWiktorow">Dzisiaj prezentujemy projekt pierwszej ustawy. Zakres ustawy obejmuje następujące świadczenia: emerytury, renty inwalidzkie, renty rodzinne, dodatki pielęgnacyjne do emerytur i rent, dodatki dla sierot zupełnych do renty rodzinnej oraz zasiłki pogrzebowe.</u>
          <u xml:id="u-62.16" who="#AleksandraWiktorow">Poza zakresem ustawy pozostawałyby świadczenia lecznicze i inne świadczenia w naturze, przysługujące emerytom i rencistom (świadczenia te nie są finansowane ze składek na ubezpieczenie społeczne, w związku z czym wymagają uregulowania w odrębnych przepisach przygotowywanych przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej), dodatki rodzinne (bowiem proponuje się, aby zostały one sfinansowane w ramach środków przewidzianych na zasiłki rodzinne dla pracowników) oraz dodatki kombatanckie (zasady przyznawania tych dodatków, finansowanych zresztą z budżetu państwa, określa ustawa o kombatantach). Wysokość dodatków wynosi 30 proc, najniższej emerytury. Projekt ustawy nie przewiduje wypłaty dodatków za odznaczenia państwowe.</u>
          <u xml:id="u-62.17" who="#AleksandraWiktorow">Projekt ustawy zakłada, że ma ona dotyczyć zarówno tych, którzy już pobierają świadczenia, jak też tych, którzy będą je pobierali w przyszłości. Tych dwóch spraw nie da się rozdzielić.</u>
          <u xml:id="u-62.18" who="#AleksandraWiktorow">[...] się sfinansowanie zwiększonych wypłat z tego tytułu dodatkową składką pobieraną od uprawnionych grup pracowników.</u>
          <u xml:id="u-62.19" who="#AleksandraWiktorow">9. Ograniczenie podstawy wymiaru emerytur i rent do kwoty odpowiadającej 250% średniego wynagrodzenia. Wprowadzenie górnej granicy podstawy wymiaru jest konieczne, aby utrzymać wymiar podstawowy na poziomie przez nas zaproponowanym, a ponadto warunkuje utrzymanie redystrybucyjnej funkcji ubezpieczeń społecznych i ochrony osób niżej uposażonych.</u>
          <u xml:id="u-62.20" who="#AleksandraWiktorow">10. Rewaloryzacja emerytur i rent, popularnie nazywana likwidacją starego portfela. Zostaną zrewaloryzowane wszystkie podstawy wymiaru świadczeń, tu powtarzam: podstawy wymiaru świadczeń przyznanych przed 1 stycznia 1990 r. W wyniku tej operacji zostanie odtworzony parytet między podstawami wymiaru świadczeń a średnim wynagrodzeniem z okresu, z którego ta podstawa wymiaru pochodzi. Do tak zrewaloryzowanych podstaw wymiaru będą miały zastosowanie nowe zasady wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-62.21" who="#AleksandraWiktorow">Według nowych zasad zostaną także przeliczone świadczenia przyznane w latach 1990–1991, chociaż ich podstawa wymiaru nie ulegnie zmianie. Zakłada się, że świadczenia, które po przeliczeniu będą niższe od obecnych, ulegną zamrożeniu, a proces osiągania przez te świadczenia wysokości przewidzianej ustawą będzie polegał na wyłączeniu ich z kolejnych bieżących podwyżek waloryzacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-62.22" who="#AleksandraWiktorow">Przygotowując projekt musieliśmy brać pod uwagę uwarunkowania finansowe, społeczne i demograficzne. Trzeba było uwzględnić skutki finansowe, jakie wywoła wprowadzenie ustawy w życie w tym roku oraz w latach następnych. Ustawy emerytalnej nie można tworzyć na krótki czas. W latach następnych będziemy społeczeństwem stopniowo starzejącym się, coraz mniej osób będzie opłacało składki na ubezpieczenie społeczne, a coraz więcej będzie uprawnionych do emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-62.23" who="#AleksandraWiktorow">Dalsze obciążanie kosztów pracy zwiększoną składką nie jest możliwe, a zwiększanie dotacji państwowych, na które środki pochodzą przecież z podatków, jest bardzo trudne, szczególnie w sytuacji najbliższych kilku lat. Dlatego też musieliśmy przyjąć ograniczenia finansowe nie tylko wynikające z dzisiejszych trudności budżetowych, ale biorące pod uwagę przyszłe możliwe wpływy ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczenia społeczne mają przecież dwie strony. Obok strony wydatków, także stronę dochodów, i te dwie strony muszą się bilansować.</u>
          <u xml:id="u-62.24" who="#AleksandraWiktorow">Przy konstruowaniu nowych zasad braliśmy pod uwagę polską tradycję, ale korzystaliśmy też z doświadczeń innych krajów europejskich. Nie przenosiliśmy przy tym bezpośrednio rozwiązań z innych, zagranicznych systemów, lecz staraliśmy się skorzystać z dyskusji, jaka toczy się obecnie nad przyszłością ubezpieczeń społecznych w różnych krajach.</u>
          <u xml:id="u-62.25" who="#AleksandraWiktorow">Pracujemy jednocześnie nad stworzeniem możliwości prawnych dla rozwoju systemu ubezpieczeń dodatkowych. Nasze propozycje znajdują pokrycie w możliwościach finansowych, nie chcieliśmy bowiem stwarzać kolejnych pustych nadziei dla emerytów i rencistów, którzy już i tak długo czekają na poprawę swojego życia i mają nadzieję na ostateczną likwidację starego portfela. Sądzimy, że w czwartym kwartale tego roku ich oczekiwania zaczną się spełniać.</u>
          <u xml:id="u-62.26" who="#AleksandraWiktorow">Wysoki Sejmie! Jak powszechnie wiadomo, wniesienie projektu nowej ustawy emerytalnej pod obrady Sejmu poprzedziła szeroka dyskusja społeczna. W kwietniu br. poddano społecznej ocenie założenia nowej ustawy, a następnie w maju i w pierwszej dekadzie czerwca sam projekt ustawy. Obok dyskusji inspirowanej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, także Ośrodek Badania Opinii Publicznej dokonał sondażu na temat projektu nowej ustawy emerytalnej.</u>
          <u xml:id="u-62.27" who="#AleksandraWiktorow">Starając się przedłożyć Wysokiej Izbie najważniejsze wnioski, oceny i postulaty, jakie sformułowano pod adresem projektu ustawy emerytalnej w toku wspomnianej dyskusji społecznej, pragnę na początku przytoczyć opinię wynikającą z badania przeprowadzonego przez OBOP. Rozpoczynam od tej opinii dlatego, iż pochodzi ona od reprezentatywnej próbki naszego społeczeństwa, a więc jest w miarę zobiektywizowana, a tym samym pozbawiona nie tylko elementów partykularnego widzenia interesów poszczególnych grup zawodowych czy społecznych, ale także pozbawiona elementów gry politycznej.</u>
          <u xml:id="u-62.28" who="#AleksandraWiktorow">W świetle wspomnianego badania OBOP 40% badanych odpowiedziało przecząco na pytanie o potrzebę ustalania górnej granicy emerytur, a 46% uznało, że taka granica powinna istnieć. Przy tym 13% badanych uważało, że górna granica emerytury nie powinna przekraczać 1 przeciętnej płacy, 15% — dwóch przeciętnych płat, 18% — trzech przeciętnych płac.</u>
          <u xml:id="u-62.29" who="#AleksandraWiktorow">38% badanych uważało, że emeryci powinni mieć możliwość podejmowania pracy bez ograniczeń, 39% — że nie powinni jej mieć w ogóle, a 14% opowiadało się za możliwością podjęcia pracy pod warunkiem zawieszenia emerytury.</u>
          <u xml:id="u-62.30" who="#AleksandraWiktorow">Większość respondentów przyznawała prawo do przechodzenia na emeryturę na korzystniejszych zasadach kobietom, górnikom, hutnikom oraz pracującym w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Więcej głosów „przeciw” niż „za” uzyskali wojskowi, nauczyciele, pracownicy służby zdrowia, policjanci, kolejarze, pracownicy administracji państwowej, dziennikarze, służba więzienna i strażacy.</u>
          <u xml:id="u-62.31" who="#AleksandraWiktorow">Przytoczone wyżej wyniki badania pokazują, jak różne i sprzeczne są opinie społeczne na temat emerytur i rent. Takie sprzeczności odnotowaliśmy w ciągu całej dyskusji. W ramach dyskusji społecznej wpłynęły opinie od dwóch największych central związkowych, tj. od NSZZ „Solidarność” oraz OPZZ, a także wielu innych organizacji związkowych i społecznych oraz bardzo liczne głosy od poszczególnych obywateli.</u>
          <u xml:id="u-62.32" who="#AleksandraWiktorow">W świetle dyskusji, zgodnie z większością głosów, reformę systemu emerytalnego należałoby sprowadzić do rozszerzenia uprawnień do świadczeń oraz do podwyższenia ich wysokości. Żaden głos nie dotyczył zasad finansowania świadczeń, a jeśli już — dowodził całkowitej nieznajomości mechanizmu gromadzenia środków na ubezpieczenie społeczne.</u>
          <u xml:id="u-62.33" who="#AleksandraWiktorow">Z treści przysyłanych ocen, opinii, wniosków i postulatów wynika, iż ludzie nie mają świadomości, że każdy wzrost wypłat na świadczenia oznacza wzrost obciążeń osób pracujących, albowiem system świadczeń ubezpieczeniowych to prosta dystrybucja środków między ludnością pracującą i bierną zawodowo, o czym mówiłam na początku.</u>
          <u xml:id="u-62.34" who="#AleksandraWiktorow">W opiniach o projekcie ustawy na pierwsze miejsce wysuwano problem wymiaru emerytur i rent. Zdaniem niemal wszystkich osób, biorących udział w dyskusji wymiar powinien być wyższy niż to zapisano w projekcie, lub identyczny jak stosowany przy rewaloryzacji świadczeń dla osiemdziesięciolatków.</u>
          <u xml:id="u-62.35" who="#AleksandraWiktorow">W dalszej kolejności najważniejsze ze zgłoszonych wniosków dotyczą: wprowadzenia możliwości przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz podwyższenia maksymalnego pułapu podstawy wymiaru emerytur i rent (wniosek ten był zgłaszany przez wyżej uposażonych, którzy mają wysokie emerytury), utrzymania proponowanego pułapu w wysokości 250% średniego wynagrodzenia lub niższej, a podwyższenia najniższych emerytur i rent (wniosek osób, które pobierają niskie emerytury).</u>
          <u xml:id="u-62.36" who="#AleksandraWiktorow">Następne wnioski: dalsze rozszerzenie udziału w ustalaniu prawa do emerytur i rent oraz we wpływie na ich wysokość okresów nie oskładkowanych, np. zaliczenie całego okresu nauki w szkole ponadpodstawowej, ograniczenie się w obecnych warunkach ekonomicznych jedynie do rewaloryzacji starych portfeli, za jednoczesną zmianą wymiaru i późniejsze podjęcie problemu reformy; zachowanie odrębnych regulacji prawnych dla poszczególnych branż i grup zawodowych, ale bez odrębnych funduszów ubezpieczeniowych, oraz zachowanie dodatków branżowych i preferencyjnych dla niektórych branż, ale z dodatkowa składką na ich sfinansowanie; utrzymanie dotychczasowych zasad przyznawania dodatków pielęgnacyjnych, utrzymanie dotychczasowych uprawnień inwalidów wojennych do pobierania dwóch świadczeń, a mianowicie pełnej emerytury i pełnej renty inwalidy wojennego.</u>
          <u xml:id="u-62.37" who="#AleksandraWiktorow">Poza pierwszym, niemal jednomyślnym wnioskiem o podwyższeniu wymiaru świadczeń, pozostałe mają zwolenników i przeciwników. Na ukończeniu są obecnie prace nad oceną zgłoszonych wniosków. Problem jest niezwykle trudny, bowiem tylko rozwiązania zaproponowane w przedłożonym projekcie ustawy mają zabezpieczone środki na ich realizację w przyjętej ustawie budżetowej. Z tych też względów wnioski zgłoszone w toku dyskusji społecznej nad projektem nowej ustawy emerytalnej, zostaną przedstawione do oceny właściwym komisjom sejmowym.</u>
          <u xml:id="u-62.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-63">
          <u xml:id="u-63.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję pani minister.</u>
          <u xml:id="u-63.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-63.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Jako pierwsza zabierze głos pani poseł Maria Stępniak z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Babiński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-64">
          <u xml:id="u-64.0" who="#MariaStępniak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Obywatelski Klub Parlamentarny w szczególny sposób zobowiązany jest do podjęcia problemu rent i emerytur. Autentyczne zaangażowanie w kwestię społeczną jest naszym obowiązkiem. Pamiętamy poświęcenie i oddanie sprawie ojczyzny tych wszystkich, którzy uczyli nas i byli przykładem jak miłością zwyciężać przemoc, a dziś otrzymują symboliczną rentę czy emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-64.1" who="#MariaStępniak">Nie może być prawdziwej demokracji bez szacunku dla osoby starszej lub dotkniętej kalectwem. Idea godności zakłada konieczność dialogu pomiędzy rządzącymi i rządzonymi. Za biegamy o naprawę ekonomii, mamy codzienne finansowe kłopoty; widzimy człowieka — tego, który pracuje i płaci składki, i tego, który jest na emeryturze.</u>
          <u xml:id="u-64.2" who="#MariaStępniak">Musimy powiedzieć: robimy pewien krok ku lepszemu systemowi. Długofalowe działanie powinno doprowadzić do powstania kodeksu ubezpieczeń społecznych. Dziś najciężej żyje się otrzymującym emeryturę ze „starego portfela”, dlatego należy zacząć od rewaloryzacji. Spotykają nas zarzuty, że chcemy stosować „urawniłowkę”. Twierdzimy jednak, że należy pomóc w pierwszym rzędzie tym, którym żyje się najciężej. Wprowadzenie górnej granicy podstawy wymiaru ma służyć ochronie osób niżej uposażonych, tych którzy mają świadczenia poniżej średniej. Podstawę wymiaru powyżej granic 250% przeciętnego wynagrodzenia ma około 5% świadczeniobiorców, to znaczy 300 tysięcy emerytów i rencistów, i grupa ta w istotny sposób wpływa na ogólny poziom świadczeń. Dlatego świadomie akceptujemy to ograniczenie.</u>
          <u xml:id="u-64.3" who="#MariaStępniak">Na pytanie, czy ustawa powinna sięgać wstecz swym działaniem odbierając raz nabyte prawa, to znaczy czy ograniczyć podstawę wymiaru emerytur i rent do kwoty 250% średniego wynagrodzenia, odpowiadamy jednoznacznie: tak. Zaproponowany sposób rewaloryzacji w ustawie w ogólnych zasadach jest przez OKP akceptowany.</u>
          <u xml:id="u-64.4" who="#MariaStępniak">Natomiast nie do przyjęcia jest wyliczenie rent inwalidzkich powypadkowych. W grupie tej, przy zastosowaniu wyliczenia proponowanego w art. 31, ust. 3, można przewidywać dramatyczne sytuacje życiowe. W związku z typa OKP proponuje, by w art. 31, ust. 3, 80% zamienić na 100%, a 60% na 80%. Inwalidzi najczęściej ulegają wypadkom w pracy z winy zakładu pracy. Są ludźmi młodymi, bardzo często jedynymi żywicielami rodziny, wymagającymi opieki osób bliskich ze względu na doznane kalectwo. Dlatego należy przyjść tej grupie z możliwie jak największą pomocą.</u>
          <u xml:id="u-64.5" who="#MariaStępniak">Następny problem to racjonalizacja uprawnień, a nie przywilejów branżowych. Sądzimy, że w tym trudnym okresie przejściowym Rada Ministrów powinna mieć prawo regulować zasady przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, wynikające ze szczególnej sytuacji gospodarczej kraju, regionu czy gałęzi gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-64.6" who="#MariaStępniak">Jeszcze jeden problem. Okresy zatrudnienia do wymiaru rent i emerytur proponuje się brać z lat osiemdziesiątych. Pełna dokumentacja przechowywana jest w zakładach pracy przez co najmniej 12 lat. Pamiętamy, że lata osiemdziesiąte to czasy represji, dlatego w szczególnych przypadkach należy uwzględnić wcześniejsze lata przy możliwości udokumentowania.</u>
          <u xml:id="u-64.7" who="#MariaStępniak">Komisja Polityki Społecznej, która podejmie prace nad projektem ustawy musi robić to ze świadomością, że jest to początek nowej drogi, która stworzy nowy, pozytywny system emerytalny. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może być przekazicielem tylko wpłat od pracujących do emerytów, musi to być ubezpieczalnia, jako instytucja częściowo inwestująca środki osób wpłacających.</u>
          <u xml:id="u-64.8" who="#MariaStępniak">Klub wnioskuje o skierowanie projektu ustawy do komisji.</u>
          <u xml:id="u-64.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-65">
          <u xml:id="u-65.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-65.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Babińskiego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Teresę Malczewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-66">
          <u xml:id="u-66.0" who="#StanisławBabiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rząd przedstawia dzisiaj do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego (druk nr 851) oraz projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i niektórych funkcjonariuszy państwowych (druk nr 910). Ponadto wpłynął poselski projekt, który jest również przedmiotem pierwszego czytania, o emeryturach i rentach dla górników oraz ich rodzin (druk nr 905).</u>
          <u xml:id="u-66.1" who="#StanisławBabiński">Oprócz tych projektów w Komisji Polityki Społecznej znajdują się jeszcze dwa projekty poselskie: o przyznaniu dodatków do emerytur i rent z tytułu pracy przymusowej po 1 września 1939 roku (druk 809) i o zmianie ustawy o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (druk 606), które były przedmiotem pierwszego czytania i zostały odroczone do łącznego rozpatrzenia. W trakcie prac legislacyjnych jest ponadto ustawa o państwowej straży pożarnej, gdzie również przewiduje się uprawnienia emerytalne.</u>
          <u xml:id="u-66.2" who="#StanisławBabiński">W imieniu Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej pragnę zgłosić uwagi i propozycje do projektów będących dziś przedmiotem pierwszego czytania.</u>
          <u xml:id="u-66.3" who="#StanisławBabiński">Sprawa projektu o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-66.4" who="#StanisławBabiński">Po pierwsze, dotyczy on tylko warunków, zasad, sposobów postępowania i wypłaty świadczeń, natomiast pomija kwestie wiążące się z systemem emerytalno-rentowym, to jest z organizacją i finansowaniem świadczeń z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-66.5" who="#StanisławBabiński">Po drugie, projekt podejmuje próbę ujednolicenia warunków do nabycia prawa do emerytury i renty oraz sposobów wyliczania tyci świadczeń dla następujących kategorii pracowników: górników, kolejarzy, członków Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych i Spółdzielni Kółek Rolniczych, ajentów, osób prowadzących działalność gospodarczą, twórców, nauczycieli, nauczycieli akademickich, pracowników urzędów państwowych, pracowników samorządowych, adwokatów. Wszystkie te kategorie korzystały w zasadzie z pewnego rodzaju odrębności w dotychczasowych uregulowaniach.</u>
          <u xml:id="u-66.6" who="#StanisławBabiński">Po trzecie, nowy system zaopatrzenia emerytalno-rentowego będzie oparty na systemie pracowniczym, tym zunifikowanym, systemie rolniczym, który Wysoka Izba uchwaliła, systemie dotyczącym żołnierzy i funkcjonariuszy oraz systemie dotyczącym osób duchownych.</u>
          <u xml:id="u-66.7" who="#StanisławBabiński">Powstaje pytanie, czy uda się dla tych wszystkich kategorii wprowadzić jednakowe zasady? Okazuje się, że nie jest to możliwe, o czym świadczą i czego dowodzą opinie licznych związków zawodowych, w szczególności górników, kolejarzy, strażaków, nauczycieli. Rodzi się więc wątpliwość, czy unifikować za wszelką cenę, czy też pozostawić odmienności dla niektórych grup pracowniczych. Wydaje się, że odmienności tych uniknąć się nie da.</u>
          <u xml:id="u-66.8" who="#StanisławBabiński">Po czwarte, projekt wprowadza długo oczekiwaną rewaloryzację świadczeń wcześniej przyznanych, poprzez ustalenie wskaźnika wysokości wynagrodzenia służącego wyliczeniu zrewaloryzowanej podstawy wymiaru, ale rewaloryzacja ta odbędzie się poprzez wyliczenie według nowych zasad.</u>
          <u xml:id="u-66.9" who="#StanisławBabiński">Po piąte, te nowe zasady sprowadzają się do liczenia świadczeń według następujących algorytmów: dla emerytury — 24% kwoty bazowej, plus l,3% podstawy za każdy pełny rok składkowy, plus 0,7% za każdy rok bezskładkowy; dla renty inwalidzkiej — 24% kwoty bazowej, plus 1,3% za pełny rok składkowy, plus 0,7% okresu hipotetycznego; dla renty rodzinnej — 75,85 lub 95% świadczenia, które przysługiwało zmarłemu w zależności od tego ile osób jest uprawnionych do renty rodzinnej.</u>
          <u xml:id="u-66.10" who="#StanisławBabiński">W tym miejscu warto przypomnieć, że poprzednia ustawa, z 14 grudnia 1982 r., została uchwalona w czasie, kiedy średnia płaca wynosiła 11 631 zł i ustanawiała część socjalną w kwocie 3 tys. zł, co daję dokładnie 25,8% ówczesnej kwoty bazowej, czyli średniej rocznej z 1982 r. Następnie emerytura wzrastała o 55% nadwyżki ponad kwotę 3 tys. zł i dodatkowo o 1% za każdy rok pracy i równorzędny, ponad 20 lat zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-66.11" who="#StanisławBabiński">Gdyby więc waloryzacja świadczeń przyznanych dawniej odbyła się według praw nabytych uprzednio, to byłaby sprawiedliwa; jeżeli będzie wyliczana według nowych zasad, to taki sam parametr dla wskaźnika płacy zostanie osiągnięty dopiero przy 37 pełnych latach składkowych.</u>
          <u xml:id="u-66.12" who="#StanisławBabiński">Jeszcze gorsze parametry uzyska się przy rewaloryzacji rent inwalidzkich i rent rodzinnych. Skoro jestem przy rentach rodzinnych, chciałem powiedzieć, iż kobieta jest traktowana w projekcie ustawy bardzo niekorzystnie, mianowicie jest nie dostrzegane macierzyństwo, jest ono liczone jako 0,7% przy rencie rodzinnej wdowa, którą małżonek porzucił i nie wystąpiła o alimenty, więc nie zostały jej sądownie przyznane, nie zamieszkiwała z mężem w dniu jego śmierci, nie nabywa prawa do renty rodzinnej itd. Sprawy te będą wymagały specjalnej uwagi w komisjach.</u>
          <u xml:id="u-66.13" who="#StanisławBabiński">Po szóste, projekt likwiduje wzrosty emerytur i rent o 10 lub 15% podstawy z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze; dodatki pielęgnacyjne dla osób w wieku powyżej 75 lat, które nie legitymują się niezdolnością do samodzielnej egzystencji i dodatki z tytułu odznaczeń państwowych. Ponadto projekt likwiduje dotychczasowe grupy inwalidzkie wymienione w ustawie jako I, II i III, wprowadzając nową kategorię całkowitej i częściowej niezdolności do pracy i przewiduje również weryfikację dotychczasowych rencistów, jeśli nie osiągnęli 60 lat oraz rencistek, jeśli nie osiągnęły 55 lat, należy się spodziewać, że jest ich ok. 20%. Nie wiem czy racjonalne jest wzywanie na badania osób, które posiadają I grupę inwalidzką, ażeby stwierdzić, czy czasem nie powinny mieć II grupy.</u>
          <u xml:id="u-66.14" who="#StanisławBabiński">Po siódme, w miejsce dotychczasowych, odrębnych świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wymiarze 75% dla III grupy i 100% podstawy dla I i II grupy, projekt wprowadza rentę na zasadach ogólnych, przewidując tylko dolne granice — nie może być ona niższa niż 80 czy 60%.</u>
          <u xml:id="u-66.15" who="#StanisławBabiński">Po ósme, przewiduje się wcześniejsze prawo do emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach. Jest to jednak przywilej bardzo wątpliwy, skoro likwiduje się 10 i 15% dodatki, w związku z czym wcześniejsze prawo do emerytury oznacza mniejszą liczbę lat do pomnożenia przez 1,3.</u>
          <u xml:id="u-66.16" who="#StanisławBabiński">Po dziewiąte, zaostrza się warunki wiekowe i rodzinne dla uzyskania prawa do renty rodzinnej przez wdowę, a wymiar renty rodzinnej został bardzo obniżony.</u>
          <u xml:id="u-66.17" who="#StanisławBabiński">Po dziesiąte, znosi się dotychczasowe uprawnienia do pobierania więcej niż jednego świadczenia: przy zbiegu renty inwalidzkiej wypadkowej z emeryturą, czy też przy zbiegu prawa do renty inwalidzkiej w związku ze służbą wojskową z prawem do emerytury.</u>
          <u xml:id="u-66.18" who="#StanisławBabiński">Po jedenaste, wprowadza się zasadę, że wykonywanie zatrudnienia powoduje zawieszenie prawa do pobierania świadczenia. Jest to szczególnie krzywdzące dla osób niewidomych oraz osób pobierających renty z tytułu wypadku przy pracy, czy też z tytułu wyczynowego uprawiania sportu. Osoby te będą skazane tylko na pobieranie świadczeń i powolne umieranie.</u>
          <u xml:id="u-66.19" who="#StanisławBabiński">Po dwunaste, dla każdego świadczenia oblicza się wskaźnik jako relację wysokości tego świadczenia do kwoty bazowej, podkreślam — do kwoty bazowej. Przy pomocy tego wskaźnika dokonuje się późniejszych kwartalnych waloryzacji. W wysokości owego wskaźnika utajniona jest zasada, że osoby z mniejszymi podstawami będą w korzystniejszej sytuacji. Łatwo wyliczyć, że przy średniej płacy 850 tys. i 30 lat emerytura wyniesie 739 500 zł, lecz wskaźnik, czyli relacja do bazy, do 1700,44%. Oznacza to, że w przyszłych waloryzacjach osoba ta otrzyma 44% przewidywanego w danym kwartale wzrostu.</u>
          <u xml:id="u-66.20" who="#StanisławBabiński">Po trzynaste, projekt przewiduje górną granicę podstawy wymiaru na wysokości 250% kwoty bazowej. Zdaniem klubu ta słuszna społecznie zasada powinna być wyrażona w innej postaci, gdyż na dłuższą metę może spowodować zmniejszenie wpływów składek od osób osiągających wysokie zarobki.</u>
          <u xml:id="u-66.21" who="#StanisławBabiński">Parlamentarny Klub Lewicy Demokratycznej z własnej inicjatywy przeprowadził liczne konsultacje projektu rządowego i z konsultacji tych wynikają następujące wnioski: projekt kieruje się przede wszystkim uzyskaniem jak największych oszczędności, niektóre z nich są nie do przyjęcia, np. czynienie (drobnych co prawda) oszczędności na dodatku dla sierot zupełnych, na dodatku pielęgnacyjnym, na zasiłku pogrzebowym, na rencie rodzinnej. Uważamy, że jest to niehumanitarne.</u>
          <u xml:id="u-66.22" who="#StanisławBabiński">Rewaloryzacja w sposób zaproponowany w projekcie nie spełni swej roli i osoby pobierające najniższe świadczenia albo nic, albo niewiele na tym zyskają, bowiem ich wskaźnik waloryzacji będzie niski.</u>
          <u xml:id="u-66.23" who="#StanisławBabiński">Należałoby więc rozważyć, co zresztą uwzględniono w początkowych założeniach resortu pracy i polityki socjalnej, czy nie byłoby możliwości dokonania oddzielnej waloryzacji, a dopiero później rozważenia całego systemu emerytalnego w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-66.24" who="#StanisławBabiński">Proponowane rozwiązanie jest zbyt krótkowzroczne i zbyt sztywne. Nawet jeżeli w przyszłości Zakład Ubezpieczeń Społecznych czy inna ubezpieczeniowa instytucja będzie posiadać nadwyżki środków, to zgodnie z tymi zapisami, i sztywnymi zasadami będą pobierać niższe świadczenia, sprowadzające się do 0,6 średniej płacy w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-66.25" who="#StanisławBabiński">W związku z tym klub nasz nie może poprzeć przedłożonego projektu w przedstawionym brzmieniu i liczy, że w trakcie prac legislacyjnych rażące niesprawiedliwości zostaną usunięte, co nie wyklucza sprzeciwienia się jego uchwaleniu również podczas drugiego czytania.</u>
          <u xml:id="u-66.26" who="#StanisławBabiński">Co do poselskiego projektu ustawy o emeryturach dla górników i ich rodzin, to potwierdza on wątpliwości zgłoszone wcześniej co do tego, czy wprowadzać unifikację za wszelką cenę, czy też poszukać innych rozwiązań, uwzględniając specyfikę niektórych zawodów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-67">
          <u xml:id="u-67.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Panie pośle, bardzo przepraszam, ale tego projektu dzisiaj nie rozpatrujemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-68">
          <u xml:id="u-68.0" who="#StanisławBabiński">Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-68.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-69">
          <u xml:id="u-69.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-69.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Malczewską z Klubu Poselskiego PSL, następnie zabierze głos pani poseł Maria Dmochowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-70">
          <u xml:id="u-70.0" who="#TeresaMalczewska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Proponowane przez obecny rząd rozwiązania nie prezentują w zasadzie nic nowego, nie odbiegają od systemu emerytalnego przedstawionego swego czasu przez poprzedniego ministra pracy i polityki socjalnej. Tamte rozwiązania były powszechnie krytykowane nie tylko przez społeczeństwo, ale również i przez posłów. Różni się on od poprzedniego w sposób zasadniczy głównie i jedynie w zakresie wymiaru świadczeń. To znaczy rząd proponuje coraz mniej korzystne rozwiązania dlatego, że do zmiany systemu emerytalno-rentowego przystępujemy znacznie później, niż oczekiwała tego duża grupa osób pobierających świadczenia z „starego portfela”. Problem „starego portfela” jest także problemem moralnym, dlatego należy znaleźć rozwiązanie przynajmniej w części wyrównujące krzywdę wyrządzaną im przez wiele lat.</u>
          <u xml:id="u-70.1" who="#TeresaMalczewska">Mam świadomość tego, a myślę że Wysoka Izba także, iż proponowane rozwiązania sformułowane zostały wyraźnie pod presją uwarunkowań i recesji gospodarczych. Dowodem tego jest próba znalezienia środków finansowych na rewaloryzację drogą wprowadzenia drastycznych ograniczeń w rozwiązaniach systemowych. Oznacza to nieuchronnie, że podwyższenie jednych emerytur może się odbyć tylko kosztem innych.</u>
          <u xml:id="u-70.2" who="#TeresaMalczewska">Zarówno w środowiskach czynnych zawodowo, jak i emerytów czy rencistów, może wystąpić coraz mocniejsze poczucie braku stabilizacji, a także nieufność, co do nowych rozwiązań, zawsze mniej korzystnych.</u>
          <u xml:id="u-70.3" who="#TeresaMalczewska">W wyniku całej operacji ok. 70% uprawnionych — jak już członkowie rządu informowali społeczeństwo w środkach masowego przekazu — uzyska świadczenia wyższe od obecnie pobieranych. W uzasadnieniu do złożonego projektu rząd szacuje nadal, że podwyżkami świadczeń objętych będzie ok. 70% uprawnionych. Nie określa się jednak tych podwyżek.</u>
          <u xml:id="u-70.4" who="#TeresaMalczewska">W nowej ustawie w dalszym ciągu proponuje się raczej rozwiązanie typu zaopatrzenia socjalnego, tzn. socjalną rentę na starość, a nie ustawę emerytalną, która zabezpieczałaby pracowników na starość odpowiednio do wysokości wnoszonych składek w okresie aktywności zawodowej.</u>
          <u xml:id="u-70.5" who="#TeresaMalczewska">W przedstawionym przez rząd projekcie ustawy brak jest jednoznacznego rozwiązania polityki socjalnej państwa w zakresie zaopatrzenia emerytalnego. Osąd taki wynika z faktu, że proponowany system stanowi niespójne połączenie rozwiązań systemu ubezpieczeniowego, tj. oparcie się o okresy składkowe i zabezpieczeniowego, czyli prowadzi do zerwania więzi między składką a świadczeniem przez nadmierne jego spłaszczenie.</u>
          <u xml:id="u-70.6" who="#TeresaMalczewska">Przypomnieć należy, że w ocenie Sejmu z 1990 r. wysokość przyznanych świadczeń pod rządami dotychczas wydanych przepisów była już nadmiernie spłaszczona.</u>
          <u xml:id="u-70.7" who="#TeresaMalczewska">Wiem, że rozpatrywanie nowego systemu nastąpiło w sytuacji krytycznej dla budżetu państwa, jak również i dla funduszu ubezpieczeń społecznych, wspólnej klasy ubezpieczonych. Niezrozumiałe jest jednak uzasadnienie rządu załączone do projektu ustawy, że niedobór funduszu ubezpieczeń społecznych wynika z wysokiego wymiaru świadczeń w relacji do zarobków. Od 1982 r. relacja ta ulega pogorszeniu w związku z niezmienioną od lat granicą degresji zarobkowej, np. emerytura pracownika o trzydziestoletnim stażu obliczona od przeciętnego wynagrodzenia z 1981 r. stanowiła 82,6% tego wynagrodzenia, podczas gdy w 1985 r. 71,6%, a obecnie tylko 65% w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-70.8" who="#TeresaMalczewska">Wysoka Izbo! Dziś przystępujemy do pierwszego czytania rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego. Niejednokrotnie z trybuny sejmowej padały głosy, że należy dążyć do zrównania poziomu dawniej otrzymywanych emerytur i rent do poziomu obecnie uzyskiwanych przez osoby pracujące na podobnych stanowiskach, co doprowadzi do likwidacji „starego portfela”.</u>
          <u xml:id="u-70.9" who="#TeresaMalczewska">W projekcie proponuje się rewaloryzację podstawy wymiaru świadczeń, przyznanych do 1 stycznia 1990 r. W efekcie szacuje się, że ok. 70% świadczeniobiorców uzyska wyższe niż dotychczas świadczenia. Pozostałych 30%, w tym większość emerytur i rent przyznanych w II połowie 1989 r., 1990 r. oraz 1991 r. ulegnie zamrożeniu. Zakłada się, że proces osiągania przez te świadczenia wysokości przewidzianych ustawą, będzie polegał na wyłączeniu ich z kolejnych bieżących podwyżek waloryzacji. Brak jest natomiast szczegółowego określenia jak długo nie będą te świadczenia waloryzowane. Baczyć należy, aby w najbliższej przyszłości nie powstał nowy „stary portfel”. Czy znane są wysokości świadczeń przyznanych w tym okresie i jak kształtować się one będą w porównaniu z wysokością świadczeń zrewaloryzowanych od 1 października tego roku. Wybranie przez świadczeniobiorców najkorzystniejszych okresów, tj. z 4 ostatnich kwartałów było dokonywane w majestacie obowiązującego prawa.</u>
          <u xml:id="u-70.10" who="#TeresaMalczewska">W moim przekonaniu najczęściej zarobki z tego okresu wykazywali pracownicy sfery budżetowej, gdyż ostatnio ich pobory były waloryzowane. Zważywszy, że ta grupa społeczna w poprzednim systemie politycznym miała szczególnie zaniżane pobory, nie powinna być wyłączona z waloryzacji świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-70.11" who="#TeresaMalczewska">W uzasadnieniu do projektu ustaw nie przedstawiono, jaka jest liczba świadczeniobiorców, którzy skorzystali z przepisu uchwalonego przez ten Sejm o możliwości przyjęcia do podstawy wymiaru zarobków z 4 ostatnich kwartałów przed złożeniem wniosku.</u>
          <u xml:id="u-70.12" who="#TeresaMalczewska">Zawarte w projekcie ustawy zasady wymiaru świadczeń równych 24% średniej płacy krajowej, plus 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok pracy byłoby znacznie mniej korzystne od przyjętego systemu rewaloryzacji dla osiemdziesięciolatków. Pamiętamy: 25% i 1,5%. Takie rozwiązanie świadczy o różnicowaniu uprawnień emerytalno-rentowych w zależności od wieku. Powstaje pytanie, czy osiągnięcie 80 lat przed 31 grudnia 1990 r. uprawnia do wyższego wymiaru świadczeń? W moim przekonaniu nie. Unormowanie takie może być zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny.</u>
          <u xml:id="u-70.13" who="#TeresaMalczewska">Nie neguję konieczności ograniczania podstawy wymiaru świadczeń, ale czy do 250% średniej krajowej, a nie na przykład do 350%. Czy takie rozwiązanie nie będzie hamulcem w pobudzaniu wysiłku do coraz lepszej pracy oraz czynnikiem skłaniającym do pozyskiwania dochodów nie ujawnianych dla celów podatkowych, a stanowiących kapitał na lata po zakończeniu aktywności zawodowej?</u>
          <u xml:id="u-70.14" who="#TeresaMalczewska">W ostatnich latach pod naciskiem różnych środowisk znacznie rozszerzono przywileje branżowe, które obecnie proponuje się zabrać. Uważam, że nie powinno się generalnie likwidować przywilejów, przy równoczesnym pozostawianiu ich dla niektórych grup. Opowiadam się za zachowaniem nabytych już uprawnień przez osoby pobierające emerytury lub renty. Nie ulega wątpliwości, że znaczna ich część w przeszłości wykonywała pracę w warunkach szczególnie szkodliwych lub uciążliwych, ze szkodą dla własnego zdrowia, licząc że w przyszłości będzie im to zrekompensowane nieco wyższym świadczeniem. Podzielam pogląd rządu, że wypłacanie dodatków dla osób, które będą przechodzić na emerytury lub renty pod rządami nowej ustawy, nie zrekompensowane wyższą składką, koliduje z zasadami ubezpieczenia społecznego. Należałoby w nowej ustawie ograniczyć zasięg ich stosowania i powiązać z opłacaniem wyższej składki ubezpieczeniowej. Natomiast odebranie dodatków wcześniej już przyznanych może rodzić poczucie krzywdy, że prawo mniej korzystne dla świadczeniobiorców działa wstecz.</u>
          <u xml:id="u-70.15" who="#TeresaMalczewska">Następne nowe rozwiązanie to ograniczenie okresów równorzędnych i zaliczalnych w wymiarze 0,7% za każdy rok. Okresy składkowe będą liczone w wysokości 1,3% za każdy rok pracy. Obciążenie funduszu ubezpieczeń społecznych skutkami zaliczania okresów, w których nie płacono składek, istotnie nie uzasadnia redystrybucji dochodów funduszu na rzecz osób posiadających krótsze okresy składkowe. Szczególne niezadowolenie może budzić zastosowanie proponowanych zasad przy rewaloryzacji „starego portfela”, przy rewaloryzacji świadczeń dla osiemdziesięciolatków okresy te były przyjęte w pełnym wymiarze, tj. 1,5% za każdy rok, a obecnie proponuje się 0,7%.</u>
          <u xml:id="u-70.16" who="#TeresaMalczewska">W projekcie uwzględniono postulaty osób z wyższym wykształceniem i zaproponowano włączenie do okresów nieskładkowych naukę w szkole wyższej. Należy mieć na uwadze, że takie rozwiązanie będzie krzywdzące dla osób ze średnim wykształceniem zawodowym.</u>
          <u xml:id="u-70.17" who="#TeresaMalczewska">Podzielam stanowisko rządu, że każde zaliczenie okresu, za który nie była opłacana składka, wpływa na obniżenie ogólnego poziomu emerytur i rent. W tej sytuacji należy rozważyć, czy stan środków funduszu, bez opłacenia składek za okresy zaliczane, zezwala na rozszerzenie tych okresów bez wpływu na obniżenie ogólnego poziomu świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-70.18" who="#TeresaMalczewska">Refundowane powinny być też przez budżet koszty związane z wypłacaniem emerytur i rent dla pracowników zwolnionych z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy do czasu osiągnięcia przez nich ogólnie obowiązującego wieku emerytalnego. Skutków bezrobocia nie można przerzucać na fundusz ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-70.19" who="#TeresaMalczewska">W projekcie ustawy zaproponowano, aby Rada Ministrów miała prawo regulować inne zasady przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, wynikające ze szczególnej sytuacji kraju, regionu czy gałęzi gospodarki. W wypadku przyjęcia tego rozwiązania zachodzi konieczność równoczesnego określenia w ustawie źródeł pokrycia wydatków z tego tytułu.</u>
          <u xml:id="u-70.20" who="#TeresaMalczewska">Radykalnej zmiany wymagają nie tylko kryteria orzecznictwa w sprawach inwalidztwa, ale również tryb orzekania o inwalidztwie. Projekt nowych rozwiązań ustawowych i przepisów wykonawczych wymaga konsultacji z lekarzami, nie tylko z orzecznikami, ale i z innymi specjalistami.</u>
          <u xml:id="u-70.21" who="#TeresaMalczewska">Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego stwierdza, że w obecnych regulacjach emerytalnych nie można odbierać nauczycielom nabytych uprawnień emerytalnych zawartych w Karcie Nauczyciela. Polskie Stronnictwo Ludowe dobrze orientuje się w specyfice pracy nauczyciela i dlatego z całą stanowczością będzie zabiegało o utrzymanie gwarancji socjalnych dla nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-70.22" who="#TeresaMalczewska">Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego proponuje skierować projekty ustaw o zabezpieczeniu emerytalnym do właściwych komisji. Przy okazji informuję, iż obecnie klub opracowuje szereg poprawek do przedstawionych projektów.</u>
          <u xml:id="u-70.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-71">
          <u xml:id="u-71.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-71.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Marię Dmochowską z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Teresa Czarnik-Sojka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-72">
          <u xml:id="u-72.0" who="#MariaDmochowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rząd przedstawił nam projekt nowych rozwiązań systemu emerytalnego nie tylko na przyszłość, ale i wstecz, co oznacza, że rewaloryzacja „starego portfela” ma się odbywać według tych samych zasad, które będą obowiązywać w wypadku nowo przyznawanych świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-72.1" who="#MariaDmochowska">Takie rozwiązanie ma swoje dobre i złe strony. Do dobrych zaliczyć trzeba powszechność proponowanego systemu, w którym obowiązują dla wszystkich podobne zasady. Różnice wysokości świadczeń będą zależały głównie od długości tzw. okresów składkowych, czyli faktycznie przepracowanych lat i od wysokości podstawy wymiaru świadczeń obliczanych z dłuższego niż dotąd okresu zatrudnienia. Jest to typowo ubezpieczeniowa zasada eliminująca przypadkowość i inne błędy dotychczasowego systemu, które są wszystkim dobrze znane, nie będę ich więc ponownie wyliczać.</u>
          <u xml:id="u-72.2" who="#MariaDmochowska">Ten sposób obliczania świadczeń, łącznie z zachowaniem zasady okresowej waloryzacji przyjętej przez nas w nowelizacji z maja 1990 r., stwarza dosyć dobre zabezpieczenie przed powstaniem w miarę upływu lat rozmaitych „starych portfeli” oraz eliminuje możliwości wyrośnięcia niespodziewanych kominów w rodzaju znanego nam z IV kwartału 1989 r.</u>
          <u xml:id="u-72.3" who="#MariaDmochowska">Poza charakterem ubezpieczeniowym projekt ten ma również walory socjalne. Mam na myśli obliczanie wysokości świadczenia nie tylko w zależności od własnych zarobków oraz lat pracy, ale także od przyjętego procentu tzw. kwoty bazowej, czyli aktualnej przeciętnej płacy. Faworyzuje to i osłania niżej zarabiających. Konsekwencją jednak takiego rozwiązania jest spłaszczenie świadczeń dla osób zarabiających powyżej średniej oraz ścięcie najwyższych podstaw wymiaru świadczeń do maksimum 250% średniej płacy.</u>
          <u xml:id="u-72.4" who="#MariaDmochowska">Obecna trudna sytuacja musi skłaniać do takiego rozwiązania, znanego również i w bogatszych niż nasz systemach ubezpieczeniowych. Nie można bowiem zapominać, że wprowadzamy nowy system emerytalny w okresie przełomu gospodarczego. Ustawa budżetowa przewidziała relatywnie wysokie nakłady z budżetu państwa, uzupełniające fundusz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, daleko nie wy starczający do przeprowadzenia rewaloryzacji „starego portfela” w 1991 r. i wprowadzenia nowej ustawy emerytalnej. Przekroczyć tych sum, niestety, nie możemy. Nie ułatwia to pracy posłom.</u>
          <u xml:id="u-72.5" who="#MariaDmochowska">Bardzo brakuje nam obecnie zapowiadanych ubezpieczeń alternatywnych, wspomagających system powszechny, pozwalający osobom wyżej zarabiającym i chcącym na ten cel odkładać część swoich dochodów lepiej zabezpieczyć się na starość. Powstaje jakby próżnia dla wyżej zarabiających, szczególnie niekorzystna dla tych, którzy znajdują się aktualnie blisko wieku emerytalnego lub otrzymali emerytury w latach 1990–1991 według zasad znowelizowanych w 1990 r. Praktycznie wygląda na to, że roczniki, o których mowa, nie będą miały szans na uzyskanie wyższego, proporcjonalnego do ich składek, ubezpieczenia emerytalnego. Jest to sprawa wymagająca jakiegoś rozwiązania, może poza tą ustawą. Następne roczniki świadczeniobiorców będą bowiem miały do dyspozycji dodatkowe, dobrowolnie wybrane systemy ubezpieczeniowe lub inne formy zabezpieczenia swego statusu materialnego osiągnięte w ciągu lat pracy, na przykład pakiet akcji. Są to normalne rozwiązania dla zamożniejszych w innych krajach, istniejące poza bardziej egalitarnym systemem powszechnego zabezpieczenia socjalnego. Zaznaczam, że owe środkowe nasze roczniki tych uprawnień i możliwości nie mają.</u>
          <u xml:id="u-72.6" who="#MariaDmochowska">Parę słów o gorszych stronach proponowanych rozwiązań. Niełatwo nam będzie zadecydować przy rewaloryzacji „starego portfela” o likwidacji obowiązujących w niektórych branżach i zawodach 10 lub 15% dodatkach do podstawy wymiaru świadczeń. Takie zmiany znacznie łatwiej wprowadza się na przyszłość, wraz ze stosowanym vacatio legis, a nie wstecz. Przypomnę w tym miejscu dyskusję z okazji prac nad ustawą rewaloryzującą dla osób osiemdziesięcioletnich. Dodatki, o których mowa, zostały w końcu, wbrew propozycji rządu, utrzymane.</u>
          <u xml:id="u-72.7" who="#MariaDmochowska">Wyrażam opinię, że do sprawy tej należy podejść ze szczególną rozwagą i w sposób zindywidualizowany. Pamiętając, iż w okresie, w którym powstawał „stary portfel” płace, zwłaszcza w sferze budżetowej, nie stanowiły odbicia społecznej wartości pracy, w szczególności dyskryminowały zawody wymagające wyższego wykształcenia i kwalifikacji.</u>
          <u xml:id="u-72.8" who="#MariaDmochowska">Bez wspomnianego dodatku, zrewaloryzowane świadczenia nauczycieli, nauczycieli akademickich, pracowników naukowych PAN i innych, a może również niektórych innych grup ze sfery materialnej, mogą okazać się niesprawiedliwie niskie. To trzeba dokładnie rozważyć i sprawdzić, nie przesądzając z góry rozwiązań. Tak samo zresztą jak i zapis o odebraniu jednego świadczenia przy zbiegu dwóch świadczeń oraz dodatków pielęgnacyjnych dla osób siedemdziesięciopięcio- i osiemdziesięcioletnich.</u>
          <u xml:id="u-72.9" who="#MariaDmochowska">Wielu korespondentów piszących do Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, do Sejmu i do mnie osobiście, zwraca uwagę, że podstawa wymiaru ich świadczeń była niegdyś obliczana z wyjątkowo niekorzystnego okresu zarobków, na ogół ostatnich 12 miesięcy przed przejściem na emeryturę. Wiązało to się z inflacją i stosunkowo szybkim wzrostem płac w końcu lat siedemdziesiątych i w latach osiemdziesiątych, przy braku obecnego systemu waloryzacyjnego, będącego dziełem tej kadencji. Korespondenci są zdania, że należy na nowo na ich indywidualne wnioski, przeliczyć podstawy wymiaru ich świadczeń, biorąc pod uwagę trzy kolejne lata z dwunastu, bądź, jak dawniej, dwa kolejne lata z dziesięciu. Sprawa ta również wymaga dyskusji poprzedzonych dokładną analizą, o którą zwracam się do ministra pracy i polityki socjalnej. Żądania bowiem naszych respondentów są zgodne z polityką resortu, opowiadającą się za eliminacją przypadkowości w ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń. Nie tylko mniej korzystne, choć może konieczne rozwiązania powinny być ustanawiane wstecz, ale także i te korzystniejsze, jeśli są zgodne z duchem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-72.10" who="#MariaDmochowska">Teraz kilka uwag szczegółowych do art. 7. Trudno się zgodzić z zaliczeniem do okresów nieskładkowych (czyli zaliczanych w znacznie niższym wymiarze w stosunku do podstawy wymiaru świadczeń) urlopów wychowawczych czy bezpłatnych dla matek opiekujących się najmłodszymi dziećmi. Kobiety decydowały się na przerywanie pracy kosztem zmniejszenia aktualnych dochodów roczny, by samodzielnie zająć się dzieckiem, a nie wysyłać je do bardzo kosztownego dla państwa żłobka. Nie zawierały umowy z ZUS o obniżenie w przyszłości ich emerytur. Ten zapis proponowany w ustawie należy uznać za sprzeczny z prorodzinną polityką społeczną. O innych zapisach, np. dotyczących wdów, wspominał poseł przede mną i zgadzam się z jego opinią.</u>
          <u xml:id="u-72.11" who="#MariaDmochowska">W art. 10 mówiącym o pracy w szczególnych warunkach, w pkt. 3e oczekiwać należy na równoległe z wprowadzeniem ustawy opracowanie listy prac wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej i wykonywanej w szczególnych warunkach. Niech mi wolno będzie w tym wypadku w imieniu własnym stwierdzić, iż oczekuję, że na tej liście znajdą się neurochirurdzy, transplantolodzy, kardiochirurdzy a także lekarze i pozostały biały personel pracujący stale na oddziałach intensywnej terapii, w karetkach „R” i w innych jednostkach bezpośrednio ratujących życie. Niczego nie ujmując np. wymienionym w ustawie pracownikom urzędów celnych, wydaje mi się, że obciążenie fizyczne i psychofizyczne wymienionych wyżej specjalności nie wydaje się mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-72.12" who="#MariaDmochowska">Wątpliwości nasuwają także sformułowania art. 12. Zawiera on nowe, dynamiczne ujęcie definicji inwalidztwa. Zgadzając się z tym, tj uznając zasadę konieczności ustalania nie samego inwalidztwa jako takiego, a raczej stopnia zdolności do wykonywania pracy przez osobę poszkodowaną, nie mogę zrozumieć co ma praktycznie oznaczać zdanie: „ograniczenie zdolności do osiągania dochodów z pracy większe niż o połowę, lecz nie przekraczające dwóch trzecich”. Wydaje się, że ten ważny artykuł trzeba dopracować lub napisać od nowa.</u>
          <u xml:id="u-72.13" who="#MariaDmochowska">Również trudno się zgodzić, by zespół orzekający o zdolności do pracy składał się z jednego lekarza i dwóch urzędników (art 14, pkt ust. 5). Proporcje na pewno należy odwrócić.</u>
          <u xml:id="u-72.14" who="#MariaDmochowska">Bardzo ważny i cenny jest zapis art. 15, pkt. 6, o warunkach nabycia wcześniejszego prawa do emerytury w wypadku bezrobocia oraz zwolnień z pracy z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, zwłaszcza w wypadku osób legitymujących się szczególnie długim okresem składkowym, niezależnie od wieku. Przepis bardzo potrzebny, wręcz niezbędny, zwłaszcza tam, gdzie podstawą bytu dużych grup pracowniczych jest jeden zakład na terenie nieuprzemysłowionym, bądź gdy (jak w wypadku Łodzi, Starachowic czy Wałbrzycha) istnieje — że tak powiem — monokultura przemysłowa czyli wybitna przewaga jednej gałęzi przemysłu.</u>
          <u xml:id="u-72.15" who="#MariaDmochowska">Nie będę już mnożyć uwag szczegółowych, na pewno nasuną się one przy dalszych pracach nad ustawą. Wyrażam pogląd, który podziela również mój Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna, że przedstawiony nam projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego, aczkolwiek nie spełni, bo nie jest w stanie spełnić wszystkich oczekiwań czy też nadziei, podsycanych często nierozważnie przez zbyt optymistyczne wypowiedzi polityków, oraz nie wyrówna do końca zbyt licznych przez całe lata nawarstwiających się błędów i krzywd, jest projektem wartościowym, spójnym i o zasadniczo słusznych założeniach. O różne jego szczegółowe rozwiązania będziemy wieść spory z projektodawcą w toku dalszych prac legislacyjnych.</u>
          <u xml:id="u-72.16" who="#MariaDmochowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pozwolą państwo, że odczytam fragment listu od pana J. K. z Warszawy, z ulicy Frenkla.</u>
          <u xml:id="u-72.17" who="#MariaDmochowska">„Zwracam się do was również z gorącą prośbą, abyście uchwalili możliwie szybko nową ustawę i nie wdawali się w zbędne polemiki i waśnie, wynikające z własnych lub grupowych interesów. Niech interes słabszych i biednych dominuje nad interesem silniejszych i bogatszych. Proponuję abyście wyłączyli z ustawy do odrębnego rozpatrzenia sprawę wszelkich przywilejów, również własnych i rządowych”.</u>
          <u xml:id="u-72.18" who="#MariaDmochowska">Stwierdzam, że przywilejów dla posłów, senatorów i rządu w ustawie tej nie ma.</u>
          <u xml:id="u-72.19" who="#MariaDmochowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna wnoszę o przekazanie projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego do dalszych prac przewidzianych regulaminem Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-72.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-73">
          <u xml:id="u-73.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-73.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Teresę Czarnik-Sojkę z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Andrzej Bondarewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-74">
          <u xml:id="u-74.0" who="#TeresaCzarnikSojka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Kiedy przed ponad rokiem nowelizowaliśmy ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, zobowiązaliśmy się nie tylko do poprawy losu ludzi najstarszych, ponad osiemdziesięcioletnich, nie tylko do zlikwidowania całego „starego portfela”, ale i do stworzenia nowego, nowoczesnego, sprawiedliwego i sprawnie funkcjonującego systemu emerytalnego. Takiego, który z jednej strony zapewniłby godziwy standard życia najstarszemu pokoleniu, z drugiej, zgodnie z regułami nowego systemu ekonomicznego, odzwierciedlałby wartość pracy i jej staż.</u>
          <u xml:id="u-74.1" who="#TeresaCzarnikSojka">Wydawało się nam, że żadne inne względy nie będą decydowały o kształcie nowego systemu. Liczyliśmy, że w ciągu roku gospodarka ustabilizuje się, wyjdzie na prostą, że lepszy system emerytalny będzie systemem korzystniejszym.</u>
          <u xml:id="u-74.2" who="#TeresaCzarnikSojka">Zgrzeszyliśmy nadmiarem optymizmu. Stoimy wobec rozbudowanych nadziei tych, którzy liczą, że rewaloryzacja rent i emerytur „starego portfela” przyniesie znaczną poprawę ich sytuacji materialnej, wobec zawodu i rozczarowania tych, którzy przyzwyczaili się do korzystniejszych rozwiązań, zeszłorocznej majowej nowelizacji, i wobec niepokoju graniczącego z protestem tych, którzy w perspektywie najbliższych lat zakończą okres swej zawodowej aktywności.</u>
          <u xml:id="u-74.3" who="#TeresaCzarnikSojka">Wysoka Izbo! Przedstawiony nam przez rząd projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego, aczkolwiek rekomendowany jako wychodzący naprzeciw przesłankom ekonomicznym i społecznym, jest w gruncie rzeczy przykrojony do recesji gospodarczej, do rosnącego bezrobocia, zmniejszających się dochodów, do budżetowego ubóstwa. Gdyby ta propozycja dotyczyła rozwiązań na okres przejściowy, na najbliższy trudny rok czy dwa lata, można by po pewnych modyfikacjach przyjąć ją jako zło konieczne. Ale systemów emerytalnych nie zmienia się jak rękawiczek. Tworzy się je na całe dziesięciolecia. Tak chętnie powołujemy się na zachodnie doświadczenia, a to właśnie tam, na Zachodzie, dopracowano się obok powszechnego systemu emerytalnego odrębnych uregulowań prawnych dla licznych grup zawodowych. To co na Zachodzie uważa się za historyczny dorobek systemu ubezpieczeń, ów swoisty pluralizm uwzględniający specyfikę zawodów i związanych z nimi warunków pracy, my uważamy w znacznej mierze za przeżytek, przekreślamy je w imię ujednolicenia, zrównania, swoiście pojętej sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-74.4" who="#TeresaCzarnikSojka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Daleka jestem od obrony istniejącego systemu emerytalno-rentowego. Wiele w nim nielogiczności, przestarzały jest sposób określania podstawy wymiaru emerytury i jej obliczanie, ale proponowane w zamian rozwiązania nowego projektu nie zapewniają takiego poziomu świadczeń, który rekompensowałby nie tylko wartość i staż pracy, ale także kapitał, który mógłby być odłożony z pieniędzy, które płaciło się latami na składki ZUS. Krótko mówiąc, świadczenia według nowego systemu nie rekompensują utraconych zarobów, a taki był przecież lejtmotyw, o którym mówiła pani minister. Gdyby proponowana ustawa emerytalna dotyczyła świadczeń podstawowych, gdyby istniał system ubezpieczeń dodatkowych, branżowych czy indywidualnych, gdyby przedstawiono nowy, efektywny system organizacji ZUS, zróżnicowania składek itp. można by wówczas próbować przekonywać się nawzajem, że proponowany system ma jakieś walory. Niestety, koncepcja oczyszczona z przywilejów, jak niesłusznie określa się uprawnienia, ograniczona z jednej strony pułapem 250% maksymalnej podstawy, z drugiej 24% kwotą bazową, oderwaną od indywidualnego wymiaru, a z trzeciej, niskim 1,3% mnożnikiem za każdy rok pracy sprawia, że jest to system spłaszczający, polegający w gruncie rzeczy na niewielkim wzroście świadczeń najniższych kosztem uszczuplenia wypracowanych kwot wyższych. Metoda raczej janosikowa, aniżeli rodem z systemu społeczno-gospodarczego, jaki budujemy i z myślą o którym ten nowy system emerytalno-rentowy mieliśmy tworzyć.</u>
          <u xml:id="u-74.5" who="#TeresaCzarnikSojka">Z analiz, jakie posłowie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej przeprowadzili, z listów, jakie do nich napłynęły, wynika jednoznacznie, że w stosunku do systemu obecnie obowiązującego, ludzie, którzy np. przepracowali 35 lat (a jest to, moim zdaniem, godziwy staż pracy) ludzie, których podstawa wymiaru emerytury jest równa lub wyższa od średniej krajowej, w proponowanym projekcie ustawy tracą od 10 do ponad 500 tys. zł. Jeżeli przysługiwały im dodatki branżowe, kwoty strat są jeszcze wyższe. Natomiast ci, którzy mają podstawę wymiaru emerytury niższą od średniej krajowej, nawet przy długim stażu, zyskują zaledwie kilkadziesiąt tysięcy zł, a jeżeli stracą dodatki branżowe, nie uzyskają nic. Te poselskie analizy i rachunki są w pewnej sprzeczności z rządowym obliczeniem zawartym w uzasadnieniu do ustawy, który szacuje, iż 70% świadczeniobiorców uzyska wyższe renty i emerytury, a tylko 30% świadczeń ulegnie zamrożeniu, czyli obniży się. To, że stracą przyszli emeryci generalnie, jest już pewne. Chciałabym jednak zwrócić uwagę na pewną nielogiczność tych obliczeń. Projektodawcy piszą, że w wyniku rewaloryzacji podwyższone zostanie 4 100 tys. świadczeń, co będzie kosztowało w czwartym kwartale br. około 3 bin zł. A więc tyle, ile przewidziano w dotacji uzupełniającej dla ZUS z budżetu. Roczny skutek wynosi zatem 12 bin zł. Tymczasem w latach następnych — cytuję z uzasadnienia projektu — „nie przewiduje się relatywnego wzrostu wydatków ponad poziom tegoroczny”. Z tego płynie, moim zdaniem, tylko jeden wniosek: ci, których świadczenia — mówiąc elegancko — zostaną spłaszczone, zrewaloryzują w znacznej części „stary portfel”.</u>
          <u xml:id="u-74.6" who="#TeresaCzarnikSojka">Można by jeszcze wiele mówić o mankamentach projektu, o tym że uszczupla przyszłe emerytury kobiet, ale mówił już o tym pan poseł Babiński. Bardzo jestem mu wdzięczna, bo zupełnie inaczej brzmi to w męskich ustach, albowiem kobiety zaraz bywają posądzane o feminizm. Projekt jest krzywdzący dla kobiet przerywających pracę zawodową, by odchować dzieci, trzeba też stwierdzić, że prawo do wcześniejszych emerytur wynikające z uciążliwości pracy, któremu nie towarzyszą branżowe dodatki, znacząco zubaża przyszłe emerytury, że utraci prawo do rent wdowich znaczna część niepracujących żon, że drastycznie ograniczone będą renty dla dzieci ojców, którzy zginęli w wypadkach przy pracy, że… Można by długo mnożyć przykłady.</u>
          <u xml:id="u-74.7" who="#TeresaCzarnikSojka">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt omawianej ustawy, gdybyśmy go uchwalili w tym kształcie, zadowalałby wyłącznie ministra finansów. Mój klub ma w swojej nazwie przymiotnik „socjaldemokratyczny”. To zobowiązuje nas, by popierając wszelkie rządowe inicjatywy przemian gospodarczych w przekonaniu, że służą one społeczeństwu, nie zapominać — nawet w tak trudnych czasach, w jakich obecnie jesteśmy — o ochronie najsłabszych, w tym pokolenia najstarszego. System emerytalny, który tego nie zapewnia, zwłaszcza w dobie wzrostu czynszów, wzrostu odpłatności za gaz i światło, za leki, za sanatoria, w sytuacji, w której ogranicza się możliwości dorabiania, system taki ma wiele luk i jest rozwiązaniem tylko na przetrwanie, na krótką metę, a nie na dalszą przyszłość. Taki system nie może bez znaczących modyfikacji zyskać akceptacji posłów naszego klubu.</u>
          <u xml:id="u-74.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-75">
          <u xml:id="u-75.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-75.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Bondarewskiego ze Stronnictwa Demokratycznego, następnie pana posła Kazimierza Jaworskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-76">
          <u xml:id="u-76.0" who="#AndrzejBondarewski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Badania budżetów rodzinny prowadzone przez GUS w 1990 r. wykazują, że po pierwszym kwartale ubiegłego roku, w którym każda rodzina została dotknięta zmianami w zakresie kosztów utrzymania, obecnie sytuacja w zakresie tych kosztów plasuje się na poziomie constans. Nie będzie to jednak zjawiskiem stabilnym, gdyż w najbliższym czasie zbiegają się dwa wydarzenia materialno-finansowe dotyczące każdej polskiej rodziny. Jest to podwyżka cen energii o ponad 100%, podwyżka czynszów, obliczanie podatków od nieruchomości (podatki te dotkną prawie wszystkich, ponieważ płacić je będą zarówno posiadacze domów jednorodzinnych, jak i lokatorzy w mieszkaniach spółdzielczych oraz osoby, które mieszkania wykupiły na własność) oraz regulacja rent i emerytur zamierzona przez rząd i przedstawiona Wysokiemu Sejmowi jako projekt ustawy o rentach i emeryturach z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-76.1" who="#AndrzejBondarewski">Bez wątpienia powinno łączyć się te dwie sprawy, ponieważ pierwsza z nich w zdecydowany sposób obciąży budżety rodzinne, druga natomiast — mimo przesłanek zmierzających do zlikwidowania „starego portfela” — radykalnie obniży status materialny wielu rencistów. Mówiono o tym tutaj bardzo szeroko, w jakim stopniu i jakie grupy będą dotknięte restrykcjami wynikającymi z tego projektu ustawy. Uznając, że w każdej polskiej rodzinie jest jakiś emeryt bądź rencista, sytuacja materialna tych ostatnich zaważy na całym polskim społeczeństwie.</u>
          <u xml:id="u-76.2" who="#AndrzejBondarewski">Na tle przedstawionego projektu ustawy nasuwają się następujące uwagi:</u>
          <u xml:id="u-76.3" who="#AndrzejBondarewski">1. Nieprawdą jest, że poziom świadczeń społecznych na renty i emerytury jest jednakowy. Wprawdzie od poborów potrącany jest na ten cel taki sam procent, jednak jest on w bezwzględnych kwotach zupełnie różny i zależy od wysokości uzyskiwanego zarobku. Tak więc odprowadzając do ZUS składkę od zarobku sprzątaczki i kierownika, kwota bezwzględnych wpłat będzie oczywiście wyższa u kierownika niż u sprzątaczki, choć przyznaję, że niektóre sprzątaczki przez wiele lat zarabiały znacznie więcej niż na przykład lekarze czy nauczyciele. Ale trudno odmówić racji niektórym tym argumentom, które mówią — tutaj już padło to określenie — żeby stosować prawo Janosika: zabrać wyżej uposażonym, oddać niżej uposażonym, ale niektórzy na przykład stawiają tego rodzaju argumenty w listach do posłów — skoro ogranicza się bazę i podstawę wymiaru rent do 250%, to w takim razie należy też ograniczyć wysokość składek do tej samej wysokości. Trudno odmówić logiki tego rodzaju rozumowaniu.</u>
          <u xml:id="u-76.4" who="#AndrzejBondarewski">2. Niewątpliwie skala obciążeń składkowych wyznaczana jest przez możliwości gospodarcze kraju, a poziom świadczeń przez poziom dochodów ludności czynnej zawodowo. Rząd jednak nie przedstawia żadnych propozycji, które zmierzałyby do takiego pobudzenia gospodarki, aby poziom dochodów ludności czynnej zawodowo ulegał zdecydowanemu wzrostowi. Weszliśmy do Europy, jeśli chodzi o ceny, natomiast jesteśmy na dość dalekich peryferiach, jeśli chodzi o płace.</u>
          <u xml:id="u-76.5" who="#AndrzejBondarewski">Wysoki Sejmie! Wracając do samego tekstu ustawy trzeba stwierdzić, że jest on wyjątkowo nieprzejrzysty i w wielu wypadkach nieczytelny. Takim jest na przykład art. 3, ust. 1 i 2, z których nie wynika jasno, czy osoby, które przestały podlegać przepisom wymienionym w ust. 1 opłacają składki emerytalne, czy nie, tym bardziej że nie wyjaśnia tego w żadnym stopniu ust. 2 tegoż artykułu.</u>
          <u xml:id="u-76.6" who="#AndrzejBondarewski">Szczególnie nieczytelne są przepisy art. 12, 13 i 14 dotyczące osób niezdolnych do pracy. W miejsce dotychczasowego kryterium inwalidztwa, którego określenie jest jasne i znane w ustawodawstwie całego świata (przecież tam też stosuje się kryterium niezdolności do pracy, doszukując się możliwości wykonywania jej mimo uszczerbku na zdrowiu). Jest to zabieg uderzający w tych, których los pozbawił sprawności fizycznej, nie zapewniający im żadnym przepisem ustawy możliwości przekwalifikowania się (co i tak jest zwykle związane ze znacznym obniżeniem poziomu dochodów), nie uwzględniając faktu, że każdy rodzaj inwalidztwa odbija się zdecydowanie na sprawności zarobkowej osoby tym inwalidztwem dotkniętej. Sprawa ta leży zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Ponadto wydaje mi się, że pojęcie inwalidztwa obrosło już orzecznictwem lekarskim i sądowym, a jest to dorobek, którego nie wyrzuca się przecież tak po prostu do lamusa.</u>
          <u xml:id="u-76.7" who="#AndrzejBondarewski">W art. 15 ust. 2 wprowadza się zasady kroczenia lat okresów składkowych i nieskładkowych, począwszy od dnia 31 grudnia br., w którym to czasie od kobiety wymaga się udowodnienia 20 lat zatrudnienia, przez lata 1992, aż do 1995, w których okresy te wynosić będą od 21 do 25 lat. Ustawodawca przewiduje jakby dalszą inflację. Ciekawe, że dotyczy to tylko kobiet, a ponadto z góry przesądza się o wysokiej tejże inflacji.</u>
          <u xml:id="u-76.8" who="#AndrzejBondarewski">Niezwykle charakterystyczne są przepisy art. 16, ust. 5, który specjalne preferencje daję: tancerzom, akrobatom, żonglerom, komikom cyrkowym, aktorkom (już nie aktorom) i innym uprawiającym działalność rozrywkową, a na przykład pomija się dziennikarzy, którzy wywalczyli sobie obniżenie wieku emerytalnego na podstawie analitycznych badań i sprawności fizyczno-psychicznych. Co wreszcie z kontrolerami ruchu lotniczego, których żądaniom trudno odmówić słuszności, jeśli chodzi o wiek emerytalny.</u>
          <u xml:id="u-76.9" who="#AndrzejBondarewski">Zupełnie nie do przyjęcia są przepisy art. 24, które określają wiek wdowieństwa. Wdowa, która w chwili śmierci męża miała na przykład 44 lata, nie uzyska prawa do renty rodzinnej, gdy ukończy 55 rok życia.</u>
          <u xml:id="u-76.10" who="#AndrzejBondarewski">Przysłowiowego konia z rzędem temu, kto zrozumie przepisy zawarte w rozdziale 4, odnoszące się do wymiaru rent i emerytur. Również to co zawarte jest w art. 30, 31 i 32 jest dla rentobiorcy niezwykle trudne do zrozumienia.</u>
          <u xml:id="u-76.11" who="#AndrzejBondarewski">W ten sposób manipuluje się przepisami w odniesieniu do ludzi starych, często już nie w pełni sprawnych umysłowo, którzy nie są w stanie we własnym zakresie obliczyć należności z tytułu ubezpieczenia społecznego. Rozważając przepisy projektu ustawy byłoby zazadne sprecyzowanie, jakie to są wypadki szczególne, w których prezes Rady Ministrów może przyznać emeryturę lub rentę. Jest to potrzebne, aby następne ekipy nie były pobudzane do odbierania świadczeń przyznanych poprzednim ekipom.</u>
          <u xml:id="u-76.12" who="#AndrzejBondarewski">Wysoka Izbo! Przez wiele lat, zarówno w II Rzeczypospolitej, jak i w PRL, otaczano szacunkiem inwalidów wojennych. Było to tak społecznie zrozumiałe, że nawet w poprzednim okresie nie podważano prawa do renty inwalidzkiej osobom, które inwalidztwo nabyły podczas wojny z bolszewikami w 1920 roku. Inwalidzi wojenni to wymierająca grupa obrońców ojczyzny. Mieli prawo do odrębnej renty inwalidzkiej, niezależnie od emerytury. Obecnie trudno dociec dlaczego to prawo się jakby odbiera inwalidom. Art. 64 stanowi odrębne przepisy, określające prawo do pobierania świadczeń osoby, która jest inwalidą wojennym, mając jednocześnie prawo do emerytury. To samo dotyczy inwalidztwa nabytego w obozie koncentracyjnym. Warto tu zauważyć, że w II Rzeczypospolitej, przecież nie bogatej, przyznano specjalne renty uczestnikom Powstania Styczniowego 1863 r. Byli to wówczas ludzie siedemdziesięciopięcio- i osiemdziesięcioletni. Inwalidzi wojenni, którym dziś to dobro usiłuje się odebrać, mają przeciętnie około siedemdziesięciu-siedemdziesięciu pięciu lat. Te dwie decyzje warto jest zestawić ze sobą, i wyciągnąć z nich wnioski.</u>
          <u xml:id="u-76.13" who="#AndrzejBondarewski">Podobnie w odniesieniu do inwalidów niezrozumiałe są przepisy rozdziału 4, w szczególności art. 70. Chodzi o zakaz ograniczenia zatrudnienia dla rencistów i emerytów. Słyszałem już tutaj argumentację, ale przypominam, że omawialiśmy te sprawy w poprzednich ustawach emerytalnych i odeszliśmy od tych ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-76.14" who="#AndrzejBondarewski">Czy w ogóle jest ktoś, kto mógłby coś legalnie dorobić według tego projektu? Emeryci w wieku emerytalnym i renciści, jeżeli wynagrodzenie lub dochód nie przekroczy 60% kwoty bazowej. Jeśli ktoś nie wie dlaczego tak rygorystycznie traktuje się osoby poniżej wieku emerytalnego, to wystarczy sięgnąć do uzasadnienia rządowego projektu. Wcześniejsze emerytury nie mogą być pretekstem do osiągania dodatkowych dochodów. To bardzo brutalne stwierdzenie zważywszy, że prawo do tego będą mieć ludzie ciężko spracowani, z zawodów, które bardziej niż inne wyczerpują człowieka fizycznie i psychicznie. Autorzy projektu nie policzyli jak ogromne straty przyniesie gospodarce jednoczesne odejście z pracy wielu wybitnych specjalistów-emerytów. Nie warto bałamutnie tłumaczyć, że na ich miejsca czekają inni, młodsi lub bezrobotni. Gdyby tak było, to na pewno zakłady wołałyby zatrudnić młodszych, równie zdolnych, już nie wspominając o stratach finansowych dla państwa. Przepisy dotyczące zatrudnienia emerytów i rencistów mają jeszcze jeden aspekt, który trudno nazwać ludzkim. Otóż emeryt czy rencista, którego świadczenia na pewno nie wystarczą na zaspokojenie podstawowych potrzeb (nie licząc stałego wzrostu cen energii, opłat czynszowych), który będzie podejmował pracę za owe 60% kwoty bazowej (chcąc oczywiście w ten sposób sobie dorobić), będzie w gruncie rzeczy kształtował jakby nową grupę pracowników-niewolników, zmuszonych wykonywać skomplikowane czasem zajęcia za minimalne wynagrodzenie.</u>
          <u xml:id="u-76.15" who="#AndrzejBondarewski">Czy tak ma wyglądać budowana właśnie gospodarka rynkowa i kapitalistyczne stosunki produkcji. Dlaczego szefowie zakładów nie mogą sami regulować: kogo, za ile, w jakiej formie zatrudnić? Dlaczego emeryt nie może sam decydować, czy będzie wegetować, czy pożyje trochę godniej? Zapracował na to co dostanie z ZUS, a reszta powinna być jego sprawą.</u>
          <u xml:id="u-76.16" who="#AndrzejBondarewski">Słyszymy, że jesteśmy teraz wolni; w świetle tych propozycji wolność owa jest jednak zdecydowanie problematyczna. Jak łatwo powiedzieć: taki nieżyciowy zakaz będzie omijany. Wykonywana będzie praca „na czarno”, na podstawione nazwisko. Państwo z tego nic nie będzie miało, a emeryt i tak dorobi, jeżeli będzie chciał lub musiał. Tylko dlaczego nielegalnie?</u>
          <u xml:id="u-76.17" who="#AndrzejBondarewski">Wysoki Sejmie! Trzeba ze smutkiem stwierdzić, iż w uzasadnieniu wskazuje się na to, że w innych krajach również przeprowadza się zmiany w zakresie rent i emerytur. Jest to smutne, ponieważ nie podaje się jednocześnie do wiadomości społeczeństwa, jak wygląda sytuacja emerytów w najbliższych, choćby sąsiednich, zachodnich krajach. Przykładem może być była Republika Federalna Niemiec. Pracujący odprowadza tam na ubezpieczenie społeczne 9,7% swego wynagrodzenia. Taki sam procent odprowadza pracodawca. Natomiast przeciętne emerytury kształtują się na poziomie 1670 marek, wobec średniej krajowej płac 3 000 marek. Stanowi to 62% przeciętnej płacy.</u>
          <u xml:id="u-76.18" who="#AndrzejBondarewski">Według polskiej relacji marki wynosi to ok. 9 mln zł. Obecnie w Polsce za masło, owoce, warzywa, mięso, odzież, obuwie płacimy ceny nie odbiegające od przeciętnych cen zachodnioeuropejskich. Płace oczywiście mamy wschodnie. Propozycje rent i emerytur natomiast są propozycjami, które trudno uznać za godne weteranów pracy.</u>
          <u xml:id="u-76.19" who="#AndrzejBondarewski">Klub Poselski SD rozważał nawet poddanie pod głosowanie wniosku o odrzucenie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-76.20" who="#AndrzejBondarewski">Chodziło o to, że jednak w zbyt wielu przypadkach renciści nie tylko nie zaspokoją swoich nadziei związanych z tym projektem ustawy, ale nawet spotkają się z obniżeniem dotychczas istniejących świadczeń. O tym mówili tutaj bardzo szczegółowo moi poprzednicy. Nie stawiamy tego wniosku, gdyż nie chcemy odbierać nadziei ludziom najbiedniejszym, liczącym na poprawę bytu. Wierzymy, że komisje sejmowe zrobią wszystko, aby ustawę tę udoskonalić, aby uczynić ją przydatną nie tylko na okres braku pieniędzy w kasie państwowej, ale także wówczas, gdy pieniędzy po prostu będzie więcej. Stąd popieramy, jako Klub Stronnictwa Demokratycznego, przekazanie projektu do komisji.</u>
          <u xml:id="u-76.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-77">
          <u xml:id="u-77.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-77.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Jaworskiego z Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”. Kolejnym mówcą będzie pan poseł Stanisław Rogowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-78">
          <u xml:id="u-78.0" who="#KazimierzJaworski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Sprzeciw i rozczarowanie — oto dominujące uczucia po lekturze rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego. Ustawa w tej wersji może stać się źródłem niepokojów, o trudnych do przewidzenia skutkach społecznych, a przede wszystkim może zaowocować utratą wiary w sens wysiłków, w sens pracy. I nie chodzi tu o poszczególne zapisy czy unormowania, to można — jak powiedziała pani poseł Dmochowska — „utrzeć”, przedyskutować. Chodzi o filozofię ustawy. Owa filozofia traktuje problem emerytur i rent jak akt łaski, jak jałmużnę, jak coś co się nie należy, ale trzeba dać na przeżycie. Traktuje ludzi ciężkiej pracy, często steranych życiem, w kategoriach branż i przywilejów, na które społeczeństwo nie zasługuje. Nisko szacuje pracę i zasługi nie tylko tych, którzy już otrzymują świadczenia emerytalne i rentowe, ale także tych, którzy w przyszłości świadczenia te będą pobierać. Takie podejście do sprawy może ukształtować negatywny stosunek do pracy jako podstawowego źródła utrzymania przyszłych pokoleń. Gubi się tu osobę ludzką, która — zgodnie z chrześcijańską hierarchią wartości — jest naczelną wartością w życiu społecznym: grzeszy przeciwko zasadzie solidarności tak mocno zakorzenionej w społecznym nauczaniu Kościoła, deprecjonuje pracę jako podstawowe źródło utrzymania i sposób samorealizacji człowieka.</u>
          <u xml:id="u-78.1" who="#KazimierzJaworski">Odnosi się wrażenie, że za pomocą tej ustawy chce się zastosować jakby odpowiedzialność zbiorową za winy czasu minionego. Może to słuszne, ale dlaczego wobec wszystkich. Takiego postawienia sprawy nie usprawiedliwia nawet represja wobec tych emerytur, które zostały naliczone w 1989 r., kiedy to uzyskiwano szczególnie wysokie naliczenia, co zresztą nie jest do końca prawdą.</u>
          <u xml:id="u-78.2" who="#KazimierzJaworski">Wysoki Sejmie! Zawsze mnie zastanawia logika uzasadnień rządowych projektów ustaw, ale jeśli uzasadnia się proponowane rozwiązania, obliczone wszak na lata całe, bieżącymi trudnościami budżetowymi, to już jest niemoralne, to jest odbieranie nadziei na przyszłość. Przecież w tym uzasadnieniu rząd mówi, że nie będzie już lepiej, po co wysiłek, po co liczenie na jakąkolwiek lepszą przyszłość. I znowu budżet jest ważniejszy od człowieka.</u>
          <u xml:id="u-78.3" who="#KazimierzJaworski">Rozumiemy, że istnieje potrzeba uchwalenia ustawy emerytalnej, ale nie będzie ona dopóty dobra, dopóki nie stanie się częścią spójnej i zrozumiałej polityki społecznej państwa, która jest niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-78.4" who="#KazimierzJaworski">Kilka słów uzasadnienia.</u>
          <u xml:id="u-78.5" who="#KazimierzJaworski">Projekt zdecydowanie obniża świadczenia w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów i wprowadza wariant najmniej korzystny dla tych, którzy już pobierają emerytury i renty i będą pobierać je w przyszłości. W sposób jawny lub zakamuflowany pozbawia szeregu wcześniej nabytych uprawnień, takich jak np. prawo do wcześniejszej emerytury kobiet; praktycznie likwiduje grupy inwalidzkie przyznane na stałe i przenosi orzeczenia o stanie zdrowia ubezpieczonego ze specjalistycznej komisji lekarskiej do komisji lekarsko-samorządowo-zusowskiej, tak jak ją tu określono: lekarsko-urzędniczej; traktuje sprawy zdrowia człowieka matematycznie, wprowadzając dziwne terminy: trzy czwarte; „większa połowa”, lub bliżej nie określone „istotne ograniczenie”.</u>
          <u xml:id="u-78.6" who="#KazimierzJaworski">Projektowane nowe naliczenia rent i emerytur będą korzystne tylko dla nieznacznej grupy uprawnionych i to w małym zakresie, zauważalnym w związku ze stopniem inflacji.</u>
          <u xml:id="u-78.7" who="#KazimierzJaworski">W żadnym wypadku nie można tej operacji nazwać wyrównaniem lub rewaloryzacją, jej efektem będzie tylko spłaszczenie świadczeń w dół. Oto kilka przykładów spośród bardzo licznych.</u>
          <u xml:id="u-78.8" who="#KazimierzJaworski">Przykład 1. Renta III grupy, przyznana we wrześniu 1980 r. po 30 latach pracy wynosi 631 tys. i jeszcze parę złotych. Przeliczona według projektu, przy częściowej niezdolności do pracy, wyniesie 755 tys. zł. Nawet przy względnie długim okresie pracy różnica w naliczeniu jest znikoma, nie pokrywa stopnia inflacji, który nastąpił od chwili przyznania świadczenia. Przytoczyłem akurat jeden z nielicznych przykładów pozytywnych.</u>
          <u xml:id="u-78.9" who="#KazimierzJaworski">Przykład 2. Emerytura przyznana w październiku 1989 r., po 40 latach pracy, wynosi 2 386 tys. zł, gdyby była przyznana 3 miesiące później, czyli w maju 1990 r. wynosiłaby 2 959 tys. zł, ale naliczona według projektu ustawy wyniesie 2 304 tys. zł. Jakie z tego płyną wnioski? a. Najniższy wymiar emerytury wynika z obliczeń według projektu omawianej ustawy, b. Najbardziej korzystne są przepisy ustawy z maja 1990 r. c. Nieprawdą jest w tym wypadku, że świadczenia przyznane w IV kwartale 1989 r. są wygórowane, nawet przy stosunkowo wysokiej emeryturze i długim stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-78.10" who="#KazimierzJaworski">Przykład 3. Renta III grupy, przyznana w maju 1990 r. po 13 latach pracy wynosi 932 tys. zł, zaś według projektu ustawy, przy częściowej niezdolności do pracy, wyniesie 414 tys., po podwyższeniu do najniższej — 469 tys. zł. Przy całkowitej niezdolności do pracy, po podwyższeniu do najniższej 595 tys. zł. Wnioski:</u>
          <u xml:id="u-78.11" who="#KazimierzJaworski">1) przy krótkim okresie pracy nawet całkowita niezdolność do pracy nie gwarantuje renty w niezbędnej do życia wysokości; 2) projekt obniża dwukrotnie uzyskaną rentę.</u>
          <u xml:id="u-78.12" who="#KazimierzJaworski">Przykład 4. Emerytura przyznana na podstawie uchwały z maja 1990 r., po 43 latach pracy (w tym 38-letni okres składkowy) wynosi 1 828 tys. zł. Wyżej wymieniona emerytura naliczona wg projektu ustawy wynosiłaby 1 355 tys. zł, różnica in minus 473 tys. zł. Proponowany projekt ustawy obniża więc uprawnienia o ok. 26% do emerytury średniej wysokości.</u>
          <u xml:id="u-78.13" who="#KazimierzJaworski">Wydaje się, że należy poza tym ponownie przeanalizować wymagany wiek emerytalny dla mężczyzn, biorąc pod uwagę bezrobocie oraz nadumieralność mężczyzn w średnim wieku i możliwość przechodzenia kobiet na wcześniejszą emeryturę w wieku 55 lat.</u>
          <u xml:id="u-78.14" who="#KazimierzJaworski">W żadnym wypadku nie należy ograniczyć prawa do pracy emeryta lub rencisty (praca jest rehabilitacją) w wymiarze np. do 0,75 etatu.</u>
          <u xml:id="u-78.15" who="#KazimierzJaworski">Należy uzależnić prawo do wcześniejszej emerytury nie tylko od zwolnień grupowych, ale i od braku możliwości zatrudnienia; dopiero po wykorzystaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych.</u>
          <u xml:id="u-78.16" who="#KazimierzJaworski">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stowarzyszenia „Pax” opowiada się — ze względu na pilną potrzebę uchwalenia ustawy o rentach i emeryturach — za przekazaniem projektu ustawy do Komisji Polityki Społecznej, mając świadomość, że jest on ułomny i że nakładamy na tę komisję wielką odpowiedzialność i ogromny ciężar. Jednakże wierzymy, że sprosta temu zadaniu zgodnie z oczekiwaniami społecznymi.</u>
          <u xml:id="u-78.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-79">
          <u xml:id="u-79.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-79.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Jako ostatni przed przerwą zabierze głos pan poseł Stanisław Rogowski z Unii Chrześcijańsko-Społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-80">
          <u xml:id="u-80.0" who="#StanisławRogowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Trafiła dziś do pierwszego czytania ustawa długo, z niecierpliwością i z niepokojem oczekiwana przez szerokie rzesze obecnych emerytów i rencistów, jak również tych, którzy w mniej lub bardziej odległym czasie osiągną wiek emerytalny.</u>
          <u xml:id="u-80.1" who="#StanisławRogowski">Przypomnieć może warto, że już poprzedni rząd zapowiedział, że do końca ubiegłego roku przedłoży odnośny projekt. Szybsze jego odejście sprawiło, że zobowiązanie stało się niemożliwe do spełnienia. Rząd obecny — w wystąpieniach pana ministra pracy i spraw socjalnych — również zapowiadał już kilka terminów, a jak było z ich dotrzymaniem, wszyscy wiemy. Wydaje się, że nic nie usprawiedliwia zwłoki, która nastąpiła. Nie do wszystkich dotarło zapewne, że wielu emerytów żyje na krawędzi nędzy, że podwyżki gazu, energii elektrycznej, czynszów radykalnie obniżyły poziom życia ludzi, którym po kilkudziesięciu latach ciężkiej pracy należą się zarówno godziwe warunki bytowe, jak i poczucie, iż są dostrzegani i szanowani. Tymczasem dochodzą często do gorzkiego wniosku, że ponieważ nie mogą stworzyć zagrożenia strajkowego, nie są groźni dla państwa, a więc mogą być lekceważeni i pomijani.</u>
          <u xml:id="u-80.2" who="#StanisławRogowski">Z poglądem takim spotykałem się wielokrotnie w trakcie spotkań i rozmów z emerytami. Doprawdy, rząd dał mi tutaj niewielkie szanse przedstawienia jakichkolwiek kontrargumentów. W środowiskach emerytów panuje też pogląd, że polityczna wojna na górze odsunęła na dalszy plan inne sprawy, w tym właśnie kwestie emerytalne. Oby ci, którzy przy każdej okazji, a także bez niej, zamiast zająć się konkretną pracą, szermują wielkimi słowami, gestami na pokaz, nie doświadczyli kiedyś tak upokarzających sytuacji, w jakich znajdują się dziś emeryci i renciści.</u>
          <u xml:id="u-80.3" who="#StanisławRogowski">Dlatego też dobrze się stało, że projekt ten przedstawiony został wreszcie do pierwszego czytania i dobrze, że wpłynął wreszcie projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym wojska, policji i straży granicznej. Projekty te muszą być w komisji rozpatrywane równolegle i dlatego mam nadzieję, że pierwsze czytanie tego projektu, o którym mowa, nastąpi na najbliższym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-80.4" who="#StanisławRogowski">Wyrażając zadowolenie z samego faktu wpłynięcia projektu obecnie rozpatrywanego, nie mogę niestety wyrazić podobnych uczuć wobec jego treści. Nie oznacza to, że projekt jest w całości zły i nie nadaje się do dalszego opracowania. Już teraz, aby sprawa była jasna, stawiam w imieniu Klubu Unii Chrześcijańsko-Społecznej wniosek o przekazanie go właściwym komisjom. Mimo to nie mogę ukryć pewnego rozczarowania, które pokrywa się także z opiniami zainteresowanych, kształtującymi się na podstawie tez projektu, opublikowanych przez środki masowego przekazu.</u>
          <u xml:id="u-80.5" who="#StanisławRogowski">Do pozytywów założeń projektu należy niewątpliwie zamiar ujednolicenia sytuacji dawnych i nowych emerytów oraz rencistów, a w konsekwencji likwidacja „starego portfela”, jak również odniesienia regulacji do przyszłych lat bez ograniczeń czasowych, czyli stworzenia przejrzystego i czytelnego systemu, znanego także przyszłym emerytom na długo przed osiągnięciem wieku emerytalnego i innych uprawnień. Oby tylko to zrównanie rzeczywiście nastąpiło, bo nie chcę się zagłębiać w szczegóły, ale z niektórych uregulowań projektu wynika, że takiego rozwiązania, które by niweczyły wszystkie różnice, w rzeczywistości chyba nie da się osiągnąć. Zadaniem komisji jest to, aby rzeczywiście osiągnąć ten cel.</u>
          <u xml:id="u-80.6" who="#StanisławRogowski">Z pewnością na pozytywną ocenę zasługuje założenie skonstruowania mechanizmu, który automatycznie regulowałby zmienną wysokość świadczeń w zależności od poziomu płac, a także opracowanie wszelkich rozwiązań szczegółowych, jak np. pozostawienie Radzie Ministrów oraz ministrowi pracy i spraw socjalnych możliwości elastycznego reagowania na zmieniającą się sytuację i poziom zatrudnienia, poprzez obniżenie granicy wieku przechodzenia na wcześniejszą emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-80.7" who="#StanisławRogowski">Jednakże tak ogólne zasady, jak i niektóre szczegółowe rozwiązania obciążone zostały pewnymi negatywnymi cechami, niweczącymi w dużej mierze owe pozytywy.</u>
          <u xml:id="u-80.8" who="#StanisławRogowski">W uzasadnieniu projektu czytamy, że jego twórcy kierowali się zarówno przesłankami ekonomicznymi, jak i społecznymi. W efekcie nad całym projektem zaciążył ekonomizm, wzmocniony — jak się wydaje — przez wzgląd na aktualne trudności budżetowe, który zdecydowanie przytłumił tzw. przesłanki społeczne, nadając im jednostronny kształt, w dużym stopniu odhumanizowany i zbliżony do uproszczonych wymogów równości. Zarzut ten da się uzasadnić przede wszystkim treścią kluczowego dla ustawy art. 30, który proponuje sposób obliczania emerytury mniej korzystny aniżeli zasady obecnie obowiązujące.</u>
          <u xml:id="u-80.9" who="#StanisławRogowski">Biorąc pod uwagę przeciętny okres zatrudnienia, czyli 25–35 lat, emerytura obliczana wg nowych zasad byłaby odpowiednio mniejsza o ok. 10%, aniżeli obliczana wg zasad obecnych. Dopiero przy dłuższych okresach zatrudnienia, ponad trzydziestopięcioletnich jej wysokość uległaby zrównaniu ze stanem obecnym, a przy ponad czterdziestoletnich tylko nieznacznie by go przekroczyła.</u>
          <u xml:id="u-80.10" who="#StanisławRogowski">Uzasadnienie tego stanu rzeczy, oparte o wyliczenie średniego poziomu świadczeń emerytalnych, nadmiernie jakoby rosnących wobec dochodów rodzin pracowniczych, razi jednostronnością, nawet na płaszczyźnie czysto ekonomicznej, nie bierze bowiem pod uwagę dwóch aspektów, mających podstawowe znaczenie.</u>
          <u xml:id="u-80.11" who="#StanisławRogowski">Po pierwsze, że czas pobierania świadczeń emerytalnych jest stosunkowo bardzo krótki i niestety, wciąż ulega skrócaniu ze względu na fakt obniżania się średniej wieku w Polsce. W tej statystyce, jak wiadomo, osiągnęliśmy jedno z ostatnich miejsc w Europie, a że warunki życia także w najbliższych latach ze zrozumiałych względów nie ulegną istotnej poprawie i nie rokuje się w tej dziedzinie żadnych korzystniejszych zmian, wysoce wątpliwe są więc wszelkie obliczenia nie biorące tego pod uwagę.</u>
          <u xml:id="u-80.12" who="#StanisławRogowski">Chciałbym zresztą zapoznać się z danymi, określającymi wielkość świadczeń, które emeryci zdążą otrzymać. Panuje tu wstydliwe milczenie.</u>
          <u xml:id="u-80.13" who="#StanisławRogowski">Po drugie, czas wreszcie zerwać całkowicie z pewnym poglądem, który co prawda wyraźnie już nie jest głoszony, ale jego sens przewija się w proponowanych przepisach projektu ustawy i w uzasadnieniu. Otóż otrzymywane przez emerytów i rencistów świadczenia nie są jałmużną dawaną im z łaski, oni te świadczenia uczciwe wypracowali, odprowadzając — o czym sami często nie wiedzieli — za pośrednictwem pracodawców ok. 40% swoich zarobków na poczet ubezpieczenia. I znowu Chciałbym zapoznać się z rzetelnymi danymi, określającymi jaki procent owych funduszy, świadczonych przez cały okres pracy, trafi do nich w postaci emerytur, rent, zasiłków itp. Wydaje się, że niewielki.</u>
          <u xml:id="u-80.14" who="#StanisławRogowski">Po trzecie, aby kwestie, o których była mowa, zostały właściwie uregulowane, ZUS nie może być jedynie urzędem naliczającym i przyznającym świadczenia oraz ściągającym składki, lecz przedsiębiorstwem ubezpieczeniowym z prawdziwego zdarzenia, ze wszystkimi tego konsekwencjami, jak lokaty kapitału, pełna odrębność od budżetu itp. Kierunki zmian zachodzących w tej dziedzinie są właściwe, ale ich tempo i dotychczasowe efekty zdecydowanie nie zadawalają.</u>
          <u xml:id="u-80.15" who="#StanisławRogowski">Oczywiście, system emerytalno-rentowy musi być oparty na zdrowych zasadach ekonomicznych, ale nie uproszczonych i strywializowanych. W tej właśnie sferze nie możemy zapominać o pogodzeniu uwarunkowań ekonomicznych z zasadami humanizmu sprawiedliwości społecznej. Niekiedy bowiem wydaje się, że w słusznym dążeniu do nowoczesności i w biegu ku Europie, mamy przed oczami mocno nieaktualną wizję Europy z innego, odchodzącego już w przeszłość etapu rozwoju. Ową konieczność odejścia od tradycyjnych i jednostronnych wzorców kapitalizmu, nastawionego głównie na zysk i w dużym stopniu odhumanizowanego, dostrzegł Ojciec Święty i z całą przenikliwością przedstawił m.in. w ogłoszonej niedawno encyklice Centessimus Annus.</u>
          <u xml:id="u-80.16" who="#StanisławRogowski">Chciałbym zgłosić jeszcze kilka, naszym zdaniem najistotniejszych, uwag szczegółowych.</u>
          <u xml:id="u-80.17" who="#StanisławRogowski">Przy proponowanej rezygnacji z dodatków za pracę w szczególnych warunkach (co samo w sobie jest wątpliwe), a także za odznaczenia, należałoby zastanowić się, czy nie utrzymać ich przynajmniej w odniesieniu do osób dotychczas je pobierających. Są to przecież prawa nabyte. Tym bardziej, że jak się wydaje, procent tych świadczeń w stosunku do ogółu nie jest zbyt wielki.</u>
          <u xml:id="u-80.18" who="#StanisławRogowski">Wątpliwe jest uzasadnienie wydłużenia okresu składkowego i nieskładkowego dla kobiet z 20 do 25 lat. Motywacja, że zrekompensowane jest to wliczeniem okresu urlopu wychowawczego, nie wydaje się zasadna, bowiem możliwość taka istnieje już od 1983 r.</u>
          <u xml:id="u-80.19" who="#StanisławRogowski">Z propozycją ograniczenia udziału okresów zaliczalnych w całym okresie ubezpieczenia do jednej czwartej można się zgodzić, z wyjątkiem przypadków pracy przymusowej w latach wojny na rzecz Niemiec hitlerowskich i na obszarze ZSRR. W tym zresztą wypadku zapis jest nieprecyzyjny, bo nie określa dokładnie, co rozumiemy przez „obszar ZSRR” — w myśl aktów prawa międzynarodowego i stanu faktycznego, a także okresów opisanych w art. 7, ust. 1, pkt 1 (znów zresztą bardzo nieprecyzyjnie) chodzi o „działalność kombatancką (…) oraz okresy podlegania represjom wojennym i okresu powojennego”. Osób uprawnionych w tym wypadku nie ma zbyt wiele, a owe ograniczenie do jednej czwartej w praktyce zniweczyć może zasadę podwójnego przeliczenia.</u>
          <u xml:id="u-80.20" who="#StanisławRogowski">Niejasny, przynajmniej dla mnie, jest sposób waloryzacji i naliczenia dawniej przyznanej emerytury. Wydaje się, że wszyscy dotychczas uprawnieni powinni mieć prawo do nowych naliczeń podstawy wymiaru wybierając okresy dla siebie najkorzystniejsze. Zbyt wiele osób, wbrew oczekiwaniom, nie uzyska istotnej poprawy swej sytuacji ekonomicznej, a może nawet żadnej poprawy.</u>
          <u xml:id="u-80.21" who="#StanisławRogowski">Niewłaściwe wydaje się również ograniczenie podstawy wymiaru emerytur i rent do kwoty 250% średniego wynagrodzenia. Nie można budować systemu, który nie stwarza motywacji do lepszej i wydajniejszej pracy. Argument, że obecnie w sytuacji takiej znajduje się tylko 5% uprawnionych do świadczeń, nie bierze pod uwagę tendencji i założeń stymulujących wydajność pracy, na których opiera się przecież program ekonomiczny również tego rządu.</u>
          <u xml:id="u-80.22" who="#StanisławRogowski">W kilku wypadkach projekt ogranicza prawo do świadczeń lub obniża ich wymiar, np. milczy na temat rent wypadkowych i nie przewiduje ich zbiegu z emeryturą (obecnie 100% emerytury plus 50% renty wypadkowej); mniej korzystnie niż obecnie kształtuje zasiłek pogrzebowy; wreszcie znosi automatycznie przyznawane osobom, które ukończyły 75 lat, dodatki pielęgnacyjne, pozostawiając je osobom dotychczas z nich korzystającym.</u>
          <u xml:id="u-80.23" who="#StanisławRogowski">Projekt zbyt rygorystycznie ogranicza możliwość pracy osób, które osiągnęły wiek emerytalny. Są przecież zawody i stanowiska, w których występuje deficyt specjalistów. Przydałyby się bardziej elastyczne rozwiązania. Służę tu przykładami sytuacji, w której — gdyby emeryci musieli odejść już obecnie na emeryturę, nie mogli pracować — nastąpiłoby praktycznie unieruchomienie wielu ważnych stanowisk pracy, np. w służbie zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-80.24" who="#StanisławRogowski">Te oraz inne uwagi szczegółowe, których ze względu na brak czasu nie będę już przytaczał, świadczą, że projekt zawiera sporo uregulowań jednostronnych i w sumie nie przystających do nowoczesnego systemu emerytalnego, którego zbudowanie było celem projektu nowej ustawy. Mam jednak nadzieję, że dzięki szerokiej konsultacji społecznej, zwłaszcza samych zainteresowanych i związków zawodowych, możliwe będzie wypracowanie rozwiązań adekwatnych do możliwości państwa, a jednocześnie sprawiedliwie i roztropnie biorących pod uwagę interes uprawnionych.</u>
          <u xml:id="u-80.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-81">
          <u xml:id="u-81.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-81.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, zarządzam przerwę do godz. 17.</u>
          <u xml:id="u-81.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">W przerwie odbędzie się posiedzenie Konwentu Seniorów.</u>
          <u xml:id="u-81.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Po przerwie zabierze głos pani poseł Alicja Bieńkowska.</u>
          <u xml:id="u-81.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min 30 do godz. 17 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-82">
          <u xml:id="u-82.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiamy obrady.</u>
          <u xml:id="u-82.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-82.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kontynuujemy pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-82.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Alicję Bieńkowska z Klubu Niezależnych Posłów, a następnie panią poseł Annę Kwietniewską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-83">
          <u xml:id="u-83.0" who="#AlicjaBieńkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Proponowane w projekcie ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego rozwiązania zostały wyraźnie sformułowane pod presją recesji gospodarczej. Są próbą wygospodarowania środków finansowych przez ograniczenie wymiaru świadczeń. Ustawa, która powinna funkcjonować przez lata, dając poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa, ma charakter nietrwały i nie określa jednoznacznie generalnej koncepcji polityki socjalnej państwa.</u>
          <u xml:id="u-83.1" who="#AlicjaBieńkowska">Ustawa, niestety, jest próbą równania w dół, gdyż proponowane zasady ustalania wymiaru świadczeń są zdecydowanie mniej korzystne od dotychczasowych, zwłaszcza dla pracowników osiągających zarobki na poziomie średnim i wyższym. Korzyści, i to z reguły niewielkie, mogliby osiągnąć tylko pracownicy o zarobkach poniżej przeciętnej. Ustawa stanowi niebezpieczeństwo dalszej pauperyzacji części społeczeństwa, pogarsza bowiem sytuację ekonomiczną znacznej liczby świadczeniobiorców. Nieprawdziwe jest twierdzenie, że obecny wymiar świadczeń daję niezwykle wysoką, nie znaną na świecie relację emerytur i rent do przeciętnego wynagrodzenia. Uczciwość bowiem nakazuje, aby pamiętać o bardzo niskim, w porównaniu z innymi krajami, poziomie dochodów ludności, jak i o fakcie, że przeciętna emerytura i renta w lutym br. wynosiła ok. 900 tys. zł, podczas gdy minimum socjalne szacowane w tym samym okresie przez różne instytucje kształtowało się w granicach mniej więcej ok. 700 tys. zł na osobę.</u>
          <u xml:id="u-83.2" who="#AlicjaBieńkowska">Zła kondycja funduszu ubezpieczeń społecznych nie jest wynikiem zbyt wysokiego wymiaru świadczeń, lecz bardzo znacznego wzrostu liczby świadczeniobiorców. Proces ten łączy się z działaniami osłonowymi, przy narastającym bezrobociu, jednakże skutków finansowych związanych z tym faktem funduszowi nie zrekompensowano.</u>
          <u xml:id="u-83.3" who="#AlicjaBieńkowska">Niekorzystnym zjawiskiem, działającym antymotywacyjnie na wydajność i rzetelność prący w okresie produkcyjnym, jest drastyczne spłaszczenie świadczeń. Fakt ten powoduje naruszenie współzależności pomiędzy świadczeniami i składkami.</u>
          <u xml:id="u-83.4" who="#AlicjaBieńkowska">Ponadto chciałam zgłosić kilka uwag szczegółowych, między innymi do art. 70, dotyczącego ograniczenia możliwości łączenia emerytury lub renty z pracą zarobkową. Wcześniejsze przejście na emeryturę, tak niekorzystne dla funduszu ubezpieczeń społecznych, powinno być ograniczone. Natomiast należałoby pozwolić emerytom i rencistom na działalność zarobkową. Zakaz jest chyba w tym wypadku nieporozumieniem, gdyż o zapotrzebowaniu na ich pracę powinien decydować rynek prący, podobnie jak w innych dziedzinach naszego życia. Ostateczny wpływ na tę kwestię powinny mieć potrzeby branżowe czy terenowe. Drastyczne ograniczenie możliwości podejmowania pracy przez emerytów i rencistów może wywołać również niekorzystne skutki społeczne, w postaci np. niedoboru wykwalifikowanych kadr w medycynie, pedagogice, czy też w kadrach księgowo-finansowych. Ograniczenie możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych budzi zastrzeżenia natury humanitarnej, gdyż dla wielu inwalidów praca jest bardzo istotnym elementem w ich życiu i stanowi czynnik rehabilitacyjny w sensie fizycznym i psychicznym.</u>
          <u xml:id="u-83.5" who="#AlicjaBieńkowska">Art. 63 uniemożliwia łączenie świadczeń emerytalnych z rentowymi, uzyskiwanymi często np. w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Propozycja ta jest próbą pozbawienia ludzi m. in. kalekich czy też ciężko chorych dodatkowych świadczeń, które są zaledwie mizerną rekompensatą za cierpienia, ograniczoną sprawność, a nawet ewentualną możliwość skrócenia życia.</u>
          <u xml:id="u-83.6" who="#AlicjaBieńkowska">Na zakończenie chciałam stwierdzić, że proponowana ustawa jest, niestety, krokiem wstecz w dotychczasowej polityce państwa. Przede wszystkim powinna być ona tworzona w warunkach spokoju, stabilizacji społecznej i finansowej.</u>
          <u xml:id="u-83.7" who="#AlicjaBieńkowska">Gdyby jednak projekt ustawy został przyjęty przez Wysoki Sejm, proponuję odesłanie go do komisji sejmowych, celem gruntownego przeanalizowania i poddania dalszej wnikliwej konsultacji społecznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-84">
          <u xml:id="u-84.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-84.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Kwietniewską z Koła Parlamentarnego Kobiet, a następnie pana posła Kazimierza Czerwińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-85">
          <u xml:id="u-85.0" who="#AnnaKwietniewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie wiem, czy dzisiaj w imieniu koła kobiet powinna mówić kobieta. Być może powinien mówić sympatyk, mężczyzna, poseł, ponieważ w debacie biorą udział właściwie kobiety. Tylko te kluby, które nie mają w swoim składzie kobiet, wystawiły reprezentacje mężczyzn.</u>
          <u xml:id="u-85.1" who="#AnnaKwietniewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Emerytury, renty inwalidzkie oraz renty rodzinne pełnią funkcje tożsame z dochodem z pracy, zatem niezależnie od realizowanego modelu gospodarki, świadczenia te powinny być szczególnie chronione. W Polsce stanowią one źródło utrzymania dla wielu milionów ludzi. Dlatego wszystkie zamierzenia dotyczące warunków ich przyznawania budzą niezwykłe emocje społeczne. Z tego, właśnie powodu propozycje zmian powinny być dobrze umotywowane, zrozumiałe oraz akceptowane społecznie.</u>
          <u xml:id="u-85.2" who="#AnnaKwietniewska">Na przedstawionych do konsultacji założeniach projektu ciąży brak jednoznacznego określenia koncepcji polityki socjalnej państwa, w tym zaopatrzenia emerytalnego, co znajduje m. in. wyraz w niespójnym połączeniu dwóch systemów — ubezpieczeniowego i zabezpieczeniowego.</u>
          <u xml:id="u-85.3" who="#AnnaKwietniewska">W społecznym odbiorze, co znajduje potwierdzenie w dzisiejszej debacie, przeważał pogląd, że proponowane rozwiązania — nie kwestionując ich generalnych zasad — zostały sformułowane pod presją recesji gospodarczej. Jednocześnie dominuje poczucie braku stabilizacji i nieufności do wszelkich zmian.</u>
          <u xml:id="u-85.4" who="#AnnaKwietniewska">Kolejne trzy projekty różnią się od siebie w zasadniczy sposób i są coraz mniej korzystne głównie w zakresie wymiaru świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-85.5" who="#AnnaKwietniewska">W Polsce świadczenie emerytalno-rentowe stanowi dla większości jedyne źródło utrzymania. Idea przezorności własnej i oszczędzania na starość nie ma praktycznie zastosowania w Polsce. W latach osiemdziesiątych wszystkie oszczędności zostały zagrabione przez inflację. Niski poziom życia w Polsce nie pozwala na udzielanie pomocy ludziom starym przez ich własne dzieci, istnieje odwrotna sytuacja — to rodzice zmuszeni są przez długie lata pomagać dzieciom. Przy ogólnie niskim przeciętnym poziomie życia poziom świadczeń nie może od niego znacznie odbiegać, ponieważ istotne odchylenie w dół prowadzi do nędzy, do czego nie wolno dopuścić.</u>
          <u xml:id="u-85.6" who="#AnnaKwietniewska">Z jednoznacznie negatywną oceną spotkały się propozycje wskaźników przyjętych jako podstawa obliczenia emerytury, renty wypadkowej, renty rodzinnej oraz w mniejszym nieco stopniu rent inwalidzkich. W szczególności podnoszono, że proponowany wymiar jest zdecydowanie mniej korzystny od dotychczasowego dla pracowników osiągających zarobki na poziomie przeciętnej płacy lub wyższej i że nastąpi drastyczne spłaszczenie wysokości świadczeń, szczególnie dotkliwe dla pracowników osiągających wyższe zarobki. Ustalenie pułapu podstawy wymiaru na poziomie 250% przeciętnej płacy oznacza w istocie zryczałtowanie świadczeń dla wszystkich pracowników osiągających zarobki ponad ten pułap. Nastąpi drastyczne naruszenie współzależności pomiędzy świadczeniami a składkami. Nowy wymiar jest mniej korzystny od przyjętego dla osiemdziesięciolatków, co stwarza alternatywę ponownego przeliczenia im świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-85.7" who="#AnnaKwietniewska">Sytuacja ta ulegnie jeszcze pogorszeniu w stosunku do licznej grupy pracowników pobierających dodatki do emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-85.8" who="#AnnaKwietniewska">Parlamentarne Koło Kobiet negatywnie ocenia ograniczenie zaliczalności okresów urlopów wychowawczych oraz przerw w zatrudnieniu spowodowanych opieką nad dzieckiem, na które przysługuje pielęgnacyjny zasiłek rodzinny. Ograniczenie to dotyka kobiet i jest sprzeczne z tendencjami ustawodawstwa światowego oraz wyraźnymi zaleceniami raportu ekspertów. Międzynarodowej Organizacji Pracy.</u>
          <u xml:id="u-85.9" who="#AnnaKwietniewska">Niejasne są ekonomiczne i społeczne motywy uzasadniające podniesienie wieku wdowy do 55 lat, zamiast dotychczasowych lat 50. Projekt stawia kobiety, które dotychczas nie pracowały, a ukończyły 50 lat i nie osiągnęły wymaganego ustawą wieku, w niezwykle trudnej sytuacji. W tym wieku, przy istniejącym bezrobociu, trudno znaleźć pracę lub zdobywać kwalifikacje, które umożliwiłyby otrzymanie zatrudnienia. Parlamentarne Koło Kobiet uważa, że propozycja ta bez właściwego uzasadnienia nie może być przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-85.10" who="#AnnaKwietniewska">Niezrozumiałe jest zrezygnowanie z emerytur w niepełnym wymiarze przyznawanych dotychczas osobom, które ukończyły wiek emerytalny, lecz nie osiągnęły wymaganego okresu zatrudnienia. Emerytura taka, zwłaszcza przy wydłużeniu wymaganego okresu zatrudnienia dla kobiet, stworzyłaby dla wielu z nich szansę otrzymania świadczenia chociażby w niepełnym wymiarze. Koło Kobiet uważa, że zagadnienie to wymaga ponownego rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-85.11" who="#AnnaKwietniewska">Znaczne zastrzeżenie budzi całkowite zawieszenie prawa do emerytury bez względu na wysokość osiąganego wynagrodzenia osobom, które przeszły na wcześniejszą emeryturę. Przejście takie jest niejednokrotnie wymuszone w następstwie zwolnień grupowych, albo likwidacji lub upadłości zakładu. Przyjęcie w stosunku do tych osób owej propozycji powoduje swoiste ich dyskryminowanie w stosunku do innych emerytów.</u>
          <u xml:id="u-85.12" who="#AnnaKwietniewska">Zastrzeżenie budzi ustalenie zbyt niskiego pułapu wynagrodzenia powodującego zawieszenie prawa do emerytury. Wobec postępującej prywatyzacji i elastyczności form pracy w sektorze nieuspołecznionym regulacja ta dotyczyłaby zwłaszcza pracowników sfery budżetowej, podczas gdy o zapotrzebowaniu na pracę emerytów i rencistów powinien decydować rynek pracy.</u>
          <u xml:id="u-85.13" who="#AnnaKwietniewska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rozwiązanie narosłych od lat problemów środowiska emerytów i rencistów, a zwłaszcza od dawna zapowiadanej rewaloryzacji świadczeń „starego portfela” nie może być dłużej przesuwane w czasie, zwłaszcza wobec zapowiadanego wzrostu wydatków na opłaty mieszkaniowe, opał, leki środki higieny itp. Warunkiem terminowego i prawidłowego przeprowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych tej trudnej operacji jest możliwie wczesne sprecyzowanie zasad rewaloryzacji, zwłaszcza w odniesieniu do okresów zatrudnienia oraz wymiaru świadczeń Uważamy, że zasady te nie powinny być gorsze od założeń, na jakich oparta została rewaloryzacja emerytur i rent dla osób, które ukończyły 80 lat.</u>
          <u xml:id="u-85.14" who="#AnnaKwietniewska">Należy zlikwidować dysproporcje, których projektodawca w poprzednim projekcie nic przewidział, a potwierdzeniem nieprzewidziane; dysproporcji był m.in., zamieszczony w „Gazecie Wyborczej” po wprowadzeniu przez Wysoką Izbę ustawy o rewaloryzacji świadczeń, lis jednego z braci bliźniaków, z których jeden miał to szczęście, że urodził się 31 grudnie przed północą, a drugi miał pecha, ponieważ urodził się po północy 1 stycznia i ten nie został już objęty żadnym świadczeniem rewaloryzacyjnym i oczekuje na waloryzację. Wydaje się, że w tym konkretnym przypadku byłoby wyjątkowo niesprawiedliwe, gdyby po rocznym wyczekiwaniu zasada waloryzacji odbiegała od waloryzacji przyjętej dla jego brata bliźniaka.</u>
          <u xml:id="u-85.15" who="#AnnaKwietniewska">Przyjęcie proponowanych w projekcie ustawy zasad spowodowałoby, poza nierównością prawa, która nie jest akceptowana społecznie, wyłączenie — według opinii ZUS — z podwyżek rewaloryzacyjnych ok. 1,5 do 2 mln emerytów i rencistów oraz spowodowałaby pogorszenie w stosunku do stanu obecnego poziomu świadczeń dla przeważającej części pracowników oczekujących na te świadczenia. Nowy system nie powinien być formułowany pod presją aktualnej, szczególnie trudnej sytuacji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-85.16" who="#AnnaKwietniewska">Parlamentarne Koło Kobiet proponuje przekazanie projektu ustawy do dalszego opracowania w komisjach sejmowych. Uważamy, że rząd nie jest w stanie przedstawić kolejnego projektu, który odpowiadałby oczekiwaniom społecznym. Uważamy, że komisja powinna dokonać ponownej analizy problemu, zwłaszcza w aspekcie racjonalizacji dotychczasowych zasad wypłacania świadczeń oraz uzyskania przez fundusz ubezpieczeń dodatkowych środków umożliwiających rozwiązanie podstawowych problemów w sposób nie kolidujący z oczekiwaniami. Powinna również rozważyć rozwiązania przejściowe, które — uwzględniając uwarunkowania wynikające z obecnej recesji gospodarczej — nie przekreślałaby możliwości stworzenia rozwiązań modelowych. Zdaniem koła kobiet mogłoby to być mniejszym złem niż trwałe zaniżenie modelowego wymiaru świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-85.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-86">
          <u xml:id="u-86.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-86.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Kazimierza Czerwińskiego z Koła Poselskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji, a następnie pana posła Marka Rutkowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-87">
          <u xml:id="u-87.0" who="#KazimierzCzerwiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Podejmując kwestię świadczeń emerytalno-rentowych, tak emocjonalnie zazwyczaj odbieraną, wypada zauważyć, że środki materialne kierowane do tej części społeczeństwa pozwalają zachować porównywalny poziom dochodów na jedną osobę w rodzinach emerytów i rencistów w stosunku do dochodu na jedną osobę w rodzinach pracowniczych. Różnica dochodów tych rodzin, czy tych grup rodzin wynosi 47 tys. zł miesięcznie, w przeliczeniu na jednego członka rodziny.</u>
          <u xml:id="u-87.1" who="#KazimierzCzerwiński">Można to różnie interpretować. Wydaje się jednak, że ten strumień środków materialnych powinien rencistów i emerytów sytuować względnie poprawnie wobec pracujących, powinien każdemu z nich zapewnić stosowne bezpieczeństwo socjalne. Jeśli tak nie jest — a nie jest — to istota problemu tkwi przede wszystkim w sposobie podziału, w niesprawiedliwych mechanizmach ustalania wysokości świadczeń, mechanizmach funkcjonujących od lat i pogłębionych na skutek fatalnych decyzji ostatniego czasu, lat 1989 i 1990. Dysproporcje emerytur sięgają absurdu, gdy za taką samą pracę i podobny poziom płacy realnej w przeszłości otrzymuje się 700 tys. bądź 2 mln zł emerytury. Te rażące dysproporcje w wysokości świadczeń emerytalnych i rentowych w sposób zasadniczy kształtują poczucie krzywdy i niezadowolenia.</u>
          <u xml:id="u-87.2" who="#KazimierzCzerwiński">Z rozpatrywaną ustawą wiążą swoje nadzieje szerokie kręgi rencistów i emerytów, dla których zaniżony poziom świadczeń jest przyczyną frustracji i niepokoju o zagrożoną jakość materialnej egzystencji. Nadzieje ich są uzasadnione. Otrzymujemy bowiem propozycje zdecydowanego wyeliminowania niesłusznych dysproporcji, otrzymujemy system obliczania świadczeń według równoprawnych zasad, nawiązujących w sposób istotny do poziomu uzyskiwanych dochodów z pracy w reprezentatywnym okresie, nawiązujący do czasu wykonywania pracy i związanego z nią wnoszenia składek emerytalnych i ubezpieczeniowych i z uwzględnieniem okresów bezskładkowych.</u>
          <u xml:id="u-87.3" who="#KazimierzCzerwiński">Rodzi się jednak pewne poczucie niesprawiedliwości. Rozwiązanie to wyłącza funkcjonujące dotychczas dodatki branżowe, które odzwierciedlały w jakimś sensie ułomności polityki płac w pewnych branżach i były odczytywane jako swoista rekompensata. Jeśli jest to cena uniwersalizmu systemu, należy spodziewać się, iż stosowne zadośćuczynienie branże te uzyskają w racjonalnym kreowaniu płac, przez odpowiednie kształtowanie podstawy naliczenia świadczeń. Będzie to słuszne rozwiązanie, bowiem wykonywanie szczególnie uciążliwej psycho-fizycznej pracy musi owocować ekwiwalentem w płacy bieżącej a także w odpowiednim poziomie świadczeń emerytalnych i rentowych.</u>
          <u xml:id="u-87.4" who="#KazimierzCzerwiński">Wątpliwości potęguje propozycja określania wieku emerytalnego, gdy jednym ten wiek wydłuża się, a innym skraca. W tym miejscu zmuszony jestem zdecydowanie zaprotestować przeciwko mechanicznemu wydłużaniu kolejarzom wieku emerytalnego o 5 lat. Jest to ograniczenie świadczenia, które już kilkadziesiąt lat temu, przy mniej intensywnym ruchu kolejowym, uznano za konieczne i za takie uchodzi w wielu krajach świata. Praca w transporcie kolejowym w sposób oczywisty charakteryzuje się specyficzną uciążliwością i wymaga szczególnego wysiłku psychofizycznego, wynikającego z przymusu stałej koncentracji nad utrzymaniem ciągłości ruchu pociągów oraz świadomości zagrożenia bezpieczeństwa osób i mienia. Wiąże się z wykonywaniem obowiązków w trudnych zazwyczaj warunkach technicznych i technologicznych, przy częstych zmianach miejsca pracy i pokonywaniu dużych odległości. Powoduje to konieczność zatrudniania licznych grup pracowniczych w zmianach 12-godzinnych. Mając na uwadze zasygnalizowane okoliczności i to, iż autorzy projektu ustawy przewidują obniżanie wieku emerytalnego nawet do 20 lat w odniesieniu do artystów, tancerzy, gimnastyków, kaskaderów, zwracam się z uprzejmą prośbą o przeanalizowanie problemu uciążliwości pracy kolejarza w zestawieniu z innymi zawodami, uznanymi za szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe. Wnoszę zatem o uznanie pracy w PKP za pracę o szczególnym stopniu uciążliwości, wymagającą wysokiej sprawności psychofizycznej (przyporządkowanej w proponowanej ustawowo klasyfikacji do art. 10, ust. 1 pkt 3a) w odniesieniu do wszystkich pracowników kolei. Zaliczenie kolejarzy do grupy zawodów, w której mieszczą się między innymi funkcjonariusze pożarnictwa, celnicy placówek przygranicznych, nauczyciele i pracownicy pedagogiczni, zrównanie kolejarzy w prawach z tymi zawodami, stanowi spełnienie minimum oczekiwań licznych środowisk kolejarskich. Umożliwi to osiągnięcie wieku emerytalnego w 60 roku życia mężczyźnie i w 55 roku życia kobiecie, jeśli ubezpieczony wykaże się co najmniej piętnastoletnim okresem pracy w PKP.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-88">
          <u xml:id="u-88.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-88.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani minister chciała wyjaśnić pewne nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-88.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pani minister.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-89">
          <u xml:id="u-89.0" who="#AleksandraWiktorow">Bardzo przepraszam, ale od razu muszę złożyć wyjaśnienie odnośnie kolejarzy, dlatego chociażby, że oni dzisiaj nie strajkowali tylko demonstrowali.</u>
          <u xml:id="u-89.1" who="#AleksandraWiktorow">Proszę państwa, nikt nie wydłuża kolejarzom o 5 lat wieku emerytalnego. Nie wiem, skąd się wzięło to nieporozumienie. Do tej pory wszyscy pracownicy PKP, dokładnie wszyscy — maszyniści, bufetowe, sprzątaczki, wszyscy urzędnicy — mieli wiek emerytalny o 5 lat krótszy od powszechnie obowiązującego. W ustawie natomiast proponujemy, aby ci, którzy pracują rzeczywiście w najtrudniejszych warunkach, przy utrzymaniu ruchu pociągów, więc maszyniści, pracujący na całej trasie pociągów, mieli możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę, nie o 5 lat, ale nawet o 10 lat. Chcemy bowiem obniżać granicę wieku emerytalnego za każdy rok pracy w takich warunkach o 4 miesiące, co daję razem 10 lat. A więc nie wydłużamy, a skracamy staż pracy.</u>
          <u xml:id="u-89.2" who="#AleksandraWiktorow">Pozostałe grupy pracujące na kolei również w trudnych warunkach, ale nie przy utrzymaniu ruchu pociągów, zachowują o owe 5 lat wcześniejszy wiek emerytalny. Natomiast odebranie przywileju wcześniejszego przejścia na emeryturę dotyczy tylko urzędników zatrudnionych w urzędach, nie pracujących bezpośrednio przy pociągach, m.in. tych z Dyrekcji Generalnej PKP itp.</u>
          <u xml:id="u-89.3" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam od razu wyjaśnić to nieporozumienie, które nie wiadomo skąd się wzięło, tym bardziej, że trzy razy spotykałam się z kolejarzami, nawet z tymi protestującymi maszynistami i oni dokładnie wiedzą, że chodzi po prostu o zróżnicowanie warunków pracy. Reasumując, ci którzy pracują w najcięższych warunkach na kolei, będą mieli możliwość przejścia na emeryturę 10 lat wcześniej, ci którzy pracują w mniej uciążliwych warunkach — 5 lat, natomiast ci, którzy pracują w warunkach takich samych jak istniejące w innych branżach — mówię o urzędnikach, bufetowych itp. — będą przechodzić na emeryturę w wieku wszystkich obowiązującym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-90">
          <u xml:id="u-90.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, pani minister.</u>
          <u xml:id="u-90.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-90.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-91">
          <u xml:id="u-91.0" who="#KazimierzCzerwiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Z przykrością muszę zauważyć, że tak jednoznaczna interpretacja nie wynika z projektu ustawy Istotnie, być może, zamierzeniem autorów projektu było, aby kolejarzy pracujących w szczególnie trudnych warunkach, związanych bezpośrednio z ruchem pociągów, potraktować w sposób, powiedziałbym, rozsądny. Natomiast nie wyczerpuje to oczekiwań kolejarskich w szerszym zakresie i ta pogłębiona interpretacja przedstawiciela ministerstwa, w moim, i nie tylko w moim, odczuciu, nie znajduje potwierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-91.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Znajduje.)</u>
          <u xml:id="u-91.2" who="#KazimierzCzerwiński">Mam nadzieję, że te dobre intencje ministerstwa w trakcie prac nad ustawą w komisji będą uwzględnione.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-92">
          <u xml:id="u-92.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-92.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli jest to wynikiem niedostatecznej czytelności ustawy, to myślę, że w czasie prac komisji sprawa zostanie wyjaśniona, tak by interpretacja była jasna i czytelna.</u>
          <u xml:id="u-92.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Marka Rutkowskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie panią poseł Annę Bańkowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-93">
          <u xml:id="u-93.0" who="#MarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Od dawna środowiska pracownicze oraz prawnicze postulowały by problematyka będąca przedmiotem omawianego dziś projektu ustawy uregulowana została w jednym przejrzystym akcie prawnym zwanym kodeksem ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-93.1" who="#MarekRutkowski">Pierwsza wersja projektu ustawy emerytalno-rentowej, przygotowana w ubiegłym roku przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, ten postulat spełniła. Pod. naciskiem środowisk wojskowych i politycznych rząd zmniejszył ostatecznie podmiotowy zakres ustawy przesyłając do Sejmu odrębny dokument obejmujący wojsko, policję, służbę graniczną i służbę więzienną. W ubiegłym tygodniu Sejm przychylił się do żądań strażaków i ich również włączył do tej wydzielonej grupy. Kilka dni temu posłowie otrzymali projekt odrębnych uregulowań emerytalnych dla górników. Należy się spodziewać, że w najbliższym czasie pod naciskiem kolejnych grup pracowników pojawią się następne inicjatywy ustawodawcze, dotyczące hutników, nauczycieli kontrolerów ruchu lotniczego itd. Uważam, że w tej sytuacji najbardziej racjonalny byłby powrót do pierwotnego zamysłu, to znaczy opracowania w jednym dokumencie całej problematyki emerytalno-rentowej dla wszystkich grup zawodowych, co nie znaczy, że nie powinno się zróżnicować w nim zasad przyznawania świadczeń poszczególnym środowiskom pracowniczym. Gdy będzie to jeden akt prawny, unikniemy sytuacji zwanej z lat ubiegłych, kiedy to zasady przyznawania emerytur i rent niektórym grupom pracowników, np. wysokim funkcjonariuszom państwowym czy milicjantom, były okryte w społecznym odczuciu tajemnicą.</u>
          <u xml:id="u-93.2" who="#MarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedkładany dziś projekt ustawy przyszło nam rozpatrywać w czasie szczególnym, w sytuacji głębokich przeobrażeń w polskim systemie gospodarczym, a jednocześnie w sytuacji ciągle napiętego budżetu.</u>
          <u xml:id="u-93.3" who="#MarekRutkowski">Musi to wpływać na kształt dokumentu i czyni zaproponowane w nim rozwiązania niedoskonałymi. Uważam jednak podstawowe jego założenia za słuszne. Między innymi opowiadam się za redystrybucyjnym systemem świadczeń emerytalnych, a więc za ograniczeniem podstawy wymiaru emerytur i rent do kwoty odpowiadającej 250% średniego wynagrodzenia. Zapewnienie minimalnej emerytury na przyzwoitym poziomie musi w naszej konkretnej sytuacji pociągać za sobą pewne spłaszczenie świadczeń. Takie rozwiązanie czyni zadość poczuciu sprawiedliwości społecznej. Jednocześnie z zadowoleniem przyjmuję zapowiedź tworzenia w Polsce systemu ubezpieczeń dodatkowych, który pozwoliłby uzyskiwać wyższe świadczenia emerytalne, wyższe niż te, które zapewnia powszechny fundusz ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-93.4" who="#MarekRutkowski">Z negatywną oceną społeczną spotkała się niemal nie ograniczona dotychczas możliwość łączenia emerytury lub renty z pracą, szczególnie gdy chodziło o osoby pobierające wcześniejsze emerytury. Słuszne wydaje się więc ograniczenie tej możliwości np. do poziomu średniej płacy, co jest zresztą zgodne z praktyką państw zachodnich.</u>
          <u xml:id="u-93.5" who="#MarekRutkowski">Bardziej szczegółowo Chciałbym się odnieść do ust 6 w art. 15 projektu ustawy. Przewiduje się w nim możliwość wcześniejszego nabywania prawa do emerytury w wypadkach bezrobocia oraz zwolnień z pracy z przyczyn leżących po stronie zakładu. Wychodzi się tu naprzeciw oczekiwaniom i postulatom licznych grup pracowniczych. Właściwsze ze społecznego punktu widzenia wydaje się bowiem umożliwienie przejścia na emerytury ludziom już niemłodym i spracowanym, niż wspieranie zasiłkiem absolwentów szkół, którzy swoje dorosłe, zawodowe życie rozpoczynają często od statusu bezrobotnego. Zapis ust.6 w art. 15 uważam jednak za niedostateczny. Nie wystarczy tu, moim zdaniem, delegacja ustawowa, zgodnie z którą problem wcześniejszych emerytur byłby regulowany właściwym zarządzeniem ministra pracy i polityki socjalnej, lecz istnieje potrzeba sformułowania w ustawie konkretnych rozwiązań. Chciałbym w tym miejscu powrócić do zgłoszonej już przeze mnie w czasie debaty budżetowej propozycji tzw. emerytur mostowych, niepełnych. Wysunęła ją Krajowa Komisja Przemysłu Lekkiego NSZZ „Solidarność”, wzorując się na rozwiązaniach belgijskich. Polegają one na tym, że zakłady dotknięte recesją mogą kierować swoich pracowników przed osiągnięciem przez nich wieku emerytalnego na emerytury niepełne, np. po 30 latach pracy przyznawać 95% emerytury, pa 25 latach 90% itd. Gdy recesja mija osoby te zobowiązane są zgłosić w określonym czasie pracodawcy swoją gotowość podjęcia pracy, pod groźbą utraty tego świadczenia. Za takim rozwiązaniem przemawia wiele względów. Przede wszystkim osoby o wieloletnim stażu pracy nie chcą być zrównane w statusie społecznym z tymi, którzy pobierają zasiłki dla bezrobotnych i za bardzo się w życiu nie napracowali, a często pracy unikali w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-93.6" who="#MarekRutkowski">Prządka lub tkaczka, pracująca przez 20 czy 25 lat przy krosnach, przemierzająca dziennie ok. 30 km w zapylonej hali, w hałasie sięgającym blisko 100 decybeli, ma prawo do rozgoryczenia. I słusznie uważa, że zasłużyła sobie na coś więcej, niż zasiłek dla bezrobotnych. Jako pracownik zakładu włókienniczego, często z taką opinią się spotykam. Znalazła ona także swoje odbicie w liście pracownic jednego z łódzkich zakładów skierowanym do prezydenta i do Sejmu, w którym znajdujemy te oto pełne poczucia krzywdy słowa: „Młodzi za darmo dostają pieniądze, a my nie możemy przejść na wcześniejszą emeryturę. Kobiety chore i przepracowane muszą na nich pracować”.</u>
          <u xml:id="u-93.7" who="#MarekRutkowski">Chciałbym podkreślić, że prawo do emerytur niepełnych powinni mieć nie tylko pracownicy przedsiębiorstw upadających, lecz także innych, znajdujących się w regionach szczególnie dotkniętych bezrobociem, co zwiększałoby liczbę wolnych miejsc pracy dla ludzi młodych, w tym także dla nie pracujących dotąd absolwentów szkół. Oczywiście, objęcie systemem emerytalno-rentowym większej liczby ludzi wymaga zwiększenia dotacji budżetowych, ale przecież w tym wypadku zmniejszać się będzie jednocześnie wydatki z funduszu pracy na zasiłki dla bezrobotnych. Jeszcze raz chciałabym podkreślić, że pracownicy otrzymujący niepełne emerytury, przy zmianie koniunktury będą musieli wrócić do procy pod groźbą utraty tego świadczenia. Z góry więc odrzucam skądinąd słuszny zarzut, że rozszerzenie prawa do wcześniejszych emerytur jest społecznie szkodliwe. Emerytury niepełne, czyli mostowe, mają bowiem szczególny charakter.</u>
          <u xml:id="u-93.8" who="#MarekRutkowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Fala rzeczywistego bezrobocia dopiero nas czeka. Restrukturyzacja polskiej gospodarki pociągnie za sobą upadek wielu dużych przedsiębiorstw czy nawet całych branż. Ludzie pracy rozumieją, że nierentowne zakłady muszą być zamykane. Oczekują jednak na godne z nich odejście, i to nie tylko w sensie materialnym. Dlatego mam nadzieję, że zgłoszona przeze mnie propozycja stanie się przedmiotem rozważań w komisjach pracujących nad ostatecznym kształtem ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-94">
          <u xml:id="u-94.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-94.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Bańkowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Władysława Żabińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-95">
          <u xml:id="u-95.0" who="#AnnaBańkowska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Analizując projekt ustawy emerytalnej, a wcześniej jeszcze założenia opracowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, zastanawiałam się nad odpowiedzią na dwa nasuwające mi się pytania: Czy można opracować dobrą ustawę emerytalną, nie mając na ten cel dostatecznej ilości pieniędzy? Ile czasu potrzeba na prace parlamentarne właśnie nad tą ustawą? Czy ten parlament zdąży ją przygotować? Doświadczenia związane z nowelizacją ustawy przeprowadzoną w maju ub.r. skłoniły mnie właśnie do postawienia sobie takiego pytania. O tym, że przepisy dotyczące zasad ustalania emerytur muszą się zmieniać, przekonani są wszyscy, powiedziałabym, że z niewielkim wyjątkami, mianowicie nie przyjmują do wiadomości potrzeby nowelizacji ustawy głównie ci, których świadczenie emerytalne jest w tej chwili znacznie wyższe od zarobków, które uzyskali, załóżmy, pod koniec 1989, 1990 i 1991 r. Ale czy z kolei ustawa, która ma kształtować budżet w skali kwartału — jak podano w uzasadnieniu — 3 bln zł, spełni pokładane w niej nadzieje na poprawę bytu? Bardzo wątpię. 3 bln zł kwartalnie, czyli 1 bln zł miesięcznie ma spowodować podwyższenie 4 mln 100 tys. świadczeń. Czy to wystarczy? Czy to poprawi warunki bytu tych, którzy żyją teraz za około 550, 600 do 700 tys. zł miesięcznie? Myślę, że nie, bo zgodnie z rachunkiem średnio miesięcznie wypada na podwyższenie jednego świadczenia ok. 250 tys. zł. Aby świadczenie najniższe zostało doprowadzone do godziwego poziomu, sądzę że potrzeba nam znacznie więcej pieniędzy, a ponieważ nie ma ich w budżecie, o czym doskonale wiemy, przewiduje się obniżenie świadczeń naliczonych od podstawy przekraczającej nieco poziom przeciętnego wynagrodzenia, co też nie znajdzie akceptacji społecznej, głównie wśród zainteresowanych.</u>
          <u xml:id="u-95.1" who="#AnnaBańkowska">Nie można zatem pozytywnie odpowiedzieć na pierwsze pytanie, bo uważam, że nie w tym rzecz, aby ta ustawa podobała się jej twórcom czy współtwórcom, ale żeby wreszcie stworzyć takie przepisy emerytalne, które spowodowałyby zmniejszenie lawiny ich krytyki i to przez prawie wszystkich. Myślę, że dochodzi jeszcze do tego problem, jaki ma obecnie ZUS. Mieliśmy dzisiaj posiedzenie Komisji Polityki Społecznej. Dramatyzm polega w tej chwili na tym, że od płatników świadczeń nie wpływają do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pieniądze w postaci składki, co niesie groźbę korzystania bez przerwy z dotacji budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-95.2" who="#AnnaBańkowska">Stąd drugie pytanie: w jakim czasie jesteśmy w stanie przyjąć tę ustawę? Sądzę, że będą poważne trudności, aby uczynić to we wrześniu. Muszę powiedzieć, że żal mi kwietnia, a już na pewno maja. Uważam, że czas ten został stracony, bo w zasadzie opinie związków zawodowych są sumą opinii, które ludzie zgłaszali podczas konsultacji założeń. Po wtóre, konsultacje były prowadzone, a równocześnie powstawała ta właśnie ustawa emerytalna, która w zasadzie od tych założeń niczym szczególnym się nie różni, czyli przesądzone były generalne założenia ustawy emerytalnej nieco wcześniej. A zatem na dobrą sprawę można było te wszystkie czynności robić równocześnie, a rezultat na dziś — jeśli chodzi o kształt ustawy — byłby taki sam, natomiast prace parlamentarne byłyby już dalej posunięte. Dlatego też nie byłam za tym, żebyśmy debatę na temat ustawy emerytalnej w poprzednich sesjach odkładali na później. Obawiam się, że mimo iż ustawa będzie — załóżmy — przyjęta jeszcze przez ten Sejm, a sądzę, że trzeba wszystko zrobić, żeby tak było, jest zagrożenie, moim zdaniem, że będzie mogła wejść w życie w pełnym swoim kształcie dopiero w I kwartale 1991 r. Jeśli tak się stanie, będzie to fatalny dla większości emerytów rezultat działań formalnych, a odpowiedzialność za ten stan rzeczy spadnie na Sejm, znów — jak w większości wypadków — niesłusznie, ale biorąc pod uwagę doświadczenia minionych okresów, myślę, że będzie to odium skuteczne. Przedłuży się ten niesamowity i trudny do pojęcia stan rozbieżności w świadczeniach emerytalnych. Dochodzi obecnie do paradoksalnych różnic między emeryturami ludzi, którzy nie różnili się stażem pracy, nie różnili się typem wykonywanego zajęcia, tylko różnili się okresem przejścia na emeryturę, czyli kto się wcześniej urodził, tym samym zaczął wcześniej brać świadczenia emerytalne. Dochodzi do tego, że emerytura wypracowana na tym samym stanowisku pracy, Po tym samym czasie pracy różni się dwukrotnie i więcej właśnie z tytułu rozbieżności w czasie przejścia na emeryturę i jej pierwszego podjęcia. Jest to przykład wskazujący na to, że tak dalej być nie może. Wątpię jednak, czy projekt, który dzisiaj omawiamy, daję szansę na zlikwidowanie tych wszystkich — podkreślam — wszystkich dotychczas funkcjonujących niesprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-95.3" who="#AnnaBańkowska">Aby się przekonać, czy będzie on zaakceptowany, co sądzą o nim świadczeniobiorcy obecni i przyszli, przeprowadziłam szereg spotkań konsultacyjnych. Chciałabym paniom i panom posłom przedstawić niektóre z powtarzających się uwag i rozbieżności zgłaszanych właśnie podczas tych spotkań, jak i przekazywanych w listach kierowanych do mnie. Wymienić pragnę tylko te najistotniejsze uwagi, mając świadomość, że jako członek Komisji Polityki Społecznej będę miała okazję wszystkie inne opinie w sposób szczegółowy omówić w trakcie I prac nad tym projektem w komisji.</u>
          <u xml:id="u-95.4" who="#AnnaBańkowska">Nie znalazł akceptacji nowy wymiar emerytury, to jest 24% kwoty bazowej i 1,3% podstawy za każdy rok okresów składkowych, plus 10,7% za okresy nieskładkowe. I tutaj muszę powiedzieć, że gdyby nie rewaloryzacja dla osiemdziesięciolatków, klimat do zaakceptowania tego typu rozwiązania byłby o wiele korzystniejszy, a w tym momencie wszyscy to porównywali i dziwili się, dlaczego parę miesięcy temu mówiono o tym, że trzeba ustalać przyszłościowe emerytury właśnie w oparciu o 25%, a teraz — że o 1,4%. Przyszli emeryci nie zgadzają się z tym, aby okresy nieskładkowe zmniejszono do 25% łącznego okresu uwzględnionego przy ustaleniu prawa do emerytury i by zaliczane one były w wymiarze 0,7% przyszłym emerytom, a obecnym emerytom ten okres zaliczać się będzie w wymiarze takim jak lata pracy, czyli 1,3%. Coś z tym problemem, myślę, trzeba będzie w trakcie pracy komisji zrobić, gdyż od razu będziemy mieć dwa portfele emerytów — będą to ci, którzy mieli dużo lat tych zaliczalnych w minionym okresie i ci, których obecnie wymiar emerytury przy tych samych podstawach, czyli zarobkach, będzie się w sposób zasadniczy różnił.</u>
          <u xml:id="u-95.5" who="#AnnaBańkowska">Obecni emeryci dopominają się o prawo ponownego ustalenia podstawy, tj. wybrania zarobków na takich samych zasadach jak i? przyszłych emerytów, to jest na przykład z 3 kolejnych lat, wybranych z ostatnich 12 lat pracy. Muszę powiedzieć, że w pełni świadoma trudności tego typu rozwiązań, które proponują, starałam się ich przekonać, że jest to praktycznie rzecz biorąc niemożliwe, że jest określony czas składowania dokumentacji płacowej itd., ale żaden z tych argumentów nie został przyjęty. Ich argumentem jest twierdzenie, że nie zawsze najwyższa wydajność człowieka, a tym samym najwyższa płaca przypadała na ostatni rok aktywności zawodowej. Dlatego też nie było większej krytyki wydłużania okresu, z którego naliczać się będzie emeryturę. I to jest logiczne. Jeśli byli za jednym, to byli przeciw drugiemu.</u>
          <u xml:id="u-95.6" who="#AnnaBańkowska">Wiele głosów padło również za weryfikacją grup inwalidzkich. Ludzie doskonale sobie zdają sprawę, że wśród inwalidów są ci, którzy są naprawdę chorzy, i ci, którzy jeszcze mogliby jakiś czas popracować. Niezrozumiały jest natomiast, moim zdaniem, zapis art. 70. Wprowadza on zakaz uzyskiwania jakiegokolwiek dochodu z pracy przez emerytów, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego (na ten temat już tutaj bardzo dużo było powiedziane), oraz — to chciałabym podkreślić — wprowadza zakaz uzyskiwania dochodów powyżej 60% kwoty bazowej przez rencistę częściowo niezdolnego do pracy, a rencista całkowicie niezdolny do pracy może taki dochód mieć bez ograniczenia i nie traci prawa do renty. Czegoś tutaj nie rozumiem. Wydaje mi się, że tu jest sprzeczność w traktowaniu pojęć „całkowicie i częściowo niezdolny do pracy”.</u>
          <u xml:id="u-95.7" who="#AnnaBańkowska">Ponadto trzeba się zastanowić w komisji nad powiązaniem zakazu pracy z poziomem uzyskiwanych świadczeń, a nie tylko z grupą inwalidztwa. Uważam, że inaczej wiele osób od razu stanie się klientami ośrodków pomocy społecznej. Słowem, intencja zakazująca dorabiania tym wszystkim, którzy mogą korzystać ze świadczeń stałych otrzymywanych z ZUS, ze względu na obecną sytuację rynkową jest słuszna, ale forma i ograniczenia — przy poziomie obecnych świadczeń — chyba nie w każdym przypadku najwłaściwsze i będę prowokowała do tego, żebyśmy na posiedzeniu komisji nad tym tematem głęboko się zastanawiali, jak w sposób, powiedziałabym, bardziej dostosowawczy do portfeli ten problem rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-95.8" who="#AnnaBańkowska">Bardzo podzielone były głosy na temat dodatków branżowych i z tytułu warunków szkodliwych. Nie wnikając w argumenty za i przeciw, bo można by ich było przytaczać wiele, w jedną i drugą stronę, muszę powiedzieć, że padały również takie argumenty, czy nie można sobie pozwolić na to, żeby dodatki wszelkiego rodzaju ograniczać stopniowo, to znaczy przez kilka lat.</u>
          <u xml:id="u-95.9" who="#AnnaBańkowska">Omawiana ustawa nie uspokoiła tych osób, które utraciły pracę po wielu latach pracy, a nie mają stażu uprawniającego do przejścia na emeryturę, a takie były oczekiwania. Nie sposób nie podzielać ich rozżalenia, że na przykład po 30 latach pracy kobieta otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych w takim wymiarze, jak dziecko po ukończeniu szkoły zawodowej i to jeszcze ze świadomością, że zgodnie z nowelizacją ustawy o zatrudnieniu ten zasiłek będzie mogła pobierać tylko przez okres do 12 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-95.10" who="#AnnaBańkowska">Proponuję zatem kolejny raz z tej mównicy, aby ustawa regulowała kwestię niepełnych emerytur dla kobiet i dla mężczyzn z długim stażem pracy, rozpoczynając na przykład od 25 lat pracy, z dokładnym określeniem wskaźnika obniżenia niepełnej emerytury w stosunku do jej pełnego wymiaru za każdy brakujący rok do osiągnięcia wieku emerytalnego.</u>
          <u xml:id="u-95.11" who="#AnnaBańkowska">Trudno uznać słuszność zapisu ustawowego zaproponowanego przez rząd, nadającego Radzie Ministrów prawo wprowadzenia możliwości przechodzenia na wcześniejsze emerytury z uwagi na szczególną sytuację gospodarczą kraju, regionu czy gałęzi gospodarki. Intencja jest słuszna, ale bez rozstrzygnięć ustawowych. Moim zdaniem nie jesteśmy w stanie tej intencji spełnić, bo np. upada zakład w małej miejscowości, ludzie nigdzie nie mogą znaleźć pracy, natomiast w regionie znacznie oddalonym od tego miejsca pracy zatrudnienie by się znalazło, ale póki co wiąże ludzi i mieszkanie, i szereg innych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-95.12" who="#AnnaBańkowska">Nie poruszałabym tego problemu, gdyby nie to, że jestem negatywnie nastawiona do zjawiska, które w tej chwili występuje. Otóż, proszę państwa, w województwie bydgoskim, o którym się powszechnie nie mówi, że jest zagrożone bezrobociem (wciąż się mówi o województwie wałbrzyskim), stopa bezrobocia w stosunku do osób zawodowo czynnych wynosi 10%. I to nie oklaski powinny tutaj być tylko działania Sejmu, żeby ten problem zlikwidować. A w okręgu inowrocławskim udział bezrobotnych w grupie zawodowo czynnych wynosi prawie 16%. To jest dramat i dlatego tak bardzo bliska jest mi w tej chwili sprawa rozstrzygnięć ustawowych.</u>
          <u xml:id="u-95.13" who="#AnnaBańkowska">Reasumując, chciałabym stwierdzić, że mimo iż wielu rozwiązań z projektowanej ustawy nie akceptuję i obawiam się o czas będący w dyspozycji Sejmu, uważam, że naprawdę nie pozostaje nam nic innego, jak skierować ten projekt szybko do komisji w celu dopracowania go i to w takim czasie, aby na pewno rewaloryzacja dotychczasowych emerytur mogła nastąpić już w czwartym kwartale tego roku.</u>
          <u xml:id="u-95.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-96">
          <u xml:id="u-96.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-96.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Apeluję do państwa o skracanie, w miarę możliwości swoich wypowiedzi. Mamy jeszcze ok. 30 mówców, a rozpatrujemy — przypominam — dopiero drugi punkt porządku dziennego. Proszę zatem brać pod uwagę limit czasu.</u>
          <u xml:id="u-96.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana Władysława Żabińskiego z Polskiego Stronnictwa Ludowego, a następnie panią poseł Marię Czenczek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-97">
          <u xml:id="u-97.0" who="#WładysławŻabiński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Co dalej z emeryturami i rentami? — pytają na prawie każdym spotkaniu wyborcy. Chyba żadna z ustaw w całym powojennym okresie naszej historii nie była tak bardzo oczekiwana przez obecnych oraz przyszłych emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-97.1" who="#WładysławŻabiński">Wreszcie mamy projekt ustawy. Ma on jednak wiele wad. Podstawową jest to, że nie równa w górę, lecz w dół.</u>
          <u xml:id="u-97.2" who="#WładysławŻabiński">Deklaruje się w projekcie zależność wysokości świadczeń od długości okresu składkowego i wielkości odprowadzonych składek, jednakże proponowanych rozwiązań tego założenia się nie realizuje.</u>
          <u xml:id="u-97.3" who="#WładysławŻabiński">Nie rozumiem, jak można ograniczać podstawę wymiaru świadczeń do 250% średniej płacy, a przez całe życie produkcyjne pracownika pobierać składkę od faktycznego zarobku. Czy ma to coś wspólnego z ubezpieczeniem, czy w dalszym ciągu jest to łaska państwa, rodzaj opieki społecznej, a nie zasłużona emerytura czy renta inwalidzka. Czy takie spłaszczenie rent i emerytur będzie impulsem, zachętą do lepszej i wydajniejszej pracy? Nie sądzę. Nie mogę również zgodzić się z ograniczeniem możliwości łączenia emerytury i renty z pracą. Niejednokrotnie rencista pracuje z korzyścią dla zdrowia, jest to rodzaj rehabilitacji w procesie pracy. Nie zmuszajmy człowieka, dla którego praca to dalsze życie, do bezczynności i w konsekwencji powolnej śmierci. Częściowe ograniczenie zdolności do pracy nie może wykluczać możliwości zarobkowania. Wszystkie takie zakazy mogą stać się kolejną fikcją.</u>
          <u xml:id="u-97.4" who="#WładysławŻabiński">Zadajmy sobie pytanie — jakie są zagrożenia dla tej ustawy? A więc przede wszystkim starzenie się społeczeństwa i malejący wskaźnik przyrostu naturalnego. Katastrofalny stan ekologiczny kraju, wzrost liczby ludzi palących papierosy i pijących alkohol, narkomania. I stąd stałe pogarszanie się stanu zdrowia społeczeństwa. Również utrzymywanie stale rosnącej armii ludzi bezrobotnych jest tym zagrożeniem. Może dojść do tego, że w najbliższej przyszłości jeden pracownik będzie musiał utrzymywać jednego podopiecznego ZUS.</u>
          <u xml:id="u-97.5" who="#WładysławŻabiński">Wysoka Izbo, ludzie boją się starości i nędznego bytowania. Nikt z nas nie chciałby wyciągać ręki po jałmużnę, lecz pobierać zasłużone, zapracowane przez całe życie pieniądze. W dniu 31 maja br. wraz z panem posłem Zdzisławem Czarnobilskim zwiedzaliśmy Zakłady Azotowe w Tarnowie. Konsultowaliśmy z przedstawicielami zakładów projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego. Pracownicy byli zawiedzeni, a nawet oburzeni, ponieważ m. in. w projekcie ustawy, w art. 10, tam gdzie wymienione są prace wykonywane w szczególnych warunkach, uprawniające do skrócenia wieku emerytalnego, zabrakło zupełnie prac tego typu wykonywanych w zakładach pracy przemysłu chemicznego.</u>
          <u xml:id="u-97.6" who="#WładysławŻabiński">Zasady ustalania wieku emerytalnego w artykułach 10, 11, 15 i 16 są niejasne, a ich stosowanie będzie rodziło konflikty i spory. Opinia pracowników Zakładów Azotowych w Tarnowie jest zgodna z opinią Komisji Polityki Społecznej NSZZ „Solidarność” z dnia 3 czerwca 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-97.7" who="#WładysławŻabiński">Chciałem podkreślić, że pracownicy nie żądają dodatkowych uprawnień, domagają się jedynie zachowania dotychczasowych zasad wcześniejszego odejścia na emerytury: dla mężczyzn w wieku 60 lat, dla kobiet w wieku 55 lat, pod warunkiem przepracowania w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia co najmniej 15 lat.</u>
          <u xml:id="u-97.8" who="#WładysławŻabiński">Wobec powyższego stawiam formalny wniosek, aby w art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego znalazł się zapis uwzględniający pracę w przemyśle chemicznym i pozwalający na utrzymanie dotychczasowych uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-97.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-98">
          <u xml:id="u-98.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, to nie jest wniosek formalny. Bardzo proszę złożyć go podczas prac komisji, jeżeli ustawa zostanie przez Wysoką Izbę do komisji przesłana.</u>
          <u xml:id="u-98.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę panią poseł Marię Czenczek z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie panią poseł Bożennę Kuc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-99">
          <u xml:id="u-99.0" who="#MariaCzenczek">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Muszę przyznać, że nie o taką ustawę zabiegaliśmy, zobowiązując rząd do uporządkowania systemu świadczeń emerytalno-rentowych. Konieczność tych zmian wynika, jak już tu wielokrotnie mówiono, zarówno z przesłanek ekonomicznych, jak i społecznych. Nie do utrzymania są bowiem na dalszą metę ogromne dysproporcje w wysokości świadczeń, zależności od daty przyznania zasiłku, a nie od wysługi lat, wykształcenia czy stopnia utraty zdolności do pracy.</u>
          <u xml:id="u-99.1" who="#MariaCzenczek">Tymczasem zaproponowane przez rząd rozwiązania, nad którymi dzisiaj dyskutujemy, nie tylko nie spełniają oczekiwań zainteresowanych grup, ale mają charakter represyjny i regresywny w stosunku do przepisów obecnie obowiązujących.</u>
          <u xml:id="u-99.2" who="#MariaCzenczek">Podczas przeprowadzonej konsultacji projektu wśród świadczeniobiorców, osób czynnych zawodowo, a także z pracownikami ZUS, wyrażano ogólne oburzenie z powodu zaproponowania tak niekorzystnych zmian, ukierunkowanych głównie na oszczędzanie i zmniejszanie świadczenia przy każdej okazji, w konsekwencji prowadzących do powszechnego zubożenia. Ponadto wskazywano na kolizje proponowanych w projekcie rozwiązań z zasadami obowiązującego prawa, na przykład: naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz przy proponowanej weryfikacji okresów równorzędnych i zaliczanych w stosunku do osób już pobierających świadczenia; naruszenie konstytucyjnej zasady równości praw obywatelskich przy zastosowaniu innego wymiaru świadczeń dla osiemdziesięciolatków i osób pozostałych czy też naruszenie uprawnień wynikających z układów zbiorowych i kart branżowych, co spowodowało szczególnie negatywny odbiór przez zainteresowane środowiska. Koncepcja ta odebrana została jako zamach na prawa już nabyte. Wskazywano, iż powinna być negocjowana z poszczególnymi grupami zawodowymi.</u>
          <u xml:id="u-99.3" who="#MariaCzenczek">Pragnę raz jeszcze podkreślić — o czym już kilkakrotnie mówili moi przedmówcy — że nie do przyjęcia jest prawne ograniczenie możliwości dodatkowego zarobkowania przez wszystkich rencistów i emerytów. Jest ono uzasadnione jedynie w przypadku przejścia na wcześniejszą emeryturę przy jednoczesnym kontynuowaniu pracy na tym samym stanowisku i w symbolicznie tylko zmniejszonym wymiarze czasu pracy lub zatrudnianiu osób uznanych za całkowicie niezdolne do pracy i pobierających z tego tytułu odpowiednią rentę inwalidzką. Wszyscy inni renciści i emeryci powinni mieć prawo do dodatkowego zarobkowania, na ile tylko zezwoli im ich kondycja fizyczna, a doświadczenia i fachowość będą konkurencyjne na rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-99.4" who="#MariaCzenczek">Ten rygorystyczny zapis w projekcie w dobie postępującego procesu prywatyzacji odnosiłby się w zasadzie tylko do sfery budżetowej, co mogłoby spowodować przejściowe i regionalne trudności kadrowe, głównie w takich dziedzinach, jak służba zdrowia, szkolnictwo czy służby księgowo-finansowe. Wielu moich wyborców uznało ten zapis za naruszający konstytucyjnie zagwarantowane prawo do pracy.</u>
          <u xml:id="u-99.5" who="#MariaCzenczek">Wnioskuję też o ponowne rozważenie propozycji podwyższenia z 20 do 25 lat minimalnego stażu pracy dla kobiet. Projektodawcy uzasadniają to wliczeniem do stażu pracy okresów przerw na wychowanie dzieci, czego do tej pory nie stosowano. Takie rozumowanie tylko na pozór wydaje się słuszne, lecz po głębszej analizie i w odniesieniu do innych zapisów ustawy, szczególnie artykułu ograniczającego okresy zaliczalne do 25% całego okresu ubezpieczenia, stanowi w pewnym sensie dyskryminację kobiet. Im więcej dzieci i wyższe wykształcenie, tym niższe świadczenie i wydłużający się okres jego uzyskania. Przykra to perspektywa dla kobiet dążących do wyższego wykształcenia i jednocześnie decydujących się na wielodzietność, tak bardzo dzisiaj preferowaną.</u>
          <u xml:id="u-99.6" who="#MariaCzenczek">Wysoka Izbo! W całej rozciągłości podzielam pogląd o konieczności przeprowadzenia zapowiedzianej rewaloryzacji świadczeń „starego portfela” jeszcze w tym roku, ponieważ z każdym miesiącem zwiększają się dysproporcje pomiędzy świadczeniami „starego portfela” a nowo przyznawanymi. Ale nie mogę się zgodzić z argumentacją rządu uzależniającą termin przeprowadzenia tej rewaloryzacji od przyjęcia ustawy o rentach i emeryturach. Jest to swoisty szantaż wobec Wysokiej Izby i stawianie nas w sytuacji głównego winowajcy za opóźnianie przeprowadzenia tej operacji. Wobec faktu, że projekt ustawy jest niedoskonały, wymaga solidnego i kompromisowego dopracowania, proponuję uchwalić i wprowadzić w życie ustawę o rewaloryzacji jako osobny akt prawny i według zasad zastosowanych wobec osiemdziesięciolatków. Natomiast dyskutowany dzisiaj projekt ustawy skierować do komisji w celu dopracowania z uwzględnieniem zgłaszanych w debacie wniosków i postulatów oraz zgodnie z oczekiwaniami społeczeństwa, nawet jeśli miałoby to pochłonąć trochę więcej czasu. Jednakże lepiej dłużej i lepiej, aniżeli szybko i niedoskonale.</u>
          <u xml:id="u-99.7" who="#MariaCzenczek">I jeszcze jedna drobna uwaga. Nie bardzo rozumiem, czym kierowali się projektodawcy obniżając do 14 lat wiek wychowywanego dziecka jako warunek przyznania renty dla wdowy, zważywszy że nauka w szkole podstawowej kończy się w wieku ponad 15 lat. Czyżby rząd przymierzał się już do powrotu do siedmioklasowej szkoły podstawowej, czy też jest to kolejny przykład oszczędnościowego charakteru tego projektu? Na razie proponuję jednak podwyższyć ów wiek do 15 lat.</u>
          <u xml:id="u-99.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-100">
          <u xml:id="u-100.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-100.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Bożennę Kuc z Polskiego Stronnictwa Ludowego, następnie panią poseł Annę Urbanowicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-101">
          <u xml:id="u-101.0" who="#BożennaKuc">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Po odroczeniu na wniosek ministra pracy i polityki socjalnej pierwszego czytania w Sejmie rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego otrzymaliśmy przed dzisiejszym posiedzeniem dodatkowe pisemne opinie NSZZ „Solidarność” i OPZZ. Przekazane zostały one przez pana ministra nie tylko bez stanowiska rządu, co do zawartych w nich wniosków, ale także bez jakiegokolwiek właściwego merytorycznego komentarza.</u>
          <u xml:id="u-101.1" who="#BożennaKuc">Unikając zajęcia stanowiska wobec pisemnych opinii minister wymaga zapewne tego od Sejmu, formalnie przy tym traktując fakt przeprowadzenia konsultacji ze związkami zawodowymi. Przyznam, że nie spodziewałam się takiego stanowiska w niezwykle ważnej społecznie kwestii. Rząd natomiast skierował do Sejmu dodatkowo nowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, służby granicznej i służby więziennej. Te grupy zawodowe, opłacane z budżetu, będą zgodnie z projektem wyłączone z jednolitego, zaproponowanego przez rząd systemu. Wyłączeniu podlegają także duchowni, którym — ogólnie mówiąc — proponuje się pozostawić dotychczasowe uprawnienia. Dodam, że ostatnio przyjęliśmy także odrębne unormowania emerytalno-rentowe dla pracowników służb pożarniczych.</u>
          <u xml:id="u-101.2" who="#BożennaKuc">Wobec tych wyłączeń przyznam, że nie rozumiem ostatnich zapewnień w środkach masowego przekazu, iż Karta Nauczyciela nie została naruszona. Przecież rządowy projekt ustawy proponuje uchylić z Karty Nauczyciela właśnie te artykuły, które dotyczą zabezpieczenia emerytalno-rentowego nauczycieli. Trzeba to wyraźnie powiedzieć, gdyż środowisko nauczycielskie nie rozumie takiego stawiania sprawy i wyraża przeciwko temu swój zdecydowany sprzeciw. Opowiadam się więc za pełnym utrzymaniem Karty Nauczyciela i wykreśleniem z rządowej ustawy zapisów dotyczących nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-101.3" who="#BożennaKuc">Panie i Panowie Posłowie! Na jednym z posiedzeń Sejmu powiedziałam, że poglądy na nowy system emerytalny i idące w ślad za tym propozycje rozwiązań zmieniają się wraz z nasilaniem recesji, ze wzrostem liczby bezrobotnych i zmniejszaniem się środków wpłacanych na ubezpieczenia społeczne. Powtarzam to również dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-101.4" who="#BożennaKuc">Dokładna lektura projektu ustawy nie uzasadnia stwierdzenia, że gwarantuje ona oczekiwany i sprawiedliwy system emerytalno-rentowych. Brak w nim choćby zapisów ujmujących relację między obowiązkiem opłacania składki a gwarancją właściwego korzystania z odkładanych środków. Ani słowa o potrzebie reformy ZUS, o nowych rozwiązaniach, w których pieniądz stałby się naprawdę towarem. Pytam więc, czy taki stan będzie istniał zawsze? Pod presją braku pieniędzy staramy się wiązać koniec z końcem, zmniejszać wskaźniki naliczania podstaw rent i emerytur, nie ograniczając jednocześnie górnych kwot składek na ubezpieczenie społeczne, a jedynie wysokość rent i emerytur. Z tych to względów przedłożony projekt ustawy nie jest ani spójny, ani nowatorski. Projektodawca nazwał go „o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego”. Jeśli dobrze rozumiem, to z tytułu wynika, że ustawa ma normować podział zebranych środków, a nie tworzyć nowy system. Próbowałam usunąć swoje wątpliwości wnikając w treść uzasadnienia załączonego do projektu ustawy. Od dawna już z załączonych uzasadnień do projektów ustaw przedkładanych Sejmowi niewiele można wyczytać. Z tego także, gdyż komentuje on treść poszczególnych artykułów, często powtarza ich zapisy, a nie ukazuje intencji i racji projektodawcy. Po raz kolejny posłowie nie znają projektów aktów wykonawczych. Jak w tej sytuacji można zrozumieć, dlaczego np. projektodawca proponuje, aby zasadę obniżenia emerytury za każdy rok odstępstwa od ustawowego wieku (jeśli zdarzą się takie szczególne przypadki) normował akt wykonawczy, a nie ustawa? Tym bardziej, że uprawnienia w tym zakresie proponuje się przyznać Radzie Ministrów, a w jednostkowych wypadkach prezesowi Rady Ministrów, ministrowi pracy i polityki socjalnej oraz prezesowi ZUS.</u>
          <u xml:id="u-101.5" who="#BożennaKuc">Zamieszczenie w projekcie ustawy zapisu, utrzymującego dotychczas przyjęte uregulowania art. 89 ust. 3, wprowadza dodatkową niespójność wewnętrzną, odrywa od zasady eksponowanej w uzasadnieniu obniżania składki o 1% za rok brakujący do wieku emerytalnego. Pomija się także całkowicie przekazane uzasadnienie Trybunału Konstytucyjnego oraz fakt, że w Sejmie złożony został poselski projekt ustawy w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-101.6" who="#BożennaKuc">Zgłaszam wniosek, by komisje w sposób konkretny odniosły się do tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-101.7" who="#BożennaKuc">Wysoki Sejmie! Muszę podkreślić, że emeryci i renciści, stanowiący liczne dziś grono wyborców, są zawsze honorowani podczas kampanii wyborczych, prezydenckiej i parlamentarnych, ale po ich zakończeniu pozostają na dawnym miejscu w sądzonej im kolejce. Osobiście źle odczytuję intencje wielu artykułów projektu ustawy, wymienię np. art. 70, który pozbawia emerytów i rencistów możliwości dodatkowego zarobkowania. Jeśli projektodawca zakłada, że w ślad za takim uregulowaniem prawnym zmniejszy się w Polsce bezrobocie, to z pewnością dozna zawodu, bo przecież istota bezrobocia tkwi w głębokiej recesji gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-101.8" who="#BożennaKuc">Wobec złożonych indywidualnych sytuacji materialnych i życiowych emerytów i rencistów jestem przeciwna takiemu zapisowi, opowiadam się za przyjęciem rozwiązań jednolitych dla wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-101.9" who="#BożennaKuc">Wysoka Izbo! Jeszcze jedna sprawa wymaga naświetlenia, gdyż ma — moim zdaniem — głęboką wymowę. Od 1 stycznia br. obowiązuje nowy system emerytalny rolników i ich rodzin. Przyjmując w grudniu 1990 r. ustawę wprowadzającą ten system przenieśliśmy na wniosek rządu do ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników zapis o zaliczaniu lat pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych od 16 roku życia do ogólnego stażu pracy. Mimo że dotychczas on obowiązuje, ze zdziwieniem muszę dziś stwierdzić, iż przeniesiony ustawą grudniową zapis nie znalazł się wcale w przedłożonym rządowym projekcie ustawy emerytalnej. W warunkach nowego ustroju praca dzieci chłopskich w indywidualnym gospodarstwie rolnym nie została uznana. Wobec bogatej, szczegółowej treści art. 5 projektu ustawy odczytuję to jako wyraz stosunku rządu do rolników i rolnictwa indywidualnego. Domagam się wprowadzenia do rozpatrywanego projektu ustawy treści tego zapisu do jej art. 5.</u>
          <u xml:id="u-101.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-102">
          <u xml:id="u-102.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-102.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Urbanowicz z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, następnie zabierze głos pan poseł Szczepan Balicki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-103">
          <u xml:id="u-103.0" who="#AnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tak się składa, że również będę mówiła o nauczycielach, a przede wszystkim o nauczycielkach. Dlaczego? Materiał, jaki dostaliśmy, w moim przekonaniu jest niekonsekwentny wobec nauczycielek, powiem o tym za chwilę. Jeżeli się mylę lub błędnie odczytuję ustawę, to proszę panią minister o sprostowanie.</u>
          <u xml:id="u-103.1" who="#AnnaUrbanowicz">Dlaczego w zawodzie nauczycielskim liczą się przede wszystkim lata pracy, a dopiero w drugiej kolejności wiek? Z badań nad zdrowiem nauczycieli, przeprowadzonych przez Centrum Metodyczne Kształcenia Podyplomowego w 1982 r. na zlecenie Departamentu Kadr i Spraw Socjalnych (od tej pory tego typu badań dotyczących stanu zdrowotnego nauczycieli nie było), wynika jasno, że współczynnik chorobowości rzeczywistej wyniósł 72%, a najczęstsze są choroby układu nerwowego i narządu zmysłów. Na drugim miejscu plasują się choroby gardła, krtani i tchawicy (27%), uznawane za choroby zawodowe. Myślę, że nie trzeba tego komentować.</u>
          <u xml:id="u-103.2" who="#AnnaUrbanowicz">A co proponuje projekt ustawy? Proponuje zrównanie kryterium szczególnych warunków pracy zawodu nauczycielskiego ze wszystkimi uciążliwościami innych zawodów. Odczytując formalnie literę prawa, można by się zgodzić, że powinno być ono dla wszystkich jednakowe, ale nigdzie tak na świecie nie jest. Jeżeli od jakiejś grupy społecznej szczególnie zależy kondycja całego narodu, to ta grupa społeczna na ogół ma pewne preferencje.</u>
          <u xml:id="u-103.3" who="#AnnaUrbanowicz">Tymczasem w art. 10 ust. 3, który brzmi: „pracę szkodliwą dla zdrowia lub o szczególnym stopniu uciążliwości oraz pracę wymagającą wysokiej sprawności psychofizycznej”, pod lit. d wymienia się nauczycieli, dalej w art. 15 czytamy, że za każdy rok pracy w szczególnych warunkach, o których była mowa wyżej, wiek emerytalny obniża się o 3 miesiące, nie więcej jednak niż o 5 lat. Jeżeli dobrze rozumiem, oznacza to, że kobietom nauczycielkom, które rozpoczęły pracę w wieku 20 lat, te uprawnienia, które przypadają z tytułu szczególnych warunków pracy, w ogóle w myśl tej ustawy nie przysługują, ponieważ w ust. 4 tego artykułu stwierdza się, że prawo do emerytury przysługuje 5 lat przed ukończeniem wieku emerytalnego, a w pkt 3 wyraźnie powiedziano: „kobietom, które udowodniły co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych”. Tak więc nauczycielki — według tego zapisu — nie uzyskują szczególnych uprawnień z tytułu wykonywania pracy w swoim zawodzie. Świadczy to o niekonsekwencji ustawy.</u>
          <u xml:id="u-103.4" who="#AnnaUrbanowicz">I jeszcze jedna sprawa, która — jak myślę — warta jest zastanowienia. Przy tym nie jest to populistyczny lament nad kondycją stanu nauczycielskiego, tylko argumenty przemawiające za pozostawieniem uprawnień wynikających z Karty Nauczyciela.</u>
          <u xml:id="u-103.5" who="#AnnaUrbanowicz">Tak się składało do tej pory, że do 1989 r., konkretnie do objęcia resortu przez ministra Samsonowicza, średnia poborów nauczycielskich wynosiła niecałe 64% średniej krajowej. W tej sytuacji piętnastoprocentowy dodatek branżowy, który wynikał z Karty Nauczyciela, nie był żadnym przywilejem, stanowił po prostu pewną rekompensatę za wieloletnią dyskryminację uposażeniową.</u>
          <u xml:id="u-103.6" who="#AnnaUrbanowicz">Z projektu ustawy wynika, że nauczyciel z trzydziestoletnim stażem i zarobkami w wysokości 1 mln 445 tys. zł (co stanowi 85% kwoty bazowej z pierwszego kwartału 1991 r.) otrzymywałby emeryturę w wysokości 971 550 zł, co stanowiłoby 67,2% podstawy wymiaru. Natomiast wg obowiązującej ustawy, miałby 80,1% tej podstawy wymiaru.</u>
          <u xml:id="u-103.7" who="#AnnaUrbanowicz">Nie będę już mówić o sprawie tak oczywistej, że w sytuacji, kiedy szkoły opuszczają absolwenci i nie ma dla nich pracy, na mocy tej ustawy trzyma się w zawodzie nauczycielskim ludzi, którzy niejednokrotnie chcieliby już pracę zakończyć.</u>
          <u xml:id="u-103.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-104">
          <u xml:id="u-104.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-104.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Szczepana Balickiego z Klubu Poselskiego Stowarzyszenia „Pax”, a następnie pana posła Czesława Nowaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-105">
          <u xml:id="u-105.0" who="#SzczepanBalicki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jedną z fundamentalnych zasad honorowanych przez narody cywilizowane jest poszanowanie praw nabytych. My w ubiegłych 2 latach, kilkakrotnie postąpiliśmy wbrew tej zasadzie tłumacząc, że pewne uprawnienia, skasowane przez nas, nadane zostały przez rząd, narzucony siłą narodowi, przez naród nie aprobowany, stosujący kryteria obce narodowi. Aliści, czytając przedłożony nam projekt ustawy emerytalnej, dochodzimy do wniosku, że władze zrozumiały to tak, jakby wszelkie prawa nabyte można było przekreślić jednym pociągnięciem pióra, nawet nie troszcząc się o jakieś postępowanie buforowe, np. rozłożenie tego w czasie, zmniejszanie stopniowe itd. Abstrahuję tutaj od uprawnień, związanych z posiadaniem odznaczeń państwowych, choć przyznam się, że ciężko byłoby mi spojrzeć w oczy starcowi odznaczonemu Orderem Virtuti Militari, który prawo do apanażu finansowego z tego tytułu nabył na podstawie ustawy z roku 1919. Ale ten problem na razie pomijam, to jest grupa stosunkowo niewielka i miejmy nadzieję, że zostanie im to zrekompensowane w jakiś indywidualny sposób, ale spójrzmy jednak na potraktowanie takiej naprawdę licznej, bo półmilionowej grupy, jaką są kolejarze, nie mówiąc o ich rodzinach.</u>
          <u xml:id="u-105.1" who="#SzczepanBalicki">Odbiera się im odrębne uregulowanie, odrębną ustawę emerytalną, te i inne kasowania tłumaczy się eufemicznie, że jest to likwidacja przywilejów branżowych. Pięknie to brzmi, ale przecież nie chodzi tu o przywileje, tu chodzi po prostu o rekompensatę. Większości kolejarzy odbiera się prawo do wcześniejszej emerytury, odbiera się różne świadczenia branżowe, które mieli zagwarantowane w ustawie. Czy to są przywileje? Nie, Wysoka Izbo. To jest rekompensata za takie czynnik, jak rygor służby kolejowej, zbliżony do wojskowego oraz, co warto podkreślić, niskie uposażenie.</u>
          <u xml:id="u-105.2" who="#SzczepanBalicki">Komisja, która się będzie tym projektem zajmować może z łatwością prześledzić relacje zarobków kolejarskich do średniej krajowej, i to już od czasów zaborów. Ktoś tutaj w dyskusji zapytał: dlaczego kasjerka, która wykonuje taką samą pracę w ciepłym pomieszczeniu, jak inne kasjerki czy urzędniczki, ma mieć takie czy inne uprawnienia?</u>
          <u xml:id="u-105.3" who="#SzczepanBalicki">Odpowiadam prosto i po ludzku, bo skończywszy liceum mogła iść do normalnej pracy od 8 do 16, ze stosunkowo wyższym uposażeniem, a poszła do pracy 24-godzinnej, zdecydowała się na rygor, który pozwala bez żadnego okresu wypowiedzenia przerzucić ją w dowolne miejsce, np. na odległy przystanek, przy czym nie ma ona prawa odwołania się do sądu pracy (jeśli jest pracownicą mianowaną) i wreszcie zarabia o wiele mniej. Przyjmowała ona te warunki dlatego, że miała nadzieję na wcześniejszą emeryturę i na pewne korzystniejsze jej wyliczenie (10% dodatek).</u>
          <u xml:id="u-105.4" who="#SzczepanBalicki">Obecnie projekt ustawy mówi jej: pójdziesz na emeryturę 5 lat później, a tę emeryturę będą ci obliczać wg tej niższej stawki uposażeniowej. Przecież to jest podeptanie elementarnych zasad współżycia społecznego; Nie chcę tutaj używać mocniejszych zwrotów.</u>
          <u xml:id="u-105.5" who="#SzczepanBalicki">Wysoka Izbo! Mówi się o jednolitej ustawie emerytalnej. Przede wszystkim nie sądzę, by ta zasada była tak istotna, mnie się wydaje, że pewne specyfiki branżowe mogą znaleźć odzwierciedlenie także w odrębnych ustawach, ale gdyby nawet tak naprawdę było, to choć nie zgadzałbym się z tym, przyznałbym jednak przynajmniej jakąś konsekwencję twórcom projektu. Tymczasem tak nie jest, cały szereg grup, choćby wojskowi czy twórcy, jest wyłączonych. W projekcie wyłączeni byli także górnicy i kolejarze. Górnicy po ukazaniu się tego projektu rozpoczęli akcje strajkowe w licznych kopalniach, przy czym wszędzie był wysunięty postulat. Pozostawić ustawę emerytalna. I oto dziś dostaliśmy projekt tej ustawy — odrębnej ustawy górniczej.</u>
          <u xml:id="u-105.6" who="#SzczepanBalicki">Wysoka Izbo! Przecież to nie jest nic innego, jak zaproszenie do tańca, czyli mówiąc brutalnie prowokacja do strajku. Nie chcieli kolejarze strajkować, więc kasuje im się odrębną ustawę emerytalną. Górnicy strajkowali, no to pozostawia im się odrębną ustawę. Miejmy oczywiście nadzieję, że kolejarze nie dadzą się sprowokować. Ba, ale teraz spójrzmy na to, jaką korzyść fiskalną przyniosłaby likwidacja tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-105.7" who="#SzczepanBalicki">Obecny system emerytalny na PKP opiera się na komórkach w 8 dyrekcjach okręgowych kolei państwowych i na centralnym biurze emerytur kolejowych w Olsztynie. Jest: to służba w pełni skomputeryzowana, zatrudniająca bardzo niewielką liczbę ludzi. Jeżeliby ją zlikwidowano, to kilkaset tysięcy emerytów kolejowych poszłoby na oddziały ZUS, które musiałyby znacznie zwiększyć zatrudnienie, zwłaszcza, że (nie z ich winy) są one w niewielkim stopniu skomputeryzowane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-106">
          <u xml:id="u-106.0" who="#PosełBalicki">Doraźnie więc, nie tylko nie przyniesie to żadnych korzyści finansowych, ale jeszcze, jak to przy wszystkich reorganizacjach, trzeba będzie dopłacić. Teraz, gdy państwo boryka się z trudnościami finansowymi — a jakimi, to wiemy — trzeba będzie do sprawy dopłacić licząc na bardzo słabe iluzoryczne korzyści po kilku latach.</u>
          <u xml:id="u-106.1" who="#PosełBalicki">Qui bono, Wysoka Izbo? Kolejarze nie chcą strajkować, kolejarze wiedzą, że kolej to krwiobieg państwa i jego zatrzymanie to tragedia.</u>
          <u xml:id="u-106.2" who="#PosełBalicki">Ten odruch rozpaczy w zimie był tego dowodem. Kolejarze przyszli dzisiaj tutaj z transparentami, bez gróźb, proszą, czekają, że władze Rzeczypospolitej zrozumieją ich położenie. Miejmy nadzieję, że nie zawiodą się.</u>
          <u xml:id="u-106.3" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-107">
          <u xml:id="u-107.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle. Czy pani minister chciała coś wyjaśnić? Tak?</u>
          <u xml:id="u-107.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Pani minister powinna…)</u>
          <u xml:id="u-107.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, proszę państwa, minutkę. Pani minister zwróciła się do mnie, że chce sprostować jedno nieporozumienie.</u>
          <u xml:id="u-107.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Myślę, że nam to ułatwi dalszą debatę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-108">
          <u xml:id="u-108.0" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam tylko wyjaśnić, że projekt emerytur górniczych jest projektem poselskim, rząd go do tej pory nie otrzymał. Nie wiem, co tam jest napisane. To jedna sprawa. I druga: kiedy kolejarzom proponowałam na trzech spotkaniach odrębny system emerytalny z odrębnym funduszem, to nie wyrazili zgody.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-109">
          <u xml:id="u-109.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Pani minister, to może na końcu pani będzie uprzejma przedstawić wszystkie wątpliwości. Chodziło tylko o sprostowanie, że nie był to projekt rządowy. Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-109.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo następnie pana posła Czesława Nowaka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a potem panią poseł Mariannę Borawską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-110">
          <u xml:id="u-110.0" who="#CzesławNowak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! O tym, że nasz system emerytalno-rentowy jest zły, wiedzą najlepiej emeryci i renciści. Jego główną wadą jest to, że przy inflacji, jaką przechodzimy, wpycha w bardzo krótkim czasie ogromne rzesze emerytów i rencistów do „starego portfela”. Podczas spotkań z wyborcami od emerytów padło pod naszym adresem wiele gorzkich słów. Trzeba przyznać rację tym, którzy strajkami czy demonstracjami nie wymuszali na szerszą skalę uczciwie wypracowanych rent i emerytur w odpowiedniej wysokości.</u>
          <u xml:id="u-110.1" who="#CzesławNowak">Krzywdzący system sprawił, że ci, którzy odeszli na emeryturę przed 2 laty lub wcześniej, dziś otrzymują emerytury znacznie niższe od tych, którzy odchodzą obecnie z tych samych stanowisk z podobnym stażem pracy, mówili o tym zresztą moi przedmówcy.</u>
          <u xml:id="u-110.2" who="#CzesławNowak">Wśród emerytów starego portfela tworzą się enklawy nędzy i frustracji. Obecnie przyznawane emerytury przekraczają w niektórych przypadkach 3 mln zł, co dla ogromnej rzeszy emerytów jest kwotą niewyobrażalną, budzącą gorycz. Bardzo często na zebraniach i w indywidualnych rozmowach podnosi się problem utrwalania nabytych przywilejów emerytalnych przez osoby sprawujące władzę w dawnym systemie. Trudno nie zgodzić się z taką diagnozą.</u>
          <u xml:id="u-110.3" who="#CzesławNowak">Projekt ustawy emerytalno-rentowej znacznie odbiega od oczekiwań nie tylko emerytów i rencistów, ale i pracujących. W projekcie proponuje się zablokowanie górnego pułapu podstawy wymiaru. Jest to, moim zdaniem, w obecnej sytuacji konieczne, ale nie likwiduje to tak znaczącej rozpiętości emerytur i rent przyznanych w poprzednich latach i nie wyrównuje krzywd narastających latami. Dlatego też popieram stanowisko Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, aby do rewaloryzacji emerytur i rent zastosować te same zasady co do osiemdziesięciolatków. Jest prawdą, że przy obecnej recesji trudno będzie przeznaczyć znaczniejsze środki na wzmocnienie funduszu ZUS. Dziś można żywić obawę, czy w ogóle te planowane środki wpłyną. Uważam jednak, że 1 października jest terminem granicznym dla dokonania rewaloryzacji emerytur i rent. Przy nowych naliczeniach nie wolno pominąć dodatków, jakie otrzymywali emeryci i renciści z tzw. kart branżowych. Należy je włączyć do podstawy wymiaru emerytur. Gdyby te dodatki pominąć, wielu emerytów nic nie zyska, a to pogłębi poczucie krzywdy.</u>
          <u xml:id="u-110.4" who="#CzesławNowak">Zgodnie z projektem ustawy, dodatków tych nie będzie się naliczać tym, którzy będą odchodzić na emerytury po wejściu w życie nowych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-110.5" who="#CzesławNowak">Popieram także stanowisko Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” dotyczące naliczania podstawowych składników rent i emerytur. Są one wyższe niż zakładane w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-110.6" who="#CzesławNowak">W ustawie proponuje się także potraktowanie inaczej tych, którzy przesiedlili się ze Związku Radzieckiego do 31 grudnia 1956 r., a inaczej tych, którzy wrócili po tej dacie, to jest mniej korzystne. Choć jest to niewielka grupa ludzi, to jednak sprawy są bolesne Repatriacja ze Związku Radzieckiego trwała dalej po tej dacie i obecnie może się także nasilić. Uważam, że do tego problemu trzeba podchodzić z większym zrozumieniem. Wielu ludzi miało trudności z powrotem nawet w latach siedemdziesiątych, nie mówiąc już o uzyskaniu stosownych dokumentów. Proponuję, aby osoby, które wróciły do Polski po 31.12. 1956 r. miały okres pobytu w Związku Radzieckim zaliczany tak, jak okres pracy w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-110.7" who="#CzesławNowak">Należy w tej sprawie udzielić większych uprawnień dla ZUS. Ponadto uważam, że konieczne jest podjęcie rozmów ze Związkiem Radzieckim, aby ten problem rozwiązać w, umowie dwustronnej. Podnosi się także nadal sprawę odszkodowań za pracę przymusową Polaków w Związku Radzieckim po zakończeniu II wojny.</u>
          <u xml:id="u-110.8" who="#CzesławNowak">Wątpliwym rozwiązaniem, budzącym sprzeciw, jest art. 68 ust. 7, który mówi, iż emeryt lub rencista, opuszczając kraj dłużej niż na rok, traci prawo do świadczeń. Podobnie jest, gdy wyjeżdża na stałe do kraju, z którym nie ma umów dwustronnych. Uważam, że emeryt bez względu na miejsce zamieszkania powinien otrzymywać wypracowaną emeryturę. Inną sprawą jest przekazywanie emerytury czy renty za granicę przy braku pełnej wymienialności złotówki. Emerytura powinna być wypłacana upoważnionej osobie w kraju bądź wpłacana na konto w banku.</u>
          <u xml:id="u-110.9" who="#CzesławNowak">Trudnym do rozstrzygnięcia problemem, aczkolwiek może marginesowym, jest naprawienie krzywd osobom represjonowanym po wprowadzeniu stanu wojennego. Proponuję, aby tym, których dotknęły represje, zaliczyć ten okres jak pracę w macierzystym zakładzie pracy, a zarobki, które stanowiłyby podstawę wymiaru emerytury, dla osób uwięzionych i represjonowanych wynosiły tyle, ile zarabiali pracownicy na podobnych stanowiskach.</u>
          <u xml:id="u-110.10" who="#CzesławNowak">Wysoka Izbo! O tym, że projekt jest niedoskonały, pisze prasa, wyrażają to obie centrale związkowe, zgłaszając szereg poprawek i uwag. Taki pogląd dominuje w środowiskach emerytów i rencistów oraz w zakładach pracy.</u>
          <u xml:id="u-110.11" who="#CzesławNowak">Aby nie pogłębiać dalej dysproporcji pomiędzy emeryturami i poczucia krzywdy wśród emerytów, należy niezwłocznie podjąć prace nad projektem ustawy. Proponuję, i nie tylko ja, aby projekt ustaw policyjno-wojskowej i górniczej był rozpatrywany łącznie. Jest sprawą niepokojącą, że niektóre grupy pracownicze domagają się utrzymania, a nawet rozszerzenia swoich przywilejów. Ostatnie żądania kontrolerów ruchu lotniczego świadczą o tym.</u>
          <u xml:id="u-110.12" who="#CzesławNowak">Nad ustawami należy pracować szybko i sumiennie. Trzeba także patrzeć na rozwijającą się sytuację gospodarczą kraju i czy środki, które posiada ZUS, oraz planowane w budżecie będą zabezpieczone w październiku.</u>
          <u xml:id="u-110.13" who="#CzesławNowak">Ta ustawa jest niezwykle potrzebna nie tylko dla tego Sejmu, ale dla zlikwidowania niesprawiedliwości, jakie narastały w tej grupie społecznej. Jest ona potrzebna także po to, aby przyszły Sejm nie musiał uchwalać ustawy o chronię poziomu życia emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-110.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-110.15" who="#CzesławNowak">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-110.16" who="#CzesławNowak">Proszę o zabranie głosu panią poseł Mariannę Borawską z Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, a następnie panią poseł Halinę Suskiewicz.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-111">
          <u xml:id="u-111.0" who="#MariannaBorawska">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Niezwykle trudno jest wskazywać braki proponowanego projektu systemu emerytalno-rentowego, o czym mówił przed chwilą przedmówca, gdy mamy świadomość ogromnych zagrożeń naszej gospodarki, a właściwie już występującą jej zapaść. Wiemy także, że tworzymy system świadczeń emerytalno-rentowych, który obowiązywać będzie przecież przez wiele lat, który ma wyeliminować występujące aktualnie nieprawidłowości, który zaspokoić musi oczekiwania milionów emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-111.1" who="#MariannaBorawska">Emeritus to znaczy zasłużony, cieszący się uznaniem za swoje przepracowane lata, za swój wkład, codzienny trud obowiązków, wykonywanych często przez 35 a nawet 40 lat na różnych stanowiskach z różnym wykształceniem, zakresem odpowiedzialności, różnym nasileniem stresów, wynikających z rodzaju pracy czy różnego stopnia sprawności psychofizycznej, przy bardzo zróżnicowanej przecież wysokości składek.</u>
          <u xml:id="u-111.2" who="#MariannaBorawska">Dlatego uwaga pierwsza, zgłaszana masowo przez przedstawicieli wielu grup zawodowych — nauczycieli, pracowników bankowości, księgowych, lekarzy, a także kolejarzy: system emerytur nie może być tak spłaszczony jak to zaproponowano w projekcie. Pułap świadczeń powinien oscylować w granicach czterokrotnej przeciętnej płacy. Wyeliminowałoby to zjawisko tzw. kominów budzących społeczny sprzeciw z jednej strony, ale równocześnie nie spowodowałoby drastycznego spadku standardu życiowego emeryta lub rencisty, który posiada najwyższe kwalifikacje lub pracował w warunkach trudnych, niebezpiecznych czy wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej.</u>
          <u xml:id="u-111.3" who="#MariannaBorawska">Pozostawienie proponowanego pułapu podstawy wymiaru na poziomie 250% przeciętnej płacy nie oznacza nic innego, jak zryczałtowanie świadczeń dla wszystkich osób, także osiągających zarobki ponad ten pułap. A to jest przecież niesprawiedliwe i nielogiczne, nie tworzy motywacji ani do podwyższenia kwalifikacji, ani do większej mobilizacji do pracy, ani do osiągania wyższych zarobków.</u>
          <u xml:id="u-111.4" who="#MariannaBorawska">Masz odpowiedzialną pracę, najwyższe kwalifikacje, dużo obowiązków, zarabiasz dużo, płacisz wysokie podatki i składkę emerytalną, więc masz zapewnioną odpowiednio wysoką emeryturę. To byłoby logiczne, przekonujące i dające motywację do dobrej, wydajnej pracy dla społeczeństwa, to powinno być czytelne i zagwarantowane.</u>
          <u xml:id="u-111.5" who="#MariannaBorawska">Tymczasem w konsekwencji przyjęcia rozwiązań wskazanych przez rząd, emerytura nie I wyniesie więcej niż 105,2% przeciętnej płacy przy 25-letnim stażu, 121,5% przy 30-letnim stażu, 154% przy 40-letnim stażu.</u>
          <u xml:id="u-111.6" who="#MariannaBorawska">Ograniczenia te doprowadzać będą także do zaniżania przez pracodawców wynagrodzeń zgłaszanych do ubezpieczenia społecznego, co w efekcie obniży przecież dochody ZUS przeznaczone na wzrost świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-111.7" who="#MariannaBorawska">Pragnę zwrócić następnie uwagę na to, iż wydłużenie okresu, z którego wynagrodzenia lub dochodów obliczać się będzie podstawę wymiaru, pociąga za sobą znaczny wzrost pracochłonności w zakładach pracy i placówkach ZUS, a także trudności dokumentacyjne, co zauważa się szczególnie w warunkach przekształceń w gospodarce, a także likwidacji licznych zakładów. Nie będąc więc przeciwna tej sprawie, chcę zwrócić uwagę na konieczność jak najszybszego wprowadzenia systemu komputerowych urządzeń ewidencyjnych, które zapewnią ubezpieczonym pełną możliwość udowodnienia osiąganych dochodów.</u>
          <u xml:id="u-111.8" who="#MariannaBorawska">Dotychczas wypłacane dodatki branżowe należałoby przy rewaloryzacji utrzymać. Budzi to ogromny niepokój społeczny, o czym mówili przedmówcy. Natomiast w przyszłości ich wypłacanie uzależnić od proporcjonalnie wyższej składki ubezpieczeniowej lub zaniechać ich przyznawania.</u>
          <u xml:id="u-111.9" who="#MariannaBorawska">Z ogólną krytyką spotyka się także założenie ograniczenia możliwości łączenia emerytury lub renty z pracą. Nie negowane są opinie o potrzebie przeciwdziałania takim zjawiskom, jak przejście na wcześniejsze emerytury lub emerytury dla osób 40-letnich i poniżej 40 lat opiekujących się dziećmi niepełnosprawnymi i kontynuujących pracę na tym samym stanowisku w symbolicznie tylko zmniejszonym wymiarze czasu pracy. Niemniej jednak przeważa pogląd, że skuteczne rozwiązywanie problemu wymaga innego uregulowania, gdyż o zapotrzebowaniu na pracę emerytów i rencistów decydować musi rynek pracy, zróżnicowany zarówno w ujęciu terytorialnym, jak i branżowym. Wydaje się, że zbyt rygorystyczne unormowanie w tym zakresie spowodować może ograniczenie możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładach pracy chronionej i spółdzielczości inwalidzkiej, o czym jeszcze za chwilę.</u>
          <u xml:id="u-111.10" who="#MariannaBorawska">Wobec postępującego procesu prywatyzacji i występującej w sektorze nieuspołecznionym elastyczności form pracy skuteczność reglamentacji prawnej ograniczałaby się w praktyce do zakładów gospodarki uspołecznionej, zwłaszcza sfery budżetowej. Zresztą gdy dojdzie do przewidzianego w projekcie unormowania, ten nieżyciowy zakaz będzie omijany, zwłaszcza gdy emeryt lub rencista znajdzie pracę i będzie musiał dorabiać, gdy świadczenie okaże się niewystarczające.</u>
          <u xml:id="u-111.11" who="#MariannaBorawska">Jeśli chodzi o unormowania szczegółowe, pragnę zwrócić uwagę w art. 2 na stwierdzenie o ubezpieczeniu na wypadek starości. Wydaje się, że można to określić innym pojęciem, np. I na ubezpieczenie emerytalne, bowiem w niektórych przypadkach emerytura przysługuje przecież 40-letniej osobie.</u>
          <u xml:id="u-111.12" who="#MariannaBorawska">Art. 12, 13, 14 określają, iż warunkiem uprawniającym do renty inwalidzkiej jest kryterium niezdolności do pracy, zamiast dotychczasowego kryterium inwalidztwa. Wydaje się, iż zaostrzenie tego kryterium w aktualnej sytuacji na rynku pracy oraz wobec braku bazy rehabilitacyjnej i miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych może rodzić wiele napięć społecznych.</u>
          <u xml:id="u-111.13" who="#MariannaBorawska">Ponadto jak można ustalić parametry określone w art. 12 ust. 2 i 3, chodzi tu o osiąganie dochodów z pracy. Jest to bardzo trudne, gdyż z reguły z wnioskami o renty występują osoby przebywające na zasiłku chorobowym.</u>
          <u xml:id="u-111.14" who="#MariannaBorawska">Jako przedstawicielka Koła Parlamentarnego Kobiet chcę podkreślić zasadność i przydatność społeczną oraz akceptację zapisu, że kobiety mogą przejść na emeryturę o 5 lat wcześniej, a więc w wieku 55 lat pod warunkiem, że mają 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W wielu przypadkach przejmą one przecież obowiązki opiekuńczo-wychowawcze nad dziećmi pozbawionymi przedszkoli i żłobków, nie mówiąc już o tym, że kobiety mające za sobą 30 lat pracy zawodowej, proces wychowania kilkorga nieraz dzieci, prowadzenia domu, zasługują na trochę odpoczynku. Tym bardziej w atmosferze zagrożenia utraty pracy, tak powszechnej dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-111.15" who="#MariannaBorawska">Art. 24 ust. 1 pkt 3 zawiera przepis stanowiący, iż wdowa ma prawo do renty rodzinnej po ukończeniu 55 lat, jeżeli w chwili śmierci męża miała ukończone 45 lat. Przepis obecny stanowi m. in., że wdowa nabywa prawo do renty rodzinnej w chwili gdy osiągnie 50 lat. Trudno więc zrozumieć nowy zapis, zwłaszcza w obecnej sytuacji na rynku pracy, gdy bezrobotne kobiety stanowią zdecydowaną większość. Kto przyjmie bowiem do pracy kobietę w wieku ponad 50 lat, która dotychczas pozostawała na utrzymaniu męża. Wnioskuję więc konieczność pozostawienia starego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-111.16" who="#MariannaBorawska">Ustawa zawiera wiele delegacji dla Rady Ministrów i poszczególnych ministrów do wydania aktów wykonawczych. Myślę, że należy zobowiązać rząd do wydania tych aktów jak najszybciej po uchwaleniu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-111.17" who="#MariannaBorawska">Należy bezwzględnie utrzymać dodatki branżowe przy rewaloryzacji, a w przyszłości ich wypłacanie uzależnić od proporcjonalnie wyższej składki ubezpieczeniowej. Generalnie należy przyjąć rozwiązanie, że wysokość świadczenia odpowiadać powinna wysokości opłacanej składki ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-111.18" who="#MariannaBorawska">Wreszcie ostatni, wydaje się bardzo ważny wniosek. Jeśli na danym terenie, w konkretnym zakładzie istnieje możliwość zatrudnienia emerytów i rencistów, nie należy im czynić przeszkód. Szczególnie mam na myśli inwalidów, np. niewidomych, którzy zostali przygotowani do wykonywania pracy masażysty, znakomicie ją wykonywali mając satysfakcję z użyteczności swojej pracy, możliwość dorobienia do bardzo niskich rent.</u>
          <u xml:id="u-111.19" who="#MariannaBorawska">Uważam, że nie można pozbawiać pracy rzesz niewidomych, którzy poza bardzo małą głodową rentą dorabiali sobie pracując w innych spółdzielniach inwalidzkich, np. przy produkcji szczotek.</u>
          <u xml:id="u-111.20" who="#MariannaBorawska">Proszę państwa, muszę powiedzieć, że kiedy bywam w takich spółdzielniach inwalidzkich, to jestem wstrząśnięta ogromem nędzy i bezradności tych ludzi, którzy się czują zagrożeni teraz, że będę pozbawieni pracy także z powodu tego, że po prostu otrzymując rentę inwalidzką nie będą mogli kontynuować pracy.</u>
          <u xml:id="u-111.21" who="#MariannaBorawska">Uważam, że nieludzkie i szkodliwe społecznie jest przymusowe odsunięcie tych rencistów i inwalidów od pracy, od możliwości bycia użytecznym i skazywanie ich na szukanie wsparcia w postaci zasiłków, przy wzrastających na przykład opłatach mieszkaniowych i szeregu innych.</u>
          <u xml:id="u-111.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-112">
          <u xml:id="u-112.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-112.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako ostatnią przed przerwą proszę o zabranie głosu panią poseł Halinę Suskiewicz z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-113">
          <u xml:id="u-113.0" who="#HalinaSuskiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W dyskusjach różnych środowisk nad założeniami, a następnie projektem ustawy emerytalno-rentowej zwracano uwagę, że zarówno w środowiskach czynnych zawodowo, jak i wśród emerytów oraz rencistów występuje coraz silniej poczucie braku stabilizacji oraz nieufność do wszelkich zmian podejmowanych częstokroć pod wpływem względów koniunkturalnych, bez liczenia się z odczuciami społecznymi oraz z realiami ekonomicznymi, co sprawia, że każda z kolejnych koncepcji reform systemu emerytalnego, przedstawianych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej w okresie 2,5 lat, różni się od siebie w sposób zasadniczy, głównie w zakresie wymiaru świadczeń, notabene coraz mniej korzystnego w kolejnych projektach. W ciągu pół roku zaprezentowano dwie zasadniczo odmienne koncepcje waloryzacji świadczeń. Pod wpływem nacisków środowiskowych znacznie rozszerzono przywileje branżowe, które obecnie proponuje się znieść lub ograniczyć.</u>
          <u xml:id="u-113.1" who="#HalinaSuskiewicz">Twierdzi się, że obecny wymiar świadczeń daję niezwykle wysoką, nie znaną na świecie relację emerytur i rent do przeciętnego wynagrodzenia. Tak, to tylko częściowa prawda, ale nie wytrzymuje ona krytyki wobec niskiego w porównaniu z innymi krajami poziomu dochodów ludności, jak również faktu, że przeciętna emerytura, renta, w systemie pracowniczym wynosiła w lutym br. 925 tys., a szacowane minimum socjalne około 700 tys. zł. Od 1981 r. relacja świadczeń w stosunku do zarobków systematycznie maleje, np. po 30 latach pracy emerytura stanowiła w 1981 r. 82,6% wynagrodzenia, w 1985 r. już tylko 71,6%, a obecnie 65.</u>
          <u xml:id="u-113.2" who="#HalinaSuskiewicz">Nasuwają mi się również następujące wątpliwości: czy proponowane rozwiązania w przedstawionej ustawie nie kolidują z podstawowymi zasadami prawa? Po pierwsze — weryfikacja okresów równorzędnych i zaliczanych w stosunku do osób pobierających już świadczenia narusza zasadę niedziałania prawa wstecz. Po drugie — zastosowanie innego wymiaru świadczeń dla osiemdziesięciolatków i osób pozostałych narusza konstrukcyjną zasadę równości praw obywatelskich. Po trzecie — ograniczenie możliwości podejmowania przez emerytów i rencistów działalności zarobkowej ogranicza konstytucyjne prawo do pracy.</u>
          <u xml:id="u-113.3" who="#HalinaSuskiewicz">W pełni rozumiem uwarunkowania wynikające z trudnej sytuacji gospodarczej, ale właśnie dlatego niezbędna jest szczególnie wnikliwa analiza porównywalnych rozwiązań, a zwłaszcza obiektywna ocena ich następstw ekonomicznych i społecznych w dłuższym horyzoncie czasowym.</u>
          <u xml:id="u-113.4" who="#HalinaSuskiewicz">Popieram stopniowe wydłużanie okresu, z którego nalicza się emeryturę, ale należy brać pod uwagę i fakt, iż mogą wystąpić trudności dokumentacyjne, zwłaszcza w warunkach aktualnych przekształceń gospodarczych, np. w związku z likwidowaniem zakładów pracy. W okresie wzrastającego bezrobocia i wypłacania zasiłków bezrobotnym ludziom młodym należałoby rozpatrzyć ponownie możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę dla pracowników o długim stażu pracy, np. 40 lat dla mężczyzn i 35 lat dla kobiet.</u>
          <u xml:id="u-113.5" who="#HalinaSuskiewicz">Zaproponowaną zmianę zasad naliczania wymiaru świadczeń emerytalnych uważam za krzywdzącą. Np. w wypadku statystycznego typowego emeryta po przepracowaniu 31 lat przysługuje mu emerytura w wysokości 129% przeciętnej płacy, według nowych zasad byłaby niższa o 185 tys., tj. o 8,5 pkt w stosunku do własnego zarobku i o 10,5 pkt. w stosunku do przeciętnej płacy. Czyli obecna emerytura 1 mln 450 tys. według nowych zasad wynosiłaby 1 mln 260 tys.</u>
          <u xml:id="u-113.6" who="#HalinaSuskiewicz">Oznacza to drastyczne spłaszczenie wysokości świadczeń, szczególnie dotkliwe dla pracowników o wyższych zarobkach. Ustalenie pułapu 250% przeciętnej płacy stanowi w istocie zryczałtowanie świadczeń dla wszystkich pracowników, o czym tu już była mowa, osiągających zarobki ponad ten pułap, a w konsekwencji drastyczne naruszenie współzależności między świadczeniami a składkami.</u>
          <u xml:id="u-113.7" who="#HalinaSuskiewicz">I jeszcze kilka słów w sprawie zniesienia I dodatków branżowych. Generalnie opowiadam się za zniesieniem ich lub ograniczeniem. Lecz nierzadko specyfika pracy, wymogi i potrzeby przemawiają za ich stosowaniem. Należy więc I powiązać je z wyższą składką ubezpieczeniową. Jednocześnie opowiadam się za zachowaniem nabytych uprawnień przez osoby pobierające już obecnie emerytury i renty.</u>
          <u xml:id="u-113.8" who="#HalinaSuskiewicz">Na koniec kilka pytań. Mianowicie, czy I średnia krajowa będzie uwzględniała zwiększające się zarobki sektora prywatnego? Czy będzie można zawiesić emeryturę i jak będzie liczona praca na niepełnym etacie? Czy można pobierać emeryturę i pracować, rezygnując z doliczania tych lat? Obniżenie emerytur przy niskich średnich wynagrodzeniach w oświacie prowadzi do niskiego standardu życia nauczyciela emeryta; środowisko nauczycielskie domaga się zachowania prawa do pracy emerytów, do 1/2 etatu według, oczywiście, aktualnych potrzeb w oświacie.</u>
          <u xml:id="u-113.9" who="#HalinaSuskiewicz">Wysoki Sejmie! Nie rozwiąże się narosłych problemów środowiska emerytów i rencistów, a zwłaszcza od dawna zapowiadanej rewaloryzacji świadczeń „starego portfela”, wyłącznie przez korektę dotychczasowego systemu. Nie do przyjęcia jest również fakt tworzenia nowego systemu emerytalnego pod presją szczególnie trudnej aktualnie sytuacji gospodarczej. Uważam więc, że należałoby poszukać rozwiązań przejściowych, które „uwzględniając obecną recesję gospodarczą” nie przekreśliłyby tworzenia rozwiązań modelowych, zgodnych z potrzebami społecznymi. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-113.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-114">
          <u xml:id="u-114.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję bardzo pani poseł. Komunikatów nie ma.</u>
          <u xml:id="u-114.1" who="#komentarz">(Poseł Edward Horoszkiewicz: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-114.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-115">
          <u xml:id="u-115.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pragnę zaprotestować wobec traktowania wniosków poselskich przedstawianych na posiedzeniu plenarnym Sejmu, które nie zostają poddane Wysokiej Izbie czy Prezydium Sejmu do rozstrzygnięcia. Pragnę przypomnieć raz jeszcze, że w dniu dzisiejszym złożyłem wniosek formalny zmierzający do rozszerzenia porządku dziennego obecnego posiedzenia w następującym brzmieniu: stawiam formalny wniosek, aby na obecną sesję Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zaprosić pana prezydenta Lecha Wałęsę. Jestem posłem nie zrzeszonym, nie reprezentuję żadnej siły politycznej, czuję tylko, że 'stało się coś złego, kraj znalazł się w głębokim kryzysie ekonomicznym i politycznym. Zmęczone społeczeństwo z niepokojem patrzy na parlament i Belweder, nic z tego nie rozumiejąc. Osoby odpowiedzialne za los kraju muszą z sobą rozmawiać. W wielu krajach demokratycznych prezydent spotyka się z parlamentem, dzieli się uwagami z odbytych spotkań, podróży, prowadzonej polityki. Jest ku temu stosowna chwila. Proszę Wysoką Izbę o poparcie mojego wniosku.</u>
          <u xml:id="u-115.1" who="#EdwardHoroszkiewicz">Pani marszałek, zwracam się raz jeszcze o poddanie pod głosowanie Wysokiej Izby mojego wniosku. W innym przypadku fakt ten uznam za wyraźny przejaw dyskryminacji mnie jako posła nie zrzeszonego i będę zmuszony do wykorzystania przysługujących mi środków regulaminowych.</u>
          <u xml:id="u-115.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-116">
          <u xml:id="u-116.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle. Ta sprawa była poruszana przez pana posła rano, odpowiedzi udzie lał panu pan marszałek. W związku z tym, że pan stawia to jako wniosek formalny, będzie on poddany pod głosowanie, niestety, nie w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-116.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Chciałam państwa poinformować, że jest zgłoszonych do dyskusji 23 mówców. Dzisiaj planujemy jeszcze jedną turę debaty, po półgodzinnej przerwie. Następnie prawdopodobnie jutro od rana wrócimy do spraw głosowań, a potem ewentualnie do zakończenia debaty. Przedstawimy to państwu jutro, jeżeli mówców na jutro zostanie niewielu, może w rannych godzinach dokończymy debatę, a potem przejdziemy do głosowań. Pozwolę sobie tę decyzję pozostawić Wysokiej Izbie do jutra.</u>
          <u xml:id="u-116.2" who="#OlgaKrzyżanowska">W tej chwili ogłaszam półgodzinną przerwę — do godz. 19 min 35.</u>
          <u xml:id="u-116.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min 05 do godz. 19 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-117">
          <u xml:id="u-117.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-117.1" who="#TadeuszFiszbach">Kontynuujemy pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego.</u>
          <u xml:id="u-117.2" who="#TadeuszFiszbach">Informuję, że mam jeszcze 22 zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-117.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo o zabranie głosu posła Ryszarda Jana Zielińskiego z Klubu Posłów Wojskowych. Kolejnym mówcą będzie poseł Zenon Pigoń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-118">
          <u xml:id="u-118.0" who="#RyszardJanZieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zabieram głos w tej debacie zobowiązany przez emerytów, rencistów, inwalidów oraz Radę Nadzorczą ZUS w Krakowie.</u>
          <u xml:id="u-118.1" who="#RyszardJanZieliński">Od kilkunastu lat podejmowane były próby regulowania systemu emerytalnego obowiązujących do dziś kilkunastu ustaw branżowych i prawie 100 rozporządzeń. Uchwalając w grudniu ub. roku emerytalną ustawę dla osób osiemdziesięcioletnich, zostawiliśmy jeszcze tych osiemdziesięciolatków, którzy urodzili się po 31 grudnia 1911 roku, nadal w grupie „starego portfela”. Obecny projekt eliminuje szereg odrębnych regulacji prawnych, upraszcza system ubezpieczeniowy — czynią go bardziej czytelnym w indywidualnym odbiorze — jego realizację, oraz kodyfikuje ten system do 4 ustaw. Projekt słusznie zakłada, że emerytura i renta winny zależeć od wysługi lat i ubezpieczenia tego okresu oraz od poziomu zarobków.</u>
          <u xml:id="u-118.2" who="#RyszardJanZieliński">Wypowiadam się natomiast przeciwko wprowadzeniu innych zmian niż te, które zastosowano w ubiegłym roku dla osiemdziesięcioletnich obywateli, a więc utrzymaniu kwoty bazowej w wysokości 25% i 1,5% od własnej podstawy wymiaru za każdy rok opłacania składki i po 0,9% za każdy pełny rok nieskładkowy. W tym duchu należy zmienić zapis art. 30 i 31. Należy również ustalić wskaźnik wysokości podstawy wymiaru — inny niż wymieniony w art. 27 ust. 5 — na poziomie 300, a może nawet 350%.</u>
          <u xml:id="u-118.3" who="#RyszardJanZieliński">Proponowane ograniczenie do 2,5% średniej krajowej stwarza antymotywacje do obejmowania stanowisk kierowniczych. Oczywiście opłaty ubezpieczeniowe też powinny być ustalone na poziomie 3 czy 3,5 średniej krajowej, co spowoduje jednocześnie utrudnienie w nadużywaniu zasiłków chorobowych, jak to ma miejsce obecnie, kosztem środków ZUS.</u>
          <u xml:id="u-118.4" who="#RyszardJanZieliński">Z uzasadnienia Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej wynika, że tylko około 5% emerytów pobiera wysokie emerytury wynoszące ponad 2,5% średniej krajowej, więc argumentacja, iż inny wymiar wysokości świadczeń emerytalnych spowoduje znaczny wzrost środków przeznaczonych na emerytury, nie wydaje się zasadna. Należałoby dokonać przeliczeń przy pomocy różnych metod, na przykład średniej ważonej, i zaprezentować skutki dla budżetu, rozpatrując wzrost tych najwyższych średnich i najniższych emerytur. Taki wniosek zgłaszam do resortu, prosząc o przygotowanie tych danych na posiedzenie Komisji Polityki Społecznej i Ustawodawczej. Ustalenie pułapu podstawy wymiaru na poziomie 250% przeciętnej płacy to zryczałtowanie świadczeń dla wszystkich zarabiających ponad ten pułap.</u>
          <u xml:id="u-118.5" who="#RyszardJanZieliński">Innym problemem poruszanym na tej trybunie jest sprawa zakazu pracy dla emerytów i rencistów. Jeśli Wysoka Izba ma zamiar ten proponowany zapis w ustawie akceptować, to wnoszę o uzupełnienie art. 70 ust. 3 dotyczącego niezawieszania prawa do pobierania emerytury przez dopisanie podpunktu 4: „z tytułu pracy lekarzy w pogotowiu ratunkowym”. Pozwoli to zlikwidować stałe niedobory i permanentne wakaty w obsadzie lekarskiej pomocy doraźnej.</u>
          <u xml:id="u-118.6" who="#RyszardJanZieliński">Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Pan poseł Babiński wykazał 13 obszarów, w których występowały mniej korzystne świadczenia. Ja przedstawię czternasty obszar. Nie mogę się zgodzić z zapisem art. 101 projektu ustawy zmieniającym dotychczasowe brzmienie art. 54 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Proponowany zapis odbiera między innymi inwalidom wojennym uprawnienia do otrzymywania zarówno renty inwalidy wojennego, jak i wypracowanej emerytury, czyli narusza zasadę prawnego odszkodowawczego charakteru renty inwalidy wojennego związanej z utratą zdrowia i kalectwem powstałym w wyżej wymienionych okolicznościach. Nie do przyjęcia jest również propozycja z cytowanej Wyżej ustawy pozbawiania 25% dodatku przewidzianego dla osób uprawnionych do rent rodzinnych.</u>
          <u xml:id="u-118.7" who="#RyszardJanZieliński">Wydaje mi się, że poczucie sprawiedliwości, wymogi prawne i humanitarne nakazują, by ta szczególna, stale zmniejszająca się pięćdziesięciotysięczna grupa inwalidów wojennych o przeciętnej wieku 74 lat nie została dotknięta zmianą dotychczasowych przepisów.</u>
          <u xml:id="u-118.8" who="#RyszardJanZieliński">Inną sprawą jest zastosowana forma zmiany zapisu, bez nowelizacji ustawy z 1974 roku, a poprzez zmianę w przepisach obowiązujących. Fakt ten wysoce zbulwersował środowisko, co znalazło wyraz na ostatnim zjeździe.</u>
          <u xml:id="u-118.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-119">
          <u xml:id="u-119.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-119.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Zenona Pigonia z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Wanda Sokołowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-120">
          <u xml:id="u-120.0" who="#ZenonPigoń">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wypowiadając się po 26 wystąpieniach posłów, przy opustoszałej sali, czuję potrzebę ograniczenia się do niezbędnego minimum w ocenie projektu ustawy. Większość argumentów dotyczących filozofii projektu, usytuowania w nim wielu grup zawodowych i ogólnych założeń, została wypowiedziana. Nie będę więc się powtarzał. Zobowiązany jednak jestem do wzmocnienia wypowiedzi tych posłów, którzy omawiali szczegółowo uprawnienia nauczycieli. Zobowiązanie to chcę wypełnić wobec Krajowej Rady Sekcji Oświaty NSZZ „Solidarność”, która do Sejmu przekazała swoje stanowisko w sprawie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-120.1" who="#ZenonPigoń">Przez kraj nasz na skutek kryzysu gospodarczego przechodzi fala niepokojów. Wprowadzanie tej ustawy właśnie w tym czasie pogorszy zapewne nastroje społeczne. Warto się zastanowić, czy okres drastycznych niedoborów budżetowych jest właściwym momentem do powszechnej regulacji emerytalno-rentowej. Te właśnie trudności finansowe państwa wpływają przecież w sposób istotny na określenie ustawowe świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-120.2" who="#ZenonPigoń">Projekt ustawy godzi w dotkliwy sposób w nabyte uprawnienia nauczycieli. Ta grupa zawodowa przez ubiegłe dziesięciolecia otrzymywała najniższe wynagrodzenia, które sytuowały ją poniżej prestiżu społecznego należnego temu stanowi. Dopiero w roku 1982 nauczyciele uzyskali korzystny zapis ustawowy w zakresie uprawnień emerytalnych. Zapis ten stwarzał możliwość odejścia na emeryturę po 30 latach pracy. Dzisiaj po 9 latach istnienia ustawy usiłuje się im odebrać to uprawnienie. Być może spotka się to nawet z aprobatą innych grup zawodowych, bowiem w naszej społecznej świadomości doznaj e się często satysfakcji tylko z tego powodu, że komuś coś zabrano. Ten przejaw negatywnego egalitaryzmu zdaje się tkwić w naszym poczuciu sprawiedliwości społecznej.</u>
          <u xml:id="u-120.3" who="#ZenonPigoń">Z ubolewaniem należy stwierdzić, że projektodawca nie dostrzega szczególnej roli wychowawców młodego pokolenia, od których sprawności psychofizycznej zależy poziom wychowania i nauczania. Jeśli zapis projektu stanie się faktem ustawowym, wówczas nierzadki będzie obraz pracujących starych pedagogów głęboko znerwicowanych albo co gorsza niewydolnych już zawodowo.</u>
          <u xml:id="u-120.4" who="#ZenonPigoń">Jaki to będzie miało skutek wychowawczy i społeczny i jak wpłynie na upadek prestiżu nauczycieli, łatwo sobie wyobrazić. Prawo do wcześniejszej emerytury nie było przez nauczycieli masowo wykorzystywane i pozostawienie go jest jednym z warunków prawidłowego funkcjonowania oświaty. To zrozumieli już posłowie PRL i z zadowoleniem stwierdzam, że dostrzegają także niektórzy posłowie Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-120.5" who="#ZenonPigoń">Wysoka Izbo! W tych dniach jesteśmy świadkami niepokojów w środowiskach nauczycielskich, które to niepokoje wynikają z niedostrzegania przez rząd potrzeb oświaty, niedoceniania jej priorytetowej roli dla rozwoju świadomości młodego pokolenia, niedoceniania stanu nauczycielskiego. Świadczy o tym również projekt ustawy.</u>
          <u xml:id="u-120.6" who="#ZenonPigoń">Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” oceniła negatywnie ten projekt i stwierdziła, że jest on kolejnym krokiem wstecz w stosunku do dotychczasowych uregulowań prawnych. Regresywny i represyjny charakter projektowanych rozwiązań wywołuje rozgoryczenie, irytację oraz ostry sprzeciw nie tylko emerytów, ale całego środowiska nauczycielskiego.</u>
          <u xml:id="u-120.7" who="#ZenonPigoń">Przyjęcie proponowanych rozwiązań zepchnie emerytowanych nauczycieli na skraj ubóstwa. Rada Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania wyraża sprzeciw wobec projektowanych uregulowań. Uchylenie zawartych w Karcie Nauczyciela uprawnień emerytalnych stanowi istotną zmianę ustawowo zagwarantowanych warunków pracy, zwłaszcza zamiar ponownego przeliczenia emerytur według nowych zasad nie uwzględniających na przykład dodatku do emerytury i renty, przewidzianego w Karcie Nauczyciela, stanowi jawne naruszenie zasady, że ustawa nie działa wstecz.</u>
          <u xml:id="u-120.8" who="#ZenonPigoń">Przyłączając się do słusznego protestu środowisk nauczycielskich oraz podzielając ich niepokoje, wnoszę o wyłączenie z projektu ustawy grupy zawodowej nauczycieli i pozostawienie dotychczasowej regulacji prawnej w Karcie Nauczyciela. Gdyby mój wniosek został odrzucony, wówczas uważam za konieczne obniżenie wieku emerytalnego o 5 miesięcy za każdy rok pracy w szczególnych warunkach, określonych dla wykonywania pracy dydaktyczno-wychowawczej, z inaczej ustalonym ograniczeniem, niż to wynika z art. 15 ust. 3 pkt 5.</u>
          <u xml:id="u-120.9" who="#ZenonPigoń">Uważam także za niezbędne dokonywanie przeliczeń dotychczasowych emerytur i rent jedynie na wniosek zainteresowanego, aby nie potwierdziły się obawy, że ustawodawca zamierza odbierać lub zmniejszać nabyte już świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-120.10" who="#ZenonPigoń">Kończąc, pragnę zwrócić uwagę, że propozycje uregulowań emerytalnych dla nauczycieli, jako generalnie niekorzystne, mogą wpłynąć na pogorszenie i tak już krytycznej sytuacji w oświacie. Jeżeli chcemy poważnie w nowych warunkach ustrojowych stworzyć system kształcenia i wychowania dla społeczeństwa obywatelskiego, to nie zaczynajmy tego dzieła od kolejnej pauperyzacji stanu nauczycielskiego.</u>
          <u xml:id="u-120.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-121">
          <u xml:id="u-121.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-121.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wandę Sokołowską z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie poseł Łucjan Śliwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-122">
          <u xml:id="u-122.0" who="#WandaSokołowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Może to truizm co powiem, ale każdy z nas jest lub będzie emerytem. Nic więc dziwnego, że nowe propozycje systemu emerytalnego są przedmiotem szerokiej, emocjonalnej dyskusji. Na dodatek okazuje się, że te propozycje wskazują, iż mimo werbalnych zaprzeczeń, tkwimy bardzo mocno w realnym socjalizmie. Bowiem jednym z grzechów głównych, odrzuconego przez społeczeństwo polskie systemu, było uproszczone rozumienie sprawiedliwości, wyrażającej się np. w tym, że rodzimy się równi, żyjemy jako równi i tacy umieramy. Grzechami, wynikającymi z tego szlachetnego przekonania, były m. in. odrzucenie obiektywnych praw ekonomicznych i egalitaryzm.</u>
          <u xml:id="u-122.1" who="#WandaSokołowska">Sens zaś obecnych przemian sprowadza się m. in. do przywrócenia właściwego miejsca prawidłom ekonomicznym, zasadom konkurencji, motywowaniu aktywności, przedsiębiorczości, ryzyka. To mają być motory postępu, gwarancje efektywności gospodarowania.</u>
          <u xml:id="u-122.2" who="#WandaSokołowska">Jeżeli tak, to emerytura, dorobek na starość musi też uwzględniać uzyskane efekty życia, a zwłaszcza jego poziom materialny. Inaczej mówiąc, wysokość emerytury musi być wprost proporcjonalna do wysokości osiąganych zarobków. Tymczasem prezentowany projekt przygotowany przez ekipę, która w swoich założeniach chce prowadzić nas do Europy, jest bardzo bliski odrzuconym wzorcom realnego socjalizmu. Głównym bowiem założeniem nowych propozycji jest spłaszczenie emerytur, ograniczenie indywidualnego wymiaru naliczania.</u>
          <u xml:id="u-122.3" who="#WandaSokołowska">Moim zdaniem, jest to wyraźny odwrót od optymalnych efektów działania człowieka jako jednostki. Jeżeli chcemy, aby ludzie dali z siebie wszystko, to premiowanie za takie postawy nie może odnosić się tylko do okresu aktywności zawodowej, musi bez żadnych ograniczeń przechodzić także na okres emerytury. Nielogiczna wydaje mi się także propozycja, aby przy waloryzacjach, ci z wyższymi emeryturami otrzymywali mniej, niż to wynika z dokonanych zgodnie z ustawą przeliczeń. Relacje pomiędzy emeryturami powinny być takie same, jak między zarobkami w momencie zakończenia pracy zawodowej zwłaszcza, że ci zarabiający więcej przez całe życie świadczyli więcej dla społeczeństwa, np. poprzez podatki wyrównawcze, a w przyszłości dochodowe, ponadto nie korzystali z żadnej formy np. opieki socjalnej państwa. Przyjmując za słuszne i uzasadnione zróżnicowanie płac, nie można równocześnie doprowadzać do spłaszczenia emerytur, zwłaszcza nie może to odbywać się kosztem tych, którzy swoją pracą osiągnęli wyższy poziom życia. Uważam, że musimy konsekwentnie odpowiedzieć sobie dziś na pytanie. Czy stawiamy na system motywacyjny, czy wracamy do sztucznego egalitaryzmu i „urawniłowki”.</u>
          <u xml:id="u-122.4" who="#WandaSokołowska">Chciałabym wyraźnie stwierdzić, że mój sposób myślenia nie jest wymierzony przeciw emerytom o najniższym pułapie świadczeń. Uważam bowiem, że obowiązkiem państwa jest stworzenie takiego systemu, który pozwoli każdemu z tych ludzi, często o bardzo długim stażu pracy, godziwie żyć.</u>
          <u xml:id="u-122.5" who="#WandaSokołowska">Jak widać z przepisów proponowanej ustawy, bardzo trudne jest rozstanie się z myśleniem z poprzedniej epoki. Widać to również wyraźnie w treści omawianego tu dzisiaj już wiele razy art. 70, który mówi o zakazie pracy dla emerytów i rencistów. I znów czegoś tu nie mogę zrozumieć, skąd ta miłość do nakazowo-rozdzielczego systemu poprzedniej epoki. Dlaczego i u kogo narodził się pomysł definitywnego, obligatoryjnego zakazu lub ograniczania możliwości zatrudniania emerytów w niepełnym wymiarze godzin. Przecież, kiedy jako społeczeństwo zdecydowaliśmy się na gospodarkę rynkową, to tylko jej zasady powinny kształtować rynek pracy, tenże rynek pracy powinien powodować, że dyrektor zakładu, pilnowany skrzętnie przez związki zawodowe, zwolni w pierwszym rzędzie emerytów zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin, by dać miejsca pracy młodszym pracownikom bądź absolwentom szkół zawodowych. Ale jednocześnie tenże sam dyrektor będzie mógł zostawić w pracy człowieka niesprawnego, oczywiście, jeżeli będzie miał wolne stanowisko, wolny etat.</u>
          <u xml:id="u-122.6" who="#WandaSokołowska">Przepis zaś ograniczający możliwość dodatkowego zatrudnienia inwalidy jest niezgodny z ustawą o rehabilitacji zawodowej inwalidów, a poza tym niemoralne byłoby ograniczanie możliwości pracy osoby niepełnosprawnej w spółdzielczości inwalidzkiej, jak również w stosunku do twórców, naukowców czy osób prowadzących działalność na własny rachunek w niewielkim wymiarze.</u>
          <u xml:id="u-122.7" who="#WandaSokołowska">Wobec postępującego procesu prywatyzacji i elastyczności form pracy w sektorze prywatnym wydaje się oczywiste, że zapis art. 70 będzie nagminnie łamany, obchodzony, powstanie czarny rynek pracy bez możliwości ściągnięcia adekwatnej do zarobku składki zusowskiej czy podatku od wynagrodzeń. Jedynie zakłady gospodarki uspołecznionej będą starannie omijane przez emerytów poszukujących możliwości dorobienia. Sensowne natomiast wydaje mi się określenie warunków dodatkowego zatrudnienia, np. do wysokości 1/2 etatu.</u>
          <u xml:id="u-122.8" who="#WandaSokołowska">I na koniec jeszcze jedna anomalia praworządnego państwa. Otóż zgodnie z art. 27 ust. 5 wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury nie może być wyższy niż 250% przeciętnej płacy. Oznacza to zryczałtowanie świadczeń dla wszystkich pracowników, osiągających zarobki ponad ten pułap, chociaż składkę ubezpieczeniową będzie się pobierać od całej płacy, nawet kiedy przekroczy ona wielokrotnie ową podstawę wymiaru emerytury.</u>
          <u xml:id="u-122.9" who="#WandaSokołowska">Logiczne więc wydawałoby się, że skoro górny pułap podstawy jest określony na 250% średniej płacy, oczywiście w przemyśle uspołecznionym, to składka na ZUS również winna być płacona maksymalnie od tegoż pułapu. Proponowane w projekcie ustawy składki od płacy powyżej 250% średniej nie są już bowiem składkami, lecz podatkiem o charakterze zawłaszczeniowym.</u>
          <u xml:id="u-122.10" who="#WandaSokołowska">Wysoka Izbo! Wiele z rozwiązań proponowanych w ustawie o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego wskazuje wyraźnie na to, że trudno w praktyce przychodzi nam rozstać się z realnym socjalizmem.</u>
          <u xml:id="u-122.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-123">
          <u xml:id="u-123.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-123.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Lucjana Śliwę, nie zrzeszonego. Kolejnym mówcą będzie poseł Marian Dojka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-124">
          <u xml:id="u-124.0" who="#LucjanŚliwa">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Każdy z nas będzie kiedyś emerytem lub już nim jest. Nic więc dziwnego, że nowe propozycje systemu emerytalnego spotkały się z szerokim oddźwiękiem i bardzo emocjonalną dyskusją prawie 7 milionów emerytów i rencistów, jak i również wszystkich obecnie pracujących. Każdy z nas chciałby mieć w tym ostatnim etapie życia w miarę godne zabezpieczenie finansowe i nie być dla nikogo ciężarem, a tym bardziej na niczyjej łasce. Szczególnie ważne staje się to w obecnym czasie, kiedy niestety więzy rodzinne stają się coraz luźniejsze, a stosunki chłodniejsze, zdarza się że rodzicom którzy wychowali po kilkoro dzieci, na starość nie ma kto podać przysłowiowej szklanki wody. Stąd też każdy chce się w miarę możliwości uniezależnić, a tę niezależność stwarza m.in. wypracowana w ciągu całego życia emerytura lub renta.</u>
          <u xml:id="u-124.1" who="#LucjanŚliwa">Analizując podczas spotkań projekt ustawy o emeryturach i rentach, muszę stwierdzić, że w wielu przypadkach spotkał on się z ostrą krytyką, a w wielu proponowano wręcz odrzucenie tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-124.2" who="#LucjanŚliwa">Zgadzamy się wszyscy, że sens obecnych przemian w państwie zmierza do przywrócenia właściwego miejsca prawom ekonomii, konkurencji, przedsiębiorczości, sprzyja postawom ponadprzeciętnym. To mają być właśnie motory postępu i efektywności. Oznacza to, że emerytura powinna uwzględniać uzyskane efekty życia, a zwłaszcza jego poziom materialny, czyli wysokość emerytury powinna być wprost proporcjonalna, bez żadnych ograniczeń, do wysokości osiąganych zarobków.</u>
          <u xml:id="u-124.3" who="#LucjanŚliwa">Tymczasem w projekcie proponuje się spłaszczenie emerytur i ograniczenie indywidualnego wymiaru naliczania. Jeśli człowiek ma w pracy dać z siebie wszystko, jak powiedziała wcześniej przedmówczyni, to premiowanie za taką postawę musi bez żadnych ograniczeń przechodzić na okres emerytury. Chybiona zatem wydaje się również propozycja, aby przy waloryzacjach osoby z wyższymi emeryturami otrzymywały mniej, niż to wynika z dokonanych, zgodnie z ustawią, przeliczeń. Myślę więc, że relacje pomiędzy emeryturami powinny być takie same, jak między zarobkami w momencie zakończenia pracy zawodowej. Przyjmując za słuszne i uzasadnione zróżnicowanie płac, nie można równocześnie doprowadzić do spłaszczenia emerytur.</u>
          <u xml:id="u-124.4" who="#LucjanŚliwa">Chciałbym również, chociaż wielu już posłów na ten temat mówiło, odnieść się do problemu podejmowania pracy przez emerytów. Zgadzam się z tymi, którzy wyrazili wątpliwość i zastrzeżenie co do zawieszenia prawa do emerytury bez względu na wysokość osiąganego wynagrodzenia osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę. Jest to, moim zdaniem, niehumanitarne. Jest to ograniczenie wolności, dyskryminacja. I tak jak powiedziała pani poseł Maria Czenczek, myślę, że nie jest to zgodne z Konstytucją. Nie wiem, czy projektodawcy nie zapomnieli czasem o tym, że przejście na wcześniejszą emeryturę nie zawsze jest wyrazem chęci zainteresowanego, lecz bywa wymuszane w następstwie zwolnień grupowych albo upadłości lub likwidacji zakładu pracy.</u>
          <u xml:id="u-124.5" who="#LucjanŚliwa">Poza tym podejmuje pracę niewielka liczba emerytów (w stosunku do ogółu pobierających świadczenia) i tylko dlatego, że trudno jest wyżyć z jakże skromnych w większości dzisiejszych emerytur i rent. Uważam, że mylą się ci, którzy myślą, iż rozwiązanie z tą grupą stosunku pracy poprawi sytuację bezrobotnych. Emeryci na ułamku etatu — to najczęściej ludzie deficytowych i nietypowych zawodów lub o tzw. złotych rękach.</u>
          <u xml:id="u-124.6" who="#LucjanŚliwa">Tak więc pozostawmy taką możliwość pracy emerytom, a dyrektorom zakładów pracy wolną rękę. Niech będzie wolny rynek pracy w polityce zatrudnienia. To właśnie dyrektorzy wiedzą kogo, kiedy, na jakich warunkach przyjąć do pracy tak, aby było to korzystne dla zakładu pracy i dla emeryta podejmującego pracę.</u>
          <u xml:id="u-124.7" who="#LucjanŚliwa">Pragnąłbym jeszcze wnieść kilka uwag dotyczących konkretnych zapisów.</u>
          <u xml:id="u-124.8" who="#LucjanŚliwa">I tak art. 14 ust. 5, który stanowi, że ocena niezdolności do pracy i stopnia niezdolności należy do zespołu orzekającego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w składzie: lekarz orzekający, przedstawiciel tego zakładu oraz przedstawiciel organu zatrudnienia. Jaki cel i sens ma udział w ocenie niezdolności do pracy przedstawicieli organów administracyjnych? Tworzenie fikcyjnej komisji, w której jedynie lekarz wie, o co chodzi, jest chyba zbędne.</u>
          <u xml:id="u-124.9" who="#LucjanŚliwa">Art. 15: według projektu okres pracy wymagany do otrzymania emerytury jest jednakowy dla kobiet i mężczyzn, tj. 25 lat. Budzi wątpliwość niespójność tego warunku z pierwszym warunkiem, tj. wiekiem emerytalnym, który dla kobiet stanowi 60 lat, dla mężczyzn 65 lat. Skoro są różne granice wiekowe, to logiczne jest pozostawienie zróżnicowania liczby lat pracy wymaganych do emerytury, tj. dla kobiet 20, dla mężczyzn 25 lat, tak jak było dotychczas.</u>
          <u xml:id="u-124.10" who="#LucjanŚliwa">Art. 17, który mówi o warunkach uzyskania prawa do renty inwalidzkiej. Cytowany przepis określa, iż warunkiem niezbędnym jest wykazanie powstania inwalidztwa w okresie składkowym lub nieskładkowym, wymienionym w art. 7 ust. 1 pkt od 1 do 4, albo nie później niż 18 miesięcy od ustania tych okresów.</u>
          <u xml:id="u-124.11" who="#LucjanŚliwa">Powstaje pytanie, czy osoba, będąca inwalidą przed podjęciem pracy, nigdy nie nabędzie prawa do renty?</u>
          <u xml:id="u-124.12" who="#LucjanŚliwa">Art. 27: podstawa wymiaru emerytury lub renty została ustalona jako średnia wynagrodzenia z okresu poczynając od 3 lat do 10 lat przy wnioskach zgłoszonych po dniu 31 grudnia 1998 r. Biorąc pod uwagę trudności sporządzania takich wyliczeń w sytuacji zmiany zatrudnienia przez wnioskodawcę, rozwiązanie takie nie wydaje się celowe i uzasadnione. Wnioskuję zatem ustalenie stałego okresu, na przykład 3 kolejnych lat z ostatnich 10 lat od złożenia wniosku.</u>
          <u xml:id="u-124.13" who="#LucjanŚliwa">Te propozycje podały mi 3 wojewódzkie Zakłady Ubezpieczeń Społecznych.</u>
          <u xml:id="u-124.14" who="#LucjanŚliwa">Art. 30 dotyczący finansowego ustalania wysokości emerytury. Ustalenie kwoty bazowej w wysokości 24% i uzależnienie zwiększenia wysokości emerytury wyłącznie od liczby lat pomimo, że istotna jest wysokość wynagrodzenia, jaką osiąga zainteresowany, praktycznie oznacza bardzo duże spłaszczenie świadczeń. Czy mimo wszystko nie należałoby podwyższyć tego wskaźnika do 2% za każdy pełny rok, ponad 20 okresów składkowych? Projekt zakłada tylko 1,3% za każdy pełny rok To dotyczy również art. 31.</u>
          <u xml:id="u-124.15" who="#LucjanŚliwa">I wreszcie art. 63, przepis ten praktycznie wyklucza wypłatę świadczeń zabiegowych, jak dotychczas, to znaczy emerytury pracowniczej i renty z tytułu wypadku lub choroby zawodowej. Osobiście z tym zgadzam się, znam takie osoby, które pracowały, powiedzmy sobie, w oświacie, w szkole, nabawiały się choroby zawodowej, szczególnie jeśli chodzi o gardło, później pracowały mimo wszystko na pełnym etacie, pobierając i rentę i emeryturę. Jednak większość z moich rozmówców twierdzi, że jest to przepis wyraźnie krzywdzący i proponuje, by w takim przypadku osobie pobierającej.emeryturę przyznać dodatek z tytułu inwalidztwa, powstałego na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, w wysokości na przykład 15 do 20% kwoty bazowej.</u>
          <u xml:id="u-124.16" who="#LucjanŚliwa">Do art. 68 wprowadza się ponownie, jak to miało miejsce w ustawie z 14 grudnia 1982 r., zawieszenie emerytury lub renty w przypadku wyjazdu za granicę na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Zlikwidowanie tego obostrzenia ustawą z 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym było logiczne, gdyż wyjazd za granicę nie może powodować pozbawienia prawa do wypłaty nabytego świadczenia. Byłoby to dyskryminacją emeryta.</u>
          <u xml:id="u-124.17" who="#LucjanŚliwa">I wreszcie art. 70 dotyczy zawieszenia wypłaty świadczeń w zależności od wysokości wynagrodzenia, jakie osiąga emeryt — rencista. Ustalenie, że osiąganie wynagrodzenia lub dochodu w wysokości do 60% kwoty bazowej miesięcznie nie powoduje zawieszenia wypłaty, oznacza, że zrównane zostały możliwości zarobkowe na przykład pracownika fizycznego i pracownika naukowego. Myślę, że ta relacja powinna być inna. Proponuję ustalenie tej wysokości nie w odniesieniu do kwoty bazowej, lecz w stosunku do wynagrodzenia, jakie otrzymywałby emeryt — rencista, gdyby był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, lub w przypadku gdyby ta propozycja nie przeszła, podniesienie tej kwoty przynajmniej do 75% kwoty bazowej.</u>
          <u xml:id="u-124.18" who="#LucjanŚliwa">Miałem mówić jeszcze na temat emerytur dotyczących oświaty, nauczycieli, w sprawie tej jednak kilku posłów zabierało głos, solidaryzuję się z nimi w pełni i proszę o uwzględnienie tych uwag, które wniósł przede wszystkim pan poseł Pigoń.</u>
          <u xml:id="u-124.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-125">
          <u xml:id="u-125.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-125.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Mariana Dojkę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, kolejnym mówcą będzie poseł Jan Sroczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-126">
          <u xml:id="u-126.0" who="#MarianDojka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony nam do pierwszego czytania rządowy projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego mimo wielu pozytywnych rozwiązań nie preferuje dostatecznie ludzi, którzy swoją ciężką wieloletnią pracą w warunkach szczególnie szkodliwych zasłużyli sobie na spokojny żywot emeryta.</u>
          <u xml:id="u-126.1" who="#MarianDojka">Jako poseł wywodzący się z przemysłu siarkowego, zaskoczony zostałem niewłaściwym potraktowaniem naszych pracowników. Dobitnym tego przykładem jest niekorzystne ujęcie kopalnictwa siarki i brak wyszczególnienia przemysłu siarkowego w art. 10, zawierającym klasyfikację wykonywanej pracy pod względem jej szkodliwości i uciążliwości. Pociąga to za sobą dalsze skutki w zakresie wieku emerytalnego i wysokości emerytur.</u>
          <u xml:id="u-126.2" who="#MarianDojka">Jest to oczywisty regres w stosunku do dotychczasowych uprawnień emerytalnych pracowników przemysłu siarkowego. Już od uchwalenia ustawy w roku 1953 górnictwo siarki pod względem uciążliwości i szkodliwości było słusznie porównywane z kopalnictwem węgla kamiennego. Wynikało to z badań wpływu tego pierwiastka i jego związków chemicznych na organizm ludzki, co — mam nadzieję — jest dla Wysokiej Izby sprawą oczywistą.</u>
          <u xml:id="u-126.3" who="#MarianDojka">A przemysł siarkowy to nie tylko wydobycie siarki, ale również jej uciążliwe przetwórstwo. Nawet dla ustawodawcy z roku 1953 ważne było pogodzenie interesu państwa z problemami zdrowotnymi załóg przemysłu siarkowego, pracujących w szczególnie uciążliwych warunkach tak, aby nie dopuścić do przedwczesnego wyniszczenia organizmów ludzi, nie zawsze dożywających zasłużonej emerytury. Przedmiotowy projekt ustawy zmierza natomiast do odebrania dotychczasowych preferencji emerytalnych naszym pracownikom. Aby temu zapobiec i utrzymać dotychczasowe uprawnienia, należy:</u>
          <u xml:id="u-126.4" who="#MarianDojka">Art. 10 ust. 1 pkt 1 uzupełnić o lit. f w brzmieniu: „w kopalniach siarki bezpośrednio przy udostępnianiu, wydobyciu, transporcie, kruszeniu, ładowaniu siarki i jej rud oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych”.</u>
          <u xml:id="u-126.5" who="#MarianDojka">W art. 10 ust. 1 pkt 2 lit. a dotychczasowy tekst zastąpić następującym: „górniczą pod ziemią w kopalniach siarki, w przedsiębiorstwach budowy kopalń i w innych zakładach wykonujących prace pod ziemią i roboty górnicze dla kopalń siarki”.</u>
          <u xml:id="u-126.6" who="#MarianDojka">Art. 10 pkt 2 lit. f nadać brzmienie: „na odkrywce węgla brunatnego i w przetwórstwie siarki”.</u>
          <u xml:id="u-126.7" who="#MarianDojka">W art. 15 ust. 3 lit. b wierszowi pierwszemu nadać brzmienie: „w art. 10 ust. 1 pkt 1 lit. c — f oraz art. 11 ust. 1”.</u>
          <u xml:id="u-126.8" who="#MarianDojka">Przechodząc do spraw dotyczących nie tylko przemysłu siarkowego stwierdzam, że szereg artykułów sformułowano zbyt ogólnikowo, co stwarza możliwość błędnej interpretacji. Szereg artykułów wymaga zmiany.</u>
          <u xml:id="u-126.9" who="#MarianDojka">W związku z tym wnoszę następujące uwagi szczegółowe:</u>
          <u xml:id="u-126.10" who="#MarianDojka">Art. 4, czyli słowniczek ustawy, należy uzupełnić o pkt 13 definiujący wiek emerytalny i prawa do emerytury, ponieważ art. 15 nie określa jednoznacznie, czy „wiek emerytalny obniżony” jest „wiekiem emerytalnym” w pełnym rozumieniu tej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-126.11" who="#MarianDojka">W art. 10 ust. 3 należy skreślić wyrazy: „lub nie krócej niż przez 7 godzin dziennie”, ponieważ dokładne śledzenie czasu efektywnej pracy jest problemem trudnym i wymagającym dużego nakładu pracy administracyjnej.</u>
          <u xml:id="u-126.12" who="#MarianDojka">Mało komunikatywne i stwarzające możliwości błędnej interpretacji są artykuły 12 i 16.</u>
          <u xml:id="u-126.13" who="#MarianDojka">Niejasny jest sens wydłużania w art. 15 ust. 2 minimalnego stażu pracy kobiet o jeden rok co 12 miesięcy. Przecież w takim ujęciu kobieta, której 31 grudnia br. zabraknie jeden miesiąc do 20 lat, będzie mogła skorzystać z emerytury dopiero w roku 1996, podczas gdy jej koleżanka starsza tylko o dwa miesiące będzie emerytką już w styczniu roku przyszłego.</u>
          <u xml:id="u-126.14" who="#MarianDojka">Proponuję wydłużanie minimalnego stażu pracy o jeden rok co 18 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-126.15" who="#MarianDojka">W art. 15 ust. 3 w punktach 3, 4 i 5 są, jak się zdaje, niekonsekwencje w odnośnikach do art. 10 i 11.</u>
          <u xml:id="u-126.16" who="#MarianDojka">Proponuję skreślenie pkt. 4 w art. 15 ust. 4, innymi słowy uważam za niesłuszne skracanie wieku emerytalnego urzędnikom państwowym i samorządowym.</u>
          <u xml:id="u-126.17" who="#MarianDojka">W art. 15 proponuję dodać ust. 7 regulujący problem pracowników, którzy osiągnęli wiek emerytalny, a nie posiadają wymaganych okresów składkowych i nieskładkowych.</u>
          <u xml:id="u-126.18" who="#MarianDojka">W art. 15 proponuję dodać ust. 8 nadający prawo do emerytury mężczyznom z okresem składkowym wynoszącym 40 lat i kobietom z okresem składkowym wynoszącym 35 lat.</u>
          <u xml:id="u-126.19" who="#MarianDojka">W art. 27 ust. 1 pkt 7 błędnie podano datę 1 grudnia 1998 r., przez analogię do punktów sąsiednich powinno być 31 grudnia 1998 r.</u>
          <u xml:id="u-126.20" who="#MarianDojka">Proponuję skreślić art. 29 i 36, ponieważ umożliwiają dowolność w przyznawaniu emerytur całym grupom pracowniczym.</u>
          <u xml:id="u-126.21" who="#MarianDojka">Wart. 34 należy skreślić słowa: „lub w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 29”.</u>
          <u xml:id="u-126.22" who="#MarianDojka">W art. 30 i w konsekwencji w artykułach 31, 90 i 91, regulujących wysokość świadczeń emerytalnych i rentowych, proponuję podnieść kwotę bazową z 24 do 25%. Współczynnik 1,3% za każdy rok okresów składkowych podwyższyć do 1,5%. Współczynnik 0,7 za każdy rok okresów nieskładkowych zastąpić współczynnikiem 0,75% oraz zachować obowiązujące dotychczas dodatki branżowe. Zapobiegnie to nadmiernemu obniżeniu i spłaszczeniu niektórych emerytur przysługujących przecież na podstawie wpłat zróżnicowanych składek. A ponadto pozwoli na utrzymanie nabytych praw, których odebranie mogłoby spowodować protesty wielu grup społecznych.</u>
          <u xml:id="u-126.23" who="#MarianDojka">W art. 30 ust. 1 wprowadzić pkt 4 ustalający zasady premiowania za odroczenie emerytury w zawodach deficytowych.</u>
          <u xml:id="u-126.24" who="#MarianDojka">Art. 67 proponuję nadać brzmienie: „Świadczenia rentowe z instytucji zagranicznych nie mają wpływu na zasady wypłacania świadczeń określonych w niniejszej ustawie”. Uregulowania wymaga jednak problem emerytur osób, które nie mogą ich otrzymać ani w kraju, ani za granicą, z powodu zbyt krótkich okresów pracy liczonych oddzielnie.</u>
          <u xml:id="u-126.25" who="#MarianDojka">W art. 68 ust. 7, dotyczącym zawieszenia świadczeń emerytalnych na czas pobytu za granicą, proponuję ograniczyć się tylko do świadczeń rentowych, bez zawieszania wypłat emerytur. Państwo nie powinno ingerować w sprawy miejsca pobytu emeryta.</u>
          <u xml:id="u-126.26" who="#MarianDojka">Zawieszenie prawa do emerytury lub renty, w razie osiągnięcia wynagrodzenia lub innego dochodu wg art. 70 pkt 1, proponuję zastąpić rozwiązaniem podatkowym.</u>
          <u xml:id="u-126.27" who="#MarianDojka">Nie widzę także potrzeby utrzymywania przywilejów niektórych grup wyszczególnionych w art. 70 pkt 3. To także powinna regulować ustawa podatkowa.</u>
          <u xml:id="u-126.28" who="#MarianDojka">Art. 71 należy rozszerzyć o rozwiązania problemów alimentacyjnych względem osoby pozbawionej wolności.</u>
          <u xml:id="u-126.29" who="#MarianDojka">W art. 71 ust. 5 oraz w art. 77 ust. 2 należy dodać: „uwzględniając odsetki i waloryzację”.</u>
          <u xml:id="u-126.30" who="#MarianDojka">Po art. 99 proponuję wprowadzić dodatkowy artykuł w następującym brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-126.31" who="#MarianDojka">„Okresy pracy dla osób, których praca na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów zaliczana była do pracy górniczej, w warunkach szczególnych, lub z racji wykonywania określonych zawodów posiadały uprawnienia do wcześniejszej emerytury, powinny być uznane za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych, stosownie do art. 10 i 15 niniejszej ustawy”. Przecież prawo nie może działać wstecz.</u>
          <u xml:id="u-126.32" who="#MarianDojka">Anulowanie niektórych artykułów ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach powypadkowych powoduje niesłuszne obniżenie tych świadczeń. Uregulowania zawarte w przedmiotowej ustawie emerytalnej są mniej korzystne dla poszkodowanych i ich rodzin. Dotyczy to w szczególności art. 32 ust. 1 oraz artykułów 63–67 i art. 68.</u>
          <u xml:id="u-126.33" who="#MarianDojka">Reasumując, proponuję skierować projekt ustawy do komisji sejmowych celem jego gruntownego dopracowania.</u>
          <u xml:id="u-126.34" who="#MarianDojka">W zakresie szczegółowych rozwiązań dotyczących przemysłu siarkowego proponuję rozważenie celowości uchwalenia oddzielnej ustawy regulującej problemy emerytalne górników, zgodnie z podpisanym m. in. przeze mnie projektem poselskim. Zresztą dotychczas uważam, że słusznie przemysł wydobywczy i przetwórstwo kopalin posiadały oddzielne uregulowania ustawowe problematyki emerytalno-rentowej, uwzględniające specyfikę tych zawodów.</u>
          <u xml:id="u-126.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-127">
          <u xml:id="u-127.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-127.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jana Sroczyńskiego z Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Jacek Kasprzyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-128">
          <u xml:id="u-128.0" who="#JanSroczyński">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wiele już tu powiedziano na temat, który miałem zamiar poruszyć. Postaram się więc mówić skrótami. Niemniej chcę powiedzieć o paru problemach, które, jak mi się wydaje, zostały pominięte.</u>
          <u xml:id="u-128.1" who="#JanSroczyński">Otóż chcę podkreślić, że opinia publiczna po zapoznaniu się z projektem omawianej dziś ustawy orzekła, że zlikwidowano emerytury, a wprowadzono w zamian zasiłek dla ludzi starych, niezdolnych do pracy.</u>
          <u xml:id="u-128.2" who="#JanSroczyński">Określenie emerytura straciło sens, gdyż ustawa nie odnosi się do zasłużonych, wypracowanych dóbr, gromadzonych przez długie lata, których miarą były zarobki i ich pochodne tzn. składki wpłacane do ZUS.</u>
          <u xml:id="u-128.3" who="#JanSroczyński">Odniesiono tę pseudo-emeryturę do statystycznie stworzonego pojęcia aktualnych średnich zarobków, od których oblicza się zasiłek dla ludzi starych. Przy tym tę średnią krajową oblicza się jedynie od wynagrodzeń tzw. sektora uspołecznionego bez uwzględnienia sektora prywatnego, którego zarobki znacząco wpływają na średnią zarobków.</u>
          <u xml:id="u-128.4" who="#JanSroczyński">Drugi problem to stwierdzenie, że projekt ustawy jednolicie traktuje wszystkich emerytów znosząc wszystkie przywileje. Jak już tu wielokrotnie podkreślano, ta zasada nie pokrywa się z prawdą. Nie wymieniając wszystkich zawodów, które zasługują na wyróżnienie w różnych typach ustaw emerytalnych, chcę podkreślić, że argumentacja ta nie wytrzymuje krytyki, gdyż przeciwstawić jej można zawody wymagające wysokich kwalifikacji, ogromnej odpowiedzialności, które od lat w wielu krajach uznawane są jako zawody szczególnie ważne i godne wyróżnienia. Mam tutaj na myśli górników z pracowników fizycznych, a także menedżerów, lekarzy, pracowników nauki, nauczycieli, o których już sporo mówiono.</u>
          <u xml:id="u-128.5" who="#JanSroczyński">Myślę, że nikt sprawiedliwy i rozsądny nie może stwierdzić bez rumieńca na twarzy, że policjant czy strażnik graniczny pełni odpowiedzialniejszą pracę niż lekarz lub naukowiec, który kształtuje poziom intelektualny społeczeństwa i który wprowadza nową myśl i postęp w społeczeństwie, gwarantując rozwój i w konsekwencji przynajmniej nadzieję na pomyślność. Nie wolno również nie dostrzegać, że od poziomu intelektualnego, zaangażowania nauczycieli zależy wykształcenie pokoleń. Jakże można wymagać od tych szanowanych we wszystkich społeczeństwach grup społecznych, aby pracowały przez całe życie z zaangażowaniem, kiedy w starości czeka ich nędza.</u>
          <u xml:id="u-128.6" who="#JanSroczyński">Nieprawda, że to tylko tzw. nomenklatura wyróżniana była wyższymi zarobkami. Oczywiście, że tak, ale w niewielkim odsetku w porównaniu z ogromną pod względem liczebności grupą pracowników o wysokich kwalifikacjach i pracowitości. To raczej tak krytykowana zasada jednego żołądka kierowała projektodawcami ustawy wprowadzającej spłaszczenie zarobków. Oczywiście jestem jak najbardziej za tym, ażeby najniższe emerytury były odpowiednio wysokie. Ale renciści nie mogą utrzymywać rencistów, a emeryci emerytów. Nie popadajmy w paradoksy, bo tutaj nie ma możliwości finansowych.</u>
          <u xml:id="u-128.7" who="#JanSroczyński">Natomiast należy podkreślić, że takie stawianie sprawy jest w sprzeczności z programem liberalnym, głoszonym przez rząd, rzekomo popierającym zdolnych, wykształconych i pracowitych. Młodzi ludzie nie zechcą studiować, nie będą mieli motywacji do studiów i do pracy z taką perspektywą. Lepiej podjąć handelek, łatwo i bez wysiłku. Opinia, że na emerytów pracuje społeczeństwo, rozmija się także z prawdą. Oni; pracowali całe życie, a młodzi pracują przecież dla swojej przyszłości. Oczywiście zawsze jest problem, skąd wziąć pieniądze. I tu nasuwają się pytania: jakie działania podejmowały Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych? Czy prowadzono choćby kontrole zarobków i składek sektora prywatnego? Wiadomo, że tam kryje się sporo, najgrzeczniej mówiąc, niedokładności w zgłaszaniu wysokości uposażenia. Znam takie przykłady. W II Rzeczypospolitej kontrolerzy ubezpieczalni społecznych byli postrachem nieuczciwych prywatnych pracodawców, co przyczyniało się do zwiększania możliwości finansowych tej instytucji.</u>
          <u xml:id="u-128.8" who="#JanSroczyński">Nie próbuje się również podjęcia żadnych działań w kierunku kapitalizacji składek i tworzenia systemu zeuropeizowanego banku ubezpieczeń. Niestety. Oczywiście z funduszu emerytalnego nie powinny być potrącane zasiłki chorobowego ani inne zasiłki, tzw. bezskładkowe.</u>
          <u xml:id="u-128.9" who="#JanSroczyński">Wysoki Sejmie! System naliczania emerytur, według projektu ustawy to gilotyna w porównaniu z ustawą obecnie obowiązującą. Średnio zarabiający tracą od 2/5 do 1/2 emerytury w porównaniu z ustawą bieżącą. Chcę powiedzieć, że adiunkt po 30 latach pracy, któremu wyliczono emeryturę według obecnej ustawy 2 mln zł miesięcznie, będzie otrzymał 960 tys. Maksymalne emerytury wynoszące 250% średniej krajowej również są bolesnym cięciem dla wysoko kwalifikowanych, pracowitych ludzi. Nie będę tego omawiał szerzej, ponieważ była już o tym mowa.</u>
          <u xml:id="u-128.10" who="#JanSroczyński">Projekt zakazujący pracy dodatkowej emerytom lub ograniczający wysokość wynagrodzenia do 60% kwoty bazowej również jest bardzo krzywdzący. Oczywiście bezrobotni muszą mieć pierwszeństwo, ale poza tym musi decydować rynek pracy i kierownictwo zakładu. Spawacza na wakat konstruktora przyjąć nie można.</u>
          <u xml:id="u-128.11" who="#JanSroczyński">W uzasadnieniu projektodawcy nie podali przekonywających rachunków symulacyjnych dotyczących wpływów ze składek, dotacji i w stosunku do tych kwot emerytur, rent i zasiłków. Bez takich symulacyjnych obliczeń właściwy obraz pozostaje zatarty i trzeba go wyliczać żmudnie we własnym zakresie, nie zawsze dokładnie.</u>
          <u xml:id="u-128.12" who="#JanSroczyński">Chcę dodać, że państwo oczywiście ma niedobory finansowe, ale jednocześnie rząd przez niesprawne pobieranie ceł marnuje ogromne dochody, które poprawiłyby sytuację finansową państwa. Na to trzeba również zwrócić uwagę. Nie pobiera się także podatków dochodowych z kasyn gry, co jest oczywiście zupełnie niezrozumiałe.</u>
          <u xml:id="u-128.13" who="#JanSroczyński">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt może być przyjęty tylko jako tymczasowy na okres ciężkiego kryzysu, np. -na dwa lata, i po korektach, według kompromisowych ustaleń wymienianych przez moich przedmówców i przeze mnie, których musi dokonać komisja sejmowa. Inaczej głodowy „stary portfel” zamieniony zostanie na głodowy „nowy portfel”. Emeryci nie mogą strajkować i nie chcą strajkować, ale domagają się sprawiedliwości, a nie jałmużny.</u>
          <u xml:id="u-128.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-129">
          <u xml:id="u-129.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-129.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jacka Kasprzyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Stefan Wanot.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-130">
          <u xml:id="u-130.0" who="#JacekKasprzyk">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Emerytury i renty są podstawowym źródłem utrzymania dla około 7 mln osób: Mając to na uwadze myślę, że podejmowane decyzje powinny odznaczać się troską i odpowiedzialnością za tę grupę społeczną, która tej troski wymaga. Propozycje założeń oraz projekt ustawy, przedłożony nam przez ministerstwo, podczas licznych konsultacji, prowadzonych przez związki zawodowe, ogniwa ruchu ludzi pracy, środowiska emeryckie, wzbudzały duże zainteresowanie, ale jednocześnie i wiele niepokojów. Niepokój był podyktowany sytuacją materialną, sytuacją bytową i brakiem jakiejś określonej perspektywy na dalszy okres.</u>
          <u xml:id="u-130.1" who="#JacekKasprzyk">Padło wiele zarzutów bardzo krytycznych. Część tych zarzutów i opinii została już tu przedstawiona w czasie wcześniejszej dyskusji. Ogólnie dotyczą one bardzo wielu spraw. Zarzucano ministerstwu, że nie liczy się z opiniami i odczuciami społeczeństwa, że naruszone zostały rozwiązania wynikające z układów zbiorowych pracy oraz kart branżowych, że weryfikacja okresów równorzędnych i zaliczanych w stosunku do osób pobierających już świadczenia jest naruszeniem praw, czyli działaniem prawa wstecz, a także w pewnym sensie naruszeniem umowy pomiędzy państwem a obywatelem. Zastosowanie innego wymiaru świadczeń dla osób, które ukończyły 80 lat, i dla osób pozostałych, narusza zasadę równości praw obywatelskich. Poddane zostało ostrej krytyce ograniczenie możliwości dodatkowego zarobkowania emerytów i rencistów, szczególnie krzywdzące w określonej sytuacji materialnej właśnie tej grupy ludzi.</u>
          <u xml:id="u-130.2" who="#JacekKasprzyk">Z dużym oburzeniem spotkało się również stwierdzenie ministerstwa, że mamy niezwykle wysoką, w porównaniu z innymi krajami świata, relację emerytur i rent do przeciętnego wynagrodzenia. Z wyliczeń być może to wynika, natomiast przy tej sytuacji dochodowej społeczeństwa — mając na uwadze, że w lutym przeciętna emerytura-renta wynosiła około 925 tys. zł i znając zdolność nabywczą tej kwoty — takie stwierdzenie może jedynie oburzać.</u>
          <u xml:id="u-130.3" who="#JacekKasprzyk">Ostro krytykowano ograniczenie zaliczalności okresu odbywania służby wojskowej. Ponadto zachodzi tu kolizja między ogólnymi zasadami zaliczalności tych okresów a uprawnieniami pracowniczymi. Wnoszę o wykreślenie tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-130.4" who="#JacekKasprzyk">Również wiele dyskusji wzbudziła propozycja przyjęcia niezdolności do pracy jako warunku uprawniającego do renty inwalidzkiej.</u>
          <u xml:id="u-130.5" who="#JacekKasprzyk">Społeczeństwo uznaje konieczność weryfikacji założeń w wypadku przyznawania rent inwalidzkich w zakresie grupy III. Postuluje się jednak sformułowanie nowych zasad inwalidztwa. Należy zwrócić uwagę, że przy dzisiejszym rynku pracy i możliwościach rehabilitacyjnych dla tej grupy ludzi po prostu braknie pracy. Zostawimy ich w trudnej sytuacji, co budzi sprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-130.6" who="#JacekKasprzyk">Sprzeciw budzi również propozycja zrównania wymiaru rent z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z rentami z innych przyczyn. Renta z tytułu wypadku, w opinii moich wyborców, winna całkowicie rekompensować szkody i wynosić 100% wymiaru podstawy niezależnie od stażu pracy.</u>
          <u xml:id="u-130.7" who="#JacekKasprzyk">Dużo kontrowersji wzbudza propozycja ograniczenia uprawnień wdów do rent rodzinnych poprzez podniesienie wieku wdowy z 50 do 55 lat, zwłaszcza wobec sytuacji na rynku pracy, oraz obniżenie do 14 lat (dotychczas 16 i 18 lat) wieku wychowawczego dziecka, jako warunku dla renty wdowiej. Należy zauważyć, że dziecko dopiero w wieku lat 15 kończy szkołę podstawową. Wnoszę o odrzucenie tego zapisu.</u>
          <u xml:id="u-130.8" who="#JacekKasprzyk">Wiele kontrowersji wywołuje zasada obliczania podstawy wymiaru świadczeń. Podkreśla się, że ustalenie pułapu podstawy wymiaru na poziomie 250% przeciętnej płacy spowoduje drastyczne spłaszczenie wysokości świadczeń, szczególnie dotkliwe dla pracowników osiągających wyższe zarobki. Oznacza to praktycznie zryczałtowanie świadczeń pracowników osiągających wyższe zarobki.</u>
          <u xml:id="u-130.9" who="#JacekKasprzyk">Wysoka Izbo! Myślę, że w wyniku dzisiejszej dyskusji oraz w świetle opinii, przedłożonych przez związki zawodowe i środowiska emeryckie, konieczne jest zaangażowanie różnych środowisk do pracy nad ustawą, która mogłaby być zaakceptowana.</u>
          <u xml:id="u-130.10" who="#JacekKasprzyk">Ustawa o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego to tylko fragment problemu. Wydaje mi się, że konieczne jest zaangażowanie związków zawodowych, różnych środowisk do stworzenia spójnego zestawu aktów prawnych, między innymi ustawy o finansowaniu i funkcjonowaniu instytucji ubezpieczeniowych, ustawy o świadczeniach finansowych z ubezpieczenia społecznego i socjalnego, ustawy o ubezpieczeniu dodatkowym, wreszcie kolejnej ustawy o emeryturach i rentach.</u>
          <u xml:id="u-130.11" who="#JacekKasprzyk">Istniejące dzisiaj dysproporcje pomiędzy tzw. starym i nowym portfelem budzą poważne niezadowolenie. My zaś nie możemy w naszej pracy poselskiej myśleć, że wielu z nas to jeszcze nie dotyczy. A jak wytłumaczyć starszym ludziom, że po 30 czy 4Ó latach pracy mają emeryturę w granicach 900 tysięcy złotych, podczas gdy ich koledzy, którzy odeszli na emeryturę w innym okresie mają inaczej te sprawy rozwiązane? Dlatego wydaje mi się, że najpierw powinniśmy wprowadzić osobną ustawę o rewaloryzacji rent i emerytur opartą na zasadach zbliżonych do tych, które zostały zastosowane do osób, które ukończyły 80 lat, a następnie wprowadzić cały pakiet ustaw, o których przed chwileczką mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-130.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-131">
          <u xml:id="u-131.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-131.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stefana Wanota z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Kolejnym mówcą będzie poseł Marek Boral.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-132">
          <u xml:id="u-132.0" who="#StefanWanot">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałem przeprosić, że występując w czwartej dziesiątce uczestników tej dyskusji, z pewnością pewne argumenty będę powtarzał, ale w związku z tym, że brałem udział w posiedzeniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw pakietu ustaw gospodarczych, nie znam wszystkich wystąpień posłów.</u>
          <u xml:id="u-132.1" who="#StefanWanot">Przedstawiony przez rząd projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego został oparty wyłącznie na przesłankach ekonomicznych, zakładających przede wszystkim znaczne ograniczenie wydatków na ubezpieczenia poprzez spłaszczenie wysokości pobieranych świadczeń, co spowodowało obniżenie ich wysokości w stosunku przyznawanych obecnie, likwidację przywilejów grup pracujących w szczególnie trudnych warunkach oraz zaostrzenie warunków nabywania praw do emerytur i rent. Projekt ten w moim odczuciu pomija aspekt społeczny oraz funkcje redystrybucyjne, jakie powinien również spełniać sprawnie działający system ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-132.2" who="#StefanWanot">Projekt zakłada ujednolicenie zasad przyznawania emerytur i rent dla wszystkich ubezpieczonych, przewiduje wszakże wyjątki w odniesieniu do funkcjonariuszy wojska, policji, Urzędu Ochrony Państwa, straży granicznej, służby więziennej, którzy mają zachować prawo do odrębnej, uprzywilejowanej pozycji w systemie ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-132.3" who="#StefanWanot">W wypowiedziach przedstawicieli Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej przedstawionych w publikacjach prasowych utrzymanie odrębnych ustaw dla wymienionych grup uzasadnia się między innymi niebezpiecznymi i szkodliwymi warunkami pracy. Jest to dosyć przewrotne uzasadnienie, ponieważ projekt zakłada likwidację odrębnych uregulowań na przykład dla górników, których warunki pracy są szczególnie niebezpieczne i uciążliwe, o czym świadczyć może liczba wypadków w ostatnim okresie oraz bardzo znaczna zapadalność na choroby zawodowe.</u>
          <u xml:id="u-132.4" who="#StefanWanot">Wprawdzie jest przygotowany projekt odrębnego uregulowania, ale dzisiaj nie jest on przedmiotem obrad.</u>
          <u xml:id="u-132.5" who="#StefanWanot">Uważam, że powinna zostać utrzymana odrębna ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. Proponowane przez rząd rozwiązania preferują osoby posiadające bardzo długie okresy składkowe, godzą natomiast w pracowników zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia i na skutek tego krócej zatrudnionych. Projekt zakłada jedynie skrócenie wieku emerytalnego dla osób zatrudnionych w warunkach szkodliwych, według mechanizmu przewidującego za każdy rok pracy w warunkach szkodliwych skrócenie wieku emerytalnego o kilka miesięcy w zależności od stopnia uciążliwości pracy.</u>
          <u xml:id="u-132.6" who="#StefanWanot">Dotychczas praca w szczególnych warunkach miała również wpływ na wysokość świadczenia poprzez dodatek w wysokości 10 bądź 15% podstawy wymiaru. Dodatek powyższy rekompensował skrócony okres ubezpieczenia na skutek warunków pracy. Uważam, że utrzymanie wymienionego dodatku jest konieczne, bowiem pracownicy zatrudnieni na przykład pod ziemią, przy pracach gorących w hutach oraz na innych uciążliwych stanowiskach nie są w stanie wypracować długich okresów ubezpieczenia, w związku z czym skrócony staż pracy powinien zostać zrekompensowany odpowiednim dodatkiem.</u>
          <u xml:id="u-132.7" who="#StefanWanot">Likwidacja dodatku za prace szkodliwe preferuje pracowników zatrudnionych w warunkach komfortowych, często na stanowiskach administracyjnych, co jest sprzeczne z odczuciami społecznymi. Projekt poprzez przyjęcie nowej zasady wymiaru emerytury i renty zakłada znaczny spadek wysokości emerytury i renty w stosunku do obecnie przyznawanych. Koledzy przedstawiali tutaj nawet dokładne wyliczenia.</u>
          <u xml:id="u-132.8" who="#StefanWanot">Spadek ten jest szczególnie duży w przypadku pracowników zatrudnionych w warunkach szkodliwych oraz w odniesieniu do świadczeń górniczych. Dlatego też niezbędna wydaje się korekta projektu w tym zakresie poprzez zwiększenie stałego elementu z 24% przewidywanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które było podstawą ostatnio przeprowadzonej waloryzacji, do 25% oraz zwiększenie elementu ruchomego z 1,3% postawy wymiaru za każdy rok składkowy do 1,5%, przy zachowaniu odrębnego dodatku za pracę w warunkach szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia oraz dodatku za pracę górnika.</u>
          <u xml:id="u-132.9" who="#StefanWanot">Przyjęcie formuły wymiaru świadczeń w proponowanej przez rząd wysokości znacznie pogorszy sytuację materialną osób przechodzących na emeryturę, bowiem wysokość świadczeń będzie zdecydowanie niższa od przyznawanych obecnie.</u>
          <u xml:id="u-132.10" who="#StefanWanot">Wniesiony przez rząd projekt zakłada również wprowadzenie ograniczenia wysokości podstawy wymiaru do 250%, pominę ten problem, jako że był on tu szeroko omawiany. Uważam także, iż kwestia wieku, w którym można otrzymać rentę rodzinną — kwestia ta była już szeroko omawiana — powinna być uregulowana korzystniej, niż proponuje to projekt.</u>
          <u xml:id="u-132.11" who="#StefanWanot">Obecnie, na przykład, w przypadku śmierci męża wdowa ma prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek, projektowane rozwiązania mogą pozostawić ją bez środków do życia.</u>
          <u xml:id="u-132.12" who="#StefanWanot">Szczególnie może to dotknąć śląskie rodziny, które dotychczas miały renty rodzinne z przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin.</u>
          <u xml:id="u-132.13" who="#StefanWanot">Projekt w art. 36 i 37 wprowadza możliwość przyznawania emerytur i rent wyjątkowo. W art. 36 przewiduje się, że prezes Rady Ministrów może w szczególnie uzasadnionych przypadkach na wniosek właściwych ministrów przyznać emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż przewiduje ustawa. Artykuł ten stwarza furtkę dla uprzywilejowanego traktowania niektórych osób i nie powinien znaleźć się w systemie ubezpieczeń demokratycznego państwa.</u>
          <u xml:id="u-132.14" who="#StefanWanot">Natomiast celowe wydaje się pozostawienie świadczeń wyjątkowych, o których mowa w art. 37 przyznawanych przez prezesa ZUS w przypadkach szczególnych, ale w wysokości nie przekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. Projekt zakłada radykalne ograniczenie możliwości łączenia pracy z pobieraniem emerytury lub renty. Oczywiście te rozwiązania są również niepraktyczne, koledzy posłowie tę sprawę również omawiali.</u>
          <u xml:id="u-132.15" who="#StefanWanot">Projekt wprowadza niekorzystne zmiany w zakresie rent z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-132.16" who="#StefanWanot">Obecne rozwiązania gwarantowały wyższy ich wymiar w stosunku do ogólnego stanu zdrowia, dawały ponadto podstawy do pobierania połowy renty i całej emerytury, przysługującej zainteresowanemu, ewentualnie całej renty i połowy emerytury, jeśli było to korzystniejsze.</u>
          <u xml:id="u-132.17" who="#StefanWanot">Proponowane rozwiązania przewidują dla osób, które uległy wypadkowi przy pracy lub zapadły na chorobę zawodową, rentę obliczoną wg tych samych zasad, co renty z ogólnego stanu zdrowia oraz likwidację prawa do pobierania dwóch świadczeń w zbiegu. Pogarsza to sytuację osób, które nie ze swej winy stały się inwalidami na skutek wypadku przy pracy czy też z powodu chorób zawodowych. Co prawda pracownicy poszkodowani na skutek wypadku i chorób zawodowych mają obecnie prawo dochodzenia rent uzupełniających od zakładów pracy, ale starania o takie świadczenia są skomplikowane, z tego powodu też uprzywilejowanie ich w obecnych przepisach wydaje się słuszne i w interesie społecznym powinno zostać utrzymane.</u>
          <u xml:id="u-132.18" who="#StefanWanot">Propozycja rządu zakłada rewaloryzację wszystkich podstaw wymiaru świadczeń przyznanych do 1 stycznia 1990 r., a następnie obliczenie wysokości emerytur i rent wg nowych zasad, określonych projektem ustawy. Przeprowadzenie rewaloryzacji jest od dawna oczekiwane. Powinna się ona odbyć według tych samych zasad, co dla osiemdziesięciolatków, tzn. z zachowaniem dodatków za pracę w szczególnych warunkach oraz przy formule 25% kwoty bazowej i 1,5% podstawy wymiaru za każdy rok pracy. Przeprowadzenie rewaloryzacji według innych zasad podważy spójność systemu, bowiem osiemdziesięciolatkowie znajdą się w sytuacji korzystniejszej od innych grup ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-132.19" who="#StefanWanot">Ponieważ prace nad projektem przedstawionym przez rząd z uwagi na doniosłość regulowanej w nim kwestii mogą się znacznie przeciągnąć, uważam za konieczne uregulowanie odrębną ustawą rewaloryzacji świadczeń przyznanych przed 1 stycznia 1990 r. tak, aby mogła się ona odbyć w zaplanowanym terminie, tzn. w IV kwartale 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-132.20" who="#StefanWanot">Podsumowując uważam, że w nowym systemie emerytalno-rentowym powinny zostać utrzymane elementy z obecnie obowiązujących uregulowań, między innymi dodatki za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, które w wymiarze świadczeń kompensują skrócony staż pracy, wynikający z jej szczególnej uciążliwości, możliwość osiągania dochodów przez osoby pobierające świadczenia, obecne warunki do nabycia rent rodzinnych przez wdowy, zachowanie uprzywilejowanej pozycji dla osób, które uległy wypadkom przy pracy lub zapadły na choroby zawodowe, utrzymanie odrębnej regulacji prawnej dla górników i ich rodzin, która znajduje pełne uzasadnienie w warunkach pracy.</u>
          <u xml:id="u-132.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-133">
          <u xml:id="u-133.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-133.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Marka Borala z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, kolejnym mówcą będzie poseł Jerzy Gołaczyński.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-134">
          <u xml:id="u-134.0" who="#MarekBoral">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stoimy ponownie przed niezwykle trudnym zadaniem opracowania w krótkim czasie ustawy, która stanowi podstawę egzystencji blisko 7 mln obywateli. Już dwukrotnie Wysoka Izba stawiana była pod pręgierzem opinii publicznej, że nie wywiązuje się na czas ze swoich obowiązków właśnie wtedy chodziło o renty i emerytury.</u>
          <u xml:id="u-134.1" who="#MarekBoral">Przygotowanie projektu ustawy zajęło rządowi rok, przypomnę, że w kwietniu ub. r. przyjęliśmy nowelizację ustawy z 1982 r. I teraz mamy w tym krótkim czasie próbować rozwiązać niezwykle skomplikowane problemy, co do których nie było należytej konsultacji społecznej i które na co dzień budzą tyle emocji. Nie wiem jak nazwać taką postawę, czy jest to arogancja władzy, czy lekceważenie części społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-134.2" who="#MarekBoral">Potrzeba opracowania nowych przepisów emerytalno-rentowych jest niezbędna przede wszystkim ze względu na sytuację ekonomiczną emerytów i rencistów z tzw. starego portfela. Występują również dysproporcje wysokości otrzymywanych świadczeń uzależnione nie od stażu pracy czy wysokości płaconej składki, lecz od okresu przejścia na emeryturę lub rentę. Należy ujednolicić przepisy dla różnych grup zawodowych i likwidować nie zawsze zasadne przywileje, co nie pozwalało dotychczas traktować jednolicie wszystkich ubezpieczonych.</u>
          <u xml:id="u-134.3" who="#MarekBoral">System emerytalno-rentowy powinien być oparty ha zasadach, które uniemożliwiają odrodzenie się kolejnych starych portfeli. Należy też oddzielić te świadczenia, które nie są finansowane ze składek na ubezpieczenie społeczne. Wszystkie te powody są na tyle ważne, że należałoby rozpocząć pracę nad ustawą emerytalno-rentową dużo wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-134.4" who="#MarekBoral">Założenia projektu powinny zostać oparte o następujące zasady:</u>
          <u xml:id="u-134.5" who="#MarekBoral">1. Podstawą do nabycia prawa do świadczenia powinny być: okres płacenia składki ubezpieczeniowej i wiek ubezpieczonego.</u>
          <u xml:id="u-134.6" who="#MarekBoral">2. Wysokość świadczenia powinna zależeć od okresu opłacania składki i być proporcjonalna do wysokości zarobków pracownika, co odpowiada wysokości opłaconej składki.</u>
          <u xml:id="u-134.7" who="#MarekBoral">I zasada trzecia: Realna wartość świadczenia powinna być zachowana przez ustalenie proporcji podstawy wymiaru emerytury i renty do przeciętnego wynagrodzenia oraz przez okresowe waloryzacje świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-134.8" who="#MarekBoral">Wymienione wyżej generalne założenia są zbieżne z tezami, na których oparto projekt ustawy. Nastąpiło jednakże zachwianie proporcji pomiędzy wysokością zarobków pracownika, stażem pracy, a wysokością świadczenia. Dlatego propozycje zawarte w projekcie ustawy spotkały się z jednoznacznie negatywną oceną. Powszechna jest opinia, że stanowią one regres do stanu obecnego. Wymiar świadczeń będzie zdecydowanie niższy niż naliczany według dotychczasowego systemu dla pracowników osiągających dochody na poziomie płacy przeciętnej lub wyższej.</u>
          <u xml:id="u-134.9" who="#MarekBoral">Następnym powszechnie krytykowanym zapisem jest zniesienie tzw. dodatków branżowych, które dawały uprawnienia do wcześniejszego przejścia na emeryturę i miały wpływ na wysokość świadczenia o 10 lub 15%. Dlatego ustawa musi przewidzieć rozwiązania zachowujące te uprawnienia przy zastosowaniu zasady płacenia wyższej składki.</u>
          <u xml:id="u-134.10" who="#MarekBoral">Jednocześnie muszą zostać zachowane nabyte uprawnienia przez osoby pobierające już renty i emerytury, ponieważ tzw. dodatki branżowe stanowiły element obowiązującego systemu emerytalnego. Zmiana zaś systemu nie może pogarszać sytuacji ekonomicznej znacznej grupy emerytów. Emeryci ci nie mają już możliwości wpływania na wysokość swoich świadczeń, ponieważ nie pracują.</u>
          <u xml:id="u-134.11" who="#MarekBoral">Kolejnym krytykowanym elementem jest ograniczenie okresów równorzędnych i zaliczalnych, mianowicie: ograniczenie zaliczalności okresów zasadniczej służby wojskowej; wycofanie się z zaliczalności okresów pracy w gospodarstwie rolnym i ograniczanie zaliczalności okresów urlopów wychowawczych oraz innych przerw związanych z wychowaniem dzieci.</u>
          <u xml:id="u-134.12" who="#MarekBoral">Zwracam uwagę tylko na te trzy elementy, które wydają mi się najważniejsze. Wnoszę, aby resort przygotował na potrzeby komisji szczegółowe wyliczenia w grupach zawodowych. Wyliczenia te powinny być uzgodnione z federacjami związków zawodowych. Komisja powinna również otrzymać kryteria, według jakich będzie się określać niezdolność do pracy. Proponuje się przecież zamierzone odejście od obowiązujących dotychczas grup inwalidzkich.</u>
          <u xml:id="u-134.13" who="#MarekBoral">Nie wyobrażam sobie, że komisja będzie mogła podjąć decyzje i wyrazić zgodę na propozycje rządowe, jeżeli nie będą znane właśnie te kryteria, określające niezdolność do pracy.</u>
          <u xml:id="u-134.14" who="#MarekBoral">Chciałbym teraz przedstawić jeszcze trzy elementy, których nie ma w projekcie ustawy. Pierwsza sprawa to wcześniejsze przejście na emeryturę, które nie wynika z pracy w szczególnych warunkach, przy utrzymaniu zasady niepełnego wymiaru świadczenia. Musi to być zapis ustawowy, a nie delegacja dla ministra czy Rady Ministrów. Podstawowe elementy to staż pracy i wiek emerytalny. Chodzi o możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę osób, które tych warunków nie spełniają, oczywiście w powiązaniu ze zjawiskami gospodarczymi, takimi jak likwidacja zakładu pracy czy sytuacja w regionie lub w danej grupie zawodowej. Proponowane zapisy przekażę komisji, kiedy pro jest zostanie tam skierowany.</u>
          <u xml:id="u-134.15" who="#MarekBoral">Drugi element, którego nie ma w projekcie ustawy, to ubezpieczenie dodatkowe dobrowolne z zastosowaniem ulg w opodatkowaniu osób fizycznych. Wnoszę, aby resort w porozumieniu z ZUS w przeciągu miesiąca przedstawił projekt rozwiązań, aby komisja mogła jednocześnie przedstawić obydwa sprawozdania Wysokiej Izbie. Na dodatkowe ubezpieczenia czekają szczególnie te osoby, których okres pracy wynosi co najmniej 10 lat. Osoby te będą mogły dobrowolnie ubezpieczając się zabezpieczyć sobie dodatkowe świadczenia wtedy, kiedy przejdą już na rentę czy emeryturę. Okres 10 lat wydaje się właściwym, aby można było po nim już czerpać korzyści ze składki ubezpieczeniowej.</u>
          <u xml:id="u-134.16" who="#MarekBoral">I element trzeci; wnoszę jednocześnie, aby ubezpieczenia społeczne duchownych były realizowane w ramach ustawy, nad którą obecnie dyskutujemy.</u>
          <u xml:id="u-134.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-135">
          <u xml:id="u-135.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-135.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jerzy Gołaczyński, którego zapowiedziałem, zabierze głos w innej części parlamentarnej debaty sejmowej. Obecnie proszę o zabranie głosu panią poseł Grażynę Sołtyk, nie zrzeszona, kolejnym mówcą będzie pani poseł Zofia Wilczyńska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-136">
          <u xml:id="u-136.0" who="#GrażynaSołtyk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przedstawiony przez rząd projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego dotyczy żywotnych interesów ponad 6 mln weteranów pracy. Projekt ustawy słusznie zakłada likwidację szeregu narastających od wielu lat nieprawidłowości. Do najważniejszych I z nich, moim zdaniem, należą:</u>
          <u xml:id="u-136.1" who="#GrażynaSołtyk">Kilkanaście tzw. starych portfeli. Dzięki rozwiązaniom zaproponowanym w projekcie ustawy emerytury będą zależne wyłącznie od zarobków i stażu pracy, a nie od roku przejścia na emeryturę, zaś wyższe świadczenia będzie otrzymywać ponad 70% rencistów i emerytów, którym słusznie świadczenia te się należą.</u>
          <u xml:id="u-136.2" who="#GrażynaSołtyk">Po drugie, eliminuje dodatki. Dodatki branżowe mogą być utrzymane pod warunkiem opłacania przez zainteresowanych podwyższonej składki.</u>
          <u xml:id="u-136.3" who="#GrażynaSołtyk">Po trzecie, projekt wprowadza zależność pomiędzy składką a świadczeniem. Likwiduje nieograniczoną możliwość łączenia emerytury lub renty z działalnością zarobkową, szczególnie szkodliwą w przypadku osób przechodzących na wcześniejszą emeryturę, ponieważ często osoby te nadal pracują w swoim zakładzie przy wciąż rosnącym bezrobociu.</u>
          <u xml:id="u-136.4" who="#GrażynaSołtyk">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt stanowi pierwszy niezbędny krok w kierunku głębokiej i radykalnej reformy systemu ubezpieczeń społecznych, mający na celu dostosowanie tego systemu do zmian ustrojowych, a także do sytuacji społeczno-gospodarczej kraju.</u>
          <u xml:id="u-136.5" who="#GrażynaSołtyk">Dlatego też uwzględniając priorytetowy charakter tego projektu należy już podjąć prace nad projektem aktów normujących kompleksowo całokształt problematyki ubezpieczeń społecznych. Do najpilniejszych zamierzeń w tym zakresie zaliczyłabym głęboką reformę finansowania ubezpieczeń społecznych. W jej ramach należy podzielić Fundusz Ubezpieczeń Społecznych na samodzielne i niezależne fundusze w zależności od charakteru i rodzaju świadczeń. Przykładowo: fundusz ubezpieczenia emerytalnego, fundusz ubezpieczenia na wypadek choroby czy też fundusz ubezpieczenia od wypadków i chorób zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-136.6" who="#GrażynaSołtyk">Ponadto niezbędne jest wprowadzenie zmian w zakresie źródeł finansowania emerytur i rent. Biorąc pod uwagę sytuację demograficzną, zmniejszanie się liczby płacących składki, a zwiększanie się liczby emerytów i rencistów, należy przyjąć, iż system finansowania emerytur i rent tylko z bieżących składek okaże się w stosunkowo krótkim okresie niewydolny bez radykalnego zwiększenia wysokości składki lub też znacznej dotacji z budżetu.</u>
          <u xml:id="u-136.7" who="#GrażynaSołtyk">Myślę, że zarówno zwiększenie składki, jak też zwiększony udział budżetu nie wchodzą w rachubę z uwagi na sytuację ekonomiczną kraju i zubożenie ludności. Dlatego też niezbędne jest wprowadzenie, obok finansowania świadczeń z bieżących składek, innych rozwiązań. Sądzę, że takim rozwiązaniem mogło być wprowadzenie, wzorem wielu krajów, obok systemu podstawowego, opartego na dotychczasowych zasadach finansowania i gwarancjach państwa, ubezpieczeń dodatkowych, przy których wysokość świadczeń zależałaby wyłącznie od opłacanych składek, a składka byłaby indywidualną lokatą ubezpieczeniową.</u>
          <u xml:id="u-136.8" who="#GrażynaSołtyk">Po drugie, niezbędne jest przekształcenie Nakładu Ubezpieczeń Społecznych w nowoczesną i sprawną instytucję ubezpieczeniową o charakterze samorządowym, zarządzaną przez przedstawicieli pracobiorców i pracodawców, o szerokiej autonomii, wyodrębnioną z administracji państwowej i wyposażoną w osobowość prawną.</u>
          <u xml:id="u-136.9" who="#GrażynaSołtyk">Wysoka Izbo! Niedawno Sejm pracował nad ustawą o rentach i emeryturach rolniczych. Nie wszystkich zadowoliła ta ustawa i już dziś wymaga nowelizacji. Jestem jedyną wśród posłów rolników, która poparła projekt ustawy o uprawnieniach emerytalnych dla górników. Poprę również w głosowaniu słuszne postulaty innych grup, jak np. nauczycieli czy kolejarzy. Nie mogę jednak pominąć milczeniem wielkiej obojętności Sejmu i Senatu w sprawie wieku emerytalnego rolników i argumentów, jakie wtedy na tej sali padały.</u>
          <u xml:id="u-136.10" who="#GrażynaSołtyk">To właśnie tu i w tej kadencji Izba oddaliła wniosek podkomisji o wcześniejszym o 5 lat przejściu na emeryturę mężczyzn rolników.</u>
          <u xml:id="u-136.11" who="#GrażynaSołtyk">Wysoka Izbo! Od wielu lat właśnie ta grupa społeczna czekała na jednolity system ubezpieczeniowy. Nie doczekała się. Nawet ja, zaczynając pracę w tej Izbie inaczej wyobrażałam sobie sprawiedliwość dla każdej z grup społecznych, jaka właśnie w tej kadencji powinna była zapaść.</u>
          <u xml:id="u-136.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-137">
          <u xml:id="u-137.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-137.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Zofię Wilczyńską z Klubu Poselskiego Polskiej Unii Socjaldemokratycznej. Kolejnym mówcą będzie pani poseł Wiesława Kiermaszek-Lamla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-138">
          <u xml:id="u-138.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! I rzeczywiście zmęczona dzisiejszym dniem Pani Minister!</u>
          <u xml:id="u-138.1" who="#ZofiaWilczyńska">Długo oczekiwany projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego nareszcie został przekazany przez rząd do rozpatrzenia przez Wysoką Izbę. I nie muszę mówić, że szczególnie na treść tego projektu czekali emeryci i renciści, ludzie, którzy przepracowali u nas niejednokrotnie 40, 45 i więcej lat. I ciągle są w tzw. starym portfelu, mając nadzieję, że ich sytuacja życiowa ulegnie pozytywnej zmianie może właśnie z dniem dzisiejszym, że dzisiejszy projekt ustawy zmieni ich wegetację na choć trochę godniejsze życie.</u>
          <u xml:id="u-138.2" who="#ZofiaWilczyńska">Dotychczasowe ustawy czy rozporządzenia nie ujmowały wiarygodnego, podkreślam jeszcze raz, wiarygodnego sposobu waloryzacji emerytur i rent, czy to inwalidzkich, czy innych, czy też różnych grup zawodowych, czy np. pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki.</u>
          <u xml:id="u-138.3" who="#ZofiaWilczyńska">Na spotkaniach często pytano się i w dalszym ciągu się pyta o systemy naliczania emerytur i rent w innych krajach, gdzie często właśnie pracownik decyduje o liczbie lat, w których się wpłaca tzw. składkę ubezpieczeniową. W RFN uzyskanie emerytury jest uwarunkowane osiągnięciem wieku 63 lat kobiet i mężczyzn oraz wykazaniem się 35-letnim okresem ubezpieczenia. Jeżeli dana osoba przechodzi na emeryturę w wieku 65 lat, wystarczający jest okres 15 lat ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-138.4" who="#ZofiaWilczyńska">Nasze ustawodawstwo winno zdecydowanie wnieść zasady naliczania emerytur dla bezrobotnych z odpowiednim zaszeregowaniem płacowym osób, które pracowały odpowiednią, liczbę lat np. 20, 25, 30 i więcej i w związku z ogólnie występującym już bezrobociem są bez pracy. System musi być jasny, przejrzysty i nie straszący tych, których niestety to bezrobocie czeka. A trzeba powiedzieć społeczeństwu, że bezrobotnych w końcówce roku będzie ok. 2,5 mln osób. W opracowanym więc tak systemie emerytury lub renty dla bezrobotnego musi być zapis o możliwościach podejmowania pracy, podobnie dla emerytów, w niepełnym wymiarze i skutkach tzw. składek ubezpieczeniowych.</u>
          <u xml:id="u-138.5" who="#ZofiaWilczyńska">Kontynuacja pracy w naszym przypadku będzie wtedy i tak koniecznością. Najszybciej jednak powinna nastąpić rewaloryzacja emerytur i rent z tzw. starego portfela. Ludzie w wieku dojrzałym, że nie powiem starczym, są u schyłku nędzy. Nieraz spotyka się już ludzi żebrzących w sklepach, proszących obok stojących klientów o zakup przysłowiowej kromki chleba. Właśnie ci ludzie pytają — jak to się dzieje, że ci, którzy nigdy w państwowej lub innej pracy nie byli, nie pracowali, nie wpłacali składek ubezpieczeniowych, żyją z tzw. zasiłku i to całkiem nieźle, bowiem ten zasiłek przewyższa nieraz 1,5 aktualnej emerytury lub renty. Wskaźnik wzrostu emerytury powinien być coraz wyższy i w miarę lat oraz wzrostu opłat za opał, czynsz czy światło, również podwyższany.</u>
          <u xml:id="u-138.6" who="#ZofiaWilczyńska">Odrębny problem to renty z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym czy upośledzonym. Jasne zapisy mówiące o tym, że opiekun czy osoba sprawująca osobistą opiekę nad takim dzieckiem, oczywiście ze stwierdzonym stanem dziecka, po 15 lub 20 latach, w zależności od pracy i stopnia choroby dziecka, przechodzi na pełną emeryturę. Chociażby dlatego, że taka osoba, a jest to najczęściej matka, pracuje na, jak to się mówi, dwóch etatach — łączy pracę zawodową, bo jest zmuszona, z opieką nad chorym dzieckiem w domu. W krajach zachodnich te problemy są bardzo dobrze prawnie uwarunkowane i uregulowane. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników-opiekunów dzieci szczególnej troski reguluje te problemy. Wyborcy pragną jednak określenia górnej granicy przepracowanych lat, by nie pozostawić możliwości manipulowania ani składkami, ani wiekiem takiej osoby.</u>
          <u xml:id="u-138.7" who="#ZofiaWilczyńska">Pozwolę sobie na kilka szczegółowych uwag do wniesionego projektu ustawy. I tak art 7 ust. 3 pkt 3 — należy wyjaśnić, czy zapis gwarantuje zaliczenie okresu wychowania dziecka przed podjęciem pracy zawodowej do okresów składki emerytalnej. W pkt. 6 tego artykułu umieścić zapis: „Okresy nauki w szkołach zawodowych, w szkołach średnich i wyższych zaliczyć w wymiarze, jak przy określaniu wymiaru urlopu”. W artykule 15 ust. 3 dodać do pkt. 6 słowa: „okresy, o które ulega obniżeniu wiek emerytalny z tytułu pracy wykonywanej w szczególnie trudnych warunkach, są zaliczane do okresów składkowych, pod warunkiem opłacania przez zakład pracy lub pracodawcę podwyższonej składki emerytalnej”. Proponuje się przyjąć zasadę analogiczną, jak w przypadku rent inwalidzkich, gdzie wprowadza się wskaźnik 0,9%.</u>
          <u xml:id="u-138.8" who="#ZofiaWilczyńska">Odrębnego uregulowania wymagają emerytury i renty rolnicze. Wszak zapis w Dzienniku Ustaw nr 10 z 1989 r., który mówi o zaliczaniu stażu pracy w gospodarstwie rolnym, nie jest jednakowo interpretowany np. w zakresie zaliczania lat nauki w szkole i pracy w gospodarstwie u rodziców. Funkcjonował, jak mówią wyborcy, tylko przez pewien czas, a nawet i wtedy był różnie interpretowany. Np. zaliczano okres nauki i pracy na gospodarstwie do roku 1990. Później — jak mi wiadomo — ZUS nie zaliczał do wymiaru szkoły stacjonarnej, tylko wieczorową. Proponuję również w uzgodnieniu z rolnikami, by dla osób pracujących na gospodarstwie rolnym swoich rodziców i uczęszczających do szkoły stacjonarnej zaliczyć do emerytalnego stażu pracy połowę czasu pracy na gospodarstwie. W końcu każde wiejskie dziecko pracuje, pomagając rodzicom w miarę swoich możliwości. A młodzież po 16 roku życia pracuje naprawdę bardzo ciężko i nie ma możliwości ani wypoczynku letniego, ani też zimowego. Rodzice zaś powinni móc wnieść składkę ubezpieczeniową.</u>
          <u xml:id="u-138.9" who="#ZofiaWilczyńska">Zanim jednak ZUS przystąpi wraz z nową ustawą do nowej pracy, winien się chociaż w części rozliczyć przed każdym z udających się na emeryturę z tzw. konta emerytalnego. Nasze składki są ogromne. A zatem każda emerytura winna być godna, nie spłaszczona, pozwalająca żyć, a nie, jak dotychczas, przeżyć czy wegetować.</u>
          <u xml:id="u-138.10" who="#ZofiaWilczyńska">Każdy z nas powinien być w zasadzie informowany co pięć lat o stanie posiadanego konta emerytalnego, a więc waloryzacji, oprocentowania itd. Wiele osób po przejściu na emeryturę po prostu umiera, nie wytrzymując związanego z tym stresu. Co się dzieje z pieniędzmi zgromadzonymi na ich koncie? ZUS powinien się z tego przed nami rozliczyć, bo są to jednak ogromne odkładane sumy.</u>
          <u xml:id="u-138.11" who="#ZofiaWilczyńska">Niezależnie od tego uważam, że projekt jest niepełny, nie odzwierciedlający potrzeb i oczekiwań 7 mln ludzi, emerytów i tych, którzy na tę niby zasłużoną emeryturę się wybierają. Po prostu wszyscy chcą żyć godnie. Projekt zatem proponuję odrzucić i przesłać do komisji.</u>
          <u xml:id="u-138.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-138.13" who="#ZofiaWilczyńska">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-139">
          <u xml:id="u-139.0" who="#WicemarszałekFiszbach">Proszę o zabranie głosu panią poseł Wiesławę Kiermaszek-Lamlę z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Witold Chrzanowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-140">
          <u xml:id="u-140.0" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Emerytury i renty stanowią w naszym kraju podstawowe źródło utrzymania dla prawie 7 mln ludności. Nic więc dziwnego, że wszystkie zamierzenia dotyczące emerytur i rent budzą niezwykłe emocje i duże oczekiwania społeczne.</u>
          <u xml:id="u-140.1" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Przyłączam się do głosów moich przedmówców, podnoszących, że nowe przepisy emerytalne winny być przejrzyste, nieskomplikowane i spójne. Niestety o przedstawianym dzisiaj projekcie ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego nie można powiedzieć, aby takim był. Ponieważ czas nie pozwala na wycofanie omawianego projektu, a wręcz istnieje pilna potrzeba przyspieszenia przepracowania tego projektu ustawy w komisjach sejmowych, podzielam pogląd o uregulowaniu spraw emerytalno-rentowych w akcie podstawowym.</u>
          <u xml:id="u-140.2" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Opowiadam się jednak za wyłączeniem z powszechnej ustawy funkcjonariuszy straży pożarnej, wobec uchwalenia ustawy o Państwowej Straży Pożarnej na poprzednim posiedzeniu. Wyraźnie to akcentuję wobec tego, że ustawa ta jeszcze do dnia dzisiejszego nie weszła w życie.</u>
          <u xml:id="u-140.3" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Również uważam, że projekt ten winien obejmować jedynie pracowników i członków ich rodzin. Świadczenia osób pracujących na własny rachunek powinny być regulowane w powiązaniu ze składkami w odrębnej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-140.4" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Tylko taki rozdział pozwoli zrealizować cele deklarowane w uzasadnieniu projektu, w szczególności ścisłe powiązanie uprawnień do świadczeń i ich wysokości z opłacaniem odpowiednich składek.</u>
          <u xml:id="u-140.5" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Wysoka Izbo! Z uwagi na to, że jest bardzo późna pora, nie chciałabym się w tej chwili ustosunkowywać do szczegółowych rozwiązań, chociaż mam dość sporo uwag. Pragnę je wnieść do komisji, która będzie pracowała nad tym projektem. Skrócę więc moje wystąpienie, a wszystkie wnioski szczegółowe przekażę komisji natychmiast po jej powołaniu, czy też do komisji przez Sejm wyznaczonej.</u>
          <u xml:id="u-140.6" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Po matematycznym przeliczeniu przyjętych zasad rewaloryzacji świadczeń dla emerytów i rencistów sfery budżetowej, którzy przeszli na emerytury lub renty przed kilku laty, szczególnie na początku lat osiemdziesiątych, okazuje się, iż świadczenia te pozostaną nadal o wiele niższe aniżeli świadczenia tych, I co przeszli na emerytury lub renty niedawno. Przyczyna jest prosta. W przeszłości pracownicy tej grupy zawodowej np. nauczyciele, służba zdrowia, pracownicy kultury itd., zarabiali relatywnie mniej aniżeli pracownicy z tej sfery obecnie. Ten fakt wymaga szczególnej uwagi, ponieważ może powstać kolejny stary portfel.</u>
          <u xml:id="u-140.7" who="#WiesławaKiermaszekLamla">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pomimo że projekt ustawy — jak wcześniej wspomniałam — ma wiele mankamentów, nie wnioskuję o jego wycofanie tylko dlatego, że nowe uregulowania ustawowe są oczekiwane przez większość emerytów ze starego portfela. Dlatego proponuję odesłanie projektu ustawy do właściwych komisji w celu dość znacznego przenicowania.</u>
          <u xml:id="u-140.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-141">
          <u xml:id="u-141.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-141.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Witolda Chrzanowskiego z Klubu Poselskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego. Kolejnym mówcą będzie poseł Stanisław Cieśla.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-142">
          <u xml:id="u-142.0" who="#WitoldChrzanowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Nareszcie po wielomiesięcznych oczekiwaniach tu, w ławach poselskich i w wielu domach osób w podeszłym wieku, rząd był łaskaw złożyć stosowny projekt ustawy. Możemy zatem podjąć poselską debatę o emeryturach rentach pracowników. Zawarta w rządowym projekcie filozofia proponująca finansowe premiowanie emerytów z długim stażem pracy i ubezpieczenia, w generalnych założeniach jest logiczna. Rozwiązanie to w konsekwencji uderzy jednak po kieszeni wszystkich tych, którzy długiego stażu nie mają i już go nie będą mieli.</u>
          <u xml:id="u-142.1" who="#WitoldChrzanowski">Pragnę, Wysoki Sejmie, w imieniu własnym oraz grupy posłów, sygnatariuszy projektu ustawy — druk nr 728 — upomnieć się o żołnierzy i górników w szczególny sposób represjonowanych, którym świadomie i celowo zrujnowano zdrowie i kariery zawodowe z uwagi La tryb poboru, na warunki pracy i służby oraz ich następstwa. Jeśli ich problemów nie potraktujemy w sposób szczególny, to właśnie ustawą, której projekt aktualnie rozpatrujemy, po raz kolejny teraz będą represjonowani finansowo w wolnej i demokratycznej Rzeczypospolitej.</u>
          <u xml:id="u-142.2" who="#WitoldChrzanowski">Wysoka Izbo! W latach 1949–1959 funkcjonował w Polsce represyjny system wojskowych batalionów pracy, zatrudnianych w kopalniach węgla i uranu. Do batalionów tych nocą ściśle tajnych rozkazów i decyzji wcielano ludzi zagrażających komunizmowi jako dement klasowo obcy i politycznie obciążony. Wśród stu kilkudziesięciu tysięcy skazanych la przymusową pracę, znaleźli się w pierwszej kolejności powstańcy warszawscy, członkowie Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, NZS, WIN, synowie Sybiraków, żołnierze Maczka, Andersa, repatrianci, autochtoni. Trafiali do kopalń ludzie ze środowiska tzw. przedwrześniowego reżimu, właściciele majątków i przedsiębiorstw, ofiary procesów politycznych po odbyciu wyroków, alumni seminariów katolickich, osoby związane z katolickim duchowieństwem bądź związkami religijnymi. Do służby w batalionach skierowano wielu uczniów i studentów, nauczycieli, ludzi kultury.</u>
          <u xml:id="u-142.3" who="#WitoldChrzanowski">Od roku 1951 główny trzon batalionów pracy stanowili chłopi, synowie kułaków, przeciwnicy kolektywizacji. O tym precyzyjnie obmyślonym systemie represji mówi m. in. okryty niedawno, ściśle tajny rozkaz Rokossowskiego, w którym czytamy: „Podstawą zakwalifikowania poborowego do służby zastępczej jest jego pochodzenie społeczne, oblicze polityczne i moralne oraz przeszłość polityczna”. Otrzymane informacje — około 7 tys. listów i relacji ustnych — potwierdziły, że powołanie do wojska i kierowanie do pracy w kopalni miało charakter represyjny na tle politycznym. Było instrumentem, którym stalinowsko-bierutowskie władze posługiwały się wobec osób im niewygodnych, które najchętniej osadziłyby w więzieniach, gdyby znaleziono pretekst do wytoczenia procesu i skazania.</u>
          <u xml:id="u-142.4" who="#WitoldChrzanowski">Nic nie usprawiedliwiałoby mojego wystąpienia i zabierania Wysokiej Izbie cennego czasu, gdyby nie trwałe następstwa tej służby. Nie wystarczy tu, Wysoki Sejmie, stwierdzenie uchwałą, że praktyki, o których mówiłem, były formą represji i udzielenie w ten sposób zadośćuczynienia skazanym na rozkaz. Szkody wynikłe wskutek represyjnej pracy w kopalniach są ogromne i nie do końca oszacowane. Dotyczą tysięcy inwalidów i setek ofiar śmiertelnych. Każda z około 50 kopalń, do których kierowano bataliony pracy, pochłonęła wiele żołnierskich istnień. Około 25% skierowanych do pracy w kopalniach już nie żyje. Ponad połowa otrzymuje bardzo niskie renty, mimo że dotyczy to osób w przedziale wiekowym 52–64 lata. Osoby te mają kilku, najwyżej kilkunastoletni staż pracy. Przyjęta w rządowym projekcie ustawy ubezpieczeniowej formuła premiowania długiego stażu najbardziej by ich skrzywdziła.</u>
          <u xml:id="u-142.5" who="#WitoldChrzanowski">Uważam, że równoległa debata w komisjach nad naszym projektem z debatą nad rządowym projektem ustawy o ubezpieczeniu pracowników, będzie stanowić odpowiedni punkt odniesienia, jak to sugerowały Komisje: Ustawodawcza i Polityki Społecznej na posiedzeniu w dniu 17 kwietnia. Jednak nie widzę możliwości łączenia dwóch projektów w jedną całość. Połączenie takie nie jest możliwe, bowiem podmioty, na rzecz których działałaby ustawa — druk nr 728, mają tylko jeden wspólny mianownik — pracę w kopalniach. Różnic jest więcej. Dotyczy ona w zasadzie większości zawodów pracowniczych, rolników, rzemieślników, artystów, a także duchownych. Różnią się stażem pracy w kopalniach, od 12 do 38 miesięcy. Różnią się także stopniem zaspokojenia strat i szkód. Nieliczni po wypadkach otrzymali renty inwalidy wojskowego. Jednak wielu z nich pod różnym pretekstem ich pozbawiono.</u>
          <u xml:id="u-142.6" who="#WitoldChrzanowski">Wierząc, że Wysoki Sejm zaakceptuje moją propozycję i zaleci komisjom powołanie odpowiedniej podkomisji w sprawie wniesionego przez nas projektu, pomijam wiele szczegółów, które zaprezentuję na posiedzeniu podkomisji. Jesteśmy przekonani, że nasz projekt nie jest doskonały, że trzeba wnieść do niego kilka autopoprawek. Przekażemy je bezpośrednio komisji. Przy dobrej woli, w którą nie wątpię, ze strony podkomisji, i nas, autorów projektu, przedstawimy Wysokiej Izbie do drugiego czytania projekt, który będzie uwzględniał uwarunkowania gospodarcze państwa i stworzy możliwości zadośćuczynienia osobom objętym przymusową pracą w kopalniach stosownie do poniesionych przez nie szkód.</u>
          <u xml:id="u-142.7" who="#WitoldChrzanowski">Chcemy tu jasno powiedzieć, że nie zabiegamy o jakieś specjalne przywileje, ale zadośćuczynienie jest konieczne.</u>
          <u xml:id="u-142.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-143">
          <u xml:id="u-143.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-143.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Stanisława Cieślę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Ignacy Czeżyk.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-144">
          <u xml:id="u-144.0" who="#StanisławCieśla">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W debacie nad rządowym projektem ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego Chciałbym odnieść się do dwóch spraw. Pierwszą z nich jest propozycja zawieszenia prawa do emerytury albo renty w przypadku osiągania wynagrodzenia lub dochodu z tytułu pracy. Prawie w całości zgadzam się z tą propozycją. Być może moja wypowiedź nie będzie mieć aprobaty w pewnych kręgach społecznych. Trudno. Na ogół nie ma takich rozwiązań prawnych, które uzyskiwałyby zgodę wszystkich obywateli. Jest rzeczą nienormalną, aby w sytuacji wzrastającego bezrobocia godzić się na pracę dziesiątek czy setek tysięcy emerytów lub rencistów. Nie można zezwalać na to, aby ci, którzy wchodzą w życie, ci, którzy dopiero co założyli rodziny, utrzymywali się na poziomie minimum biologicznego z upokarzających do pewnego stopnia ludzką godność zasiłków dla bezrobotnych, gdy tymczasem ci, których potrzeby są już mniejsze, którzy dorobili się pewnych, przynajmniej elementarnych rzeczy, mieli dochody wielokrotnie wyższe od tych pierwszych.</u>
          <u xml:id="u-144.1" who="#StanisławCieśla">W moich kontaktach ze społeczeństwem niejednokrotnie spotykam się z zarzutem, że parlament do tej pory nie uregulował tej sprawy. Podawane są liczne przykłady młodych jeszcze emerytów otrzymujących po kilka milionów świadczeń z ubezpieczenia społecznego i jednocześnie pobierających wcale niemałe wynagrodzenie za pracę. Jeżeli ktoś jest już zmęczony pracą, to niechże sobie odpoczywa, a nie blokuje miejsca pracy dla tych, dla których jest ona koniecznością. Mimo takiego stanowiska w przedmiotowej sprawie dostrzegam zasadność wprowadzenia pewnego odstępstwa od reguły. Chodzi mi o przypadki rażąco niskich emerytur lub rent. Odnośnie do takich sytuacji proponowałbym przyjęcie zapisu, że emeryt albo rencista może dorobić sobie tyle, aby suma świadczenia i wynagrodzenia lub dochodu z tytułu pracy nie przekraczała wysokości przeciętnej płacy krajowej.</u>
          <u xml:id="u-144.2" who="#StanisławCieśla">Sprawa druga, o której chcę powiedzieć, dotyczy kręgu osób uprawnionych do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Widzę potrzebę, aby takie prawo przyznać kobietom, które wychowywały dzieci własne bądź adoptowane. Można się zastanowić, czy prawo to ustanowić dla wszystkich kobiet wychowujących dzieci, czy też przyznać je dopiero tym, które trudziły się przynajmniej z trójką dzieci. Jestem przekonany, że byłoby to aktem pewnego minimum sprawiedliwości, gdyby za wychowanie każdego dziecka kobieta mogła pójść o rok wcześniej na emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-144.3" who="#StanisławCieśla">Dużo mówi się o prawach kobiet, ale w większości przypadków są to tylko słowne deklaracje, niczym konkretnym nie poparte w praktyce. Kobiety w dalszym ciągu przeżywają swoistego rodzaju dyskryminację, szczególnie te, które dały dla społeczeństwa to, co jest najcenniejsze — nowe życie.</u>
          <u xml:id="u-144.4" who="#StanisławCieśla">Prawie każda kobieta jest bardziej obciążona pracą niż mężczyzna. To obciążenie jest spotęgowane w przypadku kobiet pracujących zawodowo, które wydały na świat i wychowały kilkoro dzieci. Zatem dlaczego matka, która wychowała na przykład pięcioro dzieci, ma być w zakresie prawa do emerytury traktowana tak samo jak kobieta, która nie urodziła ani jednego dziecka, lub jak ta, która zdobyła się na jednego tylko potomka?</u>
          <u xml:id="u-144.5" who="#StanisławCieśla">Przyznaję się prawo do wcześniejszej emerytury różnym grupom zawodowym. Jest w tym jakaś słuszność, chociaż nie w każdym przypadku. Niech wybaczą mi policjanci, wojskowi i inni, ale muszę to wyraźnie i dobitnie powiedzieć, że w moim najgłębszym przekonaniu kobieta wykonująca pracę zarobkową i jednocześnie wychowująca dzieci jest bardziej utrudzona niż oni i że z prawa do wcześniejszej emerytury powinna przede wszystkim ona korzystać. Nie znaczy to oczywiście, że nakłaniam do zupełnego zniesienia przywilejów emerytalnych dla wspomnianych grup.</u>
          <u xml:id="u-144.6" who="#StanisławCieśla">Proszę zatem, aby komisje, które będą pracowały nad projektem ustawy emerytalnej, zechciały zasygnalizowany przeze mnie problem zgłębić i przedstawić rozwiązania, które chociaż w pewnym stopniu byłyby rekompensatą dla kobiet trudzących się przez wiele lat w tej najcięższej i najbardziej odpowiedzialnej pracy, jaką jest wychowywanie dzieci. Robią one to nie dla swoich osobistych korzyści, ale w zdecydowanej większości dla dobra nas wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-144.7" who="#StanisławCieśla">Widzę pewien istotny związek między omawianym dzisiaj projektem ustawy, a ideą prawnej ochrony życia poczętego. Przyjęcie proponowanego przeze mnie rozwiązania byłoby jednym z elementów, chociaż oczywiście nie naj ważniejszym, stworzenia klimatu koniecznego do afirmacji przez matkę poczętego przez nią życia ludzkiego.</u>
          <u xml:id="u-144.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-145">
          <u xml:id="u-145.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-145.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę obecnie o zabranie głosu posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-146">
          <u xml:id="u-146.0" who="#IgnacyCzeżyk">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Minister! Paradoksalnie wyglądają sprawy rent i emerytur z ubezpieczenia społecznego, kiedy się na nie patrzy raz od strony rządu, raz od strony Sejmu. Pracownikom pożarnictwa zmniejsza się do 15 lat pracy zawodowej wiek emerytalny. To robi Sejm, protestuje rząd. Nauczycielom zwiększa się wymagania emerytalne z 30 lat pracy zawodowej do co najmniej 35 lat. Zabiera się im 15% branżowego dodatku emerytalnego. To robi rząd.</u>
          <u xml:id="u-146.1" who="#IgnacyCzeżyk">Po majowej emerytalnej ustawie sejmowej z 1990 r. rząd wypłacił w tymże roku renty i emerytury w nie notowanej dotąd wysokości 81% w stosunku do średniej płacy krajowej. W pierwszym kwartale br. średnia emerytura wynosiła ponad 90% średniej płacy krajowej. To owoc pracy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-146.2" who="#IgnacyCzeżyk">Ostatni rok był równocześnie rokiem, w którym notowano najbardziej rażące dysproporcje między emeryturami osób z tym samym stażem pracy i na identycznym stanowisku. Znane mi różnice wynoszą ponad milion złotych. To zrobił rząd, miniony rząd.</u>
          <u xml:id="u-146.3" who="#IgnacyCzeżyk">Rząd lęka się zdecydowanego cięcia w spłaszczaniu kierując się zasadą: nie odbiera się praw nabytych. Zatrzymuje wielomilionowe emerytury dla uprzywilejowanych i każę całymi latami do tych milionów dochodzić ludziom z głodowymi rentami i emeryturami. Rząd boi się sprawiedliwych cięć, jakby zapomniał konstytucyjnego zaklęcia, że wszyscy są równi wobec prawa.</u>
          <u xml:id="u-146.4" who="#IgnacyCzeżyk">Sejm, jak zauważyłem, w większości wypowiedzi posłów wyraża swój niepokój zbyt dużym spłaszczeniem systemu emerytalnego. Widzi w tym nakazowo-rozdzielczy komunistyczny system. Czy nie wie lewica co czyni prawica? Wie, wie dobrze, a do tego rząd sam w sobie jest niespójny, bo jak rząd zabiera nauczycielom, lekarzom, pracownikom nauki, dlaczego dochowuje prawa nabytych przywilejów dla tych, którzy kryzys przechodzą bezboleśnie? W katastrofach zwykle tracą wszyscy.</u>
          <u xml:id="u-146.5" who="#IgnacyCzeżyk">Wnoszę Wysoki Sejmie o odstąpienie od zasady nieobniżania uzyskanych wcześniej wysokich emerytur. Wnoszę to, zdając sobie sprawę z tego, że mogą być zaniżane całkowicie słusznie wypracowane emerytury. Nie jest łatwo stawiać takie wnioski, ale jeśli tych najbiedniejszych, najbardziej poszkodowanych nie weźmiemy pod ochronę, jeśli oni tego nie odczują, to nam wszystkim się nie powiedzie. Z pewnością się nie powiedzie.</u>
          <u xml:id="u-146.6" who="#IgnacyCzeżyk">Wysoki Sejmie, projekt ustawy należy skierować do komisji do dalszej pracy nad nim.</u>
          <u xml:id="u-146.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-147">
          <u xml:id="u-147.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-147.1" who="#TadeuszFiszbach">Chciałbym przedłożyć następującą propozycję. Informuję, że jeszcze na liście zgłoszeń jest 9 mówców i proponuję, aby jutrzejszy dzień zacząć od dokończenia dyskusji tej części porządku dziennego naszych obrad. Mógłbym to zrobić, ale kilku posłów wyraźnie przedstawiło zasadne motywy i prośby, ażeby mogli zabrać głos jutro. Już to im obiecałem, to dotyczy posła Małachowskiego, Sierakowskiej i Ujazdowskiego. Mówców jest 9.</u>
          <u xml:id="u-147.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-147.3" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli chodzi o tych trzech posłów, którym zgodę wyraziłem, prosiłbym, aby to podtrzymać, a jeśli Wysoka Izba uważa, że trzeba pozostałe zgłoszenia kontynuować, to jestem gotów prowadzić obrady. Ponadto informuję, że jeszcze są trzy oświadczenia. Jeżeli tak — bardzo proszę panią Teresę Liszcz o zabranie głosu. Następnym mówcą będzie pan poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-148">
          <u xml:id="u-148.0" who="#TeresaLiszcz">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Należę do tych posłów, którzy mieli ochotę dzisiaj nie przedłużać obrad i jutro zabrać głos, więc ostrzegam i przepraszam, że będzie to troszkę dłuższe przemówienie.</u>
          <u xml:id="u-148.1" who="#TeresaLiszcz">Przedłożony projekt jest, moim zdaniem, projektem profesjonalnym. Skonstruowany jest na sprawdzonych wzorach europejskich, dobrze opracowany pod względem legislacyjnym. Opiera się na słusznej w normalnych warunkach zasadzie, że wysokość świadczeń emerytalno-rentowych powinna być wprost proporcjonalna do zarobków uzyskiwanych w czasie pracy, a więc w systemie emerytur i rent utrwala się proporcje istniejące w systemie płac.</u>
          <u xml:id="u-148.2" who="#TeresaLiszcz">Nie oznacza to wcale, że aprobuję wszystkie czy nawet większość rozwiązań zawartych w tym projekcie. Między innymi dlatego, że nie wszystkie te sprawdzone w normalnych krajach wzory już obecnie pasują do naszych polskich warunków.</u>
          <u xml:id="u-148.3" who="#TeresaLiszcz">Co uważam za słuszne?</u>
          <u xml:id="u-148.4" who="#TeresaLiszcz">Po pierwsze, szeroki zakres podmiotowy ustawy, a więc objęcie ustawą wszystkich pracowników sensu stricto. Uzasadnione odrębne rozwiązania dla niektórych grup, w szczególności dla górników i kolejarzy, powinny się moim zdaniem znaleźć w tej ustawie, np. w formie odrębnych rozdziałów.</u>
          <u xml:id="u-148.5" who="#TeresaLiszcz">Natomiast jestem za pozostawieniem na obecnym etapie poza tą ustawą regulacji uprawnień emerytalnych i rentowych zawodowych żołnierzy i innych grup zmilitaryzowanych, I których na obecnym etapie nie uważa się jeszcze w zasadzie za pracowników.</u>
          <u xml:id="u-148.6" who="#TeresaLiszcz">Istotne zastrzeżenia mam natomiast do zmian w zakresie przesłanek nabycia niektórych świadczeń, w szczególności renty inwalidzkiej. Najważniejsze z nich polegają na tym, I że po pierwsze, wymagany okres zatrudnienia do uzyskania prawa do renty inwalidzkiej wg art. 18 projektu obejmuje wyłącznie okresy składkowe, bez uwzględnienia okresów nieskładkowych, które na gruncie obecnego prawa, jako tzw. okresy zaliczalne były brane pod j uwagę. W wielu przypadkach dzisiaj niedoliczanie okresów nieskładkowych np. w przypadku kobiety z wyższym wykształceniem, która wkrótce po ukończeniu studiów urodziła dziecko, przepracowując tylko rok czy dwa, może doprowadzić do krzywdzących rozwiązań, do pozbawienia jej prawa do renty inwalidzkiej.</u>
          <u xml:id="u-148.7" who="#TeresaLiszcz">Druga zmiana, bardzo niekorzystna moim zdaniem, to jest wyłączenie możliwości nabycia prawa do renty inwalidzkiej przez osoby, które uległy inwalidztwu, czy wg nowej terminologii stały się niezdolne do pracy przed podjęciem zatrudnienia, w szczególności chodzi o osoby niepełnosprawne od urodzenia. Na gruncie ustawy z 1982 r. te osoby miały szanse nabycia prawa do renty inwalidzkiej. Dzisiaj te szanse chce się im odebrać z wyraźną krzywdą dla tych i tak pokrzywdzonych osób.</u>
          <u xml:id="u-148.8" who="#TeresaLiszcz">Zastrzeżenie budzi również odstąpienie od dotychczasowego wyróżnienia trzech grup inwalidzkich i zastąpienie ich pojęciem całkowitej oraz częściowej niezdolności do pracy z wysokim progiem dla niezdolności częściowej, ponad 50%. Oznacza to jednocześnie, że osoby o ograniczonej zdolności do zarobkowania w stopniu aż do 50% są pozostawione poza systemem ubezpieczeń społecznych.</u>
          <u xml:id="u-148.9" who="#TeresaLiszcz">Tutaj przychodzi na myśl, jako niezłe rozwiązanie, znana wcześniejszemu prawu polskiemu inwalidzka renta wyrównawcza.</u>
          <u xml:id="u-148.10" who="#TeresaLiszcz">Wysoce wątpliwe wydaje się również powierzenie orzekania w sprawach o ustalenie niezdolności do pracy i stopnia tej niezdolności zespołom, złożonym z dwóch urzędników z ZUS i z biura pracy oraz jednemu lekarzowi. Jest to zespół, to znaczy że jest głosowanie i że dwóch urzędników może przegłosować w tej sprawie lekarza? A całość działa pod nadzorem ZUS, który jest bezpośrednio zainteresowany, bo wypłaca świadczenia. Jest to rzecz absolutnie nieprawidłowa.</u>
          <u xml:id="u-148.11" who="#TeresaLiszcz">Następna sprawa. W zakresie wymiaru świadczeń za niesprawiedliwe uważam rozwiązanie, według którego po 31 grudnia 1994 r. nie będzie się brało pod uwagę wynagrodzenia z dodatkowego miejsca pracy, jeśli przekracza wymiar jednego etatu.</u>
          <u xml:id="u-148.12" who="#TeresaLiszcz">Zdaję sobie sprawę, że było dużo kombinacji, w związku z tym sytuacji, gdy podstawą wymiaru był zarobek z ostatniego roku. Zwłaszcza wtedy aktywizowali się gwałtownie już niedalecy emeryci, obejmowali drugie etaty, ale w sytuacji, gdy człowiek przez szereg lat, czasem nawet przez większość okresu aktywności zawodowej, pracuje na dwóch etatach, nieuwzględnienie tego drugiego etatu czy połowy etatu jest wyraźnie moim zdaniem niesprawiedliwe.</u>
          <u xml:id="u-148.13" who="#TeresaLiszcz">W odniesieniu do wymiaru renty inwalidzkiej, niesprawiedliwe wydaje mi się założenie, że gdyby inwalida nie został inwalidą, lecz pracował, to pracowałby do 55 roku życia, bo do tej granicy dolicza mu się hipotetyczne lata nieskładkowe, z tytułu których dolicza się po 0,7% do drugiej części wymiaru renty. Dlaczego? Skoro wiek emerytalny jest 60 i 65 lat, dlaczego na użytek wymiaru renty inwalidzkiej z wyraźną krzywdą przyjmuje się 55 lat aktywności zawodowej? Razi też zaniżanie wymiaru renty inwalidzkiej z tytułu wypadku przy pracy. Z obecnych 100% podstawy przy inwalidztwie grupy, czyli całkowitej niezdolności wg nowej terminologii, do 80% i na 60% przy częściowej, podczas gdy obecnie jest 75%. Zasadą było, że szkody spowodowane wypadkiem przy pracy mają być rekompensowane w pełni.</u>
          <u xml:id="u-148.14" who="#TeresaLiszcz">Następna sprawa to zawieszania prawa do emerytury. Podzielam pogląd o potrzebie, zwłaszcza na obecnym etapie w warunkach bezrobocia, w tym bezrobocia ludzi młodych, ograniczania możliwości łączenia pobierania emerytury lub renty z dalszym zatrudnieniem w stosunku pracy. Jednak ograniczenia zaproponowane w projekcie uważam za niewłaściwe.</u>
          <u xml:id="u-148.15" who="#TeresaLiszcz">Po pierwsze: prima facie wydaje się słuszne zawieszanie w całości prawa do emerytury tym osobom, które przeszły na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Ale to na pierwszy rzut oka, bo to może być słuszne w stosunku do człowieka, który dobrowolnie przeszedł na wcześniejszą emeryturę, bo już dłużej nie chciał pracować, a ustawa dała mu taką możliwość. Skoro się poczuł zmęczony, to niech odpoczywa, ale pamiętajmy, że dużo osób będzie przechodziło na wcześniejszą emeryturę pod presją sytuacji ekonomicznej, w następstwie zwolnień grupowych, likwidacji zakładów pracy, upadłości. Tym osobom nie powinno się zabraniać pracować dodatkowo, zwłaszcza, że to są osoby w stosunkowo młodym wieku, które bardziej są zdolne do pracy niż inni emeryci. Zawieszenie nie powinno również dotyczyć tych osób, którym ustawa pozwala na wcześniejsze przejście na emeryturę ze względu na charakter pracy, zawód wymagający szczególnie dużej sprawności psychofizycznej, akrobaci, tancerze. Skoro ustawodawca uznał za niemożliwe wykonywanie danej pracy w pewnym wieku, to potem nie powinien karać za przejście na emeryturę w tym wieku.</u>
          <u xml:id="u-148.16" who="#TeresaLiszcz">Następna sprawa to zawieszenie świadczeń w związku z wysokością zarobków. Wydaje się, że kwota wynagrodzenia, która powoduje całkowite zawieszenie emerytury, ustalona na 120% kwoty bazowej, jest za wysoka na dzisiejsze warunki, że chyba kwota bazowa wystarczyłaby. Z tym że należałoby wziąć pod uwagę to, co już ktoś podnosił wcześniej, także wysokość świadczenia. Przy bardzo niskich świadczeniach powinno się dać możliwość dorobienia w większym zakresie.</u>
          <u xml:id="u-148.17" who="#TeresaLiszcz">Co najmniej zdziwienie budzi zawieszenie w całości renty inwalidzkiej z tytułu częściowej niezdolności do pracy w razie osiągnięcia przez uprawnionego zarobków w granicach między 60% a 120% kwoty bazowej. Wszak w założeniu osoba częściowo niezdolna do pracy powinna pracować. Więc dlaczego ma się ją karać z tego tytułu, że pracuje? Dostaję niższą rentę z tego powodu, że jest tylko częściowo niezdolna do pracy, więc jest rzeczą normalną, że ona jest aktywna zawodowo, dlaczego jej w całości zawieszać świadczenie już przy zarobku przekraczającym 60% kwoty bazowej?</u>
          <u xml:id="u-148.18" who="#TeresaLiszcz">Mam poważne wątpliwości co do drugiej grupy przyczyn zawieszania emerytury. Mianowicie zawieszenie i to w całości emerytury w razie wyjazdu za granicę dłuższego niż 12 miesięcy i wyjazdu na stałe, podobnie w razie pobytu w areszcie, w zakładzie karnym, w zakładzie opiekuńczym, w zakładzie poprawczym itd. Emerytura i renta nie są świadczeniami z opieki społecznej, przyznawanymi ze względu na potrzeby i z łaski pańskiej, lecz świadczeniami wypracowanymi, a jeśli tak, to nie wolno pozbawiać nikogo uprawnionego prawa do tych świadczeń tylko dlatego, że został skazany za przestępstwo, albo tym bardziej że wyjechał za granicę. To byłaby i była do tej pory jakaś kara dodatkowa nie przewidziana w Kodeksie karnym. To jest rzecz nie do przyjęcia.</u>
          <u xml:id="u-148.19" who="#TeresaLiszcz">Jakimś kierunkowym rozwiązaniem wszystkich tych spraw, dotyczących pobytu w zakładzie karnym, w zakładach poprawczych, opiekuńczych, wydaje mi się rozwiązanie przyjęte w odniesieniu do emerytów i rencistów przebywających w domach pomocy społecznej. Tam im się potrąca po prostu z emerytury i to na mocy ustawy koszty pobytu, ale nic ponadto. W dodatku gdy świadczenie jest niskie, rezygnuje się z poboru całego kosztu pobytu, bo 25% powinno zostać, a zawsze maksimum tego co można potrącać, to są koszty pobytu. Tak samo w razie pobytu w więzieniu i to o ile więzień nie pracuje, nie zarabia na siebie, można najwyżej potrącić koszty jego utrzymania, a w przeciwnym wypadku składać mu na konto lub dysponować w sposób, który on zadecyduje, bo on jest właścicielem tego świadczenia. Jakim prawem my go karzemy pozbawieniem tego? To jest kolejna oszczędność na ludzkiej krzywdzie, sprzeczna z istotą ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-148.20" who="#TeresaLiszcz">Najwięcej moich oporów budzi jednak zaproponowany w projekcie sposób likwidacji starego portfela. On ma być likwidowany mimochodem. Nie ma nigdzie rozdziału pt. rewaloryzacja. To się ma odbywać w ten sposób, że nowe zasady wymiaru świadczeń stosuje się wg art. 98 i następnych również do świadczeń, do których prawo ustalono przed wejściem w życie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-148.21" who="#TeresaLiszcz">I nie chodzi mi o to, że posiadacze starego portfela, młodsi niż osiemdziesięciolatkowie z roku ubiegłego, dostaną tylko 24% kwoty bazowej i tylko 1,3% zamiast 1,5% od swojej podstawy. Gorszy jest dzisiaj stan budżetu. O kwotach i procentach nie mam zamiaru tutaj dyskutować, jest to kwestia sprawdzenia rachunków symulacyjnych. O co innego mi chodzi.</u>
          <u xml:id="u-148.22" who="#TeresaLiszcz">Zasadą jest, że renciści i emeryci starego portfela pozostają przy swoich starych podstawach z lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych, siedemdziesiątych, że owszem, zwaloryzuje się im te podstawy, ale to tamte stare podstawy. Czyli zostały zachowane stare relacje między ich ówczesnymi zarobkami a ówczesną średnią krajową. Jeśli ktoś miał zarobki zaniżone, bo był nauczycielem albo lekarzem, to do końca życia na swej emeryturze będzie za to pokutował. Dotyczy to nie tylko lekarzy, nauczycieli, nie tylko osób z najstarszego portfela z lat pięćdziesiątych czy sześćdziesiątych. To dotyczy w sposób bardzo dotkliwy także wielu ludzi i to wysoko wykwalifikowanych, których apogeum aktywności zawodowej i zarobków przypadło na przykład na wczesne lata siedemdziesiąte.</u>
          <u xml:id="u-148.23" who="#TeresaLiszcz">Odchodzili na emeryturę w latach osiemdziesiątych, ale nie w 1989, tylko wcześniej, kiedy to gwałtownie pogorszyły się relacje ich płacy do średniej płacy krajowej, projektanci, konstruktorzy, którzy ogromnie stracili na ustaleniu ich podstawy według dawnych przepisów. I dla nich wyjściem sprawiedliwym byłoby umożliwienie im wybrania nowej podstawy wymiaru według zasad przewidzianych już w ustawie z roku 1990 („ noweli majowej”) albo w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-148.24" who="#TeresaLiszcz">I takie postulaty w wielu listach do mnie kierowanych i do kancelarii są zgłaszane. Wiem, że to jest operacja trudna dla ZUS. Wiem, że ZUS się będzie przed tym bronił i ministerstwo, które z nim współdziała. Ale to byłoby wyjście sprawiedliwe. Z tym, że są grupy zawodowe, których nawet taka operacja nie uratuje, bo po prostu ich zarobki były przez cały okres ich aktywności zawodowej zaniżone. Dotyczy to na pewno nauczycieli i pracowników służby zdrowia, pewnie są jakieś inne grupy, których w tej chwili nie pamiętam.</u>
          <u xml:id="u-148.25" who="#TeresaLiszcz">Dla nich jedynym sprawiedliwym wyjściem byłoby nawiązanie przy rewaloryzacji do obecnej wysokości zarobków pracowników na podobnych stanowiskach, w podobnym zawodzie. To jest znów bardzo trudne, ale możliwe do zrealizowania. W niektórych krajach w taki sposób się to robi. Do tych rozwiązań nawiązują zresztą dwie kolejne Karty nauczyciela, z roku 1972 i z roku 1982, które wskazują, że wraz ze wzrostem aktualnych płac nauczycieli wzrastają emerytury i renty wszystkich nauczycieli, niezależnie od tego, kiedy przechodzili na emeryturę, więc było to do wykonania.</u>
          <u xml:id="u-148.26" who="#TeresaLiszcz">Ten problem stał się tym bardziej drastyczny, że proponuje się zabranie dodatków branżowych. Dotyczy to m.in. nauczycieli i służby zdrowia. Generalnie rzecz biorąc, jestem przeciwko dodatkom branżowym, jeśli nie towarzyszą im wcześniejsze składki dodatkowe. Powołujemy się często na górników, że oni przed wojną mieli dodatkowe świadczenia, ale też trzeba pamiętać, że było dodatkowe ubezpieczenie w kasach górniczych, w których bardzo rygorystycznie przestrzegano płacenia składek, i to było wtedy uzasadnione.</u>
          <u xml:id="u-148.27" who="#TeresaLiszcz">Natomiast dzisiejsze dodatki branżowe nie mają pokrycia w dodatkowych składkach, czyli płaci się je kosztem wszystkich pozostałych ubezpieczonych. Za takimi dodatkami na przyszłość nie jestem. Jestem albo za ich zniesieniem, albo za wprowadzeniem dodatkowej składki. Ale zabranie dodatku wstecz akurat niektórym grupom najgorzej zarabiającym, takim jak nauczyciele i służba zdrowia, dodatkowo pogłębia ich krzywdę i nad tym się trzeba mocno zastanowić. Po prostu przyjęta w projekcie zasada, że proporcje płac są przenoszone na proporcje świadczeń emerytalno-rentowych jest słuszna, kiedy istnieje zdrowy system płac.</u>
          <u xml:id="u-148.28" who="#TeresaLiszcz">Zakładam, że obecny system płac jest nieco zdrowszy. Ale nie jest jeszcze normalny, nie jest jeszcze zweryfikowany w pełni przez rynek. I to jest jeden z elementów, który wskazuje na to, że nie nadeszła jeszcze pora na uchwalenie ustawy emerytalnej, docelowej, systemowej.</u>
          <u xml:id="u-148.29" who="#TeresaLiszcz">Przy okazji dodatków branżowych dotknęłam pewnej kwestii o ogólniejszym znaczeniu, bardzo drażliwej i trudnej, mianowicie sprawy zachowania praw nabytych. Przy okazji reformowania systemu emerytalnego, zwłaszcza likwidacji starego portfela, pojawia się problem zabierania niektórym pewnych świadczeń. Nie stać nas na to, żeby równać w górę, postanowiliśmy więc równać w dół, co oznacza zabranie pewnych przywilejów. Już otarliśmy się o ten problem przy okazji tzw. emerytur prominenckich. Zaskarżono wtedy naszą ustawę do trybunału, bezskutecznie. Teraz ponownie powstaje ten problem, czy czym widać wyraźnie, jak różne są sytuacje, których on dotyczy. Z jednej strony dodatki branżowe, które są uzasadnione zwykle ciężką lub szczególnie odpowiedzialną pracą.</u>
          <u xml:id="u-148.30" who="#TeresaLiszcz">Z drugiej strony są świadczenia sensu stricte uprzywilejowane, bez żadnego uzasadnienia merytorycznego. I to dotyczy świadczeniobiorców, którzy przeszli na emeryturę lub rentę w szczególnie dla siebie korzystnym okresie, zwłaszcza w końcówce 1989 r., kiedy wskutek nakładających się na siebie błędów administracji powstały tzw. kominy świadczeń zupełnie nieuzasadnione, ale ci ludzie także się do tych świadczeń przyzwyczaili, uważają, że one im się należą, kiedy się mówi, że trzeba je zabrać, a mówi się o tym bardzo głośno na zebraniach, m.in. na poznańskim zebraniu w ostatni poniedziałek, w listach, to uważają, że stanie im się krzywda.</u>
          <u xml:id="u-148.31" who="#TeresaLiszcz">Teraz, co z zasadą zachowania praw nabytych? Ta zasada wyraźnie nie została nigdzie wyrażona ale wyprowadza się ją z artykułu. 1 Konstytucji, który mówi o państwie prawnym. Rzeczywiście, państwo prawne szanuje prawa nabyte. Ale to nie jest jedyna zasada konstytucyjna. Ten sam artykuł mówi o realizacji zasady sprawiedliwości społecznej, a w innych przepisach konstytucyjnych jest mowa o równości obywateli wobec prawa i powstaje problem rozstrzygnięcia kolizji między zasadami.</u>
          <u xml:id="u-148.32" who="#TeresaLiszcz">Kolizja ta trudna jest do rozstrzygnięcia — już kończę — gdy chodzi o szczególne uzasadnione uprawnienia. Ale tam, gdzie w grę wchodzą przywileje, które sobie jakaś grupa przyznała, korzystając z tego, że jest przy władzy, bez uzasadnienia, albo które powstały wskutek oczywistych pomyłek, z pokrzywdzeniem innych osób, moim zdaniem należy dać pierwszeństwo zasadzie sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-148.33" who="#TeresaLiszcz">Jestem wobec tego za niezachowywaniem tej zasady, którą projekt zachowuje. Jeżeli się okaże, że świadczenia pobierane w przeszłości są wyższe od tych, które się należą według ustawy, moim zdaniem należy je wyrównać do poziomu świadczeń przewidzianych w ustawie, z całą świadomością, że odchodzimy od zasady zachowania praw nabytych w imię zasady sprawiedliwości i równości.</u>
          <u xml:id="u-148.34" who="#TeresaLiszcz">A już postulat minimum w tym zakresie, to jest odnoszenie także i do tych zawyżonych świadczeń, ograniczenia podstawy do 250% kwoty bazowej i wysokości emerytury do wysokości 100% podstawy. Można by się ewentualnie zastanowić nad pozostawieniem zawyżonych w stosunku do tego, co wynika z obecnych przepisów, ale stosunkowo niskich świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-148.35" who="#TeresaLiszcz">Przepraszam, że przedłużam wypowiedź i dziękuję. To wszystko świadczy o tym, że ustawa wymaga, moim zdaniem, przepracowania, że chyba nie jest to dobry moment na systemową ustawę, ale że warto nad nią pracować.</u>
          <u xml:id="u-148.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-149">
          <u xml:id="u-149.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-149.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-150">
          <u xml:id="u-150.0" who="#SzczepanBalicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Stawiam wniosek o zamknięcie listy mówców. Myślę, że uzasadnienie nie jest potrzebne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-151">
          <u xml:id="u-151.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję. Chciałbym jednak wcześniej zapytać tu obecnych, dać pewne preferencje tym, którzy trwają na posterunku, czy jeszcze ktoś z obecnych chciałby zabrać głos? Zgłoszeń nie ma.</u>
          <u xml:id="u-151.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jesteśmy zgodni co do propozycji, aby listę mówców zamknąć? Jeszcze jest 9 mówców.</u>
          <u xml:id="u-151.2" who="#komentarz">(Głos z sali: Są protesty)</u>
          <u xml:id="u-151.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie, pośle. Nie, nie działa mikrofon, panie pośle, proszę tutaj.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-152">
          <u xml:id="u-152.0" who="#JózefOleksy">Ja oczywiście, panie marszałku. popieram wniosek o zamknięcie listy mówców, ale wracam do sprawy kontynuowania dzisiaj dyskusji. Uważam, że kontynuowanie jej jest uzasadnione, gdybyśmy dziś zakończyli ten punkt obrad. Ale jeżeli ma być ona jeszcze jutro kontynuowania, to nie widzę specjalnego powodu, żeby dzisiaj o tak późnej porze ją przeciągać. Proponuję albo kontynuować ją jutro, albo przyjąć zasadę, że ci państwo posłowie, którzy są nieobecni, wypadają z listy dyskutantów i wtedy ma sens kontynuowanie i kończenie dyskusji dziś.</u>
          <u xml:id="u-152.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-153">
          <u xml:id="u-153.0" who="#TadeuszFiszbach">Sądzę, że jesteśmy zgodni w poglądzie. Wcześniej informowałem Wysoką Izbę, że zgodziłem się na przesunięcie wypowiedzi trzech posłów, posła Kazimierza Ujazdowskiego, Izabelli Sierakowskiej i Aleksandra Małachowskiego, którzy przedstawili zasadne powody.</u>
          <u xml:id="u-153.1" who="#komentarz">(Poseł Józef Oleksy: Pana Małachowskiego nie ma.)</u>
          <u xml:id="u-153.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł podtrzymuje swoją prośbę. Zapytałem po raz wtóry i dlatego myślę, że pan poseł zgłosił ten wniosek, aby te 3 wystąpienia, gdy je przesuniemy, jak postanowiliśmy, na jutro, pozwoliły nam… ale nie (poruszenie na sali), chwileczkę, panie pośle Oleksy, pan poseł Małachowski jest, ale podtrzymuje swoją prośbę, aby mógł zabrać głos jutro. Dzisiaj czuje się źle. Poza tym pani poseł Sierakowska i poseł Ujazdowski również przedstawili zasadne powody. W tym czasie, gdy zwrócili się do mnie z prośbą, było jeszcze kilkunastu mówców. Chciałem zaproponować przesunięcie kontynuowania debaty na dzień jutrzejszy. Zapytuję więc, czy zatem zamknęlibyśmy listę mówców — kilku posłów nie widzę — i zadecyduję o tej sprawie, a jutro trzech posłów zabrałoby głos.</u>
          <u xml:id="u-153.3" who="#komentarz">(Głosy z sali: Po zamknięciu listy mówców.)</u>
          <u xml:id="u-153.4" who="#TadeuszFiszbach">Nie, chwileczkę, zaraz sprawdzę. Pan poseł Tadeusz Kijonka…</u>
          <u xml:id="u-153.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Nie ma, wypada.)</u>
          <u xml:id="u-153.6" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Tadeusz Bień…</u>
          <u xml:id="u-153.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Też wypada.)</u>
          <u xml:id="u-153.8" who="#TadeuszFiszbach">Nie o to idzie. Pan poseł Tadeusz Dziuba jest i pan poseł Bogdan Szczygieł również jest, czyli dwóch mówców jeszcze dzisiaj zabrałoby głos, a zgodziłem się, aby trzech zabrało głos jutro rano, od dziewiątej poczynając.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-154">
          <u xml:id="u-154.0" who="#JózefOleksy">Proszę o uzasadnienie, dlaczego pan poseł Małachowski nie może dzisiaj zabrać głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-155">
          <u xml:id="u-155.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle Małachowski, czy mogę prośbę pana przedstawić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-156">
          <u xml:id="u-156.0" who="#AleksanderMałachowski">Przepraszam bardzo, ja prosiłem o przesunięcie na jutro. Podtrzymuję to.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-157">
          <u xml:id="u-157.0" who="#TadeuszFiszbach">Tak, a ja uznałem prośbę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-158">
          <u xml:id="u-158.0" who="#AleksanderMałachowski">Wytłumaczę dlaczego. Nie muszę tłumaczyć przed całą Polską, dlaczego nie mogę dzisiaj zabrać głosu, panu Oleksemu wytłumaczę osobiście. Jestem skłonny zrezygnować, ale prosiłem, żebym mógł przemawiać jutro…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-159">
          <u xml:id="u-159.0" who="#TadeuszFiszbach">Panie pośle i proszę państwa, przyjąłem prośby, które mają określony wymiar i charakter, uznałem je za zasadne. I nie sposób, aby je przedstawiać publicznie.</u>
          <u xml:id="u-159.1" who="#TadeuszFiszbach">Mam propozycję, aby jeszcze dwóch mówców w dniu dzisiejszym zabrało głos: posłowie Tadeusz Dziuba i Bogdan Szczygieł.</u>
          <u xml:id="u-159.2" who="#komentarz">(Głos z sali: W kwestii formalnej.)</u>
          <u xml:id="u-159.3" who="#TadeuszFiszbach">To może jutro, panie pośle. Szukam porozumienia. Rozumiem o co idzie. W takim razie kończymy dyskusję w dniu jutrzejszym i znajdziemy przecież rozwiązanie.</u>
          <u xml:id="u-159.4" who="#TadeuszFiszbach">Wyczytani przeze mnie posłowie: Kazimierz Ujazdowski, posłanka Izabella Sierakowska, Aleksander Małachowski, Tadeusz Dziuba i Bogdan Szczygieł zabiorą głos jutro rano. Przy czym listę mówców uznalibyśmy za zamkniętą.</u>
          <u xml:id="u-159.5" who="#komentarz">(Głosy z sali: Tak jest.)</u>
          <u xml:id="u-159.6" who="#TadeuszFiszbach">Nie ma sprzeciwu? Zapytuję: czy ktoś jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-159.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie, nie.)</u>
          <u xml:id="u-159.8" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-159.9" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze, w takim razie jeżeli idzie o dyskusję w dniu dzisiejszym, kończymy ją. Kończymy zresztą dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-159.10" who="#TadeuszFiszbach">W celu złożenia oświadczenia zgłosili się: poseł Piotr Polmański z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, potem zabierze głos poseł Józef Oleksy i posłanka Zofia Wilczyńska. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-160">
          <u xml:id="u-160.0" who="#PiotrPolmański">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na poniedziałkowej konferencji prasowej Porozumienia Centrum minister Glapiński stwierdził, cytuję: „Za to, co dziś przeżywamy, obciążamy rząd Mazowieckiego”.</u>
          <u xml:id="u-160.1" who="#PiotrPolmański">W związku z tą wypowiedzią, jako członek Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna chciałem złożyć krótkie osobiste oświadczenie.</u>
          <u xml:id="u-160.2" who="#PiotrPolmański">Każdy obywatel w tym kraju ma dziś nieskrępowane prawo do artykułowania osobistych poglądów, także urzędujący minister. Również każdy obywatel, w tym zwłaszcza minister, powinien sobie jednak zdawać sprawę z ciężaru słów, które wypowiada publicznie.</u>
          <u xml:id="u-160.3" who="#PiotrPolmański">Otóż, panie ministrze Glapiński, cytowana na wstępie wypowiedź stanowi przerzucenie całego ciężaru odpowiedzialności za obecny stan państwa na poprzednią ekipę, czego nie czynią nawet najbardziej zagorzali przeciwnicy polityki poprzedniego premiera, reprezentujący znacznie bardziej odległe opcje polityczne.</u>
          <u xml:id="u-160.4" who="#PiotrPolmański">Jest to bolesne również dlatego, że ta konstatacja mija się z rzeczywistością chociażby z tego powodu, że jako minister jest pan odpowiedzialny za stan budownictwa za okres ostatnich sześciu miesięcy i zupełnie nie rozumiem, dlaczego obarcza pan za wszystko poprzedni rząd.</u>
          <u xml:id="u-160.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-161">
          <u xml:id="u-161.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi. Proszę o zabranie głosu posła Józefa Oleksego z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-162">
          <u xml:id="u-162.0" who="#JózefOleksy">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oświadczenie składam w związku z publikacją zamieszczoną w numerze tygodnika „Nie” z 5 bm. dotyczącą województwa bialskopodlaskiego i zaistniałego tam przypadku mogącego być groźnym i niedobrym precedensem w procesach, które w kraju są kształtowane.</u>
          <u xml:id="u-162.1" who="#JózefOleksy">Otóż rodzina, potomkowie dawnych posiadaczy ziemskich z tego terytorium, uzyskała wyroki sądowe prawomocne w 1990 r. na zwrot ziemi i obiektów, ziemi wielkości 1650 ha będącej dziś w posiadaniu częściowo PGR Rozkosz, a w większej części w posiadaniu rolników indywidualnych. I oto rodzina ta natychmiast po uzyskaniu wyroków sądowych wystąpiła zarówno do urzędu wojewódzkiego jak i do tegoż PGR, a zakładam, że lada moment wystąpi do rolników indywidualnych „o natychmiastowy zwrot naszej własności ziemi, nieruchomości wraz z zabudowaniami”.</u>
          <u xml:id="u-162.2" who="#JózefOleksy">Proszę państwa, prawo w dziedzinie reprywatyzacji nie jest w Polsce uregulowane. Wiemy, że rząd zakończył prace nad projektem ustawy. Wiemy o organizowanych naciskach na rzecz nieograniczonego prawa zwrotu dawnych elementów majątkowych. Uważam tę sprawę za groźny precedens i wydaje mi się, że pilne jest ostateczne uregulowanie prawne tego typu spraw, a w tym konkretnym przypadku zwracam się do pana ministra sprawiedliwości o wyjaśnienie — i uczynię to jutro w konkretnym zapytaniu poselskim — jak to jest możliwe, że w roku 1990 dwa różne sądy rejonowe w Grodzisku Mazowieckim i w Białogardzie Koszalińskim praktycznie w tym samym czasie wydają identyczne wyroki przyznające własność osobom po upływie prawie 45 lat. Takie wyroki rodzą określone konsekwencje i chciałbym poznać podstawę prawną wyrokowania tych sądów w tych sprawach majątkowych.</u>
          <u xml:id="u-162.3" who="#JózefOleksy">Natomiast do ministra przekształceń własnościowych zwracam się o pilne wyjaśnienie, jak mają się zachowywać organy administracji państwowej i PGR w przypadku tego typu nacisków popartych wyrokami sądowymi.</u>
          <u xml:id="u-162.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-163">
          <u xml:id="u-163.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-163.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę panią poseł Zofię Wilczyńską o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-164">
          <u xml:id="u-164.0" who="#ZofiaWilczyńska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kilka miesięcy temu pani Urszula Jarosz powiedziała, że ktoś tylko niezwykle złośliwy mógłby powiedzieć, że w Polsce nic się nie dzieje, a następnie stwierdziła, że jest jedyne ministerstwo, tj. Ministerstwo Zdrowia, w którym się rzeczywiście w tym momencie nic nie działo. W tej chwili w Ministerstwie Zdrowia jest rzeczywiście ruch, zmiany kadrowe, i to do tego stopnia, że nie ma tam ludzi, którzy mieliby czas, aby się zająć sprawami zdrowotnymi.</u>
          <u xml:id="u-164.1" who="#ZofiaWilczyńska">Otóż 7 czerwca zwróciło się do mnie z prośbą o interwencję Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii, informując jednocześnie, że do chwili obecnej nie otrzymało swego budżetu ani żadnych innych dotacji na działalność statutową, propagandową i programową. I nie tylko. Towarzystwo miało otrzymać dotację po dniu 15 kwietnia tego roku. Pan minister Władysław Sidorowicz zapewnił, iż w odpowiednim czasie budżet zostanie przesłany.</u>
          <u xml:id="u-164.2" who="#ZofiaWilczyńska">Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii prowadzi działalność statutową, propagandową i informacyjną. Prowadzi też działalność z tzw. grupami wysokiego ryzyka, tych grup u nas w Polsce jest coraz więcej, z młodzieżą i z dziećmi zagrożonymi. Działalność prowadzi się w świetlicach terapeutycznych, klubach. Wszyscy chyba zdają sobie sprawę z tego, że taka działalność jest już u nas konieczna. Prowadzić ją bezwzględnie trzeba. I jak powiedziałam, nie można sobie wyobrazić, ażeby tej działalności nie było.</u>
          <u xml:id="u-164.3" who="#ZofiaWilczyńska">M. in. Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii wydało takie materiały, jak trzy filmy o tematyce AIDS, narkomanii, biuletyn informacyjny czy ulotka o marihuanie i o innych narkotykach. Taka działalność jest pomocna. Prowadzona jest w szkołach, świetlicach, i jak powiedziałam, wszędzie na ulicy.</u>
          <u xml:id="u-164.4" who="#ZofiaWilczyńska">Do dnia 15 kwietnia towarzystwo musi uzyskać zaliczkę w kwocie 3 mld zł, żeby wykupić materiały, rozpropagować i prowadzić dalszą działalność. Planowana jest organizacja kolonii i wypoczynek dla 3 tys. dzieci zagrożonych i z grup wysokiego ryzyka. Umowy podpisano, ale nie ma na to żadnych świadczeń. Towarzystwo prowadzi aktualnie pracę z 5 tys. dzieci i młodzieży. Jaką pomoc finansową, zresztą nie pomoc, ale należne finanse otrzyma towarzystwo z Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej i kiedy?</u>
          <u xml:id="u-164.5" who="#ZofiaWilczyńska">Druga sprawa także niezwykle ważna. W Polsce są dwa ośrodki tego typu, o których za chwilę powiem. Jest to ośrodek rehabilitacyjno-readaptacyjny w Kluczewie w woj. koszalińskim koło małego miasteczka Czaplinek, dla młodzieży i dzieci narkotyzujących się środkami wziewnymi. Pomimo złożonych rok temu do Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej dokumentów i uzyskania w dniu 28 marca obietnicy pana ministra zdrowia i opieki społecznej, iż osobiście zainteresuje się sprawą i problemem tego ośrodka i przydzieli finanse na jego działalność, zostało to tylko słodką tajemnicą pana ministra.</u>
          <u xml:id="u-164.6" who="#ZofiaWilczyńska">Ośrodek, w którym przebywa ostatnio, umownie mówiąc, 15 wąchaczy, ma zabezpieczenie finansowe tylko do 15 czerwca, od dłuższego czasu nie odbywają się tam przyjęcia nowych pensjonariuszy, nie wiadomo też, co z tą dziatwą zrobić. Po prostu nie ma funduszy.</u>
          <u xml:id="u-164.7" who="#ZofiaWilczyńska">Wysoka Izbo! Każdy z nas zda je sobie sprawę z dramatycznej sytuacji ekonomicznej naszego kraju, ale z takim stanem zdrowia, jaki przebywająca tam młodzież ma, nie można igrać. Musimy zapobiegać pewnym deformacjom. Należy to robić nie tak jak dotychczas. Mam przeto nadzieję, że ośrodek w Kluczewie zostanie zarejestrowany, a więc i finansowany, natomiast Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii otrzyma chociażby częściowo swój obiecany budżet.</u>
          <u xml:id="u-164.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-165">
          <u xml:id="u-165.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-165.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-166">
          <u xml:id="u-166.0" who="#ZiemowitGawski">W dniu jutrzejszym, czyli 14 czerwca, odbędą się: o godz. 8.30 posiedzenie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w sali nr 102; o godz. 9 wspólne posiedzenie Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Przekształceń Własnościowych w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-166.1" who="#ZiemowitGawski">Natomiast w pierwszej przerwie w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej również w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-166.2" who="#ZiemowitGawski">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-166.3" who="#ZiemowitGawski">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-166.4" who="#ZiemowitGawski">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, to jest 14 czerwca 1991 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-166.5" who="#ZiemowitGawski">Życzę wszystkim dobrej nocy.</u>
          <u xml:id="u-166.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 22 min 05)</u>
          <u xml:id="u-166.7" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Sejmu Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska, Tadeusz Fiszbach, i Teresa Dobielińska-Eliszewska)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-167">
          <u xml:id="u-167.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry. Proszę o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-167.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-167.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Marka Rusakiewicza i Stefana Mleczkę.</u>
          <u xml:id="u-167.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marek Rusakiewicz.</u>
          <u xml:id="u-167.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-167.5" who="#MikołajKozakiewicz">Informuję, że Komisja Konstytucyjna zwróciła się do Prezydium Sejmu z wnioskiem o uzupełnienie porządku dziennego obecnego posiedzenia o jej inicjatywę ustawodawczą dotyczącą ordynacji wyborczej do Sejmu. Tekst projektu ustawy został doręczony do imiennych skrytek poselskich w dolnej palarni. Uzasadnienie do projektu zostanie doręczone w ciągu najbliższych godzin. Komisja przedłożyła również sprawozdanie o poselskim projekcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dotyczącego drugiej Izby parlamentu. W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje uzupełnienie porządku dziennego o nowy punkt 11 i 12 w brzmieniu:</u>
          <u xml:id="u-167.6" who="#MikołajKozakiewicz">„11. Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Konstytucyjną projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 915).</u>
          <u xml:id="u-167.7" who="#MikołajKozakiewicz">12. Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o poselskim projekcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dotyczącego drugiej Izby parlamentu (druki nr 860 i 909)”.</u>
          <u xml:id="u-167.8" who="#MikołajKozakiewicz">Jednocześnie Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm na podstawie art. 46 regulaminu Sejmu przystąpił do rozpatrzenia punktu dotyczącego projektu ordynacji wyborczej na obecnym posiedzeniu w trzecim dniu obrad, tj. w sobotę rano. Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-167.9" who="#MikołajKozakiewicz">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-167.10" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-167.11" who="#MikołajKozakiewicz">Powracamy do rozpatrzenia punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego (druk nr 851).</u>
          <u xml:id="u-167.12" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze pani poseł Izabella Sierakowska z PKLD.</u>
          <u xml:id="u-167.13" who="#komentarz">(Poseł Wiesława Ziółkowska: Czy można, panie marszałku?)</u>
          <u xml:id="u-167.14" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-168">
          <u xml:id="u-168.0" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wczoraj posłów uprzejmie proszę pana marszałka, aby codziennie przed rozpoczęciem obrad Sejmu podać informację, jakie komisje pracują i w których salach w trakcie obrad plenarnych Sejmu. Mam nadzieję, że taka informacja pozwoli komentatorom telewizyjnym i radiowym urealnić obraz pracy Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-168.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-169">
          <u xml:id="u-169.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-169.1" who="#MikołajKozakiewicz">Przygotujemy taką informację.</u>
          <u xml:id="u-169.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo, głos ma pani poseł Izabella Sierakowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-170">
          <u xml:id="u-170.0" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Wczoraj bardzo wielu nauczycieli wypowiadało się na temat ustawy emerytalnej. Dziś z listy wynika, że tylko jeden, ale może przed wystąpieniem pana ministra Głębockiego jeszcze przypomnienie tych problemów nauczycielskich, i bardzo króciutko będę mówić, nie będę się powtarzać.</u>
          <u xml:id="u-170.1" who="#IzabellaSierakowska">Nie chcę, szanowni państwo, być złym prorokiem, ale doszliśmy właściwie już chyba do i takiej, a może właściwie dojdziemy do takiej sytuacji, że przyjmując proponowaną ustawę emerytalną doprowadzimy do stanu, o jakim pisał Wojciech Młynarski. Pozwolę sobie zacytować: „Emeryt znaczyło kiedyś zasłużony.</u>
          <u xml:id="u-170.2" who="#IzabellaSierakowska">Kiedyś znaczyło, dziś nie znaczy. Dawne znaczenia trafił szlak. To nie jest powód do rozpaczy, tylko postępu piękny znak”.</u>
          <u xml:id="u-170.3" who="#IzabellaSierakowska">Zyskamy w ten sposób, szanowni państwo, jeszcze jednego wieszcza, a stracimy emerytów i rencistów. Nieczęsto zdarza mi się, abym zgadzała się z tym, co mówią i piszą koledzy z „Solidarności”, dziś natomiast stwierdzam, że z uwagami zawartymi w ich opinii o projekcie ustawy zgadzam się. Zastrzeżenie mam tylko do pierwszego zdania mówiącego o gotowości zaakceptowania projektu, tzn. zgadzam się projekt ten poprzeć, o ile on zostanie wcześniej zmieniony, przeredagowany w 99%.</u>
          <u xml:id="u-170.4" who="#IzabellaSierakowska">Najtragiczniejsze bowiem, szanowni państwo, w tym wszystkim jest to, że właściwie żadna z uwag zgłaszanych przez organizacje związkowe nie znalazła swojego odbicia w przedstawionym projekcie. Związek Nauczycielstwa Polskiego stwierdził, że projekt ma charakter represyjny, regresywny nie tylko w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów, ale także do projektu październikowej ustawy emerytalnej opracowanej jeszcze przez pana ministra Kuronia. Wtedy ten projekt został również uznany za niemożliwy do przyjęcia. Być może państwo pamiętacie, zresztą na tej sali i nie tylko, pada ciągle stwierdzenie, że Rzeczpospolita ma być państwem prawa. Pod tą nazwą w ogóle, jak rozumiem, kryje się zasada, w myśl której prawo zawsze prawo znaczy, a sprawiedliwość sprawiedliwość. Jeżeli tak jest w istocie, pragnę zadać kilka pytań panu premierowi i pani minister.</u>
          <u xml:id="u-170.5" who="#IzabellaSierakowska">Po pierwsze — jak wyobraża sobie pani minister odebranie nauczycielom uprawnień emerytalnych przewidzianych Kartą nauczyciela w art. 86, 88, 89 i 90, oznaczających przedłużenie okresu pracy, pozbawienie przynależności do pracowników pierwszej kategorii zatrudnienia, pozbawienie 15% dodatku branżowego, dodatków 25% za tajne nauczanie?</u>
          <u xml:id="u-170.6" who="#IzabellaSierakowska">Szanowni państwo, nie muszę powtarzać, zresztą koleżanki i koledzy mówili o tym, że zdecydowaną większość pracowników oświaty stanowią panie. Ich praca polega na kilkunastogodzinnym mówieniu, zgodnie z zasadami dydaktyki najczęściej na stojąco. Już po kilku latach dochodzi do schorzeń gardła, pojawiają się żylaki i nerwice. Dwa łata temu Związek Nauczycielstwa Polskiego przeprowadził badania wśród pracowników oświaty. Okazało się, że praktycznie biorąc po 15 latach żaden z pracowników oświaty nie jest całkowicie zdrowy. Tak że o czym my tutaj w ogóle mówimy.</u>
          <u xml:id="u-170.7" who="#IzabellaSierakowska">Proponuję, żeby autor projektu próbował kilka tygodni spędzić w szkole, aby potem w domu sprawdzał zeszyty, przygotowywał konspekty czy tematy klasówkowe i douczał się. Pamiętajmy, że dzień pracy nauczyciela to nie tylko czas spędzony w szkole, ale także godziny upływające mu na przygotowaniu się do lekcji, godziny za które nikt mu nie płaci, a z których zrezygnować nie może. Myślę, że pan minister Głębocki mógłby coś na ten temat powiedzieć.</u>
          <u xml:id="u-170.8" who="#IzabellaSierakowska">Jak ma w ogóle wyglądać oświata, szanowni państwo, pozbawiona możliwości samodoskonalenia się poprzez korzystanie z doświadczeń innych? Pamiętam, że gdy zaczynałam pracę, dużo więcej nauczyłam się od koleżanek o długim stażu, wtedy już wpadających na godziny emerytek, niż w ciągu lat studiów. Radykalne i nieelastyczne ograniczenia możliwości łączenia emerytury i renty z pracą zawodową nie tylko wpędzą emerytów w stan skrajnej nędzy, ale znacznie skomplikuję i tak niełatwe życie naszych szkół, wpływając równocześnie na obniżenie ich poziomu.</u>
          <u xml:id="u-170.9" who="#IzabellaSierakowska">Po czwarte — skąd pani minister zamierza wziąć w ogóle ludzi na miejsce nauczycieli, których proponowany w projekcie wymiar stawki bazowej skłoni do opuszczenia oświaty? Kto będzie wtedy uczył, pani minister, Jasia, aby w przyszłości Jan nie odważył się proponować takich po prostu nie przemyślanych, delikatnie mówiąc, rozwiązań?</u>
          <u xml:id="u-170.10" who="#IzabellaSierakowska">Po piąte — pani minister, z czego będą żyć emeryci, których świadczenia obliczano przed 30 czerwca 1989 r.? Czy w ogóle przewiduje pani jakieś specjalne szkolenie umożliwiające, że tak powiem brutalnie, żywienie się powietrzem? Czy może rząd zwolni tych emerytów z opłat za mieszkania, prąd i gaz? Może książki, które będą chcieli przeczytać, otrzymają bezpłatnie w ministerstwie pracy, bo bibliotek już za chwilę nie będzie.</u>
          <u xml:id="u-170.11" who="#IzabellaSierakowska">Po szóste — można mówić o weryfikacji inwalidów.</u>
          <u xml:id="u-170.12" who="#IzabellaSierakowska">Po siódme — można mówić w ogóle o wyeliminowaniu dodatków branżowych itd. itd.</u>
          <u xml:id="u-170.13" who="#IzabellaSierakowska">Wysoki Sejmie! Mówiąc o emeryturach i ich przyznawaniu i wysokości, zapominamy jakby o rzeczy najbardziej w tym wszystkim istotnej. Bo to przecież nie jest tak, że ta rzesza starych, schorowanych ludzi nagle zwraca się do nas o pomoc, o łaskę, o utrzymanie. Oni sobie przez te lata ciężkiej pracy prawo do godnej, czyli dostatniej starości wypracowali. To nie jest tak, że my mamy im coś dać, my im po prostu mamy zapłacić za to, że przez lata uczyli nas, ubierali, żywili, pracowali dla nas, krótko mówiąc powiększali dochód narodowy. I to nie oni mają upominać się o swoje prawa, gdyż naszym obowiązkiem jest o ich los zadbać.</u>
          <u xml:id="u-170.14" who="#IzabellaSierakowska">Listy przychodzące od starszych ludzi są tragiczne, spotkania wstrząsające. Wiecie państwo doskonale, nie mają za co żyć. A co stanie się w ogóle ze starym portfelem, kiedy pojawi się ten nowy stary portfel?</u>
          <u xml:id="u-170.15" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Kiedy przyszło mi kandydować do Sejmu, nie sądziłam, że kiedykolwiek zostanę postawiona w sytuacji sędziego, namawiającego do podpisania wyroku śmierci. Tak jest w tej chwili. Przecież przyjęcie proponowanej nam przez rząd ustawy równa się pozbawieniu ludzi środków do życia, oznacza zmuszanie innych do pracy ponad ich siły i zdrowie.</u>
          <u xml:id="u-170.16" who="#IzabellaSierakowska">Tak jak mówili koledzy, projekt powinien być oddalony w całości. Ja się w pełni z tym zgadzam, ale również nie widzę chęci i możliwości rządu do przedstawienia ludzkiego projektu. Liczę na to, że zrobi to komisja. I dla pana ministra Boniego i dla pani minister na zakończenie dedykuję fragment listu emerytowanego nauczyciela z Golubia-Dobrzynia:</u>
          <u xml:id="u-170.17" who="#IzabellaSierakowska">„ Jestem jeszcze pracującym emerytem, nauczycielem. Nie wyobrażam sobie dalszego życia bez pracy, czekania na śmierć”. Szczegółowe poprawki przekażę komisji.</u>
          <u xml:id="u-170.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-171">
          <u xml:id="u-171.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-171.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Aleksander Małachowski z Koła „Solidarność Pracy”. Przygotuje się poseł Kazimierz Ujazdowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-172">
          <u xml:id="u-172.0" who="#AleksanderMałachowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Miałem wczoraj mówić jako przedstawiciel Koła „Solidarność Pracy”, śmieszny przypadek spowodował, że musiałem się wycofać z tej kolejki. Dlatego dzisiaj powiem już we własnym imieniu o kilku sprawach, ponieważ właściwie większość spraw i zarzutów wobec tej ustawy została przedstawiona. Równocześnie chcę przypomnieć i państwu, i publiczności, która nas słucha że związek zawodowy „Solidarność” skierował na ręce ministra Boniego pismo, opinię Komisji Polityki Społecznej naszego związku o projekcie ustawy emerytalno-rentowej, gdzie są zawarte różne zastrzeżenia i uwagi, podobnie zresztą na rozpatrzenie zasługuje stanowisko Rady Weteranów Pracy OPZZ.</u>
          <u xml:id="u-172.1" who="#AleksanderMałachowski">We wszystkich tych związkowych tekstach są różne racjonalne i zasługujące na baczną uwagę propozycje zmian czy rozwiązań. Jeden z sympatyków „Solidarności Pracy”, adiunkt z Politechniki Warszawskiej, skierował bardzo racjonalną ekspertyzę do naszego koła poselskiego, którą także przekażemy komisji rozpatrującej projekt z prośbą, by była łaskawa uwzględnić zawarte tutaj rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-172.2" who="#AleksanderMałachowski">Ja natomiast chciałem zatrzymać się tylko nad dwoma sprawami. Pierwsza sprawa to jest pozbawienie emerytów prawa do pracy, które w tej ustawie pod różnymi postaciami jest zawarte, wstrzymywanie emerytury ludziom, którzy podejmują pracę.</u>
          <u xml:id="u-172.3" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Myślę, że jest to bardzo archaiczne stanowisko, podyktowane oczywiście trudnościami ekonomicznymi naszego kraju, trudnościami na rynku pracy, ale generalnie nie wolno starym ludziom odbierać prawa do pracy, albowiem emerytura to nie jest taka rzecz jak prawo wyborcze, które się nabywa z pewnym wiekiem albo traci. Prawo do pracy jest prawem naturalnym człowieka, powinien on być dopuszczany do pracy w każdym wieku, jeżeli się do niej nadaje i robienie z tego zasady, tak jak w tej ustawie to jest ujęte, wydaje mi się nieporozumieniem. Powinno być wyraźnie podkreślone, że jest to czasowe ograniczenie. Bowiem praca jest tym, co trzyma starych ludzi przy życiu. To jest dla nich tak jak tlen dla żywych organizmów i nie wolno im tego prawa odebrać. Różna jest zdolność starych ludzi do pracy, ale jest to dla wielu, wielu ludzi czynnik, który przedłuża ich życie.</u>
          <u xml:id="u-172.4" who="#AleksanderMałachowski">Druga sprawa Wysoka Izbo jest bardziej bolesna i dramatyczna. Ale myślę, że powinna być tutaj wypowiedziana. Musimy się liczyć z tym, że ta ustawa, jakakolwiek ustawa nie wyrówna pewnej zasadniczej niesprawiedliwości, która będzie w naszym kraju istniała jeszcze przez długi czas, póki będzie żyło nasze pokolenie ludzi przez kilkadziesiąt lat dyskryminowanych z tytułu swoich poglądów, z tytułu swoich przekonań, z tytułu pochodzenia czy też historii wojennej.</u>
          <u xml:id="u-172.5" who="#AleksanderMałachowski">Wysoka Izbo! Polska Rzeczpospolita Ludowa była państwem stanowym, była państwem zorganizowanym na wzór dawnych państw szlacheckich, gdzie liczba korzystających z pełni praw obywatelskich była ograniczona. To nie jest chyba przypadek, że procent członków partii równał się procentowi szlachty w I Rzeczypospolitej, że to była wąska garstka ludzi posiadających pełne prawa obywatelskie, inni mieli te prawa w różnym stopniu ograniczone.</u>
          <u xml:id="u-172.6" who="#AleksanderMałachowski">To w dziedzinie, która nas interesuje, dawało ten efekt, że na czele zespołów ludzkich, na czele szkoły stał nie zawsze najlepszy nauczyciel, tylko ten partyjny, na czele zakładu pracy nie zawsze stał najlepszy inżynier, lecz ten partyjny i to do dzisiaj odbija się w systemie emerytalnym. Ludzie, którzy mieli ograniczane prawa obywatelskie, którzy nie mogli zajmować stanowisk kierowniczych, bo byli żołnierzami Armii Krajowej, bo mieli niewłaściwe pochodzenie, bo mieli niewłaściwe poglądy, płacą za tę swoją nieugiętą postawę, za niechęć do podejmowania kompromisów politycznych, moralnych, płacą dzisiaj obniżonymi emeryturami.</u>
          <u xml:id="u-172.7" who="#AleksanderMałachowski">I to jest prawda żałosna, która w wielu listach do mnie się pojawia, która drąży środowiska emerytów, że oto ludzie, którzy przez wiele lat szli na te kompromisy, którzy dopuszczali się przekroczeń, różnych uchybień zawodowych i moralnych, dziś są premiowani dużo wyższymi emeryturami.</u>
          <u xml:id="u-172.8" who="#AleksanderMałachowski">Ja nie wiem, czy istnieje sposób na usunięcie tej krzywdy. Nie wiem, czy istnieje sposób na wyrównanie, ale trzeba mieć świadomość, że za sprawami emerytalnymi stoi dramatyczna sprawa wyrównania krzywd. Czy to jest możliwe, nie wiem, ale sądzę, że to powinno być tutaj powiedziane i dlatego nie po to by jątrzyć, i nie po to by komuś dokuczyć, ale po to, by uzmysłowić państwu to co się stało, wypowiedziałem te słowa, które proszę wziąć pod rozwagę.</u>
          <u xml:id="u-172.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-173">
          <u xml:id="u-173.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-173.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Kazimierz Ujazdowski. Przygotuje się poseł Bogdan Szczygieł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-174">
          <u xml:id="u-174.0" who="#KazimierzUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten plik papierów nie jest mi potrzebny w całości, tylko w części, gdyby trzeba było udokumentować moje twierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-174.1" who="#KazimierzUjazdowski">Wysoka Izbo! W moim przekonaniu mimo długiej dyskusji, wielu słusznych głosów, nie została poruszona sprawa w pewnym sensie zasadnicza. Muszę przypomnieć, że 28 kwietnia zeszłego roku Wysoka Izba podjęła uchwałę, zobowiązującą rząd do przedstawienia systemu emerytalnego. Nie do ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym, tylko do przedstawienia systemu, którego ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym, będąca dzisiaj przedmiotem obrad Wysokiej Izby, jest tylko maleńką częścią, bo system jest to rzecz dużo większa, dotycząca również organizacji ZUS, możliwości własnych ubezpieczeń, a tego wciąż nie mamy. Mimo obietnic na połowę lipca, na 15 września, do tej pory ustawy o systemie ubezpieczeniowym nie mamy i to jest jedna sprawa. Druga sprawa. Uważam tę ustawę za niedoskonałą i w wielu miejscach krzywdzącą, ale pragnę wrócić do historii i przedstawić fakty.</u>
          <u xml:id="u-174.2" who="#KazimierzUjazdowski">Wysoka Izbo! Treść ustawy jest na 64 stronach, uzasadnienie zawarte jest na 9 stronach, chyba ostatnie 9 wierszy zawiera skutki finansowe, a przecież mamy uchwalać ustawę nic nie wiedząc o pieniądzach. I pragnę przypomnieć, jak to pan minister Kuroń nam oświadczał, iż system emerytalny można będzie zrobić wówczas, kiedy otworzy się 7 mln teczek emerytów i dane o podstawie do emerytury wpuści się do komputera, bo od tego przecież zależy, jaka kwota powstanie z tych 1,3 czy 1,5 czy 1,2 procent, zależnie od tego co Wysoka Izba uchwali.</u>
          <u xml:id="u-174.3" who="#KazimierzUjazdowski">W związku z tym, w sierpniu zeszłego roku złożyłem wizytę u pana prezesa Topińskiego, który oświadczył mi, że jeszcze nie miał zlecenia, aby te dane do komputerów włożyć. Pytałem się parę dni temu w ZUS w Kielcach, czy już mają dane komputerowe podstaw wymiaru wszystkich emerytur, na co oświadczył mi pan dyrektor ZUS, że polecenie takie otrzymał dopiero na początku kwietnia tego roku. Podejrzewam, że ZUS kielecki otrzymał w podobnym terminie, jak w całej Polsce.</u>
          <u xml:id="u-174.4" who="#KazimierzUjazdowski">Jednocześnie dowiedziałem się, że w tej chwili, to znaczy parę dni temu zostało dopiero wyłowionych około 10% danych i włożonych w komputerowy system. Na dzień dzisiejszy może jest ich 15. Pan dyrektor miał nadzieję, że do końca września będzie miał wszystkie dane. Pragnę podkreślić, że schylam głowę przed zapracowanymi, tyranizowanymi ludźmi z ZUS, którzy pracują na okrągło. Nie jest to pretensja do przepracowanych urzędników, twierdzę tylko, że dane w owych 9 linijkach na ostatniej stronie uzasadnienia, w których mówi się o 12 mln, są wzięte z pieca, bo nie wiem, jakie w rzeczywistości były podstawy wymiaru emerytur 7 mln ludzi w Polsce. Rząd znowu karze nam celować na chybił trafił. Nie ma tych danych na dzień dzisiejszy.</u>
          <u xml:id="u-174.5" who="#KazimierzUjazdowski">Dlatego będę prosił, aby przed przystąpieniem do prac w komisji, prac trudnych i długotrwałych, bo trzeba w znacznej większości przerobić, zmienić te przepisy, żeby przedstawiciele rządu zostali zobowiązani do przedstawienia wszystkich rzetelnych danych, wyjaśnienia, skąd się te 12 mln wzięło. Możliwe, że będziemy musieli prosić niezależnych ekspertów o sprawdzenie tych danych, bo to jest podstawą pracy, od której musimy zacząć.</u>
          <u xml:id="u-174.6" who="#KazimierzUjazdowski">Również proszę, aby ministerstwo poinformowało, kiedy, jakim pismem, liczba dziennika, data, zostały zlecone te prace oddziałom ZUS i dlaczego tak późno, kto za to odpowiada. Będę prosił, aby w razie skierowania przez Wysoką Izbę projektu ustawy do komisji te dane były przedstawione.</u>
          <u xml:id="u-174.7" who="#KazimierzUjazdowski">Z wielką przykrością muszę powiedzieć, że nie mam zaufania do danych przedstawionych przez ministerstwo. To wynika z moich doświadczeń z prac nad ustawą o sybirakach, kiedy to liczba sybiraków zmieniła się przez 3 tygodnie z 500 tys. na 150, a przecież od liczby zależały koszty.</u>
          <u xml:id="u-174.8" who="#KazimierzUjazdowski">Mam również wątpliwości i to zasadnicze, co do twierdzeń matematycznych, jeżeli chodzi o grupę osiemdziesięciolatków, która została podzielona według zarobków na 5 grup. Nie potrafiono nam wówczas odpowiedzieć, jaki jest podział procentowy, czy najniżej zarabiających jest 70% czy 5%, dlatego twierdzę, że i tamte dane były jakieś przybliżone, symulacyjne, nie oparte na faktach.</u>
          <u xml:id="u-174.9" who="#KazimierzUjazdowski">W ogóle mam mało zaufania do wyliczenia danych, bo pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że w listopadzie 1988 r. tu z tego miejsca ówczesny podsekretarz stanu w ministerstwie przedstawiał trudności ekonomiczne, uniemożliwiające czy znacznie utrudniające ustanowienie święta 11 listopada, odpowiedni stenogram wypowiedzi pana Jerzego Szretera jest, można sprawdzić. Wtedy była wątpliwość, czy możemy świętować 11 listopada z powodów, że tak powiem, ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-174.10" who="#KazimierzUjazdowski">Teraz przechodząc do ustawy, uważam, że przy przejściu na emeryturę osiągnąć 76% swoich zarobków jest prawie niemożliwe, w świetle projektu, który nam tu dają. Przede wszystkim jest to niemożliwe, dla naszych kobiet, dla naszych matek, łatwo jest to wykazać. Jeżeli przyjmiemy 24% kwoty bazowej i 1,3 bądź 0,7 podstawy wymiaru za każdy rok, a niewiasta zaczęła pracować po studiach powiedzmy w wieku lat 23, to pełnych składkowych lat może już mieć tylko 37, bo za lata studiów ma tylko 0,7, a więc nie osiągnie 52%. Jeżeli w dodatku niewiasta ośmieliła się być matką i skorzystać z urlopu wychowawczego, znowu może mieć tylko 0,7 a nie 1,3, jeżeli te liczby zostaną utrzymane. Nasze matki, nasze sterane kobiety, pracujące na dwóch etatach, jak to się mówi, w fabryce i w domu, nigdy nie osiągną 76%. A jeżeli którakolwiek z nich ośmieliła się zarabiać więcej niż przeciętna, to pamiętajmy, że te 24% bierze się nie od własnych zarobków, tylko od przeciętnej bazowej.</u>
          <u xml:id="u-174.11" who="#KazimierzUjazdowski">Dlatego twierdzę, że kobiety nie są w stanie osiągnąć 76%, chyba że w jakiejś sytuacji wyjątkowej, jeżeli kobieta nie studiowała, nie była nigdy na urlopie wychowawczym, to twierdzę, że była już taka zamęczona po 30 latach pracy, że bez żadnych wątpliwości jest już rencistką i też nie osiągnie 40 lat, bo w naszym XIX-wiecznym przemyśle kobieta pracująca lat 40 to prawie niemożliwość.</u>
          <u xml:id="u-174.12" who="#KazimierzUjazdowski">Twierdzę również, że napotykamy tutaj rzecz dość dziwną. Znam sytuację życiową człowieka, który został pozbawiony pracy w pewnym momencie swojego życia, pozbawiony prawa nauczania, został wyrzucony ze szkoły, był rok bezrobotny i wrócił do pracy, później mu to przyznali. I proszę państwa, przecież on za ten rok bezrobocia co najwyżej będzie miał 0,7, nawet jeżeli wykaże, że to była złośliwość, bandytyzm, albo nic nie będzie miał.</u>
          <u xml:id="u-174.13" who="#KazimierzUjazdowski">Natomiast funkcjonariusz powiatowego urzędu bezpieczeństwa, który go wylał, ma pełne 1,3, taka jest prawda, takich sytuacji było tysiące i to trzeba sobie wyobrazić w świetle tego projektu, co my mamy z nim zrobić, jak go trzeba będzie przerobić.</u>
          <u xml:id="u-174.14" who="#KazimierzUjazdowski">Proszę państwa, zła to jest ustawa, która w bardzo ważnych sprawach przekazuje część rozporządzeń do ustaw wykonawczych, do rozporządzeń wykonawczych, dlatego wnoszę, abyśmy zobowiązali rząd, aby przynajmniej projekty tych rozporządzeń wykonawczych były w momencie rozpoczęcia prac w komisjach. Wiemy, że złe rozporządzenie wykonawcze może zniszczyć najlepszą ustawę. Dlatego uważam, że projekty rozporządzeń wykonawczych muszą się znaleźć w komisji przed rozpoczęciem przez nią pracy.</u>
          <u xml:id="u-174.15" who="#KazimierzUjazdowski">Proszę państwa, pragnę podkreślić, że art, 64 starej ustawy, nadający premierowi możliwość nadawania w szczególnych przypadkach premierowskich emerytur, został przeniesiony żywcem do art. 36 i znowu nie ma żadnego ograniczenia. Podkreślam, nic nie chcę zarzucać panu premierowi Bieleckiemu, nie chcę nic zarzucić żadnemu premierowi w Polsce, ale uważam, że pozostawienie tak wielkich uprawnień, bez względu na granice wieku, bez względu na osiągane zarobki jest niemożliwe, bo mamy w tej sprawie bardzo smutne zeszłoroczne doświadczenia. Dlatego będę przeciwny takiej konstrukcji art. 36, która pozostawia wszystko zupełnie dowolnej decyzji premiera. To nie powinno się znaleźć w ustawie. Tym bardziej, że przypominam, iż w Polsce jest około 20 tys. emerytur premierowskich, nadawanych przez poprzednich premierów, przez Babiucha, Pińkowskiego, Rakowskiego, a wyglądało to w ten sposób, że oddział ZUS otrzymywał decyzje z Urzędu Rady Ministrów: Kowalskiemu dać 10 czy 20 tys. ZUS nie wiedział, ile ten człowiek zarabiał i nie pytał się o liczbę lat.</u>
          <u xml:id="u-174.16" who="#KazimierzUjazdowski">Pozostawienie tego jest rzeczą niedopuszczalną. I nie może to być regulowane rozporządzeniem wykonawczym. Trzeba to ująć w ramy ustawowe.</u>
          <u xml:id="u-174.17" who="#KazimierzUjazdowski">Pragnę przypomnieć Wysokiej Izbie, że mamy jeszcze do czynienia z bardzo słusznym głosem jednego z panów posłów, który wczoraj brał w obronę ludzi kierowanych do brygad pracy w wojsku. Słusznie, że to przypomniał. Mam tylko wątpliwość, czy to mają być tylko żołnierze zapędzeni przez reżim do kopalń? A dlaczego nie ludzie, którzy byli zapędzani do hut czy do innych tego rodzaju prac, jak na przykład praca na Żuławach? Mam wątpliwość, czy to mają być tylko… Bardzo przepraszam pana premiera, pana marszałka, będę się spieszył. Ale uważam, że to przypomnienie było słuszne.</u>
          <u xml:id="u-174.18" who="#KazimierzUjazdowski">Również chciałbym poznać stanowisko państwa posłów, 20 posłów z byłej PZPR i 35 z ZSL w sprawie emerytur partyjnych. Jak to przypominam, 24 maja zmieniliśmy ustawę o emeryturach partyjnych, była ona zaskarżona I przez ówczesnego prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego i oświadczam z całą I odpowiedzialnością, sygn. akt 7/90 z dnia 22 sierpnia Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że ta zmiana jest zgodna z Konstytucją, służę odpisem.</u>
          <u xml:id="u-174.19" who="#KazimierzUjazdowski">W tej chwili ci, którzy dostawali świadczenia bardzo wysokie, bo reżimy się sobą opiekowały, mają zamienione emerytury, jeżeli nie mieli innej podstawy, to pobierają najniższe, tak jak myśmy postanowili, podkreślam, zgodnie z Konstytucją.</u>
          <u xml:id="u-174.20" who="#KazimierzUjazdowski">Chcę uświadomić kolegom posłom, że w tym projekcie ustawy usiłowano podnieść im I te emerytury, bo faktycznie do tego się zmierzało. Kto dostaje te emerytury? Taką emeryturę ma przyznaną, nie wiem, czy otrzymuje, pan Kazimierz Olesiak, 1937 rocznik, I pan Babiuch, pan Młyńczak, pan Cypryniak, pan Kubasiewicz, pan Kociołek, pan Lubczyński, opiekun Kościoła, główny specjalista do walki z religią, pan Władysław Lorenz taką też ma przyznaną.</u>
          <u xml:id="u-174.21" who="#KazimierzUjazdowski">Zwracam się do posłów byłego ZSL, obecnie PSL, mówiliśmy o tym, że są chłopi, którzy dostają emeryturę 100 tysięcy, a państwo występujecie z wnioskiem, aby podnieść tym, którzy mają w tej chwili po 595 tys., a wy chcecie im podnieść kosztem najuboższych. Nie zgadzam się na to i podkreślam, iż Trybunał Konstytucyjny wyraźnie mówi, że było to zgodne z Konstytucją. Ja ten wyrok mam.</u>
          <u xml:id="u-174.22" who="#KazimierzUjazdowski">Nie jestem w stanie sprawdzić, jak wygląda otrzymywanie tych emerytur, ale zwracam się do sprawnych reporterów pisma „Nie”, może oni sprawdzą, czy pan Jerzy Urban, urodzony 3 sierpnia 1933 r., to jest ten sam, czy ma tę emeryturę przyznaną i czy ją otrzymuje. Oni są sprawni, będą mogli sprawdzić.</u>
          <u xml:id="u-174.23" who="#KazimierzUjazdowski">Podkreślam, większość,</u>
          <u xml:id="u-174.24" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-174.25" who="#KazimierzUjazdowski">...większość tych ludzi nie osiągnęła granicy wieku. Ministerstwo się nie zgadza, żeby nasze kobiety po stażu 30- czy 35-letnim przed osiągnięciem granicy wieku emerytalnego poszły na emeryturę, ale jednocześnie nie reaguje na to, że są ludzie, którzy dostali emeryturę 7, 8, 9 czy 5 lat wcześniej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-175">
          <u xml:id="u-175.0" who="#MikołajKozakiewicz">Panie pośle, proszę się skracać.</u>
          <u xml:id="u-175.1" who="#komentarz">(Głos z sali: To jest bardzo interesujące, panie marszałku.)</u>
          <u xml:id="u-175.2" who="#MikołajKozakiewicz">Słucham?</u>
          <u xml:id="u-175.3" who="#komentarz">(Głos z sali: Niech mówi.)</u>
          <u xml:id="u-175.4" who="#MikołajKozakiewicz">Niech mówi? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-175.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Dobrze gada.)</u>
          <u xml:id="u-175.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-176">
          <u xml:id="u-176.0" who="#KazimierzUjazdowski">Uważam, że te 20 tysięcy emerytur premierowskich powinniśmy jakoś sprawdzić, żeby nie okradać najuboższych emerytów.</u>
          <u xml:id="u-176.1" who="#KazimierzUjazdowski">W pełni solidaryzuję się ze stanowiskiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, te uwagi zostały przekazane i są w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-176.2" who="#KazimierzUjazdowski">Jest jeszcze druga taka organizacja, nie pamiętam jak się nazywa, ale pamiętam, że została obdarowana przez reżim Jaruzelskiego majątkiem zabranym „Solidarności”...</u>
          <u xml:id="u-176.3" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-176.4" who="#KazimierzUjazdowski">...i jednocześnie pragnę przypomnieć, że art. 215 Kodeksu karnego powiada, że kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zdobycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej tę rzecz przyjmuje, podlega karze pozbawienia wolności, itd. Oczywistym jest, że był to rabunek. I ta organizacja powiada: odroczmy to, odrzućmy ten projekt, cały, zrobimy inny. Kiedy? Jeszcze parę miesięcy ta niesprawiedliwość ma istnieć? Te krzywdy.</u>
          <u xml:id="u-176.5" who="#KazimierzUjazdowski">Dlatego też ja uważając, że ten projekt jest zły, zły również i w szczegółach… na przykład jak można przyjąć zapis, że, studia się zalicza się pod warunkiem ukończenia w terminie? Można przyjąć, że zalicza się okres normalnych studiów, a jeżeli ktoś przedłużył o 3 miesiące, to co? Szlag ma trafić 5 lat? Więc jest cała masa technicznych błędów. I mimo, że to jest zły projekt, proszę o przekazanie go do komisji po to, abyśmy mogli tę ustawę zrobić praktycznie od nowa. Przepraszam za przekroczenie czasu.</u>
          <u xml:id="u-176.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-177">
          <u xml:id="u-177.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-177.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Bogdan Szczygieł z PKLD, przygotuje się poseł Tadeusz Dziuba.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-178">
          <u xml:id="u-178.0" who="#BogdanSzczygieł">Panie marszałku, nie będę mówił tak długo jak mój przedmówca, skupię się na paru konkretnych rzeczach.</u>
          <u xml:id="u-178.1" who="#BogdanSzczygieł">Przede wszystkim uważam, że minimum, z którego nie możemy zejść, to są wskaźniki przyjęte dla 80-latków. Nie będę tego tematu rozwijał.</u>
          <u xml:id="u-178.2" who="#BogdanSzczygieł">Nie zgadzam się z wnioskami, żeby odrzucać czy odkładać debatę nad projektem ustawy dlatego, że szczególnie na tę nowelizację, na te regulacje czekają ludzie, którzy przeszli na emeryturę do I połowy 1989 r. bardzo często to ich bulwersuje, zdarzają się bowiem paradoksy, że ludzie z takim samym stażem pracy, na tych samych stanowiskach, odchodzący na emeryturę teraz otrzymują 2-, a nawet 2,5-krotnie wyższe emerytury od tych, którzy odeszli wcześniej.</u>
          <u xml:id="u-178.3" who="#BogdanSzczygieł">Chciałbym od pani minister usłyszeć odpowiedź na parę wątpliwości. Przede wszystkim czym kierowano się podnosząc wiek kobiet uprawnionych do rent rodzinnych, czyli tzw. rent wdowich, z 50 do 55 lat? Proszę mi wytłumaczyć, jaka jest możliwość podjęcia pracy przez kobiety w wieku 50–55 lat na aktualnym rynku pracy. To jest pierwsza rzecz.</u>
          <u xml:id="u-178.4" who="#BogdanSzczygieł">Drugą bardzo ważną rzeczą, która wymaga uregulowania, jest kwestia udokumentowania okresów zatrudnienia i wynagrodzenia. Należałoby wrócić do starego sprawdzonego sposobu wpisywania do legitymacji ubezpieczeniowych okresów zatrudnienia, a szczególnie wynagrodzenia za okresy zatrudnienia. Przywiązuję do tego taką wagę, gdyż przy masowych zmianach miejsc pracy, a także upadłości wielu przedsiębiorstw, dojdzie za parę lat do paradoksalnej sytuacji, że nie będzie możliwości odtworzenia dokumentów stwierdzających zatrudnienie i wynagrodzenie. Kiedyś wpisywało się do książeczki ubezpieczeniowej wynagrodzenie za rok ubiegły. Uważam, że -należałoby wrócić do tego, że przy zwalnianiu z pracy zakład jest zobowiązany do wpisania do książeczki ubezpieczeniowej całego okresu zatrudnienia z wyszczególnieniem za każdy rok średniej kwoty wynagrodzenia.</u>
          <u xml:id="u-178.5" who="#BogdanSzczygieł">Jednoznacznego sprecyzowania wymaga określenie zakazu pracy dla emerytów, zawartego w art. 70. Pytanie, czy dotyczy on tylko i wyłącznie mężczyzn w wieku do 65 lat i kobiet do lat 60, czy zgodnie ze zwolnieniami branżowymi od wcześniejszych lat. Jest tu niejasność, nawet pracownicy ZUS mają w tej sprawie wątpliwości.</u>
          <u xml:id="u-178.6" who="#BogdanSzczygieł">Wątpliwości również budzi zapis w art. 70, ust. 3, pkt 1, nie zawieszający prawa do świadczeń osobom, które nie są objęte obowiązkową składką ubezpieczeniową i na przykład osoba już pobierająca świadczenie emerytalne, uruchamiająca jakąś działalność handlową czy usługową na własny rachunek, nie jest zobowiązana do opłacania składki ubezpieczeniowej, może osiągać nieograniczone dochody bez żadnych konsekwencji.</u>
          <u xml:id="u-178.7" who="#BogdanSzczygieł">Zgadzam się z moim przedmówcą, panem posłem Ujazdowskim, że łącznie z tą ustawą powinny być rozpatrzone rozporządzenia Rady Ministrów; szczególnie ważne jest rozporządzenie dotyczące określenia stanowisk pracy uprawniających do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, bo nie wszystkie zawody zostały wyszczególnione, część zawiera odnośnik do art. 10 ust. 2.</u>
          <u xml:id="u-178.8" who="#BogdanSzczygieł">Na koniec uważam, że łącznie z wejściem w życie tej ustawy powinno zostać odnowione rozporządzenie Rady Ministrów z 26 stycznia 1990 r. dotyczące wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z przyczyn dotyczących zakładów pracy, dotyczy to kobiet, które mogą przechodzić na emeryturę bez względu na wiek po osiągnięciu 35-letniego stażu pracy i mężczyzn o 40-letnim stażu pracy, żeby nie było wątpliwości w momencie wejścia nowej ustawy, czy te osoby mają prawo do emerytury czy nie. Uważam, że natychmiast należy odnowić to rozporządzenie.</u>
          <u xml:id="u-178.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-179">
          <u xml:id="u-179.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-179.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze poseł Tadeusz Dziuba, nie zrzeszony, przygotuje się poseł Tadeusz Kijonka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-180">
          <u xml:id="u-180.0" who="#TadeuszDziuba">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony przez rząd projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego świadczy o wykonaniu dużej pracy. Dużej, lecz niestety nie satysfakcjonującej. Nie satysfakcjonującej z wielu powodów — wymienię tylko dwa.</u>
          <u xml:id="u-180.1" who="#TadeuszDziuba">Niewątpliwie projekt utrwala nieracjonalne i niesprawiedliwe proporcje między poborami różnych grup społecznych. Lekarzom wypłacano względnie nieduże wynagrodzenia, mają więc względnie nieduże emerytury. Wyższym funkcjonariuszom aparatu partyjno-państwowego (używam dawniejszego nazewnictwa) wypłacano względnie duże wynagrodzenia, cieszą się więc względnie dużymi emeryturami. Ten stan projekt utrwala.</u>
          <u xml:id="u-180.2" who="#TadeuszDziuba">Proponowana regulacja ma charakter quasi-systemowy, nie jest jednak kompleksowa. Brak np. pilnego rozwiązania — w postaci rzecz jasna odrębnej ustawy — dotyczącego nowej organizacji i finansowania ubezpieczeń. Za to zaniedbanie, moim zdaniem, skazujące ubezpieczenia emerytalno-rentowe wyłącznie na budżet państwa, płacimy już bardzo wysoką cenę.</u>
          <u xml:id="u-180.3" who="#TadeuszDziuba">Powodów do zastrzeżeń jest grubo więcej. Jeszcze to warto dodać, że ustawa będzie uchwalana w wyjątkowo nie sprzyjającym okresie — okresie finansowego kryzysu państwa. Wywiera to widoczne piętno na przepisy ustawy. W projekcie obniżono w stosunku do rozwiązań obecnych wysokość rent inwalidzkich i rodzinnych, również należnych z tytułu wypadków przy pracy. W niższym niż obecnie stopniu proponuje się honorować okresy nieskładkowe itd. — można by wyliczać długo. W rezultacie wokół ustawy powstaje klimat niechęci, a nawet — jak to miałem okazję niedawno się przekonać — agresji. W tej sytuacji obok zarzutów uzasadnionych pojawiają się zarzuty niesprawiedliwe, pilnie jednak rozpowszechniane. Uważam tę sytuację za niebezpieczną.</u>
          <u xml:id="u-180.4" who="#TadeuszDziuba">W tym wszystkim dochodzę do wniosku, że takiej ustawy, ustawy niby systemowej, nie powinno się raczej uchwalać. Wydaje mi się, że należy skoncentrować się na wprowadzeniu ustawy o bardziej ograniczonym zakresie, usuwającej przede wszystkim z obecnego systemu naruszenia godzące w poczucie sprawiedliwości, na którą starsza część społeczeństwa wyczulona jest w sposób szczególny. Taka ustawa winna więc dotyczyć przede wszystkim dwóch kwestii: ustalania wysokości emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego oraz zasad ich zawieszania, w tym w związku z podejmowaniem pracy zarobkowej.</u>
          <u xml:id="u-180.5" who="#TadeuszDziuba">Nie wchodząc w szczegóły stwierdzę tylko, że powinny być ustalone jednolite zasady ustalania wysokości świadczeń przyznawanych w przyszłości i znajdujące zastosowanie do przeliczenia świadczeń starego portfela. Przy przeliczaniu świadczeń starego portfela koniecznie należy dopuścić możliwość wyboru innej podstawy wymiaru emerytury. Jestem świadom, że z technicznego punktu widzenia przeprowadzenie takiej operacji jest trudne, czasochłonne i kosztowne, ale o to dopominają się powszechnie emeryci i renciści. Niedokonanie tej operacji dla znacznej części emerytów oznaczać będzie lekceważenie ich poczucia sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-180.6" who="#TadeuszDziuba">Proponuję więc okrojenie przedłożonego projektu i uchwalenie ustawy o ustaleniu wysokości emerytur i rent z ubezpieczenia społecznego oraz o zasadach ich zawieszania. Pragnę zwrócić uwagę na to, że propozycja ta jest niekłopotliwa i mam nadzieję, że komisje sejmowe oraz wyłoniona z nich podkomisja rozważą możliwość przedstawienia w drugim czytaniu takiego właśnie ograniczonego swoim zakresem przedmiotowym projektu.</u>
          <u xml:id="u-180.7" who="#TadeuszDziuba">Na zakończenie pragnę wyrazić zdziwienie w związku z tym, że w ciągu minionego półtorarocza nie dokonano żadnych praktycznie kroków w kierunku wyodrębnienia z budżetu państwa funduszu emerytalno-rentowego, w tym celu, aby Zakład Ubezpieczeń Społecznych mógł prowadzić aktywną politykę zgromadzonymi środkami dla pomnożenia zasobów, choćby poprzez uzyskiwanie odsetek z wkładów bankowych. W sytuacji kryzysu finansowego państwa byłoby to, jak sądzę, bez mała zbawienne.</u>
          <u xml:id="u-180.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-180.9" who="#TadeuszDziuba">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-180.10" who="#TadeuszDziuba">Głos zabierze pan poseł Tadeusz Kijonka nie zrzeszony i jako ostatni przygotuje się poseł Janusz Bożek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-181">
          <u xml:id="u-181.0" who="#TadeuszKijonka">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Z projektu ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego, jak to poświadcza tocząca się debata, która właściwie zdemolowała założenia oraz większość przedstawionych zapisów, otóż z projektu tej ustawy zadowoleni są chyba wyłącznie jej autorzy, którzy nie tracą dobrego samopoczucia. Poza tym nikt, lub prawie nikt, toteż w wersji, która została Sejmowi przedstawiona, niewiele się ostanie, o ile, w ogóle jest możliwe przepracowanie tej oczekiwanej od lat ustawy w intencji jednolitej i porządkującej istniejący stan prawny.</u>
          <u xml:id="u-181.1" who="#TadeuszKijonka">Zanegowana została przecież koncepcja generalna tego dokumentu, jego filozofia, skoro nowy projekt okazuje się być nie tylko mniej korzystny, ale nastawiony na ociosanie wszystkich niemal grup i środowisk, nierzadko przy zastosowaniu prawa działającego wstecz. Poczynając od zasad przechodzenia na emeryturę i rentę oraz zasad ustalania nowej podstawy, obliczania ich wymiaru każde rozwiązanie jest korzystne, a nawet represyjne, z narzucająca się tendencją równania w dół.</u>
          <u xml:id="u-181.2" who="#TadeuszKijonka">W świetle tego projektu emeryt czy rencista prezentuje się jako zło konieczne, a przykre, nieuniknione następstwo wieloletniej pracy zawodowej. Nic tedy dziwnego, że presja lęku przed nową ustawą spowodowała masowe paniczne ucieczki na emerytury i renty. I pewne autorzy projektu działali pod presją nastającej recesji gospodarczej, ale dlaczego usiłują stworzyć wrażenie, iż nowe rozwiązania są jednocześnie korzystne i sprawiedliwe. Raz jeszcze należy więc w tym miejscu powtórzyć, że emerytura nie jest żadnym świadczeniem socjalnym, lecz zwrotem składki, stanowiącej integralną część płacy w okresie zatrudnienia. Nie tak małej, tym bardziej w warunkach polskich, stale zaniżającego się wieku na, wskutek pogarszających się od lat warunków bytowania. Stan ten dotyczy ludzi, którzy w zdecydowanej większości szczyt aktywności zawodowej mają już za sobą i dobijają do brzegu. Prawa, których nabyli, porządkowały obowiązujące dotąd ustawy i przepisy PRL, państwa, z którego socjalnymi zobowiązaniami Rzeczpospolita Polska najchętniejby zerwała, odcinając się od społecznej i biologicznej pracowniczej masy spadkowej tamtego okresu.</u>
          <u xml:id="u-181.3" who="#TadeuszKijonka">To również pośrednio odbija projektu tej ustawy, która usiłuje, gdzie tylko się da, zaniżyć materialny i społeczny wkład pracy, dlatego przed Sejmem coraz więcej demonstrantów zagrożonych dalszym obniżaniem się pozycji bytowej. Dobijają się o swoje przede wszystkim mocne grupy zawodowe, branże, e są w stanie wymusić odpowiednie ustępstwa. Gorzej z tymi, którzy nie mogą się posłużyć równie skutecznymi instrumentami., a więc dlatego projekt nowej ustawy jest z założenia antyinteligencki i szczególnie obcesowo obchodzi się z osobami z wykształceniem wyższym oraz z zawodami o typowo inteligenckim charakterze, a już szczególnie ze Łowiskami twórczymi.</u>
          <u xml:id="u-181.4" who="#TadeuszKijonka">Wysoki Sejmie! Z przedstawionego tekstu projektu ustawy wynika jedno niezbicie, że łowiska i zawody twórcze w każdym przypadku tracą w stosunku do uprawnień dotychczasowch, choć wbrew pozorom wcale nie były preferowane. Na przykład dziennikarze uchodzący za pieszczochów poprzedniego systemu. W gruncie rzeczy ich realne przywileje ograniczały się do prawa schodzenia na emeryturę w wieku niższym lat, kobiety w 55 roku życia, mężczyźni w a także do wzrostu emerytury lub renty wysokości 15% podstawy jej wymiaru z tytułu pracy w szczególnie niekorzystnych warunkach. Teraz mają zostać i tego pozbawieni, może słusznie, skoro wiadomo, iż za wszystko zło odpowiedzialni byli, są i będą oczywiście dziennikarze oraz, powiedzmy, cykliści.</u>
          <u xml:id="u-181.5" who="#TadeuszKijonka">Godzi się jednak w tym miejscu przypomnieć, iż właśnie ludzie tego zawodu zdecydowanie przewodzą wśród przedstawicieli szczególnego ryzyka i nikt nie może się z nimi równa przykład pod względem zagrożenia robami serca. Statystyczny dziennikarz z reguły pada na zawał i rzadko w pełni sił dożywa emerytury. To są fakty łatwe do przewidzenia. Statystyka w tym przypadku potwierdza to z całą bezwzględnością. A skoro wnoszę o zachowanie praw ludzi tego zawodu do przechodzenia na emeryturę według dotychczasowych zasad w oparciu o art. 10 uznający odpowiednie prawa z tytułu pracy wykonywanej w warunkach znacznej szkodliwości dla zdrowia, bo stały pośpiech, napięcia, stresy, przy nienormowanym czasie pracy, która wymaga bardzo wysokiej sprawki psychofizycznej. Wnoszę także o zachowanie dotychczasowego dodatku z tych samych powodów.</u>
          <u xml:id="u-181.6" who="#TadeuszKijonka">Równie fatalnie usytuowani są w projekcie tej ustawy artyści-twórcy, którzy w znacznej części korzystali dotąd z własnej ustawy emerytalnej, opłacając odpowiednie składki osobiście. Ci, którzy równocześnie nabyli praw emerytur pracowniczych, tracą oto pienią wpłacane systematycznie od 1974 r. na ZUS bez prawa odzyskania tamtych kwot. Sprawa ta skończy się procesem, skoro rzecz dotyczy w istocie grabieży. A przecież uprawnienia do emerytur twórczych nadawało Ministerstwo Kultury i Sztuki w oparciu o odpowiedni akt sejmowy.</u>
          <u xml:id="u-181.7" who="#TadeuszKijonka">Wysoki Sejmie! W projekcie nowej ustawy pominięto żadnej okazji, by twórców i arów doświadczyć odpowiednio dotkliwie, może w przeświadczeniu, iż nic tak twórczości nie sprzyja jak ciężki los. Ludzie tych profesji z chwilą przejścia na emeryturę poddani zostają pięciokrotnie wszelakim restrykcjom, poczynając od sposobu naliczania rent i emerytur, zasad ich waloryzowania, pozbawienia dodatków za pracę w szczególnie trudnych warunkach, bo i są takie, a nie kończąc na wielokrotnym sposobie opodatkowania bądź zakazach podejmowania dalszej pracy zawodowej i twórczej, gdyż do tego w istocie sprowadzają się proponowane restrykcje.</u>
          <u xml:id="u-181.8" who="#TadeuszKijonka">A przecież chodzi o ludzi, którzy bądź opłacali składki sami z tytułu wykonywania zawodu twórczego, bądź też zatrudnieni zawodowo wcale często opłacali dodatkowo składki ubezpieczeniowe.</u>
          <u xml:id="u-181.9" who="#TadeuszKijonka">W tym projekcie co rusz to niejasności wymagające wyświetlenia. Odpowiedni dokument szczegółowy został przekazany na ręce ministra oraz skierowany do właściwej komisji sejmowej, toteż nie będę państwa wikłać w szczegóły. Pragnę natomiast z całą mocą podkreślić a i przekonać, iż działalność twórcza ma charakter specyficzny i podlega innym prawom i procesom, czego nie da się do końca unormować. Zdarzają się lata erupcji, ale i całkowitego zastoju i to nie ze względu na utratę chęci czy woli uprawiania twórczości, lecz z powodów niezależnych, wynikających z istoty aktu twórczego bądź kreacji artystycznej.</u>
          <u xml:id="u-181.10" who="#TadeuszKijonka">Teraz jeszcze dochodzą zagrożenia wynikające z utraty zamówień i rozpadu rynku, a przecież twórca nie otrzymuje warsztatu pracy od pracodawcy i sam pokrywa koszty tzw. uzysku.</u>
          <u xml:id="u-181.11" who="#TadeuszKijonka">Należy więc te fakty uwzględnić i przyznać osobom prowadzącym działalność twórczą i artystyczną prawo do wyboru kolejnych lat kalendarzowych służących do ustalenia podstawy emerytury lub renty z całego okresu zatrudnienia. Tym bardziej że większość przedstawicieli tych zawodów, wskutek upośledzenia fizycznego związanego z wiekiem, bądź utratą zdrowia, w ostatniej dekadzie aktywności zawodowej często znajduje się w najgorszej sytuacji życiowej. Obecnie nakładają się na to jeszcze czynniki odtwórców niezależne, związane z załamaniem się naszego rynku sztuki. Zachodzi więc niebezpieczeństwo, iż niemała część osób z tego kręgu nie będzie mogła nie tylko deklarować obecnie wyższych dochodów, lecz w ogóle opłacać składek, zmuszona do odstąpienia od ubezpieczenia.</u>
          <u xml:id="u-181.12" who="#TadeuszKijonka">Wysoki Sejmie! Szczególnie drażliwe i niebezpieczne są proponowane zapisy ograniczające możliwość łączenia emerytury lub renty z pracą, względnie zmierzające do zawieszenia emerytury lub renty z tytułu osiągania dodatkowych wynagrodzeń i dochodów. Jeśli zapisy te zostaną utrzymane w mocy, w przypadku zawodów twórczych i artystycznych można będzie mówić o pauperyzacji totalnej, a unicestwiającej z określonymi następstwami dla stanu kultury narodowej.</u>
          <u xml:id="u-181.13" who="#TadeuszKijonka">W tych zawodach nie mogą być mechanicznie stosowane rygory, uzasadnione być może w innych, gdyż grozi to zepchnięciem ze sceny lub rynku sztuki wielu wybitnych artystów i twórców, co nie znaczy, że zamożnych, którzy staną przed dylematem — uprawianie sztuki czy prawo bytu.</u>
          <u xml:id="u-181.14" who="#TadeuszKijonka">Ten zapis może doprowadzić do ruiny szkolnictwo artystyczne i dewastacji wielu zespołów, utraty mistrzów, którzy z tego tytułu, iż nabyli normalne prawa emerytalne bądź znaleźli się na rencie nie powinni zostać wyeliminowani. Czy z tytułu wydania dzieł zebranych, bądź szczególnie poczytnej książki, autor ma utracić prawo do wypracowanej emerytury? Czy ma z dnia na dzień rozstać się z tworzonym przez całe życie warsztatem twórczym pod rygorem utraty uprawnień emerytalnych? A ileż dzieł, arcydzieł nawet, powstało w warunkach ciężkiej choroby, niekiedy śmiertelnej, jako ostatni akt twórczy życia? Czy artysta i twórca, z chwilą przejścia na emeryturę, ma limitować swoją aktywność do granic określanych rozmiarami świadczeń z tego tytułu? Ależ tak zastosowane zasady egalitaryzmu i unifikacji grożą utratą wielu wartości, nie mówiąc, iż wkraczamy w krainę perfidnego absurdu.</u>
          <u xml:id="u-181.15" who="#TadeuszKijonka">Toteż wnoszę o zrewidowanie tych zapisów zgodnie ze stanowiskiem Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych, tym bardziej iż będą to przypadki względnie nieliczne. Proponuję w związku z tym przyznać członkom związków i stowarzyszeń twórczych praw, które zostały zagwarantowane — art. 70 — członkom Polskiej Akademii Nauk. Z jakiego właściwie tytułu twórcy mają nie korzystać z podobnych uprawnień?</u>
          <u xml:id="u-181.16" who="#TadeuszKijonka">Rozwiązaniem najlepszym, w przypadku tych zawodów i środowisk, byłoby przygotowanie nowej, oddzielnej ustawy emerytalnej, skoro nikt nie kwestionuje praw do takich aktów legislacyjnych w przypadku wojska, policji czy górników. Jeśli natomiast środowiska te ma obejmować wspólna ustawa emerytalna, muszą zostać nią objęte sytuacje i fakty, które stanowią o różnicach nie podlegających dyskusji, a także zagrożeniach, które spowodować mogą niepowetowane straty dla kultury narodowej.</u>
          <u xml:id="u-181.17" who="#TadeuszKijonka">Nowa ustawa obowiązywać będzie przez długie lata. Niechże to nie będą z tego tytułu lata dla kultury i sztuki destrukcyjne, na co się zanosi i to w majestacie prawa.</u>
          <u xml:id="u-181.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-182">
          <u xml:id="u-182.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-182.1" who="#MikołajKozakiewicz">Dyskusję zamyka poseł Janusz Rożek. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-183">
          <u xml:id="u-183.0" who="#JanuszRożek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nie będę mówił o szczegółach projektu proponowanej nam ustawy, a o pewnej filozofii, którą chcę przedstawić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-184">
          <u xml:id="u-184.0" who="#PosełBożek">Wysoka Izbo! W Polsce mamy blisko 7 mln ludzi biorących emerytury i renty. Mamy ponad milion bezrobotnych, którzy biorą zasiłki. W sumie mamy około 8 mln ludzi, którzy nie produkując, konsumują. Liczba emerytów, rencistów i bezrobotnych ma tendencje do wzrostu, natomiast tendencje do zmniejszania się ma liczba produkujących. Oznacza to, że coraz więcej będzie obciążony świadczeniami socjalnymi robotnik, który produkuje, i to budzić będzie jego niezadowolenie i protesty, lub obciąży zakład nadmiernymi podatkami, a to będzie hamować jego rozwój i koło beznadziei jest zamknięte.</u>
          <u xml:id="u-184.1" who="#PosełBożek">Wysoka Izbo! Nasz prezydent jeździł za granicę i błagał: darujcie nam długi, i coś tam wybłagał. Nasz prezydent, zwracając się do zachodnich kapitalistów, namawiał ich: przyjeżdżajcie i róbcie u nas interesy. Ale zachodni kapitaliści jakoś się nie spieszą z lokowaniem u nas swojego kapitału. Zresztą kapitalista ma to do siebie, co jest naturalne, że jak przywiezie do nas worek dolarów, to chce wywieźć dwa. Tego się społeczeństwo obawia. Nie chce być Murzynem obcego kapitału.</u>
          <u xml:id="u-184.2" who="#PosełBożek">Niemcy zachodnie, aby wyrównać poziom gospodarczy Niemiec wschodnich do swego poziomu, muszą wpompować tam bilion marek. Polska, aby zrównać się gospodarczo z Zachodem musi wygospodarować 1,5 biliona dolarów. Takiej sumy nam nikt nie da. Rosjanie, broniąc się przed morderczym naporem Niemców pod Stalinagradem nie lokowali resztek swoich rezerw w obronę tego miasta. Żołnierzom w mieście mówili: brońcie się do końca. Swoje rezerwy lokowali na flankach, by w oskrzydlającym uderzeniu okrążyć i zniszczyć armię von Paulusa. Wymagając najwyższych ofiar od żołnierzy, walczących w Stalingradzie, stworzyli zaczątek zwycięskiej wojny.</u>
          <u xml:id="u-184.3" who="#PosełBożek">Wysoka Izbo! Z tej trybuny wielu posłów, broniąc świadczeń emerytalnych i rentowych dla poszczególnych grup społecznych, przedstawiało wiele uzasadniających je argumentów. Ja, jako rolnik, uważam, że mam ich dla tej grupy najwięcej. Proszę mi powiedzieć, w jakiej to grupie społecznej do niedawna 80-letni człowiek nie tylko nie otrzymywał emerytury, ale jeszcze płacił składkę emerytalną. Nigdzie, tylko u rolników.</u>
          <u xml:id="u-184.4" who="#PosełBożek">Proszę mi powiedzieć, w jakiej to grupie społecznej pracownik, pracując ponad 50 lat w ciężkich warunkach, nieraz w chłodzie i na deszczu, nabawiając się reumatyzmu, zwyrodnień kręgosłupa lub zawału serca, otrzymuje emeryturę w wysokości 120 tysięcy miesięcznie. Nigdzie, tylko u rolników. Ale ja nie mam zamiaru powiedzieć: chłopi, dzieje wam się krzywda. Idźcie pod Sejm i Belweder. Jestem gotów powiedzieć: rolnicy, jest nam ciężko, ale pogódźmy się z tym. Ojczyzna tego wymaga, ale uczyńmy to wszyscy, niech uczynią to wszystkie grupy społeczne.</u>
          <u xml:id="u-184.5" who="#PosełBożek">Ojciec Święty w ostatniej pielgrzymce apelował do nas: wygrać pokój, a wygrać pokój to przede wszystkim wygrać go gospodarczo. Wygrać gospodarczo możemy wtedy, gdy maksymalnie będziemy oszczędzać na wszystkim, z wyjątkiem rozwoju produkcji, zdobywania wiedzy, a wykorzystując ją we wprowadzaniu najnowszej technologii. Niestety w licznych wystąpieniach moich przedmówców takiej filozofii nie zauważyłem i to budzi we mnie smutne refleksje.</u>
          <u xml:id="u-184.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-185">
          <u xml:id="u-185.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-185.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie pani podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej, Aleksandra Wiktorów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-186">
          <u xml:id="u-186.0" who="#AleksandraWiktorow">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zarzuca się rządowi chęć wyniszczenia emerytów i rencistów. Są to zarzuty bardzo mocne, ale nie wiem, czy do końca usprawiedliwione. Stawiamy pytanie, czy system emerytalny może wyrównać wszystkie niesprawiedliwości, które są we wszystkich, wynikają ze wszystkich dziedzin życia. Na to pytanie nie można odpowiedzieć twierdząco. Wiadomo, że system emerytalny tego zrobić nie może. Na początku może odpowiem na te pytania szczegółowe, które są bardzo ważne dla całej ustawy. Pan poseł Ujazdowski mówi o nieprzygotowaniu do rewaloryzacji. Ustawa przyjęta w zeszłym roku 26 maja podawała zasady, na jakich ma się odbyć rewaloryzacja świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-186.1" who="#AleksandraWiktorow">22 listopada zeszłego roku nasze ministerstwo wydało szczegółowe zasady przygotowania podstaw wymiaru do rewaloryzacji. To już jest ponad pół roku, jak te przygotowania zostały podjęte. Więc zarzuty o tym, że nie przeprowadzi się rewaloryzacji, bo nie można jej przeprowadzić, bo jest nie przygotowana przez nas, są nieprawdziwe.</u>
          <u xml:id="u-186.2" who="#AleksandraWiktorow">Od 22 listopada wszyscy wiedzą, jak te podstawy wymiaru do rewaloryzacji mają być przygotowane i przeliczone. W związku z tym — były tutaj zresztą sprzeczności co do tej sprawy — o okresach zaliczalnych i równorzędnych emerytów i rencistów, którzy już mają emerytury i renty. Im nikt nie miał zamiaru odbierać tych okresów zaliczanych do okresu ubezpieczenia. One są dla nich traktowane tak samo, jak były traktowane dotychczas, czyli w stosunku 1:1 za każdy rok okresu równorzędnego i zaliczalnego — 1 rok ubezpieczenia I taka została przyjęta zasada w tym rozporządzeniu i w ustawie.</u>
          <u xml:id="u-186.3" who="#AleksandraWiktorow">Następna sprawa bardzo ważna, to sprawa likwidacji dysproporcji. Tak, właśnie jedną z głównych przyczyn wprowadzania ustawy, opracowania nowych warunków, jest likwidacja starego portfela, rewaloryzacja świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-186.4" who="#AleksandraWiktorow">W miesiącach styczeń — kwiecień tego roku, w tych 4 miesiącach, przeciętna emerytura i renta wynosiła 1 100 tysięcy złotych, dokładnie: 1 100 011 złotych, w tym przeciętna emerytura 1 300 013 złotych. Przeciętne wynagrodzenie w tym samym okresie wynosiło 1 657 tysięcy złotych. To świadczy o tym, że nie tylko emerytom i rencistom żyje się źle. Źle się żyje całemu społeczeństwu i jak widać, ta relacja przeciętnej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia jest rzeczywiście wysoka, co nie świadczy o dobrym poziomie życia emerytów i rencistów.</u>
          <u xml:id="u-186.5" who="#AleksandraWiktorow">Skąd się bierze ta wysoka przeciętna emerytura? Właśnie wiąże się z dysproporcjami, które występują w całym portfelu rent i emerytur. Nowo przyznawane emerytury i renty są niezwykle wysokie i ja będę to podkreślać. Przeciętna nowo przyznana emerytura w tym roku wynosi ponad 90% przeciętnego wynagrodzenia. Tak wysokich emerytur i rent nie jest w stanie sfinansować nikt, nie tylko my, ale również najbogatsze kraje na świecie.</u>
          <u xml:id="u-186.6" who="#AleksandraWiktorow">Dysproporcje te trzeba wyrównać, podnieść emerytury przyznane wcześniej. A musimy się mieścić w przyjętych założeniach finansowych. Przecież nie mogłam przygotować takiego projektu ustawy, który wyszedłby za przydzielone w tym roku finanse. Dostaliśmy w tym roku na rewaloryzację, zresztą zatwierdził to Sejm w ustawie budżetowej, 3 biliony złotych na jeden kwartał, to znaczy, że gdyby rewaloryzacja była przeprowadzona od początku roku, byłoby to 12 bilionów złotych dodatkowo ponad to, co wpłynęło ze składek.</u>
          <u xml:id="u-186.7" who="#AleksandraWiktorow">Te 12 bilionów złotych to jest 16% całego funduszu emerytalnego i te 12 bilionów zostanie podzielone tylko między tych, którzy będą podlegać podwyżkom, to znaczy tych, którzy mają emerytury i renty przyznane mniej więcej do ostatniego kwartału 1989 roku, aczkolwiek tam też będą osoby, które dostaną te podwyżki.</u>
          <u xml:id="u-186.8" who="#AleksandraWiktorow">Czy państwo widzą możliwość dodatkowych dotacji budżetowych? Jeżeli wskażecie mi źródła pokrycia wydatków na dalsze zwiększenie emerytur i rent, wszyscy to przyjmą z radością, ale w tej chwili, proszę państwa, nie widzę możliwości budżetowych zwiększenia tych dotacji na podwyżkę emerytur i rent.</u>
          <u xml:id="u-186.9" who="#AleksandraWiktorow">Jak państwo wiedzą, myśmy zresztą proponowali większą dotację, no ale taka została przyjęta. Wiąże się z tym również sprawa finansowania organizacji ubezpieczeń społecznych, ta sprawa się przewijała w wielu wypowiedziach, mimo że ja o tym wczoraj mówiłam w swoim wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-186.10" who="#AleksandraWiktorow">Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest wyodrębniony z budżetu państwa. Jest odrębnym funduszem od 1987 roku, a z budżetem wiąże się tylko o tyle, że budżet jest zobowiązany pokrywać ewentualny niedobór, jaki wystąpi w ubezpieczeniach, bo ubezpieczenia społeczne są gwarantowane przez państwo, to znaczy, jeżeli wystąpi deficyt, to budżet państwa jest zobowiązany ten deficyt pokryć. I taki tylko ma związek z budżetem.</u>
          <u xml:id="u-186.11" who="#AleksandraWiktorow">Jeżeli chodzi właśnie o inwestowanie — tutaj się państwo domagali właśnie, żeby Fundusz Ubezpieczeń Społecznych inwestował jakieś środki, ale od wielu lat występuje deficyt w ubezpieczeniach społecznych. Jeżeli gdzieś występuje deficyt i budżet musi to uzupełniać, to co można inwestować? Jakie środki można inwestować, jeżeli ich po prostu nie ma?</u>
          <u xml:id="u-186.12" who="#AleksandraWiktorow">Poza tym, tak jak wczoraj mówiłam, w całym współczesnym świecie i w Polsce system powszechnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych opiera się na bieżącej składce. To znaczy, że z tego, co jest obecnie wpłacane, wypłaca się świadczenia i to nie jest nasz indywidualny pomysł. Tak jest we wszystkich krajach na świecie. Dopiero ubezpieczenia dodatkowe, komercyjne, dobrowolne opierają się na kapitale, gdzie zbierają składkę, przez wiele lat jej nie wypłacają, inwestują.</u>
          <u xml:id="u-186.13" who="#AleksandraWiktorow">Mówiliśmy tutaj dużo o wiązaniu składki z indywidualnym wymiarem świadczeń. Ale większość mówiła tylko o emeryturach. To fakt, że na emeryturę płaci się dość długo tę składkę. Nie jest to zresztą składka 43%, bo 43% to jest składka na wszystkie świadczenia ubezpieczeń społecznych, również na inne ryzyka ubezpieczeniowe, tzn. na wypadek inwalidztwa, na wypadek śmierci żywiciela, renty rodzinne również są opłacane z tego funduszu, ze składki ubezpieczenia społecznego, bo tak mówi ustawa o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, na świadczenia macierzyńskie, opiekuńcze, wychowawcze, rodzinne, rehabilitacyjne, wyrównawcze itd. Tak że rzeczywiście z tej składki, zresztą zgodnie z ustawą, tu nie ma żadnych nadużyć, na emerytury i renty jest przeznaczone 30%, to znaczy 30% funduszu płac, pozostałe 13% jest przeznaczane na inne świadczenia.</u>
          <u xml:id="u-186.14" who="#AleksandraWiktorow">I proszę państwa, jakby składka indywidualna miała odpowiadać indywidualnej wysokości świadczenia tylko i wyłącznie, to ja zadaje pytanie: jakiej wysokości musiałyby być renty inwalidzkie i rodzinne? Ubezpieczenie społeczne to odpowiedzialność zbiorowa, tzn. całe społeczeństwo, wszyscy opłacający składki biorą na siebie odpowiedzialność za tych, którzy musieli odejść wcześniej z pracy z powodu inwalidztwa, umarli, zostały po nich rodziny.</u>
          <u xml:id="u-186.15" who="#AleksandraWiktorow">Przecież przez rok, czy nawet 5, czy nawet 10 lat opłacania składki, nikt sobie nie nazbiera na rentę rodzinną, która może być opłacana przez kilkadziesiąt lat, jak również na rentę inwalidzką, jeżeli jest niezdolny do pracy. I w tym się zasadza cała idea ubezpieczenia społecznego, idea, o której mówiłam, solidaryzmu społecznego. Dlatego ubezpieczenie społeczne w przeciwieństwie do innych rodzajów ubezpieczeń gospodarczych i majątkowych musi pełnić pewne funkcje redystrybucyjne, zabezpieczające warunki życia również tym, którzy długo pracować nie mogli, nie mieli szans na opłacenie składki. Równość opłacania składki powinna oznaczać równość w dostępie do świadczeń.</u>
          <u xml:id="u-186.16" who="#AleksandraWiktorow">Tutaj dużo się mówiło o wieku emerytalnym. I wbrew temu, co się mówiło myśmy wielu grupom zatrudnionym w szczególnych warunkach ułatwili wcześniejsze przechodzenie na emeryturę, jak choćby właśnie maszynistom, oni mogą 10 lat wcześniej przechodzić na emeryturę, do tej pory 5 lat mogli wcześniej przechodzić na emeryturę. I te szczególne warunki pracy, to właśnie obniżenie wieku emerytalnego dla wszystkich, którzy są do tego uprawnieni, całe społeczeństwo bierze na siebie. Od tych ludzi nie żądamy żadnej dodatkowej składki na ubezpieczenie społeczne. Jeżeliby tak było, że każda indywidualna składka, jak tu niektórzy mówili, ma mieć od tych, którzy są uprawnieni do wcześniejszych emerytur, odzwierciedlenie w wysokości świadczenia, to powinniśmy brać dodatkowe składki. My tych składek nie bierzemy. Uważamy, że za te osoby przejmuje odpowiedzialność społeczeństwo, ktoś musi pracować w tych trudnych warunkach i wszyscy powinni na to łożyć.</u>
          <u xml:id="u-186.17" who="#AleksandraWiktorow">Tak samo dotyczy to sprawy okresów składkowych i nieskładkowych. Wiadomo, że okresy składkowe zalicza się wszystkim w pełnej wysokości. Natomiast okresy nieskładkowe, to znaczy te, które zaliczamy do okresów ubezpieczenia, mają wpływ na prawo do świadczenia, czyli są wliczone do stażu pracy. Natomiast w tych okresach nie była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne, ale przecież skądś pieniądze muszą się na te świadczenia brać. I wtedy uznajemy również, że całe społeczeństwo składa się na sfinansowanie okresów nieskładkowych, tzn. właśnie na kobiety na urlopach wychowawczych, właśnie na żołnierzy pełniących zasadniczą służbę wojskową, na marginesie chcę powiedzieć, że służba wojskowa w art. 5 ust. 2 pkt. 1 jest wliczana do pełnego składkowego okresu.</u>
          <u xml:id="u-186.18" who="#AleksandraWiktorow">Tak że w tym właśnie przypadku zarzucanie nam, że nie chcemy uwzględniać różnych szczególnych warunków, jest bezpodstawne, bo naprawdę to uwzględniamy, właśnie w nieróżnicowaniu składki, w zaliczaniu okresów, w których się składki nie płaciło.</u>
          <u xml:id="u-186.19" who="#AleksandraWiktorow">Jeszcze dwa słowa o przywilejach branżowych. Przywileje branżowe, to znaczy, nie chcę mówić: przywileje, zresztą nigdy wczoraj takiego słowa nie użyłam, to państwo mówili o przywilejach, ja mówiłam o uprawnieniach specjalnych. Uprawnienia branżowe były u nas bardzo rozwinięte. Dotyczą nie tylko ludzi pracujących w szczególnie trudnych warunkach, dotyczą one również innych grup zawodowych.</u>
          <u xml:id="u-186.20" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam powiedzieć, że po to, żeby ci ludzie mogli dostawać dodatki branżowe, płacą też wszyscy, bo składka jest jednakowa od wszystkich, płacą wszyscy i płacą również ci, którzy mało zarabiają i ciężko pracują, szczególnie kobiety właśnie. Bardzo mało kobiet uprawnionych jest do dodatków branżowych, z wyjątkiem nauczycielek, tam większość jest kobiet.</u>
          <u xml:id="u-186.21" who="#AleksandraWiktorow">Natomiast wszystkie kobiety w przemyśle lekkim nie mają uprawnień do dodatków branżowych. I dlatego płacąc jednakową składkę, tak jak inni, finansują dodatki branżowe niektórych innych grup, które więcej od nich zarabiają. I dlatego proponujemy taką zasadę, że ci, którzy są uprawnieni, te branże, te zawody, które są uprawnione do dodatków branżowych, mogą je otrzymywać, ale za opłacaniem dodatkowej składki, żeby nie obciążać tych, którzy nie są do tych dodatków uprawnieni, właśnie tych kobiet, które takich dodatków nie mają.</u>
          <u xml:id="u-186.22" who="#AleksandraWiktorow">Jeszcze jedna sprawa. Rozmawiałam prawie ze wszystkimi grupami zawodowymi, pan mówił tu o twórcach. Spotkałam się dwa dni temu z tym komitetem porozumiewawczym i doszliśmy do daleko idącego porozumienia, wiele spraw zostało wyjaśnionych. Mówi pan o różnych zakazach, że nie może wydać książki itd. Przecież ograniczenie zarobków ma dotyczyć tylko zorganizowanych miejsc pracy, po to, żeby tworzyć miejsca pracy dla bezrobotnych. Nikt nigdy nie miał zamiaru objąć zakazem pracy twórców, pisarzy, reżyserów czy rzeźbiarzy. Żadne honoraria, wynikające z tytułu działalności twórczej, nie miały być tym objęte, pracownicy ministerstwa i ja spotkaliśmy się z twórcami i dokładnie ich o tym poinformowałam.</u>
          <u xml:id="u-186.23" who="#AleksandraWiktorow">I jeszcze na koniec sprawa łączenia emerytury lub renty z pracą. Proszę państwa, my nie zakazujemy całkiem pracy, to ograniczenie pracy dotyczy tylko tych, którzy poszli na wcześniejszą emeryturę z powodu braku pracy dla nich, z powodu zwolnień grupowych, likwidacji zakładów i stanowisk. Jeżeli oni poszli z tego właśnie tytułu na wcześniejszą emeryturę, to ja nie mogę obciążać społeczeństwa emeryturą dla nich, i jeszcze dodatkowo właśnie zajmowaniem przez nich miejsc pracy.</u>
          <u xml:id="u-186.24" who="#AleksandraWiktorow">Jeżeli chodzi o ograniczenie zarobków. Emeryturę i rentę zawieszać się będzie wg tego projektu dopiero po osiągnięciu więcej niż 120% kwoty bazowej, kwota bazowa to jest przeciętne wynagrodzenie, czyli dopiero wtedy, kiedy zarobek osiągnie 2 mln 40 tys. zł. Dla wysoko zarabiających oczywiście jest to kwota niska, ale ja jeszcze 4 miesiące temu pracowałam w instytucie naukowym, gdzie prawie żaden z pracowników, nawet po 20-letnim stażu, takiego zarobku nie osiąga.</u>
          <u xml:id="u-186.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-187">
          <u xml:id="u-187.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-187.1" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-188">
          <u xml:id="u-188.0" who="#TeresaMalczewska">Panie Marszałku! Pani Minister! Mam wątpliwości do pierwszej części pani wypowiedzi i prosiłabym bardzo o uzupełnienie.</u>
          <u xml:id="u-188.1" who="#TeresaMalczewska">Powiedziała pani o przeciętnej emeryturze, jeżeli przytaczamy dane, to proszę uprzejmie podać, jaka grupa emerytów jest poniżej przeciętnej, jakie są najniższe świadczenia, bo to jest inny zupełnie obraz, kiedy mówimy o przeciętnej, a kiedy w ogóle o sytuacji emerytów i rencistów. Uprzejmie proszę o wyjaśnienie tej kwestii.</u>
          <u xml:id="u-188.2" who="#TeresaMalczewska">Powiedziała pani na początku w drugiej części swojej wypowiedzi, że rząd jest przygotowany do rewaloryzacji od listopada. Nie rozumiem, dlaczego my mamy pracować nad ustawą, skoro pani stwierdziła, że wszystko jest przygotowane.</u>
          <u xml:id="u-188.3" who="#TeresaMalczewska">Trzecia kwestia, którą podniosła pani na początku swojej wypowiedzi, mówiła pani o tym, że może tylko dysponować na rewaloryzację taką kwotą, jaką Wysoki Sejm wydzielił w budżecie państwa.</u>
          <u xml:id="u-188.4" who="#TeresaMalczewska">Pragnę pani przypomnieć, że Komisja Polityki Społecznej dwukrotnie opiniując budżet, dwukrotnie wyraziła opinię negatywną wskazując, że jeżeli wykorzystamy te środki na rewaloryzację, to oczywiście rewaloryzacja nie będzie mogła być taką, jaka dotyczyła osób, które ukończyły 80 lat. Myśmy na te rzeczy wskazywali. Wysoki Sejm oczywiście zaakceptował tę kwotę i do tego nie możemy mieć żadnej pretensji, ale równocześnie rząd dwukrotnie nie odniósł się do naszego negatywnego stanowiska w trakcie prac komisji. Uprzejmie proszę o wyjaśnienie przynajmniej tych dwóch kwestii, a mianowicie co to znaczy przeciętna, ile osób musi mieć poniżej tej przeciętnej i oczywiście, co to znaczy przygotowanie rządu i ZUS do rewaloryzacji, jeżeli ustawy rewaloryzacyjnej obecnie nie ma, o czym wiemy.</u>
          <u xml:id="u-188.5" who="#komentarz">(Poseł Teresa Czarnik-Sojka: Panie Marszałku, mam jeszcze pytanie. Można?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-189">
          <u xml:id="u-189.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-190">
          <u xml:id="u-190.0" who="#TeresaCzarnikSojka">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałam zapytać o taką rzecz. Ponieważ wiadomo, że dość powszechny sprzeciw budzi odebranie dodatków branżowych i to jest w wielu zawodach przyczyną, że na projekt ministerstwa ludzie patrzą bardzo krytycznie, czy w okresie negocjacji i konsultacji ze związkami zawodowymi próbowaliście państwo negocjować te zróżnicowane składki na emerytury i renty? Ponieważ jest u nas, niestety, zasada, że ci, którzy pracują, niemalże bezpośrednio kładą do kieszeni tych, którzy pobierają renty i emerytury. Gdyby były składki zróżnicowane w zawodach, które mają preferencje branżowe, byłaby możliwość przy rewaloryzacji dania tych dodatków branżowych tym, którzy pobierają emeryturę. Czy ta sprawa była tematem rozmów państwa ze związkami zawodowymi i jakie były wyniki tych rozmów?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-191">
          <u xml:id="u-191.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-192">
          <u xml:id="u-192.0" who="#MieczysławGaweł">Panie Marszałku! Pani Minister! Mam trzy sprawy. W art. 96 w ust. 1 mówi się o pełnym badaniu rencistów. Mam pytanie, jeżeli ktoś przepracował 35 lat mężczyzna i 30 lat kobieta, to co?</u>
          <u xml:id="u-192.1" who="#MieczysławGaweł">Druga sprawa: art. 89, do tego jest rozporządzenie, tu już wchodzę w szczegóły, przekażę na pani ręce ten punkt, ale dotyczy to rozporządzenia Rady Ministrów z 22 listopada 1990 r., który mówi o sposobie naliczania emerytur i rent tym osobom, które nie pracowały w pełnym wymiarze czasu, ale na 3/4 etatu i korzystały ze świadczeń. Jak to ma się teraz?</u>
          <u xml:id="u-192.2" who="#MieczysławGaweł">I na koniec, art. 38 ust. 1, mam pytanie, jaka będzie waloryzacja, jeżeli w II, III czy IV kwartale, jest tam zapis: jeśli będzie nie mniej niż 105%. A jeśli będzie 104,5, to wówczas renciści w każdym kwartale tracą po 4,5% razy 4 kwartały, to jest o 18% zostanie zmniejszona emerytura na przestrzeni roku. Art. 38 ust. 1.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-193">
          <u xml:id="u-193.0" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-194">
          <u xml:id="u-194.0" who="#KazimierzUjazdowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chyba nastąpiło nieporozumienie, proszę sprawdzić też stenogram. Nie użyłem słów „waloryzacja”, „rewaloryzacja” ani razu. Nie o to mi chodziło. I to jest oczywiste.</u>
          <u xml:id="u-194.1" who="#KazimierzUjazdowski">Pytałem się, ile w systemie komputerowym jest danych co do podstaw wymiaru emerytury? Nie używałem w ogóle pojęcia „rewaloryzacji” czy „waloryzacji”, dlatego nie rozmawiajmy w ten sposób, że tato tu, a ogórki w Kijowie, powiedziano mi wyraźnie, że mają na Kielecczyźnie w systemie komputerowym około 10% podstaw wymiaru emerytury. I chcę wiedzieć, kiedy zarządzono, aby te wszystkie dane były do systemu komputerowego wprowadzone. Wszystkie. To są dwie różne rzeczy. Stąd chyba jest między nami nieporozumienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-195">
          <u xml:id="u-195.0" who="#MikołajKozakiewicz">Pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-196">
          <u xml:id="u-196.0" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani minister, nie odpowiedziała pani w ogóle praktycznie biorąc na żadne pytania. Pytałam się, co państwa upoważnia do zniesienia zapisów Karty nauczyciela. Konkretnie, pani minister, chodzi mi o art. 86, 88, 89 i 90. Nie odpowiedziała pani minister na pytania związane z przedłużeniem pracy kobiet. A najbardziej dla mnie żenujące jest to, że pani się nas pyta, skąd mamy brać pieniądze, żeby pani wskazać.</u>
          <u xml:id="u-196.1" who="#IzabellaSierakowska">Pani minister, rząd jest od tego, żeby rządził. I chyba debata budżetowa i wszelkie debaty wykazują na to, że Sejm podpowiada, skąd wziąć pieniądze. A to, że państwo tego nie słuchacie, to już jest zupełnie inna sprawa.</u>
          <u xml:id="u-196.2" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-197">
          <u xml:id="u-197.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-197.1" who="#MikołajKozakiewicz">Pani będzie łaskawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-198">
          <u xml:id="u-198.0" who="#AleksandraWiktorow">Przeciętna, jak wiadomo, zawsze jest przeciętną. Mówiłam o tym, że przeciętna jest dlatego taka wysoka, ponieważ nowo przyznawane emerytury i renty w ostatnich 2, 1,5 roku są bardzo wysokie w porównaniu z innymi. Minimalna emerytura jest określona na 35% przeciętnego wynagrodzenia, to jest 595 tys. zł. Taka jest minimalna emerytura. Z każdego rozkładu dochodów wychodzi tak, nie tylko emerytalnego, że poniżej przeciętnej musi być więcej niż powyżej przeciętnej, żeby ta przeciętna wyszła na taką, jaka jest. Czyli tak jak wszędzie około 65–75% znajduje się poniżej przeciętnej. Również taki sam jest rozkład dochodów i taki sam jest rozkład płac.</u>
          <u xml:id="u-198.1" who="#AleksandraWiktorow">Dlatego w ustawie założony jest wyższy jakby wzrost emerytur niskich kosztem pewnego ograniczenia emerytur wyższych, co nie oznacza całkowitego spłaszczenia. Spłaszczenie będzie następujące: jeżeli płaca jest 100, to my zakładamy górną granicę podstawy wymiaru emerytury 250. Natomiast przy 30-letnim stażu, przy emeryturze obliczonej od wynagrodzenia 100, emerytura będzie 200,3%. Jest to pewne spłaszczenie, ale nie można powiedzieć, że całkowite zrównanie.</u>
          <u xml:id="u-198.2" who="#AleksandraWiktorow">Jeżeli chodzi o pana pytania, to polecenie zostało wydane 22 listopada wraz z instrukcją jak podstawy wymiaru do komputerów wpuszczać, zostało to dokładnie określone. Nie mówiłam, że zostały określone zasady rewaloryzacji, tylko w jaki sposób przeliczyć podstawy wymiaru, bo to określiła ustawa z 26 maja zeszłego roku. Zasady przeliczania podstaw wymiaru, nie rewaloryzacji, tylko przeliczania podstaw wymiaru, a szczegółowe rozporządzenie w tej sprawie dla ZUS zostało wydane 22 listopada.</u>
          <u xml:id="u-198.3" who="#AleksandraWiktorow">Oczywiście, że na spotkaniach z poszczególnymi grupami zawodowymi była mowa o tych składkach, nawet więcej. Była mową o tym, że grupy zawodowe, które chcą mieć oddzielną ustawę emerytalną i będą parły do tego, żeby mieć ustawę emerytalną oddzielnie, proszę bardzo, mogą ją mieć, ale z oddzielnym funduszem emerytalnym. Masz oddzielną ustawę, oddzielne prawa tam zapisane, inne warunki, inny wymiar, inny wiek, proszę bardzo, ale też oddzielne zasady finansowania, własny fundusz, finansuj się z tego funduszu, na ile ci wystarczy.</u>
          <u xml:id="u-198.4" who="#AleksandraWiktorow">Niektóre związki uważają, że to jest słuszne i że dadzą sobie radę. Ja wiem, że sobie rady nie dadzą, właśnie z tych powodów, o których mówiłam, że w większej puli przesunięcia środków są dużo łatwiejsze niż wtedy, gdy obejmuje małą grupę zatrudnionych, grupę, która ma niższy wiek emerytalny, a chce mieć wyższe zasady wymiaru. Bez bardzo znacznego zwiększenia składki w tej grupie sfinansowanie wyższych świadczeń dla niej jest po prostu niemożliwe.</u>
          <u xml:id="u-198.5" who="#AleksandraWiktorow">Przepraszam, oczywiście nie na wszystko odpowiedziałam, jeden pan mówił o tym, żeby ponowić rozporządzenie o przechodzeniu na emeryturę ze stażem 35 lat dla kobiet, 40 — mężczyzn. To rozporządzenie będzie funkcjonować, nikt go nie likwiduje, w związku z tym nie ma powodu aby je wydawać jeszcze raz, bo jest ono obowiązujące i nikt nie zamierza go znosić.</u>
          <u xml:id="u-198.6" who="#AleksandraWiktorow">Jeżeli ustawa emerytalna miałaby polegać tylko na dodawaniu nowych przywilejów i uprawnień, to wszyscy by byli zadowoleni. Ono jednak polega także na uporządkowaniu różnych spraw. Nie chcę mówić, że mamy jakiś specjalny zamysł gnębienia nauczycieli, ale do tej pory nauczyciele byli jedyną grupą mającą powiedziałabym najłagodniejsze warunki przechodzenia na emeryturę. Tylko dwie grupy, mianowicie górnicy i nauczyciele mieli prawo do przechodzenia na emeryturę bez względu na wiek, z tym, że górnik, żeby przejść na emeryturę bez względu na wiek, musiał przepracować 25 lat pod ziemią, w przodku i tylko ta praca liczyła mu się do emerytury. Jeżeli on przedtem czy później pracował 5, 10, 15 lat, to nikogo to nie obchodziło, emeryturę miał przyznawaną tylko wtedy, kiedy pracował 25 lat pod ziemią. Dodatkowy staż poza tym, w ogóle mu się do tej emerytury nie wliczał.</u>
          <u xml:id="u-198.7" who="#AleksandraWiktorow">Natomiast nauczyciele mieli prawo do przechodzenia na emeryturę przy 30 latach pracy, bez względu na wiek, był przy tym określony tylko pewien okres pracy nauczycielskiej, resztę mogli przepracować w innych zawodach i w innym charakterze.</u>
          <u xml:id="u-198.8" who="#AleksandraWiktorow">Proszę bardzo, możemy dyskutować o tym, czy nauczycielom należy obniżyć wiek emerytalny o 5 lat, 10 lat itd. i myślę, że komisja tę decyzję weźmie zgodnie z życzeniem posłów. Przy przeglądzie systemów obowiązujących na całym świecie, braliśmy pod uwagę to, jakie rozwiązania i jakie uzasadnienia są w innych krajach i dlatego zaproponowaliśmy takie a nie inne rozwiązania odnośnie szczególnych warunków pracy.</u>
          <u xml:id="u-198.9" who="#AleksandraWiktorow">Chciałam powiedzieć, że nasze propozycje są znacznie korzystniejsze, niż w innych krajach, chociażby dla górników. Górnicy mają w innych krajach tylko o 5 lat niższy wiek emerytalny i żadnych innych uprawnień przechodzenia na emeryturę.</u>
          <u xml:id="u-198.10" who="#AleksandraWiktorow">Podobnie z innymi grupami zawodowymi. To zostało przeniesione do regulacji, prawda w zasadzie jest przygotowany projekt rozporządzenia o szczególnych warunkach pracy, proszę bardzo, proszę dyskutować, zgłaszać propozycje, które będą dyskutowane i komisja zadecyduje o ewentualnym ich przyjęciu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-199">
          <u xml:id="u-199.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-199.1" who="#MikołajKozakiewicz">Może już kończmy tę dyskusję?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-200">
          <u xml:id="u-200.0" who="#MieczysławGaweł">Panie Marszałku! Pani Minister! Co się stanie, w świetle art. 38 ust. 1, jeżeli wskaźnik waloryzacji wyniesie w ciągu roku 18%?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-201">
          <u xml:id="u-201.0" who="#AleksandraWiktorow">Przepraszam, zapomniałam o waloryzacji. Waloryzacja nie jest określona kwartalnie, jest uzależniona od wzrostu płac, jaki był w poprzednim okresie. Tak się teraz stało, w drugim kwartale, że wzrost płac był niski i nie można powiedzieć, że ktoś manipuluje wzrostem płac dlatego, że pracownikom również trzeba pokazać, że ich płace rosną, nikomu nie zależy na tym, żeby pokazywać, że płace są mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-201.1" who="#AleksandraWiktorow">W tej chwili ten wzrost przechodzi na okres następny, zsumuje się wzrost płac od okresu ostatniej waloryzacji, a więc, jeżeli było 4% w jednym kwartale i 4% w drugim, to nie znaczy, że w następnym kwartale nie będzie bieżącej waloryzacji, tylko będzie to waloryzacja o 8%.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-202">
          <u xml:id="u-202.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-202.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm skierował rządowy projekt ustawy o emeryturach i rentach z ubezpieczenia społecznego do Komisji Polityki Społecznej oraz do Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-202.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-202.3" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-202.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym (druki nr 765, 765 A i 892).</u>
          <u xml:id="u-202.5" who="#MikołajKozakiewicz">Sprawozdanie komisji przedstawi poseł Maciej Bednarkiewicz. Proszę pana posła o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-203">
          <u xml:id="u-203.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie połączonych komisji, które obradowały, działały na mocy delegacji plenarnego posiedzenia Sejmu, który to Sejm rozpatrywał rządowe przedłożenie projektu ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym (druki nr 765, 765 A).</u>
          <u xml:id="u-203.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Komisje powołały do życia podkomisje, na czele której stał pan poseł Andrzej Wieczorkiewicz, któremu z tego miejsca za wkład pracy w opracowanie tej ustawy należą się szczególne podziękowania, proszę, żebyście państwo mieli na uwadze fakt, że ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym jest właściwie ustawą pierwszą, którą nowy rząd przedłożył Wysokiemu Sejmowi z myślą i uzasadnieniem takim, że stanowi ona i stanowić winna istotny element w przeobrażeniach gospodarczych, o których pan premier mówił w swoim expose.</u>
          <u xml:id="u-203.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Chcę, żebyście państwo mieli świadomość, że ustawa ta była przedmiotem szeregu deklaracji, omówień i wystąpień składanych zarówno przez pana premiera, jak i pana prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, poza granicami kraju, że wreszcie ma ona naprawdę istotne znaczenie dla ustalenia, uregulowania zasad i trybu na jakich zagraniczny kapitał mógłby podejmować działalność, inwestować na terenie kraju.</u>
          <u xml:id="u-203.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Podstawowymi założeniami tego projektu, który rząd przedłożył, a co za tym idzie i pracy komisji, było i jest ażeby stworzyć porównywalne z innymi państwami warunki dokonywania przez podmioty zagraniczne inwestycji, żeby wyrównać warunki podejmowania i prowadzenia inwestycji pomiędzy podmiotami polskimi i zagranicznymi. I wreszcie, żeby dokonać pewnego wzbogacenia instrumentów prawnych, które ułatwiłyby funkcjonowanie w Polsce kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-203.4" who="#MaciejBednarkiewicz">Nie unikniemy i nie zamierzamy unikać pewnego porównywania w odniesieniu do obecnie obowiązującego systemu. Uważamy, że ta ustawa i pracując nad tą ustawą mieliśmy to na celu, winna w większym stopniu uatrakcyjnić te warunki inwestowania, i równocześnie stworzyć taki system, który dla inwestorów zagranicznych będzie systemem bezpiecznym.</u>
          <u xml:id="u-203.5" who="#MaciejBednarkiewicz">Chciałbym prosić, przed przystąpieniem do szczegółowego omówienia, abyście państwo posłowie zechcieli w druku, który został przedłożony, jako sprawozdanie komisji, w druku 892, dokonać kilku korekt błędów o charakterze maszynowym, dyktuję je.</u>
          <u xml:id="u-203.6" who="#MaciejBednarkiewicz">W art. 3 po słowie: „z zastrzeżeniem” powinno być: „art. 7”, a nie „art. 9”. We wszystkich wypadkach, gdzie wymieniany jest art. 6, winien być art. 4. W art. 23 zamiast słowa zawarcia” winno być słowo „zawiązania”. W art. 40 proszę o dokonanie następujących skreśleń: w ust. 1 po nawiasie, który kończy numerację Dziennika Ustaw, słowa: „zrzeszającą spółki” ulegają wykreśleniu. W ust. 3 po słowach: „Izba Przemysłowo-Handlowa Inwestorów Zagranicznych ulega likwidacji” następuje kropka. Reszta tekstu ulega skreśleniu.</u>
          <u xml:id="u-203.7" who="#MaciejBednarkiewicz">W art. 37 ust. 5 po numeracji artykułu 34 dodać: „i 35”. I ostatnia zmiana o charakterze technicznym, w art. 36 po słowie „spółki” tekst powinien brzmieć: „spółki, w których udziały lub akcje zostały udostępnione”. Przepraszam za te techniczne mankamenty, ale wynikły one przede wszystkim z tego, że pracowaliśmy w dużym pośpiechu.</u>
          <u xml:id="u-203.8" who="#MaciejBednarkiewicz">Proszę państwa, przystępuję do omawiania podstawowych zasad, które przyświecały przy opracowywaniu ostatniej wersji ustawy. Chciałbym się skupić na kilku punktach, przede wszystkim mam na uwadze następujące kwestie wymagające omówienia:</u>
          <u xml:id="u-203.9" who="#MaciejBednarkiewicz">Po pierwsze, problem zezwoleń na zakładanie spółek, o których mowa w art. 4. Proszę, byście państwo uwzględnili fakt, że w dotychczasowym systemie obowiązywała zasada, że wnioski na utworzenie wszystkich spółek musiały być poprzedzone wydaniem zezwolenia administracyjnego. Powołana w tym celu była agencja do spraw inwestycji. Żadna inwestycja na terenie Polski nie mogła funkcjonować bez tego rodzaju decyzji administracyjnej, i chyba nie tylko chodziło o to, żeby nie było zezwoleń, tylko o to, że zezwolenia, wydawane w oparciu o obecnie obowiązujące przepisy, nie ograniczają się tylko i jedynie do wyrażania takiego stwierdzenia, że spółka może działać, ale że zezwolenia te zgodnie z przepisami, które dzisiaj obowiązują, zawierają szereg ustaleń, warunkujących zarówno skład spółek, warunki tworzenia tych spółek jak również i zasady podziału zysku, nie mówiąc już o kapitale, który musi być zgromadzony. Tak daleko posunięta ingerencja władz administracyjnych w tworzenie spółek wydała nam się i rządowi przede wszystkim nadmierna, to podkreślali inwestorzy zagraniczni. Uznaliśmy, że stosując w innych punktach ustawy zabezpieczenia. od generalnej zasady wydawania w każdej sytuacji zezwoleń można i należy odstąpić. W związku z tym, zostały te zezwolenia ograniczone, tylko i wyłącznie do kilku dziedzin, które są wymienione w ustawie — art. 4 mówiący o tym, że utworzenie spółki wymaga zezwoleń — i tutaj wymienionych jest 5 dziedzin — do tych dziedzin ogranicza się ingerencja administracyjna, analogiczna do tej, która wynika z obecnie obowiązujących przepisów.</u>
          <u xml:id="u-203.10" who="#MaciejBednarkiewicz">Chciałbym powiedzieć, że zezwolenia te funkcjonują niezależnie od zasad koncesjonowania działalności, bo we wszystkich tych wypadkach realizujemy zasadę, o której powiedziałem, jako zasadę drugą, mającą na celu zrównanie sytuacji podmiotów krajowych i zagranicznych. Oczywiście w każdej sytuacji, w której działalność gospodarcza wymaga koncesji z mocy przepisów obwiązujących w Polsce, obowiązek uzyskania takiej koncesji dotyczy również i spółek z kapitałem zagranicznym. To jest określone w ustawie, jako generalna zasada w przeciwieństwie do obecnie obowiązujących przepisów, które wymieniały sytuacje, w których wymagane było uzyskanie zezwoleń czy szczególnej koncesji.</u>
          <u xml:id="u-203.11" who="#MaciejBednarkiewicz">Sprawa wydawania zezwoleń w wyjątkowych przypadkach i w ogóle problematyka zezwoleń ulega pewnemu rozszerzeniu o art. 12, 13 i 14, które określają w jakich sytuacjach, jakie warunki muszą być spełnione przy uzyskaniu zezwoleń, jakie dokumenty winny być przedstawiane i wreszcie przepisy, w moim przekonaniu istotne, które regulują zasady cofania zezwoleń.</u>
          <u xml:id="u-203.12" who="#MaciejBednarkiewicz">Niezależnie od zezwoleń na tworzenie spółek, ustawa przewiduje konieczność uzyskania zezwoleń na pewne czynności o charakterze prawnym, w wyniku których następują przekształcenia spółek, albo tworzone są spółki, spełniające warunki, o których mowa w art. 6. W szczególności chodzi tutaj o sytuacje, w których nabycie lub objęcie udziałów lub akcji bądź nabycie praw z udziałów lub akcji przez podmioty zagraniczne w istniejących spółkach z siedzibą na terenie Polski, jeżeli spółka ta prowadzi działalność w dziedzinach, o których mowa w art. 4, lub też kiedy działalność ta wymaga koncesji na mocy tego przepisu, o którym mówiłem, a który świadczy o zrównaniu podmiotów zagranicznych i polskich.</u>
          <u xml:id="u-203.13" who="#MaciejBednarkiewicz">Ta generalna zasada zmiany trybu powoływania i wprowadzania w życie kapitału zagranicznego ma w moim przekonaniu znaczenie w tej ustawie zasadnicze.</u>
          <u xml:id="u-203.14" who="#MaciejBednarkiewicz">Drugą okolicznością, która stwarza lepsze warunki funkcjonowania kapitału zagranicznego w Polsce, są zasady opodatkowania. Stan obecny zakładał, że spółki z udziałem podmiotów zagranicznych korzystają z 3-letnich zwolnień z podatku dochodowego, z tym, że prezes agencji mógł ten okres przedłużyć jeszcze o następne 3 lata, była to zasada generalna.</u>
          <u xml:id="u-203.15" who="#MaciejBednarkiewicz">Obecnie proponowana przez rząd, a teraz już przez komisję ustawa zakłada nieco inne założenia. Zrezygnowaliśmy z pewnego automatyzmu, który zakładał udzielanie wakacji podatkowych bez spełniania jakichkolwiek innych warunków. W art. 23 zostały sprecyzowane warunki, w których do tego rodzaju wakacji podatkowych może dojść, z tym że warunek udzielenia tych wakacji podatkowych sprowadza się do dwóch kwestii. Po pierwsze — wakacje podatkowe będą przyznawane tylko tym spółkom, których inwestycja ma charakter znaczny. Przyjęta tutaj została wartość 2 mln ECU, ustalona przy zastosowaniu kursu kupna walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dniem zawiązania spółki bądź objęcia udziałów lub akcji.</u>
          <u xml:id="u-203.16" who="#MaciejBednarkiewicz">W przeciwieństwie do projektu rządowego, komisje stanęły na stanowisku, że sam ten warunek nie jest wystarczający, i że działalność gospodarcza spółki też winna się charakteryzować pewnymi cechami. Cechy te zostały sformułowane w art. 23 pkt 2 w sposób następujący: działalność gospodarcza spółki w szczególności prowadzona będzie w rejonach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem strukturalnym lub zapewni wdrożenie nowych rozwiązań technologicznych w gospodarce narodowej, albo umożliwi sprzedaż towarów i usług na eksport, co najmniej w 20% ogólnej wartości sprzedaży.</u>
          <u xml:id="u-203.17" who="#MaciejBednarkiewicz">Te wakacje podatkowe jak państwo widzicie muszą więc dotyczyć szczególnych dziedzin działalności gospodarczej lub też ta działalność gospodarcza musi spełniać szczególne cele.</u>
          <u xml:id="u-203.18" who="#MaciejBednarkiewicz">Istotną, zwłaszcza dla inwestorów zagranicznych, dla tych wszystkich, którzy do Polski przyjeżdżają, nie mając pełnego rozeznania sytuacji w życiu gospodarczym i w strukturach prawnych, dla tych wszystkich istotnym bardzo jest art. 23 ust. 7, który daję możliwość uzyskania promesy zwolnienia z podatku dochodowego. Jest to instytucja nowa, instytucja, która w bardzo istotny sposób rolę spełni promocyjną — mam na myśli przede wszystkim tych, którzy chcieliby przed zawiązaniem spółki, przed podjęciem działalności gospodarczej uzyskać promesę na zwolnienie podatkowe, o którym mówiłem.</u>
          <u xml:id="u-203.19" who="#MaciejBednarkiewicz">Oczywiście równolegle z przepisami regulującymi zasady wakacji podatkowych, tak jak i w obecnie obowiązujących przepisach muszą funkcjonować przepisy regulujące zasady transferu. Rząd stanął na stanowisku a komisje sejmowe stanowisko to w pełni zaakceptowały, że należy odstąpić od obowiązujących zasad ograniczenia transferu i przepisy art. 25 i 26 kwestię tę omawiają szczegółowo, przyjmując generalnie zasadę, że podmiot zagraniczny ma prawo przekazać za granicę dochody bez odrębnego zezwolenia dewizowego walutę obcą zakupioną w bankach dewizowych.</u>
          <u xml:id="u-203.20" who="#MaciejBednarkiewicz">Art. 26 reguluje prawo do transferu dewiz za granicę w odniesieniu do kwot, uzyskanych ze sprzedaży lub umorzenia udziałów lub akcji, pieniędzy uzyskiwanych w wyniku likwidacji spółki lub też kwot uzyskanych jako odszkodowania.</u>
          <u xml:id="u-203.21" who="#MaciejBednarkiewicz">Chcę powiedzieć, że istotnym elementem z punktu widzenia promocji jest przepis mówiący o tym, że minister finansów w imieniu skarbu państwa na wniosek każdego inwestora udzieli podmiotowi gwarancji wypłaty odszkodowań — o czym mowa w art. 22 — wtedy, kiedy majątek spółki ulegnie wywłaszczeniu lub w przypadku zastosowania innych środków wywołujących skutki równoznaczne z wywłaszczeniem. Ten element, jak mówię, dla promocji ma znaczenie istotne.</u>
          <u xml:id="u-203.22" who="#MaciejBednarkiewicz">To są z grubsza nowe zasady, które określa ustawa dla wszystkich inwestorów zamierzających przyjść teraz do Polski. Elementem ważnym i trudnym, tak by można rzec, była sprawa uregulowania przepisów przejściowych i przepisów szczególnych. Jeśli chodzi o przepisy przejściowe, chodziło głównie o to, że jak państwo wiecie, na terenie Polski w tej chwili kapitał zagraniczny funkcjonuje w kilku różnych systemach prawnych. Chodziło o to, żeby, po pierwsze — ujednolicić, po drugie — znaleźć czy rozważyć takie sytuacje, w których mielibyśmy do czynienia z możliwością wyboru dwóch różnych systemów prowadzenia działalności.</u>
          <u xml:id="u-203.23" who="#MaciejBednarkiewicz">Generalnie przyjęto założenie w art. 36, że wszystkie spółki, których udziały lub akcje zostały udostępnione podmiotom zagranicznym na podstawie ustawy z 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, stają się spółkami w rozumieniu niniejszej ustawy i równocześnie z mocy art. 31 wszystkie spółki utworzone na podstawie ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych stają się spółkami w rozumieniu niniejszej ustawy. Chcę powiedzieć, że przepisy poprzedniej ustawy z 1986 r. zostały naszym zdaniem wchłonięte w ustawę z 1988 r. ponieważ z kolei ta ustawa stanowiła, że spółki działające w oparciu o ustawę z 1986 r. z mocy prawa stają się spółkami w rozumieniu tego prawa.</u>
          <u xml:id="u-203.24" who="#MaciejBednarkiewicz">Ci wszyscy, którzy złożyli wnioski, którzy są na etapie tworzenia spółek, którzy w tej chwili skierowali do agencji nie tylko wnioski, ale analizy ekonomiczne, będą z mocy art. 37 ust. 2 mieli prawo wyboru. Chodzi o to, że będą mieli prawo wybrania, czy będą prowadzili swoją działalność w oparciu o obecnie obwiązujące przepisy, czy też korzystniejsze, o których mowa w ustawie, którą Wysokiej Izbie przedkładam. Również ustalona na mocy ust. 4 został zasada, że transfer dochodów podmiotów zagranicznych z tytułu udziału w zysku należnym za rok 1991 lub wcześniej odbywa się na zasadach określonych w ustawach, o których mowa — art. 34 i 35. Inaczej mówiąc, transfer z zysku za rok 1991 jeszcze będzie ograniczony zgodnie z tamtym reżimem prawnym, natomiast po upływie tej daty transfer zysków z następnych lat ma być regulowany tymi przepisami, które ta ustawa określa.</u>
          <u xml:id="u-203.25" who="#MaciejBednarkiewicz">Przepisy przechodnie, dotyczą właściwie wszystkich sytuacji, zarówno tych, które powstały na bazie przepisów o prywatyzacji, ustawy z 1988 r., jak również działalności gospodarczej prowadzonych w oparciu o ustawę z 6 lipca 1982 r. tzw. firm polonijnych. Art. 34 określa tryb i zasady możliwości przechodzenia tych spółek pod reżim obecnie przedkładanej Wysokiej Izbie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-203.26" who="#MaciejBednarkiewicz">Przepisami, które mają istotne znaczenie dla organizacji życia gospodarczego są przepisy, o których mowa w druku poselskim nr 765 A. Mam na myśli autopoprawkę rządową do ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym, która proponuje, ażeby dotychczasowe funkcje Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych przejęło Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, ażeby w miejsce Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych została stworzona organizacja, której celem byłaby wyłącznie promocja kapitału zagranicznego, promocja naszych warunków. Ten organ ma spełniać informacyjno-promocyjną funkcję.</u>
          <u xml:id="u-203.27" who="#MaciejBednarkiewicz">Komisja ten wniosek analizowała. Ostatecznie na mocy art. 41 zniesiony został urząd prezesa Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych i Agencja ds. Inwestycji Zagranicznych, utworzona na podstawie ustawy z 1988 r. Określone w odrębnych przepisach kompetencje prezesa Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych przejmie minister przekształceń własnościowych. Czas określony w ust. 3 art. 41 na przejmowanie tych kompetencji ustalony został na 3 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy. Tryb określi prezes Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-203.28" who="#MaciejBednarkiewicz">Uzasadnienie do takiego wniosku było, wydaje się, ważkie. Chodzi bowiem o to, że większość kapitału zagranicznego zainwestowana jest w majątek ulegający prywatyzacji, że nie do zaakceptowania była sytuacja pewnego dualizmu reżimów, w których z jednej strony agencja wydawała zezwolenia i podejmowała w tym zakresie decyzje, a równocześnie z mocy ustawy prywatyzacyjnej minister przekształceń własnościowych miał własne w tym zakresie kompetencje, własny niejako tryb i ustalane zasady.</u>
          <u xml:id="u-203.29" who="#MaciejBednarkiewicz">Słusznie rząd stanął na stanowisku, że winno się to wszystko znaleźć w jednych rękach, po to, ażeby móc prowadzić jedną politykę w odniesieniu do inwestycji zagranicznych. Tak rozumiemy uzasadnienie wniosku rządowego, tak to interpretowaliśmy i znalazło to wyraz w cytowanym przeze mnie art. 41 i 42.</u>
          <u xml:id="u-203.30" who="#MaciejBednarkiewicz">Podkomisje, potem komisje na swoich posiedzeniach wyraziły pewne — nie można tego nazwać zaniepokojeniem, pewne myśli, związane z koniecznością sprawowania nie kontroli, ale zbierania informacji o funkcjonowaniu kapitału zagranicznego na terenie Polski. Wyrażaliśmy pogląd, że winny być jednak stworzone struktury; które będą dokonywały analizy tego kapitału, że powinny być stworzone instrumenty, przy których pomocy można byłoby w każdej chwili uzyskać informację dotyczącą tego, w jakich dziedzinach życia gospodarczego, w jakiej wielkości, w jakiej formie kapitał zagraniczny funkcjonuje, ten tzw. monitoring inwestycji zagranicznych i strona rządowa do tych sugestii naszych się przychyliła.</u>
          <u xml:id="u-203.31" who="#MaciejBednarkiewicz">Tak przedstawiłem Wysokiej Izbie te punkty, które wynikają z konieczności przedłożenia sprawozdania tzw. pozytywnego. Chcę powiedzieć, że na moje ręce wpłynęły uzasadnienia dwóch wniosków mniejszościowych, które w sprawozdaniu są ujęte, pan poseł Marcin Święcicki przedłożył, bo jego autorstwa są dwa wnioski mniejszościowe w sprawozdaniu na pierwszej stronie, dotyczą one art. 10 i art. 37.</u>
          <u xml:id="u-203.32" who="#MaciejBednarkiewicz">Chodzi o to, że art. 10 określa zasady i tryb, w jakich organizowany jest wkład podmiotów zagranicznych, które inwestują w Polsce. Co jest tym wkładem, w jakiej formie ten wkład ma być przedstawiony. Wniosek mniejszości proponuje, ażeby do pkt. 1 dodać nowy punkt 2 czy po punkcie 1 dodać nowy punkt 2 w brzmieniu: „W zakresie niezbędnym do finansowania zakupów inwestycyjnych za granicą, w walucie obcej wpłaconej na rachunek bankowy spółki na podstawie i zgodnie z warunkami indywidualnymi zezwolenia.</u>
          <u xml:id="u-203.33" who="#MaciejBednarkiewicz">Komisja się wypowiedziała przeciwko temu wnioskowi mniejszości. Ministerstwo Finansów się wypowiedziało zdecydowanie przeciwko, twierdząc, że jest to odstępstwo od obowiązującej obecnie zasady, że trzeba wrócić do indywidualnych zezwoleń dewizowych, że wreszcie przecież nie taki jest cel i sens tych wkładów, ażeby one znajdowały się na kontach zagranicznych, a równocześnie spełniały rolę wkładu w spółkach i korzystały z ulg dewizowych, w spółkach, których celem w naszym przekonaniu byłaby inwestycja na terenie Polski.</u>
          <u xml:id="u-203.34" who="#MaciejBednarkiewicz">Stąd też ta poprawka mniejszości nie znalazła aprobaty komisji, ale skoro pan poseł taki wniosek złożył, to Wysoka Izba pozwoli uzasadnienie do tego wniosku obowiązany jestem odczytać. W wersji proponowanej przez większość i popieranej przez Ministerstwo Finansów podmiot zagraniczny może wnosić wkład pieniężny do kapitału spółki jedynie w walucie polskiej, czyli po wymianie waluty zagranicznej na polską. Wniosek mniejszości ma na celu umożliwienie podmiotom zagranicznym wnoszenie wkładów do kapitału spółki również w walucie obcej, w tych mianowicie przypadkach, kiedy wkład ma być przeznaczony na zakup inwestycyjny za granicą. Inwestor zagraniczny unika wówczas wymiany walut na złoty i z powrotem oraz ryzyka dewaluacji.</u>
          <u xml:id="u-203.35" who="#MaciejBednarkiewicz">Jak wiadomo, większość inwestycji dokonywana jest w wyniku zakupu rozłożonego zwykle na wiele lat. Dopuszczanie kont dewizowych na zakup środków produkcji przewiduje również ustawa węgierska z 1988 roku, co ma istotny wpływ na napływ kapitału zagranicznego do tego kraju.</u>
          <u xml:id="u-203.36" who="#MaciejBednarkiewicz">Zdaniem mniejszości rozwiązanie takie wpłynie pozytywnie na napływ kapitału zagranicznego do Polski, szczególnie w formie importu nowoczesnej technologii, a także na bilans płatniczy w tych przypadkach, kiedy zezwolenia NBP będą wydawane na trzymanie wkładu dewizowego w banku polskim. Zastrzeżenie Ministerstwa Finansów, iż byłby to jeszcze jeden wyjątek od zasady zakazu kont dewizowych, mniejszość uważa za bez porównania mniej istotny. Poza tym możliwość wnoszenia wkładu w dewizach pod warunkiem przeznaczenia go na zakup inwestycji zagranicznych byłaby realizowana tylko na podstawie zezwolenia NBP.</u>
          <u xml:id="u-203.37" who="#MaciejBednarkiewicz">Jest to spór o to, czy zezwolenia mają być czy też nie.</u>
          <u xml:id="u-203.38" who="#MaciejBednarkiewicz">Drugi z wniosków dotyczy zasad transferu. Omawiając ustawę wskazałem szczególnie na przepis, który mówi o tym, że zasady transferu według obecnie obowiązującej ustawy, właściwie kontroluje transfer przez okres 3 lat, został w ust. 4 art. 37 zmieniony, a transfer na dotychczasowych zasadach odbywać się będzie tylko w odniesieniu do roku obrotowego 1991.</u>
          <u xml:id="u-203.39" who="#MaciejBednarkiewicz">Poseł Marcin Święcicki uzasadniając wniosek mniejszości prosi, ażeby Wysoka Izba rozważyła czy przepis ten nie powinien ulec zmianie w ten sposób, że transfer dochodów podmiotów zagranicznych z tytułu udziału w zyskach spółek, o których mowa w ust. 1, osiągniętych w okresie korzystania przez spółkę ze zwolnienia podatkowego, odbywa się na zasadach określonych w ustawach, o których mowa w art. 34 i 35.</u>
          <u xml:id="u-203.40" who="#MaciejBednarkiewicz">Przekładając na język faktów chodzi po prostu o to, ażeby cały okres trwania kontroli transferu, który jeszcze pozostał podmiotom zagranicznym, był wykorzystany. Komisja stała na stanowisku, że z tą pewnego rodzaju fikcją należy skończyć i ustaliliśmy okres ten tylko za rok obrachunkowy 1991.</u>
          <u xml:id="u-203.41" who="#MaciejBednarkiewicz">Krótkie uzasadnienie wniosku mniejszości. Wniosek mniejszości zmierza do tego, aby wprowadzone ustawą prawo do pełnego transferu zysku spółki dotychczas istniejące nabyły dopiero po wygaśnięciu wakacji podatkowych. Chodzi o to, ze w 1990 roku i w pierwszej połowie 1991 roku zarejestrowało się blisko 3 tys. spółek z udziałem kapitału zagranicznego, które z mocy dotychczas obowiązujących ustaw otrzymały automatycznie 3-letnie, a w niektórych przypadkach 6-letnie wakacje podatkowe.</u>
          <u xml:id="u-203.42" who="#MaciejBednarkiewicz">Stwarza to, zdaniem mniejszości, poważne zagrożenie dla budżetu. Prawo nie może działać wstecz, więc nie można tego przywileju spółkom odebrać. Natomiast można nie dać im uprawnienia do pełnego transferu zysku do czasu wygaśnięcia tego terminu i niejako zmusić do dobrowolnej rezygnacji z ulg podatkowych.</u>
          <u xml:id="u-203.43" who="#MaciejBednarkiewicz">Pozostawienie w mocy dotychczasowych przepisów o transferze zysku wobec tej grupy spółek być może zachęci niektóre z nich do rezygnacji z przywilejów podatkowych. Odrzucenie wniosku mniejszości oznaczać będzie, że od 1992 roku kilka tysięcy spółek, utrzymując przywilej wakacji podatkowych, otrzyma prawo transferu zysków.</u>
          <u xml:id="u-203.44" who="#MaciejBednarkiewicz">Uzasadnienie przedstawiłem. Komisja w tym zakresie korzystała z opinii ekspertów, którzy po pierwsze wyrażali generalny sprzeciw, protest, żeby użyć sformułowań delikatnych, przeciwko w ogóle instytucji transferu, komentując, że jest to instytucja, która żadnego uzasadnienia, usprawiedliwienia nie ma, zwłaszcza wtedy, kiedy musimy czy chcemy realizować zasadę o zrównaniu podmiotów krajowych i podmiotów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-203.45" who="#MaciejBednarkiewicz">Przedstawiłem Wysokiej Izbie sprawozdanie komisji, które zostały powołane przez Wysoką Izbę po pierwszym czytaniu. Przedstawiłem również uzasadnienie do wniosków mniejszości. Proszę, by zechciała Wysoka Izba sprawozdanie to przyjąć i proponowaną ustawę w wersji proponowanej przez te komisje uchwalić.</u>
          <u xml:id="u-203.46" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-204">
          <u xml:id="u-204.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-204.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wysoka Izbo! Do dyskusji zapisanych jest 4 dyskutantów. Jako pierwszy po przerwie zabierze głos poseł Edward Nowak z OKP, jako drugi, poseł Stanisław Suchodolski. Proszę zachęcić wszystkich kolegów, których spotkacie na przerwie, żeby po niej natychmiast przyszli na salę, bo będzie głosowanie. Teraz będzie ciąg głosowań różnych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-204.2" who="#MikołajKozakiewicz">Bardzo proszę o komunikaty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-205">
          <u xml:id="u-205.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-205.1" who="#StefanMleczko">Posiedzenie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej w sali nr 179.</u>
          <u xml:id="u-205.2" who="#StefanMleczko">Posiedzenie Poselskiego Klubu Polskiej Unii Socjaldemokratycznej w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-205.3" who="#StefanMleczko">Prezydium Polsko-Japońskiej Grupy Parlamentarnej uprzejmie informuje, że zebranie członków grupy odbędzie się bezpośrednio po ogłoszeniu pierwszej przerwy w sali kinowej w nowym Domu Poselskim.</u>
          <u xml:id="u-205.4" who="#StefanMleczko">Przerwa do 11.45.</u>
          <u xml:id="u-205.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min 15 do godz. 11 min 50)</u>
          <u xml:id="u-205.6" who="#StefanMleczko">Wicemarszałek Olga Krzyżanowska:</u>
          <u xml:id="u-205.7" who="#StefanMleczko">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-205.8" who="#StefanMleczko">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-205.9" who="#StefanMleczko">Kontynuujemy rozpatrzenie sprawozdania komisji o rządowym projekcie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym. Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-205.10" who="#StefanMleczko">Proszę o zabranie głosu pana posła Edwarda Nowaka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a następnie pana posła Stanisława Suchodolskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-206">
          <u xml:id="u-206.0" who="#EdwardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pragnę zaprezentować opinię Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o przedłożonym projekcie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-206.1" who="#EdwardNowak">Szanowni państwo, ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym określa warunki pod jakimi dopuszcza się podmioty zagraniczne do inwestowania w Polsce. Można tutaj wyróżnić jakby dwie kategorie tego udziału.</u>
          <u xml:id="u-206.2" who="#EdwardNowak">Po pierwsze: w postaci utworzenia spółki akcyjnej bądź z ograniczoną odpowiedzialnością.</u>
          <u xml:id="u-206.3" who="#EdwardNowak">Po drugie: poprzez wtórny obrót kapitałem, czyli kupna akcji bez udziału polskich firm.</u>
          <u xml:id="u-206.4" who="#EdwardNowak">Ustawa nie reguluje inwestycji zagranicznych sensu stricto, a więc działalności firm zagranicznych w postaci oddziałów. Projekt ustawy mówi więc o działalności zagranicznej w Polsce w postaci spółek opartych o prawo obowiązujące podmioty polskie z dosyć precyzyjnie wyliczoną listą odstępstw, mówiąc o tzw. spółkach joint ventures.</u>
          <u xml:id="u-206.5" who="#EdwardNowak">W projekcie ustawy, jak sądzimy, silnie akcentowana jest liberalizacja, otwartość Polski na kapitał zagraniczny. Wyraża się to przede wszystkim w możliwości 100% transferu zysku, transferu kwot ze sprzedaży, umorzenia, likwidacji oraz odszkodowań. Także wynagrodzenia pracowników, będących osobami zagranicznymi, mogą być przekazywane za granicę. O otwartości projektu ustawy świadczy także propozycja zniesienia progu inwestycyjnego równowartości 50 tys. dolarów oraz minimalnego udziału podmiotu zagranicznego, nie mniejszego jak 20%. Mogą więc powstawać spółki z udziałem zagranicznym na takich samych warunkach, jakie obowiązują polskie podmioty gospodarcze. Warto nadmienić, że w komisji dyskutowany był postulat podniesienia kapitału spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, dziś wynoszący 10 mln zł, a więc równowartość 10-letniego Fiata 125p, dla zwiększenia bezpieczeństwa obrotu na naszym rynku.</u>
          <u xml:id="u-206.6" who="#EdwardNowak">Postulat, od dawna podnoszony, zliberalizowania polskiego prawa dla podmiotów zagranicznych, wydaje się, iż także został zrealizowany. Otóż zagraniczny kontrahent może utworzyć spółkę wg takich samych procedur, jak osoba krajowa, poza kilkoma tzw. wrażliwymi dziedzinami naszego życia. Zezwolenia więc wymaga działalność w dziedzinach zarządzania portami, pośrednictwo i obrót nieruchomościami, przemysł obronny, jeżeli nie jest on objęty oddzielnym koncesjonowaniem. Ponadto komisja poszerzyła listę przedłożenia rządowego o handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi oraz świadczenie pomocy prawnej.</u>
          <u xml:id="u-206.7" who="#EdwardNowak">Należy przy tym zaznaczyć, że udział zagraniczny w takich dziedzinach, jak: bankowość, łączność, ubezpieczenia, obronność wymaga koncesji bądź zezwoleń w trybie norm prawnych, dotyczących tych dziedzin. Nie jest to coś szczególnego, każde państwo określa sfery wrażliwe, w których działalność reglamentuje, szczególne wobec tzw. kapitału obcego.</u>
          <u xml:id="u-206.8" who="#EdwardNowak">System powoływania firm z udziałem zagranicznym został poważnie odbiurokratyzowany, zezwolenia wydaje minister przekształceń własnościowych lub organ koncesyjny, jeśli wymagają tego przepisy szczególne. Istotne jest jednak, że odpowiedzialność za naruszanie przepisów prawa, np. naruszenie zezwolenia, jest z mocy prawa nieważne i spoczywa na tym, kto normę naruszył.</u>
          <u xml:id="u-206.9" who="#EdwardNowak">W zakresie polityki fiskalnej ustawa zmierza do zrównania zagranicznych i polskich podmiotów gospodarczych. Jeśli jednak zagraniczny udziałowiec, akcjonariusz włoży do kapitału zakładowego co najmniej 2 mln ECU, a przy tym działalność spółki będzie prowadzona w rejonach o szczególnym zagrożeniu bezrobociem bądź będzie wdrażać nowoczesne technologie lub wymiar eksportu w całej sprzedaży przewyższy 20%, może uzyskać określone zwolnienie z podatku dochodowego.</u>
          <u xml:id="u-206.10" who="#EdwardNowak">Wreszcie projekt ustawy przewiduje także zwolnienie z cła środków trwałych, stanowiących przedmiot wkładu niepieniężnego, przy zastrzeżeniach nieodstępowania go przez 3 lata.</u>
          <u xml:id="u-206.11" who="#EdwardNowak">Wysoki Sejmie! Ustawa joint ventures zakłada szereg osłon interesu skarbu państwa Dotychczasowe bowiem doświadczenia wskazują, że zdarzały się przypadki spekulacyjnego charakteru działania kapitału zagranicznego. Pragnę jednak z całą mocą podkreślić, że uregulowania ustawowe proponowane są w duchu przede wszystkim ochrony interesów polskiego rynku oraz skarbu państwa, nie zaś wychodząc z przesłanek patologicznych.</u>
          <u xml:id="u-206.12" who="#EdwardNowak">W tej kategorii uregulowań wymienić można objęcie zezwoleniami, wniesienie do spółki przedsiębiorstwa lub tzw. zorganizowanej jego części, mogącej samodzielnie wykonywać zadania gospodarcze np. zakładu lub oddziału, wniesienie nieruchomości, zawarcie umowy o używaniu tego majątku przez okres co najmniej 6 miesięcy.</u>
          <u xml:id="u-206.13" who="#EdwardNowak">W art. 7 ustawy uregulowana została także sytuacja tzw. osób zależnych. Interesom państwa służy także nadanie odpowiednim organom prawa do odmowy wydania zezwolenia, bądź koncesji, lub ich cofnięcia w określonych prawem przypadkach.</u>
          <u xml:id="u-206.14" who="#EdwardNowak">Inicjatywą komisji jest zapis art. 21, który obliguje ministra przekształceń własnościowych do przedkładania Wysokiej Izbie informacji o działalności podmiotów z udziałem zagranicznym w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-206.15" who="#EdwardNowak">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Omawiana dzisiaj ustawa, to kolejna próba przybliżenia Polski do normalnego kraju, kraju gospodarki rynkowej. Ta próba, trzecia w ostatnich 3 latach, jest zapewne najpoważniejsza. Czy jednak jest wystarczająca? Nie ulega wątpliwości, że Polska bardzo potrzebuje zagranicznych inwestycji, bardziej potrzebujemy inwestycji, technologii, nowoczesnej organizacji pracy niż kredytów. Inwestycje zagraniczne w Polsce to także aktywna forma konwersji naszych długów. Sami własnym potencjałem nie poradzimy sobie, to jest jasne dla każdego racjonalnie myślącego człowieka.</u>
          <u xml:id="u-206.16" who="#EdwardNowak">Czy zatem ta ustawa tworzy warunki do szerokiego wchodzenia obcego kapitału? Kiedy porównamy z dotychczasowym stanem, wówczas odpowiedź jest oczywiście pozytywna. Nie jest ona już tak optymistyczna, kiedy porównamy ją z prawem innych krajów byłego obozu. A kiedy dokonamy porównania z Austrią czy Włochami, wówczas dopiero widzimy, w którym miejscu tej drogi się znajdujemy. Dlatego za nieodzowne uważam dalszą kontynuację prac nad zachęcaniem obcego kapitału do aktywności w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-206.17" who="#EdwardNowak">Sądzimy, że niebagatelną rolę spełniać może Ministerstwo Przekształceń Własnościowych kreując obecną strategię gospodarczą, Państwowa Agencja Inwestycji Zagranicznych, proponowana w ustawie, wreszcie rząd i władze lokalne. Po raz kolejny nawołuję także do aktywnego włączenia w te działania samorządu gospodarczego zawodowego, ruchu stowarzyszeń gospodarczych. Nie wolno nam też zaniechać tworzenia prawa dla działalności inwestycyjnej osób zagranicznych sensu stricto. Zwracam się więc z postulatem szybkiego opracowania odpowiedniego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-206.18" who="#EdwardNowak">Ustawa joint ventures, jaką dzisiaj uchwalimy, będzie oceniana przez zagranicę. Najbardziej wnikliwie przez poważnych inwestorów, będzie dla nich faktycznym probierzem naszych intencji. Nie powinniśmy o tym zapominać przy podejmowaniu decyzji.</u>
          <u xml:id="u-206.19" who="#EdwardNowak">Równocześnie nie wolno nam zapominać o racjonalnej i słusznej potrzebie ochrony własnego interesu. Ta postawa to zezwolenia i koncesje dla wrażliwych dziedzin życia, to badanie jakości partnerów zagranicznych, to kontrola wyceny naszego majątku wnoszonego do spółek. Możemy się spotkać z aktywnością inwestorów zagranicznych po to, aby przejąć kontrolę i wyeliminować ewentualną naszą konkurencyjność. Jest oczywistym, że partnerowi zawsze zależy na wzmocnieniu swojej pozycji i osłabieniu naszej. Dlatego tak ważne jest przyjęcie postawy aktywnej. Tą aktywną postawą byłoby wydatne przyspieszenie prywatyzacji, aby wartość naszego majątku nie ulegała coraz gwałtowniejszemu obniżaniu się. To przyspieszenie komercjalizacji w różnych jego formach, sprzedaży, leasingu, dzierżawy, managementu itd., to rozwój giełdy, rynku papierów wartościowych, banków, łączności, konsultingu, ubezpieczeń.</u>
          <u xml:id="u-206.20" who="#EdwardNowak">Szanowni państwo, wkroczyliśmy na drogę gospodarki rynkowej i teraz nie ma już odwrotu. Rzecz w tym, że będziemy porywani w coraz szybszy jej nurt i nie wolno dać się temu nurtowi porwać bezwładnie, lecz należy panować nad tym procesem.</u>
          <u xml:id="u-206.21" who="#EdwardNowak">Dlatego za niezwykle ważne uważamy stworzenie polityki przemysłowej, rolnej, stworzenie listy priorytetów gospodarczych, polityki regionalnej, gospodarki zasobami itd. Brak takiej polityki może mieć skutki fatalne.</u>
          <u xml:id="u-206.22" who="#EdwardNowak">Szanowni Państwo! Sytuacja w Polsce i wokół Polski jest taka, że w dalszym ciągu ten rejon świata jest rejonem niestabilnym politycznie. W Polsce jest trudna sytuacja społeczno-polityczna, wynikająca z kosztów i tempa zmiany ustroju. Wciąż jesteśmy krajem wysoko zadłużonym. Nasza gospodarka jest zrujnowana. W dalszym ciągu posiadamy tylko wewnętrzną wymienialność złotego.</u>
          <u xml:id="u-206.23" who="#EdwardNowak">W tej sytuacji uważamy, że przedstawiony projekt ustawy o joint venture jest projektem w tych warunkach optymalnym i dlatego zwracamy się do Wysokiej Izby o uchwalenie przedłożonego przez rząd i opracowanego przez komisję projektu ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-206.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-207">
          <u xml:id="u-207.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-207.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stanisława Suchodolskiego ze Stronnictwa Demokratycznego, następnie pana posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-208">
          <u xml:id="u-208.0" who="#StanisławSuchodolski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mając świadomość faktu, że drugie czytanie nie jest właściwym momentem do wprowadzenia szerokich zmian w projektach rozpatrywanych ustaw, chcę przedstawić w trybie wniosku formalnego jedną tylko propozycję, która w żaden sposób nie skomplikuje dalszej procedury legislacyjnej.</u>
          <u xml:id="u-208.1" who="#StanisławSuchodolski">Propozycja moja dotyczy art. 21, proponuję uzupełnienie treści tego artykułu poprzez dodanie do końcowych już zdań wyrazów „oraz o odmowach wydawania zezwoleń, o których mowa w art. 17 pkt 1”. Uzasadniając przypomnę, Wysoka Izbo, iż art. 17 pkt 1 daję ministrowi przekształceń własnościowych prawo, a w istocie nakłada obowiązek wydania odmowy zezwolenia, jeżeli podjęcie przez spółkę działalności zagrażałoby interesom gospodarczym państwa. Takie swobodne ujęcie tego artykułu, sądzę, powinno podlegać także kontroli Sejmu. Art. 21 nakłada na Sejm obowiązek dokonania kontroli, sprawowania swojego rodzaju monitoringu, tej bardzo ważnej sfery działalności gospodarczej. Minister przekształceń własnościowych jest zobowiązany corocznie przedkładać określoną informację o działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-208.2" who="#StanisławSuchodolski">Proponuję więc, aby w tejże informacji przedstawione zostały także wszystkie odmowy wydania zezwoleń, odmowy, których uzasadnieniem było zagrożenie interesów gospodarczych państwa. Myślę, że byłaby to pełniejsza, niemalże pełna kontrola Sejmu nad tym bardzo ważnym obszarem. Przy okazji pragnę zauważyć, że podobne zasady kontroli parlamentu Wysoka Izba przyjęła w przypadku nabywania nieruchomości przez cudzoziemców w ustawie z 8 listopada 1990 r.</u>
          <u xml:id="u-208.3" who="#StanisławSuchodolski">Po tej formalnej propozycji Chciałbym zrobić dwie krótkie uwagi ogólne.</u>
          <u xml:id="u-208.4" who="#StanisławSuchodolski">Po pierwsze pragnę zauważyć, iż przedłożenie komisji nie odbiega w sposób istotny od propozycji rządowych, po prostu udoskonala te propozycje i uściśla. Uwzględnia także pewne propozycje wynikające z pierwszego czytania, zgłoszone przez posłów.</u>
          <u xml:id="u-208.5" who="#StanisławSuchodolski">Z satysfakcją odnotowuję fakt, iż uwzględniona została moja propozycja, w której zgłaszałem konieczność zmiany charakteru działania Agencji ds. Inwestycji Zagranicznych, z charakteru rejestracyjno-kontrolnego na funkcję promocyjną, której niedosyt odczuwali tak istotnie inwestorzy zagraniczni, z którymi miałem kontakt.</u>
          <u xml:id="u-208.6" who="#StanisławSuchodolski">Myślę, że ta agencja będzie w sposób sprawny organizować działalność promocyjną, zachęcającą do inwestowania w Polsce, mając pełną wiedzę o technikach promocji, jak też o legislacji, która do tego zachęca. Myślę, że będzie dobrym łącznikiem między inwestorami zagranicznymi, a rządem, będzie zresztą służyć, sądzę, kompetentnym doradztwem.</u>
          <u xml:id="u-208.7" who="#StanisławSuchodolski">I uwaga druga. Powstaje być może wrażenie, że ta ustawa tworzy jakieś nadzwyczajne warunki i teraz rozpocznie się masowy dopływ kapitału zagranicznego do Polski. Ta ustawa istotnie tworzy korzystne warunki, tworzy warunki stabilne, zachęca do inwestowania. Ale jest to tylko jeden z czynników, które mogą zdecydować o tym, czy kapitał do Polski dopłynie. Pierwszy z tych czynników, to stabilna sytuacja polityczna, stabilna sytuacja ekonomiczna państwa; drugi, jakże ważny, to sprawny system bankowy, system telekomunikacyjny.</u>
          <u xml:id="u-208.8" who="#StanisławSuchodolski">Myślę, że w tych dwóch pozostałych obszarach jeszcze w naszym kraju musi się wiele zmienić. Niemniej jednak mając świadomość tych uwarunkowań, jestem w pełni przekonany, podobnie jak i koledzy z mego klubu, iż projekt tej ustawy zasługuje w pełni na poparcie i przyjęcie w trakcie dzisiejszego posiedzenia.</u>
          <u xml:id="u-208.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-209">
          <u xml:id="u-209.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle. Proszę treść poprawki złożyć może na piśmie,</u>
          <u xml:id="u-209.1" who="#komentarz">(Poseł Stanisław Suchodolski: Tak, tak, mam przygotowany)</u>
          <u xml:id="u-209.2" who="#OlgaKrzyżanowska">...dziękuję uprzejmie.</u>
          <u xml:id="u-209.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła Wiesława Kaczmarka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, a następnie pana posła Stefana Bielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-210">
          <u xml:id="u-210.0" who="#WiesławKaczmarek">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Może na wstępie Chciałbym odnieść się do poprawki zgłoszonej przez pana posła sprawozdawcę, pana posła Bednarkiewicza, bo myślę, że wkradł się w korekcie pewien błąd, dotyczy to art. 37 ust. 5.</u>
          <u xml:id="u-210.1" who="#WiesławKaczmarek">Otóż chyba nie chodziło tam o dopisanie do słów „art. 34 i 35”, tylko chodziło o zmianę art. 34 na art. 35, ponieważ powołanie się na art. 34 oznacza, że te zwolnienia celne, które są zawarte w tym ustępie 5 dotyczyć miałyby również spółek, które zostały utworzone na podstawie ustawy z 6 lipca 1982 r. Tak, że tutaj chyba jest nieporozumienie o charakterze technicznym.</u>
          <u xml:id="u-210.2" who="#WiesławKaczmarek">Teraz przechodząc do tematu mojego wystąpienia. Otóż Wysoki Sejmie, Chciałbym zacząć od zacytowania opinii prof. Andrzeja Całusa odnośnie w ogóle projektu ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym. Krótki cytat. „Koncepcja odrębnej ustawy w sprawie spółek z udziałem zagranicznym, czy odpowiednio działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych, lub o inwestycjach zagranicznych, jest w państwach nazywanych obecnie postkomunistycznymi nierozerwalnie związana z systemem prawa gospodarczego, jaki istniał w tych państwach w okresie, kiedy nie zdecydowały się one jeszcze w sposób ostateczny na pełne odejście od gospodarki nakazowo-centralnie planowanej.” Otóż przyjmując, że dużo racji jest w tym cytacie, i przyjmując to, że dość często mówiliśmy o wprowadzeniu otwartej gospodarki w nasze realne warunki, przynajmniej takie były głoszone zasady i udało się na przykład te zasady zastosować dość skutecznie w ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi, myślę, że tych zasad nie można odnieść do tego projektu. W tym projekcie wprowadzamy ileż różnych norm prawnych, które nie dość skutecznie realizują zasady otwarcia gospodarki.</u>
          <u xml:id="u-210.3" who="#WiesławKaczmarek">Myślę, że ten projekt na tym okrążeniu jest rozwiązaniem bardzo defensywnym. Za późno podjęliśmy próbę zmiany ustawy o inwestycjach zagranicznych. Dzisiaj powinniśmy dyskutować o tym, jak znieść specjalną ustawę dla inwestorów zagranicznych, a dokonać zmian w innych ustawach. Przykładowo, w podatku dochodowym, gdzie nawet powinna być zastosowana ewentualna ulga od realizowanych inwestycji, ale nie dotycząca wyłącznie inwestorów zagranicznych, ale również i inwestorów krajowych, czyli taką klauzulę powszechną zastosować, w prawie dewizowym wprowadzić zmiany zasady transferu, w ustawie o przedsiębiorstwie państwowym, jeżeli by była taka wola Sejmu i rządu, określić zasady tworzenia spółek z kapitałem zagranicznym na bazie czy na podstawie majątku raportów będących w dyspozycji przedsiębiorstwa państwowego.</u>
          <u xml:id="u-210.4" who="#WiesławKaczmarek">W ustawie o działalności gospodarczej należy zweryfikować branże objęte koncesjami i przykładowo jeszcze w kodeksie handlowym, to o czym mówił pan poseł Nowak, zastanowić się nad wysokością minimalnych kwot, określających kapitały założycielskie spółek prawa handlowego, a jeżeli już miałaby to być ustawa o inwestycjach zagranicznych, to myślę, że lepszym rozwiązaniem byłoby dokonanie pewnych korekt, w sumie niewielkiej liczby zmian, można to łatwo policzyć, około 6 w obecnej ustawie o spółkach zagranicznych z 23 grudnia 1988 roku, to ma ten atut, że ten tekst jest dość znany, nie powiem, że powszechnie, ale znany jest w świecie i łatwiej można by go sprzedawać.</u>
          <u xml:id="u-210.5" who="#WiesławKaczmarek">No, ale trudno się było stronie rządowej wycofać ze swoim projektem, a przedstawione rozwiązanie uważam, że jest po prostu rozwiązaniem nieuchronnym. Tak wykazuje to logika i zasady stosowane w innych krajach.</u>
          <u xml:id="u-210.6" who="#WiesławKaczmarek">Tak więc w tym projekcie ustawy z punktu widzenia inwestora zagranicznego są istotne tylko cztery elementy.</u>
          <u xml:id="u-210.7" who="#WiesławKaczmarek">Ułatwienie, ale nie do końca, postępowania aplikacyjnego przy założeniu firmy. Swoboda transferu z pewnymi ograniczeniami. Ulga podatkowa niedostępna dla małych i średnich inwestorów. To dotyczy właściwie tylko dużych inwestycji, co też kłóci się z pewną doktryną ostatnio lansowaną, o budowaniu klasy średniej w Polsce oraz ograniczenia do tworzenia formy czy form prawnych przedsiębiorstw zagranicznych w Polsce, a więc spółka akcyjna i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.</u>
          <u xml:id="u-210.8" who="#WiesławKaczmarek">Parę słów na temat jakości projektu rządowego, bo było to przedmiotem wielu dyskusji dziennikarskich, telewizyjnych, jak też wypowiedzi członków rządu.</u>
          <u xml:id="u-210.9" who="#WiesławKaczmarek">Po raz drugi z przykrością muszę zacytować fragment jednej z opinii eksperta, cytuję na temat tego projektu: „został on gorzej przygotowany, niż podobne projekty wnoszone pod obrady Sejmu”.</u>
          <u xml:id="u-210.10" who="#WiesławKaczmarek">I proszę mi wierzyć, że jeżeli mamy materiał dość trudny, to bardzo trudno z kiepskiego materiału zrobić dobry produkt finalny i pewno ta ustawa będzie mocno krytykowana, a za co będzie krytykowana przede wszystkim. Otóż z wypowiedzi ministra Lewandowskiego i z tej trybuny padało takie hasło, że ma to być towar promocyjny, który będziemy sprzedawali za granicą. No, trzeba naprawdę będzie się mocno natrudzić, żeby to przetłumaczyć w sposób, który będzie czytelny dla inwestora zagranicznego. Myślę, że skończy się to tym, że zostanie przygotowany oddzielny materiał, który sformułuje to, co ustawodawca czy projektodawcy chcieli powiedzieć w ustawie o spółkach zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-210.11" who="#WiesławKaczmarek">Chciałem przejść do wniosków. Więc teza jest taka, która w ogóle przejawia się coraz częściej: wracamy do normalności. Dlatego jak czytamy art. 4, to po pierwsze, że komisja rozszerzyła go o dwa obszary. Jeden — to handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi. Boję się, że będą bardzo duże wątpliwości, jak to interpretować, bo czy to się sprowadza do zezwolenia potrzebnego w przypadku, gdy będzie się chciało uruchamiać sklepy? Świadczenia pomocy prawnej — to drugi obszar dodany poza przedłożeniem urzędowym.</u>
          <u xml:id="u-210.12" who="#WiesławKaczmarek">Moje wątpliwości budzi również ustęp 2, ponieważ wprowadzono w nim mechanizm, na podstawie którego Rada Ministrów ma prawo ograniczyć to, co ustalił Sejm. Czyli w ustępie wyżej, w ustępie 1.</u>
          <u xml:id="u-210.13" who="#WiesławKaczmarek">Nie wiem, czy to jest słuszna koncepcja legislacyjna, czy nie powinno być tak, że ewentualnie Rada Ministrów może to rozszerzać bądź dokonywać jakiejś wykładni interpretacji. Teraz z tego zapisu wynika, że Rada Ministrów będzie mogła zawężać decyzje przyjęte przez Sejm. Dlatego wnioskuję, żeby skreślić punkty d i e, czyli powrócić do przedłożenia rządowego.</u>
          <u xml:id="u-210.14" who="#WiesławKaczmarek">Wniosek mniejszości pierwszy — proponuję, żeby jednak przyjąć formułę głosowania nad tym wnioskiem, podzielając w pełni argumentację przedłożoną przez pana ministra Święcickiego, z uzupełnieniem, że jeżeli mają być w tej ustawie jakieś nowatorskie rozwiązania, które są pewnym atutem w stosunku do inwestycji zagranicznych, to możliwość lokowania w polskich bankach dewizowych nakładów inwestycyjnych w walucie chroni tych inwestorów przed możliwością dewaluacji bądź skutkami innych zjawisk, które mogą wystąpić w polskiej gospodarce.</u>
          <u xml:id="u-210.15" who="#WiesławKaczmarek">Wniosek mniejszości drugi — wychodzi z założenia, że następuje w ustawie kumulacja korzyści. Tylko, jeżeli przyjmiemy wniosek mniejszości drugi, to dojdzie do takiego rozwiązania. Otóż firma joint venture działająca w Polsce zakłada poprzez np. swoich wspólników zagranicznych firmę siostrzaną za granicą, to znaczy w kraju do którego chciałaby skierować, o ile wystąpi taka potrzeba, transfer zysku i następnie odbywa się następująca operacja: firma polska, polskie joint venture, sprzedaje tej firmie siostrzanej za granicą towar, usługę, wyrób po cenie niższej od transakcyjnej ogólnie przyjętej, następnie ta firma siostrzana, ale już za granicą sprzedaje ten towar po cenie normalnej, rynkowej i mamy sytuację taką, że cały zysk, dochód jest wytwarzany nie w Polsce tylko za granicą. Więc nie widzę potrzeby, żeby ustawowo, jak gdyby zachęcać do tego typu praktyk i sugerowałbym, żebyśmy głosowali przeciwko temu wnioskowi mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-210.16" who="#WiesławKaczmarek">Wiele padło słów na temat zachęcania do inwestycji w Polsce. Ta ustawa tego na pewno nie rozstrzygnie, ponieważ o tym, czy będzie Polska terenem stabilnym, będą decydowały inne argumenty, chociażby to, co obserwujemy dzisiaj, a więc takie ciche na razie wrzenie strajkowe, co naprawdę nie nastraja optymistycznie do czynienia z Polski miejsca stabilnych inwestycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-211">
          <u xml:id="u-211.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-211.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Stefana Bielińskiego, nie zrzeszonego, następnie pana posła Seweryna Ostapiuka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-212">
          <u xml:id="u-212.0" who="#StefanBieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Występując dzisiaj przed Wysoką Izbą chcę zaznaczyć, że występuję nie tylko jako poseł, ale również, jako przedstawiciel polskiego prywatnego biznesu, bezpośrednio zainteresowanego w organizowaniu spółek z udziałem kapitału zagranicznego.</u>
          <u xml:id="u-212.1" who="#StefanBieliński">Kiedy zaledwie półtora roku temu wprowadzono ustawę, którą dzisiaj proponuje się zlikwidować, kręgi polskiego biznesu, przywitały ją z wielkim zadowoleniem, stwarzała bowiem ona możliwość uzyskania z Zachodu partnerów do joint venture, przynoszących ze sobą nie tylko kapitał, ale przede wszystkim nowoczesną technologię, nowoczesne metody zarządzania oraz marketingu.</u>
          <u xml:id="u-212.2" who="#StefanBieliński">Nadzieje pokładane w obowiązującej ustawie spełniły się jednakże tylko połowicznie. Wydano w okresie jej obowiązywania około 3 tysięcy zezwoleń na powstanie joint venture, a sprowadzony kapitał nie przekroczył pół miliarda dolarów.</u>
          <u xml:id="u-212.3" who="#StefanBieliński">Zachodzi pytanie dlaczego tak się stało? Główna przyczyna to brak pozwolenia na swobodny transfer zysków za granicę. Okazało się, że zapowiedziane, zapewnione na 3, a czasami nawet na 6 lat zwolnienie od płacenia podatków nie stanowiło wystarczającej zachęty dla obcego kapitału, zwłaszcza amerykańskiego i kanadyjskiego, do inwestowania w Polsce, bowiem co miało zachęcić takiego inwestora do powierzenia nam swoich ciężko zarobionych pieniędzy? Zwolnienie podatkowe?</u>
          <u xml:id="u-212.4" who="#StefanBieliński">Podobne warunki, a nawet czasem lepsze, oferują poszczególne stany USA, dla przyciągnięcia kapitału ze stanów wysoko uprzemysłowionych do nierozwiniętych. Może ciągłe zmieniające się ustawodawstwo i brak pewności co do najbliższej przyszłości? Projekt niniejszej ustawy jest najlepszym, a właściwie najgorszym przykładem braku umiejętności przewidywania gospodarczego oraz braku szacunku dla obowiązującego prawa, który niestety odziedziczyliśmy z niedalekiej przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-212.5" who="#StefanBieliński">Wprowadzenie w środku roku gospodarczego nowych, znacznie gorszych warunków inwestowania dla cudzoziemców będzie dla ludzi biznesu za granicą, mających zamiar inwestować w Polsce, sygnałem do odwrotu, a proszę mi wierzyć — zaczęli się oni przekonywać do istniejącej ustawy, nawet obecnie w Warszawie przebywa kilku znanych mi przedstawicieli dużych firm. Bo zamiast wprowadzenia krótkiego przepisu, zezwalającego na transfer zysków, nawet pod pewnymi warunkami, wylewa się dziecko z kąpielą, wprowadza się ograniczony transfer zysków, likwidując zwolnienie podatkowe, które było dotychczas jedynym i głównym magnesem dla kapitału zagranicznego. Te bardzo krytyczne słowa wypowiedziane przeze mnie są wynikiem moich osobistych doświadczeń i rozmów.</u>
          <u xml:id="u-212.6" who="#StefanBieliński">Wróciłem ostatnio z podróży do Stanów Zjednoczonych, gdzie miałem możliwość spotkania się z przedstawicielami prawdziwego, amerykańskiego, a nie tak zwanego polonijnego, biznesu. Pierwsze wrażenie to totalny brak wiadomości o warunkach inwestowania w Polsce, a spotkałem się z ludźmi Wall Street w Nowym Jorku, co byłoby, gdybym pojechał jeszcze dalej, na Zachód USA. Jedyną rzeczą, która interesowała tych potencjalnych inwestorów, jest tak zwany taks holliday, a więc wakacje podatkowe oraz możliwość transferu zysku.</u>
          <u xml:id="u-212.7" who="#StefanBieliński">Jeżeli zabierzemy nagle jedno, a przyznamy z ograniczonym zakresie drugie, możemy zapomnieć o napływie kapitałów czy tej nowoczesnej technologii i myśli technicznej. Interesy będą robili mali cwaniaczkowie na prostym handlu, zarzucając nas zachodnią tandetą, a także tylko — podkreślam to z naciskiem — tylko wielkie korporacje, które wycisną z rządu dla siebie potrzebne ustępstwa. A mnie chodzi przede wszystkim o mały i średni biznes, ten, na którym musi się oprzeć nowa polska gospodarka. Ci średnio zamożni, rzutcy ludzie stracą możliwość nawiązania bezpośredniej współpracy z podobnymi biznesmenami na Zachodzie i nadal pozostaną w gospodarczym, finansowym, nie mówiąc o technologicznym, zacofaniu.</u>
          <u xml:id="u-212.8" who="#StefanBieliński">Zdaję sobie sprawę, jak i wszyscy tutaj obecni, że mogę zostać oskarżony o stronniczość i niebranie pod uwagę tzw. polskiego czystego interesu gospodarczego. Nic bardziej błędnego, tzw. zrównanie w sprawach podatkowych joint ventures z polskimi firmami jest nadużywanym dla celów propagandowych frazesem. Mnie chodzi właśnie o polski biznes, o stworzenie mu możliwości ekspansji, zapewnienie mu źródeł finansowania, związków z wysoką technologią produkcji często XXI wieku, umiejętności organizowania i zdobywania rynków i ekspansji na Zachód i Wschód.</u>
          <u xml:id="u-212.9" who="#StefanBieliński">Jeżeli Wysoka Izba uchwali rozważany projekt, to może się ten mały i średni biznes pożegnać z takimi możliwościami, będziemy się po prostu kisić we własnym sosie dalej zasilanym z łaski kredytami uzależniającymi nas coraz bardziej.</u>
          <u xml:id="u-212.10" who="#StefanBieliński">Jest kilka wyjść z zaistniałej sytuacji Z uwagi na brak czasu nie wchodzę w szczegóły.</u>
          <u xml:id="u-212.11" who="#StefanBieliński">Proponuję zmianę sprowadzającą się do uchwalenia jedynie prostych przepisów pozwalających na swobodny transfer zysków za granicę, co w efekcie i tak spowoduje konieczność rozważenia w trybie pilnym całej sprawy i jej ponownej gruntownej analizy, uwzględniającej opinie prawdziwego polskiego małego i średniego biznesu.</u>
          <u xml:id="u-212.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-213">
          <u xml:id="u-213.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-213.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jako ostatniego ze zgłoszonych mówców proszę o zabranie głosu pana posła Seweryna Ostapiuka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-214">
          <u xml:id="u-214.0" who="#SewerynOstapiuk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Uczestniczyłem, mam nadzieję że aktywnie, w pracach podkomisji przygotowującej ostateczną wersję tej ustawy. Mimo wykonania olbrzymiej pracy z ostatecznego jej wyniku nie jestem zadowolony. Nieodparcie ciśnie się pytanie, czy cele, jakie stawiano tej rządowej inicjatywie ustawodawczej zostały osiągnięte; czy nie lepszym rozwiązaniem byłoby wykonanie drobnej kosmetyki ustawy z 23 grudnia 1988 r. funkcjonującej przecież w świadomości potencjalnych inwestorów zagranicznych? Na jednym z końcowych posiedzeń podkomisji zadałem retoryczne pytanie, czy rząd sygnujący projekt i wnoszący kolejne autopoprawki jest jeszcze rządem o orientacji liberalnej, czy jego przedstawiciele wnoszący o kolejne zaostrzenie przepisów ustawy rzeczywiście go reprezentują.</u>
          <u xml:id="u-214.1" who="#SewerynOstapiuk">Po raz kolejny odkrywałem paradoksy naszego Sejmu. W wystąpieniach w trakcie prac nad ustawą posłowie reprezentujący umownie prawą stronę sali wielokrotnie proponowali rozszerzenie uprawnień kontrolnych, likwidację preferencji, ulg systemowych; kilku zaś posłów z lewej strony, w tej liczbie moja skromna osoba, postulowało liberalizację przepisów. Mam więc pytanie, po której stronie sali sejmowej siedzą posłowie o orientacji liberalnej.</u>
          <u xml:id="u-214.2" who="#SewerynOstapiuk">Ustawa miała zachęcić inwestorów zachodnich do zainteresowania się ofertą polską. Według mego rozeznania, uczynionego w bezpośrednich rozmowach z przedstawicielami biznesu zachodniego, rozwiązania jej nie przyniosą istotnej poprawy ich sytuacji, a wręcz pogarszają warunki inwestowania.</u>
          <u xml:id="u-214.3" who="#SewerynOstapiuk">Przyjęta przez rząd propozycja transferu zysku w stosunku do poważnych inwestorów nie może być jedynym motywem do podjęcia decyzji o zaangażowaniu kapitału zagranicznego w Polsce. Byłoby iluzją przypuszczenie, że zachodni kapitalista angażując środki w Polsce, oczekuje natychmiastowo dużych zysków, które bezzwłocznie wycofa na swoje macierzyste konto bankowe. Jest on najczęściej świadomy, że na zyski trzeba będzie kilka lat poczekać, a nawet gdyby pojawiły się w pierwszych latach funkcjonowania, to będzie on w 90% przypadków reinwestował w Polsce najczęściej w tej samej firmie, rzadziej w akcje innych przedsiębiorstw. Przyjmując tezę, że natychmiastowy transfer nie jest celem poważnego biznesu, muszę stwierdzić, iż rozwiązania poprzedniej ustawy przewidującej 3-letnie wakacje podatkowe były korzystniejsze dla inwestorów zagranicznych niż obecne i nie należy mieć złudzeń, że wąski strumień inwestycji zagranicznych przemieni się w rzekę zalewającą nasz rynek kapitałowy.</u>
          <u xml:id="u-214.4" who="#SewerynOstapiuk">Nie potrafiliśmy wypracować nowych rozwiązań w prawie dewizowym. Być może rozwiąże to pierwszy wniosek mniejszości, jeżeli w ogóle on przejdzie. Zastanówmy się, co się dzieje z dewizami wniesionymi jako kapitał udziałowy do Polski i dla przykładu zdeponowanymi w banku w oczekiwaniu na zainwestowanie ich na przykład po roku. Odpowiedź jest prosta, hydra inflacji pożre co najmniej 50% wartości wkładu. Brak możliwości przechowywania dewiz w polskim banku, w postaci zagranicznych środków dewizowych, będzie powodował, że nikt rozsądny nie będzie decydował się na ustalenie wysokiego kapitału założycielskiego, a ewentualne środki finansowe będą czekały w zagranicznych bankach na stosowny moment i nawet perspektywa ulg podatkowych nie spowoduje napływu inwestycji przekraczających 2 mln ECU.</u>
          <u xml:id="u-214.5" who="#SewerynOstapiuk">Nie będę zbyt rozwijał kolejnego, krytykowanego przeze mnie rozwiązania, jakim jest likwidacja Agencji do spraw Inwestycji Zagranicznych. Pragnę tylko podkreślić, że wcale nie tak dużo mniejszy bagaż spraw zostanie przekazany do Ministerstwa Przekształceń Własnościowych. Będą tam sprawy i wszystkich spółek, założonych pod rządami starych ustaw, zezwolenia na spółki tworzone w oparciu o art. 4 tej ustawy, a szczególnie w przypadku, gdy podmiotami wchodzącymi do spółki będą przedsiębiorstwa państwowe, wreszcie cała sfera nadzoru i kontroli wpisana do tej ustawy. Wszystko to mają robić nowi ludzie, w nowym miejscu, nierzadko w kilku miejscach, podczas gdy wcześniej było prosto, była agencja, poinformowała, doradziła, wydała decyzję, na kontrolę nie miała czasu i jakoś to się kręciło.</u>
          <u xml:id="u-214.6" who="#SewerynOstapiuk">Wielu inwestorów zastanawia się, kiedy będzie kolejna reorganizacja w tym zakresie i jak długi będzie żywot tej ustawy. Niestety, znając naszą skłonność do poprawiania samych siebie, nie zaryzykowałbym stwierdzenia, że obecny stan prawny potrwa zbyt długo.</u>
          <u xml:id="u-214.7" who="#SewerynOstapiuk">Najbardziej krytykowanym przeze mnie artykułem był art. 43 pkt 3. Mówi on, że wszystkie ograniczenia zawarte w starych pozwoleniach o tworzeniu spółek zachowują moc. Tworzy się więc dwie grupy przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym. Jedne te nowe, którym, poza szczególnymi przypadkami, będzie wolno działać bez zezwoleń, i stare spółki, które będą zasypywały Ministerstwo Przekształceń Własnościowych wnioskami o wydanie decyzji w sprawach regulowanych poprzednimi zezwoleniami. Wprawdzie mówi się, że w ciągu 6 miesięcy zostanie wykonana weryfikacja zezwoleń i nastąpi rozluźnienie gorsetu ograniczeń, ale zapis ma charakter fakultatywny, a mój pogląd, by sprawę rozwiązać jednoznacznie, to jest zrównać w tym zakresie wszystkich, nie znalazł poparcia większości podkomisji — a szkoda.</u>
          <u xml:id="u-214.8" who="#SewerynOstapiuk">I na zakończenie refleksja. Obserwowałem w czasie pracy podkomisji sposób myślenia wielu posłów. W deklaracjach słownych wynikało, że są za ułatwieniem wejścia kapitału zagranicznego do Polski. Wypowiedzi zaś i przyjmowane rozwiązania przekonały mnie, że jest odwrotnie. Istnieje obawa, żeby kapitału obcego nie było za dużo, że utracimy kontrolę nad tą sferą, że boimy się konkurencji, że owszem, możemy na coś łaskawie przyzwolić, ale nie za dużo. Sprawiamy wrażenie, że pod polskimi drzwiami stoi kolejka biznesmenów, a my tylko będziemy regulować szerokość otwarcia drzwi.</u>
          <u xml:id="u-214.9" who="#SewerynOstapiuk">To co powiem, może zabrzmi brutalnie i być może będą to dziwne słowa z ust posła lewicy. Kolejki inwestorów nie ma i tak długo nie będzie, dopóki nie ustabilizuje się sytuacja polityczna i społeczna w Polsce. Dopóki nie zakończy się eksperymentów ekonomicznych i nie przystąpi do działań ratunkowych dla polskiej gospodarki. Jeżeli mamy wejść do Europy, czy gospodarki światowej, potrzeba nam kapitału na modernizację przemysłu i rolnictwa. Krajowego kapitału, niestety, nie mamy i czy nam się podoba czy nie, musimy zaproponować trwały udział w naszej gospodarce przedsiębiorstwom zachodnim.</u>
          <u xml:id="u-214.10" who="#SewerynOstapiuk">Myślę, że nie jest to najlepszy czas na jeżdżenie po świecie w poszukiwaniu pożyczek, by je następnie wydawać na firmy konsultingowe. To przećwiczyliśmy już za Gierka. Czas, by wchodzić w trwałe układy między upadającym przemysłem a reprezentującymi nowoczesną technologię przedsiębiorstwami zagranicznymi, by tworzyć wspólne przedsiębiorstwa do promocji i sprzedaży naszej produkcji rolnej.</u>
          <u xml:id="u-214.11" who="#SewerynOstapiuk">Mnie nie cieszy fakt, że bankrutujące przedsiębiorstwa są nasze, polskie, teoretycznie i moje, bo za tym kryje się nędza tysięcy bezrobotnych, brak produkcji, eksportu, wpływów do budżetu. Wołałbym nawet, by ten zakład był własnością kapitalisty zachodniego, ale by ludzie mieli zatrudnienie, by zamiast bubli produkowano wyroby dające się sprzedać również i zagranicą, by były podatki. To mogę oddać za cenę mojej hipotetycznej własności. Niestety, mego poglądu nie podziela zbyt wielu ludzi. Niestety, filozofia psa ogrodnika zbyt mocno zakorzeniła się w naszym społeczeństwie. Zastanówmy się, czy chińskiego stwierdzenia, że nieważne jest jaki jest kot, ważne, by łowił myszy, nie można przenieść na grunt polski. Nie najważniejsze jest, czyja będzie ta fabryka, ważne, aby dobrze funkcjonowała.</u>
          <u xml:id="u-214.12" who="#SewerynOstapiuk">Ustawa, którą prawdopodobnie uchwalimy, nie będzie motorem napędzającym prywatyzację naszej gospodarki ze względu na wymienione przeze mnie i przez przedmówców mankamenty. Mam poważny dylemat, czy w tej sytuacji w głosowaniu poprzeć przedłożony projekt.</u>
          <u xml:id="u-214.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-215">
          <u xml:id="u-215.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-215.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wieczorkiewicza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-216">
          <u xml:id="u-216.0" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie zamierzałem zabierać głosu w debacie, ponieważ wydawało mi się, że wyćwiczyliśmy wszystkie sprawy i uzyskaliśmy jakiś consensus, ale widzę, że niektórzy posłowie, nie zgłaszając wniosku mniejszości, opowiadają rzeczy, które można uznać raczej za ich indywidualne stanowisko w tej sprawie. W związku z tym Chciałbym powiedzieć dwa zdania na temat art. 4 i jednocześnie, ponieważ padł formalny wniosek pana posła Kaczmarka o dalsze procedowanie przy poprawianiu ustawy na sali sejmowej, bez zgłoszenia wniosku mniejszości w tej sprawie, Chciałbym wyjaśnić dlaczego w art. 4 ust. 1 znalazły się literki d i e. Jednocześnie zaproponować w ust. 2 dokonanie pewnego zabiegu, ponieważ jest tutaj sformułowanie dosyć niefortunne.</u>
          <u xml:id="u-216.1" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Zacznę od art. 4 i przytoczę dyskusję, która odbyła się, kiedy mówiliśmy o wprowadzeniu do art. 4 wymogu zezwolenia na handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi i na świadczenia pomocy prawnej. Kiedy czyta się to w powiązaniu z ust. 2 o tym, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może ograniczyć… — tutaj jest ta poprawka — zamiast słowa „ograniczyć”, proponuję dokonać wykładni zakresu obowiązywania zezwoleń, określonych w ust. 1, jest to zamysł wprowadzenia czasowego ograniczenia handlu towarami importowanymi z kilku powodów.</u>
          <u xml:id="u-216.2" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Po pierwsze — wprowadzamy stuprocentowy transfer zysku. Po drugie — Chcielibyśmy, żeby były to inwestycje kapitałowe, natomiast handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi często nie wymaga żadnego, powtarzam, żadnego wkładu kapitałowego, żadnej inwestycji, przy szybkim obrocie będzie to mogło powodować bardzo szybki wypływ kapitału z Polski, co przy aktualnym stanie bilansu płatniczego nie jest chyba pożądane.</u>
          <u xml:id="u-216.3" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Poza tym chciałbym powiedzieć, że niekontrolowany handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi stwarza możliwość określonych nadużyć, szczególnie w warunkach, kiedy istnieje niebezpieczeństwo uzyskania monopolu, ponieważ jak pamiętamy, handel hurtowy Polski był w większości handlem spółdzielczym, który został na mocy różnorodnych zabiegów, także Wysokiej Izby, praktycznie rozbity. I w tej chwili organizuje się od nowa.</u>
          <u xml:id="u-216.4" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Przechodzę do literki e — świadczenia pomocy prawnej. Doszliśmy do wniosku, że jeśli zgodnie z art. 4 utworzenie spółki wymaga zezwolenia, to nie wyklucza możliwości prowadzenia świadczenia pomocy prawnej przez inne podmioty niż polskie, ale intencją podkomisji, a później komisji było to, ażeby można było sprawdzić kompetencje, znajomość prawa i warunki świadczenia usług prawnych w Polsce, żeby porad prawnych nie świadczyły osoby przyuczone albo nie znające prawa polskiego, albo nie mówiące po polsku to była sprawa podstawowa.</u>
          <u xml:id="u-216.5" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Chciałbym ustosunkować się także do wypowiedzi pana posła Ostapiuka, który postulował i popierał pierwszą poprawkę mniejszości — ja bym jej nie rekomendował, z tego powodu, że w związku z wysiłkiem, którego dokonaliśmy przy uchwaleniu ustawy dewizowej i wprowadzeniu częściowej wymienialności złotego chcielibyśmy konsekwentnie przez tę ustawę nie nowelizować ustawy Prawo dewizowe. Pytaliśmy strony rządowej, czy ma zamiar dokonać takiej nowelizacji, strona rządowa przynajmniej do końca roku takiej nowelizacji robić by nie chciała. Rozumiem, że jest to pewna uciążliwość i dla inwestora zagranicznego, kiedy nie pozwala mu się działać na zasadzie enklawy albo paraenklawy dewizowej. Natomiast wydaje mi się, że budując konsekwentnie w tej chwili nasze ekonomiczne, powiedziałbym, podglebie dla funkcjonowania państwa i traktując równoprawność podmiotów wobec prawa dewizowego, ta poprawka byłaby furtką, która mogłaby wprowadzić kolejne żądanie i roszczenia różnych grup inwestorów nie tylko zagranicznych, ale i polskich, i nie tylko w tej sprawie, ale także w innych. Byłby to początek demontażu ustawy Prawo dewizowe, którą Wysoka Izba przyjęła w poprzednim roku.</u>
          <u xml:id="u-216.6" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Chciałbym wrócić do formalnego wniosku o zmianę w art. 4 ust. 2 wyrazu „ograniczyć” na „dokonać wykładni zakresu obowiązywania zezwoleń”. I przypuszczam, że jeżeli zostałaby przyjęta ta poprawka, to wymóg uzyskania zezwolenia także dla literki „d” albo „e” nie byłoby uciążliwością. Po prostu można byłoby prowadzić handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi i świadczyć pomoc prawną, ale wymagałoby to zezwolenia. Byłoby to sito, które pozwoliłoby np. zgodnie z przykładem, podanym przez jednego z posłów w czasie pracy podkomisji, kiedy Portugalia też wprowadzała udogodnienia dla zagranicznego kapitału, w pewnym momencie handel hurtowy zmonopolizowała Francja, tzn. francuskie wielkie hurtownie, które selektywnie dopuszczały bądź nie dopuszczały, importowały droższe a nie importowały tańszych towarów. Wydaje mi się, że powinniśmy wiedzieć, z kim mamy do czynienia.</u>
          <u xml:id="u-216.7" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Czyli ja bym w konkluzji nie uważał, że uzyskanie zezwolenia akurat w tych dwóch sprawach — świadczenia usług prawnych i handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi — jest zbędne szczególnie w świetle wczorajszej dyskusji nad nowelizacją ustawy Prawo celne, która pokazuje, jak nieszczelny mamy jeszcze system celny, jak nie możemy opanować tego hurtu towarów importowanych. Byłbym za tym, ażeby utrzymać przedłożenie komisji i odrzucić wniosek, który złożył pan poseł Kaczmarek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-217">
          <u xml:id="u-217.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-217.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została zakończona.</u>
          <u xml:id="u-217.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-217.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-218">
          <u xml:id="u-218.0" who="#JanJanowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem prosić, ażeby ktoś z ekspertów wyjaśnił, czy pojęcie „towary konsumpcyjne” jest jednoznacznie określone i wystarczające, bo obawiam się, że jest to pojęcie tak szerokie, że praktycznie rząd będzie mógł w dowolny sposób określać, na co potrzebne będzie zezwolenie i cofniemy się do sytuacji, jaka jest praktycznie obecnie, że na olbrzymią większość działalności handlowej te zezwolenia będą potrzebne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-219">
          <u xml:id="u-219.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-219.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-219.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie, proszę o zabranie głosu prezesa Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych pana Zbigniewa Piotrowskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-220">
          <u xml:id="u-220.0" who="#ZbigniewPiotrowski">Wysoka Izbo! Panie i Panowie! Chciałbym odnieść się do kilku spraw, które zostały podniesione w toku dzisiejszej debaty w postaci uwag krytycznych w odniesieniu do dyskutowanego dzisiaj projektu.</u>
          <u xml:id="u-220.1" who="#ZbigniewPiotrowski">Po pierwsze chciałem powiedzieć, że jeśli chodzi o możliwość, tak jak ocenialiśmy ją w trakcie prac rządowych, nowelizacji ustawy z 23 grudnia 1988 r. a przypominam sobie, było to robione już na jesieni ubiegłego roku, praktycznie ilość artykułów, która musiałaby ulec zmianie, gdyby chcieć procedować w trybie nowelizacji istniejącej ustawy, była tak wielka, że taka zmiana ustawy czyniła ten dokument kompletnie nieczytelnym.</u>
          <u xml:id="u-220.2" who="#ZbigniewPiotrowski">I na tej podstawie, przypominam jeszcze na jesieni ub. roku, zdecydowaliśmy się jednak na stworzenie dokumentu spójnego na tyle, na ile to jest możliwe, tak żeby był on dla inwestora zagranicznego czytelny.</u>
          <u xml:id="u-220.3" who="#ZbigniewPiotrowski">Druga istotna uwaga to sprawa relacji między ustawą z 23 grudnia 1988 r. z odpowiednimi poprawkami z 28 grudnia 1989 r. i z 13 lipca 1990 r. do ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Ponieważ żaden z przedmówców dzisiaj tej sprawy nie podniósł, osobiście uważam ją za bardzo ważną i taką, która była wielokrotnie podnoszona przez inwestorów zagranicznych w ubiegłym roku i w bieżącym roku, jako istotna trudność w instalowaniu się w Polsce, w tworzeniu spółek czy też nabywaniu udziałów i akcji w prywatyzowanych polskich przedsiębiorstwach.</u>
          <u xml:id="u-220.4" who="#ZbigniewPiotrowski">Stwierdzano jednoznacznie pewien dualizm systemu prawnego i przedkładany przez rząd projekt ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym, jako jeden z podstawowych celów, stawiał sobie wyeliminowanie tego dualizmu, harmonizację zasad, według których inwestor zagraniczny ma możliwość inwestowania w Polsce w różnych formach, jakie są tą ustawą przewidziane.</u>
          <u xml:id="u-220.5" who="#ZbigniewPiotrowski">Chciałbym zwrócić uwagę, że dokonywane są istotne zmiany ustawy prywatyzacyjnej i w tym zakresie, w moim przekonaniu, będą one przywitane z dużym zadowoleniem przez inwestorów zagranicznych, jako takie zmiany, mówię między innymi o eliminacji sztucznego progu 10-procentowego, który Wysokiej Izbie zapewne jest znany, gdzie prezes Agencji do Spraw Inwestycji Zagranicznych musi wydawać zezwolenie dla ministra przekształceń własnościowych, który skądinąd jego nadzoruje i któremu ten prezes jest podporządkowany. To jest tylko jeden z przykładów świadczących o tym w jak powikłanej materii znaleźliśmy się.</u>
          <u xml:id="u-220.6" who="#ZbigniewPiotrowski">I dlatego uważam, że mimo wszelkich trudności, wszelkich uwag krytycznych, jakie można by zgłosić pod adresem tego projektu, on tę bardzo ważną dziedzinę niewątpliwie porządkuje.</u>
          <u xml:id="u-220.7" who="#ZbigniewPiotrowski">Następna sprawa, która również nie była podejmowana. Uważam, o czym zresztą mówiłem uzasadniając przedłożenie rządowe, że kwestia dzierżaw majątku państwowego, które nie miały dostatecznego uregulowania prawnego, dopiero w tym projekcie i również w tej wersji, która jest dzisiaj przedkładana Wysokiej Izbie, te sprawy znajdują pewne uregulowanie takie, że przy liberalizacji ustawy gwarantowane są jednocześnie interesy skarbu państwa, interesy kapitału państwowego.</u>
          <u xml:id="u-220.8" who="#ZbigniewPiotrowski">Wreszcie sprawa bardzo kontrowersyjna, kwestia zniesienia automatycznych wakacji podatkowych i jednocześnie wprowadzenia pewnego mechanizmu umożliwiającego ubieganie się o zwolnienia od podatku dochodowego ponad to, co inwestor na równych prawach z inwestorem polskim uzyskuje w oparciu o ustawę o podatku dochodowym. Mam tutaj na myśli system ogólnie obowiązujący, możliwość odpisywania od zysku strat ponoszonych w pierwszych 3 latach działalności. A więc to jest jakby mechanizm dodatkowy, kierowany do średnich i dużych inwestorów.</u>
          <u xml:id="u-220.9" who="#ZbigniewPiotrowski">Wysoka Izbo! Co zauważamy na podstawie doświadczeń funkcjonowania obecnego ustawodawstwa o inwestycjach zagranicznych? Obserwujemy, że faktycznie bardzo wiele zostało wydanych zezwoleń na spółki z udziałem kapitału zagranicznego. Na dzień dzisiejszy jest już ponad 4100 takich zezwoleń. Jednocześnie bardzo charakterystyczną i powszechnie znaną sprawą jest minimalny kapitał zakładowy tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-220.10" who="#ZbigniewPiotrowski">Chciałbym podkreślić, że intencją rozwiązania, które zaproponowane było przez rząd i rozumiem, że w generalnym swoim kształcie zostało ono przyjęte przez komisje, które pozytywnie zaopiniowały ten projekt, intencją tego rozwiązania jest zastosowanie pewnej dźwigni, polegającej na tym, że owszem, dajemy możliwość u biegania się o bardzo daleko idące koncesje podatkowe, ale wtedy, kiedy rzeczywiście mamy do czynienia z poważnymi inwestycjami. Kwota 2 milionów ECU w sumie nie jest aż taką ogromną, a jednocześnie w naszym przekonaniu właśnie ustanowienie tego progu powinno stanowić element zmniejszania ostrej konkurencji, jaka ma miejsce na poziomie zupełnie drobnego biznesu.</u>
          <u xml:id="u-220.11" who="#ZbigniewPiotrowski">Uważaliśmy i uważam w dalszym ciągu, że istotne jest jednak dążenie do stopniowego równania warunków działania dla kapitału polskiego i dla spółek z udziałem kapitału zagranicznego, natomiast tam gdzie oczekujemy rzeczywiście zastrzyku technologii, rzeczywiście czegoś, co w Polsce w przewidywalnej przyszłości jest niedostępne, uważaliśmy, że musimy stworzyć taki mechanizm, który muszę zresztą powiedzieć z całą odpowiedzialnością w ocenach tych inwestorów i różnych środowisk opiniodawczych, to akurat rozwiązanie uważane jest za, jak to się mówi, niezwykle hojne potencjalnie przynajmniej dla inwestorów zagranicznych i uważane za niezwykle atrakcyjne.</u>
          <u xml:id="u-220.12" who="#ZbigniewPiotrowski">Mając te rzeczy na uwadze, chciałbym prosić Wysoką Izbę o życzliwe wzięcie tego pod uwagę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-221">
          <u xml:id="u-221.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-221.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Zgłosił się jeszcze pan poseł Marcin Święcicki. Proszę bardzo panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-222">
          <u xml:id="u-222.0" who="#MarcinŚwięcicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ponieważ padały głosy sceptyczne co do całej tej ustawy, to chciałem gorąco zaapelować do wszystkich posłanek i posłów, żeby jednak przyjąć tę ustawę.</u>
          <u xml:id="u-222.1" who="#MarcinŚwięcicki">Praca nad nią trwa już od połowy zeszłego roku. Były dwa projekty rządowe, było wiele konsultacji z międzynarodowymi ekspertami wiele dyskusji u nas wewnętrznych, teraz jesteśmy po kilkumiesięcznej pracy podkomisji i kilku komisji sejmowych nad tą ustawą i w tej chwili jakieś wątpliwości czy powiedzmy sobie odrzucenie tej ustawy grozi tym, że cała sprawa się odroczy nie wiadomo na jak długo, gdyż ustawa jest bardzo złożona, skomplikowana, dotyczy wielu zagadnień i powtarzać to wszystko od początku, zaczynać od nowa naprawdę nie ma sensu.</u>
          <u xml:id="u-222.2" who="#MarcinŚwięcicki">Padł wniosek, żeby zrobić jakieś korekty istniejącej ustawy. Otóż, proszę państwa, był ten wariant rozważany, był nawet, można powiedzieć, przećwiczony i co się okazuje? Że wprowadzenie tych zmian jakie zakłada ta ustawa, tych merytorycznych zmian, a więc zniesienie powszechności pozwoleń, ograniczenie ich, wprowadzenie transferu zysku 100%, zniesienie tego kapitału 50 tys. jako minimalnego wkładu itd. powoduje, że jakbyśmy te poprawki tylko nanieśli na tę istniejącą ustawę, to po pierwsze w niej by się większość artykułów zmieniła, te podstawowe rzeczy merytoryczne, po drugie funkcjonowałaby w całym świecie, we wszystkich naszych biurach radców handlowych, w dokumentach itd. ustawa z 1988 r. I wtedy inwestor dostaje egzemplarz tej ustawy z 1988 r. ale powiedzmy bez tych ostatnich poprawek i zupełnie ma inny obraz przed oczami. Tamta ustawa była szeroko rozpowszechniona, ona wszędzie krąży, tymczasem ona merytorycznie tak się różni w tej chwili od tego, co my tutaj proponujemy, że jeśli ktoś dostanie egzemplarz bez tych ostatnich poprawek, to naprawdę powstanie olbrzymie zamieszanie. Dlatego lepiej jest zrobić nową ustawę i ze względów redakcyjnych, prezentacyjnych i czysto informacyjnych, bo zbyt wiele jest merytorycznych istotnych zmian wnoszonych, żeby sięgać teraz do techniki poprawki starej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-222.3" who="#MarcinŚwięcicki">Kolejna sprawa, o którą tutaj był spór, to art. 4 i handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi.</u>
          <u xml:id="u-222.4" who="#MarcinŚwięcicki">Otóż wnoszę jedną poprawkę techniczną, ponieważ wydaje mi się, że tu jest pewne przeoczenie. Mianowicie, chodziło o handel hurtowy importowanymi towarami konsumpcyjnymi. Co to jest handel hurtowy? Co to jest detaliczny, już różne przepisy, czy podatkowe, czy inne, to określają, więc będzie...</u>
          <u xml:id="u-222.5" who="#komentarz">(głos z sali: konsumpcyjne)</u>
          <u xml:id="u-222.6" who="#MarcinŚwięcicki">...nawet konsumpcyjne też, i są przepisy podatkowe określające co to są towary inwestycyjne. Są także możliwości odniesienia dla władz podatkowych czy tych, które będą wydawać koncesje. Poza tym jest możliwość uruchomienia pewnej wykładni, jeśli będzie taka potrzeba, konkretnie na potrzeby tej ustawy, co to są towary konsumpcyjne, co to jest handel hurtowy.</u>
          <u xml:id="u-222.7" who="#MarcinŚwięcicki">Natomiast wnoszę o uzupełnienie techniczne, mianowicie w art. 4 ust. 1 pkt 1d, po słowie „handel”, powinno być: „hurtowy”.</u>
          <u xml:id="u-222.8" who="#MarcinŚwięcicki">Wreszcie jako projektodawca, jako uzasadniający opowiadam się za przyjęciem obydwóch wniosków mniejszości, rozumiem, że uzasadnienie było przedstawione, więc nie będę jego powtarzał, natomiast apeluję do obywateli posłów, żeby przyjęli te dwie poprawki, które w moim przekonaniu są bardzo istotne i dla przyciągnięcia kapitału zagranicznego i dla jakiejś minimalnej choćby presji na to, żeby niektóre z przedsiębiorstw zrezygnowały z nadmiaru ulg podatkowych, które w tej chwili automatycznie są przyznawane, a dojdzie do tego przywilej transferu zysku, który można przynajmniej dla niektórych firm odroczyć trochę na później. Mimo rozmaitych sztuczek, które można stosować, o których mówił poseł Kaczmarek, to jednak one nie wszystkie będą zastosowane, nie wszystkie firmy są w stanie to robić, mają takie możliwości, więc wydaje mi się, że jednak wprowadzenie obu poprawek mniejszości jest celowe. Jeszcze raz apeluję do obywateli posłów i posłanek o przyjęcie dzisiaj tej ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-223">
          <u xml:id="u-223.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-223.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-224">
          <u xml:id="u-224.0" who="#JózefOleksy">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie otwieram drugiej tury dyskusji, ale widzę, że tu się toczy pewna subtelna agitacja w odniesieniu do wniosku mniejszości. Chcę się do niej dołączyć w przeciwnym duchu.</u>
          <u xml:id="u-224.1" who="#JózefOleksy">Chodzi mi o poprawkę mniejszości nr 1, jest ona tak napisana, że być może nie wszyscy będą wiedzieli o co idzie spór. A spór komisji szedł o to, już w wyniku argumentacji o konieczności czynienia wszystkiego co potrzebne, by przyciągnąć kapitał zagraniczny, postanowiono i to jest w tym wniosku zawarte, zrobić tak dalekie udogodnienie, by aport partnera zagranicznego nie musiał wpływać w dewizach do banku polskiego, w Polsce, tylko by mógł być wypłacony na koncie zagranicznym tegoż partnera zagranicznego. Należałem do tych członków komisji, którzy uważali, że jest to co najmniej wątpliwe z punktu widzem korzyści, a nawet i z punktu widzenia zachęt, których wynikiem ma być przecież i miał być napływ dewiz i kapitału zagranicznego do Polski, a więc lokowany w polskich bankach.</u>
          <u xml:id="u-224.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-225">
          <u xml:id="u-225.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-225.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, pan poseł będzie uprzejmy,</u>
        </div>
        <div xml:id="div-226">
          <u xml:id="u-226.0" who="#WiesławKaczmarek">Pani Marszałek, jeżeli można, to pewna korekta do wypowiedzi pana posła Oleksego, ponieważ owszem, to był pierwszy projekt tego wniosku mniejszości, że mógł to być bank znaczy mogłoby to być konto w banku dewizowym za granicą. Natomiast ostateczna wersja jest taka, że ma być konto w banku krajowym, tylko prowadzone w dewizach, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-226.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Nigdzie to nie jest napisane.)</u>
          <u xml:id="u-226.2" who="#WiesławKaczmarek">To jest zawarte w sformułowaniu, zgodnie z warunkami indywidualnymi zezwolenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-227">
          <u xml:id="u-227.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-227.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle. Potem pan poseł. Tak. Proszę. Potem pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-227.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeśli można, to ad vocem do głosu posła Oleksego. Otóż w obecnym projekcie nie ma tego, że to ma być bank zagraniczny, tylko jest powiedziane ogólnie bank.</u>
          <u xml:id="u-227.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Po drugie: zezwolenie wydaje nasz Narodowy Bank Polski, czyli może wydać zezwolenie tylko na bank krajowy.</u>
          <u xml:id="u-227.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Po trzecie: dokładnie celem tego zapisu jest zwiększenie napływu kapitału. Jeśli oni chcą inwestować tutaj, kupować dobra inwestycyjne za granicą, to nie będą bali się dewaluacji, nie będą bali się różnicy kursów kupna i sprzedaży, tylko będą lokowali pieniądze, jako wkłady w polskich bankach. W jakichś wyjątkowych wypadkach mogą być zagraniczne, nie wprowadziliśmy tego ograniczenia, ale jak powiadam zezwolenie wydaje Narodowy Bank Polski i może się kierować, że raczej tylko polskim bankom będzie dawał i właśnie to ma na celu nie ograniczenie, ale zwiększenie napływu kapitału zagranicznego do Polski w formie obiecanych inwestycji i w formie trzymania środków na te inwestycje na kontach dewizowych w polskich bankach. Także cel jest dokładnie odwrotny i tak uważam, że tę funkcję, wniosek mniejszości będzie dobrze spełniał.</u>
          <u xml:id="u-227.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-227.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł jeszcze chciał zabrać głos? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-228">
          <u xml:id="u-228.0" who="#JózefOleksy">Nie miałem wątpliwości, kto będzie bronił wniosku mniejszości, bo uważnie przysłuchiwałem się dyskusji w komisji i oczywiście Chciałbym by było jasne, że jestem również wielkim zwolennikiem przyciągania i napływu kapitału zagranicznego do Polski, ale również mam w polu widzenia korzyści dewizowe Polski. I to jest jedynie furtka, że może być zapisane w indywidualnym zezwoleniu iż ma to być w banku polskim, ale nie musi być zapisane.</u>
          <u xml:id="u-228.1" who="#JózefOleksy">Ja wtedy wolę, żeby było jasno zapisane. Jeśli metodą jest przyciąganie kapitału zagranicznego, to na konta w Polsce a nie za granicą.</u>
          <u xml:id="u-228.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-228.3" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Jaki wniosek?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-229">
          <u xml:id="u-229.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-229.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-230">
          <u xml:id="u-230.0" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym poprzeć jeszcze raz odrzucenie wniosku mniejszości i to wyjaśnienie, o którym mówiliśmy. Chodzi o stworzenie pewnej wyrwy, kiedy podmioty, wszystko jedno jakie, mogłyby z różnych tytułów tutaj akurat dla procesu inwestycyjnego utrzymywać środki w obcych walutach, byłoby to jawne dyskryminowanie w podobnej sytuacji podmiotów polskich. Stworzyliśmy prawo dewizowe, które jasno i twardo stawiało te sprawy, żeśmy zrobili operację bardzo bolesną. Jeszcze raz chciałem powiedzieć, że jest to furtka nawet jeżeli za zgodą ministra, za zgodą prezesa Narodowego Banku Polskiego, taką furtkę zrobimy. Rozmawialiśmy z bankami i z prezesem, oni by nigdy w życiu nie oparli się wielkiej fali takich wniosków. Za chwilę ustawa dewizowa naprawdę zaczęłaby się łamać. Zostawmy regulacje, które już uchwaliliśmy i Wysoka Izba przyjęła do nowej regulacji, która być może zostawi inne rozwiązania dla wszystkich podmiotów zagranicznych.</u>
          <u xml:id="u-230.1" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Wracając jeszcze do tego, kto tutaj się przedstawia, jako większy miłośnik kapitału zagranicznego. Nie prześcigajmy się w tym, tylko jeżeli byśmy chcieli traktować kapitał zagraniczny jako kategorię ekonomiczną, a nie polityczną, to patrzmy, który dolar jest bardziej efektywny, a nie skąd ewentualnie przychodzi.</u>
          <u xml:id="u-230.2" who="#AndrzejWieczorkiewicz">Jestem za tym, żeby zagraniczny kapitał przypływał do nas jak najwięcej i jeżeli wierzyć, a nie mam powodów żeby nie wierzyć rzecznikowi prezydenta, panu Drzycimskiemu, który powiedział, że w tej chwili oferta kapitału zagranicznego jest taka, że właściwie nie można jej wprowadzić bez tej ustawy, czy jakiejkolwiek innej regulacji, a gospodarka ma jakiś próg absorpcji, to nie jest tak, że my możemy 100 mld dolarów absorbować w stanie gospodarki, jaki jest. Wydaje mi się, że powinniśmy przede wszystkim postępować racjonalnie, a nie prześcigać się w tym, kto jest lepszym miłośnikiem kapitału zagranicznego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-231">
          <u xml:id="u-231.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-231.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-231.2" who="#komentarz">(Poseł Marcin Święcicki: Proszę o głos.)</u>
          <u xml:id="u-231.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, to już trzeci raz.</u>
          <u xml:id="u-231.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-231.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Chyba, że to jest jakieś wyjaśnienie…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-232">
          <u xml:id="u-232.0" who="#MarcinŚwięcicki">Proponuję przegłosować po kolei te wnioski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-233">
          <u xml:id="u-233.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, czy ktoś jeszcze chciał zabrać głoś?</u>
          <u xml:id="u-233.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-233.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, padł wniosek najdalej idący, zanim moglibyśmy przystąpić do głosowania, wniosek pana posła Bielińskiego o odesłanie do komisji. Czy pan poseł podtrzymuje ten wniosek?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-234">
          <u xml:id="u-234.0" who="#StefanBieliński">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wykazując szacunek dla wielomiesięcznej pracy komisji, wycofuję swój wniosek. Pan poseł Święcicki przekonał mnie, że powinienem to zrobić.</u>
          <u xml:id="u-234.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-235">
          <u xml:id="u-235.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-235.1" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z tym, proszę państwa, że padło tu sporo poprawek z sali i głosowanie powinno być przygotowane, proszę wszystkich, którzy zgłaszali poprawki, żeby w czasie przerwy zgłosili się z nimi do pana posła sprawozdawcy i głosowanie przeprowadzimy po przerwie, już tylko głosowanie, bo dyskusję zamykamy.</u>
          <u xml:id="u-235.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej (druki nr 834 i 881).</u>
          <u xml:id="u-235.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jerzego Zdradę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-236">
          <u xml:id="u-236.0" who="#JerzyZdrada">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu połączonych Komisji: Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej przedstawiam projekt ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej.</u>
          <u xml:id="u-236.1" who="#JerzyZdrada">Z inicjatywą ustawodawczą w tej sprawie wystąpił rząd w końcu kwietnia br., przedstawiając odpowiedni projekt ustawy, druk nr 834. Pierwsze czytanie, decyzją Prezydium Sejmu, odbyło się w komisjach 10 maja br. Komisje w pełni zgodziły się z argumentami przedstawionymi w uzasadnieniu do projektu oraz wypowiedzi ministra szefa Urzędu Rady Ministrów o potrzebie utworzenia tego rodzaju szkoły.</u>
          <u xml:id="u-236.2" who="#JerzyZdrada">Instytucje kształcenia praktycznego na potrzeby administracji, niezależne od szkolnictwa wyższego, znane są w innych krajach. Jako wzór, niejako modelowy, wskazuje się zazwyczaj na francuską państwową szkołę administracji w Paryżu, w której uzyskują formację merytoryczną kadry wyższej administracji państwowej. Nasza krajowa szkoła administracji publicznej do tego właśnie wzoru nawiązuje.</u>
          <u xml:id="u-236.3" who="#JerzyZdrada">- Przedstawiany projekt ustawy nie tworzy instytucji całkowicie nowej, gdyż krajowa szkoła administracji publicznej została powołana przed rokiem w oparciu o ustawę o jednostkach badawczo-rozwojowych, była to uchwała Rady Ministrów nr 74 z 30 maja 1990 r. oraz zarządzenie nr 17 ministra szefa Urzędu Rady Ministrów z 1 sierpnia zeszłego roku. Ta podstawa prawna okazała się niewystarczająca z uwagi na zasadnicze zadanie szkoły, jakim jest przygotowanie w drodze kształcenia stacjonarnego kadr dla potrzeb administracji państwowej, a nie prowadzenie badań naukowych.</u>
          <u xml:id="u-236.4" who="#JerzyZdrada">Toteż w art. 1 projektu ustawy wyraźnie stwierdza się, że krajową szkołę administracji publicznej, utworzoną na podstawie przepisów o jednostkach badawczo-rozwojowych, przekształca się w państwową jednostkę organizacyjną. Przekształcona szkoła ma zagwarantowane w budżecie Urzędu Rady Ministrów na 1991 r. środki finansowe na swoją działalność. Mówi o tym art. 9 ust. 2 projektu ustawy. Natomiast przyjęcie tego projektu ustawy da pełną podstawę prawną dla funkcjonowania szkoły. Nie będzie to kolejna wyższa uczelnia, ale szkoła o specjalnym charakterze i specjalnym profilu, rekrutująca słuchaczy po ukończonych studiach wyższych z praktyką w administracji państwowej i posiadających w trakcie pobierania nauki status urzędnika państwowego w służbie. W zamierzeniach organizatorów szkoły ma ona przygotowywać kadry wysokich urzędników administracji publicznej przede wszystkim państwowej, ma to być szkoła aplikacji wiedzy, przygotowująca do praktycznego działania zarówno w okresie reformy naszych struktur organizacyjnych, jak przede wszystkim w okresie stabilizacji jej funkcji.</u>
          <u xml:id="u-236.5" who="#JerzyZdrada">W trakcie pracy nad rządowym projektem ustawy zwracaliśmy uwagę zwłaszcza na dokładne określenie charakteru i konsekwencji przekształcenia szkoły z jednostki badawczo-rozwojowej w państwową jednostkę organizacyjną, podległą nadzorowi prezesa Rady Ministrów, są to art. 1 i 2 projektu; na zasady finansowania szkoły, art. 3; na zasady i tryb rekrutacji słuchaczy, art. 4; dalej, na prawa i obowiązki słuchaczy oraz na obowiązki władz państwowych wobec szkoły, art. 5 do 8. W tych punktach projekt rządowy został odpowiednio uzupełniony bądź przeredagowany.</u>
          <u xml:id="u-236.6" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Przedstawiany projekt ustawy o krajowej szkole administracji publicznej wyznacza ramy prawne jej funkcjonowania. Art. 2 projektu wskazuje na statut, nadawany przez prezesa Rady Ministrów, jako na akt prawny, w którym znajdą się rozwiązania odnoszące się do ustroju szkoły, jej organów, wewnętrznej organizacji, zakresu działania, zasad kształcenia, praw i obowiązków słuchaczy, tych, które nie są uregulowane bezpośrednio tą ustawą. Taka konstrukcja prawna: ramowa ustawa powołująca szkołę i statut organizacyjny, stwarza możliwości elastycznego kształtowania funkcji szkoły, które muszą umożliwić dostosowanie jej działalności do potrzeb i zadań stojących przed administracją państwową. Właśnie potrzeby praktyki w poważnym stopniu decydować będą o tym, czym ta szkoła stanie się w rzeczywistości. Odpowiedzialność za prawidłowe działanie i wykorzystanie tego instrumentu kształcenia nowoczesnych kadr administracyjnych, jakim w zamierzeniu ustawodawcy powinna być krajowa szkoła administracji publicznej, zawsze spoczywać będzie na prezesie Rady Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-236.7" who="#JerzyZdrada">Zgłoszony został jeden wniosek mniejszości. Zmierza on do wyraźnego wpisania w tekst ustawy kierunków finansowania działalności szkoły ze środków budżetowych, a więc dydaktyki, stypendiów dla słuchaczy, inwestycji i utrzymania szkoły. Wnioskodawcy chodzi o to, aby ten zapis ustawowy stanowił barierę dla ewentualnej pokusy użycia środków finansowych na badania naukowe. W komisji uznaliśmy, że charakter szkoły, wystarczająco jasno określany jako szkoły aplikacji wiedzy do praktycznego działania, nie pozwala na inną interpretację wykorzystania środków budżetowych państwa, poddanych przecież kontroli szefa Urzędu Rady Ministrów oraz organów kontrolnych państwa. Po dyskusji komisja uznała, że treść art. 3 projektu ustawy jest wystarczająca.</u>
          <u xml:id="u-236.8" who="#JerzyZdrada">Wysoka Izbo! Połączone Komisje Administracji i Spraw Wewnętrznych, Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawcza przedstawiając to sprawozdanie uważają, że krajowa szkoła administracji publicznej ma do spełnienia istotną rolę w przebudowie i funkcjonowaniu administracji nowoczesnego państwa polskiego. Rekomendujemy zatem projekt ustawy Wysokiej Izbie i zwracamy się o uchwalenie ustawy.</u>
          <u xml:id="u-236.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-237">
          <u xml:id="u-237.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-237.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-237.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Do głosu zgłoszona jest pani poseł Izabella Sierakowska. Proszę bardzo, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-238">
          <u xml:id="u-238.0" who="#IzabellaSierakowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! 30 maja 1990 r. Rada Ministrów powołała właśnie szkołę administracji publicznej, powierzając jej zadanie kształcenia czy może doskonalenia kadr dla rosnących jak grzyby po deszczu urzędów. I nie byłoby w tym fakcie właściwie nic złego. Wręcz przeciwnie, każdy, komu zdarzyło się mieć kiedykolwiek kontakt z urzędnikiem państwowym dowolnego szczebla wie doskonale, że edukacja jest pilnie potrzebna.</u>
          <u xml:id="u-238.1" who="#IzabellaSierakowska">Dziś jednak pan premier zwraca się do nas o utworzenie nowej instytucji, Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Nie chodzi tutaj o zbieżność, zadziwiającą zbieżność nazw, ale także o zatrudnionych już pedagogów, zajęte lokale. Chodzi po prostu o podniesienie rangi tej uczelni poprzez fakt, iż powołana ona zostanie do życia dokumentem najwyższej próby, ustawą sejmową. Czy tylko o splendor tutaj chodzi? Stanisław Lec mówił, że „gdy w ogóle jest kilka różnych powodów, prawdziwy jest tylko jeden — pieniądze”. I tak chyba jest w tym wypadku.</u>
          <u xml:id="u-238.2" who="#IzabellaSierakowska">Wysoki Sejmie! Kilka tygodni temu z te i trybuny pan premier Balcerowicz mówił nam o konieczności oszczędzania, bardzo intensywnego przechodzenia na gospodarkę rynkową Tymczasem dostajemy dziś do ręki dokument jak z innej epoki. Pan premier chce stworzyć ekskluzywną szkołę, zauważcie państwo, dla wyższych urzędników, szkołę z bezpłatnymi urlopami, stypendiami, zwolnieniami, przywilejami.</u>
          <u xml:id="u-238.3" who="#IzabellaSierakowska">Przyznacie państwo, że w sytuacji, gdy zmuszeni jesteśmy zamykać żłobki i przedszkola, ograniczać edukację w szkołach podstawowych i średnich, gdy biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego wraz z całą uczelnią, bo nie ma na nią pieniędzy, chyli się ku upadkowi, a stypendia dla młodzieży nie wypłacane są od kilku miesięcy, delikatnie mówiąc, nietaktem, kolejnym przykładem arogancji władzy jest proponowanie tworzenia właśnie w tym tak trudnym okresie placówki, na jakiej zależy panu premierowi Bieleckiemu.</u>
          <u xml:id="u-238.4" who="#IzabellaSierakowska">Uważam, że te środki, które rząd przeznaczył, a nie wątpię, że tak jest, na tworzenie szkoły administracji, niezależnie od tego, jakiego rzędu są to sumy, powinny być przeznaczone dla Ministerstwa Edukacji Narodowej na funkcjonowanie istniejących szkół.</u>
          <u xml:id="u-238.5" who="#IzabellaSierakowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Są w Rzeczypospolitej, Wysoki Sejmie, wykształceni, mądrzy, a często przy tym także młodzi ludzie, którzy bez specjalnych szkół mogą się sprawdzić jako wyżsi urzędnicy i dobrze pełnić służbę publiczną. Każda władza stawia na „swoich” i to ewentualnie można zrozumieć. Należy pogratulować też panu premierowi pomysłu wyszkolenia tego plutonu miernych ale wiernych, który gnieździ się po kancelariach, ministerstwach i urzędach wojewódzkich. Tylko dlaczego to ma się odbywać kosztem innych. Dlaczego braku w wykształceniu panowie ci nie mogą uzupełnić w uczelniach już istniejących, na przykład na studiach podyplomowych, na wydziałach organizacji i zarządzania politechnik, w akademiach ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-238.6" who="#IzabellaSierakowska">Czy taką szkołę musimy powoływać ustawą? Czy nie można tych problemów rozwiązać inaczej, pytań jest w ogóle wiele.</u>
          <u xml:id="u-238.7" who="#IzabellaSierakowska">A więc chodzi tu proszę państwa o pieniądze, a że tych pieniędzy nie ma, uważam, że nie powinniśmy spełnić prośby pana premiera. Wnoszę o odrzucenie tego projektu w całości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-239">
          <u xml:id="u-239.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-239.1" who="#komentarz">(Poseł Adam Michnik: Czy można ad vocem?)</u>
          <u xml:id="u-239.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Chwileczkę, panie pośle, proszę się zapisać do głosu, jest zapisany pan poseł Jan Janowski, proszę bardzo, a następny pan poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-240">
          <u xml:id="u-240.0" who="#JanJanowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałem prosić uprzejmie posła sprawozdawcę o wyjaśnienie wątpliwości, jaka mnie się nasuwa w tym przedłożeniu. Mianowicie w art. 3 powiedziane jest, że w zakresie mienia i finansów do szkoły tej stosuje się odpowiednie przepisy odnoszące się do państwowych szkół wyższych, oznacza to, że szkoła ta w momencie uchwalenia ustawy będzie miała wszystkie przywileje związane z finansowaniem jej działalności, wyposażenia itd. w ramach budżetu państwa, natomiast nie zastosowano tej samej reguły odnośnie kwestii związanych z wynagrodzeniem pracowników i świadczeniami socjalnymi dla słuchaczy. Istnieje przecież w Polsce cały system obejmujący zarówno płace dla wszystkich szkół wyższych i pracowników innych instytucji naukowych, jak przepisy określające dokładnie zakres pomocy państwa, nie tylko dla studentów szkół wyższych, ale również dla słuchaczy studiów doktoranckich, podyplomowych i innych.</u>
          <u xml:id="u-240.1" who="#JanJanowski">Tymczasem tutaj jest proponowany oddzielny zapis w artykule 7 i 8, który mówi, że zarówno słuchaczom tej szkoły, jak i kadrze naukowej można będzie stworzyć specjalne, a więc łatwe w zrozumieniu, o wiele lepsze warunki finansowe zarówno co do płacy kadry naukowej, jak i co do świadczeń dla słuchaczy tej szkoły.</u>
          <u xml:id="u-240.2" who="#JanJanowski">Osobiście mnie wydaje się, że jest to nielogiczność i prosiłbym o wyjaśnienie, ponieważ byłoby logiczne, gdybyśmy zastosowali ten paragraf 2 w całej rozciągłości, to znaczy również przepisy, dotyczące wynagrodzenia pracowników i świadczeń dla słuchaczy, takie same jak obowiązują słuchaczy i pracowników innych szkół uniwersyteckich i innych typów szkół wyższych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-241">
          <u xml:id="u-241.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-241.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pan posła Adama Michnika, a następnie pana posła Małachowskiego.</u>
          <u xml:id="u-241.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie ma pana posła Michnika, proszę pan poseł Małachowski, z Klubu Poselskiego „Solidarność Pracy”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-242">
          <u xml:id="u-242.0" who="#AleksanderMałachowski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Boję się, że pani posłanka Sierakowska w sposób dosyć demagogiczny przedstawiła sprawę, która przecież nie polega na tworzeniu jakiejś szkoły janczarów, na tworzeniu szkoły miernych czy biernych, przecież my wszyscy wiemy dobrze, że katastrofą organizacyjną w Polsce jest brak kadr, brak kadr właśnie na wysokie stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-242.1" who="#AleksanderMałachowski">Brakuje nam ludzi na stanowiska wojewodów, wicewojewodów, na stanowiska podsekretarzy stanu, ludzi wyszkolonych. We wszystkich krajach wysoko rozwiniętych, szczególnie we Francji, stworzono bardzo dobry system szkolenia ludzi, którzy po ukończeniu wyższych studiów otrzymują fachowe przygotowanie w pełnieniu specyficznych dosyć funkcji w wyższych organach administracji państwowej.</u>
          <u xml:id="u-242.2" who="#AleksanderMałachowski">I dlatego myślę, że niezależnie od sytuacji ekonomicznej, w kraju, taką inwestycję trzeba podjąć, bo to się opłaci, po prostu brak wysoko kwalifikowanych urzędników we wszystkich dziedzinach daję się odczuć.</u>
          <u xml:id="u-242.3" who="#AleksanderMałachowski">Wiemy jakie są kłopoty z członkami rad nadzorczych, wiemy jakie są kłopoty z dyrektorami przedsiębiorstw, a co dopiero z wyższymi kadrami administracji państwowej, która ma potwornego konkurenta. Przecież płace w tej administracji są złe, niskie i spółki prywatne, nowo powstające firmy zagraniczne odciągają najlepszych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-242.4" who="#AleksanderMałachowski">Ja się z panią zgadzam, że istnieje dostatecznie wiele szkół, które mogą przygotować, które już przygotowały ludzi, tylko trzeba zdać sobie sprawę, że tych ludzi już dawno nie ma wśród kandydatów na posady państwowe, ponieważ zostali oni przejęci przez różnego rodzaju, bardzo dobrze płacące spółki prywatne. Różnice płac są przecież kilkakrotnie, nie jest tak, że zarabia się 2 miliony czy 3 miliony na posadzie państwowej, a 4 miliony w spółce prywatnej. Ludzie na tych stanowiskach zarabiają w spółkach prywatnych kilkanaście milionów nieraz i trzeba sobie z tego zdawać sprawę.</u>
          <u xml:id="u-242.5" who="#AleksanderMałachowski">Jeśli nie utworzymy pewnej elity administracji państwowej, ludzi bardzo wysoko wykształconych, którym zapłacimy za to wielokrotnie więcej niż na to wydamy, koszty tego będą większe. Dlatego nie warto demagogicznie przywoływać ciężkiej sytuacji państwa, kłopotów ze żłobkami, przedszkolami, bo to są inne wydatki, to nie ma nic wspólnego. Właśnie może dlatego, że nie ma tych wysoko wykształconych urzędników w administracji państwowej, trzeba zamykać przedszkola.</u>
          <u xml:id="u-242.6" who="#AleksanderMałachowski">Uważam, że ustawa ta zasługuje na pełne poparcie, natomiast to co pan profesor przedstawił przed chwilą i różne konkretne rozwiązania może oczywiście podlegać dyskusji czy poprawkom, nie sama idea powołania tej szkoły jest ideą bardzo wartą poparcia.</u>
          <u xml:id="u-242.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-243">
          <u xml:id="u-243.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-243.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Annę Dynowską nie zrzeszoną, a następnie pana posła Pilarskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-244">
          <u xml:id="u-244.0" who="#AnnaDynowska">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Chciałam złożyć wniosek przeciwny do wniosku pani poseł Sierakowskiej i prosić, żeby Wysoka Izba nie odrzucała w żadnym wypadku projektu ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej.</u>
          <u xml:id="u-244.1" who="#AnnaDynowska">Praktycznie wiele z tego co chciałam powiedzieć, powiedział już pan poseł Małachowski, skoncentruję się tylko na dwóch sprawach. Proszę państwa, powinno nam wszystkim zależeć, tak jak powinno zależeć na przedszkolach, ale w momencie budowy nowego systemu politycznego i gospodarczego państwa, powinno nam zależeć na stworzeniu kadry, znakomitej kadry, niepodatnej na żadne wahnięcia i koniunktury polityczne, która będzie mogła zajmować się tą służbą publiczną w sposób gwarantujący kompetencje.</u>
          <u xml:id="u-244.2" who="#AnnaDynowska">Bez przerwy dyskutujemy o kompetencjach. Tych kompetencji brakuje bardzo wielu urzędnikom administracji państwowej. Kompetencje nabywa się jednak latami pracy, także latami nauki i odpowiednie przygotowanie do tej pracy jest warunkiem, moim zdaniem, sine qua non, tego, żeby służby publiczne w kraju pracowały sprawnie i zgodnie z naszymi oczekiwaniami.</u>
          <u xml:id="u-244.3" who="#AnnaDynowska">Ileż to łez wylanych na niekompetencje urzędników państwowych, na niekompetencje także w wymiarze ponadpaństwowym, w wymiarze kontaktów z administracjami i odpowiednimi służbami publicznymi naszych partnerów zagranicznych. Wniosek pani poseł zmierza do tego, żebyśmy zajmowali się małymi, drobnymi sprawami, które są istotne oczywiście, tego nikt nie jest w stanie zakwestionować, ale my budujemy nowe państwo, budujemy państwo o określonym kierunku i budujemy też, dla tego państwa, odpowiednie kadry.</u>
          <u xml:id="u-244.4" who="#AnnaDynowska">Dlatego idea powołania szkoły moim zdaniem w ogóle nie powinna podlegać jakiejkolwiek dyskusji. Uważam, że inwestycja w postaci powołania tej szkoły jest inwestycją, którą winniśmy jako jedną z podstawowych zrobić, stworzyć zaczątek szkoły, która pozwoli na kształcenie najbardziej kompetentnych urzędników, którzy nie będą podlegali zmianom na szczeblu już wiceministrów, nie są to ludzie do stanowisk politycznych, tylko publicznych i to jest podstawowa różnica. Na takiej inwestycji oszczędzać po prostu nie możemy.</u>
          <u xml:id="u-244.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-245">
          <u xml:id="u-245.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-245.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę, pan poseł Dziuba, tak, jest na liście, przepraszam, pan poseł Ambroziak, tak? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-246">
          <u xml:id="u-246.0" who="#JacekAmbroziak">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie chciałem zabierać głosu w tej sprawie uważając, że projekt ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej jest tak oczywisty i zrozumiały dla wszystkich, ale demagogiczny i tanio publicystyczny głos pani poseł Sierakowskiej powoduje konieczność repliki na jej różne stwierdzenia.</u>
          <u xml:id="u-246.1" who="#JacekAmbroziak">Pierwsze stwierdzenie, że ta szkoła nie ma doskonalić kadry, lecz ma kształcić zupełnie nowe kadry — polega to na naborze. Kształcenie w tej szkole ma trwać 2 lata. Nowy nabór dopiero w tym roku nastąpił. Pierwsi nowi urzędnicy szkoleni w zupełnie innym modelu niż w doskonaleniu czy w pseudonaukowych pracach, jak dotychczas istniejącym Instytucie Zarządzania i Administracji, który kosztował miliardy złotych, a produkowano tam prace, jak gospodarka socjalistyczna przeobraża kraj polski w doskonały instrument działania, to miała być kadra administracji państwowej, czy partyjna szkoła — właśnie partyjna szkoła janczarów, jak Akademia Nauk Społecznych przy KC PZPR, to były dotychczasowe szkoły.</u>
          <u xml:id="u-246.2" who="#JacekAmbroziak">Ideą tej szkoły jest stworzenie tego, co się na całym świecie nazywa służbą cywilną, że bez względu na zmieniające się rządy o różnych orientacjach, czy to liberalnych, czy socjalistycznych, czy prawicowych, czy centrowych, szkoła ma kształcić funkcjonariuszy państwa, którzy mają służyć państwu i jego obywatelom. To jest kształcenie zupełnie nowe, nowy model kształcenia szkoły, a nie żadne doskonalenie kadr, które może spełnić uniwersytet. Proszę zwrócić uwagę, że nabór do tej szkoły ma polegać na ludziach, którzy już zdobyli wykształcenie czy uniwersyteckie, czy politechniczne i oni mają w tej szkole nabrać cech urzędnika, który będzie spełniał funkcje dla państwa i dla społeczeństwa. Jest to szkoła skierowana, jak powiedziała słusznie pani poseł Dynowska, ku przyszłości, a nie nastawiona na teraźniejszość. Jej istota, kiedy budujemy nowy ustrój państwowy, polega właśnie na tym, żeby stworzyć taki zespół kadr wysokich urzędników państwowych, a do pewnego stopnia muszę się zgodzić z poseł Sierakowską, że to będzie w pewnym stopniu szkoła elitarna, żeby ci urzędnicy państwowi kierowali się głównie zasadą dobra państwa i dobra służby cywilnej, a nie jakimś teraźniejszym zadaniem.</u>
          <u xml:id="u-246.3" who="#JacekAmbroziak">Zarzuty o pieniądzach na tę szkołę są także chybione. Oczywiście sytuacja jest trudna, ale znacznie więcej pieniędzy kosztowała Akademia Nauk Społecznych i Instytut Zarządzania i Administracji, niż ta szkoła ma kosztować, gdyż nabór do tej szkoły wynosić ma w granicach 40–50 osób. Kadra nie ma być stałą kadrą, tylko dochodzącą, będzie to kadra z różnych środowisk krajowych, a także zagranicznych, która będzie wykładała to, co każdy wysoko kwalifikowany i o wysokich predyspozycjach etycznych i moralnych urzędnik państwa powinien wiedzieć i umieć. Dlatego potrzeba tej szkoły jest niezbędna.</u>
          <u xml:id="u-246.4" who="#JacekAmbroziak">Oczywiście tego nie dopniemy zaraz, za miesiąc, za dwa, za trzy, pierwsi absolwenci tej szkoły wyjdą ewentualnie dopiero za 2 lata, czyli za 2 lata będą pierwsi urzędnicy, wykształceni w nowym modelu, modelu takim jaki jest w większości krajów świata. Podobne szkoły istnieją w Anglii, we Francji słynna ENA, Harvard w Stanach Zjednoczonych te szkoły tworzą stałą, dobrą kadrę pracowników państwowych, którzy wiedzą, że należy służyć prawu, państwu i społeczeństwu. Demagogiczne wystąpienie pani poseł Sierakowskiej, które dąży do obalenia tej ustawy, jest bronieniem status quo Akademii Nauk Społecznych i Instytutu Zarządzania i Administracji.</u>
          <u xml:id="u-246.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-247">
          <u xml:id="u-247.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-247.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu pana posła Dziubę nie zrzeszonego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-248">
          <u xml:id="u-248.0" who="#TadeuszDziuba">Chciałbym się zwrócić do Wysokiej Izby z prośbą o poparcie wniosku mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-248.1" who="#TadeuszDziuba">Pan poseł sprawozdawca rzetelnie przedstawił intencje wnioskodawców wnioski mniejszości, ale jednocześnie dodał, że wprowadzenie dodatkowego ograniczenia mówiącego o celach, na które można przeznaczać środki budżetowe nie jest konieczne. Otóż jest konieczne. Art. 3 mówi zgrabnie, że do mienia i finansów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące państwowych szkół wyższych. Jest to przepis potrzebny, konieczny, odpowiednie elastyczny.</u>
          <u xml:id="u-248.2" who="#TadeuszDziuba">Pan poseł sprawozdawca niejako narzucę słowu „odpowiednio” następujące zrozumienie: „odpowiednio do celu”. Otóż o ile się orientuję w regułach techniki legislacyjnej słowo „odpowiednio” nie rozumie się w kategoriach celowości, ale w kategoriach funkcjonalności. „Odpowiednio” oznacza „stosuję się wtedy, kiedy można stosować”. Otóż to funkcjonalne zrozumienie słowa „odpowiednio oznacza, że będzie można wbrew intencjom projektodawców ustawy przeznaczać z budżetu państwa środki na badania naukowe prowadzone w szkole. Przypominam, że rząd jako wnioskodawca wielokrotnie deklarował, że środki budżetowe nie mogą być przeznaczone na badania. Zapiszmy więc wprost w ustawie odpowiednie ograniczenie i dlatego apeluję o przyjęcie wniosku mniejszości, aby nie pozostawić dwuznaczności.</u>
          <u xml:id="u-248.3" who="#TadeuszDziuba">Przy okazji — kwestia ta łączy się z pytaniem pana prof. Janowskiego. Ja wyręczając może nieco posła sprawozdawcę powiem, że ten przepis częściowo dotyczy pracowników „własnych” szkoły. Ale, jak stwierdził przed chwilą pan poseł Ambroziak, takich pracowników w szkole będzie niewielu. Działalność kształceniowa, szkoleniowa, dydaktyczna te; szkoły, będzie się raczej opierała na kadrach „importowanych”. I dlatego nie jest możliwe I moim zdaniem, proste przeniesienie przepisów dotyczących płac z ustawy o szkolnictwie wyższym do omawianej ustawy. Jest potrzebne specyficzne rozwiązanie, które rodzi pewne niebezpieczeństwa. Ale mówiąc szczerze nie tak duże, przecież dotyczyć to będzie kilkunastu, kilkudziesięciu najwyżej osób, współpracowników tej uczelni. Sądzę więc, że te obawy można uznać za przesadne.</u>
          <u xml:id="u-248.4" who="#TadeuszDziuba">To tyle w sprawie zasadniczej. Pani marszałek — jeśli można, niejako na marginesie i korzystając z okazji, chciałbym zwrócić uwagę na rzecz, o której w ogóle nie debatowano. Przeprowadzając nabór do tej szkoły w bieżącymi roku przyjęto zasadę, że rekrutuje się do tej szkoły kandydatów, którzy nie przekroczyli 30 roku życia. Chciałbym zwrócić uwagę na to, że wydaje mi się, iż takie ograniczenie jest dyskusyjne. Dlaczego słuchaczem tej szkoły może być 30-latek, a nie 33-latek z równie wysokimi kwalifikacjami. Rozumiem trudność. Wtedy gdy wchodzi w rachubę jakaś arbitralnie przyjęta granica, to zawsze pozostają wątpliwości. Ale tak niskie usytuowanie tej granicy jest wątpliwe. Mnie się wydaje, iż w przyszłorocznym naborze warto się nad tą kwestią zastanowić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-249">
          <u xml:id="u-249.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-249.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Na tym lista zgłoszonych mówców została wyczerpana. Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Proszę, pani poseł będzie uprzejma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-250">
          <u xml:id="u-250.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Moje uwagi będą dotyczyły tekstu tej ustawy, skoro chcemy powołać szkołę elitarną, a na to wskazuje tekst ustawy, to proszę uprzejmie zwrócić uwagę na art. 2 ust. 1, który zawiera pewną moim zdaniem niedoskonałość, a chciałabym, żeby właśnie ta ustawa takiej niedoskonałości nie miała. Otóż w ust. 1, użyto dwukrotnie pewnego sformułowania, które moim zdaniem należałoby wyeliminować i uprościć.</u>
          <u xml:id="u-250.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Proponuję, aby ten ustęp otrzymał brzmienie: „Ustrój i organizacja szkoły, zasady kształcenia, prawa i obowiązki słuchaczy oraz sprawy dotyczące jej działania nie uregulowane w ustawie określa statut”. Jedno zdanie chciałabym powiedzieć popierając ten projekt. Na tej sali ciągle dokonujemy dramatycznych wyborów pomiędzy potrzebami a możliwością ich realizacji. I daleka byłabym od osądzania niektórych wypowiedzi jako demagogiczne, bowiem są one wyrazem tego, że istotnie sytuacja jest trudna. Ale również nie mogę odmówić słuszności tym racjom, które m.in. pani poseł Dynowska podnosiła, a które mówią, że musimy patrzeć w przód i to daleko wybiegać w przód. Nie tylko łzy tych, którzy korzystają z usług administracji świadczą o jej -niedoskonałości. To są autentyczne, czasem bardzo wymierne szkody materialne, oprócz szkód moralnych. Stąd też jestem w całości za tym projektem i będę go popierała.</u>
          <u xml:id="u-250.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-251">
          <u xml:id="u-251.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-251.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-251.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-251.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciał coś w związku z dyskusją wyjaśnić przed przystąpieniem do głosowania? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-252">
          <u xml:id="u-252.0" who="#JerzyZdrada">Proszę państwa, w tej dyskusji starły się ze sobą dwa zasadnicze poglądy. Nasze stanowisko w komisji było jednoznaczne. W komisji i w czasie przyjmowania sprawozdania z podkomisji nie było wątpliwości co do potrzeby powołania Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. To tytułem informacji.</u>
          <u xml:id="u-252.1" who="#JerzyZdrada">Jeśli chodzi o wątpliwości, które podniósł pan poseł Janowski. Częściowo wyjaśnił je pan poseł Dziuba, który współpracował przy przygotowaniu tej ustawy. Istotnie, jeśli chodzi o pracowników uznaliśmy, że decyzje lepiej dać w ręce kierownika Urzędu Rady Ministrów z uwagi na specyficzny charakter pozyskiwania ludzi i specyficzny charakter zatrudnienia w tej szkole.</u>
          <u xml:id="u-252.2" who="#JerzyZdrada">Natomiast co do wniosku uproszczenia zapisu ust. 1 w art. 2 sądzę, że jest w pełni do przyjęcia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-253">
          <u xml:id="u-253.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-253.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przepraszam, jeszcze chciał zabrać głos szef Urzędu Rady Ministrów, pan poseł Krzysztof Żabiński. Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-254">
          <u xml:id="u-254.0" who="#KrzysztofŻabiński">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Chciałbym, odpowiadając na zarzuty pani poseł Sierakowskiej, ustosunkować się tylko do jednej kwestii. Otóż środki na funkcjonowanie tej szkoły zostały przeznaczone przez Wysoką Izbę wówczas, kiedy została uchwalona ustawa budżetowa. I na następny rok również Wysoka Izba będzie takie środki przyznawała. W związku z czym zarzuty formułowane i kierowane w stosunku do premiera, iż jest to jego pomysł i jego rozrzutność są kierowane pod złym adresem, ponieważ obracamy się w ramach budżetu, który został skonstruowany i zaakceptowany przez Wysoką Izbę i będzie uchwalany na rok przyszły również przez Wysoką Izbę.</u>
          <u xml:id="u-254.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-255">
          <u xml:id="u-255.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-255.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-255.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, padł wniosek najdalej idący pani poseł Izabelli Sierakowskiej, wniosek o odrzucenie projektu ustawy. Będziemy go głosować jako pierwszy. Jeżeli Wysoka Izba nie przychyli się do tego wniosku, przejdziemy już do głosowania ustawy i zgłoszonej tu poprawki.</u>
          <u xml:id="u-255.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-255.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-255.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku pani poseł Sierakowskiej o odrzucenie projektu ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (17) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (170)</u>
          <u xml:id="u-255.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (31)</u>
          <u xml:id="u-255.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ze względu na brak quorum nie możemy podjąć decyzji na ten temat. Czy wszyscy państwo, którzy byli na sali, brali udział w głosowaniu?</u>
          <u xml:id="u-255.8" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie głosują wszyscy.)</u>
          <u xml:id="u-255.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę bardzo jeszcze o dzwonek na obecność posłów na sali. Proszę, pan poseł będzie uprzejmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-256">
          <u xml:id="u-256.0" who="#BronisławGeremek">Pani marszałek, czy można przerwać posiedzenia komisji, które w tej chwili prowadzą obrady i prosić o przybycie na salę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-257">
          <u xml:id="u-257.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dobrze, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-257.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o powiadomienie, by pracujące komisje przybyły na salę żebyśmy mogli przed przerwą głosowanie nad tym punktem ukończyć. Proszę o powiadomienie komisji. Nie zarządzam przerwy, żeby nie traktować tego, jako możliwości odejścia z sali. Proszę chwileczkę poczekać, poprosimy posłów, którzy są jeszcze w komisjach o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-257.2" who="#komentarz">(Chwila przerwy)</u>
          <u xml:id="u-257.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Widzę już członków Komisji Nadzwyczajnej, która zgodnie z wolą Sejmu ma prawo pracować w czasie obrad Sejmu. W związku z tym przystąpimy ponownie do głosowania. Proszę wszystkich państwa o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-257.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę wszystkich posłów o zajęcie miejsc i przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-257.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, głosujemy w tej chwili wniosek pani poseł Sierakowskiej o oddalenie projektu ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-257.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa jest za przyjęciem wniosku o odrzucenie projektu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (18) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (193)</u>
          <u xml:id="u-257.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (33)</u>
          <u xml:id="u-257.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm oddalił wniosek o odrzucenie projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-257.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania nas projektem ustawy.</u>
          <u xml:id="u-257.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Jak państwo pamiętacie, padł jeden wniosek, poprawka z sali, i jest do przegłosowania wniosek mniejszości. W pierwszej kolejność: przegłosujemy wniosek mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-257.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wnioskodawcy proponują dodać w art. 3 przepis, w myśl którego szkoła otrzymywać będzie środki finansowe na swoją działalność z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-257.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł chciał coś dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-258">
          <u xml:id="u-258.0" who="#JerzyZdrada">Wysoki Sejmie! W swoim sprawozdaniu opowiedziałem się oczywiście przeciwko wnioskowi mniejszości. Pan poseł Dziuba, wnioskodawca, tutaj argumentował za. Sądzę, że sytuacja jest wystarczająco jasna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-259">
          <u xml:id="u-259.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-259.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania nad wnioskiem mniejszości.</u>
          <u xml:id="u-259.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 3 zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (28) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (148)</u>
          <u xml:id="u-259.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (71)</u>
          <u xml:id="u-259.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszość oddalił.</u>
          <u xml:id="u-259.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Jest jeszcze zgłoszona poprawka z sali.</u>
          <u xml:id="u-259.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sprawozdawcę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-260">
          <u xml:id="u-260.0" who="#JerzyZdrada">Proszę państwa, to jest poprawka do art. 3 ust. 1 zmierzająca w praktyce do wyeliminowania z tekstu trzech słów: „zakres działania oraz słowa: „inny”. W pierwszym odruchu, kiedy pani poseł zgłosiła ten wniosek wydawało mi się, że wy eliminowanie tych trzech słów nie kryje niebezpieczeństw. Po dokładniejszym przyjrzeniu się tekstowi doszedłem do wniosku, że jednał wpisanie zakresu działania bezpośrednio, a ni pozostawienie tylko zapisu: sprawy dotycząc jej działania, czyli szkoły, więc jak gdyby precyzyjniejsze wskazanie na to co w statucie powinno być wyraźnie wypunktowane, czy zakres działania szkoły jest dyrektywą dl statutu, dla przyszłego statutu, wyraźniejszą i byłbym raczej za utrzymaniem tego tekstu Od pani poseł zależy teraz, czy podtrzyma pani swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-261">
          <u xml:id="u-261.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Już zostałam przekonana. Jeżeli to ma pomóc czytelności ustawy, to wycofuję swój wniosek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-262">
          <u xml:id="u-262.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wycofuje pani wniosek. Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-262.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czyli nie przystępujemy do głosowania nad tym wnioskiem.</u>
          <u xml:id="u-262.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania nad całością projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-262.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o Krajowej Szkole Administracji Publicznej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji i Spraw Wewnętrznych, Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (221) Kto jest przeciwny? (10)</u>
          <u xml:id="u-262.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (22)</u>
          <u xml:id="u-262.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Krajowej Szkole Administracji Publicznej.</u>
          <u xml:id="u-262.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę pana posła sekretarza o przeczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-263">
          <u xml:id="u-263.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-263.1" who="#StefanMleczko">— posiedzenie Podkomisji Nadzwyczajnej do spraw projektu ustawy o systemie oświaty w sali konferencyjnej w nowym Domu Poselskim;</u>
          <u xml:id="u-263.2" who="#StefanMleczko">— - posiedzenie Komisji Zdrowia w sali nr 217;</u>
          <u xml:id="u-263.3" who="#StefanMleczko">— posiedzenie Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej w sali nr 118;</u>
          <u xml:id="u-263.4" who="#StefanMleczko">— posiedzenie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-263.5" who="#StefanMleczko">Natomiast posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw rozpatrzenia niektórych inicjatyw ustawodawczych odbędzie się o godz. 15 w sali nr 101.</u>
          <u xml:id="u-263.6" who="#StefanMleczko">I jeszcze jeden komunikat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-264">
          <u xml:id="u-264.0" who="#PosiedzenieKomisji">Handlu i Usług, Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Ustawodawczej, które miało się odbyć po obradach plenarnych Sejmu zostało odwołane.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-265">
          <u xml:id="u-265.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-265.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, ogłaszam przerwę do godz 15.30.</u>
          <u xml:id="u-265.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o punktualne przybycie, gdyż następne punkty porządku wymagają głosowania.</u>
          <u xml:id="u-265.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min 4i do godz. 15 min 40)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-266">
          <u xml:id="u-266.0" who="#TadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-266.1" who="#TadeuszFiszbach">Jeśli idzie o ustosunkowanie się do pkt 3 porządku dziennego tj. sprawozdania komisji o rządowym projekcie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym, to podejmiemy ten temat po wręczeniu odpowiednich dokumentów posłom. Ażeby nie tracić czasu, proponuję, abyśmy w tej chwili wsłuchali wystąpienia w imieniu Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Przekształceń Własnościowych, które przedłoży poseł Bronisław Wilk.</u>
          <u xml:id="u-266.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-267">
          <u xml:id="u-267.0" who="#BronisławWilk">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Będzie to krótka informacja, dotycząca kwestii podjęcia uchwały w sprawie aktualnej sytuacji gospodarczej oraz kierunków polityki gospodarczej w 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-267.1" who="#BronisławWilk">Otóż połączone Komisje: Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Przekształceń Własnościowych po odbyciu posiedzeń w dniach 4, 5, 12, 13 i 14 czerwca są na końcowym etapie przygotowywania projektu uchwały, dotyczącej aktualnej sytuacji gospodarczej oraz kierunków polityki gospodarczej w 1991 r. opracowywanej w oparciu o przedstawione dokumenty rządowe, przeprowadzoną debatę sejmową oraz uzyskane dotychczas odpowiedzi rządu.</u>
          <u xml:id="u-267.2" who="#BronisławWilk">Wniesienie tego projektu uchwały pod obrady Sejmu wymaga 1 do 2 dni pracy komisji przy założeniu wyłączenia członków komisji z prac w innych komisjach; tak dla przypomnienia, państwo na pewno jesteście zorientowani, że pracuje równolegle Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektów ustaw dla potrzeb restrukturyzacji gospodarki, sygnalizując zresztą stosunkowo krótki czas przygotowania tych ustaw.</u>
          <u xml:id="u-267.3" who="#BronisławWilk">Otóż w związku z podjętą inicjatywą prezydenta, dotyczącą okresowego przekazania rządowi uprawnień ustawowych w sferze gospodarczej, racjonalnym jest skoordynowanie tych działań, tzn. podjęcie przez Sejm tej decyzji w formie uchwały lub innej, obejmującej z jednej strony ocenę i akceptację programu gospodarczego, a z drugiej strony ewentualne przekazanie określonego zakresu uprawnień ustawowych, dotyczących sfery gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-267.4" who="#BronisławWilk">W związku z tym temat czy kwestia podjęcia uchwały na obecnej sesji nie będzie podjęty, natomiast w perspektywie najbliższego tygodnia, czy dwóch, na następnym posiedzeniu Sejmu będzie on podjęty.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-268">
          <u xml:id="u-268.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-268.1" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję zaakceptować poglądy wyrażone W imieniu obu komisji, czy byłaby zgodność w sprawie, o którą komisje wnoszą? Dziękuję bardzo. Przyjmujemy zatem tę propozycję.</u>
          <u xml:id="u-268.2" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (druki nr 526 i 899).</u>
          <u xml:id="u-268.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Stefana Bielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-269">
          <u xml:id="u-269.0" who="#StefanBieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Tylko w ubiegłym tygodniu na polskich drogach wydarzyło się 1135 wypadków. Zginęło na miejscu 101 osób, a 1467 zostało rannych, niektóre z nich zmarły w drodze do szpitala lub na szpitalnym łóżku.</u>
          <u xml:id="u-269.1" who="#StefanBieliński">Tylko w ubiegły weekend zginęło w 350 wypadkach drogowych 38 osób, a 518 zostało rannych, wśród zabitych były pięcio-, sześcio- i siedmioletnie dzieci, Ile zginęło dzisiaj? Proszę wybaczyć, że swoje wystąpienie zacząłem tym apokaliptycznym obrazem. Musi jednak dotrzeć do świadomości nas wszystkich, całego społeczeństwa tragiczna wymowa tych liczb. Musimy postawić tamę tej rzece śmierci. Mam nadzieję, że w znacznym stopniu przyczynią się do budowy tej tamy zmiany w prawie o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.2" who="#StefanBieliński">Przedkładając sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (druk 526) pragnę na wstępie odnieść się do niektórych kwestii natury ogólnej, zgłoszonych w czasie debaty w ramach pierwszego czytania na 50 posiedzeniu Sejmu. Występujący wówczas posłowie proponowali głównie:</u>
          <u xml:id="u-269.3" who="#StefanBieliński">— zwiększenie zakresu przedmiotowej regulacji, uznając tym samym przedłożenie rządowe za nie odpowiadające aktualnym i najbliższym potrzebom podwyższenia poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym;</u>
          <u xml:id="u-269.4" who="#StefanBieliński">— powołanie centralnego organu zajmującego się kompleksowo problematyką bezpieczeństwa w ruchu drogowym;</u>
          <u xml:id="u-269.5" who="#StefanBieliński">— uregulowanie statusu kierowców taksówek osobowych;</u>
          <u xml:id="u-269.6" who="#StefanBieliński">— zaostrzenie sankcji w stosunku do kierujących którzy prowadzą pojazd pod wpływem alkoholu;</u>
          <u xml:id="u-269.7" who="#StefanBieliński">— zwiększenie egzekucji i efektywności organów kontroli ruchu drogowego;</u>
          <u xml:id="u-269.8" who="#StefanBieliński">— dokonanie oceny obecnego prawa o ruchu drogowym i ewentualne podjęcie prac nad nowym prawem;</u>
          <u xml:id="u-269.9" who="#StefanBieliński">— zwiększenie oddziaływania środków masowej informacji, zwłaszcza radia i telewizji, w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-269.10" who="#StefanBieliński">Niezależnie od tych wniosków, posłowie zgłosili także konkretne wnioski szczegółowe, które łącznie z wnioskami organizacji zajmujących się problematyką bezpieczeństwa w ruchu drogowym i niezależnych ekspertów stanowiły kanwę naszej pracy.</u>
          <u xml:id="u-269.11" who="#StefanBieliński">Wszystkie zgłoszone wnioski zostały rozpatrzone w toku posiedzeń podkomisji, powołanej dla rozpatrzenia przedmiotowego projektu, z udziałem ekspertów reprezentujących stronę rządową oraz ekspertów niezależnych.</u>
          <u xml:id="u-269.12" who="#StefanBieliński">W wyniku wszechstronnej dyskusji uznano za niezbędne wzbogacenie przedłożenia rządowego o dalsze regulacje, których wprowadzenie służyć będzie poprawie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Odrzucono jednocześnie propozycje odłożenia obecnej nowelizacji i podjęcia prac nad nowym prawem o ruchu drogowym. Takie podejście oznaczałoby bowiem, iż na kilka lat trzeba byłoby odłożyć możliwości korzystania już dzisiaj z tych środków, których zastosowanie może przyczynić się do poprawy obecnego stanu.</u>
          <u xml:id="u-269.13" who="#StefanBieliński">Uznano także, iż rozwiązanie dzisiaj najpilniejszych problemów nie tylko nie utrudni, lecz tworzy drogę do podjęcia w najbliższej przyszłości kompleksowych prac nad opracowaniem nowego kodeksu drogowego, odpowiadającego potrzebom dnia dzisiejszego oraz bliższej i dalszej perspektywy.</u>
          <u xml:id="u-269.14" who="#StefanBieliński">Uznano za zasadne rozważenie w ramach tych prac potrzeby powołania organu koordynującego całokształt tej problematyki. W toku prac podkreślono szczególne znaczenie regulacji odnoszących się do kierujących pojazdami, a zwłaszcza ich właściwego przygotowania do prowadzenia pojazdów oraz zachowania w ruchu drogowym, akcentując odpowiednio prowadzenie pojazdów pod wpływem alko-holu.</u>
          <u xml:id="u-269.15" who="#StefanBieliński">Dano również odpowiedni wyraz wszystkim problemom, mającym wpływ na stan techniczny pojazdu oraz jego wyposażenia. Podczas naszych prac, szczególna troska towarzyszyła sprawom taksówkarzy. Chciałbym podkreślić, iż były one prowadzone z udziałem przedstawicieli taksówkarzy i w efekcie doprowadziły do zadowalającego ich zakończenia. Pozwoliły bowiem na określenie statusu prowadzącego taksówkę osobową, przy zachowaniu zasad nie skrępowanej działalności gospodarczej. Wydaje się, iż proponowane regulacje usuną występujące dotąd konflikty w tym środowisku.</u>
          <u xml:id="u-269.16" who="#StefanBieliński">Chciałbym dać wyraz i tym głosom, które wskazywały na konieczność czynienia właściwego użytku z prawa o ruchu drogowym. Podkreślano, iż odpowiednia rola w egzekwowaniu tych przepisów bezpośrednio na drogach przypada policji, w tym względzie podnoszono także, iż skuteczne pełnienie tej roli uzależnione jest od odpowiedniego wyposażenia technicznego organów kontroli ruchu drogowego policji.</u>
          <u xml:id="u-269.17" who="#StefanBieliński">W dokumencie Banku Światowego, dotyczącym zarządzania ruchem, wyraźnie stwierdza się, że powodzenie w zakresie poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym w dużym stopniu zależy od prawidłowości decyzji o organizacji ruchu i od zmuszenia do przestrzegania tych decyzji. A więc od przestrzegania prawa drogowego.</u>
          <u xml:id="u-269.18" who="#StefanBieliński">Podczas posiedzeń podkomisji, wielokrotnie wskazywano na konieczność zwiększenia oddziaływania środków masowej informacji, zwłaszcza radia i telewizji, w dziedzinie kształtowania świadomości i postaw uczestników ruchu drogowego. Mając na względzie powszechność zjawiska uczestnictwa społeczeństwa w ruchu drogowym należy uznać, iż intensyfikacja działalności wymienionych instytucji w tej dziedzinie może przynieść istotne korzyści społeczne.</u>
          <u xml:id="u-269.19" who="#StefanBieliński">Wysoka Izbo! Po tych uwagach natury ogólnej, Chciałbym obecnie przejść do prezentacji spraw, które znalazły swoje miejsce w projekcie zmieniającym Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.20" who="#StefanBieliński">Uwzględniając stosunkowo szeroki zakres proponowanych zmian, Komisje Handlu i Usług oraz Ustawodawcza proponują więc jednolity projekt zmian, zawarty w sprawozdaniu w druku nr 899.</u>
          <u xml:id="u-269.21" who="#StefanBieliński">Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Chciałbym poprosić o wprowadzenie korekcyjnych poprawek, wynikających z błędów w druku nr 899. Jeżeli państwo pozwolą, to Chciałbym, byście państwo nanieśli drobne poprawki na str. 2 na dole w trzeciej zmianie, w pkt 4 ppkt. I w trzecim zdaniu, po słowie: „zabronione”, proszę o wstawienie litery i. Ta poprawka powtarza się jeszcze dwukrotnie, na str. 16 w pkt e w drugim wierszu od góry „to jest zabronione” też poproszę o wstawienie litery i. Proszę państwa, na str. 5 w pkt b drugi wiersz od góry po słowach: „jest to zabronione” także proszę wpisać literkę i. Na str. 12 po zmianie 43 proszę o wpisanie: 44). Po art. 78 dodaje się 78a i 78b w brzmieniu: Tekst art. 8a i b już jest przywołany, tylko tego wstępu brakowało. I jeszcze jedna zmiana, w art. 58, w zmianie 28, litera c w nowym brzmieniu, które pozwolę sobie odczytać. Punkt c brzmieć powinien: w ust. 2 po wyrazie „wydając” dodaję się wyrazy „za opłatą pokrywającą koszt dokumentu”, a po wyrazie „właścicielowi” doda je się wyrazy „za dodatkową opłatą pokrywającą koszt tablic”. Tak powinien brzmieć ten zapis. To są właściwie wszystkie uwagi dotyczące błędów wynikających z druku.</u>
          <u xml:id="u-269.22" who="#StefanBieliński">Omówię więc w szczególności te uzupełnienia rządowego przedłożenia, które ze względów merytorycznych mają istotne znaczenie i które stanowią realizację wniosków zgłoszonych w czasie pierwszego czytania oraz w czasie prac w komisjach. Ustosunkuję się też do wniosków zgłoszonych w czasie pierwszego czytania, które z różnych powodów nie mogły być uwzględnione. Wreszcie wskażę i te propozycje przedłożenia rządowego, które zostały uznane za nie odpowiadające potrzebom obecnej regulacji.</u>
          <u xml:id="u-269.23" who="#StefanBieliński">W pierwszej kolejności Chciałbym wymienić regulacje uzupełniające przedłożenie rządowe, które mają znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Do nich należą: wprowadzenie stref zamieszkania, które mają na celu głównie stworzenie warunków dla spoko jego życia ludzi w obszarach zurbanizowanych. Przepisy określają definicje strefy zamieszkania oraz podstawowe zasady uczestnictwa w ruchu drogowym w tych strefach obowiązujące kierujących pojazdami i pieszych. Zmiana 4, 6, 7a i i7.</u>
          <u xml:id="u-269.24" who="#StefanBieliński">Wprowadzenie tych stref stanowi realizację wniosków niektórych posłów, zgłaszających potrzebę wzmocnienia pozycji pieszego na jezdni, choć tylko w tym ograniczonym obszarze, a także jest realizacją rozwiązań przyjętych przez Europejską Komisję Gospodarczą Organizacji Narodów Zjednoczonych w ramach nowelizacji konwencji w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.25" who="#StefanBieliński">Modyfikacja definicji szczególnej ostrożności, zmiana 1a pkt 40, w której główny nacisk położono na dostosowanie zachowania uczestnika ruchu drogowego do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze. Zmiana ta wychodzi naprzeciw wnioskom pana posła Woźniaka i pana posła Kaweckiego.</u>
          <u xml:id="u-269.26" who="#StefanBieliński">Chciałbym przy tym podkreślić, iż definicja ta powodowała wiele kontrowersji w czasie dyskusji. Przyjęta nowa, kompromisowa formuła tej definicji nie oznacza, że rozwiąże ona wszystkie problemy. Trzeba pamiętać, że w konkretnej sytuacji znajdować się będzie uczestnik ruchu drogowego i on musi podjąć wszelkie działania dla uniknięcia niebezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-269.27" who="#StefanBieliński">Wprowadzenie zakazu zawracania na jezdniach jednokierunkowych (zmiana 8) oraz wjeżdżania na skrzyżowanie, jeżeli nie ma na nim miejsca do kontynuowania jazdy, zwracają w ten sposób uwagę na szczególne niebezpieczeństwo tych manewrów. Wprowadzenie zakazu czepiania się pojazdów bezpośrednio lub za pomocą linki, na tzw. hol (zmiana 12), oraz ciągnięcie za pojazdem osób na nartach, sankach, wrotkach i innych podobnych urządzeniach (zmiana 16), uznaje praktykę w tym względzie za szczególnie niebezpieczną, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-269.28" who="#StefanBieliński">Rozszerzenie obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa na tylne siedzenia w pojazdach wyposażonych w takie pasy (zmiana 14), o wprowadzenie tego obowiązku występowali w szczególności posłowie: pani poseł Wilczyńska, pan poseł Woda i pan poseł Jaworski. Nałożenie tego obowiązku na pasażerów zajmujących miejsca na tylnych siedzeniach przewiduje także projekt nowelizacyjny konwencji o ruchu drogowym, uznający stosowanie pasów bezpieczeństwa za istotny środek przyczyniający się do zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych.</u>
          <u xml:id="u-269.29" who="#StefanBieliński">Rozszerzenie obowiązku używania hełmów ochronnych na kierujących motorowerami (zmiana 15), uznając, iż przy prędkości do 50 km/godz. skutkami wypadków mogą być ciężkie urazy głowy, w wielu przypadkach hełm ochronny skutki te może istotnie zmniejszyć.</u>
          <u xml:id="u-269.30" who="#StefanBieliński">Należy podkreślić, iż w większości państw europejskich taki obowiązek istnieje od dawna, a projekt nowelizacyjny konwencji o ruchu drogowym czyni go już powszechnym obowiązkiem dla wszystkich.</u>
          <u xml:id="u-269.31" who="#StefanBieliński">Chciałbym przy tym dodać, iż rozważaliśmy również kwestię przewozu dzieci do lat 7 motocyklem lub motorowerem. Problem ten, nie pozbawiony wielu kontrowersji, został rozstrzygnięty kompromisowo. Przepis pozwala na przewóz dzieci do lat 7, jednakże pod warunkiem, iż pojazd nie przekroczy prędkości 40 km/godz. Przypomnę, iż dotychczasowa prędkość wynosiła 60 km/godz.</u>
          <u xml:id="u-269.32" who="#StefanBieliński">Stworzenie możliwości bardziej obiektywnej oceny stanu nietrzeźwości lub stanu po spożyciu alkoholu, konkretyzując przepis art. 38 pkt 1, zmiana 16a, powinno to przeciwdziałać powszechnemu wśród sprawców wypadków drogowych zjawisku tzw. nadpicia lub tłumaczenia się, że spożyli oni alkohol tuż przed wypadkiem.</u>
          <u xml:id="u-269.33" who="#StefanBieliński">Stworzenie możliwości przewozu małych dzieci do lat 10 w fotelach ochronnych na przednim siedzeniu, zmiana 16b. Daję to możliwość szerokiego wykorzystania foteli ochronnych przymocowanych przy zastosowaniu pasów bezpieczeństwa, zwłaszcza gdy siedzenia tylne nie są wyposażone w pasy.</u>
          <u xml:id="u-269.34" who="#StefanBieliński">Powyższe propozycje uwzględniają w pewnym sensie wnioski pana posła Jaworskiego, bowiem jego postulaty były jeszcze dalej idące.</u>
          <u xml:id="u-269.35" who="#StefanBieliński">Chciałbym więc nadmienić, iż rozważaliśmy możliwość wprowadzenia obowiązku przewozu dzieci do lat 10 wyłącznie w specjalnych fotelach ochronnych. Uznaliśmy ten problem za ważny z punktu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jednakże, podobnie jak w wielu krajach europejskich, chcielibyśmy, aby był on rozwiązany na zasadzie fakultatywności. Korekta art. 38 pkt 2 wychodzi temu naprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-269.36" who="#StefanBieliński">Uznanie, że za zachowanie pasażerów jest ostatecznie odpowiedzialny kierujący pojazdem, zmiana 16c, dotyczy to przewozu dzieci do lat 10 na przednim siedzeniu pojazdu bez fotela ochronnego, przewozu pasażerów bez zastosowania pasów bezpieczeństwa lub hełmów ochronnych oraz większej liczby pasażerów niż jest dopuszczalne, dodatkowo określono także zasadę przewidująca możliwości przewozowe pojazdu w zakresie liczby osób.</u>
          <u xml:id="u-269.37" who="#StefanBieliński">Określenie warunków, przy zachowaniu których pojazd może być usunięty z miejsca postoju lub unieruchomiony przez zastosowanie urządzeń technicznych do blokady kół. (zmiana 17b i c). Przedmiotowa regulacja stanowi realizację w pewnym zakresie wniosku pana posła Kaweckiego. Należy sądzić, iż rozwiązanie przyczyni się do uporządkowania sposobu parkowania pojazdów, tworząc lepsze warunki dla innych uczestników ruchu drogowego.</u>
          <u xml:id="u-269.38" who="#StefanBieliński">Wprowadzenie obowiązku używania świateł do jazdy dziennej, specjalne światła do jazdy dziennej lub światła mijania, od świtu do zmroku w okresie jesienno-zimowym, to znaczy od 1 listopada do 1 marca, światła te mają głównie na celu polepszenie widoczności poruszającego się pojazdu przez innych użytkowników ruchu drogowego w szczególnie niekorzystnych warunkach występujących w tym okresie. W ten sposób został zrealizowany postulat pani poseł Wilczyńskiej. Jest to również zgodne z tendencjami występującymi w wielu państwach, zwłaszcza skandynawskich. Podobne rozwiązanie znalazło swoje miejsce także w projekcie nowelizacji konwencji o ruchu drogowym, który uznał je za jeden z istotnych środków na drodze do poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.39" who="#StefanBieliński">Powołanie wojewódzkich ośrodków egzaminacyjnych kandydatów na kierowców (zmiana 39), oraz określenie wymagań kwalifikacyjnych w stosunku do egzaminatorów tych kandydatów (zmiana 43), w ten sposób łącznie z wymaganiami kwalifikacyjnymi dla wykładowców i instruktorów szkolenia kandydatów na kierowców w przedłożeniu rządowym, ustawa będzie określać podstawowe wymagania dla kadry nauczającej i egzaminującej. Od wyników pracy zależeć będzie przygotowanie kierujących do czynnego uczestnictwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.40" who="#StefanBieliński">Uzupełnieniem podstawowych regulacji ustawowych będą przepisy wykonawcze, regulujące kompleks problematyki szkolenia i egzaminowania kierowców, będąc przedmiotem intensywnych prac według zapewnień Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej. Nowe uregulowania w tym względzie, tak istotne dla poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym, konsumują różne wnioski z debaty w ramach pierwszego czytania, m in. pana posła Świtki, Wody i Bienia oraz licznych ekspertów.</u>
          <u xml:id="u-269.41" who="#StefanBieliński">Chcę tutaj na marginesie dodać, że podkomisja doszła do wniosku, iż w Polsce tak dramatyczny stan na drogach swoje korzenie ma w złym programie kształcenia kandydatów na kierowców. Stąd też podniesienie w miarę wysoko tej poprzeczki.</u>
          <u xml:id="u-269.42" who="#StefanBieliński">Wprowadzenie dla osób prowadzących pojazdy o szczególnym przeznaczeniu, pojazdy uprzywilejowane przewożące materiały niebezpieczne, ciężarowe, przewożące ludzi i ciągniki ciągnące przyczepy z dziećmi, oraz taksówki osobowe, wymóg posiadania świadectwa kwalifikacji, wydanego przez kierownika terenowego urzędu rządowej administracji ogólnej, zmiana 37.</u>
          <u xml:id="u-269.43" who="#StefanBieliński">Otrzymanie świadectwa kwalifikacji warunkuje: posiadanie oprócz właściwego prawa jazdy, co najmniej 2- lub 3-letniej praktyki w prowadzeniu pojazdów, pozytywny wynik badań lekarskich i psychologicznych, znajomość topografii miasta w odniesieniu do kierowców taksówek osobowych.</u>
          <u xml:id="u-269.44" who="#StefanBieliński">Na kierujących tymi pojazdami nałożono jednocześnie obowiązek posiadania przy sobie takiego świadectwa i okazywania go do kontroli organom kontroli ruchu drogowego (zmiana 13), Stworzenie możliwości kontroli kwalifikacji osób kierujących pojazdami, które wielokrotnie w ciągu roku naruszyły przepisy i zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego (zmiana 47). Upoważniono również policję do prowadzenia ewidencji osób wyżej wymienionych. Chcę dodać, że dotychczas nie prowadzono tzw. kartoteki, była ona do niedawna pozbawiona podstaw prawnych.</u>
          <u xml:id="u-269.45" who="#StefanBieliński">Kto tworzy właśnie te podstawy? Chciałbym podkreślić szczególne znaczenie tej regulacji dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Praktyka dostarcza nam wielu przykładów potwierdzających systematyczne naruszanie przepisów i stwarzanie zagrożenia dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez wielu kierujących. Osoby te muszą być odpowiednio weryfikowane w drodze sprawdzenia ich kwalifikacji. Procedury tego rodzaju funkcjonują w wielu państwach europejskich.</u>
          <u xml:id="u-269.46" who="#StefanBieliński">Chciałbym także podkreślić, iż regulacja przedmiotowa ma także istotne znaczenie z punktu widzenia profilaktyki. Dla potrzeb niniejszej regulacji przewidziano odpowiednie zmiany w przepisach wprowadzających kodeks postępowania w sprawach o wykroczeniach, o czym mowa w art. 4 niniejszego projektu.</u>
          <u xml:id="u-269.47" who="#StefanBieliński">W drugiej kolejności pragnę omówić regulacje dotyczącą osób prowadzących taksówki osobowe. Propozycje zawarte w projekcie ustawy, zmiana przedłożenia rządowego oraz dodatkowe uzupełnienia dokonane w toku prac komisji stanowią realizację postulatów tego środowiska, a oto najważniejsze z nich:</u>
          <u xml:id="u-269.48" who="#StefanBieliński">Po pierwsze — zaproponowano definicję taksówki, wprowadzając wymóg odpowiedniego oznaczenia pojazdu i jego wyposażenia — zmiana la, pkt 17a.</u>
          <u xml:id="u-269.49" who="#StefanBieliński">Po drugie — w zakresie kwalifikacji obowiązujących kierowców taksówek osobowych zaproponowano wymogi: trzyletniej praktyki w kierowaniu pojazdem samochodowym; znajomości topografii miejscowości, w której wykonuje lub zamierza wykonywać działalność; uzyskania pozytywnego wyniku badań lekarskich i psychologicznych. Spełnienie tych wymogów będzie stwierdzał kierownik rejonowego urzędu rządowej administracji ogólnej przez wydanie świadectwa kwalifikacji na okres ważności badań lekarskich — zmiana 37.</u>
          <u xml:id="u-269.50" who="#StefanBieliński">Po trzecie — wprowadzono obowiązek posiadania i okazywania świadectwa kwalifikacji przez kierowcę taksówki osobowej na każde żądanie organu uprawnionego do kontroli ruchu drogowego — zmiana 13.</u>
          <u xml:id="u-269.51" who="#StefanBieliński">Po czwarte — organy samorządu terytorialnego zostały upoważnione do wprowadzenia dodatkowego oznakowania taksówek prowadzących działalność na określonym terenie — zmiana 31b.</u>
          <u xml:id="u-269.52" who="#StefanBieliński">Po piąte — zaproponowano wprowadzenie w ustawie o działalności gospodarczej zmiany uniemożliwiającej kierowcom taksówek osobowych podejmowanie tej działalności jako zajęcia ubocznego — art. 3 niniejszego projektu.</u>
          <u xml:id="u-269.53" who="#StefanBieliński">Po szóste — zaproponowano przepis przejściowy ustalający, iż kierujący taksówkami osobowymi w dniu wejścia w życie ustawy będą obowiązani do uzyskania świadectwa kwalifikacji w terminie do 31 grudnia 1991 r.</u>
          <u xml:id="u-269.54" who="#StefanBieliński">— art. 2 ust. 4 niniejszego projektu.</u>
          <u xml:id="u-269.55" who="#StefanBieliński">Jestem przekonany, iż wymienione propozycje rozwiążą w zakresie, w jakim to jest możliwe na gruncie prawa o ruchu drogowym, problemy nurtujące środowisko taksówkarzy.</u>
          <u xml:id="u-269.56" who="#StefanBieliński">Jednocześnie będą one zgodne z duchem ustawy o działalności gospodarczej. Chciałbym także odnieść się do postulatu tego środowiska, który nie został uwzględniony, a mianowicie do tzw. niekaralności prowadzących taksówki osobowe. Nie oznacza to, iż uwzględnienie tego postulatu spowodowałoby, iż osoby karane nie mogłyby prowadzić ww. działalności. Jest to więc problem, który powinien być rozpatrywany ewentualnie na gruncie ustawy o działalności gospodarczej, a nie prawa o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.57" who="#StefanBieliński">Chciałbym jednak podkreślić jego złożoność i precedensowy charakter. Jeżeli uznać postulat za zasadny, niezbędne jest ustalenie, czy tą regułą objęta będzie wszelka karalność czy tylko niektóre wykroczenia i przestępstwa. Trzeba mieć na uwadze także i to, że w ramach ustawy o działalności gospodarczej prowadzona jest działalność o charakterze zróżnicowanym, dość często znacznie ważniejsza od działalności taksówkarzy, lecz karalność lub niekaralność nie stanowi regulatora dostępu do tej działalności. Pragnę i tym razem nadmienić, iż uregulowanie spraw odnoszących się do kierowców taksówek osobowych jest spełnieniem wniosków także z debaty w ramach pierwszego czytania, w szczególności pana posła: Świtki, pana posła Wody i pana posła Kaweckiego.</u>
          <u xml:id="u-269.58" who="#StefanBieliński">W trzeciej zaś kolejności pragnę wyeksponować najważniejsze pozostałe regulacje uzupełniające przedłożenie rządowe. Do nich należą m.in. wprowadzenie obowiązku posiadania przez kierujących i okazywania na żądanie organów ruchu drogowego dokumentu potwierdzającego opłacenie składki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu — zmiana 13.</u>
          <u xml:id="u-269.59" who="#StefanBieliński">Realizacja wniosku pani posłanki Wilczyńskiej. Wprowadzenie zakazu trzymania pracującego silnika podczas postoju przez czas dłuższy niż 1 minuta — zmiana 21b.</u>
          <u xml:id="u-269.60" who="#StefanBieliński">Przyjęcie zasady, iż właściciel pojazdu ponosi koszty tablic rejestracyjnych — zmiana 28c.</u>
          <u xml:id="u-269.61" who="#StefanBieliński">Dokonanie podziału prawa jazdy kategorii A na dwie podkategorie, w zależności od wieku kierującego i pojemności silnika — zmiana 38; zmiana ta stanowi realizację wniosku pana posła Bienia.</u>
          <u xml:id="u-269.62" who="#StefanBieliński">Obniżono wymagania wiekowe dla kandydatów na kierujących ciągnikiem rolniczym z 17 na 16 lat — zmiana 38. Zmiana ta wychodzi naprzeciw postulatom pana posła Mojzesowicza oraz szkół rolniczych, koresponduje także z praktyką wielu europejskich państw.</u>
          <u xml:id="u-269.63" who="#StefanBieliński">Legalizuje również w pewnym zakresie kierowanie tymi pojazdami bez uprawnień, w przypadku osób nie mogących zdobyć dotąd tych, uprawnień.</u>
          <u xml:id="u-269.64" who="#StefanBieliński">Ujednolicono przepisy kompetencyjne w zakresie wydawania międzynarodowych praw jazdy — zmiana 41.</u>
          <u xml:id="u-269.65" who="#StefanBieliński">Chciałbym przedstawić w formie syntetycznej wnioski i problemy, które z różnych przyczyn nie zostały uwzględnione w przedmiotowej regulacji. Uniemożliwiały to z jednej strony względy systemowe w tych wszystkich przypadkach, gdy wnioski wychodziły poza zakres przedmiotowej regulacji prawa o ruchu drogowym, np. sprawy ekologiczne, z drugiej zaś strony wiele wniosków nie uzyskało merytorycznej akceptacji ekspertów i komisji. Niektóre z nich będą możliwe do uwzględnienia w ramach opracowania nowej koncepcji regulacji tej problematyki.</u>
          <u xml:id="u-269.66" who="#StefanBieliński">Jeszcze raz pragnę podkreślić, iż uwzględniono wszystkie wnioski, co do których była w zasadzie zgodność.</u>
          <u xml:id="u-269.67" who="#StefanBieliński">Wśród wniosków nie uwzględnionych należy wymienić w szczególności dotyczące określenia wyrażeń „pozycji pieszego na jezdni”, weryfikacja art. 10 i 22; oraz wnioski zgłoszone przez pana posła Kaweckiego i pana posła Woźniaka, uznano bowiem, że obecna regulacja w tym zakresie wymaga oceny z uwzględnieniem wszystkich aspektów problemów, opracowanie nowej koncepcji wymaga też odpowiedniego czasu. Uznano więc, przy braku konkretnych propozycji, iż sprawa ta powinna być załatwiona przy kompleksowej nowelizacji tej problematyki.</u>
          <u xml:id="u-269.68" who="#StefanBieliński">Ustalenie zasady pierwszeństwa dla autobusu wyjeżdżającego z przystanku, wniosek pana posła Kaweckiego, uznano, iż dotychczasowa praktyka na tle obowiązującego przepisu nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.69" who="#StefanBieliński">Sygnalizacja zmian kierunku jazdy lub pasa ruchu na trzy sekundy przed zamierzoną zmianą — uznając niezasadność takiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-269.70" who="#StefanBieliński">Udział pomocnika przy cofaniu pojazdu ciężarowego w zespołach pojazdów i pojazdów członowych — uznając niezasadność takiego rozwiązania.</u>
          <u xml:id="u-269.71" who="#StefanBieliński">Problematyka ekologiczna wykraczająca przedmiotowo poza ramy prawa o ruchu drogowym, np. wprowadzenie zakazu wjazdu pojazdów do lasu, nad brzegi rzek, jezior, na trawniki i bezdroża, mycie samochodów w wodach otwartych, osiedlowych itp. Komisja podzielała zasadność merytoryczną tych wniosków, jednakże trzeba uwzględnić, że regulacja przedmiotowa prawa o ruchu drogowym ogranicza najazd do dróg publicznych, z tego też względu problematyka ta, powinna być przedmiotem ustawy mającej powszechne odniesienie przedmiotowe i podmiotowe.</u>
          <u xml:id="u-269.72" who="#StefanBieliński">Brak wyraźnego określenia definicji skrzyżowania oraz zasad ruchu na rondach — uznano, iż definicja skrzyżowania zawarta w prawie o ruchu drogowym jest zgodna z definicją określoną w konwencji o ruchu drogowym Zasady ruchu na skrzyżowaniach z ruchem okrężnym są zgodne z zasadami obowiązującymi w krajach europejskich. Zastosowanie klasycznej zasady skrzyżowania z ruchem okrężnym uzależnione jest od wielkości i pojemności tych skrzyżowań, ponieważ nasze skrzyżowania są stosunkowo małe, zastosowano więc na nich, dla ułatwienia ruchu, dodatkowo znak: „ustąp pierwszeństwa przejazdu”.</u>
          <u xml:id="u-269.73" who="#StefanBieliński">Uwzględnienie propozycji obniżenia wieku kandydatów na kierowców kategorii „B” prawa jazdy wnioskował pan poseł Bień — uznano bowiem, iż brak jest uzasadnienia dla obniżenia wieku, nawet wyłącznie tylko dla sportowców. Jak wynika z praktyki większości państw europejskich Polska ma najniższe wymagania w tej kategorii wiekowej, w większości tych państw obowiązuje wymóg 18 lat.</u>
          <u xml:id="u-269.74" who="#StefanBieliński">Nie uwzględnione wnioski o wyłączeniu policji z uprawnień projektowanego artykułu 69a — uznano brak zasadności dla takiego wyłączenia, bowiem byłoby to sprzeczne z celami tego przepisu, to jest względami bezpieczeństwa w ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-269.75" who="#StefanBieliński">Pragnę poinformować, iż wiele zgłoszonych wniosków będzie uwzględnionych na gruncie przepisów wykonawczych do przedmiotowej ustawy. W szczególności będą to przepisy określające warunki techniczne pojazdów i ich wyposażenie, np. przeglądy techniczne, wyposażenie w trójkąty i gaśnice, apteczki, wprowadzenie katalizatorów, normy emisji czynników szkodliwych i ich kontrola.</u>
          <u xml:id="u-269.76" who="#StefanBieliński">Chciałbym poinformować, iż z przedłożenia rządowego skreślono następujące propozycje przewidujące: prowadzenie w ruchu krajowym autobusów do 15 miejsc przez kierowców z kat. B lub C prawa jazdy w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej tego autobusu — wniosek pana posła Jaworskiego. Uznano zasadność wniosku biorąc pod uwagę, że rozwiązanie to może zagrażać bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Ponadto uwzględniono możliwości wynikające z rynku pracy.</u>
          <u xml:id="u-269.77" who="#StefanBieliński">Powołanie inspekcji transportowo-drogowej. Zdaniem komisji tworzenie instytucji, której zadania są podobne do zadań realizowanych przez policję drogową jest nieuzasadnione, zwłaszcza z uwagi na skutki finansowe i dodam — na absolutnie pokrywające się kompetencje między specjalistyczną policją drogową jaką mamy z proponowaną w pierwotnym przedłożeniu rządowym inspekcją. W konsekwencji komisja nie zamieściła tej regulacji Na zakończenie Chciałbym omówić wniosek mniejszości dotyczący art. 6 projektu. W chwili obecnej brak jest kompleksowego programu zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym. Brak jest również organu koordynującego współdziałanie administracji państwowej i innych podmiotów w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa i porządku na drogach. Nie są również odpowiednio do potrzeb sprecyzowane formy i metody tego współdziałania. Z tego względu niezbędne jest utworzenie organu posiadającego kompetencje do określenia programu poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz koordynacji przedsięwzięć organów i podmiotów bezpośrednio lub pośrednio zobowiązanych do podejmowania tych działań. W wyniku tego został zgłoszony wniosek mniejszości by zamieścić artykuł dający upoważnienie Radzie Ministrów do powołania pełnomocnika do tych spraw. Komisja stanęła na stanowisku, że Rada Ministrów, jeżeli uważa za potrzebne, może w każdej chwili powołać takiego pełnomocnika i nie zachodzi potrzeba takiego zapisania.</u>
          <u xml:id="u-269.78" who="#StefanBieliński">Argument wniosku mniejszości był taki, że zapisanie jak gdyby wzmocni potrzebę, a więc spowoduje powołanie takiego pełnomocnika. Wszystkie argumenty, które były w tej sprawie przytoczone Wysokiej Izbie przedstawiłem.</u>
          <u xml:id="u-269.79" who="#StefanBieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rekomendując projekt do uchwalenia w wersji zaproponowanej przez Komisję Handlu i Usług oraz Ustawodawczą, bardzo proszę o wyrozumiałość dla sprawozdawcy.</u>
          <u xml:id="u-269.80" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-270">
          <u xml:id="u-270.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wystąpienie.</u>
          <u xml:id="u-270.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-270.2" who="#TadeuszFiszbach">Są 3 zgłoszenia do dyskusji.</u>
          <u xml:id="u-270.3" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Jerzego Ruseckiego z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego; kolejnym mówcą będzie poseł Jarosław Kapsa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-271">
          <u xml:id="u-271.0" who="#JerzyRusecki">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego Chciałbym odnieść się przede wszystkim do tych postanowień projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym, które dotyczą prowadzenia usługowej działalności transportowej. Kieruje nami troska zarówno o sytuację środowiska prywatnych transportowców, jak i o właściwy poziom i jakość świadczonych przez to środowisko usług transportowych.</u>
          <u xml:id="u-271.1" who="#JerzyRusecki">Niektórzy członkowie poprzedniego rządu pana Mazowieckiego, jak i obecnego rządu pana Bieleckiego reprezentowali dość naiwny pogląd, że wystarczy wprowadzić mechanizmy wolnego rynku i nieograniczoną konkurencję, a już wiele różnych trudnych problemów naszej gospodarki rozwiąże się i ureguluje niejako samoczynnie. Życie jednak zachwiało tę naiwną wiarę w cuda. W wielu dziedzinach brak koniecznego, w okresie przejścia z jednej formacji ustrojowej w drugą, interwencjonizmu państwowego, doprowadza nie do samozałatwiania się spraw, lecz do totalnego bałaganu i anarchii. Tak właśnie dzieje się w zakresie transportu osób i towarów.</u>
          <u xml:id="u-271.2" who="#JerzyRusecki">Uruchomienie taksówki jest dzisiaj jedną z najłatwiejszych form prowadzenia działalności gospodarczej. Korzysta więc z tej możliwości coraz większa liczba osób, zwykle takich, które nie mogą podjąć zatrudnienia gdzie indziej. Dodatkową łatwością i zachętą jest to, że świadczenia usług przewozowych można się podjąć jako zajęcia dodatkowego, obok innej, głównej pracy zawodowej Według ocen środowiska prywatnego transportu, już tylko co czwarty taksówkarz reprezentuje przyzwoity poziom fachowości zawodowej. Wielu prywatnych taksówkarzy to tak zwani niedzielni kierowcy, z bardzo małą praktyką zawodową, nie znający miasta.</u>
          <u xml:id="u-271.3" who="#JerzyRusecki">Bardzo realne zagrożenie dla pasażerów wynika również z faktu, że spotyka się taksówki prowadzone przez byłych niebezpiecznych przestępców, osoby niezrównoważone i agresywne w zachowaniu, a nierzadko wręcz chore, z wadami wzroku czy padaczką. Jeździ, proszę państwa, w Warszawie taksówkarz bez jednej nogi.</u>
          <u xml:id="u-271.4" who="#JerzyRusecki">Pobierane są, a czasem wręcz wymuszane, od pasażerów zawyżone opłaty. Wszystko to toleruje się pod płaszczykiem liberalizmu gospodarczego i wolnej konkurencji. W ten sposób można dokładnie skompromitować te piękne i pożyteczne idee. Dla mnie jest to raczej anarchizowanie, a nie liberalizowanie rynku.</u>
          <u xml:id="u-271.5" who="#JerzyRusecki">Dlatego też Stronnictwo Demokratyczne ściśle związane ze środowiskiem prywatnych transportowców, nad którym od wielu lat sprawowało mecenat polityczny, już od ponad roku podjęło działania dla zmiany tego stanu rzeczy.</u>
          <u xml:id="u-271.6" who="#JerzyRusecki">Już w marcu 1990 r. grupa posłów Stronnictwa Demokratycznego skierowała do ówczesnego premiera interpelację, wskazując na to, że dotychczasowy stan rzeczy jest ze szkodą zarówno dla społeczeństwa, jak i dla państwa, którego dochody płynące z opodatkowania prywatnego transportu są systematycznie uszczuplane. Ówczesny rząd nie zareagował jednak w sposób konkretny i właściwy. Długofalowe nasze działania przyniosły wreszcie efekty, przy czym — co muszę z przykrością stwierdzić — pomogły nam w tym demonstracje i blokady uliczne taksówkarzy. Smutny i przykry to fakt, że pozytywnie reaguje się dopiero wtedy, gdy warunki dyktuje ulica.</u>
          <u xml:id="u-271.7" who="#JerzyRusecki">Wysoki Sejmie! Po tych ogólnych uwagach chciałbym zgłosić kilka uwag szczegółowych. Uważamy, że minister transportu i gospodarki morskiej powinien mieć ustawowe upoważnienie również do określenia sposobu oznaczenia pojazdów. Ma to duże znaczenie w odniesieniu do zewnętrznego oznaczenia taksówek.</u>
          <u xml:id="u-271.8" who="#JerzyRusecki">Obecnie ze względu na brak jakichkolwiek przepisów w tym zakresie wiele taksówek jest anonimowych, co jest przyczyną systematycznego obniżania jakości i kultury obsługi pasażerów. Uważamy, że zasady oznaczenia taksówek powinny być jednolite na terenie całego kraju, a organizacje zrzeszające taksówkarzy lub będące właścicielami taksówek, powinny mieć możliwość wprowadzenia oznaczeń dodatkowych.</u>
          <u xml:id="u-271.9" who="#JerzyRusecki">Bardzo dobrze się stało, że wprowadzone zmiany zobowiązują kierowców do legitymowania się określonymi kwalifikacjami, a mianowicie 3-letnią praktyką w kierowaniu pojazdami oraz znajomością topografii miejscowości.</u>
          <u xml:id="u-271.10" who="#JerzyRusecki">Nowością jest postanowienie, że w okresie od 1 listopada do 1 marca kierujący pojazdem jest zobowiązany od świtu do zmierzchu używać podczas jazdy świateł mijania lub świateł do jazdy dziennej oraz o konieczności używania przez pasażerów pasów bezpieczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-271.11" who="#JerzyRusecki">Wprowadzenie tych przepisów zbliża nasze prawo o ruchu drogowym do odpowiednich przepisów obowiązujących w krajach Wspólnoty Europejskiej.</u>
          <u xml:id="u-271.12" who="#JerzyRusecki">Wprowadzono również w art. 3 projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym zmianę w ustawie o działalności gospodarczej, polegającą na tym. że tzw. półetatowcy będą również musieli być wpisani do ewidencji, a więc regulacja ta wychodzi naprzeciw życzeniom środowiska taksówkarzy.</u>
          <u xml:id="u-271.13" who="#JerzyRusecki">Wysoki Sejmie! Stan bezpieczeństwa na naszych drogach jest, niestety, bardzo niski, mówił o tym poseł sprawozdawca, i budzi nasze poważne zaniepokojenie. Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego wyrażam nadzieję i przekonanie, że zmieniona i poprawiona ustawa o ruchu drogowym chociaż w części stan ten zmieni i polepszy.</u>
          <u xml:id="u-271.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-272">
          <u xml:id="u-272.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-272.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Jarosława Kapsę z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Kolejnym mówcą będzie poseł Jan Janowski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-273">
          <u xml:id="u-273.0" who="#JarosławKapsa">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Drobna poprawka — z Klubu Unia Demokratyczna. Chciałbym zgłosić jedną poprawkę do tej ustawy. W zmianie 39 w art. 70a. W tym artykule jest napisane, że sprawdzenia kwalifikacji osób ubiegających się o uprawnienie do kierowania pojazdami dokonuje egzaminator ośrodka egzaminowania wyznaczonego przez wojewodę, mającego siedzibę w mieście wojewódzkim.</u>
          <u xml:id="u-273.1" who="#JarosławKapsa">Otóż bym proponował skreślenie słów „mającego siedzibę w mieście wojewódzkim”. Jest rozporządzenie ministra transportu bardzo szczegółowo rozstrzygające warunki, w jakich można przeprowadzać egzaminy, tzn natężenie ruchu, skrzyżowanie z ruchem okrężnym itd., sygnalizację świetlną, te wymogi są dość jasne. A wprowadzenie tego punktu by doprowadziło do sytuacji, że egzamin można zdawać w Siedlcach, ale nie można zdawać w Gliwicach, można w Gdańsku, ale nie można w Gdyni. Jest to moim zdaniem dość absurdalne i dlatego proszę o skreślenie właśnie tych słów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-274">
          <u xml:id="u-274.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-274.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę pana posła Jana Janowskiego z Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego o zabranie głosu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-275">
          <u xml:id="u-275.0" who="#JanJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie Chciałbym bardzo krótko polemizować z poprzednim mówcą, panem posłem Jerzym Ruseckim, gdyż wydaje mi się i mogę to mówić, jako były członek rządu, że zarówno rząd Mazowieckiego, jak rząd Bieleckiego, nie uważał, iż nastawiając wszystko na reguły gospodarki rynkowej, rozwiąże problemy związane z ruchem drogowym w naszym kraju.</u>
          <u xml:id="u-275.1" who="#JanJanowski">Generalnie Chciałbym tak podejść do zagadnienia. Myślę, że dyskusja w pierwszym czytaniu postawiła taki problem, że oczekiwaliśmy, przynajmniej ja oczekiwałem i moi rozmówcy z Wysokiej Izby, że przedstawiając obecny projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym, zmienimy pewną filozofię podejścia do zagadnienia. Tymczasem w moim odczuciu dostaliśmy propozycję, która jest bardzo drobiazgową i szeroką kosmetyczną zmianą obowiązujących przepisów. Nie o kosmetykę chodzi. I to, co powiedział poseł sprawozdawca w swoim wprowadzeniu o zatrważającej liczbie tragicznych skutków realizacji przepisów drogowych w Polsce, musi w moim odczuciu, wysunąć na pierwszy plan interes społeczny. A realizacji tego interesu społecznego w tych zmianach nie dostrzegam.</u>
          <u xml:id="u-275.2" who="#JanJanowski">Problem pierwszy dotyczy kwestii bezpieczeństwa. Proszę państwa, nie wiem, na ile art. 3 przedłożonego projektu zabezpiecza w pełni interes społeczny, tzn. fakt, ażebyśmy niezależnie od strony komercjalnej realizujących profesjonalnie to zadanie wykonawców byli zabezpieczeni, jako użytkownicy pojazdów, w dziedzinie zabezpieczenia przewozu osobowego. Ja jako pasażer i moi wyborcy jako pasażerowie chcielibyśmy mieć pewność, że kiedy wsiadamy do kogoś, kto 8 godzin siedzi za biurkiem, pracuje za ladą, stoi za maszyną w swoim zawodzie profesjonalnym, i następnie jako kierowca zaczyna mnie przewozić realizując zawód dodatkowy — taksówkarza, gwarantuje w pełni bezpieczeństwo tego, co robi jako dodatkowe zajęcie po pracy. Wydaje mi się, że można wykonywać dodatkową pracę, która nie jest tak bezpośrednio związana z zabezpieczeniem zdrowia, życia klienta jak właśnie w tym przypadku. Paragraf 3 z tą kosmetyczną przynajmniej w moim odczuciu zmianą tego rodzaju gwarancji nie daję.</u>
          <u xml:id="u-275.3" who="#JanJanowski">Jest jeszcze drugi problem, który ta propozycja zupełnie pomija. A mianowicie kwestia dotycząca ceny, jaką płacimy za usługę. Jest jaka praktyka — dzisiaj w Polsce wsiadając do taksówki osobowej czy bagażowej, nikt nie wie, ile zapłaci za przejazd. Przykład. W Krakowie, przed hotelem „Cracovia” istnieją dwa parkingi, parking bliższy hotelu, udostępniony tym taksówkarzom, którzy zawarli umowę z hotelem, na którym taryfa taksówkowa obejmuje przejazd powrotny i wynosi średnio 500-krotność wskazania licznika. I parking dalszy, oddalony, zasłonięty, z którego można tę samą trasę przejechać, płacąc tylko 250-krotność przedstawionego licznika.</u>
          <u xml:id="u-275.4" who="#JanJanowski">Uważam, że jeżeli nadrzędnym zadaniem, nadrzędnym celem zmiany ustawy jest zabezpieczenie interesu ogólnospołecznego, to ci wszyscy, którzy sobie organizują własny transport — hotele, instytucje i wszystkie inne tego rodzaju organizacje, powinni utworzyć dla swoich taksówek zupełnie oddzielne parkingi, natomiast parkingi publiczne powinny być zapewnione dla ruchu ogólnospołecznego, w którym pasażer będzie mógł wsiadając, mieć jednoznacznie określoną cenę za usługę, z jakiej w tym momencie korzysta.</u>
          <u xml:id="u-275.5" who="#JanJanowski">Sprawa druga, to jest kwestia oceny kwalifikacji. W przedłożonym projekcie dużo mówi się na temat kwalifikacji tych wszystkich, którzy będą — mówiąc pospolicie — egzaminatorami przyszłych profesjonalnych taksówkarzy i przewoźników, natomiast znacznie mniej na temat kwalifikacji tych samych przewoźników, którzy będą bezpośrednio tę usługę dla społeczeństwa wykonywać.</u>
          <u xml:id="u-275.6" who="#JanJanowski">Zadałem sobie trud i porównałem przepisy, dotyczące wymogów wobec egzaminatorów na kursach dla wydawania profesjonalnego prawa jazdy, z wymogami, jakie ustawowo obowiązują wobec ludzi, którzy nadają w imieniu państwa tytuł doktora habilitowanego, a więc najwyższy tytuł naukowy w naszym kraju. To porównanie wypada tak, że stawiamy wyższe wymogi egzaminatorom na kursach przyznających zawodowe prawo jazdy, aniżeli wobec ludzi, którzy nadają najwyższe tytuły naukowe w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-275.7" who="#JanJanowski">Nie ma natomiast w przedstawionej tak szczegółowo propozycji określonych wymogów wobec ludzi, którzy tym samochodem przewożą pasażerów, bądź to taksówka bądź to autobus, i którzy przecież bezpośrednio decydują o bezpieczeństwie naszego życia czy naszego zdrowia.</u>
          <u xml:id="u-275.8" who="#JanJanowski">I może trzecia uwaga, mniej ważna, a mianowicie dotycząca wymogu znajomości topografii. W myśl obecnie przedstawionej propozycji zakresem działania przewoźnika jest cały kraj. Wobec tego, dlaczego od taksówkarza czy przewoźnika warszawskiego wymagać, żeby znał topografię Warszawy, skoro kiedy on z Warszawy przewiezie pasażera do Krakowa, to nie może żądać kursu powrotnego, tylko musi praktycznie, jeżeli chce na tym zarobić, tak długo jeździć po Krakowie, aż tego pasażera do Warszawy z powrotem znajdzie.</u>
          <u xml:id="u-275.9" who="#JanJanowski">Nie mówię tego jako rzeczy, którą bym proponował, ażebyśmy w tym przepisie umieścili wymóg, by taksówkarz znał topografię wszystkich miast w Polsce. Skoro jednak wchodzimy w taki stopień szczegółowości, to wydaje mi się, żeśmy się tutaj za bardzo zaangażowali w tego rodzaju szczegółowe wymogi, które w praktyce nie znajdą swojego odzwierciedlenia.</u>
          <u xml:id="u-275.10" who="#JanJanowski">I podsumowując, nie kwestionuję, że jest to pewien krok naprzód w usprawnieniu tych wszystkich przepisów, które decydują w Polsce o ruchu drogowym, ale równocześnie odnoszę wrażenie, że jest typowy przykład ustawy, która z powodu szczegółowości gubi się w zapisach, pozostawiając właściwie poza centrum zainteresowania to wszystko, co przepisy o ruchu drogowym powinny na szczeblu ustawowym rozwiązywać.</u>
          <u xml:id="u-275.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-276">
          <u xml:id="u-276.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-276.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana. Chciałbym zapytać, czy ktoś z pań i panów posłów pragnąłby zabrać głos w dyskusji?</u>
          <u xml:id="u-276.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-276.3" who="#TadeuszFiszbach">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-276.4" who="#TadeuszFiszbach">Kieruję pytanie do posła sprawozdawcy, czy w tym stanie rzeczy moglibyśmy przystąpić do głosowania, czy też po pewnym czasie?</u>
          <u xml:id="u-276.5" who="#komentarz">(Głos z sali: Możemy.)</u>
          <u xml:id="u-276.6" who="#TadeuszFiszbach">Możemy, tak, proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-276.7" who="#TadeuszFiszbach">Ponieważ jednak mam informacje, że jeszcze trzy komisje i podkomisje pracują, a sekretarze informują, że będą mogły być kłopoty z quorum, więc może poprosimy o rozeznanie, ile potrwa praca komisji i podkomisji, a ja bym przystąpił do kolejnego punktu i później byśmy przeprowadzili serię głosowań.</u>
          <u xml:id="u-276.8" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług, Komisji Przekształceń Własnościowych oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PLL LOT (druki nr 793 i 898).</u>
          <u xml:id="u-276.9" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji posła Wiesława Kaczmarka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-277">
          <u xml:id="u-277.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt w imieniu trzech komisji sejmowych: Handlu i Usług, Ustawodawczej oraz Przekształceń Własnościowych przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie z prac nad rządowym projektem ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze LOT (druk nr 793).</u>
          <u xml:id="u-277.1" who="#WiesławKaczmarek">Na wspólnym posiedzeniu komisji w dniu 6 czerwca odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy. Po dyskusji komisje postanowiły bez poprawek skierować rządowy projekt ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze LOT do drugiego czytania na posiedzeniu plenarnym Wysokiej Izby (druk sejmowy nr 898).</u>
          <u xml:id="u-277.2" who="#WiesławKaczmarek">Ponieważ ustawa jest skromna, w swojej treści zawiera tylko 5 artykułów, Wysoka Izba pozwoli, że przedstawię w parunastu zdaniach przesłanki i skutki przedstawionego Sejmowi projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-277.3" who="#WiesławKaczmarek">Przedsiębiorstwo Państwowe Linie Lotnicze LOT dzięki ustawie z 3 grudnia 1984 r. O przedsiębiorstwie państwowym PLL LOT zostało wyłączone z grupy przedsiębiorstw państwowych, dla których zasadniczym aktem ustawodawczym jest ustawa O przedsiębiorstwie państwowym z 25 września 1981 r. Aby umożliwić rozpoczęcie procesów prywatyzacji LOT należy poddać to przedsiębiorstwo o specjalnym statusie działaniu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z 13 lipca 1990 r. i musi to się odbyć decyzją Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-277.4" who="#WiesławKaczmarek">Uwaga druga: Projekt ustawy zawiera dwie normy prawne, które odbiegają od zasad prywatyzacji określonych w ustawie prywatyzacyjnej z 13 lipca 1990 r. Różnica pierwsza zawarta w artykule 1 ust. 2 i 3: otóż proponujemy, aby reprezentantem skarbu państwa w utworzonej spółce Polskie Linie Lotnicze LOT był minister transportu i gospodarki morskiej, jak i również żeby minister transportu i gospodarki morskiej mógł wykonywać uprawnienia ministra przekształceń własnościowych wynikające z ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w porozumieniu z ministrem przekształceń własnościowych.</u>
          <u xml:id="u-277.5" who="#WiesławKaczmarek">Oraz różnica druga: art. 2 projektu ustawy zachowuje dla skarbu państwa co najmniej 51% sumy głosów służących całemu kapitałowi spółki. Konsekwencją tego zapisu jest sytuacja, że gdyby skarb państwa uznał, że chce pozbyć się kontroli w spółce PLL LOT, będzie to możliwe tylko za zgodą Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-277.6" who="#WiesławKaczmarek">To są właściwie wszystkie istotne przesłanki przedstawionego Wysokiej Izbie projektu.</u>
          <u xml:id="u-277.7" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Zwracam się z propozycją o uchwalenie tego projektu ustawy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-278">
          <u xml:id="u-278.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-278.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję. Mam jedno zgłoszenie.</u>
          <u xml:id="u-278.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu posła Mieczysława Brudniaka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-279">
          <u xml:id="u-279.0" who="#MieczysławBrudniak">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Rzeczywiście nowelizacja ustawy jest bardzo krótka. Jednak, moim zdaniem, przy jej uchwaleniu w formie przedstawionej przez komisję popełniamy pewien mały błąd. Otóż komisja, pracując nad projektem ustawy, zajęła, się przede wszystkim merytorycznymi powodami, dla których należy to zrobić. LOT, który funkcjonuje już od bardzo wielu lat jako monopolistyczna struktura, obrósł w cały szereg przybudówek, prowadził działalność nie związaną z samymi przewozami lotniczymi.</u>
          <u xml:id="u-279.1" who="#MieczysławBrudniak">Tak więc uważam, że merytorycznie zamiar jest w pełni do poparcia. Należy natomiast przy uchwaleniu tej ustawy wziąć pod uwagę pewne formalne względy. Otóż nazwano projekt ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze LOT. Jak państwo wiecie, w ustawie uchwalonej przez nas 13 lipca 1990 r., w art. 1 jest definicja prywatyzacji. Otóż prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego polega na udostępnieniu osobom trzecim akcji lub udziałów w spółkach z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa. Tak więc osobną sprawą jest przekształcenie, a osobną sprawą jest prywatyzacja.</u>
          <u xml:id="u-279.2" who="#MieczysławBrudniak">Uważam, że my jako ustawodawcy nie możemy z góry zakładać, że nastąpi prywatyzacja firmy LOT, bo do prywatyzacji potrzebny jest klient, który ma pieniądze i kupi, natomiast my możemy zdecydować o przekształceniu. I w związku z tym, podobnie zresztą jak w lutym — przepraszam w listopadzie 1990 r. — kiedy rozszerzyliśmy działanie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych na szczególny; przypadek w naszej gospodarce, a mianowicie na Stocznię Gdańską, podobnie teraz proponuję, abyśmy ustawę nazwali inaczej: O rozszerzeniu działania ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z dnia 13 lipca 1990 r. na przedsiębiorstwo państwowe Polskie Linie Lotnicze LOT.</u>
          <u xml:id="u-279.3" who="#MieczysławBrudniak">Pozwoli to uniknąć bardzo niezręcznego sformułowania w tytule ustawy. Również w art. 1 jest zapis: prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego następuje itd. My stwarzamy możliwość prywatyzacji, nie możemy jej jednak nakazać w artykule formułowanego przez nas prawa. W związku z tym proponuję również, aby wprowadzić zmianę polegającą na tym, aby art. 1 nadać brzmienie: „przekształcenie a następnie prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze LOT, zwanego dalej LOT następuje na zasadach i w trybie określonym w ustawie z 13 lipca” itd. To pozwoli rozdzielić sprawę przekształcenia, którą uważam za merytorycznie zasadną, od sprawy prywatyzacji, która zależy, tak jak już wspomniałem, od tego czy ktoś zechce kupić akcje linii lotniczych LOT.</u>
          <u xml:id="u-279.4" who="#MieczysławBrudniak">Chciałbym, proszę państwa, dodać jeszcze jedną uwagę do tego, co w tej chwili robimy. Mianowicie prywatyzując przedsiębiorstwo, które nie było normowane przez ustawę o przedsiębiorstwach państwowych, przekraczamy następną barierę w przekształceniach naszej gospodarki. 23 lutego uchwaliliśmy podstawowe kierunki prywatyzacji w roku 1991, razem z ustawą budżetową.</u>
          <u xml:id="u-279.5" who="#MieczysławBrudniak">To, co w ciągu ostatnich miesięcy następuje, może być postrzegane jako dynamiczny proces wprowadzania przekształceń, może być również postrzegane jako wymykanie się spod zasad ujętych w naszej uchwale z lutego. Otóż i jeżeli zacytujemy kilka zdań, które w tej uchwale zostały przyjęte, to musimy sobie przypomnieć, że Rząd przestrzegać będzie zasady dobrowolności komercjalizacji oraz wyznaczy kryteria selekcji przedsiębiorstw. Nie mogą one być zagrożone likwidacją. Nie mogą to być przedsiębiorstwa o pozycji monopolistycznej, czy też sztucznie połączone w formy wielozakładowe. I dalej: Tempo i zasięg komercjalizacji muszą być ograniczone, co umożliwi spełnienie założonych kryteriów warunkujących celowość ekonomiczną komercjalizacji. Rząd przedłoży do końca marca 1991 r. koncepcję zabezpieczenia interesów skarbu państwa i nadzoru właścicielskiego w skomercjalizowanych przedsiębiorstwach. To jest jedna uwaga bardzo istotna. Mam wrażenie, że pewne rzeczy mijają się z intencją tejże uchwały.</u>
          <u xml:id="u-279.6" who="#MieczysławBrudniak">I druga sprawa, która jest związana z nieodpłatnym przydzieleniem bonów prywatyzacyjnych obywatelom polskim.</u>
          <u xml:id="u-279.7" who="#MieczysławBrudniak">Otóż w uchwale zapisaliśmy, że w pierwszym półroczu będą trwały prace nad przygotowaniem masowej prywatyzacji. Te prace miały objąć weryfikacją grupę największych przedsiębiorstw pod kątem selekcji minimum setki należących do strefy bezpiecznej, podatnych na masową prywatyzację, określenie logistyki operacji bonowej, oraz zapisaliśmy również, że do czerwca zostanie wykonane studium wykonalności masowej prywatyzacji, które określi nam możliwość jej wykonania i tę strategię.</u>
          <u xml:id="u-279.8" who="#MieczysławBrudniak">Jest już proszę państwa czerwiec, mam wrażenie, że doszło do pewnego przesunięcia kolejności. W tej chwili komercjalizować się będzie 400 przedsiębiorstw, w najbliższym czasie 300 następnych. Wytwarza się w ten sposób pewną masę majątkową, którą będzie można zakupić za ewentualne bony prywatyzacyjne. Tych bonów jeszcze nie ma. Wiem, że najpierw do tych 400 skomercjalizowanych szukać się będzie inwestorów aktywnych czy za granicą, czy w kraju, ale jeżeli już przyjęliśmy taką logikę postępowania, do którego obliguje nas ustawa, to powinniśmy dbać o to, aby ta logika była zachowywana. Nie jest to moja wewnętrzna obawa, ponieważ jeżeli jest się na bieżąco z tymi sprawami, to można te wszystkie przesunięcia rozumieć. Natomiast te obawy odzwierciedlają się wśród obywateli.</u>
          <u xml:id="u-279.9" who="#MieczysławBrudniak">Jest w tej chwili, proszę państwa, znaczna dezorientacja społeczna. Bywa, że trzeba stosować powiedzonko jednego z zachodnich pisarzy i humorystów, który sformułował takie prawo, że na zawiłe pytania są proste, fałszywe odpowiedzi. I często używa się, przy tłumaczeniu pewnych procesów gospodarczych, takiej metody. Nie używa ich strona rządowa, to z góry zakładam. Używają ich politycy, którzy chcą swoje akcje podnieść, a w tej chwili praktycznie wszystkie siły polityczne chcą podnieść swoje akcje w opinii publicznej.</u>
          <u xml:id="u-279.10" who="#MieczysławBrudniak">Dlatego interesem rządu, moim zdaniem, i interesem naszym, jest tłumaczyć te sprawy, nie pozwalać na załamywanie się przekonania, że przekształcenia są ekonomiczną i efektywnościową koniecznością w naszej gospodarce. Obawiam się, że coraz mocniej zaczyna dominować przekonanie, że przekształcenia, prywatyzacja są ideologią, doktryną, która nie koniecznie musi Polskę doprowadzić do dobrego celu.</u>
          <u xml:id="u-279.11" who="#MieczysławBrudniak">Zwracam się z prośbą do rządu, aby w tej sprawie stanowisko było prezentowane w sposób bardziej klarowny.</u>
          <u xml:id="u-279.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-280">
          <u xml:id="u-280.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-280.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę o zabranie głosu posła Adama Matuszczaka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-281">
          <u xml:id="u-281.0" who="#AdamMatuszczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgadzając się prawie ze wszystkim, co powiedział mój przedmówca, chciałbym po prostu powiedzieć generalnie o co chodzi.</u>
          <u xml:id="u-281.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-281.2" who="#AdamMatuszczak">To przedsiębiorstwo było powołane specustawą, która go ubezwłasnowolniła po prostu i chodzi o to, że ta ustawa zrównuje niejako to przedsiębiorstwo z innymi przedsiębiorstwami. A mam trochę materiałów, wszystkich oczywiście nie będę czytał, z których wynika, co się dzieje w tym przedsiębiorstwie, co ono zrobiło i jakie jeszcze przed nim będą stały zadania. Więc to przedsiębiorstwo, miałem to przygotowane, ale po prostu musiałem zmienić całkiem tekst, więc tak:</u>
          <u xml:id="u-281.3" who="#AdamMatuszczak">Przed PLL LOT stają teraz następujące zadania: Potrzeba wymiany floty na zachodnią.</u>
          <u xml:id="u-281.4" who="#AdamMatuszczak">Tu chciałem podkreślić, że LOT to uwarunkowuje współpracą z krajowym przemysłem lotniczym. Potrzeba sprostania konkurencji innych linii lotniczych, zmniejszanie kosztów, stworzenie organizacji i ducha organizacji, który zezwoli na dostosowywanie się do nowych zadań i zdobycie kapitału.</u>
          <u xml:id="u-281.5" who="#AdamMatuszczak">A ta ustawa jest bardzo restrykcyjna, ona w tamtym czasie była przyzwoita dla LOT, ale jest nazbyt restrykcyjna, wyłączająca tę firmę z wszelkich możliwości, nie zezwala nawet na przekształcenie w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, nie wspominając już o udziale w spółkach z kapitałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-281.6" who="#AdamMatuszczak">Uważam, podobnie jak mój przedmówca, że harmonogram i wszystkie uchwały, które podejmowaliśmy powinny być przestrzegane, jednak wiem, że tak nie będzie. Temu przedsiębiorstwu trzeba po prostu dać żyć w tym momencie. Chciałem poinformować, że to przedsiębiorstwo ma szerokie kontakty z całym światem, ma możliwość zdobycia kapitału, ale nie przy zapisie tamtej restrykcyjnej ustawy. Trzeba tę ustawę zmienić, bo ustawa, którą je powołano, chociaż istniało ponad 50 lat, teraz je blokuje. Ta natomiast ustawa otwiera mu pełne perspektywy, oczywiście ryzykowne, bo podobno żyjemy obecnie w świecie, w którym się musimy przyzwyczaić, że istnieje ryzyko.</u>
          <u xml:id="u-281.7" who="#AdamMatuszczak">Chciałem się powołać na taką rzecz, że podobnym właśnie przedsiębiorstwem w Wielkiej Brytanii było przedsiębiorstwo British Airlines i było to przedsiębiorstwo niemrawe i deficytowe i w ciągu zaledwie kilku lat przekształciło się w linię potężną i prężną. I o to chodzi w tej ustawie.</u>
          <u xml:id="u-281.8" who="#AdamMatuszczak">Bardzo bym prosił o takie podejście, zgadzając się ze wszystkim, co powiedział mój przedmówca. Prosiłbym o umożliwienie wykonania tego ruchu, a wydaje mi się, że trzy połączone komisje, które proszą o to, zastanowiły się i ewentualnie dadzą temu wyraz, tylko nie przesuwajmy terminu umożliwienia prywatyzacji temu przedsiębiorstwu.</u>
          <u xml:id="u-281.9" who="#AdamMatuszczak">Chciałem prosić w imieniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego o takie podejście do tej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-281.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-282">
          <u xml:id="u-282.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi za wypowiedź.</u>
          <u xml:id="u-282.1" who="#TadeuszFiszbach">Lista mówców została wyczerpana. Poseł sprawozdawca oczywiście się wypowie, ale Chciałbym zapytać, czy jeszcze ktoś pragnąłby zabrać głos.</u>
          <u xml:id="u-282.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-282.3" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sprawozdawcę Wiesława Kaczmarka o wystąpienie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-283">
          <u xml:id="u-283.0" who="#WiesławKaczmarek">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Oczywiście kwestia kondycji LOT była również przedmiotem dyskusji połączonych komisji, kondycji finansowej, planów restrukturyzacji tego przedsiębiorstwa, natomiast nie uważałem za stosowne przedstawiać tych wszystkich planów, ponieważ ten akt prawny ma umożliwić, jak powiedział pan poseł Matuszczak, procedurę rozpoczęcia prywatyzacji. I myślę, że nie było takich wypowiedzi, które zamierzają tę inicjatywę zablokować.</u>
          <u xml:id="u-283.1" who="#WiesławKaczmarek">Natomiast odnośnie wniosków zgłoszonych przez pana posła Brudniaka. Tytuł ustawy — tu są dwa problemy i dwie wątpliwości, które można zgłosić do propozycji tak sformułowanej przez pana posła Brudniaka.</u>
          <u xml:id="u-283.2" who="#WiesławKaczmarek">Pan poseł powołał się na ustawę, już raz podjętą przez Sejm, o rozszerzeniu działania ustawy o prywatyzacji na przedsiębiorstwo Spółka Akcyjna Stocznia Gdańska, ale wtedy mieliśmy do czynienia w ogóle ze spółką akcyjną i to był problem, żeby tę spółkę akcyjną włączyć pod działanie ustawy o prywatyzacji, a chodziło dokładnie, jak Wysoka Izba pamięta, o jeden szczególny problem, który mieliśmy rozwiązać, czyli nieodpłatne udostępnienie akcji pracownikom Spółki Akcyjnej Stocznia Gdańska.</u>
          <u xml:id="u-283.3" who="#WiesławKaczmarek">A druga kwestia jest taka, że w tej ustawie, w tym konkretnym projekcie nie można wprost użyć słowa „rozszerzenie”, ponieważ po pierwsze, nie jest to takie precyzyjne rozszerzenie, przedstawiałem m.in. dwa wyjątki, które są różne od ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, jak też w tym projekcie zmieniamy inne akty prawne, uchylamy ustawę o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Linie Lotnicze LOT, czy też zmieniamy zapisy w prawie upadłościowym. Więc tytuł byłby, moim zdaniem, nieadekwatny, natomiast tytuł, zawierający, powiedzmy, słowo „prywatyzacja”, byłby tytułem, jeżeli można użyć tego sformułowania, bardziej czytelnym.</u>
          <u xml:id="u-283.4" who="#WiesławKaczmarek">Propozycja zgłoszona przez pana posła Brudniaka do art. 1, przekształcenie, a następnie prywatyzacja. Otóż gdy wyjdziemy z założenia, że prywatyzacja jest niemożliwa bez przekształcenia przedsiębiorstwa w spółkę akcyjną, to słowo „prywatyzacja” musi zawierać etap przekształcenia, więc nie widzę potrzeby rozbijania na dwie części, natomiast samo użycie sformułowania „przekształcenie” bez słowa „prywatyzacja” mogłoby spowodować lukę prawną. Gdyby więc pan poseł Brudniak się zgodził, to prosiłbym o wycofanie tych wniosków i przyjęcie w przedłożeniu proponowanym przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-283.5" who="#WiesławKaczmarek">Nie wiem, czy strona rządowa nie chciałby przedstawić jeszcze jakichś sformułowań?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-284">
          <u xml:id="u-284.0" who="#TadeuszFiszbach">Zapytam, dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-284.1" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń ze strony rządowej nie ma.</u>
          <u xml:id="u-284.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła Brudniaka, aby w międzyczasie uzgodnił z posłem sprawozdawcą sprawę, o której wspomniał w swoim wystąpieniu poseł Wiesław Kaczmarek, a my byśmy przystąpili do kilku czy kilkunastu głosowań.</u>
          <u xml:id="u-284.3" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-284.4" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-284.5" who="#TadeuszFiszbach">Komisje przedstawiły w sprawozdaniu dwa wnioski mniejszości, które głosować będziemy w pierwszej kolejności.</u>
          <u xml:id="u-284.6" who="#TadeuszFiszbach">W pierwszym wniosku mniejszości wnioskodawcy proponują dodać w art. 10 ust. 1 przepis, w myśl którego wkłady podmiotów zagranicznych do kapitału spółki mogą być wnoszone w zakresie niezbędnym do finansowania zakupów inwestycyjnych za granicą, również w walucie obcej.</u>
          <u xml:id="u-284.7" who="#TadeuszFiszbach">Do tego wniosku mniejszości autor wniosku zgłosił poprawkę, której tekst posłowie otrzymali w zestawieniu poprawek.</u>
          <u xml:id="u-284.8" who="#TadeuszFiszbach">Prosiłbym posła sprawozdawcę, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-285">
          <u xml:id="u-285.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku' Wysoka Izbo! Ten pierwszy wniosek mniejszości dotyczący zakupów inwestycyjnych, zgodnie z zestawieniem poprawek, które państwo otrzymaliście, a które to poprawki zgłoszone zostały na posiedzeniu plenarnym, podlega pewnemu uzupełnieniu. Wnioskodawcy proponują dodać w art 10 ust. 1 przepis, w myśl którego wkłady podmiotów zagranicznych mogą być wnoszone w zakresie niezbędnym do finansowania zakupów inwestycyjnych za granicą również w walucie obcej. Poprawka ta brzmiałaby w związku z tym tak: „W zakresie niezbędnym do finansowania zakupów inwestycyjnych za granicą w walucie obcej wpłacony na rachunek bankowy spółki w banku krajowym na podstawie i zgodnie z warunkami indywidualnych zezwoleń” Wicemarszałek Tadeusz Fiszbach:</u>
          <u xml:id="u-285.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-285.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem wniosku mniejszości do art. 10 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (57) Kto jest przeciw? (144)</u>
          <u xml:id="u-285.3" who="#MaciejBednarkiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (45)</u>
          <u xml:id="u-285.4" who="#MaciejBednarkiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 10 ust. 1 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-285.5" who="#MaciejBednarkiewicz">W drugim wniosku mniejszości wnioskodawcy w nowym brzmieniu art. 37 ust. 4 proponują, aby transfer dochodów podmiotów zagranicznych, spółek działających na podstawie przepisów ustaw: o zasadach prowadzenia działalności gospodarczej przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, a także o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych, odbywał się na zasadach określonych w tych ustawach w okresie korzystania przez spółkę ze zwolnienia podatkowego. Komisje proponują natomiast, aby transfer dochodów zagranicznych odbywał się na zasadach określonych w powyższych ustawach jedynie za rok obrotowy 1991 lub wcześniejszy. Pan poseł sprawozdawca, czy nie ma potrzeby?</u>
          <u xml:id="u-285.6" who="#komentarz">(Poseł Maciej Bednarkiewicz: Nie ma potrzeby.)</u>
          <u xml:id="u-285.7" who="#MaciejBednarkiewicz">Nie ma potrzeby, tak? Dobrze.</u>
          <u xml:id="u-285.8" who="#MaciejBednarkiewicz">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-285.9" who="#MaciejBednarkiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości do art. 37 ust. 4, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (24) Kto jest przeciw? (163)</u>
          <u xml:id="u-285.10" who="#MaciejBednarkiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania? (58)</u>
          <u xml:id="u-285.11" who="#MaciejBednarkiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości do art. 37 ust. 4 oddalił Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-285.12" who="#komentarz">(Poseł Maciej Bednarkiewicz: Przepraszam, jeszcze są dodatkowe poprawki.)</u>
          <u xml:id="u-285.13" who="#MaciejBednarkiewicz">Ach, to są te zmiany, bardzo proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-285.14" who="#MaciejBednarkiewicz">Mam jedną informację. Otóż odnośnie art. 4 zostały zgłoszone 4 poprawki różnego znaczenia i różny jest ich walor. Pracując nad sformułowaniem wniosków do głosowania, stanęliśmy na stanowisku, że proponowana zmiana odnośnie ust. 2, który wyposaża Radę Ministrów w pewne kompetencje dotyczące określenia zakresu obowiązywania tych zezwoleń, o których mowa w ust. 1, powinna być głosowana na wstępie dlatego, iż uważamy, że od tego czy państwo wyposażą Radę Ministrów w uprawnienia, by w drodze rozporządzenia mogła dokonać ograniczeń zakresu obowiązywania tych zezwoleń, o których mowa w ust. 1, będzie również zależeć funkcjonowanie i rozstrzygnięcie następnych poprawek po to, ażeby skreślić lub zmienić jedne z tych dziedzin, o których mowa w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-285.15" who="#komentarz">(Poseł Marek Pol: Proszę o głos.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-286">
          <u xml:id="u-286.0" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-287">
          <u xml:id="u-287.0" who="#MarekPol">Proszę o wyjaśnienie, ponieważ w druku 892, który jest przedmiotem głosowania, art. 4 ust. 2 brzmi: „Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może ograniczyć zakres obowiązku uzyskania zezwolenia określony w ust. 1”. Propozycja poprawki różni się tylko słowem „uzyskiwania” zamiast „uzyskania”, wobec tego nie jest to poprawka zasadnicza i merytoryczna, tylko poprawka raczej redakcyjna.</u>
          <u xml:id="u-287.1" who="#komentarz">(Poseł Maciej Bednarkiewicz: Można?)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-288">
          <u xml:id="u-288.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-289">
          <u xml:id="u-289.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Panie Pośle! Bardzo dobrze, że o tym będziemy mówili, bo było to naszym problemem. Tylko chodzi o to, że większość posłów czyta ten ust. 2 w taki sposób, że Rada Ministrów uzyskałaby prawo decydowania o zakresie tych dziedzin, o których mowa w ust. 1. Wychodziliśmy z założenia, i taka była zresztą intencja wnioskujących, że nie można w drodze rozporządzenia uprawnić Radę Ministrów do zmiany ustaleń dokonanych przez Sejm w tym znaczeniu, żeby Rada Ministrów miała prawo określania tych dziedzin w ogóle. Chodziło o. to, ażeby jasno powiedzieć, że Rada Ministrów może określać zakres tych zezwoleń, ale nie może decydować o tym, czy one w ogóle mogą być. Stąd takie sformułowanie. Jeżeli to sformułowanie nie jest dość jasne, żadnym innym nie dysponujemy. Propozycja była taka, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może ograniczyć zakres obowiązku uzyskania zezwoleń, o których mowa w ust. 1. Natomiast tu jest mowa o tym, że może ograniczyć zakres obowiązku uzyskania zezwolenia, określony w ust. 1, czyli zakres określony w ust. 1.</u>
          <u xml:id="u-289.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Proszę państwa, jesteśmy na etapie głosowania. Wniosek został złożony, formuła została zapisana.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-290">
          <u xml:id="u-290.0" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z państwa chciałby w tym przedmiocie jeszcze zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-290.1" who="#TadeuszFiszbach">Widzę potrzebę, aby to uściślić, bo jest niezrozumienie ujęć proponowanych przez komisje, może będą lepsze i trafniejsze, proszę bardzo, bo widzę dwa zgłoszenia, tak?</u>
          <u xml:id="u-290.2" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Szymański proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-291">
          <u xml:id="u-291.0" who="#JanuszSzymański">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Proszę, żeby pan marszałek na mocy art. 44, ust. 3, zarządził przerwę odraczając głosowanie do czasu wyeliminowania sprzeczności, które zaistniały w redakcji poprawki i tekstu art. 4 ust. 2 wedle druku sprawozdawczego.</u>
          <u xml:id="u-291.1" who="#JanuszSzymański">Bardzo proszę pana marszałka o wykorzystanie tego uprawnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-292">
          <u xml:id="u-292.0" who="#TadeuszFiszbach">To co mówi pan poseł Szymański, jest oczywiste, mam to na uwadze, dopuszczając jedno zgłoszenie, które, jak mnie się zda je, jest merytoryczne i widzę możliwość usunięcia tego, ale poseł sprawozdawca tę możliwość określi. Za chwilę o to zapytam.</u>
          <u xml:id="u-292.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, zgłoszenie zostało wycofane, ale poseł zaproponował, być może nowe ujęcie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-293">
          <u xml:id="u-293.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Jeżeli można, nie wiem, czy dla osób, które mają wątpliwości, będzie wystarczająca propozycja, ażeby to brzmiało w ten sposób: „Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może określić zakres zezwoleń, o których mowa w Wicemarszałek Tadeusz Fiszbach:</u>
          <u xml:id="u-293.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Zakres zezwoleń, słusznie, nie obowiązków.</u>
          <u xml:id="u-293.2" who="#MaciejBednarkiewicz">Chodzi po prostu o takie sytuacje, że np. Rada Ministrów będzie miała prawo mówić, że pewne porty wymagają zezwolenia, a pewne nie, pewna działalność w zakresie np. przemysłu obronnego może wymagać zezwolenia, a pewna nie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-294">
          <u xml:id="u-294.0" who="#JanuszSzymański">Teraz jest dobrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-295">
          <u xml:id="u-295.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Zakres zezwoleń.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-296">
          <u xml:id="u-296.0" who="#TadeuszFiszbach">Czyli proszę jeszcze raz powtórzyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-297">
          <u xml:id="u-297.0" who="#JanuszSzymański">„Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może określić zakres zezwoleń, o których mowa w ust. 1”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-298">
          <u xml:id="u-298.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Myśl jest ta sama, widocznie nasza nieudolność stylistyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-299">
          <u xml:id="u-299.0" who="#JanuszSzymański">Teraz jest co innego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-300">
          <u xml:id="u-300.0" who="#TadeuszFiszbach">Dobrze w ten sposób wyjaśniliśmy sobie sprawę i możemy przystąpić do głosowania, tak? Dobrze?</u>
          <u xml:id="u-300.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-300.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 4 ust. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (99) Kto jest przeciw? (57)</u>
          <u xml:id="u-300.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (90)</u>
          <u xml:id="u-300.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-300.5" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-301">
          <u xml:id="u-301.0" who="#MaciejBednarkiewicz">W kolejności poprawka dotycząca lit. d ust. 1. Polega ona na skreśleniu przepisu pod lit. d w brzmieniu: „Handel importowanymi towarami konsumpcyjnymi”. Chcę uprzedzić, że następny wniosek do głosowania jest taki, że zgłoszona została poprawka, by po słowie „handel” wprowadzić „hurtowy importowanymi towarami konsumpcyjnymi”, ma to znaczenie dla oceny, czy w ogóle taka działalność powinna być.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-302">
          <u xml:id="u-302.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-302.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 4 ust. 1, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (20) Kto jest przeciw? (172)</u>
          <u xml:id="u-302.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (61)</u>
          <u xml:id="u-302.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam oddalenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-302.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-303">
          <u xml:id="u-303.0" who="#MaciejBednarkiewicz">W związku z tym, proszę, by zechciał pan marszałek zarządzić przegłosowanie tej poprawki, która zmierza do dodania po słowie „handel” słowa „hurtowy importowanymi towarami konsumpcyjnymi”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-304">
          <u xml:id="u-304.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-304.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki do art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. d, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk (121) Kto jest przeciw? (59)</u>
          <u xml:id="u-304.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (66)</u>
          <u xml:id="u-304.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-304.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-305">
          <u xml:id="u-305.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Następna poprawka zmierza do wykreślenia w art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. e w brzmieniu: „świadczenia pomocy prawnej”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-306">
          <u xml:id="u-306.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-306.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (18) Kto jest przeciw? (148)</u>
          <u xml:id="u-306.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (76)</u>
          <u xml:id="u-306.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam oddalenie poprawki do art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. e.</u>
          <u xml:id="u-306.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-307">
          <u xml:id="u-307.0" who="#MaciejBednarkiewicz">W art. 21, zaproponowano poprawkę, ażeby obowiązki ministra przekształceń własnościowych, które wynikają z art. 21 zostały uzupełnione o podawanie danych dotyczących decyzji, o których mowa w art. 17 pkt 1. Przypominam: art. 17 pkt 1, mówi o tym, że minister przekształceń własnościowych może odmówić wydania zezwolenia, jeżeli podjęta przez spółkę działalność zagrażałaby interesom gospodarki państwa. Chodziłoby o to, żeby minister składał Sejmowi sprawozdanie w zakresie tej swojej działalności.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-308">
          <u xml:id="u-308.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-308.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki do art. 21, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (186) Kto jest przeciw? (5)</u>
          <u xml:id="u-308.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (58)</u>
          <u xml:id="u-308.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-308.4" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-309">
          <u xml:id="u-309.0" who="#MaciejBednarkiewicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To nie jest poprawka do przegłosowania, jest to przyznanie się posła sprawozdawcy do błędu, mianowicie na początku swego sprawozdania poinformowałem państwa, że zaszła pomyłka w art. 37 obok wymienionego w art. 34 ust. 5 należałoby dodać art. 35.</u>
          <u xml:id="u-309.1" who="#MaciejBednarkiewicz">Był to mój techniczny błąd polegający na tym, że powinien być wymieniony tylko art. 35, zamiast art. 34. O konieczności uczynienia tego rodzaju zmiany technicznej informuję Wysoką Izbę, przepraszając raz jeszcze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-310">
          <u xml:id="u-310.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy. Przyjmujemy tę zmianę techniczną, w ten sposób możemy przystąpić do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-310.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o spółkach z udziałem zagranicznym, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Komisję Ustawodawczą, z poprawkami posła sprawozdawcy i przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (227) Kto jest przeciw? (6)</u>
          <u xml:id="u-310.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (24)</u>
          <u xml:id="u-310.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o spółkach z udziałem zagranicznym.</u>
          <u xml:id="u-310.4" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-310.5" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-310.6" who="#TadeuszFiszbach">Komisje przedstawiają w sprawozdaniu wniosek mniejszości, który głosować będziemy w pierwszej kolejności. Wnioskodawcy proponują dodanie nowego artykułu 6 przewidującego powołanie przez Radę Ministrów pełnomocnika rządu do spraw bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym. W przypadku przyjęcia tego wniosku, nastąpi zmiana oznaczeń dotychczasowych art. 6 i 7.</u>
          <u xml:id="u-310.7" who="#TadeuszFiszbach">Posła sprawozdawcę, jeśli chciałby zabrać głos w tym miejscu, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-311">
          <u xml:id="u-311.0" who="#StefanBieliński">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wniosek jest czytelny i nie mam tu nic do dodania, ale jeżeli Wysoka Izba pozwoli, to ja również Chcę się przyznać do pewnego błędu, otóż porządkując papiery, chyba państwu nie podałem 41 zmiany, wynikało to ze złego przedrukowania. jeżeli państwo pozwolą, to zaproponuję, jakie powinno być brzmienie. A więc w 41 zmianie na 11 stronie, w art. 73, powinno być w ust. 2 po wyrazie., wydają” dodaje się wyrazy „za opłatą pokrywającą koszt dokumentu”, a wyraz „właściwy” oraz wyrazy „lub upoważniona przez ministra komunikacji organizacja społeczna” oraz „kategorii A, B, C, D i E” — skreśla się — tak powinna brzmieć ta poprawka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-312">
          <u xml:id="u-312.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-312.1" who="#TadeuszFiszbach">Przyjęlibyśmy zatem propozycję w rozumieniu technicznym zmian poszczególnych ujęć i w ten sposób przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-312.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem mniejszości polegającym na dodaniu nowego art. 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (10) Kto jest przeciw? (193)</u>
          <u xml:id="u-312.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-312.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm wniosek mniejszości polegający na dodaniu nowego art. 6 oddalił.</u>
          <u xml:id="u-312.5" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Kapsa, o ile pamiętam, zgłosił też propozycję. Posła sprawozdawcę Chciałbym zapytać, czy uzgodniono podtrzymanie tej propozycji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-313">
          <u xml:id="u-313.0" who="#StefanBieliński">Pan poseł Kapsa w art. 70a proponuje skreślić „mającym siedzibę w mieście wojewódzkim”. Intencją tej zmiany jest, by centra egzaminacyjne mogły być powoływane i mieć miejsce nie tylko w miastach wojewódzkich.</u>
          <u xml:id="u-313.1" who="#StefanBieliński">Chcę dodać, że burzyłoby to logikę, jaka legła u podstaw właśnie tego zapisu. Chodziło właśnie o to, by te centra były silne, wyposażone w całą infrastrukturę techniczną. Miasta wojewódzkie i województwa nie są duże, więc odległość nie jest wielka. Logiką naszego zapisu było to, aby podnieść poprzeczkę w miarę wysoko.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-314">
          <u xml:id="u-314.0" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania poprawki do art. 70a.</u>
          <u xml:id="u-314.1" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za jej przyjęciem, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (68) Kto jest przeciw? (111)</u>
          <u xml:id="u-314.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (63)</u>
          <u xml:id="u-314.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam odrzucenie tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-314.4" who="#TadeuszFiszbach">To są wszystkie poprawki, panie pośle?</u>
          <u xml:id="u-314.5" who="#komentarz">(Poseł Stefan Bieliński: Wszystkie.)</u>
          <u xml:id="u-314.6" who="#TadeuszFiszbach">Zatem przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-314.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem całości projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu proponowanym” przez Komisje Handlu i Usług oraz Komisję Ustawodawczą z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (227) Kto jest przeciw? (8)</u>
          <u xml:id="u-314.8" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (15)</u>
          <u xml:id="u-314.9" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym.</u>
          <u xml:id="u-314.10" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przekształceń Własnościowych, Komisji Handlu i Usług oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PLL LOT (druki nr 793 i 898).</u>
          <u xml:id="u-314.11" who="#TadeuszFiszbach">Czy możemy przystąpić do głosowania — zapytuję posła sprawozdawcę?</u>
          <u xml:id="u-314.12" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-315">
          <u xml:id="u-315.0" who="#WiesławKaczmarek">Pan poseł Brudniak wycofał się z poprawek zgłoszonych do art. 1. Natomiast jeżeli chodzi o tytuł, proponuję tytuł: „O przekształceniu własnościowym przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze LOT”.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-316">
          <u xml:id="u-316.0" who="#TadeuszFiszbach">Tę poprawkę pan utrzymuje, tak? Będziemy ją głosować w tej chwili.</u>
          <u xml:id="u-316.1" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do głosowania tej poprawki.</u>
          <u xml:id="u-316.2" who="#TadeuszFiszbach">Kto jest za przyjęciem poprawki dotyczącej tytułu ustawy, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (107) Kto jest przeciw? (33)</u>
          <u xml:id="u-316.3" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (99)</u>
          <u xml:id="u-316.4" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam przyjęcie poprawki zgłoszonej przez posła Brudniaka.</u>
          <u xml:id="u-316.5" who="#TadeuszFiszbach">Teraz możemy przystąpić do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-316.6" who="#TadeuszFiszbach">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego PLL LOT w brzmieniu proponowanym przez Komisję Handlu i Usług, Komisję Przekształceń Własnościowych oraz Komisję Ustawodawczą wraz z przyjętą poprawką zgłoszoną przez posła Brudniaka, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (216) Kto jest przeciw? (9)</u>
          <u xml:id="u-316.7" who="#TadeuszFiszbach">Kto się wstrzymał od głosowania? (28)</u>
          <u xml:id="u-316.8" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uchwalił, ustawę ą' przekształceniu własnościowym przedsiębiorstwa państwowego Polskie Linie Lotnicze LOT.</u>
          <u xml:id="u-316.9" who="#TadeuszFiszbach">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich (druki nr 723 i 894).</u>
          <u xml:id="u-316.10" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji. panią poseł Annę Dynowską.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-317">
          <u xml:id="u-317.0" who="#AnnaDynowska">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Sprawiedliwości wniosła przygotowany przez siebie projekt ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Odbyło się pierwsze czytanie, na którym odbyła się dosyć duża debata na temat propozycji Komisji Sprawiedliwości, pracowała podkomisja, pracowały obie komisje, Komisja Sprawiedliwości i Ustawodawcza, dziś przedkładam sprawozdanie obu komisji.</u>
          <u xml:id="u-317.1" who="#AnnaDynowska">Chciałam na wstępie powiedzieć, że sprawozdanie obu komisji, cały tok prac nad projektem przedłożonym przez Komisję Sprawiedliwości, nie przyniósł specjalnych zmian w stosunku do pierwotnej propozycji Komisji Sprawiedliwości. Chciałam w skrócie powiedzieć, że zarówno proponowana pozycja ustrojowa rzecznika, jak i generalne kompetencję i środki jego działania, które zostały zaproponowane przez Komisję Sprawiedliwości nie ulegają zmianie. Nie ulegają zmianie także zaproponowane przez Komisję Sprawiedliwości nowe kompetencje rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-317.2" who="#AnnaDynowska">Ponieważ, jak mówię, odbyła się dosyć duża debata… Panie marszałku, bardzo bym prosiła o uspokojenie sali, ponieważ nie słyszę, własnego głosu.</u>
          <u xml:id="u-317.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali, dzwonek)</u>
          <u xml:id="u-317.4" who="#AnnaDynowska">Dziękuję bardzo, panie marszałku.</u>
          <u xml:id="u-317.5" who="#AnnaDynowska">Proszę państwa, tylko w skrócie przypomnę, jakie były to propozycje i przejdę już do efektów pracy komisji.</u>
          <u xml:id="u-317.6" who="#AnnaDynowska">Zmiany miały charakter, jak mówiłam, kosmetyczny, dodano kilka nowych kompetencji rzecznika, przede wszystkim chodziło o wyeliminowanie ograniczenia w uprawnieniach rzecznika w sprawach dotyczących obronności i bezpieczeństwa państwa, objęcie ochroną prawną bezpaństwowców i cudzoziemców, co wynika z postępującego procesu umiędzynarodowiania praw człowieka. Zaproponowano powołanie rzecznika elekta, zaproponowano możliwość powoływania zastępców rzecznika. Te wszystkie propozycje zostały utrzymane.</u>
          <u xml:id="u-317.7" who="#AnnaDynowska">Ze względu na dokonaną w 1989 r. zmianę Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadzenie instytucji Senatu i nadanie mu uprawnień w zakresie powoływania rzecznika, obie komisje i wcześniej Komisja Sprawiedliwości zaproponowały uszczegółowienie trybu powoływania Rzecznika Praw Obywatelskich oraz jego odwoływania. Przypomnę, że 18 listopada tego roku upływa kadencja pierwszego Rzecznika Praw Obywatelskich i już niebawem staniemy przed koniecznością powołania nowego rzecznika.</u>
          <u xml:id="u-317.8" who="#AnnaDynowska">Propozycje w stosunku do pierwotnych propozycji Komisji Sprawiedliwości uległy zmianie tylko w tym zakresie, że komisje zaproponowały. aby poza marszałkiem. Sejmu inicjatorem powoływania rzecznika była grupa 35 posłów.</u>
          <u xml:id="u-317.9" who="#AnnaDynowska">Chciałam zwrócić uwagę na to, że w wyniku prac Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Sprawiedliwości wyeliminowaliśmy Prezydium Sejmu jako organ, który współdziała w powoływaniu rzecznika, w jego odwoływaniu, proponując, aby tym organem, który w tym będzie uczestniczył, był tylko marszałek Sejmu. Wynika to przede wszystkim z tego, że Prezydium Sejmu jest organem niekonstytucyjnym, takim jest na pewno marszałek Sejmu, albowiem jest on tam wymieniony. Praktycznie jakakolwiek zmiana regulaminu i wyeliminowanie takiego organu jak Prezydium Sejmu mogłoby spowodować perturbacje już w samej ustawie także w zakresie powoływania, odwoływania i niejako sprawowania nadzoru nad wykonywaniem przez rzecznika jego zadań.</u>
          <u xml:id="u-317.10" who="#AnnaDynowska">Nie uległy zmianie, tak jak powiedziałam, te wszystkie propozycje dotyczące nowych kompetencji rzecznika, natomiast w wyniku debaty poselskiej, która miała miejsce podczas pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o rzeczniku, pan poseł Rokita, a następnie pan poseł Szymanderski zaproponowali powołanie rzecznika ds. wojska, czy ds. obronności. Te propozycje były po prostu różne. Miałby to być pierwszy zastępca rzecznika ds. wojskowych, według propozycji pana posła Rokity, albo pierwszy zastępca rzecznika ds. żołnierzy, jak proponował pan poseł Szymanderski.</u>
          <u xml:id="u-317.11" who="#AnnaDynowska">Komisja bardzo szczegółowo zajęła się tą propozycją, zwłaszcza, że w innych krajach istnieją takie organy jak rzecznik ds. wojskowych czy ds. żołnierzy. Natomiast uznaliśmy, że ta nowelizacja nie powinna prowadzić do konieczności zmian w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Uznaliśmy, że oczywiście taka instytucja jak wojsko wymaga istnienia gwaranta praw żołnierskich, albowiem wojsko jest tą jedną z grup, która szczególnie posiada ograniczenia w życiu publicznym. Przypomnę, brak możliwości swobodnego zrzeszania się w związki zawodowe, trzeba otrzymywać na to zgodę, brak przynależności partyjnej.</u>
          <u xml:id="u-317.12" who="#AnnaDynowska">Przede wszystkim, proszę państwa, do tej pory rzecznik praw obywatelskich nie mógł ingerować w kwestie naruszeń praw obywatelskich w sprawach związanych z obronnością i bezpieczeństwem państwa. Jak powiedziałam, to ograniczenie wyeliminowaliśmy, natomiast w wojsku, gdzie nie ma praktycznie odpowiedników związków zawodowych w czynnej czy też w zawodowej służbie wojskowej i ze względu na specyfikę tej instytucji istnieją możliwości nadużywania i naruszania praw i wolności obywatelskich żołnierzy.</u>
          <u xml:id="u-317.13" who="#AnnaDynowska">Także z powodu takiego wymiaru prezentacyjnego, jak mówili uczestniczący w pracach komisji przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej oraz sejmowej Komisji Obrony Narodowej oraz z tego tytułu, że do tej pory przez bardzo wiele lat żołnierze byli praktycznie pozbawieni możliwości dochodzenia roszczeń i występowania do rzecznika o ochronę ich praw i wolności obywatelskich, komisje zaproponowały, aby na wniosek rzecznika praw obywatelskich marszałek Sejmu mógł powoływać zastępców rzecznika w liczbie nie więcej niż trzech, w tym jednego zastępcę ds. żołnierzy. Proponowaliśmy, żeby nie był to rzecznik ds. wojskowych, tylko rzecznik ds. żołnierzy.</u>
          <u xml:id="u-317.14" who="#AnnaDynowska">Proszę państwa, nowelizacja tego projektu ustawy, jak mówiłam, była już szczegółowo omówiona. Chciałabym tylko zgłosić w imieniu komisji jedną autopoprawkę, która wynikła na skutek błędu maszynowego. W art. 7 — jest to propozycja 9 zmian do ustawy o rzeczniku praw obywatelskich — zamiast wyrazów „na wniosek organów samorządowych” powinno być: „na wniosek organów samorządów”.</u>
          <u xml:id="u-317.15" who="#AnnaDynowska">I to są wszystkie główne propozycje i zmiany dokonane w toku prac Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej nad zmianą ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-318">
          <u xml:id="u-318.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-318.1" who="#TadeuszFiszbach">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-318.2" who="#TadeuszFiszbach">Nie mam żadnego zgłoszenia, ale Chciałbym zapytać, czy ktoś pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-318.3" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-318.4" who="#TadeuszFiszbach">Za chwilę ogłoszę przerwę a teraz byśmy wysłuchali komunikatów. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-319">
          <u xml:id="u-319.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-319.1" who="#StefanMleczko">— posiedzenie Koła Parlamentarnego Kobiet w sali nr 150;</u>
          <u xml:id="u-319.2" who="#StefanMleczko">— posiedzenie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-319.3" who="#StefanMleczko">— posiedzenie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-319.4" who="#StefanMleczko">Zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego odbędzie się bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym w sali nr 102.</u>
          <u xml:id="u-319.5" who="#StefanMleczko">Ogłaszam godzinną przerwę, czyli do godz. 18 min 30, jako że odbędą się posiedzenia Konwentu Seniorów, Prezydium Sejmu. Czyli godzinną przerwę i bardzo proszę o punktualne przybycie, jako że zaczniemy od głosowania nad tą i jeszcze kilkoma ważnymi sprawami.</u>
          <u xml:id="u-319.6" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min 25 do godz. 18 min 35)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-320">
          <u xml:id="u-320.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o włączenie gongu jeszcze, ponieważ właściwie wszystkie nasze punkty, które dzisiaj do końca mamy rozpatrywać, będą wymagały w konkluzji głosowania. W związku z czym gorąco zapraszam panie i panów posłów do zajmowania miejsc na sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-320.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-320.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Informuję, że Komisja Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej przedłożyła sprawozdanie o poselskim projekcie uchwały w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa. W związku z tym Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje dodanie 13 punktu porządku dziennego w brzmieniu: „Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej o poselskim projekcie uchwały w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa (druk nr 915)”.</u>
          <u xml:id="u-320.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Odpowiedniej zmianie ulegną oznaczenia pozostałych punktów porządku dziennego.</u>
          <u xml:id="u-320.4" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będę uważała, że Sejm moją propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-320.5" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Kontynuujemy rozpatrywanie punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-320.6" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przypominam, że przed przerwą wysłuchaliśmy sprawozdania komisji przedstawionego przez panią poseł Annę Dynowską.</u>
          <u xml:id="u-320.7" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-320.8" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę uprzejmie, czy ktoś z pań i panów posłów zechce zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-320.9" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-320.10" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Do przegłosowania przystąpimy w momencie, kiedy na sali będzie odpowiednia liczba posłów.</u>
          <u xml:id="u-320.11" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (druki nr 708 i 900).</u>
          <u xml:id="u-320.12" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Jana Switkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-321">
          <u xml:id="u-321.0" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Przedkładam sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (druk nr 708). Prezydium Sejmu zgodnie z art. 35 ust. 2 i art. 37 ust. 1 regulaminu Sejmu skierowało w dniu 4 lutego 1991 r. powyższy projekt ustawy do Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia. Komisje Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Ustawodawcza po rozpatrzeniu tego projektu ustawy, na posiedzeniu w dniach 21 lutego i 7 czerwca 1991 r., wnoszą, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył przedłożony projekt o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-321.1" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jest to najkrótsza ustawa, jaką prawdopodobnie ten Sejm uchwali, albowiem składa się li tylko z dwóch artykułów.</u>
          <u xml:id="u-321.2" who="#JanŚwitka">Art. 1: Katolicki Uniwersytet Lubelski otrzymuje dotacje i inne środki z budżetu państwa na zasadach określonych dla uczelni państwowych, z wyłączeniem dotacji na inwestycje budowlane.</u>
          <u xml:id="u-321.3" who="#JanŚwitka">Art. 2: Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia i ma zastosowanie poczynając od roku budżetowego 1992.</u>
          <u xml:id="u-321.4" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Poselski projekt ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (druk nr 708) z dnia 7 stycznia 1991 r., który podpisało 245 posłów przewidywał całkowite finansowanie uniwersytetu z budżetu państwa na zasadach określonych dla uczelni państwowych.</u>
          <u xml:id="u-321.5" who="#JanŚwitka">Po konsultacji projektu z rektorem oraz senatem KUL projekt ten uległ zmianie co do zmniejszenia zakresu finansowania uniwersytetu. Obecny projekt (druk nr 900) z dnia 7 czerwca 1991 r. różni się zatem od pierwszego tym, że przewiduje dotowanie z budżetu państwa tylko działalności bieżącej KUL z wyłączeniem dotowania inwestycji budowlanych. Zakres finansowanie uległ przeto zmniejszeniu o dotacje na inwestycje budowlane.</u>
          <u xml:id="u-321.6" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Katolicki Uniwersytet Lubelski został założony przez Episkopat Polski za zgodą Ministerstwa Oświaty 27 lipca 1918 roku. Posiadał 4 wydziały: teologiczny, prawa kanonicznego, prawa i nauk społeczno-ekonomicznych oraz humanistyczny. Prawa państwowe uzyskiwał stopniowo. Pełne prawa państwowych szkól akademickich nadał Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1938. W czasie drugiej wojny światowej, mimo zamknięcia uniwersytetu, mimo aresztowań i prześladowań lubelskich studentów i profesorów (14 profesorów i wielu studentów zginęło, w samym Katyniu 38 klubowców poniosło śmierć). Uniwersytet działał na tajnych kompletach.</u>
          <u xml:id="u-321.7" who="#JanŚwitka">Był też pierwszą uczelnią polską, która wznowiła w 1944 roku swoją działalność.</u>
          <u xml:id="u-321.8" who="#JanŚwitka">W okresie powojennym, mimo prześladowań, aresztowań, zamykania niektórych wydziałów i sekcji, inwigilacji, szantażu, dyskryminacji itd., KUL nabierał coraz większego znaczenia w Polsce i poza jej granicami jako niezależna ideowo i charakteryzująca się wysokim poziomem naukowym uczelnia. W KUL wykształcono około 30 tys. młodzieży, napisano i wydano tysiące publikacji. 1025 osób uzyskało stopień doktora, 159 osób doktora habilitowanego.</u>
          <u xml:id="u-321.9" who="#JanŚwitka">W okresie międzywojennym KUL utrzymywał się z dotacji kościelnych, państwowych, czesnego oraz ze składek towarzystwa przyjaciół KUL. Czerpał także dochody z Fundacji Potulickiej. W okresie powojennym KUL utrzymywał się tylko z ofiar, które zbierano 3 razy do roku w kościołach polskich, oraz ze składek Towarzystwa Przyjaciół KUL. Z funduszów zbieranych przez Koła Przyjaciół KUL za granicą finansowane były stypendia naukowe, niektóre urządzenia poligraficzne oraz część książek i czasopism dla biblioteki uniwersyteckiej.</u>
          <u xml:id="u-321.10" who="#JanŚwitka">Władze komunistyczne zabrały Fundację Potulicką, podobnie jak szereg parceli należących do KUL. W latach 1959–65 za zaległości podatkowe przejęto od KUL (postanowienie Sądu Powiatowego w Lublinie z dnia 7 listopada 1964 r.) „Kolegium Anatomicum” — nieruchomości wraz z budynkami o powierzchni 6838,45 m2 położone w Lublinie przy ul. 22 lipca. Nieruchomości wraz z budynkami o powierzchni 1344 m2 położone przy ul. Bohaterów, nieruchomości wraz z budynkiem położone przy ul. Wysockiego 8. Pięć działek budowlanych o łącznej powierzchni 10 962 m2 przy ul. Glinianej.</u>
          <u xml:id="u-321.11" who="#JanŚwitka">Ponadto w r. 1959 zabrano z konta bankowego KUL wszystkie środki pieniężne (1 095 000 zł) tytułem zaległych podatków od składek, zbieranych w katolickich kościołach na rzecz KUL. Ze strony państwa KUL nie otrzymywał żadnych dotacji. Wprost przeciwnie, w okresie rządów Gomułki, zmuszony był płacić wysokie podatki naliczane od ofiar zbieranych na utrzymanie uczelni i pomoc dla studentów. Mimo to, wpływy społeczne wystarczały do roku 1988 na zaspokojenie wydatków związanych z jej funkcjonowaniem.</u>
          <u xml:id="u-321.12" who="#JanŚwitka">Od roku 1989 stało się to niemożliwe. Wielka inflacja, pauperyzacja społeczeństwa, wzrost cen energii, żywności, książek, czasopism itd. spowodowały to, że wpływy społeczne pokrywają tylko 25 do 30% wydatków. Inflacja, która miała miejsce w Polsce jesienią 1989 r., pochłonęła wszystkie oszczędności KUL. W ciągu ostatnich 2 lat miesięczne wydatki Uniwersytetu wzrosły prawie 30-krotnie bez zwiększenia zatrudnienia.</u>
          <u xml:id="u-321.13" who="#JanŚwitka">W roku 1991 wydatki KUL przewiduje się na sumę 69 mld 353 min 110 tys. zł, w tym na stypendia dla studentów 15 mld. Ze względu na brak funduszy, pracownicy KUL, nauczyciele akademiccy, pracownicy administracji oraz służby techniczne nie byli objęci indeksacją. W tej sytuacji w roku 1990 KUL zwrócił się do parlamentu o dotację. Uzyskana dotacja w roku 1990 w wysokości 22 mld 430 min zł, a w roku 1991 39 mld na utrzymanie uczelni i stypendia dla studentów pozwoliła utrzymać Uniwersytet z tym, że nie udało się wypłacić wszystkich przewidzianych przez MEN indeksacji. Za pomoc tę Uniwersytet serdecznie dziękuje Wysokiej Izbie Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W KUL istnieje 5 wydziałów: teologiczny (9 sekcji, 40 katedr), prawa (sekcja prawa kanonicznego oraz sekcja prawa świeckiego, 24 katedry), filozofii (sekcja filozofii teoretycznej i filozofii przyrody — 18 katedr), nauk humanistycznych (sekcja polonistyki, germanistyki, anglistyki, romanistyki, slawistyki, klasyki, historii sztuki — 39 katedr), nauk społecznych (sekcja psychologii, pedagogiki, ekonomii, socjologii — 24 katedry).</u>
          <u xml:id="u-321.14" who="#JanŚwitka">W chwili obecnej w KUL studiuje na studiach stacjonarnych i eksternistycznych oraz doktoranckich 6 415 osób (5 581 osób świecki i 834 duchowne, co stanowi 13% ogólnej liczby studentów). W tym na studiach dziennych 5 335 studentów. KUL prowadzi poza tym Instytut Wyższej Kultury Religijnej, który posiada 2 300 słuchaczy.</u>
          <u xml:id="u-321.15" who="#JanŚwitka">W KUL zatrudnionych jest obecnie 1 024 pracowników, w tym 481 pracowników naukowych, 76 z tytułem profesora, 80 ze stopniem dr habilitowanego, 190 ze stopniem doktora. W bibliotece uniwersyteckiej, liczącej ok. 1 milion 200 tys. woluminów i służącej całemu społeczeństwu, zatrudnionych jest 100 osób, a w dziale wydawniczo-poligraficznym 70 osób. W roku 1989/90 pracownicy KUL opublikowali 730 pozycji, w tym 61 książek m.in piąty tom encyklopedii katolickiej. Złożyli poza tym do druku 495 poz., w tym 43 książki. Towarzystwo Naukowe KUL wydało w minionym roku 47 tytułów, a redakcje wydawnictw KUL 56 tytułów.</u>
          <u xml:id="u-321.16" who="#JanŚwitka">W roku akademickim 1989 tytuł profesora otrzymało 6 osób, na stanowisko docenta powołano 8 osób. Stopień doktora habilitowanego uzyskało 19 osób, stopień doktora 52 osoby, tytuł magistra 715 osób. Ze stypendiów i innych form pomocy materialnej korzystało w pierwszym semestrze 1414 studentów.</u>
          <u xml:id="u-321.17" who="#JanŚwitka">Wychodząc naprzeciw potrzebom społecznym, KUL powołał przed rokiem do istnienia szkołę biznesu, którą prowadzi przy współudziale specjalistów niemieckich i włoskich. Zintensyfikował badania nad ochroną środowiska. Podjął się opieki nad kilkoma kolegia-; mi językowymi, przyjął na studia ponad 109 osób z krajów Europy środkowo-wschodniej, przy udziale specjalistów austriackich powołano podyplomowe studium dla dziennikarzy. Od wielu lat prowadzi dla obcokrajowców letnią szkołę kultury i języka polskiego oraz roczne studium języka i kultury polskiej. Szkołę tą ukończyło ok. 1950 osób.</u>
          <u xml:id="u-321.18" who="#JanŚwitka">KUL cieszy się dużym uznaniem i zaufaniem w kraju i za granicą, jako uczelnia niezależna ideowo, promująca zawsze wartości chrześcijańskie polskie i europejskie, która w dobie obecnej niczego nie musi odwoływać ze swej przeszłości. Uczelnia o wysokim poziomie kształcenia i prowadzenia badań naukowych. Wreszcie jako uczelnia tolerancyjna, która w założeniu jest przeznaczona dla chrześcijan, ale; w której mieli i mają, prawo studiować także nie chrześcijanie, o ile uszanują jej katolicki; charakter.</u>
          <u xml:id="u-321.19" who="#JanŚwitka">KUL współpracuje z 30 europejskimi, amerykańskimi i kanadyjskimi uniwersytetami; włączony jest w międzynarodową współpracę naukową, przystąpił także do udziału w ważnym dla kraju programie TEMPUS. W roku 1989–90 KUL odwiedziło 1 850 osobistości zagranicznych, w tym 77 profesorów uniwersytetów, którzy wygłosili wykłady.</u>
          <u xml:id="u-321.20" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Katolicki Uniwersytet Lubelski od roku 1918, tj. pd tej chwili odzyskania przez Polskę niepodległości, do dnia dzisiejszego jest wierny szlachetnemu zawołaniu, które umieścił w swoim herbie „Bogu i Ojczyźnie”.</u>
          <u xml:id="u-321.21" who="#JanŚwitka">Sumiennie, należycie, skrupulatnie, z wielką odpowiedzialnością realizuje je ku powszechnemu, narodowemu pożytkowi. Zawołanie to potwierdzili męczeństwem swoim, profesorowie i wychowankowie KUL w okresie faszystowsko-hitlerowskiego terroru i ludobójstwa, kiedy to Polskę składano do grobu niewoli. KUL nigdy, ani w okresie hitlerowskiej okupacji, ani w czasach stalinowskiego terroru, ani też w okresie rządów totalitarnych, ani na krok nie odstąpił od głoszenia prawdy naukowej, prawdy życia, prawdy wy chowania i postępowania W najtrudniejszych okresach naszej państwowości nie splamił się niczym, co by przyniosło mu ujmę na honorze. KUL nie musi niczego odwoływać, bronił zawsze, i to odważnie, najlepiej pojętego interesu narodowego i państwowego. Mówił i mówi prawdę uważając, że niebezpieczne są również myśli niewypowiedziane. Zabierał głos, kiedy totalitaryzm zagrażał sztuce myślenia, a strach paraliżował rozum. Był i jest szkołą należycie pojętego uobywatelnienia.</u>
          <u xml:id="u-321.22" who="#JanŚwitka">Wnosi trwałe, nie kwestionowane wartości do skarbnicy narodowej i światowej kultury, zwłaszcza w przedmiocie humanistyki, to znaczy dobrego rozumienia i należytego formowania człowieka, jego stylu, linii i filozofii życia. KUL zawsze zachował należyty dystans w stosunku do otaczających go prądów, by przez to mógł zbliżyć się do ideału, którym jest obiektywizm i prawda w nauczaniu i wychowaniu. Przechowywał i głosił prawdę w trudnych czasach. Czasach, kiedy za prawdę płaciło się cierpieniem. Czynił to w imię zachowania narodowej tożsamości. Dał narodowi i Ojczyźnie wielu ludzi, którzy idąc przez życie czynią dobrze. Spełnia swój narodowy, patriotyczny obowiązek formowania młodego człowieka, formowania go na wartościach, w tym moralnych.</u>
          <u xml:id="u-321.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-321.24" who="#JanŚwitka">KUL w społecznej posłudze spełniał zawsze należycie swe powinności względem narodu i państwa, kultury narodowej i światowej, będąc uniwersytetem kształtowania umysłu.</u>
          <u xml:id="u-321.25" who="#JanŚwitka">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! 9O% studentów to młodzież świecka, polska, nasza młodzież. Pomagając przeto KUL pomagamy sobie. Pomoc dla KUL to nie łaska, to akt narodowej powinności, należy bowiem oddać każdemu to co mu się należy, a KUL to się należy. KUL przez tyle lat nic od państwa nie otrzymał, poza trudnościami. A zatem jest to akt narodowej i państwowej sprawiedliwości.</u>
          <u xml:id="u-321.26" who="#JanŚwitka">Przyszedł czas, aby sprawiedliwości tej w stosunku do KUL stało się zadość, i to dziś, w tym parlamencie, o co wnoszę i bardzo proszę Wysoką Izbę o uchwalenie tej ustawy. Bardzo trudna sytuacja finansowa KUL spowodowana zubożeniem społeczeństwa, które go utrzymuje, a także nie kwestionowanie jego zasługi dla nauki i kultury polskiej, w pełni uzasadniają niniejszy projekt, który popiera Episkopat Polski oraz Rada Główna Szkolnictwa Wyższego.</u>
          <u xml:id="u-321.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-322">
          <u xml:id="u-322.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-322.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Otwierani dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-322.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Głos ma pan poseł Stanisław Cieśla z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-322.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Jeszcze raz gorąco proszę o zajmowanie miejsc na sali plenarnej, bo Chcielibyśmy przegłosować ustawę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-323">
          <u xml:id="u-323.0" who="#StanisławCieśla">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Popieram stanowisko Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Ustawodawczej w sprawie projektu ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-323.1" who="#StanisławCieśla">Katolicki Uniwersytet Lubelski jest uczelnią mającą niepodważalny i wielki wkład w dzieło rozwoju polskiej kultury i nauki. Każdy uniwersytet z natury swojej służy przyszłości człowieka i narodu. Jego zasadniczym, podstawowym zadaniem jest ciągle przywoływać sprawę przyszłości w świadomości społecznej i w świadomości narodowej. KUL, jako uczelnia o profilu wybitnie humanistycznym, w sposób szczególny służy człowiekowi, na swój sposób każdemu człowiekowi.</u>
          <u xml:id="u-323.2" who="#StanisławCieśla">Na uczelni tej od zarania jej istnienia, poznawało się prawdę i zdobywało niezafałszowaną wiedzę, pomagającą w zrealizowaniu bardziej sprawiedliwego i bardziej humanitarnego świata. Dewiza KUL brzmi: „Deo et Patrie” — Bogu i Ojczyźnie. Inną z dewiz tej uczelni jest Veritate patiente in caritate — Czyniący prawdę w miłości. Tym zawołaniom uczelnia zawsze dochowywała wierności, nawet w najtrudniejszych okresach istnienia jej i naszego państwa.</u>
          <u xml:id="u-323.3" who="#StanisławCieśla">Wyzwalanie potencjału umysłu, woli i serca, formowanie człowieka, wychowywanie polskiej inteligencji katolickiej w duchu wartości chrześcijańskich, humanistycznych i narodowych — to wszystko ma wpływ na to, że KUL zajął wysokie, należne mu miejsce pośród polskich uczelni i zyskał sobie powszechne uznanie na świecie.</u>
          <u xml:id="u-323.4" who="#StanisławCieśla">Wysoka Izbo! Katolicki Uniwersytet Lubelski jest jedynym w Polsce i w całej Europie środkowo-wschodniej uniwersytetem katolickim. Powstał tuż po I wojnie światowej, jeszcze w r. 1918 i zaczął działalność jako pierwsza po okresie zaborów uczelnia w odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej. Także jako pierwszy uniwersytet rozpoczął pracę naukową i dydaktyczną po II wojnie światowej. Okres okupacji spowodował przerwanie działalności KUL.</u>
          <u xml:id="u-323.5" who="#StanisławCieśla">Uczelnia doznała wielkich, różnorakich strat. Niemal wszyscy jej profesorowie przeszli przez więzienia, wielu z nich straciło tam życie. Martyrologię profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego porównać można tylko z tragedią profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego.</u>
          <u xml:id="u-323.6" who="#StanisławCieśla">W latach powojennych działalność uniwersytetu przez długie lata też napotykała na liczne trudności. Zlikwidowano niektóre wydziały i sekcje, głównie dla świeckich studentów, hamowano rozbudowę i zabierano własność uczelnianą, a nawet nakładano, jak była już mowa, podatki, co było sprawą nigdzie nie spotykaną, gdyż tego rodzaju uczelnia nie jest instytucją dochodową. Nie zatwierdzano habilitacji pomimo tego, że pracownicy naukowi posiadali wysokie kwalifikacje. Te wszystkie przejawy dyskryminacji nie powaliły jednak uniwersytetu i nie przeszkodziły mu w pełnieniu służebnej roli w stosunku do narodu polskiego.</u>
          <u xml:id="u-323.7" who="#StanisławCieśla">Należy zauważyć, że w KUL studiuje bardzo dużo młodzieży pochodzenia robotniczego i chłopskiego, chyba więcej niż w jakiejkolwiek uczelni państwowej. O tym, że uczelnia ta nie tylko kształci, ale również wychowuje we właściwym, patriotycznym kierunku świadczyć może m.in. fakt, że spośród jej absolwentów tylko bardzo znikomy procent wyemigrował za granicę w poszukiwaniu wyższej stopy życiowej. Dodać w tym miejscu należy, że w przeszłości niejeden absolwent KUL miał kłopoty ze znalezieniem pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, chociaż były to czasy pełnego zatrudnienia. Obecnie KUL przeżywa innego rodzaju trudności, polegające na braku pieniędzy na prowadzenie statutowej działalności. Dlatego potrzebą chwili jest uchwalenie przedstawionego nam projektu ustawy. Będzie to doniosły akt docenienia uczelni, a właściwie spłaty długu, jaki społeczeństwo ma wobec niej.</u>
          <u xml:id="u-323.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-324">
          <u xml:id="u-324.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-324.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów zechciałby zabrać głos? Proszę uprzejmie. Nie widzę. Lista mówców została wyczerpana.</u>
          <u xml:id="u-324.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-324.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, jeszcze raz gorąco apeluję c zajmowanie miejsc na sali sejmowej. Bardzo proszę wszystkie panie i panów posłów o zajęcie miejsc na sali plenarnej, o przejście z kuluarów, ponieważ będziemy przystępowali do głosowania. Bardzo proszę.</u>
          <u xml:id="u-324.4" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-324.5" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (182) Kto jest przeciw? (28)</u>
          <u xml:id="u-324.6" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-324.7" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.</u>
          <u xml:id="u-324.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-324.9" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Powracamy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości oraz Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-324.10" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-324.11" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich w brzmieniu proponowanym przez Komisję Sprawiedliwości oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (220) Kto jest przeciw? (8)</u>
          <u xml:id="u-324.12" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Kto się wstrzymał od głosowania? (19)</u>
          <u xml:id="u-324.13" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę q zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich.</u>
          <u xml:id="u-324.14" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 9 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych (druki nr 805 i 895).</u>
          <u xml:id="u-324.15" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji, panią poseł Stefanię Czupałę-Hołogę.</u>
          <u xml:id="u-324.16" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Uprzejmie proszę o nieopuszczanie sali, ponieważ zaraz po tym sprawozdaniu będziemy głosowali, gdyż nie mam nikogo zapisanego do głosu.</u>
          <u xml:id="u-324.17" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę, pani poseł.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-325">
          <u xml:id="u-325.0" who="#StefaniaCzupałaHołoga">W imieniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej, przedstawiam sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy, o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, zawartego w druku nr 805.</u>
          <u xml:id="u-325.1" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Na wstępie chciałam uprzejmie prosić o uzupełnienie w druku nr 895 stanowiącym sprawozdanie komisji, po słowach „o rządowym projekcie ustawy” słów „o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych”. Słowa te nie zostały wydrukowane.</u>
          <u xml:id="u-325.2" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Prezydium Sejmu skierowało w dniu 9 maja br. omawiany projekt do Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisji Ustawodawczej w celu rozpatrzenia.</u>
          <u xml:id="u-325.3" who="#StefaniaCzupałaHołoga">W dniu 5 czerwca br. odbyło się wspólne posiedzenie komisji. Uzasadnienie wygłosił w imieniu rządu minister — szef Urzędu Rady Ministrów poseł Krzysztof Żabiński. Tekst uzasadnienia otrzymali wszyscy posłowie do swoich skrytek. Na wspólnym posiedzeniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Ustawodawczej rozpatrzono omawiany projekt. W toku rozpatrywania zgłoszono uwagi, które znalazły się w sprawozdaniu w formie poprawek.</u>
          <u xml:id="u-325.4" who="#StefaniaCzupałaHołoga">I tak poprawka 1 — w art. 5, ust. 3, po wyrazach „w porozumieniu z” dodaje się wyrazy „minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa”. W poprawce tej uwzględniono zmiany, wynikające ze zmiany nazwy poszczególnych ministrów.</u>
          <u xml:id="u-325.5" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Poprawka 2 — ma charakter techniczny. Dotychczasowe zmiany 1 i 2 projektu otrzymują oznaczenie 2 i 3.</u>
          <u xml:id="u-325.6" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Chciałabym omówić zmiany oznaczone cyframi 2 i 3. Zmiana 2 dotyczy art. 6 ustawy z 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu-zmarłych. W art. 6 ust. 1, dodaje się wyrazy „z zastrzeżeniem ustępu 2”. Przytoczę ten ustęp dla lepszego zrozumienia nad czym będziemy głosować. Ust. 1 art. 6 ze zmianą brzmi: „użycie terenu cmentarnego, po zamknięciu cmentarza, na inny cel, nie może nastąpić przed upływem 40 lat od dnia ostatniego pochowania zwłok na cmentarzu. Po upływie powyższego terminu, zarząd gminy może wydać decyzje o użyciu terenu cmentarza na inny cel, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego, z zastrzeżeniem ustępu 2”.</u>
          <u xml:id="u-325.7" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Ust. 2 art. 6 otrzymuje brzmienie: „Jeżeli teren cmentarny stanowi lub stanowił uprzednio własność Kościoła Katolickiego lub innego Kościoła, albo związku wyznaniowego, wydanie decyzji o użyciu terenu cmentarnego na inny cel wymaga zgody właściwej władzy tego Kościoła, lub związku wyznaniowego”.</u>
          <u xml:id="u-325.8" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Ust. 3 art, 6 otrzymuje brzmienie „Decyzje o użyciu terenu cmentarnego, będącego uprzednio cmentarzem wyznaniowym Kościoła Katolickiego, lub innego Kościoła albo związku wyznaniowego, na inny cel, wydaje się po zasięgnięciu opinii właściwej władzy tego Kościoła lub związku wyznaniowego, co do sposobu oznaczenia i upamiętnienia terenu pocmentarnego” Proponowana nowelizacja przyjmuje zasadę nienaruszalności i upamiętniania wszystkich nieużytkowanych cmentarzy. Warunek uzyskania zgody z ust. 2, uniemożliwi profanacje dawnych cmentarzy i otworzy drogę do podejmowania działań, które będą do przyjęcia przez wszystkich zainteresowanych. Realne skutki nowelizacji odnosić się będą również do prawie wszystkich cmentarzy żydowskich Ust. 3 dotyczy przypadku tych terenów cmentarnych, których kwestia własności nie jest lub nie była uregulowana, w tym przypadku przedmiotem decyzji jest sposób upamiętnienia i oznaczenia terenu pocmentarnego, zgodnie ze specyfiką religii i tradycji wyznania.</u>
          <u xml:id="u-325.9" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Następny dotychczasowy ust. 2, oznacza się jako ust. 4 w art. 6. Po ust. 4 dodaje się ust. 5 w brzmieniu: „W przypadkach uzasadnionych szczególnymi celami publicznymi, właściwy ze względu na miejsce terenu cmentarnego organ może wystąpić do ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa o zwolnienie z wymogu uzyskania zgody, o której mowa w ust. 2”. Ustęp ten umożliwia ministrowi gospodarki przestrzennej i budownictwa, zwolnienie z obowiązku uzyskania zgody Kościoła na przeznaczenie terenu cmentarnego na inny cel.</u>
          <u xml:id="u-325.10" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Zapis ten był dyskutowany na posiedzeniu połączonych komisji, ponieważ wątpliwość tego zapisu zgłosił sekretariat Episkopatu Polski.</u>
          <u xml:id="u-325.11" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Komisja stanęła na stanowisku, że sprecyzowane pojęcie cele publiczne zostało przyjęte z artykułu 50 ustawy z dnia 21 kwietnia 1985 r. „O gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości”, gdzie w ust. 2 wymienione są taksatywnie te cele. W projekcie kryterium to zostało zaostrzone, poprzez dodanie wyrazów „szczególne cele społeczne”. Stanowisko komisji zostało przyjęte do akceptującej wiadomości.</u>
          <u xml:id="u-325.12" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Dotychczasowy ust. 3 oznacza się jako ust. 6 i dodaje się w nim na końcu wyrazy „z zastrzeżeniem ust. 2”.</u>
          <u xml:id="u-325.13" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Dotychczasowy ust. 4 oznacza się jako ust. 7.</u>
          <u xml:id="u-325.14" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Zmiana trzecia dotyczy zastąpienia występującej w projekcie nazwy „minister gospodarki terenowej i ochrony środowiska” nazwą „minister gospodarki przestrzennej i budownictwa”. Poprawka trzecia dotyczy zobowiązania ministra gospodarki przestrzennej i budownictwa do ogłoszenia jednolitego tekstu omawianej ustawy.</u>
          <u xml:id="u-325.15" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Nowy art. 2 brzmi: „Minister gospodarki przestrzennej i budownictwa ogłosi w dzienniku ustaw jednolity tekst ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, z uwzględnieniem zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem wydania jednolitego tekstu i z zastosowaniem ciągłej numeracji artykułów, ustępów i punktów”.</u>
          <u xml:id="u-325.16" who="#StefaniaCzupałaHołoga">Poprawka 4 ma charakter techniczny; dotychczasowy art. 2 otrzymuje oznaczenie art. 3 i brzmi: „ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia”.</u>
          <u xml:id="u-325.17" who="#StefaniaCzupałaHołoga">W czasie prac w komisji poruszono jeszcze szereg innych spraw dotyczących nowelizowanej ustawy. Z powodu przygotowywanej kompleksowej regulacji tej tematyki, posłowie nie zgłaszali szerszego zakresu nowelizacji.</u>
          <u xml:id="u-325.18" who="#StefaniaCzupałaHołoga">W imieniu połączonych Komisji: Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Ustawodawczej, wnoszę o uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych w brzmieniu zaproponowanym w sprawozdaniu. Myślę, że uchwalenie tej ustawy zostanie odebrane we wszystkich środowiskach religijnych, a szczególnie żydowskich jako poszanowanie uczuć wszystkich ludzi wierzących, a także jako wyraz szacunku do całej spuścizny historycznej i kulturowej naszego narodu.</u>
          <u xml:id="u-325.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-326">
          <u xml:id="u-326.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-326.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Otwieram dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-326.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-326.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-326.4" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-326.5" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, jeszcze raz gorąco apeluję o przejście na salę plenarną wszystkie panie i panów posłów z kuluarów i proszę o zajęcie miejsc na sali plenarnej, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-326.6" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, kto z pań i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej oraz Komisję Ustawodawczą, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (228) Kto jest przeciw? (2)</u>
          <u xml:id="u-326.7" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Kto wstrzymał się od głosowania? (23)</u>
          <u xml:id="u-326.8" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.</u>
          <u xml:id="u-326.9" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przystępujemy do rozpatrzenia punktu 10 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie sytuacji w oświacie (druki nr 896 i 897).</u>
          <u xml:id="u-326.10" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Przypominam, że Sejm na poprzednim posiedzeniu przeprowadził dyskusję nad projektem uchwały oraz przegłosował skreślenie ostatniego akapitu projektu uchwały, zawartego w druku nr 897.</u>
          <u xml:id="u-326.11" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Zgodnie z podjętą na początku posiedzenia decyzją przed głosowaniem projektu uchwały wysłuchamy dwóch informacji dotyczących tej problematyki, a mianowicie o aktualnej sytuacji w oświacie oraz o sytuacji przedszkoli.</u>
          <u xml:id="u-326.12" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia informacji o aktualnej sytuacji w oświacie pana ministra edukacji narodowej Roberta Głębockiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-327">
          <u xml:id="u-327.0" who="#RobertGłębocki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Dziękuję za umożliwienie mi wystąpienia przed Wysoką Izbą z informacją na temat aktualnej sytuacji w oświacie. Jakkolwiek sytuacja w szkolnictwie wyższym, a także w innych dziedzinach życia społecznego nie różni się od sytuacji w oświacie, to skoncentruję się nad tym, co było przedmiotem dyskusji w Sejmie tydzień temu i na tym, czego ma dotyczyć ewentualna uchwała Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-327.1" who="#RobertGłębocki">W czasie krótkiej dyskusji tydzień temu przedstawiono zarówno problem kłopotów w oświacie, jak i szerszy problem budżetu państwa. Swoją wypowiedź Chciałbym rozpocząć od szerszego problemu — budżetu państwa, planów i jego realizacji. Jak wiadomo, na wydatki Ministerstwa Edukacji Narodowej przewidziano 33,5 bin zł w roku 1991, z tego na oświatę zaplanowano 27,3 bln zł, tzn. 81,4%, resztę na szkolnictwo wyższe. A jakie są potrzeby? Suma dwu- a nawet trzykrotnie wyższa mogłaby być spożytkowana na oświatę i jeszcze nie byłoby marnotrawstwa. Takie były jednak oceny możliwości budżetowych na rok 1991. Jak jest z realizacją zamierzeń budżetowych? Wiecie państwo, że już w marcu (a więc w czasie uchwalania budżetu przez Sejm) pojawiły się oznaki, że wpływy do budżetu mogą być niewystarczające. W miesiącach następnych, w kwietniu i maju, okazało się, że wpływy do budżetu są mniejsze niż planowano, a więc i wydatki musiały zostać ograniczone. Uwzględniając, że część wynagrodzeń płatna jest z góry, do 31 maja na działalność oświaty można było przeznaczyć o 1,8 bln zł mniej niż według planu budżetu. Ponadto istniały zadłużenia z roku ubiegłego, a także wzrosły koszty utrzymania, czynsze i inne opłaty.</u>
          <u xml:id="u-327.2" who="#RobertGłębocki">Zaistniała sytuacja wywołała potrzebę zaostrzenia trybu wykonywania budżetu przez ograniczenie dopływu środków do sfery budżetowej w formie dziennego i dekadowego limitowania wydatków, Zmiany te spowodowały powstanie przejściowych perturbacji w bieżącym dopływie i tak ograniczonych środków finansowych. Zarysowały się wyraźne trudności z utrzymaniem bazy materialnej oświaty, a także zapewnieniem terminowości wypłat wynagrodzeń. Miało to miejsce w maju i na początku czerwca, szczególnie w odniesieniu do wypłat wynagrodzeń za godziny ponadwymiarowe. Wyrażam z tego powodu głębokie ubolewanie. W wielu placówkach nie wypłacono pensji 1 czerwca br. lub wypłacono je zaliczkowo. Środki na wszystkie pensje podstawowe przekazano, ale trwało to do 10 czerwca. Zaległości wypłat godzin ponadwymiarowych określić można szacunkowo na około. 50% za czerwiec. Jeżeli uwzględnimy, że oświata obejmuje około 29 tys. szkół i placówek, nad którymi bezpośredni nadzór sprawuje 49 kuratoriów, to w sytuacji zmieniających się z tygodnia na tydzień, a nawet z dnia na dzień możliwości oraz zasad realizacji zobowiązań finansowych, pewna liczba nieprawidłowości była praktycznie nieunikniona. Wszystkie te przypadki analizujemy i przyznaję, raczej staramy się pomóc, niż poszukiwać kozłów ofiarnych. Zdajemy sobie sprawę, że na początku czerwca skumulowały się wszystkie skutki kryzysowego dołka z kwietnia i maja.</u>
          <u xml:id="u-327.3" who="#RobertGłębocki">Wysoki Sejmie! Trudności z realizacją budżetu są faktem. Musimy się jednak liczyć z tym, że pomimo podejmowanych działań rządu, nie ustąpią one szybko, a nawet z tym, że budżet roku 1991 nie zostanie zrealizowany. Gdybyśmy nie uwzględnili tego faktu i nie podjęli działań dostosowawczych, narazilibyśmy się na słuszny zarzut zaniechania i nieodpowiedzialności. W tej sytuacji ministerstwo określiło dwa zasadnicze priorytety. Nie może ulec naruszeniu realizacja płac oraz finansowa nie szkół i placówek dla dzieci specjalnej troski oraz placówek opieki całkowitej.</u>
          <u xml:id="u-327.4" who="#RobertGłębocki">Określenie dwóch priorytetów wspomnianych przed chwilą musiało, przy brakach budżetowych, wywołać trudności w innych sferach (działalność bieżąca, odpisy na ZUS, inwestycje, fundusz socjalny itp.). Te zaległości będziemy się starali wyrównać w okresie wakacji. Konieczność ustalenia priorytetów wydawała się nam w tym czasie oczywista. Ocena, czy były one trafnie wybrane, nie powinna być naszą, czy też nie tylko naszą, sprawą.</u>
          <u xml:id="u-327.5" who="#RobertGłębocki">W dniu 17 maja poinformowaliśmy o sytuacji centrale obu związków i podjęliśmy prace nad programem dostosowawczym. Wraz z kuratorami w końcu maja przygotowaliśmy propozycję działań. Zasadniczą cechą propozycji jest nienarzucanie kuratorom i szkołom konieczności stosowania poszczególnych elementów programu. W programie sugerujemy m.in. możliwość zmniejszenia obciążenia ucznia o dwie lekcje tygodniowo. Od dawna podkreśla się przeciążenie ucznia liczbą lekcji. Ograniczenie zajęć pozalekcyjnych, ograniczenie zatrudnienia pracowników służb pomocniczych itp., uważamy, że musi się to odbywać w sposób elastyczny, dostosowany do sytuacji w terenie, ale wymogi finansowe są bezlitosne. Poza zarzutem ogólnym i dość demagogicznym, że propozycje te niszczą oświatę, spotyka nas także zarzut, że odpowiedzialność za trudne decyzje spychamy w dół, na kuratorów i dyrektorów.</u>
          <u xml:id="u-327.6" who="#RobertGłębocki">Pragnę nawiązać do prezentowanego przez Wiceminister Annę Radziwiłł wystąpienia sprzed miesiąca przy okazji pierwszego czytania projektu ustawy o systemie oświaty. Wśród punktów, przedstawiających kierunki reform, istotne miejsce zajmuje, najogólniej mówiąc, decentralizacja. Zamierzamy powiązać szkoły z samorządami i rodzicami. Zamierzamy dać dużą swobodę w kształtowaniu szkoły lokalnym środowiskom. Sztywne decyzje z centrali w sprawach szczegółowych zawsze będą miały więcej wad niż zalet. Zwróciliśmy także uwagę na konieczność inicjatywy w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych w oparciu o wydane 8 maja rozporządzenie ministra finansów. Uważamy, że propozycje programu dostosowawczego mają ponadto tę zaletę, że w miarę wzrostu środków finansowych można się będzie z nich łatwo wycofywać, również w trakcie roku szkolnego.</u>
          <u xml:id="u-327.7" who="#RobertGłębocki">Wysoki Sejmie! Nie zamierzam ustosunkowywać się do sprawy strajków w oświacie, w szczególności do legalności strajków, inicjowanych poza związkami zawodowymi. Są one przejawem niepokojów społecznych i poczucia niepewności istniejącego nie tylko wśród nauczycieli. Wobec wysuwanych postulatów i zapytań pragnę stwierdzić, iż w czerwcu uregulujemy wszystkie zaległości wypłat za godziny ponadwymiarowe. W miesiącach wakacyjnych wypłaty będą realizowane terminowo i w całości. Rok szkolny rozpocznie się zgodnie z planem 2 września. Zaległości innych zobowiązań płatniczych będziemy sukcesywnie likwidowali w czasie wakacji. Pozostawiam bez rozstrzygnięcia, czy przedstawione powyżej zobowiązania resort wykonałby bez strajków. Ja uważam, że strajki resortowi w niczym nie pomogły.</u>
          <u xml:id="u-327.8" who="#RobertGłębocki">Powstaje problem dementowania plotek podawanych zarówno przez środki masowego przekazu, jak i ustnie. Obawiam się, że dementowanie ma często charakter powielania plotek. Tym niemniej mogę stwierdzić, że nie będzie bezpłatnych ferii dla nauczycieli, nie będzie opłat za naukę w szkole, nie będzie likwidacji domów dziecka itd. itd. Nie wiem, jakie jeszcze plotki krążą. Plotki, poczucie niepewności i zagrożenia w sytuacji kryzysowej, wzmagają się przy złej lub niedostatecznej informacji. Przyznaję, że polityka informacyjna jest bardzo słabą stroną Ministerstwa Edukacji. Nieudolność w tym zakresie obciąża resort i mnie osobiście.</u>
          <u xml:id="u-327.9" who="#RobertGłębocki">Wysoki Sejmie chciałbym jeszcze w tym momencie dodać dwie refleksje. Zdajemy sobie sprawę, że są zaniedbania w remontach i inwestycjach. Zdajemy sobie sprawę, że można podawać przykłady i można uogólniać, że w szkołach dach przecieka i nie ma pieniędzy na remont, czy że inwestycja jest daleko zaawansowana i nie ma pieniędzy na jej zakończenie. Mam tego świadomość. I gdy przedstawiłem państwu sytuację budżetu państwa oraz podejmowanych środków zaradczych nie powiedziałem i nie mogę zobowiązać się w tej chwili, że tego typu sprawy, jak remonty i niedokończone inwestycje zrealizujemy.</u>
          <u xml:id="u-327.10" who="#RobertGłębocki">Wysoki Sejmie! Sytuacja w oświacie, szkolnictwie wyższym, szpitalach i innych sferach życia odzwierciedla kondycję państwa. Ewentualna poprawa, w którejś z tych dziedzin, zależy od możliwości. Według mojej oceny sytuacja w oświacie jest taka, jakie są możliwości. Pomóc możemy wyciągając gospodarkę z kryzysu i jeśli szukamy dodatkowych źródeł czy rezerw finansowych, to zawsze warto się zastanowić nad ich celowym wydatkowaniem.</u>
          <u xml:id="u-327.11" who="#RobertGłębocki">Chcę podziękować Sejmowi za zajęcie się sprawami oświaty w tym trudnym okresie. Dziękuję za wysłuchanie mojej wypowiedzi. Jej głównym celem było ułatwienie sformułowania i podjęcia decyzji o ewentualnej uchwale.</u>
          <u xml:id="u-327.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-328">
          <u xml:id="u-328.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-328.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Obecnie proszę o zabranie głosu w celu przedstawienia informacji o sytuacji przedszkoli podsekretarza stanu w Urzędzie Rady Ministrów, pana Piotra Kownackiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-329">
          <u xml:id="u-329.0" who="#PiotrKownacki">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Zgodnie z przyjętą 8 marca ub. roku ustawą o samorządzie terytorialnym sprawy z zakresu oświaty, w tym przedszkoli, należą do zadań własnych gmin, co zostało zresztą potwierdzone w ustawie kompetencyjnej, dokonującej rozdziału kompetencji pomiędzy organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego. Zatem prowadzenie, zakładanie, likwidowanie przedszkoli należy do zadań własnych gmin.</u>
          <u xml:id="u-329.1" who="#PiotrKownacki">W roku szkolnym 1990/1991 — są to dane z dnia 11 czerwca br. — spośród tych przedszkoli, które przeszły w gestię gmin, a więc dawniej należących do resortu edukacji narodowej, uległo likwidacji 723, co stanowi blisko 3% całej liczby funkcjonujących w Polsce przedszkoli.</u>
          <u xml:id="u-329.2" who="#PiotrKownacki">Likwidacji tej towarzyszyły różne działania podejmowane w poszczególnych gminach w celu umożliwienia dzieciom, które wymagają opieki przedszkolnej i których rodzice pragną je do przedszkoli posyłać, korzystania z takich usług, z tej opieki i z wychowania, które w przedszkolu jest dostępne. W tym celu m.in. organizowano oddziały przedszkolne przy szkołach, oddziały dla dzieci 6-letnich przy szkołach. Zapewniono zatem w pełni wychowanie w tzw. zerówkach. Powstawały również przedszkola prowadzone przez zakony oraz przedszkola prywatne.</u>
          <u xml:id="u-329.3" who="#PiotrKownacki">W większości uchwał rad gminnych, dotyczących likwidacji przedszkoli, wskazuje się na niewielkie zainteresowanie, niepełną obsadę dzieci w danym przedszkolu, oraz na inne przedszkola na terenie tej samej gminy, w których pozostają wolne miejsca, w których zatem jest możliwość umieszczenia dzieci.</u>
          <u xml:id="u-329.4" who="#PiotrKownacki">Szczególnie trudna sytuacja jest jednak na wsi, gdzie z uwagi na odległość i na inne oczywiste względy, część dzieci po likwidacji przedszkoli pozostała bez możliwości korzystania z tej formy wychowania i opieki.</u>
          <u xml:id="u-329.5" who="#PiotrKownacki">Uwzględniając tę sytuację w zaprojektowanej ustawie o systemie oświaty określone zostało, iż prowadzenie przedszkoli należy do obowiązkowych zadań gminy. Obowiązek ten obejmuje zapewnienie wychowania dla dzieci 6-letnich, oraz bezpłatnego minimum programowego w zakresie wychowania przedszkolnego dla pozostałych dzieci. Stwarza to gminom możliwość dalszego elastycznego kształtowania opłat za przedszkola w zależności od możliwości rodzin tych dzieci, które z przedszkoli korzystają.</u>
          <u xml:id="u-329.6" who="#PiotrKownacki">Zgodnie z zebranymi informacjami w roku szkolnym 1991/1992 planowanych jest, czy też zakłada się likwidację około 827 przedszkoli, a zatem około dalszych 4% z tej sieci, która obecnie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-329.7" who="#PiotrKownacki">Rozwiązania projektowane w nowej ustawie o dochodach gmin i zasadach ich subwencjonowania, która jest opracowywana przez ministra finansów z udziałem Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego i pełnomocnika rządu do spraw reformy samorządu, terytorialnego, przewidują wzmocnienie finansowe gmin, źródeł dochodów gmin oraz udoskonalenie zasad ich subwencjonowania.</u>
          <u xml:id="u-329.8" who="#PiotrKownacki">Wydaje się, że po wprowadzeniu dwóch projektowanych obecnie aktów prawnych, o których wspomniałem, a więc ustawy o systemie oświaty oraz przyszłorocznej ustawy o dochodach gmin, możliwe będzie zahamowanie procesu likwidowania przedszkoli i zrealizowanie tego założenia reformy samorządowej, żeby w sprawach o znaczeniu lokalnym, o priorytetach, o sposobie wykorzystania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkańców mogły decydować samorządy terytorialne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-330">
          <u xml:id="u-330.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-330.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Wiktora Dys-Kulerskiego z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-331">
          <u xml:id="u-331.0" who="#WiktorDysKulerski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Oświata nie jest wyjątkiem. Podobna sytuacja jest w ochronie zdrowia, w wielu innych grupach zawodowych. Taką samą dokładnie uchwałę możemy podjąć w wielu innych dziedzinach naszego życia.</u>
          <u xml:id="u-331.1" who="#WiktorDysKulerski">Został usunięty ostatni akapit z tej uchwały. Ta uchwała, w tej chwili stała się jednostronnym uderzeniem roszczeniowym w rząd i nie dziwiłbym się, żeby jej śladem poszły podobne uchwały z innych grup zawodowych. Myślę, że nikt spośród projektodawców nie powinien mówić o trosce o oświatę i nikt nie powinien zasłaniać się dobrem oświaty, bowiem najpierw były zabiegi o płace nauczycieli, które w ciągu ostatniego roku czy dwóch uległy zwyżce jak w mało której innej grupie zawodowej. Najpierw dopominaliśmy się podniesienia płac, a teraz mówimy, że nie ma pieniędzy na kredę.</u>
          <u xml:id="u-331.2" who="#WiktorDysKulerski">Gdyby było odwrotnie, proszę bardzo, nie mam nic przeciwko temu. Jeśli zwracamy się zatem do rządu, to sądzę, że nie będzie nietaktem, ale odwrotnie, sprawą pewnej równowagi, pewnej przyzwoitości, jeśli powiem, że był ostatni akapit, który jednocześnie zwracał się do nauczycieli.</u>
          <u xml:id="u-331.3" who="#WiktorDysKulerski">Nauczyciele, jako mało która inna grupa zawodowa, nie mogą, a przynajmniej nie powinni, kierować się partykularnym interesem bez zwracania uwagi na to, co dzieje się w innych dziedzinach i w innych grupach zawodowych. Właśnie dlatego, że jestem nauczycielem, uważam, że nie wolno patrzeć partykularnie bez baczenia na resztę finansów, na resztę państwa, wyrywać tylko dla oświaty. Ponieważ jestem także posłem, którego powinnością jest dbałość o całość państwa, w tym także i o jego finanse, o różne grupy zawodowe, o różne dziedziny życia społecznego, będę głosował również i z tego powodu przeciwko.</u>
          <u xml:id="u-331.4" who="#WiktorDysKulerski">Ta uchwała byłaby do przyjęcia, jeśli by z niej nie usunięto ostatniego akapitu, choć nie powiem, żeby była właściwa wobec innych grup zawodowych, często bardziej upośledzonych, aniżeli oświata. Dlatego, pomimo że sam pracowałem nad tą uchwałą, w tej chwili jestem zmuszony głosować przeciw i uważam, że każdy kto ma na widoku dobro całości państwa, różnych dziedzin jego życia, nie może stawiać interesu partykularnego ponad dobro całości i nie może wysuwać roszczeń tylko dla jednej grupy zawodowej kosztem innych grup.</u>
          <u xml:id="u-331.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-332">
          <u xml:id="u-332.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-332.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu panią poseł Józefę Hennelową również z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-333">
          <u xml:id="u-333.0" who="#JózefaHennelowa">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałam się zwrócić do kolegów posłów z propozycją, w nawiązaniu do tego co powiedział pan poseł Dys-Kulerski, ale w kontekście jeszcze szerszym, w kontekście tym, że w sytuacji tak krytycznej postawa myślenia szerokiego i postawa pewnego mobilizowania cierpliwości jest potrzebna absolutnie wszystkim, żebyśmy — stawiam formalny wniosek — reasumowali nasze głosowanie dotyczące ostatniego akapitu.</u>
          <u xml:id="u-333.1" who="#JózefaHennelowa">Jest właściwie sprawą nas wszystkich, żeby móc się przyłączyć do tej uchwały. Ja również, jak pan poseł Dys-Kulerski, mając w rodzinie kilkoro nauczycieli, nie jestem w stanie poprzeć uchwały, która będzie mówiła tylko o jednej stronie zagadnienia, również jestem zaniepokojona głęboko tym, że forma protestów, do których jest bardzo wiele powodów, przybiera formę taką, jakiej jesteśmy w tej chwili świadkami w województwie bydgoskim, formę pozostawiania samym sobie dzieci i młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-333.2" who="#JózefaHennelowa">To nie jest ta forma, której moglibyśmy sobie życzyć. W związku z tym uważam również, tak jak pan poseł, że jest potrzebne nasze myślenie globalne i nie widzę żadnych przeszkód do tego, żeby uchwała akcentująca naszą troskę o oświatę, miała eliminować ten apel.</u>
          <u xml:id="u-333.3" who="#JózefaHennelowa">Składam więc wniosek o reasumpcję naszego głosowania poprzedniego i przywrócenie tego ostatniego akapitu.</u>
          <u xml:id="u-333.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-334">
          <u xml:id="u-334.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-334.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów zechciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-334.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę panią poseł. Proszę łaskawie 6 przedstawienie się, żebym nie pomyliła nazwiska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-335">
          <u xml:id="u-335.0" who="#DorotaKempka">Dorota Kempka, poseł z Bydgoszczy.</u>
          <u xml:id="u-335.1" who="#DorotaKempka">Pani Marszałek! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! Myślę, że słowa, które padły w pierwszej części dyskusji nad tym tematem, zbyt mocno uderzają w godność osobistą nauczycieli. Jestem nauczycielem, pracuję w oświacie przez wiele lat i chciałabym przypomnieć, że właśnie na tej sali w 1989 roku, wtedy kiedy prosiłam pana ministra o odpowiedź na moją interpelację, pokazywałam jedną sprawę, że oświata w tej nowej sytuacji społeczno-ekonomicznej znajduje się w wyjątkowo trudnych warunkach, że powinniśmy jej pomóc i wcale nie walczyliśmy wtedy o pensje nauczycielskie. Myślę, że w tej chwili również nauczyciele nie walczą o pensje nauczycielskie, natomiast proszą pana ministra, szczególnie ta grupa posłów, która podpisała list otwarty, pokazuje wyraźnie, że prosimy, żeby nie ograniczać tych wszystkich działań, które nie pozwalają na rozwój osobowości dziecka.</u>
          <u xml:id="u-335.2" who="#DorotaKempka">Czyli prosimy, żeby nie ograniczać środków na zajęcia pozalekcyjne, na organizacje letniego i zimowego wypoczynku, na organizację wielu innych działań. Chciałabym powiedzieć również, że w tym swoim liście pokazujemy, że niestety nie możemy ograniczać środków na remonty bieżące placówek oświatowych. I jeszcze jedno, nie mamy prawa również nie pokazywać dyrektorem szkół i kuratorom, skąd pozyskać środki finansowe na wszystkie paragrafy pozapłacowe.</u>
          <u xml:id="u-335.3" who="#DorotaKempka">Panie Ministrze! My w swoim liście powiedzieliśmy również, że rozumiemy wyraźną sytuację oświaty, że zgadzamy się z pewnymi posunięciami pana jako szefa resortu.</u>
          <u xml:id="u-335.4" who="#DorotaKempka">Natomiast nie możemy się zgodzić z tym że pan nas nie informuje, jak wygląda sytuacja w tym zakresie i jakie resort podjął działania, żeby tę sytuację poprawić. Dlatego też w końcowej części naszego listu prosimy pana, żeby pan przedstawił nam, jakie działania pan podjął, co zrobił, żeby uspokoić nauczycieli, rodziców i pokazać dzieciom, że będą miały spokojną naukę od września.</u>
          <u xml:id="u-335.5" who="#DorotaKempka">Jest jeszcze jedna sprawa. Chciałabym wrócić do wypowiedzi pani minister z miesiąca maja. Proszę państwa, pani minister pokazała nam bardzo dobry program i wyjaśniła, w jakim kierunku pójdzie projekt ustawy o systemie oświaty. Natomiast propozycje wysłane przez ministerstwo w zakresie programu oszczędnościowego pokazują, że rozważania, które były przedstawione tutaj z tym co się robi w resorcie nie są zbieżne i nie są spójne.</u>
          <u xml:id="u-335.6" who="#DorotaKempka">Dlatego podtrzymuję wniosek, żeby uchwała która została zgłoszona przez grupę posłów, była przyjęta przez Wysoką Izbę, bo myślę, że nauczyciele, rodzice i młodzież nie mogą pracować w ciągłym niepokoju.</u>
          <u xml:id="u-335.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-336">
          <u xml:id="u-336.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-336.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Pan poseł Leonard Szymański, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-337">
          <u xml:id="u-337.0" who="#LeonardSzymański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie ośmieliłbym się zabrać głosu ponieważ - znowu debata się rozpoczyna, ale tydzień temu postawiłem członkom Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego pewne pytanie, na które nie otrzymałem odpowiedzi.</u>
          <u xml:id="u-337.1" who="#LeonardSzymański">Moje pytanie brzmiało tak: Gzy był minister finansów podczas uchwalania tej ustawy? Jestem członkiem Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów i o ile się orientuję, to w tej chwili żadnych rezerw minister nie ma. Stąd się biorą ograniczenia w służbie zdrowia. Tak, jak powiedział mój kolega pan poseł Dys-Kulerski, każda dziedzina u nas cierpi na niedosyt pieniędzy, również służba zdrowia. Po tym apelu może być następny i następny. Jestem zdania, że uchwała powinna mieć wszystkie zadania, które są realne. Jeżeli pieniędzy nie ma, jeżeli sytuacja jest taka, jaka jest, to nie może być mowy o uruchomieniu jakichś rezerw, bo z tego by wynikało, że minister dysponuje rezerwami i złośliwie nie daję ich nauczycielom.</u>
          <u xml:id="u-337.2" who="#LeonardSzymański">Proszę państwa, pozwolę sobie powiedzieć jeszcze jedną rzecz. Zgadzam się z moją przedmówczynią, że sytuacja w oświacie jest ciężka, ale chciałem zwrócić uwagę tylko na dwa fakty. Miałem szczęście zaczynać naukę w roku 1945 w jednej z wiosek woj. poznańskiego. I myślę, że nauczyciele wtedy nie oglądali się ha nic, natomiast przekazywali nam potężny kawał wiedzy i chowali nas na patriotów, W bardzo trudnych warunkach.</u>
          <u xml:id="u-337.3" who="#LeonardSzymański">Tymczasem dziś jest inaczej. Wśród moich kolegów są małżeństwa, w których jest inżynier i nauczycielka. Jeszcze 4 lata temu, 5 lat temu była olbrzymia dysproporcja między pensjami inżynierów a pensjami nauczycieli. Teraz to się przewróciło. Moi koledzy często konstruktorzy, z wieloletnim stażem mówią, jak ja się mam pokazać z moją pensją w domu, kiedy żona nauczycielka języka rosyjskiego, bardzo zresztą dobra fachowo, zarabia więcej ode mnie. Dlatego myślę, że mój wniosek idzie dalej.</u>
          <u xml:id="u-337.4" who="#LeonardSzymański">Uważani, że uchwały w tej postaci, kiedy mówi się o uruchomieniu rezerw, nie głosować bez wystąpienia ministra finansów albo przynajmniej, żeby przywrócić ten akapit, który ostatnio odrzuciliśmy.</u>
          <u xml:id="u-337.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-338">
          <u xml:id="u-338.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-338.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę. Pan poseł po raz wtóry chce zabrać głos?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-339">
          <u xml:id="u-339.0" who="#WiktorDysKulerski">Chciałem nawiązać do wystąpienia mojej szanownej przedmówczyni, pani poseł Doroty Kempki, które jest znakomitą ilustracją pewnej prawidłowości, występującej w naszym Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-339.1" who="#WiktorDysKulerski">Otóż, zgadzają się wszyscy, szczególnie nauczyciele, że cały szereg akcji protestacyjnych nauczycieli odbywało się z naruszeniem pewnych zasad, prawideł wychowania w szkole. I teraz można, oczywiście, może powinno się, postawić pytanie ministrowi. Co pan zrobił, żeby uspokoić nauczycieli w tej sytuacji? Zęby naprawić, żeby chronić przed tymi sytuacjami, ale myślę, że poseł i nauczyciel, który to pytanie zadaje i który świadom jest, jaki charakter mają niektóre akcje protestacyjne, powinien najpierw zadać sobie pytanie. Co my posłowie, nauczyciele...</u>
          <u xml:id="u-339.2" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-339.3" who="#WiktorDysKulerski">...zrobiliśmy, żeby uspokoić w tej sytuacji nauczycieli. I dopiero wtedy powstaje pewna równowaga, wtedy mamy prawo zadawać takie pytanie.</u>
          <u xml:id="u-339.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-340">
          <u xml:id="u-340.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-340.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Bogdana Łukasiewicza z PSL.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-341">
          <u xml:id="u-341.0" who="#BogdanŁukasiewicz">Mam pytanie do pana posła Kulerskiego. Jako członek Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów merytorycznie nie Chciałbym ustosunkowywać się do tej ustawy, bo myślę, że ona wymaga dyskusji merytorycznej, niemniej jednak pan poseł Kulerski już nie pierwszy raz występuje z tej trybuny z dosyć skrajnymi poglądami. I w związku z tym mam pytanie do tego, co mówił tutaj dzisiaj. Jaką pensję bierze, ministra czy nauczyciela?</u>
          <u xml:id="u-341.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-341.2" who="#BogdanŁukasiewicz">Z jakiej pensji zrezygnował w tej trudnej sytuacji.</u>
          <u xml:id="u-341.3" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-342">
          <u xml:id="u-342.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę uprzejmie o zabranie głosu pana posła Andrzeja Wybrańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
          <u xml:id="u-342.1" who="#komentarz">(Poseł Wiktor Dys-Kulerski: Czy mogę odpowiedzieć?)</u>
          <u xml:id="u-342.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo.</u>
          <u xml:id="u-342.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Panie pośle Wybrański, udzielam głosu panu posłowi Dys-Kulerskiemu.</u>
          <u xml:id="u-342.4" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-342.5" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Ponieważ zostałem imiennie wezwany do odpowiedzi, już odpowiadam. Całość moich poborów, które pobieram stanowi dieta poselska. Tylko dieta.</u>
          <u xml:id="u-342.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-343">
          <u xml:id="u-343.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-343.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę uprzejmie pana posła Andrzeja Wybrańskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-344">
          <u xml:id="u-344.0" who="#AndrzejWybrański">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Ja także jestem nauczycielem, jestem nauczycielem, który wszystkie lata pracy, 26, spędził w jednej szkole. Jestem z woj. bydgoskiego…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-345">
          <u xml:id="u-345.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-346">
          <u xml:id="u-346.0" who="#AndrzejWybrański">…w którym właśnie podjęta została akcja strajkowa. Byłem na spotkaniu z ludźmi, którzy tę akcję inicjowali. Starałem się w miarę moich umiejętności i przekonań przekonywać, aby spowodować odstąpienie od tej akcji. I rzeczywiście jedną z przyczyn niepokoju w sposób zdecydowany jest brak informacji, panie ministrze, o tym, jaka jest sytuacja, jaki jest stan oświaty w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-346.1" who="#AndrzejWybrański">Ale proszę państwa, jest faktem, że stan finansów oświaty jest zły, byłem przedstawicielem komisji edukacji do tego, aby w komisji budżetowej przedstawić sytuację oświaty i nie uzyskaliśmy takiej kwoty, o jaką ubiegało się ministerstwo edukacji, a także posłowie i eksperci.</u>
          <u xml:id="u-346.2" who="#AndrzejWybrański">Niezależnie od tego, co powiemy tutaj w tej chwili, niepokój będzie się w kraju szerzyć. Dlatego, proszę państwa, apeluję o podjęcie tej uchwały, ale także, jak pan poseł Dys-Kulerski, uważam, że oprócz tego, iż mamy prawo jako nauczyciele domagać się sfinansowania pewnej części wydatków, tzw. wydatków bieżących, to równocześnie jako Sejm, mamy prawo zaapelować do nauczycieli, by uznali trudną sytuację państwa.</u>
          <u xml:id="u-346.3" who="#AndrzejWybrański">Dlatego jestem za podjęciem tej. uchwały, w której znajduje się skreślony przez nas uprzednio akapit.</u>
          <u xml:id="u-346.4" who="#AndrzejWybrański">Proszę państwa o podjęcie tej uchwały, w imię tego, byśmy wyszli naprzeciw protestującym nauczycielom i pozwolili im uwierzyć w nasze słuszne intencje.</u>
          <u xml:id="u-346.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-347">
          <u xml:id="u-347.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-347.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Krzysztofa Grzebyka z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej, jako kolejny zabierze głos pan poseł Ryszard Szwed.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-348">
          <u xml:id="u-348.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Szanowni Państwo! Również zwracam się z apelem o przyjęcie projektu uchwały. Ta uchwała to nie, jak chcą niektórzy, partykularyzm pracowników oświaty, to po prostu dramatyczny apel o zainteresowanie się problemami wychowania. Szerzej, problemami dziecka, o które nikt się nie upomni.</u>
          <u xml:id="u-348.1" who="#KrzysztofGrzebyk">Uchwała jest dramatycznym protestem przeciwko polityce błędów w systemie zarządzania oświatą i myślę, że samokrytycznie trzeba powiedzieć, pan minister zechciał to i częściowo uczynić, właśnie przeciwko polityce błędów, przeciw nieuzasadnionej weryfikacji kadr kierowniczych z pobudek politycznych, przeciw beztrosce kuratorów, szanowni państwo, którzy coraz częściej zajmują się drobną polityką, a nie usprawniają systemu nauczania i wychowania. Przeciwko wreszcie brakowi wyobraźni w decydowaniu o podziale skąpych środków.</u>
          <u xml:id="u-348.2" who="#KrzysztofGrzebyk">Ja rozumiem apel i zapewnienie pana ministra, że jak będą pieniądze, to będziemy zaległości likwidować. Tylko pytam się, zechciał pan powiedzieć o 3 czy 4 kierunkach ograniczeń, dlaczego nie powiedział pan o innych propozycjach resortu? O tym, by „przeanalizować sieć szkolną pod kątem przydatności absolwentów oraz liczby niektórych typów szkół, placówek — czytaj: „likwidacji niektórych placówek”. Dlaczego nie powiedział pan, żeby: „zwiększyć obciążenie rodziców kosztami dowożenia uczniów do szkół, ograniczyć zakres pomocy materialnej dla uczniów do przypadków najbardziej niezbędnych, ograniczyć dotacje do wypoczynku letniego dzieci i młodzieży szkolnej” itd., itd.?</u>
          <u xml:id="u-348.3" who="#KrzysztofGrzebyk">Szanowni Państwo, dotacja do wypoczynku we wrześniu jest przysłowiową musztardą po obiedzie. Ta uchwała jest właśnie po to, żeby tej dramatycznej sytuacji nie było na początek roku szkolnego, by nowy rok szkolny 2 września nie zaczął się autentyczną wielką, ogólnopolską falą strajków. I dlatego właśnie, myślę, że powinna być dzisiaj przez Sejm przyjęta.</u>
          <u xml:id="u-348.4" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-349">
          <u xml:id="u-349.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Ryszarda Szweda, nie zrzeszonego i jako kolejnego pana posła Ignacego Czeżyka.</u>
          <u xml:id="u-349.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Pani Marszałek! Panie i Panowie! Z dużą uwagą wysłuchałem rzeczowego, spokojnego wystąpienia pana ministra. Argumentacja jest przekonywująca. W każdym resorcie jest niedobrze, niedobrze także jest z oświatą. I my to wszyscy rozumiemy.</u>
          <u xml:id="u-349.2" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Ja rozumiem także trudną sytuację kierownictwa naszego resortu. Ale sytuacja jest taka, jaka jest i trzeba ją rozwiązać. Trzeba ją rozwiązać na tyle, ażeby uspokoić nauczycieli, uspokoić pracowników oświaty. Również odnoszę się pozytywnie do stwierdzenia pana ministra, który powiedział, że polityka informacyjna ministerstwa nie była na najwyższym poziomie. Oczekujemy, że będzie ona z dnia na dzień lepsza.</u>
          <u xml:id="u-349.3" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Chcę się odnieść do wystąpienia pana posła Dys-Kulerskiego. Również jestem nauczycielem i również jestem posłem. I jako nauczyciel i poseł nie mogę dopuścić do sytuacji, by co miesiąc, każdego 1, nauczyciel był upokarzany, bo nie wie, czy weźmie pensję czy nie weźmie pensji, w jakiej wysokości pensję weźmie czy nie weźmie pensji. Tu nie chodzi o to, że nauczyciele dopominają się o podwyżki płac, nauczyciele chcą godziwie pierwszego dostać to, co wypracowali. I o to toczy się w tej chwili spór. I takie zabezpieczenie być powinno. Inaczej sobie tego nie wyobrażam.</u>
          <u xml:id="u-349.4" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">I jeżeli dziś pan minister zapewni nas, że znajdą się środki do końca roku budżetowego na wypłatę dla nauczycieli, na podstawowe sprawy prowadzenia szkoły, ta uchwała będzie niepotrzebna. Ale jeżeli dziś pan minister mówi, że zapewnia nas tylko na czerwiec i miesiące wakacyjne, to trzeba będzie podjąć również i takie kroki, które by zmobilizowały nie tylko ministra, ale cały rząd do tego, by sytuację rozwiązać z korzyścią dla oświaty.</u>
          <u xml:id="u-349.5" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dlatego też, tak jak poprzednio nasi koledzy posłowie, zwracam się z prośbą o to, by tę uchwałę uchwalić. Z tą również uwagą, którą wypowiedziała pani poseł Hennelowa, ażeby ten ostatni akapit w tej uchwale się znalazł. I jeżeli trzeba, to stawiam taki wniosek formalny, by powrócić do uchwały w pierwotnej wersji. Dziękuję za uwagę.</u>
          <u xml:id="u-349.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-350">
          <u xml:id="u-350.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-350.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę bardzo o zabranie głosu pana posła Ignacego Czeżyka z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-351">
          <u xml:id="u-351.0" who="#IgnacyCzeżyk">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Doskonale znam szkoły: „gdzie od stycznia w dziale wydatków rzeczowych nie ma ani grosza. Doskonale znam pytania dyrektorów, którzy do mnie się zwracają, z czego mamy płacić podwyższone I opłaty za energię elektryczną, za gaz, kiedy przyjdzie pora grzewcza Już nie mieliśmy pieniędzy, kiedy były momenty chłodu i trzeba było szkołę ogrzać.</u>
          <u xml:id="u-351.1" who="#IgnacyCzeżyk">Zwracają się nauczyciele ze wszystkich stron, na przykład dzisiaj przekazałem panu ministrowi ze szkoły nr 42 w Gdyni ogromną prośbę, by szkoła podstawowa, która jest planowana na 1200 osób, a w której uczy się 2600 uczniów, została podzielona na co najmniej 2 szkoły.</u>
          <u xml:id="u-351.2" who="#IgnacyCzeżyk">Można by tutaj mnóstwo przykładów podawać, nie chcę tych przykładów mnożyć, wydaje mi się, że wszyscy je znamy. Ale nauczyciele pytają o jedno, wytrzymamy, damy sobie jakoś radę z rodzicami, podajcie tylko nam konkretnie, jak długo będzie to trwało. Podajcie jakiś plan, kiedy to się skończy. Jakiś przynajmniej zarys, że po tym okresie będzie inaczej.</u>
          <u xml:id="u-351.3" who="#IgnacyCzeżyk">Panie Ministrze! Tak czy inaczej, to trzeba jednak do tej propagandy sięgnąć. Uda się na pewno przedstawić społeczności nauczycielskiej pewne plany, których dotychczas pan nie przedstawił. To wszystko jest jakby na teraz i nic na jutro.</u>
          <u xml:id="u-351.4" who="#IgnacyCzeżyk">Niemniej chcę spojrzeć troszeczkę inaczej. Moi kochani koledzy, otóż kilka dni temu hojną ręką, to właśnie wy koledzy, autorzy tej uchwały, wydaliście z budżetu, z rozsypanego budżetu państwa dodatkowo 1,4 bin zł na ustawę o pożarnictwie. To właśnie wy koledzy, nie patrzący całościowo na sprawy, widzicie tylko swój rąbek.</u>
          <u xml:id="u-351.5" who="#komentarz">(Ogólna wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-351.6" who="#IgnacyCzeżyk">I chcę wyraźnie powiedzieć, że ja również walczę o te sprawy, ale jeżeli ktoś zaczyna krzyczeć, nie widząc całości, widząc paluszek, a nie widząc całego organizmu, widząc rękę lewą, nie widząc ręki prawej, widząc głowę, nie widząc innych części, to wszystko wtedy się kupy nie trzyma.</u>
          <u xml:id="u-351.7" who="#komentarz">(Ogólna wesołość na sali, okrzyki: To jest porno! To jest porno! Oklaski).</u>
          <u xml:id="u-351.8" who="#IgnacyCzeżyk">Proszę państwa, proszę państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-352">
          <u xml:id="u-352.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę państwa, bardzo proszę o spokój. Sprawa jest naprawdę bardzo poważna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-353">
          <u xml:id="u-353.0" who="#IgnacyCzeżyk">Co należy odpowiedzieć tym, którzy pytają: a co z tajnym nauczaniem w czasie okupacji, a co z tym niezależnym nauczaniem w okresie lat osiemdziesiątych, czyście stracili tę postawę patriotyczną?</u>
          <u xml:id="u-353.1" who="#IgnacyCzeżyk">Nie straciliśmy postawy patriotycznej. Tylko proszę koledzy, szczególnie z lewej strony, nie róbcie złej propagandy. Nie róbcie złej propagandy dla oświaty. Oświata wytrzyma, ale jeżeli będziecie tylko krzyczeć: oświata, oświata, oświata, to rzeczywiście bardzo niedobrze się przysłużymy właśnie oświacie.</u>
          <u xml:id="u-353.2" who="#IgnacyCzeżyk">Ja i na komisji widzę to, widzę to tutaj w Sejmie, widzę propagandowe rozgrywanie swoich propagandowych, personalnych racji pod przyszłe wybory. Widzę to w sposób jednoznaczny…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-354">
          <u xml:id="u-354.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Panie pośle, ale to wychodzi poza temat zasadniczy.</u>
          <u xml:id="u-354.1" who="#komentarz">(Ogólne zamieszanie na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-355">
          <u xml:id="u-355.0" who="#IgnacyCzeżyk">Tak, proszę państwa, zakrzyczycie mnie.</u>
          <u xml:id="u-355.1" who="#IgnacyCzeżyk">Pani marszałek też mocno nie reaguje, ale ja...</u>
          <u xml:id="u-355.2" who="#komentarz">(wesołość na sali)</u>
          <u xml:id="u-355.3" who="#IgnacyCzeżyk">...ja chcę w końcu powiedzieć do tych wszystkich, którzy nas słuchają, że racjami prywatnymi…</u>
        </div>
        <div xml:id="div-356">
          <u xml:id="u-356.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Ja proszę o spokój.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-357">
          <u xml:id="u-357.0" who="#IgnacyCzeżyk">...kierujecie się posłowie lewicy, a oświata rzeczywiście traci nadal.</u>
          <u xml:id="u-357.1" who="#komentarz">(Głos z sali: Ja Chciałam pana spytać.)</u>
          <u xml:id="u-357.2" who="#IgnacyCzeżyk">Proszę państwa, sądzę, że jeżeli mamy podjąć uchwałę, to w całości, w pierwotnej wersji, albo jej w ogóle nie podejmujmy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-358">
          <u xml:id="u-358.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-358.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Głos ma pani poseł Anna Urbanowicz z Parlamentarnego Klubu Unia Demokratyczna.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-359">
          <u xml:id="u-359.0" who="#AnnaUrbanowicz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Po pierwsze proponuję, żebyśmy odeszli od podziału na prawą i na lewą stronę...</u>
          <u xml:id="u-359.1" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-359.2" who="#AnnaUrbanowicz">...w momencie w którym, tak jedna, jak i druga strona artykułuje bardzo słuszne zdania, tak bym to określiła.</u>
          <u xml:id="u-359.3" who="#AnnaUrbanowicz">I teraz co ma z tego wyniknąć? Jest propozycja uchwały, której realizacja — sądzę, że każdy z państwa posłów zdaje sobie sprawę — jest niewykonalna. Wszyscy uchwalaliśmy budżet, każda, mogę tak powiedzieć grupa zainteresowań chciała, dla swojej grupy jak najwięcej z tego budżetu otrzymać. Każda grupa otrzymała obcięcie planowanych wydatków i czy w' tym momencie, kiedy wszystkie słowa z dnia na dzień dezawuują się, kiedy nie tak dawno słyszeliśmy bardzo dużo obietnic, kiedy sytuacja ciężka, nie poprawiająca się sprawiła, że te. obietnice stały się pewną wiarą, że tylko od tego że coś się powie, będzie od razu lepiej. Sejm, na którym ciąży już nie wiem jakie piętno, jak wyrażane, jak dotkliwie odczuwane przez każdego z nas, chce, zakładam dobrą wolę, nie zakładam złych intencji, chce właśnie w tym momencie podpisać się dokładnie pod tym, co się mu zarzuca, że jest nieodpowiedzialny, niereprezentatywny, rozgrywający własne interesy, bo taka uchwała to jest właśnie dokładne potwierdzenie tych wszystkich zarzutów.</u>
          <u xml:id="u-359.4" who="#AnnaUrbanowicz">I jeszcze jedno tylko słowo w kwestii resortu i w kwestii rządu.</u>
          <u xml:id="u-359.5" who="#AnnaUrbanowicz">Proszę państwa, to chyba chwała Bogu, że jest ktoś, kto ma odwagę powiedzieć: daję tyle ile mam i jeżeli z dnia na dzień wojewodowie mają limitowane wydatki, jeżeli praktycznie z dnia na dzień resort ma do podziału swoje środki finansowe, to my żądamy rzeczy praktycznie niewykonalnych. Przecież chyba jesteśmy grupą ludzi świadomą, że od tej uchwały sytuacja się nie zmieni, żeby nie wiem jakie szczytne hasła zostały tu zapisane.</u>
          <u xml:id="u-359.6" who="#AnnaUrbanowicz">I smutna refleksja, czy naprawdę ma się sprowadzić do stanu normalności sytuacja, że ta grupa zawodowa, która będzie strajkować, która będzie głośno krzyczeć, to ta grupa znowu kosztem następnej słabszej grupy zepchnie ją, a dla siebie cokolwiek wywalczy?</u>
          <u xml:id="u-359.7" who="#AnnaUrbanowicz">Ja bardzo proszę o odrzucenie tej uchwały.</u>
          <u xml:id="u-359.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-360">
          <u xml:id="u-360.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-360.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Piotra Lenza z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-361">
          <u xml:id="u-361.0" who="#PiotrLenz">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Najpiękniejszą tradycją zawodu nauczycielskiego było zawsze to, że kiedy trzeba było protestować, odbywało się to bez udziału dzieci i bez udziału młodzieży.</u>
          <u xml:id="u-361.1" who="#PiotrLenz">Potrafiliśmy rzeczywiście w naszej historii i w naszym zawodzie, w naszej grupie zawodowej przeżywać czasy straszne, okrutne, ciężkie, milcząc, protestując tylko słowem i nie naruszając tego co jest najcenniejsze, spokojnego, dobrego życia i bytu dziecka.</u>
          <u xml:id="u-361.2" who="#PiotrLenz">Nie znam rodziny, która nawet w najtragiczniejszej sytuacji nie decydowałaby się na poświęcenie wszystkiego dla dzieci, a jesteśmy taką rodziną, jesteśmy Polską, jest czas siewu i czas żniwa. Nauczyciel to ten, który bezustannie sieje, żniwo to jest to co zbieramy jako Ojczyzna po latach. Można zatrzymać każdą ogromną inwestycję, nie wolno zatrzymywać inwestycji w człowieka. Ona będzie procentowała po latach.</u>
          <u xml:id="u-361.3" who="#PiotrLenz">Zgadzam się z tym, że jesteśmy w tej chwili biedni wszyscy, że nie mamy środków na nic, zgadzam się, ale jeżeli istnieje cień szansy, żebyśmy siewu nie przerwali, bo nie chcemy siewników i kombajnów, zostawcie nam płachtę na ziarno, nam nauczycielom, tylko tego chcemy. Chcemy dalej siać.</u>
          <u xml:id="u-361.4" who="#PiotrLenz">Panie ministrze, po raz pierwszy usłyszałem w wydaniu ministra edukacji męską wypowiedź, że brak informacji, że brak kontaktu z naszym środowiskiem obciąża resort, i jak pan stwierdził, i pana. Apelowaliśmy w naszym liście otwartym o to właśnie, żeby stanął pan publicznie przed nami wszystkimi, nauczycielami, rodzicami i Polakami i powiedział, i zapewnił, że z tego co jest nie przerwiemy tego siewu. Chciałbym bardzo, żeby nie sprowadziło się pańskie słowo do tego, co stało się z powiedzeniem w sławetnym filmie „Sami swoi”: „U mnie słowo droższe pieniędzy. Panie ministrze, oby pańskie słowo było droższe od pieniędzy, cytując już właśnie z tej komedii, niestety, a jesteśmy w czasach, w których o komediach trudno mówić. Nie utożsamiamy się z formami protestu nauczycieli bydgoskich, ale podzielamy ich obawy, ich strach, nie o siebie, o dziecko, o Ojczyznę.</u>
          <u xml:id="u-361.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-362">
          <u xml:id="u-362.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-362.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Czy jeszcze ktoś z pań i panów posłów zechciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-362.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Proszę. Pan poseł Adam Michnik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-363">
          <u xml:id="u-363.0" who="#AdamMichnik">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Nie miałem intencji występować w tej debacie, dlatego, że treści w tej uchwale pomieszczone są, tyleż oczywiste, co wspólne, we wszystkich nas jest przeświadczenie, że ta ustawa jest takim aktem, przepraszam, ta uchwała jest takim acte gratuit, jest takim krzyknięciem pozbawionym jakiegokolwiek praktycznego znaczenia i ja zamierzałem się wstrzymać od głosu, ale po tym co tutaj usłyszałem, będę głosował przeciwko tej uchwale i chcę powiedzieć dlaczego.</u>
          <u xml:id="u-363.1" who="#AdamMichnik">Wysoka Izbo! Jest znanym z historii i parlamentaryzmu i reżimów antydemokratycznych, chwytem politycznym opozycji, ten nieprzerwany festiwal skarg i obietnic, które tu słyszeliśmy od pań posłanek i panów posłów z lewej strony Izby.</u>
          <u xml:id="u-363.2" who="#AdamMichnik">Ja znam, ja sam przez wiele lat, będąc w opozycji, tak, proszę mi nie podpowiadać, ja chcę to powiedzieć sam, przez wiele lat posługiwałem się tym rodzajem retoryki, w przekonaniu, że nie ma żadnych innych, poza tego typu okrzykami, sposobów oddziaływania na rzeczywistość.</u>
          <u xml:id="u-363.3" who="#komentarz">(Głos z sali: a. teraz są?)</u>
          <u xml:id="u-363.4" who="#AdamMichnik">Dziś są inne sposoby, tak są, dlatego że te rzeczy się mówi z trybuny parlamentarnej, a nie w ulotkach i nie na nielegalnych wiecach i naprawdę dziś strajk nauczycieli, których ja rozumiem, państwo znakomicie wiecie, że właśnie w „Gazecie Wyborczej” się ukazał duży materiał o strajku bydgoskich nauczycieli. I tutaj jest materiał, gdzie racje środowiska nauczycielskiego były przedstawione z całą uczciwością, nie tak, jak przed kilku laty przedstawiano racje innych strajkujących No, ale jest pewna rzeczywistość, czegoś innego opinia publiczna ma prawo oczekiwać i oczekuje od zdesperowanych bydgoskich nauczycieli, a czegoś innego od Wysokiej Izby. Ja też jestem w opozycji w stosunku do rządu i w stosunku do prezydenta i tego nie ukrywałem nigdy, i z tej trybuny to mówiłem otwartym tekstem.</u>
          <u xml:id="u-363.5" who="#AdamMichnik">Ale chcę powiedzieć, że musi być jakieś quantum racji wspólne, jeżeli ja słyszę z ust jednego z panów posłów, że ta uchwała jest po to, żeby we wrześniu nie było fali strajków w szkołach, to mam obowiązek zakładać, że niezależnie od intencji każdego z posłów, ta uchwała może służyć wywołaniu fali strajków we wrześniu, a będę głosował przeciw dlatego właśnie, że strajki w szkołach nie są żadną drogą do ulepszenia dziś w Polsce czegokolwiek, wszystko jedno, czy się spogląda z punktu widzenia obrony rządu, czy z punktu widzenia opozycji i krytyki polityki rządu, bo to po prostu nie jest ani obrona rządu, ani opozycja, to jest destrukcja państwa.</u>
          <u xml:id="u-363.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-364">
          <u xml:id="u-364.0" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-364.1" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Zamykam dyskusję.</u>
          <u xml:id="u-364.2" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u>
          <u xml:id="u-364.3" who="#TeresaDobielińskaEliszewska">W celu złożenia oświadczenia zgłosili się: pan poseł Wilhelm Wolnik z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej. Proszę bardzo. Jako następny złoży oświadczenie pan poseł Andrzej Gabryszewski z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-365">
          <u xml:id="u-365.0" who="#WilhelmWolnik">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Pozwalam sobie z tego miejsca zabrać głos w sprawie, na temat której w naszym kraju było już wiele dyskusji i wystąpień, chodzi mianowicie o wprowadzenie z dniem 1 stycznia 1991 r. nowych zasad ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wyjeżdżających poza granice naszego kraju, realizowane przez towarzystwo ubezpieczeń i asekuracji „Warta”.</u>
          <u xml:id="u-365.1" who="#WilhelmWolnik">Od ponad 3 miesięcy dochodzę, co legło u podstaw wprowadzenia przez „Wartę” ustalenia wysokości opłat i okresów — szczególnie chcę podkreślić — okresów ubezpieczeniowych. Otrzymałem odpowiedź, iż to zadanie jednolitej umowy między biurami tzw. „zielonej karty”, która obowiązuje od 1 stycznia 1991 r. zakłady ubezpieczeń wszystkich państw Europy, z wyjątkiem Albanii i Związku Radzieckiego oraz państw Afryki północnej.</u>
          <u xml:id="u-365.2" who="#WilhelmWolnik">Pierwotnie uznałem tę odpowiedź za dostateczną i wyczerpującą. Przypominam, że kwota ubezpieczenia zależna jest od pojemności skokowej silnika danego pojazdu, np. dla pojazdu o pojemności skokowej 1300 cm wynosi 228 tys. zł, zaś najkrótszy okres ubezpieczenia wynosi 15 dni.</u>
          <u xml:id="u-365.3" who="#WilhelmWolnik">Jednak osobista dociekliwość nakazała mi sprawdzić jak wygląda realizacja tej zasady w dwóch, poza Albanią i Związkiem Radzieckim, państwach europejskich, a mianowicie w Czechosłowacji i w Niemczech. Okazuje się, że dla posiadaczy pojazdów mechanicznych będących obywatelami Czechosłowacji tzw. „zieloną kartę” stanowi tablica rejestracyjna samochodu, a wyjeżdżających za granicę obowiązuje opłata manipulacyjna w wysokości 20 koron, bez względu na okres przebywania za granicą. Dla kierowców będących obywatelami niemieckimi, a wyjeżdżających za granicę opłata „zielonej karty” wkalkulowana jest w opłatę odpowiedzialności cywilnej w kraju.</u>
          <u xml:id="u-365.4" who="#WilhelmWolnik">Tę okoliczność przedstawiłem w dniu 4 kwietnia w departamencie prawnym Ministerstwa Finansów w obecności wiceprezesa towarzystwa ubezpieczeniowego „Warta”. W wyniku szerokiej dyskusji poinformowano mnie, iż czynione są starania o zmianę tego przepisu, lecz tylko w stosunku do osób udających się do Czechosłowacji. Minęły dwa miesiące i do chwili obecnej wszystko odbywa się po staremu. Ze względu na czas chcę podać tylko jeden z przykładów, który jest wielkim nonsensem. Obywatel polski chcąc udać się w nagłych przypadkach za granicę, np. do Czechosłowacji na pogrzeb najbliższego członka rodziny, a więc na 3 lub 4 godziny, a nie mając innej możliwości podróżowania niż samochodem musi ubezpieczyć się na okres co najmniej 15 dni, ponosząc na ten okres znaczące opłaty. Podobnych przypadków życiowych można wyliczyć wiele.</u>
          <u xml:id="u-365.5" who="#WilhelmWolnik">Rozumiem, iż ingerencja Ministerstwa Finansów w towarzystwa ubezpieczeniowe jest ograniczona, zadaję sobie jednak pytanie w imieniu własnym i tych, których ten problem interesuje, czy tak być musi, gdzie sens, gdzie logika w określeniu minimalnego pobytu za granicą. Wydaje się, iż Ministerstwo Finansów zajmie stosowne stanowisko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-365.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-366">
          <u xml:id="u-366.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-366.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę o zabranie głosu pana posła Andrzeja Gabryszewskiego z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, jako następną panią poseł Bożennę Kuc.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-367">
          <u xml:id="u-367.0" who="#AndrzejGabryszewski">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Swoje oświadczenie kieruję pod adresem Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej w związku z pismem z dnia 26 kwietnia 1991 r. skierowanym przez departament zatrudnienia tegoż resortu do wojewódzkich i rejonowych biur pracy.</u>
          <u xml:id="u-367.1" who="#AndrzejGabryszewski">Pismo wraz z załącznikiem zawiera zaktualizowane wyjaśnienia dotyczące ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu. Dokument ten budzi wiele zastrzeżeń pod względem merytorycznym i organizacyjnym. W pierwszej kolejności przedstawię zastrzeżenia organizacyjne.</u>
          <u xml:id="u-367.2" who="#AndrzejGabryszewski">Wyżej wymienione pismo trafiło do urzędów rejonowych, które bezpośrednio obsługują bezrobotnych, na początku czerwca br., a zawarta w nim wykładnia prawna obowiązuje od dnia 31 marca br. Panie ministrze, w ciągu tych dwóch miesięcy wydano szereg decyzji, które teraz trzeba będzie wycofać i wydać nowe. Chcę przypomnieć, że aktualna liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosi ok. 1400 tys. Stwarza to ogromny bałagan w funkcjonowaniu rejonowych biur pracy i podważa zaufanie społeczeństwa do rządowej administracji szczebla podstawowego i pracujących tam urzędników, gdyż sprawia wrażenie nieznajomości przez nich przepisów. Propozycje merytoryczne czynią również poważny zamęt, gdyż jednym uprawnienia do zasiłku się przyznaję, a innym zabiera, rozszerza to w ogóle grupę tych, którzy te uprawnienia będą mieli, jak również i tych, którzy te uprawnienia tracą.</u>
          <u xml:id="u-367.3" who="#AndrzejGabryszewski">Przejdę teraz do omówienia niektórych tylko zagadnień merytorycznych. Otóż zastrzeżenie budzi propozycja odstąpienia od rejestrowania się w biurze pracy w terminie 180 dni od dnia ustania okoliczności zawartych w art. 15 ust. 2 pkt 1, 4, 6 i 7. Dla wyjaśnienia powiem tylko rzecz następującą. Jeżeli ktokolwiek odszedł, zrezygnował z pracy, jeżeli w ciągu 180 dni się nie zarejestrował, tracił prawo do zasiłku. W tej chwili ta interpretacja ministerstwa pozwala komuś w ogóle się nie zgłosić przez rok i również upoważnia go do pobrania zasiłku.</u>
          <u xml:id="u-367.4" who="#AndrzejGabryszewski">I sprawa inna, bardzo istotna, przeczytam państwu i nie wiem jak na to akurat zareaguje część młodzieży: „Prawo do zasiłku dla bezrobotnych w grupie absolwentów liceów ogólnokształcących przysługuje wyłącznie absolwentom, którzy uzyskali uprawnienia do wykonywania określonego zawodu”. Rzadko są w Polsce takie licea, które dają uprawnienie zawodowe. A zatem młodzież szkół zawodowych technicznych uzyskuje te uprawnienia do zasiłku, młodzież liceów ogólnokształcących nie.</u>
          <u xml:id="u-367.5" who="#AndrzejGabryszewski">Nie wiem jak ktoś sobie wyobraża wytłumaczenie tego faktu dzisiaj, nagle, z dnia na dzień, ot tak sobie, z piątku na sobotę. Sądzę, że pan minister zechce się nad tym również zastanowić.</u>
          <u xml:id="u-367.6" who="#AndrzejGabryszewski">Nie chciałbym, proszę państwa, mówić o wielu innych punktach tego pisma dlatego, że jest tam dużo spraw, trzeba by było wziąć do ręki ustawę i przeanalizować. Pismo zawiera szereg innych przypadków poszerzających liczbę osób uprawnionych do otrzymania zasiłku, w przypadkach nawet trudnych do wytłumaczenia społeczeństwu, a pozbawia tych uprawnień absolwentów tak jak już powiedziałem liceów ogólnokształcących. Ta dyskryminacja, sądzę, jest zupełnie niezrozumiała.</u>
          <u xml:id="u-367.7" who="#AndrzejGabryszewski">Ponieważ dokument departamentu zatrudnienia Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej dotyczący zatrudnienia, więc problemu bardzo ważnego i bolesnego ze względu na skutki społeczne finansowe, jakie może wywołać w budżecie państwa, powinien zostać wycofany i poddany w trybie pilnym ocenie sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów. Natomiast należy zastanowić się nad następującą sytuacją prawną: czy nie należałoby wszystkim absolwentom szkół średnich wypłacać zasiłek dla bezrobotnych licząc dopiero od dnia na przykład 1 sierpnia lub 1 września tegoż roku i każdego następnego, gdyż tak jak to wygląda dzisiaj, to budżet państwa będzie finansował dwu — trzymiesięczne wakacje młodzieży. Rzecz wygląda następująco, że młodzież szkół zawodowych ledwo wyszła ze szkoły, przychodzi z dyplomem, rejestruje się, wiedząc o tym, że od 6 czerwca czy któregoś będzie już się jej liczył zasiłek.</u>
          <u xml:id="u-367.8" who="#AndrzejGabryszewski">Sądzę, że nie stać nas na to, żeby można było w taki sposób finansować jakby nie było wakacje, a przecież założeniem samej ustawy jest wypłacenie zasiłku tym, którzy pracę utracili i zgłaszają gotowość jej podjęcia.</u>
          <u xml:id="u-367.9" who="#AndrzejGabryszewski">Wiadomo przecież, że znaczna część młodzieży podejmie studia, a pozostali zechcą podjąć pracę po wakacjach. W nielicznych przypadkach sądzę, że jest to do rozwiązania w innym trybie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-368">
          <u xml:id="u-368.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-368.1" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę panią poseł Bożennę Kuc z PSL o złożenie oświadczenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-369">
          <u xml:id="u-369.0" who="#BożennaKuc">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Jestem uważnym słuchaczem wystąpień publicznych pana posła Kazimierza Ujazdowskiego, wybranego do Sejmu z mandatu Stronnictwa Demokratycznego, a obecnie szczególnie aktywnego posła Porozumienia Centrum. Nie może pan poseł wybaczyć posłom PSL, że znaleźli się w Sejmie z mandatu ZSL, którego już nie ma. Faktów ukryć się nie da. Ja też mówię otwarcie, bo zna je opinia publiczna. Jeśli więc pan poseł tak często i chętnie mówi o życiorysach innych, to w istocie wystawia świadectwo sobie.</u>
          <u xml:id="u-369.1" who="#BożennaKuc">I kilka słów o wypowiadanych racjach merytorycznych. Nie tylko ja, ale przede wszystkim wybitny prawnik powinien zauważyć, i wiedzieć, że w związku z rozpoznaną na rozprawie w dniu 22 sierpnia 1990 r. sprawą sygnatura akt — K7/90 z wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o stwierdzenie zgodności art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin oraz ustawy o zmianie niektórych przepisów emerytalnych z Konstytucją, Trybunał Konstytucyjny postanowił w dniu 11 września 1990 r. w tym samym 9-osobowym składzie, cytuję:</u>
          <u xml:id="u-369.2" who="#BożennaKuc">„Zasygnalizować Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej omyłki w numeracji wprowadzonych publiczną ustawą do ustawy z dnia 24 maja 1990 r. art. 19, 19a i 29a… oraz niespójność rozwiązania przyjętego w art. 19a ust. 1 pkt 2 tejże ustawy z podstawowymi założeniami kształtowania świadczeń emerytalnych”.</u>
          <u xml:id="u-369.3" who="#BożennaKuc">To właśnie, powtarzam z tej wysokiej trybuny po raz drugi, było jedynym powodem inicjatywy poselskiej popartej przez część posłów PSL. Będę wdzięczna panu posłowi za zapoznanie się z postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego nr S 2/90 z dnia 11 września 1990 r., które wraz z uzasadnieniem zapisane jest na sześciu stronach maszynopisu. Wiele czasu to nie zajmie. Jeśli pan poseł zna to postanowienie, i akceptuje, bądź przemilcza pomyłki i niespójności popełnione w przyjętych przez Sejm ustawach i to przy okazji pierwszego czytania nowej ustawy emerytalnej, to mam prawo mniemać, że jako prawnik nie zauważy też błędów, których popełnienie grozi nam przy pracy nad tą nową ustawą.</u>
          <u xml:id="u-369.4" who="#BożennaKuc">Ale na to już wskazywali w dyskusji posłowie.</u>
          <u xml:id="u-369.5" who="#BożennaKuc">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie!</u>
          <u xml:id="u-369.6" who="#BożennaKuc">Chłopi, rolnicy a także wielu mieszkańców wsi ma już własny pogląd na temat licznych obrońców ich interesów. Baczą więc pilnie, czy słowa i myśli wypowiadane z trybuny sejmowej przez posłów są świadectwem wiarygodności i prawdy Martwią się, czy ich żywotne interesy nie są wykorzystywane tylko do gry politycznej. Myślę, że pan poseł bardzo troszczy się o rolników i wieś, ale słowa nawet jeśli są wypowiadane z trybuny sejmowej, nie zastąpią faktów. O tym musimy wszyscy pamiętać.</u>
          <u xml:id="u-369.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-370">
          <u xml:id="u-370.0" who="#TeresaDobielinskaEliszewska">Proszę pana posła sekretarza Stefana Mleczkę o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-371">
          <u xml:id="u-371.0" who="#StefanMleczko">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się:</u>
          <u xml:id="u-371.1" who="#StefanMleczko">— zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali nr 102;</u>
          <u xml:id="u-371.2" who="#StefanMleczko">— posiedzenie poselskiego Klubu Unii Socjaldemokratycznej w sali nr 150.</u>
          <u xml:id="u-371.3" who="#StefanMleczko">O godz. 21 odbędzie się posiedzenie Klubu Poselskiego PSL w sali nr 106.</u>
          <u xml:id="u-371.4" who="#StefanMleczko">Posiedzenie Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna odbędzie się w dniu jutrzejszym, czyli 15 czerwca o godz. 8 w górnej palarni.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-372">
          <u xml:id="u-372.0" who="#Wicemarszałek">Zarządzam przerwę w obradach do jutra, to jest do 15 czerwca 1991 r. do godz. 9.</u>
          <u xml:id="u-372.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu u o godz, 20 min 25)</u>
          <u xml:id="u-372.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min 10)</u>
          <u xml:id="u-372.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą marszałek Mikołaj Kozakiewicz oraz wicemarszałkowie Olga Krzyżanowska i Tadeusz Fiszbach)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-373">
          <u xml:id="u-373.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dzień dobry. Proszę uprzejmie o zajmowanie miejsc na sali.</u>
          <u xml:id="u-373.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wznawiam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-373.2" who="#MikołajKozakiewicz">Na sekretarzy powołuję posłów Krzysztofa Grzebyka i Barbarę Blidę.</u>
          <u xml:id="u-373.3" who="#MikołajKozakiewicz">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Barbara Blida.</u>
          <u xml:id="u-373.4" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę posłów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u>
          <u xml:id="u-373.5" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do punktu 11 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Konstytucyjną projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 917A).</u>
          <u xml:id="u-373.6" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę o zabranie głosu w imieniu komisji posła Aleksandra Łuczaka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-374">
          <u xml:id="u-374.0" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Panie, Panowie Posłowie!</u>
          <u xml:id="u-374.1" who="#AleksanderŁuczak">W imieniu Komisji Konstytucyjnej zwracam się do Wysokiej Izby z nową inicjatywą w sprawie Ordynacji wyborczej do Sejmu. Przedstawienie projektu jest wynikiem tego, że Wysoka Izba w związku z odmową podpisania ordynacji przez pana prezydenta nie uchwaliła ponownie ustawy z dn. 10 maja 1991 r. na swoim czwartkowym posiedzeniu. Zmierzając do zachowania uchwały Sejmu w sprawie przeprowadzenia wyborów w październiku 1991 r. uznaliśmy za konieczne przedstawienie nowej inicjatywy uwzględniającej dotychczasowe ustalenia komisji i osiągnięty kompromis oraz wprowadzenie takich propozycji, które zostały przedstawione w pismach pana prezydenta do pana marszałka Sejmu i do Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-374.2" who="#AleksanderŁuczak">W trakcie posiedzenia zdecydowana większość komisji, 22 członków, przy 3 głosach sprzeciwu i 3 wstrzymujących się, uznała za stosowną nową inicjatywę ustawodawczą kot misji. Również większość członków komisji w głosowaniu — 14 za, 9 przeciw i 5 wstrzymujących — zgodnie z art. 49 pkt. 3 regulaminu Sejmu, opowiedziała się za przyspieszonym trybem zmierzającym do przeprowadzenia pierwszego i drugiego czytania na dzisiejszym posiedzeniu. Sugestia taka wynika z faktu konieczności zachowania wspomnianego terminu wyborów, jak również i stąd, że ordynacja wyborcza była już przedmiotem wielogodzinnych obrad Izby i komisji i większość argumentów za lub przeciw poszczególnym rozwiązaniom jest Wysokiej Izbie bardzo dobrze znana.</u>
          <u xml:id="u-374.3" who="#AleksanderŁuczak">W trakcie prac komisja była krytykowana za jakoby opóźnienia pracy, a obecnie spotyka się z zarzutem zbyt szybkiego przedstawienia projektu. Chciałbym jeszcze raz podkreślić, że przedstawienie obecnej wersji ordynacji wynika ze zrozumienia konieczności zachowania terminu wyborów. Natomiast z punktu widzenia technicznego uwzględnienie sugestii pana prezydenta nie powodowało tym razem zbyt daleko idącej przebudowy ordynacji, gdyż ich zdecydowana większość pokrywała się z wnioskami dyskutowanymi i głosowanymi na tej sali podczas drugiego i trzeciego czytania. Dodam, że sprawa ordynacji wyborczej, jak to pokazuje przebieg dotychczasowych prac komisji i Sejmu oraz korespondencji pomiędzy panem prezydentem a marszałkiem Sejmu, nie tkwi w przygotowaniu projektu, ale w znalezieniu kompromisu przy jego uchwalaniu.</u>
          <u xml:id="u-374.4" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt opiera się na dwóch elementach. Pierwszy przyjmuje za podstawę tekst ordynacji uchwalony przez Sejm w dniu 10 maja, w którym wyrażał się kompromis akceptowany przez Wysoką Izbę. Drugi uwzględnia racje, którymi kierował się pan prezydent przedstawiając swoje sugestie w sprawie ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-374.5" who="#AleksanderŁuczak">Z powiązania tych dwóch elementów wynika, że komisja przyjęła niektóre z wniosków pana prezydenta, a niektóre przedstawia wariantowo.</u>
          <u xml:id="u-374.6" who="#AleksanderŁuczak">Główną zmianą w stosunku do przyjętej ustawy jest rezygnacja z podokręgów jednomandatowych i rozliczania wyników wyborów w powiązaniu z głosowaniem na listy okręgowe, Przez takie rozwiązanie nastąpiło również odejście od koncepcji polegającej na tym, że każdy z wyborców miał mieć dwa głosy. Zgodnie z prezentowanym projektem wyborca będzie oddawał obecnie jeden głos. Jest to zapis art. 3. Koncepcja odejścia od podokręgów i dwóch głosów uzyskała w komisji większość 14 głosów, przy 10 głosach sprzeciwu i 6 wstrzymujących się. Zaproponowany nowy system wyboru posła zgodnie z intencją pana prezydenta ma zapewnić jasność i czytelność tych wyborów oraz umożliwić kształtowanie większości parlamentarnej w przyszłym Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-374.7" who="#AleksanderŁuczak">Drugą sprawą wywołującą obiekcje ze strony pana prezydenta, a także długo rozważaną w przygotowaniu projektu przez komisję, jest sprawa nadmiernej personalizacji wyborów. Owa personalizacja została ograniczona w radykalny sposób w wyniku zrezygnowania z podokręgów jednomandatowych. Następnym krokiem zmierzającym w tym kierunku jest propozycja zawarta w art. 29, wariant pierwszy, która wprowadza zasadę głosowania na listę z możliwością zaznaczenia preferencji personalnych, co oznacza, że wyborca może, ale nie musi oddawać głosu na poszczególnych kandydatów. Jeśli akceptuje układ listy przedstawiony przez ugrupowania polityczne, na które głosuje, nie musi oddawać głosu preferencyjnego na określonego kandydata. Za takim wariantem opowiedziała się znaczna większość komisji. Wynik przebiegu głosowania był następujący: 15 członków za, 13 za drugim wariantem i 2 wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-374.8" who="#AleksanderŁuczak">Wspomniany wariant drugi polega na zachowaniu techniki głosowania przedstawionej w ordynacji uchwalonej 10 maja. To znaczy, wyborca aby oddać głos ważny, musi zaznaczyć na kogo z listy głosuje, co oznacza, że jednocześnie opowiada się za danym ugrupowaniem politycznym a konkretnemu kandydatowi z tej listy przyznaję pierwszeństwo do uzyskania mandatu.</u>
          <u xml:id="u-374.9" who="#AleksanderŁuczak">Konsekwencją przyjęcia jednego z wariantów w art. 29 jest wprowadzenie zmian w art. 87, 88, 89, 95, 97, 114. Oznacza to zmianę w sposobie liczenia głosów, ustalania ważności głosu oddanego na karcie do głosowania, treści protokołów głosowania, ustalania zasad przyznawania mandatów i sposobu obsadzania mandatów wygasłych.</u>
          <u xml:id="u-374.10" who="#AleksanderŁuczak">W kwestii metod ustalania wyniku wyborów w okręgach oraz z list ogólnopolskich Komisja Konstytucyjna nie podzieliła stanowiska pana prezydenta. Większość (16 głosów, do 6 przeciwnych i 6 wstrzymujących), opowiedziała się za rozwiązaniem przyjętym w ordynacji z 10 maja. Oznacza to, że w okręgu podział mandatów między listy ma być dokonywany według metody ilorazu, czyli metody Hare Niemeyera.</u>
          <u xml:id="u-374.11" who="#komentarz">(Jest to metoda, która jest stosowana w szeregu państw europejskich i pozaeuropejskich)</u>
          <u xml:id="u-374.12" who="#AleksanderŁuczak">Przy małych okręgach wyborczych, w których przypada od 7 do 11 mandatów, a w naszej propozycji podziału kraju na okręgi dwie trzecie będzie takich okręgów, metoda ta obniża próg do uzyskania mandatu, który i tak pozostaje bardzo wysoki, bo w granicach około 10%.</u>
          <u xml:id="u-374.13" who="#AleksanderŁuczak">Natomiast dla podziału mandatów pomiędzy listy ogólnopolskie utrzymuje się metodę Sainte-Lague, co w konsekwencji wraz z przyjętą klauzulą 5% winno zapobiec w sposób skuteczny niepożądanemu rozdrobnieniu partyjnemu w Sejmie.</u>
          <u xml:id="u-374.14" who="#AleksanderŁuczak">Stosowanie odmiennych metod podziału mandatów na poziomie okręgów i list ogólnokrajowych, co było jednym z zarzutów w listach pana prezydenta, jest zabiegiem często stosowanym w ordynacjach innych państw.</u>
          <u xml:id="u-374.15" who="#AleksanderŁuczak">Wariant drugi, za którym opowiedziało się tylko 6 członków komisji, przewiduje jednolitą metodę Sainte-Lague w okręgach i przy ustalaniu wyników wyborów z list ogólnopolskich.</u>
          <u xml:id="u-374.16" who="#AleksanderŁuczak">W związku z rezygnacją z jednomandatowych podokręgów Komisja Konstytucyjna uznała, że podział na okręgi wyborcze i ustalenie przypadających na poszczególne okręgi mandatów powinien zawierać załącznik do ordynacji wyborczej wraz z nią uchwalany. Przedstawiony w załączniku podział na okręgi wyborcze jest wynikiem uprzednio dokonanych ustaleń i uzgodnień z grupami posłów z poszczególnych województw. Takie rozwiązanie daję możliwość całościowego uregulowania problematyki wyborczej do Sejmu w jednym akcie ustawowym.</u>
          <u xml:id="u-374.17" who="#AleksanderŁuczak">Sprawą kontrowersyjną podczas uprzednich debat, jak również po uchwaleniu ordynacji, jest zakaz prowadzenia kampanii wyborczej w miejscach kultu religijnego. W stosunku do brzmienia uprzedniego artykułu komisja proponuje, aby zakres ten jednoznacznie odnosił się do świątyń i miejsc kultu wszystkich wyznań. W tym kierunku zmierza nowa redakcja art. 121 ust. 3. Większość komisji, tj. 16 członków opowiedziało się za nowym sformułowaniem i utrzymaniem tego zakazu. 11 członków było za skreśleniem art. 121 ust. 3, a 3 wstrzymało się.</u>
          <u xml:id="u-374.18" who="#AleksanderŁuczak">Komisja prawie jednomyślnie (26 do 3 i 1 wstrzymujący się) przyjęła w głosowaniu propozycję pana prezydenta, aby umożliwić w pierwszych, demokratycznych, wolnych wyborach udział w głosowaniu Polakom zamieszkałym stale za granicą, a nie legitymującym się jeszcze ważnym paszportem Rzeczypospolitej. Przyjęliśmy rozwiązanie w art. 140 powtarzające treść zasady zawartej w ustawie o wyborze prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-374.19" who="#AleksanderŁuczak">Również zgodnie z propozycją pana prezydenta komisja rozpatrywała kwestię organizacyjnego usytuowania Krajowego Biura Wyborczego. W wyniku głosowania nie uwzględniono sugestii usytuowania tego biura przy Kancelarii Prezydenta. Za dotychczasowym rozwiązaniem, to jest za usytuowaniem biura przy Sejmie, opowiedziało się 18 członków, 7 było przeciw i 3 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-374.20" who="#AleksanderŁuczak">Wymaga jeszcze wyjaśnienia sprawa ordynacji do Senatu. Zgodnie z przyjętą uprzednio koncepcją ordynacja wyborcza do Senatu jest powiązana z ordynacją wyborczą do Sejmu. W uchwalonej ordynacji do Senatu znajdują się odwołania do konkretnych artykułów ordynacji sejmowej. W związku ze zmianą numeracji artykułów w ordynacji sejmowej zachodzi konieczność skorygowania odesłań w ordynacji senackiej. Zmiany te mają wyłącznie charakter techniczno-legislacyjny, nie naruszają podstawowych zasad ordynacji do Senatu i zostały wymienione w art. 145.</u>
          <u xml:id="u-374.21" who="#AleksanderŁuczak">Jednocześnie proszę o skorygowanie tekstu w tym artykule w pkt. 3 poprzez zastąpienie powołania artykułów 129–149 przez powołanie artykułów 115–135.</u>
          <u xml:id="u-374.22" who="#AleksanderŁuczak">Konieczność wprowadzenia tego przepisu oraz innych poprawek natury techniczno-legislacyjnej spowodowała konieczność sporządzenia poprawionej i uzupełnionej wersji projektu, która jest zawarta w druku nr 917A i która została rozdana posłom wczoraj wieczorem i dzisiaj rano.</u>
          <u xml:id="u-374.23" who="#AleksanderŁuczak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z odmową podpisania ordynacji do Sejmu przez pana prezydenta i wynikiem głosowania na początku tego posiedzenia, Komisja Konstytucyjna zmierzając do zachowania terminu wyborów w październiku 1991 roku przedstawia nowy projekt ordynacji, który jest rezultatem długotrwałych prac komisji i porozumienia wyrażonego przez Sejm w teście ordynacji uchwalonej przez Sejm 10 maja, a jednocześnie w przekonaniu wnioskodawców spełnia podstawowe postulaty zawarte w pismach kierowanych do pana marszałka i do Sejmu przez pana prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-374.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-375">
          <u xml:id="u-375.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-375.1" who="#MikołajKozakiewicz">Wysoka Izbo! Prezydium Sejmu, po porozumieniu z Konwentem Seniorów, proponuje, aby Sejm przystąpił do wysłuchania oświadczeń złożonych w imieniu klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-375.2" who="#MikołajKozakiewicz">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u>
          <u xml:id="u-375.3" who="#MikołajKozakiewicz">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-375.4" who="#MikołajKozakiewicz">Przechodzimy do oświadczeń klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-375.5" who="#MikołajKozakiewicz">Jako pierwszy zabierze głos poseł Włodzimierz Cimoszewicz z PKLD.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-376">
          <u xml:id="u-376.0" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! PKLD pragnie wyrazić swoje uznanie dla Komisji Konstytucyjnej za to, że w tej wyjątkowo skomplikowanej sytuacji niosącej zagrożenia dla podstawowych wartości naszego państwa, wykazała niezwykłą odpowiedzialność i zdolność do osiągania porozumienia tak potrzebnego Polsce.</u>
          <u xml:id="u-376.1" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Wybór między słusznością a koniecznością był jak zwykle niełatwy. Mój klub, kierując się jak wcześniej wolą kompromisu, akceptuje ogólne wyniki prac Komisji Konstytucyjnej. W przypadkach, w których przedstawiono rozwiązania alternatywne, nie zawsze jednak zgadzamy się z wolą aktualnej większości.</u>
          <u xml:id="u-376.2" who="#WłodzimierzCimoszewicz">I tak w przypadku kontrowersji co do sposobu głosowania opowiadamy się za wcześniejszym rozwiązaniem, popieranym przez komisję, a więc obligatoryjnym wskazywaniem preferowanego kandydata. Zdaniem większości członków naszego klubu odpowiada to oczekiwaniu przeważającej części naszego społeczeństwa, żądającego prawa do wyborów personalnych a nie tylko partyjnych. Jest to rozwiązanie uniemożliwiające rozstrzyganie o personalnym wyniku wyborów za kulisami sceny politycznej.</u>
          <u xml:id="u-376.3" who="#WłodzimierzCimoszewicz">W naszym przekonaniu wszyscy politycy powinni mieć odwagę poddawania swojej działalności społecznej weryfikacji. Ci, którzy boją się opinii publicznej, nie powinni uciekać się do kruczków prawnych dla zdobycia poselskiego mandatu.</u>
          <u xml:id="u-376.4" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Jednocześnie opowiadamy się za zdaniem komisji, wedle którego wykorzystywanie świątyń i miejsc kultu religijnego do celów stricte politycznych powinno być wykluczone. Po pierwsze, w państwie demokratycznym trzeba przestrzegać pewnych reguł gry. Po drugie, nie należy stosować rozwiązań prawnych wymierzonych w cieszącą się społecznym respektem pozycję kościołów przez wciąganie ich w krąg bieżącej polityki.</u>
          <u xml:id="u-376.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-376.6" who="#WłodzimierzCimoszewicz">Opowiadamy się za tymi rozwiązaniami w przekonaniu, że dotyczą one spraw ważnych. Jednocześnie jednak nie uważamy, by były to kwestie o tak zasadniczym znaczeniu, by uzasadniało ono wywieranie na Sejm presji graniczącej z szantażem politycznym. Tworzymy zręby polskiej demokracji parlamentarnej. Nie można wykluczyć, że w toku tej zbiorowej lekcji popełnimy jakieś błędy. Jednak pewne zachowania trudno uznać za błędy. Są one raczej odpowiednikiem zupełnie innych programów, z zupełnie innych lekcji.</u>
          <u xml:id="u-376.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-377">
          <u xml:id="u-377.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-377.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Mieczysław Gil z OKP. Przygotuje się pan poseł Waldemar Pawlak.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-378">
          <u xml:id="u-378.0" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W pracy naszego parlamentu dało znać o sobie autentyczne przyspieszenie. Jeszcze nie ucichły echa sporów o ordynację, jeszcze akt polityczny w postaci weta prezydenta jest świeży w naszej pamięci, a już mamy nową inicjatywę Komisji Konstytucyjnej w postaci starej ordynacji. To dobrze, że Komisja Konstytucyjna wykazała w tym momencie refleks polityczny i że już dziś możemy ustosunkować się do ponowionych postulatów prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-378.1" who="#MieczysławGil">Tak, prezydent ma bezspornie rację, gdy upomina się, by ordynacja wyborcza pozwalała wyłonić parlament sprawny i silny, by rząd, który ten parlament powoła, był stabilny i kompetentny, by w Polsce powstał system wielopartyjnej demokracji parlamentarnej. Wreszcie, aby wybory odbyły się zgodnie z Konstytucją w nieprzekraczalnym terminie do końca października. Jako wywodzący się z „Solidarności” członkowie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w pełni tę opinię podzielamy. Zarzuty zaś wobec weta uważamy za demagogiczne. Zarzuty wygłaszane często pochopnie i często płynące z jednej orientacji politycznej.</u>
          <u xml:id="u-378.2" who="#MieczysławGil">Nie ukrywam, że Obywatelski Klub Parlamentarny wspiera działania prezydenta chcąc, aby przyszły parlament miał jednoznaczny i wyrazisty kształt, by odpowiadał woli społeczeństwa. Ordynacja wyborcza musi więc dawać tę szansę. Musi być także czytelna i przejrzysta i dlatego też uznaliśmy iż zastrzeżenia wobec niej są zasadne.</u>
          <u xml:id="u-378.3" who="#MieczysławGil">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub nasz zrobił wszystko, aby wybory odbyły się wiosną tego roku i żeby brała w nich udział również społeczność polska spoza granic kraju. Muszę sprostować, chciał zrobić wszystko, ponieważ efekt końcowy jednak nie był pomyślny dla klubu. Nie ukrywamy, iż są to nasze racje, racje „Solidarności”, uważamy bowiem, że jako parlamentarzyści wykonaliśmy już swoje zadanie będące efektem decyzji „okrągłego stołu”. Były to, podkreślałem i podkreślam nadal, dobre decyzje dla ewolucyjnego przechodzenia od systemu totalitarnego do demokratycznego.</u>
          <u xml:id="u-378.4" who="#MieczysławGil">Pozwoliły także na powstanie nowej mapy politycznej Polski, zatem na wykreowanie tożsamości różnych sił politycznych. Nie mogą one znajdować się poza parlamentem. W parlamencie musi także mieć swoją reprezentację młode pokolenie Polaków, które nie utożsamia się z siłami, które schodzą ze sceny politycznej i które nie musi też utożsamiać się z „Solidarnością”. Pokolenie to ma prawo przeżyć własną przygodę polityczną i dajmy mu taką szansę.</u>
          <u xml:id="u-378.5" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-378.6" who="#MieczysławGil">Dlatego nie możemy zgodzić się na manipulację, która uniemożliwi przyjęcie rozwiązań słusznie zgłaszanych przez prezydenta.</u>
          <u xml:id="u-378.7" who="#komentarz">(Głosy z sali: My też nie)</u>
          <u xml:id="u-378.8" who="#MieczysławGil">Może mieć to skutki groźne nie tylko dla reform ale także dla Polski w ogóle.</u>
          <u xml:id="u-378.9" who="#MieczysławGil">Wprawdzie pan poseł Cimoszewicz mówi o ordynacji, iż jest to „owoc wielomiesięcznej pracy i osiągnięcie kompromisu”. Muszę stwierdzić, że czas poświęcony na pracę nie zawsze świadczy o jej jakości i że nie każdy kompromis jest uzasadniony. Przyjęta przez Sejm ordynacja jest zagmatwana, niezrozumiała i niedostosowana do naszej politycznej rzeczywistości. Mówię o ordynacji z którą ponownie spotykamy się. Jeżeli my sami jesteśmy świadomi niedoskonałości przyjętej ordynacji wyborczej, a świadczy o tym chociażby przedwczorajsza wypowiedź prof. Geremka, to cóż o tym powie społeczeństwo,</u>
          <u xml:id="u-378.10" who="#komentarz">(głosy z sali: Pójdzie wybierać)</u>
          <u xml:id="u-378.11" who="#MieczysławGil">...zdezorientowane, często zobojętniałe politycznie, nie widzące wyraźnego kształtu. swojej przyszłości. Tym bardziej nie mężna dopuścić, aby przyszły Sejm wybrały nieznaczne grupy obywateli i aby dopiero nikła frekwencja stała się sprawdzianem prawa wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-378.12" who="#MieczysławGil">Proponowałbym posłowi Sobótce, by włączył się może ze mną razem do wypowiedzi, zawsze może przemówilibyśmy wspólnie jakoś razem w końcu.</u>
          <u xml:id="u-378.13" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-378.14" who="#komentarz">(Poseł Jacek Soska: W jednej organizacji, w jednej organizacji PZPR)</u>
          <u xml:id="u-378.15" who="#MieczysławGil">Obywatelski Klub Parlamentarny miał zamiar wystąpić z własną inicjatywą ustawodawczą, mamy własny projekt ordynacji i jeszcze wczoraj mieliśmy debatę na ten temat. Nie chcemy jednak komplikować procesu legislacyjnego i dlatego tylko wnosimy uwagi do przedstawionego przez Komisję Konstytucyjną projektu. Proponujemy konkretnie do poszczególnych zapisów wprowadzić: w art. 46 ust. 4 wyrazy „marszałek Sejmu” zastąpić wyrazem „prezydent”. Podobną zmianę wprowadzić w ust. 5 tego samego artykułu.</u>
          <u xml:id="u-378.16" who="#MieczysławGil">W art. 55 w ust. 4 wyrazy „przez marszałka Sejmu” zastąpić wyrazami „Kancelaria prezydenta”.</u>
          <u xml:id="u-378.17" who="#komentarz">(Poruszenie na sali)</u>
          <u xml:id="u-378.18" who="#MieczysławGil">W art. 141 dopisać ust. 3 w następującym brzmieniu: „Zarządzając wybory, o których mowa w ust. 2 prezydent może dla poszczególnych czynności wyborczych określić w kalendarzu wyborczym terminy krótsze niż przewidziane w niniejszej ustawie z wyjątkiem terminów ustalonych dla zgłoszenia list kandydatów na posłów”, oraz ust. 4 w następującym brzmieniu: „do czasu stworzenia Krajowego Biura Wyborczego, o którym mowa w art. 55, jego zadania wykonuje Kancelaria Prezydenta”.</u>
          <u xml:id="u-378.19" who="#komentarz">(Wesołość na sali, oklaski)</u>
          <u xml:id="u-378.20" who="#MieczysławGil">Pragnę także, po tej wstępnej aprobacie, wypowiedzieć się (Poruszenie na sali) w jednej z podstawowych kwestii.</u>
          <u xml:id="u-378.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-378.22" who="#MieczysławGil">Niedopuszczalna jest naszym zdaniem ingerencja w sprawy Kościoła lub innych organizacji wyznaniowych w postaci nadzoru administracyjnego. Myślimy, że ten zapis jest po prostu zbędny w ordynacji, jeśli dobrze pamiętam, w żadnych z poprzednich ordynacji na przestrzeni 40 lat nie był taki czyniony w ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-378.23" who="#MieczysławGil">Panie i Panowie Posłowie! Chciałbym w tym momencie stwierdzić, że dziś podejmujemy bardzo ważne decyzje, nie dla nas, ale dla Polski. Niech stanie się zatem tak, jak powiedział już jeden z wielkich polityków, iż tam, gdzie zaczyna się interes Polski, kończą się interesy partii czy grup politycznych.</u>
          <u xml:id="u-378.24" who="#komentarz">(Głos z sali: Kto to powiedział?)</u>
          <u xml:id="u-378.25" who="#MieczysławGil">Czy mamy odpowiedzieć na to wezwanie. Są dzisiaj w czasie tej debaty zabawne historie i próby egzaminowania i, panie marszałku, ja udzielę posłom PSL odpowiedzi, kto te słowa wypowiedział. Będą one może warte akurat przypomnienia.</u>
          <u xml:id="u-378.26" who="#MieczysławGil">Gdy przed trzema dniami z tego miejsca apelowałem w imieniu OKP o poparcie dla działań prezydenta, tym i tylko tym się kierowałem, a zatem tymi interesami, które ograniczają się do wyższości interesów państwa nad interesami partykularnymi.</u>
          <u xml:id="u-378.27" who="#MieczysławGil">Dzięki poparciu kolegów posłów z innych klubów, za co im dziękuję, dziś zapewne uchwalimy lepszą ordynację wyborczą.</u>
          <u xml:id="u-378.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-379">
          <u xml:id="u-379.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-379.1" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Waldemar Pawlak; przygotuje się posłanka Wiesława Ziółkowska. Przygotuje się poseł Bronisław Geremek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-380">
          <u xml:id="u-380.0" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przede wszystkim chciałbym podziękować panu posłowi Gilowi, że głównym mottem swego wystąpienia uczynił wypowiedź Wincentego Witosa, i że wreszcie przekonał się do mądrości ludowców.</u>
          <u xml:id="u-380.1" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u>
          <u xml:id="u-380.2" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W związku z ograniczeniem możliwości wypowiadania się tylko do wystąpień klubowych, zostałem poproszony przez grupę posłów do zgłoszenia dwóch wniosków i postaram się je zgłosić w pierwszej kolejności. Przedstawię pierwszy wniosek.</u>
          <u xml:id="u-380.3" who="#WaldemarPawlak">W związku z brakiem możliwości wcześniejszego odniesienia się do podziału na okręgi wyborcze, proponuje się, aby załącznik do ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej został zamieniony na uchwałę i uchwała ta była głosowana oddzielnie. Uzasadnienie: aby nie wstrzymywać przyjęcia przez Sejm ustawy Ordynacja wyborcza, podział na okręgi wyborcze wymaga dodatkowego przeliczenia i przedyskutowania. Dotychczas posłowie nie mieli możliwości odniesienia się do tego projektu.</u>
          <u xml:id="u-380.4" who="#WaldemarPawlak">I związany z tym drugi wniosek: posłowie reprezentujący województwo sieradzkie i konińskie zwracają się z wnioskiem formalnym o utworzenie wspólnego okręgu wyborczego Konin i Sieradz.</u>
          <u xml:id="u-380.5" who="#WaldemarPawlak">Uzasadnienie: posiadają te województwa zbliżoną infrastrukturę rolniczo-przemysłową oraz wielkość elektoratu, co ma duże znaczenie w wyborach proporcjonalnych.</u>
          <u xml:id="u-380.6" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Rozważamy dziś ponownie ustawę Ordynacja wyborcza Pierwszy projekt ordynacji wyborczej zgłoszony został Wysokiej Izbie jeszcze w sierpniu 1990 r. przez grupę posłów. Projekt ten zawierał propozycję ordynacji proporcjonalnej. Wybory przeprowadzane w okręgach podobnych do obecnej propozycji. Projekt prezentowany był w czasie pierwszego czytania przez posła Aleksandra Łuczaka.</u>
          <u xml:id="u-380.7" who="#WaldemarPawlak">Później zgłoszony został projekt ordynacji mieszanej, 115 okręgów jednomandatowych i 345 mandatów w wyborach proporcjonalnych. Projekt ten zgłosił Obywatelski Klub Parlamentarny.</u>
          <u xml:id="u-380.8" who="#WaldemarPawlak">Po długich pracach Komisja Konstytucyjna przedstawiła kompromisową propozycję. W przeddzień drugiego czytania do Sejmu wpłynął wniosek pana prezydenta, 230 okręgów jednomandatowych i 230 z listy krajowej. W złożonej propozycji zaproponowano również znaczne skrócenie kalendarza wyborczego. Sejm poszukując rozwiązania kompromisowego uwzględnił część z proponowanych koncepcji. W dziwny sposób pojmuje się jednak znaczenie słowa „kompromis”. Słyszymy oto domaganie się przyjęcia wszystkich propozycji, jako alternatywę przedstawia się użycie wszelkich konstytucyjnych możliwości dla wyegzekwowania swego stanowiska.</u>
          <u xml:id="u-380.9" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Trudno pozostawić bez komentarza sposób rozwiązywania spornych problemów związanych z ordynacją wyborczą. Brak ciągle jednoznacznej i klarownej propozycji, propozycji kształtu ordynacji wyborczej. Jesteśmy ciągle zaskakiwani nowymi propozycjami rozwiązań, ciągłymi zmianami koncepcji W czasie prac komisji brak jest aktywnej współpracy, a później publicznie prezentowane są coraz to nowe zastrzeżenia. Korespondencja wokół spraw ordynacji wyborczej, z uwagi na bardzo publiczny charakter — Sejm dowiaduje się o treści listu ze środków masowego przekazu — przypomina raczej wielkie przedsięwzięcie propagandowe, niż próbę poważnego rozwiązania problematyki wyborczej,</u>
          <u xml:id="u-380.10" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-380.11" who="#WaldemarPawlak">...w taki sposób, aby społeczeństwo mogło przygotować się i aktywnie uczestniczyć w wolnych demokratycznych wyborach. Czy chodzi tu tylko o sprawy ordynacji wyborczej, czy ordynacja wyborcza jest tylko pretekstem.</u>
          <u xml:id="u-380.12" who="#WaldemarPawlak">Wysoki Sejmie! Nasza gotowość do poszukiwania kompromisu dla wspólnego dobra wszystkich obywateli być może została uznana za słabość. Dziś musimy rozważnie i odpowiedzialnie podjąć decyzje kierując się racjami nadrzędnymi. Nie zamierzamy dokonywać oceny, ocenę taką i tak wystawi społeczeństwo w wolnych i demokratycznych wyborach. Może to być bardzo surowa ocena.</u>
          <u xml:id="u-380.13" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Odnosząc się do spraw szczegółowych, Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego uważa za celowe, aby w najbliższych wyborach, wobec braku ukształtowanego systemu politycznego, społeczeństwo dokonywało nie tylko wyboru organizacji politycznej, ale także poszczególnych polityków. Uważamy, że wszyscy kandydaci powinni zostać poddani ocenie wyborców. Nie stać nas dziś na eksperymenty i kolejne rozczarowania, kiedy inaczej wygląda program wyborczy, a inaczej jego realizacja.</u>
          <u xml:id="u-380.14" who="#WaldemarPawlak">Propozycja utworzenia swego rodzaju miejsc mandatowych oraz ogólnopolskich list kandydatów skłania do refleksji, że pewne rozwiązania niezależnie od przemian ustrojowych są ciągle żywe. Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego uważa, że w związku z odejściem od koncepcji wyborów w 115 podokręgach jednomandatowych, zniknęły ostatnie merytoryczne przesłanki utrzymywania instytucji list ogólnokrajowych.</u>
          <u xml:id="u-380.15" who="#WaldemarPawlak">Uważamy wobec tego za uzasadniony wniosek o skreślenie w ordynacji wyborczej odpowiednich zapisów dotyczących list ogólnokrajowych. Pozwoli to w znaczny sposób uprościć ordynację wyborczą oraz przybliży kandydatów na posłów do wyborcy.</u>
          <u xml:id="u-380.16" who="#WaldemarPawlak">Odrębnego omówienia wymaga art. 121, ust. 3. Klub Poselski Polskiego Stronnictwa Ludowego uważa, że mądrość i odpowiedzialność Kościoła w życiu publicznym nakazuje decyzje o charakterze uczestnictwa w wyborach pozostawić do suwerennej decyzji Kościoła. Opowiadamy się za skreśleniem ust. 3 w art. 121.</u>
          <u xml:id="u-380.17" who="#WaldemarPawlak">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Łatwo jest mówić o Polsce, łatwo jest pisać, trudniej dla niej pracować. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za wolne i demokratyczne państwo, za wolną i demokratyczną Ojczyznę, a im więcej władzy, tym więcej należy wymagać odpowiedzialności.</u>
          <u xml:id="u-380.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-381">
          <u xml:id="u-381.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-381.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Bronisław Geremek z Klubu Parlamentarnego Unia Demokratyczna, przygotuje się pani poseł Wiesława Ziółkowska.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-382">
          <u xml:id="u-382.0" who="#BronisławGeremek">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Myślę, że można stwierdzić, że wszystkie ugrupowania polityczne chcą szybkich wyborów i to bardzo dobrze, nie wszystkie natomiast pamiętają o tym, że do wyborów potrzebna jest także ordynacja wyborcza.</u>
          <u xml:id="u-382.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-382.2" who="#BronisławGeremek">W tej chwili Stoimy przed bardzo istotną decyzją i ważną. Oto decyzja posiedzenia Sejmu, która nie potwierdziła poprzednio uchwalonej ordynacji wyborczej sprawiła, że nie mamy ordynacji wyborczej. Dzisiaj stajemy przed możliwością wytworzenia takiego kompromisu, w którym podjęlibyśmy natychmiastową decyzję, żeby stworzyć instrument wyborów. Proces legislacyjny każdy z nas zna i wie, że toczy się on dni, tygodnie i miesiące. Zależy on od tego, na ile w Izbie, która jest najwyższym organem ustawodawczym i jednocześnie reprezentacją różnych interesów, na ile wytworzy się kompromis i porozumienie.</u>
          <u xml:id="u-382.3" who="#BronisławGeremek">Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna uważa, że taki kompromis i porozumienie może się wytworzyć wokół projektu ordynacji wyborczej przedstawionego dziś Izbie. Jest to jednocześnie projekt, w którym dostrzegamy istotne zagrożenia dla przyszłego porządku prawnego i dla przyszłego życia publicznego. Sądzimy bowiem — właśnie myśląc w kategoriach przypomnianego zdania Witosa — że trzeba stworzyć szanse dla przyszłego układu politycznego, ażeby były reprezentowane i polityczne interesy społeczeństwa, jego wielkich grup i wielkich orientacji, i żeby była możliwość stabilizacji politycznej. Jesteśmy przekonani, że ordynacja wyborcza po wprowadzeniu zawartego w liście prezydenckim postula tu pełnej proporcjonalności stwarza tę szansę. Uważaliśmy, że pójście drogą większościowego systemu wyborczego albo też mieszanego dawałoby szansę większą. Uważamy jednak za rzecz podstawową uchwalenie ordynacji wyborczej. Sądzimy, że kontrowersja dotycząca jednego z jej artykułów, a mianowicie dotyczącego propagandy wyborczej w miejscach kultu, powinna zostać rozwiązana przez naszą Izbę. Zdania w moim klubie są w tej kwestii podzielone co do sposobu rozwiązania, są jednolite natomiast w jednej sprawie, że nie powinno być politycznej propagandy, gry wokół kandydatów i starć personalnych w miejscach kultu i świątyniach, że nie powinno być wychodzenia poza etyczne posłannictwo kościołów w życiu publicznym, natomiast większość członków mojego klubu uważa, że nie ma potrzeby wprowadzenia tego przepisu do aktu prawa dotyczącego sposobu przeprowadzania kampanii wyborczej i wyborów.</u>
          <u xml:id="u-382.4" who="#BronisławGeremek">Mój klub sądzi także, że usytuowanie biura wyborczego, tak jak proponuje nam przedstawiony projekt, jest trafny, dlatego że daję to szansę, ażeby krajowe biuro wyborcze było instytucją niezależną od nikogo, także od parlamentu, a tylko ażeby budżet tej instytucji był wyznaczony w ramach budżetu parlamentu. Myślę, że to przysługa dla Kancelarii Prezydenta, mniej będzie miała wydatków, nie będzie musiała płacić...</u>
          <u xml:id="u-382.5" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-382.6" who="#BronisławGeremek">...komisjom wyborczym.</u>
          <u xml:id="u-382.7" who="#BronisławGeremek">I wreszcie chcę powiedzieć, że dwa są główne motywy, wedle których rozważamy powstałą sytuację i dwa motywy, z powodu których popieramy pilny tryb podjęcia decyzji.</u>
          <u xml:id="u-382.8" who="#BronisławGeremek">Już pierwszym z nich jest to, że wybory powinny się odbyć w październiku, nie później, dlatego że tak zdecydował Sejm, i dlatego że tego wymaga polityczna sytuacja, że trzeba, żeby był klarowny układ, w którym będzie instytucja ustawodawcza powołana z wolnych i demokratycznych wyborów, ale jest też drugi wymóg, ważny i istotny, otóż trzeba przypomnieć, że to w Konstytucji wpisany jest sposób w jaki nowy parlament ma zostać wybrany, data wyborów i sposób w jaki prezydent ma zarządzić te wybory.</u>
          <u xml:id="u-382.9" who="#BronisławGeremek">My uważamy, że to Konstytucja, a nie żadna wola jednostkowa lub wola jakiejkolwiek grupy politycznej, ma określać sposób przeprowadzenia wyborów i jego termin.</u>
          <u xml:id="u-382.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-382.11" who="#BronisławGeremek">Uważamy także, że w młodej demokracji, takiej, w której jest i wiele zagrożeń i wiele sfer niewiedzy, jest rzeczą niezwykle ważną, żeby mieć, jak busolę, poszanowanie dla prawa, czy się je lubi, czy się go nie lubi, ale poszanowanie, poszanowanie dla prawa najwyższego Rzeczypospolitej, jakim jest Konstytucja, i wówczas, gdy taki właśnie będzie klimat, ze strony naszej, ustawodawców, to będzie to wpływać na opinię publiczną, że trzeba, aby prawo było ponad nami wszystkimi i dlatego właśnie mamy nadzieję, że wszelkie pobrzękiwania szabelką czy szpicrutą o nadzwyczajnych uprawnieniach...</u>
          <u xml:id="u-382.12" who="#komentarz">(oklaski)</u>
          <u xml:id="u-382.13" who="#BronisławGeremek">...i środkach są tylko pustą prozą, natomiast prawdą jest to, co powtarza w swoich listach prezydent Rzeczypospolitej, że poddaje się prawu i poddaje się władzy Konstytucji.</u>
          <u xml:id="u-382.14" who="#BronisławGeremek">I tego, myślę, powinien życzyć parlament i sobie samemu, i dlatego Klub Parlamentarny Unia Demokratyczna wyraża nadzieję, że projekt ustawy Ordynacja wyborcza zostanie przyjęty na dzisiejszym posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-382.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-383">
          <u xml:id="u-383.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-383.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos zabierze obecnie posłanka Wiesława Ziółkowska z PUS, przygotuje się poseł Lesław Lech.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-384">
          <u xml:id="u-384.0" who="#WiesławaZiółkowska">Oświadczamy, że Sejm ponownie stanął w obliczu konieczności wyboru mniejszego zła. W tej sytuacji nie ma bowiem dobrego wyjścia, a każda decyzja jest niekorzystna dla procesu budowania demokracji.</u>
          <u xml:id="u-384.1" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To cytat, cytat z wystąpienia klubowego w sprawie weta prezydenckiego. Cytat, który — niestety — już w ciągu 2 dni podlega pozytywnej praktycznej weryfikacji z tym, że o ile wtedy zakładaliśmy, że zarówno przyjęcie, jak i odrzucenie weta ma swoje wady i zalety, o tyle teraz okazało się, że zrealizowanie woli prezydenta miało więcej wad niż zalet.</u>
          <u xml:id="u-384.2" who="#WiesławaZiółkowska">Świadczy o tym reakcja na szybką decyzję podjęcia inicjatywy ustawodawczej przez posłów, zdeterminowanych koniecznością dotrzymania jesiennego terminu wyborów, oraz koniecznością dotrzymania takiego kalendarza wyborczego, który nie wymaga zmiany Konstytucji i który zapewnia odpowiednią ilość czasu dla zorganizowania komitetów wyborczych, zbierania podpisów, zgłaszania kandydatów, spokojnego prezentowania przez nich programów wyborczych.</u>
          <u xml:id="u-384.3" who="#WiesławaZiółkowska">Uważamy, że są to podstawowe warunki przeprowadzenia prawdziwie demokratycznych wyborów w sytuacji braku wykrystalizowanych, akceptowanych przez społeczeństwo partii i braku różniących je w sposób jasny i czytelny dla wyborców programów.</u>
          <u xml:id="u-384.4" who="#WiesławaZiółkowska">Są to też podstawowe warunki tego, aby o tym, kto otrzyma mandat wyborców nie decydowały demagogiczne, w pośpiechu rzucane hasła i symbole, bardzo niebezpieczne w naszej sytuacji społeczno-gospodarczej, lecz konkretne programy i propozycje konkretnych ludzi.</u>
          <u xml:id="u-384.5" who="#WiesławaZiółkowska">Ta walka wyborcza nie będzie walką ze znienawidzonym ustrojem i komunistyczną władzą, lecz walką o konkretne formy realizacyjne chcianego przez nas wszystkich efektywnego systemu rynkowego i demokratycznego państwa prawnego.</u>
          <u xml:id="u-384.6" who="#WiesławaZiółkowska">Naszym zdaniem działanie takie jest również podstawowym warunkiem uniknięcia sytuacji, w której wyborcy poczuliby się oszukani po wyborach.</u>
          <u xml:id="u-384.7" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Inicjatywa Komisji Konstytucyjnej polega na zaproponowaniu w ordynacji z dnia 10 maja rozwiązań umożliwiających w drodze demokratycznego głosowania wprowadzenie poprawek proponowanych przez pana prezydenta. Oceniając tę inicjatywę należy pamiętać, że została ona podjęta pomimo tego, iż bardzo wielu posłów, w tym wszyscy posłowie Polskiej Unii Socjaldemokratycznej, oceniali i oceniają nadal jako najtrafniejszą w naszej sytuacji społeczno-politycznej ordynację przyjętą przez Sejm i Senat z 10 maja. Jest to więc z naszej strony właściwa dla pluralizmu próba samoograniczania się i szukania kompromisu.</u>
          <u xml:id="u-384.8" who="#WiesławaZiółkowska">A mimo to zamiast aprobaty inicjatywa ta wywołała niezadowolenie i próbę postawienia Sejmu już nie w sytuacji wyboru mniejszego zła, lecz w sytuacji bez wyjścia: albo przyjmiecie moją propozycję na zasadzie jedynie słusznych racji, albo ponownie mogę odmówić podpisu.</u>
          <u xml:id="u-384.9" who="#WiesławaZiółkowska">Stanowisko takie nie ma, naszym zdaniem, nic wspólnego z demokratycznym procesem stanowienia prawa, lecz oznacza powielanie niechlubnych wzorców z bardzo nieodległej przeszłości. Podważa ono autorytet tak instytucji Sejmu, jak i Urzędu Prezydenta, jako takich.</u>
          <u xml:id="u-384.10" who="#WiesławaZiółkowska">Posłowie PUS przyjmują takie stanowisko z olbrzymim zatroskaniem o losy polskiej demokracji.</u>
          <u xml:id="u-384.11" who="#WiesławaZiółkowska">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W zdecydowanej większości popieramy stanowisko Komisji Konstytucyjnej, głosować będziemy natomiast w oparciu o indywidualne decyzje wykluczając, o czym chcę zapewnić pana prezydenta, wszelkie emocje i rozważając merytorycznie każdą propozycję.</u>
          <u xml:id="u-384.12" who="#WiesławaZiółkowska">Dla wielu z nas dzisiejsze głosowanie może być wyborem między poczuciem godności i odpowiedzialności za państwo. Oby, proszę Wysokiej Izby, to była ostatnia taka sytuacja.</u>
          <u xml:id="u-384.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-385">
          <u xml:id="u-385.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-385.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma pan poseł Lesław Lech, Stronnictwo Demokratyczne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-386">
          <u xml:id="u-386.0" who="#LesławLech">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego stoi niezmiennie na stanowisku przeprowadzenia wolnych wyborów do końca października br. Dawaliśmy temu wielokrotnie wyraz w tej sali.</u>
          <u xml:id="u-386.1" who="#LesławLech">Jesteśmy przekonani, że przedstawiony przez Komisję Konstytucyjną projekt ordynacji uwzględnia większość zastrzeżeń zgłoszonych przez pana prezydenta w listach skierowanych zarówno do Marszałka Sejmu, jak i do przewodniczących klubów poselskich.</u>
          <u xml:id="u-386.2" who="#LesławLech">Odnosząc się do propozycji wariantowych rozwiązań, po dyskusji w klubie, opowiadamy się za tymi, które są najbardziej czytelne, proste w odbiorze, a zatem, które stanowią odzwierciedlenie uwag, wniosków i propozycji pana prezydenta. Wydaje się nam wszelako, że prześciganie się w tym, kto bardziej chce spełnić obietnicę obywateli, kto chce lepiej, nie powinno mieć miejsca. Jest to dzisiaj niebezpieczną grą polityczną.</u>
          <u xml:id="u-386.3" who="#LesławLech">Sejm dobrowolnie w zrozumieniu oczywistości zmian uchwalił konstytucyjny, październikowy termin wyborów, którego pan prezydent nie zakwestionował.</u>
          <u xml:id="u-386.4" who="#LesławLech">Obecnie Stoimy więc przed koniecznością pilnego uchwalenia ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-386.5" who="#LesławLech">Klub wyraża przekonanie, że stanie się to dziś. Posłowie Stronnictwa Demokratycznego są przekonani, że zachowanie godności i szacunku dla najwyższych organów władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz poszanowanie prawa są warunkiem skupienia społeczeństwa wobec najważniejszych spraw dla państwa i narodu.</u>
          <u xml:id="u-386.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-387">
          <u xml:id="u-387.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-387.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Alfred Wawrzyniak z „Pax”, przygotuje się poseł Stanisław Rogowski.</u>
          <u xml:id="u-387.2" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo o nieopuszczanie sali, bo będziemy jeszcze przed przerwą głosowali wniosek o drugie czytanie.</u>
          <u xml:id="u-387.3" who="#MikołajKozakiewicz">Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-388">
          <u xml:id="u-388.0" who="#AlfredWawrzyniak">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jest sprawą najwyższej odpowiedzialności państwowej, aby konstytucyjnie określony graniczny termin wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej został dotrzymany. Toczący się spór o kształt ordynacji wyborczej powoduje, że na długotrwały i ciężki kryzys gospodarczy nakłada się kryzys polityczno-parlamentarny, coraz bardziej bulwersujący opinię społeczną.</u>
          <u xml:id="u-388.1" who="#AlfredWawrzyniak">Jest więc rzeczą najpilniejszą, aby uchwalić ordynację wyborczą, która umożliwi wyznaczenie konkretnego terminu wyborów, a przede wszystkim ustali jasne reguły gry wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-388.2" who="#AlfredWawrzyniak">Klub Poselski Stowarzyszenia „Pax”, wyrażając w tym względzie także opinię polskiego Forum Chrześcijańsko-Demokratycznego, dwukrotnie w ostatnim okresie zajął stanowisko w sprawie preferencji dla niektórych rozwiązań ordynacji wyborczej. Po raz pierwszy przy okazji uchwalonej przez Sejm ordynacji wyborczej, przygotowanej przez Komisję Konstytucyjną oraz w związku z rozpatrywanym, a złożonym przez pana prezydenta wnioskiem o ponowne rozpatrzenie tejże ordynacji.</u>
          <u xml:id="u-388.3" who="#AlfredWawrzyniak">Dzisiaj wobec inicjatywy ustawodawczej Komisji Konstytucyjnej oraz wobec faktu braku jakichkolwiek propozycji alternatywnych, nie chcąc przyczyniać się do opóźniania procesu legislacyjnego, Klub Poselski Stowarzyszenia „Pax” opowie się konsekwentnie za tymi wariantami rozwiązań, które zdają się być najbardziej zbliżone do oczekiwań na ordynację spełniającą wymogi politycznej racjonalności, większych szans na wyłonienie Sejmu, w którym możliwe byłoby powstanie trwałej większości parlamentarnej, kształtowanie się normalnego systemu opartego na partiach, nie ingerującego w wewnętrzne sprawy Kościoła katolickiego i innych kościołów, a także korzystanie przez Polaków będących za granicą z czynnego prawa wyborczego.</u>
          <u xml:id="u-388.4" who="#AlfredWawrzyniak">Pragnę wyrazić nadzieję, że mimo sporów politycznych, które uznać należy za stan naturalny, zdołamy uchwalić ordynację, która i w czasie, i w treści swojej wyjdzie naprzeciw społecznym aspiracjom i potrzebom polskiej demokracji.</u>
          <u xml:id="u-388.5" who="#AlfredWawrzyniak">Panie Marszałku! Jeden z posłów prosił mnie o przekazanie pewnej prośby związanej z propozycją bardzo szczegółową i techniczną. Otóż proponuje on, aby przy listach kandydatów bądź nazwach poszczególnych partii kratka, w której umieszcza się znak „X”, była umieszczona z lewej, a nie z prawej strony nazwiska lub partii. Tak podobno stosuje się we wszystkich krajach zachodnioeuropejskich. Zwiększa to czytelność.</u>
          <u xml:id="u-388.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-389">
          <u xml:id="u-389.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-389.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Stanisław Rogowski z UChS. Przygotuje się poseł Ryszard Gajewski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-390">
          <u xml:id="u-390.0" who="#StanisławRogowski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Gdy z tej trybuny w trakcie drugiego czytania poprzedniego projektu ordynacji wyborczej stwierdziłem, że akty takie należą do najtrudniejszych i najcięższych do uchwalenia, nie sądziłem, że słowa te potwierdzą się tak szybko. Raz jeszcze okazało się, że trudność ta dotyczy nie tyle rozwiązań prawnych, chociaż i te są niełatwe. I bezpodstawne są oczekiwania, że tekst ordynacji może być lekturą łatwą, lekką i przyjemną.</u>
          <u xml:id="u-390.1" who="#StanisławRogowski">Zasadniczy jednak problem polega na osiągnięciu kompromisu politycznego między różnymi siłami i opcjami. Trudno wyobrazić sobie, aby przy znacznym zróżnicowaniu sił politycznych z jednej strony i wielości możliwych rozwiązań teoretycznych z drugiej, jakikolwiek tekst ordynacji mógł zadowolić wszystkich. Dlatego też pozostaje droga poszukiwania najwłaściwszych konstrukcji prawnych, przy zastosowaniu demokratycznej procedury i dążeniu do osiągnięcia kompromisu, który, przypominam oczywistą prawdę, wiąże się z rezygnacją z niektórych rozwiązań, nawet jeżeli uważa się je za jedynie słuszne.</u>
          <u xml:id="u-390.2" who="#StanisławRogowski">Niniejszy projekt jest efektem takiego właśnie podejścia do tej kwestii. Nie będę uzasadniał jego kompromisowości, jak również naczelnej przesłanki, którą kierowali się projektodawcy, przeprowadzenia zgodnie z wolą Sejmu wyborów w październiku tego roku. Jest to bowiem, jak sądzę, oczywiste dla wszystkich, którzy uważnie i z dobrą wolą porównają oba projekty, poprzedni i obecny, a także daty nieodrzucenia weta prezydenckiego i nowej inicjatywy ustawodawczej, której efektem jest obecna debata.</u>
          <u xml:id="u-390.3" who="#StanisławRogowski">Dlatego też ustosunkuję się w imieniu Klubu Poselskiego Unii Chrześcijańsko-Społecznej jedynie do tych zmian, które pojawiły się w rozpatrywanym dziś tekście.</u>
          <u xml:id="u-390.4" who="#StanisławRogowski">Aprobujemy rezygnację z podokręgów jednomandatowych, gdyż także poprzednio opowiadaliśmy się za zastosowaniem zasady proporcjonalności. Także, chociaż już z mniejszym przekonaniem, będziemy głosować za nową regulacją, według której nie jest wymagane udowodnienie obywatelstwa polskiego przy pomocy ważnego paszportu przez Polaków zamieszkałych za granicą.</u>
          <u xml:id="u-390.5" who="#StanisławRogowski">Nie zmieniając zasadniczego stanowiska, że w państwie demokratycznym, w miejscach kultu religijnego nie powinna być uprawiana propaganda wyborcza, bierzemy jednocześnie pod uwagę fakt, że pogląd taki interpretowano jako ograniczenie praw Kościoła. W związku z tym uznajemy, że można w niniejszej ustawie z regulacji prawnej tej kwestii zrezygnować, pozostawiając ją do rozstrzygnięcia władzom kościołów i związków wyznaniowych, a także sumieniu kandydatów na przyszłych posłów i senatorów.</u>
          <u xml:id="u-390.6" who="#StanisławRogowski">Odnośnie wyboru systemu obliczania głosów Stoimy na stanowisku, iż zróżnicowanie systemów stosowanych w przypadku list okręgowych i państwowych nie jest wadliwe, a występujący tu system Hare-Niemeyera lepiej odzwierciedla wolę wyborców. Dlatego też popierać będziemy wariant pierwszy.</u>
          <u xml:id="u-390.7" who="#StanisławRogowski">Uważamy wreszcie, że bardziej demokratyczną i dającą wyborcom większy wpływ na wybór właściwego kandydata jest zasada obowiązkowego oznaczenia na danej liście konkretnej osoby. Zasada ta znana jest wielu współczesnym demokratycznym systemom wyborczym, zastosowano ją także w Polsce w ubiegłorocznych wyborach samorządowych. Jej zastosowanie nie osłabia możliwości kształtowania systemu partii politycznych, bowiem wyborca oddaje przecież głos na listę danej partii czy koalicji poprzez wskazanie kandydata, jego zdaniem najbardziej godnego objęcia mandatu. Opowiadamy się więc za drugim wariantem art. 29.</u>
          <u xml:id="u-390.8" who="#StanisławRogowski">Wariant pierwszy tworzy w istocie tylko iluzję wyboru określonej osoby i w praktyce powraca do układu miejsc mandatowych i niemandatowych. Trudno zrozumieć dlaczego cieszący się autorytetem opartym o autentyczne wartości liderzy mieliby obawiać się weryfikacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-390.9" who="#StanisławRogowski">Na koniec jeszcze jedna uwaga. Bezpodstawną jest wiara, że nawet najlepsza ordynacja wyborcza stworzy od razu skrystalizowany i przejrzysty system polityczny, opierający się na silnych partiach. Jest to bowiem kwestia czasu, a przede wszystkim stosowania demokratycznych reguł życia politycznego, Klub Poselski Unii Chrześcijańsko-Społecznej poprze w głosowaniu przedłożony przez Komisję Konstytucyjną projekt wierząc, że przyczyni się on do utwierdzenia w naszym państwie takich właśnie reguł.</u>
          <u xml:id="u-390.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-391">
          <u xml:id="u-391.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-391.1" who="#MikołajKozakiewicz">Głos ma poseł Ryszard Gajewski. Przygotuje się poseł Tadeusz Kaszubski.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-392">
          <u xml:id="u-392.0" who="#RyszardGajewski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsza nasza debata, któraś już z kolei, dotycząca ordynacji wyborczej do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, podobnie jak poprzednie jest niezwykle istotna dla przyszłego kształtu polskiego życia politycznego na najbliższe lata. Od tego bowiem jaką ordynację uchwalimy, zależeć będzie kształtowanie się polskiej demokracji, zależeć będzie demokratyczny ład odnowionej Rzeczypospolitej, który naszym zdaniem winien zapewnić wszystkim obywatelom warunki solidarnego współdziałania na rzecz dobra wspólnego narodu i państwa, zapewniając reprezentację parlamentarną wszystkim znaczącym opcjom politycznym polskiego społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-392.1" who="#RyszardGajewski">Przyjęcie przez Wysoką Izbę prezydenckiego sprzeciwu w podpisaniu ordynacji uchwalonej przez Sejm w dniu 10 maja br., który to sprzeciw jako klub poparliśmy, gdyż opowiadaliśmy się w poprzednich wystąpieniach za rozwiązaniami znacznie odbiegającymi od wersji przyjętej przez Wysoką Izbę, a potwierdzonej przez Senat, zrodziło całkiem nową sytuację faktyczną i prawną — brak w ogóle ordynacji wyborczej. Błyskawiczne uchwalenie nowej ordynacji przez sejmową Komisję Konstytucyjną, tak by dotrzymać konstytucyjnego, jesiennego terminu wyborów, z uwzględnieniem uwag pana prezydenta, należy przyjąć z satysfakcją.</u>
          <u xml:id="u-392.2" who="#RyszardGajewski">Wysoka Izbo! Klub Poselski Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w swoim czwartkowym wystąpieniu opowiedział się za pierwszą wersją systemu wyborczego zaproponowanego przez prezydenta w liście do Sejmu, czyli za wyborami według zasady proporcjonalności — 391 posłów wybieranych w wielomandatowych okręgach wyborczych z okręgowych list kandydatów i za obsadzeniem 69 mandatów z ogólnopolskich list kandydatów powiązanych z listami okręgowymi, bez tworzenia jednomandatowych okręgów wyborczych, z możliwością jednak preferencyjnego wskazywania kandydata z danej listy partyjnej.</u>
          <u xml:id="u-392.3" who="#RyszardGajewski">Taki system przyjęła też Komisja Konstytucyjna w swym nowym projekcie ordynacji. Za systemem proporcjonalnym opowiadaliśmy się w swych wystąpieniach od początku, widząc w nim szanse dla licznych ugrupowań politycznych o różnej wielkości i sile oddziaływania. Tyle uwag generalnych.</u>
          <u xml:id="u-392.4" who="#RyszardGajewski">Teraz kilka szczegółów. Art. 95 dotyczący sposobu podziału mandatów przedstawiony jest w dwóch wariantach. Opowiadamy się za wariantem drugim, jako bardziej czytelnym i sprawiedliwym. Mandaty otrzymać winni kandydaci z listy, którzy otrzymali kolejną największą liczbę głosów, a w wypadkach równej liczby głosów winna decydować kolejność umieszczania ich nazwisk na liście.</u>
          <u xml:id="u-392.5" who="#RyszardGajewski">W art. 113, który dotyczy przypadku wygaśnięcia z różnych powodów mandatu, również opowiadamy się za wariantem drugim, gdyż obsadzenie wygasłego mandatu będzie zależało od decyzji wyborców, a nie od pierwszej litery nazwiska kandydata.</u>
          <u xml:id="u-392.6" who="#RyszardGajewski">Zdecydowanie wypowiadamy się przeciwko wariantowi pierwszemu art. 121 ust. 3 mówiącemu o zakazie prowadzenia agitacji na rzecz list kandydatów oraz kandydatów na posłów w świątyniach i miejscach kultu religijnego. Uważamy to za ograniczenie praw publicznych Kościoła. Szczegółowo uzasadniłem to w swoim majowym wystąpieniu.</u>
          <u xml:id="u-392.7" who="#RyszardGajewski">Uważamy, że uchwalając dzisiaj nową ordynację wyborczą dotrzymamy jesiennego terminu wyborów i wyjdziemy tym samym naprzeciwko życzeniom społeczeństwa.</u>
          <u xml:id="u-392.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-393">
          <u xml:id="u-393.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-393.1" who="#MikołajKozakiewicz">Poseł Tadeusz Kaszubski z PSL, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-394">
          <u xml:id="u-394.0" who="#TadeuszKaszubski">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Przede wszystkim Chciałbym wyrazić mój podziw dla Komisji Konstytucyjnej, która w ciągu 24 godzin potrafiła opracować projekt ordynacji wyborczej, co świadczy o tym, że w komisji przez Sejm wybranej tkwią olbrzymie możliwości.</u>
          <u xml:id="u-394.1" who="#TadeuszKaszubski">Również pragnąłbym zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na wypowiedź pana wiceprzewodniczącego komisji, który zwrócił się ze słowami, że odnośnie likwidacji podokręgów stosunek głosów był, 14 za, 10 przeciw, 6 wstrzymało się od głosu.</u>
          <u xml:id="u-394.2" who="#TadeuszKaszubski">Mam przed sobą list prezydenta, który kieruje do Wysokiego Sejmu propozycję rozważenia dwóch wariantów wyborów. Pierwszy wariant, proporcjonalny — listy okręgowe i krajowa, drugi wariant — podokręgi i okręgi, czyli ten drugi wariant jest bardzo podobny do rozwiązania, które zaproponowała uprzednio Komisja Konstytucyjna. Uwagi prezydenta dotyczyły jedynie klarowności wyboru i oddzielenia podokręgów jednomandatowych od list okręgowych sugerując, żeby one były suwerenne.</u>
          <u xml:id="u-394.3" who="#TadeuszKaszubski">Prezydent zwraca się do nas, do Sejmu i pragnie abyśmy my zdecydowali, który wariant wybieramy. Proszę państwa, ordynacja wyborcza opracowana według zasady proporcjonalności nie została przyjęta w głosowaniu, które miało miejsce. Wydawałoby się więc, że Komisja Konstytucyjna pójdzie drugą drogą, tzn. wybierze wariant proporcjonalny i proporcjonalno-większościowy. Tym bardziej, że to rozwiązanie było komisji bliższe, bo takie właśnie rozwiązanie w uprzednim projekcie było zaproponowane. Pozbawienie ludzi możliwości wybierania posłów w podokręgach uważam za niewłaściwe. Proszę państwa, wszyscy jesteśmy świadomi tego, że nie mamy silnych partii politycznych, że samorządy, komitety obywatelskie, związki zawodowe i cała społeczność bezpartyjna zaakceptowała i uznała za słuszną koncepcję wyborów przeprowadzanych w podokręgach jednomandatowych.</u>
          <u xml:id="u-394.4" who="#TadeuszKaszubski">Zanim uzasadnię swój wniosek, pragnąłbym przypomnieć Wysokiemu Sejmowi, po pierwsze — że Komisja Konstytucyjna okręgi jednomandatowe uwidoczniła w koncepcji, której Sejm nie przyjął. Pragnąłbym przypomnieć Wysokiemu Sejmowi, że pan prezydent w propozycji ordynacji skierowanej do Sejmu uznał tę konieczność sugerując 230 posłów wybieranych w podokręgach, proszę państwa, a 230 z krajowych list politycznych. Przecież my nie możemy pozbawiać ludzi bezpartyjnych uczestnictwa w Sejmie. Byłby to Sejm kaleki, gdyby nie było w nim reprezentacji lokalnej społeczności.</u>
          <u xml:id="u-394.5" who="#TadeuszKaszubski">Chodzi o to, żeby Sejm był silny, stabilny, oparty nie tylko o siły polityczne, ale o całą społeczność bezpartyjną. Dlatego gorąco proszę Wysoki Sejm, by zechciał poprzeć drugi wariant proponowany przez pana prezydenta, tj. wybór 115 posłów w podokręgach suwerennych i 345 posłów z list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-394.6" who="#TadeuszKaszubski">Nasz klub dość długo nad tym dyskutował i nadal jesteśmy za koncepcją, że województwo powinno się pokrywać z okręgiem. Ale nie chcąc dłużej stwarzać przeszkód, godzimy się ostatecznie na powiązanie okręgów, w których znajdzie się kilka województw. Natomiast od idei podokręgów nie możemy odstąpić, gdyż uważamy, że Sejm tak wybrany dużo by stracił na swej wartości i autorytecie.</u>
          <u xml:id="u-394.7" who="#TadeuszKaszubski">Poza tym, proszę państwa, nie jesteśmy pewni, jak społeczeństwo ochoczo pójdzie do wyborów. Jeżeli teraz jeszcze powiemy tej olbrzymiej większości społeczeństwa, nie macie podokręgów i wątpliwe czy wasi przedstawiciele na listach się znajdą, no to proszę sobie wyobrazić, Wysoki Sejmie, następstwa. A więc bardzo proszę, zgodnie z listem pana prezydenta, by Wysoki Sejm poparł propozycję naszego klubu, aby wybory do Sejmu, o którym marzymy by był najlepszy, skoncentrowały się w okręgach wielomandatowych i suwerennych podokręgach.</u>
          <u xml:id="u-394.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-395">
          <u xml:id="u-395.0" who="#MikołajKozakiewicz">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-395.1" who="#MikołajKozakiewicz">Za chwilę zrobimy przerwę dla uporządkowania 10 wniosków, jakie wpłynęły. Ale przed przerwą chciałem przypomnieć, że poseł Aleksander Łuczak w imieniu Komisji Konstytucyjnej zgłosił wniosek, aby Sejm na podstawie art. 46 pkt. 3 przystąpił do drugiego czytania projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej bez odsyłania do komisji.</u>
          <u xml:id="u-395.2" who="#MikołajKozakiewicz">Przystępujemy do głosowania tego wniosku,</u>
          <u xml:id="u-395.3" who="#MikołajKozakiewicz">Kto z posłanek i posłów jest za wnioskiem o przystąpienie do drugiego czytania projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu, bez odsyłania do komisji — zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (261) Kto jest przeciw? (8)</u>
          <u xml:id="u-395.4" who="#MikołajKozakiewicz">Kto się wstrzymał od głosowania. (16)</u>
          <u xml:id="u-395.5" who="#MikołajKozakiewicz">Stwierdzam, że Sejm wniosek przyjął.</u>
          <u xml:id="u-395.6" who="#MikołajKozakiewicz">Komunikaty i za chwilę przerwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-396">
          <u xml:id="u-396.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Posiedzenie zespołu ds. ordynacji wyborczej z udziałem posłów wnoszących poprawki odbędzie się bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w gabinecie na zapleczu sali plenarnej.</u>
          <u xml:id="u-396.1" who="#KrzysztofGrzebyk">Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy odbędzie się zebranie Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w sali kolumnowej.</u>
          <u xml:id="u-396.2" who="#KrzysztofGrzebyk">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-396.3" who="#KrzysztofGrzebyk">Ogłaszam przerwę do godz. 10 min. 50.</u>
          <u xml:id="u-396.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min 20 do godz. 11)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-397">
          <u xml:id="u-397.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-397.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa o zajmowanie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-397.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Ze względu na to, że drukowana jest treść poprawek zgłoszonych w czasie debaty nad projektem ustawy o ordynacji wyborczej, przystąpimy do następnych punktów porządku dziennego, a potem powrócimy, kiedy państwo otrzymacie wydrukowany tekst.</u>
          <u xml:id="u-397.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do punktu 10 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie sytuacji w oświacie (druki nr 896 i 897).</u>
          <u xml:id="u-397.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że Sejm w dniu wczorajszym wysłuchał informacji ministra edukacji narodowej o sytuacji w oświacie i odbył w tej sprawie dyskusję. Pani poseł Józefa Hennelowa wycofała wniosek o przeprowadzenie głosowania nad przywróceniem w tekście projektu uchwały (zawartego w druku nr 897) akapitu skreślonego na poprzednim posiedzeniu.</u>
          <u xml:id="u-397.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania projektu uchwały.</u>
          <u xml:id="u-397.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę wszystkich posłów o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-397.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o sytuacji w oświacie, wraz z przyjętą poprawką, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (105) Kto jest przeciwny? (120)</u>
          <u xml:id="u-397.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto się wstrzymał od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-397.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm nie podjął uchwały o sytuacji w oświacie.</u>
          <u xml:id="u-397.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 12 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o poselskim projekcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dotyczącego drugiej izby parlamentu (druki nr 860 i 909).</u>
          <u xml:id="u-397.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Adama Zielińskiego.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-398">
          <u xml:id="u-398.0" who="#AdamZieliński">Wysoka Izbo! Po rozpatrzeniu z należytą wnikliwością wniosku 27 posłów o przeprowadzenie referendum ogólnonarodowego w sprawie istnienia i kształtu drugiej izby parlamentu, Komisja Konstytucyjna pozwala sobie przedłożyć wniosek o oddalenie tej propozycji.</u>
          <u xml:id="u-398.1" who="#AdamZieliński">Nie ulega kwestii, że sprawa struktury parlamentu jest sprawą bardzo ważną. Nie ulega też kwestii, że na temat struktury parlamentu wypowiadane są różne poglądy, zarówno takie jakie zaprezentowane zostały w uzasadnieniu wniosku poselskiego, jak i przeciwne, uważające, że ta struktura jest ustalona w sposób właściwy. Nie ulega też kwestii, że odwołanie się do opinii społecznej jest sprawą rozsądną w ważnych dla kraju kwestiach.</u>
          <u xml:id="u-398.2" who="#AdamZieliński">Wszelako należy mieć na uwadze to, że referendum jest bardzo poważnym zabiegiem organizacyjnym, jest bardzo poważnym zabiegiem z punktu widzenia finansowego, jest wreszcie ważnym wydarzeniem społecznym, dlatego że kierunkuje opinię społeczną na pewne problemy, właśnie te, które są przedmiotem referendum.</u>
          <u xml:id="u-398.3" who="#AdamZieliński">Otóż wydaje się, że czeka nas w ogóle dyskusja w związku z nową Konstytucją, dyskusja społeczna na temat kształtu naczelnych organów państwa i że jest to dyskusja, w której będą rozważane również inne zagadnienia, nie tylko składu parlamentu, ale również stosunku parlamentu do prezydenta, stosunku parlamentu do rządu, stosunku parlamentu do samorządu terytorialnego i że wyrywanie jednej tylko takiej kwestii i poddawanie jej w tej chwili pod dyskusję nasuwa zastrzeżenia.</u>
          <u xml:id="u-398.4" who="#AdamZieliński">Trzeba zresztą mieć na względzie to, że przecież Wysoka Izba przyjęła już ordynację do Senatu i w czasie debat na temat ordynacji wyborczej do Senatu ten problem podnoszony był również. W wyniku, miejmy nadzieję, przyjętej dzisiaj ordynacji wyborczej do Sejmu bardzo szybko wkroczymy w okres wyborczy, w którym uwaga społeczeństwa powinna koncentrować się na najważniejszych dla kraju sprawach, w szczególności wyjścia z recesji, tego żeby wejść do Europy, jeżeli chcemy do niej wejść a nie stać nas na kupno garnituru w bogatym domu mody, to żeby przynajmniej ten nasz garnitur taki porozrywany wiatrami historii porządnie uprać i porządnie pozszywać.</u>
          <u xml:id="u-398.5" who="#AdamZieliński">Wydaje się, że przedmiotem debaty wyborczej powinny być właśnie te sprawy najważniejsze i że kierowanie tej debaty w tym okresie na jedną tylko z tych kwestii nie byłoby rzeczą uzasadnioną.</u>
          <u xml:id="u-398.6" who="#AdamZieliński">Tym kierując się, Komisja Konstytucyjna pozwala sobie przedłożyć swój wniosek.</u>
          <u xml:id="u-398.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-399">
          <u xml:id="u-399.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-399.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z pań posłanek i panów posłów chce zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-399.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-400">
          <u xml:id="u-400.0" who="#JacekSoska">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanując czas Wysokiej Izby chciałbym krótko ustosunkować się do sprawozdania Komisji Konstytucyjnej. Podzielam zdanie pana posła prof. Zielińskiego, natomiast ostatnie wydarzenia i ostatnia sytuacja utwierdziły mnie i grupę posłów w tym, że takie referendum, taka konsultacja ogólnonarodowa, ogólnospołeczna dyskusja nad kształtem i strukturą parlamentu być powinna.</u>
          <u xml:id="u-400.1" who="#JacekSoska">Z tego też względu, w imieniu grupy posłów, w dalszym ciągu podtrzymujemy wniosek i prosimy Wysoką Izbę, rozumiem że data w tej sytuacji być może nie jest już aktualna, ale każda inna data jest aktualna, ponieważ ta dyskusja będzie się toczyć, i problemy kraju będą trudne, będą na pewno istotne, wymagające odwołania się do mądrości społecznej, do mądrości narodu, natomiast uzurpowanie sobie przez, przepraszam, wąskie grupy czy wąskie elity środowiskowe prawa do decydowania o kształcie parlamentu, dla mnie osobiście jest niedopuszczalne.</u>
          <u xml:id="u-400.2" who="#JacekSoska">W tej sytuacji proszę Wysoką Izbę o przegłosowanie wniosku o przeprowadzenie referendum odnośnie drugiej izby naszego parlamentu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-401">
          <u xml:id="u-401.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-401.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos w tej sprawie? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-401.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-401.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że przystępujemy do głosowania wniosku Komisji Konstytucyjnej, a jest to wniosek o odrzucenie projektu uchwały. Rozstrzygnięcie tego wniosku nastąpi zwykłą większością głosów, natomiast ewentualne podjęcie decyzji w sprawie referendum musiałoby nastąpić większością dwóch trzecich głosów.</u>
          <u xml:id="u-401.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-401.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za odrzuceniem projektu uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego dotyczącego drugiej izby parlamentu, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (150) Kto jest przeciwny temu wnioskowi? (107)</u>
          <u xml:id="u-401.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z państwa wstrzymał się od głosowania? (46)</u>
          <u xml:id="u-401.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm przyjął wniosek Komisji Konstytucyjnej o odrzucenie projektu uchwały w sprawie referendum.</u>
          <u xml:id="u-401.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-401.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 13 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej o poselskim projekcie uchwały w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa (druki nr 914 i 915).</u>
          <u xml:id="u-401.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę o zabranie głosu sprawozdawcę komisji pana posła Janusza Błaszczyka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-402">
          <u xml:id="u-402.0" who="#JanuszBłaszczyk">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi sprawozdanie dotyczące poselskiego projektu uchwały w sprawie polityki mieszkaniowej, który to projekt w imieniu posłów został przedstawiony przez posłankę Barbarę Blidę.</u>
          <u xml:id="u-402.1" who="#JanuszBłaszczyk">Na wstępie chciałbym przeprosić, że w czasie druku wkradło się kilka błędów do tekstu uchwały. Może na początku prosiłbym o naniesienie na druku następujących poprawek:</u>
          <u xml:id="u-402.2" who="#JanuszBłaszczyk">W pierwszym akapicie skreślenie „wieloletniej” i po słowach „rozwoju kraju” dodanie „na lata 1991–1995”.</u>
          <u xml:id="u-402.3" who="#JanuszBłaszczyk">W drugim akapicie po słowach „finansowania i kredytowania” tekst powinien brzmieć: „finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego, w tym sposobu rewaloryzacji wkładów oszczędnościowych na cele mieszkaniowe”.</u>
          <u xml:id="u-402.4" who="#JanuszBłaszczyk">Tekst uchwały Wysoki Sejm zna.</u>
          <u xml:id="u-402.5" who="#JanuszBłaszczyk">Projekt tej uchwały powstał w wyniku debaty mieszkaniowej, która toczyła się na poprzedniej sesji sejmowej. W toku tej debaty poddano krytycznej analizie dokument „Rządowe założenia polityki mieszkaniowej państwa”, jak również aktualną politykę a raczej jej brak.</u>
          <u xml:id="u-402.6" who="#JanuszBłaszczyk">Projekt uchwały przedstawiony Wysokiemu Sejmowi jest również wynikiem niezrealizowania przez rząd uchwał sejmowych, w tym uchwały Sejmu z dnia 23 lutego 1991 r. w sprawie założeń polityki gospodarczo-społecznej na rok 1991; uchwały w sprawie założeń polityki pieniężnej na rok 1991, jak również brakiem reakcji na dezyderaty Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej.</u>
          <u xml:id="u-402.7" who="#JanuszBłaszczyk">W przedłożonych rządowych założeniach polityki mieszkaniowej państwa posłowie nie znaleźli odpowiedzi na nurtujące ich i ogół społeczeństwa problemy wyartykułowane w projekcie uchwały. Spraw podnoszonych było o wiele więcej. Uchwała porusza tylko najważniejsze, to jest brak wariantowej strategii budownictwa mieszkaniowego w okresie przejściowym na lata 1991–1995.</u>
          <u xml:id="u-402.8" who="#JanuszBłaszczyk">Drugą bardzo ważną sprawą, która uniemożliwia prowadzenie jakiejkolwiek polityki mieszkaniowej przez inwestorów i wykonawców, jest brak zasad finansowania i kredytowania budownictwa w najbliższych latach.</u>
          <u xml:id="u-402.9" who="#JanuszBłaszczyk">Uchwała Sejmu w sprawie polityki pieniężnej na 1991 r. zobowiązywała rząd do ich opracowania i wdrożenia w terminie do 30 kwietnia 1991 r. Z przykrością muszę stwierdzić, że do dzisiaj jest ich brak. Powoduje to załamanie i destabilizację procesów inwestycyjnych w budownictwie mieszkaniowym, a w efekcie spadek ilości oddawanych mieszkań i rozpad potencjału budowlanego. Bardzo dużo na ten temat mówiono podczas debaty plenarnej, argumentów tych już nie chciałbym powtarzać.</u>
          <u xml:id="u-402.10" who="#JanuszBłaszczyk">Trzecią sprawą, którą porusza projekt uchwały jest brak uregulowań w sprawie organizowania i warunków przetargów na roboty budowlane, które są prowadzone ze środków publicznych lub z ich udziałem. Brak rozwiązań w tym zakresie oraz kontroli prowadzi do wielu patologii i nadużyć. Pieniądz publiczny, o którym mówiliśmy w debacie budżetowej, jest nieefektywnie wykorzystywany, a nawet marnotrawiony.</u>
          <u xml:id="u-402.11" who="#JanuszBłaszczyk">Wysoki Sejmie! O uregulowanie tych spraw wielokrotnie zwracała się komisja, jak również posłowie w swych wystąpieniach, dlatego też w projekcie uchwały są zapisane ostateczne terminy, które pozwolą na uporządkowanie i rozwiązanie najważniejszej sprawy.</u>
          <u xml:id="u-402.12" who="#JanuszBłaszczyk">Mam nadzieję, jak również posłowie z Komisji Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej, że tym razem terminy te będą dotrzymane.</u>
          <u xml:id="u-402.13" who="#JanuszBłaszczyk">Kończąc w imieniu komisji wnoszę o uchwalenie przez Sejm projektu uchwały. Może przedstawić tekst uchwały?</u>
          <u xml:id="u-402.14" who="#komentarz">(Wicemarszałek Olga Krzyżanowska: Pan poseł będzie uprzejmy, proszę bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-402.15" who="#JanuszBłaszczyk">„Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa.</u>
          <u xml:id="u-402.16" who="#JanuszBłaszczyk">Sejm Rzeczypospolitej Polskiej po zapoznaniu się z projektem rządowych założeń polityki mieszkaniowej państwa zobowiązuje rząd do przedstawienia Sejmowi:</u>
          <u xml:id="u-402.17" who="#JanuszBłaszczyk">1. Wariantowej strategii rozwoju budownictwa mieszkaniowego jako integralnej części założeń polityki społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na lata 1991–1995 w terminie do 31 lipca 1991 r.;</u>
          <u xml:id="u-402.18" who="#JanuszBłaszczyk">2. Propozycji zasad finansowania i kredytowania budownictwa mieszkaniowego, w tym sposobu rewaloryzacji wkładów oszczędnościowych na cele mieszkaniowe w ostatecznym terminie do 31 lipca 1991 r.;</u>
          <u xml:id="u-402.19" who="#JanuszBłaszczyk">3. Projektu zasad dopuszczania do przetargu jak i warunków przetargu na roboty budowlane finansowane z udziałem środków publicznych w terminie do dnia 30 czerwca 1991 r.”. Wicemarszałek Olga Krzyżanowska:</u>
          <u xml:id="u-402.20" who="#JanuszBłaszczyk">Dziękuję bardzo, panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-402.21" who="#JanuszBłaszczyk">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-402.22" who="#JanuszBłaszczyk">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa w brzmieniu proponowanym przez Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej wraz z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (194) Kto jest przeciw? (22)</u>
          <u xml:id="u-402.23" who="#JanuszBłaszczyk">Kto wstrzymał się od głosowania? (48)</u>
          <u xml:id="u-402.24" who="#JanuszBłaszczyk">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie założeń polityki mieszkaniowej państwa przedłożoną przez komisję.</u>
          <u xml:id="u-402.25" who="#JanuszBłaszczyk">Wysoki Sejmie! W związku z tym, że nie mamy jeszcze gotowego zestawienia poprawek do projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu RP, przystąpimy do ostatniego punktu porządku dziennego, to jest do interpelacji i zapytań poselskich, które przerwiemy w momencie, kiedy otrzymamy to zestawienie. Proszę, o nieopuszczanie sali, gdyż może to nastąpić niedługo.</u>
          <u xml:id="u-402.26" who="#JanuszBłaszczyk">Przed przystąpieniem do rozpatrzenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie, proszę o zabranie głosu sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej pana Andrzeja Janowskiego w celu udzielenia odpowiedzi na pytania zawarte w oświadczeniu pana posła Grzebyka w sprawie polityki kadrowej w oświacie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-403">
          <u xml:id="u-403.0" who="#AndrzejJanowski">Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W odpowiedzi na oświadczenie pana posła Krzysztofa Grzebyka wygłoszone w Sejmie w dniu 23 maja 1991 r. zawierające zarzuty pod adresem polityki kadrowej realizowanej przez kuratora oświaty i wychowania w Rzeszowie oraz pytanie odnośnie kierunków polityki oświatowej Ministerstwa Edukacji Narodowej uprzejmie wyjaśniam co następuje.</u>
          <u xml:id="u-403.1" who="#AndrzejJanowski">Od strony formalnoprawnej w zakresie powierzania nauczycielom funkcji kierowniczych i odwoływania z tych funkcji uprawnieni do podejmowania decyzji są kuratorzy oświaty i wychowania, którzy zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o zmianie ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania oraz ustawy Karta nauczyciela, są odpowiedzialni za realizację polityki oświatowej na terenie województwa, zaś jednym z jej istotnych elementów jest obsada stanowisk kierowniczych w placówkach oświatowo-wychowawczych.</u>
          <u xml:id="u-403.2" who="#AndrzejJanowski">Jeśli więc decyzje podejmowane przez kuratorów oświaty i wychowania w zakresie odwoływania dyrektorów i wicedyrektorów szkół z funkcji kierowniczych nie naruszają trybu postępowania art. 17 Karty nauczyciela, nie podlegają wówczas uchyleniu zarówno przez ministra edukacji narodowej, jak i rozpatrywaniu przez sądy pracy w zakresie zasadności odwołania. Dlatego też, wbrew utrwaleniu w opinii środowiska oświatowego przeświadczenia, że odwołanie dyrektora z funkcji kierowniczej następuje w wyniku popełnionych przez niego błędów lub z racji politycznych, niejako za karę, kierownictwo resortu edukacji narodowej podtrzymuje stanowisko, że należy je odbierać jedynie jako naturalną potrzebę rotacji kadr kierowniczych warunkującą sprawne kierowanie oświatą.</u>
          <u xml:id="u-403.3" who="#AndrzejJanowski">Tak bulwersujące część środowiska oświatowego konkursy na dyrektorów szkół są jedną z form wyłaniania kandydatów do powierzenia funkcji kierowniczych, przy czym nie naruszają uprawnień rad pedagogicznych, ani też przepisów Karty nauczyciela w zakresie powierzenia funkcji kierowniczych, gdyż powierzanie funkcji kierowniczej wyłonionemu w drodze konkursu kandydatowi wymaga uprzedniego uzyskania pozytywnej opinii rady pedagogicznej.</u>
          <u xml:id="u-403.4" who="#AndrzejJanowski">Kierownictwo Ministerstwa Edukacji Narodowej uznaje, że wyłanianie kandydatów do powierzenia funkcji kierowniczych w trybie konkursu, jest jedną z najbardziej demokratycznych form, ponieważ daję szansę najlepszym nauczycielom, mającym ambicje urzeczywistnienia własnej wizji zarządzania szkołą. Ministerstwo wielokrotnie podkreślało i w dalszym ciągu podkreśla, że prawidłowość podejmowanych przez kuratorów oświaty i wychowania decyzji w zakresie właściwego doboru kadry kierowniczej szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, w aspekcie właściwej realizacji zadań oświatowych, będzie jednym z najistotniejszych elementów oceny skuteczności działania kuratorów.</u>
          <u xml:id="u-403.5" who="#AndrzejJanowski">Jednocześnie informuję, że z oświadczenia kuratora oświaty i wychowania w Rzeszowie wynika, że z własnej inicjatywy, z końcem roku szkolnego odwołał on trzydziestu dyrektorów i innych nauczycieli pełniących funkcje kierownicze, wśród których jest kilku dyrektorów pełniących te funkcje od roku i w opinii kuratora nienależycie się z nich wywiązujących, co przy 727 stanowiskach kierowniczych w województwie rzeszowskim nie ma charakteru zwolnień zbiorowych, ani też nie zapowiada masowych zwolnień nauczycieli w przyszłości.</u>
          <u xml:id="u-403.6" who="#AndrzejJanowski">Kurator zamierzał początkowo odwołać od pełnienia funkcji kierowniczych 65 nauczycieli, jednakże po wnikliwej analizie i uwzględnieniu opinii związków zawodowych, ostateczna decyzja w tym zakresie sprowadza się do trzydziestu odwołań z inicjatywy kuratora. Pozostałe odwołania nastąpiły w wyniku własnej rezygnacji nauczycieli — 30 osób, lub przejścia na emeryturę — 58 osób, oraz z powodu wygaśnięcia terminowo powierzonych funkcji — 20 osób, co ma miejsce corocznie w trakcie ruchu służbowego i nie można w tego typu zmianach na stanowiskach kierowniczych upatrywać znamion działalności politycznych kuratora.</u>
          <u xml:id="u-403.7" who="#AndrzejJanowski">Kurator nie potwierdził zarzutu, że wśród odwołanych od pełnienia funkcji kierowniczych znaleźli się nauczyciele typowani w bieżącym roku szkolnym do odznaczeń państwowych i resortowych. Potwierdzam fakt, że w trzech przypadkach podstawą odwołań z funkcji dyrektorów szkół podstawowych, były wyniki wizytacji, które wskazywały na niedowład organizacyjny przejawiający się w konfliktach między dyrektorami a radami pedagogicznymi, bądź radami pedagogicznymi a środowiskiem.</u>
          <u xml:id="u-403.8" who="#AndrzejJanowski">Uzyskanie przez niektórych odwołanych dyrektorów pozytywnych ocen nie może być uznane jako podstawowy argument podważający zasadność decyzji, gdyż wizytacje były prowadzone w okresie funkcjonowania poprzednich wydziałów oświaty i wychowania. Przyjmowane wówczas kryteria ocen związane były z zupełnie odmiennym systemem zarządzania oświatą i dlatego przeważnie dobre wyniki tych wizytacji nie mieszczą się w aktualnych realiach funkcjonowania placówek oświatowo-wychowawczych — nieprawidłowa polityka kadrowa, zachowawczość działania, nieumiejętność podejmowania samodzielnych decyzji.</u>
          <u xml:id="u-403.9" who="#AndrzejJanowski">Z informacji kuratora oświaty i wychowania wynika, że w bieżącym roku szkolnym na terenie Rzeszowa zarejestrowano około stu bezrobotnych nauczycieli, którym kuratorium proponowało pracę w zastępstwie za urlopowanych, bądź przebywających na zwolnieniach lekarskich nauczycieli, jednakże nie chcieli oni podejmować tego typu pracy. Obecnie w Rzeszowie, poza specjalnością w zakresie języka angielskiego, brak jest wolnych miejsc pracy dla nauczycieli od września 1991 roku, natomiast są jeszcze wolne etaty na terenie województwa. Kurator rzeszowski nie potwierdza zamiaru dokonania masowej czystki w oświacie oraz zarzutu jakoby realizował politykę kadrową pod naciskiem jakichkolwiek grup, bądź informował środowisko oświatowe o takowych naciskach.</u>
          <u xml:id="u-403.10" who="#AndrzejJanowski">Jednocześnie informuję, że w skali kraju zmiany na stanowiskach kierowniczych w oświacie, według stanu na koniec maja bieżącego roku, nastąpią w 5421 przypadkach, co stanowi 23,7% ogółu dyrektorów, aczkolwiek jedynie w 1506 przypadkach odwołania od pełnienia funkcji kierowniczych nastąpiły z inicjatywy kuratorów oświaty i wychowania. Pozostali dyrektorzy zostali odwołani w wyniku własnej rezygnacji lub przejścia na emeryturę. Z faktu, że od pełnienia funkcji kierowniczych, odwoływani są przede wszystkim dyrektorzy członkowie Związku Nauczycielstwa Polskiego, nie należy czynić zarzutu o dyskryminowaniu członków ZNP, ponieważ głównie z członków tego związku rekrutowała się dotychczasowa kadra kierownicza.</u>
          <u xml:id="u-403.11" who="#AndrzejJanowski">Zaznaczyć jednocześnie należy, że specyfika organizacji szkół i placówek oświatowo-wychowawczych wymaga, by wszelkie zmiany kadrowe dokonywane były z końcem roku szkolnego, stąd ich nasilenie w okresie maj — — sierpień jest logiczną prawidłowością i nie powinno przesłaniać innych, szczególnie trudnych problemów, w jakich aktualnie znalazła się oświata.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-404">
          <u xml:id="u-404.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-404.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, tylko dodatkowe pytania, nad zapytaniami nie ma dyskusji.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-405">
          <u xml:id="u-405.0" who="#KrzysztofGrzebyk">Zmuszony jestem podtrzymać istotę swojego zapytania i oświadczenia, mimo faktu iż rzeczywiście liczby zwolnionych w stosunku do pisemnych zapowiedzi są zdecydowanie mniejsze.</u>
          <u xml:id="u-405.1" who="#KrzysztofGrzebyk">Chciałbym natomiast zapytać pana ministra, jak wyobraża sobie rozwiązanie tego problemu w skali całego kraju, skoro chociażby wczorajsza informacja z terenu województwa rzeszowskiego wskazuje, iż na 118 toczących się obecnie postępowań konkursowych, w większości przypadków nie ma kandydatów na funkcje dyrektorskie.</u>
          <u xml:id="u-405.2" who="#KrzysztofGrzebyk">Osoby zwolnione po raz wtóry nie chcą kandydować, w wielu przypadkach odbyło się to bowiem z naruszeniem ich osobistej, zawodowej, społecznie, środowiskowo uznanej godności. Nowych osób po prostu nie ma.</u>
          <u xml:id="u-405.3" who="#KrzysztofGrzebyk">Jak w związku z tym, na tle tej tragicznej sytuacji materialnej oświaty, wyobraża sobie pan, jako szef resortu, rozwiązanie problemów kadrowych, tak by z początkiem roku szkolnego każdą placówką oświatową kierował autentycznie akceptowany przez środowisko, przez związki zawodowe dyrektor.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-406">
          <u xml:id="u-406.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-406.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan chciał odpowiedzieć jeszcze na to dodatkowe pytanie? W tej chwili nie, w takim razie proszę przygotować odpowiedź, a my przekażemy ją panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-406.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do punktu 14 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-406.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Pierwsza z interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-406.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Pan poseł Ludwik Bernacki w swej interpelacji porusza problem waloryzacji wkładów na książeczkach mieszkaniowych założonych przed r. 1982 przez tych właścicieli, którzy nie spełnili warunków wynikających z zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 21 kwietnia 1983 r. Zarządzenie to nakładało obowiązek przystąpienia do oszczędzania na nowych zasadach. Niespełnienie tych warunków pozbawiało prawa do premii gwarancyjnej za okres od 1 stycznia 1988 r.</u>
          <u xml:id="u-406.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Obecnie, przy likwidacji książeczki oprocentowania za ten okres wypłacane są tak jak z rachunków płatnych na każde żądanie. Książeczki te utraciły status książeczek mieszkaniowych, mimo że gromadzono na nich oszczędności przez kilka lat. Licząc po ówczesnych kosztach można było za te pieniądze kupić kilkunastometrowe mieszkanie, a obecnie wraz z premią gwarancyjną byłoby to zaledwie kilka metrów kwadratowych, zaś bez tej premii jest to równoważność zaledwie 1/3 metra kwadratowego.</u>
          <u xml:id="u-406.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Poseł uważa, że książeczki mieszkaniowe są formą umowy między PKO i oszczędzającymi, a zatem przy zmianie warunków umowy bank powinien indywidualnie powiadomić każdego klienta. Tej procedury nie zastosowano przyjmując, że ogólne zarządzenie prezesa Narodowego Banku Polskiego jest wystarczające. Część właścicieli książeczek czuje się pokrzywdzona i traci zaufanie do organów państwa.</u>
          <u xml:id="u-406.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Poseł zwraca się do ministra finansów o rozważenie możliwości zmiany stosownych przepisów w taki sposób, aby każdy posiadacz książeczki mieszkaniowej z chwilą jej likwidacji miał prawo do naliczania mu także premii gwarancyjnej nawet wówczas, gdy nie dopełnił warunków wynikających ze wspomnianego zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego. W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Janusz Sawicki. Proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-407">
          <u xml:id="u-407.0" who="#JanuszSawicki">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Zdaniem Ministerstwa Finansów nie ma w tej chwili możliwości podjęcia decyzji o dodatkowych naliczeniach premii gwarancyjnej dla osób, które nie dopełniły warunków zarządzenia prezesa NBP z dnia 21 maja 1983 r., wymagałoby to bowiem dodatkowych zasileń budżetowych w wysokości kilkudziesięciu miliardów złotych.</u>
          <u xml:id="u-407.1" who="#JanuszSawicki">Do roku 1987 minimalna wartość miesięcznej wpłaty na książeczki mieszkaniowe wynosiła 100 zł. Wartość tej wpłaty w 1987 r. była już znikoma, 0,5% przeciętnego wynagrodzenia. Przejście na nowe warunki oszczędzania było opcjonalne. Nie można wykluczyć, że część osób podjęła taką świadomą decyzję, wtedy niezasadne jest przyznawanie jej ex post dodatkowych premii.</u>
          <u xml:id="u-407.2" who="#JanuszSawicki">Natomiast, jeśli chodzi o zarzut nie przekazania zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego bezpośrednio i osobiście posiadaczom książeczek, nie można kierować go do rządu. Poza tym sądzimy, że warto podkreślić, że na podjęcie decyzji o przejście na nowe warunki oszczędzania zostawiono czas ponad 5,5 roku. Innymi słowy, z uwagi na fakt ewentualnych dodatkowych zasileń budżetowych, związanych z podjęcie decyzji o dodatkowych naliczeniach premii gwarancyjnej, w obecnej sytuacji taka możliwość sądzimy, iż nie istnieje.</u>
          <u xml:id="u-407.3" who="#JanuszSawicki">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-407.4" who="#JanuszSawicki">Czy ktoś z państwa chciał w tej sprawie zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-407.5" who="#JanuszSawicki">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Ludwika Bernackiego.</u>
          <u xml:id="u-407.6" who="#JanuszSawicki">Następna interpelacja, pan poseł Jan Dalgiewicz w swej interpelacji zgłasza szereg krytycznych uwag dotyczących działań podejmowanych przez resort łączności oraz stosowne instytucje w dziedzinie rozwoju telekomunikacji w Polsce. Oto niektóre z nich.</u>
          <u xml:id="u-407.7" who="#JanuszSawicki">Po pierwsze, brak publicznych wyjaśnień w sprawie odwołania przetargu na instalację, eksploatację systemu telefonii komórkowej.</u>
          <u xml:id="u-407.8" who="#JanuszSawicki">Po drugie, niewłaściwe podejście Ministerstwa Łączności do całości spraw związanych z prawami i obowiązkami społecznych komitetów telefonizacji organizacji grupujących mieszkańców osiedli mieszkaniowych.</u>
          <u xml:id="u-407.9" who="#JanuszSawicki">I po trzecie, brak zdecydowanych działań, w odczuciu mieszkańców wsi, w zakresie przyspieszenia telefonizacji wsi. Poseł zwraca się do Ministra Łączności o wyjaśnienie ww. spraw.</u>
          <u xml:id="u-407.10" who="#JanuszSawicki">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Łączności pan Marek Rusin, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-408">
          <u xml:id="u-408.0" who="#MarekRusin">Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W interpelacji poruszono w zasadzie dwa problemy, dwa pozostałe są jakby jednym problemem. Odpowiem na nie osobno, gdyż każdy dotyczy innej dziedziny telekomunikacji.</u>
          <u xml:id="u-408.1" who="#MarekRusin">Pierwsze, w imieniu ministra, sprawa unieważnienia przetargu na sieć komórkową w Polsce. Przesłanki podjęcia decyzji ministra z dnia 25 stycznia o nierozstrzyganiu konkursu na wybór operatora przyszłej sieci komórkowej w Polsce zostały podane oficjalnie w prasie. Zainicjowana w lutym ub. r. procedura wyboru operatora sieci do radiotelefonii komórkowej od samego początku nie była zgodna z obowiązującym w Polsce prawem. Pomimo co ówczesne kierownictwo resortu podjęło ryzyko rozpoczęcia takiej procedury, pragnąc wyjść naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Antycypując oczekiwane rozwiązania ustawy o łączności, której projekt przygotowany przez resort wpłynął do laski marszałkowskiej w połowie maja ub. r. i w lipcu ub. r. został ogłoszony zamknięty konkurs dla 8 wstępnie wyselekcjonowanych firm zagranicznych. W warunkach tego konkursu nie wprowadzono jakichkolwiek żądań odnośnie formy organizacyjnej podmiotu, który miał budować i eksploatować sieć radiotelefonii komórkowej pozostawiając w tym względzie swobodę oferentom, co było zgodne z przedłożonym w Sejmie projektem ustawy o łączności.</u>
          <u xml:id="u-408.2" who="#MarekRusin">Analiza nadesłanych ofert potwierdziła, że aczkolwiek wszystkie firmy biorące udział w konkursie zaoferowały PPTiT miejsce w spółce, był to jednak w każdym przypadku gest raczej kurtuazyjny, związany bardziej z oczekiwaniem zapewnienia dostępu do naszej infrastruktury telekomunikacyjnej niż rzeczywistym partnerstwem.</u>
          <u xml:id="u-408.3" who="#MarekRusin">Podczas długiej procedury ratyfikacyjnej do rządowego projektu ustawy o łączności wprowadzono sporo zmian. Jedna z nich znacząco dla rozważanej sprawy dotyczyła zapisu wykluczającego możliwość udzielenia zezwolenia na używanie urządzeń telekomunikacyjnych międzymiastowych przez podmioty o udziale kapitału zagranicznego większym niż 49%. Konsekwencje tego zapisu dla procedury konkursu na wybór operatora sieci komórkowej nie zostały — niestety — dostatecznie wcześnie zauważone. Analiza przyczyn tego stanu rzeczy wskazała na szczególny zbieg kilku okoliczności. Niewątpliwie najważniejsza z nich dotyczyła merytorycznych aspektów sprawy.</u>
          <u xml:id="u-408.4" who="#MarekRusin">Analiza ofert wykazała, że wszyscy oferenci, słusznie oceniając możliwości polskich łączy międzymiastowych, założyli konieczność budowy i eksploatacji takich łączy. Znaczenie tego faktu zostało dostrzeżone dopiero podczas końcowej analizy przedstawionych dokumentów przez komisję konkursową, która to analiza została dokonana w łonie ścisłego już kierownictwa resortu.</u>
          <u xml:id="u-408.5" who="#MarekRusin">Zwrócono uwagę, że może wystąpić konflikt w czasie realizacji inwestycji, to może być związane z monopolistyczną pozycją podmiotów krajowych, praktycznie PPTiT, który ustala przynajmniej większościowy udział w eksploatacji sieci międzymiastowej. Sytuacja taka utrudniałaby w praktyce zarządzanie siecią komórkową, należałoby także liczyć się z ogromnymi problemami w rozliczeniach pomiędzy operatorem sieci i PPTiT.</u>
          <u xml:id="u-408.6" who="#MarekRusin">W opisanej wyżej sytuacji kierownictwo resortu, po starannym rozważeniu wszystkich aspektów sprawy, zdecydowało o odstąpieniu od rozstrzygnięcia konkursu i powierzenie funkcji operatora sieci radiotelefonii komórkowej w Polsce spółce z udziałem kapitału mieszanego, którą tworzyć będzie PPTiT oraz partner zagraniczny, wyłoniony w drodze otwartego konkursu, ogłoszonego w dniu 25 lutego br. przez dyrektora generalnego PPTiT.</u>
          <u xml:id="u-408.7" who="#MarekRusin">Chcę podkreślić wyraźnie, że możliwość od odstąpienia od rozstrzygnięcia stanowi normalnie przyjętą opcję we wszystkich przetargach i z tego powodu została zamieszczona expressis verbis w warunkach wymienionego konkursu. Nie mogła zatem być dla jego uczestników w żadnym przypadku zaskoczeniem i w konsekwencji mieściła się całkowicie w granicach ryzyka handlowego.</u>
          <u xml:id="u-408.8" who="#MarekRusin">Muszę poinformować Izbę, że ten drugi przetarg został już zakończony pomyślnie w zeszłym tygodniu, spółka przystępuje do ostatnich prac związanych z formowaniem swojej organizacji i obiektywnie muszę powiedzieć, że warunki, jakie w tej chwili zostały i wynegocjowane, i uzyskane, są znacznie i wielokrotnie lepsze niż te, które moglibyśmy uzyskać 3 miesiące temu. Opóźniony został proces wprawdzie o około 3 miesiące, ale z punktu widzenia interesu państwa, mogę powiedzieć śmiało z tej trybuny, że zrobiliśmy znacznie lepszy interes. Nawet jeśli przyjmiemy, że tamten moment był krytyczny, to chyba dobrze nawet się stało, że można było jeszcze raz do tej procedury wrócić.</u>
          <u xml:id="u-408.9" who="#MarekRusin">Wyrażam przekonanie, że tak jak oczekiwaliśmy, jeszcze w tym roku rozpocznie się rozwój telefonii komórkowej, być może uda się namówić spółkę żeby od razu to można było rozpocząć. I wszystkie te ewentualne niejasności, przypuszczam, że przestaną budzić takie emocje, kiedy wreszcie te telefony pojawią się w naszych kieszeniach.</u>
          <u xml:id="u-408.10" who="#MarekRusin">Chcę zwrócić uwagę, że aczkolwiek z punktu widzenia abonenta radiotelefonia komórkowa jest bardziej kojarzona z radiem, to w rzeczywistości jest głęboko i strukturalnie osadzona w sieci stacjonarnej, przewodowej, od której jakości i rozwoju jest ściśle uzależniona. Bez uprzedniego otworzenia w Polsce tej właśnie przewodowej sieci telekomunikacyjnej nie jest możliwa implementacja nie tylko sieci komórkowej, ale także wielu innych popularnych usług.</u>
          <u xml:id="u-408.11" who="#MarekRusin">Przystępuję do wyjaśnienia drugiego punktu — sprawy komitetów telefonizacji oraz w ogóle rozwoju telekomunikacji na wsi.</u>
          <u xml:id="u-408.12" who="#MarekRusin">Wysoka Izbo, telefonizacja wsi jest zawsze trudnym zadaniem dla każdego kraju, ze względu głównie na rozproszenie. Stopień efektywności takich inwestycji jest zawsze najbliższy z wszystkich innych okręgów. Dlatego też w każdym właściwie przypadku operatorzy sieci telekomunikacyjnej niechętnie podejmują ten temat. I trudno się w pewnym sensie dziwić, że nasz jedyny na razie monopolista tutaj jakby jest podobny. Telekomunikacja nie jest dofinansowana, co oznacza, że obecnie istniejący abonenci muszą unieść ciężar modernizacji dzisiaj istniejącej sieci, a w przyszłości również i nakładów inwestycyjnych na przyszłość. Ten ciężar ponoszą ci istniejący, ale również będą musieli, mimo wszystko, w przyszłości ponieść i ci, którzy chcą mieć w najbliższej przyszłości taki aparat. Dotyczy to również i telekomunikacji wiejskiej.</u>
          <u xml:id="u-408.13" who="#MarekRusin">Pewną tylko różnicą w stosunku do dawnych czasów jest to, że dzisiaj działamy nieco inaczej, nie ma już monopolisty, PPTiT co prawda, formalnie biorąc, jeszcze wszystko dzierży w swoich rękach, ale może się już pojawiać inny operator. I w związku z tym stosunki pomiędzy PPTiT a abonentem będą określały dobrowolne umowy cywilne. W związku z tym już nie będzie elementu narzucania jednej woli na drugą stronę. Zwłaszcza, że nie ma obowiązku już dzisiaj przekazywania na przykład sprzętu na rzecz PPTiT. Taka organizacja, która zajmie się organizacją sieci wiejskiej, może być samodzielnym operatorem, jako że PPTiT nie może odmówić przyłączenia do swojej sieci. Ale też i nie musi przejmować i nie może narzucić woli przejmowania sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-408.14" who="#MarekRusin">Tak więc nowa ustawa o łączności zmieniła wzajemne bilateralne stosunki między partnerami, czyniąc je w pewnym sensie bardziej równorzędnymi.</u>
          <u xml:id="u-408.15" who="#MarekRusin">Chcę zwrócić uwagę, że w obecnej sytuacji przeważają formy tzw. komitetów telefonizacji wsi. Odczucia, jak wnioskuję z tej interpelacji są takie, jakoby te inicjatywy były jak gdyby lekceważone. Wydaje mi się, że chyba to jest niezbyt zasadne. Środki gromadzone przez te organizacje, przez te komitety, które mogą być teraz tworzone już nie tylko przez PPTiT, jak do tej pory tworzyło to tylko PPTiT, ale mogą być również, zachęcamy nawet do tego, aby tworzyły to organy samorządowe. Jeśli są przekazywane na rzecz urządzeń, które potem przejmuje PPTiT są później rozliczane w ramach tej umowy. To rozliczanie ma charakter zniżek w opłatach, a nawet są propozycje resortu aby iść jeszcze dalej i nawet żeby te zniżki dotyczyły także późniejszego korzystania z urządzeń.</u>
          <u xml:id="u-408.16" who="#MarekRusin">Podstawę do udzielenia zezwolenia stanowi rozliczenie się społecznego komitetu z PPTiT Dotyczy to tylko tej formy, kiedy PPTiT przejmie ten sprzęt i nieodpłatnie przekaże na rzecz dyrekcji wojewódzkiej. Członkowie takiego komitetu składają imienną listę swoich udziałowców, która określa wartość indywidualnych udziałów. I każdy z tych udziałowców dostaje zwolnienie, odpowiednie do oszacowanego przez komitet jego udziału w inwestycji. Całkowite zwolnienie z opłaty następuje, gdy wartość indywidualnego wkładu członka jest wyższa od opłaty cennikowej, dzisiaj to 2,5 mln. Mamy nawet pewne zamierzenia, żeby, być może, pójść jeszcze dalej. Gdyby nawet była pewna nadpłata, co się niekiedy zdarza, mogłaby być rozliczona w późniejszych rozmowach. Mówię, są to na razie pewne rozważania, gdyż tego tak prosto rozwiązać się chyba jeszcze nie da.</u>
          <u xml:id="u-408.17" who="#MarekRusin">Innymi formami wspomagania komitetów przez PPTiT wprowadzonymi decyzjami dyrektora generalnego są: doradztwo w zakresie dokumentacji i zakupu materiałów, bezpłatny nadzór inwestycyjny, doradztwo w zakresie wyboru firm projektowych i wykonawczych.</u>
          <u xml:id="u-408.18" who="#MarekRusin">Jedną z form wspomagania rozwoju telekomunikacji na wsi jest zasilanie społecznych komitetów telefonizacji wsi z Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej, które w roku ubiegłym miało postać dotacji, a w bieżącym roku będzie kredytem preferencyjnym: sprawy te prowadzi biuro do spraw telekomunikacji wiejskiej, mieszczące się w gmachu ministerstwa rolnictwa w Warszawie.</u>
          <u xml:id="u-408.19" who="#MarekRusin">Ponadto w bieżącym roku staraniem ministra łączności jest uruchamiany program telefonizacji miejscowości wiejskich nie posiadających w ogóle telefonów, na który w tym roku są przyznane środki z budżetu w wysokości 30 mld zł. Przewidywane jest kontynuowanie tego programu w latach następnych, aż do wyeliminowania całkowitego tych białych plam.</u>
          <u xml:id="u-408.20" who="#MarekRusin">Z drugiej strony chcę powiedzieć, że pomimo trudnej gospodarczej sytuacji w Polsce i w PPTiT w zeszłym roku przyłączono w kraju ponad 36 tys. nowych abonentów, tj. 1/4 wszystkich przyłączeń w kraju. Jest to wielkość niespotykana do tej pory w żadnym roku. W samym tylko pierwszym kwartale tego roku przekroczyliśmy już połowę tej liczby, czyli 17 tys. Są to liczby małe, zdaję sobie z tego sprawę, ale pokazują, że mimo wszystko jest to w centrum zainteresowania naszego resortu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-409">
          <u xml:id="u-409.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-409.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa chciał zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-409.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, pani poseł będzie uprzejma.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-410">
          <u xml:id="u-410.0" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Z dużym zainteresowaniem wysłuchałam odpowiedzi pana wiceministra na interpelację w części zwłaszcza odnoszącej się do komitetów telekomunikacyjnych na wsi.</u>
          <u xml:id="u-410.1" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Chciałabym tylko króciutko spointować tę wypowiedź. Otóż ten ogromny wzrost, o którym pan minister był uprzejmy poinformować Wysoką Izbę, liczby abonentów na wsi, jest — jak pan minister sądzę przyzna — wyłącznie, prawie wyłącznie zasługą samych komitetów telekomunikacyjnych. Jest to prawda wypływająca głęboko z potrzeb terenu. Tak się bowiem stało, że infrastruktura na wsi zamiast ulegać poprawie w związku z ogólną sytuacją, pogarsza się. I ci mieszkańcy wsi, którzy po prostu chcą sobie sami pomóc, organizują się. Mam na myśli głównie Podkarpacie, które znam lepiej, i oni wychodzą temu naprzeciw.</u>
          <u xml:id="u-410.2" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Proszę sobie bowiem wyobrazić, jak można w sytuacji likwidacji np. aptek wiejskich uzyskać lek trudno dostępny, kiedy trzeba pokonywać odległość — ja myślę np. o warunkach bieszczadzkich — 100 a nawet więcej kilometrów. A zatem ci ludzie robią wszystko, żeby się zorganizować, szybko zarejestrować komitet i wykonywać tę linię. Na szczęście doszło już do rozwiązań, o których pan minister był uprzejmy wspomnieć, a które są również zasługą tej Izby, że ich wkład jest im zaliczany na poczet inwestycji i że to, co oni wybudowali, przechodzi na własność czy to jednostek samorządowych, czy samych komitetów. Oni sami to będą konserwować i wykonywać.</u>
          <u xml:id="u-410.3" who="#EmiliaPogonowskaJucha">Apeluję zatem o utrzymanie tego kursu i nielekceważenie tego właśnie czynnika. Myślę, że resort nie przewiduje tego rodzaju rozwiązań. Aczkolwiek ta wypowiedź pana ministra o małej efektywności tych inwestycji troszeczkę mnie niepokoi. Proszę bardzo uwzględnić to, że jest to dla mieszkańca wsi, głębokiej prowincji, naprawdę bardzo istotna sprawa. Oni sami to doceniają i będą chyba tę linię kontynuować, o czym świadczy niemalejąca ilość komitetów telekomunikacyjnych na wsi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-411">
          <u xml:id="u-411.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-411.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-411.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-412">
          <u xml:id="u-412.0" who="#LechKozaczko">Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Korzystając z okazji poruszenia tematu telekomunikacji w Polsce chciałem zwrócić się do pana ministra z dezaprobatą poczynań. Woj. pilskie jest inicjatorem podejmowanych przedsięwzięć na skalę nieporównywalną z wieloma innymi województwami. Znaleźliśmy środki, zorganizowaliśmy ludzi, znaleźliśmy również kapitały. 9 marca zwróciliśmy się do ministerstwa z wnioskiem o wyrażenie zgody i postawienie warunków na podjęcie rozmów i prac w dziedzinie telefonizacji całego województwa. Mamy obietnice dokonania przyłączeń około 150 tys. numerów w województwie w ciągu 2–3 lat. Od 9 marca, mimo kolejnych, powtarzanych cyklicznie wyjazdów przedstawicieli władz wojewódzkich do ministerstwa i potwierdzaniu, że wszystkie elementy, które w poprzednich rozmowach były, że tak powiem, podawane jako warunki uzyskania zgody, wszystkie te wymagania były dotrzymywane przez władze wojewódzkie, ze strony ministerstwa do tej pory nie ma odpowiedzi. Powiem jeszcze inaczej. Dwa tygodnie temu, czy trzy tygodnie temu zwróciłem się do ministra z prośbą o sformułowanie na piśmie oczekiwań, jakie ministerstwo ma wobec województwa, żeby definitywnie sprawę zakończyć. Do tej pory nie uzyskałem nawet odpowiedzi w tej sprawie. Tak że trudno mi, panie ministrze, ze zrozumieniem odnieść się do tego, co pan tu podnosił.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-413">
          <u xml:id="u-413.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie pośle.</u>
          <u xml:id="u-413.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś z państwa jeszcze chciał zabrać głos? Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-413.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, czy pan minister chciał jeszcze odpowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-414">
          <u xml:id="u-414.0" who="#MarekRusin">W zasadzie do pierwszej wypowiedzi nie mam żadnych komentarzy. Oczywiście postaramy się w miarę możliwości jak najbardziej tę tematykę intensyfikować. Natomiast jeśli chodzi o drugą wypowiedź, proszę państwa, przydział zezwolenia telekomunikacyjnego na tak duży obszar jakim jest województwo nie jest nigdy sprawą ani szybką, ani prostą. Aczkolwiek pewne proste dosyć rozważania łatwo jest przeprowadzić, to jednak działania na tak dużym obszarze muszą uwzględniać wiele różnych czynników.</u>
          <u xml:id="u-414.1" who="#MarekRusin">W krajach zachodnich wydanie tego typu licencji trwa kilkanaście nieraz miesięcy. Wymaga po prostu analiz ekonomicznych, które muszą nam pokazać, jak się względem tej sieci zachowa reszta sieci telekomunikacyjnej. Być może przy tej skali, np. którą proponuje woj. pilskie sensowne będzie, aby ta spółka operatorska przejęła również sieć PPTiT. Rozważamy i taką sytuację. Bo proporcje, kiedy my mamy w sieci telekomunikacyjnej kilkanaście tysięcy abonentów, a propozycja jest kilkaset, sprawia, że może być nieopłacalne rozwijanie dwóch.</u>
          <u xml:id="u-414.2" who="#MarekRusin">W każdym kraju wprowadzenie drugiego abonenta w istniejącą sieć musi być dokładnie rozważone. Proszę państwa, naprawdę termin dwóch miesięcy nie jest jeszcze tak strasznie wielkim opóźnieniem. Tym niemniej jednak przyznaję rację, że w najbliższym czasie sprawa zostanie rozstrzygnięta. To jest sprawa, mająca wiele aspektów, które trudno tutaj w tej chwili rozwijać. Pan poseł z Piły był obecny zdaje się, bodaj w piątek, na rozmowie z ministrem Szuderem, który osobiście prowadzi tę sprawę. Jeśli nie, to wojewoda pilski rozmawiał w tej sprawie. Wydaje mi się, że sprawa będzie rozstrzygnięta w najbliższych dniach. Dzisiaj nie jestem w stanie powiedzieć, jaki jest stan opracowania tego dokumentu.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-415">
          <u xml:id="u-415.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panie ministrze.</u>
          <u xml:id="u-415.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację pana posła Jana Dalgiewicza.</u>
          <u xml:id="u-415.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, otrzymaliśmy już wydrukowany tekst zgłoszonych poprawek do projektu ordynacji wyborczej, powrócimy zatem do tego punktu porządku dziennego. Proszę wszystkich państwa o zajmowanie miejsc. Czy są wszystkie komisje? Czy Komisja Nadzwyczajna jest powiadomiona, że jest głosowanie? Proszę państwa, poczekamy kilka minut, dlatego że miała pracować w czasie obrad Komisja Nadzwyczajna, część posłów wyszła. Bardzo prosimy wszystkich o zajmowanie miejsc, za kilka minut zaczynamy głosowanie. Proszę poprosić wszystkich posłów z kuluarów.</u>
          <u xml:id="u-415.3" who="#komentarz">(Chwila przerwy)</u>
          <u xml:id="u-415.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Czekamy jeszcze na Komisję Nadzwyczajną, która została powiadomiona i zaraz posłowie przyjdą.</u>
          <u xml:id="u-415.5" who="#komentarz">(Krótka przerwa)</u>
          <u xml:id="u-415.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o zajmowanie miejsc, powracamy do obrad.</u>
          <u xml:id="u-415.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę wszystkich państwa o zajęcie miejsc i w miarę możności o ciszę, żebyśmy mogli, sprawnie przeprowadzić głosowanie.</u>
          <u xml:id="u-415.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Powracamy do rozpatrzenia punktu 11 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Komisję Konstytucyjną projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 917A).</u>
          <u xml:id="u-415.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do drugiego czytania tego projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-415.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś w drugim czytaniu chciałby zabrać głos przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-415.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-415.12" who="#OlgaKrzyżanowska">Wysoka Izbo! W związku z tym, że z sali zostały zgłoszone dwie poprawki, które macie państwo ujęte w punktach 1 i 2 zestawienia, które zostało już dostarczone. Te poprawki są najdalej idące, gdyż ich przyjęcie praktycznie powoduje konieczność zasadniczej zmiany w projekcie ustawy, w związku z tym przystąpimy, wbrew przyjętemu dotychczas sposobowi, w pierwszej kolejności do głosowania tych dwóch poprawek, a potem, jeżeli Wysoka Izba ich nie przyjmie, wrócimy do głosowania tekstu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-415.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, będę prosiła po każdej z, nich pana posła sprawozdawcę o wyjaśnienie.</u>
          <u xml:id="u-415.14" who="#OlgaKrzyżanowska">W zestawieniu poprawek zgłoszonych podczas debaty nad projektem ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, pierwsza poprawka brzmi:</u>
          <u xml:id="u-415.15" who="#OlgaKrzyżanowska">1) Wprowadzenie systemu wyborczego, zgodnie z którym wybory dokonywałyby się według zasady proporcjonalności — 345 posłów w wielomandatowych okręgach wyborczych z list okręgowych i powiązanych z nimi list ogólnopolskich; następnie zasady większościowej 115 posłów w jednomandatowych podokręgach wyborczych bez wiązania wyników tych wyborów z listami okręgowymi.</u>
          <u xml:id="u-415.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo pana posła sprawozdawcę.</u>
          <u xml:id="u-415.17" who="#OlgaKrzyżanowska">Oczywiście ta poprawka oznacza powrót do zupełnie innej filozofii tej ustawy, oparcia jej na innych podstawach. Chcę przypomnieć, że taka propozycja była zawarta w jednym z projektów i przyjęta była przez Wysoką Izbę, natomiast ona spotkała się z zastrzeżeniami.</u>
          <u xml:id="u-415.18" who="#OlgaKrzyżanowska">Oczywiście pozostawienie 115 podokręgów w jakimś większym stopniu daję możliwości uwzględnienia pewnych racji regionalnych w głosowaniu. Natomiast zmierza do podważenia tego, co wyrażał pan prezydent, że może grozić większym rozdrobnieniem Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-415.19" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę Państwa! Wydaje mi się, że w sensie formalnym istotą tej poprawki jest, że jest to jakby inna filozofia ustawy ordynacja wyborcza. W razie jej przyjęcia będziemy musieli przystąpić do pracy nad trochę innym projektem ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-415.20" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania ktoś jeszcze ma jakieś niejasności?</u>
          <u xml:id="u-415.21" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania. Proszę państwa o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-415.22" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-415.23" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej dzisiaj z sali, a ujętej w pkt. 1, w druku, który państwo otrzymaliście, proszę podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (30) Kto jest przeciw? (252)</u>
          <u xml:id="u-415.24" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (32)</u>
          <u xml:id="u-415.25" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę pierwszą odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-415.26" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka druga dotyczy zrezygnowania z list ogólnopolskich. Jest to poprawka tej samej wagi jak poprzednia, gdyż zmienia zasadniczo układ ordynacji wyborczej.</u>
          <u xml:id="u-415.27" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy coś jeszcze pan poseł sprawozdawca chciał dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-416">
          <u xml:id="u-416.0" who="#AleksanderŁuczak">Myślę, że już tyle razy mówiliśmy na tej sali o tym, że jest to zrozumiałe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-417">
          <u xml:id="u-417.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-417.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy nie ma wątpliwości przed przystąpieniem do głosowania?</u>
          <u xml:id="u-417.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania poprawki drugiej. Jest to zrezygnowanie z list ogólnopolskich.</u>
          <u xml:id="u-417.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem tej poprawki, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (89) Kto jest przeciw? (175)</u>
          <u xml:id="u-417.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (50)</u>
          <u xml:id="u-417.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę drugą odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-417.6" who="#OlgaKrzyżanowska">W związku z decyzją Wysokiej Izby o odrzuceniu poprawki pierwszej i drugiej, przystępujemy do głosowania wariantów, które są zawarte w ustawie, a następnie poprawek zgłoszonych z sali.</u>
          <u xml:id="u-417.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja Konstytucyjna przedstawiła w projekcie ustawy rozwiązania wariantowe dotyczące 7 przepisów, które głosować będziemy w pierwszej kolejności. Prezydium Sejmu proponuje alternatywne głosowanie przepisów przedstawionych w wariantach, przy czym przepisy dotyczące tej samej sprawy głosowane będą łącznie.</u>
          <u xml:id="u-417.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm propozycje tego sposobu głosowania przyjął.</u>
          <u xml:id="u-417.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Sprzeciwu nie słyszę.</u>
          <u xml:id="u-417.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Wyjaśniam, że w głosowaniu alternatywnym, przy użyciu elektronicznego urządzenia do liczenia głosów, wynik głosowania za wariantem pierwszym zostanie wyświetlony na tablicy przy napisie „głosujących za”. Przy wariancie drugim, przy napisie „głosujących przeciw”. Czyli jak zadam państwu pytanie: kto jest za wariantem pierwszym, będzie to w pierwszej linijce, że tak powiem, naszych tablic i za wariantem drugim, liczba głosów będzie w linijce drugiej, tam gdzie normalnie mamy głosy przeciwne.</u>
          <u xml:id="u-417.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ta sprawa budzi wątpliwości?</u>
          <u xml:id="u-417.12" who="#komentarz">(Głosy z sali: Nie.)</u>
          <u xml:id="u-417.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-417.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja przedstawiła art. 29 w dwóch wariantach. W wariancie pierwszym wyborca głosuje na okręgową listę kandydatów i może wskazać kandydata preferowanego przez niego z tej listy, natomiast w wariancie drugim wyborca oddaje głos na określoną listę przez wskazanie preferowanego kandydata z tej listy. Z wariantami tymi łączą się: Warianty w art. 88, w którym zawarte są zasady uznania ważności karty; warianty art. 89 ust. 2 pkt. 6 i 7, w których ustalone są składniki protokółu głosowania sporządzanego przez obwodową komisję wyborczą; warianty art. 95, w którym ustalone są zasady uzyskania mandatów przypadających na daną listę okręgową; warianty art. 97 ust. 2 pkt 8, który określa jeden z elementów protokółu sporządzonego przez okręgową komisję wyborczą; warianty art. 114, w którym określono zasady obsadzania mandatu w wypadku wygaśnięcia mandatu posła wybranego z okręgowej listy kandydatów.</u>
          <u xml:id="u-417.15" who="#OlgaKrzyżanowska">Wszystkie te warianty będziemy głosować łącznie.</u>
          <u xml:id="u-417.16" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy pan poseł sprawozdawca chciał coś dodać?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-418">
          <u xml:id="u-418.0" who="#AleksanderŁuczak">Gdyby były jakieś niejasności. Też uważam, że znamy zasadę tych wariantów, w czym jest różnica między nimi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-419">
          <u xml:id="u-419.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy ktoś przed przystąpieniem do głosowania ma jeszcze jakieś niejasności?</u>
          <u xml:id="u-419.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-419.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wariantem pierwszym art. 29, 88, 89 ust. 2 pkt 6 i 7, art. 95, 97 ust. 2 pkt 8 oraz art. 114, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (135) Kto z posłanek i posłów jest za wariantem drugim art. 29, 88, 89 ust. 2 pkt 6 i 7, art. 95, 97 ust. 2 pkt 8 oraz art. 114, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (188) Stwierdzam, że Sejm przyjął wariant drugi art. 29.</u>
          <u xml:id="u-419.3" who="#komentarz">(Poseł Bronisław Geremek: Kto się wstrzymał, pani marszałek.)</u>
          <u xml:id="u-419.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, zwrócono mi uwagę, że powinno być jeszcze „Kto się wstrzymał od głosowania”. Nie wpływa to w tym przypadku na wynik głosowania, ale pozwolę sobie zadać to pytanie, żeby była jasność i czytelność.</u>
          <u xml:id="u-419.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (4) Stwierdzam, że Sejm przyjął wariant drugi art. 29, 88, 89 ust. 2 pkt 6 i 7, art. 95, 97 ust. 2 pkt 8 oraz art. 114.</u>
          <u xml:id="u-419.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja przedstawia dwa warianty art. 93 dotyczące sposobu ustalania liczby mandatów przypadających dla poszczególnych list okręgowych.</u>
          <u xml:id="u-419.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Wariant pierwszy zawiera sposób podziału mandatów według systemu Hare-Niemeyera: natomiast wariant drugi zawiera sposób podziału mandatów według systemu Sainte-Lague. Proszę panie pośle, ewentualne wyjaśnienia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-420">
          <u xml:id="u-420.0" who="#AleksanderŁuczak">Ja też myślę, że już nie raz na tej sali wyjaśnialiśmy, jakie są różnice i który sposób ustalania wyniku jest dogodniejszy.</u>
          <u xml:id="u-420.1" who="#AleksanderŁuczak">Generalnie mogę jeszcze raz powtórzyć, że sposób pierwszy, Hare-Niemeyera, preferuje ugrupowania mniej liczne, natomiast sposób ustalania wyników według metody Sainte-Lague jest sposobem, który odzwierciedla wynik głosowania w taki sposób, że preferuje silniejsze ugrupowania.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-421">
          <u xml:id="u-421.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Będzie to tak samo głosowanie wariantowe.</u>
          <u xml:id="u-421.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-421.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wariantem pierwszym art. 93, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (188) Kto z posłanek i posłów jest za wariantem drugim art. 93, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (129) Kto wstrzymał się od głosowania? (12)</u>
          <u xml:id="u-421.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm przyjął wariant pierwszy art. 93.</u>
          <u xml:id="u-421.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Komisja przedstawia dwa warianty dotyczące art. 121 ust. 3. W wariancie pierwszym Ust. 3 zawiera zakaz prowadzenia agitacji na rzecz kandydatów na posłów w świątyniach i miejscach kultu religijnego.</u>
          <u xml:id="u-421.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Wariant drugi przewiduje skreślenie tego przepisu.</u>
          <u xml:id="u-421.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy przed przystąpieniem do głosowania są jakieś niejasności? Nie ma.</u>
          <u xml:id="u-421.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy więc do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-421.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za wariantem pierwszym art. 121 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (104) Kto z posłanek i posłów jest za wariantem drugim, polegającym na skreśleniu w art. 121 ust. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (194) Kto wstrzymał się od głosowania? (29)</u>
          <u xml:id="u-421.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm przyjął wariant drugi art. 121.</u>
          <u xml:id="u-421.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Przypominam, że w oświadczeniach klubowych zgłoszone zostały dodatkowe poprawki, których tekst został posłankom i posłom dostarczony. Przystępujemy do ich rozpatrzenia z wyjątkiem pierwszych dwóch poprawek, które zostały przez Wysoką Izbę przegłosowane.</u>
          <u xml:id="u-421.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo, może pan poseł sprawozdawca będzie uprzejmy kolejno przedstawiać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-422">
          <u xml:id="u-422.0" who="#AleksanderŁuczak">Wysoka Izbo! Poprawka nr 3 z tych poprawek, które zostały zgłoszone w trakcie debaty, dotyczy usytuowania Krajowego Biura Wyborczego. Projekt przewiduje, żeby to biuro było usytuowane przy Kancelarii Sejmu, natomiast propozycja, która padła na tej sali zmierza do tego, żeby biuro było usytuowane przy Kancelarii Prezydenta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-423">
          <u xml:id="u-423.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy są jakieś niejasności przed przystąpieniem do głosowania? O ile rozumiem, głosujemy te dwa akapity ujęte w pkt. 3 razem.</u>
          <u xml:id="u-423.1" who="#komentarz">(Poseł Aleksander Łuczak: Tak, bo są jednoznaczne.)</u>
          <u xml:id="u-423.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Tak, to stało się jednoznaczne. Dziękuję. Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-423.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem trzeciej poprawki dotyczącej art. 46 i 55, a polegającej na zastąpieniu wyrazów: „marszałek Sejmu” wyrazem: „prezydent” oraz wyrazów: „Kancelarii Sejmu” wyrazami: „Kancelarii Prezydenta”, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (88) Kto jest przeciw? (211)</u>
          <u xml:id="u-423.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (25)</u>
          <u xml:id="u-423.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę oddalił.</u>
          <u xml:id="u-423.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka w pkt 2.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-424">
          <u xml:id="u-424.0" who="#AleksanderŁuczak">Poprawka w pkt. 2 ma charakter porządkowy, ale wydaje się, że jest warta zastanowienia. Otóż jest propozycja, żeby ten kwadracik, którym zaznacza się preferencje dla kandydata, był umieszczony nie z prawej strony nazwiska, tylko z lewej, ponieważ umieszczenie go z lewej strony na karcie wyborczej jest bardziej czytelne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-425">
          <u xml:id="u-425.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy są jakieś — chwileczkę — czy są jakieś niejasności w tej sprawie? Sprawa jest jasna, a jest to ujęcie w tekście, więc musimy przegłosować.</u>
          <u xml:id="u-425.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ujętej w pkt. 2, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (243) Kto jest przeciw? (24)</u>
          <u xml:id="u-425.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (55)</u>
          <u xml:id="u-425.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę ujętą w pkt. 2 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-425.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Punkt 3, proszę, poprawka trzecia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-426">
          <u xml:id="u-426.0" who="#AleksanderŁuczak">W pkt. 3 jest propozycja, ażeby do art. 82 dodać sformułowanie „wraz z danymi, o których mowa w art. 68 ust. 8”. Chodzi o to, żeby na karcie do głosowania w przypadku, kiedy ugrupowanie zawiązało koalicję, była umieszczona nazwa nie tylko tej koalicji, ale również informacja o tym, z jakiego ugrupowania jest dany kandydat.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-427">
          <u xml:id="u-427.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję, czy sprawa jest jasna przed przystąpieniem do głosowania? Jeżeli tak, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-427.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ujętej w pkt. 3, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (258) Kto jest przeciw? (20)</u>
          <u xml:id="u-427.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (43)</u>
          <u xml:id="u-427.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę ujętą w pkt. 3 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-427.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka 4, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-428">
          <u xml:id="u-428.0" who="#AleksanderŁuczak">Poprawka 4 zmierza do tego, żeby dodać jeszcze jeden ustęp do art. 141, chodzi o to, żeby prezydent miał możliwość skrócenia kalendarza wyborczego, który przewiduje ustawa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-429">
          <u xml:id="u-429.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy sprawa jest jasna?</u>
          <u xml:id="u-429.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-429.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ujętej w pkt. 4, zechce, ponieść rękę i nacisnąć przycisk. (102) Kto jest przeciw? (200)</u>
          <u xml:id="u-429.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (30)</u>
          <u xml:id="u-429.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawki ujętej w pkt. 4 nie przyjął.</u>
          <u xml:id="u-429.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka 5, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-430">
          <u xml:id="u-430.0" who="#AleksanderŁuczak">Poprawka 5 dotyczy tego samego artykułu, proponuje, aby dodać ust. 3, żeby póki nie zostanie powołane Krajowe Biuro Wyborcze, jego czynności wykonywała Kancelaria Prezydenta.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-431">
          <u xml:id="u-431.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Czy w tej sprawie są jakieś niejasności?</u>
          <u xml:id="u-431.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Jeżeli nie, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-431.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ujętej w pkt. 5, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (79) Kto jest przeciw? (220)</u>
          <u xml:id="u-431.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (26)</u>
          <u xml:id="u-431.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę 5 odrzucił.</u>
          <u xml:id="u-431.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Poprawka 6, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-432">
          <u xml:id="u-432.0" who="#AleksanderŁuczak">Poprawka 6 dotyczy załącznika do ordynacji, który dotyczy podziału kraju na okręgi wyborcze. Padła propozycja innego połączenia czterech województw. Propozycja ta wynikła z faktu, że zaproponowane w projekcie połączenie dwóch województw było jak gdyby nierównomierne, to znaczy jedno województwo było znacznie większe od drugiego. Natomiast rozdział województw, jaki jest zaproponowany w tej poprawce, zmierza do połączenia województw konińskiego i sieradzkiego, które mają mniej więcej tę samą liczbę potencjalnych wyborców, natomiast pozostawienie oddzielnie tych dwóch województw, gdzie jest zachowana liczba mandatów umożliwiających przeprowadzenie wyborów proporcjonalnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-433">
          <u xml:id="u-433.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Rozumiem, że wszystko ujęte tu pod literami podpunktu głosujemy w całości, jako 6 poprawkę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-434">
          <u xml:id="u-434.0" who="#AleksanderŁuczak">Tak. To oczywiście zmierza do tego, żeby zwiększyć o jeden liczbę okręgów i inne jest połączenie województw.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-435">
          <u xml:id="u-435.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy ktoś chciał zabrać głos? Proszę państwa, to nie jest debata, tak że tylko jeżeli jest jakaś niejasność w sformułowaniu.</u>
          <u xml:id="u-435.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle, proszę tutaj. Proszę się ograniczyć tylko do wyjaśnienia, jeżeli coś w sformułowaniu może budzić wątpliwości.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-436">
          <u xml:id="u-436.0" who="#HenrykMichalak">Przepraszam Wysoką Izbę, ale rzeczywiście nastąpiła chyba pewna nieścisłość. W związku z tą poprawką, jeżeli Wysoka Izba by ją przegłosowała, nie wiadomo co się dzieje z jednym z mandatów, które tracą te trzy nowo powstałe okręgi.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-437">
          <u xml:id="u-437.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Panie pośle, to jest sprawa merytoryczna, a nie sprawa do wyjaśnienia… Przepraszam, co na ten temat może nam powiedzieć komisja?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-438">
          <u xml:id="u-438.0" who="#AleksanderŁuczak">To nie jest tak, że takie mechaniczne rozdzielenie województw nie powoduje konsekwencji w innych województwach i rzeczywiście podział ten, który został zaproponowany w tej poprawce, zmierza do tego, że w całym tym regionie, tzn. w całym tym regionie czterech województw, gdyby je traktować wspólnie, będzie o jeden mandat mniej, który to mandat przejdzie do województwa katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-438.1" who="#komentarz">(Poseł Jan Janowski: Trzeba zapisać Katowice plus jeden.)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-439">
          <u xml:id="u-439.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę państwa, proszę o ciszę, to jest w trakcie głosowania, czy pan poseł w sprawie wyjaśnienia, bo zgłosił się pan poseł.</u>
          <u xml:id="u-439.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Bardzo proszę, tylko w sprawie wyjaśnienia, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-440">
          <u xml:id="u-440.0" who="#WaldemarPawlak">Proszę państwa, w druku nr 917-A w załączniku mamy okręg nr 5 i w okręgu tym jest mowa o województwie piotrkowskim i sieradzkim, jest 11 mandatów i mamy okręg nr 14, województwo kaliskie i konińskie — 12 mandatów. W sumie daję to 23 mandaty, teraz w propozycji poprawki 7 jest tak, województwo konińskie ma 7 mandatów, województwo piotrkowskie ma 7 mandatów i województwa sieradzkie i konińskie mają razem 9 mandatów, czyli w sumie daję to też 23 mandaty, tak?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-441">
          <u xml:id="u-441.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, wydaje mi się, że powracamy do debaty na ten temat, przypominam, chociaż nie jestem prawnikiem, że ta zmiana się bierze z tego, że to jest zaokrąglone wzwyż w stosunku do liczby mieszkańców, dlatego mogą nastąpić przesunięcia.</u>
          <u xml:id="u-441.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę, panie pośle, czy pan jeszcze coś chciał wyjaśnić przed przystąpieniem do głosowania? Proszę o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-442">
          <u xml:id="u-442.0" who="#AleksanderŁuczak">Poza tym co powiedziałem nie mam nic do dodania, natomiast nie chciałbym polemizować z tym, co zostało przed chwilą wypowiedziane, mianowicie to nie jest tak, że podział mandatów dokonuje się w sposób tak mechaniczny, że jak się zgadza suma województw, to potem się rozdziela i też się zgadza. Tak to nie jest, dlatego że za podstawę przyznania mandatów bierze się zupełnie inne wyliczenia — liczbę mieszkańców.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-443">
          <u xml:id="u-443.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę państwa, sprawa jest chyba jasna i po prostu… chwileczkę, panie pośle, zaraz będziemy musieli przez głosowanie tę decyzję podjąć. Czy pan poseł chciał w sprawie wyjaśnienia? Bardzo proszę, ale tylko w tej sprawie.</u>
          <u xml:id="u-443.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę bardzo o ciszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-444">
          <u xml:id="u-444.0" who="#EdwardHoroszkiewicz">Pani Marszałek! Z tego, co tu referuje pan poseł, to jednak wynika, że o jeden mandat jest mniej. W związku z tym mam pytanie, bo wymieniliście tutaj państwo te trzy województwa i chodzi chyba o kaliskie, że jest mniej, dlatego chciałem zaprotestować.</u>
          <u xml:id="u-444.1" who="#komentarz">(Wesołość na sali)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-445">
          <u xml:id="u-445.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Proszę państwa, chwileczkę, proszę państwa wydaje mi się, że sprawa jest jasna i decyzje, chwileczkę, panie pośle — dobrze, chcę skończyć zdanie.</u>
          <u xml:id="u-445.1" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, nie będziemy wznawiali debaty na temat zwolenników tej poprawki, dlaczego ma rację bytu jej przyjęcie czy nie, bo nie mamy możliwości przeprowadzenia dziś debaty. Przystąpimy do głosowania. Proszę bardzo, czy pan poseł Szymański w sprawie regulaminowej głosowania?</u>
          <u xml:id="u-445.2" who="#komentarz">(Poseł Janusz Szymański: Ja nie w sprawie formalnej)</u>
          <u xml:id="u-445.3" who="#komentarz">(Zamieszanie na sali)</u>
          <u xml:id="u-445.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, panie pośle, bardzo proszę, pan poseł był wnioskodawcą, bardzo proszę, pan poseł Szymański będzie uprzejmy powiedzieć, jeżeli to jest wyjaśnienie, które ułatwi głosowanie, a nie argumenty za tym czy innym wynikiem głosowania. Proszę, czy pan poseł chciał coś nam wyjaśnić?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-446">
          <u xml:id="u-446.0" who="#JanuszSzymański">Proszę państwa, chcę stwierdzić, że wcześniej mieliśmy o jeden okręg mniej, ponieważ województwa były połączone. W sumie te dwa okręgi wyborcze miały 23 mandaty i były dwoma okręgami wyborczymi. Utworzyliśmy z dwóch okręgów trzy. Piotrków stanowi odrębny okręg, Kalisz odrębny okręg oraz woj. konińskie i sieradzkie odrębny okręg. Przed podziałem były 23 mandaty dla tych dwóch okręgów czy czterech województw. W tej chwili na mocy tej poprawki projektodawcy czy wnioskodawcy projektują, aby okręg wyborczy, czyli woj. piotrkowskie, miał 7 mandatów, woj. kaliskie, stanowiące odrębny okręg, 7 mandatów, oraz woj. konińskie i sieradzkie 9. Jak mnie uczono matematyki, to 14 dodać 9 daję 23. W związku z tym nie można twierdzić, że nastąpiło oszukanie któregoś z okręgów i zabranie jednego mandatu. Jest ta sama liczba mandatów.</u>
          <u xml:id="u-446.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-447">
          <u xml:id="u-447.0" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję. Czy sprawa jest jasna i możemy przystąpić do głosowania? Proszę bardzo. Proszę państwa, proszę o ciszę.</u>
          <u xml:id="u-447.1" who="#komentarz">(Zamieszanie na sali)</u>
          <u xml:id="u-447.2" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, proszę o ciszę, przystępujemy do głosowania.</u>
          <u xml:id="u-447.3" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z pań posłanek i panów posłów jest za przyjęciem poprawki ujętej w punkcie 6, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk. (196) Kto jest przeciw? (68)</u>
          <u xml:id="u-447.4" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania? (59)</u>
          <u xml:id="u-447.5" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm poprawkę ujętą w punkcie 6 przyjął.</u>
          <u xml:id="u-447.6" who="#OlgaKrzyżanowska">Dziękuję panu posłowi sprawozdawcy. Proszę państwa o ciszę i o zajęcie miejsc.</u>
          <u xml:id="u-447.7" who="#OlgaKrzyżanowska">Przystępujemy do głosowania całości projektu ustawy.</u>
          <u xml:id="u-447.8" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto z posłanek i posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Konstytucyjną wraz z załącznikiem i przyjętymi poprawkami, zechce podnieść rękę i nacisnąć przycisk.</u>
          <u xml:id="u-447.9" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto jest przeciw?</u>
          <u xml:id="u-447.10" who="#OlgaKrzyżanowska">Kto wstrzymał się od głosowania?</u>
          <u xml:id="u-447.11" who="#OlgaKrzyżanowska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wraz z załącznikiem 222 głosami za, 57 przeciw, przy wstrzymujących się 47 posłach.</u>
          <u xml:id="u-447.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-447.13" who="#OlgaKrzyżanowska">Proszę państwa, chciałam ogłosić półgodzinną przerwę. Obradować dzisiaj będziemy jeszcze dwie godziny, do godz. 15, będą to interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-447.14" who="#OlgaKrzyżanowska">Ogłaszam przerwę do godz. 13.</u>
          <u xml:id="u-447.15" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min 40 do godz. 13 min 05)</u>
        </div>
        <div xml:id="div-448">
          <u xml:id="u-448.0" who="#TadeuszFiszbach">Wznawiam obrady.</u>
          <u xml:id="u-448.1" who="#TadeuszFiszbach">Powracamy do rozpatrzenia punktu 14 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u>
          <u xml:id="u-448.2" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Lesław Lech w swej interpelacji porusza problem stopniowego ograniczania rekrutacji uczniów do zawodowych szkół przyzakładowych, a w niektórych przypadkach ich likwidowania. Zdaniem posła powstaje obawa, że w wyniku tego procesu znaczna część absolwentów szkół podstawowych pozbawiona będzie możliwości nauki zawodu i zdobycia kwalifikacji zawodowych. W związku z tym poseł zapytuje ministra edukacji narodowej, jak ministerstwo ocenia sytuację na odcinku szkolnictwa zawodowego, czy przewidywane jest przyspieszenie działań organizacyjnych, zapobiegających dalszej degradacji przyzakładowego szkolnictwa zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-448.3" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Andrzej Janowski. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-449">
          <u xml:id="u-449.0" who="#AndrzejJanowski">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wobec zgłoszonej interpelacji dotyczącej sytuacji szkolnictwa zawodowego, chcielibyśmy złożyć, jako ministerstwo, następującą informację.</u>
          <u xml:id="u-449.1" who="#AndrzejJanowski">Szkolnictwo zawodowe, jako ogniwo systemu oświaty najbardziej zależne od uczestnictwa podmiotów gospodarczych, szczególnie dotkliwie odczuwa reagowanie podmiotów gospodarczych na przeobrażenia zachodzące w gospodarce. Znana nam jest, i rządowi jest znana, przedstawiona przez pana posła w interpelacji sytuacja, że od pewnego czasu daję się zaobserwować proces stopniowego ograniczania naboru uczniów do zasadniczych szkół przyzakładowych, bądź nawet ich likwidacji przez macierzyste zakłady pracy, a także odmowa zawierania umów o naukę zawodu, w wyniku czego następuje uniemożliwienie nauki zawodu i zdobycia kwalifikacji zawodowych przez część absolwentów szkół podstawowych.</u>
          <u xml:id="u-449.2" who="#AndrzejJanowski">W 1990 roku na 756 szkół prowadzonych jako przyzakładowe przejęto od zakładów pracy prowadzenie i finansowanie 114 szkół, na co przeznaczono 47 mld 700 mln zł. Najwięcej szkół przejęto w województwach: katowickim — 21 szkół, warszawskim — 16 szkół, gdańskim — 7, legnickim — 7, częstochowskim — 6, kieleckim — 5, łódzkim — 5, wałbrzyskim — 5.</u>
          <u xml:id="u-449.3" who="#AndrzejJanowski">W bieżącym roku przejęto już 34 szkoły, wykorzystując z funduszy przewidzianych na ten cel z budżetu państwa 39 mld 902 mln zł. Łącznie przejęto więc 148 szkół, a dotychczas funkcjonuje jako przyzakładowe 608 szkół, prowadzonych przez zakłady pracy. Przejmowanie szkół odbywa się sukcesywnie, w zależności od złożonych wniosków i przyznanych środków.</u>
          <u xml:id="u-449.4" who="#AndrzejJanowski">Zakłady pracy, prowadzące szkoły zawodowe, do których uczęszczają przede wszystkim młodociani pracownicy, z którymi zakład zawarł umowę o naukę zawodu, otrzymują zwrot wydatków poniesionych na wynagrodzenia i składki ubezpieczenia społecznego młodocianych, a także obniżenie podatku dochodowego z tytułu prowadzenia szkoły przyzakładowej i internatu w wysokości 25 proc, zryczałtowanych kosztów utrzymania uczniów, które w 1990 roku wynosiły od 1 mln do 2 mln w zależności od branży.</u>
          <u xml:id="u-449.5" who="#AndrzejJanowski">W projekcie ustawy o systemie oświaty będącej tematem obrad komisji sejmowych, przewiduje się, że oprócz ministerstw i innych organów administracji oraz gmin, szkoły publiczne mogą być prowadzone przez osoby fizyczne i prawne, według zasad określonych przez organ je prowadzący, to jest np. zakład pracy. Szkoły te mają otrzymywać na każdego ucznia dotację z budżetu państwa na działalność dydaktyczną i opiekuńczo-wychowawczą, w tym na utrzymanie obiektów w wysokości odpowiadającej wydatkom na 1 ucznia, ponoszonych w tego samego typu szkołach publicznych prowadzonych przez ministerstwa oraz gminy, według zasad określonych przez Radę Ministrów.</u>
          <u xml:id="u-449.6" who="#AndrzejJanowski">Dla zharmonizowania wspólnych działań wielu resortów, mających na celu prowadzenie skutecznej polityki edukacji narodowej, wspólnie z ministrem pracy i polityki socjalnej minister edukacji narodowej przygotowuje projekt powołania przez Radę Ministrów międzyresortowego zespołu do spraw kształcenia i przekwalifikowania, w skład którego wejdą także przedstawiciele resortów: finansów i przemysłu, a także Centralnego Urzędu Planowania. Celem tego zespołu, oprócz opracowania końcowego projektu koncepcji reformy kształcenia zawodowego, ma być m. in. likwidacja barier prawnych i wprowadzenie zachęt dotyczących aktywnego uczestnictwa przedsiębiorstw w procesie kształcenia i przekwalifikowania pracowników i bezrobotnych. Likwidacja barier prawnych ma przede wszystkim na celu promowanie działalności szkoleniowe; przedsiębiorstw, wprowadzając ulgi podatkowe lub inne ulgi z tytułu podjęcia szkolenia, Innym rozwiązaniem może być utworzenie specjalnego funduszu szkoleniowego, pochodzącego z obowiązkowych składek pracowników.</u>
          <u xml:id="u-449.7" who="#AndrzejJanowski">Chciałbym dodać, że w Ministerstwie Pracy i Polityki Socjalnej trwają prace nad nowelizacją ustawy Kodeks pracy, w trakcie których rozpatruje się sprawę ujednolicenia statusu młodzieży uczącej się w szkołach zawodowych, tzn. odstąpienia od statusu młodocianego pracownia a utrzymania statusu ucznia Wiązać się to będzie z odstąpieniem od wypłacania młodzieży świadczeń pieniężnych w postaci wynagrodzenia i ekwiwalentu jako rekompensaty za udział w procesie produkcji w czasie praktycznej nauki zawodu i z przyznaniem stypendium.</u>
          <u xml:id="u-449.8" who="#AndrzejJanowski">Jak powiedziałem na początku wystąpienia, jesteśmy za ścisłym współdziałaniem podmiotów gospodarczych ze szkołami zawodowymi i podejmujemy te działania dla przyspieszenia działań organizacyjnych, by zapobiec dalszej degradacji przyzakładowego szkolnictwa zawodowego.</u>
          <u xml:id="u-449.9" who="#AndrzejJanowski">Chciałbym jeszcze dodać, że sprawa ma szerszy wymiar i w dalszej perspektywie potrzebna będzie daleko idąca rekonstrukcja kształcenia zawodowego. W tym celu niedawno została powołana w ministerstwie grupa ekspertów, w której będą uczestniczyli specjaliści z krajów zachodnich; prawdopodobnie grupa ta otrzyma pewną pomoc finansową z European Community. W tej chwili prace nad tymi działaniami niedawno się rozpoczęły. Myślę, że niedługo będziemy wiedzieć, jaki plan rekonstrukcji szkolnictwa zawodowego będziemy mogli przedstawiać.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-450">
          <u xml:id="u-450.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-450.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u>
          <u xml:id="u-450.2" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uznał za wyczerpującą odpowiedź na interpelację posła Lesława Lecha.</u>
          <u xml:id="u-450.3" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Radosław Gawlik w swej interpelacji zwraca uwagę na brak odpowiedniej polityki energetycznej państwa, szczególnie w zakresie energii cieplnej. Szereg przykładów przytoczonych przez posła świadczy o dużym zróżnicowaniu cen za zużytą energię. Przedsiębiorstwa gospodarki ciepłowniczej narzucając odbiorcom energii warunki umów, z reguły osiągają dużo wyższe zyski od zaplanowanych pierwotnie. Przyjęty system ustalania cen umownych dla przemysłu, niezależnie od ilości pobranej energii, nie wpływa mobilizująco na szukanie oszczędności. Natomiast ma niekorzystny wpływ na ceny wytwarzanych produktów.</u>
          <u xml:id="u-450.4" who="#TadeuszFiszbach">Na uwagę zasługuje również fakt, że ceny za ogrzewanie mieszkań i ciepłą wodę w gospodarce komunalnej i spółdzielczości są cenami urzędowymi. Różnicę między ceną umowną liczoną przez dostawcę a ceną urzędową płaconą przez lokatorów pokrywa budżet państwa za pośrednictwem urzędów wojewódzkich. Spółdzielnie otrzymują nie tylko zwrot różnicy między ceną jaką płacą przedsiębiorstwom gospodarki ciepłowniczej, a cenami urzędowymi, lecz również zwrot kosztów i konserwacji urządzeń cieplnych. Obecny system ustalania cen energii cieplnej i rozliczeń za jej dostawę powoduje marnotrawstwo ciepła, przynosi nadmierne zyski dostawcom oraz stanowi znaczące obciążenie, w dużej mierze nieuzasadnione, budżetu państwa.</u>
          <u xml:id="u-450.5" who="#TadeuszFiszbach">Poseł uważa, że powinien być stworzony kompleksowy system stymulacji ekonomicznych dla racjonalizacji zużycia ciepła oraz ochrony odbiorców i budżetu państwa przed wykorzystywaniem pozycji monopolistycznych dostawców energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-450.6" who="#TadeuszFiszbach">W związku z tym poseł postuluje uregulowanie w trybie pilnym następujących zagadnień.</u>
          <u xml:id="u-450.7" who="#TadeuszFiszbach">Po pierwsze, wprowadzenie dla dostawców ciepła zakazu stosowania cenników, w których stosuje się taryfy od metra kwadratowego powierzchni, a w zamian zastosować jednolite rozliczenia w jednostkach ciepła.</u>
          <u xml:id="u-450.8" who="#TadeuszFiszbach">Po drugie, wprowadzenie powszechnego obowiązku zabudowania pomiarów rozliczeniowych w węzłach cieplnych w ciągu najbliższych dwu lat, uznając je prawnie jako podstawowy element rozliczania należności za ciepło między dostawcą a odbiorcą.</u>
          <u xml:id="u-450.9" who="#TadeuszFiszbach">Po trzecie, ustalenie zasady tworzenia cen, w tym: wyszczególnić elementy kosztów wytwarzania i dostawy energii cieplnej bez ponadnormatywnych ubytków wody sieciowej i nadmiernych strat cieplnych, które winny stanowić straty nadzwyczajne a nie element kosztów, maksymalną rentowność sprzedaży energii cieplnej, jednolite zasady określania kosztów stałych i zmiennych, i na tym tle maksymalnych, wzajemnych relacji taryfowych, opłat stałych i zmiennych dla odbiorcy ciepła.</u>
          <u xml:id="u-450.10" who="#TadeuszFiszbach">Po czwarte, wprowadzenie obowiązkowej współpracy izb skarbowych, inspektoratów gospodarki energetycznej, delegatów urzędu antymonopolowego w zakresie całości zagadnień związanych z dostawą energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-450.11" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację głos zabierze podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Janusz Sawicki. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-451">
          <u xml:id="u-451.0" who="#JanuszSawicki">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W zgłoszonej interpelacji w sprawie racjonalizacji gospodarki cieplnej zwrócono uwagę na szeroką gamę zagadnień związanych z: koniecznością administracyjnego wprowadzenia prawnych zasad kalkulowania ceń umownych energii cieplnej oraz zmiany systemu dotacji, przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, normowania zasad zawierania umów i rozliczeń na dostawy ciepła, opomiarowania zużycia ciepła, sprawy zasad sprawowania państwowego nadzoru nad funkcjonowaniem ciepłownictwa. To są ważne problemy, ale kompleksowe i trudne do rozwiązania od zaraz i na dzisiaj.</u>
          <u xml:id="u-451.1" who="#JanuszSawicki">Ustosunkowując się pokrótce do poszczególnych pytań, jak i szkicując zarys rządowej koncepcji działań restrukturyzacyjnych w tej dziedzinie, chciałbym zwrócić uwagę na następujące kwestie. W 49 wojewódzkich przedsiębiorstwach energetyki cieplnej jest eksploatowanych 330 systemów ciepłowniczych, w skład których wchodzi ponad 110 elektrociepłowni i ciepłowni, blisko 5,5 tys. ciepłowni lokalnych i około 13,5 tys. km rurociągów sieciowych. Stan tych urządzeń jest zły, trapi je duża awaryjność, posiadają one bardzo zróżnicowaną, ale najczęściej niską sprawność energetyczną wynikającą z niedostatecznego wykorzystania pierwotnej energii zawartej w paliwach, nadmiernych strat wody i ciepła przy przesyłce do odbiorców. Systemy te mają nikłą elastyczność pracy na skutek braku automatyki i gigantomanii, jaka istniała przy konstruowaniu systemów grzewczych w latach 1950–1980. Ta nieefektywność wytwarzania i dostawy do odbiorcy ciepła ma oczywiście wpływ na koszty pozyskania ciepła i ich zróżnicowanie w przekrojach wojewódzkich i u poszczególnych dostawców.</u>
          <u xml:id="u-451.2" who="#JanuszSawicki">Oprócz tych czynników na zróżnicowanie kosztów pozysku energii cieplnej mają duży wpływ: okres oddawania do użytku danego systemu, stopień jego zamortyzowania i sposób sfinansowania inwestycji, następnie rodzaj paliwa, na którym system bazuje, następnie odległość od źródła nabycia paliwa i związane z tym koszty dowozu paliwa, gęstość lokalnej sieci przesyłowej i inne.</u>
          <u xml:id="u-451.3" who="#JanuszSawicki">Jak praktyka wykazała, ten stan rzeczy uniemożliwia oparcie systemu rozliczeń z ciepłowniami lub dystrybutorami ciepła na centralnie określonych jednolitych cenach urzędowych lub takich samych co do wysokości składnikach kalkulacyjnych cen umownych. Prawie każdy z funkcjonujących systemów jest nieporównywalny i stąd, wydaje się, powinien mieć indywidualną uzasadnioną normę strat wody sieciowej i ciepła, powinien też mieć określoną odmienną relację opłat stałych i zmiennych wynikających z wielkości i zagęszczenia eksploatowanej sieci i w dużej mierze wynikających z poniesionych kosztów stałych przesyłu.</u>
          <u xml:id="u-451.4" who="#JanuszSawicki">Odmiennym już zagadnieniem jest zgodność zaproponowanych przez pana posła metod ingerencji cenowej z obowiązującymi ustawowymi normami prawa cenowego. Dlatego też nadzór sprawowany przez izby skarbowe przy powiadamianiach o zamiarze podwyższania cen, nadzór nad kształtowaniem się cen umownych energii cieplnej traktujemy jako rozwiązanie nie pozbawione wad, ale najwłaściwsze w obecnym okresie przejściowym. Nie należy oczekiwać, aby izby skarbowe w świetle powyższych faktów mogły wymusić ujednolicenie kosztów pozysku energii cieplnej lub poprzez odmowę akceptacji cen wymusić w pełni racjonalną eksploatację istniejących sieci. Ale również naszym zdaniem nie można działalności izb skarbowych oceniać jako zupełnie biernej skoro m. in. w roku bieżącym doszło do zanegowania aż 42% zgłoszonych podwyżek cen energii cieplnej.</u>
          <u xml:id="u-451.5" who="#JanuszSawicki">Działania izb skarbowych koncentrują się przede wszystkim na odmowie zaakceptowania wzrostu cen w tych przypadkach, gdy nie jest to uzasadnione wzrostem kosztów z tytułów obiektywnych. Izby skarbowe przy akceptacji cen nie traktują jednakowo pod względem zyskowności produkcji energii cieplnej wszystkich producentów, lecz raczej kierują się wytycznymi co do obniżania zyskowności producentom drogim i premiowania wytwórców o niższych kosztach.</u>
          <u xml:id="u-451.6" who="#JanuszSawicki">Założeniem polityki rządowej jest szybkie stworzenie warunków do przekazania pełnej kontroli i właściwości do podejmowania bieżących i długofalowych decyzji o zasadach i warunkach funkcjonowania lokalnych systemów grzewczych władzom wojewódzkim i gminnym. Tylko takie rozwiązanie przy pełnej koordynacji centralnej może zapewnić właściwy przebieg procesów restrukturyzacyjnych dostosowanych do potrzeb lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-451.7" who="#JanuszSawicki">Do tych działań przygotowawczych należałoby zaliczyć m. in. dążenie do zmniejszenia rozpiętości między urzędowymi opłatami za centralne ogrzewanie i ciepłą wodę ponoszonymi przez ludność, a poziomem przeciętnych kosztów pozysku energii cieplnej, co zezwalałoby na odejście od różnicowej techniki dotowania dostaw tych czynników na cele bytowe i powierzenie stanowienia cen samodzielnym władzom terenowym.</u>
          <u xml:id="u-451.8" who="#JanuszSawicki">Następny punkt to wprowadzenie właściwych relacji cen dla wszystkich nośników energii, co jest z kolei warunkiem przeprowadzenia poprawnego rachunku ekonomicznego dla działań restrukturyzacyjnych sieci gazowych na szczeblu lokalnym.</u>
          <u xml:id="u-451.9" who="#JanuszSawicki">Następny punkt, przeprowadzenie prac przygotowawczych przez Ministerstwo Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej, które by umożliwiały opomiarowanie zużycia energii cieplnej. Trzeba też wskazać na zamierzane udzielanie gwarancji rządowych dla pożyczek związanych z pilotującymi przedsięwzięciami restrukturyzacyjnymi w niektórych aglomeracjach miejskich. Zastosowanie w układzie lokalnym najbardziej efektywnego źródła pozyskania energii cieplnej nie może jeszcze zapewnić właściwej efektywności całego systemu, jeżeli nie będzie to połączone z powszechnym wprowadzeniem pomiaru zużycia ciepła, automatyzacji pracy urządzeń ciepłowniczych, masowym zastosowaniem przy grzejnikach termoregulatorów z zastosowaniem napędów zmiennoprędkościowych dla pomp i wdrożeniem wymienników płytowych i nowych układów technologicznych węzłów ciepłowniczych.</u>
          <u xml:id="u-451.10" who="#JanuszSawicki">Do wypracowania niezbędnych posunięć rządowych, głównie finansowych, technicznych i prawnych też, został zobowiązany minister budownictwa i gospodarki przestrzennej, który powołał międzyresortowy zespół do tych prac. Prace są zaawansowane. W ramach przedsięwzięć możliwych do wprowadzenia od zaraz minister budownictwa wydał rozporządzenie wprowadzające wymóg wyposażenia w liczniki ciepła i urządzenia do regulacji jego poboru węzłów ciepłowniczych w nowych budynkach oddawanych do eksploatacji oraz w budynkach istniejących, w których instalacje centralnego ogrzewania poddawane są wymianie lub modernizacji. Ocenia się, że ze względu na uruchamianą w kraju produkcję liczników ciepła i zaworów termoregulacyjnych oraz na duże zainteresowanie firm zagranicznych dostawą tych urządzeń do Polski, ich podaż może być wystarczająca. Stanie tylko pytanie o możliwości sfinansowania tych zakupów.</u>
          <u xml:id="u-451.11" who="#JanuszSawicki">Natomiast wprowadzenie postulowanego w interpelacji obowiązku zainstalowania w ciągu najbliższych dwóch lat analogicznych urządzeń we wszystkich istniejących budynkach wymagałoby dla tego przedsięwzięcia znacznego podniesienia opłat za ciepło, bądź zwiększenia dopłaty budżetowej na ten cel. Przy czym pełny efekt oszczędnościowy też by nie wystąpił z uwagi na konieczność równoległego wprowadzenia wspomnianej wyżej automatyzacji w sieci dystrybucji.</u>
          <u xml:id="u-451.12" who="#JanuszSawicki">Z tymi też zagadnieniami bezpośrednio jest związana możliwość postulowanego przez pana posła odejścia od stosowania w rozliczeniach opłat odnoszonych do metra kwadratowego powierzchni mieszkalnej. Spośród innych przedsięwzięć rządowych, które są obecnie finalizowane, należałoby wymienić podpisanie umów kredytowych oraz udzielenie gwarancji rządowych w stosunku do Banku Światowego, zabezpieczających spłatę kredytów, zaciągniętych na kompleksową restrukturyzację i modernizację na ww. zasadach systemów ciepłowniczych m. Warszawy, Katowic, Krakowa, Gdyni i Gdańska.</u>
          <u xml:id="u-451.13" who="#JanuszSawicki">W dalszej perspektywie brane były pod uwagę — podjęcie tego typu działań, tzn. użycia kredytów międzynarodowych organizacji finansowych — dla dalszych 6 systemów ciepłowniczych w wielkich aglomeracjach miejskich. Należy przy tym podkreślić, że w każdym z tych przypadków negocjacje z Bankiem Światowym koncentrowały się na szczeblu zainteresowanych władz lokalnych.</u>
          <u xml:id="u-451.14" who="#JanuszSawicki">Na zakończenie chciałem przyjąć zgłoszoną przez pana posła uwagę co do konieczności zacieśnienia współpracy izb skarbowych z inspektoratami gospodarki energetycznej i delegaturami urzędu antymonopolowego w całości zagadnień związanych z energią cieplną.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-452">
          <u xml:id="u-452.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-452.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u>
          <u xml:id="u-452.2" who="#TadeuszFiszbach">Proszę bardzo, poseł Gawlik.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-453">
          <u xml:id="u-453.0" who="#RadosławGawlik">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałem wyrazić zadowolenie, że przynajmniej pan minister Sawicki zgodził się z jednym postulatem zacieśnienia tej współpracy izb skarbowych, inspektoratów gospodarki energetycznej i delegatur urzędu antymonopolowego, dlatego że moje wiadomości na temat akceptowania przez izby skarbowe tych cen nie potwierdzały optymizmu, który wyraził pan minister mówiąc o tym, że 42% podwyżek zostały zanegowane. We Wrocławiu odbywało się to tak, że jednego dnia ciepłownia przyniosła proponowane ceny za energię cieplną i drugiego dnia rano były te ceny zatwierdzone.</u>
          <u xml:id="u-453.1" who="#RadosławGawlik">Pan powiedział o tym, że zagadnienie jest rzeczywiście skomplikowane i dotyczy całego szeregu dziedzin, jest dla mnie jasne i oczywiste, nie ma się co przekonywać, że w ciągu dnia izba skarbowa nie mogła rzetelnie przeprowadzić analizy kosztów proponowanych przez zakład ciepłowniczy.</u>
          <u xml:id="u-453.2" who="#RadosławGawlik">Muszę powiedzieć, że nie satysfakcjonuje mnie powiedzenie, że działania są przygotowywane, że trzeba zmniejszać rozpiętości między cenami umownymi a rzeczywistymi kosztami ponoszonymi za dostawę energii cieplnej i ciepłej wody. Tym bardziej mnie to nie satysfakcjonuje, że tak jest, że przecież kilkanaście bilionów złotych budżet państwa dopłaca do energii cieplnej. Budżet państwa i jego reprezentanci, Ministerstwo Finansów, powinni być szczególnie zainteresowani tym, żeby nie działo się tak, że planowane zyski czy planowany zysk jest, tu podawałem przykłady wcześniej, na przykład w NPG c.o.: Wrocław 16%, wykonanie 34%; w Radomiu 6,6% — wykonanie 24%, bo to są nieuzasadnione zyski, które opłaca budżet państwa, dotując marnotrawstwo, to że zalicza się w koszty energii straty w sieci. Już w tej chwili państwo powinno, szykując się do tego, co jest robione i powinno być robione i chwała, że Bank Światowy daję kredyty dla wielkich aglomeracji i że w nich są podejmowane kompleksowe modernizacje systemów ciepłowniczych, ale już teraz państwo nie powinno zrezygnować z ingerencji.</u>
          <u xml:id="u-453.3" who="#RadosławGawlik">Szczególnie jeśli chodzi o zasady tworzenia cen, bo w tej chwili jest to absolutna partyzantka. Z tego co usłyszeliśmy wynika, że będzie się pracowało jeszcze następnych kilka lat, bo sprawa jest rzeczywiście skomplikowana, a jestem przekonany, że już dzisiaj można byłoby ustalić na przykład jednolite zasady rozliczania w jednostkach ciepła, a nie rozliczanie od metrów kwadratowych powierzchni.</u>
          <u xml:id="u-453.4" who="#RadosławGawlik">Oczywiście jest to postęp w stosunku do tego, co było, że rozliczano od osób. I niestety muszę powiedzieć o jednej rzeczy, która się stała przy okazji konstruowania budżetu, że o ile dotacje dla spółdzielczości zostały ustalone w jakiejś kwocie i mniej więcej wiadomo, jaką kwotę stanowią dotację do ciepła i ciepłej wody, o tyle dotacje dla gospodarki komunalnej i dla gmin zostały wliczone do ogólnej kwoty subwencji dla gmin, w przeliczeniu na osoby, tak jak była liczona subwencja ogólna, a nie w przeliczeniu na metry kwadratowe powierzchni mieszkań komunalnych, które należałoby dotować. A to oznacza, że na przykład gminy, które w ogóle nie miały mieszkań komunalnych, w których należałoby dotować ciepło i ciepłą wodę, dostały pieniądze, których nie dostały wielkie aglomeracje.</u>
          <u xml:id="u-453.5" who="#RadosławGawlik">Tak że to oczywiście jest postępem, powiedzmy przejście z osoby na metry kwadratowe, ale największym postępem byłoby oprzyrządowanie i opomiarowanie. Nie bardzo też rozumiem, dlaczego państwo nie mogłoby określić, że w ciągu 2 czy 3 lat zrobi dla istniejących już budynków, to co już zrobiło dla nowych budynków i tych, gdzie będzie wymieniana sieć, sądzę, że jest to w interesie budżetu państwa. Wyznaczyć termin realny, żeby przynajmniej na węzłach cieplnych było opomiarowanie, żebyśmy się zorientowali, jakie są straty, żebyśmy wiedzieli za co płacimy w budynku mieszkalnym czy w zakładzie przemysłowym, który pobiera ciepło, bo otrzymalibyśmy ile wypływa z ciepłowni na wejściu do budynku czy zakładu przemysłowego i wiedzielibyśmy jakie są straty, przynajmniej byśmy się zorientowali za co budżet państwa płaci. Wy nie chcecie wiedzieć za co płacicie, lepiej jest przeznaczyć 6,5 biliona złotych na dotacje do spółdzielczości mieszkaniowej i dalsze ileś bilionów złotych ukrytych w subwencji ogólnej dla gmin, w dodatku niesprawiedliwie rozdzielonych.</u>
          <u xml:id="u-453.6" who="#RadosławGawlik">Oczywiście zapoznam się szczegółowo, dlatego że zagadnienie jest skomplikowane, z tą odpowiedzią pana ministra i postaram się do niej ustosunkować na piśmie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-454">
          <u xml:id="u-454.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-454.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos? Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-454.2" who="#TadeuszFiszbach">Sądzę, że pan poseł z panem ministrem będzie w kontakcie w celu uszczegółowienia szeregu spraw, ale w tym stanie rzeczy moglibyśmy uznać tę informację za wystarczającą.</u>
          <u xml:id="u-454.3" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję bardzo.</u>
          <u xml:id="u-454.4" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jerzy Rusecki oraz 7 posłów w swej interpelacji podnoszą problem szkód górniczych na terenach kolejowych i skutków finansowych jakie ponosi Śląski Okręg Kolejowy. Z danych analizy przeprowadzonej przez katowicki Zakład Centrum Naukowo-Technicznego Kolejnictwa wynika, że udział kosztów górnictwa w naprawach obiektów i urządzeń kolejowych jest dwukrotnie mniejszy od kosztów ponoszonych przez kolej.</u>
          <u xml:id="u-454.5" who="#TadeuszFiszbach">Posłowie stwierdzają, że dzieje się to w majestacie dotychczas obowiązującego prawa górniczego i w sprzeczności z ogólnie obowiązującymi zasadami prawa cywilnego, zgodnie z którymi wyrządzający szkodę zobowiązany jest do jej pełnego zadośćuczynienia.</u>
          <u xml:id="u-454.6" who="#TadeuszFiszbach">W związku z powyższym posłowie zapytują. Po pierwsze, czy rządowi znana jest trudna sytuacja Śląskiego Okręgu Kolejowego związana z występującymi na tym terenie szkodami górniczymi i co rząd czyni i zamierza czynić, aby pomóc kolejnictwu problem ten rozwiązać.</u>
          <u xml:id="u-454.7" who="#TadeuszFiszbach">Po drugie, czy rząd przygotowuje inicjatywę ustawodawczą zmierzającą do właściwego rozwiązania sprawy szkód górniczych, nie tylko na terenach kolejowych, przez wprowadzenie do prawa górniczego podstawowej zasady pokrywania przez górnictwo wszystkich i do tej pory nie policzonych do końca kosztów i strat spowodowanych przez eksploatację górniczą.</u>
          <u xml:id="u-454.8" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi na te interpelacje głos zabierze, z upoważnienia prezesa Rady Ministrów, prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Janusz Steinhoff. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-455">
          <u xml:id="u-455.0" who="#JanuszSteinhoff">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dla możliwie pełnego wyjaśnienia poruszonych w interpelacji zagadnień chciałbym pokrótce omówić obowiązujące dotychczas zasady odpowiedzialności za szkody górnicze. Przepisy prawa górniczego, które aktualnie obowiązują, regulują jedynie odpowiedzialność przedsiębiorstwa górniczego za część szkód przez to przedsiębiorstwo wywołanych, znacznie jednak ograniczając tę odpowiedzialność.</u>
          <u xml:id="u-455.1" who="#JanuszSteinhoff">Dotyczą one naprawy szkód, to jest szkód wywołanych robotami górniczymi, tylko w nieruchomościach oraz budynkach lub innych częściach składowych nieruchomości, a także w urządzeniach służących do doprowadzania lub odprowadzania wody, gazu, prądu elektrycznego oraz w liniach kolejowych i w innych podobnych urządzeniach połączonych z nieruchomością.</u>
          <u xml:id="u-455.2" who="#JanuszSteinhoff">Naprawienie szkody górniczej polega na przywróceniu uszkodzonej wskutek robót górniczych nieruchomości, a także urządzeń, w tym linii kolejowych na przykład, do stanu pierwotnej, poprzedniej użyteczności. Prawo górnicze ustala obowiązek przedsiębiorstw państwowych, a do takich przedsiębiorstw należy PKP, do naprawy szkód górniczych we własnym zakresie w należących do nich nieruchomościach lub urządzeniach na koszt przedsiębiorstw górniczych. Kopalnie zobowiązane są natomiast usuwać fizycznie szkody górnicze w nieruchomościach i w obiektach należących do osób fizycznych i jednostek niepaństwowych.</u>
          <u xml:id="u-455.3" who="#JanuszSteinhoff">W odróżnieniu od ogólnych zasad, odpowiedzialność przedsiębiorstwa górniczego za szkody górnicze opiera się na zaostrzonych kryteriach, bowiem między innymi poszkodowany nie musi udowadniać związku przyczynowego między eksploatacją górniczą a szkodą. Zwolniony jest również od ponoszenia kosztów postępowania, a ponadto roszczenia te są dochodzone w trybie postępowania administracyjnego przed komisjami do spraw szkód górniczych przy urzędach górniczych.</u>
          <u xml:id="u-455.4" who="#JanuszSteinhoff">Uregulowania zawarte w prawie górniczym i odnoszące się do naprawy szkód górniczych tak określonych jak skrótowo to przedstawiłem, oznaczają rzeczywiście, że przedsiębiorstwo górnicze zwolnione jest od odpowiedzialności za inne straty, będące następstwem szkód w nieruchomościach i urządzeniach z nimi związanych, to jest w przypadku kolei, szkód, o których mowa w interpelacji.</u>
          <u xml:id="u-455.5" who="#JanuszSteinhoff">Wyłączona jest tym samym odpowiedzialność z tego tytułu przewidziana w Kodeksie cywilnym. Ta wynikająca z prawa górniczego zasada ograniczenia zakresu odpowiedzialności przedsiębiorstw górniczych za szkody jest krytykowana powszechnie i powoduje niemożność ustalenia faktycznych kosztów eksploatacji kopalin.</u>
          <u xml:id="u-455.6" who="#JanuszSteinhoff">Krytyczne jest również, w odniesieniu do obowiązujących uregulowań prawnych, stanowisko rządu. Bezspornym jest fakt ponoszenia m. in. przez PKP znacznych kosztów i strat eksploatacyjnych, nie będących bezpośrednim następstwem robót górniczych, ale związanych z nimi przyczynowo i nie w pełni rekompensowanych przez górnictwo.</u>
          <u xml:id="u-455.7" who="#JanuszSteinhoff">Trudno odnieść się jednak do przytaczanych w interpelacji danych Centrum Naukowo-Technicznego Kolejnictwa, z których wynika, że górnictwo z tytułu szkód pokrywa tylko 35% strat spowodowanych przez kopalnie. Trudne bowiem jest jednoznaczne wykazanie związku przyczynowego między utrudnieniami w ruchu kolejowym oraz skutkami ekonomicznymi tych utrudnień z działalnością kopalń.</u>
          <u xml:id="u-455.8" who="#JanuszSteinhoff">Ponadto szkody górnicze w obiektach i sieciach PKP nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od całokształtu zagadnień, związanych ze szkodliwym wpływem eksploatacji na powierzchnię, w szczególności na obiekty budownictwa mieszkaniowego, gospodarki komunalnej, obiektów przemysłowych i infrastruktury technicznej i gospodarki wodnej. Często bowiem nie można wydzielić w złożu węglowym tych jego części, których proces eksploatacji oddziałuje selektywnie na poszczególne obiekty zagospodarowania powierzchni. Nie pozwalają bowiem na to względy racjonalnej gospodarki złożem. Jedynie ważne obiekty, o szczególnym znaczeniu i niewielkiej odporności, w tym również odcinki głównych magistrali kolejowych, chronione są zgodnie z przepisami prawa górniczymi filarami ochronnymi.</u>
          <u xml:id="u-455.9" who="#JanuszSteinhoff">Należy więc generalnie oceniać działalność górnictwa, kojarząc opłacalność wydobycia kopalin z ogółem kosztów, nie tylko zaś rachunkiem ekonomicznym przedsiębiorstw górniczych, ale także często z niewymiernymi kosztami społecznymi, zwłaszcza w aspekcie ochrony środowiska. To rozumowanie, tak ważne przecież dla polityki gospodarczej, związane z obowiązującym do niedawna fałszywie pojmowanym modelem dominacji interesów górnictwa, jest akcentowane w pracach nad reformą prawa górniczego i geologicznego.</u>
          <u xml:id="u-455.10" who="#JanuszSteinhoff">Informuję Wysoką Izbę, że w kwietniu br. Wyższy Urząd Górniczy skierował do Międzyresortowego Postępowania Uzgadniającego oraz do społecznej konsultacji projekt ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Projekt ten przygotowany został przez komisję rządową, powołaną przez prezesa Rady Ministrów, w skład której wchodzili wybitni fachowcy z dziedziny górnictwa, geologii, którzy reprezentowali wszystkie ośrodki naukowe, wybitnych praktyków oraz zainteresowane organy administracji państwowej i samorządowej. Byliśmy tu więc otwarci na wszelkie sugestie, szczególnie wielu przedstawicieli organizacji samorządowych.</u>
          <u xml:id="u-455.11" who="#JanuszSteinhoff">Do końca czerwca br. Wyższy Urząd Górniczy zamierza przedłożyć ten projekt Prawa górniczego i geologicznego pod obrady rządu. Problematyka szkód wywołanych eksploatacją górniczą jest w projekcie tej ustawy regulowana w sposób zasadniczo odmienny od obowiązujących wadliwych, jak ocenia to rząd, rozwiązań. Planuje się powiązanie systemu odpowiedzialności za szkody wywołane przez przedsiębiorstwo górnicze z ogólnie obowiązującymi zasadami Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że na podstawie nowego prawa geologicznego i górniczego przedsiębiorstwo górnicze obowiązane będzie do naprawienia wszystkich szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, bez wspomnianych uprzednio przeze mnie ograniczeń.</u>
          <u xml:id="u-455.12" who="#JanuszSteinhoff">Przewiduje się także ujednolicenie trybu dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych od przedsiębiorstw górniczych. Roszczenia te byłyby zgodne z duchem nowego prawa geologicznego i górniczego co do swej zasadności, wysokości i sposobu załatwienia, rozstrzygane przez sądy powszechne w trybie przepisów o postępowaniu cywilnym. Należy oczywiście w tym zakresie rozstrzygnąć wiele kwestii przejściowych, jak na przykład problem szybkości orzecznictwa, postępowania ugodowego, czy też możliwości przejęcia przez sądy tak dużej ilości spraw. Chciałbym dodać, że komisje do spraw szkód górniczych w r. 1990 załatwiły ogółem 29 877 spraw, w tym tylko na terenie województwa katowickiego 23 177 spraw.</u>
          <u xml:id="u-455.13" who="#JanuszSteinhoff">Projekt ustawy zakłada, w celu ograniczenia rozstrzygnięć w postępowaniu sądowym, obowiązek rozstrzygania o sposobie naprawienia szkody w drodze ugody pomiędzy kopalniami a poszkodowanymi. Sądowe dochodzenie roszczeń byłoby więc możliwe dopiero po wyczerpaniu postępowania ugodowego.</u>
          <u xml:id="u-455.14" who="#JanuszSteinhoff">Proponowane rozwiązania pozwolą, jak sądzę, w sposób kompleksowy oceniać przez jeden organ zakres szkód wywołanych ruchem zakładów górniczych, czyli zarówno szkód w nieruchomościach, w ich częściach składowych oraz urządzeniach z nimi związanych, jak również pozostałych szkód.</u>
          <u xml:id="u-455.15" who="#JanuszSteinhoff">Wyrażam pogląd, że istnieje pilna potrzeba, aby zdecydować się na dopuszczenie wspomnianego projektu do dalszych procedur legislacyjnych jeszcze w tym roku, w rezultacie spodziewanego przedłożenia rządowego.</u>
          <u xml:id="u-455.16" who="#JanuszSteinhoff">Oczywiście nie tylko propozycja nowych regulacji w zakresie szkód wywołanych działalnością górnictwa powinna decydować o szybkim zakończeniu prac nad nowym prawem geologicznym i górniczym. Jest to również uzasadnione generalnie potrzebą stworzenia ram prawnych dla tych dziedzin życia gospodarczego w nowych realiach społeczno-ekonomicznych.</u>
          <u xml:id="u-455.17" who="#JanuszSteinhoff">W zakończeniu mojej wypowiedzi pragnę odnieść się jeszcze do aktualnego stanu realizacji usuwania szkód górniczych w obiektach i urządzeniach kolejowych. Chciałbym dodać, że największe problemy stanowią te szkody najczęściej w obszarach klęski ekologicznej. I to co miało miejsce przez wiele lat niedofinansowania górnictwa, to można porównać do pewnej odłożonej w czasie dotacji, która nie została wypłacona, a której niewypłacenie odbiło się przede wszystkim na interesach tych obszarów wyjątkowej klęski ekologicznej, jakim obszarem jest niewątpliwie obszar województwa katowickiego.</u>
          <u xml:id="u-455.18" who="#JanuszSteinhoff">W r. 1990 wykonanie zadań rzeczowych finansowanych przez górnictwo, to jest głównie robót terenowych, mostowych, urządzeń energetycznych i telekomunikacji wyniosło około 38% wykonanych robót. Niskie wykonanie zadań rzeczowych spowodowane było przede wszystkim przewlekłymi negocjacjami z kopalniami przy pracach związanych z kosztorysowaniem robót, nieregularnym przekazywaniem przez kopalnie środków finansowych oraz brakiem specjalistycznego sprzętu.</u>
          <u xml:id="u-455.19" who="#JanuszSteinhoff">Bilans szkód górniczych w obiektach kolejowych DOKP według stanu na dzień 1 stycznia 1991 r. szacowany już jest w tej chwili na około 311 mld zł, z czego zaległości z lat ubiegłych stanowią mniej więcej około 40% i dotyczą np. podsadzania pustek poeksploatacyjnych na stacji Chorzów-Miasto, remontu wiaduktu na stacji Bytom, budownictwa zastępczego na szlaku Jęzor — Mysłowice oraz Radoszowy, Hajduki, Kotłowice, a także elektryfikacji torów na linii Katowice — Ligota — Gliwice. Jeśli chodzi o odcinek Brzeziny Śląskie — Piekary Śląskie, tam aktualnie jest to obszar, że tak powiem, ulegający wpływom szkód górniczych i wszelkie w tej materii występujące odkształcenia w miarę możliwości usuwane są na bieżąco.</u>
          <u xml:id="u-455.20" who="#JanuszSteinhoff">Wykazem starań rządu w zakresie częściowej przynajmniej, ze względu na określone trudności budżetowe, poprawy sytuacji komunikacyjnej na terenie DOKP Katowice jest realizacja budowy kolei ruchu regionalnego. W 1991 r. przeznaczono na ten cel 150 mld zł, z tego 2/3 zostało pokrytych z budżetu państwa.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-456">
          <u xml:id="u-456.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu prezesowi.</u>
          <u xml:id="u-456.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy ktoś z posłanek i posłów pragnie zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-456.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę, pan poseł Jerzy Rusecki.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-457">
          <u xml:id="u-457.0" who="#JerzyRusecki">Panie Marszałku! Chciałbym bardzo serdecznie podziękować panu prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego za tak wyczerpujące wyjaśnienia, informacje. Chcę powiedzieć, że grupa posłów województwa katowickiego o różnych orientacjach politycznych dokonała wizytacji tych regionów Śląskiej Dyrekcji Kolei Państwowych, które są najbardziej dotknięte szkodami górniczymi. Widok był wstrząsający, bowiem niektóre szlaki kolejowe wyglądały dokładnie jak po trzęsieniu ziemi, m.in. odcinek Piekary — Tarnowskie Góry, o którym pan prezes był uprzejmy wspomnieć, a w niektórych miejscach, aby wyrównać zapadanie się ziemi wzniesiono nasypy wysokości 12–13 metrów, tak że z wagonu kolejowego oglądaliśmy dachy domów.</u>
          <u xml:id="u-457.1" who="#JerzyRusecki">Myślę, że sprawa ta musi zostać rozwiązana zgodnie z tym, co pan prezes mówił, zgodnie z tym, ma co oczekuje kolej. Koszty eksploatacji kolei na naszym terenie, na terenie Górnego Śląska, są nieporównywalne z kosztami eksploatacji w innych regionach kraju.</u>
          <u xml:id="u-457.2" who="#JerzyRusecki">Myślę, że również musi być w najbliższym czasie rozwiązana sprawa ustalenia prawdziwych kosztów wydobycia węgla, gdyż kosztów tych do tej pory nie znamy. I dziękuję bardzo za informację o proponowanych zmianach prawa górniczego. Jest to chyba niezbędne, aby tak ważna i zasadnicza gałąź naszej gospodarki narodowej jak przemysł węglowy, mogła znaleźć swoje miejsce w gospodarce rynkowej, właśnie rynkowej, aby zakończyć ten taniec wokół węgla i górników, aby dać im oddech i perspektywę oraz poczucie stabilności i użyteczności.</u>
          <u xml:id="u-457.3" who="#JerzyRusecki">Myślę, że w tym zakresie właśnie rząd powinien naprawdę przyspieszyć.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-458">
          <u xml:id="u-458.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-458.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos?</u>
          <u xml:id="u-458.2" who="#TadeuszFiszbach">Zgłoszeń nie widzę.</u>
          <u xml:id="u-458.3" who="#TadeuszFiszbach">Stwierdzam, że Sejm uznał za wystarczającą odpowiedź na interpelację posła Jerzego Ruseckiego i grupy posłów.</u>
          <u xml:id="u-458.4" who="#TadeuszFiszbach">Czas przeznaczony na rozpatrzenie interpelacji minął.</u>
          <u xml:id="u-458.5" who="#TadeuszFiszbach">Przechodzimy obecnie do rozpatrzenia odpowiedzi na zapytania poselskie. Jest ich pięć.</u>
          <u xml:id="u-458.6" who="#TadeuszFiszbach">Proponuję, aby 1 i 4 pytanie ujęte w wykazie, tj. pana posła Adama Brodeckiego i pani poseł Alicji Bieńkowskiej, które są skierowane do ministra zdrowia i opieki społecznej Władysława Sidorowicza, aby pan minister mógł do nich się ustosunkować, a przedtem proszę pana posła Adama Brodeckiego o sprecyzowanie zapytania, które dotyczy warunków dopuszczających do wykonywania zabiegów akupunktury w Polsce.</u>
          <u xml:id="u-458.7" who="#TadeuszFiszbach">Proszę podejść do mównicy, panie pośle, bo ten mikrofon nie jest czynny. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-459">
          <u xml:id="u-459.0" who="#AdamBrodecki">Panie Marszałku! Szanowni Państwo! W ostatnim okresie pojawiły się różne spółki, które zatrudniają pracowników, obywateli obcych krajów, nie wiadomo nawet czy lekarzy, do zabiegów akupunktury. Zabieg akupunktury jest zabiegiem medycznym i może być wykonywany przez lekarza i po odpowiednim przeszkoleniu oraz po otrzymaniu odpowiedniego dyplomu.</u>
          <u xml:id="u-459.1" who="#AdamBrodecki">Pytanie moje dotyczy tego, czy te zabiegi są wykonywane za przyzwoleniem ministerstwa i jak wyglądają przepisy dotyczące zatrudniania lekarzy obcokrajowców w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-460">
          <u xml:id="u-460.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-460.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę panią poseł Alicję Bieńkowską o zadanie pytania w sprawie wymiaru czasu pracy niektórych pracowników służby zdrowia, proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-461">
          <u xml:id="u-461.0" who="#AlicjaBieńkowska">Chciałam uprzejmie prosić pana ministra zdrowia o wyjaśnienie celowości zarządzenia zabraniającego pracownikom zatrudnionym w promieniowaniu jonizującym, a więc w pracowniach rentgenowskich, pracy powyżej 5 godzin dziennie, ale tylko w jednej placówce. Dozwolona jest natomiast praca dłuższa w wymiarze dziennym, pod warunkiem, że będzie inny pracodawca.</u>
          <u xml:id="u-461.1" who="#AlicjaBieńkowska">Zarządzenie więc, rozumiem, nie ma na celu ochrony zdrowia pracowników, choć fakt ten wówczas byłby dla mnie zrozumiały, gdyż jest to praca w warunkach szkodliwych. Natomiast zarządzenie funkcjonujące w takim kształcie jak obecnie, dezorganizuje pracę wielu placówek. Przede wszystkim są szalone trudności z obsadą pełnodobową pracowni rentgenowskich, na przykład w pomocy doraźnej, niektórych oddziałach, przez to pacjenci zmuszani są do oczekiwania niekiedy na wykonanie zdjęcia rentgenowskiego aż do godzin rannych, ponieważ obsada w 5 godzinnym wymiarze łączyłaby się z koniecznością zmiany pracowników w godzinach nocnych, co jest niemożliwością.</u>
          <u xml:id="u-461.2" who="#AlicjaBieńkowska">Druga kwestia, moim zdaniem nie korelująca z jakimiś ekonomicznymi warunkami, mianowicie, w takim stanie rzeczy brak jest racjonalnego wykorzystania drogiej aparatury, która — jak niejednokrotnie podkreślano — jest wykorzystywana nieraz do godziny dwunastej czy pierwszej, lub drugiej w południe, natomiast powinna funkcjonować albo przez całą dobę, albo też przez kilkanaście godzin dziennie.</u>
          <u xml:id="u-461.3" who="#AlicjaBieńkowska">I następna kwestia, zarządzenie to powoduje jedynie stratę czasu deficytowej kadry, którą stanowią technicy czy lekarze radiolodzy, którzy biegają z placówki do placówki, ponieważ nikt nie ogranicza się do jednego etatu, gdyż tak, jak mówię, jest deficyt a niskie płace zmuszają ludzi do poszukiwania pracy.</u>
          <u xml:id="u-461.4" who="#AlicjaBieńkowska">Chodzi mi przede wszystkim o aspekt dotyczący pacjentów i aspekt dotyczący ekonomiki, a więc racjonalnego wykorzystania aparatury, która w takim stanie rzeczy nie może funkcjonować należycie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-462">
          <u xml:id="u-462.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł.</u>
          <u xml:id="u-462.1" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę pana ministra zdrowia i opieki społecznej Władysława Sidorowicza o udzielenie odpowiedzi na te dwa zapytania poselskie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-463">
          <u xml:id="u-463.0" who="#WładysławSidorowicz">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na zapytanie pana posła Adama Brodeckiego uprzejmie wyjaśniam.</u>
          <u xml:id="u-463.1" who="#WładysławSidorowicz">W świetle postanowień ustawy z dnia 28 października 1950 roku o zawodzie lekarza prawo wykonywania zawodu lekarza może uzyskać obywatel polski, który: ukończył studia lekarskie w polskiej szkole akademickiej, bądź uzyskał w innym państwie wykształcenie uznane w Polsce za równorzędne i nie jest ubezwłasnowolniony, natomiast cudzoziemcowi minister zdrowia i opieki społecznej, w uzgodnieniu z Naczelną Radą Lekarską, może zezwolić na wykonywanie zawodu lekarza w Polsce oraz na zatrudnienie w zakładach społecznych służby zdrowia na zasadach określonych w tym zezwoleniu. Cudzoziemiec, któremu wydano zezwolenie na wykonywanie zawodu lekarza zostaje wpisany do rejestru lekarzy okręgowej izby lekarskiej terenowo właściwej, ze względu na miejsce wykonywania zawodu i podlega przepisom ustawy z dnia 17 maja 1989 r. O izbach lekarskich, z wyjątkiem korzystania z biernego prawa wyborczego. Jednocześnie lekarz nie posiadający prawa wykonywania zawodu lekarza w Polsce, ale posiadający to prawo w innym państwie, może brać udział w naradach lekarskich, na które został zaproszony przez lekarzy posiadających prawo wykonywania zawodu w Polsce i może wykonywać zabiegi, których potrzeba wykonania wynika z narad.</u>
          <u xml:id="u-463.2" who="#WładysławSidorowicz">Wykonywanie zawodu lekarza obejmuje rozpoznanie, leczenie i zapobieganie chorobom, a także wydawanie orzeczeń lekarskich. Obowiązująca obecnie ustawa o zawodzie lekarza zakłada prawną ochronę czynności lekarza. Wykonywanie tych czynności przez osoby nie będące lekarzami jest w obecnym stanie prawnym, formalnie biorąc, przestępstwem.</u>
          <u xml:id="u-463.3" who="#WładysławSidorowicz">Jednocześnie informuję pana posła, że w związku z rozwojem akupunktury w Polsce jako metody leczenia niektórych stanów chorobowych, ministerstwo zdrowia już w 1982 roku uznało, że w szkoleniu z zakresu akupunktury mogą uczestniczyć wyłącznie lekarze posiadający specjalizację II stopnia w dziedzinach klinicznych.</u>
          <u xml:id="u-463.4" who="#WładysławSidorowicz">Zwrócono się do krajowych zespołów specjalistycznych o nadzór nad wdrożeniem tej metody leczenia w reprezentowanych przez nich dyscyplinach medycznych. Czyli jest to nielegalne.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-464">
          <u xml:id="u-464.0" who="#AdamBrodecki">Tak, panie ministrze, tylko moje pytanie polega na tym, czy ministerstwo ma zamiar coś uczynić z tymi spółkami, ja podałem konkretne przykłady jakie to są spółki, i czy państwo, jako ministerstwo, macie zamiar zwrócić się o wyjaśnienie do tych spółek.</u>
          <u xml:id="u-464.1" who="#AdamBrodecki">Dokładnymi adresami dysponuje pan profesor Garnuszewski i moim zdaniem jest to bardzo niebezpieczna praktyka, tym bardziej w dobie, kiedy grozi nam AIDS, a jednak jest to zabieg inwazyjny.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-465">
          <u xml:id="u-465.0" who="#WładysławSidorowicz">Przyjmuję sugestię pana posła, zainteresuję lekarza wojewódzkiego z Krakowa i okręgową izbę lekarską prześledzeniem, czy to co się tam dzieje jest legalne. To powinna nadzorować okręgowa rada lekarska, która powinna przestrzegać zasad gry i interesów swoich członków na danym terenie. Ale ponieważ, jak rozumiem, interwencja pana posła wiąże się z tym, że nie są wykonywane czynności w trybie administracyjnym, zrobię to z urzędu.</u>
          <u xml:id="u-465.1" who="#komentarz">(Poseł Adam Brodecki: Dziękuję bardzo.)</u>
          <u xml:id="u-465.2" who="#WładysławSidorowicz">Odpowiadając na zapytanie pani poseł Alicji Bieńkowskiej w sprawie wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych przy stosowaniu źródeł promieniowania jonizującego w pracowniach rentgenologicznych uprzejmie informuję, że mając na uwadze utrwaloną regułę interpretacyjną, iż dodatkowe zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy na takim samym stanowisku jest niedopuszczalne, gdyż stanowi odejście od przepisów o czasie pracy oraz pozbawia pracownika dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, w § 3 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r., dotyczącym możliwości przedłużenia czasu pracy do 8 godzin na dobę i 42 godzin przeciętnie na tydzień, wyłączono pracowników zatrudnionych przy stosowaniu źródeł promieniowania jonizującego w zakładach rentgenologicznych, fizykoterapeutycznych, histopatologicznych, cytodiagnostycznych, anatomopatologicznych, medycyny sądowej, których czas pracy wynosi 5 godz. na dobę i 26 I godzin 15 min. przeciętnie na tydzień. Niewidomych zatrudnionych na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami, których wymiar czasu pracy wynosi 6 godz. na dobę i 31 godz. 30 min. przeciętnie na tydzień. Wyłączenie to miało na celu ochronę pracowników zatrudnionych w warunkach uciążliwych.</u>
          <u xml:id="u-465.3" who="#WładysławSidorowicz">Podstawowym obowiązkiem zakładu pracy jest bowiem zapewnienie pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jeśli pracodawca ze zrozumiałych względów nie jest w stanie usunąć uciążliwości, to w zamian stosuje skrócony czas pracy. Utrzymanie możliwości przedłużenia czasu pracy do 8 godz. na dobę i 42 godz. przeciętnie na tydzień, bez prawa do dodatku za godziny nadliczbowe, oznaczało faktycznie obejście przepisów kodeksu pracy i chroniło jedynie interes pracodawcy, ale także i pacjenta.</u>
          <u xml:id="u-465.4" who="#WładysławSidorowicz">Wprowadzona zmiana miała więc na celu ochronę pracowników zatrudnionych w warunkach uciążliwych. Takie uregulowanie prawne spowodowało jednak wiele wystąpień zainteresowanych pracowników zakładów służby zdrowia, organizacji związkowych, które sygnalizowały o trudnościach związanych z zabezpieczeniem opieki nad pacjentem, zwłaszcza w zakładach pracujących przez całą dobę, gdzie zachodzi konieczność utrzymywania zmianowości pracy. Powoduje to, że niektórzy pracownicy musieliby rozpoczynać jedną ze zmian o godz. 3 w nocy. Trudności związane z dojazdami oraz bezpieczeństwem pracowników, uniemożliwiają wprowadzenie nocnej zmiany w wielu zakładach służby zdrowia, co z kolei może doprowadzić do eliminowania usług całodobowych w tych zakładach.</u>
          <u xml:id="u-465.5" who="#WładysławSidorowicz">Mimo występowania już pewnej podaży na rynku pracy, w wielu ośrodkach zdrowia nadal występuje niedobór lekarzy radiologów i techników rentgenowskich, co stwarza trudności w zabezpieczeniu opieki nad pacjentem. Natomiast podejmowanie przez tych pracowników pracy w godzinach nadliczbowych nie rozwiązuje w pełni tego problemu z uwagi na ograniczenie wynikające z art. 133 Kodeksu pracy, który dopuszcza możliwość zatrudnienia pracownika do 120 godzin w roku kalendarzowym.</u>
          <u xml:id="u-465.6" who="#WładysławSidorowicz">Dlatego też występujący z jednej strony niedobór lekarzy radiologów i techników rentgenowskich, a z drugiej strony ograniczenie dopuszczalnej liczby godzin nadliczbowych powoduje konieczność wprowadzenia zmiany rozporządzenia, które tworzy możliwość zatrudnienia tych pracowników za ich zgodą w wymiarze do 8 godzin i 42 godzin przeciętnie na tydzień. Pozwoliłoby to na racjonalne wykorzystanie drogiej aparatury i poprawiło dostępność świadczeń dla ludności, a jednocześnie przyczyniło się do obniżenia kosztów leczenia poprzez skrócenie pobytu pacjentów w szpitalach, na skutek skrócenia okresu oczekiwania na wykonanie badań diagnostycznych.</u>
          <u xml:id="u-465.7" who="#WładysławSidorowicz">Dlatego też mając na uwadze przedstawione argumenty trzy tygodnie temu wystąpiliśmy do Biura Prawnego URM i zainteresowanych resortów z propozycją zmiany wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów w zakresie przedłużenia czasu pracy lekarzy i techników rentgenowskich za ich zgodą do 8 godz. na dobę i 42 godz. przeciętnie na tydzień, bez prawa do dodatków za godziny nadliczbowe.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-466">
          <u xml:id="u-466.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-466.1" who="#TadeuszFiszbach">Pani poseł Bieńkowska jeszcze chciałaby dodatkowo zapytać? Proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-467">
          <u xml:id="u-467.0" who="#AlicjaBieńkowska">Przepraszam, chciałam bardzo podziękować panu ministrowi. Myślę, że to jest dobra wiadomość. Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-468">
          <u xml:id="u-468.0" who="#WładysławSidorowicz">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-469">
          <u xml:id="u-469.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję pani poseł, dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-469.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o kolejne zapytanie — poseł Jan Wnuk w sprawie zmiany przepisów dotyczących Poczty Polskiej, a w szczególności doręczycieli. Bardzo proszę pana posła Wnuka.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-470">
          <u xml:id="u-470.0" who="#JanWnuk">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Moje pytania dotyczą nie tak licznej grupy pracowników jak górnicy, nauczyciele, niemniej tych, którzy obsługują wszystkich Polaków. Stąd traktuję je jako istotne i oczekiwałbym w odpowiedzi zarysowania pewnych dobrych perspektyw dla tej grupy pracowników, która czy to deszcz, czy śnieg, czy mróz, czy przeszkody terenowe, rusza w teren i pracuje zgodnie ze swoim zawodem A więc, chciałbym zapytać, czy są przewidywane zmiany przepisów, a w szczególności ochrony osobistej pracowników poczty? Często doręczyciel, tak to się obecnie nazywa, nosi ciężką torbę wypełnioną pieniędzmi. A więc mam na myśli mówiąc o ochronie osobistej wyposażenie ich w broń, na przykład gazową.</u>
          <u xml:id="u-470.1" who="#JanWnuk">Po drugie, czy zamierza się unormować płacę za zastępstwa innych doręczycieli w ten sposób, jak to jest gdzie indziej, czyli płacone by to było tak, jak za godziny nadliczbowe. A w tej chwili jest to 2400 zł na godzinę, a więc niezwykle mało.</u>
          <u xml:id="u-470.2" who="#JanWnuk">Jest też podnoszone przez tychże pracowników, iż dodatek kasowy z tytułu doręczania wielomilionowych w sumie kwot, jest zbyt niski, wynosi bowiem zaledwie 8 tys. zł miesięcznie.</u>
          <u xml:id="u-470.3" who="#JanWnuk">Następne pytanie, czy zamierza się opracować nowe, o jednakowym formacie, spójne graficznie, a zróżnicowane kolorystycznie blankiety płatnicze przekazów pocztowych, rentowych i pieniężnych. Ustawiłoby to po prostu pracę.</u>
          <u xml:id="u-470.4" who="#JanWnuk">Przedostatnie pytanie, czy zamierza się wprowadzić nowe, estetyczne, odporniejsze na zniszczenia, bardziej funkcjonalne skrzynki pocztowe? Szczególnie to dotyczy bloków, w których są tzw. skrzynki wielokomorowe.</u>
          <u xml:id="u-470.5" who="#JanWnuk">I wreszcie ostatnie pytanie, czy rozważa się rozpatrzenie zmian obowiązku noszenia przestarzałych mundurów i zastąpienia ich umundurowaniem lżejszym, bardziej estetycznym i zdrowszym? Tu odwołałbym się do takich możliwości, jak na przykład letni ubiór, mógłby to być polski len, o czym kiedyś mówiliśmy w dyskusji, a zimowy — polska wełna, kupowana od rolników, którzy nie mają co z nią zrobić.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-471">
          <u xml:id="u-471.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję.</u>
          <u xml:id="u-471.1" who="#TadeuszFiszbach">W celu udzielenia odpowiedzi bardzo proszę o zabranie głosu podsekretarza stanu w Ministerstwie Łączności Marka Rusina.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-472">
          <u xml:id="u-472.0" who="#MarekRusin">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na początku chciałem sprostować, ale w pozytywnym tego słowa znaczeniu, że nie jest to taka mała grupa ludzi, to dotyczy 300 tys. pracowników, a więc to nie jest tak mało. Rzeczywiście, problem jest. Pozwolę sobie na każdy z pięciu poruszonych problemów przedstawić stanowisko resortu.</u>
          <u xml:id="u-472.1" who="#MarekRusin">W pierwszym pytaniu o ochronę osobistą i wyposażenie w broń, np. gazową, problem ten został już w pewnym sensie unormowany zarządzeniem ministra łączności z dnia 12 czerwca ub. roku w sprawie posiadania, używania, ewidencjonowania i przechowywania przedmiotów do miotania chemicznych środków obezwładniających. Czyli z formalnego punktu widzenia jest taka możliwość, tylko trzeba z niej skorzystać zgodnie z rozporządzeniem, gdyż jest to jednak broń niebezpieczna. A oprócz tego; mówmy sobie szczerze, doręczyciele niekiedy są ludźmi zupełnie przypadkowymi i nie zawsze jest możliwość sprawdzenia dokładnie, kim ten człowiek był w przeszłości.</u>
          <u xml:id="u-472.2" who="#MarekRusin">Natomiast chcemy to zarządzenie rozszerzyć o możliwość zastosowania innych, może mniej drastycznych, jak urządzenia do elektroszoków, itd., a oprócz tego uruchomiliśmy w ramach resortu produkcję sygnalizatorów typu „Na pomoc”, takich, jak się to nazywa, optyczno-dźwiękowych. Do końca tego roku każda dyrekcja wojewódzka otrzyma po kilka egzemplarzy.</u>
          <u xml:id="u-472.3" who="#MarekRusin">Jeśli chodzi o płacę za zastępstwo, to tę sprawę reguluje, szczerze mówiąc, dosyć dawne porozumienie, jeszcze z 1985 r. między dyrekcją generalną a federacjami ówczesnych związków zawodowych, mówi ono, że doręczycielowi w takim przypadku przysługuje wynagrodzenie o charakterze ryczałtowym, które ustala się wraz z dyrektorem zakładu pracy Z formalnego punktu widzenia ryczałt jest korzystniejszy niż nadgodziny, kwestia tylko jego wysokości. A to jest kwestia już tylko uzgodnienia i wynegocjowania z dyrektorem zakładu pracy.</u>
          <u xml:id="u-472.4" who="#MarekRusin">Dla nas jako resortu to jest też wygodne, gdyż nie musimy człowieka rozliczać, dostaje ryczałt i wtedy nie trzeba go kontrolować — czy on wyszedł, czy on zrobił, czy nie. Jest to korzystniejsze. Jest to chyba tylko rola związku żeby wynegocjować, no bo suma, powiedzmy sobie szczerze, jest trochę humorystyczna.</u>
          <u xml:id="u-472.5" who="#MarekRusin">Blankiety, które istnieją, są zgodne z polskimi normami, tylko polskie normy są już trochę przestarzałe. Teraz przystąpiwszy do SEPT i w czasie, kiedy mamy przed sobą taką rewolucję komputerową, elektroniczną z automatycznymi sortowaniami, przystąpimy również do normalizacji naszych druków, wyrównywania ich do tego, jakie są wymogi międzynarodowe, SEPT-owskie. Z tym, że tu trzeba odróżnić druki drukowane na razie przez Pocztę Polską, a również i przez klientów. Bo teraz coraz więcej się namnożyło usługodawców, którzy nie są pocztą, którzy nie mają prawa nazywać się pocztą, ale mogą świadczyć tego typu usługi. W takich przypadkach tego typu druki już są poza naszą jurysdykcją.</u>
          <u xml:id="u-472.6" who="#MarekRusin">Dwa pozostałe pytania, to znaczy pytanie o skrzynki pocztowe. Myśmy tutaj udzielili trochę szerszej odpowiedzi, bo nie.wiedzieliśmy czy chodzi o skrzynki nadawcze czy doręczycielskie. To są z naszego punktu widzenia dwa rodzaje skrzynek. Niewątpliwie i jedne i drugie wymagałyby pewnej zmiany. Ale podobnie jak i z następną sprawą mundurów, wiąże się to z kosztami. Jest tego tak dużo i przezbrojenie całej tej infrastruktury na pewno byłoby dość kosztowne, a teraz podstawowym problemem poczty jest — czy będą pieniądze na wypłatę pensji. Więc może to być teraz kłopotliwe. Niemniej jeżeli chodzi o skrzynki nadawcze, to przygotowujemy się do wprowadzenia na razie nowych rodzajów powłok, które by zapewniły to, żeby one nie rdzewiały i nie łuszczyły się itd. Natomiast, jak na razie nie przewidujemy zmiany kształtów skrzynek lokatorskich. Jest ich zresztą wiele typów w całym kraju. Są one wykonywane przez różne spółdzielnie. Staramy się, żeby ich forma i wykończenie zapewniały długoletnią eksploatację. I jak uczy doświadczenie, w domach niewielkich, gdzie presja lokatorska jest większa, one rzeczywiście służą wiele lat. Niestety, są one po prostu dewastowane.</u>
          <u xml:id="u-472.7" who="#MarekRusin">Mundury to rzeczywiście sprawa do załatwienia. I jeszcze, co ciekawsze, jest opracowany nowy typ mundurów, bo mundur musi, powinien przynajmniej, nosić doręczyciel ze względu na to, że jest osobą urzędową. Must nieraz wejść do mieszkania celem przyniesienia renty czy jakichś innych czynności służbowych. I zwolnić go z obowiązku noszenia to nie bardzo można. Co prawda nie zawsze noszą, to jest inna sprawa, ale zwolnić z tego nie można. Nowy krój jest przygotowany. Ale mimo wszystko są to za małe serie jak na nasz przemysł. I mamy kłopoty z ulokowaniem. Zwłaszcza, że jak mówię — nie jesteśmy partnerem finansowo atrakcyjnym. Powolutku, stopniowo, będziemy wymieniać w kolejnych dyrekcjach wojewódzkich. Jest to rzecz w tej chwili już dokonywana.</u>
          <u xml:id="u-472.8" who="#MarekRusin">Ale mnie się wydaje, że te dwa ostatnie problemy, to tak naprawdę kompleksowo zostaną rozwiązane, kiedy poczta się oddzieli od telekomunikacji, kiedy będzie mogła własne dochody do własnej kieszeni zbierać i odpowiednio się dzielić. Bo dzisiaj to idzie do wspólnego garnka, z tego garnka, chociaż wspólnie wkładamy, ale nierównomiernie zjadamy. Więc wydaje mi się, że ponieważ to ma nastąpić na początku przyszłego roku, to kompleksowo te sprawy do końca już chyba doprowadzi nowe przedsiębiorstwo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-473">
          <u xml:id="u-473.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-473.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Jan Wnuk pragnie uzupełnić swoje zapytanie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-474">
          <u xml:id="u-474.0" who="#JanWnuk">Jestem wdzięczny panu ministrowi za dosyć perspektywicznie sympatyczne zarysowanie, co będzie dalej z problemami, które poruszyłem. I jestem również wdzięczny za sprostowanie, iż ta rzecz dotyczy znacznej grupy pracowników.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-475">
          <u xml:id="u-475.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi, dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-475.1" who="#TadeuszFiszbach">Poseł Jerzy Rusecki kieruje zapytanie w sprawie tzw. jumbo credit. Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Janusz Sawicki. A przed tym proszę pana posła Ruseckiego. Pan poseł Rusecki sprecyzuje dokładnie swoje zapytanie.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-476">
          <u xml:id="u-476.0" who="#JerzyRusecki">Najpierw muszę postawić pytanie, żeby uzyskać odpowiedź. Uprzejmie proszę o wyjaśnienie sprawy uruchomienia i wykorzystania tzw. jumbo credit. Z posiadanych przeze mnie informacji wynika, że strona niemiecka już dawno przekazała nam na cele kredytu określoną, bardzo wysoką kwotę. Uprzejmie proszę o odpowiedzi na następujące pytania:</u>
          <u xml:id="u-476.1" who="#JerzyRusecki">1) Dlaczego do tej pory kredyt ten nie został uruchomiony i kiedy nastąpi jego uruchomienie?</u>
          <u xml:id="u-476.2" who="#JerzyRusecki">2) jaka jest wysokość tego kredytu i na jakie cele jest przeznaczony?</u>
          <u xml:id="u-476.3" who="#JerzyRusecki">3) Kto wchodzi w skład zarządu fundacji, bo wiem, że taka fundacja jest powołana zarówno ze strony niemieckiej, jak i polskiej.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-477">
          <u xml:id="u-477.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-477.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-478">
          <u xml:id="u-478.0" who="#JanuszSawicki">Panie Marszałku! Panie i Panowie! 7 listopada 1990 r. podpisana została umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Federalnej Niemiec o kredycie finansowym z 1975 r. Zgodnie z tą umową zobowiązania z tytułu wyżej wymienionego kredytu, których termin płatności upłynął 15 listopada 1989 r. a nie zostały te zobowiązania zapłacone, zostały umorzone. Ogólna kwota tych zobowiązań wynosi 759 mln 559 tys. marek niemieckich.</u>
          <u xml:id="u-478.1" who="#JanuszSawicki">Wszystkie pozostałe zobowiązania przypadające na okres od 15 listopada 1990 r. do 15 listopada 1999 r. będą konwertowane na złote polskie i wypłacone na rachunek nowo utworzonej fundacji. I ogólna suma tych zobowiązań, które będą konwertowane na złote, wynosi 568 mln 750 tys. marek O wykorzystaniu wyżej wymienionych środków, zgodnie z postanowieniami umowy, będzie decydować fundacja współpracy polsko-niemieckiej. Ale warunkiem rozpoczęcia działalności fundacji było zatwierdzenie m.in. stanu zarówno przez stronę polską, jak i niemiecką. Ostateczna wersja statutu została przez stronę niemiecką potwierdzona notami ambasady Niemiec w Warszawie z dnia 3 czerwca br. Statut został przyjęty w pierwszych dniach kwietnia i potwierdzenie ze strony niemieckiej trwało około 3 miesięcy. Kolejnym etapem będzie powołanie zarządu fundacji, w skład którego będą wchodzić przedstawiciele obu stron. Zgodnie z informacjami uzyskanymi w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, Polska już zgłosiła swoich przedstawicieli. Nie wiem, kto to jest, ponieważ przedstawicieli zgłaszało Ministerstwo Spraw Zagranicznych, łącznie z Urzędem Rady Ministrów. Strona polska ciągle oczekuje na zgłoszenia reprezentantów w zarządzie strony niemieckiej.</u>
          <u xml:id="u-478.2" who="#JanuszSawicki">Prace legislacyjne oraz organizacyjne z zatwierdzeniem statutu oraz powołaniem zarządu, uniemożliwiły więc wcześniejsze uruchomienie środków. Środki te zostały rzeczywiście 15 listopada 1990 r., jako pierwsza rata, wpłacone na zablokowany rachunek przejściowy, który został ustalony w porozumieniu ze stroną niemiecką w Banku Handlowym na okres od 15 listopada do dnia otwarcia rachunku fundacji.</u>
          <u xml:id="u-478.3" who="#JanuszSawicki">Środki na tym rachunku są oprocentowane na poziomie rynkowym. Cele, na jakie mogą być wykorzystane środki, są określone w umowie z 7 listopada 1990 r. i w statucie fundacji. Jest prawdą, że ministerstwo otrzymało wiele wystąpień różnych instytucji i organizacji z prośbą o przyznanie dotacji z wyżej wymienionych środków. Wnioski są gromadzone, żadne środki nie zostały uruchomione. W momencie powołania fundacji, czyli skompletowania zarządu, zostaną przekazane zarządowi do rozpatrzenia.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-479">
          <u xml:id="u-479.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-479.1" who="#TadeuszFiszbach">Czy pan poseł Jerzy Rusecki chciałby się wypowiedzieć?</u>
        </div>
        <div xml:id="div-480">
          <u xml:id="u-480.0" who="#JerzyRusecki">Panie ministrze, pragnę wyrazić pewne zdziwienie i zatroskanie, że w końcu dość prosta sprawa, wręcz techniczno-organizacyjna, statut plus powołanie zarządu funduszu czy fundacji, trwało ponad 8 miesięcy. Umowa, jak pan był łaskaw powiedzieć, została podpisana 7 listopada 1990 r. Blokuje to opóźnienie znakomicie korzystanie z kredytu tak wielkiej sumy — 568 mln 750 tys. marek.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-481">
          <u xml:id="u-481.0" who="#JanuszSawicki">Nie, panie pośle, 569 mln to jest cała suma kredytu, który przez ileś lat będzie rozdysponowany. Wpłacone zostało 400 mln.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-482">
          <u xml:id="u-482.0" who="#JerzyRusecki">Tak, tak, ale stopniowo można go wykorzystywać. Jeżeli zaś jest zablokowany w tej chwili, nie można w ogóle, bo nie ma zarządu funduszu, więc nie można podejmować decyzji. Bo tylko zarząd funduszu może decydować o tym, kto otrzymuje. Wiem, że jest już bardzo długa kolejka oczekujących na przyznanie określonych kwot z tego funduszu.</u>
          <u xml:id="u-482.1" who="#JerzyRusecki">Pan był łaskaw powiedzieć, że nie zna nazwisk z polskiej strony. Gdyby pan był uprzejmy dowiedzieć się i przekazać mi ewentualnie na piśmie, to byłbym zobowiązany. Myślę, że są to ludzie znający dobrze język niemiecki, kulturę, obyczaje i ponadto menedżerowie z prawdziwego zdarzenia. Tak że liczę na pisemną informację o tym.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-483">
          <u xml:id="u-483.0" who="#JanuszSawicki">Jeżeli można, panie pośle, to nie strona polska przeciągała otwarcie tej fundacji, bo zwracam uwagę na to, że wersję statutu strona niemiecka zatwierdziła 3 czerwca br. Strona polska przekazała nazwiska do zarządu, strona niemiecka ich nie przekazała. Być może w trakcie wizyty pana premiera to zostanie załatwione. Natomiast nazwiska oczywiście przekażemy.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-484">
          <u xml:id="u-484.0" who="#JerzyRusecki">Dziękuję bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-485">
          <u xml:id="u-485.0" who="#TadeuszFiszbach">Proszę o tę uzupełniającą informację dla posła Ruseckiego.</u>
          <u xml:id="u-485.1" who="#TadeuszFiszbach">I ostatnie z zapytań. Poseł Bogusław Zych… Bogumił, przepraszam, jest pomyłka, w sprawie licencji dla osób wykonujących usługi w zakresie przewozu osób. Bardzo proszę pana posła.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-486">
          <u xml:id="u-486.0" who="#BogumiłZych">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Moje zapytanie, jak państwo się orientujecie w kontekście znowelizowanej ustawy o ruchu drogowym, w jakimś stopniu się zdezaktualizowało. Ale myślę, że ewentualna odpowiedź ministerstwa może być pożyteczna, ponieważ stworzy jak gdyby taką obowiązującą interpretację w tej nowej sytuacji. W związku z tym Chciałbym prosić o udzielenie odpowiedzi na to pytanie. Pytanie dotyczyło przede wszystkim problemu wpływu, wprowadzenia takich koncesji na usługi transportowe, w tym też dla taksówkarzy, argumentując to m.in. problemami bezpieczeństwa w ruchu drogowym i usługi prowadzonej dla obywateli.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-487">
          <u xml:id="u-487.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-487.1" who="#TadeuszFiszbach">Odpowiedzi udzieli podsekretarz stanu w Ministerstwie Transportu i Gospodarki Morskiej Bogusław Liberadzki.</u>
          <u xml:id="u-487.2" who="#TadeuszFiszbach">Bardzo proszę, panie ministrze.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-488">
          <u xml:id="u-488.0" who="#BogusławLiberadzki">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Przystępując do przedkładania projektu ustawy Prawo o ruchu drogowym mieliśmy wielokrotnie w kraju przejawy różnych niepokojów ze strony taksówkarzy, które były powodowane dwoma generalnymi trendami. Po pierwsze — swego rodzaju uregulowania dostępu do zawodu. Po drugie ograniczenia w jakimś sensie dostępu do zawodu ponad miarę, która powinna być akceptowana przez rynek. Wysoki Sejm był uprzejmy wczoraj przyjąć Prawo o ruchu drogowym, w którym sprawy taksówkarzy zostały uregulowane w następujący sposób. Było takich punktów 6, które dotyczyły taksówkarzy.</u>
          <u xml:id="u-488.1" who="#BogusławLiberadzki">Pierwsza sprawa — zaproponowano definicję taksówki, wprowadzając jednoznacznie wymóg odpowiedniego oznaczenia pojazdu i jego wyposażenia.</u>
          <u xml:id="u-488.2" who="#BogusławLiberadzki">Po drugie — w zakresie kwalifikacji obowiązujących kierowców taksówek osobowych zaproponowano wymogi 3 — letniej praktyki, znajomości topografii miejscowości, w której taksówka jest rejestrowana i zatrudniona, uzyskanie pozytywnego wyniku okresowych badań lekarskich i testów psychologicznych. Spełnienie tych warunków będzie stwierdzał kierownik rejonowego urzędu rządowej administracji ogólnej.</u>
          <u xml:id="u-488.3" who="#BogusławLiberadzki">Następnie wprowadzono obowiązek posiadania i okazywania świadectwa kwalifikacji przez kierowcę taksówki osobowej na każde żądanie organu uprawnionego do kontroli ruchu drogowego. Wstępnie organy samorządu terytorialnego zostały upoważnione do wprowadzania dodatkowego oznakowania taksówek prowadzących działalność na określonym terenie. Następnie zaproponowano wprowadzenie w ustawie o działalności gospodarczej zmiany uniemożliwiającej podejmowanie działalności taksówką osobową jako zajęcia ubocznego bez wiedzy korzystającego z tej taksówki oraz rząd zaproponował przepis przejściowy ustalający, iż, kierujący taksówkami osobowymi w dniu wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej będą zobowiązani do uzyskania świadectwa kwalifikacji w terminie 6 miesięcy od tej daty.</u>
          <u xml:id="u-488.4" who="#BogusławLiberadzki">Jesteśmy w znacznej mierze zbieżni z propozycjami i oczekiwaniami wyrażonymi przez pana posła Zycha. Natomiast jest rozbieżność, nie będzie licencjonowania, tak jak Wysoki Sejm wczoraj zdecydował, ani koncesjonowania, będzie natomiast świadectwo kwalifikacyjne, jako że ta możliwość istnieje w świetle ustawy o podejmowaniu działalności gospodarczej.</u>
          <u xml:id="u-488.5" who="#BogusławLiberadzki">Jesteśmy przekonani, że wprowadzone uregulowania rozwiążą na gruncie prawa o ruchu drogowym problemy podstawowe, być może nie wszystkie, bo tu punkty widzenia poszczególnych grup są różne, ale nurtujące generalnie środowisko taksówkarzy.</u>
          <u xml:id="u-488.6" who="#BogusławLiberadzki">Wczoraj zresztą pan poseł sprawozdawca przekazał Wysokiej Izbie informację o tym, że sama koncepcja rozwiązania, idea i litera znalazły generalnie akceptację przez środowisko taksówkarzy.</u>
          <u xml:id="u-488.7" who="#BogusławLiberadzki">Chciałbym może krótko odnieść się do propozycji pana posła Zycha idącej nieco dalej niż przewidziane rozwiązania w projekcie. Pan poseł w swoim zapytaniu proponuje 5-letnią praktykę w prowadzeniu pojazdu samochodowego, bądź 3-letnią w zawodzie kierowcy jako profesjonalisty oraz niekaralność kierujących taksówką osobową. Te trzy warunki byłyby niezbędne do dopuszczenia do wykonywania zawodu.</u>
          <u xml:id="u-488.8" who="#BogusławLiberadzki">Otóż z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego podwyższenie progu kwalifikacji dla osób kierujących taksówką osobową, w stosunku do prowadzących pojazdy uprzywilejowane, przewożące materiały niebezpieczne i inne, w odniesieniu do których wymagane są specjalne kwalifikacje, nie byłoby słuszne. Nie jest słuszne, wydaje nam się, żeby kwalifikacje kierowcy przewożącego cysternę z benzyną były niższe, czy wymagany okres pracy krótszy niż kierowcy taksówki.</u>
          <u xml:id="u-488.9" who="#BogusławLiberadzki">Problem niekaralności prowadzących taksówki osobowe oznacza, iż uwzględnienie tego postulatu spowodowałyby potrzebę określenia o jakiego typu karalności lub niekaralności mówimy. Jest problem zatem szerszy, który powinien być rozpatrywany na gruncie ustawy o działalności gospodarczej w ogóle. Chciałbym podkreślić złożoność i precedensowy charakter takiego wymogu. Jeżeli uznać postulat za zasadny, niezbędne jest ustalenie, czy tą regułą objęta będzie wszelka karalność, czy tylko niektóre wykroczenia i przestępstwa. Trzeba mieć na uwadze także i to„ że w ramach ustawy o działalności gospodarczej prowadzona jest działalność o charakterze zróżnicowanym, dość często znacznie ważniejsza od działalności taksówkarza nie ujmując działalności taksówkowej, a karalność lub niekaralność nie stanowi regulatora dostępu do zawodu.</u>
          <u xml:id="u-488.10" who="#BogusławLiberadzki">Jesteśmy zdanie, że odnośnie do punktu karalności lub niekaralności, że w znacznej mierze w praktyce karania może być stosowane przez sądy ograniczenie, czyli w ramach wyroków, zakaz wykonywania zawodu taksówkarza.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-489">
          <u xml:id="u-489.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-489.1" who="#TadeuszFiszbach">Pan poseł Bogumił Zych chciałby uzupełnić zapytanie, proszę bardzo.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-490">
          <u xml:id="u-490.0" who="#BogumiłZych">Chciałbym przede wszystkim serdecznie podziękować panu ministrowi za tę odpowiedź. Wierzę w to, że stanowi ona wyraźną informację o tym, na jakich warunkach tę usługę będziemy wykonywali w Polsce.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-491">
          <u xml:id="u-491.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi. Dziękuję panu ministrowi.</u>
          <u xml:id="u-491.1" who="#TadeuszFiszbach">Na tym kończymy obrady.</u>
          <u xml:id="u-491.2" who="#TadeuszFiszbach">W celu złożenia oświadczenia zgłosił się poseł Witold Chrzanowski z Klubu Poselskiego PSL. Bardzo proszę.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-492">
          <u xml:id="u-492.0" who="#WitoldChrzanowski">Panie Marszałku! Panie i Panowie! Ostatnie decyzje rządu w sprawie drastycznych podwyżek cen energii elektrycznej i gazu dotknęły wszystkie grupy zawodowe, wszystkich mieszkańców miast i wsi. Pracownicze związki zawodowe domagają się od rządu, moim zdaniem słusznie, częściowych rekompensat z powodu istotnego wzrostu kosztów utrzymania.</u>
          <u xml:id="u-492.1" who="#WitoldChrzanowski">Pragnę z tego miejsca upomnieć się o równe traktowanie w tym względzie rolników i rzemieślników. Wszakże podwyżki cen energii dotknęły ich w jeszcze większym stopniu niż inne grupy zawodowe. Elektryczność a także gaz są wykorzystywane zarówno do prowadzenia gospodarstw domowych, jak i do celów produkcyjnych.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-493">
          <u xml:id="u-493.0" who="#TadeuszFiszbach">Dziękuję panu posłowi.</u>
          <u xml:id="u-493.1" who="#TadeuszFiszbach">Proszę posła sekretarza Krzysztofa Grzebyka o odczytanie komunikatów.</u>
        </div>
        <div xml:id="div-494">
          <u xml:id="u-494.0" who="#KrzysztofGrzebyk">W związku z tym, że nie ogłoszono posiedzenia Sejmu na dzień 20 czerwca, w czwartek, Komisja Spraw Zagranicznych odwołuje posiedzenie w tym dniu o godz. 14. Podpisał przewodniczący komisji Bronisław Geremek.</u>
          <u xml:id="u-494.1" who="#KrzysztofGrzebyk">Informuje się, że wspólne posiedzenie Komisji Systemu Gospodarczego i Polityki Przemysłowej, Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów oraz Komisji Ustawodawczej poświęcone pierwszemu czytaniu ustawy o zmianie ustawy o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem skarbu państwa lub innych państwowych osób prawnych odbędzie się 20 czerwca w czwartek w gmachu Sejmu, sala nr 106. Początek posiedzenia o godz. 16.</u>
          <u xml:id="u-494.2" who="#KrzysztofGrzebyk">Dziękuję posłowi sekretarzowi.</u>
          <u xml:id="u-494.3" who="#KrzysztofGrzebyk">Informacja o treści zgłoszonych i złożonych interpelacji oraz o treści nadsyłanych odpowiedzi na interpelacje zawarta jest w doręczonym druku sejmowym nr 920.</u>
          <u xml:id="u-494.4" who="#KrzysztofGrzebyk">Na tym kończymy 63 posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.</u>
          <u xml:id="u-494.5" who="#KrzysztofGrzebyk">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Sekretariacie Posiedzeń Sejmu.</u>
          <u xml:id="u-494.6" who="#KrzysztofGrzebyk">Jeśli idzie o następne, kolejne 64 posiedzenie, pragnę poinformować, że odbędzie się ono najprawdopodobniej, czy też jest taka możliwość, ale o tym może jeszcze w zakończeniu, w przyszłym tygodniu, czyli w następnym dniu po rozpatrzeniu przez Senat ustawy Ordynacja wyborcza do Sejmu. Szczegółowe informacje na temat posiedzenia zostaną podane w środkach masowego przekazu. To oczywiście zależeć będzie od tego, w którym dniu, bo Senat zbiera się w czwartek i piątek, rozpatrzy, ustosunkuje się do tekstu przyjętego dzisiaj projektu ordynacji wyborczej. Jeśli poprawki będą, to w następnym dniu po otrzymaniu tych poprawek ogłosimy posiedzenie Sejmu, jeśli poprawek nie będzie — również w komunikacie w środkach masowego przekazu odpowiednio posłów się poinformuje.</u>
          <u xml:id="u-494.7" who="#KrzysztofGrzebyk">Zamykam posiedzenie.</u>
          <u xml:id="u-494.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u>
          <u xml:id="u-494.9" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u>
          <u xml:id="u-494.10" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min 30)</u>
        </div>
      </body>
    </text>
  </TEI>
</teiCorpus>